4 rv der 40 ärr te ate AANTAAAP + sas er gr FPA AN ås rige OA faprrarka bar mä od see fdr eg hr reg ons I rv por a NR D 3 skrå boeAAAAR =6 AMN tyag bd RA FOS ne Sr NET SAT bilnk rr. ot äylöre Ga frN RN MFA dre pt seS ; betsknt tra OR4A AN rör rd pk sne rise ie ne jer > dra Mo bes | Arch a Mp Rv bla tratt sr ör rr RATAR 5 64 os ären jrsknt 79 1 4 sant pr Ro AGR Pr VN RA + sverd ker vr =S! bd giga pöl löd ht 2 br Arp prat 0 RR ANS 43 rg st Pe STAL 4 förse pen FA mej Ka rrerskare BI geraseR ve må Rabe fRR GRAY ar Räadr SN Cr 4-2 sag ÅA Or brak tja Mer ist ev osv Ar PRrerA 4 +o6 vå DÅ er io sr deta För g RR krtrra mr Aireteåefrts år fyprpr år Förr Netlirs Ar SN rr KOST sågs Mt sr Arr RR ARR ärr born or s BLAND BR Bk dn a sa + rö År 0 1 bg roar sense RRD ar SOVA UldeS rdr vä eka -ert RS OR SFAR han AR ne BAN RA aker Sr0 RT ötste Pertärgset0a + PA rn n ber neg de ov Verb ssergsrse RA von SRA RU LIES BIG ge Rör oh grgr sorgset a 0 pr url Iarser oy ere SR ar ror rt bet sö erS TT af 0 se VAR Porr trå rad > Wvs sars rs LSDR [SR07 mori r SRA VA på eva orsa bov s srt KO ever kad bt LU KAR 00406 Aa BAD ALA Uv grn fe ne sv PRI rr / Se Meka FJ KR Yr Tar sa ARR NA AT rå burger by BN år reda ve IE Yen rdr pA J es sa a re HAMRA ÅRA SEMA ord te rag eva . SS fre ns Syotdnd Toäräro rn steken AS fr a br b gas sött olri bn ter deT ge då Yt FRA PR ÄR sg 1 mås ENA 4 wrslarer ROST TT sär lst set AMRA pri vrrss Lå NAN AGSAR Kr än Ert o ln sel rt kry rkrår bikes rö 2 på lad tg NÄ FE åre einse sen tv egt AA öPrtynvs is aprirä AR reda Sr I prgs ärva ÄN rr dö ÄR es rrkepnr rn bg or spa? SVs betr pg RN after g Rb (ÅT rr åra VTG Mö0d se” edrör ct Sr RA er TARM Ef bär säg vbrkrttrt MN Lr Sgt pA äär Tar 14 tet ng Nar tre Mops drda Tar + sett PAA Ar i ANA» då syr 0 NG At Gad asker Irbete fan är varberg by AMADA NR rp a dä ble AR NATET fe poda glatt I (OR ge vig fe > VOR ANA ÅA för gt ok SV 2 As DR Yr sö a po gr AA msestrlenkga fo FENA TAderte Nagar VAAN jar trär bbndö 5 Ior Le R og fer Las ler 10 Al vå JA TE sk4 ite boy dr bots ö Aden te aryöl] YAN LANGE I AN SD fors Mtrl tor brrr AR FÄRR FYP VRoRgt ber srt för så ANS RAN sarå ra peka sn VE MÅRRE Josette 00 Va Jar ct Mr JAR ädans mike rester Veta terar Frk bröd tet SR fr KU 2 RT Ara Et erså rherstDN dy Miranda 0 FRAN arp baja AA 6 ti föasrhör Mägsrd MAVEREN I UpESA ERt eden )rt rg ARN EAA Sr AA oÅ -brrskN er st obe: Lr SYDDA SÅ Ant lå ARAROVRRAN rå) S Lat DES PARAR ARE ENAR NAR ist Mkr et YEN Sr Antelgr NLA pafa ls or jr kNN Fe skr mk rysk köar NN AN srMäs sr NERE eye (rd POE RE ES en IR rerndrg or Unt ägg 6 ARN AA såg ARA, rs råg FAR TA peers Ayla lä SM SOA ör Hg FEL 0 STR (UN Arg ån bf URLS NE i Nat TAN TR aAa 1 mv fodvivtte 1 od på fr föbrknn jen ATV | SFP LAN og 1 siänfega tabb vit bMR park srpilertrA kf Md Foyt pss SAR RONT TE Dä Hart NM ere sr UA VR rna vig MIRA VYER SA NN Latblag eka SN odlad 00 fat oa HG: dead WG NR Fort ANN bg LR EN Tr ys sork så NAS Vr Da mora, a vh Ant dera bys kg SS sht tet ord kal bära! rk ör edt ränder Vär vs Mät n Tgy 24! Kg: OAU or Abgrt rar på rn FT TIRTRR dslobvyra Saber a Merg hg Ps be ATE ANANEDN ELSA ot i; Po fr bär ef Sr BAD Aa ATS rt ”ENgrväR side ta ärter Innyis (mejl ho ess öre Ne pe fe veta Hå 0 deres nopphorrsat "avta Atern NARE ke her Art ora Mr Ar Ae Den AA rdr Mobnrse «ggr POR + ryta a RRnE STA rf os NN Et TA STARS SAR AR ris på SRA pr SAT RNA br Ta KARLN RNE ST SRA NAO RE Eng Mäta granska be one 1 Mrrdakebyra Frö bt ot (ys rm örsten AtpatR Ar Ae Ar INN PR AA PR nd rss ve gr heboRa Be Be AN” nen PAST SID fir öv Aga SPSRIAR arr år oa trind FNS Ir OR Ir HP NES or slagår bus Mt pros lö sked SR NRAAA 2 bg FSA PA ärr Br Sön ka veka dat 0 fynd nå FARA Pojo röri skotte shr 4 ert4 ob tpött FARAN Ar rt Als de far FAR Mkr rek så Katj vn ABA AN 0 de de VIRA hö ne SARAS RR) örat ox rn ba Åer aöpoy rd — 06 10 000 NR I vika tre RAA AAA jer er van tötrRN ITA KEN (oa Pr E z 2 CE Dade teloptseR st) RV meet SR fo nm cote te petat fis bt a Sr MÅ DE oliv äsorgkrset. RAMA 6 Brr FSE SAN Ng ög MOR PA Me pa TITO BENET TR nr (NYPA Vår pt be Fc NR är der | 16 ÄR råg DN AR APA Pr Vr Er rd let dr NP RAN kotsdro dte börs rg br Reel lessbespr mt rev marker wa Mr v BID tr born Ar PR Fr Ö be fö de arr FAR RNA TY srkrst rf ige ECE Iökna S KEN Veksssör mtd 2 år PET rår PA rr BAD Pr VASA 1 0 Ät Får rå Aetdå S fåra in re vtymå ake bi AN or Mss) ”E fanta fogntn Of jon Pt öR DA RÄLS AA NOT kd Alva SR sera Se KAR obeb rr jeg ARN kora mö, bl ÅTRÅ JF Så BRAT rR AT Ta AS PA peer Mee VA fp 2 VITARA vårt rg YYBTA TREAN AL KE R ät VTT färs srotetsv SIS pe rebörLe kro SeMNA So) Hr än HÖR KAT SKRAPA IRA mA BRA 1 jeg pet FR me rss ng bre sö FN RR (RA Srkhg$ order AR oli gO A wepgsnen MA SARAS peak FA RråDA 8 00 to to ATEN Sarv gest fr RE se NA Abe re Soile tons Gö ANN FA re eV r0e or gt Yt to Ta pie TE ne BRA Bs fören to Brr Ad IT see rör ar RA olgre styr DD osäkrare AA ombegtvg 2 re rasens pp Aäapprret BRA Armens | SE hos Br BARA Prevas AS ARR sara vems arbtkN FRAS Sä vs Tort rs RA for fer rd MR ter Ca brat Fr ar Mt ärr vt Sr ksstårr sir För RAA rä ber At påda > fa får FRAS np reor TR REN ek4vN riten engåe st fo 804 pg RR ao 34 AAA sr versa sne AM DÅ AY ge kobbar påska bråte AE NPT SPN ran tas mrs veg pöså be 1 of AA ROR År dn I lrvtsrsndo tan mee oa dö a öbkR er a on 1 I ket a 0 og an böra re ät mde fr SARAS AT Ag so krMrrrs så Vers s0P0 orter Jeg rid pod pr ed SRA URL roger AR rysare rer (000 BÖRA få 0 AD sep RR EEE ER var 104 btRNAOA PR bones kor fr ör rä adpra st krm ON ND SRA dr OSA fe VT av mk ör lät yta stR FE pe SN eräsen då sr sojp 4 1 Alger Af SE REA edelrar a bördan reed sö Va vb öRE 40 Uärtet: NAPNMtegsbes all bad DAR NTA rie trace BeRA AA rd näe P4 Nara ra M BIa RN! RA Nov 25 1808 KONGLIGA SVENSKA VETENSKAPS-AKADEMIENS BEYOND -L-I-N-G- AR: NY FÖLJD. TJUGUTREDJE BANDET. 1==8= och 13A9, STOCKHOLM, 1888—1891. KONGL. BOKTRYCKERIET. P. A. NORSTEDT & SÖNER. 4 TREA ER RNE ” ”. gg & ue PERSER rer Mä KJELLMAN, F. R. Om Beringshafvets Algflora. Med 7 taflor INNEHÅLL. AF TJUGUTREDJE BANDET. AURIVILLIUS, C. W. S. Der Wal Svedenborgs (Balena Svedenborgii). Nach einem unde im Diluvium Schwedens' beurtheilt. Mit 3 Tafeln =ooooossseoosssssssooososoonoo non JOHANSSON, C. J. Om gräsens qväfvefria reservnäringsämnen, särskildt de inulinartade KOL Ana te mV db a LO rg se SEE Og ae See oe Sr Se ee SO SS La aa SER AGARDH, J. G. Species Sargassorum Australie. Med 31 taflorsssooosooooooooooooooooo----- AURIVILLIUS, C. W. S. Die Maskirung der oxyrrhinchen Dekapoden durch besondere 'Ampassungen ihres. Körperbaus vermittelt. Mit 5 Tafelm moosoooosoosososeessoosessssosson non LINDBERG, S. O. und ARNELL, H. W. Musci Asie borealis. Erster Theil. Lebermoose CARLHEIM-GYLLENSKIÖLD, V. Determination des elements magnétiques dans la Suede TITEL FOT) AG RR SS SEA rare STINA a de had oo oe a SÄ oa ba JR dee se Re bete Er je AE AE MASAL, H. Formeln und Tafeln zur Berechnung der absoluten Störungen der Planeten Uppskjuten till ett följande band med anledning af författarens död. LINDBERG, S. O. und ARNELL, H. W. Musci Asie borealis. Zweiter Theil. Laubmoose RYDBERG, J. R. Recherches sur la constitution des spectres d'emission des elements CRM IG ue s RP ASve CRS p lan che s5= Aero ee re OSTRON Sass SEE Reg ns Aug LE Saga ag So LINDSTRÖM, G. The Ascoceratide and the Lituitide of the upper silurian formation of Gro tlan PSSKVVathurstpla tes. seb ER Pen er fre Ne EAS nn arr sl na BouHLIN, K. och SCHULTZ-STEINHEIL, C. A. Om iakttagelserna vid Upsala observato- rium för eqvinoctiets bestämning våren och hösten 1889 -sooooooooooooooooooooos soon SCHULTZ-STEINHEIL, C. A. Definitive Bahnelemente des Kometen 1840. IV DAHLSTEDT, H. Bidrag till sydöstra Sveriges Hieracium-flora. I. Piloselloidea sid. 1—38. 1—45. 1—133. 4 1—69. 1—103. 1—31. 1—58. 1—163. 1—155. 1—40. 1—58. 1—28. 1—135. - KS A JIA HETA vi | & aren en dr RR DAT dd Få I” UI od ATK nl KALV A Md aber ÄR de A oonat Höst bir. ER ee de Ban Ska abestrsuat ob sblidensa jusnuRsköKA va mitt forkaå cd dh | TEL by RT ONE or AVES pk nian KA j &T ” iprussd iab Ta alod ast asia | la Ir sd N-1 KTL BRRESAR [S aE a I HÖR = seonintmided Hiorten start Biel RN höge fl etreh sogpLräneR sårattatå. ob otsaaiurarö ? ENN PL i = Å 5 | nafemalti en NU moTuloelång Kd 4 NASN TAN, ala SH - ; FREE ESR i FÅ (bald 4enolult. SERA j | hållt sAorreRVNR Ie nabalun La gäl NRERRDKE. littV. FN nord R ioaul Lä Hö, Javard hb FR TT SS 3 NS SIR ps NOR AG SE in-fölsesor msitule nga a 10 PS 6 ang WES a ln FI kel: SPA Så kJ | Bö-—1 EA Ne VETENSKAPS-AKADEMIENS EL OA N DÅL.I NGA NY FÖLJD. TJUGUTREDJE BANDET. 1888 och 1=89. FÖRRA HÄFTET. | fn hh ARA ARTIN | 2vMIME (ACLAR-BTA yra d DN INNEHÅLL AF TJUGUTREDJE BANDETS FÖRRA HÄFTE. AURIVILLIUS, OC. W. S. Der Wal Svedenborgs (Balzena Syedenborgii). Nach einem Funde im Diluvium Schwedens beurtheilt. Mit 3 Tafeln FR Jr fakeke sond JOHANSSON, C. J. Om gräsens qväfvefria reservnäringsämnen, Särskild de inulinartade kollydraten. Medr4btaflöm omm pgg se ONES en See ee AGARDH, J. G. Species Sargassorum Australie. Med 31 taflorssooooooooososoooooooo------ AURIVILLIUS, C. W. S. Die Maskirung der oxyrrhinchen Dekapoden durch besondere Anpassungen ihres Körperbaus vermittelt. Må tg oskar el Reset ej dere Sa LINDBERG, S. O. und ARNELL, H. W. Musci Asie borealis. Erster Theil. Lebermoose CARLHEIM-GYLLENSKIÖLD, V. Deétermination des éléments magnétiques dans la Suede méridionale und INAAA SIERRA ee RAS OS OR BE er RA Sa pa SEA Ae MaAsaL, H. Formeln und Tafeln zur Berechnung der absoluten Störungen der Planeten 1 —58. 1—45. " 1—133. - 1—72. 1—69. 1—103. = 1—31.+ | ; i sgAMKAKE Do so RR ATTAN AHBÖR BYROAAR La ARDDU FR | CE SE RTL Mae Re fossan Sd GE [Er UR: ds sr AS [TA ;-gilälst B SEO sburuiniluat ek stilidaike bybltreen Fn AE OS | ss sl a Kole. EA | | ME svanen ini. SR akan äg + MUSA CS - fe HB £ IN en Hager dk; allasiot ak. dage a js sång nl punk Sola atom sb nal FÖRRE a PRESSA ETT Korta dr SAPA ÄN ENRN il sv oomist mäsken vh posoooin a gå KONGL. SVENSKA VETENSKAPS-AKADEMIENS HANDLINGAR. Bandet 23 DER WAL SVEDENBORG'S (BALZENA SVEDENBORGII LILLJEBORG) NACH EINEM FUNDE ITM DILUVIUM SCHWEDENS BEURTHEILT VON CARL W. S. AURIVILLIUS. MIT 3 TAFELN. DER K. SCHWEDISCHEN AKADEMIE DER WISSENSCHAFTEN VORGELEGT DEN 11 APRIL 1858. RS mA na ÅA IWw) STOCKHOLM 1888 KONGL. BOKTRYCKERIET. P. A. NORSTEDT & SÖNER. - ; | R FRA - LAG den 8 tonmkt ADKLIGVENE EVSINGON BASERA RENETEY mvg da a Så - 6 2 9 Å - ORO Vad Gå vå JAA ROR LENI 1 HLR ARR de ARLA) 2 - PMA WU KEN LA Mint vän ORK 3 | | i ikoner b € a a få OS i Mä = Ne äå er PE - és di ME a i” TE Anne 2 EG öd ä - Ag '. SJR SEN SN 2 Vg fr fn Monat Juni vorigen Jahres (1887) wurde beim Ausgraben einer Mergelgrube innerhalb des Kirchspieles Tvååker in der Provinz Halland etwa 5,5 Kilom. von der Käste ein Walskelett angetroffen, welches dem zoologischen Universitäts-Musewmn zu Upsala von dem Herrn Probst und Pfarrer S. J. E. HorMbAuHL verehrt worden ist. Der Fundort ist auf dem Pfarrgute c. 15 Met. iiber dem Mcere belegen, wo das Skelett in 3 Met. Tiefe unter der Erdoberfläche lag. Nachdem ich von dem Prefekt des Museums, Professor T. TULLBERG. den Auftrag bekommen die fraglichen Skelett-theile zu ordnen und wo möglich zu bestunmen, theile ich im Folgenden dice Resultate mit, zu denen ich bei dieser Arbeit gekommen bin. Es stellte sich bald heraus, dass die vorliegenden Knochen emem Wale angehörten, der mit dem von Professor W. LIiLnLLJEBORG zum ersten Mal 1862 unter dem Namen »den Svedenborgske Hvalen beschriebenen identisch sei. Der dieser Beschreibung zu Grunde liegende Fund wurde schon in Anfang des 18:ten Jahrhunderts (1705) in dem IKirchspiel Wänga, Provinz Wester-Gothland, ce. 132 Kilom. von Meere und 100 Met. iöber der Mecresoberfläche gemacht. Man fand hier nur einige wenige Knochen, nämlich 13 Schwanzwirbel, 16 Wirbelepiphysen, das Brustbein, die Schulterblätter und 23 Rippenfragmente. Wie gewöhnlich in jenen Zeiten bei Fänden grosser Knochen in der Erde, schrieb man diese Knochen emem cehemaligen Riesen zu, und es geböhrt wahrscheinlich EMANUEL SVEDENBORG die Ehre sie zuerst als einem Wale gehörig betrachtet zu haben, wenigstens legt er in einer Schrift (im J. 1719) iber die Wasserhöhe und die starke Ebbe und Fluth der Vorzeit dieselben als Beweis fir die ehemalige grosse Meeresfluth in Schweden vor." Da diese Knochen nunmehr im hiesigen Museum aufbewahrt sind, bin ich im Stande gewesen sie mit den entsprechenden des neulich gemachten Fundes zu vergleichen, und 1 EM. SVEDENBORG: Om Watnens högd och Förra Werldens Starcka Ebb och Flod. Bewjs vtur Swergie. Stockholm, åhr 1719. É Der fragliche Beweis ist folgenden Imhalts: » XII. Bewiset. Af stora Fiskben jemwel fundna longt in vti Landet. Finnes ock longt in vti Landet hvad elliest i willa Hafvet har warit, som Fiskar och annat. Och blef för några åhr sedan i Westergötlamnd och Wånga Sochn, twå mil ifrån Skara och tolf mil ifrån Wester- hafwet, funnit ett Benragel af leggor, knotar och mera: om hofwudskälen hade legat brede wid, så har man trodt thet warit en Swensk Polyphemus eller Cyclops, som har smidt Vulcani Wapn för wår Mars, eller någon annan af the Göthiska Hieltar eller Bråtare. Blef jemwel fördt til Upsala, och alt som henga kunde tilhopa, sammansatt: men när benen med fogningarna såges noga efter, så war thet en Hwal eller annan stor Fisk, som har lupit longt in vti Landet medan watnet har stådt högt, och när watnet har fullit vt, most stanna qwar, som flyckten för slika diur har blifwit betagen. Thet finnes ännu vthi Upsala Nosocomio och Professorens Doct. ROBERGS förwar, och tienar til ett Monument för then allmenna Floden och then stora Oceans öfwerflödande öfwer Europen.» A EINLEITUNG. habe dadurch die Uberzeugung gewonnen, dass zwischen den beiden Finden keine anderen Abweichungen sich finden als solche die auf verschiedenem Alter beruhen. Es haben nämlich jene zuerst gefundenen Knochen einem zwar noch jungen, jedoch älteren Thiere gehört als die hier zu besprechenden. Was die letzteren betrifft, so bestehen sie aus einem um so werthvolleren Fund, da sie emmerseits ein fast vollständiges Bild des ”Thieres liefern und dadurch beinahe Alles ergänzen, was von semem Skelette vorher nicht bekannt war, und andrerseits weil sie im Allgemeinen so unverletzt waren, dass ihre Zusammenfögung zu einem ganzen Skelette bewerkstelligt werden konnte. Wegen des jugendlichen Alters des Skelettes fanden sich nämlich nicht nur die Epiphysen von den Wirbeln getrennt, sondern auch sehr oft die Neurapophysen, die auch bisweilen nicht einmal nach oben mit eimander vereint waren. Sämmtliche Schäådel- knochen, mit Ausnahme eines Stöckes des Squamooccipitale, welches mit dem entspre- chenden Parietale zusammenhing, hatten sich auch aus ihrer Verbindung gelöst. Es musste mir folglich daran gelegen sein die naturliche Zusammensetzung wo möglich getreu herzustellen um nicht nur die eimzelnen Knochen besprechen, sondern auch das Skelett als ein Ganzes beurtheilen zu können. Die nähere Auskunft in Betreff der Umstände, unter denen der fragliche Fund gemacht ist, verdanke ich den gätigst mir gemachten Mittheilungen des Herrn Probst und Pfarrer 5. J. E. HoLMDPAHL in Tvååker, der zu wiederholten Malen Zeit und Mihe um dieser Sache willen geopfert hat. Ich will ihm daför hier öffentlich meinen herzlichsten Dank sagen. Zugleich bin ich dem Herrn Professor W. LIiLLJEBORG verpfliehtet wegen seines Wohlwollens mir die Benutzung seiner reichhaltigen Wal-Litteratur zu gestatten als auch wegen der werthvollen Hinweisungen, die er in derselben Beziehung mir gegeben hat. Auch bringe ich dem Herrn Professor CHR. LÖTKEN meinen grossen Dank fir die wichtigen Mittheilungen von einem jungen Balcena mysticetus-Skelette im Universitäts- Museum zu Kopenhagen, die er zu meiner Verfigung gestellt hat. Dem Geologen Freih. GrrRARD DE GEER in Stockholm verdanke ich schliesslich folgende eingehende und werthvolle Angabe iber das Alter der Ablagerungen, in denen das Wal- skelett eingebettet war, die er auf Grund einiger Thonproben abgegeben, welche aus dem Fundorte dem Museum zugesandt worden. Er spricht sich öber die Frage fol- gendermassen aus: 2 »Eine der Proben, 9 Met. nördlich vom Walskelette und 3,6; Met. unter der Erdoberfläche genommen, besteht aus grauem, sehr kalkhaltigen Thon (Mergel), in wel- chem nach Schlämmung folgende Conchylien getroffen wurden: 1) Mytilus edulis L., mehr als 10 Exemplare. 2) Tellina calcarea ÖCHEMN.?, 1 Fragment. 3) Saxicava rugosa L., 3 junge Exemplare, das grösste 7 mm. lang. 4) Neptunea despecta L., 1 Fragment. 5) Balanus erenatus BrRuG. 15 Rostra, 10 Carine u. s. w. Ausserdem einige Stäckehen eines unbestimmbaren Gastropoden, KONGL. SV. VET. AKADEMIENS HANDLINGAR. BAND. 23: N:O lf; 2 Die Schalen sind im Allgemeinen zerbrochen, jedoch nicht abgenutzt; von Mytilus finden sich mehrere innere "Thonabdröcke, woraus erhellt, dass beide Schalen zusammen cingebettet worden. Wie häufig in den glacialen Schalenbänken, zeigen dice Mytilus-Schalen bisweilen Läsionen und sind wahrscheinlich schr dick gewesen, obgleich numnehr ihre inneren Theile häufig verwittert sind. Die Suricava-Jungen sind so klein, dass es nicht möglich ist zu entscheiden, ob sie der in mehr vorgeschrittenem Stadium dickschaligen arktischen Form angehören. Die angetroffenen Arten leben freilich noch alle an unseren Kisten, sic sind aber sämnmmtlich arktisch und finden sich häufig in unseren glacialen Schalenbänken zusammen. Dies nebst der Armuth der Fauna an Arten und der Abwesenheit södlicher Formen wceist darauf hin, dass die fragliche Bildung glacialen Ursprungs ist; und hierför spricht auch das Aussehen und der Kalkgehalt des 'Thons. Die Tiefe, in welcher die getroffenen For- men gelebt, mag 10—20 Met. betragen haben. Eine andere Probe, an dem Rande der Mergelgrube genommen, 12 Met. nördlich vom Skelette und 2,1: Met. unter der Erdoberfläche, besteht aus etwas hellerem, gelbgrauen Thon, der öbrigens gleichwie der erstgenannte kalkhaltig ist. In diesem fanden sich: 1) Mytilus edulis L. 2) Balanus crenatus BRrRuG., folglich dieselben Arten, welche in der ersten Probe am häufigsten waren. Die vier öbrigen Proben, mit einem Erdbohrer an dem Skelette und in dessen Nähe heraufgeholt, bestehen sämmtlich aus mehr oder weniger dunkelgrauem, kalkhaltigen Thon, warscheinlich von derselben Beschaffenheit als der oben erwälhmnte, obgleich in diesen klei- neren Proben keine bestimmbaren Schalenstäckehen getroffen wurden. Nach diesen erhaltenen Thonproben zu urtheilen kann man folglich mit sehr grosser Sicherheit annehmen, dass das Skelett in glacialem Thon gelegen hat.» I. Komparative Darstellung der osteologischen Merkmale. A. Der Schädel. (OSA oats (UR I IE Za 2 He ID) Die vier Hinterhauptknochen bilden em gleichseitiges Dreieck mit kurz gerundeter vorderer und breit gerundeten hinteren Ecken. Die Richtung des Squamooccipitale ist etwa dieselbe wie bei dem erwachsenen Balena mysticetus (nach EscHricnTts ') fig. 1, tab. ID; so auch die der Exoccipitalia, von denen der grösste Theil der Aussenfläche sichtbar ist, wenn der Schädel gerade von oben her betrachtet wird. Es liegen nämlich die Exoceipitalia in derselben Fläche wie das Squamooccipitale, also schief nach vorne gerichtet, nicht wie bei Balwna uustralis junior (nach v. BENEDEN et GERVAIS) nach oben, wodurch sie einen fast geraden Winkel gegen diesen Knochen bilden, oder wie bei dem neugebornen 6. mysticetus (nach denselben Autoren), wo derselbe Winkel stumpf ist. Obschon der fragliche Schädel aus vielen Gesichtspunkten einem jungen Individ gehört haben mag, ist er doch so weit vom foetalen Zustand entfernt, dass man iöber die Art scenes Wachsthums mit aller Warscheinlichkeit zu schliessen berechtigt ist. Wenn man, mit EscHricHT und RresHArRpDT', die Wachsthumsart des Nordwalschädels von derselben der Sädwale der Balenidfamilie typiseh verschieden hält, so scheint mir der frag- liche Wal in dieser Hinsicht dem Mysticetus-Typus anzugehören. Seine Hirnkapsel ist näm- lich nicht in die Höhe empor gewachsen wie die der B. australis, B. antipodarwm und B. biscayensis, wodurch die Basis der Zwischen- und Oberkieferknochen weit emporgehoben werden, sondern es ist hier, anstatt der Erhebung, eine Verlängerung der oberen und vorderen Hirnkapselknochen schief nach vorne und oben eingetreten. Der Knochen, welcher das beste Zeugniss hiervon giebt, ist das Squamooccipitale, welches so weit nach vorne schiesst, dass die Parietalia fast ganz und gar bedeckt werden. Wenn man nämlich den Schädel von oben her betrachtet, wird von den Parietalia nichts als zwei winzige Flächen jederseits sichtbar, und zwar theils öber der Basis des Processus orbitalis des Stirnbeins, theils als ein schmaler Streifen nahe bei der Sutur zwischen Parie- tale und Temporale oben in der Schläfengrube. Bei dem von EscHricHT und RENHARDT” abgebildeten Schädel cines neugebornen B. mysticetus ist ebenso nur wenig von den Parietalia zu sehen und zwar mit der eben angegebenen Lage. In scharfem Gegensatze zu diesem Verhältniss steht dagegen dasjenige, welches bei dem von v. BENEDEN und GERrRvVArS abgebildeten Schädel eines neugebornen ! D. F. EscHricHT og J. REINHARD?: Om Nordhvalen (Balena Mysticetus L.). Kjöbenhavn 1861. 2 1 oe vb. MI Ne I KONGL. SV. VET. AKADBMIENS HANDLINGAR. BAND. 23. N:o [. 7 B. australis sich findet. Nicht nur zu den Seiten des Squamooceipitale in ihrer ganzen Ausdehnung, sondern auch rings um den Vorderrand desselben liegen hier ziemlich breite Streifen der Parietalia unbedeckt. Auch gewinnt eime solche Verschiedenheit um so mehr an Bedeutung, wenn die völlig gleiche Altersstufe der hbeiden genannten Schädel in Betracht gezogen wird. Ausser durch die hervorragende Lage des Squamooccipitale kommt der fragliche Schädel auch durch die Form desselben Knochens dem 6. mysticetus näher als der Sid- walgruppe, besonders den 65. australis und biscayensis. Dieser Knochen ist nämlich nicht breit gerundet nach vorne und nach hinten wie bei dem neugebornen 6. australis, son- dern hat die Form eines Vierecks, dessen vordere Seiten länger und frei sind, die hinteren und käörzeren den Exoceipitalia anliegen; die vordere Ecke ist nur kurz gerundet, die hintere nimmt an der Bildung des Foramen magnum ”Theil und ist daher ausgehöhlt. Wie den neugebornen B. mysticetus und B. australis fehlt auch hier die mediane Crista des Squamoocecipitale, welche nach GAsco der Figur des erwachsenen Muysticetus-Schädels bei EscHricHT und REINHARDT zu schlies- sen scheint jedoch eine solche Crista, wenigstens zum ”Theil, mit dem Alter hervortreten. Bei dem fraglicehen Schädel wird sie möglicherweise durch die breitgerundete Erhebung im vorderen Theil des Knochens angedeutet. Als eine Folge von der oben genannten Lage der Exoccipitalia erkennt man sogleich 2 dem älteren B. biscayensis. zaukommt. Aus die Richtung des Foramen magnum mehr nach oben als nach hinten zu. Bei dem Schädel des neugebornen B. mysticetus ist die Richtung fast dieselbe; bei dem 6. australis dessel- ben Alters öffnet sich dagegen das Foramen nach hinten, so dass von oben her nur wenig davon bemerkt wird. Ob dies so auch bei dem jungen B. biscayensis der Fall ist, geht aus dem bis jetzt Veröffenlichten nicht hervor, wohl aber dass bei dem erwach- senen B. biscayensis das Foramen wie bei dem hier vorliegenden Schädel sich verhält. Was wiederum die Form der Exoccipitalia betrifft, so liegt nur eime einzige Figur eines anderen jungen Balrxniden zur Vergleichung vor. Es findet sich nämlich bei v. BENEDEN et GERVAIS eine Figur des Schädels des neugebornen B-. australis von hinten gesehen. Die grosse Verschiedenheit zwischen den Exoccipitalia dieser beiden Schädel leuehtet sogleich ein. Waährend dass bei dem fraglichen Schädel die Höhe dieses Knochens der Breite gleichkommt und der Aussenrand sich gleichmässig abrundet, ist bei B. australis die Höhe weit grösser als die Breite, und diese ist wiederum nicht in der Mitte sondern nach unten am grössten. Die Condyli occipitales stehen ein wenig länger nach hinten aus als der Hinterrand des Processus articularis partis squamose, em Umstand, der för das ein wenig mehr vorgeschrittene Alter des fraglichen Schädels vor demjenigen des neugebornen B. mysticetus” spricht. Die weit wvorgeschobene Lage der Gelenkfortsätze der Schläfenbeine bei dem 1 vy. BENEDEN et GrRVAIS Å. c. pl. I et IT, fig. 8. 2 FE. Gasco: Intorno alla Balena presa in Taranto nel Febbrajo 1877. Atti della R. Accademia delle scienze fisiche et matematiche. Vol. VIT, Napoli 1878. 2 Siehe EscHricHt und REINHARDT |. c. tab. III, fig. 1. Zu bemerken ist jedoch, dass dieser Schädel des Kopenhagermuseums nach einer mir gitigst gemachten Mittheilung von Prof. CHR. LÖTKEN einem durch partus prematurus zur Welt gekommenen Jungen gehört. S CARL W. S.: AURIVILLIUS, DER WAL SVEDENBORG SS. neugebornen B. mysticetus wicd nämlich mit dem Alter dahin geändert, dass sie beim Erwachsenen weit unter den Condyli occipitales gestreckt sind. Wenn nun die Hirnkapsel des vorliegenden Schädels in allen wesentlichen 'Theilen, vor Allem aber durch die Lage und Wachsthumsart der Squamo- und Exoccipitalia, dem Nordwale näher kommt als der Södwalgruppe, so scheint mir durch die mehr zuriickgezogene Lage der genannten Fortsätze im Vergleich mit dem neugebornen Mysticetus eme Folgerung in Betreff des Alters berechtigt. Es steht nämlich die Richtung dieser Fortsätze offenbar mit der Richtung der Exocci- pitalia mehr nach hinten oder nach oben im unmittelbaren Zusammenhang. Somit reichen sie z. B. bei den erwachsenen 5. australis und B. antipodarum", wo die Exoccipitalia fast gerade in die Höhe stehen, nicht nach hinten iöber die senkrechte Ebene durch den Hinter- rand der Condyli occipitales hinaus. Schliesslich mag noch bemerkt werden, dass von den Condyli jederseits fast ”/, dem Exoccipitale gehören, der unterste Drittheil dem Basiocci- pitale, wo er nahe am Foramen magnum mit demjenigen des anderen Condylus zusam- menfliesst, nach unten aber durch eine sich erweiternde Furche von ihm getrennt ist. Das Basioccipitale (Taf. 2, Fig. 2 und 3), welehes hier in seiner Verbindung mit dem Basisphenoid abgebildet wird, liegot mit seiner unteren Fläche, die allmählig durch gleichmässige Krimmung eine hintere wird, in der Fortsetzung des Basisphenoids. Von hinten gesehen (Taf. 2, Fig. 1) ist die untere Kontur des Knochens breit und tief konkav durch die mas- siven unteren-seitlichen Fortsätze, die sich nach aussen an Fortsätze der Exoccipitalia schliessen. Die Innerfläche des Knochens lieot nur mit ihrem vordersten Theil in derselben Ebene als die Innerfläche des Basisphenoids, der ibrige Theil bildet gegen jenen einen stumpfen Winkel und ist in der Qwere konkav; er zeichnet sich dazu durch die iberaus robuste Beschaffenheit der Seitentheile aus und trägt nach hinten die genannten Theile der Gelenkköpfe gegen den Atlas. Um die Gestalt dieses Knochens deutlicher hervorzu- heben ist er auf der 'Tafel 2, Fig. 3 von der Seite her abgebildet. In dieser Lage sieht der Knochen demjenigen des erwachsenen B. mysticetus — sowie er an dem medianen Längsschnitte des Schädels bei P. Grrvars” gezeichnet ist — viel ähnli- cher als demjenigen des Foetus des 6. mysticetus” oder des neugebornen B. australis" aus. Bei dem von v. BENEDEN und GeErRvars abgebildeten Sechädel eines erwachsenen Weibchens von B. mysticetus” ist wiederum die Form des Basioccipitale mehr abweichend. Wird der Knochen von innen (oben) her betrachtet, weicht er durch seine grössere Breite im Verhältniss zur Länge (Höhe) von der Separatfigur des Basioccipitale eines Foetus des B. mysticetus bei v. BENEDEN und GeErvars” ab. Bei diesem tritt auch der ganze Mangel an Winkelbildung derselben Fläche deutlich hervor, wodurceh wie eben ange- deutet die Profilansicht des IKnochens eine ganz andere wird als bei dem vorliegenden Schädel. I Siehe v. BENEDEN et GeRVAIS 1. c. pl. I & II, fig. 1 und på. ITT, fig. 1. > Sicehe P. Gervais: Remarques sur P'anatomie des Cétacés ete. Comptes rendus des séances de PA cadémie gles. Seenera. IN 72 MFA. IP IV ie. i. I Wkg do. JA ING es = DARIA Ch CiIMS I G jul IV C€ö V3 ma öh 2 D:o GEO mh INGE Vv) en 2 e D:o d:o — pl. VI, fig. 10. KONGL. SV. VET. AKADEMIENS HANDLINGAR. BAND. 23. N:o |. by) Ossa sphenoidea. Das Basisphenoid (Taf. 2, Fig. 2 und 3) weicht nicht wenig von dem des Foetus des B. mysticetus! ab. Der IHinterrand ist nämlich nicht von drei geraden Konturen, die stumpfe Winkel gegen sich bilden, wie ber B. mysticetus begrenzt, sondern ist im Ganzen bhogenförmig, wiewohl der Bogen von zwei Einschnitten fir je einen triangulären Zapfen des Basiocecipitale unterbrochen ist. Durch diese Form des Hinterrandes sowie durch den geraden Vorderrand wird der Knochen in der Mitte ebenso lang als an den Seiten und erinnert in dieser Hinsicht vielmehr an B. primigenius? als an BB. mysticetus (Foetus). Auch sind die Seitenfortsätze, die mit breiter geplatteter Basis auf dem Mittel- stick sitzen, obschon mehr nach aussen als nach oben gerichtet, denjenigen des 6. primigenius ähnliceher als denen des eben erwähnten 6. mysticetus. -Jedoch schnirt sich ihr. Vorderrand vom Vorderrande des Mittelsticks durch eme Einbuchtung ab, anstatt dass sowohl bei B. primigenius als bei BP. mysticetus jener Rand iiber diesen hervorragt. Das äussere Ende der Seitenfortsätze dieses mittleren Schädelwirbels ist nach vorne, wo die Bruchfläche auf der Figur 2, Taf. 2 gezeichnet ist, mit der Innerfläche der Pars squamosa innig vereint. Das Basisphenoid hat eine ausgeprägt sattelförmige innere (obere) Fläche, die zwar von vorne nach hinten konkav, in der Quere konvex ist. Unweit des Vorderrandes tritt ein Kiel hervor, der indessen gegen die Mitte verschwindet. Vom Presphenoid findet sich nur emm vorderes Bruchstöck. Össa temporum. a) Pars squamosa. Von der Seite gesehen (Taf. 1, Fig. 2) erinnert die Form dieses Knochens am meisten an diejenige bei 5. mysticetus so wie er beim erwachsenen Skelette durch EsCcHRICHT und REINHARDT abgebildet ist.” Schon mehr abweichend ist die Profiiansicht desselben Knochens des erwachsenen 6. mysticetus bei v. BENEDEN et GErRVAIS.” Von beiden unterscheidet sich der vorliegende Knochen dadurch, dass sein vorderer ”Theil, welcher die Innerwand der Schläfengrube nach hinten bildet, verhältniss- mässig länger (von vorne nach hinten) in der Mitte ist als bei 5. mysticetus (sowohl des erwachsenen als des Foetus). Es ist nämlich hier der Rand (resp. die Sutur) gegen Parietale nicht wie ber diesen in der Mitte zuerst stark nach hinten und dann nach vorne, somit im Ganzen S-förmig gekriummt, sondern läuft sehr schwach und einfach gebogen nach unten. Was seine Richtung betrifft, nimmt er, als von dem muth- masslichen Alter des Thieres zu erwarten ist, eine Stellung zwischen dem Foetus und den erwachsenen Exemplaren des 6. mysticetus em. Sem Processus articularis steht näm- lich fast senkrecht auf der Horizontalebene, nicht nach vorne, wie beim Foetus, oder nach hinten, wie beim erwachsenen 6. mysticetus, geriehtet. Hierdurch wird auch die Lage des Hinterrands des genannten Fortsatzes eine zwischen diesen Altersstufen des B. mysti- cetus intermediäre, indem, wie schon oben gesagt, dieser Rand nur ein weniy vor der senkrechten Ebene durch die hintere Fläche der Condyli occipitales belegen ist. 1 v. BENEDEN et GeERVAIS 1. c. Pl. VI, fig. 10. : D:o dsor oe PI MILE figl ör 3 D. EF. EscHricHT og J. REINHARDT 1. c. Tab. II, fig. 1. + vy. BENEDEN et GERVAIS 1. ce. Pl. IV et V, fig. 1. K. Sv. Vet. Akad. Fandl. Band 23. N:o 1. vo 10 CARL W. S. AURIVILLIUS, DER WAL SVEDENBORG S. Bei den Säödwalen steigt der Knochen, im Profil gesehen, schon bei dem neugebor- nen höher auf als ber B. mysticetus und ist kirzer im Verhältniss zur Höhe. Die steil anfocrichtete, sogar zurickgezogene Lage, wird das Leben hindurch beibehalten. Wird der Knochen von oben her betrachtet, fällt die Verschiedenheit zwischen ihm und demjenigen des neugebornen B. mysticetus" sogleich in die Augen. Es mag jedoch diese Verschiedenheit in der That geringer sein als man vermuthen könnte, und ich bin geneigt sie zum grössten Theil auf die Rechnung des Alters zu sehreiben. Bei dem neugebornen B. mysticetus schiesst nämlich der untere 'Theil des Knochens weit hervor, was bei dem fraglichen Schädel nicht der Fall ist, und es kommt demnach eine weit grössere Fläche des Knochens von oben her zur Schau als bei diesem. Doch mag die seitliche Breite des Knochens verhältnissmässig grösser sein beim jungen AB. mysticetus als bei diesem. Von hinten gesehen (Taf. 2, Fig. 1) bietet der Knochen das am meisten Eigenthium- liche dar. Leider steht mir bei der Vergleichung von dieser Seite keine Figur des 6. mystice- tus jungen Alters zu Gebote und ich will daher statt dessen den Schädel des neugebornen B. australis vorföhren. Bei diesem ist erstens der Gelenkfortsatz nach innen gerichtet, fast so wie bei dem erwachsenen 6. mysticetus, und somit von demjenigen des fraglichen Schädels ganz verschieden, der fast gerade nach unten geht. Er ist ibrigens hier durch eine ziemlich breite Furche von dem oberen Höcker an der Seite des Exoccipitale abge- setzt. Bei B. australis steht zweitens der Jochfortsatz weit nach aussen, so dass seine orösste Breite von hinten "/; der Breite des Gelenkfortsatzes entspricht. Wennvgleich bei dem fraglichen Schädel die Aussenseite der Pars squamosa beiderseits beschädigt sein mag, ist jedoch der Jochfortsatz, von dem Processus orbitalis des Stirnbeins zu schliessen, nicht so sehr nach aussen, sondern vielmehr nach vorne gerichtet gewesen.' Bei dem erwachsenen B. biscayensis ist nach der- von Gasco” gelieferten Figur die Form des Knochens im Ganzen dieselbe wie bei dem jungen PB. australis; der Gelenkfort- satz richtet sich doch weniger deutlich nach innen als bei diesem. 3ei dem erwachsenen PB. mysticetus ist der Jochfortsatz noch stärker entwickelt als bei der Sidwalgruppe, iibrigens niedriger als bei dieser gelegen, so dass die Gelenkfläche gegen den Unterkiefer anch unter diesen Fortsatz, also mehr äusserlich als bei den Suäd- walen ausgebreitet ist. Von der sehr niedrigen Lage der Bruchfläche an dem fraglicehen Schädel sowohl als von der äusserlichen Lage der Gelenkfläche gegen den Unterkiefer, bin ich nun zu dem Schlusse gekommen, dass die vorliegende Pars squamosa derjenigen des Nordwales ähnlicher als der Sidwalengruppe ist. Es ist nämlich schon durch G. CuviER” und später durch die auf reichlichem Material gestitzte komparative Darstellung EscHRICHTS und REINHARDTS” zu voller Evi- denz erwiesen, dass unter den Kennzeichen, die den Nordwall von allen iöbrigen bisher bekannten Balexniden — kurz Siidmwale genannt — trennen, eins der wichtigsten in der Gelenkart des Unterkiefers gegen den festen Schädel besteht. D. F. EscHricHTt og J. RRINHARDT I. c. Tab. IIT, fig. 1. 6 (GASEO I BG nys JVS iG Ile G. Cuvier: Recherches sur les ossemens fossiles. Paris 1825. Il Go -— 1 2 3 4 KONGL. SV. VET. AKADEMIENS HANDLINGAR. BAND. 23. N:0O l. 11 Pie Gelenkfläche (fossa glenoidalis) gegen den Unterkiefer nimmt nämlich bei B. mysticetus eime so äusserliche Lage unter dem Schläfenbein ein, dass, obeleich die Breitc des Schädels nach hinten durch die weniger ausstehenden Joch- und Orbital-fortsätze verhältnissmässig geringer ist als bei den Sidwalen, jedoch die Breite der Mundöffnung nach hinten im Verhältniss zu diesen — sowie auch zu den Balenopteriden — weit -grösser ist. Nach genauer Untersuchung der theihwveise beschädigten Gelenktiächen des fragli- chen Schädels hege ich keimen Zweifel ihn dem Nordwalentypus beizuzählen. Die genannte Fläche liegt nämlich so äusserlich, dass, wenn auch der Knochen sich noch ein wenig nach aussen gestreckt haben mag, die Verschiedenheit in der Lage der Unterkieferäste (siehe Taf. 1, Fig. 1, wo sie nach hinten gegen die Gelenkflächen eingerichtet sind) zwischen diesem Schä- del und demjenigen der Sidwale, z. B. dem des 6B. biscayensis!, offenbar ist. Im Gegen- satz su den letztgenannten ist nämlich die grösste Breite des Schädels am längsten nach hinten verlegt, auch ist die Mundhöhle nicht nach hinten zusammengedrängt sondern nimmt vielmehr in Breite zu, ein Kennzeichen, das eben dem Nordwale eigenthimm- lich ist. b) Pars petro-mastoidea. Bei Vergleichung dieses Knochens (PTaf. 2, Fig. 7) mit demjenigen des Foetus von 6. mysticetus” findet sich freilich was den Haupttheil betrifft eine ziemlich grosse Ubereinstimmung, durch die Fortsätze weichen sie jedoch mehr von einander ab. Es scheint mir indessen bei Vergleichung des Knochens des erwachse- nen Mysticetus mit demselben des Foetus, als könne jedenfalls die verschiedene Länge sowohl als die verschiedene Form der Fortsätze auf die Rechnung des Alters geschrieben werden. Die grössere Entwieklung besonders des äusseren Fortsatzes trägt somit auch zur Bestätigung der oben ausgesprochenen Meinung bei, dass das Alter des Thieres töber dasjenige des neugebornen hinaus gekommen sel. Die mitgetheilte Figur des Knochens ist in derselben Stellung wie die Figuren 4 und. 7, tav. II bei Gasco iber Bb. biscayensis gezeichnet, woraus die Verschiedenheiten zwischen diesen beiden leicht ersichtlich sind. 3 Die Pars petro-mastoidea des neugebornen 6. australis” scheint von der vorliegenden mehr abweichend als die des Mysticetus-Foetus zu sein. Die Mändung des äusseren Gehörgangs in die Paukenhöhle misst nur 3 mm. in der einen, 2 mm. in der anderen Richtung, an der Aussenseite des Knochens misst er resp. 5 mm. und 4 mm. Von dem Steigbögel (stapes) findet sich noch der innerste 'Theil vor, der am ovalen Fenster befestigt ist. Die Befestigungsfläche des äusseren Fortsatzes der Pars petro-mastoidea auf dem Hinterrande der Bulla ossea ist nur 4 mm. breit und bildet einen geraden Winkel, dessen Schenkel aussen nur 6 mm. lang sind. c) Bulla ossea (Taf. 2, Fig. 4—7) hat eine sehr karakteristische, von derjenigen aller bisher bekannten Balzeniden verschiedene Form. = IN CASEO I 8 Ma II Ne I > v. BENEDEN et GERVAIS 1. c. Pl. VI, fig. 4, 5. ? D:o (kö I Ge RS IG IR rö 12 CARL W. S. AURIVILLIUS, DER WAL SVEDENBORG'S. Wenn wir erstens denselben Knochen der Södwale zum Vergleich vorfirhren, stellt sich Folgendes heraus. Die Begrenzung der vorlicegenden Bulla ossca ist im Ganzen, d. i. wenn die gleich- mässig konvexe innere Seite nicht in Betracht kommt, rhomboidisch; nach hinten ist sic nämlich qwer abgestutzt mit ausgeprägt winkliger äusserer Ecke, nicht wie bei den Sudwalen gerundet; der Winkel liegt diagonal gegeniöber dem Winkel der vorderen-inneren Ecke. Der Diagonal zwischen der vorderen-inneren und hinteren-äusseren Ecke wird zufolge dieses scharf ausgeprägten Winkels länger als der Diagonal zwischen den beiden iöbrigen Ecken, die schief gerundet sind. Dieser misst nämlich 105 mm., jener 125 mm. Bei den Bulle osse& der Sidwale dagegen, z. B. des B. biscayensis, von GAsco" abgebildet, des B. australis, des neugebornen wie des erwachsenen, und des 6. antipodarum, die von v. BENE- DEN und GERVA!IS” abgebildet sind, wird diese Verschiedenheit dadurch ausgegliehen, dass der Hinterrand schon von der gerundeten inneren Ecke an gegen den Vorderrand kon- vergirt, so dass hier keine Winkelbildung entsteht, anstatt dass bei der vorliegenden Bulla der Hinterrand von der inneren Ecke aus mit dem Vorderrande parallel läuft bis er gegen den Aussenrand durch einen Winkel sich absetzt. Die Dicke (Höhe) der Bulla ist obendrein gerimger im Verhältniss zur Breite als bei dem erwachsenen pb. biscayensis, was dureh GaAsco's auf tav. IV, fig. 2 gelieferte Abbil- dung des von vorne gesehenen Gehörapparates, hervorgeht. Dies ist um so mehr auffallend als die Bulla jöungerer Individen mehr aufgebläht zu sein pflegt als diejenige der älteren. Wenn sodann eine Vergleichung mit 6. mysticetus angestellt wird, so zeigt freilich die Bulla ossea cines erwachsenen Individs, von v. BENEDEN und GERVAIS auf pl. VI, fig. 6 abgebildet, eine grössere Ähnlichkeit mit der fraglichen als die der Södwale. Auch hier kommt es doch nicht zur der eben erwähnten Winkelbildung in der hinteren-äusseren Ecke, und der Hinterrand läuft durchaus nicht parallel mit dem vorderen, sondern geht, wenn auch breiter als beim Foetus gerundet, in den Aussenrand iber. Wet mehr als die Bulla dieses erwachsenen BL. mysticetus weicht diejenige des Foetus von der fraglichen ab. Hier ist näralich nicht nur der Hinterrand körzer gerundet, sondern auch der vordere ist, wenngleich nicht in demselben Grade wie jener, eben gebogen. Indessen findet sich in der Form der Öffnung, besonders der Innerkante derselben, eme grössere Ähnlichkeit mit dem jungen als mit dem erwachsenen Mysticetus. Eine andere Bulla ossea (PI IV et V, fig. 29 bei v. BENEDEN et (rERVAIS) eines erwachsenen B. mysticetus, deren Form von der fraglichen Bulla sich noch mehr entfernt, ist von der letzgenannten derselben Art so weit versehieden, dass man sich fragen muss, ob bei so grosser Variation in der Bulla ein Merkmal liege, an welehem die Art sicher erkannt werden könne. In Betreff des Trommelbeins des 6. mysticetus sprechen sich EscHRICHT und REINHARDT 80 aus:” der Trommelbein ist bei dem neugebornen gross und gerundet, bei dem erwachsenen verhältnissmässig viel gerimger und zwar von ziemlich verschiedener Gestalt. (»Hos den nyfödte stort og rundt, hos den voxne forholdsviis langt mindre og derhos temmelig forskjelligt formet.») Von demselben Knochen des 6. mysti- 1195 (EaSGa I es Bas IN Ne 3 und! 6. 2 1 e& BL I oc IN fe. In und 133 Pl. NN ne 12 3 1 c. Seite 535 (in der Separatausgabe Seite 103). KONGL. SV. VET. AKADEMIENS HANDLINGAR. BAND. 23. N:o l. 13 cetus sagen Vv. BENBDEN et GBRVAIS:' »hous avons vu un grand nombre de ces os de Mysticetus, dont il y en a au moins huit au Muséum de Paris, et ils offrent tous entre cux une tres-grande ressemblence.» Schliesslich mag noch der Trommelbein des fossilen Bb. primigentus Erwähnung finden. Es giebt vier Figuren der Bull ossex dieser Art bei v. BENEepDeN und GERVAIS ”. Von den Figuren 1—3 gilt das schon in Betreff der Bulla des erwachsenen Mysticetus auf pl 6, fig. 6 gesagte; der Figur 4 dagegen mag eime gewisse Ähnlichkeit mit der fraglichen, was den äusseren Umriss betrifft, nicht abgesprochen werden, — von allen oben erwähnten kann man so etwas nicht sagen —; doch ist ber Bb. primigemius theils die ganze Bulla zusammengedrickt, nicht so bauchig wie die vorliegende in der Mitte, theils ist ihre Länge im Verhältniss zur Breite (nach hinten) grösser als bei dieser. Der Kiel des unteren Randes tritt bei der vorliegenden Bulla nicht hervor, was im Allgemeinen von jungen Individen gilt. Statt dessen findet sich doch nicht wie gewöhn- lich eine gerundete sondern eine platte oder sogar konkave Kante. (Taf. 2, Fig. 5). Ossa partietalia. (Taf. 1, Fig. 1—2). Auf der oberen Seite des Schädels kommt, wie schon oben angedeutet ist, nur ein wenig dieser Knochen zum Vorsehein, nämlich an den Seitenrändern des Squamooccipitale theils als ein sehr schmaler Streifen unmittelbar vor der Sutur gegen Pars squamosa, theils als eine kaum grössere Fläche iber der Basis der Processus orbitales der Frontalia. Diese beiden Flächen finden sich jederseits auch bei dem neugebornen B-. nvysticetus”, sind aber nicht unbedeutend grösser, ein Umstand, den ich, bei der sonstigen Ubereinstimmung dieser Knochen der beiden Schädel, zum Theil auf Rechnung des Alters schreibe, indem bei dem neugebornen 65. mysticetus das Squamooccipitale verhältnissmässig nicht so viel als bei dem vorliegenden hervorgeschoben ist. Bemerkenswerth ist jedoch, dass von diesen beiden Flächen bei Bb. mysticetus mit dem Alter nur die hintere ganz und gar bedeckt wird, die vordere dagegen noch an der Basis der Augenfortsätze der Stirnbeine seitwärts sich streckt, aber der nunmehr veränderten Lage der Fortsätze zufolge /mMnter, nicht oben auf diesen liegt”. Was die Sidwale betrifft, tritt bei dem neugebornen 6. australis eim ziemlich breiter Rand der Parietalia nicht nur an den Seiten des Squamooccipitale sondern auch vor demselben zu Tage; bei den erwachsenen, wenigstens bei B. biscayensis, nach Gasco”, werden dagegen die Parietalia ganz vom Squamooccipitale bedeckt. Im der Schläfengrube, die ibrigens die gewöhnlicehen Merkmale der Baleniden im Gegensatz zu den Balenopteriden trägt, wird nach oben die vordere Hälfte der Innerwand von den Parietalia gebildet. Sie breiten sich nämlich hier nach vorne ivber der Basis der Augenfortsätze der Stirnbeine aus. Nach unten aber sind sie nur halb so breit, mit halbrinnenförmiger 'Aussenfläche. Der ganze an der Schädelseite sichtbare Theil bildet, nach der Form des Augenfortsatzes sich anpassend, einen nach hinten gekruömmten Bogen. Ike See 2 315 JA VIdIE ge Iee = D. F. EsCHRICHT og J. REINHARD! 1. c. Tab. III, fig. 1. D:o d:o Fe Nav I uma 25 10 (GASEO 1. vs AIR fn a + VW IR 14 CARL W. S. AURIVILLIUS, DER WAL SVEDENBORGS. Ihre ganze Form ermnert mehr an die Parietalia des 6. nysttcetus (siehe die Figuren bei lEscHricHT-REINHARDT und ber v. BENEDEN-GERVAIS) als an diejenigen der Säödwale; unter diesen doch am geringsten an die der erwachsenen 6. australis und B. antipodarum. Weniger abweiechend ist 65. biscayensis nach GAsco's Abbildung, wiewohl die Länge in der Mitte des IKnochens grösser ist als bei dem vorliegenden; eine Rinne scheint auch vorhanden. Die Abbildung HorpbeErs" des 6. cisaretica Core, der von den meisten Autoren mit 6. biscayensis identificirt wird, stimmt dagegen minder wohl als jene mit dem fraglichen Schädel in Betreft der Parietalia. Ossa fromtalia. (Taf. 1, Fig. 1—2). Die mittleren Theile dieser Knochen sind von den Parietalia und dem Squamoocci- pitale bedeckt. Mediane Fortsätze gegen die Nasalia hin sind vorhanden, wiewohl in sehr beschädigtem Zustand. Die Processus orbitales sind gerade so wie bei dem neugebornen Bb. australis” nach hinten gerichtet, also weniger nach hinten als bei dem erwachsenen BL. mysticetus, mehr dagegen als bei dem neugebornen B. mysticetus und noch mehr als bei den erwachsenen Säödwalen (6. australis, antipodarum, biscayensis). Was kann denn aus diesem Verhältniss äber dice Verwandtschaft des fraglichen Schädels gefolgert werden? Gewiss stehen die erwachsenen Sidwale und der erwachsene Nordwal in Bezug auf die Riechtung der Processus orbitales emander scharf gegeniber. Handelt's sich aber um jingere oder ganz junge ”Thiere macht sich dagegen ein soleher Untersechied nicht geltend. Bei dem neuge- bornen 6. australis stehen namentlich diese Fortsätze nach hinten ebenso wohl als ber dem neugebornen BP. mysticetus — sogar mehr als ber diesem —, obgleich dies Verhältniss mit der Zeit sich dergestalt ändert, dass sie bei dem erwachsenen 6. australis gerade nach aussen stehen, während dass bei dem erwachsenen 65. mysticetus die Richtung nach hinten noch weiter sich ausprägt. Weil nun der fragliehe Schädel einem jungen Individ gehört, kann folglich allein aus der angegebenen fichtuny dieser Fortsätze nichts von seiner Verwandtschaft mit der Siädwal- oder Nordwalgruppe mit Sicherheit behauptet werden. Hoöehstens mag der Um- stand, dass die Fortsätze dieselbe Richtung haben wie diejenigen eines neugebornen Säöd- wals, obegleich andere Merkmale ein wenig höheres Alter angeben, den Verdacht erregen, dass er nicht dieser sondern der Nordwalgruppe angehöre und somit eme Richtungsänderung nicht nach vorne sondern nach hinten schon cingetreten sel. 2s geben indessen die Fortsätze selbst von cinem anderen Gesichtspunkte aus sicherere Auskunft. Während dass nämlich die der cinen sowohl als der anderen Gruppe ber der Geburt zukommende sehr breite Form der Fortsätze bei den Siödwalen auch im erwachsenen Zustand sich findet, ändert sich dies bei dem Nordwale dahin, dass die Fortsätze, durch Drehung den fröheren Hinterrand nach oben kehrend, von oben gesehen m der Mitte ebenso schmal wie die Jochfortsätze des Oberkiefers erscheimen. Bei den Sädwalen dagegen !J. B. Horper: The Atlantic Right Whales. Bulletin of the American Museum of Natural History. Vol. 1. N:o 4, 1883. Plate XIII. 2 Vv. BENEDEN et GERVAIS I. cec. PI: Ilet II, fig. 8. 3 (3. CUVIER: Recherches sur les ossemens fossiles. Paris 1825. PI XNXV, fig. 10. KONGL. SV. VET. AKADEMIENS HANDLINGAR. BAND. 23. N:o l. 15 ivbertrifft jene Breite diese sehr bedeutend. Der fragliche Schädel scheint mir in dieser Hinsicht dem Nordwale näher als der Siödwalgruppe zu stehen. -Denn wiewohl die Drehung noch nicht weit vorgesehritten ist — was natirlieh in dem jungen Alter des "Thieres seinen Grund hat — so kann doch leicht sowohl diese als die schon dadurech im Verhältniss zum Jochfortsatze weniger als bei den Siidwalen und beim nengebornen Nordwale ausgebreitete Oberfläche wahrgenommen werden. Es finden sich folgliceh memes Erachtens die Merkmale des Nordwalsechädels an diesen Fortsätzen wenn nicht völlig ausgesprochen, so doch ziemlich deutlich angezeigt. — Die änssersten Enden der Fortsätze fehlen beiderseits, wodureh und auch zufolge des hbeschä- digten Zustands der Jochfortsätze der Pars squamosa es dahin gestellt sein mag, wie weit diese Fortsätze aus einander gestanden. Ossa nasala." (TÄT OESS KT rr Pilots): Die Nasenbeine sind nach vorne von den medianen Fortsätzen der Frontalia belegen und ihre oberen Flächen sind wahrsehemlich fast horizontal gewesen. Ihre hinteren Enden, die eimen lamellösen Bau haben, sind in die genannten Fortsätze emgekeilt. Wenn die Begrenzung ihrer oberen Flächen in Betracht kommt, ist sogleich die grosse Verschiedenheit von den Sidwalen augenfällig. Anstatt dass bei dem vorliegenden Schädel die Knochen vorne schief abgestutzt sind und von dem vorderen Ende nach hinten all- mählig schmäler werden, so dass ihr Aussenrand hinter der Mitte konkavirt ist, sind sie bei dem neugebornen 6. australis gleichbreit mit je emem ein wenig schmäleren, gerundeten Vorderrand. Bei dem erwachsenen 6. biscayensis sind sie nach Gasco” vorne am breitesten und nehmen nach hinten allmählig in Breite ab; ihr Vorderrand ist ohnedies sehr tief einge- buchtet. Die des B. cisarctica Corr sind nach HoLDEr” sogar gleichbreit mit einem ebenso wie bei dem letzgenannten konkavirten Vorderrand. Dem Nordwale dagegen kommt der fragliche Schädel auch in dieser Hinsicht näher. 18 gilt dies namentlich von dem Vorderrande, der auch bei jenem schief abgestutzt ist, so dass die innere Kante jedes Knochens länger nach vorne als die äussere vorschiesst. Auch ist eme sehr schwache Einbuchtung des Vorderrandes beider merkbar. Natörlich genug findet sich auch hier grössere Ähnlichkeit mit den jungen als mit den erwachsenen Mysticetus- Individen. Zwei Paare Nasenbeine vom Foetus des 6. nmysticetus sind von v. BENEDEN und GERVAIS” abgebildet; die Vorderränder des einen Paares sind wie beim erwachsenen” mehr schief abgestutzt, die des andern dagegen ziemlich qwer, und es bieten mit diesem letzteren Paare die fraglichen hierin etwaige Ähnlichkeit, mit der Bemerkung jedoch, dass die obere Fläche beim Mysticetus scharf auszulaufen scheint, bei diesem aber gerundet in die Vorderfläche ibergeht. Mehr als durch den Vorderrand unterscheiden sich indessen die vorliegenden Kno- chen durch ihre ganze obere Fläche von dem Foetus des 5. mysticetus. Bei den beiden VERSKEAS GON CCT MavsallVi for 9 FIJÄEBYRETOT: DER Lar cv Rlate NU Nos 3 v. BENEDEN et GERVAIS 1. ce. Pl. VI, fig. 9 und 12. 2 D. FE. ESCHRICHT 09 J. REINHARDT 1. c. Tab. IV, fig, 1. 16 CART, W.; S. AURIVILLIUS, DER WAT SVEDENBORG'S. Paaren dieser Art sind nämlich die Knochen, vom Vorderende abgesehen, gleichbreit und dadureh unverkennbar von den vorliegenden verschieden, die in der vorderen Hälfte 1"/, mal so breit wie nach hinten sind (jene Breite ist nämlich 35 mm., während dass 110 mm. hinter der Spitze die Breite nur 20 mm. ist). Endlich ist bei dem erwachsenen 6. mysticetus die Breite der Nasenbeine zwar nach vorne grösser als nach hinten, sie nehmen jedoch ganz allmählig — der Unterschied ist. dadurech bei weitem nicht so gross wie bei dem fraglichen Schädel — und bei sehr schwach konvexem Aussenrand ab, anstatt dass bei den fraglichen Knochen die vordere Hälfte dieses Rands deutlich konvex, die hintere deutlich konkav ist, ein Umstand der auch den gorossen Breite-Unterschied nach vorne und nach hinten hervorruft. Ossa intermazillaria. (Mat: 1, io: 1725 Taff ro boll): Am längsten nach hinten die Nasalia umfassend erreichen sie, 105 mm. vor diesen Knochen, das Maximum ihrer Divergenz am oberen Rande, um dann wieder zu konver- giren. Die Spitzen fehlen beiderseits und es muss folglich dahin gestellt sein, ob diese von einander divergiren oder nicht. Ihre Hinterenden biegen sich der Form der Nasalia zufolge weit stärker gegen einander als bei dem erwachsenen Mysticetus-Schädel, der in dieser Hinsicht am weitesten geht, nämlich weiter als der junge Mysticetus und noch weiter als die Sidwale, wo bei dem neugebornen 6. australis die hinter der Nasenöffnung befindlichen Schenkel gerade zu parallel sind. Die Öffnung zwischen den Knochen streckt sich etwa so weit nach vorne wie beim neugebornen Mysticetus, ist also mehr ausgedehnt als bei dem neugebornen 64. australis. Eine ausgebogene Partie des Oberrandes findet sich wie bei 6. mysticetus, wiewohl hier weniger ausstehend; es fängt aber dieser erhöhter und ausgebogener Rand nicht unmittel- bar vor den Nasenbeinen wie bei Mysticetus, sowohl dem neugebornen als dem erwach- senen, an, sondern kommt zuerst eine Strecke vor den Nasalia zum Vorschein. Aus der Profilansicht geht hervor, dass die Intermaxillaria einen ebenso stumpfen Winkel gegen die Hirnkapsel bilden als bei 5. mysticetus, also von denjenigen der erwach- senen Sädwale abweichen. Durch ihre schlanke und mehr langgestreckte Form kommen sie obendrein dem Foetus des B. mysticetus näher als dem neugebornen 6. australis, bei welchem diese Knochen weit köärzer und robust sind. Vom Anfang des eben erwähnten ausgebogenen Theils des Oberrandes ist dieser land auf einer Strecke von 180 mm., wo die Kiefer am meisten ausgebogen sind, konkav. Die Spitzen der Zwischenkiefer scheinen im Gegensatz zu dem iäbrigen Theil ziemlich stark nach unten gebogen zu sein. Ossa mazxillaria superiora. (Taf. 1, Fig. 1, 2). Es finden sich von diesen Knochen nur Fragmente ibrig, glöcklicherweise aber solehe, die am meisten karakteristisch und för die Beurtheilung des Thieres am wichtigsten zu kennen sind. Ich ziele damit auf ihre äussere Basalfläche mit den Jochfortsätzen, die beiderseits, wiewohl im beschädigten Zustand, vorhanden sind. Mit deren Hilfe lässt sich doch mit Sicherheit die Art und Weise bestimmen, wie die äussere Gaumenkante nach hinten verläuft, und somit ist eins der wichtigsten Merkmale gefunden, das ivber die Ver- wandtschaft des Thieres Auskunft giebt. KONGL. SV. VET. AKADEMIENS HANDLINGAR. BAND. 23. N:o |. Il Bei den Sudwalen biegt sich nämlich der Vorderrand des Jochfortsatzes nach aussen von der äusseren Gaumenkante des Oberkiefers selbst und bildet gegen sie schon bei der Geburt einen stumpfen Winkel, der mit dein Alter einem geraden näher kommt'". Dieses Verhältniss steht offenbar bei dem erwachsenen Sudwale mit der Richtung der Augenfort- sätze des Stirnbeins gerade nach den Seiten aus in nahem Zusammenhang. Bei dem jungen fällt der Grund dieser Erklärung weg, weil die Augenfortsätze hier nach hinten stehen, aber - die Winkelbildung wird hier dadurch bewirkt, dass die Basis der Jochfortsätze von dem breiten Hintertheil des Oberkiefers gleichwie abgeschnirt und somit dort sehr schmal ist im Verhältniss zu dem beiliegenden Theil der Augenfortsätze am Stirnbein. Bei dem Nordwale dagegen findet kein solches Auswärtsbiegen der Jochfortsätze Statt, sondern sie sind — bei dem Foetus wie bei dem Erwachsenen — nach hinten gerichtet und zwar in der Weise, dass die äussere Gaumenkante allmählig, ohne qwere Biegung, in ibhren Vorderrand sich fortsetzt. Es hat freilich diese Richtung ihren Grund in dem hier beim alten wie beim jungen Thiere nach hinten stehenden Augenfortsatz, unter dessen Vorderrand das Ende des Jochfortsatzes zu liegen kommt; dass aber die qwere Biegung der Gaumenkante beim Ubergang in den Vorderrand des Jochfortsatzes hier fehlt, findet seine Erklärung in der hier weit grösseren Breite der Basis dieses Fort- satzes, die nicht, wie bei den Sädwalen, eingeschnurt ist. Nur durch diese verschiedene Form der Jochfortsätze bei diesen und bei jenem wird die verschiedene Streckung der Gaumenkante beider Gruppen zur Geniäge erklärt. Dem gesagten gemäss kann ich nicht umhin den fraglichen Wal der: Nordwalgruppe beizuzählen. Die Richtung der Gaumenkante hat nämlich hier beim Ubergang auf den Jochfortsatz offenbar keine Biegung erfahren, sondern geht eben auf diesen öber. Die Breite an der Basis des Augenfortsatzes des Stirnbeins stimmt täbrigens mit dem von B. mysticetus soeben erwähmnten. Die resp. Lage der Foramina för die Blutgefässe seitlich nach hinten ist eine ganz andere als bei dem Mysticetus-Foetus und weicht auch, wiewohl minder, von deren Lage beim erwachsenen Mysticetus ab, so wie sie auf dem PI. IV et V, fig. 1 von v. BENEDEN und Gervais abgebildet sind. Dass hier wie bei den Zahnwalen ein grosses Variiren Statt findet, scheint nicht nur hieraus, sondern auch bei Vergleichung gleichalteriger Individen hervorzugehen. Den vorderen Theilen der Oberkiefer gehören, wie mir scheint, zwei aufbewahrte Bruchstöcke an. Ossa palatina. (Taf. 2, Fig. 9). Beide diese Knochen sind aufbewahrt, obsehon nur der rechte in ziemlieh unbeschä- digtem Zustand sich vorfindet. Eine Abbildung desselben ist auf der Tafel 2, Fig. 9, gegeben, wo der Knochen, mit dem Pterygoideum in Verbindung gesetzt, von unten und hinten, daher in starker Verkäörzung vorgestellt wird. Das vorderste Ende fehlt, so wie auch an dem linken Knochen, und es lässt sich somit nicht bestimmen in wie weit er vorgedrungen und ob er zugespitzt oder stumpf gewesen. ! Siehe v. BENEDEN et GRRVAIS 1. ce. Pl. I et II, fig. 1 und 7. K. Sv. Vet. Akad. Flandl. Band 23. N:o 1 3 18 CARL W. S. AURIVILLIUS, DER WAL SVEDENBORG SS. Der Knochen im Ganzen weicht nicht unerheblich von den bei P. GErvars" abge- bildeten Gaumenbeinen der Balxniden ab. Wenn das Vorderende in der That stumpf gewesen ist, entfernt er sich doch am mindesten von der Figur 5 bei dem genannten Autor. Das dort abgebildete Palatinum soll einem Foetus des B. mysticetus angehört haben.” Das vorliegende (rechte) Palatinum (Taf. 2, Fig. 9) unterscheidet sich doch auch von diesem 1:0) durch die weit grössere Breite des ganzen Knochens nach hinten als nach vorne, 2:0) dadurch dass die Seitenfläche des Knochens nach hinten fast nach unten sich richtet, 3:0) dadurech dass der Riöcken zwischen der Seitenfläche und der unteren Fläche nicht mit der Innerkante parallel geht, sondern gegen sie konvergirt um bei der hintersten Qwerfurche zu verschwinden, 4:0) dadurech dass die untere Fläche somit nicht gleich breit ist, sondern nach hinten sich schmälert, 5:0) durch das, nicht qwer, sondern schief abge- stutzte Hinterende. Durch das erste und das letzte Merkmal erinnert er an den neugebornen 6. biscay- ensis, nicht aber was die ibrigen betrifft. Von dem mit Sicherheit einem Bb. mysticetus gehörigen Gaumbein eines älteren Individs bei demselben Verfasser unterscheidet er sich mehr bedeutend als von dem bei ESCHRICHT und REINHARDT” abgebildeten. Durch seinen Umriss ähnelt er doch am meisten den von den letztgenannten Autoren als Holzschnitt im ”Texte abgebildeten Palatina eines neugebornen Mysticetus. Indessen stunmt nicht die Lage des Höckers beim Aussenrande, auch sind keine scharf von eiman- der begrenzten Flächen zu sehen. Zu bemerken sei noch dass der genannte zwischen den beiden Flächen schief gehende Räöcken durch drei Furchen hinter eimander, also nicht gegen denselben Punkt konvergi- rend, abgebrochen wird; es scheinen solche auch auf dem genannten Gaumbein des Balena- Foetus vorhanden. Der in die Seitenfläche von vorne eingehende Winkel ist ebenso tief wie breit vorne in der Öffnung. Die Unterfläche liegt nicht in einer Ebene, sondern ihr hinterster Drittheil (von der hintersten Furche an) ist ziemlich stark nach unten gegen den iöbrigen Theil gebogen. Ossa pterygoidea. (Taf. 2, Fig. 9). Das rechte in der Figur 9, Taf. 2, dargestellte Fligelbein nimmt, wie: es scheint, hauptsächlich dieselbe Lage zum Gaumenbein ein als bei dem neugebornen Mysticetus (nach EscHrRICHT und REINHARDT, auf dem genannten Holzschnitte). Die Form der Fossa tritt jedoch, bei derselben Lage des Gaumenbeins, hier anders hervor als bei Mysticetus jun. Össa mawxillopalatina et vomeris. Von diesen Knochen finden sich eimige Bruchstäcke ibrig, unter denen ein bis zu 120 mm. breites Stick, welches die breiteste Partie jener rechts gebildet haben mag. IP. GeErRvVars: Remarques sur Panmatomie des Cétacés de la division des Balémidés ete.: Comptes rendus des séances de V'Académie des Sciences T. 72, 1871. PI. V. > In der Figurerklärung steht nur: »Foetus de Baleine». In dem Texte sagt der Verfasser von diesem Foetus: »attribué å la Baleine franche» . .. »d'apres l'exemplaire étudié par RB. GEOFFROY et G. CUVIER. 3 13 -e fl ING ne 2 KONGL. SV. VET. AKADEMIENS HANDLINGAR. BAND. 23, N:O |. 19 Ossa lacrymalia. Als wahrscheinlich hieher gehörig föhre ich em kleines in dem jetzigen ein wenig beschädigten Zustand fast trianguläres Knochenstöck auf, dessen eine Seite zwei konkave, durch eine dicke Crista getrennte Flächen besitzt; die andere ist rauh, geplattet. Össa zygomatica. Aller Wahrscheinlichkeit nach sind zwei kurze Zapfen, die öbrigens nach dem cinen Enden zu defekt sind, als Jochbeine anzusehen; ihr unverletztes Ende ist em wenig ver- dickt und der Knochen ist hier im Durchschnitt oval. Sie sind im Ganzen nur sechwach gebogen. Uber ihre Masse siehe unten. | Ossa mandibulw. (Taf. 1, Fig. 1, 2). Die Unterkieferäste sind im Verhältniss zu denen der Södwale (z. B. B. australis, B. antipodaruwm, B. biscayensis) sehr schmal und langgestreckt; sie kommen dagegen durch ihre allgemeine Form dem 6. mysticetus um viel näher. Doch treten auch bei Vergleich mit diesem nicht unerhebliche Unterschiede hervor. Wenn sie zuerst von oben her betrach- ten werden ist 1:0o) ihre Streckung vor dem Processus coronoideus viel gerader als bei B. mysticetus, sowohl dem neugebornen als dem Foetus; es gilt dies von dem äusseren und dem inneren Contouren zugleich; 2:0) macht der Knochen am Vorderrande des Pro- cessus coronoideus eine qwere Wendung schief nach innen gegen die Gelenkfläche des Schläfenbeins; bei B. mysticetus findet sich ein eben ausgebogener Aussenrand bis an das Foramen maxillare posterius, wo er des Gelenkkopfes wegen sich stärker ausbiegt. Aus diesen beiden Gränden wird die Form der Mundhöhle eine andere als bei B. mysticetus jun., nämlich am breitesten zwischen den Kronfortsätzen — also weiter nach hinten als bei B. mysticetus —, sodann gegen die Kieferspitze allmählig schmäler. In Bezug auf die Lage der grössten Breite der Mundhöhle findet somit bei dem fraglichen Schädel ein extremes Verhältniss unter den Bartenwalen Statt; das entgegen- gesetzste Extrem kommt bei den Balenopteriden zur Geltung, bei denen die Mundhöhle in der Mitte am breitesten, nach hinten aber wie nach vorne sehr gedrängt ist. Zwischen diesen Extremen steht einerseits BL. mysticetus, der mit dem fraglichen Schädel die Lage der Gelenkflächen gemeinsam hat und bei welchem die grösste Breite jedenfalls nicht wenig hinter der Mitte gelegen ist; andrerseits die Södwale, die durch die Lage der Geleukflächen den Balzenopteriden sich nähern und bei denen die Kiefer etwa in der Mitte am meisten, jedoch nicht so weit als bei den Finwalen, auseinander gehen. Wenn man zweitens die Unterkieferäste von der Seite betrachtet, ist bei dem frag- lichen Schädel die Verschiedenheit der Höhe in der Mitte und öber dem Kronfortsatz grösser als bei B. mysticetus (Foetus); dieses Mass ist nämlich um das Doppelte grösser als jenes während dass bei dem genannten Foetus, bei welchem doch der Unterschied weit schärfer als bei dem erwachsenen vortritt, dieses Mass kaum mehr als um '/; grösser als jenes ist. Was endlich die Verbindung des Unterkiefers mit dem ibrigen Schädel, d. i. die Lage der Gelenkflächen am Schläfenbein betrifft, so steht sie, wie schon angedeutet, bei den Bartenwalen im Allgemeinen mit der Streckung der Unterkieferäste im nächsten Zusammenhang. Wenn folglich, wie in diesem Falle, die Äste sehr weit nach hinten am meisten aus einander gehen, so hahben auch die entsprechenden Gelenkflächen eime extreme X 20 CARL W. S. AURIVILLIUS, DER WAL SVEDENBORG'S. Lage am Schläfenbein. Sie liegen nämlich sehr nahe bei dem Aussenrande der Pars squamosa, sogar — wegen der Form dieses Knochens — näher als bei B. mysticetus, mit dem der fragliche Schädel jedoch in dieser Hinsicht weit mehr ibereinkommt als mit der Siödwalgruppe. Bei den Södwalen liegt nämlich die Gelenkfläche nicht unbedeutend länger nach innen, von der Aussenfläche der Pars squamosa, die dem hier sehr weit ausstehenden Jochfortsatz gehört, deutlich getrennt. B. Der Riäckgrat. Halswirbel. > (Taff. 2, Fig. 10, 11). Die Körper der sechs vorderen sind verwachsen und zwar die des Atlas und Epistropheus” ganz und gar, die folgenden nur nach unten zu, wo der verwachsene Theil etwa '/, der Breite des Atlas” misst. Nach den Seiten dagegen sind die dännen flögelartigen Körper der 3:ten—6:ten Wirbel je durch eine schmale Furche getrennt, die sich halbring- förmig bis zur Mittenachse der Körper hineindringt, von wo aus die Verwachsung iber den unteren 6:ten 'Theil des Umkreises sich streckt. Der siebente Wirbel ist durch eine rings um gehende Einschnärung vom sechsten getrennt; in der Mittenachse selbst findet sich jedoch eine winzige Verwachsungsfläche mit dem sechsten Wirbel. Die Halswirbel bilden folglich sämmtlich durch Verwachsung ein Ganzes, obschon dic sechs vorderen mehr intim mit einander vereimt sind. Der Körper des Atlas ist der bei weitem grösste und seitlich ausgebreitet; die folgenden sind vom pentagonalen Umriss mit gerundeten Ecken, die der 2:ten—6:ten Wirbel nur 8 mm. dick, der des siebenten Wirbels dagegen 20 mm. dick, nach vorne konvex, nach hinten sehr tief konkav mit emer sehr dinnen ebenso geformten Epiphyse. i Die Neurapophysen des Atlas sind von denen der folgenden getrennt; von diesen sind wenigstens links die der 3:ten—5:ten Wirbel mit dem Bogen des Epistropheus” nach oben zu einem einzigen Stöck veremigt, rechts aber scheinen nur der 3:te und 4:te ver- wachsen; an den Seiten aber sind sie von eimander frei, und gehen zu je ihrem Wirbel- körper herab. Die Neurapophysen des sechsten Wirbels sind warscheinlich frei gewesen; es kann dies dem beschädigten Zustand dieser Theile zufolge nicht mit Bestimmtheit entschieden werden. Beim Vergleich mit der Halsregion des Balcna biscayensis stellt sich Folgendes heraus: Von unten gesehen ist 1:0) der Vorderrand des Atlas” bei dem fraglichen Exemplare beinahe gerade; bei B. biscayensis ist er in der Mitte tief konkav. 2:0) Der verwachsene Theil der 3:ten—6:ten (oder wenigstens 3:ten—5:ten) Wirbel ist nur '/; so breit als der Atlas nach unten zu und zwar sowohl von diesen und dem Epistropheus nach vorne als von den freien Theilen der resp. Körper seitwärts stark emgeschnärt. Bei B. biscayensis findet sich keime solche Einschnörung, weil das verwachsene Mittelstuck KONGL. SV. VET. AKADEMIENS HANDLINGAR. BAND. 23: 'N:0 ls 21 vorne breiter ist und in die Seitentheile der resp. Wirbel allmählig itbergeht. Ob die Mittelfurche, die bei BB. biscayensis vom hinteren Rand nach vorne geht, auch bei dem fraglichen Exemplar da gewesen ist, mag dem beschädigten Zustand dieses 'Theils zufolge dahingestellt sein. Wird die Halsregion von oben her gesehen, ist die Spalte zwischen dem Neuralbogen des Atlas und des Epistropheus' viel breiter als bei B. biscayensis d. i. sie naht sich der Mittellinie mehr als bei dieser Art. Die oberen Dornfortsätze der beiden Bogen, so wie auch sämmtliche Seitenfortsätze, sind abgestossen. Bei Vergleich mit der Halsregion des B. mysticetus zeigen sich wiederum folgende Unterschiede: a) von unten. Der Vorderrand des Atlas ist sowohl nach v. BENEDENS als nach EscHricHTs Figuren des erwachsenen Mysticetus in der Mitte tief konkav, bei der fragli- chen, wie gesagt, fast gerade; die Dicke des Atlas nach den Seiten ist auch um viel geringer als bei dem fraglichen Wale, der in dieser Hinsicht dem 5. biscayensis näher kommt; die obengenannte Einschnörung der verwachsenen Theile der folgenden Wirbel- körper ist bei B. mysticetus weniger ausgeprägt. b) von oben. Auch hier findet sich bei B. mysticetus eine tiefe Aushöhlung im Vorderrand des Atlas', deren keine Spur bei dem fraglichen Wale zu sehen ist. Es mag doch dieser Unterschied zum ”Theil auf der bei jenem zu einem Kanal umgebildeten d. i. ibergewölbten Rinne för Arteria vertebralis beruhen, wodurch der Vorderrand hier mehr hervorragend wird. Die Seitentheile des Atlas” sind obendrein bei B. mysticetus um vieles dinner als hier, wodurch die Form dieses Wirbels nicht unerheblich von dem Atlas des Mysticetus abweicht. Die hinteren verwachsenen Bogen sind in ihrer Gesammtheit denen des Mysticetus, sowie EscHricHT und REINHARDT 1. cec. S. 554 (122) sie abgebildet, ähnli- cher als den von v. BENEDEN und GERVAIS gezeichneten'". Was schliesslich die Halsregion im Ganzen angeht, kommt sie durch ihre Form, besonders das Verhältniss zwischen der Breite nach vorne und nach hinten, dem Mysticetus näher als dem Biscayensis, zeichnet sich jedoch durch ihre ungememe Kärze auch vor jenem aus. Brustwirbel. (Taf. 2, Fig. 12, 13). Der Brustregion kommen, wie mir scheint, 13 Wirbel zu, von denen der 8:te—10:te am Skelette fehlen. Der erste ist däönn, nur um "'/, dicker als der letzte Halswirbel, jedoch zu beiden Seiten plan (nicht vorne konvex, hinten konkav wie dieser). Die folgenden nehmen schnell besonders in der Dicke, aber von der Mitte der Region an auch in Höhe zu. Die immer stärkeren Seitenfortsätze geben den hinteren Wirbeln eine grössere Breite als den vorderen. Die Wirbelkörper sind nach unten zu nicht eben gerundet sondern winklig, der des l3:ten Wirbels rechtwinklig. Bei den vorderen ist die untere Contoure des Körpers, von vorne oder von hinten gesehen, deutlich gekielt und der ganze Umkreis ist pentagonal wie der des letzten Halswirbels, wenn gleich mit gerundeten Ecken. Die Aussenränder sind tiefer gefurcht, je länger nach hinten die resp. Wirbel stecken, d. i. — nach dem soeben gesagten — je dicker der Wirbel ist. 1]. c. PL IV et V, fig. 7. 292 CARL W. S. AURIVILLIUS, DER WAL SVEDENBORG'S. Es weichen folglich die Brustwirbel von denen des 6. biscayensis" dadurch ab, dass bei diesem sämmtlich nach unten ganz abgerundet sind. Von den Brustwirbeln des B. mysticetus sagen EscHricirr und ReiNtARDr, dass der bei dem ersten Wirbel vorhan- dene untere Kiel bei den iöbrigen ganz und gar fehlt. Von diesen Autoren sowohl als von v. BENEDEN und Gervalrs werden die genannten Wirbel ebenso nach unten gerundet abgebildet. Lendenwirbel. (Taf. 3, Fig. 1, 2). Es scheint als seien von diesen wenigstenus 11 vorhanden gewesen. Nur 5 sind zurick geblieben, nämlich, soweit ich von der Grösse der Körper, den Foramina der 9:te Wirbel. Es mag jedoch bemerkt werden, dass die grosse Verschiedenheit der Lage der genannten oberen Fläche und den Seitenfortsätzen schliessen kann, der 3:te und 6:te Foramina am 9:ten Lendenwirbel und am 1:sten Schwanzwirbel es wohl gestatten, dass noch ein dritter Wirbel dazwisehen gewesen sel. Auch bei den Lendenwirbeln ist der Körper nach unten zu gekielt und folglich, von vorne oder von hinten gesehen, winklig, nicht abgerundet wie bei B. biscayensis”. Schwanzwirbel. Weil ich denjenigen Wirbel als den ersten Schwanzwirbel rechne, nach dessen hinterem Ende der erste Hämalbogen folgt, ist die Zahl der aufbewahrten Wirbel 16, von denen der 1:ste—12:te offenbar in Reihenfolge sind; der 13:te fehlt und die iöbrigen sind der l4te—17:te. Wie viele noch hinter dem letzten da gewesen sind, lässt sich nur annähernd berechnen. Ich schätze sie zu 4—5. Die Gesammtzahl wäre folglich 21—22. Die zu Grunde der Aufstellung der Art Hunterius Svedenborgii legenden Schwanz- wirbel, die nebst den äöbrigen Theilen dieses ersten Fundes in dem Universitätsmuseum zu Upsala verwahrt sind, stimmen in Form der Körper, der Bogen und der Seitenfort- sätze völlig mit den vorliegenden iberein. Die Verschiedenheit der Grösse der resp. Körper und Bogen und der Breite der Fortsätze, die sich vorfindet, mag natörlich auf verschiedenem Alter der beiden Skelette beruhen. Das hier beschriebene gehört nämlich einem jängeren Individ als jenem an. Die Körper der 1:sten—10:ten Wirbel sind sechseckig. Von dem 11:ten Wirbel an wird die Form der Körper zuerst länglich, sodann beimahe kreisrund; der 17:te ist von qvadratischer Begrenzung mit gerundeten Ecken. Der 7:te Wirbel ist der vorderste, dessen Seitenfortsätze fir die Aortaäste durchbohrt sind. Bei Muysticetus trifft dies am 3:ten Wirbel ein. Der 10:te Wirbel ist der erste, bei welehem die seitlichen Rinnen fir die Aortaäste nach unten geschlossen sind, somit einen Kanal bilden. Dies geschieht bei Mysticetus schon am 5:ten. Derselbe Wirbel ist der letzte mit geschlossenem Neuralbogen; auf dem 1l1:ten findet sich nur eine Furche. Auch finden sich noch am 10:ten Wirbel die Seitenfortsätze als winzige Höcker während dass die folgenden seitlich ganz eben gerundet sind. Nach dem soeben gesagten entspricht der 7:te Wirbel dem 6:ten Schwanz- wirbel -bei 5. biscayensis, sowie er von GaAsco” beschrieben wird. Es fasst nämlich dieser Autor als ersten Schwanzwirbel denjenigen auf, welehem der erste Hämalbogen vorangeht. ! Gasco 1. c. Tav. VII, fig. 1—5. 2 D:o DD » » » 7—=—A0V, I ID HN » SD: 29, KONGL. SV. VET. AKADEMIENS HANDLINGAR. BAND. 23. N:o |. å 25) Eine Vergleichung zwischen diesen beiden Wirbeln mag hier Statt finden. 1:o) Ist der 6:te Wirbel des 6. biscayensis nieht der erste sondern der 2:te, bei welchem die Seitenfortsätze durchbohrt sind. Ähnlich verhälts sich auch mit den Sechwanzwirbeln bei dem von CorPr"' beschriebenen Skelette derselben Species im Philadel- phia Museum. Es mag doch bemerkt werden, dass sowohl bei dem fraglichen Skelette als bei denen des BB. biscayensis der vorderste der durchbohrten Schwanzwirbel, vom Anfang des Rickgrates an gerechnet, der 38:te Wirbel ist. Die Verschieden- heit hat folglich seinen Grund in dem Verhältniss der Wirbel der resp. Regionen zu einander. 2:0) Die Länge der Seitenfortsätze der beiden Wirbel scheimt ungefähr dieselbe zu sein, die Form der Körper ist aber sehr verschieden. Bei dem hier vorliegenden Skelette ist die Begrenzung, des Körpers, von vorne gesehen, sechseckig mit 5 geraden Seiten — die obere, kiörzeste wird vom Neuralbogen gekrönt —; die sechste oder Basis des Sechsecks ist ein wenig konkav. Bei Bb. biscayensis sind die Seitenkonturen des Körpers, von demselben Gesichtspunkt d. i. von vorne gesehen, von oben nach unten gleichmässig gerundet. Schliesslich will ich bemerken dass mit wenigen Ausnahmen die Neuralbogen des ganzen Räckgrats entweder fehlen oder defekt sind; so auch die Seitenfortsätze. Es hat natärliceh dieser Umstand eine genauere Beschreibung oder Zeichnung der resp. Regionen unmöglich gemacht. Wenn man solch eine genaue Vorstellung der Wirbel der Schwanzregion bekommen will, kann ich indessen auf die naturgetreuen Abbildungen und die vollständige Beschrei- bung dieser Wirbel von Prof. W. LILLJEBORG” hinweisen, um so lieber als ich von der Identität der vorliegenden und der von ihm beschriebenen Skelettheile völlig iberzeugt bin. Uber die dabei zu beachtenden Altersunterschiede siehe oben. Rippen. (Taf. 3, Fig. 8—23). Von diesen sind 13 Paare vorhanden. Das erste Paar ist das breiteste — die Breite ist 80 mm. — am unteren Ende und hält daselbst im Umkreis 180 mm.; die Dicke ist dagegen nur 40 mm. an derselben Stelle. Die folgenden nehmen freilich in Umkreis ab an demselben Ende, sie sind aber dicker im Verhältniss zur Breite; so ist z. B. die 5:te Rippe nur 55 mm. breit, aber 45 ram. dick am unteren Ende, dessen Umkreis 170 mm. beträgt. Die Rippen nehmen in Länge und Krimmung bis zum 7:ten inclusive zu; sodann nehmen sie in beiden Beziehungen ab. Die letzte Rippe ist in zwei Richtungen, näm- lich theils von vorne nach hinten theils seitwärts S-förmig gedreht. Was die Form ihrer oberen Enden betrifft, kann ich ohne weiteres auf die Abbildung im Holzschnitt einer Rippenreihe des B. mysticetus von ESCHRICHT und REINHARDT” hin- weisen, mit welcher die fraglichen ganz genau ibereinstimmen, so weit ich von dem bisweilen beschädigten Zustand dieser Enden schliessen kann. HOLDER 1. ce. S. 101. LILLJEBORG |. cC. er w No 24 CARL W. S. AURIVILLIUS, DER WAL SVEDENBORG 'S. In die Augen fallend ist die ungewöhnliche Dicke des Unterendes der 1:sten—7:ten Rippen; ein Verhältniss das unten näher besprochen wird, wo es sich um die Stellung dieses Wales zum B. mysticetus handelt". Die in der Tafel 3 gelieferten Figuren 21—23 sind da um dies zu veranschaulichen. C. Die vorderen Extremitäten. Scapula. (Taf. 3, Fig. 3, 4). Das Schulterblatt ist weniger ausgebreitet als bei B. biscayensis d. i. die Seiten- ränder divergieren nicht so viel von einander. Der Vorderrand ist nämlich weniger vorwärtsgebogen und kommt dem Hinterrand mehr in Länge gleich als bei 6. biscayensis, wodurch die Form des Ganzen eine andere wird. Acromion, der nach aussen gleichbreit ist, richtet sich schief nach vorne und nach unten und krämmt sich schwach nach innen zu. Seine Basis setzt sich nach oben in eine sehr niedrige, aber scharfe Spina fort, die freilich als solche bald aufhört aber durch eime schwache Konvexität noch eine gleichweite Strecke wie die Spina selbst, nämlich bis zum letzten Drittheil des Abstandes zwischen Acromion und dem oberen Rande ange- deutet ist. Diese Konvexität tritt mit dem Alter deutlicher hervor und dehnt sich bis gegen den Oberrand aus, wobei sie vom Vorderrande mehr divergiert als bei 6. biscayensis. Die von LILLJEBORG” beschriebenen Scapul&e des Munterius Svedenborgiu geben zu diesem Schlusse Anlass. Den vorliegenden Scapul&e sowie den letztgenannten des Hunterius Sve- denborgtii fehlt dagegen ganz und gar ein nahe an der Mitte der Aussenfläche gehender schwacher Kamm oder Konvexität, der bei B. biscayensis sich findet; es ist nämlich bei jenen die ganze Aussenfläche des Schulterblatts seicht konkav von der Spina an gerechnet bis zu einer vom Hinterrande, ein wenig iber dessen Mitte, nach oben sich streckenden schwachen Konvexität. Processus coracoideus tritt als dreieckiger Höcker deutlich hervor und geht mit einem gerundeten Kiel auf die Innenfläche des Schulterblatts iber. Wenn das Schulterblatt gerade von der Seite betrachtet wird, ist die Spaite zwischen Acromion und Processus coracoideus bei weitem geringer als bei B. biscayensis, weil-die beiden Fortsätze hier eine andere gegensecitige Stellung einnehmen. Weil mehrere Autoren, theilweise wenn nicht vorzugsweise — auf die Karaktere des Schulterblatts sich stötzend, die Identität des Hunterius Svedenborgir Linrs. mit 6. biscayensis glaublich gemacht, kann ich nicht umhin die Aufmerksamkeit auf folgende Kennzeichen zu richten, die bei den beiden mir zugänglichen Skeletten, welche offenbar ver- schiedenen Alters sind, gar keine Variation zeigen. Trotz der in allen Theilen robusteren Beschaffenheit der von LILLJEBORG beschrie- benen Scapula, z. B. ihres, im Vergleich mit der vorliegenden, weit gröberen Acromion ist doch ! Siehe unten S. 39, 40. 2? LILLJEBORG |. c. KONGL. SV. VET. AKADEMIENS HANDLINGAR. BAND. 23. N:o I. 25 a) die Divergenz bei den beiden Scapulx zwischen dem Vorder- und Hinterrand durchaus dieselbe; b) ebenso die Divergenz zwischen Acromion und Processus coracoideus dieselbe; c) in Folge der gegenseitigen Lage des Acromion und Processus coracoideus die Form und Länge der Spalte zwischen den beiden Fortsätzen, wenn das Schulterblatt von der Aussenfläche her betrachtet wird, ganz iöhbereinstimmend. Wie verhält sich nun in diesen Beziehungen der 6. biscayensis? Was den Punkt a) betrifft, weicht er ganz entschieden ab, wie dies auch von den unten angegebenen Massen iöber das Verhältniss zwischen Breite und Höhe hervorgeht. Und — was noch mehr bedeutet — dies Verhältniss ist bei dem jungen B. biscayensis beinahe dieselbe als bei den erwachsenen. Uber den Punkt b) findet sich keine Angabe in der Litteratur was B. biscayensis betrifft. Was endlich den Punkt c) angeht, ist die genannte Öffnung oder Spalte nach GAsco' anders geformt bei B. biscayensis als bei H. Svedenborgi. Wie der Wal Svedenborgs in dieser Hinsicht zu B. mysticetus sich verhält, wird unten im systematischen Theil besprochen. Humerus. (Taf. 3, Fig. 5). Epiphysen fehlen. Die Breite der Diaphyse ist dieselbe am oberen wie am unteren Ende. Der Vorderrand, von der Seite gesehen, ist seicht konkav, doch stärker gegen das untere Ende. Bei B. biscayensis ist nach Gasco die Einbuchtung weit tiefer und am stärksten in der Mitte. Der Hinterrand ist mehr konkav als der vordere, jedoch :bei weitem nicht so tief wie bei B. biscayensis (nach GAsco und HoLrLpEr) und hat unmittelbar unter der Mitte einen schwachen Höcker. Am unteren Ende ist die vordere (radiale) Fläche länger als die hintere (ulnare). Dem Olecranon der Uln& gegeniber findet sich auf dem untersten Theil des Hinterrandes ein nach aussen und hinten stehender Höcker. Die Figur bei v. BENEDEN” stimmt genau mit den von GaAsco und HoLDer tiber den Humerus von 6. biscayensis gegebenen, der folglich, wenigstens bei erwachsenen Individen, von dem vorliegenden deutlich abweicht. Radius. (Taf. 3, Fig. 7). Epiphysen fehlen. Die Breite des oberen und unteren Endes- der Diaphyse ist dieselbe; es entspricht diese Breite kaum ”/;' der Länge der Diaphyse; bei B. biscayensis dagegen ist das untere Ende um wviel breiter; bei 5. australis kommt die Breite des unteren Endes ”/; der Länge des Knochens gleich, die Breite des oberen Endes macht dagegen kaum '/; der Länge aus. Die Hauptrichtung des Vorderrands ist gerade, obschon in der Mitte eine langgestreckte Konvexität und zwischen derselben und den Enden eine sehr schwache FEinsenkung sich findet. Bei dem linken Radius streckt sich die Konvexität beinahe zu den Enden des Knochens. Der Vorderrand bei B. biscayensis ist im Gegen- satz konkav. Der Hinterrand ist konkav, aber stärker uber als unter der Mitte. Bei Bb. I GaAsco I. c. ? v. BENEDEN, Notes sur des ossements de la Baleine de Biscaye. K. Sv. Vet. Akad. Handl. Band 23. N:o 1. 4 20 CART; W.: S.; AURIVILLIUS, DER WAL SVEDENBORG'S. biscawyensis ist er tiefer konkav und zwar am stärksten unter der Mitte, wodureh und auch zaufolge der verschiedenen Form des Vorderrandes der Ulna der Raum zwischen Radius und Ulna, von der Seite gesehen, ganz anders als bei den vorliegenden Knochen aussieht. Am untern Ende des Hinterrandes findet sich eime platte Berihrungsfläche gegen die Ulna. (Cilla — (MENS 7 INNEGO Die Breite der beiden Enden (nach oben iöber Olecranon) ist dieselbe, '/; der Länge der Diaphyse entsprechend. Der Vorderrand ist gerade die ganze Strecke zwischen den verdickten Enden. Der Hinterrand ist gleichmässig konkav. Bei B. Biscayensis ist die Breite am unteren Ende bei weitem grösser als am oberen, die obere Hälfte des Vorderrandes ist konkav, die untere konvex, endlich ist der Hinterrand stärker konkav nach oben als nach unten von der Mitte. 6 Oberst auf dem Vorderrande findet sich eine konkave, am längsten nach unten eine platte Berihrungsfläche gegen den Radius. II. Massbestimmungen. Die muthmassliche Länge des ganzen Körpers, incl. die intervertebralen Knorpel, deren Gesammtlänge zu 5'/; Fuss geschätzt wird", beträgt 7,150 mm. Die Tänse des Schwdels- 20 fasa ee Es Fats IN BR es 1,600 » Die muthmassliche Länge des Ruckgrats — die Wirbel zu 52 berechnet 5,550 » Die grösste Breite des Schädels qwer iäber pp. squamose des Schläfenbems — 750 » Die grösste Höhe des Schädels (iber die Spitze des Squamooccipitale zu der Horizontalebene durch die untersten Flächen der Partes squamosae) 460 » Die Länge der Hirnkapsel (horizontal gemessen) bis zur Spitze des Squamo- OCCIPILAl EE. Fa ers ET Tä aene DE KA Ta ARE AT Rå SAR 1 BIR IN AAA NAN 400» Die Länge des Gesichtstheils (horizontal gemessen) von der Spitze des Squamo- occipitale bis zu den Kieferspitzen (vollständig gedacht) = soocoooommoo 1,200 » Die Länge des Occiput bis zur Finterfläche der Condyli längs dem Knochen ÖCIMYSSSSM Lata bd IRIS SHU SR kogrtsk a BE LE sak tg BS DRG UEAORTE KOD ARKA RER ANNE BR AR LR ANNE bLARAN 500» Die Länge desselben zu dem Mittelpunkt des For. magnum = meseemm en 440 >» Die » » ET VORdernnvl ter ÖGREN cores slesees os benne sonat 420 » Die grösste Breite (= Basis) des Occiput qwer irber Foramen magnum (gerade SENVESSEM): SES ANSSI rd ATA VINAASNINSKARKRN NG a rr R AE AR EF ENA RD RAGGAR BEEN AIR RA AR AR URSUNSTR AA 350 » Die beiden Seiten des Occiput, je 5380 » I Tech folge hierin der Angabe des Prof. CopPr iver eimen 31!/, Fuss langen B. cisarctica (= biscayensis), dessen Länge durch die intervertebralen Knorpel um 5, Fuss vermehrt wird. Weil nun das hier fragliche Skelett jänger als dieses gewesen ist, mag dieser Zusatz eher zu gering als zu gross sein. Bei einem erwach- senen B. mysticetus macht nach ESCHRICHT und REINHARDIT dieser Zusatz 3 Fuss aus. Die Dic Die Die Die KONGL. SV. VET. AKADEMIENS HANDLINGAR. BAND. 23. N:0 i. Länge des Squamooccipitale (dem IKnochen entlang gemessen) == grösste Breite des » 20 SED Se SN oa SN SEA ER Et AEA BN Länge der freien vorderen Seitenränder des Squamooccipitale =... Länge der hinteren » » » gegen Exocci- |INNEN IG obea acer onboot scr to s sRAEEE SSL EE KbE stra e so RE ra TSAR AA INR KSR KNESSET Länge des Proc. orbitalis des Stirnbeins hinten bis zum Scheitelbein (längs dem Knochen, dessen Spitze jedoch ein wenig defekt 18t)...ososmsmmmmmssne oa Dieselbe Länge vorne, incl. die Breite des Stirnbeins bis zur Mittellinic des Die Sechadelsk(demykKnochen,emtlanoyre sen segern odds fel Höhe der inneren-vorderen Wand der Schläfengrube d. i. die Höhe des SYGIN ENE CIN SPorrd rd ryd vd ata be fyr NAR NER Ren pp ker og seg RAR I lör pr RE NN IDiekorosster lam oekderSematemsnune CET ASEA Die Höhe der hinteren Wand der Schläfengrube d. i. die Höhe der Pars squamosa nach vorne, von deren Spitze am Scheitelbein zum unteren Ende deskGelenkfortsatses! gerechnet.4t ss teckesd oroloes oss LEO TR ART Die Länge der Innenseite = Aussenseite der Bulla os8sea cc BETS IDAIN Sr Die Breite der Bulla ossea vorne ungefähr — hinten — wenn die Abrundung der Ecken selbst nicht mit in Betracht genommen WirCdsmmomsmsnssssseeroeno Durch die genannte Abrundung der Ecken wird der Diagonal zwischen der vorderen-äusseren und der hinteren-inneren Ecke smmoosssmsmmss sn Wertanderenbiasonalkbeträstrdagesen< 5 EET Eee DieklkanserderkOftnun ok der bullafkossear55-S98r5 5 de Die grösste Breite » » » 0 BIRD EEL ET Sr [RETA Sen SpA re VETE NR (SA Die Länge des Basioccipitale unten in der Fortsetzung der Unterfläche des [BA STS PI em Ore SEE a pre nord EAA Se Al oe förr ata 0 el få avlat en DR WERE Sa Die Länge des Basioccipitale oben a) in derselben Ebene als die Innenfläche ACSKB AS1Sphieno1d skr. -s14af sem Me blyet T tien kos lå oas lagse lll iogkeralEers D:o d:0o b) in einer von dieser nach oben — hinten FUNSTOTS SNUS 9 GM CE OL DRA La IE a oa ägo a sas Ds be lors el Die grösste Dicke des Basioccipitale iber Condyli occipits mass Die grösste Breite des Basioccipitale nach VOrne-UNteD mössen Die Länge des Bäsisphenoid in der Mitte = an den Seite =ssooo om Die Breite des Basisphenoid nach hinten (= die Fläche gegen Basioccipitale). PieckbrerteCdeskBasisphienordmach. vorner boss a ee sr AE Die Länge der Ala magna G)) Ehn NMRSR BES oo oeo ror Fab, rg RA oe b) nach aussen gegen Pars squamosa —uosssommnmnnmnn. "Die Lange der Nasenbeine: a) der frei liegenden FläChesssocoocsscsmmmmsmmsmsmncsnnn ann bDrdiefvynklicher (total) anges sr Die Breite beider Nasenbeine vorne, zusammen genommehmecsmsmsmssssssssnnn » » » » «110 mm. hinter dem Vorderende zusammen [FANN ID oocors0r dör ARE SE AES NONE DT RR SIREN TYG SANNNNEE ANENIE Das Maximum der Divergenz der Intermaxillaria, mitten iiber dem Spritzloch (vonWderen öAussemlaächelgemessen)ke. === ...cc- SKE far 100 480 520 130 530 70 90 210 100 160 120 60 90 NLQ 200 170 40 200 10111. 28 CARL W. S. AURIVILLIUS, DER WAL SVEDENBORG'S. Die grösste Höhe der Oberkiefer unmittelbar hinter den Foramina bei der Basis (er FJ OCKFORtS AZ CS 04 blb 0 NES SEE RAA SIR AR SLL OKT REDERI 190 mm. Die als Jochbeine gedeuteten Knochen messen a) im Länge resp. — 130 und 100 » b) im grössten Umkreis 0 Das unverletzte, im Durchschnitt ovale Ende derselben Knochen » Der aufbewahrte breiteste Theil des Maxillopalatinum misst in Breite ooo 20 Die muthmassliche Länge der Unterkieferäste, dem Oberrand des Knochens entlang Semessen, Heträgt! sole bsuRtpe rean Mig NR MT ee SENNUEIRE 1,600 » Die muthmassliche Länge zwischen Proc. coronoideus und der Kieferspitze...... 1,300 » Die Kieferfurche öffnet sich 400 mm. vor dem Proc. coronoideus. Resp. 160 und 280 mm. vor demselben Fortsatz finden sich zwei Foramina an der oberen- äusseren Seite. Ebenso resp. 130 und 340 mm. vor dem Fortsatze liegen zwei Foramina an der oberen- inneren Seite. : In der Fortsetzung dieser beiden Löcher-Reihen finden sich resp. die äussere und innere Furchenkante. Der Vorderrand des Foramen maxillare posterlus 1ISt..momoosmssmssmssssessssoseeoeeo ana c. 180 mm. von dem Hinterende des Knochens entfernt. DICK STöSSter Hlölter Uiesesk ora CIS tess essens sr fretsat tatlertanE 60 » Die von demselben unten ausgehende seichte Furche hört erst cc 360 » vor dem Processus coronoideus in der platten Innenseite des Kiefers auf. Der Umkreis der Unterkieferäste bei dem ausstehenden Winkel unmittelbar vor dem: Proc: ,COromordewskiSbE=-= Feels smo ALS. IATA AA DNE AA IE RAA UUSI 310 » Der Umkreis 80 mm. vor demselben Process IStoomosssmsmss ses 180 » Die Höhe des Kiefers senkrecht öber dem Processus coronoideus ist... vc. 170 » Die » » » » 340 mm. vor » » PA Er SR 85 » Die » » » DD 680 oo» » » » ASS BAN 60 oo» Die Länge der Halsregion des Riöckgrats unten und an den Selten.. 140 » Die oo» » » » » oben auf den Körpern gemessen...... 90 » Die sanze, Höherdest Atlask(Oer3o enn el)) Eee se NN NINE 240 » Die grösste Länge des Bogens des Atlas, Obem mnunseessmsmmmssssssreeeeenna (RET 45 oo» Die grösste Länge des Bogens der 2--5 Wirbel, Obenmmssosssmseenn 80 » Die Breite des verwachsenen Theils der 3—6 Wirbel soon 15 » KONGL. SV. VET. AKADEMIENS HANDLINGAR. BAND. 23. N:O |. 29 Die Höhe der Dicke IGrösste Breite! Länge des Scitenfortsntzes I Körpermitte. |(zu den Seiten). (hinten). (dem Knochen entlang). | mm. mm. | mm. mm. Die Halswirbel. | | i INTO eo Er SSANG BIEN 130 | 20 | 250 (die Seitenfortsätze beschädigt (ein wenig be- | oder fehlen gunz). | schädigt). I INC 010015 NF DAR TATE 130 S | 160 I » (wahrschein- Hleich, weil be-/ | schädigt). VD moss Keso RER JE 00 | 130 | 15 150 ” (gerade gemes- sen). Å SENASTE RS | Unten in der I Die Brustwirbel. Mitte. | I: be Aase 1 nn tt | 200 25 150 » 9:terspr AE Var BENGA SOON) 35 155 » ÖNG Fan NN fir | LO 40 | 150 = | 5: | I | (die Seiten | beschädigt). | (0: (CNRS SEE RUSASNRAEE ES | OR 50 160166) ' | IUI [SYAo a Ls rE aj fre NAR SR RE SEA | 130 | 55 | 160 » P3: be KS PE NE | 130 60 160 » | I 135 55 160 » | 135 60 1650 130 | 20) 65 | 165 30 (die Spitze doch beschädigt).! SENSE DERE SL Aa | am am Die Schwanzwirbel. I Vorderrande. | Hinterrande. il: BCE RER NAr SV SLR PRE ade 150 | 69 175 75 85 ER SALE BIE rag AE SRV NSI BAN 150 | 60 160 50 75 [ös SENSNEE ASO SE RESTS 150 55 150 40 55 YU( CE) REN BSR ISA e ara Snr re | 150 50 150 15 30 Tis ARENA | 125 45 130 — = 1/5: be REA DRA NIE RE SSA AR 70 5 70 — — TN Ce rs AR AR LK 50 | 25 | 50 | — -- | Däddrösste Der kärzeste Grösste Breite U re Umkreis, nach unten. . ft Ende ein wenig unter Die Rippen SI ANNES Gen de: dem Tuberculum. Ppen: | mm. mm. mm. IFS ERE NR EA SER RO AE la | 75 150 105 (2 Ce PEARSON (D) 180 115 (SHE 2 SR ER SE SS ba LEN | 70 170 125 (rechts), 105 (links). 65 170 115 60 170 105 60 170 105 60 165 100 45 120 95 45 120 90 45 109 95 40 110 90 40 110 35 30 920 70 520 CARL W. S: AURIVILLIUS, DER WAL SVEDENBORG S. Die Länge der 1:sten Rippe, der Aussenseite entlang gemessen, beträgt —— 680 mm. Die » » Ö:ten » die am mindesten beschädigt ist, der Aussenseite entläMGYTSNIESIEN 0 Cor Obs g or rst ARTE ANT NA ANA SSE 200» Die Höhe der Scapula von der Mitte des Oberrandes zur Mitte des äusseren (al. anette) UTNEKSdSJ Ler INOEKE) -— coourssoosbo uses soon 53 FR AR SAR SA pl 320 » Die Breite der Scapula zwisehen den Ecken, gerade gemessCh.aoomommm 570 0» Die Länge des Vorderrandes der Scapula zur Mitte des äusseren (od. inneren) Randes der Fossa glenoidalis, gerade gemessehrrnumsbosssmsssss enn 300 oo» Die Länge des Hinterrandes der Scapula, ebenso gemesseh —ecoo 310 » Die grösste Länge der Fossa glenoidalis (öber Proc. coracoideus) um. 125 » Diegegrösste Breite, derselbenst.- ssu är ytor seg ne Asia ONA ER Ae 90 » Die Lange des unteren Randes” dest Acromiop betr ee 50 » IDG ras dec AGRoraÖa ha Oe MiG soocsocscossocscssonooosrosorsosUgecsnsoosgosesosn isso soo sen 30 » Die -» - zwischen der Basis des Acromion und dem Proc. coracoideus — — 30 » Diekorösste, Känn ge desk e Ses ee ere Nesse 170 » Dice Breite beider Enden der Diaphyse. SUN TKR a RR SARS SAALE SANN 110 » Die geringste Breite des Humerus, in der Mitte ooo SERA CN VR NP på 90 » Die Länge des Vorderrands des Humerus zwischen den Epiphysen, gerade [ST NT TT SADE RS TOS STA USES OR Sr TA sne a ma a aa aus INKOM Die Länge des Hinterrands des Humerus zwischen Jen Epiphysen, gerade DEMICSSÖIN se = 2ngaosardga ere br gr ar Na Ar ast N Fo mref SE SAE E 0S NRARRHSAA KART: TERRAN 100 » Die radiale Fläche des Unterendes des Humenus ER FTSE ENE 0 RAS RN NER AR ANNE 70 » Die ulnare » » » » TIKEN EEK SYSSEERESR ARNE BINDA TE SR Ia a. 60 » Dien Srösster Mickende spm es Olen ss ae Reese Me ANETTE 80 » Die » » » » WGCNE + onoc ss bode grn er SA ASEA NI ANSI 70 » Die Länge des Vorderrands des Radius, gerade gemessCh mmoöcssssmmmmmsssnnnn 2100 Die » » Hinterrands » » » Nat Snr SORAN LETADE op 170 » Die grösste Breite des Radius, an den Enden, gerade gemessel sms 90 » Die geringste Breite des Radius, ein wenig iber der Mitte, gerade gemessen UD » Die grösste Länge des Ulna, iber der Spitze des ÖlecranOnp mossen 20 Die Länge des Vorderrands des Ulna (der Diaphyse) ess 170 » IDG >» I Elänter=. oo » » SDS ENARE NL NL Ef KAST KÖRS ES aa Lr 170 » Die grösstel Breirte, des. Ulna, an dem Emden 555555 5550 a 70 »- Die geringste » SINNE SEN a (LS GEN UD nns oe Ae RR ER a onde gotse 40 » KONGL. SV. VET. AKADEMIENS HANDLINGAR. BAND. 23. N:O |. 31 IM. Die systematische Stellung des Wals Svedenborgs. Ehe wir zur Beantwortung dieser Frage ivbergehen, mag eine Historik der Amnsichten, welche bisher irber diesen Wal ausgesprochen sind, hier Platz finden. Wie schon oben in der Einleitung gesagt, wurde dieser Wal zum ersten Mal von Prof. LILLJEBORG mit dem Namen: »den Svedenborgska Hvalen» beschrieben”. Der Ver- fasser nimmt ihn hier in die Gattung Balcna Linsé auf und gröndet die Bestimmung theils auf die Verhältnisse der Grösse der Schwanzwirbel, theils auf die Form der Rippen, des Brustbeins und des Schulterblatts, somit auf die Beschaffenheit aller damals vorhan- denen Skeletttheile des ”Thieres. Uber dessen Stellung innerhalb der Gattung äussert der Verfasser, dass das Sternum am meisten demjenigen eines Skelettes von B. nvysti- cetus in dem Museum Kopenhagens ähnlich ist. Eine der vorderen Rippen erinnert durch die Form ihres oberen Endes an das 2:te Rippenpaar eines jungen BB. mysticetus in Kopenhagen; ibrigens weichen die Rippen erheblich von denen des B. mysticetus ab, bei welchem sie dinner, geplattet sind und mit Ausnahme der zwei vordersten Paare nach unten schmäler, während dass diejenigen des Svedenborgischen Wals ein sehr dickes — im Durchschnitt länglich-ovales — qwer abgestutztes unteres Ende haben. Die Scapula ist durch einen rudimentären processus coracoideus von B. mysticetus verschieden, kommt aber dadurch der Gruppe des »Kap'schen Wals» von CUVIER nahe. Aus diesem Grunde spricht der Verfasser die Vermuthung aus, es stehe der Svedenborgische Wal dem Biscaya-Wale am nächsten, wenn er nicht mit ihm identisch sei”. In einer folgenden Abhandlung” beschreibt Prof. LiLLJEBORG diesen Fund unter dem Namen Hunterius Svedenborgii und es werden hier die Knochen jeder fir sich erwähnt und abgebildet. Die Aufnahme des Wals in die von Gray 1864 aufgestellte Untergattung Humnterius hat ihren Grund theils in dem Vorhandensein eines wenn auch rudimentären Processus coracoideus, theils in der genannten eigenthumlichen Form der Rippen, welche nur mit denen des Hunterius Temnmunekii Gray (= Balena australis ”TEMM.) Ähnlichkeit haben. Dass jedoch der Svedenborgische Wal eine von dieser bestimmt verschiedene Art ist, wird durch die Form und Lage des Acromion Scapulax angezeigt. In »Ostéographie des Cétacés» findet sich dieser Wal unter dem Namen Balcena Svedenborgii erwähnt; eine kurze Beschreibung sowie einige Figuren sind aus der letzt- genannten Abhandlung LIirLJEBORGS wiedergegeben'". 1 W. LinnJEBORG: Öfversigt af de inom Skandinavien (Sverige och Norrige) anträffade Hvalartade Dägg- djur (Cetacea). Upsala Universitets Årsskrift för 1862, pag. 60; anch ins Englische öbersetzt. S. NILSSON, in »Skandinavisk Fauna», äussert schon 1847 von dem Wånga-Funde: »es scheint mir als gehören diese Knochen einer anderen Art als die im Schonen (1722) gefundenen (= B. mysticetus) an». > In einem Verzeichniss der Walskelette im zool. Museum zu Upsala, weleches schon 1861 von Prof. LILLJEBORG zu dem Aufsatze v. BENEDENS: »Les squelettes de Cétacés et les musées qui les renferment (Bull. de PFAcad. Roy. des Sci. de Belgique 2 sér. T. 25, 1868, p. 88) eingereicht wurde, finden sich auch diese subfossilen Skeletttheile unter dem Niwmcen B. glacialis Klein (= B. biscayensis J. E. Grav) erwähnt. 3 W. LILLJEBORG: On two subfossil Whales discovered in Sweden. Nova Acta R. Se. Soc. Upsal. Ser. IT, vol. 6, 1867. tv. BENEDEN et P. GRRVAIS: Östéographie des Cétacés, p. 257 und pl. VII, fig. 8—16. 32 CARL W. S. AURIVILLIUS, DER WAL SVEDENBORG'S. A. W. Marm erwähnt auch in seiner 1871 erschienenen Abhandlung »Hvaldjur i Sve- riges museer år 1869»" den Hunterius Svedenborgii mit der Bemerkung:»es wäre eine nähere Vergleichung zwischen diesen Knochen und den entsprechenden des werthvollen Skelettes von H. biscayensis in Kopenhagen ohne Zweifel sehr wichtig, weil diese zwei Arten, welche ich nach einer Zwischenzeit von nur zwei Wochen gesehen habe, wie mir scheint, einander sehr nahe stehen». In der Abhandlung: »Remarques sur l'anatomie des Cétacés» etc.” äussert P. GERVAIS hinsichtlich Balcena biscayensis Seite 84, N:o 3. Omoplate droite . ... »elle a aussi de F'analogie avec celle figurée par M. LILLJEBORG sous le nom de Hunterius Svedenborgti, nom qui peut-étre fait double emploi avec celui de Balena biscayensis». In einer Schrift betitelt: »Documents pour servir åa YI'histoire de la Baleine des Basques» (Balcena biscayensis) bespricht P. FiscHErR” mit Hinweisung auf die Abhand- lung LIiILLJEBORGS den Hunterius Svedenborgii, dessen Skeletttheile jedoch irrthumlich als in Stockholm aufbewahrt angegeben werden. F. sagt dann: »das untere Ende der Rippen und dessen Durchschnitt sind in dem Grade denen des Biskayawales ähnlich, dass man wohl sich fragen kann, ob nicht diese beiden Arten unter einem und demselben Namen vereinigt werden missen»; und weiter unten: »Balena biscayensis, der Nordkaper der Norweger und Isländer und der Hunterius Svedenborgit mögen, wie mir scheint, in eine und dieselbe Gattung, wenn nicht in eine und dieselbe Art vereinigt werden, welche dem Hunterius Temmincki aus dem Meere um das Kapland sehr nahe kommt. Diesen Balzeniden sind folgende Merkmale gemein, nämlich ein sehr klemer Kopf, ein zweige- spaltenes erstes Rippenpaar und sehr dicke, fast gerundete untere Enden der Rippen'”. In seinen »Untersuchungen iber die fossilen und subfossilen Cetaceen Europas» föhrt J. F. Branpt” Balena Svedenborgii LirLJEB. van BENED. als Spec. 3. auf. Comptes rendus des séances de VAcadémie des Sciences T. 72, 1871. > Amn. d. Sci. Natur. 5 Sér. TD. XV. Paris 1872, pag. 18—19. 2 Von Hunterius Svedenborgii gelten jedoch nur eins, nämlich das letztgenanute dieser Merkmale; von den iäbrigen ist bisher nichts bekannt gewesen. > Mém. de PAcad. Imp. d. Sc. de St. Pétersbourg VII Ser. T. XX, 1873. & Vergl. hiermit die oben genannte Ausserung Prof. LILLJEBORGS iber denselben Knochen. B. mag diese Stelle äbersehen haben. KONGL. SV. VET. AKADEMIENS HANDLINGAR. BAND. 23. N:o |. 30 In »Sveriges och Norges Ryggradsdjur», Upsala 1874, wurde der Wal Svedenborgs von Prof. LinnJEBORG unter dem Namen Hubalcena Svedenborgii (LILLJEBORG) aufgenommen und zu dem Subgenus MHunterius gefihrt. In emer beigefigten Bemerkung sagt der Verfasser: ». .. Dieser (der Nordkaper = Baluna biscayensis) ist auch wahrscheinlich der- jenige welcher dem Wal Svedenborgs am nächsten steht; auch haben wir in unserer Uber- sicht der Cetaceen Skandinaviens die Ansicht ausgesprochen, es sei vielleicht der letztgenannte Wal mit dem Nordkaper identisch. Nachher haben wir indessen Gelegenheit gehabt dureh die Gewogenheit des Etatsraths STEENSTRUPS eime genaue Zeichnung des Schulter- blattes des Svedenborgischen Wals mit dem Schulterblatt des Nordkaper-Skelettes in dem Kopenhager Museum zu vergleichen, und es hat sich dadurch herausgestellt, dass zwischen ihnen eine nicht unerhebliche Verschiedenheit sich findet. Obgleich dieses Skelett noch junger ist als dasjenige, welchem die Knochen des Svedenborgischen Wals angehört haben, so ist jedoch sein Sehulterblatt viel grösser und breiter als dasjenige dieses Wals; es mag demnach der neugeborne Nordkaper ohne Zwmeifel grösser gewesen sein als der ältere Svedenborgische Wal>» Schliesslich föhren wir zwel ÅÄusserungen von P. J. von BENEDEN an, von denen die eine in »Note sur des ossements de la Baleime de Biscaye au musée de la Rochelle»” sich findet, wo es auf Seite 7 heisst: »Nous ajouterons que le squelette de Balcena Svedenborgii, déterré en Suede, posseéde egalement des caractéres de la Baleine des Basques». Die andere findet sich in der neulich (1886) erschienenen »Histoire naturelle de la Baleme des Basques (Balcena biscayensis)»” wo der Verf. Seite 15 (des Separat- abdrucks) sagt: »La Balena Svedenborgii avssi est synonyme de cette espece» (d. i. des B. biscayensis); und weiter unten, S.739: åå diverses reprises on a mis au jour des ossements, méme des squelettes, gisant assez lom des cotes actuelles et qui proviennent évidemment de la Baleine qui nous oceupe — (d. 1. B. biscayensis) —; nous en avons cité plusieurs dans notre Ostéographie, et nous avons eu Focceasion d'étudier a Upsala un squelette presque complet, que le Professeur LILLJEBORG a fait connaitre sous le nom de Palena, Svedenborgii. I a été déterré en 1705 å 80 lieues de la cöte et å 330 pieds au-dessus du niveau actuel de la mer, en Gothland (Suede); parmis d'autres ossements se trouve une téte plus ou moins complete». Seite 40 sagt der Verf.: »Au Musée de F'Uni- versité d'Upsala on conserve le squelette presque complet de la Balena Svedenborgii. Les Musées de Stockholm et de Gothenburg possedent également quelques ossements de cette Baleine». Endlich (Seite 41) heisst es: »Les ossements de Balena Svedenborgi om Hunterus Svedenborgii, sont conservés en grand nombre puisquon y trouve presque tout un sque- lette av Musée de FI'Université d'Upsala et quelques-uns au Musée de VAcademie de Stockholm». Uber diese Äusserungen will ich schon hier Folgendes bemerken. Y Bull. de: V'Acad. roy. de Belgique. 3 Sér. T. 4. N:o 11, 1882, pag. 7. > Siehe Mémoires couronnés et nmulres Mémoires publiés par F'Académie royale de Belgique. T. 38. Bruxelles 1886. RK. Sv. Vet. Akad. Ffandl. Band 23. N:o 1. 3 34 CARL W. S: AURIVILLIUS, DER WAL' SVEDENBORG'S. Was die Anzahl der bisher bekannten Knochen betrifft, findet sich eine vollständige Erwähnung sämmtlicher bei Wånga gefundenen Knochen in der auch vom Verfasser selbst (S. 15, 1 ce) citirten Abhanmdlung LIrLJEBORGS: On two subfossil Whales, discovered in Sweden, Upsala 1867 (siehe oben). Ne smd auch hier oben in der Einleitung aufgezählt. Was wiederum die im Reichs-Museum zu Stockholm befindlichen Knochen betrifft, so beschränken sie sich auf einen einzigen Wirbel. Es ist folelich bis auf den hier bekannt gemachten Fund iöber den Schädel dieses Wales gar nichts veröffentlicht, itber den Röckgrat nur der Schwanztheil und ausserdem Theile des Brustkastens und der vorderen Extremität. Was endlich den im Gothenburger Museum aufbewahrten defekten Walschädel betrifft, von dem A. W. MALM in der Ver- sammlung der Naturforscher zu Stockholm 1880 Erwähnung that mit der Vermuthung er gehöre möglicherweise dem Svedenborgischen Wal an, so wartet er noch auf die Untersuchung. Nach diesem kurzen geschiehtlichen Uberblick wollen wir zu der Frage ivbergehen: Welcher Platz im Systeme gebiilrt dem Wall Svedenborgs? So lange nur ein geringer Theil des Rumpfskelettes bekannt war, hat natirlicher- weise auch eine völlig sichere Antwort auf diese Frage nicht abgegeben werden können. Es mag folglich als ein sehr glöcklicher Umstand gelten, dass der neue oben beschrie- bene Fund den älteren beimahe vollständig ergänzt. Denn aus den getrennten Knochen ist es möglich gewesen ein Bild des Schädels des ”Thieres zu bekommen,. welehes uns der Lösung der Frage auf die Spur gebracht. In der verschiedenen Lage und Form der Schädelknochen hat man nämlich mit Recht theils die Hauptmerkmale der Gattumgen, theils die wichtigsten Artunterschiede innerhalb der Unterordnung der Bartenwale gefumden, weshalb auch deren Zeugniss im Verein mit demjenigen des Rumpfskelettes das Gebiet, innerhalb dessen die fragliche Form zu stellen ist, wenn nicht gerade zu bezeichnet, jedoch in hohem Grade einschränkt. Wollen- wir, bei der Beantwortung der Hauptfrage, erstens mit dem weiten Begriffe der Bartenwale als eine Unterordnung der Wale Anfang machen, so därfen wohl alle dariber sich einigen, dass der fragliche Wal der Familie der Balzeniden, nicht aber derjenigen der Balzenopteriden angehört, was sogleich aus einer fläöchtigen Besichtigung des Schädels, wel- chem die den Balzenoptériden kennzeichnenden langen Schläfengruben und die stark ver- breiteten Orbitalfortsätze der Stirnbeine fehlen, sodann durch die Halsregion, deren Wirbel nicht frei, sondern mehr oder weniger in ein einziges Stuck verwachsen sind, durch die Form des Brustbeins und des Schulterblatts u. s. w., zur Genige hervorgeht. Da es somit als ausgemacht betrachtet werden kann, dass der Wall Svedenborgs ein Balemd gewesen ist, fragts sich zmweitens: MWelcher der drei Gattungen, Balena, Euba- leena oder Neobalena, in denen die Baleniden nunmelhr gewöknlich vertheilt werden, gehört der Wal Svedenborgs? KONGL. SV, VET. AKADEMIENS HANDLINGAR. BAND. 23. N:o I, 20 Da die letztgenannte Gattung, Neobalena; von J.E. Gray 1870" aufgestellt, nur einen kleinen Balenid aus dem Meere Neu-Zeelands umfasst, dessen Schädel von denjeni- oen der beiden anderen Gattungen sehr bedeutend abweicht, können wir ihn ohne Wei- teres ibergehen. Es sind dann die zwel Gattungen ibrig, Balrena, deren Gebiet das nördliche Polarmeer ist, wo es bisher nur von einer einzigen, in der Wissen- schaft anerkannten Art, dem Nordwal oder Grönländisehen Wal, Bb. mysticetus, vertreten wird, und Bubalena, von der vier Arten bekannt sind, allesammt in temperirten Mceres- ochieten ibr Dasein fristend. Man hat die Arten dieser Gattung unter dem Kollektiv- namen »Sädwale», dem »Nordwale» gegeniöber, zusammengefasst. Se sind auf solche Weise verbreitet, dass zwei- Arten, H. biscayensis und HE. australis dem Atlantisehen Ocean angehören, und zwar jene der nördlichen, diese der södlichen temperirten Zone, während dass die zwei öbrigen, HL. japonica und BE. antipodarum, resp. im nördlichen und siödlichen Stillen Ocean heimisch sind. In beiden Fällen bildet die Eqvatorialzone eine Grenze, die nicht iberschritten wird. Diese vier Wale zeichnen sich durch soleche theils äussere theils innere (osteologische) Merkmale aus, dass sie sich einander weit mehr als dem Nordwale ähneln, und es liegt hierin die Ursache, warum sie in eine und dieselbe Gattung dem Nordwale gegeniöber gebracht sind. Wir haben die wichtigsten dieser Merkmale gesammelt, welche die Gruppe der Sidwale von derjenigen des Nordwals unterscheiden, und theilen davon folgende Ubersicht mit, aus welecher zugleich erhellt, wo der Wal Svedenborgs, hierauf begrimndet, seinen Platz finden muss. i Bou tbi al en a. | - | | I I N q- 1. biscayensis.| 2. australis. | 3. japonica. | £ EA I | i I ) — T | 1:o. Orbitalprocesse der Frontalia breiter als Proc. zygom. des Ober- | | Ile [es IE oe Se ASOS a AO TS a a aa en | 2:0. Orbitalprocesse der Frontalia sowie Proc. zygom. des Oberkiefers | | bei den erwachsenen nach aussen gerichtet...... SLM ERS SSE Bl alT : | | 30. Proc. atic. part. squam. bei den erwachsenen nicht länger als | | Condyli occipit. nach hinten ausstehend sooosmooosoosooooooosoooo nan : : | 4:o. Die Gelenkflächen gegen den Unterkiefer mehr oder weniger | | | NAC hEVOnN eNoerichtets si. sfbessusd bird bee sula Viker ssd Fe AR I : : | | | 90. Die Gelenkflächen gegen den Unterkiefer weit nach innen — | | | der Mittellinie des Schädels näher — belegen = soo | E 6:o0. Die Unterkieferäste stark nach hinten konvergirend und im | Ganzen stärker als bei Balzena gebogensssomssmsssoossoossooisoiooo nn | Scheinen ge- : | ; 3 | | dreht zu sein. | | | I mm . T ,. je se . . : I | | (:o. Die Unterkieferäste vorne ziemlich dick und kaum vgedreht ....- | | | G:OHÖTNasalankurskundöbreiti4 04 33 Ceper teps ål teet) Siena | : : | F I (der Vorder- | Irand konkav). | lör I:o. Die Gesammtzahl der Wirbel D6—59 moss BO6—57 | 58—59 V (53) 54 7 ELO:0-SRRD id Zander Rippenpaarej dt Wo prgo sort ge ne I 14 15 | ? 15 | 11:o. Der Kopf macht weniger als 0,30 der ganzen Körperlänge aus | 0;23—0,24 0,25—0,26 0,29 3 12:o. Die Barten dick mit groben mehrreihigen Börstehen und breiter | | 139315 AAA SAR ae ba ra AREA RK oteal ebb De SE | | 13:o. Epizoische Cirripedien vorhanden.....mnmmmmmssssssooseeansen ooo J.E: Grav: Notes on the skull of Balena marginata, the type of a new genus, Neobalsena. Ann. and Mag. of Nat. Hist., 4 Ser., vol. 6, p. 154, 1870. 26 CARL W. S. AURKRIVILLIUS, DER WAL SVEDENBORGS. Bl Arla 1. mysticetus. |2. Svedenborgii. 1:o. Orbitalprocesse der Frontalia nicht breiter als Proc. zygom. des Oberkiefers I NM 2:0, » » » sowie Proc. zygom, des Oberkiefers nach hinten gerichtet 5:0. Proc. artic. part. squam. bei den erwachsenen länger als Condyli occipitales nach hinten | | FÖRE SLNO 16 | SAS BE SE REL EEE EN SE RET SES HS öl seder £ SALE mA AEDO 3 sr SLE Js000åSe i doses . | weil junior, gilt | dies nicht hier. | 4:0. Die Gelenkflächen gegen den Unterkiefer bei den erwachsenen fast wagerecht.. ooo . d:0. | - . , [EKD:0-A0 AD) » » » » iäusserlich — nahe am Aussenrande der Pars squam. Db CLE SEIN 5c = aga os rr eh Rn LE BE rn rf a Sri SNR AR EEE . I 6:0. Die Unterkieferäste nach hinten weit mehr als bei Eubalaena getrennt (vergl. 5:0) und im I Gunzen(ischwachigebogenjet.- 115: sCIROA 2: Isa rap Ny ker ee AD SAN IR TI OA SORAN : I (:0, Die Unterkieferäste vorne um viel schmäler und gedreht sosomossssssssroseese oder seen iaooona : LIE O:0 EN Asa avflan oorun ds Cha oss ee ee EDER 0: 4 FASSSSED SEEN je CNN SE Ö:0: HED Yen Gesamnm iz ahläderByVinb el (552) OD AA EE USER | 34—55 (52) | 10:o0. Die Zahl der Rippenpaare 13 i | 11:o. Der Kopf macht bei ungebornen Jungen 0.30—0,34, bei älteren 0,33—0,39 der Gesammt- | | länge ”aUusjcrriisocporsdoss per large pla -ttarbedoocer fiir telias ut : | macht hierin | | jAusnahme; diese' Zahl ist höch- stens 0,26, | I2:o. Die Barten diunn mit feinen cin-reihigen Börstchen und schmaler Basis sooossooooo0o ooo : I ? 13:07 SIEpiZoische: Cirripedien fellen os seen ss setup: SSA NEN: Teese Fe ENS See : 2 Aus dieser vergleichenden Ubersicht geht hervor, dass der Wal Svedenborgs von allen wichtigen Gesichtspunkten aus, mit einer Ausnahme, semen Platz innerhalb der Muysticetus-Gruppe findet und somit der Gattung Balena angehört. Bei dieser Bestummung sind besonders die in den Mom. 5—38 angeföhrten Merkmale fir mich entscheidend gewesen. Was dagegen das Mom. 11 oder das Verhältniss des Kopfes zu der Gesammtlänge des Körpers betrifft, nähert sich der Svedenborgiscehe Wal den Siädwalen mehr als dem Nordwal. Nach den oben angefiöhrten Massangaben misst nämlich der Kopf 1,600 mm. in der Länge und der Räöckgrat (die fehlenden Wirbel und Epiphysen, deren Länge nach den nächsten der zuröäckgebliebenen berechnet ist, mit einbegriffen) 3,900 mm., wenn dice Zahl der Wirbel zu 52 geschätzt wird". Dieser Mass des Räckgrats wird indessen dann erhalten, wenn die Wirbel unmittelbar auf einander folgen und muss folglich durch die wahrscheinliche Länge der Zwischenknorpel erhöht werden. EscHrRiCHT berechnet die Länge der gesammten Zwischenknorpel eines erwachsenen Balena mysticetus zu 3 Fuss, sagt aber zugleich, dass wenn es sich um jängere Individen handelt, weil die Knorpel bei ihnen dicker sind, dieser Mass erhöht werden muss. HOLDER giebt an, dass bei einem halb erwachsenen Balena cisaretica (= B. biscayensis) der Antheil der Knorpel in der Länge des Räöckgrats 5'/; Fuss beträgt. 1 Diese Zahl ist keinesweges zu hoch geschätzt; wohl ist es aber möglich, dass sich ausserdem noch ein Lendenuwirbel oder ein Schwanzwirbel gefunden hat. KONGL. SV. VET. AKADEMIENS HANDLINGAR. BAND. 23. N:o |. 31 Das fragliche Skelett des Wals Svedenborgs hat ohne Zweifel emem jungen Individ angehört — davon zeugen sowohl Wirbel als Schädel — und ist ehenso wahrscheinlicher- weise nicht unbeträchtlich junger als der genannte 6. cisarectica gewesen, dessen (Gesammt- länge, inel. die Knorpel, 37 Fuss beträgt. In den oben angeföhrten Massangaben ist jedoch der Zuschuss der Knorpel zur Länge des Räöckerats nicht höher als bei diesem B. cisaretica, d. 1. za 5'/, Fuss = 1,650 mm. geschätzt. Dice wirkliche Länge des Räöck- grats wird hierdurech 5,550 mm., und diejenige des ganzen Skelettes 7,150 man. Das Verhältniss des Kopfes zum ganzen Körper wird demnach durch die Zahl 1,600: 7,150 = 0,22 ausgedrickt. Aber nach den Angaben ESscHriIcHTS und RRINHARDTS Öber dieses Verhältniss bei B. mysticetus, von dem sechs Skelette verschiedenen Geschlechts und Alters ihnen zu Gebote gestanden, beträgt der Kopf nicht emmal bet den ungebornen Jungen, wo er verhältniss- mässig am kleinsten ist, weniger als 0,30 der Gesammtlänge des Körpers. Der Wal Sve- denborgs scheint somit in dieser Hinsicht von 6. mysticetus entscehieden abzuweichen; denn auch wenn die Gesammtlänge der Zwischenknorpel nicht höher als zu 3 Fuss wie bei dem erwachsenen 6. mysticetus geschätzt wirde, so macht jedoch die Kopflänge auch in diesem Falle nur "'/, des ganzen Körpers aus und erreicht folglich bei weitem nicht die medrigste Verhältnisszahl, welehe bei dem Nordwal bekannt ist. Dagegen stimmt der fragliche Wal durch dieses Merkmal vielmehr mit wenigstens Zwei zur Gattung Fubalena angehörigen Arten, nämlich H. biscayensis und EB. uustralis, bei denen die genannte Zahl — nach dem was bisher bekannt ist — zwischen 0,23 und 0,26 schwankt. Weil das verschiedene Verhältniss des Kopfes zum ganzen Körper als ein der am meisten auffallenden Unterschiede zwischen dem Nordwal und den Södwalen allgemein hervorgehoben wird, habe ich ihn auch in die schematisehe Ubersicht aufgenommen, wie- wohl es nach dem Gesagten mir duönkt, es möge dies Kennzeichen vielleicht besser för Art- als Gattungsmerkmal gehalten werden. Dass man es bisher als Gattungsmerkmal — und zwar ein wichtiges — angesehen, hat seinen natörlichen Grund darin, dass von der Gruppe der Sädwale wenigstens drei Representanten in dieser Hinsicht bekannt gewesen, wodurch eme allgemeine Regel hier zu Stande gekommen; dagegen von der anderen Gruppe — derjenigen der Polarwale — nur eine einzige Form sich vorfand, so dass innerhalb dieser keme Vergleichung hat Statt finden können. Es kommt mir indessen vor, als möchte ein jedes der öbrigen der oben angegebenen Momente, welehe auf Formverschiedenheiten der Schädel der beiden Gattungen sich beziehen, als Gattungsmerkmale schwerer als ein verschiedenes Grösseverhältniss wiegen. Deswegen habe ich meinestheils auch kein Bedenken gehabt, vermöge jener Merkmale, den Wal Svedenborgs innerhalb der Mysticetus-Gruppe unterzubringen. Wenn dem so ist, nimmt drittens die urspriungliche Frage diese Form an: Dart der Wal Svedenborgs als selbständige Art neben dem Balena mysticetus seinen Platz finden? Mit Ricksicht auf die Veränderungen, welche das Skelett der Wale im Allgemeinen und zwar nicht am wenigsten dasjenige der Bartenwale mit dem Alter durchmachen, war es mir daran gelegen solche Skelette des BP. mysticetus in Vergleichung zu bringen, welche 08 CARL / W. S. AURIVILLIUS, DER WAL SVEDENBORG'S: dem fraglichen des Svedenborgischen Wals im Alter am nächsten stehen. Es ist dies theils durch die Besehreibungen und Figuren EscHrRicHrTS und RREINHARDTS vom Foctus-Schädel des Mysticetus sowohl als dureh dice Nachrichten, welehe Prof. Cnr. LörkKeN noch darirber mir gäötiost mitgetheilt hat, theils durch die Abbildungen v. BEnNEDeNs und P. GERVAIS cines Foetus-Schädels und einzelner 'Theile desselben möglich gewesen. Zur Vergleichung mit diesen und zwar um den allgememen Entwicklungsgang sowie das Gebiet der Formveränderungen der eimzelnen Knochen beurtheilen zu können, ist mnatörlich eine Untersuchung entsprechender Skeletttheile bei den erwachsenen zugleich vorgenommen, in so fern dies auf Grund der vorhandenen Beschreibungen und durch den Zutritt des Verfassers zu dem im zoologischen Reichsmuseum zu Stockholm aufbewahrten Mysticetus- Skelette hat geschehen können. Ich stelle hier körzlich dice wichtigsten Unterschiede zusammen, weleche bei diesem Vergleich an den Tag gekommen sind, die ibrigens in der oben gegebenen Darstellung der einzelnen Knochen ausföhrlicher erwähnt worden. 1) Ossa occipitis. a) Am Squamooccipitale laufen bei S.' die Seitenränder schneller zusammen, so dass der Knochen vorne kwz gerundet ausgeht; bei M. dagegen laufen sie mehr aus einander und das vordere Ende ist um viel bretter gerundet, beinahe qwer abgestutzt. Es wird hierdureh das Verhältniss der grössten Breite zu der Breite iber den Vorderrändern der Parietalia bei jenem nicht unbeträchtlich geringer als bei diesem. b) Die Exoceipitalia haben bei S. einen eben konvexen Aussenrand und sind dadurch oben wie unten mehr gleichbreit als ber M., wo derselbe Rand oben konkav ist und dadurch den Knochen schmäler macht. 2) Pars squamosa. Dieser Theil ist freilich, wie gesagt, bei S. ein wenig beschädigt; es gilt dies von dem Jochfortsatz, der indessen offenbar mehr nach vorne als nach aussen gerichtet gewesen. Auch wenn der Knochen unbeschädigt gewesen, scheimt mir jedoch es sei die Breite desselben geringer gewesen als bei dem neugebornen M. Der Gelenkfortsatz, wie nach dem Alter zu erwarten ist, richtet sich nach unten, nicht nach innen, wie ber dem erwachsenen M., und seine innere Kontur ist, von hinten gesehen, S-förmig gebogen. 3) Unterkiefer.. Der Form der Unterkieferäste zufolge findet sich bei 5. die grösste Breite der Mundhöhle länger nach hinten als bei M., nämlich bei dem Vorderrand des Processus coronoideus, wo der Kiefer sich plötzlich nach innen biegt, so dass ein deutlicher Winkel, besonders an der Aussenseite, gebildet wird. Dieser Winkel kommt, sowohl nach EscHrRIiCHT als nach v. BENEDEN, bei M. nicht vor. Von dem Winkel an laufen bei S. die Äste um viel gerader nach vorne als bei M. der Fall ist.” Schliesslich ist die Höhe des Kiefers uber dem Processus coronoideus um viel grösser als bei dem Foetus des M.,” nämlich doppelt so gross als die Kieferhöhe 340 mm. vor dem Kronfortsatze. Nach der Regel dass dieser Fortsatz mit dem Alter allmählig aufhört öber den Kieferrand empor- ! Der Kärze wegen wird bei dieser Vergleichuog der Svedenborgische Wal mit S., der Nordwall mit M. bezeichnet. ? Siehe die beiden genannten Autoren, > Siehe Vv, BENEDEN et GERVAIS, KONGL. SV. VE'!. AKADEMIENS HANDLINGAR. BAND. 23. N:o |. 29 zuragen hätte man erwarten können, dass er bei dem älteren S. niedriger als bei dem M.-foetus gewesen wäre anstatt dass der Geoensatz der Fall ist. 4) Zwisehenkiefer. Die die Nasenöffnung begrenzenden Ränder sind von denen des M., sowohl des jungen als des erwachsenen,' dadurch verschieden, dass die ausgehogenc Randpartie nicht unmittelbar vor den Nasenbeinen anfängt, sondern durch einen Abstand, der eben so gross ist als die Breite der Processus orbitales der Stirnbeine in der Mitte, von ihnen entfernt ist. ”Theils hierdurch, theils weil die Hinterenden der Kieferäste, der ganz besonderen Form der Nasenbeine zufolge, stärker als ber M. nach hinten konver- oiren, wird die Umgrenzung der Nasenöffnung von derjenigen bei M. sehr verschieden. 5) Nasenbeine. Diese sind freilich nach dem oben gesagten durch ihre allgemeine Form denen des M. ähnlicher als denen der Södwale; doch finden sich auch von jenen Abhbweichungen. Anstatt dass bei M. (sowohl dem erwachsenen als dem jungen”) die Knochen nach hinten allmählig: sich verschmälern, sind sie bei S. bis zur Mitte des Aussenrandes fast gleichbreit; nehmen aber dann schnell in Breite ab, so dass sie nach hinten fast nur um '/, so breit wie nach vorne sind. 6) Bulla ossea. Dieser Knochen hat bei S. eine ausgeprägt rhomboidische Form, während dass er bei dem jungen M. gross mit gerundeten Enden ist und somit noch entschiedener als die Bulla des erwachsenen M. von S. abweicht. Die Hinterkante ist nämlich bei S. nicht gerundet,” sondern ganz gerade. Die Innerkante ist nicht gerundet oder scharf, wie bei dem erwachsenen M., sondern ziemlich breit, geplattet. Uber andere Untersehiede siehe oben. 7) Bippen. In Betreff dieser Knochen ist die ausserordentliche Dicke ihrer unteren Enden zu bemerken, wodurch sie an den jungen Eubalcena australis, sowie auch — nach FIscHER — an den HK. biscayensis erinnern. Ihr Durchschnitt unten bildet nämlich emen Ellips oder Oval anstatt dass diejenigen des M. geplattet sind. Auch werden alle die grösseren vorderen (1—7) Paare nicht gegen das Sternalende sehwmäler, sondern behalten bis an das untere Ende ihre grösste Breite bei. In Gegensatz giebt mir Prof. LÖTKEN sehriftlich an, dass bei einem Foetus des M. die Breite der 3:ten und 4:ten Rippen, die, wo sie am grössten — im unteren Theile — ist, resp. 54 mm. und 41 mm. beträgt, gegen das Sternalende zu 30 mm. abnimmt. Der Vergleichung wegen mag angefnhrt werden, dass die entsprechenden Rippen des fraglichen Skelettes des S., wo sie am breitesten sind, d. h. im unteren Theil, resp. 75 mm. und 70 mm. betragen, welche Breite unverändert bis an das Sternalende bleibt. 8) Schwanzewirbel. Der 7:te Sehwanzwirbel ist bei S. der vorderste durch dessen Diapophysen die Aortaäste gehen; bei M. ist schon der 4:te (nach meiner Rechnung, siehe I Es ist dies aus den Figuren EscHriIcHts und REINHARDTS ersichtlich. Das M.-Skelett im Reichs- museum zu Stockholm kommt jedoch hierin dem S. näher. ? Nach den Figuren EscHricHtTS und RREINHARDTS iber diesen Schädel. Nach der brieflichen Mittheilung des Herrn Prof. LUÖTKRN'S betragen aber diese Knochen — beide zusummengenommen — in Breite etwa in der Mitte 65 mm., vorne 70 mm. und hinten 40 mm., von denen wenigstens die beiden letzten Zahlen freilich mit denjenigen bei S. ibereinstimmen. Es kann jedoch daraus nicht mit Gewissheit geschlossen werden, dass sie auch in der Form mit einander iibereinstimmen. 3 v. BENBDEN giebt dieselbe Form fir die Bulla ossea wie BEscmrrcHr an und figt hinzu: »Nons avons vu un grand nombre de ces os de Mysticetus .... et ils offrenut tous entre eux une treés-grande ressemblance.» 10 CARL W. S. AURIVILLIUS, DER WAL SVEDENBORG'S. oben) ähnlich durchbohrt.' Die seitlichen unteren Furchen fir dieselben Gefässe sind bei NS. zuerst am 10:ten Wirbel zu emem Kanal geschlossen, bei M. dagegen schon am Aten. 9) Schulterblatt. Ein wichtiges Merkmal ist fir S. der rudimentäre Zustand des Processus coracoideus: dieser Fortsatz ist nämlieh schon beim Foetus des M. völlig entwickelt. Ich verdanke dem Herrn Prof. LÖTKEN die Angabe, dass der Processus coracoideus bei einem Foetus des M. in Kopenhager Museum 25 mm. in Länge, 17 mm. in Breite, und das Acromion 30 mm. in Länge, 35 mm. in Breite beträgt. Bei S. macht Proc. coracoideus einen kaum 15 mm. vorstehenden dreiseitigen Höcker aus; der Aceromion ist dagegen 50 mm. lang. Bin zu beachtender Umstand ist die völlige Uberein- stimmung dieser Fortsätze bei der Scapula dieses (Tvåaker-)Fundes und derjenigen des Wäånga-Fundes des Svedenborgiscehen Wals, trotzdem dass die zuerst beschriebenen Skelett- theile offenbar emem älteren Individ als die soeben beschriebenen angehört haben. 10) Was endlich das Grösseverhältniss des Schädels zum ganzen Körper betrifft, so wird es bei NS. durch die Zahl 0,22, höchstens 0,25 angegeben. Nach den Messungen ESCHRICHTS und REREINHARDTS an M. verschiedenen Alters beträgt dagegen der Schädel dieser Art, zumal bei dem Foetus, wenigstens 0,30 der Gesammtlänge, gewöhnlich aber "/; oder dariber. Aus diesen zehn Gesichtspunkten, als den wichtigsten, — deren mehrere oben bei der Beschreibung der eimzelnen Knochen beriicksichtigt sind — kann ich nicht uwmhin- den Wall Svedenborgs als selbständige Art zur Sette des Grömländischen Nordwals su stellen. Denn auch wenn könftig bei erweiterter Kenntniss der Variationssphäre verschie- dener Altersstufen des echten Balcena mysticetus erwiesen wird, dass ein oder anderes der genannten Unterscheidungsmerkmale als solehes nicht Giltigkeit hat, so däörfen doch meines Erachtens noch dergleichen öbrig bleiben, wie z. B. die in den Mom. 1, 3, 4, 6, 7, 9 angezeigten, die emer Vereinigung dieser beiden Wale in eine und dieselbe Species in den Weg treten. Fäir jetzt scheint mir diese Trennung, in so fern sie nur auf osteologische Merkmale sich stitzt, wenigstens ebenso wohl wenn nicht besser begrimdet als die so zu sagen schon im Voraus, zufolge verschiedener geographischer Verbreitung, zwisehen den vier Arten der Sädwalgruppe anerkannte. Denn was vor der Osteologie der Sidwale bisher bekannt ist giebt nämlich an die Hand, dass ihre Skelette unter sich bei weitem geringere Differenzen zeigen als, innerhalb der anderen Gruppe, diejenigen: des Sveden- borgischen Wals und des Grönländisehen Nordwals. Aber sei es nun dass die specifische Verschiedenheit der letzgenannten Wale anerkannt oder jener nur fir eine Varietät gehalten wird, so stehts doch durch das Zeugniss des Fundorts fest, dass er ebensowohl wie der echte Grönländische Muysticetus in einem FEismeer, zu der Zeit als dieses sich welit mehr gegen Säden als in der jetzigen Zeit erstreckte, hemmisch gewesen ist. Es fihrt uns dieser Umstand ganz von selbst noch zu emer und zwar der letzten Frage: — Ist, binnen historischer Zeit, aus den PBerichten der arktischen Walfischfänger, avs den Reisebiicehern der Entdecker in den arktisehen Meeren oder anderswo etwa eine Andeu- 1 Nach der Mittheilung Prof. LUTKEN'S findet sich am Foetus-Skelette des M. noch keine Spur der Seiten- fortsätze der vordersten Schwanzwirbel. Es mag der mehr oder weniger kuorpelartige Zustand dieser Wirbelfortsätze auch der Grumd der Versechiedenheit in deren Verhältniss zu den Aortaästen bei jängeren und alten Thieren sein. KONGL. SV. VET. AKADEMIENS HANDLINGAR. BAND. 23. N:o |. 41 tung oder Prwälmung 2w finden eines von dem gewöhnlichen Grönländisehen Wal abuei- chenden, Riickenflosse entbehrenden Bartemwals des Nordeismeeres? Ich habe mich bestrebt die Angaben hieriiber möglichst zu sammeln und wenn auch dies vielleicht nur zum Theil gelungen ist, glaube ich jedoch die wichtigsten der- oleichen Nachrichten gefunden zu haben, welche die Frage beleuchten können. Es mögen diese Angaben hier kirzlich nach deren Zeitfolge Erwähnung finden. Allbekant ist, dass, seit der Entdeckung Jan Mayens und Spitzbergens, schon im Anfang des 17:ten Jahrhunderts mehrere Nationen, als Engländer, Holländer, Dänen, Norddeutsche (Hamburger, Bremer u. m.), Biscayer, dem Walfischfang um diese Inseln sich widmeten. Es wurde dieser Fang die ersten Jahrzehnten hindurch nach einstimmigen Zeugnissen nur im HEismeere westlich von Spitzbergen betrieben. In emer umfassenden Schrift, betitelt: »Bloeyende Opkomst der Aloude en Heden- daagsche Groenlandsche Visscherey» etc., Amsterdam 1720,' giebt uns der Holländische Walfischfänger ZORGDRAGER genaue Auskunft iber diesen Fang und dessen Gegenstand. Der Verfasser nahm selbst gegen das Ende des 17:ten Jahrhunderts mehrere Jahre hindurch als Commandeur oder Befehlshaber eines Fangschiffes in dieser Fischerei Theil, kann folglich von diesen Dingen grösstentheils nach Autopsie zeugen und hat sich in itbrigen Fällen auf den Zeugnissen älterer und erfahrner Walfänger gestötzt. Nach dem Verfasser wurde der Gegenstand des Fanges »der Eiländische Wallfisch» genannt — wegen seines Auftretens um die Eiländer (Jan Mayen, Spitzbergen, Grönland) — »zum Unter- schied der Nordkaper, Finfische, Potfisehe und dergleichen, die sich södlicher finden lassen». Im Anfang der grossen Walfischerei fand sich der »Eiländische Wallfisch» sehr häufig in dem genamnten Meere, wo er sogar nahe bei den Käösten der Inseln gefangen wurde. Als aber nach eimigen Jahrzehnten amhaltender Verfolgung ihre Zahl auf den ersten Fangplätzen immer geringer wurde und man folglich neue von den Kästen entferntere aufsuchte, gab dies zu einer Beobachtung Anlass, die in Bezug auf die uns vorliegende Frage em besonderes Interesse hat. Man fand nämlich, dass gewisse Jahre, sogenannte »Sädeisjahre», bei weitem gin- stigere Fangjahre waren als andere, die im Gegensatz »Westeisjahre» genannt wurden. In jenen, die durch strengere Winterkälte sich auszeichneten, war die Eisbildung im Meere södlich (oder vielmehr: östlich) von Spitzbergen — denn von dieser Inselgruppe aus sind die Namen gegeben — weit reichlicher als in einem gewöhnlichen oder Westeisjahre. Als Folge hervon wurden beim Aufbrechen dieses sogenannten Sid- (oder Ost-)eises mit den losgerissenen Eisfeldern auch- Wale -— die jedenfalls mit Vorliebe unter solchen sich authalten — von Osten her um das Siidende Spitzbergens in das Westeis getrieben. Diese unter den Walfängern allgemein bekannte Thatsache hatte auch zu dem Sprichwort: »viel Sideis, viel Fische» Anlass gegeben. i Aber dieser von Östen her kommende Wal, »Suädeisfisch» genannt, wird dabei von dem gewöhnlichen, westlich von Spitzbergen hausenden s. g. »Westeisfiseh» unterschieden. 1 Auch ins Deutsche ibersetzt unter dem Titel: »CO. G. ZORGPRAGERS alte und neue Grönländische Fischerei und Wallfischfang etc., ausgefertiget durch ABR. MouBAcm,. Leipzig 1723. MouBacn hat nämlich die Schrift herausgegeben. K. Sv. Vet, Akad. Handl. Band 23. N:o 1. 6 49 CARL W. S. AURIVILLIUS, DER WAL SVEDENBORG 'S. ZORGDRAGER zählt die Merkmale auf, an denen die Walfaänger diese beiden Wale erkannten, nämlich: »1:0o) Ist der Sideisfisceh cin wenig platter von Ricken, als der Westeisfisch.» »2:0) Ist er viel dimner vom Speck als der Westeisfisceh; derohalben er auch in der That nicht so gross ist als er dem Auge scheint.» »3:0) Ist er viel gelber, weicher, mirber und fetter von Speck; derohalben auch die Harpun nicht so wohl halten will als im Westeisfiseh.» »4:0) Ist der Sideisfiseh von dem Westeisfiseh am allerdewtlichsten zu unterscheiden an dem, dass” er so unschuldig und zahm isty— — — »er sechwimmt in seiner Einfalt ebensowohl um die Schiffe als um das Eis. Der Westeisfisch ist dagegen am seinen listigen und schlauen Zigen sehr kenntlich.» »5:0) Ist der Sideisfiseh auch viel länger unter den Schiffen und bei der gewohnten Nahrung zu finden als der Westeisfiseh.» Denn während dass der Westeisfisceh, so bald das Eis in einem gemeimen Jahr sich zu öffnen beginnt, seinem Feinde zu entweichen weiss, »scheint der Siödeisfiseh in dem Westeis einigermassen sich verirrt zu haben». Aber wenn er endlich das Westeis verlässt, ist, ausser in der Trägheit und Schwere, in der Richtung seines Laufes ein merklicher Unterschied, indem er nach Östen gelt, von wo er kam, während dass der Westeisfisceh nordwestwärts flöchtet. Der Verfasser giebt sehliesslich an: »dass der Sideisfiseh seinen Curs also nehme, habe ich und viele andere mit accurater Aufmerksamkeit, in gemeldeten und mehr andern Fällen, klar genug gesehen» Ferner wird nach den Zeugnissen älterer Walfänger erzählt, dass »zu den Zeiten der Grönlän- dischen Compagnie (also von 1636 an) eine merkliche Fischerei unter dem Sideis ostwärts von Spitzbergen und in Disco gewesen, und sie ist auch zur selbigen Zeit etlichemal mit iberaus gutem Erfolg an Novaja Semlja gesucht worden». 50 weit ZORGDRAGER. Ein ähnliches Zeugniss legt auch ein anderer Holländischer Commandeur, Namens JANSEN, ab." Er trennt nämlich in völlig derselben Weise zwischen »Westeiswalen», die zwischen Spitzbergen und Grönland, also im Westeis, sich finden und westwärts wieder wegziehen, und anderen schwarzen Walen, den Siödeiswalen, welche in den seltenen Säödeisjahren länger nach Siden mit dem Eise folgten und so auch nach Westen von Spitzbergen heritberkamen, in gewöhnlichen Jahren aber nur ostwärts von Spitzbergen sich aufhielten. Durch diese Angaben ist somit das Vorhandensein zweier im Grossen ähnlichen, aber doch allgemein von den Walfingern unterschiedenen arktischen Eiswale deutlich genug angezeigt um die Aufmerksamkeit der Forsecher an sich zu ziehen. Mancher wird freilich immerhin, wie es EScHrRiICHT und REINHARDT gethan, die meisten der von ZORGDRAGER angefiöhrten Unterschiede kaum befriedigend erklären um zu beweisen, dass es sich hier wirklich um zwei verschiedene Walspecies handelt. Und gewiss ist unter ihnen nur ein emmziges systematisches Merkmal zu fimden, nämlich das im Mom. 1 angegebene. Jedoch mag, wie mir scheint, die Angaben des Kommens und Gehens des Säödeiswals — welche offenhar auf eine nach Osten gelegene Heimath deuten — in Analogie ! Siehe CO. R. MarKHaAM: The Treshold of the unknown region, London 1873. KONGL. SV. VET. AKADEMIENS | HANDLINGAR. BAND. 23. N:O |. 13 mit dem was von den Wanderungen der Sidwale bekannt ist, viehnehr auf zwei getrennte Species als auf verschiedene Stammorte derselben Species hinweisen. Es liegt mit anderen Worten die Annabme näher, dass innerhalb des grossen Wassergebietes des nördlichen Polarmeeres verschiedene lokale Verhältnisse (als Wasser, Nahrung u. m.) im Lauf der Zeiten zu Abänderungen der dort hausenden Wale mit beigetragen als dass cine und dieselbe Species unverändert das ganze Polarmeer durchstreife. -Wenigstens spricht das, was bisher von der geographisehen Verbreitung der Balzeniden bekannt ist, eher fir als gegen jene Annahme. Wenn wir nun den Nachrichten iber den Westeisfiseh und Sädeisfisch näher treten, so darf man wobl mit Sicherheit annehmen, dass mit jenem Namen der echte Grönländische Wal, Balena mysticetus -L., bezeichnet wird, der noch heut zu Tage an der Westkäste Grönlands sich findet, so wie er — nach den Zeugnissen der genannten Walfänger, welche ibn auch den digentlichen Eiländisehen Fisch nennen — auch damals in Davis Sund, bei Jan Mayen und W. von Spitzbergen auftrat. Es machen ausserdem die Angaben wahr- scheinlich, dass er nach den Jahrzeiten, ohne Zweifel um der Nahrung willen, seimen Aufenthalt wechselte, wobei jedenfalls die Beobachtung sich bestätigte, dass er nach Spitz- bergen von Sädwest und Westen aus ankam, so wie er später immer nach Westen wegzog. Dass auch der Södeisfisceh nicht bei Spitzbergen zu Hause war, davon sprechen die ebenso einstunmigen Zeugnisse der Walfänger, nach denen er in entgegengesetzter Rich- tung gegen den Westeisfisch, also nach Osten (Siden) Spitzbergen verliess, so wie er von Osten (Säden) herbeikam. Wo sein eigentlicher Wohnsitz zu finden/: sei, davon geben uns die Walfänger natirlicherweise keine Auskunft, weil sie nur in seltenen Fällen nach Osten von Spitzbergen ihr Geschäft trieben, wenigstens den nach Osten wegziehenden Säödeiswal in der Regel nicht verfolgten. Wer sich also nicht mit der blossen Annahme begnäögen lässt, dass dieser Wal möglicherweise in dem Sibirischen Eismeer zu Hause war, muss sich nach anderen Quellen umsehen, die von der Thierwelt dieses Meeres Auskunft geben können. Eine solche ist erstens das bekannte Werk MIDDENDORFFS: »Reise in den äussersten Norden und Osten Sibiriens, während der Jahre 1843 und 1844»! In Band II, Theil 2, die Wirbelthiere umfassend, föhrt der Verfasser Seite 123 einen Bartenwal an, der iöberaus häufig an der Södköste des Ochotskischen Meeres vorkam und Balcenoptera lonyimana Rup. genannt wird. Da der Verf. selbst nicht Gelegenheit hatte diesen Wal näher zu untersuchen, gröndet sich die Bestimmung, die er nur als wahrschemlich ausgiebt, hauptsächlich auf eine von seinem Gefährten, BRANDT, entworfenen Skizze emes zerbro- chenen Schädels, welcher an der Möndung des Flusses Udåa gefunden nach Udskoj-Ostrog gebracht und dort deponirt wurde. In Band IV, Th. 2 wird diese Skizze mitgetheilt und daneben eme ausföhrlichere Darstellung dieses Wals gegeben. Es war, sagt der Verf., dieser Wal der kleinste und häufigste von den mindestens zwei anderen grossen Wal-Arten (nämlich Physeter macroce- phalus und Balaena australis Desm. = Eubalena japomica LAckÉr.), welehe in dem Ochotski- YA. TH. v. MIDDENDORFF: Reise in den äussersten Norden und Osten Sibiriens. Bd II, Th. 2. Wirbel- thiere. St. Petersburg 1853, und Bd IV, Th. 2. Die Thierwelt Sibiriens. Die eingeborenen Sibiriens. St. Petersburg 1875. 1 44 CARL W. S. AURIVILLIUS, DER WAL SVEDENBORGS. schen Mcere auftreten. - Nur cinzelne Individen fanden sich im Anfang Juli an der Sivd- köste des Meeres, welehe »ruhigen Ganges hin und wieder schwammen oder, fest schlafend, von. den Strömungen sich treiben lessen. Aber am 13:ten Juli räckte Schaar auf Schaar nordwestwärts vorbei zu etwa 30 bis 40 Walen beisammen, so dass die Gesammtzabl an diesem Tage zu mindestens 800 geschätzt wurde» Der Verf. hörte auch von sieben im Laufe desselben Sommers gestrandeten Walen, deren zwei er selbst besuchte. Auf diese Veranlassung giebt der Verf. im Folgenden die Bedingungen an, unter denen eine Strandung dergleichen ”Thiere möglich ist, mit der Bemerkung es sei unter anderen die Södkäöste des Ochotskischen Meeres an solehen Wal-Fallen besonders reich. Als Beispiele von Gewässern, welche nicht durch die Strandbeschaffenheit sondern viehnehr durch ihre Form und Verbindung mit anderen grösseren Gewässern zur Strandung der Wale Anlass geben, werden enghalsige - Meeresbecken grösseren Umfangs, unter denen die Ostsee und das Weisse Meer, besprochen. Von diesem sagt der Verf.: »Viel häufiger (als in der Östsee), wvohl alljährlich, auch in jeglicher Beziehung unter gunstigeren Ver- hältnissen, dringen die Wale in das flascehenförmige Weisse Meer und stranden, öbrigens selten genug, im Grunde desselben.» Schliesslich werden fir das Vorkommen der Wale im nördlichen asiatisehen Eismeere etliche Nachrichten angefirhrt. So berichtet WirsEn', dass am Ausflusse des Jenisej bisweilen Walfische stranden, SaAuvErR sah einen Walfisch im Eismeere in der Höhe der Kolyma-Mimdung und S'ANNIKov fand Walfischknochen an den Kiästen der Neu-Sibirischen Kessel-Insel (Kotjölnyj). Was nun die von MIDDENDORFF gegebene Skizze des Walschädelfragmentes betrifft, so äussern schon EscHR!CHT und REINHARDT, dass seme Form nicht emen Balenopterid, wohl aber einen Balenid angiebt und zwar emen solchen, der dem Balcena mysticetus näher als. den Säödwalen kommt. Es stellen die Augenfortsätze der Stirnbeime sowohl als die Schmalheit des Oberkiefers beides ausser 'Zweifel. Wenn folglich dieser Schädel dem genannten kleinen, im Ochotskischen Meere häufigen Wal wirklich angehört hat, so ist dadureh em Beweis geliefert, dass hier ein Bartenwal sich fand — oder noch findet (siehe unten) — der, obschon zur Mysticetus-Gruppe gehörig, jedoch, vorausgesetzt die genannte Zeichnung sei in den Hauptzöägen getreu, mit diesem kaum identisch sem kann. Gegen die Identificirung sprechen nämlich theils die ganze Form des Hinterhauptes, theils auch der Unterkiefer. Was jenen betrifft, so läuft das Squamooceipitale weit schmäler nach vorne als bei Mysticetus, adultus sowohl als junior, aus und dessen Seitenränder sind stark S-förmig gebogen. Ferner sind die Exoccipitalia um vieles: breiter und mit mehr gerundeten Seiten als bei Mysticetus versehen. Die Partes squamosw stehen auch weniger nach den Seiten als bei diesem aus. Was wiederum den Unterkiefer betrifft, so sehemt — Mie schematisch die Figur auch gehalten sei — die Höhe seines hinteren Theils um viel grösser als bei Mysticetus gewesen zu sein, zumal da der Schädel — von der weit hervorgeschobenen Lage des Squamooccipitale und den nach hinten von Condyli aus- stehenden Gelenkfortsätzen der Schläfenbeime zu schliessen — offenbar einem erwachsenen Individ angehört haben mag. ! WirseN: Noord en Ost Tartarye 1705, p- 770. KONGL. SV. VET. AKADEMIENS HANDLINGAR. BAND. 23. N:o l. 15 Wären wir indessen einzig und allein aut diese freilich sehr wichtigen, aber doch spärlichen Angaben MIDDENDORFFS hingewiesen, so simd wir jedoch der Lösung unserer letzten Frage nur sehr wenig näher gekommen. Jinen neuen Aufschluss, der theils die Angaben MIiInDENDORFFS ins Licht zu setzen, theils die Frage weiter zu föhren geeignet ist, giebt uns SCAMMON in seinem Werke: The marine Mammals of the North-western coast of North America, San Francisco 1874: Nach ihm werden von Baleniden (Right Whales) im nördlichen Stillen Ocean und den angrenzenden arktischen Gewässern drei Arten gefangen, nämlich 1:0) der »North-west IWhale» der Walfänger (= Balcena (Eubaloena) japonica LACÉPEDE), 2:0) »the Bowhead», der wahrscheinlich mit Balena mysticetus 1. identisch ist', und 3:0) »the Bwnehback »oder »the Poygyr, der von dem »Bowhead» sich folgendermassen unterscheidet: a) durch geringere Grösse, b) durch einen Buckel — daher der Name —, welcher c. 6 Fuss?” von der Schwanz- flosse dem Räcken aufsitzt, 2—3 Fuss lang und am höchsten 6 Zoll hoch ist. c) dadurch dass die Spritzlöcher höher als bei dem »Bowhead» liegen. d) dadurech dass er im Verhältniss zu den Barten weniger Thran als dieser liefert. DaALL ” hat diesen »Bunchback» Balcena nmysticetus var. Roysii genannt. Uber die geographische Verbreitung dieser drei Wale wird zugleich dic Nachricht gegeben, dass Fubalena japonica vorzugsweise innerhalb der Grenzen des nördlichen temperirten Stillen Oceans hauset, während dass sowohl der »Bowhead» als der »Bunchback» ausschliesslich der arktischen Region angehören. Jener — der »Bowhead» — ist seit 1848 nördlich vom Behringssund — im Meere Beauforts gefangen, findet sich aber auch im Behringsmeer und dem Ochotskiscehen Meer: Dieser — der »Bunchback» — kommt bisweilen in grosser Menge in den Bayen des Ochotskischen Meeres vor und hat sogar gewisse Jahre den ganzen Fang in dem Nordostbusen dieses Meeres geliefert. Er ist aber nach Kapitän Roys nicht auf dieses Meer allein beschränkt, sondern wird auch wiederholt nördlich von Behringssund gefangen, eine Angabe, die, meines Erachtens, grosse Aufmerk- samkeit verdient und aller Wahrscheinlichkeit nach ebenso viel zu bedeuten hat als dass der »Bowhead» sich daselbst findet. Man hat nämlich hierdurch den Beweis bekommen, dass dieser »Bunchback» nicht eine nur lokale, dem Ochotskischen Meere angehörige Form ist, sondern mit eben so viel Recht als der »Bowhead» ale cin arktischer Polarwal betrachtet werden muss. Vom eimen wie vom anderen kann somit auch angenommen werden, dass sie iöber die bisher bekannten Grenzen hinaus streifen. För eine solche Annahme fehlen zwar was beide betrifft direkte Beweise; doch hat man nach SCAMMON zu der Vermuthung Anlass, dass die »Bowheads» sich der Amerika- nischen Kiste entlang östlich und nördlich von Point Barrow verbreiten und dort im Eismeere auch ihre Jungen zur Welt bringen. Wenn diese Annahme sich bestätigt, ! Der Identificirung liegen jedoch, meines Wissens, bisher (Mars 1888) keine Untersuchungen der Osteologie des »Bowhead» zu Grunde. ? Engl. Mass. > W. H. Dan: Catalogue of the'Cetacea of the North Pacific Ocean. Appendix zu dem oben citirten Werke ScAMMONS: The marine mammals of the North-Western coast of North-America, S. Francisco 1874. 16 CARL W. S. AURIVILLIUS, DER WAL SVEDENBORG]S. wodureh die völlige Identität der »Bowheads» mit den Grönländisehen »Westeisfischen» nachgewiesen wäre," so steht andrerseits noch die Frage offen, wohin denn die »Bunch- backs» ausser dem Behringseismeer sich weiter begeben. Die bisherige Litteratur lässt uns hier ohne jedwede Auskunft. Doch können wir nicht uwmhin auf eine zwischen diesem »Bunehback» und dem »Sädeisfisch» der Holländi- schen Walfänger bestehende Ähnlichkeit. aufmerksam zu machen, nämlich die Angabe sic lieferten (resp. liefern) beide weniger Speck als einerseits — im asiatisch-ammerikanisechen Eismeer — der »Bowhead», andrerseits — bei Spitzbergen — der »Westeisfiseh». Leider sind die ibrigen Kennzeichen des »Sideistisches» fast ausschliesslich mit Riöcksicht auf seinen Fang gegeben und bieten folglich keimen bestimmten Anhaltspunkt im Vergleich mit denen des »Bunchback's». Aber Eins mag doch noch von dem »Bunchback» gesagt werden. Die Angaben MIDDENDOREFS iber den dritten kleineren Wal — nach ihm Megaptera longimana —, der im Ochotskischen Meere sich findet und dessen Schädel er abgebildet hat, stellen, meines Erachtens, beinahe ausser Zwweifel, dass dieser Wal mit dem »Bunchback» identiseh sei. Besonders darf bei der Aussage festgehalten werden, dass er auf bestimmte Zeit in grossen Schaaren nach Norden zog — was völlig mit dem Bericht ScAMMONS stimmt, es werden die »Bunchbacks» am meisten und bisweilen in grosser Zahl in den nördlichen Bayen des Meeres — 80 wie auch nördlich von Behringssund — gefangen. Auch mag der Umstand beriöcksichtigt werden, dass die Reise MIDpENDORFFS nur 3—4 Jahre vor der Zeit Statt fand als Kapitän Roys zuerst die Erfahrungen töber diesen Wal: machte, von denen SCAM- MON uns berichtet hat. Es bleibt nun noch ibrig die sehr wichtigen Fönde von Walskeletttheile zu erörtern, welche von der Vega-Expedition an der Käste des Sibirischen Eismeeres bei den nahe an eimander gelegenen Orten Jinretlen, Pitlekaj — Vegas Winterquartier — und Ryraitinop gefunden worden und die somit ein osteologisches Zeugniss und zwar das einzige bisher bekannte von den Walen dieses Meeres geben können. A. W. Mam” hat diese Knochensammlung beschrieben und darunter drei Arten vertreten gefunden, nämlich Beluga catodon forma Krascheninkowit Mam, Bhachianectes glaucus Corp und Balcena mysticetus forma Pitlekajensis MALM. Vom letztgenannten, der naturlich för unsere Frage das grösste Interesse darbietet, finden sich nicht minder als fönf Hinterhauptstheile von Individen verschiedenen Alters, vier Bulle tympani, fönt ! Die wiederholten und, wie es scheint, unläugbaren Nachrichten von Walen, in deren Körper europäische Harpunen steckten, welche schon ehe europäische Walfänger den nördlichen Stillen Ocean besuchten, an der Nord- ostkäste Asiens getroffen sind, setzen einerseits die Möglichkeit einer Durchfahrt dieser Thiere durch das Polarmeer ausser Zweifel, andrerseits köunte hierbei vielmehr an Zäge der Wale nach diesen Gegenden westwiärts von Spitzbergen oder Grönland, also an die »Westeisfische» der Holländer gedacht werden als an die »Säideisfische», und zwar aus folgenden Grinden: 1:0) weil jene jedes Jahr, diese nur in gewissen Jahren bei Spitzbergen gefangen wurden: 2:0) weil jene, nachdem sie, durch anhaltendes Verfolgen die Bayen und das offene Meer scheuend, sich in das Eis zuröckgezogen, hier bei weitem öfter entwichen, in dem die Harpuuierer oft gezwungen waren eigener Rettung wegen die Leine abzuhauen, wobei die Harpune in dem Wale sitzen blieb. Der Sädeis- fisch wird dagegen als träge und leichter einzufangen beschrieben; cfr ZORGDRAGER, Seite 292 der deut- schen Ubersetzung. 2? A. W. Mam: Skelettdelar af Hval, insamlade under expeditionen med Vega 1878—1880. -Bihang till K. Svenska Vet.-Akademiens Handlingar. Band 8. N:o 4. KONGL. SV. VET. AKADEMIENS HANDLINGAR. BAND. 23. N:o |. 17 Össa hyoidea, Bruchstöcken des Os maxillare superius et inferius, vollständige Wirbelserien, Rippen, vier Scapule, acht Humeri, ein Radius und Zwei Uln:e. Nach A. EE. NORDENSKIÖLD" sind diese Skeletttheile unter solchen Umständen gefun- den, , nämlieh theils im Dimensande, theils zwischen diesem und der darunter gelegenen oefrornen Kiesschicht, dass sie aller Wahrscheimlichkeit nach grösstentheils subfossil seien. Auch wird ein Skelett erwähnt, das an einer Stelle lag wo der Dimensand neulich wegge- sehwemmt worden und an dessen in dem Kiesgrund festgefrornen Theilen noch sowohl hochrothes, beinahe frisches Fleisch als Haut hafteten. MALM giebt, wie gesagt, seimer Beschreibung dieser Balzena-Knochen die Uberschrift: Balena Mysticetus forma Pitlekajensis MALM. Aus semer Darstellung, deren völliger Abschluss ihm nicht vergönnt wurde, geht doch nieht mit Gewissheit hervor was ihm zu dieser Bestimmung Anlass gab. Nach der Bezeichnung »forma» zu sehliessen mögen ihm jedenfalls die Ahweichungen nicht erheblich erschienen, welche eme völlige Identificirung mit Balcena mysticetus nicht gestatteten. Meinerseits, seitdem ich die Gelegenheit gehabt habe diese Skeletttheile im zoologi- schen Reichsmuseum zu Stockholm mit einem daselbst befindlichen Mysticetus-Skelette aus Grönland zu vergleichen, bin ich geneigt die hauptsächlichen Abweichungen zwischen beiden an den Schädeln zu finden. So ist Zz. B. am Hinterhaupte N:o 59 (Vega ESP: N:OR Go) das Verhältniss zwischen der Länge des Hinterhauptes und dessen Breite quer öber den Suturen zwischen Pars squamosa und Parietalia ein anderes als bei Mysticetus, kommt dagegen demjenigen bei B. Svedenborgit näher. Auch was die Länge des Hinterhauptes im Verhältniss zur grössten Breite betrifft, kommt er dem 65. Svedenborgiz näher als dem echten B. mysticetus. Es mag jedoch diese Ähnlichkeit in den beiden Fällen wahr- scheinlich dem mehr gleichalterigen Zustande des genannten Schädels von Pitlekaj und des Svedenborgischen Wals zugerechnet werden. Denn was die Form des Squamooccipitale betrifft stimmen diese Schädel nicht mit einander iberein, indem jener — völlig wie bei dem jungen Mysticetus — vorne breit, beinahe quer gerundet, dieser aber, wie oben gesagt, schmal und kurz gerundet ist. Das Verhältniss zwischen Höhe und Breite des Schulterblattes sowohl als zwischen der Länge des Aecromions und des Processus coracoideus stimmt fast ganz und gar mit denjenigen beim echten Mysticetus. So sind auch die Bulla osse& nach ihren Haupt- zigen denjenigen dieser Art gleich und weichen folglich ganz bestimmt von denen des B. Svedenborgii ab. É Es liefern folglich diese Knochen aus Pitlekaj und der Umgegend den I hier in der Nähe des Behringssundes ein dem echten Grönländisehen Mysticetus sehr nahe 3eweis, dass stehender, wenn nicht mit ihm identischer Bartenwal sich vorgefunden. Ubrigens mag es könftigen Forschungen tberlassen sein zu entscheiden, ob er nicht sogar mit dem »Bowhead» der Jetztzeit identisch sei. | Aber wenn auch der bei weitem grösste Theil dieser Knochensammlung so aufgefasst werden mag, so darf dasselbe vielleicht nicht von den sämmtlichen Knochen gelten. MALM” Siehe die BEinleitung zur genannten Abhandlung A. W. Maims, Seite 4 und ff. Siehe MALM 1. c. Mam l. ce. Seite 53. ww vo 48 CARL W. S. AURIVILLIUS, DER WAL SVEDENBORG'S. föhrt Zz. B. einen Oberkiefer an, von dem er sagt, dass er ihn zwar bis auf weiteres zu derselben Species wie die anderen rechnet, macht jedoch dabei auf eimige nicht unerhe- bliche Abweichungen von einem anderen grösseren Oberkiefer aufmerksam. Amuch weichen vier Zungenbeine derselben Sammlung von dem, was bisher von Muysticetus bekannt ist, ab. Man kann somit, auch nach diesen Zeugnissen, nicht ohne Weiteres die Möglichkeit läugnen, es hat sich gefunden — oder finde sich noch — in diesen Gewässern anch ein c anderer von Mysticetus mehr abweichender Wal. Fassen wir nun schliesslich das iöber die letzte Frage Gesagte körzlich zusammeéen, so stellt sich heraus: 1:0) Dass im Eismeere um Spitzbergen, wenigstens noch im Anfang des 18:ten Jahr- hundertes, ausser dem »JIWesteisfisel der Walfänger oder dem echten Balaena mysticetus, der von dort westwärts sich verbreitete, auch ein »Siideisfisch» sich fand, der alljährlich ostwärts, somit aller Wahrscheimlichkeit nach zu dem Sibirisehen Eismeere, wegzog. 2:0) Dass ebenso in den arktischen Gewässern um Behringssund, d. h. vom Ochotski- schen Meere bis in das Meer Beauforts, auch zwei verschiedene Bartenwale, der »Bowhead» und der »Bunchback», noch heut zu Tage auftreten, von denen jener wahrscheinlicherweise mit dem »Westeisfisch» identisch ist, also ostwärts sich verbreitet. Ob zwisehen dem »Sädeisfiseh» und dem »Bunchback» ein ähnliches Verhältniss als zwischen jenen Statt findet (resp. gefunden), muss zwar fir jetzt dahingestellt sein. Jedoch spricht das oben (Genannte eher fir eime nähere Verwandtschaft zwischen diesen beiden Walen als zwischen einem jeden von ihnen und einerseits dem »Westeisfisch», andrerseits dem »Bowhead». Damit sind wir zum Ausgangspunkt unsrer letzten Frage zurickgekommen, näm- lich: Wenn der Wall Svedenborgs mit dem echten Balena mysticetus nicht identiseh ist, wie wverhält er sich zu anderen wvielleieht bekannten arktisehen Bartemvalen derselben Gruppe? Wir antworten käirzlich hierauf: Nach dem von NIDDENDOREF aus dem Ochots- kischen Meere bekannt gemachten Walschädel zu schliessen kommt er diesem Wale, der zwei- felsohne ein »Bunchback» gewesen, niäher als dem echten Mysticetus. Somit liegt auch die Annahme nahe, es sei der Wal Svedenborgs, ganz wie der »Sädeisfisch», vom Östen aus zu uns heriber gekommen in emer Zeit, wo ein bedeutender 'Theil des södlichen Schwedens .vom Meere bedeckt war und wo auch hier för das Leben dieser Thiere wahrscheinlicherweise dieselben Bedingungen als gegenwärtig im BEismeere sich vorfanden. s Anhan g. I. Von dem Funde eines subfossilen Balena mysticetus-Schädels im Diluvium Vestergothlands. Seitdem ich durch die gätige Vermittelung des Herrn Intendanten D:r A. STUXBERG in Gelegenheit gekommen den obenerwähnten, im naturhistorischen Museum zu Gothen- burg aufbewahrten Balena-Schädel aus Essunga zu untersuchen, theile ich was sich daraus ergeben hier kärzlich mit. Es wurde dieser Fund im Spätsommer des Jahres 1876 im Kirchspiele Essunga in der Provinz Westergothland etwa 97—110 Meter iber dem Meere gemacht. Essunga wird vom Flusse Nossan, der in den Wenernsee sich ergiesst, durchflossen. Nach Angabe des Dokt. S. E. B. HöGMAN, welcher den eingekauften Fund nebst Proben des Thones und der Conchylien des Fundortes dem Gothenburgermuseum einsandte, »fanden sich die Knochen etwa 0,6 Met. unter der conchylienhaltigen Schicht in dem 'Thon eingebettet». Die Conchylien, welche neben den Knochen mir zugesandt wurden, sind folgende: Mya truncata L. Saxicava arctica L. Tellina lata GM. Z Astarte Banksii LBeAcH var. striata (LRACH) G. O. SARS. » corrugata BROwN. Trophon elathratus LT." IA. W. MaLnmM giebt 1. ec. anstatt Saricava aretica LT. S. rugosa LT. und anstatt Astarte corrugata BROWN ÅA. semisuleata TLrEacH an; (die andere oben gcenannte Art, Astarte Banksii LeacH var. striata (LreacH) G. O. SARS, ist mit 4. compressa MONT. synonym). Was jene betrifft hat das mir vorliegende Exemplar die Karaktere der Saricava aretica deutlich ausgeprägt, und mit Bezug auf diese kann ich nicht umhin die zwei vorhandenen Schalen (eine rechte, eine linke) der Astarte corrugata BROWN (= Å. borealis N1188.), nicht der A. semisuleata LracH (= ÅA. elliptica BROwnN) angehörig zu betrachten und zwar unter anderen aus den Grinden, dass erstens der vordere Muskeleindruck niedriger als der hintere liegt, 2weitens die Mantellinie vorne entfernter vom unteren Schalenrande als hinten verläuft und drittens der Hinterrand steiler anfsteigt. Es stimmen hierin, wie tbrigens, die vorliegenden Exemplare ganz mit subfossilen auf dem hiesigen Museum aufbewahrten Exemplaren der A. corrugata BROWN aus der norwegischen Finmarkskäste iäberein. MALM bemerkt, es sind die vorliegenden Exem- plare der Abänderung der ÅA. semisuleata Track, welche noch im Grossen Bält vorkommt, am meisten ähnlich, und es bietet zwar diese Astarte-Art eine gewisse äussere Ahnlichkeit mit der vorliegenden, besonders in der Skulptur, aber es treten doch die genannten Karaktere einer solehen Bestimmung in den Weg. K. Sv. Vet. Akad. Handl. Band 23. N:o 1. 7 50 CARL W. S. AURIVILLIUS, DER WAL SVEDENBORG'S. Es kommen diese zwar noch heut zu Tage an unseren Kiästen vor — die nördlich vom Polzirkel häufige Astarte corrugata ist jedoch an der Westkiste Skandinaviens seltener und kleiner —, aber sie sind sämmtlich arktisch und zeichnen sich ganz wie die glacialen Mollusken durch ihre dicken Schalen aus. Es mögen somit die fraglichen Knochen, welche unterhalb der conchylienhaltigen Schicht lagen, ohne Zweifel einer glacialen Ablagerung angehören. Wie oben bemerkt, hat Prof. A. W. MaArm in der Naturforscherversammlung zu Stockholm 1880 den fraglichen Fund kurz erwähnt, doch ohne vorher die Bestim- mung desselben vorgenommen zu haben. Er spricht aber bei derselben Gelegenheit einc Vermuthung aus, dass diese Knochen, welche sämmtlich Schädelknochen sind, möglicher- weise demselben Wale angehörten, von dem im J. 1705 zu Wånga in Westergothland, etwa 33 Kilom. nordostlich-ostlich von Essunga und 100 Met. irber dem Mere, Rumpf- und Extremitätenknochen angetroffen wurden, welche der ersten Beschreibung des Wals Sve- denborgs zu Grunde liegen. Es schien mir also, wegen dieser Zusammenstellung der beiden Fimnde, die Erörterung des Essunga-Wales am besten mit dem vorher Gesagten in Zusam- menhang geschehen zu können. Die fraglichen Knochen gehören einem, obgleich noch jungen, jedoch älteren Thiere als der oben beschriebene Svedenborgische Wal aus Tvååker an. Es hat nämlich hier die Verknöcherung zwischen den Hirnkapselknochen schon Statt gefunden, so dass z. B. die Suturen zwischen den Squamo- und Exoccipitalia ganz versehwunden sind. Durch einen olöcklichen Zufall sind ferner sämmtliche Mirnkapselknochen, mit Ausnahme der rechten Bulla, und zwar die Hinterhauptsknochen mit den Parietalia, Partes squamose und Basisphenoid in natörlicher Verbindung aufbewahrt; nur die Frontalia, von denen das linke mit dem Presphenoid zusammenhängt, sind von den ibrigen und von emander gesondert. Sie sind sämmtlich unbeschädigt. Von den Gesichtsknochen sind aufbewahrt: die beiden Oberkieferknochen, mehr oder weniger beschädigt, der eme mit vollständigem Jochfortsatz; der grösste Theil der beiden Zwischenkiefer; die beiden Kiefergaumenkno- chen, ein wenig beschädigt; die beiden Gaumenbeine; der grösste Theil des Pflugschar- beins, ausserdem der linke Unterkieferast, fast unversehrt. Die meisten Gesichtsknochen sind zwar in mehrere Sticke zerbrochen, die Bruchflächen aber gewöhnlicherweise so unversehrt, dass es in den meisten Fällen möglich war die natirliche Form des Knochens herzustellen. Gleichwie bei der Besprechung des Tvååker-Walskelettes stellen wir die Frage zuerst auf, ob der fragliche Schädel einen Siäd- oder Nordwal anzeigt. Bs fehlen zwar ganz die Nasenbeine, die ein sehr wichtiges Unterscheidungsmerkmal liefern, aber es stellen 1:0) die äusserliche Lage der Gelenkfläche der Pars squamosa, und die davon abhängige, ver- hältnissmässig grosse Breite der Mundhöhle nach hinten, 2:0) die geringe Krummung der Unterkieferäste, 3:0) die nach hinten auf den Jochfortsatz in gleiehmässig gekriumm- KONGL. SV. VET! AKADEMIENS HANDLINGAR. BAND. 23. N:o |. 51 ten Bogen ibergehende untere Kante des Oberkiefers, 4:0) die mehr nach vorne als nach oben herangewachsenen Schädelknochen und 5:0) die Form der Bulla ossea ausser Zweifel dass es sieh hier um emen der Nordwalengruppe angehörigen Wal handelt. Und wenn wir sodann semen Platz innerhalb dieser Gruppe zu ermitteln suchen, fassen wir die oben zwischen Balena mysticetus und Balena Svedenborgii angefihrten Merkmale wieder ins Auge. Erstens in Bezug auf Os occipitis tritfft die Figur 1, Tab. III bei ESCcHRICHT-REIN- HARDT aufs schlagendste mit dem vorliegenden ein," was um so mehr bedeutet, als jene einem durch partus praematurus geborenen Jungen angehört, dieser aber nicht unbedeutend älter ist und jedenfalls älter als der Schädel des B. Svedenborgit aus Tvååker, dessen oben- oenannte Abweichungen folglich gewissermassen bestätigt werden. Denn, wenn das Alter in der Form der fraglichen Knochen keme solcehe Veränderung hervorruft als diejenige welche den 6. Svedenborgii Kkennzeichnet, so steht nur iöbrig dieselbe entweder auf die Rechnung der individuellen Variation zu schreiben oder als ein konstantes Merkmal fest- zustellen. Da aber naturlicherweise weder dieses noch jenes ohne reichliches Verglei- chungsmaterial ermittelt werden kann, föhre ich dieses Kennzeichen bis auf weiteres unter diejenigen auf, die meines Erachtens för die Trennung des Wals Svedenborgs als selb- ständige Art von 6. mysticetus entseheidend sind. Zwettens stimmt Pars squamosa mit der citirten Figur des Mysticetus-Foetus besser iiberein als diejenige des 65. Svedenborgit, welche jedoch — weil theilweise beschädigt — einen bestimmten Schluss hiertber nicht gestattet. Was drittens den Unterkiefer betrifft, bildet seine Aussenseite nicht wie bei B. Svedenborgii einen Winkel unmittelbar vor dem Processus coronoideus, sondern ist hier gleichmässig schwach gebogen. Ebenso fehlt der Innenseite am entsprechenden Punkt der dem B. Svedenborygii zukommende ausgeprägte Winkel; sie ist nämlich bis auf den Con- dylus gleichmässig schwach gebogen. In beiden Fällen, sowie durch den vor dem Pro- cessus coronoideus freilich schwach, doch stärker als bei B. Svedenborgii bis zum Ende gleichmässig gebogenen Ast, hat der Unterkiefer mit dem Foetus-Unterkiefer von B. Mysti- cetus die grösste Ähnlichkeit. Viertens, in Bezug auf den Zwischenkiefer, kann, da die Nasenbeine fehlen, iber die Lage derselben im Verhältniss zur grössten Ausbuchtung der Kiefer iöber der Nasenöff- nung nichts mit Sicherheit behauptet werden. Dass die Kiefer in ihrer vorderen Hälfte mehr als bei 6£. Svedenborgii von oben nach unten gebogen sind, mag in dem höheren Alter jenes Schädels seine Erklärung finden. Fimftens stimmt die Form der Bulla ossea sehr genau sowohl mit der Fig. 4, Tab. V einer älteren Mysticetus-Bulla ber EscHrRiIcHT-REINHARDT als auch mit der Figur 66, c einer bei Pitlekaj von der Vega-Expedition gefundenen Bulla des 5. mysticetus forma Pitlekajensis MALM.” Sie weicht somit schon von der zu beiden Enden gerundeten Foetus- ! Nur ist die Spitze selbst des Squamooccipitale, obgleich breiter als bei B. Svedenborgii, nicht völlig so breit gerundet als bei dem Mysticetus-Foetus. ?A. W. Mam: Skelettdelar af Hval, insamlade under expeditionen med Vega 1878—80. Bihang till K.: Sv. Vet. Ak. Handl. Bd 8; N:o 4, 1883. 52 CARL W. S. AURIVILLIUS, DER WAL SVEDENBORG'S. Bulla' ab, aber bei weitem mehr von derselben des 5. Svedenborgii (vergl.. oben), die gerade im Gegensatz zu dem Mysticetus-Foetus beiderseits winkelig ist. Aus diesen Grimden kann ich nicht umhin den Essunga-Schädel unbedingt cinem B. mysticetus zuzusehreiben. Von seinem im Verhältniss zu dem oft citirten Foetus-Schädel höheren Alter zeugen: a) die Processus orbitales der Frontalia, welche em wenig mehr als bei dieser, auch mehr als bei dem B. Svedenborgii-Sehädel, nach hinten stehen.” b) die Partes squamose, welcehe — nach der Wölbung der Kiefer zu urtheilen — eime etwa senkrechte Stellung einnehbmen, wodurch ihr Processus articularis zwar noch vor der senkrechten Ebene durch den Hinterrand der Condyli occipitales, nicht aber vor dem oberen 'Theil des Knochens zu stehen kommt. Noch ist jedoch die Breite der Processus orbitales der Frontalia in der Mitte grösser als dieselbe der Processus zygomatici der Oberkiefer oder fast so wie bei dem Mysticetus- Foetus, während dass bei einem erwachsenen Individ jene und diese gleichbreit sind. Auch schiessen die Processus articulares der Pars squamosa nicht so sehr nach innen als beim erwachsenen Mysticetus. Es mögen schliesslich folgende Massbestimmungen was oben besprochen ist ergänzen. Die Länge des ganzen Schädels (muthmasslich].sossssssssss sees ra 2,100 mm. » » » Occiput vom Hinterrand eines Exoccipitale bis zur Spitze des Squamooccipitale (längs dem Knochen gemessen).... como. T40 » » » » Occiput vom Hinterrand eines Condylus occipitalis (iöber dem Foramen magnum) bis zu derselben Spitze oo... 650 » » » » » vom Foramen magnum zur Spitze des Spuamooccipitale 500» » » » » vom der Sutur zwischen Parietale und Pars squamosa zum Hinterrand (längs dem Knochen gemessen) == mmm 400 oo» Der Abstand von derselben Sutur zur Spitze des Squamooccipitale (längs dem Knochen,, gemessen)...t sad ale tusuilse slant sboguale otolleat shia 280» Die Breite des Occiput zwischen denselben Sn urea (gerade gemessen hier = längs dem Knochen gemessen) = —— kos nof garner 480 » TA AA » » iiber den Vorderrändern der Parietalia SES en nooNen 12207 Igerade gemessen . 320 >» » grösste Breite des Occiput, äber dem Vorderrand des Foramen magnum gerade | (CEMmesselljs = smed. solmppobosesr tele guru sersyples ker SN Tod 690 » Der Abstand von der Mitte des Vorderrands des Foramen magnum, zur grössten Einbuchtung iber den Schläfengrubenh musens 290 oo» » Abstand von der Mitte des Vorderrands des Foramen magnum, zur grössten Ausbuchtung der Exoccipitalia (öber Pars squamosa) mos 300 » Die grösste Breite zwischen den Aussenrändern der Condyli occipitales, qwer Tilber/ NO anm en na omv SEINE SSE Tar rr 310 » » Länge der Fossa glenoidalis, die ganz unter dem Processus articularis liegt 190 >» » Breite » » ala rat dasakardtor satta onuwipEr alter ARNUTET I VINER 120 » 1! Siehe den Holzschnitt p. 535 bei PscHrIcHT—RBEINHARDT. ? Diese Fortsätze sind äbrigens durch ihre Form dem Mysticetus-Foetus völlig ähnlich. KONGL. SV. VIT. AKADEMIENS HANDLINGAR. BAND. 23. N:O |, 53 Die grösste BbBreite des Schädels, nach hinten iber Pars squamosa SSE 260 mm. » Breite der Pars spuamosa von der Aussenseite des Proc. zygomaticus zur Innerseite des Proc. articularis m.m 280 » » » NEED » vom Aussenrand der Exoccipitalia ooo LG60R8E » AElöle AD » bei der grössten Breite des Schädels HEL H3O0 » MInöderntParietvalia but ou IDA Ma FOTA STU OIELID SKA DEI INRE 20 » Länge der Parietalia nach oben, gegen Squamooccipitale mmemsmmmsn 22000 » » » » im tdersiMittet thret öElöhed aa be POST Lr Ra ID 60 » » Breite eines jeden Frontale längs dem Vorderrand, von der Spitze des Squamooccipitale bis zur grössten Einbuchtung der Orbita, gerade (SEMICSSETAA BS 0 TAI TRT NSI POL HUD FITTA FI LATG TEEN VARG DER: 2300 åA, a ONE E SN 640» Der Abstand zwischen den Orbiten, gerade gemes$eh..mmemmm ereeeseeerennns 1,060 » » » vom Parietale längs der Mitte der Oberseite der Processus orbita- lestrurteMitter der Or bioaje CL I äPYRDa RE oa Bei ANNE TINAS SÖ » Abstand vom Parietale längs der Mitte der Oberseite der Processus orbi- taleszumuvkiinterrand Kde;-Ofbita ut SKIEN IS Sena an NA 420 » Diet breter dest basispienord,, nach MÖPDG mu oso tosse UM 0 YE OT DNE PTDE 160 » » Höhe » » » REL STA KAD SI NTSELOY > TI TT 80 oo» miBrettens Presphenord; nack hinten: Var =P syd ii Non os nee a I. 160 » ENTElöne » » » SOTO TITLE IARIATTASSIT II DAUFIVOT går brg ARN 30 >» » Länge » DIET SBI SN ME BN TUNA RIDE Mae ND ASETSS 230 » Der aufbewahrte Theil des Vomers ist 960 mm. lang; die Furche ist hinten, wo ihre Ränder zuerst sich erheben, 60 mm. breit, 60 mm. tief; in der Mitte, wo die Ränder am höchsten, ist sie 90 mm. hoch, 90 mm. breit. Die Länge der Maxillopalatina (muthmasslich, denn die Spitzen selbst fehlen) 1,250 mm. » grösste Breite der Maxillopalatina, nahe am Hinterende = mmssssesmsmmmmmm 170 » » Länge des grösseren Fortsatzes des Hinterendeg m.mosmomeeseeeseee 140 » » » » Unterkieferastes, längs dem Knochen, nach oben-aussen gemessen 1,800 » » Höhe —» » iäber Processus coronoldeUs. mmm 200 » » » » » 15 ler VDt CRS I Hur OTTO SOS) Fre tt a 110 » » grösste Höhe des Hinterendes = Processus articularis omuhomsmmsmmmsmsrseresesennn 200» » » — Breite » » » ST TENTA RAI SUNE ENAT 170 » Es hat, nach dem Gesagten, der Essunga-Fund einen doppelten Werth, indem er einerseits den ersten in Schweden angetroffenen subfossilen Schädel des sog. Grönlands- Wales (Balena mysticetus IL.) ausmackht, andrerseits das gleichzeitige Auftreten zweier verschiedenen Balaenen im glacialen Meere des södlichen Schwedens ausser Zweifel setzt. Es liegt nämlich Wånga, der erste Fundort des Balana Svedenborgiti, nur c. 33 Kilom. NO.-O. von Essunga in derselben Ebene und in etwa derselben Höhe, nämlich 100 Meter, iber dem Meere. Somit findet sich hierin em Äquivalent zu dem oben erwähnten Vorkommen zweier glacialen Balzenen bei Spitzbergen während des grossen Walfangs in 34 CARL W. S. AURIVILLIUS, DER WAL SVEDENBORG'S. den 17:ten—18:ten Jahrhunderten und zu den noch heut zu Tage um Behringssund und mm Ochotskischen Meere auftretenden, sei es dass der Svedenborgisehe Wal dort mit dem »Sädeisfisch», hier mit dem »Bunehback» identiseh ist oder nicht. Seitdem das vorstehende iber den Wal Svedenborgs schon zum Druck eingereicht war, bin ich indessen auf eine Angabe MaLms"' aufmerksam geworden, welche, da sie gewissermassen diese Frage beleuchtet, hier eme Erörterung finden mag. Im zoologischen Reichsmuseum zu Stockholm finden sich nämlich zwei Wirbel, weleche von der sehwedischen Polarexpedition im J. 1868 auf Spitzbergen, Amsterdam-Insel, getroffen wurden. Der eine, der neunte Brustwirbel, weicht von dem entsprechenden eines grönländischen Mysti- cetus dadurech ab, dass die Processus transversi mehr nach oben gerichtet und an der Basis schmäler sind; die Epiphysen sind mit dem Corpus vereint, was dagegen mit dem zur Vergleichung angewandten, 30 mm. längeren Wirbel des Mysticetus nicht der Fall ist. Die Massen dieser beiden Wirbel sind: Der Spitzbergische: Länge nach unten, inel. der Epiphysen, 140 mm.; Höhe vorne 180 mm.; Breite vorne 250 mm. Der Grönländisehe: Länge nach unten, incl. der Epiphysen, 170 mm.; Höhe vorne 184 mm.; Breite vorne 275 mum. é Der andere, der vorletzte Lendenwirbel, ist verhältnissmässig käörzer als der ent- sprechende emes grönländischen Mysticetus und seine Processus transversi sind länger als bei diesem, was aus folgenden Massangaben hervorgeht. Der Spitzbergisehe: Länge durch die Mitte, ohne Epiphysen, 165 mm.; Höhe vorne 235 mm.; Breite vorne 290 mm. Abstand zwischen den Enden der Processus transversi 1,270 mm. Der Grönländisehe: Länge durch die Mitte, ohme Epiphysen, 190 mm.; Höhe vorne 240 mm.; Breite vorne 300 mm. Abstand zwischen den Enden der Processus transversi 1,090 mm. Es föet Marm noch beiden die Fragen hinzu: an Baloena spitsbergensis MART.? an Hunterius glacialis KLeiN? Was diesen Namen betrifft, der mit Lubalena biscayensis J. E. GRAY synonym ist, scheinen mir die in späterer Zeit bekannt gewordenen Wanderungen dieses Wals ihn entschie- den als Bewohner temperirten Wassers und zwar des nördlichen Atlanten bis nach Island und der Norwegischen Finmarkskiste angeben, weshalb er dem eigentlichen Hismeere fremd sein durfte. Was dagegen jenen Namen, Balena spitzbergensis Marr., angeht, so wird — nach der beigefigten Bemerkung, dass dieser »einen breiteren Ricken als B. mysticetus habe», zu schliessen, damit »der Sideisfisch» der Holländischen Walfänger bezeichnet. Dass die genannten Wirbel diesem »zweiten» HEiswale angehört, weleher besonders in gewissen Jahren gerade bei Spitzbergen in grosser Zahl gefangen wurde, ist sehr wahrscheinlich. Leider fehlt dem 6. Svedenborytii-Skelette ganz und gar der neunte Brustwirbel und den bisher aufgefundenen Brustwirbeln fehlen die seitlichen Fortsätze. Dagegen ist der achte Lendenwirbel (= der achtundzwanzigste im Skelette) vorhanden, wiewohl mit beschä- digten Processen, und es kommt das Verhältniss seiner Masse zwar demjenigen des IA. W. Mam, Hvaldjur i Sveriges Museer, är 1869. K. Sv. Vet. Akad. Handl. Bd 9. N:o 2. 1871. IN JT KONGL. SV. VET. AKADEMIENS HANDLINGAR. BAND. 23. N:O |. fraglichen Wirbels aus Spitzbergen näher als demjenigen des grönländischen 6. mysticetus; es mag jedoch hierbei der bedeutende Altersuntersechied mit in Betracht kommen, weleher einen sicheren Schluss zu ziehen nicht gestattet. Es ist nämlich Die Länge, durch die Mitte, ohne Epiphysen maoosmosee.- SESESHA ORK UTEN BIAARRIRORRNN 65 mm. 5; IKONEN I VOIPIG. bererorosne et eee RE ESAIAS EET NAN SENSOR TSE ARGA SSE DRTE 0 140 » ) Breite, » BRL KARA 2 NA Anna me ennen IA ss dr ERS a Ag LR ra gang ES RE MENAR SARA 1 70 ) II. Ubersicht der bisher in Schweden gemachten Fände subfossiler Balenen (Fam. Balenide J. E. GRAY). ÅA. Balena mysticetus L. 1) Ein linkes Schulterblatt, 340 mm. hoch in der Mitte und 246 mm. breit unter dem Akromion, in der Provinz Schonen (Skåne), 55 Kilom. vom Meere bei Gammeltorp im Kirchspiele Farstorp beim Graben eines Mäihlenteiches angetroffen. Zuerst von S. NILSSON ' mit dem Namen Balcena prisca erwähnt, ist es später von W. LILLJEBORG” und A. W. Marm” als B. mysticetus erkannt. Es ist auf dem Universitätsmuseum zu Lund aufbewahrt. 2) Der vierte Lendenwirbel (defekt), 225 mm. lang, und '/; — der Länge nach — eines anderen, wahrschemlich der nächsten Wirbel, beide mit fest angewachsenen Epiphy- sen, in der Provinz Halland und dem Kirchspiele Morup, »mehrere Faden tief in der Erde», im J. 1852 gefunden. Nie finden sich auf dem naturhistoriscehen Museum zu Gothenburg und sind von MaLm” beschrieben, der erstgenannte auch abgebildet. 3) Der (muthmasslich) neunte Lendenmwirbel (defekt), 200 mm. lang mit fest ange- wachsenen Epiphysen, in der Provinz Bohuslän und dem Kirchspiele Lycke im J. 1868 in einem ”Torfmoore 2 Met. tief unter der Oberfläche auf Thonboden angetroffen. Er ist in Gothenburger Museum aufbewahrt und wird auch von MALM 1. ec. erwähnt. 4) Die (muthmasslich) finfte linke Mippe, im der Provinz Bohuslän und dem Kirch- spiele Skredsvik bei Gullmarsberg 50—65 Met. öiber der Meeresoberfläche, 2 Kilom. von Meere — dem inneren Gullmarsfjord — gefunden. Sie lag etwa 1 Met. tief in einer Mergelgrube. Mit Ausnahme des distalen Endstiöcks, dessen Verbindung mit dem näch- sten fehlt, können die iibrigen Stäucke zu einem Ganzen gefiigt werden, welches ein woll- ständiges Bild von der Form des Knochens liefert. Es mögen folgende Massen dieses vergegenwärtigen. fo) Oo IS. Nrirsson, Skandinavisk Fauna, Däggdjuren, 2:a uppl. Lund 1847. 2 W. LILLJEBORG, Ofversigt af de inom Skandinavien anträffade hvalartade däggdjur. Upsala nnivers. årsskrift 1861, 1862. 2 AA. W. Marm, Hvaldjur i Sveriges museer, år 1869. K. Sy. Vet. Akad. Handl. Bd 9. N:o 2. SIG ID i me 56 CARL W. S. AURIVILLIUS, DER WAL SVEDENBORGS. Die Länge der Aussenseite vom Tuberculum längs dem Knochen gemessen..... 2,030 mm. i 1 MEnbikales Total öh ee sed lg Aa a sr ANNAN VER RASA I 0 sp 3 gl a AR 1,680 » » grösste Ausbuchtung von dieser vertikalen Höhenlinie = oococvosecssmnn 460 » » » 3reite unmittelbar unter dem Tubereulam snosssmsmmm 130 » » » 067 10 GIS) nb oa VERS SE SAST ENARE SO I dr REAR 140 » Der kleinste Umkreis unmittelbar unter dem Tubereulum moss 190» » grösste Umkreis, nach unten... BS SVRNNSESER SIR NNE Et Fe a ST NER TR RA ARENA 200 » Um kreiskber (der /orösstenk Aus ue ee Oss era 240 » Dieser Fund wurde im J. 1885 vom Gutsherrn E. GJeErs zu Gullmarsberg dem Gothenburgermuseum iberliefert und ist mir gitigst vom Intendanten Dr. A. STUXBERG zur Vergleichung ibersandt. 5) Der oben beschriebene Schädel, im J. 1876 in der Provinz Westergothland und dem Kirchspiele Essunga 97—110 Meter iber dem Meere angetroffen. Er ist im Gothen- burgermuseum aufbewahrt. 6) Ein Schulterblatt, zwei Rippen und zwei Wirbel eines jängeren Thieres in der Provinz Småland und dem Kirchspiele Skärstad bei Lyckås, unweit des Wetternsees, gefunden. Sie finden sich auf dem Schlosse Skokloster in Upland und sind von W. LILLJEBORG ' zuerst erwähnt. B. Balena Svedenborgii LILLJEBORG. 1) Eine rechte Rippe (»muthmasslich eine der hinteren der rechten Rippenreihe»), deren Fundort nicht mit Sicherheit bekannt, doch wahrschemlich Hyby, in der Provinz Schonen etwa 22 Kilom. vom Meere belegen, ist. Sie wird von MALM 1. c. mit dem Namen Hunterius glacialis Kreis = Balena biscayensis J. E. Gray aufgefiilhrt, und zwar deshalb weil er auf den im J. 1869 von ihm besuchten Skandinavischen Museen keine Rippe der fraglichen ähnlicher fand als die des Foetus-Skelettes von 6. bisceayensis im Kopen- hagermuseum. Bei Vergleichung der vom Verfasser auf Taf. 1, Fig. 3 gelieferten Figur dieser Rippe mit den Rippen des 6. Svedenborgii hat es sich als höchst wahr- scheinlich erwiesen, dass sie der letzteren Art angehöre, mit deren sechsten Rippe sie eine grosse Ähnlichkeit hat. Sie ist im Universitäts-Museum Lund's aufbewahrt. e 2) Das hier oben beschriebene Skelett aus Tvååker in der Provinz Halland, etwa 5,5 Kilom. vom Meere in emer Mergelgrube, die ce. 15 Met. öiber der Meeresoberfläche belegen ist, in einer ”Tiefe von 3 Met. gefunden. Es wird im Universitätsmuseum zu Upsala aufbewahrt. 3) Zwölf Seluvanzwirbel mit sechszehn Hpiplysen, die Sclhwulterblätter, das Brustbein, und 23 grössere und kleinere Rippenfragmente, welche den ersten, in der Provinz Wester- gothland und dem Kirchspiele Wånga angetroffenen Fund dieses Wals ausmacht, der eben- falls sich im Upsala Museum findet. 4) Ein Schwanzwirbel avs demselben Fundorte wie 3), der im J. 1823 vom Herrn Major L. GYLLENHAAL dem Reichsmuseum zu Stockholm verehrt wurde. 1 Roy. Society: Recent Memoirs on the Cetacea by Prof. EscHrkicHT, RRINHARDT and LILLJEBORG 1866. KONGL. SV. VET. AKADEMIENS HANDLINGAR. BAND. 23. N:o |. 51 5) Ein Rippenfragment, welehes in der Kirche Örberga, am Wetternsee in der Pro- vinz Ostergothland belegen, sich findet. Es soll, nach dem Hörensagen, cimem in der Vorzeit hier gestrandeten Wal gehören. -LIirLJEBORG, der dasselbe erwähnt, äussert: »es scheint diese Rippe derjenigen des Svedenborgischen Wals an meisten ähnlich Zu sein». Eine Vergleichung der Fundorte beider Arten giebt zur Hand, dass mehr oder weniger ihrer Skelette in den Provinzen Schonen, Halland, Westergothland, Ostergothland und Småland gefunden worden. Aus den Westergothiscehen Finden, bei Wånga und Essunga, geht ausserdem hervor, dass die beiden Arten in dem FEismeere, das sich friöher dorthin erstreckte, zusammen gelebt, und es wird wahrscheinlicherweise dasselbe auch von den anderen Provinzen, also von der ganzen Kiste des ehemaligen Eismeeres im Säden Sehwedens gesagt werden können, sobald nur die Kenntniss dergleichen Fimde erweitert, besonders aber die Verhältnisse unter denen sic gemacht sind, genau bekannt werden. K. Sv. Vet. Akad. Fflandl. Band 23. N:o 1. 8 Inhaltsverzeichniss. Bin lelbun 0 oden sees ES ger ER nasta gs SN ju i Fr Va rg AA Sr OT RS SERENA Tar glS RUNAR SS ARN TNE KO mp arativereD arstellun oi dexHoste0lo isch en vIerkna ale pss Ar ra DES DOhACel oc ooo se SENT IR EE a Ae of ot SA EE SE RE NR TORRE EE EARNED ENSE B. Der Riäckgrat C. Die vorderen II. -Massbestimmungen ITI. Die systematische Stellung des Wals Svedenborgs a) Historik der hierauf beziglichen Ansichten by Die Stellung des Wales durch den vorerwähnten Fund begruändet oo ooo 1): mack: der Paruilig=:o5sssmsstiteo ccs oc skida lot ee NL SA OAS AA SE EA RN BIR TREE ETERN 2) MACK! der NbblN Goes IE EST SN ee SN SSL NG TN RSOE SNES NORA AE NN RR Nero 3): DNACH (ÄCTTAMb = 000 IPL LF or a RR gt RA 1 AL ea R ENERGI SR SR UNNA c) Ältere und neuere Zeugnisse einer der Wissenschaft bisher unbekannten Art derselben Gattung dEDierStellun do EdesyValskSvedenborss oe oemub er dies enn mete AS ru NA I ON OVE ro aa a open a blog ob SR a LR AS SEE AR BRT SIE SO SR NEN ER SS RN NA ERNST Ara I. Von dem Funde eines subfossilen Balana mysticetus-Schädels im Diluvium Westergothlands = II. Ubersicht der bisher in Schweden gemachten Fimde subfossiler Balenen (Fam. Balanida J. B. Grav) Av Bälaena. MyStieébhusklr 2Eeoge5. ee ARA EE RES RU SRB SRA SE ROTE 183. » Sve dlexiboröi ILinLIJEBB OR Guo sets dk oe NASSER a Se Ne SE NES TR RAN fadarsr nade or Hobidok sat aln HA hor RN sa SÅ MR | TR AA AVR RER ARS FT Ann n nn en mn Fig. 1. Der Schädel, von oben gesehen. » 2 » » von der Seite gesehen. Die den Figuren beigesetsten Bruchzablen geben die Verkleinerung an. Kongl. Vet. Akad Handl. Bd.23. NE I. Mate A. Ekblom del. auctor dir. Lith. W. Schlachter. Sto ckholm - ES Hödagag meal om Bhutto sat P3 ES Hösse ARS Yen mo biuflodfsiest om bi mlsdiglnned ot & N , As En 4 LE VR dt Hmgylr. Hara u Y AL LL KT Ske Nå al AN, stvA pd: eg br ke i dt få hun Hör + KSR lygt " [LI TRURNE TNE FA Fr ER En or it vi ed iv i Hannen ed tern aa fe DTM = Sp EI a rt RR frå Ånn » » » » Der Schädel, vou hinten gesehen. Das Basioccipitale und das Basisphenoid, von oben (innen) geschen. »”» 5» » von der Seite gesehen. Die linke Bulla ossea, von oben gesehen; der Vorderrand rechts. Die Das Die » » » vom Vorderrand gesehen, der Aussenrand nach oben. » von unten gesehen; der Vorderraud links. : » und Pars petro-mastoidea, von aussen gesehen, jedoch so dass die scharfe innere- vordere Ecke der Bulla links nach oben sichtbar ist. Nasalia, von oben. rechte Palatinum und das rechte Pterygoidewn, von unten-hinten gesehen. Halsregion, von oben gesehen. » (der 7:te Wirbel incl.), von unten gesehen. Der erste Brustwirbel. » fänfte » Kongl. Vet. Akad Handl. Bd.23.N2 1. UPN 2 L | A Ekblom del. auctor dir. Lith. W. Schlachter Stockholm. rn, äflangg NRA al Hov doduidra E ÅA | alogan omov ao KA AT - q d | S 2 ) TT öv stsdöormbtarass) SEN 5 c HL JUL - SAM i ; SA das ash NI RS SRULE SKER SL I fadon” ork oh ob smgynt et ES & (ET fra ER FR äre itf ob sansa sh slotiltd dissade ee SAC In Ng SR » 1. Der dritte (2) Lendenwirbel, von der Seite gesehen. JE » » von vorne gesehen. 3. Das linke Schulterblatt, von aussen gesehen. AE » » von unten gesehen. 3. Der rechte Oberarmknochen, von aussen gesehen. 6—7. Die rechten Unterarmknochen, von aussen gesehen. 38-20. Die Rippen, 113, der Reihe mach; die Mor 147 15) 185 20rder linken Seite. 21. Durchschnittsfläche des unteren Endes der dritten Rippe. VU » » » » » > föntten — » 22. så » » » » slebenten » rechten, die ibrigen der = Kongl. Vet. Akad.Handl.Bd.23.N: er, Stockholm. Lith.W. Schlacht A Ekblom del. auctor dir. KONGL. SVENSKA VETENSKAPS-AKADEMIENS HANDLINGAR. Bandet 23. N:o 2 OM GRÄSENS KVÄFVEFRIA RESERYNARINGSÄMNEN, SÄRSKILDT DE INULINARTADE KOLHYDRATEN. C. J. JOHANSON. MED FYRA TAFLOR. NAD TILL K. SVENSKA VETENSKAPS-AKADEMIEN DEN 11 APRIL 1888. STOCKHOLM, 1889. KONGL. BOKTRYCKERIET. P. A, NORSTEDT & SÖNER, oa tagnnd ANOMJGNAN SNSVNIÖER ASIA PR UA ENE JONO kål VHORKAAHOL IV & HUT Va en förliden sommar företagen anatomisk undersökning af några hösten 1886 sprit- lagda vinterknoppar af Baldingera aruwndinacea, Calamagrostis lapponica och ett par andra räsarter iakttog jag några halfklotformiga, starkt ljusbrytande kroppar, hvilka hade afsatt E 2 sig på luftgångarnes väggar och äfven förekommo inuti cellerna. Till sim form liknade de imulinsfärokristaller, men att de ej voro sådana, kunde jag lätt öfvertyga mig, ty vid tillsats af vatten löste de sig hastigt. Att de dock utgjordes af ett organiskt ämne, fann jag genast, ty de försvunno fullständigt vid förbränning af snitt, som innehöllo stora mängder af dem. Sedan min uppmärksamhet blifvit fäst på dessa bildningar, undersökte jag äfven rhizomerna af de nämda och några andra gräsarter, t. ex. Trisetum alpestre, och fann dem till ännu större antal vara upplagrade derstädes. Den stora mängd, hvari de före- kommo, gjorde det högst sannolikt, att de för de i fråga varande arterna voro af stor betydelse och troligen fungerade såsom reservnärimg. Jag beslöt derför att företaga en undersökning öfver deras förhållande och utbredning hos andra gramineer och insamlade och spritlade för den skull förlidne höst rhizomer och andra öfvervintrande delar af ett antal omkring Upsala förekommande vilda gräsarter samt af en eller flere representanter för de flesta i härvarande botaniska trädgård odlade slägtena af Fam. Graminee. För att emellertid ega en säker grund att bygga på måste det ämne, hvaraf de ifråga- varande kropparne bestodo, underkastas en kemisk undersökning, och en sådan företogs af docenten Å. G. EKSTRAND och mig sjelf å Upsala kemiska laboratorium på material, hvilket vi framstälde ur Phleum pratense, Baldingera arundinacea och Trisetum alpestre. Resultatet af dessa undersökningar är framstäldt i tvenne i Öfversigten af Kongl. Veten- skapsakademiens Förhandlingar offentliggjorda uppsatser: »Bidrag till kännedomen om kol- hydraten I> och »Bidrag till kännedomen om kolhydraten IT; Om Graminin», uti hvilka vi beskrifva de kemiska och optiska egenskaperna hos tvenne nya mulimartade kolhydrat, graminin och phlein. Utom beträffande de inulinartade kolhydratens utbredning och fysiologiska be- tydelse hos gräsen har jag äfven egnat min uppmärksamhet åt förekomsten af stärkelse uti gräsens öfvervintrande vegetativa delar och studerat cellulosans roll såsom reserv- närmgsämne i några dylika organ. Resultatet af dessa undersökningar går jag nu att a framlägg 1) Jag står i stor tacksamhetsskuld till läroverksadjunkten herr K. Johansson i Visby, som tvenne särskilda gånger under höstens lopp sändt mig undersökningsmaterial af Poa bulbosa. ; v gin AF Anm ARRP RNE ARI 1 Hittade sluta Pn a ib Skr Snr dok nn br bre vn An ne PARET ERNER NPR AR AVdREYN ON kv kialtN ( KL UTE Tr alb pi Hue nun ilivil ”mgeo I ukgrrev! Lät! IRA I sd srtas UNARNSa Ord I uk BYTE OT in FOG Mt al asntt tvn me Hit mna ON MH il a ren NR cy SE R SN Mun maevi ST nn ont NR ON jär fr LT nan. amlbatgkrdoatt i änn lens fansotl ANOntE D alt Oh nuv ft VN Waldgr Ån ån ratat läran Wat RON St inv Hiv Favbavkife AL dött Au Vd dena ägda RI tall KD AG Mate A ROR nivå ng Avel or test Aa ARRAY NNE försa ENE ED DS AAEN KLEIN va bl rg sno rele RN rs INTOG tr sAKNAAR NR Gary gär: TLA WITRE sd Hä ta uvfat ptvi At SATA Köl d vb Ut OS IM HONAN Ad MEL AR ET skri” ev EARL flat örat 361 4 RER Ki (fare HinsäR AR 24 git sbhalarernnr ao MTETN 1 ÅTER Ga: AR RE LL VARAN öl KNIV sabön WARE sva Ka ål Omen vi ip gata mt NE RER YRKEN SENT able MÖT ss kn UR Tv NYSR Sue Feat an FETA "ann Fe alv rida SRA BO DT "i Kon bila vig 1 avlägga ; He donera mos AMT frn SANN HN 'Hatttelhår' Sf Sninsrnant "eg Tova så stum” aina) a Unja” fade Mög vb väv felt VS RER Need VA Ny ARSENAL SANNA rt Var i rät bv vet FAT ve plana NR LIGE de niveau I ade easefmeggnn RER vd 0 SA ev EE VS HO Abe Auvibyrdbed Brian re ERE ter ant" ata lprfaengt MIA - u" ROOT p ER IR svd stilgnlnyee idag neve advaon nekas 1 metod + aut Reålshmgget (TOT röven Kön ayennkatten detmslige 0 vel 1700 06, rä mekar (nns La NR > dvtdesbn vt er 4 OM CAN Ä Få 1 Stärkelse. Den i fröhvitan af gräsens frön upplagrade kväfvefria reservnäringen utgöres nästan uteslutande af stärkelse. Detta förhållande eger, såsom NÄGELI ") genom vidlyftiga under- sökningar funnit, med stor sannolikhet giltighet för alla arter. Han hade nemligen iakttagit, att stärkelsekornen inom denna familj än voro enkla och då af vexlande form samt än på olika sätt sammansatta, men att deras form och byggnad dock var mycket konstant hos samma art och hos arter tillhörande samma eller närstående slägten. För att öfvertyga sig, att detta förhållande egde en allmän giltighet, undersökte han frukterna af ett vida större antal slägten och arter än af någon annan familj. I sitt nyssnämnda arbete (anf. st.) uppräknar han icke mindre än 141 slägten med 392 arter, hos hvilka alla han funnit stärkelse i fröhvitan, stundom tillsammans med en mycket ringa mängd olja. Endast i några få fall anträffade ham olja I stället för stärkelse, men detta var tydligen under abnorma förhållanden, ty dessa frön voro ej grobara och de ifrågavarande växterna egde för öfrigt stärkelse i sina normalt utbildade frön. Lika allmänt utbredd som stärkelsen är i fröna, nästan lika sparsamt förekommer den i jordstammar och andra öfvervintrande organ. »Det konstanta förhållande», säger NÄGELI Så »som visar sig vid stärkelsebildningen 1 gräsens frön, gjorde det önskvärdt att undersöka, huru de öfriga organen, framför allt de underjordiska delarne, möjligen förhöllo sig i detta afseende. För att komma till klarhet häröfver undersökte han ett antal arter, men an- träffade stärkelse endast hos några få, nemligen: Coiz Lacryma IL., i roten, Oplismenus colonus HumB. KUNTH, sparsamt i rhizomet, Panicum arenarium BrRot., i rhizomet, Vilfa pungens BEaAuv., 1 utlöparne, Arundo Donax L., 1 rhizomet, Cynodon Dactylon PErRS., i utlöparne, Molinia cerulea MOoENCH, i rötterna, Andropogon muricatus Rertz., i rötterna. Hos det öfvervägande flertalet af de undersökta arterna anträffade han deremot ingen stärkelse i dessa delar. 1) NäGeLuI, Stärkekörner, sid. 536—40. 2?) NÄGELI, Anf. st. sid. 540. 6 C. J. JOHANSON, OM GRÄSENS KVÄFVEFRIA RESERVNÄRINGSÄMNEN. Till de här ofvan uppräknade kan jag endast lägga ett fåtal i det följande omnämda arter, hos hvilka jag vid mina undersökningar anträffat stärkelse i de öfvervintrande organen. Stipa capillata LT. Denna art har ett mycket obetydligt utveckladt underjordiskt stamsystem, och stärkelsen är hufvudsakligen upplagrad i de bladslidor, som omgifva de unga öfvervintrande skotten. De äro något uppsvälda vid basen och visa sålunda en an- tydan till särskild tillpassning för sin funktion. Särskildt är detta fallet med den slida, som närmast omger det unga, outvecklade skottet. Förtjockningen är ej likformig rundt om, utan sjelfva midtelpartiet och de hvarandra täckande kanterna äro ganska tunna, under det att de på sidorna varande partierna äro temligen mycket förtjockade och stå ut åt sidorna, såsom fig. 1 tafl. I utvisar. Dessa utvidgade delar bestå till största delen af ett tunnväggl utgöres af en på utsidan belägen subepidermal bastmantel, hvilken är gamska starkt ut- ot parenkym, i hvars celler stärkelsen är upplagrad. Den stödjande väfnaden vecklad på det tunnare midtelpartiet, men hvilken blir betydligt svagare på de förtjockade partierna, der den endast utgöres af ett par cell-lager. Lasiagrostis argentea (DeEc.). Rhizomerna af denna art innehålla ganska mycken stärkelse, isynnerhet i den utanför bastmanteln liggande barken, hvars celler äro fulla af små stärkelsekorn. Cinna mexicana BEAvvV. har rhizomernas bark i hög grad stärkelseförande, hvarjemte detta kolhydrat äfven förekommer i märgen, ehuru i ringare mängd. Plwagmites communis EL. I rhizomet. Triodia decumbens Brauvv. Stärkelse förekommer, ehuru ej 1 någon betydlig mängd, i de nya skottens lågblad, särskildt i de inre. Glyceria spectabilis Mert. ET KocH. I rhizomerna finnas stora mängder stärkelse upplagrade nästan uteslutande i de celler, som ligga utanför den yttre kärlknippekretsen. Denna art uppgifves af NÄGEni sakna stärkelse i de underjordiska delarne. Möjligen har NÄGELI insamlat sitt material under vintern, då stärkelsen redan kan hafva blifvit för- vandlad till glycos och börjat tagas 1 anspråk för de nya skotten, hvilka hos denna art isynnerhet söderut, torde framkomma ganska tidiet. I så fall är olikheten af de resultat, till hvilka vi kommit, ganska lätt förklarlig. Srachypodium ccespitosum PrResu. I rhizomerna, särskildt 1 barkens celler, förekommer temligen mycket stärkelse. Resultatet af de utförda undersökningarna visar sålunda, att man visserligen funnit stärkelse såsom reservnärimgsämne hos representanter för 15 slägten, men detta är dock ett mycket ringa antal i förhållande till dem, hos hvilka man vid undersökning af vid samma tid insamlade jordstammar etc. blott finner ett vattenklart innehåll i cellerna eller på sin höjd endast anträffar ett ringa fåtal korn af tramsitorisk stärkelse. Dessa arter synas emellertid ej hafva mindre behof af reservnäringsämnen för att på våren tillräckligt hastigt kunna utveckla sina nya skott än de stärkelseförande, och redan af denna omstän- dighet föranledes man till den förmodan, att hos dessa arter ett annat kväfvefritt ämne ersätter stärkelsen i detta afseende. NÄGELI ') antager, att detta i de flesta fall är socker. 1) NäGEeLl, Stärkekörner, sid. 540. KONGL. SV. VET. AKADEMIENS HANDLINGAR. BAND. 23. N:O 2. du Huruvida socker verkligen i någon nämndvärd grad upplagras såsom reservnärimgsämne i de öfvervintrande delarne, är osäkert. Deremot torde andra i cellsaften lösta kolhydrat i detta afseende spela en framstående roll, nemligen i främsta rummet de i följande af- delning behandlade imulinartade kolhydraten. Inulinartade kolhydrat. 1. Historisk öfversigt öfver förekomsten af inulin och inulinartade kolhydrat utom familjen Compositce. Det af RosE 1804 upptäckta inulinet ') tilldrog sig redan från början i temligen hög grad kemisternas uppmärksamhet. Först anträffadt i de underjordiska delarne af Inula Helenium, af hvilken växt den erhöll sitt namn, blef det snart iakttaget hos andra repre- sentanter för samma familj, Composite, mom hvilken det har sin hufvudsakliga utbredning, och man erhöll äfven en mängd uppgifter angående dess förekomst hos andra vidt skilda växter. Vid analyser och undersökningar af en del isynnerhet officinella växter, tillhörande andra familjer, erhöll man nemligen stundom under analysens gång mer eller mindre obetydliga fällningar, hvilka med större eller mindre säkerhet förklarades för inulin eller med inulin beslägtade ämnen. DRAGENDORFF har i sitt vigtiga arbete: Materialien zu einer Monographie des Inulins (sid. 26—32) sammanställt den hithörande, före 1870 utkomna, ganska vidlyftiga literaturen. Enligt hans framställning har man trott sig finna inulin eller med inulin nära beslägtade ämnen hos följande fanerogama familjer: Solanace2&. Umbellifere. Datiscacex. Colchicace&e. Tiliacee. Dioscoree&. Iride&. Tropeolacere. Borraginee. Labiatee. Aclepiadace Chenopodiacee. Gentianace&e (Menyanthes). Cyperacere. Polygaleee. Cupuliferee. Oxalidace&. Han underkastar äfven alla dessa uppgifter en närmare granskning och det visar sig då, att i intet fall tillräckligt bevisande skäl äro anförda för de erhållna fällningarnes mulinnatur. I fertalet fall kan han antingen på grund af egna undersökningar eller med stöd af andras på samma växtdelar utförda analyser med bestämdhet konstatera, att inulin ej förekommer hos de ifrågavarande växterna. Äfven riktigheten af de uppgifter, som 1!) GEHLEN'Ss, Journal f. Chemie B. 3, p. 217. 8 C. J. JOHANSON, OM GRÄSENS KVÄFVEFRIA RESERVNÄRINGSÄMNEN. finnas om inulinets förekomst hos kryptogama växter, bestrider han med bestämdhet utom 1 ett enda fall. Det är de genom NÄGELIS undersökningar bekanta sfärokristallerna hos Acetabularia mediterranea, ehuru han icke anser det vara fullt bevisadt, att de verkligen utgöras af inulin, då man hvarken känner deras kemiska sammansättning eller lösningarnes optiska egenskaper. Till alldeles samma resultat beträffande de äldre uppgifterna om inulinets förekomst utom Composite kommer PRANTL i sin samma år som DRAGENDORFFS arbete utkomna Mono- grafie des Inulins '). Han ställer sig till och med ännu mera skeptisk emot Åcetabularia- sfärokristallernas inulinnatur. Oaktadt dessa båda författare, de mest framstående for- skarne på detta område, på grund af undersökningarnes ofullständighet ej kunnat erkänna de nämda bildningarne såsom inulin, har dock denna uppgift blifvit intagen och upprepad i våra vanliga läroböcker, och detta oaktadt de ej kunnat anföra några nya fakta, som tala för denna åsigt. I senare tid äro sfärokristallerna af Acetabularia undersökta af HANSEN ”), som derom yttrar följande: »Dieselben sind nicht, wie ich anfangs glaubte, unor- ganischer Natur. Sie quellen in Schwefelsäure auf und verschwinden langsam, ohne dass wohl eine eigentliche Lösung stattfindet. Zieht man die Acetabularia mit kochendem Woasser aus und fällt mit Alkohol, so erhält man eimmen weissen Niederschlag, der unzweifelhaft die Substans der Sphärokrystalle darstellt. Beim Verbrennen bildet sich reichliche Kohle. Beim Kochen mit Schwefelsäure bildet sich kein alkalische Kupferlösung reducirender Körper, so dass also die Sphärokrystalle kem Inulin sind». På grund af dessa upp- gifter torde man derför utan betänkande kunna stryka Acetabularia såsom mulin- förande växt. Den första säkra uppgift angående inulinets förekomst hos någon växt af annan familj än Composite lemnas af PRANTL i hans förut omnämnda arbete ”) Det är hos Campanula rapunculoides. En närmare undersökning öfver reservnäringsämnena 1 de vegetativa delarne hos Campanulaceerna och närstående familjer utfördes några år senare af GREGOR KRAUS "). Af densamma framgår, att inulin förekommer hos 7 slägten mom fam. Campanulacezr, hos 7 inom Lobeliacex och hos 4 inom Goodeniacee, och det synes sålunda vara nästan lika allmänt och spela nästan lika stor roll hos dessa familjer som hos Composite. KRAUS undersökningar äro mycket värdefullare än åtskilliga andras, emedan han ur flere arter har isolerat sitt ämne och underkastat detsamma en kemisk analys, samt dervid funnit, att det verkligen eger samma sammansättning som mulin, med hvilket det för öfrigt öfver- ensstämmer till sina kemiska förhållanden. Hans undersökningar äro dock icke fullt uttömmande, ty han har icke lemnat någon uppgift angående den relativa lösligheten eller angående lösningens optiska egenskaper etc., och man kan derför ej med säkerhet afgöra, om det är fullkomligt identiskt med Compositeernas inulin eller om det 1 något afseende afviker derifrån. Man skulle nästan hafva skäl att misstänka det senare, ty IKRAUS uppgifver om några, t. ex. Campanula rapunculoides och Musscha, att de i dem utfälda 1) Sid. 44—48. >?) HANSEN, Ueber Sphärokrystalle, sid. 105. 3) PRANTL, Monografie des Inulins, sid. 43. 12) G. Kraus, Das Inulin-Vorkommen ausserhalb Compositen. KONGL. SV. VET. AKADEMIENS HANDLINGAR. BAND. 23. N:O 2. 9 sfärokristallerna lösas redan i kallt vatten, och Campanulaceernas inulin torde derför vara förtjent af en närmare undersökning 1 dessa afseenden. Spridda uppgifter om förekomsten af inulin hos representanter af vidt skilda familjer äro ej sällsynta i den botaniska literaturen. Genom SACHS afhandling, »Ueber die Sphäro- krystalle des Imulins und dessen microskopische Nachweisung in den Zellen», hade nem- ligen de af alkohol inuti cellväfnaden af mulinhaltiga växter utfälda sfärokristallerna blifvit framhållna såsom ett säkert igenkänningstecken för inulin. När man derför vid undersökning af alkoholmaterial anträffade dylika kroppar, tolkades de genast såsom inulin, så vida de ej allt för mycket till sina mikrokemiska reaktioner afveko från detta ämnes sfärokristaller, men något så vigtigt som en isolering och analys af det ifrågavarande ämnet försöktes icke. På detta sätt hafva, såsom 1 det följande visas, en mängd felaktiga eller osäkra uppgifter inkommit i literaturen. 1875 meddelar DICKSTEIN ') i en kort uppsats på ryska, att han uti spritlagda rhi- zomer af en Canna anträffat sfärokristaller, hvilkas flesta reaktioner tydde på imulin, men hvilka dock icke kunde betraktas såsom typiskt inulin, emedan Fehlings vätska ej gaf något utslag (efter uppvärmning med syror?). Någon analys meddelar han ej. Bland andra reaktioner anför han att de färgas 1 KOH. Så vidt jag vet, färgas inga imulinartade kroppar af kali utan de lösas deri till en klar vätska. Förmodligen har han haft framför sig en alkaloid, ty Jos ESSMANOWSKY ?) har i en senare afhandling visat, att i spritlagda rhizomer af Canna spectabilis en alkaloid utfälles i form af sfärokristaller, hvilka i kali färgas gulaktiga och svälla. I sitt arbete öfver Drosophyllum lusitanicum ”) meddelar PEnNzIG, att han iakttagit inulin hos denna växt. I rötter, som under en längre tid legat i sprit, förekom nemligen sär- skildt i veden en temligen stor mängd sfärokristaller, hvilka till sina mikrokemiska reak- tioner i allmänhet öfverensstämde med inulinet och som af honom derför förklaras bestå af detta ämne, en uppgift som har influtit i den nyare botaniska literaturen "). Någon analys har naturligtvis ej utförts och i hans framställning kan jag ej finna något afgörande bevis för de ifrågavarande sfärokristallernas inulinnatur. Af densamma synes snarare framgå, att det icke är inulin. Han säger nemligen, att sfärokristallerna icke löste sig fullständigt i hett vatten, icke ens efter en längre tids kokning, utan de blefvo korniga, grumliga och sönderföllo vid lätt tryck i pulverformiga massor. Detta synes mig vara ett tillräckligt bevis för att han ej haft att göra med inulin, ty inulinet är visserligen nästan olösligt i kallt vatten, men vattnet behöfver enligt SACHS”) och DRAGENDORFF ") ej upp- hettas till mer än 50”—60” för att det hastigt skall lösas till en klar vätska. Drosophyllum lusitamicum bör derför försvinna ur de imulinförande växternas led. Som man ej ens vet, om de ifrågavarande sfärokristallerna äro af organisk eller oorganisk natur, kan man ej 1) Enligt referat i Just, III, sid. 828. 2) JU VII Ste) 0 3) PEnziG, Drosophyllum, sid. 11—12. 2) PrerFerR, Physiologie, I, sid. 339. 5) SacHs, Ueber Sphärokrystalle des Inulins, sid. 78. 6) DRAGENDORFF, Materialien sid. 56. K. Sv. Vet. Akad. Handl. Bd 23. N:o 2. 2 10 C. J. JOHANSON, OM GRÄSENS KVÄFVEFRIA RESERVNÄRINGSÄMNEN. heller inrangera dem bland de inulinartade kolhydraten utan att först underkasta dem förnyade undersökningar. Vid undersökning af i alkohol förvarade stänglar af Polygonuwm amplubium, Hydropiper och minus har SCHMIDT ') anträffat sfärokristaller, hvilka i kali blott delvis löste sig och i vatten t. o. m. vid uppvärmning voro olösliga, men hvilka för öfrigt förhöllo sig såsom inulin. Angående deras sammansättning får man ingenting veta. Deras förekomst i ofvan- jordiska organ och dertill hos enåriga växter talar äfven starkt emot deras natur af inulin eller af ett inulinartadt ämne och de torde derför snarare utgöras af någon oorganisk substans, calciumfosfat?, hvilken, såsom man i det följande kan se, har ganska stor utbred- ning i ofvanjordiska delar. Samma år (1879) anträffade Gr. Kraus ?) inulin uti en till undersökning lemmnad drog, hvilken befans vara de underjordiska delarne af en Jonidium-art tillhörande familjen Violace&e. Till sin sammansättning befans det ämne, som han isolerade ur dessa delar, vara lika med inulinets, hvarjemte han äfven erhöll de för inulinet karaktäristiska sfäro- kristallerna, hvilka emot syror och alkalier förhöllo sig såsom inulin. Det är sålunda otvifvelaktigt att han hos detta slägte anträffat ett imulinartadt kolhydrat, men som han ej gjort några undersökningar öfver lösningens vridningsförmåga, öfver den relativa lös- ligheten i vatten af vanlig temperatur etc., är man ej utan vidare berättigad, att anse det för fullt typiskt inulin. Framför andra hafva Ungrare riktat literaturen angående sfärokristaller och ökat upp- gifterna om inulmets eller med inulinet nära beslägtade ämnens förekomst inom vidt skilda familjer. De hafva visserligen skrifvit på ungerska, så att originalen ej varit för mig begripliga, men af de temligen utförliga referat, som lemmats i JustT's Jahresbericht, har jag erhållit kännedom om hufvudsakliga innehållet. i deras skrifter. Naturligtvis hafva de endast studerat sfärokristallernas utseende och på dem pröfvat en del mikrokemiska reagens, och på grund af större eller mindre öfverensstämmelse med inulinets sfärokristaller dragit den slutsatsen, att de ifrågavarande bildningarne äro inulin eller »zeigen sie die grösste Verwandschaft mit dem Inulin». Så har SCHAARSCHMIDT 18817) påvisat, att i barken af några Euphorbia-arter (FE. Tirucalli, neriifolia och officinarum) en stor mängd sfärokristaller utfällas af alkohol, hvilka i sina förhållanden emot kemikalier visa den största likhet med inulin och derför af honom förklaras vara inulin. Året efteråt har Dirrz ') vid sina undersökningar öfver Euphorbia- ceernas mjölksaft hos Huphorbia splendens m. f. arter iakttagit likartade bildningar, hvilka utkristalliserade, då mjölksaften fick afdunsta och koagulera. Samma sfärokristaller erhöll han äfven genom att inlägga stängelstycken i alkohol eller glycerin, och han fann dem i allmänhet öfverensstämma med de af SCHAARSCHMIDT iakttagna. Genom sina mikrokemiska undersökningar kommer han till det resultat, att de äro af organisk natur och bestå af inulin. 1) ScumIDr, Zur Anatomie von Polygonum. 2) Inulin b. Violaceen sid. 6. 3) SCHAARSCHMIDT, Sphärokrystalle. 32) Drietz, Adotok. KONGL. SV. VET. AKADEMIENS HANDLINGAR. BAND. 23. N:0O 2. 11 Redan på grund deraf, att sfärokristallerna bildas i preparatet vid mjölksaftens af- dunstning, kan man vara berättigad att hysa misstroende emot deras inulinnatur, ty vid intorkning af inulinhaltiga växtdelar eller af cellsaft, som innehåller inulin, utfaller detta ej såsom sfärokristaller, utan i form af amorfa oregelbundna bollar '). Detta misstroende vinner sin fulla bekräftelse genom HANSENS undersökningar ”). Han fann nemligen i en skottaxel af Puphorbia Caput Meduse (i grundväfnaden) sfärokristaller »in reichlichster Menge und vollkommenster Ausbildung». De liknade till det yttre inulinsfärokristaller, men vid glödg- ning blefvo de kvar i form af oförbränneliga bollar, hvadan de alltså bestodo af ett oorga- niskt ämne. Af den undersökning, HANSEN derefter företog, framgår otvetydigt, att det är caleiumfosfat. Utan tvifvel bestodo de af Dietz och SCHAARSCHMIDT omtalade sfärokristallerna af samma ämne. Dirrz uppgifver, att de ega en tydlig central hålighet och en dylik beskrifver äfven HANSEN hos sina calciumfosfatsfärokristaller. För öfrigt har HANSEN äfven undersökt atskilliga andra Huphorbia-arter, bl. a. PB. globosa, splendens, canariensis, offietnarum och erosa, hos hvilka de båda förutnämnda författarne iakttagit sina såsom inulin tydda sfäro- kristaller, och konstaterat, att äfven hos dem de vid behandling med alkohol erhållna sfärokristallerna utgöras af calciumfosfat. Det torde sålunda på grund af HANSENS under- sökningar få anses såsom fullt bevisadt, att uppgifterna om förekomsten af inulin hos Euphorbiaceerna äro origtiga, helst som SCHAARSCHMIDT sjelf i en senare uppsats ”) ej har sökt göra sin förut uttalade åsigt gällande. I sin ofvan citerade afhandling om Euphorbiaceernas sfärokristaller meddelar SCHAAR- SCHMIDT äfven uppgifter om förekomsten af inulin hos ett par andra växter, nemligen Haplophyllum Bibersteinii, en Rutacé och Nwmezharia elatior, en palm. Ej heller dessa uppgifter äro fotade på säkrare fakta. Då dessa såsom inulin tydda ämnen äfven här liksom hos Euphorbiaceerna förekomma i de ofvanjordiska delarne, t. ex. den utväxande blomställningsaxeln af Nunnezharia, är det ganska sannolikt, att de äfvenledes bestå af calciumfosfat. För Stapelia fuscata medgifver SCHAARSCHMIDT ") detta sjelf, sedan han genom HANSENS afhandling blifvit uppmärksamgjord på, att somliga sfärokristaller och specielt de hos HEuphorbiaceerna äro af oorganisk natur. Han hade nemligen i en föregående uppsats ”) beskrifvit några i den köttiga stammen af Stapelia fuscata af stark sprit utfälda sfärokristaller såsom med inulin nära beslägtade bildningar. Utom dessa af botanister lemnmade uppgifter om förekomsten af inulin och mulin- artade ämnen inom skilda familjer finnas äfven i den kemiska literaturen iakttagelser nedlagda angående inulinartade kolhydrat. Dessa af kemister utförda undersökningar äro i allmänhet vida värdefullare än de, för hvilka i det föregående redogörelse blifvit lemnad, emedan man af dem åtminstone erhåller kännedom om de ifrågavarande ämnenas samman- sättning och kemiska egenskaper. Oaktadt åtminstone ett par af dessa ämnen af sina 1) Ur lösningar af inulin har SacHs visserligen erhållit utfälda sfärokristaller, men först efter det lösningen stått i flere månader. ?) HANSEN, Ueber Sphärokrystalle. 3) SCHAARSCHMIDT, Galanthus. 32) SCHAARSCHMIDT, Galanthus. >) SCHAARSCHMIDT, Sphärokrystalle von Stapelia. il2 C. J. JOHANSON, OM GRÄSENS KVÄFVEFRIA RESERVNÄRINGSÄMNEN. upptäckare uppgifvas spela en framstående roll såsom reservnärmgsämnen, hafva de dock icke blifvit uppmärksammade i den botaniska literaturen. itt af dem är det af H. Mörrer 1 början af 1870-talet i jordstammarne af Triticum repens (kvickroten) upptäckta Triticinet '), för hvilket redogörelse kommer att lemnas i ett följande kapitel. Ett annat är det af ScHMIEDEBERG 1879 i lökarne af Urginea Scilla anträffade och beskrifna sinistrinet”). Fällningen i alkohol af detta kolhydrat är i början degig, men hårdnar så småningom i följd af alkoholens inverkan och kan efter torkning pulveriseras. Det bildar då ett hvitt pulver, som 1 luften genom upptagande af vatten antager en gummi- artad beskaffenhet. Det är lättlösligt i vatten, reducerar ej kopparoxid vid närvaro af alkali, färgas ej af jod. De gjorda analyserna förde till formeln Ci, H,, O;. Det är venstervyridande (ce), = — 41,”,. Af utspädd svafvelsyra öfverföres det fullständigt till glycos som till omkring ”/; utgöres af levulos. Sinistrin förekommer i hafslökarne i så riklig mängd att det jemte något socker utgör större delen af dess torrsubstans. RicHE och RitMonr”) hvilka utan att ega kännedom om föregående arbete hafva analyserat lökarne af Scilla maritima, hafva funnit att ett kolhydrat, som de kalla Scillin, och hvilket är identiskt med SCHMIEDEBERGS sinistrin, utgör 6,s1—8,5v 4 af de friska lökarnes vigt, under det att af reducerande socker på sin höjd blott 0,:8 Z förekommer. Åfven REIDEMEISTER ') har undersökt sinistrinet och kommit till samma resultat som de förut omnämnda författarne utom deri, att han funnit dess vridningsförmåga vara något mindre, nemligen (&«), = — 34,”607. RIcHE och RÉMONT funno (ce), = — 44,4:—45,”01. Som man finner, öfverensstämmer detta kolhydrat i flere afseenden med inulin; det färgas ej af jod, reducerar ej FEHLINGS lösning, öfvergår vid behandling med utspädda syror till levulos, lemnar vid behandling med koncentrerad salpetersyra oxalsyra, är venstervridande, fälles af barythydrat, men ej af blysalter etc., och skiljer sig från inulin egentligen blott genom sin stora lättlöslighet. Det torde derför kunna betraktas såsom stående inulin ganska nära. Helt nyligen har äfven STRASSBURGER iakttagit ett lösligt inulinartadt kolhydrat i rhizomerna af Iris Pseudacorus, hvilket af WaALLAcH blifvit närmare undersökt och be- skrifvet ”). Han kallar det irisin och framhåller, att det skiljer sig från inulin genom den vida större vridningsförmåga ((«)» nära — 52”) och genom en något större löslighet i vatten. Såsom man af ofvanstående framställning kan finna, äro äfven åtskilliga af de nyare uppgifterna om inulinets eller med inulinet nära beslägtade ämnens förekomst mom vidt skilda familjer med säkerhet eller med stor sannolikhet oriktiga och beroende på misstag, i det man såsom inulin eller inulinartade ämnen tolkat andra organiska eller oorganiska substanser, hvilka vid utfällning i alkohol bildat sfärokristaller snarlika inulinets. Såsom inulinförande familjer kvarstå utom Composite med säkerhet endast de närstående Campa- nulacee, LCobeliacee och Stylidiacee, hvarjemte de underjordiska delarna af arter tillhörande 1) H. MörrEr, Ueber das Triticin. ?) IN. Kohlehydrat sid. 112. 3) Etude sid. 29. +) REIDEMEISTER, Hin Beitrag. 3) WariacH, Zur Kenntniss der Kohlehydrate. KONGL. SV. VET. AKADEMIENS HANDLINGAR. BAND. 23. N:0O 2. I[23 slägtet Jomnidium (Violacecm) mnehålla inulin eller ett inulinet mycket närstående kolhydrat. Genom kemisters undersökningar har man äfven erhållit kännedom om några inulinartade kolhydrat, nemligen iriticinet hos Triticum repens och simstrinet eller scillinet hos Scilla maritima, hvilka båda genom sin lättlöslighet mera afvika från imulinet, samt trisinet, som i detta afseende mera närmar sig detsamma. 2. Om graminin, dess egenskaper och förekomst. I likhet med inulin förekommer detta kolhydrat hos den lefvande växten löst i cell- saften. Det är olösligt i alkohol och man kan genom tillsats deraf erhålla det i fast form. Om alkoholen direkt får komma 1i beröring med lösningen, utfälles det i form af ytterst små droppar af en gummiartad konsistens, hvilka i vätskan bilda en emulsionartad fäll- ning. Dessa droppar sammanfyta till något större kulor eller droppar, hvilka vanligen i midten äro försedda med några små vacuoler, eller också sammansmälta de till större vacuolrika, oregelbundna figurer, hvilka under alkoholens fortsatta inverkan beröfvas vatten och öfvergå till fast form. De små dropparne hårdna hastigast och öfvergå till små rundade korn, hvilka ofta äro sammangyttrade till små bollar. Man kan i dessa korn ej se någon struktur. Vid långsam utfällning i alkohol medelst inläggande af gramininhaltiga växtdelar i sprit erhåller man efter någon tid stora, vackert utbildade sfärokristaller af ett synnerligen karaktäristiskt utseende (tafl. I, fig. 2—6). De äro starkt ljusbrytande, visa ej minsta spår till radiär strimmighet, men äro 1 dess ställe försedda med smala mörka concentriska strimmor, skilda åt af ungefär lika breda ljusare partier. Eller rättare, hvarje klot eller halfklot är bildat af concentriska omvexlande ljusa och mörka lager, hvilka, då sfärokristallen betraktas uppifrån eller från sidan, se ut som concentriska omvexlande mörka och ljusa strimmor af ungefär lika bredd. När det i det följande talas om concentriska strimmor är det derför alltid fråga om dylika skikt. Kanterna af dessa strimmor äro alltid parallela utan några 1 radiens riktning utskjutande ojemnheter. Vanligen bilda de också jemna cirkellinier, men ofta kunna de dock vara något vågiga (tafl. I fig. 3 och 5). Sällan äro dessa veck- ningar så starka att linierna nästan få utseende af zigzaglinier. Så har jag funnit det i ett par fall hos Trisetum alpestre. Vanligen motsvara veckningarne i de olika strimmorna också hvarandra, så att linierna trots vågigheten dock äro jemnlöpande. Lagrens tjocklek varierar något till och med hos samma art. Hos Trisetum alpestre har jag funnit dem vara omkring 1—1,6 wu tjocka, men hos andra arter, t. ex. ÅAgrostis capillacea torde tjock- leken knappast uppgå till 1 u. Sfärokristallerna utfällas vanligen inuti de celler som innehålla lösningen, så t. ex. i de långsträckta märgcellerna af Trisetum alpestre eller Agrostis capillacea. Huru koncen- trerad lösningen ofta är, kam man finna deraf, att cellerna stundom helt och hållet eller till stor del fyllas af det utfälda kolhydratet. Antingen kan cellen härvid intagas af en enda sfärokristall hvilken då ej är fullt utbildad, utan hämmad i sin fria utveckling af cellväggen. Närmast centrum nemligen bilda linierna fullständiga cirklar eller halfcirklar ända till dess de tangera de motsatta väggarne, då det blott förekommer afbrutna cirkel- linier emellan dem tvärs öfver cellen. Hela cellen kan vara fullständigt eller till en del 14 G. J. JOHANSON, OM GRÄSENS KVÄFVEFRIA RESERVNÄRINGSÄMNEN. fyld af en på detta sätt i sin utveckling hämmad sfärokristall, hvilken ser ut som en ur ett af tunna lager bildadt klot utskuren pelare, som innesluter klotets medelpunkt. Sfäro- kristallens medelpunkt ligger gerna intill ena väggen, men icke alltid midt i cellen, utan den kan intaga nästan hvilken plats som helst. Rätt ofta händer det, att 2 eller flere sfärokristaller utbildas i samma cell. Liksom af cellväggen så hindras de äfven af hvar- andra att antaga en regelbundet utbildad halfklotform. Der de stöta tillsammans är en tunn starkt ljusbrytande gränshinna utbildad. Åfven om de angränsande cellerna äro gramininhaltiga, bildas dock särskilda sfäro- kristaller med egna medelpunkter. Man finner sålunda inga, som fortsätta sig tvärt igenom cellväggen, utan denna inverkar alltid hämmande på deras regelbundna utveckling Hos inulinet är det deremot mycket vanligt att få se stora sfärokristaller, hvilka genomsätta hela väfnadskomplexer, eller åtminstone hos inulinlösningen i ett par tre närliggande celler sammanslutit sig till en sfärokristall med gemensam medelpunkt '). År gramininlösningen temligen utspädd, blifva sfärokristallerna naturligtvis betydligt mindre och mera regelbundet utbildade. Ligga de gramininhaltiga cellerna i närheten af en luftgång såsom t. ex. i lågbladen af Baldingera eller Calamaqrostis arundinacea, diffunderar kolhydratet (efter protoplasmans död) ut och afsätter sig i form af stora, vackert utbildade sfärokristaller på luftgångarnes väggar. Redan blott genom sitt utseende afvika sålunda graminitets sfärokristaller betydligt från inulinets. Ånnu mera påtaglig blir olikheten dem emellan vid vattentillsats. Öfverför man en droppe vatten af vanlig temperatur (c:a 15” Cels.) till ett snitt af någon växtdel, som innehåller gramininsfärokristaller, sedan man först någorlunda fullständigt aflägsnat den sprit, hvaruti det förut legat, så ser man 1 mikroskopet, huru sfärokristallerna upp- lösas och försvinna efter några ögonblick eller efter några minuter, allt efter den hastighet, hvarmed vattnet blandas med spriten eller hvarmed det diffunderar in uti de oskadade cellerna. Undersöker man upplösningsprocessens förlopp något närmare hos en utbildad sfäro- kristall, ser man, huru vid tillsats af vatten till preparatet ett yttre vanligen ganska tunnt lager skarpt afsätter sig från den öfriga delen af sfärokristallen. Det bibehåller nämligen sin starkt ljusbrytande förmåga under det att lagren närmast innanför förlora densamma och ej vidare synes koncentriskt strimmade. Detta beror derpå, att de lösas af det vatten, som diffunderar in genom det yttersta lagret, hvilket sålunda i högre grad emotstår vattnets lösande förmåga. Upplösningen af den innanför varande delen af sfärokristallen har vanligen ej framskridit långt förrän äfven det yttersta lagret löses, i det att det på ett eller ett par ställen buktar sig utåt, brister sönder och försvinner i den omgifvande vätskan, dervid vanligen sönderfallande i små stycken, som flyta ut och upplösas efter få ögonblick. År det yttre lagret temligen tjockt, hvilket jag har funnit vara förhållandet hos Festuca elatior och Avena pratensis, bibehåller det sig mycket längre olöst. År sfärokristallen ej alltför stor, kam sålunda hela den inre delen af densamma vara upplöst, under det att ytterlagret ännu är kvar såsom ett ihåligt klot eller halfklot. Det dröjer dock icke många minuter efter de inre delarnes upplösning 1) SacHs, Ueber Sphärokrystalle des Imulins, sid. 86. KONGL. SV. VET. AKADEMIENS HANDLINGAR. BAND 23:14 NOS 24 15 förrän äfven detta lager, som under tiden aftagit i tjocklek, sönderflyter och försvinner 1 den omgifvande vätskan. Den öfriga delen af sfärokristallen löser sig utifrån emot centrum. Stundom uppstå vid vattentillsats några få större eller mindre radiära sprickor. Hela sfärokristallen löses emellertid ej likformigt utan en del löses något hastigare. Man ser, huru midten af sfäro- kristallen intages af ett starkt ljusbrytande mot kanterna i följd af upplösningen mycket oregelbundet begränsadt parti, hvilket har samma utseende, som sfärokristallen egde innan vattnet tillsattes. Denna del är omgifven af en icke ljusbrytande mer eller mindre fram- trädande sky, bildad af de ännu bibehållna strimmorna. Åfven denna har utåt oregel- bundna kanter och den upplöses ganska raskt, så att den är synlig blott några få ögonblick, sedan den starkt ljusbrytande inre delen försvunnit. Att döma af förhållandet till vatten ser det sålunda ut, som om de här omtalade sfärokristallerna skulle bestå af ett par olika ämnen. Deras yttersta lager gör visserligen imtryck af att vara ett slags gränsmembran, som begränsar sfärokristallen utåt, men någon membran i egentlig mening kan det icke vara, ty sfärokristallen är ej bildad af den lefvande cellen utan utfäld ur lösningen genom alkoholens inverkan. Man skulle möjligen kunna tänka sig, att cytoplasman eller någon del af densamma genom alkoholens vattentilldragande egen- skap skulle tvingas att draga sig tillsammans och lägga sig tätt intill den droppe, som sedan öfvergår till sfärokristall, och bilda ett slags hölje omkring densamma. De gränsmembraner som FANSEN ') iakttagit hos Euphorbiaceernas calciumfosfat-sfärokristaller och hos imulinets sfärokristaller, synes han vara böjd att tolka såsom dylika cytoplasmatiska bildningar. Det hos gramininets sfärokristaller förekommande gränslagret, hvilket vanligen icke blir synligt förr än vid vattentillsats, torde dock icke hafva ett dylikt ursprung, ty det upplöses 1 vatten. Dessutom hafva de sfärokristaller, som sitta på luftgångarnes väggar eller på från desamma utskjutande cellväggsfragment, äfven tydliga gränshinnor (Calamagrostis), och i detta fall kan det naturligen ej vara tal om en omhöljande cytoplasmahinna. Detta för- hållande har HANSEN icke förbisett, och han anför det såsom ett talande skäl emot den af honom uttalade åsigten. Han hade nemligen iakttagit, att sfärokristaller med gränslager äfven bildades i kärl etc., som ej egde någon cytoplasmahinna. Han framkastar då den åsigten, att detta gränslager blifvit bildadt af i cellsaften lösta ägghviteämnen, som i följd af alkoholens inverkan koagulerat och sammanslutit sig till en hinna omkring sfärokri- stallen. Ej heller på detta sätt torde gränslagret hos gramininsfärokristallerna hafva upp- kommit, ty det färgas icke af några reagens på ägghviteämnen utan det öfverensstämmer till sma mikrokemiska reaktioner fullkomligt med den öfriga delen af sfärokristallen. Det är för öfrigt knappast icke en gång troligt, att gränslagret hos inulinets sfäro- kristaller har detta ursprung, ty det förekommer äfven hos sfärokristaller, som äro utfälda ur en lösning af det rena kolhydratet. Det är icke alltid blott det yttersta lagret, som vid sfärokristallens upplösning visar en större motståndskraft emot vattnet, utan ett eller flere innanför varande lager kunna stundom förhålla sig på samma sätt. Då det yttre lagret redan är helt och hållet eller delvis upplöst, aforänsar sig ett nytt mycket skarpt från sfärokristallen, buktar sig utåt, brister 1) HANsen, Ueber Sphärokrystalle, sid. 107. 16 C. J. JOHANSON, OM GRÄSENS KVÄFVEFRIA RESERVNÄRINGSÄMNEN. och sönderflyter på samma sätt som det första, och från sfärokristallen kan på detta sätt det ena lagret efter det andra afskalas. Då olikheten sålunda blott ligger deri, att gränslagret ej löses lika hastigt i vatten som det närmast innanför varande lagret, kan detta förhållande helt enkelt bero derpå, att gränslagret är tätare än den innanför varande delen af sfärokristallen och derför gör ett större motstånd vid upplösningen. Detta är ej ett enstaka förhållande, ty inulinets sfärokristaller hafva, såsom HANSEN ') visat, olika lager, hvilka lösas olika hastiot, så att de kristalliniska och troligen tätare ännu äro kvar, då de amorfa och sannolikt mindre täta redan äro upplösta. I fullaste samklang med antagandet, att den mindre lättlösliga gränshinnan blott är ett tätare lager af samma ämne som den öfriga sfärokristallen, står dennas byggnad i öfrigt. Sfärokristallernas koncentriska strimmighet beror nemligen på en vexling af olika täta lager, så att de mörka strimmorna beteckna lager af mindre täthet, alla de ljusa af större täthet. I öfverensstämmelse dermed står det förhållandet, att vid ett snitt genom en sfärokristall sprickor uppstå 1 de mörka lagren. I följd af deras ringare täthet är nemligen sammanhanget mellan molekylerna här ej så starkt som uti de tätare lagren, och derför uppstå sprickorna just här. Vid vattentillsats löses säkerligen på samma tid ungefär lika mängder oraminin såväl ur de täta som ur de mindre täta lagren. Om så är förhållandet komma de förra att innehålla något af kolhydrat, medan de mindre täta redan äro tomma. I följd deraf komma de senare att framträda ännu mörkare, under det att de förra hafva mistat en stor del af sitt innehåll och derför ej äro så starkt ljusbrytande som förut, ehuru de ännu se ljusa ut 1 jemförelse med tomrummen emellan dem. På detta sätt torde de föga ljusbrytande strimmiga skyarne uppkomma omkring de starkare ljusbrytande partierna, i hvilka både de mindre täta och de täta lagren hafva allt sitt kolhydrat i behåll. Att de mörka strimmorna verkligen äro tomrum ser man ganska tydligt, i fall en strömning i vätskan är rådande, der en dylik i upplösning stadd sfärokristall befinner sig. Man kan då tydligt iakttaga, huru de yttre ljusa lagren bukta sig utåt och utvidga det mörka mellanrummet emellan sig samt brista sönder i smärre sycken, hvilka flyta ut i vätskan och upplösas. Då sfärokristallen genomdrages af en spricka, ser man stundom, huru de ljusa strimmorna med sina emot denna riktade fria ändar böja sig nästan solfjäderlikt utåt, hvarvid det mörka mellanrummet emellan dem blir mycket bredt närmast sprickan och afsmalnar inåt, under det de fasta ljusare lagren fortfarande bibehålla samma tjocklek. Emot färgande reagenser äro sfärokristallerna indifferenta, så vida dessa ej tillika verka såsom lösningsmedel, men äfven i detta fall upptages ingen färg. Så färgas de ej af jod- lösning eller af i alkohol lösta anilinfärgämnen. Clorzinkjod åstadkommer ej heller någon färgning, men de lösas deraf ganska hastigt alldeles på samma sätt, som då en isbit smälter i ljumt vatten. Sfärokristallen löses nemligen från ytan rundt om temligen likformigt, utan att några märkbara sprickor uppstå, hvilka lemna vätskan tillträde till de inre delarne. Så länge ännu något af sfärokristallen är olöst, framträda de koncentriska strimmorna mycket tydligt. 1) HANSEN, Ueber Sphärokrystalle sid. 110. KÖNGL. SV. VET. AKADEMIENS HANDLINGAR. BAND. 23. N:o 2. lig Vid tillsats af temligen koncentrerad svafvelsyra uppstå i sfärokristallerna talrika sprickor, hvilka mestadels gå 1 radial rigtning, och sfärokristallerna falla t. o. m. sönder i sektorer, hvilka hastigt lösas. Upplösningen sker knapt så hastigt som vid tillsats af vatten. Klorvätesyra verkar på ungefär samma sätt. Den koncentriska skiktningen förblifver måhända något tydligare, ända till dess sfärokristallen har blifvit upplöst. I koncentrerad kall ättiksyra äro gramininsfärokristallerna liksom inulinet olösliga och de bibehålla deri fullkomligt sin form och struktur. Ammoniak åstadkommer talrika radiala sprickor, hvarjemte sfärokristallerna ganska hastigt upplösas hufvudsakligen från periferien. På ungefär samma sätt verkar kalilut, ehuru de radiala sprickorna i detta fall ej blifva så talrika eller så starkt framträdande. I glycerim äro sfärokristallerna olösliga och bibehålla sitt utseende äfven efter längre tids förvaring. I polariseradt ljus visa de ett mörkt kors, mellan hvars armar färgade ringar fram- träda, ifall sfärokristallerna äro stora. Åro de deremot mindre, ser man blott ett hvitt fält med det mörka korset eller halfkorset, såsom förhållandet blir, då man betraktar ett halfklot från sidan. Af den kemiska undersökning, som EKSTRAND och jag DN) företogo med det ur rhizomerna af Trisetum alpestre framstälda materialet, visade sig, att det var ett kol- hydrat med samma sammansättning som inulinet, och vi hafva på grund deraf för detsamma uppstält formeln 6 C, H,, O; + H50, eller den samma som KirtaAnt funnit till- komma inulinet. Såsom var att vänta, befans dess löslighet i vatten af omkring 15? Cels. vara ganska stor, i det att 100 delar vatten höllo 22,80 delar graminin i löst form. Vatten af samma temperatur förmår enligt DRAGENDORFF ”) blott lösa 0,22—0,96 delar inulin och enligt våra jemförande försök 0,96 delar. Dess smältpunkt visade sig ligga vid 208”, ty det höll sig fullkomligt oförändradt till denna temperatur, då det plötsligt smälte under sönderdelning. Dess lösning är liksom inulinets venstervridande och [4], bestämdes till — 38"... Vid upphettning med utspädda syror öfvergår det med lätthet till fruktsocker, levulos. Såsom man finner, öfverensstämmer gramininet till sina kemiska förhållanden och äfven genom sfärokristallbildningen med inulinet, hvarför det utan tvekan kan föras till en med detta gemensam grupp af kolhydrat. Det skiljes dock med lätthet såväl från inulinet som från andra inulinartade kolhydrat genom sina vackert koncentriskt strimmiga sfärokristaller, hvilka sakna hvarje spår af radiära strimmor, hvarjemte det är omkring 25 gånger lättlösligare än inulinet. Genom sin lättlöslighet afviker det äfven från irisimet, af hvilket blott omkring 3,2 delar lösas i 100 delar vatten. Dessutom är detta kolhydrat betydligt starkare venstervridande i det [e«], befunnits ligga mellan — 50? och — 52,35”. Från de likaledes mycket lättlösliga kolhydraten triticin och sinistrin afviker gramininet genom sina sfärokristaller samt derigenom att det ej löses af glycerin. 1) EKSTRAND och JOHANSON, Om Graminin. 2) DRAGENDORFF, Materialien sid. 54. K. Sv. Vet. Akad. Handl. Bd 23. N:o 2. 3 18 C. J. JOHANSON, OM GRÄSENS KVÄFVEFRIA RESERVNÄRINGSÄMNEN. Gramininet förekommer hos ett stort antal gräs. Hos Avena pratensis, Festuca elatior, EF. heterophylla, Agrostis stolomifera, A. capillacea, A. alpina och ”Trisetum alpestre före- kommer det rent, icke uppblandadt med det i det följande omtalade phleinet. Hos åtskilliga andra arter förekommer det tillsammans med phlein och dervid ofta i samma cell, så att vid utfällning med alkohol samma sfärokristall kommer att utgöras både af phlein och graminin. Det förra intager då alltid sfärokristallens centrum, och denna är för öfrigt 1 följd af gramininets närvaro svagt koncentriskt strimmad. Vid tillsats af vatten afsätter sig nu ett periferiskt tjockare eller tunnare lager af graminin skarpt från det öfriga och löser sig hastigt, under det att den centrala delen, som utgöres af phlein, blir kvar såsom en i vatten olöslig, radiärt strimmad sfärokristall. Gramininet och phleinet kunna äfven hos samma växt vara skilda till rummet. TI så fall förekommer phleinet, stundom med en ringa mblandning af graminin, 1 stammen under det att gramininet finnes i de nya skottens lågblad i nästan rent tillstånd. Så har jag funnit förhållandet vara hos Baldingera arundinacea och Calamayrostis arundinacea. Utom hos de nu nämda arterna har jag iakttagit graminin i större eller mindre mängd hos Poa sudetica, P. coemicea, P. compressa, P. alpina, Phleum Böhmeri, Phl. pratense, Anthozanthum amarum, Calamagrostis Hartmanniana, C. lapponica, Dactylis glomerata, ÅAlopecurus pra- tensis, Holcus mollis. I knölarne af Anthoxanthum bulbosum, hvilka för öfrigt innehålla triticin, har jag äfven iakttagit små af graminin bestående sfärokristaller. 3. Om Phlein, dess egenskaper och förekomst. Tikasom gramiminet utfälles äfven det i cellsaften lösta phleinet vid tillsats af alkohol, ehuru vida hastigare. Om alkoholen får direkt komma 1 beröring med lösningen, bildas likaledes en emulsion af små droppar koncentrerad phleinlösning, hvilka snart hårdna till små strukturlösa korn, som sluta sig tillsammans till små bollar eller oregelbundna grupper. Afven vid temligen långsam utfällning genom inläggning af hela växtdelar i svag sprit afsätter sig kolhydratet gerna i form af mycket oregelbundna klumpar, och det synes, som om sfärokristallbildningen vore förbunden med större svårighet. I stamknölarne af Phleum pratense, hvilkas celler innehålla en ganska koncentrerad lösning af phleinet, finner man sålunda efter deras förvarimg 1 alkohol jemförelsevis sällan regelbundet utbildade sfärokristaller. Hvarje cell är deremot helt och hållet eller delvis uppfyld af en tätt intill cellväggen liggande oregelbunden kropp. som nu alltid är genomdragen af större och mindre porer eller rundade vacuoler. Dessa phleinklumpar äro af ytterst vexlande gestalt. Ofta intages ena ändan af cellen af en större rundad hålighet, under det att hufvudmassan af det utfälda kolhydratet intager motsatta sidan och omsluter med sina utefter cellväggarne nedskjutande kanter äfven delvis håligheten. Den dessutom af porer och hål genomdragna phleinklumpen får derigenom i tvärsnitt ett halfmånformigt utseende. Stundom intager den stora håligheten i det närmaste cellens midt och är på alla sidor omgifvyen af det intill väggarne liggande, af porer och smärre vacuoler genomdragna phleinet. Emellanåt stöter phleinklumpen rundtom intill cellväggen och är blott genomdragen af mindre hål KONGL. SV. VET. AKADEMIENS HANDLINGAR. BAND. 23. N:O 2. 19 och gångar, som än ligga intill cellväggen och än närmare midten. Stundom utstråla dessa porer radiärt från en punkt invid cellväggen. Orsaken till dessa gångars och vacuolers uppkomst är väl att söka deri, att spriten vid sitt inträngande i cellerna genomdrager de dessa till stor del uppfyllande phlein- dropparne i form af fina strålar, eller samlar sig i desamma till större eller mindre vacuoler. Dervid stelnar phleinet hastigt omkring den hålighet, som spriten beredt i droppen, hvilken derför ej kan återtaga sin förra form. Genom dessa gångar tränger derefter spriten fram från cell till cell. Stundom äro porerna flaskformiga, 1 det att deras ena ände är rundad och utvidgad, under det att den andra är utdragen till en smal hals. Sprit och cellsaft hafva i detta fall i en phleimdroppe samlat sig till en liten vacuol, hvars väggar börjat hårdna, men vid phleinets hopdragning har en del af vätskan blifvit utträngd i form af en fin stråle och dervid har i följd af spritens inverkan väggarne hårdnat, så att hålig- hetens form blifvit fixerad. Någon struktur kan man ej iakttaga hos de på detta sätt utfälda phleinklumparne genast efter deras afsättning och de äro då ej heller dubbelbrytande. Men efter en tids förvaring i alkohol antaga de en kristallinisk natur, hvilken framträder, då de betraktas genom ett polarisationsmikroskop, i det de nu äro dubbelbrytande, samt vid behandling med vatten etc. Så länge de förvaras i alkohol eller glycerin hafva de vanligen ett homogent utseende, äro hvita och starkt ljusbrytande. Sedan de kommit i vatten, få de deremot en egendomlig teckning af korta mörka, från en punkt utstrålande strimmor. Egentligen tyckas strimmorna tillhöra tvänne olika system, hvilka korsa hvarandra under spetsiga vinklar eller stöta tillsammans med sina utåtvända spetsar, hvarigenom phleinklumparne erhålla ett fammigt utseende. Gångarne gå vanligen 1 ungefär samma rigtning som strimmornas längdrigtning. Ligger phleinklumpen (den oregelbundna sfärokristallen) så, att man ser gångarne i tvär- genomskärning, synas strimmorna, isynnerhet i närheten af sjelfva centrum, ytterst korta, punktformiga. Närmare ytterkanten synas de längre. På ett ytterst tunnt snitt, som går vinkelrätt emot strimmornas längdrigtning, ser man dem också såsom fina mörkare punkter, strödda uti den hvita substansen. Såväl omkring de större håligheterna som omkring de smärre vacuolerna och porerna kan man 1 phleimet skönja ett mycket tunnt, något starkare ljusbrytande gränslager, hvilket dock icke bryter särdeles skarpt af emot den öfriga likaledes starkt ljusbrytande massan. Då phleinklumparne ligga i vatten, ser man, att de mörka strimmorna icke sträcka sig in uti detta gränslager. Fullt utbildade sfärokristaller erhåller man äfven både hos Phleum pratense och hos andra arter. Stundom äro de ej fullt sfäriska eller halfsfäriska, utan äro mer eller mindre tillE plattade från ena sidan. De genomsätta ej hela väfnadskomplexer, utan hämmas i sin utveckling af cellväggarne, och sfärokristallerna i två närliggande celler hafva alltid skilda medelpunkter. Så länge de befinna sig i alkohol eller glycerin, synas de i allmänhet vara homogena, utan tydlig struktur, men vid behandling med vatten eller andra lösnings- medel erhålla de, liksom de oregelbundna klumparne, en tydlig teckning af korta radiära mörkare strimmor, hvilka under spetsiga vinklar skära hvarandra eller stöta tillsammans med sina utåtvända spetsar. 20 C. J. JOHANSON, OM GRÄSENS KVÄFVEFRIA RESERVNÄRINGSÄMNEN. Strimmigheten kan tydligt följas ända till centrum. Sfärokristallerna äro sålunda likartade ända igenom och icke vid medelpunkten försedda med en amorf kärna. Någon- gång kunna de vid vattnets tillsättande erhålla några från centrum utstrålande smärre zigzagformiga sprickor. Särskildt tydliga blifva strimmorna vid behandling med klor- zimkjod. Någon teckning af koncentriska strimmor har jag aldrig lyckats upptäcka. Stundom äro deremot sfärokristallerna försedda med koncentriska eller i det närmaste koncentriska, temligen breda band. Dessa band få ej förvexlas med gramininsfärokristallernas koncen- triska linier, ty de äro bildade af samma korta radiära strimmor, som i vanliga fall gifver sfärokristallerna deras flammiga utseende. Men strimmorna hafva blifvit ordnade på ett annat sätt, så att alla, som befunno sig på ungefär samma afstånd från centrum, kommit att sluta sig tillsamman i ett särskildt lager, som är skildt från nästa lager genom ett skikt nästan strimfri substans. På fullkomligt samma afstånd från centrum befinna sig emellertid ej alla strimmorna 1 samma lager, utan åtskilliga sticka ett stycke uti de omgifvande ljusa skikten och kanterna blifva derför ojemna, nästan fransade. Banden äro ofta ej fullt koncentriska, utan bugtiga och anastomoserande. Åfven hos de sfärokristaller, som hafva strimmorna ordnade på detta sätt, afviker ej den centrala delen på något sätt från den öfriga sfärokristallen. I följd deraf att de mörka strimmorna hos dessa sfäro- kristaller äro mera tätt samlade, framträda de mörka banden något, medan de ännu ligga i spriten eller glycerinet. Vid noggrannt påseende visar sig äfven hos sfärokristallerna ett tunnt, föga framträdande gränslager. Stundom finner man, att för öfrigt väl utbildade sfärokristaller, liksom de oregelbundna klumparne, äro genomdragna af porer. Såsom jag redan förut nämnt, antager det utfälda phleinet vid tillsats af vatten ett strimmigt eller flammigt utseende, men det löses endast föga. Snitt kunna ligga 1 ett urglas med vatten flere dygn, utan att de i dem befintliga sfärokristallerna försvinna. Färgämnen upptagas ej af phleinet. HKlorzinkjod löser det ganska hastigt på alldeles samma sätt som gramininet, och dervid framträder den för phleinet egendomliga strimmig- heten ganska tydligt. I koncentrerad svafvelsyra löses phleimet hastigt, hvarvid strimmigheten tydligt fram- träder, men sprickbildning knappast förekommer. I saltsyra framträder strimmigheten temligen tydligt, liksom äfven grämnslagret. Det försvinner först, hvarefter sfärokristallen upplöses, under det den blir allt mera genomskinlig. Kall koncentrerad ättiksyra inverkar icke på det utfälda phleinet, utan det förblir fullkomligt oförändradt i densamma. I kalilut och ammoniak löses phleinet mycket hastigt. I glycerin är det olösligt. De vid vattentillsats framträdande mörka strimmorna för- svinna under förvaring deri, utom då de äro samlade till koncentriska band. Såsom en karaktär för inulinet uppgifver KRAUS '), att vid inläggning i glycerin af snitt, hvilkas celler "innehålla inulin, detta 1 hvarje cell drager sig tillsammans till en stor droppe, som snart hårdnar till en sfärokristall. På detta sätt har jag icke lyckats erhålla några sfärokristaller af phlein, utan kolhydratet utfaller i form af talrika små droppar, som hårdna till små korn, hvilka baka sig tillhopa i klumpar. 1) Kraus, Inulinvorkommen ausserhalb Compositen. ) KONGL. SV. VET. AKADEMIENS HANDLINGAR. BAND. 23. N:O 2. 21 I polariseradt ljus äro såväl sfärokristallerna som de oregelbundna klumparne starkt dubbelbrytande åtminstone efter någon tids förvaring i alkokol. Ur stamknölarne af Phleum pratense hafva EKSTRAND och jag förliden höst isolerat det ifrågavarande ämnet 1 temligen stor mängd för att underkasta detsamma en närmare kemisk undersökning '). Vi funno, att det var ett kolhydrat af fullkomligt samma sammansättning som inulinet. I öfverensstämmelse med den svårlöslighet i vatten, som det utfälda phleinet visat vid den mikroskopiska undersökningen, stodo de resultat, till hvilka vi komma vid vårt försök att bestämma dess löslighet. 100 delar vatten af vanlig temperatur höllo nemligen blott 3,26 delar af kolhydratet. Dess smältpunkt befans ligga vid 215”. Vid bestämning af dess vridningsförmåga funno vi [€], vara — 48,12”, hvadan det sålunda är ganska starkt venstervridande. Det vid upphettning med utspädd svafvelsyra erhållna sockret utgjordes af levulos. För jemförelses skull isolerade vi äfven phlein ur rhizomerna af Baldingera arundinacea p picta. Under våra försök hade vi tyckt oss finna, att det kolhydrat, vi erhållit ur denna växt, utgjordes af ett svårlöst och ett mera lättlöst slag, hvarför vi sökte särskilja dem båda. Vid bestämning af deras löslighet visade de sig emellertid ganska lika, 1 det 100 vatten höllo 1,79 delar af den svårlösta och 2,96 delar af den mera lättlösta modifikationen. Deras vridningsförmåga var i det närmaste densamma. För den lättlösta modifikationen var [«£], = — 48,1” och för den svårlöstare = — 49,27”. I öfriga afseenden förhöllo de sig lika, och jag har ej heller med mikroskopets tillhjelp kunnat i rhizomerna upptäcka några annorlunda tecknade sfärokristaller, utan alla de, som förekommo, egde det för phleinsfärokristallerna karaktäristiska utseendet. På grund häraf torde det vara riktigast, att anse kolhydratet hos Baldingera vara phlein, hvilket der visar en liten vexling i afseende på sin löslighet. En olika löslighet visar äfven inulin. DRAGENDORFF har funnit densamma variera mellan 0,22—0,95 delar på 100 delar vatten, hvilket utvisar en vida större vexling än den hos phleinet iakttagna. Från inulinet skiljer sig phleinet genom större löslighet i vatten vid vanlig temperatur, genom omkring 11”—14? större vridningsförmåga och genom högre smältpunkt. Inulinet smälter nemligen redan vid 165”. Dessutom äro inulinets sfärokristaller olika, 1 det de äro tecknade med både fullkomligt radiära och koncentriska mörka strimmor samt hafva en amorf kärna. Till sin löslighet öfverensstämmer phleinet fullkomligt med det af WALLACH ”) under- sökta irisimnet, hvilket det också närmar sig 1 afseende på sin vridningsförmåga. För iri- sinet ligger nemligen [ce], omkring — 51” och — 52”. Man skulle för den skull vara böjd för det antagandet, att dessa båda ämnen äro identiska, hvilken uppfattning WaALLACH också i ett kort meddelande ”) helt nyligen sökt göra gällande. Konstanta olik- heter dem emellan finnas dock, hvilka enligt min åsigt äro fullkomligt tillräckliga för att berättiga deras särskiljande från hvarandra. Utom genom något större vridningsförmåga afviker nemligen irisinet: 1:0) genom en lägre smältpunkt, som nästan sammanfaller med inulinets. Det irisin, som EKSTRAND och jag framstälde ur rhizomerna af Iris Pseudacorus, visade sig vid upp- !) EKSTRAND och JOHANSSON, Bidrag I. 2) WALLACH, Zur Kenntniss der Kohlehydrate. 3) WaLLAcH, Ueber Irisin. 22 C. J. JOHANSON, OM GRÄSENS KVÄFVEFRIA RESERVNÄRINGSÄMNEN. hettning 1 kapillärrör redan vid 160? smälta till en segflytande massa liksom inulinet, men det sönderdelades under pösning först vid omkring 208”. WaALLA0H uppgifver visser- ligen irisinets smältpunkt till omkring 208? och han vidhåller äfven i sitt senare medde- lande ') denna uppgift, men det är troligt, att han härmed afser den temperatur, vid hvilken sönderdelningen eger rum, ty den förändring, kolhydratet då undergår, är mycket mera i ögonen fallande än sjelfva smältningen, då kornen blott sammanflyta till en seg massa. Phleinet blir deremot fullkomligt oförändradt till 205? åa 215”, då det smälter och sönder- delas: 2:0) Förhåller sig irisinet betydligt olika phleimet vid lösning i varmt vatten. Irisinet löses nämligen hastigt, så snart vattnet blifvit ljumt (omkring 35” å 40?), under det att phleinet vid denna temperatur håller sig till största delen olöst, och vattnet behöfver upp- hettas nästan till kokning för att det skall fullständigt bringas 1 lösning; 3:0) Åro irisinets sfärokristaller betydligt olika phlemets. Jag har i ett förliden höst spritlagdt rhizomstycke af Iris Pseudacorus erhållit sfärokristaller af irisin, så att jag kunnat jemföra dem med phleinets. Hvad som först faller i ögonen, då de betraktas under tem- ligen stark förstoring, är deras tjocka gränslager, hvilket genom en olika ljusbrytning skarpt sticker af emot den öfriga sfärokristallen. Det är flere gånger tjockare än det tunna, knapt märkbara gränslagret hos phleinsfärokristallerna. Vidare äro de tecknade af fina mörka, fullt radiära, hvarandra ej skärande strimmor, och derjemte förekomma äfven liksom hos mulinsfärokristallerna koncentriska mörka strimmor. Öfverensstämmelsen med inulinet blir ännu större derigenom att irisinsfärokristallerna alltid i centrum ega en amorf kärna af olika utseende med de omgifvande partierna. Någon dylik amorf kärna har jag aldrig lyckats iakttaga hos phleinsfärokristallerna, utan de äro likartade ända igenom. I sin första uppsats angaf WaALLACH, att han ej lyckats erhålla några dubbelbrytande sfärokristaller af irisin, men i sitt senare meddelande omtalar han, att han sedermera utfält sfärokristaller, som voro tydligt dubbelbrytande. I afseende på kristallisationsförhållandena råder sålunda en väsentlig skilnad mellan dessa båda kolhydrat och i samband dermed torde äfven den olika smältpunkten stå. Irisinet och imulinet, som hafva på samma sätt bildade sfärokristaller, öfverensstämma också nästan fullkomligt i afseende på smältpunkten. På grund af dessa olikheter torde det derför vara berättigadt att upptaga irisinet och phleinet såsom skilda ämnen af inulingruppen, oaktadt de 1 vissa fall stå hvarandra ganska nära, såsom i afseende på lösligheten i kallt vatten och i afseende på vridnings- förmågan. Såsom förut är nämndt, förekommer phleinet i de uppsvälda basaldelarne af stråna af Phleum pratense och 1 rhizomerna af Baldingera arundinacea. Derjemte har jag funnit detta kolhydrat hos MHierochloa odorata, Colpodium Stevemi och Holcus mollis, hos hvilka det förekommer i rent eller nästan rent tillstånd utan att vara uppblanmdadt med graminin i någon märkbar mängd. Hos en del andra förekommer äfven graminin i större eller mindre mängd. Så hos Poa cenicea, P. compressa, P. alpina (sparsamt), P. sudetica, Dactylis glomerata, Calumagrostis arundinacea, Phleum Bölmeri och Anthoxanthum amarum. 1) WaLrziAacH, Ueber Irisin. KONGL. SV. VET. AKADEMIENS HANDLINGAR. BAND. 23. N:0O 2. 23 År phlemmängden större i en sfärokristall, som innehåller både graminin och phlein, blir phleinet vid gramininets upplösning medelst vatten kvar såsom ett radiärt strimmadt klot eller halfklot af mindre dimensioner än det ursprungliga. År goramininmängden der- emot öfvervägande, blir phlemet kvar såsom en af radiärt anordnade nålar bestående sfäro- kristall. Phleinmolekylerna hafva nemligen här sammanslutit sig till nålar och mellan- rummet mellan dessa har uppfylts af oraminin. 4. Om triticin, dess egenskaper och utbredning. Rhizomet af Triticum repens, den s. k. kvickroten, har varit och är ännu officinelt och har på grund deraf åtskilliga gånger blifvit analyseradt af farmaceuter. Vid en dylik undersökning iakttog och beskref H. Minter !) 1873 ett nytt kolhydrat, som han kallade triticin, hvilket af REIDEMEISTER ”) sedermera underkastades en närmare granskning och utredning. På grund af sina analyser ansågo de tricinet ega sammansättningen C,, H;, O,,» hvilken formel omöjliggör dess upptagande bland inulingruppens kolhydrat, som alla i likhet med inulinet måste ega sammansättningen C; H,, 0O;. Vid den kemiska undersök- ning, som EKSTRAND och jag”) företogo af gramineernas inulinartade kolhydrat, anstälde vi äfven jemförande försök med triticinet, framstäldt ur rhizomer af Triticum repens. Den analys, vi anstälde af vid 100” omsorgsfullt torkadt material, gaf värden, som på det allra närmaste öfverensstämde med dem, vi erhållit för gramininet och phleinet, hvilkas formel, 6 C, H,, 0; + H5;0 derför med större rätt torde tillkomma triticinet än den förut anförda. Sålunda torde ej i detta afseende något hinder möta i fråga om att hänföra triticinet till inulingruppens kolhydrat, helst som det 1 många andra afseenden visar stor öfverens- stämmelse med dessa. Det gifver liksom dessa med barythydrat en tjock hvit fällning, det reducerar ej FEHLINGS vätska ens efter längre stunds kokning, men väl ammoniakalisk silfverlösning, det är venstervridande med [e«], varierande mellan — 41,07” (enligt våra undersökningar) och — 43,6” (enligt REIDEMEISTERS). Af utspädda syror öfverföres det med lätthet till levulos; allt egenskaper, som äro gemensamma för imulinet och de med detta beslägtade kolhydraten, hvarjemte härtill kommer andra i samma rigtning gående karaktärer, hvilka i det följande skola anföras. Triticinet är löst i cellsaften hos den lefvande växten och kan derur utfällas med alkohol. Spriten måste dock vara temligen stark, emedan det är synnerligen lättlösligt, så att det ännu befinner sig 1 lösning uti omkring 64 4 sprit, hvilken med lätthet utfäller både phlein och graminin. Vid utfällning 1 större skala med alkohol antager det i början gerna en gummiartad konsistens, men det hårdnar sedan under alkoholens inverkan och låter pulverisera sig. Det utfälda pulvret är vida lösligare i vatten än gramininet. Det är ganska hygroskopiskt, och det sönderflyter till en gummiartad massa, om det får stå 1 luften, hvilket har gifvit anledning till att föra triticinet till gummiarterna såsom har skett i BreirstEins Handbuch der Chemie. Bland dessa kolhydrat torde det dock icke böra 1) H. MöLrrer, Ueber das Triticin. ?) REIDEMEISTER, Fin Beitrag. 3) EKSTRAND och JOHANSON, Bidrag I. 24 C. J. JOHANSON, OM GRÄSENS KVÄFVEFRIA RESERVNÄRINGSÄMNEN. räknas, ty det färgas icke af jod och vid oxidation med salpetersyra förvandlas det icke till slemsyra, utan (enligt REiDEMEISTER) liksom inulinet till oxalsyra. Vid inläggning af triticinhaltiga växtdelar i stark alkohol utfälles kolhydratet inuti cellerna såsom oregelbundna klumpar, hvilka äro försedda med talrika rundade håligheter eller vacuoler. De likna sålunda ganska mycket de vid temligen hastig utfällning erhållna, af hål och porer genomdragna phleinklumparne. De sakna dock, så vidt jag har kunnat finna, verkliga gångar eller porer, utan håligheterna äro alltid rundade. Klumparne upp- komma på det sätt, att triticinet vid alkoholens inträngande utfaller i form af små droppar eller kulor, hvilka sammanflyta till större, af talrika vacuoler uppfylda droppar, som sedan hårdna under bibehållande af sin form. Någon inre struktur eller strimmighet i dessa triticinklumpar har jag icke lyckats iakttaga, hvarken vid undersökning af i alkohol ligggande delar eller vid deras upplösning 1 skilda vätskor. I öfverensstämmelse dermed står det förhållandet, att jag ej har kunnat upptäcka någon dubbelbrytning vid undersök- ning af triticinklumparne med polarisationsmikroskop. Slägtskapen med mulingruppens kolhydrat framträder dock deruti, att triticimnet under vissa förhållanden har förmåga att bilda små homogena, ej af vacuoler genomdragna sfärokristaller. Jag har nemligen i rhi- zomer af Elymus arenarwus, som under någon tid legat i svagare sprit, men derefter blifvit öfverflyttade i starkare, utom på vanligt sätt utfäldt triticim äfven iakttagit temligen tal- rika på cellväggarne sittande, små sfärokristaller, hvilka genom sitt förhållande till glycerin visade sig utgöras af triticin. Glycerin är nemligen ett af de bästa mikroskopiska reagens för att skilja utfäld triticin från de båda förut afhandlade inulinartade kolhydraten. Dessa äro nämligen olösliga i denna vätska, under det att triticinet deremot temligen långsamt, men säkert löses af glycerimet, i det att klumparna så småningom smälta från ytan, hvarunder de blifva temligen genomskinliga. En sådan upplösningsprocess kan vara afslutad på mindre än en timme, men drager dock ofta längre tid, isynnerhet om triticinet är inneslutet i oskadade celler. Man kan på grund deraf ej bevara några glycerinpreparat af detta ämne. I vatten lösa sig naturligtvis tritiecimklumparne med stor hastighet. Till färgämnen förhålla de sig på samma sätt som de förut omtalade inulinartade kolhydraten. Jod färgar icke hvarken i alkoholisk lösning eller vid tillsats af så mycket vatten att triticinet börjar upplösas. Anilinfärger upptagas icke heller. HKlorzinkjod löser triticinet ganska hastigt, hvarunder det blir temligen genomskinligt. Saltsyra löser triticinet med stor hastighet. I koncentrerad svafvelsyra löses det äfven, men betydligt långsammare, så att triticinklumparne ännu äro delvis olösta, då den om- slutande cellväggen redan är betydligt uppsväld. Ja, man ser stundom ännu en liten bit kvar, då cellväggen är helt och hållet förslemmad. Trots sin lättlöslighet är äfven detta kolhydrat, liksom öfriga inulinartade, olösligt i koncentrerad ättiksyra. I ammoniak såväl som i kalilut löses det ofantligt lätt. Utom hos den af MärreEr och REIDEMEISTER angifna kvickroten, Triticum repens, har jag anträffat triticin i rhizomerna af Triticum violaceum, Secale anatolicum och Elymus arenarius samt 1 de uppsvälda basaldelarne af strået af Hordeum bulbosum. Det synes sålunda hafva en ganska allmän utbredning inom gruppen Hordeze, och förekommer knapt utom den- KONGL. SV. VET. AKADEMIENS HANDLINGAR. BAND. 23. N:0O 2. 25 samma. Jag har endast funnit det hos en enda art af en annan grupp, nemligen An- thoxanthum bulbosum, hvars uppsvälda basalinternodier äro fylda af detsamma. 5. De hos gräsen förekommande inulinartade kolhydratens fysiologiska betydelse. Redan på grund af de i det föregående afhandlade kolhydratens natur ledes man till det antagandet, att de tjenstgöra såsom reservnärimgsämnen åt de växter, hos hvilka de förekomma. Deras nära slägtskap med inulinet gör ett dylikt antagande ganska sannolikt, ty detta kolhydrat utgör enligt SACHS', DRAGENDORFFS och PRANTLS undersökningar det enda kväfvefria reservnärimgsämne, som finnes upplagradt i de 2- eller fleråriga Compositeernas öfvervintrande vegetativa delar. I öfverensstämmelse dermed står det förhållandet, att jag funnit dem i så stor mängd hopade i de på hösten insamlade rhizomerna och stamknölarne etc., ty det ligger i sakens natur, att ett reservnäringsämne bör vara till sin största mängd samladt i de för öfver- vintring afsedda delarne just mot vegetationsperiodens slut om hösten. Man ser nemligen vid en mikroskopisk undersökning af ett reservnärimgsorgan, som under någon tid legat i sprit, huru nästan hvarje cell i den egentliga upplagsväfnaden är helt och hållet eller till stor del fyld af det utfälda kolhydratet, hvilket sålunda 1 dessa celler måste hafva före- kommit 1 en ganska koncentrerad lösning. För att erhålla någon kännedom om den ungefärliga mängden af kolhydraten i de växtdelar, hvilka användas för deras framställning, antecknade EKSTRAND och jag vwvigten af det friska råmaterialet för att dermed jemföra vigten af det kolhydrat, vi derur erhöllo. Det är klart, att denna metod ej lemnar fullt säkra resultat, särskildt då man ej lägger någon synnerlig vigt på att i detta afseende göra en kvantitativ bestämning, ty dels stannar en måhända ej obetydlig del kvar i de oskadade cellerna vid utlakning af den rifna massan med vatten och dels följer åtskilligt med fällningarne med blyacetat och svafvelväte, om man ej gör sig särskildt besvär med deras urtvättande. Men de värden, man erhåller, och de äro säkerligen ej för höga, lemna dock ett någorlunda tillfredsställande begrepp om den relativa halten af kolhydratet i de undersökta växtdelarne. På detta sätt funno vi”), att de i oktober månad insamlade stamknölarne af Phleum pratense höllo något öfver 10 4 af sin vigt phlein och att rhizomerna af Baldingera, som äfven vid mikroskopisk undersökning visat sig vara mindre phleinhaltiga, vid samma tid höllo omkring 5 4. Rhizomerna af Trisetum alpestre höllo i början af januari omkring 5 4 graminin ”). Phleumknölarnes halt af phlein står sålunda föga efter eller öfverträffar t. o. m. procent- halten af inulin i åtskilliga Compositeers rötter ock rotstockar. DRAGENDORFF ”) fann inulin- halten i rötterna af Dahlia variabilis om hösten variera mellan 4,7 4 och 8,02 Z, men han anser, att den kan blifva något högre. PRANTL”) fann den uppgå till 10,7 Z. Denna 1) EKSTRAND och JOHANSON, Bidrag I, sid. 673 och 676. 2) EKSTRAND och JOHANSON, Öm graminin, sid. 121. 3) DRAGENDORFF, Materialien, sid. 18. 2) PRANTL, Monografie des Inulin, sid. 56. K. Sv. Vet. Akad. Handl. Bd 23. N:o 2. 4 26 C. J. JOHANSSON, OM GRÄSENS KVÄFVEFRIA RBESERVNÄRINGSÄMNEN. Phleumknölarnes stora halt af näringsämnen har redan förut varit uppmärksammad, ehuru man ej vetat, i hvilken form de förekommo. Så betecknas de af ROsENTHAL ') redan i början af 1860-talet såsom »essbar». Ett förhållande, som talar ganska starkt för de hos gräsen förekommande inulinartade kolhydratens natur af reservnärimgsämnen, är att andra kväfvefria reservnäringsämnen saknas i dessa växters öfvervintrande delar. Stärkelsen, hvilken hos samma arter nästan uteslutande utgör det i fröna nedlagda reservnäringsämnet, saknas alldeles eller förekommer blott spårvis. I barkcellerna af rhizomet af Elymus arenariwus kunde jag sålunda iakttaga några få, ytterst små i den hopdragna cytoplasman inbäddade stärkelsekorn, och liknande mängder torde man äfven kunna träffa hos andra arter, särskildt hos dem, som redan på hösten börja utveckla sina nya skott. De stärkelsekorn, man sålunda iakttager, utgöra emellertid en så ytterst obetydlig del af växtens substans, att deras betydelse som reserv- närimgsämne utan tvekan kan sättas lika med noll. Snarare torde de måhända vara att betrakta såsom transitorisk stärkelse. Att de ifrågavarande inulimartade kolhydraten äro verkliga reservnärmgsämnen kan man genom direkta iakttagelser lätt öfvertyga sig. Den 26 juni 1887 insamlade jag rhizomer af Trisetum alpestre, Baldingera arundinacea, Calamagrostis lapponica, Hierochloa odorata och Poa attenuata, hvilka lades i sprit för att sedermera underkastas en närmare undersökning. Af denna framgick, att i rhizomet af Trisetum alpestre ej ett spår af gra- minin kunde upptäckas, utan allt tycktes hafva blifvit användt på våren för de nya skottens utveckling. Hos Baldingera arundinacea kunde i vissa rhizomer endast några få spridda sfärokristaller upptäckas. I andra deremot fans icke så obetydligt phlein i synnerhet i barkcellerna, men det utgjorde dock en vida ringare mängd än hvad som förekommer om hösten. På motsvarande ställe af ett ungefär lika stort rhizom imsamladt på hösten, liksom de förut omtalade i härvarande botaniska trädgård, imnehöll nemligen nästan hvarje cell stora sfärokristaller, hvilka till sin massa betydligt öfverstego dem, som iakttogos i det under sommaren insamlade rhizomet. I rhizomerna af Calamagrostis lapponica iakttog jag temligen mycket gramimin och hos Hierochloa odorata innehöllo de rätt stora mängder phlein. Förhållandet hos de sistnämnda arterna kan derför tyckas tala emot dessa kolhydrats roll af reservnärimgsämnen, ty de synas till nästan lika mängd förekomma 1 rhizomerna hela året om. Någon egentlig motsägelse ligger dock icke deruti, ty det är en ganska vanlig företeelse, att en växt producerar mera reservnäring under sommaren, än hvad den behöfver för sin utveckling följande vår. Så t. ex. kvarblifver i potatisknölen efter ört- ståndets utveckling en temligen stor mängd stärkelse oanvänd, hvilken sedan genom stolo- nerna 1 form af glycos vandrar till de nybildade knölarne De Åfven för inulinet, som står dessa kolhydrat vida närmare än stärkelsen, uppgifver DRAGENDORFF ”), att det frambringas af Compositeerna i vida större mängd, än hvad som behöfves för nybildningen om våren. Jag insamlade för öfrigt mitt material så sent som i slutet af juni, då de ifråga- varande gräsen hade nått sin fulla utveckling och stodo i begrepp att blomma, och det 1) ROsENTHAL, Synopsis, sid. 55. 2) PFEFFER, Physiologie I, sid. 338. 3) DRAGENDORFF, Materialien, sid. 138. [9 KONGL. SV. VET. AKADEMIENS HANDLINGAR. BAND. 23. N:0 2. 4 bn kan derför hända, att en del af det kolhydrat, jag fann i rhizomerna, hade blifvit bildadt på försommaren och redan då hade börjat upplagras derstädes för att sedermera öfvergå till de nya stolonerna. För att erhålla en tillförlitligare kännedom om phleinets roll vid de nya skottens första utvecklivg inflyttade jag några tufvor af Phleum pratense den 4 december förlidet år i kruka och stälde dem i ett af botaniska trädgårdens växthus, frigidariet. Knölarne voro då alldeles fylda af phlein och en del af detsamma hade genom frostens inverkan blifvit utfäldt inuti cellerna. I början af januari hade redan de nya skotten börjat skjuta fram något litet, men phleinmängden 1 knölarne tycktes dock icke hafva minskats i någon nämnvärd grad, ty vid tillsats af alkohol till ett snitt fyldes dess celler hastigt af en tät emulsion af större och mindre phleindroppar. Den 20 mars undersökte jag knölarne ånyo. De nya skotten, som till ett antal af 1—3 utgimgo från hvarje knöl, hade nu vuxit ut ganska mycket och egde 2—4 gröna blad. Knölarne, hvarifrån de utgingo, hade börjat blifva gråbruna och sågo något des- organiserade ut. Den utanför bastmanteln varande barken lossnade lätt och den inre cellväfnaden var något hopfallen. Vid behandling af snitt deraf med alkohol, kunde jag med mikroskopets tillhjelp icke upptäcka någon bildning af phleindroppar inuti cellerna, och i den saftdroppe, som jag utpressade ur en vid basen afskuren knöl, erhöll jag vid tillsats af 90 4 alkohol endast en svag grumling eller opalisering af den utfälda phlein- emulsionen. Till och med i ett snitt från en knöl, som såg helt frisk ut, lyckades jag endast frambringa en obetydlig fällning af några små droppar muti cellerna. Då man nu betänker, att Phleumknölarne ega minst 10 4 phlein om hösten, blifver den förändring, de nu i detta fall undergått, i hög grad påfallande. Hela eller i det allra närmaste hela phleinmängden har under de nya skottens utveckling så småningom för- svunnit ur knölarne, hvilka hafva börjat desorganiseras, emedan deras funktion nu är afslutad. Med dessa fakta för ögonen torde man ej undgå att erkänna phleinet såsom reservnäringsämne. Hvad triticinet beträffar, antages det af MiLrrer spela rollen af ett reservnäringsämne och REIDEMEISTER ') uppgifver att det »in der Wurzel von Triticum repens» synes hafva liknande funktioner som stärkelsen i andra rot- och rhizomdelar. I öfverensstämmelse dermed står det förhållandet, att ett rhizom af Triticum repens, som jag förvarade på ett fuktigt, temligen mörkt ställe, inom några veckor utvecklade 6 a 7 större och mindre skott. Då man sålunda funnit, att de hos gräsen förekommande mulinartade kolhydraten utan allt tvifvel äro att betrakta såsom reservnäringsämnen, torde man kunna framkasta den frågan: hafva de uteslutande denna funktion eller spela de derjemte någon annan roll hos växten? För besvarandet af denna fråga har man i främsta rummet att undersöka, huruvida de uteslutande förekomma i de underjordiska, öfvervintrande delarne eller om de tillika anträffas i sjelfva örtståndet och i så fall, i hvilka delar af detsamma. Vid mina undersökningar af det i oktober insamlade materialet iakttog jag phlein jemte något graminin i de gröna bladen och framför allt i deras slidor hos Poa sudetica 1) REIDEMEISTER, Ein Beitrag, sid. 45, 28 C. J. JOHANSON, OM GRÄSENS KVÄFVEFRIA RESERVNÄRINGSÄMNEN. och Anthoxantlum amarum. Då dessa arters underjordiska stamsystem är högst obetydligt utveckladt och då deras blad derjemte äro öfvervintrande, låg det antagandet nära till hands, att de ifrågavarande växterna i dessa delar hade upplagrat en del af sina resery- näringsämnen och att de inulinartade kolhydraten sålunda ej utgjorde direkta assimila- tionsprodukter. För att afgöra denna fråga uppgräfde jag 1 midten af januari några blad och slidor af de båda ofvannämnda arterna, hvilka 1 öfver 3 veckor hade varit begrafna under ett mer än fotsdjupt snötäcke. Sedan de någon tid legat 1 sprit, undersökte jag dem och fann icke blott i slidorna utan äfven i sjelfva bladen ungefär samma mängd af kolhydraten, som jag iakttagit i de förut insamlade. Hos Anthoxanthum voro särskildt slidornas celler nästan alldeles fullproppade af phlein. Förekomsten af phlein och graminin i dessa växters ofvanjordiska delar står sålunda i analogi med uppträdandet af inulin i vissa Compositeers och Campanulaceers ofvanjordiska stammar, hvilka äro öfvervintrande och tjenstgöra såsom reservnäringsorgan. Men äfven i icke öfvervintrande delar har jag anträffat dessa kolhydrat. Samtidigt med det jag vid midsommartiden insamlade rhizomer af Baldingera arundinacea, Calama- grostis lapponica, Hierochloa odorata, Poa sudetica och Trisetum alpestre, spritlade jag äfven stycken af deras ofvanjordiska delar, strån, blad och bladslidor, för att framdeles kunna undersöka dem på deras halt af lösliga kolhydrat. Då gramininet och phleinet ej liksom inulinet hafva benägenhet att draga sig tillsammans till stora sfärokristaller eller sfärokristall- aggregat, dervid lemnande de omgifvande väfnaderna tomma, utan i vanliga fall utfällas inuti de celler, som ursprungligen innehållit lösningen, så kan man med ganska stor säkerhet af sfärokristallernas förekomst sluta till de ifrågavarande kolhydratens utbredning. Hos Bal- dingera iakttog jag dervid uti strået sfärokristaller och oregelbundna klumpar af ett kolhydrat, som wid vattentillsats visade sig vara phlein. Det förekom temligen rikligt uti stråets nedre del och aftog uppåt, så att jag ej med säkerhet kunde konstatera dess förekomst ett stycke nedanför blomställningen. Det tycktes mestadels vara upplagradt uti märg- cellerna närmast innanför kärlknippekretsen. Uti slidorna, som omgåfvo de phleinförande internodierna, kunde jag ej upptäcka några sfärokristaller liksom ej heller i bladen. Hos Hierochloa odorata förekom äfven phlein uti de ofvanjordiska delarne, nemligen till icke obetydlig del uti slidorna till de ofvanjordiska bladen, men i sjelfva skifvorna kunde jag ej konstatera dess förekomst. Det fans vanligen i de kärlknippena närmast omgifvande parenkymeellerna, hvilka äfven innehöllo något stärkelse ehuru icke 1 samma celler, som hade innehållit phleinlösningen. Uti stråna af Poa attenuata förekom det i temligen betydande mängd uti märgcellerna innanför bastmanteln genom hela strået ända upp till blomställningen. I bladen kunde jag icke upptäcka detsamma, hvarken i slidorna eller i sjelfva bladskifvorna. Phlein förekommer äfven uti slidorna till de ofvanjordiska bladen af Culamagrostis lapponica, men de innehålla derjemte också graminin. I de närmast basen af strået sittande slidorna var phleinet öfvervägande, men högre upp förekom temligen mycket graminin. Här var det ej uteslutande de närmast intill kärlknippena liggande parenkymcellerna, som innehöllo de lösliga kolhydraten, utan dessa förekommo jemväl uti den mellan kärlknippena liggande väfnaden. I de nedre slidorna, som voro försedda med luftgångar, hade de äfven diffunderat ut och afsatt sig på dessas väggar. I strået tycktes halten af lösliga kolhydrat KONGL. SV. VET. AKADEMIENS HANDLINGAR. BAND. 23. N:O 2. 29 vara mycket ringa, ty jag iakttog endast några få, temligen små sfärokristaller. Ej heller hos denna art kunde jag anträffa några sfärokristaller i sjelfva bladen. Phlein och graminin kunna sålunda äfven förekomma 1 gräsens ofvanjordiska, ej öfver- vintrande delar. Deras förekomst derstädes kan säkerligen ej bero på någon tillfällighet. Det nu skildrade förhållandet synes ega en allt för stor utbredning för att tillåta en sådan tolkning, ty bland de af mig i detta afseende undersökta arterna är det nemligen blott en, Trisetum alpestre, som icke eger något af de inulinartade kolhydraten i sina ofvan- jordiska, vid vegetationsperiodens slut bortdöende delar. Direkta assimilationsprodukter kunna dessa kolhydrat icke vara, så vidt jag nu kan döma af mitt material, ty jag har icke hos någon af de ifrågavarande arterna lyckats upptäcka dem i bladskifvorna. Jag insamlade mitt material en ljus sommardag och sprit- lade det genast, hvarför, om de funnits, de ej gerna kunde hafva bortförts eller på annat sätt försvunnit. På grund af Kraus uppgift "), att inulinet förekommer i de ofvanjordiska stammarne af Musschia, Cacalia ficoides, Selliera etc., hvilka dock, i följd deraf att de äro öfvervin- trande, äfven torde vara att betrakta såsom reservnärimgsorgan, har PFEFFER ”) framkastat den förmodan, att inulinet äfven vore att betrakta såsom vandrande ämne. Med ännu större skäl kan denna förmodan uttalas för de båda ifrågavarande kolhydraten, hvilka äfven förekomma 1 icke öfvervintrande delar. I öfverensstämmelse dermed står det förhållandet, att de 1 bladslidorna gerna förekomma uti de långsträckta parenkymecellerna närmast intill kärlknippena. Äfven torde den långcelliga märgen 1 stråna vara att uppfatta såsom kol- kydrat-ledande, och då blir deras förekomst i denna äfven 1 öfverensstämmelse med deras förmodade funktion af vandrande ämne. De torde dock icke böra uppfattas såsom vandrande i den mening, att de förmå utan vidare diffundera genom cytoplasma och cellvägg från cell till cell, utan de äro i detta hänseende snarare att uppfatta såsom liknande transitorisk stärkelse. Hvad inulimet beträffar, vet man, att det för att från upplagsväfnaden kunna öfverflyttas till förbrukningsorten måste öfverföras till glycos, i hvilken form det vandrar från cell till cell. På samma sätt måste säkerligen äfven de här behandlade inulinartade kolhydraten öfverföras till glycos för att kunna diffundera genom cytoplasman, hvilken säkerligen sätter hinder 1 vägen för en genomgång i den form, hvari de ursprungligen äro upplagrade. Vid en uttömning af reservnäringsorganen måste derför halten af glycos, hvilken om hösten endast förekommer 1 ytterst ringa mängd, så småningom stiga i förhållande till de inulinartade kolhydraten, under det att dessa minskas och slutligen helt och hållet försvinna, om reservnärings- organet fullständigt uttömmes. Att så är förhållandet, har MäörrEr funnit beträffande triticinet. I referatet i Just, Botanischer Jahresbericht ”) af hans arbete uppgifves nemligen: »Die Menge des Triticins scheint zu der des in den Queckenwurzeln enthaltenen Zuckers in Beziehung zu stehen, so dass mit Zunahme des Zucker-gehalts der Triticingehalt abnimmt». 1) Kraus, Inulinvorkommen ausserhalb Compositen, sid. 333. ?) PFEFFER, Physiologie I, sid. 339 3) Bd. I, sid. 300. 30 C. J. JOHANSON, OM GRÄSENS KVÄFVEFRIA RESERVNÄRINGSÄMNEN. Som bekant öfverföres inulinet vid kokning med utspädda syror till levulos, och så är äfven förhållandet med de här afhandlade inulinartade kolhydraten. Om de äfven i den lefvande växten öfverföras till levulos, känner man icke, och äfven hvad inulinet beträffar är denna fråga ännu föga utredd. PRANTL lemnar fullkomligt oafgjordt, om det vid inulinets förvandling i den lefvande växten uppkomna sockret är höger- eller vensteryridande. DRA- GENDORFF har funnit, att inulinet vid sin förvandling till socker först öfvergår till ett slags mellanstadium, levulin, som förhåller sig till inulin såsom dextrin till stärkelse. Hvilken sockerart, som sedan bildas af levulinet, har han ej kunnat utröna. I intet fall har han emellertid funnit det vara fruktsocker, men i några fall synes det hafva blifvit invertsocker. 6. Om reservnärmgsorganen och deras byggnad. Redan i föregående kapitel hafva i förbigående de delar blifvit omnämnda, 1 hvilka de såsom reservnäring fungerande inulinartade kolhydraten finnas upplagrade. Det är framför allt stammen, som tjenstgör såsom reservnäringsorgan, men denna roll kan i vissa fall öfvertagas af bladen, hvarjemte de lösliga kolhydraten äfven förekomma 1 rötterna, ehuru i temligen ringa mängd, så att dessa på grund deraf knappast kunna betraktas såsom reservnärmgsorgan, helst som de hos gräsen äro smala och lätt förgängliga. Af stammen kan dels den nedre delen af sjelfva strået och dels jordstammen eller rhizomet innehålla den upplagrade näringen. I förra fallet, hvilket är ett jemförelsevis mera sällsynt förhållande, är stammen ganska väl tillpassad för sin funktion, så att denna har tryckt sin prägel till och med på dess yttre gestalt, i det att ett eller flere af de nedersta internodierna, som innehålla näringen, blifvit uppsvälda och mer eller mindre knölformiga. Bland de arter, hos hvilka jag funnit dylika för upplagring af mulimartade kolhydrat afsedda knölformiga uppsvällningar vid basen af strået, har jag haft bäst tillfälle att under- söka Phleum pratense"), det enda af våra svenska gräs, som är på detta sätt utrustadt. Om man sent på hösten undersöker ett strå af denna art, är det vanligen till större delen vissnadt och mer eller mindre hoptorkadt. Har man tagit upp det försigtigt, så att ej de nedre delarne äro bortryckta, ser man att nedersta delen af strået afviker från det öfriga icke blott derigenom, att den är uppsväld, utan äfven deri, att den ännu är lefvande, frisk och saftig samt har en klar gröngul eller gulaktig färg, som sticker skarpt af emot de ofvanför sittande internodiernas och slidornas gråbleka halmfärg. Vanligen är det blott ett internodium, som på detta sätt afviker från de öfre delarne af det egentliga strået. Det utgör visserligen basen af strået, men det är dock icke dettas nedersta internodium, ty under knölen finnas några (2—3) ytterst korta internodier mellan de skottet i första början omgifvande lågbladen, i hvilkas veck de nya sidoskotten anläggas. De upp- svälda internodierna äro vanligen temligen korta. Till formen äro de klubblika, mer 1 I flororna kallas Phleum pratense, då den har »nedtill lökformigt uppsväldt strå» för var. nodosum (L). Jag har omkring Upsala på åtskilliga ställen förliden höst insamlat Phleum pratense i stor mängd för att ur densamma isolera det lösliga kolhydrat, som jag anträffat i stamknölarne, men jag har icke lyckats finna ett enda stånd, hvars strån vid basen saknade ansvällning, utan de voro alla nedtill mer eller mindre knölformiga. Jag tror fördenskull, att uppsvälda internodier vid stråets bas förekomma hos all Phleum pratense, och att denna karaktär snarare bör tillkomma arten än en af dess varieteter. KONGL. SV. VET. AKADEMIENS HANDLINGAR. BAND. 2 MUNIOK 25 31 eller mindre bredt kägellika, päronformiga etc.; (se taflan II, fig. 18.) Vanligen bildar en led (en nodus) gränsen mellan ett dödt och ett lefvande, reservnäringsförande inter- nodium, men är det senare temligen utdraget, kan stundom den öfre delen vara mer eller mindre vissnad och tom. Stundom kan mera än ett internodium vara på detta sätt för- vandladt till reservnäringsorgan. Ofta är det blott två, af hvilka det nedre då än är smalare och mindre än det öfre (taflan II, fig. 18 d.) och än kortare och tjockare (fig. 18 a.). Någon gång kunna äfven flere internodier öfver hvarandra svälla upp, så att strået får ett knutigt utseende nedtill. Ansvällningarne äro 1 detta fall temligen små. På fuktig mark, der god tillgång till näringsämnen finnes, synes knölarne blifva större än på torra ställen. Gör man ett tvärsnitt genom en väl utbildad stamknöl, finner man att den allt igenom är fullkomligt tät, och utaf den hålighet, som alltid förekommer i de öfre inter- nodierna, finnes här ej ett spår. Ar internodiet temligen utdraget, kan dock stundom den centrala delen af grundväfnaden vara resorberad, så att en liten kanal har uppstått i knölens midt. En närmare anatomisk undersökning af knölen visar, att epidermiscellernas ytterväggar äro ganska starkt förtjockade, hvarjemte stundom äfven de närmast under epidermis liggande cellerna hafva temligen tjocka väggar. Derinnanför ligger en sammanhängande mantel af 3—4 lager temligen små, tunnväggiga, isodiametriska eller, då internodiet är utdraget, i dess längdrigtning sträckta celler. MHärpå följer en likaledes sammanhängande bastmantel af ungefär samma tjocklek som den utanför liggande grundväfnaden, hvilken man på grund af dess yttre läge torde kunna kalla bark. Den är sammansatt af jemförelsevis korta basteeller med temligen vida cellrum. I denna bastmantel ligga talrika små kärlknippen inbäddade, hvilkas leptomdel är väl utvecklad. "Den innanför denna bastmantel liggande grundväfnaden är utbildad till den egentliga upplagsväfnaden, hvilken utgör hufvudmassan af knölarne. Dess celler äro mycket stora, mer eller mindre kantiga i tvärgenomskärning (taflan II, fig. 19), men nästan qvadratiska eller rektangulära i längdgenomskärning (fig. 21). De hafva sålunda i det närmaste form af korta, kantiga pelarstycken, hvilka än äro lika breda som höga, än — och det till och med i långsträckta organ — mera sträckta i radiens rigtning, så att de blifva mer eller mindre platta, och än mera smala och höga. På längdsnitt ser man dem vara mycket tydligt ordnade i långsgående rader och stundom omvexla rader af långsträckta och platta celler, ehuru någon större regelbundenhet dervid ej gör sig gällande. Cellväggarne äro, för att tillhöra en upplagsväfnad, ganska tjocka, men temligen stora vexlingar 1 afseende härpå göra sig dock gällande hos olika knölar. De ega en tydlig midtlamell, som är temligen resistent mot koncentrerad svafvelsyra, men den är dock icke förvedad, ty den färgas ej af phloroglucin och saltsyra; (taflan II, fig. 21.). För att lemna den upplagrade näringen tillfälle att hastigt diffundera genom cellväggarne äro dessa försedda med talrika större och mindre porer, som gå genom yttre lagret af cell- väggen till midtlamellen. Mellan cellerna finnas ofta små intercellularrum. Cytoplasman i cellerna är mycket tunn och otydlig. Dock äro kärnorna vanligen rätt stora och tydliga. Upplagsväfnaden genomdrages af ett antal spridda kärlknippen, hvilka äro ganska små och intaga en ringa plats i förhållande till upplagsväfnaden. 32 C. J. JOHANSON, OM GRÄSENS KVÄFVEFRIA RESERVNÄRINGSÄMNEN. Phleinlösningen är hufvudsakligen samlad i den innanför bastmanteln belägna upplags- väfnaden, hvars celler vid kolhydratets utfällning blifva nästan fylda af detsamma. Dess- utom förekommer den ehuru mera sparsamt 1 barkens små, tunnvä 'giga celler samt t. o. m. g uti de större bastcellerna. Såsom man redan kan höra af namnet har Hordeum bulbosum L. någon slags ansvällning för upplagsnäringens bevarande. Det ej är en verklig lök, bildad af uppsvälda bladdelar, såsom man skulle kunna tro, utan liksom hos Phleum pratense är det ett af de nedersta internodierna af sjelfva strået, som blifvit knölformigt uppsväldt. Det är vanligen blott ett internodium, som är på detta sätt utbildadt. Till formen är det bredt päronformigt eller nästan rundadt, och det är upptill tvärt hopdraget, så att det närmast öfre inter- nodiet utgår från detsamma som ett litet skaft. Dessa knölar afvika till sin inre byggnad i åtskilligt från de föregående; (taflan II, fig. 22). Ytterst finnes en mycket tjockväggig epidermis med förvedade väggar, hvilka äro försedda med temligen stora porer, några t. o. m. i ytterväggen. Omedelbart derunder följer en sammanhängande bastmantel af några lager starka bastceller, hvilka inåt så småningom öfvergå 1 den innanför liggande upplags- väfnaden, som fyller hela knölen och blott är genomdragen af några få kärlknippen, hvilkas mekaniska element äro temligen starkt reducerade. Sjelfva upplagsväfnaden är temligen storcellig och försedd med små intercellularrum- Väggarne äro temligen tunna, ej så obetydligt tunnare än hos Phlewm, men hafva dock en tydlig midtlamell samt äro försedda med talrika porer. Upplagsväfnaden hos denna art synes sålunda hafva nått en högre differentiering och vara bättre tillpassad för sitt ändamål än den hos Phleum. Det är klart, att diffusionen mellan de olika cellerna skall gå lättare för sig, ju tunnare väggarne äro. Äfven hos Hordeum äro väggarne dock icke tillräckligt tunna för att tillåta diffusionen att ske nog hastigt, utan de är för underlättandet af densamma försedda med talrika porer. Dessutom öfverensstämmer MHordeumknölarne genom sina tunna cellväggar mera med reserynärings- organen hos andra växter, ty hos dem är upplagsväfnaden vanligen mycket tunnväggig, hvilket också från materialbesparingens synpunkt är ganska naturligt. Då upplagsväfnaden om våren blifvit tömd, kommer den ej att fungera vidare utan öfverlemnas åt förgängelsen. Dervid är det naturligtvis fördelaktigt, att så ringa substans som möjligt är nedlagd i väggarne, emedan derigenom mindre material går förloradt. Den tjockväggiga epidermis och den omedelbart under densamma liggande starka bastmanteln lemnar säkerligen ett ganska kraftigt skydd åt den innanför varande upplagsväfnaden med dess innehåll — triticin. Den tredje af de med knölformigt uppsvälda reservnärimgsförande internodier vid stråets bas försedda arter, som jag haft tillfälle att undersöka, nemligen Anthozanthum bulbosum, har flere korta intill hvarandra sittande internodier på detta sätt utbildade, så att den nedre delen af strået får ett knutigt utseende. Till sjelfva upplagsväfnadens byggnad öfverensstämde denna art mest med Hordeum bulbosum, men 1 afseende på bastmanteln mera med Phleum pratense. Bastmanteln var dock svagare utbildad, hvilket möjligen berodde derpå, att knölarne under vår korta sommar ej hade hunnit blifva fullt utbildade. Det är sålunda ej mera än tre arter af dem, som förekomma vilda 1 vårt land, eller hvilka odlats i härvarande botaniska trädgård, hos hvilka jag funnit de nedre internoiderna KONGL. SV. VET. AKADEMIENS HANDLINGAR. BAND. 23. N:o 2. 33 vara särskildt utbildade för upplagring af inulinartade kolhydrat. Tvenne utaf dessa hafva erhållit artnamnet bulbosum, och af den tredje hafva de med bäst utbildade knölar för- sedda formerna blifvit kallade var. nodosa. I den beskrifvande botaniken hafva dessa bild- ningar sålunda uppmärksammats, men man har icke försökt någon tolkning af dess betydelse, utan de hafva blott blifvit omnämnda tillsammans med öfriga art- eller varietets- karaktärer. För att se, om dylika reservnärimgsorgan äfven förekomma hos andra slägten och arter bland gräsen, har jag genomgått KUuUNTH, Enumeratio plantarum och dervid antecknat de arter, hvilka blifvit belagda med artnamnet bulbosus, eller om hvilka det uppgifves, att de ega vid basen knölformigt uppsväld stam eller dylikt. På detta sätt har jag erhållit kännedom om åtskilliga med dylika bildningar försedda arter. Det är visserligen sant, att man om dem endast kan säga, att de i sina knölar troligen ega särskildt utbildade reservnärimgsorgan, men om reservnärimgsämnets natur vet man ingen- ting, knappast gissningsvis, ty en stor vexling har i detta afseende visat sig råda. Det kan vara stärkelse, graminin, phlein, triticin eller till och med cellulosa, och dessa knölar förtjena att i detta afseende undersökas. För att fästa uppmärksamheten på dylika arter meddelar jag 1 det följande dem, som jag antecknat efter KUNTH, hvarvid jag dock uttryck- ligen anmärker, att denna förteckning ingalunda kan göra anspråk på någon fullstän- dighet. Alopecurus bulbosus L. »Radice bulbosa» ?). » macrostachyus Por. — d:o. Arrhenatherum avenaceum BEAUV. » bulbosum SCHLECHTEND. Colpodium bulbosum TRIN. Ehrharta mnematea THUNB. » cemula SCHRAD. » bulbosa SMITH. » Öttonis KUNTH. » longifolia ScHraD, hvilka alla höra till en afdelning af slägtet »Culmo basi bulboso». Festuca bulbosa Biv. »Radice bulbosa». Hordeum pratense Hups.? Pamicum bulbosum HUMB. et KUNTH. Phleum tenue ScHraD = Phalaris bulbosa IL. Phalaris ccerulescens DEsF. »Culmo basi tuberascente». » nodosa L. d:0. Sjelfva jordstammarne eller rhizomerna synas i afseende på sin yttre form icke hafva rönt något inflytande af sin funktion såsom reservnäringsorgan. Den enda antydan till en särskild utbildning för detta ändamål har jag funnit hos Baldingera arundinacea P 1) Med »Radice bulbosa menas troligen icke att roten är uppsväld», utan att det är den nedersta förmod- ligen i jorden något nedsänkta delen af strået som antagit en lökformig gestalt. K. Sv. Vet. Akad. Handl. Bd 23. N:o 2. : 34 C. J. JOHANSON, OM GRÄSENS KVÄFVEFRIA RESERVNÄRINGSÄMNEN. picta, hvars rhizomer emot spetsen, hvarifrån de ofvanjordiska skotten utgå, blifva märkbart, ända till !/; tjockare än vid basen. HEljest äro rhizomerna i allmänhet jemnsmala utan några för bevarimg af de inulimnantade kolhydraten afsedda förtjockningar. Beträffande sjelfva upplagsväfnaden och dennas plats i rhizomerna skulle man redan a priori vara böjd att antaga, det denna är belägen utanför de mekaniska elementen, hvilka enligt HABERLANDT !) skola ega en i ögonen fallande central anordning i gräsens rhizomer, för att dessa skola kunna tillfredsställa anspråken på slitfasthet. I så fall blir den innanför den enkla eller flerdubbla kärlknippekretsen och den denna omgifvande bastmanteln liggande grundväfnaden, märgen, 1 hög grad reducerad, under det att den utanför liggande grund- väfnaden, barken, blifver mäktigt utvecklad. Så är också förhållandet hos en del arter. MSärdeles vackert är denna typ utvecklad hos Htierochloa odorata. Märgen är mycket obetydlig och omsluten af de nära intill centrum ryckta mekaniska och ledande väfnaderna, nemligen ytterst af en synnerligen vacker endodermis, en dermnanför liggande bastmantel, som omsluter de ledande väfna- derna, hvilka utgöras af spridda hadrom- och leptomgrupper, som ej äro förenade till tydliga kärlknippen. Den utanför den mekaniska cylindern liggande barken, som intager öfver hälften af tvärsnittets radie, utgör den egentliga upplagsväfnaden. Dess celler äro tunnväggiga, cylindriska, något sträckta 1 organets längdrigtnimg. Epidermis är svagt utvecklad och faller bort hos äldre rhizomer, så att man endast af några obetydliga rester af de radiala väggarne kan se, att den funnits. Under epidermis finnas 2—53 lager lång- sträckta celler med temligen trånga lumina och med förvedade väggar, hvilka i stället för epidermis bilda det skyddande ytlagret omkring den inre upplagsväfnaden. De för- vedade ytliga cellerna äro betydligt längre än de öfriga barkeellerna och hafva sprick- formiga porer, men de hafva tvära väggar och hafva sålunda ej fullständigt antagit bastnatur. Med Hierochloaå öfverensstämmer bland andra äfven Baldingera arundinacea, i hvars rhizomer de mekaniska och ledande elementen äro hopträngda till en central axel, som utåt begränsas af bast, och som för öfrigt består af de i grundväfnaden tätt intill hvar- andra liggande kärlknippena med deras bastmantlar. Upplagsväfnaden utgöres sålunda äfven här hufvudsakligen af den utanför bastmanteln liggande barken, men äfven grund- väfnaden mellan kärlknippena är kolhydratförande. Af barkens celler äro de närmast under epidermis liggande förvedade och temligen tjockväggiga, men de äro dock icke ute- slutande mekaniska, utan de föra äfven upplagsnäring. Fördelningen af de mekaniska elementen i förhållande till den tunnväggiga upplags- väfnaden hos dessa arters jordstammar öfverensstämmer sålunda med den anordning, som HABERLANDT angifver för Gramineernas, Cyperaceernas och Juncaceernas rhizomer. Det är emellertid långt ifrån, att detta förhållande är en allmän regel för Gramineerna, åt- minstone: för de arter, som ega inulinartade kolhydrat såsom reservnärimgsämnen. Jag har nemligen funnit, att i rhizomerna af åtskilliga arter de mekaniska elementen tvärtom blifvit förlagda tätt under epidermis, så att den såsom upplagsväfnad fungerande tunn- väggiga märgen intager hufvudmassan af tvärsnittet. 1) HABERLANDT, Anatomie. Sid. 126. KONGL. SV. VET. AKADEMIENS HANDLINGAR. BAND. 23. N:O 2. 30 Så är förhållandet hos Poa coemicea. (Taflan III, fig. 27). Den på den temligen tjockväggiga epidermis följande barken utgöres blott af 2—4 lager tunnväggiga smala i det närmaste cylindriska celler. Omedelbart derinnanför kommer den ganska kraftigt utvecklade bastmanteln, i hvilken de flesta kärlknippena ligga inneslutna. En del kärl- knippen ligga omedelbart intill bastmantelns insida och omslutas af ett lager bastceller, som sammanhänger med bastmanteln. Hufvudmassan af rhizomet utgöres af den storcelliga märgen, hvilken ej innehåller några kärlknippen eller några mekaniska element. Märg- cellerna äro tämligen tunnväggiga med väggar af cellulosa. De äro långsträckta, mer eller 8 mindre cylindriska och hafva stora intercellularrum emellan sig. Det är märgen, som utgör den egentliga upplagsväfnaden, ty dess celler äro fylda af en koncentrerad lösning af phlem. Barkcellerna innehålla endast högst obetydligt af detta ämne. Poa compressa öfverensstämmer fullkomligt med Poa coenicea. Den periferiska bast- manteln är temligen tunn, men består af väl utbildade bastceller. Åfven barkcellerna hafva förtjockade väggar samt något förvedade midtellameller. De långa utlöparne af Trisetum alpestre äro byggda på samma sätt. Bastmanteln har ryckt så nära epidermis, att den utanför liggande barken blott utgöres af 2—3 cellager (taflan II, fig. 24), och den intager tillsammans med epidermis blott 0,1—0,06 af tvärsnittets radie. Dertill kommer, att de starkast förtjockade cellerna i bastmanteln äro belägna utanför kärlknippena, hvilka ligga nästan 1 en krets, och på sin insida äro begränsade af temligen tunnväggiga och blott svagt förvedade element. Hufvudmassan af de celler, som bilda bastmanteln, äro starkats förtjockde på den emot rhizomets inre vettande delen af väggen, hvarjemte de äro tydligt skiktade. Deras utseende påminner sålunda temligen mycket om endodermisceller. De tunnväggiga, långsträckta, nästan cylindriska märgcellerna äro fylda af en synnerligen starkt koncentrerad graminimlösning, under det att barkcellerna blott innehålla jemförelsevis små mängder af detta kolhydrat. Holcus mollis har äfven bastmanteln i rhizomet förlagd på samma sätt. Den är sva- gare utbildad och något vågig, så att den på somliga ställen stöter ända intill epidermis, nemligen midt för en del särdeles långt ut emot periferien belägna kärlknippen. MHufvud- massan af rhizomet utgöres af den tunnväggiga, storcelliga märgen. Hos Colpodium Steveni har likaledes den mekaniska manteln ryckt ganska nära epi- dermis, från hvilken den blott är skild genom 3—5 cellager, som bilda barken. Hufvud- massan af de mekaniska elementen äro som vanligt belägna på kärlknippenas utsida. Ågrostis capillacea har bastmanteln belägen något mera in emot centrum, än hvad fallet är med de föregående, men den utanför belägna barken når dock icke på långt när upp till en bredd motsvarande halfva radien af tvärsnittet. Här finnas inga förtjockade celler närmast under epidermis. De tunnväggiga märgcellerna äro alldeles fylda af gra- minin, under det att barkcellerna blott innehålla små mängder deraf. Åfven rhizomerna af Elymus arenarius (taflan III, fig. 25) intaga liksom hos Agrostis en imtermediär ställning mellan de först omtalade och jordstammarne hos Hierochloa odorata. Här är nemligen märgen temligen väl utbildad, men äfven barken intager en någorlunda stor plats i förhållande till densamma, så att den utgör omkring 0,23—0,33 af tvärsnittets radie. Den egentliga bastmanteln är temligen tunn och skarpt afsatt såväl emot barken som emot den innanför varande temligen storcelliga, förvedade väfnad, hvari kärlknippena 326 C. J. JOHANSON, OM GRÄSENS KVÄFVEFRIA RESERVNÄRINGSÄMNEN. ligga inbäddade. Denna väfnads celler äro temligen långsträckta med tvära eller föga sneda väggar. Cellerna närmast under epidermis äro ej förvedade. Det är sålunda ej få arter, 1 hvilkas rhizomer märgen intager största delen af tvär- snittet, under det att de till en sammanhängande mantel förenade mekaniska eller ledande väfnaderna äro förflyttade nästan ända ut till periferierna. Dessa rhizomer komma sålunda i afseende på sin anatomiska byggnad att öfverensstämma med de ofvanjordiska stammarne, och likna ej alls de slitfast bygda rötterna, hvilka gräsens och halforäsens rhizomer till sin anatomiska byggnad eljest mest skola närma sig. Det ligger 1 sakens natur, att de ej behöfva vara bygda för slitfasthet, ty de kunna ej vara utsatta på några afsevärda i organets längdrigtning verkande slitkrafter. Alla de ifrågavarande rhizomerna äro nemligen ganska långsträckta, vågrätt genom marken krypande organ. Om man t. ex. betraktar förhållandet hos TYrisetum alpestre, finner man, att spetsen af rhizomet i nästan rät vinkel skjuter upp till en ofvanjordsstam, och dylika kunna äfven framväxa ur lågbladsvecken. Då vinden nu böjer dessa skott fram och tillbaka, komma de att något litet rycka och slita i den del af rhizomet, hvarifrån de utgå, och denna slitning är väl den förnämsta i organets längdrigtning verkande kraft, hvarför rhizomet är utsatt. Men denna kraft kan ej sträcka sin verkan långt ut på rhizomet, ty den neutra- liseras omedelbart af de just vid ofvanjordskottens utgångspunkt utgående birötterna, hvilka tränga djupt in i marken och orörligt fästa rhizomet i densamma. Det är sålunda egent- ligen rötterna, som blifva utsatta för denna slitkraft. Deremot behöfver upplagsväfnaden med deri förvarade reservnärmgsämnen ganska väl skyddas emot utifrån verkande för densamma mer eller mindre skadliga krafter. Hierochloa och Baldingera, hvilka hade hufvudmassan af sin upplagsväfnad belägen utanför den egent- liga bastmanteln, hafva för detta ändamål måst utbilda en särskild mekanisk väfnad när- mast under epidermis. Det är emellertid från materialbesparingens synpunkt föga lämpligt att utbilda tvenne mekaniska mantlar, då en kan göra samma och kanske bättre tjenst, om den blott kan få en passande plats utan att minska organets styrka 1 öfrigt. Då några större anspråk ej behöfva ställas på slitfasthet, kan derför bastmanteln få behålla det ytliga läge, som den intager i den ofvanjordiska stammen, emedan detta bäst tillfreds- ställer det kraf på skydd för den reservnäringsförande väfnaden, hvilket nu gör sig gällande. Emot hvilka yttre krafter skola dessa mekaniska element skydda upplagsväfnaden? Härvid torde man kanske i främsta rummet komma att tänka på det tryck, som de om- gifvande jordlagren utöfva. Vid torka eller vid frysning kan lätt ett partielt eller allsidigt tryck på en i marken nedsänkt växtdel uppstå, hvilket, särskildt om hårda och kantiga föremål komma att ligga intill det ifrågavarande organet, lätt kan spränga sönder det ytliga cellagret, om det ej är desto starkare utrustadt. Genom dylika sprickor och hål kan vatten tränga in, en del af den upplagrade reservnäringen strömma ut och organet derifrån börja förstöras. Så synnerligen starka mekaniska element torde emellertid i de flesta fall ej behöfva sättas emot det radiala trycket, ty turgorkraften torde i allmänhet vara tillräcklig att neutralisera dess verkan, om den blott har en fast yta att verka emot, som ej så lätt kan tryckas sönder af omgifvande hårda partiklar. För detta ändamål torde derför blott en tjockväggig epidermis med eller utan förstärkning af ett eller flere KONGL. SV. VET. AKADEMIENS HANDLINGAR. BAND. 23. N:0O 2. 37 lager förvedade parenkymeeller vara tillräcklig. Skulle emellertid hål uppstå i ytlagret på detta sätt, är det fördelaktigt, att bastmanteln ligger så nära epidermis som möjligt, ty den kan lemna ett verksammare skydd åt den imnanför densamma belägna upplagsväfnaden, och i så fall blir det blott en större eller mindre del af den tunna barken, som kan komma att förstöras. Det är dock icke blott emot yttre fysiska krafter, som dessa rhizomer behöfva skydda sig. Insekter, särskildt deras larver, och måhända sniglar trakta nog efter de i dem för- vararade näringsämnena och kunna i vissa fall gå ganska illa åt densamma. Emot deras angrepp äro ej en måttligt förtjockad epidermis och några få lager något förvedade paren- kymeeller, hvilka för öfrigt äfven innehålla något af kolhydraten, tillräckliga. Jag har flerfaldiga gånger sett, huru på rhizomerna af Baldingera hela primära barken ända in till bastmanteln blifvit uppäten, än rundt om hela rhizomet, än i form af breda gångar i dess längdrigtning, och detta oaktadt epidermis är förstärkt af flere lager med något för- tjockade och förvedade väggar försedda celler. Genom sjelfva bastmanteln tyckas de i fråga varande djuren ej hafva kunnat tränga fram, utan de i grundväfnaden innanför densamma upplagrade ämnena hafva blifvit oantastade. Bastmanteln synes sålunda lemna ett ganska godt skydd emot åtskilliga småkryps angrepp, och det torde derför ej förefalla fullkomligt omotiveradt, att äfven från synpukten af en dylik funktion söka tolka dess ytliga läge hos Poa, Trisetum ete. I samband dermed står det förhållandet, att bast- manteln är kraftigast utvecklad på sin utsida, som först är utsatt för angrepp. En iakttagelse, som jag gjort hos Baldingera arundinacea, lemnar äfven stöd för denna åsigt. Såsom jag förut har nämnt, äro rhizomerna af denna art vanligen mer eller mindre förtjockade mot spetsen. Hela denna förstoring kommer uteslutande på den innanför bastmanteln liggande grundväfnadens räkning, och barken är der icke tjockare än vid basen. Dels tager nemligen parenkymet mellan kärlknippena större plats, och dels har det 1 centrum bildats en tydlig, storcellig märg. Härigenom har diametern af den cylinder, som utåt begränsas af bastmanteln, blifvit i hög grad förstorad, och sjelfva bastmanteln derigenom erhållit ett mera periferiskt läge. På ett rhizom var den t. ex. vid basen 1 mm. men i spetsen 1,52—1,56 mm. 1 diameter. Denna ökning af märgen och i samband dermed stående förskjutning af de mekaniska elementen mot periferien är så mycket märk- värdigare, som rhizomet just här i spetsen, hvarifrån de höga stråna utgå, är mest utsatt för slitkrafter, och derför har mest behof att vara bygd för slitfasthet. Men samma del af rhizomet är äfven utbildadt för upplagring af reservnäringsämnen, och som dessa äro bättre skyddade innanför bastmanteln, har det säkerligen större behof af att kunna på ett verksamt sätt förvara åtminstone en del af desamma, kommit de mekaniska byggnads- primeiperna att i någon mån gifva vika. Bladen fungera såsom reservnäringsorgan egentligen endast hos sådana arter, hvilkas underjordiska stamsystem är synnerligen obetydligt utveckladt och hvilka derför erhålla ett tufvadt växesätt, t. ex. Poa sudetica, Anthoxanthum amarum och Dactylis glomerata. En del af deras blad öfvervintra och i deras skifvor finnas något af de inulinartade kolhydraten upplagradt, men hufvudmassan förekommer dock i slidorna, hvilkas celler vid inläggning i alkohol blifva nästan fylda af de utfälda ämnena. Någon egentlig utbildning för förvaring af dessa kolhydrat hafva ej slidorna undergått. Måhända är dock deras 2 38 C. J. JOHANSON, OM GRÄSENS KVÄFVEFRIA RESERVNÄRINGSÄMNEN. tjocklek något större, ty t. ex. hos Dactylis äro skotten verkligen något litet uppsvälda vid basen, beroende på, att de hvarandra omslutande slidorna der äro svagt förtjockade. Åfven i de nybildade skottens lågblad finnes phlein och framför allt graminin upp- lagradt, ehuru vanligen ej 1 någon större mängd, utan det som finnes torde åtgå för att möjliggöra deras egen förlängning vid de unga skottens hastiga framväxande på våren. Cellulosa. I endospermet hos dadelpalmen och åtskilliga andra växters frön har man funnit cellväggarne vara försedda med sekundärt aflagrade förtjockningslager af cellulosa, hvilka vid frönas groning upplösas och användas för embryots utveckling. Cellulosan uppträder här sålunda såsom ett reservnäringsämne och är nästan det enda kväfvefria, som före- kommer 1 dessa frön. Ehuru cellulosa har temligen stor utbredning såsom reservnäringsämne hos de mono- kotyledona växternas frön, kände man dock icke med säkerhet något fall, der den eger samma funktion i de vegetativa organen. NÄGELI !') omnämner visserligen, att i de underjordiska delarne af gräsen cellväggarne understundom äro något förtjockade. Han menar förmod- ligen, att dessa cellväggar skola tjenstgöra såsom reservnärimgsämne, men han har dock icke gjort någon iakttagelse, som visar, att de verkligen upplösas och användas vid de nya skottens utveckling, ja han framhåller icke ens, att de bestå af cellulosa. En af de arter med tjockväggiga celler, som NÄGELI omnämner, nemligen Poa bulbosa, har jag haft tillfälle att undersöka något närmare. Denna art blommar temligen tidigt på våren, hvarefter stråna snart vissna bort. Vid deras bas finner man några små lök- formiga skott, hvilka under sommaren befinna sig på lågbladsstadiet. De båda yttre lågbladen äro vid basen uppsvälda, omsluta hvarandra med kanterna samt innesluta den öfriga embryonala delen af skottet. Dessa små lökar äro nästan trähårda. En anatomisk undersökning visar, att de på yttersidan hafva en nästan samman- hängande, tunn, af blott några få cellager bestående bastmantel, hvilken är starkast utbildad på midten af bladets ryggsida (taflan III, fig. 30). Närmare bladets kanter har den sönderfallit till isolerade tunna band. På insidan finnas inga mekaniska element. Med undantag af de 5 små, af tunnväggiga element bildade kärlknippena utgöres hela den upp- svälda delen af det lilla lökbladet af ungefär isodiametriska celler med en tunn, tydlig midtellamell och ett tjockt, oskiktadt förtjockningslager af cellulosa, hvilket är genombrutet af temligen talrika porer (taflan III, fig. 31). Sådan är byggnaden af dessa lökblad om sommaren, då de befinna sig i hvila. Lökarne börja gro och utveckla gröna blad redan på hösten hvarvid den upplagrade cellulosan upplöses och användes. Några exemplar, som jag erhöll från Gotland den 4 december förlidet år, hade redan utvecklat 2—4 gröna blad och lökbladen sågo nu tem- ligen hopfallna och tomma ut. Ett snitt igenom dem visade, att all den upplagrade 1) NäGreLr, Stärkekörner, sid. 540. KONGL. SV. VET. AKADEMIENS HANDLINGAR. BAND. 23. N:0 2. 39 cellulosan var försvunnen, så att vid första påseendet blott den tunna midtellamellen tycktes vara kvar. HFörändringen var så stor, att man knapt kunde tro, att snittet var taget från samma växt och samma växtdel, som man förut hade undersökt. Det var sålunda tydligt, att väggarnes cellulosaförtjockningar hade blifvit upplösta och använda vid utvecklingen af de nya bladen, eller med andra ord, de hade visat sig vara verklig upplagsnäring. En annan art, hvilken liksom Poa bulbosa 1 sina vegetativa delar upplagrar cellulosa såsom reservnäringsämne, är Molinia corulea. Äfven den har särskildt utbildade reserv- närimngsorgan. Nästan hela det smala strået är naket och bär icke några blad förrän helt nära basen, hvarest 2 eller någon gång 3 blad sitta helt tätt intill hvarandra, skilda åt af ytterst förkortade internodier. Det under det nedersta bladets fästpunkt varande inter- nodiet är ungefär tumslångt och i olikhet med den öfre delen af strået temligen tjockt (taflan IV, fig. 38). Det tilltager i tjocklek mot basen, så att det blir mer eller mindre klubbformigt, och har derför gfvit anledning till den i flororna gängse uppgiften, att strået nedtill är lökformigt uppsväldt. Vid basen af denna uppsvällning sitta 2 knoppar 1 vecken af de lågblad, som omsluta skottet i knoppstadium. Om hösten, då bladen och stråna dö bort, förblifva dessa knölar lifskraftiga, såsom man redan kan se på deras yttre af den grönaktiga eller gulgröna färg, som de ega, och de innehålla den såsom upplags- näring fungerande substans, som följande vår skall möjliggöra en hastig utveckling af de nya skotten vid deras bas. Antingen utvecklas båda eller ock blott det ena, hvarvid det andra dör bort eHer kvarstår någon tid på vegetativt stadium blott utvecklande örtblad, hvilka då vid sin bas erhålla en större eller mindre reservnäringsförande uppsvällning. En dylik väl utbildad, hvilande knöl är nästan trähård att skära i. Den består ytterst af en småcellig epidermis, innanför hvilken vidtager en mantel af långsträckta, temligen smala celler med temligen starkt förtjockade väggar och ytterst tunna midtellameller. Dessa celler föra äfven något stärkelse. Derimnanför vidtager en väl utvecklad, några små kärlknippen inneslutande bastmantel af ungefär samma bredd som den utanför liggande barken. Internodiet är icke ihåligt utan hela den innanför bastmanteln varande delen intages af ett tjockväggigt parenkym i hvilket några kärlknippen ligga spridda (taflan IIT, fig. 29). Parenkymcellerna (taflan IV, fig. 39—40) bestå af en temligen tunn, knapt 1,5 u bred något förvedad midtellamell samt af ett tjockt cellulosalager, som här och der genom- sättes af större och mindre porer. Cellulosalagret når ofta en tjocklek af omkring 17 u från cellumen till midtellamellen. Detta förtjockade lager färgas visserligen rödbrunt af klorzinkjod, men det utgöres dock af ren cellulosa, ty det upplöses helt och hållet i ammoniakalisk kopparoxidlösning, hvilken endast lemnar midtellamellen kvar. Cellulosa- lagret är vanligen oskiktadt, men jag har äfven någon gång iakttagit en mer eller mindre tydlig lagring särskildt i sådana knölar, der cellulosaförtjockningarna voro mindre starkt utvecklade. Dessa parenkymeeller äro temligen sträckta i organets längdrigtning och hafva de af cellulosa bestående förtjockningslagren hufvudsakligen förlagda till de långa sido- väggarne. På tvärväggarne äro förtjockningarne betydligt svagare, eller också förefinnas de ej alls. Smala intercellarrum förekomma ofta emellan cellerna. Likasom hos Poa bulbosa upplösas hos denna art de af cellulosa bestående lagren af väggarne vid de nya skottens utveckling. Hos utgrodda knölar, hvilkas sidoskott hafva nått sin fulla utveckling, finner 40 C. J. JOHANSON, OM GRÄSENS KVÄFVEFRIA RESERVNÄRINGSÄMNEN. man nämligen ingenting af dessa mäktiga cellulosalager, utan väfnaden ser vid hastigt påseende ut som vanligt tunnväggigt parenkym. Huru sker upplösningen af dessa cellulosalager? SaAcHs har närmare studerat upplös- ningsprocessens förlopp hos dadelpalmens frön !) och dervid kommit till det resultat, att cellulosaförtjockningarne i det närmast intill den uppsvälda hjertbladsspetsen liggande endospermlagret genom inverkan af något ferment uppmjukas, antaga en degartad be- skaffenhet, förslemmas och slutligen fullständigt lösas, under det att midtellamellerna blifva kvar och sammantryckas af den framväxande hjertbladspetsen till ett densamma närmast omslutande, nästan oigenkänligt lager. Man skulle på grund af dessa iakttagelser vara benägen att tro, det äfven hos dessa arter cellulosalagret uppmjukades, förslemmades och upplöstes på ungefär samma sätt. Så är emellertid ej förhållandet, utan upplösnings- processen förlöper på ett helt annat, ganska egendomligt sätt. I de lökar af Poa bhulbosa, som jag 1 november månad förlidet år erhöll från Gotland, befunno sig cellulosaförtjockningarne 1 alla möjliga stadier af upplösning, och jag hade tillfälle att studera densamma. Det första spår af en upplösning, som man kan iakttaga på tvärsnitt af en cellvägg, är att en mängd ytterst små, rundade eller aflånga, tätt intill hvarandra stående hål uppträda i den närmast till cellumen gränsande delen af cellväggen (taflan III, fig. 32). Dessa hål nå dock icke ut till cellumen, utan de äro fullkomligt slutna. De uppstå genom inverkan af något ferment innanför ett tunnt lager, som ligger närmast cellumen, och hvilket troligen utgöres af någon med den öfriga cellulosan olika modifikation, som ej med samma lätthet angripes af fermentet, hvilket derför börjar sim upplösningsprocess under detsamma. En på detta sätt angripen cellvägg sedd från ytan visar sig vara försedd med nätformigt förbundna, starkt ljusbrytande cellulosalister, hvilka omsluta de mörkare tecknade groparne eller hålen (taflan III, fig. 34 och 35). Dessa små håligheter förstoras allt mer och mer, sammanflyta och skjuta nedåt emot midtel- lamellen. Snart återstå blott mera isolerade, enstaka eller gruppvis samlade tvärbalkar af cellulosa, som gå från midtellamellen ut till den ursprungligen ej angripna, fullkomligt sammanhängande hinnan närmast cellens lumen (taflan III, fig. 33). Sedda från ytan (taflan III, fig. 36) visa sig dessa tvärbalkar såsom isolerade eller till mycket oregelbundna figurer förenade, starkt ljusbrytande partier. På de ställen, der cellulosalagret är fullkomligt resorberadt och större tomrum finnas, är det tunna ytlagret insjunket emot midtellamellen, under det att detsamma på de ställen, der en eller annan cellulosatvärbalk ännu före- kommer, är utspändt. Det dröjer ej länge förrän äfven dessa sista cellulosabalkar resorberas och blott midtellamellen och det intill den ursprungliga cellumen gränsande skiktet äro kvar Detta lager löses ej heller sedermera, utan det blir liksom midtellamellen fort- farande oresorberadt, till dess hela lökbladet förstöres. För att kunna undersöka upplösningsprocessens förlopp i stamknölarne af Molinia coerulea inflyttade jag i början af december förlidet år några tufvor af densamma i ett af botaniska trädgårdens växthus. I början stäldes de i frigidariet, hvarest en temperatur af omkring 4—5” var rådande, men då de här efter en månads förlopp hade börjat utveckla sina nya skott eller cellulosan börjat visa något tecken till resorbtion, inflyttade jag en 1) SacHs, Keimungsgeschichte der Dattel, p. 250. KONGL. SV. VET. AKADEMIENS HANDLINGAR. BAND. 23. N:O 2. 41 kruka i ett varmare rum för att påskynda utvecklingen. Redan den 9 februari hade sidoknopparne skjutit fram och utvecklat blad af ett par, tre tums längd. Jag undersökte nu stamknölarne och det visade sig, att stärkelsen var helt och hållet försvunnen och att cellulosan börjat resorberas. Upplösningen tillgick på alldeles samma sätt som hos Poa bulbosa. Emedan cellulosalagret här är större och tjockare, blifva också de af fermentet bildade håligheterna större och tydligare och man kan lätt iakttaga, att de ej stå i öppen kommunikation med cellumen. Särskildt omkring porerna griper upplösningen raskt om- kring sig, och dessa blifva derför mycket snart omgifna af en stor rund hålighet, hvilken sedd från ytan gifver dem utseende af stora ringporer (taflan IV, fig, 42—43). Det närmast cellumen varande lagret afviker genom en något olika ljusbrytning från den öfriga cellulosan. Dess motståndskraft mot fermentets inverkan torde möjligen bero på någon incrustering af främmande ämnen. K. Sv. Vet. Akad. Handl. Bd. 23. N:o 2. 6 42 C. J. JOHANSON, OM GRÄSENS KVÄFVEFRIA RESERVNÄRINGSÄMNEN. Litteraturförteckning. DiCKSTEIN, S. Ueber die Spheerokrystalle bei Canna. — Vorläufige Mittheilung. Jfr. Just's Bot. Jahresbericht Jahrg. 3, s. 828. Dietz, A. Beiträge zur Kenntniss des Milchsaftes der Pflanzen, inbesondere der Euphorbiaceen. (Adatok.) Jfr. Just's Bot. Jahresbericht, Jahrg. 10, s. 410. DRAGENDORFF, G. Materialien zu einer Monographie des Inulins. St. Petersburg 1870. (Materialien.) EKSTRAND, Å. G. och JOHANSON, C. J. Bidrag till kännedomen om kolhydraten I. (Bidrag TI.) Öfversigt af Kongl. Vetenskaps-Akademiens Förhandlingar 1887. N:o 10. Stockholm. — Bidrag till kännedomen om kolhydraten II. Om Graminin. (Om Graminin.) / Öfversigt af Kongl. Vetenskaps-Akademiens Förhandlingar 1888, N:o 2. Stockholm. ESSMANOWSKY, Jos. Untersuchungen der Saftgänge und der in ihnen vorkommenden eigenthämlichen Niederschläge bei Canna. Jfr. Just's Bot. Jahresbericht, Jahrg. 7, s. 10. HABERLANDT, G. Physiologische Pflanzenanatomie. Leipzig 1884. (Anatomie.) HANsEN, A. Ueber Sphärokrystalle. — Arbeiten des botanischen Instituts in Wäirzburg. B. 3. H. 1. Leipzig 1884. KittaAni, H. Ueber Inulin. Annalen der Chemie. B. 205. Kraus, G. Das Inulin-vorkommen ausserhalb der Compositen. Botanische Zeitung 1877, N:o 21. — Ueber Inulin bei Violaceen. Siteungsberichte der naturforschenden Gesellschaft zu Halle. B. 14. KunNrA, C. S. Enumeratio plantarum omnium hucusque cognitarum etc. T. 1. Stuttgardize et Tubingae 1833—35. MörLerR, H. Ueber den Graswurzelzucker und iäber das Triticin, ein neues Kohlenhydrat im Rhizom von Tritiecum repens L. Archiv der Pharmacie 1873. R. 3, B. 2. NäGELti, C. Die Stärkekörner. (Stärkekörner.) = C. Nägeli und C. Cramer, Pflanzenphysiologische Untersuchungen. H. 2. Zirich 1858. PEnziG, O. Untersuchungen äber Drosophyllum lusitanicum. Ik. — Inaugural-Dissertation. Breslau 1887. PFEFFER, W. Pflanzenphysiologie. Leipzig 1881. Å PraAntTL, K. Das Inulin. Ein Beitrag zur Pflanzenphysiologie. Minchen 1870. (Monografie des Inulins.) REIDEMEISTER, ÅA. W., VON. Hin Beitrag zur Kenntniss des Levulins, Triticins und Sinistrins. — Inaugural-Disser- tation. Dorpat 1880. (Pin Beitrag.) RicHk, A. et RÉMONT, A. HEtude sur la Scille maritime. Journal de Pharmacie et de Chemie. S. 6. TT. 2. ROosENTHAL, D. A. Synopsis plantarum diaphoricarum. Erlangen 1861. SacHs, J. Ueber die Spheaerokrystalle des Inulins und dessen mikroskopische Nachweisung in den Zellen. Botanische Zeitung 1864, N:o 12. =— Zur Keimungsgeschichte der Dattel. Botanische Zeitung 1$62, N:o 31. SCHAARSCHMIDT, J. Ueber die Sphärokrystalle von Galanthus nivalis, Echinopsis oxygena und der Euphorbien. (Galanthus.) Jfr. Just's Bot. Jahresbericht Jahrg. 12, s. 225. KONGL. SV. VET. AKADEMIENS HANDLINGAR. BAND. 23. N:O 2. 43 SCHAARSCHMIDT, J. Sphärokrystalle von Stapelia. Jfr. Just's Bot. Jahresbericht, Jahrg. 10, 8. 413. — Die Sphärokrystalle der Euphorbiaceen, Rutaceen, Urticaceen und Palmen. (Die Sphärokrystalle.) Jfr. Just's Bot. Jalresbericht, Jahrg. 10, s. 412. ScHMIDT, Bb. Hinige Beobachtungen zur Anatomie der vegetativen Organe von Polygonum und Fagopyrum. Dissertation. Bonn 1879. (Zur Anatomie von Polygonum.) SCHMIEDEBERG, O. Ueber ein neues Kohlehydrat. (N. Kolehydrat.) Zeitschrift fär physiologische Chemie. B. 3. WaLrLacH, O. Zur Kenntniss der Kohlehydrate. Justus Liebig's Annalen der Chemie. B. 234. = Ueber Irisin. Berichte der deutschen chemischen Gesellschaft. Jahrg. 21, N:o 2. C. J. JOHANSON, OM GRÄSENS KVÄFVEFRIA RESERVNÄRINGSÄMNEN. Figurförklaring. Siffrorna inom parentes beteckna den ungefärliga lineära förstoringen. Taflan I. 1. Tvärsnitt genom bladslidan af Stipa capillata nära basen; k& kärlknippena; det streckade partiet utgöres af den stärkelseförande upplagsväfnaden, det icke streckade fältet är bastmanteln. (40) 2. Sfärokristaller af graminin, hvilka afsatt sig på väggarne af en luftgång i lågblad af Baldingera arun- dinacea P picta; s sfärokristaller, ! luftgång, e epidermis. (870) 3. Sfärokristall af graminin sedd uppifrån. Ur lågblad af Calamagrostis arundinacea. (370) 4—5. Sfärokristaller af graminin i märgceller af Trisetum alpestre; g tunna gränshinnor mellan de olika sfärokristallerna, c cellvägg. (870) 6. Märgceller af Agrostis capillacea med sfärokristaller af graminin, i tvärsnitt; 7 intercellularrum. (370) 7. En i upplösning stadd sfärokristall af graminin från Trisetum alpestre. De ljusare partierna hafva ännu ej börjat upplösas; de mörkare äro till större delen upplösta; 6 sprickor i sfärokristallen upp- komna vid vattnets tillträde. (870) 8. Sfärokristall af phlein ur en stamknöl af Phleum pratense efter några timmars förvaring i vatten. De svarta, tvärböjda linierna äro sprickor; s sprickor uppkomna genom vattnets tillträde, c cellvägg. (370) 9. Sfärokristaller af phlein, som under några timmar legat i vatten. Ur Phleum pratense; s sfärokristaller, c cellväggar. (430) 10. Sfärokristall af phlein från Phleum pratense, efter ett par timmars förvaring 1 vatten; g gränshinna. (600) 11. Sfärokristaller af phlein i märgcellerna af rhizomet af Holcus mollis, liggande i glycerin utan före- gående behandling med vatten; g gränshinna. (370) 12. Oregelbundet utfälda, i cellerna inneslutna phleinklumpar i en stamknöl af Phleum pratense, direkt från spriten; P plein, V gångar och håligheter i phleinklumparne. (370) 13. Samma som föregående efter några timmars behandling med vatten; P phlein, V väggar och håligheter i phleinklumparne. (370) 14. Snitt genom en af radierande porer genomdragen phleinklump i en cell ur en stamknöl af Phleum pratense, utfäld i sprit. (400) Taflan II. 15. Phlein i form af små korn eller kulor, utfäldt medelst inläggande i glycerin af ett snitt ur en lefvande stamknöl af Phleum pratense. (370) 16, a, b. Triticin utfäldt af 90 2 alkohol i märgcellerna af rhizomet af Triticum repens. (370) 17, a, b. Sfärokristaller af irisin, hvilka en kort stund legat i vatten. (600) 18, a, b, c, d. Olika former af stamknölar af Phleum pratense. Naturlig storlek. 19. Tvärsnitt genom en stamknöl af Phleum pratense; c bark, b bastmantel, k kärlknippe, u upplags- väfnad. (50) 20. Längdsnitt genom upplagsväfnaden i en stamknöl af Phleum pratense. (120) 21. Tvärsnitt genom densamma (320) 22. Tvärsnitt genom yttre delen af en stamknöl af Hordeum bulbosum. (370) 23. Tvärsnitt genom celler från sjelfva upplagsväfnaden i en stamknöl af Hordeum bulbosum. (370) 24. Tvärsnitt genom yttre delen af ett rhizom af Trisetum alpestre. (370) Taflan III. 25. Tvärsnitt genom ett rhizom af Elymus arenarius. (80) 26. Tvärsnitt genom ett rhizom af Hierochloa odorata. (80) Fig. KONGL. SV. VET. AKADEMIENS HANDLINGAR. BAND. 23. N:0 2. 45 Tvärsnitt genom ett rhizom af Poa coenicea. (80) Tvärsnitt genom den periferiska delen af rhizomet till IHierochloa odorata. (370) Tvärsnitt genom en stamknöl af Molinia coerulea. (30) Tvärsnitt genom ett lökblad af Poa bulbosa. (65) Tvärsnitt genom en del af lökbladet”af Poa bulbosa, hvars celler ännu ej börjat upplösas. (370) Tvärsnitt genom en del af en cellvägg, hvars cellulosalager börjat upplösas. Poa bulbosa. (900) Tvärsnitt genom en del af en cell, der upplösningen skridit längre fram, så att blott spridda cellu- losabalkar finnas kvar; c cellulosabalkar, g gränslager, m midtellamell, p porer. (900) 34, 35 och 36. Cellväggar af Poa bulbosa sedda från ytan, i olika stadier af upplösning. (900) 31. K. Sv. Vet. Akad. Handl. Bad. 23. N:o 2. Tvärsnitt genom celler ur lökbladet af Poa bulbosa, hvilkas cellulosaförtjockningar äro fullkomligt upplösta; m midtellamell, g gränslager. (900) Taflan IV. Stamknöl af Molinia coerulea. Naturlig storlek. Tvärsnitt genom upplagsväfnaden i stamknölen af Molinia. (370) Längdsnitt genom densamma. (370) Längdsnitt genom en temligen svagt förtjockad upplagsväfnad ur en stamknöl af Molinia. Tvärsnitt genom en del af en cellvägg hvars cellulosaförtjockningar befinna sig i ett temligen fram- skridet stadium af upplösning. (900) Cellvägg 1 samma stadium, sedd från ytan; p porer. (600) Längdsnitt genom en utgrodd knöl, som stått öfver sommaren. (370) Tvärsnitt genom en utgrodd knöl, som stått öfver sommaren. (370) -— ä I VOREMÖLEN ABA SR SLY Ja M RO DIEIOGT (CR) anus Wett on rond dt mona insmiv ENS CE TÅ ill uroNub 1 "nm I igivatin Hj U| h moanIn Hide Nerd i ) maa HUsNGA Je FA a OY Hun ME rr oo i "(MÅ nn VU AL DID NN Hiagtiv ET OB domar oa toll BETR AD ne mona His IE nd vast 9 la ab a monog Rinsvävt 2 ' 1 tr Ab am möra Hin SE, ha AV blå änn "908 latar NE ova kade ollon sevA enuerd ounledasöl 2 2 lean LG [ z Fl AV CM bl 192 BROLIN HOK 16 vägg ) 38 90 08 Å utlmnodllvt c udaoj luktan arntliede vo å art Na og ur VARSE NUR Hindi ; | (008) ”3ags ledpra rar unmölgau de 190 tta NI ochet os j Aalkwola vilvita vt 5 inn vy fönigl vad dö (ÖTRJÄU MR 1agondö see ybativsgnlags rann ine (OTE) (emarmsenab 8 insbygä | vv belägen je bobopöt VAnvE deaifuiod; ”n I bygö I tuvagtupdotkrötseolatlaa &urvid nuödlon Aa AG. ab rä : C (000) guinsålqg ; FADORA AG 2TAOTAN TEN Hå bar snutfilnde pm (NT) SENONNE tIVlö itite mar ör hbhorste, EEE d wgnos 19 de t0 fan bborale, i , i sräklett Å zt i vård lok lang pp Yromdrstek pilen 3 i 5 ” : (nee 4 ME ejer ; ör. rk OM bart Mana i ö - v« Fa ALeN TS - SRA FA V g | M på le Ä 20 Tr. h i - mV po MC ST & & = 1 re FK ROM än ERT "2 SD Pybesni fil Snart fyr lade nr 45 rirsutil s ANN «6 sar -. id a ' 2 19v nål äd & tb nen göm stt pra Rya sa Tekn ra ett flag a I Hisras Kongl. Vel. Akad. Handl. Bd.23.N?2 (É NR TTT NYSS ANN AN SIR Can AIN b, Sh « =S UY 4 W > | | SN 5 Del. & Lith L.Ljung$r en Upsala e1esdn usa$Funly:4 ud ; TR usagsunli 7 33 uosuegof fa JC (COS Kon$sI. Vet. Akad. Handl. Bd:23:N92 Tatl Oc ENEIohanson etEILjundsoren der Lith.L Ljung sr en Upsala. Kon$l.:Vet. Akad. Handl. Bd,23. N9 9. Tafl. 1V. C.J. Johanson el LLljunggren del. ; Lilh L.Ljundggren Upsala. Oc CO KONGL. SVENSKA VETENSKAPS-AKADEMIENS HANDLINGAR. Bandet 20 SPECIES SARGASSORUM AUSTRALUVLE DESCRIPT.E ET DINSPOSITE. ACCEDUNT DE SINGULIS PARTIBUS SARGASSORUM, HARUMQUE DIFFEERENTIIS MORPHOLOGICIS IN DIVERSIS SPECIEBUS OBSERVATIONES NONNULLAE; NEC NON DISPOSITIONIS SPECIERUM OMNIUM GENERIS, HIS DIFFERENTIIS FUNDATE, PERICULUM. AUCTORE J. G. AGARDH. CUM XXXI TABULIS COMMENTARIUM REG. ACADEMI.E SCIENT. SUEC. PRZBITUM D. 11 SEPTEMBRIS 1888. SSA STOCKHOLM 1889 KONGL. BOKTRYCKERIET, P. A, NORSTEDT & SÖNER. ' r N FJ f fi € ELIAS TZUA MUHOSZLDHIAAZ AHIDI | ; AJ EP tär Fc TE 2 i i j 516 w Frans Ge cn 5 sälar ATA EN Lr [/ fFuTERASN VC LG TA KATE PEN = ilé : fö ps je AT SOPOR HAROM alv PC sA RARE STOMI ASS Nl (OR LJUVAON SKALP Berra År Ro NN i 10 NOFRAMO MOE E YHET Av OFFIR09RZTO ÖVA OH 5 1 ÖRA | ; LER NYE (Ar FOTAR -ORTAGAT STEK TRGTeI 4 HUAADO? IÄDLAS I fd vel et Mas En MOA NA KON & ANTA ECT Ro RT MEn CJuale Sargassi Genus, partium evolutione inter Fucaceas supremum, olim cireumseribere De charactere conatus sum (Spec. Aly. p- 2685), tale paucis mutatis id hodie quoque retinendum putavi. EE Sargassis igitur normale censeo ut ea organa vegetationis et fructificationis, que im Fuca- ceis obveniant, ommia distinceta et quasi sul juris evoluta exstent. Hinc radicem et caulem proprium, ramos et folia, vesiculas et receptacula frucetus in omnibus Sargassis ut organa propria et definita saltem potentia adesse assumsi (vesicula in nonnullis nondum obser- vat). In plurimis organa dieta nullo negotio dignosecantur, queque suo ordine evoluta et suis characteribus definita. Attamen inter species permultas Generis varias obvenire modificationes, tum quoad formam et originem partium, tum quoad evolutionis gradum organorum facilius patet. Utrum formas ita plus minus abludentes diversa Genera colla- teralia, an Sub-genera considerare placeat, de hoc alii aliter forsan censeant. Qualia hec mihi hodie cognita habeo, eadem Sub-genera constituere adparuit. Frondis totius initium videtur primordium foliiforme (Tab: NXXI v; Tab. XVIII I); Primordium quod, dum execrescit, aut quasi divisione decomponitur, aut ex suimet ipsius parte jam ”romtis formata novas generat. Ah infima parte petiolari hujus primordii radix expanditur, superiore in frondem exerescente. . Radix in ommnibus Sargassis, quorum radicem videre contigit, sensim fit scutato-ex- — Radix. pansa, nune magis deplanata, nune magis conica, qualis im plurimis Fucaceis conformis videtur. In paucissimis (S. heteromorphum "Tab. I) radix longitudinaliter exsculpta mihi adparuit, qgquasi in radicem fibrosam tenderet, modo diceres Phyllospore; in alia Specie (1S. tricehophyllum "Tab. XVII, fig. 10) radicem revera fibrosam vidi, utrum vero fortuito ita formatam, an huic Speciei privam, nescio. In Genere Carpophylli, Sargassis proximo, ad- paratum radiealem fibrosum obvenire, jam alio loco (Bidr. Aly. Syst. I; p. 65) monui. A radice scutata Sargassorum medius surgit caulis future frondis, initio et forsan in multis diu aut semper unicus, in nonnullis (S. linearifolwwm, S. nanum, S. globularicefolium et que sunt alie) caules quasi adventiti ab eadem expansione radicali cireumeirea proveniunt numerosi, generationes posteriores ejusdem plante primarix, ni fallor, constituentes. Sargassis omnibus characteristicum putarem ut rachis primaria, que ex infantili planta Caudes sen prima evolvitur, in caulem abit proprium, brevem, pollicarem aut parum ultra in plurimis, sm Em nunc plures pollices longum, crassitie et forma a rachidibus ramorum in diversis Speciebus — Frondis. plus minus diversum. Caulis iste gerit initio et sub prima sua zetate folia, que forma et magnitudine a foliis ramorum sepe differunt; sub posteriore xetate, in suprema sua parte aut folia generat, ipsa sensim transformanda, aut ramos quasi jam ab origine transformatos, sepius prelongos et omnes alias plante partes suo ordine generaturos. Sub hac evolu- Rami et ra- chides ramo- rum. 4 J. G. AGARDH, SPECIES SARGASSORUM AUSTRALIE. tione ramorum caulis proprius persistit brevis, diceres internodiis inevolutis sensim acere- scens, at crassitie auctus, teretiusculus et quoquoversum ramos emittens in plurimis, evidenter compressus et a margine crasso distiche nodosus in alls, verrucis et nodis resi- dua partium delapsarum sistentibus. Caule hoc abbreviato et, ni fallor, perennante, Sar- gassa differre puto tum a Cystophoris, tum a Carpophyllis, quorum caules, continuo merescentes et totam frondem permeantes, quasi cvolutione non interrupta excrescunt pre- longi, sepe omnino simplices, nunc in ramos conformes paucos abeuntes ". In Sargassis, quorum scutellum radicale pluribus caulibus pullulantibus obsitum vidi, hos caules sepe perbreves observavi, initio ovato-bulbiformes, dein fere conicos, plantas minores plerum- que sustinentes. In plurimis Speciebus Sargassorum caulem cum zetate et crassitie ct fir- mitate augeri, per se fere patet. In S. longifolio, hodie a me ad Carpophylli Genus relato, caulis inferior non tantum admodum incerassatus, sed quoque fere regulariter tortus obvenit, vieibus spirarum pluribus. -Caulem hac sua torsionis facultate violentiam undarum facilius deflectere valere suspicor, adparatu consimili in alls nonnullis Fucaceis et Laminarieis, caule plamo instructis, quoque obveniente ”. Ex summo: apice. caulis proprii rami sensim proveniunt, in plurimis (adultioribus) jam ab origine transformati et in formam suam propriam exerescentes (Tab. XIV 11); in L SS nonnullis inchoantur fere foliiformes et sub evolutione in ramos abeunt; in paucis inferiore sua parte foliiformes, permanent, superiore desinente in ramum, foliis vesiculis et recepta- culis fructuum obsitum (S.: heteromorphuni Tab. I; St halitrichum Tab. XHID)- Rami, qui sub eodem temporis spatio vigent, sunt plerumque: pauciores; alll ex his precociores et magis evoluti, fiunt in superiore sua parte fructiferi, foliis demum paucioribus et minori- bus spe prediti; ali ramorum, posterius evolvendi, breviores et adhuc steriles, at foliis numerosis et saepe majoribus scatentes. Adultioribus et fructiferis ramis demum effoetis, sucerescunt juniores foliiferi et antehac steriles, novas generationes fructuum evolventes: Si caulem proprium lente accerescentem, et quasi internodiis inevolutis sensim prolongatum, atque perennantem jure. quodam supra dixerim, fere contrarium dicere liceret de ramis, qui et citius elongantur internodiis elongatis, et sum vita curriculum confieiunt sub breviori temporis spatio; moribundi aliis ramis excerescentibus locum concessuri. In Sargassis igitur caules: et ramos invicem sese habere putarem ut caules subterranei et superi plantarum perennantium, quas radice multicipite instructas olim dixerunt ”. Rachides "ramorum in Sargassis vario respectu a caule differre, in multis speciebus est evidentissimum. In nonnullis (Sarg. Peronit et affinib.), que rachides ramorum folia- 1 Ob caules istos, mole sua sepe ingentes Carpophyllis opus esse plexu illo fibroso radicali, transforma- tione ramorum infimorum orto, forsan jure quodam assumere licet, adnuente adparatu consimili in quibusdam aliis Algis mole ingentibus (Macrocystidis speciebus et aliis Laminarrieis) quoque obveniente. Plantas Sargassorum, contra, ut plurimum multo minores, facilius teneri crederes scutello suo radicali, rupibus arcte adherente. > In Speciebus Marginarie, in Phyllospora comosa, in Carpophyllis (C.: phyllanthus et OC. maschalo- cerpus) in Laminaria bulbosa stipites complanati supra radicem sunt constanter semel aut bis torti (I. Ag. Morph. Plorid. p- 11). > Comparatis numerosis speciebus Cystophore, in quibus folia seu ramuli ramique defuucti paulo supra basem brevem persistentem singuli quasi articulatione solvuntur, sceletum linquentes scalariformem, nec non spe- ciebus MSargassorum quas ramulis retrofractis insignes considerarunt, vix dubitandum mihi videtur, ramos Sargas- sorum singulos (defunctos) demum dejectos fieri. APmulantur hoc modo frondes defunctas in multis Filicibus, ramulosque in nonnullis arboribus, qui quasi nimii quotannis dejiciumtur. KONGL. SV. VET. AKADEMIENS HANDLINGAR. BAND. 23. N:O 3. 5 ceas, costatas et ala margimali decurrente instructas gerunt, caules filunt incrassati, teretiu- sculi et demum fere quogquoversum nodosi. In speciebus illis numerosis Nova Hollandi, quas ad Tribum Artliwophycearum rvetuli, rachides ramorum triquetra (aut tetragonse) quin unmmo totidem alis prommulis decurrentibus insignes ut plurimum obveniunt; caulis vero harum proprius teretiusculus cevadit, et residuis persistentibus ramorum delapsorum plus minus conspicue verrucosus. Sunt, contra, alie species, caule proprio valido compresso crasso et distiche nodoso instructa (S. linearifolivin, S. Sonderti, 'S. decipens), in quibus rachides ramorum teretiuscula aut filiformes obveniunt, ramulos fere quoquoversum cemit- tentes. Porro sunt species haud pauca, in quibus rachides ramorum appendicibus varize forma aut magis horridae, aut minutius glandulose adparent, dum caules earundem l2xvis- simi aut alio modo verrucosi obventiant. In longe plurimis vero Sargassorum speciebus ipsa sua forma minus differre caules et rachides ramorum, facilius patet. Nec tamen hanc ob causam inter has partes probe distinguere pretermitterem; et hoc quidem eo minus, quum in haud paucis Speciebus utraque organa suos eximios Specierum characteres offerre observaverim. Speciminibus Herbariorum mancis decepti, plurimi Sargassorum descripto- res, inter caulem proprium et rachides ramorum haud distinguentes, eos characteres cauli tribuerunt, quibus rachides ramorum uno vel altero modo insignes obveniant. Folia Sargassorum non tantum evolutione definita a ramis ramulisque, magis inde- finite exerescentibus, differunt, sed etiam ipsa sua forma, cum foliis superiorum plantarum sepius congruente, facilius cognoscantur; nunt (S. Peronii, S. scabripes.) phyllodiiformia, lamina evidenter verticali, marginem rachidi advertente, predita; nunc (S. varians) lamina initio verticali, torsione vero sensim perducta in laminam horizontalem conversa; nune fere ab initio paginam unam superam, alteramque inferam pandunt. Sunt fere semper petiolo proprio, at brevi affixa; dein per mediam laminam gerunt costam propriam, in multis usque ad apicem continuatam, in aliis supra medium folii evanescentem, in paucis externe vix conspicuam. In foliis dichotomis aut pinnatifidis rami coste ad singulos lobos plerumque exeunt. Venas laterales, a costa margines versus exeuntes, im nulla vidi. Margines foliorum raro ommnino integerrimi, plerumque aut serrati aut dentati, crenu- lati aut undulati obveniunt. Funetionibus foliorunr demum perfuncetis, singula quasi arti- culatione, paulo supra basem petioli orta, decidunt, parte basali ima persistente, aut cica- tricula insertionem folii delapsi testante. Ut in plantis superioribus diversissime forma foliorum deprehenduntur, ita in Sar- gassis folia formas varias induuntur — linearia, lanceolata, oblonga, obovata, rarius ovata, "vix umquam cordata aut reniformia obveniunt. In longe plurimis folia simplicia manent, in nonnullis dichotoma aut pinnatifida, quin immo querciformia vidi; nulla vero vidi foliis rite pinnatis instructa, qualia potius in Speciebus Carpophylli et Cystophora inveniantur. Preter formas, quas normales dicerem foliorum, adsunt in nonnullis Speciebus folia tere- tiuscula aut angustissime linearia, ramulos 2emulantia, funcetionibus, ut putarem, Vix sua forma a ramulis dignoscenda. In paucis Speciebus folia generantur obliqua, partibus la- mine utroque latere costex forma et latitudine inzequalibus. Magnitudine ceterum in di- versis Speciebus admodum diversa folia obveniant: exstant Species exilitate partium in- signes, in quibus folia maxima vix pollicem 2xquant longitudine; sunt alie, in quibus folia majora usque 6 pollicaria longitudine; alie quarum folia latiora pollicem xquant latitudine. Folia FT Je G. AGARDH, SPECIES SARGASSORUM AUSTRAÄLLE. Probe vero observandum mihi videtur magnitudinem et formam foliorum non tantum in diversis Speciebus aliam esse, sed etiam cadem in aliis partibus ejusdem plante invicem differre. Non tantum Species cognite sunt, in quibus folia caulina, seu que in caule pro- veniunt, formam omnino aliam offerunt quam folia ramorwn superiorum (S: heteromorphum Tab. I, S. linearifolium "Tab. XIV 10); sed etiam permultis normale videtur ut folia inferiora, que in ramis junioribus et sterilibus proveniunt, sunt majora et forma differunt ab iis, qua in partibus fructiferis quasi bractealia evolvuntur (Heterophyllece in I. Ag. Sp- Alg.). Crypto- stomata in foliis infimis caulimis multarum Specierum sepe desiderantur; sunt eadem sepe numerosa, at magis irrevulariter sparsa, in foliis ramorum inferioribus et latioribus; dum in foliis superioribus et sxpe angustioribus unica utrinque extra costam serie spe dispo- sita adparent. In eadem planta, cujus folia mmferiora sunt conspicue costata, superiora nunc omnino enervia adpareant. Precipue folia imfima ramulorum, que quasi ramulum fulerantia diceres, sepe diversa videre licet ab iis, que in eodem ramulo superiora ge- nerantur.. Revera autem -hec folia infima sunt folia rami, nec ramuli in quo insident. Ut nimirum ramulus in axilla horum folioruny natus grandescit, petiolus folii fulerantis simul cum ramulo tumet et sensim cum hoc ita coaleseit ut ramuli mfiman partem cons stituere videatur. Dejecto denique folio fulerante persistit sepe cicatricula in ramulo, quem foliwim peperit. — In haud paucis Speciebus, quarum folia normaliter smplicia obveniunt, jamdudum observatum fuit nonnulla provenire folia pinnatifida, que, nunc cum simplicibus mixta, nunc et, ni fallor, sxeplius folia fulerantia sistunt ramulis inferioribus. Ejusmodi folia imihi videntur luxuriantis evolutionis testes, et, me judice, nullo modo tranvsitum pa- rant ad Species, in quibus folia normaliter pinnatifida obveniunt. Folia in Fucoideis superioribus, pro diversitate Generum, modo diverso generari, observationibus jamdudum factis satis constare videretur. Iam in dissertatione de Macro- cystide (Act. Leopold. Nat. Curios. Vol. XIX) docuit C. AGARDH folia in hoc Genere su- periora et natantia ' a folio terminali Vexilliformi sensim separari rim inferne inchoante et sursum progrediente. Ipse de Laminarieis seribens (Act. Univers. Lundens. Tom. IV) alias modificationes indicavi, quibus formantur lacinie et folia in aliis Laminarieis, modo sepe plus minus analogo. Tamen quoque inter Laminarieas obvenire formas, in quibus folia alio prorsus modo formantur, patet (folia fructifera in Alaria et Pterygophora). In Egregia — Genere illo, quod preter omnia alia quasi abnormitatibus scatere facilius di- ceres — folia im planta juvenil inchoantur ut lobi minuti ad basem folii terminalis; hoc folio Laminarieformi dein sensim excrescente in rachidem, lobi abeunt in folia pinnatim disposita. Sunt Speeies Carpophylli (S. longifolium auct.), in quibus folia a rachide distiche -decomposita et pinnatifida, modo non admodum diverso separantur. In haud paucis illis Speciebus, quas ad Subgenus Phyllotriche retuli, folia, que in his obveniunt, formari di- ceres quasi decompositione ulteriore preexistentis folii, quod in novos lobos sepe alter- nantes excrescere pergit. Vix aliter im Eusargassis generantur 1olia ipsius primordii. In longe plurimis vero Speciebus Sargassorum folia superiora, quasi magis sui juris, emer- gunt ut primordia nova in axilla foln aut in ramulo prolongato alterna, que smgula dein in folium novum abeunt. 1 AD his foliis infima, et quasi radicalia, et situ et fumetionibus differre ibidem demonstratum fuit. Soros fruetiferos in his tantum obvenire, inde ab hoc tempore inter Algologos satis constat. KONGL. SV. VET. AKADEMIENS HANDLINGAR. BAND. 23. N:O 3. T Vesiculax adparatum conficiunt, cujus ope partes superiores Sargassorum, rachidibus filiformibus spe sustentaer, natantes et superficiem versus maris adscendentes extollantur. Prout igitur -plantis, in diverso loco natali viventibus, hoc adparatu magis minusve opus sit, vesiculas numce uberiores, nunc pauciores evolutas fieri, assumere ausus sum. Si Species nonnulla describuntur, quas defeetu vesicularum dignoscere placuit, alia autem quas uber- rima vesicularum evolutione insignes considerant, hoc ita interpretandum putavi, ut species diverse alias forsan stationes inhabitare consueverint, in quibus aut nullis vesiculis aut uberrimis opus esset. Potentia vero vesiculas in ommnibus Sargassis obvenire putavi. Vesiculas in omnibus Sargassis singulas generari, quoque normale mihi adparuit. Haud igitur, ut in Cystophyllis, Cystoseiris, aliisque, plures superposite generantur in eadem parte transformata, sed singulr ortuntur et hinc ut organa sul juris magis definita. Im Subgenere Husargassi vesiculx adult sepius spherice et in proprio petiolo terminales obveniunt; petioli harum sepe teretiusculi; sunt vero etiam Species alize, in quibus petioli plani et sursum dilatati, quin immo aliquando costati formantur. Sunt alie species, in quibus vesicula per totam longitudinem, usque ad apicem fere mucronatum, aut tantum inferne cingitur margine angusto, in petiolum folnformem decurrente. Stadia hec diversa comparanti, vixX non cuique conspicuum adpareat ejusmodi vesiculam transformatione folii, nunc sensim perducta, nunc jam ab initio instituta, oriri; pateat quoque esse in his partem superiorem folii, que in ipsam vesiculam convertitur, inferiore parte petiolum constituente. Sunt vero alix Species Sargassorum, in quibus vesicule, ut plurimam elliptice, in utrumque apicem evidentius attenuantur. Que in his speciebus in inferiore, magis foliosa et sterili parte frondium generantur vesiculze, sunt plerumque majores; que quoque nor- maliter, quasi ex ipsarum apice, emittunt folium, quod a foliis non vesiculiferis vix con- spicue differt; que vero in superioribus partibus (ejusdem quoque speciminis) vesiculze formantur alle, forma et magnitudine convenientes, nunc folio minori, quasi reducto, coro- nate, nunc tantum arista superate adsint. Mihi, stadia hec diversa comparanti, omnino certum adparuit vesiculas harum specierum non a superiore parte foliorum transformatas fieri (ut in Husargassis), sed ex parte infima, in ipso quasi petiolo tumente, oriri. Hinc folia inferiora, transformatione quasi nondum rite peracta, subsistunt in apice vesiculre fere omnino intacta; medizx vesicule, transformatione magis perducta, folio reducto coro- nantur, et supreme aristam gerumt, transformationis rite peracte pignus. Species vesi- culis hoc modo ortis preditas ad 3 Subgenera, aliis characteribus invicem diversa (Schizo- phycus, Bactrophycus et Arthrophycus) retuli. Rarius obtinere videtur ut vesicule in ra- cemo aut panicula fructifera harum Specierum evolute adsint (h. e. a foliis jam in bracteas mutatis transformate); in nonnullis vero, quarum panicula admodum diffusa et decompo- sita evolvitur, vesiculx quoque in hac proveniunt, at minutae et formam ellipticam utringque acuminatam, retinentes. In paucissimis Bactrophyci Speciebus (quarum partes inferiores nondum observare mihi contigerit), ob alios characteres vix separandis, vesiculas superiores obovato-sphericas, vix omnino sphericas, me tantum vidisse, confiteri placet. Sunt denique Species haud pauce, foliis dichotomo-pinnatifidis insignes, in quibus vesicule neque intra petiolum evolvuntur, nec transformatione totius laminge generantur, sed oriuntur intra lacinias singulas folii compositi (nisi dicere malueris, intra ramulos Vesiculse. 8 J. G. AGARDH, SPECIES SARGASSORUM AUSTRALIE. transformatione laciniarum ortos). Species vesiculis hoc modo formatis instructas ad Sub- oenus Phyllotricha" retuli. Si quis animadverteret distinetionem inter folia ramulosque in his plantis fere obsolescere, et ita ere dijudicari quid sit folium aut ramus, quid lacimia folii aut ramulus, hoc loco monere placuit differentiam harum partium in nonnullis Spe- ciebus nullo modo dubiam obvenire debere ei, cui plantam juvenilem et inferiorem cum adultiore et superiore comparare placuerit. Comparatione diversarum Specierum ceterum nec »gre eluceat quaxnam partes folio toto pinnatifido transmutato respondeant, et quinam ramuli singulis laciniis analogi habeantur. Vesieulas igitur Phyllotricharum ommnium intra lacinias singulas folii pinnatifidi, seu mavis intra ramulos his laciniis respondentes, oriri, et ita characterem prebere, quo Phyllotriche Species ab aliis Sargassis dignoscerentur, assumere non dubitavi. Preterea vero observare opportet vesiculas, que in diversis Speciebus Phyllotrichee adsunt, adspectu invicem non parum differre. In nonnullis nimirum, quasi minus trans- format2e, obveniunt fere in media parte ramelli persistentis (seu lacinie) inflatr, et fere elliptic2e; in aliis fiunt magis mutate, demum quasi in petiolo terminales et fere spherice, que fere tantum sua origine ab lis Eusargassorum dignoscantur. Creterum, pro diversi- tate Specierum, non tantum gradu, quo transformantur, differunt vesicula Phyllotricharum, sed etiam in eo quod easdem oriri diceres aut nulla facta inter diversas lacinias distime- tione, utpote in quacumque fere lacinia folii pinnatifidi obvenientes (ita quasi vagas et sine certo ordine dispositas); aut quasi certo modo dispositas, utpote a peculiari quadam lacinia transformatas, crederes. Hince in nonnullis, quarum folia trichotoma formantur, vesiculas a media lacinia (trichotomix) transformatas vidi et in hoc sepe solitarias atque terminales, laciniis folii geminis lateralibus quasi involuero ramulorum vesiculam cingentibus (ita in Sarg. verruculoso Tab. XVIII, fig. 4). Obtinet vero etiam ut hec lacinia media in ramulum ulterius subdivisum excrescat; vesicule in ejusmodi ramulo tune quoque ssepius generantur plures, que in laciniis ramuli infimis singulx proveniunt et adscendente ordine evolute, guasi al- terne (nune in S. verruculoso (Tab. XVIII, fig. 5) sepe in S. variante). In Tribu, quam nomine Phyllomorphe separavi, vesicule in ramulo, adscendente ordine et alterne provenientes, mihi indieare videntur vesiculas quoque in his certo ordine et a certis lacinis generari 5 (Oe 1 Genus quoddam Phyllotriche olim instituit Areschoug, quod, licet aliis characteribus fundatum et aliis limitibus circumseriptum fuerit, hoc loco ut Subgenus proprinm retinere non dubitavi. Hujus jamdudum propositi Generis nonnullae Species et forma ad Subgenus, a me propositum, pertinerent; quare nomen hodie quogue conservandum putavi. > Que hoc loco de origine et dispositionis ordine vesicularum dixi, ea propriis observationibus fundata esse, animadvertere debui, utpote apud auctores nonnulla nostris ommnino contraria inveniantur. Ita in S. verru- euloso (sterili) vesiculam magnam fere semper im ramulo solitariam a lacmia media folii trichotomi transmutata ortam, et laciniis lateralibus plus minus decompositis quasi involucratam evidentissime vidi. Harvey, qui eandem Speciem sub nomine S. Raoulii illustravit (Phyc. Anstr. tab. CX), vesiculas quidem singulas, at in folio supra axillares et pinxit et dixit, quod revera erroneum puto. Rarius in planta eadem sterili obtinet, nt, hac media parte foln trichotomi in ramulum exerescente, vesicula dux adsint, a lacinis infimis, in rachide ramuli exeres- centis alternantibus, transformata. Ejusmodi vesicularum dispositiones sepims in S. wvariante vidi; in quo lacinia media folii trichotomi quasi lubentius in ramulum exereseit. Vesicularum dispositionem in hac specie, qualem in icone wmdicavit KÖTzZInNG, nec vidi, nec typicam puto. Quo vero magis decomponuntur rammuli, eco difficilius de typica dispositione vesicularum judicatur; et vesiculas in his sime certo ordine dispositas facilius quis diceret. Satis inter Algologos constat, quam varias opiniones de Iuco decipiente Turneri protulerint auctores. Alii Turnerianam Speciem inter formas S. Sonderi vieimas recognoscere erediderumt, ali S. variante propingquiorem KONGL. SV. VET. AKADEMIENS HANDLINGAR. BAND. 23:04 NORS: 9 terum ea videas, que de evolutione et forma vesicularum in Phyllotrichis infra dixi, Tribus diversag, his differentis fundatas, uberius describens. Ex iis, que de forma et origine vesicularum supra attuli, satis patere putarem vesi- culas Sargassorum quasi ad tres diversos typos confectas obvenire, quas singulas aliis Generibus Fucoidearum fere characteristicas facile diceres. Ita vesicule in Bactroplycis et. Arthrophycis obvenientes, quas petiolares lubenter dicerem, analoge viderentur iis, quas in Macrocystide eximie evolutas novimus, nempe intra petiolos foliorum non fructi- ficantium singulas. Vesiculas in Agregiu simili modo positas vidi; et inter Genera Sar- gassis proxima Carpophyllum simili formatione vesicularum insigne nominarem. In diversis Phyllotrich&e Speciebus vesiculxe nunc mtra partem lacinie parum trans- format intumescentes, ad typum Cystoseire quasi accedentes, potissimum iis analoga videntur, que in pluribus Cystophylli Speciebus obveniunt, et situ et forma convenientes; nunc Vero in parte superiore lacinix provenientes, magis transformate, quoad formam ab us Eusargassorum vix diverse; nescio an Species his instructas quodam modo ad Marqi- narias tendentes dicerem, in quibus cilia foliorum marginalia (nec vero lacinie folii pin- natifidi) in vesiculas conformes transformari videntur. Que in Eusargassis obveniunt vesicule, a folii parte superiore in organa propria transformat2e, quas foliares forsan quis diceret, cum iis potissimum conveniunt, que in multis Cystophorae Speciebus, forma, situ et origine congruentes obveniunt. Quamquam hoc modo Species Sargassorum diverse gerunt vesiculas, quas ob origi- nem et formam ad alia Genera tendentes putares, nullomodo hanc ob causam Species, modo dieto invicem abludentes, ad diversa Genera distrahere vellem. Quod enim olim dixit Linneus »scias characterem non dare Genus, sed Genus characterem» adhuc valere equidem puto, quamquam regula a multis hodiernis lubenter obliviscatur. Receptacula fructus in Sargassis ommnibus ut organa distineta et sui juris obvenire, satis constat. Nec igitur, ut in alius gquibusdam Fucaceis norma sit, scaphidia in parte quadam ambitu indefinita et non aliter transmutata frondis nidulantur, sed in Sargassis omnibus scaphidia sedes suas habent certas in receptaculis propris. Sunt quoque heec receptacula ea organa, que in planta evoluta denique ultima proveniunt et plurima; per- funetis propris functionibus effoeta, eadem persistere et in alias partes excrescere, ut quon- dam indicavit Turner, vix quispiam hodie contenderet. Receptacula vero, ita in omnibus evoluta et certis characteribus definita, fiunt in aliis Speciebus tum quoad formam et com- positionem ipsius receptaculi, tum quoad dispositionem receptaculorum in ramulo fructigero plus minus invicem diversa. In longe plurimis Speciebus, nimirum in omnibus iis, quarum frondes evolutione rite axillari ipse exerescunt, ramuli fructiferi quoque axillares oriuntur, h. e. a petiolo foln fulerantis, quod ipsum sepe paulisper transmutatum quasi bracteale obvenit, paulo supra habuerunt. Una ex his Species (S. Sonderi) habet folia alterne pinnatifida, et vesiculas sine certo ordine pro- venientes; alterius (S. varians) folia sunt trichotoma, vesiculis a media lacinia transformata generatis. Hinc istae Species, characteribus his rite perceptis, facilius dignoscantur. Icon Turneri ambigua fuit, utpote plantre ab eo depictza (dure) vesiculis destitutae fuerunt. Si vero ex uno charactere foliorum, ad alterum (ex forma vesienlarwn dednetum) conjicere licet, planta Turnerianre hodie mihi vix dubie adparent. -Quod exemplo sit, quomodo valeant characteres, ex vesicularum evolutionis ordine petiti. KIUSv. Vet. Arkad. Handl. BU 23: N:o 3: 2 Receptacula. 10 J. G. AGARDH, SPECIES SARGASSORUM AUSTRALYLIE. axillam emergentes adparent. In nonnullis Speciebus hi ramuli fructiferi simplices per- manent, receptaculum quoque simplex, clavatum aut siliqueforme, in pedicello tenuiore terminale gerentes. Foliis bracteantibus plerumque postea delabentibus aut obsoletis, re- ceptacula nuda persistunt, in pedicellis sensim prolongatis singula et adparenter terminalia; at in ramulo, paulisper composito et ejusmodi receptacula numerosa gerente, racemum aut pamiculam terminalem simul constituentia. Receptacula hoc modo orta et disposita ob- veniunt in Speciebus numerosis Japonicis. — Sunt alixe Species, his proxim:e, et ex iis- dem locis natalibus provenientes, in quibus pedicelli, initio axillares, magis sensim ceXcre- scere videntur in ramulum inferne foluferum; receptacula adultiora in his quoque adpareant in ramulo folioso terminalia. Omnibus his Subgenus proprium Bactrophyci institvi” Sed in longe plurimis Speciebus receptacula axillaria sunt ad divisionem aut rami- ficationem prona, et mox fiunt uno vel altero modo ramosa. Sunt Species (Tab. V—VII; Tab. XXIN, fig. 4), in quibus receptaculum axillare ramulis pullulantibus mox ita de- componitur, ut fruticulum axillarem, ramis ramulisque densissimis totum constitutum emulari diceres; Species his instructas alias Glomerulatas alias Fruticuliferas disi. Sunt porro Species, in quibus, sub ramificatione pedetentim perducta in receptaculo magis pro- longato, fruticulus axillaris laxius ramosus obvenit, et hoc quidem nunc ita, ut et rami singuli et rachides ramos sustinentes scaphidiis pregnantes adparent (Tab. XXIN, fig. 14); ejusmodi receptaculum cymosum disxi, terminologia utens. jamdudum in Algologia intro- ducta; nunc Vero, in aliis Speciebus, rami inferiores principales et qui primi a receptaculo primario emergunt, prout adultiores fiunt, sensim in proprio pedicello separantur (Tab. XXIN, fig. 25). Si ejusmodi rami a receptaculo primario separantur numerosi, et hi sin- ouli per se iterum subdividuntur, cyma oritur composita, smgulis ramis cymam simplicem constituentibus. In multis vero Speciebus rami inferiores separati simplices manent et singula receptacula pedicello suo proprio suffulta fiunt; ut sensim sensimque hec a re- ceptaculo primario separantur, rachis primaria, magis magisque prolongata, in peduneulum, pedicellos receptaculorum sustinentem, quoque exerescit. Receptacula hoc modo numerosa proveniunt, singula adparenter simplicia, in ramnulo fructifero racemum formantia (Tab. XI, fig. 2 0. 3 et Tab. XXN, fig. 11 et 17). Pro diversitate Specierum hi racemi receptaculorum aut breviores permanent, rachide quin immo aliquando supra axillam folii vix emergente, aut sensim ita elongati ut recepta- cula singula et dissita dispositionem offerre videntur, quam Bactrophycis privam deseribere mox supra conatus sum. In paucis Speciebus obtinere putarem, ut in racemo receptacula infima denique ipsa decomponuntur, hoc modo racemum primarium in paniculam conver- tentia (S. Henslowir Tab. XD. Rarius adhuce obvenire mihi adparuit ut numerosa recepta- cula racemi, omnia quasi ad divisionem prona, ramulo uno alterove instrueta aut ipsa furcata observantur (S. concinnum, S. paniculatwum (Tab. XI, S. cystophyllum). Quo ordine rami formantur in receptaculo magis decomposito difficilius judicatur; in ls vero, quorum receptacula demum fiunt racemosa, eum evolutionis ordinem observare ! Jam in Specieb. Algar. his Speciebus Tribum propriam (Holophylla) creavi. KörzInG tisdem duo Genera instituit (Halochloa et Spongocarpus), quorum characteres mihi minus perspieui obvenerunt. Ramuli retrofracti, quos FHalochlore tribuit, characterem genericum sistere agre assumerem. Ad Spongocarpum Fucum Sisymbrioidem Turneri retulit, in quo folia propria Sargassorum deficere putarem. KONGL. SV. VET. AKADEMIENS HANDLINGAR. BAND. 23: N:0O 3. 11 eredidi, ut ex ipso receptaculo primario (axillari) emergunt primordia (Tab. XXX, fig. 23—25), que in receptacula inferiora racemi sensim exerescunt. Primordium, quod ab ima parte receptaculi terminalis primum excrescit, in suo pedicello terminale, fit in racemo (aut pani- cula) imfimum. Dum hoc exerescit, pullulat a receptaculo terminali quasi ramus novus, qui suo ordine sensim in suo pedicello fit receptaculum, quod in racemo demum disponitur infimo proximum; insequentibus dein als que suo ordine infimis racemi proxima dispo- nuntur. Ex hoc evolutionis ordine sequitur receptaculum primarium semper terminale in racemo dispositum permanere, et plerumque ramis pullulantibus dignoscei (Tab. XI, fig. 3); inferioribus receptaculis racemi sepius simplicibus. Patet quoque receptacula secundaria, que ut rami receptaculi primari oriuntur, foliis bractealibus destituta esse; folium vero, totum racemum quasi fulerans, revera bracteam sistere receptaculi primarii, quod in ra- chide elongata racemi sensim sublatum fuerit. Utrum rami receptaculorum in ramulis fertilibus magis contractis, quibus Cymosc Glamerulate et Fruticulifere dignoscantur, eodem ordine formentur an alio, hoc obser- vatione difficilius eruitur; ex analogia vero, et ex iis, que in Cymosis nonnullis observare credidi, eundem ordinem in his omnibus obvenire conjicerem. Sunt vero in nonnullis Speciebus Eusargassorum, quas jam in Specicb. Algarum sub nomine Carpophyllearuwm conjunxi, receptacula composita ita diversa, ut evolutionis ordinem omnino diversum in his assumere ausus sim. Receptacula nimirum horum initio et inferne simplicia vidi, (Tab. XNV, fig. 2; 5, 6, 5, 9), superne vero fureata, aut quasi appendicula laterali pre- dita; rami ita indicati sensim excrescere videntur, uno ramo in folium aut vesiculam, no- vum receptaculum in axilla generantem, abeunte, altero sepe ramuwn receptaculi primo- geniti formante. Organa ita formata sxpe eodem modo iterum decomponuntur. Recepta- cula composita, que ita oriuntur nova, foliis vesiculisve alternantibus mixta, adscendente ordine evoluta, et sensim partibus confluentibus transformata observare ceredidi. De his ulterius infra dixi, characteres hujus Tribus explicaturus. A modo evolutionis receptaculorum, quem quasi normalem deseribere conatus sum, plures obveniunt in diversis Speciebus modificationes abludentes. Ita in nonnullis obser- vare licet ramulos racemi inferiores, loco receptaculi vesiculam sustimentes. In S. Henslowti (Tab. XT), vidi ramulum fertilem rami supremum constare folio fulerante et racemo terminali receptaculorum normali. Ramulum fertilem vero supremo proximum inter folium fulerans et receptacula racemi nunc gerere plures ramellos vesiculiferos; ramulos vero fructiferos infimos esse ipsos decompositos, ramulis fructiferis eodem modo aliter compositis. In alia Specie, quam nomine S. cystocarpi jamdudum descripsit C. AGARDH, observare licet vesiculam brevi peliolo suffultam, ab ipso receptaculo eodem modo pullulantem, quo in alns recepta- culis (ejusdem quoque Speciei) rami novi receptaculorum erumpentia adpareant. Ejusmodi vesiculam loco receptaculi quasi abnormiter formatam fuisse facilius dicerem. Quod attinet 5. Henslowii addere lubet me vidisse rachides juveniles modo dicto decompositos esse, antea quam in receptacula propria, evolutione Scaphidiorum, transformata fuerant. Sunt porro Species Sargassorum (Tab. I—II), quarum frondes non axillari genera- tione novarum partium, sed quasi ulteriore et iterata decompositione preexistentis partis (folii) evolvuntur, et sub adscendente quasi metamorphosi totius plant eo modo mutantur, ut que in superiore parte proveniant organa alias formas aliasque funetiones sensim susci- 12 J. G. AGARDH, SPECIES SARGASSORUM AUSTRALIE. plant, quan que in inferiore planta adsint partes quasi nondum transformate. In his Speciebus ramulos fructiferos proprios, axillari oeneratione ortas, non obvenire posse, per se patet. Que igitur in Phyllotrichis receptacula adsunt, si quoque ramuli axillaris ad in- star sita, ejusque parte inferiore, pedicelli loco, stipitata, candemque dispositionem racemoso- compositam offerant, quam supra deseribere conatus sum, tamen ab his formationis modo diversa esse, probe observandum mihi videtur. Sunt vero etiam inter Phyllotrichas modi- ficationes in formationis modo receptaculorum, quas hoc loco breviter adumbrare conabor. Inter Pyllotrichas sunt Species nnnnulle (S. varians (Tab. NVD, S: verruculosuwm (Tab. XVIII) et affin.), que foliis inferioribus trichotomo-pinnatifidis insignes sunt. Hec folia, que plerumque latiora et foliiformia permanent, cum foliis simpliciusculis aliarum specierdm analoga esse, vix dubium mihi videtur. In superiore parte ejusdem planta alia obveniunt folia, laciniis angustioribus, ramellos xmulantibus, paulisper diversa, caeterum vero simili modo trichotoma. Ex lacinis horum foliorum supremis nonnulle, scaphidiis pregnantes, in receptacula convertuntur. Nunc quoque hec receptacula videre licet parte sterili lacinix superata, ita ut de formatione receptaculi a parte folii transformata nulla dubia permaneant. Ramulum fructiferum haud evolutione axillari progenitum fuisse, prae- terea in his evidentissime patet, utpote rami ommes excrescentes non ab axilla folni ful- crantis emergunt, sed a lacinia media folii trichotomi ulterius evoluta formantur:; quare quoque ramuli fertiles non uno folio bracteante sustinentur, sed laciniis geminis sterilibus folii trichotomi quasi fulerati obveniant (Tab. XVI, fig. 8 et 12). Aliam modifiationem in formationis modo ramuli fructiferi offerunt Species nonnulla (S. Peronii, S. decurrens et affines), qua habitu suo peculiari inter alia Sargassa quoque insignes adpareant (Tab. II et III; Tab. XV I et 1). Frondes earum juveniles folium pinnatifidum omnino referunt; et adultiores vix aliter mutatae sunt quam ulteriore decom- positione laciniarum folii primarii pinnatifidi. Una hujus Tribus Species, S. scabripes, habet folia frondis sterilis pinnatifido-laciniata, laciniis utroque latere rachidis conformibus (Tab. II, fig. 2); in planta fertili lacinia infima foliorum persistit sterilis et non transmutata (Tab. I, fig. 3); rachis vero ipsa folii pinnatifidi in rachidem filiformem ramuli fructiferi con- vertitur, et lacinia superiores omnes in ramellos receptacula gerentes. Hoc modo lacinia infima referre videtur folium quoddam fulerans ramulo (quasi axillari) fructifero. Unicui- que folia inferiora hujus Speciei sterilia cum ramulis superioribus comparanti vix non statim adpareat utraque essse analoga et ejusdem originis; at superiora diversa fieri prout transmutatione, in unum aut alterum finem perducta, tanguntur. Alia Species ejusdem Tribus (Phyllomorphe) ita proxime ad S. scabripedem accedunt, ut de conformitate evolutionis ommnium vix quispiam dubitaret. Cuicumque vero icones IS. Peronii, a Mertensio, Turnero et Kitzingio datas, comparanti vix non evidentissimum adpareat ramulum fructiferum provenire ex axilla folii (phyllodi) fulerantis. In S. Peronii frondes primarix et juveniles folium pinnatifidum omnino quoque referunt, lacimis singu- lis ad divisionem pronis; que postea evolvuntur, nunce pluripedales, sistunt rachides ra- morum alatas, in quibus lacinias magis dissitas phyllodiiformes a partibus adparenter axil- laribus ipsarum facilius origine diversas putares. Nimirum supra phyllodium adparenter indivisum sepe vix nisi primordium quoddam axillare adest (Tab. XV, fig. 4); ipsa costa rachidis, infra basem phyllodii subdivisa, unum brachwm ad phyllodium fulerans, alterum KONGL. SV. VET. AKADEMIENS HANDLINGAR. BAND. 23. N:O 3. [3 at paulo tenuius ad primordivwm axillare tendens (Tab. XV, fig. 2—4). Comparatis parti- bus intermediis harwm frondium, m quibus primordia axillaria dicta, nunce magis evoluta in alias Jlacinias (aut vesiculas transmutatione lacinix ortas) nunce magis reducta fucrunt, coneludere ausus sum primordia dicta vix nisi partem nondum evolutam sistere folii pinnati- fidi, cujus lacinia infima jam evoluta phyllodium fulerans primordio refert. Dum igitur in S. scabripede ramulum fruetiferum a lacimis cum lacinia fulerante cowtancis transforma- tum vidi, in S. Peronii hunce ramulum fructiferum diu inevolutum, sub forma fere gemma axillaris persistentem, putavi; demum vero evolutum vesiculas aut receptacula gerere, cum is S. scabripedis omni respectu fere convenientia (Tab. XV, fig. 5). Si exemplis allatis deducere licet receptacula, que adparenter in ramulo proprio axillari generata adpareant, re vera a laciniis folii pinnatifidi fulerantis transformata pro- venire, idem de aliis Phyllotrichis assumere forsan liceat. Qu2é vero si ita sint, patet receptacula Sargassorum codem fere modo demum dispo- sita obvenire posse, quamquam alio modo generata. Differentixe istx, que in recepta- culorum formationis modo adesse videntur, quoque majoris momenti mihi adparuerunt, quam que ex forma et dispositione horum organorum deducantur. Quoad ipsam formam receptacula in diversis Speciebus diversa obvenire, jamdudum innotuit. In permultis angusta et elongata, eadem swpe siliquosa diceres; ceterum vero sunt ambitu nunce magis filiformia (Tab. X), cylindracea aut oblonga, nunce magis obovato- clavata, nunc potius ovato-lancoidea (Tab. XI). Majoris momenti differentia videntur, que a forma aut teretiuscula in multis, aut compressa vel ancipite in aliis, aut triquetro-prismatica in nonnullis, deducantur. Accedit nimirum quod ancipitia et prismatica sepe sint secus mar- gines serrata aut dentata (Tab. NXTIHI ir et In), rarius marginibus subintegerrimis undu- lata (Tab. XXIII 1). Serrature et dentes nunc molliores, nunc rigidiuscule. Receptacula, que teretmuscula dicuntur, fiunt cum etate ob scaphidia prominula plus minus verrucosa, verrucis singula scaphidia sepius indicantibus. Rarissime obvenire putavi ut spinulis sparsis obsita sint receptacula vere teretiuscula (S. flavicans). Margines ipsi in ancipitibus et prismaticis semper steriles mihi obvenerunt '; scaphidia nimirum in his tantum latera plana occupare observavi. In plurimis scaphidia sime distineto ordine immersa adparent; in paucis verrucas fertiles spiralem quendam ordinem servare suspicatus sum, quod vero certius statuere non auderem. Pro 2etate sua gquogque quoad formam mutari receptacula, mihi certum videtur; juve- nilia inchoantur breviora, sensim singula fiunt longiora, apice, ut mihi adparuit, excre- scente. Scaphidia, ni fallor, quoque adscendente ordine maturescunt; hinc receptacula in ima parte (effoeta) tenuiora, in media parte verrucis magis tumentibus crassiora, superne sca- phidiis adhuc junioribus attenuata, aliquando sat conspicue observantur ”. Nescio vero an ab hoc evolutionis modo receptaculi pendeat ut spatium interius scaphidii secus longitu- Y In multis Cystophore Speciebus, que receptaculis plus minus evidenter compressis instructe sunt, sca- phidia margines receptaculi occupant. Decaisne quin immo hoc charactere Genus Blossevillee distinetum voluit. Sunt tamen alix Species Cystophorie, certe non separande, in quibus scaphidia circumcirca disposita obveniunt. > Mutationes, que in forma externa receptaculorum, pro setate aut evolutione plus minus perducta. ob- veniunt caute observande. In multis Speciebus receptacula nimium juvenilia descripta fuisse suspicor, et descrip- tiones ita datas ideam omnino erroneam de forma et dispositione receptaculorum attulisse, uon egre assumerem, Scaphidia. 14 J. G. AGARDH, SPECIES SARGASSORUM AUSTRALTIZE. dinem receptaculi magis elongatum fieret et pro etate scaphidia aut magis immersa aut superficiei magis adproximata adpareant, omnia circa axem persistentem pericentralia. Satis constat nonnullos Algologos distimnguere voluisse inter alias species monoicas aut diorcas aliasque androgynas; quin immo receptacula, diversis organis pregnantia, in- vicem differre forma sua exteriore, statuentes. Prima ni fallor vice a Kätzingio (in Phy- colog. gener. p- 365) statuitur de S. Horneri hujus receptacula esse duplicis generis et in diversis individuis provenmientia. Sporas foventia dixit esse breviora et crassiora atque apiculo brevi curvato terminata; in superiore parte horum tantum scaphidia sporifera cvol- verentur; in inferiore parte, quam laxiore parenchymate contextam observaverat, locula- menta vacua obvenirent, vasis mucosis (»Schleim-gefässe») subsimilia, quee scaphidia abortientia putavit. In posteriore opere (Tab. Phyc. Vol. X sub tab. $9) modo minus perem- torio dicitur receptacula diversa in diversis individuis obvenire; que antea dixerat locula- menta vacua, in iis scaphidia antheridiifera hoc loco agnovit. Mihi quidem quoque recepta- cula obvenerunt sub duabus formis a KUTZING descriptis; nonnulla nimirum vidi tenuiora et scaphidia in his antheridiis farcta observavi; alia nunc usque duplo erassiora, nunec inferiore parte attenuata superiorem incrassatam sustinente. In parte inerassata vidi sca- phidia sporis maturescentibus gravida; in parte suprema »apiculum curvatum» referente, sporas vidi minutas intra scaphidia minora et me judice juvenilia; in infima demum parte scaphidia effoeta, vacuo nempe mteriore cellulosa laxiore quasi spongiosa impleto. Quibus omnibus coneludere vellem scaphidia adscendente ordine intra receptaculum maturescere; ipsumque receptaculum fieri incrassatum, prout magis sporis adultioribus impletum; atque denique collapsum obvenire sporis effoetis. Hanc partem demum antheridiiferam fieri, ut hoc in Tab. Phycol. expressis verbis dicitur, non vidi. Quocumque vero modo hac de re judicatur, patet his observationibus nullo modo probatum fuisse receptacula S. Horneri esse diversi generis aut in diversis individuis obvenientia, si quoque sub forma diversa 1n diversi s speciminibus Herbariorum obveniant. Harvey dein (ÅAlge Tasmaniece) de sexual quadam differentia receptaculorum in Sarg. paradoxo mentionem fecit; dixit nimirum receptacula masculina esse cylindracea et externe levissima, et magnitudine foeminea superantia; foeminea vero esse triquetra mar- ginibus armatis in processus conicos excrescentibus. Addidit se nullo modo ad unam eandemque speciem referre voluisse specimina receptaculis ita diversa, nisi specimina et numerosa et admodum perfecta coram habuerit. NSpecimina a Harveyo ipso data utriusque plantie, »S. paradoxum mas» et »S. paradoxum foemina» imseripta, comparavi; in ea quam »S. paradoxum mas» dixit, receptacula vidi haud ecylindracea, sed leviter angulata, et in scaphidiis hujus non antheridia, sed sporas juniores agnoscere credidi; in altero specimine, »S. paradoxum foemina» inscripto, receptacula vidi breviora, quoad formam cexterum non admodum diversa. Neutrum specimen, me judice, S. paradoxum sistit, quale hoc a Turnero depictum exstat. Unum ad S.: grande retuli; alterum (S. Gunnianum), cujus nu- merosa specimina in Herb. ipsius R. Gunn comparavi, revera habet folia inferiora ad- modum diversa. Opinionem igitur Harveyanam, de receptaculis dioicis Sargassi paradoxi, observationibus rite fundatam fuisse, haud putarem. Quod demum attinet assertiones, ultimo tempore allatas, de receptaculis masculis et foemineis forma externa diversis, con- fiteor me nescire, quibus observationibus ha niterentur, KONGL. SV. VET. AKADEMIENS HANDLINGAR. BAND. 23. N:0O 3. 15 Ostiola scaphidiorum operceulo tecta esse statuit Meneghini; hoc a nonnullis dene- oatum, ab alls observatwn, at aliter explicatum fuisse quoque innotuit. Ex maturescente receptaculo 5. Hornsehuehi vidi quandoquidem lamellnlas minutissimas extra ostiola eminentes, sensim solutas et in aqua ambiente sparsas. Swepe in his nulla organisationis vestigia conspiciantur, nunce vero imdicia structure, quam pinsit Meneghini, quoque videre ceredidi. - Cujus vero strueture indicia obsoletissima mihi adparuerunt. Totam lamellulam ortam finxi evacuationibus gelatina, ab interiore scaphidi sensim sensimque emissis, sin- gulisque per se coagulatis et cum proximis coalitis. NM revera hoc modo oriatur oper- culum, vix majoris momenti hoc putarem. Organa proprii generis, que ut poros mucifliuos olim descripserunt, nomine vero Cryptostomatum primus designavit KÖTZING, in numerosis Fucaceis adesse, satis constat. Utrum in ommnibus, ubicumque adsint, eandem praexbeant structuram, an in diversis aliam, mihi quidem hodie certius non liquet. NÖTZING, qui, ni fallor, primus penitiorem horum organorum exposuwt structuram (Phyc. gener. p- I2), eadem tum in Dictyoteis et Lamina- rieis nonnullis, tum in multis Fucaceis obvenire statuit. Dein eadem in Fuco vesiculoso descripsit REINKE (Beitr. zur Kenntniss der Tange in Jahrb. fir Wissensch. Bot. Vol. X, p- 336), et demum qualia in Cystoseira obveniunt VALIANTE (Cystoseirw del Golfo di Na- poli in Act. aceadem. dei Lincei 1852—58535). In Sargassis, ab initio intra stratum peri- phericum frondis plus minus immersa, constare mihi adparuerunt crypta subglobosa, in- trorsum clausa, et monostromatica serie cellularum cinceta, extrorsum demum aperta, orificio proprio, ab initio angustiore, sensim patentiore, denique late hiantia fasciculum pilorum tenuissimorum (»eryptonemata» KörTz.) extra ormficium emittentia. Pili hunc fasci- culum constituentes, sunt articulati, articulis monosiphoneis; juvenilibus in suprema sua parte ”intra membranam hyalinam endochroma parum conspieuum foventibus; adultioribus, suprema parte pilorum deperdita, in inferiore pilorum parte incrassatis et endochromate colorato farctis. Que ita ipse vidi vario respeetu ab iis differre, que de his organis alio- rum Generum docuerunt recentiores, comparanti pateat. De dispositione eryptostomatum in Fuco vesiculoso statuit RBINKE (l. c. p- 321), eadem raro in ipsa costa obvenire, sed inter costam et marginem utrinque per duas series longi- tudinales esse disposita, quare, utriusque pagina numeratis, 8 series in superiore quaque parte frondis efficerent; nunc aliis sparsis inter series longitudinales obvenientibus. In Sargassis, quorum partes constituentes non modo Fucorum in frondem conjunetx perma- nent, eryptostomata quoque in diversis organis proveniunt; nimirum nunc (in nonnullis Speciebus) adsunt in ipsis rachidibus ramorum ramulorumque, sine certo ordine, ut mihi adparuit, sparsa (si quidem rachides teretiusculx); in complanatis rachidibus vero intra marginem singulis utrinque seriebus disposita. In vesiculis nunc parum conspicua, nunc admodum prominula, vesiculis globosis formam spe omnino irregularem tribuentia. Qua ita in vesiculis et rachidibus magis eminent cryptostomata, ea nomine glandularum infra designavi; glandulas revera a cryptostomatibus foliorum, orificio suo magis prominulo, cellu- larum seriebus numerosioribus ut imihi adparuit cinceto, paulisper differre putarem. In foliis cryptostomata ut plurimum longitudinaliter seriata obveniunt, seriebus in alterutra pagina hiantibus et utroque latere coste dispositis. In foliis angustioribus, a facie visis, per singulas series utroque latere coste disposita facile diceres, organis utriusque pagina Cry pto- stomata 16 J. G. AGARDH, SPECIES SARGASSORUM AUSTRALIA. adparenter confluentibus in unicam seriem; in foliis latioribus, que gquoque in eadem fronde cum angustioribus spe deprehenduntur, prieter has series, nunc alia adsunt crypto- stomata magis sparsa, nunc novas series longitudinales intra marginem formantia. Hoc modo in utraque pagina 4 series adesse, patet. Aliquando, in folus perangustis, crypto- stomata secus utrumque marginem ita proxima disponuntur, ut eadem marginalia fere dicere liceret. Aliam igitur esse dispositionem cryptostomatum in diversis Speciebus faci- lius diceres; hanc vero dispositionem esse in diversis partibus variam, prout folia 1psa, in diversis partibus ejusdem plante quoad formam varia obvenire constat. Sunt vero Species, in quibus cryptostomata multo magis conspicua sint quam in als; sunt preterea Species in quibus ommnino deficere viderentur. In partibus infimis et adhue sterilibus spe eadem deficere crederes quoque in iis, quorum in superioribus partibus numerosa evol- vuntur. Satis preterea inter phycologos constat specimina Herbariorum nune fuscescentia, nunc nigrescentia obvenire; eryptostomata in nigrescentibus sepe deficere, observare cre- didi; sed regulas aut rationes sibi constantes, quibus presentia aut defectus eryptosto- matum explicaretur, equidem frustra quesivi. De evolutionis modo cryptostomatum observatores invicem quam maxime differre, facilius patet. KÖTZING, qui tum sectionem dedit longitudinalem Fuci vesiculosi (Phyc. Gener. tab. 33, fig. 2), eryptam in hac depinxit clausam, quam in explicatione pag. 351 dixit inevolutam; tum et partem alteram (in fig. 3), quam cryptostomate evoluto depietam explicavit, hanc fasciculo pilorum longe supereminentium preditam. Käötzingium igitur ceredidisse cryptostomata ab initio clausa esse, et sub hoc stadio tantum prima mitia fasci- culi pilorum gerere; demum vero extra stoma sensim apertum fasciculum pilorum exserere, mihi quidem certum videtur. Aliter omnino evolutionem cryptae explicavit VALIANTE (l. c. p- 6—7), qui eryptam ab origine apertam at mox piliferam descripsit; evolutionem nimirum cellularum normalem quasi certis locis abruptam, et his locis, quasi denudatis, pilos fasci- culi provenire, ab initio nudos; mox vero evolutione peculiari, circumjacentium partium, hos locos piliferos, quasi intra labra plus minus coarctata inclusos, immersos fieri, se ob- servasse dixit. REINKE, pluribus locis opusculi citati, de cryptostomatibus loguitur; p. 336 disxit cryptostomata esse cryptas frondi profundius immersas — — »die Epidermis hört an der betreffende Stelle auf, die Rinde bildet eine Einstölpung, durch welehe das darumter gelegene Föllgewebe zusammengepresst vird — — Die erste Anlage bemerkt man an den lippenförmigen Wiisten, die den Bildungspunkt einsehliessen. Dieselbe markirt sich beim Beschauen von Oben dadurch, dass enige benachbarte Epidermiszellen (ursprunglich 4—35, die sich dann rasch durch Theilung vermehren) aus einander weichen in ganz ähnlicher Weise wie es bei der Bildung der Harzgänge der Coniferen geschiet und einen von Schleim erföllten Intercellularravm zwisehen sich bilden. Der Längsehnitt zeigt, dass nicht nur die Epidermiszellen aus einander weichen, sondern auch die darunter gelegenen Rinden- zellen und somit ein kurzer von der äusseren Oberfläche in das Innere des Laubes ein- dringender intercellularer Canal gebildet wird, welcher bei der rasch vor sich gehenden Streckung des Laubes sich am Grunde flaschenförmig erweitert, und em junges Fasergrib- chen darstellt, wobei die dasselbe ursprunglich umgebenden Meristemzellen den Character der gewöhnlichen Rindenzellen annehmen. Die an das Gribehen angrenzenden Rinden- zellen wachsen alsbald zu Papillen aus, die Papillen an der Basis des Grirbehens verhalten KONGL. SV. VET. AKADEMIENS HANDLINGAR. BAND. 23. N:0O 3. 17 sich wie Scheitelzellen und theilen sich wie solche durch Querwände, sie bilden rasch eine Reihe sehr kurzer Gliederzellen, die durch Streckung sich zur Mindung des sich ebenfalls immer mehr erweiternden Fasergricbehens hinaus schieben und die langen Sprossfäden darstellen. — — Hiermit sind nun die Wachstumsvorgänge in den Fasergribehen noch nicht erschöpft. Wie schon bemerkt, treten später noch bischelförmig gruppirte einzellige Haargebilde hinzu, die einzelnen Wandungszellen entsprechen. Diese letzteren werden im alten Laube immer zahlreicher und stehen so dicht, dass sie mitsamt den Basalstucken der später abwitternden Sprossfäden einen dichten gewebeartigen Verschluss des Faser- gritbehens bilden; wo noch Zwischenräume zwischen diesen, oft keulenförmig anschwel- lenden, Haargebilden bleiben, werden dieselben von bräunlichen erhärteten Schleime er- fullt. Macroscopisch erscheinen die Fasergrubehen dann noch als braune Flecke, um später der Verwitterungsprocess anheimzufallen, der den ganzen Laubrand vernichtet.» Afferre volui que de cryptostomatibus docuerunt recentissimi nostri evi observatores. Comparanti ea, que de ipsa structura eryptostomatum dixerunt, hec vix differre adpareat ab us jamdudum in icone dicta Kitzingn expositis; que vero de formationis modo et evolutionis ordine partium docuerunt, ea quam maxime differre ab observationibus a Kät- zing10 expositis. Dum hic eryptam immersam mitio clausam, dein apertam, et fasciculo pilorum preditam observavit, recentiores omnino contrarium esse evolutionis ordinem sta- tuerunt. Diversa organa observata fuisse vix suspicarer; nec evolutionis differentias ita explicari ut eadem organa in plantis diversis alio modo evolverentur. Eandem enim plan- tam a KÖTZING et REINKE observatam fnuisse, patet. Ipse jamdudum de Fucis areticis seribens (Act. Holm. Vol. VII) de certa Specie (Fucus linearis) disi me in statu ejusdem juniore vidisse cryptas plurimas et clausas; et hodie adhuc putarem structura hujus Spe- ciei evidentissime demonstrari posse, cryptas oriri clausas, et omnino immmersas. Seceden- tibus nimirum quibusdam cellulis, infra superfictem immersis, oritur spatium initio mi- nutum, quod cellulis proximis directione peripherica (spatium ortum ambiente) paulisper elongatis quasi clausum adpareat. Ut sensim expanditur erypta ita formata, hec introrsum fit magis rotundata, superficiem versus sensim angustata, in canalem postea magis con- spieuum abiens. Utrum ipsum orifietum emoriente cellula extima, quam nunc vidi de- coloratam, an secedentibus pluribus vieinis cellulis superficiei oriatur, pro certo statuere non audeam. Sub primo stadio crypte formatex hanc omnino vacuam, saltem nullis filis occu- putam, vidi. Paulo postea, in crypta jam duplo latiore, fila plurima vidi, a pariete in- trorsum verso exeuntia, parietem versus exteriorem (superficiei frondis proximum) porrecta; alia ex his breviora, alia tectum crypte attingentia, et haec quogue curvata observavi, quasi illis deficeret spatium. Fila a parietibus crypte lateralibus exeuntia, qualia pinxit KöTZING, equidem non vidi; nec fila juvenilia endochromate ita denso fareta quam iisdem tribuit. In Fuco lineari juniore heec cryptostomata (juvenilia) numerosissima vidi, omnia infra superficiem frondis immersa et clausa; at plurima vix ulterius evoluta conjicio, nisi credere liceret alia cryptostomata alio tempore maturescere, et perfunctis funetionibus pri- mariorum, succederent alia, suo tempore vigentia. In apicibus frondis paulisper adultioris eryptostomata vidi pauciora et aperta, atque penicillo filorum longius exserto jam munita. Revera quoque in Sargassis cryptostomata nunc plura admodum adproximata vidi, que, £. Sv. Vet. Akad. Elland]. Bd. 23. N:o 3, 3 18 J. G. AGARDH, SPECIES SARGASSORUM AUSTRALIA. invicem quoad formam diversa, stadia evolutionis diversa offerre suspieatus sum. Alia nimirum ex his penicillis longioribus instructa, alia iisdem destituta; illa stomate an- oustiore predita, hec latius hantia, et loco penicillorum offerentia fila multo breviora, articulis, ni fallor, infimis penicillorum constituta, et endochromate densiore farcta. Articuli hi infimi breviores adpareant, nune fere in siliquam quasi conjuneti. Adposito Chl. Z. Jod. endochroma colorem lete aurantiacum assumere vidi. Cryptostomata his adultioribus filis predita vidi fere explanata; et cellulx, quas in juniore cryptostomate ipsum orificiwmn constituisse crederes, demum parum differre mihi adparuerunt ab is, que superficiem frondis obtegunt. Mihi igitur adparuit, in evolutione cryptostomatum plura esse stadia, sub quibus struc- turam offerunt non parum diversam. Dignoscere placet: stadium primariwm, sub quo crypta omnino immersa clausa permanet, et sub quo imitia penicillorum formantur; stadium intermedium, sub quo canalis extrorsum fit apertus, et penicilli filorum (rite evoluti) ex- seruntur nudi; stadium denique ultimum, sub quo erypta magis magisque hiat, fundum, antea immersum, demum fere emersum proferens, et fila penicillorum (funetionibus per- funetis) obsolescere videntur, novis orgamnis (filis brevioribus endochromate densiore farctis) locum cedentia. Minime certum mihi videretur organa, sub diversis stadius ita transmu- tata, funetionibus iisdem semper perfungi. Sit ut penicilli filorum, quibus juniora prie- dita videntur, formationem nove cujusdam partis tantum preparare inserviant, eodem modo quo alix partes inchoantes Algarum sepe penicillo filorum terminantur. Örgana, que in Cystoseira vidit Valiante aperta, hoc modo funetionibus esse diversa ab is, que clausa observavit KÖTZING, forsan quispiam crederet; et cryptas immersas, ex quibus eryptone- mata demum rite evoluta provenirent, ab is cryptis immersis diversas esse, ex quibus ramos adventitios provenire docuwit KÖTZING, forsan quispiam, divergentes observationes explicaturus, conjiceret. Quod ipsas funcetiones eryptostomatum attinet, recentiores physiolegos aliquid certius contulisse, vix putarem. Qui olim Algarum studio incubuerunt, ii fere omnes organa dicta sub nomine »porti mucifluw memorarunt; et sub hoc nomine adhuc a Meneghini nuncupan- tur. Quibusnam observationibus insisterent veteres Algarum deseriptores, nomine dicto eryptostomata memorantes, nescio; nec scio quo jure sat peremtorie a Kätzingio (Phyc. Gen. p. 116) dicitur, eryptostomata nullo modo esse poros mucifluos. De filis penicillorum animadvertit REINKE eadem »biologisch wohl nur den Wurzelhaaren der Gefässpflanzen vergleichbar sind, indem sie allerdings eine bedeutende Erweiterung der Thallusoberfläche bilden, dem Meerwasser vielleicht gerade die zur Unterhaltung des Assimilationsprocesses dienenden Stoffe entziehend». Que ita statuerunt recentiores, mihi quidem parum arridere confiteor. Organa mihi videntur nimium composita, et quasi nimia cura producta, gquam ut ejusmodi funetionibus inservirent. Multo potius organa muciflua in iis conjicerem. De Algis, que in limite superiore maris degunt, violentia summa undarum exposite, nunc quoque per horas denudate, equidem non egre suspicarer iisdem varios esse modos, atque varia quasi organisationis remedia, quibus iniquitatibus loci natalis medeare tendumt. Poros mucifluos in multis Laminarieis maximopere evolutos esse, frondesque harum, ut ex mari reject coacervantur, mucosam substantiam edere uberrimam, a nemine denegatvwm audivi. Nesecio quare ne idem assumere liceret de Fucaceis, si quoque organa isdem funetionibus KONGL. SV. VET: AKADEMIENS HANDLINGAR. BAND. 23; N:0O 3. 119 inservientia, alio modo disposita et aliter instructa obvenirent. Sed de funcetionibus crypto- stomatum nihil revera constare, lubentius dicerem. Sargassum js (Generibus Algarum adnumerandum videtur, quorum Species adhuc parum intellectas eredere licet. Qui fere primus formas eorum dignoscere conatus est, TURNBERUS, Species a se depictas eximie quidem illustravit. Sed in tanta Specierum turba forma ab illo deseripta vix nisi exempla quedam exhibent, ex quibus pateat quanta si- militudine conveniant Species diverse, quibusque characteribus dignoscantur Sargassa. Plurimi, qui postea de his plantis seripserunt, aut tantum Species certa cujusdam regionis (GRBEVILLE, SONDER, DE NOTARIS, ZANARDINI), aut formas quasdam magis fortuito collectas plerumque illustrarunt. Quo plures Species nov, nulla fere facta comparatione Specierum antea cognitarum, hoc modo descripte fuerunt, eo difficilius fuit sequentibus Algologis specimina herbariorum ad certas Species referre. Ita contigit ut et ii, qui in Algis cogno- scendis versatissimi fuerunt ', de Speciebus Sargassorum judicium ferre pence refragati sunt. Ex eo, quod de quibusdam Speciebus jam animadvertit Turnerus, partem superio- rem et inferiorem ejusdem quoque plante invicem swepe magnopere differre, sequi vide- De Speciebu Nargassorum dignoscendis retur Species Sargassorum non ex parte quadam speciminis dijudicandas esse, sed tantum. integris aut magis completis observatis speciminibus Species illorum intelligere licere. Quod vero nec Turnero, qui unius Speciei partem tantum inferiorem (S: decurrens), alterius tantum partem superiorem (S. Peronu) coram habuerit, nec sequentibus Algologis obstare videbatur, quin ad fragmenta quecumque, in herbariis conservata, Species Sargassorum deseribere pergerent. Aeccedit quod partes Sargassorum vix eam forma constantiam of- ferunt, quam in multis Algis obvenire novimus. Jamdudum igitur disi (I Ag. Sp. Ålg. p. 271) characteres Nargassorum potius in tendentia quadam partium ad hanc vel illam formam, quam in forma quadam definita querendos esse. Hine vanum putarem Species Sargassorum dijudicare ex miseris fragmentis, que in herbaris sepe adsint, si quogue perito ad Speciem recognoscendam hac mire conferant. In qgquocumque fere Genere, Species numerosas amplectente, id plerumque obtinere videtur ut species were determinentur; difficultates vero hoc respectu majores fieri, quo magis Species omnes aut plurime ad unum eundemque typum quasi confectae videantur. Comparanti modos diversos, quibus Sargassa disponere conati sunt ii, qui in Speciebus dignoscendis desudarunt, vix dubium adpareat, naturalem quendam subdivisionem Generis hucusque vix imventam fuisse; hodie queerenti mihi principia, quibus ejusmodi subdivi- sionem fundare liceret, sequentes sese obtulerunt considerationes. Quo magis Algis plurimis normale videatur ut exe partes exteriores, quas plurima alix plante ut organa diversa et quasi sui juris generant, vix distinetax formantur ”, eo majorem vim tribuendam esse crederes characteribus morphologicis, qui aut ex magis perducta transformatione, aut evolutione partium alio modo instituta deducantur in is ! Mm Phycologia australi HARVBY, cui Sargassa Australie aute omnes alios examinare licuerit, 31 Species Sargassorum enumerat, aliorum, ut videtur, judicio omnino fidens. Unam speciem ut novam descripsit, hanc vero antea sub alio nomine descriptam. Iuter Algas ab eo distributas pauce Species Sargassorum adsunt, nonnullie vix rite determinatae. > De »Algis» ommibus, suo modo definitis, dixit Linneeus: Alge nec radicem, nec caulem, nec folia habent distincta. Prel. in Ord. Nat. p. 614. Recentiores Systematici eandem ideam seepius indicarunt mutato nomine (Thallophyta, et qua alia sunt). De principiis, quae in dispo- nendis Specie- bus valeant. 20 J. G. AGARDH, SPECIES SARGASSORUM AUSTRALIZ. Algis, quarum simgula organa plus minus distineta adsint. -Mihi igitur Species Algarum seribenti adparuit Genera Fucacearum, que quoad partium cvolutionem inter omnes alias Algas eminent, his suadentibus characteribus potissimum disponenda esse". -Quod vero si valeat de Generibus Fucacearum, non video quin idem principium valere censeatur, quum de Speciebus Sargassorum disponendis agitur. Si quis diceret tantam esse Specierum con- formitatem in hoc Genere, ut ejusmodi characteres morphologici vix inveniantur, monere placeat hoc ita tantum verum esse, ut organa cvoluta in plurimis Speciebus invicem parum differre videantur. Examen Specierum paulisper accuratius sine dubio docebit organa in aliis Speciebus modo alio sxpe oriri; differunt revera Species non tantum gradu, quo meta- morphosin partium perducant, sed etiam modo quo partes in diversis Speciebus formantur. Quzeeritur vero, quum de Speciebus Sargassorum disponendis agitur, naturali nexu Specierum conservato, quibusnam ex his characteribus insistere opporteat. Scribenti mihi Species Algarum vix alii characteres adparuerunt, quam qui ex gradu transformationis plus minus perductae deducantur. Vesiculas ita in Sargassis omnibus transformatione folii ortas videre eredidi; si vero in longe plurimis vesiculx bene evolutre sphericr in petiolo tere- - tiusculo terminales obvenirent, in als vero nunc margine cincte, quasi folii margine non De typis di- versis Sargas- sorum; et de characteribus morphologicis gquibus digno- scantur typi. obliterato, nune quoque petiolo plano, quin immo aliquando costato, quasi parte folii in- feriore suffulte, ejusmodi diversitatibus certas Tribus (Acinarias, Biserrulas, Ligularias) distinctas putavi ”. Que vero differentix, si nonnullis speciebus sat constantes adparuerunt, easdem in als magis fortuito obvenientes, facilius animadvertere liceret. Nec mihi ipsi certum videbatur, omnes eas Species, his ducentibus characteribus conjunetas, revera proxi- mas esse affinitate. Postquam specimina magis completa observare contigerit eorum Sargassorum, quae ad oras Australie obveniant, mihi adparuit harum Specierum varias formas multo magis invicem differre, quam earum que in aliis regionibus sepius generantur; et differentias istarum Specierum ab ipsa evolutionis norma organorum quoad magnam partem pendere. Si quoque organa evoluta plus minus invicem consimilia in Speciebus Australasicis. et is aliarum regionum adpareant, ea tamen sepe diverso modo et ex als partibus transmutata oriri, percipere eredidi. Characteres, qui ex ejusmodi diversitatibus deducantur, certis Speciebus privos esse, vix dubitandum putavi. Totam seriem Specierum comparanti mihi quoque adparuit, sectiones ejusmodi characteribus fundatas Species naturali nexu junctas quoque colligere. Hodie igitur dispositionem Sargassorum molitus sum insistens differen- tiis, que a diverso pendeant modo, quo in diversis Speciebus formantur organa. Dum in longe plurimis Sargassis folia, et que sint alia organa, a frondis quadam parte antea formata emergunt quasi nova, atque generationibus iterum iterumque repeti- tis multiplicantur evolutione axillari; sunt alix Species, quarum partes omnes, decomposi- tione magis magisque perducta folii ejusdem primarii pinnatifidi, divisione separantur. ! Hoc fundamento adhuc insistendum esse puto, si quoque hodie, haud paucis formis postea detectis, dis- positio a me olim data (Sp. Alg. I, p- 184—185) paulisper mutanda videtur. REINKE, qui longe postea (PRINGSH. Jahrb. 1876) de dispositione Fucacearum scripsit, eodem, ni fallor, insistit fundamento, quamquam in haud paucis, que de formarum nexu attulit, aliter judicarem. | > Tribus diversas Sargassi Generis, a me olim in Spec. Algarum propositas, agnovit DE NOTARIS, immo laudavit SONDER; easdem vero”'vehementer carpit O. KuNzr in opusculo (Revision von Sargassum und das soge- nante Sargasso-Meer in ENGLER Bot. Jahrb. 1SS0, p.- 191). 4 KONGL. SV. VET. AKADEMIENS HANDLINGAR. BAND. 23. N:O 3. 2001 Hinc organa in Sargassis plurimis quasi jam ab origine transmutata proveniunt sub pro- pria forma et magis sul juris; in aliis vero obveniunt quasi sensim transformata puartes ejusdem frondis primarie. Ejusmodi diversitatem evolutionis, qua quasi morphologicam compositionem totius plante tangit, majoris momenti judicavi; et ducente hoc charactere subgenus proprium Phyllotrichae ereavi illis Speciebus, quarum partes (organa) separantur divisione sensim perducta (nec evolutione axillari generantur nov). Sunt Phyllotrichae nonnulla Species, que peculiarem suum evolutionis modum eo usque servant, ut candem frondem videre liceat inferne ommnino foliiformem, superiore parte desinente in rachidem teretiusculam, ramulis ramellisque decompositam, folia propria, vesiculas et receptacula gerentem (Tab. I; Tab. XII, fig. 1). In aliis Speciebus sunt sepius diverse frondes (ejusdem plant), in quibus partes transmutantur diverso modo. Vesiculas Sargassorum obvenire singulas, et hinc quasi magis sui juris, quam in Fucaceis plurimis aliis, satis constat. Easdem vero in diversis Sargassorum Speciebus a diversis partibus transformatas oriri, a Systematicis hucusque vix rite agnotum fuisse, putarem. Dum in longe plurimis (Husargassis) ipsa vesicula, sepius spherica, a superiore parte folii inflata oritur, inferiore parte folii in petiolum vesiculax abeunte, contrarium observare licet in permultis Speciebus Australix et Japonix, in quibus ipsam vesiculam ab infima parte folii, quasi intra petiolum generari patet, superiore parte folii aut persi- stente non transmutata (in partibus plante inferioribus), aut sub forma reducta, quin immo in aristam transmutata (in partibus plantex mediis et supremis). Vesiculas petiolares hoc modo generantibus Speciebus duo Subgenera institui, que hoc loco nomine Bactro- phyci et Arthrophyci infra ulterius descripta videas. Si ita mihi certum adparuit vesiculas in Subgeneribus dictis ab alia parte quam in Eusargassis transformatas oriri, quogue inquirendum videbatur, quibusnam partibus trans- mutatis vesicule in Phyllotrichis generarentur. Hunc in finem comparanti mihi Species, modo Phyllotricharum frondem generantes, adparuit vesiculas in longe plurimis a lacinia simpliei (seu a ramello, laciniam simplicem folii pinnatifidi referente) transmutatas fuisse. Quamquam vero hoc charactere originis (a lacinia folii) ita conveniant Species ommnes Phyllotriche&, tamen vesiculas in aliis Speciebus et aliter sitas et aliam formam indutas obvenire adparuit. His differentiis Tribus diversas Phyllotrichae fundare non dubitavi. Hodie fere unica mihi tantum cognita est Species, que, quoad evolutionis normam totius frondis cum Phyllotrichis conveniens, origine vero vesicularum prorsus diversa mihi adparuit. Dum enim in Phyllotrichis vesiculax intra laciniam simplicem folii pinnatifidi in- flantur, vidi in Sarg. patente vesiculas ad basem folii pinnatifidi generatas, admodum magnas et ellipticas, et in inferioribus partibus frondis aut folio toto pinnatifido superatas, aut ramulo ramellis subdiviso, supremis nunc tantum ramello minore aut arista munitis. Ita S. patentem gquodam modo analogam formam Bactrophycis et Arthrophycis sistere facile diceres. Hinc Subgenus proprium Schzophycus huic Speciei instituendum putavi, quod evolutionis norma frondis cum Phyllotricha, situ vero et origine vesicularum cum Arthro- phyco convenire, mihi adparuit. Inter Species supra memoratas, qua evolutione vesicularum quasi intra-petiolari in- signes videntur, Åustralasice dignoscantur receptaculis plus minus compositis; nimirum receptacula in ramulo axillari nunc cymam efficiunt, nunc racemum, singulis ramis in De characteri- bus quibusdam ACCeESSOTNS, ä dispositione partivum petitis. 22 J: G. AGARDH, SPECIES SARGASSORUM AUSTRALTZE. cyma, singulisque receptaculis in racemo ebracteolatis. Que vero Species ex mari Japo- nico et Sinensi proveniunt, hu differre mihi adparuerunt receptaculis axillaribus siunplici- bus et intra bracteam singulis. Exerescente ramulo, in quo oritur receptaculum, hoc ter- minale permanet; ramulus vero fructiferus magis exerescens nunce est inferne foliosus, superne unico receptaculo munitus; nunce ramulis novis in axilla foliorum natis et suo ordine fertilibus, ipsi ramuli fructiferi compositi adpareant. Foliis superioribus fertilibus in. bracteas mutatis et sensim delabentibus, receptacula harum Specierum adpareant aut racemosa aut paniculatim disposita. Speciebus Japonieis, hoc modo fructiferis, Subgenus propriwn (Bactrophycus) ereavi, quod vero caute dignoscatur ab aliis, quorum receptacula maturescentia consimili modo disposita, facilms putares. Typos igitur 5 diversos dignoscere putavi inter Species, quas Sargasso Generi hodie refero, et singulis his typis Subgenus proprium institui. Subgenera hac nature con- venientia ex eo quoque sequi putarem, quod singula, directione quasi mutata, ad ala Genera proxima suis characteribus tendere facile viderentur ”. Preter allatos characteres, quibus Subgenera diversa dignoscere putavi, nune quogque alios, gquasi accessorios, sexpe adesse assumsi, qui quo magis singulis subgeneribus privi sint, ad hec recognoscenda quoque conferant. Qui vero characteres, in diversis Speciebus aut magis evidentes aut in alils obsolescentes, caute adhibeantur. De his igitur hoc loco pauca addere placet. Si in multis Sargassis frondes proveniunt divisione et ulteriore decompositione foli cujusdam primarii, partes hujus frondis quoque distiche dispositas obvenire, facilius cre- deres. Sunt quoque Species plures horum Sargassorum, in quibus partes frondium, plu- rime aut pauciores, bifariam expanduntur. In alls vero, ut in haud paucis Cystophora Speciebus, obtinet, ut organa orjginitus distiche generata, superioribus suis partibus ita sensim sensimque a primaria directione deflectuntur, ut demum partes quogquoversum porrectas diceres. Ab his Speciebus, quasi typice distichis, magis abludunt plurime, que axillari partium novarum evolutione formantur, in quibus partes direetione gquasi jam ab origine mutata fere normaliter quoquoversum panduntur. Sunt vero etiam inter has Spe- cies, quarum rachides ramorum complanatrer ramulos gerunt a margine aut submargine 1 Si statuerem quibus aliis Generibus proxima essent Husargassa, Turbinarias primo loco nominare vix dubitarem. In Turbinaria omnia folia vesiculosa obvenire constat; in Sargassis alia permanent folia, alia in vesi- culas mutantur. Comparatis vero Sargassorum formis, que in Oceamis natantes degunt, patet vesiculas in eadem Specie nunc pauciores, nunc copiosissimas obvenire. Ipsam formam quod attinet, Species Sargassi quoque hodie cognita est (S. armatum I. AG. = S. heterocystum Monr?), cujus vesiculae numerosae eas Turbinariae non parum referunt, aliis vesiculis tamen magis sphaericis. Si vero quis Arthrophycos cum aliis Generibus, Sargassis proximis, compararet, nescio anne primo loco ad Genus Carpophylli has accedere putaret. Que olim Species Sargassi vix dubia considerata fvt, S. plumosum RicH. ad Carpophylla revocandum esse, jam antea statui; et hodie assumere ausus sum FF. longifolium "TURNERI esse speciem genuinam Carpophylli. Utraque Species nonnullis characteribus Arthrophycos tangit, aliis ad Carpo- phylla accedunt. Sargassa et Carpophylla quoad formationem caulis alio modo inerescere jam supra monui, ct hanc ob rationem adparatum radicalem proprium in Carpophyllis forsan obvenire assumsi. Quee si ita sint, utram- que Speciem ad Carpophylla referendam esse, patet. Typum versus ommnino diversum Phyllotrichas tendere, mihi vix dubium adparwt. Vario nimirum respectu Cystophylla rveferumt. In Cystophyllis, ut in Sargassis, caulem proprium a ramis eodem modo diversum esse facilius dicerem. Rami sape alii steriles foliiferi, alii eodem tempore elongati et fructiferi; nunc iidem rami, inferne foliiferi, superne quasi subito abeunt in stadium fructiferum. In pluribus Cystophyllis folia pinnatifida obveniunt laciniis ternatis; et vesiculae pari modo site et forma convenientes. Attamen in Cystophyllis typicum fere videtur vesiculas gerere plurimas in eodem ramulo repetitas, quod in Phyllotrichis numquam vidi. KONGL. SV. VET. AKADEMIENS HANDLINGAR. BAND. 23. N:0O 3. 20 distiche exeuntes; in aliis vero rachides inferne complanate superne fiunt compresse, et demum teretiusculax, ramulos a submargine emittentes fere quoquoversum porrectos. Qui vero ita adsunt in dispositione partium mutationes, nunc admodum conspicurx, nunc obh- soletiores, vix majoris momenti mihi adparuerumnt. Alia mihi videtur ratio ejus dispositionis partium, quam in Speciebus Australasicis haud - paucis jamdudum observarunt Algologi, qui termino illo »ramis retroflexis» " illam sape designarunt. Hunc vero characterem in diversis Speciebus mihi comparanti adparuit, illum revera a conjuncetis pluribus in dispositione partium modificationibus provenire. Mihi i20itur, hujus characteris vim et rationes explicaturo, sequentia animadvertenda videntur: a) Inter Sargassa, que ramis retroflexis instructa dicerem, nullam speciem mihi cog- nitam habeo, in qua rachides ramorum teretiusculx obveniunt. Quamquam igitur S. mem- branaceum et S. Sinelairu proxima affinitate nectuntur cum Speciebus Australize, que ante alias ramis retroflexis insignes videntur, utraque Species tamen rachidibus ramorum tere- tiusculis ramulisque non retrofractis ab affinibus dignoscatur. b) In Speciebus, quarum ramorum rachides ancipites aut angulate, angulis ut pluri- mum in alas extensis, he ale cum margmibus petiolorum semper sunt contigure, h. e. margines petioli sunt gquasi decurrentes in rachidem. In rachide igitur, cujus folia disticha disponerentur, ale decurrentes 4 obvenirent; in rachidi vero, cujus folia tristicha disposita nascerentur, ale decurrentes adessent 6, nisi singule ale rachidis basibus decurrentibus duorum foliorum conjunctis formarentur. Quia vero modo dicto ale singule duabus con- junetis fere normaliter oriuntur, ale in retrofractis plurimis tantum 3 obveniunt; in nonnullis vero, quarum folia magis disticha disponuntur (S. varians) ala dux (aut 4) tantum adsunt. c) Rachis triquetra aut trialata, hoc modo orta, ramum totum neutiqnam percurrit, eadem servata directione alarum; torsione enim totius rachidis ale spiraliter decurrentes evadunt, sepius eo modo ut folium quodque gquartum (ut mihi adparuit) primo superpo- situm maneat (Tab. XXI ir). Si aliquando rachidem quadrialatum dixerunt, hanc ad- parentiam spiris magis contractis adseribendam putavi. Internodia inter folia hoc modo oriuntur magis distincta, rachidem quasi »articulis» compositam mentientia. d) In Sargassis omnibus, rara exceptione ” partes nova alternantes disponuntur; dum vero in longe plurimis partes alternantes aut ex rachide complanata, seu ancipite, distichae 1 Jam in Speciebus Algarum CAROLUS ÅGARDH in sectione propria Cystoseirae Generis, sub titulo Retro- flexe Species enumerat tum Cystophore eo tempore cognitas, tum Sargassi, quas hoc charactere convenientes cre- didit. -Tribum ita consitutam inter Cystoseiras genuimas et Sargassa ambiguam dixit, et im eo memorabilem quod caulis articulatus est, veluti per gradus et intervalla aderesceret atque inde flexuosus, reliquiisque ramorum diffrac- torum exasperatus. Rami basi deflexi mox horizontales dicuntur. GREVILLP in Synopsi, quam »Algis Britannicis» adjunxit, sub eodem titulo Retroflexarum Species eo tempore cognitas tum Sargassi tum Cystophora promiscue dispositas enumeravit. Ipse postea inter Sargassa et Cystophoras probe distinguere conatus sum, et retroflexas Species Sargassorum in sectione propria, sub nomine Arthrophyci, conjunctas disposui. Ali hoc charactere spreto, nec inter Sargassa Species retroflexas ab aliis distinguere, nec differentias, que inter Cystophoras et Sargassa ad- sunt, rite exponere periculum fecerunt. Agnoscere opportet has differentias non facilius percipi, nisi specimina magis completa comparare liceat. HPjusmodi vero specimina in plurimis Algarum collectionibus desiderantur. Oculo vero adsueto specimina utriusque Generis primo intuitu dignoscantur. > In Eusargassis aliquando (S. crispum) ramos sparsim oppositos aliis alternantibus observare licet; nunc ramos geminos adproximatos, at in diversas directiones tendentes. Quza ita disponuntur, ea tantum exempla a normali dispositione aberrantia putavi. Raro quoque in Cystoseiris rami oppositi obveniant. Inter Phyllotrichas vero sunt species (S. decipiens, :S. verruculosuwm), in quibus folia normaliter trichotoma generantur, intermedia lacinia quasi diversam naturam prrebente, lateralibus infimis (auwt pluribus) normaliter oppositis. 24 J. G. AGARDH, SPECIES SARGASSORUM AUSTRALLUIE. exeunt, aut ex rachide teretiuscula quoquoversum porrect2e, in Retroflexis contra tristicha al- ternantes fiunt, quod a primaria quadam dispositione cellularum generantium pendere suspicor. e) Folia in Sargassis plurimis — velut apices frondium in plurimis algis erectius- culis — normaliter sursum porrecta, excrescere, vix quispiam dubitaret. An vero idem obtineat in Sargassis retroflexis, mihi nullo modo certum videtur. In planta magis evo- luta, ramos omni directione (sursum et deorsum) pandente, differentiam hoc respectu minus adparentem esse debere, patet. In planta infantili (Tab. XIX, fig. 1) quam observare mihi licuit, vidi folia infima caulis, que jam unam paginam superam et aliam inferam monstra- bant, inde a basi ita deflexa ut apices foliorum deorsum spectantes diceres; inferiore pa- gina (nec ut in folio erectiusculo supera) rachidi proxima. Ramulum, in axilla folii ita descendentis generatum, aliam directionem facilius assumere, forsam conjicere liceret. f) Ut jam supra describere conatus sum, folia, que mitio fuerunt fulerantia ramulis, sensim sensimque cum ramulo, supra axillam ipsorum nato, inferne coalescunt et demum quasi in ramulo sita adpareant. Infimum folium ramuli hoc modo fit semper deorsum versum et sepe magnitudine eminet. Dejecto denique hoc folio basis ejusdem persistit, nune sub forma cicatriculax minoris, nunc appendicem proprium deflexum mentiens. In rachidibus majoribus eodem modo dejiciuntur demum ramuli inferiores, suas quoque cica- triculas aut appendiculas deflexas, plus minus in rachide prominulas, linquentes. Oriuntur hoc modo rachides in inferiore sua parte inter appendiculas prominulas et alternantes flexuose, que precipue in Cystophoris nonnullis adspectum sibi omnino proprium vindi- cant, partibus persistentibus scalas plus minus compositas referentibus. His characteribus nune singulis, nunc pluribus aut ommibus conjunetis insignes di- cerem Species, quas ramis retrofractis preditas olim considerarunt. Fiunt vero characteres magis conspicui in nonnullis, obsoletiores aut vix conspiciendi in aliis. In Cystophoris, quarum Species ramis retrofractis fere ante alias omnes insignes conspiciantur, ramuli et folia, si quidem folia in Cystophoris adesse concedant, disticha generantur, nunc a marginibus rachidis complanate aut compresse exeuntia, nunc ad- parenter a lateribus planis ejusdem provenientia. In planta vero juvenili nonnullarum Specierum observare licet petiolum (ramulum) esse ad basem evidenter tortum (torsione dextrorsa in uno, sinistrorsa in proximo), et margines petioli hoc modo fieri alterne de- currentes in rachidem, que marginibus his decurrentibus sensim magis dilatata expanditur; directione alarum vero contraria ei, in quam rami distichi adparenter a rachide discedere videntur. In rachide, hoc modo sensim magis magisque alis dilatata, facili errore erederes ramulos adultiores a lateribus planis rachidis esse provenientes. His accedit, quod in Cystophoris folia ramulique demum quasi articulatione separantur ab ipsorum basi persi- stente, qua sexpe appendiculam sistit admodum prominulam. Ob bases ita conspicuas, in rachide flexuosa alternantes, partes inferiores ramorum adultiorum adspectum praebent ad- modum singularem, quem jam primis harum speeierum deseriptoribus insignem adparnisse, vix quispiam mirabitur ". 1 Addere Inbet alias esse Cystophoras, in quibus rami retroflexi vix adsunt. Ita in OC. spartioide et C. platylobio rvami a rachidis distichae marginibus exeunt, nulla facta torsione basali, quare rami retrofracti proprii nee adsunt. In C.: GREVILLPI et paucis alils, in quibus rachides ramorum teretiusculae obveniunt, nee rami pro- prie retrofracti inveniantur. Sed in his bases ramorum delapsorum persistentes nunce sat evidentes conspieiantur. KONGL. SV. VET. AKADEMIENS HANDLINGAR. BAND. 23. N:0O 3. 25 In nonnullis Phyllotriche Speciebus (S. varians (Tab. XVI, fig. 2 et 4), S. decipiens) ramos eodem modo retrofractos facilius quoque diceres; in his folia ramulique a margine rachidis ancipitis initio adscendunt; at folia, ab origine phyllodiiformia et marginem rachidi advertentia, mox torsione petioli unam paginam superam alteramque inferam monstrant; a marginibus hujus petioli, qui ipsa sua torsione fit magis horizontalis, alx utringue de- currentes in rachidem continuantur. Quia vero in his Speciebus folia alterna et disticha disposita sunt, ale rachidis tantum 4 formantur; qguarum gemine, magis conspicuze, margines rachidis efficiunt; alie, magis obsoletr, costam utrinque parum productam ra- chidis ancipitis constituere videntur. Im plurimis Speciebus Sargassorum Australie, quas Arthrophycis hodie adnumeravi, rami retroflexi formantur conjunctis pluribus iis rationibus, quas mox supra ad hanc ad- parentiam conferre dixi. HEandem quoque evolutionis normam in Speciebus nonnullis Japo- nicis, quas Bactrophycis adnumeravi, obvenire conjicio. Ob manca vero herbariorum Spe- cimina, que in nonnullis vidi, neseio an modificationes quaedam proprie in his adessent. Ex iis, que supra attuli, patere putarem characterem illum, quem ramis retroflexis jamdudum designare voluerunt, vario modo oriri posse. Alio revera modo proveniunt rami adparenter retroflexi in Cystophoris et in Sargassis, in Arthrophycis et Phyllotrichis. Neque igitur assumere licet Species omnes, quas charactere dicto insignes putarunt, revera proxime adfines esse; neque opportet exspectare ramos retroflexos in omnibus Speciebus affinibus eque evidentes obvenire. Que vero Species sunt ejusdem typi, in iis hunc characterem modo typi evolutum conjicio, si quidem conditiones adsint, sub quibus in hoc typo evolvatur. Si in Eusargassis rami triquetri nusquam adsint, nec ramulos retroflexos in 118 obvenire suspicor. Si in Arthrophycis, et in Bactrophycis paucis rachides ramorum teretiusculx obveniant, et ita in his conditiones deficiant, sub quibus in plurimis pro- veniunt rami retroflexi, nec hanc ob rem demonstratum putarem Species dissidentes in altis quoque distare. Si queritur gquam ob causam, vel quem in finem folia ramique modo illo peculiari disponerentur in Speciebus, quarum rami dicuntur retroflexi, mihi hoc quidem nimium obscurum adparuit, quam ut hac de re certam opionem enuntiare auderem. Nec ipsam rem elucidari putarem nomine quodam dato, ut hodie sepe placet. Interea vero ea afferre volui, que ad dispositionem interpretandam forsan pertineant. Jam supra assumere ausus sum vesiculas ea esse organa, quarum ope frondes Fucoi- dearum ad superficiem maris adscendere tendunt. Si hoc jure quodam dixerim, forsan conjecture locus esset, ramos nisi vesiculis sublevatos, suo metipsorum pondere fieri magis magisque deflexos. Folia revera in Speciebus Arthrophyci sepe sunt sat magna, et ideo forsan ponderosa, dum, comparatis aliis Sargassis, vesiculex in lisdem plerumque pauciores obveniant; et que adsunt vix ita disposite, ut rami deflexi his extollerentur '. Si vero jam in fronde inchoante folia, quoad substantiam firmiora, jam deflexa obveniant a rachide 1 Im Arthrophycis plurimis vesicule ad ramorum bases plerumque disponuntur, quasi laterales in rachide, et seepius pauciores adsunt; his adjuvantibus igitur potius rachidem erectiusculam sustineri quam ipsos ramos, forsan crederes. In S. verruculoso, contra, in quo singuli ramuli vesiculam terminalem generant, ramulos erectius- culos fieri, hac adjuvante vesicula, facilius conjicere liceret. K. Sv. Vet. Akad. Handl. Bd. 23. N:o 3. dj 26 J. G. AGARDH, SPECIES SARGASSORUM AUSTRALIA. validiore, qualia eadem vidi (in S. bracteoloso), vix majorem vim vesiculis paucioribus Arthrophyceorum tribuere auderem. Algas majores, refluxu oceami denudatas, videre licet non tantum decumbentes, sed fere diceres depressas. Si igitur fluxum atque refluxum Oceani ad oras Japonix et Au- stralie vehementiorem assumere liceret, folia sub refluxu dependentia demum situm assu- mere peculiarem facilius conjiceres; et ita ab ipso motu oceani causam dispositionis dedu- cere, forsan cuidam placeret. Si vero tantum certe sunt Species, que ramis retroflexis instructe sunt, alls, in lisdem locis viventibus, haud eandem dispositionem gerentibus, patet aliam esse debere causam; nec scio an constaret fluxum et refluxum oceani vehe- mentiorem esse in his locis quam in multis alls. Alio loco mentionem feci de observatione, gquam supra quoque memoravi, Algas quasdam, guarum caules sunt complanati, supra radicem obvenire semel aut bis tortas; aliasque esse quarum caules complanati toti normaliter torti adscendunt. De his conjicere ausus sum hoc fieri eum in finem ut melius sustinerent violentiam undarum, que impetu iterum iterumque repetito sepe a rupibus veliementissime retorquentur in diversas direc- tiones. Si jure qgquodam hoc assumere licuit, neseio anne quoque conjecture locus esset rachidem in Arthrophyci Speciebus triquetram, eunden in finem spiraliter tortam obvenire. In Phyllotrich&e Speciebus paucis (S. varians, S. decipiens), plurimisque Cystophoris, qua- rum rachides complanate gerunt ramos a margine exeuntes et alternos, sunt hi rami al- terne dextrorsum et sinistrorsum torti in alias directiones; ex qua dispositione forsan quoque conjicere liceret, Species dictas suo modo undarum violentiam maris turbulenti deflectere tendere. De dchaructere Im iis, que supra dixi, indicare volui quibusnam ductus rationibus Species Sargas- bus, quibus sorum hoc loco disponere conatus sum. Si Subgenera, hoc modo creata, naturae consen- ducentibus Species intra tanea agnoscentur, restat decidere quomodo Species intra singula ordinarentur. Quod ponantur. attinet Phyllotrichas, ad ea referre sufficiat, que jam supra dixi et que in descriptione hujus Subgeneris ulterius exposita videas. Phyllotrichas revera in Tribus naturales a me subdivisas fuisse, vix dubitarem. Species ÅArthrophycr ommnes proxima affinitate junetas esse, nec dubium mihi adparuit. Omnes igitur Species mihi cognitas ad unicam Tribum mnaturalem referre placuit. Ut vero facilius invicem dignoscantur Species, hanc quoque Tribum ulterius subdividere cona- | tus sum, et hunc in finem characteribus a receptaculorum forma petitis plurimum dedi, primo loco tamen separatis iis Speciebus, que ob rachides teretiusculas deficere videbantur charactere illo accessorio, quo plurima Species conveniant et a plurimis Sargassis facilius dignoscantur. Quoad dispositionem receptacula in plurimis vidi racemosa; in nonnullis paucis eadem cymosa mihi obvenerunt; hunc vero characterem hoc loco posthabitum fuisse, quia in paucissimis observatum, animadvertere volui. Quod attinet Bactrophycos, jama supra monui plurimas Species hodie tantum cognitas esse fragmentis, que ad herbaria Europea olim reportarunt paucissimi nonnulli Algarum col- lectores. Quantum ex his fragmentis conjicere liceat, easdem inter diversas Species differen- tias obvenire putavi, quas in Arthrophycis evidentiores vidi: in nonnullis igitur rachides ramorum teretiusculas, et has ramis non retrofractis praditas, in alus rachides triquetras, ramis plus minus evidenter retrofractis; at alix quoque sunt Species, que suis quibusdam KONGL. SV. VET. AKADEMIENS HANDLINGAR. BAND. 23. N:0O 3. 27 differentiis prodere videntur, majoris momenti characteres in his quoque latere. Recepta- cula in Bactrophycis omnibus hucusque notis esse teretiuscula et inermia, hoc loco animad- vertere placet. Difficilius quidem dicitur quomodo numerosissime Husargassorum Species optime disponerentur, naturali nexu Specierum conservato. Omnes enim fere eundem Typum referunt, et que uno aut altero respectu maxime abludentes adpareant, has revera inter- mediis ad eundem typum revenire facilius diceres; Species quoque, quas ob unum charac- terem potissimum affines putares, has sepe als characteribus ad diversas Species tendere diceres. Suadentibus Arthrophycis, inter quas alie Species habent receptacula teretiuscula et inermia, ali&e receptacula ex ancipite angulata, alie quin immo fere prismatica, mar- ginibus inermibus aut in spinulas productis, sequi videretur characteribus ex ipsa forma receptaculorum deductis haud eam vim tribuendam esse, ut his ducentibus in Subgenera diversa distrahere vellem Species, receptaculorum forma diversas, ut hoc Käötzingio placuit. Attamen ad Species facilius recognoscendas conducere putavi, si Species Acanthocarpicas ab inermibus (Malacocarpicis) sejunetas enumerarem; geminis vero seriebus ita creatis, tertiam adjungere ausus sum, quam receptaculis modo peculiari ortis distinctam finxi". Intra series, hoc modo constitutas, Tribus diversas institui, suadentibus potissimum cha- racteribus a dispositione receptaculorum aut magis cymosa, aut evidentius racemosa de- ductis. Inferioris ordinis characteres alios me quoque attulisse eum in finem, ut facilius recognoscantur Species, hoc loco demum dictum volui. In Enumeratione Generum Fucacearum, quam tempore ultimam memini, Harvey 24 Genera earum nuncupavit. Ex his plurima certis Oceanorum partibus priva videntur, aut extra has parum evagantia, nunc sub formis aliis quasi advene in diverso mari ge- nerantur. Ita Cystoseirce, que in Mari Mediterraneo ejusque sinubus et numero indivi- duorum et varietate Specierum inter alias hujus maris incolas ita prominent, vix nisi in Oceano atlantico vicino obvenire videntur. HEasdem Species nec in proximo Mari Rubro generari scio, nec ad Indiam occidentalem, que tot alias Algas mediterraneas alit, unicam speciem provenire, hucusque constat. Eodem modo sunt numerosa alia Genera Fucacearum maribus Australie priva, pluribus tamen ex his Novam Hollandiam, Tasmaniam et Novam Zelandiam simul inhabitantibus. Duo (Splachnidium et Carpophyllum) quogue ad Cap. B. Spei proveniant. Cystophyllum in Oceano Pacifico suas sedes principales habere diceres, quamquam nonnulle Novam Hollandiam quoque attingunt. Que vero si ita sint, his Ge- neribus consideratis, de Sargassis contrarium valere facilius crederes; harum enim Species in omnibus OÖOceanorum partibus calidioribus generari putares; quin immo multis locis easdem constituere principalem partem marine vegetationis, et his locis Cystoseiras Euro- peas quasi substituere, non egre assumeres. Quod vero si de Genere, plurimas formas plus minus diversas complectente, valeat, haud de singulis Speciebus, rite interpretatis, me judice statuitur. Diversas puto Species, quas alunt rupes Nova Hollandie et littora Japonica; Species ad Cap. B. Spei obvenientes in parte superiore Oceani Atlanticil vix collectas fuisse conjicerem; Species, que in Mari Rubro optime degunt, differunt ab iis ! Me quidem non fugit, hanc seriem, quam nomine Zygocarpice separavi, quasi superioris ordinis esse, et alias Species in hac esse receptaculis inermibus, alias receptaculis armatis instructas. Dum vero Zygocarpica paucas Species tantum complectere videntur, his insistere mihi non opus esse adparuit. De locis nata- libus, que singulis Spe- ciebus Sargas- sorum priva videntur. 28 J. G. AGARDH, SPECIES SARGASSORUM AUSTRALILE. Maris Mediterranei. Que ad Indiam occidentalem et partes Americx calidioris numerosa prole generantur, he vix Cap. B. Spei attingunt; et multo minus Species in aliis Öceanis ort quoque Atlanticum inire putarem. Linnexo qgquondam placuit statuere, se ex ipso habitu dignoscere valere plantas Americe ab 18 Asie et Africe; si quoque idem de Sar- gassis enumtiare non licet, tamen puto ut hodie conjiciatur ex quonam oceano Sargassorum forma diverse allate fuerint. Hoc modo ipsi loci natales Specierum ad id conferant, ut invicem facilius dignoscantur Sargassa. Me, hoc statuentem, certe non fugit contrariam omnino opinionem ex is deducere licere, que de locis natalibus multorum Sargassorum in scriptis Algologorum feruntur. De his, si non falsis, saltem me judice dubiis notitis pauca hoc loco moneam. Jam Martens animadvertit ejusmodi de Specierum proventu in diversis maribus divul- gatas notitias caute accipiendas esse; et ipse haud pauca vidi, que probare videntur iisdem non semper fidem tribuendam esse. Erroribus hoc respectu factis duplicem causam inveniri posse, patet: tum falso loco natali scedulis inseripto, tum speciminibus non rite determinatis patriam Speciebus tribuerunt revera alienam. Utriusque pauca exempla afferre lubet. Inter Species, que ad loca natalia diversissima disperse obveniunt, Sargass. bacci- ferum primo loco nominare decet. Incolam esse Oceani Atlantici, Pacifiei et Indiei jam statuit C. AGARDH; inter Algas Nova Hollandie insuper a Sondero enumeratur. In Herb. Agardhiano specimina adsunt veri S. bacciferi, quibus ducentibus Speciem ad Straatsunda lecetam fuisse statuit C. AGARDB. Que& autem in scedula (partem quartam folii fere me-” tiente), manu ni fallor ipsius Tilesii inscripta, de loco natali dicuntur, mihi ita ambigua videntur, ut potius collectiones factas sub reditu ex Straatsunda in Europam verbis scedulze indieari putarem. Eodem modo inter collectiones plantarum Indix Orientalis, quas ad- nuente HEast-India-Company quondam distribuit N. WALLICH, quoque specimen Sargassi bacciferi distributum vidi. In scedula vero hujus rite dicitur quo loco Oceani Atlantici planta collecta fuerit. Inter Algas a PrEriss collectas verum S. baceiferum quoque mihi misit SONDER. Quo vero modo inter plantas Vallichianas Indie orientalis obvenit S. bacci- ferum in Atlantico lectum, nonne eodem plantam Preissianam sub reditu in Europam col- lectam fuisse credere licitum sit? Ante aliquot annos specimina numerosa Sargassorum habui, quorum in scedula patria inscripta fuit »ex Asia orientali, et que collecta dice- bantur a nauta, cui summam fidem adtribuendam esse, mihi asseruerunt. Asiam orien- talem numerosas Species Sargassorum alere, satis hodie constat; sed ex his ommnibus ne minimum quidem fragmentum, in collectione ad me missa, adesse vidi. Contra, vero plurimas formas, que ad oras Americe foederatae obveniunt, et quidem distinctissimas (S: bacciferum, S. pteropleuron, S. buzxifolium) presentes in hac collectione vidi. Hinc vix dubium mihi adparuit patriam lapsu quodam calami »Asiam orientalem» pro »America oriental hoc loco inseriptam fuisse. Que sub itineribus longioribus in diversis locis na- talibus colliguntur Algee, 118 simili modo locos natales erroneos sepe mscriptos fuisse, mihi vix dubium videtur. Phyllosporam Chamissoi quandam distinxit C. AGARDH (Revis. der Macrocystis p- 313) patria hoc modo adseripta: »In Mari Atlantico, secundum adnotationem in Coll. CI. Chamissoi, qui legit.> Magnopere dubito ipsam hanc plantam ab yregia Menziesii differre, que est OÖceani pacifici superioris incola notissima; et Öceanum Atlan- ticum esse nova Speciei patriam, mihi quidem non minus dubium adparuit. KONGL. SV. VET. AKADEMIENS HANDLINGAR. BAND. 23. N:O 3. 29 Aliud exemplum, quo modo errores de patria Algarum divulgantur, mihi praebent »plantx Heankeanw», quibus a CC. AGARDA descriptis patria: »Mare Australe» tribuitur. Speenninibus postea allatis demonstrari posse puto, has omnes in Oceano pacifico superiore revera collectas fuisse. Ruprecht, comparatis speciminibus, qua in Musaxo Petropolitano asservantur, notitias erroneas de patria Algarum, vagis insceriptionibus schedularum fundatas, corrigere, jamdudum quoque suscepit. Quod autem sexpissime ad falsas notitias de distributione Specierum conducere puto, ab erronea determinatione speciminum pendere, sine ommni hesitatione contendere auderem. Jam eo tempore, quo Species Sargassorum distinguere conatus est TURNER, cum ipsum ejusmodi errores commisisse patet. Ex habitu et forma foltorum characteres precipuos Specierum deducendos esse assumens, quamcumque fere formam, foliis Jineari-lanceolatis et serratis instructam, ad suum Fuc. natantem retulit. Quamquam igitur varietatem illam y acanthicarpum fructibus dentatis diversam viderat, hanc tamen ad suum FF. natantem referre non dubitavit; et ita diversorum oceanorum formis, que characteribus istis habi- tualibus convenirent, ad eandem speciem ductis, speciem hane in omni mari obvenientem statuere licuit. Constat Species nonnullas Oceani atlantici inter Algas Europeas enumerari, utpote harum in littus rejecta specimina aliquando invenerunt Algologi. Ita S. vulgare et S. bacciferum, utpote undis in insulas ÖRKNEY aliquando allata, inter Algas Britannixe enu- merantur. Plantam S. vulgaris veram a Grevilleo delineatam fuisse equidem non dubi- tarem; quod vero an quoque de planta a Harvey depicta dicere liceat, mihi nullo modo certum videtur. Se specimen ex America missum depinxisse, expressis verbis dixit HARVEY. Mihi iconem comparanti adparuit plantam depictam vix ad S. vulgare, sed ad S. affine referendam esse; quam formam 5. filipendule considerare hodie propensus sum. In opusculo, quod de pluribus Speciebus Fucacearum publici juris fecit Mertens, Fuc. fissifolium quendam desecripsit, quem foliis ut plurimum bifidis, raro simplicibus, potissimum distinetum voluisse videtur, utpote hunc cum Fuco diversifolio TURN. (»vex oris Agypti) proximum judicavit. Eum hanc ob causam sug speciei patriam Mare rubrum indicasse, facilius conjiceres. Comparatis vero speciminibus, de quibus infra dixi, patet Speciem Mertensianam revera esse Speciem Nove Hollandie. Folia bifida aut pinnatifida Eusargassorum, que post formationem primordii in caule ramisque nunc obveniant, potius esse luxuriantis evolutionis indicia, quam characteres prebere certis Speciebus, mihi vix dubium videtur. Suadente vero ejusmodi charactere multas diversorum marium formas sub una eademque Specie facilius conjuncetas haberes. Inter Species plurimas a Kätzingio delineatas, sunt haud paucex, quas ducentibus ejusdem iconibus ad alias Species referre propensus sum. Exempla pauca hoc loco affe- ram. Sarg. subrepandum Vol. XI, tab. 2, caule evidentius plano et receptaculis inermibus delineatum, vix verum putarem. -S. Telephifolium l. c. tab. 3 potius ad S. crispum per- tinere conjicerem. In S. crispe I. ce. cui receptacula tribuuntur inermia, semper receptacula vidi spinulis armata. Carp. lacerifolius I. c. tab. 42 quoad iconem multo potius ad Ca- pensem S. incisifoltum traherem. Carp. latifolium I. ec. tab. 47 vix ad S. latifoltum aliorum referendum crederem, utpote in S. latifolio receptacula inermia obveniunt et ita Species ad Carpacanthos, sensu Kätzingiano, nullo modo pertineat. Heec de Speciebus diu cognitis; 30 J. G. AGARDH, SPECIES SARGASSORUM AUSTRALILIE. de multis formis Öceani atlantici, quas novas Species consideravit KÖTZING, meam opinio- nem dare debui, quam infra, sub Speciebus a me enumeratis videas. Si hoc modo Species, quas inter optime cognitas facilius crederes, alio sensu expli- camtur ab is, qui in Speciebus cognoscendis versatissimi habentur, vix quispiam miraretur Species non semper rite intellectas fuisse ab aliis, qui magis obiter de Speciebus Sargas- sorum judicarunt. Multas igitur Species, que in operibus Algologorum enumerantur ut incole regionum diversarum, non rite determinatas fuisse, facilius conjicerem. Ita inter Algas ad insulam Guadeloupe Indie occidentalis lectas, enumeratas video: S. mecisifolwum, que est Species Capensis; S. polyphyllum et S. Liebmanni, que sunt Species Oceani paci- fici; S. angustifolium, que est Species Oceani Indici. Specimina ita determinata equidem non vidi; istas vero Species, que sub nominibus indicatis primitus intellectas voluerunt, eadem sistere, mihi maximopere dubium adparuit. Comparanti mihi specimina numerosa, que ex diversis locis natalibus missa habeo, rarissime quiden obvenit, ut in speciminibus, que ex uno oceano allata fuerunt, Speciem alterius oceani recognoscere crederem. Specimina quidem habui plura, quorum folia vidi plus minus convenientia nunc cum lis S. bacciferi, nunc cum iis S. vulgaris (aut S. latifolii aut S. Ilicifolii), nec tamen hanc ob congruentiam ad has Species pertinentia. A plurimis aliis Speciebus charactere proprio foliorum distat S. dentifolium, que est Species maris rubri. Eodem vero charactere foliorum sepe gaudet S. pteropleuron, que ad oras Americe foederat2e obvenit. Nec vero ob hanc congruentiam utramque Speciem jungere vellem, ut hoc quondam Farlowio placuisse videtur. Quamquam hoc charactere, sat peculiari, congru- entes, has Species ne imvicem quidem affinitate proxima propinquas erederem. Multo minus rationes video, quibus deduceretur S. dentifolium esse formam quandam primariam, cujus Specimina, e patria evagantia et a fuitante Oceano Indico in Atlanticum traducta, sub forma mutata S. baceiferi prata sic dieta atlantica formarent, quod qgquondam auctori haud infime auctoritatis contendere placuit. Singulas igitur Sargassorum Species suas habere sedes, sibi proprias, jure quodam assumere mihi videor. Distributionis vero areas, quas singule Species occupant, nunc latius patere suspicor, nunc angustioribus limitibus cireumscriptas esse. Hodie autem hos limites ducere nemo sanus suscipiat, memor quam manca sint que de Algis diversorum locorum novimus. Lamouroux, qui forsan primus de geographica distributione Algarum scripsit (Dict. class. Vol. VII, p. 245), de Sargassis statuit eas esse inter Tropicos numerosissimas, easdemque extra grad. latitud. 42 utriusque hemispherii raro provenire; Mare rubrum esse MNargassis feracissimum; ad Indiam orientalem et in mari Caribeo quoque frequentes obvenire dixit. Bory de St. Vincent, qui postea (Voyage de la Coquille in Introduct.) regiones marium certas definire suscepit, quas plantis et animalibus in tisdem vigentibus distinguere voluit, primariam quandam statuit esse differentiam inter Öceanos, quos 5 dixit, et »maria mediterranea», guorum 8 enumeravit; preterea vero quoque maria undique clausa, que Caspica nominavit, distineta voluit. Aquis fluentibus Oceanorum majorem quandam vim eum adtribuisse crederes, et hane ob causam collectiones Sargassorum na- tantium certis locis Oceanorum collatas fieri. Maribus, contra, mediterraneis deficere, aut in lisdem minus conspicuos obyenire fluxus et refluxus aquarum; calorem aque in medi- KONGL. SV. VET. AKADEMIENS HANDLINGAR. BAND. 23. N:0O 3. 31 terraneis sepius majorem esse, salsitudinem autem minorem et alia qusxedam statuit, de quibus hoc loco dicere supersedeam. — Eum vero his dictis explicare voluisse differentias vegetationis, que inter Öceanos et maria mediterranea intercederent, patet. Statuit revera differentiam inter Algas, que ad littora Gallix oceanica et qua ad mediterranea obyeniant, majorem esse quam inter cas, que ad littora Galloprovincix et Fgypti adsint. Boryum assumsisse certas quasdam esse Species, que Oceanis, alias que maribus mediterraneis prive viderentur, hoc loco meminisse opportet, utpote sint in distributione Sargassorum nonnulla, qua hoc forsan suadeant. Que enim Oceano atlantico magis aperto prive videntur Species (S. baceiferum, S. pteropleuron, S. Hystriz) eas neque in Mari mediterraneo, neque in Sinu mexiecano obvenire conjicio, si quoque Specimina eorundem, ad littora mediterranea Hispanize (ni fallor) rejecta, in Herbariis asservata viderim. Sunt quoque he Species Oceanicze, quarum fragmenta arrepta »prata atlantica» constituant. In mappis hydrographicis ejusmodi Fucacearum agglomerationes quoque in Oceano pacifico superiore obvenire indicantur; quibusnam vero Speciebus he formentur, mihi omnino latet, utpote ne minimum quidem fragmentum exinde viderim. Que in aliis Oceanis memo- rantur, sub adjecto nomine »Long-kelp», potius fragmentis Macrocystidearum constitutas Suspicor. Nescio anne pari modo assumere liceret, Species Sargassorum, que in aliis Oceanis ad littora magis aperta inveniantur, quoque quasi magis oceanicas considerandas esse. Species numerosas Arthrophycearum, que totam Novam Hollandiam inferiorem inhabitant, hoc modo ad Species magis oceanicas referre opporteret. Animadvertere placet crypto- stomata in his aut nulla aut parum conspicua adesse, velut quoque de S. baccifero constat cryptostomata in hoc desiderari. Me vero omnino fugit, quo modo unum ab altero pen- dere deduceretur. Plurimas Sargassorum Species maria sic diecta mediterranea adamare, facilius quis cerederet. Easdem in sinu Mexicano et ad insulas Indie occidentalis, velut in Mari medi- terraneo et adriatico frequentes obvenire, jamdudum innotuit. Jam primi collectores Al- garum quoque e mari rubro numerosa Sargassa reportarunt, quas plurimas a nulla alia regione hucusque cognitas esse scio '. Ad oras superiores, magis tropicas, Nove Hollan- die aliud centrum facilius crederes numerosis Sargassorum Speciebus. Hanc partem Nov2e Hollandize, insulis cinctam, naturam et vices maris cujusdam mediterranei Sargassis in eo habitantibus prebere, haud 2ere assumerem. Per archipelagos omni directione ex hac parte radiantes, Speciebus Sargassorum hoc mare inhabitantibus licitum crederes evagare in diversas directiones, velut Speciebus harum regionum placuisse conjiceres novas sedes ad littora Nov&e Hollandie querere. Si ita credere liceret ad Novam Hollandiam generari tum Species magis oceanicas Sargassorum, tum maria mediterranea adamantes, facilius quoque explicaretur Species ad ejusdem littora obvenientes esse et plurimas, et formarum variationibus ante alias omnes excellere. ! In recenti opere de plantis Insulae Socotre dux Species Sargassi Generis enumerantur, que antea tantum in Mari rubro observatze fuerunt. de J. G. AGARDH, SPECIES SARGASSORUM AUSTRALTE. Conspectus Subgenerum et Tribuum Sargassi Generis, hoc loco receptorum. Subgenus I. Phyllotricha. Frondibus evolutione et iterata divisione folii pri- mordialis pinnatifidi succesive decompositis, ejusdemque partium transformatione folia pro- pria, vesiculas et receptacula generantibus; foliis pinnatifidis, laciniisque inferiorum latioribus, superiorum angustis sepe ramelliformibus; vesiculis intra laciniam folii (ramellum) inflatis, nunc minutis ellipticis, quasi in media lacinia intumescentibus et aristatis, nunc majoribus et mox muticis sphericis; receptaculis teretiusculis inermibus demum in ramulo racemosis. Tab. I—III; Tab. XII-—XVIII. x Vesiculis minutis magis ellipticis, intra ramulum vix aliter transformatum inflatis. Tribus I. Heteromorphe. Frondibus a caule communi teretiusculo provenientibus, singulis heteromorphis, inferiore parte folium pinnatifidum 2emulante, superiore in rachidem teretiusculam fere quoquoversum ramulosam, foliis vesiculis et re- ceptaculis instruetam abeunte; vesiculis minutis ellipticis intra ramellos superiores singulis inflatis Tab. I et XIII. Tribus II. Cladomorphe. Frondibus a caule communi compresso crasso alterne et distiche nodoso (a submargine) provenientibus, inferioribus sub juniore stadio folia alterne pinnatifida ax&mulantibus, sub adultiore stadio velut superioribus transmutatis in ramos quoquoversum ramulosos, ramulis folia vesiculas et recepta- cula gerentibus, vesiceulis minutis ellipticis aristatis, intra ramellos superiores sin- gulis inflatis, Tab. XIV. x& Vesiculis organa propria constituentibus, petiolo suffultis, juvenilibus sepe api- culatis, adultioribus sphericis muticis. | Tribus III. Phyllomorphe. Frondibus a caule communi teretiusculo et sepius quo- quoversum nodoso provenientibus, totis distiche decompositis, folium pinnatifidum emulantibus, rachidibus ramorum planis costatis et alatis, utringue et alterne folia pinnatifida emittentibus; ramulis superioribus partim subfiliformibus a rachide folii laciniati transformatis, lacinia infima quasi fulerante foliiformi, superioribus in vesiculas sphericas aut in receptacula in rachide alternantia racemosa trans- mutatis. Tab. I-HMI et Tab. XV I et i. Tribus IV. Pteromorphe. Frondibus nunc a caule communi compresso distiche al- ternis, nunc a teretiusculo quoquoversum exeuntibus, pro setate dimorphis; in- KONGL. SV. VET. AKADEMIENS HANDLINGAR. BAND. 23. N:0O 3. 33 ferioribus sub juniore stadio folia trichotomo-pinnatifida emulantibus, superioribus et adultioribus transmutatis in ramos quoguoversum ramulosos; rachidibus ramu- lorum ab inerescente lacinia intermedia folii trichotomi formatis, laciniis laterali- bus ramulum utrinque fulerantibus; vesiculis spheericis muticis, aut in intermedio ramulo breviore singulis, aut in excrescente pluribus alternis. Tab. XV 11; Tap. XVIE-X VII Tribus V. Dimorphe. Frondibus a caule communi teretiusculo quoquoversum exeun- tibus, sensim adscendente ordine transmutatis, foliis omnium decomposito-dicho- tomis, inferioribus junioris plante latioribus laciniis linearibus, superioribus et adultioris plante angustissimis filiformibus, vesiculis majoribus sphericis muticis; receptaculis verrucosis inermibus, nunce in ramulo paniculatis, adultioribus pedi- cellatis subsingulis, nunc fere cymoso-ramosis, ramis ad divisionem pronis. Subgenus II. Schizophycus. Frondibus evolutione et iterata divisione folii primordialis pinnatifidi successive decompositis, ejusdemque partium transformatione folia propria, vesiculas et receptacula generantibus; foliis pinnatifidis, laciniis inferiorum latiori- bus, superiorum angustis ramelliformibus; vesiculis intra imam partem folii inflatis folio- que plus minus diviso superatis; receptaculis teretiusculis inermibus, demum in ramulo racemosis. Subgenus III. Bactrophycus. Fronde evolutione mox axillari et sub iteratis generationibus novarum partium sensim decomposita, folia normaliter simplicia, vesiculas intra imam partem folii ortas, folio aut tantum mucrone superstite coronatas, nec non receptacula ex terminali parte ramuli axillaris transmutata, simplicia siliquseformia et iner- mia, adultiora in ramulo excrescente terminalia, generante. Subgenus IV. Arthrophycus. Fronde evolutione mox axillari et sub iteratis generationibus novarum partium sensim decomposita, folia simplicia, vesiculas intra imam partem folii ortas, folio aut tantum mucrone superstite coronatas, et receptacula plus mi- nus composita, demum in ramulo axillari racemosa aut rarius subcymosa, nunc teretius- cula et sepe inermia, nunc angulata et sepe dentibus armata, generante. Tab. IV; Tab. NPNEEXOXUVE Subgenus V. Eusargassum. Fronde evolutione mox axillari et sub iteratis ge- nerationibus novarum partium sensim decomposita. folia normaliter simplicia, vesiculas intra supremam partem folii ortas, sphericas et muticas, raro ellipticas aut mucrone ter- minatas, et receptacula plus minus composita, in ramo axillari racemosa paniculata aut cymosa, nunc teretiuscula et sepe inermia, nunc angulata et sepe dentibus armata, generante. x Zygocarpiecr ramulis fructigeris adultioribus receptacula cum foliis vesiculisve inter- mixta gerentibus, cymam heteroclitam, quasti pluribus concatenatis ortam, forman- tibus; receptaculis primariis initio dilatata basi supra axwilam folii fulerantis sessilibus, apice attenuato furcatis, furce ramis in nova receptacula, aut in vesi- culam foltumve, eodem modo receptaculiferum, exerescentibus. K. Sv. Vet. Akad. Handl. Bd. 23. N:o 3. 5 34 J. G. AGARDH, SPECIES SARGASSORUM AUSTRALIA. Tribus I. Carpophyllex receptaculis demum cymoso-compositis, cyma heteromorpha, receptacula cum folus vesiculisve (spe) intermixta gerente; singulis ramis aut teretiusculis verrucosis et sxpissime inermibus, aut ex ancipite angulatis apicegque dentato-serratis. Tab. XXV. xx Cladocarpice ramulis fructigeris plus minus decomposito-ramosis, ranvis conformi- bus, omnibus normaliter in receptacula abeuntibus, racemum aut cymam homo- morpham, plus minus compositam, formantibus; ramis receptaculi compositi, sim- gulisque receptaculis racemi adscendente ordine provenmientibus, sensimque sursum matuwrescentibus. w Series I. Acanthocarpice. Tribus II. Glomerulate receptaculis decomposito-ramosis, ramis supra peduneculum communem sursum aut magis patenter radiantibus, plurimis aggregatisque, sxpe glomerulum densissimum formantibus, rarmulis singulis vix discretis, ex ancipite angulatis, margimibus serrato-dentatis, scaphidiis latera plana occupantibus. Tab. NE VUST al OMID Tribns III. Biserrule receptaculorum fructiculo demum racemum, sxplus magis con- tractum formante, receptaculis juvenilibus decomposito-ramosis, ramis in rachide, demum ipsa sterili, sensim separatis, adultioribus in pedicello subsingulis ex an- cipite angulatis, marginibus serrato-dentatis, scaphidiis latera plana occupantibus. Tab. VII et IX; Tab. XXNVIT—XNXVIII. ww Series II. Malacocarpicee. Tribus IV. Fruticulifere receptaculis squarroso-cymosis, nempe supra axillam folii fruticulum pedicellatum, decomposito-ramosum formantibus, ramis cum rachide. tota confluentibus, fertilibus crassiusculis (sepe obtusis) demum plus minus sqar- roso-divergentibus. Tab. XXIX 1. Tribus V. Cymose receptaculis fasciculato-cymosis, nempe supra axillam foli fruti- culum ramis adscendentibus acuminatis decomposito-ramosissimum formantibus; ramis his nunc (et initio) cum rachide fertili confluentibus, nunc (et sensim) in- fimis separatis, quasi novam cymam inchoantibus. Tab. XXIN mv. Tribus VI. Racemose receptaculis racemosis, nempe ramulo fructifero supra axillam folii emergente, initio (et apice) subeymoso, inferne mox racemoso, singulis re- ceptaculis in pedicello proprio separatis sensim racemum fructiferum formantibus. Tab. X—XII; Tab. XXX—XXXI. KONGL, SV. VET. AKADEMIENS HANDLINGAR. BAND. 23. N:O 3. 39 Conspectus Specierum Sargassi Generis. Subgenus I. Phyllotricha. Tribus I. Heteromorphee. heteromorphum, ARS: 2. S. halitrichum. Tribus II. Cladomorpha. x Folus omnibus normaliter compositis pin- natifido-dichotonwus. 3. S. Sonderi, 4. S. muriculatum. x & Folus wnferioribus pinnatifidis, supe- riortbus ramuli foluferi plurimis sim- plicibus, sublinearibus, costatis. > S. linearifolium. Tribus III. Phyllomorphe&e. S. Peronii, S. decurrens, S. Boryi, 5. scabripes. SEE Tribus IV. Pteromorphee. > Caule primario compresso crasso distiche verrucoso; rachidibus ramorum ex plano aneipitibus, a margine folia initio verti- calia, mox torsione petioli paginam pla- nam pinnatifidam rachidi advertentia, gerentibus. 10. S. varians, 11. 5. decipiens. xx Caule primario teretiusculo quoquover- sum verrucoso, rachidibus ramorum ex angulato teretvusculis, inferne flexuosis, superne filiformibus, folia quoquover- sum porrecta gerentibus. 12. S. trichophyllum, 13. S. verruculosum. Tribus V. Dimorphee. 14. S. piluliferum, 15. S. Desfontanestii. Subgenus II. NSchizophycus. 16. S. patens. Subgenus IIT. Bactrophycus. T Rachidibus ramulorum teretiusculis ra- mulos adscendentes quoquoversum emit- tentibus, ramulis apice fructiferis in- ferne foliosis. 17. S. Horneri, 18. S. Fengeri, 19. S. filiemum. FF Rachidibus ramorum ancipitibus aut triquetris, ramulos et folia quoquoversum emittentibus, ramulis torsione petioli ad- parenter retrofractis. a) Vesiculis siliqueformibus, suo diametro duplo -longioribus. 20. S. Coreanum, 21. S. Ringgoldianum Harv. 36 J. G. AGARDH, SPECIES SARGASSORUM AUSTRALIZ. b) Vesiculis ellipticis, suo diametro vix sesquilongioribus. x Veswculis inferioribus folio superatis, in ramulo subsingulis, (superioribus ari- statis). 22. S. serratifolium, 23. S. tortile, 24. S. scoparium, 25. S. macrocarpum, 26. S. siliquastrum. 27. S. corynecarpum HARV. > Vesiculis (saltem superioribus) in ra- mulo numerosis (et aristatis). 28. S. fulvellum, 29. S. enerve, 30. S. hemiphyllum. Subgenus IV. Arthrophycus. T Ramorum rachidibus conspicue angulatis, ramulis retrofractis; folus bracteanti- bus ab inferioribus scepe conspicue di- versis. x Receptaculis teretiusculis inermibus. 31. S. heterophyllum, 32. S. robustum, 33. S. bracteolosum, 34. S. levigatum, 35. S. fallax, 36. 5. paradoxum. x& Receptaculis ex tereti angulatis avt an- cipitwbus, dentibus minoribus sparsim obsitis. 37. S. Globularizefolium, 38. S. incisifolium, 39. S. vestitum, 40. S. rhynchophorum, 41. S. Gunnianum, 42. S. grande, 43. 5. undulatum. xxx Receptaculis — triquetro-prismaticis, marginibus acutangulis prommulis, nunc fere imermibus, nunc brevius dentatis, nunc argute serratis. S. ensifolium, 45. 5. erosum, 46. 5. lacerifolium, biforme, 48. S. tristichum. = 5 (6p) TF Ramorum rachudibus inferne obtuse angulatis, superne teretiusculis, ramulis vix conspicue retrofractis, foluis bracte- antibus ab inferioribus minus diversis. 49. S. membranaceum, 50. S. Sinclairii. Subgenus V. Eusargassum. Series I. Zygocarpice. Tribus I. Carpophyller. F Receptaculis teretiusculis verrucosis iner- mibus, nunc spinulis sparsis piliformi- bus obsitis. x Rachidibus ramorum planis. 51. S. graminifolium. « Rachidibus ramorum teretiusculis fili- formibus. 52. S. angustifolium, 53. S. carpophyllum, 54. S. flavicans, 55. S. fissifolium. >koF Receptaculis ancipitibus subangulatis, apice et marginibus membranaceis ser- rato-dentatis. 56. S. tenerrimum, 57. S. tenue, 58. S. cimereum, KONGL. SV. VET. 59. S. glaucescens, 60. 5. eristatum. Series II. Acanthocarpice. Tribus IT. Glomerulatze. + Rachidibus ramorum quoque in planta superiore complanatis, ramulis a mar- gine distiche exeuntwbus. x Vesiculis in petiolo ipsis sepe longiore subellipsoideis. 61. S: Swartzil, 62. S. Wightii, 63. S. GAS: cervicorne, echinocarpum. + Vesiculis adultioribus in petiolo ipsas ciretiter equante subsphoericis. 65. S. Binderi, 66. S. ligulatum, 67. S. subalatum. "or Rachidibus ramorum saltem planta superioris magis filiformibus, ramulos fere quoquoversum emittentibus, inferio- ribus nunce complanatis, ramulis sub- distichis. & Cryptostomatibus foliorum magis conspi- CUS. 68. S. platycarpum, 69. S. crassifolium, 70. S. obovatum HaARv., 71. S. duplicatum BorY, 72. S. Berberifolium. x& Öryptostomatibus foliorum parum con- spicuis, aut minutis, avt fere nullis. 73. S. marginatum, 74. S. cristefolium, 75. S. Liebmanni, 76. S. Hystrix. AKADEMIENS HANDLINGAR. T1 18 179 30. 31 82. 2 [DA 34 30 86 SV NN BAND. 23. N:0O 3. Tribus III. Biserrule. + Tlicifolia, foliis ad basem plus minus obliquis, cryptostomatibus conspicuis scepe late lantibus, vesiculis in petiolo latiore sphericis nunc marginatis, nunc oblongis aut obovatis. x Folus ecostatis avt costa evanescente in- structis. ANUS >. Agardhianum, lophocarpum, . heterocystum, . Hicifolium. spinifex, ) 6p) PL xx Foliis costatis, costa wviz evanescente. microcystum, biserrula, cinctum, subrepandum. PR PAR FF Coriifolia foliis ad basem utroque la- tere costa subequalibus, sepius lanceo- latis, eryptostomatibus parum conspicuis sepius obsoletis; vesiculis in petiolo nunc latiore sphericis, nunc oblongo-ellipticis aut obovatis. . coriifolium, Oocyste, .« crispum, . Hornschuchii. FoRer Parvifolia frondium partibus exili- tate insignibus, foliis utroque latere co- ste subequalibus. 90. S. claviferum, 91. S. opacum, 92. S. myciocystum, 93. S. microphyllum, 94. S. parvifolium, 95. S. filifolium. 38 J. G. AGARDH, SPECIES SARGASSORUM AUSTRALILZZE. "FR FF Dentifolia foliis utroque latere coste subequalibus, anguste linearibus, costa prominula percurrente spinulisque armata instructis. 96. S. dentifolium. Series III. Malacocarpice. Tribus IV. Fruticuliferze. Tr Vesiculis plus minus evidenter ellipticis, junioribus scepe aristatis, adultioribus nunc obovatis muticis. x Rachidibus ramorum inferioribus eviden- ter complanatis, superioribus ancipitibus aut compressis. 97. S. Decaisnei. x+x Rachidibus superioribus filtformibus, inferioribus compressis, ranvulis a sub- margine exeuntibus. 98. &S. teretifolium, 99. S. spathulefolium, 100. S. aquifolium, 101. S. pyriforme, 102. S. virgatum. FF Vesiculis normaliter sphericis, nunc ob glandulas difrormibus. x Rachidibus ramorum planis, ramulis a margine distiche exeuntibus. 103. S. asperifolium, 104. S. latifolium. xx + Rachidibus ramorum teretiusculis ra- mulis quoquoversum exeuntibus. 105. S. obtusifolium, 106. S. pachycarpum. Tribus V. Cymoswe. TF Rachidibus ramorum complanatis, ramu- lis a margine distiche exeuntibus. 107. S. stenophyllum, 108. S. lanceolatum, 109. S. Grevillei. "FF Rachidibus ramorum inferne compla- natis, superioribus teretuusculis, ramulis quoquoversum egredientibus. 110. S. Desvauxii. "FF Rachidibus ramorum filiformibus teretvusculis, ramis quoquoversum exe- untibus. x Cymis receptaculorum contractis, plus minus dense ramosis, nempe ramis cum rachide fertili confluentibus (inferioribus vix in proprio pedicello separatis) folio fulerante conspicue brevioribus. w Öryptostomatibus fere nullis. 111. S. bacciferum, 112. 5. pteropleuron. ww Cryptostomatibus magis conspicurs. 113. S. Telephifolium, 114. S. torvum, 115. S. polyphyllum, 116. S. vulgare. x& Cymis receptaculorum denvum laxius decompositis, nempe ranvis inferioribus subseparatis in cymas simpliciores sen- sim exerescentibus; adultioribus scepe elongatis et folium fulcrans longitudine cequantibus, ramis singulis acuminatis aut fere cylindraceis. w ÖCryptostomatibus fere nullis aut parum CONspicuis. 117. S. cymosum. w w Cryptostomatibus sepe preseniwbus ma- gis conspicwis. 118. S. lendigerum, 119. 5. trichocarpum, KONGL. SV. VET. AKADEMIENS xAxK Cymis receptaculorum demum dis- sterili suis ramis receptacula singula aut plura traetis, rachide sensim evoluta eodem modo composita sustinente; ramis cyme singulisque receptaculis verrucoso- cylindraceis. 120. S. brachycarpum, 121. S. Salicifolium, 122. S. Linifolium. Tribus VI. Racemos2e. T Acinarie ramulo fertili axillari, scepe breviore; receptacula ambitu lancoideo- comnieca sustinente. + Cryptostomatibus fere nullis. 123. S. neurophorum. x& Cryptostomatibus plus minus conspi- cuis, secus costam unica utrinque serie dispositis. w Vesiculis obovato-ellipticis in petiolo nunc ipsis longiore. 124. S. acinaria, 125. S. Boveanum, 126. S. leptopodum, 127. S. Merrifieldii. vw Vesiculis sphoericis, plerumque in pe- tiolo ipsis breviore. 128. S. podacanthum, 129. 5. polyacanthum, 130. S. spinuligerum. "FF Glandularie ramulo fertili axillari sepe breviore, receptacula ambitu fere cylindracea sustinente. (Plante exilitate partwum insignes, scepe glaudulis promi- nulis instructe). HANDLINGAR. BAND. 23. N:0O 3. 29 x Vesiculis junioribus aristatis aut margi- — natis, adultioribus ellipticis aut magis obovatis. 131. S. bicorne, 132. S. concinnum. x& Veswculis sphoericis nunc ob glandulas prominulas deformibus. 133. S. cystocarpum, 134. S. granuliferum, 135. S. gracile, 136. S. polycystum, 137. S. baccularia, 138. plagiophyllum. S ? S. confusum, S. microceratium. FP Siliquose ramulo fertili azillari demum elongato, receptacula pedicellata cylindracea siliqueformia subtorulosa, in rachide sterili alternantia gerente. Plantc scepius elongate partibus majus- culis preoedite, rachidibus filiformibus leevissimis. yw RBeceptaculis junioribus magis cymosis, cum rachide fertili confluentibus; adul- tioribus in pedicello subsingulis, in ra- clude sterili alternantibus. 139. S. filipendula, 140. S. siliquosum, 141. S. fragile. ww Receptaculis junioribus in rachide jam elongata intumescentibus, singulis, in ra- chide alternantibus, ramellis simplicibus aut ramosis, adultioribus supra pedi- cellum siliqueformibus. 142. 143. S. Henslowianum, S. paniculatum. 40 J. G. AGARDH, SPECIES SARGASSORUM AUSTRALIA. Subgenus I. Phyllotricha. Frondibus evolutione et iterata divisione folii primordialis pinnatifidi successive de- compositis, ejusdemque partium transformatione folia propria, vesiculas et receptacula generantibus; foliis pinnatifidis, laciniis inferiorum latioribus, superiorum angustis spe ramelliformibus; vesiculis intra laciniam folii (ramellum) inflatis, nunc minutis ellipticis quasi in media lacinia intumescentibus et aristatis, nunc majoribus et mox muticis sphericis; receptaculis teretiusculis inermibus demum in ramulo racemosis. Tab. I—III, XIUI—XV III. Que in longe plurimis Sargassi Speciebus obvenit evolutio partium axillaris, hane in Phyllotrichis, rite intellectis, deficere putarem. Tota enim planta, ut mihi adparuit, a folio pinnatifido, sepe adparenter 2—53-chotomo, oritur, cujus evolutione et decompositione eX partes singule proveniunt, que in organa diversa, Sargassis propria, transformatione sensim perducta abeant. Czeeterum in Phyllotrichis, ut in nonnullis aliis, obvenit illa inter partem inferiorem et superiorem plante differentia, sepe quam maxime conspicua, que a partium transformatione, modo paulisper diverso, pendeat; quin immo in multis Phyllo- trichis hec adhuc magis quam in aliis manifesta adpareat, utpote folia tantum in inferiore planta, ramulos tantum in superiore evolutos facile diceres. Folia nimirum, que in planta inferiore adsunt, lamine partibus plus minus dilatatis instructa permanent; que vero in superiore proveniunt laminee, laciniis sepe angustissimis predite, ramulos xmulantur ramellis filiformibus decompositos. Hinc nomen ab Areschougio olim Generi, ab eo condito, tributum. Przeterea Phyllotriche differunt ab aliis Sargassis, vesicularum formatione intra laci- nias, mox descriptas, folii pinnatifidi, sepius quasi in ramellos transformatas. Nec igitur intra superiorem partem folii simplicis, ut in Eusargassis, nec intra petiolum aut imam partem folii, ut in Arthophycis, formantur vesicule Phyllotricharum. Characteres vero utriusque generis (ab evolutione frondis et a vesicularum forma- tionis modo deducti), quos ita Phyllotrichis omnibus communes censeo, aliter in aliis Spe- ciebus exhibeantur. Typos precipuos sequenti modo indicatos putarem. 1:o. Sunt Species mihi cognit:e, hucusque paucissime, in quibus folia superiora, a caule communi provenientia, que ad ulteriorem evolutionem destinata videntur, in inferiore sua parte foliiformia permanent, apice vero transmutata quasi ex improviso in ramum ex- crescunt, ramulis foliis vesiculis et demum receptaculis instruetum. Que igitur inferne, folium pinnatifidum, quin immo Querciforme, referunt partes, eedem ipse desinunt superne in ramum compositum, aliis omnibus partibus Sargassi ornatum. Species hoc modo quasi abnormes ad Tribum propriam Heteromorphe retuli. Vesiculx in his minute, elliptice, intra ramellum, aliter vix transmutatum, generantur. Tab. I et XII. In alis et longe plurimis Phyllotrich&e Speciebus perficiantur transmutationes in aliis frondibus, prout a caule proprio nove proveniant. Partes igitur, que primum generantur KONGL. SV. VET. AKADEMIENS HANDLINGAR. BAND. 23. N:o 3. 41 folia constituere videntur (plus minus composita); dein sequentes, prioribus analog, trans- mutantur in ramos, foliis ramulisque instructos. Hinc juvenilem plantam foliis plurimis ornatam; adultiorem nune ramis ramulisque totam compositam facile fingeres. Sin ita evolutione totius planta conveniunt plurimee, invicem tamen differunt transmutationis modo partium, quibus constituuntur. ; 2:o. Sunt nimirum Species nonnull&x (Sarg. Peronii, S. decurrens) in quibus rami omnes, a caule communi egredientes, sub forma folii pinnatifidi permanent. Rachides igitur ramorum in his complanatr, costate et qguasi ala decurrente instructe. Lacinie alie phyllodia referunt, simplicia aut pinnatifida, alis laciniis in vesiculas aut receptacula trans- mutatis. Partes omnes ejusdem rami typice distiche disposite viderentur. Tribum, his Speciebus institutam, nomine Phyllomorphae designavi. In Phyllomorphis vesicule mox spherice, in suo petiolo terminales generantur. Tab. II et III; Tab. XV I et m. 3:o. Sunt alixe Species (S. Sonderi et affines Species), in quibus folia pinnatifida fere tantum in planta juvenili obvenire diceres, tota superiore planta in ramos ramulosque decompositos abeunte, foliis angustis, que nunc adsint, simpliciasculis. Species ita con- stitutas in Tribu propria Cladomorphe conjunxi. Characterem harum Specierum preci- puum a vesiculis deductum vellem; sunt nimirum he minute, intra lacinias superiores (ramellos) inflate, et cum iis convenientes, quas in Heteromorphis indicavi. Tab. XIV. 4:o0. Pauce obveniunt Species, que obiter inspecte ab aliis Phyllotrichis vix diverse viderentur. Folia autem pinnatifida gerunt infimas lacinias oppositas in rachide, et hinc ad basem trichotoma adpareant. Trichotomizxe autem ramus medius quoad functiones a lateralibus differt, nune abbreviatus et simplex, sepe in vesiculam conversus; nunc excre- scens in rachidem ramuli, foliis et vesiculis ornati. ”Trichotomie vero rami laterales per- sistunt foliiformes, et plus minus laciniis (sepe paulo latioribus) decomposite, nec vesi- culam generantes, nec in rachidem ramuli abiture. Dum lacinie laterales trichotomiz obveniunt magis horizontaliter expanse aut immo deflexe, erigitur intermedia (sepe vesi- cula, petiolo quasi ex area pagine, inter lacinias laterales media, surgente). Rami tricho- tomiae hoc modo aliam produnt naturam; ramo intermedio excrescenti laterales quasi appen- dices foliaceas sistunt. Species his instructas in Tribum Pteromorphe conjunxi. Vesicule in his sunt majores spherice; juveniles sepe arista breviore instructe, adultiores muticae et in suo petiolo terminales obveniunt. Crescendi modo adparenter ad Arthrophycos acce- dunt; alio vero modo adspectum retrofractum perficiunt. Tab. XVI—XVHI. Tab. XV iu. 5:o. Que restant Species mihi cognite Phyllotricharum (S. piluliferum, S. Desfon- tainesii) vesiculas gerunt sphericas et in suo petiolo terminales; nec, ut mihi adparuit, a certis ramellis laciniisve transformatas. Differentia inter stadium juvenile et adultum minus conspicua; lacinie&e folii pinnatifidi in planta juvenili sunt magis complanate et lineares; in planta adulta fere filiformes. Tribum his institutam Dimorphe nomine designavi. Species ejusdem sunt Hemispherii borealis incole; et inter Phyllotrichas he ad Eusar- gassa proxime accedere mihi adparuerunt. Suadentibus precipue vesiculis, plus minus transformatis, Tribus Phyllotricharum sequenti modo disponendas censeo. j K. Sv. Vet. Akad. Handl. Bd. 23. N:o 3. 6 42 J. G. AGARDH, SPECIES SARGASSORUM AUSTRALYLIZ. x Vesiculis minutis, magis ellipticis, intra ramulum viz aliter transformatum inflatis (nunc raris aut deficrentibus). 1. Heteromorphee, 2. Cladomorphe. x+ Vesiculis organa propria constituentibus, petiolo suffultis, juvenilibus sepe api- culatis, adultioribus sphericis muticis. 3. Phyllomorphe, 4. Pteromorphee, 5. Dimorphe. Tribus I. Heteromorphe frondibus a caule communi teretiusculo provenientibus, sin- gulis heteromorphis, inferiore parte folium pinnatifidum 2mulante, superiore in rachidem teretiusculam, fere quoquoversum ramulosam, foliis vesiculis et receptaculis instructam abeunte; vesiculis minutis ellipticis et aristatis, intra ramellos superiores singulis inflatis. Tab. I et XIII. 1. S. heteromorphum (J. Ag. Bidr. Alg. Syst. I, p. 60) frondibus a caule communi teretiusculo provenientibus, aliis foliiformibis, als heteromorphis inferiore sua parte folium pinnato-lobatum, lobis oblongis obtusis, xmulantibus, superiore parte in rachidem teretius- culam fere quoquoversum ramulosam, ramis ramulisque filiformibus decompositam, abeun- tibus; vesiculis intra ramellos singulis ellipticis aristatis; receptaculis ovatis acuminatis in ramulo sub-fasciculato-racemosis. Tab. I, fig. 1—5. Hab. ad Tasmaniam. Herb. R. Gunn! Radix hujus si non proprie fibrosa, tamen rimis ita exsculpta ut scutellum conicum externe fibrosum facilius diceres. Ab hoc scutello caulis communis brevis (in nostris pa- rum ultra pollicaris) surgit teretiusculus, inaequaliter verrucosus, pennam scriptoriam vix crassitie xquans. Folia caulina Querci roboris folia quoad formam referentia, 3—4 pollices longa, sesquipollicem et quod exsuperat lata, laciniis oblongis, sub-oppositis aut evidentius alternis, obtusis pinnatilobata, rachide semipollicem lata lacinias conjungente, sinu inter lacinias rotundato; costa conspicua rachidem percurrit, et cryptostomata parum hiantia secus rachidem et lacinias seriebus utringue subsingulis disposita. Heec folia in juvenili planta presentia, quoquoversum a caule egredientia, superne fere rosaceo-congesta, horizon- talia et paginam planam cauli aut sursum pandentia; folia ex his superiora, aut que serius nata, prioribus inferne similia, apice vero subito attenuantur et in rachidem abeunt inferne costatam linearem, a margine distiche ramulosam, mox superne filiformem, ramulosque quogquoversum emittentem. Rami hoc modo orti, superiore sua parte ramum decompositum omni respectu axemulantur; demum pedales et quod exsuperat, fere plantam superiorem &. Sonderi referre viderentur. Que in hac parte proveniunt folia superiora sunt magis di- chotoma, laciniis angustissimis linearibus fere filiformia, et in his laciniis, vix certo ordine definitis, intumescunt vesiculex, quoad situm formam et magnitudinem ab iis S. Sonderi vix discedentes. Receptacula tantum vidi in specimine, quod ad hamc pertmere suspicor, KONGL. SV. VET. AKADEMIENS HANDLINGAR. BAND. 23. N:O 3. 43 cujus vero partem inferiorem non vidi. Folia in fertili planta mihi angustiora et longiora adparuerunt quam in sterili. Specimina certa hujus tantum e 'Tasmania hucusque vidi; sed hec diversis tempori- bus lecta, plurima in Herb. Gunniano. "Loco citato de hac specie seribens, duas formas memoravi, quas vero jam eo tempore Species diversas constituere suspicatus sum; hodie has ut Species diversas proponere audeo; una fere Querci roboris folia forma sua peculiari mire refert; in altera pars inferior fron- dium est bipinnatifida, rachidibus sublineribus et laciniis a latiore basi acuminatis, invicem magis disjunctis, sinubus inter proximas subangulatis. Cryptostomata in hac numerosiora mihi quoque obvenerunt. 2. S. halitrichum (J. Ag. mscr.) frondibus a caule communi teretiusculo provenienti- bus, aliis foliiformibus, aliis heteromorphis inferiore sua parte folium bipinnatifidum lobis sublanceolatis, apicem versum acuminatis, emulantibus, superiore parte in rachidem sub- angulato-teretiusculam quoquoversum ramulosam, ramis ramulisque filiformibus decomposi- tam abeuntibus; vesiculis intra ramellos singulis, ellipticis aristatis; receptaculis lancoideis pedicellatis in ramulo racemosis. Tab. XIII. Cystoseira halitricha Aresch. mser. (pars superior frondis). Sargassum australe Kiitz. Tab. Phyce. Vol. XT, tab. 34? (pars supera). Hab. ad oras Nov&e Hollandie australes et occidentales. Partem superiorem hujus cum S. Sonderi identicam facilius haberes, utpote habitu, ramificationis modo, vesiculis et foliis filiformibus utraque Species proxime congruere vi- deretur. Receptacula tamen breviora et magis ovato-oblonga in Sarg. Sonderi, magis lan- coidea ambitu et acuminata in Sarg. halitricho. Ramuli in parte superiore 5. halitrichi sepe suboppositi, et rachides ramulorum obtusangulax mihi obvenerunt; tamen an hoc magis fortuito esset, nescio. Si vero specimina magis completa comparantur, Species al- late nullo negotio dignoscantur: pars inferior S. halitrichi multo magis cum S. heteromor- pho convenit. Folia superiora breviora in S. heteromorpho et S. halitricho quam in 5. Sonderi mihi quoque adparuerunt. Specimina parte superiore et inferiore simul instructa paucissima vidi; fragmenta, que partem superiorem sistunt, plura coram habui. Iconem totius frondis ab alio factam coram habui plantx ad Adelaide lectam, et specimen utraque parte presente completum at sterile, ex Port Phillip quondam mihi missum, comparare licuit; preterea pauca frag- menta ex inferiore Nova Hollandia occidentali. Receptacula in icone mihi missa longiora pinguntur quam eadem ipse vidi. Preterea in icone lobi folii bipinnatifidi obtusiores et sinubus magis rotundatis disereti pinguntur, quam subinde in specimine sunt, quod ipse vidi. Tribus Il. Cladomorphe frondibus a caule communi compresso crasso alterne et di- stiche mnodoso, (a submargine) provenientibus, inferioribus sub juniore stadio folia alterne pinnatifida emulantibus, sub adultiore stadio velut superioribus transmutatis in ramos quo- quoversum ramulosos, ramulis folia vesiculas et receptacula gerentibus; vesiculis minutis ellipticis aristatis, intra ramellos superiores singulis inflatis. Tab. XIV. 44 J. G. AGARDH, SPECIES SARGASSORUM AUSTRALLE. Dum in Tribu antecedente metamorphosis in quaque fronde adultiore unam partem ejusdem tangit, altera intacta, sunt in Cladomorphis alix frondes que saltem sub certo stadio foliiformes manent, alix que quasi jam ab initio transmutatax generantur. Planta juvenilis igitur alium offert adspectum quam planta adultior; illa nimirum foliis pinnati- fidis, alterne plus minus decompositis, laciniis lamina conspicua instructis, ornata; heec fere tota constituitur ramis ramulisque filiformibus pinnatifido-dichotomis plus minus de- compositis. In herbariis sepius alia specimina stadium juvenile, alia adultum exhibent:- Probe igitur cavendum ne hec stadia Species diversas habeas. x Folus omnibus normaliter compostitis pinnatifido-dichotomis. 3. S. Sonderi (J. Ag. Sp. I, p. 247) frondibus a caule communi compresso crasso, distiche et alterne nodoso (a submargine) provenientibus, pro 2tate heteromorphis; infe- rioribus et juvenilibus foliiformibus pinnatifidis, laciniis linearibus, superioribus et adul- tioribus rachides teretiusculas inferne muriculatas superne quoquoversum ramulosas con- stituentibus; foliis superioribus teretiusculis dichotomis; vesiculis minutis ellipticis apicu- latis; receptaculis ovato-cylindraceis utringue obtusiusculis. Tab. XIV, fig. 1—2. Cystophora Sonderi J. Ag. Sp- Il. ce. Harv. Phyc. austr. tab. 243. Sarg. Sonderi J. Ag. Bidr. Alg. Syst. I, p. 39. S. flacidum Sond. (non Labill.) Blossevillea flaccida Kitz. Tab. Phyc. Vol. X, tab. 82. Bloss. oocystis Kiitz. ibm? Sarg. australe Kiitz. Tab. Phyc. Vol. XI, tab. 34? Hab. ad Tasmaniam et Novam Hollandiam australem et occidentalem. Quod attinet characteres hujus Speciei ad icones et descriptiones antea datas referre sufficiat. Caule primario abbreviato compresso at crasso non tantum cum Speciebus, quas hoc loco proximas posuimus, convenit, sed etiam cum S. decipiente et S. variante. Mirum quod de hoc charactere tacet Harvey. Plurimos alios tantum fragmenta vidisse, patet. 4. S. muriculatum (J. Ag. Bidr. Alg. Syst. p. 38) frondibus a caule communi com- presso crasso, distiche et alterne nodoso (a submargine) provenientibus, pro setate hetero- morphis; juvenilibus foliiformibus utrinque attenuatis subpinnatifidis, superioribus et adul- tioribus rachides teretiusculas initio densissime imbricatas, dein inferne muriculatas superne quoquoversum ramulosas formantibus; foliis superioribus teretiusculis dichotomis; vesiculis nullis, receptaculis oblongo-cylindraceis utrinque obtusis. Tab. XIV mn. Hab. ad Tasmaniam et Novam Hollandiam australem. Utrum heec sit forma quedam Sarg. Sonderi, an Species sui juris, forsan adhuc dubi- tare liceat. In speciminibus, qua formam inevolutam S. muriculati constituentia putavi, ramos nondum explicatos 2—3 pollicares densissime imbricatos, digitum minorem fere crassos vidi, cui nihil simile in S. Sonderi observavi. Folia plana juvenilis plante sim- pliciora vidi et utrinque magis forsan attenuata; sed ejusmodi tantum paucissima coram habui. Receptacula utriusque Speciei quoad formam vix diversa, Vesiculas nullas in S. muriculato obvenire a loco natali forsan pendeat. KONGL. SV. VET. AKADEMIENS HANDLINGAR. BAND. 23. N:0O 3. 45 xx Foliis inferioribus pinnatiftdis, superioribus ramuli foluferi plurimis simplicibus, sublinearibus costatis. 5. S. linearifolium (Turn. Hist. tab. 111) frondibus a caule communi crasso com- presso, distiche et alterne nodoso (a submargine) provenientibus, pro setate heteromorphis; inferioribus juvenilibus foliiformibus pinnatifidis, laciniis linearibus; superioribus et adultio- ribus rachides ex tereti angulatas, inferne vix muriculatas, superne quoquoversum ramulosas formantibus; foliis superiorum planis lanceolato-linearibus, vesiculis (rarissime obviis) ellipticis apiculatis, receptaculis lancoideis, folio fulerante evidenter brevioribus. Tab. XIV 1n. Fucus linearifolius Turn. I. c.! Sarg. linearifolium Ag. J. Ag. Sp. p- 296. Bidr. Alg. Syst. I, p. 57. Kitz. Tab. Phyc. Vol. XI, tab. 18? Hab. ad Novam Hollandiam australem et occidentalem. Ut jam loco citato monui, hec est Species in collectionibus hucusque rara, et revera parum intellecta. Que a Turnero depieta fuit planta constituitur ramo; caule communi in icone et deseriptione ommnino pratermisso. Caule hoc presente evidentissimum mihi videtur Speciem nostram ad S. Sonderi affinitate proximam esse. Defieciente vero hoc caule specimina Herbariorum a pluribus aliis Speciebus Nov&e Hollandixe caute dignoscantur. Nostram esse cum Turneriana identicam pro certo statuere non audeam; ex fragmento speciminis, a Menziezio dati (in Herb. C. AGARDH), cui suum quoque debuit TURNER, iden- titatem utriusque conjicere olim ausus sum. In S. linearifolio caulis communis ita in caulem S. Sonderi quadrat, ut superioribus partibus delapsis unum ab altero dignoscere non liceat. Ejusmodi caules plures in 5. linearifolio ex eodem callo radicali conice elevato provenientes vidi; sunt 2—4 pollicares, evidenter compressi, facie plana bis lineam et quod superat lata, margine crasso superne verrucis hemisphericis subregulariter alternis nodoso; verrucis inferne sensim magis obso- letis, caulis ibidem teretiusculus adpareat. In ramis magis juvenilibus folia pinnatifida sunt, laciniis distantibus et patentibus sublinearibus, lineam et quod exsuperat latis, su- perne ala decurrente invicem conjunctis, inferne sensim separatis petiolatis. Rachides ra- morum sensim teretiusculx at angulate, costa et margimibus folii, ex quo exerescente formantur prominulis, inferne partium delapsarum residuis sparsis obsite, superne ramulis conformibus brevioribus plerumque densius vestite. In his ramulis folia plerumque den- sissima, inferiora pollicaria, vix lineam superantia latitudine, plurima simplicia, coriacea et nigrescentia, costa conspicua at cryptostomatibus fere nullis instructa. Ramuli in adul- tiore planta demum laxiores et paulo longiores. In supremis quibusdam ramulis pau- cissimis vidi vesiculas, apice aristatas, forma magnitudine et situ, in pedicello longiore, cum iis S. Sonderi fere convenientes. Plures Species Nov2e Hollandixe cum partibus superioribus S. lineariifolii plus minus convenire videantur; ne confundantur sequentia de his addere placet: S. leptopodum habet folia superiora fere xque angusta et linearia; dum vero planta exsiccata in 5. linearifolio est eximie nigrescens, S. leptopodum, contra, colorem fusce- Scentem plerumque assumere videtur. Ceterum 5. leptopodum ad Eusargassa pertinet 46 J. G. AGARDH, SPECIES SARGASSORUM AUSTRALLE. vesiculis in petiolo terminalibus et szxepe plurimis; preterea receptaculis in pedunculo lon- giore paniculatis instructum, revera affinitate longe diversum. S. neurophorum alia est Species S. linearifolio, quoad folia, simillimum. In hac vero quoque vesiculex, que sepe plurime adsunt, distinctionem facilem reddunt. Huic vero forma quzedam proxima exstat, quam Speciem propriam non &gre haberem (Sarg. nanum J. Ag.); hanc longitudine vix ultra pedalem, exsiccatione nigrescentem, et evesiculosam vidi. A disco radicali explanato hujus, caules surgunt plures, initio ima basi conica in- crassati, dein elongati teretiusculi, ramulis brevibus decompositi, et in his folia plurima simplicia lanceolato-linearia, nervo adnodum prominulo usque ad apicem costata, paucis aliis ad divisionem pronis. Hanc formam verum S. linearifolium Turneri constituere, facilius quis putaret. Suadente specimine a Menziesio dato non sine heesitatione aliter judicavi. Tribus III. Phyllomorphe frondibus a caule communi teretiusculo et sepius quoquo- versum nodoso provenientibus, totis distiche decompositis, folium pinnatifidam 2mulanti- bus, rachidibus ramorum planis costatis et alatis, utrinque et alterne folia pinnatifida emit- tentibus; ramulis superioribus angustioribus partim subfiliformibus a rachide folii laciniati transformatis, lacinia infima quasi fulerante foliiformi, superioribus aut in vesiculas spheri- cas, aut in receptacula in rachide alternantia, racemosa, transmutatis. Tab. II et III. Tab. XV I et i. É Species omnes hujus ”Tribus habent caulem communem teretiusculum et residuis ramorum delapsorum nodosum, tota superiore planta in frondes, folium plus minus de- compositum semulantes conversa. Caulis communis revera quoque in summo apice has frondes initio subdistichas generat, at petioli frondium mox teretiusculi fiunt, ita ut vix torti adpareant, licet frondes singule paginam, nec marginem, sensim cauli advertere videantur, et demum fere quoquoversum alie in alias directiones abeant. Neque igitur in Speciebus hujus Tribus rami ullo modo retrofracti adpareant, quales in Tribu Ptero- morpharum folia ob torsionem petioli planati et subdecurrentis; neque, ut in Tribu He- teromorpharum, partes in rachide transmutata et filiformi quasi heterogener quoquoversum panduntur, sed lacinias folii decompositi axmulantes, verticaliter posite permanent. Sunt tantum - partes ad vesiculas et receptacula generanda destinate, que transmutationem subeant, proprio suo modo. In folio nimirum pinnatifido lacinia infima non transmutata persistit, folium fulerans ramulo fruetigero referens; ipsa rachis folii pinnatifidi in ra- chidem (pedunculum) ramuli fructigeri convertitur; laciniis superioribus aut in vesiculam (unam aut alteram) aut in receptacula abeuntibus. Ita transmutationem peragi dispositio partium in S. scabripede sat conspicue docet; in aliis Speceiebus ipsa rachis folii trans- mutandi, diu non evoluta, aut quasi retardata gemma, in axilla lacinie mfime permanet; hac denique evoluta a laeiniis infimis vesiculas, a supremis receptacula generat. Tribus Phyllomorpharum, suo modo Heteromorphis analoga, ab his differt tum dis- positione disticha partium, tum vesiculis magis in organa sui juris abeuntibus, forma sua spherica cum illis Eusargassorum comparandis. ÅA Pteromorphis dignoscatur frondibus dispositionem partium stricte disticham servantibus, foliorumque laciniis semper alternan- tibus, nec trichotomia facta alias funetiones diversis partibus tribuentibus. KONGL. SV. VET. AKADEMIENS HANDLINGAR. BAND. 23. N:O 3. 47 6. NS. Peronii (Mert. Mem. p. 4) caule communi teretiusculo fere quoquoversum no- doso, ramis initio folium pinnatifidum referentibus, dein exerescentibus in frondes a mar- gine distiche et alterne decompositas, rachidibus planis costatis alatis in utraque pagina inermibus, foliis inferiorum pinnatifidis, superiorum simplicibus; laciniis foliisque oblongo- lanceolatis, vesiculis sphericis muticis, receptaculis pedicellatis lancoideis paniculam, folio fulerante breviorem, formantibus. Tab. XV 1. Fucus Peroni Mert. Il. ce. tab. I; Turn. Hist. tab. 247. Sarg. Peronu C. Ag., J. Ag. Sp. p. 264. Bidr. Alg. Syst. p. 54. Pterocaulon Peronii Kiitz. Tab. phycol. Vol. X,; tab. 65. Hab. ad oras Nove Hollandis sub-tropice (Bdgecombe bay et Port Denison); sp. mis. F. de Mueller. 7. S. decurrens (R. Br. in Turn. Hist. tab. 194) caule communi teretiusculo fere quoquoversum nodoso, ramis initio folium pinnatifidum referentibus, dein excrescentibus in frondes a margine distiche et alterne decompositas, rachidibus planis costatis alatis in utraque pagina inermibus, foliis fere omnibus pinnatifidis, laciniis a latiore basi atte- nuatis sublinearibus, vesiculis sphericis muticis, receptaculis pedicellatis lancoideis, suo dia- metro usque 6-plo longioribus, paniculam compositam, folio fulerante plano vix breviorem, formantibus. Tab. XV 1. Fucus decurrens R. Br. l. c. Sarg. decurrens C. Ag.; J. Ag. Sp. p. 285; Bidr. Alg. Syst. p. 33. Harv. Phyc. austr. tab. 145. Pterocaulon decurrens Kiito. Tab. phycol. Vol. X, tab. 65. Hab. ad Novam Hollandiam calidiorem, tum orientalem tum occidentalem. Species inter affines forsan maxima et maxime decomposita, receptaculisque magni- tudine alias superantibus. 8. S. Boryi (C. Ag. Syst. p. 308) caule communi teretiusculo, ramis initio folium pinnatifidum referentibus, dein exerescentibus in frondes a margine distiche et alterne decompositas, rachidibus planis costatis alatis in utraque pagina inermibus, foliis inferiorum pinnatifidis, superiorum simpliciusculis subecostatis, laciniis foliisque sublinearibus, vesiculis minutis sphericis, supremis sub-apiculatis, receptaculis pedicellatis lancoideis, suo diametro vix 4 plo longioribus, paniculam compositam folio fulerante teretiusculo vix breviorem formantibus. Tab. II. ISS Om TR CSRA GE IEA GE Sparpa 205 et BLA ne Alga Syst pad. Hab. ad oras calidiores Nova Hollandize. Qualem hanc prima vice descripsit C. AGARDH, eam statura sua multo graciliore ab aliis diversam facilius putares. Specimina eo tempore cognita, revera admodum incompleta, rachides offerre videbantur perangustas, superiores costa vix conspicua instructas, has vero non parum decompositas, ita ut totam plantam gracilem et admodum decompositam fuisse, suspicari liceret. Ipse postea specimen vidi, quod cum planta primitus descripta sat congruere adparuit, minutie partium insigne, rachidibus primariis costatis, latitudine 48 J. G. AGARDH, SPECIES SARGASSORUM AUSTRALLZET. vero lineam parum superantibus, cujus iconem benevole mihi datam, hoc loco reproductam videas. Seorsim quoque dedi Agardhiane plantx ramulum fructiferum fere omnino tere- tiusculum. Przter formas, ita primariam Speciem referentes, vidi specimina, que forma et magnitudine partium sterilium ad Sarg. decurrens proxime accedere mihi adparuerunt. Receptacula vero in his breviora, cum iis S. Boryi congruentia. Quamquam hujus formeae haud pauca specimina viderim, tamen hac non ita completa ut certum judicium de iis ferre auderem. 9. S. seabripes (SJ. Ag. Bidr. Alg. Syst. I, p. 32) caule communi teretiusculo sub- distiche nodoso, ramis initio folium pinnatifidum referentibus, dein excerescentibus in fron- des a margine distiche et alterne decompositas, rachidibus planis costatis alatis, junioribus supra petiolum scabris, foliis fere omnibus pinnatifidis, laciniis a latiore basi attenuatis sublinearibus, vesiculis spheericis muticis, receptaculis pedicellatis lancoideis, suo diametro vix 4-plo longioribus, paniculam compositam, folio fulerante plano breviorem, ad basem cum folio confluentem formantibus. Tab. II. Hab. ad oras calidiores Nova Hollandiz. Ad typum antecedentium Specierum evidenter formata, characteribus quibusdam ab his differt; ut loco supra citato jam monui. Dum rami, qui ex caule communi, pro- veniunt, adhuc juniores sunt, obsiti adparent, paulo supra petiolum, spinulis minutis in utraque pagina et utroque latere inter costam et marginem prominentibus; serius he ob- literantur, quamquam initio sentiuntur facilius. Dum in affinibus (S. Peronii et S. decur- rens folra fulerantia ramique axillares fere inde ab origine quasi separata a rachide exeunt, utraque in S. scabripede inferne confluentia diceres; quam -notam ad Species dignoscendas olim quoque protuli. Re autem accuratius considerata patet eandem omnium fere esse originem. Folia autem omnium transformanda, alio tempore transformationem subire, supra indicavi '. Basis quoque folii pinnatifidi in S. scabripede longior et latior quam in alls Speciebus persistit non laciniata, quare laciniam infimam fulerantem cum ramulo coherere, aut ab hoc provenire, facilius videretur. Receptacula ab iis S. Peroni et S. Boryi, forma et magnitudine vix differunt. In S. scabripede vidi caulem communem tenuiorem, fere potius compressum quam teretem, residuis ramorum delapsorum nodosum, nodis magis quam in aliis Speciebus dispositionem disticham servantibus. Specimina, que haud pauca vidi, plantam indicant humiliorem, pedalem aut parum ultra, caulibus pluribus ex eodem callo radicali exeuntibus. Tribus IV. Pteromorphe frondibus a caule communi nunc compresso distiche alter- nis, nunc a teretiusculo quoquoversum exeuntibus, pro zetate dimorphis; inferioribus sub juniore stadio folia trichotomo-pinnatifida s2amulantibus, superioribus adultioribus trans- mutatis in ramos fere quoquoversum ramulosos; rachidibus ramulorum ab excrescente lacinia intermedia folii trichotomi formatis, laciniis lateralibus ramulum utrinque fuleranti- bus; vesiculis spheericis muticis aut in intermedio ramulo breviore singulis, aut in ex- crescente pluribus alternis. Tab. XV in. Tab. XVI—XVIII. ! Cfr. supra pag. 12. fr KONGL. SV. VET. AKADEMIENS. HANDLINGAR. BAND. 23. N:0O 3. 49 Ut in Cladomorplis planta inferior et juvenilis alimm offert adspectum quam planta adultior; ita in Pteromorplus planta inferior folia fert, lamina latiore pinnatifida instructa, superior vero folia angustiora, ramulis subconformia. Que autem in Pteromorphis adsunt folia superiora suo proprio modo decomponuntur; sunt nimirum supra petiolum trichotoma, lacinia media quoad naturam a lateralibus oppositis diversa. Dum enim lacinie laterales persistunt foliiformes, excrescit sensim intermedia in ramulum, qui suo ordine decomponi- tur, ramulos minores et folia, vesiculas et receptacula gerens. MNSargassa, que Pteromor- phis retuli, hoc modo dignoscantur ab ommnibus als trichotomia foliorum, ramulisque non unico folio (aut lacinia inferiore unica) fuleratis, sed geminis, utrinque lateralibus. Quia omnes partes appendiculares in ramulis generantur, vesicule non a laciniis infimis folu trichotomi oriuntur, sed ubi adsunt, normaliter a lacinia quadam ramuli transformatze videntur. In ramulo nondum prolongato vesicul&e nunc solitarix obveniant et quasi cen- trales, laciniis lateralibus involuerate (Tab: XVI, fig. 6); nune in ramulo jam prolongato, si vesicule plures adsint, he in laciniis ipsius ramuli infimis singule, alternantes pro- veniunt (Tab. XVI, fig. 5; Tab. XVII, fig. 5). Species: Pteromorpharum his characteribus convenientes, aliis notis, a forma et dis- positione partium deductis, invicem sat diverse adpareant. In nonnullis enim frondes a caule communi compresso, at crasso, alterne distiche nodoso proveniunt; in aliis a caule teretiusculo fere quoquoversum panduntur. Que caulem compressum habent Species, eas hoc respectu ad Cladomorphas proxime accedere facilius assumeres; attamen formationis modo hujus caulis utreque sat invicem differunt. In Pteromorphis nimirum, caule communi compresso et distiche nodoso instructis, rachides frondium ramorum plane generantur a folio quodam primario, distiche pinnati- fido; lacinie hujus singulze verticales a rachidis complanate marginibus excunt; at torsione ad basem lacinie facta, paginam suam planam (Tab. XVI, fig. 4) nec marginem mox ra- ehidi advertunt. A petiolo laciniz, ita horizontaliter expanse, margines decurrentes for- mantur; quarum dux marginales fiunt, duxeque costales (a laciniis utriusque lateris: gene- rate). Rachis hoc modo oritur anceps, et lacinie singule torsione petioli quasi retrofractae demum adpareant. Ex ejusmodi rachide, magis inerassata, caulem primarium quoque ge- nerari, specimina docent. m alus Pteromorpharum Speciebus rachides alate non adsunt, nec rami magis ad- parenter retrofracti. Jam in foliis junioribus rachides horum teretiuscule formantur, nune vero inter lacinias alternantes flexuose. Caules hine quoque teretiuscula obveniant, ramis fere quoquoversum porrectis. Alium adspectum igitur ha Species prebeant; at characteri- bus nonnullis ita cum prioribus conveniunt, ut non nisi lxesa affinitate ab aliis separantur. + Caule primario compresso crasso, alterne et distiche verrucoso; rachidibus ramorum ex plano-ancipitibus, a margine folia initio verticalia, mox torstone petioli paginam planam pinnatifidam rachidi advententia, gerentibus. 10. S. varians (Sond. Aly. Preiss. p. 163) frondibus a caule primario compresso, alterne et distiche verrucoso provenientibus pro zetate dimorphis, inferioribus a margine rachidis ancipitis foliiferis, superioribus tenuioribus subfiliformibus ramuliferis; foliis in- K. Sv. Vet. Akad. Handl. Bd. 23. N:o 3, 7 30 J. G. AGARDH, SPECIES SARGASSORUM AUSTRALLAE. ferioribus pinnatifidis, lacinis rachide alata latiore conjunctis, imvicem distantibus, planis costatis, a latiore basi attenuatis; foliis superioribus trichotomis, lacinia media in ramulum excrescente, lateralibus oppositis ramum fulcrantibus, alterne pinnatifidis; cryptostomatibus (sepe) subnullis; vesiculis spheericis, receptaculis oblongis. Tab. XVI, fig. 1—8. Sarg. varians Sond. I. ce. Kiitz. Tab. phyc. Vol. XT, tab. 36. Hab. ad oras Novee Hollandia occidentalis et australis; ad Tasmaniam. Conformatione partium, crescendi modo et compositione totius plante proxime con- veniunt S. decipiens et S. varians, quales has Species intelligendas putarem. Est vero, ut mihi adparuit, inter has Species ea differentia ut in S. decipiente folia ramulique bre- viores et quasi contracti permanent, dum magis elongantur in S. variante; quod vero anne a loco crescendi pendeat, forsan dubitare liceat; preterea vero in S. decipiente folia in- feriora sunt bipinnatifida laciniis adproximatis; in S. variante sunt pinnatifida laciniis distantibus (latiore sinu sejunctis); cryptostomata S. variantis sepe in partibus superioribus et angustioribus deficere vidi; nunce vero adsunt in rachide et laciniis foliorum inferiorum (in Speciminibus que ad eandem pertinere putavi). Singulas utrinque series cryptosto- matum et has quidem admodum conspicuas in his observavi. Animadvertere opportet Sonderum caulem communem in diagnosi subeompressum, in descriptione teretem dixisse et disticham dispositionem ramorum silentio omnino priete- riisse. Non tantum specimina omnia, que haud pauca vidi, habent caulem crassum at compressum et a submargine distiche nodosum, sed etiam coram habui folium primarium, admodum crassum, quod indicare videtur caulem jam ab mitio compressum formari, pri- mosque nodos marginis a laciniis delapsis hujus folii generari. In planta adultiore rachides elongat2e loco nodorum adsunt. Receptacula matura ipse non vidi; eadem vero descripsit SONDER in Plant. Munellerian. p. 671; eadem dicens in ramulis supremis aggregata 6—10 racemoso-corymbosa, singula oblonga vel ovato-cylindrica, teretia, inermia, lineam longa, pedicello brevissimo insidentia; ejusmodi fructificeationis imaginem mihi missam cum hac deseriptione sat convenire vidi. Loco dicto suspicatus cst SonNDER Fucum decipientem Turneri (quoad fig. b) ad S. variantem pertinere; quod, sane, assumere dubitarem. Turnerus enim expressis ver- bis poros mucifluos numerosos in sua planta adesse memoravit. S. varians vero, quale sepius obvenit, defectu cryptostomatum a S. deeipiente dignoscatur. Divisionis modum foliorum, et evolutionem ramulorum a lacinia intermedia folii trichotomi nusquam rite indicatum video; lobos plerumque oppositos dixit SONDER; Ipse in Sp. Alyar. p. 267 pinnas quandoquidem oppositas ex axilla folii majoris egredientes descripsi. KUTZING in icone data errores antecedentium hoc respectu fere adhuc eviden- tiores reddidit. Que igitur Speciem examinantibus probe observanda moneo. Preter plantam, quam supra describere conatus sum, qualem hanc characteribus a S. decipiente diversam putavi, alia exstat forma, quam sub nomine S. varians var. porosum aliquando designavi. Hane quoad conformationem partium, formam colorem et substantiam, cum S. variante convenire, mihi adparuit; at presentia cryptostomatum, que immo ad- modum conspicua et hiantia quoque in foliis inferioribus plante sterilis junioris adsunt, a Specie primaria distant. Eam cum S. decipiente conjungere dubitavi, quum et sub- KONGL. SV. VET: AKADEMIENS HANDLINGAR. BAND. 23. N:0O 3. 51 stantia (magis coriacea), et forma laciniarum in foliis plante sterilis affinitatem proximam cum 5. variante indicare mihi videntur. 1. S. decipiens (8. Br. mser.) frondibus a caule primario compresso alterne et di- stiche verrucoso provenientibus, pro etate dimorphis, inferioribus a margine rachidis an- cipitis foliiferis, superioribus tenuioribus subfiliformibus ramuliferis; foliis inferioribus bipinnatifidis, lacinius rachide alata latiore conjunctis, invicem adproximatis planis costatis a latiore basi attenuatis obtusiusculis; foliis superioribus trichotomis, lacinia media in ra- mulum - exerescente, lateralibus oppositis ramum fulerantibus alterne pinnatifidis; crypto- stomatibus sat conspicuis; vesiculis spheericis, receptaculis lancoideis. Tab. XV in. F. decipiens, R. Br. in Turn. Hist. Fuc. tab. 166 partim! Cystophora decipiens C. Ag. Sp. p. 249. Sarg. decipiens J. Ag. Bidr. Alg. Syst. p. 63. Hab. ad oras Nova Hollandize australis. Caulis hujus est 2—4 pollicaris, crassus at evidenter compressus, a margine verrucis prominulis alterne obsitus. Rami, qui a caule proveniunt, sunt in inferiore parte evidenter ancipites, extra costam prominulam utrinque in alam angustam extensi; in superiore parte angustiores, demum fere filiformes dicendi. Folia in partibus junioribus inferiora sunt sesqui-bipollicaria et pollicem lata, bipinnatifida, laciniis extra rachidem sublinearem fere oblongo-linearibus, a basi latiore attenuatis costatis et cryptostomatibus sat conspicuis, per singulas utrinque series dispositis, instructis; in adultiore parte folia ad divisionem ulteriorem prona, inferne trichotoma, intermedia trichotomie lacinia sensim in ramum excerescente; lateralibus geminis oppositis in folia alterne pinnatifida conversis. Que in superiore parte ramorum proveniunt folia, multo angustiora evadunt, apicibus szepe acutis. Vesiculze, que in nostris nunc adsunt, spherice et magnitudine Pisi; sepe vero he defi- cere videntur; receptacula ipse non vidi. In Bidr. Alg. System Il. c. dubia attuli, que de planta Turneri, eo tempore adhuc mihi manebant. Specimina alia, postea observata, paulo magis completa, demonstrare mihi videntur formas illas, qu& a Turnero evolutionis stadia diversa ejusdem plante con- siderate fuerumt, certo certius ad diversas plantas pertinere. De singulis his sequentia afferre placet: 1:o. De planta, quam juniorem consideravit, Turnerus ipse statuit huic esse caulem compressum; folia ejusdem pinxit bipinnatifida, latiore rachide alata lacinias conjungente; quin immo in ramulo infimo, paulisper longiore, characterem illum principalem, a tricho- tomia foliorum (laciniis lateralibus foliiformibus oppositis, intermedio in ramulum excres- cente) deductum, sat evidenter percipere liceat, quamquam ab eo non memoratum. His characteribus fultus, plantam illam »juniorem» Turneri cum nostra S. decipiente convenire, assumsi. Caule compresso cum hac planta Turneri convenit S. Sonderi; aliis vero charac- teribus (foliorum inferiorum forma) admodum differt. 2:0. De stadio adulto Fuci decipientis dixit Turnerus, huic esse caulem teretius- culum, quod mihi demonstrat eum plantam omnino diversam coram habuisse. Ramuli superiores fere pinnatim dispositi, omnesque ejusdem fere longitudinis, breviores; folia 52 J. G. AGARDH, SPECIES SARGASSORUM AUSTRALTIE. superiora bifurca, aut pluries repetite dichotoma; color planta madefacte et exsiceate aterrimus — que omnia quadrant in Speciem, quam infra |S. Turneri denominavi. xx Caule primario teretiuseulo quoquoversum verrucoso; rachidibus ramorum ex an- gulato-teretvusclis, inferne flexuosis, superne filiformibus, folia quoquoversum por- recta gerentibus. 12. S. trichophyllum (J. Ag. mser.) frondibus a caule primario teretiusculo quoquo- versum verrucoso provenientibus, pro etate dimorphis, inferioribus subangulatis flexuosis partes foliiformes, superioribus filiformibus partes ramuliformes gerentibus; foliis inferiorum subtrilobis, laciniis simpliciusculis oblongo-linearibus costatis; foliis superiorum trichotomis, lacinia media in ramulum excrescente, lateralibus oppositis decompositis dichotomo-pinna- tifidis, lacimulis angustissime linearibus, supremis fere filiformibus ecostatis et cryptosto- matibus nullis instructis, vesiculis sphericis, receptaculis ovoideis inermibus. Tab. XVII «. Turneri ramis ramulisque brevioribus subpinnatim dispositis. Tab. XVI, fig. 1—9. Fucus decipiens Turn. tab. 166 (partim et tantum quoad formam quam adultam dixit). Hab. ad oras Nova Hollandie (Past of King Georges sound). p. Corymbosum ramis elongatis subcorymbosis. Tab. XVII, fig. 10—12. Hab. ad oras Nov&e Hollandiae Australes (Sp. mis. F. de Mueller). Inter Species affines hec est omnium gracillima. Ut in aliis Sargassis, caulis com- munis adest brevis, pollicaris teretiusculus et quoquoversum parum conspicue nodosus, cujus ex apice tum rami plures elongati proveniant (rachide inferiore in his evidentius flexuosa, fere in Ziczac retrofracta), tum alii inevoluti aut foliiformes. In his ramis bre- vioribus folia adsunt, ab iis ramorum diversa, nimirum ex rachide angulato-subteretius- cula et inter folia paulisper flexuosa exeunt folia triloba, petiolo lineam vix longo suffulta, lobis costatis et secus costam utrinque serie cryptostomatum instructis, oblongo-linearibus, ut plurimum simpliciusculis et margine integerrimis, lacinia intermedia circiter pollicari, lateralibus ab hac divergentibus subbrevioribus, omnibus inferne in aream basalem in- divisam confluentibus. Folia, que in ramis evolutis obveniunt, sunt ab inferioribus ad- modum diversa, nimirum multo magis decomposita, paulo supra petiolum trichotoma; intermedia lacinia folii in ramum execrescente, lateralibus ramulum fulerantibus oppositis neque vesiculas neque receptacula gerentibus, plus minus dichotomo-decompositis; lacinulis 'angustissime linearibus et costatis in foliis frondis medizx, subfiliformibus et costatis im foliis supremis frondis fertilis. Ramuli, qui a parte intermedia excrescente folii trichotomi tum receptacula gerunt. Vesicule rarius evolute videntur; in pluribus, que vidi, speciminibus omnino desunt, in aliis pau- cissime, in petiolo elongato sphericr, magnitudine circiter seminis Pisi. Receptacula ad basem lacinie interioris sepe singula sessilia, lacinia fulerante multiplo breviora, quoad formam, ut mihi adparuit, magis ovata quam in S. verruculoso; ceterum in ramulo fertili numerosa. formantur, tum vesiculas — nunc in ramulo solitarias KONGL. SV: VET. AKADEMIENS HANDLINGAR. BAND. 23. N:o 3. 53 Duas formas enumeravi, habitu invicem non parum abludentes. Ut in S. verru- culoso superiores ramuli frondis sterilis secus rachides ramorum flexuosas pinnatim dis- positi obveniunt, ita modo non prorsus absimili ramuli in forma, quam Turneri dixi, disponuntur, singuli autem magis racemosi; aliter in altera forma, quam corymbosam nominavi, cujus tota superior pars fert ramos fere corymbosos et terminales. Lacinie foliorum sunt quoque longiores et tenuiores, fere capillares dicende. In hac forma corym- bosa vesiculas nullas vidi, dum in formis (forsan) analogis S. verruculosi plerumque vesi- culas adesse putarem. Si recte viderim, bractex in ramulis fructiferis sunt fragiles, et sepe ad medium fractas plures observavi; si ommnes exteriores et longiores rami hoc modo fractas assumere liceret, illam formam oriri crederes, quam in icone sua citata pinxit Turnerus. 13. S. verruculosum (Mert. Mem. p. 14) frondibus a caule primario teretiusculo quoquoversum verrucoso provenientibus, pro zetate dimorphis, inferioribus subangulatis flexuosis partes foliiformes, superioribus filiformibus partes ramuliformes gerentibus; foliis trichotomis lacinia media in ramulum plus minus elongatum excrescente, lateralibus oppo- sitis ramulum fulerantibus, dichotomo-decompositis; lacinulis foliorum inferiorum anguste linearibus costatis, foliorum superiorum teretiusculis filiformibus ob eryptostomata promi- nula verruculosis; vesiculis in ramulo sepe solitariis sphiericis, receptaculis lancoideis iner- mibus. Tab. XVIII 1. Fucus verruculosus Mert. Il. c. tab. 15. Cystophora verruculosa J. Ag. Sp., p- 248. Sargassum verruculosum C. Ag. Kitz. Tab. phyc. Vol. XI, tab. 34. J. Ag. Bidr. Allöp (SMS fD DO Sarg. RBaoulii Hook. & Harv. in Lond. Journ. IV, p. 323. Harv. Phyc. Austr. tab. CX. Alg. Austr. exs. n:o 24. S. capillaceum Hook. & Harv. Alg. Tasm. n:o 113. S. adenophyllum Harv. Fl. Nov. Zel., p. 212 (forma juvenilis). Fuc. flaccidus Labill. J. Ag. Sp., p. 247 (forma distracta). Hab. ad Novam Hollandiam Australem, "Tasmaniam et Novam Zelandiam. Caulis in hac Specie quoque formatur abbreviatus, teretiusculus et residuis ramorum diutius persistentibus verrucosus. Rachides ramorum sunt initio planate et fere distiche decomposite (S. adenophyllum HArv.), inter pinnas flexuose, sensim pinnis inferioribus delapsis, residuis alternis distantibus obsitx, superne sensim magis filiformes, velut in planta magis evoluta rachides teretiusculx et ramulis invicem distantibus, in fasciculum foliorum quasi solutis, quoquoversum alterne obsite, inter ramulos plerumque flexuose. Folia in juvenili planta planata at crassiuscula, fere potius di-trichotoma dicenda, quam proprie pinnatifida, laciniis supra sinum erectiusculis, invicem distantibus et patulis, in planta juniori quasi fasciculos laxiores formantibus. Hi vero fasciculi proprio modo de- compositi; folia nimirum singula sunt paulo supra basem trichotoma, lacinia media demum in ramum excrescente, lateralibus geminis oppositis, ramulum fulerantibus, dichotome de- compositis et foliorum vices suscipientibus. Vesiculx tantum in ramulo medio excrescente 54 J. G. AGARDH, SPECIHS SARGASSORUM AUSTRALIZ. proveniunt et sepe in hoc terminales et singulre (in ramulo adhuc breviore; in ramulo excrescente nunc geminas vidi et in ramello alternantes); juveniles arista breviore termi- nate, adulte sepe muticr spherice, semine Pisi fere majores. Receptacula quoque in ramulo medio provenientia, laxius fasciculata, longiora guam in antecedentibus et magis lancoidea, verrucoso-imermia. Planta diu cognita at sub diversis nominibus illustrata, vix hucusque rite intellecta. Foliorum -subdivisionem - peculiarem nusquam rite exhibitam video, nec ab ea pendentem dispositionem vesicularum et receptaculorum. In Icone Harveyana S. Raoulii vesiculze in ramello infimo, intimo et axillari posita adparent, dum revera in ramulo medio folin tri- chotomi constanter posita obveniunt, quasi ramulis exterioribus involucrate, sepius singule. Formas hujus plures ex Speciminibus Herbariorum obvenire crederes.: - S. adeno- phyllum Harv. (fide Spec.) vix nisi stadium juvenile S. verruculosi sistere mihi videtur; folia crassiuscula, eodem modo ecryptostomatibus prominulis jam verruculosa vidi. Fucus flaccidus LABILL. et S. capillaceum Hoor. formam S. verruculosi, ramis multo tenuioribus et laxioribus quasi distructam, constituere putavi; ramificationem trifidam foliorum et vesi- culas subeentrales in his observavi, foliorum vero lacinie vix in his verruculose! Ob vesiculas normaliter in his presentes, has formas ad S. trichophyllum pertinere, non putarem. Tribus V. Dimorphe frondibus a caule communi teretiusculo quogquoversum exeun- tibus, sensim adscendente ordine transmutatis, foliis omnium decomposito-dichotomis, in- ferioribus junioris plante latioribus, laciniis linearibus, superioribus adultioris plantze angustissime filiformibus; vesiculis majoribus sphericis muticis; receptaculis verrucosis inermibus nunc in ramulo paniculatis, adultioribus pedicellatis subsingulis, nunc fere cymo- sis, ramosis, ramis ad divisionem pronis. Utrum Species hujus Tribus vere affines considerande sint, an tantum foliorum forma conveniente analoge habeantur, hoc mihi non omnino certum videtur. Aliquando ramulos axillari evolutione provenientes facilius diceres; mihi autem ramuli ejusmodi axil- lares potius lacinias novas, serius provenientes, folii dichotomi constituere adparuerunt, ut hoc de Phyllomorphis quibusdam assumere supra ausus sum. Hinc adnuente foliorum forma et compositione Phyllotrichis has Species pertinere putavi. Eo quoque respectu cum Phyllotrichis convenire videntur ut inter plantam juniorem et adultiorem differentiam adesse observaverim; hanc vero paulo minus conspicuam obvenire patet. — Inter Phyllotrichas tum ad Cladomorphas, tum ad Pteromorphas easdem accedere putares; ab ilis differunt vesiculis magis evolutis, ab /vis folus dichotomis. i; Missa autem foliorum differentia, quoque cum Eusargassis homomorphis eas conjungere liceret. Sunt nimirum Species haud pauce Eusargassorum, in quibus folia pinnatifida aut dichotome divisa quoque obveniant. Dum vero in Dimorphis folia, modo dicto divisa, his priva et normalia adsunt, sunt contra ea, que in Eusargassis obveniant, quasi abnormia et ni fallor luxuriante evolutione formata, inter normalia simplicia quasi fortuito producta ". 1 Formas HEusargassorum, ejusmodi foliis subdivisis preeditas, non raro ut Species sui juris descripserunt: nunc aliis spretis differentiis, formas foliis subdivisis instructas diversarum Specierum ad eandem Speciem retu- lerunt. Mibi S. diversifolium TuRN., S. pinnatifolium AG., S. Montagnei BAIL. non nisi aliarum Specierum formae videntur, his foliis pinnatifidis instructe. Ipse in haud paucis aliis Speciebus (S. linifolium, S. neurophorum, S. lanceolatum) ejusmodi folia vidi. Alias plures ut Species sui juris delineavit KUTZING. OT an KONGL. SV. VET. AKADEMIENS HANDLINGAR. SAND. 23:10 N:0: I. 14. S. piluliferum (Turn. Hist. 1, tab. 65) frondibus a caule communi teretiusculo quoquoversum verrucoso exeuntibus, rachidibus ramorum teretiusculis inferne plus minus muriculatis, nunce sparsim inermibus, foliis ommnibus decomposito-dichotomis, inferioribus plante -adultioris anguste linearibus, tenue costatis, superioribus filiformibus, vesiculis sphericis muticis, petiolo longiore suffultis, receptaculis lancoideo-cylindraceis inermibus, in ramulo paniculatis, adultioribus singulis pedicellatis. Fucus pilulifer Turn. 1. c. Nang. upölulipenrum IC. "Alger. Ag! Spill 289) Kute Tao phycol. I Vol XI tab! ”53: Farlow Anderson et Eaton ÅAlg. Ezxs. n:o 102. Hab. in Oceano pacifico superiore ad Japoniam et Californiam. Caulis communis adest teretiusculus, crassitie penne scriptoriae, inferne quoquoversum nodosus, ceterum inarmatus, pluripollicaris, superne ramis quoquoversum exeuntibus nu- merosis instructus. Rachides ramorum inferne dilatate, quasi partem caulis amplectentes, dein fere crassitie penne corvine, pluripedales, sensim sursum tenuiores, nunc magis conspicuis residuis partium delapsarum muriculatae, nunc his magis obsoletis leves, quales in icone Turneriana pinguntur; ni fallor semper teretiusculze, at exsiccatione collabentes (vix easdem compresso-ancipites et costa plus minus immersa instructas dicerem, ut hoc statuit TURNER). Folia inferiora plante juvenilis non vidi; in planta adultiore omnia sunt decomposito-dichotoma; que in his maxime juvenilia observavi sunt laciniis linearibus, vix Imeam latis, nervo conspicuo instructis, integerrimis decomposita, qualia in planta Turneriana obveniunt; superiora in planta adultiore sunt duplo tenuiora et filiformia di- cenda. Vesicule semen Pisi magnitudine vix 2quantes, in petiolo ipsis sexpe longiore terminales et sphericr, a lacinia inferiore ramuli axillaris, ut mihi adparuit, transformate. Receptacula bis lineam longitudine vix aquantia, ambitu lancoidea teretiuscula, verrucosa et inermia, singula brevi pedicello suffulta, in paniculam brevem disposita, suprema quando- quidem furcata. ; Qualem plantam hodie intelligo, hc ad S. Desfontainesii proxime accedere misi visa est, facilius patria diversa, caute characteribus dignoscenda. 5. piluliferum videtur planta profundioris aque, hinc magis elongata; vesiculax mihi minores obvenerunt. Receptaculis precipue distant; hec in S. Desfontamesii subeymosa, in S. pilulifero plurima simplicia, in suo pedicello singula, quasi racemosa. Speciei antea parum intellectax, cujus denique numerosa specimina ex mari Califor- nie distribuerunt Algologi Americe celebrati, descriptionem paulisper magis completam dare volm. Addere vero placet me folia magis linearia tantum in planta Japonica vidisse; Californica omnia, que haud pauca coram habui, sunt foliis filiformibus instructa. 15. S. Desfontainesii (Turn. Hist. III, tab. 190) J. AG. Sp. Alg., pag. 339. Fucus comosus Poir. Sarg. comosum Mont. Canar., p. 1353. Kite. Tab. phyc. Vol. XT, tab: 35. Hab. in Mari Atlantico -:calidiore. Specimina numerosa, sub expeditione' Suecana ad Azoras collecta, transitus prebent inter formas adultas:(S. Desfontainesii), foliis angustissimis, et magis juveniles foliis lineari- LÖ 6 J. G. AGARDH, SPECIES SARGASSORUM AUSTRALLIZ. bus, laciniis magis divergentibus przeditas, quarum alix habent caules lxves et folia sub- integerrima, ali caules spinulis armatos et folia serrato-dentata. Ad hanc ultimam formam proxime accedit specimen a Boryo datum, nomine Fuei Endivimfolii ab ipso imnseriptum, ex insula Teneriffa. In eodem specimine sepe observare licet folia infima planta juvenilis dentata (serrata aut duplicato-dentata) et superiora integriuscula, multo angustiora, a quibus ad formas adultiores normales transitus facilior videatur. Has plantas jumiores ad S. Des- fontainesii referendas putavi, quamquam in his plantis receptacula axillaria jam adsunt; que autem vix ab is plante adultioris diversa sunt. In his plantis junioribus nullas vesiculas obvenire facilius conjiciatur, quum et in planta evoluta vesicula sexpe non adsunt. Specimina hec juvenilia cespites hemisphericos, foliorum lacinns quoquoversum porrectis, initio for- mare videntur. His excrescentibus forma oritur normalis Speciei; hujus specimina plura quoque ex eodem scutello radicali egredientia vidi; demum singule plante caule com- muni breviore predite. Sarg. Galapagense Grun. Viaggio Pisami p. 48 ad hanc Tribum pertinere suspicor. Subgenus IT. Schizophycus. Frondibus evolutione et iterata divisione folii primordialis pinnatifidi successive de- compositis, ejusdemque partium transformatione folia propria, vesiculas et receptacula generantibus; foliis pinnatifidis, laciniis inferiorum latioribus, superiorum angustis ramelli- formibus; vesiculis intra imam partem folii inflatis folioque plus minus diviso superatis; receptaculis teretiusculis inermibus, demum in ramulo racemosis. Speciem fere unicam, diutius cognitam, hujus Subgeneris formatione et originis modo partium ad Phyllotrichas proxime accedere putavi; ab his vero recedit vesiculis in ima parte folii pinnatifidi inflatis, et hujus superiore parte coronatis; quo charactere ad Bactro- phycos et Arthrophycos accedit. In his vero folium superum simplex permanet; in Schizo- phyco subdivisum mox oritur; quo charactere S. patens ab omnibus aliis Sargassis facilius dignoscatur. ; Ex descriptione data ad hoc Subgenus quoque pertinere videtur Sarqg. pinnatifidum (Harv. in Proceed. vf the Americ. Academy Vol. IV, Oct. 1859); que Species mihi nullo specimine fructifero cognita est. 16. Sarg. patens C. Ag.; J. Ag. Sp. p. 268. Halochloa patens et Hal. schizophylla Kiitz. tab. phyc. Vol. XT, tab. 1. In mari Japonico; ad insulam Sachalin extra ostia Amuris: Navarcha Fenger. Hujus Speciei partem inferiorem 1. c. descripsi; superiorem et fertilem non antea descriptam scio. Sub statu fertili ad alia Sargassa, que mari japonico priva videntur, in quibusdam adproximari videretur; in aliis admodum recedit. Ramos fertiles vidi prelongos 2—3-pedales, fere filiformes, ramulis sat regulariter alternantibus magis distanter obsitos. In ramulis ultimi ordinis receptacula proveniunt siliqueformia teretiuscula et mermia, utringue paulisper attenuata, longitudine semipollicem vix equantia, in rachide teretiuscula KONGL. SV. VET. AKADEMIENS HANDLINGAR. BAND. 23. N:0 3. 57 racemosa aut subpaniculata; infima evidentius pedicellata, superiora singula et simplicia, terminali receptaculo sepe ramoso, ramis pullulantibus, sensim separatis, receptacula inferiora formantibus. Receptaculum "in racemo infimum nunc eodem modo sensim decompositum fit, paniculam a racemo ita evolvens. Panicula aut racemus paulo supra axillam folii ful- crantis, angustissimi et simplicis, emergit. In planta fructifera vesicule, que adsunt in partibus inferioribus et magis compositis, a folio infimo, plerumque transformato (ramulo), proveniunt, fere in medio folii ultra pollicaris site. Que quidem vesiculx sunt is in planta sterili generatis paulisper minores, at conformes, fere elliptice, folioque subdiviso coronatr; superiores vesicule (plante fertilis), ceterum conformes, folio simplici plerumque superatze. Subgenus III. Bactrophycus. Fronde evolutione mox axillari et sub iteratis generationibus novarum partium sen- sim decomposita, folia normaliter simplicia, vesiculas intra imam partem folii ortas, folio aut tantum mucrone superstite coronatas, nec non receptacula ex terminali parte ramuli axillaris transmutata, simplicia siliqueformia et inermia, adultiora in ramulo excrescente terminalia, generante. Species hujus Subgeneris ab aliis Sargassis differunt receptaculis sub omni evolutionis stadio simplicibus. Oriuntur hec in pedicello tenuiore, paulo supra basem folii fulcientis emergente, nunc breviore, nunce in ramulum inferne foliosum excrescente, initio axillaria, aut folio bracteante dejecto adparenter terminalia, siliquzeformia et simplicia (nec ramificatione receptacula nova generantia). Ipse frondes, ut in Sargassis plurimis, &volutione axillari novarum partium, sub iteratis generationibus repetita, sensim magis magisque fiunt de- composite, rachidibus ramorum nunc teretiusculis ramulos adscendentes, nunc angulatis ramulos plus minus conspicue retrofractos gerentibus. Vesiculzx, que in inferioribus et sterilibus plante partibus obveniunt, intra imam partem (petiolarem) folii inflate, folio vixX mutato terminali superantur; superiores vesicule sepissime aristate; in nonnullis Speciebus vesiculx admodum elongate, fere cylindracer, im alis magis elliptice. FT Rachidibus ramulorum teretiusculis, ramulos adscendentes quoquoversum emittenti- bus; ramulis apice fructiferis inferne foliosis (Spongocarpus Kitz. partim). 17. S. Horneri (Turn. Hist. tab. 17) J. Ag. Sp. p. 290. Spongocarpus Horneri Kitz. Tab. Phyc. Vol. X, tab. 89. In mari Japonico. Utrum plures essent Species inter formas S. Horneri proximas zegre dicebatur antea quam specimina magis completa observare licuisset. His vero comparatis adpareat quasnam forma mutationes subeant folia vesiculeque in diversis partibus plant. Specimina S. Horneri, que in collectionibus numerosa adsunt, omnia parte supera plante constituta videntur. Fragmentum speciminis diu equidem coram habui, quod partem juvenilem et basalem 5. K. Sv. Vet, Akad. Handl. Bd. 23. N:o 3. 5 58 J. G. AGARDH, SPECIES SARGASSORUM AUSTRALIA. Horneri sistere putarem. Ex hoc rachides inferiores teretiusculas aut obtusangulas putayvi, nisi infima pars caulem communem compressum indicaret; folia in hoc. fragmento sunt is S. Horneri convenmentia, at vesiculis nullis instructa, initio singula et alterna, mox novis ab axilla prorumpentibus plura, quasi in fasciculum conjuncta. Infima folia minuta et integriuscula atque substantia firmiore predita videntur. Przeter formas, quas huic Speciei normales considerarunt, fragmenta alia habeo, e diversis locis natalibus (Corea, Insula Sachalin, Japonia) mihi allata, que et substantia firmiore et foliorum forma (minus dense incisa et lobo terminali predita, subspathulata) diversa videntur. Ramificationem preterea densiorem et subpinnatam putarem. At ex partibus his, nimium fragmentariis, diagnosin nove Speciei dare non ausus sum. Speciem interea S. spathulatum denominavi. 18. NS. Fengeri (J. Ag. mser.) rachidibus ramorum inferne obtusangulis, superne filiformibus, foliis tenuibus linearibus usque ad costam pinnatifido-incisis, laciniis acumi- natis, vesiculis ellipsoideis, superioribus suo diametro vix triplo longioribus folio longius petiolato superatis, inferioribus magis dilatatis aristatis (aut muticis) suo diametro vix duplo longioribus, receptaculis siliqueformibus ad apicem ramulorum solitariis. Hab. ad Insulam Sachalin extra ostia Amuris legit Navarcha Fenger! Affinitate S. Horneri evidenter proxima, et plurimis characteribus ad hanc accedens, differt vesiculis ellipsoideis, quarum inferiores forma et magnitudine cum is S. filicini fere conveniunt. Cum Halochloa micracantha (Kitz. Tab. phyc. Vol. X, tab. 95) quoque nostram comparandam forsan quis putaret; huic vero vesicule et superiores et inferiores fere spherice pinguntur. 19. S. filicinum (Harv. Char. of New ÅAlge in proceed. of Americ. Acad. Oct. 1859). Ad oras orientales Japoni2e. Vesiculas omnes hujus vidi ex elliptico-sphericas et folio petiolato terminatas. Laci- nie in superioribus foliis sunt obtuse, fere truncate et margine dentate. Ita in speci- mine mihi dato, sub expeditione cujus Algas descripsit HARVEY collecto; hoc vero specimine sterili. Folia ab his parum diversa observavi in parte inferiore speciminis, quod superne in formam vulgarem S. Horneri abire videbatur. In his vero ramis inferioribus vesicule null&e adfuerunt. Utramque Speciem vesiculis differre hinc videretur. Fk Rachidibus ramorum ancipitibus aut subtriquetris, ramulos et folia quoquoversum emittentibus”,ramulis torsione petioli adparenter retrofractis (Halochloa Kitz. partim). a) Vesiculis siliqueeformibus, suo diametro fere duplo longioribus. 20. S. Coreanum (J. Åg. mser.) rachidibus ramorum inferioribus alato-subancipitibus, ramulis ad ortum retrofractis, foliis inferioribus elongatis lanceolato-linearibus integerrimis costa evanescente instructis, superioribus sensim angustioribus, vesiculis cylimdraceo-ellipti- cis, inferioribus ala folii transmutati cinctis et rostro lato superatis, superioribus arista 1 Characteres, quibus Species dignoscere liceat, hoc loco indicare conatus sum, precipue ad specimina post editas Species Algarum ex diversis locis maris Japonici mihi missa. Tamen animadvertere decet plurimas (ne dicam KONGL. SV. VET. AKADEMIENS HANDLINGAR. BAND. 23. N:0O 3. 59 ensiformi armatis, in ramulo numerosis, receptaculis compressis siliquaformibus, utringue attenuatis, in ramulo elongato racemosis. Hab. ad oras Core& (Herb. Crouan!) ad ostia Amuris Navarcha Fenger! Species substantia -firmiore et colore exsiccatex nigrescente ad 5. scoparium et S. siliquastrum accedens, vesicularum forma magis quam alie congeneres S. Horneri referens. Rachides pluripedales videntur, in parte inferiore evidenter alate marginibus prominulis, et media parte incrassata quasi costata, transversa sectione ancipites, inter margines alarum cireiter duplo latiores quam pars media incrassata. Ramuli inferiores retrofracti. Folia fuleientia 3—4-pollices longa, latitudine 3—>4-lineas vix superantia, utrinque attenuata, obtusiuscula, petiolo evidente; superiora sensim fiunt angustiora et magis linearia. Vesi- culx quasi parum peracta metamorphosi insignes; in inferiore plante parte intra inferiorem folii partem inflate, elongato-elliptice, circumeirca folii parte non transmutata cincte; apice lamine parte non transmutata rostrate; in superiore plante parte vesiculx adsunt que sua forma vesiculas S. Horneri referunt; at h& quoque anguste marginate et rostro complanato superatax, in eodem ramulo plerumque plures. Receptacula (in nostris juveni- lia) tenuiora videntur et breviora quam ea S. macrocarpi, ceterum cum his quoad formam potissimum convenientia putarem. S. Coreanum cum S. Ringgoldiano, potissimum compararem; vix tamen hujus plantam juniorem putarem. Vesicul&e in nostris sepius in ramulo plures obveniunt. 21. S. Ringgoldianum (Harv. charact. of New ÄAlg. in proceed. Americ. Acad. Vol. JG Oas. HDD) In mari Japonico. b) Vesiculis ellipticis, suo diametro viz sesquilongiorwbus. &x Vesiculis inferioribus folio superatis, in ramulo subsingulis, superioribus aristatis. 22. S. serratifolium C. Ag. J. Åg. Sp. p. 291. Halochloa longifolia Kiitz. Tab. Phyc. Vol. X, tab. 100. H. serratifolia Kitz. I. e. tab. 99? In mari Japonico. Rachidibus ramorum adparenter complanato-ancipitibus ab aliis omnibus hujus Tribus hec Species dignoscatur. Partem inferiorem et sterilem plantex tantum cognitam scio. omnes) Species hujus Tribus ad fragmenta nimium manca Herbariorum hucusque descriptas fuisse, parte inferiore et sterili in nonnullis, superiore et fructifera in aliis characteres suppeditante. Ex iis, que ipse vidi, folia inferiora a superioribus esse admodum diversa assumere ausus sum. Haud igitur a foliis in superiore parte obviis, nunc fere integerrimis, concludere opportet inferiora quoque esse integerrima. In nonnullis et superiora et inferiora folia integerrima vidi; in aliis utraque diversa; quod probe observandum. Inter formas ab aliis observatas, sequentes Species nova, a HARVEY descripte, ad Holophylla referendae videntur, suadente ipso auctore; ex diagnosibus datis eas ad certas Species nostras referre non ausus sum, quum nondum Speciminibus authenticis mihi cognita sint. S. Rodgersianum Harv. (Harv. char. of New. Alg. in Amer. Acad. proceed. Vol. IV, Oct. 1859). S. siliquastrum? var. pyriferum Harv. ibid. 60 J. G. AGARDH, SPECIES SARGASSORUM AUSTRALIA. 23. S. tortile C. Ag. J. Ag. Sp. p- 291. Halochloa tortilis et? H. serratvifolia Kiitz, Tab. phyc. Vol. X, tab. 99 (pars inferior); H. siliquastrum et IH. macrocantha in Kitz. Tab. phyc. Vol. X, tab. 97? (pars fructifera). In mari Japonico. Rachidibus ramorum triquetris, ramulis eximie retrofractis, foliis infimis nonnullis fere integriusculis, plurimis mox et argute serratis lamina latiore, superioribus foliis an- gustissimis fere spinulosis, spinulis distantibus, haec Species inter priorem et sequentem intermediam fere dicerem. In Speciminibus, que ad hanc pertinere suspicor, vidi recepta- cula minora et tenuiora quam in sequentibus, clavato-cylindracea, in pedicello ipsis bre- viore, qualia in Hal. siliquastro et H. macracantha a Kätzingio loc. cit. pinguntur. 24. S. seoparium (Turn. Hist. tab. 132) J. Ay. Sp. p. 292. Halochloa pachycarpa Kiitz. Tab. Phyc. Vol. X, tab. 96. In mari Japonico. Partem inferiorem hujus cum parte inferiore S. tortilis sat convenire vidi. Folia partis superioris inferiora sunt admodum angusta et argute serrata, superiora vero inermia angustissime linearia. Receptacula sunt obovato-clavata et admodum ecrassa, suo diametro triplo-quadruplo longiora (3 lineas circiter longa). Hanc initio sub nomine S. siliquastri distributam fuisse, specimina docent. 25. S. maerocarpum C. Ayg., J. Ag. Sp. p. 293. Halochloa Scoparia Kiirtz. Tab. Phyc. Vol. X, tab. 95. In mari Japonico. Cum S. Scopario proxime conveniens, hec distat receptaculis magis lancoideis multo longioribus (usque 15 lineas longa nonnulla vidi, plurima ciriter 6 lineas longa); omnibus brevissime pedicellatis, pedicello saepe vix latitudinem receptaculi 2xquante; dum in S. scopario pedicelli dimidiam longitudinem receptaculi demum fere xquant. Folia omnia superiora sunt angustissima, fere filiformia, prelonga et integerrima, inferiora serrata. In specimine ex Insula Sachalin, quod ad hanc forsan pertineat, folium inferius adest, quod proxime convenit cum foliis, que in sua H. polyacantha pinxit KörzinG (Tab. phyc. Vol. X, tab. 98). 26. NS. siliquastrum Turn. Hist. tab. 82. J. Ag. Sp. p- 292. In mari Japonico. Species hec, ni fallor, foliis et superioribus et inferioribus spe integerrimis a priori- bus omnibus dignoscenda. Receptacula hujus pedicello brevi ut in S. macrocarpo suffulta. Hal. siliquastrum Körtz. a specimine originali Mertensii (in Herb. C. AGARDH) evidenter differt. Nescio an specimina S. Heterophylli, quod ad Japoniam obvyenire dixerunt, ad S. siliquastrum referenda sint. Folia margine serrata quoque obvenire conjieio. In Spec. KONGL. SV. VET. AKADEMIENS HANDLINGAR. BAND. 23. N:O 3. 61 Mertensiano cryptostomata mnulla vidi; in als Speciminibus adsunt folia serrata crypto- stomatibus instructa, ad S. enerve forsan referenda. 27. S. ecorynecarpum Harv. Il. c. In mari Japonico. xx Vesiculis (saltem superioribus) in ramulo numerosis et uristatis. 28. S. fulvellum (Turn. Hist. tab. 66) J. Ag. Sp. p.- 293. Spongocarpus fulvellus [KA IG TANES VDIS AG VDA I In mari Coreano. Partem superiorem hujus et proxime sequentium tantum vidi, nescio an inferior pars ab alio observata fuisset. Specimina omnia cognita colore pallido insignia; de aliis Speciebus, quarum specimina aliquando obveniant colore consimili pradita, suspicatus sum eadem, e mari rejecta solique exposita, in littore collecta fuisse. 29. S. enerve C. Ag.; J. Ag. Sp. p. 294. Kitto. Tab. Phyc. Vol. XI, tab. 13; nonne Spongocarpus enervis Kiitz. I. ce. Vol. X, tab. 8I eandem Speciem spectaret? In mari Coreano. Quod attinet Fucum pallidum Turneri Hist. Tab. 67, que forsan nomine Halochl. pallide a Kite. Tab. phyc. Vol. X, tab. 94 depingitur, ad ea refero, que in Spec. Alg., p- 294 dixi. Postea vero habui specimina magis completa S. baccularize, ex quibus pateat hane cum Spec. a Turnero depieto haud bene convenire. Ducente quoque patria suspican- dum videtur F. pallidum Trn. cum S. enervi revera identicum esse, characteribus tamen in icone Turneri haud bene redditis. 30. S. hemiphyllum (Turn. Hist. tab. 169) J. Ag. Sp. p. 331. Spongocarpus hemi- phyllus Kiitz. Tab. Phyc. Vol. X, tab. 90. Sarg. Henslowii Grev. Alg. Orient. JINGO: Il föll HV In mari Japonico, Coreano et Chinensi. Ignota mihi planta fructifera, nec observata parte inferiore, hanc Speciem ad Aci- narias retuli; nostram et Turneri plantam ad eandem Speciem pertinere, nullis dubiis vacare mihi quoque adparuit. Postea Greville sub novo nomine plantam cum nostra vix dubie identicam descripsit; et ipse coram habeo haud pauca specimina, quibusdam charac- teribus sum S. hemiphyllo eongruentia, at ad Speciem diversam, ni fallor, referenda. Quod attinet formam peculiarem foliorum, hanc quoque in aliis Speciebus obvenire subsimilem (S. Agardhianum Farlow.) hodie constat. Quibus omnibus mihi patet Speciem forsan antea haud rite intellectam fuisse, et caute ab aliis esse dignoscendam. Sequentes formas hodie distinguere placet. i a) Ohinense S. Hemiphyllum J. Ag. l. cc S. Henslowii Grev. Hec ad Macao et Hong-kong lecta; magnitudine partium eminet. Folia inferiora sunt pollicaria 62 J. G. AGARDH, SPECIES SARGASSORUM AUSTRALIZ. et ultra. Vesiculax evidenter aristate; quin immo vesiculam folio reducto supera- tam depinxit Greville. Receptacula quoque observavit, que forma et magnitudine ab illis antecedentium Specierum parum diversa adpareant. Si cum nostra S. Hemiphyllum ”Turs. revera identicum esset, caulis triqueter, quem suxe Spe- ciei tribuit, suadere videretur hanc formam ad Bactrophycos referendam esse. Quid sit S. hemiphylloides Kitz. Tab. Phyc. Vol. XI, tab. 7, ex Insula Java, mihi latet. Folia in icone picta quoad formam sat bene conveniunt cum parte inferiore 5. hemi- phylli, nisi quod margines integriusculi aut tantum obtuse crenulati pinguntur. Folia preterea cryptostomatibus carere crederes; in nostra ut in proximis adesse videntur fasci- culo pilorum superata. b) Mieromerum J. Ag. mscr. Hec ad oras Japonie obveniens, insigni partium mi- nutie dignoscatur. Numerosa specimina, que vidi, sunt circiter pedalia, sxepe cespitosa, rachidibus ramorum filiformibus. Folia minuta, sepius paucas lineas longa, et lineam lata, inferiora vix obliqua et sepe integerrima, superiora ad formam, quam in icone S. hemiphylli pinxit TURNER, tendentia. Panicula fructifera nunc ultra pedalis, rachide tenuissima filiformi, ramulis 2—3-pollicaribus pinnatim dispositis decomposita, fere aphylla adparet; adsunt tamen parciora folia minuta fere cuneato-linearia, infimis paucis formam nomine Speciei indicatam servantibus. Ramelli in ramulis subalternantes vix semipollicares; inferiores horum sepe vesi- culas plures obovatas brevissime aristatas aut muticas; superiores receptacula racemosa, immixtis foliis aut una vel altera vesicula gerentes. Receptacula lan- coidea verrucosa inermia, singula brevissimo pedicello suffulta, sesquilineam vix longa. Quod vesiculx superiores in planta fructifera hujus Speciei sunt obovato-sphericae et mutice, dum in ramis foliosis sunt elliptice et aristatex, hoc loco speciatim animad- vertere placet; quum ex eo sequi cuidam videretur alias Species, formatione fructuum convenientes, at vesiculis obovato-sphericis et fere omnino muticis distantes, Speciebus bujus Subgeneris affinitate proximas considerandas esse. Has Species tamen, affinitate forsan dubias, alio loco infra enumeravi. | Subgenus IV. Arthrophycus. Fronde evolutione mox axillari et sub iteratis generationibus novarum partium sensim decomposita, folia simplicia, vesiculas intra imam partem folii ortas, folio aut mucrone (tantum superstite) coronatas, et receptacula plus minus composita, demum in ramulo axillari racemosa aut rarius subeymosa, nunc teretiuscula et spe inermia, nunc angulata et sepe dentata generante. Tab. XIN—XNXIV. Dum in longe plurimis Sargassis vesiculx transformatione ipsius folii superioris ori- untur, et hinc non raro petiolo plus minus foliaceo (plano, quin immo aliquando costato et margine dentato) sustinentur, sunt alie Sargassorum Species, in quibus vesicule intra imam partem folii quasi intra-petiolares formantur. Harum Specierum vesiculze, si in KONGL. SV. VET. AKADREMIENS HANDLINGAR. BAND. 23. N:o 3. 63 inferioribus et sterilibus plantre partibus obveniant, sunt plerumque majores et folio vix mutato superantur; quae dem in parte superiore plante proveniant, aut folio reducto, aut tantum arista vel mucrone coronata videntur, et inferioribus plerumque sunt conspicue minores. Vesicule harum Specierum preterea sepe forma magis ellipsoidea ab is Eusar- gassorum dignoscantur. Speciebus, que ejusmodi vesiculis predite sunt, duo subgenera condidi, Bactrophyci et Arthrophyci, quorum :illud receptaculis simplicibus et solitariis intra bracteam ortis (demum bractca delapsa adparenter terminalibus); hoc vero recepta- culis ramosis, ramis sensim separatis demum in ramulo racemosis dignosceretur. In Arthrophyci Speciebus totam conformationem plante et dispositionem partiurn cum Eusargassis proxime convenire, mihi adparuit. Ut in aliis Sargassis caulis igitur communis adest abbreviatus, rachides ramorum elongatas sustinens. Folia simplicia ge- nerantur, et ita normaliter simplicia permanent, ut inter Arthrophycos vix exemplum noverim folium quoddam luxurians in folium pinnatifidum abiisse. Folia ceterum in diversis Speciebus forma et magnitudine magnopere diversa; in paucis integerrima, in plurimis serrato-dentata aut profundius incisa; in nonnullis undulato-plicata; in aliis plana, membranacea aut corlacea; lamina omnium sensim horizontali. Cryptostomata, quibus folia Eusargassorum sepe instructa videntur, in Arthrophycis ita rara mihi obvenerunt, ut fere statuere auderem eadem in his normaliter desiderari. Sub evolutione axillari par- tium novarum generationes, que posteriores nascuntur, anterioribus plus minus dissimiles formari, de omnibus Sargassis et de omnibus eorum partibus fere valeat. In longe pluri- mis Arthrophycis vero, hoc adhuc magis conspicuum mihi adparuit quam in aliis Sar- gassis; quare olim, foliorum superiorum et inferiorum differentiis ductus, Arthrophyci Species in Tribu propria Heterophyllearum conjunxi. Hunc vero characterem nonnullze Species minus conspicuum reddunt. Sunt precipue folia bractealia ex una parte, atque folia proprie caulina (que in caule et rachidibus infirnis sterilibus obveniunt) ex altera, que a foliis plurimis adultioris at sterilis plante maxime differunt. Fit hoc modo ut eadem stadia evolutionis diversarum Specierum habitu sepe magis invicem convenire vi- dentur quam:' stadia diversa ejusdem quoque plante. Dixisse placet, me nomine, huic Subgeneri hodie dato, indicare voklisse peculiarem illum ramificationis characterem, quem nomine: »ramis 'retroflexis» jamdudum designare voluerunt ii, qui in Speciebus dignoscendis pracipue desudarunt. Hujus characteris vim et rationes jam supra explicare conatus sum. Hoc loco tantum moneam, ut huic charac- teri nec majorem, nec minorem vim tribuamus, quam ei debeatur. Sunt enim et Species nonnulle hujus Subgeneris, in quibus ramuli retrofracti non adsunt; he rachidibus ramo- rum teretrsculis predite. In longe plurimis rachides angulate, triquetre aut adparenter quadrangule, et in his omnibus margines foliorum sunt in rachidem quasi decurrentes (marginibus foliorum cum angulis rachidis contiguis); sunt he ultimae, quibus ramos retroflexos tribuere consueverunt. ' Species ille paucz, que rachidibus ramorum teretius- culis predite sunt, cum als alio respectu ita conveniunt ut non nisi lasa affinitate se- jungantur. Ex altera parte sunt et Phyllotriche et Cystophore Species, in quibus ramuli suo modo retrofracti deseribuntur. Nec vero hanc ob causam Arthrophycis pertineant. Pro diversitate loci' natalis plantas habitu diversas oriri, assumere ausus sum. Ni- mirum magis in limite maris crescentes breviores et densiores, quasi contractas fieri, vesi- 64 J. G. AGARDH, SPECIES SARGASSORUM AUSTRALIM.. culisque omnibus sepe destitutas suspicor; his habitum, qualem suo Fuco vestito tribuit TURNER. Que vero in paulo profundiore aqua degunt, his habitum putarem, qualem suo Fuco paradoxo reddidit TURNER; nimirum in planta magis prolongata, folia sunt magis dissita, vesiculx numerosee, superiore parte frondis in rachidibus prolongatis demum denu- datis quasi separata, in paniculam fructiferam nune amplissimam desinente. In plurimis Speciebus utramque formam obvenire posse, non 2gre assumerem. Plantas igitur ejusmodi characteribus habitualibus diversas, haud Species proprias indicari, sed formas a diversitate loci natalis pendentes has considerare propensus sum. In Speciebus dignoscendis formam foliorum maximi momenti esse, plurimi assumse- runt. Sunt vero, me judice, precipue inferiora folia (que in caule ipso et in ramis in- ferioribus sterilibus obveniunt), a quibus characteres diagnosticos Specierum optimos sup- peditari putarem. Sequentes horum typos dignoscere credidi: a) Folia inferiora sunt plana, magis membranacea, subintegerrima, nunc admodum elongata fere linearia (S. fallax), nunc breviora et lanceolata (S. levigatum). b) Folia inferiora sunt plana, coriacea subintegerrima, nunc magis obovata (S. ro- bustum, S. Globularicefolium), nune magis lanceolata (S. heterophyllum, S. vestitum). c) Folia inferiora sunt fere plana coriacea, obsolete dentata aut cerenulata (S. incisi- folium, S. bracteolosum), aut serrata (S. tristichum, S. ensifolium); nunce infima integriuscula, superiora mox serrata (S. Gunnianum, S. erosum). d) Folia inferiora sunt permagna, fere oblongo-lanceolata, aut subplana et integrius- cula (S. membranaceuni), aut argute dentata (S. grande), aut subduplicato-serrata (S. lacerifolium), aut plus minus conspicue undulata (S. biforme, S. Sinelairi, S. paradoxum, S. undulatum). Folia superiora in planta adhuc sterili inferioribus subsimilia manent in quibusdam; in plurimis vero plus minus mutantur, ita ut nisi in eodem specimine obvenirent, vix ad eandem Speciem eadem pertinere aliquando eredidisses. Folia denique, que in parte fructifera generamtur, ab inferioribus saxpius magnopere differunt; sunt fere semper multo minora, costa plus minus evanescente instrueta, conspi- cue angustiora, linearia aut capillaria, ut plurimum integerrima, rarius serraturis paucis instructa (cfr Tab. nostr. IV). Initio infra ramulum quemque fructiferum :singula adsunt, quasi bractealia; receptaculis sensim maturescentibus plurima hec foliola decidua videntur. Vesicule fere in omnibus eandem formam spherico-ellipticam servant, sed magis pyri- formes aut ellipticae in nonnullis, magis spheerice in aliis; qua in partibus plante inferioribus obveniunt sunt spe majores (pisum aliquando magnitudine superantes) et folio vix mutato superantur; que in planta sterili superiore adsunt, prioribus forma et magnitudine sub- similes, nunc folio redueto, nunc tantum apiculo coronantur. In ramulis' fructiferis vesi- cule ut plurimum :desunt, nisi unica aut pauce sat magna ad basem rami fructiferi in nonnullis 'adsunt. In nonnullis Speciebus, quaruw fructificationis panicula latius expandi- tur, vesicule minute apieulatae in singulis ramulis minoribus-sepe numerose inter re- ceptacula' disponuntur (S. grande, S. Gunnianum). In longe plurimis ramuli fructiferi breviores. subpinnatim circa ramos superiores subracemosi colliguntur; et ramis hoc modo compositis nunc singule vesiculv majores pertinent, quasi loco folii bracteantis evolutee. KONGL. SV. VET. AKADEMIENS HANDLINGAR. BAND. 23. N:0O 3. 65 Characteres denique qui ex receptaculorum forma diversa hauriantur, quamquam minus conspicui, tamen ad Species rite intelligendas summi momenti mihi adparuerunt. Triplicem quasi typum receptaculorum dignoscere putavi; sunt nimirum receptacula aut a) teretiuscula, verrucosa at mermia, nunc magis oblonga (ovata aut obovata) suo diametro 2-plo—3-plo longiora (S. robustum, S. levigatum, S. bracteolosum), nune magis lancoidea (S. fallax, S. heterophyllum), nunce cylindraceo-filiformia (S. para- dozum); aut b) ex tereti-angulata, nunc subtriquetra angulis magis inordinate prominulis, nunc ancipitia, dentibus minutis inzequaliter armata, ambitu aut magis obovato-cla- vata (S. Gunnianum, S. undulatum, S. Sinelairii, S. rhynchophorum), aut magis lancoidea (S. globularicfolium, S. vestitum, S. grande); aut c) magis regulariter triquetro-prismatica, marginibus acutangulis nunc inermibus sinuosis (S. erosum, S. ensifolium), nunce minutius dentatis (S. biforme), nunce argutius serratis (S. lacerifolium, S. tristichwm). Animadvertere opportet differentiam quandam forsan quoque in eo adesse, quod in quibusdam Speciebus (S. Sinclairti, S. rhynchopherum, 'S. incisifoltum) receptacula (ut mihi adparuerunt) permanent ramoso-cymosa, nec pedicello proprio singula suffulta et racemum formantia, qualia in longe plurimis obveniant. Utrum hac dispositione typum proprium he Species indicarent, an tantum evolutionis gradum, hodie mihi non ita certum adparuit, ut in Speciebus disponendis hoc charactere insistere ausus sim. | "Denique addere lubet quoque differentiam mihi adparuisse in dispositionis norma totius fructificationis. Sunt nimirum quedam Species, in quibus tota superior planta fer- tilis in paniculam pyramidatam abit, rachide principali percurrente, ramisque ab ea fere pinnatim exeuntibus subhorizontaliter patentibus constitutam (Tab. IV). Suo ordine rami circumeirea obteguntur ramulis ramellisque fere eque longis, ita ut singuli ambitu fere cylindracei obveniant. HEjusmodi panicula adspectu eam fere refert, quam Turnerus suo Fuco decipienti tribuit. Paniculam hoc modo constitutam in S. vestito, S. bracteoloso, S. rhynchophoro optime evolutam vidi. Eandem dispositionis normam in S. paradoxo, S. undu- lato et S. tristicho adesse dicerem; at partes in his paulo laxius disposite, ita ut typica dispositionis norma minus conspicua fiat. Ab hac dispositione differre videretur panicula in nonnullis aliis obveniens, multo magis diffusa, quasi ad formam ambitu corymbosam tendens. Rachis primaria superior quasi in ramos soluta; rami magis elongati et sursum adscendentes patuli, atque secus longitudinem laxius ramulosi. Ob ramos magis elongatos et diffusos vesiculis magis his opus esse crederes; quare quoque vesiculx uberiores minute inter ramulos fructiferos sepius adsunt. FEjusmodi panicula laxa instructe precipue eminent S. Gunnianum et S. grande. Sunt alixe Species in quibus racemi, in axilla folii fulcientis evoluti, invicem magis distincti permanere viderentur, nec in paniculam communem terminalem totam fructiferam, ad modum priorum, conjuneti abeuntes. HEjusmodi mihi obvenerunt racemi fructiferi in S. membranaceo, S. lacerifolio, S. ensifolio, S. eroso, S. biformi, in quibus ipsi racemi laxiores quoque adparent. [Lo] K. Sy. Vet. Akad. Flandl. Bd. 23. N:o 3. 66 J. G. AGARDH, SPECIES SARGASSORUM AUSTRALIA. Nescio anne ab his diversam dicerem dispositionem, quam quibusdam aliis Speciebus normalem videre credidi. Receptacula nimirum in his quoque in ramulis axillaribus, in- vicem distinctis proveniunt, at ita aggregata, ut potius capitula minuta quam racemos constituere videantur. HEjusmodi receptaculorum capitula axillaria in S. robusto, S. lcevi- gato, S. fallace observavi. Quamquam has differentias in speciminibus numerosis multarum Specierum obser- vavl, tamen in characteribus Specierum deseribendis, iisdem uti hodie non ausus sum, quum nullo modo certum mihi adparuit ejusmodi differentias ab evolutionis stadio partis fructifere non pendere posse. Receptacula, que in axillis observavi aggregata, quasi capitulum formantia, posterius fieri racemosa, facilius quis assumeret; racemos axillares invicem discretos, demum dejectis foliis singulos sustinentibus, in corymbum aut paniculam terminalem conjunetos fieri, facilius quoque quis cerederet. Formam partis fructifere aut magis pinnatim paniculatam, aut magis corymbosam, differentiis loci natalis, aqua aut profundiori aut vadosa, forsitan quis adsceriberet. Attamen dixisse placet me aliter de his differentiis judicare; et revera confido jam hodie augurari posse singulis Speciebus formam quandam certam totius fructificationis normalem esse. Interea hoc loco indicare volvi differentias precipuas, quas hoc respectu inter diversas Species ipse observaverim. His premissis Species Subgeneris sequenti modo disponere conatus sum. + Ramorum rachidibus conspicue angulatis, ramulis retrofractis; foliis bracteantibus ab inferioribus sepe conspicue diversis (Heterophyllew). + Receptaculis teretiusculis inermibus. 31. S. heterophyllum (Turn. Hist. tab. 92) J. Ag. Sp- p- 296. Blossevillea hetero- phylla Kitz. Tab. Phyc. Vol. X, tab. 86. Ad Cap. bone Spel. Foliis inferioribus sublanceolatis planis coriaceis subintegerrimis, 3 pollices longi- tudine vix superantibus, vesiculis aristatis, receptaculis teretibus inermibus, ambitu fere lancoideis, haec Species inter affines dignoscatur. Specimina, que hujus Speciei memora- runt, tum ex Japonia, tum ex Nova Hollandia reportata, ad alias Species pertinere suspicor. 32. S. robustum (J. Ag. mser.) caule communi teretiusculo brevi, rachidibus ramorum triquetris, ramulis retrofractis; foliis a latere plano egredientibus, ramorum inferioribus fere obovatis, superioribus sublanceolato-linearibus obtusis subintegerrimis, supremis lineari- bus enervibus, vesiculis fere sphericis folio reducto aut mucrone terminatis, receptaculis subangulato-obovatis verrucosis imermibus. Tab. XIX i. Hab. ad oras tum occidentales tum orientales Nova Hollandize (Swan-River, Geographe bay, Israeliten bay; New Sth. Wales (EF. de Mueller). Hanc Speciem cum S. heterophyllo identicam quandoquidem consideratam fuisse suspicor; plurimos quoque ejusdem offert characteres. Plantam Nov2e Hollandia occidentalis tantum sterilem vidi; hec major sepe pluri- pedalis et admodum robusta, nunc evesiculosa, nunc vesiculis magnitudine fere Pisi globosis, KONGL. SV. VET. AKADEMIENS HANDLINGAR. BAND. 23. N:0O 3. 67 apice appendiculatis, instructa. Foliorum juniorum forma cuneato-obovata a plurimis dif- fert; superiora vero folia fiunt lanceolato-linearia, ommia subintegerrima et coriacea, vix duos pollices longitudine superantia; hec quoque apice obtusa. Que alixe sunt Arthro- phyci Species foliis obovatis insignes, tum foliis margine plus minus dentatis, tum recepta- culis dignoscantur. Receptacula vidi obovata et subinermia, utpote spinulis nullis instructa, sunt vero paulisper verrucis prominulis subangulata, suo diametro circiter 2-plo—3-plo longiora. Specimina ex Nova Hollandia orientali sunt rachidibus conspicue tenuioribus, ramis- que patentioribus instructa, omnia evesiculosa; in his receptacula supra descripta tantum vidi; plantam, forsan decumbentem, nomine 5. distracti quandoquidem denominavi. 33. S. bracteolosum (J. Ag. mser.) caule communi teretiusculo brevi, rachidibus ramorum triquetris, ramulis retrofractis, foliis a latere plano egredientibus, ramorum in- ferioribus magnis oblongo-lanceolatis planiusculis corliaceis, in petiolum conspicue attenuatis margine in2equaliter undulato-dentatis, nunce fere integriusculis nunc subserratis, pani- cul&e diffuse bracteis capillaribus; vesiculis sepe nullis, aut ad basem ramorum fertilium paucis obovatis, aristatis, receptaculis minutis axillaribus oblongis obovatisve subinermi- bus. Tab. IV; Tab. XIN 11. Hab. ad Tasmaniam et oras Australes Novge Hollandie (F. de Mueller). Supra caulem communem teretiusculum rami numerosi adsunt, alii foliosi et breviores, partem sterilem inferiorem plante constituentes, alii elongati erectiusculi paniculam fructi- feram, nunc fere bipedalem, sustinentes. Rachides et foliose et fertiles sunt triquetre et acutangulae. Folia inferioris plantae sunt eximie coriacea, colore obscure castaneo in ex- siccata, inferiora circiter 4-pollicaria, nunce usque pollicem lata, ex ovali aut oblongo- lanceolata, apice obtusiusculo, inferne in petiolum longius attenuata, costata; alia horum obsolete dentata, alia margine inequali integriuscula. Folia, que in panicula ramulos fulerantia supersunt, multo minora et vix conspicue serrata. Panicula, ramulis mediis sepius longioribus diffusa, usque bipedalis; magis juvenilis gerit bracteolas plurimas an- gustissimas, unciam circiter longas, enerves, longitudine receptacula axillaria (in nostris) circiter triplo superantes. Vesicul&e sepe deesse videntur; nunc in panicula ad basem ramulorum paucas vidi, semine Pisi parum minores, obovato-sphericas, obtuse mucronatas. Receptacula in axillis solitaria aut pauca, teretiuscula et imermia, alia simplicia oblonga, alia (ad divisionem prona) fere obovata, nunc infra apicem fere bicornia adparent, scaphi- diis circumeirea Vverrucosa. Hujus Speciei, eximie heterophylle, fragmenta initio ad S. vestitum retuli, ob foliorum inferiorum consistentiam et colorem, velut ob totum habitum planta; receptaculis vero minoribus, teretiusculis et inermibus Speciem distinetam hodie considero. A S. vestito preterea differt rachidibus ramorum magis acutangulis, inferioribus foliis majoribus saepe dentatis, et superioribus ramorum sterilium subserratis. Ob receptacula inermia ad S. fallax et S. paradoxum accedit. 34. S. levigatum (SJ. Ag. mser.) caule communi teretiusculo, rachidibus ramorum obtuse triquetris, ramulis retrofractis, foliis a latere plano egredientibus membranaceis 68 J. G. AGARDH, SPECIES SARGASSORUM AUSTRALIA. plamnis lanceolatis integerrimis, costa in inferioribus percurrente, in mediis superne evane- scente instructis, supremis cenervibus, vesiculis fere sphericis mucronatis, receptaculis mi- nutis axillaribus ovato-lancoideis inermibus. Tab. XIX 1v. Hab. ad Tasmaniam et New Sth. Wales (R. Gunn, D:na Meredith, et Miss Bate). Species (cujus hodiedum tantum fragmenta vidi, specimina vero integra nulla) mihi nondum clara. Plantam tum juvenilem vidi foliis lanceolatis integerrimis et membrana- ceis preditam, tum superiores partes, foliis conformibus et evanescente costa instructis, tum ramos prolongatos steriles, in quibus rachides magis tetragone et obtusangule mihi adparuerunt. In horum parte (sterili) vesiculas observavi minores quam in proximis, at evidenter aristatas; juveniles fere obovatas cum mucrone terminali. Receptacula denique in ramulo minuto axillaria, folio fulerante multiplo longiore, aggregata crassiuscula verru- cosa et inermia, ambitu ovato-lancoidea. 35. S. fallax (Sond. Aly. Preiss. p: 17) caule communi teretiusculo brevi, rachidibus ramorum triquetris subalatis, ramulis retrofractis, foliis a latere plano egredientibus, ra- morum inferioribus membranaceis planis prelongis lanceolato-linearibus fere integerrimis, costa in inferioribus percurrente instructis, supremis enervibus, vesiculis fere sphericis mucronatis, receptaculis minutis axillaribus ovato-cylindraceis inermibus. Tab. XX I. Sarg. fallax Sond. J. AÅy. Bidr. Alg. Syst. p. 66. Blossevillea fallax Kintz. Tab. Phye. Vol. X, tab. &7. Hab. ad Novam Hollandiam occidentalem (Swan-River, Geographe bay). Ab omnibus Speciebus mihi cognitis hec dignoscatur foliis infimis 6—38 pollicaribus, 6 lineas circiter latitudine 2xquantibus, fere linearibus, utrinque attenuatis, membramnaceis. In S. ensifolio folia inferiora quoque przelonga adsunt, at hec substantia firmiora, quoad formam magis lanceolata, et sxpe dente uno vel altero munita, dum in S. fallace fere integerrima manent. Has Species receptaculis admodum diversis differre caterum memi- nisse placet. Rachides ramorum, precipue in planta juvenili, sunt marginibus protractis fere alate dicendee. 36. S. paradoxum (KR. Br. mser.) caule communi teretiusculo brevi, rachidibus ra- morum triquetris, ramulis retrofractis, foliis a latere plano egredientibus, ramorum inferio- ribus submembranaceis undulato-crispatis permagnis oblongo-lanceolatis denticulatis, costa percurrente instructis, superioribus (in panicula) enervibus, vesiculis fere sphericis mucro- natis, receptaculis elongatis fere filiformibus inermibus. Tab. XN ut. Fucus paradoxus RB. Br. wm Turn. Hist. tab. 156. Sary. paradozum J. Ag. Bidr. Alg. Syst. p. 66. Blossevillea paradoxa Kitz. Tab. Phyc. Vol. N, tab. 88? Hab. ad oras Australes Nov& Hollandie (Sp. mis. FE. de Mueller!) Satis constat folia hujus plante majora et latiora esse quam in plurimis aliis Specie- bus Generis; equidem folia imferiora vidi 4—6-pollicaria et 10 lineas fere lata, utringue obtusa, oblonga aut oblongo-lanceolata, eximie undulato-crispata, denticulis minutis nunc KONGL. SV. VET. AKADEMIENS HANDLINGAR. BAND. 23. N:0O 3. 69 magis obsoletis marginata; folia superiora in planta sterili sunt inferioribus fere conformia, at minora. HBEadem fere forma foliorum in S. undulato, S. grandi et S. biformi adest; caute igitur ha Species invicem dignoscantur. Ab alus 5. paradoxum diversum puto re- ceptaculis filiformibus et inermibus. In 5. paradoxo paniculre fertilis ramos pinnatim dispositos, receptaculis plurimis fere racemosis obtectos vidi; foliis fulerantibus paucis subintegerrimis. Ad bases ramorum paucas tantum vesiculas observavi; in parte sterili vesicule quoque rariores, pro magnitudine plante fere minute, magnitudine circiter seminis Pisi. xx Receptaculis ew tereti angulatis aut ancipitibus, dentibus minoribus sparsim obsitis. 37. S. Globularixfolium (J. Ag. mser.) caule communi teretiusculo breviore, rachidi- bus ramorum obtusangulis, ramulis (minus conspicue) retrofractis, foliis a latere plano egredientibus, obovatis obtusissimis, inferioribus subcoriaceis integriusculis, superioribus tenuioribus margine inzequalibus nunc subdentatis, vesiculis... (in nostris nullis), recepta- culis ex tereti compressis superne spinulosis. Tab. XX i. Hab.- ad oras Nova Hollandize austro-orientales (Illawarra, Port Jackson, Sydney) Sp. mis. F. de Mueller. Planta (sec. Spec. obvia) minor videtur, circiter pedalis, a scutello eodem radicali, plus minus expanso, caules plures, ima basi fere conicos emittens, quorum ab apice rachides ramorum adscendunt magis obtusangulze. Folia infima 1'/,—2 usque 3-pollicaria longi- tudine, subcoriacea et integriuscula, superiora breviora, nunc subdentata, omnia obovata, costa in superioribus sursum evanescente. In junioribus rami foliis densissimis vestiti, in adultioribus folia sparsiora adsunt. Vesiculax in nostris desunt. In planta fertili recepta- cula juniora inter bracteolas disposita, 1—2 lineas longa, ex tereti compressa fere obovato- lancoidea, apice dentibus paucis instructa, quasi ad divisionem prona; in planta, quam formam ejusdem Speciei suspicor, receptacula paulisper longiora, subangulato-in&equalia et spinulis divergentibus magis conspicuis instructa vidi, quoad formam ab iis S. vestiti vix diversa. Ad hanc Speciem pertinere suspicor specimina quzaedam a GRUNOW mihi missa, no- mine S. Ramsayani J. Ag.? mser. inseripta, que S. tristichum var. integriusculum Grun. Novara sisterent. Me sub allato nomine Speciem quandam indicasse non memini, nec ad- notavi; hinc nomen, mihi dubium, evitandum putavi. 38. NSarg. incisifolium (Turn. Hist. tab. 214) J. Ag. Sp. p. 299. Cap. Bone Spei. Species Algarum scribens, jam duas formas distinxi, quarum una incisifolia foliis cuneato-obovatis inciso-serratis, altera nullipora foliis a basi oblique cuneata oblongis, subdentatis aut integriusculis dignosceretur. Ad priorem pertinet icon Turneri supra ci- tata, que vero fructu nimium juvenili tantum depingitur, et huic quoque pertinere suspicor Carpac. glomeratus Kiitz. Tab. Phyc. Vol. XT, tab. 43 II; fructibus maturis et fere nimium senilibus instructus. Forme nullipore Carpac. incisifolus Kite. I. c. tab. 43 I specimen magis juvenile sistit, tamen jam fructiferum. Utriusque receptacula sat diversa pinxit KörtzinG. In C. glomerato nimirum receptacula teretiuscula at sparse spi- 70 J. G. AGARDH, SPECIES SARGASSORUM AUSTRALLIE. nosa, decomposito-ramosa, qualia cymosa diceres, terminologia utens Algologorum. In CO. incisifolio Körz. (non TURNER) receptacula angulato-triquetra, simplicia in suo pedicello, at plura in ramulo axillari racemosa. Quas quidem differentias ipse quoque vidi. Sed specimina (". glomerati, que habuwi quondam ab Ecklonio distributa, sunt revera ita miser- rima ut de differentia specifica a forma nullipora certum judiecium ferre non auderem. Forma nulliporw numerosa specimina coram habeo, ex quibus facilius patet plantam Speciebus Australasicis, quas Arthrophyet nomine conjunxi, esse proxime affinem. Rachi- des ramorum sunt angulato-subalatae, ramulis retrofractis, foliisque a latere plano rachidis exeuntibus. Folia infima caulina sunt eximie obovata et obtusissima, ut plurimum polli- varia aut parum longiora, 5 lineas circiter lata (ubi latissima), nervo jam infra apicem evanescente. Vesiculx magnitudine circeiter Pisi aut immo majores, fere spherice, at folio plus minus reducto coronate. Receptacula in axillis aggregata, folio bracteali minore obovato-lanceolato suffulta. — Quibus quidem characteribus Speciem inter S. Globularize- folium et S. vestitum disponendam credidi. Specimina, que ita descripsi, ex habitu parum infra limitem maris crescentia puta- rem; - utrum alia, que S. incisifolium Turneri et C. glomeratum Kätz. spectant, sint profundioris aqua forma, an Speciem diversam referant, hodie in medium linquere maluerim. 39. S. vestitum (Turn. Hist. tab. 177) caule communi teretiusculo brevi, rachidibus ramorum subtetragono-obtusangulis, ramulis demum retrofractis, foliis a latere plano egre- dientibus, ramorum sterilium lanceolatis coriaceis planiusculis costatis integerrimis, in panicula fertili angustissimis enervibus, vesiculis paucis pyriformibus apiculatis (sepe nul- lis), receptaculis lineari-oblongis angulato-ancipitibus, margime subinequaliter dentatis. Tab. XXI 1. Fucus vestitus Turn. Il. ce. S. vestitum J. Ag. Bidr. Alg. Syst. p. 68 (partim), Carpa- canthus vestitus Kiitz. Tab. Phyc. Vol. XI, tab. 45. Hab. ad Tasmaniam et Novam Hollandiam Australem. Ad hanc Speciem eas quoque formas olim retuli, quas hodie sub nomine S. bracteo- losi separavi. In utraque planta et habitus idem, et folia plante sterilis quam proxime conveniunt. Caute igitur dignoscantur. Rachides ramorum in 5. bracteoloso argute tri- quetre, in S. vestito obtusangulx et fere tetragona adparent inter ramos plerumque ad- proximatos. Receptacula in S. bracteoloso breviora, magis obovata et inermia; in S. vestito conspicue majora, bis lineam circiter longa, vix teretiuscula sed subancipitia, aut com- presso-angulata dicenda, angulis dentatis, dentibus brevibus et imequaliter sparsis, juniori- bus apice crassioribus, adultioribus utringque attenuatis. Nec igitur receptacula (ut in quibusdam Speciebus) sunt triquetro-prismatica, marginibus prominulis et sepe serratis- Folia in S. vestito (vero) integerrima vidi, inferiora circiter bipollicaria, nunc usque 3-polli- caria, 4—6 lineas lata. Vesicul& rarius adesse videntur; in parte sterili nullas vidi; in parte fertili ad bases ramorum paniculax paucx, 2—3 in singulis ramis. Tota planta nigre- scens, ut hoc quoque in S. bracteoloso, KONGL. SV. VET. AKADEMIENS HANDLINGAR. BAND. 23. N:0O 3. dT 40. 8. rhynchophorum (J. Ag. mser.) caule . . . rachidibus angulatis . .. foliis ramorum sterilium lanceolatis planiusculis membranaceis, in petiolum longe attenuatis argute serra- tis, fere ad apicem costatis, vesiculis ramorum sterilibus ovalibus foliolo reducto superatis, in ramulo fructifero saxpe plurimis elongato-ellipticis suo diametro fere triplo longioribus, apice longe rostratis, receptaculis ambitu obovatis, angulatis, argute dentatis, pluribus in ramello subeymosis. Tab. XXI tu. Hab. ad oras Tasmanize, D:na Meredith. Ad specimina incompleta 'Speciem admodum insignem describere cogor, utpote tan- tum fragmenta, tum alia partis sterilis folifere, tum alia plante fructifere, paniculam sistentia ultra pedalem, ramis pinnatim dispositis, mediis longioribus circiter 6-pollicaribus, inferioribus superioribusque tripollicaribus aut brevioribus, circumeirca dense vestitis con- stitutam. Folia ramorum steriliam eximie lanceolata, majora circiter bipollicaria, argute et grosse serrata, costa vix infra apicem evanescente instructa. In ramulis axillaribus horum vesicule plures 4—5 sepe adsunt, eximie ovales, suo diametro vix duplo longiores et folio minuto angustissime petiolato superate. Folia bractealia, que in ramulo fructi- fero adhuc juniore adsunt, fere magis cuneato-elongata, vix ultra pollicaria et sesquilinea vix latiora in superiore parte, et fere omnino integerrima; his quasi fuleientibus bracteolze interiores numeros2ex multo minores sustinentur. Inter has bracteolas vesicule plurime sepe adsunt, fere siliqueformes suo diametro triplo longiores et (que diutius permanent) rostro terminantur longe acuminato, quod spe longitudinem ipsius vesiculex superat. In racemo maturo sepe persistunt vesiculx numerose ejusdem forms, at minores et brevius rostrate. Receptacula ad typum S. Gunniani et S. vestiti fere formata, angulata et argute dentata, quin immo inferne ramosa et ita in formam 5S. Sinclairii tendentia. Fragmenta nonnulla, que diu habui, ad S. Gunnianum initio retuli, novam Speciem his fundare nolens; aliis dein allatis fragmenta Speciei, suis characteribus sat insignis, ut Speciem propriam deseribere malui. Ex iis, que vidi, mihi non certum videtur utrum juxta S. Gunnianum, an prope S. Sinclairii nova Species melius disponeretur. » 41. S. Gunnianum (J. Ag. msecr.) caule communi teretiusculo, rachidibus ramorum inferne acutangulis, ramulis retrofractis, foliis a latere plano egredientibus, inferioribus magnis lanceolato-ovalibus planiusculis membranaceis in petiolum longius attenuatis, in- tegriusculis, superioribus angustioribus sparsim serratis et longius costatis, vesiculis in panicula ampla diffusa plurimis ovalibus, folio aut mucrone superatis, receptaculis obovato- clavatis, subangulatis, denticulis obsoletis inzequaliter obsitis. Tab. XXI in. Hab. ad oras Tasmania (R. Gunn!) Caulem communem vidi teretiusculum et longiorem quam in plurimis, 2—3-polli- carem. Rachides ramorum inferiores sunt conspicue angulatae, ramulis retrofractis. Folia inferiora in parte sterili sunt usque 4-pollicaria, pollicem fere lata, lanceolato-ovalia, ob- tusiuscula, basi in petiolum longe attenuata, plana et integriuscula (dentibus forsan sensim obsoletis); superiora multo minora, magis lanceolata, distanter et argute serrata, quoque in panicula sepe praesentia, costa ut plurimum conspicua percursa. Panicula amplissima, by 172 J. G. AGARDH, SPECIES SARGASSORUM AUSTRALTIZ. demum magis quam in plurimis diffusa, ramis distantioribus 6—8-pollicaribus patentissi- mis (dum in plurimis rami adproximati magis pinnatim dispositi obveniant). Hince vesi- culas magis quam in aliis necessarias, numerosas vidi, inferiores Piso minores, sphierico- ellipticas folioque superatas; superiores fiunt multo angustiores, ovales et utringque acumi- nate; ejusmodi vesiculas etiam in ramellis paniculze evolutae plurimas observavi. Recepta- cula, vix duas limeas longitudine superantia, sunt obovato-clavata, angulis prominulis et denticulis sub-obsoletis paulisper inequalia. Nisi mihi adfuisset specimen foliis infimis ovalibus planis et integriusculis atque superioribus foliis magis lanceolatis serrato-dentatis, partem inferiorem et superiorem ad diversas Species facilius retulissem. Revera folia inferiora sua forma potissimum cum S. bracteoloso conveniunt, at magis membranacea; adspectu ita, (velut panicula ampla) ad S. grande accedunt. In S. grandi folia magis obtusa et brevius petiolata. Receptacula S. bracteolosi ceterum longe diversa. In Herbario suo, quod mihi dono misit R. Guns, haud pauca hujus fuerunt speci- mina, plurima tamen tantum superioribus partibus plante constituta — ut Algas colli- gentibus servare sepius mos fuit. Specimen, quod ex eodem Herbario datum mihi sub nomine »Sarg. paradoxi foeminae» misit HARVEY, ad S. Gunnianum pertinet. Quod al- terum nomine »S. paradoxum mas» inscriptum a Harveyo datum habeo, ad S. grande referendum putavi. Verum S. paradoxum receptaculis ab utraque Specie dignoscatur. 42. S. grande (J. Ag. mser.) caule communi teretiusculo brevi, rachidibus ramorum inferne angulatis, superne obtusangulis, ramulis retrofractis, foliis a latere plano egredien- tibus, inferioribus permagnis sublanceolato-oblongis membranaceis utringue obtusis, mar- gine ine&qualibus aut dentatis, superioribus angustioribus sparsim serratis et longius costatis; vesiculis sphericis, inferioribus folio superatis, superioribus in panicula ampla sepe nume- rosis aristatis, receptaculis elongato-clav&eformibus subangulatis denticulis obsoletioribus obsitis. Tab. XNXII 1. Blossevillea paradoxa Kiitz. Tab. Phyc. Vol. X, tab. 88? Hab. ad Tasmaniam et oras Australes Nova Hollandize. Adspectu totius plante ad S. paradoxum proxime accedere videretur, sub quo nomine quoque a HaArvEyY mihi missa. Rachides attamen ramorum sunt tenuiores, inferne quidem angulate, sursum vero margines, vix prominuli, obsoleti adparent. Folia in parte sterili inferiora sunt quoque iis S. paradoxi subsimilia, 3—5-pollicaria et unguem fere lata, minus tamen undulata, margine inzequaliter dentata, dentibus nunc fere obsoletis; folia superiora multo minora, magis lanceolata et distanter serrata; suprema angustissima. Vesiculze inferiores immo Piso majores, fere omnino spherice, folio petiolato superatae; in panicula nunc pauciores vesiculas vidi, forma magis elliptico-sphericas, nunc magis ovales et numerosiores. Panicula amplissima ramis decompositis constituta. Receptacula elongata, lineas 4—3 usque longa, et hince minus conspicue clavzeformia, angulata et dentibus minutis inequalia, apice parum crasslora truncata. Ut pluribus locis monmni, foliis inferioribus fere conformibus conveniunt S. paradoxum, S. gramde, S. undulatum, S. biforme; sunt vero hec folia sepius planiora in S. gramdi, KONGL. SV. VET. AKADEMIENS HANDLINGAR. BAND. 23. N:0O 3. Té & magis undulata in S. undulato quam in ceteris; aliis vero characteribus caute omnes he Species dignoscantur. Blossevillea paradoxa Körz. mihi magnopere dubia adparuit ob formam recepta- culorum depictam. In vero F. paradoxo receptacula cylindracea, utrinque obtusiuscula sepe curvata et omnino inermia vidi; in icone Kätzingi utrinque acuta et stricta pin- guntur. Ex habitu specimen Kätzingianum ad 5. grande potissimum traherem, at in hac Specie receptacula nec inermia, nec teretia vidi. In specimine ex Herbario Gunniano, quod a HArRvEY datum habeo, »S. paradoxum foemina» inscriptum, S. grande recognoscere eredidi. Specimen depietum Kätzingianum ex eodem fonte provenire lubentius credidissem, at receptacula depicta non bene conveniunt cum iis, que Sarg. grandi characteristica putavi. 43. S. undulatum (J. Ag. Bidr. Alg. Syst. p- 67) caule communi teretiusculo brevi, rachidibus ramorum inferne acutangulis, ramulis retrofractis, foliis e latere plano egredi- entibus, inferioribus prelatis oblongis undulato-bullatis costatis integriusculis, superioribus lanceolatis laciniato-subserratis, supremis panicule sublinearibus, vesiculis ex spherico- ellipsoideis folio aut mucrone superatis, receptaculis obovato-clavatis angulatis et denti- culis obsoletioribus obsitis. Tab. XXI mu. Hab. ad Tasmaniam et Novam Hollandiam Australem. Planta habitu et magnitudine partium ad S. paradoxum tendit; exsiccata vero magis nigrescens quam alie conformes; folia inferiora quam in S. grandi et S. biformi breviora, at fere uberius undulata mihi adparuerunt; sit vero ut hoc magis fortuito obveniat. Folia superiora in planta sterili magis coriacea mihi obvenerunt quam in Speciebus conformibus et hec quoque folia sepe undulata; sunt inferioribus conspicue angustiora et plus minus inequaliter dentata. Vesicule inferiores Piso minores, fere ellipticx dicende, et folio superat2e; vesiculas quogque in panicula obvenientes vidi at minores et aristatas. Recepta- cula breviora quam in S. grandi, ceterum vero quoad formam minus diversa, dum in S. paradoxo filiformia et inermia, in S. biformi triquetro-prismatica adsunt; dentes vero re- ceptaculi in S. undulato obsoletiores unde 1. c. eadem inermia dixi. Ceterum animadvertere decet me specimina tantum pauca bene fructifera vidisse, dum sterilia numerosa adfuerunt. xx& Receptaculis triquetro-prismaticis, marginibus acutangulis prominulis, nunc fere inermibus, nunc brevius dentatis aut argute dentatis. 44. S. ensifolium (C. Ag. Syst. p. 288) caule communi teretiusculo brevi, rachidibus rTamorum triquetris inferne acutangulis, ramulis retrofractis, foliis e latere plano egredien- tibus, inferioribus prelongis lanceolato-ensiformibus planiusculis, nunc fere integerrimis, nunc obsoletius dentatis, superioribus sublanceolatis distanter serratis, vesiculis spherico- ellipsoideis folio aut mucrone superatis, receptaculis triquetro-prismaticis, marginibus acut- angulis subinermibus. Tab. XXIII in. Cystoseira ensifolia C. Ag. Il. c. Sarg. ensifolium J. Ag. Sp. p. 302. Bidr. Alg. Syst. p. 69. : Hab. ad oras australes et occidentales Nov&e Hollandiz. »K. Sv. Vet. Akad. Handl. Bd. 23. N:o 3. 10 74 J. G. AGARDH, SPECIES SARGASSORUM AUSTRALLZE. Ad ea, que 1 c. dixi, hodie fere nihil addere potuerim. Foliis inferioribus prelongis, 4—5-pollicaribus, 8—9-lineas latis, lanceolato-ensiformibus planiusculis, nunc fere integer- rimis, nunc obsoletius dentatis, ad S. fallax accedit, cujus vero folia magis linearia. Folia superiora, sensim minora, distanter et argute serrata, qualia S. isophyllo characteristica Sondero videbantur. Receptacula bene evoluta tantum in fragmento vidi, quod huic Spe- ciei pertinere assumsi; hac sunt eximie prismatico-triquetra, marginibus acutangulis, leviter inequalibus, vix proprie dentatis. Que in S. lacerifolio a Harveyo depicta fuerunt re- ceptacula mihi minus argute serrata adparuerunt quam in speciminibus bene fructiferis que ipse habui; quare 1. ec. in dubium vocare ausus sum an icon Harveyana (Phyc. Austr. tab. 205) potius ad S. ensifolium pertineret. Postea vero, aliis quoque suadentibus, mihi adparuit iconem citatam 5S. lacerifolium revera referre. 45. S. erosum (J. Ag. mser.) caule communi teretiusculo brevi, rachidibus ramorum acute triquetris, ramulis retrofractis, foliis a latere plano egredientibus, inferioribus obovato- lanceolatis coriaceis planis, integriusculis aut distanter dentatis, superioribus lanceolatis lamina inequaliter incisa quasi erosis, supremis angustis, vesiculis (sepe nullis) pyriformi- ellipticis aristatis, receptaculis triquetro-prismaticis acutangulis, marginibus undulatis, Vvix conspicue dentatis. Tab. XXI 1. Hab. ad oras New Sth. Wales Nova Hollandiz (Port Jackson, Port Stevens. Spec. mis. F. de Mueller). Characteres fere totius Tribus hec Species quoque monstrat; nimirum caulem com- munem teretiusculum, rachides ramorum acutangulas, partemque sterilem foliosam a pani- cula fertili sat diversam. Folia infima plant& junioris vidi fere lanceolata, vix 3-pollices longa, colore castanea et coriacea, parum conspicue dentata; sequentia mox fiunt obtusiora et fere obovata, dentibus marginis magis conspicuis; superiora ramulos fulerantia fere inciso- laciniata, sepe sat inequalia, sinubus inter lacinias nunc profundioribus, hic illic fere costam attingentibus, nunc folia fere duplicato-serrata diceres. In planta adultiore, at foliosa, folia ramulorum anguste lanceolata fere integriuscula obveniunt. Vesiculas in planta sterili raro evolutas vidi; in panicula fertili adhuc juniore easdem vidi Piso minores pyriformi- ellipticas aristatas. Receptacula cum iis S. ensifolii et S. lacerifolii proxime convenientia, nimirum triquetro-prismatica, marginibus leviter sinuosis, aut minus conspicue denticulatis. Tota exsiccatione nigrescens, dum S. lacerifolium magis ex pallido fuscescens. Receptaculis proxime conveniunt S. ensifolium, S. erosum et S. lacerifolium; folia- vero horum inferiora admodum dissimilia: Sunt nimirum elongato-lanceolata in S. ensi- folio; sunt obovato-lanceolata in S. eroso; sunt vero magis oblonga et undulata in S. lacerifolio. Forma foliorum S. erosum ad S. Globularizefolium accedit, at in hac magis- integriuscula; he Species preterea receptaculis admodum diverse. 46. S. lacerifolium (Vurn. Hist. tab. 167) caule communi teretiusculo brevi, rachidi- bus ramorum acute triquetris, ramulis retrofractis, foliis a latere plano egredientibus lan- ceolatis membranaceis, inferioribus magis oblongis subundulatis subduplicato-serratis, supe- rioribus magis linearibus, plus minus profunde serratis, vesiculis magnis subsphericis folio r KONGL. SV. VET. AKADEMIENS HANDLINGAR. BAND. 23. N:0O 3. 15 aut mucrone superatis, receptaculis ambitu lancoideis triquetro-prismaticis acutangulis, marginibus dentatis. Tab. XXIII i. S. lacerifolium C. Ag. Harv. Phyc. Austr. tab. 208. Carpacantlus lacerifolius Kitz. Tab. Phyc. XI, tab. 42? Hab. ad oras austro-occidentales Nova Hollandize. Speciem rariorem puto, cujus tantum fragmenta in Herbariis adesse suspicor. Partem inferiorem tandem videre licuit, ex qua evidentius adpareat quam prominulis characteribus ab affinibus dignoscatur. Folia nimirum ramorum sterilium inferiora sunt eximie mem- branacea et subundulata, lanceolato-oblonga, 4—5-pollicaria et inferne ultra pollicem lata, hoc modo iis S. paradoxi et S. biformis aemulantia; at in Sarg. lacerifolio sunt duplicato- serrata; folia paulo superiora sunt lanceolato-linearia, profundius incisa, at sepe hec quo- que duplicato-serrata. Ramos superiores fulerantia inciso-serrata; suprema denique linearia, ut plurimum serrata. Vesiculas sepius presentes vidi, subsphericas et Pisum magnitudine 2quantes. Receptacula triquetro-prismatica acutangula, margimibus dentatis, dentibus di- midiam latitudinem receptaculi vix 2quantibus. Caulem communem vidi teretiusculum (at hune tantum in fragmento, a superiore parte separato, observavi). Plantae junioris specimina exsiccata colore pallido insignia, adultiora fuscescentia. Receptacula 5. lacerifolii a Turnero depicta ita juvenilia ut de forma receptaculi judiecare non liceat. In icone Harveyi breviora pinguntur quam eadem vidi et dentibus magis obtusis predita. In nostris receptacula usque 4-lineas longa et dentata qualia supra desceripsi. In S. tristicho dentes marginales receptaculorum spinulas minutas referunt, fere dimidiam latitudinem receptaculi sua longitudine zxequantes. In icone Kitzingiana Speciem veram recognoscere dubitavi. 47. S. biforme (Sond. Alg. Preiss. p- 16) caule communi teretiusculo brevi, rachidi- bus ramorum acute triquetris, ramulis retrofractis, foliis a latere plano egredientibus, in- fimis lanceolato-oblongis, eximie undulato-crispatis margine dentatis, superioribus lanceolato- linearibus serratis, supremis paniculx angustissimis, vesiculis magnis subsphericis folio aut mucrone superatis, receptaculis prismatico-oblongis acutangulis, marginibus dentatis. Tab XXIII mm. Sarg. biforme Sond. Il. c. J. Ag. Bidr. Alg. Syst. p. 67. Harv. Synops. in Phyc. Austr. et Alg. exsicc. n:o 21. Carpacanth. biformis Kitz. Tab. Phyc. Vol. XT, tab. 44; an huc C. lacerifolius Kiitz.? Hab. ad oras austro-occidentales Nov&e Hollandiz. Ob folia inferiora permagna, quadripollicaria et pollicem fere lata, cum S. paradoxo, S. grandi, S. undulato Speciem potissimum comparandam crederes; ob receptacula vero ambitu obovato-ovalia, transversa sectione triquetro-prismatica, marginibus prominulis den- tatis, dentibus haud dimidiam latitudinem receptaculi equantibus, planis facialibus orificia scaphidiorum quasi imordinata monstrantibus, proxime ad S. lacerifolium et S. tristichum accedere mihi adparuit. In S. lacerifolio receptacula longiora, magis prismatica et denti- bus obsoletioribus instructa mihi adparuerunt; in S. biformi receptacula magis obovato- 76 J. G. AGARDH, SPECIES SARGASSORUM AUSTRALIZEZ. oblonga et paulo evidentius dentata vidi; in S. tristicho eadem prismatica acutangula et spinuloso-serrata dicerem. 48. S&S. tristiehum (Grev. & C. Ag. mser.) caule communi teretiusculo brevi, rachidi- bus ramorum inferne triquetris, ramulis retrofractis, foliis e latere plano egredientibus, inferioribus sublanceolatis serratis magis coriaceis, superioribus magis linearibus subserratis, supremis angustis subintegerrimis, vesiculis (sepe nullis) superioribus ellipsoideis aristatis, receptaculis triquetro-prismaticis acutangulis, marginibus serrato-spinulosis, spinulis in- curvis. Tab. XXIV 1. Cystos. tristicha Grev. & Ag. Sarg. tristichum Sond. Alg. Pr. p. 16. J. Ag. Bidr. Ålg. Syst. p. 71. Carp. oligophyllus Kitto. Tab. Phyc. Vol. II, tab. 37. Carp. racemosus Kiitz. Tab. Phyc. Vol. II, tab. 43. Hab. ad oras austro-occidentales Nove Hollandix: ad fluv. Cygnorum Preiss! Israeliten bay, Ferd. de Mneller! Postquam 1. ec. descriptionem hujus dedi, mutuatis a Sondero iis que de plante parte inferiore dixi, specimina vidi numerosa et integra, ex quibus patet hujus esse ut affinium Specierum, unam formam humilem (magis in limite maris, ut suspicor, crescentem) quam pedalem vidi, habitu eximie F. vestitum Turneri referentem; alteram elongatam (profundioris aqua) quam nomine S. tristichi plerumque venditarunt. In forma illa hu- miliore vesicule nullxe; rachides ramorum inferne acutangulze, superne magis obtusangulze, folia infima coriacea integriuscula sublanceolata, circiter bipollicaria, serraturis paucis; superiora ramulos fulcrantia fere conformia, nisi paulo angustiora; bracteolxe in panicula juvenili plurim& sunt angustissime lineares. In forma elongata vidi folia ramulos fuleran- tia linearia et quasi longiora et paulo magis serrata. Vesiculze, que in hac adsunt, in- feriores fere Pisum magnitudine 2quant, superiores ellipsoidere aristatx. Receptacula in utraque forma vidi invicem simillima; his S. tristichum ab antecedentibus facilius digno- scatur; nimirum receptacula sunt triquetro-prismatica et acutangula, marginibus vero serie spinularum quasi serratis, spinulis incurvis dimidiam latitudinem receptaculi sua longi- tudine &quantibus. Dubitare licet anne Carp. lacerifolius Körz. ad hanc Speciem melius referreretur. Species supra citatas ejusdem ad S. tristicechum pertinere vix dubito. TT Ramorum rachidibus inferne obtuse angulatis superne teretiusculis, ramulis viz conspicue retrofractis; foliis bracteantibus ab inferioribus minus diversis (Homo-- phyllece). 49. S. membranaceum (J. Ag. Bidr. Alg. Syst. p. 68) caule communi teretiusculo brevi, rachidibus ramorum inferne obtuse angulatis, superne teretiusculis, ramulis vix con- spicue retrofractis, foliis infimis lanceolato-oblongis undulatis, superioribus lanceolatis ser-- ratis membranaceis, supremis conformibus margine ine&qualibus nervo evanescente per-- KONGL. SV. VET. AKADEMIENS HANDLINGAR. BAND. 23:05 N:0 3. 77 cursis, vesiculis numerosis ellipsoideis aristatis, receptaculis ancipitibus subangulatis, marginibus dentatis. Tab. XXIV iu. Hab. ad Tasmaniam R. Gunn! et Nov. Hollandiam Australem F. de Mueller! Una cum S. Sinclairii hec Species quasi transitum parat a Heterophyllis ad Eusar- gassa. Nimirum in his duabus Speciebus nec illam adparentem differentiam vidi inter partem inferiorem sterilem et paniculam superiorem fructiferam, nec rachides ramorum magis conspicue angulatas ramulosque retroflexos, quibus omnibus antecedentes Species Heterophyllearum ab aliis Sargassis ut plurimum ita insigniter differunt. Attamen vix dubium mihi videtur has Species ad Arthrophycos esse referendas, utpote et vesiculas in- feriores folio aristatas, et partes infimas ramorum rachidibus obtuse angulatis imstructas observare licet. His igitur suadentibus diversitatibus, 5. membranaceum et S. Sinclairii ultimas inter Arthrophycos disposui. Postquam 1. c. hanc Speciem descripseram, quoque a Nova Hollandia numerosa habui specimina, quibus licuit emendare ea, que antea dixi. Folia infima caulina, ubi evoluta adsunt, iis S. grandis et S. paradoxi magnitudine fere zxquant, nec forma admodum dif- ferunt; sunt lanceolato-oblonga, 4—5-pollicaria, margine undulato inequalia, infima ad basem fere trumcata, superiora sensim in brevem petiolum attenuata. (Partem inferiorem, quam 1. c. deseripsi, ad Specimen S. Gunniani pertinere, postea didici). Rachides ramorum in S. membranaceo suut inferne obsoletius angulate, fere teretiusculex dicende, residuis ramulorum vix conspicue retrofractis; superiores tenues filiformes. Superiores partes planta fructifere foliosas vidi, vesiculis numerosis et receptaculis instructas. Folia plante fructi- fere et sterilis fere conformia, lanceolata et membranacea plus minus serrata aut margine inequali predita, nervo in superioribus et minoribus plante fructifere superne evanes- cente. Vesicul& inferiores magnitudine fere Pisi spherice folio aut mucrone superate, superiores minores in ramis fertilibus numerose ellipsoide2e et aristatex. Receptacula an- gulato-ancipitia, ambitu obovato-lancoidea, marginibus dentatis, dentibus vix quartam par- tem latitudinis receptaculi sua longitudine superantibus. Exsiccata planta colore fuscescente aut subeinereo suffusa; in partibus inferioribus nigrescens. 50. 8. Sinclairii (Hook. & Harv. Alg. Nov. Zel. p. 322) caule communi teretius-- culo brevi, rachidibus ramorum inferne obtuse angulatis, superne teretiusculis, ramulis vix conspicue retrofractis; foliis infimis latioribus subundulatis superioribusque lanceolatis: argute aut obsoletius serratis membranaceis, supremis conformibus, nervo evanescente per- cursis, vesiculis numerosis subsphericis aristatis, receptaculis tereti-angulatis, superne den- tato-spinulosis obovatis, ramosis et plurimis in axilla subeymosis. Tab. XXIV in. S. Sinelairii Harv. l. c. J. Ag. Bidr. Alg. Syst. p. 10. Hab. ad Novam Zelandiam et Ins. Chatam. Sub ultimis annis numerosa hujus vidi specimina in multis locis Novze Zelandie a. BERGGREN aliisque lecta, qua mihi indicare videntur hanc Speciem ad oras Nove Zelan- die frequentius obvenire, dum aliarum Specierum Generis Sargassi fragmenta, exinde provenientia, plerumque in collectionibus omnino desiderantur. Qualem Speciem hodie: 78 J. G. AGARDH, SPECIES SARGASSORUM AUSTRALIA. mihi cognitam habeo, potissimum cum 5. membranaceo convenientem putarem; et charac- teres fere iidem utramque Speciem ab aliis Heterophyllis separant; invicem h& Species caute dignoscantur. Folia in Sinclairii nunc argutius serrata, nunc fere integriuscula ad- pareant aut obsoletius dentata; folia caulina et in ramis inferioribus sterilibus obvenientia 3—4-pollicaria vidi, latius lanceolata, in petiolum evidentius attenuata, integriuscula aut margine undulato-crenulato inequalia, firmiora; superiora folia magis membranacea, ramulos steriles fulerantia circiter bipollicaria, superiora breviora, omnia fere lanceolata, nunc ar- gute serrata, nunc quin immo in eodem individuo obsoletius dentata. VWVesicule in planta sterili spherice magnitudine fere Pisi, sxpius numerose et folio minori superatre; in planta fertili alias fere sphericas aristatas, alias ellipsoideas vidi. Receptacula dentibus aut spinulis conspicuis armata, sepe (in nostris) superne subdivisa et fere in cymam plus minus compositam conjuncta, singulis ramis obovatis teretiusculis apiceque precipue den- tatis. Qua positione et forma receptaculorum a S. membranaceo potissimum digno- scendam putavi. Subgenus V. Eusargassum. Fronde evolutione mox axillari et sub iteratis generationibus novarum partium sen- sim decomposita, folia normaliter simplicia, vesiculas intra supremam partem folii ortas sphericas et muticas, raro ellipticas aut mucrone terminatas, et receptacula plus minus composita in ramo axillari racemosa, paniculata aut cymosa generante. Tab. V—XII; Tab. XXV—XNXXI. Species hujus Subgeneris formas quasi supremas MSargassorum comprehendunt, in quibus illa omnia organa, que in Fucaceis evolvuntur, quam maxime perfecta et sui juris proveniunt. Folia igitur, rarissime phyllodiiformia, unam paginam superam, alteramque inferam mox pandunt; inferiora plerumque costata, sepe latiora et cryptostomatibus pluri- seriatis aut sparsis instructa; superiora in planta fructifera, quasi bractealia, nunc ecostata, angustiora et cryptostomatum unica utrinque serie sepius predita; in planta, quasi luxuriante, folia inferiora, et que ramis fulerantia diceres, nunce et quasi magis fortuito pinnatifida obveniunt. Vesicule in suo petiolo terminales, sepissime spherice et mutice; nunc margine folii transformati cincte, nunc apiculo brevi superate; inferiore parte folii aliquando in petiolum proprium vix transmutata, sustinentur petiolo plano, nunce immo costato, aut margine dentato, sursum dilatato et in marginem, ipsam vesiculam cingentem aut mucrone terminantem abeunte. Receptacula pro diversitate Specierum varie disposita; utpote a ramulo axillari transformata, initio in axilla foli fulerantis singula, aut plura. subfasciculata adpareant; ut magis excrescunt, fiunt sepe in proprio pedicello terminalia; sepissime ad divisionem prona, et in plurimis ramulos ab inferiore parte (ipsius recepta- culi) emittunt, qui aut in receptacula nova pedicellata excerescunt, aut cum receptaculo primario confluentes permanent. Receptacula hoc modo aut singula et simplicia in pedi- cello adparent, et in ramulo fertili demum racemosa, aut ipsa ramulosa, nunce quasi unicum fruticulum axillarem plus minus compositum constituentia; haec ab Algologis cymosa sepe dicta fuerunt. Quoad formam vix minus in diversis Speciebus varia; nunc enim teretius- cula aut compressa, nunc ancipitia aut angulata, raro rite triquetro-prismatica generantur. KONGL. SV. VET. AKADEMIENS HANDLINGAR. BAND. 23. N:O 3. 79 Margines in receptaculis angulatis nunc quasi foliacei adpareant, serraturis mollioribus instructi, nunc margines prominuli spinulis magis rigidiusculis armati. Ceterum meminisse placet receptacula, quocumque modo formata et disposita, sensim excrescere, ita ut ab evolutionis stadio forma eorum et dispositionis modus quodammodo pendeat. In nonnullis Speciebus, quas Suiquosas dixi, et ipsa receptacula elongata et in rachide (pedunculo) prolongata magis invicem distracta demum obveniunt; in aliis, ramulo fertili parum prolongato dispositio racemosa minus evidens; quin immo Species sunt, in quibus, rachide fere inevoluta, receptacula in axilla folii fasciculatim congesta adpareant. Que vero dispositionis differentixe in nonnullis Speciebus perinsignes et characteristicae videntur, exedem in alis fere obliterantur aut non nisi in planta rite evoluta conspiciantur. Quin immo in Siliquosis, quorum singula receptacula inferiora longius distracta obveniant, ramuli sint juveniles in suprema racemi parte, qui cum receptaculo terminali, quod omni- bus inferioribus initiale fuerit, confluentes permaneant. Qualis hoc modo in Siliquosis pars suprema racemi conformata adpareat, tale fere receptaculum totum in Cymosis com- positum fere diceres. Attamen quoque in his esse alias compositionis gradus, et ramos adultiores nunc fieri demum magis distractos, nunc densissime decompositos et conglome- ratos, patet. Sunt revera inter Cymosas quoque Species in quibus rami infimi cyme ma- gis distrahuntur, quasi in cymas novas excrescentes, singulis cyma composite partibus pedicellis fere propriis suffultis. (De Carpophylleis, suo modo diversis, has videas). His diectis indicatum vellem quam sit difficile, certis characteribus circumseribere Tribus di- versas Sargassorum. Seribenti mihi Species Algarum adparuit eos characteres plurimum valere, qui quasi ex gradu evolutionis diversarum partium fluere videbantur. Ramorum rachides in aliis plamas, ramificatione disticna, in aliis teretiusculas, ramis quoquoversum porrectis; formam vesicule, ejusdemque petioli, a transformationis gradu quasi pendentem, et alios ejusmodi, characteres putavi, quibus ducentibus Tribus Nature congruentes instituere liceret. Hodie receptaculis diversarum Specierum melius cognitis, his primo loco insistendum putavi; sunt nimirum tum in forma, tum in dispositionis norma horum organorum diversitates, quee si quoque difficilius quandoquidem adpareant, tamen majoris momenti suspicatus sum. His itaque precipue ducentibus Tribus Eusargassorum hodie melius instituendas esse putavi. Inter Typos diversos Sargassorum Eusargassa ad Arthrophycos potissimum accedere mihi adparuerunt. Dum vero in his vesicule, quasi petiolares, ab infima parte folii trans- formati generantur, in Eusargassis contrarium obtinere diceres. MHinc vesicule in Arthro- phycis folii parte non transformata superantur; in Eusargassis contra vesicule in petiolo foliiformi terminales conspiciantur. Series I. Zygocarpice. Ramulis fructigeris adultioribus receptacula cum foliis vesiculisve intermixta gerenti- bus, cymam heteroclitam, quasi pluribus concatenatis ortam formantibus; receptaculis pri- mariis initio dilatata basi supra axillam folii fulerantis sessilibus, apice attenuato furcatis, furc& ramis in nova receptacula aut in vesiculam foliumve, eodem modo receptaculiferum, excrescentibus. Tab. XXV. 80 J. G. AGARDH, SPECIES SARGASSORUM AUSTRALTIZ. Tribus I. Carpophyllee receptaculis demum cymoso-compositis, cyma heteromorpha receptacula cum foliis vesiculisve intermixta gerente; singulis ramis aut teretiusculis verrucosis, sepissime inermibus, aut ex ancipite angulatis apiceque dentato-serratis. Tab: XXV. hReceptaculum juvenile, initio simplex, paulo supra axillam folii fulerantis emergit, infima parte crassiore scaphidiis intumescentibus incrassata; suprema parte attenuata mox furcata aut quasi dente laterali predita; furce ramis sensim excrescentibus, uno recepta- culum formante, altero in folium aut vesiculam abeunte; supra axillam hujus folii (aut vesiculx) novum inchoatur receptaculum conforme, quod, ut excrescit, fit pari modo com- positum. Rami fertiles juniores ita constare videntur receptaculis cum vesiculis foliisve certo quodam ordine conjunctis. Ut scaphidia in parte infima receptaculi suis sporis liberantur, superior pars receptaculi suo ordine intumescit et sic ordine adscendente pro- cedit scaphidiorum evolutio. Receptacula, que initio fuerunt sessilia et ad basem crassiora, demum effoeta in hac parte sensim fiunt tenuiora magisque prolongata; et sic obtinet, mi fallor, ut receptacula in rachide aut cymosa aut subracemosa denique obveniant. Dum igitur in Speciebus, quas receptaculis proprie racemosis aut cymovsis instructas dixi, a parte inferiore receptaculi primarii ramuli novi eo ordine emergunt, ut qui primi separantur fiunt sensim in racemo infimi, dein emergentibus ordinem eundem servantibus, et racemus aut cyma hoc modo oritur homogenea; alio prorsus ordine formantur rami receptaculorum in Zygocarpicis; et cyme inchoantur heterogenece, utpote partibus diversis composite, si quoque postea, sensim peracta transmutatione, demum cymam magis homo- geneam constituere viderentur.- Species Algarum scribens, Tribum propriam Carpophylleis jam institui, quam peculiari evolutionis modo receptaculorum distinctam putavi. Hodie eandem retinendam existimavi, qgquamquam perbene scio characteres Tribui indicatos et in diversis Speciebus aliquando mi- nus evidentes obvenire, et sub diversis evolutionis stadiis quasi varios et forsan mutabiles videri. Si vero recte statuerim formationem receptaculorum in Carpophylleis alio prorsus modo quam in alis Eusargassis perductam fieri, et inter Species hac formatione ab als abludentes affinitatem, alias quoque ob rationes evidentem, agnoscere putavi, non potui quin hodie quoque, iisdem ductus rationibus, Tribum peculiarem agnoscerem. Species hujus Tribus omnes in sinubus paulo profundioribus obvenire suspicor; hince vesiculis spheericis majoribus nunc uberius predite, rachidibus filiformibus prelongis et levissimis, foliisque tenue membranaceis insignes, plurime quoque colore herbaceo aut flavicante instructe. Omnes oceani Indici videntur forme, inter Hindostaniam, Chinam et Novam Hollandiam calidiorem distribute. | In plurimis Speciebus vidi receptacula teretiuscula verrucosa et inermia; aliquando hec receptacula vidi spinulis minutis sparsis armata. In nonnullis Speciebus receptacula, et precipue juniora, adparent ancipitia, apice et marginibus serrato-dentata; adultiora sensim in media parte, scaphidia gerente, magis tument, marginibus serratis sub hoc stadio magis obsoletis. Species armatas ab inermibus in diversas Tribus hodie relegare nolui, paucioribus Speciebus Tribum constituentibus, et his affinitate proxima invicem junctis. KONGL. SV. VET. AKADEMIENS HANDLINGAR. BAND. 23. N:0O 3. 81 +F Receptaculis teretiusculis verrucosis inermibus, nunce spinulis parum conspicuwis armatis. x BRachidibus ramorum planis, filiformibus. 51. S. graminifolium (Turn. Hist. tab. 210) J. Ag. Sp. p. 303. Kitto. Tab. Phyc. Vol. XI, tab. 28. Sary. Vachellianum Grev. Alq. Orient. in Ann. and. Magaz. ING Elusta ni spa 20 NpUS IVAN et vina disanss Bot Soc: LIG, pluVk In mari Chinensi. Rachide ramorum filiformi at evidenter complanata hec Species ab aliis hujus Tribus dignoscatur. Folia a margine rachidis exeuntia. Cryptostomata vidi in foliis junioribus parum conspicua, unica fere serie utrinque disposita; in adultioribus foliis fere obsoleta. Vesicule juveniles paulisper obovate, plurima spherice; ipse nullam apiculatam vidi, nec 1. c. delineavit GREVILLE. Speciem receptaculorum evolutione cum aliis Carpophylleis convenire, mihi adparuit. Speciem in collectionibus raro obviam putarem. 'Turnero locus natalis speciminis depieti ignotus fuit. Iconem Turnerianam reddidit KörtzinG. Inter Algas ad Macao a VACHELL lectas pauca specimina habuerunt GREVILLE et C. AGARDH. 100. PeromW MERIT coosoocsssstsecss ses se doc ses EA 47. PLUVfCTAT ERURNG = 2005-- SROSSRE ASBEST ESSIN 55. TED AN AUVSTEORSKefa so doses oe ASST SNESSSSENRSS NOSA 95. SAN TURN 22500 fe SÄL Tor see Rs AA SE EEE 96. GeLNKAG ON SKID ETTTTE NASA SSR ANANAS 101. MVENNUWCWIO SUS RIVIE BST of nn er SNS SE 53. VESTYLUS”VETTBN Suss so cer sr se Ssd SSR BEN: EUEAS 70. SEO LO ChO LO GR LOT gui Li CRIS TU Avz DNR RER RNA 59. MACKOCANGIAR IST TSAREN 60. MÄCKACAN bl Mr ==e ooo KAN OT RAS RENNIE 58. JDS LNGELA DO VINN oomsso SSE 60. patens! KUTZ. ---------- 56. polyacantha KuUTz. - 60. SCHUZOP YLE RT TZ SS SNN RNA 56. SENDA VANN coceocosessoossoo=o=soostsssssse5> 60. SEPA OMR INU Sosoresroorserosnasosorcsreooses 59. siliquastrum KuTz. . 60. SOKLUUS INU TEE rosea AES ERNIE 60. ERCeYv.0COWLOTUR Ae CWI:N. ETS RAKT TE me me AASE 47. Per om KUPLs odon ST SEE RE 47. Sargassum acanthicarpum GREV. scmmsossssssssoosannnn nn 95: ACICULALE: = va sc oroco costa res sees e AESEASEESASE 127. FENRIGN IA WONI soossecosocespossosos=soosscso 101. CKEUVEKGNOFLLG: INGER sorosrorsspsoossstosossessessss 103. Sargassum KONGL. SV. VET. Pag. DCINALLA- oc sooc-de2 seb o faSEno ba dad A ss Ads dan ds stSRs 114. CCI AMN UARDE GO SNI ss SS SENSE 115. CEN OIL. CIN oonorvocssbecrtr (öst ANRELL 86. AdenophYlUM ELAR VA ssosess dess er sr csc ena 53. cemulum SOND. ......oo-- NS DJ NEN. ÅG a seeett osa dragon ses sn ann 120. WIN CER BG -s need lok ts enas lea se dosen 115. YAgandaan um oss ess ooo or seed ids i ossn esse 93. SAND GT 01 SÄGES SES SEE ee rr Sr SE tf a na aa san Amalie .... AMDIGUUM SOND Essel een 100. AMYTLANNOVUMEB OR IE SE0EEE RESET Clufe AN GUSEFOLNUm GE s5- 225 SS TESS Sr Ae 81. APLGUTA bUMNNE: S2 oo ia co ooo s sl IeSNA SR blo a ooce ce 126. 20ULÉOUME ooooo--s-> does IP OVR OKI DER oooccerosssmrorstenrn Sorne 89. OnMOtLUNMESE AGE oe SSE SE EN ren Se 93. VÄNTSTYA U CL UU ge SL Age Sr RE EEE 125. ASP ETILOlLUM -Sl2ssod oc. sot sondebsnsas Sosso-sersasn ia 103. CRISTIAN VN moocrresor doser EE 43, 44 D AC CITE LUMYE Ess a rosornas sno obikssp st Ad osES 106 ID ACCUlATIA FS cs se so ro soo ss tb a NösE dere sosEroenr 119 BB IVLeNS ERT TZ a mma o SAT SCORE 108 Belang ergo tt oocs sollua ds betor osar eran 128. IBerbeTtifO llUmM: oo osseogs 6 scsre ss ses sense eosa 920. SEXIA OD FIONA rr Fr de Es Fer os EA 94. bicorne biforme Binderi biserrula 53 01 UVUPMUREOTZ ooo oss See Boryi botruosum Boveanum Boveanum subdentatum GRUN. o..oooooo.- 101. Boveamwm typicum GRUN 101. IDE ACHy CAT pia ES SESre ee See ASA se a 112. Orackyphyllum Z ANG ooo oossd oso 124. [BZACTeOlOS UA mee oe sj ass Sad neo osann 67. (ÖF ORAI CIN occmcco osar cr 119. brevipes KUTZ. -...-- 108. BUuxIfOlMMyss ss sscocho sgors to be da odgen Cl COP RyTlum seas osagt or NE daor on snpan 126. CAMmpellidNUM GRE -oocoosdesd ense sno 83. Capillaceum HooK. & Hicsstosooonosostnon non 53. carpophyllum o Rb CETVICOLNS Ess a 5 SNIA ge Få ess Å As darrar a oo sann 87. OITANTUSSOTVIS IST av SERNER 106. (Ol0CUFO OUR DINA coccesoserst censor > 0 AKADEMIENS HANDLINGAR. Sargassum BAND. 23. N:o 3. 131 Pag. ÖNIN CN IG os mosa oa NS ERS f SARS DE SIR EL SA 61. (CIN C GIL se og eos on ooo cs SRA RN LEG SP a a ole 95. COM AC (UME OR varse SEEN E ITFEL2T COMP ACbUMEZANAR Där oo oas sb oroa dosan soo an na 124. concinnum . (COTIÉN SUN oem oe 5 ao oo os sas ooo Ske SÅ SA RE ola se ES COLE ANM e oas SR of ss hos osa Coriifolium corynecarpum 61. crassifolium -... 89. CE18 PU oss ooo dor mo SÄ Son oa SSE 97. (CEIS FA UM AE Ae ER oo oso osså 84. CPISLR LOU MES SSE I ESESES SS ee a RSS aa Ik CKYST JO LEUNG ET AR rV s mm SETT 90, 123. cristefolium condensatum SOND. -...... 90, 123. GUN GIL OTIUMFSSS5E RSS SSE SRA ReESE NAT 125. cylindrocystum DE NOT. ...ss-ssss------- 96, 125. (CYIO SUU G fn tm nm th Sr SES bara 109. CYSTOCATP UM ooo eo ee oe cebr osa dieses ssd ss sens 118. AASYpNYdlum E SSE SS RAA EE 127. (eV UIeR GREN ATS SSEN re SA Sra OS 84. TNC ALIN Close ooo soon oclc oe odds oa 25 os Ses a 101. MS CIP LGW IFA SE ESA RO Re fr 51. (1 CILPT SI Sioc es as sn a oc a ok ee ar ne seja Dj n ES SSA an Eee 47. CARSK OK (EIN feooborpooterossrastorrnpacnad 102. CETEbi EO ASEAS ENAS Re SA RSS AA 101. EkKVNDIO LYNDEN occocs = peso pers soLSSrISRE 107. DEsfontalnesl ae oa oo eo saa dos scan sb ones sasse 55. ID) SSV ATKINS TSL SER CER ARE 105. CALLED NINA ärsostsrnssosneet SORDBcBSNS 110. CSBIORTD NJÖNIDA gsssresssssspssuosonsdkocorsonstos 94. CKKPOFUSARNTN (CAN, oocssorerecos=tor sbssossenoss 118. (IV ETSI LUMA smo = ons orre ig sr ss Kaos 126. SID) OTV ELLE KS TI is ARA EES TEA 113. ID) OT pr ES EE ra AE SE a Sn 124 DTOSCKILO MUMS oa ot osar ads NIE me SSE 127 URTOSUID CRD ocooocnnonasssarrgs cosSd cEJDINDIsnsE 87 (11 SJ BEEN ATK ugnar VINSLOEeEEEEJE NEUE SPE ENSE ESERLOS 90. CRYNRGDKNID OR oocsososanossnrr] sne ISJRStrNIS 123. GRNNNOGENT IJIN scoosossyacnarsnss]osns te öREsEdsaSSs 87. NLA (NING oconecteräeroaspsososssssr= 96. AJARS Öka ob oc pec a rosen rankas 99. ENE TVICA= Fo dan rss LR ELNA stra SE 2 ER SSE Sas 61. (200 (EV U KON blb Db a Veteraner SS OSS FIS SSR rO PSA SoS (3 132 Sargassum J. G. AGARDH, SPECIES Pag: ETOSUMN "Isar bör serade sas N ORMAR DE UVI SIR RE T4. FISp ert B ORT" vester ss rkegs car MILLER DALEG agn 97. LAVVARA: starr rn ROSTOCK 2 SER UP ORUIN on ES 68. Fen ger :desr asset sreese SR Ae es DA SME oe 58. FOGARNA IDA INO oobbosesssssanssbsnososo- 96. FIL CII Ur 2r5 SANSAT SNSTDNSKEEGRIINR mon RES 58. fNLEOTTQ mes SE resa INET MN STESNAKSKE TN Tana 100. filiforme ...- 128. filip en dukar: = "es ANA IVISERI SEN ma at 120. JUNE DY CE UYVOEID i REN OD SAR NR UR RURIAAE AS ANEEN 103. BSS OMM 252 22205 Föda MERA RS SE rr 83. IBRD. SÖND soctossrnorssassore ss ODIE SRS 44. TLAVI CEN SKEEE SS ASTAIRE ASIEN sade Bar ERE EEE 82. TILEKDO DUSAN BN oss esor oss ELLDAKSSSSRSSNS 108. flexUST GR BV ra s3ssessts IRIS SAReRNNE Tre 81. BJ UCI UOSUMVEISTT TNE SSE 128. FETA FÄLG NLSN NER Eon AAA KSS RIRNER KAT SKE ere 121. fulvellWmgsedsrssed: 202 BOSSE DAIRE An 61. (CIENEY DESSA cosssosacoossssrosnsr-srBIssbJLssocE 56, 122. G'audichaudi MONT omooooosoooooonsaosoon 99, 119. SLIU CE SC STINSEN VANTAA USER Sr 34, EilOMREFTTERONITLT Boss Sa 69. (COCO sococss=sossps gracile GREV. .------ ETAC OSS ALA AREAN SIISSER SIS BLUS TATA STICIHSNt UME SES ee SRA YRITSASANAINTTE FE Sea (Eb (OLIN cocgorsostreesrdssrnssssssJsJssao- STAN AGT SfE esse ee a aan SS De seed ece rasa T2. STANUIFET UP NEAREST Sw NSVSFYSNNSSSRNNTIISNN See 118. GTeVÄLV eg se 5 > SERTION SNRA ORIRENE e Ta 105. Gunnianum 71. halitrichum 43. IMempp hyllor Ae ESA 62. Hemp hydLlumn fessse ss SS SANSAT oa 61. H'enslowianumps:=SeE> SY RSa Seen SNR Sm gran I2h0 Jäs ÖR N ccsssssssbosssssnstsOILoLN-SX 61. WErNECSNKD KUNy sstessoosrssndsLssSNNVosE-T0A 102. Re beT:OCyS t UP RSS SeASANNUS NANTES Ene 93. heteromorphum -. oo CT [Net erop mylla SES Sera 66. 15 ONS, occonssssucostngdusdsssJJLJINNLICONON 128. IEFOTN eri ssnenolepter fs SONARA NAN AERRSIANNS I inr ora e 57. HOrnSChWOhWyESe- see mrs es SNSNSARN Mae ee: 97. FLyStr gy ss AAA SS SIV INRISN ar on 91. 189 (6) 0) bh er VASSARE ANA NR AGA E 2 ENG UREA ANNN IE 94. IUPEN ORD. NDG, soosoronsseskssnstossNrssros0bEa 95 Ilicifolium HARV.-..- 91. Ilicifolium duplicatum J. AG. s-ssoomooonnn 90. AN CISIEOLLU Mm EESFert crta dera REAR RERPRNRSRANAA TE NES 69. SARGASSORUM AUSTRALIA. Pag. Sargasswm integrifolum Kurz 110. IVAN ss ssr2recsssnt sa SEDD PLN ssldle 128. TA CSETALO MN UMNNESS ESS SRSA NS SNRA RAN N run yS Nessa 74 TR VÄG Ab UMAS, oc Se SN KALAS UNNRSNANIN SATT 67. Tan ceolatumi:s>ssss::-- 5055 SEA SN LENA Rane 105. LAN CEO VU GUMIA I GREVe = = ER BILAN NS UNDER 96. lasiophylwma GBRUN: == -29995 versen 101. latifolium --- 103. len dig erumh::::ss3ssrssssss ss KG DTE 110. len diger Um I AGe ioossss ses SALSA 112. leptoplyllum GREVA Soo 103. Teptopo dun ESSER NErSNARSSRNNNNSSIe 45, 115. Tiieb manniy:s2sssksosr so MI UNTBIBRENSEUS. SI OD JIE Tiga bums ses ses öres MUM NNNE DIT 88. INGER i KON NogococoskrarsocosssedbystdsroRLscsssscs 45. Linifolium os lil LONG O JO LUVA SEREA GES BIN NR NARE 128. TOPO CATPUNNESS2 52 20 SKER SN SUNE IRAS Ek MACKO Canp um SESES te SeSt Bytes INA NRNE RSS NINE 60. MACLOPHByllATNSEE SAST S TN SAASNESg 123. MarCacoleorgtisrsöns si sirssett SIRKÄOONNGE 127. MATSINA UM: sons 205 sot re EDI NAORA EEE 91. Merrifieldii 3 megalophyllum MONT. .. 103. MSMIbT ANA CSU ESSEN ANANAS 76. MT CTO C STANS SSF SANERAS 127. MI CTO CYS buUMYNs=== 555 SSESSTSSNa Sea RASERAS 94. 100 (Sk HO MANN oorucooonorsceo>ooossdescosresocsssS soc 9 I DGV BEN BNI ög occrmoco=osooooorsnessossssoscsn 120. muriculatum myriocystum -.- TNA PO RPS STEFEET NESS SSF SASTIN SSF SGN Heglectumi:dssssstissrsr JOUNI I GTITONNOFTINN so3Ysosssocrocsocosorbbsscorrores 45, 113 Ni TLEITCSTIIECED ANN TNELE0 SU beS SYNS RT a ITE 125. NO Varisiissler eka be Soser.1 Meg swede I uden 128. Oböva buss: SROM BONDE oe 39. DOMIN. SORIN occoormorbo-tonsstsbnanssstosrsso- soc] 93 obovatum GREV. cs ÖR Ob tusifoliumyses-->-1IE 10 ROM ba Or Baer I 103. odontocarpum SOND. -.ooosessssooseooeoroonoon nn 95: ObUi GO GyS tuna ESSENS SARS NS mare 128. OMUWSVUMVA OAG ye sac 20 LSE BORA NS 128. 0.0 CYjS U CHESS SE FAT SKARPT BIN E KUGA ESA Aa (0) JEKPH TN Soong rErOEEEERLEEET-LESLEEEIS-LEERIESSLS3 98. OrLen ba less FAS: SL REN AE 107. ONA UM a GBEV ss sa sss 0 EAT ta So i PachyCarpupm- JES ORer Rre sen Par NIsR Sar en 104. PaCKieupmwyssss: 3 NLA JANA SUSSEN oo 127. Sargassum KONGL. SV. VET. AKADEMIENS HANDLINGAR. Pag. PALT UM SESSS SAFE EI bara Myr ee 61. Sargassum P ATC ULLA GUNS ss SS NESS Sr = HIPP PALYTT OX UM NISSE SSE SA RN aa 68. PALVILO | UMINEE SE SES SESEE SENS Se SAS es II JAN CONARA SEINE, ocstesosotonoe ne [PILULSS RUM so eresssocecs ses orsearesrnernnsnesnn, 55. JNA END 26 WII oocseossr bass tnrg sees ERE EEE ESS 56. TDIIBTNEKD I ÖFIN) oocsorossspssocordbsnnEroLsostELEIISsRES 121. plagiophyllum -.. 120. IPLATYGAHp UN EISSSSIERET UEPSINTN ETS re Soaer 89. VP VUTTO SUMEJICA Guara se SITS TES TE 128. POdaCAnthuUumpEsS:s ess See SA Sea: 116. Pp OLYA Ga nb hum Foss ssc6s OS SAS EA eNeAE Ta SE 116. fFOYGRTINT IN MÖR scessecerrocccsreroosossoone 103. DO LY CYS buse som oe SSA SS a lor soo 1195 DOLYPIyLo SR SSE Ses een 108. OkTVYMIR VÄDJA occssoesescosossnsbsssr 108. POLYPOLUM 2-2 oocesocosroecenssöenssnssrsdsnereskärTs 128. prosum GREV 105. RON GLEN TANUM ANA RD rose oo EE 103. IPLEFO CYSUVUM Es s--seseseskonpesirecss Sör osersassee ss 125. PET PIE UT OTRS TANNER 107: JDKANDNDUS MYNNA mbovososrasrsnossssssnos ESSER 108. fO0NANNI. ÖINSE ocoorcocsoronresstersaEsssER 124. SYNTAR. USING occseseorsstsosressNnpa-SasecocAEN 119. PYTT ÖT Gör eoc ses EL KE ASA SA AN AS 102. FORDRAN. TDI, socoososrossonr oss 110. BARR. 1300 Ch lBlagsorensrosssrsoososos0nn0s 13. BRYN CH OP OZ WIR SONENS EEE NANNE tål (FOMRERKRINR [ÖNA ooo FOErAJRDE 110. IBinggoldiannme cs ssrsbsos sees 59. TT. DTS GUTAR Se oo oo e oo E essä seSe sr de os recsata 66. 106 (ÖNNESTAD go rososrrerderrbert or oeE EEE EE 59. I DNDDADR Mo LME eos SterosorER 96. Salicifolium LEKMER SN ÖN reser EE SEE SCA DTIP GS SYNES SSE Br ee a SNRA SE SE 48. ÖONGTATTETIN ucccccorsscocceosoctoosrrocREcSJE5 127. SCOPATIUM mooooc----> RE SS NS EAS 60. serratifolium -... 59. SINTGUSILLUMYS SEE SR 60. STITGUOS UPM pe oms s a e oa 2s ess s re E See Festens sel 121. PERM JOD poscoosorrsoccorecosecoooro oskar 105. DVD OVAT (23 se se AR anta substanser Ufa Sonderi BAND. 23. N:O 3. 133 Pag. spathulatum' -.---------- ERA EE AS AE SAN SAT 58. SP Ab NUR EO LU or = oo oe se AES 102. IPINISKYSTE TEES STATES EE a Eee SSR nee 92. SPIN WISSTU MSS SSTSSSESVN SNES 117. SU rROSUNR: CNG ceseossorotsrososersrss (JådIsoss 94. ST SD Op Ny SSA 104. STENOPICYUCUNYIMAR DE SS SSESSS NE 110. SUD 2 LA CUM s Sa oc oooc ess soeod bss es eo e SEE EE Nos. 85. SUBSP VILA UI see sens o se os SES FANSEN ESA 95. SUONEP AN VUNMNPKSTD ASS SKEN ANNSNNNNSNeN NS 103. Swartzii SINAN (ÖNS ooccoosoospberoossr ou 102 Swartzii var. ovatum CO: ÅG ooo 87. EA 9 MANI UME Sssee SS SS SAST ISS SNS 126. Telep hifOlkum ss soc sosse ss SENS 107. EIIeLep af LLYN RIKS TU TZ ses NASSER 97, 107. TEN CITIM UlNY:s ess ocsoosodssoocseos eos doses sodossstt 88. BENUCjo soo sa soo ssodrrcoesccss sees as sRe SNS sasse ra 84. CEN WCsv KUA NSEE LTT SENASTE ena 109. DeTe VIOLIN SEEN NN Sera 101. TOT BIO: (= 5n es 0 SN os os n IS Les te 60. (GO V UTM SE EEREESSRERTSSEN ET RR ord Ia osa sd saa 107 ÄRAN MUN ocscoseccosorerssssrnener 110. UEYCHOC ATP UM, ISA SS NIST NNASSSES SES SE bälg (OTYCH OP ByyjluPA FEASTS SENS nr 52. JUTTS/ 61 CINULIN sem os a ej a se a LSS Sas ds oso 176. UT CUT 2 VUDNANE so a sons NS SDS A SR AD JL LEDAS AE ae EL VÄRRE (ÖF ol sbosososnorcsnobusmsconsossg 81. SV ATLAS oa oe oe oo RE ss Sok ok oejor Esso de- see Län 49. WaySservanum MONTI ..sss- see 115, 124. METTUCOSUMWsniaö sol soo csolosborossdei secs rocnes 124. verruculosum ... 53. VESLELU MUSA ese RNE RES INSER SO ATT SEAT 70. VINES CENSKID ISEN OM ST=s As SSE IrSINNen 102. NÄT SA tUuMmEsSE SSE SENS TESSAN NSAE SEN AS 103. vulgare vulgare FARL. ...- VU LG AN CSE ARV rs Ls ST SEMIN SHI NN SSE 120. WO CLI ES ENL LA o0-pdä REDSAESR EL Lea 86. ViVQGl0R TVANGS ocroceroooosossersoonsooore SES 87. MemeNnSs CD BRN OM öga sem soon oso sea se AE SSE 101. Spongocarpus enervis Kurtz... 61. I VURNMVE VÄJDA soon ssINosNSSJNSLEJNNIN 61. WORN ALNURIS TIN oocstorcorcuocsbscsosenososnss 61. JEfDARAPE 1 QNNNAR. soockresanornosporosorborssrer FE 57. IS GUCK OP TONGA AE DU SNERS Tr ENNART 121. Hornschuchii KuTz 97. [TERLT TR FAR ILVY CN ART nå re v AF OUVE SA visor Oe å i 448 N i (LIA ET Hi 4 - aber ilberer. i | k Fra KNOW ÅNS == Å EFS 23104, PIDSINUNSE vs IELCEOR KLOR EE 01 äär sys negrer BIKE RSK indisk i 1 ; MOA VAN svit Re 4 HE 5 KCl tarpeet ERRDSSREN. SNÖ ngr HASAS PAYNE FF aoTOa NON. UU SR 5 sotetb.. ar VON EO HEL Ned TR RE ) JOTT veklvenl saved. I ANSI kt pt 3 FI ET RS fövörn rp a ES SET Tä stiskadba 7 setyalrt ASSR ANN 3 ATOENE I TYSEN ST - ry y Sök Sf ” | (8 : i JA Og H 14 SE | I Å Lod ; I 0. ro SO fe | 08 I I | I f Fk dd Fra FY Ve Kär RANN ÅL | i TS XV, - ANG FR La eps TEN TUR ATA 2 FÖRR EETTEn åa FEN ET ERNL så : FVIEINETEL Fen STA NINAS toa Ft äbeanfyetre Ne se ind gang Mur INA, oc a || ia He sak SE SL RN I NN titel AD td Fö ILL vä mode Kö UNS SUV ind the RAL FANS UTSPELA 00) oa fd Sik mn UA NERRNDG tg HG IEI SN HANSA Hd fund > fu kart: di JE Er TG SN villan RSK Sr sidöl SJÄL IREST jå TAR VT sl Härene Se fu FARAN TAB ARV TVEROA ugedfilg Å j AV Ia Hesa ord Suv ierblilnn FSS Fer. rm slö Hä ERE PLUS Bulieta Mn glas sv 14 tuna ME up ed kokt van An ANNE ärad 1: Mete RAR CARAT fate sme [1 Ra FT Sr fl 4 HOLE Rn SET ikedi EE Er 4 | oläsnisb nr ig Brr TON Nn KöRL ue ja GE F är, lör julen EE a a Så ee SEB Hig 4 NR a find förd ä - Pig. Pig. Fig. Fig. SR D. Tab. I. Sargassum heteromorphum. Fig. 1 Pars inferior planta, cujus scutellum radicale conicum, fere fibroso-exsculptum, scopulo adherens, superne abit in caulem communem brevem teretiusculum et verrucosum, ex apice exserentem frondes tum steriles (plurimas), tum unicam (in icone deorsum versam) apice excrescentem in frondis partem fertilem. Frondes steriles folia pinnatifida Querci cujusdam referunt, lobis simpliciusculis instructa; fertilis initio et inferne sterilibus conformis, dein apice conspicue attenuata, superne excrescit in ramum fructiferum heteromorphum. Pars superior transmutata frondis demum fertilis, sistens rachidem inferne complanatam, superne sensim magis attenuatam et filiformem, a margine ramos et folia pinnatifida emittentem; lacinise foliorum alice foliiformes permanent et angustissimee, ali transmutatae, media parte in vesiculam ellipsoideam utrinque attenuatam inflata. Fragmentum planta fertilis (ex specim. diverso, inferiore parte hujus deficiente): conspiciantur (magnit. natur.) folia superiora longiora et racemi axillares abbreviati receptaculorum. Ramulus fructiferus cum receptaculis et bracteis. Receptaculum cum bractea (magnit. auct.) Kgl.Vet Akad. Handl. Bd.23. N23. Agardh Sargass. Austr. TI. Sargassum heteromorphum. fig. 1-5. | ;aE spogisdesr mnaesgrag IT det p CT FL era st[LAS fesiungbe sop ut (erroniur) minuslg enior önsnrh 3 pra ; anäontnsNon alsorber mutlsluse ut smistal anade AVD II INTA int G | obe kärtoTi En Fd Ir mög oo PAP BA salsa smunoi Uf 201145 sök Intra enotlobidetbaod Slik; amd uno pest råka Es itNA | J gjtnneng N ETEN Rp il ent rren UrSoRAGS Hiort I evindtog TOUR Apg hs : Ferlin LR | Ny "yBbtor BUMen Winds NV IäfgAhe stl ap . Fig. Pig. Pig. Fig. 4. Tab. II. Sargassum scabripes. Fig. 1 Imago totius planta (minoris), in qua adpareat caulis communis compresso-teretiusculus et sub-distiche verrucosus, inferne in scutellum radicale conicum abiens; superne emittens frondes foliiformes, decompo- sito-pinnatifidos, alios juniores steriles, alios superne fructiferos, folia bracteantia et ramulos vesiculis receptaculisque instructos, gerentes. Frondes steriles juniores sunt punctis a pagina prominulis inferne scabree. Folium inferius sterile frondis adultioris (magn. parum auctum); ad x lacinia infima, in fronde deorsum versa. Ramulus inferior fertilis, transmutatione folii ortus (magnit. parum auctus); ad x lacinia infima deorsum versa, bracteam sistens ramulo fructifero; in hoc dignoscantur alize lacinie simplices, bracteolas con- stituentes, alie transmutatae et fertiles, racemos receptaculorum gerentes. Ramulus fructiferus superior (magnit. natur). Agardh Sargass. Austr. TT. ;Kgl.Vet. Akad. Handl. Bd.23. Ne3. v Ma ALE FS AJA 7” NAN SS” > 4 = MÅN SS ORT N SE Jä LG LÅ — KARE NS = ESS Sargassum Scabripes Fig. 1-3. - « d il N ge NE Å y | 4 vg ÄGER ir TR Fö 3 å r i fr NE EKORRE INSER GRE ON AI SURA Rå a, IE ler Sie | vilan TOT degbyhe Hane, Bi AaRvD AN RIU rg0S 1 FUN OR TG Sr fbe RUNT dial skol Ork ch FOTSST En IEA IT Te an Inse. Rd DM NN d RENaD. MER IIS Å er Ba SUM HITS PELUSSRT id VA FEL KDI ÅkayOTrsgAa ute gnlg dr a VR KE fa RET MaA ER 4 gar gitar SON Sia oftor RR NT JIRÖ och ÅR sen fock 3 BIT Berg MUN some Å d X inse ue SN pin RUE 3 NE Obama soljk SR IADT. SR Si Nara FI VESNA LONA dd iNäv i & 12 ENE inn | Vr RR AL. ON NA, SPORE. SN INS TM a fbynabe di SS (Bl Sa sv, ITP STAS SUGS ji SERIE Nn safe NME FökdunDiR RN såå Å N SO sg i 7. Tab. III. Sargassum Boryi. Fig 1 Fig. 1. Imago totius plante, qualis hac in icone, mihi benevole missa, adpareat. (Ob longitudinem planta in icone datam, partem inferiorem (fig. I a) a superiore (fig. Z b) separare coactus fui, separationis linea signo + indicata. In fig. Z a tum pars caulis communis teretiusculi conspiciatur, tum frons junior sterilis, folium pinnatifidum, laciniis integriusculis instructum, referens. Rachides frondium, velut lacinize foliorum, costa percurrente instructae. Fig. 1 b. Sistit plantam superiorem magnitudine naturali Fig. 2—4. Sunt partes magnitudine aucte ejusdem, quales in icone dantur; fig. 2 folium superioris plantze; fig. 3 ramulum fructifernm cum parte folii fulerantis, vesicula et receptaculis; fig. 4 receptacula, adhuc magis magnitudine aucta, sistunt. Fig. 9. Est ramulus fructiferus superior, cum bractea; quales has partes (magnitud. auctas) in specimine orginali 5. Boryi vidi: filiformes et glandulosa mihi adparuerunt. Fig. 6 et 7. Sunt ramuli inferiores planta, mihi dubiz, que forma et latitudine ramulorum sterilium cum SS. decurrente, receptaculorum vero forma cum S. Boryi convenire mihi adparuit. Kgl.Vet. Akad. Handl. Bd.23. N23. . Agardh Sargass. Austr. TT. CL Lundberg. del d Skänskalnith. Alt. Bol. Malmö. Sargassum 3 OPYL 5 2 ON lr — RE ; | BA (ES UNB EAnaNLAr T kr NäQnRdN HTS : Smb veto jä 1 DS NG | Nä Ne ad OSA > HE IE Sar ar blusen st UREA ML Sp a SG — FORNE Lf SJ NTa dä En RANA. da 1 ” IDA LETS ARR ERE LEE HÖR Fig. Tab. IV. Sargassum bractelosum. Sistit imaginem planta, cujus plurima partes, ob nimiam magnitudinem, resecta fuerunt; conspiciantur rami breviores foliosi et adhuc steriles, utpote juniores, inchoante inter hos tertio, adhuc infantili; infra hos provenit rachis frondis adultioris et fructiferae, a cujus pamicula sesquipedali tota pars superior et rami plurimii resecti fuerunt. Folia in foliosis et ramulos in rachide fructifera retrofractos videas; rachides triquetro-angulatas, marginibus foliorum cum angulis rachidis contiguis. In rachide fructifera folia vegetan- tia, qua in inferiore parte sine dubio adfuerunt, sunt omnia dejecta; quse in superiore parte plurima (adhuc) adsunt, bractearum aut bracteolarum funetionibus instructa, sunt minuta et angustissima; demum horum plurima in panicula maturescente quoque obliterantur. Crescendi modum Arthrophycearum icone data indica- tum volui. (Partes singulas, quales in S. bracteoloso obveniant, in Tab. XIX fig. 2—5 conferas). In aliis Sargassis differentia intur ramos foliosos et fructiferos quidem adest; at hac in plurimis multo minus conspicua. Kgl.Vet. Akad. Handl. Bd.23. N23. Agardh Sargass. Austr. T. NV. I > WW N INGA - = SIN (G Y = SI NR FT Skönskolith Alc.Bol Malmö Sargassum bräcteolosum. FBR Na ae METER HYSS döv 2YTDÅN MMO NA TARO PE OSV Lif it SRV AT HTS if At p Vv d 4. AG INRE Fig. Fig. Fig. Tab. V. Sargassum Liebmanni. Imago planta junioris, at jam fructiferae; in qua caulis communis formari incipiat, at adhuc brevissimus; rami a primordio hujus exeunt plures, alii juniores et adhuc steriles, alii adultiores fertiles (uno horum resecto). In planta evoluta conspiciantur ramuli foliiferi inferiores, et superiores fructiferi; alii horum, folio fulerante dejecto, sistunt glomerulos receptaculorum denudatos dense decompositos, alil juni- ores folio bracteante suffulti. In ramulis superioribus pauce obveninut vesiculee, spherico-ellipticae, arista brevi superatze. Folium adultius et juniora, qualia saepe obveniunt argute serrata, nunc plus minus torta; costa sat con- spicua infra apicem folii obsoleta; cryptostomata nulla. Ramulus ex glomerulo receptaculorum separatus, monstrans receptacula angulato-teretiuscula, intra margi- nes denticulatos scaphidiifera. Kql.Vet. Akad. Handl. Bd.23. N23. Agardh Sargass. Austr. T.V. 7 L CL Lendberg. dd. Skänskatlith Ale Bol. Malmö Sargassuwn JLieSN manna, Bg.l=3. rr VTRG UTI nA SU dt regerar Ja 3 LlesRD: [VED SSP I STÄD FijuD Bil IBM 5) and LISE I MITT RAND s Balk. eniga cavsrd nils a 4 nns LINE Kride Ra andidfeigrd. a Fu LOG ANNE 10 > LOTSA mir. Ba Bad d a ST ÅLBUTN Fi "ENG KAN) nå FÖ RNkrNg ora KL SENT Nr Fris FömitedllGEe. ev Aftå IG Ed $ j 15 BI LVTpR si: Till 3 EN vå r JAG NN Om SHOT vk NT fr äNorb ER LETEE 1 D7 RIDER TE Gupa Je NStAdd BUR ( OL Fr RT f dl. allas VR stöknd SS i Mn 2 OM IL i omm iu in LR y&. STAR No NES y& i UTee IDR roi UDEN RE 1) 0 i | SÅ TitlönzA (Br Vibe | Ia biudöRtorg Uplän pir deg RETT ae Fa Härsstta kade vag ; ” 18 åta s4 uk BU Ha LUM bi lbs Sp omg FR TT uy Vv NO iF KT He ) - Lo Fig. Fig. Fig. Fig. Fig. 2 (FIN Tab. VI. Sargassum platycarpum. Imago plante adhuc sterilis, cujus caulis communis brevis teretiusculus et verrucosus, inferne scutello radicali affixus, superne ramos emittit plures, alios breves juniores, alios adultiores, omnes adhuc steriles. Foliorum alia adultiora, circiter pollicaria, marginibus argute serratis, costa percurrente et cryptostomati- bus conspicuis instructa; alia juniora, primordiis obovatis, primum integriusculis, dein dente uno vel altero instructis constituta. Ramus fructiferus, in quo inferne ramuli foliiferi, superne fructiferi adsunt; alii ex his, folio fulerante dejecto, sistunt glomerulos receptaculorum nudos, alii folio fulerante bracteati permanent. Folia (magn. nat.) nunc latiora, qualia in planta inferiore, nunc angustiora, qualia in superiore obveniant, ex rachide teretiuscula exeuntia, costata et singulis utrinque seriebus cryptostomatum instructa. Crypto- stomata admodum conspicua, quasi hiantia. Pars glomeruli receptaculorum, monstrans receptacula subprismatico-angulata, intra margines denticulatos scaphidiifera. Vesicule minute (magn. nat.) subelliptice et glandulose, quales has in nonnullis obvenientes vidi. (Vesicule in plurimis speciminibus sepe omnino deficiunt). Kgl.Vet Akad. Handl. Bd.23. N23. Agardh Sargass. Austr. T. VI. JE CL Lundberg. dd. SkänslkaTith, Ale. Böl Modlmö Sargassum jalatlysarjp ua. Ng. F3. VörAsan en nurstiogd marsensust JIE SMyk0n fönötrnRgassT Sann sin 2 MNOTA OA Höns ke he stra NwåNS NED DA (REY | Ez z KÖRS i NIER AL KN. Hype Rigor j skdn Ve j HÖR TEE NA MOR SUR i | EL AL LK 0 Fig. Pig. Fig. Fig. Pig. Fig. Na Tab. VII. Sargassum Hystrix. Fig. 1—35. Imago plante adhuc sterilis, in qua adsunt caulis communis teretiusculus et verrucosus, scutello radicali affixus, superne emittens ramos diverse eetatis, alios juveniles, alios prolongatos, nondum vero fertiles. Folia costata, cryptostomatibus nullis aut obsoletis instructa, alia dentata, alia dentibus obsoletis, (qualia in S. buxifolio Chauv. sepius obvenire novimus). a Ramus fructiferus (profundioris aquse) magis elongatus et vesiculis numerosis instructus. Folia sunt minora et argutius serrato-dentata. Glomeruli receptaculorum in ramulis inferne denudatis numerosi obveniunt. Pars rachidis teretiusculx cum folio (plante sterilis), cujus supra axillam primordium nove partis (folii) emergit. Partes ex glomerulo receptaculorum separata, paulisper magnitudine auctae. Folium bracteale, cujus supra axillam primordium receptaculi emergit. Tab. VIL. WSargassum bacceiferum. Fig. 6—7. 6—7. Fragmenta ramulorum fertilium, in quibus cyme&e receptaculorum conspiciantur, magnitudine parum od q , aucta. (Patet, ut sperarem, ex his quam parum convenit S. bacciferum cum aliis speciebus (S. buxifolium) (Atlanticum), S. dentifolium (Erythreum), cum quibus specie identicum, at modo vitae diversum perhibuerunt). | Kgl.Vet. Akad. Handl. Bd.23. Ne3. Agardh Sargass. Austr. TVI. | I I I [ | | L U 7 > 7 i CL Lundberg. da SkänskalTisp Ale. Bol Melmö ) Sevrrgassvwm ltbyskect MN. =D. Sarg. bacciferum Fig. 6-7. 5 da Kr des IDROTT emten, Bs ; en ( (AU Slade AIROTÄOT Harbor j EYVRST FENA RNE SR SEN IM hane be sion [I Prop tj HER BIL6NTeT 1 ig SEE FISEN fÅ tr gp råg JAY LR IE EI ITA RR LE | ala fare AN RR TEE | IFRS KREON Vild ND ål TELNR No Tab. VIII. WSargassum crispum. Fig. 1—3. Imago plante, qualem infra limitem maris minus profundi obvenire suspicor. In specimine depicto caulis communis adest brevissimus; ramorum wunus mferne foliosus, foliis ovato-lanceolatis margine undulatis (superne resectus); alter, foliis inferioribus dejectis, superne fertilis gerit glomerulos receptaculorum in axilla foliorum minorum subsessiles. i Fragmentum plantze, qualem in mari paulo profundiore rachidibus magis elongatis adscendentem, sterilem et foliosissimam obvenire suspicor; hanc foliis brevibus tortis et crispatis insignem. Folia a ramo foliosissimo separata, et quantum Nlicuit explicata. Utriusque planta folia sunt costata, costa vero plus minus evidenter infra apicem evanescente. Crypto- stomata vix adsunt. Agardh Sargass. Austr. T. VIL. 23. Kol.Vet Akad. Handl. Bd.23. N CL Lundberg. dd. Skönskalitn. Ale Bol. Malmö. Sargassum crispum, sne a imuldssubAer iu Gros ANG STU IV RAGE | | il fur LSRER NR MG INA Veta REL HN LEKEN = JBLUUNA NA SR ERNA TATE NA AL EE S Boko i ÄN adobe. nsbloerg VOL z | SAG LA | ti PINT w4 i Fig. Ila Tab. IX. Sargassum Hornschuchii. Fig. 1-4. 3 Imago plante bene evolute et fertilis; monstrans caulem communem tertiusculum et verrucosum, cujus a parte superiore rami plures exeunt: ex his ali juniores, superiores et adhuc foliiferi; alii adul- tiores, magis elongati, superne folia fulerantia ramulorum gerunt majora, vesiculas spheericas, et receptacula plurima racemoso-paniculata. : Rachides ramorum juniorum fere ancipites adparent, margi- nibus subalatis. Cryptostomata nulla aut parum conspicua. Monstrant receptacula, qualia sub diversis evolutionis stadiis obveniant: in fig. 2 receptacula adparent, fere triquetro-prismatica, scaphidiis prominulis verrucosa; in fig. 3. paulo adultiora, dentibus pauciori- bus et angulis fere obsoletis; in fig. 4 receptacula fere lancoidea obveniunt, dentibus et angulis fere nullis, scaphidiis magis conspicuis, sub hoc stadio saepe effoetis. Kgl. Vet. Akad. Handl. Bd.23. N23. UP AgardhSargass. Austr. TIX. Sargassum Hornschuchii. Fig. 1-4. ” Rv ng a | RE ammo upiiia missen MET Fr NR ' Va HINNA 6 mL MAG alert oh baRNste örn Cöctuti Å 0 KUL LFIR daldle. ctr LU lag UY TOR. SYOVA SURA ISOTNNNE I le är Fanorbgs IE ee ME VI ga anses don KLertlanna Ry rbtnn HT og ilgop Me gar om Blystnsn rot dot fig Rune l furOraquas Bs oa fonilurg ere i iusebla sItvodn RUTA klas fm ” + kensgqe fior ur aren BGleolgrt lustig vy JOSAM 0 UPON Sf ps OMS 24 mol Hju Hip emd OC SV ul Br a v (8 i BOSE UTN RAT ARNTODPIDT It Bl SRSgd sm Bil qub sus fy De, Fig. I. Pig. 2. Tab. X BSargassum siliquosum. Imago planta sterilis, monstrans caulem communem teretiusculum et verrucosum, cujus ex parte superiore rami numerosi exeunt; inferiores horum, jam adultiores, sunt ramulis plus minus decompositis (quorum multi ob magnitudinem plantse in icone resecti) instructi; alii superiores, quasi adhuc infantiles, gerunt folia latiora integriuscula, a superioribus paulisper diversa, qualia in primordiis caulinis Sargassorum folia (quasi caulina) sepe a superioribus diversa obveniant. In ramulis rachidis adultioris et prolongatae vesicule mnumerosae obovate adsunt, quod plantam fuisse paulo profundioris aqusee indicare putarem. Cryptostomata minora in foliis sparsa. Pars rami superioris, ex alio specimine fructifero (magnit. naturali). Receptacula siliquzeformia, teretius- cula et verrucosa, circumeirca scaphidiifera. Kgl. Vet.Alad Handl. Bd.23. Ne3. Agardh Sargass. Austr. T. X. j AE EE : CL Lundberg. dä. Skönskalith Alt Bol. Malmö Sarg assum SUKLG VO St vn a äg. EZ Fig Fig. 2 Fig. 3. Tab. XI. Sargassum Henslowianum. Pars plante prelonga, sistens rachidem tenuem filiformem, a qua rami alterne exeunt ramulosi; ramulis folio fulceraute instructis, inferne vesiculas et superne primordia receptaculorum, in paniculam aut race- mum jam disposita, nondum evolutione scaphidiorum transmutata, gerentibus. Vesiculze in ramulo singulze aut pauce, petiolo ipsis longiore suffulte, globose. Ejusmodi pars superior planta jam bene fructifere. Folia fulerantia adsunt paulo minora, et vesicule conformes. Receptacula pedicello suffulta siliquzeformia, teretiuscula, circumcirca verrucosa, racemosa, in pedunculo simpliciusculo subregulariter alternantia. Racemus receptaculorum, qualem bene evolutum vidi. In receptaculo terminali adpareat primordium novi receptaculi, nondum separatum ; in aliis duobus receptaculis (lateralibus) ejusmodi primordia in nova receptacula abierunt, hoc modo racemum in paniculam convertentia. Receptacula rite evoluta sunt pedi- cello sterili suffulta, ambitu dein lancoidea, scaphidiis circumcirca dispositis, vix prominulis, verrucosa. Kgl.Vet. Akad. Handl. Bd.23. N23 | Agardh Sargass. Austr. T. XL. ( = — = S (FA RATI 7 Vi CL Lundberg. dd. | Skänskalith Alt Bol Malmö Sarg. Henslowianum. Fig. 1-3. v Ö 4 é V da fos Å "Hsu maeesund Halgssh Glo molna RR | g i TOT ANSI sflintart os ALE KEN PUMA USP / . : i - Öga anterledus ii HR oR enl INgD 00É stu FY rd TRAV HH [i VM TÅ Y på Ar a Er RET ET gare AR i LENS TI RAN ÖTARLT LOSER FÖRLAGD TA Str LA EN SE EA ek RE Fig. Fig. Fig. Fig. Fig. SS to ho HF Tab. XII. Nargassum paniculatum. Fig. 1—3. Ramus plantze fertilis; ramulis fructiferis, folio majore suffultis, sepe eodem modo decompositis, recepta- cula maturescentia siliqueformia, teretiuscula et verrucosa, in rachide sterili subalterne disposita gerenti- bus. Receptaculis his singulis ad divisionem pronis, ramuli fructiferi fere paniculas decompositas efficere videntur. Ramulus panicula minor, qualis sensim decomponitur. Receptaculum verrucosum. Sargassum plagiophyllum. Fig. 4—5. Fragmentum rami superioris, demum fertilis. Folia majora fulerantia sunt sat evidenter costata, costa superne evanescente; ramorum superiora fere enervia, cryptostomatibus vix conspicuis. Ramulus fructiferus, receptacula gerens siliquzeformia, inermia et verrucosa, in racemum conjuncta. Kgl.Vet Akad. Handl. Bd.23. N23. Agardh Sargass. Austr. TXL. CL Lumdberg. dl. Skänshkalith Alt Bol Malmö. Sarg. paniculatum Fig. 1-3. Sarg. plagiophyllum Fig. 4-5. oandoboilul inner k fjärd INLETT REL Mig Fe SG VET ELLE inet Qå LEN EE I me DAR Nm eleden. ahlin vilket HbTD VETT TTIV CITIES 9 Del Mille vg amd BO BSNE AU TI. EI EFOTT CL iu I LUISE INT od ” IN0äd I j j Lt SNI UNG Fig. Fig. Fig. Fig. Fig. Fig. Tab. XIII. Sargassum halitrichum. Partes superioris et inferioris plante in eadem fronde conjuncts; conspiciatur inferne fragmentum caulis communis teretiusculi; pars inferior ipsius frondis folio bipinnatifido constituta; transit hac superne in rachidem, foliis angustioribus subdichotomo-decompositis utrimque instructam, quae superne desinit in paniculam fructiferam. (Ad Iconem, mihi missam, hanc reddidi.) Folium superius plantze sterilis, quale in frondem fructiferam excrescere incepit. Folium ex rachide media, laciniis superioribus teretiusculis. Pars panicule (magnitudine aucta) sistens folia bractealia subulata, vesiculas et receptacula, qualia ipse hec vidi. Vesiculzee, quales in planta superiore obveniant. Receptacula, qualia in icone mihi missa traduntur. Kgl.Vet Akad. Handl. Bd.23. Ne3. Agardh Sargass. Austr. T. XI. = 2 |A Skanska lit Ake. Bot Malmo Harg. halitrichum Fig. 1-6. NN Kn ommlönglonos 4 mues Nr ved a FRDINOTA BOAT SIN in ' (NON i jö I HEK odqnsoh | | TO a I LÖT Ut sms ISTER [ELIN OUrH Mi 16 eh Hd A ; ( ä vin H 4 uisian MNrdenon nia foveRa omlbp fur teg stök sens ssd Inb Skr - i | WE anlitas I MAN Aarre OManNeb oo sudiptoen iiaelgn HESRT mrd SEnsans soladu sl raRisNOh VO SV Ia ttvig KÖR aj! use ite uuT Irmagne a unBitotrissed mneenesiak X fear IkävemA anäbelkxr) msn sivih slum? anvomnmasmor stl) tl arnunP Hi otlig ov flat emma H a Ak nrNöävanng möte orobHleh ATERN in OM lot Vena Sp JTI mi d / ' pula Få ) enkoristar Simma mmytisaranTl I Hl oa Ai etiörn famns OM bef räd ; fi är EN SE Me a ' a ' / = ( n SONG, INR rie lt tan Ul Sar. tiv LE - | - Käre - - ee EJ TT Fig. I. II Za Pig. 3. Fig. 4. Fig. 9. Fig. 6. 900 Yo Tab. XIV. I. Sargassum Sonderi. Pars inferior planta adhuc sterilis, sistens caulem communem crassum et complanatum, ad utrumque marginem = distiche verrucosum, inferne in scutellum radicale desinens, superne ramos steriles et adhuc foliiformes decomposito-pinnatifidos emittens. Fragmentum ramuli ex superiore planta fructifera, paulisper magnitudine auctum; conspiciantur folia teretiuscula, vesicula et receptacula verrucosa. (Qualis planta bene evoluta szepe in Herbariis obvenit, talis a Harvey depicta). II. Sargassum muriculatum. Planta, qualis peracta vegetatione anteriore persistit, iterum adhuc inevoluta; conspiciatur caulis com- munis, crassus et complanatus, marginibus distiche verrucosus, inferne in scutellum radicale desinens, superne tum residua rachidis denudatze, tum ramos novos densissime obsitos emittens. III. Sargassum linearifolium. Caulis communis complanatus distiche verrucosus (rachidibus ramorum resectis). Ramus foliiformis plantze inferioris sterilis. Pars ramuli sistens folia, qualia in fronde adultiore plurima proveniunt. Fragmentum ramuli inferioris ex parte fructifera. Pars superior ramuli fructiferi, in quo folia bractealia subulata, et receptacula verrucosa adsunt. Agardh Sargass. Austr. T.XW. SEE Skönska lilk. Akt Bot Malmö I Sargassum Sonderi Fig. 1-2. II Sarg. muriculatum. II Sarg. linearifolium Fig. 3-7. DA KOTTAR. SINN I Nee. (AN ; Enn å i SNS | | i LL ine S i ONE LA LAR (Uj (2 (Siu yt ) BUT da GLEN O HARGS SONET SAN Aura dell areas NL | | sne NN . 5 arga Oo 3 OTOQT oa CE LIER fl ÄRE - Z - ra Lär libdert STT uå RR 5 É V 4 c F 0 s / ofte : d 4 yt AE ARG TU TELFISTBU FOTEN 19 MIBR) EAWEGAT MÖRE AS ieE BIG ARN IMSPHEBEL oc No RN ; EN RU aanrg LV BUDA Wonk SNGllrol se Hun nella HEN SIRANIT A ; Å 3 I Dö FR BRosläömob” gg fr Fr NOS TLL SR a in : i TEL bilder AH slanp. Juba omet lövsdsl. Betts! Murs omtgtadlitmrutal sög eld shiloKT st NN | frgsbsqba sionber a SINE BIO Sbuont tolerera Rd AS ET 4 et sslertel BUN raol : VAA - ENG ae (INTRA löses bib 4 tl fö ÖST TOT ONE NT ORSA BS (e RINGS å ; HDSArLanT LUTA Inre tee rasa MT uar Fig. Pig. Fig. Fig. Fig. Fig. Fig. il Tab. XV. I. Sargassum Peronii. Folium pinnatifidum, quale in caule communi proveniens sistit frondis exerescentis initia, rachide in frondem, laciniis in ramos abeuntibus. . 2, 3, 4. Rami, quales in fronde adhuc sterili, sensim magis evoluti, conspiciantur; inferiores (fig. 2) adultiores 5 NS HZ) et magis decompositi; superiores (3—4) juniores et adhuc simpliciores. Ramulus plante fertilis sistens folium fulcrans indivisum, et racemum receptaculorum adparenter axila- rem, folio fere duplo breviorem. II. Sargassum decurrens. Folium pinnatifidum ex rachide sterili superiore. Ramulus plante fertilis, sistens folium fulerans (complanatum et pinnato-partitum) et paniculam recepta- culorum cum foliis bractealibus, receptacula praelonga vix superantibus. III. Sargassum decipiens. Caulis communis crassus et complanatus, marginibus distiche nodosus (rachidibus ramorum resectis). Folium pinnatifidum, quale in rachide inferiore obveniat. Folia paulo superiora rachidis sterilis, qua inferne trichotoma gerunt lacinias laterales magis evolutas, lacinia intermedia reducta adpendicem referente. Folium ex parte superiore rachidis sterilis trichotomum, laciniis lateralibus pinnatufidis foliiformibus, intermedia excrescente in ramulum, folia et veiculas gerentem. Lacinz ramuli intermedii (magnitudine parum aucte) cum vesiculis, a medio, disco erectiusculis. Agardh Sargass. Austr. T.XV. Kgl.Vet Akad. Handl. Bd.23. N23. Skånska likh. Akt. bol Malmö . Peronii Fig. 1-5. II Sarg.decurrens Fig. 6-7. II Sarg. decipiens Fig.8-12. sd UT RR I Neta otettvisgos urbnagtt avtar) ser ER BIT: fv ; jä CI Sp Em bta Bf Kelmovda STOL AT atks KN Re sBLI403 Shu Hille ph | Nä. ORUST pu I arr te | lave Vienne Hanen (EL sn Rdr so | OS OTO Se Nao (1 IR otrGtNena 4 ja omtyt R ; Skämt sorugane soda fniss an er il ORO TA SS a id : | Lid sine sum IRA N NETA HUNT S) Sr i silly: BILL å DE ATULOL Siren ÖDE J8ög Il IG Ze Fig. 3. Fig. 4. Fig. 3. Fig. 6. Fig. 7. Fig. Tab. XVI. Nargassum varians. Primordium plante infantilis, seu folium primarium, quale (partibus nondum separatis) in caulem com- munem et ramos sensim abeat. Imago planta (mihi missa), caulem exhibens communem crassum complanatum, margimibus distiche verrucosum; cujus a superiore parte exeunt tum ramorum plura initia, tum ramus jam evolutus, foliis infimis minus incisis pinnatifidis, et superioribus jam in formam tendentibus, quam in planta fructifera seepius offerant, simul instructus. Folium planta inferioris et sterilis probe pinnatifidum, quale in planta juniore obveniat. Pars rachidis junioris inferior cum foliis adhuc pinnatifidis, ad basem evidentius tortis. Folium, quale in ramo magis evoluto adhuc sterili obvenit tripartitum, intermedia parte sensim in ramu- lum excrescente, lateralibus (alis) geminis oppositis foliiformibus demum ramulum evolutum fulcrantibus. Folium superius ejusdem rami (aut ramuli) evolutione quasi reductum, quoque tripartitum, intermedio lobo in vesiculam transmutato, alis lateralibus lobos simplices constituentibus. Folium fulerans ramuli fertilis. Pars ramuli fertilis com receptaculis adhuc paucioribus, et bracteis (magnitud. parum aucta). i Kgl.Vet. Akad. Handl. Bd.23. N23. Agardh Sargass. Austr. TXVL. Skånska lith. AkE Bol. Malmö Sargassum varians Fig. 1-8. å 3 ' m 4 vv rg - FORT s0neengsö cf IITZ del Le Jug | I ju f TIVA ET En i J n ; dn he SLR ETEN ÖMT 1 0AHerA i I 2 VT | NN - i 1 HU Ru ÅR a AR é fn få Otlol obasriarul i dilatod ed i j] | pd i é ble bana Föne YiN Ila AGE BITeö In ObER BiA slörlet BÖTORE 10093 OKT Clin Pau | j z - MH a RT LVÖT Ft IT ITE nu IT bibaQna Timon 0. ine jiföl sylnvwint do SN KÄR OG et mel ovg KR Shaun ål d Cd kd Vilot Har OR Tyler oc lötlot vr i £ i i ) n ni i 10 je fupgbes inolödörns nuv (UR Heut GAM 3 nns one pr alten: tilllovs umtörolyk oto obest Iol ff 2 DAM nagg OT TEGL Hsu gGUNlosmmionee seleg 23 sSufö sing 0 | I Kd n 2 ”n da TEL fd ic in | ; | na ing nye AT LS Å DÅ SÅ 5 FÅ AG i ' Jaumiboadgononi anseeerense I j FR | FN ÅN IR ale I ale IA vol - Ort vikt i | DT ITA TR RATAR fe K FU mät RK JA ED = ; | Ve anonlimnme eölnvundana mkuevnTrs,) she LT rå enl LL OPEN Genes oslivaln. ötnly ont vsul nitecp, ST vuno dine te ST To! på SR d . iv : fä M ; E ni Jotssrm fitnorodor Imon occl vm AKI TINA 1 PLC ER ann I NL $ ER SVGarg fr Ida Ja IA & Fig. 3 Fig. Å Fig. 5 Jada Do Pig. 7 JB > Ör IN Fig. 10 Fig. 11 Fig. 12 Tab. XVII. I. WSargassum Turneri. Pars inferior rachidis (rami) cum foliis infimis trifidis. Pars paulo superior ejusdem rachidis, cum folio trifido; lobi sub hoc stadio pinnatifidi, intermedio a lateralibus parum diverso. Folium paulo superius tripartitum, lobis lateralibus (ad a) resectis; intermedio lobo in ramulum excre- scente; foliola ramuli sub hoc stadio bipartita. Pars ejusmodi ramuli magis evoluti, cujus foliola ulterius decomposita adparent. Foliola in rachide alternantia, plurimis in icone resectis. Ramulus, in quo inferne conspiciantur ale (lobi laterales folii primarii trichotomi), superne ramulus (ab intermedio lobo folii trichotomi evolutus); folia habent foliola gemina et ab ima basi horum adscendunt primordia nova generationis, a disco adscendentia. Ejusmodi ramulus, ex ramo fertili separatus; lobi laterales (ala) folii trichotomi adsunt at tenuiores et magis decompositi; ipsius ramuli (a lobo intermedio folii trichotomi evoluti) pars superior in icone resecta fuit. Pars inferior ejusmodi ramuli, cujus omnes fere partes resecta; lobo intermedio folii in vesiculam (ex area inter folia gemina provenientem) transmutato. Pars superior ejusmodi ramuli, in qua conspiciantur lobi laterales gemini, ramulum fertilem fulcrantes. Receptacula supra axillam bractearum sessilia. II. Saragassum trichophyllum. Pars infima planta, in qua supra radicem fibrosam conspiciatur caulis communis teretiusculus, quoquo- versum verrucosus ex apice rachides ramorum subangalatas emittens. Pars rami inferioris sterilis cum foliis, qualia hac in ima planta sterili adsunt. Pars snperior ramuli fertilis, uno lobo laterali (folii trichotomi) resecto. TA KgL.Vet Akad. Handl. Bd.23. N23. Agardh Sargass. Austr. T. XVI. JU Sarg. Turneri Big 0. M Sarg. frichop hyllu m KG. NO meolusmmvsev musk I JONA dest OiobE JA) SKV SINBG H I Riguroa BiHot sva Arup suubasst envis au 2 (eirosodsid sit vinbavomn bilea4dr-0nolodsbil l munojondsrd sk veabidsst ömobento sntv puysoaolunhusls- ellysekibarns olvgg aste& Qi avg odol FÅ RISSARST. AINO i Aelnordo. slets ockrolllbs stlgq oo eilsup sImouos (ata). Oma dsrg root mno eliote ME tDNT IB Jiloe mulasbkav osföl vihagvgs (ils9ggr Bolstoiel idol ams) sed HIRO FOMGTRE SL d st lgh sär lganast 4 odofk obanmmneim ANN) sag taotodstnt NGT 5 ig tong Sbulast ar d9 aning T smo ut slästgo 7 — SITDDENTD SANSKRIT UTI Bi SNS NIAN SORT 1 utger asp) ett slask set a av osgrdol enmdit pi nnndeamnlerg. IMa mt mubentmina mäadol motödsnag mr Inters etblitd sudtikmorid pydtotoqa Jos simons aeoikylta slet RI sa 0) ani sot jkon mu: IE peoarver Is Rabioonmt shots BIIGIgas sn LE omubrömta) B0oge sin I a £ BaO Ol up bshy , axlele DS0E SL ue SROÄSBNIRI vinst 29185n Sue ej vadulks SIbitsnttg varesig samtoT” Srösigena sm jd KR 3 3 ER O 3 4 NR - x sr : Mr blotbor TOLIOGHE BIUENN merolsib st doyred eoromstl > SIvAReRsbi so MBI 7) ST i .stratodsln cc || Zl Å it "I WEimNTÅ, RA AVSÄN AON Iobiups kb MSK MNTIRANE fa. ee NES Inausanba Döm tran at Hue so lo Sök SE Tab. XVIII. I Sargassum verruculosum. Pars rami plante junioris (S. adenophyllum), sistens fragmentum rachidis cum foliis complanatis costatis, subdichotomo-pinnatifidis (nondum rite trichotomis). Folium paulo superius ejusdem rachidis, rite trichotomum, lobis teretiusculis glanduloso-punctatis. Pars inferior rami sterilis cum folio trichotomo (cateris omnibus resectis); lobo intermedio cum laterali- bus conformi, qualis hic in planta adultiore, at sterili, obveniat. Folii trichotomi pars (cujus lobi laterales resecti) intermedio lobo in vesiculam solitariam transmutato. Folii trichotomi pars (cujus lobi laterales resecti), intermedio lobo in ramulum magis prolongatum excerescente. Vesiculae in ejusmodi ramulo nunc plures proveniunt et in rachide prolongata alterni. Pars plant fertilis (quam, sepius admodum prolongatam et attenuatam, Sarg. capillaceum denominarunt); sistit folii trichotomi lobum intermedium in ramulum prolongatum (lateralibus lobis resectis), cujus lacinia inferior in vesiculam ellipticam transmutata fuerit, superioribus bractealibus, bifidis aut simplicibus, receptacula teretiuscula lancoidea et verrucosa in racemum conjuncta fulerantibus. II Phyllotrich&e species (primordium !). Iconem = sistere plantam infantilem Sargassi wverruculosi (aut affinis speciei), magnitudine naturali depictam, suspicor. Folium primarium pinnatifidum exhibet, cujus laciniza lineares paulo latiores adparent quam in S. adenophyllo. Inferiores harum fere dichotomee; lacinia superior indicia exhibet subdivisionis trichotomee. 1 Plantam iufantilem ad Carpodesmiam Zosteroidem referre equidem non ausus sum. Specimina magis evoluta, una cum infantili lecta, mihi non adfuerunt. Kol.Vet Akad. Handl. Bd.23. N23. s Agardh Sargass. Austr. T. XVI. a Skönska lth. Akl. Bol. Malmö |. verruculosum Fig. 1-6. I Phyllotrich&e planta infantilis sbadiBLy TS TIO tsobyatonså La put) i Lo NE äkni oenilaner ellen ob I oa sa onotyr täshkhed 2 i ät ida vac ass unsg | 1 ir vi JerE RETT ELD ELK Fra at ME ANA OD Od 2 i lädfan ds eo i fd ut lara ani Jöran. unelle nea olen våra DN ant | ALE Ae FA NYGNOSANIN ÖR Se iyfnl ja dad [85 fr KANN, SVS SA VI Eat CE || | fälana. WNma Ru Ito ova TER MT BUD i ec nn AES Så i Ke USE ma Nrolded 3 SLOG sibang OflERe tl 3 UT tisdale (37 | SUPA tinllöf o.d HA TER STOLT IA. Ae MINST Ä Heslin ent Ner proeed. bi st Bilng 0 i fv Kv t Mä Shake. MR V HUORgRELa: IV EE MTRL ResgR TI id + IOERS Hg, IbnaA 10 on SSTELDIE dn Blok, Aer Rn NR Ve SV land Bia ogge [f rd Tab. XIX. I Arthrophyci sp. (forsan S. bracteolosi junioris inferior planta). Fig. I. Sistit plante junioris partem inferiorem; conspiciatur in ima parte caulis teretiusculi primordium, quod deorsum in radicem conicam, sursum in rachidem triquetro-prismaticam immediate abit. Folia sub hoc stadio jam trifariam disposita et retroflexa, marginibus foliorum contiguis cum alis rachidis. Folia infima caulina minora adparent et sterilia; sextum paulo supra axillam generat primi rami futuri initia, septimum monstrat dentes marginales, quales folia majora in S. bracteoloso magis conspicuos offerumt. II Sargassum bracteolosum. Fig. 2. Folium inferius, quale in ramo foliifero et sterili planta evolute obvenit, coriaceum castaneum et denti- culatum. Fig. 3. Folium superius in ramo foliifero. Fig. 4. Ramulus (ex parte superiore frondis fructifere et foliis majoribus destitutee, pinnatim decompositee) cum bracteis fere subulatis, receptacula verrucosa, nunc in axilla aggregata fulerantibus (magnitudine paulisper auctus) Fig 3. Receptaculum, brevissimo pedicello suffultum, cylindraceo-oblongum, verrucosum, inerme (magn. auct.). III Sargassum robustum. Fig. 6. Folium inferius et paulo superius ex ramo foliifero planta junioris, utrumque corlaceum et castaneum. Fig. 7. Folium ex parte inferiore rami elongati, superne fructiferi. Fig. $$. Vesicula qualis sepe ad basem rami fructiferi quasi fulerans adest. Fig. 9. Ramulus fertilis cum receptaculis. Fig. 10. Ejusmodi ramulus (paulisper magn. auctus) cum receptaculis ex ancipite angulatis, obovato-cuneatis, vix conspicue crenato-dentatis. IV Sargassum levigatum. Fig. 11 et fig. 12. Folia ex ramo foliifero et sterili planta inferioris. Fig. 13 et fig. 14. Ejusmodi folia planta superioris adhuc sterilis. Fig. 15. Vesicula juvenilis. Fig. 16. Rami fructiferi pars cum folio fulerante ramuli, bractea et receptaculis teretiusculis ovato-lancoideis verrucosis imermibus. Kgl.Vet. Akad. Handl. Bd.23. N23. Agardh Sargass. Austr. TXDC. | lUG 16, Sn Skön ska Uh ARI Boll Mal miG Fig.1.II Sarg. bracfeolosum Fig. 2-5. III Sarg.robustum Fig. 6-10. N darg. levigatum fig.il-16. a else munen MERA lan est så funriyo oso. elnostjavst smo leo Bf HEGHirerY rö oc al = PEO SAR VAN Da 200 sd SR S0 TROR SELE ostanyvea. skal / Fet sk TA ME SP rf Are SARAS TATE SUR Ietusb ere hann Miqlns. 0 cv ; 3 a ös spel i é Inuasvdo nns sögs I fen. Sutare 0 OISunR 6 74 2 | Ja H0dHA Sreu 6 j RO Bleed ILULAST Kl | EN z : JURITSAG WTA DIA OT CRUBAN 4 Tab. XX. I Sargassum fallax. Fig. 1. Folium inferius, quale in ramo folioso inferioris planta obveniat. Fig. 2 et 3. Folia superiora ejusdem. Fig. 4. Vesicula, folio superata, rami junioris plante adhuc sterilis. Fig. 3. Vesicula adultior, mucrone superata. Fig. 6. Ramulus fructiferus bracteis et receptaculis instructus. Fig. 7. Receptaculum (magn. paulisper auctum). II Sargassum paradoxum. Fig. 8 Folia, qualia in ramo folioso inferioris planta obveniant. Fig. 9. Folium paulo superius ejusdem. Fig. 10. Pars ramuli fructiferi cum bracteis et receptaculis. Fig. 11. Racemus adultior, receptaculis fere cylindraceis verrucosis inermibus. inferioribus simpliciusculis, superiori- bus ad divisionem pronis. III Sargassum Globularizefolium. Fig. 12. Folia, qualia in ramo folioso inferioris planta obveniant. Fig. 13. Folia rami superioris superne fructiferi. Fig. 14. Pars ramuli fructiferi cum bracteis et receptaculis ex ancipite angulatis dentato-spinescentibus. Kgl.Vet Akad. Handl. Bd.23. N23. Agardh Sargass. Austr. T.XX. III. | fallax Fig. 1-7. I Sarg. paradoxum Fig. 8-1. I Sarg. Globularigfolium Fig. 12-14. INNILIROY I I Jabyavdo. onkuslg ewtstit ösotlöt vm a ol VWuNmTrols spe medl] rst abaog 2STOTTSL OR [NR un sten be ad SKUM Hanen / d Se IG (Eno ironin tg nglebrsae Sk qv id q + | söturodgodyrat mussratnd TÅ 2 B. XXI. ; SE rmvevdo aenlg é l Tr ; ku 2 RR r DN bro m AJ IL soige onyrle-blrstols ekon slokar ID Ry VM NN (RS: Uä-23. elusmnganTL ta Bvsgols Ace semarg tand mnnonmesrat OK [| Khvörltt arsle FOT ger areol | VN É TOD f : AR SE ] «a HYRDES 2 a | RÖST Kano ska t diakolgeuns unrollok sand stp få saebheag-odin pd osa turn, sbjular svT : UA EE ie | EL stelt or cd ange 9 oss mn lagikor. skissar stor ok olvinsg vu alu SE RÅ Heveloswtnodo etslygnn signs 3 BlusaNjsssr ny svag obhofor skumt, SSC RER ä Å NL ; I ' K i I | u = - u ; Musa FE: ha [RS Sn Fig. Fig. Fig. Fig. Fig. Fig. Fig. Fig. Fig. Fig. Pig. Fig. Fig. Fig. Fig. Fig. Fig. Fig. NI Tab. XXI. I Sargassum vestitum. Folium magis elongatum, quale in ramo folioso inferioris planta obveniat. Folia paulo superiora ejusdem. .et 4. Folia bractealia, inferiora et superiora, qualia in panicula frondis fructifere obveniant. Vesicula, qualis in panicula ad basem ramuli quasi fulerans sepe adest. Racemus receptaculorum (magnitud. auctus). Receptaculum magis adultum, ex ancipite angulatum, marginibus dentatis. II Sargassum rhynchophorum. Folia, qualia in ramo folioso inferioris plante obveniant. Folium ejusdem superius. Folium bracteale inferius in fronde fructifera. Ramulus inferior frondis fructifere cum vesiculis numerosis, elongato-elipticis, apice rostratis. Pars ramuli fructiferi ejusdem cum vesiculis adhuc magis elongatis et receptaculis ex ancipite angulatis, marginibus dentatis. III Sargassum Gunnianum. Folium inferius rami foliiferi planta inferioris. Folium paulo superius ejusdem. Ramulus vesiculiferus ejusdem. Folium ex parte ejusdem suprema. Pars rachidis rami inferioris triquetro-prismatica, in qua bases foliorum conspiciantur retroflexae decur- rentes in rachidem. Ramulus inferior paniculxe ample, foliis minoribus, vesiceula mucronata et receptaculis instructus. Ramulus superior panicule cum receptaculis ex ancipite angulatis obovato-clavatis, marginibus subdentatis. Kol.Vet Akad. Handl. Bd.23. Ne3. Agaräh Sargass. Ånstr. TXT. i. Skönskoldith Ald. Bo! Malmö. um Fig. 1-7. I Sarg. rhynchophorum Fig, 8-12. Il Sarg. Cunnianum Fig. 13-19. SbhusTå MareneteR. I IKE dat ESA PER SA | Vie eV j! ATOL Orr 0 mg 5 JA ROPS urlo Mo F MSB ONT STOR i AON etorstar slang ul gosa a h : HUA TIL FA HÅR 129 3 — ET NIE RJ £ rs VAG CR = SB ASA0MTfST0T Rn 3 Pello DN ind lir. RTR SV FIK ANTI 90 TT Barne SORTEN Nat ha Rip lnddle slets ga sö ORDS Jaa) Haans 2 nit JAS vv o NS TAB. XXIII. sunmeishiarv somseesese 4 ogmior) akoing sket | aja egt agn se få Sibo na Teifatpetb au AL NT Sa 4 BIO 7 se EA Q ; 35 i SÅ F ; Anpilotiarm misestiA SI Useorrague Sö furmibom & ratat synar (Hate fbe safe 0) ROT ; daga la AV arom HOT a : daga. Wrmheane) enmoqusa amtdot 5 TE få Pi 4 (isar sjöd nliynvkyv HH EINER TG 0 pEr vilygntgonsn. 3 ast san rt ibn on sa RE AE An, 3 AalimnsaT ; - örotlä ka sög 0 slot RR Säomeaod förstor. mybaor, .söge 20) INO fö ARN lod Rn äinunels Förale I alba. eofurjue snott. 7 | a ; a BUS luskmg Konst sko ES ke EE E STMde im oa srtöbagqnr 29 ste Jå AV Fig. Fig. Fig. Fig. Fig. Fig. Fig. Fig. Fig. Fig. Fig. Fig. Fig. Fig. Pig. Fig. Fig. Fig. Fig. ÄN RI EN Tab. XXII. I. Sargassum grande. et fig. 2. Folium inferius et superius rami inferioris foliiferi. Folia ex suprema parte ejusdem. Vesiculze ejusdem inferiores. Vesicula ex parte suprema. Pars ramuli fructiferi, ex panicula inferiore. Pars ramuli fructiferi, ex panicula superiore. Receptacula (magn. aucta) ex ancipite angulata, subdentata et verrucosa, nunc superne subtorta. II. NSargassum undulatum. Folium inferius rami foliferi (ex spec. fructifero). Folium inferius rami foliiferi (ex spec. nondum fructifero). Folium superius ejusdem rami sterilis elongati. Folia inferiora paniculzee fertilis. Vesicula ex superiore parte rami foliiferi. Vesicula paniculze fructiferse. Pars ramuli fructiferi cum bracteis et receptaculis ex amcipite triquetris, margine dentatis. III. Sargassum ensifolium. Folia (ex spec. sterili originali), nempe inferius, medium et superius. Pars folii majoris (ex alio spec.). Folium superius (ejusdem spec.). Vesicula (ejusdem). Pars ramuli fructiferi cum bracteis et receptaculis triquetro-prismaticis, imermibus. marginibus obtuse lobatis Kgl .Vet. Akad. Handl. Bd.23. N23. Agardh Sargass. Austr. T. XXL. EN | FRA sSKkOMmskodlitN Ake. bol. Matmö grande Fig. 1-8. I Sarg. undulatum Fig. 9-15. II Sarg. ensifolium Fig. 16-20. ORO NRA EC RE i OL + | iu BIE pil = Ti ölusa I I nr " RE AR FIT hr ylyg il ya Jerk LEN ; sion N Hin i f ginjar/ a, Lör DA lö pF k gal FA y i z ä é on. söRdol nentdå sndivnswmn SoRsumigqörsapini vil h i an Å TAB. XXIII. E enilotriasel umnmsagerisk IT UEtI8 rralilot mm y uregoe oloså fi Puman: amudlo4 3 ATS TSE Ian wnTdolot arogid Öv | i Z ul 11 ti$ Vara HF VT REN Anvrotid marsenoe använt ås (Bi dirdara mmmmkolnsrd ov0f) eieiö fin LR RS SN äelnsmast sytotsan HTDTlV klorsaV vom salarna eplun — Aga CV Här oe og MIST If PLILOETE JOB BOSTYOUR serhetmab HVÖTO IS Tnn TO RERTARNG sång stoktser Iytälot om sanna full -Aghayja. somegqse vlmeg am iratjomd timer I exe Burnestgs ob [3 pv V 1) ' DÅ AGT Fig. Fig. Fig. Fig. Fig. Fig. Fig. Fig. Fig. Fig. Fig. Fig. Fig. Fig. HI NN NA HE), 13. 14. STYSKSPIAT Tab. XXIII. I. Sargassum erosum. Folia ex ramo foliifero plantze sterilis inferiora. Folia ejusdem rami paulo superiora. Folium ejusdem profundius erosum. Folia ex ramo superne fructifero. Vesicula subpyriformis (in nostris raro evoluta). Pars ramuli fructiferi cum receptaculis triquetro-prismaticis, marginibus obtuse lobatis, inermibus. II. Sargassum lacerifolium. Folium inferius et paulo superius ex ramo foliifero sterili. Folium ex ramo magis prolongato, superne fructifero. Folium fulerans rami fructiferi. Vesicula. Ramulus fructiferus cum folio fulerante, bracteis enervibus, et receptaculis ambitu lancoideis triquetro- prismaticis, marginibus dentatis. III. Sargassum biforme. Folium inferius rami foliiferi inferioris planta. Folium paulo superius ejusdem. Pars ramuli fructiferi cum vesiculis (loco bractearum evolutis) et receptaculis ambitu fere ovalibus, triquetro-prismaticis, marginibus denticulatis. Kol.Vet Akad. Handl. Bd.23. N23. Agardh Sargass. Austr. T. XXI. Ila dn Sköänsko lit. Ale. Bol. Malmö, NN Sevkg. erosum Fig. 1-6. I Sarg. lacerifolium Fig.7-1. Il Sarg.biforme Fig. 12-14. Je itmadlanett aven | fo oMaT 4 ljasyd taplq:q j av V | 3 lira. res FE Öv radva JAFTETG) IVAN il ; ut å Han uy 0 | KT SN 6 ST I (OCK | STAG nd 4 | ) Kr endinefan nm Berne FörLlernn Blmstovnst ts ua PSN ros ud CA på sjalgul obkttog BTR NI wulkongansr ömsar TE b säger AÖR tTigRne BA ti (re - Receptaculum adultum verrucosum et teretiusculum, apice et deorsum foliaceo margine cristatum. Kgl.Vet Akad. Handl. Bd 23. N23. Agardh Sargass. Austr. T.XXV I Sarg. augustifolium Fig.1-2. II Sarg. carpophyllum Fig. 3-6. II Sarg. flavicans Fig. 7-10. VY Sarg. cristatum Fig. 18-20. IV Sarg. fissifolium Fig. 11-17. JISPiW ÖA mnsexong oo ALE sie | a BAbtdar. sstwlg om omrnyne, durnsgeormrenburt un Rus nan oj eiln if SEA få (13 2 i Ir stad RAG TS LO mg É Mäubeavarg ci Ii NE HEN VLT urmst okHlöN SO aNälsrge Bunau oualrRer da Milena ANV amen Reg maha sun Ä d KAREL 19 sida 0 Hälsa aesd ar he stellsihög same! cite AA DA it erionns RR rot gross diae ro korsa ses (ee BUR tsar alnar ON AR ; KM TAbatd wntaname IT ; G bslilvj i 20 milad . MEDIER NONE I / i = i Ti fre! lökar fu Å og RN OMASNLOT ST VORO INT SN AM slu alot alt 1 Jungle ieegngach Ilkvvarol) sä a | 0 SIE > MA NAOr KARL artklar se kö (Hane NR grind Få 4 : a NEON - JHätdolrsik umreesevern I Z SNR. RER EN v Vv ER j + WW ra Sd lf NASN iOrag TITS SADERIN OMP HF sPOKSNQAR SH Piia er S PEN 18 ted Sh go Sleonggriie sd Blas dn f BtOM | SS ämnilötinadaoll sunsenguR OO RS SE atfdst um asp scen TNT NR vs lade ur sag beten larmet SN NN | in Helan fom 0. taNolnmtgent Ian. AV OA | Sr mile Ja ol Fö a tar arodenig > sfrollinge Pig. Fig. Fig. Pig. Fig. Fig. Fig. I NAR ND 13. 14. 13. Tab. XXVI, I. Sargassum Swartzii. Infima pars caulis inferne incrassata, conica, in radicem expansa, superne in plures rachides ramorum complanatas abiens (his mox resectis). Folia rami inferiora, qualia in ramis foliiferis proveniunt. Ramulus ejusdem partis cum foliis angustioribus et vesicula juvenili apiculata. Vesicula adultior in petiolo elongato costato. Ramulus fructiferus cum receptaculis axillaribus, brevissime pedicellatis, ad imam basem foliorum. Receptacula (paulisper magn. aucta) inferne teretiuscula, superne subancipitia angulata et subdentata. II. Sargassum Binderi. Folia ex ramis inferioribus foliiferis. Folia rami superioris fructiferi. Vesicula junior in petiolo longiore apiculata. Vesiculze adultiores muticie in petiolo fere foliaceo. Ramulus fructiferus cum parte glomeruli decompositi receptaculorum in axilla folii fulerantis. Ramelli receptaculorum (paulisper magnit. aucti) ex ancipite-triquetri, introrsum arcuatim incuryvi, extrorsum spinulosi. III. Sargassum ligulatum. Ramulus plante superioris, in quo vesicule gemme petiolis foliaceis suffulte, et receptacula(?) in axillis harum sessilia, ambitu subceuneata, ex ancipite complanata, margimnibus dentata. IV. WSargassum subalatum. Folia, qualia in ramo fertili adsunt, fere integerrima subcostata, ceryptostomatibus marginalibus instructa. Ramulus fructiferus, rachidibus teretiusculis glandulosis, bracteis ecostatis, et receptaculis ambitu ewneatis ex ancipite triquetris, marginibus parce dentatis. Receptaculum (panlisper magnitudine auctum). V. WNargassum Berberifolium. Ramuli sterilis pars, cum rachide teretiuscula et foliis. Ramuli fructiferi pars cum glomerulo receptaculorum axillari, a quo plurimi ramelli resecti fuerumnt. Ramelli receptaculorum, ex tereti angulati, spinulosi. Kgl.Vet Akad. Handl. Bd.23. N23. Agardh Sargass. Austr. T.XXVL. | Ila Sarg. Swartzii Fig. 1-6. I Sarg. Binderi Fig. 17-12. II Sarg. liqulatum. Fig. 13. oo N Sarg. Subalatum Fig. 14-16. VY Sarg. Berberifolium Fig. 17-19. nig manne i INF a : R fyctora rö,lgq brud 1) bilade IDLE & Ht In sar N IR Du AV äs Inv odo Pinero usolot TOCNTITEE at NO Elda syblAn ns RUTh Arn nes , lansilnondgqa 11 hitlnur. fv n é FEN ASK Å Vin I FÖRTS SÖPSIGQUA N sal TI ti Vulitnv SL a ; ) ' - I 5 Bum nl MINA LR isnllisg ” l AG | I U å myvalut WA [| bra) eklelqsson Hu ssu nuv areol EU SLA TeR da RER IRS : 0 ; sunmgassbrlynl mäiateseak 1 rr : a UTE EG FEN YAI TO uybi ud ol in rn HPs LG ABRYERT mUn (NT a dun ) ReLED fir anv Gtko Mage mot je hbelnskiuiug BAS ftl ör t f 6 i Il i cn så ) vå (BT i I” i Ni 14 i I | , , . ; frn OnT VOLT sfUrvTar Ol rel I jul — 0 ENS Fal enar SbA mun HU nisrliats SAL 4 EBU EDO beadtienr ot AnaTRÅduerd au HAr 10019 > FT 7 Bri i i f sil I jr feryingl rr N (Ton mnsefeieg ID a 3 TE EA NR SR SR n ES OELEK aren äg, oh TRE 0 NÖTTA A] led PENIS DE Saar). SruAN Kruune fr i ; ti IBL OTO a8 BOD "LL gu ADA Rs t j 4 I , RNA da eI0TLORNGETE file ms ODIN fee lunga te OTiGt BE f Fler | a | å | AT ED | ee Bra (EEE I TILL fö rtasvaa Fub a Belur | fö BN TAG ol SOT om mln AR none nn UPS CO Rind 0 8 arthur lll vo ro) kv nNseneg VI AV de tsibäbdays win stbilset onovud il tv dr ] HÅ fF JAR c ; i 5 Syden sUpouInbLA OMG Hume i? Kap | "d - tva et r RA t | ha D i [ ha VS HUN | SSE ; K ' vi RIOT eu i PR OA AL KJ | Ligtonia DI pe HUT Smaun SMR och t ölolaat. Ae satklovil sie 6 : Å Fota ans selen poridie HUMORN SON ta BA TS VS AS + SK Ni TILLY .emidniwusrodök sutdagittoba MV i N h MN i E a ia a Oj in Vv NUNOnR OmtsYRnAN 35 mete ton! au mango MA SÖTA Anlutfsing 25 LU BIO LUTA ETT TRE ERT er 4 era felt Ifa us RS KI AN feed är FA Å - ge. å b i LÅ jÖ N i ; - ; ” ESS ÄRA | LK dy [ ee 1 - es sd. JE -Sorp Visnentala Hy bö43 v SÖ Ed MM fi i | ee i Å Tab. XXVII. I. NSargassum spinifex. Fig. 1. Caulis pars, inferne in scutellum. radicale abiens, superne ramos exserens (rachidibus plurimorum (ad ") resectis) muriculatos et folia, qualia in planta inferiore foliosa obveniant, obovata et fere runcinato-dentata; una cum foliis a rachide proveniunt appendices foliaces grosse dentata, folia superiora magis emulantes. Fig. 2. Folia minuta ramuli sterilis superioris. Pig. 3. Pars ramuli inferioris planta fertilis cum foliis fulerantibus enervibus, inferne superiore margine excisis, superne grosse dentatis, receptacula axillaria ex amcipite triquetra dentata gerentibus. Fig. 4. Folium ejusmodi fulerans superioris ramul. Fig. 3. Pars ramuli fructiferi, rachide et vesiculis glandulosis, cum bracteis et receptaculis (parum auctis). II. NSargassum lophocarpum. Fig. 6. Caulis communis inferne in scutellum radicale expansus, superne rachides exserens, quarum plurimae (ad ”) mox resecte, una superstite muriculata et folia gerente obovata et dentata. I80G do Folia qualia in ramo foliifero superiora adsunt. Fig. 8 Vesicula in petiolo longiore teretiusculo. Fig. I. Ramuli fructiferi pars suprema cum : foliis fulerantibus fere enervibus, superiore margine excisis, exteriore dentatis, singulis fructiculum axillarem receptaculorum (adhuc fnvenilen) frosting, Fig. 10. Ramuli fructiferi adultioris pars cum fruticulo receptaculorum in axilla folii fulerantis. Rami recepta- culorum plurimi resecti, aliis arte distractis. III. Nargassum cinetum. Fig. 11. Folia, qualia inferiora et superiora in parte ramorum foliifera obveniant (ex Sp. Nove Hollandiz). g . ' p -. . . . . . I Fig. 12. Folia fulerantia superiora, qualia in parte superiore fructifera ramorum adsunt (Sp. Nov. Holl.). J > Fig. 13. Ramulus fructiferus cum folio fulerante, vesiculis in petiolo elongato subspharicis, et receptaculis subtri- quetris, marginibus dentatis (ex Sp. Nov. Holl.). Fig. 14 et 15. Ramuli fructiferi uales in specimin. Indicis obveniant. Vesicula nunce subsphericae, nunc I . . ' . . 2 petiolo plano vesiculam marginante instructe. Receptacula in Fig. 15 juniora. IV. Sargassum biserrula (a ex Nova Hollandia; b ex India Orientali). Fig. 16. Pars ramuli juvenilis sterilis, foliis a margine rachidis compressae subdistichis. Fig. 17. Pars ramuli paulo adultioris, glandulis instructi. Fig. 18. Folia inferiora adultiora. Fig. 19. Folia superiora. Fig. 20. Vesiculae diverse setatis, petiolo plano suffultaee, nunc margine dentato cincte. Pig. 21. Ramuli fructiferi partes, cum receptaculis subtriquetro-angulatis dentatis, jumioribus ambitu fere obovatis, adultioribus subprismaticis. Pig. 22. Receptaculum a facie visum, et transverse sectum. Fig. 23. Pars ramuli fructiferi sistens receptacula adultiora, magis elongata et prismatica. Kgl.Vet. Akad. Handl. Bd.23. N23. Agardh Sargass. Austr. T.XXVI. Skönskalith. Ake Bot Holms. spinifex Fig. 1-5. II Sarg.lophocarpum Fig. 6-10. II Sarg. cinctum Fig. 11-15. IV Sarg. bisserula Fig. 16-23. stiymdeyomhiia maeestiad ot III der Kd snrmbgbe JG atitnör una ve " K utdata Birte du ett mana Conn lugtesen) eulluns) | 1 d Länk HUF rwlbomwd selv | OA Förd 3 smmidolivieq mna It 3 I - ayriegqie 16 supåtin owvilo & (etmunnoge mobaujs) envatogt srlkust. = Å 5 a ; NG fa FIgå vilk Z9) bjuds anlonmps N 0 (mabhöos 9) anslog ansa ÅA -— ce v I tatitlöt erovstun Aslg BITA 8 sölpannd H19anT) Avoltålus-Okeq > bulsd VA i Iseolnbrests alnosvv oo. i nlnsas? alle mt aqua trlilova Alasmgbodik NA .eroitlulfa Of plirakganoltoEX vt Va 1 ned s 4 2 j | JAVORQÖ mpPeRgiRA FT - i a I kt dan renrd Nd ba at ELON fot) Rund Btbidagt eta NPA | vo 3 eioubierg taehigrsb sxev metod Fö AE 5 MM K 3 Ä « 5 rs Aa + Åe UTEN geR Md BUTLER fig Stavas ms man Be Ols NRA SÅ BY CER - X . q Vv - Å pu q Le BIPIsNJENT 39 eilpaigev mos (RH vp saInalg TORTgUue NIGT Ko RDlunnesr LÅ Abdaura Fria Tau smdiogluheacelnontfövgt mm okkunnmt öÅ KIT pF alskavb 19 silve nitton OA kogsat HD HONA muranoTngT Fö > FR FÅ fy p KO ot Jörgsat vogelluer) sodionmmiagqe slervåib 0 volter Hämsb VS B NP VS an a ' j (urna HUDEN) ifanilasv tg murlot NA AT andobpiidia stolyss. og 20 vurgr SE är OK I nr / Å a 1 PÖRT NE RÖNTE far ad VE NR Und SARV EG Tile EN af f Tab. XXVIII. I. NSargassum microcystum. Fig. 1. Folium inferius et superius. Fig. 2. Ramulus (magnitud. natur.) cum foliis et vesiculis minutis. Fig. 3. Ramulus fructiferus (magnitud. parum auctus). II. Sargassum parvifolium. Fig. 4. Folium inferius et superius. Fig. 3. Ramulus fructiferus (ejusdem speciminis). Fig. 6. Ramulus sterilis (ex alio spec.) Fig. 7. Ramulus fructiferus (ex codem). III. Sargassum claviferum. Fig. 8. Ramulus a parte planta inferioris foliiferae. Fig. I. Ramulus a parte superiore fructifera. Fig. 10. Vesicul&e glandulose. Fig. 11. Receptacula juvenilia, sepe in axilla vesiculee. Fig. 12. Receptacula paulo adultiora. IV. Sargassum opacum. Fig. 13. Pars rachidis juvenilis (rami foliiferi); folia ad basem incrassata, et ad paginam inferiorem in costam prominulam vage dentatam, producta. Fig. 14. Segmentum transversale folii, ad imam basem transverse secti, magnitudine auctum. Fig. 15. Ramulus a parte superiore plantae (magn. nat.) cum vesiculis et receptaculis. Fig. 16. Ramulus cum receptaculis adultioribus (magnit. parum auctis). Fig. 17. Receptacula ex ancipite angulata et dentata. V. NSargassum filifolium. Fig. 18 et 21. Ramuli fructiferi ex diversis speciminibus (paulisper magnit. aucti). Fig. 19. Folium et vesicula (magnit. natur.). Fig. 20 et 22. Receptacula, ex ancipite augulata, subtriquetra. Kol.Vet. Akad. Handl. Bd.23. Ne23. Agardh Sargass. Austr. T. XXVIT. IH. NL. Skanska lit, Ald. Bol. Mabi. I Sarg.microcystum Fig. 1-3. II Sarg. parvifolium Fig. 4-7. II Sarg. claviferum Fig. 8-12. 1 Sarg. opacum Fig. 13-17. YV Sarg. filifolium Fig. 18-22. vv ET ÄRR vu NV CS 1 hå JULGRAN eRKRAnA ch LIL MA Lag 1 lera talat os belor peng a ED Raa st . | i näulod (vå j j 7 ar | Å , aNUrslat omlott mm ne Räf vå . oh I wil i Ör suntbaiqonsie samba odd aha es SAN At ITU AR (IAN i or I An I AKEL | : Fra ; IVO TES OMR SI An TERES UT EO Las) Hub DE i I + Hu rad Er ; | EUR HUSBDI SAT laee | i äl Vg | tl S | er i id rad 1 i Fas kal | Harms i CL i i fr ANTA | Le Hg Ls AB. XXIX. ; cå STETELA fra CLI REN LER UR LEE Bodh 11 - OYT / fal fir i H KA ATEN I GVLER TR | i LET) 1 Hiv! mA Kv N .å É I sg ON ET - i (M VE 5 / C | ON SER MR TRO i É J a fa Sue Bee sm ALM Ke I Cu ps) UPKga RR SPE Su rue. IEA Su | HG å ihunr. My Vv NE KO I ST An IF Te Te Tek | 2 5 / MM 10 Å I NÄE ” Na re ER I F mörarsang o.d R 290 = 6 så 2 AR så i LON I gt mona innen lv OT JM SDN (Ha j IR NGT lig bi night dr vil FA LR Mp sETKAL & ränna mens Mer 06 0-9 HSE FALUN Vinlädoc rg FC tl ge 0 DEU rn CSM ak Te Sno je NM Ö Iädg — Ilo INN To Fig. 4. Itöga Do Blige Or IB0Ga Ua Big rd: IG. Ida, II Jia 2 Fig. 13. Pig. 14. Pig. 15. Fig. 16. Fig. 17. Fig. 18. Fig. 19. J2G AV Ilija a Pig. 23. Fig. 24. IB00 Da Fig. 26. Tab. XXIX. I. Sargassum pachycarpum. Folium inferius; et Fig. 2. Folia inferiora, una cum parte rachidis teretinsculze, in qua insident. Folium paulo superius ejusdem. Receptaculorum frutieulus decompositus, una cum folio fulcrante. II. Sargassum stenophyllum. Pars infima plante, in qua scutellum radicale, caulis communis brevis teretiusculus, et rachides ramorum complanatze, qgquarum dude adultiores (superiore parte resecta), ali dugg ramos novos inchoantes, dignoscantur. Ramulus inferior rachidis fructiferae, glandulis marginalibus instructus. Ramulus superior ejusdem, bracteis enervibus. Ejusmodi ramulus, receptaculis adultioribus. Vesicula junioris, et fig. 10 adultioris ramuli. Folium fulerans ramuli inferioris plante fertilis. III. NSargassum lanceolatum. Folia rachidis fructiferee superiora et paulo inferiora. Ramulus fructiferus, a margine rachidis plane proveniens. Receptaculi cymosi pars, una cum bractea enervi. Vesicula. IV. NSargassum Desvauxii. Pars infima plante, in qua seutellum radicale, caulis communis brevis teretiusculus et verrucosus, et rachides ex ancipite complanata, a submargine fohiferre, adparent (superiore parte resecta). Folia superiora ejusdem frondis. Vesiculae ejusdem. å Folia diversi speciminis. et 27. Ramuli ex superiore parte fructifera. Ramelli receptaculi cymosi. V. Sargassum torvum. Pars infima planta, in qua compareant scutellum radicale et rachidis primariae muriculatre (sensim in caulem communem deorsum abeuntis) pars, atque folia ramorum inehoantium. Vesicula. Ramuli fructiferi. Ramelli cyme adultioris. Kgl.Vet Akad. Handl. Bd.23. N23. Agardh Sargass. Austr. T. XXIX.. r Skanska ch Akt Bol. Malmö I Sarg. pachycarpum Fig.1-4. I Sarg. stenophyllum Fig. 5-1. IM Sarg lanceolatum lig. 12-15. | SS angilNesvarmsar fig 06522 NT Sang) torvunt Pig 25526. s 5 (mensa) Mmrodgosonx aneevemneg I LIK ORT | ZI net Hl 9 hi | Lona Y sentiaökasen elle i songs fa jer i g el Filnamn 3 LÅ för 5 Blorani seommieY- sobi | NE areal Jönn Ä | AMmROlNSi2A) muarodgouen mtrrarvemed I Bilmngeas ad Fr oMet oaser Fb ut Huset a / ViTANL fak falla. oc / sar ele0s aonskg ofog onöNeg anled Kl $ SOT Sr 19 BBODUTIS AIoDeR Hldäre FANA mor usel bs stolt skmysiqvosnt — 6 | lr 2 N NS nenbogörgal mmesrted JIT SA SRS VT ae 3 | T A BS XX. Dale ganfot soma Ai JA NINE a SAN röde ; ET FR TSINDUT BULOR SÖN KIRHOTITIE NGM ange oRagola otoltaur a alv JF i] S saftuat anNsig (foga 12 TOPRLkID SPI line AX rikav. embhiodnel tudas onnorttabs seit a bett fe SPN gay SA sniblalivsk anmesyrok FA [5-01så 008: indi Ne enfonla (ASG mandat Ststae (Sken IT KN MR SS a rad enditansde sesdars: ft stra afelusierm eb manar endibul i / ; Sleudnann BT. OVR OH) RATOS TE anna long: Aiga slang Hlar sibidont oredk ; ST iaollot igar avi Teliague otssinla DM 9 Blok mjagne 2) sifon Sd FLN ”enditmn kd siilot äng sb DeT bn TPS ost Ch 0 otinmlkarsetlog BENA RIKA 2 SEE RE GS Lant 0 RA Topo Haoillit ÖLET Aut äl SA | Jevubojem allot NO gare ao amet ART GT Mt bbanjå BNP SE RUN Slavia tra sivbi1oga ilmet sta AE a ; ata ; SAN INA FAS - Afbmsjall. OMaont suriolnånigansn 9 TIS To Ilan at ÖR a - 1 UREA satlinoitlubr OR vy FRA Hämav ed. ka ; N | ij 5 RN TETAT ROED JOS Pig. Fig. Fig. Fig. Fig. Fig. Fig. Fig. Fig. Fig. NSD Tab. XXX. I. Sargassum neurophorum (nanum). Rami sterilis pars superior cum foliis costatis. Ramuli fertilis pars superior cum bracteis et receptaculis in axilla aggregatis. Receptacula adultiora, ambitu lancoidea verrucosa inermia. II. Sargassum neurophorum (vesiculosum). Ramuli fructiferi pars cum folio fulerante, bractea et receptaculis. Folia plants superioris. Vesicula longius petiolata, petiolo plauo costato. Receptacula; juniora ad divisionem prona, adultiora ambitu lancoidea, verrucosa et inermia. III. Sagassum leptopodum. Folia, qualia im ramo folioso inferiore obveniant. = Folia planta superioris fructiferse. Vesicul&e in petiolo elongato sphaecica, saepe mucronatee. Ramuli fructiferi, (inferior et superior) plante fertilis. Pars ramuli fructiferi cum receptaculis adultioribus, ambitu lancoideis, verrucosis et inermibus. IV. Sargassum Merrifieldize. Pars iconis (mihi misse) sistens infimam partem plante, nimirum radicem scutato-expansam, cum rachidibus ramorum pluribus muriculatis, inferne in caules abeuntibus (superne resectis), et foliis (a novo ramo emergentibus?). Pars rachidis muriculate, qualem (magnit. paulisper auct.) vidi. Folia rami foliosi inferioris. Folia ex ramo elongato superiore. Pars inferior ramuli fructiferi cum foliis fulerantibus et receptaculis (ex specim. alio). V. Nargassum polyacanthum. Folium inferius ex ramo folioso inferiore. Pars ramuli foliosi inferioris, cum folis majoribus. Folium superius ejusdem. Pars ramuli superioris cum vesiculie. Vesicula. Pars ramuli fructiferi cum receptaculorum racemo juvenili. Pars ramuli fructiferi cum receptaculis adultioribus. Receptacula adultiora (magn. auct.). D Kgl.Vet Akad. Handl. Bd.23. Ne3. Agardh Sargass. Austr. T XXX. Skönska in, Ald. Bol Malmö. T&I $arg. neurophorum Fig. 1-7. I Sarg.leptopodum Fig. 8-12. IV Sarg.Merrifieldie Fig.13-17. Y Sarg. polyacanthum Fig. 18-25. smrsgethklnge mNvgenetkö od LL or eallsta Ar | gsoluburla sfvocnitsör obidaxt SU jua [ & IOC 12010 arr URI ) AD NOR ) Å I 3 HEIN r VA / SN > 4 4 ? 1r Kg AärsiRgeino 4 umsellmngqe treerstga I | d rr Sö ISEN ry ja | L Å dänga srt ta silent mm frilttent dimen 2697 «4 Å ntörjelrotlag stas 19 an "aTriRArprsni Rilo RN a TA D TAB. XXXI. 4 2 Alisgt unsensng AT (LK rika. j t vå ju Nar KT ahudg ft) IDE Ta HIRNSLYMRNA atarlotikit ed ' VR NA. AT a hänt Bel TC oh da NOGA Vesdioriefit PS ajeosutie Bte0l pilrasslaah pet NR TIN År (LU | FS URL LL j Fälrrade ottirky Tror ond kär SARA a p Ö 3 > P d va NE Å les | APSRÉ urk JFR Åh , = ro U ; fi 5 v sr e stlnale frtörstur foten GF jla KAN ÖA LÅ RR d å . å 8 . d > + ene tenn mntbe If) Ton LET TVn Oj 4 OJ le FO AE al näst mu msn SOT (ROTA MAR Nena of te cRG KN AND SAINA Si EVA RASEN Sala ÅN G HS valrerarneni od denn RN stRAR svs me ANV eh VE ilne Kiera a ” NN > - uk > sttotntitetros obfädnirdig Odo well atbrömt NE 0; i tig 8 öm tta su sö DLB ING gebiadl fa 2ilyga. fn emo ji mini 4 [i - EN | p Ma (aven & rap die & Fig. Fig. Fig. Fig. Fig. Fig. Pig. Pig. Fig. Fig. Fig. Fig. Fig. Fig. Fig. Fig. Fig. Fig. NK SED 14. 19. 16. HY 18. 0, 4 Tab. XXXI. I. Sargassum spinuligerum. Pars rami inferioris sterilis. Pars rami superioris fertilis, rachide teretiuscula glandulosa; cum receptaculis adultioribus, ambitu lancoideis, verrucosis, demum racemosis. Folia planta superioris. Vesicula. II. Sargassum spinuligerum 8. crispatum. Pars rachidis inferioris muriculatze. Pars ramuli fructiferi cum receptaculis et foliis bractealibus. Folia inequaliter incisa et sepe suberispata. III. Sargassum fragile. Folia a parte inferiore rami sterilis. Pars rachidis filiformis complanatae et tortae (in planta prolongata). Vesicul&e et fig. 11 folia ejusdem. Pars ramuli superioris fructiferi cum receptaculis siliquosis verrucosis et inermibus. Pars ramuli junioris, ex parte inferiore plante sterilis. IV. NSargassum baccularia. Pars superior rami inferioris sterilis. Partes ramuli fructiferi (planta adhuc junioris). Receptacuium cum bractea (ex spec. origin. plante Mertens.) Ramulus fructiferus cum receptaculis adultis parum verrucesis et inermibus. V. Sargassum Salicifolium. Primordium planta, folio pinnatifido constitutum. Pars planta juvenilis, initia caulis et frondis primarie, una cum ramo primo (adhuc pinnatitido) sistens (magnit. parum aucta). Agardh Sargass. Austr. T. XXXL. I Sarg. spinuligerum Fig. 1-4. II Sarg. spinuligerum v. crispalum Fig. 5-7. II Sarg. fragile Fig. 8-13. Kgl.Vet Akad. Handl. Bd.23. N23. Y Sarg. Salicifolium Fig. 18-19. NY Sarg. baccularia Fig. 14-17. KONGL. SVENSKA VETENSKAPS-AKADEMIENS HANDLINGAR. Bandet 23 N:o 4. DIE MANSKIRUNG DER OXYRRHYNCHEN DEKAPODEN DURCH BESONDERE ANPASSUNGEN IHRES KÖRPERBAUES VERMITTELT. EINE BIOLOGISCH-MORPHOLOGISCHE STUDIE VON CARL W. S. AURIVILLIUS. MIT 5 TAFELN. DER K. SCHWEDISCHEN AKADEMIE DER WISSENSCHAFTEN VORGELEGT DEN 10 OCTOBER 1888. Sva STOCKHOLM, 1889. ACTA, 1 Ar St KONGL. BOKTRYCKERIET. P. A. NORSTEDT & SÖNER. ' en & och eS-tabast OSADVESGUAN BYRIIMA ONE STAD Faro NASKNVv a JONQA vor KaHvTRRATAO Hat OVAN a HG TJATTIGEEY ZA0KEGPIHÖA St KU NU CHROME ALLENPA a Hetero BIRÖN:A ORÖRT AO AFLLIIYISTEA 2 MN HAD VANTAR a Pi : 3 RS LE 2 SR HA - i LESS HELA, VS RR av fs j LS = porr Br LEAR EG äl NV ill 2 é ad SSA 1 ne At EINLEITUNG. Als ich im Sommer 1880 zum ersten Mal Gelegenheit hatte die zoologische Station der Königl. Akademie der Wissenschaften zu Kristineberg an der Westkiste Schwedens zu besuchen, fiel mir, wie gewiss manchem, der sich dort mit Tiefseeforschungen beschäf- tigt hat, das durch fremde Anhängsel oft abenteuerlich verunstaltete Aussehen unserer grössten Oxyrrhynchen Dekapoden, der Hyas-Arten, bald in die Augen. Es schien mir diese Eigenthumlichkeit eine besondere Aufmerksamkeit zu verdienen, aber es wurde mir damals wegen anderer Arbeiten nicht vergönnt die för den Zweck nöthigen Beobachtungen anzustellen. Erst einige Jahre später konnte ich, mit Hilfe der nunmehr an der Station eingerichteten Aquarien, das Leben und Treiben dieser Krabben einer genauen Pröfung unterwerfen. Was bei diesen Beobachtungen herauskam, hat zunächst zu der folgenden Darstel- lung Anlass gegeben, in welcher ohnehin die ganze Gruppe der Oxyrrhynchen Dekapoden, in sofern sie mir zugänglich gewesen, in die Untersuchung mit genommen worden. Eine solche Erweiterung des Themas griöndet sich zwar nicht auf eigenen Beobach- tungen iber das Leben der extra-skandinavischen Oxyrrhynchen, indem nur die an un- seren Kästen auftretenden Gattungen Gegenstände der direkten Beobachtung gewesen, wird aber theils durch die Erfahrungen anderer Beobachter, theils — und zwar am meisten — durch Schlussfolgerungen aus Ähnlichkeiten des Körperbaues und des Körper- besatzes auf Ähnlichkeiten des Betragens ihre Berechtigung finden. Dergleichen Schlässe scheinen mir nämlich in dem Falle zulässig, wenn wie hier gar eigenthömliche Bildungen, z. B. die im Folgenden erwähnten Angelhäkchen, die nur einem besonderen Zweck dienen können, bei der einen sowie bei der anderen der hieher ge- hörigen Formen sich vorfinden, vor Allem wenn sie noch iberdiess von solehen Umbil- dungen des ersten Fusspaares wie bei diesen Krabben begleitet sind. Es lässt sich auch, so weit ich gefunden habe, weder die eine noch die andere der genannten FEinrich- tungen einzeln, noch weniger beide mit einander kombinirt, ausserhalb der Oxyrrhynchen- Gruppe nachweisen. Indessen, bevor ich zu der weiteren Erörterung der vorliegenden Frage iöbergehe, ist es mir eine angenehme Pflicht hier öffentlich dem Herrn Professor S. LovEN meinen herz- lichsten Dank zu sagen, sowohl fir die Gelegenheit in der zoologischen Station die vor- liegenden Studien auszuföähren, sowie auch wegen des grossen Interesses, mit welchem er diesen Studien gefolgt, als wegen seiner Gite mir die Untersuchung der ganzen Samm- lung Oxyrrhyncher Dekapoden des Reichsmuseums zu Stockholm zu erlauben. Zugleich bin ich dem Herrn Professor T. TuULLBERG verpflichtet för sem Wohlwollen mir freien Zutritt zu der hiesigen Sammlung exotischer Dekapoden zu gestatten, wodurch ich das zu Stockholm vorgefundene Material habe noch ergänzen können. Upsala in Oktober 1888. I. Die Maskirung bei den Skandinaviscehen Oxyrrhynehen : beobachtet. Seitdem in der zoologischen Station zu Kristineberg die Gelegenheit sich darbot Aquarienstudien iber grössere Meeresthiere anzustellen, ist es mir daran gelegen gewesen die Lebensweise der an unseren Kiösten am häufigsten vorkommenden Dekapoden unter Verhältnissen, welehe denjenigen des freien Lebens wo möglich gleich kamen, zu beobachten. In der Hoffnung käönftig Gelegenheit zu finden andere Gruppen oder einzelne Re- presentanten unserer Krustaceenfauna aus demselben Gesichtspunkte zu behandeln, mache ich hier mit den Oxyrrhynchen Brachyuren Anfang, da diese vor allen die Aufmerk- samkeit des Beobachters an sich zu ziehen geeignet sind. Wenn man ein gewöhnliches Bodenschleppnetz iber Felsengrund hin zieht, beson- ders da, wo die Algenvegetation ippig ist, kann man so ziemlich sicher auf den Fang eines oder des anderen Exemplares der unter dem Namen »hövre» den schwedischen Fischern bekannten Hyas-Arten rechnen. Auch geschieht es nicht selten, dass beim Angeln — schwedisch »dörjning» — nach Weissfisch oder anderen Dorschfischen in einer Tiefe von wenigen Faden, wenn der Köder bis auf den Boden sinkt, anstatt des Fisches eine Spinnenkrabbe dieser Gattung hinauf kommt. Im einen wie im anderen Falle zeigt die ihrem Element entzogene Krabbe fast ohne Ausnahme einen mehr oder minder reichlichen Besatz fremder Gegenstände vegeta- bilischen oder animalischen Ursprungs, nämlich entweder Sticke von Algen verschiedener Arten, aber fast ausschliesslich den Floridéen angehörig, oder Spongien, und zwar immer von den in geringer Tiefe lebenden Arten, oder Hydroiden, Rölremviirmer, Bryozoen, Ba- laniden oder endlich Ascidien, einfache oder zusammengesetzte. Es sind diese, wie man sogleich findet, sämmtlich sedentäre Organismen, die öbri- gens ohne Ausnahme in einer Tiefenzone leben, welche mit derjenigen, wo die Krabbe selbst haust, zusammenfällt. Wenn man von den Röhrenwörmern, Balaniden und Ascidien, die weiter unten eine besondere Erwähnung finden, absieht, wird in der Regel auf einer und derselben Krabbe nur eine der ibrigen genaunten Organismengruppen in grösserer Zahl vertreten. Und wenn man die Gelegenheit hat, entweder durch direkte Erspähung der Tiefe, wenn man z.B. nahe an einem senkrechten Felsen arbeitet, oder wo dies nicht möglich ist, bei Durchsuchung des mit der Krabbe zusammen erhaltenen Bodensatzes, die Beschaffenheit 6 CARL W. S. AURIVILLIUS, DIE MASKIRUNG DER OXYRRHYNCHEN DEKAPODEN. des Bodens zu erforschen, kommt man in den meisten Fällen zu der Uberzeugung, dass das Kleid der Krabbe sich vorzugsweise nach den in ihrer Umgebung vorherrschenden Organismen richtet. So, z. B., wo der Felsengrund mit Spongien besetzt ist, findet man auch die dazwischen gefangene Krabbe vorzugsweise mit Spongien bekleidet; zeichnet sich aber der Boden hauptsächlich durch reichlichen Algen-(Floridéen-)Wuchs aus, 80 ist dies auch mit der Krabbe der Fall, und zwar finden sich auf ihr dieselben Algenformen als in der Umgebung wieder. Wenn dagegen in der Umgebung der Krabbe Bryozoen oder Hydroiden vorherrschen, giebt sich dies auch in ihrer Erscheinung zu erkennen. Unter solchen Umständen stellt sich die erste und zwar die wichtigste Frage fol- gendermassen auf: Verhält sich die Krabbe aktiv, oder passiv: hinsichtlich des Kleides fremder Orgamsmen, welches ilren Körper bedeckt? Um eine völlig entscheidende Antwort auf diese Frage zu bekommen, schien es mir nöthig einerseits die Krabben in eine solche Gefangenschaft zu versetzen, wo ihre Um- gebung der gewöhnlichen am meisten ähnelte, und wo fär stätiges Zufliessen frischen Wassers gesorgt wurde, andrerseits die Thiere eine so lange Zeit unter den Augen zu haben, dass sie sich in der neuen Umgebung völlig zu Hause föhlten. Der ersten Bedingung wurde durch die zweckmässigen :Einrichtungen der :zoologi- schen Station Geniöge gethan, indem die Krabben in eines der zu jedem Arbeitszimmer gehörigen grösseren Aquarien gesetzt wurden, wo sie zwischen den dort befindlichen - Algen, Spongien und anderen Thieren sich sehr bald zurecht fanden. Um nun erstens zu ermitteln, ob die Krabben, ihres Kleides beraubt, ein neues auf die eine oder die andere Weise wieder bekommen können, pflöckte ich einigen alle fremde Gegenstände sowohl des Rickenschildes als der 'Thorakalfösse -sorgfältig weg und less sie sodann wieder in das Aquarium ein. Es geberdeten sich nun diese Krabben sehr unruhig, indem sie hin und her liefen, was ihrem vorigen ruhigen Auftreten gegeniber besonders auffiel. Am selbigen Tag konnte indessen keine Veränderung ihrer Erscheinung wahrgenommen werden. Am folgenden Morgen fand ich zu meinem HErstaunen alle Krabben wieder wie vorgestern bekleidet, und hätte ich nicht die am vorigen Tage ihres Kleides beraubten Krabben erkannt, wäre es nicht möglich gewesen diese von den ibrigen zu unterscheiden. Nach wiederholten Versuchen mit dem Entkleidungsexperiment, das immer. so wie eben gesagt ausfiel, indem die Krabbe gewöhnlich schon am Morgen wieder in neuem Kleid auftrat, gelang es mir endlich bei Tage ein Zeuge dieser Umänderung, wenigstens zum Theil, zu werden. FEinige Stunden vorher hatte ich in das Aquarium eme Sammlung soeben aus dem Meere entnommener Spongien von der auf Felsengrund, besonders auf senkrechten Klippen in einer Tiefe von wenigen Faden vorkommenden Amorplina (Halichon- dria) panicea PALLas gelegt; ich hatte nämlich oft bemerkt, dass die Hyas-Arten mit Stäcken dieser Spongie besetzt waren. Ich fand nun eine der Aquariumkrabben damit beschäftigt eine dieser Spongien zu zerstäcken, wobei sie sich ihrer Scheerenfösse bediente, indem sie beide an einander näherte und die Spongie ergriff um gleich darauf durch Auseinanderreissen ein Stäck- chen von der Masse zu trennen. Es wurde auf solcehe Weise immer ein grösserer oder geringerer Theil der Spongie losgerissen. Das zwischen den Scheeren steckende KONGL. SV: VE'l. AKADEMIENS HANDLINGAR. BAND. 23. N:0O 4. dé Spongienstöickechen wurde sodann den Mundtheilen zugefihrt, und entweder wenn es sehr klein war — von der Scheere losgelassen und zwischen den äusseren Mundtheilen einige Sekunden hin und her bewegt, um dann wieder von den Scheeren gegriffen zu werden, oder — wenn es grösser war — von den Scheeren fortwährend gehalten, während das andere Ende zwischen den Mundtheilen bewegt wurde. Endlich wurde das Spongien- stäckehen, völlig unversehrt wie vorher, je nach semer Grösse mit der Scheere ent- weder auf die Oberseite oder die Seitenregionen des Schildes oder auch auf die Ober- seite der Thorakalfiusse geföhrt, um dort unter hin und her reibenden Bewegungen be- festigt zu werden. Wenn das Stäckehen grösser war, wurde es ohne Ausnahme nach oben auf die Ober- seite des Rickenschildes emporgehoben und hier auf einer Stelle innerhalb der Streck- weite des Scheerenfusses befestigt. Es kann nämlich — wie aus der Fig. 3, Taf. 1 er- sichtlich ist — der Scheerenfuss dieser Krabben innerhalb eines bogenförmigen Bezirks von der Rostralspitze seiner Seite an bis zu gleicher Höhe mit der Herzenregion des Schil- des sich bewegen, und gerade hier finden sich die Einrichtungen krömmte winzige Stacheln —, welche der Festhaltung des Gegenstandes guten Dienst leisten. als Angelhäkchen ge- Die Befestigung geschah also in diesem Falle auf derselben Seite des Körpers, wo der hierbei thätige Scheerenfuss sich befand. In anderen Fällen aber, wo das ergriffene Stäckehen sehr klein war, wurde es freilich bisweilen ebenso innerhalb des letztgenannten Bezirks befestigt, aber am öftesten streckte sich der Scheerenfuss unter den Körper zu der andern Seite hiniäber, wo dieselbe Manipulation entweder auf der Branchialregion — siehe die Fig. 2, 6, Taf. I — oder auf der Oberseite eines der Thorakalfisse, wo ähnliche Angelhäkehen wie oben auf dem Kopfbrustschilde sich finden, wiederholt wurde. Am öftesten hatten die Bestrebungen der Krabbe den erwinschten Erfolg, so dass die fremden Gegenstände auf der vom Thiere jedesmal erwählten Stelle des Körpers sitzen blieben; auch war die Krabbe stets bemiht durch Loslassen und leises Betasten des Gegenstandes mit der Scheere zu pröfen, wie es sich hiermit verhielt, bevor sie ein neues Stäöck ergriff. Wenn es aber bei der Prifung sich zeigte, dass die Befestigung weniger gut war oder das Stuck wegzufallen drohte, wurde es augenblicklich wieder zu der Mundöffnung gefihrt und dort in derselben Weise wie vorher hin und wieder bewegt. Ohme dadurch an Form oder Grösse das Geringste verloren zu haben, wurde es wiederum von derselben oder der anderen Scheere ergriffen und sodann eine neue Befestigungsstelle probirt. Wenn auch dieser zweite Versuch misslang — was jedoch nur selten geschah —, wurde der Gegenstand zum dritten Mal zwischen die äusseren Mundtheile geföhrt, eben so wie vorher gedreht und wieder zur Befestigung gegriffen. Es wurden kirzlich die Versuche so oft erneuert, bis der fremde Gegenstand bei Betastung der Scheere auf seinem Platz fest haftete. Auch bemerkte ich niemals, bei nachher oft wiederholten Be- obachtungen, dass begonnene Versuche zur Befestigung eines ergriffenen Gegenstandes aufgegeben wurden, es sei denn dass die Krabbe, in der Beschäftigung beunruhigt, zur Selbstwehr die Scheere frei machte. Auch mag schon hier besonders bemerkt werden, dass die Krabbe, so weit ich ge- funden habe, jedesmal wo ein Gegenstand bei dem ersten Versuche irgendwo nicht sogleich sitzen bleibt, denselben nicht ohne Weiteres nach einer anderen Stelle hiniber S CARL W. S. AURIVILLIUS, DIE MASKIRUNG DER OXYRRHYNCHEN DEKAPODEN. föhrt, sondern ihn zuerst immer zu den Mundtheilen zurick bringt, um dann erst-ihn anderswo zu verpflanzen. Wenn die. Umgebung ruhig ist, fährt eine Krabbe auf die erwähnte Weise mit ihrer Bekleidung bisweilen stundenlang fort und es wird hierdurch allmählig ihre ganze Erscheinung eine andere als vorher. Erstens wird die Oberseite des Kopfbrustschildes von den Rostralspitzen an bis ivber die Orbiten, die Magenregion und die obere Branchialregion hinaus am öftesten so dicht mit Spongienstickehen geziert, dass von dem Schilde selbst in diesen Bezirken nur wenig zu sehen ist. Es sind aber alle diese Stuckehen nicht die Resultate der Wirksamkeit nur des einen oder des anderen beliebigen Scheerenfusses, sondern es sind, wie oben gesagt, alle Stäckehen, welche die eine Hälfte der Röckenfläche decken, der Thätigkeit des Scheeren- fusses derselben Seite zuzuschreiben, weil die Fisse, wenigstens hinter den Orbiten, nie- mals öber die Mittenlinie des Räöckens hinaus gestreckt werden können, und ihre Felder also von der Natur streng begrenzt sind. Weiter sind die unteren Branchialregionen (d.i. die hinteren Seitentheile des Kopfbrust- schildes) beiderseits mit dergleichen fremden Gegenständen, wenn auch kleineren, besetzt. Auch diese sind nicht durch einen beliebigen Scheerenfuss dahin gepflanzt, sondern die- jenigen der einen Seite verdanken ihr Dasein dem Scheerenfusse der andern Seite, weil der Fuss an derselben Seite diese an seinem Femur grenzende Region durchaus nicht mit der Scheere berihren kann, dagegen der andere Scheerenfuss durch Streckung unter den Körper hin dieselbe Gegend bestreicht. Schliesslich finden sich auf der Oberseite sämmtlicher Thorakalfisse, bis auf das letzte Klauen-Glied, Stuck bei Stäöck der fremden Gegenstände der Länge des Fusses nach befestigt, und es kommen diese, bei Hyas, so weit ich wahrgenommen habe, ausschliess- lich auf Rechnung des jenseitigen" Scheerenfusses, der durch eine ähnliche Bewegung wie im letztgenannten Falle, d. h. indem er sich unter den Körper streckt, die Oberseite der Thorakalfiusse der anderen BSeite zu erreichen im Stande ist, zumal da diese Fisse selbst bei soleher Absicht sich soweit möglich nach vorne und nach unten der sie su- chenden Scheere entgegen biegen. Aus dem gesagten erhellt also, dass der Besatz fremder Anhängsel gerade die Körper- theile umfasst, welche von dem einen oder dem anderen Scheerenfusse erreichbar sind, mit Ausnahme jedoch der von ohen und von der Seite her nicht sichtbaren Theile. Nach den ersten Beobachtungen, welehe auf die Spongienbekleidung der Krabben sich bezogen, habe ich mehrmals Gelegenheit gehabt auch ein Zeuge zu dem Gebaren der ”Thiere in emer Umgebung von HFloridéen, sowie auch von Hydroiden vuwnd Bryozoen zu werden. Der Hauptsache nach war ihr Betragen dem eben geschilderten sehr ähmnlich, nur nach der Form der zu befestigenden Theile ein wenig modificirt. Mit Vorliebe wurden grössere Äste von Floridéen und Flustra foliacea auf das Rostrum oder die Orbitalgegenden gepflanzt, und zwar oft so, dass sie nicht unerheblich iiber jenes oder irber diese hinaus ! Bei Hvyas findet sich zwar auch die Fähigkeit eines Scheerenfusses die zwei nächsten Fässe derselben Seite theilweise 2u beriähren; jedoch habe ich noch nicht beobachtet, dass er sie auch wirklich mit dieser Scheere zu bekleiden pfegt. KONGL. SV. VET. AKADEMIENS HANDLINGAR. BAND. 23. N:0O 4. 9 ragten, somit entweder das Rostrum abenteuerlich verlängernd oder die Augen von oben her verbergend. Auch hier bestätigte sich die in Betreff der Spongien gemachte Beob- achtung, dass grössere Stöcke fir die Oberfläche des Riöckenschildes, kleinere aber fär die Seitentheile desselben und för die Fisse gewählt wurden. Schon auf Grund der angeföhrten Thatsachen mag es nun berechtigt sein die oben aufgestellte Frage zu beantworten. Es geht nämlich aus den erwähnten Fällen deutlich hervor, dass die Krabbe kemeswegs passiv, sondern durchaus aktiv linsichtlich der fremden Anhängsel ilves Körpers sich verhält. Auch kann, wie mir scheint, mit Recht der Name »Maskirung» einem Benehmen beigelegt werden, wodurch nicht nur die natärliche Farbe, sondern auch die natärliche Form, somit die ganze äussere Erscheinung des Thieres ver- ändert wird. Und doch hat das eben gesagte nicht för alle hieher gehörige Fälle Geltung. Denn wenn wir alle die Organismen vorfihren, die man auf dem Körper der frag- lichen Krabben befestigt findet, so giebt's. darunter nicht nur Algen, Spongien, Hydroiden und Bryozoen, sondern auch Röhrenwirmer, Balaniden und Ascidien. Gehört nun der An- hängsel einer jener vier Gruppen an, so gilt zwar völlig die soeben genannte Regel, nicht aber in Bezug auf die drei letztgenannten Gruppen. Was nämlich die Röhremviirmer und die Balaniden betrifft, kann man schon aus ihrem Auftreten auf anderen Körpergegenden als den von den Scheerenfiössen erreichbaren schliessen, dass sie nicht durch das Zuthun der Krabbe selbst da sind, sondern spontan sich niedergelassen haben. Auch handelt es sich in diesen Fällen nicht etwa um der Gat- tung Hyas oder den Oxyrrhynehen Dekapoden im Allgemeinen eigenthumliche Anhängsel, sondern es kommen sowohl Röhrenwiärmer (Serpuliden) als Balaniden sehr oft auf allen mit festem Panzer versehenen, Brachyuren oder Makruren Dekapoden vor, wo sie wie auf Molluskenschalen und anderen harten Gegenständen des Meeres Anstiedler sind, die aber eines besonderen Gedeihens sich erfreuen, wenn sie wie auf den Krebsthieren eine bewegliche Grundlage bekommen haben. Ubrigens kann ihr Vorhandensein auf dem Panzer eines Dekapoden als ein oft bewährtes Merkmal des Alters des Krebsthieres gelten, indem nur bei selten eintretendem Wechsel des Panzers oder dem ganzen Ausbleiben des Wechsels — was, wenn nicht bei Siechthum, nur bei vorgeschrittenem Alter Statt findet — von einer Ansiedelung oder wenigstens einem Erwachsen der Ansiedler die Rede sein kann. Daher kommt es denn, dass am öftesten bei sehr grossen Exemplaren unserer Dekapoden, z. B. einer Lithodes Maja, eines Cancer pagurus oder eines Hummers die meisten Ansiedler der Serpuliden und Balaniden sich finden, und bei einem ungemein grossen Exemplare der erstgenannten Krabbe habe ich nicht nur das ganze Rickenschild, sondern auch die Thorakalfösse mit Serpuliden dicht bedeckt gesehen. Was endlich die Ascidien betrifft, so liegen mir mehrere in Spiritus aufbewahrte Exemplare von Hyas araneus und Hyas coarctatus vor, welche auf dem Rostrum oder anderswo auf dem Räckenschild Ascidien in völlig unversehrtem Zustand tragen; auch habe ich oft dergleichen auf denselben Krabben lebend gefunden. Dieser Fall mag nun mit den letzterwähbnten gleich gestellt, folglich als eine Ansiedelung betrachtet werden. Jedoch macht sich zwischen diesem und jenen Fällen ein nicht unerheblicher Unterschied K.: Sv. Vet. Akad. Handl. Band 23. N:o 4. 2 ” 10 CARL W. S. AURIVILLIUS, DIE MASKIRUNG DER OXYRRHYNCHEN DEKAPODEN. darin geltend, dass zwar die Röhrenwirmer und Balaniden grösstentheils von dem Willen der Krabbe unabhängig auf ihr hausen, die Ascidien aber, in so fern sie innerhalb des Gebietes sich finden, welches von den Scheeren erreicht wird, mit der Einwilligung der Krabbe da sind. Es hängt nämlich in diesem Falle die Ansiedelung ganz von dem Gut- dinken der Krabbe ab, indem sie die Ascidie, selbst wenn diese erwachsen ist, nach Belieben sitzen lassen oder wegpfliöcken kann; in jenem Falle aber, so bald nur der junge Wurm oder Balanus sich befestigt und die Verkalkung der Röbre oder des Mantels be- gonnen hat, muss die Krabbe ohne Weiteres das Heranwachsen ihrer Gäste dulden. Aber es hat das Vorkommen der Ascidien auf den Hyas-Arten nicht selten auch einen anderen Grund. Oft, wenn ich zusammengesetzte Ascidien mit Hyas zusammen in eines der kleineren Aquarien in meinem Arbeitszimmer gelegt hatte, konnte ich nach we- nigen Stunden mich davon iberzeugen, dass die eme oder die andere Krabbe ihren Räöcken oder ihre Fisse mit Stäcken der Ascidien ausgeschmäöckt hatte. Die Krabben machen folglich auch von dergleichen Thieren denselben Gebrauch wie sonst von Spongien, Hydroiden und Bryozoen. Ob sie auch mit einfachen Ascidien auf ähnliche Weise ver- fahren, mag jedoch dahingestellt sein; wenigstens habe ich dies bisher nicht wahrgenom- men; auch scheinen diese, zufolge der festeren knorpel- oder lederartigen Beschaffenheit ihres Mantels, als Maskirungsmaterial weniger geeignet als die zusammengesetzten. Bei der Frage nach dem Zustandekommen der fremden Organismen, welche auf unseren Hyas- Arten Platz finden, können somit die Ascidien einestheils zu der Gruppe — derjenigen der Röhrenwörmer und Balaniden — gerechnet werden, die sich auf den Krabben ansie- deln, anderntheils zu der Gruppe der Spongien, Hydroiden, Bryozoen und Floridéen, welche von der Krabbe selbst auf den Körper befestigt werden. Schliesslich, ehe wir diese Frage verlassen, wollen wir die Bemerkung hinzu- fögen, dass was oben gesagt ist keineswegs ein Ansiedeln auf dem Krabbenkörper auch von Organismen der letztgenannten Gruppe, wenigstens von Spongien, Hydroiden und Floridéen ausschliesst. Die Thatsache, dass man z. B. Spongienkrusten bisweilen auf sol- chen Körpertheilen findet, die mit den Scheerenfäössen in keine Beröhrung kommen, deutet darauf hin, dass man hier mit einer sich ansiedelnden Spongie zu thun hat. Jedoch ist in solchen Fällen die Krabbe selbst, wenn nicht unmittelbar, so doch vermittelst ihres ibrigen, spontan angezogenen Kleids die Ursache der Ansiedelung. Es wird nämlich diese in einem unverkennbaren Grad dadurch erleichtert, dass, anstatt der von der Natur glatten Oberfläche der Krabbe, ein durch allerlei Schlamm ausgefilltes Gebösch von Algen oder von anderen Organismen einen geschötzten Platz darbietet, von wo aus das Anwachsen ruhig geschehen kann. Das Vorhandensein von Örganismen derselben Gruppe ausserhalb des Bezirkes der Scheerenfösse kann endlich auf andere Weise erklärt werden. Die urspringlich von der Krabbe befestigten Gegenstände können nämlich in gewissen Fällen mit der Zeit Ansted- ler werden. Bei Krabben verschiedener Arten und Gattungen habe ich, wenigstens was die Spongien, Hydroiden und Floridéen betrifft, mich davon iberzeugen können, dass ein Anhängsel, von diesen herstammend, auf der Krabbe fest angewachsen ist, und es geschieht demnach auf diese Weise sehr oft, dass z. B. eine Spongie, sich immer mehr verbreitend, KONGL. SV. VET. AKADEMIENS HANDLINGAR. BAND. 23. N:0 4. sUil schliesslich weit iber ihre ursprimglichen Grenzen hinaus reicht und somit den Schein eines spontanen Ansiedlers annimmt. Seitdem wir nun die — genau genommen — drei Arten vorgefihrt haben, auf welche das fremde Kleid der fraglichen Krabben zu Stande kommt, nämlich a) durch Ma- skirung von Seite der Krabbe selbst, b) durch Ansiedelung gewisser Organismen und ce) durch beides im Verein, wollen wir die erste Art, diejenige der Maskirung, als den speci- ellen Gegenstand dieser Untersuchung, näher ins Auge fassen und stellen somit unsere zweite Frage folgendermassen auf: Wie verhält sich die Maskirung der Krabbe in Bezug auf ilre Umgebung? Schon oben wurde darauf hingedeutet, dass die im Freien lebenden Krabben beim Einfangen ein Kleid tragen, welches den Hauptziigen nach von der Umgebung zeugt, aus der das Thier genommen war. Estist mir und wohl manchem andereu — deswegen sehr oft begegnet, dass bei der ersten Durchmusterung eines soeben aus der Tiefe heraufgeholten Bodensatzes eine mit Floridéen iberwachsene Krabbe in der Menge dergleichen Algen, die in ihrer Gesellschaft zugleich ans Licht kamen, ganz ibersehen wurde. Und manchmal wenn ich des Morgens meine Aquariekrabben mustern wollte, die am vorigen Abend sich alle da fanden, glaubte ich zuerst es wären während der Nacht einige uber Bord gegangen, denn trotz genauen Spähens von oben ins Wasser hinab konnte ich sie gar nicht daselbst entdecken. Erst nach Durchmusterung des Aquariums von allen Seiten her, oft dazu mit Hälfe eimer Pincette, erkannte ich die als verloren gehaltenen, welche ihr Kleid in dem Grad ausgebessert hatten und obendrein eine solche Lage einnahmen, dass die Schwierigkeit sie wiederzufinden mir nunmehr ganz natäörlich vorkam. Sei es dass der Boden des Aquariums nur mit Floridéen oder mit Spongien (Amorphina panicea) oder Hydroiden oder Bryozoen (Flustra foliacea) oder endlich mit zusammengesetzten Ascidien allein be- deckt worden, kam dasselbe Resultat heraus: fräher oder später fand ich die Krabben dem jedesmaligen Boden ähnlich. Um indessen einen sicheren Beweis von dem Benehmen der Krabben zu bekommen, wenn sie, schon vorher ein vollständiges Kleid bestimmten Materials z. B. der Algen tragend, auf einen Boden ganz verschiedenen Materials z. B. der Spongien heriöber kamen, liess ich eime Menge soeben aus dem Meere heraufgeholter Amorphina panicea auf den Boden meines grössten Aquariums herab, nachdem"ich im Voraus die Floridéen, mit denen es vorher bepflanzt war, vollständig entfernt hatte. Auf diesen Spongienboden wurden dann mehrere Exemplare von Hyas niedergelassen, welche auf dem vorigen Boden sich reichlich mit Floridéen bekleidet hatten. Zuerzt benahmen sich die Krabben sehr unruhig unter Hin- und Herlaufen; aber es dauerte nicht länger als zum nächsten Morgen, bevor ich bei den meisten Exemplaren — und zwar am friihesten bei den jungen — eine sehr auffallende Veränderung bestä- tigen konnte. Anstatt der Algen, von denen neulich der Ricken und die Extremitäten strotzten, fanden sich nun auf jenem vorzöglich grössere, auf diesen kleinere Spongien- stäcke befestigt, und was von Algen noch zu sehen war, ging binnen Kurzem völlig ver- loren, je nachdem die neue Maskirung sich allmählig vollendete. Besonders bemerkenswerth ist es, dass bei solcehem Anlegen eines ganz neuen, anders gefarbten HKleids, wie desjenigen einer hellgelben Spongie anstatt des vorigen, 2 CARL W. S. AURIVILLIUS, DIE MASKIRUNG DER OXYRRHYNCHEN DEKAPODEN. rothen oder rothbraunen, dieses theils bei der Befestigung jener neuen Gegenstände weg- gerieben, theils, wo dies nicht der Fall ist, allmählig weggepflöckt wird. Somit ist binnen Kurzem von dem vorigen Kleid fast nichts zu sehen, was um so mehr auffällt, da, wie im angefihrten Beispiele, am öftesten die meistentheils winzigen Algen kein Hinderniss för das Anlegen des mneuen Kleids darbieten, vielmehr als Unterlage fir die Spongien- stäcke dienen könnten. Dass indessen dies nicht zugelassen wird, hat offenbar denselben Grund wie das ganze soeben erwähnte Benehmen der Krabbe, wodurch sie, "obwohl schon zur Genige maskirt, wenn die Maske mit einer neuen Umgebung nicht iäberein stimmt, eine neue anlegt, die hier besser passt, das heisst, die sie Mer zu verstecken vermag. Es scheint käörzlich die Maskirung keineswegs nur darauf gerichtet zu sein die Krabbe unter einem Obdach jedes beliebigen fremden Gegenstandes zu verbergen, sondern es handelt sich för die Krabbe, wie mir scheint, unzweifelhaft darum, sich so zu maskiren, dass sie in jedem Falle die grösste nur mögliche Ähnlichkeit mit der Umgebung besitzt. Es sind natäörlicherweise bei diesen Bestrebungen vor Allem die Augen die Vermittler, durch welche sie ihr Kleid jedesmal mit der Umgebung in Einklang bringen kann, somit auch das alte verschwinden lässt. Jedoch scheimen, was das letzte betrifft, die Augen nicht för alle Fälle hinreichend, weil die Krabbe oft nicht den ganzen Räcken iberschauen kann, sondern es liegt hier den Scheeren einzeln die Aufgabe ob, sowohl Sinnen- als Greif- werkzeuge zu sein. So sieht man nämlich die Scheeren bisweilen, leise antastend, die ent- legenen, vor den Augen versteckten Körpergegenden reinigen, und es wirken dabei, meines Erachtens, die feinen MHaare, die auf den Klauen der Scheere sich finden, als Tast- werkzeuge. Dass die Krabbe in jedem Falle ihrer Umgebung ähnlich zu werden sucht, geht auch, und zwar am deutlichsten, aus einem anderen Experiment hervor, das ich mit der- selben Gattung anstellte. Nachdem ich den Boden des Aquariums ungefähr zur Hälfte mit Floridéen belegt hatte, liess ich dazwischen von Spongien so viel liegen, dass sie mit den Algen zusammen und unter einander gemengt den Boden bedeckten. Die Krabben, welche sodann hinein gelassen wurden, waren sämmtlich mehr oder minder reichlich mit Algen maskirt. Am folgenden Tag waren zwar eimige fortwährend mit Algen bekleidet, andere aber trugen an- statt der Algen Spongienstöäckehen. Und gerade das Benehmen dieser letzteren Krabben war höchst auffallend. Sie kamen nämlich nicht mit den Floridéen zusammen vor, sondern sassen oder vielmehr hingen auf den hie und da zerstreuten Spongien und zwar auf die Weise, dass ihr hinterstes (5:tes) oder ihre zwei hintersten Fusspaare irgend welche Er- hebung oder einen vorspringenden Theil der Spongie umfassten, während dass der ibrige Körper frei dahing, entweder völlig unbeweglich oder auch wechselweise den Vorderkörper leise erhebend und wieder senkend, — vergl. die Bewegungen unseres Vorderkörpers bei ausschliesslicher Diaphragmarespiration. Dass diese mit Spongien maskirten Krabben in der buntfarbigen und verschieden- artigen Umgebung gerade diese Unterlage gewählt hatten — was ibrigens keimeswegs ein Zufall war, denn ich habe es später sehr oft wahrgenommen — legt, meines Erachtens, ein unleugbares Zeugniss daför ab, dass die Krabbe, von der Beschafrenheit ihres jedesmal KONGL. SV. VET. AKADEMIENS HANDLINGAR. BAND. 23. N:o 4. 13 angezogenen IKleids bewusst, gerade den Boden wählt, der das Material dieses Kleids qge- liefert hat. Was bisher in dieser Abtheilung gesagt ist, grimdet sich, wie anfänglich angedeutet wurde, auf Beobachtungen iber die zwei skandinavischen Arten der Gattung Hyas, näm- lich H. araneus und H. coarctatus. Es wurden nämlich diese, theils wegen ihrer mehr bedeutenden Grösse, theils weil sie leicht zu bekommen sind, vor anderen zu Unter- suchungsobjekten gewählt. So oft es aber mir gelang eine unserer öbrigen Oxyrrhynchen lebendig zu bekommen, war es mir daran gelegen sie in besondere kleinere Aquarien auf- zunehmen um dort ihr Treiben vor den Augen zu haben. Auf diese Weise habe ich noch drei der hieher gehörigen Gattungen, nämlich Inachus, Stenorrlynchus und Eurynome, somit . sämmtliche Gattungen, die in den skandinavischen Meeren vertreten sind, beobach- ten können. Von der Gattung Inachus habe ich mehrmals die bei uns allgemeinere Art, I. dor- settensis, beobachtet. Wenn ich diese Krabbe z. B. mit Floridéen zusammen legte, betrug sie sich in Bezug auf diese ganz ähnlich wie Hyas, d. h. sie pfläöckte dann und wann von den Algenästen Stäcke ab, und föhrte diese sodann zwischen die äusseren Mund- theile, um sie schliesslich entweder auf die Oberseite, und zwar die Rostral-, Orbital- oder Magen-region oder auch auf die Seitentheile (Branchialregionen) des Kopfbrustschildes oder endlich auf die Fässe anzubringen. Als Eigenthömlichkeiten in den Manipulationen des Inachus zum Unterschied von denjenigen des Hyas mag nur bemerkt werden, dass die Fiösse nicht ausschliesslich von dem Scheerenfusse der anderen Seite, sondern zugleich von demjenigen derselben Seite bekleidet werden. Es wird dies dadurch ermöglicht, dass die Tibia des Scheerenfusses sich umbiegt und sich am Femur dicht anlegt. Ferner besitzen die Scheerenfäösse des Inachus die Fähigheit, welche den Hyaden völlig abgeht, sich unter den Körper hin, wenigstens bis zur Basis des Abdomens, nach hinten zu strecken. Es beruht dies wiederum auf der grösseren Beweglichkeit zwischen dem Trochanter und einerseits der Coxa, andererseits dem Femur, und steht damit in Zusammen- hang, dass die hintere Aussenseite des Abdomens, welche bei dem eiertragenden Weibchen nach oben in der Fortsetzung des Rickenschildes liegt, eben so wie dieses mit Angelhäk- chen besetzt ist, wodurch die Möglichkeit sich findet auch den von oben sichtbaren Theil des Abdomens zu bekleiden. Bei dem Männchen, wo der Abdomen stets zum allergrössten Theil unter dem Thorax verborgen liegt, fehlt damit der Grund denselben zu maskiren, und es offenbart sich dies auch theils dadurch, dass Angelhäkehen hier nicht ausgebildet sind, theils durch die be- schränktere Fähigheit der Scheerenfisse sich nach hinten zu bewegen; es kann nämlich hier der Femur, wenn nach hinten gestreckt, nicht: einen so spitzigen Winkel gegen die untere Körperfläche wie beim Weibchen einnehmen. Jedoch kann das Männchen — wenigstens jungere Exemplare — mit den Scheeren den Hinterrand des Thorax und somit die dort steckenden winzigen Angelhäkchen erreichen, was bei dem Weibehen, wegen des oft durch Eier bauchig hervorstehenden Abdomens, nicht immer möglich ist. 14 CARL W. S. AURIVILLIUS, DIE MASKIRUNG DER OXYRRHYNCHEN DBKAPODEN. Auf Inachus dorsettensis findet sich iöbrigens eime Bekleidung verschiedenen Ur- sprungs, ganz wie bei den Hyas-Arten. Auch habe ich durch ähnliche Experimente wie mit diesen die Uberzeugung bekommen, dass ihr Kleid eben so wie bei Hyas je nach der Umgebung sich richtet. Die andere seltenere unsrer Inachus-Arten, I. dorrhynelvus, habe ich freilich nicht Gelegenheit gehabt in ihrem Leben zu beobachten. Die Spiritus-Exemplare, welche ich untersucht habe, stellen jedoch durch Ähnlichkeit in der Bewaffnung, in der Beweglichkeit der Scheerenfisse, so wie durch das Vorkommen fremder Anhängsel auf den Angelhäkechen ausser Zweifel, dass sie sich im Leben ebenso benimmt wie I. dorsettensis. Die skandinavische Stenorrhynehus-Art, S. rostratus, kann in Betreff der Maskirung am nächsten mit Inachus verglichen werden. Während des letzten Sommers ist es mir gelungen Exemplare dieser Krabbe mehrere Wochen hindurch lebend zu bewahren. So wie sie im Freien, so weit ich gefunden, mit Vorliebe unter einer bestimmten, dunkel- braunen, fein verzweigten Floridéen-Art sich aufhält, oder wenigstens immer auf Algenboden getroffen wird, so ist mir auch kein Exemplar vorgekommen, das nicht allein mit Algen besetzt dem Meere entnommen wurde. Dass diese, sehr lang- und dinnbeinige Krabbe schon durch ihre Form för ein Gebäösch fein verzweigter Algen passt, ist einleuchtend, und es wird die Ähnlichkeit noch grösser durch ihre Farbe, die so genau in dasselbe Dunkelbraun als diejenige der Alge geht, dass die Krabbe sehr leicht iibersehen wird. Auch scheint sie des Schutzes solcher Umgebung völlig bewusst, denn so bald ich in das Aquarium, wo ich Stenorrhynechen mit Inachen zusammen pflegte, z. B. Spongien oder Bryozoen unter die braunen Algen eingemengt hatte, fand ich, dass jene immer auf den Algen ausruhen oder vielmehr gleich wie die Hyaden unter wiegenden Bewegungen des Vorderkörpers mit den Hinterfössen daran hangen. Ob sie in eine ihrer Körpergestalt und Farbe völlig fremde Umgebung versetzt, auch ihren Körper in Ähmnlichkeit mit dieser umkleiden, habe ich noch nicht entscheiden können. In Betreff- der Bewegungsfähigkeit der Scheerenfösse und die Maskirung auch des Abdomens beim Weibchen stimmt Stenorrhynchus ganz mit Inachus iberein. Schliesslich gehen wir zu der in mancher Hinsicht von den vorigen sehr abwei- chenden Gattung Hurynome ber. Anfangs hegte ich, nach emer mehr oberflächlichen Be- trachtung neugefangener Individen unsrer allgemeineren Art, der Z. aspera, kemen Ver- dacht, es gehöre diese, bei der leisesten Berihrung starr hingestreckt liegende Krabbe zu den sich maskirenden. Aber sobald ich theils ihren Panzer näher untersucht, theils mehrere von ihnen in einem besonderen klemen Aquarium eine Zeitlang beobachtet hatte, kam ich auf andere Gedanken. Erstens liessen die auf dem Rostrum wie auf dem Ricken in bestimmter Ordnung stehenden Angelhäkehen ahnen, dass die Krabbe dieselben Ge- wohnheiten als die öbrigen unsrer Oxyrrhynchen hatte, und später kamen mir auch Ex- emplare vor, die im freien Leben wirklich ein — wenn auch spärliches — fremdes Kleid an sich trugen. Es sind die Angelhäkehen auch hier auf solehen Körpertheilen, nämlich der Rostralgegend, den Magen- und Branchialregionen des Kopfbrustschildes, zu finden, welche von den Scheerenfissen erreicht werden. Auf den Extremitäten finden sich dagegen keine eigentlichen Angelhäkchen — mit Ausnahme einiger winzigen am ersten Fusspaare; aber wohl sind die zwei—drei äussersten Glieder der 2:ten—5:ten Fusspaare, so wie auch KONGL. SV. VET. AKADEMIENS HANDLINGAR. BAND. 23. N:0O 4. 15 die Scheeren selbst, wie filzig, durch dicht an einander stehende winzige Börstchen. In diesem Filz sammelt sich allerlei Unrath des Bodens, wo die Krabbe umher schreitet, und es scheint hierdurch ein von selbst sich darbietender Ersatz för das bei den vorigen durch das Zuthun der Krabbe bewirkte Kleid gegeben. Einrichtungen, die ohne Zweifel einen ähnlichen Zweck haben, sind ausserdem die eigenthumlichen Warzen ($siehe Fig. 8, Taf. 1), welche iber dem ganzen Rickenschild zer- streut sind. Es sind dies kleinere oder grössere, am öftesten gerundete, bisweilen ovale, vorragende Partieen des Chitins, welche, je nachdem sie dichter oder entfernter stehen, zwischen sich kleinere oder grössere Licken (resp. Furchen) lassen. Uber diese Zwischen- räume hinaus strecken sich die rings um den freien Rand der oben geplatteten oder fein- körnigen Warzen strahlenförmig ausgehenden Stachelchen, welche wie die ibrigen Angel- häkchen aussehen, aber feiner sind. Ihre Spitzen kräömmen sich nach unten, also iber die Zwischenräume, und helfen, mit denjenigen der nächst angrenzenden Warzen im Verein, die fremden Gegenstände, wie Sandkörnchen oder dergleichen, die gelegentlich untergekommen sind, festzuhalten. Die Exemplare von Eurynome, welche ich zu näherer Beobachtung gewählt hatte, boten mir bei der ausserordentlichen Trägheit, welche diese Gattung vor unseren anderen Oxyrrhynchen kennzeichnet, niemals die Gelegenheit sie bei dem Maskiren zu töberraschen. Meistens sassen oder hingen sie mit den Hinterfössen irgend welchen schmalen empor- stehenden Gegenstand umfassend regungslos da. Aber einige Male, nachdem ich sie zuerst sämmtlich von allen fremden Anhängseln gereinigt, konnte ich mich später iber- zeugen, dass sie in meiner Abwesenheit ein oder das andere Stäckehen von den feinen Algen, unter denen sie sich befanden, auf sich selbst verpflanzt hatten. Dass sie hierbei wie die anderen Gattungen sich der Scheerenfisse bedienen, kann ohne Weiteres angenommen werden, da sonst die Anwesenheit der Gegenstände auf ihrem Räcken ganz unerklärlich sein wärde. Es stimmt öbrigens die Anordnung der eigentlichen Angelhäkehen, auf denen die Algenstöcke befestigt sind, ganz genau mit der Bewegungsfähigkeit öberein, deren die Scheerenfässe fähig sind. Das hier gesagte gilt auch von der anderen unsrer Furynome- Arten, £. tenuicornis, von welcher, ihrer Seltenheit wegen, kein lebendiges Exemplar mir zu Gebote gestanden, die ich aber, in Spiritus aufbewahrt, ganz ebenso wie E. aspera be- waffnet und bekleidet gefunden. Es mögen somit diese zwei, iäbrigens nahe stehenden Arten sich auch darin gleich kommen, dass sie dieselben Gewohnheiten haben. Die Maskirung, als eine durch die Umgebung bedungene Thätigkeit der Krabbe, zeichnet also alle sieben skandinavischen Vertreter der Ozxyrrhynchen-Gruppe aus und steht mit ganz besonderen Anpassungen ihres Körpers in Zusammenhang. 16 CARL W. S. AURIVILLIUS, DIE MASKIRUNG DER OXYRRHYNCHEN DEKAPODEN. II. Die Anpassungen der ganzen Oxyrrhynchen-Gruppe an den Zweck der Maskirung. Wie oben in der Einleitung gesagt ist, sind skandinavische Oxyrrhynchen allein Gegenstände meiner direkten Beobachtung gewesen, und es mag daher vielleicht unbe- rufen erscheinen im Zusammenhang damit von der ganzen Gruppe zu reden. Dass solches jedoch geschieht, mag seine Erklärung in folgenden Umständen finden. Bei Vergleichung z. B. einer gewöhnlichen Strandkrabbe (Carcinus moenas) oder einer Steinkrabbe (Lithodes Maja) oder irgend einer Krabbe der iöbrigen Dekapoden- Gruppen mit einer der erwähnten Oxyrrhynchen treten gewisse Merkmale hervor, die jenen Gruppen ganz abgehen, und welche auch nicht durch die allgemeine Organisation der Oxyr- rhynchen als Gruppe bedungen werden. Ich ziele hiermit auf die Anpassungen des Körpers dieser Krabben för den besonderen Zweck der Maskirung und zwar auf die Bildungen oder Umbildungen, welche in einem so genau abgemessenen Verhältniss zu dieser Thätig- keit stehen, dass man von dem Grad ihrer Verbreitung und Entwicklung mit grösster Sicherheit den Umfang der Maskirung bestimmen und umgekehrt von den maskirten Theilen des Körpers zu dem Anpassungsgrad desselben schliessen kann. Dergleichen Schlässe nach der einen oder anderen Richtung hin, am öftesten nach beiden, habe ich in Bezug auf alle unten erwähnte exotische Oxyrrhynchen ziehen können, denn es finden sich bei allen die beiden wichtigsten der Anpassungseinrichtungen wieder, — um die dritte nachzuweisen hat es mir an geeignetem Material gefehlt — und bei den meisten ist es mir auch gelungen die Resultate der Maskirung auf ihrem Körper zu kon- statiren. Dazu kommt noch, dass iöber einige Oxyrrhynchen fremder Meere selbst direkte Beobachtungen vorliegen. Die erste sich hierauf beziehende Angabe findet sich in BrerMm's Thierleben, 2:te Auflage, Leipzig 1878, wo es heisst, dass D:r ErsiG die Maskirung einer Inachus-Art mit Hydroiden beobachtet, welche sie »von der Unterlage abgerissen» und sodann auf ihre »Stachel und Haare gespiesst». Schon ausfihrlicher ist die Beobachtung D:r C. PH. SLuITER's in Batavia, welcher im Jahre 1880" die Thatsache erwähnt, »dass eine neue Chorinus-Art (Ch. algatectus SLUITER) »sich kleine Stöckehen von verschiedenen Algen an die starren chitinösen, fast kreisförmig umgebogenen Häkchen, welche auf den Beinen und auch auf dem Körper zwischen den Borstenhaaren vorkommen, anhakt, um sich hierdurch vor seinen Feinden und zur Er- haschung seiner Beute zu maskiren». ! Natuurk. Tijdschrift voor Nederl. Indié, uitg. door de Kon. Nat. Vereeniging in Nederl. Indiö. Deel ATS SOPA KONGL. SV. VET. AKADEMIENS HANDLINGAR. BAND. 23. N:o 4. 17 Endlich hat D:r Ep. GRrerrr in einer Abhandlung betitelt: »Uber die bei den Oxyr- rhynchen vorkommende Maskirung» ' im Jahre 1882 die Beobachtungen veröffentlicht, welche er im See-Aquarium der zoologischen Station zu 'Triest iber mehrere dergleichen Fälle angestellt hat. Leider ist mir seine Arbeit nicht zugänglich gewesen und es geht aus der Erwähnung dieser Schrift in Zool. Anzeig. VI Jahrg. 1883 nicht hervor, welchen Formen der Verfasser seine Aufmerksamkeit gewidmet hat. Es werden von ihm die »Häkehen» SLUITER'S als »Angelhaare» bezeichnet und näher beschrieben. Unter solehen Umständen habe ich mich aufgefordert gefunden die Untersuchungen in Betreff der Maskirungsfähigkeit itber die ganze Gruppe der Oxyrrhynchen auszudehnen, indem ich bei allen mir zugänglichen exotischen Formen nach denselben Anpassungen des Körpers wie bei den skandinavischen gesucht. Nach diesen vorausgeschickten Bemerkungen gehe ich nun zur Darstellung dieser Anpassungen uber. A) Die Anpassung an den Zweck der Maskirung durch Angelhäkchen des Kopfbrustschildes und der Thorakalfässe. Die Auswiächse auf dem Chitinpanzer der Dekapoden im Allgemeinen, welche man als Haare, Börstchen, Häkehen u. dergl. bezeichnet, stehen sämmtlich mit der äussersten homogenen Schicht des Panzers, der Cuticula, in Zusammenhang. Man kann unter ihnen mit Vitzouv ” zwei Hauptarten unterscheiden, nämlich theils solche, die einen centralen Kanal besitzen, theils solche, denen dieser ganz abgeht. Die letzteren, welche äöbrigens im All- gemeinen kleiner als jene sind, bestehen einzig und allein aus der Cuticula und zeigen somit dieselbe homogene Struktur wie diese Schicht. Wiederum bei jenen mit einem Kanal versehenen setzen sich freilich die Wände in die Cuticula fort, aber in dem Kanal findet sich emme feinkörnige Masse, welehe von dem chitinogenen Epithel ihren Ursprung nimmt und auch fortwährend mit demselben durch einen sämmtliche Chitinschichten durchsetzenden Kanal zusammenhängt. Zu der letztgenannten Art cuticulärer Auswichse gehören die hier zu besprechenden Angelhäkcehen. ” Es finden sich diese karakteristiscehen Bildungen entweder als die einzigen Aus- wichse des Panzers, z. B. bei Hyas, Lissa, Huenia, Hemus u. mehr. oder öfter mit Börstchen, Haaren oder Schiöppehen verschiedener Form untermengt, aber auch in diesem Falle scheint ihre Aufgabe von derjenigen der ibrigen Auswächse sehr verschieden ! Bolletino della Societå Adriatica di Scienze naturali in Trieste. Vol. VII, 1882, p. 41. ? A.-N. Virzouv: Recherches sur la structure et la formation des téguments chez les crustacés décapodes. Arch. de Zool. expérim. Vol. X. 1882. > Mit diesem Worte bezeichne ich dieselben Bildungen, welche allererst von SLUITER beobachtet als »Häk- chen», sodann von GRAFFE als »Angelhaare» erwähnt sind. Weil mir jener Name einzeln zu wenig zu sagen, dieser aber nicht die iberaus feste Konsistenz der Bildungen hervorzuheben schien, bin ich zu der Veränderung veranlasst, die im Folgenden näher begriändet wird. K. Sv. Vet. Akad. Handl. Band 23. N:o 4. 3 18 CARL W. S. AURIVILLIUS, DIE MASKIRUNG DER OXYRRHYNCHEN DEKAPODEN. zu sein. Es liegt dies ausserdem schon in ihrem ganzen Bau angedeutet, welcher offenbar eimem von demjenigen der ibrigen verschiedenen Zwecke dient. Bei den etwa sechzig von mir untersuchten Oxyrrhynchen aus verschiedenen Meeren und Breiten habe ich diese Bildungen — mit äusserst wenigen Ausnahmen — ivberall angetroffen, und bemerkenswerth ist, dass sie bei allen, ibrigens in ihrer Gesammt- erscheinung so weit aus einander gehenden Gattungen und Arten genau denselben Typus beibehalten. Wenn ich also hier ihren Bau bei einer unserer nordischen Hyas-Arten angebe, so gilt dies eben so wohl fir die anderen Gattungen der Majiden als von den Inachiden und Periceriden. Der äusseren Form nach ist ein Angelhäkehen — was schon der Name anzeigt — gekräömmt, und zwar so, dass es eimer Angel sehr nahe kommt. Bei mikroskopischer Untersuchung wird diese Ähnlichkeit noch grösser, wo man entdeckt, dass bei der grössten Krämmung an der konkaven Seite Widerhäkehen sich finden, welche ihrem Namen gemäss, nach unten gegen die Basis des Häkcechens gerichtet sind. Es darf diesen Widerhäkchen eine nicht geringe Bedeutung zugetheilt werden, denn sie wirken sehr kräftig dazu mit, den einmal unter das Angelhäkehen gebrachten Gegenstand festzuhalten. Es wird ausserdem dieser Zweck durch 'die Richtung der einzeln stehenden Angelhäkehen, sowohl als durch die gegenseitige Stellung der zusammen oder nahe ein- ander stehenden erreicht. Denn sehr auffallend ist, dass z. B. die zerstreuten Angel- häkcechen, welche die Branchialregion bekleiden, sämmtlich nach unten gerichtet sind, somit der von unten her auftauchenden Scheere der anderen Seite entgegen, wodurch die Unter- bringung eines Gegenstandes erleichtert und zugleich die Widerhäkechen zum Nutzen werden. Dagegen wenn, wie oft auf der Magenregion des Schildes der Fall ist, die Angel- häkechen gruppenweise zusammen stehen, sind sie auf solche Weise vertheilt, dass die äusseren — von der Längenachse des Körpers aus gerechnet — nach innen, die inneren nach aussen gerichtet sind, somit gegen einander sich krömmen, was zur Folge hat, dass ein Gegen- stand, der eimmal unter sie gebracht worden, daselbst fest eingesperrt zuräuckgehalten wird. Endlich finden sich oft, z. B. auf den Rostralspitzen, und von da mehr oder weniger weit nach hinten, zwei Reihen von Angelhäkehen, die mit emander parallel laufen; die- jenigen der äusseren Reihe sind nach innen, die der inneren nach aussen gekrummt, jedoch sind sie gewöhnlich so weit von einander entfernt, dass die Häkehen sich nicht beriihren oder in einander greifen. Durch diese Anordnung wird abermals auf das zweck- mässigste för die Maskirung gesorgt, und zwar so, dass z. B. längere Algen- oder Moos- thierenzweige u. dergl. gleichwie in eine Rinne gelegt werden können, wo ihr Wegfallen gerade durch die gegenseitigen Häkcechen verhitet wird. Es steht ausserdem in diesem wie in den öbrigen Fällen die Fähigkeit der Angel- häkehen dem besonderen Zweck zu dienen am innigsten mit ihrem histologischen Bau, zu dessen Besprechung wir nun ibergehen, in Zusammenhang. Wenn bei einem Vertikalschnitte durch das Kopfbrustschild einer Oxyrrhynchen Krabbe ein Angelhäkchen gerade durch die Mitte getroffen wird, kann man sich am besten seine Entstehung vergegenwärtigen; siehe Taf. V, Fig. 1. Es zeigt rings um seine Basis die Cuticula eine Vertiefung, so dass das Angelhäk- chen ein wenig unter der Oberfläche des Panzers eingesenkt ist. Im Grunde der Vertie- [4 KONGL. SV. VET. AKADEMIENS HANDLINGAR. BAND. 23. N:O 4, 19 fung bildet die Cuticula eine ringförmige Verdickung, welche den Basaltheil des Häkchens ausmacht, um sodann in die Wände des Häkchens iberzugehen. Ausser dass also die Fortsetzung der Cuticula auf das Angelhäkehen gefolgt werden kann, wird seine cuti- culäre Natur auch dadurch ersichtlich, dass es bei Färbung mit Pikrokarmin dieselbe gelbe hornartige Farbe beibehält wie die Cuticula selbst. Die Wände der Angelhäkehen simd ferner bis zu der niedergebogenen Spitze sehr dick, wodurch ihre Konsistenz sehr fest und hart wird, und es unterscheiden sich dadurch diese Bildungen von den Börstchen, Schöppehen u. dergl. Weil sie aber von der Ver- kalkung nicht befallen werden, sind sie ausserdem, ihrer hornartigen Natur wegen, wie die iäbrige Cuticula nicht spröde und leicht zerbrechlich, sondern elastisch, ein Umstand der för ihren Zweck eine besondere Bedeutung hat. Denn nur hierdurch wird den Scheeren er- möglicht die fremden Gegenstände unter die einzeln stehenden Angelhäkchen zu föhren oder dieselben zwischen die gruppenweise geordneten mniederzudräcken, und zwar so, dass diese zuerst dem Drucke nachgebend sich mehr oder weniger trennen um sodann wieder ibre natörliche Stellung einzunehmen. Was die Struktur der Wände der Angelhäkcehen betrifft, habe ich, trotz ihrer oft sehr bedeutenden Dicke, keine Schichtung wahrnehmen können; wie die äöbrige, verhält- nissmässig dänne Cuticula, scheinen sie durchaus homogen zu sein. Aber freilich kann auf ihbrer Oberfläche bei mehreren Oxyrrhynchen — es werden diese weiter unten bei der nähberen Besprechung der Formen erwähnt — eine quere oder auch schiefe Ringelung, die entweder nur den unteren Theil oder das ganze Häkehen umfasst, wahrgenommen werden. Auch ist es mir bei vielen Krabben vorgekommen, dass die Widerhäkcechen oder die kleinen Höcker, welche bisweilen in deren Stelle sich finden, von der grössten Aus- buchtung solcher Querringel ausgehen und somit auch in deutlichen Querringeln geordnet sind. In anderen Fällen sind die Widerhäkchen in wenige Längenreihen, wo das Angel- häkchen sich am stärksten krimmt, geordnet. Aber iberall — es mögen die Widerhäk- chen stumpfer (dann ohne Zweifel in Ausbildung begriffen) oder spitziger sein — sind sie nur als Auswiächse der Wand des Angelhäkchens zu betrachten, indem sie mit dem Centralkanal in keiner Verbindung stehen, also in dieser Hinsicht mit den Fiedern der gefiederten Börstchen der Dekapoden im Allgemeinen vergleichbar sind. Was wiederum den Centralkanal betrifft, so behält er auf einer langen Strecke oder bis zu dem umgebogenen Theil des Angelhäkechens dieselbe Breite bei, anstatt dass er bei den etwa auf demselben Thier vorhandenen Börstchen oder Schäöppehen von der Basis an allmählig an Weite abnimmt. Der Kanal ist, wie oben gesagt, von einer femkörnigen Masse gefillt, die ganz so wie der Inhalt des unterliegenden Kanals und das chitinogene Epithel von Pikrokarmin roth gefärbt wird. Es geht der Centralkanal bei der Basis des Angelhäkechens unmittelbar in den Kanal iiber, welcher das innere des Häkehens mit dem Chinpsenen Epithel verbindet. Dieser letztere Kanal durchläuft sämmtliche Chitinschichten, welche in der nächsten Umgebung des Kanals wie von ihm emporgehoben erscheinen. Sein Inhalt ist die körnige ilesse, di auch in den Centralkanal des Häkehens hinein sich streckt, und es stammt sdlbe ZwWar grösstentheils von eimigen Epithelzellen, welche an der Basis des ganzen Kanals legend sich nach oben in diesen verlängern, theils aber auch vom unterliegenden Bindegewebe. 20 CARL W. S. AURIVILLIUS, DIE MASKIRUNG DER OXYRRHYNCHEN DEKAPODEN. 2s bleibt hierbei noch eine Frage ibrig, und zwar die, mit welchem Recht die Angelhäkehen als den ÖOxyrrhynehen Dekapoden karakteristiscehe Bildungen bezeichnet werden können. Die Antwort hierauf zerfällt ganz wie von selbst in zweli: Einerseits — in Bezug auf die Oxyrrhynchen selhst — verweise ich auf die folgende III:te Abtheilung, nach welcher 66 Arten, auf 38 Gattungen vertheilt, die theils den tro- pischen, theils den temperirten und kalten Meeren der alten und neuen Welt angehören, das Material zu den vorliegenden Untersuchungen geliefert haben. Mit Ausnahme zweier Gattun- gen der Parthenopiden, nämlich Parthenope und Cryptopodia ", nebst zweien Arten der Gattung Fpialtus, nämlich E. dentatus und BP. marginatus aus Peru und Chili”, habe ich bei diesen allen das Vorhandensein der Angelhäkehen in grösserer oder geringerer Zahl konstatiren können, und zwar, wie schon angedeutet, bei allen nach demselben oben be- schriebenen Plan gebaut; Andrerseits — in Bezug auf die ibrigen Gruppen der Brachyuren — ist es mir daran gelegen gewesen, in so fern sie mir zugänglich waren, mehrere Formen einer jeden Gruppe zu untersuchen, und zwar solche, die im Habitus am meisten von emander ab- weichen. Als Resultat dieser Untersuchungen hat es sich herausgestellt, dass weder unter den Notopoden noch unter den Oxystomen, den Cyclometopen und Catometopen Angel- häkchen sich vorfinden, so wie dass diese Gruppen ibrigens fär den Zweck der Maskirung keine Anpassung zeigen.” Es weisen also, wie mir scheint, beide diese Antworten darauf hin, dass die Angel- häkehen den Özxyrrhynchen als Gruppe kennzeichnend sind, folglich auch ausschliesslich im Dienste eines besonderen Zweckes, welcher jenen anderen Gruppen fremd ist, stehen mögen. Wenn dem nun so ist, kann man sich endlich fragen, ob innerhalb der Ozyr- rhynchengruppe etwa andere Auswichse des Körpers sich vorfinden, welche, wenn auch nicht demselben Zweck wie die Angelhäkechen dienend, jedoch ahnen lassen, dass diese von ihnen entstanden seien. És ist mir gelungen wenigstens einen solchen Fall aufzufinden und zwar innerhalb einer Gattung, Mithrax, deren sämmtliche von mir untersuchte Arten gegenwärtig för die Maskirung eine verhältnissmässig geringe Anpassung zeigen. Aus diesem Grunde habe ich dem fraglichen Falle eine um so grössere Aufmerksamkeit gewidmet. Bei der Art Mithrax verrucosus finden sich Angelhäkehen nur innerhalb eines sehr beschränkten Bezirks, nämlich auf den kurzen Rostralspitzen und in der Orbitalgegend. 1 Was diese Gattungen betrifft, ist ihnen offenbar eine besondere Maskirung nicht nöthig, weil sie in ihrer ganzen steinernen Erscheinung ohne Zweifel den besten Schutz finden. Ausserderm kann bei Parthenope ohne das Zuthun der Krabbe — was ibrigens durch die Lage und Bewegungsweise der Scheerenfässe unmöglich ist — eine Anhäufung allerlei Bodensatzes in den tiefen Gruben und Furchen der schroffen Räckenftläche Statt finden. ? Die totale Abwesenheit der Angelhäkehen bei dieser Gattung ist um so mehr befremdend, weil der- gleichen Bildungen, wenn auch in äusserst geringer Zahl den nahe stehenden Gattungen Antilibinia und Acanthonyx zukommen. Wenn wir uns eine Vermuthung zur Erklärung dieses Verhältnisses erlauben, ist es, dass, von diesen an der Aussengrenze der Oxyrrhynchen stehenden Gattungen, Antilibinia und Acanthonyx erst in später Zeit, Epialtus (wenigstens die genannten Arten) noch nicht fär die Maskirung angepasst worden. 3 Was diese letztere Behauptung anbelangt, siehe weiter unten in Mom. B, dieser (II:ten) Abtheilung. KONGL. SV. VET. AKADEMIENS HANDLINGAR. BAND. 23. N:O 4. 21 Dagegen ist die ganze Oberfläche des Kopfbrustschildes mit kleineren, dicht an ein- ander stehenden Häkehen besetzt, die erst nahe an der Spitze, aber dann oft plötzlich in geradem Winkel gebogen sind. Diese kleineren Häkehen unterscheiden sich von gewöhn- lichen Angelhäkcechen, ausser durch die oft plötzliche Kröummung, dadurch, dass sie immer an der konvexen Seite der grössten Kräummung winzige Dörnehen haben, die auch nicht gegen die Basis, sondern gerade nach aussen gerichtet sind. Bisweilen finden sich der- gleichen Dörncechen rings um das Häkehen auf derselben Stelle, jedoch spärlicher an der konkaven BSeite. Aber auch bei den eigentlichen Angelhäkchen kommen in dem fast geraden niederen Theil und zwar an der Seite, welche weiter nach oben im gekrämmten Theil die konvexe ist, einige wenige zerstreute Dörnehen von ganz derselben Form und Richtung wie jene der kleineren Häkehen vor. Und wenn man die Höhe von der Basis, auf welcher sie befestigt sind, vergleicht, so stimmt diese sehr genau bei beiden öberein; siehe Taf. V, Fig. 7. Bei dem eigentlichen Angelhäkehen finden sich schliesslich, wie gewöhnlich, Höcker oder Widerhäkehen auf der konkaven Seite unter der Spitze, wo die grösste Krummung ist. Unter solchen Verhältnissen kann ich nicht umhin es sehr wahrscheinlich zu halten, dass die grossen, eigentlichen Angelhäkchen bei dieser Art aus den kleineren Häkchen entstehen, und zwar so, dass das Wachsthum vorziglich den oberhalb der Dörncehen befind- lichen Theil befällt, welcher bei dem Zuwachsen nach unten gerade wird, nach oben sich krömmt, während dass unter der gekrömmten Spitze Widerhäkchen zum Vorschein kommen. Es mag ohnehin bemerkt werden, dass diese kleineren Häkchen durch ihre dichte Anordnung dazu helfen Schlammpartikeln allerlei Art zwischen sich zu sammeln; es leisten hierbei die Dörnchen, welche ich oft von Schlamm ganz verdeckt gesehen, einen guten Dienst. Sie stehen aber keineswegs mit der Vorrichtung der Scheeren im Zusammenhang. B) Die Anpassung an den Zweck der Maskirung durch besondere Bewegungsfähigkeit der Scheerenfäösse. In dem vorigen Mom. A. wurde angedeutet, dass die Angelhäkechen, welche am nächsten die fremden Anhängsel festzuhalten bestimmt sind, iber drei verschiedene Körper- bezirke vertheilt sein können, nämlich a) iber die Räöckenseite des Kopfbrustschildes, b) öber die Branchialregionen desselben und c) öber die Röckenseite der Thorakalfisse. Es wird nun aber die Versetzung der fremden Gegenstände vom Meeresboden auf diese verschiedenen Körpertheile einzig und allein durch die Scheerenfösse vermittelt. Folglich missen diese Greifwerkzeuge die Fähigkeit besitzen jedes fär sich oder beide zusammen alle diese Körpergegenden erreichen zu können. Aber wenn wir z. B. eine gewöhnliche Strandkrabbe (Carcinus moenas) vor uns nehmen um dergleichen Bewegungen zu veranschaulichen, zeigt's sich sogleich, dass ihren Scheerenfässen eine Bewegungsfähigkeit solcher Art ganz und gar abgeht. Und dasselbe gilt auch von unseren anderen Krabben, die nicht der Oxyrrhynchen-Gruppe angehören. G [I CARL W. S. AURIVILLIUS, DIE MASKIRUNG DER OXYRRHYNCHEN DEKAPODEN. Es muss folglich bei dieser Gruppe der besonderen Bewegungsfähigkeit eine be- sondere Bildung oder Umbildung der Scheerenfisse zu Grund liegen oder es mag die Thätigkeit vielleicht auf einer von der gewöhnlichen abweichenden Befestigungsweise beruhen. Um iber diese Frage Erklärung zu bekommen, wollen wir zunächst eine der gewöhn- lichen Hyas-Arten, unter Vergleich mit einer Krabbe der anderen Gruppen (z. B. der Strand- krabbe), in dieser Hinsicht näher untersuchen. Indessen mag — um etwa eine Missdeutung zu verhäten — im voraus bemerkt werden, dass ich der Kirze wegen den Gliedern der Scheerenfisse folgende Namen beilege, nämlich: 1) Coxa, 2+3) Trochanter, 4) Femur, 5) Tibia, 6) Tarsus mit Index und 7) Pollex, welehe, der Ordnung nach, den auf sämmtliche Anhänge des Thorax und des Ab- domens sich beziehenden M. EpwaARrps'schen Bezeichnungen: 1) Coxopodit, 2) Basipodit, 3) Ischiopodit, 4) Meropodit, 5) Carpopodit, 6) Propodit, 7) Dactylopodit entsprechen. Dass also im Folgenden 2) und 3) mit dem gemeinsamen Namen Trochanter bezeichnet werden, mag darin Berechtigung finden, dass sie bei den Scheerenfässen, so wie bei den öbrigen Tho- rakalfässen, mit einander unbeweglich verbunden sind, weshalb sie auch, wenn es, wie hier, nur von beweglichen Gliedern die Rede ist, am besten als ein eimziges Stöck betrachtet werden. Was denn zunächst die Coxa betrifft, so ist sie 1:o) zwischen ihrem Sternaltheil und der inneren Wand des Branchialraumes (d. i. der eigentlichen Körperwand), in der Weise eingelenkt, dass die Bewegungsachse (durch die Gelenkzäpfchen) mit derjenigen der fol- genden Fisse nicht parallel ist, sondern nach innen gegen sie konvergirt; es bewegt sich somit diese vorderste Coxa in der That von aussen nach innen (d. i. in der Querrichtung des Körpers), während dass die nächstfolgenden Häftglieder von vorne nach hinten, also in der Längenrichtung des Körpers beweglich sind. 2:0) Wird diese Seitenbewegung der ersten Coxa dadurch ermöglicht, dass einerseits der entsprechende Sternaltheil sehr tief ausgehöhlt, andrerseits die Coxa selbst, nach innen zu, sehr niedrig ist, während dass die Gelenkhaut sowohl hier als bei der Aussenseite eine grosse Ausdehnung hat. Durch Zusammenwirken dieser beiden Faktoren wird nun erreicht, dass, bei Bewegung des Scheeren- fusses nach innen, die Coxa keinen Widerstand leistet, sondern mit ihrem inneren-vorderen Theil nebst der sich faltenden Gelenkhaut fast ganz unter dem Sternalrand verschwindet; es kann auf solche Weise der Femur in fast geraden Winkel gegen die Längenachse des Körpers dicht unter den Maxillarfiössen nach der anderen Seite hin gestreckt wérden. Es stellen sich diese drei Eigenthömlichkeiten der Scheerenfusscoxa des Hyas bei emer Vergleichung mit derjenigen der gemeinen Strandkrabbe heraus. Denn bei dieser wird eme Seitenbewegung der Scheerenfiösse durch die, fast wie bei den äöbrigen Fässen in die Quere gestellte Bewegungsachse ganz und gar verhindert, was iöbrigens durch die Höhe der Coxa nach innen sowie durch den nicht ausgehöhlten Sternaltheil ersicht- lich ist. Um zu dem Trochanter ivberzugehen, läuft sein distales Ende bei Hyas nach vorne spitz aus und sein distaler Gelenkrand ist demnach sehr schief sowohl nach vorne wie nach hinten. Ganz dieselbe schiefe Form zeichnet auch das proximale Ende des Femurs aus. Es passen doch nur ihre inneren Ränder gegen einander, weil der Femur nach unten zusammengedrickt ist, so dass sein äusserer eingebogener Rand innerhalb desjenigen des KONGL. SV. VET. AKADEMIENS HANDLINGAR. BAND. 23. N:O 4. 20 Trochanters liegt, mit welchem er sich durch eme grössere Gelenkhaut als an der inneren Seite verbindet. Es kann somit der Femur durch Vermittelung jener Gelenkhaut auf der inneren Kante des ”Trochanters als Achse eine, wenn auch beschränkte Bewegung nach vorne und innen ausfiöhren. Bei Carcinus moenas dagegen ist nicht nur das distale Ende des Trochanters fast quer abgestutzt oder nach vorne sehr wenig auslaufend, sondern es erlaubt bei eimer fast gleichen Dicke des Femurs und des Trochanters die äussere unbedeutend grössere Gelenk- haut nur eine sehr beschränkte, und dazu nicht drehende, Bewegung zwischen den Gliedern. Das Gelenk zwischen Femur und Tibia hat ferner zwar ungefähr dieselbe Richtung bei Hyas wie bei Carcinus, indem die durch die Gelenkzäpfchen gedachte Längenebene einen fast gleich grossen Winkel gegen die Ebene desselben Gelenks bei den nächst- folgenden Fissen, wenn bei allen die Femora nach aussen gestreckt werden, bildet. Aber es macht sich jedoch ein Unterschied zwischen ihnen dadurch merkbar, dass bei Hyas die Tibia vollständig umgebeugt werden kann, und zwar so, dass ihre ganze untere Fläche der- jenigen des Femurs dicht anliegt, während dass bei Carcinus die Vorderkante des Femurs von derjenigen der Tibia noch durch einen c. 45” Winkel getrennt ist. Es beruht dies theils auf der mehr äusserlichen Lage der Gelenkzäpfehen an der Unterfläche des Femurs, theils auf der grösseren Ausdehnung der Gelenkhaut zwischen den Gliedern und der platt- konkaven Unterfläche der Tibia bei Hyas, wodurch diese auf die entsprechende des Femurs völlig einpasst. Um sodann des Tibio-Tarsalen Gelenks zu gedenken, so steht zwar sowohl bei Hyas als bei Carcinus die Querebene durch die Gelenkzäpfchen sehr schief im Verhältniss zu derselben des tibio-femoralen Gelenks, aber die Längenebene jenes Gelenks bei Hyas unterscheidet sich sehr bedeutend von derjenigen bei Carcimus dadurch, dass sie einen fast geraden Winkel zu derselben Ebene des tibio-femoralen Gelenks bildet. Derselbe Winkel ist bei Carcinus sehr spitzig. Was, endlich, die Biegungsfähigkeit des Tarsus gegen die Tibia betrifft, so kann bei Hyas jenes Glied gegen dieses bis zu einem geraden Winkel gebogen werden, bei Carcinus dagegen nur einen sehr stumpfen bilden, und zwar liegt bei Hyas sowohl die grössere Ausdehnung der Gelenkhaut als die Form der einander beröhrenden Flächen der grös- seren Biegungsfähigkeit zu Grunde. Nachdem wir also die wichtigsten Eigenthömlichkeiten beröcksichtigt haben, welche mit der Bewegungsfähigkeit der Scheerenfisse im Zusammenhang stehen, fragts sich nun: Auf welche besonderen Maskirungsvorrichtungen beziehen sich in jedem Falle die Bewegungen der Scheerenfiisse? Wenn wir dasselbe Untersuchungsobjekt, Hyas, wählen, zeigt es sich erstens, dass die bedeutenden Umbildungen, welche die Coxa erlitten, eine sehr umfassende Aufgabe haben. Es werden nämlich durch ihre Stellung sowohl als durch ihre grosse Beweglich- keit sämmtliche Vorrichtungen der Maskirung wie in erster Hand vermittelt. Sie lässt nämlich einerseits den Scheerenfössen zu, sich nach innen unmittelbar unter die Maxillar- fisse und ihre eigenen Sternaltheile hin zu strecken, wodurch es zwar den Scheeren er- möglicht wird sowohl die ganze Branchialregion der anderen Seite bis zu deren hintersten 24 CARL W. S. AURIVILLIUS, DIE MASKIRUNG DER OXYRRHYNCHEN DEKAPODEN. Theil zu bestreichen als auch die Oberseite sämmtlicher Thorakalfisse der anderen Seite von der Basis bis zu den Endklauen zu erreichen. Bei diesen beiden Vorrichtungen wird die äussere Gelenkhaut der Coxa mehr oder weniger straff gespannt, je nachdem die zu bekleidende Stelle mehr nach vorne oder nach hinten sich befindet, während dass gleich- zeitig der vordere-innere Halbring der Coxa mehr oder weniger unter dem ausgehöhlten Sternalrande verschwindet. Was eine jede dieser Bewegungen anbelangt, so streckt sich, wenn es um die Maski- rung der Branchialregion sich handelt, die Scheere stets oberhalb des Femurs des anderen Scheerenfusses, und wenn die Beine bekleidet werden, streckt sich der zu bekleidende Fuss nach vorne und nach innen, dadurch dem Scheerenfuss in seinen Bemirhungen entgegen kommend. Durch die Stellung und grosse Beweglichkeit der Coxa nach beiden Seiten wird es andrerseits noch dazu ermöglicht, bei Hervorstrecken oder Aufrichten des Scheeren- fusses, Femur und Trochanter in geraden Winkel gegen die Coxa einzustellen, ein Um- stand, der — wenn auch nicht einzeln för sich —, grosse Bedeutung bei der Ma- skirung der Räckenseite des Panzers derselben Seite hat. Die schiefe Stellung des Femurs auf der inneren Kante des Trochanters und seine, wenn auch beschränkte, Bewegungsfähigkeit auf derselben Kante, öbt ferner emen nicht verkennbaren FEinfluss auf die hintere Ausdehnung des Bereiches aus, welcher von der Scheere oben auf dem Räicken bestrichen wird. Und wenn es gilt die Branchialregion der anderen Seite zu maskiren, wird die Streckung der Scheere bis zu deren obersten Theil durch dieselbe Drehungsfähigkeit des Femurs auf dem Trochanter erleichtert. Die Thätigkeit der Tibia sich ganz gegen den Femur umzubeugen kann bei Hyas” nur in dem Falle — den ich jedoch bisher bei dieser Krabbe noch nicht beobachtet habe — eine specielle Bedeutung fir die Maskirung haben, wenmn der zweite oder dritte Tho- rakalfuss von der Scheere derselben Seite — nicht, wie gewöhnlich, von der entgegen- gesetzten — und zwar ihre Femora nach der Basis zu bekleidet werden. Endlich steht sowohl die Stellung des Tarsus' auf der Tibia als seme Biegungs- fähigkeit gegen dieselbe mit der Maskirung der oberen Regionen des Schildes im innig- sten Zusammenhang; durch dieselbe Anordnung wird auch der Scheere ermöglicht die Branchialregion der anderen Seite in ihrer ganzen Ausdehnung zu bestreichen. Aus dem gesagten geht folglich hervor, dass die Umbildungen der Scheerenfisse, entweder einzeln oder mehrere zusammen wirkend, im Dienste der Maskirung der ver- schiedenen Körpertheile stehen. Vielleicht mag hier der Einwurf gemacht werden, es können doch möglicherweise die Umänderungen der Scheerenfisse einen anderen Zweck als den her angezeigten haben. Zur Begegnung will ich denn auf em anderes Verhältniss aufmerksam machen, nämlich dass die Grenzen, innerhalb deren die Scheerenfisse ein- oder andrerseits bewegt werden, am genauesten den Grenzen der Bezirke entsprechen, auf denen die Angelhäkchen ! Bei anderen, z. B. Pericera cornuta, die einen längeren Femur als Hyas hat, leuchtet sogleich der Zweck dieser Anordnung ein. Denn, wenn es sich um die Erreichung der hintersten Häkchengruppen der Räckenfläche handelt, welche hier weiter nach hinten als bei Hyas stehen, wird dies durch die ganze Umbiegung der Tibia gegen den Femur ermöglicht. KONGL. SV: VET. AKADEMIENS HANDLINGAR. BAND. 23. N:0O Å. 25 stehen. Oft ist es nämlich der Fall, dass die Scheerenfisse einer Oxyrrhynchen-Krabbe, z. B. bei Chorinus heros, Acanthonyx lunulatus, Huenia proteus, Mithraculus coronatus und mehreren eine viel beschränktere Bewegungsfähigkeit, z. B. oben auf dem Ricken, als bei Hyas besitzen, aber es ist bei jenen auch die Verbreitung der Angelhäkehen cine geringere und zwar kommen sie niemals ausserhalb der Streckweite der Scheeren vor. Und bei Mithrax pleuracanthus, dessen Scheerenfisse gar nicht" die Räckenfläche des Kopfbrust- schildes beröhren können, aber die Fähigkeit besitzen die Branchialregionen der anderen Seite zu erreichen, fehlen auch ganz richtig Angelhäkchen auf der Röckenfläche, während dass sie ein längliches Feld der Branchialregionen, und zwar so weit nach hinten als die Scheeren reichen, bekleiden. Ist dagegen, wie z. B. bei Pericera cornuta, Nazxia diacantha, Halimus sp., Micippe Haanir, Maja verrucosa u. mehr., die Streckweite der Scheerenfisse grösser als bei Hyas, so hören auch die Angelhäkchen nach hinten nicht eher als an der Grenze dieser Streckweite auf. Manche Oxyrrhynchen, z. B. Hyas, liefern den deutlichsten Beweis fir die Anpassung der Bewegungsfähigkeit der Scheerenfässe an die Maskirung dadurch, dass die grösseren Gruppen der Angelhäkechen mit den sie tragenden Warzen auf jeder Räöckenhälfte von der Orbitalgegend an genau denselben Bogen machen als die Spitzen der Scheere, wenn der Scheerenfuss sich öber den Räöcken streckend nach hinten bewegt. Ausserhalb dieses Bo- gens finden sich keine Angelhäkehen. Bei Vergleichung der in Bezug sowohl auf Bewaffnung durch Angelhäkehen als auf Bewegungsfähigkeit der Scheerenfisse sehr verschiedenen Formen der Oxyrrhynchen-Gruppe kommt man somit bald zu der Uberzeugung, es stehen jene Einrichtungen zu der letzt- genannten Fähigkeit in einem immer genau abgemessenen Verhältniss, so dass man, in den allermeisten Fällen ohne Fehler zu begehen, von der Ausdehnung der einen zu dem Umfang der anderen und umgekehrt schliessen kann. Wenn ich schliesslich mir erlaube eine Vermuthung in Betreff des Ursprungs dieser beiden Anpassungen zu machen, so kann ich nicht umhin die Finrichtung der Angel- häkehen als später erworben zu betrachten und zwar nachdem eine, wenn auch beschränkte Fähigkeit der Scheerenfisse sich nach oben iber die Rostral- oder Orbitalgegenden zu bewegen schon da war. För diese Amnsicht scheint mir erstens das Verhältniss zwischen den nahe ver- wamdten Gattungen Acanthonyx, Antilibinia und Epialtus zu sprechen, deren Scheerenfiösse zwar eine gleich grosse Bewegungsfähigkeit besitzen, indem sie sich von der Spitze des Rostrums zur Basis desselben bewegen können; aber während dass bei Acanthonyx und Antilibinia zwei kleine Gruppen von Angelhäkchen der Basis des Rostrums aufsitzen, sind solche bei zweien Arten von Epialtus (aus Peru und Chili) noch nicht zum Vorschein gekommen. 1 Bei einem kleinen Exemplare, wo die Scheeren die sehr kurze Rostralgegend, nach innen von und vor den Orbiten, bestreichen konnten, fand ich auch dort einige winzige Angelhäkchen. K. Sv. Vet. Akad. Handl. Band 23. N:o 4. 4 26 CARL W. S. AURIVILLIUS, DIE MASKIRUNG DER OXYRRHYNCHEN DEKAPODEN. Zweitens — und dies mag vielleicht mehr gelten — ist bei gewissen Mithraculus- Arten (M. coronatus, M. sculptus) auf der Branchialregion junger Exemplare, deren Scheeren sich noch dorthin strecken können, eine Gruppe Angelhäkechen vorhanden, während dass bei älteren Exemplaren, wo die Scheeren ihrer Grösse zufolge dieselbe Region nicht mehr erreichen, die Angelhäkehen fehlen. Ehe ich die Untersuchung iber die Scheerenfösse verlasse, will ich noch auf einige Verhältnisse aufmerksam machen, welche sowohl im Allgemeinen die obengenannten Be- wegungen dieser Fisse befördern als auch auf den Umfang derselben einen wesentlichen Einfluss haben. Es treten aber diese Verhältnisse am besten bei Vergleichung mit nicht- Oxyrrhynchen Krabben hervor, deren einige deshalb hier vorgefihrt werden. Was denn erstens die Cyclometopen betrifft, so werden z. B. bei Cancer pagurus L., Pirimela denticulata MOoNTt., Xantho rivulosa Bisso, Portunus depurator L. und Carcinus moenas L. die Scheeren verhindert sich nach oben auf die Räckenfläche des Panzers zu strecken a) durch die Form des Kopfbrustschildes, welches am breitesten gerade iber der Einlenkungsstelle der Scheerenfisse ist, wodurch die Femora derselben nur wenig aus der horizontalen Lage sich erheben können, b) durch die verhältnissmässige Kärze derselben Glieder, weshalb das distale Ende des Femurs nicht hinreichend hoch iber das Räcken- schild empor reicht; wozu noch kommen die oben angezeigten, auf der Beschaffenheit der Gelenke selbst beruhenden Hindernisse, nämlich c) die weniger schiefe Stellung der Längen- ebene der Tibio-femoralen und Tibio-tarsalen Gelenke zu einander und d) dass der Tarsus einen geraden Winkel gegen die Tibia nicht einnehmen kann, was bei Portunus und Xantho durch einen, bei jener Gattung langen, spitzen, bei dieser kärzeren Stachel verhindert wird. Aber auch bei anderen, mehr abweichenden Cyclometopen, wie Eriphia spinifrons HerBsT und Corystes dentatus FABR., kann die Röckenfläche von den Scheeren nicht er- reicht werden. Obwohl nämlich das Rickenschild jener Krabbe viereckig ist, werden jedoch die Bewegungen der Scheerenfösse nach oben theils durch die Lage des Femurs unterhalb des vorne nach den Seiten ausstehenden Schildrandes, theils durch die Kärze und Dicke der drei letzten Glieder verhindert. Wiederum das ovale, nach vorne schmälere Riöckenschild des Corystes erinnert zwar an dasselbe einer Oxyrrhynchen, z. B. eimer Othonia, auch sind die Scheerenfösse sehr lang; es erfillt aber das tibio-tarsale Gelenk nicht die Bedingung för die Streckungsfähigkeit des Tarsus' nach hinten öber die Röcken- fläche, denn die Längenebene durch dasselbe Gelenk fällt hier sogar völlig mit der- jenigen durch das tibio-femorale Gelenk zusammen. Ausserdem wird die Drehung des Trochanters gegen die Coxa durch eine vorspringende Konvexität auf der Leberregion verhindert. Wenn wir zweitens die Catometopen untersuchen, scheint zwar bei Hymenosoma orbiculare LrAcH das ovale, nach vorne schmälere Rickenschild den Bewegungen der Scheerenfisse förderlich; es hindert aber seine scharf vorspringende untere Kamte die Drehung des Fusses, so dass die Scheeren nur die Augengegend berishren können, KONGL. SV. VET. AKADEMIENS HANDLINGAR. BAND. 23. N:O 4. 21. Bei Gonoplax rhomboides FABR., dessen Kopfbrustschild trapezoidisch ist, reichen die Scheeren der langen Scheerenfisse in der That ein wenig hinter das Rostrum, aber jedoch nicht zur Branchialregion der anderen Seite hin. Bei Ocypoda sp. und Pachygrapsus marmoratus FABR. — mit vierseitigem Kopf- brustschild — sind die Scheerenfiässe ganz unfähig die Oberseite des Körpers zu erreichen, vor Allem wegen der scharfen Vorderkante des Femurs, die eine Drehung des Fusses un- möglich macht. Weiter findet sich drittens unter den Oxystomen bei den breitpanzrigen Calappiden, z. B. Calappa und Hepatus, keime Fähigkeit der Scheeren die obere Körperfläche zu er- reichen, denn ihre Femora können wegen der Breite des Rickenschildes nur wenig aus der horizontalen Lage gehoben werden. Ubrigens fällt die Längenebene durch das tarso- tibiale Gelenk mit derjenigen durch das tibio-femorale zusammen. Unter den Leucosiaden lefert freilich Hbalia mit dem nach vorne spitz aus- laufenden, also Oxyrrhynchen-älinlichen Kopfbrustschild ein Beispiel der Fähigkeit die Scheerenfässe nach oben und innen iöber das Räckenschild fast zu dessen Mitte zu föhren — was theils von der Oxyrrhynchen-ähnlichen Stellung des Tarsus auf der Tibia, theils von der Einlenkung der Cox& nahe am Aussenrand des Schildes abhängt —, jedoch steht der Femur nicht schief auf dem ”Trochanter, und die Scheeren können öbrigens weder die Branchialregionen noch die anderen Fässe erreichen. Was endlich viertens die Notopoden betrifft, sind bei Dorippe lanata L., deren Räc- kenschild nach vorne zu sich verschmälert, die Scheerenfösse ganz wie bei Hyas gebildet, jedoch verhindert die Kärze des Femurs die Scheeren einerseits sich weiter als ein wenig hinter die Augen zu strecken, andrerseits fast ganz und gar die Branchialregionen und den 2:ten—5:ten Fuss zu erreichen. Homola spinifrons LAM. ist dadurch sehr merklich, dass die Coxe ihrer Scheeren- fösse so äusserlich gelegen sind, dass die Femora, sich an die senkrechte Körperwand dicht anschmiegend, in einen geraden Winkel gegen die platte, rektanguläre obere Körperfläche eimgestellt werden können, was in so hohem Grade sogar bei Hyas nicht zu Stande kommt; und es erföllen die Scheerenfässe obendrein, was die Gelenke betrifft, die meisten Be- dingungen eines an Maskirung gepassten Fusses, so dass z. B. das tibio-tarsale Gelenk fast rechtwinklig zu der Längenebene des tibio-femoralen Gelenks steht. Jedoch fehlt's an eimer, wie es hier offenbar wird, sehr wichtigen Bedingung: die Querebene jenes Gelenks bildet nämlich nicht den gewöhnlichen scharfen Winkel nach unten gegen die Querebene dieses Gelenks; es kommen, mit anderen Worten, der obere und untere Rand der Tibia weit mehr als sonst in Länge einander gleich und dieses Glied biegt sich dadurch nach aussen, somit die Scheere sogar von dem Riäckenschild entfernend. Die Scheeren können nämlich hier nur den Vorderrand des Schildes betasten. Trotz ihrer Länge geht den Scheerenfiössen ausserdem die Fähigkeit ab sowohl die Branchialregionen als den 2:ten— 5:ten Fuss der anderen Seite zu erreichen, was besonders darauf ankommt, dass die Sterna fär die Coxe nicht ausgehöhlt sind. Das bei Dromia vulgaris Epw. breite Kopfbrustschild lässt den Scheerenfissen zu, sich nur ganz wenig aus der horizontalen Lage aufzurichten, so dass hier von einer Bekleidung des Räöckens vernvittelst der Scheeren gar nicht die Rede sein kann. 28 CARL W. S. AURIVILLIUS, DIE MASKIRUNG DER OXYRRHYNCHEN DEKAPODEN. Bei Porcellana platycheles PENN. können die Scheeren, obwohl nur mit deren flachen Seite, ein wenig nach hinten auf das Röckenschild gefiöhrt werden, was hauptsächliceh durch eine Drehung zwischen dem ”Trochanter-Femur und der Coxa hervorgebracht wird. Schliesslich mag noch nur Lithodes Maja L. erwähnt werden. Es erinnert dieser Notopode in seimer ganzen Erscheinung an die Oxyrrhynchen, vor Allem aber durch ihr gerundet-dreieckiges, nach vorne zu in ein langes Rostrum auslaufendes höckriges Kopf- brustschild. Aber es verschwindet die Ähnlichkeit schon, wenn man eimen Blick auf die untere Körperseite wirft. Die Einlenkung der Thorakalfösse ist nämlich eine ganz andere als bei den Oxyrrhyncechen, und zwar sind sie, von dem vorletzten Fusspaare an, so ge- ordnet, dass sie sich immer mehr der Mittenlinie des Körpers nähern, was zur Folge hat, dass die Cox des ersten Fusspaares nach innen sogar emander berihren. :Sowohl diese Befestigung der Scheerenfiösse weit nach innen als auch ihre Lage weit nach vorne bewir- ken, dass ihre Bewegungsfähigkeit beschränkt wird. Dazu kommt, dass, im Verhältniss zu den Ebenen durch das tibio-femorale Gelenk, die Längenebene durch das tibio-tarsale sich wie bei Carcinus, die Querebene dagegen wie bei Homola spinifrons verhält. Beides tritt hindernd den Bewegungen der Scheeren nach innen entgegen, weshalb sie auch nur die äussersten Spitzen des Rostrums erreichen können. Aus dieser Vergleichung mit den ibrigen Krabbengruppen kann somit gefolgert werden, dass folgende Umstände auf die Bewegungsfähigkeit der Scheerenfisse emen wich- tigen Einfluss iöben, nämlich: 1:o die Form des Kopfbrustschildes. 2:o die Einlenkungsstelle der fraglichen Fässe unter dem Körper. 3:0 die Länge der Trochanter-Femur-Glieder im Verhältniss zur Höhe des Kopf- brustschildes. 4:0 die Länge sämmtlicher Glieder im Verhältniss zur Körperbreite. 5:o die Form der Tibia. Denn zuerst wenn diese Umstände mit den öbrigen, schon besprochenen Anpassungen der Fussgelenke selbst mitwirken, kann, wie bei den allermeisten Oxyrrhynchen, die Maskirung grösserer oder geringerer Körpertheile ausgefihrt werden. C) Die Anpassung an den Zweck der Maskirung durch Dräsenabson- derung gewisser Mundtheile. Bei der Besprechung der Maskirungsvorrichtungen skandinavischer Oxyrrhynchen wurde oben in der I:sten Abtheilung die Gewohnheit der Krabben erwähnt, bevor sie die losgerissenen Stäckehen aus ihrer Umgebung auf den beliebigen Körpertheil befestigen, dieselben ohne Ausnahme nach dem Munde zu fihren. Und wenn beim ersten Versuch die Stäckehen nicht sitzen bleiben, wird dieselbe Manipulation sogar das dritte und vierte Mal, bis der Zweck erreicht wird, wiederholt. KONGL. SV. VET. AKADEMIENS HANDLINGAR. BAND. 23. N:O 4. 29 Es ist folglich dieses Verfahren keineswegs ein zufälliges, und kommt auch nicht bei Bekleidung mit nur gewissen Gegenständen, sondern in jedweder Umgebung vor. Auch ist es nicht auf nur eine Art beschränkt, sondern zeichnet alle bisher von mir beobachtete Oxyrrhynchen aus. Anfangs hegte ich den Verdacht es wärden vielleicht die zwischen die Mundtheile eingeföhrten Gegenstände am linde oder anderswo abgebissen um dadurch sich besser fir die Befestigung zu schicken. Aber seitdem ich mehrmals die Gelegenheit gehabt von unten her das Einföhren zwischen die Mundtheile zu beobachten, bin ich zu der völligen Uberzeugung gekommen, dass die Stöckehen niemals so weit als zwischen die Mandibel hinein gefihrt werden, denn diese sind unbeweglich geschlossen, während dass die ävsseren Mundtheile in lebhafte Bewegungen gerathen, sobald der Gegenstand dazwischen gekommen ist. Weil aber weder den Maxillen noch den Maxillarfössen ein zerklemernde Thätig- keit zugeschrieben werden kann, hat dies Verfahren nothwendigerweise einen anderen Zweck. | So weit ich gefunden habe, besteht dieser darin, dass die zu befestigenden Stiöck- chen während der Bewegungen hin und her zwischen den äusseren Mundtheilen mit irgend einem Sekret beschmiert werden, wodurch sie leichter dem Chitinpanzer oder dessen An- gelhäkchen ankleben. Es findet auch durch diese Annahme die bisweilen wiederholte Ein- föhrung der Gegenstände zwischen die Mundtheile eine befriedigende Erklärung. Aber hier stellte sich natörlich die Frage auf: wo sind die Driisen zu finden, welche dieses Sekret liefern mögen? Wenn man die Mundtheile z. B. bei Hyas von aussen nach innen mustert, um die Aufgabe eines jeden sich zu vergegenwärtigen, muss 1:0o) die Bedeutung der Mawillarfiisse des dritten Paares sogleich einleuchten theils dadurch dass sie, fast wie das Kopfbrust- schild, durch Verkalkung sehr hart geworden, theils weil ihre beiden Äste und ihre zwei Basalstäcke dermassen verbreitert sind, dass sie mit denen der anderen Seite zusammen den Mundrahmen ganz ausfällen. Es dient somit dieses Paar als ein Deckel der Mund- höhle, der die öbrigen Mundtheile zu schäötzen hat. 2:0) Die Mawillarfiisse des zweiten Paares stehen zwar mit ihren Coxopoditen der Mittenlinie des Körpers näher als diejenigen des ersten Paares, jedoch beriöhren sie sich mit denselben Gliedern bei weitem nicht. Aber die drei letzten Glieder ihres Endopodits sind nach innen gegen diejenigen der anderen Seite gerichtet und zwar genau in der Höhe der Kauflächen der Mandibel; alle drei sind mit steifen Fieder- oder Kammbörstehen am oberen Rande versehen; ausserdem hat das letzte Glied an der Spitze und am unteren Rande stark chitinisirte einfache Stacheln. Es scheint mir dieses Fusspaar hierdurch be- fähigt, theils — durch die Stacheln — die Nahrung zunächst den Mandibeln zurecht zu halten, theils — dureh die Kamm- und Fiederbörstehen — die Flächen der Mandibeln sauber zu halten. Dann folgen zunächst 3:0) die Mawillarfiisse des ersten Paares. Es simd hier die Coxopoditen ganz an die Mittenlinie des Körpers gerickt, so dass sie mit den Inner- flächen sich beröhren. Diese Innerfläche hat einen triangulären Umriss und ist dicht mit Fiederbörstchen besetzt. Die untere (äussere) Fläche desselben Gliedes ist ein wenig ge- 50 CARL W. S. AURIVILLIUS, DIE MASKIRUNG DER OXYRRHYNCHEN DEKAPODEN. wölbt und hat auch Börstchen', die obere dagegen ist schwach konkav und glatt; siehe Taf: V, Fig: 2,3 und 3. | Schon durch die Lage dieser Coxopoditen, die mit einem Gegenstande, welcher gegen den Mund hin, aber inter die Mandibeln gefihrt wird, nothwendigerweise in sehr nahe Beriöhrung kommen missen, hielt ich es wahrscheinlich, dass in ihnen die Drisen verborgen lägen, welche im fraglichen Falle von Bedeutung sind. Und in der That hat sich diese Vermuthung bestätigt. Es zeigt sich nämlich, z. B. bei Querschnit- ten, im Innern dieses Coxopodits eine grosse Menge von Dräsen, die innerhalb der oberen Fläche und gegen die innere Ecke besonders zahlreich sind. Der Querschnitt einer dieser Driäsen zeigt 5—6 konische Drisenzellen, die strahlenförmig ein centrales Lumen umstehen, ihre Spitzen gegen dasselbe gerichtet. Ihre feinen cylindrischen Aus- föhrsgänge gehen, so weit ich gefunden habe, nur nach der nicht mit Börstchen beklei- deten, konkaven oberen Fläche zu, wo ihre sehr kleinen, runden Mindungen sehr dicht sich finden. Jeder Ausfihrsgang scheint öbrigens emer Gruppe Drisen gemensam zu sein; er dringt zwischen die chitinogenen Zellen durch die Chitinschichten, dieselbe Dicke beibe- haltend, zur Öberfläche empor. Es stellt sich hier noch die Frage auf, in weleher Weise das Sekret der Dräsen, welches auf der oberen Fläche des Gliedes sich ansammelt, mit den fremden Gegenständen in Beriöhrung kommt, welche zwischen dessen inneren Flächen bewegt werden. Es kann, wie mir scheint, das am nächsten nach oben liegende Paar Mundtheile, nämlich 4:0) die Maxillen des zweiten Paares die Erklärung hieröber geben. Die lamellösen Coxo- und Basipoditen dieser Gliedmasse sind nämlich in der Weise hinter den Maxillarfössen des ersten Paares eingefögt, dass ihre distalen Ränder, die mit Fieder- und Kammbörst- chen bewaffnet sind, bei den Seitenbewegungen der Maxille die obere Fläche des erwähn- ten Coxopodits bestreichen und somit das hier befindliche Sekret fortschaffen. Aber auch in diesen Gliedern selbst, sowie auch in denselben der Mawillen des ersten Paares, finden sich zahlreiche Drisen, deren Sekret möglicherweise ebenso bestimmt ist demselben Zwecke wie dem eben erwähmnten zu dienen. Zwischen den Randbörstchen dieser wie jener Maxillen treffen sich oft winzige Kägelchen, einzeln oder zusammen- geklebt, welche aller Wahrscheinlichkeit nach von den Drisen stammen und das bei ihren Kanalmiöndungen angehäufte Sekret sind. Uber das Vorkommen der Dräsen in den Mavwillarfiissen des ersten Paares habe ich keine Angabe in der Litteratur gefunden, wohl aber giebt M. BRAUN ” bei einigen Deka- poden verschiedener Gruppen und zwar, von den Krabben, bei Grapsus varius LATR., Eriphia spinifrons HerBsTt, Carcinus moenas L. und Stenorrhynchus longirostris M. Epw. das Vor- handensein sogenannter Speicheldräsen in den Maxillen, sowie ibrigens auch in der Ober- lippe, an. Dass folglich Drisen in diesen Mundtheilen sich auch ausserhalb der Oxyrrhyn- chen-Gruppe finden, scheint zwar dafiör zu sprechen, dass ihr Sekret etwa för die Nahrung 1 Alle die genannten Börstchen haben, sowie die Stacheln, einen innereu Kanal. Zwischen denselben finden sich auch ziemlich verbreitet andere sehr winzige Cuticularfortsätze, denen der Kanal fehlt. > M. Braun: Zur Kenntniss des Vorkommens der Speichel- und Kittdriäsen bei den Dekapoden. Arbeiten aus dem Zool.-Zoot. Institut in Wiärzburg, Band 3, Heft 4. 1877. KONGL. SV. VET. AKADEMIENS HANDLINGAR. BAND. 23. N:o 4. al bestimmt sein mag und in diesem Falle durften die Dräsen der Maxillarfisse allein dem Zweck der Maskirung dienen. Aber es schliesst jedoch das Auftreten jener Drisen auch bei den ibrigen Gruppen nicht die Möglichkeit aus, dass sie dort eine andere Aufgabe als bei den Oxyrrhynchen haben, wo sie doch möglicherweise in der That auf die Maskirung sich beziehen. Meinestheils kann ich nämlich den Gedanken nicht abwehren, dass die eigentlichen Speicheldräsen diejenigen sind, welche im Oesophagus ohne Ausnahme bei allen von dem genannten Verfasser untersuchten zwölf Dekapoden, sowohl Brachyuren als Makruren, und auch bei den von mir untersuchten Oxyrrhynchen-Gattungen Hyas und Inachus daselbst sich finden. Denn es mag der Speichel erst dann eine grössere Bedeutung haben, wenn er auf schon durch die Mandibeln zerkleinerte Nahrung wirkt und mit dieser ver- mischt wird. Sei es indessen dass bei den Oxyrrhynchen die Drisenabsonderung nur des 1:sten Paares Maxillarfösse oder zugleich anderer Mundtheile mit den Gegenständen in Beröhrung kommt, die zur Maskirung angewendet werden, so erhellt völlig aus dem ganzen Beneh- men der Krabbe, das jedesmal der Befestigung vorangeht, dass sie durch Einföhrung dieser Gegenstände zwischen die Mundtheile keineswegs etwa zum Theil den Zweck der Nah- rung beabsichtigt, sondern damit durchaus das Geschäft der Maskirung vollzieht. III. Die Verschiedenheiten der einzelnen hinsichtlich der Maskirung untersuchten Gattungen und Arten. Um das Gebiet näher zu bezeichnen, innerhalb dessen in jedem Falle die Scheeren sich bewegen sowohl als die Angelhäkechen stecken, benutze ich im Folgenden die zuerst von DESMAREST angewendeten Namen der Regionen des Carapax, und zwar um so eher als diese Regionen bei den Oxyrrhynchen im Allgemeinen deutlich ausgeprägt sind. So findet sich in der Mitte am nächsten hinter der Orbitalgegend die Magenregion (regio gastrica), hinter dieser die Herzenregion (reqio cardiaca), endlich die Darmregion (regio intestinalis). An den Seiten der Magenregion, und gleichwie diese nach hinten durch die Nackenfurche (sulcus cervicalis) begrenzt, liegen die Leberregionen (regiones hepaticce); an den Seiten der Herzen- und Darmregionen wölben sich iber die Kiemenhöhle die Kiemen- regionen (regiones branchiales), deren man jederseits eine obere und eine settliche, durch eine mehr oder weniger scharfe Kante getrennt, unterscheidet. Sämmtliche Regionen sind öbrigens durch mehr oder weniger tiefe Furchen begrenzt. 2 CARL W. S. AURIVILLIUS, DIE MASKIRUNG DER OXYRRHYNCHEN DEKAPODEN. Bei der systematischen Anordnung der Formen bin ich Mirrs”' gefolgt, weleher sein System der Oxyrrhynchen auf Karaktere der Föhlhörner und der Orbiten grimdet. Dass aber auch die Maskirungsfähigkeit, die den Oxyrrhynchen als Gruppe zukommt, und welche mit dem Leben dieser Krabben im innigsten Zusammenhang steht, durch ihre mannigfachen Modifikationen die natäörliche Verwandtschaft der Formen aufklären kann, liegt auf der Hand. Auch werde ich, nach Besprechung der einzelnen Formen, die von diesem Gesichts- punkte aus gewonnenen Resultate mit jenen vergleichen. Fam. I. Inachide Mrirrs. Subfam. 1. Leptopodiina MIeRrRs. Leptopodia sagittaria FABR. (Taf. 4, Fig. 6.) Angelhäkehen finden sich auf den Seiten des Rostrum und zwar am zahlreichsten in der äusseren Hälfte; sie fehlen dagegen dem Riäcken und den Fässen. Der Widerhäkchen oder -höcker — denn sie simd sehr klein, gerundet — finden sich einige nur unter der gekriummten Spitze der Angelhäkchen. Die dScheerenfiisse reichen oben von der Spitze des Rostrum nur zu dessen Basis. Freilich können sie auch die seitlichen Kiemenregionen und die Fisse bestreichen, wo ich jedoch keine Häkechen entdeckt habe. Fundorte: Martinique, S:t Pierre, in 20 Met. Tiefe auf Algenboden, 1 S-Ex. (C. Bo- WALLIUS) R M. ? S:t Thomas, in 20—24 Met. Tiefe, 1 9-Ex. RM. S:t Barthelemy, 1 9-Ex. (Med. Cand. JEnsen). UM? Sämmtliche Exemplare sind in Spiritus aufbewahrt. Stenorrhynchus longirostris FABR. Angelhäkehen. Eine Doppelreihe streckt sich fast vom Ende — der äusserste '/,- Theil ist unbewaffnet — bis zu der Basis eines jeden Rostralhorns: die Häkchen der äus- seren, in der Seite des Rostrum steckenden Reihe krömmen sich nach oben denjenigen der anderen Reihe entgegen. Ferner finden sich Häkehen zwischen den Orbiten, auf der Magenregion, den Leberregionen und den seitlichen Kiemenregionen. Sie kommen ohnehin auf der oberen Seite des Femur-Tarsus aller Fäösse vor. Besonders bemerkenswerth ist das Vorhandensein von Angelhäkehen auf der ganzen Aussenfläche des Hinterkörpers des Weibehens, welcher — wenn BEier tragend — bauchig nach hinten-unten hervorsteht. Bei dem Männcehen, wo der Hinterkörper sich dem Sternum enge anschlesst, fehlen auch Angelhäkcehen ausser auf dessen nach oben gerichteten Basis. 1! EpDw. J. Miers: On the Classification of the Maioid Crustacea or Oxyrhyncha, with a Synopsis of the Families, Subfamilies und Genera, Journal Linn. Soc. Zool. Vol. 14. London 1879. 2? Die den Fundorten beigefigten RM und UM bezeichnen resp. das Reichs-Museum zu Stockholm und das Universitäts-Museum zu Upsala, wo die resp. Exemplare aufbewahrt sind. Der innerhalb () stehende Name giebt den Einsammler der resp. Exemplare an. KONGL. SV. VET. AKADEMIENS HANDLINGAR. BAND. 23. N:0O 4. 30 Widerhäkehen finden sich mehrreihig unter dem am stärksten gekrummten Theil der Angelhäkehen, auch bei denjenigen des Hinterkörpers. Die Scheerenfiisse sind insofern von denjenigen des Hyas' (siehe oben Abth. II, mom. B) verschieden, dass erstens das Coxa-Trochanter-Gelenk beweglicher ist und zwar 80, dass. die vordere Gelenkhaut dem Trochanter-Femur zulässt sich nach hinten fast bis zu 45? Winkel gegen die longitudinale Körperachse einzustellen, ein Umstand der die Be- kleidung des Abdomens beim Weibehen ermöglicht; zweitens ist Femur gegen Trochanter auf Gelenkzapfen dermassen beweglich, dass jenes Glied fast einen 45” Winkel nach vorne- innen gegen dieses bilden kann, was auch dem letztgenannten Zweck förderlich ist; drit- tens ist der Hinterrand der Tibia nur unbedeutend kärzer als der vordere, was wiederum zur Folge hat, dass die Scheere nicht so weit nach hinten auf dem Ricken wie bei Hyas reichen kann, was auch durch die geringere Verbreitung der Häkchen daselbst ersichtlich ist. Die Bewegungsfähigkeit der Scheerenfässe stimmt bei der Art auch ibri- gens sehr genau mit der Anordnung der Häkehen. Dass beim Weibchen der Hinter- körper in der That, und zwar um die Eier zu schäötzen, maskirt wird, erhellt aus einem der vorliegenden Exemplare, an dessen Angelhäkchen dort, sowie anderswo auf dem Körper, Hydroidenästchen angehakt sind. Fundort: Nizza, I &-, 2 ?-Exemplare, in Spiritus. (T. THorerrn.) UM. Stenorrhynchus &egyptius M. EDw. Angelhäkehen kommen wie bei der vorigen Art vor; der Hinterkörper des Weib- chens ist ebenso mit zahlreichen Häkchen besetzt, die aber dem Männchen fehlen. Die dScheerenfiisse haben dieselbe Bewegungsfähigkeit wie bei St. longirostris. Die beiden untersuchten Exemplare waren fast äberall mit Algenstäckehen maskirt. Fundort: Barcelona, 1 £-, I 9-Ex. in Spiritus. (PEpbrRo ANTtiGA.) UM. Stenorrhynchus phalangium PENN. Die Verbreitung der Angelhäkcechen wie bei den vorigen Arten, doch ist das kurze Rostrum bis zur Spitze bewaffnet. Sämmtliche Häkchen sind kleiner und schwächer als | bei St. longirostris und St. eoyptius und kommen der folgenden Art am nächsten. 3 3 2 Die Scheerenfiisse wie bei den vorigen gebaut. Fundort: Formentera, in 80 Met. Tiefe, 1 &- und 1 9-Ex. in Spiritus (A. LIN- DAHL.) UM. Stenorrhynchus rostratus L. (Taf. 1, Fig. 9.) Die Angelhäkchen sind hier ebenso wie bei den vorigen vertheilt; die äussere Häk- chenreihe der hier kurzen Rostralhörner ist stärker als die innere entwickelt. Die Be- waffnung des weiblichen Abdomens ist dieselbe wie bei den vorigen. Ausser auf der Magenregion finden sich Häkcechen auch auf der Herzenregion und den ovberen Kiemenre- gionen zerstreut; diese, die kleiner und schwächer sind als die eigentlichen, stehen nicht K. Sv. Vet. Ak. Handl. Band. 23. N:o 4. 5 34 CARL W. 8. AURIVILLIUS, DIE MASKIRUNG DER OXYRRHYNCHEN DEKAPODEN. innerhalb der Streckweite der Scheerenfisse, können somit grösstentheils nur zum Fest- halten sich ansiedelnder oder zufällig dazwischen gerathener Gegenstände dienen. Die Scheerenfiisse stimmen im Bau ganz mit den vorigen Arten iberein. Es ist diese Art ein Gegenstand meiner direkten Beobachtungen iber die Maskirung gewesen, weshalb ich auf das in der I:sten Abtheilung gesagte verweise. Im Aquarrmum hielten sie sich am liebsten unter der dunkelbraunen Floridé Polysiphonia elongata auf, mit deren langen cylindrischen Ästen die spinnenähnlichen Extremitäten der Krabbe nicht nur in Form sondern auch in Farbe stimmen. Fundort: Bohuslän, Gullmarsfjord, in geringer Tiefe (2—10 Met.). Podochela grossipes STIMPSON. Angelhäkehen. Auf beiden Seiten des eimfachen hohen Rostrum finden sich zwei Reihen stark gekrimmter Angelhäkechen, die bei weitem grösser sind als die ibrigen, welche in der Magenregion, den Leber- und Kiemenregionen stecken. Es sind nämlich diese mit unbewaffnetem Auge kaum merkbar. Grösser und stark gekräömmt sind wiederum die längs der Oberseite der Fisse, besonders des 2:ten Paares, in Gruppen von je 3—4 in gewissen Abständen steckenden; das proximale Häkcechen jeder Gruppe ist am grössten und ragt äber die anderen, welche nach innen allmählig klemer werden, empor; sie sind alle nach aussen gekräömmt. Widerhäkehen finden sich auf diesen, sowie auf den rostralen Häkehen mehrreihig unter der Spitze geordnet. Die Scheerenfiisse sind eben so wie bei Stenorrhynchus gebaut und besitzen dieselbe Bewegungsfähigkeit: oben reichen sie nicht hinter die Magenregion, sind aber fähig von unten her die Leber- und Kiemenregionen der anderen Seite sowie sämmtliche Fisse zu erreichen. Eins der vorliegenden Exemplare war mit Stäckehen eimer schmalblättrigen Alge, von denen ein grosses auf dem Rostrum sich vorfand, fast auf allen nur möglichen Stellen maskirt. Fundort: Martinique, St. Pierre, in 10—20 Met. Tiefe zwischen Algen, 4 Spiritus- Ex. (5). (C. Bowariius.) RM. Podochela Riisei STIMPSON. (Taf. 4, Fig. 7.) Angelhäkehen. Auf beiden Seiten des von einem Mittenkiele schräg abhangenden Rostrum finden sich zwei Häkchenreihen,' deren die obere aus gröberen, nach unten ge- krämmten, die untere aus kleineren, nach oben gekrummten Häkehen besteht. Ausserdem stecken Häkcehen in der Magenregion, in den Leberregionen und in den seitlichen Kiemen- regionen; die hintere der zwei in den letzteren steckenden Gruppen findet sich gerade äber der Coxa des 2:ten Fusspaares. Sämmtliche Fisse sind mit dergleichen Häkchengruppen wie bei der vorigen Art bewaffnet, von denen die des 2:ten Fusspaares am grössten sind. 1 Die links von der Hauptfigur stehende Figur ist da um diese Reihen, von vorne gesehen, zu veran- schaulichen. KONGL. SV. VET. AKADEMIENS HANDLINGAR. BAND. 23. N:0O 4. 30 Die Scheerenfiisse sind ganz wie bei P. grossipes gebaut. Weil das einzige vor- v [a] Oo [=] =) liegende Exemplar trocken ist, kann ich jedoch iäber ihre Bewegungsfähigkeit nichts 2 l > J Suns 2 näheres sagen. Fundort: St. Barthelemy, in 12 Met. Tiefe zwischen Steinen und Algen, 1 S-Ex., trocken. (ÅA. Gois.) RM. Subfam. 2. Inachinge MIERS. Camposcia retusa LATR. Die Angelhäkehen scheinen öber das Kopfbrustschild vom Rostrum bis zum Hinter- rand gleichmässig vertheilt zu sein; ferner rings um die Fässe des 2:ten—5:ten Paares, aber besonders zahlreich auf der oberen Seite der Coxa-Unguis; auch auf den Scheeren- fössen finden sich Angelhäkehen — jedoch nicht auf Index und Pollex —, sie sind aber hier kleiner. Schliesslich kommen dem Hinterkörper, wenigstens des Weibchens, Häkchen zu. Fast iöberall sind die Häkcechen hoch und bis auf die gekrämmte Spitze gerade. Aber nicht nur unter dieser, sondern auch nach unten auf dem geraden Theil finden sich kurze und dicke Widerhäkchen, die mehrreihig geordnet sind. Dass die ganze Ricken- fläche des Schildes Angelhäkchen trägt, steht mit der hier ungemein grossen Beweglichkeit der Scheerenfiisse in Zusammenhang, die wiederum durch folgende Umstände erklärt wird. Erstens sind die Scheerenfässe ein wenig hinter der Mitte zwischen den Augen und dem Hinterrand des Schildes eingelenkt; zweitens verschmälert sich der Kopfbrustschild vom dritten Fusspaare an allmählig gegen die Orbiten, und zwar so, dass drittens das Femur des Scheerenfusses nach oben nicht nur vertikal erhoben, sondern auch ein wenig nach hinten gestreckt werden kann; viertens ist die Tibia ganz kurz, eine Drehung des Tarsus nach innen und hinten gestattend; finftens hat der Tarsus, die Scheere inclusive, eine unge- wöhnliche Länge, indem er nämlich dem Femur-Trochanter-Coxa in Länge gleichkommt. Es können somit die Scheeren einen sehr grossen Theil des Schildes bestreichen; wo es aber Häkchen giebt, die jedoch von ihnen nicht erreicht werden, därfen sie als Häölfhäk- chen anzusehen sein. Die vorliegenden Exemplare zeugen noch, trotz mehrjährigen Aufbewahrens, von der Maskirung. Es ist nämlich nicht nur die Räckenfläche des Schildes ganz und gar von Spongien, mit Korallenstäckehen und Steinchen gemengt, bedeckt, sondern auch die Fisse tragen eine Decke dergleichen fremder Gegenstände bis zum vierdoppelten der natärlichen Dicke, und es haften diese so innig an den Angelhäkchen, dass sie nicht ohne die Ver- letzung dieser weggepfläöckt werden können. Unter solchen Umständen mag es nicht be- fremden, wenn man, nach der Maskirung und Ansiedelung fremder Organismen, von dem wirklichen Aussehen des Thieres gar keine deutliche Vorstellung bekommt. Dass dies im Leben der Krabbe von grosser Bedeutung ist, geht auch aus der Angabe A. M. EDWARDS iöber diese Art' hervor: »La Camposcia retusa est assez abon- I AA. MILNE EDWARDS: Recherches sur la Faune carcinologique de la Nouvelle-Calédonie. Nouv. Archives du Muséum dhistoire naturelle de Paris. T, 8. Paris 1872. ob CARL W. S. AURIVILLIUS, DIE MASKIRUNG DER OXYRRHYNCHEN DEKAPODEN. dante sur les cotes rocheuses de la Nouvelle-Caledonie, mais gråce aux poils qui couvrent tout son corps et qui acerochent des spongiaires et une foule de débris, elle se dérobe facilement aux recherches». Fundort: Celebes, 1 9-Ex. trocken, 1 Ex. in Spiritus. RM. Collodes inermis A. M. EDW. Angelhäkehen kommen theils auf dem Rostrum und zwar auf eimer hufeisenförmigen Erhebung zwischen dessen Vorderrand und den Orbiten vor, theils auf der Magenregion, den Leber- und seitlichen Kiemenregionen, sowie auf der Oberseite sämmtlicher Fisse. Die Häkcehen sind gewöhnlich in ihrer ganzen Länge gekrömmt; Widerhäkehen, bisweilen nur als Höcker sichtbar, finden sich nur unter der Spitze des Angelhäkchens. Die Scheerenfiisse sind nach oben-hinten und nach unten, mit der Verbreitung der Häkehen im Einklang, beweglich. Fundort: Martinique, St. Pierre, in 10—30 Met. Tiefe zwischen Algen; &- und £?- Ex. (C. BowaLuus.) RM. Inachus dorsettensis PENN. (Taf. 1, Fig. 10.) Angelhäkehen finden sich erstens auf dem Innenrande der Rostralhörner; zweitens auf beiden Seiten der Furche zwischen den Rostralhälften; drittens auf den Orbitalrändern; viertens auf der Magenregion, den Leber- und seitlichen Kiemenregionen; finftens iäber die ganze Räckenfläche sowohl als öber den Hinterkörper des Weibchens zerstreut; sech- stens auf der Oberseite des"Femur-Tarsus aller Fiösse. Die in den Mom. 1—4 genannten, sowie diejenigen des 2:ten Fusspaares sind am grössten, die öbrigen sehr winzig. Alle sind mit Widerhäkehen auf der konkaven Seite versehen. Der Bau der Scheerenfiisse ist demjenigen des Stenorrhynchus ähnlich, und zwar lässt er ihnen zu, den durch Eier stark hervorgewölbten Hinterkörper zu bekleiden; ibrigens erreichen sie sämmtliche mit grösseren Häkchen versehene Gebiete der Röckenfläche, so- wohl als die Oberseite der Fäösse. Die kleineren Häkchen des Räckens scheinen dazu be- stimmt entweder Häölfhäkchen bei der Maskirung zu sein oder sich ansiedelnden Thieren oder zufällig dort angekommenen Gegenständen zur Befestigung zu dienen. Weil diese Art bei der Maskirung von mir beobachtet worden, verweise ich auf das oben hieröber gesagte. Fundort: Bohuslän, Gullmarsfjord, in einiger Met. Tiefe, zwischen Floridéen. Inachus dorrhynchus LEACH. Die Verbreitung der Angyelhäkchen sowohl als die Bewegungsfähigkeit der Scheeren- fiisse sind völlig dieselben wie bei der vorigen Art. Fundorte: Bohuslän, Gullmarsfjord, Spiritus-Exemplare. (HI. THEEL.) UM. Nizza, Spiritus-Exemplare. (T. THorrLrL.) UM. KONGL. SV. VET. AKADEMIENS HANDLINGAR. BAND. 23. N:0O 4. SM Inachus thoracicus Roux. Es stimmt auch diese Art in der Verbreitung der Angelhäkehen wit I. dorsettensis iäberein, jedoch stehen diejenigen der Rickenfläche dichter zusammen und finden sich auch rings um die grossen Stacheln. Es zeichnen sich diese dicht gehäuften Häkchen äöbrigens dadurch aus, dass sie nicht bis zur Basis sondern nur in der Spitze selbst ge- krimmt sind. Die Scheerenfiisse bewegen sich ganz wie bei den vorigen Arten. Fundort: Nizza, 1 &S-Ex. in Spiritus. (T. THORELL.) UM. Inachus scorpio FABR. Die Angelhäkehen simd ebenso wie bei den vorigen verbreitet. Es sind, wie bei I. dorsettensis, die innerhalb der Streckweite der Scheerenfisse stehenden grösser, sowie auch diejenigen des 2:ten Fusspaares grösser als die iöbrigen. - Die sehr winzigen Häkchen hinter der Magenregion, welche von den Scheeren nicht erreicht werden, haben hier offen- bar dieselbe Aufgabe wie bei I. dorsettensis, nämlich das Zuriöckhalten sowohl jedes beliebigen Gegenstandes, der zwischen sie herab fällt, als sich ansiedelnder Organisme. Es kommen nämlich auf der hinteren Räckenfläche eines in diesem Sommer (1888) bei Mes- sina eingefangenen Exemplares kleine Sandkörnehen in grosser Menge vor, welche nur durch die genannten winzigen Häkehen zuröckgehalten werden; auch finden sich dort sehr kleine Spongien, die sich offenbar dort angesiedelt haben. Die grossen, die öbrigen Fösse in Dicke wie in Länge weit iöberragenden Fäösse des 2:ten Paares sind, sowie das Rostrum und andere Theile, mit Algenstöckcechen bekleidet. Fundort: Messina, 1 &- und 1 ?£-Ex. in Spiritus. (ÅA. ÅPPELLÖF.) Halimus tumidus DANA. (Taf. 2, Fig. 6.) Angelhäkcechen finden sich erstens auf dem Rostrum, und zwar so vertheilt dass a) eine Doppelreihe gegen einander gekrömmter Häkchen längs der Innenkante der Hörner, b) eine ähnliche Doppelreihe von der Mitte der Oberseite der Hörner zu deren Basis sich strecken; zwertens in emer Längendoppelreihe oben auf jeder Orbita; drittens im je zwei Gruppen an den Seiten der Magenregion und vtiertens ebenso in je zwei Gruppen auf den oberen Kiemenregionen; diese bilden mit jenen der Magenregion jederseits emen Bogen, welcher genau dem Bogen entspricht, den die Scheeren oben beschreiben können. Es steckt ibrigens jede Gruppe in einem Höcker des Chitins. Fiinftens finden sich an der Grenze zwischen den seitlichen und den oberen Kiemenregionen zwei Häkehengruppen in den Zwischenräumen zwischen den drei Randstacheln; sechstens auf der Oberseite der Femur-Tarsus der 2:ten—5:ten Fusspaare in einreihigen Gruppen von je 1—2 stark gekrömmten Häkchen, sowie auf der Unterseite des Femurs zerstreut. Uberall finden sich ferner Widerhäkchen, welche dicht stehen, so dass die konkave Seite des Angelhäk- chens wie gesägt erscheint. Ausser den Angelhäkehen finden sich nicht nur auf den 38 CARL W. S. AURIVILLIUS, DIE MASKIRUNG DER OXYRRHYNCHEN DEKAPODEN. Fissen, sondern auch auf Höckern des Rickens mehr oder weniger steife Börstchen, die entweder gerade oder schwach gebogen sind und denen jedenfalls Angelhäkehen fehlen. Die Scheerenfiisse simd ein wenig vor der Mitte zwischen den Augen und dem Hinter- rand des Schildes eingelenkt; sie sind ebenso wie bei Hyas gebaut, jedoch mit der Ausnahme, dass die Längenebene durch die Gelenkzapfen des tibio-tarsalen Gelenks im Ver- hältniss zu derjenigen durch das tibio-femorale Gelenk noch mehr als bei Hyas sich einem geraden Winkel nähbert. Ubrigens können ebensowenig hier wie bei Hyas — im Gegensatz zu den Stenorrhynchen und Inachen — die Scheerenfösse sich dermassen nach hinten unter den Körper strecken, dass sie gegen die Längenachse emen spitzen Winkel bilden. Es steht dies mit dem Mangel der Angelhäkchen auf dem Hinterkörper in Zu- sammenhang. Was die Bewegungen der Scheeren oben auf dem Schilde betrifft, so ist ihr Bewegungsgebiet durch die Anordnung der Häkehen angezeigt, deun es beschreiben die Scheerenspitzen nach oben- innen einen Bogen, welcher mit der Stellung der Häkchen- gruppen sehr genau stimmt; und sowie die hinterste Gruppe in der Breite der 2:ten Coxa steht, so ist dies auch der hinterste Punkt, bis zu welchem die Scheere reichen kann. Was endlich die beiden Häkchengruppen angeht, die jederseits an der Grenze zwischen den Kiemenregionen stehen, so werden diese nicht — als man glauben könnte — von der Scheere der eigenen Seite, sondern von der anderen erreicht, die wie gewöhnlich von unten her sich dorthin streckt. Dass ibrigens die Angelhäkchen hier wie bei den vorigen wirklich im Dienste der Maskirung stehen, davon legt das vorliegende Exemplar ein deutliches Zeugniss ab. Es fanden sich nämlich Stöckehen einer femen Alge iberall unter den Angelhäkchen befestigt. Fundort: Australien, Victoria-harbour, 1 9-Ex. in Spiritus. (G. v. ScHEELE.) UM. Halimus levis HASWELL. Es stimmt diese Art nicht nur in der Anordnung der Angelhäkehen — imnsofern dies ermittelt werden kann — sondern auch im Bau der Scheerenfiisse mit der vorigen iberein. Dass auch die Bewegungsfähigkeit der letzteren dieselbe ist, kann also mit z1em- lich grosser Sicherkeit angenommen werden; es lässt sich nämlich dies nicht direkt auf- weisen, weil das einzige vorhandene Exemplar trocken ist. Die Scheerenfäösse sind genau in der Mitte zwischen den Augen und dem Hinterrand des Körpers eingelenkt. Fundort: Tasmanien, 1 S-Ex., trocken. RM. Chorinus aculeatus M. EDW. (GAR 2 RR TS Angelhäkehen. Auf den Seiten der gegen die Basis dreieckigen Rostralhörner findet sich je eine Doppelreihe. — Ferner kommen Angelhäkehen auf den Orbiten, der Magen- region, der vordersten oberen Kiemenregion, den Leber- und seitlichen Kiemenregionen, sowie auf den Fässen des 2:ten—5:ten Paares und auf dem Hinterkörper vor. Insofern lässt sich auch ihr Vorhandensein durch die Bewegungsfähigkeit der Scheerenfässe er- klären. Aber es finden sich ausserdem Häkechen auf der Herzen- und den ganzen oberen KONGL. SV. VET. AKADEMIENS HANDLINGAR. BAND. 23. N:o 4. 59 Kiemenregionen, sowie rings um deren langen Stacheln. Weil diese in der That ebenso ge- baut sind wie die anderen, können sie entweder nur als Hölfhäkehen bei der Maskirung angrenzender Regionen oder nebenbei zur Festhaltung sich ansiedelnder oder dazwischen gefallener Gegenstände dienen. Es sind iöbrigens diese Angelhäkehen sowie die ibrigen direkt zur Maskirung dienenden dadurch eigenthömlich, dass sie Widerhäkehen oder -höcker nicht nur deren in der unteren Hälfte des Häkehens tragen. Ferner finden sich unter den gewöhn- wie gewöhnlich — auf der konkaven Seite, sondern auch auf der an- lichen Angelhäkchen fast gerade steife Börstehen gemengt, welche gegen die Spitze kleine Nebenhäkehen oder -höcker, die jedoch nicht nach unten sondern nach oben gerichtet sind, tragen. Als der Art eigenthömlich mag ferner der Häkchenbesatz des Hinterkörpers auch bei dem Männcehen gelten. Denn obgleich dieser bei Betrachtung des Thieres von oben — ganz verborgen ist, findet er sich jedoch ganz wie die von oben sichtbaren Theile mit fremden Gegenständen besetzt. Die Scheerenfiisse sind wie bei Hyas gebaut; jedoch ist die Tibia verhältnissmässig länger und besonders ihr Hinterrand länger als gewöhnlich im Verhältniss zum Vorder- rand. "Es lässt ferner das Coxa-Trochanter-Gelenk eine Streckung des Femurs länger nach hinten unter den Körper als bei Hyas zu, was mit der Bekleidung des Hinterkörpers in Zusammenhang steht. Oben auf dem Räcken können die Scheeren nach hinten bis auf die Breite der 2:ten Coxa gefihrt werden. Die beiden untersuchten Exemplare waren völlig so wie Camposcia zur Unkennt- lichkeit mit allerlei Dingen organischen und unorganischen Ursprungs, z. B. Spongien, Alcyonarien, Algen, Steinchen u. mehr. bedeckt, die theils zwischen den grossen Stacheln des Schildes und auf dem Rostrum steckten, theils auf den Fässen der 2:ten—>5:ten Paare bis auf das doppelte, ja vierdoppelte deren natiörlichen Dicke gehäuft waren. Dass eine solcehe Bekleidung oft vorkommt, geht auch aus der Bemerkung DE HAAN'S” Art hervor: »setis aduneis thoracis et pedum quisquilie marine tam arcte adherent, ut sine setarum lzesione vix removeri possint». Was das Anheften selbst betrifft, babe ich leider dasselbe wie der citirte Verfasser in Erfahrung gebracht. Fundort: Banka-Strait, I S-, 1 9-Ex. in Spiritus. RM. iäber diese Chorinus heros HERBST. (Taf. 2, Fig. 8.) Von Angelhäkehen kommen hier nur vorne je zwei Gruppen vor, und zwar erstens eine kurze Doppelreihe oben hinter der Mitte der Rostralhörner, jedoch nicht deren Basis erreichend; zweitens eine Gruppe gegen einander gekruömmter Häkehen oben auf den Or- biten; sie sind wie gewöhnlich mit Widerhäkchen versehen. Der Magenregion, den seit- lichen Regionen und den Fässen fehlen Angelhäkchen ganz und gar. Es weicht folglich diese Art durch die Häkchenbewaffnung nicht unerheblich von der vorigen ab, und es könnte sogar gefragt werden, ob die beiden Formen nicht eher als Gattungen geson- ! Fauna Japonica von PH. FR. DE SIEBOLD. Lugduni Batavorum 1833. 40 CARL W. S. AURIVILLIUS, DIE MASKIRUNG DER OXYRRHYNCHEN DEKAPODEN. dert werden därften, was iäbrigens durch die Form des Schildes, der Orbiten sowie auch der Scheerenfiisse begrimdet scheint. Die letzteren, deren Form und Bewegungsfähigkeit bei den Oxyrrhynchen im All- gemeinen immer in emem zur Verbreitung der Angelhäkehen genau abgepassten Verhält- niss stehen, besitzen nämlich hier ein viel beschränkteres Bewegungsgebiet als bei der vorigen Art, sowohl als bei allen bisher besprochenen Oxyrrhynchen. Einerseits — nach vorne — können sie nämlich kaum zur Mitte der Rostralhörner gestreckt werden; andrerseits — nach hinten —-- reichen sie nur bis iäber die Orbiten. Innerhalb dieses sehr beschränkten Gebiets finden sich auch — ganz richtig! — die einzigen Angelhäkchen, welche bei der Art vorhanden sind, und zwar die eine Gruppe bis zur vorderen, die andere bis zur hinteren Grenze des Gebietes sich streckend! Es liegt somit hier eins der schlagendsten Beispiele der soeben angefihrten Regel iber die Abhängigkeit der Häkehenbewaffnung von der Bewegungsfähigkeit der Scheerenfisse vor. Und wenn man dem Grunde der hier geringen Bewegungsfähigkeit nachforscht, so zeigts sich, dass nicht nur die ungemeine Kärze des fraglichen Fusses — und zwar besonders des Tarsus' im Verhältniss zum Femur — son- dern auch die von den Orbiten steil nach hinten aufsteigende Magenregion dazu beiträgt das Bewegungsgebiet zu beschränken. Es macht die erstgenannte Ursache dazu noch dem Scheerenfusse, bei Streckung unter den Körper, ein Hinderniss aus, wenigstens die hinteren Seitenregionen sowie die Fässe der anderen Seite zu erreichen. Was aber den Bau der Gelenke betrifft, so stimmt der Scheerenfuss mit demselben des Hyas iberein. Es sind diese Fisse genau in der Mitte zwischen den Augen und dem Hinterrand des Körpers eingelenkt. Schliesslich ist nur zu sbemerken, dass der ganze Körper von winzigen Pa- pillen bedeckt ist, die auf den Chitinhöckern in keulenförmige Börstchen ibergehen. Es finden sich dergleichen Börstehen besonders zahlreich auf dem abschässigen Theil der Ma- genregion, sowobhl als auf den Rostralhörnern zerstreut; in der Innenkante dieser letzteren stecken dicht stehende, fast gerade Börstchen. Fundorte: St. Barthelemy, in 20 Met. Tiefe zwischen Algen. 1 S-Ex. in Spiritus. (A. Gots.) RM. West-Indien — ohne nähere Angabe des Fundorts 4 Ex., trocken. R M. Subfam. 3. Acanthonyching MIERS. Huenia proteus DE HAAN. (Taf. 3, Fig. 3.) Angelhäkehen treten hier nur auf dem Rostrum hervor und zwar in der Weise, dass eine Doppelreihe auf jeder Seite desselben von der Basis bis zur Spitze sich streckt; die obere dieser Reihen, deren Häkchen nach unten gekrömmt sind, steckt in der Seitenkante selbst. Die Angelhäkchen scheinen im Allgemeinen quergeringelt; Widerhäkehen oder -höcker kommen nur unter der gekrämmten Spitze vor. Weder auf der Rickenfläche des Sehildes oder der Fässe noch auf den seitlichen Regionen finden sich Häkchen. KONGL. SV. VET. AKADEMIENS HANDLINGAR. BAND. 23. N:o 4. 41 Die Scheerenfiisse sind in der Mitte zwischen den Augen und dem hinteren Körper- rand eingelenkt; ihr Bau ist der normale, es hemmt aber die scharfe, ausstehende Kante zwischen der Räöcken- und Seitenfläche des Schildes ihre Bewegungen nach oben. Sie können — in so fern aus den vorliegenden, beschädigten Exemplaren ersichtlich ist — oben nur wenig hinter den Rostrum, dessen Seiten sie bestreichen, geföhrt werden. Ebenso scheinen die seitlichen Regionen sowohl als die Fässe ausserhalb ihrer Streckweite zu liegen. Fundort: der Meerbusen von Bengalen, auf Korallbänken, 2 S-Ex., in Spiritus. R M. ; Acanthonyx lunulatus LATR. (Taf. 3, Fig. 7.) Angelhäkehen finden sich hier nur als eine einfache, sehr kurze Reihe jederseits iber der Basis des Rostrum, nach innen von den vorderen Orbitalstacheln; die Häkcechen beider Reihen sind nach aussen gekrämmt. Ubrigens fehlen Angelhäkchen ganz sowohl dem Riäckenschilde als den Fiässen. Es finden sich aber auf Höckern der Magen- und Herzenregion, auf den Rand- stacheln, sowie auf den Enden der Rostralhörner und gewisser Fussglieder Bäöschel keulen- förmiger Börstchen, welche wiederum von den Schöppehen, die den ganzen Körper be- decken, gebildet werden. Es sind diese in der keulenförmigen Spitze selbst bisweilen gekräömmt und es kann bei oberflächlicher Betrachtung das Aussehen dieser Börstchen leicht zu der Vermuthung Anlass geben, dass die Angelhäkchen aus ihnen entstehen, aber es giebt die mikroskopische Untersuchung sogleich einen anderen Aufschluss. Ihr innerer Bau ist nämlich von demjenigen der Angelhäkehen ganz verschieden und zwar derselbe strahlförmige, welcher den Schippehen zukommt. Es stehen somit die genannten Häkchenreihen bei dieser Art einzeln da, und ich will besonders daran aufmerksam machen, dass sie jederseits einfach sind, nicht aus gegen einander gekrimmten parallelen Häkechen bestehen, wie bei allen bisher erwähnten For- men der Fall ist, sogar bei Chorinus heros, der ibrigens durch die geringe Häkcehen- bewaffnung sowie durch die Lage der hinteren Häkehengruppe der Gattung Acanthonyx am nächsten kommt. Die dScheerenfiisse simd zwar von dem den Oxyrrhynchen typischen Bau, nur mit der Ausnahme, dass einerseits das Coxa-Trochanter-Glied nicht so schief wie bei Hyas gestellt, andrerseits die Coxa selbst höher als gewöhnlich ist. Es stellen sich aber theils die hervortretenden oberen und unteren Kanten der Kiemenregion, theils die Dicke der Tibia und ”Tarsus hindernd der Bewegung der Scheeren nach hinten von den Orbital- stacheln entgegen. Denn es können diese bequem nicht länger nach hinten als zur Basis des Rostrum gefirhbrt werden, sowie auch nicht die seitlichen Regionen oder die Fisse erreichen. Fundorte: Neapel, 1 Ex. in Spiritus. (P. T. Crevz.) RM. Barcelona, mehrere Spiritus-Ex. (PrEpDrRo ANTIGA.) UM. Messina » » (A. APPELLÖF.) K. Sv. Vet. Akad. Eandl. Band 23. N:o 4. 6 42 CARL W. S. AURIVILLIUS, DIE MASKIRUNG DER OXYRRHYNCHEN DEKAPODEN. Antilibinia Smithii M'LraAY.! Angelhäkehen. Es findet sich erstens, ähbnlich wie bei Acanthonyx, oben auf der Basis des Rostrum, nach innen von den vorderen Orbitalstacheln, je eine einfache kurze Häkcehenreihe, die zwar in der Längenrichtung stehen, aber nach vorne ein wenig konver- giren; es kräummen sich die Häkehen nach aussen; zweitens vor den beiden vorderen Bi- scheln der Keulenbörstchen auf der Magenregion je eme kurze Doppelquerreihe gegen einander gekräimmter Häkchen; drittens auf den seitlichen Kiemenregionen eine schief nach vorne-unten gerichtete Häkehenreihe. Den Fissen gehen Häkcehen ab. Die Scheerenfiisse sind denen des Acanthonyx ähnlich, mit dicken Tibia und Tarsus und kurzer Scheere. Oben auf dem Ricken können sie em wenig länger nach hinten gestreckt werden und zwar bis zum vorderen Theil der Magenregion, wo eben die hin- teren Häkchenreihen stecken. Auch reichen die Scheeren bei Strecken des Fusses unter den Körper genau bis zur Häkcechenreihe der Kiemenregion der anderen Seite hin — wenig- stens ist dies beim vorliegenden, nur 11 mm. langen Exemplare der Fall; es scheint dies von dem hier deutlicher als bei Acanthonyx und den Epialtus-Arten ausgehöhlten Ster- num abhängig. Unter den Angelhäkchen fanden sich Algenstöckehen. Der ganze Körper ist mit Schäppehen bedeckt, die auf allen Höckern oder Stacheln — welche hier auf der Räckenfläche in grosser Zahl vorkommen — keulenförmig verlängert einen Bischel bilden. Fundort: Port Natal, 1 Z-Ex., in Spiritus. (WaAuLBErG.) RM. Epialtus dentatus A. M. EDw. Angelhäkehen fehlen ganz und gar. Der Körper ist von mikroskopischen Schäöpp- chen bedeckt, die auf den Rostralhörnern, den Randstacheln, drei kleinen Höckerpaaren der Röckenfläche sowie auf den Höckern gewisser Fussglieder in keulenförmige Börstchen ibergehen. Es finden sich nämlich deutliche Zwischenformen zwischen den Schippcehen und den langen Börstchen, die iöbrigens denselben strahlenförmigen Bau als jene zeigen, Die Form der Scheerenfiisse erinnert an diejenige bei Acanthonyx; auch sind die entsprechenden Sternalstöcke kaum merkbar för ihre Coxe ausgehöhlt. Es folgt hieraus zunächst, dass die Scheeren die Kiemenregion der anderen Seite nicht erreichen können. Oben auf dem Schilde können zwar die Scheeren etwa bis zur Basis des Rostrum ge- föhrt werden, aber es fehlen jedoch die bei Acanthonyx hier vorhandenen Angelhäkchen. Dieser Umstand muss bei der iöbrigens gleichen Körperbeschaffenheit befremden und er kann, wie mir scheint, beilävfig nicht anders erklärt werden als dadurch, dass die frag- liche Gattung einer der Aussenposten der Oxyrrhynchen-Gruppe ist, der sich, wenigstens in den hier vorliegenden Arten, för den Zweck der Maskirung noch nicht völlig angepasst hat: Und wenn Antilibinia, die unzweifelhaft durch die Thorakalfösse der FEpialtus 1 Das vorliegende kleine Exemplar weicht zwar von der Beschreibung M'LzEay's in »Ilustrations of the Zoology of South Africa by ANDREW SMITT, London 1849» dadurch ab, dass die Höcker und Stacheln Börstchen tragen (nach M'LzEaY: »without hairs»; es kann aber diese Verschiedenheit möglicherweise auf Alter oder Ab- nutzung beruhen. KONGL. SV. VET. AKADEMIENS HANDLINGAR. BAND. 23. N:o 4. 43 näher als der Acanthonyx steht und sogar im Mirrs'schen Systeme als subgenus jener Gattung gilt, beröcksichtigt wird, tritt der Mangel der Häkchen bei Epialtus nur noch schärfer hervor. Fundorte: Peru Chili, 2 Ex., in Spiritus. UM. Epialtus marginatus BELL. Angelhäkehen fehblen ganz und gar. Der Körper hat dieselbe Bedeckung wie bei der vorigen Art, nur sind die Schöppehen hier an wenigen Stellen in keulenförmige Börstchen verlängert. Die Bewegungsfähigkeit der Scheerenfiisse ist ganz dieselbe wie bei jener und es gilt demnach auch von dieser das dort gesagte. Fundorte: Peru—Chili, 2 Ex., in Spiritus. UM. Subfam. 4. Microrhynchina MIERS. Doclea muricata M. EDw. (MACSKASET02E05) Von Angelhäkehen findet sich eine Doppelreihe von der Spitze der Rostralhörner äber die Orbiten wenigstens bis zur Magenregion sich streckend, von wo aus sie einzeln oder gruppenweise einen Bogen nach aussen gegen den hintersten grossen Seitenstachel der Kiemenregion bilden. Zahlreiche Häkcechen stecken ferner in den seitlichen Kiemen- 5:ten Fusspaare. Winzige Widerhäkehen finden sich nur unter der gekrämmten Spitze der Angelhäkehen, die nach unten schief gefurcht sind. Der ganze Körper ist von höckerigen Schäuppehen bedeckt, zu deren diännen Oberhäutchen von der Cuticula des Achsenkanals fadenförmige Ausläufer gehen. Die Scheerenfiisse, die fast nur 4 des 2:ten Fusspaares ausmachen, sind normal ge- baut und können nicht nur oben auf dem Riöcken jederseits einen Bogen vom Rostral- ende bis zum genannten grossen Seitenstachel also genau der Lage der Angelhäkchen nach beschreiben, sondern auch die Kiemenregion und die Fösse der anderen Seite be- streichen. Sie sind den Augen ein wenig näher als dem Hinterrand eingelenkt und ihre Sterna sind för die Cox2e rund eingeschnitten. Fundort: Siam, 1 S-Ex., in Spiritus. RM. regionen, sowie auf der Oberseite der 2:ten Subfam. 5. Stenocionopinae MIERS. Tyche emarginata WHITE. (Taf. 3, Fig. 4.) Angelhäkehen. Erstens finden sich auf der oberen-äusseren Seite der Rostralhörner eime von der Spitze bis zur Basis sich streckende Doppelreihe; zweitens auf der oberen- inneren Seite der langen anteorbitalen Stacheln ebenfalls eine Doppelreihe; es streckt sich 44 CARL W. S. AURIVILLIUS, DIE MASKIRUNG DER OXYRRHYNCHEN DEKAPODEN. diese von der Spitze wenigstens zur Mitte des Stachels, ob noch länger, kann wegen der abgenutzten Zustandes des vorliegenden Exemplares nicht ermittelt werden; drittens im der Höhe und in der Mitte des nach vorne abschuössigen Theils der Magenregion jeder- seits eine Gruppe gegen einander gekrömmter Häkehen, von der Mittenlinie eben so weit wie die Basaltheile der anteorbitalen Stacheln entfernt; wviertens auf der nach aussen stehende Grenzkante zwischen der oberen und seitlichen Kiemenregion je 3—4 Häkchen- gruppen; finftens aut der oberen Seite der Fäösse einreihig in grossen Abständen steckende Gruppen von je drei stark gekrimmten Häkehen, von denen das äusserste die anderen kleineren umfasst. Widerhäkchen oder -höcker kommen vielreihig auf der konkaven Seite der Angelhäkchen vor. Die Scheerenfiisse, welche normalen Baues sind, lenken sich nicht unbedeutend vor der Mitte zwischen den Augen und dem hinteren Körperrand ein. Sie schemen — es sind nämlich beide bei dem Exemplare vom Körper los — nur auf der eigenen Körperhälfte zu wirken, denn sie reichen kaum zu den vorderen, noch weniger zu den hinteren Kie- menregionen der anderen Seite hin. Es können auch die erwähnten 3—4 Häkchengrup- pen ebensowohl der Riöckenfläche als den seitlichen Kiemenregionen angerechnet, folglich mit den bogenförmig stehenden Gruppen z. B. der Pisa homolog betrachtet werden. Die Fösse däörfen aber von der Scheere der anderen Seite bekleidet werden. Fundort: St. Thomas, in 20—24 Met. Tiefe, 1 9-Ex. in Spiritus. RM. Fam. II. Majide Miers. Subfam. 1. Majin MIERS. Egeria arachnoides (RUMPH.) M. EDw. Angelhäkehen finden sich erstens auf der Innenkante der Rostralhörner und von dannen bis äöber die Orbiten; zweitens in zwei Gruppen jederseits auf der Magenregion; drittens auf den seitlichen Kiemenregionen in je zwei schmalen Feldern. Sie sind sämmt- lich sehr klein, mit Widerhäkchen nur unter der gekrämmten Spitze versehen. Der ganze Körper wird von mikroskopischen Schöppechen gewöhnlichen Baues bedeckt. Die Scheerenfiisse weichen dadurch vom normalen Bau ab, dass erstens der Tro- chanter gegen die Coxa sehr beweglich ist, und zweitens die Tibia theils nur in geraden Winkel gegen Femur sich biegen kann, theils ihre hintere Kante fast eben so lang wie die vordere ist, wodurch — trotz der ungemeinen Länge des Femur und Tarsus sowohl als der Fähigkeit des Femur sich senkrecht aufzurichten, die Scheeren jedoch nur zum Ende der Magenregion reichen, woselbst auch die hintersten Häkechengruppen stecken. Es sind ferner die Scheeren fähig die seitlichen Kiemenregionen, aber auch den von Eier strotz- enden Hinterkörper des Weibchens zu bestreichen; dem letzteren fehlen jedoch Angelhäk- chen und zwar auf dem Grunde, dass der Hinterkörper nicht wie bei den Stenorrhynchen und Inachen theilweise nach oben gerichtet ist. Fundort: Java, Rembang, 1 9-Ex. in Spiritus. UM. KONGL. SV. VET. AKADEMIENS HANDLINGAR. BAND. 23. N:O 4. 45 Hemus cristulipes A. M. EDw. (CBE BN dne NN) Die Anygelhäkehen sind hier, sonderbar genug, auf die Mitte der Riäckenfläche be- schränkt und zwar finden sich dort jederseits: erstens eme Gruppe auf dem hinteren Ab- schuss der Magenregion gegen die Kiemenregion; zweitens em eimziges Häkchen in einer Grube zwischen den Herzen- und Kiemenregionen und drittens, noch ein wenig länger nach hinten, in der Fortsetzung derselben Furche auf der oberen Kiemenregion eine Gruppe gegen emander gekrimmter Häkchen. Die Glieder der Scheerenfiisse, welehe im Gegensatz zu den ibrigen Fässen normal gebaut sind, weichen auch, was die Anpassung an die Maskirung betrifft, nicht von dem normalen Verhältniss ab; nur steht die Längenebene des tibio-tarsalen Gelenks ganz recht- winklig gegen dieselbe des tibio-femoralen. Dadurch sowie durch die Länge des Femur- Trochanter sind sie fähig, mit Hilfe eines Einschnittes in den Seitentheilen des Schildes, die genannten Häkchengruppen zu erreichen, von denen die hinterste sogar in der Breite der 3:ten Coxa belegen ist. Fundort: Central-Amerika, P:a Perlas, 1 £-Ex. in Spiritus. (C. Bowaruius.) RM. Hyas araneus L. (Taf. 1, Fig. 1—5.) Von Angelhäkechen findet sich erstens je eime Doppelreihe von der Spitze der Rostral- hörner nach hinten bis auf die Mitte der Magenregion verlaufend (Taf. 1, Fig. 1 und 3); jede Reihe besteht aus in gesonderten Warzen steckenden Gruppen, deren Häkchen sämmt- lich in dieselbe Richtung, und zwar die der äusseren Reihe jederseits nach innen, die der inneren Reihe nach aussen sich biegen (Taf. 1, Fig. 4). Der Zweck der so entstandenen Rinnen leuchtet bei einer maskirten Krabbe sogleich ein, indem gerade hier schmale lang- gestreckte Gegenstände, wie Äste oder Stiele der Algen, Hydroiden u. s. w. der Länge nach befestigt werden. Zweitens wird die äussere dieser Häkchenreihen von der Magen- region nach hinten und dann bogenförmig nach aussen fiber die obere Kiemenregion fort- gesetzt bis zu gleicher Breite mit der 2:ten Coxa oder mit dem Zwischenraum zwischen der 1:sten und 2:ten Coxa. Drittens sind Häkehen längs der inneren sowobhl als der äus- seren Kante der Rostralhörner vorhanden; wiertens auf den Orbiten; fiinftens auf den Leber- und seitlichen Kiemenregionen bis zur Kante gegen die Räöckenfläche (Taf. 1, Fig. 2); endlich auf der Oberseite der Trochanter-Tarsus-Glieder aller Fässe in Bäscheln von je 3—5, welche mit kärzeren oder längeren Zwischenräumen gewöhnlich einreihig längs dem Fusse stehen (Taf. 1, Fig. 5); ausser diesen grossen Angelhäkchen finden sich klei- nere iber den Gliedern zerstreut, durch welehe der Fuss besonders nach aussen beinahe filgg erscheint. -Ebenso ist die Oberfläche des weiblichen Hinterkörpers von kurzen, dicht stehenden, nur in der Spitze gekrömmten Häkehen bedeckt; beim Männchen finden sich dergleichen nur einige wenige dort zerstreut. Bei den grossen Angelhäkchen, welche im Allgemeinen qwergeringelt sind, treten Widerhäkchen oder -höcker unter dem gekräummten Theil hervor. 46 CARL W. S. AURIVILLIUS, DIE MASKIRUNG DER OXYRRHYNCHEN DEKAPODEN. Sehr alten, mit Serpuliden oder Balaniden bedeckten Exemplaren dieser sowie fol- gender Art fehlen am öftesten mehr oder weniger vollständig die Angelhäkchen; auch machen die Krabben offenbar mit dem Alter von der Maskirungsfähigkeit keinen Gebrauch, was theils durch die Ansiedelung der genannten Thiere, theils durch ihre eigene Grösse und Stärke öberflössig sein mag. Uber den Bau und die Bewegungsweise der Scheerenfiösse vergl. die oben in der II:ten Abtheilung gelieferte Darstellung, sowohl als die Fig. 2 und 3, Taf. 1, welche die Stellung der resp. Scheerenfässe bei Maskirung der linken Rickenhälfte und der linken Seltenregion veranschaulichen. — Es liegen diese und folgende Art zu Grunde der oben mitgetheilten Beobachtungen iber die Maskirung. Fundort: Bohuslän, Gullmarsfjord, in 6—20 Met. Tiefe unter Floridéen, Bryozoen, Spongien u. mehr. Auch aus Norwegen und Grönland liegen maskirte Exemplare vor. Hyas coarctatus LEACH. (Taf. 1, Fig. 6; von unten.) Die Angelhäkchen sind wie bei der vorigen Art geordnet mit der einzigen Aus- nahme, dass ihre Verbreitung nach vorne auf der Leberregion eine geringere ist und zwar deshalb, dass hier der hintere Orbitalstachel kammartig nach aussen und hinten sich streckt, somit den grössten Theil der Leberregion iöberdeckend. Zu bemerken ist äbrigens, dass die Häkcechen der Rostralkanten sowie der Orbiten gröberer und spärlicher als bei H. araneus sind. Die Scheerenfitsse stimmen ganz mit dieser öberein. Es beabsichtigt die citirte Figur die Stellung des linken Scheerenfusses bei der Maskirung der rechten Seitenregion des Schildes zu veranschaulichen. Fundort: Bohuslän, Gullmarsfjord, in dergleichen Lokalen wie die vorige Art. Hyas latifrons STIMPSON. In der Vertheilung der Anyelhäkchen stimmt diese Art mit der vorigen am nächsten äöberein, sowie ihre ganze Erschemung mehr an H. coarctatus als an H. araneus erinnert. Nur sind die Doppelreihen, wegen der Kiörze des Rostrum und der grossen Breite zwi- schen den Orbiten, hier körzer und mehr getrennt als bei H. coarctatus. Die Scheeren- fiisse sind denen der anderen Arten ähnlich. Fundort: Grönland, 1 9-Ex. in Spiritus. RM. Chionoecetes opilio KRÖYER. Angelhäkehen fehlen ganz und gar dem untersuchten Exemplare, dessen Röcken- schild 73 mm. lang, 75 mm. breit ist und welches, nach den dort hausenden Serpuliden und Balaniden zu schliessen, alt sein mag. Leider finden sich in der ganzen Sammlung Exemplare aus Grönland, die im Reichsmuseum aufbewahrt sind, kein kleines Individ, weshalb es dahingestellt sein mag, ob auch jöngere Exemplare unbewaffnet sind. Denn es schwinden möglicherweise hier, wie bei den Hyas-Arten, mit dem Alter die Häkcehen. KONGL. SV. VET. AKADEMIENS HANDLINGAR. BAND. 23. N:o 4. 4T Es scheint mir nämlich der Bau und die Bewegungsweise der Scheerenfiisse dahin deuten, dass sie fräher im Dienste der Maskirung gestanden haben. Denn erstens sind die Glieder auf völlig dieselbe Weise mit dem Sternum und unter sich eingelenkt wie bei den Hyas- Arten, zwetitens kann die Scheere oben bis zur gleichen Breite mit der 2:ten Coxa gefihrt werden, sowie auch die Leber- und Kiemenregionen der anderen Seite bestreichen, schliess- lich finden sich wenigstens auf dem Rostrum, der vorderen Magenregion und den seit- lichen Regionen dergleichen Höcker als z. B. bei Hyas latitfrons, in denen Angelhäkchen stecken. Wenn man von den zusammengedräckten 2:ten—5:ten Thorakalfössen sowie von den verlängerten Scheeren absieht, deutet iöbrigens die ganze Erscheinung der Krabbe auf eine nahe Verwandtschaft mit der Gattung Hyas, besonders mit der Art H. latifrons, und es wäirde deshalb befremden, wenn sie nicht als Junge mit dieser die Fähig- keit der Maskirung gemeinsam hätte. Fundort: Grönland, 1 9-Ex. in Spiritus. RM. » 21Ex., trocken. UM Herbstia condyliata HERBST. Von Angelhäkehen findet sich erstens je eime Doppelreihe auf den Rostralhörnern ; 2weitens ist äbrigens das ganze Schild, sowie die Oberseite der 2:ten—5:ten Fusspaare mit dicht stehenden Häkchen besetzt. Uberall sind sie dunkel- (fast schwarz-) braun gefärbt und maskiren dadurch, indem sie dicht zusammen stehen, ganz und gar die rothbraune Grundfarbe. Den Scheerenfäössen aber fehlen sie. Sie sind iberall klein und es weichen die meisten dadurch vom gewöhnlichen Bau ab, dass ihre Widerhäkchen — die äbrigens mehr als gewöhnlich ausgesperrt sind — nicht nur in der konkaven, sondern auch in der konvexen BSeite stecken (Taf. 5, Fig. 6). Sie sind mit Schäppehen von gewöhnlicher Struktur gemengt. Die Scheerenfiisse, in der Mitte zwischen den Augen und dem Hinterrand des Kör- pers eingelenkt, sind ganz wie bei Hyas gebaut. Die Scheeren reichen — wenigstens bei jängeren Individen — oben bis zur Herzenregion, d. i. in gleiche Breite mit der 3:ten Coxa, also länger als gewöhnlich nach hinten. Es werden zwar die Darmregion sowie der hinterste Theil der oberen Kiemenregionen von ihnen nicht bestrichen, aber die hier stec- kenden Häkcechen können jedoch als Hölfhäkehen bei der Maskirung, also nicht ausschliess- lich der Ansiedelung dienen. Ausserdem erreichen die Scheeren auch die seitlichen Re- glonen sowie die Fässe. Fundort: Messina, Spiritusexemplare. (HI. THÉEL und A. APPrLLÖF.) RM. Maja verrucosa M. EDw. (Tafr. 4, Hig. 2.) Angelhäkcehen. Erstens strecken sich je zwei Doppelreihen fast vom Ende bis an die Basis der Rostralhörner, und zwar die eine auf der inneren, die andere auf der oberen-äusse- ren Seite. Zweitens setzt sich die obere Doppelreihe nach hinten zwischen die Orbiten, auf die Magenregion und dann bogenförmig nach aussen auf die obere Kiemenregion bis an 48 CARL W. S. AURIVILLIUS, DIE MASKIRUNG DER OXYRRHYNCHEN DEKAPODEN. den hintersten Seitenstachel fort. Die Häkehen dieser Reihe stehen nicht dicht an ein- ander, sondern stecken in gerundeten Chitinwarzen, die mehr weniger von einander ge- trennt sind. - Drittens finden sich, ausserhalb der Doppelreihe, sowohl auf den Orbiten als auf der oberen Kiemenregion kleinere Häkehen. Die letzgenannten können ebensowenig wie die Minter der Doppelreihe, in der Herzen-, Darm- und hintersten Kiemenregion stec- kenden von den Scheeren erreicht werden, weshalb sie als Hulfhäkchen anzusehen sind. Viertens stecken in der niedrigen seitlichen Kiemenregion sowie in der Leberregion nur wenige Häkehen oder auch fehlen sie ganz, und zwar deshalb dass diese Regionen gröss- tentheils nach unten gerichtet sind; dagegen sind die langen Randstacheln des Schildes rings um mit Häkehen besetzt; sie werden nur von der Scheere der anderen Seite erreicht. Fiimftens ist die Oberseite der 2:ten—5:ten Fusspaare mit zahlreichen Häkehen bewaffnet. Die Häkcehen sind im Allgemeinen qwergeringelt, mit Widerhäkehen oder -höcker unter dem gebogenen Theil versehen. Die Scheerenfiisse sind nicht wenig inter der Mitte zwischen der Basis des Augen- stiels und dem Hinterrand des Körpers eingelenkt, und zwar trägt dies dazu bei, dass die Scheeren oben bis an gleiche Breite mit dem Zwischenraum zwischen den 2:ten und 3:ten Coxe reichen. Ihr Femur kann sich ferner mehr als bei Hyas auf dem Trocbanter drehen. Ubrigens weichen sie von dieser Gattung durch die bedeutende Länge der Tibia ab, deren Hinterrand ausserdem fast eben so lang wie der Vorderrand ist. Zu bemerken ist, dass die genannte Doppelreihe der oberen Kiemenregion genau denselben Bogen beschreibt als die Scheere, die weder nach hinten noch nach vorne von derselben die Rickenfläche bestreichen kann. Es wird nämlich keiner der Seitenstacheln von der Scheere seiner Seite sondern von der andern erreicht. Fundort: Mittelmeer, bei Sori in 20—40 Met. Tiefe, 9-Ex. in Spiritus. (HI. TAEEL.) R M. » 2 Spiritus-Exemplare. UM. Paramithrax Peronii A. M. EDw. (Taf. 4, Fig. 3.) Angelhäkehen. Die Bewaffnung der Rostralhörner ist dieselbe wie bei Maja verru- cosa. Ebenso setzt sich die äussere Doppelreihe nach hinten öber die Magenregion und dann bogenförmig iber die obere Kiemenregion nach aussen zum hintersten Randstachel fort. Die Orbiten, die hier kurzen Randstacheln, die Seitenregionen und die Fisse ver- halten sich in Bezug auf Bewaffnung auf dieselbe Weise wie bei Maja. — Widerhäkehen kommen an der konkaven Seite der Angelhäkcechen vor, die konvexe Seite ist aber nicht glatt wie gewöhnlich, sondern kleinhöckerig. Es scheint mir der Grund dieses Verhält- nisses darin liegen, dass die Angelhäkchen von den winzigen, ringsum mit grossen nach aussen oder oben stehenden Höckern besetzten keulenförmigen Stacheln stammen, welche die Körperfläche im Allgemeinen bedecken. MSiehe Taf. 5, Fig. 8. Die Scheerenfiisse sind um ein Drittel des Abstandes zwischen ihrer Coxa und der Augenstielbasis hinter der Körpermitte befestigt, und es reichen demnach die Scheeren oben beim Männchen etwa bis zur gleichen Breite mit der 3:ten Coxa, beim KONGL. SV. VET. AKADEMIENS HANDLINGAR. BAND. 23. N:o 4. 49 Weibehen bis zur Breite des Zwischenraums zwischen den 2:ten und 3:ten Cox. Im Bau der Scheerenfisse stimmt das Weibchen ganz mit Hyas iberein, beim Männchen ist der Tarsus sehr verlängert. Fundorte: Neu-Zeeland, 1 S-, 1 9-Ex. in Spiritus. RM. Neu-Holland, an der Ostkäöste; 1 $-Ex., trocken. RM. Paramithrax sternocostulatus A. M. EDw. In sofern aus dem vorliegenden trocknen Exemplare ersichtlich, ist die B dieselbe wie bei der vorigen Art. Es scheinen die hintersten Biäschel der Angelhäkehen am hintersten Randstachel, also iber dem Zwischenraum zwischen den 2:ten und 3:ten Fusspaaren sich finden. Auch sind die Scheerenfiisse auf ganz dieselbe Weise wie bei P. Peronii gebaut. Fundort: Neu-Holland, an der Ostkäste; 1 trockenes Exemplar. RM. ewaffnung Pisa tetraodon PENN. Die Angelhäkehen simd folgendermassen vertheilt: erstens je eime Doppelreihe auf den Rostralhörnern, welche vorne mehr nach oben, hinten nach oben-aussen sich richtet; zweitens auf der Basis der Orbiten eine kleine Gruppe gegen einander gerichteter Häk- chen; drittens auf der Magenregion zwei und auf der oberen Kiemenregion, gerade iber der vordersten Coxa, eine Häkchengruppe jederseits; es bilden diese drei einen nach aussen schwach gekräummten Bogen; viertens auf den Leberregionen ein kleines und auf den seit- lichen Kiemenregionen ein grösseres langgestrecktes Feld; finftens auf den Femur-Tarsus- Gliedern der 2:ten—4:ten Fusspaare; dem 5:ten fehlen Angelhäkchen ganz und gar, auch kann dieses von den Scheeren nicht erreicht werden! — Widerhäkchen oder -höcker kom- men mehrreihig auf der konkaven Seite der Angelhäkcechen vor. Der ganze Körper ist durch dicht stehende Schippehen wie filzig. Die Scheerenfisse, in der Mitte zwischen der Augenstielbasis und dem Hinterrande des Körpers befestigt, stimmen im Bau mit denjenigen des Hyas' völlig iiberein. Es steckt die hinterste Häkechengruppe des Rickens genau auf dem hintersten Punkte, zu welchem die Scheere reichen kann. Auch werden die Seitenfelder sowie die Fiässe der anderen Seite, mit Ausnahme des föinften Paares, von denselben bequem erreicht. Die untersuchten Exemplare simd mit Hydroiden oder Algen reichlich maskirt; es sind dabei die Doppelreihen der Rostralhäkehen zur Befestigung wahrer Federbische von Hydroiden verwendet, deren Spitzen allesammt nach vorne frei hervorstehen, die abgebro- chenen Enden nach hinten in die Furche zwischen den Häkchenreihen gelegt. Fundort: Messina, mehrere &- und e-Ex. in Spiritus. (HI. THEEL und ÅA. APPELLÖF.) RM und, UM. K. Sv. Vet. Akad. Handl. Band 23. N:o 4, idé 50 CARL W. S. AURIVILLIUS, DIE MASKIRUNG DER OXYRRHYNCHEN DEKAPODEN. Pisa corallina RIsso. Die Angelhäkehen simd ganz auf dieselbe Weise vertheilt und ebenso gebaut wie bei der vorigen Art. Auch die Scheerenfiisse simd ähnlich gebaut und können ebensowenig das fönfte Fusspaar, dem folglich Häkehen fehlen, erreichen. Fundorte: Nizza, 3 Ex. in Spiritus. (T. THorEiL.) UM. Messina, 1 Ex. in Spiritus. (HI. THÉeL und A. ArPPErLör.) UM. Pisa armata LATR. (Taf. 3, Fig. 1.) ÅAngelhäkehen finden sieh hier erstens auf den Rostralhörnern und den Orbiten so wie bei den vorigen geordnet; zwetitens in je zwei Gruppen auf der Magenregion, jedoch grösser als bei P. tetraodon und P. corallina. Die hinterste Gruppe — die der oberen Kiemenregion — fehlt; ebenso die der Leberregion. Aber die Maskirung dient auch dazu: 2:0) der Krabbe die Nahrungsaufnahme in selw beträchtlichem Grad zuw erleichtern. Es leuchtet wie von selbst ein, dass, wenn die Nahrung der Oxyrrhynchen Krabben aus solehen Dingen besteht, mit denen sie sich kleiden, und welche folglich in ihrer unwmittel- baren Nähe sich finden, eine Maskirung um die Nahrung zu bekommen gar iberflässig sci. Auch scheinen die oben citirten Autoren von der Ansicht auszugehen es möge das reichliche Kleid des Körpers als Schutz dienen, aber zugleich, wenigstens bisweilen, selbst die Nahrung der Krabbe liefern, und es werden Beispiele eines solehen Gebrauches des Körperbesatzes angefihrt. Was die skandinavischen Oxyrrhynchen betrifft, haben mir die gemachten Beobach- tungen keinen Anlass gegeben dieser Ansicht beizustimmen. Im Gegentheil schienen mir 1 Bei sehr alten Exemplaren findet keine Maskirung Statt; es sind auch hier im Allgemeinen die Angel- häkcehen verschwunden, Oft finden sich aber auf ihnen Balaniden und Serpuliden als Ansiedler. 68 CARL W. S. AURIVILLIUS, DIE MASKIRUNG DER OXYRRHYNCHEN DEKAPODEN. immer die Bemihungen der Krabben darauf auszugehen das einmal erworbene Kleid nicht nur unversehrt zu bewahren, sondern — wenn sie in derselben Umgebung fortwährend lebten — immer mehr auszubessern. Nur in dem Falle, dass man sie in eine ganz neue Umgebung versetzte, wurde auch ein neues aus dieser geholtes Kleid angezogen, aber von dem alten machte die Krabbe keimen Gebrauch, sondern es wurde dies entweder abgepflöckt oder bei der Befestigung des neuen Kleids losgerissen. Aber freilich habe ich oft die Gelegenheit gehabt zu beobachten, wie eine Krabbe, wenn eim eimmnal befestigtes Stiöckehen bei Betastung mit der Scheere wackelte, dasselbe sogleich von der Stelle nahm um es, ihrer Gewohnheit getreu, nach dem Munde zu föhrven; aber es wurde keinesweys aufgefressen, sondern bald wieder unversehrt von der Scheere gegriffen um an eine andere Stelle des Körpers befestigt zu werden. Es kann aber ein solches Verfahren der Krabbe bei flöchtiger Beobachtung leicht dahin gedeutet werden, sie fresse in der That die herabgenommenen Stäckehen auf, und es scheint mir sehr glaublich, dass dieser Umstand zu der Annahme von dem Kleid der Krabbe als ein »Gemisegarten» Anlass gegeben, aus welcher sie bei Gelegenheit ihre Nothdurft und Nahrung hole. Meinestheils kann ich nicht umhin die Ansicht auszusprechen — die ich sowohl auf lebenden nordischen Oxyrrhynchen als auf exotischen, in Spiritus aufbewahrten stitze — dass die Krabbe zwar ganz richtig den Wuchs und das Gedeihen der auf sie angesie- delten Organismen, sowie einen Garten, besorgt und zwar so, dass sie z. B. duldet, dass eine Spongie bis zu der mehrfachen Länge ihres Rostrum auswachse, obgleich es ihr nur einen Griff mit der Scheere kosten wärde von dem Anhängsel, der ihr nur schein- bar Beschwerde macht, frei zu werden. Und es gilt dasselbe auch von der durch ihr eigenes Zuthun veranlasste Pflanzung, die auch bisweilen — wie oben angedeutet — wenig- stens zum ”Theil selbständig fortwächst, aber in jedem Falle mit Umsicht gepflegt wird. Dass aber von dem Kleide — es mag auf die eime oder die andere Weise zu Stande gekommen sein — ein anderer Nutzen der Krabbe zu Theil werde als der in- direkte, dass sie, mit ihrer Umgebung im Binklang, theils der Aufmerksamkeit ihrer Feinde entgehen theils ihre Beute erhaschen kann, muss ich meinestheils dahin gestellt sein lassen. Im Gegentheil, dass die Maskirung ausser zum Schutze auch in der That för die irhaschung der Beute Bedeutung hat, erhellt deutlich genug aus dem Gebahren der Krabbe, sobald sie durch ihr Kleid an die Umgebung sich angepasst hat. Sie geht zwar nicht auf die Jagd — wozu ihre Trägheit nach der Maskirung so wie vor derselben sie eben so unfähig macht —, sondern sitzt, völlig mit der sedentären Natur aller sie bekleidenden Organismen in Ubereinstimmung, am liebsten ganz ruhig zwischen ihrem Kleide ähn- lichen Gegenständen des Bodens, somit von diesen kaum unterscheidbar, und wartet auf den Augenblick wo ein Thier z. B. ein kleiner Krebs, ein Ringelwurm u. dergl. wegen des bodenähnlichen Aussehens des Räckens auf sie heranschwimmt oder -kriecht oder sich zwischen ihren Beinen verwickelt. Sobald die Krabbe die Beröhrung emes fremden Körpers föhlt, werden, wie durch einen Schlag, die vorher starr hingestreckten Fisse belebt, und sie sucht nun schleunigst mit den Scheeren der Beute habhaft zu werden. Auch werden diese Bestrebungen am öftesten mit Erfolg gekrönt, und zwar vermöge derselben ausserordentlichen Bewegungsfähigkeit ihrer Scheerenfisse, welche auf die Maski- KONGL. SV. VET. AKADEMIENS HANDLINGAR. BAND. 23. N:o 4. 69 rung innerhalb dieser Gruppe einen so grossen Einfluss hat. Nachdem die Mahlzeit vollendet ist, nimunt sie wieder dieselbe Stellung wie vorher, auf neue Beute harrend, cin. Nachdem ich also den Grund und den zweifachen Zweck der Maskirung bei den Oxyrrhinehen dargestellt habe, in so fern dieselben sich in dem Leben und Treiben uns- rer hieher gehörigen Krabben offenbaren, bleibt mir noch ubrig die Fähiykett der Maski- rung mit analogen Fällen aus der nordischen Meeresfauna zu vergleichen. In unsrer niederen Meeresfauna sowohl als in der höheren giebt es zwar mancherlei Thiere, die schon von der Natur aus auf die eine oder andere Weise vor Entdeckung der Feinde und wohl auch oft zur Erhaschung der Beute geschötzt sind. Diese sogenannte schirtzende Ähmlichkeit wird auf zweierlei Weise erreicht, nämlich theils durch die Form, theils durch die Farbe der Thiere. Aus der skandinavischen Mecresfauna wollen wir als Beispiele jenes Falles anföhbren: Unter den Fischen: die Lophobranchier z. B. Siphonostoma typhle und Scyphius cequoreus, welche schon durch ihre Körperform an emm Zostera-Blatt erimnern, eine Ähnlichkeit, die dazu noch durch ihre Bewegungsweise und ihre Gewohnheit in einem Bäschel der Zostera oder Fucus, das Hinterende um die resp. Blätter oder Stengel ge- wunden, den Vorderkörper aufrecht zu halten erhöht wird. Unter niederen ”Thieren: die Caprelliden, deren dimner, schmaler, langgestreckter Körper und schlanke Extremitäten unter feinverzweigten Floridéen und Hydroiden sich der Aufmerksamkeit leicht entziehen; die kleinen Zbalia, welehe durch das eckige, steinerne Aussehen ihres Panzers und ihre Gewohnheit bei leisester Beröhrung nach augenblicklicher Einziehung der Fäösse starr zu werden auf dem groben Sand- und Schalenboden, wo man sie am häufigsten findet, sehr schwer zu entdecken sind; die Stenorrhynchen, welehe durch ihre öiberaus langen, spinnen-ähnlichen Beine nebst dem spitz auslaufenden Rostrum unter den feinen Floridéen irbersehen werden, wo sie am liebsten sich aufhalten und deren Farbe äbrigens mit derjenigen der Krabbe stimmt. Wiederum als Beispiele der Meeresthiere, deren Farbe besonders von Bedeutung um des Schutzes oder der Nahrungsaufnahme willen ist, nennen wir folgende: Unter den Fischen: Loplius piscatorius, dessen dunkle däöstre Farbe es schwer macht, ihn vom Boden, welchem er ausserdem durch seine Körperform angepasst ist, zu unter- scheiden. i Unter niederen ”Thieren: mehrere in oder am nächsten unter der Oberfläche des Meeres lebende Formen, z. B. Appendicularia, Sagitta, deren hyaline Körperbeschaffenheit ohne Zweifel von Bedeutung fir ihre Existenz ist; mehrere pflanzenfressende Mollusken, als Lacuna pallidula, deren Farbe derjenigen der Laminarien, wo sie auftritt, ähnlich ist; die rothen Patella virginea, CÖChiton ruber und Cluiton marmoreus, die alle drei z. B. an der Käste Finmarkens sehr oft zusammen auf Steinen vorkommen, welche mit Melobesien oder anderen, nicht verkalkten Floridéen bewachsen sind; Patella vulgata deren Farbe an diejenige der Strandklippen erinnert, welche sie bekleidet, u. s. w.; Galatea 3-dentata, die durch ihre weisse Farbe von allen iöbrigen skandinaviscehen Arten der Gattung sich 70 CARL W. S. AURIVILLIUS, DIE MASKIRUNG DER OXYRRHYNCHEN DEKAPODEN. unterscheidet und zwar ausschliesslich auf Lophohelia prolifera ihr Leben fristet; Pandalus propinguus, dessen rothe Farbe dem grossen Rindenkorall Paragorgia arborea, auf welehem er getroffen wird, angepasst zu sein scheimt; -Arcturus, der fast auf jedem Exemplar von Funiculina quadrangularis sich findet und zwar dieselbe grauweisse Farbe wie der Polyp hat; Myzo- stoma, die bei ihrem Auftreten auf Comatula durch Form und Farbe geeignet ist fir einen helleren Flecken in der dunkleren Grundfarbe des Wirthes gehalten zu werden, u. s. w. Aber es giebt in unserer Meeresfauna auch Beispiele der Thiere, welche weder durch ihbre Form noch durch ihre Farbe oder beides zusammen einen Schutz haben, sondern erst durch Zusatz fremder Gegenstände dasselbe Ziel erreichen. Solche sind z. B. gewisse einfache Ascidien, als Molgula arenosa Arp. und HAnc., und Molgula occulta KuUuPFFER, bei denen klebrige Haftfäden entweder nur, wie bei jener, mit feinen Sandkörnern oder, wie bei dieser, mit gröberen Sandkörnern und Schalenstick- chen zugleich bedeckt sind; und Ascidia conehilega, deren Mantel grosse Schalenstöcke trägt; so auch unter den röhrenbewohnenden Wirmern: Terebella conchilega, deren Röhre aus verkitteten Schalensticken besteht, Sabella pavonia mit Schlammröhren u. 8. w. In allen diesen Fällen stimmt das Kleid mit der Umgebung, aus welcher das Material geholt wird, iberein. Sehliesslich will ich auf vier Fälle aufmerksam machen, die von den bisher genannten dadureh wesentlich verschieden sind, dass hier das Aussehen des Thieres entweder je nach dem Boden wechselt oder em ganz zufälliges Kleid angelegt wird, das nach Belieben ab- geworfen werden kann. Es sind diese: 1) Crangon vulgaris und auch junge Pleuronectiden, welehe beide die eigenthimliche Gewohnheit haben auf seichten Sandufern sich in den Sand zu verstecken, so dass von dem Krebsthier nur Antennen und Augen nebst einem geringen Theil des RLöckens, welcher ibrigens sandfarbig ist, sichtbar wird, von diesen aber nur die Augen noch iber dem Sande sich erheben um nach Beute zu spähen. Wenn beunruhigt, eilen beide sehr schnell von einer Stelle zu der anderen, und es gräbt sich das Krebsthier in den MNand auf die Weise nieder, dass es diesen mit den Abdominalfässen aufwirbelt und somit schnell davon bedeckt wird; die kleinen Schollen wenden fir denselben Zweck die Röcken- und Afterflosse an. 2) Hippolyte-Arten, besonders H. Gaimardi, deren Farbe je nach dem Boden heller oder dunkler ist, so dass sie z. B. auf einem Floridéenboden eime intensiv rothe Farbe haben, auf steinernem Boden mit spärlicher Vegetation dagegen blässer sind. Schon Sp. Schneider” hat in den arktischen Fjorden des nördlichen Norwegens diese Beobachtung gemacht und ich habe daselbst Gelegenheit gehabt dieselbe zu bestätigen. 3) Dorschfische, besonders aber der gemeine Dorsch (Gadus callarias L.). Es haben die auf Felsenboden in geringer Tiefe vorkommenden Individen, die im Allgemeinen jungen Alters sind, eine röthliche oder rothbraune Farbe, welche mit den sie hier umge- benden Floridéen sehr wohl irbereinstimmt; diese werden von den sehwedischen Fischern »Bergtorsk», von den norwegischen »Taretorsk» genannt. Die älteren, in grösseren Tiefen lebenden sind dagegen graulich oder graubraun gefärbt. 1 Tromsö Museums Aaarshefter VII: Undersögelser av dyrelivet 1 de arktiske fjorde. KONGL. SV. VET. AKADEMIENS HANDLINGAR. BAND. 23. N:o Å. 71 4) Pleuronectiden. Es zeigen diese im Allgemeinen die Fähigkeit ihre Farbe je nach dem Boden zu wechseln, und man kann sich von diesem Farbenwechsel auch in Aquarien uöberzeugen. So ist eine solche Umänderung in dem Fischaquarium der zoologischen Station zu Kristineberg oft auf Pl. platessa, Pl. flesus und Pl. limanda wahrgenommen. Als ein Beispiel der Schnelligkeit, mit welcher dies geschieht, mag angefivhrt werden, dass ein Exemplar von Pl. cynocephalus innerhalb 36 Stunden seine beim Einfangen dunkelbraune Farbe gegen die graue Cementfarbe des Aquariums ausgestauscht hatte. Durch diese Fähigkeit mögen auch, wie mir scheint, die grossen Variationen, die hekanntlich unsre sämmtlichen Pleuronectiden auszeichnen, wenigstens zum Theil ihre Erklärung finden. Die Vermuthung liegt nämlich nahe, es zeige in jedem Falle die Scholle die Farbe des Bodens, auf dem sie gefangen wird, und es scheinen auch die kleineren, jungen Exemplare, die im Allgemeinen heller sind, einen Beweis hierför zu liefern, denn allbekannt ist, dass diese in geringeren Tiefen und am liebsten bei seichten sandigen Ufern vorkommen. Es sind die hier vorgefihrten Arten einer natäörlichen oder könstlichen Verkleidung die eimzigen, die, meines Wissens, innerhalb unserer Meeresfauna aufzuweisen sind, und es nimmt folglich, ihnen gegeniber, die Maskirung, welche wir bei den Oxyrrhynchen kennen gelernt, eine ganz eigenthimliche und gesonderte Stellung ein. És handelt sich nämlich bei dieser erstens nicht um einen schon von der Natur aus, durch Form oder Farbe, gegebenen Schutz, auch zwettens nicht um einen solchen, der durch Zusatz fremder Gegenstände einmal för Alle zu Stande gebracht wird, noch drittens um eine je nach der Beschaffenheit des Bodens wechselnde Farbe, noch endlieh von einer Bedeckung, welche so zufällig ist, dass sie das Thier nur bei völliger Ruhe tragen kann, sondern es wird hier durch de Thätigkeit des Thieres, unter Vermittelung ganz beson- derer Anpassungen des Körpers, em Klead fremden Ursprungs angelegt, das nicht nur die natiirliche Farbe, sondern nebenbei oft die natiirliche Form des Thieres zur Ähnlichkeit mit der jedesmaligen Umgebung umgestaltet. Und es ist schliesslich die nicht zu verläugnende Thatsache hervorzuheben, dass dieses Kleid nicht unter jedem Verhältniss dasselbe bleibt, sondern je nach der Unterlage ge- wechselt wird, ein Umstand, der, meines Erachtens, von einer unter den Meeresthieren zwar einzig dastehenden Fähigkeit der Anpassung zeugt. INHALT. Seite. Fine T6UD Og os Re bd a ae ke Ae oe don bre at är Er RA bär År AO EEE fö SA IS EEE BREES RN RR SYNKA 3. I. Die Maskirung bei den skandinavischen Oxyrrhynchen beobachtet =sooooooooooossoo ooo oso soon DÅ II. Die Anpassungen der ganzen Oxyrrhynechen-Gruppe an den Zweck der Maskirung. =. 16. 4) durch Angelhäkehen des Kopfbrustschildes und der Thorakalfässe..ssmooss see 17. B£) durch besondere Bewegungsfähigkeit der Scheerenfiässe =. 2 2 (EE BET EERO PN OT 21. C)durch IDriäsenabsonderung|gewisser ,Mundtheylecs sf =5o55 ee ee NS Sa 28. III. Die Verschiedenheiten der einzélnen, hinsichtlich der Maskirung untersuchten Gattungen und TANDE T: i mvg pp orga optrg BEE DE onde ob Bret Rå a Ar a Be BEE EA SE BREF A AR AE ER REA TIGER 31. IV. Der muthmassliche Grund und Zweck der Maskirung der Oxyrrhynchen, nebst Vergleich mit 63. analogen; hällen: aus, der, nordischen Meeresfaunajt fogoocosoo oo förser pt TE vr ME ENT Br ($ ii rd Ford I Man TE | ig Fig. » 2 Do DS > dl » Do » (05 DING » » » 10. Die den Figuren beigesetzten Bruchzahlen geben die Vergrösserung an. Skandinavische Oxyrrhynchen. Hyas araneus L., von oben. 15/1. a » » von der Seite; der rechte Scheerenfuss unter den Körper zur linken Branchialregion sich streckend. » » von oben, links; der linke Scheerenfuss bis zur hintersten Häkchengruppe der linken oberen Bogen reihe sich streckend. » » zwei Häkehengruppen derselben, vorne doppelten Reihe. » » der zweite linke Thorakalfuss, von hinten. » coaretatus LrAcH, von unten; der linke Scheerenfuss unter den Körper zur rechten Branchialregion sich streckend. 15/1. Eurynome aspera PENN. 4/4. » » Rickenwarzen. Stenorrhynchus rostratus T., Weibehen, mit nach hinten gestrecktem Hinterkörper. 4/1. Inachus dorsettensis PENN. 3/4. Akad. Handl. BA 23. No 4. i af Centraltryckeriet, Stockholm . Na Så I I ' Pericera eutheca STIMPSON. 2/1. » trispinosa LATR. 2/1, » cornuta LATR. 1/4. Microphrys bicornutus LATrR. 25/1. Naxia diacantha DE Haan. 15/1. Halimus tumidus DANA. 25/1. Chorinus aculeatus M. Epw. 25/1. » heros HErBST. 15/1. - K. Vet. Akad. Han eriet, Stockholm. < Centraltryck A. Ekblom del.et lith. Si [1 de tl C ; [OT ONRG SI | Vsa std] H SK FELYT [co =) 9 = 2 fa SÖ off Pisa armata LATR. 1:5/4. Libinia dubia M. Bow. 11. Huenia proteus DE Haan. 25/1. Tyche emarginata Wurre. 2/1. Lissa chiragra HerkBsr. 1/4. Hemus cristulipes A. M. Epw. 5/1. Acanthonyx lunulatus LArr. —2,5/1. Mithraculus coronatus HErRBST. 2/1. Othonia quinque-dentata BeLL. 2/1. Ae Ian Centraltryckeriet, Stockholm . 24. a K.Vet. Akad. Handl. Bd. 23. A. Ekblom del. et lith. a STR AN | TANDE SE kätndery dd LR uu 7 r k Y fe b » HYRA SE veten RSA LG ARR AR sj F [RUE SSG EE KESO Nn ' I IE OM ÖRON. rå th SAST ÖN så ATA bön UNS d LUBETS RR kt SINvoe sä » » CE of CA RS I (or) 72 S Micippa Haanii STIMPSON. 15/1. » » » Maja verrucosa M. Epw. 1/4. Paramithrax Peronii A. M. Epw. Hyastenus oryx A. M. Epw. 15/1. Doclea muricata M. Epw. 25/1. Leptopodia sagittaria FABR.: links ein vergrösserte, Stäck des linken Rostralrands. 1,5/1. Podochela Riisei STIMPSON; links die vergrösserte linke Rostralseite, von vorne gesehen. 3/1. Platylambrus serratus M. EDw. 25/4, I Rostrum, Orbitalgegend und vordere Magenregion von der Seite. 3 len ING Där N MD) K Vet Akad. Handl. Bd SN KSCCAAACES - PP års & CA RNE Centraltryckeriet, Stockholm A Ekblom del. et lith. I | a - Halv ön ) 19 ar 200 ene 2 ikea sl Hör A$ I ; 2 ; Å p Y så AT EA a = K RET 2 ? dj LJ - Fersen Ga Nl Gahustisnsne kd medtogs na dare >MtaraelkotaY ÖRA "HARG anistraoo ssk nov adanoeebantt backa Hoa ansoson enrkh nov tneqesvslligeM s2sjavd nadses skock fyronmar mb aov saxat nsdlaessb iboqeadt boy -0x07 Ge ök cbirsot wh Hort sstlalnmsitrbh störas S Ny ty mdlossoh sht fOxg zh Händogrsuf) SInlornAs slotkrtsasalon 2949 meb nov tadask so eh tt ostasbiltand Niss skuld rensa H sintybaps atedisH nov 219q5d lh shit finans farkandskala 204290 mob ooov ast ns adv svider ng sak (A SR äl AT OM erogena mov stag fossil ab pen Ae örlesdnenew sansj| mob nov at 019 ar man NY and a MCA Unore't retbiment 107 svg et otobsit Arad tunes s195bm To yttlatbsrt A+ År 11 » SJ Vertikalsehnitt durch ein Angelhäkehen nebst angrenzenden Theilen des Panzers mit dem chitinogenen Epithel und Bindegewebe von Hyas coarctatus LErAcH. Erstes Maxillarfusspaar von Hyas coarctatus LEAcH. Coxo- und Basipodit desselben Kieferfusses, von der inneren Kante gesehen. Vergrösserter dräsenhaltiger Theil der folgenden Fig. 5. Querschnitt des Coxopodits desselben Fusses. Links ein Angelhäkchen, rechts ein Häkcechen, von dem jenes wahrscheinlich stammt, aus der allgemeinen Filzdecke des Körpers von Herbstia condyliata HERBST. Links ein "Angelhäkchen, rechts ein Häkchen, von dem jenes wahrscheinlich stammt, aus der allgemeinen Filzdecke des Körpers von Mithrax verrucosus M. Epw. Links ein Angelhäkchen, rechts ein Häkechen von dem jenes wahrscheinlich stammt, aus der allgemeinen Filzdecke des Körpers von Paramithrax Peronii A. M. Epw. Angelhäkchen von Pericera cornuta LATR. 0 O2 K Vet. Akad. Handl. Bd Centraltryckeriet, Stockholra. Auctor del., A Ekblom litnh. vå KONGL. SVENSKA VETENSKAPS-AKADEMIENS HANDLINGAR. Bandet 23. N:o 5. MUSCI ASL.E BOREALIS. BESCHREIBUNG DER VON DEN SCHWEDISCHEN EXPEDITIONEN NACH SIBIRIEN IN DEN JAHREN 1875 UND 1876 GESAMMELTEN MOOSE MIT BERUCKSICHTIGUNG ALLER FRUÖHEREN BRYOLOGISCHEN ANGABEN FUR DAS RUSSISCHE NORD-ASIEN VON S..O. LINDBERG unp H. W. ARNELL. ERSTER THEIL LEBERMOOSE. DER K. SCHWEDISCHEN AKADEMIE DER WISSENSCHAFTEN VORGELEGT DEN 10 OCTOBER 1888. Eve STOCKHOLM 1889. KONGL. BOKTRYCKERIET. P. A. NORSTEDT & SÖNER. GETA RMNO lek OS OLAI ve FA TESLA Ht Vi VV OFTICIREPEGE VIKA HEROES HA AAA AON HG FA00N6 VTP IOEMEA RN (089 PED oa Ne KtbtLAT VAG VI OMOFPHROIRAD UNH DIM | vr NA RAS UREA 20 BOTEVERERA EA YO DO IDO EON AtE AR OSE ARR J AOV + ATA HBE NER av OHTAGARO Ar NETA | TÄT. HOK TENA APOOMAAETd: IN S | d ÖN KR amen OR Kd IRAN UNAEM EL ET Ba, AKA HUTTON OF RUE Y 3 5 PERL. BUDO RA VA ; MARG hb PÄRON Ar AA YINOE, AROR I. Verzeiechniss der im russischen Nord-Asien gefundenen Moose.”) In diesem Verzeichniss werden alle die Moose bericksichtigt, von welchen ich selbst Exemplare aus dem russischen Nord-Asien gesehen habe, oder von welehen ich in der Litteratur angegeben fand, dass sie in diesem Bezirke gefunden worden sind. Das von mir untersuchte Material wnfasst in erster Reihe die von mir auf meiner Reise nach Sibirien im Jahre 1876 gesammelten Moose, wie auch die von D:r A. N. LUNDSTRÖM im Jahre 1875 und von Professor J. SAHLBERG im Jahre 1876 vom Jeniseithale heimgebrachten Moossammlungen. Meine Reise nach Sibirien im Jahre 1876 machte ich als Mitglied einer von Professor A. E. NORDENSKIÖLD ausgesandten Land-Expedition, zu welcher die Kosten von Herrn Baron D:r O. DICKSON bestritten wurden. Die botanischen Untersuchungen der Expedition waren Herrn Rektor M. BRENNER und mir anvertraut, wobei es uns beiden oblag, Gefäss- pfilanzen zu sammeln. Ausserdem sollte sich Rektor BRrREnneEr den Flechten und Pilzen und ich mich den Moosen und Algen widmen. Die Reise ging iöber Petersburg nach Tjumen am Ufer des Turaflusses, jenseit des Uralgebirges, von dort mit dem Dampfschiff nach Tomsk und dann auf der Landstrasse nach Krasnojarsk am Ufer des Jeniseiflusses. Am 8. Juni langte die Expedition in Krasnojarsk an. Von Krasnojarsk aus reiste die Expedition langsam den stolzen Jeniseifluss hinunter bis zur Malo-Briochovskij-Insel, 70? 30 n. Br.; am 13. August begab sich die Expedition auf die Rickreise den Fluss aufwärts bis nach Jeniseisk, wo die Heimreise nach Schweden am 22. October angetreten wurde. Doctor A. N. LUNDSTRÖM war ein Mitglied von Professor NORDENSKIÖLD's See-Expedi- tion nach dem Jenisei im Jahre 1875. Er traf nach mehreren Excursionen auf Novaja Semlja ”) und nach einem kurzen Besuche am 8. August unter 72” 18 n. Br. auf der Westkäöste der Samojedenhalbinsel (Jalmal) am 15. August in Dickson's Hafen, 73” 30' n. Br., ein. Von dort folgte er dem Professor NORDENSKIÖLD den Jeniseifluss aufwärts. Am 30. Sept. langte die Expedition in der Stadt Jeniseisk an. Von den auf dieser Reise ge- sammelten Moosen sind die auf der Samojedenhalbinsel und die am Jenisei nördlich von 1) Professor S. O. LINDBERG hat die lateinischen Beschreibungen der neuen oder kritischen Lebermoose, ebenso wie alle anderen in lateinischer Sprache geschriebenen Original-Theile des Manuskripts und die aus- fihrlicheren synonymischen Angaben bei den Lebermoosen verfasst. Ausserdem hat er meine Bestimmungen der Moose in allen den Fällen, wo hinter dem Fundorte zwei Ausrufungszeichen stehen, kontrolirt. Die äbrigen Theile der Abhandlung wurden vom Unterzeichneten verfasst. H. WILH. ÅRNELL. ?) Die auf Novaja Semlja gesammelten Moose werden in dieser Publikation nicht beräcksichtigt. S. O. LINDBERG UND H. W. ARNELL, MUSCI ASIZ BOREALIS. I. LEBERMOOSE. Verzeichniss der Stellen, an welehen von der schwedischen Expedition nach Sibirien im Jahre 1876 Moose eingesammelt wurden. Im Permischen Gouverne- ment westlich vom Ural- gebirge.!) Kungur gebirge In Nord-Asien westlich vom Jeniseithale. Am Grenzzeichen zwischen Europa UTA HAL STE IEA A rs Ba tfn na Am Grenzzeichen zwischen den Per- mischen u. Tobolskischen Gou- Mer emIe nen = see a Irene Tjumen am Ufer des Turaflusses.. Artamanojova am Ufer des Tobol- ITU SSCSEE se ed ade et SEA ENE Seljekina am Ufer des Irtischs -..- Samarova » » » » SES Njeolevka am Zusammenflusse von QObifund ET fSChANA Ser Surgut am Ufer des Obs........---- Kalimski» » DET LED) INR RUE LE INTET DIN Hiss Narym » » Do D Im Jeniseithale. Territorium montosum. Krasnojarsket ec = Aas fer 4 Verschiedene kärzere Excursionen zwischen Krasnojarsk und der Mindung des Angara ae Makokovo 3'5 Meilen sädlich von Jeniseisk silvosum meridionale. Jeniseisk FÅTT) fS1LE BOM nomoro asp alt Lyra SSBR SIE Gorinskij volok Kolmogorova Nasimova Nikulina Stolba 1) Obgleich nicht in unserem Gebiete (dem russischen Nord-Asien) gesammelt, Zwischen Kunugur und dem Ural-| EE Datum icher en Breite- Da CET Xcursionen. grad. | 57”30' | Mai 15, 16 Mai 17 OM Mai 19 Di Mai 22 HUT Mai 23 57'30' | Mai 24 39” Mai 293 61” Mai 26 61” | Mai 27, 28 6110 | Mai 30 61” Mai 31 59”40' Juni 1 59” Juni 2 56” IJuni10—135 Juni16—18 38 Juni 18 ocnr JJuni21—25 28720 59”10' | Juni 26,27 59”20' Okt. 3 539730 Okt. 3 5935 | Juni 29 60”20' | Juni 30 60”20' Juli 1 oxo I JO La | Sept. 30 Zwischen Vorogovo und Asinovo-. (AST OM OR SSE SSBR ESSER T. silvosum septentrionale. I Die Mändung der Potkamina Tun- guska Lebjedevo (Insarovo) Novo Sjolovskoje TIAGO odscocrosorosroersseseosoo-- Verknje Imbatsk Alinskoje Fatjanova Novo Saljeskaja Mjelnitsa T. subarcticum. Troitskij Klosterdorf (Monastirskaja) Die Ufer der Nischnaja Tunguska 2'5 Meilen aufwärts MTjurukanskat.— sccrssss are oe Se VADINA sg 5 Ark STEEN Ust-Kureika Karasino Gorelevo Igarskoje Plachino Kantaika (nur von J. SAHLBERG besucht) Fä tap OvSKOJe je spor. does AS SAN Verschininskoje T. areticum. Djudinkara.. ce BARN AN Saostrovskoje Tolstoinos Die Nikandrovskij-Insel..oooooo---- Die Malo-Briochovskij-Insel......--- vom Uralgebirge gesammelten Moose im folgenden Verzeichniss aufgenommen, Datum Breite- E der grad. xXcursionen. Juli 3 6125" | Juli 4, 5 6127 Juli 5 oom |) Juli 6 OTO | Sept. 28 FR Jul CS | Sept. 27 6215 | Sept. 26 6225 Juli 8 6315 | Sept. 25 6325 Juli 9 ad Juli 10 645 | Sept. 23 655 Juli 11 6535" | Juli 11, 12 6550 | Sept. 20 Juli 13, 14 65755" | Juli 16, 17 66” Sept. 19 nasvav I dan NO SC | Sept. 18 6655 | Juli 20 67"10' | Sept. 16 67”20' | Juli 21 685 | Juli 22, 23 6815 | Sept. 15 6825 6835 | Juli 25 69” Juli 26 6935 | Juli 27— Aug. 8 69”40' | Sept. 10 7010 | Aug. 25— Sept. 6 70”20' |Aug.13—24 70”30' | Aug. 11,12 werden doch die westlich KONGL. SV. VET. AKADEMIENS HANDLINGAR. BAND. 23. N:O 5. 5 den Briochovskij-Inseln gesammelten besonders wichtig, weil sie Aufschlisse iber diese in bryologischer Hinsicht völlig unbekannten nördlichen Gegenden geben. Die von mir und Doctor LUNDSTRÖM in Sibirien gemachten wissenschaftlichen Samm- lungen wurden alle von Professor NORDENSKIÖLD dem Reichsmuseum zu Stockholm ge-- schenkt; dieses Museum besitzt daher Exemplare von den von uns gesammelten Moos- Formen und hat das Dispositionsrecht iber alle vorhandenen Moosdoubletten. Professor J. SAHLBERG schloss sich der schwedischen Expedition nach Sibirien im Jahre 1876 an, und diese hatte unter dem grössten Theile der Reise sich seiner Gesellschaft zu erfreuen. Die Reise von Jeniseisk nach Dudinka machte er jedoch auf eigene Hand. Nebst seinen entomologischen Untersuchungen machte Prof. SAHLBERG mehrere schöne bryologische Entdeckungen, besonders an den Kalkfelsen bei Kantaika (68” 25' n. Br.), welche Stelle von der Expedition nicht besucht wurde; seine sibirische Moos-Samm- lung wurde mir freundlichst zur Bearbeitung iberlassen. Die Bearbeitung der genannten Moossammlungen ist sehr möhsam und zeitraubend gewesen, da das Material sehr gross war und ich mit der grössten Vorsicht die Bestimmungen machen musste. Ich hatte iberall neue Formen in Verdacht, weil das Material aus der Mitte eines sehr grossen, in bryologischer Hinsicht noch beimahe völlig unerforschten Landes herstammte. Ich habe mir bei der Bearbeitung als das wichtigste Ziel aufgestellt, die Moose möglichst sicher zu bestimmen, um einen festen Grund fir die kommende weitere Erforschung der Nordasiatischen Moosflora zu legen. Die mir bekannten älteren Publikationen, welche die bryologischen Verhältnisse des russichen Nord-Asiens behandeln, und deren Standortsangaben in dem folgenden Ver- zeichnisse wiedergegeben werden, sind: Borszezow E. G. et G. G.: Musci Tatmyrenses, Boganidenses et Ochotenses. Die in dieser Abhandlung erwähnten Moose wurden alle von MIDDENDORFF gesam- melt und zwar im Jahre 1843 (26 Arten) an den Taimyr- und Boganida-Flässen und im Jahre 1844 (30 Arten) bei Ochotsk. GOTTSCHE, LINDENBERG et NEES AB ÉSENBECK, Synopsis Hepaticarum (Hamburg 1844). Enthält nur sehr wenige Angaben von Nord-Asien. WEINMANN, J. A., Syllabus muscorum frondosorum hucusque in imperio Rossico colleetorum , p RO 2 q | (Bullet. de la Société Imp. des Nat. de Moscou, Tome XVIII, 1845). MöLLERr, C., Synopsis muscorum frondosorum omnium hucusque cognitorum (Berlin 1849 und 1851). LINDBERG, S. O., Contributio ad floram cryptogamam Asim boreali-orientalis (Acta societatis scient. fennice, X, Helsingfors, 1872, p. 223—280). Enthält ein Verzeichniss der von den Herren MAxImovicz, FR. SCHMIDT und GLEHN im Amurgebiete (96 Arten), auf Sachalin (74 Arten) und ausserdem in Japan (33 Arten) gesammelten Moose, In der wichtigen Abhandlung werden viele neue Arten beschrieben. 6 S. 0. LINDBERG UND H. W. ARNELL, MUSCI ASLILE BOREALIS. I. LEBERMOOSE. ScHMIDT, FR., Wissenschaftliche Resultate der zur Aufsuchung eines angekiindigten Mammuth- cadavers von der Kaiserlichen Akademie der Wissenchaften an den unteren Jenisei ausgesandten Expedition. (Mémoires de Facad. imp. des sciences de St. Peters- bourg, VII:e série, Tome XVIII, N:o 1, 1872.) 5. 131—132 werden 16 vom Herrn Hofrath C. GIRGENSOHN in Dorpat bestimmte Moosarten aufgerechnet. ARNELL, H. W., Journey to Sibiria (Rev. Bryol., 1877, p. 33—41). GEHEBB, Å., Beitraqg zur Moosflora des westlisehen Sibiriens (Flora, 62 Jahrgang, 1879, p- 471—480). Ein Verzeichniss der im Jahre 1876 in West-Sibirien vom Grafen WALDBURG-ZEIL gesammelten 31 Moos-Arten. Mörrer, C., Musei Tschuctsehici (Botanisches Centralblatt, 1883, Bd. 16, p. 57—63, MM, RED Beschreibung der von den Bräödern Dr. ArtäurR Krause und Dr. AUurREL KRAUSE im Jahre 1881 auf der Tschuctschen-Halbinsel gesammelten Moose; 76 Arten, von welchen 29 för die Wissenschaft neu sind. SAnN10, C., Beschreibung der Harpidien, welche vornelimlich von Dr. ARNELL während der schwedischen Expedition nach Sibirien im Jahre 1576 gesammelt wurden. (Bihang till K. Sv. Vet.-Akad:s Handlingar, Band 10, N:o 1, Stockholm 1885.) SANIO, C., Bryologische Fragmente, II und III (Hedwigia 1887). Dagegen konnte ich den Inhalt von N. MARTJANOFF's: Materialien zur Flora von Minussinsk (Arbeiten der Naturf. Ges. an der Kais. Universität, Kasan, 1882, Band XT, Heft 3) in dem Verzeichnisse nicht bericksichtigen, weil es mir nicht gelungen ist, diese Arbeit - zur Einsicht zu erhalten. Nach brieflicher Mittheilung von Dr. V. F. BROTHERUS in Helsingfors hat dieser neulich alle die von Herrn MARTJANOFF in der Umgegend von Minussinsk gesammelten Moose zur Bearbeitung zugesandt erhalten; eine neue Publikation iäber die Moosvegetation dieser Gegenden ist somit bald zu erwarten. In der systematischen Anordnung und in der Nomenklatur habe ich mich nach S. O. LINDBERGS: Musci Scandinavici in systemate novo naturali dispositi (Upsala, 1879) gerichtet. An einzelnen Stellen sind von Professor LINDBERG selbst Veränderungen gemacht worden. Bei den Arten fihre ich im Verzeichnisse an: 1) die nothwendigsten Synonymen, 2) Beschreibungen der neuen oder weniger bekannten Arten, Varietäten und Formen, 3) die Fundorte im Gebiete, 4) eine Uebersicht der Verbreitung, besonders im Jenisei- thale, 5) die Standorte, 6) die am häufigsten vergesellschafteten Moose, 7) den Zustand der Fräöchte an den eingesammelten Exemplaren von Laubmoosen, 8) die sonstigen Be- merkungen iber Variationen u. s. w. Die Beschreibungen der neuen oder kritisehen Arten, Varietäten oder Formen der Lebermoose wurden alle, wie schon oben angefihrt wurde, vom Professor S. O. LINDBERG gätigst abgefasst. Fär mehrere ältere Arten, die fröher nur in kleineren Publikationen KONGL. SV. VRT. AKADEMIENS HANDLINGAR. BAND. 23. N:0O 5. id beschrieben wurden, habe ich ausserdem kurze Beschreibungen oder Andeutungen der wichtigsten Charaktere beigefirgt, meistens mit den Worten der Original-Beschreibung, da ich aus eigener Erfahrung weiss, wie schwer es häufig ist, solche in den verschiedenartigsten Zeitschriften zerstreute Publikationen zur Einsicht zu bekommen. Wie schon aus dem Verzeichnisse der Excursionsstellen im Jahre 1876 (S. 4) her- vorgeht, habe ich nach dem Vorbilde von J. SAHLBERG" und N. J. Scnrutz” das Jenisei- thal in vier Territorien getheilt. Diese werden genannt T. montosum, als dessen Nord- orenze die Mändung des Angaraflusses angenommen wird, T. silvosum zwischen den Mindungen des Angara und des Nischnje Tunguska, T. subarcticum, das mit der Wald- orenze, ungefähr bei 69” n. Br., endet, und T. areticum, die Gegenden nördlich von der Waldgrenze. Ausserdem habe ich das T. silvosum in zwei Theile, meridionale und septentrionale, getheilt; die Grenze dieser zwei Theile bildet die Mindung des Potka- mina Tunguska. Eine Theilung des angedehnten Jeniseigebietes schien mir allerdings der Uebersichtlichkeit wegen praktisch berechtigt; dass die von mir, ebenso wie von den Herren SAHLBERG und SCHEUTZ, angenommenen ”Territorien auch durch Verschiedenheiten der Flora eine pflanzengeografische Berechtigung haben, werde ich weiter unten zeigen. In dem Verzeichnisse der Fundorte der Arten benutze ich folgende Abkörzungen: F1. Jen. = Flora Jeniseensis, FI. Ob. = Flora Obiensis, T. mont. = Territorium montosum, T. silv. mer. = T. silvosum meridionale, T. silv. sept. = T. silvosum septentrionale, T. subarct. = T. subarcticum, ”T. arct. = T. arcticum. Zwei Ausrufungszeichen nach einem Fundorte bezeichnen, dass Prof. 5. O. LINDBERG meine Bestimmung von einem Exemplare der bezöglichen Art von diesem Fundort kontrolirt hat, een Ausrufungszeichen, dass ich von diesem Fundort heimgebrachte Exemplare gesehen habe; Fundorte (vom Je- nisei) ohne Ausrufungszeichen gränden sich nur auf meine Reise-Notizen. Bei den Fund- orten wird stets angegeben, ob die Arten an denselben fruchtend angetroffen wurden; ob die sterilen Moose mit Blithen versehen waren oder nicht, wird aber nur in dem Falle angegeben, wenn dieser Umstand bei der Bestimmung der Art von mir notirt wurde. 1) J. SAHLBERG, Bidrag till Nordvestra Sibiriens Insektfauna. (K. Sv. Vet.-Akad. Handlingar, Band 16, N:o 4, 1878, pag. 5. 2) N. J. ScHrutz, Plantae vasculares Jeniseenses (Ibid., Band 22, N:o 10, 1888). 8 S. O. LINDBERG UND H. W. ARNELL, MUSCI ASIA BOREALIS. I. LEBERMOOSE. HEPATICAE. 1. MARCHANTIACEERE. A. SCHIZOCARPA. ae. MARCHANTIE ZE. 1. Marchantia MArcu.-F., MIiCH. 1. M. polymorpha L. F1. Jen. T. mont.: Krasnojarsk!, das Jeniseiufer am 18. Juni; T. silv. mer.: Jeniseisk massenhaft & und fr.! (hier auch von M. MARKS gesammelt), Antsiferova, Nikulina, Stolba, Vorogovo, Asinovo A!; T. silv. sept... Potkamina Tunguska, Lebjedevo, Novo Sjolovskoje, Tschulkova, Verknje Imbatschna, Alinskoje, Fatjanova!, Novo Saljeskaja, Mjelnitsa; T. subarct.: Nischnje Tunguska, Selivanina, Kureika, Gorelevo, Plachino, Polovinka, Ver- schininskoje fr.!!; T. arct.: Dudinka mit Brutknospen! (hier auch von A. N. LUNDSTRÖM gesammelt), Saostrovskoje, Tolstoinos fr.! (hier auch von J. SAHLBERG gesammelt), die Nikandrovskij-Insel fr.!, die Malo-Briochovskij-Insel, Mesenkin 71” 20' n. Br. mit Brutknospen! (A. N. LUNDSTRÖM). F1. Ob.: Njeolevka mit Brutknospen! Im Amurgebiete bei Tyr fr. (SCHMID'T). Im Jenisei-Thale häufig, nicht spärlich und gewiss auch fast iberall fruchtend, obgleich dieses Verhältniss nicht sicher aus meinen Reise-Notizen hervorgeht. Auch auf Spitzbergen und in Grönland verbreitet. Am Jenisei wächst die Art am gewöhnlichsten innerhalb des Bezirkes der Ueberschwemmungen auf den flachen Schlammufern des Flusses, äbrigens auch in Sömpfen, so z. B. bei Asinovo und Fatjanova, oder auf alten Feuer- stellen. Bei Jeniseisk mit Barbula convoluta und Funaria hygrometrica vergesellschaftet. 2. Chomoecarpon CorD., LINDB. p > Cyathophora B. GR, in GRAY. Nat. Arr. Britt. Pl, 1, pp. 678 et 683, n. 321 (1821). Chomocarpon (falso Chomiocarpon) Corp. in Opiz. Beitr., 1, p. 647, n. 5 (1829); in StURM. Deutschl. F1. 2, fasc. 22 et 23, p. 71 (1832). Linpgz. Hepaticol. utv., pp. 6 et 16 (1877); Musc. scand., p- 1, n. 2 (1879); in Act. Soc. F. Fl. fenn., 2, n. 3, p. 4 (1882). Preissia CORD. in OPIZ. op. cit., p. 647, n. 4 (1829); in STURM. op. cit., p. 66, tab. 18 (1832): forma anomala! NEEs. in LINDL. Introd. Nat. Syst. Bot., 2. ed., p. 414 (1835); Naturg. eur. Leberm., 4, p. 53, n. 2, et p. 113, n. 4 (1838). Ad Muscos veros pleurocarpos pertinet Cyathophorum Paris. Prodr., pp. 33 et 52 (1805). Planta typica sub nomine aptissimo generico Chomocarpi (x&£ua tumulus, et ideo false Chomiocarpon) describitur a COorpDa 1 c., forma ejus degenerata tamen et anomala ab eo ut Preissia n. gen. 1. ce. depingitur. Qua causa illud nomen salutare, sententia nostra, coacti sumus. KONGL. SV. VET. AKADEMIENS HANDLINGAR. BAND. 23. N:0'5. 2) Species unica, sed valde varia, duas tamen formas precipuas ostendit, inter quas differentiam acutam invenire impotentes sumus, et quarum prior systema vegetabile, po- sterior idem fructificativum melius evolutum possidet. 2. OCh. quadratus (ScorP.) LINDB. Seepissime autoica, tota planta major et plus minusve viridis, fronde majore et presertim latiore, receptaculo carpocephali quadrato-rotundo, supra subplano et ob margines loculorum quatuor connatos optime cruciatim cristato, cristis obtusis, thecis paucioribus (sxpé solum 4—2) et vulgo minoribus, sporis distincte minoribus, exosporio minus laxo et inflato meliusque endosporio adheerente, sepe pallidiore. Marchantia pileo hemispherico semiquadrifido quadriloculari Scorp. Fl. carn., 1. ed., p. 120, n. 4, excel. synon. Diu. (1760). M. quadrata ScoP. op. cit:, 2 ed.,'2, p.355, n. 1357, tab. 63, fig. 1356 (1772). Chomocarpon quadratus LiNDB. Hepaticol. utv., pp. 6, 16 et 48 (1877). IDE TSTEN SAVE fo USERS 9 OR men Nov. act. ACAA.ueOPp:, FB, tab. 09; fisk Vi 1 i(sed non: 2-4). F1. Jen., T. silv. mer.: Antsiferova fr.!! Oh. commutatus (LINDENB.) LINDB. Sepissime dioica, tota planta minor et plus minusve fuscopurpurea, fronde minore et presertim angustiore, receptaculo carpocephali subsemigloboso, supra valde convexo et irregulariter tuberculato, sed vix cruciato, thecis numerosioribus (usque ad 10) et vulgo majoribus, sporis distincte majoribus, exosporio magis laxo et inflato minusque endosporio adherente, intensius fusco-purpureis. Marchantia commutata LINDENB. in Nov. act. acad. Leop., 14, Suppl., p. 101, n. 3 (1829). Ch. quadratus "Ch. commutatus LINDB. in Act. soc. FE. FI. fenn., 2, n. 3, p. 4, in nota (1882). [DET INSEEE” SEPA SER 2 NERE Ene Nov. act. acad. Leop., 17, P. 2, tab. 69, fig. IV. Elateres earum duas spiras fasciiformes continent, que fascix marginibus optime inerassate, ut sine accuratiore examine facillime duplices erronee videantur. Cephalopodium bisuleatum, labiis sulcorum duobus — quatuor in unoquoque sulco et optime imbricatis. FI. Jen., T. silv. mer.: Asinovo fr.!!; T. silv. sept.: Mjelmitsa!!; T. subarect.: Plachino fr.!, Polovinka, Patapovskoje, Verschininskoje fr.!; 'T. aret.: Dudinka gemein und fr.! (hier auch von J. SAHLBERG gesammelt), 'Tolstoinos fr.!!, die Nikandrovskij-Insel an mehreren Stellen und fr.!! (hier auch von J. SAHLBERG gesammelt), die Malo-Briochovskij-Insel! In Kamtschatka nach G., L. und N.: Synopsis Hep. Zwischen 58—68” n. Br. zerstreut und selten wird diese Art nördlicher eine der hävfigsten. Auf Spitzbergen nur einmal (forma minor arctica) und in Grönland nicht gefunden. Bei Antsiferova auf einem durch die Ueberschwemmungen schlammbedeckten Stamm mit Timmia megapolitana und Stereodon arcuatus, bei Asinovo am grasigen Fluss- ufer, bei Mjelnitsa auf Kalkstein mit Myurella-Arten, Leersia contorta, Martinellia curta K. Sv. Vet. Akad. Handl. ' Band 23. N:o 5. 2 10 os. O. LINDBERG UND H. W. ARNELL, MUSCI ASIE BOREALIS. I. LEBERMOOSB. u..s. w. Nördlicher auf Erde an den flachen Flussufern, so z. B. bei Tolstoinos mit Mar- chantia, RBiccra glauca, RB. nuinima, Blasia, Bryum acutum, Br. argenteum, Funaria u. 8. w. oder am oberen Rande der Flussabhänge, so z. B. auch bei Tolstoinos mit Pohlia annotina, Barbula rubella, Swartzia montana, Amblystegium unecinatum u. s. w.; in den Nikandroyvskij und Briochovskij Inseln auf durch die Ueberschwemmungen schlammbedeckten morschen Stämmen von Treibholz mit zahlreichen anderen Lebermoosen, wie Anthelia nivalis, Ble- pharostoma, Jungermania incisa, Marsilia Neesi u. s. w. 3. Hepatica MicH., LInDB. 3. Hepatica conica (L.) LInDB. Fegatella RADDI; Conocephalus DUM. F1. Jen., T. silv. mer.: Jeniseisk massenhaft und fruchtend!!, Antsiferova!, Gorinskij volok!, Stolba A!!, Vorogovo!! (J. SAHLBERG); 'T. silv. sept.: Potkamina Tunguska massenhaft, Tschulkova, Novo Saljeskaja!; Mjelnitsa. Im Amurgebiete beim Dorfe Meo (SCHRENK), bei Tyr (SCHMIDT), bei Nikolajevsk und an der Bai de Castries 29 (MAXIMOVICZ). Durch das ganze Urwaldgebiet verbreitet und oft in grosser Menge auftretend. Bei Stolba auf schattigen Kalkfelsen mit Myurella gracilis; anderwärts innerhalb des Bezirkes der Ueberschwemmungen mit Timmia megapolitana, Astrophyllum silvaticum, ÅA. cuspi- datum, Hypnum Swartzii, Hypnum plumosum u. 8. w. auf schlammbedeckten Stämmen oder auf dem Boden in den durch die Ueberschwemmungen gebildeten, schattigen Sumpfen. 4. Asterella PAtis., TREVIS. Asterella PAtis. in Porr. (LAM.) Enc. méth., Bot. suppl. 1, p. 502, sp. I (1810); in Dict. sc. nat., 3, p. 257, sp. 1 (1816). TRrEvis. in Rend. TIrtit. Lomb., 7, p- 785 (1874). Fimbriaria NEBRsS. Hor. phys. berol., p- 44, n. 4, tab. 5, fig. 3 (1820). Hypenantron Corp. in Opiz. Beitr., 1, p. 648, n. 7 (1829). Rhacotheca BiscH. in SruB. Fl. azor., p. 12, tab. 14 (1844). Octoskepas GRIFF. Not. pl. asiat., 2, pp. 292, 298 et 343 (1849); Ic. pl. asiat., 2, tab. 69D, fig. I (1849). Algarum genus est Fimbriaria STACKH. in Mém. soc. Mosce., 2, pp. 95 et 96 (1809) = Odonthalia LynGB. 1819. 4. A fragrans (ScHLEICH.) TREVIS. F1. Jen., T. silv. mer.: Stolba fr.!! Im Amurgebiete bei Poddale fr. (MAXIMOVICZ). Ad hanc speciem sine dubio referri debet Marchantia saccata WAHLENB. in Ges. nat. Fr. Berl. Magaz., 5, p- 296, n. 39, tab. 7, fig. 3 (1811) e Kamtschatka. Perm. Gonuvern.: Kungur am Eingange der bekannten dortigen Grotte fr.!! (hier zuerst von M. BRENNER entdeckt). Bei Stolba sehr spärlich auf Kalkstein zusammen mit Myurella julacea; bei Kungur etwas reichlicher und auch hier auf Kalk wachsend. KONGL. SV. VET. AKADEMIENS HANDLINGAR. BAND. 23. N:0O 5. Jt 5. A. pilosa (WAHLENB.) TREVIS. F1. Jen., Terr. subarct.: Plachino am 23. August fr.!!; T. arct.: Tolstoinos am 30. August fr.!! An den beiden Standorten nur spärlich auf trockener Erde gesammelt. 5. Grimaldia RADD., LiNDB. Et in hoc genere et in antecedente operculum a cellulis duplo-triplo majoribus, quam theca ipsa construitur. Duvalia tenera GotTscCH. in G. L. N. Syn. Hep., fasc. 4, p. 554, n. 2, 1846 (Mar- chantia tenera Hoor. in KuNtTEH. Syn. pl. equin., 1, p. 45, 1822) genus novum (Platy- coaspis LInDB. Mss.) constituit, diversum e Chomocarpo absentia perfecta perianthii etc. et e proxima Grimaldia (Duvalia) receptaculo carpocephali maximo, tenero et pellucido, plano- convexo, sporogonia longe superante, ut umbraculiforme fiat etc. Specimina archetypa HUMBOLDTII non vidimus, sed sola hujus speciei (Pl. tenere LINDB.), a OL. GAY ad St. Antoine in Chile Aug. 1839 lecta et a MONTAGNE ut species diversa: D. Gayi in Ann. sc. nat., 3. ser., p. 354, n. 79, 1845 (D. brevipedunculata Mont. olim G. L. N. op: cit. p- 355) contra naturam publice data. 6. Gr. fragrans (BALB.) CORD. In Daurien nach G., L. und N.: Synopsis hepatic. var. inodora (WALLR.) LINDB. F1. Jen., T. silv. mer.: Antsiferova am 27. Juni fr.!! Auf Erde an einem Hägelabhange massenhaft und reichlich fruchtend und mit Cera- todon, Barbula rubella und Thyidium abietinum vergesellschaftet. Die Länge der Frucht- stiele 1'5—2 Cm. 7. Gr. pilosa (HORN.) LINDB. F1. Jen., T. mont: Schumicha 10 Meilen nördlich von Krasnojarsk!!; T. silv. mer.: Makokovo 3'5 Meilen sädlich von Jeniseisk sehr reichlich und fruchtend!!, Antsiferova am 27. Juni fr.!!, Stolba fr.!!; T. silv. sept.: Fatjanova am 23. Sept.!!, Mjelnitsa fr.!; T. arct.: Dudinka an mehreren Stellen fr.!! Im Amurgebiete bei Sommerdorf an der Bai de Castries und zwischen Hallbo und Möllki fr. (MAXxIMO- vIcz), bei Tyr und Bureja fr. (SCHMIDT). Perm. Gouvern.: Kungur!! Ueber das ganze Gebiet zerstreut, aber nur bei Makokovo und Antsiferova in grös- serer Menge, an den anderen Standorten sehr spärlich. Bei Schumicha mit Leersia rhab- docarpa var. gymnostoma und bei Antsiferova mit Hypnum strigosum in humösen Felsen- ritzen kieselhaltiger Gesteine. Bei Makokovo an einem niedrigen Flussabhange mit Hypnum plumosum, PBarbula unguiculata und B. fallar; bei Fatjanova an emem höheren Fluss- abhange mit Sauteria alpina vergesellschaftet.. Bei Stolba und Mjelnitsa auf Kalk, an der letzteren Stelle mit Sauteria alpina. Bei Dudinka auf nackter Erde auf den Spitzen der Tundrahögeln zusammen mit Bryum arcticum, Br. globosum u. s. w. Die Art ist auch för Spitzbergen angegeben. Die Länge der Fruchtstiele wechselt zwischen 1—4 Om. 12 S. 0. LINDBERG UND H. W. ARNELL, MUSCI ASIZ BOREALIS. I. LEBERMOOSE. Aream geographicam sat vastam possidet, ut multis locis Sibirix, Rossie borealis et florx scandinavicex observata. Qua causa non parum variat et ad magnitudinem, crassi- tudinem et ambitum frondis, et ad texturam in facie antica frondis, ut a cellulis nunce omnibus laxis, nunc medianis plus minusve incrassatis confecta, et ad altitudinem cepha- lopodii et magnitudinem carpocephali. Cum precedente numquam tamen confundi potest, semper satis superque structura interna frondis et receptaculi diversa. 6. Reboulia RADD. 8. R. hemispherica (L.) RADD. F1. Jen., T. mont.: Krasnojarsk spärlich!; T. silv. mer.: Stolba fr.!! var. longilanata n. var. Squamis ad insertionem carpocephali mire numerosis, tenuibus et longis. F1. Jen., T. silv. mer.: Uskij mys fr.!!; T. silv. sept.: Lebjedevo fr.!! var. gracilis (BIscH.) Beim Dorfe Meo an der Mändung des Amurflusses fr. (SCHRENK). Bei Krasnojarsk und Stolba auf Kalk; am letzteren Standorte mit Barbula rubella, Anomodon longifolius, Thyidium abietinum, Hylocomium rugosum, Myurella-Arten u. s. w. vergesellschaftet. Bei Uskij mys auf kieselhaltigem Gesteine zusammen mit Bartramia crispa, Stereodon cupressiformis, Pohlia cruda wu. s. w. Bei Lebjedevo auf emem durch die Ueberschwemmungen schlammbedeckten Stamme mit Hypnum concinnum und ÅArnellia fennmica. 7. Peltolepis LINDB. »Frons paroica (vel raro heteroica, h. e. et paroica et autoica, inflorescentiis femineis hic illic in fronde non evolutis), perennis, magna et lata, composita ab articulis (ramis) late obcordatis, apice emarginatis, planis, marginibus tenuibus, postice (subtus) remote breviterque squamosis, antice (supra) valde indistincte areolatis, areolis planis, cellulis epi- dermidis vix incrassatis, stomatibus valde numerosis. Cephalopodium in tenui emargina- tura frondis oriens, paullum fragile, postice profunde bicanaliculatum, in canaliculis cellulas cylindricas intus clavulato-inerassatas copiosas includens. Carpocephalum a receptaculo com- muni distinctissimo supra convexum; receptacula propria (radii) 6, rarius 3—8, obovata, teretia, supra crassiora, apice rima verticali bilabiata, angulo ad 40” usque deorsum spec- tantia. Thecce lacinie valde irregulares etc.» (S. O. LINDBERG, Monographia precursoria Peltolepidis, Sauteri& et Clevee [Acta soc. pro fauna et flora fennica, T. II, N:o 3, 18821.) 9. P. grandis (LINDB.) LINDB. var. sibirica (LINDB.) LINDB. P. sibirica LINDB. in Act. soc. F. Fl. fenn., 2, n. 3, p. 4 (1882). P. grandis var. sibirica LINDB. apud Soc. F. Fl. fenn. die 3 Febr. 1883; Meddel. Soc. F. FI. fenn., 9, p- 162, n. I (1883). KONGL. SV. VET. AKADEMIENS HANDLINGAR. BAND. 23. N:0O 5. 13 F1. Jen., T. arct.: Dudinka fr.!! (hier auch von J. SAHLBERG gesammelt). Specimina ad amussim simillima inter lapillos schisto-micaceos ad rivulum Skåkbekken, in regione alpina montis Knudshö, Dovrefjeld Norvegize, ubi in typum sensim transiit, Julii 13, 1882 legimus. Var. angustifrons LINDB. Frondibus gregariis, ad 15 mm. longis et solum ad 3 mm. latis, viridibus, tenuibus et subplanis, cuneato-linearibus vel linearibus, apice non vel vix latioribus et parum emar- ginatis, inflorescentiis numerosioribus, androecio elliptico-oblongo, cephalopodio humili, carpocephalo parvo, magis convexo. F1. Jen., T. subarct.: Verschininskoje fr.!; T. arct.: Dudinka am 28. Juli fr.!! Perfecte eandem formam in regione betulina montis Knudshö, ad cataractam parvam rupis micaceax supra 3 P P Kongsvold in Dovrefjeld Norvegize, Juli 16, 1882 legimus, R. FrRitZE et S. O. L. Bei Dudinka massenhaft auf feuchter Erde mit Sauteria alpina und Bryum-Arten vergesellschaftet. 8. HSauteria NEEs. Antheridia posita in ramo proprio (lobo frondis bifurce vel subdichotome), vel equimagno et juxta eundem femineum, vel longius infra e margine frondis, raro tamen ut ramulo parvo vel minimo e facie mediana postica frondis exeunte. Interdum frons, pe- rennis et sensim e basi moriens, dividitur tali modo in duas plantas nunc tandem proprias, quarum una feminea, altera mascula, ambo tamen minores quam lobi autoice plante, et vulgo mascula stirps rarior est quam eadem feminea. Qua causa typice autoica postea ob dissolutum angulum bifurcationis non raro dioica fit. Semel tamen eam vere paroicam, cornubus masculis, ut semper valde sparsis, usque ad insertionem cephalopodii disseminatis, invenimus. Quas observationes in plantis vivis dovrensibus mense Julii 1882 fecimus. Nullo modo FEzormotheca Mitt. in C. GoDMAN, Natural History of the Azores or Western Islands (1870), p. 325, n. 26 (cum specie H. pustulosa), cum Clevea nostra con- ferri potest, sed, nobis e specimine ab auctore ipso benigne misso judicantibus, contra conjecturam cum Myriorrhyncho LiNDB. in Act soc. F. Fl fenn., 2, n. 5, p. 7, n. 2 (1884) synonyma est, licet species optime diversa. Secundum stirpes, in insula Madeira Jan. et Febr. 1880 a R. FritZE lectas, idem genus Fimbriatella a GOTTSCHE in schedulis nomina- tum est. Structura frondis eadem in speciebus, et brasiliensi et azorica et canariensi, sed prima sime vestigiis organum generativorum inventa. 10. sS. alpina (N. B.) NEEs. F1. Jen., T. silv. sept.: Fatjanova!! (hier auch von J. SAHLBERG gesammelt), Mjelnitsa fr.!!; T. sub- arct.: Nischnje Tunguska!!, Gorelevo!!, Patapovskoje fr.!!, Verschininskoje fr.!!; T. arct.: Dudinka und Tolstoinos gemein und massenhaft fr.!! (hier auch von J. SAHLBERG gesammelt). An den säödlicheren Standorten fand ich diese Art nur spärlich; mit dem Licht- werden der Wälder (bei Patapovskoje) wird sie aber reichlicher und in der Tundraregion tritt sie, besonders bei Tolstoinos, geradezu massenhaft auf; sie ist auch auf Spitzbergen und in Grönland verbreitet. 14 S. 0. LINDBERG UND H. W. ARNELL, MUSCI ASIZ BOREALIS. I. LEBERMOOSE. Bei Fatjanova fand ich sie auf Erde an den Flussabhängen zusammen mit Grimaldia pilosa und Bryum-Arten, bei Mjelnitsa und N. Tunguska auf feuchten Kalkfelsen, bei Gorelevo wieder an den Flussabhängen und hier mit Pohlia eruda, Isopterygium pulchellum u. s. w. vergesellschaftet. Nördlicher wächst sie fast iberall auf nackter Erde, besonders auf den trockenen Spitzen der Tundrahögel und in den zahlreichen gegen den Fluss quer- gestellten Thälchen, in welchen der Schnee lange liegen bleibt. An dem letzten Standorte erscheint sie am reichlichsten und immer mit Bryum-Arten vergesellschaftet. Bei Tol- stoinos fand ich sie auch spärlich am flachen Flussufer zusammen mit Blasiu, Marchantia, Chomocarpon, Riccia glauca, R. minima, Bryum argenteum, Br. acutum, Br. calophyllum u. 8. W. B. CLEISTOCARP.AE. fp. RICCIEAZ. 9. Riceia MicH., RADD. 11. R. bifurca HoFrmM. F1. Jen., T. arct.; Tolstoinos fr.!!, die Nikandrovskij-Insel fr.!! Massenhaft auf dem Jeniseiufer zusammen mit Chomocarpon, Marchantia und anderen Ricceia-Arten. Das massenhafte Auftreten dieser und 3 anderer Riccia-Arten so nördlich wie bei 70? n. Br. ist sehr bemerkenswerth, weil diese Gattung fräuher nirgends so nördlich gefunden ist. In Schweden geht die nördlichste Art, Riccia glauca, nur bis zu 62” 30 n. Br. oder zur Provinz Medelpad. Fröchte am 23. Aug. (die Nikandrovskij-Insel) noch sehr jung, am 5. Sept. (Tol- stoinos) bald reif. 12. R. minima L. R. sorocarpa BiscH. in Nov. act. acad. Leop., 17, P. 2, p. 1053, n. 1, excl. synon. permult. et var. major, tab. 71, fig. IT (1835). F1. Jen., T. arct.: Tolstoinos fr.!!, die Nikandrovskij-Insel fr.!! (hier zuerst von J. SAHLBERG gesammelt). Perm. Gouvern.: Kungur am 16. Mai fr.!! An den flachen Ufern des Jeniseiflusses massenhaft innerhalb des Bezirkes der Ueber- schwemmungen zusammen mit R. bifurca. Bei Kungur fand ich die Art auf kalkhaltiger Ackererde mit Tortula truncatula und Phascum acaulon vergesellschaftet. Fröchte am 23. Aug. und 5. Sept. wie die vorgenannte Art, am 16. Mai (Kungur) alt und entleert. 13. R. glauca L. FI. Jen., T. arct.: Tolstoinos fr.!! Im Amurgebiete bei Achta (MAXIMOVICZ). Fir Jeniseisk, Asinova (J. SAHLBERG), Potkamina Tunguska, Verknje Imbatschna, Gorelevo und Polovinka habe ich ausserdem das Vorkommen von zwei verschiedenen Riccia-Arten notirt; da ich sonderbarer Weise von KONGL. SV. VET. AKADEMIENS HANDLINGAR. BAND. 23. N:o 5. 15 diesen Standorten nur Exemplare von AR. crystallina heimgebracht habe, bleibt es gegenwärtig unmöglich zu ent- - scheiden, auf welche anderen Ficcia-Arten diese Notizen sich beziehen. Massenhaft zusammen mit den zwei vorgenannten Arten an den Schlammufern des Jeniseiflusses. 14. R. fluitans L. R. centrifuga ARNELL in Rev. bryol. 4, p. 34 (1877). FI. Ob.: Njeolevka am Zusammenflusse von Ob und [Irtisch. Auf periodisch iberschwemmten Uferwiesen reichlich. Sie bildete auf der Erde rundliche im Diameter bis zu 20 Cm. weite Kolonien, von dessen älterer, bräunlicher und absterbender Mitte die Zweige nach allen Seiten ausstrahlten. 15. R. crystallina L., SCHMID. F1. Jen., T. silv. mer.: Jeniseisk massenhaft am 9. Sept. fr.!!, Gorinskij volok, Vorogovo fr.!, Asinovo (J. SAHLBERG); T. silv. sept.: Potkamina Tunguska fr.!, Verknje Imbatschna fr.!, Fatjanova fr.!! (hier auch von J. SAHLBERG gesammelt); T. subarct.: Kureika fr.!, Gorelevo fr. und massenhaft!!, Polovinka fr. und massen- haft!! (hier auch von J. SAHLBERG gesammelt); T. arct.: Saostrovskoje fr.! (hier auch von J. SAHLBERG gesam- melt), auf den Briochovskij-Inseln am 28. August 1875 fr.! (A. N. LUNDSTRÖM). Ueberall riparia sola forma major fertilis. Asia boreali-occidentalis nach G. L. und N.: Synops. Hepat. Durch das ganze Jenisei-Gebiet bis zu 70” n. Br. verbreitet und zuweilen sehr massen- haft an den flachen Flussufern auftretend. Erst beim niedrigen Wasserstande im Herbste werden ihre Standorte blossgelegt, aus welchem Grunde ich sie (und die drei anderen im Jeniseithale gefundenen Riccia-Arten) erst auf der Rickreise den Fluss aufwärts im Sep- tember und Oktober beobachtete. Bei Jeniseisk fand ich sie zusammen mit Physcomitrella patens, Funaria hygrometrica und Bryum argenteum auf dem Boden eines Bachthälchens in der Stadt. 22 JUNGERMANIACE ER. A. » SÖHIZOCARPA. a. ANOMOGAME. ee. JUBULE ET. 10. Frullania RADD. 16. Fr. dilatata (L.) Dum. F1. Jen., T. silv. sept.: Asinovo!! (M. BRENNER.) Spärlich auf Baumrinde gesammelt. 17. F. davurica HAmPr in G., L. et N.: Synopsis Hepaticarum, p. 422. »In arboribus Davurizae». 16 S. 0. LINDBERG UND H. W. ARNELL, MUSCI ASIM BOREALIS. 1. LEBERMOOSE. 11. Radula DumM., NEBs. 18. R. complanata (L.) Dum. Fl. Jen., T. mont.: Schumicha mit Bläithen und Keimkörnern!!; T. silv. mer.: Jeniseisk fr.!, Amntsiferova fr.!, Nikulina!, Stolba mit Kelchen!, Uskij mys!; T. silv. sept.: Lebjedevo, Novo Saljeskaja! Auf Sachalin bei Dui (GLEHN). Perm. Gouvern.: Kungur!! Diese Art ist entschieden siödlich und geht nördlich nur bis zu 65” n. Br. Bei Schu- micha auf kieselhaltigen Felsen mit DPorcadion anomalum, Stereodon incurvatus u. 8. W.; bei Uskij mys an einem gleichartigen Standorte mit Leersia ciliata, Oncophorus Schisti und Thyidium abietinum. Am gewöhmnlichsten auf durch die Uebersehwemmungen schlamm- bedeckten Stämmen, oft auch auf feinen, todten und sechlammigen Nadelbaumzweigen mit Helicodontium, Dorcadion elegans und Stereodon polyanthos vergesellschaftet. Bei Stolba und Kungur auf Rinde von Populus tremula. Ueberall ziemlich spärlich. In speciminibus e latere adumbrato rupis micacee reg. silv. superioris in alpe Tron- fjeldet Norvegizx inflorescentiam non constantem invenimus, nonnulli etenim ramuli in axillis infra involucrum antheridia nulla fovent, sed sola pistillidia apicalia. Momentum inflorescentix in genere nimium apud auctores nobis esse videtur, quum £. Lindbergu quoque, maxima parte quidem dioicam, autoicam in eodem ceespite, raro tamen, obser- varemus. Ex hac specie BR. commutatam et germanam vix diversas, sed solum varietates ejus consideramus. 12. Porella DiLL., LINDB. 19. P. platyphylla (L.) LINDB. F1. Jen., T. silv. mer.: Stolba!! Reichlich auf Kalkstein gesammelt. 20. P. grandiloba LInDB. in Contrib. ad flor. crypt. Asie boreali-orientalis (Acta soc. scient. fennice, X (1872), p. 234—235). »Dioica, pallide viridulo-flava, mnitidula, pellucida, densifola, irregulariter pinnato- ramosa; ramis subequilatis obtusis; foliis laxis, adpresso-incubis, subplanis, oblique ovatis, rotundato-obtusis, cellulis magnis; lobulo magno, suberecto, haud decurrente, in margine interiore lateri caulis adpresso, ovato-oblongo, obliquulo, obtuso, plano et integerrimo; amphigastrio xquilongo, sed basi dimidium latiore, ovato-rectangulari, retuso, integerrimo et planiusculo; bracteis pericheti distincte serrulatis ut et amphigastrio summo, subovato, breviter emarginato; colesula triangulari-semirotunda, ore repandulo et integerrimo». LinDB. 1. c. Auf Sachalin bei Dui &A und fr. (GLEHN). KONGL. SV. VET. AKADEMIENS HANDLINGAR. BAND. 23. N:O 5. 17 b. HOMOGAME. T OPISTOGAMZA. jr HO INIR ISAK OAS AN 13. Mastigophora NEESs. Mastigophora NEEs. Nat. eur. Leberm., 1, p. 95, n. 3, et p. 101, n. 10 (1833). Lepidozia Dum. Recueil, 1, p. 19, n. 26 (1835). Est tamen Sendtnera Enpr. Gen. pl., 1. suppl., p. 1342, n. 472/16 (1840) idem genus ac Mastigophora NEeEsS. in LInDz. Introd. Nat. Syst. Bot.; 2 ed., p. 414 (1835); Nat. eur. Leberm., 3, p- 89, n. 1, et 4, pp. XXV et LVIII, n. 18 (1838), quorum illud nomen reti- nendum nobis est. 21. M. reptans (L.) NEEs. FI. Jen., T. mont.: Krasnojarsk!; T. silv. mer.: Jeniseisk mit Kelchen!!, Antsiferova!, Nikulina, Stolba, Asimnova!; T. silv. sept.: Lebjedevo!, Novo Sjolovskoje, Tschulkova, Verknje Imbatschna mit Kelehen! (hier auch von J. SAHLBERG gesammelt), Alinskoje mit Kelchen!!, Fatjanova, Novo Saljeskaja!; T. subarct.: Nischnje Tun- guska, Kureika. F1. Ob: Surgut!, Timskaja mit Kelchen! Im Amurgebiete bei Hadschi und an der Bai de Castries fr. (MAXIMOVICZ); auf Sachalin bei Dui (GLEHN), Traiziska und Tunai (SCHMIDT). Am Jenisei häufig und nicht spärlich bis zum Polarkreis auf fauligem Holze zu- sammen mit Dicranum-Arten, Georgia pellucida, Blepharostoma, Cephalozia media, C. Helleri u. s. w., aber, wie es scheint, immer oberhalb des Bezirkes der Ueberschwem- mungen. 14. Bazzania B. Gr. Mastigobrywm NEBS.; Pleurochisma DUM. 22. B. trilobata (L.) B. Gr. Im Amurgebiete am Vorgebirge Lazareff (MAXIMOVICZ) und auf Sachalin bei Traiziska (SCHMIDT). D > Do 15. Cephalozia DuM., SPRrRuc. A. Cephaloziella SPruc. 23. &C. Helleri (NEEs:) LINDB. Jungermania Helleriana NEES. F1. Jen., T. mont.: Krasnojarsk!; T. silv. mer.: Jeniseisk!, Antsiferova & und mit Keimkörnern!!, Niku- lina mit Kelchen!!, Stolba!; T. silv. sept.: Potkamina Tunguska!, Lebjedevo!, Novo Sjolovskoje mit Keim- körnern!!, Alinskoje!, Fatjanova mit Keimkörnern!!; T. subarect.: Selivanina &, P und mit Keimkörnen!! (hier auch von J. SAHLBERG gesammelt). F1. Ob.: Seljekina mit Kelchen!, Surgut mit Kelchen!, Timskaja! K. Sv. Vet. Akad. Handl. Band 23. N:o 5. 3 18 SS. 0. LINDBERG UND H. W. ARNELL, MUSCI ASIM BOREALIS. I. LEBERMOOSE. Sehr häufig bis zu 66” n. Br. auf faulen Stämmen, auf welchen sie zuweilen weite, reine, braune Rasen bildet; häufig wächst sie auch in anderen auf morschen Stämmen wachsenden Lebermoosen, wie Ptilidium pulcherrimum, Blepharostoma, Jungermania avtum- nalis, J. porphyroleuca, I. fertilis, J. Kunzii, Cephalozia media, Riccardia palmata u. 8. w., eingemischt. De hac specie vide Meddel. Soc. F. Fl. fenn., 14, p. 65, n. 4 (1887); dioicam eam semper observavimus. 24. &O. bifida (SCcHREB.) LINDB. C. divaricata (FRANC.) DUM. p. p- F1. Jen., T. mont.: Krasnojarsk!; T. silv. mer.: Jeniseisk fr.!!, Antsiferova!, Nikulina fr.!!; T. silv. sept.: Lebjedevo!, Verknje Imbatschna mit Kelchen!, Fatjanova mit Bläthen!; T. subaret.: Kureika mit Kelchen!!, Plachino!, Patapovskoje!, Verschininskoje!; T. arct.: Dudinka!, Tolstoinos mit Kelchen!!, die Nikandrovskij-Imsel!!, die Malo-Briochovskij-Insel!! F1. Ob: Seljekina!, Surgut! Durch das ganze Gebiet verbreitet, meistens aber nur sehr spärlich auf alten faulen Stämmen oder auf Erde auftretend. Vergesellschaftete Moose waren bei Krasnojarsk Jungermania heterocolpos, bei Jeniseisk auf feuchter Erde in einem Bachthälchen Riccar- dia pinguis, daselbst auf einem morschen Stamme C. Helleri, Jungermania guttulata, J. autumnalis u. s. w., bei Antsiferova auf Erde Jungermania Limpriechtir, Lophocolea minor und Polytrichum juniperinum, bei Nikulina auf trockenem Boden an einem Flussabhange Jungermania bicrenata, Ceratodon, Polytrichum pilosum u. 8. w., bei Plachino auf Torf- boden Mylia anomala, Cephalozia pleniceps und Hypnum triehoides, bei Patapovskoje auf einem morschen Stamme Jungermania minuta, J. porphyroleuca und Blepharostoma, aut der Nikandrovskij Insel an einem alten, schlammbedeckten Treibholzstamme C. pleniceps, Martinellia rosacea und Blepharostoma. Professor LINDBERG äussert sich in Musci Scand., p. 4 (1879) uber diese Art: »J. bifida im Schmid. Ice. pl., 3 manip., p. 250, in obs. 6, tab. 64, figg. II (1797) vix aliud esse potest, quam var. examphigastriata dioicx et amphigastriate J. divaricate, ab hac tamen optime diversa inflorescentia autoica etc.» 25. OC. myriantha LinpBz. (Mittheilung von Soc. pro fauna et flora fennica am 6. Febr. 1875.) »Paroica acrocarpa, magn. C. elachiste sive C. divaricate formarum minorum, virescens, ceespitoso-reptans. Caule valde radicelloso parum ramoso, flagellis nullis. Folia imbricata assurgenti-subsecunda, inferiora cuneato-orbiculata ad '/; acute biloba, concavula, parum carinata, repanda vel parce denticulata, lobis lanceolatis acutis subacuminatisye; cellule minutule pulchre guttulate. Foliola nulla. Bractee 4—5-juge, foliis sensim majores oblato-orbiculata, haud ad '/; usque bifide, lobis latis, spinuloso-subdenticulatee, basi turgide monandre; intime in excipulum, mediante bracteola subtrilobulata, alte connate; bracteolx exteriores multo minores libere lanceolate, ad bracteas infimas sepe obsolete. Perianthia haud alte emersa anguste fusiformi-oblonga, late et obtuse 3-carinata, ore truncato subintegerrima.» (R. SprucE: On Cephalozia, p. 70). F1. Jen., T. subarct.: Selivanina fr.!! (hier auch von J. SAHLBERG gesammelt.) KONGL. SV. VET. AKADEMIENS HANDLINGAR. BAND. 23. N:O 5. 105) Auf einem alten, morschen Lärchenstamme mit Ptiilidium pulcherrinum vergesell- schaftet gesammelt. Die Art war vorher nur in Finland und Schweden gefunden. B. Eucephalozia LinDB. 26. OC. media LiNnDB. (apud Soc. F. FL fenn. die 10 April 1880, et in Meddel. ejusd. soc., 6, p. 242 (1881). C. multiflora SPRucE (On Cephalozia, p. 37, n. 15, 1882). F1. Jen., T. silv. mer.: Jeniseisk mit Kelchen!!, Nikulina fr.!, Stolba &, fr. und mit Keimkörnern!!, Asinova mit Kelchen!; T. silv. sept.: Novo Sjolovskoje A und mit Kelchen!!, Tschulkova!, Alinskoje!!, Fatja- nova!, Novo Tschorno-Ostrovskoje (J. SAHLBERG); T. subarct.: Kureika mit Keimkörnern!!, Igarskoje!, Plachino am 22. und 23. Juli!!; T. arct.: Dudinka! s FI. Ob.: Timskaja fr.!! Eine am Jenisei sehr häufige Art, die nicht selten in ziemlicher Menge angetroffen wird. Ich sammelte sie fast öberall auf morschen Stämmen; erst im hohen Norden, wo sie spärlicher wird und gleichzeitig mit der Waldvegetation aufhört, fand ich sie zweimal und zwar bei Igarskoje und Dudinka auf Torfboden. Mit ihr häufig vergesellschaftete Moose sind C. Helleri, OC. bifida, Jungermamnia porphyroleuca, J. guttulata, J. autumnalis, Mastigophora, Blepharostoma, Ptilidium pulcherrimum, Martinellia apiculata, Georgia u. s. w., welche alle ich schon bei Jeniseisk in ihrer Gesellschaft fand. Von SPrRuUCE's ausföhrlicher Beschreibung dieser Art mag hier reproduciert werden: »Cephalozia multiflora may be distinguished from C. bicuspidata and connivens, and from most of their near allies, by the dioicous inflorescence; the small leaves, obtusely cloven to only UA of their length, and rather more closely reticulate; the bracts far less deeply cloven, and rarely into more than two segments; but above all by the fleshy perianth and calyptra, the perianth being 3 cells thick almost up to the very apex; while both these organs in C. bicuspidata and connmivens consist throughout of but a single layer of cells. Moreover, the perianth is merely denticulate at the mouth, while that of C. connivens has the almost unique character, among European Cephalozice, of terminating in long cilia.» 27. OC. Macounii (AuUsT.) ÅuUsT. Jungermania Macounii Aust. in Proc. Acad. Nat. Sc. Philad. Dec. 1869, p. 222. Cephalozia Macounii Ausr. Hep. bor.-amer., p. 14, n. 55 (1873). »Dioica eladocarpa eflagellifera; caule tenui pellucido flexuoso radicelloso crebrius ramoso. Folia viridia, contigua vel subimbricata late patentia cuneata parum complicato- carinata, ad vel paulo ultra '/; bifida, sinu lato obtusato lunatove, lobis patulis subdiver- gentibus late subulatis (basi 2—24 cell. latis) pro more acutis; cellulis parvis subquadratis subpellucidis. Foliola nulla. Bractew 2 2—3-jug2e tristiche appresse libere vel subcon- nate, vix ad '/; usque 2—3-lobe irregulariter spinulose. Perianthia parvula albida lep- todermia, obovato-vel-ovato-fusiformia, obtuse trigona, ore subconstricto setuloso ciliolatove. Androecia caulis ramive apicem mediumve tenentia» (R. Spruce: On Cephalozia, 1882, p. 68). F1. Jen., T. silv. sept.: Novo Sjolovskoje A!, Alinskoje A und mit Kelchen!! 20 S. O. LINDBERG UND UV. W. ARNELL, MUSCI ASLE BOREALIS. I. LEBERMOOSE. An den beiden Standorten auf morschen Stämmen nur sehr spärlich gesammelt. Von N. Sjolovskoje habe ich nur einige wenige in C. media ecingesprengte Stengel gesehen. Bei Alinskoje bildete sie auf einem kleinen Stöckehen faulen Holzes einen dännen, hellgrimen, beim ersten Anblick an Blepharostoma trichophyllum erinnernden, reinen Ueberzug. Sine dubis ullis Hucephalozia et C. catenulate affinis, cellulx peripherica caulis etenim circiter 6, multo majores quam er:edem centrales circiter 5. Planta sibirica optime quadrat cum stirpibus et americana et finlandica (prov. Savolaks, paroecia Kangasniemi, Suomäki, Julii 28, 1874, E. FR. LACKSTRÖM). 28. &. catenulata (HöÖBEN.) LINDB. Im Amurgebiete bei Castries (MAXIMOVICZ). 9. OC. connivens (DICcKS.) LINDB. Im Amurgebiete bei Castries (MAXIMOVICZ); auf Sachalin bei Dui (GLEHN). 30. &O. pleniceps (AuUsT.) LINDB. Jungermania pleniceps Auvst. in Proc. Acad. Nat. Sc. Philad. Dec. 1869, p. 222. C. crassiflora SPRuc. On Cephalozia, p. 40, n. 16 (1882). C. pleniceps LINDB. apud Soc. F. FI. fenn. die 2 Dec. 1882, et in Meddel. ejusd. soc., 9. p. 158, mn 2 (1883). F1. Jen., ”T. silv. mer.: Antsiferova mit Kelchen!, Nikulina fr.!; T. silv. sept.: Potkamina Tunguska mit Kelchen!, Tschulkova fr.!!, Alinskoje mit Kelchen!!; T. subarct.: Selivanina mit Kelchen!! (hier auch von J. SAHLBERG gesammelt), Kureika mit Kelchen!!, Gorelevo!, Plachino mit Bläthen!!, Polovinka!, Patapovskoje!, Verschininskoje mit Kelchen!; T. arect.: Dudinka fr.!!, Tolstoinos fr.!!, die Nikandrovskij-Insel!, die Malo-Brio- chovskij-Insel!! F1. Ob.: Samarova! Im sidlichen Theile des Urwaldgebietes selten, scheint diese Art im nördlichen Theile desselben Gebietes und im subarktichen Gebiete am besten zu gedeihen; im arktischen Gebiete ist sie zwar noch gemein, tritt aber dort meistens nur in geringer Menge und mit zahlreichen anderen Lebermoosen gemischt auf. Ich fand sie fast öberall auf feuchter Erde, besonders öppig und reichlich fruchtend an den Flussabhängen bei Tschulkova; von Kureika, Gorelevo, Verschininskoje u. s. w. besitze ich ausserdem auf alten, morschen Stämmen eingesammelte Exemplare. Als Beispiele der vergesellschafteten Moose seien angefirhrt: an Flussabhängen bei Nikulina Jungermania sphoeerocarpa, Plagiochila asplemioides und Blepharostoma, an emem Flussabhange bei Tschulkova Polytrichwn urnigerum und Pohlia alba, auf dem steilen Ufer emes Waldbaches bei bSelivanina Jungermania spherocarpa und Blepharostoma, avt Torfboden bei Plachino Hypmuwm trichoides und Riccardia pinguis, auf emem morschen Stamme bei Verschininskoje Jungermania porphyroleuca, I. minuta, OC. bifida und Ble- pharostoma, auf der Tundra bei Dudinka Anthelia mvalis, Jungermania spherocarpa, Mar- silia, Martinellia rosacea u. s. w., an einem schlammbedeckten alten Treibholzstamme auf der Briochovskij-Insel C. bifida, Marsilia, Blepharostoma, Jungermamia spherocarpa u. 8. w. Cespite densissime fertili, albido-viridi vel albescente, numquam brunnescente vel fusco, planta tota pluries majore et succulenta, caule antice planiusculo magisque applanato- KONGL. SV. VET. AKADEMIENS HANDLINGAR. BAND. 23. N:O 5. 21 foliato, foliis e melius decurrente basi obliquule rotundis, sinu minus profundo et plus minusve obtuso, lobis plus minusve imcurvis ut fere conniventibus, brevioribus et obtusi- oribus, cellulis turgidis, lobis bractearum feminearum brevioribus minusque acutis, invo- lucro carnoso, basi tri-, medio bi-, apice unistrato etc. e OC. bicuspidata, quacum fere semper confunditur, perbelle distinceta species, et e C. media jam autoica inflorescentia, magnitudine et succulentia sua distat, licet huic magis affinis. Ex ea OC. crassifloram SPrRUC. 1. ce. non distinctam censimus, e deseriptione data sola tamen judicantes. Bracteze perichetiales quidem ad basim »bistrate» dicuntur, quod numquam in C. plenicipite obser- vare potuimus, sed hiec nota parvi momenti videtur, quum omnes alix optime quadrent et organa nullo modo immutabilia sint. Folia »inerassata» in diagnosi et planta ipsa AUSTINI idem est ac folia succulenta vel crassa, sed non bi- vel pluristrata, ut vult amicissimus SPRUCE. Terris borealibus vel elevatioribus vulgarior meliusque evoluta quam C. bicuspidata, invenitur; in alpinis ex. gr. Dovrensibus Norvegie, partes hujus suis locis explet. Ligna cariosa paludum vel terram turfosam humidam inhabitat et cespites meros format vel inter alios muscos, pre ceteris Sphagna, interdum immixta crescit. 31. OC. bicuspidata (AusTt.) LINDB. F1. Jen., T. silv. mer.: Jeniseisk!, Antsiferova fr.!, Nikulina!!; T. silv. sept.: Tschulkova!, Alinskoje fr.!!, Fatjanova mit Kelchen!! Im Amurgebiete bei Castries fr. (MAXIMOVICZ); auf Sachalin bei Dui (GLEHN). Diese Art zeigte sich am Jenisei unerwartet selten und spärlich. Nur von Alinskoje habe ich ein ziemlich reines, kleines Exemplar heimgebracht; von den anderen Standorten habe ich nur einzelne, in anderen auf morschen Stämmen wachsenden Moosen eingesprengte Stengel gesehen. Mit ihr vergesellschaftet waren bei Jeniseisk auf einem durch die Ueber- sehwemmungen schlammbedeckten etwas morschen Stamme Lophocolia minor und Marti- nellia apiculata, bei Antsiferova Blepharostoma und Martinellia apiculata, ber Nikulina Jungermanmia porphyroleuca, bei Alinskoje Jungermania heterocolpa und Martinellia rosacea, bei Fatjanova C. media, Blepharostoma, Martinellia irrigua und Kantia trichomanis. C. Cladopus SPruc. 32. GC. fluitans (NErs.) SPRuUC. Jungermania fluitans NErs. in Syllog. soc. Ratisbon., I, p. 129, n. 5 excel. synom. (1824). C. obtusiloba LINDB. in Bot. Not. 1872, p. 164. F1. Jen., T. subarct.: Kureika mit Kelchen!!, T. arct.: Dudinka am 28. Juli.!! An den beiden Standorten auf Torfboden gesammelt; bei Kureika in reichlicher Menge vorhanden und mit eingesprengtem Amblystegium fluwitans; ber Dudinka spärlicher und mit C. bifida vergesellschaftet. Die gewöhnlich zahlreichen Flagellen die von der Räöckseite des Stammes ausgehen, die stärker entwickelten Unterblätter, die grösseren Blattzellen, die cladogenen Inflorescens- Zweige u. s. w. unterscheiden diese Art von der habituell sehr ähnlichen Jungermania inflata. C. heterostipa ÖARR. & SPRUCE, die zwischen den genannten zwei Arten stehen 22 S. O. LINDBERG UND H. W. ARNELL, MUSCI ASLE BOREALIS. I. LEBERMOOSE. sollte, ist dagegen meiner Ansicht nach nicht als eme von J. inflata getrennte Art auf- recht zu halten; dieselbe Ansicht finde ich auch (siehe unten bei J. inflata) vom Professor LINDBERG ausgesprochen. D. -Odontoschisma (DuM.) SPRUC. 33. OC: denudata (NEES.) SPRUC. FI. Jen., T. subarct.: Verschininskoje! (von Dr. C. SANIO bestimmt); T. aret.: Dudinka!!, Tolstoimos an mehreren Stellen!! (hier auch von J. SAHLBERG gesammelt), die Malo-Briochovskij-Insel mit Kelchen!l!. Von Verschininskoje habe ich nur drei kleine Stengel, die von D:r SAnNIo aus einem Harpidium herausgelesen wurden. Bei Dudinka bekleidete sie in weiten mit Blepharostoma eingesprengten Rasen ein vertikales Bachufer. Bei Tolstoinos fand ich die Art nur spär- lich auf Erde. Auf der Briochovskij-Insel sammelte ich sie reichlich mit Chomocarpon, Blepharostoma, Swartzia montana, Myurella julacea u. s. w. vergesellschaftet auf einem schlammbedeckten Treibholzstamm. y. LOPHOCOLE ZE. 16. Lophocolea Dum. 34. L. minor NEES. F1. Jen., T. mont.: Basaicha und Targaschino bei Krasnojarsk mit Kelchen und Keimkörnern!!, Schumicha mit Kelchen und Keimkörnern!; T. silv. mer.: Makokovo 3'5 Meilen sädlich von Jeniseisk!, Jeniseisk häufig &, P, fr. und mit Keimkörnern!!, Antsiferova A und mit Keimkörnern!, Kolmogorovo!, Nasimovo!, Nikulina &A und mit Keimkörnern!!, Stolba!, Vorogovo &, P, mit Kelchen und Keimkörnern!! (hier auch von J. SAHLBERG ge- sammelt), Asinovo mit Keimkörnern!; T. silv. sept.: Potkamina Tunguska mit Keimkörnern!, Tschulkova!, Verknje Imbatschna mit Keimkörnern!!, Alinskoje A und fr.!, Fatjanova!, Mjelnitsa!; T. subaret.: Gorelevo!, Plachino mit Keimkörnern!, Polovinka!; T. arcet.: die Nikandrovskij und Malo-Briochovskij-Inseln spärlich! F1. Ob.: Samarova mit Keimkörnern! Perm. Gouvern.: Kungur!, am Grenzzeichen zwischen Europa und Asien mit Keimkörnern! Lophocolea minor ist am Jenisei eines der gemeinsten Lebermoose; nördlich wird sie doch in den subarktischen und arktischen Gebieten immer seltener und spärlicher. För Spitzbergen und Grönland wird sie nicht angegeben. Am häufigsten sammelte ich sie am Jenisei auf Erde an den Flussabhängen u. s. w., am reichlichsten auf humösen Kalkstein- felsen wie bei Krasnojarsk und Stolba. Ich fand sie ausserdem auf alten, faulen Stämmen innerhalb, z. B. bei Jeniseisk und Antsiferova, oder oberhalb des Bezirkes der Ueber- schwemmungen, auf Baumwurzeln, seltener, z. B. bei Antsiferova, Asinovo und Mjelnitsa, auf anderen Moosen kriechend. Besonders bemerkenswerth ist das häufige Vorkommen der sonst so seltenen männlichen Blirtthen und sogar von fruchtenden Pflanzen am Jenisei. ") 1) Im Jahre 1874 theilte Professor LINDBERG mit, dass die Kelche der Art in Tavastland (Finland) ge- funden seien, und im Jahre 1875, dass er die bisher unbekaunten männlichen Pflanzen bei Kirjavalaks in Finland entdeckt hatte (Mittheilungen von Soc. F. Fl. fenn. am 11. Dec. 1874 und 6. Febr. 1875). Im Jahre 1876 kannte Dr. G. LimPRIcHT nicht die männlichen Bläthen und die Frächte dieser Art (Kryptogamenflora von Schlesien, 1876, p.- 305). KONGL. SV. VET. AKADEMIENS HANDLINGAR. BAND. 23. N:O 5. 23 Als Beispiele der vergesellschafteten Moose mögen angefihrt werden: bei Krasnojarsk auf Erde Astrophyllum Drummondii, Hypnwm strigosum, H. plumosum und Hylocomium parietinuwm, daselbst auf Kalkfelsen Pohlia cruda, Plagiochila porelloides, Jungermania heterocolpa u. s. w., bei Jeniseisk auf schlammbedeckten alten Weidenstämmen Campylium, Thyidium gracile, Hypnum concinnum, H. plumosum, Cephalozia bicuspidata u. s. w., da- selbst auf schattiger Erde in einem Bachthälchen Stereodon arcuatus, Hylocomium squar- rosum, Amblystegium uncinatum u. s. w., bei Nikulina auf Erde an einem Flussabhänge Polytrichum juniperinum, Ceratodon, Pohlia annotina u. s. v., bei Vorogovo auf einem schlammbedeckten Stamme Barbula rubella und Stereodon arcuatus, bei Asinovo auf einem periodisch iberschwemmten Steine am Flussufer Hypnum viride, bei Tcechulkova an einem Flussabhange Polytrichum urnigerum und Stereodon arcuatus, bei Fatjanova am oberen Rande eines Flussabhanges Isopterygium nitidum, bei Plachino auf Erde Blepharostoma und Hylocomium proliferum. 30. L. reflexula n. sp. Paroica, 15 mm. longa et 1,5 mm. lata, lurido-pallida vel lurido-albida; folia infe- riora ovato-rectangularia — rectangularia, brevissime incisa, incisura triangulari vel angulo obtusa, lobis acutiusculis — obtusis; superiora et bractew superne reflexulrx, late obovatae vel spathulate, apice retuse — rotundate, integerrimee; cellulis regulariter hexagonis, toto ambitu conformiter incrassatulis; involucra magna, obpyramidali-cuneata, triquetra, angulis non prominentibus, labiis semirotundis, integris — irregulariter parceque dentatis. L. Austini LiSDB. proxima distineta videtur: folius et bracteis omnibus incisis, cellulis dimidio minoribus et ad angulos magis incrassatis, labis involucralibus semiellipticis, apice magis acute angulatis, optime valdeque dentatis. — L. Macounii Auvst. equidem boreali- americana: triplo minor, foliis et bracteis non reflexulis, quadrato-ovatis, vix retusis, bracteis summis dentatis, cellulis optime ad angulos incrassatis, ut lumen rotundum, margine pul- vinato-prominentibus, involucro argutius angulato, labiis semiellipticis valdeque dentatis. FI. Jen., T. mont.: Krasnojarsk mit Bläthen!; T. silv. mer.: Antsiferova am 26. Juni fr. !!, Nikulina fr. !!,; Stolba fr. !; T. silv. sept.: Verknje Imbatschna!. Alinskoje mit Kelchenu!!. In der säödlichen Hälfte des Jenisei-Gebietes zerstreut, immer aber ziemlich spärlich und an morschen Stämmen oder auf schattigem Waldboden wachsend. Bei Krasnojarsk auf schattigem Boden mit Ptilium und Hypnum plumosum, bei Antsiferova, Nikulina und Stolba an morschen Stämmen mit Campylium, Amblystegium wneinatwm, Plagiothecium denticulatum u. s. w., bei V. Imbatschna und Alinskoje auf alten Moosen und Gräsern mit Plagiothecium denticulatum, Polytrichum commune u. s. w. 36. L. heterophylla (ScHRAD.) DUM. F1. Jen., T. mont.: Krasnojarsk am 13. Juni mit Kelchen!; T. silv. mer.: Antsiferova!, Nikulina fr.! FI. Ob.: Seljekina mit Kelchen.! Perm. Gouvern.: Am Grenzzeichen zwischen Europa und Asien mit Kelchen.! Im södlichen Theile des Gebietes zerstreut, an seinen Standorten (meistens morschen Stämmen, bei Antsiferova und Nikulina schattigem Waldboden) aber immer nur spärlich 24 S. 0. LINDBERG UND HH. W. ARNELL, MUSCI ASI/E BOREALIS. I. LEBERMOOSE. vorkommend. Bei Krasnojarsk mit Mastigophora und Jungermania awiummnalis, bei Antsi- ferova mit Plagothecium denticulatum, Polytrichum commune, Hypnum plumosum u. 8. w., bei Nikulina mit Cephalozia bifida vergesellschaftet. 17. Cheiloscyphus Corp. [SG] -— Ch. polyanthos (L.) CORDA. var. pallescens (ScHRAD.) Auf Sachalin bei Dui (GLEHN). rar. rivularis (SCHRAD.) NEES. FI. Jen., T. silv. sept.: Lebjedevo!, Verknje Imbatschna mit Bläthen!; T. subarct. Plachino!!, PT. aret.: Tolstoinos an mehreren Stellen!! (hier auch von J. SAHLBERG gesammelt). Auf der Samojeden-Halbinsel bei 72” 18' n. Br. (A. N. LUNDSTRÖM). var. grandicalyx n. var. Autoica, pallida; involuerum magnum et persistens, subelavato-cylindricum, ad ”/, trigonum, circiter '/, incisum, labiis semiovalibus, erectis, obtusis, integris — remote bre- viterque sed valide dentatis, cellulis omnibus hexagonis, infimis ovalibus exceptis, et ideo eisdem foliaribus simillimis; calyptra imvoluecrum numquam superans, vulgo brevior; spori distinete minores, fusco-brunnei. — Ramulus femineus in medio caule ex axilla foliolari (amphigastriali) ejus ortus. Antheridia in axillis foliaribus singula, ad angulum anticum folii (bracteze) excavatum et a dente incurvo obtecta. Notis datis diversa est e var. viticwloso (L.) LinpB. (Ch. pallescente), que nullo modo propria species esse potest. F1. Jen., T. silv. mer.: Jeniseisk fr.!!, Antsiferova fr.!,' Vorogovo! (J. SAHLBERG). Die var. rivularis kommt im nördlichen Theile des untersuchten Gebietes an feuchten Stellen, in Söämpfen und an Bachufern, zerstreut vor. Bei Tolstoinos war sie am reich- lichsten vorhanden. Vergesellschaftet waren bei V. Imbatschna Amblystegium fluitans, bei Plachino an einem Bachufer Oncophorus virens, Amblystegium fluitans, A. Richardsomi u. 8. w., bei Tolstoinos in Sömpfen Meesea triquetra, ÅAstrophyllum cuspidatum, Junger- mania quinquedentata var. turgida, Amblystegium stellatum u. 8. w. Die var. grandicalyx sammelte ich in einigen Exemplaren auf schlammbedeckten alten Weidenstämmen; in den Exemplaren waren bei Jeniseisk Lophocolea minor, Campylium und Thyidium gracile eimgesprengt; bei Antsiferova Blepharostoma, Amblystegium uncina- tum, Plagiochila asplenioides u. s.w. Da die Exemplare von Vorogovo steril sind, kann es nicht sicher entschieden werden, ob sie zu var. yrandicalyx hören. 18. Harpanthus NEEs. 38. H. Flotowii (NEEsS.) NEERs. F1. Jen., T. mont.: Basaika bei Krasnojarsk!!; T. silv. mer.: Nikulina f!!; TD. subaret.: Nischnje Tunguska!, Verschininskoje.! 2 KONGL. SV. VET. AKADEMIENS HANDLINGAR. BAND. 23. N:O 5. 25 Bei Krasnojarsk spärlich (surculi juniores) auf einem feuchten morschen Stamme in Jungermania guttulata emgesprengt; bei Nikulina reichlich in einem Sumpfe mit Marti- nellia subalpina var. undulifolia; bei N. Tunguska auf feuchtem Waldboden mit Junger- mania heterocolpa, J. ventricosa u. s. w.; bei Verschininskoje in einem Sumpfe mit Paludella, Jungermania Kunzei, J. quinquedentata var. turgida, J. minuta, Cephalozia pleniceps, Ble- pharostoma u. 8. w. Ö J. SACCOGYNEZ. 19. Kantia B. GR. Calypogeia CorpDA; Cincinnulus DUM. 39. K. trichomanis (L.) LINDB. FI. Jen., T. silv. sept.: Fatjanova mit Keimkörnern!! (forma tenuissima); T. subarct.: Plachino am 22. Juli.!! Im Amurgebiete an der Bai de Castries (MAXIMOVICZ); auf Sachalin bei Dui mit Fruchtästen (GLEHN). Am Jenisei scheint diese Art sehr selten und spärlich zu sein. Von den zwei oben angeföhrten Fundorten hat Professor LINDBERG sie zuerst nachgewiesen und zwar als ein- zelne in anderen Moosen eingesprengte Stengel. Bei Fatjanova sammelte ich sie auf einem morschen Stamme zusammen mit Cephalozia bicuspidata, C. media, Blepharostoma und Martinellia irrigua, bei Plachino auf Torfboden zusammen mit Mylia anomala und Cepha- lozia media. Ut jam in opusculo nostro: Hepaticologiens utveckling från äldsta tider till och med Linné (1877), p. 32, ante oculos aliorum posuimus, K. trichomanis paroica, K. calypogea (RaADD.) LInDB. autoica et KA. fissa (L.) LinpDB. (Calypogeia arguta N. M.) dioica sunt, ultima ad hoc tempus cum solis inflorescentiis sed nullo sporogonio vel sacculo nota. Cellulis multo minoribus et laxissimis centri resorptis, seta fistulosa et unistrata, quod in omnibus Marsiliis (Pelliis) observavimus, sed in his tubus parietalis tristratus est. 20. Saceogyna Dum., LinpB. (Geocalyx NEES.) 40. S. graveolens (SCHRAD.) LINDB. F1. Jen., Terr. silv. mer.: Antsiferova!! Von mir nur sehr spärlich in eimem kleinen Räschen auf feuchtem Waldboden ge- sammelt. & RICCARDIEA. 21. Riceardia B. Gr. (Aneura DUM.) 41. R. palmata (HEDW.) LINDB. »Dioica, minor, opaca; caule brevi et angusto, dissoluto in ramos angustos, palmati- sectos, lineares, sepissime ad apicem sensim angustiores et subacutos, vix emarginatos, K. Sv. Vet. Akad. Handl. Band 23. N:o 5. 4 20 S. 0. LINDBERG UND H. W. ARNELL, MUSCI ASIA BOREALIS. I. LEBERMOOSK. biconvexos, gonidia faciebus ambabus partis superioris fere semper gerentes; cellulis parvis, rotundis, incrassatis; bracteis numerosis; calyptra parva et densissime verrucosa; androecio lineari». (S. O. LINDBERG: Manipulus muscorum secundus in Not. ur Sällskapets pro fauna et flora fenn. förhandlingar, XIII, 1874, p. 375). F1. Jen., T. silv. mer.: Jeniseisk Q!!, Nikulina!, Stolba! Auf dem Uralgebirge beim Grenzzeichen zwischen Europa und Asien an der Landstrasse zwischen Kungur und Jekaterinenburg AM!!! Ueberall nur spärlich auf morschen Stämmen, am häufigsten mit RB. latifrons verge- sellschaftet. Bei Jeniseisk ausserdem zusammen mit Isopterygium mitidum, Cephalozia media, C. Helleri, Jungermamia autumnalis, J. porplyroleuca u. s. v., bei Stolba mit Ptilvum, Piilidium, Jungermania fertilis u. 8. w. Nach meiner Erfahrung aus Schweden hat diese Art Vorliebe för Sidi iber- schwemmte, etwas morsche Stämme an Seeufern u. s. w. 42. R. latifrons (LINDB.) LINDB. »Autoica, rarissime paroica, major, pellucida; caule longo et lato, dissoluto in ramos latos, cervicorniformes, plus minusve oblongo-cuneatos, obtusissimos et emarginatos, plano- convexos, vix umquam gonidia antice gerentes; cellulis magnis, oblongo-rhombeis, haud incrassatis; bracteis paucioribus; calyptra magna et minus verrucosa; androecio anguste oblongo, ad latus perichaetii fere semper affixo». (S. O. LINDBERG, Manip. musc. secundus, 1874, p. 372.) F1. Jen., T. silv. mer.: Jeniseisk mit Bläthen!!, Antsiferova!, Nikulina!; T. silv. sept.: Alinskoje fr.!! FI. Ob.: Timskaja! Wie die vorgenannte Art nur spärlich auf morschen Stämmen gefunden und oft mit derselben gemischt wachsend. In West-Europa, besonders im Skandinavischen Floren- gebiete, ist diese Art weit verbreitet; ausserdem ist sie in Nord-Amerika (Ohio) gefunden. 43. R. pinguis (L.) B. GR. F1. Jen., T. silv. mer.: Jeniseisk!!; T. subarct.: Plachino &A und fr.!!, Polovinka, Patapovskoje fr.!!; Verschininskoje fr.!; T. aret.: Dudinka fr.!! ”Tolstoinos, die Nikandrovskij-Insel, die Malo-Briochovskij-Insel fr.! Bei Jeniseisk auf dem schlammigen Ufer eines Bächleins zusammen mit Cephalozia bifida. MNördlich vom Polarkreis gemein, aber niemals in grösserer Menge, in Sumpfen zu- sammen mit Amblystegium revolvens, A. badium, Cinclidium-Arten u. s. w., bei Dudinka ausserdem auf feuchter sandiger Erde mit Jungermania badensis. Auf Spitzbergen und in Grönland nicht selten. KONGL. SV. VET. AKADEMIENS HANDLINGAR. IT ACROGAMA. t. PTILIDIE Z. [NS] 2. Ptilidium NEzEs. BAND. 23. N:O 5. 2 Ptilidium NErs. Nat. eur. Leberm., 1, p. 95, n. 2, et p. 101, n. 8 (1833). Blepharozia Dum. Recnveil, 1, p. 16, n. 15 (1835). 44. Pt. pulcherrimum (WEB.) HAMP. Jungermania pulcherrima WEB. Spicil. fl. Goetting., p. 150, n. 214, excel. synon. (1778)! Ptilidium pulcherrimum Hamre. Prod. fl. Herc., p. 76, n. 403 (1836). FI. Jen., T. mont.: Krasnojarsk mit Kelchen!!; T. silv. mer.: Jeniseisk fr.!, Nikulina!, Stolba!, Asinovo fr.!, Uskij mys!; T. silv. sept.: Lebjedevo mit Kelchen!, Verknje Imbatschna fr.!!, Fatjanova mit Kelchen! (an den zwei letzten Stellen auch von J. SAHLBERG gesammelt), Novo Sjolovskoje fr.!; T. subarct.: Selivanina!, Kureika fr.! (hier auch von J. SAHLBERG gesammelt). FI. Ob.: Surgut!, Kalimski fr.!, Timskaja fr.! Diese Art scheint am Jenisei im Waldgebiet bis zum Polarkreis sehr gemein und reichlich zu sein und wächst iäberall auf morschen Stämmen oder auf Baumwurzeln zu- sammen mit Dicranum-Arten und zahlreichen anderen Lebermoosen, wie Jungermania porphyroleuca, J. fertilis, J. autumnalis, J. exsecta, Cephalozia Helleri u. s. w. N Caespitibus suis densissimis et humilibus, mollibus fereque turgidis, surculis valde ramosis et ramulosis, intricatis, foliis densissimis et concavioribus, profundius fissis, ciliis eorum numerosioribus et longioribus, incurvis, planta mascula angusta, terete, parum vel vix ramosa etc. hec species ex insequente satis differe videtur. Fere semper supra radices et basim truncorum vegetantium arborum viget ibique optime evoluta et fertilis, rarius ad latera rupium, numquam solo ipso. 45. Uskij mys!; ”T. Pt. ciliare (L.) HAmP. F1. Jen., T. mont.: Krasnojarsk; T. silv. mer.: Jeniseisk!, Antsiferova!, Nikulina!, Stolba!, Asinovo! silv. sept.: Potkamina Tunguska, Lebjedevo fr.!, Novo Sjolovskoje! (J. SAHLBERG), Tschulkova, Verknje Imbatschna mit Kelchen!!, Alinskoje, Fatjanova!, Novo Saljeskaja!, Mjelnitsa!; T. subarct.: Nischnje Tunguska!, Selivanina, Kureika!, Gorelevo, Plachino mit Kelchen!, Polovinka, Patapovskoje, Verschininskoje; T. aret.: Dudinka!, Saostrovskoje, Tolstoinos fr., die Nikandrovskij-Insel spärlich! (hier auch von M. BRENNER gesammelt), in den Norilgebirgen (ScHMIDt), Sapotschnaja Korga 71” 50' n. Br. (A. N. LUNDSTRÖM)! Auf der Samojeden-Halbinsel bei 72” 18 n. Br! (A. N. LUNDSTRÖM). Im Amurgebiete am Vorgebirge Kitsi fr. (MAxIMmoVICZ), im Obgebiete bei Chalispogor umher bei 67” n. Br. (WALDBURG-ZPIL). »A Kamtschatka per AÅsiam septentrionalem» nach G., L. und N.: Synopsis Hepaticarum. Am Jenisei ebenso gemein iäber das ganze Gebiet wie in Europa und auf Spitzbergen oder in Grönland. Die Art wächst auf der verschiedenartigsten Unterlage, auf kalkhal- tigem wie auf kieselhaltigem Gesteine, auf trockenem oder feuchtem Boden und sogar in 1) Da ich in meinen Reisenotizen Pt. ciliare und Pt. pulcherrimum nicht gesondert hielt, beziehen sich vielleicht einige der genannten Fundorte auch auf die letztere Art. 28 S. O. LINDBERG UND H. W. ARNELL, MUSCI ASI/ZE BOREALIS. I. LEBERMOOSE. Sämpfen, auf morschen Stämmen u. s. w. Innerhalb des Bezirkes der Ueberschwemmungen scheint sie doch nicht zu gedeiben; so war sie z. B. sehr spärlich auf der Nikandrovskij- Insel. Bei Jeniseisk fand ich sie nicht am 21. und 23. Juni, an welchen Tagen ich beinahe ausschliesslich periodisch iberschwemmte Standorte untersuchte, sondern erst als ich am 24. Juni höher belegene Standorte untersuchte. Bei Stolba auf Kalk mit Thyidium abietinum und Jungermania barbata, bei Mjelnitsa auf Kalk mit Amblystegium polygamum und Thyidium abietinum, bei Dudinka in Säumpfen mit Dicranuwm angustum, Sphagnum nemoreum, Hypnum trichoides u..s8. w. 23. Blepharostoma Dum., LinDB. 46. Bl. trichophyllum (L.) Dum. FI. Jen., T. silv. mer.: Jeniseisk, Antsiferova fr.!!, Nikulina fr.!, Stolba!, Vorogova! Asinovo fr.!!; T. Silv. sept.: Potkamina Tunguska fr.!!, Lebjedevo mit Kelchen!!, Novo Sjolovskoje fr.!! (an den zwei letzten Fundorten auch von J. SAHLBERG gesammelt), Tschulkova!, Verknje Imbatschna mit Kelcheu!, Alinskoje, Fatja- nova!!, Novo Saljeskaja!; T. subarct.: Nischnje Tunguska mit Kelchen!!, Selivanina mit Kelchen!, Kureika mit Kelchen!! (hier auch von J. SAHLBERG gesammelt), Gorelevo, Plachino mit Kelchen!, Polovinka mit Kelchen!, Kantaika! (J. SAHLBERG), Patapovskoje!, Verschiminskoje; 'T. arct.: Dudinka gemein!!, Tolstoinos gemein!!, die Nikandrovskij- und Malo-Briochovskij-Insel!!, Mesenkin 71” 20' n. Br.! (A. N. LUNDSTRÖM). FI. Ob.; Surgut!, Timskaja!. Im Amurgebiete an der Bai de Castries fr. (MAXxImoVIczZ) und auf Sachalin bei Dui (GLEEN). Durch das ganze Gebiet, mit Ausnahme des södlichsten Theiles, sehr gemein und nicht spärlich; södlich, wenigstens bis zu 68?” n. Br., häufig mit Kelchen und sogar nicht selten mit Fröchten. Auf Spitzbergen und in Grönland verbreitet. Säödlich fand ich die Art nur auf morschen Stämmen mit zahlreichen anderen Leber- moosen vergesellschaftet, wie Mastigophora, Cephalozia Helleri, C. media, Martinellia api- culata, Ptilidium, Jungermania-Arten u. s. w. Nördlicher geht sie ausserdem auf die Erde (zuerst bei Tschulkova 61” 30' n. Br.) und in die Sämpfe (zuerst bei N. Tunguska 65” 50' n. Br.) herunter um eines der am häufigsten emgesprengten Moose zu werden. Auf der Briochovskij-Insel sammelte ich sie reichlich auf lehmbedeckten, morschen Treibholz- stämmen zusammen mit ÅAnthelia nivalis, Nardia Breidleri, Cephalozia pleniceps, Marti- nellia rosacea u. 8. W. Acutissimo amico SPRUCE, genus Temnoma ut synonymon Blepharostomatis conside- ranti, nos adjungimus. Species hujus consequenter est Jungermania setiformis EHRH. ex hac descriptione involucri. Ubique, infima basi excepta, unistratum, superne subconicum, ore angusto et longe ciliato, triangulare, angulo postico acutiore, ceteris duobus lateralibus obtusioribus, antice subplanum, que facies antica basim format trianguli (in sectione trans- versa involucri) breviorem, quam cetera dux line& inter se xquilonge. Ila facies antica subplana, haec tamen profunde et densissime plicate. Ad medium facierum interdum adest ala vel interna vel externa. — Quoad varietatem alpinum valde incerti sumus. An planta mascula?, an propria species (Bl. filum LIiNDB., Jungermania filum Dum. Syll. Jung. Eur., p. 64, n. 85, 1831.)? Sine vestigiis organum generativorum tamen semper a nobis observata, licet interdum, ut in rupe Trollkirken inter Kongsvold et Drivstuen (Dovrefjeld Norvegize), KONGL. SV. VET. AKADEMIENS HANDLINGAR. BAND. 23. N:O 5. 29 una cum Bl. setiformti optime involucrifero sed perfecte sterili, merissimos ceespites tamen formans, inveniatur. Constans videtur, ut his characteribus ornata: parva, foliis minus densis, brevioribus, minus profunde sectis, lobis minus incurvis, brevioribus et latioribus, intus concavis, minus reflexis in marginibus fere integris, cellulis fere duplo minoribus, magis incrassatis, rotundo-quadratis, paraphyllis paucioribus et minoribus. 24. Anthelia DumM., LInDB. 47. AA. nivalis (Sw.) LinDB. Jungermania nivalis Sw. in W. M. Ind. mus., p. 5, nom. nudum (1803); Adnot. bot., p. 183 (1829). WAHLENB. Fl. Carp., p. 363, n. 1202, excel. synon. (1814); FI. suec., 1 ed., 2, p. 779, n. 1434 (1826); et 2 ed., 2, p. Sli, n. 1434 (1833). J. julacea (non L.) AUCT. SCAND. J. Juratzke LiMPR. in ComnN. Krypt.-F1l. Schles., 1, p. 289, n. 62 (1876). F1. Jen., T. arct.: Dudinka!!, Tolstoinos fr.!!, die Nikandrovskij-Insel! (an den beiden letzten Stellen auch von J. SAHLBERG gesammelt), die Malo-Briochovskij-Insel fr.!! Nur im arktischen Gebiete gefunden, hier aber, wie auf Spitzbergen und in Grön- land, häufig. Besonders reichlich auf der Briochovskij-Insel und bei Tolstoinos auf alten, schlammbedeckten Treibholzstämmen, auf welchen sie mit Nardia Breidleri, Cephalozia pleniceps, Blepharostoma und Martinellia rosacea vergesellschaftet einen weiten blauweissen Ueberzug bildet. Bei Tolstoinos und Dudinka ausserdem zusammen mit denselben Arten auf Erde, besonders am Boden der zahlreichen Thälchen am Flussufer, in welchen der Schnee im Sommer lange liegen bleibt. In der Kryptogamenflora von Schlesien, 1877, p. 288—290, hat LimPrRicHT die zwei verwandten Arten Jungermania julacea und J. Juratzkana ausföhrlich behandelt. Haec species in regionibus vere alpinis Scandinavizx vulgatissima et uberrima inter omnes hepaticas, ut interdum solum vastum caespitibus suis magnam partem obtegat et argenteo-griseum coloret. ÅA. julacea vera tamen terris nostris rarissima et serioribus annis solum observata. nn JUNGERMANIACEEZ. 25. Martinellia B. GR., LINDB. 48. M. subalpina (NEEsS.) LiNDB. F1. Jen., T. arct.: Tolstoinos am 30. August mit Keimkörnern!! Var. undulifolia (NEBs.) LiInDB. FI. Jen., T. silv. mer.: Nikulina A!! Var. subrotunda n. var. Dioica, parva, 1 cm. alta et ad 1'5 mm. lata; foliis magis erectis, distincte plicato- undulatis, lobis brevibus et latis, rotundato-obtusis, densissime dentatis, antico obliquo, 30 AS. O. LINDBERG UND H. W. ARNELL, MUSCI ASIE BOREALIS. I. LEBERMOOSE. transverse rectangulari-elliptico, postico latissime obovato; involucro brevi, obovato-cuneato, ore dense dentato. F1. Jen., T. silv. sept.: Alinskoje A!!. Fatjanova A und mit Kelchen!! Die Hauptform fand ich nicht spärlich bei Tolstoimos in 3 cm. hohen Rasen auf sumpfigem Boden mit Paludella, Åstrophyllum pseudopunctatum, Amblystegium uncinatum, Jungermania quinquedentata vär. turgida u. s. w. vergesellschaftet. Die var. undulifolia sammelte ich bei Nikulina in einem Sumpfe auf einem alten, feuchten Stamme; eingesprengt findet sich Marsilia Neesii. Die var. subrotunda fand ich in ziemlicher Menge auf morschen, von den Ueber- schwemmungen schlammigen Stämmen mit Blepharostoma, Cephalozia bicuspidata, Campy- lium und Amblystegium uncinatum vergesellschaftet. 49. M. undulata (L.) B. GR. F1. Jen., T. silv. sept.: Alinskoje mit Kelchen!!; T. subarct.: Plachino am 22. Juli A!! Bei Alinskoje auf einem schlammbedeckten Stamme in eimem Bachthälchén mit Stereodon arcuatus, bei Plachino reiehlich auf sumpfigem Boden mit Hypnum trichoides, Blepharostoma, Jungermania Wenzelii und Cephalozia pleniceps. 50. M. irrigua (MART.) LINDB. FI. Jen., T. silv. mer.: Jeniseisk am 24. Juni &A und mit Keimkörnern!!, Kolmogorova mit Keimkörnern !!, in der Umgegend von Vorogova! (ÅA. N. LUNDSTRÖM, am 22. Sept. 1875); T. silv. sept. Lebjedevo mit Kelchen!!; Verknje Imbatschna!, Alinskoje fr.!, Fatjanova mit Kelchen!!; T. subarct.: Nischnje Tunguska!, Kureika!, Gore- levo!!, Plachino!, Patapovskoje!, Verschininskoje!; T. arct.: Dudinka mit Kelchen!!, Tolstoinos häufig! (hier auch von J. SAHLBERG gesammelt). Auf Sachalin bei Dui (GLEHN). Diese Art scheint im södlichen Theile unseres Gebietes viel seltener und spärlicher zu sein als im nördlichen Theile, wo sie geradezu häufig ist. Bei Jeniseisk fand ich sie auf feuchter und schattiger Erde zusammen mit Stereodon arcuatus und Hylocomium squarrosum, bei Kolmogorova mit eingesprengten Stereodon arcuatus, Amblystegium wunci- natum und Astrophyllum silvaticum auf emem von den Ueberschwemmungen schlammigen Stamme. Nördlicher wächst sie meistens in den Sämpfen auf Torfboden, seltener, wie bei Fatjanova auf feuchten, morschen Stämmen in den Siämpfen. Vergesellschaftet mit ihr waren bei Lebjedevo Blepharostoma, bei Fatjanova Cephalozia media, Jungermania autum- nalis und Blepharostoma, bei Kureika Amblystegium fluitans, A. vernicosum, Sphagnum- Arten und Blepharostoma, bei Dudinka Amblystegium stramineum, A. fluttans, Spheeroce- phalus palustris u. 8. w. Bei Dudinka fand ich ausserdem an einem trockenem Erdabhange in der Gesellschaft von Pohlia annotina, Conostomum, Calycularia laxa u.s. w., eine forma lurida fusco-viridis, foliis rigidioribus, cellulis nonmihil majoribus, sed de cetero sat bene quadrans. Ad hanc speciem polymorpham, ut forma ejus juvenilis foliis aliquantulum explanatis et lobis satis sequi- magnis, referendus est, nobis e planta ad Brandewij Bay anno 1868 lecta (v. 168: &A) judicantibus, Sarcoscy- phus obcordatus BERGGR. Musc. Hep. spetsb., n. 96 (1875). KONGL. SV. VET. AKADEMIENS HANDLINGAR. BAND. 23. N:O 5. al Scapania nemorosa BERGGR. op. cit., p. 97, secundum specimina e Smerenberg (1868, n. 70: invol.) propria species est, his notis ex affinibus optime diversa. M. spitsbergensis LINDB. n. sp. dioica, ad 3,5 cm. (7,5 cm. e BERGGREN l. c.) alta et 3,5 mm. lata, viridis et apice foliorum, preprimis superiorum, brunneo-purpurea; caulis subsimplex, raro ramos e lateribus emittens, adscendens, fere niger, parcissime radiculosus, innovationes subinvolucrales 1—3 gerens, sat remote foliatus; folia parum acerescentia, vix pellucida, opaca, superiora tamen nitidiuscula, rigida, ut sicca fere immu- tata, patenti-divergentia, ad 0,9 secta et infra angulum complicatum loborum distincte alata, ala serrata, lobus anticus ad 1,5 mm. longus et 1,25 mm. latus, angulo antico breviter decurrens, caulem bene superans, e caule patens, antice valde convexus, apice altero lobo adpressus, valde oblique ovatus, rotundato-obtusus, apice ciliato- apiculatus, toto margine densissime sed irregulariter ciliato-dentatus, denticulis rectis vel diverso modo curvatis, a 2—5 cellulis, inferioribus longissimis et recurvatis, a cellulis ad 10 usque; lobus posticus ad 2,5 mm. longus et 1,75 mm. latus, reflexus, postice decurrens, antice convexus, oblique ovali-ovatus, rotundato-obtusus, eodem modo ciliatus, cellul&e ad margines decrescentes, in medio loborum 1!/,, mm. et ovales, marginales ad 1/;; mm. et qua- drato-rotunde, omnes pulvinate, verruculose, ubique pracipue ad angulos bene incrassate; bractee feminee majores et latiores, longius ciliate, de cetero foliis simillimae, lobo antico tamen fere ad 3/, magnitudinis lobi postici; fnvolucrum (sterile solum visum) 2,5 mm. altum et 1.5 mm. latum, complanatum, plicatum, cuneato- obovatum, ore densius, robustius et longius ciliato quam folia, cellulis distinete majoribus minusque incrassatis. Cetera desunt. 51. M. rosacea (CorDp.) LinDB. Dioica, ad 1 cm. longa et 2 mm. (apice) lata, adscendens vel repens; caulis densis- sime radiculosus, densifolius; folia valde accerescentia, ad 0'6 lobata, acute complicata et infra plicaturam plus minusve distincte alata, lobus anticus imbricatus, subplanus, oblique ovatus, obtusus et apiculatus, serrulatus-integerrimus, lobus posticus oblique obovato-ovalis, obtusus et apiculatus-obtusissimus, plus minusve integer, margine postico et apice bene recurvatus, vix undulatus, cellula media ovales et '/;,—"/;s mm., marginales subquadratze et '/,,.—"'/., mm., omnes sat distincte lineato-verruculose, toto ambitu bene incrassatee, lumine rotundo; involucrum minus compressum, oblongum et vix cuneatum, ore dense dentato, vix ciliato, basi hic illic bistratum; theca 1 mm. alta et 075 mm. crassa, elliptico- ovalis; spori "/;.— "/so mm., brunneoli, sat pellucidi, robustius papillosi; elateres '/,, mm. longi et '/,,, mm. crassi, parum fexuosi, obtusi, bispiri, spiris brunneolis, arcte spiralibus; gomnidia "/,,—"/so mm., oblonga, obtusa, curvata, bicellularia, viridula. Heec species terras magis boreales qvam insequens prefert et ibi in solo humidiu- sculo arenoso vel argillaceo crescit. F1. Jen., T. silv. sept.: Potkamina Tunguska mit Kelchen!, Verknje Imbatschna mit Keimkörnern!!, Alinskoje!!; 'T. subarct.: Nischnje Tunguska A!, Kureika!! (hier auch von J. SAHLBERG gesammelt), Gorelevo!, Plachino!; T. arct.: Dudinka!, Tolstoinos &A und fr.!! (hier auch von J. SAHLBERG gesammelt). die Nikandrovskij- Insel!, die Malo-Briochovskij-Insel fr.!! F1. Ob., Samaroval. Nördlich von: 61? 30 n. Br. ist diese Art im Jeniseithale nicht selten auf mehr oder minder trockener Erde; in den subarktischen und arktischen Gebieten scheint sie geradezu häufig zu werden. Bei Plachino sammelte ich sie auf einem morschen Stamme; auf der Briochovskij-Insel fand ich sie reichlich auf einem schlammbedeckten Treibholzstamme. Vergesellschaftet mit ihr waren bei P. Tunguska Bryum planiusculum, Cephalozia bifida, und Ceratodon; bei V. Imbatsehna Jungermania ventricosa, J. exsecta, Hypnum plumosum 32 S. 0. LINDBERG UND H. W. ARNELL, MUSCI ASTI/E BOREALIS. I. LEBERMOOSE. u. s. w.; bei Gorelevo auf feuchter Erde Paludella und Pohlia cruda; bei Dudinka in einigen Exemplaren Blepharostoma, Cephalozia plemiceps, C. bifida und Jungermamia sphaerocarpa, in anderen Exemplaren Paludella und Jungermania minuta; bei Tolstomos Jungermanmia excisa, J. ventricosa und Cephalozia bifida; auf der Briochovskij-Insel M. curta. 52. M. curta (MaArRT.) LINDB. Dioica, ad 2 cm. longa et 1's mm. lata, erecta vel adscendens; caulis parum radi- culosus, sat remote foliatus; folia parum accerescentia, ad 04 lobata, rotundato-complicata, non alata, lobus anticus non imbricatus, convexulus, apice subplanus, oblique rectangulari- ovatus, acuminatus, serrato-dentatus — integerrimus, lobus posticus oblique obovatus, acu- tiusculus vel obtusiusculus, apiculatus, plus minusve integer, planus vel vix recurvatus, sed undulatus, cellule medie ovales et '/,,—"'/s, mm., marginales rotund&e et '/;,—"/so mm., omnes bene punctato-verruculose, angulis bene incrassatis, lumine distincte stellato; involucrum compressum, obovato-cuneatum, ore remotius sed longe ciliato, ubique uni- stratum; theca 1's mm. alta et 075 mm. crassa, oblonga; spori "/y "/wo Mm., fusco- brunnei, opaci, papillulosi; elateres eisdem precedentis simillimi, sed spiris fusco-brunneis; gonidia '/,,—'/so mm., valde varia, obovato-clavata — semiglobosa, obtusa, recta — ob- liqua, partim uni-, partim bicellularia, viridula. Rupes siliceas amat, quo loco optime evoluta et fertilis, licet sporogonia sua raro ostendat. F1. Jen., T. silv. mer.: Antsiferova!!, Nikulina!!, Uskij mys A und mit Keimkörnern und Kelchen!!; T. silv. sept.: Mjelnitsa!; T. arct.: die Malo-Briochovskij-Insel.!! Auf der Samojeden-Halbinsel bei 72” 18' n. Br! (A. N. LUNDSTRÖM). Im Amurgebiete bei Ghinghansavi Piket mit Keimkörnern (MAXIMOVICZ). Bei Antsiferova auf feuchten kieselhaltigen Felsen mit Polytrichum commune und Blepharostoma; bei Uskij mys auf Schieferfelsen mit Bartranua crispa und Jungermania barbata, bei Mjelnitza auf feuchten Kalkfelsen mit Chomocarpon und Fissidens sciuroides, auf der Briochovskij-Insel auf einem schlammigen Treibholzstamme spärlich in M. rosacea eingesprengt. 53. M. apiculata (SPrRUC.) LiNDB. Scapania apiculata Spruvc. Hep. Pyren., n. 15 (1847); in Trans. Bot. Soc. Edinb., 3, p- 201, n. 14 (1849). »Dioica, in statu fertili sicca, purpureo-fuscescens, minus rigida, elongata, postice in caule parum radicans; folia Vvix acerescentia sed fere xequimagna, e latere caulis erecto- patentia, lobo antico angustiore, subplano et stricto, lobo postico angustiore, subplano et margine postico parum recurvatulo, cellulis magnis, duplo-triplo majoribus, rotundis, op- time collenchymaticis grossiusque verrucosis, nullibi in margine folii limbum facientibus, ut omnmibus inter se 2qualibus; colesula subtriplo minor, apice quoque hyalina, cellulis duplo majoribus, ovali-rotundis, optime incrassatis, nullibi in margine plano limbum facien- tibus,.-ut ommnibus inter se aequalibus. Proxima est Scapanic umbrose.» (S. 0. LINDBERG: Distinetio Scapanie& carinthiace et Sc. apiculate in Rev. Bryol. 1880, p. 171-78). KONGL. SV. VET. AKADEMIENS HANDLINGAR. BAND. 23. N:0O 5. 33 Fl. Jen., T. silv. mer.: Jeniseisk am 24. Juni & und fr.!!, Auntsiferova am 26. und 27. Juni fr.!; T. silv. sept.: Lebjedevo &A und mit Keimkörnern.!! FI. Ob.: Surgut.! Diese seltene und schöne Art, die, so viel ich weiss, vorher nur von Suäd-Europa, von den Pyrenäen und Kärnthen, bekannt ist, fand ich am Jenisei und auch einmal am Ob in nicht geringer Menge auf alten, faulen Baumstämmen. Vergesellschaftet mit ihr waren bei Jeniseisk Piilium, Ptilidium pulcherrimum, Amblystegium uncinatum, Junger- mania autumnalis u. s. w., bei Antsiferova Plagiochila asplenoides, Plagiothecium denticu- latum, Campylium u. 8. w., bei Lebjedevo Dicranum congestum, Riccardia latifrons, Ble- pharostoma u. s. w., bei Surgut Stereodon Haldanei, Dicranum congestum, Jungermania exsecta und J. pophyroleuca. Bei Antsiferova und Lebjedevo fand ich sie auch innerhalb des Bezirkes der Ueberschwemmungen. Specimina cum eisdem authenticis ad amussim quadrant, sed lobus anticus foliorum pro more valde lateque reflexus, quod in planta pyrenaica rarius solum observari potest. Sporogonia et gonidia, adhuc ignota, nunc describere volumus. — Seta ad 5 mm. alta et et '"/, mm. crassa, argentea, hyalina. Theca 0,6 mm. alta et 0,; mm. crassa, elliptica, ob- 7 , SDS , , , , , tusa, fusco-brunnea, opaca. Spori "/,., mm., alii pauciores ejusdem thece '/;s,—"/s. mm., omnes globosi vel ovales, fusco-brunnei, opaci, leves. HFlateres "/, mm. longi et '/;., mm. crassi, parum flexuosi, obtusi, bispiri, spiris fusco-brunneis, densissime spiralibus, mem- brana tenuissima. Gonidia in acervis magnis et fere nioris, '/,.,, mm., ovalia, unicellu- Oo SS , 100 , , laria, intense brunnea. Cellul& foliares optime collenchymatice et verrucose. 5) 26. Diplophyllum Dum., LInDB. 54. D. taxifolium (W6G.) Dum. Auf Sachalin bei Dui A (GLEHN). 55. D. plicatum LinpB. in Contrib. ad flor. erypt. Asie boreali-orient. (Acta soc. scient. fennice, X, 1872, p. 235—236). »Dioicum; cellulis foliorum ob verruculas densissimas subobscuris; colesula longis- sima, cylindrica, jam ex ipsa basi profundissime plicatissima» LINDB. 1. c. Im Amurgebiete bei Sommerdorf nahe Castries A und mit Kelchen und bei Nikolajevsk (MAXIMOVICZ); auf Sachalin bei Dui &A und fr. (GLEHN), bei Traiziska und Tunai (ScHmiot). Ueberall auf morschen Nadel- holzstämmen wachsend. 27. Plagiochila Dum. 56. PI. asplenioides (L.) Dum. F1. Jen., T. mont.: Krasnojarsk!, T. silv. mer.: Jeniseisk Q!!, Antsiferova!, Nikulina!, Stolba! zwischen Vorogovo und Asinovo auf Schlamminseln im Jeniseiflusse!, Asinovo; T. silv. sept.: Lebjedevo, Novo Sjolovskoje (J. SAHLBERG), Verknje Imbatschna (J. SAHLBERG), Novo Saljeskaja!. Im Amurgebiete am Vorgebirge Lazareff mit Kelchen (MaAxImovIcz) und beim Dorfe Meo an der Mindung des Amurflusses (ScHRENK). K. Sv. Vet. Akad. Handl. Band 23. N:o 5. 5 d4 S. O. LINDBERG UND H. W. ARNELL, MUSCI ASIZÉ BOREALIS. I. LEBERMOOSE. +P1. porelloides (TORR.) LINDB. Folia vulgo integra — integerrima, antice valde gibboso-convexa, foliola magis di- stincta, cellulis ad angulos sepissime melius incrassatis, involucrum ovato-rectangulare, basi optime rotundatum, parte quarta vel quinta infima bistratum, ipsa basi tamen tri- stratum, ore denticulato vel dentato; notis quibus vix ac ne vix quidam satis ut species propria videtur e Pl. asplenioidti vera, involucrum obeonicum et jam supra medium bistra- tum, ipsa basi tamen tri- vel quadristratum, possidente. FI. Jen., T. mont.: Targaschino bei Krasnojarsk mit jungen Kelchen.!! Die Hauptform ist am Jenisei entschieden södlich und geht nur bis zu 65? n. Br. Von Krasnojarsk habe ich eine zarte auf eimem morschen Stamme gesammelte Form, die mit Ceratodon vergesellschaftet war. Meine Exemplare von Jeniseisk, Antsiferova und N. Saljeskaja sind alle innerhalb des Bezirkes der Ueberschwemmungen eingesammelt und zwar auf schlammbedeckten Baumstämmen. Bei Antsiferova wuchs sie mit Homalia, Hypnum Mildei, Stereodon arcuatus, Lophocolea reflexula, Campylium u. s. w. vergesell- schaftet. Ausserdem auch auf schattigem Waldboden nicht selten Bei Nikulina auf Erde an einem Flussabhange zusammen mit Jungermania spherocarpa und Pohlia annotina. Pl. porelloides sammelte ich bei Krasnojarsk nur spärlich auf Kalkstein mit Junger- mania heterocolpa, Lophocolea minor, Astrophyllum stellare, Pohlia cruda u. 8. w. ver- gesellschaftet. Pl. porelloides in Suecia quoque viget, eam etenim ad amnem Skära-ån in monte Skäralid provincie Skåne fertilem Julii 1875 legimus. 28. Mylia B. GrR., LINDB. 57. M. anomala (Hoor.) B. GR. F1. Jen., T. silv. sept.: Mjelnitsa!; T. subarct.: Plachino!!; T. arct.: Dudinka, Tolstoinos.! Auf Sachalin bei Dui (GLEEN). Am Jenisei nach meiner Erfahrung entschieden nördlich und nur sehr spärlich in den Sämpfen vorkommend. Bei Mjelnitsa mit Spherecephalus palustris und Hylocomium parie- tinum, bei Plachino mit Cephalozia media, Kantia trichomanis, Hypnum trichoides u. s. W., bei Tolstoinos mit Jungermania inflata var. heterostipa Vvergesellschaftet. 58. M. verrucosa LInDB. in Contrib. ad flor. crypt. Asie boreali-orient. (Acta soc. scient. fennice, X, 1872, p. 236—237). »Dioica, explanata; foliis in margine antico valde reflexis, apice et presertim in margine postico tamen sursum parum curvatis; colesula densissime et grossisime hirta». LiNDB. 1. c. Im Amurgebiete bei Castries A und mit Kelchen (MaxImovicz); auf Sachalin bei Dui fr. (GLEHN). An den beiden Stellen auf morschen Stämmen wachsend. KONGL. SV. VET. AKADEMIENS HANDLINGAR. BAND. 23. N:O 5. 210) 29. Arnellia LinDB. Arnellia LINDB. in Meddel. Soc. F. Fl. fenn., 14, p. 70, sub. n, 12 (1887). Sacculus apicalis sat magnus, obconico-ovatus, intus ubique levissimus, tribus pari- bus bractearum oppositarum, quorum intimum antice fere totum carinato-connatum, cetera tamen parum coadunata, bracteolis ad omnia paria. fInvolucrum (colesula) e bracteis per- fecte liberum, sed ab iis inclusum et humilius, conico-tubulosum, obliquulum, teres, vix plicatum, antice obtuse carinatum, ore rotundo, breviter irregulariterque pluri-inciso et crenato, ubique unistratum, bracteola suffultum. Calyptra crassa, basi latissima, thecam solam obtegens, inferne pistillidia sterilia numerosissima gerens. Theca elliptica, valvulis quatuor rectis bistratis, strato interiore optimos semiannulos ostendente. Jlateres liberi, bispiri. Seta ab ipso axi sacculari inclusa. Calceolus altissimus, sed valde tenuis, magnam partem unistratus et cavitati cylindrice sacculi, setam amplectenti, adherens, centro suo solo tamen sete adnatus. Antheridia in quaque axilla 1—3, grisea, eparaphysata. — Planta (monocarpica?) dioica. Folia opposita et antice plus minusve connata, succuba et cum foliolo, in tota longitudine caulis presénte, sed in parte inferiore ejus demum deciduo, verticillata, rotunda, integerrima, limbata. Gonidia in filis ramosis medie faciei postice foliorum (in planta mascula), aliis robustis excrescentiis mixtis, insidentia. Genus eximium, e ceteris omnibus sacciferis Jungermaniaceis (Marsupidio MITT., Kantia B. GrR., Saccogyna Dum., LinpB., — Balantiopside Mitt., Tylimantho MiTtT., Sym- phyomitra SPrRUC., Calypogeia RaApp., Dum., Acrobolbo NEBRs.) presentia involucri proprii diversissimum et solitarium. Proximum Calypogeie (Gongylantho) esse videtur, sed sac- culo brevi, obconico-ovato, intus ubique lexvissimo, theca brevi, elliptica, seta ab ipsius sacculi parte basilari cylindrica inclusa, interposito calceolo altissimo et tenui, ideoque calyptra basi latissima et thecam solam obtegente, foliolis et bracteolis presentibus etc. satis superque distincetum. Inter Jungermaniaceas non sacciferas genera Syzygiella SPRUC. in Journ. Bot., new. Ser., 5, p. 234 (1876), et Southbya SPrRuc. in Trans. Bot. Soc. Edinb., 3, p. 197, n. 4, tab. 14 (1849) affines forsitan sint, illud tamen foliolis caret, foliis margine antico optime reflexis, plus minusve bidentatis, qua causa habitum plagiochilaceum possidet etc., hoc et foliolis et bracteolis caret, involucro bilabiato, superne lateribus compresso, theca globosa etc.; Mylia B. Gr. jam foliis suis alternantibus, involucro complanato etc. multo magis remotum. 59. A. fennica (GoTTSCH.) LINDB. Southbya fennica GorrscH. Mss. 1863; in G. R. Hep. eur., fasc. 42—44, in texto ad n. 418 (1868). HaARrRTM. Skand. Fl1., 10 ed., 2, p. 130, n. 2 (1871). Dum. Hep. Eur., p. 134, n. 3 (1874). LINDB. in Not. Sällsk. F. Fl. fenn., 13, p. 368, in nota ”" (1874); in Meddel. Soc. F. Fl. fenn., 1, p. 98 (1876), et 14, p. 70, n. 12 (1887); Musc. scand., p. 6, n. 107 (1879). Zzrtt. in Vet.-Akad. Handl., 13, n. 13, p- 37, n. 3 (1876). MASssar. in Ann. Istit. Rom., 2, fasc. 2, p. 12, n. 23 bis (1886). Jungermania fennica GortscH. in G. R. Hep. eur., fasc. 42—44, n. 418 (1868). Arnellia fennica LinDB. in Meddel. Soc. FE. Fl. fenn., 14, p. 70, sub n. 12 (1887). ID PETNA rr ccto2es st es NESS G. R. Hep. eur., fasce. 42—44, ad n. 418. Exsicc. G. R. Hep. eur., fase. 42—44, n. 418. 36 S. O. LINDBERG UND H. W. ARNELL, MUSCI ASI/ZE BOREALIS. I. LEBERMOOSE. Ccespites dioici, inodori et insapidi, maxime intricati, usque ad palmam extensi et interdum ad 1 cm. alti, steriles lzxtissime virides sine nitore, fertiles decolorato-brunne- scentes (an sporogonio delapso emortui et hoc casu monocarpici?, quod non improbabile, quum ad sacculum evolutum omnino nullx innovationes observari possint). Planta ad 2 cm. longa et (sterilis) 3 mm. lata, humifusa et serpentino-repens, vel inter alios muscos suberecta et apice plus minusve arcuato-decurvata, in hoc statu solo fertilis, sacculo inter muscos dependente et iis radicularum ope adherente. Caulis fragilis, ut integer vix ex- tricandus, viridis vel brunneolus, antice planus vel indistincte canaliculatus, ut in sectione transversa magis quam semirotundus, convexo-planus angulisque bene rotundatis, conflatus a cellulis conformibus et rectangularibus, exedem plani antici tamen majores et pulvinatulo- elevate, simplex, raro ramos juxta foliola e facie postica emittens, infra perichatium sterile eodem modo innovationem singulam protrudens, immediate infra basim uniuscujus- que folioli fasciculum magnum et densum radicularum longarum et dilute brunneolarum gerens. Folia densa, succuba, opposita et antice ad ipsam basim eorum perparia connata cum foliolo interposito, sed libero, verticillata, oblique affixa, patenti-divaricata et sat applanata in planta perfecte sterili, basi levissime saccata, apice recurvatula et subplana, in planta pistillidia vel sporogonium gerente tamen ad anticum multo magis porrecta, plana et imbricata, ut planta e lateribus complanatula, viridia, apice sepissime brunneola, rotunda, integerrima, limbata; cellule basilares medie '/;,—"/., mm., intramarginales "las "/s5 mm., omnes rotunde et irregulariter angulate, angulis parum incrassatis, minu- tissime et densissime punctulato-papillosex, corpuscula oleosa minima et pauca vel fere nulla includentes, ezxedem marginales '/;,—'/;, mm., semper uniseriate, brunneole, qua- dratze, bene incrassate, precipue ad angulos, inflate, ut limbum distinctissimum forment. Folia summa infrapericheetialia distinete sensim majora et antice altius per paria coadu- nata, ovali-rotunda. Foliola wuniseriata, ad quidque par foliorum, sed in inferiore parte caulis demum decidua, e basi spatio brevissimo et latiore abrupte angustissimeque subu- lata, fere pungentia, sat parva, e caule erecto-patentia, superne tamen arcuato-inflexa, semper integerrima, excepta basi ab una serie cellularum. Bractew perichoetiales proprie, h. e. ad vel juxta orifictum sacculi affixe, tripares. Externa duo horum a bracteis majoribus, ovato-ovalibus — ellipticis, obtusissimis, apice melius recurvatis, late canaliculatis, apice tamen planiusculis, antice altius connatis, postice liberis, structura foliorum; par interius margine postico irregulariter undulatum et repan- dum, ibi minus distincte limbatum; bracteole non inter sed infra bracteas suas affixae (prima vulgo longe deorsum in sacculo et magna, ad 1'2 mm. longa, secunda sepe late- raliter inter ambo paria, minor), foliolis multo majores et, quoad formam, varize, subulato- triangulares — lineari-oblongee, acute-obtusiuscule, laxius texte. Intimum par erectum, perfecte tubulosum, leniter ad anticum curvatum, antice ad ”/; vel altius carinato-conna- tum, postice tamen non coadunatum, apicibus suis semirotundis, totis marginibus liberis optime irregulariter undulatis et profunde repandis, non limbatis, cellulis distincte majoribus, magis irregularibus, minus incrassatis, levissimis; bracteola ad aperturam posticam vel lateraliter affixa, majuscula, lata, oblonga, obtusiuscula, laxe texta. Involucrum (verum nobis est, nec par quartum bractearum, in inflorescentia etenim minime evolutum, sed in sacculo et cum sporogonio maturante gradatim summam suam formam accipit) ut bracter KONGL. SV. VET. AKADEMIENS HANDLINGAR. BAND. 23. N:0 5. 31 unistratum, fere ejusdem altitudinis ac par intimum, ad 1's mm. altum et 0'9 mm. usque crassum, perfecte tubuloso-conicum vel subeylindricum, equidem ad anticum curvatulum, antice obtuse carinatulum, postice rotundatum, ut in sectione transversa fere ovatum, late, sed superficialiter subquadriplicatum, ore non plicato nec constricto, rotundo, solum crenato vel ciliato-crenato, non raro tamen irregulariter 3—5 inciso et laciniis apice plus minusve incurvatulis-rectis, obtusissimis, crenatis, incisura una nonnunquam postica et ad 0'2 in- volucri, textura ut in bracteis intimis; bracteola externa vulgo cum basi postica involucri connexa, apice triangularis, acutiuscula vel obtusiuscula, crenata, laxe texta, interdum tamen perfecte libera. Sacculus axilis dependens et angulum acutum — acutissimum ad caulem suberectum faciens, 1,6 mm. longus et superne 1,2 mm. crassus, obconico-ovatus, obtusus, lurido-luteus et apice albidus, totus dense longeque radiculosus, intus ubique levissimus, inferne tertia sua parte altitudinis setam amplectens et ibi 10—53 stratus, medio, ad basim thece, 16—14 stratus et superne 8—56 stratus, cellulis majusculis et laxis. Cal- ceolus magnus, sed tenuis, tubuloso-semioblongus, centro solo suo apici setx adnatus, de cetero cavitati cylindrice baseos saccularis, setam includenti, ut tapetum altum et uni- stratum connexus, margine valde irregulari, cellulis brunneolis, elongatis et distincte flexuosis. Seta ad 3 mm. alta et 0,5 mm. crassa, ad latus posticum exserens et ibi invo- lucerum cum theca plus minusve findens, argenteo-hyalina, teres, compacta, in diametro a cellulis 10 vel 11, cellul& peripherice ejus 32—36, in sectione transversa magne, rotundo- rhombez2, toto circuitu, preprimis in pariete libero et pulvinatim prominente et ad angulos interiores incrassatee, interiores minores, sensim tamen ad centrum setx acerescentes, laxis- sime. Theca 1 mm. alta et 0,6 mm. crassa, elliptica, obtusa, brunneo-nigra, opaca, val- vule ejus 4, erect&e et recte, sat tenues, bistratae, extus in membranis connatis (radialibus) solum incrassationes abruptas ostendentes, cellul&e hujus strati exterioris in radio theca triplo vel quadruplo majores quam ezdem strati interioris, tangentialiter fere eandem tamen latitudinem possidentes et optimos densosque semiannulos intus in membrana sua luteo- hyalina gerentes. Hlateres "/; mm. longi et "/i,,—"/,,.. mm. crassi, liberi, valde flexuosi, cylindrici, apicibus plus minusve attenuato-acuti, membrana tenuissima et hyalina, bispiri, spiris dense spiralibus et apicibus ipsis desinentibus, semiteretibus, brunneis, pellucidis. Spori "Ii "/120 mm., globosi, luteo-brunnei, sat hyalini, densissime papillulosi. Calyptra basi latissima et subsemioblonga, thecam solam obtegens, apice rotundato a stylo coronata, parte sua quarta infima et ad basim pistillidia sterilia, ad 30 usque, gerens, crassa, basi 10—3 strata, apice 3—3 strata, cellulis minutissimis, irregulariter angulatis et laxissimis. Masculce plante cespites proprios formantes, solum ad 1 mm. late, fere teretes, arcuato-decurvate. Folia erecta, dense imbricata, paullisper tantum complanata, ovato- rotunda, integerrima, basi saccatula, limbata. Antheridia 1—3, vulgo 1, in plerisque axillis posita, magna, obovato-globosa vel globosa, grisea, stipite recto, parum breviore, a cellulis biseriatis, 10—12 in utraque serie, paraphysibus nullis. Foliola ut in planta feminea et ubique in caule presentia. Gonidia "/s, mm. longa, ovalia, obtusiuscula, brunneola, incrassatula, bicellularia, juniora tamen incolora, non inerassata, unicellularia, in filis humilibus, articulatis parum- que subdichotome ramosis; semper in medio faciei postice foliorum (ad hoc tempus solum 38 S. 0. LINDBERG UND H. W. ARNELL, MUSCI ASI/E BOREALIS. I. LEBERMOOSE. et tantum in planta mascula) affixa et cum aliis excrescentiis mixta, que robuste, folii- formes (ovate et acute) — breviter protonematoidez, a cellulis triplo majoribus et valde incrassatis conflate. F1. Jen., T. mont.: Targaschino bei Krasnojarsk A!!; T. silv. mer.: Stolba massenhaft, hier auch zum ersten Male fruchtend gefunden!!; T. silv. sept.: Lebjedevo!, Tschulkova Q!!, Mjelnitsa massenhaft!; T.”subarct.: Nischnje Tunguska &A und mit Keimkörnern!!, Patapovskoje!!; T. arct.: Dudinka!, Tolstoinos!!, die Nikandrovskij- Insel sehr spärlich.! Preterea in Finlandia, Suecia et Norvegia locis sat numerosis, in alpibus Apenninicis Italie, Lago di Combal (ÅA. CARESTIA), et in America septemtrionali britannica, sed sine loco speciali (Julii 1885, A. MACoUN; communicavit W. H. PEARSON). Extra fines Sibirie ad hoc tempus semper sterilis vel sola planta mascula observata est. Diese schöne Art scheint auf Kalkfelsen am besten zu gedeihen und bildet auf sol- cher Unterlage zuweilen Massenvegetation, wie af dem Kalkberge Stolba, wo ich sie in weiten reinen blaugrinen Rasen sammelte. Sie wächst auch reichlich auf Kalkstein bei Krasnojarsk, Mjelnitsa und N. Tunguska mit Stereodon recurvatus, Barbula rubella, Myu- rella-Arten, Jungermania heterocolpa u. s. w. vergesellschaftet. Bei Lebjedevo wuchs sie spärlich auf einem schlammbedeckten Stamme mit Reboulia, Hypnum concinnum und Myu- rella julacea, vergesellschaftet. Wie viele andere Felsenbewohner geht sie nördlich auf Erde herunter. Schon bei Tschulkova fand ich sie auf Erde an einem Flussabhange; nörd- lich vom Polarkreis sammelte ich sie auch auf Erde am oberen Rande der Flussabhänge oder auf den trockenen Spitzen der Tundrahuögel und zwar zusammen mit Myurella jula- cea, Barbula rubella, Meesea trichoides, Bryum-Arten u. s. w. Auf der Nikandrovskij-Insel fand ich sie nur sehr spärlich auf einem schlammbedeckten Treibholzstamme. 30. Jungermania (RuPP.) MicH., RADD. A. Liochlgna (NEzs.) LiInDB. 60. J. pumila WITH. F1. Jen., T. silv. mer.: Uskij mys fr.!!; T. subaret.: Igarskoje!, Plachino am 22. Juli fr.!!; T. arct.: Dudinka. !! Ich fand diese Art am Jenisei immer an Bachufern; bei Uskij mys und Igarskoje auf iberschwemmten, kieselhaltigen Uferfelsen, bei Plachino auf eimem periodisch öber- schwemmten, alten Stamme, bei Dudinka an den feuchten Erdabhängen eines kleinen Baches. An ihren Standorten nicht spärlich und in reinen, mehr oder minder weiten Rasen. Heec species semper paroica, pistillidiis terminalibus 10—15, antheridiis singulis vel binis, axillas ad 5 summas inhabitantibus. Ad J. cordifoliam, pumilam et ripariam se refert J. lanceolata fere ut Solenostoma Mirt. in Journ. L. Soc., 8, p.- 51 (1865), apice involueri tubuloso-rostellato munitum, ad J. autumnalem et cespiticiam, vel J. Muelleri et affines ad J. lophocoleoidem, heterocolpam, ventricosam et alias inter sectionem Lophoziam, qua causa Liochlenam (lanceolatam) ut genus probare nequimus. KONGL. SV. VET. AKADEMIENS HANDLINGAR. BAND. 23. N:o 5. 39 B. Eujungermania LInDB. a. Aplozia DUM. 61. J. autumnalis DE C. Fl. Jen., T. mont.: Krasnojarsk fr.!!; T. silv. mer.: Jeniseisk fr.!!, Antsiferova mit Kelchen:, Nikulina mit Kelchen!, Stolba A und fr.!!; T. silv. sept.: Potkamina Tunguska A und fr.!!, Lebjedevo!, Novo Sjolovskoje a, mit Kelchen! (J. SAHLBERG), Fatjanova!; T. subarcet.: Nischnje Tunguska of. Entschieden sädlich; nördlich bis zu 65” 50 n. Br. gehend. Die Art wächst iberall auf faulen Stämmen, welche sie nicht selten mit weiten, beinahe reinen Rasen bekleidet. Die häufigsten Einmischungen sind Jungermania fertilis, J. porphyroleuca, J. Kunzei, Cephalozia Helleri, Ptilidium pulcherrimum u. s. w. 62. J. spherocarpa HooKr. F1. Jen., T. silv. mer.: Nikulina fr.!!; T. silv. sept.: Tschulkova fr.!, Alinskoje fr.!!; T. subarct.: Selivanina mit Kelchen!! (hier von J. SAHLBERG gesammelt), Plachino am 23. Juli mit Kelchen!, Polovinkal!, T. arct.: Dudinka am mehreren Stellen und fr.!, Tolstoinos häufig und mit Kelchen!! (hier auch von J. SAHLBERG gesammelt), die Malo-Briochovskij-Insel.! F1. Ob., Samorova.! Durch den grössten Theil des Gebietes zerstreut und nicht spärlich. Sidlich fand ich die Art auf nackter Erde an den Flussabhängen, im arktischen Gebiete war sie häufig auf der Tundra, besonders auf von Schneewasser durchfeuchteter Erde, wie auf dem Boden der dort häufigen gegen das Flussufer quergestellten Thälchen, in welchen der Schnee lange im Sommer liegen bleibt. Auf der Briochovskij-Insel fand ich sie spärlich auf einem alten, schlammbedeckten Treibholzstamme. Vergesellschaftet mit ihr waren bei Nikulina Ditrichum tortile var. pusillum, Hyp- num plumosum, Plagiochila asplenioides u. s. w., bei Tschulkova Cephalozia pleniceps, Ble- pharostoma, Anisothecium Greville wu. s. w., bei Selivanina Blepharostoma, Anisothecium rubrum, Pohlia alba wu. s. w., bei Plachino Jungermania quinquedentata var. turgida, Pohlia annotina, Anisothecium rubrum u. s. w., bei Tolstoinos J. quadriloba, J. minuta, Martinellia rosacea u. s. w., auf der Briochovskij-Insel Cephalozia pleniceps, Martinellia rosacea, Blepharostoma, Marsilia Neesii, Myurella julacea u. s. w. Valde variabilis, ut et J. luridam Dum. et J. nanam NEEs. ineludens, quarum heec ultima sola in Sibiria observata est, et radicellas e facie postica foliorum superiorum et e parte inferiore involucri sepissime emittit. J. amplexicaulis Dum. (J. tersa NEEsS.) quoque paroica est, sed satis diversa; confer LimPRICHT in Conn. Krypt.-F1 Schles., 1, p. 272, n. 38 (1876). | b. Mesoptychia LiNDB. n. sect. Planta dioica, gramndis; folia fere verticaliter affixa, latiora quam longa, rectilineatim retusa, indistincte biapiculata, mediana longitudine a plica in duobus dimidiis divisa, quo- rum anticum valde convexum et antico margine, more Plagiochilarum, arcuato-reflexa, posticum concavum et margine postico ad anticum flexum, integerrima; bractewe pericheti 40 S. 0. LINDBERG UND H. W. ARNELL. MUSCI ASLIEZ BOREALIS. I. LEBERMOOSE. emarginate; involucrum (junius) rostellatum, antice altissime cristatum; foliola in toto caule pråesentia, bisecta, segmentis divergentibus, densissime ciliato-laciniatis; bracteolce foliolis simillime, parum majores. 63. J. Sahlbergii n. sp. Dioica, cespitibus laxis, variegatis, lurido- et brunneolo-viridibus, apicibus foliorum, pre ceteris superiorum, brunneo-purpureis, ad 6 cm. alta et (ad apicem) 5 mm. lata, an- tice carinata, postice valde convexa. Caulis ex angulo postico axille infra perichetium apicale unam, raro e duabus axillis innovationes proferens, ideoque vulgo articulato-simplex, fuscus vel fere niger, postice purpureus et ibi a radicellis densis, sat tenuibus et brevibus, fusco-violaceis ubique tectus, in sectione transversa semiovalis, antice inter folia plenus, cellulis conformibus et laxis. Folia 1,75 mm. longa et 2,5 mm. lata, valde densa, parum accrescentia, fere verticalia, succuba, ad anticum sat vergentia, brevissime tenuiterque de- currentia, postice ad basim rotundata, tranverse elliptica, spatio longo apicis rectilineato- retusa, ad finem anticum hujus linee a duabus cellulis, ad finem ejus posticum ab una cellula brevissime apiculata vel ad ambos plus minusve rotundata, plica mediana longitu- dinali in duabus partibus sequimagnis divisa, gquarum antica valde convexa et margine antico late recurvata, postica concava et margine postico ad anticum curvata, margine toto repandulo et tenuiter erenulato; cellule basilares et media '/;, mm. long2e et ovales, mar- ginales et summee '/;, mm., rotunde et angulate, omnes collenchymatice denseque verru- cose. Foliola pro magnitudine plante parviuscula, ubique in tomento caulino plus minusve occulta, violaceo-purpurea, ad basim ipsam fere secta, segmentis divergentibus, flexuosis et antice canaliculatis, ex ovata basi sensim subulatis, densissime ciliato-laciniatis, apice loriformibus, incurvis et ab una serie cellularum; cellule lxves. Bractewe pericheti majores, sed forma et structura foliorum, emarginate, distinctius apiculate et profundius unipli- plicate. Bracteole foliolis simillimae, parum majores, minus profunde secte, segmentis magis divergentibus. Involucrum (statu juniore tantum visum) 3 mm. altum et 1,75 mm. latum, unistratum, sursum curvatum, ovato-ellipticum, fere sensim breviterque rostellato-tubulosum, postice subplanum et eplicatum, antice tamen planiusculum medioque altissime unicrista- tum, crista, ut anguli ambo laterales involueri, in acie rotundata et ad adhesionem suam complanato-angustata, ore minuto, densissime et breviter ciliato, cilis rectis et a tribus vel quatuor cellulis; cellule collenehymatice et levissime, elliptice-ovales, sed exedem ro- stelli rectangulares. Pistillidia ad 16. — Cetera desunt. Grandis et solitaria species, plicatura foliorum latissimorum, antice reflexorum, po- stice inflexorum in margine, involucro antice altissime plicato etc. maxime insignis, habitu insequentem quidem non nihil revocans, sed ei nullo modo affinis et sectionem propriam faciens. ; Membrum nobis maxime suspectum generis est J.? orcadensis Hooxr., que habitu fere plagiochilaceo, margine postica foliorum, inter se equimagnorum, late recurvato etc. sectionem novam: Anastreptam LINDB. constituit, sed infeliciter involucrum, sporogonium, et planta mascula ejus plane ignota. Fl. Jen., T. silv. mer.: Mjelnitsa!!; T. subaret.: Nischnje Tunguska!!, Kantaika mit jungen Kelchen!! (J. SAHLBERG). KONGL. SV. VET. AKADEMIENS HANDLINGAR. BAND. 23. N:O 5. 41 An den drei Standorten auf feuchter, kalkhaltiger Unterlage; bei Kantaika nach SAHLBERG auf Steinen in einem Bache. Nach den wenigen heimgebrachten, bis zu 9 Cm. weiten, fast reinen Rasen zu urtheilen, kommt die Art an seinen Standorten nicht spärlich vor. In allen Exemplaren ist Amblystegium stellatum emgesprengt. c. Lophozia DUM. 64. J. lophocoleoides LINDB. Paroica, ad 7 cm. alta et 4 mm. lata, cespitibus sat parvis, laxis vel plus minusve inter alios muscos vigens, luride brunneo- vel brunneo-purpureo-olivacea, interdum fere nigra, ut in Lophocoleis, sed multo gratius, acriter aromatico-odora et -sapida, applanata. Caulis vulgo simplex, interdum infra perichetium apicale innovationem, raro duas fere oppositas, ad angulum posticum ex axilla, nonnumquam e medio vel longius infra unum alterumve ramum longiusculum proferens, fusco-brunneus, superne fusco-violaceus, rigidus, fragilis, flexuosus, antice planus, postice semper magis quam semirotunde convexus vel semirotundo-rectangularis et ibi a radicellis densissimis, tenuibus, flexuosis et dilate brun- neolis densissime obtectus, in diametro a cellulis 15, quarum superficiales minores et brunne2e, interiores hyaline, omnes imcrassatule. Folia ad 2,5 mm. longa et 4 mm. lata, sicca, leniter nitidula, inferiora dilute brunneola et expallida, densa, vix acerescentia, valde oblique immo fere verticalia in caule, asymmetrica, transversi-rectangulariter ovata, antice basi magis rotundata, ut subauriculata, et breviter angusteque decurrentia, postice ad basim rotundata, hic quoque tenuiter decurrentia et cilia duo-quatuor longa et divaricata gerentia, toto ambitu libero recurvatula, ut antice convexa, non plicata, parum lunate — rectilineatim emarginata, medio emarginature recurvato (gibboso), ut leviter et remote bidentata, dentibus recurvatulis, latissime triangularibus, acutis obtusis, postico latiore et obtusiore, toto margine irregulariter repandulo sed de cetero integerrimo; cellulc basi- lares et medie ad '/,, mm. longe, elliptice, lineato-aspere, superiores et marginales '/5; —"!/2, mm., rotundee, angulatar, sat distincete verruculos2, omnes pulvinatulze, dense chloro- phyllophor2e, corpusculis oleosis minutis et sat numerosis, membrana brunneola et ad an- gulos bene incrassata. HFoliola majuscula et ubique in caule praesentia, a tomento ejus non obtecta, plus minusve dilute violacea, fere ad basim tri-quinquepartita, segmentis paten- tibus, longe et anguste triangulari-linearibus, ubique dense et longe ciliato-laciniatis, an- tice convexulis, apice omnium laciniarum filiformi-acutissimo et incurvato, cellulis majoribus elliptico-rectangularibus, levibus. Bractew perichoetii parum majores quam folia, quorum forma et structura, latissime tamen triangulari-incise, basi imeisure acuta, postice im basi tri—quinqueciliate, cilis longis et deflexis. Bracteole majores quam foliola, segmentis tamen latioribus et planioribus. Involucrum ad 6 mm. altum et 2 mm. latum, clavato- oblongum vel subeylindricum, triquetrum, angulis obtusis, duobus lateralibus, tertio postico, sporangio delapso irregulariter plicatum et longitudinaliter valde fissile, superne fere sensim acutum nec distincte rostellatum, ore parvo, margine breviter ciliato, ciliis variis, rectis, unicellularibus, plurimis ad dimidium connatis, junius sepe e lateribus complanatum, ma- turum basi quinque-tristratum, ceterum bi-, excepto apice unistrato; cellule magne, rectan- K. Sv. Vet. Akad. Handlingar. Band. 23. N:o 5. 6 49 S. 0. LINDBERG UND H. W. ARNELL, MUSCI ASLIB BOREATAS. I. LEBERMOOSB. goulares, laxw et lexves. Pistillidia ad 12. Calyptra Wbera, pyriformi-oblonga, stylo coro- nata, dimidio suo inferiore pistillidia sterilia gerens, basi quadri-, apice bistrata, cellulis minutis, laxissimis. Calceolus late obeonicus, margine supero libero et e seta patente, tenui et repando. Seta ad 5 cm. alta. Theca 1,5 mm. alta et 0,75 mm. crassa, subceconico- oblonga, ut superne distincte angustior, obtusa, nigra, nitida, valvulis quatuor, ad basim ipsam separatis, oblongis et acutiusculis, tristratis, stratum externum violaceum, a cellulis multo majoribus, qguadrato-rectangularibus, membrane parte libera excepta, annuliferis, duo interiora facillime ab externo decidua, brunneola, a cellulis valde variis, plurimis tamen plus minusve cylindricis, ubique optime denseque annuliferis. Ilateres ",,—'/; mm. longi et '/,., mm. lati, liberi, cylindrici, valde flexuosi, obtusi, spiris duabus latis et pla- niusculis, dense contortis, continuis, violaceo-brunneis. Sport "/s, mm., globosi, brunneo- virides (sub lente), sat opaci, muriculati. — Antheridia parva, lutea, in plano antico caulis totius, vulgo prope vel in axillis foliorum immutatorum, rarius in medio plani, sin- gula vel duo-quatuor conferta, obovato-globosa, stipite breviore, ah octo cellulis uniseriatis, nuda vel interdum una vel duabus paraphysibus longioribus, plus minusve foliiformibus vel filiformibus. Gonidia nulla. Jungermania Hornschuchii (non NEES) Avetr. SCAND. — — var. p. acutifolia GOTTSCH. in G. R. Hep. eur., fase. 25 et 26, u. 246 (1863). Lophaocolea latifolia? JENS. in Bot. Tidsskr., 1, p. 121, n. 36 (1866). J. lophocoleoides TL1NDB. Meddel. Soc. F. Fl. fenn., 14, p. 66, n. 7 (1887). DELIN sr, 2245-0050 EBES FI. dan. Suppl. 1, fasce. 3, tab. 180, figg. 1. Exsicc. G. R. Hep. eur., fase. 25 et 26, n. 246. FI. Jen., T. arct.: Dudinka!!, Tolstoinos!, die Nikandrovskij-Insel mit Kelchen!! (hier auch von J. SAHL- BERG gesammelt), die Malo-Briochovskij-Insel!. Die Art ist besonders reichlich und gemein in den periodisceh öberschwemmten Sömpfen auf der Nikandrovskij-Insel. Sie wächst aber dort niemals in reinen Rasen, son- dern findet sich immer eingesprengt in Mischrasen von Hypnum trichoides, Meesea trique- tra, Paludella, Spheerocephalus turgidus, Cinelidium latifoltum, Amblystegium uncinatum, Plulonotis fortana u. 8. w. Loca scandinavica vide in Medd. Soc. F. FI. fenn., 14, p. 67. — Adversus paroicam inflorescentiam sporogonia perfecta rarissime obviam veniunt, ut sola a nobis inventa, unicum etenim inter Cinclidium stygium in palude regionis betuline prope Kongsvold al- pium Dovrefjeld (Julii 15, 1882) et sat copiosa in stagno regionis silvatice ad flumen Folelven (Follan) haud procul e Lille Elvedal (Juli 7, 1887) Norvegiz. J. Kawrimi LimePrR. in Jalwresb. Schles. Ges. Vaterl. Cult., 61, p- 204 (1884) proxima est planta multo minor, foliis quadrate ovato-rotundis, incisis, imeisura profunda et acutiu- scula, involuero clavato-pyriformi, abrupte et sat longe rostellato, tereti et plicis destituto etc., paroica et fere semper tempore suo sporogoniifera, ut cum ea confundi potest. — J. heterocolpa (false J. heterocolpos = J. heterocolpus) Tarpb. in V.-Ak. Handl. 1838, pp. 52 et 72, n. 254, tab. 1 (1839) est dioica, ad 1, cm. longa et 1,75 mm. lata, luride luteo- KONGL. SV. VET. AKADEMIENS HANDLINGAR. BAND. 23. N:0 D. 43 viridis vel viridula; folta symmetrica, rectangulari-elliptica, ad '/, usque acute incisa et ad angulum incisure gibboso-recurvata, segmentis obtusis, arcuato-recurvatula; foliola ubique in caule, parva, ovato-lanceolata et integerrima — bipartita, segmentis divaricatis, acutis- simis, hic illic paucos dentes — cilia gerentibus; bhractecw perichoeti patenti-erecta, ovato- rotunde, acutius incisex, segmentis vulgo acutis; involucrum 3 mm. altum et 1,25 mm. latum, obovato-oblongum, semper dimidio superiore e lateribus compressum, labiis leniter rotundatis, sporogonio, tamen egresso, apice vix complanatum, sed subteres et brevissime rostellatum, ore minuto et minute crenulato, unistratum, basi excepta bi- et hic illic tri- strata; theca parva, ovalis; yomidia frequentissima in apicibus foliorum, que valde mutata, erecta, squamiformia et multijuga in apice elongato caulis elliptica, bicellularia et brunnea. Verisimile gemmiparwe forme J. Muelleri auct. extran. ad J. heterocolpam referri debent. Cum specie nunc fusius deseripta ad amussim congruit hepatica, in nostro specimine operis: GOTTSCHE et RABENHORST, Hepaticx europeer, fasc. 58 et 59 (1873), sub. n. 583, distributa et in palude profunda ad Bärwalde in provincia Westpreussen a clar. RUTHE lecta, sed infeliciter unicum solum antheridium (luteum et in medio plani caulini perfecte nudum) observavimus, quum tamen cetera omnia organa (pistillidia, sporogonium, involu- crum) frustra quesivimus, qua re de J. Ruthei LimPR. in op. cit., 61, p. 207 (1884) ex hoc numero originem sumn trahente valde dubii manemus. Dicitur etenim Il. c. esse dioica, foliis semilunariter '/,—'/; incisis, dentibus foliorum superiorum incurvis, involuero e la- teribus complanato, apice intunso, sxpe in sectione transversa triangulari, angulo uno an- tico(!), theca ovali, quadristrata, antheridiis globosis, hyalinis, stipite biseriato, bracteis masculis ad basim lobulo vel dente, cavitatem antheridiiferum formante, munitis etc. nota que nullo modo in nostram plantam gquadränt. An alia species sit J. Ruthei, in speci- mine nostro operis citati non prwesens? An sit eadem ac J. lophocoleides, ob parvam co- piam non rite interpretata? Judicent beati, perfectam stirpem possidentes. Si vere syno- nymee, J. Ruthet etatis causa nominari debet species. J. subcompressam Limer., in op. cit., 61, p- 209 (1884) formam J. bantryensis, que vix aliud esse potest, quam varietas valde polymorphe J. Muelleri NEBs, e loco humido enata, robusta et bracteis, pericheetialibus, excepta incisura, magis minusve integerrimis, vel potius subspecies ejus, esse putamus. Specimina archetypa illius, secus rivulos ad Skjörstadlien paroeciz Opdal (lat. bor. 62”37') in Norvegia ab amic. rev. CHR. KAURIN de- tecta, sterilia feminea sunt, sine vestigio involucri. 65. J. heterocolpa THED. F1. Jen., T. mont.: Krasnojarsk mit Kelchen!!:; T. silv. mer.: Stolba mit Keimkörr T. silv. sept.: Novo Sjolovskoje!!, ”Tschulkova mit Keimkörnern!!, Alinskoje f!!, N Nischnje Tunguska mit Kelchen!!, Gorelevo mit Keimkörnern!!, Plachine! T. arct.: Tolstoinos mit Keimkörnern!!. Durch das ganze Gebiet zerstreut ur” -uern!!, ASiHOVOd Öl --uvo Saljeskaja!; 'T. subardt.: 2 inahe rej Rag zorkor EAT IO SACLTER : welten, beinahe renen vVAaSen VOTI k V KON Patapovskoje mit IKdimkörtidm bergen bei Krasnojarsk, St” sie auf Erde, so z. B ; LÖSA TR Nr AG OR ÖH au Oft, besonders ut kalkhaltiger 'Unterlage, in alten morsche: 2 eg .umend. Am reichlichsten Tand ich sie auf den Kalk= -«utba und N. Tunguska. Än den anderen Standorten fand ich >. reichlich an einem /Flussablt -vw Stämmen. nange bei Tschulkova, oder spärlicher auf 44 S. OO. LINDBERG UND H. W. ARNELL, MUSCI ASLE BOREALIS. I. LEBERMOOSE. Vergesellschaftet mit ihr waren bei Krasnojarsk auf Kalkstein Plagiochila porelloides und Lophocolea minor, auf dem Kalkberge Stolba Anomodon longifolius, Arnellia fennica, Stereodon recurvatus u. s. w., bei N. Saljeskaja auf eimem morschen Stamme Playiochila asplenioides, Pohlia cruda und Amblystegium unecinatum, bei N. Tunguska auf kalkhaltigem Boden Swartzia montana, Stereodon recurvatus, Blepharostoma, Jungermania exsecta u.s. w., bei Gorelevo auf einem morschen Stamme Ptilidium und Plagiothecium denticulatum var. leetum, bei Patapovskoje auf Erde Pohlia cruda, P. annotina, Leptobrywm, Blepharostoma u. 8. Ww., bei Tolstoinos J. quadriloba und Blepharostoma. J. Muelleri sine dubio proxima bene distinguitur his characteribus: dioica, non ex- planata, densifolia; folia e plano horizontali erecto-patentia, concaviuscula, quadrato-rotunda, segmentis lenissime incurvis, plus minusve acute apiculatis, cellulis magnis, optime collen- chymaticis parwmque verrucosis, basilaribus et mediis "/,, mm. et ovalibus (nec '/;, mm. et rotundis), marginalibus et superioribus '/3,—"/., mm. (nec '/,,—"/s, mm.) et rotundis; bractecw perichetiales serrato-dentate; involucrum teres, clavato-cylindricum, ex apice valde rotundato et plicato bene rostellatum: gonidra nulla. J. heterocolpa et Muelleri in collectionibus nostratium maxime commutatis, loca, quantum nobis nota, earum intra fines flore scandinavice dare volumus. a) J. heterocolpa. Finlandia: Lapponia rossica (1843, Fr. NYLANDER); Kuusamo, Måntyjoki (Juli 29, 1879, E. Wain1o); Karelia onegensis, Jalguba (Julii 25, 1863, TH. SIMMING), Pelgjärvi, Korkeaniemi, rup. dolom. (Juli 6, 1876, V. F. BrotHERUs), Selki (Junii 29) et Pirttiniemi (Julii 1870, J. P. NORRLIN), Vosnessenje (Juli 3, 1875, FR. ELFVInNG); Karelia rossica, Valkeamäki (Juli 7, 1863, TH. SmMINnG); Karelia borealis, Ruskeala, rup. marmor. pluribus locis (Juli 5) et Karelia ladogensis, Kirjavalaks, vulgaris ad rup. dolom. (Juni 1874, S. O. L.); Savolaks, Kangasniemi, Suomäki (Juli 27, 1874, BE. FR. LACKSTRÖM); Nyland, Lojo, Tytyri, rup. cale. (Julii 20, 1877,'S: OO: 1); ins. Åland, Grelsby, fiss. rup. (Julii 18, 1874), Qvarnbo, in alneto (Aug. 18, 1876) et Sund, Kyrksund (Sept. 22, 1877, J. O. BoMANSSON). Suecia: Lapponia pitensis, reg. subalp. alpis Peljekaise (Julii 1856, S. O. L.); Herjedalen, Malmagen, Fuunesdalen et Ljungdalen; et Dalarne, Idre, Gröfvel- sjön (Juli 1836, K. FR. THEDENIUS), Ore, Skuttungen (Julii 1854), et Osmundsberget, rup. cale. (Juni 1858, S. O. L.), Avesta, Brakshagen (1880, C. InpvrEBEtou); Medelpad, Torp, Getberget (Aug. 3, 1886, H. W. ARNELL); Nerike, Skåleklint (Junii 12, 1868, C. HARTMAN); Östergötland. Marmorbruket (n. 227, 1871, HI. MOosEN). Norvegia: Alten, Storviksneset (Aug. 10, 1868), et Dovre, Kongsvold, reg. betul. (Juli 6, 1870, J. E. ZETTER- STEDT); Tronfjeldet, reg. silv. vulgaris ad rupes, saxa, rad. arborum et terram turfosam (Juli 1882 et Julii 1887), et Christiania, Kolsaas (Junii 18, 1882, S. O. L.). Preter ea ad Tarasp, Engadin Helvetize (Juli 19, 1872, JACK in G. R. Hep. eur., n. 578), et Grönland, Ritenbenk (1870, Sv. BERGGREN). b) J. Muelleri. Dauia: Möens Nordre klint (> et fr., A. MörceH). Suecia: Östergötland, Omberg (S et fr., Junii 1842), Motala, Hålberget (FS, Junii 1842) et Lemunda (S, Sept. 1871, HJ. HOLMGREN), V. Ny, Näs (n. 238, 1871, HJ. Mosen), Vinnerstad, Charlottenborg (c. fr., Julii 1863, HJ. HOLMGREN), Qvisberg (n. 92, invol., Julii 1875, C. O. HAMNSTRÖM); Gotland, Thorsborgen (S et invol., Junii 24, 1865, S. O. L.), Etelhem, Tenglings myr (Julii 3, 1872, J. E. ZErtterstEDT), Visby, Kopparsvik (8, Junii 27, 1875, S. O. L.), ins. St. Karlsö (Julii 1864, P. T. Crevr). Norvegia: Christiania, Krokkleven (S et 2 ster., Aug. 1846. HJ. HoLmM- GREN), Leangbugten (3, Sept. 7, 1868, F. KLrer); opp. Brevik (S, Junii 1865, P. T. Creve); Lille Elvedal, reg. silv. ad Tronsaan (S, Julii 12, 1837, H. LInpDBERG); Trondhjem, Mostamarken, Dalberget (invol., Martii 15, iDBNY do ÅNGSTRÖM). — Hec forma typica semper, quantum scimus, in rupibus calcareis modice humidis crescit, numquam in vel juxta aquam ipsam, ut insequens subspecies. J. bantryensis. Dania: Jylland, Lögstör (Sept. 1863), et ins. Bornholm, in valle Sönder Borgdal (Q ster., Aug. 1866, TH. JENSEN). Suecia: Skåne, Röfvarekulan (c. fr., Aug. 19, 1872, S. A. TuULLBERG); Vestergötland, Billingen (I ster., Aug. 1864, P. T.: CLEVE), Mösseberg, ad margines fontis (invol., Junii 27, 1880, S. O. L.); KONGL. SV. VET. AKADEMIENS HANDLINGAR. BAND. 23. N:0O 5. 45 Östergötland, Omberg, Elfvarum (invol., Julii 1859,,.5. O. L.) et Stocklycke (n. 209, 1871, HJ. MosEn), Motala, Lemunda (> et Q ster., 1842) et V. Ny, Kafvelbäck (invol., Julii 1863, HJ. HOLMGREN); Nerike, Garphyttan (8, Julii 1868, C. HARTMAN); Gestrikland, Gefle, Kubbo, Qvarkkärrsbäcken, in ripa humida terrestri (&S et invol., Junii 23, 1858, 5. O. L.), Holmsund, Elgkällan et Långbromurar (f, R. HARTMAN); Gotland, Fleringe, Aahr (2 ster., Julii 1856, P. T. Crrevr), Klinte (Juni 12, 1865) et in rup. cale. humidissimis ad effluvium amnis Gothemsån (Junii 28, 1865, S. O. L.), Kräcklingbo, Fattigmannen (9 ster., Julii 10, 1872, J. E. ZETIERSTEDT). Norvegia: opp. Brevik (> et fr., Junii 1865, P. T. CrevE). — Var. subcompressa (vide sub specie antecedente!), Herjedalen, Funnesdalen ($ ster., 1836) et Hamrafjällen (1842, K. Fr. THEDENIUS); Opdal (9 ster., Aug. 30, 1883, CHR. KAURIN). 66. J. Kaurini LimPr. in 61 Jahresbericht der Schlesischen Ges. för vaterl. Cultur, 1884. F1. Jen., T. silv. mer.: Uskij mys &A und mit Kelcheu!!; T. silv. sept.: Novo Sjolovskoje mit Blithen!!, Mjelnitsa mit Kelchen!!; T. arcet.: die Nikandrovskij-Insel mit Blithen!!, die Malo-Briochovskij-Insel!!. Bei Uskij mys auf feuchten Thonschieferfelsen mit Jungermania quinquedentata, Re- boulia und Pohlia cruda, bei Novo Sjolovskoje auf einem feuchten, morschen Stamme mit J. heterocolpa und Blepharostoma, bei Mjelnitsa aut feuchten Kalkfelsen, auf der Nikan- drovskij-Insel reichlich auf Schlammboden mit Leptobryum, Anisothecium crispum, Blepha- rostoma u. S. w. Aus LIMPRICHTS eingehender Beschreibung dieser Art entnehme ich: Paröcisech. Blätter schlaff und wellig verbogen, fast quadratisch mit gerundeten Seiten, oben durch eine bis zu '/; eindringende, weite, gerundedete Bucht ausgerandet, mit abgerundeten oder doch stumpflichen Lappen, von denen der ventrale in der Regel grösser ist. Blattzellen alle dönnwandig, stark kollenchymatisch, am Blattrande kleiner; Chlorophyll grosskörnig, spärlich. Amphigastrien verhältnissmässig klein, ganz selten bis unter die Mitte ungleich zweischenkelig. Perichätialblätter nicht grösser als die angren- zenden Blätter. Perianthium endständig, cylindrisch bis cylindrischkugelig, gegen die Kapselreife drehrund, oben plötzlich zu einer langen, röhrenförmigen Spitze zusammen- gezogen, die am Sauwm durch lang vorspringende Zellen franzig gezähnt erscheint. Die Art ist charakterisirt durch die hypogynen Antheridien und das cylindrische Perianthium mit langem, tubularem Apex. Facile distinguitur e J. lophocoleoidi preprimis involucro maturo obeonico-cylindrico, vel subceylindrico, terete et non plicato, ex apice rotundato pro more longe tubuloso- rostellato, e J. heterocolpa et Muelleri inflorescentia sua semper paroica. Vix dubitantes in Scandinavia non rara, ut jam his locis collecta: Norvegia: Alten, Storviksnaset (Aug. 10, 1868, J. E. ZETTERSTEDT); Throndhjem, Kongstuen, Gaeving- aasen et Mostamarken (Aug. 1841, J. ÅNGSTRÖM) ; Opdal, reg. silv., terra humida prope flumen Drivan (Aug. 2, 1882, S. O. L.), Luengen (Sept. 6, 1882) et Skjörstadlien (Junii 1883, Cmr. KAURIN); Dovrefjeld, Toftemoen (Juni 26) et Kongsvold (Julii 6, 1870, J. E. ZErrERSTEDT); Lilla Elvedal, frequenter in reg. silv. (Juni 1882 et Julii 1887, 5. O: L.). Suecia: Lapponia pitensis, alp. Tjidtjakk, Peljekaise et Valloive regg. subsilv.—-alp., Arvidsjaur reg. silv. (Julii 1856, S. O. L.); Lapponia umensis, Tärna, Valle et Lycksele (J. ÅNGSTRÖM) Dalarna, Norrbärke, in ripa lacus Barken (rev. LIEDSTRÖM); Gestrikland, Gefle, Holmsund, in rivulo prope Källmur (n. 118, R. HARTMAN); Gotland, Visby, Snäckgärdet (Junii 11, 1865, S. O. L.), ad effluvium ammnis Gothemsån (Julu 1863, P. T. CrEvE). Finlandia: Lapponia rossica (1843, FR. NYLANDER); Åland, paroecia Saltvik, Qvarnbobäck, in arena humida (Junii 1878, J. O. BOMANSSON). 46 S. 0. LINDBERG UND H. W. ARNELL, MUSCI ASIZ BOREALIS. I. LEBERMOOSE. 67. J. badensis GoTTSCH. 3 F1. Jen., T. subarct.: Polovinka &A und mit Kelchen!! (hier auch von J. SAHLBERG gesammelt); T. arct.: Dudinka &A und Q!!, die Nikandrovskij-Insel Q!!. Perm. Gouvern.: Kungur &A und fr.!l. Am Jenisei immer auf Erde auftretend; bei Kungur auf feuchtem Kalkstein am Boden der dortigen tiefen Kalkbrunnen, die wahrscheinlich alte Kalkbriche sind; an allen Standorten ziemlich reichlich vorhanden. Bei Polovinka mit Stereodon arcuatus und Cho- mocarpon, bei Dudinka mit Blepharostoma und Sauteria, aut der Nikandrovskij-Insel am flachen Schlammufer mit Anisotheciwm crispum, Amblystegium uneinatum, ÅA. stellatum, Bryum-Arten u. z. w., bei Kungur mit Amblysteqvum clhwysophyllum, Tortula mucronifolia und Swartzia montana vergesellschaftet. Denominatio J. acute LINDENB., sententia nostra, rejici debet, quum sub hoc nomine plures species, partim non congeneres, ut J. badensis, turbinata, Muelleri et alpestris, ab auctore commutater et descriptio et observationes, ab eo date, tam vage sint, ut una species certe non extricanda. Amicum LIMPRICHT, et J. badensem et J. turbinatam sub sua J. acuta confundentem, sequi non volumus, quam nostram oppositionem ope diagnosis hujus comparativ& ambarum defendere, eas bene diversas habentes, conabimur. J. badensis GorttscH. in RaAB. Hep. eur., fasc. 9 et 10, n. 95, 1859. (J. acuta ce. LINDENB. in Nov. act. acad. Leop., 14, Suppl. p. 88, n. 88, pp., 1829. — J. luridula Wirs. Mss). Dioica, rigidiuscula, non applanata; caulis vix fragilis, postice swpissime violaceo- fuscidulus et dense fuscidulo-radicellifer, extus a cellulis angustis, rectangularibus et lineolato-verrucosis, transverse elliptico-oblongus, antice distincte deplanatulus, in diametro a cellulis 8 vel 9, periphericis minoribus; folia dense succuba, rigidiuscula, ad anticum porrecta, eisdem J. Muelleri similia, oblique affixa, basi lata et antice bene decurrentia, quadrato-rotunda, ad '/,.—'/,, latissime lunulato-emarginata — "/; obtusiuscule incisa, incisura gibba, segmentis late triangularibus, acutiusculis — obtusiusculis, sepe recurva- tulis, cellule "/z—"/ss mm., angulis incrassatis; foliola et bracteolee nulla vel pauca hic illic presentia; involucrum rigidiuscule textum, obeonico-cylindricum vel cylindricum, ex apice rotundato-obtuso longiuscule rostellatum, ore longius et acutius ciliato. Terras septemtrionales prefert. Viva, ut planta e Kopparsvik, interdum moschum graviter olet. Norvegia: Finmarken, ad effluvium fluminis Altenelv, inter Barbulam curvirostrem (invol., Juli 2, 1868, J. E. ZETTERSTEDT); Dovrefjeld, Jerkinhö, in via publica derelicta, circiter 1100 met. altit. (&A et fr., Aug. 10, 1887, N. BrRyHN); Foldalen, ad detritum rupium schisto-micacearum in Landlöbet et ad Gunnars Seteren (S et fr., Aug. 3), et Lille Elvedal, reg. silv. ad Tronsaan (S et fr., Aug. 6, 1887, 5. O. L.). Suecia: Vestergötland, Billingen, Mölltorp, ad rupes calcareas uberrime (&S et fr., Julii 8, 1880, S. O. L.); Ostergötland, Omberg, Borgsudde (S et invol., Julii 1863, HJ. HOLMGREN); Gotland, Boge (9 ster., Junii 1864, P. T. CLEVE), Visby, Kopparsvik (>, Junii 5), Vamlingbo, rup. aren. ad. Kittelviken (&S et fr., Junii 19), Ostergarn, Grogarnsberget (5, Junii 27), et ad os amnis Gothemsån (9 ster., Junii 28, 1865, S. O. L.), prope Hoburgen (3 et ster., Junii 29, 1872, J. E. ZErrerstepvt). Finlandia: Lapponia kemensis, sacellania Kolari, rupes calcarie ad Huukki (S et fr., Juli 12, 1877, HI. HIT et R. Hurt); Åbo, Pargas, Ersby (S, Julii 4, 1872, FR. ELFVING). J. turbinata BaApDp. in Act. soc. Moden., 18, p. 29, tab. 3, fig. 3, 1818. WiLs. in Engl. Bot., Suppl. 2, tab. 2744, excl. fig. b., 1832. (J. acuta LINDENB. 1. c., &, pp.? et £ 2eruginosa, pp.: 1829. — J. affinis Wins. in Sm. Engl. F1., 5, P. 1, p. 111, n. 18, 1833. — KONGL. SV. VET. AKADEMIENS HANDLINGAR. BAND. 23. N:0 5. 47 J. corcyrea Ners. Nat. eur. Leb., 2, p. 5, n. 8, et p. 39, n. 51, 1836. — J. Wilsoni NEErs. op. cit., 3, Suppl. p. 548, n. 52 b, 1838. — J. algeriensis n. sp.? GorrtscH. in G. R. Hep. eur., fase. 40 et 41, n. 391, 1867). Dioica, succosa et laxa, magis minusve applanata; caulis fragilis, concolor, postice remote subhyalino-radicellifer, extus a cellulis magnis, quadratis et levibus, transverse ellipticus, antice non deplanatus, in diametro a cellulis 6, periphericis non minoribus; folia remota, ut non succuba, laxa, subplane disticha, eisdem J. inflate similia, valde oblique ut fere verticaliter affixa, basi angustiora et antice non decurrentia, ovalia, ad '/,—"/; acute incisa, ineisura non gibba, segmentis anguste tri- angularibus, vulgo obtusis, incurvatulis, cellule '/,,—"/,, mm. angulis non incrassatis; foliola et bracteole semper nulla; tnvolucrum laxe textum, pyriformi-obeonicum, ex apice rotundato-obtuso brevissime rostellatum, ore brevius et obtusius ciliato. ”Terras meridio- nales et occidentales prefert, nondum intra fines florxe scandinavice reperta, ubi tamen antecedens nullo modo rara esse videtur, ut loca supra relata demonstrant. 68. J. inflata Hups. F1. Jen., T. subarct.: Kureika mit Kelchen!!; Plachino &A und mit Kelchen am 23. Juli!!; T. arct.: Dudinka mit Kelchen!!. Var. heterostipa (C. SPR.) LINDB. F1. Jen., T. aret.: Tolstoinos am 26. August Q!!. . In Sömpfen auf Torfboden; an ihren Standorten reichlich in fast reinen Rasen und mit Amblystegium-Arten, wie ÅA. fluitans, A. revolvens, Å. trifarium u. s. w. vergesellschaftet. Nullos certos limites inter J. inflatam et Cephaloziam heterostipam C. SPR. in SPRUC. On Cephalozia, p. 55, n. 28 (1882) invenire nobis contigit. Caulis etenim nunc simplex, nune bifurcus; ramti vel axillares sed faciei postice approximati, vel e loco foliolari per- fecte postici; folia e basi angustiore cuneato-oblonga et fere symmetrica — latissime ovata et margine postico baseos plus minusve rotundato-prominentia ideoque asymmetrica, cel- lulce majuscule, rotunde, angulate et bene incrassate — minores, quadrate et vix in- crassate; foliola nunc sat erebra ad apicem caulis, presertim involueriferi vel fertilis, interdum nonnulla quoque in ipso caule, magna — parva et valde varia forma, nunce omnino nulla; bractece perichaeti ad numerum non constantes; bracteole prasentes vel ab- sentes, in amento masculo semper nulle; involucrum in plantis et foliolatis et non folio- latis eadem forma et caducissimum, quum sterile (delapsum novas stirpes e basi sua postea proferre videtur), sed in eadem forma speciei magnitudine, altitudine et cireuitu variis. Hanc varietatem heterostipam e numerosis locis scandinavicis optime sporogonii- et anthe- ridiiferam in collectione nostra possidemus. 69. J. Wenzelii NERs. Dioica, paludosa, non rigida et parum fragilis; caulis pallidus, postice rubro-brunneus, parum breviusque hyalino radicellifer, transverse ellipticus et in diametro hujus directionis a 16 cellulis, exedem centrales maxime, parietibus flexuosulis et laxissimis, gradatim ad peripheriam caulinam decrescentes, pre ceteris posticr; folia apice brunneola vel tota pal- lida, laxa et tenuiuscula, dissita, concava, obovato-ovalia, ut apice latiora quam basi, ob 48 S. 0. LINDBERG UND H. W. ARNELL, MUSCI AST BOREALIS. 1. EEBERMOOSE. marginem posticum rotundato-prominentem leniter asymmetrica, ad '/, rotundato-triangu- lariter incisa, segmentis incurvis, ovato-triangularibus, obtusiusculis vel acutiusculis, rarius apiculatis, postico majore, latiore, et magis obtuso, cellulw basilares et media '/;,—"/s:0 mm., cetera ad marginem sensim minores, ubi '/s,— "/s, mm., omnes rotunde et angulatee, sat irregulares, toto circuitu et angulis parum luteolo-incrassate; foliola nulla; bractece perichetii erecto-patentes, indistinete complicate, ad '/, usque incisex, segmentis obtusi- oribus magisque incurvis; bracteola infrainvolucralis parva, ovata, plus minusve obtusi- uscula vel acutiuscula, vulgo basi cum bractea proxima connata; involucrum ad ”/; emi- nens, oblongo-cylindricum — subeylindricum, antice planiusculum, postice leviter unisul- catum, ad apicem circiter octoplicatum, ore angusto et 8—10 inciso, segmentis triangularibus, apice a 2 vel 3 cellulis ciliatis, margine densiuscule spinoso-serratis, laxum, pellucidum, albidum, basi sola bistratum, cellulis qguadratis, conformiter in ambitu toto inerassatis; theca brunnea, ovali-elliptica, valvulis brunneolis, fusco-brunnee annulatis; elateres "15 "/20 mm. longi et '/,,.— /120 MM. crassi, obtusi, fexuosi, spivis binis fusco-brunneis; sport "/,00 mm., globosi, fusco-brunnei, opaci, muriculati. Planta mascula simillima, sed minor, foliis magis densis; bractew 5—7, erecto-paten- tes, basi saccatule, profundius incise, segmentis magis imcurvis; antheridia 2 vel 1 in axilla, magna, globosa, grisea, stipite '/, —"/; alto, a cellulis 4—38, uniseriatis, paraphysibus nullis observatis. i Gomidia in apicibus foliorum viridulo-pallida vel pallida, bi-, raro unicellularia, la- tissime obceonica, apice irregulariter 4—38 cornuta, vix imcerassata. F1. Jen. T. silv. sept.: Fatjanova mit Keimkörnern!!; T. subaret.: Kureika mit Keimkörnern !!, Plachino AF und mit Keimkörnern!!; T. aret.: Dudinkal!. Die Art ist am Jenisei in ihrer Verbreitung entschieden nördlich und kommt meli- stens rein und ziemlich reichlich an feuchten Standorten, am liebsten auf sumpfigen Stellen vor. Bei Fatjanova auf einem morchen Stamme mit Martinellia irrigua, bei Kureika in einem Sumpfe mit Jungermania inflata. Quum sepissime cum insequente commutata sit, descriptionem ambarum necessariam et loca scandinavica illius exponere voluimus: Norvegia: Alten, Bosekop (Julii 6, 1868, J. E. ZETTERSTEDT), Opdal, Hornet (invol., Aug. 16, 1886, CHR. KAURIN), Dovrefjeld, Fokstuen (ster., Junii 17, 1870, J. E. ZETTIERSTEDT), Knutshö (SA, Aug. 1, 1885, N. BrYHN), Snehetten (ster., Julii 25, 1882, BJÖRN LINDBERG; & et fr., Julii 30, 1885, CHR. KAURIN et N. BRYHN). Suecia: Vesterbotten, Öfvertorneå, reg. silv. montis Pullinki (c. fr., Junii 25, 1877, HI. HJerr et R. Hurt); Lapponia tornensis, Täppijänkä (ster., 1852, FRISTEDT et BJÖRNSTRÖM); Lapponia pitensis, reg. alp. alpis Tjidt- jakk (ster., Aug.), reg. subalp. alpis Peljekaise (ster.), reg. subsilv. montis Östra Ischjakk (invol., Julii) et reg. silv. ad Arvidsjaur (&F et fr., Junii 1856, S. O. L.); Lapponia umensis, Olfjäll (ster., J. ÅNGSTRÖM). Finlandia: Lapponia rossica, sine loco speciali (ster., 1843, FR. NYLANDER), Triostroff (invol., Julii 28, 1880, R. ENvALD); Lapponia kemensis, Kolari, in sphagneto ad pagum Koskenniemi (> et invol., Junii 30, 1877, HJ. HJeir et R. HULT); Åland, Saltvik, Lafsböle, in ripa stagni (ster., Aug. 1866, J. O. BOMANSSON). Planta nostra omnibus partibus cum eadem archetypa, ad Koppenplan Sudetorum lecta (n. 236, invol., Junii 28, 1824, JuLIus VON FLOTOW) et nobis ab amico G. LIMPRICHT cum benevolentia sua perpetua commodata. KONGL. SV. VET. AKADEMIENS HANDLINGAR. BAND. 23. N:o 5. 49 70. J. alpestris SCHLEICH. Dioica, rupestris, rigida, fragilis; caulis brunneus, interdum fere niger, postice den- sissime longeque brunneolo-radicellifer, subrotundus et in diametro transverso a 12 cellulis, exedem centrales parum majores quam exteriores, posticis exceptis, omnes bene luteolo- incerassate; folia minora, intense brunnea vel subnigra, rigida et crassiuscula, densa, cana- liculato-concava, quadrato-rotunda, apice angustiora quam basi, symmetrica, ad '/,, latissime rotundato-emarginata, segmentis vix incurvis, latissime humillimeque triangularibus, acu- tiusculis, equimagnis, cellula basilares (plus minusve rose) et medie ovales et '/,, mm., ceter&e parum minores, ut Yao mm., et rotunda, omnes toto ambitu, presertim an- gulis bene brunneo-incrassate; foliola nulla; bractece pericheti involucro adpresse, non complicatze, leviter incise, segmentis acutiusculis et incurvulis; bracteola infra-involucralis parva, ovato-lingulata, acutiuscula — obtusissima, vulgo basi cum bractea proxima connata; involucrum ad ”/; eminens, clavato-oblongum, antice planiusculum, postice profunde uni- sulcatum, superne circiter octoplicatum, ore angusto et non inciso, sed irregulariter et a cellulis 2 vel 1 denticulato, rigidum vix pellucidum, purpureo-brunneum, parte tertia in- fima vel ad dimidium bistratum, cellulis parvis, rotundis, optime, precipue ad angulos incrassatis; theca fusco-brunnea, elliptica, valvulis violaceis, brunneo-fusce annulatis; ela- teres "/;—"/; mm. longi et '/s,—"/,.o mm. crassi, acuti — acutissime attenuati, parum flexuosi, —"/s, mm., globosi, violacee rufo-brunnei, sat spiris binis violacee rufo-brunneis; spori "/so pellucidi, muriculati. Planta mascula simillima, sed minor, foliis magis densis; bractee 5—11, erecto- patentes, basi saccatule, incise, segmentis incurvis; antheridia 3—1 in axilla, magna, glo- bosa, grisea, stipite fere zequilongo, a cellulis biseriatis, 8—10 in utraque serie, paraphy- sibus non raris, fili- vel foliiformibus. Gonidia in apicibus foliorum rufo-brunnea, uni-, rarius bicellularia, acutius cornuta bene incrassata. UN "- FI. Jen., T. arct.: Tolstoinos mit Keimkörnern!. Rarissime cum sporogoniis vel involueris in flora Scandinavica invenitur. 71. J. ventricosa DIicKSs. F1. Jen., T. silv. mer.: Makokovo 3'4 Meilen sädlich von Jeniseisk mit Kelchen!, Jeniseisk am 23. Junill, Antsiferova!; T. silv. sept.: Potkamina Tunguska mit Keimkörnern!, Novo Sjolovskoje!!, Fatjanova fr. und mit Keimkörnern!!; T. subaret.: Nischnje Tunguska A"!, Kureika mit Keimkörnern!, Igarskoje!, Polovinka!: T. arct.: Dudinka häufig, A, fr. und mit Keimkörnern!!, Tolstoinos mit Kelchen! (hier auch von J. SAHLBERG gesammelt). F1. Ob.: Surgut!, Timskaja!. Auf der Samojeden-Halbinsel bei 72” 18' n. Br.! (A. N. LUNDSTRÖM). Diese Art scheint durch das ganze untersuchte Gebiet, vielleicht mit Ausnahme des södlichsten Theiles, gemein zu sein, wenn sie auch selten in grösserer Menge auftritt. In Gegensatz zu J. porplyyroleuca scheint sie, auch innerhalb des Waldgebietes, viel häufiger auf Erde als an morschen Stämmen vorzukommen. Vergesellschaftet mit ihr waren bei Makokovo auf Erde Hypnum plumosum und Polytrichum juniperinum, bei Antsiferova auf K. Sv. Vet. Akad. Handl. Band 23. N:o 5. Il 50 S. 0. LINDBERG UND H. W. ARNELL. MUSCI ASIÉZ BORRBATLIS. I. LEBERMOOSE. emem faulen Stamme Dicranum congestum und Polytrichum jumperinum, bei Kureika an einem ähnlichen Standorte (Georgia und Plagiothecium denticulatum var. letum, bei Du- dinka auf Erde J. minuta, Blepharostoma u. 8. w. Cellul& basilares et medizx foliorum '/;, mm. et ovales, cetere sensim ad marginem 9 Kl flirR SÄL /so mm., et rotunda, omnes vix incrassate, lavissime. minores, ad HY, — 72. J. porphyroleuca Nrrs. F1. Jen., T. silv. mer.: Nikulina &A und fr.!!, Stolba fr.!, Asinova fr.!!; T. silv. sept.: Tschulkova fr.!, Verknje Imbatschna fr.!!; T. subaret.: Verschininskoje!; T. arct.: Dudinka fr. und mit Keimkörnern!!, Tol- stoinos!!, die Nikandrovskij-Insel spärlich! (forma). Nördlich von 60? 20' nicht selten. Im Waldgebiete wächst sie gewöhnlich auf mor- schen Stämmen, selten, wie z. B. bei Asinova, auf Erde. Im arktisehen Gebiete steigt sie auf etwas trockener Erde herunter. Bei Nikulina auf einem morschen Stamme mit Cepha- lozia Helleri, C. bicuspidata, C. media, J. exsecta, J. autumnalis, Ptilidium pulcherrinvum, Ptilium, Dicranum congestum u. 8. w., daselbst in einem Sumpfe mit Harpanthus, bei V. Imbatschna auf einem morschen Stamme mit Blepharostoma, Pohlia nutans, Amblystegium uneinatum u. 8. w., bei Tolstoinos auf Erde mit I. minuta, J. quinquedentata var. turgida, Blepharostoma, Cephalvzia bifida, C. pleniceps u. s. w. vergesellschaftet. Cellulze basilares et medie foliorum '/s,—"/». mm. et ovales — ovali-oblong:e, ceter2e if sensim ad marginem minores, ad '/s,—"/,, mm., et rotunde, sat irregulares, omnes ad angulos distincete, licet parum, incrassate, lrvissimae. 73. J. longidens LINDB. Dioiea, eespitibus altiusculis et sat latis, fusco-viridibus, raro lurido-luteolis, superne brunneo- vel ferrugineo-punctatis ob acervos gonidiorum copiosos, opacis, ad 15 mm. alta et 2 mm. lata, repens et apice adscendens vel fere tota adscendens; caulis luteo- vel fusco- viridis, cerassiusculus, vix flexuosus, hic illic dense et longe radicellifer, in sectione trans- verse ellipticus, cellulis centralibus, sat parvis, ceteris ad peripheriam caulis acerescentibus, extimis solis incrassatis, postice concoloribus vel interdum dilute brunneolis, in diametro caulis transverso ad 20 usque, raro infra ipsum involuerum ramum axillarem proferens; folia crassiuscula, dense succuba, infima minima, sensim ad medium caulis acerescentia, postea tamen equimagna, parum ad anticum vergentia, parum oblique affixa, distinete asym- metrica, ut margine postico rotundato-prominente, patentia vel patula, plana vel antice con- vexula, apice plus minusve recurvatula, ovato-quadrata, superiora ovato-rectangularia, ad !'/;—"/; incisa, incisura lunata vel triangulari, angulo semper magis minusve obtuso, sed num- quam gibba, segmentis anguste triangularibus, acutis, in directum extensis vel rarius inter se leniter divergentibus, folia superiora nonnulla interdum tridentata, numquam complicata sed canaliculata, margine repando sed integerrimo, cellule basilares et medie '/;z,—"/ss mm., cetere '/;,—"/., mm., omnes fere 2quiformiter rotunda et vix inerassate, levissime; foliola nulla; bractecw perichoetu vix vel parum majores quam folia, canaliculate, vulgo tridentatee, incisuris ad '/;, segmentis interiorum erectarum remote sed robuste dentatis; bracteola infra- involucralis magna, ovata, acuta, dentata, cum bractea proxima connata; pistillidia 10—15; KONGL. SV. VET. AKADEMIENS HANDLINGAR. BAND. 23. N:O 5. Di involucerum 3 mm. altum et superne 1,75 mm. crassum, viride vel pallido-viride, apice inter- dum brunneolum, ad anticum vix curvatulum, obovato-clavatum, obtusum, teres, in sectione transversa subrotundum, postice non sulcatum, suprema parte 5—7 plicatum, ore parvo, irregulariter brevissimeque inciso, segmentis incurvis et minimis ad 18, a cilio robusto 3—5 cellulari terminatis, infima basi tri-, parte tertia vel quarta bi-, de cetero unistratum, cellulx "/;0—"/ss mm., inferiores rectangulari-quadrate, superiores quadratae, omnes non incerassate; calyptra pyriformi-obovata, hyalina et laxissime texta, basi quadri- et apice bistrata, nulla pistillidia sterilia gerens, sed a stylo coronata; calceolus magnus et crassus, obovato-conicus, margine vix libero; seta ad 10 mm. alta; theca "/s mm. alta et ”/; mm. crassa, brunnea, opaca, elliptico-ovalis, valvulis bistratis, interne dense angusteque fusco- violaceo-brunnee annulatis, annulis valde maximam partem completis; elateres "/,.—"/s mm. longi et '/,,, mm. crassi, parum attenuati,-obtusiusculi, nonnihil flexuosi, spiris binis ad ipsos apices continuis, dense contortis, fusco-violaceo-brunneis; sport "/,,, mm., globosi, flavo-brunnei, opaci, distinete muriculati. Plante masculm proprios cespitulos formantes, eisdem femineis simillim:e, sed solum 0,75 mm. late, valde densifolie, foliis patenti-erectis, superioribus tantum fertilibus; bractece basi latiores et saccatex, seomentis triangulari-linearibus, imter se melius divergentibus, cellulze laxe; antheridia ut in insequente specie. Gonidia semper in plantis sterilibus et masculis, raro in eisdem sporogonii- vel involucriferis, obvia, in apice segmentorum globulos magnos, rufo-brunneos — nigro-ru- fescentes formantia, '/,, mm., breviter obpyramidata, apice tri- vel quadricornuta, bi- vel unicellularia. J. longidens LinpDB. Musc. scand., p. 7, n. 132 (1879). F1. Jen., T. silv. mer.: Jeniseisk am 24. Juni &A und mit Kelehen und Keimkörnern!!, Uskij mys.l!! FI. Ob.: Samarova A und mit Keimkörnern.!! Auf alten morschen Stämmen in Nadelwäldern nur spärlich gesammelt. Habitu squarrosulo, parvitate, foliorum forma etc. sine dubio e J. ventricosa, quacum non raro mixta, et J. porphyroleuca bene differt. Ad rupes siliccas adumbratas, in fissuris vel prope pedes humidos earum vel infima basi truncorum viventium, et frondosorum et acerosorum, rarius ad cortices cariosos eorum, usque in regione silvatica, ut ad Lille Elve- dalen et in Foldalen Norvegie, viget, sed sporogonia sua minime sape in lucem ducit, immo involucra rarissime gerit, plante masculx tamen sat vulgariter obveniunt. 14. J. guttulata n. sp. Dioica, cespitibus humilibus et parvis, viridibus — brunneolo-rufis, opacis, ad 6 mm. longa et superne 1,; mm. lata, repens apiceque adscendens; cawlis fusco-brunneus vel sub- niger, tenuis, serpentino-flexuosus, postice dense et longe radicellifer, in sectione transversa rotundus, a cellulis magnis et zxqualibus, bene incrassatis, pre ceteris periphericis, in dia- metro caulis ad 10, extimis brunnceis, posticis subnigris, infra ipsum involuerum ramum vel duos ramos axillares proferens; folia sat tenuia dissita — densiuscula, inferiora minima, cetera sensim acerescentia, plus minusve ad anticum vergentia, parum oblique affixa, sym- metrica, e basi suberecta, angusta et canaliculata magis minusve squarrosula, obtriangularia 52 S. O. LINDBERG UND H. W. ARNELL, MUSCI ASLE BOREALIS. I. LEBERMOOSE. ut apice multo-latiora quam basi, ad '/; incisa — fere ad dimidium bifida, imcisura obtu- siuscula vel acutiuscula et gibbula, segmentis elliptico-ovatis, acutis vel breviter acuminatis, inter se optime divergentibus leniterque incurvatulis, in summis foliis tamen distincte com- plicatis, margine repando sed integerrimo, cellula basilares et medix '/sz,—'/2, mm. et ovales — ovali rotundze, cetere ad "/;z,—"/., mm. et rotunde, omnes pulcherrime collen- chymatica et levissime; folkola nulla; bractec perichoetii majores gquam folia, intima due patenti-erecte, angustiores, angustius bifide segmentis longioribus et integerrimis; brac- teola infrainvoluceralis sat magna, anguste lanceolata — subulata, integerrima, cum bractea proxima connata; pistillidia 10—12; involucrum 2 mm. altum et superne 0,75 mm. crassum, viride, apice vulgo purpureo-brunneum, ad anticum curvatulum, obovato-clavatulum, obtu- sum, teres, antice et postice tamen lenissime complanatum ut in sectione transversa ovale, postice ad medium leviter unisulcatum, suprema parte 7—10 plicatum, ore parvo et bre- vissime inciso, segmentis ad 12, rotundatis, irregulariter et a tribus cellulis ciliatis et dentatis, excepta basi infima, unistratum, cellul&e '/;, —"/s, mm., inferiores rectangulares, superiores ovales, omnes optime collenchymatice; calyptra elliptico-obovata, hyaline et laxissime texta, basi quadri- et apice bistrata, nulla pistillidia sterilia gerens, sed a stylo coronata; calceolus magnus et crassus, obovato-conicus, margine vix libero; seta ad 8 mm. alta; theca 0,75 mim. alta et 0,1: mm. crassa, brunnea, opaca, elliptica, valvulis bistratis, interne remote angusteque brunneo-fusco annulatis, annulis non paucis abrupte incompletis; elateres "/s—"/,, mm. longi et '/,., mm. crassi, attenuato-acutissimi, valde flexuosi, spiris binis ad ipsos apices continuis, dense contortis, brunneo-fuscis, membrana incolore; sport "Is Yo MmMm., globosi, brunneo-fusci, maxime opaci, indistinete muriculati. Plante masculm eisdem femineis intermixte, ejusdem longitudinis sed solum 0,5 mm. late, ubique 2quicrasse et julacex, simplices, tota longitudine fertiles; bractew brevissimae et latissimee, tote valde saccato-cymbiformes, ad '/,-- "/; incise, segmentis late triangilari- bus, acutis et incurvis, ut sepe conniventibus, cellula toto circuitu conformiter incrassat:e; bracteol&e nulle; antheridia 2 vel I in quaque axilla, majuscula, ovali-globosa, luteo-viridia, stipite ad dimidiam altitudinem, biseriato, paraphysibus nullis vel hic illic singula, brevi et clavatulo-filiformi. Gonidia nulla. Fl. Jen., T. mont.: Basaicha bei Krasnojarsk A und fr.!!; TI. silv. mer.: Jeniseisk am 24 Juni fr.!, Antsiferova &A und fr.!!, Nikulina mit Kelchen!; T. silv. sept.: Alinskoje mit Kelchen!l. FI. Ob.: Timskaja A und fr.!! Diese Art ist am Jenisei entscheiden södlich (56”—63” 25 n. Br.) und scheint immer auf morschen Stämmen zu wachsen, zuweilen in nicht geringer Menge. Bei Krasnojarsk mit Dicranum flagellare, Jungermania incisa, J. exsecta und Astrophyllum Drummond, bei Antsiferova mit Blepharostoma, Ptiilidiwm, Jungermania avtumnalis, Cephalozia media und Riccardia latifrons vergesellschaftet. Nec Scandinavie aliena est, ut ibi lecta his locis: Norvegia, Lille Elvedal, reg. silv., loco humido et umbroso pineti supra stationem ferream parcissime (> et c. fr., Juli 5, 1887, S. O. L.); Suecia, Lapponia umensis, Tärna (sub nomine J. alpestris, invol., J. ANG- STRÖM); Finlandia, Karelia rossica, Mossala (> et imvol., Junii 9, 1883, H: HoLLMEN). KONGL. SV. VET. AKADEMIENS HANDLINGAR. BAND. 23. N:O 5. 533 Minutie omnium partium, caule rotundo-terete, forma foliorum, incisura gibba, seg- mentis inter se valde divergentibus et in parte superiore caulis bene complicatis, cellulis et foliorum et involuceri pulcherrime collenchymaticis, planta mascula, absentia gonidiorum etc. e J. longidente optime diversa et perbella species. 75. J. bicrenata ScHMID., GOTTSCH. F1. Jen., T. silv. mer.: Nikulina fr.!!; T. silv. sept.: Verknje Imbatschna fr.!; T. subarct.: Gorelevo fr.!; T. aret.: Dudinka!, Tolstoinos mit Kelchen!! (J. SAHLBERG). FI. Ob.: Surgut mit Kelchen!. Hier und da durch das ganze Gebiet auf sandigem Boden, iöberall aber nur spärlich von mir gefunden. Bei Nikulina an einem Flussabhange mit J. sphårocarpa und Cepha- lozia bifida, bei V. Imbatschna mit Martinellia rosacea, bei Gorelevo mit Blepharostoma und J. Kunzei, ber Surgut mit Polytrichum pilosum und Cephalozia bifida. 76. J. excisa DIicKSs. J. intermedia LIMPR. 1877. F1. Jen., T. silv. mer.: Targaschino bei Jeniseisk fr.!!, Uskij mys!!; T. silv. sept.: Verknje Imbatschna mit Kelcheu!!, Fatjanova fr.!; T. subarct.: bei dem Troitskij Klosterdorfe am 20. Sept. fr.!, Plachino am 23. Juli fr.!! (hier auch eine forma minima et juvenilis, antheridiis solis, sed pistillidiis non evolutis, et gonidiis); T. arcet.: Tolstoinos mit Kelchen!! (hier auch eine forma minor, cellulis minoribus, involucro fere crenato). F1. Ob.: Seljekina am Irtisch mit Kelchen!!. Längs dem Jenisei zerstreut auf mehr oder minder feuchtem Boden an Flussab- hängen und in Nadelwäldern mit Ceratodon, Polytrichum juniperinum, Pohlia nutans u. 8. w. vergesellschaftet. Bei V. Imbatschna auf Torfboden mit Sphcrocephalus palustris, bei Tol- stoinos mit Martinellia rosacea. Bei Jeniseisk trat die Art an einem Häigelabhange be- sonders reichlich auf. 77. J. Limprichtii LinpB. J. excisa LiMmPrR. 1877. F1. Jen., T. silv. mer.: Targaschino bei Jeniseisk am 23. Juni!! (forma parva involucro longo), Jeniseisk am 24. Juni mit Kelchen!, Antsiferova fr.!, Nikulina fr.!. F1. Ob., Seljekina am Irtisch mit Kelchen!!. An ähnlichen Standorten wie J. excisa und warscheinlich am södlichen Jenisei nicht selten. Vergesellschaftet waren Polytrichum juniperinum, P. pilosum, P. urmigerum, Cepha- lozia biftda u. s. w. 78. J. incisa SCHRAD. F1l. Jen., T. mont.: Krasnojarsk!; T. silv. mer.: Jeniseisk mit Kelchen!!, Antsiferova mit Kelchen!, Stolba, Asinova!; T. silv. sept.: Potkamina Tunguska, Novo Sjolovskoje mit Kelchen! (hier auch von J. SAHL- BERG gesammelt), Tschulkova fr.!!, Verknje Imbatschna, Alinskoje, Fatjanova, Mjelnitsa f!!; T. subarct.: Nisch- nje Tunguska mit Keimkörnern!, Selivanina, Gorelevo, Plachino, Polovinka, Patapovskoje!, Verschininskoje!; T. aret.: Dudinka!, Saostrovskoje mit Keimkörnern!, Tolstoinos mit Keimkörnern!!, die Nikandrovskij- und Malo- Briochovskij-Inseln. ; 54 S. O. LINDBERG UND H. W. ARNELL, MUSCI ASLZ BOREALIS. I. LEBERMOOSE. Durch das ganze Gebiet gemein, selten aber in grösserer Menge auftretend; auf Spitzbergen und in Grönland ist sie nicht gefunden. Im Waldgebiet wächst sie beinahe ausschliesslich auf morschen Stämmen, bei Krasnojarsk mit J. autwmnalis, J. exsecta, J. guttulata, Diecranum flagellare u. s. w. vergesellschaftet; bei Jeniseisk zusammen mit Ma- stigophora, Cephalozia media, Martinellia apiculata, Dicranum flagellare u.s.w. Nördlicher geht sie auf Erde herunter, am sidlichsten bei Tschulkova 62? 25' n. Br., wo ich sie reich- lich und ippig fand an einem Flussabhange zusammen mit Marsilia Neesit und Pohlia alba. Im arktischen Gebiete theils auf trockener Erde, z. B. bei Saostrowskoje am oberen Rande eines Flussabhanges mit Pohlia cruda und Isopterygium mtidum var. pul- chellum, theils an feuchteren Standorten in Sumpfen, z. B. bei Dudinka mit Blepharostoma und Jungermanma minuta, oder auf von Schneewasser durchnässter Erde, z. B. bei Tolstoi- nos mit Swartzia montana, J. minuta, J. quinquedentata var. turgida u. 8. w. 79. J. Kunzei HöBEN. Dioica, fertilis erecta et stricta, infra perichetium ramo uno, raro duobus suboppo- sitis innovans; folia remotiuscula, patenti-divaricata, vulgo bi-, raro triloba; bractewe peri- chetii tres, conferter et erectr, involucro numquam appresse, quam folia parum majores, transverse affixe, subrotundae, ad basim incisure bene gibbe, segmentis late triangulari- ovatis et brevissime acuminatis, acumine acuto, leniter incurvis et undulatis, supra basim suam utroque latere laciniam plus minusve subulato-triangularem vel duas gerentes, in- fima bi-, media trifida, summa ad 0,1: quadriincisa, areolatione foliorum; bracteole dux, erecte, quam foliola distimete majores, inferior ovata, bipartita, gibba, marginibus optime reflexis, ut antice valde convexa fiat, seomentis acutissimis, pauci- sed valide dentatis, ut ipsa basis bracteolrx, superior major sed angustior, oblonga, biloba, minus gibba, segmen- tis acutis, integerrimis, antice parum convexis, basis ipsius bracteole utrogue latere robuste uni- vel bidentata; involucrum 3 mm. altum et superne 0,7> mm. crassum, erectum, palli- dum vel rarius viridulum, pellucidum, cylindrico-clavatum, lexvissimum et fere perfecte teres, superne tamen '/;.—"/, profunde plicatum, plicis 5—7 obtusis, ore 10—14 dentato, denti- bus incurvatis, brevibus, ovatis, obtusis vel ab una cellula acutis, dense serratis, serraturis obtusiusculis, basi quadri-, summa quarta parte unistratum, cellul basilares '/5, mm., rectangulares — quadrat2e, summe2e '/;s,— "/,., mm., irregulares, plurim2e2 rotunde, omnes, presertim ad angulos, bene luteo-incrassate et lxvissime; pistillidia sterilia ad 11, in an- gulo inter involucrum et calyptram posita; calyptra alta, pyriformis, longicollis, albida, hya- lina, a stylo coronata, basi septem-, ad ipsum apicem bistrata; calceolus parvus, obovatus, obtusus, margine non libero; seta ad 6 mm. alta, gracilis, cellulx in diametro 8, in peri- feria ad 22 et parum minores quam interiores, laxee; theca "/; mm. alta et ”/; mm. crassa, fusco-brunnea, opaca, ovali-elliptica, obtusissima, valvulis tristratis, quorum stratorum ex- timum a cellulis triplo majoribus, membrana omnium purpureo-brunneola, incrassationibus numerosissimis, fusce violaceo-brunneis, nullibi annulos perfectos, sed solum rudimentarios ad radiales parietes facientibus; elateres "/,,—"/1s mm. longi et "/,,, mm. crassi, valde flexuosi, e medio crassiore sensim paullumque attenuati, obtusi, spiris binis continuis, dense contortis, fusce violaceo-brunneis, membrana incolore bene visibili; spori ”/so— "/100 mm., intense purpureo-ferruginei, sub lente brunneolo-lutei, globosi, pellucidi, asperuli. KONGL. SV. VET. AKADEMIENS HANDLINGAR. BAND. 23. N:0O 5. 55 Planta mascula supra andrecium apicale percurrenti-excrescens, exedem feminee de cetero simillima; andreécium ad 10 jugum; bractecx quam folia breviores, magis erectee, segmentis melius approximatis — subceconniventibus, latioribus, basi saccate; antheridia bina vel terna in axilla, ovali-globosa, luteolo-grisea, stipite dimidium alto, biseriato, para- physes copiosz, varia forma et longitudine, filiformes et breves — foliiformes, vulgo lan- ceolat2e, et antheridia alte superantes. Plantis fertilibus et masculis nondum descriptis, eas publicas facere desideravimus, male tamen varietas plicara (HARTM.) nunce quoque semper sterilis, quantum scimus, restat. Sporogonia typi in Scandinavia rasissima sunt, ut his locis solis reperta: Suecia, Anger- manland, Säbrå, ad rupes humidas insule Konvaljeholmen (3 et £ mixte, Julii 30, 1873, H. W. ARNELL), et Finlandia, Karelia ladogensis, Kirjavalaks (Junii 20, 1874, S. O. L.). F1. Jen., T. silv. mer.: Asinovo mit Kelchen!; T. silv. sept.: Potkamina Tunguska mit Kelchen!!, Le- bjedevo!!, Tschulkova!!, Verknje Imbatschna mit Kelchen!, Alinskoje!, Fatjanova &A und fr.!! (hier auch von J. SAHLBERG gesammelt), Novo Saljeskaja!, Mjelnitsa!; T. subarct.: Kureika!, Gorelevo fr.!! (hier auch von J. SAHL- BERG gesammelt), Igarskoje!, Plachino!, Patapovskoje!; T. arct.: Dudinka gemein Ö!!, Tolstoinos gemein!!, die Nikandrovskij-Insel!!. F1. Ob.: Surgut!, Chalispagor am kleinen Ob, 66” 40' n. Br. (WALDBURG-ZEIL). Bei Lepsa im nördlichen Turkestan (WALDBURG-ZEBIL). var. /P. plicata (HARTM.) LINDB. F1. Jen., T. silv. mer.: Nikulina!!; T. silv. sept.: Tschulkoval!!; T. arct.: Tolstoinos!!. Fehlt im södlichsten Theil des Gebietes und tritt zuerst bei Nikulina 61? n. Br. auf um nördlicher eines der häufigsten und reichlichsten Lebermoose zu werden. Auch fär Spitzbergen und Grönland wird eine Form dieser Art, J. plicata var. gracilis, angegeben. Der Standort ist innerhalb des Bezirkes der Wälder ausschliesslich morsche Stämme:; nörd- lich vom Polarkreis geht die Art auch, besonders im arktischen Gebiete, auf die Erde und in die Sömpfe herunter. Beobachtete Eimmischungen sind bei Asinovo J. gracilis, Ceratodon, Dicranum fragi- lifoltwm u. s. w., ber P. Tunguska Cephalozia Helleri, J. avtumnalis und Amblystegium uneinatum, bei Kureika Cephalozia media, Polytrichum juniperinum var. strictum, Spheero- cephalus palustris, Dicranum congestum, Georgia, Blepharostoma u. s. w., bei Dudinka Hypnum trichoides, Ptilidium, J. quinquedentata var. turgida, Martinellia irrigua, Palu- della u. s. w. Je nördlicher wir kommen, desto reichlicher und mannigfacher werden die eingesprengten Arten, wie dies iberhaupt der Fall ist mit den meisten Moosarten im hohen Norden. 80. J. quadriloba LIiNDB. Dioica, cespitibus olivaceis vel lurido-ferrugineis et superne magis minusve viridi- zonatis vel totis subnigris, densiusculis, vel sparse inter alios muscos vigens; caulis ad 6 cm. altus et cum foliis 1,25 mm. crassus, brunneus vel niger, rigidus, sat tenax, teres, erectus vel adscendens, sub perichetio postice juxtaaxillariter et unilateraliter innovans, ut a pluribus (ad 7) articulis annosis et arcuatulis compositus et simplex, ubique in pagina postica dense longeque radicellosus, radicellis albidis, tereti-foliatus, sed sine paraphyllis, 1 > ec S. 0. LINDBERG UND H. W. ARNELL, MUSCI ASIA4A BORBALIS. 1. LEBERMOOSB. cellule luteo-brunner et incrassate, perifericx tamen fusco-brunne& et optime incrassate, interiores maximeie, duo strata extima tamen a cellulis minimis, periferica ad 60, in dia- metro caulis 15; folia remota, fere transversim affixa, ad anticum distincte vergentia, non decurrentia, transverse elliptica, ut breviora quam lata, lateribus et apice incurva ut pro- fundé concava, quadriloba vel quadripartita, incisuris obtusis maximeque gibbis, segmentis antice ob margines reflexos valde convexis, ex antico ad posticum gradatim sed paullo latioribus, triangulari-ovatis, acutiusculis — obtusiusculis vel interdum acuminatis — acu- minulatis, arcuato-incurvis, integerrimis, pars basilaris folii et antice et postice unum vel duos dentes longos, flexuosos et subulatos gerens, dentibus anticis sursum, posticis deorsum curvatis, cellule& paginis ambabus robustissime granulato-verrucose et optime, presertim ad angulos, brunneole incrassate, basilares '/;, mm. et oblongo-elliptica, summe '/,,—'/ss mm. et rotundo quadratee, lumine rotundato et spatiis trigonis nullis; foliola ubique in tomento radicali presentia, quam folia multo angustiora, erecto-patentia et superne ad caulem in- curva, in ipsa basi secta, segmentis longitudine foliorum, angustissime linearibus et acu- tissimis, apice fere filiformibus, repandis et postice canaliculatis, marginibus exterioribus segmentula 2—4 ejusdem former et ”/,—"/; longitudinis ostendentibus, areolatione foliorum; bractee perichoeti dux, foliis majores, patenti-erecte, subrotunda, fere ad medium quadri- vel quinquelobzae, minus incurvis, sepe uno alterove denuo lobato, dentibus basilaribus maximis, areolatione foliorum, sed cellulis minus incrassatis et verrucosis; bracteola bracteis simillima, indistinete minor sed distincte angustior; tnvoluerum (junius et nulla vestigia sporogonii includens) 2 mm. altum et 0,15 mm. crassum, erectum, symmetricum, brun- neolum et apice decolorato-hyalinum, cylindrico-obovatum, obtusum, subteres et ex apice ad medium vel longius infra quinqueplicatum, plicis obtusis et in sicco profundissimis, ore magno et irregulariter dentato, dentibus brevissimis, incurvulis, triangularibus, acutis et serratis, solum ad basim bistratum, cellulae basilares '/;z.—"/,, mm., rectangulari- quadratee, leves, summe '/,,— '/so mm., elliptico-rectangulares, levissime; pistillidia sterilia ad 12. — Cetera desunt. Planta mascula nonnihil robustior, vulgo bifurca vel iterum bifurca, de cetero simil- lima, caule numquam supra andrecium amentiforme et apicale percurrenti — excrescente; bractee ad decemjuge, dense, majores gquam folia, basi saccata, solum vel vix ad medium quadrilobae, segmentis magis imcurvis et obtusis, antice minus convexis, minus gibbis, cel- lulis distinete collenchymaticis; bracteolw breviores et latiores quam foliola; antheridia 2 vel 3 in axilla, magna, grisea, ovalia, stipite dimidium alto, quadriseriato, paraphyses nume- rose, quam antheridia altiores, vario modo foli- raro filiformes. Gonidia nulla observata. Jungermania quadriloba LINDB. apud. Soc. F. FI. fenn. die 3. Febr. 1883. F1. Jen., T. subarct.: Plachino mit Kelchen!!; T. arct.: Dudinka A!!, Tolstoinos Q!!, die Nikandrovskij- Insel! (auf den beiden letzten Stellen auch von J. SAHLBERG gesammelt). — Preterea lecta est his locis: Finlandia, Lapponia imandrensis, in marginibus rivuli juxta pedes alpis Chibinä (invol., Julii 12, 1885, V. F. BrotHreruvs); Suecia, Lapponia pitensis, reg. alp. alpis Tjidtjakk (ster., Julii 1856, 5. O. L.); Norvegia, Finmarkia orientalis, reg. alp. alpis Rastekaisa (ster.. Aug. 6, 1880, R. Hurt et A. O. KIHLMAN), Dovrefjeld, Kongsvold (5, 1872, R. HARTMAN), alp. Knutshö, reg. betulin. pluribus locis sat copiose in paludibus (3, Julii 1882, S. O. L.). KONGL. SV. VET. AKADEMIENS HANDLINGAR. BAND. 23. N:O 5. 51 Bei Plachino auf Sumpfboden in Mischrasen zusammen mit Hypnum trichoides, Jun- germania inflata, J. quinquedentata var. turgida, Blepharostoma, Sphagnum-Arten u. 8. w. Bei Dudinka und Tolstoinos auf ähnlichen Standorten reichlich vorkommend. Auf der Nikandrovskij-Insel fand ich die Art reichlich auf schlammigen, alten Treibholzstämmen zusammen mit J. Kunzei, Stereodon arcuatus, Cephalozia bifida u. 8. w. Optima species, e qua facile distinguitur proxima J. Kunzei his notis: vix teretifolia, foliis densioribus, parum concavis et gibbis, rotundis vel ovato-rotundis, solum ad '/; in- cisis, raro biincisis, segmentis planiusculis, late triangulari-ovatis, plus minusve obtusis, antice concaviusculis, marginibus non reflexis, cellulis parum vel vix asperis, melius in- crassatis, spatiis trigonis distinctis, lumine lenissime stellato, involucro multo minus pro- funde plicato, ore parvo, plante masculex caule per inflorescentiam excrescente etc. dJ. Ploerkei sepissime est rupestris, major, non teretifolia, foliis oblique affixis, vix concavis vel gibbis, subrotundis, ad '/, biincisis, segmentis planiusculis, brevibus et latissimis, cel- lulis fere 2xquimagnis, rotundo-quadratis, parum et conformiter incrassatis, sublevibus, involucro elongato, minus plicato, ore parvo etc. Blepharostoma setiforme semper rupes siecas inhabitat, densissime optimeque teretifolia, caule fragili et paraphyllophoro, foliis fere ad ipsam basim quadrisectis, segmentis subcomplicato-reflexis et pluridentatis, cellulis levibus, involucro pluriplicato, postice angulato (vide supra sub BL trichophyllo), ore aperto etc. 81. J. Floerkei W. M. F1. Jen., T. subarct.:: Patapovskoje 9 und mit Keimkörnern!! In den auf etwas trockenem Boden gesammelten Exemplaren waren PDPicranum con- gestum, Hylocomwum proliferum und Spherocephalus palustris eingesprengt. Im Scandinavia semel solum cum fructubus reperta, nempe in monte Stormoberget paroecie Nora prov. Angermanland Suecie (Aug. 19, 1874, H. W. ARNELL); involucrs ejus quoque rarissima. 82. -J. lycopodioides WALLR. F1. Jen., T. silv. mer.: Antsiferova! Diese Art scheint am Jenisei sehr selten zu sein; ich sammelte sie nur einmal und zwar bei 59? 10' n. Br. in fast reinen, mit Hylocomium parietinum eingesprengten Exem- plaren auf trockenem Waldboden. Propria species habenda est J. lycopodioides WALLR., licet dubix forme steriles hic illie in parte media flore nostre obveniunt. Sporogonio hujus nondum descripto, id cum maturo involucero publicum facere voluimus. Involucrum 5 mm. altum et 2,25 mm. cras- sum, junius viridulum, demum magis minusve decolorato-pallidum vel -albidum vel inter- dum brunneolum, nitidiusculum, ad anticum leviter curvatum, clavato-oblongum, obtusum, e lateribus distinete complanatum, dimidio superiore bene 7—9 plicatum, ore sat parvo- majusculo, irregulariter breviterque 9—12 inciso, segmentis plus minusve triangularibus et K. Sv. Vet. Akad. Handl. Band. 23. N:o 5. 8 58 S. 0. LINDBERG UND H. W. ARNELL, MUSCI ASTZE BOREALIS. I. LEBERMOOSE. a cilio robusto, rigido et acutissimo, uni—tricellulari terminatis et non raro infra id duo vel tria alia multo minora gerentibus, basi tri-, ”/; tri- et ceterum unistratum, cellula in- feriores "/s,—'/a; mm. et irregulariter oblongo-rectangulares, non incrassate, superiores TEEN 40 145 crassate, omnes cellulx levissime; calyptra 2 mm. alta et I mm. crassa, albida, laxissime mm. et quadrato-rotundate, varie angulate et toto ambitu subconformiter in- texta, pyriformis, parte basilari cylindrica, nulla pistillidia sterilia sed apice stylum suum oerens, ad cacumen fissa, basi 8—7-, medio 5- et superne 3—2 strata; calceolus obovato- ovalis, luteolus, crassus, margine tantum paullo exstans; seta 15 mm. alto et '/; mm. crassa, luteo-albida, pellucida, cellulis periphericis circiter 48, ereniformiter prominentibus, minoribus quam cetere ad centrum acerescentes, in diametro sete 12; theca 1,25 mm. alta et I mm. crassa, nigro-brunnea, opaca, ovali-ovata, acutiuscula, valvulis tristratis, extimo strato a cellulis saltem duplo latioribus et solum in parietibus radialibus nigro-brunnee incrassatis, ceteris duobus a cellulis xequimagnis, quorum stratorum intimum annulos per- fectos nigro-brunneos et densos ostendit, membrana in omnibus cellulis thece brunneola et pellucida; elateres "/,—"/s longi et '/,,, mm. crassi, valde flexuosi, apicibus leviter an- gustati, obtusiusculi, spiris binis densiuscule tortis, continuis, brunneo-violaceis, semitere- tibus, pellucidis, membrana incolore et tenuissima, ut parum visibili; spori "/;,—"/so mm. globosi, fusco-brunnei et sub lente dilute brunnei, sat pellucidi, a materia viridi, grumosa et oleosa impleti, muriculati. Sporogonia matura lecta sunt in Finlandia, Kuusamo, Ukonvaara (Aug. 10, 1883, V. F. BRoTHERUS); Suecia, prov. Angermanland, par. Säbrå, Framnäs (Aug.) et Plutar- backen (Sept. 1873, H. W. ARNELL); Norvegia, Opdal, Olmberget (Aug.) et Skjörstadlien (Sept. 3, 1882, CHr. KAURIN). 83. J. barbata SCHMID. F1. Jen., T. mont.: Basaieha bei Krasnojarsk!!; T. silv. mer.: Nikulina!, Stolba!, Uskij mys mit Kel- chen!!; T. silv. sept.: Potkamina Tunguska!, Alinskoje!, Fatjanova! Im Amurgebiete bei Nikolajevsk mit Kelchen (MAXIMOVICZ). Entschieden södlich und schon bei 64? n. Br. aufhörend. Sie ist am Jenisei, wie gewöhnlich, an ihren Standorten ziemlich reichlich und wächst in ausgedehnten, fast remen Rasen und auf sehr verschiedener Unterlage, wie auf Felsen, Baumwurzeln oder auf Erde. Bei Krasnojarsk auf Granitfelsen und Baumwurzeln mit Thyidium abietinum, bei Stolba auf Kalkfelsen, bei Uskij mys auf harten Schieferfelsen mit Stereodon cupressiformis, Hed- wigia, Bartramia crispa, Oncophorus strumifer u. s. w., bei P. Tunguska auf Erde mit Hylocomium parietinum und H. proliferum, bei Fatjanova auf Baumwurzeln mit Stereodon plicatulus und Amblystegium uneinatum. 84. J. gracilis SCHLEICH. ; F1. Jen., T. silv. mer.: Asinovo & und mit Keimkörnern!!; T. silv. sept.: Potkamina Tunguska!, Novo Sjolovskoje. Nach meiner Erfahrung am Jenisei selten und auf den mittleren Theil des Urwald- gebietes beschränkt (umher bei 61? 30' n. Br.). Sie wächst dort auf morsechen Stämmen zusammen mit Dicranum congestum, Jungermania Kunzei und Ceratodon. KONGL. SV. VET. AKADEMIENS HANDLINGAR. BAND. 23. N:O 5. 59 85. J. quinquedentata Hups., WEB. F1. Jen., T. silv. mer.: Antsiferova A und mit Kelchen!! (forma ad varietatem sequentem transitoria), Uskij mys!!; T. silv. sept.: Fatjanova! Var. turgida LINDB. Paludosa vel terram magis minusve humidam inhabitans, robusta et pluries major, ad 4 mm. usque lata, lutescens vel luteolo-viridis, szepe ramosa vel solum bifurca, foliis latioribus et melius plicatis, margine postico magis rotundato-prominente, concavioribus, segmentis latioribus, brevioribus minusque apiculatis, cellulis majoribus et optime collen- chymaticis, mediis ad '/;, mm., involucro longiore. F1. Jen., T. subarct.: Nischnje Tunguska & und mit Kelchen!!, Plachino &A!!, Polovinka!, Kantaika!! (J. SAHLBERG), Patapovskoje!, Verschininskoje mit Kelchen!; T. arct.: Dudinka &A und mit Kelchen!!. Tolstoinos häufig und in mehreren Formen!! (hier auch von J. SAHLBERG gesammelt), die Nikandrovskij-Insel spärlich und verkämmert! Die Hauptform fand ich bei Antsiferova reichlich auf sonnigem, trockenem Wald- boden mit Hypnum plumosum und Polytrichum juniperinum vergesellschaftet, bei Fatjanova auf emer Baumwurzel zusammen mit J. barbata, Stereodon plicatulus und Amblystegium uncinatum. Die var. turgida ist am Jenisei eine entschieden nördliche Form, die zuerst bei N. Tunguska, 65” 50' n. Br., auftretend nördlich vom Polarkreis immer häufiger und massen- hafter wird. Bei N. Tunguska fand ich sie reichlich auf alten, morschen Stämmen mit Dicranum congestum, Hylocomiwum parietinum und Piilidium vergesellschaftet. Nördlich von 68” n. Br. tritt sie auf mebr oder minder trockenem Boden und in den Sämpfen auf, theils in weiten, beinahe reinen Rasen, theils in Mischrasen mit den meisten anderen nörd- lichen Moosarten. Als Beispiele der mit ihr vergesellschafteten Moose seien angefäöhrt: bei Plachino auf Sumpfboden J. quadriloba, Hypnum trichoides und Blepharostoma; bei Du- dinka Sphcerocephalus palustris, J. Kunzei, Hypnum trichoides, Ptilidwum, Paludella u.s. w., bei Tolstoinos Cheiloscyphus polyanthos var. rwuwlaris Spherocephalus:turgidus u. s- w. Von der Verbreitung der Varietät im skandinavischen Florengebiete äussert sich Prof. LINDBERG: Sat vulgaris in plagis nostris borealibus, ubi usque in regionem alpinam, ut in monte Knutshö Norvegiz, ascendit. Fructus optimos prope Kongsvold (reg. betul.) et Lille Elve- dal (reg. silv.) invenimus. 86. J. exsecta SCHMID. F1. Jen., T. mont.: Basaicha bei Krasnojarsk!; T. silv. mer.: Antsiferova!, Nikulina mit Keimkörnern!!l, Asinova & und fr.!!, Uskij mys!!; T. silv. sept.: Potkamina Tunguska!, Lebjedevo besonders reichlich und rein!, Fatjanova mit. Keimkörnern!! (im dieser Umgegend auch von J. SAHLBERG gesammelt), Novo Saljeskaja!; T. sub- arct.: Nischnje Tunguskal. FI. Ob: Surgut!. Im Amurgebiete bei Nikolajevsk (MAXIMOVICZ). Am Jenisei zwischen 56”—65?50 n. Br. nicht selten auf morschen Stämmen, zu- weilen auch, wie z. B. bei Nikulina und P. Tunguska auf Erde, meistens aber nur in ge- 60 S. O. LINDBERG UND H. W. ARNELL, MUSCI ASIZ BOREALIS. I. EEBERMOOSEB. ringer Menge und mit anderen Moosen vergesellschaftet. Bei Krasnojarsk zusammen mit Dicranum flagellare, J. incisa, J. autumnalis u. s. w., bei Fatjanova mit Cephalozia media und Blepharostoma, bei N. Tunguska mit J. heterocolpa, Puilidium, Blepharostoma wu. s. w. 87. J. saxicola SCHRAD. F1. Jen., 'T. silv. mer.: Uskij mys mit Kelchen!!; T. aret.: Dudinka!!, Tolstoinos mit Kelchen!!. An den drei Fundorten reichlich. Bei Uskij mys auf hartem 'Thonschiefer mit Thyidium abietinum. Bei Dudinka und Tolstoinos auf sandiger Erde an trockenen Tundra- hägeln mit Grimmia hypnoides, Gr. ericoides var. robusta, Ptilidium cliare, Dicranwm- und Polytrichum- Arten vergesellschaftet. Dieses Moos geht, wie viele andere Felsen- bewohner im arktischen Gebiete, auf Erde herunter. 88. J. minuta ÖCRANZ. F1. Jen., T. silv. sept.: Fatjanova fr.!; T. subarct.: Nischnje Tunguska mit Kelchen!!, Kureika, Gorelevo, Plachino mit Kelchen!, Patapovskoje!, Verschinimskoje!; T. arct.: Dudinka A und mit Keimkörnern!!, Tolstoinos!, die Malo-Briochovskij-Insel.!, in der Gydatuudra (SCHMIDT). FI. Ob., Chalispagor, 66” 40' n. Br. (WALDBURG-ZHIL). Lepsa im Alatau-Gebirge (WALDBURG-ZEIL). Var. grandis GOoTTSCH. Cephalozia rigida LINDB. var. P.? grandis (GOTTSCH.) LINDB. in Bot. Notiser, 1872, p. 165 —166. Jungermania saccatula LINDB. (Mittheil. von Soc. pro fauna et flora fennica am 3. Febr. 1883). Forsitan sit subspecies J. minute valde variabilis, sed in natura male scrutata et perfecte sterilis, ut et organis generativis et gonidiis semper carens. Indubia tamen forma hujus speciei nobis nunc est Cephalozia rigida LinDB. in Bot. Not. 1872, p. 165 (J. rigida LinNDB. Musc. scand., p. 8, n. 146, 1879, non AusTt.; J. subdichotoma LinpB. apud Soc. F. F1. fenn. die 3. Febr. 1883), quam, in typum sine limitibus transeuntem, ad rupem schisto- micaceam prope Lille Elvedal Norvegie Julii 1887 iterum iterumque observavimus; hec quoque solum in statu perfecta sterili reperta. FI. Jen., T. arcet.: Dudinka!! (hier auch von J. SAHLBERG gesammelt). J. minuta schemt am Jenisei nördlich J. fertilis zu ersetzen; sie ist auch auf Spitz- bergen und Grönland gefunden. Am Jenisei bildet sie seltener reme Rasen, sondern findet sich meistens in anderen Moosen, besonders in Dicranum elongatum und D. Bergeri, eim- gesprengt. An den säödlichsten Standorten wächst sie auf morschen Stämmen; nördlicher geht sie auf Erde und in die Siumpfe herunter; auf der Briochovskij-Insel sammelte ich sie auf altem, schlammbedecktem Treibholz. Vergesellschaftet mit ihr waren bei Fatjanova Cephalozia Helleri, C. bicuspidata und Blepharostoma, bei N. Tunguska J. quinquedentata var. turgida und J. exsecta, bei Pla- chino Dicranum Bergeri und D. elongatum, bei Patapovskoje auf trockener Erde Myurella julacea, bei Verschininskoje in einem Sumpfe Amblysteqium revolvens, A. badium und Riccardia pinguwis, bei Tolstomos Spheerocephalus turgidus, Amblystegium uncinatum und Dicranum angustum. KONGL. SV. VET. AKADEMIENS HANDLINGAR. BAND. 23. N:O 5. 61 Von der Varietät wurden nur eimige kleine Räschen von Dudinka heimgebracht; sie wächst dort auf sandiger Erde an trockenen 'Tundrahigeln. 39. J. fertilis LinpB. in Contrib. ad for. OUryptog. Asie borecali-orientalis (Acta soc. scient. fenn., 1872, p. 261). »Dioica?, laxe cespitosa, haud intricata, lurido-luteola, erecta, substricta, simplex vel subdichotoma, examphigastriata; foliis concavis, apice recurvo-divaricatis, ovato-rotundis, tertia parte bilobis, lobis incurvis, concavis, minute apiculatis, cellulis minutis, collenchy- maticis, lumine rotundo; colesula obtonico-oblonga, tereti, superne ad tertiam partem ob- tuse quinqueplicata». (LINDBERG lc. p. 261). F1. Jen., T. silv. mer.: Nikulina fr.!!, Stolba mit Kelchen!, Asinova mit Kelchen!; T. silv. sept.: Potkamina Tunguska mit Kelchen!!. Im Amurgebiete an der Bai de Castries von Prof. MaAximovicz zuerst entdeckt. Yr Diese schöne Art ist bisher nur aus Nord-Asien bekannt und wächst an allen be- kannten Standorten auf morschen Stämmen. Sie scheint immer mit Kelchen versehen zu sein und tritt meistens ziemlich reichlich auf. Bei Nikulina zusammen mit Dicranum con- gestum, Jungermanma avtumnalis und Piilidium pulcherrimum, bei Stolba ausserdem mit Piilium, RBiccardia palmata, Cephalozia Helleri, C. media und Jungermama exsecta; bei P. Tunguska mit Dicranum fragilifolium und Cephalozia Helleri. 31. Nardia B. GR., SPRUC. 90. N. Breidleri (LIMPR.) LINDB. Alicularia Breidleri LimPrR. in 57 Jahresb. Schles. Ges. vaterl. Cult., p. 311 (1880). Nardia Breidleri LINDB. apud Soc. F. F1. fenn. die 16. Nov. 1880. »Diöcish. Dicht- und fachrasig, sehr niedrig, gebräunt bis purpurn. Stengel meist nur 2 und 3 mm. lang, verbogen, dick und spröde, mit weissen (selten violett pur- purnen) Wurzelhaaren dem Boden angeheftet und mit endogen angelegten interkalaren Seitensprossen aus der ventralen Sprosshälfte. Blätter doppelt so breit als der Stengel, schräg inserirt, aufgerichtet, hohl, kreisrund oder breitrund, seicht ausgerandet oder zu "/; bis zu '/, mit einer winkeligen Ausbuchtung. Alle Blattzellen ziemlich gross, in den Ecken nicht verdickt, Randzellen 0,013 mm. diam.; Oelköper fehlen, Cuticula glatt. Unter- blätter klein, pfriemlich, abwärts bald verschwindend. — & Pflanzen dicht beblättert, Hull- blätter breitrund, am Dorsalrande eingeschlagen und her oft mit einem Basalzahne. Amnthe- ridien zu 1 oder 2; Stiel zweireihig in 6 oder 7 Stockwerken, '/; so lang als die grosse, kugelige, blassgelbliche Antheridie. — ? Blithen an 0,5—1 mm. langen kreiselförmigen und armblätterigen Seitensprossen oder am Ende von Hauptsprossen. Archegonien zu 2—4, Hals mit 6 Schliesszellen. Die entwickelte Fruchtform dick und feischig, aus- gehöhlt, an der Ventralseite bauchig niedergebogen und wurzelnd. Hillblätter dann ober- halb des ursprimglichen Blithenbodens inserirt, grösser, breitrund und wellig verbogen; Hillunterblatt meist eilänglich. Kelch in Involucrum versteckt, zart, durch vorspringende 62 S. 0. LINDBERG UND H. W. ARNELL, MUSCI ASLIZ BOREALIS. I. LEBERMOOSE. Zellen crenulirt, später bis zur Basis. 4-lappig. Kapsel braun, fast kugelig, 0,34 mm. lang und 0,27 mm. breit. Wandung 2-schichtig, die äussere mit Stitzpfeilern, die innere mit Ringfasern. Kapselstiel nur mit 0,70 mm. das Involucrum iberragend, 0,15 mm. dick, mit 10 peripherischen Zellen um das Grundquadrat; Bulbus kreiselförmig. Sporen glatt, braun, 0,00 mm. diam. Schleudern meist 3- und 4-spirig. Sporenreife Mitte August.» (LiMPRICHT 1. c. p. 311). F1. Jen., T. arct.: Tolstoinos Q!, die Nikandrovskij-Insel!!. Auf schlammbedeckten alten Treibholzstämmen mit Anthelia nivalis, Blepharostoma, Cephalozia pleniceps, C. bifida u. s. w. vergesellschaftet. 32. Prasanthus LIiNnDB. n. gen. Cesia sect. C. Prasanthus LINDB. Musc. scand., p. 10 (1879). Hoc novum genus ad Nardiam eandem relationem, ut Cesia ad Marsupellam, nobis ostendit. E MNardia differt habitu, absentia perfecta involucri, presentia geocladorum, dehiscentia thece in valvulas 4—28 irregulares; e Cesia habitu, caule et ramis tereti-foliatis, foliis non distichis, sed fere antice affixis, sursum vergentibus vel fere verticalibus in axi horizontali, presentia (licet adventitia vel abnormi) foliolorum in caule primario, annullis optimis in strato interiore thece, perichetio bulbiformi, rachi ut sacculo dependente et, ut rhizinis summis et calyptra, purpureo-tincta, theca irregulariter disrumpente etc. 91. Pr. suecicus GoTTSCH. LINDB. Gymnomitrium? suecicum GOTTSCH. in Fl. dan., 16, fasc. 48, p. 20 (1871); in Bot. Not. 1871, p. 159., LINDB. in Not. Soc. F. Fl. fenn. förh., 13, p. 467 (1874). Cesia (Prasanthus) suecica LINDB. Muse. scand., p. 10, n. 170 (1879); in Meddel. Soc. F. Fl. fenn., 13, p- 238 (1886). [DYEING 4 SSE kör or ERE FL. DAN., 16, fasc. 48, tab. 2870, figg. 2. Paroica, inodora, minuta, cespites parvos, luteolo- vel ferrugineo-argenteos formans, interdum gregaria, presertim forma minor uberrimeque fertilis, fere tota in solo sepulta. Caulis, excepto apice, rhizomatoides, ad 10 mm. usque longus, humifusus, crassus, sat tenax, albo-viridis, subtus rhizinas densissimas, fasciculatas et longissimas, et geocladia (h. e. ramos positive geotropos) sat erebra, longissima, perpendicularia, robusta et crassa, brunnea, folia minutissima, squamiformia et adpressa gerentia et undique dense longeque hirsuta demittens, vulgo brunnescens, supra pallidior, medio (in sectione transversa) a cel- lulis hyalinis, contentu grumoso, extus a 4 stratis cellularum dublo-suptriplo majorum, brunneolarum, incrassatarum et inanium conflatus; folia iwnferiora caulis incuba, hyalina, parva et remota, non disticha, transverse affixa, non decurrentia, sursum spectantia, latis- sima et subsemirotunda, retusa vel emarginatulo-retusa, lobis latissime triangularibus, acu- tiusculis sed non apiculatis, incurvis, toto margine integerrima vel indistincte crenulata, cymbiformi-concava; cellulx parve, rotunde, irregulariter angulate, parum sed conformiter inerassate, inanes, hyaline, lavissime; in facie postica interdum hic illic nonnulla foliola KONGL. SV. VET. AKADEMIENS HANDLINGAR. BAND. 23. N:O 5. 63 (amphigastria), quam folia sexies-decies minora, valde varia, nunc ovata et emarginata, lobis acutissimis, nunc ovalia — semirotunda, integerrima, subplana — valde concava, libera vel cum angulo postico folii proximi connata, sed semper brevi spatio; apex caulis, ut rami ejus simillimi, normalia folia, sed nulla foliola, gerit; ramt sat numerosi, 2—6 mm. longi et ad 0,5 mm. crassi, teretes, e latere caulis exeuntes, primo erecti, dein valde decurvi et in superficie soli arcuato-humifusi, subelavati, supra basim fere perfecte nudam valde accerescenti-foliati, apice bulbiformes, rarissime infra inflorescentiam apicalem vel lon- gius infra e facie postica denuo ramulum emittentes, subtus rhizinas dense fasciculatas et geocladia longissima proferentes; folia superiora caulis et ramorum incuba, omnia fere per- fecte in dimidio antico caulis affixa, non disticha, seriebus ambabus inter se valde inter- posita, semiamplexicaulia, non decurrentia, sursum fere erecta, densissima, rigida, valde concava, ut et dimidio superiore margmum, presertim antici, ubique integerrimorum, subconvolutaceo-incurva, transverse elliptica et obliqua, ut parte postica longiora, retusa vel retuso-emarginatula, lobis brevissimis et latissimis, apice imcurvis, haud — brevissime apiculatis ab una cellula, folia summa in linea mediana longitudinali extus distinete cana- liculata, ut concavitas antica eorum ab hac crista obtusa et humili in duabus partibus dividatur; cellule angulatae, lxvissimrer, ambhbitu toto bene et conformiter incrassate, nulla corpora 2ethereo-oleosa continentes, inferiores ovales vel elliptice, '/;, mm. longe, sensim ad margines et apicem minores et ibi rotunde, '/s, mm., basilares et medie parum chloro- phyllophore et virides, intramarginales luteo-brunneolx et inanes, marginales hyaline et inanes, ultim&e in marginibus et apice quadrate et non prominentes, sed rectilineate. Bractee mascul&e 2—4, quam folia majores, mediana linea melius cristato-canaliculate, apice magis irregulares, in dimidio anteriore axillx ante plicam suam antheridium sin- gulum vel raro duo et interdum paraphysim foliformem foventes; antheridium obovato- globosum, griseum, stipite zxquilongo, biseriato, paraphysibus nullis. Bractew feminece 4—6, omnes inter se liberx, maxime, parum concave, ut magis stricta, sed fere convo- lutze, optime pluriplicate, apice truncatae et maxime irregulariter pluri-emarginate, lobis subequilongis, forma varia, rotundatis — brevissime apiculatis, spe in margimnibus hic illic sat distincte serrulato-crenatre, infra apicem perfecte bhyalinum brunneole, cellulis in- crassatis, minus tamen quam in folus; intima due minores et breviores, subovales, pro- funde canaliculat2e, obtusa, subintegre, bracteola (amphigastrium perichetiale) varia forma, libera vel imterdum margine uno ad basim brevissimo spatio cum bractea una connata et nunc laciniiformis, incisa — ad tres partes fissa. Rachis perichetn apicalis ab unico strato cuticali obtecta, brunneola, postice in apice plus minusve purpureo-violacea, ibidem optime densissimeque rhizinophora, rhizinis sepissime ad basim itidem coloratis, infra pistillidia pauca sacceatulo-dependens et bulboso-incerassata, sacculus qui sola calceolum et setam, sed non ipsam thecam includit. Calyptra gynogena, maxima, globosa, basi a pistil- lidiis nonnullis sterilibus arete circumdata, apice ut et stylus coronans, pulchre intenseque purpureo-violacea, crassa, ut a cellulis valde incrassatis, magnis et irregulariter hexagonis in pluribus stratis, apice summo solo ab uno et singulo strato composita. Calceolus optime definitus, breviter lateque obceonicus, apice coronula ornatus. Seta ad 3 mm. alta, crassa, hyalino-argentea. Theca 0,75 mm., globosa, fusco-brunnea, opaca, in ipsissima basi plus minusve irregulariter dehiscens, valvule 5—8, raro 4, ellipticxe, theca empta, expla- 64 S. 0. LINDBERG UND H. W. ARNELL, MUSCI ASLBR BOREALIS. I. LEBERMOOSE. nat& et recurvate, supra convexe, a duobus stratis conformater, quorum exterius a cellulis inferioribus lanceolatis, superioribus angulatis, membrana hyalina, in parietibus inter se connatis toto cireuitu dense et abrupte crassiuscule fusco-brunnee noduloso-in- crassatis, sed interius a cellulis majoribus, fere omnibus lanceolatis, membrama crassiore et brunneola, ubique annulos completos, densos et fusco-brunneos intus gerentibus. Hlateres postea liberi, ad '/,, mm. longi et ”/; crassitudinis spororum crassi, valde flexuosi, sub- lineares, obtusiusculi, membrana hyalima, ut imconspicua, bispiri, spiris teretibus, dense contortis, fusco-brunneis. .Spori "/s— 7/9 mm., globoso-tetrahedri, fusce ferrugineo-rufi, exosporio minutissime densissimeque asperulo, vix pellucido. F1. Jen., Tolstoinos fr.!! Auf Erde in reichlicher Menge vorkommend. Cetera loca non sibirica nobis ad hoc tempus nota sunt: Finlandia, Lapponia kemensis, paroecia Kittilä, mons Välivaara prope lacum Pallesjärvi, reg. abiet., in fissuris rupium, inter alios muscos parce (Juli 5, 1867, J. P. NORRLIN); Suecia, Herjedalen, alp. Helagsfjällen (Juli 1853, R. F. FristeDT et CHR. LOVEN); Norvegia, Dovrefjeld, Finshö, in cacumine (Julii 29, 1878, FR. KLER), Vaarstien, reg. alp., im rupe schisto-micacea (Juli 3), et alp. Knutshö, reg. alp., in rupe schisto-micacea ad cursum superiorem rivi Sprenbakken parce (Julii 21, 1882, S. O. L.), alp. Sneheetten (Juli 25, 1882, BJÖRN LINDBERG), Kongsvold, ad terram rupis (1885), et Opdal, Ol- menberget (Junii 1881, CHR. KAURIN); Juvaria (Salzburg), Pinzgau, Mittersill, Stubenkogel, 2,500 m. (Aug. 3), et Ober-Sulzbachthal, Keeskar, 2,600 m. (Aug. 13, 1879, J. BREIDLER). 53. Oesia B. GR. 92. C. corallioides (NEEs.) CARRUTH. Dioica, sat robusta, fusco-plumbea, opaca, fragilis, condensa et a flagellis numerosis intricata, ramis simplicibus, plus minusve clavatis apiceque arcuatis, obtusis, complanatis et summopere densifoliis; folia densissime adpressa, ut inconspicua, symmetrica, transverse affixa, late ovato-ovalia, retuso-emarginata, segmentis incurvis, late triangularibus, acutius- culis, toto ambitu plana et integerrima, sed semper, foliis novellis exceptis, dilacerata, hyalino-limbata, cellule& lxvissime, intramargmales valde subeartilagineo-incrassate; perti- chetium ellipticum, obtusum; bractew ejus margine plane, profundius emarginate vel in- cise, segmentis plus minusve obtusis et irregulariter serrulato-erenatis, fere semper toto ambitu dilacerate. F1. Jen., T. arct.: Dudinka fr.!!, Saostrovskoje!, Tolstoinos fr.!! (hier auch von J. SAHLBERG gesammelt), Sapotschnaja Korga 71” 50' n. Br! (A. N. LUNDSTRÖM am 23. Aug. 1875). Am Jenisei auf das arktische Gebiet beschränkt. Die Art findet auch auf Spitzbergen und in Grönland eine weite Verbreitung. Sie wächst am Jenisei in grosser Menge auf den Tundrahögeln, einen zuweilen breiten, schwarzweissen Kranz um die nackte Erde auf den Spitzen der Tundrahäögel bildend. Proxima &C. obtusa LINDE. apud Soc. F. Fl fenn. die 3 Febr. 1877 (vide Meddel. ejusd. soc., 3, p. 190, 1878) tali modo diversa est: dioica, sat robusta, hyalino-argentea, opaca, fragilis, erecta, condensa, vix tamen flagellifera nec intricata, simplex vel irregula- KONGL. SV. VET. AKADEMIENS HANDLINGAR. BAND. 23. N:O 5. 65 riter parumque dichotoma, plus minusve clavata et stricta, obtusa, complanatula, densifolia; folia erecta, ut bene conspicua, symmetrica, transverse affixa, ovalia, incisa, sinu angu- stissimo, segmentis erectis, magnis, semirotundis et rotundato-obtusis, optime et dense cerenulatis, dimidio superiore marginum in foliis superioribus, presertim tamen toto ambitu segmentorum, latiuscule reflexo, haud-parum dilacerata, tota sepissime hyalina vel ssepius late, sed parum distinete hyalimo-limbata, cellulw exteriores densissime minutissimeque papillulose, intramarginales melius collenchymaticr; perichatium ovato-ovale, obtusum; bractew ejus dimidio superiore marginum latiuscule reflexze, profundius incise vel sublo- bat2e, segmentis obtusis, intime dur parum et irregulariter pluriemarginater, vix tamen laceree, segmentis magis minusve acutiusculis. Numquam in regionibus alpinis crescit, sed montana in silvis borealibus flor& scandinavice. C. concinnata (LiGHTF.) B. GRrR.: dioica, sat robusta vel robusta, brunneolo-favidula — albido-viridula vel viridula, opaca, parum fragilis, sepissime plus minusve humifusa et adscendens, laxe cespitosa vel subgregaria, vix flagellifera nec intricata, simplex vel irregulariter parumque dichotoma, magis minusve clavatula et strictiuscula, obtusiuscula, complanatula, densifolia; folia erecta vel subpatenti-erecta, ut optime conspicua, asymme- trica, oblique affixa et ideo magis ad anticum spectantia, late ovata, profunde emarginata, sinu acuto et aperto, segmentis suberectis, parvis, plus minusve ovato-triangularibus, acu- tiusculis, integerrimis vel integris, margine antico, presertim in foliis superioribus, ad basim altiusque reflexo, vix umquam dilacerata, haud-parum hyalino-limbata, cellule exteriores sepe densissime minutissimeque papillulose, intramarginales melius incrassate; perichoetium ovatum, obtusiusculum; bractec ejus margine antico latiuscule reflexee, incise, segmentis magis acutis, intime dur irregulariter lacere et plurilobe, segmentis magis mi- nusyve cuspidatis. Vera alpina species, ut extra has regiones vix invenienda sit. — De planta LicHTFOOTIL non dubii sumus, dicit etenim auctor in sua Flora Scotica, 2, p- 786, n. 20 (1777): »The stalks are about a quarter of an inch high, —— and grow together in matted tufts of a reddish brown colour on the top, the base and roots pale green. They are — — thickest at the extremities of the branches ——. The leaves are —— brown, but slightly membranous, and whitish on the edges — —. Upon the rocks in the Highland mountains frequent». Ad genus Cesium pertinet Sarcoscyplus revolutus NEBS., in speciminibus etenim, ipsa terra montis Knutshö supra Kongsvold in Dovrefjeld Norvegie altitudine circiter 1500 m. Aug. 1885 a CHR. KAURIN lectis, duo perichetia fertilia deteximus, que has notas gerunt. Folia summa magis dissita, majora, divaricato-patentia; perichetia 1,5 mm. alta et 1 mm. crassa, nigra, nitidula, elliptica, obtusiuscula; bractecw eorum, ut folia, basi bistrate, erectae, convolute, exteriores margine toto revolute et areolationem foliorum habentes, intimee breviores, latissime, emarginatae, segmentis obtusiusculis, incurvis, hyalinge, margine plane, cellul&e dimidio majores, quadrato-rectangulares, gradatim ad marginem decrescentes et rotundatse, melius incrassate, in medio parietum longitudinalium nodosze, he bractexe in- time gquoque inter se liberae; involucrum nullum; calyptra libera, pyriformi-obovata, in- ferne parum angustata, basi ipsa pistillidia sterilia nonnulla gerens. Cuticula foliorum, ut in Andrecis, ample hyalino-mammosa. Cellule foliares, prie ceteris in marginibus et basi folii, interdum illa fila ramosa Rhacodi, ut Andreaece, gerumt. K. Sv. Vet. Aakd. Handlingar. Band. 23. N:o 5. LJ) 66 S. 0. LINDBERG UND H. W. ARNELL, MUSCI ASLE BOREALIS. I. LEBERMOOSE. J. FOSSOMBRONIE AE. 34. Calycularia MITT. Calycularia Mitt. in Journ. L. Soc., 5, p. 122, n. 1 (1861). Genus inter Fossombroniam et Pallaviciniam (Merchiam) medium, ab illo fronde non foliata sed alata, antheridiis bracteatis etc., et ab hoc caulocalice infundibuliformi, aperto, et extus et intus a squamis cristarum instar adnatis et a pistillidiis sterilibus dense or- nato, theca globosa, valvulis tenuibus, bistratis, elateribus apici ultimo sete intra thecam coacervato-affixis, sporis alte echinatis etc., et a Marsilia (Pellia) caulocalycis magnitudine, forma et structura, elateribus brevibus, sporis umnicellularibus et echinatis, antheridiis aöreis (non immersis) et a bractea cireumdatis, optime distincetum, et ab omnibus ceteris Fos- sombronieis squamis frondaris eximie evolutis et in postica et in antica facie numerosis, que squamee nihil aliud esse possunt quam transformata illa fila incurva, in facie postica Jungermaniacearum vulgatissima, ab una serie cellularum constructa et fere semper a cel- lula. majore et globosa terminata. Caulocalyxz, Fossombronieis et affinibus Anthocerotaceis (an omnibus hepaticis fron- dosis?) organon peculiare, morphologizx causa ab involucero (colesula) acute separari debet, est etenim circumvallatio plus minusve elata et completa, foliiformis, tota e sola fronde enascens, ideoque appendices squamiformes et non raro pistillidia sterilia quoque hujus gerens, et vittis pluristratis latisque fere ad orifictum erebre munitus, calyptram et sporo- gonium ut integumentum servans. In serie vere naturali subgenus Simodon LinpB. (confer Revue bryologique, 12, p. 37, 1885) Fossombronicw proprium genus, transitum tribus ad Jungermaniam incisam et affinis efficiens, considerandum est, ut sequentibus notis e Fossombronia satis diserepans: dioica, annua, semper perfecte solitaria crescens; caulis ad 1 cm. altus et erectus, simplex vel ramosus, numquam super caulocalycem excrescens, teres, inferne fere aphyllus et undique radicellosus; folia subtransverse affixa, bi- vel triloba, segmentis irregulariter incisis et anguste longeque dentatis, apice acutis vel acuminatis, incurvis; caulocalyx semper perfecte apicalis, pyriformi-ovalis, orificio ineiso et dentato, dentibus elongatis et magis minusve incurvis; theca intus annulos completos et fusco-violaceos ostendens; elateres membrana violacea et spiris fusco-violaceis; spori mimuti, fusco-violacei; antheridia axillaria, para- physibus nullis. Hymenoplytum Dum. (Umbraculum GoTTsCH.) ob callum angustum, subteretum et in alas latissimas et unistratas non sensim transeuntem, ramulos masculos proprios posti- cos, omnia pistillidia sterilia in calyptra posita, elateres ad apices valvarum penicillatim congestos etc., sententia nostra, sectioni Phymatic generis Riccardice imter Opisthogamas Jungermaniaceas affine est. 93. OC. laxa n. sp. Frondes dioice, 2,5 cm. Ionge et (apice) 12 mm. late, cespitose, dense imbricatim- que superposite, inodore et insapide, luridulo-virides sine nitore, pellucide, sicce viridi- KONGL. SV. VET. AKADEMIENS HANDLINGAR. BAND. 23. N:O 5. 67 luride, tenues et fragiles, simplices vel rarius bifurce, basi emortue et expallescentes, cuneato-oblonga apiceque fere obcordato-emarginate, ob margines valde tenues ad anticum, arcuato-curvatos, optime sed non regulariter undulatos et repandos, de cetero integerrimos, siccos bene crispatos, canaliculate, parte mediana crasse et late callose, callo sensim in alas abeunte, antice plano, postice convexo, dilute violaceo et radicellas densissimas, longas, flexuosas et intus levissimas, dilute ferrugineas ubique gerente, a stratis 12 cellularum, quorum posticum a cellulis minoribus, sed eodem colore, constructo, in alas stratis gra- datim paucioribus sensim abeunte, marginibus alarum lato spatio tenuissimis et unistratis, cellule antice divergenti-seriate, in medio frondis "VY, "/.» mm. et rotundo-oblongee, posticx in callo '"/,— "/so mm., alares tamen "/3; ultime quadrate et limbum indistincetum facientes, omnes valde inordinate angulatae, planee, laxissime et lexvissime, a chlorophyllo farcte, sed nulla corpora oleosa continentes; in callo fasciculus centralis nullus; in facie postica superiore calli, et in eo et ad latera ejus, sed numquam inter radicellas, sat numerose squamule sine certo ordine affixe, parvee, pallido-virides, paullum exstantes sed apice ad frondem irregulariter arcuato-curvatee, lineari-subulatze, acutissima, optime in plano flexuos& et infra medium laciniate, inferne a seriebus 5—3, superne ab una cellularum subrectangularium et inanium; in facie antica frondis fere ubique in plano calli, multo numerosiores squamulze, nonnihil majores, sine ordine ullo sparse vel laxe conferte, magis e fronde exstantes, multo magis et tenuius —"/s, mm. et plus minusve rotundee, laciniate — partite, et inter eas numerosissima pistillidia, singulatim vel acervatim inor- dinate disseminata, parva, perfecte nuda et paraphysibus carentia, quorum unum solum, prope apicem frondis positum, impregnatur et postea, una cum alis sterilibus ad 30 usque, ab excrescentia annulari ipsius frondis (involucro, caulocalyce) cirecumeimgitur; caulocalyx evolutus infra apicem frondis antice positus, maximus, ad fere 6 mm. altus et ore 5 mm. latus, luteo-viridis, superne purpureo-brunneus, mnitidiusculus, infundibuliformis, apertus, in sectione transversa rotundus et perfecte clausus, basi nullo modo, superne tamen sat dense licet leniter plicatus, plicis ad numerum et altitudinem variis, preter eas tenuiter et acute jugatus, que juga infra orem vel longius infra a squamula normali absolvuntur, ad basim a pistillidiis sterilibus et squamulis typicis numerosis, inter se omnino liberis et sine certo ordine affixis externe circumdatum, organa (pistillidia sterilia et squamul2a) que tertie parti infime facierum caulocalycis, et intern&e et externe, vel altius quoque adnata inveniuntur, '/.—"/; densiuscule et irregulariter incisus, laciniis erectis vel leniter incurvis, semioblongis — triangularibus, iterum dense lacinulatis, segmentis omnibus ultimo apice abrupte ciliatis, inferne quadristratus, superne bistratus, in medio laciniarum quoque fere ad apicem earum latissime bistrato-vittatus, cellule "/;—"/,, mm. long, oblongo-rectan- gulares, exedem laciniarum '/,.—"/,, mm., rotund&e et angulat2e, omnes lxvissime et laxis- sime; calyptra ad 3, mm. alta et 2 mm. crassa, magna, stipitata, pyriformi-globosa, apice stylo coronata, als pistillidiis et squamulis carens et lxevissima, basi quadri-, superne bi-, apice summo unistrata; calccolus minutus, late breviterque obceonicus, cum fronde bene connatus, margine summo annuli humilis instar patens et ibi liber; seta 2,5 cm. alta et 0,5 mm. crassa, luteolo-albida, compacta, a cellulis in sectione transversa numerosis et 2quiformibus 2edificata; theca 1,75 mm., perfecte globosa, nigra, opaca, in ipsa basi secta, valvulis 5—7, raro 4, iterum valde irregulariter lobatis, pellucidis, patentibus et margine 68 S. O. LINDBERG UND H. W. ARNELL, MUSCI ASI/E BOREALIS. I. LEBERMOOSE. involutis, bi-, hic illic tristratis, strato externo tantum in membranis connatis et radialibus incrassationes abrupte nodiformes, ceteris (uno vel duobus) annulos optimos, densos et 30 15 / 1 1 Pa II , ho "Nio mm. longi et "/;o "/1v0 Mm. erassi, uber- brunneos ostendentibus; elateres rimi, medio baseos, i. e. apici sete, affixi, sed maximam partem facillime dissoluti, fere recti, ut paullum arcuato-flexi, obtusi, spiris binis dense convolutis, semiteretibus, conti- nuis, brunneis, membrana tenuissima, hyalina; spori '/2,—"/so mm., globosi, brunnei, pel- /s spori altis, rectis, subconico-cylindricis, ut ex apice ad basim indistincte sensimque crassioribus, obtusis, apice ultimo leniter emarginatis, cruribus lucidi, remote echinati, echinis vix divergentibus. Planta mascula eidem feminee intermixta et simillima, apice tamen vulgo distincte angustior et antice magis canaliculata; bractemw in facie antica frondis numerosissime et inordinate affixe, e fronde patentes, stricte, inter se libere, rotundo-cuneate, apice pluries ciliato-incise vel -lobate, ciliis leniter incurvis, canaliculate; antheridium in gremio earum singulum, raro duo, rarissime tria, a bractea circumvolutum et quam ea multo humilius, fere sessile, ut ab una cellula stipitatum, globosum, luteolum, paraphysibus carens. Gonidia nulla. FI. Jen., T. arct.: Dudinka am 2. August & und fr.!! Auf trockener Erde oder iäber anderen Moosen kriechend am oberen Rande des Ab- hanges in einem zum Dudinka-Flusse quergestellten Thälchen in geringer Menge und mit Pohlia annotina, Dicranum neglectum, Conostomum tetragonum u. 8. w. vergesellschaftet. C. crispula Mitt. in Journ. L. Soc., 5, p. 122, n. 241 (1861), ad hoc tempus sin- gula nota species, cujus feminea sterilia specimina e montibus Khasya (GRIFFITH) et e regione temperata, 6000 p. alt., vallis Sikkim in Himalaya orientali (n. 1679, J.D. HooKEr) possidemus, bene differt his characteribus: frons 3,5 cm. longa et apice ad 8 mm. lata, dichotoma, rigida, non fragilis, magis explanata, alis minus undulatis et repandis, multo- que latius unistratis, squamis et anticis et posticis numerosioribus, pluries majoribus meliusque Jaciniatis, brunneolis, cellul& calli in stratis ad 20, epidermic2 ejus colore suo luteo ab interioribus hyalinis optime distincte, exedem alarum non seriate, sed omnes conformes et rotund2e, angulate, praesertim ad angulos luteo-incrassate, '/,,—"/s, mm. diam. 35. Blasia MicH., B. GR. 94. Bl. pusilla L., B. Gr. Fl. Jen., T. subarct.: Selivanina, Kureika; T. arcet.: Dudinka häufig!, Tolstoinos mit Keimkörnern!!, die Nikandrovskij- und Briochovskij-Inseln!! FI. Ob., Seljekina!, Njeolevka!, Surgut!, Kalimski! Eigenthömlich ist die verschiedene Verbreitung dieser Art am Jenisei und am Ob. Während sie am Jenisei nur im hohen Norden, mnördlich von 65” 50' n. Br. vorkommt, daselbst aber gemein zu sein scheint, fand ich sie am Ob häufig schon bei 60? n. Br. Fast öberall famd ich sie auf den flachen Schlammufern der Flässe mit Bryum-Arten und KONGL. SV. VET. AKADEMIENS HANDLINGAR. BAND. 23. N:0O 5. 69 thallösen Lebermoosformen vergesellschaftet, so z. B. bei Tolstoinos mit Br. acutum, Br. calophyllum, Br. argenteum, Marchantia, Chomocarpon, Sauteria und Riccia-Arten. 36. Marsilia MicH., LInDB. 95. M. Neesii (LiIMPR.) LINDB. F1. Jen. T. silv. mer.: Antsiferova!, Nikulina & und Q!, zwischen Vorogovo und Asinovo!, Asinovo; T. silv. sept.: Lebjedevo, Novo Sjolovskoje, Tschulkova!, Verknje Imbatschna, Alinskoje A!, Mjelnitsa; T. sub- arct.: Nischnje Tunguska 2!, Selivanina, Kureika, Igarskoje, Plachino A!, Polovinka, Patapovskoje, Verschinin- skoje; T. arct.: Dudinka S!!, die Nikandrovskij-Insel 2!, die Malo-Briochovskij-Insel &!! F1. Ob., Seljekina! Durch das ganze Gebiet mit Ausnahme des säödlichsten Theiles gemein auf feuchtem Boden an den Flussabhängen, auf Bachufern oder in Sämpfen. Weder auf Spitzbergen noch in Grönland gefunden. Bei Antsiferova auf einem schlammigen Stamme mit Timmia megapolitana, bei Ni- kulina in einem Sumpfe mit Harpanthus Flotowii, bei Tschulkova an einem Flussabhange mit Jungermania incisa, Pohlia alba und Stereodon arcuatus, bei Plachino auf einem Bachufer mit Hylocomnium proliferum, Astrophyllum medium und Hypnum plumosum, auf der Briochovskij-Insel auf altem, schlammbedecktem Treibholz mit Stereodon arcuatus, Hypnum trichoides, Myurella julacea, Ånisothecium crispum u. 8. w. Ich habe alle nur auf sterilen Exemplaren von Marsilia oder auf meinen Reise-Notizen gegrändeten Fundortsangaben zu dieser Art gebracht; es ist jedoch möglich, dass eimige dieser Angaben sich auf M. epiphylla beziehen können, was gegenwärtig zu entscheiden unmöglich ist. 96. M. epiphylla (L.) LINDE. Fl. Jen., T. subarct.: Kantaika mit A und & Bläthen!! (J. SAHLBERG). Von dieser Art besitze ich vom Jenisei nur ein kleines Exemplar, in welchem Bryum arcticum und Amblystegium stellatum emgesprengt sind. K. Sv. Vet. Akad. Handlingar. Band. 23. N:o 5. 10 N 0å Töm BI aAa ADRIEN BR AE NE a RM ENDE | mk ve NN kH göre TT RN a ftndsial lönnar wti RN SL nl ATEA Lv Baa BYTET (SOPA NAN stR SENARE NNE ANV Sv AKARN ov FR 0 ae Taras tac il ENA -- aan NY ai allla. don feta ee llvyrsdänn ed wombåe 73 Slår og 2 APA aren adv) Heds RE | ; ? Jå garv HATA EDA JayOialk lovonie Åh. hu oroggro udda LA ra bety or salklit slorgyplkeigåg, > OR 4 skR idiot ta ao buda Burt åludaal. .Invogludoet sjödevaloj& ork va FAR iulutidiers VV” pjuderugumt sntavalvt SS veto Sodrnural Jsolbrard, alösvditbE 19 surt sudvst : 1 förbise sale bib! Se gl iMévbvbitita He KN i a få ft SLA NR Me INTLOAN un LOG ortänblajter kär Staat tan (aördg EUS TGTUN avtabilbea aafj Bm lean a G 9 ana mgTdsiga Jin abe tshqungpa ni sabo bestud faafl 1 ET AV TO väv rosta DIUNSN Jia OMNIA or SY ofog SVG sia ; onmaddsanorT sam an oyodludskt tad foraoP vit FE saa msnia Er mi Tua onidvatT it Nha Da HÅR BIO nen HULDATSPN Vs SOJANSONG say Lyn SstMsåNn art INNANDTNR Ne FOEES SVE BÄRA dur Gall föl cE Jie. aloddiort. matadsabodanneldon, satts "Ian, dosnletid 2 föorWystnlt SRSSVANAD, styrka boris bands dtnk bb PS geisfl mottkam Wu. Oho HiNKANL döv (otslynmed volia tu ue olla sytnis skalv ,dottydttrdvohet na. dlomdes nå FÖRD ud hodutnarobr ombisdoxsten Soma nan an hö nordic VN NRYN js Aldo” do ups NG Perkta ISDO pr al, VR aker fn IL HrwWotAl Ol 7 fält brå in lilfert LG LD AR NaN AR Fong 0 CA CA BORA kd | Pressa vga Un ÖT, FRE DESARIO TAN FR 1 0örart AT irdirälet | - Pa Tja. ONT IE. al a SR Mi : RNE gora anis Fotb MIN orig Agua ——r RANN KeA KONGL. SVENSKA VETENSKAPS-AKADEMIENS HANDLINGAR. Bandet 23. N:o 6. DETERMINATION DES ELEMENTS MAGNETIQUES DANS LA SUEDE MERIDIONALE V. CARLHEIM-GYLLENSKÖLD. MEMOIRE PRESENTE A I'ACADEMIE ROYALE DES SCIENCES DE SURDE LE 13 FRVRIER 1889. SNS STOCKHOLM 1889. KONGL, BOETRYCKERIET. P. A. NORSTEDT & SÖNER, ANDMIAIM AH BISSE FAME WEADE ARNE BOND VKOITAVIMSATAA Ad AKA ; HUNPRAROMALE KE AR RN TKZOTATRå adäva Asa, de. kl Ör NR. | j A ia NG ivag & ANDE ; pg "rm VA AY (sat ; Sör ESA se IE SV SA Lä an SA Na än NR N H FREINER TSE SOA ARG AG i i - | i fr je - v ; hn iu 4 & & Hä BE: - | Ö | = S S0 N NÅ Fa Så i Vv That IKE förtteesan Mif slardrnna FÅ PRO Nn - ee | NE CS Fo - i TE dd Wer INTRODUCTION. Les premiéres observations magnétiques effectuées en Suede d'aprés un plan d'en- semble ont été entreprises par ÅNGSTRÖM"), qui, depuis 1844, détermina la valeur absolue de la composante horizontale et de Tinclinaison dans un grand nombre de stations, disse- minées dans les diverses régions de notre pays. Vingt-cinq années plus tard, en 1869, M. LUNDQVIST”) mesura également Vinclinaison et Vintensité horizontale de la force magnétique terrestre dans trente-huit stations au centre et au midi de la Suede. De son cöté, M. THALÉN”) a, pendant les années 1869—1882, mesuré la valeur de Tin- clinaison et de la composante horizontale, dans un grand nombre de stations suédoises; enfin M. FORSSMAN a fait, en 1871, des déterminations semblables en divers points de Vesterbotten et de la Laponie”). Les Mémoires de M. THALÉN sont surtout remarquables; on y trouvera de nom- breux et précieux détails sur les attractions locales du sol. Les premiéres observations de la déclinaison magnétique, en Suede, datent de 1853 et 1854 et sont dues å M. WARBERG, qui en eut publié les résultats dans les tomes XIII et, XIV des Comptes-rendus des séances de V Académie de Stockholm. Pendant Yannée 1886, je fis un voyage dans les provinces d'Östergötland, de Små- land, d'Öland et de Blekinge, pour y déterminer F'état magnétique terrestre. Ce sont les résultats de la série d'observations réunies alors, que je me propose de communiquer ici. Comme, du reste, javais particulierement en vue détudier Yeffet des influences locales, Jai ern devoir appliquer tous mes soins å obtenir des déterminations compléetes des trois éléments du magnétisme terrestre: déclinaison, inclinaison et composante hori- zontale. 1) Les observations de ce savant wont pas été publiées jusquwå présent. 2) Mémoires de V Académie de Stockholm, t. 1X, n? 10. EV I lödalsg Us or NORR NOG 2) Mödibg ia NG 0 HEL DETERMINATION ELEMENTS MAGNETIQUES LA SUEÉDE MERIDIONALE. CHAPITRE PREMIER. Instruments et méthodes dobservation. Les observations ont ete faites a FPaide d'un petit theodolite-boussole de Lamont, appartenant å VP'Académie des Sciences de Stockholm, et que feu le professeur EDLUND avait bien voulu mettre å notre disposition. Ce théodolite a servi, du reste, a MM. WiJ- KANDER, HOVGAARD et SOLANDER pour leurs observations, effectuées au Spitzberg et pen- dant le voyage de la Véga autour de TAsie et I'Europe. Cet instrument étant d'un usage général, nous croyons pouvoir nous dispenser d'en donner la description détaillée, en indiquant seulement les procédés d'observation qui ont éte employés. Détermination du temps. Pour noter le temps, Jai employe le echronométre Porthouse n? 6598, loué a I Atelier de M. Linderoth, et que jai eu soin de comparer aux horloges des divers observatoires que jail visités. Pour déterminer F'état de ma montre en voyage, jai fait usage de la méthode des hautecurs correspondantes du soleil, avec laquelle on obtient des résultats approches méme au moyen d'instruments imparfaits qui ne permettraient pas d'obtenir avec exactitude les hauteurs absolues'). TLinstrument dont je me suis servi était un cercle de réflexion de Pistor et Martins, appartenant a F'Ecole navale. Jai réuni dans le tableau suivant les résultats de mes déterminations du temps ainsi que ceux de la comparaison du chronométre avec les pendules des observatoires d'Upsal, de Stockholm et de Karlskrona. 1) T'erreur probable de mes déterminations du temps est inférieure å une demi-seconde. KONGL. SV. VET. AKADEMIENS HANDLINGAR. BAND. 23. N:o 6. 5 Marche du chronométre Porthouse n” 6598. | Heure EÉrtaT : MARCEe I. M. du chronoméetre 7 | Date. astronom. par rapport Afnrag | e au temps de é | Stockholm. Stockholm. chronomötre. 05,5 + 135405,4 ; 23,0 + 13-46 ,5 ES | 23,0 + 18 51, SS 21.2 +13 52,3 | 7.2 TAN a + 2,9 ( Avant le départ. 5,2 + 14 15,0 SE 5,2 FIA ran AN | BB TER fb 22 8 äl 0 | a FE jie AE Sr 22.6 BANA Ob Hd SUP, ao kr do ta 3,2 | + 15 9,8 | : PES TR SGT ENE gt IA | på VVE ERE MOER ör oh a 5 [ot MARE SN 0, 2 16 SO = 200 ANNAS HR: 0,2 SLS Lab öka SOVER HITS 0,2 + 15 11,5 Lö |örgpgodt en 0,2 | + 15 18,2 | R Dt (ÖRA a | 0,2 + 15 31,9 i | KS RA TE 0 IA + 3,3 | En voyage. |A RE ÖN RN SEE CST, AVSER EE Ög TB ve | | SE Dnr ee SRA 23,0 + 16 32,1 i | 0,2 SNS ro 0,2 +HI6NSINGR- I | rd | Oja tl 1069 FE | Öst SOLA rr 1,8 + 17 37,8 Rd 2,6 + 17 49,0 FASER 23,1 + 20 140 Y 2 ; Aprés le retour. 23.0 SM Br se Détermination du méridien géographique. L'azimut du repere a été déterminé exclusivement par Fobservation du soleil, au moyen d'un petit instrument de passage placé sur le théodolite. Si Pon possede les valeurs exactes du temps et de la latitude du lieu, 1l suffit de noter les heures du chronométre au moment du passage des deux bords du soleil aux fils de la lunette et comparer la lecture du cercle horizontal avec VFazimut déduit des équations NE t + =) tang 2 om tang D sin Zz séc 23 ES t pq+d pg —J + tang 9 Ba tang 3 COST Ccoséc ÖT a 6 V. CARLHEIM-GYLLENSKÖLD, DETERMIN. MAGNETIQUES DANS LA SUEDE MERID. ou d est la déclinaison du soleil, p Fangle å Fétoile, et & la latitude du lieu; Vazimut est compté du point sud du méridién vers F'ouest. La lunette de Vinstrument etant munie d'un réticule comprenant cinq fils verticaux, jal juge utile de déduire les différentes valeurs du temps de passage au fil du milieu qui correspond aux observations faites a chaque fil. On a trouvé, par Fobservation des passages de plus de trente étoiles au méridien, les nombres suivants pour les distances des fils au fil du milieu, NÅ T—11 IV—IN VII 24581 115,45 1252 25,1 ou les fils sont désignés suivant Fordre ou une étoile les rencontre dans la position directe de Finstrument (lunette å droite). Comme on a observé, non pas le centre, mais les bords de Tastre, il faut déduire de Fobservation T'heure de passage de son centre. La lunette du petit théodolite grossit seulement dix-neuf fois, et comme dans ces conditions la correction du demi-diamétre devient un peu incertaine, jai toujours cherché å obtenir des observations des deux bords du soleil.”) Le temps de passage définitif du centre du soleil au fil du milieu est déduit de la moyenne des résultats obtenus pour chaque bord. En retranchant de Theure du lieu, Péquation du temps, on obtiendra Fheure vraie au moment de Fobservation, et I'on en déduira Tazimut et Tangle au pöle. Les coordonnées géographiques sont déduites de la Carte de VFétat-major, en ayant soin de ramener les stations d'observations aux points triangulaires, dont les coordonnées ont été extraites de la Liste des déterminations géodésiques en Suede publice par V'état-major.”) Soient L, et L les lectures du cercle qui correspondent au meéridien et å F'azimut A, b Vinclinaison de Faxe horizontal par rapport åa F'horizon, positive si le cöte de Faxe a gauche est le plus élevé, c Yerreur de collimation, positive si Fangle que Faxe optique fait avec la portion de l'axe du cöté de la lunette est plus petit que 907; on aura, puis- que les lectures décroissent dans le sens des azimuts, A = —(L—L) + ec coséc z + b cotez, formule ou il faut prendre: les signes supérieurs, quand la lunette est å droite; les signes inferieurs, quand la lunette est a gauche. La détermination de Ferreur de collimation se fait par un retournement de Finstru- ment en observant le méme objet dans différentes positions de la lunette. Lorsque Fobjet observe n'est pas infiniment éloigné, il faut faire subir a Terreur de collimation ce, qu'on vient de trouver une correction nouvelle. En désignant par d la dis- tance de Fobjet, et par 0 la longueur du demi-axe de Vinstrument, on aura V'eéquation 1 IT résulte de VPensemble de mes observations que le demi-diamétre du soleil apparait trop grand de 8”,2 dans le tube. Par conséquent, dans quelques cas ov le premier bord du soleil a seul été observé, j'ai aug- 8,2 15 cos d cos p 2) La correction qu'il faut appliquer aux positions de la Carte est toujours tres petite; en général, elle n'excéde pas 1” en latitude et 2” en longitude. menté de I'heure de passage quwon en déduit pour le centre. KONGL. SV. VBT. AKADEMIENS HANDLINGAR. BAND. 23. N:0O 6. 7 0 Dl sa a Paide de laquelle on pourra, connaissant d'ailleurs d et o, déterminer la nouvelle erreur de collimation. Dans YVinstrument employeé par nous 9 égalait a 0”,090. T'inclinaison de Faxe de rotation de la lunette se détermine å F'aide du niveau. On diminue Feffet de Finclinaison en prenant la moyenne arithmétique des azimuts observés dans deux positions opposées de Faxe. La lunette placée a V'extrémité de l'axe produit, par son poids, une pression inégale sur les vis de rappel au moyen desquelles on place Faxe dans la position horizontale; quand on retourne la lunette bout pour bout en FI'enlevant de ses coussinets, il est bien difficile de maintenir la parfaite horizontalité du support, de sorte qu'il ne m'a pas été possible d'éviter toujours, dans Temploi du niveau, les grandes inclinaisons. Il importait donc d'étudier avec soin la courbure du tube, et de répéter cette déter- mination a des températures trés difféerentes pour voir si la forme intérieure du tube change avec la temperature. i La partie du milieu du tube, comprise entre les divisions + 10 et — 10 peut étre assimilée a un arc de cercle a 25,8 de rayon. Mais en dehors de ces limites, la courbure du tube varie suivant une loi toute différente. Prenons pour origine d'un systeme d'axes rectangulaires le point zéro du tube, pour axe des x la tangente en ce point, compte positivement vers le cöté de la vis de réglage, pour axe des z la verticale, compté positivement de haut en bas. Si b désigne Yincli- naison du tube mesurée aux microscopes du cercle de hauteur dont-on se sert pour examiner la courbure du tube,') .c,2,x',z, les coordonnées des deux extrémités de la bulle, on aura l'equation 2—>2' = (z —£') tang b. On appliquera cette équation aux données relatives a chaque position du cercle et de la bulle. Appliquée a diverses séries d'observations faites a des températures tres différentes (entre 14? et 32” centigr.), cette méthode fournit des résultats concordants; les écarts qui restent ne suivent aucune loi apparente et sont imputables aux erreurs d'observations. Les résultats de cette détermination sont renfermés dans le tableau suivant qui servira a calculer linclinaison du tube, pour chaque position donnée des deux extrémités de la bulle. Forme du tube de niveau: I I z 2 LT I mm mm mm mm I + 30 0,6610 — 30 1,2180 | + 2D 0,0370 | -- 25 0,0661 + 20 0,0197 — 20 0,0315 + 15 0,0087 — 15 0,0113 + 10 0,0039 — 10 0,0039 + 5 0,0010 — 5 0,0010 0 0,0000 0 0,0000 !) Nous avons employé dans ce but un petit altazimut de BAMBERG, appartenant å V'Observatoire d' Upsal, que M. ScHuLrrz avait bien voulu mettre å notre disposition. S V. CARLHEIM-GYLLENSKÖLD, DETERMIN. MAGNBETIQUES DANS LA SUEDE MERID. On verra plus loin, au détail des observations, que, malgré ces circonstances défa- vorables dans P'emploi du niveau, il a été possible de déterminer le nord gcographique åa environ une minute pres, precision suffisante pour le but proposé. Nous donnons ci-dessous un exemple d'observation: Åtvidaberg (Troisieme station). 22 juillet 1886. Détermination du méridien géographique. Repére. — Fléche de F'église d Åtvidaberg a 310” au nord-ouest. Lunettera gancherlat. oket 134? 59',3l 1242 te Kömetteria drortesk. i. Lau te. ARLIRELB AE 134 35 a IR Observation des deux bords du soleil. ILunette å droite. Premier bord. Deuxieme bord. Fils. es de ga ÅR Clone dare méetre. 2 Kl metre. SE fil du milieu. du milien. ASTA 2"29"52" 0 27307215-601), URNA 222 2030 ITS Nee 2030510-,3 203062056903 svl CIPETSSNE 232 39,9 202 NI [TISSSEN PAR 230 20,48 213022 0) ST NV I TISKSSSSSA ESRI 2032 DI 2032 TIVERORSS NER 230 35,0 202 REST ERS RR EIN 2833 DÅ 20320 NE DTS 230 50,7 2700) FSTYREEPRASN (ARON EVRIN 205012058 232 53,9 MOYENNC mosoocsoosstese esse none 2"30"20,9 2:32"53",6 Corr. du demi-diamétre..... + 1 15,2 == Nl 231736, 2"3173854 231 38,4 MOyEnNe; sosstopbdest odon 2 Ke Gtuire. am e eRGLST Azar renen 106” 34,3. Nivellements. z z' Inclinaison. Avant l'observation ........ 26?,0 122,5 +10',11 Ag » DE AES ER 24000 ORO + 13 of é Aprés Pobservation........ = 20 0 9 ,0 + 13,6 > 2 ärr AGS ENE 27,0 16 ,5 + 16,1 NE Moyenne KONGL. SV. VET. AKADEMIENS HANDLINGAR. BAND. 23. N:O 6. 9 Verification du repére. Une blek an oa ee on de rar dosa rp sektens 134? 2858l 40 He ; ä ; 34? 56',8. IE Ume tteR ACT OICej 245 a. IN kokor one dd dead dannoseleon tt 134 54 7) SEINE ar Lp Dar Ag Enireur (dercollimation, valeur. DEUICE =. Lär = LÖ CornectonkdeplatparallaxerdeRlapmimes cs oss SIKT es = FE Ng Erreur. de collimation, valeur AAMISG «oms. oocdoosos Så AA se = Rob Fleuret du passage: du centre? dursolenl$ ib Ia9 a vh ONSNieTaIgA 2: Correction du chronométre au temps lOCAl...msmssso.ssesroiooossonosdsoonanonn anna nn ove (2 Temps local Equation du temps Temps solaire g = 582 12' 22" J=20 14 40 d = 39137 31” Pm 18? 58' 51" ga (805 Lecture corrigée Azimut du soleil Trace du méridien au cercle azimutal Lecture du repére 1,539 443 1,800 972 0,024 280 1,364 695 NAD 2 38m 5856 6 10,3 t 2 t - 108 TENS ommmdsnenmvdsvrkknåkg 1,539 443 +J9 log cos ölen 1,889 114 , Te d log coséc ÖT ER ..- 0,487 780 INSPID å log tang Ne PASS NARE 1,916 337 JANE or SR RONNE 39? 30' 54" p= 26 28' 35". 106? 26',2 t = 92 32m AR > = 1" 16" 2454. 106? 34',3 4,2 12,4 FSI 158? 59',4 134 57,2 UAYZ ma UI CRC Ur ep CT: CR a en a da a mA ma a at as ecbssntsess sen ANN NAS K. Sv. Vet. Akad. Handl. Band 23. N:o 6. HAT NG 2 10 V. CARLHBIM-GYLLENSKÖLD, DETERMIN. MAGNBTIQUES DANS LA SUEDR MERID. Une seconde observation, faite lunette a gauche, ayant donné Yazimut 24? 2',4, on a, comme valeur définitive de cette constante DASKINS Détermination de Ila déclinaison. Détermination du méridien magnétique. L'azimut du repeére étant obtenu comme il vient d'étre dit, il reste a déterminer la trace du méridien magnéetique, d'ou IT'on déduit la déclinaison. Cette opération nécessite plusieurs précautions, dont la premiére consiste a éliminer le défaut de parallélisme entre la normale du miroir et I'axe magnétique de Faimant. La détermination de Terreur de collimation a été faite ä TObservatoire d'Upsal. M. SOLANDER a bien voulu nous communiquer les résultats de deux déterminations ab- solues faites par lui les 15 et 31 octobre 1886.') Ces observations ramenées å la division 215 de Féchelle des variations, donnent: D = 8? 8,6. Le tableau qui suit fournit les données des déterminations faites dans la maison- nette magnétique å V'observatoire astronomique d'Upsal. Pendant chaque observation, un aide placé dans TYobservatoire de variation lisait les indications du déclinométre de mi- nute en minute. Determination de Verreur de collimation du mirotir. Observations avec le théodolite Edelmann. Lectures Lecture au cercle azimutal. Variation Déclinaison Date. Heure. du de conclue. repére. Avant Apres la déelinaison. Dyg = le retournement.|1le retournement. O I 1886. | div. 35 BKN 2so0scsoororsoc00 Å 0" 29" 8. 348 Ya 355” 32',6 306 481 217,4 SFI, 31 > 278 52,6 105 18,9 108 40,6 213,1 8 8,7 Observations avec le théodolite-boussole de Lamont. Lecture Lecture SERA Variation Erreur Torsion de Date. Heure. du de - de SEG AEA 8. EEE: collimation repere. Taiguille. la déclinaison. RER div. 2 OM] UID =S Siren oas saa AA O"48" 5, TV ja 258 40,1 + 61,3 219,9 + 31',8 2 MO C LO Dre AA (0 I 131 11,8 318 40,7 + DD, 211,9 + 32,2 1) Il s'est servi, pour ces déterminations, d'un théodolite de plus grandes dimensions construit par M. EDELMANN de Munich. KONGL. SV. VET. AKADEMIENS HANDLINGAR. BAND. 23. N:o 6. TT Nous avons pris la moyenne des résultats obtenus et adopté comme valeur définitive de F'erreur de collimation du miroir, + 32',0.") La correction de la torsion se trouve au moyen de déviations: soient v,w', ut, vt. vu", vY, vt les lectures faites aux microscopes correspondant aux sept positions successives du barreau déviant, V et V"' celles qui correspondent å la direction naturelle de Yaimant mobile avant le début et aprés la fin des opérations, T'équation | lg OS (V+ NE) EN sv iver vi ST jen VIT: vv db ur SSE — 2 sin” 3 SSR m2 donnera la correction de la torsion. Si les appareils de variations ont été lus en méme temps, les modifications surve- nues dans Fintervalle pourront étre corrigées. Soient d,0d',d",;...D,D', les indications de P'appareil de déclinaison qui correspondent å chaque déviation et å la direction naturelle de Taimant, e,e', ee", ... les indications correspondantes de Yunifilaire, Vexpression mise entre crochets dans la formule précédente doit étre remplacée par 1 I sV+V)—3(v Full ul UF UN UU) +3(D+D)— 4 (OTTO JT 4 SV + 0) BN sg SISTER SET RU 2) DES z 5 8 sin 1 En prenant la précaution de déduire I d'une série complete de sept lectures, dont les trois dernieéres se font dans TFordre inverse des trois premiéres, on pourra éliminer la correction de la composante. On admet alors que l'intensite varie proportionellement au temps pendant les quinze ou vingt minutes que dure F'observation. Pendant les observations faites en campagne, les pointés sur Faiguille mobile sont toujours répétés trois ou quatre fois. La moyenne des lectures corrigée de la collimation du miroir et de la torsion du fil donne la trace du méridien magnéetique sur le cercle azimutal, et en combinant cette direction avec celle du méridien géographique on obtient la declinaison. Nous donnons ci-dessous un exemple d'observations. 1) Ce nombre s'accorde avec celui quwon déduit des observations faites pendant le voyage de la Véga par M. le lieutenant HovGaAarpD. D'aprées ses observations, V'erreur de collimation serait de + 3259 (Vega- expeditionens vetenskapliga iakttagelser, t. II, p. 470—471). LAMONT a, de son cöté, en 1872, obtenu la va- leur + 27,1. 12 oV. CARLHEIM-GYLLENSKÖLD, DETERMIN. MAGNETIQUES DANS LA SUEDE MÉRID. Idö (Premiere station). 29 juillet 1886. Déclinaison. — Meridien magnétique. REPere sssoossssrönesosssecrnnsnssnsrns MIBNPG TA HTOKWeA. Bal mt Nl atvteee. da Inta AL TAN 271” 20',1 Lecture Temps local. de VPaiguille mobile. 0" 15” sg. 2922 22',6 0 22 s. 292 23,6 0 30 s. 292 23,8 Moyenne ...... ONDE ms 222 Nerficationduy repenelt isl svob.sestenlytoresumena. ocmnkert ler sel CC SR RR 271” 19'56 Moyenne des trois observations du barreal somm 292” 231,3 Iörasavtr Ol GOllITEknon (UM INIKOILsssosossoooonossbsbos sc söNOssosors sosse + 32,0 "TOLSTONG eos 8 VN OA Egen att el CAN ne SA! 00 Män OR AR Ne (ESA + 2 Trace du méridien magnétique au cercle azimutal.... ooo... 20 snetlq , Viséersur lerrepere 0 de: Water bebis föder EL ot tb) 271” 19,8 P , UAV TTub. (Cu STe Peres de SE SEE REN EN SST NARNIA AI 92 il So 0 Trace du méridien ge0graphiQUe....ommmmmmosssssossnsooseioesennonen nen on non 283” 41',4 DeclinaisonxConeluese ap. se. Forever: obe. gen Linse. st SA SARA 9? 16,3 O. Variation de la déclinaison a T'instant de Yobservation........... 2,6 IDSANDENSON UNOVENDG omssoorosoronsrsnnooosodknrblena sor res: seccce 95 13.7 OQO. Mesure de la composante horizontale. La valeur absolue de la composante horizontale se deéduit de deux opérations dis- tinctes, dont Tune a pour but la determination du rapport M de la force horizontale H au moment magnétique M de F'aimant, et Tautre celle du produit HM. Determination de Ma Le rapport M se trouve au moyen de déviations. Les déviations sont observées sept fois a une seule distance: c'est-a-dire en retournant I'aimant bout pour bout, en YFenlevant et le placant symétriquement de F'autre cöté de la régle, puis répétant les mémes opérations dans Fordre inverse. Cette série de retournements dispense de la connaissance exacte du méridien, et permet de corriger la déviation du défaut de centrage du barreau; enfin elle diminue Finfluence des variations de la compo- sante horizontale et de la déclinaison survenues pendant les opérations. KONGL. SV. VET. AKADEMIENS HANDLINGAR. BAND. 23. N:0O 6. 13) Soient vw, v', vY, v”t, les lectures aux microscopes faites aux déviations a Fest du méridien, vu", vt, uv'Y, les quantités analogues aux déviations a F'ouest, Véquation Lil (0 ARE LL EA SN dne Le pkrn EO fre) in 12 | | 12 10 EN EL (CER NANG NA Rn | ar l — 60 sin Zl (v —v") + (v RAG ) + (1 a ) + (v => 0 ) g tang og cot [04 fournit, pour la distance R, la déviation corrigée du défaut de centrage du barreau. Determination du produit HM. — Pour déduire le produit HM des oscillations du barreau déviant, on note au chronométre les oscillations de trois en trois. Aprés une serie de dix passages, on s'arréte; on recommence vers le 100” et Ton en observe encore dix: la différence du temps de ces deux séries, divisées par 100, donne la durée moyenne d'une de ces cent oscillations. On ne se contente pas, dailleurs, des deux séries dont il vient d'étre question; on répete observation encore une fois et Ton en déduit le temps d'une oscillation. Les formules n'étant applicables qu'au cas d'oscillations infiniment petites, il y a lieu d'introduire une correction relative a amplitude des oscillations. La durée réduite est donnée par la formule ou » est un arc doscillation intermédiaire entre le plus grand et le plus petit et a un coefficient qui a eté déterminé expérimentalement par LAMONT. Dans les conditions de nos expériences I'arc intermédiaire 1 correspond å la 60"? élongation. Si on observe immédiatement cet arc on trouvera la réduction å Faide d'une petite table calculée par LAMONT”). I y a également Neu d'introduire une correction pour la marche- du chronométre dont on sest servi. Si A est la marche diurne du chronométre par rapport au temps moyen, la durée d'une oscillation réduite pour la marche du chronométre est 36 400 86400 + ÅA I: Les quantités M et HM étant obtenues comme il vient d'étre dit, VT'equation suivant donnera H: KA / 21417) "| (1) H= T V R? sin &« (1—3 7 ou K désigne le moment d'inertie du barreau et T le couple de torsion. 1) WIIKANDER, Mémoires de V Académie de Stockholm, t. XIII, n? 15, p. 6. 14 Vv. CARLHEIM-GYLLENSKÖLD, DÉTERMIN. MAGNÉTIQUES DANS LA SUÉEDE MÉRID. Corrections des variations de la composante et des changements de température sur- venus pendant les observations. — Dans la formule (1) il y a lieu d'évaluer Yeffet des changements de température sur les quantités K, R et M. Deésignons par OC le coefficient de température de TYFaimant, de méme soit B le coefficient de dilatation de la regle, B' celwi de lP'acier. Si I'on suppose les déviations observées a t degrés et les oscillations åa t degrés, et que la valeur H+e de la composante, au moment des observations de dévia- tions, soit devenue pendant les oscillations H + £', on aura alors comme valeur définitive de H KRK 201 +) (2) H= "T V BR? sin a (1—-5a +(0+2B) 5 || —(C+ 35); |(1— E Le coefficient C de température des barreaux, déterminé par LAMONT, a été trouvé égal a 0,000219 pour le barreau n” 1, et 0,000253 pour le barreau n? 2.") Pour estimer rigoureusement la déviation, il ne faut pas seulement tenir compte des variations d'intensité, mais encore des variations de déclinaison. L'observatoire des variations a då servir aussi aux déterminations absolues de la composante, et comme la chambre a seulement 87,5 de long et 37,5 de large, les barreaux se sont influencés réciproquement, et il faut en tenir compte dans le calcul des variations. Les perturbations produites par Y'aimant déviant au déclinométre et åa V'unifilaire avec déflecteurs ont été calculées d'aprés les formules données par Gauss.”) En prenant le milieu de T'aimant pour origine d'un systeme d'axes rectangulaires, dont axe des x est dirigé vers le sud géographique, lP'axe des y vers Vouest, et Faxe des z vers le haut, les coordonnées du déclinometre et de V'unifilaire avec déflecteurs ont été: rige Déclinometre. Unifilaire. Barreau déviant. & 5 Ål z DAn stan positionen aturelle SEE see Ness — 17,53 — 47008 — 37,80 — 1,96 A TFouest de F'appareil, pole nord vers Y'ouest........ — 1 ,67 —4 2 — 3 ,94 —2 508 A Test » > SEN [1 St ER — 1 39 —3 495 =03 fö 1 A Touest » pole sud vers l'ouest.......... —1 563 —3 )91 — 3 90 —1 )79 A Fest > > DA LES (NRA —1 143 —4 24 — 3 10 —2 su Zz a toujours été le méme, et égal a — 07,24. M Le rapport H du moment magnétique M de Vaimant å la force horizontale H est LERA M R?sin « | | ; | calculé d'aprés la formule HS SERA formule ou a dépend des dimensions des bar- 21 +) reaux et de la distribution du magnétisme. Ce terme peut étre oblenu approximativement M M NUR SN SE d'aprés la relation a = 2 M 3 Vv , en supposant M 5 l, Mo 5 let! étant les lon- 1 Mémoires de VAcadémie de Stockholm, t. XIII, n? 15, p. 6. ?) Resultate aus den Beobachtungen des magnetischen Vereins, pour 1840, p. 26—34. KONGL. SV. VET. AKADEMIENS HANDLINGAR. BAND. 23. N:0O 6. 15 gueurs du barreau déviant et de Taiguille mobile. En remplacant les quantités connues ar leurs valeurs numériques (21=9""142 , 2U =7"":46 , R=18" 90, «, =38? 18 , «, = 41? 10' 1 , , 1 2 on obtient M JANTR ODEN a NG hag Sr Ce ädre B ss ER TIRANA SRA Hö 2097 unités C. G.S. : M VATmeant Ir, sc teglet I tonal to svek osagt fl 2004 » » C'est en nous servant des valeurs ainsi obtenues que nous avons calculé le tableau sulvant. Perturbations produites par lPaimant déviant sur les aiguilles des magnétométres.! / d K Ra Perturbation Decli Unifilaire. totale eclino- EE Barreau déviant. métre dH (le IP Come dD dD. unités du dH Hlordred (unités du 5” ordre). Dans la position naturelle su....cc-- 0500-0514 023-080 SAALE bpnitelfösre' he myklausskeO scn +0,15 -+0),23 -— 0,68 — 1,78 Re PE TRE DR RR rf AR DUSAN +0,19 -+0),26 -—0,90 = 2,00 DT SK LEE Uls lens Ar ASSR = (000 0 + 0,17 + 0,59 > 4f 3 moa nan od ol = OL 0oMnE 0507 + 0,26 + 0,71 Determination du terme RK jo — Ce terme dépend uniquement de la distance et des dimensions des aimants, de leur moment d'inertie et du couple de tor- sion; sa valeur a été déterminée dans Fobservatoire magnétique d'Upsal, ou Fintensité est connue par les observations de M. le professeur THALEN.”) Les expériences relatives a chacun des deux barreaux du petit théodolite ont conduit aux résultats suivants: 1) Ces nombres s'accordent avec les résultats obtenus directement. D'aprés les lectures faites pendant les observations de déviations, le retournement de Yaimant déviant produit une altération apparente de 0',4 de la déclinaison et de 2 unités de la cinquieme décimale de la composante. ?) M. THALEN a bien voulu nous communiquer les résultats de deux déterminations absolues faites par lui le 28 mai 1886 et le 16 septembre 1888. Ces observations ramenées å la division 100 de V'échelle de l'unifilaire, sont: H = 0,16219 et 0,16171. 16 V. CARLHEIM-GYLLENSKÖLD, DETERMIN. MAGNETIQUES DANS LA SUEDE MÉRID. Determination de la constante de Vaimant n” 1, Lamont. Observations de déviation. Observations d'oscillation. Valeur de la constante Durée Fen Date Angle d'une os- 201-30) : Heure de Torsion CMPA Erariat Henure cillation | Temp. | vari t log 7K RAN TEM MN q Réaum. SA ANS ramenée | Réaum. Pr déviation d E 5 3 local. & t local. aux ares t T tres petits ; (1 RT 3) T 20 mai 1886 | Or 5” s. | 3F2326” | + 15,5) 14,0 — 16,0 | 140” s. | 3',23645 13,0 — 6,5 T,616 986 oo» > | 050 s. | 382156 | + 11,1) 13,5 0,2 | 2 43 ss. | 3,23418 | 13,1 15,1 T,617 030 > > 7-6 8 | 381429 FIDEL 39 I, | 5 24 5 | 3,23249 15,2 24,0 T,616 739 7 40 8. | 381522 + 3,4] 13,7 33,9 | 6 20 s. | 3,23330 | 15,0 30,7 T,616 960 Gonstantelmoyenne===E=S9essessseessere ease oNeNe T,616 929. Determination de la constante de Vaimant n” 2, Lamont. Observations de déviation. Observations d”oscillation. Valeur de la constante Durée ee Dat ARE] d'une os- E 2(1+5) SS Heure Bs Torsi Temp. Veriet Heure eillation | Temp. Varia log zcK RR? T. M. devi a OTSION | Réaum. NE EMG ramenée | Réaum. Arta viation e , e local. Zz t local. aux ares t 1 TT ) trés petits vi T V 27 mai 1886 | 1012” m. | 41”20'26” > 12”,0 1022,7 | 1042" m. | 306854 | 117,8 100?,0 T,607 090 > > 11029 m. | 412132 > 12,2 99 ,4 | 10 57 m. | 3,06859 11.8 103 ,o T,607 183 > > 020 s. | 4117 27 > 13.1 110 ,3 | 11 34 m. | 3,06844 | 13,6 105 ,1 T,607 175 > > 037 s. | 411431 > 13,0 115 ,5 | 11 58 m.| 3,06718 | 1346 110 ,4 T,607 065 29 mai 1886 | 159 s. | 411520 > 13,9 109 ,3 | 1 22 s. | 3,06664 | 12,9 114-;0 T,607 082 > > 216 3. | 411725 > 13,9 105 ,2 | 138 s. | 3,06687 13,0 114 ,2 1,607 155 ConsbantermOyennet-ses ss re ss ost SSrASAAeNANNER 1T,607 125.!) 20 sept. 1888 | 11"54” m. | 372033” > 11”,8 12929 1337 s. | 318896 | 11,6 MSS T,607 166 > > 056 s. | 37 2044 » 11,5 128,9 | 125 o 8 | Sören | 117 133 ,1 T,607 148 > > | 116 s. | 372016 > iller 304 LASS F3Nre665n Len Se T,607 167 (onstantelmoyennetsre stereo: . Joe. po AA a ang 1,607 160. Pour le calcul définitif, nous avons adopté comme valeur de ce terme les moyennes obtenues ”): 1) Observations communiquées par M. SOLANDER. 2) Le 7 septembre 1886, le fil suspenseur de V'aimant d'oscillation s'est brisé; il a été rétabli, et une nouvelle détermination de la constante a été faite le 20 septembre 1888. Le résultat de cette détermination montre que la constante m'a pas subi d'altération sensible. KONGL. SV. VET. AKADEMIENS HANDLINGAR. BAND. 23. N:O 6. Liv Logjas RI 2 1286 NIGEL Cd Necks ste ar ör Ess ARA SSA AN 1,616929 [3 ATG VINNA AES re RE AE aa aa åa as AD 1,607125 En remplacant, dans la formule (2), les quantités connues par leurs valeurs numé- riques, on a 2 i , E-ELe Barnes LT log H = 1,616929 — 3 log SINE LOT NRA ÖS VN HN ö | 2 | E LANE E+ Barre an nst 2 AR log H = 1,607125 Tog SINCE 10 SW 0.0, Sit (053 OM ou & et &' sont exprimés en unités de la sixieme décimale de H. Observations compléetes de la composante horizontale. — Des observations complétes s I . 1 . . . - H de la composante horizontale ont été faites a dix-huit stations, les quantités M et HM étant obtenues comme il vient d'étre dit plus haut. Il suffira de citer un exemple pour montrer la marche suivie dans les opérations: Lessebo (Deuxieme station). 18 aout 1886. Déviations. Heure: 150” s. (temps local.) INeperer dekan o mer Saker oe eter Su beg fre ROST 317” 31,5. Pöle nord de Vaimant déviant å V Ouest. anmantideviant. a kouest. derlarregle een 356” 41',4] 2 » Fest > BER SER et kel SL SNS oa SS SE 355 26 ,4| 356 3,9. Pöle nord de Vaimant déviant å V Est. L'aimant déviant å Fest de la regle (>) ag ||: 278 31 nt 278 55,0 » » I'ouest SVARET RA NR IIID An en asset 279 3 » » l'est na Te OR SA REA SE EE 278 30 el 278 54,3. Pöle nord de Vaimant déviant äå l'Öuest. amn antEd eviantt ar kestädenarre ole Sa AE 300 DU » > l'ouest SATSAR Sr RA SAS SUGER 00 Bab sg > Lr rr a BONE ONERAGEET 306 43,5 Repererderkaromilleg: 55 an 317” 30',8 K. Sv. Vet. Akad. Handl. Band. 23. N:o 6. [SV Correction de la torsion = 3,58 X 1',54 = + 5',9 . 18 - V. CARLHEIM-GYLLENSKÖLD, DETERMIN. MAGNETIQUES DANS LA SUEDE MÉRID. Då AMA Av 09 t 3562 4',6 — 2782 54',6 | «= 7 =80 805 Correction du défaut de centrage du DbarreaU.......oooco.oo..- — 0' 20" (AE IE Sd a SAS RRRAIRAR RE Dr I = 38” 34' 49" (Température t = 20,6.) Oscillations. Heure: 2"34” sg. (temps local.) G Heures du chronometre. Temps observée SEE 00 sn RAS R0 son rt IE SRLOO Er OEDDYE RN EN OO. RAR KN DIN AE 0 0 3 I RING AA LA ÖN GANG NR GAT2122024 10 2 2ME ANOS SV2TS2N 2 or ORISSA OMTRS IE 22 2 20 BALK 220 50,80 5 0,15 DID AM 2 UL ABA AG DM 0 At DN 152225 00 2020 Sun6or KSL SNOEI60E RKO 18 22 0 AI ANT 2 ÄTA 0 0 5 00 & 03 10 22 2 VA BA ANN ANDR AN NTE LD 0 0 Dal 2 DR ISA DA HA DA NG 0 5 0.25 2459 MM 20 DID AM LM BAS VS FDR VU SN MVA 40 0 20 IMO yen es AANA RI 5”05,605 5” 05105 Temps observé pour la durée de 100 OscillaflOn8S.=mmmsmmssssssrsseneensnn enn nn 3005,605 300105 Are, dioseillation corresp: a. lar 6 OF elongatnonssse Ses 4945 30 Marche dirne dur cbhronomebre. ss... sf N = FI BL EG Satan ee KVYATS Haj SKO DS ET ve Arne nan ann Rn 2,471996 —2,477273 REductronrandes anReSktreS ip etitss 55 Free seen ber enn re =702 20 Correction de la marche du chronometre = emit fapage td ICE + 13 sd Logarithme ide la durée réduite de 100 osen c—--etref oh 2,477217 — 2,476926 Moyenne Seomsunn = 2,AT7OT2 Durée réduite = 2995,966 IDTrnee de I OONEPDONormcssossocssuarcdssoossrsoosssonocs T = 25,99966 (Température t'= 17”,5.) MELICICIsoa0 oo erser SS SSA SR NER 3 ENS ADR TERES EN 317” 31,15 INGXE in en dest IEC tune SES sea Nee RN Una 317 29,51 DIffer EN Ce: aa ad a sne ARN NS BNE RRRAEIRS rN + I'64 KONGL. SV. VET. AKADEMIENS HANDLINGAR. BAND. 23. N:0 6. 19 D'aprés les courbes relevees åa Fobservatoire de Pawlowsk, les variations de la com- posante ont été: Pendant les observations de déviations. ... «=— 28 unités du 5" ordre Pendant les observations d'oscillations...... &€=—12 » > Calcul de H. log ER TTYEORMOSSET AL ci on äl 0903 Calecul de 109 u. CIO SSI Cer ee AES Baal 0,205087 SJU ; ELSE ER 1 2 MO (Öar RATES 1,607125 3log Särdfrrnn ennen 1,597456 > 5 GS NGST CATE BIEN FETTeN ae 0,102544 - Å gy ÖRE CA CEO oc RARE re VÅRA RNE 1,522928 &” loG- PER Sr SES 1,522928 5 ; = (DOS os EE 0 28 ENN 0 IA SR AAA 1064 (ME ENE AT SR AN EE 1064 (((0) SALE SNR RARE IE PER Na 1448 Sr HA ORSNGU NNG NON Letar ee — 1448 i [ ; Ö CE e+te Ilö taga AS RON AS EL a — 205 0,217 nr 3 500 G H ä a log H oa AoA [EL SANDER Split SE 1,232713 log fll orre ere e en eere rer eeer one een enn nn nn 1,422692 H = 0,17089. Les tableaux suivants reproduisent les résultats de toutes les observations faites pendant mon voyage. Quant aux valeurs de T et &« elles sont ramenées aux ares trés petits et corrigées du defaut de centrage du barreau suivant les indications qui précedent. Dans la colonne 12 on trouvera H calculé en employant la valeur de la constante fournie par les observations a Upsal et corrigées des variations indiquées dans les colonnes precédentes. Observations de la composante horizontale faites avec Vaimant n” I, Lamont. 0 2 Observations de déviations. Observations d'oscillations. | Durée | Valeurs Vale g ZA0 d”une os- : de H Alen Stations. Date. Angle q Variat. 5 . Variat. I de Heure de Torsi Temp. 0 Ik Heure cillation | Temp. äs unités Ioskr NME 16 ve SL Réaum. Öc & MSEME ramenée Réaum.| . Sr C: G.S. Er local déviation t comp. Ilon N des ares tv COR POE ij d E + E€ trés petits | gör | 1886 Upsal, I... 17 juin | 14378. | 382188” | + 1151) 145,3 | — 10,6) 2"40"8, 13,23557 | 157,4 1,6 | 0,16241 | T,388016 ST LARGE JA 2108. |382030 | + 6,8) 14,3 |— 2,6) 256 s 1|3,23544 | 15,3 3,7 | Ö,16240 | T,388017 Sr icÄre RER AD 6258 3816 I | + Pal 14,7 ALBIN DESETE AFAAN TR 21,5 | 0,16235 | T,388021 MIR ERE > a 6528. |3815 7 | + 6,6) 14,6 36,3 | 556 ss 13,23325| 15,2 22,7 | 0,16237 | T,388160 FS "VISA 3) 7208. |381459 | + 6,21 14,6 SÄ) (HS 13, 28885) 132 27,6 | 0,16229 | T,387875 SJ TR DUE 1288: |3822 4 I + 650) 15,6 | —15;0) 3 68: | 328677) 1351 1,8 | O,16228 | T,387788 Stockholm, I.. | 3 juill. | O51 s. |382150 | + 4,7) 24,3 |— 8 0208. |3,25072] 23,7 | — 10 0,16162 | T,387366 20 -V. CARLHBIM-GYLLENSKÖLD, DETERMIN. MAGNETIQUES DANS LA SUEDE MERID. Observations de la composante horizontale faites avec Vaimant n” 2, Lamont. Stations. UpsalyRIseEsEsE Ankarsrum,IIT Oskarshamn, I Mörbylånga, IT INR, INS Orrefors, I... Lessebo, IT... > Emmaboda, I Spjutsbygd,IIT Ronneby, II... Tranas, I... Aneby, II... Viredaholm, I Assjö, IL... Viredaholm,III Upsalj TITS: Date. 26 juill. 29 al » 2 aott 10 >» 12 > 14 2173 al D 14 > Observations de déviations. Observations d'oscillations. Heure 'T. M. local. 1118 11 31 125 1598: m. m. m. m. Angle de | déviation Ad 41" 656” 41 627 41 357 41 1719 411217 41.13 25 41 1238 41 23 21 40 411 42 2123 40 352 3859 10 3931 4 3845 20 3329 7 38 34 49 38 54 49 3837 6 38 953 40 14 22 40 455 40 31 47 36 50 47 | Torsion d + 8,2 — 2,4 Temp. Réaum. Variat. de la comp. E€ — 24 20 Heure T: M. local. Durée d'une os- cillation ramenée lå des ares trös petits T. 3',07033 3,07011 3 ,06987 d3,07572 3 ,07444 3,07449 3,07380 3,08384 3,08251 3,04102 3,04016 3,12134 3,04583 3,01233 3,01226 3,02039 3,02198 2,99953 2,99535 3,00035 2,99966 3,01374 3,01289 3,00571 3,00551 2,98496 2,98485 3,04756 3,04902 3,04306 3,04287 3,06189 3,06119 3,16488 3,16519 3,17312 3,17500 3,19510 3,19948 Temp. Réaum. , t Variat. de la com pos. LI e Valeur de H unités C. G.S. 0,1 6238 0,16236 0,16239 0,16255 0,16239 0,16235 0,16220 0,16141 O,16617 0,15809 0,16582 0,16943 0,16839 0,17107 0,17106 0,17089 0,16956 0,17051 0,17269 0,16519 0,16613 0,16427 0,16535 0,16443 0,16138 0,16137 Valeur de log u T,423796 T,423786 T,423764 T,423824 T,423709 T,423727 T,423349 T,423541 T,423175 T,422938 T,423110 T, 422742 T,423099 T,423416 T,422571 T,422692 T,423498 T,422550 T,423170 T,423102 T,423293 T,423221 1T,390095 1,389887 T,389417 T,389277 KONGL. SV. VET. AKADEMIENS HANDLINGAR. BAND. 23. N:o 6. 21 R” ERE SU ANAR RT GE ME rg vagn ubil (1 Determination du facteur ”K 1+3)-—La valeur de H donnée par Féquation [ 2 ( a | gt ÖR ene (1+ Alls 2A1+=) 0 renferme un terme —R» M qui est le produit de C= ak | SST (1-3) par u = IR 2, M 2(1+3) T RK ER 1 5) La constante C supposée connue, on peut déterminer ce dernier terme au moyen des observations complétes et calculer V'intensité absolue d'aprés la formule 2A1+ : : äl = MSE a (C + 3B)t] 1) en supprimant les expériences d'oscillations nécessaires å la détermination de HM: c'est cette méthode que nous avons fréquemment employée en voyage”). La colonne 13 des tableaux précédents renferme les valeurs de u = ZK ER äte 2 M TN ') pour chacun des aimants, calculées d'apres la formule = fWamal1+(0+28)3||1+(C+3B) | (1-5) (AVIS INO +(C+2 ) 3 = (6-3 6 ST Cette colonne permet de se rendre compte de la valeur de la diminution du moment magnétique de Vaimant n” 2 avec le temps. Cette diminution a été beaucoup plus forte pendant le mois de juillet, que pendant le mois d'aout”). Le 16 septembre, par suite d'un accident survenu åa V'aimant, il a fait une perte de force considérable que jestime a 300 unités de la cinquieme décimale du logarithme. Les observations faites avant cette époque sont assez bien représentées par la formule log u = 1,423748 — 107". 15,65 (t — juin 167,0) + 107".0,07770 (t — juin 167,0)”. 1) Du 8 au 25 juillet 1886, la regle de déviation a été mise hors de service; dans les cinq stations Skärkind, Björsäter, Atvidaberg, Falerum, Nelhammar, ce sont les expériences de déviation qui ont été sup- primées. H a été calculé d'apres la formule zt”K? Es e 2K2 2(1+3=) ou SR (1 —r7) est le quotient du terme zzK Rh R (1 = >) par u. 2) Iraimant n? 2 a toujours été placé dans une poche spéciale de mon habit; pour mieux le préserver d'accidents, je l'ai soigueusement enveloppé d'un coussin d'édredon avant de le remettre dans son étui. 22 oV. CARLHEIM-GYLLENSKÖLD, DETERMIN. MAGNETIQUES DANS LA SUEDE MÉRID. Les erreurs restantes sont présentées dans le tableau ci-dessous: Date: Sälen öDa te EA äte. Rp ILO JUN 100 29 juillet ..... 39 19 aout....... — 437 DER DRA — 49 DM rt jla. 257 RSS 502 REL LS — 29 2 BOM 70 Olle Bj ergo = (Del IT SA ee = 0 IDEER 314 INNSep ut LI =125 SJU RETT 16 IK 2305 FEI BAYERN 6 HOMES = 322 Py Bjreme avmenåer — 2 [KA rm RR = DA TA riynenRe = 200 TEA SBS 228 ITESFAN ET RES 496 26 juillet .... — 301 25 BS RER 376 On sera peut-étre frappé du désaceord qui reégne entre les résultats de ces obser- vations; il s'explique surtout par Iimpossibilité de tenir compte des variations et aussi par les difficultés inhérentes aux observations en plein air"). Cest en me servant de la formule donnée ci-dessus que j'ai calculé les valeurs du logu qui ont servi au calcul de H d'aprés les observations de déviations faites avec Faimant. Déflecteurs de comparaison. Dans les séries d'observations que nous avons faites, a chaque station, pour étudier Peffet des influences locales, nous avons employe deux deflecteurs de comparaison A et B. Pour mesurer Tlintensité a Tl'aide "des déflecteurs on observe deux déviations de Faiguille libre, Tune å Fest, Fautre a Fouest du méridien magnétique, ce que I'on obtient par une rotation de 180” du déflecteur. La demi-différence des lectures est le véri- table angle de déviation «, sans autre correction. Des que Ilon a determine langle «, on calcule Fintensité absolue avec la formule — sin « ? ou le facteur constant C est deéduit de comparaisons avec les mesures absolues faites avec Paimant. La compensation de température des aimants déflecteurs a éte bien loin d'étre ex- actement réalisée. Les aimants étant disposés sur une regle de bois qui dispense d'avoir égard åa l'influence de la dilatation de la reégle, la formule corrigée sera alors C — sin &« (1 =) > en désignant par A le coefficient de temperature de FPaimant. 1) Trerreur probable d'une determination de log iw est de 180 umités du sixieme ordre, correspondant å une erreur probable de H égal å sept unités du cinquieme ordre. KONGL. SV. VET. AKADEMIENS HANDLINGAR. BAND. 23. N:o 6. 20 La valeur de ce coefficient a été déterminée au Laboratoire de physique de TUni- versite d'Upsal, pour chacun des déflecteurs. On place, dans ce but, la régle sur le théodolite, et Ton enveloppe les aimants déflecteurs de deux vases de toile de zinc. On verse alors dans les vases de Feau froide, on observe la déviation D,, correspondant a la température T,; on répéte les observations plusieurs fois a des températures différentes T,, T;,..., et la valeur du coefficient A de température est déduite des expressions suivantes DAD DD DD or DD A= TEST CO sm osinl— Tetra SWE ch > dont on prend la moyenne. Nous reproduisons les résultats des expériences relativement au déflecteur B. Determination du coefficrent de température du déflecteur B du théodolite Lamont. 23 septembre 1888. JUlSnehen, GorarG (ES YEO. sockor HSUMDZ HA HEURES LECTURES FS Température. å des corrigées 25 Coefficient. observations. des variations. Ener ENE SU ME 42,0 > ÖRTGAR ERE: snfrlgen une 2UD DI Re 64,3 0,000350 ÖLET Sö 200 492 4,9 0,000347 (IE SITS EEE NTE 2 (OM 0,000347 (NORS EN AR: 20 0 i 6,3 0,000326 EE FÖ NSI art EROS 208 21 dd 3 38 » (öoCerentt moyens- > SaAStE re = 0,000342,5. En opérant de la méme facon, nous avons trouvé, pour le déflecteur A, A = 0,000031,2. Les observations de M. SOLANDER ”), faites en mai 1883, ayant donné également 0,000033,5, cette valeur a eté adoptée pour la reduction de toutes les observations a une méme température ”). Si Ilon remplace, dans la formule (1), les quantités connues par leurs valeurs numé- riques, on a pour le calcul définitif de H: 1) Observations faites au cap Thordsen, t. I, n? 3, p. 15. ?) Les observations de M. SoLANDER relativement au déflecteur B, faites en temps de perturbation, ont donné A = 0,000260, valeur notablement trop faible et qui n'a pu étre utilisée pour notre but. 24 V. CARLHEIM-GYLLENSKÖLD, DETERMIN. MAGNETIQUES DANS LA SUEDE MÉRID. Déflecteur A Déflecteur B ou + et £' sont exprimés en unités de la cinquieme décimale de H. Les tableaux suivants reproduisent les resultats de toutes les observations faites pour déterminer la constante C. Dans la colonne 7 on trouvera log C calculé observations avec TPl'aimant, et corrigé des variations indiquées par les observations de € log H = log C — log sin « — 14;5t — 4,34 € log H = log C — log sin & — 148,7 t — 4,34 sr , , en employant les H fournis par les Pawlowsk. Détermination du log C du déflecteur A, théodolite Lamont. Heure RS Tempér. ES Valeur Stations. Date. Ad devidtion centigr. CöpOa de u lieu. Zz t 5 log C 1886 [U PSA UNS see so AR SAST Zl JUN Ssoocobsaspososrs 1:52” s. 23 19 21” 18,8 — 2,5 2,808277 Fr, TRE NBD FED SAS 159 s 23 17 40 18.8 13,3 Z,808207 FOR INA Mooocossas=o00o0> 2 Ju oossosoos=oon 11 14 m 23 23 34 17,5 — 20 Z,807047 Söderteljes le Ae NE 55 Nor NN 3 48 s 23 25 10 7 1 Z,806715 TTOB2z krona ARISTA 7 RNE 12 0 m 23 11 22 LIK — 34 2,807960 Skarin dopnV Es SARS 2000 RSS 535 s 23 4 39 25,7 15 2,807451 IBJOTSäter, Klass SNNSÖNNTNN CN AG fa oa SE SRS OMFRONS 23 2 10 20,0 27 2,807610 Atvidaberg, ls NN SÖT ESSER ORREN 0 24 s 3 17 24 26,3 — 40 Z,807737 iFalerum; Lb... see SA 22: TEESE BEE EA KSSS RAR 10 14 m 23 35 56 19,3 — 20 2,807575 » LASSE NETA vt > TNA 35 ENE ES 11 53 m 23 35 45 20,0 — 11 2,807775 Nelhammar, I 7 23 m 23 24 35 15,9 12 Z,807729 Veg bervaky --ooco RAIN 147 s 23 25 8 23,6 — 3 2,807638 TIG Nb AE AES Sr Be 019 5 22 42 58 16,3 —42 2,806413 ANDNOR, losomsssomsoovotrsossosos 6 54 s 23 33 0 19,0 11 z,806309 > IT 11 58 m 23 54 11 30,4 — 27 2,806328 150) YI ocg EES 4 4 ss 2210-010 19,2 25 Z,805731 Oskarshamn, I 10 59 m 22 44 24 116) 3 — 21 Z,806425 > » 11 37 m 22 45 11 1974 — 28 2,806639 Ifö NB teras, LESS SANREAERNNAN ASSROSTVSAEUSERSIGENE 11 0 m 22 32 17 17 ,9 — 21 2,806594 Alfvidsjöbodar, III ooooooooomo--- DA BANAN 11 26 m 22 23 18 15,9 —15 2,806595 Borgholm, I .......... 6 > 11 54 m 21 54 59 18,7 —18 2,806912 Värnanäs, III 9 > 11 50 m 22 856 19,0 —19 Z,806914 Ifö Ken ä8is buses son AA EE > 31 ESR 6 10 3 22 20,6 9 2,806099 IMiörbylan ga, EesSSSRNSeN ÖR TP SSA KM 9 23 m 22 10 54 16 ,8 — 18 2,805728 Nybro sve 259. RET Se RE 2 SNES TE 10 59 m 22 26 53 15,8 — 72 2,806564 101 (25 EK SE SR er PIL VASSA 10 50 m 22002154 15,8 — 24 Z,806184 Orre forgaaes s9Ck . BIURO PA EINESP USEL FIND 034 s 22 123 18,3 — 53 2,806133 IRS T TT oe I BEA RAS rar rna MS One 11 29 m 22 1 36 23,4 — 48 2,805933 KONGL. SV. VET. AKADEMIENS HANDLINGAR. BAND. 23. N:o 6. 20 Determination de log C du déflecteur A, théodolite Lamont. (Suite.) | Heure SEE Tempér. Varee Valeur tations. Date. är ve deviätOn enten Coma 0 A e IGEF GO, II ass SRS ER EA I ÖHaOU ba. = SER 048" sg. 21” 59' 49” 25,8 — 36 2,805716 Äryel II ESS BARER TOR ao AR SER SE 8 34 m 22 12 25 18,4 17 I,806267 IK mmaD oda LARS SEN STORES 22 12 34 1987 — 11 2,806268 > SN RE SEEN AR) 2 13 3 22 10 16 30,0 — 6 Z,806373 SPJUtSby SARS SSE SEAN 21 > 9 20 m 22 31 22,4 —16 2,805737 [RH OrSK Ons IEA See SS ESA ALS RSS RA 3 30 s 22 2 45 25,7 — 11 Z,806032 IXEmTRUnN MWodsoogsotasssbosrrss ARN FEN BN d 24 ss 21RDOrD 25,6 il! 2,806173 IROnNNe bys: (CaUW)y Ilesioos ooo CM Lo ER a «bä 11 28 m. 21 46 34 20,1 3 2,805904 IKozlahkninan, IN osososssscesssnes ss 3 septembre -........ ÖL ch 21 36 54 24,7 ag 2,805779 ET 1N18]0 Sao oe ee sne aa sou 4 2 TRA 740 m 22 24 41 15,7 4 2,806148 fÅtls hun ERRJN .-eCaL Et Sr MA PRESSA och MG 0 40 s 22 14 29 19,0 = i Z,805934 SROTN es SA SE Kr NE D a HRAARRLEN SUS) an 22 18 49 13,0 — 9 2,806099 Lannaskede (eaux), I..ooooo0omooo- 6 FÖRT LAR SB: 750 m 2207 034 1050) — 4 2,805995 HlyetlandawWyeeess =S oe ad YR. SA SE 0 20 5 22-26 13 20,1 — 10 2,805911 KRT ANA SIGNA Se BEROR Rea 9J 21) SA MAG 10 28 m 22 48 4 Ik — 20 2,806021 INIOEr. Vik Öl RS en 10 1. NER BAS 252 8 23 10 30 24,4 5 2,804080 AT San Tids rer 11 SFTI SAR 10 53 m 23 12 32 17,4 — 40 Z,806640 > > ay URINEN IST 200-020 16 ,2 —15 Z,805841 Aneby, II 12 UFR Fodret 10 46 m. 22 43 45 Ilan —51 2,805374 Viredaholm, I 14 200 MB B0N 10 56 m. 22 56 53 2 — 35 2,805936 > RUTER CERN EE on > 2 LR SNES 22 49 21 23,2 — 24 2,805610 Arrfjö JT LE FS RAR Id 0 22 50 10 13,1 2538 =,806546 Viredaholm, III... sl) > 10 58 m 22 57 49 11,:3 — 29 2,806616 [UPS NFS I SÅ FA sma 2 0OC bODLe FASA AA 035 s 23 30 13 7,2 — 1 T,807228 Determination du log C du déflecteur B, theodolite Lamont. Heure Fa Tempér. UR Valeur Stations. Date. rd devislion fee COmpos. hen v [4 3 2 Up sal [EES EEE RE ae nål 2 JUINEE- eos sr ons Sn 30” 40' 57” 187,2 — 0,8 Z,921014 SÅ PAS) SSE STEL TEE Sf RSA NR SYS IV] GERE oa åsa NA Aa 2 MM 3 SOKLITS 35 — 6,8 Z,920953 NOG Moososcs-bossssso-soscss 2 JANE 100 229) vm 30 49 32 Te —18 2,919959 Sö derb el es SSA ör AE 3.50 5 30 51 16 21,7 ZY 2,920554 UU OR I ER RT a st fare AE AE (25 KAU [sg IRIS 0 30 30 19 19,3 — 33 2,920869 SKATKUN (RIV Ses RA SEN 2 JE RES HI43LS JOELIETB 25,2 10) Z,920802 IBjörsäters pas 320350e SI 12 LARS AON T SVAN 8 16 s 30 21 44 ÖRS 26 2,921316 JÅTtvidaberg bps. ee EES 22005 Ae PA 0 24 8 29 12 19 21,6 ==540 z,919957 K. Sv. Vet. Akad. Handl. Band. 23. N:o 6. 4 26 Va Determination du tog C CARLHBIM-GYLLENSKÖLD, du déflecteur B, théodolite Lamont. (Suite.) DETERMIN. MAGNBETIQUES DANS LA SUEDE MERID. Stations. Date. NGT, Il ggr svordgLs 24sjuillet.===e ers ING EN NR Logos rcrookossol) A. a DL osensegordane VIE Steve EE EDA RA AR SOT 203) dras ae TA TRE ANNE 29 SI ERS SOT SER AD Kask SuU TA SL = = SARS SOME Sh for TNA SE ARN SEA ERA DING Doc BALEN o 2 » DIT RT RN 3 PS Bohultys es occt 25 KÖRTS TerIEa O Ut KASSE (OKI, logocooasosocesrs-osoco 2 » EAA Nlföngranne, IH bosoocbsossststos-ssse ART Diss aarre ATfvidsjöbo dar, NE: os Di) = öken BS NO bra. Misossss]ssosorsosossocors 6 NARE Wämnenbg, Il oeoctseo-osssooccrses JAN SI KR IPkenässs Ull. Sosse PRE oss AA Mörbylän ga, Loose 10 p 20 INDY HO ere ra SoL EE NS T2je er Miålerags ULsce bene SE Häl MD [re ssS OTLeELOnSF ES SSA 14 FI ERE NS i[resse bol ke eAe EE KARA re UL EN SG MG SSR Åryd ir TID få ser bs NNE Desk ORG WO OSA 1jrarnmnAlNOtR, INigEsssssssssosssososks Py fs SST AK SPJUtsbyg dy TESS ES SNS Dp pe HN OTS kos ER ERS NV frå Sar SOnD MM osssssessossstemssensss 24 RESET INOnmIEBy (CI). HI sssrossosoosso-c OLE TS sn oss IKonlghganan, MN osssssosssesessosssosr JISEPlembre rss se FI ET 8]0 SL SE Ers an SEN AS 4 Fed JANIS NR UL t; Sa so SA RSA SN (NES SRS "OTIS L RN SR LDS SSRSE NAT AND BY FT rt Hann asked eyes sasse Öluy/g oh -— SIA 15 yQUbatEn I ocsssssoo=ss-053nooscr> NE NSL URI hd bössssrrecEoessskdrNs Os & N(OTEMVAV green 10 2 NR AJ Sant Il oogsssssosssoocs=ssso ill 24] NASA > STTJ OVE MES Spa RNE 971 ME RR ONA "A'r€ Dy RE SANS EA RE SSI UNNA 12 REA a SE VIGGO br, MH oosscosoosser=smooss 14 Bia ee > Soy UR SETS ST SSEN TE > FS MR Eee ABB] ÖS DJUSNNSEL 5 Eero LNL aa a BA 17 FEN oe Wilret blnolag Jill ogoscsss-socss=—>s 19 NA RESA UpPSJPSESSN Vinos roten Ad Heure LM du lieu. 48 m. Angle de déviation [4 SI BA 30 53 41 30 50 47 29.57 55 al 15 57 SULIEHO 31 29 40 29 41 29 29 2215 20) Ö N 30 6 53 30 18 56 Tempér. centigr. Varial. de Ia compos. eg Valeur de log C Z,921437 Z,921114 Z,920972 2,920383 Z,920972 2,920596 Z,921479 2,9 19927 2,920044 z2,920279 2,920105 2,920257 2,920387 Z,920842 2,920094 Z,920947 2,920685 2,920684 2,919477 Z,920727 2,921045 2,920263 2,920999 2,920930 2,922037 2,921427 Z,920660 2,921012 Z,921072 2,920910 2,920942 Z,920624 Z,920979 2,919209 2,920835 Z,920760 2,920971 2,920905 2,920688 Z,921725 2,921826 2,921158 KONGL. SV. VET. AKADEMIENS HANDLINGAR. BAND. 23. N:o 6. 27 En formant, dans le tableau pour le déflecteur A, cinq groupes distincts de dix ob- servations chacun, on trouve les résultats suivants: falenas UB IRES (a GA äv terme oslo -obaerv. duet MN ss 2,807641 — 20 SR SUADS Lr 2,806640 + 53 AovitbNE are es Sk 2,806245 + 16 » PIGE ORSA 2 806045 — 94 Sept pj SER SR 2,805795 + 43 Ces nombres sont assez bien représentés par une fonction algébrique du deuxieme degreé. Nous avons déduit, d'apreés les regles de la méthode des moindres carrés, la for- mule suivante: log C = 2,808615 — 0,000071,72 (T — juin 27,0) + 0,000000,4637 (T — juin 27,0)”. Les erreurs restantes sont présentées dans la derniére colonne de la petite table ci-dessus. Le déflecteur B ne nous a donné aucune diminution sensible du log C. Nous avons adopté comme valeur de ce terme la moyenne obtenue: IS 0756 log C = 2,920756. Determination de FPinelinaison. Pour la plupart des mesures d'inclinaison on s'est servi du petit théodolite-boussole de Lamont, en observant la déviation produite par deux barreaux de fer doux. Cette meéthode présente l'avantage tres appréciable en campagne, de donner par un seul iustru- ment tous les elements du magnétisme terrestre. A chaque station, la déviation était obtenue par la moyenne de huit lectures rela- tives a deux positions des barreaux et quatre retournements, afin d'éliminer les défauts de symétrie et le magnétisme résiduel. Si les barreaux déviants sont dans un plan perpendiculaire å Faigwille, la deviation moyenne &« donne sin « = C tang I, le coefficient C étant déterminé par comparaison avec une boussole d'inclinaison. Correction du défaut de verticalité des barreaux et de la température. Le défaut de verticalité des barreaux de fer doux a deux effets différents sur Tap- pareil: Teffet de la variation de la position des pieces dont la mesure entre dans la formule, et celui de la variation de F'aimantation induite par le champ terrestre dans les barreaux. 28 V. CARLHEIM-GYLLENSKÖLD, DETERMIN. MAGNEÉTIQUES DANS LA SUBEDE MEÉRID. Pour avoir une idée de la forme de ces expressions, on peut assimiler chacun des barreaux M å deux masses de signes contraires + m situées aux pöles et définies par la condition 2L»» = M; en appelant R la distance des milieux des barreaux å l'aimant mo- bile 2!, et 9 T'angle que fait R avec V'axe magnétique des barreaux 2L, Fequation d'équi- libre sera, pour la déviation «&, Mon R sin 0 | 1 / i, | E IR? —=2RL cos 9 + L' +)" (R”+2RL cos 0 + L” + (Ye (1) Em sin « = Soient & et w Tinclinaison du plan de Fanneau suivant deux axes rectangulaires, dont l'une parallele et Fautre perpendiculaire a Faiguille, le pöle nord de Faiguille mobile supposé dévie vers Fest du méridien; soient o' et w' les quantités analogues pour la dé- viation a I'ouest, les angles étant comptés positivement si V'extremité du niveau qui regarde l'observateur ou sa droite, est la plus élevee. Si I'on exprime les coordonnées des quatre pöles en fonctions des angles d'inclinai- son, on déduit, pour les déviations des deux cöteés du méridien, les equations d'équilibre suivantes: SR Mm R sin 0 | I + cot I. w MN 1 + cot HF. w | Köla 2 L (RI —2RLcos0+L'+0Y2 (R”+ 2RL cos 9 +L'+ PY: f> Hm si Mm R sin 0 | 1 — cot I. o' I — cot &. 0 PAR ER L IRI—2RL cos 9 + L7 + IPY2 — (R”+ 2RL cos 9 + L” + PY? f> ou I'on a posé, pour abréger, Rcos9—L 9 Rcos0 +L Rang EO RR cot I = En prenant la moyenne et négligeant les quantités d'ordre supérieur, la correction de Fangle de déviation sera 1 rr cotF—r cot FF Ä— w (2) tang ce. MM: FSS i 2 , M étant le module des logarithmes vulgaires, r et r' les distances des pöles des barreaux å ceux de Paimant mobile, Sv 7 = RR — 2RL cos 0 +L' + VV), FR r? = R? + 2RL cos 0 + L2 +P. Pour estimer rigoureusement la grandeur de cette correction, il fallait connaitre la longueur magnétique 2L des barreaux de fer doux, d'ou I'on déduit r et r. En supposant toujours Ylaimant réduit åa ses deux pöles, on peut, par des expé- riences faites a deux distances différentes, en deduire la constante 2L, ou le rapport EN [NN a KONGL. SV. VET. AKADEMIENS HANDLINGAR. BAND. 23. N:o 6. 29 Supposons, pour la distance R, le moment du couple des barreaux exprimé par la formule (1). A la distance R', la déviation «' donnerait une équation analogue; en posant , 1 ue; SR 0 SÖ R , on en déduit 1 1 SG [I +2 cos 9 p + p” (1 + 27) — [1 —2 cos 0 p + p” (I + 47)” == o?. a — - STO GSE ill ill ? ; SDR a OR FE NE [142008 02 420142] [1 — 200802 + + 2) 9 étant la quantité analogue å & pour la distance R' et 4 désignant le rapport MT La solution de cette équation se fera commodément å Faide d'une petite table qui donne, pour sin & différentes valeurs de p, la valeur de SG . 2 JO . , . 4 . . . Dans une série d'expériences entreprises en vue de déterminer le rapport R » je faisais | agir d'abord sur Faimant mobile, les barreaux de fer doux placés å la distance habituelle de 147"”, puis je placais les barreaux a une autre distance de 102”", ce que F'on obtient en les rapprochant de 807" du plan de FPaimant mobile. Dans la premiere position on avait 9 = 41" 50', dans la seconde, 9 = 73" 15'; le terme de correction 4” comportait 0,10. Pour chaque distance, la déviation était obtenue par les moyennes de huit lectures, d'aprés les indications données p. 31. Les expériences ont conduit aux résultats suivants: Determination du terme constant p. 25 septembre 1888. Angles de déviation HEURrRES des observations. TS RN IAS SS Pp (Ör SIE 0 ere ser BA SÖK VINSTRAS BO 2,244 0,5074 Sk OTTO 55 Bar Do MA RON 2,324 0,5195 0 =II0 Miorssocsonse SD AV AD NAB BM 2,206 0,5153 IMO VE DIT RSS ere berT ON SEN od fe (4 Bear 0,5141 "). 1) BR étant 147" et la longueur des barreaux 235mm, le rapport de la constante L å la demi-longueur des barreaux est de 0,64 environ. 30 -oV. CARLHBIM-GYLLENSKÖLD, DETERMIN. MAGNETIQUES DANS LA SUBEDB MBERID. Le terme p étant connu, ainsi que Tangle 9 et le rapport 4, si I'on remplace toutes les quantités connues de F'equation (2) par leurs valeurs numériques, on aura le facteur de la demi-différence des angles & et w', égal a 0),179"). La correction de la déviation pour la variation de Yaimantation induite par la terre, est”) (3) tang « | oö+0 &— = r [cos & — + sin &« tang I 2 2 En portant dans cette formule les valeurs numériques des quantités « et I (« = 35” 49'; I = 69? 54'), la correction définitive du défaut de verticalité des barreaux sera EERO UN ER UF a ; L'horizontalité de Panneau auquel sont assujettis les barreaux a ete verifiée a chaque observation a F'aide du niveau a bulle d'air. Les valeurs en minutes des parties de mon niveau sont indiquées dans le tableau suivant: Valeurs en minutes d'arc des parties du mveau: (Or 0,0 är 3,6 10? 10',7 0,7 6 4.4 11 SFI 2 ILS d 343 12 70,1 3 2,0 8 6 ,2 18 0 4 2,8 ) US 6 ER Correction de la temperature. — Soient t la temperature des barreaux, A le coefficient de température du fer doux, B le coefficient de dilatation des métaux, la formule cor- rigée sera (4) sin « = C tang I [1 + (A — 3B)t]. Le coefficient de température n'a pu étre determine directement; on a adopte la valeur moyenne de 0,000554 pour ramener les observations a 0? C.”). 1) Le rapport 3 du moment magnétique M du barreau å la force horizontale peut se calculer d'aprés la formule (1) M 1 = 12 sin «. H = sin9 1 1 SN Si I'on pose « = 35” 49', H = 0,16698, on trouve M = 104 (Systeme C. G. 5). En désignant par P le poids d'un barreau, son magnétisme spécifique sera représenté par le rapport PP: M En prenant pour poids du barreau 462£, on a se 0,226. 2) LAMONT, Abhandlungen der Akademie der Wissenschaften zu Mimchen, t. VI, p. 476. 3) LAMONT, Ibid. KONGL. SV. VET.-AKADEMIENS HANDLINGAR. BAND. 23. N:O 6. dl On aura alors pour le calcul définitif de I log tang I = log ror logi sim el 14, ou le terme en t est exprimé en unités de la cinquieme décimale du logarithme. Determination du coefficient C. Dans neuf stations principales, le coefficient C a été déterminé par comparaison avec les résultats des déterminations absolues de Finclinaison. Linstrument dont je me suis servi était une boussole d'inclinaison de Dover, ap- partenant a T'Académie de Stockholm, et qui a servi äå M. SOLANDER pour ses observations au Spitzberg. Toutes les déterminations absolues d'inclinaison sont les résultats de huit observa- tions spéciales. Deux se faisaient en observant Faiguille sur ses deux faces, avec le limbe tourné åa Fest, deux autres avec le limbe tourné a T'ouest; puis quatre autres semblables avaient lieu aprés le retournement des pöles. Les pointés furent toujours répétés cinq fois pour chaque position, en soulevant V'aiguille avant chaque double de lecture. Il suffira de citer un exemple pour montrer la marche suivie dans les opérations. Holmsjö (Deuxieme station). 20 aovut 1886. Inelinaison. Déviations å barreaux de fer douzx. Heure: 11" 25” m. (temps local). = NON Faces terminales marquées des cylindres dans le plan de Vaimant mobile. IBenneau a” I Gartnö CM NAD boose E UDD" > SSA AL ROLGE CIN ASIEN BAR IE ord sena IDA DR » > » CIA VCE ENG Re oe 232 > EE a Or CIA e se Tab AS EE EO 233 39,7 Faces terminales non marquees dans le plan de laimant mobile. IBeyeream mm” 1 & garele, Ch DiS.smssescccccse-csroccsrooos 230 Öh » SET TE CO 16 Cs: CAG AU ja RES a hb pa be sa mot 232 ASDA » » » GTISAD ASSA gt FSA AD (AS gg BE 108 DL &- 0) SS [ar eo -— Pe 0Å |] 7 SS =) er -— [or] NS [ND = a 32 oV. CARLHBIM-GYLLENSKÖLD, DETERMIN. MAGNETIQUES DANS LA SUEDE MERID. Nivellements. Position de la bulle. — ÄR Inclinaison. A gauche. A droite. IDSvaENIONN Ch KESO ooo snor 2P4 IP (= Ar AR Sä flere bs, IDE RIO 3,6 3, o= —1,)9 Deviation. a KÖMEStroeeee oo SÄS 8,4 Ö= TIL 0K9IOm4900 11,4 0,0 Od o+9 : &Å— 0 5) =S or ON 5) = + 0,4 232” 51,0 — 165” 0',6 sälla . = , , ' NFSVEIN SAG (rö (Er EN OD sr Rn EE a f= 5 = 80 OD NAV Correction du défaut de verticalité des barreaux 0,214 Xx (— 3',0) + 0,334 X 0,4 = — 0',51 = — 31 DEVIAti0ny/COrT 19 Ce. Kia us brutet asset RA fkalat NAS AR ae = 33 54 Adr Oo Boussole d'incelinaison. (Aiguille n” 2.) Heure: 0" 24” sg. (temps local). Recherche du méridien magnétique. Plan perpendieularres "Eaceaun ords es ssp 70” 44' » » Facepaursud OINIRIOREAE 70 33 COS Résumé. Premiere aimantation. Deuxieme aimantation. Marque A en haut. Marque A en bas. Face a Est. Face å Ouest. Face å Ouest. Face å Est. Marque Marque Marque Marque Marque Marque Marque Marque en avant. en arriere. en avant. en arriere. en avant. en arritre. en avant. en arriere. 69722'6 6845',9 6928, 6848 69290 68448 69140 683846 6924'3 692853 6926',9 68256',3 = KG R NORA ERE AG ET SAS TA L = 1009 6,3 I, = 00 1,6 69? 6,3 + 69? 1',6 = , a == 600 I Les variations de Tinclinaison indiquées par les observations de Pawlowsk ont été es suivantes: Aux observations de CéeviatlOMS- omm ooo le » (GÅTT GC LTT LS OTO TE 1,0 Réduction de lF'inclinaison åa I'heure des déviations........... 0,4 I1=69P 418". KONGL. SV. VET. AKADEMIENS HANDLINGAR. BAND. 23. N:o 6. 33 Calcul du terme constant C. ÖS: WENNE sbooseos tranor ARN ASA AG NEN 0, 41744 GV MOR IN Cb rnegs rr ner ro AE IEEE 0,25341 S[EA Np 7 SR SN BOR SAR RT EA EEE RA (RE 269 1 log Q rrrrrrrrr ere rr ren E eeennnnnn 0,67354 Le tableau suivant reproduit les résultats de toutes les observations faites pour déterminer la constante C. il La colonne 11 contient les valeurs de log 0. calculées en employant les I fournies j par les observations avec la boussole d'inclinaison. Es 20 1 Deéeternunation du coefficient constant log TT Observations d inclinaison. Observations de déviations. Valeur Angle du Stations. Date. Heure Variation Hen de Memnéår terme I i ML Inclinai- | Ai- de an déviation Ör Variation 1 | re son. gnille. | Vincli- Er corrigé SVEN E logg local = local (2 t C I ER naison. SA de Vincli- I naison. Upsals fl: sr kel erg 22 juin css 1"26"s. | 70540 il — 31 | 253"s. | 1746 167] 15,6 | + 6221) 097828!) SSRE Epress DN oe DT ER | UDEN —0 545 7 1 os | 17.47 2 | 15;0: | + 19:;9] .0,978921) RER 2 sa (2 SARS ANAR > » » > 07497 8 TER Lö TN 09:20602) ake , > JD > 1 37 s. | 18. 4141) 15,7 |— 18,7 | -0,969432) > ORD 2k2rsn LOD0RG il + 7,9 6 11 s. | 38 40 54 | 16,2 | + 12,9] 0,66731 > Sä 2 a » 3 > » fS2SKN FSK NOS EE NSESNN066706 Skankind4 MVG ses d 205jHil.-2A uar ts KORS 1 —1",6 | 6 48 s. | 36 51 26 | 18,2 |— 1,7] 0,67050 INGA än eos ot a 205 LM aseres 10 55 m. | 70 25,6 2 INA ET Orr210r sm. arLokDSr VILA 0.55 | 0,66858 Oskarshamn, I....o.--.- IEA O ULTRA Se IVER I AO ANP 0,4 il PER | SD ND NT 0.551 0,67128 IM öxbyd än say esee ss ELO MISS SEE BR | RT il 0,4 (0aER | eksio BR IT 0,7) 0,67078 ElOlTjö, Mössor 20/0 a 0 24 ss. | 69-359 (2 Le 0 LR 2 am 330 5454 SA Lgr 1,54 | 0,67354 Viredaholm, I ........- UU BOM Ag I 0 NGN NESS BN EE BOO » SETT Fe ÖR pek DD d Bh | 0 MY 2 —0 7 Pa SER | 2 ASL 0521 0,67581 » LS IDE I LSS 3 28 ss. | 10 22,0 1 0: STD ER | SSV 8,2 0.491 0,67601 1) Observations faites avec le barreau n” 1. 2) Observations faites avec le barreau n” 2. 1 [R AY Ces nombres semblent prouver que la valeur de log Ta augmenté d'une facon trés réguliere avec le temps. En supposant le coefficient du temps constant, nous avons deduit, d'apres les régles de la méthode des moindres carrés, la formule suivante: K. Sv. Vet. Akad. Handl. Band. 23. N:o 6. 5 34 oV. CARLHEIM-GYLLENSKÖLD, DETERMIN. MAGNÉETIQUES DANS LA SUEDE MERID. ll ? log TT = 0,66599 + 0,00012,04 (T — juin 221,0). Cette formule comparée aux observations donne les erreurs restantes'): DER one Do Ne na 2,8) Ule do SA = dl 10 FaOpt= ap IUNLY AN SE SIE = 20 20) RSS MEST — 139 20) Foss0ssoo0msne = NL05 (EESeptemlore ss » 205SBdA 0 BR + 143 Lo) SAS SR ERE = 30 27 1A0 WILE FSE = 20 15 ör oa LATA SP 2 C'est en nous servant de la formule ainsi obtenue que nous avons calculé les valeurs 1 du log To qui ont servi au calcul de I. Réductions des observations en 1886,6. Pour comparer entre elles et ramener åa une date commune les observations faites dans les différentes stations, on s'est servi des observations relevées å IT'Observatoire de Pawlowsk. Les nombres qui représentent la variation diurne a Pawlowsk sont indiqués dans VAnnuaire de FObservatoire central; ils ne peuvent évidemment pas, en toute rigueur, étre appliqués å la Suede; mais d'apres les observations faites a F'observatoire magnétique d'Upsal, on peut présumer que cette variation est, sinon du méme grandeur, au moins du méme ordre pour les deux localités. Les instruments de variations, installés dans TObservatoire magnéetique de V'univer- site d'Upsal, sont au nombre de trois: déclinométre, unifilaire avec deflecteurs, unifilaire a barreaux de fer doux (Systeme LAMONT). Ces instruments ne sont pas lus régulierement; mais pendant que je faisais mes ob- servations en campagne, MM. N. ExHorm, K.-L. HaAGstrRÖM, C.-V.-L. CHARLIER, C.-G. FINE- MAN et J. JUHLIN, ont bien voulu faire, tous les deux jours, des observations aux heures suivantes: 9" du matin, 2" et 8" du soir. Les observations se faisaient, aussi rapidement que possible, dans Fordre suivant: 1” Unifilaire a déflecteurs, 22 Déclinoméetre, 3 Unifilaire a barreaux de fer doux, 4? Déclinométre, 5” Unifilaire a deflecteurs, 6” Deéeclinométre, 1) T'erreur probable d'une détermination isolée est de 55 umnités de la ecinquieme décimale du loga- rithme, correspondant å une erreur de 1',5 dans Vinclinaison. KONGL. SV. VET. AKADEMIENS HANDLINGAR. BAND. 23. N:o 6. 30 7” Unifilaire å barreau de fer doux, 8” Deéeclinométre, 9” Unifilaire å déflecteurs, 10” Thermomeéetre de chacun des instruments. Les lectures de Tinstrument de déclinaison étaient réduites en unités absolues, en les multipliant par la valeur en minutes d'une division d'échelle (0',677)"). Pour en tirer la valeur de la déclinaison, il était nécessaire de connaitre la déclinai- son correspondant åa une division d'échelle fixe. Ce nombre a été fourni par une déter- mination absolue de M. SOLANDER; cette détermination, ramenée aå la division d'échelle 25 retar ND 8786) Le tableau de la déclinaison a été calculé en nous servant de cette valeur. Toutefois nous n'avons porté dans la colonne que les valeurs en minutes: le nombre de degrés ayant toujours été le méme (åa une seule exception pres) et égal a 8”. L'unifilaire a barreaux déviants sert a mesurer les variations de la composante. Les lectures étaient réduites en valeurs absolues au moyen de la relation”) H = H,,, + 0,0000203 [n — 1,37 (T — 15)], en appelant H,,, la valeur de la composante sur la division d'échelle 100, et å la tempé- rature d'origine 15? C. Le déplacement n est donné par la différence des lectures faites a Tunifilaire et au déclinométre. La valeur de H,,, déterminée par M. le professeur THALÉN le 28 mai 1886, a été trouvé 0,16219. Crest en nous servant de cette valeur que nous avons calculé le tableau de la composante horizontale. Le tableau renferme les trois derniers chiffres de la composante, les trois premiers (égaux a 0,16) n'ayant jamais varié. ÅA un moment quelconque ou on lira dans le tableau 241, par exemple, la vraie valeur de la composante sera en unités OC. G. S. 0,16241. Les variations de Tinclinaison sont réduites en valeurs absolues au moyen de la relation all= ME RR do + H 2 sin 2I], cos w cos "I dH = & cos "I a en appelant a le coefficient d'induction des barreaux de fer doux. T'angle « de Taxe magnétique du barreau dévié avec le méridien magnéetique a été mesuré le 22 septembre 1888. Les diverses valeurs de cet angle, mesure comme P'a indiqué LAMONT, sont consignées dans le tableau suivant: 1) THALEN, Mémoires de VAcadémie de Stockholm, t. XX, n? 3, p. 17. 2) Ce nombre s'accorde avec celui que M. SoLANDER a déduit de ses observations du 22 octobre 1883. On avait alors: Dy; = 8” 9,6. (Observations faites au cap Thordsen, t. I, n? 4, p. 2.) ?) THALÉN, Mémoires de VAcadeémie de Stockholm, t. XX, n? 3, p. 17. 36 V. CARLHEIM-GYLLENSKÖLD, DETERMIN. MAGNETIQUES DANS LA SUBEDE MBRID. LO Premier armant auziliatre. Distance ICO or 5933 » » » » 1 33 grmetögl fa at a rr 39 34 Deuxieme aimant aualiaire. > I KÖNes ES GIH OTLPE: TINAS 59 19 » » » » | FIRE SRS ENE TAN a ond fb gage d os 39 42 SYSSLA 597 32 Nous avons supposé en moyenne w égal a 59? 32. Le coefficient d'induction des barreaux de fer doux a eteé déterminé au moyen d'un aimant auxiliaire, en operant de la manieére décrite par LAMONT. Cette opération a été faite deux fois, en sept.—nov. 1883, par M. TimBERG, et en sept. 1888, par nous-méme. M. TIMBERG a trouvé a = 0,2004 a une température de 5”; en ramenant V'observation a 15” centigrades, le coefficient de température supposé égal a 0,000554, on a pour valeur du coefficient dinduction des barreaux de fer doux: Selon Ma TbRMiBER Gös. seas oo se ce AR SEE RO REN 0,2015 SÖKA OVISS mssossrusros ss 0,2022 En prenant la moyenne des valeurs de a a ces deux époques, on a comme coefficient moyen d'induction des barreaux: 0,2019. La variation dw est donnée par la difference des lectures faites a F'unifilaire avec barreaux de fer doux et au déclinométre. La correction de la température, exprimée en minutes d'arc sera tang & ar OP") sin I ( o) Si Pon appelle & la valeur en minutes d'une division de Féchelle, et que le déplace- 1 > ment soit de » divisions, les variations de Finclinaison seront fournies par la relation CO SKOICO SKE ÖT Se es ST 1", en négligeant le deuxieme terme trés petit (1e coefficient de ce terme étant inférieur å 0',000002). En portant dans cette formule, les quantités connues, on a I =1, — 0183 [n + 4978 (T — 15), en appelant I, la valeur de I qui correspond au point zéro de Féchelle et a la tempé- rature d'origine 15? C.'). La valeur de I, s'obtient en déterminant a un moment quelconque une valeur de linclinaison et en lisant les indications correspondantes de Yunifilaire a barreaux de fer doux, qui fournira n. Le tableau suivant donne les valeurs trouvées pour I”): 1) Nous avons mis le signe + devant le terme en T, puisque les lectures croissantes correspondent å une intensité verticale décroissante. ?) Ces nombres ne s'accordent pas suffisamment entre eux å cause d'une forte perturbation magnétique survenue pendant les observations du 22 juin: de 22 a 3" du soir, l'inclinaison diminuait de plus de 10". KONGL. SV. VET. AKADEMIENS HANDLINGAR. BAND. 23. N:o 6. Si Date. I, Aiguille. 22. Juba MG omcrsoco ses KÖRDE 1 > SR RRENO ER (ÖREN ATS 2 28 > äre, IE amen klo odd (02 1 Si Ton fait la moyenne des nombres obtenus, on trouve 70” 53',2. C'est en nous servant de cette valeur que nous avons calculé le tableau de Finclinaison. Ce tableau å une forme analogue a celui de la déclinaison. Comme pour celui-ci nous n'avons porté dans les colonnes que les minutes, les degrés ayant été constants (70). Déclinaison. 1886. (Déclinométre.) IDE 2 soc Heure Heure Heure Date. ISIN Décl. SME Décl. DOME Décl local. local. local. Julle törer) söt PReReNet Ne — — 2501 16',6 — — PNL Lf er fee 3 fat KANE) Gr3Dr INGA 2 16 16,1 ör: Öm T,9 ERS (SAR SSR ee 8 40 3,0 213 14,4 812 28,2 FINER NKI LD = — 2.10 15,45 323 10,8 HETEN TIN rr — — 2 8 14,2 323 4,3 SAR 321 6,4 236 11,43 315 7,0 DE NG Säg 815 4,7 2 30 11 ,4 320 7,9 ELO FRIN a sas - — 2 8 17,5 8 14 —0,6 35 [ERNER 325 2,8 2 14 10,4 316 7,9 ars 814 12,6 155 12,2 — — PN (in be EE 844 5,5 2 14,5 — — 2 EAA RR RA = — 143 135 EDT De NT BA res rr 855 4,4 210 14,4 — = ND be vr 326 256 2 22 15,3 735 iIfs2 add ia 4 85 EE — -- 2 10 13,4 — — OPERA PA 910 3,9 3 14 16,0 740 De FIG SNNIRETAA 3 55 2,3 2 38 10,1 7 32 (852 SY: [() NRA JERD 3,5 2 20 13,9 - — BYE LSE FSE 318 DÅ 2 JA -— — SING] AS rn i rn — — 2 54 11,6 — — [ORSA — -— 130 12:58 — — Er fejst ESS ES FOTEN 338 5,4 — — — — 20 INST AAENE 312 3,9 2 11 10,8 — — ZP SRS AL LEE Gel 4,2 = = = — SA SETTEIRASSEEN SR 2,9 2 28 1271 7.10 6,4 2 20 rr 7.15 1,6 — — — = PINS OR Erp ra DU 2,4 220 SJ el 5,6 SEP a do Ra 353 6,9 EDS UNO — — SNRA LESS SSA KS -- — 2 49 12,0 — — I HR an an oro 3 10 3,0 2 15 1274 (Fi 3,9 » UFA SA000AS I KON ERTARN 912 il 2:50 12,6 = = STOR RT BN Ben — = 2 45 UVA D 43 H,3 på INR Lenert bt berg od I 25 3,5 2 44 14,5 — — Moyennes SkaDr 41 nl 1352 OHOR usd 38 V. CARLHEIM-GYLLENSKÖLD, DÉTERMIN. MAGNETIQUES DANS LA SUEDE MERID. Composante horizontale. 1886. (Unifilaire avec déflecteurs.) Ia =0M0so0 Heure Heure Heure Date. LEN H AN TG H T. M. H local. local. local. | Ku ilTe bjäller2SEE SNES NAS — — Sn 264 — — OATISTIR ERA FIA S35r 218 2 16 236 NRO 267 RnB Aga 3 40 227 2 13 233 3812 216 | bv [PTE NASAS Ler, — = 2 10 221 3 23 280 1 (REA AR SR ONA Sot = -= 2 8 216 3 23 278 133044 ARE fr 321 238 2 36 233 315 252 AD mesost 315 236 2.30 215 38 20 253 FS [15 ERE OR MT I RE = — 2 251 8 14 271 Ps ER Tee EN 3 25 222 2 14 211 8 16 261 VR vores 3 14 197 1.55 220 — — AR KLAR a 2 8 44 215 2 V 244 — — 2 FRE LVAN — = 143 207 7 57 256 2 BOLT 855 215 2 10 233 — — AOUDER =: ===> KT 3 26 208 2 22 241 735 249 SR SERIER ME TORA = — 2 10 240 = — » 8 Ör end 9 10 229 3 14 222 740 254 Önos annen 355 211 2 38 221 7 32 245 3 ylQIRE Re 95 214 2 20 245 = = STEL 8 är Eg 318 233 2 3 271 = = STA AE Ae = = 2 54 236 = = FJ | FRA TERAREN — — 1 30 209 = = FYR I op EES 338 202 = — = = SETS ES SCREEN ERAN 8 12 226 2 11 237 = = FORS LANE RS 9 4 225 — — — = FJÄRR 2 ESSEN SNES 3 17 208 2 28 237 7 10 233 FL SEAN ENE 7.15 235 — — = = 3 PRO sas or ; 38 7 231 2 25 253 3 2057 Septy ES SAN 853 209 158 202 = = DERE a (RER SERA SAR = — 2 49 231 = =— SUN [AEA ETS NSR ANNE. 8 10 215 2 15 238 6 17 244 Fr [ER SETS SER re 9 12 230 2 50 230 = = Faa (SSE SES EAA — — 2 45 242 D 43 2057 TA RR 9 25 239 2 44 268 = = Moyennes S30r 221 221” 235 ÖR 255 Les derniéres lignes des tableaux précédents renferment les moyennes des divers elé- ments magnétiques a Upsal pour les heures suivantes: 8"35” du matin, 2"21” et 8"5” du soir. Si on suppose que la variation diurne est la méme å Upsal et å Pawlowsk, et que des valeurs moyennes pour une certaine heure å Upsal, on retranche la variation correspon- dante relevée å Pawlowsk, on aura la moyenne diurne des éléments magnétiques å Upsal. En appliquant cette méthode aux moyennes des diverses heures de la journée on aurait å peu pråés le méme résultat, si les nombres qui représentent la variation diurne a Paw- lowsk peuvent vraiment étre appliqués åa la Suede. KONGL. SV. VET. AKADEMIENS HANDLINGAR. BAND. 23. N:0 6. 39 Inclinaison. 1886. (Unifilaire å barreaux de fer doux.) INS TORRE Heure Heure Heure Date. T. M. I LIM: I TIM: I local. : local. local. SJU] 1e tiders — — 2307 53,1 — -— SKÅNE DEE EAT UNG ST BR3Dr DU 2 16 HI, Sign 48'.9 Fördel SA RSAS AN AN 8 40 DD.,9 213 D4 4 8 12 56 ,1 HAT ARS RAS URES — — 2 10 54,8 Br23 50 ,4 FR ASEAS SEN — — | 20S 57,5 8 23 521,2 SFS EDR SVIT 8 21 55,5 236 55,8 815 53,6 oj spå Dre race 10 815 35,3 2.30 55,5 8 20 53,2 SL Or NOR ga dan — — 2 8 53,5 8 14 SIT NR RR Sn 325 54,0 2 14 4,3 8 16 48,6 P2 SES NEN 8 14 54,9 1455 52,8 — — FASS HENRNSESIRSE 8 44 56 ,0 (dd D2,1 — — DERA JAS ERE SATA SS RER — — 143 57,6 UL 53,3 SALkOML NI NTA 8 55 57,1 2 10 53,8 = — SATT ty Yo sat Fe ers pl 8 26 56 ,9 2.22 53,0 7:35 521,2 Fy Ver [RER ESSIN IEEE — — 2 10 54,0 — — AE (yo EA ed — — 3 14 56 ,7 7 40 HSpd DD. Py SA EE 8 56 DU si 2 38 54,8 32 52,5 Ör Or RSA ERS 56,6 2 20 52,9 — — 300112 ESR REIKOKSSYNEET 8 8 18 HOK 2 3 DOLT — -— MILAN 10 Br = — 2 54 56 ,4 = — rg: TOLE Byberg lt — -- 130 Bild,S = — ”JINSR (OJ ESKE SE STRESSAS 838 57,6 — — — — 20 EE 812 54,8 2 11 53,4 -— — EON Si ge SNR 0 äl 55,6 — — — — STA Sr rs) fe SKL 58,4 2 28 54,8 7 10 50,3 Öm, Vs 716 55,0 =S — -— — SPA LILL 0 AR] SAR DUK 2 20 54,9 712 55,1 Septyr iden BA [dre 3:53 d1,3 158 52,9 — — Tpl LESS ERS EEE — — 2 49 55,7 — — 3 0 ot rrEEOS 810 57,5 215 55,5 6 17 55,2 SVT ESIRA RES LASS 92 62,0 2 50 59,7 — — SFR] Oe EAA ANAL rr — — 2 45 61,4 5 43 60,3 SKOL IOR BNP RA st 9 25 61,6 2 44 D7,9 — — Moyennes ereb 56',8 202 54',9 GKS HI, En opérant de cette facon nous avons obtenu les résultats suivants”): 1) L'annuaire de V'Observatoire de Pawlowsk ne donnant pas directement les variations de VF'inclinaison I, on a calculé les variations de cet élément au moyen des relations Z HdZ — ZdH 100000 H , dl = , t = 208k H? 3 Z? sin 1' Z et H et leurs variations étant fournis par les tableaux du bifilaire et de la balance. 40 V. CARLHEIM-GYLLENSKÖLD, DETERMIN. MAGNETIQUES DANS LA SUEDE MERID. Valeurs moyennes des édeéments magnéetiques u Upsal pour juill.—sept. 1886. Composante Moyenne diurne déduite Déclinaison. OT GRIG Inclinaison. de Y'observation de 835" du matin....cccoccmccmm.. 86,8 0,16235 70? 56,0 28 DI ON DÖM oråosonnonerien 3 (3 0,16239 70 54,4 Fö SER ANRE a AE I eg 8 83 0,16241 0 ES IN OVE SSE ÖRE 0,16238 70? 54',8 Les résultats de cette comparaison sont assez satisfaisants pour prouver que les variations diurnes des elements magnétiques sont du méme ordre pour les deux localités”"). Chacune des mesures absolues faites en campagne, déclinaison, inclinaison, compo- sante horizontale, a éte corrigée respectivement de la variation diurne de ces éleéments, d'aprés les indications qui précédent. Cette méthode ne saurait donner des résultats exacts que dans le cas ou il n'existe pas de perturbations. Dans la réalité ce cas se présente rarement, et les nombres horaires relevés a chaque jour sécartent notablement de la moyenne mensuelle correspondante. Chaque fois que les observations se présentent ainsi, on est en face d'une perturbation; on obtiendra alors une valeur s'écartant d'autant plus de la vérité que F'agitation accusée par les magnétographes a été plus forte. Mais si, d'une part, on établit, pour l'instant précis de FTobservation faite en cam- pagne, la difference entre la vraie valeur des eléments magnétiques et leur valeur moyenne; et que, d'autre part, on retranche cette difference de la valeur obsérvée et corrigée de la variation diurne, on obtiendra indirectement, avec une grande approximation, les moyennes a peu prés indépendantes des variations. 'Toutefois, les résultats déduits de cette méthode ne sauraient avoir le degré de précision que peut donner la comparaison directe”). | Pour rendre plus exacte la comparaison de mes observations avec les variations, ja cherché å diminuer autant que possible la durée des opérations: une observation doscil- lation comprenant trois séries de 10 observations chacune, dure 10”, une série complete de déviations avec l'aimant ou avec les barreaux de fer doux comporte 20”, une obser- vation avec la boussole d'inelinaison, 45”. 1) Pour YV'inclinaison, les nombres qu'on a déduits des observations du matin et du soir different de plus de 2. Ce résultat ne surprendra pas; en effet, I'appareil qui a servi å mesurer les variations de V'inclinaison ne comporte pas la méme précision que celle des autres éléments magnétiques. Mais comme V'écart signalé diminue d'une maniere notable quand on fait la correction de la variation diurne, je nar pas eru pouvoir omettre la cor- rection des variations, pas méme pour cet élément. 2?) La méthode dont nous nous sommes servi permet d'obtenir les variations de la composante avec une approximation moyenne de 0,00009 (C. G.S.) et celle de la déclinaison et de VFinclinaison å environ 2 prés. Dans des cas exceptionnels, les divergences entre les valeurs calculées et observées s'élevent å 0,00055 de la com- posante, 19',4 de la déclinaison et 7',2 de Vinclinaison. KONGL. SV. VET. AKADEMIENS HANDLINGAR. BAND. 23. N:O 6. 41 CHAPITRE II. Détails des observations. Les opérations ont éte effectuées dans 58 stations suivant Tordre que voici: Upsal, Stockholm, Södertelje, Trosa, Hänö, Hagstugan, Dalbyö, Kolholmen, Söderköping, Nors- holm, Skärkind, Björsäter, Åtvidaberg, Falerum, Nelhammar, Gamleby, Vestervik, Idö, Ankarsrum, Tuna, Mörlunda, Bohult, sksrshanun Mönsterås, Sandviken, Alfvidsjöbodar, Borgholm, Kalmar, Värnanäs, Ekenäs, Mörbylånga, Trekanten, Nybro, Orrefors, Målerås, Säfsjöström, Lessebo, Åryd, Emmaboda, Holmsjö, Spjutsbygd, Thorskors, Lyckeby, Karls- krona, Ronneby, Lindaskär, Karlshamn, Hemsjö, Ålshult, Torne, Landala Hvetlanda, Tranås, Norra Vi, Asby Sand, Aneby, Viredaholm, Assjö. Les observations ne sont incomplétes que pour quatre stations, savoir: Torne, ou Pétat du temps n'a pas permis de mesurer la déclinaison; Hagstugan, Kolholmen et Sand- viken, ou je nar malheureusement pu m'arréter que peu de temps. Pour les 34 autres stations, les observations sont complétes, c'est-a-dire qu'elles comprennent la déclinaison, la composante horizontale et Finclinaison. Dans les tableaux qui suivent, les stations ont été classées d'aprés Fordre alpha- bétique. Leurs coordonnées géographiques sont déduites de la carte de VEtat-major. $Les longitudes sont comptées a partir du méridien de Greenwich, FObservatoire de Stockholm est situé a 187330" E. de Greenwich; les altitudes des gares sont extraites du Manuel des Ingénieurs, de M. ÖscAR LUNDBERG”). Une partie des expériences, surtout celles qui sont relativement a VF'intensité, ont presque toujours été répétées en plusieurs points distincts pour la méme station. Pour faciliter aux voyageurs, qui pourraient dans un avenir plus ou moins éloigné visiter ces contrées, la comparaison de leurs observations avec les nötres, jail eru devoir fixer avec précision T'endroit ou chaque mesure a été faite. Les renseignements détaillés donnés dans ce qui suit, permettront, jespeére, de retrouver exactement les divers points ou ont été effectuées nos déterminations, et de voir si la position des masses perturba- trices change avec le temps. 1) OSCAR LUNDBERG, Åfvägningsbok, Malmö 1888. K. Sv. Vet. Akad. Handl. Band. 23. N:o 6. 6 42 V. CARLHEIM-GYLLENSKÖLD, DETERMIN. MAGNE'TIQUES DANS LA SURDE MERID. I. — Alfvidsjöbodar. 5 aott. Les expériences ont été faites prés de la route conduisant å Sandvik. Te trépied a été installé en trois points: 1” å 115” au sud du möle, au centre d'une ancienne »émoulerie> (slipqvarn); 2” åa 85m au sud de la station précédente; 3” å 70" au nord de la méme station pres d'une source. Altitude Om. Les résultats obtenus sont les suivants: D. H. I. ; å 0,16820] IPfemiererstablOM. sis Bbosudee RA A = i: » 0,16831 — 0,16842/ å 5 0,16810 Te UxXICME ita blOMps Ess soon ooo oo SA ASSA EE ER -— ; ; 0,16820 — 0,16829 0,16825 Troisieme Istatiomu 4. -—sstepglvr bl ra tsgborket 11” 22',7 0,16822; 0,16832 69” 46',0 RE) Moyennes..s få ooo 10 RE 0,16828 69” 46',0 Les expériences faites å Alfvidsjöbodar le 5 aott n'accusent aucune influence locale du sol. II: — Aneby. 12 septembre. Les observations ont été faites å l'est de la voie ferrée et de Svartån, sur la route de Katrineholm. Le trépied a été installé cn trois endroits: 192 au point de bifurcation des routes de Bredestad et de Katrineholm; 22 å 130" plus loin vers F'est au point ov la route tourne å gauche: 32 å 80m encore plus loin vers le nord, quelques metres å P'est de la route, sur un sentier dans le bois de sapin. Altitude 219m; Les expérlences ont été tres difficiles å cause du vent qui soufflait avec force. Les observations out donné les résultats suivants: D. H. I. ; E 0,16635 IPremieret'statronit..rsstregk LER SIE Tan = ; 0,16629 == 0,16623 0,16613 ID GUXICMe-NStatlONE= 333=2e- LSE STNE ANAR BESS 232,5 0,16593; 0,16604 70134 , , 0,16605 Så Ö 0,16567 :PTOISLEMe-Sta bl E- son a SSA AR SRS RNE — ; 0,16568 — 0,16568 Moyennes...ooooooooo----- 8 32,5 0,16600 70” 13',4 Mi i) » III. — Ankarsrum. 30—31 juillet. Les expériences ont été faites au nord de la voie ferrée de Vestervik å Hultsfred, prés de la route con- duisant å Tjursbo. Le trépied a été installé en trois points situés å 235m å l'est du croisement de la ligne KONGL. SV. VET. AKADEMIENS HANDLINGAR. BAND. 23. N:o 6. 43 ferrée et de la route: 192 å 35” au nord de la route, prés de V'ancien cimetiere des cholériques; 292 å 5" au nord de la route; 32 å 40m au sud de la méme route, 85" au nord de la voie ferrée. Altitude: 61, Voici les résultats obtenus: D. Hå 15 SÖN PBrem10ren.stationtess Fösap börs 9” 46',6 MHNHEGA 0,15952 70”48',6 ER 0,15954 ID EUxICMe=Stal10 ME ss ste SeSn SR GENE ANI SEN VS gj Käre Ear — — 0,15923 = 0,15809 HNOTSTS Mm 718 ta ti Ons RAR SEA KASSE a 939,0 0,15822; 0,15804 70 55,0 NE IMioyennestesss. Sr een 9” 42',8 0,15893 70” 51',8 T'écart constaté å la troisieme station révele Finfluence de masses perturbatrices, qui peuvent étre attribuées aux roches du sol (granit talcaire contenant du fer oxydulé). IV. — Asby Sand. 11 septembre. Les observations ont été faites preés du chemin particulier conduisant au pont d'Asby Sand. Le pieds des appareils a été installé en quatre points: 19 å 120" å F'ouest de la boutique de M. Jacobsson, quelques métres au sud de la route d'Asby, sur un sentier conduisant å Lid; 292 å 155" å F'ouest du premier point, å 15” au sud de la route, sur un sentier conduisant au champ cultivé (»lycka») de Sandstugan; 32 å 110" au nord de la route, å 85” au nord-ouest du premier point, sur le chemin conduisant å Sandstugan; 492 å 90" plus loin vers le nord, sur le méme chemin. Altitude: 146". D. 16 IBTe MIC TEN Star ODER ENE SAR SS AT EE Ren TERS SEO — 0, nonan 0,16346 — 0,16349 IN SUxTEMm Ckstallo nesss: SkLo so ae ASEA ONE TE — 0, EN 0,16322 — 0,16319 0,16288 Br O1STCIM ej4S Ga tLO Nee SAS ee AA EE ER HOF8KSNEN 0258] 0,16277 70” 40',8 0,16285 0,16368 QVUatr Cm EMS ba t10 TE see SR KE SE ON ER — 0 1000] 0,16368 — 0,16367 IMioy enn e 5 Sossar 10” 8',2 0,16328 70” 40',8 V. — Assjö. 17—18 septembre. Le presbytere d'Assjö est situé å 105m environ å Vest de la gare d'Aneby, au bord septentrional du lac Assjön. Les observations ont été faites prés de la route de Aneby å Askeryd. Le pied des appareils a été in- stallé en quatre points: 12 å 20" å F'ouest de V'avenue du presbytere, å 5" au sud-est de la route, å 10" du bord du lac; 22 sur une allée sablée dans le jardin, å 155” au nord-est du point précédent, å 20" du båtiment 44 -V. CARLHBIM-GYLLENSKÖLD, DETERMIN. MAGNETIQUES DANS LA SUEDE MERID. principal du presbytere; 39 å 125" au nord-ouest de Pavenue, å 105" au nord-ouest du premier point; 49 å 155" au sud-est de l'avenue, en face de VF'avenue de la ferme dAssjö. Altitude: 252". On a trouvé: D. H. I. 5 a 3 SL 0,16666) — NS o ARS TNSNA ENAUON «ocoserpkeruessocest sor Sorsgcocssdsos 7 31,9 0.16 i 0,16663 70” 21',5 ),16659 0,16535 D) euxLO Mess tabl OT ss- == Sa SENSE STR 8 35,1 0,16509; 0,16514 70 29,1 NS) Fd ; 0,16611 IBrOTSTÖ mm e5:S ta 61O TESEN RN = Z 0,16601 = 0,16591 : : 0,16590 (EAMABNENTG: BIEN oosocorssscsoosocrssbdbsrEss-Trssösss = OCR EE 0,16590 = 2 95 IVO en CS jess REAR SN 0,16592 70” 25,3 Les observations de ces quatre stations offrent des anomalies tres tranchées, dues å V'influence particuliere du sol. La premiere station est située å 4m de distance d'une roche plate de granit rouge; des blocs de méme espece se trouvaient aux environs du troisieme pointl!). En examinant un échantillon du granit, en le rappro- chant de V'aimant mobile de la boussole, j'ai reconnu qwil était fortement attirant. VI. — Björsäter. 21—22 juillet. Les observations ont été faites å lV'est de la ligne ferrée de Norsholm aå Vestervik, sur la route de Rkhult å Péglise de Björsäter. Je me snis établi en trois points: 12 å 245" au nord-nord-est de la gare, pres d'un poteau, portant le nom de Klacketorp; 22 å 155m au sud de la station précédente dans une prairie, prés d'un échalier; 39 å 100” au sud de la gare, quelques metres au nord d'une barrigre au contour de la route conduisant å Péglise de Björsäter. Le ciel étant tres nuageux dans la matinée du 22 juillet, ce n'est qwå travers les nuages minces et sans le secours du verre rouge que jai pu faire deux pointés de V'astre. Les observations ont donné les résultats suivants: D. H. I. : : 0,16617 I2RGnnLIE SIELWON sccod SvosssssrsLBISorssIsssJs]ospsdsscoN = : s 0,16613 = 0,16608 0,16371 Ye UxIe me: IStablO lies = reser RE SA SSA 9” 256 0,16354; 0,16358 70” 18',8 0,16350 ESO OR : 0,16401 INRE: SIOLON oc ssss ts osten nos as ot DESSAS — 0,16039 — 0,16045 0,16044 0,16051 IDE UXTEM EIS lå bl ONE reas ler Se de Ert 8 55',0 0,16026) 0,16032 70” 34',8 CR 0,16022 0,16050] 0,16059 = (ÖMG0G RR ITROTSLÖM CinS VALL ONAS =E che eft so on osant — QUANTÖm EI Stall ONES pr Nb dose E ss — — 0,16132 — IMOYENNeSE a oro cs sa B” 55,0 0,16066 70” 34',8 48 — V. CARLHEIM-GYLLENSKÖLD, DETERMIN. MAGNETIQUES DANS LA SUBDE MÉRID. La vallée d'Ukna, ov est situé Falerum, court du nord-nord-ouest au sud-sud-est. Les deux premieres stations sont situées sur le versant nord-est des montagnes qui passent å 50" de distance au sud-ouest; micaschiste talcaire, contenant du fer oxydulé. XIII. — Gamleby. 25—26 juillet. T”emplacement a été choisi au nord-est du bourg, prés de la route conduisant å Ed et å Lofta. Le pied des appareils a été installé en deux points preés d'un échalier qui passe un peu au sud du chemin: 19 å 80=m au sud-ouest du pont en pierre jeté sur la route, å 210" au sud-ouest d'une maisonnette de garde-barriere: 22 å 80m au sud-ouest du point précédent. Altitude: Om, On a obtenu les résultats suivants: D. H. I. 0,16258 el 0,16284/1 Önsane) IPrem1eTENS ba COM sense sate NAKEN SAR SE NNE NA 10” 10',2 6275 70 12,1 :) , 0,16189 DEUXIE ME Stall OM === 62 Sheer Ana SEE Er SANN — 0,16197 — 0,16205 INGYGNIE-oss-ss5oosssssecs 10” 10',2 0,16236 70 12,1 XIV. — Hagstugan. 9 juillet. En allant de Hänö å Dalbyö j'ai fait une halte å Hagstugan, petit torp dépendant du chåteau de Ture- holm, non loin de Trosa. Le trépied a été installé preés d'un petit pont en bois. Altitude: Om. Voici le résultat: H. 0,16156 | 016045: 0,16141]/ XV. — Hemsjö. 4 septembre. Les expériences ont été faites åa l'ouest de la ligne ferrée de Vislanda å Karlshamn, sur la route conduisant å Hemsjöhult. L'instrument a été établi en trois points: 12 å 15" au sud-ouest du point de bifurcation des routes de Hemsjöhult et Holje; 22 å 65" au sud-sud-est de la route, å 80" aå P'est-sud-est du premier point; le treépied était placé dans un champ de blé sur un terrain turbeux; 32 åa 100" å Flest du premier point, å 250" environ å Pouest-sud-ouest de la gare. Altitude: 85". Les résultats obtenus sont les suivants: KONGL. SV. VET. AKADRMIENS HANDLINGAR. BAND. 23. N:0O 6. 49 D. H. IG 0,16773 Bremicre; stallonj. a-gps foo godo noocesssscr 9 45,5 0,16762> 0,16766 69” 25',8 0,16763 oreal 0,16787 == — 0,16812 = 0,16788 69” 25,8 Deuxieme station Troisieéme station XVI. — Holmsjö. 20 aott. Les observations ont été faites å l'est de la gare, sur la route de Sjötorp. Le trépied a été installé en trois points: 192 å 25" å Pest de la laiterie de Holmsjö, en face d'un torp dépendant de Sjötorp; 292 åa 40m au sud de la route, sur le bord méme du lac Sillhöfdingen; 392 å 70" de la rive, juste au nord du point précédent, preés d'une maison nouvellement construite, dans un bois de bouleaux. Altitude: 93". Les observations ont donné les résultats suivants: 0,17186 å : 0,17189 RT MICKES LA I ONES See sö SE AN ere, JE DA Se aa — : 0,17188 — 0, FR 0,17192 0,17195 0,17200 0,17200 Ö JG ÖR ÖNT204 9 - 69” 2,4 ON 0,17215 ID EUxTCM ES tall OM st. sosoosossessisoren Folsksetds Assa TORA9NS Sa Ö 0,17126 TRGKTGTNG SOON soc -nsocs goes — / I 0,17128 — 0,17130/ INIOVGINEeossrosoooocnno 10” 49',3 0,17173 69” 2',4 Les résultats obtenus aux deux premiéres stations concordent absolument entre eux. XVII. — Hvetlanda. 6 septembre. Les observations ont été faites au nord du bourg, prés du chemin conduisant å Mogärde; je me suis établi en trois points: 12 å 110" de la route de Hvetlanda å Repperda; 2? å 150" au nord-est de ce point, 10" au sud du pont jeté sur le canal qui forme le lit de la riviere de Hvetlanda, affluent de Emmån, a quel- ques métres de la rive droite du canal; 32 å 120" au sud-est du point précédent, å 30" å V'ouest du canal, å 100" å Pest de la premiere station. Altitude: 184. Les résultats obtenus sont les suivants: K. Sv. Vet. Akad. Handlingar. Band. 23. N:o 6. u 50 V. CARLHEIM-GYLLENSKÖLD, DÉETERMIN. MAGNÉTIQUES DANS LA SUEDE MÉRID. ID) 1äl, I. 0,16757 Bremiere! stationmfsölt a safari) og 846,3 0,16755>; 0,16758 69'35',5 0,16762 4 . 0,16272 INARENDS. MEON FEM RR | 0,16034 70”45',2 0,16026 [Mio yi ene Sr RE ÖRE22 0,16052 70” 45',2 XIX. — Idö. 29 juillet. Tile de Idö est située dans le Skärgård a 105m environ au sud-est de Vestervik. Les observations ont été faites å V'est du hameau de pilotes, au bord méme de la Baltique, en trois points: 12 å 40m au sud du port pour les bateaux, å 15” de la plage, pres d'un échalier; 22 åa 80" au nord-ouest de la station précédente, sur le sentier conduisant au hameau; 39 å 35" åa Pouest-sud-ouest de la méme station, dans F'angle formé par deux échaliers. Altitude: O”. Le vent frais de sud-ouest fait balancer V'aimant pendant les observations d'oscillations. Les résultats obtenus sont les suivants: BAND. 23. KONGL. SV. VET. AKADEMIENS HANDLINGAR. N:O D. H. 0,16617 IRXxe MIC Nesta (LONA Sc SET a Lan IRA 0,16629; 0,16625 JES 0,167821 6. 69” 54,1 DeuxTCMe” sta rLOnLAd. LE. AA DI Bl Hl — 0,16781 0,16779) HIT O1S1C IM Gk4S ba tLO TN sees ge kd SE NA AN SE = TI 0,16544 Mioyennes--225mgan mia = IEMIGT 0,16650 697-541 Les observations faites å Idö le 29 juwllet accusent des influences locales tres importantes aux deux der- nieéres stations. XX. — Kalmar. 7 aott. L'emplacement a été choisi sur I'ilot appelé Ballastholmen. Les observations ont été faites en deux points: 1? sur le bord méme du détroit de Kalmar dans le prolongement du pont et å 45” au sud-ouest du point ter- minus de la voie ferrée particuliere qui aboutit aux magasins au bord de I'eau; 22 station précédente. Altitude: Om, Les observations ont été difficiles å cause du vent qui soufflait avec force. Voici les résultats obtenus: D; ETS 7: ö 0,17013 IBTeMICreNSlALlO NIE Soto besnacs bosse ne dess Sed Aboa BHS ruONen 0,17016 0,1 7019) IDeuxieme, station —-.-.....-----.HAMHORIA HR — — 0,16967 a 30m au sud-ouest de la 16 69” 25'1 0,16992 XXL — Karlshamn. 3 septembre. 69” 25,1 Les observations ont été faites dans la partie nord de la ville, pres du chemin conduisant å Asarum. Le pied des appareils a été installé en deux points: 19 å 15" au nord-est de la riviere Mie å, å 25m au nord-ouest de la rue Norra Strandgatan, preés du pont jeté sur la rue; 22 å 55" au nord-est du point pré- cédent, 10" au sud-ouest de la route d'Asarum. Altitude: 3". Les résultats obtenus sont les suivants: D. TT - ö 0,17230 RNE CÖTEMS Tatl O MIG 56 poser sa E Fog SA EE 2 | 0,17230 0,17229) 0,17327 0,17331; 0,17329 kon 68” 49,2 IM! Oy EXT 5 SN ELO 0,17280 La valeur de la composante est legerement altérée par l'influence locale du sol; un grise sest montré faiblement attirant. 68” 49',2 échantillon de la terre 2 V. CARLHEIM-GYLLENSKÖLD, DETERMIN. MAGNETIQUES DANS LA SUEDE MERID. XXIL — Karlskrona. 24 aout. Les expériences ont été faites au nord de la ville dans un parc appelé Nya planteringen, non loin de Tyska Bryggaregården, preés du chemin conduisant å Blåporten. Je me suis installé cn trois poiuts: 19 å 10m au sud-ouest du chemin sur le bord méme de VFeau; 22 å 65" plus loin vers le sud-ouest, å 10" de la rive; 39 å 85m å l'est-nord-est du premier point, pres d'un embarcadére. Altitude: Om, Une observation complete de la composante horizontale a été faite å la premiere station, mais jail då rejeter les observations «doscillations, rendues tres difficiles par un vent frais qui faisait balancer V'aimant, en rendant irrégulier le décrement d'amplitude. Les observations ont donné les résultats suivants: D. H. IM and Premiere stäbiOT se -t eu sr sb ocs es ssd ERA SE Salas Ongiig OG OA : : 0,17124 TD) eUXI CDA EärS bab 0 IgE. 2 Vona pA Be Sn a SR AA — : | 0,17108 — 0,17092 NN / 0,17203 IIrOTSICIM e"/StatlO Me... cgss soc sg EEE IIS — / 0,17179 = 0,17154 IMO. enT1 esse Ron 97153 0,17135 69” 5',2 XXIII. — Kolholmen. 10 juillet. Petit ilot dépendant de Dalbyö, å 1500" environ au nord-est du chåteau. Je me suis établi å 30" en- viron de la rive ouest de l'ile, en face d'une cabane de pécheur, dépendant de Grönsö. Altitude: Om. Méme terrain qu'å Hänö. On a trouvé: H. 0,16191 0,16192. FLN g XXIV. — Lannaskede brunn. 6 septembre. Les expériences ont été faites au nord de la voie ferrée de Säfsjö å Hvetlanda, sur le chemin privé con- duisant de la gare å la route de Säfsjö å Lannaskede. Je me suis installé en trois points: 19 å 430=m de la gare, å 10" au nord-est d'un poteau de grille; 22 å 245" plus loin vers le nord-est, å 5” d'une grille; 32 å 85" å Pest du point précédent, au point de bifurcation des routes conduisant å Lannaskede brunn et å Hvetlanda. Altitude: 229m. Terrain tourbeux å la premiere station. La déclinaison a été mesurée å la premiere station, å deux reprises différentes. Une premiere détermi- nation avait d'abord été faite le matin, exactement au méme point; mais, dans l'impossibilité d'observer le soleil, on avalt då se borner å viser la mire (un poteau de barrieére, situé å 231" å l'est-nord-est). Les observations x KONGL. SV. VET. AKADEMIENS HANDLINGAR. BAND. 23. N:O 6. 53 du soir ayant permis de déterminer V'azimut de ce repere, on a pu tirer parti des observations du matin qui conduisent å pew pres au méme résultat. Les observations ont donné les résultats suivants: D. H. 115 ON BS 2 NEG OMIK01615 ff SOL 8 30,9 I 0,17060 0,17058 Premiere; Statlöll Josuccs. moss ee sossar | 0,17062 69” 10',8 0,171691 Deuxieéme station Å = AE i 0,17166 0,17168 = a : OFI70 Ar Troisieme station — — z 0,17043 = MER RA tree ER AA 0,17039 IMIOY.CD NES ons 8” 31',9 0,17091 69” 10,8 XXV. — Lessebo. 18 aott. Les expériences ont été faites å l'est de la gare, sur une ancienne moraine, au bord du chemin con- duisant å Kosta et å Hofmantorp. Le pied a été installé en deux points: 12 å 145" de la gare, au contour du sentier conduisant aux Usines de Lessebo; 292 sur le méme chemin, å 110" plus loin vers F'est. Altitude: 151". On a trouvé: D. H. I. 0,17173 IPremaerev stablOMa, > sc ocoocsco stt FASAN 8” 54',6 0,17150 | 0,17162 69” 23,5 0,17106 0,17089 Deuxieme.station sjal: ssfe. LR 2 06 aggregat — PONG 0,17101 — 0,17106 0,17096 0,17109 INIOy Grave se SE Sr 8” 54,6 0,17132 69” 23',5 XXVI. — Lindaskär. 1"" septembre. T'ilot de Lindaskär est situé dans le Skärgård de Ronneby, å 3£m environ de l'embouchure de Ronnebyån. Les observations ont été faites en deux points: 19 sur le point culminant de V'ilot, preés d'un cairn actuellement démoli; 292 å 40" au nord du point précédent, å 20" de la rive, å 10" å I'est du plus méridional des deux tilleuls qui ont donné leur nom au rocher. Altitude: O”. Roches du sol: granit å fer oxydulé. Voici les résultats obtenus: 10) H. i 2 : A 0,17283 SN Prem ere NS ta I/O Tje Se Rn or ae bea 9” 44”, / | 0,17284 69” 16',2 0,17284 Deuxieéme station = oo 0,17022 — Moyennes....ossssdolooeod 9” 44.5 0,17153 69” 16',2 54 V. CARLHEIM-GYLLENSKÖLD, DETERMIN. MAGNETIQUES DANS LA SUBEDE MÉERID. La composante subit une modification notable par suite des actions locales. La moyenne des deux stations concorde exactement avec celle des déterminations faites aux bains de Ronneby. (La valeur normale de la région est: H = 0,17100). XXVIL — Lyckeby. 23 aott. Je me suis installé sur la montagne å l'est du bourg, å 200" au sud du pont en pierre sur ja riviere de Lyckeby å, pres d'un poteau téléphonique. Altitude: 20" environ. Je n'ai pas répété les observations, estimant que le contröle mutuel des observations å& Lyckeby, å Thors- kors et å Karlskrona pourraient suppléer au contröle local. Les observations ont donné les résultats suivants: D. H. I. 0,16901 8” 24',9 0,16885> 0,16891 69” 211 0,16888 Ce résultat, comparé avec les observations faites aux autres stations de la région et å la valeur calculée de H (0,17107), est trop basse d'environ 0,00200. T'influence particuliére du sol s'ajoute å Paction propre de la terre. Le trépied était installé sur des roches granitiques, contenant du fer oxydulé. XXVIII. — Målerås. 13 aout. Les observations ont été faites au nord-est de -la gare, sur la route de Målerås åa Alstersfors. Le pied a été installé en trois points: 192 å 220" au nord-est de la gare; 22 å 80" plus loin vers le nord-est; 32 å 115m encore plus loin dans la méme direction, au contour du chemin conduisant å la ferme de Målerås. Altitude: 2267. On a obtenu les résultats suivants: D. H. I. 0,17064 Premiere uStatlOMk-=-sscbs oso ess sn es SL SES REEN 9” 20,7 -0,17067> 0,17066 69” 25,3 0,17067 : å 0,17091 Deuxieme: statlol ----------..o--- FO Vpgber oo — 1 | 0,17097 = 0,17102 Troisieme: Stå tlOl-:------.. 2 Cod Fioossss-sMICIURANNE — — 0,17095 — IMoyennes == ee 9” 20',7 0,17086 69” 25,3 XXIX. — Mönsterås. 4 aout. Les expériences ont été faites dans la partie est de la ville, prés de la rue Sjögatan: 19 a 55" åa Fest de la rue, å 90" å Fouest du bureau du port, dans le prolongement de la rue Storgatan; 292 å 300m au sud du point précédent, å 70" au nord du chemin conduisant å Kuggås, å quelques metres å P'est de la rue; 39 å 120m KONGL. SV. VET. AKADEMIENS HANDLINGAR. BAND. 23. N:O 6. 55 au nord du point n? 2, å peu prés å égale distance des deux stations précédentes, å 10" a Fest de la rue, sur le bord méme de la baie. Altitude: Om; De fortes rafales ont rendu tres difficiles les observations å Mönsterås. Les résultats obtenues sont les suivants: D. H. 1. IPremiö rens tall One. Soo dee sad uode sc ee See or PU ENe — OROT TN 0,16791 2 0,16805/ 4 0,16748] : 0,16775) 0,16724 Tri BINKON ooccroboscorosss SEINE LEO 7 59',6 0,167225 0,16729 69? 52',9 0,16742 IMOyenne sees eve VTG 0,16761 69” 52',9 0,16762 —-— NAN. — Mörbylånga. 10 aott. Je me suis installé sur une pelouse au sud du port: 19 å 15" au sud du bureau du port; 22 å 75m 1 plus loin vers le sud, 15" aå Flest d'un moulin å vent. La situation est bien découverte, et le terrain peu accidenté. Altitude: Om. En voici les résultats: iD) H. I. SA : 0,16977 IR eTNT CTS VA CI ONS LEE SER ke NARE In = 0,16981 = 0,16985 0,16943 , je ; ER Tr ; 69” 275,6 ålalgr IN EURIÖM ET Stal Moda soo meet soda se else 9” 38,9 0,16967; 0,16959 620 69 30,6 0,16968 INfOyenn es ESS ee re 9” 38',9 0,16970 Les expériences faites å ces deux stations montrent un accord presque absolu. XXXL — Mörlunda. Nera ont: Les observations ont été faites sur la route de Y'église de Mörlunda å Kristdala. Le pied des appareils a été installé en trois points: 19 å 35" au sud de la route, å 290" å I'ouest du point de croisée de la méme route et de la voie ferrée, dans une prairie naturelle; 29 sur la méme route, å 95" de la voie ferrée; 392 å 155" å Pest de la ligne ferrée, preés d'une petite cabane de paysan. Altitude: 103". Le ciel est resté voilé toute la matinée; toutefois j'ai pu, å travers les nuages et sams le secours du verre rouge, faire quatre observations du soleil. Malgré ces conditions défavorables, les résultats sont tres satisfaisants. Les résultats obtenus sont les suivants: V. CARLHEIM-GYLLENSKÖLD, DETERMIN. MAGNEÉTIQUES DANS LA SUEDE MERID. un [=>] D. H. I. 0,17654] : 0,17658 68” 490 (OSA SUNNE IN ) Premiere fstätiOns. =... oc. TSE ks SANS Sna URL 0,17300] ID SUXICI EC 8batLO NE S=e = Eee 26 SSA ENE Sn — " 0,17300 = 0,17300) FEV ME : 0,17292 Iroisieme: statronse EXV ERSSNSERErR Ar = 4 I 17277 = 0,17261Å IM Oy enn esse SES di 0,17412 68” 49',0 Les écarts observés révelent PFexistence de fortes influences locales, considérables surtout å la premiere station. (Valeur calculée de H =0,16723). Le trépied a été installé sur un terrain sablonneaux, au milieu d'un vaste massif de diorite traversant le granit de la région. XXXIL — Nelhammar. 25 juillet. Les observations de Nelhammar ont eu pour but de contröler celles de Falerum. Les expériences ont été faites å l'ouest de la gare, sur la route de Melby å Tjustad. Le pied a été installé en deux points: 19 au point de bifurcation des routes de Melby, Tjustad et Gerserum, å 50" å Test d'un gros rocher; 29 å 85" au sud du point précédent, å 10" å l'est des roches. Altitude: 17". Le ciel était trés nuageux dans la matinée du 25 juillet; en profitant de quelques éclaircies on a pu prendre quatre pointés du soleil. Voiei les résultats obtenus: D. H. I. 0,16145 é : 5 70” 24,2 ; Premiere station ..ooooooo.---- SANTE ARKA SPANA NEN 10” 15',8 0,16117; 0,16131 i: | 70” 26,0 | 70 27,8 0,16132 0 Deuxiemer station... —-- ter SvD — EE 0,15983 — — 0,15995 Möyennesiau. Bangen pu 10” 15',8 0,16057 70” 26',0 La station de Nelhammar est située dans une région riche en usines de fer, dont nous ne citerons que ceux de Tjustad, å 3Em å Fest, et Stenbro, å 4Em au sud-est. XXXIIEL — Norra Vi. 10 septembre. Les observations ont été faites å V'est du presbyteére sur la route de Norra Vi å Tirserum; le trépied a été installé en trois points. 12 au point de bifurcation des routes de Stora Rödje et Tirserum, au fond d'une petite crique du lac Sommen, appelée Vassviken; 22 å 140" au nord du premier point, pres du débarcadere; 32 å 200m au nord-ouest du premier point. Altitude: 146". Les résultats obtenus sont les suivants: KONGL. SV. VET. AKADEMIENS HANDLINGAR. BAND. 23. N:o 6. 51 D. 15b I 0,16166 Premien: statlon. ns. cKBJR ME seb Smeds ssd tusen 11” 23,4 —0,16232> 0,16207 70" 18',9 0,16223 Så i 0,16278 ID STL SMI EES ba/CLO de rr AE — / I 0,16279 — 0,16280) Bs ; 0,16145 FRÖ TSTC NAC ba ER SE Sr — 7; I OMG — ? 0,16129) Mioyennessak sk ollo TIE286A 0,16208 70” 18',9 Des blocs de granit rouge, contenant du fer oxydulé, entouraient la derniere station. Un céchantillon des roches s'est montré fortement attirant. «Le gravier sur le bord du lac, méme espece de roches. XXXIV. — Norsholm. 18 juillet. Les expériences ont été faites sur la route qui suit le bord sud du Göta kanal: 192 åa 90m å Vest de la ligne ferrée de Norsholm å Vestervik pres de F'écurie des chevaux de poste; 22 å 200" plus loin vers Vest et 7" au sud du bord du canal. Le chemin de fer particulier du port passe å environ 50" au nord. Altitude: 36m, Terrain plat, argile. Le ciel est resté couvert d'un voile de cirrostratus toute la matinée; on a profité de quelques instants favorables pour observer le soleil, å travers la couche nuageuse, sans le secours du verre rouge devant V'oculaire de la lunette. Le vent frais rend un peu incertaines les mesures effectuées a Norsholm le 18 juillet. Les résultats obtenus sont les suivants: D. Jälp I. ö a Å 0,16336 INRE MmITÖLeRS ba blom. Har le ee sned ot oh oe 07 AND | 0,16349 70” 38',6 0,16361 : d 0,16379 Dersatnng SuERöN Assos FR SRS RA — 3 ; | 0,16379 — 0,16379) Mioyenn esse st Se eg 10” 41”,3 0,16364 70” 38',6 XXYXV. — Nybro. 11—12 aout. Les expériences ont été faites å I'ouest du bourg, prés de la route conduisant å Uppbornahult. Le tré- pied a été installé en quatre points: 19 un peu å l'ouest du marché, å 25" au nord du pont jeté sur la route d'Uppbornahult, sur la rive méme de Nybroån; 22 å 65" plus loin vers le N. !/, N.O., dans un petit champ cultivé; 32 å 65" plus loin vers V'ouest; 42 å 15" au sud-sud-est de la deuxieéme station. Altitude: 84", Terrain plat: gravier roulé. De fortes rafales accompagnées de quelques gouttes éparses de pluie, ont interrompu les observations faites å Nybro le 12 aout. Les résultats obtenus sont les suivants: K. Sv. Vet. Akad. Handl. Band. 23. N:o 6. [TA 58 oV. CARLHEIM-GYLLENSKÖLD, DÉTERMIN. MAGNETIQUES DANS LA SUEDE MBRID. D. H. I. Be MC 6109 tä tlO Dir oc oe se SA ARA ATEN NTA 9” 10,0 GEO 0,16807 — 0,16814/ DIS NG, KAO oosdråbondaLLbsosocssssssodgsssrssEA = = 0,16840 = Troisieme station ....--- 1 ER HAE ERNE LÄR SA — — 0,16864 — 0,16839 (IVL HUGG EIEINONN modus sLus oc sbessSTJEstIssLNELSS0> == AN 0,16833 69” 28',7 (Se RA 0,16831 Mio y enn ess= = ce UEsSEsreNe 9” 10',0 0,16836 69” 28,7 Valeur calculée de H = 0,16927. XXYXVIE. — Orrefors. 12, 14 aott. Les expériences ont été faites au sud-ouest de la voie ferrée de Nybro å Säfsjöström, sur le chemin con- duisant å Drottninghult. Je me suis établi en trois points: 19 å 60" de la route de Helleberga å Nybro, å 150" au sud-ouest du quai de la gare; 22 sur le méme chemin, å 65" plus loin vers le sud; 3? å 80m encore plus loin vers le sud. Altitude: 166". Sur une ancienne moraine. Tes résultats obtenus sont les suivants: D. H. I. 0,171 il Premiesnedstationss.- 4 -05reews vr 4 BN So 9” 40',8 0O,17111; 0,17109 68” 19',4 0,171 cl : ; 0,17035 ID EUXTCM 1 )8 ba ULONN och core Ae SA AE SDR NE — & I 0,17038 — 0,1704 of "INrO1STe Mm ex1Sta br ONE == beEAs sk se SSA rare Se — — 0,17115 — MO0yenne8-.-..--n---------- 9” 40',8 0,17087 69” 19,4 T'influence locale se traduit par une diminution de la composante å la deuxieme station. Aux environs des deux dernieres stations se trouvaient des blocs granitiques, contenant une grande proportion de fer oxydulé. Un échantillon des roches attirait faiblement les pöles de Faiguille mobile. XXXVILIL — Oskarshamn. 2 aout. Les expériences ont été faites å V'est de la ville, au-delå du faubourg appelé le Gröndal, å 280" å Fest d'un Atelier de construction, å 610" å Test de la gare, sur le bord de la Baltique. Le trépied a été installé en trois points d'une propriété nommée Sandvik: 19 å 40m au nord-est du chemin conduisant å Kristineberg, å 40" au sud-ouest d'un pont de bateaux; 22 å 85m au nord-ouest du point précédent, sur la pointe d'une langue de terre; 32 å 50" au sud-est du méme point, sur le bord méme du chemin de Kristineberg. Altitude: O». KONGL. SV. VET. AKADEMIENS HANDLINGAR. BAND. 23. N:o 6. 59 Les résultats obtenus sont les suivants: D. H. I. 0,16582 MCS Övadon 0 £',0] 0,16581 70 3,3) RE) PrEMICKE NS UA GLO ae en isl 0,165301 IDE UTIÖM eTStatl 0 mes see TA ae a -— 0,1651 of 0,16521 = = så : 0,16525 KO 1816 e16S tabl Mess ee == : | 0,16526 — — 0,16527 IMION enn esse SEN ae TERS 0,16546 KÖRD I XXXVII — Ronneby brunn. 26, 31 aott. Les expériences ont été faites dans la propriété de la Société des eaux de Ronneby, dans le lit de la rivigre Bonneby å. Le trépied a été installé en trois pomts: 12 sur la terrasse du Pavillon octogone, å 10" au sud d'un ancien trou de sonde; 292 å 20" au sud de la villa n? 4, vers la limite sud de la propriété de la Société des eaux; 32 å 90" au sud de la villa de M. le capitaine von Heidenstam, directeur en chef des bains de Ronneby, å 140" å Pouest du point précédent. Altitude: Om. Les résultats obtenus sont les suivants: DD H. I. 0,16922 : z 3 0,16938 IRKSMTCRENES ba tTO TAS Se LE SE 2 AREA ERA AASR DI KA 9” 40',9 ? | 0,16936/ 0,16931 0,16932 69” 20',4 0,17226 0,17388 0,17379 IMiOY enn € ske SSE 9” 40,9 OMS COR 20K4 VINEO181TÖm EES ba br OMR so SEN SERIEN ER IA — 0,17269 ID ES UXIC MN CIS ba bLO TIER 3 Fr Är År SÄ LA a Ke — 0,17226; 0,17240 — | 0,17384 = La vallée de Ronneby est resserrée entre des montagnes granitiques assez élevées qui la dominent å I'est et å PI'ouest; V'établissement de bains est båti dans la plaine, sur un terrain composé de couches de sable et de boues minérales, contenant du fer oxydulé en forte proportion. Aussi les observations de cette station montrent que les éléments du magnétisme terrestre subissent dans cette région des modifications profondes dues å VPaction propre du sol. Des échantillons de la sable et des boues brunåtres rapprochés des pöles de Yaiguille mobile ont attiré fortement l'aigwille; les boues grises, qui ne contiennent que du fer sulfuré, n'ont montré aucune trace d'attraction magnétique. La moyenne des valeurs observées aux trois stations s'accorde assez bien avec la valeur normale de la région (H = 0,17087). 60 oV. CARLHRIM-GYLLENSKÖLD, DETERMIN. MAGNETIQUES DANS LA SUEDE MERID. XXXIX. — Nandviken. 5 aovt. Sandviken est un petit port situé å peu pres å égale distance de Alfvidsjöbodar et de Borgholm. Le tré- pied a été installé preés du möle sud. Altitude: O”. Voici les résultats obtenus: El JA 0 ;17393] 017394 692193 0,17395/ D'aprés la carte de lignes d'égale composante horizontale, la valeur de la composante serait seulement de 0,16867 environ å Sandvik, si l'influence locale ne s'ajoutait pas å Vl'action terrestre proprement dite.!) XL. — Skärkind. —20 juillet. La station de Skärkind est située sur le chemin de fer qui passe de Norsholm aå Vestervik. Nous avons fait quatre déterminations completes des trois éléments du magnétisme terrestre. Le pied des appareils a été installé aux points suivants: 19 pres de V'église de Skärkind, dans la croisée des routes de Backa et de la gare, å 35" au nord-nord-est d'une grille de fer; 22 pres du cimetiere, å quelques metres au nord du coin nord-ouest de la grille, å 520" de la station précédente; 32 preés de la ferme de Hagelsta, å 375" å Pest de la route de Skärkind, au contour du chemin conduisant å un torp appelé Skogen; 49 pres de la ferme de M. Svensson, membre du jury communal, å 10m au nord du chemin conduisant aå Hagelsta, 10" å F'est de la route de Skärkind å Halleby. Altitude: 61". Voici les résultats obtenus: D. I 2 ; ser 0 Ed Sk PRE MIC HS ba tl Os ee ee EES EE ENA SA AA 07 AE j 0,16503 = u0 vn 0,16505 : : 0, ID eUxLEMSStatrOn ESS VEG NAR ANA SSE ee 10-25 EN 0,16516 — 70 1148 0,16524 : i, 0, 6 Ir O1STE Mess ba tl Om Er === cetn de Ess Dee AA 9 49,2 Mö 3 0,16377 — 70 18,8 0,16386 0,16346 Å 70” 19',5 Via tri emma evsta ton sosse 10 8;0 0, OR al 0,16342 70 16, >) 70 18,32 0,16344 IMiö yen es esse SENNnSNeN TORE2E 0,16435 70” 14',0 Les valeurs observées aux deux dernieéres stations se rapprochent le plus des valeurs normales de la région (DE 0 205, mV, LE ÖIS 1) Un petit bateau å vapeur se trouvait environ å 50" de la station; mais la divergence entre les valeurs observée et calculée de H est trop considérable pour pouvoir étre attribuée au voisinage de ce bateau. KONGL. SV. VET. AKADEMIENS HANDLINGAR. BAND. 23. N:o 6. 61 XLI. — Spjutsbygd. 21 aott. Les expériences ont été faites å F'ouest de la gare preés de la route de Karlskrona. Le pied a été in- stallé en trois points: 192 au point de départ d'un sentier, conduisant å la gare; 29? sur la méme route, å 80" å Pouest de la station précédente; 392 å 40" au sud-est de la méme station, 155" å I'ouest-nord-ouest de la gare, 40" å l'ouest-nord-ouest d'une grange, sur le sentier méme qui conduit å la gare. Altitude: 72". Jai trouvé: D. H. li, 0,170591 IRremierel stations + -3--Lose Seg TR Sa = f 0,17049 = 0,17039 : A 0,17090 ID eUx1ÖMm OS ballOMPs. oe. cc scn oo SE SSNISEEN ons ons — | 0,17080 — 0,17069 0,17051 WISrO18TEM ev SbatIO NESe See AL BOR NT SO 10” 11',9 0,17063>; 0,17052 69” 14',5 0,17041 IVO, ELI 6 SERA AE NN TOTTI 0,17060 69” 14',5 Des blocs granitiques å fer oxydulé enotouraient la premiere station; néanmoins la valeur observée de la composante montre un accord trés satisfaisant avec la valeur calculée (H = 0,17062). XLII. — Stockholm. 2 et 3 juillet. Les expériences ont été faites å l'observatoire, situé dans la partie nord de la ville, sur une colline formée par P'ås de Stockholm. Le pied a été installé dans la propriété, aux trois points suivants: 19 å 10" au nord du avillon magnétique (coustruit en bois) et å 15" å l'est d'un petit observatoire rond; 2? au point de croisée de 8 P 3 I 2 l'avenue et d'une allée de jardin qui passe å VF'ouest de Y'observatoire; 392 au milieu d'une allée sablée å 60" au sud-est du båtiment principal. Altitude: 44m. Terrain: gravier roulé. Les résultats obtenus sont les suivants: iD: H. i I. 0,16162 IBTeM1Cre 5 bat ONE osa oa ost oo nosen a An 8 32,8 0,16207>; 0,16183 70” 50',6 0,16180 ; ; 0,16186 ID EUXTSM esi bä bl ONE Sk SLS 1 I SAR EE RA — ; I 0,16176 — 0,16166) odd : 0,16170 FI OTSTÖ TN EFS ba 01 OAS SA SE SIR — SN | 0,16162 — 0,16153 IMioyennie s see gare Sr 8 32',8 0,16174 1) 70” 50',6 1) La valeur correspondante de H å Upsal est de 0,16236:; Différence: Stockholm —Upsal = —62 unités du cinquieme ordre. M. THALEN a trouvé, en 1871, Différ. Stockholm—Upsal = — 83; M. LUNDQVIST, en 1869, — 74. (THALÉN, Mémoires de VAcadémie de Stockholm, t. X, n? 12, p. 60.) Je dois cependant faire remarquer que les observations de ces savants ne se rapportent par exactement aux mémes points que les miennes. 62 oV. CARLHEIM-GYLLENSKÖLD, DETERMIN. MAGNÉTIQUES DANS LA SUEDE MEÉRID. XLIIIL — Säfsjöström. [3 13 aott. Les expériences ont été faites au nord-est de la gare, sur le chemin particulier qui conduit å la grande route de Lenhofda å Elghult. Le trépied a été installé dans le bois méme de bouleaux, en deux points: 12 å 150" de la gare; 22 å 95" au nord-est de la station précédente. Altitude: 223", Les observations ont donné les résultats suivants: D. H. 116 : : 0,16774] SEAN Premiere station te-64-SöSSS5eare ee 0 Läsa od a Ag EE | 0,16773 69” 421 0,16772] ID EUXISM 6:79 ba b10 N1-= <> -PEHSPIge RAR 02. a TE AD KS — — 0,16822 — JNONGHNNNES3soo-porocor==oro> 9” 21,9 0,16798 69” 421 Les experiences faites å ces deux stations ont donné å peu pres le méme résultat; la moyenne concorde tres bien avec la valeur calculée de la région (0,16807). XLIV. — Söderköping. 15 juillet. Les observations ont été faites au nord de la ville, et sur la rive droite du Göta kanal, pres du parc appartenant aux Bains de Ste-Ragnhild. Le trépied a été installé en trois points: 192 å 30" au nord-est du Théåtre, åa 20" au sud du canal; 22 en face du pont appelé Hertiginnans brygga, å 150" å V'est-nord-est de la station précédente; 32 å 80m å l'ouest-sud-ouest de la station n? 2, sur le bord du chemin qui suit la rive méridionale du canal, pres d'un indi- cateur kilométrique, portant le numéro 19. Altitude: 4", Terrain plat et argileux, å 500" au sud d'un gros rocher appelé Bamunderhäll (gneiss). Voici les résultats obtenus: D. lälg I. 4 : 2ry000 0,16447 IBTe MT Cres ba bl O Moa sö ss sR AAA AREA 8” 30,7 0,16463 — 0,16479 : : 0,16565 Deuxieme vstatiom..av-kesuelg slot WID Bia SA -— 2 0,16569 = 0,16573 SED : 0,16538 SNÅL "Er O1STEM 678 ba 10 IN s= EA ARR KEN SEN SOA ( AN 0,16541 70? 8,2 0,16543 Mioyenn esse 8” 37',0 0,16524 70” 8,2 Ces mesures, comparées aux observations effectuées å l'observatoire magnétique d'Upsal, donnent: Différence Söderköping— Upsal = 288; la moyenne des deux dernieres stations donne: Diff. = 3195. 1) Le 21 juillet 1869, M. LUNDQVIST a effectué, sur le Ramunderhäll, å 500" au nord des stations pré- cédentes, des mesures absolues qui donnent: Difference station — Upsal = 325. (Mémoires de VAcadémie de Stockholm, t. XX, n? 3, p. 53.) KONGL. SV. VET. AKADEMIENS HANDLINGAR. BAND. 23. N:o 6. 63 XLV. — WSödertelje. 5 juillet et 22 septembre. Les expériences relatives å la composante horizontale et å Vinclinaison ont été faites au nord de la ville sur l'ås de Södertelje, preés de la route conduisant å Mariefred et å Strengnäs. Je me suis établi en trois points: 12 sur une colline å 40" au nord des Ateliers de construction de VAtlas, å 30" au nord-est de la route; 292 sur le chemin conduisant å Qvarnberga, å 80m au sud-ouest de la route; 32 å 230" au nord des Ateliers de P'Atlas et å 40" au sud-ouest de la route. Altitude: 8”. La déclinaison a été observée au sud de Ja ville, å environ 1000" au sud-sud-est des stations précé- dentes, non loin du point ou le canal s'€coule dans le petit lac Maren. Le pied a été installé å 10" au sud- ouest de la rue Bastugatan, en face de la gare. Les résultats obtenus sont les suivants: D. H. I 7 : 0,16042 IBremieresista tron 4: uldl IfA eosssss-- = 0,16037 — 0,16031 s : 0,16188 ID eUxIeMmenstationEst 44: ts. BIKE bdyl te osten — | 0,16187 — 0,16185 0,16112 IINOTSTÖ ra ERS ba b1O NES ee re a AD EE — 0,16158; 0,16130 70” 46',5 0,16119 EMalTENS SENOÖN docccoocoomssoogstsssudsssss sr BILAGS — -— — IMoyennes- <= pes- See BES 0,16118 70” 46',5 La moyenne des observations faites å la deuxieme et å la troisiéme station s'accorde exactement avec la valeur calculée pour la région (H = 0,16159). Ces mesures donnent: Diff. station — Upsal = — 77 !). XLVL — Thorskors. 21 aott. Les expériences ont été faites å Vouest de la voie ferrée, prås de la route de Rödeby. Le pied a été installé en deux points: 19 en face d'un torp appelé Botorpa Ryd, dépendant du chåteau de Ryd, å 20" å P'est d'un mur de clöture; 22 å 40" au nord de la station précédente. Altitude: 18". On a trouvé: D. H. 1 0,17041 IB EM CL ENS Hå Oe IAF 01704: Oyl TOO Ja : å ON INST HON sssssrsssoosoddessur ss ssLssOrssss = 5 0,17116 -— 0,17114 IMioy enes rr RABE 0,17078 69” 12,5 Les résultats montrent une faible influence locale du sol. La deuxieme station est située sur une roche granitique; un échantillon du granit attirait les pöles du barreau du théodolite. 1) Les mesures absolues faites par M. LUuNDQvIsT les 9 et 10 juillet 1869 concordent avec les nötres; elles out donné: Difference Södertelje—Upsal = — 67. Ces mesures ont été effectuées å 200m environ å l'est de ma 42 station. 64 IVO GIS o2sosos0nso0s005- 8” 54',8 0,16115 70” 19',9 1) THALEN, Mémoires de VUAcadémie de Stockholm, t. X, n? 12. 2) THALEN, Ibid., p. 54. KONGL. SV. VET. AKADEMIENS HANDLINGAR. BAND. 23. N:0 6. 67 LIV. — Viredaholm. 7, 8, 14, 19 septembre. Les deux séjours que nous y avons faits du 7 au 14 et du 17 au 22 septembre, nous ont permis d'y ob- server completement les trois éléments magnétiques sur trois points: 19 a 25" å l'est de V'avenue, sur une allée sablée de la terrasse åa F'ouest du corps-de-logis; 22 å öm å l'ouest de l'avenue, å 45" au sud de la barriere placée entre deux greniers å blé, sur un ancien chemin; 32 en face du båtiment principal, sur une allée sablée, åa 25m du pont en pierre. Altitude: 229m, Les observations ont conduit aux résultats suivants: D. I 0, nee] 3 S 5 ; 0,16430 Premiere ss tatto mess Sr e eSeE INELOGS ÖnNgass 0,16426 — OR 2159 0, ed 0,16489 sr | [| ÖR da I euxIe me HS ba tLONE SSE ne See a a Sj HL OM AJ 0,16493 70 16 al (0) 0, AE 7 0,16443 UGN 5 ; 70 21,4 (InOTS1CTM El Ga ULO IIS Aa sr obe Le sd LR SE ET 8 385,5 0,16415; 0,16422 70 221 70 21,8 > 0,16407 ; IMO ye Tin eg ee EN IRERIES 0,16447 02058 LV. — Värnanäs. 38—9 aout. Les expériences ont été faites dans le parc du chåteau, au sud du corps-de-logis. Le pied a été installé en trois points: 19 å 70" au sud du båtiment, å 55m å Pouest d'un étang, sur une allée sablée; 22 å 75" au sud du point précédent, pres de VPextrémité occidentale de V'étang; 32 å 65” au nord-ouest du méme point, 102 au sud-est de la route conduisant å Ekenäs. Altitude: OO”. Les nuages ont rendu impossible I'observation du soleil dans la matinée; au midi on a profité de quelques éclaircies pour prendre sept pointés de Pastre. Voici les résultats obtenus: D. H. 1 0,16980 . Ö | 0,16981 69” 24,6 0,16982 I) EUUKLe MM er 45 TANT OMP Ra bege sa so AA SIS NA — ONGORE 0,16964 = 0,16975Å 0,16973 (ET.0181C M Eje S ba ODER Sak NA LSE Leg ra — 0,16991; 0,16984 — ES IMO elle sea SAS 8” 46',4 0,16976 69” 24',6 68 oV. CARLHEIM-GYLLENSKÖLD, DETERMIN. MAGNÉETIQUES DANS LA SUEDE MERID. LVI. — Ålshult. 4 septembre. Les observations ont été faites å V'est de la gare sur V'ås qui suit le bord du lac Åsnen. Le pied a été établi en trois points: 19 sur un petit ilot, en face de la pointe Tjärnabben, quelques métres au sud d'un gros bloc de pierre situé au milieu de Vilot; 29 sur Vextrémité de la pointe Tjärnabben; 3? sur la méme pointe, å 5äm å Pouest de la station précédente. Altitude: 143". De fortes rafales ont rendu tres difficiles les observations de la composante horizontale å la deuxieme station. Les observations se ressentent de ces conditions défavorables. Voici les résultats obtenus: D. H. I 0,16889 Bremiereyistation: AF bat Öde sosse fest lt fee = 0,16887; 0,16884 -— 0,16877 OR : 0,169371 ID eUxie mej Station LEs- = 5 3= = AES RAR NI FIT = / : 0,16916 — 0,16894 NG k SG 0,16987 ; I[rO181C Mm evFS ba U1O NES Ess es = RNE SBN 1 ig : | 0,16982 69” 26',7 0,16977Å INKOVGNNES = nosor sco os I ER (NR 0,16927 69” 26',7 Des blocs de gneiss rouge sont situées sur V'ilot dont on vient de parler; un échantillon de la roche at- tirait fortement les pöles de Yaiguille. La derniere station est située dans une sabliere; le sable méme s'est montré sensiblement attirant. LVIIL. — Åryd. 18—19 aout. Les expériences ont été faites au nord de la gare, sur le chemin conduisant å la scierie au nord-ouest du chåteau d'Åryd. Je me suis établi en trois points distincts: 12 åa 15" å Fest du chemin susdit, å 165" au sud du pont jeté sur la route d'Åryd å Hemmesjö; 292 å quelques metres du méme pont, sur la rive gauche du ruisseau qui fait marcher la scierie; 32 å 80m å Pouest du point précédent, au point de bifurcation des quatre routes de VFéglise de Hemmesjö, de Risinge, de la gare et du chåteau d'Åryd. Altitude: 167", Nature du sol: ancienne moraine. On a trouvé: D. H. I. 0,169851 Premienej statronis => Se RAI oc bat kålsd stones 9” 53,2 0,16985) 0,16985 69” 34',6 IDE Uxa Emek Stab OA AEA NAck — Sr 0,16972 — 0,16976 0,16943 IProisiem ej sta t1On35--5ac cs se RARE ee — 0,16937; 0,16937 = ardosel M0yennessa sk coscoscpes 9” 53',2 0,16965 69” 34',6 Les éléments du magnétisme terrestre ont été un peu agités pendant le temps des observations magnétiques faites å Aryd le 19 aout 1886, KONGL. SV. VET. AKADEMIENS HANDLINGAR. BAND. 23. N:o 6. 69 LVIIL. — Åtvidaberg. 22 juillet. Les expériences ont été faites a l'ouest de la voie ferrée de Norsholm å Vestervik, pres d'un échalier qui passe å 190" de distance de la ligne. T'instrument a été établi en trois points: 19 å 160" au nord-ouest du chemin conduisant å VFauberge; 22 å 105” au nord-ouest du point précédeut; 392 å 80m au sud-est du méme point. -— Altitude: 85". Les observations ont donné les résultats suivants: D. H. 11 SU G 0,16934 IBremie res. statrom==3- 55 Se Seeger Eg pa OT == é 0,16962 — 0,16990 ot : 0,170461] — ID eux1emed Station. AE see oso se sor sd seen os — ö | 0,17062 -— 0,17078) 0,16970 KTO1SIE mel Station. Ms HL AR: don ga Le lo sige 8 17,7 0,16948; 0,16956 69” 33',5 0,16951 IVO En es RENEE STEG 0,16993 69” 33',5 Les observations faites aå Åtvidaberg le 22 juillet montrent une forte anomalie de la composante å la deuxieme station. Aux environs des deux dernieres statious se trouvent de gros blocs de micaschiste talcaire (appelé par les habitants Bäckfallssten), coutenant une forte proportion de fer oxydulé. Les échantillons des roches que nous avons approchés de VFaiguille mobile attiraient les pöles de Vaiguille. Observations faites pour déterminer les éléments du magnétisme terrestre. Observations de hauteurs correspondantes du sole. ] Coordonnées géographiques | Midi j Btat du chronométre du point choisi. | non corrigé SR Nombre par rapport au RR Latitude Longitude PS RAR éeoulé ata T. M. TI. M. de Stockholm 50 5 5 du lien de Stockholm ve 86 vo Au. Nu'. 385340" | + Or2" 2,3) 6 juill | 2351”11",5 (0 16 + 137193 | + 157215 > > Ul 2351 40,5 338 10 + 13 30,7 | + 15 33,0 SKarkind ie or de d ds bseas HOS far 08 OT LI 2358 26,2 422 20 + 7 24,9 | + 15 41,6 MVjes fe va Kas 2 on os 574534 | +0 5 38,91 29 > 2356 24,2 3 4 18 + 932,6 | + 15 11,5 (Oskarshamn esse s eko rE 571545 | +0 6 22,0! Iaott) 2356 49,32] 342 4 + 856,2?) + 15 18,2? IMlöns terass a. gr ee ss ed 57 238 |+0 6 26,7) 3 > 2356 25,5 DI) 20 + 95520) + 15 31,9 IN VIA RO SSE SES SE a BASS 564451 |+0 834,7 | 11 > | 2357 10,5 213 24 + 723,6 | + 15 58,4 (ÖTTEf OTIS Se SN 565029 | +0 I 13,1) 15 > | 2356 46,5 510 D + 6 Mal +16 7,1 INDIO man sa oa sea ke od ake 564447 |+0 8 34,9 | 16 >» | 2355 54,3 342 20 + 738,5 | + 16 13,3 Ronneby (eaUx)------------------- 56 1142 | + 011 3,5) I1”sept| 2353 21,9 338 22 + 549,2 | + 16 52,7 äre daholmjessesesa. se SSAeNNr 575446 | + 013 38,2) 7 > | 2353 52,2 032 3 + 3 21,4 | + 16 59,6 2 CN UNS spis BtA bdselnss sa > » 14 > I 2351 12,5 I 116 26 + 3 32,7 | + 17 109 FAT LES: FA NA > » 118 > | 2349 25,2 | 3 6 31 2 BL SI VA 70 V. CARLHEIM-GYLLENSKÖLD, DETERMIN. MAGNETIQUES DANS LA SUEDE MERID. Observations de VPazimut du soleil. nn I I | I Temps 'Trace Agjuut de passage Ineli- | Lecture | Position | du FER - RAR EE Date | : a. I K | ABER du Moyenne Stations. du £) centre | naison | au cercle | de la méridien s SL astronom. 3 : 50 BS RNA i | NEN repere | adopteée. au fil moyen. | de Vaxe. | azimutal. | Iunette. | au cercle S.-0 | I(T. du chron.)| | I azimutal. FN Stockholm, I.... förs celtetl| Fot KR ENE ME 10” 49,3 | 9 HI20/354 Ke juillet--->="> 23 20"44"7 | — 3,1 | 345 40,0 | L. å g. | 33£ 491 | 323 59,8] 2942 (a Corr. du chron.= + 15" 9".8 je 0 0 OMS I sn 23 28 6,2 | + 9,0) 342 56,1 | L. å d. | 334 50,3 | 324 1,0f — : Err. de coll.= + 335 INA Moscone REPET) ooo ooo ess SD INET 3D 26,9 o = 58753 40747 juillet .....-- IR) äta BN I) RR | OLE 55 16,3 | 329 49,4] 399 51.3 Corr. du chron.= + 13" 19',5 He SVT HS Lo INs6LSTE SA E10,,6 1. 16, 401,8. || Ta dv 552040 | K32905SK aj Err. de coll.= + 4,0 Ia Ene JES Reperes)ssss =S NESS e 290 27,4 9 = 5851 36747 juillet.......| 23 59 14,0 | + 6,5 | 266 9,0 | L. å d. | 269 12,0 338 41,61 338 45 4 | Corr. du chron.= +13" 31,2 5= 0230 NG I vs 010 7,4 | — 6,4 | 261 50,8 | L. å g. | 269 13,5 | 338 46,1/ . Err. de coll.= + 3'55 Dalbyö, III------ REP ere sis ss OSS base] NAD 0 = 05 H04224 KIKjuilletis 23.13 1,4 | —11,4] 307 I, | I: dog. | 292 20,2 | 339 27,81 399 99 2 Corr. du chron. = + 13" 9',0 ja= 0 DtÖ NO: sasse 23 21 18,9 | — 1,21 304 4,1 | L: å d. | 292 23,0 | 339 30 ,6/ 2 Err. de coll.= + 3',6 SO derkopingsWues [RE p ere) kessees See | enn 199 38,0 & = 58” 28' 55” 15 juillet...... ORSA TE CGI TA AIN eh 81 42.3 | Corr. du chron.= +12" 42" 0 Jr RADON INSE DN MR Bl | — Tf) BAN ARA | MAR 7 Err. de coll.= + 2,9 År a Rep eret)as--ry|öss= soo se src SSA NEREN 349 51,3 Söderköping, III | så ya 582 28 56” 15 juillet..—-- d 19 Slas i+ 9 3 14,9 | L. å d. | 69 -53,0 | 80 sö Mo PE ÖRIG. G a 3 ; Corr. du chron. = + 12" 42",5 - = å c 4 2 ASS BE RR SEN 3 27 39,6 D,4 1 14,8 | L. å g. (0 Fo | SO i d 30-21 a do caib=- Ho 7 (> TATE RE BKS HSN HGSIkJSVG ILS Ka 69 54,2 | 80 239 INGE ol big Itesoss | INGNSrS DN) assas boss rrr 2207-5952 0 = 5830" 287117 juillet..... 23 59 10,1 | — 15,0 | 185130,7 | DL. a g. | 185 -08,2 | 145 3,0 8 DG Corr. du chron. = + 7” 20,3 Vä kel | a (DE (GE EN ST RR) [SS a fe GR a Saar a EE : Err. de coll.= +3',2 Skärkind, I. ne 0 TEE Sa lärar SI STA EN Sa 117 18,2 & = 58” 28' 11” |) 18 juillet...... 22 27 34,7 | — 1,91) 182 4,0 | L. å g. | 148 38,7 | 31 20 ä 31 23.9 (Cb du dhron = +T" 235,9 = NR ben öl FARS EE 22/34 2015 | + 99] 17954 ,3 | I. å di 148,45,5 | sl 2003 z Err. de coll.= +2",6 Skärkind, II--...|[Repere?) | bossec es Se SEE TSISSN 113 45,1 PET JONSON AK FLIK UTTE TS PRB | H0OG KMT I ör | ET 0 31 21 ;7| 31 22.6 Corr. du chron.= + 7” 25,2 Kor 1 SARS | KS RE 4 29 47,2 | + 2,8) 62 42,2 | 1. å d | 145 8,7 | 31 23,6f : Err. de coll.= + 3',3 Skärkind, IIUEES |Reperego)E===== Sessan esesaee 102 40,5 9 = 58 27 H6"N19 juillet.....- 22 38 8,7 | — 4,91 260 21,6 | L. å g. | 230 39,3 | 127-58 a 197 Bo Gorrtdnchrontes +7" 265,8 be 330 3 Dö 22 44 19,3 | + 4,4 | 258 1240 | IL. å d. | 230 40,0 | 127 59,5 ; Err. de coll.= +3',9 Skärkind;EbLVet-3| Reperet a) - "Sa | pSes sogsresaesa ee RA staesnAeea 143 21,3 o = 58 27! 55” 120 juillet...... 5 3 33,5 | + 3,38) 220135,0 | LD. å d. | 310 1539 | 166 IA 166 54 .5 Corr. du chron. = el 24,5 FST Ad ONS 5 10 17,0 | — 1,3| 219 12,1 | IL. å g. | 310 15,8 | 166 54,5 7, Err. de coll.= +3',5 Björsäter 5 Reperevs)eessa. | Oksana a =----) 207-46 ,9 ch mL 2 FY NOR jar ISM Hl BH I | Lag |A | RAA |A | PT RU IN ND So Err. de coll.= +2',8 KONGL. SV. VET. AKADEMIENS HANDLINGAR. BAND. 23. 'N:0O 6. tål Observations de V'azimut du soleil. (Suite.) Temps Trace Azinmut de passage Incli- Lecture | Position du nd Stati Date i 2 ; isf du Moyenne Stations. Astrongm du G) centre | naison | au cercle de la méridien RA EIS Selronoms, au fil moyen. | de V'axe. | azimutal. | lunette. | au cercle Su DN nm : s S:=01 (T. du chron.) azimutal. [BjörsatersulNES. Rep ere s)Ee ss a 222 40,3 | 9 = 5820 16” Y21 juillet...... 20"51"1058- | + 7',9 | 359 21,4 | I. A de | 29TAT a | TEBTAN jogg | Corr du chron.=+7" 29,8 9 ov = Ö IA (3 SRS NE INET. |— Ha) EIA | ag SN FR Err. de coll.= +2',7 | Åtvidaberg, III. före DIES BEE 0 1 sees el PR AN 134 57,2 OR HOEL 22 | juillet 208-2Å 2KSUNSA 33 Fila, 2) LOG6K34A 3 IDE 158 59 4 24 2 11 SM Corr. du chron. = + 7” 21" 3 MORE Sk20jI ör Full 2 Sd Aa ROAT NR || NS BG | SAD Err. de coll.= +3'1 Repered5)s- 4 Sessan Tea AS a ma eten a a 24 juillet...... 20 46 4,4 | —11,40 | 185 50,9 | L. å g. | 123 2,4 | 304 48,8 j SE et! 20 51 22,0 | — 8,6 | 184 2932 | >» | 123 1,9 | 804 48,3 NS AN VE ES STA Nelhammar, IR COR Aa EB Bo > 123..2,0 | 304 48,5 = SIN FÖRE ESA |Repäre Vela RE 0 Bä 175 31,4 || 304 47,6 = 9) 23 - lorr ns = ff s 24 juillet......| 21 34 20,4 | —15,5 | 169 37,7 | IL. å g | 120 14,6 | 304 43.2 NTE Se iReperepee- 2.133 105. wabtsreral SRB SIR 175 31 ,4 la jnillet..... | 21-58 26,7 | — 0,5 | 162 29,5 | L. å d. | 120 20,4 | 304 49.1) SSE LE TR = 0 Gamleby, I-..... IREP re SEE 25] Ers.sd6e ANSE SA SD eng 262 36,3 ENDA HuNSorjuillet: 6 14 1,47) + 9,7) 155 14,0] LL. å dö) 259-20,9-1 356 44.7] 356 43.9 Corr. du chron. = + 8" 51,4 = 0538 SSN VR 6 20 42,0 | + 5,5 | 153 56,7 | L. å g. | 259 19,3 | 356 43,0f) - - Err. de coll.= +3',4 Vestervik, I-....- Jäs TYSEN LE SS RN a RE 154 12,2 Oo = I 45! 23” bb juilleti 25 I 1 32570) + 1856) 292137 ,80| Lå dr) 316304 | 162118 21 BAL Corr. du chron. = + 9" 45" g BE TN RBS 1 12) [9KsE) + 12,9 | K28SAA Tor | T agn KSLOK20LSk KLG2 1856 ET Err. de coll.= +2',8 id ö5s I:--Sr et föga LOVER [ERE Sr OS | ER 69 51,4 9 = BT AR 37 - fjuilletss = 23.36 56,9 | — 5,0 | 89 20,7 | IL. äg. | 82 9,2 | 192 17,7] 192 21.5 | Coxr. du chron.=+10" 6',5 be LAT TAND TD | 2344 3650 + 8,85 8604 | Loa dt) B256.s FL92 253 Err. de coll.= +3',7 I Ankarsrum, I een UNS VIA Se JE 3 ft GR sar DA 255 20,7 9 = 5T AY | juillet=S5N 6:23. 6,6 | — 15,3 | 328 Il 7 | DM go. 73 27,5 | 178 6.8] 178.168 Corr, duchron.= + 8= 210 förl ASKAN SE Py ee GAM Bal Ha Raa |A: BUT Er. de coll.= +67,9 ? Ankarsrum, III. fa [20))XHEMA0N, | ER CALLE SEP i ET EKEN 2091-3359 = DT: 41" 59” j juillet Jag BE 2) ML a 8 — "14 .6 344 27 9 IL. å g: 332 dl AU 32 dl 81 32 55.3 Corr. du echron. = + 8” 292" 6 = 142 0 MSE 2 BA LAN BAN IN NER 32 52,9) SFORESR v Err. de coll.= +3',0 SLUDAs essens Rep ÖT Eje) ENSE | SKARA RAR ASIEN [ESR SS AE 307 28,2 v = 57 34 42"N31 juillet.... (5 ng Be CSN 0) IN SR ana 11 127. 0.9 | Corr. du chron.= + UNI be TEAM 5 IG By Ba KR | RN ARNE Di v Err. de coll.= +2',9 IR/Ep Exe ie) SAS SSSCRASE ANAR ka boet th 61 31,2 51 juillet 93062 FF 20,4 293853 IKE IM di krS08-3950 | OM Vi 5) Ja på 9 3 Yr. »hron. — Am s vädra SA SAS ES a SE EO EA EEE RSS 0 = 5719 18” |] 2 EES 19.42 13,7 | + 24,2 | 26 58,5 2 MER F308K36K9L IK GRAD ö4 SR Å HOKS B=2M 7 REP Erejss 508-554 AR 61 30.4 I HULE 2011 0,21 — 4,5) 20 13,6 | L. å g. | 308 41,6 | 67 11,3 Corr. du chron. = +6" 31,2 (Sk 20/17 Hora a KRSkAZ el ör 808142). I GT 20) Brr. de coll.= +3',3 72 oV. CARLHEIM-GYLLENSKÖLD, DÉTERMIN. MAGNÉTIQUES DANS LA SUBDE MERID. Observations de VPazimut du soleil. (Suite.) — = - — = T ——— Temps Trace INA, de passage Inceli- Lecture | Position du fn 3 ERA Date : ATG du Moyenne Stations. 4 du GC) centre | naison | au cercle de Ia méridien . LVR astronom. 5 ; Se Få : 3 repere adoptée. au fil moyen. | de Vaxe. | azimutal. | lunette. | au cercle S.-0 (T. du chron.) azimntal. SRA Boule 44" an) fRepere?3) 330 27,3 OD SS N 20 40 2922 AQ 2922 40 Corr. cbron. = SED ENDA u MOM Lacstooc ON I I a 53 165,6 23 49,3 2249 .3 LT An RE Oskarshamn; 00] [[Repere;ss)sososs | esse ST Are Nye 164 36,7 ov = 5T 1543” - AO UTSES SAN 23 044,8 | —12,91 56 18,2 | L. då g..| 3543,)7 | 231 7,1 Sö DG Corr. du chron. = +8" 58",3 = TALK NS ooo 23 10 114 | + 7,8) 53kUL,2 | Lå ds (3547 ,6 |231 1150 Ti Err. de coll.= +3',8 il Mons teras, Ut HIRepereln >) == 2555 Eee Re (aeSeNeNa Ne 215 11,6 ov =5T 233” MOM soc 22 16 49,8 | + 11,4 | 193 48,4 | L. å d..| 158: 1131 | 302 59,5 2112 58.n |iGörnidulchron = 9-9 ps 10 I HN moss 2223 SLS = KOLL) MIIKLA BL I. så sc | KISSKLA an 3021-5363 RAN Err. de coll.= + 4,0 Al fvids)öbo dar uu Rep ere) Eea SoA A Aasen Seas 203 4.6 = BIND BONlooo-> 1 8 2956 | + 36,7) 3192253 | LD: åa d. | 345 22:3 | 142 17 | 9 10. Corr. du chron. = + 11” 1",4 = I 30 > I soo 1 Hu 36,0 | + 123 | 316 54 | 1. å gel S45K2656L (LAR I2250N vå Err. de coll.= + 3',6 Borgholm, I RE p exels0) Na ES TSESSE SSR SEM ESSEO AN 234 40 2 = MN | 0Ub 0:22 1250 | — 981 293 2054 | LIL: å gl 293115,4 48 35,2 48360 Corr. du chron. = + 10” 0',6 10 011624513 0] UP ER TEE 0 28 22,7 | + 2,7 | 2901. 12,6 | L. å d. | 283 18,7 | 48 38,5 Err. de coll.= + 343 Kalmar, I IR EP Erk) Ssrsea|| ss se RSS OSSE SIE 38 56,9 o = 56" 39' 33736 aodt...... -. 23 48 38,6 | — 2,4 | 337 26,6 | L. å g. | 334 26,9 | 295 Sö 995 34.5 | Corr. du chron.=+8" 55,5 = Ueber RE 23 54 23,8 | + 9,91 335 33,1 | L. å d. | 334 36,4 | 295 39.6 Err. de coll.= +3',0 [Rep öreiss)--EasN| SSeEASeareN as Se Sense 290 24,3 UU AN ocooonseo 3 27 I,2 | 7,91 306: 9,31) L. å g. | 2951 4,9 4 405) d ) MT Ja rr. du chron.= +87 75,3 FIRA 2 RranLER: 23 32 59,8 | — 9,3 | 304 0,7 > | 295 6,4 | 4 42,0 de LENS / Värnanäs, I FREE oto. CE 23 39 49,4 | — 7,59 | 301 29,7 > 295 4,6 4 40,3 — ARP? JO i" F=000 Så |ROPER oooo0-0c3] 95s5s00s0a=05 330 | 3300 290 24,7 4 41.7 a , be BS IB on 0 21 5511 | — 7,2| 285 58,71) Låg. 1295) 3,2 | 4 38,5 SD (0.27 LD + Br TA | mb | SA 4 43.7 Corr. du chron.= +8” T,4 >» 3 EN TBG | Ag) ODLA I AT |A 4 43.7 Err. de coll.= +3',9 | FE ARA 044 4,9 | — 7,9 | 277 56,5 > 2095-32 4 43 5) Ekenäs, III Re peres0)isak sn | bss El 2 SA 175 45,8 ov = 56” 30' 41” 49 aott oo 531 7,1 | + 8,6 | 167 29,4 | L. å d. | 261 4,2 | 265 18 21 29 19.0 Corr. du ehron.= +8” 18,2 = 15245 | 3 AS ET 513945 ,2 | — 7,5 | 165.444 | Db. å g. | 261. 3.5 1265 VT, i Err. de coll.= +3',3 IM'örbydän ga, bu [IREperelsb) ssk ere I Ne 284 28,6 o = 56” 31' 41” le EON scoccpe 21 53 12,7 | + 9I,4| 42 20,8 | L. å d. | 360 4,8 | 7536 är 75 32.9 Corr. du chron.= +9" 8,0 , LU k = 140 53 21:59 28,4 | — 4,4 | 40 17,9 | I. å g. | 359 58,1 | 75 29,5 Err. de coll. = +3',5 ffrekanten is Raa |[Reperes2)es ee Bee rea 220 27,8 ov = 56 42 Sj DON assros 2 32 Mjo | + 5,9 | 193 059 | L. å d. | 244 31,3 | 204 3,6 204 3.9 | Corr. du chron.= +8" 9,5 EN BONUS sele 2.38 .59,8 | — 14,7 | 191 9,9 | DL. å g. | 244 32,1 | 204 433 Err. de coll. = +2'.,3 Repöre Bj fs nn ra Se 1 187 45 4 OO TNA Nybrosgr ill ot 5 0 5,3 | —16,9| 299 11,7 | I. å g | 2546,0 | 198 0,6 Orr JAMIE Ren RN o = 56 44" D2" Err. de coll.= + 2,7 7 = 9 8 58 ||REPEre oomooee nn een eee ennen enn] neta 187 45,5 b f 19715934 | Gorssduleliron. = += 19,9 Pl aodt....io. 5 19195 08 205095 i Ad fos L9LDSEs Err. de coll.= +2',6 KONGL. SV. VET. AKADEMIENS HANDLINGAR. BAND. 23. N:O 6. 173 Observations de Vazimut du soleil. (Suite.) Temps Trace Nena Dat de passage Tnceli- Lecture | Position du hd Moskane Stations. St SER du C) centre | naison | au cercle de la méridien 1 ä - OT Nätets au fil moyen. | de Faxe. | azimutal. | lunette. | au cercle Sö ale (T. du chron.) azimutal. ST [REP ErejS5) ses |A SSE a see er (Og 12 aoftt | 427443) | —16',3 | 135 22,7 | IA g | 24405 | AT 40) SEE rr. de coll.=-+ 1',0 ? Reperer ses r-N|ELET NART TREA 3 58,3 a 3 ; ; Corr. du chron. = +6" 44" 9 Ers | AON ö 11 26,3 | — 18,5 | 126 47,0 | I. å d. | 215 32,2 | 211 33,9 ET SE & = BT MBK 3 58 I g ) [IL PeR fer GES ere DI 21 Corr. du echr = + 6" 44? (= 12 NR NR rg 5 20 26,6 | — 19,9 | 124 56,0 | L. å g. | 215 30,0 | 211 31,1! FU SE FoRA z REP ere sn EE | S- AR Be el orken ok 3 58,2 É NA HON scr SL4515056 |) — 215,3 IIIB, I a dö 252 SBS Corr. du chron. = + 6" 45,0 Sa ANA 5 52 17,2 | — 25,2 | 118 22,9 | IL. å g. | 215 31,6 | 211 334) Err. de coll:=-+2'52 IR/GP ELER) ASA AS SS BL oa Sa ED STR 206 15,9 Målerås, I 567 54 51” T2TaoUtr == 22 015,8 | —30,1 | 279 56,6 | L. å d. | 240 21,0 | 34 2 ös a Go TS OLEG vorr. du chron.= -+ 6" 45,5 2 2 0363 | PR 22 8 46,8 | —39,0| 277 17,1 | L. å g. | 240 18,0 | 34 I 0 SS ende ca GE le 22 12 39,7 | — 389,0 | 276 4,5 240 18,5 | 34 2,6 Säfsjöström, I [RIE PELEföN)E see | oe Nn kota en ot Ar 140 16,2 = MMS Bs Hi23: 4054SIL ser 0KSLNSE LL. ad ELSLISS,2 41 22 91 dl 2.G Corr. du chron.= +5" 26,8 2= HEJSAN 3-0 BA | SM sl EDS a ISA NE AT 10552, (0 COS FOR Lessebo, II IRepexress) EEE Tree ANN na ra 217 49,9 OH NORAN FA NISLROULE=------ 0-6 23,9 | — 17,6) 284 11,0 | L. å g. | 287 10,3 69 20,41 69 15.1 Corr. du chrou.= +5" 55,7 be IM BN 018 dolda DM BA Nr | TT RT FE 197 018 (ON = Arr Åryd, I Rep öres) Ess Sr ST RE 223 13,5 9 = 56” 49' 39118 aott........ 6 11 58,7 | —11,2| 299 25,3 | I. äg. | 399 7,2 | 175 54,2] 195 o4 g | Cor. du chron.= +3" 58,9 be 0 dT NIA 6 19 17,5 | + 0,3) 297 501,0 | 1. & a. | 399 7,4 | 175 53,o| ; "P2 CE CSA as [SS 243 7,1 Emmaboda, II ||19 aott.......- ifr21 6RT = 10 I LIRBUNer) Liang. | 226 2102 II 343 142 = KR 48" |) RN 135 25,3 | + 6,2 [193 9,9 |D. åd. | 226 20,2 | 343 13,11] sig 13 9 | Corr du chron.=+6" 15,4 k= 2 30 52 | pe SÖNER 1 40) (2) 6 IRAS 3 226 19,7 | 343 12,7 : Err. de coll.= +3',0 FEL FO SAS 1 46 23,4 | — 6,7 | 189 41,9 | LD: a g. | 226 19,3 | 343 12,2 Holmsjö, II fr a EE Re RS 190 42,9 ov = 56" 25' 12” G BOULE 21-44 52,5 | —17,2| 213 54,6 | I. äg. | 170 42,0 | 339 59 1] ggg 59 g | Corr. du chron.= +6" 185,9 h= INB ID De ser OM, Gil LYON — VA ITIS | a tb NOAA EO VR 3 Err. de coll. = +3',2 Spyutba bys UL NIRep ex elr) Ers ra ra 248 26,5 v = 56" 18 41”|120 aodt........ 23, 4] 2240 | +. 8,5) 174 34,2 | L. å de | 169 13,5 | 280 a 280 47.4 | Cor. du chron.= +6" 321,8 be JMS ND Ph octe 23 48 35,6 | — 1,1] 172 2,1 | DL åg | 169 14,2 | 280 47,7 ; Err. de coll.= +3',1 Thorskors, I IRePCTe rg) = so ST SSAE NNNE S |ule ae ön 133 19,9 A= BI IE FOND ENN ocen & FOG Ia AOI 147 54,5 | 14 34,7] 14 34 0 | Corr. du chron.=+6" 43,0 = I 3 IR rr 3 d EOA |A AN SS Mg | Ne NAN LA ? Err. de coll.=+2',1 Lyckeby IReperej23)- Ez: er Raa se Sr Ra 246 59,1 = BI BONES BotWorcooon 21 -3RaE ERE BLIN ABL kuard:. |F294N4ONN 34,9] AT 35.0 Corr. du chron. = + 6” 55,0 be RAN IR FREE 2 11 6,3 | — 4,6 | 250 36,4 | L. å g. | 294 34,3 | 47 35,1) : Brr. de coll.= +3',9 K. Sv. Vet. Akad. Handl. Band 23. N:o 6. 10 (El Ve Stations. Date Repere 11) Karlskrona, I Er ov = 56” 10' 30” 15 = A-D Ronneby (eaux), I k= 2 45:50 > » Lindaskär, I DK DIKE k= 2 46 31 > » Karlshamn, I = HU RS > Hemsjö, I o = 56 19' 19” = 3 21 20 Il > Ålshult, III 9 = 5632" 9” k= 3 22 37 II» » Repére '?) Repére ??) Hvetlanda, I = 57 2y 40” k= 2 58 12 (eaux), I = OL 3 11 54 23 » » Lo > » J | Lannaskede oM Repéere ??) Tranås, I )a > k= 3433 |] a | » > 9 = 582 25 10 sen Norra Vi, I M= ÖP VE k= 2 41 46 > » Repere ?). astronom. PV DO N-ss-rras &= 56 11' 45” E HOV HER KI fira S)ESE septembre. RE TEESE ov = 56” 10" 29” L septembre -. Repére 8)... 3 septembre .. 4 septembre.. |5 septembre .- 6 septembre.. [S septembre.. 10 septembre. 10 septembre. CARLHBIM-GYLLENSKÖLD, DETERMIN. MAGNEÉTIQUES DANS LA SUBEDE MERID. Observations de Vazimut du soleil. (Suite.) Temps de passage du (:) centre au fil moyen. (T. du chron.) 2 41 2 49 Tncli- naison de Faxe. Lecture au cercle azimutal. 54? 44/4 26 38,2 25 36,7 0 23 40,6 42 38 36 UJ 9,9 17,1 45 30 29 60 21,3 42.8 9,6 24,4 50 37,3 49 26,4 203 44 ,3 164 8,3 162 39,8 145 32.2 97 32,4 95 43,7 21,5 30,4 38,1 4,1 26 ,0 347 301 30,8 37,0 10,3 58,4 57 215 344 342 215 29,2 340 10,3 338 55,7 Position de la lunette. L. å d. IFÖ IL. å d. STA e& L. = - os méridien av cercle azimutal. ?DD,6 54,9 55,9 13,4 sl Il 16 ,5 136 38 ,0 136 39.1 84 27,5 84 26 ,4 142 47,3 142 48,3 286 31,1 286 41,2 286 32,3 286 36 ,0 152 35,1 152 35,8 152 36,8 41 33,3 41 34 1 41 33,6 41 31,9 Azimut du repere S.-0. 23” 11',2 23 10,54 23 11,5 151 5,61 151 1,4) 43 44 ;4] 43 49 2f 76 13, 61 76 14,8) 240 43,2 240 42.1 177 15,11 177 16 ,1/ 119 9,6 119 äl 119 10,9( 119 kl 238 4,3 238 5,1 238 6, 38 36 ,4 38 Så 38 36,8 38 | 153 26 1) 153 26 0] | ( 153 26 ,o| 153 25 3) Moyenne adoptée. 2311 151 3,5 43 46 ,8 76 14,2 240 42,7 177 15,6 119 13,7 38 36,4 Corr. du chron.= + 6" 42.5 Err. de coll.= +3',5 Corr. du chron. = + 5” 39',3 Err. de coll.= +3',6 Corr. du chron. = +5" 44.7 Err. de coll.= +3',8 Corr. du chron.= +4" 6" Err. de coll.= + 2,7 Corr. du chron. = + 3” 29" Err. de coll.= +?2',9 Corr. du chron. = +3" 24,6 Err. de coll.= +3',3 Corr. du chron.= +5" 4".5 Err. de coll.= +3',3 Corr. du chron.= +4" 9',9 Err. de coll.= +3',0 Corr. du chron. = +4" 42".9 Err. de coll.= +3',1 Corr. du ehron. = + 6” 15,8 Err. de coll.= +3',7 Corr. du ehron.= +6" 15,8 Err. de coll.= +3',4 KONGL. SV. VET. AKADEMIENS HANDLINGAR. Observations de Vazimut du soleil. BAND. 23. (Suite.) N:O 6. Temps Trace Aeimut Mute de passage Incli- Lecture | Position du d Möte Stations. tr SS du 6) centre | naison | au cercle de la méridien T ER SR - SAR one au fil moyen. | de Faxe. | azimutal. | lunette. | au cercle SON iytOPeEE: (T. du chron.) azimutal. iP (RE PETE ra) ss oss| SSL ess VBR TN SEE IE TOLK Asby Sand, III ||10 septembre.| 23"53"56',3 | + 2',6 | 308 53,2 | L. å g. | 309 44,2 | 290” 29',2 = NF DNA - > 230DSMI 9 dr 26 JON SIT 309 43,9 | 290 28 | 20029! = DM I 5 SES 0 350,9 | + 9,91 305 48,3 | L. å d. | 309 45,9 | 290 30,8 2 0 856,4 | + 11,6 | 304 13,2 309 44,1 | 290 29,1 IReperesss) = socca EEK See oe KR Ore 292 55,7 Aneby, II ka septembre-| 1 16 3,2 | + 2,3) 15 59,5 | L. å d 41 31,3 | 108 35,6 9 = 5 307267 85 > 1 20 34,1 | + 2,0) 14 41,0 41 31,6 | 108 36 N NE 108 36 ,1 k= 3 14 23 ( > 1 R26256E 3,5 La kt SN LR 41 31,7 | 108 36 ,0/ ij > 1 31 39,5 | — 10,1] 11 30,7 41 32,6 | 108 37,0 Viredaholm, I frsrere SC) TES RESO TU Ta AG 18 10,3 — 572 54! 45" 113 Spee 22 27 21,1 | — 5,4 | 166 48,2 | L. å g. | 141 22,1 | 123 11,8 osa k= 3 24 36 (E 2 BRO ar GON USD VN EG FERLRE) a nalRle FE Värre dabolmyuN iReperebg): ss esse 96 54,5 9 = 5T 4 497414 septembre | 036 33,5 | + 7,4/| 197 31,9 | L. å g. | 210 57,4 | 114 259] MAS | 9 k= 3 24 39 Ila » 0 41 43,2 | + 13,8 | 195 56,7 | L. å d. | 210 59,5 | 114 5,0f . IRJEP EL) SL oto ere ro So SLU ES 286 57,2 N - septembre.| 21 32 25,6 | — 4,91 335 30,0 | L. å g. | 295 47,3 8 50,1) Assjör I » 2136 56,7 | — 4,7 | 334 17,3 | > | 295 47;2 | 850,0| 9 = 51 48 28” : =» | SRS - I Fi TEE oe fas 286 57,4 ( > 16 septembre.| 21 47 19:0 | + 5,81 331 28,1 | L. å d. | 295 49,1 8 51,7 2 > ESPL IS EN IG PS I AC) » 295 -50,5 353,1 Assjö, II IRe pre lg) sees: Nos SNSN er SIS BEN 12 52,8 9 = 57 48' 327116 septembre.| 23 30 2,7 | —10,1| 354 23,1 | L. å g. | 348 33,7 | 335 40,91 ÖR k= 3 515 |l> > 23.35 .18,0 | + 2,3| 352 47,3 | L. å d. | 348 33,1 | 335 40,3f) e Märedalo lm UN |iReperes0)ESSsES sesesresseees ae Ne see 302 50,7 9 = 57 54' 44” 19 septembre.| 0 16 41,5 | — 5,4 | 185 7,1 | L. å g. | 193 14,7 | 200 24,0] 200 23 2 k= 3 24 31 IU> > 0 21 53,2 | + 4,21 183 3140 | L. å 193 13,1 | 200 22,4/ ä 2 Sö dentelj esta |Reperele hyss Sar As (een 34 53,0 9 = 59” 11" 44” 421 septembre.| 22 29 22,1 | — 4,6 | 104 30,9 | L. å g 35 18,8 | 50 25,81 005 E—OR25E29EE > 22 42 23,4 | + 5,7 | 100 46,7 | L. å d 85 17,4 | 50 24,3) 3 Liste des reperes: 1) Fleche de la Chapelle dErsta, située å 3Em.6 environ dans la direction du sud-est. 2) Måt de V'établissement de bains, sitné å 560” au sud-sud-est au bout du möle. 3) Måt du pavillon de Bokö, å 4) Pointe de Höknäsö, situé å environ 5m 0 au sud-sud-est. 5) Fleche de Véglise de Söderköping, située å 870" åa Vouest. située å 730" å Pouest. 1) Måt le plus rappoché placé devant V'Hötel Göta, distant denviron 123" dans la direction du nord-ouest. DD » > > 1 » > située å 550m au nord-ouest (bord N. E.). 11) > > > située å 380" au nord-nord-ouest (fleche de Yéglise). ?) Pieu déchalier, situé å 39” de distance dans la direction du sud-sud-est. 3) Fleche de Y'église de Björsäter, å 270m å VPouest-sud-ouest. 4) Fleche de Véglise VÅtvidaberg å 310" au sud-sud-ouest. !5) Clocher de Véglise d'Ukna, 3 25m4 au snd-est. !6) Coin d'un magasin å 165" au sud. 17) Fleche de Yaile ganche de la gare, å 255" au nord-nord-ouest. !8) Cairn de Vilot Sladö ask, å Sm 7 au nord-nord-est. !9) Pieu d'échalier å 17”",4 au nord-nord-ouest. ?) Poteau télégraphique å 89" au sud-sud-ouest. 1) Måt de la gare å 260" au nord-onuest. 2) Fleche de Véglise de Mörlunda å 15m4 å Vouest-snd-ouest. Sémaphore de la gare, å 130" au sud-sud-ouest. 21) Tronc d'un pin surmontant Fitjö udd, distant denviron 85" 4 dans la direction du nord-est. 25) Tronce d'un pin surmontant V'ilot Flintan, å 300m å Vest-sud-est. 5) Rocher isolé, appelé Ljusstenen situé å la pointe est de V'ile de Jungfrun, äå IKm8 au nord-ouest. 7?) Fanal du port de Borgholm, située au bout de Vautre möle, å 1m4 å Pouest-sud-ouest. Marque du rocher Prestören, å Im 41 å Pest-sud-est. 92) Sapin de Yile Ekön, å 3km,;3 au sud. 30) Clocher de Yéglise de Mörbylånga en Ölande, å 13 > > située å 810" å Touest-nord-ouest. 58) Promontoire nommé Ulfvanäset, å 1m'5 au sud-sud-est. 39) Coin d'une grange å la ferme VAssjö, distante denviron 181= dans la direction du sud. 50) Support de la véranda du corps-de-logis, å 37,1 au nord-nord-est. 5!) Måt de la gare, å 129= au sud-onest. KONGL. SV. VET. AKADEMIENS HANDLINGAR. BAND. 23. N:O 6. TT Observations de déclinaison. Lecture [-A Varia ; Heure au cercle azimutal fö a Décli- AR Movennes SValen Stations. Date. TYSKA os naison ) (Ake du lieu. de du 3 = | conclue. CeRlagg fmensuelle: adoptee. Yaiguille. repere. EE dechaers Stockholm, WW ie-se.. ss 3 juillet...... O"51” ses. | 198266 | 48244 2 38385 Bad ere irosa WIK. sQr OA VS 2 16 s | 88 30,4'| 290 38,3 | 2 | 836,6 Ta) SIG Hanösul o-0N 9.6 8. 82, bt fot 1 48 | 117 27,7 | 309 58,2 | 2 | 930,9 8,2 | I 22,7 Dalbyosg urges 0 oslo 3 10: 7 ft (OD SAKKIKTRIELDGEEISNO 3) ; 1 Re 258-)-L015955 Söderköping, T................. 15:b, för Poa 1 46 8. '|'812:40,91] 48 Oy | 3 | 835,1 4,4 | 830,1 > FT ARS a 0 3 2 s | 876 22,6 | 810,7) 2 | 846,6 2,4 | 844,2 5 Rene NBL Ro ANAR BR k76r20101 SLK OEI LT SL 44 | fo dsk BLA ; F432 INOTSHO Um ses er eg Ir I 1 34 s 39 43,9 64 26,3 2 10 50 ,9 7,6 | 10 43,3 Sr TE SR STEN la är ALA 213 es | 39:41,6 | 64 27,0 | 2 |10.47,9:) 8,6 | 10 39,8 ho F.3 SKkärkindsfJt, tee... oco bdo TF SPETT: 10 5 m. | 358 46,8 | 137 54,9 3 10 4,91 —3,9 | 10 8,8 SNART RA 3 dial 8 Ät. 5ifojda I): 353tamksk kl32 A4 ae) 41 OL, 4,7 | 10 2,3 > TITTARE RA 2018, fö EL LOTTER BLATTE NI255050 2 9 49,5 OFSNIEEOR49RS > ID more SALT SEE SEN > SR DTS 161 7,7 | 164 44,0 4 10 6,0 2501-1040 IBjörsaterWigsrs- s39T een Dy or LJ PIE 63 16,2 | 254 58,1 3 BLHSLT A= 3,9 9206 SVE ITEr OR La 8 224,6 MER 9 32 m. | 157 26,9 | 254 14,14 | 3 | 911,7 | —O,r | 911,8 At vidaberg, bl. 2...oc to. ECT ERE 3 9 s | 23946,8 | 28 0,3 | 3 8 21,0 3L8. LL SATT Halerum AES 0. OAv, SA 10 18 m. | 81 29,7 | 122 13,7 | 2 | 852,9 1,9 | 854,8 SS RE RAS NE SSSK LR ill 63. mv | SÄ ig AN | SAL AR ST | 855,0 Nelhammar!, IX... Ås Döms fesde 11 37 m. | 227 13,3 | 92 43,9 | 4 | 10 18,6 2:8 | 10 15,8 Garn e byg SAVE an RO 6 56 s. |:295-53,51 | 109 34 jo] 3 | 1012,5 2,3 | 10 10,2 VIes bevaka EA ASEA 200, Jr LS 151 348 47,3 | 358 13,0 3 9 0,8 6,0 | 8 54,8 TAR OR ERNE ÖF od 0 22 8 | 292 23,3 | 271 19,8 | 3 | 916,3 2,6 | 9 13,7 INDEED, dlosspososstsre 308, JI0LE 318 34,8 | 311 13,7 3 9 49,0 25401 014656 Ör Te, Öl SÄRDRAG SR 245 pia LA 0 4.s 3 26,1 | 141 22,6 | 3 | 945,2 6,2 | 939,0 Mäna klas SIR RR > Ares 5 14 s 280 13,3 | 324 6,1 3 IKA2EG 1 9 40,9 Ar RET SE AL (DRA ARA 619 | 280519) [324 109 | STAS en AS | I AD Völund as ERS ERAN HÖR PN 853 m 1561 47,8: 263 17,6 3 6 58,8 | — 2,43 TT lan mot ENT EN AN Sp 6 11 s. | 207-55,2 | 355 50,8 | 1 | 849,9 Dal) SPN 3 EE TREN Br 61580 K2074 540355, 43151] 2855 | 0,21 | 856,01 |) Oskarshamn, I-ooooooooco------ 2 LL 11 45 m. | 246 42,5 | 188 48,3 2) 02259 DN Ac LIG IR OE Role Bu TSE 09 > | ABB | Ag | AN TAN TTR l EN Mönsteråg, III.............-- 48, I Bod BTTS3 in. 5 40,4 | 235 19,5 | 3 8 0,8 03) 3 Og 5: sa De EST 59, 0 Rod 11 36 m. | 540,3 | 235 19,9 | 2 | 8 0,3 25 | LR | TE Alfvidsjöbodar, III...........- BI tel 11 30 m. 22 59,0 | 49 50,8 3 IR235S 1,2 | 11 22,6 Å Reka SADES 0 Je | B lol OY AKA BIN hu 2207 Borgholms 1 OR -H. Leka 6 ill Bg mr TEA SN TS NGN KN ÄG al SID Kalm axl ee ss ES AST MÖT elbi OR25E 6 34,4 | 242 58,8 3 837,1 DM | ISDN Wärn, NL (CFA SA ERE SE 326 31,3 | 133 33,2 4 3 53,2 4,4 | 848,8 Föll sto la Ke 94, pol 05) Bo B LA | INKA IIS Bg | SAR js Er I ken as äl oe CORREN SAR ve RS 6 13 s. | 10946,2 | 16 13,4 | 3 8 52,3 IETA I NESKDINS > SSR LL DAN >å, UG fE Nänlo 10905850r 4 16 25185) 2 8 52,0 Of) FIT | FAL Mörbylånga, II ................ 08, Ub DLÅ. 9 26 m. | 213 30,9 | 308 56,6 | 3 | 936,4 | —2,4 | 938,8 N > FEL Sea , td 11 3 m. | 213 22,0 | 308 43,1 2 9 41,0 2,0) 939,0 | DEDP T8 oV. CARLHEIM-GYLLENSKÖLD, DÉTERMIN. MAGNETIQUES DANS LA SUEDE MERID. Observations de déclinaison. (Suite.) eckurg CN CR Varia- . Heure au cerele azimutal = Si Décli- Tone Moyexine |, Valenx Stations. Date. ; IN; M. 2. naison fela |menelane adoptee du lieu. ) ÅN ; dugg 55 conelue. ddelinNie Uupgul e: repere. - Trekanten. «06 LAG Tao ab 3h13ms. | 967581 | 6£ 618) 3 | PY2 3,3 | PW,9 Nybro, Ila OC. Ir ta ER RAS 6 27 8. | 254 59,2 | 228 25,9 | 3 | 910,7 0,7 | 910,0 ÖTre fors, uk. se TRA T2: 0 6 20 s 69 20,7 28 42,9 4 9 42,8 2,0 9 40,8 Målerås, Ta: ORO bak Idea tt 10 53 m. | 89:38,3 | 226 43,3 | 3 | 922,8 2,1 | 9 20,7 Sä£8) ÖS trÖ ms Lee se. SSK ORE SN For a 6 1 s 211 50,2 | 341 39,6 3 9 23,9 20) IG Lessebo, IE -S- EE ALIKE 18 052 s 317 28455 | 59 50,3 3 0 4,6 | 855,4 ASA RR SE la | 15) La 120 s. | 317 30,2 | 5950,5 | 2 | 857,9 5,7 | 852,2 || 8546 AR SAVE TS AA SR il ROLE | Bi Ma AG I | I IA 6,5 | 855,8 Atryd, TIbasbBlgR TNE a 7 0 ss | 249: 9,4 | 248 58,1 | 4 9 54,1 | —0,9 | 953,2 Emmaboda, tk=- b4 Syspgn TOS AE 2 18 s 264 18,7 I1 40,8 4 al RT del FE > IEA ES Föga 2 47 8. | 264 19,3 | 9140,3 | 2 |10 3,2 5,3 | 957,9 | I HA Elolmsjö tU Re AE FAI 10 31 m. | 198 56,5 | 28 45,2 | 3 | 10 48,6 | —0,3 | 10 48,9 45 rt ORON ÖST CANE 111 s | 194 59,8 | 24 42,8) 3 |1054,2 4,5 | 10 49,7 fo 49,3 Spjutsbygd, III -.uooooocoo---- På BED SRA 9 23 m 19-143 | 268 47,2 3 |10 8,7 | —3,3 | 10 12,0 > Spisar 3 Fonledok. 9 53 m. | 19 4,5 | 268 50,2 | 2 |10 8,9 | —2,8 | 10 11,7 fo 11,9 TROrSKOrSy Ve repa SEEN SM 3 36 s 355 4,9 | 151 21,6 3 9 45,2 1,0 | 9 44,2 5 I fär gng SKE Se 4 03 |355 3,1 | 151 A,6 | 2 | I 43,3 0,2 | 943, | 9 43,8 Tiyckeby le BAL. Le FI RA 2 50 8. | 32257,6 | 87 29,9) 3 | 829,5 4,1 | 824,8 SA My AKAN OR Lab SVARTE 6 57 s | 20 23,6 | 144 56,9 | 2 | 828,6) 3,5 | 8 VW, 320 Karlskrona, ble: seas seen PX IS TEE 3 30 s MO) BA a II 3 ILO DA) GILA ; ja dv ban Sö RR ae 359 se | 109 1,4 | 257 10,8 | 2 | 917,0 2,3 | 914, | 9 1543 Ronneby (eaux), I .. ooocooo- 208 11 26 m 49 38,5 69 28,2 3 IRASET 2,8 | 9 40,9 in daskaree sees Be Se ler sept......- 3 24 s 117 50,4 | 244 53,3 3 9 47,2 20570 EROKAANS en Enömn, Jlossoosoo-gsosooo 3 SV Sed 6 8 349 40,4 | 84 43,4 Il 9 16,9 45 Oe > NO KARE SER » TN ERE 4 25 8 349 39,6 8 43,7 2 IELBES 3,9 6) Il 0 | 9 12,0 > NS ST 456 s. | 349 30,8 | 84 35,4 | 2 | 915,3 3,6 | 9 11,7 Hemsgjö, 1-5 555 So Loa (AeAd URA4 Fm. RIR201 AT 22 3 914852 | —249 | 945,3 RR US a SN SST 8 8 m. | 291 7,8 | 221 14,9 | 2 | I48,5| —2,v|) 945,8 945. "Allshult MID. St 0. 0 Ne SV ANE Se I NANG EEG 3 I 85 4,6 | 11 2,3 | TT ES 0 0 ben Pad 335 s | 174 1740 | 166 34,90) 2 |I1 5,0) 4,2 at 0,5 JE LT Lannaskede (eaux), I --......- GES RR 7 30 m. I 176 20,1 | 110 19,7 2 8 30554 — 25311 Sk3258 ; FW NR SE 763 m. |G Mg | HOTA | 3 | SMA —IA| 3 | 332,9 Hvetlanda, Mite. t..tos Be ya 0 0 5 | 132 31,7 | 185 5,0 | 2 | 849,8 4,2 | 845,6 BAR ES TE Da sf ll 0 24 8. | 182329 | 185 4,9 | 38 | B5la | 44 | B46n | 346,3 Lannaskede (eaux), I -........ $ IBA 3 VI 181534050 ilSr2952 2 8 34,8 3,4 | 8 31,4 5 Re sj rele 5 19 s | 181 33,6 | 115 29,2 | 5 | 833,9 | 3,2 | 830,1 | 330,9 Tranås, I CIA od 11 32 m. | 72 40,0 | 205 25,3 | 3 | 9 18.8 72) IUA IB ELBE 0 5 s 72 40,2 | 205 25,8 | 2 | 919,0 8,5 | 910,5 fos SN Sr BROR Erp SS LR 1 21 s 72 31,9 | 205 16,6 | I | I 19,4 8,8 | 910,6 Norra Vid Ieda Biobe Es 108, 00:R OL: 2 23 se | 237 21,7 | 253 9,7 | 3 | 11 My 4,4 | 11 23,8 SANT BON JA äl EN 0: RCLA ok 256 & | 237 22,9 | 253 I,2| 3 |11 24 | 5,9 | 11 23,5 ju De Asby Sand, III................ Ila, BOR 10 58 m. | 343 8,7 | 222 57,7 | 3 |1012,3 4,0 | 10 8,3 ; Rodd RÖRS 11 32 m. | 343 8,5 | 222 57,5 | 3 |1012,3) 4,3 |10 8,0 Jo sn KONGL. SV. VET. AKADEMIENS HANDLINGAR. BAND. 23. N:o 6. 79 Observations de déeclinaison. (Suite.) Lecture 2 HARE Heure au cercle azimnutal en Décli- AG Moven de Val Stations. Date. TEM SE naison AROR E SN du lieu. de du EE | conclue. GS. la [Mensuelle padoptee. ENSE Å & sc déclinais. Paiguille. repere. id LAND, IIS i2se pre MAL 0R4 9 räm: 721210 | 185? 41”)2 3 833 2155 |. 8 30,6 DI ADR bee NERE IR roa bl nn NLRA LIN Ne 2 8 33,0 ds IF OLE | JV 3I2',5 SRA Nl oanad JG BOJAN fe 043 s. 7T2:17,3 | 185 38,3 2 8 4145 SYN I DIG Minedaholm, ---osossoos soc RPS Im 3485 FS LE 3 ILE 0,1 | 916,9 I > > FASENSSAKIRAEL SSE ill Öl aa |G. 06 | I By ANA 1,5 | 915,9 |f 21603 > ITSS SSV FI SO ER 13 238 58,6 | 296 20,0 3 JK OKSUIERISE av NESS FINNE RAS ARG 132 s | 23859,5 | 296 22,4 | 2 | 912,4) —0,3 | 912,7 |f 71252 INTYG VIS ESS EES ERNIE TfögsREd TOF26, mm. | L4L255T 3051-3950 3 U IG Sul I Dt DEE SEEN HONG VE Al 10 52 m. | 141 26,7 | 305 39,0 | 4 7 34,8 2,3 | 732,0 |f i 21:29 > NARE oo JAN AS Ar 0 4 8 155) SON AA a 3 39,6 4,7 | 8 34,9 > RENERA RR ene DN NRA Ox 193 37,3 | 29 54,4 3 3 40,1 5,2 | 8 34,9 |? 8 35,1 > Pa Eter FA VASPNN ALE 0.40 s. EB) BR BR 2 8 41,7 BE FA MVäxe daholmst ee Ho) Era BR ESA VÄ Sm 41 20,4 ora 3 Dr OT 21,5, 1: BIH8N2 | 2 5 Seve NESS Uls ans ekon ri Bibagn s rr Jans rr RN) TR Söderteljesp LVE=e oc RME pjäs Al i SkmT290510587 NES20DES 4 SMR OR Di Observations de la composante horizontale faites avec Vaimant n” 2 du théeodolite Lamont. (Observations de déviations.) Heure SR Mörsion Tempér. EN Composante Stations. Date. Så M. döv atioA 5 Réaum. Ca. horizontale u lien ja t é H SÖdenteljeypule ses eo SEO mille pe 4" 44" 8, 41” 26' 14” + 248 Il & 0,16112 UTGE Il og oSSEE ME AE BLÄELEA PD 40 47 2 + 3,48 16,1 — 3 0,16346 NDS Moores BIO SR AA TE 41 58 2 + 2,46 14,6 12 0,15948 BONN tEESe SNS 4 oe] NGT DN oocoses-a))| NB 38 45 32 + 2,7 1550 14 0,17031 INöngteras Ar SEE Ul36rm: 39 41 43 + 4,3 15,48 — 22 0,16724 Alfvidsjöbodar, III...ooo----- DA ESR (0) BCE Bl) Pt) + 3,3 15,6 — 19 0,16825 Borshöln, Iucssocssscsos-noe (SVF ESR RE TER SEINE 38 23 23 + 448 16,8 — 11 0,17183 Vörnanit, ll osssssossureodsr OM ES Ad 015 8. 38 58 35 — 3,4 16,5 —19 0,16973 IE KON ASA Te SES be ELR 38 55 15 + 5,6 14:38 11 0,16975 IMIålena spi. ser oss ssd Töm tba 026 8. 38 46 DD —132 15,0 — 26 0,17064 VTT IAI NTE BR orre TIGIUES OG SEN & DH am | 2 HE AN 16,2 =P 0,16943 IRHOrS Kors, fö oooostoslonant 2 USER IE EA al (0M 33 41 2 + 3,8 2 — 11 0,17041 TRE NOR I oossssrsressssses pk SNR FY ER SS Db GB 38 26 32 + 5,4 20,8 4 0,17124 IKSAT LEN Ano RIE AE OMSEPisssSAE- 6 4 25 os. Sj BL PI + 2,0 20,8 21 0,17327 IETem 8] ÖN LeE IL oas ie - RRD ET SR 3 3 inn 39.29 58 + 6,3 14,1 1 0,16773 IA shut doo soens Seoo SEO a. BRA 0 24 8. 39 9 56 + 6,6 15,8 = 5 0,16889 OTID CRIS Ler oso or a Ö & 9 44 m. 39 22116 » 10,3 —15 0,16855 80 V. CARLHBEIM-GYLLENSKÖLD, DÉTERMIN. MAGNETIQUES DANS LA SUEDE MBRID. Observations de la composante hortizontale faites avec Vaimant n” 2 du theodolite Lamont. (Observations de déviations.) (Suite.) 4 Heure nee Morsisn Tempeér: | S Composante Stations. Date. re SS deviation 3 SR m. COM pos: HoRs2o tale 4 e | | Lannaskede (enaux), I... (ÖN sosse T-307 m. 35843" 26” + 3,3 12,2 — 1 0,i7066 | KELVe tlan Ka; BI ESESSAASSNSSA ANSE äg ag svg SEN AA (0 (DTE GI) ml I + 448 I — 7 0,16757 iiannaskeden((e aux); Ys-kes5 | sr Rene 5 0. s | 38 34 32 + 2,7 IS 17 0,17065 Norra Vi, I 21301 8 1 4 + 9,6 LIFE 2 0,16166 Asby Sand, IIT TIN 40 57 47 —1)2 18,4 — 31 0.16288 FA TEEN DEN CS ILE I so a 124 ss. | 4045 59 > 13,0 — 24 0,16368 WViredaholm steeen TASTE LR En | DNE + 7,2 20,2 — 24 0,16489 Observations de la composante horizontale faites avec Vaimant n” 2 du théodolite Lamont. (Observations d'oscillations.) | Durée | Heure de SOTO Tempér. s TE Composante Stations. Date. T. M. a ä S = Réaum. horizontale local. 4 a Me SEC t com pos. infinim. petits e& PD Skärkind bV pss ssseer sr CE NE 20 TNG Bess 6" 18” s 3,06090 17”,0 29 0,16346 IB) ÖTSater gal 20 VERERSSERA 20 ORT BL 9 Mg 3,05720 JOS 20 0,16371 FÅ Tvidaberg öl Rs «a ARSA RASA Re J28 SK RR So 119 s 3,01271 23,0 = 0,16970 > SVS EN REENAN SR nd 3 INTERN Ända 3 3,01390 23,0 — 28 0,16943 1 ENSE rr FR U SR a ARS BRT SR 248 a NER 0 14 s 3,09381 17,6 — 11 0,16044 RE Ts od Sr RO AA 0 30 s 3,09360 17 ,6 — 16 0,16051 INeLha man ax Ae 200, 197 ORTEN 750 m 3,08218 16,7 5 0,16145 IViTedaholm mk. Sker ESA: 8 septembre........-- 5 30 s 3,05464 14. 11 0,16430 Observations de la composante horizontale faites avec le déflecteur A du théodolite Lamont. Stations. Upsal, I 3 Fre Stockholm, I > [ICE SSE AN KE SAOEN » » I 10 egt a i ag ba > > NO erteljes Loose sees CE 0 SEDAN ör > II WSArerrn rr bb noden band > D > JITEPPEONNE SENSE > > Heure. TM du lieu. Date. NSRrs 160 ch 11 14 m. 11 46 m. 0 34 s. 22 2 40 s. 3 48 s. Angle de déviation a 23 19 21” 23 17 40 23 23 34 23 24 58 23 26 21 23 36 23 23 22 38 23 25 10 Tempér. centigr. Variat. de la compos. Valeur de la composante 0,16248 0,16249 0,16207 0,16186 O,16170 0,16042 0,161i88 0,16158 KONGL. SV. VET. AKADEMIENS HANDLINGAR. BAND. 23. N:o 6. 81 Observations de la composante horizontale faites avec le déflecteur A du théodolite Lamont. (Suite.) EHeure Ane Tyne, EE RE Stations. Pen a déviation eger ONE cömposante [24 (3 ÄN Ok IE AS RAA CE AN SNR de ju Ner RS 11"33” m. 232 1951 — 37 0,16333 RUE 2 AN mm a oh aa a ÄN FADO LSE 051018: 23 11 22 19,2 — 34 0,16342 ELAN ORO la serade (LR é 10 13 m. | 23 35 10 21 --18 0,15063 21 sol SAN Sr LSE RANA ERE SR 10 jr SE ML EE NEN JAS om; 23 33 37 22,3 — 24 0,16085 Dr STUGA SRSSEN (4 RR SARA NAR nå FER BE Ne KSR 11 34 m. 23 38 14 22,6 — 29 0,16041 IEI SOS tU OanE- 23 os ÅS Passar oc Bye OTO RNE 62018 23 22 14 20,8 26 0,16156 Dalby GNE Ao UR RNE (0150 6 SR 6 SSR KJOL Mm. 23 30 43 16,1 = 0,16098 FECEE ns 955 m. 23 17 53 16,3 — 11 0,16242 » EE OK os 22142 23,1 — 25 0,16656 > 159 os 23-21 22 22,71 — 2 0,16191 > 1 42 s. 22 59 19 21,8 24 0,16447 > 2 24 8. 22 48 35 SN — 20 0,16565 GR El 2 45 8. 22 50 47 21,7 -- 18 0,16538 Norsholm, Då... lod SVE | TG) Na SNR SE 10 47 m. 23 8 19 19 — 18 0,16336 > 11 [EES se NER MT > st SSR En ELO m. 23 4 21 USP —17 0,16379 Skarktode- 1. 59... BS dl obören sta 9 SJR DNE 5 0 ARNES 10 0 m. 22-543 20,1 — 26 0,16500 > TER RE STAR GL MN IAN 4 58 s. 22 49 48 24,2 13 0,16508 > TIS SAR RE 0 mn ARG Ra 10 16 m. 23 6 54 25,7 — 42 0,16368 3 [IVER or. ob og KE > 3IGE ENE a D 35 s. 23 30 25,1 105 0,16336 Björsätersole El "I SN se RN 0 EGR Rn RR TAR 6 47 s. 22 39 34 21,1 20 O,16617 » 111 AES rn 0 NER RONNE ARR dh > YLE ARE SRA SAR 8 8 ss 23) 2 0) 20,0 21 0,16354 > JD BEE BA TSESNSE SSE Ra 2 EK 0 re 0 SEE RA 9 29 m. 2 23,0 — 40 0,16401 Åltvidaberg, Jb... Så. ou ke RR JR fn SEE AR 0 24 8 | 22 17 24 26 ,3 —40 0,16934 > ss EE SAR KE fa 2 STR One ENG ES HO st 22BO 26,8 == 18) 0,17046 > INTERS ou BRA > SY, SAGE ov SEI ER DG Eb 2201 28,8 —09) 0,16951 BAletumL- 3. oc AL sees goose ooo BE SATS BIS 23 34 46 18,8 — 14 0,16033 > ERS Bären a kv DE 2 10 14 m. 23130.060 1953 — 20 0,16026 > a se AS SA SA, SEAN SED » > 11 53 m. 23 35 45 20,0 — 11 0,16019 > JUDE (RSS. LSE NS ESR ANS > os 8 0 RR 1 2 MU 23 31 43 2 0 0,16050 > VARE Sei ONA cr RARE 35 FINE AN Eb 23 23 50 21,0 3 0,16132 INGlHa mn m'ar, fleste ock BG OD. ARE T 23 m. 23 24 35 15,9 12 0,16117 > INS 2 BR > SJ ANSE Ta Os 23 40 25 19,0 — 13 0,15970 GAMmlebystil(-$:-. - SSÄsera ou och osa OK > SKAR b ÖrD2, a 23 10 29 16,2 24 0.16258 2 rn 23 18 58 14,8 0 0,16189 & ND 20053 18,9 = D 0,16280 1 47 s. 2) AD (0 23,6 — 3 0,16120 2 16 s. 23 27 32 22,3 0 0,16091 (OIEET 22 42 58 16,3 — 42 0,16629 2 32 8. 22 27 23 Lie — 14 0,16782 6 54 8. 2) BS (0) 19,0 11 0,15964 11 58 m. 23 54 11 35,4 — 27 0,15822 DH ID ss 2 AU 17,9 16 0,16074 6 46 s. 23 22 47 16,8 6 0,16132 K. Sv. Vet. Akad. Handl. Band. 23. N:o G. 1 82 oV. CARLHEIM-GYLLENSKÖLD, DÉETERMIN. MAGNÉTIQUES DANS LA SUEDE MÉERID. Observations de la composante horizontale faites avec le déflecteur A du théodolite Lamont. (Suite.) Heure SEO Tempér. VE valent Stations. Date. AE Ae devon centigr. compos. composante u heu. a t É H Mörlunda InSserspsqusem sbriesve I/O EON essressnsr 8"49” m. 2216 58” 18,4 —13 0,17654 > | [ESSER ERS 1 Oe TE > bla AR ål 9 51 m. 21 45 14 22,1 — 25 0,17300 > TIER VS ORT DO > 2 EL AES 11 52 m. 21 45 58 23,6 — 28 0,17292 Bohulte RR ER EN > 2 UR EA 4 4 ss. 22.0 0 90 25 0,17067 Oskarshamn, I -- ör oos. cc AA 2 So or SALE 10 30 m. 22 bl 27 17,6 — 29 0,16512 > I BEE TSAR FREE > åar IR La 10 59 m. 22 44 24 IA — 27 0,16590 > DAR SLS SR a a > DR ME AD 11 37 m. 22 45 11 19,4 — 28 0,16581 > 10 0 66 SERA FAR > FAS LAR Fd 4 34 s. 22 47 14 21,6 4 0,16525 Mönsterås; A-bo.o. SE non csol sdbe so AN 4 Ed SS Ae BI20m: 22 26 33 14,8 — 7 0,16777 > I i) (ARE SSE TAN UNREAL > FE LR SAGER AL 9 14 m. 22 29 21 16,8 — 12 0,16748 > TI so: KR scars ds oo BU 2 5) CE LIVS UI T JAKO Im: 22 32 17 17,9 — 21 0,16722 San dvike0;------ sosse EVEN 5 FÅ SR 7 26 m. 21 35 dl 14 ,9 — 1 0,17393 AJ fvid 8J0b0 dar, Leer SSD » Sh Lees 10 1 m. 22 24 1 14,6 — 21 0,16820 > 10 (CE SEN SEEN da > SIN asker AS 10 41 m. 22 24 32 16 ,1 —18 0,16810 > 1 0 (6 SEEN EEE Le » SRA SR SER 11 26 m. 22 23 18 15,9 —15 0,16822 Borgholm, UF=-SS0ee Saar sn 6 2 11 54 m. 21 54 59 18,7 —18 0,17165 > JIE SENSE IN DAN > öl RN 2 21 50 56 19,9 2 0,17195 > ID BEAEL SSL soo EM > > 2 45 ss. 21 55 4 19,1 —"6 0,17152 1 ZE fer Er) ot B1 [As Sa 3 Real RS 7 FS EAA 022 8. 221 1 20 9 — 21 0,17013 Växnanags le - aa ote d 9 EE LAR TJ NR 11 16 m. 22 12 21 20,3 — 22 0,16952 > 11) 1] RASEN RNE > EAS SANS 11 50 m. 22 856 19,0 —19 0,16991 > I (ER SIS 2 AE SSR > FAR EE LS Ae 0 57 s. 22 Id 22,6 —18 0,16980 Eken ästälee soker SEI AS > IRS SO 4 43 s. 22 232 22,0 12 0,17036 » 1 ESR ASS CSE UNS MENARD > 5 FER MER IAS SE 5 12 ss. 22 744 21,9 12 0,16973 55 [Ua AE SES SSA RR Lr > i, op sets 6 10 s. 22 20,6 9 0,16985 Mörbylånga, ur =. --e -ce0 ESSENS 1 (019 EDR LR SM m. 22 9 26 16 ,0 —10 0,16977 > | 4 (EV RR UA så > KN SE E R 2 ng 22 10 54 16 ,8 —18 0,16967 IT rekanbene-= 3. se ee ee AS SE 11 va 3 8 s 22 8 517 18,6 31 0,16938 Ny brosp jos sb SEE SERA > Sy LoSS HCB BOR GR23E 22 22 25 17 ,0 9 0,16800 > I VER SERNER ERE SN RISE TERINARET 12 FÅ AGERA, sole 10 59 m. 22 26 53 15,8 — 72 0,16828 Miålerag;lll io. toocc Mår ooo oso bat AS 13 37 0 TA 10 50 m. 22 2 HM 15,8 — 24 0,17067 > ITE EN IE » DRESS 11 19 m. 22 110 14,4 — 26 0,17091 Säfsjosbrömj; uk=== Er ST Ses en 2 7 dd Ben bor 5 58 s. 22 24 16 15,0 12 0,16774 Orteforsry [esk sr Rea EN 14 De EE SSE 0 34 s. 22 1 23 18,43 — 52 0,17111 Legsebojflssdrsoriyrson seen 18 OTESSTEEAREN Am: 21 56 3 22,3 — 54 0,17173 » 10 BER FIRAS -SASSEETER, OAS OT D UK. åa 11 29 m. 22 136 23,4 —48 0,17098 2 FEN BRANT RAINER ARE > > 0 48 s. 21 59 49 25,8 — 36 0,17106 JEN GI NNE ERE EES ee ENS 6 46 m. | 2 8 2 11,4 = 68 0,16985 SY [ASSA SAENNE 5 ROR (RE 5 a Sr NN be Rn 8 0 m. 22 9 46 18,6 —15 0,16967 SYTTS MH) (NS SNES I ARS En ES > 3 RR 8 34 m. 22 12 25 18,4 —17 0,16937 Emmaboda; I -soo ti oooseoo Soo > By KR ge OLSU st 22 051 19,6 =) 0,17075 » | 0 REV SNES KSK An a > 5 PO oe 1 16 s. 22 12 34 19 — 11 0,16928 > ERE, SERIES SADE 0 1 > NN JB ad 2 NB & 22 10 16 30,0 — 6 0,16945 KONGL. SV. VET. AKADEMIENS HANDLINGAR. BAND. 23. N:o 6. ; 83 Observations de la composante horizontale faites avec le déflecteur A du théodolite Lamont. (Suite.) Heure SNR Tempér. IE ST Stations. Date. ee M: dévikign Oentagr dör a ödimpösante u lieu. ä t é H 15 fö) Vrf joy ES AE SANSAD (I dot 2018 000520. 8:33” m. 217511 3 167,5 — 4 0,17186 > Se, Fabre ASEA 4 37 fa SOU ER dura 838 m. 21 51 1 16,6 — 6 0,17189 > TISKA: ONA rar dinar 2 ko 30 fa OE BAoa I 23 m: 21 50 52 17,4 — 11 0,17195 > FR rr RE eter san nd onrn ond tål ana BS felen 10 26 m. 21 51 7 L706 —19 0,17200 > FilecE rr td SRA SSAEKS 141 LINE KOR Sa ARN il EE 21 50 48 20,5 —17 0,17200 > 10 005 TPS OR 37 AR OR Korea 1 44 ss. 21 55 42 21,9 — 5 0,17126 SPjUtsbyg Ad, IE. s. Use reor decenor UR 20 Ur Sr AE 4 RT BR SJ m: 22 2 4 18,9 —15 0,17059 > I USE (ES ESA BURNS AR 35 Fark ORSO 355 m. 21 59 29 18,1 — 14 0,17090 > 1 U0EER 3 AE SR 3 Lat EGR Se dre 9 20 m. 22 1 37 22,4 — 16 0,17063 sPROTSKOTS:, [eka vr iran terdereocsdeo ll FN DR KN SN dr 333 s. 22 2 45 25,7 —11 0,17043 > TITEL A SI ro orda a oo Is lkR 3 1 DEE da Hults 21 55 28 2UA 6 0,17117 2 44 8. 22 12 40 26,2 8 0,16901 6 57 s. 22135 GS 21,2 21 0,16885 SPL 21EH55rJk 25,6 I O,17117 Gr 21 54 15 22,6 12 0,17124 (3 UT 21 48 43 22,0 2 0,17203 11 20 m. 22 14 7 24,2 — 31 0,16922 11 28 m. 21 46 34 20,1 3 0,17226 INB ns 21 33 38 19,6 5 0,17388 034 s. 22 9 54 22,2 3 0,16938 Lindaskär, I SME 21 41 29 2152 C) 0,17283 Karlshamn; koso so oo sdedesessbdioree OL SNR RAR IKSU 210457 I 24,8 15 0,17230 > | U ET NAR PSOE etern SKOL: 21 36 54 24,7 17 0,17331 ET mg] 05 far sas A se sons öo baron sas FER AIN DNR 740 m. 22 24 41 15,7 4 0,16762 FÅTT ST, Ts ENE S ERE KRSTIER AN FS RE EE 0 40 5. 22 14 29 19,0 = Il 0,16887 > MUSSE SEE ESSEN UNS 2 EL le oss SEE EEE 1 14 s 22 944 21,7 4 0,16937 > II]TGS RE sacpeckossr sand sr SOL. NAN on Sr Os PR) ER al 2157 & 0,16987 TROrT33 ER SSE PRE ANNE Ö & m 22 18 49 13,0 — 9 0,16846 RNE EE a er ones or Äorera o SUNE m 225210 1 1553 — 20 0,16829 AE [TUE CER År nano se sn DAD m 22 12 44 14,9 — 23 0,16932 iannaskede. (CaUX), L---.----------so--6 60 NA m 22 34 1550 — 4 0,17060 » 0 (SSE SST NI DR eg IHE 210520 10.0 — 9 0,17169 > 10) SERA SERIE SÅ) NERE SS 5) Alarm, 220 2 4 16,6 — 10 0,17047 jElyetlanda, IE5otoopiosoooossdssbono sea FJ re ENE 020 s. 22 26 13 20,1 — 10 0,16755 JT NR SAEE ESR SEN IL 20) 230-449 24,5 — 5 0,16272 FS, BE SIR SSR 1 38 s. 22 31 49 22,8 — 3 0,16680 Ib Et 10128 m. 22 48 4 18,1 — 20 0,16512 MN rss 11 28 m. 22 47 2 18,6 — 9 0,16513 FN, Arden 2 12 8. 22 45 40 I 6 0,16513 MER =E order 2 20 8. 22 47 4 16)-8 4 0,16499 ASEETERE OSSE SE 202 8. 23 10 30 24,4 5 0,16232 FN LFN od 4 1.s 28). 5 Bo 23,7 14 0,16278 | ER GERE 4 38 s. 23 17 56 2 12 0,16145 84 oV. CARLHEIM-GYLLENSKÖLD, DETERMIN. MAGNEÉTIQUES DANS LA SUEDE MERID. Observations de la composante horizontale faites avec le déflecteur A du théodolite Eamont. (Suite.) Henre Angle Tempér. Variat. Valeur Stations. Date. AME a centigr. dela dena a ör, Kola t RN composante ASPYNS an djb Ess oo kons sond on sr SN Ti (sepes Pa GEPeern, 23 6 46” 15,1 — 59 0,16342 . SPAR 10 0 m. 20 6 29 15,4 — 38 0,16324 SIEM 10 53 m. 23 12 32 17,4 — 40 0,16258 > > IE EE 23 025 16 ,2 —15 0,16368 1200 GÄR Nn 22 39 44 15,6 — 46 0,16635 D > 10 46 m. 22 43 45 07 su — 51 0,16593 » SN kol 2 0 8 22 42 14 20,8 — 10 0,16567 14 og ee FR 10 56 m. 22 56 53 21,1 — 35 0,16425 > NER als 22 49 21 23,2 — 24 0,16499 173 sä 10 20 m. 22 36 12 10,7 — 33 0,16666 SINA AR I bond 0 14 s. 22 50 10 13,1 — 38 0,16509 > Ny R SiS 22 38 13 18,0 — 5 0,16611 18:17 10 5 m. 22 9 54 DT — 30 0,16590 Mine dalolm';0 Users re TO spe 10 58 m. 22 57 49 11,3 — 29 0,16415 UPsalyglIE = 3sb NR a TAN Se 20! oOctobrels--tso-.--- 035 s. 23 30 13 Us — 1 0,16058 Observations te la composante horizontale faites avec le déflecteur B du théodolite Lamont. Angle 4 3 Variat. Valeur Stations. Date. ÖR dé de 3 RE de a de a 5 du lieu. éviation t compos. composante [4 E H UPSALNIUREE 22 Ia ssu r eri A RAS 21 jun SSSSSR NYE 2137 3. 30 40 57” 18,2 0,8 0,16226 SUS FEL LE EEE LA SOS I SS I Deere 2 21 8. 30 41 37 18,2 = 6,8 0,16229 STOCKHOLM, Le esse 2 0 SET TAKEN NEN 12/5) UI ILE CESAR 11 25 m. 30 49 32 17,6 —18 0,16180 » TNT ANN NNISEE ERTAN pl] SNR SR SNS all Bel mn, 30 50 34 17,7 —12 0,16166 > TITS SRA Sr NET SANN ANA FSS 0 41 s. 30152 27 NS —15 0,16153 SÖCdErtelj es Ad. od:- MRS oss dl MSN DYR BES NS 2 20 38. 31 353 21,5 — 2 0,16031 > TI4232 ONS va 40 ov UNS 3: 1 ER SLL IS KANN 30 44 2 21,6 — 1 0,16185 > TID SARS na 0 NINA 204 SRS ord 3 56 s. 30 51 16 21,7 idé 0,16119 TEORI LA 2 AIR en ÅA DEN 7 OR fe i én. | DA I 19,2 —36 0,16320 Ehajee! UU EE EEE Br AE Jons OMS 30 30 19 19,3 — 33 0,16339 15251 (ög bot rr Eda OS IE SVA SER RE 10 20 m. 31 5 28 21,8 — 20 0,16035 VENT] 23 0dEs SR He NA NASSA 37 SR 11 10 m. 31 243 22,4 — 25 0,16058 SA ]D]EE rg RR AS FN IE er Ae AE SA 11 40 m Gl do & 22,8 — 29 0,16026 15 (VS fä ab SS at AE ERE an. IRAS VARA RR, rer ns SER 0 UB 30 47 29 20,7 20 0,16141 1] alDy Ove cbr SINE Snart NE vr ANDA TO RE HA Ta 20 5) & MOE -— 7 0,16103 > JU KKS SEE IEEE SET na nå na > FYR SIKTAR EE 10 1 m. 320 44 9 16,4 —12 0,16224 > BFA RE bs RA rr ÖRE 3 0 DN SNRA LE 10 7 m. 30 43 54 16,5 —13 0,16226 SERA Loss rd NK 3 I RDR 0 14 8. | 2929 23 23,1 2 0,16815 KiOTR OLM Ens =. kd ser a ÅA Je ENE SR > 300 Ra 2 6 s 30 42 12 22,8 — 1 0,16192 SOGEnKOPAn gä NASN SSANNNRNEN 15: | SEG 1 51 s. 30 11 20 20,3 — 24 0,16479 KONGL. SV. VET. AKADEMIENS HANDLINGAR. BAND. 23. N:0 6. 85 Observations de la composante horizontale faites avec le déflecteur B du théodolite Lamont, (Suite.) Heure AReN Tempér. Wee Malenn NATO Rate 1 dévinkion enter. ot ör HRTosnre du lieu. is t 7 P SÖderkO Pin 23 L--esooo ooo send DF Tile SR 2"31"s, 200583 217,7 — 20 0,16573 > 10 0 (EX SETS ER TERASS > SN Ae ol 2149; s. 30 1 44 22,0 —18 0,16543 INOTSholmp fIFbe SBR ora orsa ooen 181 range 10 56 m. 30 25 44 1050-0 —18 0,16361 > 11) SEEN SENT Syre LR [ET Unor ES SA AA ll 28 m, 30 23 47 18,7 — 17 0,16379 SkärkindAOl oats tecekussde oss TOLT Rnnn 10 10 m. 30 819 20,1 — 24 0,16503 > 3 AR DAGS 29 58 50 23,3 LZ 0,16524 > rio ORLEANS 10 23 m 30 21 26 25,1 — 41 0,16386 > FYRA LR SÄ 5 43 s 30.19 8 2D,2 19 0,16344 Björsäter, er es AS 3 16 s 30 21 44 I 26 0,16350 » INSE Ska m. 29 58 46 20,3 — 49 0,16608 > Aj de ke DEN nan 30 14 5 23,3 — 40 0,16455 JÄV da berg Were end KN 3 ÅRA Ån 0 24 s 29 12 19 21,6 — 40 0,16990 > I no AS SSE BENEN ST > JAG ssd 156 s 28 56 18 26 ,4 — 13 0,17078 Halen ups Rn a oda se ee ER LER 2 ns SK SS 9 48 m. ZH 20 19,0 — 14 0,16045 > LIP os er e 2 ANIEER FINESESA > FINN kn 10521 m. Säl (Bab) 19,4 — 19 0,16022 > UU ora stone ROSSO > 3 EDA oden 330 8 30.59 10 21,1 0 0,16067 ING] STmmm ar lösenord oto 2071. RE ÄRA 732 m 30 53 41 15,9 id 0,16132 > Ti E35 052 NEN BONNET > 2 Eat SA SLAS OrLL 8 31 11 31 19,0 — 11 0,15995 GAMLE By be ola salar dl os ker LEE > AN Ar ARE TOG 30 32 2 16,3 25 0,16284 tv 30 45 58 14 ,9 0 0,16205 8 30 34 47 18,9 — 6 0,16278 il 30 50 47 21,5 — 2 0,16133 30 53 38 22,3 0 0,16104 2005LDD 16,4 — 41 0,16629 29 36 10 17,3 — 12 0,16779 30 3 20 Il — 7 0,16544 SLE 18,7 11 0,15940 SNES 16,8 — 22 0,15954 31 23 41 16 ,8 — 20 0,15923 31 29 40 30,5 26 0,15782 30 55 16 Ne 26 0,16091 30 50 29 16,7 4 0,16156 217 58 52 18,4 — 14 0,17661 28 35 58 22,3 — 26 0.17300 28 39 28 23,8 — 28 0,17261 28 58 48 16) 21 0,17064 0 17,6 — 28 0,16530 29 56 34 LISA — 27 0,16609 30 114 21,5 5 0,16527 IMÖTg terag, IlkooscdBroussrsotstd less Sr RS AVI sg ee 8 39 m. 208333) i[ö9 — 8 0,16805 > Tila Nr oa oy RAN 2 FR SOK fänlssel 9 24 m. 29 38 4 15,6 — 14 0,16775 > 10 (ESS SNR SSee SAN 3 0 JAK del 11 6 m. 29 41 29 ra — 21 0,16742 Sandviken =>. oo sRE opens doo Gl HAS Ne d TED un 28 27 34 15,2 — 1 0,17395 86 «vV. CARLHEIM-GYLLENSKÖLD, DÉTERMIN. MAGNETIQUES DANS LA SUEDE MÉRID. Observations de la composante horizontale faites avec le déflecteur B du théodolite Lamont. (Suite.) Hette Angle Tempér. Variat. Valeur Stations. Date. T. M. dé 0. centigr. €£ 3 i de IB du Te. éviation i compos. composante [4 e H AIfvidB)0D0 dar, Teese een 5 SOUS ST SENT 1011” m. 29 3139” 14,7 — 21 0,16842 > | (fr (öre SARA RANK TS NA a ALL VESREN 10 51 m. 29 31 55 15,8 — 16 0,16829 > TIP FE ere BR MN LA 11 34 m. 29 29 53 15,1 — 16 0,16850 lBanOT, larssocosocors-ooocerso- soo 6 a DEOR: Nr grn 0 1 s 28 48 14 18,6 —19 0,17202 > |D FORE + Sa ARSA EEE 37 (SSR SEN 2 SID Vd Eb 28 46 8 17,6 5 0,17203 > 11) SERA SEE RNE va Di 19; ER JORLA NR oanua 2 55 8 28 47 20 18,2 — 11 0,17205 Kalmar. ooct oc: OA oo ooo Bolt SINN (CASES ESS SE NN 028 s. 29 8 55 19,7 — 28 0,17019 > > > HAE 29 14 29 20 ,0 — 217 0,16967 MäÄrnan äss ense en eeeneEe Da BA AR Sa 11 23 m. 29 12 45 20,3 —21 0,16975 > | 00 SEN NR SYNS 3 ar OR AG BA 11 57 m. 29 11 34 19,4 —18 0,16987 > Tysken a RI vt rr fo AA FR CLEAR TE ir: 29 11 12 20,9 — 18 0,16982 EKEN ägaR0S ser oc RKO at see Ål SR oja SE 4 SER (EN 4 53 s 29 058 21,9 12 0,17037 SLS UU [SE ESA a ONE Fr Se 3 KSR MR ANA 6 17 s 29 953 20,1 9 0,16971 IMO Dylan gaser ISEN Se 10: 15700, Ida 334 m 29 13 11 16,2 — 11 0,16985 > 10 (ESR NR SETS Ng I AAGE SER LYSER BER 9 29 m 29 15 35 16,8 —19 0,16968 Pre Kabe NE sk En na Ser san NR il pe NA a 3 17 s 29 13 40 18,1 30 0,16928 NYDEO SMER aac tosse desserreseso ess OSA SD 29 29 59 17,0 8 0,16814 SJS LUP TE ESSENS SERA V” brand SAN SYRE RT ar 29 27 14 17,0 7 0,16840 Sy. EJ DU PERS 0 SENSE Reg gb 5 29 24 23 17 ,0 7 0,16864 FyÅ EN DVS, Sr I USSR LORNAS 12 > 29 37 30 16 ,4 — 70 0,16831 MåleTä5,0--. ss an ok DA 13 > 29 6 50 14 ,2 — 25 0,17067 > 1 NE SEN So SA AE oj SES 29 2 49 14 a — 26 0,17102 > ÅH (08 EN I ee År rt KS 29 3 45 14,6 — 28 0,17095 SEO, loss 37 fr OG KR 6 5 s 29 35 50 14,9 12 0,16772 D | [1 BREES Sr SEEN SAO 30 fa MEINGI EE KDS 2053 13,3 12 0,16822 ÖTTefOrS Mss Koen koo BINE 14 ja 038 s 29 2 20 18,43 — 52 0,17110 29 10 50 18,4 — 53 0,17035 29 10 17 18,4 — 53 0,17040 29 052 18,0 — 42 0,17115 2855 2 22,5 — 51 0,17150 21 23,5 — 47 0,17096 28 54 41 27,3 — 30 0,17109 29 15 44 12,2 — 10 0,16985 29 13 40 17,8 — 16 0,16976 29 18 25 18,46 —18 0,16932 29 0 25 19,6 —12 0,17079 29 848 27,0 — 4 0,16954 20000RAk 27,2 6 0,16967 Fölmsj ök: «doc rara RR 20-10 SERIER 8 47 m. 28 49 40 17,5 — 6 0,17183 > DE ARR RNE SEEK Er AAA BRA 3 13 RO SE 352 m. 28 48 25 17.8 — 6 0,17192 > ITC: SEDER NES 35 REL ERNSRA 9 28 m. 28 48 31 17 ,4 —12 0,17200 > 7 ERE LEN lan DÄR 2 Ia AE RR 10 36 m. 28 47 28 18,2 — 19 0,17212 > Fv on Sr ket BR UA 5 a RO AR IDE da 114 s 28 44 2 22,3 —15 0,17215 KONGL. SV. VET. AKADEMIENS HANDLINGAR. BAND. 23. N:O 6. 87 Observations de la composante horizontale faites avec le déflecteur B du théodolite Lamont. (Suite.) Angle ; Variat. Valeur Stations. Date. Nr dé de. EN Cb IE degla du lisa. éviation 2 compos. composante a 3 H Elolm ajöss ra AS 12 ÖA O Ub EE SE See SEE INSLES 20052 LG 217,9 — 3 0,17130 Spjutsbygd, uUP:os-oret soo a 21 fy Kekkonen 339 m. 29 538 500 — 15 0,17039 2 SIS EE Vane LS SI an 2 DD UU 17 .6 — 14 0,17069 > 2, I RR ME IE2Em: 29. 3 49 21,7 = 0 0,17041 TONGA (CSES SE Sn ST NO I 3 40 s. 200-126 25,6 = ill 0,17034 > PIERRE eu JE (ENE ER orre er SAALE HE16K es. 28 53 20 2 5 0,17114 IPryCke bye AR go od noe PIaJa GENAST EEE AN 2159 8. 29 15 47 25,2 11 0,16888 IKFARLSknON ä5 Neo Roos ssooosobssaoe GF AMRA 2) BN cb 28 52 26 2018 2 0,17113 GIS 8: 28 55 0 22,4 8 0,17092 (SN 28 49 11 21,9 1 0,17154 10 BR) mna 205 24,3 ==30 0,16936 bl BR 2842 2 20,3 4 0,17226 (0 HG 28 25 44 1957 5 0,17379 036 s 29 13 46 22,2 3 0,16931 3 29 s 280302 20,2 al 0,17284 > ITU-T Lage et) > UR tr 4 36 s 20830 18,8 21 0,17022 [Kenldrmn IE AE 3 FN Rear 3 36 s 20100 0 25,6 16 0,17229 > Hl goes 2 EKG BA DEER 2 SR ns SE SDL 28 26 43 24,2 18 0,17330 TBlomnjö, IJIN 0 SEEN 7 SER (ROR 748 m. 29.38 7 14,7 3 0.16763 3 STU ERSARARTAE SINE. SI Sn TIS 30 NS 8 m. 29 34 43 16,6 — 3 0,16787 > TILDE Sosse FA LSE ST SARS > 2 [es IRL: 2) BRI 16,8 — 7 0,16812 ATS hn KENT TT > Fn (San 0 48 s 29-22 15 18,9 2 0,16877 FARRRP ESRSNN ooo fo NE LD oa > 2 fy RR 1 28-s 2082 20,1 6 0,16894 SER [TT SROR o 21 SE ES > 3 1 DNE SME 29. 8 26 21,2 10 0,16977 SROrne sl tä 1 SBR 5 3: MET 9 25 m. 29.30 57 12,7 —10 0,16849 br > TIS 2S-08 LA BN AR UNS TRE > 3: RESET 11320 m; 29.33 27 14,8 — 20 0,16825 sy HIDRSSEEE SES SAS ER € ON Te > es 1 IE 11 53. om: 29 22 31 14,7 — 24 0,16925 Tannaskede; (eaux), I-.-soostiooooocootoo- 6 [SN SEM. 20 a» i 15,0 — 5 0,17058 > 111 96 052 ER Sv ER > 31 ol BER & I ne 28153 15,7 — 10 0,17166 > JU 0 0-5 3 OSSE AR > If) DER IK2uMems 29.6 26 It — 11 0,17039 Eve bland a, pUes So ss. ste BALI > Fo CER SE 0 27 8 29 36 18 [IS —10 0,16762 > JISSES Ne 9 RN I Ng > SES KEEL 1250 30 33 10 22,6 — 5 0,16270 > 11) Dass ge 8 a SRASE SAET BE > UT USE KA fan 142 s 29 44 47 21,6 — 3 0,16672 sRranag pkt Afa dv Obolo 9 Fe 1 RNE 11 37 m. 301.653 18,1 — 6 0,16510 2 RT IDRE ES TASSAR 0 (SANS SR > 3 AS OLD 217 8 301 6 9 i) 4 0,16497 2 Fa UID DEE 3 KEN NR SN a I > 3 | ARE 2 26 s 30 5 5 20,5 2 0,16496 INO TRAVMVI sta do en oso kt EDA 10 2 ORSE 3 2 8 30 36 55 23,7 3 0,16223 2 100223 VERSA SEE Ce > SET RS AR > 3 od Ake 4 5 s 30 29 16 22,8 5 0,16280 > 1011 (ES SRS SR SA vt ON SY TA DA > MR [er SR USE 4 43 s 30 50 9 20,8 lil 0,16129 FAS Dygk Sänd IE 22 Be SES a MA Töl 2 UR ERE 9 41 m 30 34 20 5 — 52 0,16349 > JIE ESS ET Rd ITS R > as SVEA 10 9 m 30 36 24 15 — 39 0,16319 > 1111) (SSR RT ES SSR Se I ee > Se IN Ae 10 57 m 30 37 57 NG — 39 0,16285 > I NA NERE RA ER fe 6G 1 I OO > SÅ AEA SLR 30 27 7 16 ,4 — 19 0,16367 88 V. CARLHEIM-GYLLENSKÖLD, DETERMIN. MAGNETIQUES DANS LA SUEDE MERID. Observations de la composante horizontale faites avec le déflectewr B du théodolite Lamont. (Suite.) a Angle ror Aa Variat. Valeur Stations. Date. 1. M a RT. AE Sn la z de Ia t duslieu. 2 é spoR, composante VATIE bys IE Sucek ES ARR Ae TNE ASS Bar 12 septembre -.......-| 10" 7" m. SOROS 157,6 — 49 0,16623 Ad a [I LES OR Kn ENA SRA OAL D 3) BR TR a 10 53 om. 30 134 17,1 — 51 0,16605 SE KT] 58 YR Ueno l DE KR > ER SE 2.0 20850629 19,7 —12 0,16568 Wiredalholm, |... -SA 0 TIN 14 LA TR då bl 30 18 56 IF — 35 0,16423 > 10 SSE LTS SRA a > av fr BR Re Tä 30 8 8 22,8 — 2D 0,16492 Å'88] 0518 EKEN a KR a 2 ERE NR 17 SAR ANG Kl 10 33 m. 29 57 16 11,1 — 35 0,16659 53 ol UI SNR SANN TSAREN SEA Sa a OR LR SN BE 0 21 s 30 15 46 13,0 — 39 0,16499 FSL 1 [I FARAN SUNE SRK SSR SER SR > 3: SA ORRE BEN & Mt 30 058 12.1 — 4 0,16591 FS SSI TA VE SES SIENA, - RAS ERAN SRA St a 18 3 (ARE a 10 10 m. 29 54 8 9,6 — 30 0,16689 VÄGGEN JU ossoro-oosposcbossosssorss 19 RE Nr Bod 11 4 m. 30 27 23 11,4 —29 0,16407 U psal op. br Ven öra 0 a BA 20F0Ctobrepe =S rs 050 s 31 912 7,0 — 1 0,16068 Observations d'inelinaison faites par la méthode indirecte. (Observations de déviations avec barreaux de fer douz.) Inclinaison Heure Anse des barreavx. | Tempér. Wei SALG Stations. Date. T. M. R de” = centigr. deg Inelinaison lön déviation SEE RANG a Finclin. I [24 (3 2 2 Stockholm, ue --s. brer Tree 3 juill 1"327 s. 38338 6 | — 0,51 — Oja | 227,9 059 | 70? 50',6 Södertelje, Li Mera EE REA SE Ae SÅ 5 14 s. 38 2550 | —13,1| —10,3 | 16,6 —0,7 | 70 46.5 TEOBAMIIN. sd Loe It. TE AERKEINIGR 2 53 os. 37 23 39 6,0 4,6| 16,2 —0,6 | 70 27,8 HänosesoD ror 8 > 117AN:e 35 15 46 0,6 0,5! 18,5 0,8 | 70 45,2 Dalbyc ITE 10 > 8 34 s. 36 3131 |— 1,21 — 0,9) 11,1 215210 MLONESEO Söderköping, IIl..ssooooooo---- 11/5) DR + rYUNNESrR BE LEA 1 4 34 s. 36 3323 | — 2,3) — 1,7 | 16,8 —0,44 | 70. 8,2 INGTINOn Iorccocosssosocsuccce FONIGSA ct NNE 153 s. 37 48 53 0,3 0,3) 18,1 —0,32 | 70 38,6 SKärkind) Id .o-kA versa Kl iTOr, Vg RE 11 23 m. 36 38 23 | — 0,9) — 0,7) 1843 il) 0 Ya > ITE ÖbreeRa >8, fs RE 5 41 s. 36 36 31 3,6 270 EL — 2,01] 70.1158 > TI] oo fe 20445, och MIEINE 11 23 m. 37 1011 | — 0, 0,0) 23,9 2,1 | 70 18,8 > TV] oo RE FA SADES AE CM 6 48 s. 36 51 12 0,5 0,4] 18,2 i (Ar (OR (OR) IBJÖrsäter Ni jke soo rear SINA NA 838 s. 36 57 49 | — 6,8] — 5,1| 12,6 —0,7 | 70 1858 > | 00 TES Sraeea fu 2208 9 52 m. 37 1230 | — 0,5] — 0,4) 23,7 2,6 | 70 19,8 Åtvidaberg, IIl....oooo0000m on 30,05. od 4 22 8. 35 23 28 | — 0,81 — 0,6) 25,1 0,6 | 69 33,5 NES ArD, Jå lorooocedcossroses 24 ER 2 ARETNE 17 as dr 37 49 | — 0,21 — 0521 15,1 1,8 | 70 34,8 INGETING R, loccoocscce ocsoccm- 204 SB, ot BK INN 8 27 m. 37 14 11 3,6 2,81 1458 0,5 | 70 27,8 Gaämlebpy I to. Pio a 264 Öst RR 754 m. 20 ev I = LA OO DA 0,3 | 70 12,1 Vestervikt, I ooo- Silence LR ERE 4 20 s. 36 57 55 2,8 2,1) 18,6 0,5 | 70 19,9 | Idögbastke ss OR ee 2010: oto NB MN 2 10 s. 35 55 10 0,7 0,5) 12,6 1,4 | 69 54,1 Ankarsrum, I--. BER ooh. HJ LIA ONREER SA LA ra 9 38 m. 38 424 |— 0,1!) — 0,1) 13,4 1,3 | 70 48,6 | > 1 [10 RER tå Gere FRV CAR CER EA rd 1 36 s. 3826 8 | — 0O,1| -- 0,1) 21455 0,6 | 70 55,0 KONGL. SV. VET. AKADEMIENS HANDLINGAR. BAND. 23. N:0 6. Observations dinelinaison faites par la méethode indirecte. (Observations de déeviations avec barreaux de fer doux.) co (Suite.) Näste Inclinaison , Varjat. | Heure 2 des barreaux Tempér. SURA) | Stations. Date. AN JUR dé ib, mn Cen tigr: a: deg Imnelvten be ER id | ? jl Face; I 2 2 | IYUTm GR USA VER el LE vekare oe SL juillet.-> 58 Or16"s. Ir 41220 I —/ 0,21) —0'2 | 135,9 —153 | 70? 41,9 INÖTNT O3 lägogseososreress IETE a OM Urs AE SMU nn SJS 0.0 0,0 19.8 iF 6849 BOTT cg Bj ee Aas 6 38 8. 34 44 41 Bj 4,6 | 11,99 —0,8 | 69 27,2 (ÖSKATSN AMN seas ses EEE 2 rfss AA ETTA i 2 RR 326 16 38 | — 1,6) —1, 17,6 0551 | 033 IM ön sterasp le ss En 4 FYRAR be 040 s DL IN VR 16 ,9 1 ÖN DRA SAN AVP re TAR VALE sa a (5) BEN RE TG sl ZW csn Slet fö = DN LR 12,3 —0,1 | 69 19.3 | Alfvidsjöbodar, III... > FYREE SA 039 35 33 23 0,6 Og I LST 140 | 69 46,0 Borgholm, I SLIRO > 1 47 s 34 32.59 | — 0,7) —0,5 | 16,6 —044 | 69 18,46 ISEN neg 1 Esa SEE Z > (WITRE 34 47 40 1,5 NOR DNS UN (DR Marnan agge soset Se &) 25 SELENE ES r30s 34 46 52 0,6 0,4 LIES 0,5 | 69 24,6 IBkenast OLIN DMI > SUL UD 6 49118 34 36 39 218 11,91) 1535 —0,7 169 23,2 Mörbylånga, 1I:iusoooonooonons 1Ö,47'30BB Des 017 s 34 57 18 0,8 0,5 | 1648 0,7: 11,69:30';6 1] ere kanten sssssss ess Se area 11 RAR oro rSE d AHL S 34 36 35 | — 1,8) —1,3 15,5 1,2 | 69 20,3 | INNDRD, IN ooconsssr AA T23 fp Fr er 045118 34 50 56 UR IST AS HAN IT; IM'åTer äss ER a aa I ST DER go R SES SEE ASA JES 3447 T |— 2,4) —1,7 | 16,8 15201. 69 2553 (SENOR, I orosstors z SEXA SE REL 6 37 s HHNL2L20 0,7 Os — 0,46 | 69 42,1 ÖTTEfOTS NE a 14 HY TERRI A 2 19.8 34 31 44 | — 1,0) —0,7 15,5 130 INA NPeR 5 eb OR RS Aas TS ga ARS SEEN 8 HA 34 39 24 2,5) —0,5 | 20,4 054 IN6OR23AS Ärsyäl, TOR OR INN AOI ke a DA a | DA G= 2,8 | 19,6 2,2 | 69 34,6 I5lOlmjö,. Illosstossordsse SEA 20 Ni es RES UR rn 3350 14 P="1350 OAL igt e [Ram ab oda Ser > FETTER a HISS 34 30 35 0,2 OESTINELOES — 0,8 | 69 22,7 Spjutsbygd Tess 21 FÅ ASA mrrdrgs It Te an 34 23 10 0,9 051 | 23,5 1,4 | 69 14,5 TINDTI ROR > FACKEN ASTESS 4 42 8 J4 LD 20 6,21] —4,1 | 20,5 OM AG Iiy Ck eb VA SEEN a SRJOEAT, br [SES sad SR BER 7 20 s ATI L2 an OR2 San dBA —0,4 | 69 21,1 IKGLSkro na vs sel nn (2 End log BJ BR SE ER HI23S 33 54 47 1,4 | —0,6 | 1746 — 0,1 | 69 5.2 IRON (CNB) I al SÅ ERE ES KLEEA 0 55 3 34 22 10 | — 4,1 2LSK Hr20K =— 0201-691 2014 Lindaskär, I -.... 4 4 s 34 7 40 1,6 OFSKIIEOra LAN NT Karlshamn, II 4 Mos 33 14 56 | —22,4 058 19.8 ==N108 || DING IE ms) 0 re 4 SPAÅR, dana 838 m SAF SAL TN ZUR ELO =E(0gt || ONE Ålshult, III > > 3 36 s 34 30 55 Öar TS EO | Or TNG ESS RAg D » 10 54 m 34 35 40 | — 0,3 FORE LO AE RO Lannaskede, I 6 8 44 m 33.55 201 | — 1,2 OKGE IRL25G 055 IC IRLORS Jive GIAN da SARS RARE ET FÄRDEN Segt BA E Car 050 s d4 51 41 0,3] —0,1 IS) SA (Väla CRS NIKE dan o mr 7 SV jga LA el 3 Ds 35.08 13 | — 2,0 ROR ULOKT == I u0 - NA » TB 435 rs AR 8 Själ JES 2 34 s 36 19 56 0,8! —0,9 | 17,5 0,2 | 70 16,6 MNPENnE UTSE rs Dra 9 Ae RAN NAS HT 36 46 5 |I— 0,8 0,3 | 15,5 OF ML OR29K NOTIS Sr 10 > Öl SD GH 37 23 48 — 0,21] —031 17,9 (05 VIN LAGE Själ I osar des 11 OVR BARS örA 042 s. 37 2034 | — 1,6 2508 0CLS55 2,6 | 70 40,8 JAM e byst E SEEN Sh ree 12 2 NR be rar 043 3 36 17 30 (Da =0 NM LON ORSA Wäxed ebok Wes Le Tort ETETRALD [0 Ae a | BA VE Ha OL I 0,9 | 70 21 Assjö, II Ba GI 2SDES 36 40 21 0,9) —130 | 12,2 IG | UND FREE TERRAN ARNE Sd BER 930 m 36 14 48 0,2! —0,44 9,8 —1;1 | 70 21,5 K. Sv. Vet. Akad. Handl. Band 23. N:o 6. 12 90 —V. CARLHEIM-GYLLENSKÖLD, DETERMIN. MAGNETIQUBS DANS LA SUÉEDE MERID. CHAPITRE III. Résumé des observations. Les valeurs absolues des elements magnétiques dans la Suede méridionale pour le troisieme trimestre de lTannée 1886, sont résumées dans le tableau ci-dessous, pour toutes les stations d'observation. On y a joint, pour chaque élément, la valeur calculée au moyen des formules données plus loin pour X, Y et Z, en se servant des relations connues Z X=HecosD, Y=Hsin D, tang LES Dans le tableau qui suit les stations sont classées d'aprés les latitudes géographiques. Les longitudes sont comptées åa partir du méridien de Greenwich. Valeurs des éléments magnétiques en Suede pour 1686,6. Coordonnées Dela Composante horizontale Inclinaison géographiques (systeéme OC. G. 5.) Stations. Différ. : Latitude. | Longitude. | observée. |calculée. RAS observée.| calculée. EN observée. | calculée. | | ) å 0,00 Eu cale. I Upsalesssr 2-5 59 51' 23”) 17 37 44”] 8 7,6 |9P 23,9 | — 1 163) O,16157 | 0,15929 | + 228) 70 548 | 71 4,8 | —10',0 Stockholm -.......- 59 20 33 | 18 3 30 | 832,8 19 19,6 | —0 46,8) O,16174 | 0,16134 | + 040! 70 50,6 | 70 44,8 | + 5,8 Södertelje --.....--- 59 12 3 | 17.37 43 | 817,5 |9 21,6 |-—1 4,11 0,16118 | 0,16159 | — 041| 70 46,5 | 70 42,7 | + 348 UND odon LEE 58 53 38 | 17 32 56 | 8 29,5 |9 20,8|—0 51,3) 0,16335 | 0,16263 | + o72) 70 27,8 | 70 32,6 | — 448 Hagstugan ........- 58 51 49 | 17 33 27 > 9 20,8 > 0,16149 | 0,16275 | — 126 > 70 31,5 Ba Hän 0 ce Aron 58 51 37 | 17 35 19 | 9 22,7.19 20,3) + 0 2,4) 0,16052 | 0,16278 | — 226) 70 45,2 | 70 31,2 | + 1440 Kolholmen........- 3 SVD iu TR > 920,5 2 0,16192 | 0,16282 | — 090 > 70 30,7 » Dalby GEES 58 50 22 | 17 28 39 | 10 59,5 |9 21,1 | + 1 38,4) 0,16356 | 0,16278 | + o78) 70 8,0 | 70 31,2 | — 23,2 Norsholm .....----- 58 30 28 | 15 58 56 | 10 41,3 |9 28,4 | + 1 12,9) 0,16364 | O,16311 | + 053) 70 38,6 | 70 29,0 | + 9,6 Söderköping -....- 58 28 55 | 16 19.58 | 8 37,0 |9 26,2 | —0 49,21 0,16524 | 0,16340 | + 184] 70 8,2 | 70 25,9 | — 17,7 Skärkind ...........| 28 28 6 | 15 59 33 | 10 2,1 19 28,5 | + 0 33,6) 0,16435 | 0,16326 | + 109) 70 14,0 | 70 27,5 | — 13,55 Björsäter. ---------- 58 20 22 | 16 155/| 9 7,2 19 27,71--0 20,51 0,16466 | 0,16374 | + 0921 70 19,3 | 70 22,8 | — 3,5 Åtvidaberg......... 58 12 24 | 15.59 57 | 817,7 |9 27,21 —1 9,51 0,16993 | 0,16418 | + 575) 69 33,5 | 70 18,5 | —45,0 IR alex una SA 28 341 116 12 27 | 855,0 19 26,0 | —0 31,0) 0,16066 | 0,16453 | — 387) 70 34,8 | 70 15,0 | + 19,8 Nelhammar 58 5 24 | 16 19 33 | 10 15,8 |9 24,9 | + 1 50,9] 0,16057 | 0,16478 | — 421| 70 26,0 | 70 12,4 | + 13,46 UNTIL gssssbrssr | 58 2 24 | 14 58 58 | 9 10,9 19 32,91 —0 22,0) 0,16506 | 0,16421 | + 085) 70 29,1 | 70 19,0 | + 10,1 KONGL. SV. VET. AKADEMIENS HANDLINGAR. BAND. 23. N:o 6. 91 Valeurs des elements magnétiques en Suede pour 1886,6. (Suite.) rodde Déclinaison RE IGN Inclinaison Stations. Différ. AA Latitude. | Longitude. | observée. |calculée. AE observée.| calculée. SEE observée. | calculée. Ser kos 0,00... ec. Asby Sand-....----- 57 55 22") 151213”) 107 8,2 | 93115) + 0367) 0,16328 | 0,16463 | — 135) 70” 40',8 | 70 14',4 | + 26',4 Viredaholm -.....- 57 54 46 | 14 38 55 | 9 9,2 19 33,7 |—0 24,5) 0,16447 | O,16446 | + 001) 70 20,3 | 70 16,7 | + 3,46 Gamleby -......... 57 54 4 | 16 24 53 | 10 10,2 |9 23,8 | + 0 46 ,4| 0,16236 | 0,16550 | — 314) 70 12,1 | 70 5,4 | + 6,7 Norra Villooooooco 57 53 6 | 15 21-41 | 11 23,4 |9 29,5 | + 1 53,9) 0,16208 | 0,16496 | — 288) 70 18;9 | 70 11,3 I + 7,6 JAN e Dy es SE 57 50 27 | 14 49 41 832,5 19 32,51 —1 030) 0,16600 | O,16481 | +" 70 13,4 | 70 13,2 | + 0,2 NET TEN 57 48 29 | 14 5812 | 8 3,5 |9 31,9 |—1 28,4| 0,16592 | 0,16502 | + 70 25,3 | 70 11,1 | + 14,2 Vestervik ---------- 57 45 22.116 39 171 854,8 |9 22,0|—0 27,21 O,16115 | 0,16614 |— 70 19,9 | 70 24,1 | — 432 NARE 57 42 37 | 16 46 27 | 9 13,7 |9 20,9|—0 7,21 0,16650 | 0,16636 | + 691541 | 021,8 -— 27,7 Ankarsrum .......- 57 42 1 116 2043 | 942,8 19 23,51 + 0 19,3) 0,15893 | 0,16617 | — 70 51,8 | 69 58,8 | + 53,0 RUN ANSE soo use 57 34 40 | 16 6 44 | 9 41,8 |9 24,2 | + 0 17,6) O,16114 | 0,16646 |— 70 41,9 | 69 56,1 | + 45,8 Hvetlanda........-- 57 25 41 | 15 5 24 | 846,3 |9 29,6 |—0 43,3) 0,16568 | 0,16652 | — 69 35,5 | 69 56,5 | — 21,0 Lannaskede (eaux)| 57 22 43 | 14 51 44 | 8 31,9 |9 30,5 |—0 58,6) 0,17091 | 0,16646 | + 4 69 10,8 | 69 57,0 | — 46,2 Mörlunda .--------- 57 19-181 155236 | 7 1,1 |9 24,7|—2123:,6) O,r7412 | 0,16723 | + 68 4950 | 69 48,6 | — 59,6 Oskarshamn ....... 57 15 43 | 16 28 33 | 717,5 |9 21,4 1—2 3,9) 0,16546 | 0,16758 |— 701: 3::7.11.69.44.1 I + 19:56 BONUS 57 14 1116 9261 853,1 |9 22,4 | —0 29,3! 0,17054 | 0,16770 | + 69 27,2 | 69 43,8 | — 16,6 Alfvidsjöbodar ---| 57 11 18 | 16 55 0 | 11 22,7 (9 18,5!) +2 4,21 0,16328 | 0,16829 | — GF) 2 NETA a Sandviken ......... 57 4 18) 16 51 42 > IRES > 0.17394 | 0,16867 | + 69 19,3 | 69 33,7 | — 14,4 Mönsterås.........- 57 234 116 27 TT) 759,6 |9 2050)]—1 20,4] 0,16761) O,16854 | — 69 52,9 | 69 35,3 | + 17,6 Säfsjöström -...... 57 OO 111 152458! 921,9 19 25,5|—0 3,6) 0,16798 | 0,16807 | — 69 42,1 | 69 37,9 | + 4,2 MiåleråBisosid.ss 56:54 53 | 15 34 36 | 9 20,7 19: 24,0] —0 3,3) 017086 | 0,16850 | + 236) 69 25,3 | 69 36,3 | — 11,0 Borgholm ........-- 56 53 811639 3 | 817,0 19 18,6|—1 1,6) 016187 | 0,16920 | + 69 18,6 | 69 28,6 | — 10,0 (Orrefors ses see 56.50; 1 | 1545 11 940,8 19 23,1] + 0 17,7) O;r7o87 |) 016887 | + 69 19,4 | 69 32,4 | — 13,0 INTRO) os ENN 56 49 43 | 14 59 0 | 953,2 19 27,6 | + 0 25,6) 0,16965 | 0,16846 | + 69 34,6 | 69 37,1 | — 245 Tessebo, LYX 56 45 7 11515521| 854,6 |9 25,4 |—0 30,8) 0,17132 | 0;16889 | + 69 23,5 | 69 32,4 | — 8,9 INSy bro Re 56 44 54 | 15 54 31 | 9 10,0 |9 21,6 |—0 11,6) 0,16836 | O,16927 |— (0) Eg | TANT 0 Trekanten ......--- 56 42 4116 7 11 920,9 19 20,8! +0 0,11 0,16933 | 0,16955 | — 69 20,3 | 69 25,5 | — 5,2 Tövng EN 56 41 42 | 14 36 38 > 928,6 > 0,16869 | 0,16872 | — 69 30,3 | 69 34,7 | — 4,4 Kalmar - ILLA. 56 39.33 | 16 21 58 | 832,0 |9 18,3 | —0 46,8) 0,16992 | U;16983 | + 69 25,1 | 69 22,5 | + 2,6 Emmaboda........- 56 37 47 | 15 3258. | 957,1 19 23,1] + 0 34,0) 0,16997 | 0,16957 | + 69 22,7 | 69 26,0 | — 343 NON sr 56 32 9 | 14 4058 | 11 1,7 |9 27,4 | + 1 31,3) O,16927 | 0,16932 | — 69 26,7 | 69 28,7 | — 240 Mörbylånga.......- 56 31 42 | 16 22 37 | 9 38,9 19 18,21 + 0 20,7) O,16970 | 0,17031 | — 6920 INGEN Ks IEkenasteossse en 36 30 43 | 16 10 46 | 8 51,2 19 19,51|—0 28,31 0,16996 | 0,17025 | — 69 23,2 | 69 18,4 | + 448 VÄRDORE oossseecsor 56 29 47 | 16 9 21 846,4 |9 19,54 | -—-0 33,0] O,16976 | O,17028 | — 692456 K69FTSETN EEIeRS EO 8] Se 56, 25113, | 153256 | 107498 9 2252 I++ 1 271 Otis) O,r702T | 69 2,4 | 69 19,2 | — 16,8 15(STE)J0 ccccccos- os 56 19 19 | 14 42 13 | 9 45,5 19 26,2 | + 0 19,3) 0,16788 | 0,17009 | — (5) 23 | SM | TA Et Spjutsbygd--------- 56 18 42 | 15 35 31 | 10 11,9 |9 21,6 | + 0 50,3) O,17060| O,17062 | — 69 14,5 | 69 15,1 | — 0,46 IINONSKOLSNE See 56 13 111538 8) 943,3 19 20,8 | + 0 23,0) O,17078 | O,17099:)] — 69 12,5 | 69 11,5 | + 1,0 yckep yes seSere 56 11 50 | 15 39 50 | 8 24,9 |9 20,7 |—0 55,8) 0,16891 | O,17107 | — 69 21,1 | 69 10,4 | + 10,7 Ronneby (eaux)...| 26 11 40 | 15 17 38 | 9 40,9 19 22,21 + 0 18.7) 0,17185 | O,17087 | + 69 20,4 | 69 12,9 | + 7,5 Karlshamn oo... 56 10 29 115 36 3 | 915,3 19 20,8!|—0 5,5) 0,16135 | O,17112 | + 69 5,2 | 69 10,2 | — 5,0 Karlskrona......--- 56 10 28 | 14 51 36 | 9 12,0 19 25,0 |—0 13,0] 0,17280 | O,17070 | + 68 49,2 | 69 14,8 | — 25,6 Lindaskär ......---- 06 9181 151659] 944,5 19 22,9) + 0 21,6] 0,17153 | O,17100 | + 69 16,2 | 69 11,5 | + 4,7 92 V. CARLHEIM-GYLLENSKÖLD, DETERMIN. MAGNETIQUES DANS LA SUBDB MERID. Les valeurs moyennes des elements magnétiques qui correspondent au lieu moyen de toutes les stations d'observation (latitude 57? 24' 49",5, longitude 15” 57 50,1) sont: ID GCI ALS Ores rer IR BN on 0 er ARE OIL) Composante horizontale. mmm 0,166976 Ti Cl S OT A ANNAS OSSE a SN 69” 50' 56" ,9. Détermination de Paction terrestre proprement dite. Construction des cartes magnétiques. Les éecarts relativement considérables entre les valeurs observées dans les diverses stations montrent combien il est difficile d'obtenir d'une facon exacte la vraie valeur des éléments magnétiques en Suede.”) En effet, les nombres fournis par F'observation directe correspondent a la résultante de deux actions: 1? Faction de la terre considérée comme une masse homogene; 2” laction locale due au voisinage de masses perturbatrices. Pour éviter les erreurs provenant des attractions locales et des observations inex- actes on pourralit recourir a une méthode graphique en supprimant les observations qui s'écartent le plus des observations voisines. Mais ce procédé a toujours quelque chose d'arbitraire; aussi avons-nous préféré dappliquer la méthode des moindres carrés aux données des cinquante-quatre stations ou ont été effectuées nos déeéterminations. Si Pespace considéré est tres petit par rapport aux dimensions du globe terrestre, le potentiel pour un point situé sur sa surface peut étre représenté, avec une assez grande approximation, par l'expression MEAN BG Vr (BU) Apa (= bo) a Aso (Utg) + Ara (= UL) + Ag (=: ou u représente le complement de la latitude et ! la longitude comptée vers Fest a partir du méeridien de Greenwich, les lettres marquées par Findex 0 se rapportant a la station moyenne; enfin &« désigne le rayon terrestre. On en déduit pour les composantes de la force magnétique X=A,, + Ag, (u— uwg) + As (U—L), Y sin u = An + Aj, (u— ur) + Aga (1-1), | I dAR JAA dA, 1 dA RT ARE Or NE a UT TT dÅ 1 då, al ar uu) 0 (DT 1) T'écart probable entre la valeur observée et celle qui a été calculée pour une observation isolée de la déclinaison est de 48',3, de V'inclinaison, 13',9, et de la composante, 189 unités du cinquieéme ordre. 4 KONGL. SV. VET. AKADEMIENS HANDLINGAR. BAND. 23. N:0O 6. 93 MAXWELL a donné dans son Treatise on Hlectricity and Magnetism (t. II, p. 123) des formules qui facilitent Temploi de celles qui précedent pour le calcul des coefficients A,,, Ån et Aj. Si Pon désigne par lindex 0 les valeurs moyennes des quantités qui entrent dans les formules, par 2 le nombre des observations, et que I'on pose, pour abréger, Vu? — nus = bag» Pul — nugl, = by, ; 2 = oh = lygg UJ SS 5? > > Du — NUgNo, = Pag > nl ER BG ZjuY sin u — nu, Y, sin u, = Qy, > ROT SIN U— Nog SIM 20 == Qy > VuZ — nu,Z, = Rio» DU nlyZy = Ro» les equations du minimum d'ou Pon obtient les valeurs les plus probables des inconnues As20> An > Apa» Seront an ba AE I Oe NG ES NE, = 0 (RNE AN (db an td Y ba) Ant db Aga ar (Ad XY Pit AQ 0, db Af dXbyg Ng AP Qu ne ou dX et dY désignent Ferreur probable d'une observation isolée de X et de Y.'") | ; dA, där On trouvera sans difficulté les formules analogues pour le calcul de RA dAs, dAn då älg 2 CAR 2 5) Cest, en effet, en me servant des formules ainsi obtenues que j ai FR AR Rd essayé de déterminer les coefficients FÖ tions ne suffisaient pas pour déterminer avec précision la valeur de tous ces termes; dans mes calceuls définitifs je n'ai conservé que les termes du premier ordre par rapport a u et I. Alors les equations du minimum se simplifient et deviennent , -.-« Mais jail reconnu que les observa- ba0 ägo FN är =05 (2) d Op by Får + bog = yr = 00 1) En appelant dH Verreur probable d'une observation de la composante, dD celle d'une observation de déclinaison, on a dX? = dH? cos ”D + H? sin ?D dD?, dY> = dH? sin ?D + H? cos ?D dD?. J'estime å 55 I'erreur commise sur le temps du chronométre, å 1" environ celle de V'observation du méridien géographique; la torsion du fil suspenseur ne pouvant étre appréciée qwavec une approximation de 1' ou 2, et la correction des variations comportant une erreur d'å peu prés la méme grandeur, on obtient ainsi une erreur totale sur la déclinaison de 5' environ. Dans les déterminations de la composante, log u n'est connu quwå 180 unités du sixieme ordre pres, ce qui correspond å une erreur de 0,00007 unités C.G. S., la correction des variations comporte une erreur de 10 unités du cinquieme ordre. Donc, en supposant dD = 5' et dH = 0,00020, et remplacant D et H par leurs valeurs moyennes (D = 9 176”, H=0,16698), on trouvera dX = 0,00020,124, dX == 0,00024,185. 94 VV. CARLHEIM-GYLLENSKÖLD, DETERMIN. MAGNETIQUES DANS LA SUEDE MÉERID. En remplacant, dans les formules (1), les quantités connues par leurs valeurs numé- riques, on obtient les eéquations:finales 8,41 Ägg — 4,334 Al, + 0,000 Aja — 1,5407 = 0 — 4,334 Ang + 14,321 Aj, — 3,001 Aga + 0,3648 = 0 0,000 Åsg — 3,001 Aj, + 5,875 Aja + 071325 = 0 , du et dl eétant exprimés en parties du rayon, et les longitudes cowmptées a partir du me- ridien de Greenwich. La résolution de ces équations donne ASO= 0020076,-05 Ala 1 0503423 RA ole 05008481k 5 No stag 3 dAÅ,, dÅ nr ; ; FSA Pour les coefficients différentiels 7 et ng on obtient les équations finales dr r LA, ( dåÅ 0,014300 — 2 —— 0,007440 —=22 + 0,003360 = 0 , d 5) d ,” ) r r dÅ dA | — 0,007410 —=2 + 0,001523 ==E0L — 0 001293 = 0, dr dr d'ou I'on tire bientöt dÅ dÅ 20 == — (MAR 019 050, = — 0),05832.! TT ZE ,05832. ") Ces coefficients peuvent, du reste, étre déterminés théoriquement, par interpolation dans les Tables de MM. ERMANN et PETERSEN qui ont été calculées d'apreés les élements de la théorie de Gauss. ”) On a, en effet, GD A GD A dY sinu GYESMmy UR N UN EN a SANNE Sr AE lo nr a et si nous nous en tenons aux termes du premier ordre par rapport a Z, dZ Åp dÅ,, CYA GAN du dr | dl dr En nous servant des formules générales pour le calcul des dérivées d'une fonction donnee par des valeurs numériques, nous avons trouvé les résultats suivants dX dX dYsimu dY sin u == = (0.21 === (MA > = 0,0673 = — (VfL o du LR dl G du RR dl dZ Ez == (0.207 00238 du ERT dl ( 1 On pourrait nous reprocher d'avoir fait entrer dans ce calcul, tous les résultats obtenus, malgré les divergences fut considérables qui se montrent en divers endroits. Mais on peut remarquer que l'écart constaté dans la valeur de H, par exemple, aux divers points d'une méme station, n'est point dans une proportion directe å Pécart entre la valeur moyenne de la station et la valeur normale de la région. ?) ERMANN et PETERSEN, Die Grundlagen der Gaussischen Theorie und die Erscheinungen des Erdmagne- tismus im Jahre 1829, Berlin 1874. KONGL. SV. VET. AKADEMIENS HANDLINGAR. BAND. 23. N:0 6. 95 Si Ilon se propose de comparer entre eux les nombres fournis par F'observation directe avec ceux déduits de la théorie, il importe de les ramener tous å une date com- mune, par exemple au 1” janvier 1829. Cette réduction a été faite d'aprés les variations séculaires des éléments magnétiques relevées a divers observatoires de la Suede et de Fétranger. Outre les observations faites a Stockholm, en 1832 et 1886, par RUDBERG et nous-méme, nous avons recu communi- cation des valeurs absolues des éléments magnétiques a ces deux époques aux observa- toires de Helsingfors, Christiania, Copenhague et Berlin. Ces résultats sont consignés dans le tableau suivant: Valeurs absolues des éléments magnétiques en 1829 et 1886 pour divers observatoires de la Sugde et de Vétranger. Observatoires. Déclinaison. RNE ekv Inclinaison. Helsingfors (M. E. | | BIESB) ESS 1830,5 | 10 45,0 | 1886,7 | 3748',1 | 1830,5 | 0,15100 | 1886,7 | 0,16053 | 1830,5 | 72” 0',0 | 1886,6 | 69 57',8 Christiania (M. C. I I | TEARNDEY)!2).------- | 1829,0 | 19 49,1 | 1886,6 | 12 49,8 | 1829,0 | 0,15229 | 1886,6 | 0,16184 | 1829,0 | 72 13,9 | 1886,6 | 71 2,6 Stockholm = (L”au- I UGN) i ocscescsosceres 1833,0 | 14 57,0 | 1886,6 | 8 32,8| 1832,6 | 0,15174 | 1886,6 | 0,16174 | 1832,6 | 71 41 ,1| 1886,6 | 70 50,6 Copenhague (M. ADAM | | IB/AUT SEN) KS) EEE 1832,2 | 17 26,3 | 1883,1 | 11 41,4 | 1827,5 | 0,16265 | 1882,3 | 0,17142 | 1829,0 | 70 17,6 | 1869,7 | 69 13,2 Berlin (M. D. VON | | BZ 0LD)E) ESS 1836,0 | 17 4,8 | 1888,0 | 10 47,2 | 1836,2 | 0,17797 | 1888,0 | 0,18523 | 1836,0 | 68 7,3 |1888.0 | 66 53,7 !) HANSTEEN et DugE, Resultate magnetischer Beobachtungen auf einer Reise nach dem östlichen Sibirien in den Jahren 1828—1830, Christiania 1863; BiesrE, Finska Vetenskaps-Societetens Förhandlingar, t. XXIX, p. 1—6. 2) HANSTEEN, Ibid. 3) RUDBERG, Resultate aus den Beobachtungen des magnetischen Vereins pour 1838, p. 146. +) HANSTEEN, Den magnetiske Inklinations forandringer i den nordlige tempererte Zone, p. 124. 5) ENCKE, Berliner astronomisches Jahrbuch pour 1839, p. 240; Gauss, Resultate avs den Beobachtungen des magnetischen Vereins pour 1838, p. 36. ; Jai deduit de ce tableau la variation annuelle moyenne des trois éléments magné- tiques, déclinaison, inclinaison et composante horizontale, telle qu'elle résulte de TPobservation. Jai calculé ensuite les variations correspondantes des trois composantes de la force mag- nétique, en me servant des formules dX = dH cos D— H sin DdD, — dY =dH sin D+ H cos DdD, -dZ=dH tang I + H séc” IdI. Les résultats obtenus se trouvent consignes dans le tableau suivant: Variation annuelle des composantes magnétiques pendant les années 1829—1686. Variation annuelle moyenne Coordonnées géographiques. (unités du cinguieme ordre, Öloketolan z systeme C. G. S.). 1 ät al va dZ, Yr de Greenwich. md de du 1513 EIN (SRDTER sco ssodss soo 295018” | 245718” + 21,08 — 31,20 + 1790 (8 HT18 01 AN 1A eo SENSA SEE 30 516 1074333 + 25,25 — 27,26 — 7,06 Stockholmg-2:—--435 fb Loe 30 39 26 18 3 30 + 24,79 + 28,22 + 13,26 (Open aguekes == ss AS 34 18 46 12 34 48 + 23,17 — 27,84 — 20,82 Berlins a oo ossssesscrEs- se ssoane 37 29 43 13 23 44 + 22,83 — 33,85 —17)23 96 IY sin u Cd Y, sin u dÅ a 3 arTSnuw — 0 0 if 02 2 (3) 7 en Hu (u — up) + - (C=0)> dZ — dl, PAD (y— PAR (1 rd formules qu'on obtient facilement en différentiant par rapport au temps les formules (4) de la page suivante. Voici les résultats obtenus: dÅ = — 0),00024,44, AL = — (),00025,70 2 = EE i — 0,00005,638 . dt dt dt : Les variations de la composante verticale m'ont paru trop irrégulieres pour que les quantités relatives a cet élément puissent étre déterminées avec précision. En ramenant, dapreés ce qui precéde, les quantités observées en campagne au 1” janvier 1829, on obtient les résultats suivants, pour les composamtes de la force terrestre et pour les coefficients As), ÅA, ,--- Val Valeur Valeur SUSAR — OM — Ä——— Coeff. observée. — caleulée. Comp. observée. = calculée. Coeff. observée. = calculée. ÅN PNGESEN EAT 0,15124 —0,16867 NARE ra 0,215 0,231 FR 22S0R0 — 0,265 — 0,297 > ar YES dahae 0,04401 —0,04790 NEG ankan 0,0490 — 0,0657 AN JAR INR 0,45857 —0,46378 NGTINER BR: — 0,0111 — 0,0474 0 — 0,0583 — 0,0238 , 02 , , ip , , En thése générale, les résultats de cette vérification sont assez satisfaisants pour prouver que les coefficients fournis par F'observation directe, représentent avec une assez grande approximation Plaction magnétique de la terre considérée comme une masse homogeéne. ”) Les résultats obtenus ont éte ensuite appliqués au calcul des valeurs de X, Y et Z a chaque station dégagées des perturbations locales. > Oc quantités se rapportent au point du milieu des observatoires cités; les valeurs correspondantes pour le lieu moyen de nos observations en campagne peuvent étre obtenues facilement, d'aprés les formules (3) données ci-dessus. 2) Malheureusement la faible étendue de la région dans la direction E.—O., n'a pas permis de déterminer exactement la valeur du coefficient Ag, qui dépend principalement de la variation de la déclinaison dans la direction des longitudes. KONGL. SV. VET. AKADEMIENS HANDLINGAR. BAND. 23. N:o 6. Mil Les valeurs des composantes a une station quelconque, se calculent au moyen des formules p. 92 NE AG — Agg (0 ORNER Ag NG (4) Y sin u = Y, sin up, + A,, (u— uy) + Ape (1 — I), /h == for Kn (u— up) + Ean (l—L). dr dr Ces formules donnent å la mise en nombre, X = 0,16477 + 0,2007 (u — up) + 0,03423 (1 — 1), (4) bis Y sin u = 0,01450 + 0,03423 (u — up) — 0,008481 (1 — LI), Z = "0,45512— 0,2652 (u — up) — 005832 (1—U) Les résultats de cette comparaison se trouvent consignés dans le tableau suivant. Comparaison des valeurs observées et calculées des éléments du magnétisme terrestre. I SOBRE Ives fe AGERA I ATI] VER Tage Composante. vertiesle I Stations. | Différ. Différ. | Différ. Force observée. | calculée. SEN observée. | calculée. EE observée. | calculée. SE AG 000 OÖNTS (OK gasa OM 0,15995 | O,15721 | + 274 | 0,02284 | 0,02567 | — 283! O,46693 | Oj46474 | + 0219 | + 1296 0,15994 | 0,15926 | + 068) 0,02404 | O,o2581 | —177| 0,46560 | Oj46192 | + 0368 | + 1445 0,15950 | 0,15949 | + 001 | 0,02324 | 0,02594 | —2701| 0O,46220 | Oj46170 | + 0050 | + 1127 0,16156 | 0,16053 | + 103 | O,02412 | O,02607 | —195/| 0,46035 | 0,46036 | —0001/| + 1076 — 0,16064 — — 0,02609 — — 0,46021 — MW 0,15838 | O,16067 | — 2291 0,02616 | 0,02607 | + 009 | 0,45975 | 0,46016 | — 0041 | + 1036 — 0,16072 — — 0,02609 — — 0,46011 — — 0,16056 | O,16067 | —011/| 0,03119 | 0,02611 | + 508 | Oj45266 | O,46019 | — 0753) + 0324 0,16080 | O,16094 | — 014 | 0,03035 | 0,02649 | + 386 | O,46581 | Oj46017 | + 0564 | + 1641 KSO Ger kiöpjn oss NES 0,16338 | 0,16125 | + 213 | 0,02476 | 0,02644 | —168] 0,45730 | O,45968 | — 0229] + 0848 Skön kan das 2 AE 0,16183 | Oy16109 | + 074 | 0,02864 | Ojo2652 | + 2121 O,45733 | 0,45998 | — 0265) + 0812 TB ORERNGR scdsorsoosnscBrsosaLsE 0,16258 | O,16157 | + 101) 0,02610 | 0,02656 | — 046 | 0,46043 | O,45934 | + 0109 | + 1186 Åtvidaberg ROSE Sa da a da 0,16816 | O,16201 | + 615 | 0,02452 | 0,02661 | — 2091 045591 | 0,45875 | — 0284 | + 0793 Baer una EA AE EE 0,15872 | 0,16236 | — 364 | 0,02490 | O,02661 | —171| Oj45571 | Öj45826 | — 0255) + 0822 INGIINGTATNDE ocbocooososar = soo 0,15800 | O,16262 | —462] 0,02861 | 0,02660 | + 2011 -O,45176 | O,45788 | — 0612 | + 0465 (ÅN: VT SPREDS SS Sd 0,16294 | Oj16199 | + 095) 0,02634 | 002687 | —0531| Oj,46573 | O,45902 | + OG71| + 1748 Ley SV essensen 0,16073 | O,16242 | —169| 0,02874 | O,02687 | + 187 | O,46573 | O,45825 | + 0748 | + 1825 Mine dato nn SSR NN 0,16238 | O,16223 | + 035 | 0,02616 | 0,02695 | —079 | 0,46032 | O,45877 | + 0155 | + 1232 015981 | 0.16333 | — 352! 0,02867 | 0,02667 | + 200 | 0,45101 | O,45692 | — 0591 | + 0486 0,15889 | Oj16276 | — 387) 0,03201 | O,02684 | + 517 | 0,45304 | O,45791 | — 0487 | + 0590 0,16416 | O,16259 | + 157) 0,02466 | 0,02695 | — 2291 Oj46168 | O,45827 | + 0341 | + 1418 0,16428 | O,16280 | + 148) 0,02326 | 0,02696 | —3701| 0,46652 | Oj45795 | + 0857 | + 1934 0,15920 | O,16398 | — 478 | 0,02497 | 0,02669 | —172 | 0,45086 | O,45601 | — 0515 | + 0562 0,16435 | O,16421 | + o14 | 0,02670 | O,02667 | + 0031) 0,45502 | 0.45566 | — 0064 | + 1013 0,15665 | 0,16400 | — 7351 0,02681 | O,o2676 I + 005) 0,45802 | Ojy45606 | + 0196 | + 1273 K. Sv. Vet. Akad. Flandl. Band. 23. N:o 6. 118) 98 V. CARLHEIM-GYLLENSKÖLD, DETERMIN. MAGNETIQUES DANS LA SUEDE MERID. Comparaison des valeurs observées et calculées des elements du magnétisme terrestre. (Suite.) Composante horizontale dirigée vers le nord Composante horizontale dirigée vers Vouest Composante verticale Stations. Différ. Différ. observée. | calculée. 2 observée. | calculée. ob 0,00 ... 0,00 ... TIVA RELSEN VENEREA | 0,15884 | O,16428 | — 544 | 0,02714 | 0,02684 | + 030 JET bLAN ÅA Aes SEEN 0,16374 | 0,16430 | — 056 | 0,02527 | 0O,02710 | — 183 IanNaske de bee sse Aes SEN 0,16902 | O,16423 | + 479 | 0,02536 | O,02713 | — 177 IVT TD Rarcccosssesoso-ost-e=55a 0,17281 | 0,16504 | + 777 | 0,02128 | 0,02699 | — 571 Oskarshamn... 0,16412 | O,16541 | — 129) 0,02100 | O,02689 | — 589 Bohult... 0,16849 | Ö,16552 | + 297 0,02634 | Ö,02696 | — 062 Alfvidsjöbodar......... 0,16497 | O,16613 | —116 | 0,03320 | 0,02687 | + 633 Sandviken Rs — 0,16651 | — — 0,02690 — NÖT äsbossssrsssors isens 0,16598 | 0,16636 | —038 | 0,02331 | 0,02698 | — 367 SBR ÖINT ON ocossssoocnsossos 0,16574 | 0,16586 | —012/| 0,02733 | 0,02716 | + 017 Målerasp. ce eRy J01 Teen 0,16859 | O,16629 | + 230 | 0,02774 | O,02716 | + 058 IB OS LSS 0,17008 | 0,16703 | + 305 0,02476 | 0,02702 | — 226 Öre Lors =S AN 0,16844 | O,16667 | + 177 | 0,02873 | 0,02718 | + 155 Åryd Miro AE ASIEN TOS RES 0,16713 | 0,16623 | + u90| O,02913 | O,02731 | + 182 Hiessebor SANS 0,16925 | 0O,16667 | + 258 0,02654 | 0,02728 | — 074 IN Dr Ops = SS EE 2 SIREN 0,16621 | O,16707 | — 086 | 0,02682 | 0,02718 | — 036 ANTA KANON oosss år ocssasoosd dan 0,16708 | 0,16736 | —028/| 0,02751 | O,02718 | + 033 UND Gr (SEA SA gr SRS ENN Barnard — 0,16648 — — 0,02741 — Kalm ups Ser ESSER RESAN 0,16804 | 0,16765 | + 039 0,02521 | 0,02713 | — 192 Ramin ab Oda 0,16741 | 0,16736 | + 005 | 0,02937 | O,o2729 | + 208 Ash ud tja dre seat ENSE 0,16615 | O,16708 | —v93/| 0,03238 | 0,02745 | + 493 IM DING obosostonussodsossd 0,16730 | O,16812 | — 0821 0,02844 | Ö,02718 | + 126 IE ken assets ne OR SS ANEERNN 0,16794 | O,16806 | —012/| 0,02616 | 0,02723 | — 107 WVÖRnanES scoosososserssvsbasnsons 0,16778 | 0,16809 | —0311| 0,02589 | 0,02723 | — 134 ErOlmsjorEE Ssrrk ASS O,16867 | 0,16800 | + 067 | 0,03224 | 0,02735 | + 489 IE[eIng)] Öjerk soscs cs oce ssA SNNEE EE 0,16545 | 0,16785 | — 240! 0,02845 | 0,02752 | + 093 SJ NTIN TN ossrssoonososn5s 0,16790 | O,16841 | —051/| 0,03021 | 0,02739 | + 282 UNGT sooscbosstbspassionssre 0,16832 | O,16877 | — 045! 0,02886 | O,o2741 | + 145 T:y CKe Bye a oo ide ru dess str ss 0,16709 | 0,16886 | —177 | 0O,02472 | O,o2742 | — 270 IR/ONN/C Dp SATTE 0,16940 | 0,16865 | + 0751 0,02890 | 0,02746 | + 144 IKE REON oodssssssnsbosssdet 0,16912 | 0,16890 | + 0221 0,02756 | 0,02743 | + 013 IKONEN msssronsseocsåsss sto 0,17058 | O,16846 | + 2121 0,02763 | 0,02756 | + 007 IBF UNG EYE] SE oo SATSAS 0,16906 | O,16877 | + 0291 0,02902 | O,02751 | + 151 Composante horizontale dirigée vers le nord Composante horizontale dirigée vers V'ouest Composante verticale Moyennes des valeurs observées: + observée. 0,46010 0,44531 0,44945 0,44929 0,45612 0,45501 0,45655 0,45756 0,45415 0,45508 0,45508 0,45276 0,45561 0,45560 0,44979 0,44902 0,45250 0,45167 0,45141 0,45352 0,45186 0,45189 0,44832 0,44734 0,45009 0,44978 0,44824 0,45575 0,44840 0,44596 0,45323 Différ. calculée. Obs cale. 00 a000 0,45573 | — 0437 0,45608 | + 1077 0,45608 | — 0663 0,45478 | — 0549 0,45890 | + 0222 0,45409 | + 0092 0,45311 | + 0344 0,45263 - 0,45290 | + 0466 0,45268 | + 0147 0,45320 | + 018$ 0,45198 | + 0310 0,45265 | + 0011 0,45341 | + 0220 0,45277 | + 0283 0,45210 | — 0231 0,45166 | — 0264 0,45317 | — 0,45122 | + 0128 0,45192 | — 0025 0,45236 | — 0095 0,45060 | + 0292 0,45073 | + 0113 0,45068 | + 0121 0,45094 | — 0262 0,45135 | — 0401 0,45040 | — 0031 0,44991 | — 0013 0,44979 | — 0155 0,45016 | + 0559 0,44976 | — 0136 0,45050 | — 0454 0,44998 | + 0325 0,164768 0,026931 0,455115 Force locale Z MD cca ak HH an - - + Ft ++ to Oo [I + tb tt t tt tt tt tt ++ 3 - ” KONGL. SV. VET. AKADEMIENS HANDLINGAR. BAND. 23. N:o 6. 99 Les formules présentées dans ce qui preécede ont permis de dresser, pour chaque element, des cartes magnétiques de la Suede méridionale pour 1886, 6. Jai d'abord calculé å Taide des formules des pages 90 et 97, la valeur des éléments magnétiques pour les points d'intersection de chaque paralleéle avec les méridiens; puis jen ai déduit, par interpolation, la position des points d'intersection des lignes d'égale décli- naison, inclinaison et composante horizontale avec les méridiens. Toutes ces cartes sont dressées a Féchelle 1:2000000. Les lignes d'égale déclinaison sont figurées sur la carte (Pl. I): elles sont tracées de 10 minutes en 10 minutes. La carte (PI. II) représente 1es lignes d'égale composante horizontale en 1886, 6. Les lignes sont tracées de 100 en 100 unités du cinquieme ordre, systeme C.G.5S. Leur orientation est de O. 17? S. — E. 17” N. Les lignes dégale inclinaison en 1886,6 sont figurées (PI. III); elles sont tracées de 10 minutes en 10 minutes. Les lignes isoclines ont sensiblement la méme orientation que les lignes d'égale composante horizontale, c'est-a-dire quelles courent de O. 20? S. — E. 20” N. Une variation de 0,001 de la composante correspond åa une variation de 9',92 de Finclinaison, Éearts anormaux. Les écarts des composantes horizontales et verticales des diverses stations, par rapport aux valeurs normales déterminées plus haut, sont fournis par le tableau précédent (p. 97 —98). Ces différences peuvent évidemment étre considerées comme les composantes pa- ralleles aux axes des coordonnées de la force magnétique locale, attribuée aux masses perturbatrices. Si l'on suppose que la force locale soit due å Faimantation induite par la terre dans les roches magnétiques, les composantes X et Y de Faction locale sont fournies immédiatement par le tableau ci-dessus. Si Pon considére en outre la résultante de VFaction terrestre comme sensiblement verticale, la composante Z sera toujours du méme signe; on satisfaira a cette condition en augmentant les Zi. Za. dune quantité constante, de ma- niere å rendre nulle la plus grande des differences négatives. Cela posé, la direction de la force T est définie par Fangle « que fait sa projection horizontale avec le méridien terrestre, et Vangle f entre la force totale et sa projection horizontale. Pour nous conformer a I'usage général, nous compterons « de 0 a + 7 a partir du point nord du méridien, positivement vers F'ouest, négativement vers Fest. On a alors SÖ ISTOLI DE Y T SVENNE, tang «= X? tang P = VY: c Le tableau suivant contient les résultats ainsi obtenus.”) «La force totale T est ex- primée en uniteés du 5" ordre. 1) Les stations incomplétes, Hagstugan, Kolholmen, Sandviken, Torne, ne sont pas comprises dans cet examen, 100 Vv. CARLHEIM-GYLLENSKÖLD, DETERMIN. MAGNETIQUES DANS LA SUEDE MERID. Grandewr et direction de la force locale. Stations. CAG | ad. B. Stations. th a. B. LÖP EE er re 1317 — 46 T3 (OR BINNNNN morbesnosgsrons soon 1432 — 102? 65 560 CMOS AA AES 1457 — 69 33 Bö bult 25- SENS ONES 1208 = 12 75 Söderbtelje css ssasmrrvte 1159 — 90 TI AEA d Sjöbo dar 1560 100 66 CST OS RAA ARGA Sen 4 SA LS 1098 — 62 78 IMÖn Bbe ra susse era NES 1587 = 96 dull EL ÄN Of RA NES Deere SJ SJ SA Kaea El 1061 178 78 SERNJÖSTÖ oc3sos0cosoocsossssroudt 1224 125 389 IT) by Orre: AASE SE DEKKAARISNADES 603 991 33 MIlerast LS ERNA SENS 1287 14 79 INOrsholmke.- seboct =. ocek es 1686 92 dd IB Ore OLM SALEN ARNE 1438 =E 75 Söderköpings esse ANETTE 390 — 33 72 OTTefOnsj-. > R oe Res AE 1113 41 78 Skärkindst...c. soc tFooondt 843 7 75 FÅ MS Loe ek SLR AND NA SEINE 1313 64 81 IBjörgater =S MSESeEean syner 1191 — 24 85 Te 58 0 D01r enn ssd os ANNE T EN 1386 — 16 Zu) FÅ vi da ere EIA 1025 = 10 51 Nybro eeeee ee USES brat 851 Sa 84 Kal erUm EL GR Se rest NR 15 — 155 64 SPTCKAN GEN ss sör csr sc se 314 130 37 INGEFNNINER ggsssrosgrasosobssbasss> 686 156 43 Kalmar: ble SIR BIIEREPNISSOA 1221 = WW) 81 Pranasg ts. sk FIOVIRIYTEIL 554 — 29 36 Ir rnDNOGE) Kococrosococrossoroo-eS 1072 389 79 IAS bygd San ds NETR 1842 132 82 Adsh ut os-0 Ar SSE SRA 1103 101 63 WG EIN ooseroososossnsssssogbe 1235 —" 9 36 Mörbylånga see SEAN 1377 123 84 Ga ml ebyg--- ses. ts pet SS SNES AE 632 150 20 BKN AST os ELIS D SA ENS 1195 — 96 385 NORLA GV 1USESNE SEA SEE ARE de 375 127 42 MÄT an0 SE Rel AE EA 1206 — 103 33 1445 — 56 10 ETOlm 8] örrEa sees er SE STANS 953 82 59 1975 — 68 78 IE E10/8] Öst dp Asa SA : 723 159 69 758 — 160 48 SJNNTELNYSN scccsoossporonsprsoonss=e 1085 100 72 1013 12 39 TROLSKOrS Eee SITE 1075 107 32 1470 180 60 iPiy Ckebyst åsk fi ERSTA BASAR 977 — 123 71 RON IELL- SCkIT SSI PEEEAFTT S 1609 NY 70 Ronneby (e€aUX)....ooooooooooooo-- 1644 62 84 Hvetlanda -...---- ket 191 — 107 0 Karlskrona 941 al 88 Iann asked epr.s.seo. ssp a TSeOr 657 — 20 39 Karlshamn 2081 2 71 Mörlunda; scr ooo SR 1099 — 36 29 If EVEN Eh Rss Sr ds 1410 79 34 Ces nombres sont représentés dans la figure (Pl. IV). Les points désignent les sta- tions d'observation, les fleches représentent la grandeur et la direction de la force locale (1"" —=0,00020 unités CO. G.S.); les chiffres placés åa cöté des points indiquent I'inclinaison de la résultante de Taction locale au-dessous du plan de Vhorizon. Les écarts constatés dans les valeurs des elements magnétiques nous paraissent trop irréguliers pour pouvoir étre attribués a une cause commune agissant d'une maniére uni- forme sur de vastes régions, et je me suis assuré que méme en éliminant comme inexac- tes toutes les stations qui nous ont offert des anomalies tres tranchées, le désaccord signaleé ne diminuait pas d'une maniére notable. Ce caractére purement accidentel des attractions locales, me les a fait attribuer a la nature du sol dans Yendroit méme des déterminations. En effet, Vaiguille amantée doit étre influencée d'une facon extraordinaire par la plupart des roches de la Suede qui pres- que toutes contiennent plus ou moins du fer oxydulé. KONGL. SV. VET. AKADEMIENS HANDLINGAR. BAND. 23. N:o 6. 101 Considérons un élément de volume de la masse terrestre comme un trés petit aimant sensiblement vertical dont le moment magnétique est M; désignons par & F'angle que forme lPaxe magnétique avec la droite joignant le milieu de Faimant a un point P de la surface terrestre, dont la distance en M est »r. La force a laguelle est soumis un pöle austral égal åa PI'unité placé en P peut étre deécomposée en deux composantes, I'une horizontale, Fautre verticale, qui sont N ] H= 23 cos e& sin 8, = Fa (l+cos-e). ; . > M Quand Pangle « varie de 0 å 5, les valeurs moyennes des fonctions qui multiplient 73 [SNES] TT (203 LA . 2 - . 2 z 2 ,” XY , . . , deviennent a) cosesin ede et = (1 + cos ”e) de, d'ou Ton tire, en intégrant, 0 0 H IM 7 SM EE ed p?2 FI 2 yr? . 3 On aurait alors en moyenne tang P=73 7 ou P=78”; c'est la valeur moyenne assignée a cet angle par les nombres consignés dans le tableau ci-dessus. Cette coincidence donne un certain degré de vraisemblance aux suppositions que nous avons faites, et nous croyons pouvoir finalement admettre que la nature des roches au lieu méme des observations a une influence prépondérante dans les attractions locales. Toutefois, il est bien possible que dautres causes, d'un caractére plus contimu, jouent ici un certain röle; mais nos connaissances encore incomplétes de la distribution des éléments magnétiques sur la surface de la Suede, ne nous permettent pas de tirer des conclusions approcheées sur PFeffet général des influences signalées. 102 Vv. CARLHEIM-GYLLENSKÖLD, DÉTERMIN. MAGNÉTIQUES DANS LA SUEDB MERID. NOTE. Une nouvelle détermination de la constante de I'aimant n” 2, faite le 28 octobre 1889, a donné log C=1,605480. — Il y a lieu de corriger ici une erreur qui sest glissé dans le caleul de log C, d'aprés les observations du 20 septembre 1888, p. 16. La vraie valeur de ce terme est log C=1,605412, ce qui accuse une diminution de 0,0017 environ pendant le voyage. Les observations faites avec les deux déflecteurs, p. 24—26, montrent que cette altération a tres probablement eu lieu le 17 septembre 1886, simultanement avec la perte de force de Faimant déviant. Pour les deux stations Assjö, II et Viredaholm, III les H fournies par YVaimant sont donc trop elevées de 65 unités du cinquieme ordre; mais on se convaincra facilement que les changements apportés dans les valeurs définitives de H sont d'aucune importance. Table des matieres. Pages SP OMINAR Tar 5 EAA TEE ra sl 0 AN RN NN ARNES RAN ER SNES REST RA RA NÄRA NNE EE 34 Chapitre premier. UGTSTKUNVENESIEVKNVETILO AES AKOD SEK UACT ONCE EA rr 4. ID Etermina tionwmduttte mp sed OSEstors sag See er Se NS free Ms a mA oa Es sens dess ess Ane 4. ID EterminatronWduNm E13 AE ny 2E 0 La p ha GUESS Nena NANNE 5. IDÉ termin atron sd eRacdéClInals ONES Ses Se Se oe ee ae an nn a RR aa ta 10. WMlesnre de 183 COnJOSaNE NÖTZONIELD ss oxssscsocrssessrsrstoosNFSSOLorE-ErerE-OLocEEEEEoEEENOcSSNCNPEEEEEES ES il206 ID Eter min atronade=kn CIurals OD 35969 SSAG ne a ana ne mn a mL oe ee md II dok sets bes ser DU INGEnonOon (tE3-0FI3TvörOLy Gi NIO, Öcsbsspstrsgsstbrirevesåsbödeoseroor sösrtsorEoosEoocestressoEooroRtEssssoser 34 Chapitre II. KD ECaVUSMOe SKO DS Eno WiTONSS EEE SENTENSER a SBA Sing a a Et os ÄR er on ssd ed 41. Observations) fartest pour déterminer! la valeur) des eléments; MagnétlQUeSkoooooooooooo-oossossooooo 69. Ohonlure Il — INESuG (hes OMS NNONS omr ree BESS TT SRA 90. Détermination de V'action terrestre proprement dite. Construction des cartes magnétiques......o.....-- 92. TORRES NÖT an on ER En 4 a mars RT AE LEA NA RR Nn, CIRA JIE Errata: Au lieu de: Mettez: ee ee 10 de la 1" colonne Alfvidsjöbodar, I Alfvidsjöbodar, III Kgl Ver. Alkad. Handl. Bd. 23 N26. LIGNES D'ÉGALE DEÉCLINAISON pour 1886,6. 18” Not YET JA NAT sg i NS : JAN förmer | S NÅ fassen 'Utllipporna Les pounds 9 indiquent les stations d' observation. Kgl Vert. Akad Handl. Bd.23. N26. El LIGNES D'ÉGALE COMPOSANTE HORIZONTALE pour 1886, 6. 5 / lallsberg SET NAT ÄGT = AS << go ön RR e IN? SN Då C färdlösd för Salme FE ( by : NV NS 5 TS ö WBerggvara 2 FA brad | 004 föckleby. S rotar Va Les powus ? indiguent les stations A'observation. Kel Ver. Akad. Handl. Bd: 23 N26. BU LIGCNES D'ÉGALE INCLINAISON pour 13386, 6 LR Lf NIE E Orelosund, ”Borghe bs "färälös så ÖL AND (almar Aratöcdey Les pounds 9 indiquent les stations A'observation. Kgl Ver. Akad. Handl. Bd. 23. .N26. Pl. IV. FORCES MAGNÉTIQUES LOCALES pour 1886, 6. d SEN even dc CS Z Oxelösund IFlnds ARS EDR a) Veta+ Å a Og 1 Oskarsh AZ va ” pr TA (9 SÄD JF > NY CK NH I NY — 9 VON N Ve / ; Råd fr 7 V ; Å 'orghotun 5; da FA "Gärdlös Sf ANS lasgby ÖRA ÅS (CS 4 Faroe cl 6 2 P7 Sc jd (IRAN D Md 7 (RS oo ESP FY$kalmar ."/N.Möckledy NEN S4 / 5 ) Vd nea s)Segerstad Alunbruk TSCMeOkEny, "Utllipporna ES [KRRAATSIE Les fleches indiquent la grandeur et la direction des forces locales ( 1 millimetre = 0,00020 €.G.S.) Les chuffres places å cöte des points 9 indiquent Vinclnaison de la resultomde des forces locales au-dessous du plan de UU horizon. $ AV , j' ÅN RIVNING äl + 4 KÖ (TRA N -. A fa 5 is ty | J| al S Pa q / | be $ - - i = ert 3 KONGL. SVENSKA VETENSKAPS-AKADEMIENS HANDLINGAR. Bandet 23 N:o 7. FORMELN UND TAFELN ZUR DERECHNUNG DER ABSOLUTEN STÖRUNGEN DER PLANETEN. HANS MASAL. DER K. SCHWEDISCHEN AKADEMIE DER WISSENSCHAFTEN VORGELEGT DEN 13. MÄRZ 1889. STOCKHOLM, 1889. KONGL. BOKTRYCKERIET. P. A. NORSTEDT & SÖNER. MBA ålar ARORTIGVAR VANA HA AE VE IV RN EN ATIPTATOVIE KLEINHOY LYS | jr | 2 K EE ON JE CI AL d cl å dd Å - nOT: TARAN AAAH An if få ps | VA 4 4 i ja (TER - Å H SET, Ve IN den folgenden Blättern sind die Resultate einer Arbeit mitgetheilt, welche eine möglichst kurze Herleitung der numerischen Werthe gewisser, bei der Entwicklung der s. g. Störungsfunktion auftretender Coefficienten bezweckt. Die betreffenden Coefficienten entsprechen einer solchen Form der Entwicklung, bei der alle veränderlichen Grössen durch algebraische Symbole getrennt sind, also emer Form, welche bei der Ermittelung der absoluten Planetenbahn zur Anwendung kommen muss. Als Grundlage der Entwicklung diente die von Herrn GYLDÉN in seinen »Undersökningar af Theorien för Himlakropparnas rörelser» gegebene Methode, auf welche Abhandlung ich zum Verständniss des Folgenden hinweise. Während meines Aufenthalts in Stockholm im Winter 1887/88 wurde ich von Herrn GYLDÉN in dessen Theorie eingeföhrt, und habe gleichzeitig die Berechnung der absoluten Bahn der Iris (7) angefangen; bei dieser Gelegenheit wurde ich veranlasst, die algebraischen Ausdräöcke der betreffenden Coefficienten durch Zusammenziehung mehrerer Operationen för den practiscehen Gebrauch möglichst gönstig zu gestalten, und habe zur Erleichterung der numerischen Rechnung eine ”Tafel hergestellt, welehe die von den Ele- menten unabhängigen Factoren dieser Ausdräöcke enthält. Mit Beniötzung meiner Formeln kann man ziemlich direct aus den mittleren Entfernungen und den mittleren Bewegungen die numerischen Werthe der in Rede stehenden Entwicklungscoefficienten ableiten; zur Controlle können dann die zum Schluss mitgetheilten Formeln benitzt werden. Die Auf- stellung der Formeln fir die absoluten Elemente selbst mit Bericksichtigung der Glieder zweiter Ordnung und des Einflusses der Neigung bleibt einer spätern Arbeit vorbehalten. Ueber die Entwicklung der Störungsfunktion. Die bekannten Differentialgleichungen der Bewegung des gestörten Körpers im Drei- körpersystem enthalten rechter Seite die partiellen Ableitungen der Störungsfunktion (2), deren Entwicklung nach Herrn GYLDÉN's Methode vorerst in aller Kärze angedeutet werden soll. Es ist: Nea EN r (2) == 3— 5. cos H JENA RE und giebt der erste Theil dieses Ausdrucks, nach Vielfachen des Winkels 4 entwickelt die Gleichung: 4 H. MASAL. FORMELN UND TAFELN ETC. [6 No ar GAN NEN= l LYSEN ENG sco 25) i ot DEL RO (E) () | 805 IL É (C GicosgE : a und es ist, wenn man — = « setzt: a ICE = 0" lö Lag a Nr? IS (5) a vVrveT [| CO = 0 - OT Ch (5) (2) | 2 5 Ä ot. örn 1— (2 c == | Oo NY 2 - ; (NR sin” q& . d Ueber die Berechnung der 67 TE EIA SEE . ee ÅR 2 (1 — ee. sin'g 0 und der deraus abgeleiteten 1,n ÄRR SG 2s—1 n+2s+1 (25-F Re G 7, = ( NE Bb siehe »Undersökningar o. s. v.» II, Art. 38 u. f. ; DNAoN ss AS 2 3 Unter Bericksichtigung der Gleichungen: 2 EU LS O JE TEE | 7' 1 RT YN?” entwickelt Herr GYLDÉN obigen Ausdruck nach Potenzen von 0,0', 7 und », und wendet dabei die Bezeichung an: N + 22EAnss)yy — LAnss),n + Anss)yyn” —. os 10-0”.cosnH. Herr HArRZER giebt in seinen »Untersuchungen iber einen speciellen Fall des Problems der drei Körper» auf Seite 29 die Formeln fär die £2, ausgedräckt unmittelbar durch die y. r” dalL) or? ad(2) a HL) (da dv vad = (&Ö & — hf —M 3 .a(2) = 2E2(L0s5))0 jr L(085)oN” = OS 00 NE or Es sollen jetzt die Ausdräicke Q = gebildet werden, wo (c) = w,all — »”). Die Entwicklungen dieser Funktionen P und Q werden wie folgt gestellt: u 3 ss dcosnH så -Q = 2ZZEZS(Q(nss'),, — AnssIn” + AnssJunN”? =... 060 i 3 dv ad —H')P=— Z2(Pl0os8))0 — Ploss]hoN” + P(oss)Nn” = 00000 ov — 2ZZE2( P(nss'),, — Plnss)yn” + Plnss)yN” — ... 0. 0”. cosnH. Auf Seite 30 obengenannter Abhandlung giebt Herr HARZRR die ersten Werthe der P und Q als Funktionen der £ an, doch sollen diese Formeln hier nicht angefivhrt werden, da sie, sowie die Ausdräcke fär die £2 selbst durch weitere Substitutionen uäbergangen wurden. KONGL. SV. VET. AKADEMIENS HANDLINGAR BAND. 23. N:O 1. 2) Wir haben jetzt die Störungsfunktion in eine Reihe nach Potenzen von o entwickelt, und theilen nun 0 in (0), welches nur Glieder der Form B — also die Argumente (1 — s)v, (1 — us'Iv, (1 + s— 2us')v etc. — enthält, und in (1 — 9»?)& mit den ibrigen Gliedern, so dass also 0 = (o) F R ist, wo R = (1 — n”)5. Entwickeln wir dementsprechend die Störungsfunktion und P und Q nach Potenzen von $ und $', so ist: (£) = Ly KLISTRAS Tr LS NE SE SS PES Ii I as a NS Ar ls dena FSS NR Q= Qyo ne Quo = (ONE = QS = Qh Sö +.... Da wir in unserem Falle die Entwicklung nur nach Potenzen von $ fortschreiten lassen, ist der zweite Index durchwegs gleich Null zu setzen. — Nachdem nun fär H einfach v—v' gesetzt worden ist, was der Vernachlässigung des Quadrats der Neigung entspricht, und nach Reduction des Argumentes v' auf v können wir den Ausdruck för P folgender- massen schreiben: Cl —N)P= 2 Byn, — n) cos [n(1 — ujv — nB] + Bio(n + 1, — n)n . cos [n(1 — ulv — nB + (1— sjJv — T— (zz — TD] + Biol(n — 1, — n)n . cos [n(1 — ujv — nB — (1 — sv + F + (2 — F)] + Byln, — n + 1). cos [(n — 11 — uu — (n — 1):8B + (1 -—- usv — I — (a' — T")] + Buln, — n — 1). cos [(n + 1)(1 — i)v — (n + 1)B — (1 — ugs'v + FE +(x— TY) + Byn — n) + Byn, — n),, 4”. cos [n(1 — ulv — nB] + Bog(n + 2, — n)y”. cos [n(1 — ujv — nB + 201 — sjv — 2 — 27x — F)] + Bsg(n -— 2, — n)n”. cos [n(1 — ujv — nB — A1 — sjv + 2F + Aa — F)] + Bil(n+1,— n+1)n7'.cos[(n—1)1—1wv—(n—1)B+(2—s—-us'v-T—P—(2-F)—(a'—F')] + buln +1, —n — l)ny'. cos [(n + 1)(1— uv—(n+1)B—(s—-usv—T+F—-(—PF)+(7—T)) + Buln—1,—n—1)21. cos[(n+1)1 —uv—=(n+1)B—(2—s—-us'+IT+T+(2—F)+(a'—F')j + Byln— 1,— n + 1)ny'. cos [(n—1)(1—u)v—(n—1)B+(s—us')v+T—-F+(a—T)—-(2'—T)) Hl Byaln, — n) + Byn, — n)y 4”. cos [n(1 — ujv — nB] + Byaln, — n + 2)”. cos [(n — 2)(1 — u)v — (n — 2)B + 21 — us'v — 2'— Anx'— IT) -F Byaln, — nn — 2)”. cos [(n + 2)1 — w)u — (n + 2)B — 21 — us')v + 20'+ An'— I] + By (n, — n)5 cos [n(1 — ujv — nB] + Byl(n + 1, — n)ns cos [n(1 — ujv —nB + (1 — sju — TP — (zz — TY] + Byn — 1, — n)yS cos [n(1 — te)Jv — nB — (1 — sju + T + (x— D)] + Biln, — n + 1)7'5 cos [(n — 1)(1 — ujv — (n — 1)8 + (1 — usv — I — (xx — fer une SES ek, len löpt DB a (LS) RE TE H+lBzo(n, — n) + Bjioln, — n),y)n”S cos [n(I — ujv —- nB] + Bso(n + 2, — n)y”5 cos [n(1 — ujv — nB + 201 — sjv — 20 — 27 — F)] + Bs(n — 2, — n)n?S cos [n(1 — ujv — nB — 21 — sjv + 20 + Ax — FY] + By (n+1,—n+1)ny'.s cos [(n—1)(1—u)v=(n—1)B+(2—s—us )v—(T+P)—-(2—-T)—-(x'—-T))] 6 H. MASAL. FORMELN UND TAFELN ETC. + Baln + 1,— nn — lys cos [(n + 1)(1— uwv—(n+1)B—(s—-us )v—-F+F--(2—T)+(a'—F')] F Bal(n—1,—n—1)n7'5 cos [(n-+1)(1—uw)v—=(n+1)B—(2—s—us')v+F+I+(a—F)+(x—I")) + Bl(n — 1, —n+1)n4'$ cos [(n— 1)(1— w)jv—=(n—1)B+(s—us'v+F—-P+(2—TF)=-(n—T"')] + Bln, — n) + Biyyln, — n)y Im 5 cos [n(1 — ujv — nB] + Biln, — n + 2)7”5 cos [(n — 2)(1 — ujv — (n — 2)B + 2A(1 — us')v — 2F' — Ana' — FY] + Bu n,—n — 2)”5 cos [(n + 2)0(1 — uJv — (n + 2)B — 21 — us')v + 20" + 2An' — TY] + Byn, — n)S” cos [n(1 — ujv — nB] +lBzo(n + 1, — n) + Biyl(n + 1, — nn), I4” cos [n(1- uw)v — nB + (1 — sju — F— (ax — F)] + Byn — 1, — n) + Biy(n — 1, — n), IN” cos [n(1 — ww — nB — (1 — sv + TF +(x— F)] + nat + 3, — n)y” cos |[n(1 — ujv — nB + 3(1 — sju — 3T— 3(x — D)] + Byn — 3, — n)y” cos [n(1 — wu — nB — 3(1 — sju + I + 3(x— FY] + Baln+?2 AR i'. cos [(n—1T)(1—w)v—=(n—1)B+(3—2s—-us')v=-2r-F'-2(a—F)-(2x—F')] + Bu (n+2,—n— 1)" cos [(n+1)(1—u)v—(n+1)B+(1—2s+us')v—-2P+P'-—-20(x—T)+(x'—T)] + By (n—2,—n+1)7”7' cos [(n—1)(1—w)v—(n—1)B-—-(1—-2s+us')v+2T-F'+2(1—T)-(x'—F')] + By (n—2,—n—1)4'7'. cos [(n+1)(1—w)v - (n+1)B—-(3—2s--us'v+2T+I+2z- Rd Pr) + Byn, —n+l1l)+Buln—n+1),,I7 7 cos [((n—1)1-—jw)v—=(n—1)B+(1—us')v —(n'—F')] HBA ln, —n—l1l)+ By (n,—n—1),, Mm”. cos [(n+1)(1 es EN + Bjln+1,—n+2):1”. cos [(n —2)(1—1w)v—=(n—2)B+(3—s—-2us')v-T-2T'—-(7—-T)—-2((x'—F')] + Baaln+l,—n— 2)”. cos [(n+2)(1—-u)v—-(n+2)B—-(1+s—-2us')-T+2M-(a—-T)+2(x—-T)) + Bal(n—1,—n+2)n4'”. cos [(n—2)(1—uw)v=(n—2)B+(1+s—2us')v+F-2T+(2—-T)-2(7—-T)) + Bil(n—1,—n—2)n94'”. cos [(n+2)(1—-u)v—(n+2)B—(3—s—2us')v+F+2N+(71—-F)+20(x—-T)) + Baln +1,—n) + Biol(n + 1,— n)y, MY” cos [n(1 — ujv —nB + (1 — sv — F--(x— F)] H+HlBaln —1,— n) + Biyl(n — 1,— n)yy MY” cos [n(1 — uw)v — nB — (1 — sv + + (2 — TF) + Bys(n, — n + 3)” cos [(n — 3)(1 — u)v — (n — 3)B + 3(1 — us'v — 3F'— 3(x' — ')] + Bys(n, — n — 3)? cos [(n + 3)1 — u)v — (n + 3)B — 31 — usv + 30 + ån — 1”)] +HlByaln, —n+1)+ Bun, —n+1)y, 1” cos [(n— 11 —uwv—(n—1)B+(1--us')v—-T—(x-—F')] HBl(n, —n —1)+By(n,—n—1),,14” cos [(n+1)(1—w)v—(n+1)B—(1—usJv+P+(x—F)] lg (SR larger Sf (UB TSE Die Coefficienten £ sind Funktionen der P und der Grösse 9 = bei der ersten Annäherung wird es genugen, & = u zu setzen. Ersetzt man aber die in den B auftretenden P durch die 2 aus denen sie gebildet sind, und föhrt statt der 2 die y ein, so erscheinen die B£ nur als Funktionen der y und der Grösse 9. Auf den folgenden Seiten habe ich die so resultirenden Formeln för die B gebracht. Die Entwicklung von Q ist dem Ausdrucke fir (1—7")P völlig analog, nur ist statt B durchwegs A zu schreiben, und statt cos öberall sin zu setzen. Die A sind aus den Q KONGL. SV. VET. AKADEMIENS HANDLINGAR. BAND. 23. N:0 /. Z ähbnlich gebildet, wie die £ aus den FP; föhrt man wieder alle Substitutionen aus, so erhält man die 4 als Funktionen von y und q. Oo a o KIA a s O ilg SA a Wie aus der Entwicklung der Störungsfunktion hervorgeht, ist von y'” fir s=0 2 a E 4 | und » = 1 noch 5 AM subtrahiren (siehe Herrn HaARrzErRs Abhandlung, pag. 30). Um € . . Pl . . . DS NE 1,n ö dies in Erinnerung zu bringen, ist in den Formeln för s = 0 iberall [7 | geschrieben, a ilgäl Tale CORE TS 5 3 ; NAR was bedeutet, dass [7 = y. —= ist. Ferner sieht man leicht ein, dass för n = 0 die 0 2 B durch 2 zu dividiren sind, während die A verschwinden. Es folgen nun die Formeln för die 4 und 5, ausgedräöckt durch die VA und &: AN Nn == 2n fö | Byn, — n) = + 2n. Fö +4. Ala ar I DD) =[” i (nn? + 5: — 20”. g] + 20. Avon —=1,— n) = Tin KT Bat ADS [70 (nr? +n) + 2n”. gå + '[—( Or An. = KÖER I VA n KA (2 25 Am) = AR Mr ADA 1, BaO DE (n” + n)—2n”. pl] + VA TE (CRS) Ann, — n+1)= RE Aunl(n,— n—1) =—[7, ; "]Br +n)— 2n. ” S Bull nn FD fr el je (n”—n) + 67, "+8. Y, - JByllR DNE + (3n” + n) + 7 ”(8n+6) +8. Y. Sar (0 OR 2 n An mi Av Mio = FT z ER 5 SE on'g | — 7," (2n? + 3n) — 4n. Ad 2 m—9 n 9 9 9 Boyll0p = 2) + Ly = gy = TF [n , än fn = omg +7y, [(8n? + 4n) — 4n?.q”] + pt +7, -(12n + 20) + 24.7,” B FL AR NB 2 5 San? Ärla DD ET + än +6n 4n+l11n peng lr | n 50 dn. | 4 4 2 3 t E h 9 Nn 2 E n Az i) =E z 5 sk ar 2 se. qQ+Nnp :- —Y, : , 2n 'v | = ny, 3 G 2 Y 2 2 3 Då NR Sö 1 2 ? 2 äl 9 CET ör Fn ån MAR AT ; 2 ) 8n 5 "grongl > [GG + 9) = En mA NN Y, VE 3 2 2 ESAs al 2 2 2 z Byla=V SG I ]: är Sö Fn än BAR -p+ng en Per ) Sn Sprang ”.[6(n + 3) + 8n. g]+12. Ya 3 8 H. MASAL: AQ I UG 1) =—P) FORMELN a] ni Fn —2n 0 2 1, n n +n kal fd Dn ie n Byn + 1, —n+1) =) TE (nn —= 20 + me] +r) +7y, [ön + (n— 2n” + ml. [5n + 2n(n — 1)p] + 4n. 7, > — (nn — 2n” + DÅ UND TAFELN ETC. — 2n(n — T)p] + An: fn 1, n 1, n +7, > [(n' — 4n — 9) + 6(n — 1)p] — — 7, [(4n + 32) — S(n — 1)p] — 200 7 2 Bau(n—1,—-n+1)= = GE SS n dj 3 n 2 2n ARN EE 0 2 pg c IL FÄAG ; 1,21] | on FIN +2n akad I [lr 0 NE IS 5 1,2] | SN tAN FN FEL NR 6 ÖT go . [(20.n + 32) -— 1,2] | IN FAN FN GE Lr IE pA n — [20 .n + 32) + 8(n + 1)p]— AD Aoaln, — n) + Aggln, — ny = + [77 J- RR 5 = lane ån —n” (er mr Bralllöp = 2) Ly Ty = + (nn — 2n” + og] +7, ; — 2" [(4n +32) + 8(n — Dy] — (ån +4n'+ 9] + 7, 4 + (3n”+ 4n”+ mg] + 8(n + 1)g9p] — 24. ys .[(n' —4n — 9) — 6(n — 1)9] — 1, n 24. Y, [(4n”+5n) = 2n(n+1)p]+4n.7)” N ”[(4n”+5n)+2n(n+1)p]+ ån. yr n (ör 4 nm] " [(Tn?+16.n+9)—(8n'+14n+6)9] n +(3n”+4n'+ SR — vä "[(Tn”+16.n+9)+(8n”+14n+6)p] t,n y 24. 1,n 9 15n fa oo (DO ar DD) = po fö IS y RR OEN - (12n + 28) +24.y,” n FR 2 Z n 2n? = / n Ar (ENE 4 | n mm är LR ! ; 20 (SR 2ny; Eh Er AC 4 3 2 NS ON - nt Bla, == + [AT] n = + 4n Gi 0 Ar å 18 yr KONER SEE Y 2 Hl (pve hpRleg ANA go 9.n + 14.n + 4n nn Ön RE In? + 14. nn + An 4 KO Balm 0-2) = [AT] As(n + 1,—n) = [5 [7 An 1, n) = — -[(n” +5n”+ 6n)— (2n”+ 4n')p]— Vä ACT +än” + 6n) + (2n”+ 4n')p]—7, [(4n?+ 14n)-+ Anp ER 3 yn län? + 33n + I86fö SE 1,n .(14n + 22)-+12.7, ; 2 1, n [(4n? + 14n) — 4n?p]—8n.y, 1,n n = 8n- 7 KONGL. SV. VET. AKADEMIENS HANDLINGAR. BAND. 23. N:0O É. 9 Ba(n+1,— n) = AR JE [(n” + 3n? + 2n)-—-(2n”+2n”)p] + inl [6(n”+ 4n+4)—4n(2n+3)p]+ Jn +7, .[24(n + 3) — 16n. p]+48.y, Ban — 1, — nn) = EG ES Sj [(n” + 3n”+2n) + (20 +2n” 9] +, ran 4n + 4)+4n(2n+3)p)]+ + S kö. [240(n ar 3) + 16n , p) dh 48 ; Y. n ; NN AN, = Ar 1) = (n' a NE 27) To 7 107 + 8n. 2 1, n Kö Bruln, = NF) — n) + VER. (2n? — 8n — 18) — VÄ .(8n + 64) — 48. an 4,,(n,—n— 1) = sr a (3n” + Tn” + 2n) + få ol (8n” + 10n) + 8n. vy,” Bal 0 VE Ån - (3n” + 4n” +n)=—= 7, ”(14n? + 32n + 18) — ".(40n +64)—48.) VAN (ap te z fa (27 AE Aa Buon, — Nn) = = 2n0(m + 1) jr (8n + 12) — 16. Va i Alaa((mp ==) BAD +[7,"]- - + ön” 2 Län? + 16n (2n'+ un) ]+ 1,n 1 +7, .[(8n +16n” + 28n)— 4n f”] +,” . (12n?+44n)+24n. y)” S E Å ä FS 2 3 34 2 2 / se (UWE By MUN N [7 A I | DNE Ur 2n”(n + 1). gl 0 2 NR ". [(4n? + 180? + 34n + 24) — 4n(2n + 3)” — —Y, [(24n? + 120n + 172)— 16n? ; .12(8n+28)—192.7," 4 FA 26n” 9 n 23 3 0; j 4 . 4 Allm —n)==+1[7, I" = Vil SS MO” ER Deg LL Apr + 300” Eu 3 3 24 2 Nn, 3 g PAL Kr > = + v +48n > 8n Se pg Nn ri MG NNE Ke VAT 4 & SVYDLAR 4 c 3 [5] 2 mn + 9n” + 26n" + 24n — 4n + 280” + 30n (n—2,-—n) =+l|7, ]: | n ) n ån FÖ z z q+(n'+ 2019] ar Fd ML ; 3 21,2 då AE LS a + 48n E Sn > DIR ST dL 1,n + Ibn SO) Sn pl + 127. go LS K. Sv. Vet. Akad. Handl. Band. 23. N:o 7. 10 H. MASAL. FORMELN UND TAFELN ETC. ) n | n” 61 5 Å : 6 An” 54 3 2 g ky ELD = I ( : rs oo are a AN p + (nn + Nn) ; 2 9 ( 20” + H4n? + 5Tn AY 3 a Jen+ lön as SO) SEE Så ar granen 2] —7Y, -[(12n” + 84n+ 150) — (24n? + 7T8n)p + 8nip]— —Y; S [6(8n + 36) 48np] AA 96 - Y. n 7 AC 6 3 2 p 4 5 3 2 2 (CE 2 le I" NA ön EE 7 omm. p + (n' + ngt] n 3 AR = A 2 3 D 3 BT 92 2 — FA Jer+ lön” + 37n + 30) + LSE Bör a OMR. pf + 2n (2n+3)g 1] 1, n — VV 7, .-[(12n? + 84n + 150) + (24n” + 78n)p + np?) — —Y, ”. [6(8n + 36) + 48ny] — 96 . 7) n 4 3 San år 3 Ann +1,—-n+I1T)= +[77 il é + Ån ST ön (n'—3n” + 2n)g + 7 [(n? —4n? — 27n) + +(10n? — l0n)gp] — Y. ”. [(4n? + 48n) — (8n? — 8n)p] — 24n. fö 4 3 IR É ; An (n— ln + l=>+ 5 äl z +4n Et CE +(n'— 3n' + omg ]+ Ya [(n” — 40? — 27n) — —(10n? — 10n)gp] — fu [(4n? + 48n) + (8n? — 8n)gp] — 24n . vy. ” 3 (Z 5 Nn —7, -[(Tn? + 320” + 27n) — (8n? + 18n” + 10n)9] — SRA 3 2 , Ann +1,—n—1)= = GC = ae LÖR a 200 a OM (3n" + 100” + In” + 209] Un / — 7, -[(20n” + 48n)— (8n” + 8n)p] — 24n . 2,4 3 2: 2 3 An jlyc n 1) = [i] - är 16n ar ZON Ar 67 Ar (3n! I 10n? Sj 9n” 2 200] ä 2 AR EE EEE = Y, SÅ [((20n? 3F 48n) + (8n” i 8n)p] EVA Ya n e : D 9 RA 2 2 — 237 ? + | = Tn 2 3n ; on pr (ESO ng] 1, n = oll ar län) — An) I Bin Ya j ARNE SJU KA CN. OAS NV ARR OSS Ro SA Ann 2,01) = +[7]:] +F4nFn ön 4 POL ko LR rn ET o 8 8 2 i SEA 20 2 9: A= 9 , + I än Ul FSD ; ön gl (ER g'l- 1,n — 7," [n? + 120) +(4n? = An): g]— bn. Y,” 3 H. MASAL. FORMELN UND TAFELN ETC. lb NS = ": - dear 237” ar On 4 12n! ät a 48n” ar Ul mö pt an + In Fön +tn va na in” + BYN + 27n + 5 . Pp äta Zi —— ön” + 39n' + 23n S 5 16n LD - + 23n SE (RA ng | 4 1, n ; —y" [(ön? + T2n) — (dn? + An)g] — 6n 75” på Va 2 AN NNE [7! T = + Eg 23n” + 6n i l2ni + EE 487? + 11n 0 5 1 pA < (of AD [2-0 = G 2 3 MR + In + dn + Nn v| Ib = + 32n' + 21n 4 3 SÖNER 16n” + + 23n p+ (nöE 20 + mg] ="Ya . [(5n? ar 127n) är (4n?” + 4n)p] EA Ön Å Ya n — ; a 2 £EG: 2 3 3 Ann, —n+1)+4,,(n,-n+1),, + nn 2 (0 ån + än” — ng" + 1,2 In — 40? —lIn (9 3 2 2 1, a 2 1,2 FN 5 Sp 20 ar SA NES (CR ar LÖR MD By 4 /IraD FÄ 2 ) : 3 An N— 1)+ Ay(n,—n—1),0=—[Z) "]; = tg : FRE (3Bn' + Tn” + än + ngt] HD AA r 5 n sie =, = ZE LR (2n” + än: 20g a . (10n” + 16n)— 12n. a Sa ar S FOS SE 0 JR SD TA - ME LE 3 CD ; 4. (n+ ll, n+ 2 + | 200 AR FS dr ln ÖMT 2 SM |- 8 4 ba Nn +5n — 32n 2n? — 1l1n” + l4n = 4 2 10 La — yr (ni — T3n)et (An An) pk bre HA 2 Fk 3 Ar Sker YZ AR 3 SRA, la SAR =E 2n : ån + 8n EM ön ön . s|- TE - + oo 32n a 2n? = l1n? + 147 v| a 2 = Ya "[(n2E T8n)E (20 = An) pl bn ot 3 KONGL. SV. VET. AKADEMIENS HANDLINGAR. BAND. 23. N:0 /. 13 n I ja 321 3 SM jå Ö/ I ja SÄ j 32n” 71 Au(n + 1-0 NE ]:| not d2n I j2n + ån NYE nn 10 20 H 27 ES yu 1,2 | län” + 4570? + 32n 6n” + 190? + 14n ja = pl + al 4 5 + äl ”o[(Tn? + 13n)— (20 + 4n)p] + 6n. 7.” 3 n 9n” 32 he SIM y S 97n'! 392, 3 327” är Aysln—1,—n — 2) = +[77 He ar MAD Ar DAG ar cl AE DO ar DN SM el o 8 4 a d - + EL + 32n kr 6n? + ee AN 7] a TE 7, Tr [(7n? + 13n) + On? + 4n)p + 6n. yv n Ar GSE VEN og 2 AES Avaln ar 17 SN n) a 4,.(n är ll NN) = —L[77 | ö E är SS 2n 3n 5 up o v| fd 2 = 19 n ÖR n LR " 127 1203 (On? + ån") IL fö : [(6n” + 18n) — 4n” pl] + 12n.y, 4 KÖRD a 2 OSA Aya(n — 1, — n) + Ayn — Ly — yr = Ve : br ar SÅ 2n a 3n S ÖR dd RAT ; 5 4 SE 0 AE |" — Lön (2n?+3n')0]+7) . [(6n” + 18n) + 4n'g]+ 12n. Ya 4 3 mo 2 mm 3 2 Lä — INF UN Nn 1,2 NIT IM tt 220 Aos(n, —n+3) = +[7) I 34 Kn 4 1,n 3 UNO ir MM MD) = Urs 5 oLha 2Tn + IIn? + 1087” + 2Tn she In? + 29n? + 22n Ays(n,—n—3)=—|7, |) zu AN : 3 UA 2 ; CR Ilja = (OM ar OM) = Ms Aa 2 2 NEN = Aag = i0 SN) A 0 T [7 " Sn — IM a (ip = 10 iå y! dn = 14n 1, 2 2 a 1,2 =P op a MOD) = OM oc få 4 3 2 > Ra so / FA, (EINES Ta ENE — At SDU Hog SUR y! FÖ ar Ar LÄRD 1,n = (OMR Ar OD Mos a 3 14 H. MASAL. FORMELN UND TAFELN ETC. a 4 2 3 4 j2 2713) > ; 3 Ban+tl on +1)= [Ir] : Rn RR (n' — ni -—n + mg] — 0 2 pA (ER NE 6n BONE (2 MOT LÖR NS)IE ta [(M27 AT 228) (BR + Sön — 64) Pi] Ya ". [(48n + 384) — — (48 n — 48)9] + 192. 7,” 2 pA AC 2 GJ Re : 3 Ba(n—1,—n+1) = —[77 7 : E FAN Ren (nn Nn + ng | — —7, ".[(2n? — 26n — 36) + (20? — 10n? — 10n + 18)p] + +7y, .[(T2n + 228) + (8n? + 56n — 64)9] + 7, ”. [(48n + 384) + 1, n + (48n — 48)p] + 192.y, 0 2 A DIEN 3 FAO DD) S hs Baln+l,—-n—1)= +[7)"] ; - är MOD se Sp Sr SR + (ån' + In” + ön” + ne | + +Y, "[(10n? + 48n? + 74n + 36) + (14n” + 46n” + 50n + 18)9] + me ". [(48n? + 216n + 228) + (40n? + 104n + 64)9] + sf . [(144n + 384) + (48n + 48)p] + 192. Kv n Or RJ a DD / Ba 0 NES +|77 "| : a LR — I FEN (3n' + Tn” + ön” + | + +7,"-[10n? + 48n? + 74n + 36) — (14n” + 46n? + 50n + 18)p] + . [(48n” + 216n + 228) — (40n” + 104n + 64)p] + VA [(144n + 384) — (48n + 48)9] + 192. 77” (OPEN I, CNRS 8 (00) = i) + Ball = Ma = +[2x)"] : Se + -(4n” — 6n”— 300 — 18) —7, ". (8n” + 120n + 164) — 7, - (96 n + 336) — 192. 2 I OTIS : 2 ASSR Z (WP in + 4n Sn 05 on FN (ap? FAROR PB) = 20 Re BA (NE Öm 2 18n” + 4n y n 240” + ena 121n + 54 —7, . (44n” + 158n + 146) — 7; ”. (96n + 216) — 96. Ye KONGL. SV. VET. AKADEMIENS HANDLINGAR. BAND. 23. N:0O É. 15 1, 185 a ec 2 15 1, n Boot 0 +[7) | -n(n + l)(n + 2) + 7, ”.: 6(n + 2) + 7,” . 240(n + 3) + 48.7, - E sell |D RE OR = OM ME ( Byn +1,—n)+ Bin + 1, — Nn) = —[7, | z ES UA Lu RT Sp 4 PERS 3 < 2 a ARD C 9 - 2n' + än bea |A än —ån—6 bn? — 2n? — 15n SE (fe ERE EVR Q 4 2 4 Rn aa 2 = ”[(6n? + 18n + 11) — (6n” + 5n)p — 4n”. pg] — 4 hn [((24n + 60)— T2ngp] = 48177 — ],— 4 3 NR 9 ä 5 Z ar a n Ip An MR TN an? Bzol( 1, n) By o(n LE N)yo = ER ] i jen = — in 8 8 2n' + ån” Lal 20 + ån — 3n — 6 On? = 20 — 157 RR / [0 5 pf —n'p? 2 n ) OM NN ON pd 2N 4 z 2 4 4n” + In Fr : finge Pt [(6n” + 18n + 11) + (6n” + än)g -— 4n?gy”] — 7 [(24n + 60) + l2ng]— 48. 27 |n(n+I1)n+2)0n+3) — 6n'+27n'+29n? Dar BO rs GV Bao 3, — n)=— [7 pl; ]; | ( MI ) SN D d gå - o 24 24 i AE a NAD =E SUV 18n” + 907” + 107n An? +9In? oc = 6 TB PP + 3 :Q Ae ngr " [Cn? + 14n + 25) — (6n? + 21n)p + 4n?p”] — 2 — 7, ".[(8n + 36) —12n. gp] — 16 EL äg? 2 FA 2 4 5 3 sg 4 Buln— 3 = —[n] brer EN 6n'+ 27n”+ 29n n'+5n n v'| : 5 -(0É E a 24 24 AIR FE VORE La 20” + lön + 37n + 30 180” + 90n” + 107n An? +9In? a TR fo [RE 6 19 . + 2 RN 2 . är — 7," [(2n? + 14n + 25) + (6n” + 21n)gp + 4n”g”] — 3 2 vu —7y, .[(8n + 36) + 12n. gl — 16.7,” By(n+2,—-n+1)=>— Kr] ES iver 2n Än — 0 in på fe a In —n N v| CV 12 (20 200 — 36 4n? — 20n”— 29n + 45 ; ANAR = | ä ? ä 9 (ån—6n+3)g]+ 16 H. MASAL. FORMELN UND TAFELN ETC. n ik VS 2 - 2 VÄ Yr ES 20400 (4n” + 31n — 35)9 + 4(n — 1] + n 407 384 R n y? SEn30 SO Ar 229 | + ABL ELD AG 2 4 3 NYA 4 ORD da 2 5) c & rna] [NR F2Nn—N—- 20 4 Nn —10n + 7Tn Nn —- Nn Fan —Nn Byn 2 n+ DA I] S Se 8 "$fk 2 å | 2 200 öm n— 200” — 29n + 45 2 3)? = | ni = 20n 20 4Nn 07 IM I AD pf (ån" —6n+ 3) ] su 4 4 n UN 23 ) 9 = 9 9 Ya : [Pat 200 + (4n” + dln — 35) + 4(n — 00] + 1, n 48n + 384 c c 2 +7, | ÖN + (24n — 209] + 48.7, o (MD) ar (RA -1)=+[7"] ån” + 100” + In” + 2n — 12n' + 31n” + 320” + Tn Balnt2,—n—lV=+7) : SE S 5 än F+Tn t+åön +n co 12 | 100? + 480 + 7T4n + 36 + o EE Fl - 3 280” + 1047? + 121n + 45 4 ba + 216n + 228 +) A Ae FÖRA ( fp + (4n” + 11n” + 10n + 20 | +F 2 (200? + 5ön + 35)9 + 4(n + Ng + +7, 7; 24n + 249 | ASIA + In” + 2n Kg 127! + 370? + 32n” + Tn - FE RETg BLT = sin IB f-—1L) +[ 3 5 0 jE = + 10n? p + 2 L 4 or + nn + Nn +n : 4] sf er ” + 48n” + T4n + 36 ue 4 280! + 104n” + 121n + 45 ; fp + (4n” + 11 + 100 + 3) ]+ ba je 216n + 228 NAS Zz + (20n” + 5ön + 35)9 + 4(n + 10] ar 1 M ia Le [=S + 384 NA 7; + (24n + 249 | + 48. KONGL. SV. VET. AKADEMIENS HANDLINGAR. BAND. 23. N:O (4 IgG FM RANN JAR) Loa EG t 3 . Balm n+ 1) + Bylnr, — 0 + Ly) = —[7,"] : ff — (n”— ån” + ån” — ng | = — 7 ”.[(n? —2n? — 5n) + (6n? — 12n + 6)p?] + Y, " [(28n+50) — 8(n — 1) p”]+ n 1 2 LG NAS 88 1.n 3 2 + 96.7; ET FE Ba re LD) -Byyl +[77 i > z z En (Bn'+ ön mg] + ön” + 100” ön) — (8n" + 220” + 200 + 6)9 + n 2 ” 2 9 SN 4N 2 38 +7, ". [(24n? + 68n + 50) — 8(n + 1)9”] + 7, SES Tar 5 + 96.7, do ; 2 NR OIL (0 Jr AT Buln+1,=n+2)=—[7"]]" SUS TN NT Öv ah LR ST len = WNPEDE S 4 . 4 Rs ÄV 2 9 [9] & Å Z & el ol+n - [(2n” — 5n — 73) — (2n” — 26n + 44) gp] — —y, [+ 108—(12n — 24)g] — 48. 7,” d4 8 4 a 2=9) 30 n 2 2 a sär 20 sn -[(24' — 5n — 73) + (2n” — 26n + 44)gp] — 1 Ba 2==[1 I; vn ån ni bn 120 — Sn. st => 19n —54 1,n —7y, [+ 108 + (12n — 24)g9] — 48.7,” 0 an]. [Int + 23n! + 1802 + "4 320? + 32n? Byt + yn —2)= 7) HH is (200 LÖR Ån INT 270 S2n oc 8 4 a 24n” + J2n” + 121n +54 15n? + 63n” + 84n + 36 = 0 7 X z fp —7, (220 + T9n + 73) — (14n? + 5O0n + 44)9] — —7y, ". [(48n + 108) — (12n + 24)9p] — 48.7,” 0 Lal | Int + 230? + 180 + 4n = Int + 32n? + 32n” + 8n KT + 9 8 4 1,2 | 24n? + J2n” + 121n + 54 15n? + 63n” + 84n + 36 Ed . Ä = + : . == K. Sv. Vet. Akad. Handl. Band. 23. N:o 7. 18 H. MASAL. - FÖRMELN UND TAFELN ETC. —7y, ". [(22n? + 7T9n + 73) + (14n? + 50n + 44)p] — 1,n —7y, ". [(48n+ 108) + (12n + 24)p] — 48.7, D 4 (YAN ARD ok Byl(n + 1,— n) + Bjl(n + 1, — n)yy = +[7) i / > = ? n 3n! EUR z]+ ADA (Rn ON rs Q +7, - - Ön 5 SL (n” — 81 — en, ”". [(4n? + 60n +82) — —(12n” + 28n)g] — 7, [(48n + 168) — 24n. pf] — 96. € 4 3 2 4 3 20 = + 20 —n Sn —n Ba(n—= I, = 2) + Byl(n—1,— Da = FA 3 : . 3 (Sj? ON — e o n 2 AE ME Ba (0 sn ög] . [(4n' + 60n + 82) + + (12n” + 28n)p] — 7, ”. [(48n + 168) + 24n. fp] — 96. 7,” EE 3 2 — Ön 2 An NÄR NA 30 Pt) SR In ST En 20 12n - lån + 159 0 —7y, ".(1n — 46) — 7, "- (4n — 48)+16. 7,” BE ya NN Ar 201 Er + Fb, n H4n? + 240n” - 343n + NR 1, n 1, n 1, n ( 7, -(12n” + 47n + 46) + 7, . (20n +48)+16.7, DLR SO d 3 Al - Bar SVAB AN (7 ån un n y 2n+8n ön 2 1, n —=7, (An? — 25n — 54) + y, ”. (127 + 96) + 4807 4 3 2 3 2 Bys(n, —n—1)+ Byn -n=1)yy == sl In tr In +n pd ÖR” = NR 45n 20 1. n +, ". (8n” + 47n + 54) + 7, ”. (36n + 96) + 48.7, Ann DE = 2 Je 2n(n + 1) — 4n. Rh By, (n, — n) = RENAR (2n + 3) + 16. 7, KONGL. SV. VET. AKADEMIENS HANDLINGAR. BAND. 23. N:O /. 19 Die beiden letzten Cocfficienten kommen zwar in der Entwicklung von P und Q nicht vor, treten aber bei Beräöcksichtigung der Neigung auf, und können ausserdem als Controllgrössen vortheilhaft benötzt werden. MHält man nämlich an irgend einer Stelle eine Pröfung der Werthe för die A und 8 för angezeigt, so kann man sich folgender Controll-Formeln bedienen. Av(n Fl, —n) + din — 1, —n) = din, — n) Av(n F1,—n)— Ayn — 1, —n) = 2ngp. Avln, —n) Ann, —n + 1) F An, —n — 1) = Ayl(n, — n) Aul(n, — n + 1)= 4yuln, —n — 1) = — 2n. 4,(n, — n) Aso(n = 2,— n) + Aaln— 2, — n) = +. Asoln, — in) + n pg Ayl(n, —n)=[Azo(n, — n) FF 2 leg ho Ae NA I Azyl(n + 2,—n)— A,y(n — 2, —n) = ny . (4,(n, — n) — 3. 4,(n, —n)' Ann tFl, nn Fl) + din —1, nr F1)= Ayn, —n+ 1) FAR (a rn a DR Aa (0 fm DA 20 DNA Na EL) dä(n tl, —-n— 1) FF An — 1, —n— 1) = An, —n—1) An(n-Fl,—n— 1) —-4,(n— 1, —n— 1) = 200 + 1l)9. 4, (n—n—1) Avual(n, —n + 2) + Ayl(n, —n—2)=[Aya(n,—n)+ 4,0, nn) It An, —n)F2nAj(n,—n) Ayl(n,—n—+ 2) — dyln, —n — 2) = npl24,,(n, —n)— i. 4yo(n, —— n)] Ayn + 1, — n) F dyl(n—1,—n) = 24, (n, — n) Asl(n + 1, —n)— Azyln—1,—n) = 2npA, (n, — n) Ar (nn, —n+Hl1)-+F An, —n— 1) = Ay(nHtHl,—n+1) + An — 1, — rn + 1)+ +F Ain tFl,—n— 1) FA (nn 1,—n— 1) AA, (n,—n + 1) — A4,,(n,—n— 1) =— 2n. 4, (n, — n) Az o(n 5 2 fn Ca AR (2 n) = [20 DAF Alnokd E n),o ] SÖ + lA a (n, —n + 1) + Ayn, — n—1))-+F2n'y 4, (n,—n) Aso(n + 2, — n)— Azsg(n — 2, — n) = nf . (2A3(n, — n)—I. 4,(n, —n)) Alaa 23 DA Alf = 2) = [Aha = 2) =P Alagl Rya IT + lA nn, —n + 1) F Ain — n—1))+2n”. A,(n,—n) An, —n + 2)— An, — n— 2) = — nl4, in, —n + 1) + AA, (n,—n--1)-Fi. 4, (n,—n)) 20 H. MASAL. FORMELN UND TAFELN ETC. AlntFl,—n+2) FA (n— 1, —n+ 2) = Ajsl(n, —n + 2) Ayn + 1, — nn 2) — An — 1, —n + 2) = 20n — 2)9p . Ayln, — n- 2) An (ntljrn—2) FA (n—1,—n— 2) = Aj(n, — n— 2) Av (ln tFl1l,—n— 2) — Ad, (n—1,—n— 2) = 20(n + 2)p . Ayln, — n — 2) Ann + 2, —n + 1) + An —2,— n + 1)=1.(4a(n Fl, —nH+Fl)+Aal(n—1,—n+1)) + Fn —1)f. Ann, —n är 1) 314 Fl, —ntH1)— —1,—n-++H1)— — 400 Lönn Ayn, — or Sad (RA Di Aa DR DNA TTG Ak) FAM Fl, —n—1)—Aaln— 1, —n—1))— (n-+1Dgp. Ann Nn 1) An(n++2,—n+1)— 4, (n— 2, —n+1)= Azsm 2, —nN 1)+4 Arn 2, —n— 1) Ann + 2,—n —1)— Aynl(n— 2,— n— 1)= [4Aral(n + 1, — nn) + Aroln + 1, — nn) I + lAkn — 1, —n) + Ayn — 1, — ny] = = [A,a(n, — n) F Ain, — og [An = 1, FR n) + Ao = 1, ET 201] [4A,(n Re i” TR n) = Ain SNöEd 1, Kr 2)04 DR = inplA,n, — n) -F Avoln, — n)or] Dieselben Formeln gelten auch för die £, so dass man hat: Byt 1, = n) ++ Bjoln — 1, = Nn) = Bion — n) Bolt LE NE Bio ME np Bye tv) Uf STONE Um die Berechnung dieser Coefficienten mit Hiölfe der eben gegebenen Formeln zu erleichtern, habe ich eine Tafel entworfen, welche die Logarithmen der Factorn, mit denen die einzelnen y multiplicirt erscheinen för die Werthe von n» = 0 bis n = 6 giebt. Die Factoren der Coefficienten ersten und zweiten Grades sind bis n = 8 gerechnet. KONGL. SV. VET.! AKADEMIENS | HANDLINGAR. ' BAND. 23. N:0O 7. 21 2 Tafel zur Berechnung der 4 und B. Formel nn =0 il 2 3 4 5 6 Hd 8 2n —— 0,3010300 | 0,6020600 | 0,7781513 | 0,9030900 | 1,0000000 | 1,0791812 | l,1461280 | 1,2041200 n? + 2n —- 0,4771213 | 0,9030900 | 1,1760913 | 1,3802112 | 1,5440680 | 1,6812412 | 1,7993405 | 1,9030900 2n? -— 0,3010300 | 0,9080900 | 1,2552725 | 1,5051500 | '1,6989700 | 1,8573325 | 1,9912261 | 2,1072100 nt + n —— 0,3010300 | 0,7781513 | 1,0791812 | 1,3010300 | 1.4771213 | 1,6232493 | 1,7481880 | 1,8573325 4n + 6 0,7781513 | 1,0000000 | 1,1461280 | 1,2552725 | 1,3424227 | lj4149733 | 1.4771213 | 1,5314789 | 1,5797836 4n —— 0,6020600 | 0,9030900 | 1,0791812 | 1,2041200 | 1,3010300 | 1,3802112 | 1,4471580 | 1,5051500 PD -— — 0,3010300 | 0,7781513 | 1,0791812 | 1,3010300 | lj4771213 | 1,6232493 | 1,7481880 an? + n — 0,6020600 | 1,1461280 | l,4771213 | 1,7160033 | 1,9030900 | 2,0569049 | 2,1875207 | 2,30:0300 8n + 6 0,7781513 | 1,1461280 | 1,3424227 | l,4771213 | 1,5797836 | 1,6627578 | 1,7323938 | 1,7923917 | 1,8450980 n3 + n? + 2n 9 -— 0,3010300 | 0,9030900 | 1,3222193 | 1,6434527 | 1,90380900 | 2,1205739 | 2,3074960 | 2,4712917 2n? — 0,3010300 | 1,2041200 | 1,7323938 | 2,1072100 | 2,3979400 | 2,6354837 | 2,8363241 | 3,0103000 2n? + In —— 0,6989700 | 1,1461280 | 1,4313638 | 1,6434527 | 1,8129134 | 1,9542425 | 2,0755470 | 2,1818436 ni—n?— En S ÄT OTT == 0,0000000n == 0,7781513 | 1,3010300 | 1,6532125 | 1,9242793 | 2,1461280 | 2,3344538 ön” + 4n — 0,8450980 | 1,3010300 | 1,5910646 | 1,8061800 | 1,9777236 | 2,1205739 | 2,2430380 | 2,3502480 4n? — 0,6020600 | 1,2041200 | 1,5563025 | 1,8061800 | 2,0000000 | 2,1583625 | 2,2922561 | 2,4082400 12n + 20 1,3010300 | 1,5051500 | 1,6434527 | 1,7481880 | 1,8325089 | 1,9030900 | 1,9637878 | 2,0170333 | 2,0644580 n34+ On? + Én 4 0,4771213 | 1,0000000 | 1,3521825 | 1,6232493 | 1,8450980 | 2,0334238 | 2,1972806 | 2,3424227 427? + 112? 4 - Z 0,5740313 | 1,2787536 | 1,7139104 | 2,0334238 | 2,2872417 | 2,4983106 | 2,6792007 | 2,8375884 n? — 0,0000000 | 0,9030900 | 1,4313638 | 1,8061800 | 2,0969100 | 2,3344538 | 2,5352941 | 2,7092700 2n? + Tn TERO f —- 0,6532125 | 1,0413927 | 1,2900346 | 1l,4771213 | 1,6283889 | 1,7558749 | 1,8662873 | 1,9637878 nI+ än? + 2n 5 5 Nama rs 0,1760913 | O,7781513 | 1,1760913 | 1,4771213 | 1,7201593 | 1,9242793 | 2,1003705 | 2,2552725 4An3 + Tn? S FANA = 0,4393327 | 1,1760913 | 1,6309361 | 1,9637878 | 2,2272438 | 2,4456042 | 2,6322041 | 2,7951846 aln +: 2)? 2 0,7781513 | 1,1303338 | 1,3802112 | 1,5740313 | 1,7323938 | 1,8662873 | 1,9822712 | 2,0845763 | 2,1760913 Sn? + 15n é Fra =. 1,0606978 | 1,4913617 | 1,7671559 | 1,9731279 | 2,1383027 | 2,2764618 | 2,3953264 | 2,4996871 2 6(n + 3) 1,2552725 | 1,3802112 | $l,4771213 | 1,5563025 | 1.6232493 | 1,6812412 | 2,7323938 | 1,7781513 | 1,8195439 Sn — 0,9030900 | 1,2041200 | 1,3802112 | 1,5051500 | 1,6020600 | 1,6812412 | 1,7481880 | 1,8061800 nI+ n?— 2n HIYGOT | I == RT 0,6020600 | 1,1760913 | 1,5563025 | 1,8450980 | 2,0791812 | 2,2764618 | 2,4471580 nI— 2n? + n -— — 1,3010300 | 1,0791813 | 1,5563025 | 1,9080900 | 2,1760913 | 2,4014005 | 2,5932861 ön —- 0,6989700 | 1,0000000 | 1,1760913 | 1,3010300 | 1,3979400 | 1l,4771213 | 1,5440680 | 1,6020600 2n (n — 1) —— —- 0,6020600 | 1,0791812 | 1,3802112 | 1,6020600 | 1,7781513 | 1,9242793 | 2,0492180 4n — 0,6020600 | 0,9030900 | 1,0791812 | 12041200 I 13010300 I 1,3802112 | 1,4471580 I 1,5051500 | 22 H. MASAL. FORMELN UND TAFELN ETC. Formel n=0 1 | 2 3 4 5 6 id 8 | | | nIi—n I | | YT oo — 0,4771213 | 1,0791812 | 1,4771213 | 1,7781518 | 2,0211893 | 2,2253093 | 2,4014005 2 | | ni — 2n + n --— -— | 0,30103800 | 1,0791812 | 1,5563025 | 1,90380900 | 2,1760913 | 2,4014005 | 2,5932861 n?— 4n — 9 | 0,95424252) 1,07918127/ 1,1139434n 1,0791812n) 0,9542425n| 0,60206002/ 0,4771213 | 1,0791812 | 1,3617278 6(n — 1) 0,7781513n oo 0,7781513 | 1,0791812 | 1,2552725 | 1,3802112 | 1,4771213 | 1,5563025 | 1,6232493 4n + 32 1,5051500 | 1,5563025 | 1,6020600 | 1,6434527 | 1,6812412 | 1,7160033 | 1,7481880 | 1,7781513 | 1,8061800 32 — 1) 1 -0,9030900n —— 0,9030900 | 1,2041200 | 1,3802112 | 1,5051500 | 1,6020600 | 1,6812412 | 1,7481880 3n34+ Tn? + 2n js I = TIS Lu = 0,7781513 | 1,4471580 | 1,8750613- | 2,1931246 | 2,4471580 | 2,6589648 | 2,8407332 | 3,0000000 än? + dn? + n —-— 0,9030900 | 1,6232493 | 2,0791812 | 2,4149783 2,6812412 | 2,9020029 | 3,0906107 | 3,2552725 4n? + Dn | fr 0,9542425 | l,4149733 | 1,7075702 | 1,9242793 | 2,0969100 | 2,2405492 | 2,3636120 | 2,4712917 2n(n + 1) — 0,6020600 | 1,0791812 | 1,3802112 | 1,6020600 | 1,7781513 | 1,9242793 | 2,0492180 | 2,1583625 4n = 0,6020600 | 0,9030900 | 1,0791812 | 1,2041200 | 1,3010300 | 1,3802112 | 1,4171580 | 1,5051500 an? + An? + n k FENTOR Fr —— 0,6020600 | 1,3222193 | 1,7781513 | 2,1139433 | 2,3802112 | 2,6009729 | 2,7895807 | 2,9542425 In? + 16n + 9 | 0,9542425 | 1,5051500 | 1,8388491 | 2,0791812 | 2,2671717 | 2,4216039 | 2,5526682 | 2,6655180 | 2,7671559 Sn? + 14n +6 | 0,7781513 | 1,4471580 | 1,8195439 | 2,0791812 | 2,2787536 | 2,4409091 | 2,5774918 | 2,6954817 | 2,1993405 20n + 32 1,5051500 | 1,7160033 | 1,8573325 | 1,9637878 | 2,0492180 | 2,1205739 | 2,1818436 | 2,2355284 | 2,2833012 S(n + 1) 0,9030900 | 1,2041200 | 1,3802112 | 1,50351500 | 1,6020600 | 1,6812412 | 1,7481880 | 1,8061800 | 1,8573325 Im — Rn? NON a 0,0000000 | 1,0000000 | 1,5563025 | 1,9444827 | 2,2430380 | 2,4857214 | 2,6901961 | 2,8668778 2n?+ ön — - 0,6989700 | 1,1461280 | 1,4313638 | 1,6434527 | 1,8129134 | 1,9542125 | 2,0755470 | 2,1818436 n?— Sn — 6 0,7781513n) 1,1139434n) 1,2552725n| 1,3222193n] 1,3424227n) 1,3222193n] 1,25527252) 1,113v434n] O,1781513n 127 + 28 1,4471580 | 1,6020600 | 1,7160033 | 1,8061800 | 1,8808136 | 1,9444827 | 2,0000000 | 2,0492180 | 2,0934217 n3 — An? + 4n TSTEEAET -— d,3979400 -— I,8750613 | 0,6020600 | 1,0511525 | 1,3802112 | 1,6409781 | 1,8573325 2n? — Tn DE — 0,39794007) O,47712132) 0,1760913nx| 0,3010300 | 0,8750613 | 1,1760913 | 1,3891661 | 1,5563025 2n — 0,3010300 | 0,6020600 | 0,7781513 | 0,9030900 | 1,0000000 | 1,0791812 | 1,1461280 | 1,2041200 n+n — 18 - - ÖT 0,9542425n) 0,9030900n] 0,77815132| O,4771213n| 0.0000000 | 0O,778151 3) 1,0791812 | 1,2787536 | 1,4313638 2n — 22 1,3424227n) 1,3010300n| 1,2552725na| 1,2041200n] 1,1461280n] 1,0791812n2| 1,0000000n] 0,90309002x) 0,7781513n In3 + 147? + 4n SET TURN — 0,8293038 | 1,5314789 | 1,9788650 | 2,3096302 | 2,5725812 | 2,7909885 | 2,9778379 | J,1411361 On? + Tn : TT — 0,8129134 | 1,2787536 | 1,5740313 | 1,7923917 | 1,9661417 | 2,1105897 | 2,2342641 | 2,3424227 An2 2 R 2507 nr 1 £ = te 0,9542425 | 1,5185139 | 1,8573325 | 2,1172713 | 2,2900346 | 2,4456042 | 2,5774918 | 2,6919651 | 2,7930916 14n + 22 1,3424227 | 1,5563025 | 1,6989700 | 1,8061800 | 1,8920946 | 1,9637878 | 2,0253059 | 2,0791812 | 2,1271048 n3+ Bn+ Én | = 1,0791812 | 1,6020600 | 1,9542425 | 2,2253093 | 2,4471580 | 2,6354837 | 2,7993405 | 2,9444827 2n? + 4n? —-- 0,7781513 | 1,5051500 | 1,9542425 | 2,2883012 | 2,5440680 | 2,7604225 | 2,9454686 | 3,1072100 4n? 4 14n -—— 1,2552725 | 1,6434527 | 1,8920946 | 2,0791812 | 2,2304489 | 2,3579348 | 2,4683473 | 2,5658478 4n? — 0,6020600 | 1,2041200 | 1,5563025 | 1,8061800 | 2,0000000 | 2,1583625 | 2,2922561 | 2,4082400 8n — 0,9030900 | 1,2041200 | 1,3802112 | 1,5051500 | 1,6020600 | 1,6812412 | 1,7481880 | 1,8061800 ni + Sn? + 2n oo 0,7781513 | 1,3802112 | 1,7781513 | 2,0791812 | 2,3222193 | 2,5263393 | 2,7024305 | 2,8573325 2034 2n? 0,6020600 | 1,3802112 | 1,8573325 | 2,2041200 | 2,4771213 | 2,7024305 | 2,8943161 | 3,0614525 6(n?+ 4n + 4) | 1,3802112 | 1,7323938 | 1,9822712 | 2,1760913 | 2,3344538 | 2,4683473 | 2,5843312 | 2,6866363 | 2,7181513 4n(2n + 3) = 1,3010300 | 1,7481880 | 2,0334238 | 2,2455127 | 2,4149733 | 2,5563025 | 2,6776070 | 2,7839036 KONGL. SV. VET. AKADEMIENS HANDLINGAR. BAND. 23. N:O Zz. 23 I I Formel | n=0 | ij | 2 3 5 6 id 8 I I I 24(n + 3) 1,8573325 | 1,9822712 | 2,0791812 | 2,1583625 | 2,2253093 | 2,2833012 | 2,3344538 | 2,3802112 | 2,4216039 16n | — 1,2041200 | 1,505150) | 1,6812412 | 1,8061800 | 1,9030900 | 1,9822712 | 2,0492180 | 2,1072100 n3 + nn? — 2n rem -— 0,90380900 | 1,4771213 | 1,8573325 | 2,1461280 | 2,3802112 | 2,5774918 | 2,1481880 10n — 1,0000000 | 1,3010300 | 1,4771213 | 1,6020600 | 1,6989700 | 1,7781513 | 1,8450980 | 1,9030900 Sn --— 0,9030900 | 1,2041200 | 1,3802112 | 1,5051500 | 1,6020600 | 1,6812412 | 1,7481880 | 1,8061800 dn + In? + 2n | — | 1,0791812 | 1,7481880 | 2,1760913 | 2,4941546 | 2,7481880 | 2,9599948 | 3,1417632 | 3,3010300 Sa? + 10n | — =: l,2552725 | 1,7160033 | 2,0086002 | 2,2253093 | 2,3979400 | 2,5415792 | 2,6646420 | 2,7723217 ni —n | ==. | —- 0,7781513 | 1,3802112 | 1,7781513 | 2,0791812 | 2,3222193 | 2,5263393 | 2,1024305 20” — 8n — 18 | 1,2552725n 1,3802112n] 1,4149733n] 1,3802112n) 1,2552725n) 0,9030900n) O,7781513 | 1,8802112 | 1,6627578 Sa + 64 | 1,8061800 | 1,8573325 | 1,9030900 | 1,9444827 | 1,9822712 | 2,0170333 | 2,0492180 | 2,0791812 | 2,1072100 dn + 4n? + n | —— 0,9030900 | 1,6232493 | 2,0791812 | 2,4149733 | 2,6812412 | 2,9020029 | 3,0906107 | 3,2552725 14n2+ 32n + 18 | 1,2552725 | 1,8061800 | 2,1398791 | 2,3802112 | 2,5682017 | 2,7226339 | 2,8536982 | 2,9675480 | 3,0681859 402 + 64 | 1,8061800 | 2,0170333 | 2,1583625 | 2,2648178 | 2,3502480 | 2,4216039 | 2,4828736 | 2,5365584 | 2,5843312 2n? + 4n | — | Om781513 | 1,2041200 | lTa7z1213 | 1,6812412 | 1,8450980 | 1,9822712 | 21003705 | 2,2041200 4n | — | 0,6020600 | 0,90380900 | 1,0791812 | 1,2041200 | 1,3010300 | 1,3802112 | 1,4471580 | 1,5051500 2n(n + 1) | | 0,6020600 | 1,0791812 | 1,3802112 | 1,6020600 | 1,7781513 | 1,9242793 | 2,0492180 | 2,1583625 8n + 12 1,0791812 | 1,3010300 | 1,4471580 | 1,5563025 | 1,6434527 | 1,7160033 | 1,7781513 | 1,8325089 | 1,8808136 Formel n=0 1 2 3 | 4 D 6 "+ 503 + 140? + 167 5) -— 1,2552725 1,8573325 2,2900346 | 2,6354837 2,9242793 3,1726029 £ | i | 2nt + 4n? | — 0,7781513 1,8061800 2,4313638 2,8853612 3,2430380 3,5385738 an? + 16n? + 28n | —— 1,6720979 2,1583625 2,4899585 2,1481880 3,0064660 3,1433271 4n? | — 0,6020600 1,5051500 2,0334238 2,4082400 2,6989700 2,9365137 1220? + 44n | — 1,7481880 2,1335389 2,3802112 2,5658478 2,7160033 2,8426092 24n | — 1,3802112 1,6812412 1,8573325 1,9822712 2,0791812 2,1583625 nt + 2034 dn? + 2n I | NET Gs LOGIRT I SANT, | =— 0,6020600 1,3802112 1,9242793 | 2,3424227 2,6812412 2,9656720 2 | 2n An + 1) | — 0,6020600 1,6812412 2,3344538 | 2,8061800 3,1760913 3,4805818 473 + 18n? + 34n + 24 1,3802112 1,9030900 2,29223561 2,5976952 2,84175727 3,0584260 3,2405492 4n?(2n + 3) | —- 1,3010300 2,0492180 2,5105450 2,8415127 3,1139434 3,3344538 24n? + 120n + 172 | 2,2355284 2,4996871 2.1058637 2,8739016 3,0153598 3,1044871 3,2445245 16n? | | 1,2041200 1,8061800 2,1583625 2,4082400 2,6020600 2,1604225 12(8n + 25) | 2,5263393 | 2,6354837 2,1226339 2,7951846 | 2,85173325 2,9116902 2,9599948 nt + In? + 260? + 24n | I | a Z | ST 1,1760913 1,7781513 2,1972806 | 2,5263393 2,7993405 | 3,0834238 I 4nt + 2303 + 300? | 3 ERSATT | — 1,1538149 1,9637878 2,4825163 2,8715729 3,1850461 3,4483971 | nt + 20? | =— 0,4771213 1,5051500 2,1303338 2,5843312 2,9420081 d,2375437 än? + 24n? + 48n | | SORTI — 1,5740313 2,0334238 2,3434086 2,5$43312 2,1835463 2,9542425 I 873 + 31n? ST — 1,2900346 1,9731279 2,3935752 2,1024305 2,9481684 3,1528996 2n? —— 0,3010300 1,2041200 1,1323938 2,1072100 2,3979400 2,6354837 6n? + 30n — 1,5568025 1,9242793 2,1583625 2,3344538 2,4771213 2,5976952 H. MASAL. FORMELN UND TAFELN ETC. Formel (0) il 2 3 4 15) 6 | Sn? — 0,9030900 1,5051500 1,8573325 2,1072100 | 2,3010300 2,4593925 12n — 1,0791812 1,3802112 1,5563025 l,6812412 | 1,7781513 1,8573325 nt + 6n3 + 112? + On SSE SATA —— 0,7781513 1,4771213 1,9542425 2,3222193 2,6232493 2,8785218 4nt + 1523 + 11n? RES I — 0,8750613 1,7558749 2,3159703 2,7323938 3,0667916 d,3434086 nt + nn? — 0,3010300 1,3802112 2,0334238 2,5051500 2,8750613 3,1795518 203 + 15n? + 37n + 30 1,4771213 1,9242793 2,2304489 2,5314789 2,7411516 2,9242793 3,0877514 1203 + D4n? + DTn | TONAR -—= 1,7888751 2,3283796 2,6906390 2,9684829 3,1952075 d,3872118 2n? (2n + 3) == 1,0000000 1,7481880 2,2095130 2,5465427 2,8129134 3,0334238 120? + S4n + 150 2,1760913 2,3909351 2,5634811 2,7075702 2,8312297 2,9395193 3,0358298 24n? + T8n Se 2,0086002 2,4014005 2,6532125 2,8426092 2,9956352 3,1245042 6(8n + 36) 2,3344538 2,4216039 2,4941545 2,5563025 2,6106602 2,6589648 2,1024305 48n — 1,6812412 1,9822712 2,1583625 2,2833012 2,3802112 2,1593025 nt? + 403 + 2? — On Era AE —— — 1,3010300 1,9542425 2,4014005 2,7481880 3,0334238 nt — 3n3 + 2n — — 0,9030900 1,7781513 2,3344538 2,7481880 3,0791812 n3 — 4n? — 27n —— 1,4771213n 1,7923917n 1,9542425n 2,0334238n 2,0413927n 1,9542425n 10n? — 102 — = 1,3010300 1,7781513 2,0791812 2,3010300 2,4771213 4n? + 48n — 1,7160033 2,0492180 2,2552725 2,4082400 2,5314789 2,6354837 Sn? — 8n —- —L- 1,2041200 1,6812412 1,9822712 2,2041200 2,3802112 24n — 1,3802112 1,6812412 1,8573325 1,9822712 2,0791812 2,1583625 an? + 1623 + 23n? + 6n Om Aa = 1,3802112 2,1461280 2,6532125 3,0382226 3,3512163 3,5983527 ant + 10n3 + In? 4 2n — 1,3802112 2,2253093 2,7781513 3,1931246 3,5263393 3,8050929 Tn3 + d2n? + 20n — 1,8195439 2,3765770 2,7466342 3,0285713 3,2576786 d,4511722 Sn? + 182? + 10n = 1,5563025 2,1931246 2,6106602 2,8692317 2,1760913 3,3866773 20n? + 48n -— 1,8325089 2,2455127 2,5105150 2,7092700 2,8692317 3,0034605 Sn? + 8n — 1,2041200 1,6812412 1,9822712 2,2041200 2,3802112 2,5263393 dn? + Dn? — 2n? RR OG — 0,4771213 1,6020600 2,2552725 2,7226339 3,0881361 3,3888114 n3 — 12n? — 12n — 1,3617278n 1,8061800n 2,0681859n 2,2455127n | 2,3710679n | 2,4593925n 12n? + 36n —- 1,6812412 2,0791812 2,3344538 2,5263393 2,6812412 2,8115750 24n — 1,3802112 1,6812412 1,8573325 1,9822712 2,0791812 2,1583625 nt — 203 — 4n? + 8n 4 —- 9I,8750613 — 0,0969100 1,3802112 1,8962506 2,2833012 n3 + 5n? — 32n TRE RT e == 1,1139434n | 1,25527252 | 1,07918122 | 0,9030900 1,6532125 2,0086002 2n? — 26n -—— 1,3802112n 1,6434527n 1,7781513n 1,8573325n 1,9030900n 1,9242793n 12n — 1,0791812 1,3802112 1,5563025 1,6812412 1,7781513 1,8573325 In! + 3203 + 32n? + 8n 4 — 1,3064250 2,1335389 2,6778350 3,0877814 3,4173471 3,6940785 1523 + 45n? + 32n FR 3 JOLT TR SS 1,6627578 2,2600714 2,6560982 2,9561684 3,1986571 d,4024333 14n? + 26n —— 1,6020600 2,0334238 2,3096302 2,5158738 2,6812412 2,8195439 n? + 5n? + 6n —— 1,0791812 1,6020600 1,9542425 2,2253093 2,4471580 2,6354837 | 4n? + 14n — 1,2552725 1,6434527 1,8920946 2,0791812 2,2304489 2,3579348 Sy —— KONGL. SV. VET. AKADEMIENS HANDLINGAR. BAND. 23: N:0O Å. 29 Formel 2—0 ill 2 3 4 5 6 8n - 0,9030900 1,2041200 1,3802112 1,5051500 1,6020600 1,6812412 nt + nå + 20? + Sn | ESR OS —- 0,1760913 0,7781513 1,2730013 1,6812412 2,0211893 2,3096302 ni — 3n3 + 2n? RT MSN —— 9I,0969100 0,3010300 1,0925452 1,6434527 2,0630517 2,4014005 C Ort 3 2nt + Tn Ä ö oTAneTE -—- 0,3521825 1,3424227 1,9432471 2,3802112 2,1252989 d,0111474 nt dn? + Sn? + 8n 4 An? + n? 6n nt + In? + 200? + 24n 24 Ont + 3903 + 62n? 24 On? + 212? 12 nt 3 n? + 8n? + 16n 4 4n3 + Tin? 4 n? + Dn 2n? 2n nt + 40? + n? — On Rogen wan 4n! + In? — 180? + ll 8 nt — dn? + ån? — n 2 Nn? — 4n? — 2Tn 4 23n? — 23n 4 — 20 + n n? + 12n 4n? — 4n 6n ån! + 16n? + 200? + On 8 12nt + 49n3 + 480? + 11n 8 K. Sv. Vet. Akad. Fandl. n3 0,0000000 0,6766936 0,0969100 0,0000000 1,0000000 0,3010300 0,7781513 0,3979400 0,6495782 0,3521825 I,5228787 0,7958800 0,7201593 0,7781513 0,3010300 0,3010300 0,8750613n 1,1139434 0,7781513 0,7781513 1,1760913 Band 23. N:o 7. 1,2041200 0,9542425 0,9030900 1,4149733 0,9030900 1,0791812 1,0000000 1,4361626 1,3424227 0,7269987 1,2552725 1,3979400 1,1461280 0,9030900 0,6020600 1,3010300 0,6766936 0,0000000 1,1903317n 1,0606978 0,3010300 1,4471580 0,9030900 1,0791812 1,5440680 1,9989129 1,9084850 1,6459133 1,4661259 1,4313638 1,6812412 1,4191293 1,9413872 1,9432471 1,4313638 1,8145805 1,3802112 1,2552725 0,7781513 1,9542425 1,7363965 1,0791812 1,3521825n 1,5378191 1,0791812 1,6532125 1,0791812 1,2552725 2,0511525 2,5378191 2,4082400 1,9444827 1,5325089 1,8061800 1,8808136 1,5051500 1,3802112 1,7481880 2,2208383 2,3771847 1,9311187 1,8061800 2,1172713 1,5563025 1,5051500 0,9030900 2,4014005 2,2866810 1,7323938 1,4313638n 1,8388491 1,5563025 1,8061800 1,6812412 1,3802112 2,4361626 2,9432471 2,7958800 2,1868151 2,1180993 2,0969100 2,0413927 1,6989700 l4771213 2,0211893 2,6273232 2,7252989 2,3145693 2,0053950 2,3640817 1,6989700 1,6989700 1.0000000 2,7481880 2,5000305 2,2041200 1,4393327n 2,0606978 1,9030900 1,9294189 1,9030900 1,4771213 2,7491564 3,2695129 3,1126050 2,3909351 2,3521825 2,3344538 2,1760913 1,8573327 1,5563025 2,2552725 2,8853612 d,0111474 2,1760918 2,5670264 1,8195439 1,8573325 1,0791812 3,0334238 2,8229849 2,5740313 1,3521825n 2,2367891 2,1760913 2,0334238 2,0791812 1,5563025 2,9962927 d,5429809 4 I 26 H. MASAL. FORMELN UND TAFELN BTC. Formel n=0 1 2 3 4 D 6 ant + Tn3 + On? + n 4 NOS ROMA —-—- 0,9030900 1,7993403 2,3802112 2,8129134 3,1583625 3,4460709 WD ADN2 7. In3 + 32n? + 2Tn R = AR — 1,2174839 1,7745170 2,1445742 2,4265113 2,6556186 2,8491122 16n3 + 39n? + 23n bo Sa ZE Sr ee — 1,2900346 1,9164539 2,3283796 2,6384893 2,8878985 3,0967363 NI + 20? + n — ,6020600 ,2552723 ;6901961 2,00000 2,2552725 4683473 34 20? + 0,60206 1,255272 1,690196 2,0000000 2,25 5 2, Dn? + 12n — 1.2304489 1,6434527 1,9084850 2,1072100 2,2671719 2,3979400 > > 4n? + 4n — 0,9030900 1,3802112 1,6812412 1,9030900 2,0791812 2,2253093 nit Nn —2n ADR — — 0,6020600 1,3222193 1,8195439 2,2041200 2,5185139 I nt — dn? + In? — n —— —— 1 -0,3010300 1,3802112 2,0334238 2,5051500 2,8750613 I n3 — 47? — 11 | n n n ot VG IRRNG oo 0,8450980n 1,1760913n 1,3222193n 1, 34242217n 1,17609132 | Ö,4771213 | 203 — 4n? + 20 — — | -0,60206v0 1,3802112 1,8573325 2,2041200 2,4771213 2n? + 16n — 1,2552725 1,6020600 1,8195439 1,9822712 2,1139434 2,2253093 ; > 5 12n SS 1,0791812 | 1,3802112 1,5563025 1,6812412 1,7781513 1,8573325 ant + 4n3 + Tn? + 2n A — 0,6020600 1,4471580 2,0211893 2,4563660 2,8061800 3,0982975 I dn! + In + Sn? + n —- 1,2041200 | 2,1003705 2,6812412 3,1139434 d,4593925 J,7471009 Tn? + 1620? + 11z | RSS OVE — 1,2304489 | 1,8512583 2,2624511 2,5728716 2,8228216 3,0322157 2n3 + 4n? + 2n — 0,9030900 1,5563025 1,9912261 2,3010300 2,5563025 2,1693713 10.2? + 16n — 1,4149733 | 1,8573325 2,1398791 2,3502480 2,5185139 2,6589648 nå — 2n3 — 4n? + &n G | 3 5 — I,5740313 | 0,00000007 | O,2730013 1,0791812 1,5952206 1,9822712 nt — bin? + 12n? — 8n | Z — I,3979400n | — 9,8750613 0,9030900 1,8044802 2,3664230 n3 + Sn? — 32n | Å t FRONT -— 0.81291342 | ÖO,9542425n | O,7181513n | 0,6020600 1,3521825 1,7075702 2023 — 11n? + 14n FRUN SOS — 0,3979400 —— 0,1760913n 0,6020600 1,3521825 1,7781513 n? — 13n — 1,0791812n | 1,3424227n l,4771213n 1,5563025n 1,6020400n 1,6232493n I 2n? — 4n — 0,30103002 | — 0,7781513 1,2041200 1,4771213 1,6812412 Int + I2n3 + J2n? + dn | 5 ; Re CR AR = 1,0053950 | 1,8325089 | 2,3768050 2,1867514 3,1166492 3,3930485 15n3 + 45n? -+ d2n | ET -— 1,3617278 | 1,9590414 2,3550682 2,6551384 2,8976271 3,1014034 6n3 + 19n? + 14n I p SON ma —- 1,2s00346 | 1,8808136 2,2730013 2,5705429 2,1423323 3,0136797 U I in? + lån — 1,3010300 | 1,7323938 2,0086002 2,2148438 2,3802112 2,5185139 | 2n? + 4n -—- 0,7781513 | 1,2041200 1,4771213 1,6812412 1,8450980 1,9822712 On S— 0,7781513 1,0791812 1,2552725 1,3802112 1,4771213 1,5563025 | dnt + Dn? — 2n? 3 4 — 0,1760913 | 1,3010300 1,9542425 2,4216039 2,187 1061 3,0877814 ant — n? Dö -— 0,0000000 | 1,3010300 2,0334238 2,5465427 2,9420081 d,2638727 | NA 112 n KALL on — 1,0606978n | 1,5051500n | 1,7671559n | 1,9444827n | 2,0100379n | 2,1583625n KONGL. SV. VET. AKADEMIENS HANDLINGAR. BAND. 231 N:O Z/å 2 HF JB UR = EE > | Formel n=0 1 2 3 4 | 5) 6 | | 2n3 + ån? = 0,6989700 1,4471580 1,9084850 2,2695129 2,5118834 2,1323938 S I 6n? + 18n -— 1,3802112 1,7781513 2,0334238 2,2253093 2,3802112 2,5185139 4n? — 0,6020600 1,2041200 1,5051500 1,8061800 2,0000000 2,1583625 12n — 1,0791812 1,3802112 1,5563025 l,6812412 | 1,7781513 1,8573325 nt — In? + 27n? — 27n z 24 | —— d,5228787n 5,9208187n — I,2218487 0,2218487 0,8293038 n3 — An? + 22n 3 RS AG BAT | — 0,5440680 0,6020600 0,4771213 0,3010300 | 0,3979400 0,1781513 I I a | n? — bn I —— 0,6989700n 0,9030900n 0,9542425n 0,9030900n 0,6989700n —— 2n —- 0,3010300 0,6020600 0,7781513 0,9030900 | 1,0000000 1,0791812 27nt + 99n3 + 1038n? + 27n | - å 24 — 1,0280287 1,8476755 2,3882789 2,7959957 53,1243955 3,3997169 In3 + 29n? + 22n ST — 1,1760913 1,7634280 2,1538149 2,4502491 2,6901961 2,9040390 än? + 6n — 0,9542425 1,3802112 1,6532125 1,8195439 2,0211893 2,1583625 I dn? — In? + Tn? — n | 8 — eo d,3979400 0,8750613 1,5740313 2,0606978 2,4373541 O 5n3 — 11n? — 14n RSS SAR TT —— 0,6989700n 0,903090072 | O,1760913n 1,3424227 1,8450980 2,1760913 n? + 10n oo 1,0413927 1,4149733 1,6232493 1,7781513 1,8750612 1,9822712 In? + 1103 4 ån? + n 5 = 8 —-— 0,4771213 1,4878451 2,1205739 2,5826314 2,9469433 2,2477892 3n? + l7n? + 14n c AS — 0.9294189 1,4771213 1,8388491 2,1139434 2,3374593 2,5263393 5n? + 10n oe 1,1760913 1,6020600 1,8750613 2,0413927 2.2430380 2,3802112 ntrg Un — fn? — 2n ; FS TTO Lane = == 1,0791812 1,7781513 2,2552725 2,6232493 2,9242793 nt— ni —n+n ; => = 0,7781513 1,6812412 2,2552725 2,6812412 3,0211893 nm 130 1,5563025n 1L,7781513n 1,8573325n 1,6989700n 1,0791812» | 1,9242793 2,3802112 2n? — 10n?2— 10n + 18 1,2552725 — 1,4149733n 1,6812412n 1,7323938n 1,5051500n 1,4771213 T2n + 228 2,3579348 2,4771213 2,5705429 2,6473830 2,1126497 2,1693773 2,8195439 Sn? + 56n — 64 1,8061800n — 1,9030900 2,2455127 2,4593925 2,6190938 2,7481800 48n + 384 2,5843312 2,6354837 2.6812412 2,7226339 2,7604225 2,7951846 2,8273693 48n — 48 1,.6812412n — 1,6812412 1,9822712 2,1583625 2,2833012 2,3802112 an? + 1003 + In? + 2n - 5 — 1.0791812 1,9242793 2,4771213 2,8920946 3,2253093 3,5040629 änt + Tn? + Dn? + n — 1,2041200 2,1003705 2,6812412 2,1139434 3,4593925 D,7471009 10n3 + 48n? + 7T4n + 36 1,5563025 2,2253093 2,6394865 2,9822712 3,2405492 3,4557582 3,6402826 14n3 + 46n2 + 502 + 18 1,2552725 2,1072100 2,6170003 2,9684829 3,2671717 3,5007852 3,6989700 48n? + 216n + 228 2,3579348 2,6919651 2,9304396 3,1166077 3,2695129 3,3993275 3,5121505 40n? + 104n + 64 1,8061800 2,3180633 2,6354837 2,8680564 3,0492180 3,1997552 3,3279716 144n + 384 2,5843312 2,7226339 2,8273693 2,9116902 2,9822712 3,0429691 3,0962146 48n + 48 1,6812412 1,9822712 2,1583625 2,2833012 2,3802112 2,4593925 2,5263393 dnt + 2n3 + n? å ERE — 0,4771213 1,5314789 2,1846914 2,6559648 3,0314085 3,3380579 4n? — 6n? — 30n — 18 1,2552725n 1,6989700n 1,8450980n 1,7323938n 1,3424227 2,2600714 2,6532125 8n? + 120n + 164 2,2148434 2,4653829 2,6394865 2,7752463 2,8876173 | 2,9840770 3,0689276 9I6n + 336 2,5263393 2,6354837 2,7226339 2,7951846 2,8573325 | 2,9116902 2,9599948 H. MASAL. FORMELN UND TAFELN ETC. Formel n=0 | il 2 ö) 4 1) 6 | | | nt — 303 + 4n I Fra ORT = I,6989700 —— 0,4771213 1,3010300 1,8293038 2,2253093 8n? —= 19n — 54 | ör ÖA 1,4313638n | 1,5118834n 14771213n 1,29003462 | 0,00000002n 1,4065402 1,7781513 4n? — 10n — 146 In? + 2303 + 180? + An 4 24n? + I2n? + 121n + 54 5) 44n? + 158n + 146 9I6n + 216 n(n + 1l)(n + 2) 6(n + 2)? 24(n + 3) nt — 2n3 — 5n? — 2n 8 2nt = In? 8 2nt + Dn3 4 4 n 2n3 + än? ön — 6 2 6n3— 2n? — 15n 4 4n3 + In? 5 2 2n3 6n? + 18n + 11 On? + Sn An? 24n + 60 Å 122 n(n + 1l)(n + 2)(n + 3) 24 6n" + 27n? + 29n? 24 2n? + 150? + 37n + 30 6 1823 + In? + 1072 12 er 473 + In? do oh 3 2,1643529n 2,1818436n —— 1,1303338 1,4313638 2,1628630 2,1643529 2,5415792 2,3344538 2,4941546 0,7781513 1,3802112 1,7323938 1,8573325 1,9822712 0,00000007 0,24303802n 0,2430380 0,0000000 O,47712132n 0,3010300n 0,4393327n 0,8129134 — 0,3010300 1,0413927 1,5440680 1,0413927 0,6020600 1,7781513 1,9242793 1,0791812 0,0000000 0,4121244 0,2430380 I,5228787 0,6989700 1,1461280 1,0479235 0,8129134 I,8239087 2,1760913n 2,0086002 2,6314438 2,8048207 2,6106602 1,3802112 1,9822712 2,07 91812 0,4771213n 0,8750613n 0,9030900 0,3979400 1,5314789 1,2041200 1,8512583 1,5314789 1,2041200 2,0334238 1,3802112 0,6989700 1,2512325 0,7269987 1,4771213 1,5163150 1,5314789 0,7269987 2,1461280n 2,5809250 2,9761206 3,0068937 2,7024305 1,6781513 2,1760913 2,1702617 O,4771213n 1,1303338n 1,8706965 1,9084850 1,5185139 1,3935752 1,9754318 1,7323938 2,0755470 1,8388491 1,5563025 2,1205739 1,5563025 1,1760913 1,7888751 1,8706965 1,4313638 1,7403627 1,8692317 1,9754318 1,2552725 2,0863598n 3,0086002 d,2487087 3,1708482 2,7781513 2,0791812 2,3344538 2,2355284 0,6989700 1,0000000n 2,3180633 2,4082400 1,8976271 1,8633229 2,3010300 2,1072100 2,0644580 1,8061800 2,1931246 1,6812412 1,5440680 2,1912646 2,3180633 1,9311187 1,9590414 2,1573560 2,3010300 1,6300887 1,9822712n 3,3507325 d,4741434 3,3087778 2,8426092 2,3222193 2,4683473 2,2922561 l,4771213 1,2730013 2,6709413 2,7958800 2,1818436 2,1938200 2,5593080 2,3979400 2,3996739 2,2430380 2,0000000 2,2552725 1,7781513 1,3450980 2,5146551 2,6709413 2,3187588 2,1461280 2,3993853 2,5593080 1,9208187 1,7923917n 3,6360865 2,6663307 3,4278106 2,8987252 2,5263393 2,5843312 2,34 24227 1,9242793 1,9754318 2,9628427 3,1126050 2,4116197 2,1737864 2,6354837 2,5250448 2,3909351 2,1583625 2,3096302 1,8573325 2,1003705 2,7856857 2,9628427 2,6354837 2,3096302 2,6069185 2,1737864 2,1583625 KONGL. SV. VET. AKADEMIENS HANDLINGAR. BAND. 23. N:O Z. 29 Formel n = 0 il 2 3 4 5 6 2n3 + l4n + 20 1,3979400 1,6127839 1,7853298 1,9294189 2,0530784 2,1613680 2,2576786 On? + 21n oe 1,4313638 1,8195439 2,0681859 2,2552725 2,4065402 2,5340261 Sn + 36 1,5563025 1,6434527 1,7160033 1,7781513 1,8325039 1,8808136 1,9242793 nit nn — nn? — 2n 8 — -—- 0,4771213 1,1760913 1,6532125 2,0211893 2,3222193 4nt — nn? — 100? + Tn I 8 —= —- 0,5740313 1,4548449 2,0149403 2,4313638 2,7643630 ni — IRI + än? — n NGE 19 TE FEDT ES = 0,0000000 1,0791812 1,7323938 2,2041200 2,5740313 2n3 — 26n — 36 — 0,9542425n 1,1760913n 1,2552725n 1,17609132 | ÖO,4771213n 1,3222193 1,7781513 4 , 4n3 — 20n? — 29n + 45 NER AN beg RR ERT 1,0511525 —— 1,1832698n | lj4548449n | 1,5282738n | 1,3979400n | 0,5740313 an? — 6n + 3 0,4771213 — 0,4771213 1,0791812 1,4313638 1,6812412 1,8750613 T2n + 228 ERE omer 1,7558749 1,8750613 1,9684829 2,0453230 2,1105897 2,1673173 2,2174839 4 , 4n? + 31ln — 35 1,5440680n — 1,6334685 1,9731279 2,1846914 2,3424227 2,4698220 y 4(n — 1)? 0,6020600 == 0,6020600 1,2041200 1,5563025 1,8061800 2,0000000 ” 48n + 384 EZ 1,9822712 2,0334238 2,0791812 2,1205739 2,1583625 2,1931246 2,2253093 24n — 24 1,3802112n — 1,3802112 1,6812412 1,8573325 1,9822712 |-2,0791812 ant + 1023 + In? + 2n a TRIES ERE -— 0,4771213 1,3222193 1,8750613 2,2900346 2,6232493 2,9020029 1275 + 3In? + 320? + Tn - 8 — 1,0413927 1,8962506 2,4548449 2,9407 654 3,2095150 d,4902746 ant + Tn3 + Dn + n SE — 0,9030900 1,7993405 2,3802112 2,8129134 3,1583625 3,4460709 10n3 + 480? + 7T4n + 36 : G . - Z 0,9542425 1,6232493 2,0569049 2,3802112 2,6384893 2,8536982 3,0382226 2803 + 1042? + 121n + 45 c a 1,0511525 1,3721563 2,3650197 2,7201593 2,9983683 3,2272438 d,4217273 4 2, 4n3 + 112? + 10n + 3 0,4771213 1,4471580 1,9956352 2,3802112 2,6766936 2,9180303 d,1215598 » 48n? + 216n + 228 c SR — 1,7558749 2,0899051 2,3283796 2,5145478 2,6674530 2,71972675 2,9100905 4 , 20n? + Dön + 35 1,5440680 2,0413927 2,3521825 2,5797836 2,7596678 2,9084850 3,0354297 4(n + 1)? 0,6020600 1,2041209 1,5563025 1,8061800 2,0000000 2,1583625 2,2922561 t) 144n + 384 SE 1,9822712 2,1205739 2,2253093 2,3096302 2,3802112 2,4409091 2,4941546 4 , 24n + 24 1,3802112 1,6812412 1,8573325 1,9822712 2,07 91812 2,1583625 2,2253093 ni — 2n3 — n? + 2n ERS SEA SE — — 0,7781513 l,4771213 1,9542425 2,3222193 ni — ån + In? — n -— — 0,3010300 1,3802112 2,0334238 2,5051500 2,8750613 n3 — 2n? — 5n — 0,7781513n | 1,0000000n | 0,7781513n | 1,0791812 1,6989700 2,0569049 5 6n? — 12n + 6 0,7781513 — 0,7781513 1,3802112 1,7323938 1,9822712 2,1760913 2 » 28n + 50 1,6989700 1,8920946 2,0253059 2,1271048 2,2095150 2,2781536 2,3384565 > S(ENA 0,9030900 — 0,9030900 1,5051500 1,8573325 2,1072100 2,3010300 48n + 288 a SE OTET 2,1583625 2,2253093 2,2833012 2,3344538 2,3802112 2,4216039 2,4593925 ) ,» 2 30 Formel 2 ant — 2n3 — In? — 2n 4 ön! + Tn3 + Dn + n 5n3 + 10n? + 5n Sn? + 22n? + 20n + 6 24n? + 68n + 50 8(n + 1)? 144n + 288 2 nt — 3n? + An 8 nt — 6n3 + 12n? — 8n 4 Sn? — 19n — 54 4 3 -— RR? — 20n + 36 2 2n?— Dn — 13 2n? — 26n + 44 12» — 24 In! + 2303 + 18n? + 4n 8 In! + 3203 + 32n? + Sn 4 24n3 + I2n? + 121n + 54 4 1523 + 6ön? + 84n + 36 2 22n? + TIn + 73 14n? + 50n + 44 48n + 108 12n + 24 4n3 — 6n? — 30n — 18 2 nt — Rn? ören än! + 2n? — n? 4 nå — 8n? — On 42? + 60n + 82 120? + 28n 48n + 168 24n nt — In? + 2n? — 2Tn 24 2n3 — 120? — 15n + 159 I2 Tn — 46 4n — 48 H. MASAL. n=0 0,7781513 1,6989700 0,9030900 2,1583625 1,1303338n 1,2552725 1,8633229n 1,6434527 1,3802112n 1,1303338 1,2552725 1,8633229 1,6434527 2,0334238 1,3802112 0,9542425n 1,9138139 2,2253093 1,1222159 1,6627578n 1,6812412n 0,3010300n 1,2041200 1,3010300 1,7481880 2,1522883 1,5051500 2,3344538 9d,3979400 ,39794007n 1,2108534n 0,9030900 1,8808136n 1,3010300 1,0791812n 0,8293038 1,3064250 1,8618330 1,9956352 2,2405492 2,0413927 2,1931246 1,5563025 1,3979400n 0,0000000 0,0000000 1,11394347n 2,1643529 1,6020600 2,3344538 2,3802112 I,5228787n 1,0479235 1,5910646n 1,6434527n FORMELN UND 9,397 9400 2,1003705 1,9542425 2,2966652 2,4502491 1,8573325 2,4593925 1,1760913n 1,8750613n 2,1335389 2,3304138 3,5037907 2,3010300 2,3096302 1,6812412 1,5440680n 1,3010300 1,1760913 1,5563025n 2,3384565 2,0170333 2,4216039 1,6812412 3,9208187n 0,9075910 1,5051500n 1,6020600n TAFELN E'TC. 1,4771213 2,6812412 2,3802112 2,6812412 2,6720979 2,1072100 2,5563025 0,1760913 9d,8750613 0,9890046n 0,4771213n 1,38450980n 0,6020600n 1,0791812 2,6750906 2,7993405 2,7058637 2,5051500 2,4014005 1,7781513 1,4313638n 2,0334238 1,8573325 1,7993405n 2,4742163 2,2833012 2,4941546 1,8573325 0,6989700 1,3979400n 1,5563025n 2,1139434 c 3,1139434 2,6989700 2,9777236 2,8488047 2,3010300 2,6354837 1,0000000 0,9030900 9I,6989700n 0,3010300 1,7853298n 1,4471580n 1,3802112 2,7075702 3,0877814 2,9476787 3,0681859 2,8698182 2,6702459 2,4771213 1,8573325 1,0413927 2,3424227 1,9444827n 2,5865873 2,4828736 2,5563025 1,9822712 I,2218487 0,4648868 2725n a 1,25 1,5051500n en 3,4593925 2,9542425 3,2190603 2,9956352 2,4593925 1,5282738 1,5282738 1,1055102 1,2552725 1,6812412n 1,5563025n 1,5563025 3,0497024 3,4176792 3,1731134 3,2907022 3,0077478 2,8088859 2,5415792 1,9242793 1,9590414 2,9420081 2,7201593 2,0211893n 2,6830470 2,6434527 2,6106602 2,0791812 0,2218487 0,4522977 1,0413927n 1,4471580n 6 2,9020029 3,7471009 3,1673173 3,4225898 3,1212315 2,5932861 2,7604225 1,9242793 1,4771213 1,6812412 1,4913617n 1,6020600n 1,6812412 3,3350565 3,6940785 3,3653007 3,4805818 3,1267806 2,9283959 2,5976952 1,9822712 2,3521825 3,2638727 3,0297895 1,9444827n 2,7678976 2,7781513 2,6589648 2,1583625 0,8293038 0,7596678 0,6020600n 1,3802112n KONGL. SV. VET. AKADEMIENS HANDLINGAR. BAND. 230 N:O (6 ll | Formel n=0 1 2 3 4 5 6 27nt + 993 + 1030? + 27n Å = Jå — 1,0280287 1,8476755 2,3882789 2,7979957 3,1243955 3,3997169 54723 + 2400? + 343n + 159 | 12 1,1222159 1,8217318 2,2704847 2,6026025 2,8666318 3,0858849 I,2734064 | 2 120? + 47n + 46 1,6627578 2,0211893 2,2741578 2,4698220 2,6294096 2,7641761 2,8808136 20n + 48 1,6812412 1,8325089 1,9444827 2,0334238 2,1072100 2,1702617 2,2253093 I dn! — Ia? + Tn? — n 3 = — d,397 9400 0,8750613 1,5740313 2,0606978 2,4373541 20? + 8n? + 43n — 27 Z 0,8293038n 0,8129134 1,4273238 1,7558749 2,0010844 2,2027607 2,3761205 4n? — 25n — 54 1,7323938n | 1,8750613n | 1,9444827n | 1,9684829n | 1,9542425n | 1,8976271n | 1,7781513n a , a | 12, + 96 1,9822712 2,0334230 2,0791812 2,1205739 2,1583625 2,1931246 2,2253093 I [| Int + 1103 + 3n? + n NE | 8 — 0,4771213 1,4878451 2,1205739 2,5826314 2,9469433 3,2477892 I 6n3 — 12n? — 45n — 27 - | ZI 0,8293038x | 1,2900346n | Å,4661259x | l,4313638n | 0,5740313n | 1,6946052 2,1515231 6n? + 47n + 54 1,7323938 2,0293838 2,2355284 | 2,3961990 2,5289167 2,6424645 2,7419391 36n + 96 1,9822712 2,1205739 2,2253093 | 2,3096302 2,3802112 2,4409091 2,4941546 | 2n(n + 1 — 0,6020600 l,0o791812 | 1,3802112 1,6020600 1,7781513 1,9242793 I U - - I | 4n = 0,6020600 0,9030900 1,0791812 1,2041200 1,3010300 1,3802112 4(2n + 3) 1,0791812 1,3010300 1,4471580 | 1,5563025 1,6434527 1,7160033 1,7781513 Lä Dn nd Å / VV ÖR SS | HADVLIUY AN UNAdKAA TE oo. A LJOKOR RM — ———————————LAALL LV ALV £ UT: bränt | RA EE KE EEE ———— EREEAEE————————— —— TEA + FINE UTE | ; Ad ; T föl Chi 4 FJOL pr tadå k efenil i "SI N - r q H i tg | SET VEN ' | KX TULL X R. NYLSEE PRrELIRE - ATEN uk + are 4 INST | Lä | ip 1 LAR . CA ött TT KITTS ten ann vanan vitet kal AR + aff a hl LVR Ia fl vän fed Ok ee een - a A i | 2 favtdd 9 mt RR ERE dd | £å + £ vv 4 KENTE RT bare maker i dne 3 Å JAA: | kå tra 1 uptetkde itett and related sktterkt föl HR ÅR Ng c I than of tt) Oikea NL CE RARE ejer. vest HIKELVGL 1 | i; - ran 4 ati Vb EET N IUSTAD-A a tokk TAR RAIL TTRN : RR j LL TE Mkr AN 4 K sng sen I KR ET NÅ utblölnår TIER A MG il VI DERA vå VER KÖR SAN her Snön d nå gi forenel 6 ERT S EEE vutoRän.£ > öantDeRE [CERT Aa EETTRS LITET AN DE 1 Ore ; - YET BoNrLET.S FATÖntL.S 1: erTsept 2 ÖR AR ; : Le hraxbe ( tf ret [AE | stithåRre I ue rpete 088005 0 , (1 LIKA | ere re med mv Or OR o0Dor ant k | uu I köväöl it ID TR VR votre st FOA vvs stämma > ÅRAvs TN [ FE d a & ” s ö | 2 k ” i i Hö ge vv o| säsrönmev b add FS SAT IBA (äm I ) AL 4 ' LUKETG-T ; ij tl MrB Leonid NE FR Rap | p | NT = Å NIE NICE RA LR oh fv J bid Å ALLAN ve - | 4 TYSEN ta '" fårur hö - [ÖT EE SYTT a May istins Kr avan 4 Cen d || - etid I Beriehtigungen zu der Abhandlung Seite »Formeln und Tafeln ete.> statt: HANS MASAL. (K. Sv. Vet. Akad. Handl. OREBN (ue SE rate 1) 8 By on. —n —2)= + [1 i etc. 18 Byr al er 2 er Seite 21 22 24 29 11 9 13 14 15 [Ce Zeile ARENvuS Band 23. N:o 7.) lies: By (NN RN) FE RS n statt: lies: 2 1.3010300 0.3010300 3 2.1172713 2.1003705 3 0.0969100 0.5740313 1 0.6495782 0.6491726 2 1:4361626 1.4366926 4 2.3771847 2.3802112 4 2.1172713 2.1205739 nt + 423 + Nn? — On 473 + n? — On 2 8 2 1.3010300 0.6989700 3 1.9542425 1.3521825 4 2.4014005 1.7993405 D 2.7481880 2.1461280 6 3.0334238 2.4313638 3 1.7363965 1.5378191 4 2.2866810 2.0845763 D 2.5000305 2.4913617 6 2.8229849 2.8170693 3 1.0791812 1.3802112 5 2.1491564 2.7481880 6 2.9962927 3.0111474 & 1.6901961 1.6812412 6 2.3979400 2.4014005 3 1.9942261 1.9822712 2 0:0000000,, 2 Ca 5 1.8044802 1.5282738 Te 2.3664230 1.9822712 Seite — Zeile n statt: lies: 20 Mil nr & 1,6020400,, 1,6020600,, EA 5 2,1423323 2,8112398 AU IL Ne 0 4 2,2695129 2,2455127 SNR arc 6 2,5185139 2,5105450 , 3 » 3 1,5051500 1,5563025 100) = > 6 2,9040390 2,8920946 11 4 1,8195439 1,3573325 14 2 l,4149733 1,3802112 3 1,6232493 1,5910646 4 1,7781513 1,7481880 5 Mi 4 2,0413921 2,0791812 23 UU em 1 0,4121244 0,4121805 > 3 1 1,0479235 1,2532573 > » 2 1,5163150 1,7769432 > » 3 1,8692317 2,1295288 > > 4 2,1573560 2,4008257 3 > 5 2,3993853 2,6228183 > > 6 2,6069185 2,8112398 2MlVARo 223 + l4n + 25 220? + l4n + 25 5 Mö 4 2,94 07654 2,8736112 SOK 2 9I,3979400 — 2 13 3 0.6020600,, 1,2041200, 5 MD Ve TR 1 2,0413927 2,0334238 RED 6 1,9444827, 2,0334238,, ED 1 2,3802112 2 1,3802112 3 1 7. O 4 2,7979957 2,7959957 6 i 223 + Sn? + 4ön — 27 203 +8n?—43n — 21 4 4 1 0,8129134 1,1760913, 2 1,4273238 1,2108534, » 3 1,7558749 0,8750613,, 4 2,0010844 1,1538149 > > 5 2,2027607 1,7160033 ? > 6 2,3761205 2,0364293 ? On? + 47n + 54 dn? + 47n + 54 , ? 1 2,0293838 2,0374265 > » 2 2,2355284 2,2552725 3 2,3961990 2,4265113 > > 4 2,5289167 2,5682017 ? ? 5 2,6424645 2,6893089 » 6 2,7419391 2,71951846 Bemerkung : Coefficienten der Controllformeln sind nicht controllirt worden. RR k ÖRNEN SR ) OA 4 RA KON DmnIn 3 2044 106 295 RAR NR TREA rosdtrel 904 FORD AAA FANA SSR NTA säd rg og Av BRANN ROTA ört RNA NOG RARE RA ma sr r JA Er sö Ae AN sär nött 4 Yt ON RSA AS fotoing 065 bod sfobNer NR SR AOTIA a NG VA vett VEN At Pos OdR AN Asngt Sr PAA oskrden Mr seek RV Pe AR Ar ARV - od RASAR aa rat Ae SA tr Ne AAA ASA TS sb pr ga ot i) ära bt ES Vrr ta Asa) Sr L ARA föl Folk op r AA ASA Torna bd FEAR Nrsn TA FS är er bese Sr pe FRA P6 At Ack prao 00 Br FATTAT Fr ra od FS SAN RS Nå ngr rr 0 Gsprrn oats d ORD FAP noNofa 0 FS ADE frå FAT är byet Iver FYN RSADoDenYby BYS 5 I ANDE SNS FPA PT ÅT TF br ite ssd obgbBTe oNETr br SANN FTV DEN VA 3) Haslsiber He ot rar kekrsrdg söt Utö APA AK rar red , stR rorterat rater etrör HOP ROMS YE AAA FR TT RR RID Fraser PR VARR Psi AY brå Vr TN tlägter svs re oas YEN MIO TAN re bona fägsllog sd or vr RAR MTV mrrtr ben Förra bö nt AAA sas 4 rape Mb rr HR GV FAR AEA ETERN ETEN ba st rr ra re frä VX kostnrär ANN Br TAGE Sr NANR 30 6 FART RA STR TN KT EN Str og FST rn sö esse Pe OB 004 FRK RTR FANATN KE + a IR pröaR ser ekon ör Mäf bete NA Pr pr str ön kt PANT VS rg RA AA FA rv cd orkar re RR RT Ers sår RAT NANÅN 465 RNA 8 sty Fra 1 3 SR ke aAo seg örmssliost sbplt bd RS Re Så TS gös A NA AA SA er Å rg RAR owe strat ö rg RA rn PN sRAR ortsspårn VR bösk burde RS br ” mrs Anger ON Me or vsk Ir fena fört NAN BEAN (Evo baN rett art flest gå RATAR AE L uavet Vr seger oe - he Asked, Seed Era Sai sta fr Meta AS rt ORRERRTA va 4 Set tkr byrto dt RAA AA FOR 9 ärter ts bo I NRA 2 EE ESAs råg YET a Stänger SANT D INST ESS tpre Sår brbrbordns Lä pra bd dr så An + yeAår er je” tre setyr par sätet ON pt AA MA Ar KG STARS RA SRA Kier nt fistg arg SRA DA je AT nå br SK ind K AD ARA Nin tre ne SRK da spa SNES TA ör aiseg bräns bfrISy års NA Pn SATTE fö oå SRS Sker Tan ss RrbereN ra En mg be4e ta agändr ör AB AAA sv Mr Ae - Sri tän ra srt ATA SÄRTA Sj an daöretg der Fri Korpo ETTAN STAR An args taspenk | l rast na a SS lagas Ara . Ian FAFED läge fr ERT RES s I sn a fräet AR [gör So Fansen RESER AE ört rs FA JA ob dad klär Te År var bon sea Ö Vegtn Ag ROT TN re (beg rs SON Is SN EPs sort SB AD Tönreestrven färd HART gr vm rr fb AeS todo ben KC Ci VR tton rar Ara SEE FANG RSA ma PAPA MAD Arn ARA Pr ARPRREKS ÅA + Er tå Fd ol gr ARR ere SD vagt 4 2 ner pre rr ra ort yr Vrpteos b Tag resFRRS RAD Ft ANS RIE FIE toptronagn 0 rg ggr rasttn natet gr SÅ en He STAR SR ret renen AA IR sarg ger TOTT KISA eter fo Vreta estate Högt SÅ MFP FRAN AROR SA Sr nr åsa sp rost SIR rA ns Får 7 rkta SV od sb tra bänkar odon] AAA ENRRRARATA SO solo rvlsötträprotr NAND AAA pts SOLEN igemås eter mee man rät 0040) FARS SNARARE A Ar FR ÖrPF SRA dr Abe nbrkod REN Tr särklass S fin tre irrdep or. benta et - SATTE srgs AV pödrbber or från Värde SA frön ALT ca rara bode on NE YA 4404 shape BARN RRR NN Så fören fört ss Fr Len sp trokes sy NAS AA VPN! Alger tros Arr FL KRANEN pr 245035 fö RR RR TT bossäntaT åå IE pas [sana a söps TA VS VRT fo rtegrr svg HPA SÅN Sr nt FI RA er VAD Mt Sr NPA Vv Adera Or - LTT Arn OSS > ek pr rg A INA böta piren Abe r R FRAN esk Mr or NA BYS Vt RA oskar 900 vatt TR Rs är Få Trent MYSA borätt] MON URI RIESRT LN bect arr SN Sr rer an NA bat FRÖ FR Kna ge IE errors ert RNR RAR AD sv kprke tr t040 NA PAT ARNSR ALAT AA 1R FO AVES (ROTA ANNE TENTA Pte 1060 op0 00 RANN STILEN Near Prb pör ar 0 SR BYAR goa Bö-b as FPA TRA tptetta sb FE INR Satte Tr TeS str Sass bd Br EINE ar SSR Rn Make rytet SYRRA SYRA Fer Ver gr VA AP ER DV I ST Rel förr sr bY40 BOAGTITYETA Set SVE sd rr a FOARÅ AS a SARV rester rsr et AA 4 ler eokpgrdler 4 -Be4 Barr Nr Jå 0 detnbrgtlasr [få RS Daga 44 FRA rk rar ST spåras tefrs lå )är i0nd MNe sd Jong Sr Är — a ortp Täta trär öar rt MOD AR LEA NG RAÄ BASTA SOLDAT förakt bår Bm nd enes So ptrresters MN AY SAN RAG HÖR KRE ordrar AE S-BfrtH RP Mod dör aedeng IS yopet böt ro rend orten ör 249006 åre bjeträg MDA I4 Sån rr s00t Arnr YAN SPIRE Borr rna 1 PNY Ae A rt rr MA GIRR NEN AER R RA RTR RTR RM nrg åsa rånsaket tree tU VA paa TR TS rna mo äär ön ys eff st Ör prt Sm LANT TAR FARA EB Fab! KT ob r er R SVE 2 rests petad Aj benn dte NA HAAN PMA La ratta hbt NB tång ör - bErsga lyra, py FOA TNA STONER FANA pe Age Kl mtr aer ört så0 feboyA rd SUND AA FRA KT TM ar rår ornirvode så SAG RAR orter Irdevrtrtert göt oÄ Srttnsridated LAN rna ten -r RAN berdhintter ON NAT RAA SYSTRAR MM PPG ysks grata fr nt NR RA (od när det Me br VR BR Na ke ln sö betal 101 -bmgadlo gå LA 30 20 FARA TAM BR FYRA ESR rasa Skr R ss ir NR fot rör Sok AT NT Arr re NRRRRT VAN YTA UNNA LISTE ATG et DAS Tja 5 SS ANS TR SRA TSE Ai rsdenn köt Hobart Fes RAA jr gl SES SE kör Pr L Sr Aa Ume se RS TR AA desde lat Syr gr feT ars Ao EE RETT AR SR ss EV r ,” 4 4 Wain io40c bär OR AR a € strkat a tndt på jord ARA sr grn DAR NA BRANN Gb AND Törs slokar gas Uplarve ordkig tatt RO er sa Ur trklog ärr skr nt Mar Ae NA revs 9 ye dee gr oAIRRM er he tak iör) Sa IA vr ss Rd Am fr äns on - z OERUS Tatemoeren s osrerresrAtuN NE Sr ALA Fra bt ettstF Sears RRg se F lr rn gt [Test NNE äär Res rer FDA Sn TT ASSR er IRS fo ser S ADSENSE TAN AA SR ae ST ondt bad sä b00T bn o a 2r469 6 HSA ANA Sr SE Crea pA Far On rede penn re särgre Fr RA NK As Tet bärbntg rbrdn tr MAAS Sä raka pir så vå RAL reder ög Fo tSRan Grp) FOS Ae 0 I BÖRA erg Ane om VÄVESARP Mosa bilrvka Onstå NAR SRA Aer ERAN Piers bet oy iR RAR Sk Ned SD jarl BY ORT SFRS TITT ARR NR Reed då 008 AADt0Y MORE org ESS bd SE AP re TA RETT Ag AAA Ne ART RR ASTA se ber Was / Mö06 Lv SY Nr ulvrukvissnt tran Ak Brat NAR ANDA FR set parned Ts StBNO04 teovelebråo rtereg oy syrända tet Br vit 3 ; SEIN SAL STAR pA HR FS MATADE ges känd sork d rdr SEE [a UA datrågrr MP binta RR Sö NN RNE ANAL från tet Abd gt ERNA Före RR AEA poesi ber FAT; rg Yävsesst a0 t da äär te TT SRA SAAM Py pls god nt 4 tjädrrgnd ot bön Fr perfrtrNA Sr ReAe a MA ARR NRA Ör LIEKIOSSE AR SERA BE TAS bd TÅ oral R SEM SE 105 o6 rd Sok (tta 4 ANA tal LERA RL gr TN Krka ker 1440 jo) PFA AR NART ark byt BEVARA ARGA AA rer SST SRS rrirlö 4 frän rdr are rt nbrda ft ARM isso NT TtT TS bpa ds sr MSM FYRA ht pni Irans ET ri rt sr Dee SRS RAA sl S HAE AAA rår RS Sb bd SKA RIS ReE Fra lived obdrfed 3 TR SUN arg sr OT Rea orsa re AREA FöRr [oe ASA SLE Kö öar lr rg kd över re filosstningt Eeag) RER är gr AR NAR PT är SEKT. ; TORN sär rerg SAT KED DATA SDR gon bra Ars TIA TRA a hå brer PAA VA Ve net vy tb i Pr NIAN rst trtärd Nr FN rn på SN FAR nåt ps FRE AA va tossniäd sr kast ba 0 Be Fb tog SRA BBR bergart NSP bs nr FÄR BARR A VTT ve re för Fn RARE SA äl tdene Bjab jobrypdövt sö RER en Sö rlkrört sn pA IST inhås FAO kt fat al ö- bs VAA At färd bl jädra KSL Rel me Fra ADA FET SMA utr Mordor katt -rår vå vh ft ”- Tärsodt 95 -Aypeb et BA oy ed er få Gbg bt öda lh 4 2 PN MYT Str fyuskrdr 4 ANDA 0005 fbr Vi (RAA Dricker sr het SÅN nr ab 0 a nå FARTEN Se 16704 Lb) tt or 0 fr Ava FR tg srasrta äs ot ork CAB Ang DNE orre) Å SaSoöet så se s8 ärAtrig Ved BT) Br FANA ne Argo odn boka NRA Ae Fr TAN gås beten ob SP dy5 4 ör RA ART TEEN fe SIA TSRE po ker kg VArt fogades BoRS ABN ENA RIE Por SR snAR 5 04, VS In nG blad ät HÖNA ONT mn Po SR läspe SN vt slö fed Det gåRnR TAA rn äre bR pt FR HUNERAE AF oc at Ar "Rå ht AS ben beskrev FOA AA ar vä dek bi RMAJer Mode p BRA FAR AJ Art Dtatakttaöe ANLto ANA AR ET etyad rNAnt4e Bm får st 4; BA 9V-bor tr 040 ASA fr SVR NIE Töre AA FIS Vog-bv 00 stt I vt bt orre NIA BN KAR AJ NE ER NORRA AR Roda andr bätte SR Saar 0 vkirg4ö ph! Sör jo AR RR SA vd 4 294 dr abba ppt dr 08 RDR Vr fed ratat 100-40 er AA VAA vr Aa Dee åsen rare kr utser & ) FA öosfrtrrsgbådfyet Brr AA ker påsarna date den tf död 4 DbDr WIR äastge börs NAN of bbrjod FRA spö Orr ADA TATA AA RA AAA mage gå Dnr pr 0 or = os Wlan Järbsad aR NORRA så 2 ÅotRN PARET YE (oder Ehn safe ekar FA - Mord EN rast 0 rs ee LIGG - 164 strat brolrört FARAN 0 0 Möter åtER AA > AR AR Tror ptäotjogrtr Göta lor SDS Arg ARD T da frå rag MA BA RR boriädirts rer NN FINE AR SÄ ång grad Erde säfenMT kap FYRA RO - Fpegsobet rg! 4 riytbA Pots bot bv tl aa oreke bode ratta rä rsag Mr rögr NER ye de mr latsnde ” nedre FAR FA UorrbdfN RA ker skn bör [04 bvtrt ei AAA ssR i äre bog ol oc MVA INA A00 BON NRA SS rtärgnt rst rå gre rå ör TBS FA HRT YA Sa rs gigant rot rinA se Tröst Fre vr nktRr OLMA AN TS Rå FY TT åtreretete! & vån ants - / föfortat VAAN - ua bss skyrettr et r FASTARE kras VS mrt4 rat ANAR SSR vte satt porn RAMA Zagets FO rr Ar Artis PAN sd VM rr sne on 4 er <> Soran a Far ns oda, dr DARE SÅ AA vada ng Nrostsbrpta sto ÅA PE ASAT, AA AR SADES FEN bada pro Br Satir tetsvg stt sO MN ARArA ö L NOAA rdr st VE ås ere LER 4 ANT TS feg pänr forn 4 Arg : é VS BLA så vf rt kNA YA ORSA barna sö ens FF pa so RA rt orda. STAR väsen spa SRJ erste! 0 et98 på har i MA ene PRIS sogpsdmiokery Soda tetrintrkrr a F2eå Sr Sä rke tests ABA a YDRE SET bets Lö) ta fär A tå OA , 427 revs ve «Färre I rrE SAVANN Pr iberlgrkrers ör0 Dia gkårrds rst RA LEE verser ad Bots fr 198 nens detere Ersg Se IA SIN osgrr bot Vt Ao DRSPEA - ue TA 53 ov" far ske MaB MAÅNE teten r a ot - rår RE än LN Rap art Te tr SA bög Tr SA Loe ol apr rät si pA RAS SYS Sr So del> Fe tbegabträrtte gir 4 vB -bp0e on Lo rå RASAR FANG ÅSAR ÄV VAL FA (AB «et eg sar RR fo fed gsr a AN om ngt a Foot mem ivitrö 21 seedar