Google

This is a digital copy of a book that was preserved for generations on library shelves before it was carefully scanned by Google as part of a project to make the world's books discoverable online.

It has survived long enough for the copyright to expire and the book to enter the public domain. A public domain book is one that was never subject to copyright or whose legal copyright term has expired. Whether a book is in the public domain may vary country to country. Public domain books are our gateways to the past, representing a wealth of history, culture and knowledge that's often difficult to discover.

Marks, notations and other marginalia present in the original volume will appear in this file - a reminder of this book's long journey from the publisher to a library and finally to you.

Usage guidelines Google is proud to partner with libraries to digitize public domain materials and make them widely accessible. Public domain books belong to the

public and we are merely their custodians. Nevertheless, this work is expensive, so in order to keep providing this resource, we have taken steps to prevent abuse by commercial parties, including placing technical restrictions on automated querying.

We also ask that you:

+ Make non-commercial use of the files We designed Google Book Search for use by individual personal, non-commercial purposes.

and we request that you use these files for

+ Refrain from automated querying Do not send automated queries of any sort to Google's system: If you are conducting research on machine translation, optical character recognition or other areas where access to a large amount of text is helpful, please contact us. We encourage the use of public domain materials for these purposes and may be able to help.

+ Maintain attribution The Google "watermark" you see on each file is essential for informing people about this project and helping them find additional materials through Google Book Search. Please do not remove it.

+ Keep it legal Whatever your use, remember that you are responsible for ensuring that what you are doing is legal. Do not assume that just because we believe a book is in the public domain for users in the United States, that the work is also in the public domain for users in other countries. Whether a book is still in copyright varies from country to country, and we can't offer guidance on whether any specific use of any specific book is allowed. Please do not assume that a book's appearance in Google Book Search means it can be used in any manner anywhere in the world. Copyright infringement liability can be quite severe.

About Google Book Search

Google's mission is to organize the world's information and to make it universally accessible and useful. Google Book Search helps readers discover the world's books while helping authors and publishers reach new audiences. You can search through the full text of this book on the web a[nttp: //books . google. con/]

Google

Über dieses Buch

Dies ist ein digitales Exemplar eines Buches, das seit Generationen in den Regalen der Bibliotheken aufbewahrt wurde, bevor es von Google im Rahmen eines Projekts, mit dem die Bücher dieser Welt online verfügbar gemacht werden sollen, sorgfältig gescannt wurde.

Das Buch hat das Urheberrecht überdauert und kann nun öffentlich zugänglich gemacht werden. Ein öffentlich zugängliches Buch ist ein Buch, das niemals Urheberrechten unterlag oder bei dem die Schutzfrist des Urheberrechts abgelaufen ist. Ob ein Buch öffentlich zugänglich ist, kann von Land zu Land unterschiedlich sein. Öffentlich zugängliche Bücher sind unser Tor zur Vergangenheit und stellen ein geschichtliches, kulturelles und wissenschaftliches Vermögen dar, das häufig nur schwierig zu entdecken ist.

Gebrauchsspuren, Anmerkungen und andere Randbemerkungen, die im Originalband enthalten sind, finden sich auch in dieser Datei eine Erin- nerung an die lange Reise, die das Buch vom Verleger zu einer Bibliothek und weiter zu Ihnen hinter sich gebracht hat.

Nutzungsrichtlinien

Google ist stolz, mit Bibliotheken in partnerschaftlicher Zusammenarbeit öffentlich zugängliches Material zu digitalisieren und einer breiten Masse zugänglich zu machen. Öffentlich zugängliche Bücher gehören der Öffentlichkeit, und wir sind nur ihre Hüter. Nichtsdestotrotz ist diese Arbeit kostspielig. Um diese Ressource weiterhin zur Verfügung stellen zu können, haben wir Schritte unternommen, um den Missbrauch durch kommerzielle Parteien zu verhindern. Dazu gehören technische Einschränkungen für automatisierte Abfragen.

Wir bitten Sie um Einhaltung folgender Richtlinien:

+ Nutzung der Dateien zu nichtkommerziellen Zwecken Wir haben Google Buchsuche für Endanwender konzipiert und möchten, dass Sie diese Dateien nur für persónliche, nichtkommerzielle Zwecke verwenden.

+ Keine automatisierten Abfragen Senden Sie keine automatisierten Abfragen irgend welcher Art an das Google-System. Wenn Sie Recherchen über maschinelle Übersetzung, optische Zeichenerkennung oder andere Bereiche durchführen, in denen der Zugang zu Text in großen Mengen nützlich ist, wenden Sie sich bitte an uns. Wir fördern die Nutzung des öffentlich zugänglichen Materials für diese Zwecke und können Ihnen unter Umständen helfen.

+ Beibehaltung von Google-Markenelementen Das "Wasserzeichen" von Google, das Sie in jeder Datei finden, ist wichtig zur Information über dieses Projekt und hilft den Anwendern weiteres Material über Google Buchsuche zu finden. Bitte entfernen Sie das Wasserzeichen nicht.

+ Bewegen Sie sich innerhalb der Legalität Unabhängig von Ihrem Verwendungszweck müssen Sie sich Ihrer Verantwortung bewusst sein, sicherzustellen, dass Ihre Nutzung legal ist. Gehen Sie nicht davon aus, dass ein Buch, das nach unserem Dafürhalten für Nutzer in den USA öffentlich zugänglich ist, auch für Nutzer in anderen Ländern öffentlich zugänglich ist. Ob ein Buch noch dem Urheberrecht unterliegt, ist von Land zu Land verschieden. Wir können keine Beratung leisten, ob eine bestimmte Nutzung eines bestimmten Buches gesetzlich zulässig ist. Gehen Sie nicht davon aus, dass das Erscheinen eines Buchs in Google Buchsuche bedeutet, dass es in jeder Form und überall auf der Welt verwendet werden kann. Eine Urheberrechtsverletzung kann schwerwiegende Folgen haben.

Über Google Buchsuche

Das Ziel von Google besteht darin, die weltweiten Informationen zu organisieren und allgemein nutzbar und zugänglich zu machen. Google Buchsuche hilft Lesern dabei, die Bücher dieser Welt zu entdecken, und unterstützt Autoren und Verleger dabei, neue Zielgruppen zu erreichen. Den gesamten Buchtext können Sie im Internet unter|'http: / /books . google. conjdurchsuchen.

mper

G 63:16. 2[

HARVARD COLLEGE LIBRARY

FROM THE BBQUEST OF JOHN AMORY LOWELL

CLASS OP 1815

PUBLIKATIONEN DER

| | GESELLSCHAFT FÜR RAEINISCHE GESCHICHTSKUNDE XXIII. Tee

URKUNDEN UND REGESTEN

ZUR

GESCHICHTE DER RHEINLANDE

AUS DEM

VATICANISCHEN ARCHIV

VIERTER BAND,

BEARBEITET

VON

HEINRICH VOLB. SAUERLAND.

BONN P. HANSTEINS VERLAG

PUBLIKATIONEN

DER

GESELLSCHAFT

FÜR

RHEINISCHE GESCHICHTSKUNDE

XXIII.

URKUNDEN UND REGESTEN ZUR GESCHICHTE DER RHEINLANDE

AUS DEM VATIKANISCHEN ARCHIV

VIERTER BAND

BONN P. HANSTEIN'S VERLAG 1907

URKUNDEN UND REGESTEN

ZUR

GESCHICHTE DER RHEINLANDE

AUS DEM

VATIKANISCHEN ARCHIV .

GESAMMELT UND BEARBEITET VON

HEINRICH VOLBERT SAUERLAND

————————— d

VIERTER BAND

1353—1362

BONN P. HANSTEIN’S VERLAG 1907

[N S

EP 19 192 LiisAnY

eue fl. (IE)

eg «s 1

Stifter und Patrone

der

Gesellschaft für Rheinische Geschichtskunde.

Nach dem Stande vom Ende Oktober 1%7.

Seine Majestät der Kaiser und König als Patron.

Seine Königliche Hoheit der Grossherzog Friedrich II.

von Baden als Patron.

Ihre Königliche Hoheit die Prinzessin Adolf zu Schaum-

put *

go Po

nme

burg-Lippe, Prinzessin von Preussen, als Patronin.

Der Rheinische Provinzialverband.

I. Stifter:

Herr Geh. Kommerzienrat Dr. iur. et phil. Gustav von Mevissen, Köln (1881); T 1899 Aug. 13. » Adolph von Carstanjen, Majoratsherr, Berlin (1893); t 1900 Juni 24. » Geh. Kommerzienrat Emil vom Rath, Köln (1894). Die Dr. Joh. Friedr. Böhmer’schen Nachlass-Administratoren und Testaments-Exekutoren, Frankfurt a. M. (1898). Frau Paul Stein, Elise, geb. von Mevissen, Kóln (1900). Herr Geh. Kommerzienrat Gust. Michels, Kóln (1900). Frau Geh. Kommerzienrat Dr. Gust. von Mevissen, Therese geb. Lei- den, Köln (1900); t 1901 Nov. 10. Herr Arthur v. Osterroth-Schönberg, Schloss Schönberg (1905). » Geh. Kommerzienrat Gust. Selye, Bonn (1907).

II. Patrone:

Die Stadt Aachen (1881). Herr Geh. Kommerzienrat Otto Andreae, Kóln (1889). Se. Durchlaucht der Prinz Johann von Arenberg, Haus Pesch bei Krefeld (1907). Die Stadt Barmen (1881). Herr Kommerzienrat Friedr. Bayer, Fabrikbesitzer, Elberfeld (1907). » Geh. Kommerzienrat Louis Beissel, Aachen (1906). » Geh. Kommerzienrat Rud. Bücking, Halbergerhütte (1907). » Herr Geh. Regierungsrat Dr. Henry Theod. v. Böttinger, Land- tagsabgeordneter, Elberfeld (1907). , BaronJ.W. v. Boetzelaer, Kaufmann, Bockum bei Krefeld (1901). Die Stadt Bonn (1881). Frau Rittmeister E. Braun, geb. Freiin von Stumm, Saarbrücken (1902).

Herr Professor Dr. Rud. Ernst Brünnow, Bonn (1907). Geh. Kommerzienrat Arthur Camphausen, Bankier, Köln (1893). Amtsgerichtsrat a. D. Eduard Carp, Düsseldorf (1901). Rob. v. Carstanjen, Majoratsherr, Plittersdorfer Aue (1906). » Kommerzienrat Paul Charlier, Fabrikant, Mülheim a. Rh. (1905). Die Stadt Coblenz (1888). Herr Kommerzienrat J. Cüpper, Tuchfabrikant, Aachen-Burtscheid(1893). Karl Theod. Deichmann, Bankier, Köln (1906). , Kommerzienrat Otto Deichmann, Bankier, Köln (1902) » Wilh. Theod. Deichmann, Bankier, Köln (1902). » Geh. Kommerzienrat Dr. ing. Karl Delius, Aachen (1889). Die Stadt Düren (1891). Die Stadt Düsseldorf (1881). Die Stadt Duisburg (1881). Herr Geh. Regierungsrat Ebbinghaus, Kurator der Universität, Bonn (907) Die Stadt Elberfeld (1881). Herr Justizrat Karl Eltzbacher, Rechtsanwalt u. Bankier, Köln (1896). Das 6räflich Eltzische Oberrentamt, Moselkern (1907). Der Landkreis Essen (1892). Die Stadt Essen (1896). u Herr Geh. Justizrat Robert Esser, Köln (1896). Alois Fritzen, Landesrat a. D., Düsseldorf (1891). Justizrat Steph. Fröhlich, Notar, Köln (1904). Gisbert Graf von Fürstenberg-Stammheim, Excellenz, Königl. Kammerherr und Schlosshauptmann von Coblenz, Mitglied des Herrenhauses, Stammheim b. Mülheim (1889). Die Stadt M.-Gladbach (1902). Herr Matthias H. Göring, Honnef (1881). Wilh. Grevel, Rentner, Düsseldorf (1907). Frau Kommerzienrat Dr. Hermann Grüneberg, Emilie, geb. Schmidt- born, Rentnerin, Köln (1894). Herr Charles Eugéne Günther, Kaufmann, London E. C. (1906). Frau Kommerzienrat Franz Karl Guilleaume, Antonie, geb. Gründ- gens, Köln (1893). Herr Arnold v. Guilleaume, Köln (1896). , Kommerzienrat Max v. Guilleaume, Köln (1892). Kommerzienrat Theodor v. Guilleaume, Fabrikbesitzer, Köln (1889). » Kommerzienrat Franz Hagen, Fabrikbesitzer, Konsul von Peru, Kóln (1907). Kommerzienrat Louis Hagen, Bankier, Köln (1896). Geh. Kommerzienrat Franz Haniel, Fabrikbesitzer, Mitglied des Herrenhauses, Düsseldorf (1895). » Geh. Kommerzienrat Joh. N. Heidemann, Köln (1900). Frau Geh. Kommerzienrat August Heuser, Eugenie, geb. Nicolovius, Kóln (1904). Herr Karl von der Heydt, Bankier, Berlin (1889).

vn

Herr Alfred Freiherr v. Hilgers, Landgerichtspräsident, Trier (1895).

, KarlEugen Graf und Marquis von und zu Hoensbroech, Kónigl.

Kammerherr, Schloss Türnich, Kr. Bergheim (1889). , Eberhard Hoesch, Düren (1891). Kommerzienrat Wilhelm Hoesch, Fabrikbesitzer, Düren (1900). Die Fürstl. Hohenzollern’sche Hofbibliothek, Sigmaringen (1881). Herr Justizrat Franz Jansen, Rechtsanwalt und beig. Bürgermeister a. D., Kóln (1895).

Frau Aug. Joest, Fanny, geb. Camphausen, Kóln (1894).

Herr Kommerzienrat Louis Kannengiesser, Kgl. Württemberg. Konsul, Mülheim-Ruhr (1907).

Heinrich Kellner, Kaufmann, Köln (1899). » Geh. Kommerzienrat Adolf Kirdorf, Aachen-Burtscheid (1904). » Geh. Kommerzieurat Emil Kirdorf, Streithof, Mülheim-Ruhr (1907). ; Kommerzienrat Ferd. Knops, Tuchfabrikant, Aachen-Burtscheid (1901). Seine Eminenz der Kardinal-Erzbischof von Köln, Dr. Antonius Fischer, Kóln (1908). Die Stadt Köln (1881).

Frau Ernst Koenigs, Johanna geb. Bunge, Kóln (1906). Die Stadt Krefeld (1881). Herr Geh. Regierungsrat Dr. Herm. v. Krüger, Schloss Eller bei Düssel- dorf (1905). Dr.Gustav Krupp von Bohlen und Halbach, Hügel bei Essen (1906). , $QGeorg Küppers-Loosen, Kaufmann, Köln (1899). , Heinr. C. Kuetgens, Rentner und Gutsbesitzer, Kóln-Sülz (1904). » Gottlieb Langen, Rittergutsbesitzer, Burg Zieverich (1897). Hans Karl Leiden, Köln (1895). » Kommerzienrat Karl Leverkus sen., Fabrikbesitzer, Köln (1907). Hans Leyendecker, Kaufmann, Köln (1902). Frau Freifrau Theod. von Liebleg, Angelika, geb. Clemens, Schloss Gondorf bei Coblenz und Reichenberg (Böhmen) (1891). Herr Dr. jur. Heinr. v. Loesch, Rittergutsbesitzer, Ober-Stephansdorf (Schles.) (1905). Dr. jur. Gustav von Mallinckrodt, Stadtverordneter, Köln (1892). , Dr. Paul von Mallinckrodt, Rittergutsbesitzer, Schloss Wachen- dorf (1899). » Wilh. von Mallinckrodt, Bankier, Antwerpen (1906). , Justizrat Dr. jur. Karl Mayer-Leiden, Rechtsanwalt, Brühl (1894). Frl. Mathilde von Mevissen, Köln (1893). Melanie von Mervissen, Köln (1899). Herr Geh. Kommerzienrat Gustav Michels, Mitglied des Herrenhauses, Köln (1881). » Graf Wilhelm von Mirbach-Harff, Fideikommissbesitzer, Kais. Legationsrat in Paris, Mitgl. des Herrenhauses, Schloss Harff (1901). Die Stadt Mülheim a. Rh. (1881). Die Stadt Mülheim a. d. Ruhr (1906).

111.

112.

113. 114. 115. 116.

117. 118.

119. 120.

Herr Kommerzienrat Dr. jur. Jos. Neven-DuMont, Stadtverordneter, Köln (1898).

Frau Emil Oelbermann, Laura, geb. Nickel, Köln (1897).

Herr Karl Ohligschlaeger, Bankier, Aachen (1907).

Albert Frh. v. Oppenheim, Kgl.süchs. Generalkonsul, Köln (1888)

Eduard Freiherr von Oppenheim, K. K. österr.-ungar. General- konsul a. D., Köln (1889).

, Kommerzienrat Dr. jur. Emil Frh. von Oppenheim, Kgl. Ital. Generalkonsul, Bankier, Kóln (1906).

Kommerzienrat Wilh. Oswald, Coblenz (1896).

Frau Rob. Peill, Paula, geb. Korte, Kóln (1901).

Herr Geh. Regierungsrat Ludwig Pelzer, Oberbürgermeister a. D.,

Aachen (1896).

Eugen Pfeifer, Gutsbesitzer, Köln (1892).

Kommerzienrat Valentin Pfeifer, Fabrikbesitzer, Köln (1889).

Kommerzienrat Karl Poensgen, Düsseldorf (1907).

Geh.Kommerzienrat Emil vom Rath, Stadtverordneter, Köln(1881).

Adolf Ratjen, Oberlandesgerichtspräsident, Köln (1881).

Der Kreis Rees (1897).

Herr Karl Reichensperger, Landgerichtspräsident, Coblenz (1896).

Die Stadt Remscheid (1902).

Herr Geh. Kommerzienrat Karl Röchling, Saarbrücken (1895).

Der Kreis Saarbrücken (1892).

Se. Durchlaucht der Fürst Alfred zu Salm-Reifferscheid, Schloss Dyck (1902).

Herr Kommerzienrat Karl Scheibler, Fabrikbesitzer, Kgl. Nieder- ländischer Konsul, Köln (1896).

Frau Geh. Kommerzienrat Wilh. Scheidt, Auguste geb. Holthaus, Kettwig a. d. Ruhr (1899).

Herr Herm. Schelleckes, Kaufmann, Krefeld (1902).

, Emil Schleicher, Messingfabrikant, Stolberg (Rhld.) (1905). Kommerzienrat Friedr. Schmalbeln, Stadtverordneter, Kóln (1907).

, Kommerzienrat Dr. jur. Rich. Schnitzler, Kgl. Schwed. Konsul, Kóln (1906).

Frau Alexander Schoeller, Adele, geb. Carstanjen, Düren (1892). Herr Kommerzienrat Arnold Schoeller, Düren (1905).

, Rudolf Schoeller, Düren (1906).

Dr. Klemens Freiherr v. Schorlemer, Excellenz, Kgl. Kammer- herr, Oberpräsident der Rheinprovinz, Mitglied des Herren- hauses, Coblenz (1899).

, Kommerzienrat Mor. Seligmann, Bankier, Köln (1906).

, Graf Franz von Spee, Excellenz, Kgl. Kammerherr und Schloss- hauptmann von Düsseldorf, Mitglied des Herrenhauses, Schloss Heltorf (1885).

Frau Paul Stein, Elise, geb. von Mevissen, Köln (1888). Herr Hugo Stinnes, Hüttenbesitzer, Mülheim a. d. Ruhr (1905).

IX

Frau Hugo Stinnes-Coupienne, Mülheim a. d. Ruhr (1905). Herr Kommerzienrat Heinr. Stollwerck, Stadtverordneter, Kóln (1907). , George Talbot, Fabrikbesitzer, Aachen (1907). , Aug. Thyssen, Hüttenbesitzer, Haus Landsberg (1905). Der Herr Bischof von Trier, Dr. Felix Korum, Trier (1886). Die Stadt Trier (1831). Herr Louis Vopelius, Glashüttenbesitzer, Sulzbach b. Saarbrücken (1903). » Kommerzienrat Fritz Vorster, Fabrikbesitzer, Köln-Marienburg (1906). , Peter Werhahn, Kaufmann, Neuss (1907). » Geh. Kommerzienrat Jullus Vorster, Fabrikbesitzer, Köln (1892). Karl Wahlen, Fabrikbesitzer, Köln (1898). Geh. Kommerzienrat Julius Wegeler, Coblenz (1881). Herr Kommerzienrat Hans Zanders, Fabrikbesitzer, Berg.-Gladbach (1900). Frau Rich. Zanders, Anna geb. v. Siemens, Haus Leerbach (1907). Herr Kommerzienrat Eug. van der Zypen, Fabrikbesitzer, Köln (1907). » N. N. (1900).

Verstorbene Patrone:

Ihre Majestät die Kaiserin und Königin Augusta (1881), + 1890 Jan. 7. Ihre Majestät die Kaiserin und Königin Friedrich (1895), t 1901 Aug. 5.

1.

2.

Se. Durchlaucht der Prinz Philipp von Arenberg, Geistl. Rat, Eich- stätt (1881), 1 1906 Aug. 11. Herr Wirkl. Geheimrat Dr. von Bardeleben, Excellenz, Oberpräsident a. D., Berlin (1881), t 1890 Jan. 8. , Professor Dr. Julius Baron, Bonn (1892), + 1898 Juni 9. » Friedr. Wilh. Blees, kais. Bergmeister, Queuleu bei Metz (1895), + 1895 Aug. 16. Frau F. W. Blees, Queuleu (1895), T 1898 Juni 16. Herr Geh. Kommerzienrat Eugen von Boch, Mettlach (1889) + 1898 Nov. 19. , Peter von Carnap, Elberfeld (1881), T 1904 Aug. 18. , Adolph von Carstanjen, Berlin (1888), t 1900 Juni 24. Frau Adolph von Carstanjen, Berlin (1900), + 1905 Mürz 18. Herr Dr. med. H. J. R. Claessen, Köln (1881), t 1883 Okt. 17. Geheimrat Dr. Karl Ad. Ritter von Cornelius, München (1881), + 1903 Febr. 10. » Wirkl. Geheimrat Dr. Heinrich von Dechen, Excellenz, Bonn (1881), T 1889 Febr. 5. Frau Geheimrat Lila Deichmann-Schaaffhausen, Köln (1881), } 1888 Juli 7. Herr Kommerzienrat Theodor Deichmann, Köln (1881), 1 1896 Juli 28.

48. 49.

Frau Herr

"d w. wg do 3 3 3 uu

gw S d [3 4 4

i$

».

Theodor Deichmann, Köln (1895), T 1901 April 7.

Jakob Graf und edler Herr von und zu Eltz, Vukovár (1900), T 1906 Juni 2b. .

Karl Graf und edler Herr von und zu Eltz, Eltville (1881), T 1900 Mai 96.

August Elven, Köln (1889), t 1891 April 28.

Ludwig Levin Frh. von Elverfeldt, Elberfeld (1881), t 1885 Mai 28. Johann Maria Farina, Köln (1889), + 1892 Febr. 26.

Heinr. Foerster, Kempen (1892), 7 1904 Mai 16.

Geh. Kommerzienrat Karl Friederichs, Remscheid (1897), + 1906 April 22.

Freiherr Theodor von Geyr zu Schweppenburg, Kgl. Kammerherr, beigeordneter Bürgermeister, Aachen (1881), 1 1882 Juli 3. Wilh. Gobbers sen., Krefeld (1900), 1 1906 April 27.

Friedr. Grillo, Essen (1895), t 1904 April 20.

Kommerzienrat Dr. Herm. Grüneberg, Köln (1890), T 1894 Juni 7. Geh. Kommerzienrat Emil Haldy, St. Johann (1889), + 1901 Nov.25. Geh. Kommerzienrat Hugo Haniel, Ruhrort (1881), 1 1893 Dez. 15. Geh. Kommerzienrat Alex. von Heimendahl, Krefeld (1888), 1 1890 Dez. 99.

Geh. Kommerzienrat Aug. Heuser, Köln (1894), 1 1903 Aug. 24. Geh. Kommerzienrat Leop. Hoesch, Düren (1889), + 1899 April 21. Geh. Justizrat Prof. Dr. Herm. Hüffer, Bonn (1897), + 1905 März 15. Otto Jordan, Coblenz (1895), t 1900 April 9.

Ernst Koenigs, Köln (1898), T 1904 Juli 24.

Kommerzienrat F. W. Königs, Köln (1881), 1t 1882 Okt. 6. Kardinal-Erzbischof Dr. Phil. Krementz, Köln (1886), 1 1899 Mai 6. Wirkl. Geheimrat Dr. F. A. Krupp, Excellenz, Bredeney (1884), 1 1902 Nov. 22.

Geh. Kommerzienrat Eugen Langen, Köln (1881), T 1895 Okt. 2. Ernst Leyendecker, Köln (1893), T 1902 Febr. 6. Kommerzienrat Wilhelm Leyendecker, Köln (1889), t 1891 Juni 18. Theodor Freiherr von Liebieg, Schloss Gondorf (1889), 1 1891 Sept. 8. Ludwig von Lilienthal, Elberfeld (1881), + 1893 Juni 1.

Geh. Justizrat Prof. Dr. Hugo Loersch, Professor, Bonn (1890), + 1907 Mai 10.

Geh. Kommerzienrat Gust. v. Mallinckrodt, Köln (1896), + 1904 Mürz 6.

Kommerzienrat Julius Marcus, Köln (1889), + 1893 Jan. 4.

Geh. Kommerzienrat Dr. Gustav von Mevissen, Köln (1881), 1 1899 Aug. 13.

Frau Geh. Kommerzienrat Dr. Gustav von Mevissen, Kóln(1899), 1 1901

Herr

Nov. 10. Graf Ernst von Mirbach-Harff, Schloss Harff (1882), 1 1901 Mai 29. Graf Wilh. von Mirbach-Harff, Schloss Harff (1881) | 1882 Juni 19.

50.

51.

XI

Herr Geh. Medizinalrat Prof. Dr. Albert Mooren, Düsseldorf (1881),

us wx d 9

T 1899 Dez. 31.

Hermann von Mumm, Kgl. Dän. General-Konsul, Köln (1881), T 1887 Juli 16.

August Neven-DuMont, Köln (1889), + 1896 Sept. 7.

Emil Oelbermann, Köln (1893), + 1897 Mai 1.

Geh. Regierungsrat Dagobert Oppenheim, Köln (1881), t 1889 Juli25. Wilh. Peill, Köln (1896), + 1901 April 4.

Kommerzienrat Emil Pfeifer, Köln (1881), t 1889 Sept. 20. Eduard Puricelli, Trier (1881), 1 1893 Dez. 4.

Frau Ed. Puricelli, Trier (1893), 1 1899 Febr. 5.

Fanny Puricelli, Rheinbüllerhütte (1881), + 1896 Nov. 16.

Herr Arthur vom Rath, Köln (1897), + 1901 Aug. 23.

Kommerzienrat Eugen Rautenstrauch, Köln (1891), 1 1900 Mai 18.

Frau Kommerzienrat Eugen Rautenstrauch, Kóln (1901), 1 1908 Dez. 30. Herr Kommerzienrat Yal. Rautenstrauch, Trier (1881), 1 1884 Okt. 19.

Wirkl. Geheimrat Dr. Franz von Rottenburg, Bonn (1897), + 1907 Febr. 14.

Geh. Kommerzienrat Wilh. Scheidt, Kettwig (1894),} 1896 März 27. Weihbischof Dr. Herm. Jos. Schmitz, Köln (1895), 1 1899 Aug. 21. Alexander Schöller, Düren (1890), + 1892 Febr. 26. Beigeordneter Ludw. Friedr. Seyffardt, Krefeld (1888), + 1901 Jan. 26.

Erzbischof Dr. Hubert Simar, Köln (1900), 1 1902 Mai 24.

Graf August von Spee, Königl. Kammerherr, Schlosshauptmann von Brühl, Schloss Heltorf (1881), 1 1882 Aug. 25. Kommerzienrat Konrad Startz, Aachen (1889), 4 1893 Sept. 30.

Frau Kommerzienrat Konrad Sturtz, Aachen (1893), 1 1907 Okt. 16. Herr Lebrecht Stein, Langenberg (1889), + 1903 Mai 14.

»

»

Kommerzienrat Pet. Jos. Stollwerck, Köln (1900), + 1906 März 17. Landgerichts-Referendar Adolf Wekbeker, Düsseldorf (1881), T 1882 Nov. 16.

Kommerzienrat Victor Wendelstadt, Köln (1881), t 1884 Juli 15. Se. Durchlaucht der Fürst Wilh. zu Wied (1881), t 1907 Okt. 22.

Herr Ernst Zais, München, t 1903 Juli 7 (Vermächtnis).

Richard Zanders, Berg.-Gladbach (1893), t 1906 Mürz 98.

Vorstand der Gesellschaft (bis zum 31. Dezember 1909):

Prof. Dr. Joseph Hansen, Archivdirektor, Kóln-Lindenthal, Lindenburger Allee 35, Vorsitzender. Geh. Regierungsrat Dr. Moriz Ritter, Professor, Bonn, Riesstrasse 6, stell-

vertretender Vorsitzender.

Geh. Regierungsrat Dr. Aloys Schulte, Professor, Bonn, Buschstrasse 81, Schriftführer.

XII

Archivrat Dr. Theod. Ilgen, Archivdirektor, Düsseldorf, Capellstrasse 28, stellvertretender Schriftführer.

Dr. jur. Gustav von Mallinckrodt, Kóln, Sachsenring 77, Schatzmeister.

Geh. Kominerzienrat Emil vom Rath, Köln, Kaiser-Wilhelm-Ring 15, stell- vertretender Schatzmeister.

Geh. Regierungsrat Dr. v. Bezold, Professor, Bonn.

Geh. Regierungsrat Dr. v. Böttinger, Elberfeld.

Dr. Clemen, Provinzialkonservator, Professor, Bonn.

Landgerichtspräsident Frhr. v. Hilgers, Trier.

Marx, Oberbürgermeister, Düsseldorf.

Geh. Kommerzienrat Michels, Köln.

Geh. Regierungsrat Dr. Nissen, Professor, Bonn.

Geh. Regierungsrat Pelzer, Oberbürgermeister a. D., Aachen.

Geh. Archivrat Dr. Reimer, Archivdirektor, Coblenz.

Dr. Stutz, Professor, Bonn.

Geh. Kommerzienrat Wegeler, Coblenz.

Vertreter des Provinzialverbandes im Vorstande:

Herr Graf von Fürstenberg-Stammheim, Excellenz, Königl. Kammerherr und Schlosshauptmann von Coblenz, Mitglied des Herrenhauses, Stamm- heim, |

Ehrenmitglieder des Vorstandes:

Ratjen, Oberlandesgerichtspräsident, ‚Köln. Geh. Hofrat Dr. Gothein, Professor, Heidelberg.

Satzungen

der

Gesellschaft für Rheinische Geschichtskunde.

(Gegründet am 1. Juni 1881, mit den Rechten einer juristischen Person ausgestattet durch Allerhöchsten Erlass vom 9. August 1889.)

$ 1.

Die Gesellschaft für Rheinische Geschichtskunde hat den Zweck, die Forschungen über die Geschichte der Ehein- lande dadurch zu fördern, dass sie Quellen der rheinischen Ge- schichte in einer den Forderungen der Wissenschaft entsprechenden Weise herausgibt.

Der Sitz der Gesellschaft ist Köln.

8 2.

1. Stifter der Gesellschaft sind diejenigen, welche wenig- stens eintausend Mark in die Kasse der Gesellschaft einzahlen.

2. Patrone der Gesellschaft sind diejenigen, welche einen Jahresbeitrag von mindestens einhundert Mark auf drei Jahre zu zahlen sich verpflichten.

3. Mitglieder der Gesellschaft sind diejenigen Forscher auf dem Gebiete der rheinischen Geschichte oder auf verwandten Ge- bieten, welche entweder

a) bei Gründung der Gesellschaft als Mitglieder beigetreten

sind, oder

b) später auf Vorschlag des Vorstandes durch die Gesellschaft

in ihren Hauptversammlungen ernannt werden.

83. Die für ihre Zwecke erforderlichen Geldmittel entnimmt die Gesellschaft:

XIV

1l. dem Kapitalbestande, welcher am 1. Januar 1889 Mark 29 986,96 betrug,

2. der Stiftung des Geh. Kommerzienrats Dr. jur. G. von Mevissen in der Hóhe von Mark 3000 und zukünf- tigen Stiftungen,

3. den Beiträgen der Patrone,

4. den von der Staatsregierung und der Provinz zu erbit- tenden Zuschüssen, |

5. dem Verkauf der Publikationen.

Die einmal bewilligten Beitráge unter 3 werden forterhoben, 80 lange sie nicht abgemeldet sind; mit ihrem Wegfall hórt das Patronat auf.

8 4.

Die Beiträge der Stifter bilden einen bleibenden Vermógens- bestand, dessen Zinserträge jährlich den laufenden Einnahmen überwiesen werden.

Im übrigen ist für die Vermögensverwaltung der $ 39 der Vor- mundschaftsordnung vom 5. Juli 1875 massgebend.

Die der Gesellschaft gehörigen Inhaberpapiere sind beim Er- werbe durch den Vorsitzenden oder dessen Stellvertreter ausser Kurs zu setzen.

8 5.

Den Stiftern und Patronen sowie den Mitgliedern des Vor- standes werden die Publikationen der Gesellschaft unentgeltlich ge- liefert. Den Mitgliedern der Gesellschaft wird jede einzelne Publi- kation für zwei Drittel des Ladenpreises geliefert.

8 6.

Ein aus 19 Personen bestehender Vorstand leitet die Ge- sellschaft und vertritt sie Behörden und Privatpersonen gegenüber mit dem Rechte der Substitution in allen Angelegenheiten, ein- schliesslich derjenigen, welche nach den Gesetzen einer besonderen Vollmacht bedürfen.

Der Vorstand wird durch die Hauptversammlung aus den Stiftern, Patronen und Mitgliedern der Gesellschaft gewählt.

Das Amt der Vorstandsmitglieder erlischt durch Tod, Nieder- legen und Verlassen des Gesellschaftsgebietes, als welches in dieser Hinsicht die Provinzen Rheinland, Westfalen und der Regierungs- bezirk Wiesbaden anzusehen sind.

XV

Dem Minister für geistliche, Unterrichte- und Medizinal-An- gelegenheiten und dem Provinzialverbande der Rheinprovinz wird vor- behalten, den Vorstand durch je ein weiteres Mitglied zu verstärken, so lange die Arbeiten der Gesellschaft aus Mitteln des Staates, bezw. der Provinz unterstützt werden.

Zur Legitimation des Vorstandes nach aussen dient eine Be- scheinigung des Bürgermeisteramtes der Stadt Köln, welchem die jedesmaligen Wahlverhandlungen sowie die Ernennungen des Staates und der Provinz mitzuteilen sind.

8 T.

Der Vorstand kann seine Befugnisse für einzelne Angelegen- heiten oder bestimmte Geschäfte einzelnen seiner Mitglieder oder aus seiner Mitte gewühlten Kommissionen übertragen.

An der Bestimmung des 8 8 über die Urkunden, welche die Gesellschaft vermögensrechtlich verpflichten, wird hierdurch nichts geändert.

8 8.

Der Vorstand wählt aus seiner Mitte auf je drei vom 1. Januar 1889 ab laufende Jahre einen Vorsitzenden, einen Schatz- meister, einen Schriftführer und für jeden derselben einen Stellvertreter. Wird eines dieser Ämter erledigt, so wird ein Er- satzmann für den Rest der Amtszeit gewählt.

Urkunden, welche die Gesellschaft vermögensrechtlich ver- pflichten, sind unter deren Namen vom Vorsitzenden oder dessen Stellvertreter und ausserdem von einem anderen Vorstandsmitgliede zu vollziehen.

8 9.

Der Vorsitzende leitet die Verhandlungen des Vorstandes sowie der Hauptversammlung.

Er beruft den Vorstand, so oft dies die Lage der Gesellschaft erfordert, auch sobald drei Mitglieder des Vorstandes dies bean- tragen. Die Einladung erfolgt schriftlich unter Mitteilung der Tages- ordnung.

8 10.

Zur Beschlussfähigkeit des Vorstandes ist die Anwesenheit von neun Vorstandsmitgliedern, zu Beschlüssen die absolute Stimmen-

XVI

mehrheit der anwesenden Vorstandsmitglieder erforderlich. Bei Stimmengleichheit entscheidet der Vorsitzende.

Über die Verhandlungen nimmt der Schriftführer ein Proto- koll auf, welches von ihm und dem Vorsitzenden vollzogen und gleich den übrigen Akten vom Vorsitzenden aufbewahrt wird.

8 11.

Der Schatzmeister führt und verwahrt die Kasse der Gesell- schaft. Er hat dem Vorstande jährlich eine mit Belegen versehene Übersicht des Vermögensbestandes einzureichen, welche zu den Akten genommen wird. Diese Übersicht umfasst das abgelaufene Geschäfts- jahr, welches vom 1. Januar bis 31. Dezember gerechnet wird, und wird in der ersten Vorstandssitzung des neuen Jahres vorgelegt.

8 12.

Zum Geschäftskreise der Hauptversammlung, in welcher jeder persönlich erscheinende Stifter, Patron oder Mitglied der Ge- sellschaft Stimmrecht hat, die Städte, welche Stifter oder Patrone sind, werden vertreten durch ihre Bürgermeister, andere Korpora- tionen oder Vereine durch die von ihnen Beauftragten, gehört:

1. die Wahl und Ergänzung des Vorstandes ($ 6),

2. die Wahl von Mitgliedern der Gesellschaft nach $ 2 Nr. 3, b,

3. die Entgegennahme des Berichtes, welchen der Vorstand über die Arbeiten des letzten und den Arbeitsplan des nächsten Jahres erstattet,

4. die Entlastung des Schatzmeisters wegen der Rechnung

über das abgelaufene Jahr,

. jede Änderung der Satzungen,

. die etwaige Auflösung der Gesellschaft und die Ver- fügung über das bei der Auflösung vorhandene Vermögen.

8 13.

Die Hauptversammlung findet jährlich in den ersten drei Mona- ten statt.

Der Vorstand stellt die Tagesordnung fest. Der Vorsitzende ladet die Stifter, Patrone und Mitglieder durch Zuschrift unter Mit- teilung der Tagesordnung ein.

Ausserordentliche Hauptversammlungen finden statt, so oft der Vorstand dies für erforderlich hält, sowie wenn 20 stimmberechtigte

OQ» Q

XVII

Personen schriftlich beim Vorstande einen hierauf gerichteten mit Gründen versehenen Antrag stellen, und zwar im letzteren Falle binnen sechs Wochen.

8 14.

Zur Beschlussfähigkeit der Hauptversammlung ist die Anwesen- heit von 15 stimmberechtigten Personen, einschliesslich der Vor- standsmitglieder, erforderlich.

Hat eine Hauptversammlung wegen Beschlussunfähigkeit ver- tagt werden müssen, so ist eine neue Hauptversammlung beschluss- fähig ohne Rücksicht auf die Zahl der Anwesenden, sofern auf diese Folge bei der Einberufung ausdrücklich hingewiesen ist.

Abgesehen von dem Falle der Stimmengleichheit, bei welcher der Vorsitzende entscheidet, und von einem etwaigen Auflösungs- beschluss, für welchen Zweidrittel-Mehrheit der Anwesenden erfor- derlich ist, werden die Beschlüsse nach einfacher Mehrheit gefasst.

Über die Form der Abstimmung entscheidet die Versammlung.

Über die Verhandlung nimmt der Schriftführer ein Protokoll auf, welches von ihm, dem Vorsitzenden und drei anderen An- wesenden zu vollziehen ist.

8 15.

Änderungen der Satzungen, welche den Sitz, den Zweck und die äussere Vertretung der Gesellschaft betreffen, sowie Beschlüsse, welche die Auflösung der Gesellschaft zum Gegenstande haben, be- dürfen landesherrlicher Genehmigung. Sonstige Änderungen der Satzungen sind von der Zustimmung des Oberpräsidenten der Rhein- provinz abhängig.

8 16.

Diese Satzungen treten mit dem 1. Januar 1889 in Kraft.

Nach Massgabe derselben führt der Vorstand, welcher auf Grund der früheren Bestimmungen gewählt ist, sein Amt weiter.

Publikationen

der

Gesellschaft für Rheinische Geschichtskunde.

II.

III.

VII.

VIII.

Kölner Schreinsurkunden des 12. Jahrhunderts, Quellen zur Rechts- und Wirtschaftsgeschichte der Stadt Köln, herausgegeben von Robert Hoeniger. Bonn, Weber (Julius Flittner). Bd.I, 1884—1888, Ladenpreis br. Mk. 21.45. Bd. II, 1, 1893, Ladenpreis br. Mk. 17.50. Bd. II, 2, 1894. Mit einer Erklärung der deutschen Wörter von Prof. Dr. J. Franck und 1 photolith. Beilage. Ladenpreis br. Mk. 22.—.

Briefe von Andreas Masius und seinen Freunden 1538—1573, herausgegeben von Max Lossen. Leipzig,

Dürr, 1886. Ladenpreis br. Mk. 11.40, geb. Mk. 12.50.

Das Buch Weinsberg, Kölner Denkwürdigkeiten aus dem 16. Jahrhundert, bearbeitet von Konstantin Höhlbaum. Bd. I, 1518—1551. Leipzig, Dürr, 1886. Ladenpreis br. Mk. 9.—, geb. Mk. 10.—.

Dasselbe. Bd. II, 1552—1577. Leipzig, Dürr, 1887. Laden- preis br. Mk. 10.—, geb. Mk. 11.—.

Der Koblenzer Mauerbau, Rechnungen 1276--1289, be- arbeitet von Max Bär. Leipzig, Dürr, 1888. Ladenpreis br. Mk. 3.60, geb. Mk. 4.50.

. Die Trierer Ada-Handschrift, bearbeitet und heraus-

gegeben von K. Menzel, P. Corssen, H. Janitschek, A. Schnütgen, F. Hettner, K. Lamprecht. Leipzig, Dürr, 1889. Ladenpreis kart. Mk. 80.—, geb. Mk. 86.—.

Die Legende Karls des Grossen im 11. und 12. Jahr- hundert, herausgegeben von Gerh. Rauschen. Mit einem Anhang über Urkunden Karls des Grossen und Friedrichs I. für Aachen von Hugo Loersch. Leipzig, Duncker & Hum- blot, 1890. Ladenpreis br. Mk. 4.80, geb. Mk. 5.60.

Die Matrikel der Universität Köln 1389 bis 1559, be- arbeitet von Dr. Hermann Keussen. Bonn, Behrendt. Bd. 1. 1389—1466. Erste Hälfte unter Mitwirkung von Dr. Wilhelm Schmitz, 1892. Zweite Hälfte, 1892. Ladenpreis br. Mk. 18.—, geb. Mk. 21.—.

IX.

XIX

Kólnische Künstler in alter und neuer Zeit. Johann Jacob Merlos neu bearbeitete und erweiterte Nachrichten von dem Leben und den Werken Kölnischer Künstler, herausgeg. von Dr. Eduard Firmenich-Richartz unter Mitwirkung von Dr. Hermann Keussen. Mit zahlreichen bildlichen Bei- lagen. Düsseldorf, L. Sehwann, 1895. Lpr. br. Mk. 45.—.

X. Akten zur Geschichte der Verfassung und Verwal-

XII.

XIII.

XIV.

tung der Stadt Kóln im 14. und 15. Jahrhundert, be- arbeitet von Dr. Walther Stein. Bonn, Behrendt, 1893. 95. Bd. I. Ladenpreis br. Mk. 18.—. Bd. II mit Registern zu beiden Bänden. Ladenpreis br. Mk. 16.—.

Landtagsakten von Jülich-Berg, 1400—1610, heraus- gegeben von Georg von Below. Erster Band. 1400— 15062. Zweiter Band 1563—1589. Düsseldorf, L. Voss & Cie., 1895. 1907. Ladenpreis br. 1 Mk. 15.—, II Mk. 24.—

Geschiehtlicher Atlas der Rheinprovinz, im Auftrage des Provinzialverbandes herausgegeben von der Gesellschaft für Rheinische Geschichtskunde. Bonn, Behrendt, 1894—1903.

1. Karte der Rheinprovinz unter französischer Herr. schaft im Jahre 1813, entworfen und gezeichnet von K on- stantin Schulteis. Massstab 1:500000. Ladenpreis Mk. 4.50.

2. Karte der politischen und administrativen Ein- teilung der heutigen Rheinprovinz im Jahre 1789, be- arbeitet und entworfen von Dr. Wilhelm Fabricius, gezeichnet von Georg Pfeiffer. 7 Blätter. Massstab 1: 160000. Übersicht der Staatsgebiete. Massstab 1:500000. Ladenpreis Mk. 34.50.

3. Die Rheinprovinz im Jahre 1789. Übersicht der Kreis- einteilung, bearbeitet und entworfen von Dr. W. Fabricius. Massstab 1:500000. Ladenpreis Mk. 4.50

4. Karte der Rheinprovinz unter preussischer Ver- waltung im Jahre 1818, entworfen und gezeichnet von Konst. Schulteis. Massstab 1:500000. Ladenpreis Mk. 4.50.

5. Erläuterungen zum Geschichtlichen Atlas der Rheinprovinz. Erster Band: Die Karten von 1813 und 1818 von Konst. Schulteis. Ladenpreis br. Mk. 4.50, geb. Mk. 5.50. Zweiter Band: Die Karte von 1789 von Dr. W. Fabricius. Laden- preis br. M. 18.—, geb. Mk. 20 —. Dritter Band: Das Hoch-

ericht Rhaunen von Dr. W. Fabricius. Vierter Band: as Fürstentum Prüm von Herm. Forst. Ladenpreis für III und IV je br. Mk. 4.80, geb. Mk. 5.80.

6. Kirchliche Organisation und Verteilung der Kon- fessionen im Bereich der heutigeu Rheinprovinz um das Jahr 1610, bearbeitet von Dr. W. Fabricius. 4 Blütter. Massstab 1:250000. Ladenpreis Mk. 18.—.

Geschichte der Kólner Malerschule. 131 Lichtdruck-

tafeln mit erklärendem Text, herausgegeben von Lud wig

Seheibler und Karl Aldenhoven. Lübeck, Joh.

Nöhring, 1902. Ladenpreis Mk. 160.— ; Text allein Mk. 12.— . Rheinische Akten zur Geschichte desJesuitenordens 1542—1582, bearbeitet von Joseph Hansen. Bonn, Beh- rendt, 1896. Ladenpreis Mk. 20.—.

XX

XV.Die Kólner Stadtrechnungen des Mittelalters mit einer Darstellung der Finanzverwaltung, bearbeitet von Ri- chard Knipping. Erster Band. Die Einnahmen und die Entwicklung der Staatsschuld. Zweiter Band. Die Ausgaben. Bonn, Behrendt, 1897. 98. Lpr. br. I Mk. 18.—, II Mk.22.—.

XVI.Das Buch Weinsberg. Bd. III, 1578—1587, Bd. IV, 1588—1597, bearbeitet von Friedr. Lau. Bonn, Hanstein, 1897. 98. Ladenpreis III br. Mk. 10.—, geb. Mk. 11.—, IV br. Mk. 9.—, geb. Mk. 10.—.

XVILUrkunden und Akten zur Geschichte der Verfas- sung und Verwaltung der Stadt Koblenz bis zum Jahre 1500, bearbeitet von Max Bär. Bonn, Behrendt, 1897. Ladenpreis br. Mk. 6.—.

XVIII.Die Weistümer der Rheinprovinz. Erste Abteilung: Die Weistümer des Kurfürstentums Trier. Bd. I: Oberamt Boppard, Hauptstadt und Amt Koblenz, Amt Bergpflege, her- ausgegeben von Hugo Loersch. Bonn, Behrendt, 1900. Ladenpreis kart. Mk. 9.—.

XIX.Uebersicht über den Inhalt der kleineren Archive der Rheinprovinz. Bd.I, bearbeitet von Armin Tille, Bd. II, bearbeitet von Armin Tille und Joh. Krudewig. Bonn, Behrendt, 1899. 1904. Ladenpreis br. je Mk. 6.—.

XX.Rheinische Urbare. Sammlung von Urbaren und anderen Quellen zur rheinischen Wirtschaftsgeschichte. Erster Band: Die Urbare von S. Pantaleon in Köln, herausgegeben von Benno Hilliger. Bonn, Behrendt, 1902. Ladenpreis br. Mk. 18.—. Zweiter Band: Die Urbare der Abtei Werden a. d. Ruhr, her- ausgegeben von Rud. Kótzschke. A: Die Urbare vom 9.—13. Jhdt., Bonn, Behrendt, 1906. Ladenpreis br. Mk. 15.—.

XXI. Die Regesten der Erzbischöfe von Köln im Mittel- alter. Zweiter Band: 1100—1205, bearbeitet von Richard Knipping. Bonn, P. Hanstein, 1901. Ladenpreis kart. Mk. 22.—, geb. in Leinen Mk. 23.50, halbfranz Mk. 25.50.

XXII.Die Kölner Zunfturkunden nebst anderen Kölner Ge- werbeurkunden bis zum Jahre 1500, bearbeitet von Heinr. von Loesch. 2 Bäude. Bonn, P. Hanstein, 1907.

XXIII. Urkunden und Regesten zur Geschichte der Rhein- lande aus dem Vatikanischen Archiv. Erster Band: 1294—1326, gesammelt und bearbeitet von Heinr. Volb. Sauerland. Bonn, P. Hanstein, 1902. Ladenpreis br. M. 14.—, geb. in Leinen Mk. 15.—, halbfranz Mk. 16.—. Zweiter Band: 1327—1342. Bonn, 1902. Lpr. br. Mk. 17.—, geb. Mk. 18.—, bzw. 19.—. Dritter Band: 1342—1352. Bonn, 1905. Lpr. br. Mk. 15.50, geb. Mk. 16.50 bzw. 17.50. Vierter Band: 1353— 1362. Bonn, 1907.

XXIV.

XXV.

XXVI.

XXVII.

XXI

Der Buchdruck Kölns bis zum Ende des fünf- zehnten Jahrhunderts. Ein Beitrag zur Inkunabel- bibliographie von Ernst Voulliéme. Bonn, Behrendt, 1903. Lpr. br. Mk. 25.—, geb. Mk. 26.—.

Die romanischen Wandmalereien der Rheinlande, von Paul Clemen. Tafelband (64 Tafeln) Düsseldorf, Schwann, 1905. Lpr. geb. Mk. 75.—.

Kölnische Konsistorialbeschlüsse. Presbyterial- Protokolle der heimlichen Kölnischen Gemeinde, 1572— 1596, bearbeitet von Eduard Simons. Bonn, P. Hanstein, 1905. Lpr. br. Mk. 18.—, geb. Mk. 19.—. Rheinische Siegel. I. Die Siegel der Erzbischöfe von Köln (948—1795). 32 Lichtdrucktafeln mit erläuterndem Text, bearbeitet von Wilh. Ewald. Bonn, P. Hanstein, 1906. Lpr. in Mappe Mk. 12.50.

XXVIII. Jülich-Bergische Kirchenpolitik am Ausgange des

XXIX.

Mittelalters und in der Reformationszeit, von Otto R. Redlich. I. Urkunden und Akten, 1400— 1553. Bonn, P. Hanstein, 1907. Lpr. br. Mk. 20.—, geb. Mk. 21.— Quellen zur Rechts- und Wirtschaftsgeschichte der rheinischen Städte. Bergische Städte. I. Sieg- burg, bearbeitet von Friedr. Lau. Bonn, P. Hanstein, 1907. Lpr. br. Mk. 12.—, geb. Mk. 13.—.

»

Vorbemerkungen.

ee A

Der Druck des vorliegenden Bandes wurde im Anfang des Jahres 1906 begonnen, dann aber durch meine zweimalige längere Erkrankung unterbrochen. Diese Erkrankung hat mir auch die Druckkorrektur sehr erschwert. Von den Textfehlern sei hier von vorn- herein auf einen in Nr. 19 dreimal wiederkehrenden hingewiesen, wo zwischen nepoti und sui die Worte suo et filio ausgelassen und zu ergänzen sind. Wegen dieses durch Krankheit verursachten Missstandes darf ich von seiten der Benutzer und Beurteiler des Bandes milde Nachsicht erhoffen.

Bei dieser Gelegenheit sei bezüglich der in sämtlichen vier Bänden massenhaft erscheinenden fehlerhaften Form der Personen- und Ortsnamen noch die Bemerkung gestattet, dass eben diese Fehler den Vor- lagen im vatikanischen Archiv eignen, deren Schreiber gerade in diesen Namen sich arger Nachlässigkeit schuldig gemacht haben. Ein recht anschauliches Bild dieser Nachlässigkeit hat mir der vatikanische Text der Urkunde III, 909 geliefert, welcher das Wittum der Pfarrei Sinzig im einzelnen angibt. Eine Vergleichung dieser im vatikanischen Registerbande 211 enthaltenen Abschrift mit dem im Düsseldorfer Staatsarchiv in zwei Exemplaren aufbewahrten Originaltexte, welche Vergleichung für mich zu besorgen Herr Archivar Dr. Knipping die Güte hatte, hat ergeben, dass die im Texte enthaltenen zahl- reichen Personen- und Ortsnamen vom Hersteller des Registertextes fast regelmässig fehlerhaft geschrieben sind, so dass der Register- text über hundert Fehler enthält.

Nach dem Tode Klemens VI. (6. Dez. 1352) wählte das Kardinal- kollegium aus seiner Mitte zu dessen Nachfolger Innocenz VI. (18. Dez.). Auf den prunksüchtigen, verschwenderischen und dem Nepotismus

Vatikan. Regesten IV. a

Il Vorbemerkungen.

fröhnenden Papst!) folgte nun ein einfacher, sparsamer, gerechter und sittenstrenger Herr?). Zwar wird auch gegen diesen der Vor- wurf der Geldgier und des Nepotismus erhoben?). Aber sein Nepo- tismus*) war jedenfalls sehr geringfügig gegenüber demjenigen seines Vorgängers?). Und was seine angebliche Geldgier betrifft, so ist zu berücksichtigen, dass er während seiner fast zehnjährigen Regierung aussergewöhnlich grosser Geldmittel bedurfte, um seinen auch endlich gelungenen Plan der Wiederherstellung des Kirchenstaates vermittels der Söldnerheere unter Kardinal Albornoz ins Werk zu setzen®) und durchzu- führen. Doch hatte dieser Plan keineswegs bloss politische Beweggründe,

I) Welche unsittlichen Zustände zur Zeit Klemens VI. im Bereiche der päpstlichen weltlichen Herrschaft und auch sogar am Sitze der päpstlichen Kurie in Avignon geherrscht haben, darüber gibt uns Innocenz in einer Kon- stitution vom 29. Juli 1353 Aufschluss. Darin klagt dieser Papst: „Ad audientiam nostram pervenit, quod in nonnullis provinciis et civitatibus nobis et eidem ecclesiae (Romanae) immediate subiectis . . . observetur, quod .... Officiales ipsi stipendiis propriis non contenti . . . a prostitibus publice meretricibus, quae de infami propriorum corporum quaestu vivunt, septi- manis singulis .. . exigunt et propriis commodis ... applicant unum grossum." Registr. Vatic. 285 (Innoc. VI epist. secretae a. I) fol. 141.

In noch düsterer Darstellung beschreibt ein westfülischer Zeitgenosse, der Dominikaner Heinrich von Herford, in seiner Chronik die unsittlichen Zustände der Kurie unter Klemens VI.: ,Heresis eliam symoniaca tantum invaluit in clero et tam exuberanter inundavit, ut quilibet. quanticunque status . . . et qualiscunque, scilicet secularis vel religiosus, et quomodolibet, etiam manifeste, emeret et venderet spirituale quodcunque nec verecundaretur nec a quoquam corriperetur vel reprehenderetur, non dico puniretur; ut dominus vendentes el ementes de templo non iam eiecisse quam eos in templo conclusisse videri potuisset et symonia non iam heretica sed ecclesiastica catholica et sancta $udicari. Prebendas etiam et personatus et dignitates ecclesiasticas alias omnes, ecclesias parochiales capellas vicarias et altaria pro pecunia, pro mulieribus et quandocunque pro concubinis commutabant, in ludo tazillorum ezxponebant perdebant et acquirebant .. .* Henrici de Hervor- dia Chron. ed. Potthast pg. 268.

2) Vgl. seine Viten bei Baluze, Vitae paparum Avin. t. I und bei Muratori, Scriptores rer. Italic. t. IIl ps. II; ausserdem die Annalen Heinrichs von Rebdorf in Bühmers Fontes rerum Germanicarum IV, 563.

38) Loserth, Gesch. des späteren Mittelalters S. 312.

4) Von den 15 Kardindlen, welche Innocenz ernannt hat, waren 3 seine Nepoten. |

5) Vgl. Muratori, Rer. Ital. Scriptores III, II, 756, 757. Eine Anzahl nepotistischer Bullen Klemens VI., die ich gesammelt habe, gedenke ich dem- nächst zu veröffentlichen. Unter den von ihm ernannten 25 Kardinälen finden sich 6 Nepoten.

6) Vgl. IV, 268, 295, 811—315, insbesondere 831 und 856. Im Jahre 1358 liess Innocenz, um seinem Legaten Albornoz die nötigen Gelder für dessen Söldnerheer zur Bekämpfung der in die Romagna eingedrungenen beiden

Vorbemerkungen. III

sondern vielmehr viel höhere und reinere religiöse. Sein Vorgänger Klemens VI. hatte am 9. Juli 1348 die Stadt und das Gebiet von Avignon von Johanna I., der Königin von Neapel und Beherrscherin der Provence, für 80000 Goldgulden gekauft!) und dann am 9. August seinen Kämmerer Stephan Aldebrandi angewiesen, diese Summe der Königin und ihrem Gemahl, dem Fürsten Ludwig von Tarent, auszuzahlen?). Dies war ein deutliches Zeichen, dass der Papst beabsichtigte Avignon zur dauernden Residenz der Kurie zu machen und endgültig auf die Rückverlegung derselben nach Rom zu verzichten. Auch in dieser Sache stellte sich sein Nachfolger zu ihm in schroffen und wohl an- zuerkennenden Gegensatz. Der Plan Innocenz VI. der Wiederher- stellung der päpstlichen Herrschaft in Rom und Mittelitalien durch Albornoz und dessen Söldnerheer hatte als letzten Zweck die Er- möglichung der Rückkehr der Kurie nach Rom?). Gleich nach seinem Regierungsantritte reinigte er die lasterhafte Kurie von allem aus- schweifenden Luxus, suchte die prunkvollen fürstlichen Hofhaltungen der Kardinäle durch eine Verfügung unter Androhung von hohen Geldstrafen einzuschränken‘) und schickte die zuchtlosen Prälaten von der Kurie fort zu ihren Sitzen’). Die Ausgaben der Hofhaltung schränkte er ein und war in der Verleihung kirchlicher Gnaden- bezeugungen viel massvoller als sein Vorgänger®).

Diese Minderung der Gnadenmassenspendungen tritt dann auch in dem Urkundenmaterial des vorliegenden Bandes zutage.

Während Klemens in seinem ersten Pontifikatsjahre für 13 Priestersöhne der Kölner Diözese!) und für 7 Priestersöhne der

grossen Söldnerscharen (4000 Reiter mit zahlreichem Fussvolk) liefern zu können, Massen von goldenen und silbernen Geräten und Kleinodien aus den Schatzkammern der Avignoner Papstburg hervorholen und für 25930 Gold- gulden verkaufen. Archiv. Vatican. Introit. et Exit. 284 f. 58—57. Zwei Jahre später sah er sich genötigt bei 13 Kardinälen Anleihen im Gesamtbetrage von 15500 Goldgulden zu machen. Werunsky, Excerpta ex registris Clementis VI et Innocentii VI nr. 322.

I) Muratori Antiquitates VI, 143; Lünig Codex Ital. diplom. II, 182.

2) Reg. 142 f. 42 nr. 186.

8) Dies bekennt Innocenz ausdrücklich in seiner Beantwortung einer an ihn gerichteten Supplik der Römer vom J. 1860. Leider ist der betreffende Wortlaut während meiner letzten Krankheit für mich durch Schuld Unbe- rufener verloren gegangen.

4) Reg. Vatican. 282 f. inr 5.

5) Gregorovius, Gesch. des St. Rom im M. A. VI, 322. Am 10. Januar 1857 erliess Innocenz eine den Luxus und Prunk der Kardinäle einschrünkende Verfügung. Registr. Vatican. 282 f. 1 nr. 5.

6) Loserth a. a. O.

7) III, 84—40, 42, 175—179.

IV Vorbemerkungen.

Trierer Diözese!) Dispensen zum Empfang der Weihen und einer Pfründe bewilligt hatte, ist von Innocenz in seinem ersten Pontifikata- jahre eine solche Dispens weder für die eine noch für die andere Diözese vergeben worden.

Klemens hatte in seinem ersten Pontifikatsjahre für beide Diözesen 46 Expektanzen bewilligt?), von denen aber eine (III, 71) über eine künftige Pfründenmasse verfügte, die zwar weit über die Grenzen der beiden Diözesen hinausging, indem sie drei Kirchen- provinzen, die Kölner, Trierer und Mainzer, umfasste, aber in ihrem Werte mindestens 40 gewöhnlichen Expektanzen gleich kam?). Da- gegen hat Innocenz in seinem ersten Pontifikatsjahre im Bereiche beider Diözesen nur 13 Excpektanzen vergeben*). Da die Pontifikats- dauer bei den Päpsten ungefähr die gleiche ist Klemens regierte 101!|, Jahre lang, Innocenz fast 9°], Jahre lang so lässt sich auch die Pfründenspendung beider Päpste in jenen beiden Diözesen in Ver- gleichung stellen. Das Ergebnis dieser Vergleichung ist dann fol- gendes:

Klemens hat in der Diözese Köln 55 Expektanzen für Laien- pfründen, beneficia sine cura und beneficia cum cura verliehen; ausser- dem aber hat er noch einmal dem Erzbischof Walram Vollmacht zur Verleihung einer Anzahl Expektanzen für Laienpfründen gegeben). In der Diözese Trier hat er 19 Expektanzen für Laienpfründen, bene- ficia sine cura und beneficia cum cura gespendet. Die Summe der Ez- pektanzen dieser Art beträgt also für beide Diözesen weit über 74.

Innocenz hat in der Diözese Köln 29, in der Diözese Trier 10, also in beiden Diözesen 39 Expektanzen der vorgenannten Art ver- liehen.

Die Summe der Expektanzen- Verleihungen dieser Art beträgt also wührend der zwanzigjührigen Dauer der beiden Pontifikate für die Diözese Köln über 84 und für die Diözese Trier 29, somit für beide zusammen über 113.

Klemens hat in der Diözese Köln 116 und in der Diözese Trier 45 Expektanzen für Kanonikatspfründen, Dignitäten, Personate und Offizien an Kollegiatkirchen verliehen. Ausserdem aber hat er dem Kölner Erzbischofe Walram am 1. Oktober 1345 Vollmacht

1) III, 45—48, 50, 51, 181.

2) III, 5—7, 10, 11, 13, 21—26, 31, 71,75,78—81, 85,86, 98, 99, 101, 114 116, 118, 127, 180, 132—185, 145, 147, 150 (2x), 164, 172, 174.

8) Vgl. III, 71 mit IIL 787, 838, 856, 868, 880, 891, 895, 904, 914, 917, 923, 928, 950.

4) IV, 11, 18, 16, 19 (2x), 28, 25, 26, 29, 80, 38, 46, 69.

5) III, 500.

Vorbemerkungen. y

gegeben, in jeder mit Kanonikerpfründen ausgestatteten Kirche der Provinz je eine Kanonikatsexpektanz zu vergeben!); am 28. Mai 1350 hat er Walrams Nachfolger Wilhelm dieselbe Vollmacht nicht nur für die Kölner Diözese, sondern auch für die ganze Kölner Kirchen- provinz mit ihren fünf Suffragandiözesen verliehen‘). Dem Trierer Erzbischofe Baldewin hat er am 16. Juli 1343 Vollmacht zur Ver- leihung einer Kanonikatsexpektanz in sämtlichen Kollegiatkirchen der Diözese gegeben?), am 20. April 1844 hat er demselben nochmals die gleiche Vollmacht für ebendieselben Kirchen einschliesslich der Dom- kirche verliehen‘). Fünfeinhalb Jahre später gab er ihm aufs neue dieselbe Vollmacht und erweiterte diese für die ganze drei Suffragan- diözesen umfassende Trierer Kirchenpróvinz?). Und schon nach kaum 7 Monaten wiederholte er für Baldewin dieselbe Vollmacht für den Umfang der Trierer Diözese?).

Selbstverständlicherweise haben diese sechs Massenvollmachten zur Erteilung von Kanonikatsexpektanzen in bezug auf die kleineren Kol- legiatkirchen, die nur wenige Kanonikatspfründen hatten, wenige oder äusserst geringe Bedeutung gehabt, dagegen grosse in bezug auf Kol- legiatkirchen mit grösserer Zahl von Kanonikatspfründen, in denen wegen dieser grösseren Zahl öfters eine Pfründenvakanz eintrat”). Be- rechnen wir nun die Zahl solcher Kollegiatkirchen mit grösserer Kano- nikatspfründenzahl in jeder der beiden Diözesen auch nur auf 30, was sicher nicht zu hoch veranschlagt ist und wohl von manchem als viel zu niedrig beurteilt werden mag, so gibt jede von jenen zwei den Kölner Erz- bischöfen verliehenen Massenvollmachten diesen für ihre Diözese die Befugnis zur Erteilung von 30 wirksamen Kanonikatsezpektanzen und

1) III, 499.

2) III, 880.

8) III, 213.

4) III, 848. Ausserdem erhielt Baldewin vom Papste auch noch die Befugnis, in die (25) Mannsklöster und (24) Frauenklöster seiner Diözese je eine Person seiner Wahl einzuschieben. III, 341, 342.

5) III, 1157b.

6) III, 850. Vgl. III S. LIX.

7T) Ein Kanonikat konnte man im XIV. Jahrhundert schon in den Kinderjahren erwerben. Beispielsweise verlieh Klemens dem 10 jährigen Adolf von der Mark ein Kanonikat an der Lütticher Domkirche und ein halbes Jahr später auch noch ein zweites an der Kölner Domkirche. (Vgl. III, 77 u. 187 mit IV, 449). Unter solchen Umständen darf man die Dauer des Be- sitzes einer Kanonikatspfründe doch durchschnittlich auf 80 Jahre veran- schlagen. Wenn also an einer Kollegiatkirche nur 4—6 Kanonikatspfründen waren, so wurde eine solche durchschnittlich erst alle 5-6 Jahre erledigt. Waren dieser Pfründen aber etwa 25, so trat eine Erledigung durchschnitt- lich schon fast jedes Jahr einmal ein.

VI Vorbemerkungen.

ebenso jede von jenen vier dem Trierer Erzbischofe verliehenen Massen- vollmachten. Rechnen wir nun diese 60 Kanonikatsexpektanzen für die Kölner Diözese zu den obengenannten von Klemens innerhalb derselben Diözese gespendeten 116 Einzelewpektanzen und ebenso diese 120 Kanonikatsexpektanzen für die Trierer Diözese zu den oben- genannten von Klemens innerhalb derselben Diözese gespendeten 45 Einzelexpektanzen, so ergibt sich, dass Klemens für die Kölner Diözese 176, für die Trierer 165, also für beide zusammen 341 Kanonikatsexpektanzen gespendet hat.

Innocenz hat dann während seiner Regierung, soweit meine Kunde reicht, dem Trierer Erzbischofe nur einmal eine ähnliche Massenvollmacht verliehen (IV, 459). Von ihm lassen sich für die Kölner Diözese 55 und für die Trierer 14, also für beide zusammen 69 Kanonikatsexpektanzen nachweisen.

Für die zwanzigjährige Dauer der beiden Pontifikate berechnet sich demnach die Zahl dieser Kanonikatsexpektanzen in der Kölner Diözese auf 231, für die Trierer auf 179 und, für beide zusammen auf 410.

Klemens hat in der Kölner Diözese 30, in der Trierer 14, also in beiden Diözesen 44 erledigte Pfarrpfründen verliehen. Von jenen 30 sind 24, von diesen 14 sind 10 eigentliche Pfarreien gewesen. Von jenen 24 Pfarreien der Kölner Diözese sind 14, von diesen 10 Pfarreien der Trierer Diözese sind 4 kanonisch erledigt und der päpstlichen Verleihung vorbehalten worden, weil ihre Inhaber sich gröblich gegen eine Vorschrift des dritten Laterankonzils oder der Konstitution Execrabilis vergangen und dadurch ipso facto die Pfarrei kirchenrechtlich verloren hatten*). Augenscheinlich sind die vom Papst dann mit diesen Pfarreien versorgten neuen Inhaber die Denunzianten oder Günstlinge der Denunzianten der Vorinhaber ge- wesen. Innocenz hat dann in der Kölner Diözese 11, in der Trierer 17, also in beiden Diözesen 28 erledigte Pfarrpfründen verliehen. Von jenen 11 sind 9, von diesen 17 sind 13 eigentliche Pfarreien gewesen. Von jenen 9 sind 3, von diesen 13 sind 3 aus dem so eben erwähnten Grunde der päpstlichen Verleihung vorbehalten worden. Während der zwanzigjährigen Regierung beider Päpste sind demnach von diesen beiden in der Kölner Diözese 41 Pfarrpfründen, worunter 33 eigentliche Pfarreien, in der Trierer 31 Pfarrpfründen, worunter 23 eigentliche Pfarreien, in beiden Diözesen zusammen also 72 Pfarr- pfründen, worunter 56 eigentliche Pfarreien, verliehen. Die Zahl der infolge von Denunziationen verliehenen betrug in jener Diözese 17, in dieser 7, somit in beiden zusammen 24.

1) Vgl. III, S. LX—LXI.

Vorbemerkungen. VII

Klemens hat in der Kölner Diözese 40, in der Trierer 9 und somit in beiden zusammen 49 erledigte Stiftskirchenpfründen ver- liehen; Innocenz in jener 26, in dieser 24 und somit in beiden zu- sammen 50 erledigte Kanonskatspfründen. Während der zwanzig- jährigen Regierung beider Päpste sind also von diesen beiden in der Kölner Diözese 66, in der Trierer 33 und ın beiden zusammen 99 erledigte Kanonikatspfründen vergeben worden.

Klemens hat in der Kölner Diözese 26, in der Trierer 4 und somit in beiden zusammen 30 erledigte höhere Pfründen (Dignitäten, Personate, Offizien an den Dom- und Kollegiatkirchen) verliehen; Innocenz in jener 10, in dieser 10 und somit in beiden zusammen 20 erledigte höhere Pfründen. Während der zwanzigjährigen Re- gierungszeit beider Päpste sind also von diesen in der Kölner Diözese 36, in der Trierer 14 und somit in beiden zusammen 50 höhere Pfründen vergeben worden.

Einschub einzelner Personen in monasteria canonicorum et monachorum sowie in monasteria canonicarum et monacharum ist sowohl von dem einen als auch von dem anderen Papste nur in sehr wenigen Fällen geübt worden. Klemens hat aber für Einschübe je einer Person in sämtliche der Kölner Diözese angehörende monasteria canonicorum et monachorum dem Kölner Erzbischofe Walram am 1. Oktober 1345!) und dann nach dessen Tode dem Nachfolger Wilhelm zweimal am 28. Mai 1350 und am 23. Juli 1351 dieselbe Voll- macht bewilligt *). Er hat dem Trierer Erzbischofe Baldewin eine gleiche Massenvollmacht für sämtliche in der Trierer Diözese gelegenen mo- nasteria canonicorum et monachorum dreimal am 20. April 1344, zu Anfang November 1349 und am 31. Mai 1850 ausgestellt?). Für sämtliche monasteria canonicarum et monacharum ihrer Diözesen sind den genannten Erzbischöfen gleichzeitig dreimal Massenvollmachten bewilligt worden*). Zwei gleiche Massenvollmachten sind von Innocenz dem neuernannten Trierer Erzbischofe Boemund verliehen worden?).

Die während beider Pontifikate in den beiden Diözesen erledigten Abtpfründen sind nicht durch Wahl, sondern bei dauernder systema- fischer Suspension des Wahlrechts durch püpstliche Provision ver- liehen worden. Ein gleiches gilt von den erzbischöflichen Stühlen von Köln und Trier.

1) III, 495, 497.

2) III, 881, 952.

8) III, 841, 1057c, 861.

4) III, 495, 497, 832, 958, 842, 1057c, 851. 5) IV, 850, 851.

VIII Vorbemerkungen.

Von den obenbesprochenen Expektanzen für Laienpfründen, beneficia sine cura und beneficia cum cura vel sine cura, deren Zahl während der beiden Pontifikate über 112 betragen hat, sind 84 Ez- pektanzen für beneficia cum cura vel sine cura gewesen.

Dagegen beträgt die Zahl der während derselben Zeit von den beiden Päpsten verliehenen Kanonikatsexpektanzen in den beiden Diözesen, wie oben in sehr niedriger Abschätzung nachgewiesen ist, 410. Es sind also rund fünfmal mehr Kanonikatsexpektanzen als Expektanzen für einfache beneficia cum cura vel sine cura bewilligt worden. Nehmen wir nunmehr einmal an, dass in beiden Diözesen die Zahl der Stiftskirchen „circa 80" und die der Pfarreien „circa 1600" gewesen sei!) und dass die Zahl der Kanonikate in jenen durchschnittlich etwa 15 gewesen sei, was doch wohl sicher nicht zu gering veranschlagt ist, so haben wir in beiden Diözesen 1200 Kanonikatspfründen und 1600 Pfarreipfründen. Obschon dann also die Zahl der Kanonikatspfründen um ein Viertel geringer wäre als die Zahl der Pfarreipfründen, so ist dann doch die Zahl der an der Kurie erbettelten Kanonikatspfründen-Expektanzen fünfmal so gross gewesen als die Zahl der ebendort erbettelten Pfarreipfründen- Expektanzen. Der Grund dieses fünfach grösseren Werbens um Kanonikatspfründen ist leicht zu finden. Die Pfarreien erforderten kirchenrechtlich Residenz ihrer Inhaber. Und ferner war der Besitz einer Pfarrei samt einer zweiten oder samt einem anderen beneficium curatum ohne päpstliche Dispens kirchenrechtlich strenge untersagt und mit schweren kirchlichen Strafen bedroht. Dagegen waren die Kanonikatepfründen schon vor Anfang des XIV. Jahrhunderts zu Sinecuren geworden, die nicht zur Residenz verpflichten und deren man mehrere erwerben und besitzen durfte?).. Die an der Kurie

1) Dr. H. Schäfer in der Römischeu Quartalschrift, Jahrg. 1906, S. 137.

2) Noch im XIII. Jahrhunderte war man bemüht, die Residenzpflicht der Kanoniker aufrecht zu erhalten, beziehungsweise wieder herzustellen. Im Jahre 1229 erliess der päpstliche Kardinallegat, welcher Lothringen bereiste und in Metz sich durch den Augenschein überzeugt hatte, dass in der dortigen Domkirche, welche 57 Kanonikate und 60 Pfründen hatte, der Matutin ausser dem Dechanten oft kaum 6 oder 7 Kanoniker beiwohnten, kraft päpstlicher Autorität die Vorschrift, dass jeder Kanonikatspfründenbesitzer, der die Hälfte des Jahres hindurch keine Residenz übe und am Chorgottesdienst nicht teilnehme, den ganzen Jahrertrag der Pfründe verlieren solle, und dass dieser Jahresertrag dann unter die residierenden und am Chorgottesdienste teilnehmenden Kanoniker verteilt werden solle. Gregor IX. bestätigte am 14. November 1282 diese Vorschrift. Metz, Bez. Archiv. G. 498. nr. 4u.6. Ein ähnliches Statut des Trierer Domkapitels wurde von Innocens IV. am 10. Mai 1249 bestätigt. Mittelrheinisches Urk.-Buch III. nr. 1008.

Vorbemerkungen. IX

weilenden oder zur Kurie eilenden Pfründenbettler aber waren wie die Bettler aller Orte und aller Zeiten gewesen sind. Nur äusserst wenige von diesen suchen Arbeit und Geld; bei weitem die meisten, ja fast alle verlangen Geld ohne Arbeit. Und eben solches ver- langten auch die meisten Pfründenbettler und erhielten es in Aus- sicht durch die Kanonikatspfründen- Expektanzen.

Aus eben diesem Grunde wäre es denn auch sehr verfehlt, wenn man, wie es schon geschehen ist, jene Zahl der 410 in 20 Jahren erteilten Kanonikatspfründen- Expektanzen in eine einjährige Durch- schnittszahl umwandelte und dann folgenden Schluss daraus zöge:

410 Kanonikatspfründen in 20 Jahren ergeben durchschnittlich für jedes Jahr 20. Und da der Kanonikatskirchen circa 80 waren, so ergibt sich für jede Kanonikatskirche durchschnittlich nur alle vier Jahre je eine Expektanz.

Ein solcher Schluss wäre grundfalsch; denn die Pfründenbettler an der Kurie zogen den Expektanzen für ungünstig gelegene und ärmere Stiftskirchen die Expektanzen für günstig gelegene und reichere Stiftskirchen vor. Diese wurden deshalb viel eifriger und öfter begehrt und erbeten als jene. Das mag hier an fünf Beispielen nachgewiesen werden.

Zu Bonn am Ufer des Rheines lag in herrlicher Umgebung die altberühmte und reiche St. Cassius-Stiftskirche. Ihre Ka- noniker sind im liber valoris mit einer Zehntabgabe von 60 Mark Silber eingetragen!). Während der zwanzigjährigen Dauer der beiden Pontifikate sind für diese Stiftskirche 17 Expektanzen für Kanonikats- pfründen erteilt worden?). Unter den Personen, die sie erwirkt haben, befinden sich König Johann von Bóhmen?), Kardinäle*), der Prokurator des Bruders Klemens VI.5), der Erzbischof von Köln‘), der Bischof von Münster"), ein Lütticher Archidiakon und Kuriale?). Unter den Empfängern sind Abkömmlinge des höheren und niederen Adels?).

Am Ufer des Rheines lag ebenso die berühmte und reiche St. Viktors- Stiftskirche zu Xanten. Ihre Kanoniker sind im

1) Binterim und Mooren, Die alte und neue Erzdiözese Köln I, 75.

2) III, 5, 11, 59, 78, 122, 543, 654, 860 k, 893, 961; IV, 275, 460, 529, 643, 667, 678, 799.

8) IIl, 78, 543.

4) II, 5; IV, 799.

5) III, 654.

6) I1I, 860 k.

7) IV, 460 f.

8) IV, 275, 678.

9) 1V, 460; III, 543, 860 k; IV, 275, 667.

X Vorbemerkungen.

liber valoris mit einer Zehntabgabe von 48 Mark Silber eingetragen). Während der beiden Pontifikate sind für diese Stiftskirche 12 Ex- pektanzen für Kanonikatspfründen erteilt worden?).

In stiller Einsamkeit lag zwischen Köln und Düren die Stifts- kirche von Kerpen. Die Kanoniker derselben sind im liber valoris mit einer Zehntabgabe von 12 Mark Silber eingetragen?). Während der 20 Jahre jener beiden Pontifikate sind für diese Stiftskirche zwei Expektanzen für Kanonikatspfründen vergeben worden*).

Dicht an der nordwestlichen Grenze der Kölner Diözese in ländlicher Abgeschiedenheit lag die Stiftskirche von Zyfflich. Ihre Kanoniker sind im liber valoris mit nur 4 Mark Silber ein- getragen *). Während der beiden Pontifikate Klemens VI. und Innocenz VI. sind nur zwei Expektanzen für dortiye Kanonikate be- willigt worden*).

Nahe der Ostgrenze der Kölner Diözese im oberen Ruhrtale, von grossen Wäldern umgeben, lag die uralte Stiftskirche von Meschede, über 100 Kilometer weit vom Rheintale und von der Hauptstadt der Diözese entfernt. Das Stift hatte 15 Kanonikats- pfründen*). Man darf also annehmen, dass im Laufe von 20 Jahren doch etwa zehnmal eine Pfründe erledigt worden ist. Indes sind jene 15 Pfründen im liber valoris mit einer Zehntabgabe von nur 6 Mark Silber eingetragen. So wird es denn leicht begreiflich, dass in den 20 Jahren jener beiden Pontifikate für dieses Stift auch nicht einmal eine einzige Kanonikatspfründen-Expektanz an der Kurie erbeten worden ist.

Ebenso wie mit den Stiftskirchen-Expektanzen verhält es sich auch mit den päpstlichen Provisionen für erledigte Stiftskirchen- pfründen. Von den 64 Provisionen für solche Stiftskirchenpfründen in der Kölner Diözese gehören 15 der Bonner Stiftskirche*), 7 dem Kölner Margradenstifte?), 6 der Kölner Domkirche!?), 5 dem Kölner Andreasstifte!!), 6 der Xantener Stiftskirche), 3 dem Kölner Aposteln-

1) Binterim u. Mooren I, 77. 2) III, 147, 172, 828, 580b, 728, 751; IV, 857, 286, 889, 520, 717, 764. 8) Binterim u. Mooren I, 76. 4) III, 488; IV, 234. 5) Binterim u. Mooren I, 77. 6) III, 265, 827. 7) III, 1060. 8) III, 64, 65, 119, 121, 169, 173, 280, 808, 474,691,899, 928 ; IV, 443, 761,824. 9) III, 383, 740, 866, 1047 ; IV, 3, 456, 570. 10) III, 482, 804, 814; IV, 322, 564, 719. 11) III, 84, 739, 795, 955, 967. 12) III, 108, 675; IV, 854, 858, 764, 818.

Vorbemerkungen. XI

Stifte*), 3 dem Kölner Severinstifte*), 3 dem Kölner Georgstifte?), 3 der Kaiserswerther Stiftskirche*), 3 der Zyfflicher Stiftskirche), 2 der Stiftskirche in Rees‘), 2 dem Kölner Gereonsstifte"), 2 der Essener Stiftskirche®), und je 1 dem Kölner Kunibertstifte?), der Kerpener Stiftskirche 19), der Münstereifeler Stiftskirche!!), der Soester Stiftskirche!?) und der Dietkirchener Stiftskirche‘) an.

Dasselbe Verhältnis zeigt sich endlich auch wieder in den während jener 20 Jahre von seiten der beiden Püpste verliehenen höheren Stiftspfründen der Kölner Diözese. Von diesen 36 gehören 6 der Bonner Stiftskirche‘), 5 dem Kölner Andreasstift!, je 4 der Domkirche!‘) und der Xantener Stiftskirche"), 3 der Zyffücher Stiftskirche!?), je 2 der Kölner Severinskirche'?), der Stiftskirche von Rees?) und der von Soest?!) und je 1 dem Kölner Apostelnstifte*?), dem Kölner Kunibertstifte??), dem Kölner Margraden- stifte**) und der Kaiserswerther Stiftskirche”) an. Die übrigen sind von der Providenz der beiden Päpste verschont geblieben.

Auf die Frage, wie es denn gekommen sei, dass diese (64+36=) 100 Stiftskirchenpfründen von der Kurie statt von den ordentlichen Kollatoren derselben vergeben worden seien, erhalten wir Aufschluss, wenn wir nach den Vorbesitzern dieser Pfründen forschen.

1) III, 162, 264; IV, 469d. 2) III, 76; IV, 40, 82.

8) III, 886 ; IV, 819, 500.

4) IV, 55, 763, 818.

5) III, 88, 265, 327.

6) III, 888; IV, 437.

7) III, 892, 717.

8) III, 287; IV, 773.

9) III, 530. 10) IV, 116 11) IV, 504b.

12) 1V, 820. 13) III, 148. 14) III, 66, 753, 758, 921: IV, 485a, 862. 15) III, 28/29, 854, 508 ; IV, 14, 176. 16) III, 433, 712, 1014; IV, 318. 17) II, 847 ; IV, 400, 405, 709. 18) III, 520, 574, 802. 19) III, 757, 982.

20) III, 128, 486. 21) III, 941; IV, 640.

22) III, 129. 23) III, 170. 24) III, 719. 25) IV, 448.

XII Vorbemerkungen.

Inhaber der Bonner Dechantei, der Propstei von Rees, der Thesaurarie des Kölner Apostelnstiftes, der Thesaurarie der Diet- kirchener Stiftskirche, der 4 Kanonikatspfründen von Bonn, Xanten und Dietkirchen und von St. Aposteln in Köln, des Zehnten vom Dorfe Dottendorf bei Bonn, der Bonner Stiftshöfe zu Dattenfeld und Leimersdorf sowie des Bonner Kellereiamtes war „Johann von Bonn" gewesen!) Dass er eine solche Fülle von Pfründen auf seine Person gehäuft hatte, kann nicht auffallen; denn Johann entstammte der Klever Grafenfamilie und war Blutsverwandter der Virneburger Grafen- familie. Dass er uneheliches Kind und im Ehebruch erzeugt war, ist kein Hindernis weder für seine Pfründenhäufung?) noch auch für seine Ernennung zum päpstlichen Ehrenkaplan gewesen?). Er war Priester‘) und lebte und starb in seiner rheinischen Heimat’). Weiteres Vor- teilhaftes oder Nachteiliges ist mir über seinen Charakter und seine Tätigkeit nicht bekannt geworden. Da er püpstlicher Ehrenkaplan gewesen war, waren die durch seinen Tod erledigten Pfründen gemäss der Konstitution Benedikts XII. der päpstlichen Verleihung vorbehalten. Wie hat man nun aber an der Kurie, die fern vom Niederrhein war, seinen Tod und die Erledigung seiner Pfründen und die Tatsache, dass sie der päpstlichen Verleihung vorbehalten waren, erfahren? Dort wohnte der Kardinal-Bischof Johann von Porto, der unter anderen Pfründen auch die Bonner Propstei genoss‘). Er hatte in Bonn seinen Offizial Johann (von Aix oder von Aachen)"), der ihn als den Inhaber der Propstei und des Archidiakonats vertrat, und seinen Bevollmächtigten Roger von Thogesio, einen Franzosen, der die Verwaltung der Propsteigüter führte und deren Einkünfte an den Kardinal befürderte?). So wurde es diesem leicht, schon bald zu erfahren, dass Johanns Pfründen erledigt und der päpstlichen Verleihung kirchenrechtlich vorbehalten seien. Für die Bonner Dechantei, die bisher von einem einheimischen Priester adeliger Her- kunft verwaltet worden war, einen fern vom Rheine weilenden Ku- rialen beim Papste in Vorschlag zu bringen, scheute er sich doch aus guten Gründen, zumal da das Kapitel inzwischen schon den Wilhelm Schilling. einen Bonner Kanonikus und Höfling des Erzbischofs Walram,

1) III, 64, 65, 66, 103, 119, 121, 128, 129, 148|9, 169, 303. 2) I, 265; II, 1462 1464, 1502, 1514.

8) II, 1848.

4) II, 1444.

b) III, 64.

6) II, 2224.

7) III, 64.

8) III, 808.

Vorbemerkungen. XIII

zum Dechanten postuliert hatte*). Allem Anscheine nach erhielt Wilhelm auf Verwendung seines erzbischöflichen Gónners die Bonner Dechantei und bald darauf auch noch die Thesaurarie der Kölner Apostelnkirche zu den 3 Kanonikatspfründen, welche er in der Diözese bereits besass?). Walram ist es auch gewesen, der an der Kurie erwirkt hat, dass die Propstei von Rees dem Heinrich von Genepe, dem Oheim seines vertrauten Rates und späteren Nachfolgers Wilhelm von Genepe, verliehen wurde°). Den zur Bonner Stiftskirche gehörenden Hof von Leimersdorf vergab der Papst auf Empfehlung des Kardinalbischofs Johann dem hierzu wahrscheinlich seine beiden obengenannten Beamten in Bonn geraten hatten, an den Kölner Offizial Gotfried von S. Ku- nibert, der in den Rheinlanden schon 4 Stiftspfründen und dazu noch eine Pfarrei besass*) Sieben Pfründen Johanns aber und wahrscheinlich auch noch die achte, die Kanonikatspfründe der Kölner Apostelkirche®), wurden eine Beute der Kurialen: die The- saurarie der Dietkirchener Stiftskirche mit einem taxierten Jahres- einkommen von 120 Kammergoldgulden empfing Dietrich von Brakel, ein Bedienter des Kardinalbischofs Johann in Avignon®); die Bonner Kanonikats-Priesterpfründe erhielt der schon mit zwei Lütticher Kanonikatspfründen ausgestattete Kleriker der päpstlichen Kapelle Nikolaus Martini, obgleich er keine höhere Weihe und auch noch fünf Monate später das gesetzliche Alter zum Empfang der Priester- weihe nicht erreicht hatte’); die Xantener Kanonikatspfründe erhielt Jordan von Isendike aus Wesel, ein Bedienter des Kardinalbischofs Hannibal Gaetani?); die Dietkirchener Kanonikatspfründe der oben- genannte Dietrich von Brakel, Bedienter des Kardinalbischofs Johann’); den zur Bonner Stiftskirche gehörenden Zehnten von Dottendorf‘?) der obengenannte Bonner Offizial des Kardinalbischofs Johann); den Bonner Stiftshof in Dattenfeld und das Bonner .

1) III, 66; vgl. II, 1530.

2) III, 129.

8) III, 128; cf. III, 280, 126; II, 2299; Niederrhein. Annalen. 1857. II, Cronica presulum et archiepiscoporum Colon. eccl. S. 225: (Wilhelmus) fuit namque sui predecessoris Walramis toto tempore sui regiminis familiaris et consiliarius . ..

4) III, 119.

5) III, 162.

6) III, 148|9 120 Kammergoldgulden entsprechen in ihrer damaligen Kaufkraft einer heutigen Summe von 3600 Mark.

7) III, 121, 155, 173.

8) III, 103; cf. II, 2221.

9) I1, 148/9.

10) Dottendorf hat eine Feldmark von 384 Hektar. 11) III, 64, 308.

XIV Vorbemerkungen.

Stiftskellereiamt Bruno von Füssenich, Bedienter des Kardinal- bischofs Johann. So waren nunmehr von den zehn in der Kölner Diözese gelegenen Pfründen Johanns von Bonn, die dieser, im Inlande wohnend, genossen hatte, sieben an Kurialen verliehen. Vor diesen sieben war aber nur ein einziger päpstlicher Bediensteter; die anderen sechs standen im Dienst von Kardinälen und fünf von ihnen wiederum im Dienst vom Kardinalbischof Johann, der Inhaber der Bonner Propstei war und deren Einkünfte sich nach Avignon zur Kurie liefern liess. Dass eine so hochgradige Ausnutzung der Ein- künfte einer der reichsten und günstigst gelegenen Stiftskirchen der Kölner Diözese für ausländische Zwecke Missstimmung und Wider- stand erregen konnte, ist selbstverständlich: dass sie solches erregt hat, sehen wir aus der Tatsache, dass der obengenannte Offizial des Kardinalbischofs und Propsteiinhabers gar nicht in den Besitz des Zehnten von Dottendorf gelangt ist. Diesen erhielt nämlich ein ein- heimisches Mitglied des Stiftskapitels, Heinrich von Bentheim, der entweder dürch das Stiftskapitel als der nach den Stiftsstatuten Nächts- berechtigte die Pfründe empfangen oder sich selbst kurzweg in deren Besitz gesetzt hat. Als dann der Offizial schon wenige Monate nach der vom Papste ihm gewordenen Pfründeverleihung gestorben war, vergab der Papst jene Zehntpfründe an den Generalbevoll- müchtigten des Kardinalbischofs und Propsteiinhabers Roger de Thogesio, einen Franzosen!). Ob es diesem gelungen, sie dem Heinrich von Bentheim zu entreissen, steht dahin.

Am Sitze der Kurie war gestorben Dietrich von Essen, ein Priestersohn?) und Inhaber einer Kanonikatspfründe und der Scho- lastrie des Kölner Andreasstiftes, einer Kanonikatspfründe des Zyffiicher Stiftes und einer Kanonikatspfründe des Kölner Stiftes - €. Mariae in Capitolio samt der hierzu gehörenden Pfarrei in Hö- ningen. Eben weil er am Sitze der Kurie gestorben war, war die Verleihung seiner Benefizien gemäss der Konstitution: Ad regimen dem Papste vorbehalten. Auf Bitten der verwitweten Gräfin Elisabeth von Jülich, der Mutter des Kölner Erzbischöfs, verlieh der Papst die Scholastrie des Andreasstiftes dem Hermann vom Höchsten, einem Arzte, der bereits eine Kanonikatspfründe dieses Stiftes besass?). Fast 2 Jahre später aber hatte ein Kuriale, Heinrich Sudermann, dessen Eifer und Erfolg im Pfründensammeln wir weiter unten wür- digen werden, erkundet, dass die Scholastrie nicht erst durch Dietrichs

1) III, 803; vgl. III, 1180.

2) Vgl. II, 1812 u. III, 354.

3) III, 28/29.

Vorbemerkungen. XV

Tod erledigt worden sei, sondern dass dieser sie in kirchenrechts- widriger Weise erworben habe, weshalb sie schon längst vor seinem Tode der päpstlichen Verleihung vorbehalten gewesen sei. Daraufhin verlieh dann Klemens VI. dieselbe dem Heinrich Suderman!). Doch scheint nicht er in den Besitz gelangt zu sein, sondern der oben- genannte Günstling der Jülicher Gräfin, da dieser nach Jahren die Annate für die Pfründe an den päpstlichen Kollektor bezahlt hat?).

Die durch Dietrich Tod erledigte Kanonikatspfründe des Andreasstiftes verlieh Klemens VI. dem Raimund Ameli, der, nach seinem Namen zu schliessen, Nichtdeutscher und höchst wahrscheinlich Kuriale gewesen ist?). Die Zyfflicher Kanonikatspfründe Dietrichs vergab der Papst an Gerhard von Mere*); ob derselbe Kuriale ge- wesen sei oder nicht, lässt sich nicht nachweisen. Endlich die Ka- nonikatspfründe von St. Maria im Kapitol samt der Pfarrei von Höningen?) erhielt auf Bitten des Erzbischofs Walram dessen Hof- geistlicher, der Priester Johann Hanepman°).

Reinald von Westerburg, Abkömmling einer bekannten rheinischen Adelsfamilie, hatte eine Kanonikatspfründe am Kölner Dom und eine zweite an der Bonner Stiftskirche besessen. Da er päpstlicher Ehrenkaplan gewesen war, so waren bei seinem Tode beide Pfründen der päpstlichen Verleihung vorbehalten. Die erste erwirkte der Kölner Erzbischof für seinen Neffen, den Virneburger Grafensohn Gerard’), die zweite der Lütticher Bischof Adolf, ein Bruder des Grafen von der Mark, für seinen Kaplan und Bevoll- mächtigten Nikolaus von Neuss?®).

Heinrich von Jülich, ein wnehelicher Sohn des Grafen Gerhard (VI.) von Jülich?) und Ehrenkaplan des Papstes!?), war im Sommer des Jahres 1343 am Sitze der Kurie gestorben!!). Die Benefizien, die durch seinen Tod erledigt wurden, waren also aus zwei Gründen der päpstlichen Verleihung vorbehalten. Eines von diesen, die Propstei der Kölner Kunibertskirche, hatte Klemens VI.

1) III, 854; vgl. II, 2058. 2) IV, 631, S. 247. d) III, 84; vgl. III, 739 uw. 14. 4) III, 88. 5) Die ordentliche Collatric war die Abtissin von St. Maria im Ka- pitol. Vgl. Binterim und Mooren, Die alte u. neue Erzdiüz. Köln, I, S. 347. 6) III, 131. 7) III, 482. 8) LII, 474. 9) I1, 1619, 1620, 2059. 10) III, 170. 11) Vgl. III, 170 u. 199.

XVI Vorbemerkungen.

dem Konstantin de Cornu, einem Kölner Patriziersohne, verliehen. Als dann dieser vom Papste anstatt jener Propstei die der Kölner Margradenkirche empfing, verlieh der Papst jene einem französischen Kurialen, dem Magister Wilhelm Vaquiers?). Die zweite in der Kölner Diözese gelegene Pfründe Heinrichs, eine Bonner Kanonikats- pfründe, verlieh derselbe einem Günstlinge Karls IV., dem Priester Winand Richarz von Deutz?). In den Besitz einer dritten, der Thesaurarie vom Kölner St. Georgsstifte, war Robert von Deutz, Prokurator der Kinder des Grafen Wilhelm von Beaufort, des Bruders Klemens VI.?), gelangt. Fünfzehn Jahre nach dem Tode Heinrichs von Jülich und fast fünf Jahre nach dem Tode Klemens VI., machte der Kuriale Heinrich Suderman, der ein ebenso eifriger und erfolg- reicher Pfründensammler war wie Robert von Deutz und mit diesem jahrelang wegen des Lütticher Archidiakonats von Famenna an der Kurie prozessierte*‘), dem Papste die Meldung, dass Robert im kirchen- rechtswidrigen Besitze der St. Georgs- T hesaurarie sei, und erbat die- selbe für seinen Neffen Johann Suderman?). Dass es ihm aber dann gelungen sei, seinem Gegner diese Pfründe zu entreissen, scheint mir sehr fraglich; denn Robert war Sekretär und Vertrauensmann des Kölner Erzbischofs Wilhelm®).

Johannvon Histfeld (Husevelt), ein unehelicher Stief bruder des Grafen Dietrich (VIII. von Kleve und päpstlicher Kaplan hatte eine Kanonikatspfründe und dann durch päpstliches Indult die Dechantei der Xantener Stiftskirche”), später auch noch eine Kanonikatspfründe an der Stiftskirche von Rees erlangt. Als im Jahre 1347 sein Stief- bruder Graf Dietrich gestorben war, trat Johann, der während des 25jährigen Genusses der Einkünfte der Xantener Dechantei, die doch eine dignitas curata war, keine Veranlassung gefunden hatte, die hóheren Weihen zu empfangen, aus dem geistlichen Stande aus, über- nahm die Regierung der Grafschaft Kleve und heiratete Mechtildis, die Tochter des Herzogs Rainald (II.) von Geldern. Der Papst Klemens VI., der am 12. März 1346 die Verleihung sämtlicher durch einen solchen Austritt aus dem geistlichen Stande erledigten Pfründen sich vorbehalten hatte®), vergab die Xantener Dechantei an Gerard

1) III, 663. Vgl. 798. 2) III, 691.

3) III, 654.

4) III, 445, 654 ; IV, 865, 700. 5) IV, 500.

6) IV, 214.

7) II, 374 ; III, 675.

8) III, 888.

Vorbemerkungen. XVII

von Vlodorp, den Angehörigen einer Adelsfamilie im Hochstift Lüttich‘), die Xantener Kanonikatspfründe an einen Kölner Priester und Pfarrer?) und die Kanonikaispfründe von Rees an einen Kleriker aus der Umgegend von Kees?).

Eine ähnliche päpstliche Verleihung geschah unter Innocenz VI. Gilles de Seycourt, ein französischer Adeliger, der nur die niederen Weihen, ja vielleicht auch nur die Tonsur empfangen hatte, war in den Laienstand zurückgetreten und, wie es scheint, in den französischen Heerdienst eingetreten. Infolgedessen war eine Kölner Domherrn- pfründe, die er sich zu verschaffen gewusst hatte, erledigt und nach der eben erwähnten Konstitution Klemens VI. der päpstlichen Ver- leihung vorbehalten. Auf Bitten des französischen Königs vergab Innocenz dieselbe an einen Rat des Bittstellers, der schon drei nord- französische Kanonikatspfründen samt einem Archidiakonate besass*).

Johann von Virneburg, ein Sohn des Grafen Robert, scheint schon in jungen Jahren die Propstei von Kerpen erlangt zu haben?). Als Mitglied einer Gesandtschaft des Herzogs Albrecht von Oesterreich und Steiermark an der Kurie weilend, war er von Johann XXI. zum päpstlichen Ehrenkaplan ernannt worden‘). Der Neuernannte machte dann drei Monate später dem Papste das Gestáündnis, dass er in kirchenrechtswidriger Weise unvereinbare Pfründen, darunter eine Pfarrei, auf seine Person gehäuft und auch nach Erlangung dieser Pfarrei nicht binnen Jahresfrist die höheren Weihen empfangen habe, dass er eben hierdurch kirchenrechtlich sich den Verlust aller Pfründen und die Strafe der Inhabilität und Infamie zugezogen habe. Der Bitte seines neuen Ehrenkaplans gemäss hob der Papst diese Strafe auf, setzte ihn wieder in den kirchenrechtlichen Besitz jener Pfründen und gestattete ihm auch, die unvereinbaren unter diesen bis auf Widerruf forizubesitzen"). Zu diesen gehörte auch die Xantener Propstei. Von einem Widerruf dieser Gestattung durch Johann XXII. oder einen seiner Nachfolger ist nichts bekannt. Tatsächlich erscheint Johann auch 25 Jahre später noch im Besitz dieser Propstei und zwar im besten Einverständnisse einerseits mit dem Xantener Stifts- kapitel und anderseits mit dem Kölner Erzbischofe?). Auch noch

1) III, 847. 2) III, 675; vgl. II, 1798. 3) III, 888. 4) IV, 564. 5) Vgl. I, 1049, 1058, 1061; II, 1126. 6) I, 1068; vyl. 1049. 7) II, 1122—26. 8) III, 1000. Vatikan. Regesten 1V. b

XVIII Vorbemerkungen.

gegen Anfang des Jahres 1356 erscheint er im unbestrittenen Besitz der Xantener Propstei und des damit verbundenen Archidiakonats!). Nach Johanns Tode aber, der im Laufe desselben Jahres oder gegen Anfang des nüchstfolgenden eingetreten sein muss, bat ein anderer Angehöriger des hohen Adels, Reinard von Hanau, der von den mehr als 40 Jahre früher geschehenen kirchlichen Vergehen Johanns, nicht aber von der diesem vom Papste damals bewilligten Verzeihung und Begnadigung Kunde hatte, um die der päpstlichen Verleihung vor- behaltene Propstei. Der Papst willfahrte seiner Bitte und gab ihm die Propstei zu den vier anderen Pfründen, die derselbe bereits in den vier Diözesen von Mainz, Bamberg, Prag und Olmütz besass. Auch Reinard war päpstlicher Ehrenkaplan?).

Wie wenig vorsichtig die Kurie mit ihren Vergebungen ver- fahren ist, zeigen drei Fülle aus den letzten Regierungsjahren Klemens VI.

Am 22. Januar 1351 gab dieser die seiner Verleihung vor- behaltene sehr einträgliche Pfarrei von Andernach?) dem Gerard von Montenaken, der schon zwei Kanonikatspfründen in Maastricht und Bonn besass*). Vierzehn Monate später verlieh er auf Bitten des Trierer Erzbischofs Baldewin einem Kaplane desselben ebendieselbe Pfarrei auf Grund desselben Vorbehalts®).

Um Mitte des Jahres 1351 erfuhr der Kölner Erzbischof Wilhelm, dass Johann von Syburg, Inhaber einer Kanonikatspfründe des Kölner Andreasstiftes, Mönch im Kloster Altenberg geworden sei und demnächst dort Profess ablegen werde. Er bat den Papst, die dann hierdurch in Erledigung kommende Pfründe dem Gerard von Holzweiler zu reservieren, was dann am 23. Juli auch geschah®). Drei Wochen später reservierte der Papst dieselbe Pfründe dem Sekretär des Markgrafen von Jülich, als dessen Gesandter jener sich damals am Sitze der Kurie befand!). Der Sekretär scheint dann die Pfründe erlangt zu haben; denn Gerard erscheint vier Jahre später nicht als deren Besilzer?).

Am 23. Februar 1851 hat der Papst. die durch Todesfall

1) IV, 807.

2) IV, 899, 400.

3) Ihre Jahreseinkünfte waren auf 30 Mark Silber (—150 Goldgulden) eingeschätzt.

4) III, 917.

5) III, 1008.

6) III, 955.

7) III, 967, 971.

8) IV, 286.

Vorbemerkungen. XIX

erledigte und seinen Verleihung vorbehaltene Propstei von Münster- maifeld dem Kardinal Pastor verliehen‘). Zwei Tage später erklärte er die vom Stiftskapitel geschehene und vom Erzbischof Baldewin bestätigte Wahl Heinrichs von Spanheim zum Propste für gültig?), ohne jene Verleihung für ungültig zu erklären oder rückgängig zu machen. Denn wie wir weiter unten sehen werden, bemühte der Kardinal sich jahrelang, freilich ohne Erfolg, in den Besitz der Pfründe zu gelangen.

Die masslose Ausartung des Pfründenbettelns an der Kurie unter beiden Pontifikaten wird uns recht anschaulich werden, wenn wir die betreffende Tätigkeit einiger besonders eifriger und erfolg- reicher Pfründenjäger während der beiden Pontifikate näher ins Auge fassen.

Johann, König von Böhmen und Grafvon Luxemburg, der Neffe des Trierer Erzbischofs Baldewin, hat zwar selbst- verständlich nicht für sich selbst vom Papste Pfründen erbeten, um so eifriger aber für seine Günstlinge. Nachdem er am 26. Juni 1342 seinen Frieden mit Klemens IV. gemacht hatte?) und für diesen ein hochgeschätzter Bundesgenosse zum Sturze des Kaisers Ludwig des Bayern geworden war, hat er im Laufe der nächsten vier Jahre für seine Günstlinge in bezug auf Pfründen der Kölner und Trierer Diözese vom Papste erbeten: 1 Expektanz für eine Kanonikats- pfründe samt Dignität oder Personat oder Offizium der Trierer Domkirche*), 4 Expektanzen für Kanonikatspfründen der Trierer Domkirche*?), 2 Expektanzen für Kanonikatspfründen der Bonner Stiftskirche‘), je eine Expektanz für Kanonikatspfründen an fol- genden 7 Stiftskirchen: S. Severin, S. Gereon und S. Maria im Kapitol zu Köln, S. Simeon zu Trier, S. Patroklus zu Soest, S. Martin und Severus in Münstermaifeld, S. Castor in Karden"?). Ausserdem hat er noch drei Klerikern aus der Trierer Diözese und einem aus der Kölner, die sich gröblich gegen die Konstitution Execrabilis vergangen, dadurch ihre Benefizien de iure verloren und sich die kirchlichen Strafen der Inhabilität und Infamie

1) III, 922.

2) III, 924.

8) III, 14.

4) III, 164.

6) HII, 25, 145, 316, 521.

6) III, 78, 543,

7) III, 21, 26, 269, 23, 546, 22, 24.

XX Vorbemerkungen.

zugezogen hatten, die Rehabilitation und Wiedereinseizung in den kanonischen Besitz ihrer Pfründen verschafft‘). Für einen anderen aus der Trierer Diözese stammenden Günstling erwirkte er die päpstliche Verleihung der Propstei von Frankfurt und einer Ex- pektanz für eine Kanonikatspfründe an der Mainzer Domkirche?). Ferner verschaffte er Günstlingen derselben Diözese Kanonikats- expektanzen für die Domkirchen von Worms, Toul, Lüttich und Speier, eine Kanonikatspfründe der Lütticher Domkirche und die Pfarrpfründe von Sankt Vith?). Im Pfründenerbitten hat er aus- geharrt bis in seine letzten Lebenstage, so dass eine dieser Bitten um eine Laienpfründe der Bonner Stiftskirche für einen Angehörigen der Lütticher Diözese erst fünf Wochen nach seinem Tode (1346 August 26) befriedigt worden ist*).

Ein anderer Günstling und Vertrauensmann des Luxemburger Hauses war Boemund von Saarbrücken’). Er war in den Besitz mehrerer Pfründen gelangt, war aber dabei ebenso, wie wir es eben bei Johann von Virneburg gesehen haben, mit dem kanonischen Rechte in scharfen Widerspruch geraten, so dass er gerade wie Johann die Pfründen nicht mehr kirchenrechtlich, sondern nur faktisch besass und der kirchlichen Infamie und Inhabilität verfallen war. Als er nun zusammen mit dem Trierer Weihbischofe Daniel von Wichterich als Botschafter und Bevollmächtigter Baldewins dessen Versöhnung mit dem Papste vollbracht hatte und so in die päpstliche Gunst gelangt war, dass er vom Papste sofort zum päpstlichen Ehren- kaplan ernannt wurde‘), benutzte er die günstige Gelegenheit, um von ihm Verzeihung, Rehabilitierung und kanonische Wiedereinsetzung in seine Pfründen zu erlangen”). Als ihm dieses gelungen war, erbat er auch sofort für sich eine Expektanz auf eine Kölner Domkano- nikatspfründe und für seinen gleichnamigen Neffen eine Expektanz auf eine Kanonikatspfründe der Kölner Gereonskirche®). Als er dann nach dem Tode des Trierer Erzbischofs Baldewin zu dessen Nach- folger gewählt und auf Fürsprache Karls IV. von Innocenz VI. er-

1) III, 55, 56, 57 ; 74a; 591; 572.

2) III, 53, 54.

8) III, 19, 20,333, 74b, 317, 477.

4) III, 617.

6) Er ist kein Mitglied der Grafenfamilie von Saarbrücken, sondern gehört dem niederen Adel an.

6) Vgl. III, 70, 82, 87.

7) III, 92—97, 156.

8) LII, 101, 98.

Vorbemerkungen. XXI

nannt worden war!), erbat er für seinen Bruder Robert und für Walter von Amance, welche beide durch kirchenrechtswidrigen Pfründenbesitz der kirchenrechtlichen Inhabilität und Infamie ver- fallen waren, von Innocenz Verzeihung und Wiedereinsetzung in den kanonischen Besitz ihrer Pfründen?). Zugleich erwirkte er für den- selben Bruder auch noch die Verleihung der Propstei und einer Kanonikatspfründe des Trierer Paulinsstiftes?), für seinen Bediensteten Albert von Sapogne Verleihung einer Kanonikatspfründe und des Aumonier-Amtes an der Metzer Domkirche*), für seinen Hauskaplan, den Priester Nikolaus von Steinsel, die Expektanz für eine Sinekure®), für den adeligen Trierer Kleriker Johann von Hammerstein eine Expektanz für eine Kanonikatspfründe der Trierer Domkirche®), für den adeligen Trierer Kleriker Wilhelm von Berwart eine Ex- pektanz für eine Kanonikatspfründe der Mainzer Domkirche"), für den Trierer Kleriker Reicholf Zachariae eine Expektanz für eine Kanonikatspfründe der Koblenzer Kastorkirche*), für seinen Neffen Arnold von Saarbrücken das Trierer Archidiakonat?) Ein halbes Jahr später kam er dem Papste mit drei neuen Bitten und erhielt von ihm für drei Trierer Kleriker, wovon zwei Adelige waren, Ex- vektanzen für je eine Kanonikatspfründe der Trierer Domkirche, der Koblenzer Florinkirche und der Trierer Paulinkirche!°).

Als er dann nach Erledigung des Kardener Archidiakonats an der Trierer Domkirche seinem Bruder Robert auch diese Pfründe verliehen hatte, aber begründete Zweifel hegte, ob die Vereinigung derselben mit der Trierer Paulinpropstei kanonisch statthaft sei, holte er dafür die päpstliche Bestätigung ein!!). Später erwarb er noch vom Papste für drei Kleriker der Trierer Diözese eine Ex- pektanz für ein Sinecura-Benefizium, und zwei Expektanzen für je eine Kanonikatspfründe an der Trierer Simeonskirche und an der Koblenzer Kastorkirche!?). Ausser diesen Bewilligungen für einzelne

1) IV, 86a, 122, 147. 2) IV, 132c und e. 8) IV, 182d und 186. 4) IV, 132f. 5) IV, 132^, 188.

6) IV, 182g, 137. 7) IV, 144, vgl. 150. 8) IV, 145, vgl. 150. 9) IV, 146, 184.

10) IV, 187, 189.

11) IV, 468, 473.

12) IV, 664—666.

XXII Vorbemerkungen.

Pfründen aber wusste sich Boemund von Innocenz gerade wie sein Vorgünger von Klemens auch dreimal Massenvollmachten zur Pfründen- erteilung zu verschaffen?). Am 7. Oktober 1356 erhielt er die Be- fugnis in vier Frauenklöstern des Augustiner-Ordens und in sechs Mannsklöstern des Benediktiner-Ordens je einer Person Aufnahme zu verschaffen’). Am 28. November 1357 aber empfing er noch die viel weitergehende Vollmacht, für sämtliche Kollegiatkirchen der Trierer Kirchenprovinz je einer Person eine Expektanz für eine Kanonikatspfründe zu verleihen’). Rechnen wir die Zahl der Kollegiat- kirchen der vier Diözesen, welche die Trierer Kirchenprovinz wum- fasst, auch nur auf 60, was sicherlich zu niedrig gegriffen ist, so enthielt diese Massenvollmacht die Befugnis zur Erteilung von 60 Ka- nonikatspfründen- Expektanzen.

Zu den Günstlingen des Luxemburger Hauses gehörte die Ad els- familie Beier von Boppard.

Für Johann, den Sohn des Heinrich Beier, einen Kleriker und Bediensteten des Böhmenkönigs Johann, erwirkte dieser, da sich jener wider die Vorschrift der Konstitution Ezsxecrabilis vergangen hatte, die päpstliche Verzeihung, Rehabilitierung und Wiedereinsetzung in den kanonischen Besitz seiner Pfründen‘),, Durch des Königs Verwendung erhielt ein anderer Diener desselben, der Kleriker Heinrich Beier, zu seinen vier Pfründen gleichzeitig die Propstei der Frankfurter Bartholomäuskirche und eine Kanonikatspfründe der Mainzer Domkirche°).

Im Jahre 1342 erscheint in den päpstlichen Urkunden zum erstenmale Dietrich Beier, der Sohn Simons und Bruder Reimbolds, der spätere Bischof von Worms und Metz. König Johann von Böhmen verschaffte ihm von Klemens VI. eine Expektanz für eine Kanonikatspfründe des Wormser Domes*). Elf Jahre später finden wir ihn im Besitze zweier Kanonikatspfründen der Trierer und Wormser Domkirche sowie einer Ecpektanz für eine Kanonikats- pfründe der Mainzer Domkirche. Dazu verlieh ihm dann InnocenzIV. noch die Speierer Dompropstei*), deren Besitznahme ihm jedoch von

1) Vgl. S. VI u. VII.

2) IV, 850, 851.

3) IV, 459.

4) III, 55, 52, 56, 51.

5) III, 58, 54. Ob zwei andere Heinrich Baier, der eine ein Höfling des Kölner Erzbischofs Walram, der andere ein Höfling des Mainzer Erz- bischofs Heinrich, derselben Familie angehört haben, ist fraglich. | Vgl. III, 180, 347, 848, 957; 708, 998.

6) III, 19.

7) IV, 18.

Vorbemerkungen. XXIII

anderer Seite streitig gemacht wurde!) Vier Jahre später ist er im Besitz der Mainzer Domkantorei und weilt am Sitze der Kurie als Gesandter des Kaisers Karl IV.*). Dort erwirbt er für einen Trierer Kleriker eine Kanonikatspfründe und die Kantorei der Koblenzer Florinskirche, für einen Mainzer Kleriker eine Pfarrei der Mainzer Diözese®). Wenige Wochen vorher hatte Kaiserin Anna für Dietrichs Bruder Reimbold eine Pfründe beim Papste erbeten‘). Sie erwirkte für denselben dann auch die Verleihung einer Wormser Kanonikatsprübende und der Weilburger Probstei 5). Einige Monate später erbat Dietrich, der wieder als Gesandter des Kaisers am Sitze der Kurie weite, für seinen Bruder Reimbold eine Kanonikatspfründe und die Kantorei der Wormser Andreas- kirche‘) und der Kaiser für dessen Verwandten Heinrich Beier von Sterneberg bei Kamp am Rhein eine Trierer Domkanonikatspfründe?). Wieder einige Monate später, im Frühlinge des Jahres 1358, finden wir Dietrich, vermutlich auch diesmal im kaiserlichen Auftrage, am Sitze der Kurie. Vom Papste zum päpstlichen Ehrenkaplan ernannt, erbittet er für seinen Verwandten Otto von Schönenberg, Propst von Oberwesel, eine erledigte Trierer Domkanonikatspfründe®). Er ist es denn auch wohl gewesen, der wenige Wochen später seinem Bruder Reimbold eine Kanonikatspfründe der Wormser Domkirche und wiederum wenige Wochen später auch eine Kanonikatspfründe der Bamberger Domkirche verschafft hat?). Im Herbste desselben Jahres begegnen wir wieder einer Supplik der Kaiserin, worin sie für 2 Personen der Familie Beier um neue Pfründen bittet. Sie erwirkt vom Papste für Reimbold eine Expektanz für eine höhere Trierer Domkanonikatspfründe 9).

Bald darauf eröffnet sich für Dietrich der Zugang zur Prä- latur. Der Mainzer Erzbischof Gerlach (von Nassau) verklagte seinen Suffraganen Salmann von Worms, der freilich ein Bischof von der traurigen Gestalt war, wegen dessen Unfähigkeit in der Amtsführung beim Papste. Innocenz gab dem Mainzer Vollmackt, dem Wormser einen Koadjutor beizugeben. (Gerlach von Nassau er-

1) IV, 558. 2) IV, 425, 429, 450b. 3) IV, 415a, 425. 4) IV, 409. 5) IV, 424. 6) IV, 450b. 7) IV, 150a. 8) IV, 499. 9) IV, 509, 515. 10) IV, 526a und c.

XXIV Vorbemerkungen.

nannte dazu den Dietrich, und dieser begab sich zur Kurie, um die päpstliche Bestätigung einzuholen, die er am 16. April. des Jahres 1359 erhieli!). Gleich am nächstfolgenden Tage stattete er dem Mainzer für seine Beförderung seinen Dank ab, indem er für zwei Verwandte desselben um Esxpektanzen für kirchliche Pfründen bat?) Da Salmann gleich nach Dietrichs Ernennung auf sein Bistum ver- zichtete und starb, verlieh der Papst dem vier Wochen vorher neu- ernannten Koadjutor das Bistum?) Dieser scheint inzwischen die Kurie gar nicht verlassen zu haben oder wenigstens, sobald er Salmanns Verzicht erfahren hatte, dahin zurückgekehrt zu sein; denn am Tage seiner Ernennung zum Bischofe war er dort und erwirkte vom Papste zwei Pfründengnaden: seinem Bruder Reimbold wurde die Speierer Dompropstei*), einem Kleriker aus seiner rheini- schen Heimat eine Mainzer Expektanz verliehen). Zweieinhalb Jahre später finden wir Dietrich wiederum in Avignon‘). Dort er- bittet er für den jüngeren Heinrich Beier eine Kanonikatspfründe der Wormser Domkirche und für seinen Bruder Reimbold eine Dispens, die diesem den Erwerb und Fortbesitz zweier nach dem kanonischen Rechte unvereinbarer Pfründen gestattet!). Dietrich ist es denn auch sicher noch gewesen, der nach einem halben Jahre dem- selben Bruder noch eine Kanonikatspfründe der Mainzer Domkirche verschafft hat, in deren Besitze er selber bis dahin gewesen war*). Als Kaiser Karl IV. im Jahre 1365 nach Avignon gekommen war, um mit Papst Urban über sehr wichtige Angelegenheiten des Reiches und der Kirche zu verhandeln, finden wir auch Dietrich ebendort. Der Umstand, dass er mit dem Speierer Bischofe Lampert bei der päpstlichen Kammer eine gemeinsame Anleihe im bedeutenden Be- trage von 2500 Kammergoldgulden gemacht hat?), lässt deutlich er- kennen, dass er sich im amtlichen Gefolge des Kaisers befunden und längere Zeit dort an der Kurie sich aufgehalten hat. Sicher ist es denn auch der Kaiser gewesen, der gemäss dem von ihm mit dem Papste getroffenen Übereinkommen?) bei diesem die Beförderung

1) IV, 545, 546, 547, 549, 550 —558.

2) IV, 548b und c.

8) IV, 557.

4) IV, 558a. Vgl. Vatikanische Urkunden und Regesten zur Gesch. Lothringens II, 1323.

5) IV, 558b.

6) IV, 783.

7) IV, 780, 781.

8) IV, 814.

9) Vatikanische Urkunden und Regesten zur Gesch. Lothringens II, 1512.

10) Vgl. Steinherz in den Mitteilungen des Instituts für österreichische Gesch. X XI, 626.

Vorbemerkungen. XXV

auf den Metzer Bischofsstuhl erwirkt hat, die am 18. August erfolgte).

Auf die drei genannten Pfründenjäger, deren Familien der Trierer Diözese angehörten, lasse ich einen vierten aus der Kölner Diözese folgen, der freilich die Pfründenjagd an der Kurie mit viel yrösserem Eifer und Erfolge betrieben hat, als jene drei zusammen- genommen. Es ist dies der einer adeligen Dortmunder Patrizier- familie angehörende Dr. legum Heinrich Suderman. In den vatikanischen Urkunden werden vier Brüder, Bertram, Johann, Arnold und Hildebrand, sowie eine Schwester desselben erwähnt, die mit (dem Dortmunder Patriziersohne) von Wikede vermählt war. Heinrich war Sekretär und Vertrauter des Kölner Erzbischofs Walram. Dieser befand sich in steten Finanznöten?); so wird es begreiflich, dass Walram bei seinem Sekretär, dem Patriziersohne con Dortmund, das sich damals auf der Höhes eines finanziellen Wohl- standes befand, eine bedeutende Anleihe (500 Goldgulden) machte und ihm hierfür die bedeutenden Höfe der Kölmischen Kirche zu Hagen und Schwelm samt der dortigen erzbischöflichen Gerichtsgewalt ver- pfändete?). Im September des Jahres 1337 sandte der Erzbischof,

1) Vatikanische Urkunden und Regesten zur Gesch. Lothringens II, 1502. Dietrichs Versetzung von Worms nach Metz ist keineswegs bloss der persönlichen Gunst des Kaisers zuzuschreiben, sondern auch dessen politischen Absichten. Durch die 3 letzten von den Avignoner Pilpsten ernannten Metzer Bischöfe, welche südfranzösische Sendlinge waren, war der Verband des Metzer Bistums mit dem Deutschen Reiche und mit der deutschen Metropole Trier ganz erheblich gelockert worden, so dass es wieder eines deutschen Bischofs bedurfte, um diesen Verband zu kräftigen. Freilich hat Dietrich nicht bis an sein Ende den Absichten und Hoffnungen seines kaiserlichen Gönners entsprochen. Während dieser und seine Söhne im wohlverstandenen Reichsinteresse treu zu Urban VI. standen, fertigte der französische Gegen- papst Klemens VII. schon 20 Tage nach seiner Krönung und 9 Tage vor dem Tode Karls VI. drei Privilegien für Dietrich aus. Und wenn diese auch nicht beweisen, dass er dieselben erbeten hat, da der Gegenpapst sie vielleicht motu proprio ausgefertigt hat, um ihn zu seiner Partei herüberzu- ziehen, so lassen sie doch erkennen, dass der Gegenpapst wenigstens diese Hoffnung hegte. Diese ist denn auch erfüllt worden; denn im Juni des nächst- . folgenden Jahres stand Dietrich samt dem Metzer Domkapitel einträchtig auf seiten Klemens VII.

2) Vgl. Niederrhein. Annalen II. Chronica praesulum et archiepisco- porum Colon. S. 222.

3) II, 2403. Diese Verpfändung ist der Anfang der allmählichen Los- lösung der beiden Höfe aus dem Verbande des Kölner Kurstifts und ihr allmählicher Uebergang in das Territorium der Grafschaft Mark, der sich dann noch vor Ende des Jahrhunderts endgültig vollzog. Vgl. II, 2404; III, 17, 945 ; 1V,195, 284, 410, 430, 465, 613; Lacomblet III, nr. 968 Anm 3.

XXVI Vorbemerkungen.

den Papst Benedikt aufgefordert hatte, zur Kurie zu kommen, drei Bevollmächtigte dorthin, um sein Nichterscheinen zu entschuldigen. Unter ihnen befand sich Heinrich Suderman, und noch am 20. Oktober finden wir ihn mit seinen beiden (Genossen dort an- wesend!). Am 8. Juni des nächstfolgenden Jahres erscheint er wieder dort als Abgesandter des Kölner Erzbischofs, um mit den Gesandten mehrerer anderer deutschen Bischöfe eine Versöhnung zwischen Papst und Kaiser zu vermitteln?), ein Versuch, der indes an dem Starr- sinn des noch neuerdings wegen seiner „Milde und grossen Friedens- liebe" *) gepriesenen Papste scheiterte. Heinrich Suderman scheint diesen Misserfolg dem Erzbischof durch Boten gemeldet zu haben, aber selber an der Kurie verblieben zu sein*), um weitere Schritte der deutschen geistlichen und weltlichen Fürsten in derselben An- gelegenheit abzuwarten. Inzwischen war schon im Vorjahre das Bündnis zwischen dem Kaiser und Könige Eduard III. von England zustande gekommen; am 16. Juli 1338 hatte der Kurverein zu Rense seine für die Reichsverfassung und für das Verhältnis des Reiches zu den päpstlichen Ansprüchen so äusserst wichtigen Be- schluss gefasst, worauf dann am 6. August auf dem Frankfurter Reichstage zwei im gleichen Sinne gehaltene Reichsgesetze gefolgt waren. Und am 5. September hatte in Koblenz die feierliche Zu- sammenkunft zwischen dem Kaiser und dem Könige von England stattgefunden. Die Stimmung der grossen Mehrzahl der deutschen Fürsten gegenüber der Kurie war immer drohender geworden. Erz- bischof Walram hatte seinem schwächlichen Charakter gemäss schon gleich nach dem Frankfurter Reichstage beschlossen, eine neue Gesandtschaft zur Kurie zu schicken. Vermutlich hatte dieselbe die Bestimmung, dem Papste die Beschlüsse von Rense und Frankfurt mitzuteilen und den Papst zum Einlenken zu bestimmen. Der Erz- bischof gab den drei von ihm dafür gewählten Personen den Heinrich Sudermann als viertes Mitglied bei und erwirkte am 11. November für diese einen päpstlichen Geleitsbrief?). Über die Ankunft, den Aufenthalt und die Rückreise dieser Gesandtschaft haben wir keine Nachricht. Sicher ist nur, dass der Papst bereits im November den Kölner Erzbischof an erster Stelle unter den Bischöfen des Reiches nennt, die er für Gegner des Bündnisses zwischen dem Kaiser und dem englischen Könige hält und die er zur Bildung eines Gegen-

1) II, 2299, 2801.

2) II, 9881. Vgl. 2339.

3) Pastor, Gesch. der Päpste I, 87. 4) Vgl. II, 28335 u. 2347.

5) II, 2348.

Vorbemerkungen. XXVII

bundes auffordert!). In den beiden nächstfolgenden Jahren ist Heinrich Suderman noch zweimal als erzbischöflicher Gesandter zur Kurie gewandert?). Gegen Ende des Jahres 1540 aber finden wir ihn wieder am erzbischöflichen Hoflager zu Lechenich?).

So erscheint Heinrich Suderman während der Kegierung Benedikts XII. viermal als erzbischöflicher Gesandter an der Kurie.

’elche Pfründen hat er nun wührenddem von dieser erwirkt? Für sich eine einzige, die Expektanz für eine Kannonikatspfründe und eine höhere Pfründe an der Lütticher Domkirche*). Sein Bruder Bertram empfängt eine Expektanz für eine Kanonikatspfründe der Kölner Severinskirche, die im folgenden Jahre zu einer Expektanz für eine höhere Pfründe derselben Kirche erweitert wird9). Und Heinrich Landsmann und familiaris Fverhard von Asseln erhält eine Expektanz für eine Kanomikatspfründe und ein Offizium der Bonner Casiuskirche®). Das ist wenig, sehr wenig, was auch den strengsten Sittenrichter noch nicht berechtigt, ihn der Benefizienjagd anzuschuldigen.

Aber Benedikt XII. war ja „tenax in conferendis" "). Sehen wir also nach, wie sich Sudermann unter Benedikt Nachfolger Clemens verhalten hat, der wie in manchen anderen Stücken so auch in der Pfründenspendung das schärfste Gegenteil von seinem Vorgänger war.

Auf Grund der ihm von Benedikt im Jahre 1838 verliehenen Expektanz für eine höhere Pfründe der Lütticher Domkirche?) hatte Sudermann Ansprüche auf das an dieser Kirche erledigte Archi- diakonat von Famenna geltend gemacht. Ihm hatte sich aber ein anderer Bewerber entgegengestellt, der Thesaurar der Kölner Georgskirche Robert von Deutz. Zwischen beiden kam es zu einem Rechtsstreite an der Kurie, der über sechs Jahre lang gedauert und beiden Teilen ohne Zweifel grosse Kosten verursacht hat?) Der Rechtsstreit scheint erst gegen Ende des Pontifikats Klemens VI. zugunsten Sudermans entschieden zu sein 1?).

1) II, 2852. Charakteristisch ist, dass von den 18 Bischöfen, von denen der Papst die Bildung des Gegenbundes erhofft, nur fünf, der Kölner, Baseler, Strassburger, Utrechter und Münsterer, im deutschen Sprachgebiet wohnen.

2) II, 2365, 2315.

8) III, 2378.

4) LI, 2347.

5) II, 2285, 2385.

6) I1, 2309; vgl. III, 289.

7) Baluze, Vitae paparum Avinion, I, 240.

8) II, 2347.

9) III, 354, 445, 659, 809; IV, 69.

10) Robert von Deutz wird in den Urkunden Innocenz VI. mehrfach er-

AXVII Vorbemerkungen.

Welche Pfründen erwarb nun Suderman für sich während der zehnjührigen Regierung des freigebigsten Pfründenspenders Klemens VI.? Dass er an der Kurie für seine Hagener Kaplanei, die ihm wahrscheinlich zugefallen war, weil er Pfandinhaber des kurkölnischen Hofes Hagen war), eine Wormser Kanonikatspfründe ertauschte?), kann man keinen Pfründenerwerb und keine Pfründen- verleihung nennen. Hiervon also mit Recht abgesehen, hat ihm Klemens nichts anderes verliehen, als eines Kanonikatswohnung, eine Kanonikatspfründe und die Scholastrie der Kölner Andreaskirche?). Viel reichlicher aber hat Suderman seinen Einfluss benutzt, um für andere zu sorgen. Seinem Bruder Bertram, der inzwischen Priester geworden war, verschaffte er eine Expektanz für eine Kamonikats- pfründe und für eine höhere Pfründe der Kölner Andreaskirche und durch Vermittelung des Erzbischofs eine priesterliche Kanonikats- pfründe der Kölner Domkirchet). Für einen ausserehelich geborenen Neffen Hermann Suderman erwirkte er püpstliche Dispens zum Empfang der Weihen und einer Pfründe9) | Ebendemselben ver- schaffte er eine Esxpektanz für eine Kanonikatspfründe der Mauritiuskirche von Münster und einem anderen Neffen Johann Sudermann eine Expektanz für eine Kanonikatspfründe der Soester Patroklikirche®). Für den in seinen Diensten stehenden Everhard von Asseln, dem er schon unter dem vorigen Papste eine Expektanz für eine Bonner Kanonikatspfründe verschafft hatte, erwirkte er von Klemens die Erlaubnis eine zweite Pfründe zu erwerben und zu- gleich die Verleihung der erledigten Pfarrstelle von Aplerbeck?), für einen Kleriker aus der Diözese Halberstadt, der wohl ein Studienfreund seines Bruders Bertram in der Universität Bologna gewesen zu sein scheint, die Verleihung der Pfarrstelle von Unna*). Auch unter dem so freigebigen Pontifikate Klemens VI. tritt zutage, dass Heinrichs Eifer im Pfründenerwerb für seine eigene Person sehr bescheiden und für ihm Nahestehende noch sehr gemässigt gewesen ist.

wähnt, aber niemals als Archidiakon von Famenna bezeichnet, wohl aber Suderman. Vgl. IV, 99, 195, 196, 228, 249 u. 700.

1) Vgl. II, 2408, 2404; III, 17.

2) III, 945.

8) III, 18, 854.

4) III, 288, 398.

5) III, 323.

6) III, 626.

7) III, 289, 290; vgl. II, 2309.

8) III, 291; vgl. II, 2285.

Vorbemerkungen. XXIX

Gerade in letzter Beziehung aber ändert sich sein Verhalten unter Innocenz VI.

ZuWalrams Nachfolger, Wilhelm von Genepp, scheint Suderman nicht in quten Beziehungen gestanden zu haben. Dies erklärt sich genü- gend aus der Tatsache, dass Sudermans langjähriger Widersacher in der Lütticher Archidiakonatsangelegenheit Robert von Deutz der Ver- trauensmann Wilhelms gewesen ist!). Suderman wanderte also von Köln nach Avignon, trat dort als erfahrener Rechtsgelehrter in den Dienst der Kurie, und zwar, wie es scheint, als päpstlicher Notar?). Von dort ist er in wichtigen Finanzangelegenheiten der püäpst- lichen Kammer von Innocenz viermal nach Deutschland entsandt worden. Das erstemal im Anfange des Jahres 1354 hatte er den Auftrag, den beweglichen Nachlass des am 21. Januar gestorbenen Trierer Erzbischofs Baldewin, den die Kurie schon vor mehr als 81!|, Jahren vor dessen Tode sich vorbehalten hatte?), für die Kurie einzuheimsen*). Ob Suderman, den wir am 15. Februar noch in Avignon finden®), nach Trier gereist ist, um dort seinen Auftrag auszuführen, ist aus dem Urkundenmateriale nicht zu ersehen. Jedenfalls aber wurde sein Auftrag bald gegenstandslos. Denn Baldewins Nachfolger reiste zu Ende März zur Kurie®) und einigte sich mit dieser über Baldewins Nachlass, indem er ihr hierfür eine Abfindungssumme von 40000 Kammergoldgulden versprach”). Einen zweiten Auftrag für Deutschland erhielt Suderman vom Papste zu Ende desselben Jahres?), einen dritten im Herbste des nächst- folgenden Jahres?), einen vierten und letzten, der auch einen längeren Aufenthalt in Deutschland zur Folge hatte, im Sommer des Jahres 135119). Der Zweck dieser dreimaligen Sendung war, den west- deutschen Klerus zur Zahlung der neuen, ihm vom Papste auf- erlegten Steuern su bestimmen).

Als Vertrauensmann des Papstes in so hochwichtigen Finanz- angelegenheiten der Kurie hat Suderman während der zehnjährigen

2) IV, 214.

2) IV, 485d.

3) III, 463— 466.

4) IV, 91, 93, 96, 99.

5) IV, 101.

6) IV, 110.

7) IV, 130.

8) IV, 196.

9) IV, 342—844. 10) IV, 483; vgl. 411, 506b,—508a. 11) Das Nähere hierüber siehe unten bei Besprechung des päpstlichen

Fiskalismus.

XXX Vorbemerkungen.

Regierung desselben für seine eigene Person von ihm noch drei Pfründen erhalten: die Propstei von Haslach nebst einem dazu ge- hörenden Hofe im Niederelsass, eine Kanonikatspfründe nebst einem sogenannten ferculum der Xantener Stiftskirche und eine Kanonikats- pfründe der Stiftskirche von Maastricht !).

So finden wir also am Ende des Pontifikats Innocenz VI. Suderman im Besitze der Pfründen von Lüttich, Haslach, Maastricht, Xanten und S. Andreas in Köln. Berechnen wir die Einkünfte der ersten auf 40°), der zweiten auf etwa 30, der dritten auf etwa 20, der vierten und fünften auf etwa je 15 Mark Süber, so betrug das Gesamteinkommen desselben etwa 120 Mark Silber. Berechnen wir ferner den Wert einer Mark Silber auf 5 Kammergoldgulden, den Goldwert eines Kammergoldguldens auf fast 10 Mark und setzen wir die damalige Kaufkraft des Geldes auf das 2—3fache der heutigen, was mir auf Grund meiner letzten zehnjährigen Studien im vatikanischen Archive das Richtige zu sein scheint, so hatte Suderman aus seinen Pfründen eine Jahreseinnahme, die einer heutigen von 12—18000 Mark entspricht eine Summe, die wahr- lich nicht berechtigt, einen rechtskundigen, einer Stadtadelsfamilie entsprossenen Kurialen, der zu wichtigen Gesandtschaften benützt wurde, einen gierigen Pfründenjäger zu schelten.

Ganz anders aber ist Sudermans Verhalten bei der Pfründen- Jagd für seine Verwandten, Mitarbeiter und Diener. Für diese begibt er sich während des zehnjährigen Pontifikats Innocenz VI. nicht nur öfters auf die Benefizienjagd, sondern veranstaltete mehrmals man gestatte mir das vergleichende Bild! wahre Benefizien- Treib- jagden. Das eine Mal erbittet er Pfründen beziehungsweise Pfründen- expektanzen für 6 Neffen und 2 Diener*), das andere Mal für 3 unehelich geborne Neffen je eine Expektanz für eine höhere Pfründe*), ein drittes Mal Pfründen und Pfründenexpektanzen für 5 Verwandte?), ein viertes Mal 5 Pfründen und 2 Pfründenexpektanzen für 7 Neffen?); ein fünftes Mal Pfründen und Pfründenexpektanzen für 6 Verwandte, Gehilfen und Diener"); ein sechstes und letztes Mal nach Beendigung seiner letzten Gesandtschaftsreise 11 Pfründen- expektanzen für 11 Neffen?). Im ganzen zähle ich 56 von Suder-

1) IV, 158. 858, 497.

2) Vgl. II, 2347 u. III, 354.

à) IV, 375—277.

4) IV, 888—891.

5) IV, 435.

6) IV, 500—502.

7) IV, 504, 505, 606b.

8) IV, 678-688.

Vorbemerkungen. XXXI

man für andere während der Kegierungszeit Innocenz VI. erwirkte päpstliche Verleihungen von Pfründen und .Ecpektamzen. Unter den Pfründen befinden sich: die Propstei von St. Martin in Münster, die Dechantei von Münstereifel, die Thesaurarie von St. Georg in Köln, die Scholastrie von St. Cassius in Bonn, die Scholastrie von Neuhausen bei Worms, je eine Kanonikatspfründe in Bonn, Neu- hausen, Münstereifel, St. Georg, St. Marien in Aachen, St. Marien und St. Servatius in Maastricht, in Ruttes, in Nassow und in Huy. Unter den Kanonikatspfründen- Expektanzen befinden sich 3 für St. Servatius in Maastricht, 3 für St. Martin in Münster, je 2 für St. Cassius in Bonn, für St. Andreas in Köln, für St. Paul in Lüttich, je eine für St. Croix, für St. Denys, für St. Pierre, St. Jean, St. Bartholome in Lüttich, für St. Severin in Köln, für die Dom- kirchen von Köln, Münster und Metz, für St. Paul, St. Martin und St. Mauritz von Münster, für St. Marien in Aachen, für Fosses und Huy. So zeigt sich uns in Heinrich Suderman das Musterbild eines vornehmen Kurialen der Avignoner Papstzeit, der für sich nur wenige, aber recht einträgliche Pfründen erwirbt, aber möglichst viele für seine Verwandten und Diener zu erwerben trachtet und versteht.

Als hervorragende Pfründenjäger an der Kurie seien an letzter Stelle aus der Kölner Diözese die Mitglieder der Familie der Grafen von der Mark genannt.

Als der deutsche Kaiser Heinrich VII. im Herbste des Jahres 1310 seine Romfahrt begann, befand sich unter seinen Begleitern auch der Lütticher Bischof T'heobald von Bar. Nach dem Einzuge Heinrichs in Rom (1312 Mai 7) wurde Theobald in einem Strassen- kampfe mit den antikaiserlichen Welfen verwundet und gefangen genommen. An den Folgen seiner Wunden starb er am 13. Mai und wurde dann in St. Peter begraben!). Ungefähr zur selben Zeit, ala die Nachricht von Theobalds Tode zur Kenntnis der Kurie in Avignon gelangte, befand sich ebendort Adolf von der Mark, der jüngere Bruder des Grafen Engelbert II. Er war schon in seinem zwölften Jahre in den Besitz der Propstei von St. Martin in Worms gelangt, welche ein beneficium curatum war, hatte dann auch dazu noch die Propstei von St. Severin in Köln und die Pfarrei Breisig in der Kölner Diözese eine Zeit lang besessen; ausser jener Wormser Propstei war er, obschon nur im Besüze der sogenannten niederen Weihen, zur Zeit auch noch Inhaber der Domkantorei in Münster, einer Kaplanei von Loen, die beide ebenfalls beneficia curata waren,

I) Chapeaville, II Johannis Hocsemii Gesta Pontificum Leod. pg. 854.

XXXII Vorbemerkungen.

und einer Domkanonikatspfründe von Köln, welche Pfründen ihm eine Jahreseinnahme von etwa 200 Kammergoldgulden 1) eintrugen. Durch den Erwerb und Fortbesitz der genannten beneficia curata ohne püpstliche Dispens bezüglich des defectus aetatis und der Pluralität der beneficia curata stand er seit Jahren im schroffsten Konflikt mit den Vorschriften des kanonischen Rechts und hatte sich dadurch den kirchenrechtlichen Verlust seiner Pfründen und die kirchlichen Strafen der Inhabilität und Infamie zugezogen?). Von Nevers, wo er als Student an der dorthin zeitweilig verlegten Universität von Orleans weilte?), begab er sich im Frühlinge des Jahres 1312 zur Kurie und bat den als leichtfertigen Gnadenspender bekannten Papst Klemens V. um kirchliche Rehabilitierung zum Pfründenempfang, um Nachlass der zu Unrecht vereinnahmten Pfründen und um kanonische Wiedereinsetzung in seine Pfründen, was ihm dann alles bereitwilligst gewährt wurde. Als dann Adolf die Nachricht von der Erledigung des Lütticher Bistums‘) erfuhr, regte sich in ihm das Verlangen, dieses zu erwerben; er verschaffte sich durch seine Freunde einen Empfehlungsbrief des bei der Kurie höchst einflussreichen Franzosenkönigs und mit Hilfe dieser Em- pfehlung gelang es ihm, in Avignon über einen sehr mächtigen Mitbewerber den Sieg davonzutragem,

Am 4. April des Jahres 1313 ernannte ihn der Papst im Kon- sistorium zum Bischofe von Lüttich. Vier Tage später am Palm- sonntage weihte der Papst selber den Neuernannten, der bis dahin nur die vier sogenannten niederen Weihen empfangen hatte, zum Subdiakon. Am Charsamstage empfing er durch den Kardinal- bischof Wilhelm Mandagoz die Diakonatsweihe. Vom Ostermontage wurde dann die Ernennungsbulle datiert. Durch diese spätere Da- tierung der 12 Tage früher geschehenen Ernennung wurde es er- möglicht, den Neuernannten in der für die Öffentlichkeit bestimmten Bulle ala Diakon zu bezeichnen und so das anstössige Öffentliche Eingeständnis zu vermeiden, dass man einen so jungen Mann, dem noch jede heilige Weihe mangelte, zum Bischofe ernannt habe. Am 2. Juni erteilte ihm der ebengenannte Kardinalbischof die Priester-

1) Nach heutigem Geldwerte etwa 6000 Mark.

2) I, 278, 358.

3) Chapeaville II, 864.

4) Dasselbe war sehr bedeutend; seine Servitientaxe betrug 7200 K. ammer- goldgulden; seine Jahreseinkünfte waren also in der päpstlichen Kammer auf 21600 Kammergoldgulden nach heutigen Geldverhältnissen etwa 630000 Mark abgeschältzt.

Vorbemerkungen. XXXIII

weihe und acht Tage später der Kardinalbischof Berengar von Tuskulum die Bischofs-Konsekration').

Am 2. Juli fertigte er in der päpstlichen Kammer die Urkunde aus, worin er sich zur Zahlung des servitium commune im Betrage von 7200 Kammergoldgulden für Papst und Kardinäle und der 5 servitia minuta im Betrage von (rund) 1385 Kammergoldgulden für Bedienstete des Papstes und des Kardinalkollegiums bis zum nächsten Osterfeste verpflichtete?), worauf er dann auch sofort die päpstliche Erlaubnis zur Abreise von der Kurie in seine Diözese erhielt?). Doch hat Adolf von jener päpstlichen Erlaubnis zur Abreise in seine Diözese keineswegs schon bald Gebrauch gemacht. Noch am 11. Oktober erwirkte er für sich vom Papste die Befugnis, die übrigen von ihm bis zu seiner Bischofsweihe besessenen Pfründen, mit Aus- nahme der Wormser Propstei, an beliebige Personen zu vergeben). Erst zu Anfang November hat er dann seine Heimreise endlich an- getreten und am Weihnachtsfeste seinen feierlichen Einzug in Lüttich gehalten®). Der lange Aufenthalt an der Kurie hat ihm ohne Zweifel bedeutende Geldausgaben verursacht. Um diese zu bestreiten und sicher auch um den Beförderern seiner Ernennung an der Kurie die üblichen reichlichen Geldspenden zuwenden zu können, hatte er bereits vor seiner Bischofsweihe bei einem florentinischen Bankhause in Avignon eine Anleihe von 5000 Kammergoldgulden gemacht‘), so dass er also in seine Diözese einzog belastet mit einer neuen Schuld von 13585 Kammergoldgulden. Wohl um diese Anleihesumme zurück- erstatten und die Servitien bezahlen zu können, verpfändete er mit päpstlicher Genehmigung die Stadt Mecheln an den Grafen von Hennegau für ein Darlehen von 15000 Goldgulden, die er binnen fünf Jahren zurückzuzahlen versprach). Die Wormser Propstei St. Martin, welche durch Adolfa Konsekration, die an der Kurie und vor dem 2. Juli erfolgt ist, frei wurde, hatte der Papst, dem deren Verleihung, weil die Konsekration am Sitze der Kurie geschehen war, vorbehalten war, bereits am 2. Juli dem 22jährigen Konrad von der Mark, einem

I) Chapeaville I, 864. I, 384.

2) Eodem die [Il. m. iulii a. MCCCXIII] Adulphus episcopus Leod promisit pro communi servitio pape et collegii XXVI cardinalium VIIMIIC flor. auri et V servitia consueta solvere hinc ad festum resurrectionis domini proxime venturum. Solvit. Arch. Vatic. Obligat. et Solut. t. I f. 56.

8) I, 387.

4) 1, 394.

5) Chapeaville II, 364.

6) 1, 292, 293.

7) Chapeaville a. a. O.

Vatikan. Regesten IV. c

XXXIV Vorbemer kungen.

Bruder Adolfs, verliehen‘). In der Folgezeit sehen wir dann Konrad auch im Besitze der Kölner Domkantorei sowie von Kanonikats- pfründen an den Domkirchen von Köln, Lüttich und Münster. Aber schon im Jahre 1326 beabsichtigte der damals 3öjährige, nachdem er während der letzten 13 Jahre ohne Empfang einer heiligen Weihe geblieben war, aus dringenden diskreten Gründen?) in den Laien- stand zurückzutreten und zu heiraten und verzichtete deshalb auf seine genannten drei Pfründen?). Er heiratete Elisabeth von Brederode, die Tochter des Grafen Dietrich Loef von Hülchrath, eines Bruders des gleichnamigen Grafen Dietrich (VIII.) von Cleve*).

Im Jahre 1325 hatte Johann XXII. dem Engelbert, einem ille- gitimen Sprösslinge derselben Familie und Sohne des Grafen Eber- hard, nachdem er schon vorher püäpstliche Dispens wegen seiner unehelichen Geburt und dann eine Kanonikatspfründe an der Lütticher Martinskirche erlangt hatte, auch noch die Anwartschaft auf eine zweite Kanonikatspfründe sowie auf eine höhere Stifts- kirchen- oder Dompfründe verliehen?).

Die Anwartschaft auf die durch Konrads Rücktritt in den Laienstand und dessen Verheiratung zu erledigende Lütticher Dom- kanonikatspfründe verlieh der Papst dem Everhard, einem Neffen Konrads und Sohne des Grafen Engelbert (11.)9); einem anderen und anscheinend älteren Sohne dieses Grafen, der gleichen Namens mit seinem Vater war und damals schon Anwartschaften auf ein Lütticher Domkanonikat und auf eine höhere Pfründe im Lütticher Bistum hatte, gab derselbe Papst gleich nach Konrads Verzicht drei

1) I, 889.

2) Vgl. II, 1832.

8) I, 961, 965.

4) Die Ehe blieb kinderlos. Im Jahre 1389 gründeten beide das Klarissinnen-Kloster Klarenberg in Hoerde, dessen Bau im Jahre 1341 voll- endet wurde und die kirchliche Weihe erhielt. Im Jahre 1844 trat Konrad in den Minoritenorden und seine Gemahlin in den Klarissenorden. Beiden gestattete im nachfolgenden Jahre der Papst Klemens VI., sich in der Kloster- kirche von Klarenberg die Grabstätte zu wählen. Konrad ist dann im Jahre 1358 und Elisabeth im Jahre 1361 gestorben. II, 2856 ; III, 478, 479. Münster, Staatsarchiv: Clarenberg nr. (112) 11a. Levoldi a Northof, Chronicon comitum de Marka et Altena (ed. H. Meibom) pg. 30.

5) 1,776. In der päpstlichen Urkunde heisst der gestorbene Vater und Graf Engelbert. Da dieser aber damals schon vor 48 Jahren gestorben war, so liegt in der Urkunde offenbar eine Namensverwechslung vor, und es ist als sicher anzunehmen, dass nicht der 1277 gestorbene Graf Engel- bert (I.), sondern der 1308 gestorbene Graf Eberhard der Vater Engelberts gewesen sei.

6) I, 961.

Vorbemerkungen. XXXV

von dessen Pfründen, nämlich die Wormser Propstei S. Martini, die Kölner Domkantorei und eine Kölner Domkanonikatspfründe!). Gleich- zeitig verlieh er Konrads Bruder, dem schon vorgenannten Lütticher Bischofe Adolf, die Vollmacht, die vierte Pfründe Konrads, ein Münsterer Kanonikat, an eine beliebige geeignete Person zu vergeben?). Wiederum im nächstfolgenden Jahre (1327) gab derselbe dem neuen Wormser S. Martinipropste zu dessen Pfründen noch eine Anwartschaft auf eine Trierer Domkanonikatspfründe?); Zwei Jahre später erhielt der unehelich geborene Johann von der Mark die püpstliche Erlaubnis, zu seiner Kanonikatspfründe an der Lütticher Johanniskirche noch eine zweite Pfründe zu erwerben‘). Im Jahre 1330 finden wir den ebengenannten Eberhard im Rechtsstreit wegen der Trierer Dom- propstei?), die er wahrscheinlich auf Grund einer vom Papste ver- liehenen Expektanz beansprucht, aber nicht errungen hatte. Im Jahre 1332 gab derselbe Papst dem Engelbert die erledigte Lütticher Dom- propstei®) und bewilligte ihm auf Bitten seines Oheims, des Lütticher Bischofs, im nächstfolgenden Jahre, wenn derselbe am Orte einer von seinen Pfründen wohne oder an irgend einer Universität studiere oder im Dienste seines Oheims tätig sei, für die nächsten drei Jahre Dispens von der Residenzpflicht*). Von dem nächsifolgenden Papste Benedikt XII. kann ich keine Pfründenverleihung an ein Mitglied der Familie nachweisen, was ganz gut zu der Nachricht stimmt, dass dieser Papst die Pfründenspenden in sehr erheblichem Masse eingeschränkt habe’). Günstigere Aussichten auf Pfründenerwerb er- öffneten sich für die Familie wieder seit dem Regierungsantritte des in jeder Richtung verschwenderischen Nachfolgers, der sich in be- deutungsvoller Weise wieder Klemens nannte. Gleich in seinem ersten Regierungsjahre verlieh dieser dem Adolf von der Mark, dem neun- jährigen Söhnlein des Grafen Adolf II., eine Expektanz für eine Lütticher Domkanonikatspfründe?) und gab einige Wochen später dessen Halbbruder, dem Lütticher Domscholaster Johann von der Mark, dem unehelichen Sohne des gestorbenen Grafen Engelbert II. und einer ungenannten hochadeligen Dame der Diözese Köln, die

1) I, 988, 987, 989.

2) I, 986.

3) I1, 1199.

4) II, 1769.

5) II, 1899.

6) 11, 2125.

7) II, 2162.

8) Haller, Papsttum und Kirchenreform I, 122 n. 3. 9) III, 77; vgl. IV, 449.

XXXVI Vorbemerkungen.

Erlaubnis, zu seiner Scholagtrie noch zwei andere Pfründen zw er- werben!) Wahrscheinlich hat der Lütticher Bischof Adolf beiden, dem Grossneffen und dem Neffen, diese beiden päpstlichen Gnaden- erweise verschafft. Er ist es denn auch gewesen, der dem Knaben Adolf ein halbes Jahr später noch eine Expektanz für eine Kölner Domkanonikatspfründe erwirkte?). Als dann Adolf am 3. November des Jahres 1344 gestorben war?), und dann Klemens VI. am 18. No- vember also entweder gleich nach Empfange der Todesnachricht oder vielleicht schon vor deren Empfang und infolge der Kunde von dessen nahe bevorstehendem Tode die Ernennung des Nachfolgers dem päpstlichen Stuhle vorbehalten hatte*), beeilte sich sein Neffe, der Lütticher Dompropst Engelbert, sich die Nachfolge zu verschaffen. Er schlug dazu dieselben Wege ein, die der eben verstorbene Oheim vor 31 Jahren mit Erfolg eingeschlagen hatte. Er verschaffte sich wie dieser eine Empfehlung des Franzosenkónigs an den Papst und reiste zur Kurie. Und schon am 23. Februar erhielt der neunund- dreissigjährige Besitzer der Lütticher Dompropstei, welcher, obschon die Propstei eine dignitas curata war?) und er diese bereits über 12 Jahre besass, noch immer keine Veranlassung gefunden hatte, die Diakonats- und Priesterweihe zu empfangen, seine Ernennung zum Bischofe von Lüttich®). Begleiter auf der Reise zur Kurie scheinen zwei Verwandte gewesen zu sein, sein Bruder Eberhard, Dompropst von Münster, und sein Oheim, der Ritter Engelbert von der Mark. Jener erhielt vom Papste zu seiner Propstei und zu seinen drei Kanonikatspfründen der Dome von Münster, Köln und Lüttich auch noch die Domkantorei von Köln). Dem Kaplane Eberhards verlieh der Papst zu der Pfarrei, die derselbe besass, noch eine Kanonikatspfründen-Expektanz an der Paderborner Dom- kirche?) und dem Kaplane des Ritters Engelbert zu dessen Pfarrei noch eine Expektanz für eine Kanonikatspfründe der Stiftskirche von Kerpen?) Dem schon früher erwähnten, unehelich geborenen Johann von der Mark gestattetle er, zu seiner Kanonikatspfründe an der Lütticher Johanniskirche noch andere Pfründen in beliebiger Zahl, wovon freilich nur ein beneficium curatum sein durfte, zu

1) IH, 138. 2) III, 187.

3) Chapeaville, Gesta Pontificum Leodiensium II, 475. 4) III, 410 u. 411.

5) II, 1712. Chapeaville II, 478.

6) III, 427.

7) III, 433.

8) III, 439.

9) III, 437, 438.

Vorbemerkungen. XXXVII

erwerben, und entband ihn von der Pflicht, in künftigen an den Papst zu richtenden Bitten um Pfründen den Mangel ehelicher Geburt zu erwühnen!). Engelbert hat nach seiner Ernennung zum Bischofe nicht wie sein Oheim und Vorgänger noch längere Zeit an der Kurie verweilt; bald nach dem 4. März ist er heimgekehrt und am 12. April wieder in Lüttich angelangt?). Im Sommer des nächsten Jahres sandte er seinen Sekretär Menrich Galli mit Aufträgen an die Kurie. Für den unehelich geborenen Engelbert von der Mark wurde die Gnade erbeten, dass er zwei Pfründen, darunter eine höhere an einer Kollegiatkirche, er- werben dürfe und in künftig an den Papst zu richtenden Bittschriften seine uneheliche Geburt nicht mehr zu erwähnen brauche?). Engel- berts Sekretär aber erbat für 2 Kleriker der Kölner Diözese je eine Expektanz für eine Kanonikatspfründe mit einem ferculum an den Stiftskirchen von S. Severin in Köln und S. Viktor in Xanten‘). Zu Anfang des Jahres 1347 starb Graf Adolf II. und hinterliess 4 Söhne, Engelbert, Adolf, Dietrich und Everhard, von denen der älteste und Erbe der Grafschaft erst 14 Jahre alt war. Die drei jüngeren wurden von den Verwandten, unter denen wohl an erster Stelle der Oheim und Bischof von Lüttich tätig gewesen ist, zum geistlichen Stande bestimmt, um so durch Kirchenpfründen ihre Ver- sorgung zu finden. Noch im selben Jahre erhielt dann auch der ältere von diesen dreien, Adolf, dem der Papst, wie wir oben gesehen haben, schon vor 5 Jahren eine Expektanz für eine Lütticher Dom- kanonikatspräbende verliehen hatte, durch die Bemühungen des Lütticher Domkanonikus Levold von Northof, der ein eifriger An- hänger der Grafenfamilie gewesen und deren Geschichtschreiber ge- worden ist, eine Kanonikatspräbende der Kölner Domklrche, für welche ihm der Papst vor 4 Jahren eine Expektanz verliehen hatte®). Im nächstfolgenden Jahre verlieh Klemens wohl sicher auf Bitten des Lütticher Bischofs einem unehelich geborenen Angehörigen der Grafenfamilie, dem 20 jährigen Engelbert von Altena, trotz des Mangels des kanonischen Alters eine erledigte Pfarre in der Lütticher Diözese‘). Im Jahre 1349 sandte Bischof Engelbert seinen Sekretär Galli aufs neue zur Kurie und erwirkte dort für diesen, der bereits die Propstei von Zyfflich, die Soester Thomaspfarre und drei Kano- nikatspfründen der Lütticher Paulskirche, der Kölner Andreaskirche

1) III, 435.

2) Chapeaville I1, 478; Levold von Northof pg. 81. 3) III, 579.

4) III, 580, 581.

5) Levold von Northof pg. 32. Vgl. III, 187.

6) III, 731; vgl. 780, 781.

XXXVIII Vorbemerkungen.

und der Soester Patroklikirche besass, die Verleihung einer erledigten Kanonikatspfründe der Lütticher Domkirche!). Galli scheint sich mit Aufträgen seines Bischofs längere Zeit an der Kurie aufgehalten zu haben. Denn wohl kein anderer als er hat es erwirkt, dass der Papst 6 Wochen später dem unehelich geborenen Engelbert von der Mark gestattete, zwei Pfründen zu erwerben?). Vielleicht ist dieser Engelbert identisch mit dem so eben genannten Engelbert von Altena. Falls dieses zutrifft, so ergibt sich, dass der zuletzt genannte päpst- liche Gnadenerweis für die Familie aus irgend einem formellen oder materiellen Grunde für mangelhaft erachtet worden ist. Denn 2!j, Monate später erzielte eine von dem Lütticher Bischof an den Papst gerichtete und diesem wohl von Galli überbrachte Supplik einen päpst- lichen Gnadenbrief, wodurch dem Engelbert von Altena gestattet wurde, zu seiner Pfarre noch drei Pfründen zu gewinnen?) Im Jahre 1350 liess Bischof Engelbert seine drei Neffen Adolf, Diet- rich und Eberhard zu sich nach Lüttich kommen. Er vertraute sie der Obhut Levolds von Northof an, der für deren Erziehung und Unterricht sorgte*). Dieser erwirkte dann auch im nächstfolgenden Jahre bei der Kurie für den kaum 18jährigen Adolf die Verleihung einer erledigten und der päpstlichen Vergebung vorbehaltenen Lütticher Domkanonikatspfründe?) zu der ihm vor 4 Jahren erteilten Kölner Domkanonikatspfründe.

Hiermit schliesst die Reihe der von Klemens VI. der gräflichen Familie bewilligten Pfründen. Prüfen wir nunmehr, wie dessen wegen seiner Strenge und gewissenhaften Vorsicht in der Pfründen- bewilligung so hochgepriesener Nachfolger sich in diesem Punkte gegenüber der märkischen Grafenfamilie verhalten hat.

Schon drei Monate nach dem Regierungsantritte Innocenz VI. liess der Lütticher Bischof dem Papste eine Supplik für seine drei jungen Neffen behündigen. Er bat darin für den 20jährigen‘) Adolf um eine Expektanz für eine Kanonikatspfründe der Münsterer Domkirche, für den 16 jührigen") Dietrich um eine Expektanz für eine Kanonikatspfründe der Lütticher Domkirche und für den 11jührigen?) Everhard um eine Expektanz für eine Kanonikatspfründe

1) III, 754.

2) III, 762.

8) III, 780b, 781.

4) Levold von Northof pg. 32.

5) Levold von Northof pg. 32. III, 942, 943; vgl. 77. 6) Vgl. 1V, 198, 449.

7) Vgl. IV, 457a.

8) Vgl. IV, 578, 586.

Vorbemerkungen. XXXIX

der Kölner Gereonskirche. Der Papst bewilligte alles’). Wieder drei Monate später bat derselbe im Verein mit seinen beiden Verwandten, dem Markgrafen von Jülich und dem Grafen von Berg, den Papst, seinem Vetter Johann von Wesemaél eine Expektanz für eine Kanoni- katspfründe an der Domkirche von Lüttich oder Utrecht zu erteilen; der Papst bewilligte die Bitte?). Wiederum drei Monate später wurde dem Papste eine Supplik des Bischofs und seines gleichnamigen Neffen, des etwa 21 Jahre alten Grafen Engelbert von der Mark, überreicht?). Darin wurde gebeten, dem Adolf, dem zwanzigjährigen*) Bruder des Grafen, zu dessen zwei Kanonikatspfründen von Lüttich und Köln und zu der Ecpekianz für eine Kanonikatspfründe von Münster auch noch eine Expektanz für eine höhere Lütticher Dom- pfründe, ferner dem damals 11jührigen?) Bruder Everhard zu seiner Expektanz für eine Kanonikatspfründe der Kölner Gereons- kirche auch noch eine Expektanz für eine Kanonikatspfründe der Lütticher Domkirche zu geben. Der Papst willfahrte auch dieser Bitte*). Gegen Anfang des folgenden Jahres sandte der Bischof seine 3 Neffen in Begleitung ihrer Lehrer von Lüttich zur Uni- versität von Montpellier"). Der Weg führte sie über Avignon. Hier finden wir dieselben am 23. März; sie bitten den Papst, ihrem Be- gleiter Lubert von Rodenberg eine Expektanz für eine von ihrem Oheim zu vergebende Sinekure zu verleihen, was dann auch vom Papste geschieht?). Zwei Wochen später sind sie noch ebendort. Sie erklären dem Papst, dass sie Rechtsstudien zu machen beab- sichtigen, und bitten den Papst, zweien von ihren Lehrern, welche Inhaber einer Pfarrei waren, zu gestatten, dass diese von ihren Pfarreien abwesend bei ihnen bleiben und Vorlesungen über Zivil- recht hören dürfen. Auch dies wird ihnen vom Papste bewilligt?). Dieser gab dann vier Monate später dem Dietrich noch eine am Sitze der Kurie erledigte und darum seiner Verleihung vorbehaltene Kanonikatspfründe der Lütticher Domkirche!?.. Am selben Tage

1) IV, 19, 20.

2) IV, 44.

8) Wahrscheinlich war der Ueberbringer Graf Engelbert selber, der sich damals anschickte, eine Reise in den Orient anzutreten. Levold von Northof pg 33.

4) Vgl. IV, 193, 449.

5) Vgl. IV, 578b, 586.

6) IV, 738—165.

7) Levold von Northof pg. 38; vgl. IV, 112. 288.

8) IV, 108.

9) IV, 112.

10) IV, 171.

XL Vorbemerkungen.

erwirken die drei Brüder!) durch eine dem Papste eingereichte Supplik, dass ihrem Lehrer Heinrich Kerl vom Papste zu dessen Soester Pfarrei und drei Kanonikatspfründen auch noch eine Expektanz für eine Kanonikatspfründe der Osnabrücker Domkirche gegeben wird?) Vier Wochen später empfängt der Papst eine Supplik des Lütticher Bischofs für dessen beide jüngste Neffen Dietrich und Everhard. Für Dietrich wünscht er die Verleihung der wegen Ver- stosses gegen die Konstitution Execrabilis längst kirchenrechtlich erledigten Scholastrie samt einer Kanonikatspfründe der Domkirche von Münster, für Everhard die Verleihung einer aus gleichem Grunde erledigten Kanonikatspfründe samt Obedienz der Domkirche von Bremen. Die Erfüllung der ersten Bitte wird vom Papste ab- gelehnt, die der zweiten von ihm zugesagt?). Einen Monat später gab dieser dem ältesten der drei Brüder, dem damals 20 jährigen Adolf, zu dessen 2 Kanonikatspfründen und 2 Expektanzen die Propstei von Schildesche in der Diözese Paderborn‘). Hierauf tritt für die Pfründenjagd der Familie eine fast einjährige Pause ein. Im November des Jahres 1355 aber sehen wir die Studenten von Montpellier wieder in eifriger Tätigkeit an der Kurie zu Avignon. Heinrich Kerl erwirkt für sich einen Tausch: statt der Expektanz für eine Kanonikatspfründe der Osnabrücker Domkirche empfängt er eine erledigte Kanonikatspfründe der Kölner Apostelnkirche*). Die drei Brüder erbitten für ihren anderen Lehrer Johann Kalthof, der Student des kanonischen Rechts ist, eine Expektanz für ein vom Lütticher Bischofe zu vergebendes Benefizium oder Offizium®). Für sich selbst aber erlangen dieselben vier erledigte Pfründen: Adolf die Scholastrie und eine Kanonikatspfründe der Domkirche von Speier, Dietrich eine Kanonikatspfründe der Domkirche von Worms und Everhard eine Kanonikatspfründe der Domkirche von Lüttich”). Alsdann ruht die Pfründenerwerbstätigkeit der gräflichen Familie fast zwei Jahre lang?), um darauf aber wieder um so leb- hafter zu erwachen.

1) Avignon ist von Montpellier nur etwa 60 Kilometer entfernt.

2) IV, 172.

3) IV, 188.

4) IV, 193.

5) IV, 288.

6) IV, 288.

7) IV, 286.

8) Adolf erbat für sich am 14. Februar 1357 die Bestätigung der von ihm auf Grund der im Jahre 1853 verliehenen Expektanz (IV, 19a) er- worbenen Kanonikatspfründe der Domkirche von Münster (IV, 882). Aber diese Bestätigung war keine Pfründenverleihung.

Vorbemerkungen. XLI

Am 18. August des Jahres 1357 war der Bischof von Münster Ludwig von Hessen gestorben. Das Domkapitel hatte darauf den damals 24jährigen Adolf von der Mark zu seinem Nachfolger ge- wählt, und zwar, da dieser noch nicht das für einen Bischof vom kanonischen Rechte vorgeschriebene Alter hatte, in Form einer an den Papst gerichteten Postulation; es hatte dann zwei seiner Mit- glieder, den Offizial und Baccalaureus in iure canonico Lubert von Ramesberg und den Licentiatus in artibus et medicina Heinrich von Unna zur Kurie entsandt, um dort Adolfs Wahl in beglaubigter Form zu melden und um dessen Ernennung zu bitten. Diese beiden Abgeordneten setzten auch Adolf von der Sachlage in Kenntnis, und dieser, der inzwischen den akademischen Grad eines Baccalaureus in decretis in Montpellier erworben hatte, kam zu Anfang Oktober von dort zur Kurie, um zur Durchseizung seiner Ernennung mit- zuwirken. Die Angelegenheit war vom Papste einer Kommission von drei Kardinälen anvertraut worden, und es dauerte längere Zeit, bis sich diese im günstigen Sinne entschieden hatte!). Endlich am 6. November erfolgte die Ernennung’). Nun begannen auch sofort die Bitten des Neuernannten um Pfründen für die Seinigen. Seinem jüngsten Bruder Everhard verschaffte er eine Kanonikats- pfründe der Lütticher Domkirche?), seinem Bruder Dietrich die Propstei von Schildesche‘), dem Sekretär seines ältesten Bruders, des Grafen Engelbert (III), eine Kanonikatspfründe der Domkirche von Münster’). Diese drei Pfründen besass zur Zeit Adolf selber. Ihre Erledigung irat erst dann ein, wenn er die Bischofsweihe empfing, und war desfalls dem Papste deren Vergebung vorbehalten?). Für seinen Sekretär Gottfried Northof offenbar einen Verwandten des Lütticher Kanonikers und Geschichtschreibers seiner Familie erwarb Adolf die Scholastrie und eine Kanonikatspfründe der Domkirche von Speier?*), für Lubert von Ramesberg eine Expektanz für eine Kanonikatspfründe samt einem Offizium und Supplementum der Domkirche von Utrecht, für Heinrich von Unna eine Expektanz für eine Kanonikatspfründe der Soester Patroklikirche, für Ever-

1) Levold von Northof ed. Meibom pg. 85.

2) IV, 449.

3) IV, 455.

4) IV, 457a.

6) IV, 457c.

6) II, 2125. Aus diesen drei Bitten Adolfs geht hervor, dass er damals noch die Absicht hatte, später die Bischofsweihe zu empfangen, also an Rück- tritt in den Laienstand und an Heirat noch nicht dachte.

7) 1V, 457b.

XLII Vorbemerkungen.

hard Borchardi von Küchelheim eine Expektanz für eine vom Lütticher Bischof zu vergebende Pfründe, für Dietrich von Eren- bertinghofen eine Expektanz für eine vom Kapitel der Aachener Marienkirche zu vergebende Pfründe, für seinen und seiner Brüder Lehrer Johann Kalthof, der in Montpellier zugleich Student des kanonischen Rechtes war, eine Expektanz für eine vom Xantener Stiftskapitel zu vergebende Pfründe, für den Lehrer seiner Brüder, den Baccalaureus im kanonischen Rechte Alexander von Meining- hausen, eine Expektanz für eine Kanonikats- und höhere Pfründe der Bonner Stiftskirche‘)... Unmittelbar nach Erwirkung dieser Gnaden reiste Adolf mit seinen Begleitern ab. Am Weihnachtsfeste finden wir ihn bei seinem bischöflichen Oheim auf dessen Burg in Huy. Mit diesem reiste er am 21. Januar 1358 nach Westfalen und hielt am 4. Februar seinen feierlichen Einzug in Münster?).

Nach diesen erfolgreichen Leistungen ruhte wiederum eine Zeit lang die Pfründenerwerbstätigkeit der Familie. Zuerst wieder auf dem Plane erscheint Adolf schon am 8. Oktober desselben Jahres. Doch bittet er diesmal um keine Pfründen, sondern für seinen älteren Bruder, den Grafen Engelbert, und dessen Gemahlin Ruhardis von Jülich um Gestattung eines Tragaltars, auf welchem diese beiden in ihrer eignen und ihrer Dienerschaft Gegenwart die Messe lesen lassen durften?).

Adolfs beide jüngere Brüder Dietrich und Everhard sind nach seiner Abreise in Montpellier verblieben, um dort ihre Studien fort- zusetzen. Sie scheinen erst im Anfange des Jahres 1861 von dort abgereist und in ihre deutsche Heimat zurückgekehrt zu sein. Am 30. Juni des Jahres 1359 erwirkten sie vom Papste für sich zwei Expektanzen, Dietrich für eine höhere Pfründe der Kölner Dom- kirche und Everhard für eine von seinem bischöflichen Oheim zu vergebende höhere Pfründe*). Im nächstfolgenden Jahre sind dem Papste von denselben vier Suppliken behändigt worden. Am 19. März erwirkten sie die Erteilung einer Expektanz für einen ihrer Freunde, am 5. September für ihren Lehrer, den Juristen Anton de Fies, eine Expektanz für eine Kanonikats- und höhere Pfründe der Domkirche von Utrecht. Dietrich verschaffte sich am 25. Sep- tember statt der Expektanz für die Propstei von Schildesche die er- ledigte Propstei von Xanten. Everhard erwarb am 15. Dezember

1) IV, 460, 461.

2) Levold von Northof pg. 85. 3) IV, 528.

4) IV, 578.

Vorbemerkungen. XLII

noch eine erledigte Kanonikatspfründe samt einigen Pfründenbeigaben der Kölner Domkirche*). Endlich am 5. Februar des nächstfolgenden Jahres verschafft Dietrich seinem Kaplan Lubert von Rodemberg, Dechanten ‚der Ludgeruskirche, der schon vor sieben Jahren Begleiter der drei Brüder auf ihrer Reise nach Montpellier gewesen war und vermutlich mit ihnen dort die folgenden Jahre hindurch die Uni- versität besucht hatte, zu dessen beiden Pfründen noch eine Expektanz für eine Kanonikatspfründé der Domkirche von Münster?).

Hiermit schliesst die Reihe der Pfründen- und Expektanzen- Spenden Innocenz VI. an Mitglieder der märkischen Grafenfamilie sowie an deren Angehörige, Diener und Günstlinge. Unter diesem Papste erscheint dann nur noch ein einziges Mal ein Glied derselben Familie im vatikanischen Urkundenmaterial, aber durchaus nicht als Pfründenempfänger oder Pfründeninhaber. Es ist das Eberhard (der Aeltere), der schon im vorstehenden mehrfach erwähnte Bruder des Bischofs Engelbert. In seiner Knabenzeit hatte er im Jahre 1326, als sein Oheim Konrad aus dem Klerikerstande austrat und heiratete, zwei Kanonikaispfründen desselben, die eine am Kölner, die andere am Lütticher Dome, empfangen?). Dann hatten ihn sein Oheim, der Lütticher Bischof Adolf, bei dem er seine Jugendjahre zugebracht zu haben scheint, und seine Lehrer dnrch Zureden und schwere Drohungen bestimmt, zu den sogenannten niederen Weihen auch die Subdiakonatsweihe offenbar um so zum Empfange höherer Pfründen geeignet zu werden zu empfangen. Wahrscheinlich steht dieser erzwungene Empfang in ursachlichem Zusammenhange mit seiner Beförderung zum Dompropst von Münster. Als dann nach dem Tode des Bischofs Adolf (1344) Engelbert, der Bruder Eberhards, den Lütticher Bischofsstuhl. erhalten hatte, war seinem Bruder Eberhard, wie wir oben“) gesehen haben, durch päpstliche Huld zu seiner Propstei und zu seinen Domkanonikatspfründen auch noch die Kölner Dom- kantorei, auf welche Engelbert bei seiner Ernennung zum Bischofe verzichtet hatte, zuteil geworden’). In der Folgezeit fasste Eber- hard, von der Ansicht ausgehend, dass sein Empfang der Subdia- konatsweihe erzwungen und darum kanonisch ungültig sei, den Ent- schluss, wie vordem sein Oheim Konrad aus dem Klerikerstande auszutreten und zu heiraten. Er führte diesen Entschluss aus und vermählte sich mit Maria, der Tochter des Grafen Wilhelm von Looz

1) IV, 622, 701, 709, 719. 2) IV, 741; vgl. 108.

3) I, 989; vgl. 986.

4) S. XXXVI.

5) III, 483; vgl. 439.

XLIV Vorbemerkungen.

und Neufchatel. Nachdem er jahrelang in dieser Ehe gelebt hatte, wandte er sich zwei Jahre nach dem Tode seiner Gattin offenbar zur Sicherung der legitimen Geburt seiner Kinder an den Papst mit einer Bittschrift, worin er diesem den Sachverhalt darlegte und ihn bat, die Ehe für gültig zu erklären. Der Papst gab drei Nachbar- bischöfen den Auftrag, den Sachverhalt zu untersuchen und dann nach Befund zu entscheiden‘). Die Entscheidung ist, wie wir aus späteren Tatsachen schliessen dürfen, günstig für Eberhard ausge- fallen. Er ist der Stammvater mehrerer Familien des hohen und höchsten Adels, darunter der Herzöge von Aremberg, geworden. Ungefähr zur selben Zeit, als die drei von Papste dazu bestellten Bischöfe sich für die Gültigkeit der Heirat Eberhards entschieden haben, fasste dessen Neffe Adolf den Plan, dem Beispiele seines Oheims zu folgen. Zwar war er schon drei Jahre lang Propst von Schildesche und dann auch bereits fünf Jahre Bischof von Münster gewesen, aber irgend eine höhere Weihe hatte er noch immer nicht empfangen, obschon er gegen Ende des Jahres 1362 bereits 29 Jahre alt war. Gerade um diese Zeit aber stand sein Plan schon fest, dem klerikalen Stande zu entsagen?). Dieser Entschluss hat ihn dann aber doch nicht gehindert, noch um Mitte des folgenden Jahres seine Versetzung auf den erzbischöflichen Stuhl von Köln anzunehmen und die Verwaltung des Erzbistums und Kurstiftes noch ?|, Jahre lang hindurch zu führen?) Im Jahre 1369 war er bereits verheiratet. Wenige Jahre später ahmte Adolfs jüngerer Bruder Dietrich, Propst von Xanten und Inhaber von Kanonikatspfründen der Domkirchen con Köln, Trier und Lüttich, dem Beispiele Adolfs nach; er ver- heiratete sich mit Elisabeth von Sponheimt).

1) IV, 821.

2) Den urkundlichen Beweis werde ich im fünften Bande erbringen.

3) Am 21. Juni 1363 wurde er von Münster nach Köln versetzt; einige Zeit vor dem 15. April 1364 verzichtete er in Avignon durch zwei dorthin gesandte Bevollmächtigte auf das Erzbistum; an diesem Tage wurde sein Oheim Engelbert von Lüttich nach Köln versetzt. "V, 168, 252. Vgl. Cronica praesulum et archiepiscoporum Colon. in Annalen des hist. Vereins für den Niederrhein II, 1857, S. 228.

4) Cohn, Stammtafeln. Es würde eine recht interessante Aufgabe sein, die Geldsumme zu berechnen, welche Konrad, Eberhard, Adolf und Dietrich aus kirchlichen, geistlichen Stiftungen vereinnahmt haben. Der Studien- gang der drei Brüder Adolf, Dietrich und Everhard von der Mark zeigt uns noch eine sehr kennzeichnende Seite des klerikalen Strebertums während des Avignoner Papsttums. Von den drei um Pfründen an der Kurie wer- benden Grafensöhnen und ihren gleichfalls nach Pfründen strebenden fünf Lehrern und Begleitern, die im Frühlinge des Jahres 1354 zur Universität nach Montpellier wanderten und sich dort Studien halber jahrelany auf-

Vorbemerkungen. XLV

Die im Vorstehenden dargelegten Beispiele werden zur Genüge, ja vielleicht für manchen zur Uebergenüge erweisen, in welcher Art und in welchem Masse während der Pontifikate Klemens VI. und Innocenz VI. an der Kurie einerseits die Pfründenjagd und ander- seits die Pfründenspendung betrieben worden ist; dieselben werden auch erkennen lassen, dass eine irgendwie erhebliche Besserung und Einschränkung dieses Unwesens unter Innocenz VI. nicht ein- getreten ist. Mag dieser immerhin soches ehrlich beabsichtigt haben; aber das überkommene System des stets wachsenden Zentralismus war stärker als die Person, die nicht mehr gegen den schwellenden Strom zu schwimmen vermochte. Dies zeigt sich so recht schon in einer auf jene Einschränkung und Besserung abzielenden Mass- regel Innocenz VI. aus dessen erstem Pontifikatsjahre: er wider- rief alle von seinem Vorgänger gespendeten Kommenden-Verlei- hungen mit Ausnahme der den Kardinälen verliehenen Kommenden!). Und gerade diese waren im XIV. Jahrhunderte und noch lange darüber hinaus die allerärgsten Pfründensammler, die Haifische im Pfründenmeere. Unter Klemens VI. erscheinen zuerst Fälle, dass der Papst einem Kardinal zu den Pfründen, die dieser bereits besitzt, auch noch eine Massenexpektanz bewilligt, kraft deren er in einer oder in mehreren Kirchenprovinzen künftig erledigte Pfründen bis zu einem bestimmten, sehr bedeutenden Jahresertrage sich anzueignen berechtigt war. Von diesen Fällen betrifft einer auch die Kirchenprovinzen von Trier und Köln. Am 20. September 1342 hatte Klemens VI. den bisherigen Erzbischof von Lyon, Guido von Boulogne, zum Kardinal gemacht. Vier Wochen später verlieh er ihm die Anwartschaft auf künftig erledigte Pfründen in den Kirchen- provinzen von Köln, Trier und Mainz bis zu einem Gesamt-Jahres-

hielten, hat auch nicht ein einziger Theologie, sondern alle acht haben iura studiert, zum Teil ius canonicum, zum Teil ius civile, zum Teil jus utrumque. Vgl. IV, 112, 288, 460e u. f, 701. Eine ganz ähnliche Erscheinung tritt zutage, wenn wir in den 2083 Urkunden und Regesten des dritten und vierten Bandes die Zahl der darin erscheinenden Kleriker tiberschauen, welche akademische Grade erreicht haben. Es finden sich dort während der 20jührigen Dauer der beiden Pontifikate Klemens VI. und Innocenz VI.: 1 magister in poetica, 1 professor iuris utriusque, 1 baccalarius in artibus, 1 licentiatus in iure canonico, 2 licentiati in artibus, 8 baccalarii in iure civili, 3 baccalarii in ture canonico, 8 baccalarii in decretis, 8 licentiati in iure utroque, 3 licentiati in decretis, 4 baccalarii in legibus, 6 magistri in medicina, 24 magistri in artibus und nur 1 baccalarius in theologia, welcher Karmelitermönch ist, sowie nur 1 professor theologiae, welcher Dominikanermünch und inquisitor haereticae pravitatis isl.

1) Vgl. Raynald, Annal. eccl. 1853 $ 31. Denselben Widerruf mit der- selben Ausnahme hatte vor ihm schon Benedikt XII. geleistet, Vgl. III, 291.

XLVI Vorbemerkungen.

ertrage von 1000 Mark Süber!).. Da der Wert einer Mark Silber im XIV. Jahrhundert zwischen 4 und 5!|, Kammergoldgulden schwankt?), der Goldgehalt eines Kammergoldguldens dem eines Zehn- markstückes nahekommt und die damalige Kaufkraft des Goldes ungefähr die dreifache der heutigen ist, so bedeutete die dem neuen Kardinal erteilte Massenexpektanz eine Anwartschaft auf Pfründen- erwerb in den drei Kirchenprovinzen bis zum Gesamtertrage einer heutigen Summe von etwa 120000 Mark. Da Innocenz also die Pfründenmassen der Kardindle ungemindert gelassen hat, so kann es nicht überraschen, wenn wir später nach dem Tode dieses an- geblich „strengen“ und „ausgezeichneten“ *) Papstes und während der Pontifikate des ,heiligmássigen" Urban V. und des „durch Klugheit ausgezeichneten" *) Gregor XI. noch Kardinäle im Fortbesitze höchst bedeutender Pfründenmassen finden. So ergibt sich aus einer Quittung des von Klemens VI. am 17. Dezember 1350 zum Kardinal ernannten Raymund von Canillac, dass dieser von den Erträgen seiner deutschen Pfründen von seinem dortigen vicarius in spiritualabus et tempo- ralibus Bertrand de Masello aus der Zeit vom Jahre 1364 bis zum März des Jahres 1368 die Summe von 7940 Kammergoldgulden empfangen hat’). Unter Raymunds deutschen Pfründen befand sich auch die Patrokli-Propstei und die Petri-Pfarrei von Soest‘) und, wie ich aus noch unedierten Quellen weiss, auch die sehr be- deutende, mit herrlichen Weingütern und reichlichen Weinzehnten ausgestattete Mainzer Dompropstei, die er gegen Anfang 1364 em- pfangen hatte. Diese hat ihm gleich im ersten Jahre, obgleich das- selbe ein sehr schlechtes Weinjahr war, einen Reinertrag von 787 Kammergoldgulden, im nächstfolgenden Jahre aber, welches ein sehr günstiges Weinjahr war, einen Reinerirag von 2554 Kammergold- gulden verschafft.

Dem Kardinal Aegidius Rigaud, der im Besitze der Abtei St. Denys gewesen war, verschaffte Klemens VI. im Jahre 1352, nach dessen Erhebung zur Kardinalswürde eine Jahresrente von 1000 Pfund Pariser Denare aus den Erträgen dieser Abtei’). Drei

1) III, 71. Vgl. III Vorbemerkungen S. LII.

2) Kirsch, Finanzverwaltung des Kardinalkollegiums S. 71, 90. Introit. et Exit. 149 f. 4. Registr. Vatican. 114 pars II f. 168 nr. 1660. Registr. Vatic. 115 pars I f. 85 nr. 494. Obligat. et Solut. 4 (310) f 9'. Introit. et Exit. 272 f 218.

3) Pastor, Gesch. der Päpste I*, 95.

4) Pastor, Gesch. der Päpste I*, 101, 102.

5) Kirsch, die päpstlichen Kollektorien in Deutschland während des XIV. Jahrhunderts S. 387.

6) III, 864; IV, 864, 488.

7) Arch. Vatican. Clem. VI Supplic. t. XXII f. 20*.

Vorbemerkungen. XLVII

Jahre später überwies Kaiser Karl IV. dem Kardinalbischofe Peter Bertrand von Ostia, der ihn kurz vorher im Auftrage Innocenz VI. in Rom gekrönt katte, aus der von der Republik Florenz an ihn zu zahlenden Reichssteuer eine Jahresrente von 1000 Goldgulden!).

Wenige Jahre später am 3. Mai 1372 verlieh Gregor XI., der Neffe Klemens VI., dem von ihm ein Jahr vorher zum Kardinal ernannten Jakob Orsini eine Massenexpektanz für künftig erledigte Pfründen in den Patriarchaten Aquileja und Grado und in der Mainzer Kirchenprovinz bis zu einem taxmässigen Jahresertrage von 4000 Kammergoldgulden?), eine Summe, deren damalige Kaufkraft der einer heutigen Summe von über 100000 Mark entspricht.

Weiche Pfründenmassen vier Kardinäle beim Ausbruche des abend- ländischen Schismas (1378) lediglich in England besessen haben, darüber gibt uns einer von ihnen, Wilhelm d' Aigrefeuille, gute Kunde:

»Ipse dominus" das ist Wilhelm „recipiebat in Anglia tunc pacifice et quiete de beneficiis, quae ibi habebat, tria milia florenorum annuatim vel cirva et dominus Pictaviensis?) circa duo milia et dominus Albanensis*) circa quinque milia et dominus de Vernhio?) circa duo milia et dominus S. Eustachii?) magnam pecuniae quantitatem et quamplures ali cardinales gallici^*). Also bezogen die vier erstgenannten Kardinäle jährlich aus englischen Pfründen zwölftausend Kammergoldgulden, denen eine heutige Summe von rund 350000 Mark an Kaufkraft gleichkommt?).

1) Böhmer Huber, Regesten des Kaiserreichs unter Karl IV. nr. 2078. 1000 Goldgulden entsprechen in ihrer damaligen Kaufkraft einer heutigen Summe von etwa 30000 Mark.

2) Paris, Biblioth. Nationale, Collection: Moreau cod. 1282 f. 497—9500. (Ex Biblioth. Vatic. 7024 f. 301.)

3) Kardinal Guy de Malesset.

4) Kardinal Anglicus Grimoard, Bruder Urbans V.

5) Kardinal Pierre de Vergne.

6) Kardinal Pierre Flandrin.

7) Gayet, Le grand schisme d’Occident t. II, Pióces justificatives pg. 71.

8) Aus der Zeit des nüchstfolgenden Pontifikats Urbans VI. sind uns keine Hegisterbünde mit Dotationsurkunden für die Kardinäle erhalten. Von den Registerbänden Bonifaz IX., des Nachfolgers von Urban VI. (1889 bis 1404), enthält schon ein einziger aus dem zweiten Pontifikatsjahre ein paar Dutzende solcher Dotationsurkunden, welche vermuten lassen, dass unter Bonifaz IX. die Pfründenspendungen an die Kardinäle womöglich noch reichlicher ausfielen als in der Avignoner Papstperiode. Zum Beweise führe ich drei Proben an: Am 80. Juni 1891 verlieh der Papst dem Kardinal Bartholomaeus Uliari eine Jahresrente von 1000 Kammergoldgulden aus den Einkünften des Bistums Padua und zweier Benediktiner-Klöster im Bistum Padua. Am 80. August 1391 ermeuerte derselbe für den Kardinal Angelo Acciajoli die Befugnis, in den Kirchenprovinzen von Köln und Mainz er-

XLVII Vorbemerkungen.

England ist nächst Frankreich das Hauptausbeutungsfeld für die Avignoner Kurie gewesen. Für diese haben die Pfründen Deutschlands und insbesondere Norddeutschlands viel weniger Anziehungskraft bewiesen. Die Gründe hierfür sind leicht findbar. Dieselben hatten meist viel geringere Einkünfte und ihre Verwaltung beruhte damals noch fast völlig auf der Naturalwirt- schaft. Hierfür habe ich ein sehr lehrreiches Beispiel in einem von dem schon obengenannten Bertrandus de Masello um das Jahr 1367 angefertigten Verzeichnisse der Einkünfte der Mainzer Dompropstei, also einer Pfründe in einer Gegend Deutschlands, wo man doch schon ein teilweises Eindringen der Geldwirtschaft voraussetzen sollte. In Wirklichkeit aber waren die Geldeinkünfte dieser Dompropstei gegenüber ihren Naturaleinkünften nur sehr geringfügig. Bezüglich der letzteren teile ich hier mit, dass sich darunter im Jahre 1364 vorfinden: 2202 Malter Roggen, von denen 811 an Berechtigte verabfolgt, 754 verkauft, 162 teils in der Propstei zu Mainz verbraucht, teils zu Löhnungen für Bedienstete verwendet wurden und 340 nach Jahresabschluss noch immer nicht eingeliefert waren; 2088 Malter Weizen, von denen 219 an Berechtigte verabfolgt und 23 in der Propstei verbraucht wurden; 434 Sack Hafer, von denen 276 verkauft, 82 verbraucht wurden und 76 nach Jahresabschluss von den Pflichtigen noch nicht eingeliefert waren; 59 Fuder Wein, von denen über 19 in der zur Propstei gehörenden Weinschänke in Mainz verzapft und verkauft worden waren. Da aber das Jahr 1364 ganz aussergewöhnlich geringe Weinerträge geliefert hatte), 80 hatte die Propsteiverwaltung sich sogar zu bedeutenden Wein- Ankäufen genötigt gesehen, um die Ansprüche der Berechtigten auch nur zum Teil befriedigen zu können. Diese gesamten Natural-Ein- künfte aber waren zu erheben in fast 500 Ortschaften, die über die ganze Diözese vom Donnersberge und Hunsrücken bis zu den Quellen der Lahn und Sieg, bis zum Rhöngebirge und Spessart verstreut waren. Ueberdies klagt der Verfasser des Verzeichnisses wieder-

ledigte Pfründen bis zum Jahresertrage von 2000 Kammergoldgulden sich anzueignen. Und dem berüchtigten Kardinale Pileus de Prata gab derselbe am 8. Juli die Laurenzi-Pfarrei zu Leibnitz (Diözese Salzburg) mit einem Maximal-Jahresertrage von 200 Kammergoldgulden, am 28. September die Dompropstei von Wells mit einem Maximal-Jahresertrage von 200 Mark Sterling (=800 Kammergoldgulden) und reservierte ihm am 8. November 1391 die mit einem Maximal-Jahreseinkommen von 500 Kammergoldgulden einge- schätzte Dompropstei ven Erlau, deren Erledigung bevorstand. Registrum Lateranense tom. 18 f. 171, 249, 252, 254, 250".

1) Gleich im nächstfolgenden Jahre erbrachten die Einkünfte der Propstei über 208 Fuder Wein.

Vorbemerkungen. IL

holt, dass manche Einkünfte wegen Kriegswirren oder weil sie von Mitgliedern des Landadels widerrechtlich in Besitz genommen seien, gar nicht vereinnahmt werden könnten. Ähnliche Zustände wie hier am Mittelrhein und am unteren Main werden auch an der unteren Mosel und am Niederrhein obgewaltet haben. Und so begreift sich wohl, dass in den Kardinälen und Höflingen von Avignon keine besondere Begierde rege war nach solchen Pfründen im fernen Deutschland, deren Erträge einzusammeln, zu verwalten und zu ver- kaufen mit so grossen Schwierigkeiten verknüpft war. Zudem waren die adeligen Kleriker der Rhein- und Mosellande und deren Familien nachweislich auch gar nicht geneigt, den Pfründensammlern der Kurie die Vorwegnahme der besten heimischen Pfründen gutwillig zu gestalten.

Am 20. Januar 1306 hatte Kardinal Richard Petroni die wenige Tage vorher durch Verzicht erledigte und darum der päpstlichen Verfügung vorbehaltene Kölner Dompropstei samt dem damit verbundenen Archidiakonate eine recht fette Pfründe, deren Ein- künfte auf 100 Mark Silber geschätzt wurden!) seinem sienesischen Landsmanne und Vetter, dem päpstlichen Notar Bindus als Zugabe zu dessen 4 Pfründen in Italien und Frankreich verschafft?). Der fünffach Bepfründete verblieb natürlich bei der Kurie, deren Beamter er war. Im Jahre 1318 gestattete der Papst den beiden Vettern einen zweijährigen Aufenthalt in ihrer italienischen Heimat?). Dass Bindus nach Ablauf dieser Zeit sich wieder bei der Kurie eingefunden, seines Amtes dort weiter gewaltet und ebendort die Einkünfte seiner 5 Pfründen weiter fortgenossen hat, wird uns durch zwei päpstliche Urkunden aus den Jahren 1316 und 1317 ausdrück- lich bezeugt‘). Am 20. Juni 1820 fertigte Papst Johann XXII. für Bindus ein sogenanntes Konservatorium aus’). Aus diesem ergibt sich die Tatsache, dass dem Bindus der Genuss seiner Pfründen- einkünfte strittig gemacht wurde, weshalb der Papst für ihn 3 Konser- vatoren bestellte, welche die Vollmacht erhielten, gegen geistliche und

1) Vgl. Binterim u. Mooren, Die alte und neue Erzdiözese Köln I S. 53.

2) I, 170.

8) I, 891.

4) I, 425, 448.

5) I, 553. Ich habe den Text der Urkunde in ziemlich ausgiebigem Masse exzerpiert, um den Benutzern meiner Bände das Verständnis für die vielen späteren Konservatorien zu erleichtern. Wer M. Tangls Päpstliche Kanzleiordnungen zur Hand hat, vergleiche zu meinem Exzerpt die darin befindliche Formel nr. 129 S. 321, deren Bestimmungen sich mit der für Bindus ausgestellten Urkunde decken, und deren Wortlaut auch zum guten Teile mit dem Wortlaute dieser übereinstimmt.

Vatikan. Regesten IV. d

L Vorbemerkungen.

weltliche Personen, die den Bindus am Genusse seiner Pfründen- einkünfte hinderten, nötigenfalls mit kirchlichen Strafmitteln ein- zuschreiten. Der erste von den 3 Konservatoren ist der Bischof Jakob Alberti von Castello, ein Kardinalsneffe und Pfründensammler, der auch in den Diözesen Florenz und Pistoja Pfründen besass!) und allem Anscheine nach Kuriale war. Dieser sollte offenbar, falls die Schädiger der Pfründeneinkünfte des Bindus sich nicht fügen würden, an der Kurie verschärfte Massregeln erwirken?). Der zweite Konservator ist der Prior eines Klosters bei Siena. Er hatte die Aufgabe, gegen diejenigen einzuschreiten, welche Bindus im Genusse der Einkünfte seiner beiden in und bei Siena gelegenen Pfründen?) behinderten. Der dritte Konservator endlich war Archidiakon der Diözese Lüttich, der Nachbardiözese von Köln, wo Bindus Inhaber der Tompropstei war; er sollte gegen Widersacher des Bindus im Genusse der Kölner Dompropsteieinkünfte auftreten. Etwa neun Monate später verrät uns auch eine Urkunde vom 3. März 1321*), wer dieser Widersacher gewesen ist. Es war das der Kölner Dom- scholastikus Gerhard von Virneburg, an den Bindus vor mehr als drei Jahren die Einkünfte der Kölner Dompropstei verpachtet hatte, und mit dem sich dessen Bruder Heinrich, der Propst des Bonner Cassiusstiftes und spätere Mainzer Erzbischof, sowie deren Vetter, der Münsterische Dompropst Eberhard von Tomburg, für Zahlung der Pachtsumme verbürgt hatte. Seit drei Jahren war aber keine Pacht bezahlt worden, und auch die Exkommunikation, welche in- folge der von Bindus bei der Kurie erhobenen Klage gegen die Säumigen geschleudert worden war, hatte nichts genützt. Nunmehr bestellte der Papst drei kölnische Geistliche als Exekutoren, welche jene drei zur Zahlung der Pachtsummen zwingen sollten. Doch auch dieser päpstliche Auftrag scheint wenig oder gar keinen Erfolg gehabt zu haben. Denn zwei Jahre später schloss der Bevollmächtigte des Bindus mit dem Kölner Domkapitel einen Vertrag, worin er diesem die Erträge der Dompropstei und die Ausnutzung der damit verbundenen Berechtigungen gegen Zahlung einer jährlichen Pachtsumme überliess®). Im Laufe der beiden ndchstfolgenden Jahr- zehnte wird dann Bindus wiederholt als Inhaber der Kölner Dom- propstei genannt, dem der Papst wegen dessen Kränklichkeit mehr- mals die Entfernung von der Kurie und den Aufenthalt in Italien

1) Vgl. Eubel, Hierarchia catholica medii aevi S. 178 n. 4. 2) Vgl. I S. V.

3) Vgl. I, 170.

4) 11, 2894. (I, 571b).

5) IV, 839.

Vorbemerkungen. LI

gestattet hat!). Im Jahre 1345 erscheint er wieder als Kölner Dompropst und zugleich als Erbauer eines Klosters in seiner heimat- lichen Diözese?). Im Jahre 1351 endlich vertauschte er die Kölner Dompropstei mit der Thesaurarie und einer Kanonikatspfründe des Kanonissenstifts Dietkirchen bei Bonn®). Da diese Pfründe offenbar bei weitem nicht so einträglich gewesen ist wie die Kölner Dom- propstei, so ergibt sich, dass Bindus fast ein halbes Jahrhundert hindurch mit den Pächtern seiner Propsteieinkünfte recht missliche Erfahrungen gemacht haben muss. Gegen Anfang des Jahres 1354 ist er dann im Besitz seiner Dietkirchener Pfründe fern vom Rheine, den er wohl nimmer gesehen, und fern von der Kurie, also wahr- scheinlich in seiner sienesischen Heimat gestorben*).

Zu den einträglichsten und angesehensten Pfründen der Kölner Diözese zählte die Propstei des Bonner Cassiusstiftes*), womit ebenfalls ein Archidiakonat verbunden war. Imhaber der Propstei war bis zum Februar 1329 Heinrich von Virneburg, der Neffe des gleichnamigen Kölner Erzbischofs. Papst XXII hatte am 11. Oktober 1328 den Bonner Propst Heinrich zum Erzbischof von Mainz er- nannt*) und dann drei Tage später einem rheinischen Pfründenjäger Heidenreich von Essen?) die Anwartschaft auf die Bonner Propstei verliehen®). Heidenreich sollte in deren Besitz treten, sobald Heinrich die Konsekration erhalten habe, was denn auch im Februar des nüchstfolgenden Jahres geschehen ist?), er ist dann aber schon nach 2 Jahren in der Gegend des Niederrheines gestorben!”).. Da durch seinen Tod die Bonner Propstei samt einer dortigen Kanonikats- pfründe, dem Zehnten „anme Sternchen“ und mehreren Stiftshöfen erledigt waren, und da diese Pfründen, weil er päpstlicher Ehren- kaplan gewesen war), der päpstlichenVerfügung vorbehalten waren, so verlieh Johann XXIl am 16. Juni 1331 die Kanonikatspfründe mit dem

1) Vgl. II S. 591 unter: Bindus.

2) II1, 446.

3) III, 896.

4) IV, 157.

5) Vgl. Binterim und Mooren, Die alte und neue Erzdiözese köln I S. 15—19 und oben S. IX.

6) II, 15565.

7) Vgl. über ihm II S. 613 unter: Heidenreich von Essen. Er war unehe- liches Kind von unzweifelhaft hochadeligen Eltern. Über die Beziehungen Heidenreichs zur Kurie vgl. II, 2396.

8) II, 1563.

9) Vgl. II, 1668 u. 1672.

10) Vgl. II, 2049, 2050. 41) I, 919,

Lil Vorbemerkungen.

Zehnten und den Stiftshöfen dem päpstlichen Notar Bernard Stephani!) und bat dann am 8. August den Mainzer Erzbischof, jenem zur Besitz- nahme der Pfründen behilflich zu sein?). Nun war aber die Lage des neuen Mainzer Erzbischofs schon seit seiner Ernennung eine sehr missliche und klägliche. Das Mainzer Domkapitel hatte, noch ehe es seine Ernennung erfuhr, aber im bewussten und beabsichtigten Gegensatze hierzu, weil es einer voraussichtlichen päpstlichen Er- nennung gegenüber sein Wahlrecht behaupten wollte, den mächtigen und klugen Trierer Erzbischof Baldewin am 12. Oktober 1328 zum Administrator des Mainzer Erz- und Kurstiftes gewählt’). Dieser hatte die Wahl angenommen. Auf seiner Seite standen das Dom- kapitel, die Vasallen, die Amtleute, und mit Ausnahme der Stadt Mainz, die sich für den vom Papste ernannten erklärte, auch der grösste Teil des Kurstiftes. Heinrich war also ein Hirt ohne Herde und, was für ihn noch viel empfindlicher war, ein Erzbischof ohne erzbischöfliche Einkünfte. So wird es begreiflich, dass er auch nach seiner Konsekration*) die Bonner Propstei und die damit verbundenen Einkünfte nicht an Heidenreich abgetreten, sondern festgehalten hat*). Wie ich vermute, hat er Heidenreich —. dieser war ja ein Sohn der Kölner Diözese und in dieser mehrfach bepfründet, und der Kölner Erzbischof war ja Heinrichs Oheim bewogen, ihm den Fort- genuss der Bonner Propsteieinkünfte gegen eine müssige jährliche Pachtsumme zu überlassen.

Nach Heidenreichs Tode wandte sich dann Erzbischof Heinrich von Mainz an den Papst mit der Bitte, dem Bernard Stephani auch noch die Bonner Propstei zu verleihen. Die Bitte war nicht ohne Arglist gestellt. Denn offenbar hoffte der Erzbischof mit Stephani, der ja nicht in Bonn residieren, sondern an der Kurie als deren Beamter verbleiben würde, einen ähnlichen Vertrag wie mit dem eben gestorbenen Heidenreich so auch mit Stephani wegen der Ein-

1) II, 2049, 2050. Als erfolgreicher Pfründenjäger erscheint derselbe in einer Urkunde vom Jahre 1334, welche erweist, dass er damals Pfründen in Deutschland, Frankreich, Kastilien und Aragonien besass IV, 846.

2) II, 2064.

3) Vgl. E. Vogt, Die Reichspolitik des Erzbischofs Balduin von Trier (Gotha, 1901.) S. 6 ff. Schrohe, Beiträge zur Geschichte des Erzbischofs Hein- rich III. von Mainz. (Bensheimer Gymnasial-Programm. 1902.)

4) im Februar 1829. Vogl. II, 1668 u. 1672.

5) II, 2094; IV, 848. Auf die Urkunden IV, 843—848, die nicht in der Serie der vatikanischen, sondern in der Serie der Avignoner Register- bände enthalten sind, hatte mich nachträglich Dr. H. Schäfer aufmerksam ge- macht, worauf ich sie sofort den Supplementa des vierten Bandes einverleibt habe. Vgl. Bd. I S. III—IV.

Vorbemerkungen. LIII

künfte der Bonner Propstei abschliessen zu können. Der Papst ging ahnungslos auf die Bitte des Erzbischofs ein, ernannte den Bernard Stephani zum Propst von St. Cassius und bat dazu noch ganz arglos den Erzbischof, jenem zur Besitznahme der Propstei Hilfe zu leisten!) Stephani sandte alsdann den RKadulf de Rupe als seinen bevollmächtigten Verwalter nach Bonn, um für ihn in den Besitz der dortigen Pfründen einzutreten. Radulf fand den Erz- bischof im Besitze der Propstei und ihrer Einkünfte und wurde durch diesen bewogen, ihm den Fortgenuss derselben offenbar gegen eine bestimmte Jahrespacht zu übertragen, wozu er frei- lich von Stephani nicht bevollmächtigt war. Diesem verheimlichte demnach Radulf bei seiner Rückkehr nach Avignon den Abschluss der Verpachtung, sah sich aber dann bald, von Stephani gedrängt, genötigt, die Wahrheit zu gestehen, und bekannte, dass er durch ernste Bedrohungen von seiten des Erzbischofs genötigt worden sei, diesem den Fortgenuss der Propstei und ihre Einkünfte zu über- tragen. Stephani liess nun durch einen notariellen Akt feststellen, dass sein Bevollmächtigter nach dessen eigenem Eingeständnis nicht befugt gewesen sei zu einer Überweisung der Propsteieinkünfte an den Erzbischof, dass er diese missbillige und für ungültig erkläre, und dass derselbe den neuen Bevollmächtigten Stephanis und dessen 'erwandten?) Arnold du Puy beauftrage, den Erzbischof von dieser Ungültigkeit in Kenntnis zu setzen?). Wenige Tage darauf am ö. September 1332 ernannte Stephani den Arnold als seinen neuen bevollmächtigten Verwalter der Bonner Propstei und der anderen ihm dort durch den Papst verliehenen Pfründen und beauftragte gleichzeitig denselben insbesondere noch, die dort von Radulf geschehenen Verpachtungen zu widerrufen und für ungültig zu erklären‘). Arnold hat dann einen Unterbevollmächtigten Johann Vidrinas nach Bonn gesandt, und diesem ist es gelungen, ein von Stephani gebilligtes Einvernehmen mit dem Erzbischof und einen neuen Vertrag mit diesen zu erzielen. Als dann Johann im Frühlinge des Jahres 1334 die in Bonn angesammelten Erträge der dortigen Pfründen Stephanis diesem nach Avignon übersenden wollte, sandte Stephani, da jener die Gelder selber zu überbringen wegen der Un- sicherheit der Wege Bedenken trug, einen anderen Verwandten an den Niederrhein, um für ihn das Geld in Empfang zu nehmen und ihm

1) II, 2076. 2) IV, 845. 8) IV, 648. 4) IV, 844.

LIV Vorbemerkungen.

nach Avignon zu bringen") Bald darauf ernannte er neue Be- vollmächtigte zur Ausnutzung seiner in vier Ländern gelegenen Pfründen?) | Um diese Zeit verlieh ihm der Papst noch ein Archi- diakonat der Diözese Cahors mit der Verpflichtung, dafür die Bonner Propstei abzutreten?). Selbstverständlicher Weise behielt er indes die anderen obengenannten Nebenpfründen der Bonner Stiftskirche. Stephani hat dann auch tatsächlich auf die Bonner Propstei ver- zichtet; in einer Urkunde vom 3. Dezember 1334 erscheint er nicht mehr als Bonner Propst, sondern nur als Inhaber einer dortigen Kanonikatspfründe und mehrerer Stiftshöfe®).. Dass er aber der Einkünfte dieser Pfründen sich nicht sicher wusste, zeigt die von ihm erwirkte päpstliche Ernennung von drei Exekutoren, die ihn kraft päpstlicher Auktoritdt im Besitz und Genusse seiner Pfründen schützen sollten, und von denen einer der Kölner Dompropst war*). Stephani muss dann im Laufe der nächsten Monate durch seinen in Bonn weilenden Bevollmächtigten Nachricht erhalten haben, dass das Bonner Stiftskapitel ihm den Genuss der ihm verbliebenen Stifts- pfründen versperre. Denn am 3. Dezember desselben Jahres richtete auf seine Klage und seinen Antrag ein anderer von den drei Exe- kutoren, der in Avignon als Höfling weilende Bischof Hugo von Carpentras, ein Schreiben an den Kölner Erzbischof, an den (künftigen) Propst und das Kapitel der Bonner Stiftskirche, worin er unter Androhung der schwersten Kirchenstrafen diese aufforderte, den Stephani ungesdumt in den Genuss seiner Pfründen der Bonner Stiftskirche zu setzen9). Gleich darauf ernannte dann auch der neue Papst Benedikt XII für die erledigte Bonner Propstei einen Mann, von dessen hohem kirchlichem Range sich hoffen liess, dass mit Rücksicht hierauf man in Bonn sowohl diesem die Einkünfte der Bonner Propstei als auch dem Stephani die Einkünfte der letzterem verbliebenen Bonner Pfründen ungehindert überlassen werde. Es war das der Kardinalbischof Johann von Porto"), ein Südfranzose. Jene Hoffnung ist denn auch nicht getäuscht worden. Denn Johann erscheint im Laufe des nächsten Jadrzehnts in einer Reihe von Urkunden?), welche deutlich erkennen lassen, dass er sich $m un-

2) IV, 845.

2) IV, 846.

3) Vgl. II, 2224.

4) IV, 848.

5) IV, 847.

6) IV, 848.

7) II, 2224.

8) III, 1105, 1118, 1130, 64, 65, 119, 122, 148, 149, 152, 169, 1148, 485.

Vorbemerkungen LV

bestrittenen Besitze der Bonner Propstei befunden hat. Auch seinem nach Bonn entsandten Bevollmächtigten und Landsmanne Rogerus de Thogesio scheint in der Verwaltung der Propstei und Einsammlung der Erträge kein Widerstand begegnet zu sein!) Johann scheint dann auch den Stephani im Besitze seiner Bonner Kanonikats- pfründe geschützt zu haben, in deren Besitze dieses ja nachweislich bis zu seinem Tode verblieben ist?.. Nach Johanns Tode verlieh KlemensVI. am 16. Februar 1349 die Propstei wieder einem Kardinal, nämlich seinem Neffen Nikolaus?), und gab dann auch die erledigte Bonner Thesaurarie einem Höflinge und Hausgenossen des Neffen, dem Nordfranzosen Bertrand von Provins. Doch ist dieser in seinen Ansprüchen auf die Pfründe in Bonn auf Widerstand gestossen, den der päpstliche Neffe durch die damals gewöhnliche Androhung von Kirchenstrafen zu brechen versuchtet).

Während die drei genannten Kardindle in der Kölner Diözese in den ruhigen Besitz der beiden Propsteien gelangt sind, ist dies in der Trierer Diözese einem anderen Kardinale mit der Propstei von Münstermaifeld völlig misslungen. Für diese hatte sich Klemens VI. schon zu Lebzeiten des Propstes Elias die Ernennung des Nachfolgers vorbehalten. Trotz diesem Vorbehalte aber hatte das Stiftskapitel nach dem Tode des Elias den Heinrich von Span- heim, also einen Abkömmling des rheinischen hohen Adels, zum Nachfolger gewählt und hatte ihn als solchen der Erzbischof Baldewin bestätigt. Da aber diese Wahl und Bestätigung kanonisch ungültig waren, so suchte Heinrich vom Papste ein sogenanntes „Perinde valere" zu erwirken, wodurch eine ursprünglich unkanonische Wahl oder Ernennung nachträglich zu einer kanonisch gültigen gemacht wurde. Dieses bewilligte ihm Klemens VI. am 27. Februar 1851, nachdem er zwei Tage vorher dem Kardinal. Pastor die Propstei ron Münstermaifeld verliehen hatte’). Die sich hieraus ergebende Tatsache, dass Papst, Vicecancellarius und Praesidens Cancellariae nach zwei Tagen schon nicht mehr wussten, dass man zwei Tage vorher eine Propstei und noch dazu an einen Kardinal verliehen hatte und dieselbe nun auch noch einem Zweiten verlieh, ist sehr bezeichnend für das damalige kuriale Engros-Geschäft in Provisionen. Kardinal Pastor hat sich dann im Laufe der nächstfolgenden Jahre

1) II, 1130, 169.

2) IV, 824.

8) IIl, 753.

4) IV, 104.

5) III, 922, 924. Vgl. S. XIX.

LVI Vorbemerkungen.

vergebens bemüht, mit Hife der für ihn vom Papste ernannten Exekutoren und deren Subexekutoren sich in den Besitz der Propstei zu setzen und diese dem Sponheimer zu entreissen!) Nach vier- jährigem Misserfolge verzichtete er auf die Propstei, und diese wurde dann von Innocenz VI. dem Godfried von Sinzig verliehen, der schon ein Kanonikat im nahen Koblenz besass?). Aber auch Godfried hatte denselben Misserfolg wie Pastor. Innocenz hatte dem Kölner Erz- bischof Wilhelm den Auftrag erteilt, dem Godfried zur Besitz- ergreifung Beistand zu leisten, und der Erzbischof hatte dann seinem Offizial denselben Auftrag übertragen. Aber Heinrich trotzte auch diesem, und als derselbe wider ihn die Exkommunikation verkündigt hatte, appellierte er an den päpstlichen Stuhl. Fast 1!|, Jahre nach Godfrieds Ernennung sah sich Innocenz veranlasst, für diesen drei Exekutoren, darunter wiederum den Kölner Erzbischof, zu bestellen, welche Heinrich nötigenfalls auch „mit Hüfe des weltlichen Armes“ zwingen sollten, dem Besitze der Propstei zu entsagen und diese an Godfried auszuliefern?). Dass in diesem langjährigen Streite der Dekan und das Stiftskapitel von Münstermaifeld auf seiten Heinrichs gestanden haben, und dass deswegen auf Godfrieds Antrag über den Dekan die Exkommunikation und über das Kapitel die Suspension verhängt worden ist, geht aus einer späteren Urkunde vom 3. März 1363 hervor*).

Die schlimmen Erfahrungen, welche die genannten Kardinäle und die anderen päpstlichen Höflinge mit den Propsteipfründen in den Rhein- und Mosellanden gemacht haben, wird sie und ihre Kollegen natürlich veranlasst haben, mit Vorliebe Verleihung von Pfründen in solchen Ländern zu erwirken, wo Widerstand gegen die Besitznahme der Pfründen und den Genuss ihrer Einkünfte viel weniger oder gar nicht zu befürchten war. In der Tat begegnet man denn auch in den vatikanischen und avignonesischen Register- bänden des XIV. Jahrhunderts viel zahlreicheren Kardinals- und Höflingspfründen im Gebiet von Aragonien, Frankreich und England, insbesondere aber im südöstlichen Frankreich, wo ja der Sitz der Kurie war, und wo also die Besitznahme, die Verwaltung und Aus- nützung der ihnen dort so nahe gelegenen Pfründen den Kardinälen, den Papstvettern und Papstneffen und deren tonsurierten Bedienten- schwärmen viel leichter war, als in den fern gelegenen Ländern am Niederrhein und an der Mosel. Ein recht deutliches Beispiel haben

1) III, 922, Provenienznotiz. 2) IV, 287. 8) IV, 845.

4) V, 91. Über diesen fünfjührigen Streit um den Besitz der Propstei von Münstermaifeld enthält das Koblenzer Staatsarchiv (Stift Münstermai- feld nr. 113—380) eine ganze Reihe interessanter Urkunden.

Vorbemerkungen. LVII

wir an dem schon oben!) genannten Kardinal Guido, dem KlemensVI. im Jahre 1342 eine Generalanwartschaft auf Pfründen in den Kirchenprovinzen Köln, Trier und Mainz bis zum Jahresertrage von 1000 Mark Silber verliehen hatte. Im Laufe der nächsten 20 Jahre hat er zwar in der Kölner Kirchenprovinz und dicht an der Grenze der Kölner Diözese in Lüttich zwei Pfründen erworben und in der Trierer Diözese noch eine dritte?), aber in.der Kölner Diözese keine einzige. Und was wohl zu beachten ist, es lagen diese drei von ihm erworbenen Pfründen nicht im deutschen, sondern im französischen Sprachgebiete. In den deutschsprachlichen Teilen der Trierer Diözese, welche ungefähr 5|, ihres Gebietes ausmachen, er- scheint er eben so wenig als Pfründeninhaber wie in der Kölner Diözese. Die gleiche Beobachtung machen wir schon einige Jahr- zehnte früher bei dem Kardinal Bernard de Garvo. Klemens V., der erste avignonesische Papst, hatte diesem seinem Neffen in dessen Jugendjahren bereits eine stattliche Reihe guter Pfründen verliehen?). Am 12. Dezember 1310, an dem Tage, an welchem er den vierund- zwanzigjährigen Jüngling, der damals noch keine heilige Weihe hatte, zum Kardinal ernannte, gab er ihm dazu noch die Anwartschaft auf eine Metzer Domkanonikatspfründe*), die demselben im Laufe der nächsten 1!|, Jahre den Besitz einer solchen?) und später auch den freilich nicht unangefochtenen Besitz eines Archidiakonats in der Metzer Diözese verschaffte®). Auch die Dompropstei von Lüttich hat er in späterer Zeit bis zu seinem Tode besessen"). Doch auch alle Pfründen Bernards liegen mit einziger Ausnahme des Archi- diakonats von Brügge im französischen Sprachgebiete.

Während des Pontifikats Klemens’ VI. finden sich als Pfründen- besitzer in unseren beiden Diözesen Köln und Trier von Kardinälen ausser den vorgenannten Guido, Johann, Nikolaus, Pastor und Raymund noch Peter Bertrandi und Peter de Cros. Guido besass den Priorat von Stenay?) Johann und Nikolaus besassen nach- einander die Bonner Propstei, Raimund erwarb die Soester Propstei?)

I) S. XLV—XLVI v. IV.

2) III, 394, 317, 784.

8) Vgl. meine Vatikanische Urkunden und Regesten zur Geschichte Lothringens I, 193.

4) A. u. O. I, 179.

6) A. a. O, I, 193,

6) A. a. O. I, 502.

7) II 7112.

8) III, 784.

9) III. 941, 1161.

LVIII Vorbemerkungen.

und Pastor versuchte freilich mit Misserfolg --- sich in den Besitz der Propstei von Münstermaifeld zu setzen. Peter Bertrandi war Inhaber der Wormser Martinspropstei samt der damit unierten Pfarrkirche von Boppard!), wegen deren er auch einmal in Streit mit dem Trierer Archidiakon von Karden geriet?), und Peter de Cros, ein Neffe Klemens’ VI, empfing von diesem die Kustodie (Thesaurarie) der Kölner Stiftskirche S. Severin samt einer dortigen Kanonikatspfründe und einem sogenannten Ferculum (SGtiftshofe)?).

Unter Innocenz VI. sind Guido (f 1373), Nikolaus (f 1369), Raymund (f 1873), Peter de Cros (T 1361) und Peter Bertrandi (T 1361) im Fortbesitze ihrer oben erwähnten Pfründen. Der letzte verpachtete die seinige im Jahre 1353 an seinen „liebsten Freund", den Trierer Erzbischof Baldewin, in dessen Diözese ja Boppard lag, für einen Jahreszins von 600 Goldgulden*). Dieser hatte durch die Pachtung Aussicht auf ein recht vorteilhaftes Geschäft gewonnen; denn als er schon wenige Monate darauf starb, übergab derselbe Kardinal die Pfründe dem Godfried von Sinzig, dem Kantor der Koblenzer Kastorkirche, der wohl identisch ist mit dem oben er- wähnten Propstei-Prätendenten von Münstermaifeld, für einen Jahres- zins von 700 Goldgulden?). Peter de Cros war bis zu seinem Tode Inhaber einer Kanonikatspfründe von Xanten‘) und machte ausser- dem auch Ansprüche auf die dortige Scholastrie*). Pastor erhielt von Innocenz als Entschädigung für die ihm gewaltsam vorenthaltene Propstei von Münstermaifeld die Pfarrei Rens?) Kardinal Peter de Monteruc, ein Neffe Innocenz VI, war durch diesen im Besitze der Domdechantei von Köln. Im Jahre 1360 ertauschte er für diese die dortige Domscholastrie?).

Ausser dem Ertrage ihrer in den verschiedenen Ländern der abendländischen Christenheit gelegenen Pfründen hatten die Kardinäle auch noch die Einkünfte ihrer römischen Titelkirchen, ferner die Hälfte der aus verschiedenen Ländern an den päpstlichen Stuhl zu

1) III, 606.

2) III, 759.

3) III, 982.

4) IV, 59, 60.

5) Koblenzer Staatsarchiv: Boppard. Wormser Propstei St. Martin nr.55.

6) IV, 818.

7) IV, 888.

8) IV, 239.

9) IV, 687. Wegen der Aachener Scholastrie prozessierte er jahrelang mit dem Aachener Kanonikus Johann von Brandenburch, der einem Luxem- burger Adelsgeschlechte entstammte. IV, 708.

Vorbemerkungen. LIX

zahlenden Zensusabgaben!), die Hälfte der servitia communia?) und Einnahmen aus dem Ertrage der visitationes reales mancher Prä- laten®) sowie Anteil an mehreren anderen Einkünften des päpstlichen Stuhles*). Zur Zeit Klemens’ VI. und Innocenz VI. mögen immer- hın die Einkünfte aus jenen Titelkirchen wegen der gleichzeitigen unruhigen politischen Zustände Mittelitaliens gering und unsicher gewesen sein. Und zur selben Zeit sind denn auch die Zensus- betrdge von den grossen Lehnsträgern des päpstlichen Stuhles, wie zum Beispiel von den Beherrschern Neapels und der Insel Sizilien®), wie ich bei Durchforschung der betreffenden vatikanischen Kameral- akten zu erkunden Gelegenheit hatte, oftmals nicht eingeliefert worden. Ganz anders aber steht es mit den servitia communia, zu deren Zahlung die neuernannten oder neu bestätigten Bischöfe und Äbte sich zu verpflichten gezwungen waren. Im Jahre 1336 betrug die von der päpstlichen Kammer vereinnahmte Hälfte derselben über 30792 Kammergoldgulden*), im nächstfolgenden Jahre 23946"), im ersten Pontifikatsjahre Klemens’ Vl. über 316259), im zweiten über 59904°), im dritten über 5586719), im vierten über 46679), im fünften über 32608'?), im sechsten über 50609'?), im siebenten über 44599 14), im achten über 529605) und im neunten über 55151 Kammer- goldgulden'5$). In den genannten neun Jahren belief sich also die Gesamtsumme der an die päpstliche Kammer gezahlten Hälften der

1) Obligat. et Solut. 13 f. 106. Bibliotheca Angelica in Rom mscr. 627f. 31. Kirsch, Finanzverwaltung des Kardinalkollegiums S. 71. Baumgarten, Untersuchungen und Urkunden über die Camera collegii cardinalium S. CXXVI—CXLIII.

2) Baumgarten a. a. O. S. XCVII—CXXVI.

3) Baumgarten a. a. 0.8. CXXI-CXXVI

4) Baumgarten a, a. O. S. CXLIII—CLII.

5) Die Beherrscher Neapels schuldeten einen Jahreszensus von 8000 Unzen Gold (= 40000 Kammergoldgulden), die Beherrscher der Insel Sizilien einen solchen von 8000 Unzen Gold (= 15000 Kammergoldgulden).

6) Introit. et. Eat. 150f. 15.

7) Ebendort 161 f. 11.

8) Ebendort 202 f. 15.

9) Ebendort 209 f. 28.

10) Ebendort 227.

11) Ebendort 286 f. 20 und 242 f. 22.

12) Ebendort 250 f. 20.

13) Ebendort 250 f. 20°.

14) Ebendort 210 f. 19.

15) Ebendort 260 f. 2%.

16) Ebendort 261 f. 28'. Zu den angebenen Beträgen kommen dann noch gewöhnlich kleinere in anderen Geldmünzen, die ich wegen deren Belang- losigkeit ungenannt lasse.

LX Vorbemerkungen.

servitia communia auf rund 430000 Kammergoldgulden, oder eine jährliche Durchschnittssumme von etwa 48000 Kammergoldgulden. Und da mun das Kardinalkollegium eine gleich grosse Summe zu beanspruchen hatte und während der Pontifikatszeit Klemens’ VI. durchschnittlich etwa 25 Kardinäle am Sitze der Kurie anwesend waren und darum bei Verteilung dieser Hälfte gleichberechtigt waren, so ergibt sich, dass jeder von diesen in den genannten neun Jahren von den servitia communia eine durchschnittliche Jahreseinnahme von über 1900 Kammergoldgulden gehabt hat.

Viel geringer sind die Einnahmen der päpstlichen Kammer aus den Servitiengeldern während des Pontifikats Innocenz! VI. gewesen, was wohl seinen Grund besonders darin hatte, dass der Episkopat durch die immer zunehmenden päpstlichen Steuerauflagen (Zehnten und Prokurationen) missvergnügt geworden, zu immer kleineren Teilzahlungen des servitium commune überging und mit Be- rufung auf seine wirkliche oder angebliche finanzielle Notlage sich die Zahlungsfristen mehrfach verlängern liess, so dass mancher Bischof 10, 15 Jahrelang und noch länger im Amte war und bei seinem Tode doch noch immer nicht das ganze servitium commune bezahlt hatte').

1) Bischof Ademar von Metz, der über 38 Jahre regierte (1327—1361), hatte auch nach seiner 33jährigen Amtszeit noch nicht sein ganzes servitium commune bezahlt. Am 31. Oktober 1361 wurde ihm die Bezahlungsfrist des Restes bis zum 29. September 1362 verlängert. Da er aber schon am 12. Mai dieses Jahres starb, hinterliess er bei seinem Tode noch eine Restschuld an die päpstliche Kammer. | Vgl. meine Vatikanischen Urkunden und Re- gesten zur Geschichte Lothringens II, 1364. Erzbischof Boemund von Trier (1854 —1362) hinterliess seinem Nachfolger Kuno eine ganz bedeutende Ser- vitienschuld. Von der der päpstlichen Kammer gebührenden Hälfte des ser- vitium commune im Betrage von 3500 Kammergoldgulden hatte er bei seinem Tode 1598, von der dem Kardinalkollegium gebührenden anderen Hälfte 1668 Kammergoldgulden noch nicht bezahlt. IV, 880. Dietrich Beier von Boppard, der über 17 Jahre (1865—18883) Bischof von Metz war, hatte bei seinem Tode weder das eigene servitium commune völlig bezahlt noch auch die ihm hinterlassene Restschuld seines letzten Vorgängers. Obligat. et Solut. 43 f. 90. In diesem letzten Kameralbande finden sich sogar Fälle, dass die 9, 4, 5 letzten Vorgänger eines neuernannten Bischofs ihr servitium commune bei ihrem Tode noch nicht völlig bezahlt hatten, so dass der Neuernannte sich zur Bezahlung nicht nur seines eigenen servitium commune, sondern auch noch zur Zahlung der Restschulden dieser seiner Vorgänger verpflichten musste. Am 5. März 1384 verpflichtete sich der neuernannte Bischof Savinus von Toul in Avignon nicht nur zur Zahlung seines eigenen servitium commune (2500 Kammergoldgulden), sondern auch noch zur Zahlung der rückständigen Servitienschulden seiner vier letzten Vorgänger Bertrand de la Tour (1353— 1361), Peter de la Barrére (1861-1368), Johann de Heu (1368—1872) und Johann de Neufchätel (1872—1384). Obligat. et Solut.43f.8%. Registr. Avinion, 279 f. 150' (CY").

Vorbemerkungen. LXI

Im ersten Pontifikatsjahre Innocenz’ VI. vereinnahmte der päpstliche Kämmerer an Servitiensgeldern über 51945!), im zweiten über 54332?) im dritten über 39174°), im vierten 32145*), im fünften über 23079°), im sechsten über 39533°), im siebenten über 26319"), im achten über 26 293?) und im neunten über 8197 Kammer- goldgulden?). Somit betrug die Gesamteinnahme der päpstlichen Kammer aus den Servitienzahlungen dieser neun Jahre eine Summe über 301070 Kammergoldgulden, was für jedes Jahr eine Durch- schnitissumme von über rund 33450 Kammergoldgulden ergibt. Und weil das Kardinalkollegium auf die gleichen Summen Anspruch hatte und die Zahl der am Sitze der Kurie weilenden Kardinäle unter Innocenz im Durchschnitt 22 betrug!?), so hat jeder von diesen in den genannten neun Jahren aus Servitiengeldern eine Jahres- einnahme von durchschnittlich etwa 1500 Kammergoldgulden gehabt.

Wenn wir das in vorstehendem Gesagte über die Einkünfte der Kardinäle überschauen, so ist wohl kein Zweifel daran möglich, dass das Jahreseinkommen der einzelnen während der Regierung Klemens’ VI. und Innocenz' VI. auf mindestens 4000—5000 Kammer- goldgulden abzuschätzen ist, eine Summe, die in ihrer damaligen Kaufkraft einer heutigen Summe von 120000—150000 Mark gleich- kommt. Mancher von ihnen wird aber jährlich eine doppelt oder dreifach so grosse Summe vereinnahmt haben. Dies erweist sich beispielsweise aus dem uns erhaltenen Nachlassinventar eines von ihnen. Es ist das der Bruder Klemens’ VI., Huyo Roger, der von jenem am 20. September 1342 zum Kardinal ernannt worden und am 21. Oktober 1363 gestorben ist, also 21 Jahre lang Kardinal gewesen ist. Nach seinem Tode hat man in seinem roten, eisen- beschlagenen Geldkoffer 179186 Goldmünzen und über 8000 Silber- münzen verschiedenen Gepräges gefunden!) also eine Geldmasse, deren damalige Kaufkraft einer heutigen Summe von etwa 6 Millionen Mark gleichkommt. Dem Oheim Hugo hat dessen Neffe Peter, der mit 17 Jahren Kardinal und mit 39 Jahren Papst (Gregor XI.) wurde, erfolgreich nachgeeifert. Sein Nachlass enthielt ausser dem Gold- und Silbergerät in barem Gelde 140503 Goldgulden, deren Haupterbe sein naher Verwandter Raymond de Turenne wurde.?)

1) Introit. et Exit. 270 f. 5 sq. 2) Ebendort 272 f. 22. 8) Ebendort 277 f. 21. 4) Ebendort 278 f. 21.

5) Ebendort 282 f. 18. 6) Ebendort 284 f. 2 sq.

7) Ebendort 288 f. 9. 8) Ebendort 288 f. 16.

9) Ebendort 295 f. 5 sq. 10) Vgl. IV, 125, 307, 496, 560, 568, 590, 880. 11) Baluze, Vitae paparum Avenionensium II, 762 nr. 172. 12) Papon, Histoire générale de Provence III, 257.

LXII Vorbemerkungen.

Ein neuerer Bearbeiter der Geschichte der Päpste rühmt eine Äusserung Innocenz’ VI. „Die kirchlichen Würden müssen der Lohn der Tugend und nicht der Geburt sein“ und verbindet damit die Behauptung: „Die Benefizien wurden unter ihm nur dem Verdienste zuteil.‘‘!) Dass jenes so schön klingende Wort keine leere Prunk- redensart Innocenz' VI. gewesen, sondern aus seinem Herzen gesprochen ist, dürfen wir bei dem frommen und streng kirchlichen Charakter dieses Papstes annehmen. Aber es ist doch ganz selbstverständlich, dass ein Mensch, und wäre er auch der klügste, gewissenhafteste und arbeitskräftigste gewesen, mitten in der Hochflut der Tausende von Pfründenbettlern, mitten im täglichen Andrange von Bittschriften geistlicher und weltlicher Grossen, die für ihre Verwandten oder Günstlinge oder Diener um Pfründen baten, solche nicht immer für Würdige und Befähigte bewilligt hat und bewilligen konnte. Wie wäre es ihm denn möglich gewesen, sich der sittlichen Würdigkeit aller dieser zu versichern! Und was die für die Verwaltung eines Kirchenamtes erforderliche Vorbildung anbetrifft, so ist von mir schon im vorigen Bande darauf hingewiesen, wie misslich es schon unter Klemens VI. mit der betreffenden Prüfung der Bewerber bestellt gewesen ist?) Unter Innocenz VI. ist aber in diesem Punkte keine Änderung und Besserung eingetreten?). Ja, wir finden unter ihm als Examinator der nach Avignon gekommenen und dort um Pfründen- verleihung sub forma pauperum bittenden deutschen Kleriker einen Mann, dessen sittliche Integrität gerade im Pfründenwesen sehr zweifelhaft ist. Es ist das Rudolf Losse, ein aus der Markgrafschaft Meissen stammender adliger*) Günstling des Luxemburger Hauses ?). Noch am 1. November 1350 erscheint er als Offizial des Trierer Erz- bischofs Baldewin; aber schon am 18. Juni 1853, also bereits vor Baldewins Tode, finden wir ihn in jenem Kurialamte zu Avignon. Die Fähigkeit dieses Mannes steht zwar ausser Zweifel; aber ganz ungünstig wird das Urteil über sein Verhalten im Erwerb und Besitz von Pfründen. Denn in dieser Beziehung gehórt er zu jener schlimmen Klasse von Pfründenjägern, die sich jahrelang über die strengsten Vorschriften und Strafen des kanonischen Rechtes hinweggesetzt

1) Pastor, Geschichte der Päpste I*, 95.

2) III S. LVIII—LIX.

8) Vgl. IV, 44, 142, 146, 150, 187, 420, 504, 506, 518, 788.

4) Orig. Urkunde des Trierer Erzbischofs Baldewin vom 1. Novem- ber 1850. Trier, Stadtbibliothek nr. 2168 Capsula R. nr. 8.

5) Vgl. über ihn die Angaben im Index personarum et locorum in Band II—IV. Von ihm stammt die von mir in Band II S. II—III besprochene, sehr wichtige Handschrift des Darmstüdter Staatsarchivs.

Vorbemerkungen. LXIII

haben und dadurch den ipso facto über sie gekommenen Strafen der kirchlichen Infamie und Inhabilität zum Pfründenerwerb und zum Pfründenbesitz verfallen waren!).

Durch die von Klemens IV., einem Vorläufer des Avignoner Papsttums?), im Jahre 1265 gegebene Konstitution: Licet war der Kreis der der päpstlichen Verleihung vorbehaltenen Pfründen fest- gestellt worden?). Durch die um das Jahr 1317 von Johann XXII. gegebene Konstitution: Ex debito war dieser Kreis erheblich erweitert worden*). Eine neue Erweiterung schuf derselbe Papst durch die um dieselbe Zeit gegebene Konstitution: .Ececrabilis?). Wiederum eine neue sehr bedeutende Erweiterung machte im Jahre 1335 Bene- dikt XII. durch die von ihm gegebene Konstitution: Ad regimen, wodurch das dem Papste vorbehaltene Verleihungsrecht ausgedehnt wurde auf alle Pfründen, die erledigt waren und deren letzte Besitzer püpstliche Beamte irgend welcher Art, einschliesslich der in der Folgezeit immer zahlreicher werdenden päpstlichen Kapläne und der Kollektoren der päpstlichen Kammer in den verschiedenen Kirchen- provinzen, gewesen waren*).

Diese ins kirchliche Rechtsbuch (Corpus iuris canonici) auf- genommenen päpstlichen Pfründen-Reservationen hat dann Klemens VI. am 12. März 1345 noch durch eine neue vermehrt, indem er alle Pfründen, welche durch den Rücktritt von Klerikern in den Laienstand zur Zeit erledigt waren oder künftig erledigt werden würden, der päpstlichen Verleihung vorbehielt?). Da diese Kleriker meist dem Adel oder gar dem hohen Adel angehörten und als solche meist mit recht fetten Pfründen ausgestattet waren), so tritt zutage

1) III, 215. Vgl. III S. LX—LXIV.

2) Klemens IV. war wie sein nächster Vorgänger Urban IV. ein Franzose. Beide sind Vorläufer der französischen Püpste von Avignon in deren Kirchen- und Staatspolitik. Recht bezeichnend für den ersten Avignoner Papst ist dann auch, dass er sich den Namen Clemens beilegte und dadurch andeutete, dass er mit dem Schifflein Petri im Kielwasser Klemens’ IV. nachsteuern wolle. Vogl. Haller, Papstium und Kirchenreform I, 97.

8) Corpus iuris canonici Libri sexti liber III tit. 4. Haller I, 31.

4) Corp. iur. can. Extravag. communes, lib. I tit. 3 cap. 4. Haller I, 97.

5) Corp. iur. can. Extravagantes Johannis XXII tit. III. Haller I, 99.

6) Corp. iur. can. Extravagantes communes, lib. III tit. 2 cap. 13 Haller I, 125,

7) III, 888.

8) Vgl. im Index rerum quarundem notabiliorum der Bünde I—IV: Clerici, qui se laicaverunt vel cingulum militare sumpserunt vel matrimonia contraxerunt.

LXIV Vorbemerkungen.

die Absicht der Kurie durch diese neue Konstitution eine Erweiterung der päpstlichen Verfügung gerade über solche recht einträgliche Pfründen zu schaffen. Das System des hochgesteigerten Zentralismus der Kurie in der Pfründenspendung ist aber unter Innocenz dasselbe gewesen wie unter seinem letzten Vorgänger Klemens VI. Wenn unter jenem die Zahl der von ihm verliehenen erledigten Pfründen in den beiden Diözesen Köln und Trier geringer ist als die der von Klemens VI. verliehenen!), so ist Ursache der Verminderung nicht ein Systemwechsel, sondern lediglich der zufällige Umstand, dass unter ebenjenem weniger der päpstlichen Verleihung kirchenrechtlich vor- behaltene Pfründen in den beiden Bistümern erledigt waren als unter Klemens VI. Wenn dann ferner auch die Zahl der von Innocenz verliehenen Pfründen- Anwartschaften geringer ist als die der von Klemens verliehenen?), so ist auch hier Ursache dieser Minderung kein Systemwechsel, sondern die durch den Charakter Innocenz' er- klärbare Milderung des überkommenen und unter diesem sowie auch unter seinen nächsten Nachfolgern fortdauernden hyperzentralistischen Systems.

Ebendieses System dauert dann unter Innocenz auch fort in der Besetzung der ins Verzeichnis der Servitien-Taxen?) eingetragenen Bischofs- und Abtstühle. Bonifaz VIII. hatte die Besetzung der Erzstühle von Trier, Köln und Mainz, ehe diese erledigt waren, dem päpstlichen Stuhle vorbehalten‘). Unter den ersten Avignoner Päpsten wurde dann der päpstliche Vorbehalt der Ernennung zu den Bischofs- und Abtstühlen immer mehr zur Regel und die Belassung der Dom- kapitel und Abteikonvente in ihrem althergebrachten Wahlrecht immer mehr zur Ausnahme. Unter dem Pontifikate Klemens’ VI. wurde dieser Vorbehalt schon fast ausnahmslos angewandt’). Bezüglich der Erzstühle von Köln und Trier machte ihn dieser Papst vor dem Tode Walrams von Köln und Baldewins von Trier 5). Und bezüglich des letzteren geschah dieser Vorbehalt schon mehr als 10 Jahre vor dessen Tode, so dass er erst unter Innocenz zum Vollzuge gelangte”). Jene Vorbehalte von seiten Bonifaz' VIII. sowie auch die Johanns XXII., Benedikts XII. und Klemens’ VI. darf und wird man, soweit

1) Vgl. oben S. VI- VI.

2) Vgl. oben S. IV—VI.

3) Vgl. III S. XLII—XLV.

4) Vgl. I, 81, 165, 187 ; III, Vorbemerkungen S. LIV.

5) Vgl. in den Indices rerum notabiliorum von Bd. II—IV: Provisiones reservatae.

6) III, 807, 243,

7) IV, 122.

Vorbemerkungen. LXV

sie Praelaturen innerhalb des Deutschen Reiches betrafen, vom kirchen- politischen Standpunkte des spätmittelalterlichen Papsttums aus als erklärlich und begründet erachten. Denn zur Zeit dieser Vorbehalte befand sich das Papsttum im Konflikte mit den gleichzeitigen Inhabern der deutschen Königs- beziehungsweise Kaiserkrone; und darum lag es gar sehr in seinem Interesse, auf die Stühle der Erzbischöfe, Bischöfe und Äbte des Deutschen Reiches Männer zu bringen, von denen es als sicher voraussah, dass sie in jenem Konflikte auf seiner Seite und wider den deutschen König beziehungsweise Kaiser stehen würden. Unter Innocenz war dieser Grund zu solchen päpst- lichen Vorbehalten nicht mehr vorhanden, denn während seines Pon- tifikats befand sich das deutsche Königtum beziehungsweise Kaiser- tum in qutem Einvernehmen mit dem Papsitum. Aber trotzdem blieb auch unter ihm eben jener Vorbehalt auch im Deutschen Reiche die fast ausnahmslose Regel). Um ihr altes Wahlrecht, soweit es noch möglich war, zu retten, begannen die Domkapitel und Abtei- konvente bei eingetretener Bistumserledigung es in Form der soge- nannten Postulation auszuüben, indem sie zur Wahl schritten und dann den Papst um Provision des Gewählten baten?). Oder sie igno- rierten den Vorbehalt, schritten zur Wahl und baten dann unter dem Vorgeben, dass sie des Vorbehalts unkundig gewesen seien, den Papst um Ernennung des kanonisch ungültig Gewdhlten?).

Nun wird zwar kein Kenner der spätmittelalterlichen Kirchen- geschichte das Wahlrecht der damaligen deutschen Domkapitel als eine einwandfreie und, vorzügliche Einrichtung erkennen und preisen. Was insbesondere die beiden Domkapitel der Rheinlande anbetrifft, so waren die Stellen des Kólner Domkapitels den Abkómmlingen des hohen Adels und die des Trierer Domkapitels dem Adel rechtlich vorbehalten. Und da die Ergänzung der Mitjliederzahl beider nicht etwa durch Wahl seitens einer Vertretung des Gesamiklerus oder der Laienbevólkerung der Diözese oder beider, sondern durch Kooptation innerhalb der Domkapitel geschah, so war es im gewöhnlichen Laufe der Dinge ganz matürlich, dass bei der von solchen Domkapiteln geübten Wahl eines Erzbischofs nicht die Interessen der ganzen Diözese, sondern die enger adeliger Familienkreise im Vordergrunde standen und geltend gemacht wurden. Aber indem das Avignoner

1) Vgl. IV, 90.

2) Loserth, Gesch. des späteren Mittelalters S. 805. Wenn der Gewählte nicht das vom kanonischen Rechte vorgeschriebene Alter hatte, trat auch dann, wenn kein päpstlicher Vorbehalt vorhanden war, die Postulation um Provision an Stelle der Bitte um Bestätigung. | Vgl. I, 223; IV, 449.

8) Vgl. IV, 122, 894, 467, 484, 516, 576.

Vatikan. Regesten IV. e

LXVI Vorbemerkungen.

Papsttum an Stelle der Bischofswahlen der Domkapitel die dem Papst- tum vorbehaltene Provisionen setzte, schuf es an Stelle eines mangel- haften Rechtes ein noch viel mangelhafteres. Bei den damaligen schwierigen Verkehrsverhältnissen war für die päpstliche Kurie eine genaue und zuverlässige Kunde über die Verhältnisse und hierfür geeignete Bistumskandidaten fernliegender Kirchenprovinzen und Diözesen nicht vorhanden, und es war darum die Kurie bei Er- ledigung der dortigen Bischofssitze und Abteien bei der päpstlichen Provision entweder auf die dann nach Avignon eilenden, sich um diese Prälaturen bewerbenden Streber oder auf die nach Avignon gesandten Empfehlungen von Günstlingen von seiten der bei der Kurie einflussreichen Fürsten oder auf beides angewiesen. Da die Vorberatung über die Provision für solche erledigte Prälaturen vom Papste in der Regel einer Kommission von gewöhnlich drei Kardinälen anvertraut wurde, da dann im Konsistorium vom Papste gemäss dem Rate der darin versammelten Kardinäle (‚de consilio venera- bilium fratrum nostrorum‘“) über die Provision Beschluss gefasst und dieser feierlich ausgesprochen wurde, und da damals die Kardinäle bei ihrer luxuriösen, fürstlichen Hofhaltung und ihrer stark verweltlichten Richtung für reiche Geldspenden nicht unempfänglich zu sein pflegten, so bedurften die Bewerber in der Regel, um Erfolg zu haben, grosser Geld- summen, zumal da sie auch die grossen Kosten für die Hin- und Rückreise und für einen längeren Aufenthalt an der Kurie zu tragen hatten.

So sehen wir nach dem Tode des Kölner Erzbischofs Wikbold (26. März 1304) den von einem Teil des Domkapitels im Mai desselben Jahres zum Nachfolger gewählten Dompropst Heinrich vonVirneburg zur Kurie eilen, um dort seine Provision zu erzielen, und an der Kurie verweilen, bis die Provision endlich am 22. Januar 1306, also nach mehr als 11], Jahren erfolgte‘), worauf er dann noch ebendort die Konsekration empfing?). Über seine dortigen grossen Ausgaben bringt die Cronica archiepisco- porum Coloniensium eine ganz glaubhafte Nachricht?). Dass übrigens für Heinrichs Provision die Befürwortung von seiten des damaligen Königs von Frankreich tätig und wirksam gewesen ist, ergibt sich wohl mit Sicherheit aus der Tatsache, dass jener am 19. Dezember 1805 —- also 5 Wochen vor seiner päpstlichen Provision für Köln

1) I, 166—168. Cronica praesulum et archiepiscoporum Colon. (ed. Eckertz.) in Niederrhein. Annalen Jahrgang 1857. II S. 217.

2) I, 172.

3) Quanta autem idem Henricus archiepiscopus in curia Romana pro sua electione obtinenda expenderit donaverit et ad sumptus exposuerit, exactiones postea per ipsum factae in clerum lucide manifestaverunt. Nieder-

rhein. Annalen II, 217. Über die Provisionskosten an der Kurie vgl. Haller, Papsttum und Kirchenreform I, 146.

Vorbemerkungen. LXVII

in Lyon, wo sich damals Papst und Kurie befanden, dem Könige Treue und Beistand gegen jedermamn, ausgenommen das deutsche Reich und die Kölnische Kirche, geschworen hat).

Nach dem Tode des Trierer Erzbischofs Diether (22. November 1307) eilte Graf Heinrich von Luxemburg, als die Mehrheit des Trierer Domkapitels in seiner Gegenwart und unter seinem Einflusse rasch schon am 7. Dezember 1307 seinen in Paris an der dortigen Universität studierenden jüngeren Bruder, den Trierer Dompropst Baldewin, der damals 22 Jahre zählte, zum Nachfolger gewählt hatte, diese Wahl dann wegen des das Wahlrecht suspendierenden päpstlichen Vorbehalts und des mangelnden kano- nischen Alters des Gewählten durch Bevollmächtigte dem Papste anmeldete und in Form der Postulation um Baldewins Ernennung bat, mit diesen Bevollmächtigten zum Papste, der sich damals mit seiner Kurie in Poitiers befand. Und hier gelang es ihm, die Er- nennung seines Bruders zu erwirken, die am 12. Februar erfolgte. Laut dem Texte der Ernennungsurkunde gestattete der Papst dem jungen Neuernannten von der Kurie abwesend zu bleiben und in Paris seine Studien vorerst fortzusetzen. Aber dieser eilte schon bald von Paris zur Kurie nach Poitiers, wo er damals erst noch Diakon vom Papste selber die Priesterweihe und dann am 11. März die Bischofsweihe empfing. Er scheint dann noch längere Zeit am Sitze der Kurie verblieben zu sein; denn erst am 2. Juni feierte er seinen Einzug in Trier?) Dass auch für Baldewins päpstliche Ernennung der Einfluss des französischen Königs tätig und wirksam gewesen ist, ldsst sich mit Grund ver- muten, wenn man in Rücksicht zieht, dass dieser damals auf den Papst den grössten Einfluss hatte, und dass zu ihm eben damals das mit der französischen Königsfamilie verschwägerte Luxem- burger Grafenhaus in freundschaftlichem Verhältnisse stand. Auch über die gewaltigen Kosten, welche diesem Hause die Erwirkung der päpstlichen Ernennung Baldewins gemacht haben muss, gibt ausser dem ganzen Verlaufe dieser Angelegenheit eine von Baldewin am 21. März 1308 in Poitiers vollzogene Urkunde einen recht deutlichen Fingerzeig. Darin verzichtet er nämlich zugunsten seines Bruders Heinrich in Anbetracht der von diesem ihm erwiesenen grossen Wohl- taten und der ihm von eben diesem verschafften grossen Ehren zu dessen Gunsten auf seine sämtlichen Luxemburgischen Erbansprüche?).

1) Knipping, Niederrheinische Archivalien in der Nationalbibliothek und dem Nationalarchiv zu Paris, S. 68 Nr. 10.

2) Vgl. I, 228 244; Görz, Regesten der Erzbischöfe zu Trier S. 64.

3) I, 231.

LXVI Vorbemerkungen.

Der Kölner Erzbischof Heinrich starb am 5. Januar 1332. Das Domkapitel enthielt sich einer Neuwahl, da Papst Johann XXII. sich zweimal die Ernennung eines Nachfolgers vorbehalten hatte'), es beantragte in Form der Postulation beim Papste die Translation des schon oben?) erwähnten Lütticher Bischofs Adolf von der Mark auf den Kölner Erzstuhl, den dann auch der König von Frankreich dem Papste empfahl®). Aber die Bevollmächtigten des Domkapitels und der empfehlende Brief des Königs gelangten zu spät zur Kurie. Am 28. Januar empfing der Papst das Empfehlungsschreiben*), und schon tags zuvor hatte er im Konsistorium einen Nachfolger Heinrichs durch Provision ernannt’). Da vom Tode Heinrichs in der Kölner Diözese bis zur Ernennung seines Nachfolgers in Avignon nur eine kurze Zwischenzeit von drei Wochen gewesen ist, so ist es ganz un- möglich, dass an der Kurie die Beratungen über den Nachfolger erst seit dem Eintreffen der Todesnachricht begonnen haben. Denn diese kann frühstens erst 8—10 Tage vor der Ernennung des Nach- folgers eingetroffen sein. In Wirklichkeit finden sich denn auch deutliche Anzeichen, dass Verhandlungen und Beratungen über den Nachfolger Heinrichs schon lange vor dessen Tode an der Kurie gepflogen sind. Schon etwa drei Jahre vor Heinrichs Tode hatte König Philipp (VI. von Frankreich für ihn beim Papste einen Nachfolger in Vorschlag gebracht und ihn diesem empfohlen®). Und am 15. November 1331, also etwa sieben Wochen vor Heinrichs Tode, erneuerte der Papst den schon lange vorher verfügten Vor- behalt der Ernennung jenes Nachfolgers’), eine Erneuerung, die sicher nicht ohne einen gerade damals obwaltenden besonderen Grund geschehen ist. Heinrichs körperliches Befinden muss also in seinen letzten Lebensjahren derartig gewesen sein, dass sein baldiger Tod in Aussicht stand. Und da ist es denn Graf Wilhelm von Jülich, der Nejfe des Franzosenkönigs?), gewesen, der schon geraume Zeit vor Heinrichs Tode zur Kurie nach Avignon gereist ist und dort unter Aufwendung bedeutender Geldmittel die Ernennung des von ihm empfohlenen Kandidaten zum Erzbischof von Köln vorbereitet und endlich nach dem Eintreffen der Nachricht von Heinrichs Tode

1) Vgl. II, 1697 u. 2078.

2) S. XXXI—XXXIII.

8) Cronica praesulum Colon. in Niederrhein. Annalen II. 1857. S. 219. 4) 1, 2093.

5) I, 2086, 2097. Notae Colon. Monum. Germ. Spriptores X XIV, 865. 6) II, 1687.

7) 1I, 2078 vgl. 169.

8) II, 2093

Vorbemerkungen. LXIX

sofort erzielt hat. Dieser von ihm mit Erfolg empfohlene Kandidat für den Kölner Erzsiuhl war sein eigener jüngerer Bruder Walram. Sein Vorleben und die Umstände vor und bei seiner Ernennung kennzeichnen den neuen Erzbischof und überhaupt die damaligen kirchlichen Zustände.

Walram hatte um das Jahr 1315 als zwölfjähriger Knabe eine Kölner Domkanonikatspfründe, schon ehe ihm die erste Tonsur erteilt war, empfangen und dazu dann in seinem dreiundzwanzigsten Lebens- jahre die Propstei der Maastrichter Stiftskirche S. Servatü, eine Sinekure, sowie die Thesaurarie der Kölner Domkirche, obschon er damals für diese beiden Würden noch nicht das kanonische Alter hatte. Nachdem er dieses erreicht hatte, verlieh ihm der Papst auch noch die Propstei der Lütticher Domkirche, eine Kurat-Dignität, samt einer dortigen Domkanonikatspfründe und gestattete ihm den Fortbesitz der Maastrichter Propstei!,. Da er für die beiden erst- genannten Dignitdlen keine kanonisch vorgeschriebene Dispens wegen mangelnden Alters eingeholt hatte, war er eben diesetwegen der kirchlichen Strafe der Infamie und der Unfähigkeit zum Erwerb und Besitz kirchlicher Pfründen verfallen. Am 30. September 1330 also zu einer Zeit, wo er etwa 26 Jahre alt war und der baldige Tod des Kölner Erzbischofs Heinrich schon in Aussicht gestellt war erwirkte man für ihn wahrscheinlich durch den zur Jülicher Grafenfamilie gehörenden, ausserehelich geborenen Propst der Kölner Margraden-Stiftskirche Heinrich von Jülich, den wir bald als päpstlichen Geschäftsträger an der Kurie vorfinden die pápstliche Lossprechung von jenen Kirchenstrafen und kanonische Wieder- einsetzung in die oben genannten Kirchenpfründen. Zugleich aber schrieb ihm der Papst vor, bis zum nächsten Osterfeste (1331) die für die Lütticher Dompropstei kanonisch erforderliche Subdiakonatsweihe und dann binnen drei Jahren die dafür ebenso erforderlichen Diakonats- und Priesterweihen sich erteilen zu lassen. Walram versdumte die erstgenannte Frist und genügte gleichzeitig auch bis dahin der für die Lütticher Dompropstei vorgeschriebenen Residenpflicht nicht. Deshalb verfiel er aufs neue den vorgenannten Kirchenstrafen. Von diesen erwirkte man für ihn am Ostermontage des Jahres 1331 die päpstliche Lossprechung und zugleich die Erlaubnis, den Empfang der Diakonats- und Priesterweihe noch drei Jahre lang aufzuschieben *). Jene erste grobe Verfehlung gegen das Kirchenrecht war in früheren Jahren nicht zur Kunde des Papstes gelangt; denn sonst

1) II, 1712. 2) II, 1971, 2029.

LXX Vorbemerkungen.

würde dieser wohl schwerlich am 21. Oktober 1328 den damals dreiundzwanzigjährigen Walram den Ehrentitel und die kirchlichen Vorrechte eines päpstlichen Kaplans verliehen haben!) Die Ver- leihung war ohne Zweifel von dem Bruder Walrams, dem Grafen Wilhelm, der den Papst brieflich und in Form eines urkundlich abgefassten eidlichen Versprechens seiner grössten Treue und Ergeben- heit gegen den päpstlichen Stuhl in dessen Kampfe gegen Ludwig den Baiern und dessen Anhänger versichert hatte, durch den von ihm zur Kurie gesandten und mit ihm verwandten Kölner Stifts- propst von Margraden, Heinrich von Jülich, erbeten und erwirkt worden?). Die Ernennung Walrams für Köln erfolgte in dessen Abwesenheit am 27. Januar 13329). Er hatte jahrelang die Uni- versitäten von Paris und Orleans besucht*) und scheint auch noch zur Zeit seiner Ernennung dort geweilt zu haben. Sein Bruder Wilhelm hatte es aber unterlassen, dem Papste zu melden, dass Walram noch nicht das vom kanonischen Rechte für einen Bischof geforderte Alter habe, und infolgedessen war die Ernennungsurkunde, welche diesen Mangel unerwähnt liess und hierfür keine Dispens enthielt, ungültig5). Graf Wilhelm erwirkte also eine neue gültige Aus- fertigung, die vom nächstfolgenden Tage datiert ist, und worin gemeldet wird, derselbe habe jene Meldung unterlassen, weil er geglaubt habe, dass sein Bruder das erforderliche Alter besitze‘). Der Papst gab dann dem Neuernannten, der erst nur noch die sogenannten niederen Weihen hatte, die Erlaubnis, die drei höheren Weihen von einem beliebigen Bischofe sich erteilen zu lassen’), und nahm dann am nächstfolgenden Tage von Graf Wilhelm als Entgelt für seine Bereitwilligkeit in der Ernennungsangelegenheit das eidliche Versprechen entgegen, dass er dem päpstlichen Stuhle zeitlebens treu und ergeben und ein Widersacher Ludwigs des Baiern und anderer Gegner des päpstlichen Stuhles sein werde?). Wo und von wem dann Walram die drei heiligen Weihen empfangen habe, ist ungewiss.

1) II, 1566.

2) II, 1569.

8) II, 2086, 2087,

4) Cronica praesulum Col. in Niederrhein. Annalen Il, 219. Diese Chronik meldet, dass er ebendort ,gradum licentiati in decretis baccularii obtinuit. Der Wortlaut ist verderbt und vielleicht entstanden aus einer ur- sprünglichen Form: licentiati in artibus et baccalarii in decretis.

5) Das kanonische Recht fordert für einen Bischof ein Alter von 30 Jahren, und Walram zählte deren erst 28.

6) II, 2088.

7) II, 2089.

8) II, 2090.

Vorbemerkungen. LXXI

Aber drei Monate nach seiner Ernennung finden wir ihn am Sitze der Kurie und noch ohne Bischofs-Konsekration!), die ihm dann höchstwahrscheinlich ebendort und vor dem 18. Juni erteilt ist?). Die ganze Ernennungsangelegenheit aber hatte seinen Bruder die gewaltige Summe von 40000 Goldgulden gekostet, die ihm dann der Erzbischof während seiner Regierungszeit aus den Erträgen der erzbischöflichen Zolistätten zurückerstattet hat?). Natürlich wird Walram sich bemüht haben, ihm diese Summe aus den Mitteln des Erzstiftes zu ersetzen. Aller Wahrscheinlichkeit nach wird das ihm vom Papste am 1. Juli bewilligte, von dem ganzen Klerus der Kölner Kirchenprovinz einzufordernde „subsidium caritativum" diesem Ersatz- zwecke gedient haben‘). Das Ende der unter so hochbedenklichen Umständen begonnenen siebzehnjährigen Verwaltung des Kölner Erzstifts durch Walram entsprach dann auch ganz dessen Anfange. Er verliess aus Ersparungsgründen das von hoher Schuldenlast ge- drückte und in seinen wichtigsten Besitzungen verpfündete Erzstift, überliess dessen Verwaltung gewissen fremden Personen, wanderte mit wenigen Begleitern nach Frankreich, wo er in Paris am 14. August 1349 gestorben ist*).

Nach Walrams Tode bemühte sich Karl IV., nachdem er seiner beiden Gegner, Ludwigs des Baiern durch dessen Tod und Günthers von Schwarzburg durch friedlichen Vertrag, ledig geworden war, auf den Kölner Erzstuhl einen Mann seines Vertrauens und seiner Wahl zu bringen. Er befürwortete bei Klemens VI., der schon bei Walrams Lebzeiten sich die Ernennung des Nachfolgers vorbehalten hatte, die Provision seines Kanzlers, des Olmützer Domdechanten Nikolaus von Prag, zu erwirken. Aber seine Bemühungen waren ohne Erfolg®). Der Papst providierte für Köln den Soester Stiftspropst und Kölner Domthesaurar Wilhelm von Genepe, der Walrams vertrauter Rat gewesen ar?) und nach dessen dortigem Tode zur Kurie geeilt war, um hier seine Ernennung zu erwirken?), die am 18. Dezember 1349

1) II, 9115.

2) II, 2125.

8) Lacomblet, Urkundenbuch f. die Geschichte des Niederrheins IIInr.479.

4) II, 2136. Vgl. Cronica praesulum a. a. O.

5) Cronica praesulum S, 222. Notae Colon. in Monum. German. Script. XXIV, 865.

6) Matthias von Neuenburg in Bühmers Fontes rerum Germanicarum IV, 272. Vgl. Loserth Geschichte des späteren Mittelalters S. 305.

7) Cronica praesulum Colon. in Niederrhein. Annalen II, 228 : fuit nam- que sui predecessoris Walrami toto tempore sui regiminis familiaris et con- siliarius. II, 2299; III, 126.

8) Vgl. III, 807 u. 808. Cronica praesulum a. a. O: in Romana curia presens fuit in Coloniensem archiepiscopum ordinatus.

LXXII Vorbemerkungen.

erfolgte‘). In seinem Wirken als erzbischöflicher Rat muss Wilhelm sich ausgezeichnet haben; denn der Rat der in der Kölner Diözese gelegenen Reichsstadt Dortmund hatte ihn dem Papste aufs wärmste als geeigneten Nachfolger Walrams empfohlen?). Vermutlich werden sich auch das Kölner Domkapitel und auch noch andere angesehene Institute und Personen der Diözese aus gleichen Gründen bei der Kurie für Wilhelms Ernennung bemüht haben?). Und endlich scheint auch noch hierfür tätig gewesen zu sein der Einfluss des französischen Königs, zu dem er in vertrauten freundschaftlichen Beziehungen stand‘). Wilhelm, der bei seiner Ernennung erst Diakon war*), hat dann den Empfang der Bischofs-Konsekration längere Zeit auf- geschoben; sie ist ihm dann erst nach mehr als viermonatlichem Aufschub am Sitze der Kurie, die ihm damals eine ganze Reihe von Suppliken bewilligte, erteilt worden®). Der neuernannte Erz- bischof hat dann auch den Hoffnungen, die man auf ihn in der Diözese gesetzt hatte, entsprochen. Er ist ein fähiger, sorgsamer und sparsamer Verwalter der Kölner Kirche gewesen, der diese von der grossen Schuldenlast und den Verpfändungen, die er bei seinem Regierungsantritte vorgefunden hatte, befreit hat"). Freilich hat er dies nur erreicht, indem er seinem Klerus häufig die Zahlung eines Zehnten auflegte und an seinen Zollstätten hohe Zölle erhob. Dahin- gegen suchte er den Klerus vor Geldansprüchen der püpstlichen Kammer möglichst zu schützen?) Wie gross die Geldsumme gewesen sei, die Wilhelm selber für Erwirkung seiner Ernennung, während seines Aufenthaltes an der Kurie und für Hin- und Rückreise veraus- gabt hat, darüber ist keine Nachricht vorhanden. Sicher aber wird sie sehr bedeutend gewesen sein. Vielleicht ist aber die Summe von 30000 Goldgulden, zu deren Zahlung er sich dem Papste Klemens VI. verpflichtet, die er aber auch noch im Sommer des Jahres 1354 nicht

1) III, 807. Notae Colon. a. a. O.

2) III, 1156,

3) Der Geschichtsschreiber Matthias von Neuenburg meldet, der Papst habe vom Kölner Domkapitel für Wilhelms Ernennung viel „Geld“ empfangen. Bühmer Fontesrerum Germac. IV, 272.

4) apud regem Francorum, qui ipsius familiarem habeat notitiam, plurimum honoratus erat. Cronica praesulum Colon. in Niederrhein. Annalen II, 224.

5) III, 807.

6) Vgl. III, 828 (W. electo) und 829—845 (W. archiepiscopus).

7) Cronica praesulum Colon. a. a. O. S. 228,

8) Cum ipse theloneis ee. exactiomibus exquisitis tam in subditos quam extraneos nimium abuteretur, multum contra se odium provocabat, Cronica praesulum Colon. S. 224; vgl. 225. IV, 815.

Vorbemerkungen. LXXIII

bezahlt hatte!), das sogenannte servitium secrelum gewesen, welches Klemens VI. sich wie so oft sein gleichnamiger und ähnlicher Vor- günger Klemens V. bei den Ernennungsverhandlungen hat versprechen lassen. Er scheint dann zur allmähligen Abzahlung dieser Schuld- summe, die damals der Papst von ihm einforderte, vom Papste Teil- zahlungsfristen erbeten zu haben; denn zwei Jahre später versprach er dem Papste Zahlung von 20000 Kammergoldgulden?), von denen am Weihnachtsfeste desselben Jahres 5000 fällig waren?). Wilhelm ist dann drei Tage mach dem Tode Innocenz VI. gestorben; der Bericht über die päpstliche Ernennung seines Nachfolgers fällt also in den Bereich des nüchstfolgenden fünften Bandes.

Während der Versuch Karls IV. einem seiner Günstlinge den Kölner Erzstuhl zu verschaffen im Jahre 1349 an dem Wider- stande Klemens’ VI. gescheitert war, zeigte sich der nächstfolgende Papst Innocenz VI. bei dessen ähnlichem Versuche bezüglich des er- ledigten Trierer Erzstuhles im Jahre 1354 willfährig. Erzbischof Baldewin von Trier, des Kaisers Grossoheim, war am 21. Januar 1354 gestorben*). Schon 10 Jahre vor seinem Tode hatte Klemens VI. die Ernennung seines Nachfolgers dem päpstlichen Stuhle vorbehalten). Doch dieser Papst war früher gestorben als der Erzbischof. Innocenz VI. der Nachfolger Klemens’ VI., hatte dann auf die Nachricht von Baldewins Tode‘) sich beeilt, den Vorbehalt der Ernennung eines Nachfolgers Baldewins zu erneuern; er tat das schon am 6. Februar, am sechzehnten Tage nach Baldewins Tode"). Aber das Trierer Domkapitel erwies sich in dieser Angelegenheit dem Papste an Eile noch hoch überlegen, so dass der neue päpstliche Vorbehalt seinen Zweck völlig verfehlte. Ohne sich um den früheren Vorbehalt vom Jahre 1343, der ja noch kirchenrechtliche Geltung hatte und von welchem wenigstens der erste Würdenträger des Dom- kapitels, der Dompropst Johann von Soleuvre, amtliche Kenntnis hatte?), zu kümmern, bestimmte es schon am dritten Tage nach Baldewins Tode den 3. Februar zur Wahl eines Nachfolgers und

1) IV, 173.

2) IV, 369.

3) IV, 356.

4) Wyttenbach et Müller, Gesta Trevirorum II, 268.

5) III. 243, 246.

6) Wahrscheinlich hatte ihm ein Bote des Trierer Abtes Otto von St. Maximin die Todesnachricht überbracht. Vgl. IV. 98.

7) IV, 90.

8) Vgl. IV, 86a, 105 und III, 246.

LXXIV Vorbemerkungen.

lud seine abwesenden Mitglieder dazu ein!) An diesem Tage fand denn auch die Wahl statt: der Erkorene war ein Mitglied des Dom- kapitels, der schon hochbejahrte Trierer Archidiakon Boemnnd von Saarbrücken, der gerade damals von Trier abwesend war und sich mit wichtigen Aufträgen Karls IV. in Metz befand’). Drei Tage nach der Wahl datierte das Domkapitel das amtliche Schreiben, wodurch es den (Grewählten von der mit Einstimmigkeit auf ihn gefallenen Wahl benachrichtigte und ihn zugleich bat, dieselbe an- zunehmen und davon das Domkapitel durch den Überbringer des Schreibens zu benachrichtigen?). Dieser aber fand ihn wohl nicht mehr in Metz vor, kehrte darum nach Trier zurück, wo Boemund inzwischen wieder eingetroffen war, überreichte hier am 10. Februar dem Gewählten in dessen Domkurie und in Gegenwart von Zeugen das amtliche Schreiben des Domkapitels und bat ihn um Annahme der Wahl. Boemund bat sich Bedenkzeit aus, erklärte, dass er innerhalb der vom Kirchenrechte vorgeschriebenen Frist sich über Annahme oder Nichtannahme der Wahl erklären werdet), und reiste dann nach Metz zurück. Hier entschied er sich dann am 8. März also zu einer Zeit, in welcher er und das Domkapitel wohl sicher schon Nachricht von dem erneuerten päpstlichen Vorbehalte hatten, in Gegenwart von Zeugen und in notariell beglaubigter Form für Annahme der Wahl’). Am 17. März fertigte dann das Domkapitel das amtliche Schreiben aus, worin es den Papst von der Wahl und deren Annahme von seiten Boemunds benachrichtigte, ihm mitteilte, dass es zwei namentlich genannte Mitglieder als Bevollmächtigte mit dem Wahlprotokoll zu ihm sende, und um rasche und günstige Erledigung der Angelegenheit bat‘).

Obschon das Domkapitel so den Papst um Beeilung bat, hat es sich doch selber mit Absendung seiner Bevollmächtigten nicht beeilt; denn wir finden diese noch am 31. März mit Boemund in Metz im Begriffe von dort zur Kurie abzureisen!). Offenbar ist die Ursache dieser Verzögerung das Eintreffen der Bulle vom 13. Februar gewesen, worin der Papst seinen Anspruch auf den ganzen Nachlass Baldewins geltend machte?) und worüber im Nachstehenden an einer geeigneteren Stelle ausführlich gehandelt werden wird.

1) IV, 86,

2) IV, 86a; vgl. IV, 103.

8) IV, 89.

4) IV, 97.

5) IV, 108.

6) IV, 105.

7) IV, 110.

8) IV, 99.

Vorbemerkungen. LXXV

Die Wahl Boemunds ist von seiten des Domkapitels mit klugem Vorbedacht geschehen. Dieses musste voraussehen, dass der Papst auf Grund der beiden Vorbehalte die Wahl als kanonisch ungültig ansehen und behandeln werde, dass also, wennes nichtdem Papste einen diesem sehr genehmen und von einflussreichster Seite empfohlenen Mann als einstimmig gewählt für den Trierer Erzstuhl vorstelle, der Papst irgend einem anderen dem Domkapitel minder genehmen oder gar durchaus ungenehmen Streber für Trier ernennen werde. Boemund aber war der Kurie einerseits als langjähriger Vertrauens- mann des gestorbenen Erzbischofs Baldewin, der ihn wiederholt in wichtigen Angelegenheiten zur Kurie entsandt hatte, die derselbe dann auch stets in einer sowohl die Kurie als auch seinen Auftrag- geber befriedigender Weise erledigt hatte, auf das vorteilhafteste bekannt; er war auch schon vor Jahren von dem vorigen Papste mit der Würde eines päpstlichen Kaplans beehrt worden!) Und andererseits war er Günstling und Vertrauensmann Karls IV. und dessen Empfehlung beim Papste sicher?), der gerade damals der Beihilfe des deutschen Königs zur Durchführung der Wiederherstellung des Kirchenstaates zur Bewilligung von dazu erforderlichen Geld- mitteln seitens des deutschen Klerus dringend bedurfte. In wie hohem Grade der Gewählte dem Papste genehm gewesen ist, zeigt sich dann auch deutlich in der Fülle der päpstlichen Gnadenbewilli- gungen, die ihm gleich nach seiner Ernennung gemäss den von ihm an den Papst gestellten Bitten zuteil geworden sind?). Diese Ernennung geschah am 2. Mai*) An einem der nächstfolgenden Tage®) erteilte ihm der Papst selber die Bischofs-Konsekration®).

Boemund hatte sich in früheren Jahren als fühiger Diplo- mat bewährt; aber als Reichsfürst zeigte sich der greise Mann als den schwierigen Verhältnissen seines Kurstiftes nicht gewachsen. Nach dem Tode Baldewins, der es verstanden hatte, mit Macht den niederen Adel innerhalb des Kurstifts und den höheren an dessen Grenzen zu friedlichem Verhalten zu zwingen, begann ebendieser Adel wieder mit trotzigen Angriffen gegen den Kurstaat, deren sich

1) Vgl. in Band II und III den Inhalt der im Index personarum et locorum unter dem Stichworte Saarbrücken, beziehungsweise Saraponte an- geführten Urkunden über Boemund.

2) Vgl. IV, 147 v. 126.

8) Vgl. IV, 182 —188, 142, 146.

4) IV, 122.

5) Vor dem 17. Mai. Vgl. IV, 181, 132.

6) Matthias von Neuenburg in Böhmers Fontes rerum Germanicarum IV, 288.

LXXVI Vorbemerkungen.

Boemund nicht zu erwähren verstand!) Er sah sich deshalb nach einem Manne um, der durch seine Tatkraft und kriegerische Tätig- keit imstande wäre ihm mit Erfolg. zur Seite zu stehen, der schwie- rigen Verhältnisse Meister zu werden und den trotzigen und begehrlichen Adel niederzuhalten oder niederzuzwingen. Er fand einen solchen in Kunovon Falkenstein, der sich als jugendlicher, kriegerischer Vorkämpfer des von Klemens VI. abgesetzten Mainzer Erzbischofs Heinrich und als dessen Verwalter des Mainzer Kurstifts während der Jahre 1346 bis 1354 bewährt hatte?) und der damals noch im kräftigen Mannesalter stand’). Nachdem Erzbischof Heinrich am 21. Dezember 1353 ge- storben war, hatte Kuno schon gleich darauf am 3. Januar 1354 seinen Frieden mit dem deutschen Könige Karl IV. gemacht und dann ein Jahr später durch die von ihm erbetene Vermittelung des Königs Johann von Frankreich sich auch wegen seines Vorlebens mit dem Papste ausgesöhnt und von diesem die Lossprechung von den über ihn verhängten Kirchenstrafen erhalten‘). Wiederum ein Jahr später sehen wir ihn schon in hoher Gunst beim Papste wegen seiner Bereitwilligkeit zur Einsammlung des vom Papste eingeforderten Zehntens in der Mainzer Diözese’). Etwa 2 Jahre später wurde Kuno vom Erzbischofe Boemund mit Zustimmung des Domkapitels nach Trier berufen, wo er eine Domkanonikatspfründe erhielt und dann auch sogleich seine kriegerische Tüchtigkeit erprobte, indem er über mehrere Bedränger des Kurstifts Siege errang‘). Wiederum zwei Jahre später, im Jahre 1359, beschloss dann Boemund seinen Helfer zu seinem Koadjutor zu machen. Nachdem er dafür die Zustimmung des Domkapitels erhalten hatte, fertigte er die urkundliche Berufung Kunos als Koadjutors am 4. April 1360 aus?) und bat dann auch den Papst um dessen kanonische Ernennung. Kuno war inzwischen in der päpstlichen Gunst hoch gestiegen und hatte sogar seine Erhebung zur Würde und zu den Privilegien eines päpstlichen Ehrenkaplans erlangt. So folgte denn auch schon bald die erwünschte Ernennung

1) Gesta Trevirorum II, 272. IV, 662.

2) Vgl. III Vorbemerkungen S. XXXIX—XLI und IV, 54, 68, 215. Ausser der dort erwähnten früheren Promotions-Arbeit von Fr. Ferdinand ist neuerdings über Kuno’s Tätigkeit innerhalb des Mainzer Erzstifts während der Jahre 1854 1858 in den Mitteilungen des Oberhessischen Geschichtsvereins (Neue Folge. XIV S. 1-48) erschienen: F'. Vigener, Kuno von Falkenstein und Erzbischof Gerlach von Mainz.

3) Kuno war um das Jahr 1821 geboren. Vgl. Gesta Trevirorum II cap. CCLXIII pg. 278.

4) IV, 215—218. 5) IV, 316.

6) Gesta Trevirorum II cap. CCLX pg. 278—274.

7) Görz, Regesten der Erzbischüfe zu Trier S. 96 als Koadjutor.

Vorbemerkungen. LXXVII

von seiten des Papstes am 12. Juli*). Der neuernannte Koadjutor gab auch sofort eine recht deutliche Probe seines entschiedenen Eifers für strenge Beobachtung des Kirchenrechts durch eine Hand- lung, die freilich zugleich auch gar sehr seinem eigenen finanziellen Vorteil diente. Sechs Wochen nach seiner Ernennung denunzierte er den langjährigen?) Trierer Domprobst Johann von Soleuvre wegen kirchenrechtswidrigen Besitzes zweier Kuratpfründen, der Trierer Dompropstei und der Pfarrei von Niederkerschen?). Johann hatte sich vor vielen Jahren arg gegen das Kirchenrecht durch Er- werb und gleichzeitigen Besitz mehrerer Kuratpfründen vergangen und sich dadurch ipso facto die kirchenrechtlichen Strafen des Pfründen- verlustes, der Infamie und der Unfähigkeit zum Erwerb und Besitz von Kirchenpfründen zugezogen. Johann, König von Böhmen und Graf von Luxemburg, hatte dann beim Papste für den Übeltäter, der einer der angesehensten Adelsfamilien der Grafschaft Luxemburg entstammte, Lossprechung von jenen Kirchenstrafen und Einsetzung in den kirchenrechtlichen Besitz von drei Trierer Pfründen erwirkt. Zugleich hatte ihm der Papst auch die beiden Pfarreien von Soleuvre und Oberkerschen, die er bis dahin widerrechtlich besessen hatte, in Form von Kommenden zurückgegeben‘). Innocenz VI. hatte dann aber zu Anfang seines Pontifikats die Verleihung aller Kommenden mit Ausnahme derer der Kardinale widerrufen. Hierdurch war der Trierer Domprobst auch seiner beiden Kommenden kirchenrechtlich verlustig geworden. Tatsächlich aber besass er im Jahre 1360 ausser seiner Dompropstei auch noch die Pfarrei Niederkerschen, die er vermutlich für die von Oberkerschen eingetauscht hatte, und war durch diesen gleichzeitigen Besitz wiederum den ebengenannten (durch die Konstitution: Esxecrabilis verfügten) Kirchenstrafen verfallen *). Als solchen denunzierte ihn der neue Koadjutor dem Papste und bat diesen zugleich um Verleihung der kirchenrechtlich erledigten Dompropstei, die er dann auch erhielt®). Vielleicht zählte die Fa- milie der Edlen von Soleuvre, welcher der nunmehr abgesetzte Dom- propst angehörte, zu jenen Adelskreisen, deren Feindseligkeiten dem greisen Erzbischofe und neuerdings auch seinem Koadjutor so viel

1) IV, 662.

2) Vgl. III, 245, 246.

8) Im Luxemburgischen Teile der Trierer Diözese.

4) III, 591.

5) Vgl. III, Vorbemerkungen S. LXI.

6) IV, 695. Doch ist es sicher, dass die päpstliche Verleihung ent- weder nicht urkundlich angefertigt oder nicht tatsächlich ausgeführt ist; denn Kuno wird in der Provisionsbulle vom 27. Mai 1362 nicht als Dom- propst, sondern als einfacher Domkanoniker bezeichnet. IV, 822.

LXXVIII Vorbemerkungen.

zu schaffen machte. In diesem Falle würde das Vorgehen Kunos gegen Johann auch einen politischen Beweggrund gehabt haben.

Dass der altersschwache Erzbischof schon zu der Zeit, als er sich Kuno zu seinem Koadjutor erkor, sich seinem Lebensende nahe glaubte, zeigen seine Gewissensskrupeln, die ihn um diese Zeit beunruhigten, und wegen deren er sich eben damals vom Papste einen von diesem besonders bevollmächtigten Beichtvater erbat!). Wohl in der- selben Stimmung richtete er dann gegen Ende des Jahres 1361 an den Papst ein Schreiben, worin er diesem mitteilte, dass er ,wegen seiner Altersschwäche, wegen der Böswilligkeit des ihm anvertrauten Volkes und aus noch anderen vernünftigen Gründen" auf die Verwaltung des Erzstiftes verzichten wolle und hierfür wm die püpstliche Genehmigung bitte. Der Papst beauftragte dann am 27. Januar 1362 den Erzbischof Ernst von Prag und den Bischof Johann von Strassburg sich persönlich zum Trierer Erzbischofe und zur Trierer Kirche zu begeben, sich dort genau über den dortigen Sachverhalt und über Boemunds Beweggründe zu erkundigen und dann das Ergebnis ihrer Erkundigungen dem Papste in einer von ihnen abgefassten und ver- siegelten Urkunde zuzusenden?). Diese beiden müssen darauf in Trier Boemunds Beweggründe zu seinem Rücktritte als wirklich und ausreichend befunden und in diesem Sinne dem Papste darüber Bericht erstattet haben. Denn Innocenz ernannte, nachdem Boemund durch zwei Bevollmächtigte an der Kurie auf die Verwaltung des Erzstiftes verzichtet und der Papst diesen Verzicht genehmigt hatte, am 27. Mai Kuno zu dessen Nachfolger?) Da die Erledigung des Erzstifles durch den an der Kurie vollzogenen Verzicht auch an der Kurie und nicht etwa in Trier eingetreten war, 30 war auch bei dieser Erledigung in Kraft der Konstitution Klemens’ IV. das Wahlrecht des Domkapitels suspendiert und die Neubesetzung des Erzstuhls der päpstlichen Provision vorbehalten‘). Auffallend ist übrigens, dass uns bezüglich der von Innocenz geschehenen Provi- sionen Boemunds und Kunos irgend eine Nachricht oder auch nur Andeutung über die dadurch den Providierten verursachten Kosten, wie bei den vor Innocenz’ Providierten nicht überliefert ist; vielleicht hat dieser sittenstrenge und sparsame Papst auch in diesem Punkte Einschränkungen eintreten lassen.

Gleich nach der Provision Kunos hat dann der Papst dem Bischofe von Strassburg und dem Abt von St. Mathias bei Trier

1) IV, 663. 2) IV, 807. 3) IV, 822. 4) Vgl. III Vorbemerkungen S. LV und oben S. LXIII.

Vorbemerkungen. LXXIX

Auftrag und Vollmacht gegeben, eine standesgemässe Versorgung des ron der Erzstiftverwaltung zurückgetretenen greisen Mannes zu beschaffen, was dann auch in reichlichem Masse geschehen ist). Derselbe hat diesem dann auch noch zwei dessen bischöflichem Standescharakter entsprechende Ehrenrechte verliehen?).. Boemund starb am 10. Februar 1367 und fand sein Grab im Trierer Dome?). . . Kumo hatte zur Erwirkung seiner Provision sich nicht persön- lich zur Kurie begeben‘). Ihm hatte der Papst gleich nach der Provision die Erlaubnis gegeben, die Priesterweihe Kuno war erst Diakon und die Bischofskonsekration von einem beliebigen Bischofe, also ausserhalb der Kurie, wo damals die Konsekrationen der New. providierlen in der Regel stattfanden, zu empfangen?) Den Empfang der Konsekration hat Kuno noch längere Zeit aufgeschoben®), und ist ihm diese Weihe dann von seinem Vorgänger vor dem 25. März 1363 erteilt worden. Kunos lange und ruhmvolle erz- bischöfliche und kurfürstlichke Tätigkeit fällt in die Zeit der Pontifikate Urbans V., Gregors XI. und Urbans VI., liegt also ausserhalb der zeitlichen Umgrenzung des vorliegenden Bandes.

Wie in der Vergebung der niederen, mittleren und hohen Kirchen- ämter und Kirchenpfründen, so zeigt sich auch in der kirchlichen Rechtspflege während der Avignoner Papstperiode eine gesteigerte Zentralisation. Nicht nur die causae maiores wie im früheren Mittelalter werden vor dem püpstlichen Gericht verhandelt und von diesem entschieden, sondern auch kleinste und ganz unbedeutende kirchliche Rechtsstreitigkeiten. Sobald der von seinem Ordinarius Verurteilte oder eine der vor dem von den beiden vor das geistliche Gericht des Ordinarius geladenen Parteien das Zauberwort: ,Peto

1) IV, 825 mit n. 1.

2) IV, 826, 827.

8) Gesta Trevirorum II, 276.

4) Vgl. IV, 880, 821.

5) IV, 828. |

6) Noch am 21. September 1862 urkundet er in Pfalzel als ,electus", also noch vor Empfang der Bischofs-Konsekration. IV 826 n. 2. Görz, Regesten der Ergbischüfe zu Trier S. 98. Auch noch am 13. Dezember erscheint er in der Bulle, worin ihm der Papst die Übersendung des für ihn bestimmten Palliums anzeigt, als ,electus*, (V, 59.), dagegen in mehreren am 27. März datierten päpstlichen Urkunden (V, 115—119) als „archiepiscopus“, also als im Besitze der Bischofskonsekration. Hiermit stimmt die zweimalige Angabe der Gesta Trevirorum (II, 276 u. 288) welche diese durch Boemund vorge- nommene Konsekration dem Jahre 1362 zuweist, dessen Schlusstag nach da- maliger Trierischer Jahresberechnung der 24. Mürz 1362 nach unserer heutigen Zeitrechnung gewesen ist. .

LXXX Vorbemerkungen.

apostolos" ausgesgrochen hat, ist die Richtergewalt des Ordinarius und des Metropoliten mattgestellt. Der Papst ernennt dann entweder in der Peripherie der abendländischen Kirche einen Richter, der die Rechtssache auctoritate apostolica appellatione remota untersuchen und entscheiden soll, oder die Rechtssache geht an das päpstliche Hofgericht, die später sogenannte Rota Romana, wo dieselbe durch vom Papste dazu beauftragte auditores causarum sacri ypalitü apostolici in mehreren Instanzen verhandelt und entschieden werden kann!) Die dort geführten Prozesse betrafen meistens unbedeutende Benefizialsachen?), die dort oft jahrelang dauerten), so dass oft einer der beiden Prozessierenden vor der Entscheidung starb*), worauf dann in der Regel ein Dritter an Stelle des Gestorbenen vom Papste surrogiert und dann der Prozess weiter fortgeführt wurde. Diese Prozesse wurden dort vielfach nicht von dem Kläger und Verklagten persönlich, sondern durch die von diesen bevollmächtigten, am Sitze der Kurie wohnenden Sachwalter (procuratores) geführt*). Im einen wie àn andern Falle mussten so die Kosten bedeutend werden.

ı Der Zentralisation auf richterlichem Gebiete ganz entsprechend

1) Über das püpstliche Hofgericht (Rota Romana), das schon zur Zeit Innocenz’ III, bestanden hat, und dessen Einrichtung von Johann X XII. durch die Konstitution: Ratio iuris exigit (1326. Bullarum privilegiorum et diplo- matum Romanorum pontificum amplissima collectio t. III ps. II. Romae. 1741. pg. 195—199) neu geregelt worden ist, vgl. Philipps Kirchenrecht VI, 450 u. 471, Hinschius, Das Kirchenrecht der Katholiken und Protestanten I, 896 und Sägmüller in Tübinger Quartalschrift (1895) XXVII, 108 —120. Sügmüller irrt aber, wenn er der Bulle Klemens’ V. vom 18. Januar 1307 (Registrum Klementis V. nr. 2262) eine Wichtigkeit in der Fortentwickelung des püpst- lichen Hofgerichts zuerkennt. Dieselbe gibt einem päpstlichen Kaplan und auditor sacri palaetii apostolici den Auftrag, Prozesse wegen päpstlicher Gnadenverleihungen von Benifizien aus dem ersten Pontifikatsjahre Kle- mens’ V. summarisch zu entscheiden. Solche summarische Entscheidungen waren aber niemals Aufgaben des päpstlichen Hofgerichts. Mir liegen vor zwei püpstlich bestätigte Erkenntnisse des püpstlichen Hofgerichts: Das eine vom 81. August 1318 betrifft die Verleihung der Pfarrei Budberg und beweist, dass die Streitsache vom päpstlichen Hofgericht sogar in vier Instanzen ver- handelt und entschieden worden ist. (Düsseldorf. Staatsarchiv. St. Cunibert- Stift nr. 148. Vgl. 1, 499). Das zweite vom 2. August 1382 betrifft die Ver- leihung der Scholastrie des Aachener Marienstiftes und erweist, dass die Streitsache vom päpstlichen Hofgericht in drei Instanzen verhandelt und ent- schieden worden ist. (II, 2137). Im Jahre 1378 gab es 10 auditores causa- rum sacri palatii mit einem prior. Vgl. Baluze, Vitae paparum Avin. I, 1136; Migne tom. XLI: Dictionaire des manuscrits II, 136.

2) Vgl. III u. IV: Index rerum notabiliorum. Lites.

3) Vgl. III, 810; IV, 525, 817, 838.

4) Vgl. IV, 765, 768, 771, 817, 888.

5) Vgl. IV, 861.

Vorbemerkungen. LXXXI

erscheint dann endlich während der Avignoner Papstperiode herrschend gewordene Zentralisation auf dem Gebiete der kirchlichen Privilegien, Indulte und Dispensen!). In der Avignoner Kurie ist zur ersten und vollen Entwickelung und Ausbildung gelangt eine kirchliche Bureaukratie.

Neben dem Zentralismus in Spendung von Ämternund Pfründen, in der Rechtspflege und in Verleihung von Privilegien, Indulten und Dispensen steigerte sich im gleichen Masse auch der Fiskalismus der Arignoner Kurie. Wie hoch dieser während der Regierung des prunkliebenden und verschwenderischen und darum auch stets geld- bedürftigen Papstes Klemens VI. gewesen ist, wurde bereits in den Vorbemerkungen unseres dritten Bandes nachgewiesen?). Unter seinem sparsamen und sittenstrengen Nachfolger Innocenz VI. blieben die hochgesteigerten finanziellen Anforderungen der Kurie an den Klerus nicht bloss fortbestehen, sondern sie steigerten sich noch mehr wegen der grossen und wohlbegründeten Geldbedürfnisse dieses Papstes für die Erstrebung und Erreichung seines grossen Zieles, der Wieder- herstellung des Kirchenstaates und der erst hierdurch zu ermöglichenden Zurückverlegung der Kurie von Avignon nach Rom?).

Die Servitien*) wurden unter Innocenz in der von seinen Vorgängern überkommenen Weise bei der Ernennung der Bischöfe und Äbte beansprucht, die Neuernannten, die in der Regel dann an der Kurie anwesend waren, in der hergebrachten Form zu deren Zahlung verpflichtet, und dann die Summen gemäss der Verpflichtungen in den vorher bestimmten Terminen eingefordert. Wurden diese aber nicht eingehalten, so musste der Verpflichtete entweder zeitig vorher eine Frisiverldngerung erbitten®) oder er verfiel vom Tage der Frist an den in seiner Verpflichtungsformel von ihm selber über sich herabgerufenen schweren Kirchenstrafen®.. Den neu zu ernennenden oder neu ernannten Äbten wurde die Reise zur Kurie, um sich zur Zahlung der Servitien zu verpflichten, gewöhnlich erlassen,

1) Vgl. III u. IV: Index rerum notabiliorum : Defectus, Dispensationes, Beneficiorum cumwulatio.

2) S. XLII—LI.

8) Vgl. S. II—11I.

4) Über diese vgl. III S. XLII—XLV. Auf S. XLII Zeile 15 ist ein sehr sinnstörender Schreib- oder Druckfehler zu berichtigen; anstatt: „fünf servitia communia" ist dort zu setzen: „fünf servitia minuta".

5) Vgl. im Index rerum notabiliorum: Servitiorum solutio prorogata.

6) Vgl. ebendort: Excommunicationis vel suspensionis vel interdicti sententiae latae propter pecunias camerae apostolicae debitas sed non solutas.

Vatikan, Regesten IV. f

LXXXII Vorbemerkungen.

und diese wurden in deren Diözesen durch Bevollmächtigte verpflichtet. Mit welcher Vorsicht diese dabei verfahren mussten und dass sie dem Neuernannten die Ernennungsurkunde erst dann übergeben durften, wenn derselbe sich zur Zahlung schriftlich und feierlich verpflichtet hatte, ergibt sich aus der für die Bevollmächtigten von dem Kämmerer des Papstes und dem Kämmerer des Kardinal- kollegiums gemeinsam ausgestellten Urkunde).

Ebenso wie Klemens VI. hat auch Innocenz VI. Ansprüche auf die Spolien, d. i. auf den beweglichen Nachlass solcher Bischöfe gemacht, wenn man an der Kurie Grund zu der Annahme hatte oder zu haben glaubte, dass derselbe erheblich sei*). Klemens hatte dem apostolischen Stuhle die Verfügung über den beweglichen Nach- lass des Trierer Erzbischofs Baldewin zu dessen Lebzeiten vorbe- halten?) ein Euphemismus, der in verschleierter Form die künftige Konfiskation des Nachlasses für die päpstliche Kammer bedeutete. Er hatte gleichzeitig höhere Geistliche in Trier mit Ausführung dieses Vorbehalts, beziehungsweise dieser Konfiskation beauftragt *). Zwei Jahre später hatte er auf die Nachricht von einer ernstlichen Erkrankung Baldewins jenen Vorbehalt und diesen Auftrag erneuert). Ähnlich hatte er über den Nachlass des Kölner Weihbischofs Johann verfügt). Nachdem Baldewin gestorben war, erneuerte Innocenz schleunigst den von seinem Vorgänger schon vor Jahren verfügten Vorbehalt über den Nachlass des Erzbischofs. Doch begründete er diesen seinen neuen Vorbehalt nicht nur durch den Hinweis auf den Vorbehalt seines Vorgängers, sondern auch durch die Behauptung, dass Baldewin grosse Geldsummen durch Einsammlung des früher von Klemens zweimal ausgeschriebenen Türkenzehnten vereinnahmt habe, die derselbe vor seinem Tode der päpstlichen Kammer nicht habe überweisen können!). Nun hatte zwar Klemens VI. wirklich zweimal einen solchen Zehnten am 1. Dezember 1343 einen drei- jährigen und am 12. Dezember 1345 einen zweijährigen aus- geschrieben, dessen Ertrag angeblich?) zum Schutze der Christen gegen die Türken verwendet werden sollte). Er hatte mit Ein-

1) IV, 521; vgl. IV, 590.

2) Vgl. III S. XLVIII—XLIX. 3) III, 244.

4) III, 245.

5) III, 468, 465.

6) III, 817,

7) IV, 98, 94, 96.

8) Vgl. III S. LI.

9) III, 298, 515.

Vorbemerkungen. LXXXIII

forderung dieser beiden Zehnten in mehreren Kirchenprovinzen, dar- unter auch in der Trierer, den päpstlichen Kollektor Gerard d' Arbent beauftragt und den Erzbischöfen und Bischöfen seiner Kollekterie, darunter auch dem Trierer Erzbischofe Baldewin, befohlen, diese Zehnten in ihren Diözesen einzusammeln!). Aber d’Arbent hatte mit seinem Auftrage in der Trierer Diözese Misserfolg. In der Trierer Diözese weigerte man sich entschieden, den Zehnten zu zahlen, und so gelang es dem Erzbischofe, auch nachdem ihn der Papst wegen seiner Lässigkeit im Einsammeln scharf getadelt hatte?), nur einen Teil der beiden Zehnten einzutreiben, den er dann freilich weder an den päpstlichen Kollektor, noch auch an die päpstliche Kammer abgeliefert zu haben scheint?). Jedenfalls aber scheint der Betrag nicht so bedeutend gewesen zu sein, wie ihn der päpstliche Spolien- vorbehalt vom 7. Februar 1354 darstellt. Die Kurie hat dann auch die grösste Vorsicht angewendet, damit ihr von dem Nachlasse Baldewins, den sie für sehr bedeutend hielt, nichts vorenthalten werde. sie beauftragte drei Vertrauensmänner, den Kurialen Heinrich Suderman*), den Metzer Princier Fulco Bertrand, der bald darauf püäpstlicher Kollektor in der Trierer Kirchenprovinz wurde°), und den Trierer Archidiakon Boemund von Saarbrücken, sich genau über den Nachlass Baldewins zu erkundigen, denselben einzufordern, davon ein doppeltes genaues Verzeichnis anzufertigen und hiervon das eine an die püpstliche Kammer einzusenden*). An den zweiten und dritten Vertrauensmann sandte sie noch besondere Briefe, worin sie dieselben zur sorgfältigen Ausführung ihres Auftrags ermahnte?*). Und endlich bat sie auch noch den Grossneffen des Verstorbenen, den deutschen König Karl IV., jenen dreien mit seiner Hilfe und Gunst Beistand zu leisten®). Aber die drei Beauftragten kamen gar nicht zur Ausführung ihres Auftrags. Denn schon vor

1) III, 432, 487, 490, 567.

2) III, 827; vgl. 516.

3) D’Arbent meldet in seinem um das Jahr 1850 oder 1851 an die püpstliche Kammer eingelieferten Berichte: „De decimis civitatis et dioecesis Basiliensis nichil. computo, quia eas omnino solvere contradicunt ..... dominus archiepiscopus, prout intellexi, quando fui Treveris, aliquam partem ipsius decime levavit, et tamen nec camere nec michi aliquid assignavit . . .“ Kirsch, Die päpstlichen Kollektorien in Deutschland während des XIV. Jahr- hunderts S. 188. Vgl. III, 568.

4) Vgl. oben S. XXV—XXXI.

5) IV, 128.

6) IV, 99.

7) IV, 94, 95.

8) IV, 93.

LXXXIV Vorbemerkungen.

der Zeit, in welcher der eine von ihnen, der päpstliche Höfling Suder- man, mit den genannten Aufträgen und Briefen in Trier angelangt sein wird!) war der dritte von den dreien, Boemund von Saar- brücken, vom Domkapitel zum Nachfolger Baldewins gewählt worden, und ungefähr zur Zeit der Ankunft Sudermans in der Trierer Kirchen- provinz befand sich der Neugewählte in Metz, wo er am 8. März die auf ihn gefallene Wahl annahm?) und sich zur Reise nach Avignon vorbereitete, um dort mit dem Papste wegen seiner Ernennung und zugleich wegen des Nachlasses seines Vorgängers zu verhandeln. Am 31. März trat er dann die Reise an?), am 2. Mai folgte dort seine Ernennung*), und bald darauf wahrscheinlich am 17. Mai schloss Boemund mit der päpstlichen Kammer einen Vertrag, wodurch ihm diese den ganzen Nachlass Baldewins für eine an sie zu zahlende Summe von 40000 Kammergoldgulden überliess und sich zu deren Zahlung in einer bestimmten Frist eidlich verpflichtete®). Der Papst genehmigte diesen Vertrag am 17. Mai; doch wurde in der hierüber ausgestellten Urkunde nur gesagt, dass er jenem die Verfügung über den Nachlass Baldewins überlassen habe und dabei in schlauer Sorgfalt verschwiegen, dass diese Überlassung gegen das Versprechen der Zahlung jener Geldsumme geschehen sei*).

Boemund hat zweimal Teilzahlungen dieser seiner Schuldsumme geleistet. Am 30. Oktober empfing die päpstliche Kammer von ihm 12200 und zu einer späteren Zeit 3000 Kammergoldgulden"). In- zwischen aber überzeugte er sich, dass Baldewins Nachlass viel geringer war, als er zur Zeit seiner Verpflichtung zur Zahlung von 40000 Kammergoldgulden vorausgesetzt hatte. Er meldete dieses dem Papste und bat ihn um eine Herabminderung der Schuldsumme und um Lossprechung von der Exkommunikation, der er wegen Nichtzahlung der versprochenen Schuldsumme innerhalb der ver- einbarten Frist verfallen war. Der Papst, welcher Grund halte, dem Trierer Erzbischofe gerade in dieser Geldangelegenheit nicht aufs Wort zu glauben?), beauftragte den Kölner Erzbischof Wilhelm, den Sachverhali auf Grund eidlich erhärteter Zeugenaussagen fest-

1) Am 15. Februar war derselbe noch nicht abgereist. Vgl. IV, 101.

2) IV, 108.

3) IV, 110.

4) IV, 122.

5) IV, 130, 183, 250, 348.

6) IV, 131.

7) IV, 183, 848.

8) Vgl. die von Boemund versprochene Summe mit dem von ihm und dem Domkapitel über Baldewins Nachlass an den Papst gerichteten Angabe. IV, 109.

Vorbemerkungen. LXXXV

zustellen, und wenn er hierdurch gefunden habe, dass Boemunds Angaben der Wahrheit entsprächen, ihn loszusprechen, inzwischen aber die über denselben verhängte Exkommunikation bis zum nächsten Weihnachtsfeste zu suspendieren!.. Wilhelm muss dann gefunden und dem Papste gemeldet haben, dass Boemunds Angabe richtig gewesen sei. Denn der Papst erliess diesem am 29. September die noch unbezahlte Restschuld im Betrage von 26800 Kammergoldgulden?).

An der päpstlichen Kurie hat man auch Einnahme und Nachlass der Kölner Weihbischöfe hoch zu schätzen Grund. gehabt. Denn ebenso wie Klemens VI. den Nachlass des Weihbischofs Johann bei dessen Lebzeiten der päpstlichen Kammer vorbehalten und dann nach dessen Tode für diese beansprucht hatte?), so tat dies auch Innocenz vor und nach dem Tode des gleichnamigen nächstfolgenden Weihbischofs *).

Schon unter Benedikt XII. und Klemens VI. waren die Annaten, d.i. die Inanspruchnahme und Einforderung der halben Einkünfte des ersten Jahres für die püpstliche Kammer?°), eine ständige Einrichtung geworden9); sie blieben dies auch unter Innocenz VI.) Aus seiner Zeit haben wir insbesondere ein von dem päpstlichen Kollektor Florenz von Wevelinghofen angefertigtes Verzeichnis der von diesem innerhalb der Kölner Diözese ver- einnahmten Annaten®).

Während gegen die Inanspruchnahme der Servitien, Spolien und Annaten durch die päpstlic Kammer ein Widerstand des Klerus der rheinländischen Diözesen sich nicht erhoben hat und sich auch nicht erheben konnte, weil die Kammer diese Abgaben nicht com Klerus in dessen Gesamtheit und dann zur selben Zeit, sondern von einzelnen Klerikern in vereinzelten Zeitpunkten einforderte, hatte die Einforderung der von Klemens VI. ausgeschriebenen Zehnten Widerstand von seiten der grossen Masse des Klerus der Trierer Diözese?) und vermutlich auch von seiten des Kölner Diözesanklerus gefunden"). In gewissem Grade kann man diesen Widerstand

1) IV, 250, 251. 2) IV, 348. 3) III, 817. 4) IV, 206; vgl. 182. 5) Vgl. II, 1808. 6) Vgl. III S. XLVI. 7?) Vgl. II, III u. IV im Index rerum notabiliorum : Annatae. 8) IV, 631. 9) Vgl. oben S. LXXXIII «. IIl S. L1. 10) Ich vermute dies, weil ich nirgends im vatikanischen Archiv An- gaben über empfangene Zehntabgaben der Kölner Diözese aus der Zeit Klemens VI. gefunden habe.

LXXXVI Vorbemerkungen.

mit Rücksicht auf die verschwenderische Finanzwirtschaft Klemens’ VI., der die von ihm vereinnahmten Geldmassen zum grossen Teile zu unkirchlichen oder ausserkirchlichen Zwecken verausgabte’), wohl erklärlich und begründet finden. Diese Stimmung des rheinländischen Klerus gegen die päpstlichen Zehntforderungen hat dann auch unter Innocenz VI. fortgedauert, ja sich noch verstärkt und weiter aus- gebreitet, obschon dieser Papst, wie bereits wiederholt im Vorstehenden dargelegt ist, von seinem Vorgänger im Charakter grundverschieden war und der Zehntgelder dringend zu wichtigen Zwecken bedurfte, die von seiten des rheinländischen Klerus sowohl aus kirchlichen wie aus nationalen Gründen warme Zustimmung verdienten. Aber das unter Klemens einmal wachgewordene Misstrauen gegen die kuriale Finanzwirtschaft dauerte und wirkte weiter fort.

Innocenz bedurfte zur Wiedereroberung des Kirchenstaates durch den von ihm am 30. Juni 1353 zum Legaten und Generalvikar der päpstlichen Provinzen ernannten Kardinal Albornoz und dessen Söldner- heer bedeutender Geldmittel. Aber die päpstlichen Kassen waren durch seinen verschwenderischen Vorgänger geleert worden. Und so sah er sich genötigt zur Ausschreibung eines neuen Zehnten zu schreiten. Damals aber rüsteten sich England und Frankreich zum Kriege gegen- einander. Somit musste die Auflage eines Zehnten auf den Klerus dieser beiden Länder als untunlich erkannt werden. Also richtete der Papst seine Zehntansprüche an den deutschen Klerus. Am 15. Mai 1355 datierte er ein Rundschreiben an die Erzbischöfe und Bischöfe des Deutschen Reiches, worin er diesen befahl, den dreijährigen Zehnten selber zu zahlen, ihn von dem untergebenen Klerus einzufordern und diesen nötigenfalls durch Beschlagnahme der Pfründen und Pfründeneinkünfte zur Zahlung zu nötigen?). Aber schon ehe dieses Rundschreiben zu Händen des Kölner Erz- bischofs gelangt war und von diesem veröffentlicht wurde, hatte das Kölner Domkapitel Kunde von den neuen Geldansprüchen der Kurie erhalten. Ihm war gemeldet worden, dass der Papst beabsichtige, sowohl neue Zehnten von dem gesamten Klerus einzufordern, als auch Annaten von allen Pfründen zu beanspruchen, welche von Klemens VI. verliehen oder bestätigt worden seien oder welche künftig von päpstlicher Seite verliehen oder bestätigt werden würden. Auch war zum Domkapitel noch das Gerücht gedrungen, dass der Papst beabsichtige, den Nachlass aller Kleriker für die päpstliche Kammer in Anspruch zu nehmen?) Das Kölner Domkapitel geriet durch

1) III, S. LI— LII. 2) IV, 231. 3) Eine Mainzer Chronik meldet zum Jahre 1859, dass eine solche päpstliche Verfügung wirklich erlassen, aber dann zurückgenommen sei.

Vorbemerkungen. LXXXVII

diese Nachrichten in Entrüstung und beschloss, den neuen püpst- lichen Geldansprüchen nicht bloss selber zu widerstehen, sondern dagegen auch den Widerstand des gesamten rheinischen Klerus wach- zurufen. Am 17. Juni richtete es an die Domkapitel und den Klerus von Mainz und Trier Briefe, worin es diese von den ihm gemeldeten Nachrichten und Gerüchten über die neuen päpstlichen Auflagen, die es als unerhört bezeichnete, in Kenntnis setzte, sie ersuchte, diesen einen vereinten Widerstand entgegenzusetzen und zur gemeinsamen Beratung und Beschlussfassung hierüber Bevollmächtigte zu wählen und für den 6. Juni nach Koblenz zu senden. Auch machte es in diesen Briefen noch die Mitteilung, dass es über die päpstlichen An- sprüche und die von ihm selber geplanten Gegenmassregeln bereits die Suffragan- Kirchen der Kölner Kirchenprovinz (Lüttich, Utrecht, Münster und Osnabrück) benachrichtigt habe und auf deren Beistand rechne').

Was in der Koblenzer Tagung am 6. Juni beschlossen worden sei, ist aus dem über die Angelegenheit handelnden Material mit toller Sicherheit nicht zu ermitteln. Höchstwahrscheinlich aber sind deren Ergebnis zwei für die Öffentlichkeit bestimmte Schriftstücke, in welchem ,,Kleriker der deutschen Nation“ feierlich erklären, dass sie zur Zahlung des von Innocenz ausgeschriebenen dreijährigen Zehnten nicht verpflichtet seien, und dagegen Berufung an den püpst- lichen Stuhl einlegen?). Als Vertreter des Klerus der Trierer Diözese wurde Johann, der Scholastikus der Pfalzeler Stiftskirche, gewählt und nach Avignon gesandt; er erhielt den Auftrag, den Papst zu bitten, von der Auflage des Zehnten abzustehen, und die Bitte mit dem Hinweis auf die Armut des Trierer Klerus zu begründen?). Den gleichen Auftrag erhielten für die Kölner Diözese der Scho- lastikus der Kölner Gereonskirche Heinrich von Soest und der Kölner Domkanonikus Florenz von Wevelinghofen*) und für die Mainzer Diözese der Mainzer Dompropst Rudolf, der Dekan der Mainzer Stephanskirche Gotfrid und der Mainzer Domkanonikus Johann

„Eo lempore exit edictum a papa, ut omnia bona post mortem clericorum beneficiatorum relicta, exceptis bonis patrimonialibus. tenentur domino pape; wed dimittebatur.“ Deutsche Stüdtechroniken. Chron. Magunt. II, 164. Auch Heinrich von Herford meldet um das Jahr 1855: Requirebat decimas plures de clericis et rebus eorum, proventus omnes omnium beneficiorum tacantium et quiquid relinquerent clerici quicunque decedentes; sed huic singulari novitati clerus (otus statim in initio sui occurrendum existimans, nichil dare decreverunt. H. de Hervordia Chron. ed. Potthast S. 286.

1) IV, 232. 2) IV, 256, 257.

3) IV, 254, 255, 269. Die Kosten seiner Reise wurden ihm durch vereinbarte Beiträge der einzelnen Kirchen ersetzt. Vgl. IV, 886.

4) IV, 268.

LXXXVIII Vorbemerkungen.

Schenk). Aber ihre Bemühungen an der Kurie waren erfolglos. Innocenz wies sie ab und erklärte ihre Einreden gegen den Zehnten für frivol. Am 26. Oktober aber richtete er unter Hinweis auf diese Abweisung und Erklärung an die deutschen Erzbischöfe die Mahnung, den Klerus zur Zahlung des Zehnten zu bestimmen, und an den Kaiser Karl IV. die Bitte, zu demselben Zwecke auf den höheren und niederen Klerus des Reiches einzuwirken?).

Der Kaiser hat dann der päpstlichen Bitte entsprochen und gegen Anfang des Jahres 1356 auf dem Reichstage zu Nürnberg die dort anwesenden drei rheinischen Erzbischöfe ermahnt, dem wohlbegründeten Befehle des Papstes zu willfahren und diesem ihre Bereitwilligkeit zur Zahlung und Einsammlung des Zehnten brief- lich zu erklären?). Aber die Zureden des Kaisers blieben erfolglos. Die deutschen Erzbischöfe und Bischöfe beharrten in ihrem Wider- stande und liessen die päpstlichen Befehle zur Zahlung und Ein- sammlung des Zehnten unausgeführt. Ja, in den niederrheinischen Landen erklärten sich auch mehrere der bedeutendsten Fürsten, der Herzog von Geldern, der Markgraf von Jülich und die Grafen von Looz, von Kleve und von der Mark, offen als Gegner des Zehnten und baten den Papst, von dessen Einforderung abzustehen*). Solchem vereinten Widerstande gegenüber enthielt sich der Papst in weiser Besonnenheit, zu den äussersten geistlichen Machtmitteln zu greifen; er suchte einzulenken und erliess in der Zehntangelegenheit eine neue, seine frühere Forderung erheblich mildernde Verfügung, indem er anordnete, dass die Zehntpflichtigen, wenn sie nicht imstande seien, die ganze in der Zehnttaxe festgesetzte Summe zu zahlen, dann nur zur Zahlung der ihren Verhältnissen entsprechenden Teilsumme ver- pflichtet sein sollten®). Zugleich aber forderte er nunmehr auf Grund dieser Milderung von den deutschen Erzbischöfen und Bischöfen mit aller Entschiedenheit, dass sie binnen 14 Tagen die päpstlichen Ver- fügungen über den Zehnten veröffentlichen und dessen Entrichtung ihrem Klerus anbefehlen sollten®). An den Kaiser aber richtete er gleich- zeitig die erneute Bitte, die drei rheinischen Erzbischöfe zur Zahlung und Einforderung des Zehnten zu bestimmen"). Als seine Boten sandte er in dieser Angelegenheit zwei Kurialen, den Bischof Bertrand von

I) Werunsky nr. 347.

2) IV, 271. Überbringer der drei päpstlichen Briefe an die rheinischen Erzbischöfe war der westfälische Kuriale Heinrich Suderman. Vgl. IV, 297, 342.

8) IV, 295. 4) IV, 814.

5) Vgl. IV, 814 u. 821.

6) IV, 811, 812, 318.

a) IV, 815.

Vorbemerkungen. LXXXIX

Apt und den Abt Androin von Clugny, nach Deutschland!). Hier scheint sich damals bei einzelnen Klerikern eine günstigere Auf- fassung über die päpstliche Zehntforderung angebahnt zu haben. So sehen wir in der Mainzer Diözese, dass der Mainzer Domkanonikus Kuno von Falkenstein, der frühere mächtige Hauptgegner des Mainzer Erzbischofs Gerlach und spätere Erzbischof von Trier, den päpst- lichen Zehntboten freundlich aufgenommen und durch diesen sich dem Papste bereit erklärt hat, den Zehnten in der Mainzer Diözese einzufordern, wenn er vom Papste damit beauftragt werden würde?). Und auch der Kölner Domkanonikus Florenz von Wevelinghofen, einer der drei Abgeordneten des Kölner Klerus, die im Jahre 1355 nach Arignon entsandt worden waren, um gegen die Einforderung des Zehnten zu protestieren), ist zweifellos zu einer günstigen Auf- fassung über diesen Zehnten bekehrt worden. Dies wird erwiesen durch die ihm vom Papste gewordene Beförderung als Subdekan der Kölner Domkirche*), worauf dann in späterer Zeit noch seine Ernennung zum päpstlichen Kollektor in der Kölner Diözese und manche Beweise der päpstlichen Gunst gefolgt sind®). Aber Kuno und Florenz arbeiteten in ihrem Gesinnungswechsel vergebens gegen den Strom. Der deutsche Episkopat samt dem ihm wuntergebenen Klerus verweigerte die Zahlung des Zehnten auch in der neuerdings vom Papste bewilligten gemilderten Höhe. Auch die Bemühungen des Heinrich Suderman, den der Papst am 13. September als seinen Boten an die drei rheinischen Erzbischöfe und mehrere deutsche Bischöfe entsandt hatte, um sie von seiner Finanznot zu überzeugen und zur Zahlung und Eintreibung des Zehnten zu bestimmen?), blieben gänzlich erfolglos. Als dann der Kaiser sich nach Metz begeben hatte, um den dahin ausgeschriebenen Reichstag abzuhalten,

1) Das päpstliche Ausschreiben eines neuen dreijährigen Zehnten vom 22. September 1857 (IV, 838) ist wohl sicher ein nicht zur Ausführung ge- langter Entwurf.

2) IV, 316. Vielleicht hat Kuno für Durchführung der päpstlichen Ansprüche sich damals nur deshalb so eifrig gezeigt, um den Papst, der vor einem Jahre seine Ansprüche auf die Mainzer Dompropstei so schroff abgewiesen hatte, für sich umzustimmen und so seinem künftigen Emporkommen in der kirchlichen Hierarchie die Wege anzubahnen. | Vgl. nr. 240 u. Vigener in Mit: teilungen des Oberhessischen Geschichtsvereins. Neue Folge. XIV. 1906. S. 14.

8) Vgl. S. LXXXVII. 4) IV, 318.

5) IV, 647, 674, 785, 788. Später pries er sich selber in einem an den nachfolgenden Papst gerichteten Pfründenbittgesuche wegen seines uneigen- nützigen Eifers in Verwaltung des Kollektorieamtes und erreichte denn auch hierdurch, dass er bereits nach 15 Monaten vom Papste zum Bischofe von Münster ernannt wurde. V, 64, 258 ; vgl. 241.

6) IV, 342, 844.

XC Vorbemerkungen.

und dort am 19. November eingetroffen war), erschienen dort auch als päpstliche Gesandte der Kardinalbischof Tallayrand von Albano und der Abt Androin von Clugng?) um die ebendort anwesenden drei rheinischen Erzbischöfe, sowie mehrere dort ebenfalls anwesende deutsche Bischöfe und Prälaten zur Zahlung und Einsammlung des Zehnten zu bestimmen. Aber diese blieben weigerlich und begrün- deten ihre Weigerung durch den Hinweis auf die schlimmen Zeiten, wegen deren sie selber und der ihnen untergebene Klerus ausserstande seien, den päpstlichen Zehntforderungen zu genügen. Dagegen erklärten sie sich bereit, dem Papste ein zweijähriges Sub- sidium von derselben Höhe zu bewilligen, welche durch die päpst- liche Konstitution Vas electionis den vom Erzbischofe visitierten Dom- und Stiftskirchen und den vom Archidiakon visitierten Pfarr- kirchen und anderen Kirchen und kirchlichen Pfründen als dem Erzbischof beziehungsweise dem Archidiakon zu zahlende Procuratio vorgeschrieben sei?). Sie baten den Abt, den Papst zur Annahme dieses Anerbietens zu bestimmen. Derselbe reiste dann mit den Briefen der drei rheinischen Erzbischöfe, worin diese dem Papste jenes Anerbieten wiederholten, und mit einem Briefe des Kaisers, worin dieser dem Papste empfahl, darauf einzugehen, zur Kurie, und es gelang ihm dort, den Papst zur Annahme jenes Vorschlag» zu bestimmen. Schon am 10. Juni ernannte er den Bischof Paul von Gurk zu seinem Boten (nuncius) und beauftragte ihn mit der Einsammlung der beiden Prokurationen innerhalb der Salzburger

1) Heinrich von Dissenhofen in Bühmers Fontes rerum German. IV, 106.

2) Heinrich von Rebdorf in Böhmers Fontes rerum German. IV, 566.

3) Der betreffende Wortlaut in der 1386 von Benedikt XII. gegebenen Konstitution ist folgender: „In Alemaniae quoque Angliae Hungariae ... regnis . . . archiepiscopi . .. cum personaliter visitabunt, . .. a suis vel suffraganeorum suorum ecclesiis cathedralibus et personis earum pro pro- curatione unius diei sive in victualibus sive a volentibus in pecunia ulíra 320, a monasteriis vero et aliis ecclesiis, prioratibus saecularibus vel regula- ribus habentibus collegium 12 vel plurium personarum ultra 260, ab aliis vero monasteriis et ecclesiis seu prioratibus minus collegium habentibus, aliis quoque ecclesiis, prioratibus et locis ultra 220, . . . archidiaconi vero ultra 50... turonensium argenti valorem recipere non praesumant. Si vero iidem archiepiscopi . . . ex privilegio apostolico per alios visitare ei procu- rationes recipere valeant in pecunia numerata, dicti archiepiscopi . .. ultra 100 . . . archidiaconi ultra 80 turonensium argenti valorem pro procuratione unius diei recipere non praesumant. Corpus iuris canonuici. Exchravagantes communes lib. III tit. X cap. unicum: De censibus, exactionibus, et procura- tionibus. In dieser Konstitution war die Höhe der für die Erzbischüfe festgesetzten Prokuratio je nach den verschiedenen Ländern von verschiedener Höhe. Während sie für Deutschland und die nördlich und östlich davon gelegenen Lünder 320 Turnosen betrug, war sie für Frankreich auf 300, für

Vorbemerkungen. XCI

Kirchenprovinz. Die Einsammlung der erstjührigen Prokuration sollte er schon am 24. Juni des laufenden Jahres beginnen und die der zweitjährigen im Laufe des nüchstfolgenden Jahres ausführen). Am 22. Juni entsandte er zu demselben Zwecke einen seiner Hoöf- linge, den Bischof Philipp von Cavaillon, als seinen Boten zu den übrigen Kirchenprovinzen des Deutschen Reiches?) und stellte ihm dann hierfür am 1..Juli die entsprechende Vollmacht aus?). Am 11. Juli fertigte er an die Erzbischöfe dieser Kirchenprovinzen ein Rundschreiben aus, worin er ihnen die Annahme des ihm gemachten Anerbietens erMärte und sie benachrichtigte, dass er als seinen be- vollmächtigten Boten zur Einsammlung der zweijährigen Prokuration den Bischof Philipp entsende*). Einen an den Herzog Wenzel von Luxemburg und Brabant gerichteten päpstlichen Empfehlungsbrief erhielt der pänstliche Bote dann noch am 24. Juli). Sein ihm als des Landes und der Landessprache kundiger Begleiter scheint der Dortmunder Patriziersohn und Avignoner Kuriale Heinrich Suder- man gewesen zu sein, den der Papst um dieselbe Zeit in Geld- angelegenheiten nach Deutschland entsandte*).

Bischof Philipp ist dann nachweislich seit dem Herbste des Jahres 13577) bis etwa zum Schlusse des Jahres 13599) als päpst- licher Bote zur Eintreibung der zwei Prokurationen in den Kirchen- provinzen von Trier, Köln, Bremen und Magdeburg tätig gewesen?). Zu Einsammlern der beiden Prokurationen hat er für die Diözese Trier den Johann von Luxemburg, einen Günstling Karls IV., für die Kölner Diözese den Heinrich von Suderland, den Scholastiker der Kölner Gereonskirche, ernannt '?). Natürlich wurden dann beide mit Pfründen reichlich versorgt. Ebenso erkenntlich erwies sich Bischof Philipp denen gegenüber, die ihm während seiner Tätigkeit als päpstlicher Bote in den Rheinlanden Dienste erwiesen hatten!!).

Spanien auf 140 und für Italien und Slavonien auf 60 Turnosen bemessen. Der Turnose galt !|,, eines Kammergoldguldens.

I) Werunsky, Excerpta ex registris Clementis VI et Innocentii VInr. 436.

2) IV, 411, 412. 8) IV, 417.

4) IV, 419. 5) IV, 428.

6) Vgl. IV, 433, 506, 511.

7) Werunsky nr. 466. Vgl.: pecunias collectas et colligendas. Die so- genannte Chronik Dietrichs von Nieheim und die Vita secunda Innocentii VI (Baluze I, 851) nennen den 14. Oktober als Tag seiner Absendung nach Deutschland.

8) Vgl. IV, 602, 603. Vielleicht war er auch noch àm Frühsommer des Jahres 1360 dort. Vgl. Werunsky nr. 532.

9) Seine drei Begleiter und Beamten sind in IV. 588 genannt.

10) Vgl. über beide den Index personarum et locorum.

11) Vgl. IV, 601,675, 676.

XCII Vorbemerkungen.

Wie gross die Summen gewesen sind, die er als Einnehmer der beiden Prokurationen in den beiden Diözesen Köln und Trier em- pfangen hat, darüber sind keine Nachrichten vorhanden, weil er nicht, wie es sonst bei den päpstlichen Kollektionen die Regel war, die gesammelten Gelder unmittelbar der päpstlichen Kammer zu- geführt hat, sondern gemäss der ihm vom Papste gegebenen Weisungen!) gewissen in den Niederlanden wohnenden Vertretern päpstlicher Hof- bankiers übergeben musste?) An Gegnern der Einforderung auch dieser Abgabe hat es in den Rheinlanden nicht gefehlt. Auf die von Philipp und von Heinrich Suderman gesammelten Gelder scheinen es „die Söhne des Verderbens“ abgesehen zu haben, von denen der Papst in seinem Schreiben vom 25. Juni 1359 redet und vor deren Anschlägen der Kölner Erzbischof Wilhelm jene beiden auf ihrer Wanderung nach Köln gewarnt und beschützt hatte’). Ernsteren Widerstand gegen die Einforderung der beiden Prokurationen hat Bischof Philipp in der Trierer Kirchenprovinz gefunden. Schon der Wortlaut der Einladung zu einer zweiten wegen dieser Ein- forderung in Koblenz anberaumten Versammlung in Koblenz verrät deutlich, dass man im Trierer Klerus gegen Zahlung der Prokurationen sich gesträubt hat*). Und fast ein Jahr nach diesen Versammlungen teilt der Papst seinem Boten und Geldeinsammler mit, er habe er- fahren, dass einige Prälaten, Kapitel und Konvente von Kirchen und Klöstern, sowie Welt- und Ordensgeistliche der Trierer Kirchen- provinz die Zahlung der Prokurationen verweigert und auch den ihnen von Philipp angedrohten und dann über sie verhängten Kirchen- strafen durch Appellationen und andere frivole Ausflüchte zu ent- schlüpfen suchen. Deshalb beauftragt ihn der Papst, gegen diese weiter vorzugehen?). | Vielleicht ist dieser Widerstand der Grund gewesen, dass der von Philipp für die Diözese Trier ernannte Einsammler Johann von Luxemburg die von ihm eingesammelten Prokurationsgelder erst in den Jahren 13860 und 1361, also zu einer Zeit an die päpstliche Kammer gezahlt hat, als Philipp bereits Deutschland oder wenigstens

I) Werunsky nr. 466; IV, 869, 870, 608.

2) Der Einsammler der beiden Prokurationen in der Salzburger Kirchen- provinz erhielt sogar vom Papste am 28. Januar 1359 den Befehl, die dort gesammelten Gelder an den Kriegszahlmeister des Kardinallegaten Albornoz, den Bischof Aimericus von Volterra (guerrarum in partibus Italiae thesau- rarius generalis) in Italien abzuliefern. Werunsky nr. 479.

8) IV, 571, 572.

4) IV, 523.

5) IV, 577.

Vorbemerkungen. XCII

die Rheinlande verlassen hatte!). Er übergab der päpstlichen Kammer in vier Teilzahlungen insgesamt 2100 Goldgulden?).

Ausser dem Auftrage der Einsammlung der Prokurationsgelder hat Bischof Philipp gleich den übrigen von den Avignoner Päpsten entsandien Boten vom Papste auch noch eine Fülle von sehr weit- gehenden kirchlichen Vollmachten und Privilegien erhalten?). Be- sondere Wichtigkeit hat von diesen die Vollmacht, durch welche er das Recht erhalten, die Domkapitel in den fünf Kirchenprovinzen zu risitieren und zu reformieren*). Mit Berufung auf diese Vollmacht hat derselbe dann am 11. September 1359 in Köln die früher von einem Trierer Erzbischof und zwei Kölner Erzbischöfen verfügte In- korporation von 3 Pfarreien in das Kölner Andreasstift und mehrere von dem Stifiskapitel geschehene Güterkäufe bestätigt®).

In Vorstehendem ist ausführlich über den kurialen Centralis- mus in Pfründen- und Ämterverleihung und über den kurialen Fiskalismusin Einforderungvon Zehntenund Prokurations- Subsidien während der Regierung Innocenz’ VI. gehandelt worden. Es konnten und mussten diese beiden Seiten der Einwirkung des Papsttums auf die beiden rheinischen Diözesen Köln und Trier uus- führlich besprochen werden, weil eben in der centralisierten Pfründen- und Ämterverleihung und in den finanziellen Anforderungen an den Klerus die hauptsächlichste Tätigkeit der damaligen päpstlichen

1) Am 1. Dezember 1859 gab der Papst ihm die Vollmacht, in den fünf Kirchenprovinzen, zu denen er entsandt war, päpstliche Kollektoren zu ernennen, zu versetzen, abzusetzen und andere an Stelle der Abgesetzten zu er- nennen. (IV, 602), was vermuten lüsst, dass man damals an der Kurie seine baldige Rückkehr aus Deutschland nach Avignon in Aussicht hatte.

2) IV (479), 645, 657, 744, 745. Noch später als der Trierer Einsammler hat der Metzer über die von ihm gesammelten Prokurationsgelder bei der päpst- lichen Kammer, nämlich am 20. November 1861, Rechnung abgelegt, und zwar über einen Betrag von 1729 Goldgulden und 3'|, Turnosen. Seine sehr sorg- fültig ausgearbeitete und bis ins einzelne gehende Abrechnung liefert übrigens den Beweis, dass die früher von deutschen Erzbischöfen und Bischöfen gegen die von Innocenz verlangten Zehnten geltend gemachten Bedenken wegen der grossen Armut ihres Klerus keineswegs leere Ausflüchte gewesen sind. Vgl. Vatikanische Urkunden und Regesten zur Geschichte Lothringens II, 8. VIII. wu. S. 208.

8) Hic habuit omnem potestatem, quam summus poenitentiarius papae solet habere et maiorem super omnes dispensationes . . . . Chroniken der deutschen Städte: Mainz. II, 162.

4) IV, 439.

5) IV, 588.

XCIV Vorbemerkungen.

Kurie in bezug auf die Rheinlande zu erkennen ist. Um so kürzer aber kann und darf hier über die Tätigkeit und Wirksamkeit ge- handelt werden, welche das Papsttum als oberster Lehrer und Wächter der Sitten und des Glaubens während eben jener Zeit in den Rheinlanden bekundet hat.

Schon oben ist erwähnt worden, dass Innocenz seinen zu den Kirchenprovinzen West- und Norddeutschlands entsandten Boten, den Bischof Philipp von Cavaillon, auch als Visitator und Refor- mator der dortigen Kirchen bevollmächtigt hat. Aber die einzige Nachricht, die ich über ihn in Ausübung dieser Vollmacht im Ge- biete der beiden Diözesen Köln und Trier gefunden habe, zeigt ihm nicht als Reformator auf sittlichem Gebiete, sondern als Bestätiger der finanziellen Verhältnisse einer Kölner Stiftskirche‘). Und in Ausübung einer anderen Vollmacht hat er am 6. Mai 1359 in Köln der Tochter eines rheinischen Adeligen Aufnahme in die Benediktine- rinnen-Abtei in Schwarz-Rheindorf zu verschaffen gesucht?).

Die damaligen sittlichen Misstände im deutschen Welt- und Ordensklerus, insbesondere aber im Klerus der reichen Dom- und Stiftskirchen, bedurften sicherlich einer reformatorischen Tätigkeit des Papstes. Aber was Innocenz in dieser Beziehung für Deutsch- land im allgemeinen und für die Rheinlande im besondern geleistet hat, ist doch in Wirklichkeit sehr geringfügig. Er hat am 29. April 1359 an die fünf Erzbischöfe West- und Norddeutschlands ein Rund- schreiben gerichtet, worin er sie auffordert, gegen die arg verwelt- lichten Sitten ihres Klerus einzuschreiten und ihre Suffraganbischöfe zu gleichem Einschreiten anzumahnen. In diesem Rundschreiben sagt er demselben, dass in betreff dieser Angelegenheit der päpst- liche Bote Bischof Philipp ihnen durch päpstliche Briefe und der Propst der Mainzer Mauritiuskirche, der Überbringer des Rund- schreibens, mündlich weiteres mitteilen werde’). Aber der zwei Tage später vom Papste an den Bischof Philipp gerichtete Brief*)

1) Die spätmittelalterliche Nachricht, dass der Kaiser im Jahre 1859 zu Köln, wo er eine Unterredung mit den drei rheinischen Erzbischöfen ge- habt habe, den päpstlichen Boten ermahnt habe, „ut cleri reformandis moribus potius quam colligendis pecuniis operam daret" (Gesta Trevirorum II, 278 n. e), verdient keinen Glauben; denn für eine solche Zusammenkunft des Kaisers mit den drei Erzbischöfen und dem päpstlichen Boten ist in den Regesten des Kaisers für jenes Jahr kein Raum. Wohl aber finden wir diesen Boten während desselben Jahres wiederholt im Mai und im September in Köln.

2) Düsseldorf Staatsarchiv. Schwarz-Rheindorf nr. 26.

8) IV, 554.

4) Werunsky nr. 490.

Vorbemerkungen. XCV

lässt deutlich erkennen, dass die gegen die arg verweltlichten Sitten des deutschen Klerus gerichteten Mahnschreiben des Kaisers, von denen uns zwei das eine an den Mainzer Erzbischof‘), das andere an das Konstanzer Domkapitel?) vorliegen, die Veranlassung zu jenem päpstlichen Rundschreiben gewesen sind. Zugleich aber verrät schon der Wortlaut dieses Briefes, dass der Papst fürchtet, dass von seiten der weltlichen Obrigkeit Massregeln gegen die sittlichen Ausschreitungen des Klerus ergriffen werden könnten und dass hierdurch der „kirch- lichen Freiheit“ Abbruch geschehen könnte (ne forte libertati eccle- siasticae in aliquo derogetur). Also ist es nicht der Sitteneifer des Papstes oder des von ihm nach Deutschland gesandten und bevoll- müchtigten welschen Hofbischofs gewesen, der den deutschen Kaiser angeregt hat, den Ausschreitungen des verweltlichten deutschen Klerus mit ernsten Mahnungen entgegenzutreten, sondern vielmehr umgekehrt: diese Tätigkeit des Kaisers hat den Papst zu dessen Nachahmung angeregt. Freilich aber ist über die Wirkungen dieser kaiserlichen und päpstlichen Tätigkeit wenigstens in den Rheinlanden keine Nach- richt überliefert.

Die Mahnungen des Kaisers und des dann in dessen Fussstapfen wandelnden Papstes waren, wie sich aus deren Inhalte ergibt, gegen die Ausschreitungen des deutschen Weltklerus gerichtet. Dass aber auch in deutschen Klöstern Zustände vorhanden waren, die einer sittlichen Reform bedurften, davon finden sich in den beiden rhein- ländischen Diözesen Spuren. In dem Benediktinerkloster Beatus- berg bei Koblenz war schon zu Anfang des XIV. Jahrh. eine solche Zucht- und Sittenlosigkeit herrschend geworden, dass der junge und kraftvolle Erzbischof Baldewin sich veranlasst gesehen halte, die Mönche einfach auszutreiben und an deren Stelle Kanoniker zu setzen?). Aus denselben Gründen hatte er das Augustinerkloster Schiffenburg (in Marburg), dem Deutschordenshause in Marburg inkorporiert*). Ein Schreiben des Papstes Johann XXII. vom 17. Juni 1327°) und ein späteres des Papstes Klemens VI. vom 25. März 1345 belehrt uns, dass damals in der Deutzer Benediktinerabtei ein jämmerlicher Niedergang von Zucht und Sitte stattgefunden hatte‘). Und noch

1) Guden Cod. dipl. III, 488; Harzheim Concilia German. IV, 858. Böhmer Huber, Regesta Imperii VIII nr. 2920.

2) Heinr. von Dissenhofen in Böhmers Fontes rer. Germ. IV, 114. Bóhmer Huber nr. 2919.

8) I, 478; III, 1066. Günther, Codex. diplom. Morsell. III, 165. Vgl. Göre, Regesten der Erzb.zu Trier S. 69. (1320 April 29).

4) Gürz S. 70. (1323 August 14.) III, 1046.

5) II, 1201.

6) III, 447.

XCVI Vorbemerkungen.

viel schlimmere Zustände sind es, die in der Benediktinerabtei München-Gladbach durch eine Urkunde ihres Abtes Wilhelm aufge- deckt wurden!) Dass Mönche und Nonnen aus ihren Klöstern aus- gesprungen sind und dann nach Aufgeben der Ordenskleidung und Or- denszucht als Weltleute gelebt haben, davon zeigen sich in unserem Urkundenmaterial mehrere Fälle‘); und wenn sich darin nur fünf Fälle vorfinden, so hat dies seinen Grund darin, dass es eben nur solche Fülle sind, in denen diese Ordenspersonen später ihre Flucht aus dem Kloster bereut, die Wiederaufnahme in dieses begehrt und hierfür die Fürsprache und Hilfe des Papstes in Anspruch genommen haben. Dass sich übrigens solche Fälle in jener Zeit häufig ereignet haben, dafür zeugt die Tatsache, dass für ebensolche Papst Bene: dikt XII. eine besondere Konstitution erlassen hat?). Gegen die Nach- lässigkeit und den Trotz der Vikare. des Soester Patroklusstiftes richtet sich eine Verfügung des Erzbischofs Wilhelm an den Stifts- dekan*). Und die Klagen der Abtissim des Kölner Cücilienstifts über den Ungehorsam und die Vergehungen der Stiftskanoniker und Stiftskleriker sind die Veranlassung gewesen, dass Innocenz den Kölner Domdekan beauftragt hat, dagegen einzuschreiten?).

Die Wirksamkeit des Papstes Innocenz für die christliche Glaubens- lehre beschränkt sich in den Eheinlanden auf einen einzigen Punkt. Es ist das die Einführung der römischen Inquisition. Schon vor dem Jahre 1331 sehen wir den Kölner Kanonikus Rainer und den Kölner Minoritenlektor Albert von Mailand als Ketzerrichter in Tätigkeit®). Auch wird uns berichtet, dass im Jahre 1336 ein ge- wisser Walter in Köln als Ketzer verbrannt worden ist?*). Aber im ersten Falle ist es sicher nachweislich und im zweiten höchst wahr- scheinlich, dass diese Tätigkeit der Ketzerrichter im Auftrage des Kölner Erzbischofs stattfand. An die deutschen Erzbischöfe und Bischöfe wendete sich Klemens VI. im Jahre 1349 mit dem Auftrage, gegen die Flagellanten vorzugehen und diese von ihrem Irrwahn ab- zubringen®). Doch schon vorher, am 1. Mai 1348, hatte er die Ein- führung der römischen Inquisition in Deutschland beschlossen und den Dominikanermönch Johann Schadelant zum päpstlichen Inquisitor

1) Lacomblet III, 571.

2) III, 1057, 451, 452, 710; IV 539.

3) III, 710; IV, 589. Schon im XII. Jahrh. hatte Gregor VIII. eine ühnliche Verfügung erlassen. III, 1057.

4) Düsseldorf. Staatsarch. Soest. St. Patroklus nr. 140.

5) IV, 194.

6) 11, 2030.

7) Annal. Agrippin. in Monum. German. Scriptores XVI, 737.

8) III, 798.

Vorbemerkungen. XCVII

für Deutschland ernannt. Als dieser ihm dann gemeldet, dass es ihm in Deutschland an Räumen für das geheime Verhór der wegen Ketzerei Verdächtigen, an Kerkern für diese und an den notwendigen Geldmitteln mangele, befahl der Papst am 23. Juni 1349 dem Trierer Erzbischofe Baldewin, für Beschaffung dieser Räume, Kerker und Geldmittel in seiner Diözese Sorge zu tragen‘). Aber Baldewin ist dem päpstlichen Befehle nicht nachgekommen. Infolge der Klagen Schadelants erneuerte dann Innocenz am 15. Juli 1353 den von seinem Vorgänger an Baldewin ergangenen Befehl und richtete diesen zu- gleich auch an die beiden anderen rheinischen Erzbischüfe?). Am selben Tage erging an sämtliche Erzbischöfe und Bischöfe sowie auch an alle Fürsten, Herzöge, Markgrafen, Grafen und weltliche Obrigkeiten des deutschen Reiches die Aufforderung und der Befehl des Papstes, dem Inquisitor Schadelant „in Ausführung des Glaubens- geschäftes“ mit Rat und Tat Beistand zu leisten und demselben ihre Kerker zur Verfügung zu stellen, bis für besondere Inquisitionskerker gesorgt sein würde?) Die geforderten Räume zum geheimen Verhör und zur Einkerkerung der wegen Ketzerei Verdächtigen scheint man dann dem Inquisitor in Deutschland zur Verfügung gestellt zu haben, nicht aber die zu seinem und seiner Gehilfen Unterhalte notwendigen Geldmittel. Deshalb erging am 15. Juli 1355 an die sechs Erzbischöfe des deutschen Reiches der Befehl des Papstes, dem Schadelan, so lange er das Amt eines Inquisitors in Deutschland verwaltet), jähr- lich eine Summe von 580 Goldgulden zu zahlen, zu welcher der Mainzer Erzbischof 40, seine Suffraganbischöfe und der ewximierte Bischof von Bamberg 210, der Kölner Erzbischof 50, seine. Suffragan- bischöfe 100, der Trierer Erzbischof 20°), der Salzburger Erzbischof 40, seine Suffraganbischöfe 40, der Magdeburger Erzbischof 20, seine Suffraganbischöfe 20, der Bremer Erzbischof 15 und seine Suffra- ganbischöfe 25 Goldgulden beitragen sollten®).

Trier, den 31. Juli 1907.

Heinrich Volbert Sauerland.

1) III, 777.

2) IV, 66.

3) IV, 67.

4) Schon bald darauf, am 10. Dez. 1359, wurde Schadelant zum Bischof von Kulm ernannt.

5) Auffallend ist, dass die Suffraganbischüfe von Trier nicht zu den Kosten herangezogen sind. Vermutlich waren die Bistümer Mete, Toul und Verdun im Amtsbezirke eines französischen Inquisitors.

6) IV, 258.

Vatikan. Regesten IV. g

Nr.

Emendanda et addenda.

. 49 linea 2 et 6 et 9 loco: nepoti sui fratris legatur: nepoti suo et filio fratris. . 60 linea ultima loco: 153 ponatur: 158.

. 62 linea ultima addatur: Innocentii VI suppl. t. I. (28) f. 211.

. 67 linea ultima addatur: Raynaldi annal. eccl. 1853 $ 26. . 80 linea ultima addatur: Conf. III, 1046. 105 linea 19 loco: Vilmor legatur: Vilmar.

Pag. 74 linea 8 loco: MCCCLIIIII legatur: MCCCLIIII.

Nr

. 183 linea 1 loco: LXXX legatur: XXX.

Pag. 76 linea 10 loco: X1m. legatur: XIIm.

Nr. Nr. Nr.

188 linea 4 loco: detumerat legatur: detinuerat. 201 linea ultima loco: Orig. legatur: Oblig. 278 linea 2 loco: Colon. legatur: Traiect.

. 870 linea 2 loco: indebete legatur: indebite.

. 997 linea 8 loco: Monasteris legatur: Monasterio.

. 400 linea 4 loco: capellanur legatur: capellanus.

. 417 linea 4 addatur: (Conf. Werunsky nr. 436.) . 417 linea 6 loco: numero legatur: nuncio.

Nr. Nr.

418 deleatur. 431 linea 1 loco: Thouaalonis legatur: Thoualonis.

Pag. 164 linea 7 loco: veterio legatur: veteris.

Nr. Nr. Nr. . 440 deleatur.

. 441 linea ultima addatur: W. nr. 464.

. 448 linea 3 loco: non legatur: non obstante.

439 loco: October 1 legatur: September 22. 439 linea 10 loco: kl. legatur: X kl. 439 linea 12 loco: XIX legatur: XI.

. 446 linea 1 loco: Imelcri legatur: Imeleri. . 446 linea 2 loco: Swikesi legatur: Swikeri.

. 446 linea 3 loco: decane legatur: decano.

. 461 loco: December 7 legatur: December 8. . 466a linea ultima addatur: Introit. et Exit. 284 f. 8. . 472 linea 1 loco: temperator legatur: imperator.

. 474 linea 38 loco: Buremondensi legatur: Ruremondensi. . 475 linea 7 loco: muras legatur: muros.

. 477 linea 7 loco: Schine legatur: Schive.

. 477 linea 12 addatur: (Conf. nr. 463.)

. 479 linea 13 loco: Orone legatur: Crove.

. 484 linea 3 loco: conventus ignorantis legatur: conventu ignorante.

. 488 linea 6 loco: Sasato legatur: Sosato.

. 490 linea 2 loco. decanus legatur: decanis.

. 494 linea 3 loco: inobidientias legatur: inobedientias. . 496 linea penultima addatur: (Conf. nr. 407.)

Emendanda et addenda. XCIX

Pag. 188 linea 3 post: Aquensis addatur: vacantibus ut supra.

Nr.

Nr. Nr. Nr. Nr.

504 linea 2 loco

von Dissenhofen dipl. III, 483.

. 573 linea 7 loco:

624 linea 3 loco 624 linea 8 loco 640 linea 8 loco

642 linea 7 loco:

: serum legatur: rerum.

. 506 linea 8 loco: persecutione legatur: prosecutione. . 608a linea 4 loco: Cavallecensi legatur: Cavallicensi. . 608a linea 5 loco: Trimonia legatur: Tremonia.

. 611 linea 18 loco: Gilcheri legatur: Galtheri.

. 615 linea 5 loco: . 518 linea 8 loco: . 519 linea 3 loco: . 519 linea 7 loco: . 588 linea 9 loco . 541 linea 1 loco: . 554 linea ultima addatur: Conf.: Raynaldi annal. eccl. 1359 $ 12; Heinr.

ist legatur: is.

camerarius legatur: camerariis. civile legatur: civili.

annum legatur: annuum.

: Jereonis legatur: Gereonis. curia legatur: curie.

in Bühmers Fontes rer. German. IV, 114; Guden Cod

: defactum legatur: defectum.

. 685 linea 11 loco: Agricolo legatur: Agricoli. . 691 linea 5 loco . 621 linea 1 loco

: Gebelini legatur: Gobelini.

: Innocentia legatur: Innocentio. : probitum legatur: per obitum. : Cerotecarii legatur: Cirotecarii. : prius legatur: Prins. Excirabilis legatur: Execrabilis.

Pag. 260 linea 11 loco: dam legatur: dum.

Pag. 263 linea 19 loco: recervantes legatur: reservantes. Pag. 270 linea 4 loco: quod legatur: quod Cuno.

Nr. 725 linea 4 loco: etiam legatur: etiam si.

Nr. Nr.

731 linea 8 loco:

732 linea 1 loco

conferant legatur: conferant de novo. : Arnoldo legatur: Arnoldi.

NT. 745 linea 6 loco: spectaliter legatur: specialiter.

Pag. Pag. Pag. Pag. Pag. Pag. Pag. Pag. Pag. Pag. Pag. Pag.

877 col. 2 linea

. 864 linea penultima addatur : (Conf. III, 1161.)

839 linea 16 post: 531. addatur: coadiutor Wormat. 545.

859 linea 84 loco: 499 legatur: 449.

861 col. 2 linea 48 post: 659 addatur: 612.

369 col. 1 linea 16 post: 69. addatur: 70.

869 col. 2 linea 20 post: consanguinei addatur : 69 b.

869 col. 2 linea 25 post: 637 addatur: 861.

375 col. 1 addatur: Beneficia impetrantium multitudo 288. 375 col. 2 linea 9 addatur: 399. 408. 413. 414. 709.

376 col. 1 linea 20 deleatur: 548.

376 col. 1 linea 22 post: onere addatur: oppressa seu gravata. 876 col. 1 linea 26 post: 385. addatur: 297. 645. 657. 744. 146.

penultima post: 174. addatur: 958.

Innocentius VI. 13531362.

1. 1353 Januar 9. Avignon.

Innocentius VI Iohannem de Casleto eanonieum Leod. deputat apo- stolice sedis nuncium in provincia Colon. eique concedit, quod qui- buseumque apostolicis et camere apostolice litteris sibi directis uti et ea exequi valeat. '

Cum sicut fidedigne . . . Dat. Avin. V idus ianuarii a. primo.

Heg. 235 f. 15' (et f. 38 sub data: nonas februarii a. primo).

2. 1353 Januar 10. Avignon.

Innocentius VI Gerardo de Arbento apostolice sedis nuncio in Viennensi Lugdunensi Bisuntina Tarantasiensi et Treverensi provinciis a Clemente VI deputato concedit, quod quibuscumque litteris apostolicis et gentium camere apostolice ipsi ipsiusque predecessoribus nunciis in dictis provinciis destinatis in quibuseunque negotiis libere uti et ea exequi valeat.

Cum sieut fidedigne . . . Dat. Avin. IIII idus ianuarii a. primo.

Reg. 242 f. 11' et f. 15°.

3. 1363 Januar 18. Avignon.

Innocentius Eremberto Munter de Tremonia confert eecl. B. Marie ad gradus Colon. eanonicatum et prebendam vacantes de iure per obi- tum Iohannis de Oytghenbach, qui ante VIII idus decembris anni MCCCLI diem clausit extremum, et occupatos deinde indebite primo per Rulle- mannum de Orsoye et subsequenter per Cristianum Ruffum eiusdem ecel. eanonicos.

Rationi congruit et convenit . . . Dat. Avin. XV kl. februarii a. primo.

In e. m. SS. Apostolorum et S. Severini Colon. decanis ac sacriste Avin. eccl.

Reg. 221 f. 390' nr. 700.

Vatikan. Regesten IV. 1

2 1853 Januar 18.

4. 1353 Januar 18. Avignon.

Innocentius VI Thome de Dalen (de novo) confert eccl. Bunnensis eanonieatum et prebendam de iure vacantes et dispositioni papali reser- vatos ex eo, quod Wynandus Richardi, eui Clemens VI post obitum Henrici de Juliaco vacantes contulerat, mortuus est apud sedem apo- stolicam, antequam vacantium possessionem est adeptus.

Rationi congruit et convenit . . . Dat. Avin. XV kl. februarii a. primo.

In e. m. S. Georgii et SS. Apostolorum Colon. decanis ac archi: diacono Mediolan. eccl.

Reg. 244 f. 219.

5. 1353 Januar 18. Avignon.

Innocentius VI Iohanni Payl confert eccl. B. Marie Aquensis Leod. dioc. eanonicatum et prebendam vacantes per obitum Alexandri de Enatten, non obstante quod is in S. Johannis Nideegensis et in S. Servatii Traiect. et in S. Petri Namurcensis ecel. canonicatus et prebendas ae parrochialem ecclesiam de Geirdenrode Colon. et Leod. dioc. obtinet. Fructus dicte prebende S. Marie excedunt s. t. d. viginti quinque marcharum summam.

Rationi congruit et convenit . . . Dat. Avin. XV kl. februarii a. primo.

In e. m. SS. Apostolorum Colon. et decano S. Crucis Leod. ac sacriste Avin. eccl.

Reg. 219 f. 250/ nr. 187 et Reg. 244 f. 400 nr. 186.

6. 1353 Januar 18. Avignon.

Innocentius VI Theoderico de Hamerstein confert eccl. Trever. eanonieatum et prebendam vacantes ex eo, quod Gerardus de Ern- brethenstein eos per Iohannem de Leye suum clericum in curia Romana resignavit, non obstante quod is preposituram S. Florini in Confluentia et parrochialem eccl. in Hamersteyn obtinet.

Rationi congruit et convenit . . . Dat. Avin. XV kl. februarii a. primo.

In e. m. decano et thesaurario S. Castoris in Confluentia ac sacriste Avin. eccl.

Reg. 221 f. 114' nr. 220; Reg. Avin. 121 f. 82.

1853 Januar 18. 8

@. 1353 Januar 18. Avignon.

Innocentius VI Petro de Hornbach confert eccl. SS. Severi et Martini Monasteriensis in Meynevelt canonicatum et prebendam vacantes per obitum Iohannis de Montestellarum capellani Petri tit. S. Susanne presbiteri eardinalis.

Rationi congruit et convenit . . . Dat. Avin. XV kl. februarii a. primo.

Reg. 219 f. 255 nr. 195 et Reg. 244 f. 406 nr. 194.

8. 1353 Januar 18. Avignon.

Innocentius VI Hugoni de Engolisma confert eccl. S. Symeonis Trever. canonicatum et prebendam ac decanatum vacantes per obitum Iohannis Iakelini.

Rationi congruit et convenit . . . Dat. Avin. XV kl. februarii a. primo.

Reg. 244 f. 238.

9. 1353 Januar 21. Avignon.

Innocentius VI Alberto Plateren et Elizabeth eius uxori Colon. dioc. eoneedit plenariam peccatorum remissionem semel tantum in mortis articulo.

Provenit ex tue devotionis affectu . . . Dat. Avin. XII kl. februarii a. primo.

Reg. 222 f. 451! nr. 13.

10. 1353 Januar 25. Avignon.

Innocentius VI Elizabeth relicte quondam Bernardi Trost mulieri Colon. dioc. concedit plenariam peccatorum remissionem semel tantum in mortis articulo.

Provenit ex tue devotionis affectu ... Dat. Avin. VIII kl. febru- arii a. primo.

Reg. 222 f. 457 nr. 5.

11. 1353 Februar 7. Avignon.

Innocentius VI Iohanni Hardevust, dicto de Boten magistro in artibus elerieo Colon. dioc. reservat beneficium eeclesiastieum cum eura

4 1853 Februar 7.

vel sine cura, cuius fructus, si cum cura, viginti quinque, si vero sine eura fuerit, decem et octo marcharum argenti s. t. d. valorem annuum non excedunt, consuetum ab olim clericis secularibus assignari, spectans ad dispositionem prepositi eccl. Colon.

Honestatis et scientie meritis . . . Dat. Avin. VII idus februarii a. primo.

In e. m. SS. Apostolorum et S. Georgii Colon. decanis ac sacriste

Avin. eccl. Reg. 222 f. 64! nr. 149.

12. 1353 Februar 7. Avignon.

Innocentius VI Iohanni dieto Resdail clerico Leod. dioc. magistro in artibus reservat beneficium ecelesiastieum eum eura vel sine eura, euius fructus, si eum eura, viginti quinque, si vero sine cura fuerit, decem et octo marcharum argenti s. t. d. valorem annuum non excedunt, spectans ad dispositionem decani et capituli eecl. S. Adalberti Aquensis Leod. dioc.

Honestatis et scientie meritis . . . Dat. Avin. VII idus februarii a. primo.

In e. m. preposito S. Marie Traiect. et decano S. Marie Aquensis

Leod. dioe. ac sacriste Avin. eec]. lteg. 224 f. 268 nr. 579.

13. 1353 Februar 8. Avignon.

Innocentius VI Iohanni Stock rectori parrochialis eccl. in Slidese Magunt. dioc. reservat beneficium ecclesiasticum cum cura vel sine cura, euius fruetus, si cum eura, viginti quinque, si vero sine cura fuerit, decem et octo marcharum argenti s. t. d. valorem annuum non exce- dunt, spectans ad dispositionem decani et capituli eccl. S. Paulini Trever. Tamen huiusmodi beneficium euratum assecutus, dimittat dictam eccl. parrochialem.

Nobilitas generis, vite... Dat. Avin. VII idus februarii a. primo.

In e. m. Epternacensi et Fuldensi Trever. et Herbipolensis dioc. monasteriorum abbatibus ac sacriste eccl. Avin.

Reg. f. 224 f. 242 nr. 485.

14. 1353 Februar 9. Avignon.

Innocentius VI abbati Tuitiensi et preposito Nideggensis ac decano Bunnensis ecclesiarum ınandat, quatinus Conrado de Leythen canonico

1353 Februar 12. b

eecl. S. Andree Colon. conferant huius eccl. decanatum de iure vacan- tem. Iohannes XXII Heinrico de Vleuke (Vlerike?) canonico eccl. S. Andree concesserat in commendam ecclesiam parrochialem de Unna eidemque contulerat decanatum predictum, que est dignitas. Postea Bene- dietus XII commendas huiusmodi revocarat, et Clemens VI intellecto, quod Heinricus dietam ecclesiam et dietum decanatum contra ius insi- mul detinebat, decreverat III kl. decembris anno undecimo dictum decanatum prefato Conrado conferri; sed litteris super hae collatione non confectis erat mortuus papa.

Rationi congruit et convenit . . . Dat. Avin. V idus februarii a. primo.

Reg. 221 f. 109 nr. 211.

15. 1353 Februar 12. Avignon.

Innocentius VI Gertrudi dicte de Anglia moniali monasterii apud Paradisum ord. S. Bened. Colon. dioc. concedit plenariam peccatorum remissionem semel tantum in mortis articulo.

Provenit ex tue . . . Dat. Avin. II idus februarii a. primo.

Reg. 222 f. 458' nr. 89.

16. 1353 Februar 17. Avignon.

Innocentius VI Heinrico de Saraponte consideratione Johannis regis Francie pro eo supplicantis confert eccl. Colon. canonicatum sub expectatione prebende, non obstante quod is in Virdunensi canonicatum et prebendam et in S. Germani Montisfalconis Remensis dioc. ecclesiis vigore litterarum Clementis VI canonicatum obtinet et prebendam expectat.

Nobilitas generis aliaque . .. Dat. Avin. XIII kl. marcii a. primo.

In e. m. abbati monasterii S. Mánsueti extra muros Tullenses ac archidiacono de Riperia in eccl. Virdun. ac officiali Colon.

Heg. 220 f. 286 nr. 58; Innoc. VI Suppl. t. I (28) f. XLVI.

17. 1353 Februar 25. Avignon.

Supplieat Sanctitati Vestre devotus familiaris vester Henricus Suderman de Tremonia archidiaconus Leodiensis, quatinus sibi in per- sonam dileeti sibi Henrici de Wickede filii sororis sue gratiam spe-

6 1353 März 1.

cialem faeientes, eidem de canonicatu ecclesie S. Dyonisii Leodiensis dignemini providere, prebendam vero ... dicto Henrico ... reser- vantes, non obstante quod canonicatum et prebendam in ecclesia S. Servatii Traiect. Leod. dioc. ac ecclesiam parrochialem S. Reynoldi Tremoniensis Colon. dioec. obtinet . .. Fiat G.

Item supplicat, quatinus sibi similem gratiam facientes in per- sonam dilecti sibi Henriei Suderman de Tremonia nati Iohannis Suder- man fratris sui ... eidem de canonicatu et prebenda eecl. S. Servatii Traieet. Leod. dioec. dignemini providere . . . Fiat G.

Innoc. VI Suppl. t. I (23) f. LXVIII.

18. 1363 März 1. Avignon.

Innocentius VI decano S. Germani extra muros Spirenses et ipsius ac S. Trinitatis Spirensis scolasticis ecclesiarum mandat, quatinus Theoderico nato nobilis viri Symonis dieti Beyre de Bopardia militis conferant preposituram eccl. Spirensis, non obstante quod idem cano- nieatus et prebendas in Trever. et Wormatiensi eccl. obtinet et quod olim sibi de canonicatu et prebenda eccl. Magunt. per litteras aposto- licas est provisum.

Rationi congruit et convenit... Dat. Avin. kl. martii a. primo.

Reg. 219 f. 101 nr.3.

19. 1353 März 8. Avignon.

Innocentio VI supplieat Engilbertus episcopus Leod.:

quatinus Adolpho de Marcha nepoti sui fratris comitis de Marcha provideatur de canonicatu eccl. Monaster. sub expectatione prebende, non obstante quod in Colon. et Leod. eccl. canonicatus et prebendas obtinet . . . Fiat G.

quatinus Theoderico de Marka nepoti sui fratris dicti comitis provideatur de canonicatu et prebenda eccl. Leod.... Nimis est gra- vata, sed fiat in eccl. Treverensi. G.

quatinus Everardo de Marka nepoti sui fratris predicti comitis provideatur de canonicatu et prebenda eccl. S. Gereonis Coloniensis, eum Clemens VI ei similem gratiam fecerit in eccl. Colon.; sed propter Statutum noviter iuratum tres fratres ibidem canonici esse non possunt. Fiat G.

Innoc. VI Supplic. t. I (23) f. XCII.

1853 März 8. 7

20. 1353 Adrz 8. Avignon.

Innocentius VI abbati monasterii S. Iacobi Leod. mandat, quatinus Everardo de Marka clerico Colon. dioe. conferat eccl. S. Gereonis Colon. canonicatum sub expectatione prebende.

Dignum arbitramur et congruum ... Dat. Avin. VIII idus marcii a. primo.

Heg. 223 f. 168 nr. 806.

*21. 1353 März 11. Avignon.

Innocentius VI decano eccl. Xanctensis petentibus abbatissa et conventu monasterii in Dusseren! ord. Cisterc. Colon. dioc. mandat, quatinus ea, que de bonis ipsius monasterii alienata invenerit illicite vel distracta, ad ius et proprietatem eiusdem legitime revocare procuret.

Dileetarum in Christo... Dat. Avin. V idus martii p. n. a. primo.

Or. membr. cum filo cannab. et plumbo pend. ; in plica ad dextr: B. de

Carpineto; in dorso: Heinricus de Embrica. Düsseldorf. Arch. reg. Kloster Düssern nr. 66.

22. 1353 März 19. Avignon. .

Innocentio VI supplicat Baldewinus archiepiscopus Treverensis, quatinus sibi concedantur diversa indulta; item quatinus confirmetur incorporatio parrochialis eeclesie de Elmtze in mensam capitularem eccl. Cardonensis; item quatinus Iohanni de Arenceyo presbitero Trever. dioc. provideatur de beneficio curato vel non curato spectante com- muniter vel divisim ad dispositionem abbatis et conventus monasterii S. Maximini; item quatinus Andree de Frankenhusen clerico Magunt. dioc. provideatur de canonicatu et prebenda ecel. S. Crueis in Northu- sen dicte dioc., non obstante quod ecclesiam parrochialem in Ute- leyben dicte dioe. obtinet; item quatinus Rodolfo de Biscoverode clerico Magunt. dioc. provideatur de canonicatu et prebenda eccl.

S. Paulini Trever. Annuit papa. Innoc. VI Supplic. t. I (28) f. CX'*.

23. 1353 März 19. Avignon.

Innocentius VI archiepiscopo Maguntino mandat, quatinus Ro- dulpho de Biscoverode clerico Magunt. dioc., pro quo supplieat Balde-

1) in Duisburg.

8 1353 März 23.

winus archiepiscopus Trever., conferat eccl. S. Florini in Confluentia canonicatum sub expectatione prebende.

Dignum arbitramur et congruum ... Dat. Avin. XIIII kl. aprilis &. primo.

Reg. 220 f. 463' nr. 395.

*24. 1353 März 23. Avignon.

Innocentius VI petentibus abbatissa et conventu monasterii S. Iohannis in Porceto ord. Cisterc. Colon. dioc. mandat decano eccl. B. Marie Aquensis, quatinus clericos et ecclesiasticas personas necnon duces comites etc. Leod. civitatis et diocesis, qui castra villas efc. sub annuo censu seu redditu a monasterio tenent, compellat, ut censum seu redditum predietum abbatisse et conventui integre exhibeant.

Ex parte dileetarum ... Dat. Avin. X kl. aprilis p. n. a. primo.

Or. membr. cum filo cannab. et plumbo pend.; sub plica ad sinistr.:

et inferius: M. Paschalis; in plica ad dexir.: Io. de Mannubaco. Düsseldorf. Arch. reg. Burtscheid nr. 161.

25. 1353 März 27. Avignon.

Innocentius VI archiepiscopo Colon. mandat, quatinus Arnoldo nato nobilis viri Guerardi de Blankenhem domini de Castenbergh clerico Colon. dioc. conferat ecel. S. Gereonis Colon. canonicatum sub ex- pectatione prebende et dignitatis vel officii.

Dignum arbitramur et congruum ... Dat. Avin. VI kl. aprilis a. primo.

Heg. 228 f. 8 nr. 11.

26. 1353 März 27. Avignon.

Innocentius VI archiepiscopo Colon. mandat, quatinus Guerrardo nato nobilis viri Guerardi de Blankenheim domini de Castembergh clerico Colon. dioe. conferat eccl. Colon. canonicatum sub expectatione prebende.

Dignum arbitramur et congruum ... Dat. Avin. VI kl. aprilis a. primo.

Reg. 223 f. 125' nr. 220. Reg. Avin. 124 f. 87.

1353 April 16. 9

27. 1353 April 16. Avignon.

Innocentio supplicat Adolphus de Medemon (corr: Medeman) clericus Colon. dioc. licentiatus in decretis, quatinus sibi provideatur de cano- nicatu sub expectatione prebende eccl. Leod., non obstante quod par- rochialem ecelesiam Ercherode Colon. dioc. obtinet et quod Clemens VI ei concessit gratiam de beneficio ecclesiastico eccl. Werdensis, quam gratiam dimittere est paratus. Fiat in eccl. Werdensi Colon. dioc. de canonicatu sub expectatione prebende seu beneficio cum cura vel sine cura ete. G....

Innoc. VI Supplic. t. I (23) f. CLXIIII.

28. 1353 April 16. Avignon.

Innocentius VI Adolpho de Medeman licentiato in deeretis con- fert eccl. Werdensis canonicatum sub expectatione prebende, non obstante quod is parrochialem ecclesiam dietam Ercherode Colon. dioc. obtinet.

Litterarum scientia, morum ... Dat. Avin. XVI kl. maii a. primo.

In e. m. preposito S. Cuniberti ac decano S. Gereonis Colon. ac sacriste Ávin. eecl.

Heg. Avin. 147 f. 527.

29. 1353 April 21. Avignon.

Innocentius VI Theodorico Pavonis canonico non prebendato eccl. S. Andree Colon. reservat in eadem eccl. officium.

Vite ac morum honestas ... Dat. Avin. XI kl. maii a. primo.

In e. m. episcopo Camerac. et decano Atrebat. ac archidiacono Antwerp. Camerac. dioc. eccl.

Reg. 228 f. 17 nr. 25; Reg. Avin. 124 (Innoc. VI t. IV) f. 95'.

30. 1353 April 24. Villeneuve (!).

Innocentius VI Henrico dicto vam Halvenhus clerico Colon. dioc. reseryat beneficium, cuius fructus, si cum eura, XXV, si vero sine eura fuerit, XVIII marcharum argenti valorem annuum non excedant, spectans ad dispositionem capituli eecl. Colon.

Exigentibus probitatis et virtutum ... Dat. apud Villamnovam Avin. dioc. VIII kl. maii a. primo.

10 1363 April 26.

In e. m. abbati monasterii S. Pantaleonis Colon. et preposito S. Marie ad gradus Colon. ac saeriste Avin. eccl. Heg. Avin. 123 f. 489 nr. 348.

31. 1353 April 26. Avignon.

Innocentius VI abbati monasterii S. Martini Trever. et decano B. Marie de Palatiolo ac sacriste Avin. eccl. mandat, quatinus Thome de S. Iohanne licentiato in utroque iure conferant eccl. S. Simeonis Trever. canonicatum et prebendam de iure vacantes, non obstante quod is parrochialem eccl. de Tumbis Leod. dioc. et ecclesie S. Marie in Palatiolo Trever. dioc. canonicatum sub expectatione prebende obtinet. Dudum quondam Iobannes Iakelonis olim decanus eccl. S. Simeonis parrochialem eeclesiam de Vertonno Trever. dioc. obtinens decanatum eecl. S. Simeonis, qui dignitas existit, assecutus, utrumque beneficium eontra constitutionem lohannis XXII detinuit, quo facto effectus est inhabilis. Ac deinde Egidius de Gyvengneyo olim canonicus S. Simeonis prebendatus in manibus Baldewini archiepiscopi Trever. canonicatum et prebendam resignavit, quos Baldewinus contulit Johanni quamvis inhabili, qui eos detinuit usque ad mortem, quare iidem de iure vacant et sunt reservati dispositioni sedis apostolice. (Conf. III, 1042 et IV, 8.)

Litterarum scientia et alia . . . Dat. Avin. VI kl. maii a. primo.

Heg. 221 f. 161! nr. 300.

32. 1353 April 26. Avignon.

Innocentius iisdem atque in nr. immediate precedente mandat, qua- tinus Thome de S. Iohanne conferant decanatum eccl. S. Simeonis Trever. Reg. 221 f. 161’ nr. 301.

+32. 1353 April 27. (Köln.)

Decanus et capitulum maioris ecclesie Coloniensis atque prelati seu priores ecclesiarum Coloniensium petente Wilhelmo archiepiscopo Coloniensi conveniunt in hoc, quod. universus clerus civitatis et dio- cesis Coloniensis dicto archiepiscopo teneatur ad solvendum bis tres decimas.

Universis has litteras inspecturis decanus et capitulum maioris necnon prelati seu priores ecclesiarum Coloniensium salutem cum noticia veritatis.

1353 April 27. 11

Ex reverendi patris et domini nostri domini Wilhelmi Coloniensis archiepiscopi relatione et facti veritate* evidentis scimus et nos- cimus manifesta, quod dum olim Coloniensi ecelesie tune ex morte Walrami predecessoris sui vacanti de ipsius domini archiepiscopi per- sona fuerit provisum ipseque ipsius prossessionem ecclesie apprehendit, ipsam adeo aggravatam invenit oneribus debitorum, munitiones et castra redditusque et proventus ad ipsius mensam spectantes sub ypo- tece et pigneris tytulo apud diveraos creditores magnos et potentes alienatos et alienata, quod nullatenus verisimile putabatur ipsam Colo- niensem ecclesiam ab huiusmodi oneribus posse inter longa tempora relevari, et quamvis divina adiuvante gratia idem reverendus pater et dominus sua sagacitate solicitudine et industria in breviori, quam sperabatur, tempore in parte non modica debita huiusmodi persolverit, impignerata seu ypoteca redemerit et quoad hoc rem utiliter ipsius ecelesie gesserit evidenter, quia tamen relevationes pro ipsa ecclesia hac (?) sie exacte non suffieiunt usquequaque, quinymmo, nisi sibi überius suceurratur, esset probabiliter metuendum processu medii temporis huiusmodi pestis periculosius, propter quod dominus noster archiepiscopus predictus a nobis nostro et totius cleri tam secularium quam religiosorum utriusque sexus Coloniensis civitatis et diocesis nomine peciit in carritativo subsidio moderato sibi et prefate sue eeclesie pro^ supplemento horum onerum et debitorum pro hoc tempore subveniri, presertim quia sue mense pro nunc non sufficiunt faeultates: nos peticione? huiusmodi intellecta, quia negare non potuimus nec possumus, quin premissa sint vera publica et manifesta, convenimus pluries in capitulo Coloniensi et alias, ubi videbatur ex- pedire, de premissis tractantes insimul, prefatam peticionem inter nos ponentes. Finaliter itaque omnibus et singulis, qui voluerunt et po- tuerunt et debuerunt interesse, presenti die in loco capitulari Co- loniensi ad hoc prefixo presentibus consentientibus et nullo discrepante concorditer et unanimiter convenimus in hoc, scilicet quod prefati do- mini nostri peticioni nostro* et tocius eleri tam secularium quam re- ligiosorum utriusque sexus civitatis Coloniensis et dyocesis nomine tanquam rationabili duximus annuendum, cum hoc scilieet moderamine quod omnes et singule ecclesie monasteria capitula et conventus et omnes singula elerici tam seculares quam religiosi utriusque sexus, euiuscunque status dignitatis condicionis status existant, earundem civitatis et dyocesis, qui vel que hactenus ad subsidia carritativa

a) veritatis in ms. b) media in mas. c) quod in ms. d) petitum in ms. e) nostre in ms.

12 1353 April 29.

archiepiscopis Coloniensibus pro tempore seu sue ecclesie predictis* tenebantur et tenentur contribuere de consuetudine vel de iure, in festo nativitatis D. Marie virginis proximo tres decimas et in eodem festo post annum immediate sequentem totidem decimas, prout in civitate et dyocesi Coloniensi solvi hactenus consueverunt, solvere omni oceasione postposita teneantur. Consentimus etiam et nobis placet, quod ipse dominus noster archiepiscopus prefatas easdem ecclesias monasteria capitula et conventus neenon omnes et singulos clericos tam seculares quam religiosos utriusque sexus, que et qui contrarii hiis fuerint et rebelles, per censuram ecclesiasticam corrigat et com- pescat, prout hoc exegerit? ordo iuris. In cuius rei testimonium nos decanus et capitulum Colon. prefati nostro et prefatorum prela- torum nomine ad eorum peticionem sigillum nostrum maius duximus apponendum in testimonium premissorum. Datum a. d. MCCCLIII sabbato post dominicam Cantate.

Transsumptum in litteras datas a Wilhelmo archiepiscopo d. XXV m.

iunii a. MCCCLIII. Düsseldorf. Arch. reg. Köln. Apostelstift. Liber al- bus. a. fol. 116' 178.

88. 1353 April 29. Villeneuve.

Innocentio VI supplicat Gerlacus de Capella alias de Wesalia eanonieus prebendatus eccl. S. Severini Colon., quatinus sibi pro- videatur de supplemento seu mensa prebendali officio ac obedientia dicte ecclesie.

Innoc. VI Supplic. t. I (28) f. 147.

84. 1353 April 30. Avignon.

Innocentius VI Gerlaco archiepiscopo Magunt. et Argentinensi ac Spirensi episcopis mandat, quatinus ad pacem reducant Ropertum du- cem Bavarie et suos ex una parte et Walramum comitem de Spanhem et suos ex altera, qui nonnullis ex causis et presertim occasione quorumdam locorum ecel. Wormaciensis bellum gerunt, quo ecclesia Wormatiensis maxima pertulit detrimenta.

Ex commissa nobis . . . Dat. Avin. II kl. maii a. primo.

Heg. 224 f. 484 nr. 1446.

a) predicti in ms. b) proxime in ms.

c) exigerit in ms.

1858 Mai 4. 18

+35. 1353 Maid. Köln.

Johannes episcopus ccelesie Scopiensis Guillelmi Coloniensis eeclesie arehiepiscopi vices gerens concedit ecelesie sanctimonialium ordinis heremitarum B. Augustini ad S. Agatham et certis altaribus in ea constructis pro devotis visitantibus et certis diebus festis indul- gentias non plenarias.

. . . Datum a. d. MCCCLIII dominiea tercia post festum pasche, Düsseldorf. Arch. reg. Manuscr. B. 86a. Köln: S. Agatha a. fol. Il.

36. 1353 Mai 5. Villeneuve.

Innocentio VI supplicat Baldewinus arehiepiscopus Trever.:

quatinus sibi coneedatur facultas dispensandi super impedimento quarti gradus consanguinitatis et affinitatis. Fiat de sex. G.

quatinus duodecim clericis seu domesticis et familiaribus conce- datur indultum, ut ipsius obsequiis insistendo fructus beneficiorum suorum ecelesiasticorum non residentes in eis integre percipere va- leant. Fiat de octo. G.

quatinus concedantur indulgentie (non plenarie) ecclesie mo- nasterii sanctimonialium ordinis S. Clare in Epternacho in honorem gloriose virginis Marie de novo constructe. Fiat ad decennium. G.

quatinus clerico suo domestico et familiari Thome de S. Johanne in artibus et utroque iure licentiato Trever. provideatur de canonicatu sub expectatione prebende in eccl. S. Pauli Leod., non obstante quod is eeclesiam parrochialem de Tumbis Leod. dioc. et canonicatum sub expeetatione prebende in eecl. B. Marie de Palatiolo Trever. dioc. obtinet. Fiat in dieta eccl. B. Marie de Palatiolo Trever. dioc. (!) G. (Conf. nr. 31 et 32.)

quatinus elerico suo Alberto de Sapongnya licentiato in legibus et baeealario in iure canonico presbitero Trever. dioc. provideatur de eanonieatu et prebenda in eecl. B. Marie Magdalene Virdun., non ob- stante quod in eecl. Virdun. canonicatum obtinet et in Romana curia super prebenda sumptuose litigat Fiat G.

quatinus Gerardo Colini de Basthonia clerico Leod. dioec. provi- deatur de canonicatu et prebenda in eccl. S. Iohannis Leod., non ob- stante quod in eccl. S. Georgii de Limpurgh Trever. dioc. canoni- catum sub expectatione prebende obtinet. Fiat in dicta eccl. S. Georgii Trever. dioc. G.

Innoc. VI Supplic. t. 1 (23) f. 154'.

14 1853 Mai 7.

37. 1353 Mai 7. Villeneuve.

Innocentio VI supplicat Alianora ducissa Ghelrensis et domina de Lue:

quatinus sibi concedatur altare portatile. Fiat G.

quatinus sibi et Raynaldo duci Ghelrie filio suo concedatur fa- eultas faciendi celebrari et audire missam ante diem tempore necessi-

tatis seu maxime infirmitatis. Fiat G. quatinus possit intrare ad moniales S. Clare eum quatuor domina- bus. Fiat, dum tamen non pernoctet. G.

quatinus domino Stephano de Bynine militi, Iohanni Bierwisch armigero familiari suo, Elisabet de Brocchusen ae Aleydi de Leyen- bereh domicellabus suis neenon fratri Hermanno ord. Minorum con- fessori Suo concedatur pleraria peceatorum absolutio in articulo mortis. Fiat G.

Sequuntur quatuor alie supplicationes, quibus annuit papa.

Innoc. VI Supplic. t. I (23) f. 157.

38. 1353 Mai 10. Villeneuve.

Innocentius VI Iohanni Crusellerii rectori parrochialis eccl. de Triis Trever. dioc. in Romana curia presenti in subdiaconatus ordine eonstituto, qui tenetur in proxime instantibus ordinum temporibus ad diaconatus ordinem promoveri et propter locorum distantiam nequit ordinem recipere à suo ordinario, concedit facultatem recipiendi dietum ordinem a quoeumque maluerit antistite.

Personis ecclesiasticis libenter . .. Dat. apud Villamnovam Avin. dioc. VI idus maii a. primo.

Reg. 224 f. 485 nr. 1450; Reg. Avin. 122 f. 163.

*89. 1353 Mai 14. Avignon.

Innocentius VI decano eccl. S. Severini Colon. mandat, quatinus ea, que de bonis monasterii S. Beati iuxta Confluentiam per priorem soliti gubernari ord. Cartus. per concessiones illicitas invenerit alienata vel distraeta, ad ius et proprietatem eius revocare procuret.

Ad audientiam nostram . . . Dat. Avin. II idus maii p. n. a. primo.

Or. membr. cum sig. pend.; sub plica ad sinistr.: = el inferius:

M. Paschalis; in plica ad dextr: P. de Velletro; in dorso: A. de Novi-

magio. Koblenz. Arch. reg. Carthause Beatusberg nr. 88.

1853 Mai 15. 15

40. 1353 Mai 15. Villeneuve.

Innocentius VI SS. Apostolorum et S. Georgii Colon. decanis ae saeriste Avin. ecel. mandat, quatinus Eremberto Munter de Tre- monia clerico Colon. dioe. conferant ecel. S. Severini Col. canoni- catum et prebendam cum supplemento alias mensa prebendali nuneu- pato vacantes per obitum Conradi Houschilt, qui nuper extra Ro- manam curiam diem elausit extremum, non obstante qnod Eremberto, ut asserit, de certis canonicatibus et prebendis in S. Marie ad gradus Colon. et in Bunnensi dicte Col. dioc. ecclesiis tune vacantibus aucto- ritate apostolica provisum extitit, quorum possessionem pacificam non- dum est assecutus.

Vite ac morum honestas . . . Dat. apud Villamnovam Avin. dioc. idus maii a. primo.

Reg. 221 f. 408 nr. 780.

41. 1353 Mai 20. Villeneuve.

[Innocentius VI] Ottoni de Cygenhan canonico Maguntino.

Sedes apostolica pia . . . Exhibita siquidem pro parte tua nobis nuper petitio continebat, quod tu olim in Maguntina et Coloniensi ecclesiis canonicatus et prebendas obtinens, prout obtines, pre- posituram curatam eeclesie Fritzlariensis primo ac deinde parrochialeın ecel. in Treyse Magunt. dioc.. . . . assecutus fuisti ipsasque preposi- turam et ecclesiam insimul absque dispensatione canonica omnique impedimento cessante legitimo per viginti annos, in presbiterum etiam non promotus, tenuisti pacifice, fruetus et proventus, quorum valor viginti quinque marcharum argenti s. t. d. summam annuam non ex- cedit, percipiens ex eisdem. Quare pro parte tua fuit nobis humiliter supplieatum, ut providere tibi, qui, ut asseris, multa dampna pro eo, quod ecclesie Romane hactenus obediens ac . . . Gerlaco archiepiscopo Maguntino assistens extiteras contra intrusum in ecclesia Maguntina, sustinuisti, super hiis de benignitate apostolica dignaremur. Nos itaque . . . consideratione . . . Iohannis regis Francorum illustris pro te nobis super hoc humiliter supplieantis . . . omnem inhabilitatis et infamie maculam sive notam per te premissorum occasione contractam auctoritate apostolica penitus abolemus. Volumus autem, quod prepo- situram ac parrochialem ecclesiam predictas exnunc realiter et omnino dimittas . . . Dat. apud Villamnovam Avin. dioe. XIII kl. iunii a, primo.

Reg. Avin. 147 f. 516.

16 1853 Mai 20.

49. 1353 Mai 20. Villeneuve.

Innocentius VI scolastico eccl. S. Stephani Magunt. mandat, quatinus Ottoni de Cygenhain canonico Magunt. conferre et assignare procuret preposituram curatam eccl. Fritzlariensis et parroehialem ecel. in Treyse Magunt. dioc.

Dignum arbitramur et congruum . . . Dat. apud Villamnovam Avin. dioc. XIII kl. iunii a. primo.

Reg. Avin. 147 f. 524.

48. 1353 Mai 25. Villeneuve.

Innocentio VI supplicat Iohannes de S. Iohanne Trever. clericus, quatinus sibi provideatur de canonicatu et prebenda eecl. S. Paulini extra muros Trever. vacantes per obitum Iohannis Iakelonis mortui in Romana curia, non obstante quod ecclesiam parrochialem de Gegyn in lite obtinet. Fiat G. (Conf. nr. 36.)

Innoc. VI Supplic. t. I (23) f. 173.

44. 1353 Juni 8. Villeneuve.

Innocentio VI supplicant episcopus vicedecanus et capitulum Leod. ac marchio Iuliacensis et comes de Montibus, quatinus lohanni nato nobilis et potentis viri Guillelmi domini de Wezemale militis clerico Leod. dioc. predictorum episcopi et principum avunculo provideatur de canonicatu et prebenda eccl. Leod. vel eccl. Traiect. eum supplemento. Fiat G. Item quod examen remittatur ad partes. G.

Innoc. VI Swupplic. t. I (23) f. 188.

45. 1353 Juni 8. Tilleneuve.

Innocentio VI. supplicat Arnaldus episcopus Soren., quatinus familiari suo Henrieo de Novavilla nato quondam Iohannis Galli militis canonico prebendato eccl. S. Marie Aquensis de milite et coniugata illegitime genito indulgeatur, ut preter dictum beneficium duo alia beneficia sibi invicem compatientia recipere et retinere valeat. Fiat de uno beneficio. G.

Innoc. VI Supplic. t. I (23) f. 198.

1853 Juni 10. 17

Innocentius VI Henrico supradieto concedit petita.

Apostolice sedis eunctis... Dat. apud Villamnovam Avin. dioc. VI idus iunii a. primo.

Reg. Avin. 125 f. 458! nr. 258.

46. 1353 Juni 10. Villeneuve.

Innocentio VI supplicat Karolus Romanorum et Boemie rex:

quatinus Henrico de Wesalia iuris civilis baccalareo Trever. dioc. de novo provideatur de canonicatu et prebenda dignitate personatu vel offieio in Monasterio de Meinevelt et de uno ex sex maioribus bene- fieiis eeclesiasticis, prebende sacerdotales vulgariter appellatis, in eccl. Spirensi, non obstante quod canonicatum et prebendam S. Florini in Confluentia et vicariam perpetuam in Coverna Trever. dioc. eccl. ob- tinet, quam vicariam dimittere est paratus, dum unum dictorum bene- fieiorum fuerit assecutus. Fiat G. (Conf. III, 848, 854, 791, 792).

quatinus Hertroico (corr: Hartwico) de Burgen clerico Trever. dioc. subnotario suo provideatur de eanonieatu et prebenda eccl. S. Castoris in Confluentia, non obstante quod ei est provisum de canonicatu et prebenda ecel. SS. Martini et Severi monasterii in Meynevelt Trever. dioe, Fiat G.

Innoc. VI. Supplic. t. I (28) f. 200.

4%. 1353 Juni 12. Villeneuve.

Innocentio VI supplicat Iohannes Petri de Nidechen clericus Colon. dioc. non eoniugatus nec in sacris ordinibus constitutus ac familiaris magistri Petri de Tumone lapicide servitoris papalis, quatinus sibi pro- videatur de officio tabellionatus. Fiat G.

Innoc. VI Supplic. t. I (23) f. 184.

+48. 1353 Juni 12. Köln.

Prepositus decanus et capitulum ecclesie S. Severini Coloniensis de consensu archiepiscopi et capituli ecclesie Coloniensis statuunt, quod fercula ecclesie S. Severini competant et debeantur antiquioribus ecclesie ipsorum canonicis actu prebendatis fercula non habentibus.

Universis presentes litteras visuris prepositus, Hilgerus decanus totumque eapitulum ecelesie S. Severini Colon. ...

Cum nonnisi pacis in tempore bene colatur pacis aetor, summe congruit, ut inter ecclesiasticos et divino cultui dedicatos unanimitas

Vatikan. Regesten IV. 2

18 1353 Juni 12.

et concordia proeur[entur disco]rdieque prorsus evitentur, consideranter igitur attendentes quorundam certorum reddituum ecclesie nostre dis- tinetorum et separatorum fereula nuncupatorum collationis occasione graves et perieulosas in ecclesia nostra discordias frequenter hactenus fore subortas posseque, prout experientia nos edocuit, verisimiliter im- posterum suboriri, insuper dieta fercula improvide minusque canonice conferri, eapropter nos, huiusmodi periculis dampnis et scandalis ob- viare et de oportunis remediis, in quantum possumus, providere cupien- tes, ad hoc pariter in nostro capitulo vocatis evocandis debite congre- gati, tractatu et deliberatione diligentibus et maturis super hiis inter nos prehabitis, utilitate ecclesie nostre in hoc precipue pensata et attenta, consensu etiam et auctoritate ... Wilhelmi dei gracia archi- episcopi et capituli ecclesie Coloniensis intervenientibus, taliter super hiis duximus concorditer ordinandum et statuendum ac statuimus et ordinamus, quod dieti redditus ecclesie nostre predicte, qui fercula vul- gariter et communiter nuncupantur et vocantur, antiquioribus canonicis nostre ecclesie actu prebendatis fercula non habentibus iuxta sue recep- tionis ordinem, cum ipsa fercula vacare contigerit, deinceps competant et debeantur, sic quod antiquiores canonici ibidem fereula non habentes secundum eorum receptionem, dummodo sint in perceptionis fructuum probendarum suarum possessione, huiusmodi redditus seu fercula eligere Bibi poterunt, si voluerint, et optare et percipere et levare, et quod nullus eeclesie nostre canonicus nisi actu prebendatus et in perceptione fruetuum sue prebende existens huiusmodi redditus seu fercula eligere seu optare et percipere possit vel levare. Hec autem sic per nos uti- liter, ut speramus, statuta iuramus ad sancta dei evangelia nos firmiter et inviolabiliter observaturos, omnesque et singuli in eiusdem ecclesie canonicos imposterum recipiendi ibidem iurare tenebuntur. Et nos Wilhelmus dei gratia sancte Coloniensis ecclesie archiepiscopus ... et eapitulum Coloniense premissa omnia et singula fore vera statutumque et ordinationem suprascriptas pro dicte ecclesie utilitate de consensu et auctoritate nostris rite fuisse et esse factas attestamur ea omnia et singula confirmantes et approbantes. In quorum testimonium et ınu- nimen sigilla nostra una cum sigillis prepositi et capituli ecclesie S. Severini prediete pro eis presentibus duximus apponenda. Et nos Gerardus prepositus, Hilgerus decanus et totum capitulum ecelesie S. Severini predieti presentibus protestamur, quod nos Gerardus pre- positus predietus sigillum nostrum et Hilgerus decanus et capitulum sigillum capituli nostri una cum sigillis ... Wilhelmi archiepiscopi et capituli Coloniensis presentibus apposuimus in testimonium premis-

1353 Juni 12. 19

sorum. Datum Colonie anno d. MCCCLIII duodecima die men- sius iunii. Insertum in litteras confirmatorias ab Innocentio VI d. XXXI m. iulii a. MCCCLIV datas. Düsseldorf. Arch. reg. Köln: St. Severin nr. 124. Reg. 226 f. 223 nr. 274.

*49. 1353 Juni 12. Kóln.

Prepositus decanus et capitulum ecclesie S. Severini Colon. de consensu archiepiscopi et capituli ecclesie Colon. tollunt officiwm cel- lerarie sue ecclesie eiusque cellerarie redditus assignant dispositioni capituli sue ecclesie.

Universis presentes litteras inspecturis Gerardus prepositus, Hil- gerus decanus totumque capitulum ecclesie S. Severini Coloniensis salu- tem in domino et rei subscripte noscere veritatem.

Dignum quidem et iuri consonum arbitramur, si prius utiliter ordinata, que deinde ex variatione tempornm plus obesse quam prodesse comperta fuerint, revocentur et in melius convertantur*. Cum igitur celerarie officium in ecclesia nostra predicta olim forsan provide insti- tutum uni ex eanonieis eiusdem ecclesie annaliter consuetum assignari experientia docente didicerimus nobis et ecclesie nostre nequaquam fore necessarium nec utile, quinymmo potius dampnosum et onerosum colloeationisque seu assignationis eiusdem occasione graves admodum et periculosas discordias in eadem ecelesia fuisse plerumque subortas ac verisimiliter posse frequenter imposterum suboriri, premissis obviare et de remedio competenti providere volentes, in nostro propter hoc capitulo vocatis evocandis eongregati, tractatu deliberationeque maturis ac diligentibus super hiis prehabitis, ecclesie nostre utilitate etiam precipue pensata, de consensu et auctoritate cxpressis reverendi in Christo patris ac domini domini Wilhelmi archiepiscopi et capituli Coloniensis concorditer et unanimiter omnibus rite actis ipsum cele- rarie officium sustulimus et exnune tollimus omnino statuentes et ordi- nantes, quod dictum celerarie officium in ecclesia nostra memorata ulterius non existat quodque redditus fructus et proventus eiusdem offieii universi in dispositione capituli nostri descetero sint et maneant pro oneribus nobis et eeclesie nostre communiter incumbentibus suppor- tandis. Has autem statutum et ordinationem iuramus. . . (Cetera ut in nr.

immediate precedenti). Datum anno MCCCLILI duodecima die mensis iunii. Insertum in litteras confirmatorias ab Innocentio VI d. XXXI m. iulii a. MCCCLIV datas. Düsseldorf. Arch. reg. Köln: S. Severin nr. 124. Reg. 226 f. 224 nr. 274.

a) convertentur ?n ms.

20 1353 Juni 13.

*30. 1353 Juni 13. Avignon.

Innocentius VI preposito eccl. B. Marie Palatiolensis dyoc. Trever. mandat, quatinus ea, que de bonis monasterii monialium de Macra ord. Cistere. Trever. dioc. per concessiones alienata invenerit illicite vel distracta, ad ius et proprietatem eius legitime revocare procuret.

Ad audientiam nostram ... Dat. Avin. idus iunii p. n. a. primo.

Insertum in prepositi litteras executorias dat. d. XXVII m. octobris a. MCCCLIV. Coblenz. Arch. reg. Abtei Machern nr. 153.

51. 1353 Juni 15. Avignon.

Stephanus eamerarius pape testatur, quod Oto abbas monasterii S. Maximini extra muros Trever. solvi fecit pro parte partis sui communis servicii camere apostolice LXXX flor. auri et pro parte partis IIII servieiorum X flor. auri per manus magistri Iohannis de Syberg canonici S. Andree Colon., quod ipse Stephanus eidem ad sol- vendum eomplementum servicii communis et IIlI serviciorum terminum usque ad festum purificationis B. Marie proxime venturum prorogavit et insuper eum absolvit et cum eo super irregularitate dispensavit.

Universis ete. Stephanus ... Dat. Avin. d. XV. m. iunii a. [MCCCLIII] ...

Oblig. et Solut. 26 (380) f. 247 et 28 (232) f. 127, brevius Obligat. et Solut. 24 (331) f. 18' et Introit. et Exit. 262 f. 92.

52. 1353 Juni 18. Villeneuve.

Supplieat Sanctitati Vestre devotus vir Rodolphus dietus Losse de militari prosapia genitus decanus Maguntinus Sanctitatis Vestre capellanus examinator elericorum pauperum de Alamania, quatinus sibi de eeclesia parrochiali in Kytzingen Herbipolensis dioc. pro eo et ex eo, quod Bertholdus de Grunbach clericus ecclesiam parrochialeın in Rugeheym diete dioc. optinens predictam ecclesiam de Kytzingen assecutus ipsas simul post et contra constitutionem ... Execrabilis... tenuit occupatas ... dignemini providere, non obstante quod ipse Rodolphus in Trever. Nuenburg et in S. Florini et S. Castoris Con- fluent. et Cardonensi eccl. Trever. dioc. canonicatus et prebendas ob- tinet et quod sibi ... est provisum de canonicatu et prebenda ac decanatu ecel. Maguntine, quorum tamen possessionem non habet domino Gerlaco archiepiscopo Magunt. possessione et fructibus eorum gaudente. ... Fiat G.

1353 Juni 18. | 21

533. 1353 Juni 18. Villeneuve.

Innocentius VI magistro Wilhelmo de Monte legum doctori con- fert ecel. Leod. canonicatum sub expectatione prebende.

Nobilitas generis, litterarum ... Dat. apud Villamnovam Avin. dioc. XIIII kl. iulii a. primo.

In e. m. abbati monasterii S. Laurentii prope muros Leod. ac S. Dionysii ae S. Bartholomei Leod. cantoribus ecclesiarum.

Reg. 220 f. 341! nr. 161.

54. 1353 Juni 21. Villeneuve.

Signifieat Sanctitati Vestre devotus vir Engelbertus de Puteo, quod propter obedientiam per eum sancte Romane eeclesie exhibitam fructibus prebende sue ecclesie Magunt. per Henricum archiepiscopali dignitate diete Maguntine ecclesie privatum et Conradum de Valkensten eius vicarium ac complices eorum sex annis extitit spoliatus et adhuc de die in diem spoliatur, supplicans eidem Sanctitati Vestre, quatinus sibi... de canonicatu et prebenda ecclesie Werdensis Colon. dioc. vacan- tibus per obitum Iohannis dicti Syde de Xanctis ... qui anno iubileo proxime preterito in itinere Romano decessit, .. . dignemini providere, non obstante quod ... canonicatus S. Severini Colon. sub expectatione fereuli et S. Vietoris extra muros Magunt. eccl. sub expectatione pro- bendarum auetoritate gracie per fe. re, Clementem papam VI... Engelberto facte quodque idem predecessor beneficium ecclesiasticum eum eura vel sine eura spectans communiter vel divisim ad collationem ete. episcopi prepositi decani et capituli singulorumque canonicorum ecel. Leod. dieto Engelberto conferendum reservavit, noscitur obtinere. .... Fiat nisi fuerit alteri ius quesitum. G. ....

Dat. apud Villamnovam Avin. dioc. XI kl. iulii a. primo.

Innoc. VI Supplic. t. I (23) f. 218.

55. 1353 Juni 21. Villeneuve.

Innocentius VI SS. Apostolorum et S. Severini Colon. prepositis ac sacriste Avin. eecl. mandat, quatinus Engelberto de Puteo cano- nico ecel. Magunt. conferat eccl. Werdensis canonicatum et prebendam vacantes per obitum Iohannis dicti Syde, qui anno MDCCCL in Urbe peregrinans pro obtinenda peccatorum remissione plenaria mor- tuus egt.

22 1363 Juni 25.

Multiplieium dona virtutum ... Dat. apud Villamnovam Avin. dioc. XI kl. iulii a. primo. Reg. 219 f. 245’ nr. 177.

*56. 1353 Juni 25. Köln.

Wilhelmus archiepiscopus Coloniensis universo civitatis et diocesis clero imponit tres decimas bis solvendas, ad quas exigendas deputat Godefridum de S. Cuniberto subcustodem ecclesie Coloniensis et Til- mannum sigilliferum suum canonicum SS. Apostolorum Colon.

Wilhelmus dei gracia sancte Coloniensis archiepiscopus abbatibus decanis capitulis monasteriis, decanis christianitatum, plebanis ecclesiarum parrochialium, capellarum reetoribus ac universis benefi- ciatis clericis Colon. civitatis et dyocesis, quos infrascriptum negotium tangere poterit, salutem in domino sempiternam.

Quomodo felicis* recordationis dominus Clemens papa VI, dum eeclesie nostre Coloniensi auctoritate apostolica de nostra dignatus fuit providere persona, in nostre? ereationis exordio, vel etiam qualiter, dum bone memorie Walramus noster predecessor diem clausit postreinum ipsamque nostram ecclesiam reliquit gravissimorum debitorum oneribus aggravatam, pie^ considerans ad horum relevationem debitorum ali- qualem, ut4 a nostris ecclesiis monasteriis et clericis non exemptis sub- sidium exigere caritativum possemus, concessit auctoritate apostolica et indulsit®!, quod quidem subsidium etsi per vos ut in pluribus sacre obediencie et devote fuerit retroactis temporibus persolutum, nobis tamen seeundum ipsorum exigentiam debitorum nullatenus est subventum; quinymno lieet nos omni modo, quo potuimus, de redditibus mense nostre proventibus et obventionibus addiderimus in horum solu- tionem debitorum, quantum potuimus, huiusmodi debita in toto, lieet in aliqua parte sustulerimus, non potuimus amovere. Super quo hiis die- bus vobisenm decano et eapitulo nostro necnon cum prelatis sive prio- ribus ecclesiarum Coloniensium decrevimus habere collationem ipsisque referre ea, que nobis de hoc constabant. Vosque decanus capitulum et prelati habitis inter vos super hiis collatione et consilio maturo ve- stras litteras patentes sub sigillo maiori vestri capituli sigillatas nobis destinare amastis sub hac forma: (Sequuntur littere date d. XXVII

a) feliciter in ms. b) nostra in ms. e) pre in ms. d) ut in ms. e) indulusit n ms. f) quam in ms, 1) Cont. III nr. 834.

1353 Juni 26. 23

m. aprilis nr. 32. Deinde pergitur). Vobis igitur universis et sin- gulis in nostra civitate et dyocesi constitutis in virtute sancte obedi- encie et sub penis excommunicationis et suspensionis, quas in vestrum quemlibet, necnon interdicti, quod in vestras ecclesias singulas moni- tione* termini infrascripti premissa ferimus in his scriptis, si non fece- ritis, quod mandamus, districte precipimus, quatinus in festo nativitatis B. Marie virginis proximo venturo tres decimas et in eodem festo post amum immediate sequentem totidem decimas, prout in civitate et in dyocesi Coloniensi solvi hactenus consueverunt, dilectis nobis Godifrido dicto de S. Cuniberto subcustodi et canonico ecclesie Coloniensis et Tilmano canonico SS. Apostolorum curie nostre sigillifero, quos collec- tores" harum decimarum ordinamus et facimus tenore presencium, ut vice nostra earundem decimarum solutiones recipiant et solventes quitent et faciant, quod cirea premissa fuerint oportuna, nomine caritativi sub- sidii integre et absque diminutione aliqua persolvatis^. Mandamus itaque vobis christianitatum decanis sub penis prefatis, quas similium terminorum monieione premissa in vestrum quemlibet ferimus in hiis scriptis, si circa hec fueritis negligentes vel remissi, quatinus infra sui decanatus terminos colligatis? seu colligere procuretis suis tempo- ribus decimas supradictas et prefatis nostris collectoribus® presentetis seu remittatis. Nostras etiam presentes litteras apud eosdem vestros subditos executioni debite, sic quod ad eorum noticiam valeant veri- similiter pervenire, quantocius poteritis, demandetis, et quiequid circa premissa feceritis, nobis vestris litteris vestro sigillo sigillatis! liquide rescribatis. Dat. a. d. MCCCLIII crastino post nativitatem B. Iohannis Baptiste.

Düsseldorf. Arch. reg. Küln: Apostelstift. a. Liber albus (saec. XV) fol. 176-178.

57. 1353 Juni 26. Villeneuve.

Innocentius VI archiepiscopo Maguntino mandat, quatinus Ro- dolfo de Bischoverode canonico nondum prebendato eccl. S. Florini Confluent. conferat ecelesie S. Marie Ysnacensis Magunt. dioc. cano- nieatum et prebendam vacantes per resignationem Rodolphi dicti Losse apud sedem apostolicam factam.

Dignum arbitramur et congruum... Dat. apud Villamnovam Avin. dioec. VI kl. iulii a. primo.

Reg. 219 f. 253’ nr. 192 et 244 f. 404 nr. 191.

a) monitioni in ms. b) collatores in ms. e) persolvat $n ms. d) collegatis in ms. e) collatoribus in ms. f) sigillatas in ms.

24 1353 Juli 3.

58. 1353 Juli 3. Avignon.

Egidius miseratione divina tit. S. Clementis presbiter cardinalis permittit sub lege auctoritate pape, cuius penitenciarie curam gerit, Baldewino archiepiscopo Treverensi seneetute ac debilitate gravato, ut tam in quadragesimalibus quam aliis diebus ieiunialibus ovorum et lacticiniorum cibis utatur.

Exhibita nobis pro parte... Dat. Avin. V nonas iulii p. d. Inno- centii VI a. primo.

Or. membr. cum fragmento sigillà pendentis. Koblenz. Arch. reg. Kur- trier. Gürz, Regesten der Trierer Erzbischüfe pg. 90.

+59. 1353 Juli 9. Hautmont.

Petrus Ostiensis et Velletrensis episcopus cardinalis ac prepositus ecclesie S. Martini Wormatiensis facit constituit et ordinat Balde- winum archiepiscopum Treverensem, amicum suum carissimum, suum verum et legitimum procuratorem actorem factorem negotiorum gestorem et vicarium specialem ad regendum gubernandum et administrandum suo nomine et pro se preposituram suam dicte ecclesie S. Martini Wormatiensis et ecclesiam Bopardiensem Trever. dioc. eidem pre- positure sue unitam cum suis iuribus singulariter enarratis et perti- nenciis univerBis, revocans omnes et singulos procuratores suos per se hactenus ad prescripta constitutos et promittens, quod dictum archi- episcopum, quamdiu vixerit et sibi annis singulis de sexcentis florenis auri boni et legitimi ponderis, prout se ipsi Petro in suis patentibus litteris astricturus est, debite satisfecerit, non velit nec debeat ali- qualiter revocare.

Noverint universi presentes. .. Datum et actum in domo nostra Montisalti prope Avinionem sub anno a nat. d. MCCCLIII indictione sexta die nona mensis iulii...

Or. membr. cum pend. fragmento sigilli. Koblenz. Arch. reg. Stifter

u. Klöster. Boppard, Wormser Propstei S. Martin. Apogr. coeva

sine anno in Manuscr. HR. Losse f. 127—128 (140—141). Darmstadt. Arch. Hassiacum.

*60. 1353 nach Juli 9.

Obligatio Baldewini, quod preposito S. Martini Wormat. velit quotannis dare pensionem VIO flor. de prefata prepositura.

Baldewinus dei et apostolice sedis gratia archiepiscopus Treve- rensis notum facimus universis, quod cum reverendissimus pater et dominus dominus Petrus dei gratia Ostiensis et Velletrensis episcopus

1353 Juli 5. 25

5. Romane ecclesie cardinalis ac prepositus ecclesie S. Martini Wor- matiensis nobis dederit et concesserit ad fermam omnes et singulos fruetus redditus proventus census decimas obventiones et omnia et singula emolumenta et iura dicte prepositure sue S. Martini ad ipsum dominum cardinalem spectantes et spectantia in quibuseunque pro- venientes et provenientia, quamdiu idem dominus cardinalis [et] nos fuerimus in humanis, pro pensione annua VIC flor. auri boni et legitimi ponderis solvendorum et assignandorum dicto domino cardinali vel eius certo nuntio in Romana curia vel ubicunque pro tempore fuerit, annis singulis in festo purificationis B. Marie virginis, nos ... pro- mittimus bona fide eidem domino cardinali, ... quod hine ad festum purifieationis B. Marie virginis proxime futurum VIC florenos auri boni et legitimi ponderis et deinceps singulis annis in eodem festo . . . prefato domino cardinali vel eius certo nuncio in Romana curia vel ubieunque pro tempore fuerit, cum effectu et integraliter persolvemus nosque nostra dictaque archiepiscopatus nostri ae prepositure bona omnia et singula eidem domino cardinali solenniter et efficaciter obli- gamus. In cuius rei testimonium ete. Dat. etc. Manuscr. R. Losse f. 128' (142). Darmstadt. Arch. Hassiacum.

61. 1353 Juli 5. Villeneuve.

Innocentio VI supplicat Iohannes Brubach diaconus Trever. dioc., quatinus sibi de novo conferatur quoddam altare eccl. B. Marie Trever. ipsi a preposito decano thesaurario archidiacono et capitulo eccl. Trever. de facto collatum post obitum Iohannis laqueleti, qui in curia decessit. Annuit papa.

Innoc. VI Supplic. t. II (24) f. 10.

62. 1353 Juli 5. Villeneuve.

Innocentio VI supplieat Tilmannus de Leychlinghen presbiter Colon. dioe. quatinus sibi de novo conferatur parrochialis eecl. in Gelstorp Colon dioc., quam sibi de facto contulit Wilhelmus archi- episcopus Colon. vigore presentationis ab abbate monasterii S. Bertini in S. Audomaro et decano capituloque ecclesie S. Audomari Mori- nensis dioc. patronis facte. Dicte eccl. parochialis collatio devoluta erat ad sedem apostolicam ex eo, quod Adam de Leching (sic!) eandem eum eccl. de Dernowe Colon. dioe. tres per annos et plus detinuerat ad sacerdotium non promotus.

Innoc. VI Supplic. t. II (24) f. 10.

26 1353 Juli 5.

68. 1353 Juli b. Villeneuve.

Innocentio VI supplicat Conradus de Legginich, quatinus sibi de novo conferatur parrochialis ccel. in Bertinstorp Colon. dioc., cuius fructus annui valorem octoginta florenorum habent, cum dubitet, quod collatio sibi faeta post obitum Lamberti de Heinbergh sit vitiosa. Annuit papa.

Innoc. VI Supplic. t. II (24) f. 10.

64. 1353 Juli 14. Villeneuve.

Innocentius VI Hermanno de Tuitio confert ecelesie SS. Martini et Severi de Monasterio Meinevelt canonicatum et prebendam vacantes per obitum Iohannis de Leyge apud sedem apostolicam mortui, non obstante quod is expectat beneficium ecclesiasticum sine cura spectans ad dispoaitionem decani ecclesie S. Cuniberti Colon.

Probitatis meritis, super quibus . . . Dat. apud Villamnovam Avin. dioc. II idus iulii a. primo.

In e. m. SS. Apostolorum et S. Georgii Colon. decanis ac sacriste

Avin. eecl. Reg. 219 f. 208 nr. 94.

65. 1353 Juli 15. Villeneuve.

Innocentius VI confirmat ineorporationem prepositure ecclesie S. Castoris in Confluentia et ecclesie parrochialis de Werle (Merl) Trever. dioc. factam in favorem capituli ecclesie S. Castoris a Balde- wino archiepiscopo Treverensi. Transsumpte sunt littere, quibus Wil- helmus de Helfinstein prepositus S. Castoris incorporationi consentit (IIInr.659) necnon littere, quibus Baldewinus incorporationem exequitur (III nr. 674).

Rationi congruit et convenit... Dat. apud Villamnovam Avin. dioc. idus iulii a. primo.

Reg. 224 f. 423'; Reg. Avin. 125 f. 188.

66. 1353 Juli 15. Villeneuve.

Innocentius VI Maguntino et Coloniensi et Treverensi archi- episcopis commotus querelis Iohannis Schadelant inquisitoris mandat, quatinus inquisitoribus provideant de carceribus et stipendiis. (Conf. III nr. 777.)

1353 Juli 15. 91

[Innocentius VI] Maguntino et Coloniensi ae Treverensi archi- episcopis.

Dudum pro parte dilecti filii Iohannis Schadelant ord. fratrum Predieatorum sacre theologie professoris inquisitor[is] heretiee pravitatis per Alamanniam auctoritate apostolica deputati exposito felieis recor- dationis Clementi pape VI ... quod officium inquisitoris pravitatis huiusmodi per Alemanniam locis aptis pro examinationibus secrete cum suspeetis vel notatis de huiusmodi crimine aut alias super illo faciendis neenon carceribus ad carcerandorum propterea custodiam oportunis omnino carebat et quod inquisitoribus pravitatis eiusdem stipendia, sine quibus officium ipsum non poterat tute ac commode, ut expedit, exerceri, nulla erant deputata, et super hiis pro parte dicti inquisitoris ab eodem predecessore de oportuno providere remedio humiliter suppli- eato, dictus predecessor tibi, frater archiepiscope Treverensis, per suas dedit litteras in mandatis, ut si esset ita, officio super modo, per quem commodius et habilius, neenon de loco ad examinationes faciendas huiusmodi et carcerandorum custodiam oportunis et inquisitori pre- dietis de stipendiis, que pro suis ac familie sue necessariis sufficere viderentur, provideri valeret, habita deliberatione matura loea officio et stipendia huiusmodi inquisitori predietis auctoritate apostoliea de- putare curares, faciens iuxta deputationem huiusmodi eidem inquisitori prefata loca libere assignari et de stipendiis huiusmodi eum integritate ac sine diminutione aliqua responderi, prout in ipsis litteris plenius continetur. Nos itaque ... fraternitati vestre ... mandamus, qua- tinus ... si premissa eidem predecessori exposita veritate nitantur, officio et inquisitori predictis in et de premissis omnibus diligenter providere curetis iuxta dictarum predecessoris eiusdem continentiam litterarum, contradictores, etiam si pontificali dignitate prefulgeant, anetoritate nostra appellatione postposita compescendo ... Dat. apud Villamnovam Avin. dioc. idus iulii a. primo.

Reg. 222 f. 852/ nr. 165; Reg. Avin. 125 f. 424 nr. 165.

67. 1353 Juli 15. Villeneuve.

Innocentius VI universis archiepiscopis etc. et principibus etc. per Alemanniam constitutis mandat, quatinus Iohanni Schadelant inquisitori assistant.

[Innocentius Vl] universis archiepiscopis et episcopis et ... principibus ducibus marchionibus comitibus civitatum ae locorum do- minis et communitatum rectoribus per Alemanniam constitutis.

28 1353 August 1.

Iniunete nobis cirea gregem . . . Cum itaque, sicut accepimus, huiusmodi (scilicet: heretice pravitatis) pestifera rabies specialiter illo- rum, qui Beekardi vocantur, in Alemanvie partibus . . . exarcisse (!) dieatur, nos eupientes, quod pestis ipsa de caulis fidelium propellatur et quod officium inquisitionis dilecto filio Iohanni dieto Schadelant . . . commissum nostris temporibus ad profectum fidei et animarum salutem auctore domino prosperetur, universitatem vestram rogamus et hortamur attente per apostolica vobis scripta in virtute sancte obedientie firmiter precipiendo mandantes, quatinus ... ipsi inquisitori favorabiliter assi- stentes ei in prosecutione dicti negotii fidei consilium auxilium et favorem totis viribus, tota mente omnique occasione postposita effica- citer impendatis, prestantes eidem vestros carceres, quibus in eisdem partibus carere dicitur officium inquisitionis huiusmodi, donec officio predicto de eertis carceribus sit provisum... Dat. apud Villamnovam Avin. dioc. idus iulii a. primo.

Heg. 223 f. 858 nr. 167; Heg. Avin. 125 f. 424' nr. 167.

68. 1353 August 1. Villeneuve.

Innocentius VI Argentin. et Spir. ac Herbipol. episcopis mandat, quatinus Henrieum de Virneburg olim archiepiscopum Maguntinum et Cunonem de Falkensten pro canonico Maguntino 8e gerentem eorumque complices, qui, sieut Gerlaci archiepiscopi et cleri ac populi habet gravis conquestio, Gerlacum et obedientes ei clerum ac populum in- vadere et variis offensionibus persequi, beneficiorum suorum fructibus bonisque patrimonialibus spoliare, quam plurimos ex eis in captivitatem abducere, alios nequiter trucidare et nonnullos submergere impie pre- sumpserunt, moneant, ut ab huiusmodi iniuriis desistant.

Pridem pro parte... Dat. apud Villamnovam Avin. dioc. kl. augusti a. primo.

Reg. Avin. 125 (Innoc. VI t. V) f. 117.

69. 1353 August 11. Villeneuve.

Supplicat Sanctitati Vestre devotus servitor Vester Henricus de Tremonia archidiaconus Leod., quatinus eum in eccl. Colon. sint pre. bende illustrium personarum et alique presbiterales, quc per clericos communes honeste vite obtineri consueverunt, dilecto consanguineo suo Wilhelmo de Reys presbitero, qui sex annis et ultra moratus fuit in prosecutione litis archidiaconatus sui in curia, de aliqua dictarum pre-

13863 August 11. 29

bendarum presbiteraliun, etiam si canonicatus dictis prebendis sit annexus ... dignemini providere ... non obstante quod idem Wil- helmus ecclesiam parrochialem in Marnhese Leod. dioc. obtinet, euius patronus est laieus . . . Fiat G.

Item supplieat, quatinus Hildebrando Langhe clerico consanguineo suo de canonicatu et prebenda eccl. Monaster. dignemini providere . .. vel ... de canonicatu et prebenda eccl. Paderborn. . . . Fiat G.

Dat. apud Villamnovam Avin. dioc. Ill idus augusti a. primo.

Innoc. VI Supplic. t. II (24) f. 49.

@O. 1353 August 11. Villeneuve.

Innocentius VI Wilhelmo de Reys reservat eccl. Colon. prebendam presbiteralem, non obstante quod is obtinet ecclesiam parrochialem in Marnbese Leod. dioc., cuius patronus est laicus.

Vite ac morum deeor... Dat. apud Villamnovam Avin. dioc. III idus augusti a. primo.

In e. m. S. Gereonis et S. Georgii Colon. decanis ac sacriste Avin. eccl.

Reg. 223 f. 141 nr. 252.

"71. 1353 August 19. Villeneuve.

Innocentio VI supplicat Wynandus de Berghem presbiter, quatinus ad cautelam sibi de novo provideatur ecclesia parrochialis in Pinstorp Colon. dioe. ab ipso obtenta vigore litterarum Clementis VI. Annuit papa.

Innoc. VI Supplic. t. I1 (24) f. 66'.

Innocentius VI Wynando de Berghem concedit supradictum petitum.

Vite ae morum honestas . . . Dat. apud Villamnovam Avin. dioc. XIV kl. septembris a. primo.

Heg. Avin. 125 f. 204.

@2. 1353 August 19. Villeneuve.

Innocentio VI supplieat Godefridus de Nersdom, quatinus sibi ad cautelam de novo conferatur ecclesia de Bieveren Trever. dioe. ab ipso obtenta post mortem Iohannis de Berperth. Annuit papa.

Innoc. VI Supplic. t. IL (24) f. 65 et 68 (bis).

30 1353 Septeinber 3.

78. 1353 September 3. Villeneuve.

Innocentio VI supplicant Engelbertus de Marka episcopus Leod. eiusque nepos Engelbertus comes de Marka, quatinus Adulpho nepoti episcopi et germano comitis provideatur de beneficio ecclesiastico, etiamsi dignitas personatus vel officium cum cura vel sine cura sit, spectans ad dispositionem episcopi, non obstante quod Adulphus in Colon. et Leod. canonicatus et prebendas et in Monasteriensi eccl. canonicatum sub expectatione prebende obtinet et quod patitur de- fectum in etate constitutus in vigesimo anno. Annuit papa.

lidem supplieant, quatinus Everhardo germano comitis provi- deatur de canonicatu sub expectatione prebende in eccl. Leod., non obstante quod in eccl. S. Gereonis Colon. canonicatum sub expectatione prebende obtinet. Annuit papa.

Innoc. VI Supplic. t. II (24) f. 80.

7/4. 1353 September 3. Villeneuve.

Innocentius VI abbati monasterii S. Iacobi Leod. mandat, quatinus Adulpho de Marka nepoti Engelberti episcopi Leod. in vicesimo etatis anno constituto canonico eccl. Leodiensis reservet in dieta ecclesia dignitatem vel personatum seu officium cum cura vel sine cura pertinens ad dispositionem episcopi Leod., non obstante quod is in Leod. et Colon. cum prebendis et in Monaster. eccl. sub expectatione prebende auetoritate litterarum apostoliearum canonicatus obtinet.

Dignum arbitramur et congruum . . . Dat. apud Villamnovam Avin. dioe. III nonas septembris a. primo.

Heg. 219 f. 141! nr. 24 et 244 f. 261.

VU. 1353 September 3. Villeneuve.

Innocentius VI abbati monasterii S. Iacobi Leod. mandat, quatinus Everhardo de Marka canonico ecel. S. Gereonis Colon. nepoti Engelberti epioscopi Leod. conferat canonicatum sub expec- tatione prebende in eccl. Leod., euius eeclesie prebendarum collatio ad episcopum Leod. de antiqua et approbata consuetudine pertinet.

Dignum arbitramur et congruum ... Dat. apud Villamnovam Avin. dioe. III nonas septembris a. primo.

Reg. 220 f. 873’ nr. 221.

1353 September 30. 31

46. 1353 September 30. Villeneuve.

Innocentio VI supplicant Iohannes de Marka et Henricus dictus Kumer de Essendia, quatinus provideatur Iohanni de canonicatu et prebenda eccl. Werdensis et Henrico de parrochiali ecel. de Ketwie Colon. dioc., non obstante quod lohannes in S. Iohannis Leod. et Hugardensi eccl. canonicatus et prebendas et in ipsa S. Iohannis custodiam ac S. Marie in Hanef et S. Nicolai in Gorsen parrochialibus eecl. altarium sitorum perpetuas capellanias sine cura obtinet. Canoni- eatum et prebendam eccl. Werdensis Henricus et parrochialem eccl. de Ketwie Iohannes antea permutationis causa in curia regsignarunt per proeuratores. Annuit papa.

Innoc. VI Supplic. t. II (24) f. 89.

@4. 1353 September 30. Villeneuve.

Innocentius VI Iobanni de Marcha confert eccl. Werdensis canoni- catum et prebendam vacantes ex eo, quod et Iohannes parrochialem eeclesiam de Ketwic et Henricus dictus Kume de Essendia canonicatum et prebendam eccl. Werdensis causa permutationis apud curiam Romanam per procuratores resignaverunt.

Apostolice sedis eircumspecta . . . Dat. apud Villamnovam Avin. dioc. II kl. octobris a. primo.

In e. m. S, Agrieoli Avin. et S. Andree Colon. ac S. Crucis Leod. ecel. decanis.

Reg. 219 f. 239 nr. 164.

78. 1353 September 30. Villeneuve.

Innocentius VI Henrico dicto Kume de Essendia confert parro- chialem ecclesiam de Ketwie Colon. dioc. vacantem, ex eo, quod et Henricus canonicatum et prebendam eecl. Werdensis et Iohannes de Marka dietam eccl. parrochialem causa permutationis apud curiam Romanam per procuratores resignaverunt.

Apöstolice sedis eircumspecta . . . Dat. apud Villamnovam Avin. dioc. II kl. octobris a. primo.

In e. m. S. Agricoli Avin. et S. Andree Colon. ac S. Iohannis Leod. decanis eccl.

Reg. 220 f. 599 nr. 245.

32 1353 October 29.

*79. 1353 October 29. Avignon.

Innocentius VI conquerentibus abbate et conventu monasterii S. Salvatoris in Prumia, quod Wilhelmus comes de Weyda Trever. dioc. super quibusdam annuis redditibus, pecuniarum summis, terris possessionibus et rebus aliis iniuriatur monasterio, mandat abbati monasterii S. Marie ad martires extra muros Trever., quatinus partibus convocatis audiat causam et appellatione remota debito fine decidat.

Conquesti sunt nobis . . . Dat. Avin. IIII kl. novembris p. n. a. primo..

Or. membr. cum filo cannab. et plumbo; in plica ad dextr.: R et inferius: Calcedonius; in dorso: Iohannes de Mintzenberg. Coblenz. Arch. reg. Prim. I. C. a. nr. 782.

80. 1353 October? Avignon.

Henricus lantgravius Hassie et Ludovicus episcopus Monaste- riensis eius patruus supplicant pape, quatinus confirmet incorpo- rationem monasterii de Sciffinburg ord. S. Augustini in domum B. Marie Theutonicorum in Marburg.

Significant Sanctitati Vestre devoti viri nobilis princeps Henricus lantgravius terre Hassie ac Ludowicus episcopus Monasteriensis patruus eiusdem lantgravii, quod . . . B. archiepiscopus Treverensis atten- dens, quod monasterium de Setffenborch domus B. Marie Theutonicorum, tune ordinis S. Augustini Trever. dioc., que in spiritualibus reflorere ac temporalibus habundare solebat, propter guerrarum turbines et pre- donum insultus ac maxime propter vitam detestabilem et dissolutionem canonicorum ipsius monasterii ad obprobrium desolationis devenerat et quodammodo defecerat in utroque, et quod dietum monasterium etiam situm in medio nationis perverse non sperabatur posse in suo ordine reformari, post diversos tractatus et prudentum consilia super hiis mature prebabitis, tandem providendo statui canonieorum ipsius monasterii, qui tunc erant, prefatum monasterium etiam de consensu eapituli ecclesie Treverensis domui de Marboreh B. Marie Theutoui- eorum Magunt. dioc. imperpetuum annexerat et univit ipsumque monasterium reformans salubriter preceptorem et duodecim sacerdotes et clericum in sacris pro divino cultu celebrando et animarum eura regenda exceptis aliis fratribus laicis milicie ordinis prefati ordinavit, prout in litteris inde confectis! dictorum archiepiscopi et capituli

1) d. XIV m. augusti a. MCCCXXIII. Görz, Regesten der Trierer Erz- bischöfe pg. 10, ubi ımonasterium appellatur Schiffinburg.

1353 November 3. 33

sigillis munitis plenius continetur. Cum autem prefatum monasterium ex unione et ordinatione huiusmodi sit in spiritualibus et temporalibus laudabiliter reformatum, ipsique episcopus et Henricus, in quorum dominio domus de Marborch, in qua corpus B. Elizabet eorum progenitricis venerabiliter requiescit, consistere noscitur, ad defensionem dieti monasterii et bonorum et augmentum ipsius reddantur ex hoc precipue obligati, et iam per triginta annos vel circa a tempore unionis predicte sit salubriter gubernatum, humiliter supplicant? dieti fratres, quatinus que super hiis per dietum archiepiscopum facta sunt, dignemini auctoritate apostolica ex certa scientia confirmare vel in partibus illis committere, qui veris existentibus premissa confirmet . . . . Fiat R. Exhibeantur in cancellaria unio et alia, que faeta sunt per archiepiscopum, et si rationabilia fuerint, confirmentur. G.

Addita sunt in margine hec:

Ista supplieatio fuerat signata per dominum C. VI et registrata libro XI anni fo. CVI', et verba ultima: Exhibeantur etc. fuerunt addita in eadem supplieatione per dominum Innocentium sine data.

Innoc. VI Supplic. t. II (24) f. 104.

81. 1353 November 3. Avignon.

Innocentius VI Francisco de S. Maximo archidiacono Beneventano notario papali et Xanctensis ac Reyssensis Colon. dioc. decanis eccl. mandat, quatinus Iohanni dicto Pasch de Mensel (vel Meusel) clerico Colon. dioe. conferant de iure parrochialem ecclesiam in Oytwilre dicte dioc. spectantem ad dispositionem prepositi et decani et capituli eccl. Colon. et vacantem per obitum Wilhelmi, quam Iohannes obtinet iam de facto vigore quarundam litterarum Clementis VI, per quas ipsi fuit reservatum beneficium ecclesiasticum cum eura vel sine cura.

Suffragantia dilecto filio ... Dat. Avin. III nonas novembris

anno primo. Reg.221 f. 398 nr.718. Iohannis suppl. in Innoc. VI Suppl. t. II(24) f.116".

$98. 1353 November 15. Avignon.

Innoeentius VI Gotschalco de Dalen parocho ecclesie S. Helene de Dalen Leod. dioc. confert eccl. S. Severini Colon. canonicatum et prebendam vacantes per obitum Hermanni dicti Hardevust apud sedem apostolicam mortui.

a) supplicant et in ms. Vatik. Regesten IV. 8

34 1353 November 23.

Morum et vite decor . . . Dat. Avin. XVII kl. decembris a. primo.

In e. m. preposito Nideckensis Colon. dioc. et thesaurario S. Geor- gii Colon. ae Alberto de Ferrariis canonico Pergamensis eccl.

Reg. 219 f. 250 nr. 186 et Reg. 244 f. 399! nr. 185.

83. 13658 November 23. Speier.

Karolus IV Innocentium VI certiorem facit. de reliquiis a se noviter collectis et ad urbem Pragensem transmittendis.

Sanetissime pater et domine reverendissime. Nuper nobis hiis diebus proxime transactis per Alamannie partes transeuntibus, dum ad eerta loca religiosorum et venerabilium monasteriorum et ecclesiarum aliarum causa devotionis et orationis faciende accessissemus, ad instan- tiam precum nostrarum infrascripte reliquie sanctorum, primo videlicet pars tunice domini inconsutilis, item de veste purpurea domini, qua indutus fuit per Pylatum, item de alba veste domini, qua fuit illusus ab Herode, item de pannis domini, quibus fuit in presepio involutus, item de alio panno, quo* fuit in presepio coopertus, item de presepio domini, item de sudario domini, item de duobus cingulis S. Marie, item de lacte eiusdem, item de eapite S. Bartholomei, item de capite S. Gregorii pape magni, item de capite et brachium S. Odalriei epi- scopi Augustensis ... nobis donate fuerunt ... Quas quarumque par- tes ... ad ecclesiam Pragensem firmiter proponimus transmittere .... Dat. Spire XXIII die mensis novembris regnorum nostrorum anno octavo ...

Sanetitatis Vestre devotus filius Karolus dei gratia Romanorum rex augustus et Boemie rex.

Innoc. VI Supplic. t. III (25) f. 21.

84. 1354 Januar 2. Avignon.

Anno domini MCCCLIIII ... die II ianuarii recepti fuerunt a domine Gerardo de Arbento obedientiario S. Iusti Lugdun. ac collec- tore fruetuum beneficiorum ecclesiasticorum vacantium ad cameram apo- stolicam pertinentium in provinciis Vienn. Tarantas. Lugdun. Bisuntin. et Trever. de pecuniis per eum receptis ... ipso manualiter solvente

M.IIIcVIII flor. LXII scut. cugni regis Philippi.

a) que in ms.

1354 Januar 18. 36

Quorum florenorum sunt CXCVIII ponderis sentencie, VeXXXIIII boni ponderis, VeLXVII Pedemontis parvi ponderis et VIIII de Cameraco et grosso auro.

Introit. et Exit. 272 f. 43. Kirch p. 252.

85. 1354 Januar 18. Avignon.

Innocentius VI Seberto dicto Snabel clerico Trever. dioc. concedit, quod provisio ei vigore litterarum Clementis VI facta de canonicatu et prebenda eccl. S. Castoris in Confluentia, quos is obtinuit post obi- tum Wiperti de Scheyde canonici S. Castoris, qui mortuus est d. VI m. maii a. MCCCLIII, perinde valeat.

Vite ac morum honestas ... Dat. Avin. XV kl. februarii a. secundo.

Reg. 226 f. 160! nr. 5. Seberti suppl. in Innoc. VI Suppl. t. III (25) f. 12°,

*f6. 1354 Januar 24. (Trier.)

Decanus et eapitulum eccl. Trever. Iohanni de Sarwarde, Iohanni Brumzer, Rudolpho ecclesie Moguntine decano et Frederico de Scho- nenbureh eiusdem ecclesie canonicis nunciant, quod post obitum Balde- wini archiepiscopi diem crastinum post festum purificationis B. Marie virginis proxime futurum prefixerunt ad electionem futuri pontificis celebrandam, eisque mandant, quatinus dicta die mane hora capituli ad capitulum eccl. Trever. accedant.

Cum recollende memorie ... Datum ... a. d. M.CCC. quinqua- gesimo tercio feria quinta proxima ante festum conversionis B. Pauli apostoli.

Or. membr. cum sig. pend. Koblenz. Arch. reg. Erzstift Trier. Dom-

kapitlel. 664. Görz, Regesten der Erzb. zu Trier pg. 90.

*f6a. 1354 Februar 3. (Trier.)

Iohannes de Celobrio prepositus, Nicolaus decanus et alii eccl. Trever. canonici capitulares diem III m. februarii constituerunt ad eleetionem futuri archiepiscopi Trever. Convenientibus igitur in dicto termino Iobanne preposito, Nicolao decano, Godefrido de Brandinberg archidiacono, Ludolpho de Hoilvels custode, Theoderico de Duna, Egidio de Malberch, Herbrando de Dyfferdingen, Roperto cantore, Iohanne de Sarwerden, Arnoldo de Saraponte, Iohanne Brymzer, Sy-

—M————— ee cum e - Te -* -

86 1354 Februar 8.

mone de Lussei, Waltero de Amancia et Theoderico de Hamersteyn eccl. Trever. canonicis fratribus capitularibus, Lambertus de Arluno elerieus de iussu prepositi decani et canonicorum fratrum capitularium monuit omnes excommunicatos suspensos etc., quod recederent de capi- tulo, alios eligere libere permittentes. His peractis nulloque alio trac- tatu interveniente, omnes subito et repente in Boemundum de Sara- ponte archidiaconum Trever. pro tune absentem consenserunt et eum elegerunt in suum archiepiscopum.

... Acta sunt hec ... presentibus magistris Iohanne de Pala- tiolo, Alberto de Sapognya advocatis, Iohanne de Gronlo, Thilmanno

de Vilmar publicis tabellionibus ... Instr. or. membr. notarile a Gerardo quondam Petri de Wichterich, Ecberto quondam Everhardi de Ecberche Monaster. dioc. Thilmanno Iohannis de Vilmar notariis confectum. Koblenz. Arch. reg. Trier. Domkapitel nr. 666.

87. 1854 Februar 3. Avignon.

Innocentius VI tribus executoribus mandat, quatinus lite in curia de ecclesia parrochiali B. Marie Indulgentiarum Coloniensi pendente, dictam ecclesiam committant regendam alicui idonee persone.

[Innocentius VI] S. Crucis et S. Iohannis* ae S. Castoris in Con- fluentia Trever. dioc. decanis ecel.

Exhibita nobis pro parte dilecti filii Iohannis de Limrecke cano- nici secularis eecl. XIm Virginum Colon. peticio continebat, quod dudum vacante parroehiali ecelesia B. Marie Indulgenciarum Colon. . . . abba- tissa et capitulum diete ecelesie Undecim-milium-virginum, in qua preter canonicas ipsius ecelesie eapitulum facientes certus canonicorum numerus fore dinoscitur, iure patrone ipsius eeclesie S. Marie Indulgentiarum dic- tum lohannem ad eandem ecclesiam S. Marie ... decano ecelesie Colo- niensis, ad quem institutio rectoris eiusdem ecelesie S. Marie de antiqua et approbata et haetenus pacifice observata consuetudine pertinet, infra tempus legitimum canonice presentarunt, quodque ... Katherina de Nuwenare gerens se pro canonica dicte ecclesie SS. Virginum ad inductionem ... Winandi de Esch clerici Colon. dioc. capellani . . . Guillelmi archiepiscopi Colon. minus veraciter pretendens, se in dieti Iohannis presentatione fuisse contemptam et propterea presentationem ipsam non tenere, ortaque propterea inter dictos Iohannem et Kathe- rinam super presentatione et pretenso contemptu predictis materia

—MMÓMÀ €—— M ———

a) Omissum videtur: Leod. dioc. b) canonice in reg.

1354 Februar 4. 87

questionis et causa huiusmodi ad Romanam curiam introducta et inter easdem partes in palatio apostolico diutius agitata, interim lite sic pen- dente prefatus archiepiscopus et decanus in preiudieium dieti lohannis presentati et preter voluntatem dictarum abbatisse et capituli supra- dicto Wynando aspiranti ad dictam ecclesiam B. Marie ac parciali et suspecto et dietis abbatisse et canonicabus minus grato eandem eccle- siam eum omnibus suis fructibus et redditibus in ipsius presentati preiu- dicium commiserunt. Qui Winandus eidem eeclesie S. Marie nititur per alium deservire. Cum autem, sieut eadem petieio subiungebat, reetor diete ecclesie S. Marie de simili consuetudine teneatur et de- beat... abbatisse et canonicabus diete ecclesie Undecim milium Vir- ginum, que sunt pro tempore, ministrare eeclesiastica sacramenta et earum eorpora, cum decedunt, tradere ecclesiastice sepulture, quodque honestum est decens, quod dicta ecclesia et eius eura committatur alieui persone ydonee ipsis . . abbatisse et canonicabus ac Iohanni etiam non suspecte, fuit nobis pro parte Iohannis predicti humiliter suppli- catum, ut providere super hiis paterna solicitudine dignaremur. Nos itaque ... diseretioni vestre ... mandamus, quatinus ... si invene- ritis ita esse, predictam ecclesiam S. Marie ... amoto exinde dicto Winando alicui ad hoc ydonee et honeste persone, que .. abbatisse et capitulo ac Iohanni predictis non suspecta existat, regendam et guber- nandam ... donec dieta lis nunc pendens in curia terminetur, com- mittatis ... Dat. Avin. III nonas februarii a. secundo. Reg. 227 f. 388 nr. 1028.

+88. 1354 Februar 4. Avignon.

Innocentius VI episcopo Leodiensi mandat, quatinus locum quendam in urbe Aquensi situm assignet ordini Carmelitarum ad monasterium ibi construendum.

Innocentius [VI] .. . episcopo Leodiensi.

Exhibita nobis pro parte dilectorum filiorum prioris provincialis et fratrum ordinis B. Marie de Monte Carmelo provincie Alamannie inferioris ... peticio continebat, quod dudum per quondam Gerardum dietum de Pomerio (Bungart) militem tue Leod. dioc. in opido Aquensi diete dioc. fuit inceptus edificari quidam locus ad honorem B. et glo- riose virginis Marie et S. Clare pro monasterio duodecim monialium ... qui locus lieet iam consecratus extiterit, in eo tamen adhue non fuit aliqua monialis, sed indotatus omnino est per impotentiam, ut communiter existimatur, nec perficitur neque in eo amplius edificatur,

38 1854 Februar 6.

sed relinquitur ac deperit, et quod ad profanos usus redeat, verisimi- liter dubitatur. Propter que prior et fratres predicti, [ut] ad dictum locum obtenta super hoe licentia nostra recipiantur per te ac dilectos filius Gerardum Wilhelmum Godefridum Eustachium natos et dilectam in Christo filiam Gertrudem! relictam dieti Gerardi et alias devotas personas quam plurimum invitantur. Quare pro parte dictorum prioris et fratrum fuit nobis humiliter supplicatum, ut cum ipsi in dieto opido aliquem loeum neque etiam prope illum ad unam dietam habeant, eis recipiendi locum predictum ad usum fratrum eiusdem ordinis ibique oratorium eum campana et campanili cimiterio et aliis officinis con- struendi lieentiam ipsique loco, postquam per eos sic receptus fuerit, et fratribus, qui in eo degent pro tempore, quod omnibus libertatibus privilegiis, quibus gaudent ceteri fratres et loca dicti ordinis, perpetuo gaudeant, concedere ... dignaremur. Nos itaque ... fraternitati tue . mandamus, quatinus ... auctoritate nostra in premissis ordines, quod rationabiliter fuerit faciendum faciens ... Dat. Avin. II nonas februari p. n. a. seeundo = Io. Bellch q. Bartholomeus Rta Io. de Midons. Apogr. saec. XVIII in libro copiario Carmelit. Aquens. pg. 11 nr. 6.

Düsseldorf. Arch. reg. Manuscr. B. 160 pg. 11 nr. 6. Reg. Avin. 127 f. 560. Quia, Gesch. des Carmel. Klosters in A. pg. 99.

+89. 1354 Februar 6. ( Trier.)

Prepositus decanus et capitulum eecl. Trever. Boemundo archi- dyacono Treverensi in archiepiscopum eccl. Trever. electo nunciant, quod die tercia m. februarii eum unanimiter et canonice elegerunt in archiepiscopum, eumque rogant, quatinus electioni per Walterum de Redelinga presbiterum capellanum altaris S. Erasmi siti in eccl. Trever. presentium exhibitorem consensum adhibeat.

... Datum sub sigillis nostrorum prepositi et decani, quibus

1) Gertrudis de consensu liberorum suorum donat supradictum locum fratribus ord. Carmelit. litteris d. X m. novembris a. MCCCLIII datis. L. cit. pg. 5 nr. 3. Gertrudis supplicat Innocentio VI, ut confirmet donationem. L. cit. pg.9mr.4eL5. Gertrudis et Gerardus B. Marie Aquensis canonicus, Wilbel- mus B. Marie Traiect. canonicus, Godefridus et Eustachius armigeri, filii legi- timi Gerardi et Gertrudis, supplicant Innocentio super eodem. L.cit. pg. 3 nr. 2.

1354 Februar 6. 39

utimur in hac parte, a. d. MCCC quinquagesimo tercio secundum stilum scribendi in civitate Trever. die sexta mensis februarii. Or. membr. sigillis deperditis. Koblenz. Arch. reg. Erzstift Trier. Domkapitel. 667.

90. 1354 Februar 6. Avignon.

Innocentius VI eapitulo ecclesie Trever. nunciat, quod provisionem diete ecclesie vacantis per obitum Baldwini ea vice reservavit sedi apostolice.

Bone memorie Baldwino ... Dat. Avin. VIII idus februarii a. Secundo.

Reg. 286 f. 19, W. 290.

91. 1354 Februar 7. Avignon.

[Innoeentius VI] eapitulo eeclesie Treverensis.

Molesta nobis insinuatio fidedigna quorumdam ad apostolatus nostri perduxit auditum, quod bone memorie Baldwinus . . . migravit ad Christum. De cuius... obitu... dolentes... Henricum de Tremonia ... et Ful- eonem Bertrandi... quibus et dilecto filio Boemundo de Saraponte archidiacono Treverensi aliqua referenda vobis pro parte nostra oretenus super hiis et quibusdam aliis imposuimus, ad partes ipsas providimus destinandos. Ideoque discretionem vestram attente requirimus et roga- mus, quatinus dictorum Boemundi et Henrici ac Fulconis aut aliorum vel alius eorum relatibus adhibita plena fide sic ipsos oportunis diri- gatis consiliis et auxiliis atque favoribus faveatis, quod nos devotionem vestram commendare possumus... Dat. Avin. VII idus februarii a. secundo.

Reg. 286 f. 19.

92. 1354 Februar 7. Avignon.

Innocentius VI]... Karolo regi Romanorum.

Antieipantibus tuas, fili carissime, super hoc scriptiones pre- eurrentis fame relatu et insinuatione fidedigna quorumdam percepimus, quod bone memorie Baldwinus archiepiscopus Treverensis patruus tuus in domino, euius adhue vivens fuit verus minister et pontifex, succisa tela vite quiescit. In cuius velut honorabilis ecclesie dei membri lamen- tabili obitu etsi 3alvo dispositionis divine beneplacito doleamus et con-

40 1354 Februar 7.

doleamus magnitudini tue, que dolore compellitur in subtraetione ac destitutione talis tantique patrui, quem pro dignitatis honore, commu- nione sanguinis, etatis reverentia et excellentia meritorum venerabaris ut patrem cuiusque in confluentibus undique ad tribunal cesareum nego- tiorum turbinibus salutaribus dirigebaris consiliis et efficacibus auxiliis iuvabaris, tamen attendentes, quod plenus dierum in senectute bona solutus vineulis corruptibilis carnis vivit in Christo et cum sanctis et electis domini eterne glorie premia consecutus exultat, petimus, ut tu quoque, fili, hec regia meditatione consideraus et attendens etiam, quod eommune omnibus iudieium mortis exemptionis privilegium non admittit, ipsius archiepiscopi vocationem equanimiter toleres et in eo, qui dedit et abstulit, consoleris. Dat. Avin. VII idus februarii a. secundo. Reg. 286 f. 18; W. 291.

98. 1354 Februar 7. Avignon.

Innocentius VI Karolum Romanorum regem precatur, quatinus Henrico de Tremonia eiusque collegis assistat in exigendis et colli- gendis bonis a Baldewino archiepiscopo Treverensi mortuo relictis.

[Innocentius VI]... Karolo regi Romanorum illustri.

Dudum felicis recordationis Clemens papa VI predecessor noster intelleeto per eum, quod bone memorie Baldewinus archiepiscopus 'Tre- verensis gravi tunc infirmitate corporis laborabat, bona mobilia neenon debita et eredita, que idem archiepiscopus haberet vel pertinerent ad eum tempore mortis sue, dispositioni apostolice reservavit in suppor- tationem onerum gravium expensarum, quibus Romana ecclesia preme- batur. Cum autem, fili carissime, predicta ecclesia huiusmodi oneri- bus augmentatis et redditibus in magna parte diminutis ipsius plus solito egeat idemque archiepiscopus eeclesie memorate in magnis pecuniarum quantitatibus, quas recepit de triennali et biennali decima imposita per eundem predecessorem in subsidium christianorum fidelium Romanie partium contra Turkos hostes christiane fidei teneretur, nosque de tuis precipue auxilio et favore eonfisi pro recipiendis bonis debitis et creditis huiusmodi dilectum filium Henricum de Tremonia archidiaconum in ecclesia Leodiensi familiarem nostrum latorem presentium honoris tui sincerum et fervidum relatorem una cum certis aliis eius in hae parte collegis duxerimus deputandos, serenitatem tuam attente rogamus, qua- tinus ineumbentium nobis onerum huismodi sarcinam diligenter con- siderans et nobis filiali affectione compaciens super illa magistro Hen- rico et eollegis predictis in exactione et receptione bonorum debitorum

1854 Februar 8. 41

et ereditorum ipsorum sie nostre interventionis obtentu auxilieris et faveas* sicque presidia tua impertiaris eisdem, quod ipsi tua suffulti potentia commissa eis negotia utiliter et favorabiliter exequantur ... Dat. Avin. VII idus februarii a. seeundo.

Reg. 226 f. 18'; W. 292.

94. 1354 Februar 8. Avignon.

Innocentius VI] Boemundo de Saraponte archidiacono Treverensi.

Nosti, fili, quod felicis recordacionis Clemens papa VI predecessor uoster dudum reservavit sedi apostolice dispositionem bonorum necnon debitorum et ereditorum, que bone memorie Baldwinus archiepiscopus Treverensis haberet tempore mortis sue, nec ignorare te credimus, quod idem archiepiscopus de triennali et biennali decima, quam idem prede- cessor imposuit in subsidium et favorem christianorum fidelium Romanie partium et contra Turkos... magnas pecuniarum quantitates habuit et recepit, quas morte preventus camere nostre assignare nequivit. Cum autem super bonorum debitorum et creditorum ac pecuniarum huius- modi receptione te una cum certis aliis duxerimus deputandos, dis- eretionem tuam, de qua, licet tibi super hoc collegas dederimus, spe- eialiter confidimus, attente rogamus, quatinus sic super hiis te geras favorabiliter, ut speramus, quod inde commendari valeas et a nobis digna tibi proveniat actio gratiarum. Dat. Avin. VI idus februarii a. gecundo.

Reg. 236 f. 20.

95. 1354 Februar 8. Avignon.

Innocentius VI] Fulconi Bertrandi primicerio ecelesie ‚Metensis.

Licet exactionem et receptionem bonorum mobilium necnon cre- ditorum et debitorum bone memorie Baldwini archiepiscopi Treverensis tibi et quibusdam aliis per alias nostras litteras committamus, cum tamen de industria solicitudine ac favore tuis specialiter confidamus^ in hae parte, discretionem tuam attente rogamus, quatinus sic in exactione et receptione huiusmodi te geras favorabiliter, ut speramus, quod inde valeas commendari merito ae nostram et apostolice sedis gratiam ube- rius promereri. Dat. ut supra (— Avin. VI idus februarii a. secundo).

Reg. 236 f. 20.

a) faveris in ms. b) confidimus in ms.

42 1354 Februar 8.

96. 1354 Februar 8. Avignon.

[Innocentius VI] Willermo archiepiseopo Coloniensi.

Felieis recordationis Clemens papa VI predecessor noster, dum viveret, dispositionem bonorum mobilium ac debitorum et creditorum, que bone memorie Baldwinus archiepiscopus Treverensis haberet vel pertinerent ad eum tempore mortis sue, sedi apostolice reservavit, idem- que archiepiscopus magnas pecuniarum quantitates de triennali et biennali decima imposita per eundem predecessorem in subsidium Christianorum fidelium Romanie partium contra Turkos exegit, quas morte preventus camere nostre assignare nequivit. Cum autem nos super receptione bonorum ac debitorum et creditorum neenon peeu- niarum huiusmodi dilectos filios Boemundum de Saraponte Treverensis et Henrieum de Tremonia Leodiensis archidiaconos ac Fulconem Ber- trandi primicerium Metensis ecclesiarum omnes et singulos duxerimus per alias nostras litteras deputandos, fraternitatem tuam attente requi- rimus et rogamus, quatinus hiis, que ipsi aut duo vel unus eorum tibi Super hiis pro parte nostra retulerit, credas indubie et eis sic faveas et assistas sicque tua impertiaris illis auxilia et favores, quod habe- amus, unde tibi ad gratiarum aetiones debitas assurgamus. Dat. Avin. VI idus februarii a. secundo.

In e. m. mutatis mutandis abbati monasterii S. Maximini Trever. ord. S. Bened.

Reg. 286 f. 19.

+97. 1354 Februar 10. Trier.

Walterus de Redelinga presbiter capellanus altaris S. Erasmi siti in eccl. Trever. nuneius et procurator a preposito decano et capitulo eecl. Trever. specialiter ad infrascripta constitutus presentibus testibus Roberto cantore eccl. Trever., magistro Alberto de Sapongnes advocato Trever., Dytmaro vieario in dieta ecelesia 'Trever., Nicolao pastore eccl. S. Michaelis in Luccemburg, Reimboldo de Sareponte armigero, Wilhelmo officiali curie archidiaconalis Treverensis anno MCCCLIII iuxta stilum scribendi in civitate Treverensi mensis februarii die decima in ultima hora diei in crepusculo in curia habitationis Boemundi archi- diaconi Trever. nuper in archiepiscopum Trever. electi in camera, qua ipse dormire consuevit, presentat Boemundo instrumentum sigillis muni- tum continens processum electionis de ipso Boemundo celebrate petit- que instanter, ut ipse electioni consensum adhibeat; ad que Boemundus

1354 Februar 11. 48

respondit, quod quia hec res ardua foret, deliberare vellet et respondere infra tempus a iure constitutum.

Instr. notarile cum signeto notarili. Koblenz. Arch. reg. Erzstift Trier. Domkapitel. 668.

98. 1354 Februar 11. Avignon.

Stephanus camerarius pape testatur, quod Otto abbas monasterii S. Maximini extra muros Trever. pro parte partis sui communis servicii LXXXV flor. auri camere apostolice et pro parte partis quatuor ser- vieiorum familiarium XV flor. clericis camere per manus Tilmanni de Nussia proeuratoris in euria Romana solvi fecit, quod ei terminus solu- tionis prorogatus est usque ad festum B. Johannis Baptiste proxime venturum et quod absolutus est a censuris, quas incurrerat propter non factam tempore debito solutionem.

Universis etc. . . . Dat. Avin. die undecima mensis februarii a. ... MCCCLIII...

Oblig. et Solut. 80 f. 17. Reg. Avin. 122 f. 860°. Brevius Introit. et Eoi. 272 f. 9' et Introit. et Exit. 362 f. 28.

99. 1354 Februar 13. Avignon.

Innocentius VI archidiacono Treverensi et Henrico de Tremonia ac Fulconi Bertrandi primicerio Metensi mandat, quatinus exigant bona a Baldewino archiepiscopo Treverensi mortuo relicta.

[Innocentius VI] dilectis filiis . .. Treverensis et Henrico de Tre- monia Leodiensis archidiaconis ac Fuleoni Bertrandi primicerio Metensis eeclesiarum salutem etc.

Dudum felicis recordationis Clemens papa VI predecessor noster ex certis causis rationabilibus dispositionem bonorum mobilium ac debi- torum et creditorum, que bone memorie Baldwinus archiepiscopus Tre- verensis haberet tempore sui obitus vel pertinerent quomodolibet ad eundem, sedi apostolice reservavit, decernens ex nunc irritumn et inane, quiequid contra reservationem huiusmodi contingeret quomodolibet attemptari, non obstante si bona huiusmodi fabrice ecclesie Treverensis aut quibuslibet aliis operibus vel usibus ex consuetudine statuto vel privilegio iuramento confirmatione apostolica vel alia quaeumque firmi- tate vallatis aut alias quomodolibet deputari aut applicari deberent, etiam si de statuto consuetudine vel privilegio huiusmodi et totis eorum

44 1354 Febr. 13.

tenoribus de verbo ad verbum esset in reservatione huiusmodi specialis et expressa mentio facienda. Cum autem, sieut accepimus, idem archi- episcopus rebus fuerit humanis exemptus, discretioni vestre ... manda- mus, quatinus vos vel duo aut unus vestrum per vos vel alium seu alios bona debita et credita huiusmodi, quecumque sint et in quibus- eumque aut ubicumque consistant ac per quoscumque detineantur seu etiam debeantur, de quibus vos, si necesse fuerit, summarie simpliciter et de plano ac sine strepitu ac figura iudicii informetis, petere exigere ac recipere integre studeatis, non obstantibus omnibus supradictis ... Volumus autem, quod de receptione bonorum debitorum et creditorum huiusmodi duo confici faciatis publiea consimilia instrumenta, quorum uno penes vos retento reliquum ad nostram cameram evestigio trans- mittatis. Nos enim vobis absolvendi plenarie et quitandi eos, a quibus bona debita et credita receperitis, de hiis duntaxat, que recipere vos continget, plenam vobis tenore presentium concedimus potestatem. Dat. Avin. idus februarii a. secundo. Reg. 236 f. 19.

100. 1354 Februar 13. Avignon.

Innocentius XVI Magdeburg. Prag. Colon. Trever. Salzeburg. Brem. et Rigensi archiepiscopis eorumque suffraganeis mandat, festum lancee et elavorum domini annis singulis feria sexta post octavam resurrec- . tionis domini celebrent et ab aliis celebrari faciant!.

In redemptoris nostri ... Dat. Avin. idus februarii a. secundo. Reg. 226 f. 255 nr. 412; Heg. Avin. 126 f. 553 nr. 412.

101. 1354 Februar 15. Avignon.

Innocentio V1 supplicat Henricus de Tremonia archidiaconus Leod., quatinus Bertranno Suderman nato quondam Arnaldi Suderman fratris sui germani provideatur de canonicatu sub expectatione pre- bende in eccl. S. Servatii Traiect. Leod. dioc. et Arnoldo Suderman nato Iohannis Suderman fratris sui germani de canonicatu sub ex- peetatione prebende in eecl. S. Pauli Leod. Annuit papa.

Innoc. VI Suppl. III (25) f. 36°.

1) Similiter Magunt. archiepiscopo. Reg. Avin. 126 f. 548 nr. 402.

1354 Februar 15. 45

102. 1354 Februar 15. Avignon.

Innocentio VI supplicat Wilhelmus archiepiscopus Colon., quatinus nepoti suo Nicholao de Septemfontibus nobili provideatur de canonicatu sub expectatione prebende in eccl. Monaster., non obstante quod cano- nicatum et prebendam ac custodiam, que est simplex officium, in eccl.

Colon. obtinet. Annuit papa. Innoc. VI Suppl. t. III (25) f. 40.

*3208. 1354 März 8. Metz.

Boemundus de Sareponte archidiaconus Trever. et elemosinarius Met. ecclesiarum presentibus testibus magistris Alardo cantore, Galtero eancellario ecel. Metensis in utroque iure liceutiatis, Iohanne Gronasii eiusdem eccl. Metensis et magistro Iohanne Anselini eccl. S. Salvatoris Met. canonicis ac Godefrido Werneri de Gorzia clerico publico curie Met. notario asserens ad suam noticiam pervenisse, quod nuper post obitum Baldewini prepositus decanus et capitulum eccl. Trever. ipsum Boemundum tunc in civitate Metensi pro quibusdam arduis negotiis Karolum Romanorum regem et statum patrie tangentibus personaliter existentem in archiepiscopum concorditer elegerunt, asserens insuper, quod procurator predictorum prepositi decani et capituli sibi eleetionem huiusmodi presentaverat eiusque consensum requisierat, deliberatione super hoe prehabita diligenti consentit diete electioni ... anno... MCCCLIII ind. septima mense marcii die octava cirea noctis crepu- seulum ... Actum Metis in aula domus elemosinarie ecclesie Metensis,

que domus hospitale clericorum vulgariter nuncupatur. Instrum. notarile a Symone Petri dicto Vendehanep de Metis clerico apostolica et imperiali auctoritate publico et curie Metensis notario confectum eiusque signeto munitum. Koblenz. Arch. reg. Erzstift Trier. Domkapitel. 672.

104. 1354 März 10. Avignon.

Nicolaus S. Marie in via lata diaconus cardinalis vigore duorum privilegiorum ipsi a Clemente VI concessorum archiepiscopo Colon. et decano et capitulo singulisque canonicis et personis eccl. Bunnensis mandat, quatinus Bertrando de Prohinis capellano eontinuo commensali suo et thesaurario et canonico eecl. Bunnensis fruetus redditus et pro- ventus thesaurarie et canonicatus assignent et assignari faciant eosque, id nisi faciant, declarat suspensos et excommunicatos. Ceterum ad executionem huiusmodi ulterius faciendam Asplano canonico eccl. S.

46 1354 März 17.

Georgii Colon., Roberto de Tuicio scolastico eccl. Bunn., S. Remigii Bunn. Kuchenheim Witterslich ecclesiarum parrochianis, S. Barbare S. Lamberti S. Cyriaci altarium rectoribus ecclesie Bunnensis ac omnibus aliis et singulis curatis etc. sub excommunicationis pena man- dat, quatinus a Bertrando requisiti infra sex dies hunc processum et

eonfenta in eo publicent. Or. membr. instrum. notarile cum filo viridi serico et magno sigillo cereo cardinalis. Dilsseldorf. Arch. Reg. Bonn. Cassiusstift nr. 106.

"305. 1354 März 17. Trier.

Innocentio VI nuuciant Iohaunes de Celobrio prepositus, Nicolaus de Pittinga decanus, Godefridus de Brandinberg archidiaconus in ecclesia Treverensi, Ludolphus de Holvels custos, Ropertus cantor, Herbrandus de Dyfferdingen, Arnoldus de Saraponte, Iohannes Brymzer, Symon de Lussey, ecclesie Treverensis canonici capitulum facientes, quod post obitum Baldewini archiepiscopi Boemundum de Saraponte archidiaconum Treverensem eoncorditer elegerunt in pastorem et pon- tifieem eccl. Trever., quodque ad informandum papam de electione huiusmodi eiusque circumstantiis duos Concanonicos, qui electione inter- fuerunt, Walterum de Amancia et 'l'heodericum de Hamersteyn pre- positum eecl. S. Florini Confluentine procuratores suos constituunt et ad papam cum litteris processu et deereto electionis destinant suppli- cantes, ut papa negotium eleetionis huiusmodi tam celeriter quam favorabiliter expedire dignetur.

. . . Actum et datum Treveris in aula habitacionis dicti Iohannis prepositi sub anno inc. d. MCCCLIII ind. sexta iuxta stilum scribendi in civitate Trever. die XVII mensis marcii ... presentibus honestis viris magistris Iohanne scolastico de Palatiolo, Alberto de Sapognya iurisperitis, Thilmanno de Vilmor et Ecberto de Ecberge curie Trever.

et publicis imperiali auetoritate notariis . . . Instrum. notarile a Gerardo quondam Petri de Wichterich Colon. dioc. publíco imperiali auctoritate notario confectum et signeto notarii eius- dem necnon sigillo capituli magno munitum. Koblenz. Arch. reg. Erzstift Trier. Domkapitel. 673. Görz I. cit. pg. 90.

106. 1354 März 18. Avignon.

Innocentius VI scolastico eecl. S. Gereonis Colon. mandat, qua- tinus Iohanni Cleppineh clerico Colon. dioc. conferat eccl. Bremensis canonicatum sub expectatione prebende,

1854 März 18. 41

Dignum arbitramur et congruum... Dat. Ávin. XV kl. aprilis a. secundo. Reg. Avin. 147 f. 563.

107. 1354 März 18. Avignon.

Innocentius VI Cristiano Muylgin de Lamberstorp clerico Colon. dioe. reservat beneficium ecclesiasticum eum eura vel sine cura, cuius fruetus, si eum eura, viginti quinque, si vero fuerit sine cura, decem et oeto mareharum argenti s. t. d. valorem annuum non excedant, spectans ad dispositionem archiepiscopi Colon.

Vite ae morum honestas... Dat. Avin. XV kl. aprilis a. secundo.

In e. m. S. Severini et S. Georgii Colon. ae S. Agricoli Avin. ecel. decanis.

Reg. Avin. 141 f. 547.

108. 1354 März 23. Avignon.

Innocentio VI supplicant Adolphus Theodericus et Everhardus fratres de Marka nepotes episcopi Leod., quatinus Luberto de Roden- berg elerico et socio et familiari ipsorum reservetur beneficium eccle- siasticum sine cura spectans ad collationem episcopi Leod., cuius fructus s. t. d. XX marcharum argenti valorem annuum non excedunt, non obstante quod quartam partem parrochialis ecclesie in Camene Colon. dioc., que per quatuor rectores est solita gubernari, obtinet. Annuit papa.

Innoc. VI Suppl. t. III (25) f. ?0.

*309. 1354 März 26. (Trier.)

Capitulum ecclesie Treverensis rescribit Innocentio VI, Balde- winum archiepiscopum non reliquisse tantum pecuniarum thesaurum quantum pape sit delatum, sed preter iocalia fuisse solummodo quinque milia flor. inventos, qui pene totaliter sint erogati pro sumptibus funeralium et diversis aliis necessariis expenais.

Sanetissimo in Christo patre ac domino suo domino Innocentio sacrosancte et universalis ecclesie summo pontifici eius humiles et de- voti . . prepositus decanus et capitulum ecclesie sue Treverensis cum filiali reverentia devota pedum oscula beatorum.

Nuper ad quorundam ex nobis pervenit auditum, Sanctitatem

48 1804 März 26.

Vestram fore, licet salva semper debita reverentia minus veraciter informatam, recolende memorie dominum nostrum Baldewinum archi- episcopum Treverensem multas presertim ratione quarundam collec- tionum* auctoritate apostoliea, ut dieitur, faetarum per ipsum pecunias reliquisse. Super quibus veritatem patefaciendo clementie Vestre eupimus fore notum, quod nullas nobis scientibus auetoritate apostolica pecunias recollegit. Et licet prefatus dominus noster archiepiscopus pecuniosus et dives reputaretur a multis, hec nimirum existimatio non tam ratione altitudinis sui generis quam mire sue providentie et dis- cretionis virtute processit, quia velut alteruter loseph temporibus de- bitis scivit recolligere et recollecta oportuno ac necessitatis tempore magnifiee exponere, ut et fecit, quemadmodum faeti evidentia mani- festat et declarat, dum se et ecclesiam Treverensem ad mandatum ecelesie potentissimo Bavaro suisque principibus et amicis serenissimum dominum nostrum dominum Karolum Romanorum regem semper augustum eontra dictum Bavarum viventem eligendo coronando edueando et ad civitates Coloniensem Aquensem et alias non absque comitiva nobili ad suas et ecclesie Treverensis expensas proprias deducendo et alias exponere non expavit. Et novissimis temporibus memorato domino nostro rege per plures annos^ stante in Boemia et nonnullis potentibus quamvis? perversis et iniquis contra ecclesiam Treverensem se temere erigentibus et cedes et strages hominum neenon spolia multa et in- eendia eeclesiarum et monasteriorum die et etiam nocte committere non paventibus, memoratus dominus noster archiepiscopus castra quamvis? multorum reputatione inexpugnabilia et fortissima, videlicet Moncler Vetzberg Liesheym Hoseilbach Erkerhusin et alia plura post longissimas obsidiones non absque expensarum profluviis et immensis peeuniarum elargitionibus pro nobilium servitorum et pugnantium con- quisitione viriliter expugnavit et aliqua ex ipsis ad terram proiecit *. Per que quidem facta magnalia thesaurus eius fuit in valore trecen- torum millium florenorum et ultra exhaustus. Et ipsius et eeclesie Tre- verensis redditus annui per mortalitatem communem et stragem Iudeorum et theloneorum diversorum multiplicitatem sunt ultra partem mediam minuti. Quare revera, Pater Sanctissime, ultra quedam iocalia ad eapellam mensam et statum tanti principis Romani imperii electoris spectantia non invenimus de pecuniis suis nec thesauro ultra summam quinque millium florenorum iam in sumptibus funerum et etiam pro

a) collationem in ms. b) amicos in ms. c) quevis in ms. d) proiecerit in ms.

1354 März 31. 49

treugis et pace, quibus hoc presertim tempore vacationis eeclesie Tre- verensis indiguimus, pene totaliter erogatam. Nec certe predicta iocalia sufficerent pro sumptibus electionis prosequende et servitio camere apostolice faciendo. Unde Sanctitati Vestre supplicamus humi- liter et devote, quatinus electum nostrum nos et ecclesiam nostram Treverensem ex paternali gratia recommendatos habere velitis in vis- ceribus pietatis et dicte Vestre viduate ecclesie de persona per nos eleeta ex speciali gratia providere. Sanctissimam personam Vestram sanam et incolumem dignetur altissimus longissime conservare pro regimine sue ecclesie sacrosancte. Datum sub sigillo capituli nostri anno domini MCCCLIIII in erastino annunciationis virginis gloriose.

Apogr. saec. XVIII in Capituli eccl. Trever. tom. VI pg. 761—764. Koblenz. Arch. Trever. Görz, Regesten der Erzb. zu Trier S. 90.

*110. 1354 März 31. Metz.

Boemundus de Sareponte archidiaconus Trever. et elemosinarius Met. eccl. a preposito decano et capitulo eccl. Trever. in archiepi- scopum concorditer eleetus eundi ad sedem apostolicam ad confirma- tionem electionis ab Innocentio VI petendam et obtinendam una cum Theoderico de Hamerstein preposito eccl. S. Florini Confluentine et Waltero de Amancia canonieis prebendatis eccl. Trever. instructoribus deputatis in negotio electionis ad equitandum et iter faciendum dis- positis et cum alia comitiva et familia sua iter arripuit. . anno inc. eiusdem MCCCLIV ind. VII mensis mareii die

ultima mane circa auroram . . .. Acta sunt hec Metis in domo officii elemosinarie diete Met. ecclesie, que dicitur domus hospitalis B. Ni- colai pauperum clericorum . . . presentibus ... magistro Iohanne An-

selini canonico eccl. S. Salvatoris Metensis olim officiali Metensi, Therrico de Vineolis et Symone de Bucvilleirs presbiteris habitatoribus Metensibus . . . Instr. notar. a Symone quondam Petri dicti Vendehanep publico apostolica et imperali auctoritate et curie Metensis notario confectum

eiusque signeto munitum. Koblenz. Arch. reg. Erzstift Trier. Dom- kapitel. 674. Görz, |. cit. pag. 90.

111. 1354 April 4. Avignon.

Innocentius VI petente Arnoldo Gobelini de Dorslair elerieo Colon. dioc. renovat litteras ab eo deperditas, quibus Clemens VI Arnoldum de Vatikan. Regesten IV. 4

50 1354 April 7.

soluto et soluta genitum et non facta mentione de hoc defectu natalium canonicatum sub expectatione prebende in eccl. SS. Apostolorum asse- eutum sub data: VI idus decembris pont. a. nono habilitavit et cum eo dispensavit, ut ad omnes ordines promoveri et quecunque et quot- eunque beneficia compatibilia obtinere valeat.

Tenorem quarundam litterarum . .. Dat. Avin. II nonas aprilis a. secundo. (Conf. III nr. 912.)

Reg. 226 f. 186 nr. 120.

112. 1354 April 7. Avignon.

Innocentio VI supplicant Adolphus Theodoricus et Everhardus fratres. de Marcha, nepotes episcopi Leod., quatenus, cum ipei in legibus studere intendant et habeant duos pedagogos et informatores in ordine sacerdotii constitutos Henricum dietum Kerl Sosatiensis et Petrum dietum Brebechon de Chaynees parrochialium ecclesiarum Colon. et Leod. dioc. rectores, concedatur, ut in assistendo ipsis in studio dietus Henricus et Petrus possint usque ad triennium iura civilia audire. Annuit papa.

Innoc. VI Suppl. t. III (25) f. 74.

113. 1354 April 7. Avignon.

Innocentius VI archiepiscopo Colon. mandat, quatinus cum nobili viro Emundo Berkelini milite et nobili muliere Bela nata nobilis viri Henrici de Speculo militis eivibus Coloniensibus, qui ignorantes, quod inter eos existebat impedimentum exortum ex eo, quod quondam Iohannes de Benesis civis Colon. primus Bele maritus Emundo in quarto consanguinitatis gradu attinebat, matrimonium per verba de presenti elandestine, presentibus tamen nonnullis eorum consanguineis et amicis, eontraxerunt et consummaverunt, dispenset, ut in eodem remanere valeant, prolem susceptam et suscipiendam legitimam declarando.

Exhibita nobis pro parte ... Dat. Avin. VII idus aprilis a. secundo.

Reg. 226 f. 202 nr. 169; Reg. Avin. 126 f. 467 nr. 162.

114. 1354 April 15. Avignon.

Innocentius VI Iacobo nato quondam Gerlaci Copkini de Xanetia confert eccl. Colon., in qua preter alias prebendas octo prebende sacer-

1854 April 15. 51

dotales existunt, canonicatum sub expectatione unius de dictis pre- bendis sacerdotalibus.

Vite ac morum decor... Dat. Avin. XVII kl. maii a. secundo.

In e. m. Xanctensis et Werdensis Colon. dioc. ac S. Agricoli Avin. ecel. decanis.

Reg. Avin. 117 f. 556'.

115. 1354 April 15. Avignon.

Innocentius VI Arnoldo Gobelini de Dorslair, pro quo familiari suo supplicat Petrus tit. S. Martini in montibus presbiter cardinalis, eonfert ecel. B. Marie Aquensis canonieatum et prebendam vacantes per obitum Roydwini de Colonia, quos Roydwinus de facto, non de iure obtinuerat vigore litterarum Clementis VI.

Vite ac morum honestas... Dat. Avin. XVII kl. maii a. secundo.

Reg. 227 f. 381 nr. 988.

116. 1354 April 15. Avignon.

Innocentius VI Arnoldo Gobelini de Dorslar . . . confert eccl. S. Martini in Kerperia (!) Colon. dioc. canonicatum et prebendam vacantes per obitum Willelmi de Welze, quos Wilhelmus de facto, non de iure obtinuerat vigore litterarum Clementis VI.

Vita ac morum honestas... Dat. Avin. XVII kl. maii a. secundo.

Reg. 227 f. 381 nr. 989.

117. 1354 April 16. Avignon.

Die XVI mensis aprilis [a. 1354] recepta fuerunt a domino lohanne de Casleto canonico Leod. collectore fructuum beneficiorum ecclesiasticorum vacantium ad eameram apostolicam pertinentium in provineia Coloniensi auetoritate apostoliea deputato de pecuniis per eum seu eius subeolleetores in dieta collectoria sua receptis ... sol- vente manualiter MXXXVII scuta antiqua

CXXXI regales

IIII pavalhon

XIIII flor. de Cameraco

IITI€ scuta Philippi; quorum seutorum antiquorum IXC LXXXIIII boni ponderis, XXII mi-

62 1354 April 94.

noris ponderis, XXXI contrafact. boni ponderis, scutorum Philippi sunt IIIC XXXVII boni ponderis et LXIII contrafact. boni ponderis. Intr. et Exit. 272 f. 40; Kirsch pg. 294.

118, 1354 April 24. Avignon.

Innocentio VI significat Iohannes Leonis de Duren canonicus prebendatus ecel. S. Marie Aquensis, quod ipse nuper parrochialem ecel. in Aylmesheym Colon. dioc. cum Iohanne Payl ad canonicatum et prebendam eecl. S. Petri Namurcensis Leod. dioe. permutavit. Supplieat, quatinus, cum dubitet, an collatio dicte eecl. parrochialis Bit devoluta ad sedem apostolicam, predicta permutatio confirmetur, non obstante quod canonicatum et prebendam et thesaurariam ecelesie Monasterii Eiflie Colon. dioc. obtinet. Annuit papa.

Innoc. VI Suppl. t. III (25) f. 94' et 96.

119. 1354 April 29. Villeneuve.

Innocentius VI nobili viro Karsilio de Morode (!) militi et nobili mulieri Nelle eius uxori Colon. dioc. concedit altare portatile, quo in loeis ad hoe congruentibus et honestis possint per sacerdotem missam et alia divina officia in ipsorum vel alterius ipsorum presentia facere celebrari.

Sincere devotionis affectus . . . Dat. apud Villamnovam Avin. dioc. III kl. maii a. secundo.

Reg. 226 f. 283 nr. 18.

120. 1354 Mai 1. Villeneuve.

Innocentius VI Willelmo archiepiscopo Coloniensi apostolice sedis nuneio in civitate diocesi ac provincia Colon. mandat, quatinus legata in ultimis voluntatibus facta vel facienda inantea ecclesie Romane in Terre Sanete subsidium ab eorundem detentoribus quibuseumque tam testamentorum executoribus quam heredibus exigat et recipiat.

Ad audientiam nostram pervenit... Dat. apud Villamnovam Avinionensis dioc. kl. maii a. secundo.

In e. m. Gerlaco archiepiscopo Maguntino apostolice sedis nuncio in civitate diocesi ac provineia Magunt.

Reg. 242 f. 45.

1354 Mai 2. 53

122. 1354 Mai 2. Villeneuve.

Innocentius providet eeclesie Treverensi, cuius provisionem Bal- dewino adhue vivo papa sibi reservavit, de persona Boemundi Tre- verensis eccl. archidiaconi, eapellani papalis, in sacerdotio constituti, quem capitulum diete reservationis ignarum in archiepiscopum eoneor- diter elegit.

Divina clementia disponente ... Dat. apud Villamnovam Avin. dioc. VI nonas maii &. secundo. .

In e. m. capitulo eccl. Trever., elero civit. et. dioc. Trever., populo eivit. et dioc. Trever., universis vassallis eccl. Trever., universis suffra- ganeis eccl. Trever., Karolo regi Romanorum illustri.

Reg. 225 f. 89 nr. 29, Reg. Avin. 126 f. 50 n. 29, Göre, Regesten der Erzb. zu Trier S. 90.

128. 1354 Mai 5. Avignon.

Camerarius pape testatur, quod Otto abbas monasterii S. Maxi- mini solvit camere apostolice pro complemento sui communis servicii triginta flor. auri et pro complemento quatuor serviciorum familiarium quatuor flor. quindecim solidos et duos denarios monete currentis clerieis eamere per manus Tilmanni de Nussia procuratoris in Romana curia.

Reg. Avin. 122 f. 369.

194. 1354 Mai 8. Villeneuve.

Innocentius VI Wilhelmo de Greveroid, pro quo servitore suo Johannes S. Georgii ad velum aureum diaconus cardinalis supplicat, confert eccl. Werdensis Colon. dioc. canonicatum et prebendam vacantes per obitum Henrici de Iuliaco dicte eccl. canonici et eapellani papalis, qui Clemente VI vivo diem clausit extremum apud sedem apostolicam, non obstante quod Wilhelmus beneficium ecclesiasticum spectans ad dispositionem decani et capituli eccl. S. Marie ad gradus Colon. expeetat.

Honestas morum et vite... Dat. apud Villamnovam Avin. dioc.

In e. m. archidiacono Tridentine et S. Gereonis ac S. Andree Colon. decanis ecel.

Reg. 297 f. 71! nr. 151. Iohannis suppl. pro servitore suo Wilhelmo in Innoc. VI Suppl. t. III (25) f. 101.

54 1354 Mai 9.

125. 1354 Mai 9. (Avignon.)

Servicium ecclesie Treverensis. XXII card.

Eisdem anno [MCCCLIIII] indict. et pont. die IX m. maii in hos- pitio domini eardinalis Albi . .. dominus Boemundus electus Treverensis promisit pro suo communi servicio VII" flor. auri et V servieia con- sueta solvendos medietatem a festo ascensionis domini proxime venturo ad annum et aliam medietatem in eodem festo anno revoluto. Quod nisi etc. et iuravit etc.

Oblig. et Solut. 22 f. 155. Oblig. et Solut. 27 (308) f. 90. Oblig. et Solut 29 (388) f. 97.

126. 1354 Mai 9. Villeneuve.

Innocentio VI supplieat Karolus Romanorum et Boemie rex, qua- tinus, cum ipse noviter habuerit quandam particulam baeuli S. Petri apostoli, quem idem apostolus donavit B. Materno, dietam particulam

in quodam baeulo pastorali, quem . . . facere fabricari proponit, in Pragensi ecelesia locare intendat, papa concedat dicte eeclesie pro nonnullis festis indulgentias. Annuit papa.

Innoc. VI Suppl. t. III (25) f. 110.

127. 1354 Mai 10. Avignon.

Stephanus pape camerarius testatur, quod Otto abbas monasterii S. Maximini extra muros Trever. per Tilmannum de Nussia procura- torem in Romana curia solvi fecit pro complemento sui communis ser- vici XXX flor. auri camere papali et pro complemento quatuor servi- cioram minutorum IIII flor. XV sol. et II den. clericis camere. Universis etc. ... Dat. Avin. die X mensis maii a. LIIII ... Reg. Avin. 122 f. 36%. Oblig. et Solut. 80 f. 38.

128. 1354 Mai 10. Villeneuve.

Innocentius VI Fulconi Bertrandi primicerio eecl. Met. nunciat, quod eum deputat apostolice sedis nuncium et collectorem fructuum eamere apostolice in provincia Trever.

Attendentes merita probitatis ... Dat. apud Villamnovam Avin. dioc. VI idus maii a. secundo.

In e. m. Boemundo archiepiscopo Trever. pro provincia Trever.

et Wilhelmo archiepiscopo Colon. pro provineia Colon. Reg. 242 f. 110 et 112.

1354 Mai 12. 65

129. 1354 Mai 12. Villeneuve.

Innocentio VI supplicat Geraldus dietus Moyrs subdiaconus Colon. dioc. studens in Monte Pessulano in iure canonico, quatenus collatio ecel. parrochialis in Esehwylre Colon. dioe. sibi faeta post mortem Johannis ultimi rectoris, qui in peregrinatione Romana anno iubileo diem clausit extremum, confirmetur et fructus iniuste percepti sibi remittantur. „Fiat G. et fructus indebite perceptos restituat aut cum camera conveniat. G."

Innoc. VI Suppl. t. III (25) f. 110.

130. 1354 Mai. Avignon.

Dominus Bernardus (!) archiepiscopus "Treverensis eodem anno (MCCCLIIII) et mense [maii] composuit pro bonis domini Balduini predecessoris sui in XL^ flor.

Complevit totum in XXXIII. fol. anni IIII domini Innocentii, ubi etiam continetur remissio totius reste.

Obl. et Sol. 232, (300) f. 28'. Conf. inferius nr. 182 et 848.

181. 1354 Mai 17. Villeneuve.

[Innocentius VI] Boemundo archiepiscopo Treverensi.

Merita probitatis et cireumspectionis . . . Cum itaque peticionem exactionem et receptionem bonorum mobilium necnon debitorum et creditorum, que ad bone memorie Balduvinum archiepiscopum Treve- rengem predecessorem tuum tempore sui obitus quomodolibet pertinerent ... tibi et quibusdam aliis duxerimus committendam, nos... fraterni- tati tue de bonis debitis et creditis ipsis, non obstante reservacione et eommissione huiusmodi, libere disponendi et ordinandi plenam conce- dimus tenore presentium facultatem et volumus, quod ad reddendum de dispositione et ordinatione huiusmodi rationem seu computum minime tenearis. Dat. apud Villamnovam Avin. dioc. XVI kl. iunii a. secundo.

Reg. 286 f. 99; W. 299.

132. 1354 Mai 17. Villeneuve.

Innocentio VI supplicat Boemundus provisus consecratus Trever., quatinus in locis interdictis coram se et familia sua possit divina officia celebrare et facere celebrari et quatinus missam ante diem possit cele-

56 1354 Mai 17.

brarc et facere celebrari necnon cimiteria per simplicem idoneum sacer- dotem possit ad triennium facere conciliari. Annuit papa.

Item supplicat, quatinus triginta personis nominandis plenam absolutionem in mortis articulo concedere valeat. Annuit papa pro quindecim.

Item signifieat pape, quod Robertus de Saraponte ipsius frater canonicatus et prebendas Trever. et S. Gereonis ecclesiarum obtinens et diaconus existens parrochialem eccl. de Linzeriis Trever. dioc. ad presentationem patronorum laicorum pertinens assecutus, deinde infra tempus debitum ad sacerdotium non promotus preposituram eccl. S. Ste- phani Wysinburgensis dicte (!) dioc. et subsequenter cantoriam eccl. Trever. que simplex est officium, adeptus extitit ac parrochialem ecclesiam, cuius fructus sexaginta, per septemdecim et preposituram, euius fructus quinquaginta florenorum auri valorem annuum non exce- dunt, per sedecim annos et cantoriam aliquamdiu tenuit fructus perci- piens ex eisdem, quodque Robertus nuper parrochialem eccl. et pre- posituram realiter et de facto dimisit et paratus est cantoriam remittere. Supplicat, quatinus Robertus rehabilitetur fruetusque percepti eidem remittantur. „Fiat et de fructibus indebite perceptis ordinet idem archiepiscopus supplicans, quod in piis usibus in totum vel in partem iuxta ipsius arbitrium expensantur. G."

Item supplicat, quatinus Roberto provideatur de canonicatu et prebenda ac prepositura eccl. S. Paulini extra muros Trever. necnon de arehidiaeonatu Trever., cuius archidiaconatus fructus valorem annuum septuaginta florenorum auri non excedunt, quos Boemundus ipse obtine- bat quique per eius consecrationem vacant, non obstante quod canoni- catus et prebendas Trever. et S. Gereonis eccl. obtinet. Annuit papa quoad canonicatum et prebendam ac preposituram, non autem quoad archidiaconatum.

Item exponit, quod Waltherus de Amancia canonicus Trever. in decimo nono etatis anno obtinuit parrochialem eecl. de S. Eliphio Tull. ad presentationem patronorum laicalium pertinentem, quam permutavit pro canonicatu et prebenda eccl. S. Georgii de Nanceyo dicte dioc., quas assecutus erat; quam eccl. parrochialem per sex annos tenuit fructusque ex ea percepit ad sacerdotium non promotus. Supplicat, quatinus Waltherus rehabilitetur et eidem dicta eccl. de novo confe- ratur fructusque percepti remittantur, non obstante quod canonicatum et prebendam in eccl. Trever. obtinet. Fiat, sed restituat fructus indebite perceptos camere nostre vel ordinet ipse archiepiscopus ut supra. G.

1354 Mai 17. 57

Item supplicat pro Alberto de Sapegnya presbitero Trever. dioc. lieentiato in iure civili et baccalario in iure canonico clerico suo, qui vigore gratie Clementis VI assecutus est ecclesie Verdun. canonicatum et prebendam, quos per tres annos et ultra pacifice obtinuit et pro quibus litigans multos labores et expensas habuit, quatinus Alberto conferatur canonicatus et prebenda ac officium elemosinarie eecl. Met. vacantes per conseerationem Boemundi, non ohstante quod Albertus vigore gratie Innocentii VI obtinet canonicatum sub expeetatione pre- bende in eeel. B. Marie Magdalene Virdun. Fiat in eccl. Virdun. de canonieatu et prebenda vacante vel vacatura. G.

Item supplicat, quatinus Johanni nato Johannis burggravii de IIamersteyn militis clerico Trever. dioec. provideatur de canonicatu et prebenda eccl. Trever. Annuit papa.

Item supplicat, quatinus Nicolas iunioris Arnoldi de Steynsel suo capellano domestico presbitero Trever. dioe. reservetur beneficium ecclesiasticum sine eura spectans communiter vel divisim ad disposi- tionem prepositi decani et custodis eccl. Trever. Annuit papa.

Innoc. VI Suppl. t. III (25) f. 117.

133. 1354 Mai 17. Villeneuve.

Innocentius VI Boemundo archiepiscopo Trev. indulget, ut in locis interdicto suppositis liceat ei in familiarium suorum domesticorum presentia divina officia celebrare ac sibi per idoneum sacerdotem facere celebrari.

Devotionis tue sinceritas . . . Dat. apud Villamnovam Avin. dioc. XVI kl. iunii a. secundo.

Reg. Avin. 126 f. 479' nr. 200.

134. 1354 Mai 17. Villeneuve.

Innocentius V! Boemundo archiepiscopo Trever. concedit, ut missam, antequam illucescat dies, circa tamen diurnam lucem, cum qualitas negotiorum pro tempore ingruentium id exegerit, liceat ei celebrare aut per proprium vel alium sacerdotem facere celebrari.

Sineere devotionis affectus . . . Dat. apud Villamnovam Avin. dioc. XVI kl. iunii a. secundo.

Reg. 226 f. 282! nr. 13.

58 1354 Mai 17.

135. 1354 Mai 17. Villeneuve.

Innocentius VI Boemundo archiepiscopo Trever. concedit facultatem faciendi reconciliari ecelesias et cimiteria dioc. Trever. violata per aliquem idoneum sacerdotem, aqua prius per antistitem aliquem, ut est moris, benedicta.

Tue devocionis precibus . . . Dat. apud Villamnovam Avin. dioc. XVI kl. iunii a. secundo.

Reg. 226 f. 209 nr. 199; Reg. Avin. 126 f. 479 nr. 199.

186. 1354 Mai 17. Villeneuve.

Innocentius VI Roberto de Saraponte confert eccl. S. Paulini Trever. canonicatum et prebendam ac preposituram vacantes per promotionem et conseerationem Boemundi archiepiscopi Trever. nuper apud sedem apostolicam de mandato pape factam, non obstante quod Robertus in Treverensi et in S. Gereonis Colon. canonicatus et pre- bendas quodque cantoriam eccl. Trever. obtinet, quam dimittere papa ei hodie precepit.

Nobilitas generis, vite . . . Dat. apud Villamnovam Avin. dioc. XVI kl. iunii a. secundo.

In e. m. preposito Palatiolensis Trever. dioc. et thesaurario maioris ac scolastico S. Simeonis Trever. eccl.

Reg. 225 f. 98' nr. 57; Reg. Avin. 126 f. 186 nr. 57.

137. 1354 Mai 17. |. Villeneuve.

Innocentius VI abbati monasterii S. Mathie extra muros Trever. mandat, quatinus lohanni nato Iohannis burgravii de Hamersteyn militis clerico Trever. dioc., pro quo etiam Boemundus archiepiscopus Trever. supplicavit, conferat eccl. Trever. canonicatum sub expectatione prebende.

Dignum arbitramur et eongruum ... Dat. apud Villamnovam Avin. dioc. XVI kl. iunii a. secundo.

Reg. 225 f. 280 nr. 15.

188. 1354 Mai 17. Villeneuve.

Innocentius VI Nicolao iunioris Arnoldi de Steynsel in pres- biteratus ordine constituto rectori parrochialis ecclesie S. Michaelis in Lutzilemburg, pro quo suo eapellano domestico Boemundus archiepi-

1354 Mai 17. 59

scopus Trever. supplicat, reservat beneficium ecclesiasticum sine cura, euius fructus decem et octo marcharum argenti s. t. d. valorem annuum non excedant, spectans ad dispositionem prepositi decani et custodis ecel. Trever.

Vite ac morum honestas . . . Dat. apud Villamnovam Avin. dioc. XVI kl. iunii a. secundo.

In e. m. S. Mathie et S. Martini extra muros Trever. mona- steriorum abbatibus ac preposito eccl. B. Marie Palatiolensis Tre- ver. dioc.

Heg. 227 f. 250 nr. 543.

139. 1354 Mai 17. Villeneuve.

Innocentio VI signifieat Iohannes de Ryvenacho rector parro- chialis eccl. in Widergeis Trever. dioc. de coniugato et soluta genitus, quod vigore dispensationis parrochialem eccl. in Hildegerode Trever. dioc. obtinuit eamque per aliquos annos tenuit ad sacerdotium non promotus et deinde sine dispensatione cum eccl. parrochiali in Widergeis permutavit. Supplicat, quatinus hanc eecl. retinere valeat et cum alio beneficio curato permutare et fructus indebite percepti remittantur sibi. Fiat, dum tamen restituat fructus indebite perceptos vel conve- niat eum eamera. G.

Innoc. VI Suppl. t. III (25) f. 116.

140. 1354 Mai 17. Villeneuve.

Innocentius VI a Iohanne de Ryvenacho clerico Trever. de coniugato et soluta genito abolet omnem infamie et inhabilitatis maculam, quam is incurrerat ex eo, quod primo eeelesiam in Hilde- gerode Trever. dioec. assecutus eam per aliquos annos detinuit et deinde eandem via resignationis mutue cum ecclesia parrochiali in Widergeis Trever., cuius rector fuerat Franko Zacharie permutavit, quam adhue detinet dispensatione non obtenta (super non recepto presbiteratus ordine).

Matris ecclesie copiosa . . . Dat. apud Villamnovam Avin. dioc. XVI kl. iunii a. secundo.

Reg. 227 f. 383 nr. 1001.

60 1354 Mai 17.

141. 1354 Mai 17. Villeneuve.

Innocentius VI decano et cantori S. Florini ac scolastico S. Castoris eccl. Confluent. Trever. dioc. mandat, quatinus Iohanni de Ryvenacho clerico Trever. dioc. de coniugato et soluta genito, quem canonice infamem papa rehabilitavit, (de novo) conferant parrochialem ecclesiam in Widergeis diete dioc. Quam de facto, non de iure assecutus erat ex eo, quod et idem dispensatione non obtenta parro- chialem ecclesiam in Hildegerode ab ipso canonice occupatam et Franco Zacharie parrochialem eccl. in Undergeis ex causa permutationis resignaverant.

Laudabilia probitatis et virtutum . . . Dat. apud Villamnovam Avin. dioc. XVI kl. iunii a. secundo.

Reg. 227 f. 188' nr. 411.

149. 1354 Mai 18. Villeneuve.

Sanetissime Pater! Placeat Vobis mandare, ut littere Roberti de Saraponte cantoris Trever., quoad prebendam et preposituram ecel. S Paulini extra muros Trever. sibi de novo collatas in Vestre Sanctitatis eancellaria absque examine transeant et expediantur ex eo maxime, eum dietus Robertus ad presentem Romanam curiam propter Trever. eccl. negotia commode venire non valeat. Fiat G.

Innoc. VI Suppl. t. III (25) f. 116'.

143. 1354 Mai 18. Villeneuve.

Innocentio VI supplicat Theodericus de Houcheringa miles in ambaxiata regis Romanorum pro archiepiseopatu Trev., quatinus con- sanguineo suo Wilhelmo nato Iohannis de Berwart iilitis clerico Trever. dioc. provideatur de canonicatu et prebenda eecl. Leod. „ad primam papa non respondet".

vel saltem de canonicatu et prebenda in ecel. Tull. „nec ad istam respondet".

vel in eccl. Magunt. Fiat G.

Item supplicat, quatinus Richolpho Zacharie de Confluentia clerico Trever. dioc. provideatur de canonicatu et prebenda eccl. S. Florini in Confluentia. Fiat. G.

Innoc. VI Supplic. t. III (25) f. 120.

1354 Mai 18. 61

144. 1354 Mai 18. Villeneuve.

Innocentius VI archiepiscopo Magunt. mandat, quatinus Wilhelmo nato lohannis de Berboart militis clerico Trever. dioc. conferat eccl. Magunt. canonicatum sub expectatione prebende.

Dignum arbitramur et congruum .. . Dat. apud Villamnovam Avin. dioc. XV kl. iunii a. secundo.

Reg. 225 f. 227 nr. 70.

145. 1354 Mai 18. Villeneuve.

Innocentius VI archiepiscopo Trever. mandat, qnatinus Richolpho Zacharie de Confluentia clerico Trever. dioc. conferat eccl. S. Florini in Confluentia canonicatum sub expectatione prebende.

Dignum arbitramur et congruum ... Dat. apud Villamnovam Avin. dioc. XV kl. iunii a. secundo.

Reg. 225 f. 228 nr. 71.

146. 1354 Mai 19. Villeneuve.

Innocentio VI supplicat Boemundus provisus eccl. Trever., qua- tinus Arnoldo nato quondam nobilis viri Iofridi militis de Saraponte fratris ipsius Boemundi diacono provideatur de archidiaconatu eccl. Trever. vacante per provisionem archiepiscopatus Trever., non obstante quod Arnoldus canonicatus et prebendas in eccl. Colon. et Argentin. obtinet. Item quatinus examinatio Arnoldi ad partes committatur. Annuit papa.

Innoc. VI Suppl. t. III (25) f. 119.

147. 1354 Mai 19. Villeneuve.

[Innocentius VI] Karolo regi Romanorum illustri.

Credimus, carissime fili, quod venerabilis frater noster Boemundus archiepiscopus Treverensis apud te nostra vel alterius recommendatione non eget, quem ipsius virtutes et merita sic tibi carum et acceptum reddiderunt ac reddunt, nt pro eo ad tune vacantem ecclesiam Treve- rensem promovendo nos suppliciter et cum instantia fueris deprecatus ... Ceterum quia memoratus archiepiscopus pro eo, quod certis trac- tatibus* inter te et dilectos filios nobilem virum Wenceslaum ducem Lueemburgensem germanum et capitulum Treverense habitis, quorum vigore tibi et eidem duci de certis eastris et terris, quorum aliqua bone

a) tractibus in reg.

“= 0 - -wr com

62 1854 Mai 19.

memorie Baldwinus archiepiscopus Treverensis obligata tenebat et reli- qua eidem Treverensi ecclesie acquisiverat, perpetuo habitis assensisse dicebatur, eoram nobis in consistorio de alienatione bonorum ipsius ecclesie fuit delatus, precibus nostris adicimus, ut super huiusmodi tractatibus nichil innoves et per eundem ducem nichil etiam innovari permittas, cum intendamus super hiis, quod iustum fuerit, si de bene- placito tuo fuerit, ordinare. Dat. apud Villamnovam Avin. dioc. XIIII kl. iunii a. secundo. Reg. 2586 f. 100; W. 301.

148. 1354 Mai 19. Villeneuve.

[Innocentius VI] Wenceslao duci Lucemburgensi.

Venerabilis frater noster Boemundus archiepiscopus Treverensis pro eo, quod certis traetatibus inter te et dilectos filios capitulum eeclesie Treverensis habitis prestitisse dicebatur assensum, coram nobis in consistorio de alienatione bonorum ipsius ecclesie fuit delatus. Cum autem traetatus huiusmodi in preiudicium ipsius ecclesie redundare dicantur, nobilitatem tuam attente rogamus, quatinus pro indempnitate ipsius eeclesie, quam apostolico favore prosequimur, super ipsis tracta- tibus nil attemptes, cum intendamus sie super hiis, si de... Karoli regis Romanorum illustris beneplacito fuerit, auctore deo taliter ordi- nare, quod et tu iuris tui consecutione leteris et eadem ecelesia non

ledatur. Dat. apud Villamnovam Avin. dioc, XIIII kl. iunii a. secundo. Reg. 286 f. 100.

149. 1354 Mai 19. Villeneuve.

[Innocentius VI] Willermo archiepiscopo Coloniensi.

Intelleximus, quod tua et Maguntinensis et Treverensis ecclesie propter unitatem et earitatem, que inter prelatos earum viguerunt, hac- tenus a multis preservate fuerunt incommodis et multe utilitates acere- verunt eisdem. Propter quod cupientes, ut inter te ac ... Iohannem* Maguntinum et Boemundum Treverensem archiepiscopos illa caritas et unitatis vinculum instaurentur, per que tibi et eis ac tue et ipsorum ecclesiis predictis utilitas et favor accrescat, fraternitatem tuam attente rogamus, quatinus cum eisdem archiepiscopis pro ipsum ecclesiarum iuribus et libertatibus custodiendis utilius specialem habeas unitatem Dat. apud Villamnovam Avin. dioc. XIIII kl. iunii a. secundo.

a) corr.: Gerlacum.

1854 Mai 19. 63

In e. m. mutatis mutandis venerabili fratri Iohanni archiepiscopo Maguntino. Reg. 286 f. 99—100; W. 300.

*149a. 1354 Mai 19. Villeneuve.

Innocentius VI Boemundo archiepiscopo eoncedit licentiam abeundi a curia. Görz, Hegesten der Erzb. zu Trier S. 91.

150. 1354 Mai 20. Villeneuve.

Sanctissime Pater! Placeat Vobis examina Iohannis de Hammer- sten quoad canonicatum sub expectatione prebende in eccl. Treverensi, Wilhelmi de Berrewart quoad canonicatum sub expectatione pre- bende in eccl. Magunt, Richolphi Zacharie quoad canonicatum sub expectatione prebende in eccl. S. Florini in Confluentia et Nicolai iunioris Arnoldi de Stensel Trever. dioc. quoad collationem prepositi decani et thesaurarii eccl. Trever. per Sanctitatem ad instanciam archi- episcopi Trever. de novo collatos ad partes committere, maxime cum dieti ... ad presentem Romanam curiam propter viarum discrimina commode venire non possint. Fiat G.

Innoc. VI Suppl. t. III (25) f. 121.

151. 1354 Mai 23. Villeneuve.

Innocentio VI supplicat Iohannes de Casleto canonicus Leod. collector eamere apostolice pro duobus clericis cognatis. Innoc. VI Suppl. t. III (25) f. 122.

*152. 1354 Mai 24. (Lüttich.)

Engelbertus episcopus Leodiensis cantori et Iohanni dicto Wam- brys canonico ecel. B. Marie Aquensis committit executionem litterarum ab Innocentio VI d. IV m. februarii a. MCCCLIV in favorem mona- sterii Carmelitarum in urbe Aquensi fundandi datarum, quarum tenor est transsumptus in litteras episcopi.

... Dat. sub sigillo nostro ad causas anno a nat. d. MCCCLIV mensis maii vicesima quarta. (Conf. nr. 88.)

Düsseldorf. Arch. reg.Aachen: Carmeliter. Manuscr. B. 160 pg. 14 nr. 7. Quix, Gesch. des Carmel. Al. pg. 98.

64 1354 Mai 26.

153. 1354 Mai 26. Villeneuve.

Innocentio VI supplicant Wilhelmus quondam Henrici de domo fermentaria de Xanctis et Henricus de Unna, quatinus Willelmo con- feratur capellania seu vicaria BB. Bartholomei et Mathei apostolorum ac Trium Magorum in eccl. Hervordensi Paderburn. dioc. et Henrico eccl. parrochialis in Waeldorp Colon. dioc., non obstante quod Hen- rieus obtinet canonieatum et prebendam eccl. S. Andree Colon. Dicte eecl. parroehialis et capellania ex eo vacabant, quod uterque per: mutationis causa per procuratores in curia resignavit. Annuit papa.

Innoc. VI Supplic. t. III (25) f. 127.

154. 1354 Mai 30. Villeneuve.

Supplicat Sanctitati Vestre devotus filius Vester Karolus Roma- norum et Boemie rex, quatinus, cum ipse de novo in civitate Trever. habuerit terciam quasi partem pepli Beate Marie virginis, quod S. Elena cum certa parte reperta in ea vivifice crucis et uno ex clavis, eum quibus salvator noster eidem cruci fuit affixus, et corpore B. Mathie apostoli de Ierusalem ad dictam civitatem Treverensem, ubi originem babuerat et maritum, dignemini omnibus visitantibus ecclesiam seu ca- pellam, in qua dicta tereia pars eiusdem pepli fuerit, aliquam amplam indulgentiam elargiri, scientes, Pater Sanctissime, quod relique due partes dicti pepli 'Treverensis de septennio dumtaxat in septennium ostenduntur, ad quod maxima fidelium confluit multitudo, eum assera- tur, quod eandem indulgentiam consequuntur ibidem, que visitantibus interulam eiusdem domine nostre Aquisgran. existentem dicitur esse concessa. Fiat de tribus annis et tribus quadragenis de septennio in septennium, quando ostendetur ut supra. G.

Innoc. VI Suppl. t. III (25) f. 133.

155. 1354 Junt 1. Villeneuve.

Innocentio VI supplicat Tilmannus de Nussia clerieus Colon. dioc., quatinus sibi conferatur rectoria parrochialis ecel. in Unkele Colon. dioc. vaeans per resignationem Henriei de Oppenhem in curia per pro- curatorem faetam, non obstante quod Tilmannus canonicatum et pre- bendam ae fereulum eecl. Xanetensis obtinet. Annuit papa.

Innoc. VI Suppl. t. III (25) f. 135.

1354 Juni 2. 65

186. 1354 Juni 2. Villeneuve.

Innocentio VI supplicat Gerardus natus quondum Adolfi comitis Holzatie custos Mindensis, quatinus sibi provideatur de eccl. Colon. canonicatu sub expectatione prebende cum dignitate personatu vel officio, non obstante quod canonicatus et prebendas in Mindensi et Padelborn. eccl. obtinet. Annuit papa.

Eidem supplieat Symon filius dieti comitis archidiaconus in Ösen in eccl. Minden., quatinus sibi concedatur similis gratia in eecl. S. Gereonis Colon., non obstante quod canonicatus et prebendas in Minden. et Hamburg. eccl. obtinet. Annuit papa.

Sequuntur due similes supplicationes Bernhardi et Adolfi, filio- rum supradicti comitis.

Innoc. VI Supplic. t. IIl (25) f. 144.

157. 1354 Juni 3. Villeneuve.

Innocentius VI Nicolao Iohannis de Esteyo in presbiteratus ordine constituto ac litterarum apostolicarum abbreviatori confert ecclesie monasterii in Deythkirken Colon. dioc. canonicatum et prebendam ac thesaurariam vacantes per obitum Bindi de Senis, qui nuper extra Romanam curiam diem clausit extremum, non obstante quod Nicolaus parrochialem ecclesiam de Bary Atrebatensis dioc. obtinet.

Honestas morum et vite . . . Dat. apud Villamnovam Avin. dioc. III nonas iulii a. secundo.

In e. m. archiepiscopo Tholosano et episcopo Palentino ac offi- eiali Colon.

Reg. 225 f. 89 nr. 38; Reg. Avin. 126 f. 121/ nr. 38. Nicolai suppl. in Innoc. VI Suppl. t. 1II (25) f. 148.

158. 1354 Juni 3. Villeneuve.

Innocentius VI episcopum Argentinensem rogat, quatinus Hen- ricum de Tremonia prepositum ecclesie Haselacensis defendat in possessione curtis in Kircheyna a nobilibus de Ochsenstein.

[Innocentius VI] episcopo Argentinensi.

Dileeti filii Henrici de Tremonia prepositi ecclesie Haselahensis tue diocesis familiaris nostri habet querela (I) expositio facta nobis, quod licet curtis seu curia in Kireheyn cum iuribus et pertinenciis suis diete diocesis ad prepositum ipsius ecelesie, qui est pro tempore, pertineat pleno iure ipseque prepositus de fructibus redditibus et pro-

Vatikan. Regesten IV. b

66 1854 Juni 10.

ventibus curtis seu curie predicte habeat dilectis filiis capitulo ipsius ecelesie in vite necessariis certo tempore providere, tamen nobiles viri Rodolfus et Otto Magnus de Ohsenstein ac ipsorum filii et nepotes cum pluribus eorum in hac parte sequacibus curtim seu curiam ipsam diu est occuparunt et occupant ae detinuerunt et detinent oceu. patam, bona et iura illius dilapidantes et consumentes indebite eaque propriis usibus applicantes, in gravem divine maiestatis offensam, divini eultus preiudicium et iacturam ac dampnum prepositi et capituli predictorum, sententias excommunicationis in eos? predictorum occasione auctoritate apostolica prolatas dampnabiliter incurrendo et sustinendo animis induratis. Ideoque fraternitatem tuam attente requirimus et rogamus, quatinus attendens, quod super hiis nulla nostra solicitacione commonitus providere teneris, illud super eis pro nostra et apo- stolice sedis reverentia et ex debito officii pastoralis studeas cum omni solicitudine remedium favorabiliter adhibere, per quod hec con- quiescant et similia de cetero non contingant sicque dieti prepositus et capitulum dei serviciis commodius intendere valeant ab oınni molestia tuo presidio liberati. Dat. apud Villamnovam Avin. dioc. III nonas

iunii a. secundo. Reg. 986 f. 105.

159. 1354 Juni 10. Villeneuve.

Innocentius VI episcopo Mindensi mandat, quatinus Gerbardo nato: quondam Adolfi comitis Holzatie conferat eccl. Colon. canoni- eatum sub expectatione prebende, non obstante quod is in Mindensi eum officio custodie ac in Padeburnensi eccl. canonicatus et pre- bendas obtinet.

Dignum arbitramur et congruum . . . Dat. apud Villamnovam Avin. dioc. IIII idus iunii a. secundo.

Reg. 227 f. 210' nr. 458.

160. 1354. Juni 10. Villeneuve.

Innocentius VI episcope Mindensi mandat, quatinus Symoni nato quondam Adolfi comitis Holzatie conferat eccl. S. Gereonis Colon. canonicatum sub expectatione prebende, non obstante quod is in Mindensi cum archidiaconatu in Osen ac in Hamburgensi Bremensi dioc. eccl. canonicatus et prebendas obtinet.

a) eis ?n ms.

1354 Juni 16. 61

Dignum arbitramur et congruum . .. Dat. apud Villamnovam Avin. dioc. IIII idus iunii &. secundo.

Reg. 227 f. 211 nr. 459.

161. 1354 Juni 15. Villeneuve.

Innocentius VI Arnaldo nato quondam Goffineti de Villariaturre militis monacho monasterii S. Willebrordi in Epternaco, pro quo Karolus Romanorum et Boemie rex supplieat, confert dicti monasterii offieium camerarie vacans per promotionem Iohannis de Novavilla abbatis.

Religionis zelus, vite . . . Dat. apud Villamnovam Avin. dioc. XVII kl. iulii a. secundo.

In e. m. Trever. et S. Agricoli Avin. eccl. decanis ac officiali Trever.

Reg. 227 f. 68 nr. 145. Karoli suppl. in Innoc. VI Suppl. t. 111 (25) f. 143°.

162. 1354 Juni 25. Villeneuve.

Innocentius VI ecclesie Hildesemensi de iure vacanti post mortem Erieij quem Iohannes XXII post resignationem Ottonis episcopi de dieta ecclesia providerat, providet de persona Henrici, quem capi- tulum post dietam resignationem de facto, cum de jure non posset, concorditer in episcopum elegerat et quem deinde Baldewinus archie- piscopus Trever. se gerens eo tempore pro administratore ecclesie Maguntine confirmarat.

Providentia regis eterne. . . Dat. apud Villamnovam Avin. dioc. VII kl. iulii a. secundo.

Heg 297 f. 15' nr. 34.

163. 1354 Juli 1. Villeneuve.

Innocentius VI Wilhelmum archiepiscopum Colon. deputat apo- stolice sedis nuneium et collectorem fructuum camere apostolice in provincia Colon.

Quamquam tibi attendentes . . . Dat. apud Villamnovam Avin. dioc. kl. iulii a. seeundo.

Reg. 242 f. 118' et Reg. 236 f. 135.

68 1854 Juli 7.

*164. 1354 Juli 7. Avignon.

Ricardus Nazarenus, Galfridus Damascenus et Iacobus Neo- patrensis archiepiscopi, Dominicus Gallipolensis, Gregorius Dunensis, Petrus Botrentonensis, Walterus Nichopolensis, B"*. Insularum Fortune, Iohannes Tribuniensis, Ang[el|us Distillariensis, Iohannes Clonensis, Petrus Valonensis, lohannes Diacovariensis, Adam Perpenensis et Franciscus Avariensis episcopi concedunt indulgentias (non plenarias) parrochiali eeclesie de Beecke Traiect. dioc., dummodo diocesani voluntas ad id accesserit.

Splendor paterni luminis . . . Dat. Avin. VII d. m. iulii a. d. MCCCLIII ....

Or. membr., cuius sigilla partim sunt perdita partimque violata cuique

additae sunt litterae transfixae d. IX m. iulii a. MCCCLXXXI datae,

quibus Florentius episcopus Traiect. dat assensum. Düsseldorf. Arch. reg. Eccl. coll. Emmerich nr. 72.

165. 1354 Juli 14. Avignon.

Die XIIII m. iulii [a. MCCCLIIII] camerarius pape testatur, quod mille floreni, quos Gerardus de Arbento obedienciarius S. Iusti Lug- dun. et eolleetor camere in provincia Lugdun. mutuaverat Bertrando

de Channaco quondam clerico camere, sunt restitute camere. Introit. et Exit. 272 f. 48. Kirsch p. 253.

166. 1354 Juli 28. Villeneuve.

Innocentio VI supplicat Karolus Romanorum et Boemie rex, qua- tinus Hermanno filio nobilis viri Philippi baronis de Schoneckin Trever. dioc. provideatur de canonicatu et prebenda eccl. Magunt. Annuit

papa. Innoc. VI Suppl. t. III (25) f. 2 bis.

167. 1354 Juli 30. Villeneuve.

Innocentio VI supplicat Henrieus dictus Busch clericus Colon. dioc., quatinus sibi conferatur rectoria parrochialis eccl. in Unkele dicte dioc. vacans pro resignationem Tilmanni de Nussia in curia factam, non obstante quod Henricus canonicatum et prebendam ac ferculum eccl. S. Severini Colon. obtinet. Annuit papa.

Innoc. VI Suppl. t. IV (25) f. 180".

1354 Juli 31. 69

#168. 1354 Juli 31. Villeneuve.

Innocentius VI petentibus preposito decano et capitulo eccl. S. Severini Colon. confirmat duo statuta ab eis d. XII m. iunii a. MCCCLIII ordinata (Conf. nr. 48 et 49), quorum tenorem in hasce litteras papales verbotenus transsumit.

Sane dilectorum filiorum ... Dat. apud Villamnovam Avin. dioc. II kl. augusti p. n. a. secundo.

Or. membr. cum filo serico et plumbo pend.; sub plica ad sinistr.:

L B. de Trasmons

Tho. de Adria Firminus; in dorso: R. Düsseldorf. Arch. reg. Köln: S. Severin nr. 124. Reg. 226 f. 228! nr. 274. Prepositi decani et capitulà supplic.: Innoc. VI Suppl. t. III (25) f. 7 bis.

; sub plica ad dexir.: B. 8t.; in plica ad dextr.: pro

169. 1354 August 2. Villeneuve.

Innocentius VI nobili viro Thiderico de Dale domicello Colon. dioc. concedit plenariam peccatorum remissionem semel tantum in mortis articulo. |

Provenit ex tue devotionis ... Dat. apud Villamnovam Avin.

dioe. IIII nonas augusti a. secundo. Heg. 226 f. 800 nr. 520.

170. 1354 August 5. Villeneuve.

Innocentius VI Wernero Egberti confert eccl. Sozatiensis cano- nicatum sub expectatione unius ex prebendis maioribus, non obstante quod ei est sub forma pauperum reservatum beneficium ecclesiasti- eum eum cura vel sine eura spectans ad dispositionem decani et capi- tuli eccl. Bramescensis Osnaburg. dioc. Que reservatio sit irrita, post- quam adeptus fuerit dietam prebendam.

Laudabilia tue probitatis ... Dat. apud Villamnovam Avin. dioc. nonas augusti a. secundo.

In e. m. preposito S. Iohannis Osnaburg. et decano S. Martini Mindensis ac sacriste Avin. eccl.

Reg. 225 f. 274 nr. 156.

171. 1354 August 10. Villeneuve.

Innocentius VI Theoderico de Marka confert eccl. Leod. canoni- catum et prebendam vaeantes per promotionem et consecrationem Re-

70 1854 August 10.

ginaldi episcopi Palentini, non obstante quod is in Colon. cum pre- benda et in Trever. sub expeetatione prebende canonicatus obtinet. Exigentibus probitatis et virtutum ... Dat. apud Villamnovam Avin. dioc. IIII idus augusti a. secundo. In e. m. decano et cantori S. Martini Leod. ac sacriste Avin. eccl.

Reg. 225 f. 169' nr. 111. Suppl. pro Theoderico in Innoc. VI Suppl. t. III (25) f. 19 bis.

| 172. 1354 August 10. Villeneuve.

Innocentio VI supplicant Adulphus Theodoricus et Everhardus de Marka nepotes episcopi Leod., quatinus Henrico dicto Kerl ipsorum magistro provideatur de canonicatu et prebenda maiori in eecl. Osna- burg., non obstante quod is in S. Cuniberti Colon., S. Martini Leod. et S. Patroeli cum eccl. parrochiali S. Thome Susaciensi Colon. dioc. eccl. canonicatus et prebendas obtinet. Annuit papa.

Innoc. VI Suppl. t. III (25) p. II f. 19.

173. 1354 August 29. Villeneuve.

Innocentius VI Wilhelmo archiepiscopo Coloniensi sub excom- municationis pena precipit, quatinus triginta milia florenorum, in quibus Clementi VI tenebatur, infra certos terminos camere aposto- lice solvat.

[Innocentius VI] Willelmo archiepiscopo Coloniensi.

Novit, sicut non ambigimus, fraternitas tua ... qualiter tyranni quidam magnam, imo maiorem partem terrarum ecclesie Romane oceu- parunt iam hactenus et adhue detinent occupatam, nec latere te potest, quod ex hoc redditibus ipsius ecelesie admodum diminutis nos ad re- euperationem earundem terrarum, ad quam misso iam ad partes Italie eum magnis gentis armigere copiis legato sedis apostolice incessanter enitimur, et ad supportanda onera inevitabilium sumptuum, quibus im- portabiliter premimur, reddimur impotentes. Propter quod miramur et merito, quomodo tu ad petram, de qua scissus es, non attendens sic debite ... compassionis affectum prorsus extinxeris* et gratitudinis deposueris memoriam sie omnino, ut ... de triginta milibus florenis auri, in quibus felicis recordationis Clementi pape VI predecessori nostro tenebaris, prout nobis et eidem teneris ecclesie, satisfacere negli-

a) extinseris in reg.

1354 September 1. 71

genter omiseris et omittas ... Fraternitatem tuam monemus requi- rimus hortamur et rogamus tibique ... sub exeommunicationis pena, quam te, si mandatis nostris in hac parte non parueris, cum effectu ineurrere volumus ipso facto, districte precipiendo mandamus, quatinus de medietate infra nativitatis dominice futurum proximo et de reliqua medietate huiusmodi triginta milium florenorum ... infra sequens extunc immediate proximo resurrectionis dominice festa nobis et eidem ecelesie satisfacere ac in civitate Avinionensi assignari facere non postponas. ... Dat. apud Villamnovam Avin. dioc. IIII kl. septembris a. secundo. Reg. 286 f. 154. W. 807.

174. 1354 September 1. Villeneuve.

Innocentius attendens, quod nonnulli ex archiepiscopis et epi- scopis pro ecclesiarum suarum tuitione vel recuperatione iurium a suis ecelesiis abesse compulsi sunt et compelluntur, multi vero in propriis ecclesiis residentes propter guerras eorum civitateg exire formidarunt et formidant et aliis iustis impedimentis prepediti sunt, quominus visitationis officium exequantur, concedit plurimis archiepiscopis ac: episcopis et inter eos Maguntino Coloniensi Treverensi neenon Metensi Virdunensi et Tullensi facultatem visitandi ecclesias et clerum dioce- sium suarum per personas idoneas et exigendi a visitatis procurationes solitas. Quorum tamen visitatorum facultates ad solvendas procurationes non suppetant, ultra suarum facultatum exigentiam solvere non tene- antur; quique nichil solvere possint, ad solutionem nullatenus com- pellantur.

Licet venerabilibus fratribus ... Dat. apud Villamnovam Avin. dioc. kl. septembris a. secundo.

Reg. 236 f. 161—167.

175. 1354 September 8. Villeneuve.

Innocentius VI Karolo Romanorum regi notum fecit, quod nuper Colon. Magunt. et Trever. archiepiscopos usque ad apostolice sedis beneplacitum deputavit in eorum civitatibus diocesibus et provinciis eollectores proventuum ad cameram apostolicam pertinentium, eumque rogat, quatinus illis et decano eccl. Wissegradensis apostolice sedis nuncio (i. e. Johannes Paduanus) in colligendis dictis proventibus auxilium et favorem impertiatur. ...

T9 1854 September 9.

... Dat. apud Villamnovam Avin. dioc. VI idus septembris

a. seeundo. Reg. 286 f. 169. W. 309.

176. 1354 September 9. Villeneuve.

Innocentius VI episcopo Cameracensi et decano Atrebatensis ac archidiacono Antwerpiensis Camerac. dioc. eccl mandat, quatinus Theoderico Pavonis conferant eccl. S. Andree Colon. canonicatum et prebendam ac thesaurariam vacantes de iure per obitum Guillelmi Durandi, non obstante quod is canonicatum et prebendam cum simplici offiieio scolastrie parvi valoris ecelesie Eyken Leod. dioc. ac capel- laniam S. Salvatoris iuxta Castell Camerac. dioc. obtinet. Dictos tamen canonicatum et prebendam ac thesaurariam assecutus dimittat prefatam eapellaniam.

Suffragantia dileeto filio ... Dat. apud Villamnovam Avin. dioc. V idus septembris a. secundo.

Reg. 225 f. 176 nr. 125.

*177. 1354 September 10. Trier.

Boemundus archiepiscopus Treverensis Nicolaum | episcopum Acconensem constituit suum in pontificalibus vicarium per civitatem et diocesim Treverensem.

Nos Nicolaus dei gratin Achonensis ecelesie episcopus tenore pre- sentium recognoscimus et constare volumus universis, quod reverendus in Christo pater et dominus noster dominus Boemundus sancte Treve- rensis eeclesie archiepiscopus nos suum in pontificalibus dumtaxat per Suas civitatem et dyocesim Trever. constituit et ordinavit vicarium iuxta omnem modum et formam litterarum suarum nobis traditarum desuper, quarum tenor de verbo ad verbum sequitur in hune modum:

Nos Boemundus dei gracia sancte Treverensis ecclesie archiepi- Scopus sacri imperii per Galliam archicancellarius. Notum facimus universis, quod nos venerabilem in Christo patrem fratrem Nicolaum episcopum Áchonensem nostrum in pontificalibus dumtaxat per nostras civitatem et diocesim Trever. fecimus et constituimus et in hiis ordi- namus et facimus vicarium, dantes et concedentes eidem auctoritatem consecrandi vice nostra ecclesias capellas oratoria altaria portatilia et alia cimiteria et pia loca de novo constructas seu fundatas ac etiam construendas seu construenda, dum huiusmodi ecclesie capelle et alta-

1854 September 10. 13

ria, si in collegiatis ecclesiis consistant, que sic consecrande per eum fuerint, prius sufficienter dotate sint certis annuis et perpetuis reddi. tibus pro sustentatione congrua personarum successu temporis deservire debentium in eisdem et de dotacione huiusmodi constet nobis per litteras auttenticas aut testimonium aliud, quod cirea hoc ydoneum reputetur. Item damus dicto episcopo potestatem reconciliandi ecclesias et cimi- teria, ubi per effusionem sanguinis vel seminis seu commissam violen- tiam in eisdem vel alias fuerint violata, necnon reconsecrandi easdem ecclesias cimiteria et pia loca, si fuerint execrata. Damus insuper eidem episcopo potestatem crisma oleum sanetum et infirmorum statuto ad hoc tempore benedicendi et consecrandi, christifidelibus sacramentum eonfirmationis et alia ecclesiastica sacramenta, si necesse fuerit mini- strandi, sanctimoniales virgines velandi, clericos legitime natos nulli servituti obnoxios, litteratura etate et alias ad hoc idoneos tonsurandi et benedicendi ac eos ad omnes maiores et minores ordines per ma- nuum suarum impositionem promovendi, calices et alia vasa ad divi- num cultum deputata et indumenta sacerdotalia atque pallas benedi. eendi, quociens et quando id fuerit oportunum. Proviso ante omnia, quod ipse episcopus nequaquam debeat ecclesias capellas altaria cimi- teria aut quevis alia pia loca de novo erectas erigendas et specialiter altaria in eisdem collapsa seu lesa in aliqua sui parte quocumque casu eonsecrare aut execratas reconsecrare sive violatas reconciliare sine eonsensu et requisitione eorum manifesta, quorum interest principaliter, utputa abbatum prepositorum priorum decanorum et aliarum personarum utriusque sexus in ipsis ecclesiis seu monasteriis, ubi hee fieri debent, presidentium, in aliis vero ecclesiis seu capitulis ruralibus ac ceteris id fieri volumus de consensu et ad requisitionem presbiterorum ipsorum locorum, in quibus per ipsum episcopum talia fuerint facienda. Nec debebit ipse episcopus aliquem seu aliquos ad hoe compellere seu artare vel, ubi necessitas non fuerit, inducere. Quociens etiam et quando sacros ordines celebrare debuerit, hoc faciet in locis sibi per nos depu- tandis. Nec aliquos clericos ad quoscunque maiores ordines admittet, nisi si fuerint beneficiati sufficienter beneficiis ecclesiasticis, in quo- rum ipsi sint possessione pacifiea et quieta et sint litterati sufficienter et de litteratura huiusmodi examinati diligentius et admissi per clericos nostros iuratos vel alios, quibus per nos fuerit hoc commissum. Nullos etiam clericos nostrarum civitatis et diocesis unquam admittere debebit ad saeros ordines absque nostris litteris dimissoriis eo pretextu, quod ipse noster est vicarius vel alias, quociens et quando ipsum in aliena diocesi contigerit ordines celebrare. Preterea damus et concedimus

74 1354 September 20.

memorato nostro vieario auctoritatem dandi quadraginta dierum indul- gentias omnibus christifidelibus contritis et confessis, qui celebracioni- bus ordinum clericorum aut consecrationibus vel reconsecrationibus seu reconciliationibus ecclesiarum capellarum aut aliorum piorum locorum vel eciam velationibus virginum interfuerint in locis, in quibus noster dictus vicarius tales actus fecerit seu exercuerit in nostris civitate et diocese Treverensi, presentibus post nostram revocationem minime vali- turis. Datum Treveris a. d. MCCCLIIIII die X m. septembris. In euius rei testimonium sigillum nostrum presentibus est appensum.

Datum anno et die predictis.

Koblenz. Arch. reg. Diplomatarium Boemundis II, Cunonis et Werneri. M. C. Ila. A. I. 1. nr. 7 nr. 218 et M. C. Il. A.I. 1. nr. 8 f. 6. Hontheim, Hist. dipl. Trev. II, 181. Görz, Regesten der Erzb. zu Trier pg. 91.

*1v78. 1354 September 20. Trier.

Theodericus dietus Beier et Remboldus fratres canonici eccl. Tre- ver. propter multimodas promotiones ipsis tam coniunetim quam divisim a preposito decano et capitulo eccl. Trever. favorabiliter impensas et ob certas alias nobiles causas resignant pro se suisque heredibus et successoribus in manibus dictorum prepositi decani et capituli curiam Wiskirehen nuncupatam in civitate Treverensi inter duos arcus, cum itur de palatio Treverensi ad ecclesiam maiorem, situatam, quam tenent et hactenus tenuerunt ab eccl. Trever. iure domorum claustralium eius- dem ecclesie.

. . . Datum a. d. MCCC quinquagesimo quarto vigilia B. Mathei

apostoli. Or. membr. del. sig. Koblenz. Arch. reg. Erzstift Trier: Domkapitel 678.

*179. 1354 September 24.

Gerlaeus Magunt. Wilhelmus Colon. et Boemundus Trever. archi- episcopi ineunt fedus. Hontheim Hist. Trevir. dipl. II. nr. 696 pg. 199.

180. 1354 Oktober 16. Avignon.

Innocentio VI supplicat Alexander de Meyninchusen subdiaconus Colon. dioe., quatinus confirmetur collatio canonicatus et prebende ecel.

1354 October 22. 75

S. Andree Colon. sibi facta a decano et capitulo eccl. post obitum Wilhelmi de Duren. Annuit papa. Innoc. VI Suppl. t. III (25) p. II f. 68.

181. /354 October 22. Avignon.

Innocentius VI S. S. Apostolorum et S. Gereonis Colon. decanis ac scolastico eiusdem S. Gereonis eccl. mandat, quatinus Henrico de Wanle presbitero et vicario perpetuo eccl. S. Andree Colon. (de novo) conferant canonicatum et prebendam ecel. S. Andree de iure vacantes. Pridem Arnoldus de Vlasvort predictos canonicatum et prebendam et Remboldus de Birten parrochialem eccl. in Novimagio et Johannes de Eyderen quandam perpetuam vicariam de Eyderen Colon. dioc. in manibus officialis Colon. a Walramo ad id deputato ex causa permu- tationis resignaverant, quo facto dictus officialis Arnoldo parochialem ecclesiam et Reinoldo vicariam, et Johanni canonicatum cum prebenda eontulerat. Predicta autem permutatio ex eo, quod Johannes tempore resignationis dictam vicariam una cum parrochialibus ecclesiis de Kasler (!) et de Barmen diete dioc. absque dispensatione contra constitutionem Johannis XXII retinuerat, fuerat invalida. Papa tamen precipit, ut Henrieus eanonicatum et prebendam assecutus dimittat eiusdem eccl. vicariam.

Exigentibus probitatis et virtutum . . .' Dat. Avin. XI kl. no- vembris a. secundo.

Reg. 227 f.99' nr. 214. Henrici suppl. in Innoc. VI Suppl. t. III (26) p. II. f. 7f.

182. 1354 October 22. Avignon.

Innocentius ecclesie Scopiensi vacanti per obitum Johannis epi- scopi providet de persona Johannis de Syberg monachi monasterii Veterismontis Cistere. ord. Colon. dioe. in sacerdotio constituti in sacra theologia baccalarii.

Officii nostri debitum . . . Dat. Avin. XI kl. novembris a. secundo.

Reg. 227 f. 18 nr. 37. Reg. Avin. 127 f. 50.

183. 1354 October 30. Avignon.

Die eadem LXXX mensis octobris cum bona mobilia debita et eredita domini Baldomi (!) quondam archiepiscopi Treverensis ante ipsius

T6 1854 October 81.

obitum essent per sedem apostolicam specialiter reservata et super ipsis bonis per cameram apostolicam fuisset faeta composicio cum reverendo patre in Christo domino Boemundo nunc dicte ecclesie "Treverensis archiepiscopo in XL”. flor. auri boni ponderis camere solvendis per eum dicte camere in certis terminis sibi assignatis, prout in quodam instrumento per dominum Johannem Palaysini notarium dicte camere super hoc recepto plenius continetur, prefatus dominus archiepiscopus in diminutionem dicte summe die qua supra per manus domini Heinrici de Paffendof (!) custodis ecelesie S. Castoris in Confluencia Trever. dioc. solvi et assignari fecit predicte camere XI”. II*. flor. (Conf. nr. 130, 131, 148.) Instr. et Exit. 272 f. 86.

184. 1354 October 31. Avignon.

Innocentius VI officiali Treverensi mandat, quatinus Arnoldo nato Iofridi de Saraponte militis nepoti Boemundi archiepiscopi Trever., qui pro eodem supplicat, conferat eccl. Trever. archidiaconatum vacan- tem per consecrationem Boemundi, non obstante quod Arnoldus in Trever. et Colon. ac Argentinensi eanonicatus et prebendas obtinet.

Dignum arbitramur et congruum . .. Dat. Avin. II kl. novembris a. secundo.

Reg. 227 f. 98 nr. 210.

185. 1354 November 7. Avignon.

Supplicat Sanctitati Vestre devotus vir Godefridus comes de Arnsbergh, quatinus dilecto nepoti suo Wilhelmo filio nobilis comitis de Oldemburgh . .. de canonicatu eccl. Colon. dignemini providere ... Fiat G.

Innoc. Suppl. t. III (25) p. II f. 80*.

186. 1354 November 7. Avignon.

Innocentius VI Wilhelmo nato quondam Iohannis comitis de Aldenburgh confert ecel. Colon. canonicatum sub expectatione prebende.

Nobilitas generis, vite . . . Dat. Avin. VII idus novembris a. secundo.

In e. m. preposito S. Pauli Wormatiensis et decano Susatiensis

Colon. dioc. ac sacriste Magalonenses eec]. Reg. 227 f. 233' nr. 506,

1354 November 8. 11

187. 1354 November 8. Avignon.

Innocentio VI supplicat Boemundus archiepiscopus Trever., qua- tinius Gerhardo nato domini di Pittinga clerici Trever. dioc. provideatur de canonicatu sub expectatione prebende in eccl. Trever. quatinus Gerlaco de Paffindorf canonico prebendato eccl. S. Florini in Con- fluentia reservetur in eadem dignitas personatus vel officium cum cura vel sine eura, quatinus Henrico filio Johannis de Rupe militis clerico Trever. dioe. provideatur de canonicatu sub expectatione prebende in eecl. S. Paulini extra muros Trever. et quatinus predictorum trium examen committatur ad partes. Annuit papa.

Innoc. VI Suppl. t. III (25) p. II f. 85.

188. 1354 November 8. Avignon.

Innocentio VI supplieat E. episcopus Leod., quatinus Theoderico nepoti suo conferatur canonicatus et prebenda ac scolastria eccl. Monaster. ex eo vacantes, quod quondam Lodowicus de Waldecke eam contra decretalem: Execrabilis eos diu detumerat occupatos. „Ad primam papa non respondet."

Item supplieat, quatinus Everhardo suo nepoti fratri Theoderici conferatur canonicatus et prebenda ac obedientia eccl. Bremensis, quos dietus Lodowicus obtinuerat, per dictam decretalem simili modo vacantes, non obstante quod in Leod. et S. Gereonis Colon. eccl. canonicatus et prebendas obtinet. Annuit papa.

Innoc. VI Suppl. t. III (25) p. II f. 76'.

189. 1354 November 8. Avignon.

Innocentius VI officiali Trever. mandat, quatinus Henrico nato Johannis de Rupe militis clerico Trever. dioc., pro quo Boemundus archiepiscopus Trever. supplicat, conferat eccl. S. Paulini extra muros Trever. eanonicatum sub expectatione prebende.

Dignum arbitramur et congruum . . . Dat. Avin. Vl idus novembris a. secundo.

Reg. 225 f. 269 nr. 147.

190. 1354 November 18. Avignon.

Innocentio VI supplicat Johannes de Syberg presbiter, quatinus sibi confirmetur collatio parrochialis eccl. Bacheracensis Trever. dioc.

18 1854 November 22.

Sibi faeta, non obstante quod in S. Andree Colon. canonicatum et in Sosatiensi eccl. canonicatum et prebendam obtinet et super canonicatu et prebenda eccl. S. Petri extra muros Magunt. in curia litigat. Annuit papa.

Innoc. VI Suppl. t. III (25) p. II f. 94'.

191. 1354 November 22. Avignon.

Innocentius VI Johanni dicto Bols canonico prebendato eecl. S. Johannis Traiect. reservat perpetuam vicariam altaris B. Marie in eripta siti in eecl. S. Andree Colon. vacaturam ex eo, quod papa contulit Henrieo de Wanle canonieatum sub expectatione prebende in dieta eccl. addito precepto, ut Henrieus dictos canonicatum et preben- dam assecutus dimitteret dietam vicariam.

Vite ac morum honestas . . . Dat. Avin X kl. decembris a. secundo.

In e. m. SS. Apostolorum et S. Georgii Colon. ac S. Agricoli Avin. decanis eccl.

Reg. 226 f. 70 nr. 1650.

192. 1354 November 25. Avignon.

[Innocentius VI] archiepiscopo Coloniensi.

Exigit venerabilis fratris . . . [Theoderici Mindensis] episcopi peticio continebat, quod tam propter guerras, quas predecessores sui ... habuerant, quam etiam propter malum regimen aliquorum ex dietis antecessoribus, qui etiam bona ad mensam suam episcopalem Mindensem spectantia dilapidasse noscuntur, bona predicta sunt pro maximis pecu- niarum summis certis personis, qui ea tenent et possident, obligata quodque residua bona eiusdem mense sunt adeo diminuta etiam et consumpta, quod de dictorum bonorum obligatorum recuperatione et reformatione status ipsius mense spes haberi non potest, nisi per apo- stolice sedis clementiam succuratur eidem. Nos igitur... fraternitati tue... mandamus, quatinus... de statu et condieionibus mense pre- dicte ac aliis premissis diligentius te informes et, si... inveneris ita esse, ... facias prefato episcopo semel dumtaxat ab omnibus personis ecclesiasticis civitatis et diocesis Mindensis... de caritativo moderato subsidio providere ... Dat. Avin. VII kl. novembris a. secundo.

Reg. 226 f. 251 nv. 892; Reg. Avin. 126 f. 547 nr. 892.

1353 December 9. 19

193. 1354 December 7. Avignon.

Innocentius VI officiali Magalonensi mandat, quatinus Adolpho de Marcha conferat preposituram ecclesie in Schildaschen Padeburn. dioc. vacantem per obitum Ludovici de Waldecke, non obstante quod Adolphus in Colon. et Leod. cum prebendis ac in Monasterensi sub expeetatione prebende canonicatus obtinet ac in Leod. eccl. dignitatem aut personatum vel officium expectat. aut quod idem patitur defectum etatis in vicesimo primo etatis anno constitutus. Diete tamen littere expec- tative Leod. sint casse, simulac is fuerit assecutus dictam preposituram.

Dignum arbitramur et congruum . .. Dat. Avin. VII idus decem- bris a. secundo.

Reg. 227 f. 167! nr. 861.

194. 1354 December 9. Avignon.

Innocentio VI supplicat Pastor tit. SS. Marcellini et Petri pres- biter cardinalis, quatinus familiari suo domestico et continuo commen- sali Henrico de Blidelinetorpe clerico Colon. dioc. de novo provideatur de eccl. Bunnensis canonicatu et prebenda ei collatis post mortem Wilhelmi de Duren, qui olim preposituram eccl. S. Andree Colon. et parrochialem eecl. de Duren per annum et amplius, ut dieitur, insimul tenuit et postea dictam preposituram pro dictis canonicatu et prebenda eum Godfrido d. Huontpas permutavit. Annuit papa.

Innoc. VI Suppl t. III (25) p. II f. 104.

195. 1354 December 10. Avignon.

[Innocentius VI] Engelberto episcopo Leodiensi.

Cum dilecto filio Henrico de Tremonia archidiacono Leodiensi familiari nostro, sicut eo exponente percepimus, in certa quantitate peeunie ex quibusdam causis rationabilibus tenearis, fraternitatem tuam attente requirimus, quatinus eidem Henrico, quem pro meritis suis apostolieo favore prosequimur pro nostra et apostolice sedis reverentia de huiusmodi quantitate pecunie mandes et facias satisfactionem

debitam et integram exhiberi. Dat. Avin. IIII idus decembris a. secundo. Reg. 286 f. 219. |

196. 1364 December 13. Avignon.

Innocentius VI archiepiscopis Germanie nunciat, quod Hen-

80 1854 December 14.

ricum de Tremonia deputat ad eos nuncium apostolice sedis pro arduis camere apostolice negotiis.

[Innocentius VI] Willermo arehiepiscopo Coloniensi.

Confluentia negotia undique ae emergentia indesinenter onera sumptuum et camere nostre diminutionem reddituum attendentes ac perquirentes solicite vias, quibus necessarie supportationi huiusmodi onerum et presertim circa terrarum ecclesie Romane recuperationem, ad quam sieut potenter sic utiliter deo favente intenditur, utrumque sufficere valeamus, consulta cum fratribus nostris nuper deliberatione habita, certum modum, per quem ab ipsis aliqualiter speramus oneribus relevari, duximus eligendum, sicut a dilecto filio Henrico de Tremonia archidiacono Leodiensi familiari nostro latore presentium, quem ad partes ipsas propterea sub tui presertim auxilii et favoris fiducia pre- sentialiter destinamus, audies plenius viva voce. Et ideo fraternitatem tuam attente requirimus et rogamus tibi nichilominus expressius iniun- gentes, quatinus eundem Henricum pro nostra et apostolice sedis reverentia benigne recipias et hiis, que tibi pro parte nostra retulerit, intellectis sic illa favorabiliter prosequaris sicque in eis nostris bene- placitis effectualiter acquiescas, quod, sicut in partem solicitudinis es assumptus, sic etiam nostrorum partem onerum et portandam suscipias et suscipiendam aliis indices verbo pariter et exemplo. Dat. Avin. idus decembris a. secundo.

In e. m. B. archiepiscopo Treverensi, Gerlaco archiepiscopo Maguntine, archiepiscopo Bremensi, archiepiscopo Salzeburgensi, archi- episcopo Magdeburgensi.

Reg. 286 f. 219'. W. 320.

197. 1354 December 14. Avignon.

Innocentio VI supplieat Petrus quondam Jobannis de Wilre, qua- tinus sibi confirmetur prebende canonicalis collatio ecel. SS. Aposto- lorum Colon. sibi facta post mortem Hermanni de Burenheyn canonici et scolastici diete eccl. Annuit papa.

Innoc. VI Suppl. t. III (25) p. II f. 116°.

198. 1354 December 15. Avignon.

Innocentius VI Lamberto de Lisendorp confert capellaniam in Wellenborne Colon. dioc. vacantem ex eo, quod et Lambertus parro-

1354 December 15. 81

ebialem eccl. de Steynborne per Tilmannum de Nussia et Petrus de Wilre dietam capellaniam in Wallenborne per Johannem de Brunsheym apud euriam Romanam causa permutationis resignaverunt, non obstante quod is obtinet canonicatum et prebendam eccl. S. Servacii Traiect. Leod. dioc.

Apostolice sedis cireumspecta ... Dat. Avin. XVIII kl. ianuarii a. secundo.

In e. m. S. Gereonis Colon. et S. Servacii Traiect. Leod. dioc. decanis ac cantori eiusdem S. Servacii eccl.

Reg. 225 f. 880 nr. 206. Lamberto et Petri suppl. in Innoc. VI Suppl. t. III (25) ps. f. 115.

199. 1354 December 15. Avignon.

Innocentius VI Petro de Wilre confert eccl. parrochialem de Steynborne Colon. dioc. vacantem ex causa in nr. 198 notata.

Apostoliee sedis eireumspecta ... Dat. Avin. XVIII kl. ianuarii a. secundo.

In e. m. executoribus in sub nr. 198 notatis.

Reg. 225 f. 380' nr. 207.

200. 1354 December 16. Avignon.

Innocentius VI universis commendat Henricum de Tremonia a papa pro quibusdam negotiis curie Romane ad certas Alamannie paríes destinatum.

[Innocentius VI] patriarchis archiepiscopis et episcopis ac abba- tibus ete. ete., ad quos presentes littere pervenerint.

Cum dilectum filium de Tremonia archidiaconum Leodiensem legum. doetorem familiarem nostrum latorem presentium ad certas partes Alamanie pro quibusdam negociis per nos sibi commissis presentialiter destinemus, nos volentes ipsum eum familia sua in eundo morando et ad nos redeundo plena securitate gaudere, universitatem vestram requi- rimus et hortamur, quatinus eundem Henricum, eum per passus terras et loca vestra transitum fecerit, benigne recommendatum habentes, pülam eidem et familie sue predicte in personis vel rebus eorum inferatis iniuriam vel offensam nec ab aliis, quantum in vobis fuerit, permittatis inferri, sed ei potius de securo conductu, si a vobis illum petierit, sic libere providere pro nostra et apostoliee sedis reverentia

Vatikan. Regesten IV. 6

82 1355 Januar 19.

studeatis, quod vestra possit exinde apud nos devotio merito commen- dari. Dat. Avin. XVII kl. ianuarii a. secundo. Reg. 286 l. secr. f. 239.

201. 1355 Januar 19. (Avignon.)

Item XIX die [m. ianuarii a. MCCCLV] solvit dominus Gerlacus archiepiscopus Maguntinus pro parte partis IIII serviciorum [famili- arium pape] IIICL flor.

Oblig. et Solut. 24 (331) f. 62. Introit. et Exit. 262 f. 85.

Item XIX die archiepiscopus Maguntinus solvit pro sigillo XIIII flor. Orig. et Solut. 24 (381) f. 70.

*202. 1355 Januar 26.

Godefridus de Spainheim tit. S. Agathe in Longwion archidia- conus in eccl. Trever. notum facit, quod Boemundo archiepiscopo Trever. prestitit iuramentum obedientie coram fratribus suis Johanne comite de Spainheim et Henrico preposito eccl. Monasterii in Meynefelt.

Or. membr. cum tribus sigillis cereis pend. Godefridi Iohannis et Hen- rici.— Koblenz. Arch. Reg. Kurtrier nr. 284. Copia sc. XVIII, ibid. Capituli eccl. Trever. tom. V pg. 757.

208. 1355 Januar 28. Avignon.

Innocentius VI episcopo Leod. mandat, quatinus Luberto de Dale presbitero provideat de eccl. Susatiensis canonicatu sub expectatione prebende maioris, non obstante quod is parrochialem eccl. de Dale Colon. dioc. neenon eccl. Monasteriensis canonicatum sub expectatione prebende obtinet.

Dignum arbitramur et congruum . . . Dat. Avin. V kl. februarii a. tercio.

Reg. 280 f. 176 nr. 57, Reg. Avin. 129 f. 355 nr. 67.

404. 1355 Januar 28. Avignon.

Innocentius VI episcopo (!) Colon. mandat, quatinus Theoderico nato quondam Robini de Starkenbergh clerico Colon. dioc. reservet beneficium ecclesiasticum cum eura vel sine cura, euius fructus, si cum cura, viginti quinque, si vero sine cura fuerit, decem et octo marcha-

1355 Januar 30. Ä 88

rum argenti s. t. d. valorem annuum non excedant, spectans ad dispo- sitionem prepositi decani et capituli eccl. SS. Apostolorum Colon. Dignum arbitramur et congruum . . . Dat. Avin. V kl. februarii a. tercio. Reg. 229 f. 110' nr. 900; Heg. Avin. 131 f. 48l'.

205. 1355 Januar 30. Avignon.

Innocentius VI scolastico eccl. S. Gereonis Colon. mandat, qua- tinus Gobelino de Berka, pro quo notario suo Willelmus arehiepiscopus Colon. supplicat, reservet Bunnensis eccl. dignitatem personatum vel officium cum eura vel sine cura, non obstante quod is in dieta Bun- nensi et in Monasterio Eiflie eccl. canonicatus et prebendas obtinet.

Dignum arbitramur et congruum .. . Dat. Avin. III kl. februarii a. tereio.

Heg. 280 f. 94 nr. 18; Reg. Avin. 129 f. 281 nr. 13. Wilhelmi archi- episcopi suppl. pro Gobelino in Innoc. VI Suppl. t. IV (26) f. 18°.

206. 1355 Januar 30. Avignon.

[Innocentius VI] Willelmo archiepiscopo Coloniensi.

Dudum ex certis causis rationabilibus dispositionem bonorum mobilium ae debitorum et creditorum bone memorie Iohannis ultimi episcopi Seopiensis ... nobis duximus reservandam. Ideoque fraterni- tati tue . . . mandamus, quatinus . . . bona debita et credita huius- modi . . . de et super quibus, si necesse fuerit, summarie simpliciter et de plano sine strepitu et figura iudicii te informes, petere exigere ae recipere cum integritate procures... Volumus autem, quod de hiis, que exinde recipies, ac de compositionibus huiusmodi cameram nostram per instrumentum seu instrumenta publiea certifices indilate. Dat. Avin. III kl. februarii a. tercio.

Reg. 287 f. 16 et f. 88' (bis); Reg. 242 f. 189.

207. 1355 Januar 31. Avignon.

Innocentius VI scolastico eccl. S. Gereonis Colon, mandat, qua- tinus Henrieo nato Wichmanni de Fovea clerico Colon. dioc. reservet benefieium ecclesiasticum eum cura vel sine cura, cuius fructus, si cum eura, viginti quinque, si vero sine cura fuerit, decem et oeto mareharum argenti s. t. d valorem annuum non excedant, spectans communiter vel

84 1356 Januar 81.

divisim ad dispositionem decani et capituli eccl. de Monasterio Meyne- veld Trever. dioc.

Dignum arbitramur et eongruum .... Dat. Avin. II kl. februarii a. tercio.

Reg. Avin. 181 f. 88' nr. 102. Wilhelmi archiepiscopi Colon. suppl. pro Henrico in Innoc. VI Suppl. t. IV (26) f. 18.

208. 1355 Januar 31. Avignon.

Innocentius VI scolastico eccl. S. Gereonis Colon. mandat, qua- tinus Adolfo de Titzervelde, pro quo Wilhelmus archiepiscopus suppli- eat, reservet beneficium ecclesiasticum curatum vel non euratum, cuius fructus, si euratum, viginti quinque, si vero fuerit non curatum, decem et octo marcharum argenti s. t. d. valorem annuum non excedant, spectans communiter vel divisim ad dispositionem prepositi decani et capituli eccl. Colon. non obstante quod Adolfus canonicatum et pre- bendam eecl. in Duzeldorp obtinet et quod ei est provisum de parro- chiali eecl. in Beselden Colon. dioc. Tamen dictum curatum beneficium assecutus dimittat predictam eccl. parrochialem.

Dignum arbitramur et congruum . . . Dat. Avin. II kl. februarii

a. tercio. Reg. 281 f. 121' nr. 103; Reg. Avin. 131f. 8$ nr. 104. Wilhelmi suppl. in Innoc. VI Suppl t. IV (26) f. 18'.

209. 1355 Januar 31. Avignon.

Innocentius VI seolastico eccl. S. Gereonis Colon. mandat, qua- tinus Iohanni dieto de Populo de Xanetis cantori eccl. S. Severini Colon., qui ecel. parrochialem in Kuninxveld Colon. dioc. per septem annos tenuit ad sacerdotium non promotus et pro quo Wilhelmus archiepiscopus Colon. supplicat et quem papa rehabilitavit, (de novo) conferat dietam parrochialem eecl.

Dignum arbitramur et congruum ... Dat. Avin. II kl. februarii

&. tereio. Reg. Avin. 180 f. 122! nr. 182. Wilhelmi suppl. pro reddituario suo Iohanne in Innoc. VI Suppl. t. IV (26) f. 18'.

210. 1355 Januar 31. Avignon.

Innocentius VI scolastico eccl. S. Gereonis Colon. mandat, qua- tinus Iohanni Colve provideat de eccl. S. Marie in Capitolio Colon.

1355 Januar 31. 8b

eanonieatu sub expectatione prebende, non obstante quod is quandam perpetuam capellaniam curatam in eccl. S. Georgii Colon. obtinet. Dignum arbitramur et congruum ... Dat. Avin. II kl. februarii a. tercio. Reg. 230 f. 207' nr. 115; Reg. Avin. 129 f. 896 nr. 116.

211. 1355 Januar 31. Avignon.

Innocentius VI scolastico eccl. S. Gereonis Colon. mandat, qua- tinus Conrado de Leehele conferat ecclesie Susatiensis, in qua maiores mediocres et minores prebende existunt, canonicatum sub expectatione unius de maioribus prebendis, non obstante quod is in eecl. S. Andree Colon. decanatum ac in eadem et in Geyseke Colon. dioc. ecclesiis canonicatus et prebendas obtinet.

Dignum arbitramur et congruum .... Dat. Avin. II kl. februarii a. tercio.

Heg. 229 f. 32' nr. 720; Reg. Avin. 181 f. 885. Theoderici episcopi

Mindensis suppl. pro Conrado de Lechele in Innoc. VI Suppl. t. IV

(26) f. 16'.

212. 1355 Januar 31. Avignon.

Innocentius VI Henrico de Oss rectori parrochialis eccl. in Much Colon. dioc. magistro in artibus et in medicina baccalario, pro quo supplieat Wilhelmus archiepiscopus Colon., reservat beneficium ecelesi- astieum cum eura vel sine cura, euius fructus, si cum cura, viginti quinque, si vero sine cura fuerit, decem et octo marcharum argenti 8. t. d. valorem annuum non excedant, spectans communiter vel divisim ad dispositionem deeani et capituli eccl. SS. Apostolorum Colon. Tamen predietum beneficium curatum assecutus dimittat dictam eccl. parro- chialem.

Litterarum scientia, vite... Dat. Avin. II kl. februarii a. tercio.

In e. m. S. Agricoli Avin. et S. Gereonis ac S. Georgii Colon. ecel. decanis.

Reg. Avin. 131 f. 9% nr. 109. Wilhelmi suppl. pro Henrico in Innoc. VI Suppl. t. IV (26) f. 18'.

213. 1355 Januar 31. Avignon.

Innocentio VI supplicat Willelmus archiepiscopus Colon., quatinus. Egidio de Oss reservetur beneficium ecclesiasticum spectans ad dis-

86 1855 Januar 31.

positionem capituli eecl. S. Servatii Traieet. Leod. dioc., non obstante quod parrochialem ecel. in Oyen Leod. dioe. obtinet. Annuit papa. Innoc. VI Suppl. IV (26) f. 18.

214. 1355 Januar 31. Avignon.

Innocentio VI supplicat Robertus de Tuicio secretarius et nuncius Wilhelmi archiepiscopi Colon., quatinus nepoti suo Iohanni de Titzer- veld Parisius in canonico iure studenti canonico prebendato eccl. S. Marie ad gradus Colon. reservetur heneficium vel officium spectans ad dispositionem episcopi Leod. Annuit papa.

Item quatinus familiari suo Iohanni Colve presbitero Colon. dioc. provideatur de canonicatu sub expectatione prebende ac obedientie in eccl. S. Marie in Capitolio Colon., non obstante quod quandam curatam capel- laniam in eccl. S. Georgii Colon. obtinet. Annuit papa. (Conf. nr. 210.)

Innoc. VI Suppl. t. IV (26) f. 19.

215. 1355 Februar 28. Avignon.

Innocentio VI supplicat Iohannes rex Francie pro Cunone de Falkenstein.

Signifieat Sanctitati Vestre devotus filius Vester Iohannes rex Francorum, quod nobilis Cuno de Falkensteyn subdiaconus canonicus prebendatus et capitularis eecl. Magunt. nomine quondam Henrici de Virnebrug (!) olim archiepiscopi Magunt. ac capituli ipsius eccl. Magunt. et ex commissione ipsorum sibi super hoe facta officiales et iudices constituit seculares in singulis locis et fortaliciis, ubi iurisdictio tem- poralis ad archiepiscopum pro tempore pertinere noscitur*, et eisdem officialibus et iudicibus pro conservatione iurium et honoris ipsius eccl. Magunt. iniunxit, ut in iurisdietionibus predictis . . . iusticiam cuilibet facerent . . . quorum quidem officialium et iudicum nonnulli ex com- missione predicta citra et usque ad penam sanguinis et etiam mortis . . . proeesserunt; quodque idem Cuno pro conservatione et defensione iurium et honoris ecclesie Magunt. prefate multis exercitibus armatus interfuit, ubi homicidia mutilationes membrorum incendia et rapine perpetrata fuerunt, ipse tamen Cuno aliqua homicidia seu mutilationes membrorum non commisit, nisi quod desiderabat hostes succumbere et partem suam victoriam reportare. Quare supplicat . . . rex, quatinus

a) noscatur constituit in iibro suppl.

18565 Februar 28. 87

cum diete Cunone super irregularitate, si quam et quam occasione premissorum contraxit, et quod non obstantibus predictis possit in susceptis ordinibus ministrare et ad ulteriores sacros ordines et ad omnes honores ecclesiasticos promoveri et ecclesiastica beneficia ob- tinere, dignemini miserieorditer dispensare . . . Fiat de primo, si sit ita, et de secundo, si deffensio ecclesie erat iusta et alias in predictis culpa- bilis non existat. G.

Item significat Sanctitati Vestre idem rex, quod nobilis Cuno predietus preposituram Northimensem* Magunt. dioc. curatam primum et demum ecclesiam parrochialem in Wiszele dicte diocesis, cuius ius patronatus ad ipsius Cunonis fratrem pertinet germanum, aasecutus, ipsas pluribus annis simul dispensatione legitima super hoc non obtenta detinuit prout detinet fructus percipiens ex eisdem, ad subdiaconatus dumtaxat ordinem promotus. Quare supplicat . . . rex, quatinus... eundem Cunonem dignemini ad ulteriores sacros ordines et beneficia ecclesiastica habilitare ... et fructus ex dictis prepositura et ecelesia pereeptos remittere eique de prepositura et ecclesia predictis . . . provi- dere quodque preposituram et ecclesiam predictas simul retinere valeat, eum eodem Cunone... dispensare^ ..... Habilitamus eundem et provi- demus eidem de prepositura predicta, si non fuerit in ea alteri ius quesitum. G.

Innoc. VI Suppl. t. IV (26) f. 48.

216. 1355 Februar 23. Avignon.

Innocentius VI decano S. Stephani Maguntine et sacriste Magalo- nensis et Iohanni de Sorwerde (!) canonico Trever. eccl. mandat, qua- tinus cum Cunone de Falkenstein (de quo narrantur eadem atque in sro. 215) super irregularitate, si quam contraxerit, et quod in susceptis ordinibus ministrare ac ad diaconatus et presbiteratus ordines statutis & iure temporibus et ad omnes honores ecclesiasticos promoveri et eeclesiastica beneficia obtinere valeat, dispensent.

Apostoliee sedis cireumspecta . . . Dat. Avin. VII kl. marcii 3. tercio.

Reg. Avin. 130 f. 465.

217. 1355 Februar 23. Avignon.

Innocentius VI tribus executoribus mandat, quatinus Cunonem de Falkenstein rehabilitent. a) Northuneü in libro suppl. b) dispensantes in libro suppl.

88 1355 Februar 23.

[Innocentius VI] decano S. Stephani Maguntine et sacriste Maga- lonensis ac Iohanni de Sandewerde (!) canonico Trever. ecclesiarum.

Miserieordis Christi vicarii . . . Hodie siquidem pro parte dileeti filii Cunonis de Falkensten... Et deinde nobis pro parte dieti Cunonis exposito, quod ipse dudum nomine quondam Henrici de Virnenburg olim archiepiscopi Maguntini ac dilectorum filiorum eapituli eiusdem ecelesie Maguntine ac ex eorum commissione . . . constituerat officiales et iudi- ces seculares in singulis locis et fortaliciis, ubi iurisdoctio temporalis pertinere ad archiepiscopum Maguntinum, qui fuerit pro tempore, con- suevit ac eisdem officialibus et iudicibus pro conservatione iurium et honorum ecclesie Maguntine prefate mandaverat, ut in locis et forta- lieiis ipsis iusticiam omnibus facerent in causis et negotiis quibuseum- que ae alias procederent secundum iuris exigentiam, quodque nonnulli offieialium et iudicum eorundem pretextu constitutionis et mandati huiusmodi contra delinquentes aliquos citra et usque ad penam san- guinis et mortis etiam, quemadmodum delicta et excessus exigebant eorundem delinquentium, processerant, nos vobis dedimus in mandatis, ut... cum dieto Cunone super irregularitate et quod in susceptis ordini- bus ministrare et ad diaconatus et presbiteratus ordines . . . et ad honores ecclesiasticos promoveri ac beneficia ecclesiastica obtinere valeret, . .. dispensaretis . . . Postmodum vero pro parte ipsius Cunonis fuit nobis expositum, quod idem Cuno pro conservatione predicta et defensione honorum et iurium eorundem armatus multis exercitibus interfuit, in quibus homicidia mutilationes membrorum et rapine per- petrata et commissa fuerant, et quod licet ipse homicidiorum et mutila tionum huiusmodi aliqua non commiserit, tamen desiderabat hostes eius succumbere et partem, quam fovebat, victoriam habere. Quare pro parte sua fuit nobis humiliter supplicatum . . .. Nos Iohannis regis Franeorum illustris nobis super hoc humiliter supplicantis ac huius- modi ipsius Cunonis supplicationibus inclinati discretioni vestre . . . mandamus, quatinus . . . cum dieto Cunone... dispensetis. Dat. Avin. VII kl. marcii a. tercio.

Reg. Avin. 130 f. 464.

418. 1355 Februar 23. Avignon.

[Innocentius VI] Cunoni de Falkenstein canonico Maguntino.

Sedis apostoliee eircumspecta . . . Porrecta siquidem nobis pro parte tua peticio continebat, quod olim tu in subdiaconatus ordine constitutus, canonicatum et prebendam Magunt. obtinens preposituram

1355 März 4. 89

euratam Northimensem Magunt. dioc. ecclesiarum per obitum quondam lohannis dieti Underschop de Constancia . . . primo et deinde par- rochialem ecclesiam in Wiszele dicte dioc. . . . tune vaeantes . . . fuisti pacifice assecutus illasque pluribus annis tenuisti prout tenes indebite occupatas, fructus percipiens ex eisdem, dispensatione . . . non obtenta, etiam ad sacerdotium non promotus. Quare pro parte tua fuit nobis humiliter supplicatium . . . Nos igitur . . . com sideratione . . . Iohannis regis Francorum illustris nobis super hoe humiliter supplicantis . . . ae tuis supplieationibus inelinati omnem

inhabilitatis et infamie maculam . . . penitus abolemus teque habili- tamns ... Volumus autem, quod preposituram et ecclesiam parro- chialem predictas realiter et omnino dimittas . . . Dat. Avin. VII kl.

marcii a. tercio. Heg. Avin. 130 f. 464.

219. 1355 März 4. Avignon.

Innoeentio VI supplicant Iohannes de Griffone et Petrus dictus Birkelyn, quatinus Iohanni conferatur canonicatus et prebenda eccl. Monasterii Eiflie et Petro canonicatus et prebenda eccl. SS. Apostolorum Colon., non obstante quod Iohannes canonicatum et prebendam eccl. S. Marie ad gradus Colon. et Petrus canonicatum et prebendam eccl. S. Cecilie Colon. obtinet. Annuit papa.

Canonicatum et prebendam Monasterii Eiflie Petrus per Til- mannum de Nussia et canonicatum et prebendam SS. Apostolorum Iohannes per Henricum de Heimerzeym permutationis causa in curia resignaverunt.

Innoc. VI Suppl. t. IV (26) f. 66.

220. 1355 März 5. Avignon.

Innocentius VI Iohanni comiti et Gilete comitisse de Saraponte eius uxori concedit altare portatile.

Eisdem indulget, ut missam, antequam illuceseat dies, sibi et ipsorum alteri per proprium sacerdotem idoneum facere celebrari valeant.

Sincere devotionis affectus . . . Dat. Avin. III nonas marcii a. tercio.

Reg. Avin. 180 f. 508.

90 1355 März 5.

221. 1355 Mürz 5. Avignon.

Innocentius VI episcopo Virdunensi mandat, quatinus Symoni nato nobilis viri Guerardi de Blainquenheym domini castri de Kestem- bereh militis elerico Colon. dioc. conferat ecel. Colon, eanonieatum sub expectatione prebende.

Dignum arbitramur et congruum . . . Dat. Avin. III nonas marcii a. tercio.

Reg. 229 f. 52/ nr. 760; Reg. Avin. 131 f. 409.

222. 1355 März 7. Avignon.

[Innocentius VI] Boemundo archiepiscopo Treverensi.

Sieut audivimus, bune memorie Baldewinus archiepiscopus Tre- verensis castrum de Castras (), quod ad eeclesiam Metensem pleno iure pertinet, hactenus occupavit et, quamdiu vixit, detinuit occupatum tuque post illum castrum ipsum diceris detinere. Quocirca fraternitatem tuam attente rogamus, quatinus dictum castrum .. . Ademaro episcopo Metensi... restituas et dimittas ... Dat. Avin. nonas marcii a. tercio.

Reg. 287 f. 59.

223. 1365 März 15. Avignon.

Innocentius VI Gobelino Engelberti de Gymnich clerico Colon. reservat beneficium ecclesiasticum cum cura vel sine cura, cuius fruetus, si cum eura, viginti quinque, si vero sine cura fuerit, decem et octo marcharum argenti s. t. d. valorem annuum non excedant, spectans communiter vel divisim ad dispositionem decani et capituli eccl. S. Cassii Bunnensis.

Vite ac morum honestas. . . Dat. Avin. idus marcii a. tercio.

In e. m. S. Gereonis et S. Georgii Colon. decanis ac sacriste Avin. ecel.

Reg. Avin. 131 f. 428. Engelberti suppl. in Innoc. VI Suppl. t. IV (26) f. 78.

224. 1355 März 22. Avignon.

Innocentio VI supplicat Iohanna de Hannonia marchionissa Iulia- censis, quatinus Iohanni quondam Gerardi de Novaecclesia canonico prebendato in eecl. monasterii B, Marie in Capitolio Colon. ord. S.

1866 März 23. 91

Bened. reserventur una de parrochialibus ecclesiis et una de domibus ad dispositionem abbatisse et conventus pertinentibus et consuetis ca- nonicis prebendatis dicte eccl. assignari. Annuit papa.

Innoc. VI Suppl. t. IV (26) f. 9t'.

225. 1355 März 23. Avignon.

Innocentius VI episcopo Traiectensi mandat, quatinus nobilem virum Suederum de Vianen domicellum et nobilem mulierem Mathildem dominam castri de Beverwerde Traiect. dioc., qui scientes se esse quarto consanguinitatis gradu coniunctos matrimonium per verba de presenti clandestine contraxerunt et consummaverunt, absolvat a pena excommunicationis et cum eis ad tempus separatis dispenset, ut matri- monium invicem de novo contrahere valeant, prolem susceptam et suscipiendam legitimam declarando.

Exhibita nobis pro parte... Dat. Avin. X kl. aprilis a. tercio.

Heg. 229 f. 180 nr. 1166.

226. 1355 April 9. Villeneuve.

Innocentius VI Iohanni de Grifone confert eccl. Monasterii Eiflie Colon. dioc. eanonicatum et prebendam vacantes exeo, quod et is SS. Apostolorum Colon. per Henricum de Heymerzeym presbiterum Colon. et Petrus dictus Birkelin Monasterii Eiflie canonicatus et prebendas per Tilmannum de Nussia eorum procuratores in Romana curia ex causa permutationis resignarunt, non obstante quod Iohannes eccl. S. Marie ad gradus Colon. eanonicatum et prebendam obtinet.

Apostolice sedis cireumspecta ... Dat. apud Villamnovam Avin. dioc. V idus apostolis a. tercio.

In e. m. S. Georgii Colon. et S. Agricoli Avin. et S, Servacii Traiect. Leod. dioc. decanis eccl. (Conf. nr. 219.)

Reg. 228 f. 70' nr. 189.

227. 1366 April 9. Villeneuve.

Innocentius VI Petro dicto Birkelin confert eccl. SS. Aposto- lorum Colon. canonicatum et prebendam vacantes (ex eodem, quod notatur sub nro. immediate precedente), nou obstante quod is canoni- eatum et prebendam eccl. S. Cecilie Colon. ac parrochialem ecclesiam in Herganden (!) Colon. dioc. obtinet.

93 1355 April 14.

Apostolice sedis cireumspecta . .. Dat. apud Villamnovam Avin. dioc. V idus aprilis a. tercio.

In e. m. S. Agricoli Avin. et S. Georgii Colon. et S. Servatii Traieet. Leod. dioe. decanis eccl. (Conf. nr. 219.)

Reg. 228 f. 70 nr. 188. Petri Birkelin et Iohannis de Grifone suppl. in Innoc. VI Suppl. t. IV (26) f. 98.

228. 1356 April 14. Villeneuve.

[Innoeentius VI] Willelmo archiepiscopo Coloniensi.

Diebus hiis non longe preteritis scripsimus tibi et certis aliis pre- latis Alamanie per alias nostras litteras super quibusdam negotiis. que multum ineident(!) eordi nobis, et propter negotia ipsa dilectum filium Henrieum de Tremonia archidiaconum Leodiensem ad te ipsosque pre- latos alios duximus destinandum. Cum autem huiusmodi negotiorum executio propter absentiam tuam de tuis civitate ac diocesi dilata sit et preiudicialiter differatur, fraternitatem tuam attente rogamus, quatinus ad ecelesiam tuam, quamcitius poteris, referre te non postponas, nego- tiorum ipsorum expeditioni prospere favorabiliter, sicut de te plene confidimus, vaeaturus. Dat. ut supra (= XVIII kl. maii a. tercio).

Heg. 237 f. 77.

229. 1355 April 27. Villeneuve.

Innocentius VI cum Everardo de Marka de soluto et soluta genito, canonico prebendato ecel. Lobiensis Cameracensis dioc., quocum papa iam bis dispensavit, de novo dispensat, ut preter duo beneficia non eurata et unum curatum etiam quartum curatum vel non curatum reci- pere valeat eademque cum similibus permutare.

Multiplicia probitatis et virtutum ... Dat. apud Villamnovam Avin. dioc. V kl. maii a. tercio.

Reg. Avin. 129 f. 466' nr. 134.

*230. 1355 Mai 9. Avignon.

Reginaldus episcopus Palentinus thesaurarius pape notum facit, quod Caterina abbatissa et capitulum ecclesie secularis Assindensis cen- sum pro octo annis preteritis et terminatis in kl. mareii proxime pre:

1355 Mai 15. 98

teritis in XVI florenis auri boni ponderis camere apostolice per manus lohannis de Ratingen canonici dicte ecclesie solvi fecit. . .. Dat. Avin. die nona maii a. d. MCCCLVV indictione VII...

Or. membr. cum pend. Reginaldi sig. cereo. Düsseldorf. Arch. reg. Stift Essen. Suppl. nr. 15.

231. 1355 Mai 15. Avignon.

Innoeentius V1 Maguntino Salzeburgensi Coloniensi Treverensi Magdeburgensi et Bremensi archiepiscopis eorumque suffraganeis man- dat, quatinus decimam triennalem a papa nuper pro recuperatione et defensione terrarum et iurium eeclesie Romane, universo prenotatarum provineiarum et diocesium clero, exceptis cardinalium beneficiis et ordi- nibus S. Iobannis et S. Marie Theotonicorum, impositam solvant et ab aliis exigant, eos per eensuram eeclesiasticam et etiam per sequestra- tionem fruetuum et benefieiorum ecelesiasticorum compellendo.

Inter multiplices, quibus ... Dat. Avin. idus maii a. tercio.

Heg. 230 f. 19' nr. 34. Reg. 287 f. 132/ —135. Reg. 242 f. 170-172!

et 189—191?', Reg. Avin. 129 f. 53 nr. 34. W 337.

Predicte littere misse sunt ad supradictos d. XV m. februarii a, MCCCLVI per Lambertum de Burne camerarium Neowillarensem Argen-

tin. dioc. ord. S. Bened. Reg. 242 f. 191'.

*939. (1355) Mai 17. (Köln.)

Capitulum ecclesie Coloniensis invitat capitulum ecclesie Magun- tine ad eligendum deputandos, qui conveniant Confluentie eum depu- tandis a capitulis Coloniensis et Treverensis ecclesiarum ad obviandum exactioni decime (triennalis) et annatarum ab Innocentio VI clero Alamannie noviter impositarum vel imponendarum !.

Convocatio prima per Colon. super decima et oneribus in Con- fluentia convenire debentium.

Domini venerabiles amici in Christo dilectissimi.

Quia vestras conscientias presertim in defendendis et manutenendis vestris ac ecclesiarum vestrarum libertatibus animosa novimus stabili- tate subsistere, eapropter dilectiones vestras nosse cupimus, quod sumus informati certitudinaliter, quod dominus noster summus pontifex a clero et ecclesiis Almanie quasdam exactiones insolitas et in biis partibus hactenus inauditas, puta decimas beneficiorum quorumeunque neenon

o —— MM —À

1) Quoad aunum conf. nr. 255—298.

94 1855 Mai 17.

fruetus primi anni beneficiorum vacantium per ipsum dominum papam et, ut eredimus verisimiliter, per ipsius predecessorem collatorum vel de cetero conferendorum neenon beneficiorum, quorum collationes per ipsorum alterum sunt confirmate vel imposterum confirmabuntur vel que in euria Romana temporibus ipsorum dominorum summorum ponti- fieum permutata fuerunt vel permutabuntur inantea, exigere intendit. Et super hiis iam litteras suas direxit ad has partes reverendis patribus dominis Coloniensi Moguntino et Treverensi archiepiscopis collectoribus deputatis. Rumore etiam perducente percepimus, quod idem dominus papa hiis gravaminibus precurrentibus maiora cumulabit, quia videlicet dicitur, quod bona clericorum decedentium camere sue confiscabit. Quia vero per premissa gravamina, immo per ipsorum quodlibet, si processum habuerint, ecclesiarum predictarum, ipsis sic servituti subiectis, obpro- briogum exterminium conspicimus finaliter eventurum et ob hoe eum capitulis ecclesiarum nostrarum iam incepimus hiis gravaminibus pro posse nostro viis obviare oportunis, quod faciliter domino cooperante nos effecturos speramus, si vobiscum in votis fuerimus unanimes in con- siliisque concordes vestraque assistencia efficaci: quam ob rem dilec- tiones vestras sanctissimas rogamus attente, quatinus premissa in exacte considerationis reducatis examen consiliisque maturis super hiis pre- habitis aliquos ex vobis, quos ad hoc noveritis ydoneos sufficienter instructos et cum pleno mandato tractandi faciendi et terminandi, que ad obviandum gravaminibus et periculis prescriptis fuerint quomodolibet oportuna, destinare velitis, ut sabbato proximo post octavas penthe- costes! sint Confluentie certitudinaliter constituti, ad quem locum et diem similiter aliquos ex nobis domino annuente curabimus destinare, scientes, quod similes litteras venerabilibus viris dominis capitulo totique clero Treverensi per presentem nuncium videlicet dominum Everhardum de Spaynheim rectorem capelle S. Lamberti Coloniensis latorem presen- cium transmisimus, eui in premissis vobis referendis fidem per vos adhiberi petimus vestrasque voluntates nobis rescribi per eundem, scientes etiam, quod propter viarum pericula nuncios magis solempnes ad vos transmittere non audebamus, de quo nos habeatis excusatos. Insuper super hiis litteras nostras nos ad ecclesias suffraganeas* ecclesie Coloniensis direxisse noveritis, que, ut pro constanti habemus, nobis assistent in premissis. Datum sub sigillo ad causas capituli ecclesie Coloniensis, quo ad presens ex causa utimur, XVII die mensis maii. Manuscr. R. Losse f. 66 (69). Darmstadt. Arch. Hassiacum.

a) suffraganiis in ms. 1) i. e. d. VI m. iunii.

1865 Mai 22. 95

+233. 1355 Mai 22. (Küln.)

Frater lohannes episcopus eccl. Scopiensis vices gerens in ponti- ficalibus Wilhelmi archiepiscopi Colon. notum facit, quod hodie scil. a. MCCCLV feria sexta ante festum penthecostes capellam in domo dominorum de Hemmelrode Colonie, que domus sita est in vico, qui Vilsegrave vulgariter nuncupatur, super ripam in honorem B. Marie virginis, SS. Petri et Pauli ete. dedicavit dicteque capelle concessit indulgentias (non plenarias).

Or. membr. cum sigillo pend. Koblenz. Arch. reg. Himmerode I. D.

XVIII. nr. 1096.

234. 1355 Mai 22. Avignon.

Innocentius VI Arnoldo Gobelini de Dorslair, pro quo familiari suo Petrus tit. S. Martini in montibus presbiter cardinalis (Autisiodo- rensis) supplicat, confert eccl. SS. Apostolorum Colon. eanonicatum et prebendam vacantes per obitum Roydwini de Colonia eiusdem eccl. canonici et decani, non obstante quod Arnoldus super canonicatu et prebenda eccl. B. Marie Aquensis Leod. dioc. litigat et quod ei est provisum de eccl. Kerpensis Colon. dioc. canonicatu sub expectatione prebende.

Vite ae morum honestas ... Dat. Avin. XI kl. iunii a. tercio.

In e. m. S. Agricoli et S. Georgii Colon. ac S. Adelberti extra muros Áquenses Leod. dioc. eccl. decanis.

Heg. 280 f. . . . Petri suppl. in Innoc. VI Suppl. t. IV (26) f. 119.

285. 1355 Mai 22. Avignon.

Innocentius VI Iohanni Mulrepesch confert ecel. SS. Apostolorum Colon. canonicatum et prebendam vacantes ex eo, quod et is eecl. Xanetensis canonicatum et prebendam cum ferculo alias dicto comple- mento per lohannem de Ratingen eccl. Assindensis canonicum et Gerardus de Hoylwilre eccl. SS. Apostolorum Colon. canonicatum et prebendam per Tilmannum de Nussia clericum Colon. dioc. ex causa permutationis apud sedem apostolicam resignarunt, non obstante quod lohannes parrochialem ecclesiam S. Columbe Colon. obtinet.

Apostoliee sedis eircumspecta . . . Dat. Avin. XI kl. iunii a. tercio. |

In e. m. preposito S. Dionisii Leod. et S. Gereonis Colon. ac S. Agricoli Avin. decanis eccl.

Reg. 280 f. 114 nr. 41; Reg. Avin. 129 f. 264' nr. 41.

96 1355 Mai 99.

236. 1355 Mai 22. Avignon.

Innocentius VI Gerardo de Hoylzwilre confert eccl. Xanctensis canonicatum et prebendam ac fereulum vacantia (ex causa notata sub nro. 235), non obstante quod is in eccl. S. Andree Colon. canonicatum et prebendam obtinet.

Apostolice sedis cireumspecta . . . Dat. Avin. XI kl. iunii

a. tercio. Reg. 280 f. 118 nr. 48. Iohannis Mulrepesch et Gerardi de Hoilwilre

suppl. in Innoc. VI Suppl. t. IV (26) f. 119.

237. 1355 Mai 23. Avignon.

Innocentius VI archiepiscopo Colon. mandat, quatinus Godefrido de Synzege conferat preposituram eccl. SS. Severi et Martini de Mo- nasterio in Meynevelt vacantem per resignationem Pastoris tit. SS. Mar- cellini et Petri presbiteri cardinalis, non obstante quod is canonicatum et prebendam eeel. S. Florini in Confluentia obtinet.

Dignum arbitramur et congruum ... Dat. Avin. X kl. iunii

a. tercio. Reg. 230 f. 69' nr. 24; Reg. Avin. 129 f. 191 nr. 24.

238. 1355 Mai 23. Avignon.

Innocentius VI Petro Ludenstorp confert ecel. S. Castoris in Con- fluentia canonicatum et prebendam vacantes ex eo, quod Godefridus de Synzege per Willermum Paris canonicam ecel. S. Pauli Leod. apud sedem apostolicam eos resignavit.

Exigentibus probitatis et virtutum . . . Dat. Avin. X kl. iunii a. tercio.

In e. m. decano SS. Apostolorum et scolastico S. Gereonis Colon. eccl. ac officiali Carpentoratensi.

Reg. 280 f. 119 nr. 49; Reg. Avin. 129 f. 270 nr. 49.

239. 1355 Mai 23. Avignon.

Innocentius VI Pastori tit. SS. Marcellini et Petri presbitero car- dinali confert eccl. parrochialem in Rense Trever. dioc. vacantem per resignationem Petri de Ludenstorp apud sedem apostolicam factam.

Exquisitam tue circumspectionis . . . Dat. Avin. X kl. iunii a. tercio.

1355 Mai 26. 97

In e. m. decano S. Agricoli Avin. et sacriste Carpentoracensis ac scolastico S. Gereonis Colon. eccl. Reg. 280 f. 30 nr. 11; Reg. Avin. 130 f. 519 nr. 11.

240. 1355 Mai 26. Avignon.

[Innocentius VI] Karolo imperatori Romanorum.

. magister Guillelmus Pinchon prepositus eccl. Maguntin. obtulit nobis seripturas quasdam continentes certa conventiones et pacta habita et inita inter Gerlaeum archiepiscopum Maguntin. et Cunonem de Falke- stein tunc occupatorem ipsius eeclesie ex altera, que in parte ipsum quo- que prepositum respicere dinoscuntur, petens nomine tuo, ut conventionibus et paetis huiusmodi apostolice confirmationis robur adicere dignare- mur. ... Nos Guidoni episcopo Portuensi ... mandavimus, ut scrip- turas ipsas recipiat et nobis relationem faceret de eisdem. Cum autem paeta et conventiones huiusmodi sanctionibus canonicis et divino iuri eontradieunt, molestum non habeas, si in confirmationis eiusdem negotio votis tuis non duximus annuendum ... Dat. Avin. VII kl. iunii a. tercio.

Reg. 237 f. 107; W. 388.

241. 1345 Juli 20—1355 Mai 29. Avignon.

Gerardus de Arbento obedienciarius eccl. S. Iusti Lugdun. sedis apostolice nuncius et camere apostolice collector in Lugdun. Vienn. Tarantas. Bisuntin. et Trever. provinciis reddit rationem de pecu- niis a die XX m. iulii a. MCCCXLV usque ad diem XXIX m. maü a. MCCCLV receptis et expensis ab ipso.

Collectoriarum 65 f. 1, 301-354, 368', 371—376, 408; Kirsch p. 187, 196—250.

242. 1355 Juni 9. Avignon.

Innocentio VI supplieat Wilhelmus archiepiscopus Colon.: quatinus XII personis suis et eccl. Colon. serviciis insistentibus, quas usque ad decennium elegerit, indulgeatur, ut fructus omnium bene- fieiorum, quotidianis distributionibus dumtaxat exceptis, non residentes in eisdem integre percipere valeant. Annuit papa de octo per trien- nium. | quatinus consanguineo 8uo Thome de Septemfontibus provideatur Vatikan. Regesten IV. T

98 1355 Juni 9.

de canonicatu sub expectatione prebende et dignitatis personatus vel officii cum cura vel sine cura in ecel. Leod., non obstante quod in Colon. et Trever. eecl. canonicatus et prebendas obtinet. Annuit papa.

quatinus visitantibus ecel. Colon. quibusdam festis diebus conce- dantur indulgentie III annorum et III quadragenarum. Annuit papa pro uno anno et una quadragena.

quatinus confirmet collationem preceptorie domus hospitalis S. Antonii Colon. ord. S. August. vacantis per obitum Poncii Menfredi factam a fratre Wilhelmo de Turri preceptore domus S. Antonii in Ro- storp dieti ord. Magunt. dioc. Annuit papa.

quatinus confirmet electionem et confirmationem Tilmanni de Girlo in decanum eecl. SS. Apostolorum Colon. factam post obitum Bendowini ultimi decani, non obstante quod Tilmannus in dicta eccl. et in Werdensi eecl. Colon. dioc. canonicatus et prebendas obtinet. Annuit papa.

quatinus examen ad partes committatur. Annuit papa.

Innoc. VI Suppl. t. IV (26) f. 128.

243. 1355 Juni 9. Avignon.

Innocentius VI Wilhelmo archiepiscopo Colon. indulget, ut octo capellani vel clerici eius familiares commensales fruetus suorum bene- fieiorum ecclesiasticorum, etiamsi dignitates personatus vel officia exi- stant et curam habeant animarum, dummodo post pontificiales in cathe- dralibus maiores seu in collegiatis ecclesiis principales dignitates non existant, integre, cotidianis distributionibus dumtaxat exceptis, percipere valeant per triennium et interim ad residendum in eis non teneantur.

Sincere devocionis affectus ... Dat. Avin. V idus iunii a. tercio.

Reg. 281 f. 164' nr. 16.

244. 1355 Juni 9. Avignon.

Innocentius VI scolastico eccl. S. Gereonis Colon. mandat, qua- tinus Thome de Septemfontibus de nobili genere nato provideat de eccl. Leod. canonicatu sub expectatione prebende, non obstante quod is in Colon. et Trever. eccl. canonicatus et prebendas obtinet.

Dignum arbitramur et congruum ... Dat. Avin. V idus iunii a. tercio.

Reg. 280 f. 208' nr. 117.

1855 Juni 9. 99

245. 1355 Juni 9. Avignon.

Innocentius VI concedit omnibus vere penitentibus et confessis visitantibus devote in quibusdam anni festis Coloniensem ecclesiam cathedralem S. Petri indulgentias unius anni et quadraginta dierum.

Splendor paterne glorie ... Dat. Avin. V idus iunii a. tercio.

Reg. Avin. 180 f. 508°.

246. 1355 Juni 9. Avignon.

Innocentius VI "Theoderico de Ousheim canonico monasterii S. An- toni ord. S. August. Viennensis diocesis, cui preceptoriam domus S. Antonii Coloniensis ord. S. August. a monasterio S. Antonii dieti ordinis Viennensis diocesis dependentem et per obitum Pontii Menfredi vacantem contulit Willelmus de Turri preceptor domus S. Antonii in Rostorp et confirmavit Petrus abbas dicti monasterii Viennensis dio- cesis, concedit, quod dieta collatio et confirmatio perinde valeat.

Religionis zelus, vite ... Dat. Avin. V idus iunii a. tercio.

Reg. Avin. 1830 f. 504.

247. 1365 Juni 9. Avignon.

Innocentius VI petente Tilmanno de Gerlo (?) canonico prebendato in ecel. SS. Apostolorum Colon. et Werdensi decernit, quod non ob- stante reservatione papali eius electio in decanum eccl. SS. Apostolorum Colon. a capitulo facta eiusque confirmatio a Wilhelmo archiepiscopo Colon. perinde valeat.

Laudabilia probitatis et virtutum ... Dat. Avin. V idus iunii a. tercio.

Heg. Avin. 129 f. 580 nr. 297.

248. 1355 Juli 12. Avignon.

Innocentius VI archiepiscopo Colon. mandat, quatinus Iohanni de Titzervelde, qui beneficium ecclesiasticum cum eura vel sine eura ad dispositionem archiepiscopi Colon. expectabat et hane expectationem in pape manibus resignavit, conferat capellaniam non curatam S. Martini extra muros Ándernacenses Trever. dioc., cuius fructus summam viginti quuque marcharum argenti non excedunt, vacantem per obitum Ernesti de Oytgenbach. Quo mortuo Rodulphus de Fridbergh primo et deinde Henrieus de Borsa clerici Trever. et Herbipolensis dioc. per duos

100 1355 Juni 14.

menses ante provisionem de eadem capellania a Clemente VI Roberto

de Tuitio factam et deinde continue eandem de facto detinuit. Noviter

vero Robertus dietam provisionem in pape manibus resignavit. Dignum arbitramur et congruum . . .. Dat. Avin. II idus iunii

a. tercio. Reg. 281 f. 29' nr. 67; Reg. Avin. 130 f. 60 nr. 67. Roperti de Tuitio secretarii Wilhelmi archiepiscopi Colon. suppl. pro nepote suo Iohanne in Innoc. VI Suppl. t. IV (26) f. 138.

249. 1355 Juni 14. Avignon.

[Innocentius VI] Willermo archiepiseopo Coloniensi.

Dileetum filium Rupertum de Tuitio elerieum et nuncium tuum latorem presentium et litteras tuas exhibitas nobis per eundem benigne recepimus et que huiusmodi littere continebant idemque Rupertus nobis exposuit viva voce, diligentius intellectis, ad ea tibi per ipsum Ruper- tum respondendum duximus et aliqua sibi referenda tibi per eum im- posuimus, sicut audies plenius ab eodem. Tu ergo, frater, habens nostra et ecclesie Romane negotia et specialiter illa, pro quibus dilec- tum filium Henrieum de Tremonia archidiaconum Leodiensem ad partes ipsas diebus non longe preteritis misimus, sieut incepisti, favorabiliter commendata, sic eis operam favorabilis prosecutionis impendas . . . Dat. Avin. XVIII kl. iulii a. tercio.

Reg. 287 f. 119.

250. 1355 Juni 24. Avignon.

Innocentius VI Willermo archiepiscopo Colon. mandat, quatinus Boemundum archiepiscopum sub iuramento examinet de valore bo- norum a Baldewino archiepiscopo Trever. mortuo rehctorum et, si repererit valorem non ascendere ad tantam summam, ad quantam solvendam camere apostolice Boemundus se obligaverat, absolvat eum ab excommunicatione, quam incurrit propter non solutam tempore debito summam predictam.

[Innocentius VI] Willermo archiepiscopo Coloniensi.

Scire te volumus, quod Boemundus archiepiscopus Treverensis dudum apud sedem apostolicam constitutus promisit venerabilibus fra- tribus Stephano archiepiscopo Tholosano camerario et Reginaldo epi- scopo Palentino thesaurario nostris recipientibus nomine camere apo- stolice, quod ipse pro bonis mobilibus ac debitis et creditis, que bone memorie Baldewinus archiepiscopus Treverensis predecessor suus tem-

1355 Juni 28. 101

pore obitus eius habuerat vel pertinuerant ad eundem, dispositioni apostolice reservatis solveret dietis archiepiscopo et episcopo in certo termino iam elapso quandam pecunie quantitatem, interposito per eum super hoc iuramento, quodque dieti camerarius et thesaurarius in eun- dem Boemundum archiepiscopum volentem et consentientem extunc excommunicationis sentenciam protulerunt, si eandem quantitatem peeunie in huiusmodi termino non solvisset, et quod idem Boemundus archiepiscopus nobis noviter intimavit, quod de bonis debitis et creditis ipsis faeta indagatione solerti non reperit illa ad huiusmodi ascendere peeunie quantitatem, humiliter supplicans, ut cum eo in hae parte benigne agere dignaremur. Ideoque fraternitati tue per apostolica Scripta mandamus, quatinus per te vel alium seu alios tam ab eodem arehiepiscopo quam aliis, qui de valore bonorum debitorum et credi- torum huiusmodi babent noticiam, recepto ab eorum quolibet iuramento inquiras super hoc diligentius veritatem, et si repereris ita esse, huius- modi excommunicationis sentenciam, quam propter ipsius pecunie solu- tionem non factam in eodem termino Boemundus archiepiscopus memo- ratus incurit, suspendas usque ad diem (lacuna) mensis proximo secuturi ac ipsum a reatu periurii absolvas in forma ecelesie consueta iniungendo ei penitentiam salutarem ac omnem infamie maculam sive notam, quam dietus Boemundus archiepiscopus premissorum occasione contraxit, abo- leas et abstergas. Dat. Avin. VIII kl. iulii a. tereio. (Conf. nr. 130.) Reg. 237 f. 120.

251. 1355 Juni 28. Avignon.

Innocentius VI Wilhelmo archiepiscopo Colon. mandat fere eadem atque sub nr. 250.

Innocentius (VI) ... Wilhelmo archiepiscopo Colon.

Olim Boemundus archiepiscopus Treverensis promisit .. . Stephano archiepiscopo Tholosano camerario et Reginaldo episcopo Palentino the- saurario nostris ... quod ipse pro bonis mobilibus et debitis et cre- ditis; que bone memorie Baldewinus archiepiscopus Trever. predecessor suus tempore sui obitus habuerat vel pertinuerant ad eundem, dispositioni apostolice reservatis solveret dictis camerario et thesaurario in quibusdam terminis iam elapsis certam pecunie quantitatem, per ipsum Boemundum super hoc interposito iuramento. Ipsique camerarius et thesaurarius in eundem Boemundum archiepiscopum volentem et consentientem extune excommunicationis sententiam promulgarunt, si eandem pecunie quantitatem in huiusmodi terminis non solvisset. Cum itaque idem

102 1355 Juni 30,

Boeinundus intimaverit nuper nobis, quod facta per eum indagatione solerti de bonis mobilibus et debitis et creditis ipsis non repperit illa ad quantitatem ascendere supradietam et humiliter supplicaverit, ut eum eo in hae parte benigne agere dignaremur, fraternitati tue ... mandamus, quatinus ... predictam excommunicationis sententiam . .. usque ad festum nativitatis dominice proximo futurum ... suspendas ac ipsum Boemundum archiepiscopum absolvas ... ac nichilominus tam ab ipso Boemundo quam aliis, quos de bonis debitis et creditis ipsis noveris habere noticiam ac eorundem bonorum valore, recepto ab eorum quolibet super hoc iuramento diligentius te informes et ea, que . .. repereris, nobis ... intimare procures. Volumus autem, quod si huius- modi bona necnon debita et credita ultra huiusmodi quantitatem fue- rint valere comperta, idem Boemundus iuxta promissionem et obliga- tionem huismodi non satisfecerit de illa eamere memorate, prefatus Boemundus archiepiscopus in eandem sententiam incidat eo ipso. Dat. Avin. IIII kl. iulii a. tercio. Reg. 242 f. 160.

252. 1355 Juni 30. Avignon.

Innocentio VI supplicat Hydenrieus de Hagenborch, clericus Colon. dioc. quatinus rehabilitetur et sibi de novo conferatur eecl. in Hilleshem Colon. dioc., cuius ius patronatus ad marchionem Iuliacensem pertinet quamque Heydenricus per septem annos tenuit ad sacerdotium

non promotus. Annuit papa. Innoc. VI Suppl. t. IV (26) f. 146.

253. 1355 Juli 15. Avignon.

Innocentius VI archiepiscopis Germanie precipit, quanta sti- pendia annua ipsi el ceteri Germanie episcopi lohanni Schadelant inquisitori per Germaniam deputato solvant.

[Innocentius VI] Maguntino Coloniensi Treverensi Salzeburgensi Magdeburgensi ac Bremensi archiepiscopis.

Quanto magis negotium fidei ... Cum itaque, sieut ex dilecti filii Iohannis Schadelant ordinis fratrum Predicatorum professoris in sacra theologia magistri inquisitoris heretice pravitatis per Alamaniam auctoritate apostolica deputati insinuatione percepimus, ipse propter necessariorum defectum commissum sibi per sedem ipsam inquisitionis officium utiliter exereere non possit, nos volentes, quod tam pium

1855 August 7T. 103

ganctumque negotium, quod in illis partibus fore percepimus plurimum oportunum, ex defectu huiusmodi negligatur, ac sperantes, quod vos et venerabiles fratres nostri episcopi per Alamanniam constituti, quibus etiam onus prosecutionis eiusdem negotii imminet, ... ad subvenien- dum eidem debeatis prompti et favorabiles inveniri, quingentos et oetuaginta florenorum auri stipendia dicto Iohanni pro suis ac socii notariorum et aliorum pro ipso officio exequendo expensis necessariis annis singulis, quamdiu prefato institerit officio, per vos et episcopos eosdem solvenda auctoritate apostoliea eidem inquisitori duximus ordi- nanda, volentes, quod de dicta summa per te Maguntinum quadra- ginta et per tuos una cum ... episcopo Bambergensi nobis et apo- stolice sedi immediate subiecto ducenti et decem et per te Coloniensem quinquaginta ac tuos centum et per te Treverensem viginti ac per te Salzeburgensem quadraginta et per tuos alii quadraginta, per te vero Magdeburgensem viginti et per tuos alii viginti ac per te Bremensem, fratres archiepiscopi, quindecim et per tuos suffraganeos episcopos antedietos per Alamanniam constitutos viginti quinque floreni auri annis singulis persolvantur ... Quocirea fraternitatem vestram horta- mur... quatinus ordinationi nostre ... obtemperantes ... prefatas quantitates ... eidem inquisitori ... annis singulis in duobus compe- tentibus terminis liberali promptitudine persolvatis ... Dat. Avin. idus iulii a. tercio. Reg. 229 f. 233' nr. 1413; Reg. Avin. 181 f. 501.

254. 1355 August 7. ( Trier.)

Prepositus decanus et capitulum eccl. Trever. decanis ecclesiarum S. Florini et Castoris Confluent. nunciat, quod ipsi tam pro se quam pro elero ecclesiis et monasteriis civitatis et diocesis Trever. pro decli- nanda decima apostolica apud papam exeusationibus legitimis laborare et in hoe cum capitulis Colon. et Magunt. unanimes esse intendunt et in hoc negotio cum eis de procedendi modo concordaverunt, et quod ipsi magistrum Iohannem scolasticum eecl. B. Marie de Palatiolo tam pro ipsis quam pro clero ecclesiis et monasteriis predictis ad curiam mittendum deputaverunt. Verum quia huiusmodi negotium commune existit et con- tributionem illorum requirit, quos communiter tangit, illos rogant, ut pro huiusmodi negotio abbates decanos tam christianitatum quam ecele- siarum collegiatarum districtus iurisdictionis officialitatis Confluentine ad certum locum Confluent. ad diem competentem per ipsorum nun- eum latorem presentium convocent et ab his convocatis nomine ipsorum

104 1355 August 16.

inquirant, an velint ipsis in hoc parte adherere et ipsis huiusmodi con- tributionem facere, et ut ipsis super hoc rescribant infra festum B. Marie virginis.

Vobis sieut alias ... Dat. ... a. d. MOCCLV septima die m. augusti.

Transsumpt. in litt. sub nr. 255 notatis.. Koblenz. Arch. reg. S. Castor nr. 194.

"25685. 1355 August 16. (Koblenz.)

Decani SS. Florini et Castoris ecclesiarum Confluentinarum abba. tibus monasteriorum monachorum, prepositis et prioribus monialium necnon decanis et capitulis ecclesiarum collegiatarum et eristianitatum decanis et camerariis et archipresbitero Wetslarie in terminis (?) offi- cialitatis curie Confluentine constitutis notum faciunt, se recepisse litteras & preposito decano et capitulo ecclesie Treverensis sequentis tenoris:

,Prepositus decanus et capitulum eccl. Trever . . . Vobis sicut alias... Dat.... a. d. MCCCLV septima die mensis augusti."

Quarum litterarum pretextu supradictos hortantur, quatinus feria secunda proxima post diem decollationis B. Iohannis Baptiste ad refec- torium eccl. S. Florini veniant vel aliquos ex suis eum procuratoriis sufficientibus mittant ac concordandum et deliberandum super contentis in litteris antedictis.

Noveritis nos litteras . . . Dat. . . . feria secunda post festum assumptionis B. Marie virginis a. d. MCCCL quinto.

Or. membr. cum duobus sig. pend. Koblenz Arch. reg. S. Castor nr. 194.

256. (1355 um August)‘.

Clerici nationis Germanice quidam publice declarant se non esse obligatos ad solvendum decimam triennalem ab Innocentio ipsis im- positam.

Inscriptio: In causa cleri Alamanie.

Coram vobis ego ete. nomine meo proprio... Manuscr. E. Losse f. 46—49 (47—50). Darmstadt. Arch. Hassiacum. Winkelmann, Acta imperii inedita II nr. 1181 pg. 886—841.

257. (1355 um August)!. Clerici nationis Germanice interponunt appellationem publicam ab

1) Quoad annum nrorum. 266 et 257 conf. nr. 232, 264, 255, 268, 270, 271.

1355 August 23. 105

exeentore decime triennalis ab Innocentio VI ipsis imposite ad sedem apostolicam. Inscriptio: In causa cleri.

Manuscr. HR. Losse f. 45 (46) Darmstadt. Arch. Hassiacum. Winkelmann, Acta imperii inedita II nr. 1182 pg. 842—848.

258. 1355 August 23. Villeneuve.

Innocentius VI archiepiscopo Trever. mandat, quatinus per se vel per alium seu alios faciat visitationem generalem omnium ecclesiarum, monasteriorum et personarum ecclesiasticarum civitatis diocesis et pro- vincie Treverensis, recepturus ratione huiusmodi visitationis iuxta formam constitutionis Benedicti XII procurationes in pecunia numerata.

Licet universaliter omnibus . . . Dat. apud Villamnovam Avin. dioc. X kl. septembris a. tercio.

In e. m. Wilhelmo archiepiseopo Colon.

Reg. 242 f. 168! et 164'.

259. 1355 September 2. Villeneuve.

Innocentio VI supplicant [Katerina de Marka] abbatissa et capi- tulum secularis eccl. Assindensis, quatinus sibi deputentur conservatores ad quatuor annos. Annuit papa.

Item supplicat Katerina, quatinus ipsi cum tribus honestis matro- nis elaustra et monasteria sororum ord. S. Clare semel in anno ingredi lieeat, Annuit papa.

Innoc. VI Suppl. t. IV (26) f. 199.

460. 1355 September 2. Villeneuve.

Innocentius VI Katerine abbatisse secularis ecclesie Assindensis indulget, ut eum tribus matronis honestis monasteria religiosarum inelu- sarum ord. S. Clare in civitate et dioc. Colon. consistentia semel in anno dumtaxat ingredi valeat, dummodo earum, que monasteriis ipsis prefuerint, ad id accedat assensus et abbatissa dieteque matrone ibidem non eomedant nec etiam pernoctent.

Devotionis tue sinceritas . .. Dat. apud Villamnovam Avin. dioc. III nonas septembris a. tercio.

Beg. 231 f. 252 nr. 271; Heg. Avin. 129 f. 521 nr. 271.

106 1855 September 7.

261. 1355 September 7. Villeneuve.

Innocentius VI Gerardo de Monte, pro quo capellano suo Walde- marus rex Dacie supplicat, reservat in eccl. Verdensi canonicatum et prebendam ac archidiaconatum de Bevensen vacaturas in brevi, non obstante quod is canonicatum et prebendam in eccl. Mindensi ac archi- diaconatum in Lo in eadem eccl. obtinet. Tamen assecutus illum dimittat hune archidiaconatum.

Nobilitate generis et aliis... Dat. apud Villamnovam Avin. dioc. VII idus septembris a. tercio.

In e. m. archiepiscopo Rigensi et preposito S. Anscharii Bremensis ac scolastico Mindensis eccl.

Reg. 280 f. 90! nr. 7.

262. 1355 September 11. Villeneuve.

Innocentio VI supplicat (de novo) Heydenricus de Hagenberg cler. Colon., quatinus rehabilitetur et sibi de novo conferatur eccl. in Hillesheim Colon. dioe. (Conf. nr. 252.) Annuit papa.

Innoc. VI Suppi. t. IV (26) f. 203.

2068. 1355 September 30. Villeneuve.

Innocentius VI episcopo Tullensi mandat, quatinus Henrico de Lucemburg clerico Tornacensis dioc., pro quo consanguineo suo Karolus Romanorum imperator supplicat, provideat de eccl. Colon. canonicatu sub expectatione prebende.

Dignum arbitramur et congruum . . . Dat. apud Villamnovam Avin. dioc. II kl. octobris a. tercio.

Reg. 230 f. 175' nr. 56; Reg. Avin. 129 f. 855 nr. 56.

264. 1355 September 30. Villeneuve.

Innocentius VI episcopo Tullensi mandat, quatinus Iohanni de Lucemburg clerico Tornacensis dioc. de nobilitate generis commendato, pro quo suo consanguineo Karolus Romanorum imperator et Boemie rex supplicat, provideat de eecl. Trever. canonicatu sub expectatione prebende.

Dignum arbitramur et congruum . . . Dat, apud Villamnovam Avin. dioc. II kl. octobris a. tercio.

Reg. 229 f. 82 nr. 719,

1855 September 30. 107

265. 1355 September 30. Villeneuve.

Innoeentius VI Henrico de Unna alias dicto van Herne magistro in artibus et medicina confert (ad cautelam de novo) canonicatum et prebendam eeel. Monaster. vacantes per obitum Theoderici de Waldecke.

Litterarum scientia, vite... Dat. apud Villamnovam Avin. dioc.

II kl. oetobris a. tercio. Reg. 281 f. 265’ nr. 327.

266. 1355 September 30. Villeneuve.

Innocentio VI supplicat Iohannes de Konixwinter clericus Colon. dioc. famulus Remundi magistri hostiarii servitoris, quatinus sibi reser- vetur beneficium sine eura spectans ad dispositionem decani et capituli ecel. Colon. Annuit papa.

Innoc. VI Suppl. t. IV (26) f. 228’ et 223' et 259 (bis).

267. 1355 October 3. Avignon.

Innocentio VI significant prior et conventus monasterii S. Albani extra muros Trever., quod olim abbas et conventus monasterii S. Mathie eapellam S. Albani extra muros Trever. cum suis attinentiis bo. me. Baldewino archiepiscopo Trever. donaverunt et deinde ad id aecedente decani et capituli eecl. Trever. consensu prefatus archiepiscopus in capella et loco huiusmodi monasterium S. Albani ad usum fratrum ordinis Cartusiensium cum necessariis officinis construi fecit et dotavit, addita tamen conditione, quod si dietam domum a Cartusianis quo- cunque easu destitui vel ad desolationem sine sua vel successorum suorum culpa pervenire contingeret, quod extune illa domus cum per- tinenciis ad archiepiscopi dispositionem devolvetur. Supplicant, quatinus papa dietam donationem confirmet. Annuit papa, sublata tamen dieta conditione.

Item supplicant, quatinus papa confirmet incorporationem eccl. parrochialis in Nikendich prope Andernacum, cuius collatio ad archi- episcopum pertinuit, in dietum monasterium S. Albani. Annuit papa.

Innoc. VI Suppl. t. IV (26) f. 226°.

268. 1355 October 26. Avignon.

Innocentius VI Willelmo archiepiscopo Colon. exponit, quod ad eripiendam hereditatem principis apostolorum manibus occupantium

108 1355 October 26.

Egidium tit. S. Clementis presbiterum cardinalem apostolice sedis lega- tum eum magno gentis armigere numero destinavit in Italiam, et cum ad perficiendam recuperationem terrarum ecclesie facultates camere apostoliee non iam suppetierint, Wilhelmo et quibusdam aliis archi episcopis eorumque suffraganeis et personis ecclesiasticis decimam triennalem imposuit. Post hec autem venerunt ad sedem apostolicam Henrieus de Susato scolasticus S. Gereonis et Florentius de Wevelkove eanonieus maioris Colon. eccl. et se nuncios cleri Colon. dioc. asserentes, quamquam ab eo mandatum, ut dicebant, aliquod non haberent, ac eleri paupertatem et inopiam allegantes pape supplicarunt, ut ab exac- tione decime quoad clerum eundem desistat. Papa archiepiscopo pre- cipit, cum nunciorum allegationes reputet frivolas, quatinus clerum monitis et exhortacionibus indueat ac solvendum.

Dudum in assumptionis nostre... Dat. Avin. VII kl. novembris a. tercio.

Similis tenoris sunt altere eiusdem littere eidem Wilhelmo desti- natie. Dilecti filii Henricus . .. Dat. Avin. VII kl. novembris a. tercio.

Reg. 237 f. 207.

269. 1355 October 26. Avignon.

Innocentius VI archiepiscopo Treverensi significat, quod ad ipsum venit Iohannes scolasticus ecel. S. Marie in Palatiolo se nuncium celeri civitatis et diocesis Trever. asserens, quamquam ab eo mandatum, ut dicebat, aliquod non haberet, ac cleri dieti inopiam et paupertatem allegans ipsi supplicavit, ut ab exactione decime triennalis desisteret; precipit eidem, ut clerum ad solvendum inducat.

Dudum in assumptionis nostre... Dat. Avin. VII kl. novembris a. tercio.

Reg. 287 f. 227; W. 348.

270. 1355 October 26. Avignon.

Innocentius VI Bremensi Magdeburgensi Coloniensi et Salzebur- gensi archiepiscopis precipit, ut clerum ad solvendum decimam trien- nalem inducant.

Dudum in assumptionis nostre ... Dat. Avin. VII kl. novembris a. tercio.

Reg. 287? f. 227°,

1355 October 26. 109

271. 1355 October 26. Avignon.

Innocentius VI Karolum imperatorem Romanorum precatur, qua- tinus arehiepiscopos et episcopos neenon prelatos et personas eeclesia- sticas partium Alamanie ad solvendum decimam triennalem exhortacio- nibus et monitis oportunis efficaciter inducat.

Dudum in assumptionis nostre . .. Dat. Avin. VII kl. novembris a. tercio.

Reg. 28? f. 228; W. 349.

272. 1355 October 30. Avignon.

Anno domini MCCCLV ... die XXX m. octobris, cum dominus lohannes de Casleto canonicus Leod. collector camere in provincia Colon. teneretur camere de finali computo per eum facto cum camera ... de receptis per eum a die VIII m. aprilis a. LI usque ad XXII d. dieti mensis a. LIIII in VCXXXVII scut. eum dimidio Philippi, CXXX seut. Iohannis, CXLVIII scut. eum dimidio Brebaneie, C seut. antiquis, IICXCVIII flor. XXI libr. V sol. VI den. parve monete Leod., LIII sol. parve monete Brebancie, XXII sol. parve monete Traiect., idem collector in deductionem summe diete reste per manus domini Iohannis de Fres rectoris parrochialis ecclesie de Loveniel Leod. dioc. solvit

IIIICXCVII scut. ultimos Philippi CXXX seut. Iohannis ultimos IICXCVIII flor. Pedemontis parvi ponderis IICXC scut. antiquos XLII sol. V den. monete Avin. Introit. et Exit. 277 f. 50; Kirsch p. 294.

273. 1355 November 4. Avignon.

Innocentius VI Willermum marchionem Iuliacensem rogat, qua- tinus Iohannem de Roma et Colinum Lombardi cursores papales latores presentium ad certas Alamanie partes pro quibusdam ecelesie negotiis destinatos suscipiat commendatos.

Licet devotionis tue ... Dat. Avin. II nonas novembris a. tercio.

Reg. 237 f. 220.

274. 1355 November 8. Avignon.

Innocentio VI supplicat Iohannes de Conixwinter, quatinus tenor gratie sibi d. 30 m. septembris coucesse commutetur ita, ut loco: „ad

num. -..

110 18565 November 9.

dispositionem decani et eapituli eccl. Colon.“ ponatur: „in eccl. eathe- drali vel alias.^ Annuit papa. (Conf. nr. 260.) Innoc. VI Suppl. t. IV (26) f. 259.

275. 1355 November 9. Avignon.

Innocentio VI supplicat Henricus Suderman de Tremonia arehi- diaconus Leod. pro suis nepotibus:

quatinus Hermanno Suderman provideatur de canonicatu eccl. S. Mauritii extra muros Monaster. sub expectatione prebende maioris. Annuit papa.

quatinus Arnoldo Suderman provideatur de canonicatu eccl. Susa- tiensis sub expectatione unius de mediis prebendis. Annuit papa.

quatinus Bertramo Suderman reservetur beneficium ecclesiasticum eum cura vel sine cura spectans ad dispositionem abbatis et conventus monasterii S. Huperti ord. S. Bened. Leod. dioc. Annuit papa.

quatinus Andree Suderman clerico Colon. dioc. reservatur bene- ficium sine cura spectans ad dispositionem episcopi Traiect. Annuit papa.

" quatinus Iohanni de Braken provideatur de canonicatu eccl. S. Ser-

vatii Traiect. Leod. dioc. sub expectatione prebende. Annuit papa. quatinus Arnoldo Rike provideatur de canonicatu eccl. Bunnensis sub expectatione prebende. Annuit papa.

Eidem supplieat idem pro suis servitoribus:

quatinus Wernero Haselbeke de Essendia clerico Leod. dioc. reservetur beneficium in ecel. Traieet. preter canonicatus et prebendas et beneficium spectans ad dispositionem decani et capituli eccl. Bun- nensis. Annuit papa.

quatinus Henrico Woleman clerico reservetur beneficium in eccl. Leod. et beneficium spectans ad dispositionem decani et capituli eccl. S. Severini Colon. Annuit papa.

Innoc. VI Suppl. t. IV. (26) f. 243.

276. 1355 November 9. Avignon.

Innocentius VI Hermanno Suderman confert eecl. S. Mauritii extra muros Monasterienses canonicatum sub expectatione unius de maioribus prebendis.

Probitatis et virtutum merita . . . Dat. Avin. V idus novembris a. tercio.

1355 November 9. 111

In e. m. Monasteriensis et S. Marie ad gradus Colon. et S. Agri- coli Avin. eccl. decanis.

Reg. 230 f. 200' nr. 108; Reg. Avin. 129 f. 387 nr. 108.

277. 1355 November 9. Avignon. \

Innocentius Vl Arnoldo Suderman confert eccl. Susaciensis cano- nieatum sub expectatione unius de mediis prebendia.

Probitatis et virtutum merita ... Dat. Avin. V idus novembris a. tercio.

In e. m. S. Marie ad grodus Colon. et S. Mauritii extra muros Monasterienses ac S. Agricoli Avin. decanis eccl.

Reg. 280 f. 200 nr. 102; Reg. Avin. 129 f. 386 nr. 102.

278. 1356 November 9. Avignon.

Innocentio VI significat Henricus de Unna, dietus de Herne, quod eapellam curatam in Bedinchusen Colon. dioc., et Theodericus dictus Distel, quod canonicatum et prebendam minorem eccl. Zusatiensis in euria permutationis causa resignarunt, et supplicant, quatinus conferatur Henrieo dictus canonicatus cum prebenda et Theoderico dicta capella, uon obstante quod Henricus canonicatum et prebendam ecel. Mo- naster. et "Theodericus capellaniam hospitalis S. Spiritus in Unna obti- net. Annuit papa.

Innoc. VI Suppl. t. IV (26) f. 258.

279. 1365 November 9. Avignon.

Innocentius VI Henrico de Unna dicto de Herne confert eccl. Zusatensis canonicatum et prebendam minorem vacantes ex eo, quod et is capellam euratam in Bedinchusen Traiect. dioc. per se ipsum et Theoderieus dictus Distel dictos canonicatum et prebendam per Thide- reum Seal elericum apud curiam permutationis causa resignarunt, non obstante quod Henricus canonicatum et prebendam eccl. Monasteriensis obtinet.

Apostolice sedis circumspecta ... Dat. Avin. V idus novembris a. tercio.

In e. m. preposito veteris eecl. S. Pauli Monaster. et decano S. Agricoli Avin. ac cantori maioris Monaster. eccl.

Heg. Avin. 129 f. 316 nr. 124.

112 138556 November 9.

280. 1355 November 9. Avignon.

Innocentius VI Nicolao de Dordraco licentiato in legibus providet de ecel. Colon. eanonieatu sub expectatione prebende, non obstante quod is in Traiect. cum supplemento ac in S. Waldetrudis Montis- annonis eccl. canonicatus et prebendas ac preposituram Montis-Odilie Camerae. et Leod. dioe. obtinet.

Litterarum scientia ac multiplicia . . . Dat. Avin. V idus novembris a. tercio.

In e. m. S. Marie Traiect. et S. Georgii Colon. ae S. Agricoli Avin. eccl. decanis.

Reg. 230 f. 210 nr. 121.

281. 1355 November 14. (Avignon.)

Cunchenus natus Ludovici militis de Arnsperg rector eccl. in Muckensheim Argentin. dioc. XIIII die novembris eiusdem anni [LV] composuit pro fructibus per ipsum indebite perceptis ad C flor.

Oblig. et Solut. 23a (800) f. 29.

282. 1355 November 14. Avignon.

Die XIIII m. novembris [a. MCCCLV] recepti fuerunt et domino Iohanne de Casleto olim collectore provineie Colon. pro resta compu- torum suorum, in qua camere tenebatur, solvente per manus domini Iohannis de Fres dyoc. Leod. X scut. Philippi ultimi cugni.

Introit. et Exit. 277 f. 50; Kirsch p. 2965.

283. 1355 November 18. Avignon.

Innocentio VI supplicat Henrieus dictus Kerl socius et magister dominorum de Marka studentium in Monte Pessulano, quatinus papa gratiam, quam ipsi anno secundo concessit de canonicatu et prebenda maiori in eccl. Osnaburgensi, commutet in aliam eique provideat de canonicatu et prebenda in eccl. SS. Apostolorum Colon. vacantibus per obitum Bodewini decani, non obstante quod in S. Martini Leod. S. Cuni- berto Colon. et S. Patrocli in eccl. parrochiali S. Thome in Susato eccle- siis canonicatus et prebendas obtinet. Annuit papa.

Innoc. VI Suppl. t. IV (26) f. 26b.

1856 November 22. 118

284. 13556 November 22. Avignon.

[Innocentius VI] Engelberto episcopo Leodiensi.

Dilecti filii Henriei Suderman de Tremonia archidiaconi Leod. querula expositione percepimus, quod licet tu in certis pecuniarum quantitatibus tenearis eidem ipseque, ut sibi exinde satisfaceres, te duxerit requirendum, tamen satisfactionem a te inde habere nequivit. Et ideo fraternitatem tuam attente requirimus et rogamus, quatinus sie prefatum Henricum de huiusmodi pecuniis studeas contentare . . . Dat. Avin. X kl. decembris a. tercio. |

Idem vicedecanum et capitulum eccl. Leod. rogat, quatinus

Engelbertum episcopum inducant, quod Henrico de pecunia satisfaciat. Reg. 237 f. 240.

285. 1355 November 30. Avignon.

Innocentius VI motu proprio providet:

Adulpho de Marka canonico Leod. de canonicatu et prebenda ac scolastria ecel. Spirensis vacantibus per obitum Othonis de Sconenburg prepositi Wormatiensis;

Everhardo de Marka canonico Leod. de prebenda Leod. eccl. vacante per obitum Iacobi de Senogiis.

Theoderico de Marka canonico Leod. de canonicatu et prebenda eccl. Wormat. vacantibus per obitum Othonis de Sconenburg.

Innoc. VI Suppl. t. IV (26) f. 270.

286. 1355 November 30. Avignon.

Innocentius VI S. Pauli et S. Iohannis ac S. Crucis Leod. eccl. decanis mandat, quatinus Everhardo de Marka, cui providerat papa de eec. Leod. canonicatum sub expectatione prebende, conferat eiusdem eecl. canonicatum et prebendam vacantes per obitum Iacobi de Senogiis Dieta autem prebenda obtenta, irrita sit prefata provisio.

Nobilitas generis, vite ... Dat. Avin. II kl. decembris a. tercio. Reg. Avin. 129 f. 306’ nr. 110.

287. 1355. November 30. Avignon.

Innocentius VI Theoderico de Marka confert eecl. Wormatiensis canonicatum et prebendam vacantes per obitum Othonis de Sconenburg prepositi ecel. Wormat.

Vatikan. Regesten IV. 8

114 1855 November 80.

Nobilitas generis, vite ... Dat. Avin. II kl. decembris a. tercio.

In e. m. preposito S. Mauritii Magunt. et decano S. Pauli Wor- mat. ae Martino de S. Petro Veteri canonico Camerac. eccl.

, Reg. Avin. 129 f. 317’ nr. 126.

2388. 1355 November 30. Avignon.

Innocentio VI supplicant Adolphus Thidericus et Everhardus fratres de Marka, quatinus eorum familiari Iohanni Calthof scolari in iure canonico informatori Thiderici et Everhardi reservetur beneficium vel officium spectans ad dispositionem avunculi eorum episcopi Leod., qui dudum providisset eidem, nisi quod obstitit impetrantium multitudo, non obstante quod lohannes obtinet altare S. Begge in eecl. de Bru- giley Leod. dioc., quod dimittere est paratus. Annuit papa.

Innoc. VI Suppl. t. IV (26) f. 270.

289. 1355 December 14. Avignon.

Innocentius VI Tilmanno Iohannis de Greveroyde presbitero Colon. dioc. reservat beneficium ecclesiasticum cum cura vel sine cura spectans ad dispositionem abbatisse et capituli secularis ecclesie in Gherysheym Colon. dioc., cuius fractus, si cum cura, viginti quinque, si vero sine eura fuerit, decem et octo marcharum argenti s. t. d. valorem annum non excedant, non obstante quod is super canonicatu et prebenda eccl. Werdensis in Romana curia litigat.

Laudabile testimonium, quod ... Dat. Avin. XVIIII kl. ianuarii a. tercio.

In e. m. S. Georgii Colon. et Werdensis Colon. dioc. decanis ac sacriste Avin. eccl.

Reg. 229 f. 107 nr. 892. Tilmanni suppl. in Innoc. VI Suppl. t. IV (26) f. 285.

290. 1355 December 18. Avignon.

[Innocentius VI] ad perpetuam rei memoriam.

Hiis, que pro . . . Sane petitio dilectorum filiorum . . prepositi decani et capituli ecclesie S. Servatii Traiectensis Leod. dioc. nobis exhibita continebat, quod . . . Carolus imperator semper augustus tune rex Romanorum probibuit, ne quis, cuiuscunque dignitatis status conditionis aut nobilitatis foret, de aliquibus bonis et.iuribus predicto-

1855 December 18. 115

rum prepositi decani et capituli et ecclesie in villa Gulse prope Con- fluentiam Treverensis diocesis et eius confinibus sitis, in quibuscunque rebus consisterent, precariam talliam thelonium aut aliquam aliam exactionem ordinariam aut extraordinariam, quocunque nomine nun- euparentur, extorquere vel quovis alio modo recipere directe vel indirecte aliquibus viis aut modis presumeret, sed bona et iura predicta plena auetoritate regia gauderent in premissis, prout in ipsius regis litteris continetur... Nos itaque... prohibitionem huiusmodi ratam habentes et gratam, illam auctoritate apostoliea ... confirmamus . . . Dat. Avin. XV kl. ianuarii a. tercio. Reg. Avin. 130 f. 494.

291. 1355 December 18. Avignon.

[Innocentius VI.] Ad perpetuam rei memoriam.

Hiis, que pro... Exhibita siquidem pro parte dilectorum filio- rum . . prepositi . . decani et capituli eeclesie S. Servacii Traiect. Leod. dioe. peticio continebat, quod dudum bone memorie Walramus archiepiscopus Colon. de consensu dilectorum filiorum capituli eeclesie Colon. voluit, quod dieta ecclesia S. Servacii per omnia loca thelo- niorum dicti archiepiscopi tam per terram quam per aquam ubilibet iam eonstitutorum et provenientium in futurum in bonis suis, seilicet vino et blado et aliis quibuseumque de cremento eiusdem ecelesie S. Servacii consistentibus, que ad usum et nomine dicte ecelesie 8. Servacii per familiam seu nuncios ipsius ecelesie Servacii, non tamen negociationis vel mercacionis causa per loca et districtus diete ecclesie Coloniensis deduci contingeret, foret perpetuo libera et exempta, prout in litteris inde confectis dictorum archiepiscopi et capituli ecelesie Coloniensis sigillis munitis continetur . . . Nos igitur . . . huiusmodi voluntatem et alia premissa rata habentes et grata, illa . . . confir- mamus . . . Dat. Avin. XV kl. ianuarii a. tercio.

Reg. 281 f. 257 nr. 290; Reg. Avin. 129 f. 528 nr. 290.

292. 1355 December 20. Avignon.

Innocentio VI supplicat Godefridus de Gardape clericus Colon. dioc., quatinus sibi provideatur de canonicatu et prebenda ecel. SS. Petri et Andree Padeborn. vacantibus per obitum Gotfridi de Benwordisen, non obstante quod de parrochiali eccl. in Hedemer diete dioc. vigore litterarum Innocentii VI ei est provisum a collatore abbate et conventu

116 1366 Februar 4.

monasterii in Graschap ord. S. Bened. Colon. dioc., super qua sperat litem sibi moveri. Annuit papa. Innoc. VI Suppl. t. IV (26) f. 285.

*298. 1356 Februar 4. Avignon.

Innocentius VI archiepiscopum Magunt. et episcopum Traiect. ae decanum ecel. S. Severini Colon. deputat conservatores ordinis Car- tusiensis. |

Militanti ecelesie licet . . . Dat. Ávin. II nonas februarii p. n.

a. quarto. Or. membr. cum filo cannab. et plumbo; sub plica ad sinistr.: G et in- ferius: Jo. de Seduno; sub plica ad dextr.: Jo. de Honor; in plica ad dextr.: dupplicata Firminus; in dorso: pnt. Jo. Huels de Brede Leod. dioc. et: Halberstad pro Cartusiensibus. Düsseldorf. Arch. reg. Köln. Karthäuser nr. 51.

294. 1356 Februar 6. Avignon.

Innocentius VI Willermo archiepiscopo Coloniensi.

Fraternitatis tue litteras et informationem quandam super certis negotiis, quas dilectus filius camerarius monasterii Novillarensis ord. S. Bened. Argentin. dioc. nuncius tuus lator presencium nohis tulit, placide grateque recepimus et tam eis, que huiusmodi littere contine- bant, quam hiis, que idem camerarius nobis exposuit, . . . diligentius intellectis, devotionis tue zelum ... commendamus. Super quibus idem eamerarius, cui plenius locuti sumus et . . . quem tibi velut beneme- ritum eommendamus, respondebit tibi plenius et seriosus viva voce. Dat. Avin. VIII idus februarii a. quarto.

Reg. 238 f. 17.

295. 1356 Februar 8. Avignon.

[Innocentius VI] Gerlaco archiepiscopo Maguntino.

Carissimus in Christo filius noster Karolus imperator . . . scripsit nobis per litteras suas nuper, quod receptis per eum litteris nostris, quas ei miseramus super negotio decime, quam tibi et prelatis ac per- sonis ecclesiasticis Alamanie ac aliarum quarundam partium urgenti et vehementiori necessitate compulsi duximus imponendam, huiusmodi litteras presentibus te ae . . . Coloniensi et Treverensi archiepiscopis legi fecit et quod te ac eos requisivit attente, ut vos necessitatem

1356 Februar 17. 117

huiusmodi attendentes nobis et eidem ecclesie compati et manum auxilii porrigere ac rescribere intencionem vestram super hoc curaretis. In quo etsi eidem imperatoris devotionis sincere propositum commendemus, de vestra tamen devotione . . . quodammodo admirari compellimur, quod nobis super hoc aliquid non rescripsistis*. Et ideo fraternitatem tuam . .. rogamus, quatinus. ..in huiusmodi negotio te favorabiliter habeas . . . Dat. Avin. VI idus februarii a. quarto.

In e. m. Willermo archiepiscopo Colon. et Boemundo archiepi- scopo Trever.

Reg. Avin. 238 f. 16; W. 351.

296. 1356 Februar 17. Avignon.

Innocentius petente Paulo Frederici de Urdinghen decernit, quod provisio ei facta de parrochiali eccl. de Lewen Colon. dioc. perinde valeat. Paulus vigore litterarum Innocentii dictam ecclesiam vacantem, ut eredebatur, per obitum Henrici de Weytkensten assecutus erat. Postea vero comperit, nonnullos predecessores eandem tenuisse ad sacerdotium infra tempus legitimum non promotos.

Laudabilia probitatis et virtutum . .. Dat. Avin. XIIII kl. marcii

a. quarto. Reg. Avin. 182 f. 530.

297. 1356 Februar 24. Avignon.

[Innocentius VI] Gerlaco archiepiscopo Maguntino.

Ex tenore litterarum tuarum, quas nuper de manu dilecti filii Henrici de Tremonia archidiaconi de Famenna in eccl. Leod. recepimus ioecundanter, fraternitatis tue solicitudinem cireumspectam ac zelum fervidum ad ea, que publicum bonum respiciant, diligenter notavimus et affiximus cordi nostro . . . Ex hiis itaque te dignis laudibus attol- lentes super missione nuncii nostri ad presentiam . . . Caroli Roma- norum imperatoris . . . et ad parlamentum generale, quod dictus imperator disposuit in opido Norembergensi facere celebrari, tuum providum sequentes consilium . . . Petrum episcopum Ulixbonensem hodie deliberavimus de proximo destinare, quem, enm ad te pervenerit, per tuam circumspectionem volumus et rogamus de agendis per eum dirigi et iuvari. Datum Avin. VII kl. mareii a. IIII.

Heg. 220 f. 244 nr. 255.

a) rescripsit in reg.

118 1356 Februar 24.

+298. 1356 Februar 24. Trier.

Boemundus archiepiscopus Trever. decano christianitatis in Ochten- ding mandat, quatinus ad monasterium B. Marie Lacensis accedat ibique generale proclamationis edictum proponat, quod omnes et singuli sua interesse credentes aut se electioni vel Wilhelmo priori dicti monasterii post obitum Wygandi abbatis in eius successorem electo opponere volentes sabbato proximo ante dominieam, qua cantatur: Qculi, nune venturam hora prime coram Boemundo compareant proposituri, si quid contra electionem seu electum eis competat proponendum, cum inti- matione, quod sive venerint sive non, Boemundus ad confirmationem procedet!.

Or. membr. cum sig. pend. secreto archiepiscopi. Koblenz. Arch. reg. Abtei Laach nr. 212, 213.

299. 1356 Februar 25. Avignon.

Innocentius VI Colon. archiepiscopo mandat, quatinus pecunias ab ipso pro camera apostolica collectas assignet et tradat certis mercatoribus.

Innocentius (VI) Wilhelmo archiepiscopo Coloniensi apostolice sedis nuncio.

Fraternitati tue per apostolica seripta mandamus, quatinus per te vel alium seu alios omnes pecuniarum et rerum aliarum quarum- libet quantitates et summas per te in civitate ac diocesi et provincia Coloniensi, in quibus nuncius apostolice sedis existis, iam collectas et inantea colligendas dilectis filiis Laurentio Spinelli et Bancho Davan- cini ac Perozzo Corsini civibus et mercatoribus Florentinis sociis Societatis Albertorum antiquorum de Florencia Brugis et Bruxelle Tornacensis diocesis commorantibus vel uni aut duobus eorum seu proeuratori aut proeuratoribus ipsorum vel duorum aut unius ex eis ad hoe sufficiens mandatum habentibus tradere et assignare cum integritate proeures, certificaturus cameram apostolicam indilate, quociens et quando eis aliquid tradideris de hiis, que ipsis duxeris assignanda. Socii enim diete societatis Avinione morantes se ac dictos Laurentium Banchum et Perozzum dictamque societatem eorumque bona ad reddendum et resignandum diete camere ea, que ipsis tradideris, efficaciter obligarunt. Nos etiam dietis Laurencio Bancho et Perozzo quittandi et absolvendi

1) Affixae sunt litterae Christiani decani capituli in Ochtending datae d. XIX m. martii a. MCCCLVI munitae sigillo.

1306 Februar 3. 119

te de hiis dumtaxat, que ipsis, ut premittitur, assignaveris, plenam concedimus per alias nostras litteras facultatem. Dat. Avin. VI kl. marcii pont. n. a. quarto.

In e. m. Willermo archiepiscopo Coloniensi.

Reg. 288 f. 26'; Reg. 242 f. 194'. W. 858.

300. 1356 Februar 25. Avignon.

Innocentius VI Laurentio Spinelli et Bancho Davantini ac Perozzo Corsini nunciat, quod Willermo archiepiscopo Colon. et Boemundo archiepiscopo Trever. mandavit, ut omnes pecuniarum et rerum aliarum quarumlibet quantitates ad apostolicam cameram pertinentes per 608 in suis civitate et diocesi ac provincia collectas et colligendas ipsis tradere et assignare cum integritate procurent, ipsisque concedit facul- tatem easdem exigendi et recipiendi et assignantes quitandi et ab- solvendi. '

Venerabili fratri nostro . . . Dat. Avin. VI kl. marcii a. quarto.

Reg. 288 f. 26.

301. 1356 März 5. Avignon.

Innocentius VI Hermanno Doth de Rekelinchusen canonico eccl, Werdensis prebendato declarat, quod provisio ei facta de dieto cano- nicatu perinde valeat.

Laudabilia probitatis et virtutum . . . Dat. Avin. III nonas martii a. quarto.

Reg. Avin. 183 f. 254 nr. 129.

802. 1356 März 6. Avignon.

Innocentius VI concedit indulgentias (non plenarias) omnibus manus adiutrices porrigentibus ad restaurandum et consummandum ecclesiam S. Martini Embricensem.

Innocentius VI. Universis christifidelibus presentes litteras in- Bpecturis.

Ecclesiarum fabrieis . . . Cum itaque sicut accepimus, ecclesia 8. Martini de opido Embricensi Traiectensis diocesis nuper cum non- nulis eius ornamentis ad divinum cultum spectantibus et omnibus quasi hospieiis canonicorum et vicariorum ac clericorum eiusdem ecclesie casuali incendio, quod etiam quartam partem ipsius opidi coneremavit,

120 1856 März 11.

totaliter sit consumpta eiusque corruerint testudines atque turris, adeo quod divina ibi non possunt officia commode celebrari, et propterea.. decanus et capitulum eiusdem ecclesie ipsam eeclesiam reedificare et construi facere ceperint et ad consumationem ipsius operis eorum, nisi piis fidelium suffragiis adiuventur, non suppetunt facultates, pre- sertim eum propter guerras, que in illis partibus diutius viguerunt, eorum redditus sint adeo diminuti, quod inde non possunt commode sustentari, . . . nos . . . omnibus vere penitentibus et confessis, qui manus ad premissa porrexerint adiutrices, duos annos et duas quadra- genas de iniunctis eis penitenciis misericorditer relaxamus; presentibus post biennium minime valituris, quas mitti per questuarios districtius inhibemus, eas, si secus actum fuerit, carere viribus decernentes. Datum

Avinione Il nonas marcii anno quarto. Reg. Avin. 182 f. 469.

808. 1356 März 11. Avignon.

Die eadem ultima [m. mareii a. MCCCLVI recepti sunt] ab archi- episcopo Maguntino pro complemento IIII servieiorum predecessoris sui. LXVI flor. XVIg. Item ab eodem pro parte partis IIII serviciorum familiarium per ipsum debitorum. CIIII flor. Oblig. et Solut. 24 (331) f. 77. Introit. et Exit. 262 f. 37.

304. 1356 April 20. Avignon.

Anno a. nat. d. MCCCLVI ... die XX aprilis recepti fuerunt a domino Hermanno de Xantis Leod. preposito S. Petri Leod. ac subeollectore in dioc. Leod. per... Guillermum archiepiscopum Colon. eolleetorem fructuum beneficiorum ecclesiasticorum vacantium ad cameram apostolicam pertinentium in provincia Colon. auctoritate apostoliea deputatum in dieta dioc. deputato de pecuniis beneficiorum vacantium in dicta subcollectoria per eum receptis . . . solvente per manus domini Rotberti de Tuitio thesaurarii eccl. S. Georgii Colon.

CLXVII scuta. Introit. et Exit. 278 f. 46. Kirsch pg. 364.

*808. 1356 April 22. Saarbrücken.

„Johan grave zuo Sarbruken unde herre zuo Commercy^ notum facit, votum peregrinationis ad S. Iacobum in Gallia sibi ab Inno-

1356 April 23. 121

centio VI esse commutatum in obligationem fundandi et dotandi in aliquo suorum castrorum unum altare S. Iacobi cum uno vicario per- petuo, qui quaque septimana ibi ter missam celebret. Itaque exequitur dietam obligationem de consensu Gyle de Barro uxoris sue assignando altari eiusque vicario certos redditus.

ne + » brief . . . wart geben, so man zalte van christi geburte drizenhondert ses unde vuonfzich iar des osterabendes of sante Geor- gien dag."

Or. membr. duobus sig. del. Koblenz. Arch. reg. Deutschordens-Ballei

Lothringen. IV. A. Comthurei Saarbrücken nr. 46.

306. 1356 April 23. Avignon.

Stephanus camerarius pape testatur, quod Boemundo archiepiscopo Trever. terminus solvendi prorogatus est usque ad festum S. Johannis Baptiste proxime venturum.

Universis etc. . .. Dat. Avin. die XXIII mensis aprilis a. [MCCCLVI] . ..

Oblig. et Solut. 30 f. 107. Reg. Avin. 122 f. 484.

807. 1356 April 29. Avignon.

Innocentius VI abbati monasterii Tuitiensis Colon. dioc. et decano S. Georgii Colon. ac sacriste Avin. eccl. mandat, quatinus Giselero dieto Rump clerico Colon. dioc. (de novo) conferant eccl. parrochialem in Swerte Colon. dioc. Quam eccl. parrochialem vacantem, ut credebatur, per obitum Goswini Sabbe (!) elerici contulerat Giselero Iohannes de Virnebergh prepositus et archidiaconus Xanctensis in eccl. Colon., ad quem eccl. parrochialis in Swerte collatio et provisio pertinet. Revera autem de iure vacavit ex eo, quod quondam Engelbertus de Wickede eandem per annum et amplius tenuerat ad sacerdotium non promotus.

Laudabilia probitatis et virtutum . . . Dat. Avin. III kl. maii a. quarto.

Reg. Avin. 182 f. 292%.

*808. 1356 Mai 2. Avignon.

Innocentius VI decano eccl. S. Gereonis Colon. mandat, quatinus lohanni de Muldenshem celerieo Colon. dioc. reservet beneficium eccle- Biastieum cum cura vel sine eura, euius fructus, si cum cura, viginti

122 1356 Mai 10.

quinque, si vero sine cura fuerit, decem et octo marcharum argenti 8. t. d. valorem annuum non excedant, spectans communiter vel divisim ad dispositionem prepositi decani et capituli eccl. Colon.

Dignum arbitramur et eongruum . . . Dat. Avin. VI nonas maü a. quarto.

Reg. Avin. 132 f. 879.

309. 1356 Mai 10. Avignon.

[Innocentius VI] Willermo archiepiscopo Coloniensi.

Dilectum filium Robertum de Tuicio thesaurarium ecclesie S. Georgii Colon. nuneium tuum latorem presentium et litteras tuas nobis exhibitas per eundem consideratione tua benigne recepimus, et que idem nuncius pro parte tua nobis prudenter et provide reseravit, intelleximus diligenter. Super quibus predieto nuncio respondendum duximus, sicut ab eo plenius audies viva voce. Dat. Avin. Vlidus maii a. quarto.

Reg. 288 f. 62'.

810. 1356 Mai 15. Avignon.

Innocentius VI episcopo Scopiensi mandat, quatinus Henrieo nato quondam Ottonis comitis de Nassauwe clerico Trever. dioc. provideat de eccl. Colon. canonicatu sub expectatione prebende.

Dignum arbitramur et congruum . . . Dat. Avin. idus maii a. quarto.

Reg. Avin. 134 f. 588.

311. 1356 Mai 16. Avignon.

Innocentius VI archiepiscopum Coloniensem eiusque suffraganeos valde vituperat, quod pape litteras super subsidii decimalis collectione eis destinatas exequi distulerunt, eisque precipit, quatinus easdem Binguli in singulis suis dioecesibus post quindecim dies a presentatione litterarum presentium computandas exequantur.

Si necessitatum vehementium .... Dat. Avin XVI kl. iunii a. quarto.

In e. m. Salzeburgensi, Bremensi et Magdeburgensi archiepiscopis eorumque suffraganeis.

Reg. 288 f. 66'; Reg. 242 f. 216 et 157. W. 361.

1356 Mai 16. 128

812. 1356 Mai 16. Avignon.

Innocentius VI Wilhelmum archiepiscopum Colon. vituperat, quod litteras de subsidio decimali a papa clero imposito archiepiscopo missas et ab eodem receptas neque sit executus neque suffraganeis transmiserit, eumque hortatur, quatinus interiectam dilationem ne dieatur negligentiam debita solertia redimat; nunciat eidem, quod ad idem negotium promovendum mittit Bertrandum episcopum Apten- sem et Androinum abbatem Cluniacensem.

Sperabamus, frater, quod . . . Dat. Avin. XVII kl. iunii a. quarto !).

In e. m. Boemundo archiepiscopo Trever.

Reg. 244 F nr. 222; Reg. 288 f. 67.

818. 1366 Mai 16. Avignon.

Innoeentius VI archiepiscopo Trever. eiusque suffraganeis scribit se multorum fidedigna relatione percepisse, quod litteras de subsidio deeimali clero a papa imposito ipsis missas et ab archiepiscopo re- eeptas exequi distulerunt, eisque mandat, quatinus easdem post dies quindecim a presentium presentatione computandas exequentes clerum moneant ac sub excommunicationis suspensionis et interdicti sentenciis ab ipsis ferendis hortentur, ut persolvant.

Si necessitatum vehementium . . . Dat. Avin. XVII kl. iunii a. quarto.

Reg. 244 F' nr. 73 et Reg. 288 f. 78.

In e. m. archiepiscopo Maguntino.

Reg. 238 f. 79.

314. 1356 Mai 16. Avignon.

Innocentius VI Willelmo marchioni Iuliacensi, qui pape suppli- cavit, nt ad evitandum scandalum in partibus Alamanie pape ab exac- tione decime supersedeat, respondet, quod litteras super impositione decime temperavit, eumque rogat, quatinus apud prelatos et elerum ad subveniendum pape det operam efficacem.

Timens ex exactione ... Dat. Avin. XVII kl. iunii a. quarto.

In e. m. eomiti Losensi, Engelberto comiti de Marcha, Iohanni comiti Clevensi, Raynero duci Ghelrie.

Heg. 244 F' nr. 205 et Reg. 238 f. 77.

1) Dat. Avin. XII kl. iunii a. quarto. Reg. 288.

124 1356 Mai 16.

315. 1356 Mai 16. Avignon.

Innocentius VI Carolo imperatori gratias agit, quod super sol- venda decima erga Coloniensem et Maguntinum ac Treverensem archi- episcopos favorabiliter institit; ei nunciat, quod iidem archiepiscopi illam solvere non curarunt excusationem de paupertate ac timore inobedientie cleri eis subditi pretendentes, eum ipse referentibus nunciis cleri civi- fatis et diocesis Coloniensis et ipso clero scribente audiverit, archi- episcopum Coloniensem, qui a clero suo unam tantum decimam exigere non posse se dieat pro ecelesia Coloniensi, re vera pro eadem aut pro ge ipso undecim decimas et amplius exegisse; eidem ostendit, se tan- tum eos ad integram decime solutionem obligasse, qui ad eam suffi- cerent, eundemque rogat, quatinus dictos archiepiscopos eorumque suffraganeos ad solvendum et exigendum decimam inducat.

Quam ingens et quam vehemens ... Dat. Avin. XVII kl. iunii a. quarto.

Reg. 288 f. 76; W. 362.

816. 1356 Mai 16. Avignon.

[Innocentius VI] Chunoni de Falehestain canonico Maguntino.

Dilectus filius Lampertus abbas monasterii B. Marie in Ghenghe- bach ... quem nuper ad partes ipsas pro negotio decime ... trans- misimus, predie(!) retulit nobis, quod tu ipsum benigne recipiens gratis eum fuisti prosecutus favoribus et favorabilibus ei auxiliis astitisti sibi liberaliter offerens et promittens, quod tu litteras super ipsius decime impositione et exactione confectas executioni debite demandares, si id tibi per nostras litteras mandaremus ... Discretionem tuam ... hor- tamur illam attentius deprecantes, quatinus in collectione et exactione ipsius decime in civitate et diocese Maguntina sic velut minister fidelis et prudens nobis et Romane coopereris ecclesie, quod per interposi- tionis tue studium ex impositione hniusmodi consequamur sperata sub- sidia ... Super quo ea, que ... Bertrandus episcopus Aptensis et ... Androinus abbas monasterii Cluniacensis vel alter eorum tibi pro parte nostra verbo retulerint aut per nuncium seu litteras intimarint, credas indubie et ad optate consumationis perducas effectum. Dat. Avin. XVII kl. iunii a. quarto.

Reg. 258 f. 80'; W. 863.

1356 Mai 29. 125

317. 1356 Mai 29. Avignon.

Innocentius reservat camere apostolice fruetus primi anni ad novum biennium.

Dudum felicis recordationis . . . Dat. Avin. XIIII kl. iunii a. quarto.

Reg. 238 f. 25%.

318. 1356 Mai 25. Villeneuve.

Innocentius VI Florencio de Wevelkoven confert ecel. Colon. subdecanatum vacantem per obitum Henrici de Rennenbergh, non ob- stante quod is in Colon. eecl. canonicatum et prebendam ac parrochi- alem eccl. in Gorstorp de patronatu laicali existentem Colon. dioc. ob- tinet. Tamen subdecanatum assecutus dimittat ecel. parrochialem.

Nobilitas generis, vite ... Dat. apud Villamnovam Avin. dioc. VIII kl. iunii a. quarto.

In e. m. S. Agricoli Avin. et S. Andree ac. S. Severini Colon. eccl. decanis.

Reg. Avin. 184 f. 126! nr. 17.

319. 1356 Mai 27. Villeneuve.

Innocentius VI Arnoldo Kale confert ecel. S. Georgii Colon. cano- nieatum et prebendam vacantes per resignationem Iohannis Ducis de Kalker apud curiam factam.

Vite ac morum honestas ... Dat. apud Villamnovam Avin. dioc. VI kl. iunii a. quarto.

In e. m. archiepiscopo Rigensi et subdecano Colon. ae sacriste Àvin. eecl.

Reg. Avin. 182 f. 147.

320. 1356 Mai 29. Villeneuve.

[Innocentius VI] Androino abbati monasterii Cluniacensis.

Nuper tibi per alias nostras litteras scripsimus teque rogavimus, ut te disponeres ad eundum Metis ad ... Carolum imperatorem ... qui ibi cum certis principibus suis ecclesiasticis et secularibus disposi- turus imperii sui negotia debebat prout debet in proximo convenire. litteras nostras, quas tibi mitteremus, imperatori delaturus eidem. Cum autem dilectum filium Lampertum abbatem monasterii B. Marie in

126 1356 Mai 29.

Gengenbagh ord. S. Bened. Argentinensis dioc. et Arnaldum de Mo- leriis canonicum Turonensem utriusque iuris professorum latores pre- sentium plenarie informatos de negotiis, que apud eundem imperatorem et quosdam alios promoturus es, ad te presencialiter destinemus, dis- cretionem tuam ... rogamus, quatinus ad eundem imperatorem te qua- libet dilatione summota personaliter conferens negotia ipsa iuxta infor- mationem ... predietorum vel alterius eorundem . .. favorabiliter pro- sequaris. Dat. ut supra. (= apud Villamnovam Avin. dioc. IIII kl. iunii a. quarto). Reg. 288 f. 16.

321. 1356 Mai 29. Villeneuve.

Innocentius [VI] dilectis filiis clero civitatis et diocesis Colon.

Ne lingua tercia, que puris multum surripere mentibus consuevit, devotionem vestram in negotio decime, quam vobis sieut nonnullis aliis personis ecclesiasticis vehementi et extrema necessitate compulsi pro supportandis oneribus, que humeris nostris incumbunt, duximus hactenus imponendam, prudentiam vestram circumvenire possit, scire vos facer- mus, quod intentio nostra fuit et est, quod huiusmodi decima ab illis, qui eam integre, integraliter, ab illis vero, qui eam non integre sed pro parte possunt solvere, pro ea parte tantummodo persolvantur, sieut in litteris super ipsius decime impositione confectis plenius eontinetur et a venerabili fratre nostro Bertrando episcopo Aptensi et dilecto filio Androyno abbate monasterii Cluniacensis Matisconensis dioc. vive vocis oraculo audietis ... Dat. apud Villamnovam Avin. dioec. IIII kl. iunii p. n. a. quarto.

In e. m. clero Maguntinensi et Treverensi.

Reg. 242 f. 208. Reg. 338 f. 80. Heg. 244 F. nr. 34.

322. 1356 Mai 30. Villeneuve.

Innocentius VI scolastico eccl. S. Gereonis Colon. mandat, qua- tinus Rudolpho de Limpurg canonico prebendato eccl. Herbipolensis eonsanguineo Wilhelmi archiepiscopi Colon. conferat eccl. Colon. cano- nicatum et prebendam vacantes per obitum Henrici de Rennenberg quondam subdecani eccl. Colon.

Dignum reputamus et congruum . . . Dat. apud Villamnovam Avin. dioc. III kl. iunii a. quarto.

Reg. Avin. 184 f. 286 nr. 160.

.1856 Mai 80, 127

828. 1356 Mai 30. (Villeneuve? Avignon?).

[A. LVI p. a. IIIL] Florentius de Wevelkoven subdiaconus eccl. Colon. obligavit se pro vacante dicti subdiaconatus eodem anno et plt (penultima?) maii in LXXX flor.

Complevit totum XXIX die ianuarii anni VI domini Innocentii.

Oblig. et Solut. 23a (300) f. 81.

324. 1356 Mai 30. Villeneuve.

Innocentius VI monasterio S. Willibrordi Epternacensi vacanti per obitum Iohannis abbatis providet de persona Iohannis monachi et camerarii eiusdem monasterii in sacerdotio constituti, quem conventus reservationis papalis ignarus in abbatem elegit et Balduinus archiepi- Scopus Trever. confirmavit.

Summi dispositione rectoris ... Dat. apud Villamnovam Avin. dioc. III kl. iunii a. quarto.

In e. m. conventui monasterii, universis vassallis monasterii, archiepiscopo Trever.

Reg. Avin. 184 f. 86 nr. 43.

325. 1356 Juni 9. Villeneuve.

Innocentius VI Carolo imperatori nunciat, quod ad tollendam dis- eordiam inter Wenceslaum filium Iohannis regis Boemie Lucemburgi et Brabantie ducem fratrem imperatoris et Ludovicum comitem Flan- drie exortam Petro episcopo Cameracensi mandavit, ut se efficaciter interponat, precaturque imperatorem, ut dieto episcopo consiliis et auxiliis assistat.

Nosti, fili carissime ... Dat. apud Villamnovam Avin. dioc. V idus iunii a. quarto.

In e. m. Theoderico de Horne militi domino de Parwiec, Iacobo de Agimone militi, Henrico Bertout militi domino de Duffle, comitisse Flandrie, Philippo episcopo Tornacensi.

Beg. 244 F nr. 283.

326. 1356 Juni 23. Avignon.

Camerarius pape testatur, quod Boemundo archiepiscopo Trever. terminus solvendi prorogatus est usque ad festum Omnium sanctorum proxime venturum.

128 1356 Juni 30.

Universis ete. ... Dat. Avin. die XXIII mensis iunü a. [MCCCLVVI] ... Oblig. et Solut. 30 f. 115'. Reg. Avin. 132 f. 523.

327. 1356 Juni 30. Villeneuve.

Innocentius VI cum Adolpho de Marka de soluto et soluta genito ad quatuor ordines promoto et canonicatum cum prebenda eccl. Fossensis Leod. dioc. assecuto dispensat, ut ad alios ordines promoveri et unum aliud beneficium ecclesiasticum, etiam si curatum aut dignitas vel per- sonatus seu officium vel canonicatum cum prebenda in eccl. cathedrali existat, recipere valeat.

Multiplicia probitatis merita ... Dat. apud Villamnovam Avin. dioc. II kl. iulii a. quarto.

Reg. Avin. 182 f. 523.

328. 1356 Juli 2. Villeneuve.

Innocentius V1 Goswino de Duysborg confert ecel. Traiect. cano- nicatum et prebendam vacantes per obitum Iohannis Moliert, non ob- stante quod is in eecl. Bopardiensi canonicatum et prebendam obtinet et super eccl. parochiali de Wolfrade Colon. dioc. in curia litigat.

Multiplieia probitatis et virtutum ... Dat. apud Villamnovam Avin. dioc. VI nonas iulii a. quarto.

In. e. m. S. Marie Traiect. et S. Agricoli Avin. decanis ac sco- lastico S. Gereonis Colon. eccl.

Reg. Avin. 184 f. 250 nr. 103.

Iterum eidem confertur idem canonicatus d. 7. m. octobris.

L. cit. f. 483! nr. 114.

*829. 1356 Juli 3.

Iohannes episcopus Scopiensis Wilhelmi archiepiscopi Colon. in pontifiealibus vices gerens omnibus et singulis sororibus monasterii in Hereke Colon. dyoc. ac ceteris christifidelibus vere penitentibus con- tritis et confessis, qui reliquias dieti monasterii, cum aperiuntur, suis devotionibus frequentaverint tam diebus dominicis quam festivis, imper- titur indulgentias (non plenarias).

Ut devotis devotio augeatur . . . Dat. a. d. MCCCLVI dominica tertia post festum penthecostes, quo eantatur: Respice in me et miserere mei.

Or. membr. sine filo el sig. Münster. Arch. reg. Herdecke. 18.

1356 Juli 12. 129

330. 1356 Juli 12. Villeneuve.

Innocentius VI petente lohanne de Monasterio in Eyflia presbitero Trever. dioc. decernit, quod collatio ei facta de ecel. parrochiali in Winninghen perinde valeat. Iohannes olim eccl. parrochialem in Wilre Trever. dioc. et Gerardus de Virduno eccl. parrochialem in Winninghen Trever. dioc. permutationis causa in manibus Iohannis Jekel clerici et sigilliferi bone memorie Baldewini archiepiscopi Trever. resignaverant.

Probitatis et virtutum merita ... Dat. apud Villamnovam Avin. dioe. IIII idus iulii a. quarto.

Reg. Avin. 133 f. 306' nr. 296.

381. 1356 August 3. Villeneuve.

Innocentius VI Petro episcopo Cameracensi concedit facultatem inducendi treugas inter Wenceslaum Lucemburgi et Brabancie ducem et Ludovicum Flandrie comitem.

Quanto nos perfudit ... Dat. apud Villamnovam Avin. dioc. III nonas augusti a. quarto.

Reg. 288 f. 146; W. 375.

332. 1356 August 3. Villeneuve.

Innocentius VI Wenceslaum Lucemburgi et Brabancie ducem hor- tatur, quatinus discordie inter ipsum et comitem Flandrie existentis pericula gravia considerans episcopi Cameracensis relatibus super hoc indubie credat et in eis pape beneplacitis condescendat.

Quanto nos perfudit ... Dat. apud Villamnovam Avin. dioc. III nonas augusti a. quarto.

In e. m. Ludovico comiti Flandrie.

Reg. 238 f. 146; W. 8174.

839. 1356 August 19. Villeneuve.

Innocentius VI Everhardumde Lapidea-via presbiterum Coloniensem rehabilitat eique precipit, ut canonicatum et prebendam eccl. S. Cecilie Colon. realiter dimittat. Everhardus de presbitero et soluta genitus dispensatione obtenta ad omnes ordines promotus et canonicatum pre- bendamque eccl. Assindensis eanonice assecutus erat. Postea tanquam

Vatikan. Regesten IV. 9

130 1356 August 27.

simplex et iuris ignarus eccl. Assindensis canonicatum et prebendam et Tilmannus de Lublar eccl. S. Cecilie canonicatum et prebendam et Theodericus de Leten eeclesiam in Bacheim Colon. dioc. permutationis causa in manibus Godefridi de S. Cuniberto presbiteri officialis Colon. resignaverunt. Quo facto Godefridus (de facto) Everhardo eecl. S. Ce- cilie canonicatum et prebendam, Theoderico eccl. Assindensis canoni- eatum et prebendam et Tilmanno ecclesiam in Bacheim contulit.

Sedes apostolica, pia ... Dat. apud Villamnovam Avin. dioc. XIIII kl. septembris a. quarto.

Reg. Avin. 182 f. 52%.

884. 1356 August 27. Villeneuve.

Innocentius VI Marie ducisse Ghelrie indulget, ut cum tribus matronis honestis loca et monasteria religiosarum inclusarum quorum- eunque ordinum, semel in anno dumtaxat, ingredi valeat.

Devotionis tue sinceritas . . . Dat. apud Villamnovam Avin. dioc. VI kl. septembris a quarto.

In e. m. Marie nate quondam Raynaldi ducis Ghelrie.

Reg. Avin. 183 f. 283! nr. 224 et 225.

385. 1356 August 27. Villeneuve.

Innocentius VI ecclesie hospitalis pauperum de Novimagio Colon. dioc. concedit indulgentias (non plenarias).

Licet is, de cuius... Dat. apudVillamnovam Avin. dioc. VI kl. septembris a. quarto.

Reg. Avin. 188 f. 288 nr. 226.

886. 1356 August 31. Villeneuve.

Innocentius VI Wenceslao de Boemia Lucemburgi et Brabancie duci nunciat, magno esse se affectum gaudio, quod is pape exhorta- eionibus annuens in negotio discordie inter Wenceslaum et Ludovicum comitem Flandrie exorte consensit; super quo Petro episcopo Camera- censi se scripsisse aliqua per eum duci oretenus referenda.

Quanta leticia quantoque gaudio . .. Dat. apud Villamnovam Avin. dioc. II kl. septembris a. quarto.

Reg. 244 F. nr. 322.

1856 August 81. | 131

337. 1356 August 31. Villeneuve.

Innocentius VI cum Iohanne nato Iohannis de Brandenburgh licentiato in artibus clerico Leod. dioc, quocum iam bis est dispen- satum, ut non obstante defectu natalium, quem patitur de soluto et soluta genitus, ad omnes sacros ordines promoveri et beneficium eccle- siastieum, etiam si euram animarum baberet, obtinere valeret, et deinde ut duo beneficia ecclesiastica adinvicem compatibilia, etiam si alterum euratum existeret, recipere valeret, de novo dispensat ut in ecel. B. Marie Aquensi, in qua Iohannes de Brandenburgh eius pater existit canonicus prebendatus, canonicatum et prebendam, dummodo non sint illii quos pater eius obtinet, recipere valeat.

Litterarum scientia, arte... Dat. apud Villamnovam Avin. dioc. II kl. septembris a. quarto.

Beg. Avin. 133 f. 278’ nr. 208.

338. 1356 September 11. Villeneuve.

Innocentius VI Heyndenrieum de Hagenberg rehabilitat, qui par- rochialem eccl. de Hilleshem Colon. dioc., cuius ius patronatus ad marchionem Juliacensem pertinet, per septem annos tenuit et tenet ad sacros ordines non promotus. Tamen eam realiter et de facto dimittat !,

Matris ecclesie copiosa . . . Dat. apud Villamnovam Avin. dioc. III idus septembris a. quarto.

Reg. Avin. 182 f. 465.

339. 1356 September 12. Villeneuve.

Innocentius VI decano ecel. B. Marie ad gradus Colon. mandat, quatinus Andree Suderman clerico Colon. dioc. provideat de eccl. veteris S. Pauli Monasteriensis canonieatu sub expectatione unius maioris prebende, non obstante quod is vigore litterarum apostolicarum beneficium ecclesiasticum sine eura spectans ad dispositionem episcopi Traiect. expectat. Tamen illam prebendam assecutus dimittat dictum beneficium.

Dignum arbitramur et congruum . . . Dat. apud Villamnovam Avin. dioc. II idus septembris a. quarto.

Reg. Avin. 184 f. 340' nr. 66.

1) Conf. nr. 252 et 262.

132 1356 September 12.

340. 1356 September 12. Villeneuve.

Innocentius VI Hildebrando Lange reservat beneficium eccle- siasticum cum cura vel sine cura, cuius fructus, si cum cura, viginti quinque, si vero sine eura fuerit, decem et octo mareharum argenti 8. t. d. valorem annuum non excedant, spectans communiter vel divisim ad dispositionem prepositi decani et capituli ecel. Xanctensis, non obstante quod Hildebrandus canonicatum in eccl. Padeburnensi obtinet et minorem prebendam in ea acceptavit.

Exigentibus probitatis et virtutum . . . Dat. apud Villamnovam Avin. dioc. II idus septembris a. quarto.

In e. m. decano S. Martini Leod. et sacriste Magalonensis ac

subdecano Colon. eecl. Reg. Avin. 132 f. 370.

941. 1356 September 12. Villeneuve.

Innocentius VI decano ecel. S. Martini Leod. mandat, quatinus Alvino de Braken reservet beneficium ecclesiasticum cum eura vel sine eura, cuius fructus, si cum cura, viginti quinque, si vero sine cura fuerit, decem et octo marcharum argenti s. t. d. valorem annuum non excedant, spectans communiter vel divisim ad dispositionem prepositi decani et capituli eccl. B. Marie Aquensis Leod. dioc., non obstante quod papa ei providit de canonicatu sub expectatione prebende eccl. Padeburnensis; que provisio sit cassa, simulac Alvinus assecutus fuerit dictum beneficium.

Dignum arbitramur et congruum . . . Dat. apud. Villamnovam Avin. dioc. II idus septembris a. quarto.

Reg. Avin. 132 f. 364'.

842. 1356 September 13. Villeneuve.

Innocentius VI Willelmo archiepiscopo Colon. nunciat, quod Hen- rieum de Tremonia archidiaconum Leod. familiarem suum latorem pre- sentium ad eum denuo remittit, qui eundem commoveat ad succurendum pape per subsidia.

Inter ceteros prelatos . . . Dat. apud Villamnovam Avin. dioc. idus septembris a. quarto.

In e. m. Gerlaco archiepiscopo Magunt.

In e. m. Boemundo archiepiscopo Trever.

Reg. 244 F. nr. 334 et Reg. 238 f. 178; W. 380.

1356 September 13. 133

348. 1356 September 13. Villeneuve.

[Innocentius VI] Iohanni episcopo Argentinensi.

Pro quibusdam nostris et ecclesie Romane negotiis, que multum insident coram nobis, .. . Henricum de Tremonia archidiaconum Leodiensem latorem presentium ad te ac partes ipsas denuo providimus remittendum. Et ideo fraternitatem tuam attente rogamus, quatinus auditis hiis, que idem Henricus tibi pro parte nostra retulerit, . . . circa votivam felicem et celerem promotionem eorum impendas, sicut laudabiliter incepisti, . . . efficacia auxilia et favores. Datum apud Villamnovam Avin. dioc. idus septembris a. quarto.

In e. m. episcopo Basiliensi.

Similiter episcopo lldesemensi.

Reg. 244 F. epist. 335 et Reg. 288 f. 178; W. 380, 381, 882.

844. 1356 September 13. Villeneuve.

[Innocentius VI] Engelberto episcopo Leodiensi.

Mirari cogimur, quod licet tibi per multiplicatas litteras nostras scripserimus, ut dileeto filio Henrico Suderman de Tremonia familiari nostro de pecunia, in qua sibi teneri diceris, satisfactionem debitam exhiberes, tu tamen nec ei satisfacere nec nobis quiequam rescribere euravisti . . . Et ideo fraternitatem tuam attente requirimus et hor- lamur .. . quatinus sic prefatum Henrieum de huiusmodi debita sibi peeunia omnino contentes . . . Dat. apud Villamnovam Avin. dioc. idus septembris a. quarto.

Reg. 244 F. nr. 886 et Reg. 288 f. 179; W. 883.

345. 1356 September 26. Avignon.

Innocentius VI archiepiscopo Colon. et abbati monasterii S. Pan- taleonis Colon. ac decano eccl. S. Agricoli Avin. mandat, quatinus procedant invocato ad id, si opus fuerit, brachio seculari contra Hen- rieum de Spaynhem contumacem detentorem prepositure eccl. SS. Severi et Martini de Monasterio in Menevelt, quam vacantem per resignationem Pastoris tit. SS. Marcellini et Petri presbiteri cardinalis, archiepiscopus Colon. de mandato Innocentii per officialem suum Godefrido de Sintzighe contulit. In Henricum renitentem dictus officialis iam promulgaverat excommunicationis sententiam, a qua is appellaverat ad sedem apostolicam.

Exhibita nobis pro parte... Dat. Avin. VI. kl. octobris a. quarto.

Reg. Avin. 138 f. 277 nr. 200.

134 1356 September 28.

346. 1356 September 28. Avignon.

Stephanus camerarius pape testatur, quod Boemundus archiepi- scopus Trever. pro parte partis sui communis servicii CCX flor. auri camere apostolice necnon pro parte partis quatuor serviciorum fami- liarium XL flor. auri clericis camere per manus Henrici de Paffindorf eustodis eccl. S. Castoris in Confluentia solvi fecit et quod ei terminus solvendi prorogatus est usque ad festum penthecostes proxime ven- turum.

Universis etc. . . . Dat. Avin. die XXVIII mensis septembris a. [MCCCLVI] ...

Oblig. et Solut. 30 f. 123; Reg. Avin. 122 f. 447’. Partim Introit. et

Exit, 262 f. 38.

847. 1356 September 28. Avignon.

Anno domini MCCCLVI die XXVIII mensis septembris .. . fuit facta commissio per dominos camerarios collegii et domini nostri pape... archiepiscopo Treverensi apostolice sedis nuncio, quod, . . . informet se de valore monasterii S. Willibrordi Epternacensis .. . cui monasterio tune vacanti per obitum ultimi abbatis eiusdem provisum est per dominum nostrum papam de persona fratris Iohannis tunc eiusdem monasterii monachi et camerarii, et quod obligationem de communi gervicio recipiat et remittat et ad solvendum unum annum assignet, prout in litteris commissionum huiusmodi per ... cardinalem Alba- nensem et Stephanum archiepiscopum Tholosanum dicto domino archi- episcopo missis cum litteris apostolicis provisionum dieti abbatis per magistrum Iohannem Gernegroys notarium curie Treverensis, qui iuravit et promisit eas portare et fideliter presentare dicto domino archiepi- 8copo, antequam dictus abbas habeat eas, continetur.

Oblig. et Solut. 30 fol. penultimo.

+348. 1356 September 29. Avignon.

Innocentius . . . Boemundo archiepiscopo Treverensi . . .

Dudum pro bonis mobilibus necnon debitis et creditis, que bone memorie Bald[ewinus] archiepiscopus Trever. predecessor tuus tempore obitus eius habuerat et pertinuerant ad eundem et que fuerunt dispo- sitioni apostolice reservata, cum gentibus camere nostre nomine dicte camere componentibus teeum composuisti in quadraginta milibus flore- norum auri, et deinde tu duodecim milia florenorum et ducentos florenos

1356 September 29. 13

auri ac postmodum tria milia florenorum auri per nuncios tuos eisdem gentibus diete camere nomine nostro et ipsius camere recipientibus persolvisti. Nos igitur ea, que per gentes ipsas super hiis acta sunt, rata et grata habentes et volentes tecum agere favorabiliter in hae parte, te ac heredes successores ac bona tua de predietis quatuordecim milibus florenorum et ducentis florenis auri per te solutis, ut pre- mittitur, liberamus absolvimus et quitamus, ac insuper tibi viginti quin- que milia florenorum et octingentos florenos auri restantes ad solvendum eamere memorate tibi remittimus et donamus de gratia ampliori. Nulli ergo . . . Dat. Avin. III kl. octobris p. n. a. quarto !.

Koblenz. Arch. reg. M. C. II*. A. I. f. nr. 7 f. 2 nr. 24, Reg. 244 F. nr. 857 et Reg. 358 f. 192. W. 387.

349. 1356 September 29. Emmerich.

Innocentio VI supplieant oratores eccl. Embertensis(!) Traiect. dioc., quatinus Iohanni de Hoerne canonico eccl. Colon. conferatur dicte eccl. prepositura vacans per obitum domini Jacobi de Edincheym. Dieta prepositura in terra nationis perverse consistens aliquibus tem- poribus transaetis crudelitate tirannorum et predonum ineursibus hiis temporibus plus solito invalescentibus oppressa est et opprimitur, iura res et bona eiusdem incendiis et rapinis perversorum invasa continuis vastantur in tantum, quod nisi ei de celeri sueeurratur remedio ac de persona forti et potenti provideatur, sine dubio non poterit resurgere. Annuit papa Avinione d. 16 m. februarii a. MCCCLVII.

Innoc. VI Suppl. t. V (27) f. 5t.

350. 1356 October 7. Avignon.

Innocentius VI Boemundo archiepiscopo Trever. petenti concedit facultatem in S. Marie prope Andernacum ac in S. Barbare in Valendir et in de Castro S. Marie et in S. Marie prope Bopardiam monasteriis SS. August. et Bened. ord., in singulis videlicet eisdem singulas puellas litteratas cupientes inibi domino famulari, si sint idonee aliudque cano- nieum non obsistat, faciendi recipi in moniales.

Personam tuam nobis . . . Dat. Avin. nonas octobris a. quarto.

Reg. Avin. 132 f. 415.

1) Conf. nr. 130, 131 et 183,

136 1356 October 7.

351. 1356 October 7. Avignon.

Innocentius VI Boemundo archiepiscopo Treverensi petenti con- cedit facultatem in S. Maximini S. Mathie S. Martini et S. Marie ad martires extra muros Trever. et S. Willibrordi Epternacensi ac S. Marie Lacensi monasteriis ord. S. Bened., in singulis videlicet eisdem singulos elericos eupientes in eisdem domino famulari, si sint idonei et aliud eanonicum non obsistat, faciendi recipi in monachos.

Personam tuam nobis . . . Dat. Avin. nonas octobris a. quarto.

Reg. Avin. 132 f. 415.

852. 1356 October 7. Avignon.

Innocentius VI Boemundo archiepiscopo Trever. concedit per triennium facultatem, quod ecclesias et cimiteria per effusionem san- guinis vel seminis violata reconciliare valeat per idoneum sacerdotem, aqua prius per ipsum vel alium antistitem benedicta.

Tue devotionis precibus ... Dat. Avin. nonas oetobris a. quarto. Reg. Avin. 182 f. 520".

888. 1356 October 7. Avignon.

Innocentius VI Iohanni dieto Ramesach de Confluentia clerico Boemundi archiepiscopi Trever. reservat beneficium ecclesiasticum sine eura spectans eommuniter vel divisim ad dispositionem prepositi decani et custodis eccl. Trever., cuius fructus decem et octo marcharum argenti 8. t. d. valorem annuum non excedant.

Laudabilia probitatis et virtutum . . . Dat. Avin. nonas octobris a. quarto.

In e. m. S. Agricoli Avin. et S. Florini ae S. Castoris in Con- fluentia decanis eccl.

Reg. Avin. 133 f. 50 nr. 84.

354. 1356 October 7. Avignon.

[Innocentius VI] Willermo archiepiscopo Coloniensi.

Pro quibusdam negotiis magnis et arduis, que universaliter honorem et commodum christiani populi et particulariter ecelesie Romane respiciunt interesse, dilectum filium Androinum abbatem mona- sterii Cluniacensis . . . latorem presentium ad . .. Carolum Roma- norum imperatorem semper augustum providimus destinandum. Et ideo fraternitatem tuam attente rogamus, quatinus ea, que memoratus abba

1356 October 8. 137

tibi pro parte nostra retulerit, credas indubie illisque promotionis oportune operam favorabiliter studeas adhibere. Dat. Avin. nonas octobris a. quarto. |

ltem in e. m. Boemundo archiepiscopo Trever. Gerlaco archi- episcopo Magunt. Iohanni episcopo Argentino Arnesto archiepiscopo Prag. episcopo Olomuc. Iohanni episcopo Luthomusl. cancellario impe- ratoris, Ottoni duci Saxonie, consilio et comuni civitatis Metensis, Ademario episcopo Metensi.

Heg. 288 f. 205; W. 390.

855. 1356 October 8. Avignon.

Innoeentius VI Androino abbati monasterii Cluniacensis apostolice sedis nuncio concedit facultatem clericos, qui in Colon. Maguntin. Trever. Salzeburg. et Bremensi provinciis decimam triennalem solvere reeusa- rint et huiusmodi confederationes iniverint, citandi, ut infra certum terminum apostolico conspectui se representent, dissolvendi huiusmodi confederationes et solventes decimam post satisfactionem factam a penis ecclesiasticis absolvendi.

Dudum excertis . . . Dat. Avin. VIII idus octobris a. quarto.

Reg. 244 F. nr. 232 et Reg. 288 f. 204; W. 391.

356. 1356 October 8. Avignon.

[Innocentius VI.] Willelmo archiepiscopo Colon.

Tot tantisque indesinenter importabilibus quodammodo gravamur oneribus, ut vix defessos possumus erigere humeros, vix ad expliea- tionem emergentium undique agendorum sufficere valeamus. Et ideo ad te, ut nobis tantis pressionibus manum levaminis porrigas, recur- rentes fraternitatem tuam attente requirimus et fiducialiter ac affec- tüose precamur, quatinus quinque milia florenorum auri, quos nobis solvere in festo nativitatis dominice proximo futuro teneris, anticipans, illa, si aliquo modo possis, ante huiusmodi festum dilectis filiis Lau- rencio Spinelli et Bancho Davantini ac Perozzo Corsini civibus et mer- eatoribus Florentinis sociis societatis Albertorum antiquorum Florenti- nensium Brugis Tornacensis diocesis commorantibus aut uni vel duobus ex eis seu proeuratori aut procuratoribus eorum facias assignari. Quod ita nobis acceptum erit et gratum, acsi eos de tuo proprio liberaliter nobis dares. Dat. Avin. VIllidus octobris a. quarto.

Reg. 244 F. nr. 286 et Heg. 238 f. 212.

138 1356 October 8.

357. 1356 October 8. Avignon.

Innocentius VI Laurentio Spinelli et Bancbo Davantini ac Perozzo Corsini civibus et mercatoribus Florentinis concedit potestatem recipiendi a Willermo archiepiscopo Colon. quinque milia florenorum auri ad pon- dus camere eisque mandat, quatinus recepta tradant Iterio Laiarrossa decano S. Aredii Lemovicensis dioc. et Gaufrido David archidiacono Tirachie Laudunensis dioc.

Gerentes de fidelitate . .. Dat. Avin. VlIIL idus octobris a. quarto.

Reg. 2838 f. 213.

358. 1356 October 10. Avignon.

Innocentius VI Henrico Suderman confert eccl. Xanctensis canoni- catum et prebendam ac fereulum alias supplementum nuncupatum vacantia per obitum Iohannis Moliart, cuius beneficiorum dispositionem papa sibi reservavit iam ante eiusdem mortem.

Vite et morum honestas . . . Dat. Avin. VI idus octobris a. quarto.

In e m. S. Martini Leod. et S. Marie ad gradus Colon. decanis ac sacriste Avin. eccl.

Reg. Avin. 132 f. 223.

359. 1356 October 10. Avignon.

Innocentius VI Iohanni Brunelli clerico capelle et familiari Iohannis tit. S. Georgii ad velum aureum diaconi eardinalis confert eccl. Mona- sterii Meinevelt canonicatum et prebendam vacantes per obitum Johannis Iohannis (!) de Huten (Husen?) familiaris eiusdem cardinalis.

Laudabilia tue probitatis... Dat. Avin. VI idus octobris a. quarto.

In e. m. decano S. Castoris in Confluentia et scolastico S. Gereonis Colon. ac Bernardo Guinerii canonico Agennensis eccl.

Reg. Avin. 132 f. 268.

360. *1356 October 15.

Innocentius VI Karolo IV imperatori nunciat se ad eum trans- mittere litteras, quibus condemnavit quedam heretica et scismatica in speculo Saxonum, eumque rogat, quatinus eas publicet.

[Innocentius VI] Carolo Romanorum imperatori.

Fili carissime! Iam longum est tempus preteritum, quod de erro- ribus et exeerabilitate quorundam scriptorum detestabilium, que leges

1356 October 19. 139

seu speculum Saxonum appellantur, quibus nonnulli de partibus tuorum imperii ac regni et terrarum Boemie uti seu potius abuti dicebantur, per fidedignas et intelligentes personas fuimus informati, et petitum fuit a nobis, ad quos spectat in talibus providere, ut super eis ad galutem animarum provisionem adhibere congruam dignaremur, nosque seripta ipsa mature vidimus et per nonnullos tam fratres nostros sancte Romane eeclesie cardinales quam alios in sacra theologia solennes magistros et utriusque iuris doctores examinari fecimus diligenter et illa ex eis, que falsa temeraria iniqua iniusta et in quibusdam heretica et seisgmatiea et contra bonos existentia [mores] periculosaque nimium animabus fore repperimus, auctoritate apostoliea reprobavimus damna- vimus ac decrevimus irrita et inania ac carere omni robore firmitatis, prout in litteris nostris inde confectis, quarum tenorem mittimus pre- sentibus interelusum quasque venerabilibus fratribus nostris... Magun- tino . . Coloniensi . . Bremensi . . Magdeburgensi . . Pragensi et Rigensi archiepiscopis eorumque suffraganeis dirigimus, videre poteris plenius contineri. Quare devotam excellentiam tuam, que sancta iusta et honesta veneratur et colit et contraria detestatur, requirimus et rogamus attentius, quatinus in publicatione dictarum litterarum et ut pareatur contentis in eis, digneris pro reverentia dei ac sacre sedis et nostra dictaque animarum salute et reformatione morum jmperialis et regalis potestatis favorem efficaciter impertiri. Dat. Avin. idus octobris a. quarto. Reg. 244 F. nr. 310.

361. 1356 October 19. Avignon.

Innocentius VI Petro episcopo Cameracensi nunciat se comperisse inter Lucemburgensem et Brabantie ducem et comitem Flandrie novam discordiam esse exortam, mittit eidem litteras duci et comiti a se in hoe negotio destinatas eique mandat, quatinus papales litteras tam priores quam presentes utrique presentet.

Tamquam leo rugiens... Dat. Avin. XIIII kl. novembris a. quarto.

Reg. 288 f. 224. Reg. 244 F. nr. 373. Raynoldi annal. eccl. $ 12. W. 395.

362. 1356 October 19. Avignon.

Innocentius VI Ludovieum comitem Flandrie hortatur ad concor- diam reformandam inter ipsum et Wenceslaum ducem Lucemburgensem et Brabantie.

140 1356 October 19.

Pro concordia inter te... Dat. Avin. XIIII kl. novembris a. quarto.

In e. m. Wenceslao duci Lucemburgensi et Brabantie.

Reg. 288 f. 224. Reg. 244 F. nr. 877. Raynaldi annal. eccl. $ 12. W. 396.

363. 1356 October 19. Avignon.

Innocentius VI Carolum imperatorem precatur, quatinus ea, que Petrus episcopus Cameracensis ei quoad tollendam discordiam inter Wenceslaum Lucemburgensem et Brabancie ducem et Ludovicum co- mitem Flandrie exortam retulerit, credat indubie et illa ad consuma- tionis effectum perducat.

Quanta, fili carissime . .. Dat. Avin. XIIII kl. novembris a. quarto.

Reg. 244 F. nr. 872.

364. 1356 October 20. Avignon.

[Innocentius Vl] Boemundo archiepiscopo Trever.

Dudum tibi per alias litteras nostras scripsisse recolimus, ut castrum de Castres ad mensam episcopalem eccl. Met. ... pertinens, quod tu tunc temporis detinebas, ... Ademaro episcopo Met. restitueres eum effectu. Sed tu, prout habet ipsius episcopi expositio ... castrum ipsum ... restituere non solum non curasti, imo ... illud in ... co- mitem Valdensem ... transtulisti ... Fraternitatem tuam attente mo- nemus tibi... mandantes, quatinus castrum ipsum ad manus tuas revoeans illud eidem episcopo restituas cum effectu ... Dat. Avin. XIII kl. novembris a. quarto.

Reg. 244 F. nr. 118 et Reg. 288 f. 225°.

365. 1356 October 23. Avignon.

Innocentius VI episcopo Leod. mandat, quatinus Iohanni dicto Sleps presbitero conferat eccl. SS. Apostolorum Colon. canonieatum et prebendam vacantes per resignationem Iohannis de Brandenborgh apud curiam per Everardum de Marea canonicum eccl. Lobiensis Camerac. dioc. factam, non obstante quod Iohannes parrochialem eccl. S. Adal- berti Aquensem ac perpetuam capellaniam capelle S. Gregorii site in immunitate ecel. B. Marie Aquensis necnon altare S. Eligii situm in ecclesia hospitalis leprosorum Aquensi obtinet.

1856 November 80. 141

Dignum arbitramur et congruum ... Dat. Avin. X kl. novembris a. quarto. Reg. Avin. 134 f. 252/ nr. 107°.

866. 1356 November 30. Avignon.

Innocentius VI Iohanni de Brandenburgh seniori confert eecl. B. Marie Aquensis scolastriam ex eo vacantem, quod nuper et is officium nonas nuncupatum diete eccl. per Iohannem de Brandenburgh licen- tiatum in artibus et Gobelinus dietus de Drenhusen officium scolastrie eiusdem eccl. per Lambertum de Cosenberg Gobelini substitutum et per Arnoldum de Parvisio clericos Leod. dioc. apud curiam permutationis eausa resignarunt, non obstante quod Iohannes (senior) S. Andree Colon. preposituram et canonicatum et prebendam ecel. B. Marie Aquen- sis obtinet.

Apostolice sedis cireumspecta . . . Dat. Avin. II kl. decembris &. quarto.

In e. m. S. Agricoli Avin. et B. Marie Traiect. Leod. dioc. de- eanis et eiusdem B. Marie cantori eccl.

Similiter papa Gobelino de Drenhusen canonico prebendato eccl. B. Marie confert eiusdem eccl. nonas.

Heg. Avin. 132 f. 249 et 250.

867. 1356 December (?). Avignon.

Innocentius VI S. Gereonis et S. Georgii Colon. decanis ac sa- eriste Avin. eecl. mandat, quatinus conferant (de novo) parrochialem eecl. in Borghe Colon. dioc. Henrico de Budelenberg presbitero Colon. dioc, qui illam eccl. per obitum Engelberti de Burdaberg assecutus per aliquos annos tenuit ad sacerdotium non promotus, quemque papa rehabilitavit.

Probitatis et virtutum merita ... Dat. Avin. XI! ... decembris a. quarto.

Reg. Avin. 134 f. 478 nr. 187.

*86f5. 1356 December 20. Avignon.

Innocentius VI preposito et conventui monasterii de Wedinchusen

1) Lacuna!

142 1356 December 22.

per prepositum soliti gubernari Premonstrat. ord. Colon. dioc. petentibus confirmat, quod Godefridus de Rudenberg armiger Colon. dioc. ius patronatus capelle S. Marie Magdalene in Berstrace diete dioc. necnon eurtim sitam in dicto loco in Berstrace ad eundem armigerum tune pleno iure spectantia illis et illorum monasterio donavit.

Cum a nobis petitur ... Dat. Avin. XIII kl. ianuarii p. n. a. quarto.

Or. membr. cum filo serico et plumbo pend., sub plica ad sinistr.: et inferius: Io. Bellil; in plica ad dextr.: Rt^ et: Germanus; in dorso: Hinricus de Bulleren. Münster. Arch. reg. Weddinghausen nr. 199. Conf. instr. venditionis d. XV d. m. aprilis a. 1840. Seibertz Urk.-B. zur Landes- u. Rechts-Gesch. Westfalens II nr. 672.

865a. 1356 December 22. Avignon.

Die XXII m. decembris [a. MCCCLVI] cum dominus Floreneius de Welencoven subdecanus eccl. Colon. teneretur camere apostolice pro fructibus dicti subdecanatus ad cameram apostolicam pertinentibus pro annali solvendis in duobus terminis, prout in instrumento per d. Iohannem Palaysini notarium ipsius camere super hoc recepto plenius eontinetur, dietus d. Florencius per manus Henrici de Wimle rectoris eccl. Heyenberg Colon. dioc. pro primo termino solvi fecit

XL flor. sentencie.

Introit. et Exit. 278 f. 46'. Kirsch pq. 885.

369. 1356. Dominus Guillelmus archiepiscopus Coloniensis composuit cum camera apostolica ex certis causis in XXm flor.

Complevit totum in XXXV fol. anni IIII domini Innocentii. Oblig. et Solut. 23a (800) f. LXXXV. Conf. nr. 856 et 857.

870. 1356.

Tilmannus de Lechalingue vicarius perpetuus eccl. Colon. com- posuit pro quibusdam fructibus per eum iudebete perceptis in LX flor.

Solvit XX flor. in XXXIX fol. anni IIII domini Innocentii. Obliy. et Solut. 23a (300) f. 84'.

1357 Januar 19. 143

371. 1357 Januar 19. Avignon.

Innocentio VI supplieat Wenszeslaus de Boemia dux et Iohanna ducissa Lussenburgensis et Brabantie, quatinus sibi indulgeatur, ut missas ante diem coram se possint facere celebrari. Annuit papa.

Item supplicat Iohanna ducissa, quatinus sibi liceat cum XII mulieribus sibi servientibus intrare monasterium monialium S. Clare prope Bruxellam et ibidem audire missas et alia divina officia. Annuit papa.

Eadem supplicat, quatinus cum Henrico de Bruxella fratre suo naturali de soluto et moniali professa genito dispensetur, ut possit promoveri ad omnes sacros ordines et obtinere unum beneficium, etiam si sit curatum. Annuit papa.

Innoc. VI Suppl. t. V (27) f. 20.

372. 1357 Januar 19. Avignon.

Innocentius VI Wenceslas duci et Iohanne eius uxori ducisse Lussemburgensi concedit altare portatile.

Sincere devotionis affectus . . . Dat. Avin. XIIII kl. februarii a. quinto.

Reg. 256 f. 50.

373. 1357 Januar 20. Avignon.

Significat Sanetitati Vestre Rupertus comes de Nassaue frater ... G. archiepiscopi Maguntini, quatinus cum ... ipse audito, quod Crafto [rater suus in nuper peracto bello regis Francie iuxta ipsius regis latus ceciderat viriliter dimicando, ... a suis propinquis revocatus intendat ad presens repatriare et credat, quod licet hactenus fuerit elericus et longo satis tempore in Monte Pessulano studens, oportebit eum ob dicti fratris sui mortem et suorum persuasione parentum laycalem habitum reassumere et in subsidium dicti regis Francie respeetu multiplici sperat se postmodum reversurum, et eum habeat , Infraseriptos familiares et servitores, qui sibi tam in studio quam alibi tempore servierunt, eosque, cum sint eleriei, remunerare non possit nisi per Vestre clementiam Sanctitatis, dignetur eadem Sanctitas Vestra eidem .... providere.

(Sequuntur supplicationes speciales attingentes personas et res neque Colonienses neque Treverenses.)

. Innoc. VI (Suppl. t. V (27) f. 22°.

144 1857 Januar 920.

374. 1357 Januar 20. Avignon.

Innocentio VI supplicat Robertus natus Gerlaci comitis de Nas- sawe frater archiepiscopi Magunt., quatinus consanguineo auo lohanni nato quondam Bopponis comitis de Ebirstein provideatur de canonicatu sub expeetatione prebende in eccl Argentinensi, non obstante quod eanonieatum et prebendam eecl. Magunt. obtinet et super canonicatu et prebenda eecl. Spir. in euria litigat. Annuit papa.

Innoc. VI Suppl. t. V (24) f. 25.

375. 1357 Januar 21. Avignon.

Innocentius VI Gerlaco archiepiscopo Magunt. gratias agit, quod negotia ecclesie sicut sua propria prosecutus est, sicut ex eius litteris et Henrici de Tremonia archidiaconi Leod. relatione intellexit.

... Dat. Avin. XII kl. februarii a. quinto.

Reg. 289 f. 12; W. 407.

376. 1357 Januar 28. Avignon.

Innocentius archiepiscopo Trever. mandat, quatinus cum Wilhelmo nato Wilhelmi comitis Katzenelenbogen scolari Trever. dioc. de coniu- gato et soluta genito, si sit alias idoneus, dispenset, ut ad omnes sacros ordines promoveri et beneficium ecclesiasticum, etiam si sit curatum, obtinere valeat.

Ex parte dilecti ... Dat. Avin. V kl. februarii a. quinto. Reg. Avin. 135 f. 370.

377. 1357 Januar 28. Koblenz.

Gerlacus Magunt. Wilhelmus Colon. et Boemundus Trever. archi- episcopi renovant fedus d. 24 m. septembris a. MCCCLIIII initum. Hontheim Hist. Trevir. diplom. II nr. 696 pg. 199.

378. 1357 Februar 3. Avignon.

Innocentio VI supplicat Iohannes de Horne, quatinus sibi, quem eapitulum eccl. Embricensis concorditer postulavit prepositum, provi- deatur de dicte ecel. prepositura vacante per obitum Iacobi de Edinghen, non obstante quod in Colon. et Xanctensi eccl. canonicatus et preben- das obtinet. Annuit papa.

Innoc. VI Suppl. t. V (27) f. 40. Conf. nr. 349.

1857 Februar 10. 14b

379. 1357 Februar 10. Avignon.

Innocentio VI supplicat Karolus Romanorum imperator pro Theo- derico de Steghen clerico Colon. dioc., qui altare B. Virginis mona- sterii Vilicensis Colon. dioc. obtinet. Annuit papa.

Innoc. VI Suppl. t. V (27) f. 4t'.

380. 1357 Februar 14. Avignon.

Innocentio VI supplicant Karolus Romanorum imperator et Talay- randus episcopus Albanensis cardinalis et Karolus dux Normannie dal- phinus Viennensis ac primogenitus regis Francie necnon Gerlacus Magunt. Boemundus Trever. Wilhelmus Colon. archiepiscopi ac Ludo- vicus Romanus Bran[den]burgensis et Lusacie marchio, comes Palatinus Reni Bavarie dux archicamerarius Romani imperii, Radolphus Saxonie dux archimarsciallus Romani imperii, Ruppertus senior dux Bavarie comes Palatinus Rheni archicamerarius Romani imperii (super rebus et personis neque Colon. neque Trever.).

Innac. VI Suppl. t. V (27) f. 47.

881. 1357 Februar 20. Avignon.

Innocentius VI supplicat Karolus Romanorum imperator, quatinus eapellano sno et domestico familiari Iohanni de Lucemburg presbitero eonferatur eccl. S. Symeonis Trever. canonicatus et prebenda ac eantoria, que est dignitas electiva, vacantes per obitum Iohannis de Duna, non obstante quod ille canonicatum et prebendam eccl. S. Paulini extra muros Trever. et parrochialem eecl. in Osprim Trever. dioc. obtinet. Annuit papa.

Innoc. VI Suppl. t. V (27) f. 49.

882. 1357 Februar 14. Avignon.

Innocentio VI supplicat Adolphus de Marka studens in Monte Pessulano, quatinus confirmetur sibi collatio prebende in eccl. Monaster. vacantis per obitum Bernardi de Hovele. Annuit papa.

Innoc. VI. Suppl. t. V (27) f. #5.

383. 1357 Februar 20. Avignon.

Innocentio VI supplicat Meffridus de Vassenacho clericus Trever. Vatikan. Regesten IV. 10

148 1357 März 10.

providit, dispensat, ut eodem defeetu non obstante unum aliud bene- ficium ecclesiasticum, etsi dignitas vel personatus aut officium fuerit et curam habeat animarum, recipere et una cum canonicatu et prebenda ac fereulo et alio residuo beneficio predictis retinere necnon canoni- eatum et prebendam et ferculum predicta et alia duo beneficia supra- dieta semel dumtaxat ex eausa permutationis dimittere et loco ipsorum tria alia beneficia ecclesiastica compatibilia assequi et retinere valeat, et eum eo dispensat, ut in dictis gratiis impetrandis non teneatur facere mentionem de predicto defectu.

Vite ae morum decor. . . . Dat. Avin. VI idus martii a. quinto.

Reg. 282 f. 389 nr. 190; Reg. Avin. 136 f. 536' nr. 190.

890. 1357 März 10. Avignon.

Innocentius VI cum Bertramo dieto Suderman clerico Coloniensi, quocum tune scolari olim fuit dispensatum, ut non obstante defectu natalium, quem patitur de soluto genitus et soluta, ad omnes ordines promoveri et duo beneficia ecclesiastica ad invicem compatibilia, etiam si alterum ipsorum euram haberet animarum, obtinere posset cuique idem papa providit de beneficio ecclesiastico ad dispositionem abbatis et conventus monasterii S. Huberti in Ardenna ord. S. Bened. Leod. dioc. pertinente, dispensat, ut unum aliud beneficium ecclesiasticum, etiamsi dignitas vel personatui aut officium sit et curam habeat ani- marum, recipere et una cum aliis duobus beneficiis supradictis retinere dictaque beneficia semel dumtaxat ex causa permutationis dimittere et loco ipsorum alia tria beneficia compatibilia assequi et retinere valeat, et eum eo dispensat, ut in dictis gratiis impetrandis non teneatur facere mentionem de predicto defectu.

Probitatis et virtutum merita . . . Dat. Avin. VI idus marcii a. quinto.

Reg. 282 f. 389 nr. 191; Reg. Avin. 186 f. 537 nr. 191.

391. 1357 März 10. Avignon.

Innocentius VI cum Hermanno dicto Suderman canonico preben- dato eccl. S. Mauritii extra muros Monasterienses, quocum tunc scolari olim fuit dispensatum, ut non obstante defectu natalium, quem patitur de soluto et soluta genitus, posset ad omnes sacros ordines promoveri et duo beneficia adinvicem compatibilia, etiamsi alterum ipsorum euratum existeret, obtinere cuique postmodum papa providit de cano-

1357 April 20. 149

nieatu ecel. S. Mauritii cum reservatione unius de maioribus prebendis, dispensat, ut praeter duo dieta beneficia tercium recipere, etiam si illud dignitas vel personatus aut officium fuerit et curam habeat ani- marum, et illa tria cum similibus compassibilibus permutare valeat, et cum eo dispensat, ut in dictis gratiis impetrandis non teneatur facere mentionem de predicto defectu.

Vite ae morum honestas ... Dat. Avin. Vl idus marcii a. quinto.

Reg. Avin. 185 f. 452.

392. 1357 April 20. Avignon.

Innocentius VI Wenceslao duei Luxemburg. et Brabancie expressius iniungit, quatinus ea, que episcopus Cameracensis ipsi super reformanda pace inter ipsum et comitem Flandrie pro parte pape retulerit, eredat indubie et effectu operis impleat.

Paeis inter te . . . Dat. Avin. XII kl. maii a. quinto.

In e. m. Ludovico comiti Flandrie.

Reg. 289 f. 58'; W. 421.

+393. 1357 April 26. Avignon.

Innocentius VI petentibus iudicibus scabinis consulibus et uni- versitate civitatis Coloniensis mandat archiepiscopo Treverensi, quatinus faciat inviolabiliter observari constitutionem a Bonifacio VIII editam, qua providetur, ut nulla provincia civitas castrum villa locus territorium vel distrietus auctoritate ordinaria vel delegata supponatur ecclesia- stico interdicto pro pecuniario debito vel pro cuiusvis monete vel peeunie quantitate, pro eo maxime quod ipsorum domini rectores seu officiales aut incole statutis vel statuendis terminis huiusmodi debitum non solvissent.

Sincere devotionis affectus . .. Dat. Avin. VI kl. maii a. quinto.

Or. membr. cum pend. plumbo. Sub plica ad sinistr.: X et: B. de Valle; in plica ad dextr.: Io. de Angicuria; in dorso: R. et: Godefridus de Iandraco. Köln. Arch. civit. nr. 2195. Ennen, Quellen zur Gesch. der Stadt Köln IV pg. 217 nr. 880. Reg. Avin. 185 f. 377.

*894. 1357 April 29. Avignon.

Innocentio VI supplicant Guillermus dux Iuliacensis et Gertrudis domina de Lymburgh, quatinus cum Florentio de Wevelkoven eorum consanguineo, eui papa providit de subdecanatu eccl. Colon., dispen-

150 1357 April 29.

setur, ut, eum dictum subdecanatum fuerit assecutus, eundem retinere

valeat una cum eccl parrochiali de Goistorp Colon. dioc, ad quam

Gertrudis tamquam patrona eum dudum presentavit, non obstante quod

idem canonicatum et prebendam eccl. Colon. obtinet. Annuit papa. Innoc. VI Suppl. t. V (25) f. 91.

395. 1357 April 29. Avignon.

Innocentius VI cum Florentio de Wevelkoven de nobilibus pro- creato, pro quo consanguineo suo etiam Gertrudis domina castri de Lymburgh Leod. dioc. patrona ecclesie parrochialis de Goistorp Colon. dioe. supplicat, dispensat, ut dictam parrochialem ecclesiam valeat retinere una cum subdecanatu eccl. Coloniensis, cuius possessionem nondum est assecutus, non obstante quod canonicatum et prebendam in ecel. Colon. obtinet.

Nobilitas generis, vite . . . Dat. Avin. III kl. maii a. quinto.

Reg. Avin. 135 f. 386'.

396. 1357 April 30. Avignon.

Innocentius VI S. Marie ad gradus Colon. et S. Gereonis ac S. Ge- orgii Colon. eccl. decanis mandat, quatinus Petro de Lunreke clerico Colon. dioe. (de novo) conferant parrochialem eccl. de Pyrne Colon. dioc. Quam ecclesiam vacantem, ut credebatur, per obitum Rolandi de Gotzchalsberge obtinuerat Petrus vigore litterarum apostolicarum. Re- vera autem de iure vaeabat et dispositioni papali reservata erat ex eo, quod Ernestus de Rennenberg quondam decanus eccl. Colon. eandem obtinuerat et una cum decanatu, qui est dignitas, per plures annos ante Rolandum tenuerat.

Laudabilia probitatis et virtutum . . . Dat. Avin. II kl. maii a. quinto.

Reg. Avin. 137 f. 604/. Petri de Lunrike suppl. in Innoc. VI Suppl. t. V.

(21) f. 92.

897. 1357 April 30. Avignon.

Innocentius VI Petro de Horubach confert parrochialem eccl. in Mendich Inferiori Trever. dioc. vacantem ex eo, quod et Petrus cano- nicatum et prebendam eccl. SS. Severi et Martini in Monasteris Mene- velt, de quibus Clemens VI providerat Petro, quorum tamen possesaio-

1357 Mai b. 161

nem is nondum assecutus est, et Iohannes natus quondam Walteri dicti Heynehin de Monasterio Meinevelt parrochialem eccl. dietam apud euriam resignaverunt. Vult autem papa, ut Petrus dictam eccl. asse- cutus dimittat parrochialem eccl. de Bernolio Ambianensis dioc., quam obtinet.

Apostolice sedis cireumspecta ... Dat. Avin. II kl. maii a. quinto.

In e. m. priori B. Marie de Montealto prope Avinionem et S. Flo- rini ac S. Castoris in Confluentia Trever. dioc. eccl. decanis.

Reg. Avin. 137 f. 618°.

Similiter papa Iohanni supradicto confert canonicatum et pre- bendam eccl. in Monasterio Meinevelt. Reg. Avin. 187 f. 627.

*898. 1357 Mai 5. Avignon.

Gerwicus Balecensis, Lucas Auximanus, Garsias Conchensis, Raymundus Aleriensis, Bonifacius Sibiniezensis, Gerardus Ariensis, Bertrandus Aliphanensis, Gregorius Elphinensis, Gregorius Alphinensis, lulianus Cardicensis, Bertrandus Assisii, Petrus Othanensis, Bernardus Sagonensis, Petrus Valonensis, Raphael Archadiensis, Rychardus Bisa- nensis, Bernardus Milcoviensis, Iohannes Carniensis et Paulus Evallo- nensis episcopi concedunt eccl. collegiate S. Florini site in opido Confluentia Trever. dioc. indulgentias (non plenarias), dummodo diocesani voluntas ad id accesserit.

Splendor paterne glorie... Dat. Avin. a. d. MCCCLVII ind. X d. V m. mai .. . .!.

Or. membr. cum sigillis pend. et littera initiali magna bene picta. Koblenz. St. Florin nr. 200.

899. 1357 Mai 7. Pont-Sorge.

Innocentio VI supplieat vir nobilis Reynhardus de Hanow sedis apostolice capellanus custos et canonicus prebendatus eccl. Magunt., quatinus sibi conferatur eccl. Xanctensis prepositura cum archidiaco- natu Xanctensi in eccl. Colon. vacans de iure ex eo, quod Iohannes de Verneburg apostolice sedis capellanus eam una cum quibusdam aliis

1) Additae sunt littere or. mem. transfixae sigillo magno archiepiscopi minatae, datae Confluentiae d. V m. maii a. MCCCLIX, quibus Boemundus con- cessis indulgentiis dat assensum. L. cit. nr. 201.

152 1957 Mai 7.

dignitatibus et ecclesiis parrochialibus invicem incompatibilibus per

plures annos tenuit ad sacerdotium non promotus, non obstante quod

Reynhardus in Bambergensi Brunnensi ac Saezoensi Pragensis et Olo-

mucensis dioc. ecclesiis canonicatus et prebendas obtinet. Annuit papa. Innoc. VI Suppl. t. V (27) f. 111.

400. 1357 Mai 7. Pont-Sorge.

Innocentius VI Reynardo de Hanow capellano papali confert preposituram ecel. Xanctensis et archidiaconatum Xanetensem in eccl. Colon. vacantes et dispositioni papali reservatos ex eo, quod Iobannes de Verneburg olim prepositus eccl. Xanctensis et capellanur papalis dietos preposituram et arcbidiaconatum auctoritate apostolica ipsi col- latos una cum prepositura Carpensi et capplaria Colon. eccl, que dignitas existit, ac parrochiali eccl. de Cisse Leod. dioc. per plures annos absque dispensatione tenuit, non obstante quod Reynardus in Maguntina cum custodia, que est dignitas, et in Bambergensi Brun- nensi ac in Satzcensi Pragensis et Olomucensis dioc. ecclesiis canoni- eatus et prebendas obtinet.

Nobilitas generis, vite... Dat. apud Pontem Sorgie Avin. dioc. nonas maii a. quinto.

Reg. Avin. 137 f. 647.

401. 1357 Mai 10. Pont-Sorge.

Innocentio VI supplicat Conradus Conradi de Tusca clericus Colon. dioc. de subdiacono et soluta genitus, quatinus secum dispen- setur super defectu natalium. Annuit papa.

Innoc. VI Suppl. t. V (27) f. 109.

402. 1357 Mai 10. Pont-Sorge.

Innocentio VI supplicat Gotscaldus de Verda clericus Colon. dioc. de subdiacono et soluta genitus, quatinus secum dispensetur super defectu natalium. Annuit papa.

Innoc. VI Suppl. t. V (27) f. 116'.

408. 1357 Mai 15. Villeneuve.

Innocentius VI cum Siffrido de Bopardia presbitero perpetuo beneficiato in eccl. Bopardiensi Trever. dioc. de soluto et soluta genito

1357 Mai 20. 153

dispensat, ut non obstante defectu natalium preter altare sine cura B. Marie Magdalene situm in eccl. Bopardiensi valeat unum aliud bene- fiium eecclesiastieun cum eura vel sine cura obtinere et utrumque semel cum simili permutare.

Laudabilia probitatis et virtutum ... Dat. apud Villamnovam Avin. dioc. idus maii a. quinto.

Reg. Avin. 135 f. 8391. Siffridi suppl. in Innoc. VI Suppl. t. V (27) f. 126.

404. 1357 Mai 20. Avignon.

Stephanus Camerarius pape testatur, quod Boemundus archiepi- scopus Treverensis pro parte partis sui communis servicii IIIIC XXIII flor. auri eamere apostolice necnon pro parte partis quatuor servieiorum familiarium XX flor. auri clericis camere solvi fecit, quod ei terminus solvendi prorogatus est usque ad festum nativitatis domini proxime venturum et quod absolutus est a censuris, quas ineurrerat propter non faetam tempore debito solutionem.

Universis etc. ... Dat. Avin. die XX mensis maii a. [MCCCLVVII] ...

Oblig. et Solut. 30 f. 148; Reg. Avin. 122 (Innoc. VI t. II) f. 468.

*404a. 1357 Mai 20. (Trier.)

Innocentio VI prepositus decanus ac totum capitulum eecl. Trever. nunciat, quod magistros Dominicum de Frankavilla, Iohannem de Ze- landia, Iohannem de Aquis, Iohannem de Ulmonte et Richardum de Anglia in curia Romana commorantes constituit suos procuratores nego- tiorum gestores et nuncios speciales.

In euria sanctitatis vestre ... Dat. a. d. MCCC quinquagesimo septimo mensis maii die vicesima.

Or. membr. cum pend. sigillo. In dorso: Godefridus de Nersdom tradidit

presens procuratorium magistro Iohanni de Ulmonte et ipse acceptavit

cum pro... (Cetera illegibilia) Koblenz. Arch. reg. Erzstift Trier. Domkapitel. 691.

405. 1357 Mai 22. Villeneuve.

Innocentio VI supplicat lohannes dietus Lols canonieus eccl. Xanctensis baccalarius in decretis, quatinus sibi provideatur de deca- natu dicte ecel. vacante per obitum Ottonis de Olpen. Annuit papa.

Innoc. VI Suppl. t. V (27) f. 1833".

154 1357 Mai 24.

406. 1357 Mai 24. Villeneuve.

Innocentius VI petente Henrico Bitter de Embrica clerico Traiect. dioc. concedit, quod collatio parrochialis ecel. S. Aldegundis Embri- censis vigore litterarum apostolicarum ei faeta post obitum Wilhelmi Gruwel a decano et capitulo eccl. S. Martini Embricensis, ad quos presentatio rectoris eccl. S. Aldegundis spectat, perinde valeat.

Laudabilia probitatis et virtutum ... Dat. apud Villamnovam Avin. dioc. VIIII kl. iunii a. quinto.

Reg. Avin. 135 f. 450.

407. 1357 Juni 2. Avignon.

Servicium monasterii S. Willibrordi. XXII card.

Eisdem anno [MCCCLVII] indiet. et pont. die II m. iunii fuit presentatum camere apostolice quoddam publicum instrumentum manu et signo magistri Tilkini de Gernegroys clerici Trever. publici aucto- ritate imperiali notarii seriptum et signatum in effectu continens, quod ... dominus frater Iohannis abbas monasterii S. Willibrordi de Epter- nac. ... die XXIX m. ianuarii a. domini MCCCLVI promisit pro suo communi servicio per Isenbardum de Triemereyo clerieum curie Trever. notarium procuratorem suum IIIC flor. auri et V servicia consueta sol- vendos a data presencium ad annum. Quod nisi etc. et iuravit etc.

Oblig. et Solut. 22 f. 203.

408. 1357 Juni 13. Villeneuve.

Innocentius VI S. Petri et S. Martini prepositis ac decano S. Pauli [Leod.] ecel. mandat, quatinus Wolframo de Dulken perpetuo vicario in eecl. monasterii in Dietkirchen ord. S. Bened. Colon. dioc. con- ferant parrochialem eccl de Erklens Leod. dioc. vacantem de iure ex eo, quod Godefridus de Loyn elerieus diete dioc. preposituram eccl. B. Marie Traiect. Leod dioc. assecutus primo et deinde dictam parro- chialem, utramque insimul etiam ad sacerdotium non promotus deti- nuit et detinet, non obstante quod Wolframus predictam vicariam obtinet et super ecel. parrochiali de Reinstorp Colon. dioc. litigat. Tamen ecclesiam de Erklens assecutus dimittat ecclesiam de Reinstorp.

Meritis probitatis et virtutum ... Dat. Apud Villamnovam Avin. dioc. idus iunii a. quinto.

Reg. 238 f. 248 nr. 119. Nicolai S. Marie in via lata diaconi cardinalis

suppl. pro suo clerico Wolframo in Innoc. VI Suppl. t. V (27) f. 146".

1357 Juni 17. 155

409. 1357 Juni 17. Villeneuve.

Innocentio VI supplicat Anna Romanorum imperatrix et Boemie regina pro Reymboldo nato Symonis dieti Beyer de Bopardia.

Item supplicat, quatinus Iohanni dieto Lebuschs monacho expresse professo et presbitero monasterii S. Michaelis in Syberg ord. S. Bened. Colon. dioc. provideatur de prepositura prioratus conventualis B. Marie in Hirzinawe Trever. dioc. vacante per obitum Iohannis de Sterrenborg. non obstante quod obtinet altare S. Nicolai in Gulse in curia dieta Fronhoven Trever. dioc., quod dimittere est paratus. Annuit papa.

Innoc. VI Suppl. t. V (27) f. 158.

410. 1357 Juni 18. Villeneuve.

Innocentius VI Engelberto episcopo Leodiensi mandat, quatinus Henrico Suderman de Tremonia archidiacono Leodiensi familiari papali de peeuniis eidem ab episcopo debitis sic effectualiter et celeriter satisfaciat, quod papa non cogatur ad id episcopum per oportuna remedia artare.

Miramur admodum et vehementer ... Dat. apud Villamnovam Avin. dioc. XIIII kl. iulii a. quinto.

Reg. 239 f. 113*.

A411. 1357 Juni 22. Villeneuve.

Innocentius VI Boemundo archiepiscopo Trever. exponit, quantis expensarum oneribus laboret camera apostolica, eumque precatur, qua- tinus Philippo episcopo Cavallicensi latori presentium super hiis in- dubie eredat, sibique reseribat, quid et quantum eidem episcopo, sed verius ipsi pape subsidialiter conferat.

Non potest latere ... Dat. apud Villamnovam Avin. dioc. X kl. iulii a. quinto.

In e. m. Gerlaeo archiepiscopo Magunt. Willelmo archiepiscopo Colon. Ademaro episcopo Met. episcopo Tull. episcopo Virdun. et plu- ribus aliis Germanie archiepiscopis et episcopis.

Reg. 289 f. 118—119'; W. 439.

419 1357 Juni 22. Villeneuve.

Innocentius VI Philippo episcopo Cavallicensi apostolice sedis nuncio mandat, quatinus Trever. Magunt. Colon. Magdeburg. et Bre- mensi archiepiscopis et episcopis illarum Alamanie partium necessitates eamere apostolice exponat eosque hortetur, ut ad huiusmodi onera per- ferenda manus porrigant adiutrices.

156 1367 Juni 22.

Nosti, frater, et experientia didicisti ... Dat. apud Villamnovam Avin. dioc. X kl. iulii a. quinto. Reg. 289 f. 128; Reg. 243 f. 124.

413. 1357 Juni 22. Villeneuve.

Innocentio VI supplicat Martialis Woster de Wosheron clericus Leod. dioc., quatinus sibi provideatur de parrochiali eccl. de Erkeline Leod. dioe. vacante de iure ex eo, quod Godefredus de Heinsbergh olim eius rector eam per annum et ultra tenuit ad sacerdotium non promotus, lieet de facto teneat eandem occupatam Henricus de Kude- koven presbiter diete dioc. Annuit papa.

Innoc. VI Suppl. t. V (27) f. 162.

414. 1357 Juni 22. Villeneuve.

Innocentio VI significat Henrieus Suderman junior, quod in eccl. S. Servatii Traiect. Leod. dioc. canonicatum et prebendam vacantes per obitum Iohannis de Ruppe, quas vigore litterarum pape acceptavit, non est assecutus, eum papa de eisdem sue dispositioni reservatis alteri providerit, et supplieat, quatinus sibi provideatur de canonicatu et prebenda eisdem vacantibus de novo per obitum Tilmanni de Elre- borne. Annuit papa.

Innoc. VI Suppl.t. V (27) f. 157.

"418. 1357 Juni 29. Avignon.

Garsias Conchensis, Raymondus Aleriensis, Iulianus Cardicensis, Petrus Ottanensis, Petrus Calliensis, Alnardus Scurrensis*, Petrus Ber- niventonensis®, Petrus Vallonensis, Paulus Evallonensis, Iohannes Car. minensis?, Bertrandus Mileoviensis et Girardus Ariensis episcopi conce- dunt, indulgentias (non plenarias) capelle altaris S. Nicholai in hos- pit[ali] monasterii Lacensis, dummodo diocesani voluntas ad id accesserit.

Splendor paterne glorie . . . Dat. Avin. a. d. MCCCLVII die XXIX m. iunii p. d. Innocentii pape VI a. quinto !.

Or. membr. cum XII sigillis cereis pend. episcoporum Koblens. Arch reg. Abtei Laach nr. 214, 215.

a) corr.: Lascurrensis. b)corr.: Beneventensis. c) corr.: Caminensis. 1) Affixae sunt litterae confirmatoriae Boemundi archiepiscopi Trever. datae Confluentiae d. X m. septembris a. MCCCLVIII munitae eiusdem sigillo.

1357 Juli 29. 157

415a. 1357 Juni 29. Villeneuve.

Innocentio VI supplicat Theodericus Bauri ( de Bopardia cantor eccl. Magunt., quatinus Theoderico de Gulse dieti de Burgedor magi- stro in artibus Trever. dioc. provideatur de canonicatu et prebenda ac eantoria eccl, S. Florini in Confluentia vacantibus per mortem Rolemanni de Hachinberg. Annuit papa.

Idem supplieat, quatinus Wolframo nato quondam Bertoldi Plets- weke de Pingwia clerico Magunt. dioc. provideatur de parrochiali eccl. in Medersheim Magunt. dioc. vacante ex eo, quod Iohannes dietus de Virnburg eam per annum et amplius tenuit et adhue tenet in presbi- terum non promotus, non obstante quod Wolframus expectat beneficium spectans ad dispositionem capituli eccl. S. Marie ad gradus Magunt. Annuit papa.

Innoc. VI Suppl. t. V (27) f. 169.

416. 1357 Juni 29. Villeneuve.

Innocentio VI supplieat Sebertus dietus Snabel canonicus preben- datus eccl. S. Castoris in Confluentia, quatinus sibi provideatur de parrochiali eccl. in Superiori Mendich cuius fructus valorem annuum XX marcharum argenti non excedunt, vacante per resignationem Theo- deriei de Gunderstorf. Annuit papa.

Innoc. VI Supplic. t. V (27) f. 167.

417. 1357 Juli 1. Villeneuve.

Innocentius VI Philippum episcopum | Cavallicensem | deputat apostolice sedis nuncium, qui in Alamannie partibus subsidium dua- rum procurationum loco decime imposite ab Alamannie prelatis pro- missum colligat.

[Innocentius VI] Philippo episeopo Cavallicensi apostolice sedis numero.

Dudum in assumptionis nostre primordiis ... Treverensi et Ma- guntino ac Coloniensi neenon Bremensi et Magdeburgensi ac Salzebur- gensi archiepiscopis eorumque suffraganeis ae prelatis et personis eeclesiasticis eorum civitatum et diocesum decimam ecelesiasticorum reddituum ... usque ad triennium ... duximus imponendam ... Tan- dem eum huiusmodi [littere] archiepiscopis et transumpta eorum suffra- ganeis eisdem presentata fuissent ipsique circa exaetionem et collectio- nem ipsius decime minus intenderent diligenter, ymmo eorum aliqui in

158 1357 Juli 4.

voeem appellationis frivole prorupissent, nos ... Ándroinum abbatem monasterii Cluniacensis ... ad Treverensem Maguntinum et Coloniensem archiepiscopos aliosque prelatos Alamanie, qui convenerant cum... Carolo imperatore ... in civitate Metensi ... duximus destinandum, ut eosdem archiepiscopos et prelatos alios hortaretur ad impendendum nobis huiusmodi subsidium decimale. Et cum idem abbas, sicut eo referente percepimus, postquam ad dietam civitatem Metensem appli- cuit, dietos Treverensem Maguntinum et Coloniensem archiepiseopos ac nonnullos episcopos aliosque prelatos suffraganeos et subditos eorum ibidem apud imperatorem inventorum eundem alloqueretur, ut

. nobis et eidem ecelesie ad supportanda commodius manus porri- gerent adiutrices, iidemque . . . quamquam in huiusmodi onerum suppor- tatione tam gravium compassionis affectum erga nos demonstrarent, pretendentes tamen se ac ... subditum illis clerum propter malitiam temporis ad subveniendum nobis pro tunc sufficere minus plene, apud abbatem predictum tam pro se quam per imperatorem eundem insta- rent, ut ipse abbas apud nos intercederet, quod nos contenti subsidio, quod ad duas integras procurationes duorum annorum archiepiscopo cathedrales et collegiatas suorum civitatum et diocesium ac archidia- cono parrochiales et alias ecclesias et beneficia ecclesiastica archidia- eonatus sui visitantibus personaliter in Alamannia debitas iuxta for mam constitutionis fe. re. Benedicti pape XII ... que incipit: Vas electionis! . .. quod offerebant se nobis et eidem ecclesie soluturos, ab huiusmodi solutione decime. liberare ... dignaremur, prefatus abbas ad nos rediens, Treverensis Maguntini et Coloniensis archiepiscoporum neenon imperatoris predictorum litteras detulit, per quas iidem archie- piscopi huiusmodi duarum procurationum subsidium obtulerunt nobis .. .

Nos autem .. . huiusmodi subsidium duarum procurationum duximus acceptandum ... Quocirca fraternitati tue ... mandamus, quatinus ad partes illas personaliter te conferens ... huiusmodi subsi- dium ... petere exigere et recipere cum integritate procures ... Dat. apud Villamnovam Avin. dioc. kl. iulii a. quinto.

Reg. 248 f. 121.

*418. 1357 Juli 4. Villeneuve.

Innocentius VI universis vassallis monasterii Sibergensis ord. S. Bened. Colon. dioc. notum facit, quod dieto monasterio vacanti per obitum Reynardi abbatis, quo adhue vivo provisionem monasterii sibi

-—— —— Do ——

]) Extravagantes communes lib. III tit. X cap. unicum.

1357 Juli 11. 169

reservarat, providit de persona Nicolai monachi ipsius monasterii et sacerdotis, quem conventus dicte reservationis, ut dicitur, ignarus in abbatem elegerat et Wilhelmus archiepiscopus confirmarat.

Ad statum prosperum ... Dat. apud Villamnovam Avin. dioc. IV nonas iulii p. n. a. sexto.

2 Or. membr. cum filo canab. et plumbo pend.; sub plica ad sinistr.: X

X Calcedonius Hermannus Hake : R. Düsseldorf. Arch. reg. Siegburg nr. 259 a et b.

; in plica ad dextr.: A. Raynaldi et: A. de Luca; in dorso:

419. 1357 Juli 11. Villeneuve.

Innocentius VI Boemundo archiepiscopo Trever. nunciat, quod ipsius Boemundi et aliorum archiepiscoporum neenon Caroli imperatoris supplicationibus inclinatus impositam decimam triennalem commutavit in subsidium, quod ad duas procurationes duorum annorum ascenderet, quodque ad exigendum huiusmodi subsidium Philippum episeopum Ca- vallieensem deputavit.

Quamquam cause, propter quas ... Dat. apud Villamnovam Avin. dioc. V idus iulii a. quinto.

In e. m. Gerlaco archiepiscopo Magunt. Willelmo archiepiscopo Colon. et Magdeburg. et Bremensi archiepiscopis.

Reg. 289 f. 120; W. 445.

420. 1357 Juli 11. Villeneuve.

Innocentio VI supplicatur, quatinus examen filiorum quondam Ottonis eomitis de Nassauwe, videlicet Henrici, cui papa providit de eanonieatu sub expectatione prebende in eccl. Colon. et Ottonis, cui papa de canonicatu sub expectatione prebende in eccl. Magunt. pro- vidit, committatur ad partes. Annuit papa.

Innoc. VI Suppl. t. V (27) f. 169'.

421. 1357 Juli 16. Avignon.

Innocentio VI supplicat Hainrieus episcopus Constantiensis, qua- tinus suo consanguineo Conrado nato Eberhardi comitis de Nellenburg provideatur de canonicatu in eccl. Argentinensi. „Fiat in eccl. Trever. G.“

Innoc. VI Suppl. t. V (27) f. 178.

160 1857 Juli 18.

422. 1357 Juli 18. Avignon.

Innocentius VI Iohanni de Griphone confert. eccl. Vilicensis Colon. dioc. canonieatum et prebendam vacantes ex eo, quod et is capellaniam perpetuam capelle S. Laurentii site in eccl. B. Marie in Capitolio Colon. per Thomam de Huse in Wulfrade Colon. dioc. et Rutgerus de Gynghoven parrochialem eccl. in Hermail Leod. dioc. per Petrum de Limrike (vel Lunrike) in Prone rectores ecel. parrochialium et Henricus Ruffus canonicatum et prebendam eccl. Vilicensis per Ioliannem de Nussia in Romana curia ex eausa permutacionis resignarunt, non ob- stante quod Iohannes in S. Marie ad gradus Colon. et in Monasterii Eiflie eccl. canonicatus et prebendas obtinet.

Apostolice sedis cireumspecta . .. Dat. Avin. XV kl. augusti a. quinto.

Reg. 282 f. 187’ nr. 83.

428. 1357 Juli 18. Avignon.

Innocentius VI Girardo de Pontemoncionis monacho monasterii S. Vitoni Virdun. ord. S. Bened. concedit, quod perinde valeat provisio ipsi facta ab Erardo abbate monasterii de prioratu de Muno ord. S. Bened. Trever. dioc. vacante per obitum Theobaldi et a dieto mo- nasterio dependente.

Religionis zelus, vite ... Dat. Avin. XV kl. augusti a. quinto. Reg. 232 f. 464' nr. 80.

424. 1357 Juli 20. Avignon.

Innocentio VI supplieat Anna Romanorum imperatrix et Boemie regina, quatinus Reymboldo nato Symonis dicti Beyer de Bopardia militis provideatur de ecel. Wormat. canonicatu et prebenda vacantibus per obitum Nicolai de Appenheyn necnon de prepositura eecl. in Wile- borg Trever. dioc. uni de canonicis eccl. Wormat. consueta conferri et vacante per obitum Sygilonis dieti Rode, cuius prepositure fructus XL flor. auri valorem aunuum non excedunt, non obstante quod Reym- boldus eanonieatum et prebendam eccl. Trever. obtinet. Annuit papa.

Innoc. VI Supplic. t. V (27) f. 182.

425. 1357 Juli 20. Avignon.

Innocentio VI supplieat Theodericus natus Symonis dieti Beyer militis de Bopardia cantor eccl. Magunt. et eiusdem et Trever. et Wor-

1857 Juli 20. 161

mat. ecel. canonieus, quatinus cum ipso in serviciis Karoli Romanorum imperatoris existente dispensetur, ut fructus beneficiorum suorum integre, cotidianis distributionibus dumtaxat exceptis, percipere valeat. Annuit papa ad triennium.

Item supplicat, quotinus Wolframo nato quondam Bertoldi Plecs- weke de Pingwia clerico Magunt. divo. provideatur de eccl. parrochiali in Medersheim Magunt. dioc. vacante de iure ex eo, quod lohannes dietus de Virnburg eam per annum et amplius tenuit et adhuc tenet in presbiterum non promotus. Annuit papa. (Conf. nr. 415.)

Innoc. VI Suppl. t. V (27) f. 177.

426. 1357 Juli 20. Avignon.

Innocentius VI Hermanno Sudermann presbitero confert ecclesie collegiate Nuhusensis extra muros Wormaciensis canonicatum et pre- bendam ac scolastriam vacantes per obitum Emelrici de Sassenhusen, non obstante quod Hermannus ecel. S. Mauricii extra muros Monaster. eanonicatum sub expectatione maioris prebende obtinet.

Laudabilia probitatis et virtutum ... Dat. Avin. XIII kl. augusti a. quinto.

Reg. 232 f. 84/ nr. 37. Reg. Avin. 186 f. 131 nr. 37. Henrici de Tremo-

nia archidiaconi Leod. suppl. pro nepote suo Hermanno in Innoc. VI Suppl. t. V (27) f. 182.

427. 1357 Juli 23. Avignon. ,

Iunocentio VI supplicat Henrieus de Tremonia pro suis familia- ribus licet:

quatenus Henrico dieto Moerder clerico provideatur de beneficio in eecl. Monaster. et Bernardo de Warendorp de eccl. S. Martini Mo- naster. canonieatu sub expectatione prebende maioris. Annuit papa.

Innoc. VI Suppl.t. V (27) f. 182.

428. 1357 Juli 24. Avignon.

Innocentius VI Wenceslaum ducem Lucemburg. et Brabancie rogat, quatinus Philippum episcopum Cavallicensem apostolice sedis nuncium ad partes Alamannie destinatum benigne recipiens ei circa favorabilem expeditionem negotiorum eidem a papa commissorum assi- stat et de securo corductu provideat.

Cum venerabilem fratrem. . . Dat. Avin. VIIII kl. augusti a. quinto.

Vatikan. Regesten IV. 11

162 1857 Juli 25.

In e. m. duci Bavarie, duci Iuliacensi, duci Guelrie, duci Hano- nie, magistris sbabinis et consulibus civitatis Colon. Trever. et Magunt., rectoribus et iuratis civitatis Met. ınagistris et iuratis civitatis Leod., Broquardo gubernatori ducatus Lothoringie.

Reg. 289 f. 164; W. 451.

429. 1357 Juli 25. Avignon.

Innocentius VI Karolo imperatori nunciat se recepisse eius litteras

per Theodericum Bavari cantorem eccl. Magunt. sibi presentatas. Magnitudinis tue litteras ... Dat. Avin. VIII kl. augusti a. quinto. Reg. 289 f. 159; W. 453.

480. 1357 Juli 30. Avignon.

Supplicat Sanetitati Vestre devotus Vester servitor Henricus Sudermann de Tremonia arehidiaconus Leod., quatinus causam et causas, quam vel quas movet seu movere intendit contra . . . Engelbertum episcopum Leod. super quibusdam pecuniarum summis pensionibus bladi quantitatibus terris possessionibus et rebus aliis ac dampnis expensis et interesse seu predictorum occasione, committere dignemini alicui de

. eardinalibus audiendas decidendas et fine debito terminandas summarie simpliciter et de plano sine strepitu et figura iudicii ... presertim cum non speret idem Henrieus propter dicti domini episcopi potentiam posse in partibus consequi iusticie complementum. Com- mittatur per vicecancellarium. G.

Dat. Avin. III kl. augusti a. quinto.

Innoc. VI Suppl. t. V (27) f. 182°.

481. 1357 August 2. Avignon.

Innocentio VI supplicat Iohannes Hugonis de Thouaalonis pres- biter Trever. dioc., quatinus sibi provideatur de parrochiali ecel. de Menton diete dioc., euius fructus XXV librarum turonensium parvorum valorem annuum non excedunt, vacante ex eo, quod Willermus de Lucey canonicus eccl. B. Marie de Yvodio eam per plures annos tenuit et adhuc tenet in presbiterum non promotus, non obstante quod Iohannes obtinet in predieta eccl. quandam perpetuam capellaniam, cuius fructus XV librarum turonensium parvorum valorem annuum non excedunt. Annuit papa.

Innoc. VI Suppl. t. V (27) f. 194.

1357 August 7. 163

432. 1357 August 7. Avignon.

Innocentio VI supplicat Wiricus de Bynsvelt clericus Colon. dioc. non eoniugatus nec in sacris ordinibus constitutus, quatinus sibi con- cedatur officium tabellionatus. Annuit papa.

Innoc. VI Suppl. t. V (27) f. 204'.

433. 1357 August 17. Avignon.

Innocentius VI patriarchis archiepiscopis et episcopis etc. com- mendat Henricum de Tremonia archidiaconum Leod. legum doctorem familiarem papalem latorem presentium, quem ad certas partes Alamanie pro quibusdam negotiis per papam ei commissis presentialiter destinat.

Cum dilectum filium . . . Dat. Avin. XVI kl. septembris a. quinto.

Reg. 248 f. 49.

484. 1357 August 22. Avignon.

Innocentius VI S. Gereonis et SS. Apostolorum ac S. Georgii Colon. ecel. decanis mandat, quatinus Tilmanno Danielis de Legnich elerico Colon. dioc. conferant eccl. parochialem in Berghe boven Vrys- heym dicte dioc. de iure ex eo vacantem, quod Wernerus dictus Luscus eam ultra annum tenuit et adhuc detinet ad sacerdotium non promotus. Dicte autem ecclesie possessionem assecutus dimittat litteras gratie, quibus papa ei reservavit beneficium ecclesiasticum cum cura vel sine eura spectans ad dispositionem decani et capituli ecclesie Werdensis,

Probitatis et virtutum merita . . . Dat. Avin. XI kl. septembris a. quinto.

Reg. 233 f. 221' nr. 56. Reg. Avin. 186 f. 194 nr. 56. (Conf. nr. 870.)

488. 1357 August 26. Avignon.

Innocentio VI supplicat Henricus Suderman de Tremonia archi- diaconus Leod:

quatinus Bertramo nato quondam Hildebrandi Suderman fratris sui germani provideatur de eccl. Bunnensis canonicatu et prebenda ac scolastria, que est officium simplex, vacantibus per obitum Godescalei de Kirpergh olim prepositi eccl. S. Severini Colon., non obstante quod Robertus de Tisservelde illos occupat iniuste et quod Bertramus ex-

164 1357 September 3.

pectat beneficium spectans ad dispositionem abbatis monasterii S. Huberti ord. S. Bened. Leod. dioc.

quatinus Hildebrando nato quondam Arnoldi Suderman fratris sui germani provideatur de beneficio sine cura spectante ad dispositionem episcopi Leod.

quatinus Hildebrando nato Iohannis Suderman fratris sui germani provideatur de eccl. veterio S. Pauli Monaster. canonicatu sub expec- tatione maioris prebende.

quatinus consanguinco suo Conrado Sconeweder olim in librata pape seeum commoranti provideatur de eccl. S. Andree Colon. cano- nieatu et prebenda maiori, non obstante quod is obtinet canonicatum sub expectatione prebende in eccl. S. Servatii Traiec. Leod. dioc.

quatinus consanguineo suo Alberto nato Henrici dicti Wale pro- videatur de eccl. S. Iohannis Osnaburg. canonicatu et prebenda maiori..— Annuit papa.

Innoc. VI Suppl. t. V (27) f. 213.

436. 1357 September 3. Avignon.

Innocentio VI supplicat Henricus de Tremonia archidiaconus Leod., quatinus Henrico Cleppingh nato avunculi sui provideatur de canonicatu sub expeetatione prebende eccl. Monaster. ac prepositura ecel. Martini Monaster. curata por canonieos eccl. Monaster. solita gubernari, vacante ex eo, quod olim Lubertus de Langhen eam cum decanatu eccl. Monaster. pluribus annis tenuit et nunc Godefridus de S. Cuniberto eandem cum parrochiali eecl. B. Marie Aquensi Leod. dioc. que plebania sive archipresbiteratus appellatur, detinet iniuste oecupatam. Annuit papa.

Innoc. VI Suppl. t. V (27) f. 218.

437. 1357 September 10. Avignon.

Innocentio VI supplicat Franciscus de S. Maximo notarius papalis, quatinus suo scriptori et familiari commensali Theoderico de Wavellart de Randenroede clerico Colon. provideatur de eccl. Reysensis canoni- catu et prebenda vacantibus per obitum Everardi de Bortberg, non obstante quod is expectat beneficium spectans ad dispositionem decani et capituli eccl. S. Severini Colon. Annuit papa.

Innoc. VI Suppl. t. V (27) f. 230°.

1357 September 22. 165

438. 1357 September 22. Avignon.

Innocentius universo clero plurium provinciarum et inter eas Treverensis quoque imponit ad reprimendam Turchorum audaciam et ad reeuperationem et custodiam terrarum Romane ecclesie denuo deci- mam triennalem in festo nativitatis domini proxime venturo inchoandam.

Ad futuram rei memoriam Pastoralis. officii debitum . . . Dat.

Avin. X kl. octobris a. quinto. Reg. 282 f. 8' nr. 14; 243 f. 74.

*489. 1357 October 1. Avignon.

Innocentius VI Philippum episcopum Cavallicensem apostolice sedis nuncium destinat ad Trever. Magunt. Colon. Brem. et Magdeburg. civitates et dioceses ac provincias pro quibusdam negotiis per aposto- licam sedem ipsi coinmissis eique mandat, quatinus Trever. Magunt. Colon. Brem. et Magdeburg. ac eis suffraganeas cathedrales ecclesias earumque personas tam in capitibus quam in membris auctoritate apo- stolica personaliter visitet, et qualiter omnia geruntur in eis subiecta re oculis considerans et examinans diligenter, quecunque approbanda repererit, approbet, reformanda reformet.

Inter cetera, quibus . . . Dat. Avin. kl. octobris a. quinto.

Insertum in litteras Philippi decano ut capitulo eccl. S. Andreae Colon. destinatas et datas Colonie d. XIX m. septembris a. MCCCLVIIII., que iterum transsumpte sunt in litteras confirmatoris a Gregorio XI datas d. XXII m. septembris a. MCCCLXXV. Düsseldorf. Arch. reg. Küln. St. Andreas. 163. (195.)

Reg. 289 f. 224; W. 4638.

440. 1357 October 1. Avignon.

Innocentius VI Trever. Maguntin. Colon. Brem. Magdeburg. et Salzeburg. archiepiscopos eorumque suffraganeos necnon abbates pre-: positos priores decanos archidiaconos archipresbiteros ac alios prelatos: et elericos ac personas ecclesiasticas seculares et regulares, cum ipsi pridem subsidium, quod ad duas procurationes ascenderet, de proventibus et redditibus suis ecclesiasticis sibi concesserint, ab omni procuratione solvenda sedi apostolice usque ad biennium absolvit eisque districte inhibet, ut huiusmodi durante biennio ab ommi visitatione ac petitione et exactione euiuseunque procurationis et cuiuslibet subsidii desistant.

. Dat. ut supra (— Avin. kl. octobris a. quinto.)

Reg. 239 f. 226; W. 464.

166 1357 October 8.

441. 1357 October 8. Avignon.

Innocentius VI Trever. Magunt. Colon. Bremens. Magdeburg. et Salzeburg. archiepiscopis eorumque suffraganeis necnon prepositis ete. ac personis ecclesiasticis harum provinciarum nunciat, quod eos omnes et singulos ab omni procuratione cuiuscunque visitationis et alio quo- eunque subsidio solvendo et imponendo absolvit et liberat, donee ab illis promissum subsidium, quod ad duas procurationes ascendet, inte- graliter et pacifice sit solutum.

Cum pridem compacientes .. . Dat. Avin. VIII idus octobris a. quinto. | Reg. 248 f. 130.

442. 1357 October 15. Avignon.

Innocentius VI cum Iohanne de Brandenburg licentiato in artibus filio illegitimo Iohannis de Brandenbur canonici prebendati in ecel. B. Marie Aquensis, qui dispensatione obtenta capellam S. Anne sitam in eccl. monasterii Porchetensis ord. Cisterc. Colon. dioe. assecutus est et super canonicatu et prebenda eccl. S. Servatii Traiect. Leod. dioc. litigat, dispensat, ut huiusmodi beneficia cum similibus vel dissimilibus, etiam si unum eorum dignitas vel personatus aut officium et in eccl. cathedrali fuerit et curam habeat animarum, permutare valeat.

Litterarum scientia, vite . . . Dat. Avin XVIII novembris a. quinto.

Reg. Avin. 185 f. 436'.

443. 1357 October 17. Avignon.

Innocentius VI Balduino Buillon alias de Wissant confert eccl. S. Cassii Bunnensis canonicatum et prebendam vacantes per obitum Borgardi de Camen alias de Unna scolastici eccl. Susatiensis, non quod Hisdunensem cum cantoria et de Villeriis canonicatus et preben- das obtinet et quod ei de canonicatu et prebenda parva seu dimidia S. Audomari Morinensis dioc. et provisum. "Tamen assecutus posses- sionem canonicatus et prebende S. Cassii, prefatam dimittat cantoram.

Vita ac morum honestas . . . Dat. Avin. XVI kl. novembris a. quinto.

In e. m. episcopo Barchinonensi et facriste Avinionensi, ac Hugoni de Bours canonico Colon. eccl.

Reg. 233 f. 184 nr. 76.

1357 October 22. 167

444. 1357 October 22. Avignon.

Innocentius VI Wernero Ecberti clerico Osnaburg. concedit, quod perinde valeat provisio de (canonicatu et) prebenda eccl. Zosatiensis post obitum Borghardi de Clottingen alias de Camen illi vigore litte- rarum apostolicarum faeta, non obstante quod idem expectat benefi- cium ecclesiasticum spectans ad dispositionem prepositi et capituli eccl. Bravesten. Osnaburg. dioc.

Reg. 232 f. 377 nr. 128. Reg. Avin. 136 f. 520 nr. 128. Werneri suppl. in Innoc. VI Suppl. t. V (27) f. 247°.

445. 1357 October 22. Avignon.

Innocentio VI supplicat H. cardinalis Tutellensis, quatinus fami- liari suo eontinuo et antiquo servitori Iohanni de Serenocampo clerico Leod. dioc. prevideatur de eccl. S. Cassii Bonnensis canonicatu et prebenda vocantibus per obitum Borgardi de Camen alias de Unna. quondam canonici prebendati et scolastiei eccl. Sosatiensis, non obstante quod is beneficium spectans ad dispositionem capituli ecel. Leod. ex- pectat. Annuit papa.

Innoc. VI Suppl. t. V (27) f. 256.

446. 1357 October 23. Avignon.

Innocentius VI Iohanni Imeleri de Limpurg confert eccl. Lim- purgensis canonicatum et prebendam vacantes per oblitum Swikesi dicti Mende decane dicte eccl, non obstante quod is parrochialem eecl. in Debem Trever. dioc. obtinet.

Vite ae morum honestas ... Dat. Avin. X kl. novembris a. quinto.

In e. m. S. Agricoli Avin. et S. Victoris prope muros Magunt. et S. Stephani infra muros Magunt. decanis eccl.

Heg. 282 f. 125/ nr. 58.

44'7. 1357 October 26. Avignon.

Innocentius VI, qui dudum Iohanni Albi de Embrica contulit ecclesiam parrochialem in Darsten Colon. dioc. vacantem per obitum lohannis de Holt apud curiam mortui, testatur illi, quod dicta collatio valeat.

Laudabilia tue probitatis ... Dat. Avin. V1I kl. novembris a. quinto.

Heg. Avin. 136 f. ödi nr. 207.

168 1357 November 4.

448. 1357 November 4. Avignon.

Innocentio VI supplicat Iohannes de Goch presbiter canonicus prebendatus eecl. Werdensis, quatinus sibi provideatur de diete eccl. scolastria, que dignitas electiva est, consueta canonicis prebendatis diete eccl. assignari, cuiusque fructus XX flor. auri valorem annuum non excedunt, vacante per obitum "Theoderici de Yisheym (!), non obstante quod Iohannes canonicatum et prebendam in eadem eccl. obtinet et quod Godefridus de S. Cuniberto eandem scolastriam per annum et ultra detinuit et detinet indebite occupatam. Annuit papa.

Innoc. VI Suppl. t. V (25) f. 262.

»448Sa. 1357 November 4. (Heisterbach.)

Johannes abbas monasterii de Himmerode auctoritate apostolica restringit monasterii de Heisterbach numerum monachorum ad tri- ginta novem et conversorum ad quindecim.

Nos frater Iohannes abbas monasterii de Hymmenroede .. . abbati et conentui monasterii de Heisterbach salutem.

Cum ex officii nostri debito nobis incumbat iuxta novella . . . Benedicti pape XII statuta ac etiam summorum pontificum licet heu minime in locis plurimis observata vobis et vestro monasterio indicere et taxare certum et determinatum ac taxatum numerum per- Sonarum iuxta vires et facultates possessionum reddituum et obventio- num eiusdem vestri monasterii, quibus eedem persone commode et sine qualibet difficultate servata ordinis disciplina possent sustentari, nos igitur ipsius domini apostolici mandata tam rationabilia quam ordinis conservativa nolentes aure surda preterire, vobis et cuilibet vestrum virtute sanete obediencie et sub pena excommunicationis districte pre- eipimus et mandamus, quatenus numerum monachorum vestrorum dein - ceps a data presencium ad triginta novem et numerum conversorum vestrorum deinceps ad quindecim sine difficultate et contradietione quibuslibet restringatis, quem vobis et vestro monasterio consideratis taxatis et pensatis fructibus proventibus et obventionibus eiusdem vestri monasterii auctoritate ipsius domini summi pontificis indicimus [ef] taxamus secundum vestra corporalia iuramenta in manus nostras pre- stita et precipimus observandum, nullam omnino de cetero personam, cuiuscunque status aut condicionis existat, nisi primitus locus vacet, ad ordinis unitatem recipientes aut alieui promissionem de prima prebenda vacatura vel eius exhibitione nisi per modum iam expressum

1367 November 6. 169

facientes. qua vero domus vestre persona contra huiusmodi nostram, imo verius domini summi pontifieis et ordinis inhibitionem et mandatunı tam salubre per receptionem personarum, quam ut sic dominus papa reputat esse nullam, aut etiam per promotionem et consensum venire presumpserit, excomınunicationis sentenciam se noverit incidisse, et nichilominus a nobis se sciat graviter puniendam. In cuius rei testi- monium sigillum nostrum presentibus duximus apponendum.

Nos insuper frater Iohannes abbas et conventus monasterii de Heisterbach predicti, quia omnia et singula premissa per nos et a nobis in presentia reverendi patris nostri domini Iohannis abbatis monasterii de Hymmenroede predieti, cui ex ordine in filiatione immediate sub- jieimur, in omnem modum et formam, prout superius et expressum, sunt facta, ideo in testimonium et maiorem certitudinem huiusmodi man- dati nobis per ipsum facti et a nobis acceptati sigilla nostra una cum sigillo ipsius hiis litteris duximus apponenda. Datum a. d. MCCCLVII erastino Malachie episcopi.

Copiar, Heisterbach. a. (Pars prima.) pg. 14. Düsseldorf. Arch. reg. B. 11T.

449. 1357 November 6. Avignon.

Innocentius VI ecclesie Monasteriensi vacanti per obitum Ludo- wiei episcopi, euius provisionem papa iam ante Ludowici mortem sibi reservavit, providet de persona Adolphi de Marka in minoribus ordi- nibus et in vicesimo quinto etatis anno constituto, canonici Monaster. baccalarii in decretis, quem decanus et capitulum in episcopum postu- larunt.

Offieii nostri debitum . .. Dat. Avin. VIII idus novembris a quinto.

In e. m. eapitulo eccl. Monaster., clero civit. et dioc., archiepi- scopo Colon., Carolo imperatori Romanorum.

Heg. Avin. 127 f. 260. Reg. Avin. 137 f. 259' (?).

450. 1357 November 9. Avignon.

Innocentio VI supplicat Karolus Romanorum imperator, quatinus Henrico nato Henrici dicti Beyer de Campo alias de Sterenberg pro- videatur de eccl. Trever. canonicatu et prehenda vacantibus per mortem lohannis dicti Brumcer quondam canonici prebendati Trever. et can- toris eccl. Nuhus. extra muros Wormat. Annuit papa.

170 1357 November 9.

Eidem supplicat Theodericus dictus Beyer cantor eccl. Magunt. nuncius Karoli imperatoris, quatinus fratri suo Reynboldo nobilis viri Simonis dieti Beyer de Bobardia militis filio provideatur de eccl. S. Audree Wormat. canonicatu et prebenda ac cantoria, que est dignitas eleetiva, vacantibus per mortem Henrici de Crumpack, non obstante, quod Reynboldus in Trever. et Wormat. eccl. canonicatus et prebendas obtinet. Annuit papa. (Conf. nr. 424.)

Innoc. VI Suppl. t. S (27) f. 268 (et f. 258°).

*A81. 1357 November 9. Avignon.

Innocentius VI Gerlaeo archiepiscopo Magunt. mandat, quatinus Henrico nato Henriei dieti Beyer de Campe alias de Sterenberg elerieo Trever. dioc., pro quo Carolus Romanorum imperator supplicat, conferat canonicatum et prebendam eccl. Trever. vacantes per obitum Iohannis dieti Brumcer cantoris eccl. Nahusensis extra inuros Wor- matienses.

Dignum arbitramur et congruum . . . Dat. Avin. V idus novem- bris a. quinto.

Reg. 232 f. 151 nr. 109.

452. 1357 November 9. Avignon.

Innocentio VI supplieat Theodericus dictus Beyer cantor eccl. Magunt. nuneius imperatoris pro Nicolao Hermanni dieti Hilegen de Lorgha militis filio, pro suo familiari domestico Wolframo de Pingwia et pro familiari suo lohanne Wasmodi de Oppinheim filio. Annuit papa.

Innoc. VI Suppl. t. V (27) f. 261.

453. 1357 November 9. Avignon.

Innocentio VI supplicat Theodericus dictus Beyer cantor eccl. Magunt. nuncius imperatoris, quatinus XX personis in cancellaria a se nominandis concedatur plena peccatorum remissio semel in mortis arti- eulo. Annuit papa de decem.

Innoc. VI Suppl. t. V (27) f. 267°.

454. 1357 November 9. Avignon.

Innocentio VI supplicat Iohannes (Scadelant) sacre theologie pro- fessor inquisitor Alamanie, quatinus archiepiscopis Maguntino Coloniensi

1357 November 10. 171

et Treverensi transmittantur littere exhortatorie super provisione com- petentis stipendii per eos inquisitori singulis annis persolvendi. Annuit papa.

Innoc. VI Suppl. t. V (27) f. 27t'.

455. 1357 November 10. Avignon.

Innocentius VI Everhardo de Marka confert. eccl. Leod. pre- bendam vacaturam per consecrationem Adolphi electi Monasteriensis, non obstante quod ei est provisum de eccl. Leod. canonicatu sub expeetatione prebende et quod obtinet eccl. S. Gereonis Colon. cano- nicatum et prebendam.

Probitatis et virtutum merita ... Dat. Avin. IIII idus novembris a. quinto.

In e. m. S. Petri et S. Crucis Leod. decanis ac Nicolao de Secia canonico Paduane eccl.

Reg. Avin. 187 f. 634. Suppl. pro Everhardo in Innoc. VI Suppl. t. V ( 21) f. 264'.

4856. 1357 November 13. Avignon.

Innocentius VI Iohanni de Serenocampo confert eccl. S. Marie ad gradus Colon. canonicatum et prebendam vacantes per obitum Borchardi de Camen alias de Unna seolastiei eccl. Sosatiensis, cuius beneficiorum dispositionem papa iam ante eius mortem sibi reservavit.

Vite ac morum honestas ... Dat. Avin. idus novembris a. quinto.

In e. m. sacriste Avin. et Helie de Vondto Foroluliensis ac Hugoni de Bours Colon. eccl. canonicis.

Reg. Avin. 137 f. 627.

457. 1357 November 18. Avignon.

Innocentio VI supplicat Adulphus de Marka electus Monasteriensis, quatinus germano suo Theoderico de Marka provideatur de prepositura eecl. Schildescensis Paderburn. dioc. vacatura per consecrationem ipsius eleeti, nou obstante quod Theoderieus in Colon. Trever. et Leod. eccl. canonieatus et prebendas obtinet et quod patitur in etate defectum in vieesimo etatis anno vel cirea constitutus. (Annuit papa d. 29. m. deceinbris. fol. 321.)

ltem supplicat, quatinus Godefrido Northof secretario suo provi-

172 1357 November 21.

deatur de ecel. Spirensis canonicatu et prebenda ac scolastria vacantibus per obitum Ottonis de Schonenbergh, non obstante quod is scolastriam S. Petri et canonicatum et prebendam ac cantoriam S. Martini Leod. eecl. obtinet, quam cantoriam est dimittere paratus. Annuit papa.

Item supplieat, quatinus suo et fratris sui comitis de Marca secre- tario Godescaleo dicto Veulenspit provideatur de eccl. Monaster. cano- nieatu et probenda vacaturis per electi consecrationem, non obstante quod is altare S. Nicolai in eecl. de Wischaven Leod. dioc. obtinet. Annuit papa.

Innoc. VI Suppl. t. V (27) f. 280.

458. 1357 November 21. Avignon.

Innocentius VI Iohanni Henrici Barbitonsoris canonico S. Castoris in Confluentia coneedit, quod perinde valeat collatio canonicatus et prebende eccl. S. Castoris ipsi a Iacobo decano eccl. S. Florini in Confluentia facta, postquam et Iohannes capellam S. Michaelis sitam in eimiterio parrochialis eeclesie Andernacensis et Rodulphus dictus Losse predictos canonicatum et prebendam in manibus dicti Iacobi habentis super hiis ab archiepiscopo Trever. specialem potestatem causa permutationis resignaverunt.

Laudabilia probitatis et virtutum ... Dat. Avin. XI kl. decembris a. quinto.

Heg. 232 f. 885' nr. 174.

459. 1357 November 28. Avignon.

Innocentius VI Boemundo archiepiscopo Trever. concedit facul- tatem reservandi sue donationi hac vice pro una persona idonea, quam duxerit cligendam, etiamsi duo beneficia ecclesiastica obtineat, cano- nicatum et prebendam aut unum aliud beneficium, etiam si simplex offieium existat, in una ecclesiarum provineie Trever. consuetum aliis quam eanonicis ipsius eeclesie assignari.

Personam tuam nobis ... Dat. Avin. IIII kl. decembris a. quinto.

Heg. Avin. 283 f. 385 nr. 170; Reg. Avin. 186 f. 581 nr. 170.

In e. m. Willermo archiepiscopo Colon. In e. m. Gerlaco archi- episcopo Magunt. Reg. Avin. 137 f. 596.

1357 December 7. 178

460. 1357 December 7. Avignon.

Innocentio VI supplicat Adolphus de Marka electus Monaster.:

quatinus Luberto nato quondam Gerardi de Ramesberghe miilitis baccalario in decretis provideatur de canonicatu sub expectatione pre- bende in eccl. Traiect. cum officio vel supplemento, non obstante quod canonicatum et prebendam cum perpetuo officio dicto gaste eccl. Mo- naster. et parrochialem eecl. in Borken Monaster. dioc. obtinet.

quatinus Henrieo de Herne alias de Unna in artibus et medicina magistro provideatur de eccl. Zuzatiensis canonicatu sub expectatione maioris prebende, non obstante quod canonicatum et prebendam in

eecl. Monaster. obtinet. Annuit papa. quatinus Everardo Borchardi de Kukelsem reservetur beneficium spectans ad dispositionem episcopi Leod. Annuit papa.

quatinus Theoderico de Erenbertinchoven reservetur beneficium spectans ad dispositionem capituli eccl. B. Marie Aquensis, non obstante quod expectat beneficium spectans ad dispositionem abbatis et con- ventus monasterii Indensis Colon. dioc. Annuit papa.

quatinus suo et fratrum suorum familiari Iohanni dicto Calthof scolari in iure canonico reservetur beneficiorum spectans ad dispositio- nem capituli eccl. Xanctensis, non obstante quod expectat beneficium spectans ad dispositionem episcopi Leod. et quod obtinet altare S. Begghe in eecl. de Brugiley Leod. dioc., quod dimittere est para- tus. Annuit papa.

quatinus Alexandro de Meninchusen baccalario in iure canonico fratrum suorum magistro provideatur de ecel. Bunnensis canonicatu sub expectatione prebende ac dignitatis personatus vel officii, non obstante quod canonicatum et prebendam eccl. S. Andree Colon. ac capellam S. Mathie in Sosato obtinet. Annuit papa.

quatinus Gerwino de Volmesteyn provideatur de eccl. Monaster. canonicatu sub expectatione prebende. Annuit papa.

Innoc. VI Suppl. V (27) f. 308.

461. 1357 December 7. Avignon.

Innocentius VI Iohanni dieto Calthof perpetuo capellano altaris S. Begghe siti in eccl. de Brugiley Leod. dioc. et scolari in iure canonico reservat beneficium eum cura vel sine cura, cuius fructus, si eum eura, viginti quinque, si vero sine cura fuerit, decem et octo marcharum argenti s. t. d. valorem annuum non excedant, spectans ad

174 1357 December 7.

dispositionem prepositi decani et capituli eccl. Xanetensis, non obstante quod simile benefieium spectans ad dispositionem episcopi Leod. expectat. Quas litteras expectivas cassat papa.

Probitatis tue merita... Dat. Avin. VI idus decembris a. quinta.

In e. m. S. Crucis et S. Iohannis Leod. decanis ac Nicolao de Secia canonico Paduane eccl.

Reg. 282 f. 292 mr. 108.

462. 1357 December 7. Avignon.

Innoeentio VI supplieat Berwicus Iohannis dictus Kavesak de Monthabür clericus Trever. dioc., quatinus sibi provideatur de ecel. S. Georgii Lympurg. canonicatu et prebenda vacantibus per mortem Swykeri quondam decani, non obstante quod in curia litigat super canonicatu et prebenda eecl. S. Lubentii in Dytkirchen Trever. dioc. Annuit papa.

Innoc. VI Suppl. t. V (27) f. 821.

463. 1358 Januar 12. Avignon.

Innocentio VI supplieatur:

quatinus Henrieo Waltman familiari Henrici de Tremonia archi- diaconi Leod. confirmetur seu de novo conferatur canonicatus et pre- benda ecel. S.'Severini Colon. vacantes per obitum Gerardi de Aldenhoven, non obstante quod is canonicatum et prebendam in eccl. S. Vietoris extra muros Magunt. obtinet. fol. 40.

quatinus confirmetur collatio Wigando Tilmanni de Duszenauwe clerico Trever. dioc. facta de canonicatu et prebenda eccl. S. Georgii Lympurgensis. fol. 40*.

quatinus confirmetur collatio per archiepiscopum Trever. Jacobo de Dipach canonico eecl. S. Georgii Lympurch. facta de decanatu diete eccl. cuius fruetus X marcharum argenti valorem annuum non excedunt.

quatinus Jacobo dicto de Morstorp confirmetur collatio canoni- catus et prebende ecel. in Karden, quos obtinuit permutatione pro eapella in Enzen Colon. dioc. a Lufardo de Erinberg, qui olim eccl. parrochialem in Wynningen Trever. dioc. in XXIIII etatis anno con- stitutus obtinuit eamque cum dietis canonicatu et prebenda permu- tavit. fol. 41".

quatinus Wernero Haselbeke de Essendia clerico Henriei de

1358 Januar 12. 175

Tremonia confirmetur provisio ei faeta de altari SS. Cosme et Damiani in ecel. Leod.

quatinus Henrico de Batenbruech elerieo Colon. dioc. confirmetur collatio canonicatus et prebende eccl. Reyssensis Colon. dioe. vacantium per obitum Theoderici de Noviomagio cantoris dicte eccl. f. 45.

quatinus Tilmanno de Greverode presbitero Colon. dioc. con- firmetur eollatio canonicatus et prebende eccl. Werdensis, de quibus Tilmannus diu in curia litigavit contra Engilbertum de Puteo iam defunctum. f. 47".

quatinus lohanni de Susato confirmetur collatio eccl. parrochialis Nussiensis vacantis de iure ex eo, quod Reynardus dietus Sehive predecessor eum per annum et amplius tenuit in presbiterum non pro- motus. f. 47.

Innoc. VI Suppl. t. VII (27) Confirmationes Allemannorum f. 40-51.

464. 1358 Januar 12. Avignon.

Innoeentius VI Jordano de Helpoze scolastico eccl. S. Castoris Confluent. concedit plenariam peccatorum remissionem semel tantum in mortis articulo.

Provenit ex tue devotionis affectu . . . Dat. Avin. II idus ianuarii a. sexto.

Reg. 233 f. 505 nr. 23.

In e. m. Iohanni Henrici canonico eccl. S. Castoris Confluent. L. cif . nr. 26.

*465. 1358 Januar 20. (Lüttich?)

Engelbertus episcopus Leodiensis receptori suo Leodiensi epi- scopali nunciat, quod Henrico de Tremonia archidiacono de Famenna in ecclesia Leodiensi ratione conductionis curtium Henrici in Schwelm et Hagen assignavit certos annuos redditus mense episcopalis.

Engelbertus dei gratia Leodiensis episcopus dileeto nobis in Christo nostro episcopatus nostri Leodiensis receptori salutem.

Cum nos ratione euiusdam coneordie noviter inter nos ex una parte ac venerabilem virum dominum Henricum de Tremonia archi- diaconum de Famenna in ecclesia nostra Leodiensi legum professorem ex altera facte et pronunciate occasione accense seu conductionis eurtium ipsius domini Henrici in Swalmen et in Haghen vulgariter

116 1858 Januar 21.

nuneupatarum earumque decimarum iurium iurisdictionum et obventio- num omnium et singularum teneamur eidem domino Henrico in tribus milibus et ducentis florenis regalibus aureis et boni ac legalis ponderis exsolvendis dieto domino Henrico ex parte nostra infra deeem annos Statim et continue post datam presentium litterarum affuturos, videlieet quolibet primorum novem annorum dieti decennii trecentis huiusmodi regalibus florenis et in ultimo seu decimo anno dicti totalis decennii residuis quingentis florenis regalibus prius declaratis, solutioque dicti totalis debiti pro tercia parte sit assignata facienda per vos dictum dominum nostrum . . receptorem et pro alia tercia parte per.. sigil- liferum curie nostre Leodiensis et pro tercia reliqua parte per.. villieum nostrum Leodiensem, quieunque fuerint pro tempore, quolibet dictorum decem annorum pro media parte in festo nativitatis S. Iohannis Baptiste et pro alia media parte in festo dominice nativitatis, prout hec et alia in literis super dicta concordia confectis plenius et liqui- dius continetur, hoc est quod nos vobis predicto nostro . . resceptori mandamus, quatinus eidem domino Henrico seu suo proeuratori legitimo aut alii ius in hoc ab eo habenti exnunc quolibet dictorum novem annorum pro media parte in dicto festo nativitatis S. Iohannis Baptiste et pro alia parte media in festo dominice nativitatis nostro nomine in deductionem dicti debiti centum florenos regales et in decimo seu ultimo anno predicti totalis decennii in eisdem terminis terciam partem quingentorum florenorum regalium vel aliam equivalentem monetam de bonis nostris seu diete nostre receptorie absque alio mandato super hoc a nobis habenda et absque quavis contradictione persolvatis. . . . Aetum et datum anno d. nativitatis MCCC quinquagestimo octavo mensis ianuarii die vicesima.

Or. membr. sig. del; in plica: . . Theocus per dominum in suo con-

silio. Düsseldorf. Arch. reg. Kurköln nr. 802.

*466. 1358 (?) Januar 21. Trier.

Wenceslaus Lutzemburgensis et Brabantie dux . . . Andoyno tit. SS. Iohannis et Pauli presbitero cardinali ,amico nostro dilecto" nun- ciat, quod Boemundus archiepiscopus Trever. arehidiaconatum S. Castoris [in] Cardono in eccl. Trever. tamquam collator ordinarius contulit suo germano fratri Roperto de Saraponte amico Wenceslai speciali, rogat- que ex intimis Androynum, quatinus ipsum Ropertum et supplicationes,

quas pro eo in dicto negotio Wenceslaus ipse pape facit, promoveat. Or. cartac. cum sigilli fragmentis. Koblenz. Arch. reg. Trier. Dom- kapitel nr. 692.

1368 Januar 29. 177

+466a. 1358 Januar 29. (Avignon.)

Anno a nat. d. MCCCLVIIL . .. d. XXIX m. ianuarii, cum d. Floreneius de Wewelcovon subdecanus Colon. teneretur camere apo- stolice pro fructibus dicti subdecanatus pro annali ad cameram ipsam pertinentibus iuxta compositionem factam per eum cum dieta camera

super eisdem in LXXX florenis auri, . . . idem dominus subdecanus pro complemento dicte summe per manus magistri Iohannis Aurriti de Zelandia legum doctoris solvit XL flor. camere.

Introit. et Exit. 286 f. 47. Kirsch pg. 385.

467. 1358 Januar 29. Avignon.

Innocentius VI monasterio S. Mathie prope muros Trever. vacanti post obitum Walteri abbatis, cuius manasterii provisionem Waltero adhue vivo papa sibi reservavit, providet de persona Iohannis monachi dicti monasterii in sacerdotio constituti, quem conventus dietam reser- vationem ignorans concorditer elegit et Boemundus archiepiscopus Trever. confirmavit.

Suscepti eura regiminis . . . Dat. Avin. IIII kl. februarii a. sexto.

In e. m. conventui monasterii, archiepiscopo Trever.

Reg. Avin. 138 f. 291.

468. 1358 Februar 3. Avignon.

Innocentio VI supplicat Boemundus archiepiscopus Trever., qua- tinus eonfirmetur eollatio ab ipso Roberto fratri suo facta de archi- diaconatu S. Castoris in Cardona in eccl. Trever. vacante per obitum Godefridi de Brandeberg, non obstante quod Robertus in S. Paulini extra muros Trever. cum prepositura, que est dignitas. et in eadem Trever. ac in Gereonis Colon. eccl. canonicatus eum prebendis obtinet. Annuit papa !.

Innoc. VI Suppl. t. VII (29) f. 10.

469. 1358 Februar 8. Avignon.

Innocentio VI supplicat Harchembaudus de Comborio miles, qua- tinus servitori suo Henrico Egidii Fabri de Malmundario laico Colon.

——

1) Eadem suppl. renovatur et iterum conceditur d. 12 m. febr. L. cit. f. 36'. Vatikan. Regesten 1V. 19

178 1358 Februar 8.

dioe. reservetur officium seu prebenda laicalis spectans ad dispositionem capituli eccl. Colon. Annuit papa. Innoc. VI Suppl. t. VIL (29) f. 34.

470. 1358 Februar 8. Avignon.

Innocentius eum Johanne de Brandenburg licentiato in artibus de soluto et soluta genito, qui canonicatum et prebendam eccl. S. Marie Aquen- sig Leod. dioc., in qua Johannes de Brandeburg eius pater erat et est eanonieus prebendatus, et postmodum capellam S. Anne sitam in eccl. monasterii Porchetensis Cisterc. ordinis ac deinde canonicatum et pre- bendam eccl. S. Servatii Leod. assecutus fuit, dispensat, ut unum aliud beneficium ecclesiasticum, etiamsi dignitas etc. et in eccl. cathedrali existat, recipere et retinere et obtenta cum aliis permutare valeat, eique eoncedit, ut in quibuscumque gratiis inantea impetrandis non teneatur de predicto defectu natalium facere mentionem.

Litterarum scientia, vite . .. Dat. Avin. VI idus februarii a. sexto.

Reg. 283 f. 490 nr. 366; Heg. Avin. 138 f. 719 nr. 366.

4'71. 1358 Februar 9. Avignon.

Innocentius VI abbati monasterii S. Mathie Trever. et S. Agricoli Avin. ac. S. Georgii Colon. eccl. decanis mandat, quatinus Iohanni nato quondam Wilhelmi de Rueremonde clerico Leod. dioc. denuo conferant parrochialem eccl. de Schonenbergh T'rever. dioc. de iure vacantem ex eo, quod Ludolphus de Hoilveiltz clericus diete dioc. ipsam obtinens parrochialem ecel. de Loendorf diete dioec. assecutus, utramque per plures annos detinuit oceupatos, licet postmodum priorem realiter dimisit.

Attributa dilecto filio ... Dat. Avin. V idus februarii a. sexto.

Reg. 238 f. 209 nr. 17. Iohannis suppl. in Innoc. VI t. VII (29) f. 3t'.

472. 1358 Februar 10. Avignon.

Innocentio VI supplieat Karolus temperator, quatinus Theoderico de Steghen clerico Colon. dioc. provideatur de eccl. Aschaffenburgensis canonicatu sub expectatione prebende, non obstante quod super canonicatu et prebenda eccl. S. Petri extra muros Magunt., in qua cantoriam obtinet, in curia litigat et quod altare B. Virginis monasterii Vilicensis Colon. dioc. obtinet. Quam cantoriam Theodoricus est dimittere paratus. Annuit papa.

Innoc. VI Suppl. t. VII (29) f. 38.

1358 Februar 12. 179

473. 1358 Februar 12. Avignon.

Innocentius VI abbati monasterii S. Mathie extra muros Trever. mandat, quatinus Roberto de Saraponte, pro quo suo fratre germano supplieat Boemundus archiepiscopus, conferat de iure archidiaconatum de Cardono in eccl. Trever. vacantem per obitum Godefridi de Branden- berg, non obstante quod is in eccl. Trever. et S. Paulini extra muros Trever. cum prepositura, que dignitas sine eura existit, ac in S. Gere- ouis Colon. eccl. canonicatus et prebendas obtinet. Dietum archidia- eonatum dispositioni papali ab Innocentio VI reservatum Boemundus huius reservationis ignarus contulerat de facto Roberto fratri.

Dignem arbitramur et congruum ... Dat. Avin. II idus februarii

a. getto. | Reg. 233 f. 65 nr. 24. Reg. Avin. 188 f. 169' nr. 24.

474. 1358 Februar 12. Avignon.

Innocentius VI Henrico Zeckelyn confert ecclesiam parrochialem de Wassenberg Leod. dioc. vacantem ex eo, quod et Henricus per se ipsum capellam de Novacuria Reginarum de opido Buremondensi et lohannes Cawe per procuratorem dietam parrochialem eccl. ex causa permutationis in curia resignarunt.

Apostolice sedis eircumspecta . . . Dat. Avin. II idus februarii a. Sexto.

In e. m. eonfert Iohanni Cawe supradictam capellam.

Reg. 238 f. 209 nr. 18 et 19; Heg. Avin. 138 f. 282 nr. 18 et 19. Henrici et Iohannis suppl. in Innoc. VI Suppl. t. VII (29) f. 51.

475. 1358 Februar 12. Avignon.

Innocentius VI cantori S. Paulini extra muros Trever. et eiusdem ae S. Marie Palaciolensis Trever. dioc. scolasticis ecclesiarum mandat, quatinus Henrico dieto Chabot de Lutermenges presbitero Leod. dioc. conferant (de novo) ecclesiam parrochialem de Anliers Trever. dioc. Henricus in vicesimo etatis anno constitutus ecclesiam parrochialem de Pure et Clemency Trever. dioc. assecutus eandem et quondam Jacobus de Metis canonicatum et prebendam eccl. S. Paulini extra muras Trever. in manibus bo. me. Balduini archiepiscopi Trever. permutationis causa resignaverant. Subsequenter Henricus dietum canonicatum cum pre- benda assecutus etiam parrochialem ecclesiam de Anliers in vicesimo fereio etatis anno constitutus obtinuit eamque detinuit usque bodie.

180 1358 Februar 12.

Papa eum hodie rehabilitavit eidem precipiendo, ut ecclesiam de (H)anliers realiter et omnino dimitteret.

Multiplieia probitatis et virtutum . . . Dat. Avin. II idus februarii a. sexto.

Reg. 233 f. 105' nr. 18. Reg. Avin. 139 f. 115 nr. 18.

476. 1358 Februar 12. Avignon.

Innocentius VI priori generali et fratribus ord. D. Marie de Monte- Carmeli nunciat, quod Guillelmo duci Iuliacensi petenti elargitur licen tiam fundandi et construendi de suis bonis ipsisque recipiendi et inha- bitandi iuxta oppidum ducis, quod Duren vocatur, unum loeum pro fratribus dieti ordinis eum oratorio campanili cimiterio et aliis necessa- riis officinis, dummodo idem locus sit congruus et honestus et ibidem saltem duodecim fratres dicti ordinis valeant decenter sustentari.

Saere vestre religionis ... Dat. Avin. II idus februarii a. sexto.

Heg. 233 f. 402 nr. 10.

477. 1358 Februar 12. Avignon.

Innocentius VI SS. Apostolorum Colon. et Werdensis Colon. dioc. decanis ac Winando de Esch canonico Colon. eccl. mandat, quatinus Iohanni de Sosato conferant (de novo) ecclesiam parrochialem Nussiensem Colon. dioc., non obstante quod is in Susatiensi et Reyssensi eccl. canonicatus et prebendas obtinet et super eccl. parrochiali in Aspach Colon. dioc. litigat. Tamen ecelesiam Nussiensem assecutus dimittat Aspachensem. Quam eecl. Nussiensem post obitum Reynardi de Schine, ut credeba- tur, vacantem Katerina abbatisse monasterii S. Quirini Nussiensis ord. S. Benedicti Iohanni contulerat et de eadem providerat. Postmodum vero Iohannes comperit provisionem eiusdem esse ad sedem apostolicam ex eo devolutam, quod Reynardus eandem ultra annum tenuerat ad sacerdotium non promotus.

Probitatis et virtutum merita . . . Dat. Avin. II idus februarii a. sexti.

Reg. Avin. 188 f. 848'.

478. 1358 Februar 12. Avignon.

Innocentius VI officiali Colon. mandat, quatinus Iacobo dicto de Morstorp presbitero Colon. conferat (de novo) canonicatum et preben-

13858 Februar 15 181

dam in Karden Trever. dioc. Dictus Iacobus pridem capellaniam in Euzen Colon. dioc. et Lufardus de Erinberg predictos canonicatum et prebendam in manibus Trever. et Colon. archiepiscoporum permu- tationis causa resignaverant et permutata beneficia obtinuerant. Post- modum vero lacobus comperit, quod Lufardus dudum ante predictam permutationem in vicesimo quarto etatis anno constitutus parrochialem eecl. in Wynningen Trever. dioc. assecutus erat absque dispensatione eamque aliquamdiu possidens eum quondam Gerardo de Virduno per- mutaverat pro predictis canonicatu et prebenda.

Dignum arbitramur et congruum ... Dat. Avin. II idus februarii a. sexto.

Reg. Avin. 138 f. 192! nr. 132.

479. 1358 Februar 15. Avignon.

Innocentio VI supplicat Iohannes de Lucenbourg presbiter et eolleetor camere apostolice in civit. et dioc. Trever.

quatinus sibi provideatur de canonicatu sub expeetatione prebende neenon dignitatis vel officii seu administrationis cum eura vel sine cura in eecl. Leod. spectantis ad dispositionem episcopi Leod., non obstante quod is Metensis et S. Paulini extra muros Trever. et S. Simeonis Trever. eccl. canonieatus et prebendas et eccl. parrochialem in Oisperim Trever. dioc. obtinet. „Fiat G. Dat. Avin. IIII kl. marcii a. sexto."

quatinus nepoti suo Petro nato quondam Hennequini de Lon- scheyd de Lucembourg clerico Trever. dioc. provideatur de canonicatu sub expectatione prebende in eccl. Met. Annuit papa.

quatinus nepoti suo Iohanni nato quondam Hennequini de Lucen- bourg clerico Trever. dioc. provideatur de ecel. parrochiali in Orone Trever. dioc. vacante ex eo, quod Conradus dictus Kerelus eius reetor ipsam per plures annos tenuit ad sacerdotium non promotus, non obstante quod Iohannes in eccl. B. Marie Trever. canonicatum et pre- bendam obtinet. Annuit papa.

quatinus Riehardo de Schoys presbitero Trever. dioc. provideatur de canonicatu et prebenda eccl. SS. Apostolorum Colon. vacantibus per mortem Wilhelmi dieti Schilline dicte eccl. canonici et scolastiei in eecl. Carpensi, non obstante quod Riehardus eccl. parrochialem in Nummerin Trever. dioc. obtinet. Annuit papa.

quatinus cum Petro Ysinbardi clerico "rever. dioc. de soluto et soluta genito dispensetur, ut preter unum beneficium curatum vel non

182 1868 Februar 15.

euratum duo alia beneficia compatibilia insimul recipere et retinere valeat. Annuit papa.

quatinus ipsi Iohanni eum aliis sex personis ab ipso in cancellaria nominandis concedatur plena remissio peccatorum semel in mortis arti- eulo. Annuit papa.

Innoc. VI Suppl. t. VII (29) f. 53.

480. 1868 Februar 15. Avignon.

Stephanus archiepiscopus Tholosanus pape camerarius testatur, quod Boemundus archiepiscopus Trever. solvit pro parte partis sui communis servitii ducentos quinquaginta quatuor florenos auri camere papali et pro parte partis quatuor servitiorum familiarium pape qua- draginta sex florenos auri clericis camere per manus Gassini canonici Bopardiensis et quod ei prorogatus est terminus solvendi complementum usque ad festum Omnium Sanetorum proxime venturum.

Oblig. et Solut. 82 (836) f. 8'; brevius Obligat. et 24 (331) f. 23 et Intro. et Exit. 262 f. 41.

481. 1368 Februar 15. Avignon.

Innocentius VI nobili viro Henrico domino castri in Mailbergh et Lyse eius uxori concedit plenariam peccatorum remissionem semel tantum in mortis articulo.

Provenit ex vestre devotionis affectu ... Dat. Avin. XV kl. marcii a. gexto.

In e. m. nobili viro Iohanni domino opidi di Usildingin domicello et Yrmezende eius uxori Trever. dioc.

In e. m. Iohanni de Montzdorf laico Trever. dioc.

In e. m. Berardo de Bastonia cantori ecel. S. Paulini Trever.

In e. m. Iohanni de Lucemburg canonico eccl. S. Paulini Trever.

In e. m. Alisette Moretetz mulieri Metensi.

Reg. 288 f. 514! nr. 851—956

482. 1358 Februar 15. Avignon.

Innocentius VI officiali Trever. mandat, quatinus Iohanni nato quondam Bartholomei Husonis de Lucembourg canonico ecel. B. Marie Trever. conferat parrochialem eccl. in Crove Trever. dioc. vacantem

1358 Februar 16. 183

ex eo, quod Conradus dietus Kerelus eam per plures annos possidens se non fecit infra tempus a iure statutum ad sacerdotium promoveri. Dignum arbitramur et congruum . . . Dat. Avin. XV kl. marcii as sexto. Reg. Avin. 188 f. 581.

488. 1358 Februar 15. Avignon.

Innocentius VI Iohanni nato nobilis viri Tederici Zoller militis confert sub expectatione prebende eccl. Trever. cantoriam vacentem per resignationem Roberti de Saraponte admissam a Nicolao de Pittin- gen decano et capitulo eecl. Trever., non obstante quod Iohanni de parrochiali eecl. in Kleckilberg a papa est provisum et quod in Wisen- burgensi Argentinensis et Spirensis dioc. et in Spirensi et Wormatiensi eccl. eanonieatus et prebendas obtinet.

Nobilitas generis, vite ... Dat. Avin. XV kl. marcii a. sexto.

In e. m. S. Agricoli Avin. et S. Wydonis Spirensis ae S. Paulini extra muros Trever. eecl. decanis.

Reg. Avin. 188 f. 560.

484. 1358 Februar 21. Avignon.

Innocentius VI monasterio S. Willibrordi Epternacensi vacanti per mortem Iohannis abbatis providet de persona Willelmi. Qui a conventus ignorantis, quod papa provisionem monasterii Iohanne adhue vivo sibi reservarat, maiore et saniore parte in abbatem electus et a Boemundo archiepiscopo Trever. dicte reservationis item ignaro con- firmatus se administrationi monasterii ingessit et deinde predicta reser- vatione comperta huiusmodi negotium proponi fecit in consistorio eoram papa.

Suscepti cura regiminis ... Dat. Avin. VIIII kl. marcii a. sexto.

In e. m. eonventui monasterii, archiepiscopo Trever.

Reg. 238 f. 19 nr. 7; Reg. Avin. 138 f. 104.

485. 1358 Februar 22. Avignon.

Innocentio VI supplicatur, quatinus provideatur Gerardo Foet de canonicatu et prebenda eccl. S. Martini Embricensis et Goswino de Duisborgh de canonicatu et prebenda sacerdotali eccl. Colon. et Ger-

184 1358 Februar 22.

ardo Theoderici de canonicatu et prebenda ac supplemento in eccl. Traiectensi, postquam primus beneficium Colon., secundus beneficium Traiect. et tertius beneficium Embric. permutationis causa per procu- ratores in euria resignarunt, non obstante quod Gerardus Foet. in Traiect. et Monaster. et S. Salvatoris Traiect. canonieatus et prebendas eum supplementis et in dieta S. Salvatoris decanatum seu quod Gos- winus in Bopardiensi canonicatum et prebendam obtinet et super parro- chiali eccl. in Wolfrode Colon. dioc. litigat. Annuit papa. Innoc. VI Suppl. t. VII ( 29) f. 56.

486. 1358 Februar 22. Avignon.

Innocentius VI Goswino de Duisborgh confert eccl. Colon. cano- nieatum et prebendam sacerdotalem vacantes ex eo, quod et is eccl. Traieet. canonicatum et prebendam cum supplemento per Tilmannum de Nussia canonicum Xanct. et Gerardus Foet. eccl. Colon. canonicatum et prebendam per Willelmum de Yissen decanum Werdensem et Gerar- dus Theoderici eccl. S. Martini Embricensis canonicatum et prebendam per Thomam de Husen rectorem parrochialis eccl. in Wulfrode Colon. dioc. permutationis causa apud curiam resignaverunt, non obstante quod Goswinus in Bopardiensi eccl. canonicatum et prebendam obtinet et super dicta Wulfrodensi litigat.

Apostolice sedis circumspecta . . . Dat. Avin. VIII kl. marcii a. Sexto.

In e. m. S. Georgii Colon. et S. Florini ac S. Castoris in Con- fluentia eccl. decanis.

Reg. Avin. 138 f. 388°.

Eadem die idem Gerardio Foet confert ecel. S. Martini Embri- censis canonicatum et prebendam vacantes ex causa supradieta.

In. m. S. Gereonis et S. Andree ac SS. Apostolorum Colon. eccl. decanis.

Reg. Avin. 138 f. 40t'.

487. 1358 Februar 23. (Avignon.)

Anno domini MCCCLVIII die XXIII mensis februarii fuit facta commissio per dictos dominos camerarios domino archiepiscopo Tre- verensi super valore monasterii 5. Mathie prope muros Trever. ... de quo tune vacante per obitum domini fratris Walteri ... fuit provisum

1358 Februar 24. 185

fratri Iobanni tune dieti monasterii monacho ete., que commissio cum litteris apostolicis fuit tradita Lamberto de Arluno procuratori in curia Treverensi, qui iuravit eas presentare dicto domino, priusquam utatur eisdem litteris etc.

Oblig. et Solut. 30 (sine fol. nr.).

ASS. 1358 Februar 24. Avignon.

Innocentius VI abbati monasterii de Graschap et decano Fritz- lariensis Colon. et Magunt. dioc. ac sacriste Magolonensis ecel. mandat, quatinus Iohanni de Derse rectori parrochialis eccl. in Brunscapelle Colon. dioe. procuratori Raymundi tit. S. Crucis in Ierusalem presbiteri cardinalis conferant eccl. parrochialem S. Petri in Sosato consuetam eanonieis eecl. S. Patrocli de Sasato prebendam maiorem obtinentibus assignari vacantem per obitum Burghardi de Kamen. Tamen ecclesiam in Susato assecutus dimittat alteram de Brunseapelle.

Probitatis et virtutum merita . . . Dat. Avin. VI kl. marcii a. sexto.

Reg. Avin. 138 f. 306: nr. 61.

489. 1358 Februar 24. Avignon.

Innocentius VI Willelmo abbati monasterii S. Willibrordi Epter- nacensis concedit facultatem, ut a quoeumque maluerit catholieo anti- stite munus benedictionis recipere valeat, qui ab eo solitum recipiat iuramentum, cuius formam mittit interelusam.

Cum nos pridem ... Dat. Avin. VI kl. marcii a. sexto.

Reg. 288 f. 411 nr. 56.

490. 1358 Februar 24. Avignon.

Innocentius VI S. Gereonis et S. Georgii ac Kuniberti Colon. eccl. decanus mandat, quatinus Iohanni de Lovenich clerico Colon. dioc. conferant parrochialem ecel. de Lunrike Colon. dioc. vacantem de iure ex eo, quod quondam Fredericus de Vyrnemborgh eam una eum propositura eccl. S. Kuniberti Colon. per plures annos tenuit, licet Reynardus de Tyze, qui pro presbitero diete dioc. se gerit, eandem de facto detineat accupatam.

Honestas morum et vite . . . Dat. Avin. VI kl. marcii a. sexto.

Reg. Avin. 138 f. 296' nr. 48.

186 1358 März 10.

491. 1358 Mürz 10. Avignon.

Innocentius VI S. Gereonis et S. Georgii ac S. Kunibertı Colon. ecel. decanis mandat, quatinus Johanni de Lovenich clerico Colon. dioc. conferant parrochialem eccl. de Lunrike Colon. dioc. de iure vacantem ex eo, quod quondam Fredericus de Virnenbergh ecclesiam ipsam una cum prepositura eccl. S. Kuniberti Colon. absque dispen- satione per plures annos detinuit, licet Reynardus de Tytze, qui pro presbitero diete dioc. se gerit, eandem de facto detineat occupatam.

Honestas morum et vite . . . Dat. Avin. VI idus marcii a. sexto.

Reg. 238 f. 220' nr. 48. Suppl. pro Iohanne in Innoc. VI Suppl. t. VII (29) f. 84. (w 490 cum altera data.)

492. 1358 März 10. Avignon.

Innocentio VI supplicatur, quatinus Gobelino de Addemande clerico Colon. dioec. provideatur de altari S. Iohannis sito in ecel. S. Marie Trever. vacante per mortem lohannis Jakelonis decani eccl. S. Simeonis Trever. qui in Romana curia diem clausit extremum. Annuit papa.

Innoc. VI Suppl. t. VII (29) f. 84'.

493. 1358 März 10. Avignon.

Innocentius VI abbati monasterii S. Martini et preposito de Palzil Trever. dioc. ac decano eccl. S. Agricoli Avin. mandat, quatinus Her- manno nato lohannis Nael de Monasterio Meynevelt clerico Trever. dioc. conferant eccl. parrochialem de Monasterio Meynevelt vacantem ex eo, quod Conradus quondam Geynerp eam una cum decanatu col- legiate ecel. Monasterio Meynevelt, que dignitas est, detinuit per decem annos, prout adhue detinet indebite occupatam.

Exigunt probitatis et virtutum . . . Dat. Avin. VI idus martii a. Sexto.

Reg. Avin. 188 f. 498'.

*494. 1358 März 11. Avignon.

Innocentius VI commotus abbatisse secularis eccl. S. Cecilie Colon. querela, quod cum ipsa plerumque canonicas suos(!) ac clericos sue iurisdictioni subiectos propter inobidiencias et culpas eorum officio beneficioque suspendat, iidem confisi ex eo, quod eadem eos excom- municare non potest, suspensiones huiusmodi non observant, propter

1358 März 18. 187

quod ipsorum excessus remanent incorrecti, mandat decano eccl. Colon., quatinus canonicas ac clerieos prefatos, ut dicte abbatisse obedientiam et reverentiam debitas impendentes eius monita mandata observent, per censuram ecelegiasticam appellatione remota compellat. Sua nobis dilecta . . . Dat. Avin. V idus marcii p. n. a. sexto. R'* Jo. de Angicuria. Copiariwm eccl. S. Caeciliae Colon. saec. XV. f. 77. Düsseldorf. Arch. reg. (B. 66. b.)

+495. 1358 März 18.

Godefridus de Jandraco in Romana curia procurator fatetur se recepisse nomine iudieum scabinorum consulum et universitate (!) civi- tatis Colon. per manus Everhardi de Lapidea via duodecim florenos de Florentia ratione pensionis sue.

Or. membr. cum sig. cereo rubro pendente Arch. civit. Colon. nr. 2224.

496. 1358 März 22. (Avignon)

Servicium monasterii S. Wilibrordi. XXIII card.

Dieta die [XXII m. marcii a. MCCCLVIII) dominus frater Guil- lelmus abbas monasterii S. Wilibrordi Epternacensis . . . in Alamania promisit pro sno communi servicio per dominum Henricum archidia- conum de Abdernaco eius procuratorem IIIC flor. et V servicia con- sueta solvendos terminis supradictis!. Quod nisi etc. et iuravit ete.

Per suprascripta ducta est linea transversa et addita est in margine hec notitia.

Attende quod de mandato domini cardinalis Albi et ex ordinacione faeta. Debet tamen solvere recognitum pro domino Iohanne predecessore Suo scriptum supra in folio IICXLIII et nichil pro se.

Oblig. et Solut. 22 f. 216.

497. 1368 April 3. Avignon.

Innocentio VI supplicat Henricus Suderman de Tremonia legum doctor, quatinus sibi provideatur de canonicatu et prebenda eccl. S. Servatii Traiect. Leod. dioc. vacantibus per mortem . . . Blancart decani eccl. B. Marie Aquensis. Annuit papa.

1) i. e. medietatem a festo resurrectionis domini proxime venturo ad anuum et aliaın medietatem in simili festo anno revoluto.

188 1358 April 6.

Item quatinus provideatur Bertramo Suderman nato quondam Arnoldi Suderman fratris. germani de canonicatu et prebenda eccl. B. Marie Aquensis, non obstante quod is canonicatum sub expectatione prebende ecel. S. Servatii predicte obtinet. Annuit papa.

[tem quatinus Henrico Suderman nepoti ex fratre provideatur de eanonieatu et prebenda de Ructis Leod. dioc. vacantibus ut supra, non obstante quod is canonicatum sub expectatione prebende in eccl. S. Ser- vatii supradieta obtinet. Annuit papa.

Innoc. VI Suppl. t. VII (29) f. 106'.

498. 1358 April 6. Avignon.

Innocentius VI preposito Pinguensis Magunt. dioc. et sacriste Avin. ac thesaurario Magunt. eccl. mandat, quatinus "Theoderico Bauri (!) de Bopardia cantori ecel. Magunt. eapellano papali conferant eccl. Spirensis canonicatum et prebendam vacantes per obitum Godefridi de Randecke prepositi ecel. collegiate S. Trinitatis Spirensis et reservatos dispositioni papali adhue vivo Godefrido, non obstante quod Theodericus in Magunt, eun cantoria ac in Treverensi et Wormaciensi eccl. cano- nicatus et prebendas obtinet et eidem sit provisum de vacante prepo- situra eccl. Spirensis.

Probitatis et virtutum merita . . . Dat. Avin. VIII idus aprilis a. Bexto.

Reg. 233 f. 107 nr. 20'; Reg. Avin. 139 f. 117 nr. 21. Theoderici suppl.

in Innoc. VI Suppl. t. VII (29) f. 105.

499. 1358 April 6. Avignon.

Innocentius VI decano eccl. S. Marie ad gradus Magunt. mandat, quatinus Ottoni de Sconembergh preposito eccl. S. Martini Wesaliensis Trever. dioc. conferat eccl. Trever. canonicatum et prebendam vacantes per obitum Godefridi de Brandebergh. archidiaconi eccl. S. Castoris in Cardono Tvever. dioe., non obstante quod Otto in dieta eccl. S. Martini preposituram et in Magunt. eccl. canonicatum et prebendam sacerdo- talem obtinet.

Dignum arbitramur et congruum ... Dat. Avin. VIII idus aprilis a sexto. Reg. 283 f. 139' nr. 87; Reg. Avin. 189 f. 163' nr. 87. Theoderici Bavari

(Bayer) de Bopardia capellani papalis et cantoris eccl. Magunt. suppl. pro consanguineo suo Ottone in Innoc. VI Suppl. t. VII (29) f. 105.

1358 Mai 5. 189

500. 1358 Mai 5. Avignon.

Innocentio VI supplicat Henieus Suderman de Tremonia archi- diaconus Leod. pro nepotibus suis:

quatinus Andree Suderman provideatur de canonicatu et prebenda ecel. S. Servatii Traiect. Leod. dioc. vacantibus per mortem Hugonis de Mirabello sedis apostolice, ut dicitur, capellani in curia defuncti, non obstante quod is canonicatum sub expectatione prebende maioris veteris ecel. S. Pauli Monaster. obtinet. Annuit papa.

quatinus Wilhelmo Suderman provideatur de canonicatu et prebenda ecel. B. Marie Traiect. vacantibus ut supra, non obstante quod is ex- peetat beneficium spectans ad dispositionem capituli eecl. SS. Aposto- lorum Colon. et quod dudum cum eo de soluto et soluta genito est dispensatum, ut possit ad omnes ordines promoveri et duo beneficia eompatibilia obtinere. Annuit papa.

quatinus Henrico Suderman provideatur de custodia eccl. Nasso- viensis dicte dioc. vacante ut supra, non obstante quod canonicatum et prebendam eccl. Xanctensis obtinet. Annuit papa.

quatinus lohanni Suderman provideatur de canonicatu et pre- benda ac thesauraria, que est simplex officium sine cura, eccl. S. Georgii Colon. vacantibus per mortem Henrici de Juliaco sedis apostolice, ut dicitur, capellani in euria defuncti, non obstante quod Robertus de Tisservelde eos dudum occupavit et occupat iniuste. Annuit papa.

quatinus Henrico Suderman nato Iohannis provideatur de cano- nicatu sub expectatione prebende eccl. B. Marie Aquensis Leod. dioc. et de nona, que est simplex officium, in eadem vacante per mortem Gobelini de Drinhusen in curia defuneti, non obstante quod ei est provisum de canonicatu et prebenda eccl. in Ructis et de canonicatu sub expectatione prebende eccl. S. Servatii Traiect. dicte dioc. Ánnuit papa.

quatinus Árnoldo Sudermann reservetur beneficium spectans ad dispositionem episcopi Leod., obstante quod canonicatum eccl. Sosa- tiensis sub expectatione prebende medie expectat. Annuit papa.

quatinus Hildebrando Suderman provideatur de canonicatu sub expeetatione prebende eecl. Met., non obstante quod is canonicatum veteris eccl. S. Pauli Monaster. sub expectatione maioris prebende obtinet. Annuit papa.

Innoc. VI Suppl. t. VII (29) f. 124.

190 1358 Mai 5.

501. 1358 Mai 5. Avignon.

Innocentius VI Henrico Suderman nato Iohannis Suderman confert ecel. B. Marie Aquensis perpetuum officium nona vulgariter nuneupatum sub expectatione prebende vacans per obitum Gobelini de Drimhusen canonici apud curiam mortui, non obstante quod de Ructis cum pre- beuda et de S. Servatii Traiect. Leod. dioc. sub expectatione prebende ecclesiarum canonicatibus Henrico et provisum.

Laudabilia tuarum virtutum ... Dat. Avin. III nonas maii a. sexto.

In e. m. S. Martini Leod. et S. Marie ad gradus Colon. decanis

ac sacriste Magalonensis eccl. Reg. Avin. 138 f. 459.

502. 1358 Mai 5. Avignon.

Innocentius VI Arnaldo filio Arnaldi Suderman canonico eccl. Susacensis reservat beneficium ecclesiasticum spectans ad dispositionem episcopi Leod., non obstante quod is eccl. Susat. canonicatam sub expectatione prebende medie obtinet.

Laudabilia probitatis et virtutum . .. Dat. Avin. III nonas maii a. Sexto.

In e. m. S. Marie ad gradus Colon. et S. Servatii Traiect. Leod. dioc. decanis ac sacriste Magolonensis eccl.

Reg. 288 f. 832! nr. 129; Reg. Avin. 138 f. 469 nr. 129.

503. 1358 Mai 5. Avignon.

Innocentius VI Iobanni Moliart confert eccl. Limpurgensis cano- nicatum et prebendam vacantes per obitum Craftonis de Rodenhusen scolastiei diete eccl.

Multiplieia probitatis merita... Dat. Avin. III nonas maii a. sexto.

In. e. m. arehidiacono Turon. et sacriste Avin. eccl. ac officiali

Trever. Reg. Avin. 138 f. 417.

504. 1358 Mai 15. Avignon.

Innocentio VI supplicat Henricus de Tremonia archidiaconus Leod. pro infrascriptis in negotio eccl. Romane serum eollaborantibus:

quatinus Alvino de Braken servitori et consanguineo suo provi- deatur de canonicatu et prebenda ac decanatu ecel. Monasterii Eflie

1358 Mai 15. 191

dudum vacantibus per mortem Thideriei de Arwilre, non obstante quod Robertus de Tisservelde illos occupavit et occupat iniuste, aut quod Alvino est provisum de beneficio spectante ad dispositionem capituli eccl. B. Marie Aquensis. Annuit papa.

quatinus Ber[nar?]do de Braken servitori et consanguineo suo provideatur de canonicatu et prebende eccl. Monasterii Eflie vacantibus pro mortem Wilhelmi dicti Sehilling de Busvelde. Annuit papa.

quatinus Iobanni Swarte provideatur de eecl. S. Martini Mona- ster. canonicatu et prebenda maiori. Annuit papa.

quatinus Wernero Haselbeke notario suo et servitori diutino canonico prebendato eccl. Bunnensis provideatur de eiusdem eccl. obe- dientia, non obstante quod canonieatum et prebendam predictos et vieariam SS. Cosme et Damiani in ecel. Leod. obtinet, quorum fruc- tuum perceptionem nondum habet, et beneficium sine cura in eccl. Traiect. expectat. Annuit papa.

Item supplicat pro lacobo Martini clerico Argentinensi famulo suo. Annuit papa.

Item supplicat, quatinus Ber[nar|di et lohannis examen commit- tatur ad partes. Annuit papa.

Innoc. VI Suppl. t. VII (29) f. 139.

505. 1358 Mai 15. Avignon.

Innocentius VI S. Cuniberti et S. Gereonis decanis ac scolastico eiusdem S. Gereonis eccl. Colon. mandat, quatinus Alvino de Braken elerieo Colon. dioc. conferant eccl. de Monasterio Eiflie decanatum vacantem per obitum Thideriei de Arwilre, licet Robertus de Tisser- velde clericus diete dioc. illum detinuerit et adhue detineat indebite occupatum, non obstante quod Alvino est reservatum beneficium eccle- siasticum spectans communiter vel divii ad dispositionem prepositi decani et capituli eccl. B. Marie Aquensis.

Dignum arbitramur et congruum . .. Dat. Avin. idus maii a. Sexto.

Reg. Avin. 188 f. 214 nr. 63.

506. 1358 Mai 15. Avignon.

Innocentio VI supplieatur pro pluribus, qui episcopo Cavallicensi apostoliee sedis nuncio et Henrieo de Tremonia archidiacono Leod. in perseeutione negotiorum camere apostolice fideliter astiterunt:

192 1358 Mai 15.

quatinus Geraldo nato illustris viri Iohannis domini de Sumbreffe nepoti Florentii de Wevelkoven subdecani Colon. provideatur de cano- nicatu sub expectatione prebende ecel. Colon. Annuit papa.

quatinus Egidio de Toreno canonico prebendato eccl. Met., qui Henricum de 'lremonia hospicio recepit, provideatur de eiusdem eccl. elemosinaria, euius fruetus valorem annuum II marcarum argenti non excedunt, vacante per consecrationem B(oemundi) nunc archiepiscopi Trever. Annuit papa.

quatinus cum Everardo de Lapideavia presbitero de presbitero et soluta genito capellano Arnoldi de Palatio scabini Colon., qui vigore dispensationis canonicatum et prebendam eccl. Assindensis assecutus eos pro canonicatu et prebenda eccl S. Cecilie Colon. permutavit et altare SS. XI milium virginum in eecl. B. Marie in Capitolio sibi eollatum aliquamdiu tamquam iuris ignarus tenuit et postea dimisit, dispensetur, ut unum alterum beneficium compassibile obtinere et utramque pro simili commutare possit. Annuit papa.

Item quatinus predictorum examen committatur ad partes. Annuit papa.

Innoc. VI Suppl. t. VII (22) f. 183.

507. 1358 Mai 15. Avignon.

Innocentius VI Isaac dieto Sceper laico et Bele eius uxori civibus Colon. elargitur plenariam peccatorum remissionem semel utrique tan- tum in mortis articulo.

Provenit ex vestre devocionis ... Dat. Avin. idus maii a sexto.

Reg. 288 f. 510 nr. 205.

508. 1358 Januar 20. Avignon.

Innocentius VI Egidio Salhes capellano et continuo commensali Nicolai tit. S. Marie in via lata diaconi cardinalis confert ecel. Wetz- lariensis canonicatum et prebendam vacantes per obitum Craftonis de Rodenhusen seolastiei et reservatos dispositioni papali iam vivo Craf- tone, non obstante quod Egidius in maiori S. Georgii et in parrochiali S. Severini Leod. eccl. S. Antonii sita altaria, quorum fruetus decem marcharum argenti s. t. d. valorem annuum non excedunt, obtinet et super parrochiali eccl. de Nedericten Leod. dioc. apud curiam litigat. Tamen predictos canonicatum et prebendam assecutus dimittat dietum altare S. Antonii.

1358 Mai %. 193

Probitatis et virtutum merita ... Dat. apud Villamnovam Avin. dioe. XIII kl. iunii a. sexto.

In e. m. decano S. Martini Leod. et cantori S. Paulini extra muros Trever. ac Waltero de Hementines eanonieo Leod. eccl.

Reg. Avin. 138 f. 489.

508a. 1358 Mai 25. (Avignon.)

Die XXV maii [a. MCCCLVIII] soluti fuerunt ... pro seribendo et copiando plures minutas et extrahendo beneficia de regestris a tem- pore domini Clementis (V7) et domini nostri (Innocentii VI) collata in Álamannia pro mittendo episcopo Cavallecensi et domino Henrico de Trimonia ... XV floreni.

Introit. et Eit. 286 f. 286. Kirsch pq. 420.

509. 1358 Mai 28. Villeneuve.

Innocentius VI Reinboldo nato nobilis viri Symonis dicti Beyer de Bopardia militis confert eccl. S. Andree Wormatiensis canonicatum et prebendam vacantes per obitum Henrici de Grumpach cantoris dicte eecl, non obstante quod Reinboldus Wilburgensis Trever. dioc. pre- posituram et Trever. et Wormatiensis eecl. canonicatus et prebendas obtinet.

Nobilitas generis, morum decor ... Dat. apud Villamnovam Avin. dioc. V kl. iunii a. sexto.

In e. m. S. Agricoli Avin. et S. Marie ad gradus et S. Petri extra muros Magunt. eccl. decanis.

Reg. 233 f. 134 nr. 75; Reg. Avin. 189 f. 156 nr. 76.

510. 1358 Mai 31. Avignon.

Anno MCCCLVIII die ultima maii camerarius pape testatur, quod Gerardus de Arbento collector camere apostolice in Vienn. Tarantas. Lugdun. Bisuntin. et Trever. provinciis de mandato camere assignavit Stephano Vitalis cursori C flor. auri et expendit pro usibus diversis palatii apostolici

III" IIIIO V flor. XLV sol. III den. monete Avin.

Introit. et Exit. 286 f. 50; Kirsch p. 254—256.

Vatikan. Regesten IV, 18

194 1358 Juni 1.

511. 1358 Juni 1. Villeneuve.

Innocentio VI supplicatur, quatinus Brunoni de Wesalia canonico prebendato eccl. Xanetensis de novo provideatur de eiusdem eccl. cano- nicatu et prebenda ac fereulo seu supplemento vacante per obitum Iohannis de Ysendike.

Item quatinus Gerdongho de Lantorp de novo provideatur de parroehiali ecel. in Goch Colon. dioc. vacante ex eo, quod quondam Wolramus de Murze eam per plures annos tenuit cum prepositura eccl. Embricensis.

Item quatinus Willelmo Alberti de Roede subdiacono Colon. dioc. de novo provideatur de parrochiali eccl. de Heppendorp Colon. dioc.

Item quatinus Iohanni de Luccenbourch presbitero Trever. dioc. de novo provideatur de eccl. Met. canonicatu et prebenda vacantibus per obitum Gilcheri ipsius ecel. canonici et cancellarii, non obstante quod is S. Paulini extra muros Trever. et S. Symeonis Trever. eccl. canonicatus et prebendas ac eccl. parrochialem in Oisperim Trever. dioc. obtinet et quod ei est provisum de canonicatu sub expectatione prebende eccl. Leod. neenon dignitatis personatus vel officii spectan- tium ad dispositionem episcopi Leod.

Item quatinus Petro de Hornbach de novo provideatur de parro- chiali ecel. in Mendich Inferiori, quam obtinuerat via permutationis a Iohanne Walteri pro canonicatu et prebenda SS. Severi et Martini Monaster. Menevelt.

Item quatinus Conrado de Cocheme presbitero Trever. dioc. de novo provideatur de parrochiali eccl. de Edegrey Trever. dioc. obtenta ab eo via permutationis.

Item quatinus Iohanni Iohannis de Revenache presbitero de coniu- gato et soluta genito de novo provideatur de parrochiali eccl. in Mon- thabur, quam accepit permutando ab Henrico de Stimperich pro altari S. Iohannis Evangeliste in eccl. parrochiali de Andernaco, quod Hen- rieus obtinuerat permutando cum Henrico de Ordorf pro ecel. parrochiali in Escin Trever. dioc.

Item quatinus Geraldo nato Arnoldi de Palatio de novo provi- deatur de ecel. SS. Apostolorum Colon. thesauraria, eui eura eiusdem ecclesie, que est parrochialis, est annexa, quamque obtinuit presentatus a decano et capitulo post obitum Willelmi Seillingh, non obstante quod in dieta SS. Apostolorum et in Lossensi ac Heynsbergensi Leod. dioc. eccl. canonicatus et prebendas obtinet.

Item quatinus Ebehardo dieto Rode de Wetzlaria de novo provi-

1358 Juni 1. 195

deatur de eccl. B. Marie Wetzlariensis canonicatu et prebenda obtentis ab eo post obitum Craftonis de Rudenhusen.

Item quatinus Iohanni de Goch presbitero de novo provideatur de ecel. Werdensis scolastria, cuius fructus valorem annuum XX flor. auri non excedunt quamque obtinuit post obitum Theoderici de Yissem. Papa annuit. |

Innoc. VI Suppl. t. VII (29) f. 179—187.

512. 1358 Juni 1. Villeneuve.

Innocentius VI petente Arnaldo de Palatio canonico prebendato SS. Apostolorum Colon. Lossensis et Heinsbergensis Leod. dioc. eccle- siarum decernit ad cautelam perinde valere, quod prepositus SS. Apo- stolorum mortuo Wilhelmo Scellingh dicte eccl. thesaurario Arnoldum decano et capitulo ipsius ecclesie presentavit thesaurarium et quod decanus et capitulum eum in thesaurariam instituit.

Suffragantia tibi probitatis ... Dat. apud Villamnovam Avin. dioc. kl. iunii a. sexto.

Reg. 233 f. 427 nr. 126.

5183. 1358 Juni 2. Villeneuve.

Innocentius VI preposito S. Deodati Tull. dioc. et Geraldo de Podiosuleonis canonico eccl. ac officiali Trever. mandat, quatinus Wy- derico Iohannis de Sancto Deodato clerico Tull. dioc. conferant parro- ehialem eccl. in Rense Trever. dioc. vacantem per obitum Pastoris tit. SS. Marcellini et Petri presbiteri cardinalis.

Probitatis et virtutum merita ... Dat. apud Villamnovam Avin. dioc. IIII nonas iunii a. sexto.

Reg. 283 f. 288 nr. 77; Reg. Avin. 138 f. 316' nr. 77.

514. 1358 Juni 29. Villeneuve.

Innocentio VI supplicat Iohannes de Lucembourch collector fructuum beneficiorum camere apostolice debitorum in civit. et dioc. Trever., quatinus sibi de novo provideatur de canonicatu eccl. Leod. sub ex pectatione pre- bende necnon dignitatis vel personatus seu officii vel administrationis.

Item quatinus provisio facta suo nepoti Iohanni de parrochiali eecl. de Crove Trever. dioc. corrigatur ponendo loco nominis Hennekini nomen Bertholomei.

196 1358 Juni 29.

Item supplicat Iohannes Iohannis dicti Mavais de Breus clericus Trever. dioc. notarius collectoris predicti, quatinus sibi provideatur de beneficio non curato spectante ad dispositionem capituli eecl. Trever., non obstante quod ei est provisum de beneficio spectante ad disposi- tionem abbatis et conventus monasterii Aureevallis ord. Cisterc. dicte dioc. Annuit papa.

Innoc. VI Supplic. t. VII (29) f. 202.

515. 1358 Juni 29. Villeneuve.

Innocentio VI supplicat Remboldus Bavri de Bopardia, quatinus Bibi provideatur de eccl. Bambergensis canonicatu et prebenda vacan- tibus per resignationem Wilhelmi nati domini Spintonis baronis regni Boemie de Hasenberg factam in curia per procuratorem, non obstante quod ist preposituram eccl. Wileburgensis et in Trever. et Wormat. et S. Andree Wormat. eccl. canonicatus et prebendas obtinet. Annuit papa. Innoc. VI Suppl. t. VII (29) f. 202°.

*316. 1358 Juli 4. Villeneuve.

Innocentius VI conventui monasterii Sibergensis nunciat, quod monasterio per obitum Reynardi abbatis vacanti providit de persona Nicolai monachi professi eiusdem monasterii in sacerdotio constituti, quem conventus reservationis papalis, ut dicitur, ignarus in abbatem concorditer elegit.

Ad statum prosperum ... Dat. apud Villamnovam Avin. dioc. IIII nonis iulii p. n. a. sexto !).

In e. m. conventui monasterii, archiepiscopo Coloniensi.

Or. membr. cum filo connab. et plumbo; sub plica ad sinistr.: X et inferius:

Calcedonius; in plica ad dextr.: A. Reynaldi; in dorso: Hermannus Hake et: R. Düsseldorf. Arch. reg. Siegburg nr. 969a (8018). Reg. Avin. 188 f. 318. j

517. 1358 Juli 19. Avignon.

Innocentio VI supplicat Borchardus dominus de Brocke laicus Colon. dioc., quatinus Ludolpho de Zantbomele presbitero Traiect. dioc.

1) In e. m. universis vassallis monasterii Sybergensis. Or. membr. cum filo connab. et plumbo ; sub plica ad sinistr.: x et inferio: Calcidonius; in plica

ad dextr.: A. de Luca; in dorso: Hermannus Hake et: R. L. cit. nr. 259 b. (301 b.)

1858 Juli 26. 197

provideatur de eccl. parrochiali de Woylfrode Colon. dioc., cuius ius patro- natus speetat ad Borchardum, vacante ex eo, quod Theodericus de Woylseulen elerieus Colon. dioc. eam multo tempore detinuit ad sacer- dotium non promotus, non obstante quod Ludolphus canonicatum et prebendam in eccl. Bomelensi ac eccl. parrochialem de Kertwice Traiect. dioc. obtinet, quam dimittere est paratus. Annuit papa.

Innoc VI Suppl. t. VI1 (29) f. 159.

518. 1358 Juli 26. S. Mathias.

Officialis Treverensis camerariis. pape et collegii cardinalium reddit rationem de redditibus monasterie S. Mathie Treverensis ad mensam abbatis spectantibus.

»Officialis curie archiepiscopalis Trever., cui Boemundus archi- episcopus inquisitionem super universis redditibus monasterii S. Mathie ad mensam abbatis spectantibus ipsi mandatam a Guilhelmo episcopo Tuseulano collegii cardinalium et Stephano archiepiscopo Tholosano pape camerarius commisit per litteras Treveri die VII mensis iulii datas conficit instrumentum notarile ab Hartleno de Nussia curie Tre- verensis notario scriptum et signatum, quod continet testimonia iurata de predictis redditibus.

Primus testis Cono de Monfort prior monasterii dicit, quod ad mensam non spectant aliqui certi redditus specialiter deputati ad hoc, sed ipse dominus abbas recipiat omnes redditus spectantes ad ipsum monasterium S. Mathie exceptis illis redditibus, qui spectant ad officia, quos redditus reeipiunt officiati, de quibus redditibus officiati ipsi subeunt certa onera; et si quid illis officiatis residui superest ultra illa onera, hoc non venit ad mensam ipsius domini abbatis, sed ipse abbas de omnibus aliis redditibus ipsius monasterii S. Mathie habet dare monachis eiusdem monasterii eorum prebendas et alia necessaria eis multa ministrare, et illud, quod ipsi abbati pre- bendis et necessariis ministratis superest, hoc spectat ad mensam ipsius domini abbatis. Et dicit ipse testis, quod nuper pluribus vicibus ipse testis et alii seniores de conventu convocaverunt collectores reddi- taum dieti monasterii, et cum omni sollicitudine et diligentia, qua poterant, computaverunt et caleulaverunt redditus et prebendas et exponenda necessaria circa monachos, et invenerunt, quod uno anno eum alio computato et satisfacto ipsis monaehis de eorum prebendis ad mensam ipsius domini abbatis vix possunt spectare et spectant quadringenti et quinquaginta floreni parvi auri de Florentia et non

198 1358 August 8.

ultra et sepius minus quam tantum, de quibus ipse abbas mensam habeat tenere, edificia reformare, hospites recipere, episcopalia subsidia solvere et tot et tanta onera supportare, quod in annis non fertilibus nullo modo potest illis oneribus de illis redditibus satisfacere, ymo necessario oportet ipsum abbatem pro ipsis oneribus supportandis mutuo magnas summas recipere, quandoque quingentas, quandoque quadrin- sentas libras, quandoque magis, quandoque minus, ita quod ipsum monasterium per quadraginta annos fuit pluribus oneribus debitorum pregravatum et eurtis ipsorum in Poliche pro duobus milibus librarum turonensium parvorum obligata permansit, ita quod ipsum monasterium interim nunquam potuit de illo debito et aliis pluribus liberari. Et dicit ipse testis requisitus per suum iuramentum, quod ipse nee luero nec propter damnum nec amore vel favore redditus huiusmodi expressit vel exprimere omisit, deposuit vel deponere omisit. Dicit etiam requi- situs, quod ipse testis non sciat particulariter et in specie ipsos redditus monasterii S. Mathie exprimere vel specificare et quod ipse testis non eollegit ipsos, sed ipse cum custode cellerario infirmario camerario et collectoribus ipsorum reddituum iam tribus vicibus interfuit, ubi diligens computatio facta fuit de redditibus huiusmodi universis . . ."

Similia sunt testimonia Iohannis de Ottring. custodis, Wilhelmi eamerarii, Winriei de Berga cellerarii, Friderici de Heinzinberch in- firmarii, Iohannis pastoris ecclesie parrochialis in Nenniche capellani et notarii abbatis et Rulkini in vico caligarum civis Treverensis, qui fuerat duorum abbatum tempore per undecim annos continuos cellera- rius abbatis.

»... Acta sunt hec in camera prefati domini abbatis S. Mathie sub anno... MCCCLVIII... mensis vero iulii die vicesima sexta."

Instrum. miscell. a. 1358.

519. 1358 August 3. Villeneuve.

Innoeentius VI Henrieo Tonemanni rectori quarte partis parro- chialis ecelesie de Clotinghe per tres solite gubernari rectores in cano- nieo iure licentiati et in civile iure baccalario, per lectionum exercitium iuris canonici et civilis studio insudanti, reservat beneficium ecelesia- sticum cum eura vel sine cura, cuius fructus, si cum cura, viginti quinque, si vero sine cura fuerit, decem et octo marcharum argenti 8. t. d. valorem annum non excedant, spectans communiter vel divisim ad dispositionem decani et capituli eccl. Reyssensis Colon. dioc.

1358 August 6. 199

Honestatis et scientie meritis... Dat. apud Villamnovam Avin. dioec. III nonas augusti a. sexto. Reg. 233 f. 324 nr. 101; Reg. Avin. 138 f. 458' nr. 102.

520. 1358 August 6. Villeneuve.

Innocenz VI Theoderico de Steghen providet de eccl. Xanctensis canonicatu sub expectatione prebende, non obstante quod ei est provi- sum de S. Petri prope muros Magunt. et de Aschaffenburgensis eccl. canonicatibus sub expectatione prebendarum.

Vite ac morum honestas . .. Dat. apud. Villamnovam Avin. dioc. VIII idus aufiusti a. sexto.

In e. m. SS. Apostolorum Colon. et Werdensis Colon. dioc. ac S. Agricoli Ávin. eccl. decanis.

Reg. 233 f. 174! nr. 34; Reg. Avin. 138 f. 216’ nr. 84.

521. 1358 August 7. Avignon.

Camerarii pape et collegii cardinalium mandant duobus exe- cutoribus, quatinus Nicolaum abbatem monasterii Siegburg inducant, ut se obliget sub certis penis ecclesiasticis ad solvendum servitia.

Miseratione dei Guillelmus episcopus Tusculanus cardinalis sacri eollegii reverendorum patrum dominorum sanete Romane ecclesie car- dinalium et Stephanus archiepiscopus Tholosanus domini nostri pape camerarii venerabilibus et discretis viris dominus . . preposito Xanc- tensis et.. decano Bunnensis ecclesiarum Colon. dioc. salutem in filio virginis benedicte.

Dudum monasterio Sybergensi ord. S. Bened. dicte Colon. dioc. per obitum bone memorie domini fratris Reynardi quondam abbatis monasterii predieti et virtute reservationis per sanctissimum patrem et dominum nostrum dominum Innocentium divina providentia papam sextum facte apud sedem apostolieam vacante, idem dominus noster papa ad provisionem ipsius monasterii felicem et celerem intendens, quam de preficiendo eidem monasterio personam utilem ac etiam fructuosam cum fratribus suis dominis sancte Romane ecclesie cardi- nalibus habuit diligentem, demum ad venerabilem et religiosum virum fratrem Nieholaum eiusdem monasterii monachum ac in sacerdotio constitutum convertit oculos sue mentis ac de persona ipsius Nicholai eidem monasterio de dictorum fratrum suorum consilio auetoritate

200 1888 August 7.

apostolica providit ipsumque illi monasterio prefecit in abbatem, curam et administrationem ipsius monasterii in spiritualibus et temporalibus plenarie committendo, prout hec et alia in apostolicis litteris super hoe confeetis plenius continentur. Verum quia prelati, qui per sedem apostolicam vel ipsius auctoritate promoveri noscuntur, sicut vobis in- cognitum non credimus, eamere domini nostri pape et collegio memo- ratis certam summam pecunie, videlicet pro suo communi servitio neenon ipsorum familiaribus et officialibus quinque alia servivia con- sueta, de commissorum eisdem ecclesiarum et monasteriorum proven- tibus de laudabili et antiqua consuetudine offerre atque promittere necnon ad illa effectualiter persolvenda se sub certis penis et senten- ciis obligare tenentur, nos volentes iniuneti nobis officii peragere debitum, quibus ex ipso competit oblationes promissiones et obligationes exhigere et recipere pro camera collegio familiaribus et officialibus antedictis, ne pretermittentes hoc de alicuius nota negligentie redar- gui valeamus, diseretionibus vestris, de quibus plenam in domino fiduciam obtinemus, tenore presentium committimus ac districte ea, qua in hae parte fungimur, auctoritate mandamus, quatinus vos vel alter vestrum ab eodem fratre Nicholao abbate aut procuratore ipsius ad hoe specialiter et legitime «constituto, primitus eidem coram vobis exposito, quod a domino nostro summo pontifice et sede predictis pro omnibus et singulis infrascriptis obligandi se et successores suos et monasterii sui predieti Sybergensis bona mobilia et immobilia, preseentia et futura, neenon submittendi et subiciendi eo modo et forma, quibus exprimetur inferius, plenam et liberam habeat potestatem de omnibus et singulis predieti monasterii fructibus redditibus proventibus et ob- ventionibus universis ad mensam dieti abbatis spectantibus, annuatim undecumque provenientibus, nullis deductis expensis, per diligentem et Bolertem inquisitionem per vos vel alium informatione recepta, si fructus redditus et proventus ipsius monasterii unius anni centum florenorum auri summam vel ultra communi extimatione valere noscantur, illius summe pecunie pro dieto communi servicio eisdem camere apostolice et collegio persolvende, quam tercia pars valuerit eorundem, necnon et ultra summam ipsam quinque aliorum serviciorum familiarium et offieialium domini nostri pape et dominorum cardinalium predictorum, que solutionis tempore iuxta ratam ipsius venient declaranda, oblatio- nem promissionem et obligationem sub penis et sentenciis, que sub- stancialiter inferius annotantur et que per nos in similibus consueverunt eontraetibus adhiberi, hac vice auctoritate nostra nomine camere et collegii familiarium et officialium predietorum per instrumentum publi-

1358 August 7. 201

eum sollempniter exigere et recipere studeatis, ita videlicet quod dietus frater Nicholaus aut eius procurator preffatus promittat per stipulationem sollempnem sub fide iuramenti corporaliter prestandi per eum, qnod predictas summas pecuniarum pro dietorum camere et eollegii communi servicio et quinque alia servicia familiarium et offi- eialium supradicta per ipsum sie oblata liberaliter ac promissa infra unum annum a die oblationis promissionis et obligationis huiusmodi inantea computandum immediate sequentem eisdem camere collegio familiaribus et officialibus sive nobis vel aliis recipientibus pro eisdem in Romana curia, ubiqumque fuerit, integraliter et sine diminutione qualibet assignabit propter que infallibiliter observanda et plenarie adimplenda idem frater Nicholaus aut procurator prefatus habens ab eo ad omnia et singula supra et infra scripta expressum et speciale mandatum se suosque successores dieti sui monasterii futuros abbates ac eiusdem monasterii bona mobilia et immobilia, presentia et futura, et sub excommunieationis maioris, interdicti ab ingressu ecclesie, sus- pensionis ab exequtione sui officii et ab administratione spiritualium et temporalium monasterii prelibati penis et sentenciis, quas auctoritate nostra, quam vobis tenere presencium in hac parte concedimus, extune feratis et promulgetis in ipsum eo ipso easdem, si in predicto termino a dieta solutione vel in aliquo predictorum aeu inferius dicendarum deffecerit, ineussurum, sub eisdem penis et senteneiis iniungentes eidem, ut infra quatuor menses prefatum annum, infra quem eum contingeret a predietorum solutione et observacione defficere, immediate sequen- tem (), eoram nobis, si sie deffecerit predicta non implens, in Romana curia personaliter se presentet, de illa sine nostra speciali licentia nullatenus dicessurus (), donec de predicta summa pecunie pro dicto communi servicis camere et collegio ac dictis quinque serviciis famili- arium et offieialium antedictis integraliter fuerit satisfactum ipseque alias a nobis absolutionis beneficium, quod nobis tantummodo reservamus, meruerit obtinere, ceterasque penas condiciones et pacta recepta ab ipso renunciatione plenaria omnium privilegiorum beneficiorum apella- tionis, auxiliorum et deffensionum quarumlibet iuris canonici et civilis, per que eontra predicta vel ipsorum aliquod unquam se posset deffen- dere vel tueri, in eodem contractu apponere studeatis, que vobis ne- cessaria visa fuerint ad maiorem firmitatem predictorum vel etiam oportuna. Quodsi forte premissa, que vobis in hac parte committimus et auetoritate apostolica mandamus, non adimpleveritis et ea infra triginta dierum spacium a die receptionis presencium immediate com- putandorum, quorum decem pro primo, decem pro secundo et reliquos

202 1368 August 8.

decem pro tercio et perhemptorio termino ac monicione canonica, exe- qutioni non mandaveritis cum effeetu vel contrarium feceritis, in vos et quemlibet vestrum excommunicationis sentenciam ferimus in hiis scriptis. Volumus insuper, quod etiam ipse frater Nicholaus se suosque guccessores et bona predieta iurisdictioni nostre nostrumque cuiuslibet alte et basse sponteque submittat ipsamque tam suo quam eorundem Suecessorum suorum nomine, ut contra eos, si inobedientes fuerint, gravius procedere valeamus, proroget. Instrumentum autem preffatum super huiusmodi oblatione promissione et obligatione confectum per fidelem nuncium, quanto citius poteritis destinetis. Demum dieta obli- gatione recepta litteras provisionis sue, quas vobis mittimus per exhi- bitorem presentium, qui de presentando vobis vel vestrum alteri una eum presentibus in nostris manibus prestitit corporaliter iuramentum, eidem abbati vel procuratori suo restituatis, mandatum et commissio- nem nostram huiusmodi taliter exequentes, quod merito vos possimus de bono obediencie comendare. In quorum testimonium presentes litteras fieri fecimus et sigillorum nostrorum appensione muniri. Datum Avinione die VII mensis augusti anno a nativitate domini MCCCL octavo ind. XI pont. dni. Innocentii pape VI sexto.

Or. membr. cum pend. sigillis duobus cereis rubris, Guillelmi illaeso, Stephani fracto. Düsseldorf. Arch. reg. Siegburg nr. 302 (ex Nr. 259).

522. 1358 August 8. ( Avignon.)

Anno domini MCCCLVIIII die VIII mensis augusti fuit facta commissio per supradietos camerarios dominis ... preposito Xanctensis et decano Bunnensis ecclesiarum ... super informatione facienda de valore monasterii Sybergensis ... de quo tune vacante per obitum fratris Reynardi ... fuit provisum fratri Nicolo monacho dieti mona- sterii ordinem ipsum expresse professo et in presbiteratus ordine con- stituto; que commissio una cum litteris apostolicis ... fuit tradita dicta die ... lobanni de Ratinghen canonico eccl. Assindensis ... qui iuravit eas presentare dietis commissariis ... priusquam utatur dietus abbas litteris antedictis. Aetum in camera thes[aurarii] presentibus dominis Bernardo de Nexonio clerico camere apostolice et Iohanne Palaysinii scriptoris domini pape testibus etc.

Oblig. et Solut. 30. (sine fol. nro.)

323. 1358 August 21. (Koblenz.)

Venerabilibus et religiosis viris monasteriorum abbatibus . . . abba-

1358 September 4. 203

tissis . . . prepositis et ... prioribus necnon honorabilibus viris . . . decanis et capitulis ecclesiarum collegiatarum, christianitatum decanis et camerariis ac ... archipresbitero Wetslarie in terminis offi- eialitatis Confluentine curie constitutis decani et capitula ecclesiarum SS. Castoris et Florini in Confluentia ...

Cum alias super decimis et procurationibus papalibus petitis in refectorio eccl. S. Florini predicte pro deliberando super premissis con- venerimus et nune de novo super huiusmodi decimis et procurationibus per nos dandis mandata supervenerint, quorum quidem novorum man- datorum pretextu vos omnes et singulos ... exhortamur, quatinus in erastino decollationis Iohannis Baptiste proximo hora prime ad refec- torium eecl. S. Florini ... venire velitis aut aliquos ex vobis cum procuratoriis sufficientibus mittatis ad eoncordandum una nobiscum ... Dat. ... feria tercia post festum assumptionis B. virginis Marie a. d. MCCCLVIII.

Or. membr. sig. del. Koblenz. Arch. reg. S. Castor nr. 196. Conf. nr. 282, 264—258, 885.

524. 1358 September 4. Avignon.

Innocentius VI Iohanni Hardevust de Rocen (vel Boven) confert ecel. Colon. canonicatum et prebendam sacerdotalem vacantes ex eo, quod et is eum supplemento Traiectensis per se ipsum et Gerardus de Zile S. Bartholomei Leodiensis per Henricum de Blidenlinedorpe cano- nieum Zoesaciensem et Willelmus de Zile Coloniensis eccl. canonicatus et prebendas per eundem Henricum procuratores suos apud sedem apostolicam ex causa permutationis resignaverunt.

Apostoliee sedis cireumspecta ... Dat. Avin. II nonas septembris a. sexto.

In e. m. S. Georgii Colon. et S. Marie ad gradus Colon. ac S. Agricoli Avin. eccl. decanis.

Reg. 233 f. 123 nr. 56.

525. 1358 September 5. Avignon.

Innocentius VI officiali Colon. mandat, quatinus Godefridum de Vrankenhoven clericum Colon. dioc. familiarem Raynaldi S. Adriani diaconi cardinalis inducat in possessionem parrochialis eccl. de Korin- sich diete dioc., de qua diu est litigatum apud curiam,

204 1858 September 12.

Multiplicia merita probitatis ... Dat. Avin. nonas septembris a. Bexto. Reg. 283 f. 256' nr. 132; Reg. Avin. 188 f. 346' nr. 132.

526. 1358 September 12. Avignon.

Innocentio VI supplicat Anna Romanorum imperatrix, quatinus Reymboldo nato Symonis dicti Beyer militis de Bopardia canonico Trever. provideatur de dignitate personatu vel officio cum eura vel sine cura eiusdem eccl, non obstante quod maioris et S. Andree Wor- mat. ac Bambergensis canonicatus et prebendas neenon preposituram Wilborgensis Trever. dioc. eccl. obtinet, quam dimittere est paratus. Annuit papa !.

Item quatinus Rodolpho nato Iohannis dieti Rulen de Fridebergh notario imperatoris provideatur de canonieatu sub expectatione pre- bende eccl. S. Victoris extra muros Magunt., non obstante quod pre- posituram Wetzlariensis eccl. et canonicatus prebendasque S. Florini et S. Castoris in Confluentia ac canonicatum sub expectatione prebende Wormat. eccl. obtinet et de canonicatu et prebende eecl. S. Petri extra muros Magunt. litigat, et est paratus alterum de predictis beneficiis dimittere. „Fiat et dimittat. G."

Item quatinus Henrico Henrici dicti Beyer de Bopardia militis provideatur de canonicatu sub expectatione prebende eccl. Magunt., non obstante quod canonicatum et prebendam eccl. Trever. obtinet. Annuit papa.

Innoc. VI Suppl. t. VII (29) f. 274.

527. 1358 October 6. Avignon.

Innocentius VI Godefrido de Gardape confert eccl. S. Severini Colon. canonicatum sub expectatione prebende, non obstante quod is canonicatum et prebendam eccl. SS. Petri et Andree Padeburn. et eccl. parrochialem in Hedemere Colon. dioc. obtinet.

Probitatis et virtutum merita . . . Dat. Avin. II nonas octobris a. Sexto.

In e. m. abbati monasterii Veteris montis Colon. dioc. et decano

S. Agricoli Avin. ae scolastieo S. Gereonis Colon. eccl. Reg. Avin. 188 f. 267' nr. 186".

1) 1858 Nov. 18 in altera suppl. notatur, quod Reimboldus etiam pre- bendam eccl. Trever. obtinet. L. cit. f. 310°.

1368 October 8. 205

528. 1358 October 8. Avignon.

Innocentia VI supplicat Adolphus de Marka electus Monasteriensis, quatinus germano suo Engelberto comiti de Marka et Richardi eius conthorali concedatur, ut possint habere altare portatile et ipsis facere celebrari (missam) ante diem. Annuit papa.

Innoc. VI Suppl. t. VII (29) f. 296.

529. 1358 October 14. Avignon.

Innocentius VI Wirico Iohannis de Bynsvelt providet de eccl. S. Cassii Bunnensis canonicatu sub expectatione prebende.

Probitatis et virtutum merita . . . Dat. Avin. II idus octobris a. Sexto.

In e. m. preposito Avin. et B. Marie ad gradus Colon. ac. S. Se- verini Colon. decanis eccl.

Rev. Avin. 188 f. 268 f. 127.

530. 1358 October 16. Avignon.

Innocentio VI supplicat Otto quondam Lamperti militis de Scho- nenburg clericus Trever. dioc., quatinus sibi provideatur de eccl. B. Marie extra muros Wesalienses diete dioc. decanatu, cui cura imminet ani- marum, vacante ex eo, quod Fridericus dietus Fry eundem una cum parrochiali ecel. in Landenburg Wormat. dioc. insimul pluribus annis detinuit et detinet occupatum. Annuit papa.

Innoc. VI Suppl. t. VII (29) f. 306".

531. 1358 October 18. Avignon.

Innocentio VI supplicat capellanus papalis Theoderieus Bauri de Bopardia cantor ecel. Maguntin., quatinus suo fratri germano Ph[i- lipplo nato Symonis dieti Beyer de Bopardia militis monacho S. Maxi- mini extra muros Trever. reservetur beneficium cum cura vel sine eura, etiam si personatus administratio vel officium existat, spectans ad collationem abbatis dicti monasterii. Annuit papa.

Innoc. VI Suppl. t. VII (29) f. 811.

532. 1358 October 23. Avignon.

Innocentius VI Gerlaeo archiepiscopo Maguntino mandat, quatinus

206 1858 October 27.

cum Salmannus episeopus Wormaciens propter senium et valitudinem corporalem, quibus iam diu gravatus existit, administrationem sue ecclesie utiliter exercere non possit, aliquam personam idoneam Sal- manno in coadiutorem deputet, que tamen ab alienatione bonorum ecclesie Wormatiensis omnino obstineat. Inter solicitudines varias ... Dat. Avin. X kl. novembris a. sexto Reg. 283 f. 461! nr. 252.

533. 1358 October 27. Avignon.

Innocentius VI Iohanni nato quondam Bopponis comitis de Ebir- stein confert eccl. Colon. canonicatum et prebendam vacantes per resignationem Ottonis de Zyginhayn apud curiam per Iohannem de Montabur perpetuum viearium in eccl. B. Marie extra muros Wesa- liensis Trever. dioc. factam, non obstante quod is in eccl. Magunt. canonicatum et prebendam obtinet quodque ei de canonicatu et pre- benda eccl. Argentin. est provisum.

Nobilitas generis, vite ... Dat. Avin. VI kl. novembris a. sexto.

In e. m. S. Iereonis et S. Georgii Colon. decanis ae saeriste Ma-

galonensis eccl. Reg. Avin. 188 f. 594.

534. 1358 October 31. Avignon.

Die ultima m. oetobris a. MCCCLVIII camerarius pape testatur, quod Gerardus de Arbento collector camere apostolice in Lugdun. Vienn. Tarantas. Bisuntin. et Trever. provinciis expendit de mandato camere pro usibus palatii apostolici

VO LXXXIX flor. XIX sol. VI den.

Introit. et Exit. 286 f. 50; Kirsch p. 255.

535. 1358 October 31. Avignon.

Stephanus pape camerarius testatur, quod Bremundus (!) archi- episcopus Trever. solvit pro parte partis sui communis servicii ducentos quinquaginta florenos auri camere papali et pro parte partis quatuor servitiorum familiarium pape quinquaginta florenos auri clericis camere per manus Iohannis Bonini (?) canoniei Lemburgensis capellani sui et quod eidem prorogatus est terminus solvendi usque ad festum

resurrectionis domini proxime ventarum. Oblig. et Solut. 32 (336) f. 31°.

1358 December 11. 207

536. 1358 December 11. Avignon.

Innocentius VI S. Gereonis Colon. et Werdensis ac Reyssensis Colon. dioc. decanis mandat, quatinus Godefrido de Nersdom conferant ecclesiam parrochialem de Reyndorp Colon. dioe. de iure vacantem ex eo, quod Fredericus Gisekini de Noviomogo olim eius rector eam assecutus pluribus annis detinuit, prout detinet, ad sacerdotium non promotus absque dispensatione, non obstante quod Godefridus perpetuam eapellaniam in ecel. Sutphana Traiect. dioc. obtinet.

Vite ac morum decor. ... Dat. Avin. III idus decembris a. sexto.

Reg. 283 f. 276' nr. 181; Reg. Avin. 138 f. 815 nr. 181.

337. 1358 December 29. Avignon.

Innocentius VI Frederico de Franchavilla confert ecclesiam parro- chialem S. Brieii Trever. dioc. vacantem ex eo, quod et Fredericus per procuratorem eccl. parrochialem de Marvilla et Nicolaus de Tyacuria per se ipsum parrochialem ecel. S. Bricii et perpetuam capellaniam de Amoth. Trever. dioc. ex causa permutationis in curia resignaverunt.

Apostolice sedis cireumspecta ... Dat. Avin. IIII kl. ianuarii a. Sexío.

In e. m. decano S. Agricoli Avin. et primicerio Met. eccl. ac officiali Trever.

Similiter confert Nicolao de Tyacuria ecclesiam parrochialem de Marvilla Trever. dioc., eui dantur executores decanus S. Agricoli Avin. et cantor Met. eccl. ac officialis Trever.

Reg. 283 f. 285 nr. 203 et 204; Reg. Avin. 138 f. 387 nr. 203 et 204.

538. 1358 December 29. Avignon.

Innocentius VI S. Agricoli Avin. et S. Gereonis Colon. decanis ac Bernardo Stephani canonico Elnensis eccl. mandat, quatinus Con- rado Potteri de Novimago elerico Colon. dioc. conferant parrochialem eecl. de Bieveren Trever. dioc. vacantem per resignationem Godefridi de Nersdom apud curiam factam, non obstante quod Conrado est reser- vatum beneficium ecclesiasticum sine cura spectans communiter vel divisim ad dispositionem decani et capituli Reyssensis.

Probitatis et virtutum merita ... Dat. Avin. lIII kl. ianuarii a. gexto.

Reg. Avin. 138 f. 597. Suppl. pro Conrado in Innoc. VI Suppl. t. VII (29) f. 847.

208 1359 Januar 17.

539. 1359 Januar 17. Avignon.

Innocentius VI S. Gereonis et S. Georgii Colon. decanis ac eius- dem S. Gereonis scolastico eecl. mandat, quatinus seeundum Bene- dicti XII constitutionem priorissam et conventum monasterii in Stopen- berghe ord. S. Augustini Colon. dioc. commoveant, ut Alheidem de Schadelike portatricem presentium litterarum, monialem, que olim certis ex causis pape expositis dietum monasterium dimisso habitu eiusdem ordinis absque superioris licentia exivit et incessit et incedit per secu- lum evagando, absolvant et in monasterium recipiant.

Dudum felicis recordationis . . . Dat. Avin. XVI kl. februarii

a. Septimo. Reg. Avin. 141 f. 62%.

540. 1359 Januar 23. Avignon.

[Innocentius VI] universis presentes litteras inspecturis salutem etc.

Ad noticiam vestram deferimus, quod dilectus filius Suderman de Tremonia familiaris noster ... Engelberto episcopo Leodiensi et ... nepotibus eius apud nos et sedem apostolicam obsequiosum se prebuit et honorem ac utilitatem eorum cum quanta potuit diligentia procura- vit et in omnibus, in quibus scivit eiusdem episcopi agi vel tangi negotium, sieut in faetis propriis solicite laboravit. Cum autem, sicut miranter ac displicenter audivimus, quidam prave mentis homines ipsius Henrici bona opera in contrarium retorquentes sibi apud episcopum prefatum detraxerunt et quod idem Henrieus, quiequid potuerat, contra episcopum predictum et suos fecerat, astruere sint conati, nos ad huius- modi confutanda mendacia, ipsum Henricum ab huiusmodi sibi impo- sitis innocentem esse vobis omnibus intimamus. Dat. Avin. X kl. februarii p. n. a. septimo.

Reg. 243 f. 148.

*541. 1359 Februar 9. (Köln.)

Officialis curia Coloniensis universis litteras visuris et audituris salutem in domino.

Interdieta observata in civitate Coloniensi primo ex eo, quod quidam malefactor seu homicida quondam Iohannem dictum Roismunt presbiterum infra emunitatem ecclesie S. Cecilie Coloniensis occidit, item ex eo quod quidam de scabinis et consilio civitatis Coloniensis quondam Hilgerum van der Steissen in domo domini Gotschalei

1359 Februar 90. 209

dicti Overstoltz canonici ecelesie SS. Apostolorum Coloniensis sita in emunitate diete eeclesie SS. Apostolorum eaptivarunt et captivum de dieta emunitate deduxerunt, que nos de mandato reverendi in Christo patris et domini nostri domini Wilhelmi archiepiscopi Colo- niensis in .... (lacuna illegibilis) in totum; et interdietum in dieta vivitate Coloniensi observatum pro eo, quod quidam malefactores domi- num Henricum de Unna (?) proeuratorem ecclesie S. Andree Colon. usque ad sanguinis effusionem graviter vulnerarunt, quod nos de con- sensu dieti domini Henrici usque ad octabas festi pasche inclusive relaxamus, relaxata, ut prefertur, teneatis et publice nuncietis. Datum anno domini millesimo CCC=° quinquagesimo nono sabbato proximo post diem B. Agathe virginis. .. Io. de Muldro. Or. membr. sig. del. Arch. civit. Colon. nr. 2255.

542. 1359 Februar 20. Avignon.

Innocentius VI Willermum archiepiscopum Coloniensem, qui se per Robertum de Tuitio decanum ecclesie Monasterii Eiflie penes papam super nonnullis reprehensibilibus excusavit, rogat, quatinus in negotiis apostolicis infra provinciam Coloniensem peragendis se prebeat solicitum et attentum.

Nuper dilectus filius . .. Dat. Avin. X kl. marcii a. septimo.

Reg. 240 pars I f. 45; W. 481.

543. 1359 April 12. Avignon.

Stephanas pape camerarius testatur, quod Boemundus archiepi- scopus Trever. solvit pro parte partis sui communis servitii ducentos decem florenos auri camere papali et pro parte partis quatuor servi- tiorum familiarium pape quadraginta florenos auri clericis camere per manus lohannis Bonini et quod ei prorogatus est terminus solvendi usque ad festum Omnium Sanctorum proxime venturum.

Oblig. et Solut. 32 (386) f. 45; ex parte Introit. et Exit. 262 f. 44'.

544. 1359 April 15. Avignon.

Innocentius VI petenti Iohanne de Brandenburgh licentiato in arti- bus canonico eecl. S. Servatii Traiect. Leod. dioc. concedit, quod perinde valeat collatio archipresbiteratus parrochialis eccl. B. Marie Aquensis Leod. dioc. eidem faeta a Philippo episcopo Cavallicensi apostolice

Vatikan. Regesten IV. 14

210 1359 April 16.

sedis nuncio extra curiam Romanam. Idem Iohannes tune obtinens eapellam S. Anne in Porceto Colon. dioc. et Godefridus de S. Cuni- berto tune obtinens dictum archipresbiteratum utrumque beneficium in manus dicti Philippi ex eausa permutationis resignaverunt. Litterarum scientia, vite ... Dat. Avin. XVII kl. maii a. septimo. Reg. 284 f. 262! nr. 119.

545. 1359 April 16. Avignon.

Innocentius VI confirmat Theodericum Beyer coadiutorem Sal- manni episcopi Wormatiensis. -

[Innocentius VI] Theoderico Beyer ... Salmanni episcopi Worma- tiensis coadiutori familiari nostro. Inter solicitudines varias ... Dudum siquidem ... Gerlacus

archiepiscopus Maguntinus comperiens prefatum episcopum Wormatien- sem suffraganeum suum per aliquamdiu suam ecclesiam Wormatiensem minus utiliter gubernasse volensque eidem ecclesie, ne ulterius dispendia male administrationis incurreret, benigna solicitudine ex mandato apo- stolica precavere, ad coadiutoris dationem celerem et felicem solicitis studiis perintendens ... demum ad te cantorem ecclesie Maguntine

. dirigens oculos sue mentis, auctoritate apostolica eidem demandata te dedit et constituit coadiutorem episcopo supradicto, cuiusmodi onus spontaneus subivisti. Nos igitur eandem coadiutoris dationem . . . eonfirmamus ... Dat. Avin. XVI kl. maii a. septimo.

Reg. 241 pars I f. 46'; Reg. Avin. 141 f. 50.

Idem mutatis mutandis notificat supradicta decano et capitulo ecclesie ac clero civitatis et diocesis Wormatiensis neenon consulibus et universitati ac populo civitatis et diocesis Wormatiensis.

L. cit. f. 47 et f. 51.

546. 1359 April 16. Avignon.

Innocentius VI petente Salmanno episcopo Wormatiensi, ut sibi pro sustentatione certa reddituum portio ecclesie Wormatiensis assi- gnetur, mandat Gerlaco archiepiscopo Maguntino, quatinus de his se informet et pape deinde referat.

Ex parte venerabilis ... Dat. Avin. XVI kl. maii a. septimo.

Heg. 241 pars I f. 50.

1359 April 17. 211

547. 1359 April 17. Avignon.

Innocentius VI Rupertum seniorem ducem Bavarie comitem Pala- tinum Reni itemque Rupertum iuniorem hortatur, quatinus Theoderico Beyer eoadiutori Salmanni episcopi Wormatiensis assistant pro restau- ratione eeclesie Wormatiensis ad collapsionem fere irreparabilem redacte.

De multis, que ... Dat. Avin. XV kl. maii a. septimo.

Reg. 241 pars I f. 49.

548. 1359 April 17. Avignon.

Innocentio VI supplicat Theodericus Beyer de Bopardia capellanus papalis et coadiutor episcopi Wormat., quatinus sibi indulgeatur, ut in officio dieta coadiutorie insistendo et eo durante fructus beneficiorum suorum integre percipere valeat. Annuit papa.

Item quatinus Iohanni de Nassauwe nato Gerlaci comitis de Nassauwe clerico Trever. dioc. provideatur de canonicatu sub expec- tatione prebende eccl. Fritzlar. Magunt. dioc. Annuit papa.

Item quatinus Gerardo Conradi de Nassau clerico Trever. dioc. reservetur beneficium eum eura vel sine cura spectans ad dispositionem archiepiscopi Trever. et quod examen committatur ad partes. Annuit papa.

Innoc. VI Suppl. t. VIII (30) f. 49.

549. 1359 April 17. Avignon.

Innocentius VI Carolo imperatori commendat Theodericum Beyer eoadiutorem Salmanni episcopi Wormatiensis eumque rogat, quatinus ad relevamen et restaurationem ecclesie Wormatiensis valde collapse intendens Walramum de Spanhem et Frederieum de Lyningen comites et alios barones ac nobiles necnon et alias ecclesiasticas et seculares personas eastra opida villas bona ad eandem ecelesiam pertinentia detinentes personaliter ad se vocet et ad illorum restitutionem inducat.

Coadiutoris dationem nuper . .. Dat. Avin. XV kl. maii a. Septimo.

Reg. 241 pars I f. 48. W. 488.

350. 1359 April 17. Avignon.

[Innocentius VI] Walramo comiti de Spanhem. Sua dona virtutum ... Cum itaque ... Salmannus episcopus

912 1359 April 17.

Wormatiensis, dum administratione prelibate ecclesie presidebat, tibi velut vassallo, ut dicitur, eiusdem ecclesie et fideli exhibens* confi- dentiam specialem castri et opidi Laudemburg cum suis pertineneiis ad mensam Wormaciensis ecclesie pertinencium custodiam et admini- strationem absque sui consensu capituli sub quadam simplicitate, quoad viveret, ut fertur, duxerit comunisisse necnon et castrum de Lapide propter quandam summam in pignore assignasse, cuius siquidem pecunie summe tibi pars aliqua dieitur persoluta, ex cuiusmodi castrorum et opidi» deteneione diuturna ecclesia sepefata collapsa et quasi suis destituta iuribus universis nimium lederetur imposterum et est lesa ... nobilitatem tuam rogamus ... quatinus ... Theoderico Beyer coad- iutori eeclesie prelibate capellano nostro. . . castrum et opidum Laudem- burg visis presentibus indilate et reliquum castrum de Lapide post restitutionem residue pecunie, si qua extet, cum suis iuribus et perti- nenciis universis reddere restituere et liberare eidemque coadiutori et suis assistere ... studeas ... Dat. Avin. XV kl. maii a. septimo. Reg. 241 pars I f. 47'; W. 486.

551. 1359 April 17. Avignon.

Innocentius VI Fredericum comitem de Lyningen, cui Sal- mannus episcopus Wormatiensis castrum Dirmestein ad ius et proprie- tatem ecelesie Wormatiensis pertinens commisit, hortatur, quatinus dietum castrum cum suis iuribus et pertinenciis universis visis presen- tibus indilate restituat "Theoderico Beyer coadiutori ecclesie Worma- tiensis capellano papali.

Sua dona virtutum ... Dat. ut supra (= Avin. XV kl. maii a. Septimo).

Iteg. 241 pars I f. 48; W. 487.

552. 1359 April 17. Avignon.

Innocentius VI Gerlaco archiepiscopo Maguntino nunciat, quod Theoderieum Beyer coadiutorem Wormatiensis ecclesie confirmat, quem eidem commendat.

Suffragantia merita probitatis .. . Dat. Avin. XV kl. maii a. septimo.

Reg. 241 pars I f. 48.

a) exhibenti in reg. b) opidis 2n reg.

1369 April 17. 218

553. 1359 April 17. Avignon.

Innocentius VI consulibus consilio et comuni civitatis Maguntine nunciat, quod ad instantiam nonnullorum deformationem Wormatiensis eeclesie deplorantium dationem coadiutoris commisit Gerlaco archiepi- scopo Maguntino, qui vocatis, qui fuerant evocandi, Theodericum Boyer capellanum papalem Salmanno episcopo Wormatiensi de putavit eoadiutorem, eosque rogat, ut consules universitatem et populum eivitatis Wormatiensis inducant, ut huic faveant eumque protegant ac defendant.

Nuper ad instantiam . . . Dat. ut supra (= Avin. XV kl. maii a. septimo).

In e. m. consulibus consilio et comuni civitatis Spirensis.

Heg. 241 pars I f. 49.

554. 1359 April 29. Avignon.

Innocentius VI archiepiscopo Treverensi nunciat se comperisse, quod nonnulli clerici et ecclesiastice persone non solum in minoribus gradibus consistentes sed etiam ad fastigium pastoralis dignitatis erecti vitam suam quibusdam secularibus actibus contra sacrorum canonum probibitiones immiscent in ludis hastiludiis torneamentis ac aliis mili- taribus et prohibitis eis actibus neenon in deferendis vestibus sutella- ribus et aliis quibusdam a iure prohibitis ornamentis, dilapidantes bona pauperum et patrimonium Ihesu Christi. Mandat eidem, quatinus sibi subiectos, si quos in talem lasciviam invenerit incidisse, ut a talibus abstineant, coerceat et episcopis suis suffraganeis mandet, ut circa sub- ditos sibi clericos similem curam adhibeant. Addit, quod de predictis eum Philippus episcopus Cavallicensis apostolice sedis nuncius per litteras papales et Conradus prepositus ecclesie S. Mauritii Maguntine lator presentium viva voce plenius informabunt.

Etsi de eunetorum ... Dat. Avin. III kl. maii a. septimo.

In e. m. Willelmo Colon. Gerlaco Maguntin. necnon Bremensi Salzeburgensi et Magdeburgensi archiepiscopis.

Reg. 240 pars I f. 32°.

555. 1359 Mai 15. Avignon.

Innocentius VI Godefrido de Herispach reservat beneficium ecele- siasticum cum eura vel sine cura, cuius fructus, si cum cura, viginti

214 1869 Mai 15.

quinque, si vero sine cura fuerit, decem et octo marcharum argenti 8. t. d. valorem annuum non excedant, spectans ad dispositionem de- cani et capituli ecel. S. Cassii Bunnensis, non obstante quod canoni- catum et prebendam eccl. Castoris in Confluentia obtinet. Probitatis et virtutum merita ... Dat. Avin. idus maii a. septimo. In e. m. decano et cantori ac scolastico eccl. S. Florini in Con- fluentia.

Reg. 284 f. 168 nr. 10. Godefridi suppl. in Innoc. VI t. VIII (30) f. 58°.

556. 1359 Mai 15. Avignon.

Innocentio VI supplicat Henricus dietus Wynbuch de Monasterio Meinevelt clericus Trever. dioc., quatinus sibi reservetur beneficium spectans ad dispositionem decani et capituli ecel. SS. Apostolorum Colon. non obstante quod canonicatum et prebendam eccl. S. Castoris in Confluentia obtinet. Annuit papa.

Innoc. VI Suppl. t. VIII (30) f. 58'.

557. 1359 Mai 15. Avignon.

Innocentius VI Theoderico dieto Beyer electo Wormatiensi signi- ficat, quod de persona ipsius canonici ecclesie Wormaciensis et capel- lani papalis in dioconatus ordine constituti providet eeclesie Worma- ciensi vacanti ex eo, quod bone memorie Salmannus episcopus olim Wormaciensis per Brieium de Calamelle thesaurarium dicte eccl. apud sedem apostolicam sponte cessit.

Pastoralis officii debitum . . . Dat. Avin. idus maii a. septimo.

In e. m. eapitulo eccl. Wormat. populo civit. et dioc. Wormat. elero eivitat. et dioc. Wormat. archiepiscopo Magunt. Karolo Roma- norum imperatori.

Reg. 284 f. 31 nr. 22; Reg. Avin. 140 f. 101' nr. 22.

558. 1359 Mai 15. Avignon.

Innocentio VI supplicat Theodericus electus Wormat., quatinus germano suo Reymboldo nato Symonis dicti Beyer de Bopardia pro- videatur de ecel. Spirensis prepositura vacante ex eo, quod Conradus de Kirkil parrochialem eccl. de Rofach Basil, dioc. obtinens eam cum dieta prepositura per multos annos tenuit, super qua sibi a papa collata

1359 Mai 16. 215

Theodericus in curia cum Iohanne dieto Kemneter litigat non obstanti- bus pluribus beneficiis et graciis a Reymboldo obtentis. Annuit papa. Item quatinus Mathie nato quondam Henrici de Rense reservetur beneficium in ecel. Magunt, non obstante quod ei est reservatum bene- fieium spectans ad collationem decani et capituli eecl. S. Symeonis Trever. Annuit papa. Innoc. VI Suppl. t. VIII (30) f. 58.

5539. 1359 Mai 16. Avignon.

Stephanus papa camerarius testatur, quod Guillermus abbas mo- nasterii S. Willebrordi Epternacensis pro parte sui communis servicii septuaginte quinque florenos auri camere apostolice et pro parte qua- tuor servitiorum familiarium pape quindecim florenos auri clericis eamere per manus lohannis Robini canonici Limpurgensis solvi fecit.

Oblig. et Solut. 82 (336) f. 47.

560. 1359 Mai 21. ( Avignon.)

Servicium eeclesie Wormaciensis .., XXII card.

Eisdem anno [MCCCLIX] indict. et pont. die XXI m. maii ... dominus Thedericus electus Wormaciensis ... recognavit pro communi servicio domini Salamoni predecessoris sui prommisso et non soluto VIIIC flor. et quinque servicia integra.

Item promisit pro sao communi servicio mille flor. et V servicia consueta, solvendos tereiam partem omnium recognitorum et promisso- rum a festo pentecostes proximo ad annum et aliam terciam partem in simili festo anno resoluto et reliquam terciam partem in alio simili festo tune secuturo anno revoluto. Quod nisi etc. et iuravit etc.

Oblig. et Solut. 22 f. 286.

561. 1359 Mai 21. Avignon.

Innocentius VI Theoderico electo Wormat, concedit, ut a quo- cumque maluerit catholico antistite presbiteratus ordinem et postmodum ab eodem vel alio ascitis et assistentibus duobus vel tribus episcopis catholicis munus consecrationis recipere valeat.

Cum nos pridem Wormaciensi ... Dat. Avin. XII kl. iunii a. septimo.

Reg. 284 f. 252! nr. 70; Reg. Avin. 140 f. 648! nr. 70.

216 1359 Mai 26.

562. 1359 Mai 26. Avignon.

Innocentius VI cum Roberto de Vernenboug (!) clerico Colon. dioc. de soluto et soluta genito dispensat, ut preter unum beneficium eeclesiastieum cum cura vel sine cura etiam unum aliud compatiens, etiamsi canonicatus et prebenda in eccl. cathedrali existat, recipere et retinere valeat.

Vite ac morum honestas ... Dat. Avin. VII kl. iunii a. septimo.

Reg. 284 f. 296' nr. 268.

$68. 1359 Juni 3. Avignon.

Innocentius VI Cunoni de Falkinstein canonico Magunt, concedit absolutionem plenariam semel tantum in mortis articulo.

Prevenit ex tue devotionis . . . Dat. Avin. III nonas iunii a. septimo.

Reg. Avin. 141 f. 532.

564. 1359 Juni 8. Villeneuve.

Innocentius VI consideratione Iohannis regis Francorum pro Gue- rardo de Danville consiliario suo supplicantis decano eccl. Cameracensis mandat, quatinus Guerardo conferat eccl. Colon. canonicatum et pre- bendam vacantes ex eo, quod Egidius de Seycourt miles ipsos canoni- eatum et prebendam obtinens se transferens ad vota laicalia cingulum militare suscepit et se sevis immiscuit, non obstante quod Guerardus in Noviomensi cum archidiaconatu ac Parisiensi Atrebatensi de Sancto Quintino et in de Perona Novionensis dioc. eccl. canonicatus et pre- bendas obtinet.

Dignum arbitramur et congruum ... Dat. apud Villamnovam Avin. dioc. VI idus iunii a. septimo.

Reg. 234 f. 97? nr. 25. Iohannis regis suppl. pro suo consiliario ma- gistro Gerardo in Innoc. VI Suppl. t. VIII (30) f. 74.

565. 1359 Juni 10. Villeneuve.

Innocentio VI supplicat Carolus Romanorum imperator, quatinus Theoderico de Steghen provideatur de supplemento ac officio seu per- sonatu aut dignitate eccl. Xanctensis, non obstante quod is canonicatum et prebendam eccl. S. Petri extra muros Magunt. obtinet et quod ei

1359 Juni 10. 217

est provisum de canonicatu et prebenda eccl. Xanctensis, de qua pre- benda litigat, ac etiam de eanonicatu sub expectatione prebende in eccl. Aschaffenburg. Annuit papa.

Innoc. VI Suppl.t. VIII (80) f. 8t'.

366. 1359 Juni 10. Villeneuve.

Innocentius VI Lamberto de Orsoy confert eccl. SS. Apostolorum Colon. eanonieatum sub expectatione prebende et officii simplieis con- sueti canonicis ipsius ecelesie assignari, non obstante quod is in eecl. Xanctensi canonieatum et prebendam obtinet et supplementum expectat.

Laudabilia tue probitatis ... Dat. apud Villamnovam Avin. dioc. IIII idus iunii a. septimo.

In e. m. S. Agricoli Avin. et Reyssensis ac Werdensis Colon. ecel decanis.

Reg. Avin. 140 f. 296 nr. 59.

567. 1359 Juni 15. Avignon.

Stephanus pape camerarius testatur, quod lohannes abbas mona- sterii S. Mathie extra muros Trever. pro parte partis sui communis servicii sexaginta florenos auri camere apostolice et pro parte partis quatuor serviciorum familiarium pape duodecim florenos auri elericis camere solvi fecit et quod ei prorogatus est terminus solvendi usque ad festum S. Michaelis proxime venturum.

Oblig. et Solut. 32 (886) f. 49; ex parte Introit. et Excit. 262 f. 4D.

568. 1359 Juni 21. (Avignon.)

Servicium monasterii S. Mathie propre muros Trever. XXII card.

Dieta die [XXI m. iunii a. MCCCLIX] fuit camere apostolice presentatum quoddam publicum instrumentum in effectu continens, quod anno domini MCCCXLVIII indiet. XI die XXVI mensis iulii... dominus frater Iohannes abbas monasterii S. Mathie prope muros Tre- ver. ... promisit pro suo communi servicio centum quinquaginta flor. auri et V servicia consueta, solvendos totum a die obligationis ad annum. Quod nisi etc. et iuravit etc.

Oblig. et Solut. 22 f. 237.

218 1359 Juni 8.

569. 1359 Juni 25. Villeneuve.

Innocentio VI supplicat Gobelinus de Berka elerieus Colon. dioc. de soluto et soluta genitus, quatinus sibi ad cautelam de novo provi- deatur de eccl. Bunnensis subthesauraria, quam obtinuit vacantem per obitum vel resignationem quondam Tilmanni de Unna. Annuit papa.

Eidem supplieat Gerardus Gyr clerieus Colon. dioc., qui per per- mutationem parrochialem eccl. in Nyenkirken in der Vlünem diete dioc. pro ecel. parrochiali in Hükingen dicte dioc. obtinuit a Iohanne de Mürse, quatinus sibi ad sibi cautelam de novo provideatur de dicta ecel. Annuit papa.

Eidem supplicat Wernerus Haselbeke clericus Colon. dioc., qua- tinus sibi ad cautelam de novo provideatur de altari B. Marie virginis Sito in eccl. monasterii Vilicensis Colon. dioc. Annuit papa.

Eidem supplieat lohannes de Brandenburgh iunior archipresbiter eccl. parrochialis B. Marie Aquensis, quatinus sibi ad cautelam de novo provideatur de dieto archipresbiterato, non obstante quod canonicatum et prebendam eccl. S. Servatii Traiect. Leod. dioc. obtinet. Annuit papa.

Eidem supplicat Nicolaus Iohannis scriptor papalis, quatinus sibi ad cautelam de novo provideatur de ecel. B. Marie ad gradus cano- nieatu et prebenda, quam obtinuit post resignationem quondam Her- manni de Lisenkirken. Annuit papa.

Innoc. VI Suppl. t. VIII (30) f. 109' et 111.

570. 1359 Juni 25. Villeneuve.

Innocentius VI archiepiscopo Auxitano et Geraldo de Podioful- conis canonieo Lemovicensi ac officiali Colon. mandat, quatinus ma- gistro Nicolao Iohannis conferat canonicatum et prebendam eccl. B. Marie ad gradus Colon. vacantes per obitum Hermanni de Lysenkarken alias de Colonia camerarii ecel. S. Servatii Traiect Leod. dioc., non obstante quod Nicolaus canonicatum et prebendam ac thesaurariam in Deyckinhan (Deytkirchen?) Colon. dioc. et parrochialem eccl. de Bayri Atrebat. dioc. obtinet.

Grata dilecti filii ... Dat. apud Villamnovam Avin. dioc. VII kl. iulii a. septimo.

Reg. Avin. 140 f. 261 nr. 103.

571. 1359 Juni 25. Villeneuve. Innocentius VI Willelmo archiepiscopo Colon. agit gratias, quod

1359 Juni 26. 219

Philippum episcopum Cavallicensen apostolice sedis nuncium et Hen- ricum archidiaconum Leodiensem, quibus insidiabantur hostiliter qui- dam perditionis filii, cautos et securos reddidit quodque ad concordiam et pacem inter comitem de Wede et archidiaconum prefatum pro viri- bus tetendit; rogat eundem, quatinus eidem episcopo in commissis ipso per papam negotiis assistat et arcbidiaconum et comitem ad unitatem et pacem revocef.

Quam solicitam, quam devotam ... Dat. apud Villamnovam Avin. dioc. VII kl. iulii a. septimo.

Reg. 240 pars I f. 58; W. 496.

572. 1359 Juni 25. Villeneuve.

Innocentius VI consulibus et consilio civitatis Coloniensis gratias agit, quod Philippum episcopum Cavallicensem apostolice sedis nuneium ab insidiantium manibus, in quas incautus inciderat, presidiis et favo- ribus Willelmi archiepiscopi Coloniensis liberatum honore, quo decuit, ad suam civitatem divertentem susceperunt.

Que de devotione ... Dat. ut supra (= apud Villamnovam Avin. dioc. VII kl. iulii a. septimo).

Reg. 240 pars I f. 59; W. 497.

573. 1359 Juni 30. Villeneuve. N

Innocentio VI supplicant Theodericus et Everbardus de Marka fratres in Monte Pessulano studentes, quatinus Theoderico canonico prebendato eecl. Colon. provideatur de eiusdem eccl. dignitate, non obstante quod in "rever. et Leod. eccl. canonicatus et prebendas ob- tinet et de prepositura in Scildascen (Schildesche) Padeburn. dioc. et de canonicatu et prebenda eccl. Wormat., quorum possessionem nondum est adeptus, ei est provisum et quod patitur defactum in etate in XXIII etatis anno vel cirea constitutus. Annuit papa.

Item quatinus Everhardo canonico prebendato eccl. Leod. provi- deatur de dignitate spectante ad dispositionem sui patrui episcopi Leod., non obstante quod in eccl. S. Gereonis Colon. canonicatum et preben- dam obtinet et quod patitur in etate defectum in XVIII etatis anno vel cirea constitutus. Annuit papa.

Innoc. VI Suppl. t. VIII (30) f. 97.

220 1359 Juli 4.

574. 1359 Juli 4. Villeneuve.

Innocentius VI Tilemanno dicto Lopupenhalder clerico Colon. dioc. reservat beneficium ecclesiasticum sine cura, cuius fructus decem et octo mareharum argenti s. t. d. valorem annuum non excedant, spec- tans communiter vel divisim ad dispositionem prepositi decani et capi- tuli eccl. Colon.

Laudabilia probitatis et virtutum ... Dat. apud Villamnovam Avin. dioc. IIII monas iulii a. septimo.

In e. m. episcopo Tergestino et decano S. Severini ac scolastico S. Gereonis Colon. eecl.

Reg. Avin. 140 f. 330' nr. 128 (Innoc. VI Suppl. t. VIII (30) f. 116').

575. 1359 Juli 8. Villeneuve.

Innocentius VI episcopo Osnaburgensi mandat, quatinus Lucgardim de Hamersteine canonissam eccl. secularis Gandersemensis Romane ecelesie immediate subiecte, si eam repererit idoneam, alias autem aliam personam preficiat in abbatissam diete ecclesie, cuius preposita Sophia et capitulum post obitum Iutte abbatisse primo Ermgardim de Swalen- berge canonissam eiusdem ecclesie et deinde, cum hec ante confirma- tionem vel reprobationem electionis esset mortua, Lucgardim elegerunt.

Ex suscepte servitutis officio ... Dat. apud Villamnovam Avin. dioc. VIII idus iulii a. septimo.

Reg. 284 f. 45! nr. 50; Reg. Avin. 140 f. 121 nr. 50.

576. 1359 Juli 12. Villeneuve.

Innocentius VI monasterio Bruwilrensi ord. S. Bened. Colon. dioc. vaeanti per obitum Frederici abbatis, cuius monasterii provisionem Fre- derico adhue vivo sibi reservarat, providet de persona Arnoldi monachi et thesaurarii et in sacerdotio constituti dicti monasterii quem conventus dicte reservationis ignarus concorditer in abbatem elegit et Guillermus archiepiscopus Colon. confirmavit.

Apostolice solicitudinis studium ... Dat. apud Villamnovam Avin. dioc. IIII idus iulii a. septimo.

In e. m. conventui monasterii, universis vassallis monasterii, archiepiscopo Colon.

Reg. Avin. 141 f. 72.

1359 Juli 14. 221

577. 1359 Juli 14. Villeneuve.

Innocentius Vl Philippo episcopo Cavallicensi apostolice sedis nuncio scribit se comperisse, quod nonnulli ecclesiarum et monasterio- rum prelati eapitula conventus et clerici ae ecclesiastice persone secu- lares et regulares ordinum diversorum provincie Trever. impositionem eniusdam decime seu subsidium biennale ab ipsis exigendum solvere contempnentes ac ab illis et processibus et sententiis per Philippum inde factis per appellationes et alia frivola subterfugia se eximere mo- liuntur. Quocirea eidem mandat, quatinus predictos ad solvendum compellat.

Celestis oeulus providencie . . . Dat. apud Villamnovam Avin. dioc. II idus iulii a. septimo.

Reg. 241 f. 88; W. 498.

578. 1359 Juli 14. Villeneuve.

Innocentio VI supplieat Wilhelmus archiepiscopus Colon., quatinus confirmetur electio Iohannis de Xanctis canonici eccl. S. Severini Co- lon. eolleetoris reddituum archiepiscopalium ad decanatum dicte eccl. vacantem per obitum seu resignationem quondam Hildegeri de Harde- vuyst, non obstante quod is in Bunnensi et Kerpensi eccl. canonicatus et prebendas obtinet. Annuit papa.

Innoc. VI Suppl t. VIII (30) f. 139.

579. 1359 Juli 19. Villeneuve.

Innocentius VI supplicat P. tit. S. Martini in montibus presbiter eardinalis, quatinus suo servitori Theoderico de Malborgh clerico Colon. dioc. reservetur benefieium ad dispositionem capituli eccl. Colon. spectans, euius fructus, si curatum, XXV, si vero non fuerit curatum, XX marcharum argenti valorem annum non excedunt, non obstante quod ei est reservatum beneficium spectans ad dispositionem abbatie et conventus monasterii Valliseomitis Cistere. ord. Colon. dioc. Annuit papa.

Innoc. VI Suppl. t. VIII (80) f. 113.

580. 1359 Juli 19. Villeneuve.

Innocentius VI episcopo Metensi mandat, quatinus lacobo nato Iacobi de Ravilla militis clerico Met. dioc., pro quo consanguineo suo

222 1359 Juli 26.

Boemundus archiepiscopus supplieatur, conferat eccl. Trever. canoni- eatum et prebendam vaeantes ex eo, quod Brunequinus de Vinstinga eos per Geraldum dietum Sandelz de Spinallo canonicum S. Deodati Tull. dioc. apud euriam apostolicam resignavit.

Dignum arbitramur et congruum . . . Dat. apud Villamnovam Avin. dioc. XIIII kl. augusti a. septimo.

Reg. Avin. 140 f. 221 nr. 39. Boemundi suppl. in Innoc. VI. Suppl. t. VIII (80) f. 112°.

581. 1359 Juli 25. Villeneuve.

Innocentio VI supplieat Iohannes Leonis de Bopardia presbiter Trever. dioc., quatinus sibi provideatur de sexta parte parrochialis eccl. de Bopardia per sex rectores gubernari solite vacante de iure ex eo, quod Rodulphus de Westfalia olim eiusdem sexte partis rector eandem una cum parrochiali eccl. de Esch Trever. dioc. per annum et amplius detinuit indebite occupatam, non obstante quod per alium detineatur occupata. Annuit papa.

Innoc. VI Suppl. t. VIII (30) f. 139.

582. 1359 Juli 29. Villeneuve.

Innocentius VI nobili viro Henrieo dicto Hartfust militi et Bele euius uxori Colon. concedit absolutionem plenariam semel tantum in mortis articulo.

Provenit ex vestre devotionis... Dat. apud Villamnovam Avin. dioc. IIII kl. augusti a. septimo.

Reg. Avin. 141 f. 534'.

*5$53. 1359 August 2. Villeneuve.

Innocentius VI ecclesie monasterü S. Cornelii Indensis concedit indulgentias.

[Innocentius VI] universis christifidelibus presentes litteras in- specturis salutem etc.

Splendor paterne glorie . . . Cupientes igitur, ut ecclesia monasterii S. Cornelii Indensis ord. S. Bened. Colon. dioc., in qua, ut asseritur, sindo munda, in qua corpus domini nostri Ihesu Christi, postquam de eruce depositum extitit, positum, et linteum, quo idem dominus noster in cena sua pedes discipulorum suorum torsit, ipsiusque S. Cornelii

1859 August 15. 228

eaput et brachium dextrum et plures alie sanctorum reliquie fore nos- euntur, propter quas ad monasterium ipsum de diversis mundi partibus et precipue de septennio in septennium, quo ibidem ipse reliquie osten- duntur, et etiam annis singulis, XVI videlicet kl. augusti, magna con- fluit populi multitudo, congruis honoribus frequentetur, et ut christi- fideles eo libentius causa devotionis ad eandem accedant, quo ibidem dono celestis gratie uberius conspexerint se refectos, de omnipotentis dei miserieordia et Beatorum Petri et Pauli apostolorum eius auctori- tate eonfisi omnibus vere penitentibus et confessis, qui in nativitatis resurreetionis eiusdem domini ac pentecostes sancte trinitatis, in singulis quatuor principalibus B. Marie virginis, nativitatis B. Iohannis Baptiste, predieti S. Cornelii et dedicationis eiusdem ecclesie festivitatum et earundem XVI kl. augusti diebus ecclesiam ipsam devote visitaverint, annuatim unam annum et quadraginta dies de iniunctis eis penitenciis, singulis videlicet diebus predictis, quibus ecclesiam ipsam visitaverint, ut prefertur, misericorditer relaxamus. Dat. apud Villamnovam Avin. dioc. IIII nonas augusti a. septimo !.

Or. membr. cum filo serico et plumbo pend.; sub plica ad sinisir.: X et

inferius: Io. Bellil; in pica ad dextr.: lo. Morelli; n dorso: Wilhelmus

de Dorp. pro cur. Düsseldorf. Arch. reg. Cornelymünster nr. 45. Reg. Avin. 141 f. 589.

584. 1359 August 15. Villeneuve.

Innocentius VI Arnoldo de Hoern licentiato in artibus confert eccl. Colon. canonicatum sub expectatione prebende.

Nobilitas generis, litterarum scientia ... Dat. apud Villamnovam Avin. dioc. XVIII kl. septembris a. septimo.

In e. m. preposito S. Gereonis et 5. Georgii Colon. ac S. Agricoli Avin. decanis eccl.

Heg. Avin. 140 f. 298 nr. 61.

1) Supplicatio eodem die data incipit hıs verbis: Significant Sanctitati Vestre devoti oratores Vestri abbas et conventus monasterii S. Cornelii Indensis ord. S. Bened. Colon. dioc, quod iam sunt plures anni elapsi ipsum monasterium et omnia eius privilegia ac littere indul- gentiarum in pso monasterio existentes fuerunt per Aquenses Leod. dioc. igne conservante (corr. concremata) et postea per eosdem ipsum monasterium solenniter rehedificatum existit, in quo sunt reliquie sanctorum infrascripte . . . Innoc. Suppl. t. VIII (30) f. 151'.

224 1859 August 29.

585. 1559 August 29. Avignon.

Innocentius VI Theoderico de Marka reservat eccl. Colon. digni- tatem, etiam si ad eam per electionem quis assumatur ac etiam si eidem cura immineat animarum, non obstante quod is in Colon. et Trever. ac Leod. eccl. canonicatus et prebendas obtinet quodque de prepositura in Schildeschen Padeburn. dioe. et canonicatu et prebenda Wormat. eccl. ei est provisum, quorum possessionem nondum est adep- tus, quodque patitur in etale defectum in vicesimo tercio anno vel circiter constitutus. "Tamen dignitatem Colon. assecutus dimittat pre- dietam preposituram.

Nobilitas generis, morum ... Dat. III kl. septembris a. septimo.

In e. m. Monasteriensis et S. Gereonis Colon. ee S. Agricolo Avin. decanis.

Reg. 284 f. 80 nr. 13; Heg. Avin. 140 f. 186' nr. 18.

586. 1359 August 29. Avignon.

Innocentius VI Everhardo de Marka in Montepessulano litterarum studio insistenti reservat dignitatem eccl. Leod. spectantem ad dispo- sitionem episcopi Leod., non obstante quod is in Leod. et S. Gereonis Colon. eccl. canonicatus et prebendas obtinet quodque defectum patitur in etate in decimo octavo etatis anno constitutus.

Exigentibus nobilitate generis . .. Dat. Avin. IIII kl. septembris a. Septimo.

Reg. 234 f. 79 nr. 12.

587. 1359 September 1. (Werden.)

Frater Rodolphus episcopus Constantianensis ac Wilhelmi archi- episcopi Colon. in pontifiealibus vicarius notum facit, quod hodie quoddam altare constructum in honore B. Marie virginis in veteri monasterio elaustri ord. S. Bened. in Werdina consecravit et ad preces abbatis et collegii dedicationem ipsius monasterii, que usque ad id tempus in crastino B. Kiliani peragebatur, transposuit in dominicam festum nativitatis B. Marie immediate precedentem; Insuper concedit monasterio indulgentias (non plenarias).

Or. membr sig. del. Düsseldorf. Stift Werden nr. 134.

1359 September 11. 995

"$853. 1359 September 11. Köln.

Philippus Cavallicensis episcopus ad Trever. Magunt. Colon. Brem. et Magdeburg. civitates et dioceses ac provincias apostolice sedis nuncius destinatus litterarum ab Innocentio VI (nr. 439), quarum tenorem trans- sumit, auctoritate nisus, postquam nudiustercius relatu decani et capituli eccl. S. Andree Colon. et aliorum fidedignorum invenit, antiquo tempore eandem eccl. S. Andree debitis fuisse defraudatam serviciis in divinis propter distributionum et aliorum necessariorum ad sustentationem canonicorum et aliorum ecelesie servitorum manifestum defectum, con- firmat, quod ad dietum supplendum defectum antiquo tempore Her- mannus Coloniensis et Bruno Treverensis archiepiscopi ecclesiam de Bacharach Trever. dioc. et decimas maiores et minores ac novalia pertinentia ad eandem et Conradus archiepiscopus Coloniensis ecclesiam in Durremagen Colon. dioc. eum decimis minoribus et maioribus et iurisdictionibus ac novalibus ad ipsam ecelesiam pertinentibus et alii archiepiscopi Colonienses ecclesias in Esch et in Glene Colon. dioc. incorporaverunt dicte ecclesie S. Andree, et quod priores decani et eapitulum eeclesie S. Andree pro sustentatione predicta in divini cultus augmentum acquisiverunt in oppido de Bacharach et in Dytbach et in Mannenbach et certis aliis villis bona certa in publieo instrumento distinetius annotata.

». .. Dat. et act. Colonie in hospicio habitationis nostre sito infra elaustrum eiusdem ecclesie S. Andree anno nat. d. MCCCLIX die un- decima mensis septembris . . . presentibus . . . Conrado de Spingelberg (!) preposito eccl. S. Mauritii Magunt., Henrico scolastico 5. Gereonis Colon., Philippo Cavallerii canonico Massiliensi, Rosselino Gauterii priore eccl. S. Trinitatis de Insula Cavallieensis diocesis, Bertrando Fulconis et Guillelno Isnardi armigeris de Callion. testibus . . ."

Instrum. notarile membr. a Matheo Scorne clerico Clusine dioc. et

Henrico de Lyntorp clerico Colon. dioc. notariis confectum cum signo

notarili flo serico viridi et pendente sig. rubro nuncii, cuius est cir-

cumscriptio: S. PHILIPPI........ AVALLICEN. APLICE SEDIS

NVCIVS. Insertum in litteras confirmatorias a Gregorio XI datas

d. XXII m. septembris a. MCCCLXXV. Düsseldorf. Arch. reg. Köln: S. Andreas nr. 137.

589. 1359 September 12. Avignon.

Innocentius VI Maguntino et Treverensi archiepiscopis ac sacriste ecclesie Avinionensis mandat, quatinus compellant cives Wormatienses, Vatikan. Regesten IV. 15

226 1359 September 80.

ut Theodericum episcopum in ipsorum urbem recipiant, et vassallos ecclesie Wormatiensis, ut eidem fidelitatem et servitia debita prestent.

[Innocentius VI] Maguntino et Treverensi archiepiscopis ac sacriste ecel. Avin.

Nuper ecclesie Wormatiensi . . . de persona venerabilis fratris Theoderici episcopi Wormatiensis tune apud dictam sedem [scil. aposto- licam] constituti . . . duximus providendum . . . Cum autem, sieut exhibita nobis postmodum pro parte ipsius episcopi petitio continebat, prefatus Theodericus episcopus ad partes illas se transferens . . . civitatem intrare et ad ecclesiam suam accedere vellet, nonnulli cives dicte civitatis se nomine communitatis eiusdem civitatis id facere pre- tendentes impedire et prohibere de facto, quominus idem episcopus civitatem intrare et ad ecclesiam sepedictas accedere potuerit atque possit, nisi episcopus ipsis quasdam cum eis prius iniret et faceret illieitas pactiones, presumpserunt nequiter et presumunt. Et nonnulli etiam ex vassallis . . . prefato episcopo huiusmodi fidelitatem ac ser- vicia . . . et iura sibi ab eis debita exhibere sibi contra iusticiam eontradixerunt et etiam contradieunt . . . Nos itaque . . . discretioni vestre. . . mandamus, quatinus . . . prefatos cives atque vassallos, ut ab huiusmodi impedimentis . . . desistant dictumque episcopum . . . devote recipiant . . . ipsumque episcopum pacifica ipsius ecelesie suorumque iurium et bonorum administratione gaudere permittant, auctoritate nostra per censuram ecclesiasticam appellatione postposita compellatis, invocato ad hoc, si opus fuerit, auxilio brachii secularis . . . Dat. Avin. II idus septembris a. septimo.

Reg. 234 f. 269 nr. 150; Reg. Avin. 140 f. 668! nr. 150.

590. 1359 September 30. Avignon.

Servicium monasterii Sybergensis. XXIII card.

Anno domini MCCCLIX indicet. XII die XXIIII m. septembris fuit presentatum camere apostolice quedam littera aperta sigillata in pendenti duobus sigillis . . . sive quoddam publieum instrumentum scriptum et signatum manu et signo magistri Iohannis de Vrymarshemi eleriei Colon. dioc. publici auctoritate imperiali notarii in effeetu con- tinens, quod dominus frater Nicolaus abbas monasterii Sybergensis anno domini MCCCLIX promisit pro suo communi servicio IIC. LXX flor. auri et V servicia consueta, solvendum totum a die obligationis ad

annum. Quod nisi etc. et iuravit etc. Oblig. et Solut. 22 f. 248°.

1369 October 2. 997

591. 1359 October 2. Avignon.

Stephanus pape camerarius testatur, quod lobannes abbas mona- sterii S. Mathie extra muros Trever. pro complemento sui communis servicii decem florenos auri camere apostolice et pro complemento quatuor servieiorum familiarium pape unum florenum et sexdecim solidos monete Avin. clericis camere per manus Gebelini de Hensbergh solvi fecit.

Oblig. et Solut. 32 (336) f. 57'.

+592. 1359 October 5. Avignon.

Stephanus archiepiscopus Tholosanus et pape camerarius testatur, quod frater Nicolaus abbas monasterii Sybergensis ord. S. Ben. pro eomplemento sui communis servieii CX XXV flor. auri camere apostolice neenon pro complemento quatuor serviciorum familiarium XXII flor. auri XlI sol. monete Avin. clericis camere per manus Hermanni Hake solvi fecit, et quod ipse Nieolaum ab excommunicationis suspensionis et interdicti sentenciis et reatu periurii, quas incurrit propter solutionem non in termino prefixo factam, absolvit et cum eodem super irregularitate dispensavit !.

Or. membr. cum sigillo cereo camerarii; in plica ad sinistr.: Guillelmus

de Benevento. Düsseldorf. Arch. reg. Siegburg. nr. 700 (304). Oblig. et Solut. 32 (336) f. 58.

593. 1359 October 11. Avignon.

Iohannes Bellin penitenciarius pape nunciat episcopo Carpen- toratensi, quod Theodericum de Broeke laicum Coloniensis diocesis, qui presbiterum quendam interfecit, absolvit ab excommunicationis sententia eidemque iniunzit penitentiam gravissimam.

Venerabili in Christo patri dei gracia . . episcopo Carpentoratensi vel eius vicario in spiritualibus frater Iohannes Bellin domini pape penitenciarius. Salutem in domino.

Nobilem virum Theodericum de Broeke laieum Coloniensis dio- cesis latorem presencium, qui olim, prout laicus vobis exponet, insti- gante diabolo presbiterum interfecit, a generali excommunicationis sen- tencia, quam propter hoc incurrit, ac huiusmodi homicidii reatu, ad

1) Eiusdem apochae alterum exemplar d. 1 m. octobris datum, cui appensa est sigillum camerarii et in cuius plica ad sinistram inscribitur: Guillelmus de Fonte, invenitur |. cit. nr. 308.

298 1359 October 11.

vog, cum diocesanum suum habeat in hac parte suspectum, auetoritate domini pape remittimus iuxta formam ecelesie absolutum, mandantes ei inter alia sub debito prestiti iuramenti, ut per omnes maiores ecclesias vestre civitatis nudus et discalceatus, brachis (! dumtaxat retentis, virgam ferens in manibus et corrigium circa collum, si secure poterit, incedat, et ante fores ecclesiarum ipsarum a presbiteris earundem psal- mum peniteneialem dicentibus se faciat verberari, quando maior in eis erit populi multitudo, suum publice confitendo reatum. Ecclesie autem, si cui dietus occisus presbiter serviebat, si non satisfecit, satisfaciat competenter. Et si aliquod feudum ab ipsa ecclesia tenuit vel ius patronatus obtinet in eadem, ipse ac eius heredes illis perpetuo sint privati. Et ne minus vindiete quam excessus memoria prorogetur, filii descendentes ab eo inhabiles sint propter hoc ad ecclesiasticum bene- fieium obtinendum, nisi cum eis fuerit per sedem apostolicam miseri- corditer dispensatum. Vos autem culpa ipsius diligenter considerata iniungatis inde sibi auctoritate predicta penitenciam, que sibi sit ad salutem et aliis ad terrorem. Ceterum si, que mandantur, facere forte contempserit, in eandem sentenciam ipso iure noverit se relapsum. Dat. Avin. V idus octobris pont. d. Innocentii pape VI anno septimo. Sy. de Bares

Litteris precedentibus sunt affixe littere transfixe:

Universis et singulis presentes inspecturis. Stephanus Tacharelli in decretis licentiatus in spiritualibus et temporalibus vicarius generalis reverendi in Christo patris et domini domini Iohannis dei et apostolice sedis gratia Carpentoratensis episcopi. Salutem in domino sempiternam et presentibus plenariam adhibere fidem.

Universitati vestre tenore presencium deducimus manifestum, quod nobilis vir Theodoricum de Broeken laycus Coloniensis diocesis peni- tenciam sibi iniunctam per venerabilem et religiosum virum fratrem Iohannem Belin domini nostri pape penitenciarium /secundum] formam et continentiam litterarum eiusdem domini penitenciarii nobis directarum, quibus hec nostre presentes sunt annexe, peregit fecit et debite adimplevit sibique iniunximus penitenciam pro premissis salutarem. In cuius rei testimonium presentes litteras fieri fecimus ct sigilli nostri officialatus officii munimine roborari. Datum Carpen[torati] die XIII mensis oetobris a. d. MCCCLIX. . . M. Iohannis p. p. II. s.

Duo or. membr. cum pend. fragmento sigilli rubri. Düsseldorf. Arch. reg. Domstift Köln. 612.

1359 October 21. 229

594. 1359 October 21. Avignon.

Innocentius VI abbati monasterii B. Marie Lucemburgensis mandat, quatinus Wernhero Arnoldi rectori parrochialis eccl. de Modenort Trever. dioe. conferat parrochialem eecl. de Dalem dicte dioc. reservatam de iure dispositioni sedis apostolice ex eo, quod quondam Abricus Pigonis ecclesiam S. Michaelis in Lucemburg obtinens, eandem de Dalem asse- eutus, utramque per plures annos detinuit. Postea eandem ecclesiam obtinuit de facto Iohannes Phiplonis, quo mortuo ab ecclesie patronis presentatus eandem de facto accepit Wernherus. Papa huic precipit, ut dictam de Dalem assecutus dimittat alteram de Modenort.

Dignum arbitramur et congruum . . Dat. Avin. XII kl. novembris a. septimo.

Reg. Avin. 140 f. 434' nr. 68. B. S. Eustachii diaconi cardinalis

suppl. pro suo familiari Wernero capellano ducis Lucemburgi et Brabantie in Innoc. VI Suppl. t. VIII (80) f. 196°.

*598. 1359 October 26. Avignon.

Stephanus archiepiscopus Tholosanus camerarius pape officialibus Trever. Colon. Met. eorumque locumtenentibus ac abbatibus archidia- conis ete. notum facit, quod suspendit excommunicationis et interdicti sententias a Iohanne de Nalnyro procuratore fiscali pape et camere apostolice in Ottonem abbatem et conventum monasterii S. Maximini Trever. et Geraldum de Pavone decanum eccl. S. Georgii Colon. con- servatorem privilegiorum apostolicorum abbati et monasterio eoncesso- rum prolatas ex eo, quod "Theodericus rector parrochialis eccl. in Monheym Met. dioc. pro se et nomine procuratorio Arnoldi de Thyonis- villa rectoris parrochialis eccl. in Husinga Met. dioc. dictos abbatem monasterium et conservatorem in curia accusaverant super abusu dic- forum privilegiorum. Accusatorum et citatorum procurator in curia erat magister Tilmannus de Nussia.

Or. membr. cum sigillo pend. Koblenz. Arch. reg. Abtei S. Maximin. I. D. nr. 380.

*596. 1359 October 29. Avignon.

Innocentius VI deputat tres iudices, qui decidant litem inter capitulum eccl. S. Adalberti Aquensis et Iohannem de Bolant vicarium ecclesie parrochialis de One exortam de decimis parrochie de One.

230 1359 November 4.

Innocentius... abbati monasterii S. Iacobi et . . preposito S. Pauli ac decano S. Martini eccl. Leod. . ..

Sua nobis dilecti filii .. decanus et capitulum ecel. S. Adalberti Aquensis peticione monstrarunt, quod licet perceptio omnium decimarum grossorum et etiam duarum partium decimarum minutorum fructuum exerescentium infra limites parrochie ecclesie de One Leod. dioc. eisdem decano capitulo et ecclesie S. Adalberti canonice unite ad eosdem decanum et capitulum . . . pertineret, . . . ac reliqua pars earundem decimarum dietorum minutorum fructuum et alie obventiones dicte eeclesie de One ad viearium perpetuum ipsius ecclesie de One pro . tempore existentem dumtaxat pertinerent ipseque vicarius ex illis con- grue sustentari, iura episcopalia solvere, hospitalitatem tenere et alia onera ei incumbentia supportare valeret, quia tamen Iohannes de Bolant perpetuus vicarius diete eeclesie de One, qui huiusmodi reliquam partem et obventiones cum integritate percipiebat, parrochianis eiusdem ecclesie de One publice in facie eiusdem ecclesie propria temeritate inhibuerat et inhibebat, ne ipsi nomine dictorum decani et capituli de prefatis decimis grossis et duabus partibus dictarum decimarum minu- torum fructuum se intromitterent neque ad illas manus apponerent ac quasdam ex huiusmodi decimis dietorum grossorum fructuum tune expressis contra iusticiam receperat et asportaverat .. ipsisque decano et capitulo multas alias turbationes molestationes et impedimenta super ipsis decimis . . . intulerat et inferre non cessabat, iidem decanus et capitulum eundem vicarium . . . coram . . officiali Leodiensi non ex delegatione apostolica traxerunt in causam idemque officialis perperam in eausa ipsam (!) procedens eundem vicarium ab impetitione eorundem decani et capituli .. . absolvit... A qua quidem sentencia pro parte dietorum decani et capituli fuit ad sedem apostolicam appellatum. Quocirca discretioni vestre . . . mandamus, quatinus... quod iustum fuerit, appellatione remota decernatis . . . Dat. Avin. IIII kl. novembris p. n. a. septimo.

Or. membr. cum filo cannab. et plumbo pend.; sub plica ad sinistr.:

V et inferius: Yo. Bellil; in plica ad dextr.: R. St. de Salucis; in dorso:

Henricus Bierwisch inferius: R. bull. B. de Berne pro sall e£: R. bull.

G. de Iandraco pro comp. Düsseldorf. Arch. reg. Aachen St. Adelbert

nr. 16. Apogr. in copiar. saec. XVIII pg. 66. Düsseldorf. Arch. reg. B. 101.

597. 1359 November 4. Avignon.

Stephanus pape camerarius testatur, quod Raymundus (!) archi- episcopus Trever. solvit pro parte partis sui communis servicii ducentos

1359 November 5. . 231

florenos auri camere apostolice et pro parte partis quatuor servitiorum familiarium pape quinquaginta florenos auri clericis camere per manus Iohannis Bonini (?) capellani sui et quod eidem prorogatus est termi- nus solvendi complementum usque ad festum Omnium Sanetorum pro- xime venturum.

Oblig. et Solut. 32 (836) f. 60.

598. 1359 November 5. Avignon.

Innocentius VI Boemundo archiepiscopo Trever. concedit, quod ecclesias et cimiteria per effusionem sanguinis vel seminis violata recon- ciliare valeat per aliquem sacerdotem idoneum, aqua prius per ipsum vel alium antistitem, ut moris est, benedicta

Tue devotionis precibus... Dat. Avin. nonas novembris a. septimo.

Reg. 234' f. 293 nr. 253; Reg. Avin. 140 f. 702 nr. 253.

599. 1359 November —. Avignon.

Innocentio VI supplicatur, quatinus Iohanni Hays clerico Constan- ciensis dioc. confirmetur provisio de canonicatu et prebenda eccl. S. Severini Colon. ei facta per episcopum Cavallicensem in illis partibus apostolice sedis nuncium, non obstante quod ei est reservatum bene- fieium eum eura vel sine cura spectans ad collationem episcopi Con- stantiensis. Annuit papa.

Eidem supplieat Theodericus de Steghen, quatinus sibi confir- metur collatio prebende et supplementi eccl. Xanetensis sibi facta post resignationem lohannis de Morse nunc militis, non obstante quod sibi est provisum de canonicatu sub expectatione prebende eccl. Aschaffen- burg. et quod dignitatem vel personatum seu officium in dicta eccl. Xanctensi expectat. Annuit papa.

Eidem supplicat Petrus de Lunrike clericus Colon. dioc., quatinus sibi de novo provideatur de parrochiali eccl. de Pirne Colon. dioc., super qua litigavit in curia cum Andrea de Brische usque ad Andree obitum. Annuit papa.

Eidem supplieatur, quatinus Wynando de Esch de novo provi- deatur de eccl. parrochiali in Boitberghe Colon. dioc. ei facta per episcopum Cavallicensem apostolice sedis nuncium vacante ex eo, quod Gerardus Preut primo et deinde Gotfridus de Glinde illam per plures annos detinuerunt in presbiteros non promoti, non obstante quod

232 1869 November 18.

Wynandus in Colon. et Meschedensi eccl. canonicatus et prebendas obtinet. Annuit papa.

Eidem supplieatur, quatinus Iohanni Wilhelmi de Ruremunde clerico Leod. dioc. de novo provideatur de parrochiali eccl. in Sconen- bergh Trever. dioc., ut credebatur, ex eo vacante, quod Ludolphus de Hoilveltz eam una cum parrochiali ecel. in Loensdorf per plures annos detinuit occupatam. Annuit papa.

Eidem supplicat Iohannes dictus Visiis de Aldenhoven, quatinus sibi confirmetur provisio de parrochiali eecl. in Kyrbergh Colon. dioc. Annuit papa.

Eidem supplieatur, quatinus confirmetur permutatio facta per Theodericum Momme de eccl. de Angherlo pro decanatu eccl. colle- giate S. Martini Embricensis cum Iohanne Thome de Hoesden. Annuit papa.

Innoc. VI Suppl. t. VIII (30) f. 286 —238.

600. 1359 November 18. Avignon.

Innocentius VI Winando de Esch in Coloniensi et Meschedensi ecclesiis canonicatus et prebendas obtinenti concedit, quod collatio eeclesie parrochialis in Boitbergh Colon. dioc. a Philippo episcopo Cavallicensi tune in partibus Alamanie sedis apostolice nuncio ipsi facta per inde valeat. Dictam ecclesiam parrochialem olim ex eo vacantem, ut eredebatur, quod Gerardus dietus Preut primo et deinde Gotfridus Glinde clerici eiusdem rectores illam per plures annos detinuerant in presbiteros non promoti, Wilhelmus archiepiscopus Colon. auctoritate ordinaria Winando contulerat. Postea vero Winandus dubitansde va- lore huius collationis ecclesiam parrochialem in manibus resignaverat Philippi.

Laudabilia probitatis et virtutum . . . Dat. Avin. XIIII kl. de- cembris a. septimo.

Reg. 234 f. 296' nr. 267; Reg. Avin. 140 f. 708 nr. 267.

601. 1359 November 23. Avignon.

Innocentio VI supplicat Philippus episcopus Cavallicensis, quatinus Conrado de Leyten preposito S. Cuniberti Colon. qui toto tempore, quo is in Colonia morabatur, propriam habitationem «deserens eidem gratuite concessit eandem ac negotia apostolica fideli servitio conti- " nuo prosecutus est, reservetur dignitas seu officium in eecl. S. Andree

1359 December 1. 233

Colon., in qua is est canonicus prebendatus, non obstante quod in dicta S. Cuniberti preposituram, cuius fructus quatuor mareharum argenti valorem annuum non excedunt, et in dicta S. Cuniberti necnon in Geyseke cum prebenda ac in Susatensi eccl. sub expectatione prebende canonicatus obtinet. „Fiat et dimittat preposituram et prebendam S. Cuniberti. G."

Item supplicat, quatinus Henrico de Suderlande licentiato in decretis et in legibus baccalario colleetori subsidii apostolici per eivitatem et diocesim Colon. canonico Sosatiensi provideatur de eccl. Leod. canonicatu sub expectatione prebende et dignitatis vel personatus seu officii, non obstante quod is in S. Gereonis scolastriam ac in eadem et S. Cuniberti Colon. eccl canonicatus et prebendas obtinet. Nimis est onerata, sed fiat de canonicatu et prebenda in eccl. S. Andree Colon. G."

Innoc. VI Suppl. t. VII (30) f. 288 et 238.

602. 1359 December 1. Avignon.

Innocentius VI Philippo episcopo Cavallicensi apostolice sedis nuncio ad nonnullas Alamannie partes destinato concedit facultatem nuneios apostolicos collectores vulgariter nuncupatos in omnibus et singulis civitatibus diocesibus et provinciis, ubi is est nuncius aposto- lieus deputatus, creandi seu transferendi ac illis alios subrogandi.

. . . Dat. Avin. kl. decembris a. septimo.

Reg. 241 f. 165; W. 508.

603. 1359 December 9. Avignon.

Innocentius VI Philippo episcopo Cavallicensi mandat, quatinus summas ad cameram apostolicam pertinentes Ludovico de Ponzanno et Ludovico Malbechiis Astensis ac Manueli Bota de Savilihano Tau- rinensis neenon Petro de Furno Vercellensis dioc., Anthonii et Guidonis Malabaile civium Astensium mercatorum Romanum curiam sequentium factoribus in Francie Flandrie et Brabancie partibus persistentibus integraliter tradat et assignet.

. . . Dat. Avin. V idus decembris a. septimo.

Reg. 241 f. 266; W. 509.

604. 1359 December 16. Avignon.

Innocentius VI Arnaldo abbati monasterii Bruwilrensis ord. S. Bened. Colon. dioc., volens eius in patrie partibus commorantis parcere labo-

234 1360 Januar 2.

ribus et expensis, concedit, ut a quocumque maluerit catholico antistite munus benedictionis reciperc valeat. Cum nos pridem . . . Dat. Avin. XVII kl. ianuarii a. septimo. Reg. Avin. 141 f. 607'.

605. 1360 Januar 2. Avignon.

Innocentius VI officiali Treverensi mandat, quatinus Hesseto de Ex nobili clerico Trever. dioc. conferat eccl. Trever. canonicatum et prebendam vacantes ex eo, quod Bertramnus de Wolmeringa eos per Geraldum dietum Homo prepositum S. Deodati Tull. dioc. in curia resignavit.

Dignum arbitramur et congruum . . . Dat. Avin. IIII nonas ia- nuarii a. octavo.

Reg. Avin. 143 f. 172 nr. 89. Gaucherii de Montilio militis (el con-

sanguinei Ademarii episcopi Met.) suppl. pro Hesseto in Innoc. VI Suppl. t. IX (81) f. 2.

606. 1360 Januar 7. Avignon.

Innocentio VI supplieat (Johannes Schadelant) Culmensis episco- pus pro infrascriptis, qui pluribus annis, quibus inquisitionis vacavit officio ae novissime negociis apostolicis intendebat, secum innumeros labores tollerarunt, videlicet pro lohanne dicto de Maguntia notario suo, pro Cristiano dicto Stiggelink, pro Hermanno dicto Stilkin de Schadelant cognato suo, pro Wernero de Brocha.

Item quatinus Wilhelmo de Stella clerico Colon. provideatur de canonicatu sub expectatione prebende in eccl. Monasterii Eiflie. Annuit papa.

Innoc. VI Suppl. t. IX (81) f. 8.

607. 1360 Januar 7. Avignon.

Innocentius VI Iohanni dicto de Maguntia de presbitero et soluta genito clerico Colon. dioc. magistro in artibus reservat beneficium eccle- siasticum cum cura vel sine cura, cuius fructus, si cum cura, viginti quinque, si vero sine cura fuerit, decem et octo marcharum argenti 8. t. d. valorem annuum non excedant, spectans ad dispositionem pre- positi decani et capituli eecl. Colon. communiter vel divisim.

Litterarum scientia, vite... Dat. Avin. VII idus ianuarii a. octavo.

1360 Januar 7. 235

In e. m. episcopo Culmensi et preposito S. Cuniberti Colon. ac decano S. Agricoli Avin. eccl. Reg. Avin. 142 f. 38t'.

608. 1360 Januar 7. Avignon.

Innocentius VI preposito ecel. S. Cuniberti Colon. mandat, quatinus Cristiano dicto Stiggelink clerico Colon., qui, ut asserit, in negotiis apostolicis multipliciter laboravit, reservet beneficium ecclesiasticum eum cura vel sine eura, cuius fructus, si curatum, viginti quinque, si vero non curatum fuerit, decem et octo mareharum argenti s. t. d. valorem annuum non excedant, spectans communiter vel divisim ad dispositionem prepositi decani et capituli eccl. S. Severini Colon.

Dignum arbitramur et congruum ... Dat. Avin. VII idus ianuarii

a. octavo. Reg. Avin. 143 f. 582 nr. 129.

609. 1360 Januar 7. Avignon.

Innocentius VI decano ecel. S. Gereonis Colon. mandat, quatinus Hermanno dicto Stilkin de Scadelant canonico eccl. S. Georgii Colon., qui, ut asserit, in negotiis apostolicis multipliciter laboravit, reservet eiusdem eecl. S. Georgii dignitatem vel personatum aut officium cum eura vel sine cura.

Dignum arbitramur et congruum ... Dat. Avin. VII idus ianuarii

a. octavo. Reg. Avin. 143 f. 166 nr. 24.

610. 1360 Januar 7. Avignon.

Innocentius VI Wernero de Brocha plebano plebis S. Iohannis de Rivoalto de Venetiis, qui in negotiis apostolicis multipliciter laboravit ac super eanonieatu et prebenda eccl. Monasterii Eiflie Colon. dioc., quibus est spoliatus, in euria litigat, reservat eiusdem eccl. dignitatem vel officium, etiam si sit curatum. Tamen predictam dignitatem asse- eutus dimittat prefatum plebanatum.

Probitatis et virtutum merita . . . Dat. Avin. VII idus ianuarii a. octavo.

In e. m. S. Crucis Leod. et S. Gereonis ac S. Georgii Colon. eccl. decanis.

Reg. Avin. 143 f. 165 nr. 23.

286 1360 Januar 8.

611. 1360 Januar 8. Avignon.

Innocentius VI Iacobo de Codolis canonico prebendato in eccl. Tongrensi confert eecl. S. Adalberti Aquensis scolastriam vacantem ex eo, quod et is per se ipsum canonieatum et prebendam S. Petri Leod. et Iohannes de Sclavis per procuratorem dictam scolastriam ex causa permutationis in curia resignaverunt.

Apostolice sedis circumspecta . . . Dat. Avin. VI idus ianuarii a. octavo.

In e. m. preposito S. Crucis et decano ac cantori S. Petri Leod. eccl. Reg. Avin. 142 f. 78.

612. 1360 Januar 13. Avignon.

Innocentius VI Iohanni de Brandenburg preposito eccl. S. Andree Colon. concedit plenariam peccatorum remissionem semel tantum in mortis articulo.

Provenit ex tue devotionis . .. Dat. Avin. idus ianuarii a. octavo. Reg. Avin. 144 f. 481’ nr. 27.

*618. 1360 Januar 17. (Lüttich?)

Engelbertus episcopus Leodiensis Henrico de Tremonia ratione concordie inter ipsum et Henricum super conductione curtium de Schwelm et Hagen facte assignat centum regales aureos annuatim recipiendos ex emolumentis assisie Traiectensis (Maestricht) usque ad plenariam satisfactionem trium. milium ducentorum florenorum.

Nos Engelbertus dei gratia Leodiensis episcopus notum facimus universis, quod cum nos ratione concordie pridem inter nos ac vene- rabilem virum dominum Henricum de Tremonia . . . super accensa et conductione curtium de Swelmen et de Haghen sic vulgariter nun- cupatarum ipsarumque decimarum iurium iurisdictionum et obventio- num eidem domino Henrico in tribus milibus et ducentis regalibus aureis fuissemus efficaciter obligati . . . nos ipsi domino Henrico ac eius heredibus et successoribus assignamus centum regales aureos reci- piendos et levandos ac habendos singulis annis terminis infrascriptis usque ad plenariam satisfactionem dictorum trium milium et ducentorum regalium aureorum ad et supra omnia et singula emolumenta firmitatis Seu assisie rerum venalium noviter in opido nostro Traiectensi in- stitut[e] . . . quolibet anno in festo nativitatis Iohannis Baptiste quin- quaginta et in festo nativitatis dominice proximo sequenti quinquaginta

18360 Januar 98. 287

huiusmodi regalium aureorum nomine nostro et in deductionem sive discomputationem dieti debiti . . . anno domini MCCC sexagesimo mensis ianuarii die XVII.

. . Georgius p. consil. domini . .

Or. membr. cum filo membr. et sigilli fragmentis cerei. Düsseldorf. Arch. reg. Kurköln nr. 828.

614. 1360 Januar 28. Avignon.

Innocentio VI supplieat E. episcopus Sabinensis, quatinus familiari suo Giselberto de Bolendorp clerico Colon. dioc. reservetur beneficium eum cura vel sime cura spectans ad dispositionem abbatisse et capituli secularis ecel. SS. Undecim milium Virginum Colon. Annuit papa.

Innoc. VI Suppl. t. IX (81) f. 29.

615. 1360 Februar 4. Avignon.

Innocentius VI Wernero Haselbeke canonico eccl. S. Cassii Bun- nensis concedit facultatem in aliqua de ecclesiis opidi Assindensis, unde is se asserit oriundum, fundandi altare ad honorem S. Martini idque dotandi perpetuis annuis redditibus valoris viginti florenorum auri eidemque eiusque heredibus et successoribus reservat ius presentandi perpetuum eapellanum ad id altare.

Pia vota fidelium . . . Dat. Avin. II nonas februarii &. octavo.

Reg. Avin. 144 f. 520".

616. 1360 Februar 5. Avignon.

Innocentius VI decano S. Agricoli Avin. et scolastico S. Gereonis Colon. ae officiali Monasteriensi mandat, quatinus Alberto dicto Durich- man de Blankenstein clerico Colon. dioc. conferant ecclesiam parro- chialem in Swelme Colon. dioc. Dietam eccl. parrochialem post obitum Willelmi de Volmesteyn, alias de Heyrke, Willelmus archi- episeopus Colon. contulit Alberto, qui eam per quatuor menses vel eirea quiete possedit. Cum autem postmodum ad Alberti noticiam pervenisset, quod Willelmus de Volmesteyn defectum natalium patiens dispensatione obtenta, ut beneficium, etiamsi esset curatum, obtinere posset, altare situm in eccl. Volmesteyne et deinde dispensatione non obtenta parrochialem ecclesiam in Wettere ab ordinario assecutus erat et postea dictum altare et ecclesiam parrochialem in Wettere pro

238 1360 Februar 29.

ecclesia parrochiali in Swelme cum quondam Hermanno Wisch coram quondam Godefrido de S. Cuniberto officiali archiepiscopi permutaverat, intellexit Albertus hanc permutationem fuisse de iure invalidam dictam- que ecclesiam de Swelme de iure tanto tempore iam vacare, ut eius eollatio de iure dispositioni papali esset reservata.

Laudabilia probitatis et virtutum . .. Dat. Avin. nonas februarii a. nono!.

Reg. Avin. 143 f. 439.

617. 1360 Februar 29. Avignon.

Die ultima m. februarii à. MCCCLX camerarius pape testatur, quod Geraldus de Arbento collector eamere apostolice in Lugdun. Vienne Tarantas. Bisuntin. et Trever. provinciis assignavit manualiter Stephano Vitalis cursori pro usibus palatii apostolici. | LXXX flor.

Introit, et Exit. 298 f. 47; Kirsch p. 258.

618. 1360 März 8. Avignon.

Innocentius VI Erwino? nato nobilis viri Luttheri dicti Fleisch militis providet de eccl. Wetzlariensis canonicatu sub expectatione prebende, non obstante quod parrochialem eccl. in Oberndorf Trever. dioc. obtinet.

Nobilitas generis, vite ... Dat. Avin. VIII idus marcii a. octavo.

In e. m. abbati monasterii Selboldeü Magunt. et decano Xanctensis Colon. dioc. ac cantori S. Andree Wormat. eccl.

Reg. Avin. 142 f. 856'.

619. 1360 März 10. Avignon.

Innocentius VI Iacobo Conradi de Villarioturre clerico Trever. dioc. de soluto et soluta genito, familiari continuo commensali Bernardi S. Eustachii diaconi cardinalis, cuius obsequiis is iam per novem annos astitit, reservat ecclesiam parrochialem de Modenort Trever. dioc. vacaturam ex eo, quod papa nuper Wernhero Arnaldi eius rectori eontulit ecclesiam parrochialem de Dalem Trever. dioc.

1) Corr: octavo, quia idem volumen est anni octavi. 2) Pro quo consanguineo suo supplicant Conradus de Buches miles et Greta eius uxor. Innoc. VI Suppl. f. IX (81) f. 49.

1860 März 14. 289

Laudabilia tue probitatis... Dat. Avin. VI idus marcii a. octavo.

In e. m. abbati monasterii B. Marie Lucemburgensis et Trever. ac S. Petri Avin. decanis ecclesiarum.

Heg. Avin. 142 f. 98.

620. 1360 März 14. Avignon.

Innocentius VI Henrico de Girbierode clerico Colon. dioc. reservat beneficium ecclesiasticum consuetum clericis secularibus assignari, cuius fruetus, si curatum, viginti quinque, si vero sine cura fuerit, deeem et octo marcharum argenti s. t. d. valorem annuum non excedant, spectans ad dispositionem abbatisse et conventus monasterii B. Marie in Capitolio Colon.

Merita probitatis, super quibus . . . Dat. Avin. II idus martii a. octavo.

In e. m. S. Agricoli Avin. et S. Gereonis decanis ac subdecano maioris Colon. eecl.

Reg. Avin. 148 f. 474 nr. 14.

621. 1360 März 15. Avignon.

Innocentia VI supplicant Henricus de Ysenburg dominus de Budingen ae Alheidis eius uxor, quatinus Ditmaro de Walen provi- deatur de eanonieatu sub expectatione prebende maioris in eccl. Susa- tiensi. Annuit papa.

Innoc. VI Suppl. t. IX (81) f. 40.

6:22. 1360 Mürz 19. Avignon.

Innocentio VI supplicant Theodericus et Everhardus de Marka fratres in Monte Pessulano studentes pro dilecto suo Hermanno Snetberg alias de Vrekenhorst.

Innoc. VI Suppl. t. IX (81) f. 5t.

623. 1360 März 24. Avignon.

Die XXIIII marcii [a. MCCCLX] recepti fuerunt a domino Gerardo de Arbento . . . collectore apostolico in provinciis Lugdun. Vienn. Tarantas. Bisuntin. et Trever. . . . de pecuniis per cum receptis . . . solvente per manus domini Dominici Olerici canonici Met. capellani sui

V? flor. fort. Introit. et Exit. 298 f. 47; Kirsch p. 256.

240 1360 März SO.

624. 1360 März 30. Avignon.

Innocentio VI supplicatur, quatinus Hermanno dicto Dothz clerico Colon. de novo provideatur de parrochiali eccl. de Rekelinchusen vacante probitum Gosswine de Barneghe.

Item quatinus Tilmanno dieto Winbuch de Monasterio Meinevelt de novo provideatur de canonicatu et prebenda eccl. S. Florini in Con- fluentia, quam accepit permutando a Rudolpho dicto Losse decano eccl. Magunt.

Item quatinus Sandero Cerotecarii de Duysburg de novo pro- videatur de eccl. S. Georgii canonicatu et prebenda vacantibus per obitum Gerardi de Pavone.

Item quatinus [Iohanni de Brandenburg licentiato in artibus de novo provideatur de eccl. S. Marie Aquensis canonicatu et prebenda ab codem ex causa permutationis obtenta, non obstante quod canonicatum et prebendam eccl. S. Servatii Traiect. et archipresbiteratum diete eccl. Aquensis obtinet.

Innoc. VI Suppl. t. IX (81) f. 70'—74'.

625. 1360 März 30. Avignon.

Innocentius VI petenti Johanni de Brandenburg licentiato in artibus canonicatum et prebendam eccl. S. Servatii Traiectensis et arehipresbiteratum eccl. parrochialis B. Marie Aquensis Leod. dioc. obtinenti decernit, quod perinde valeat collatio ei facta de dictis canonicatu et prebenda, postquam et is altare S. Katherine in capella S. Salvatoris supra montem et Conradus Bauspomt (?) altare S. Eligii in eeclesia domus S. Lazari alias Leprosorum prope Aquas et Wilhelmus Bauspomt canonicatum et prebendam B. Marie Aquensis Leod. dioc. et Iohannes dietus Slep canonicatum et prebendam ecel. SS. Aposto- lorum Colon. ex causa permutationis resignaverunt in manibus Tilmanni de Cirlo decani eccl. SS. Apostolorum ad hoe deputati ab archiepiscopo Colon. et decano capituloque ecel. S. Marie et Remboldo de Vlodorp reetore capelle S. Salvatoris et Iacobo dicto Smende rectore ecclesie domus S. Lazari.

Litterarum scientia, vite... Dat. Avin. III kl. aprilis a. octavo.

Reg. Avin. 144 f. 302 nr. 200.

626. 1360 März 30. Avignon.

Innocentius VI Gerlaco Ovelacker confert eccl. parrochialem in

1360 März 30. 241

Holzwilre Colon. dioc. vacantem ex eo, quod et is S. Albani Colon. et Hermannus Limborgh de Rekelinehusen in Holzwilre ecclesias parrochiales ex causa permutationis in curia resignarunt, non obstante quod Gerlacus in eccl. Monaster. canonicatum et prebendam obtinet et quod ei de canonicatu et prebenda vacantibus eccl. Assindensis est provisum.

Apostolice sedis eircumspecta . . . Dat. Avin. III kl. aprilis a. oetavo.

In e. m. preposito S. Cuniberti et S. Gereonis Colon. ac S. Agricoli Avin. decanis eccl.

Reg. Avin. 142 f. 116. (Suppl. in Innoc. VI Suppl. t. IX (81) f. 80).

627. 1360 März 30. Avignon.

Innocentius VI Hermanno Lymburgh de Rekelinchusen confert eccl. parrochialem S. Albani Colon. vacantem. (Conf. nr. 626.)

Apostolice sedis cirmumspecta . . . Dat. Avin. III kl. aprilis a. octavo.

In e. m. S. Petri Avin. et B. Marie ad gradus Colon. decanis ac scolastico S. Gereonis Colon. eccl.

Reg. Avin. 142 f. 126.

628. 1360 März 30. Avignon.

Innocentius VI Henrico de Viele monacho monasterii S. Huberti in Ardenna ord. S. Bened. Leod. dioc. petenti decernit, quod collatio prioratus de Cons ord. S. Bened. Trever. dioc. dependentis a dicto monasterio facta eidem ab Henrico abbate post translationem Henrici de Almanscoz ad prioratum de Periers dieti ord. Remensis dioc. perinde valeat. |

Religionis zelus, vite . . . Dat. Avin. III kl. aprilis a. octavo.

Reg. Avin. 144 f. 288 nr. 142.

629. 1360 März 30. Avignon.

Innocentius VI petenti Sandero Cirotecarii de Duysburg clerico Colon. dioc. decernit, quod perinde valeat ecel. S. Georgii Colon. canonicatus et prebende vacantium per obitum Gerardi de Pavone eollatio illi facta vigore litterarum apostolicarum.

Probitatis et virtutum . . . Dat. Avin. III kl. aprilis a. octavo.

Vatikan. Regesten IV. 16

242 1360 März 80

630. 1360 März 30. Avignon.

Innocentio VI supplicat Petrus Theoderici de Ruermunde, quatinus sibi confirmetur collatio eanonieatus et prebende eccl. S. Paulini extra muros Trever. non obstante quod eecl. parrochialem in Epternacho obtinet. Ludolphus de Hoilveltz parrochialem eccl. in Sehonenbergh una eum eccl. parrochiali in Manbren Trever. dioc. tenuerat in pres- biterum non promotus et postea pro hac eccl. parrochiali permutando a Nicolao dicto Efficax obtinuerat dietos canonicatum et prebendam, quos usque ad suum obitum possederat.

Innoc. VI Suppl. t. IX (81) f. 67.

631. 1360 April 18. (Kóln.)

Hec sunt recepta et collecta per me Florencium de Wevelkoven subdecanum Coloniensem apostolice sedis nuncium et collectorem per civitatem et diocesim Colon. fructuum primi anni beneficiorum racione convencionum provisionum confirmacionum et permutacionum camere apostolice conpeteneium et debitorum usque in hune diem sub anno domini MCCCLX decima octava die mensis aprilis . . .

Wissenkirchin. |n primis recepi a domino Iohanne rectore parrochialis ecel. in Wissenkirchin ratione nove provisionis sibi facte de dieta sua ecclesia pro mediis fructibus primi anni, et ostendit qui- tanciam sub sigillo domini scolastici ecel. S. Gereonis Colon. de II marcis argenti ratione conventionis XIX florenos.

Bowilre. Item recepi a Remaro de Nomenich rectore parro- ehialis ecel. in Dowilre racione nove provisionis dicte eeclesie sibi facte pro mediis fructibus primi anni XVIII flor.

Hügelhoven. Item recepi ab Adolfo de Lang rectore parro- chialis ecclesie in Hügelhoven racione nove provisionis sibi facte de dicta ecclesia sua pro mediis fructibus primi anni, et ostendit quitanciam domini Cavallicensis episcopi sub eius sigillo de XII flor. ponderis racione convencionis XVIII flor.

Ketwich. Item recepi a Iohanne de Brakel rectore parrochialis eeclesie in Kettwich racione nove provisionis sibi facte de dicta sua ecelesia pro mediis fructibus primi anni eiusdem XXXVI flor.

Item de conventione de indebite perceptis eiusdem ecclesie XX flor.

Nuenkirchen. Item recepi a Iohanne de Sancto Martino rectore parrochialis eeclesie in Nuenkirchen prope castrum Hilkerode racione nove provisionis dicte ecclesie sue sibi faete pro mediis fructibus primi anni VIII flor.

Item de conventione de indebite perceptis XV flor. Scholere. Item recepi ab Adolpho de Monte rectore parro- ehialis eeclesie in Seholere racione nove provisionis sibi facte de mediis fruetibus primi anni XXII flor. Witterslig. Item recepi a Godefrido de Molendorp rectore parroehialis ecelesie 4n Witterslig racione permutacionis per ipsum facete pro mediis fructibus primi anni ad bonam (!) computatis VIII flor.

Kürthen. Item recepi a Bernhardo de Haselbeke rectore parrochialis eeclesie in Kürthen racione nove provisionis sibi facte pro mediis fruetibus primi anni diete sue ecclesie VI flor.

Vicaria in Ouskirchin. Item recepi ab Adolpho de Ouskirchin rectore perpetue viearie ibidem racione permutationis facte per ipsum pro mediis fructibus primi anni dicte vicarie XX flor.

Erlepe. Item recepi ab Adolpho dicto Olenbrüch rectore parroehialis eeclesie in Erlepe racione nove provisionis sibi facte pro mediis fructibus diete eeclesie primi anni ad bonam (!) computatis

VI flor.

Leo de Düren canonicus Monasterii Eyflie. ltem recepi a Leone de Düren canonico ecclesie Monasterii Eyflie racione nove pro- visionis sibi facte de canonicatu et prebenda sua ibidem pro mediis fructibus eorundem, et ostendit quitanciam sub sigillo doniini scolastico S. Gereonis Coloniensis de XX flor. pro fructibus indebite perceptis

XXVIII flor.

Bech. Item recepi a Johanne de Bure rectore parrochialis eeclesia in Bech racione nove provisionis sibi facte de dicta sua ecclesia pro mediis fructibus primi anni VIII flor.

Vicaria SS. Apostolorum. Item recepi a Theoderico de Sesslich rectore viearie in ecelesia SS. Apostolorum Colon. pro nova provisione sibi faeta de mediis fructibus dicte vicarie sue X flor.

Item de conventione de indebite perceptis X flor.

Kalle. Item recepi ab Henrico dieto Hake rectore parrochialis eeclesie in Kalle racione nove provisionis sibi facte de dicta sua ecclesia pro mediis fructibus primi anni ad bonam (!) computatis. VI flor.

Upladin. ltem recepi a Theoderico de Leten rectore parro- ehialis ecelesie in Upladen racione permutacionis facte per ipsum de mediis fructibus diete sue ecclesie XI flor.

Stralen. ltem recepi a Waltero de Voishem rectore parro- chialis eeclesie in Stralen racione nove provisionis sibi facte de dicta sua eeelesia pro fructibus indebite perceptis XXX flor.

944 1860 April 18.

Item pro mediis fructibus eiusdem ecclesie sue de primo anno

XX flor.

Hülse. Item recepi a Goswino dicto Spede rectore parrochialis eeclesie in Hülse ratione provisionis de novo sibi facte pro mediis fruc- tibus primi anni dicte sue ecclesie XVI flor. Rolinkusen. ltem recepi a Wynando dicto Hase canonico in Rolinkusen racione nove provisionis sibi facte pro mediis fructibus primi anni dictorum canonicatus et prebende suorum XVIII flor. Bya. Item recepi ab Heydenrico Pryntz rectore parrochialis eeclesie in Bya racione nove provisionis dicte eeclesie sibi facte pro mediis fructibus primi anni eiusdem XVI flor. Esselne. ltem recepi a Rutgero dieto Spring rectore parro- chialis ecelesie in Esselne racione nove provisionis diete ecclesie sue Bibi facte pro mediis fructibus primi anni eiusdem XV flor. Werenboltzkirchin. Item recepi a Petro de Reinbach rectore parrochialis ecelesie in Werenboltzkirchin racione nove provisionis dicte ecclesie sibi facte pro mediis fructibus eiusdem primi anni VIII flor.

Item de convencione de fructibus indebite perceptis X flor. Abbas S. Cornelii. ltem recepi a domino abbate Monasterii S. Cornelii ord. S. Bened. de confirmatione sua II^ flor.

XI Milia Virgines. Item recepi a Johanne de Lumike canonico SS. XI Milium Virginum racione nove provisionis sibi facete de dietis eanonieatu et prebenda suis ibidem pro mediis fructibus primi anni

X flor.

Item pro fructibus indebite perceptis eorundem X flor. Dattenvelt. Item recepi a Hermanno de Unna rectore parro- ehialis ecclesie in Dattenvelt, racione nove provisionis sibi facte de dicta sua ecclesia pro mediis fructibus primi anni XXV flor. Item de conventione pro fructibus indebite perceptis XVI flor. Canonicus Assindensis lohannes de Vorsthusen. ltem recepi

a Iohanne de Vorsthusen canonico ecclesie Ássindensis racione nove provisionis sibi facte de canonicatu et prebenda sua ibidem pro mediis fruetibus primi anni et de conventione eorundem pro fructibus indebite perceptis XIX flor.

Minchart. Item recepi a Iohanne de Ketwich rectore parro- ehialis ecelesie in Ketwich (!) ratione nove previsionis sibi facte pro mediis fructibus primi anni X flor.

Syntzich. Item recepi a Henrieo Bauro (corr.: Bavaro) rectore ecclesie parrochialis in Syntzieh racione nove provisionis dicte ecclesie sibi facte pro mediis fructibus primi anni XXV flor.

1360 April 18. | 245

Item pro conventione de indebite perceptis XX flor. Lambertus de Reys canonicus S. Kunberti. ltem recepi a Lamberto de Reys canonico ecclesie S. Kunberti Coloniensis racione nove provisionis sibi facte de canonicatu et prebenda sua ibidem pro mediis fructibus primi anni eorundem XX flor, Reymarus de Brüla canonicus ad gradus. Item recepi a Reymaro de Brole canonico B. Marie ad gradus Coloniensis racione permutacionis facte per ipsum pro mediis fructibus ac de indebite pereeptis XXIV flor. Heilden. Item recepi a Gerhardo de Heilden rectore parro- chialis ecclesie in Heilden racione nove provisionis sibi facte pro mediis fructibus primi anni eiusdem ecclesie XV flor. Capella in Vrauwenrode. Item recepi a Gobelino de Lange- nache rectore capelle in Vrauwenrode ratione permutacionis facte per ipsum pro mediis fructibus primi aunj eiusdem ac de indebite per- ceptis XXII flor. Vrechen. Item recepi ab Hermanno de Breydemar rectore parrochialis eeclesie in Vrechen racione nove provisionis sibi facte pro mediis fructibus primi anni eiusdem XXII flor. Canonicus S. Georgii. Item recepi a Marquardo de Susato canonico S. Georgii Coloniensis racione nove provisionis sibi facte de canonicatu et prebenda sua ibidem pro mediis fructibus eorundem XX flor. Vrechin. ltem recepi ab Ada de Aldenrode nune rectore parrochialis ecelesie in Vrechen racione permutacionis faete per ipsum pro mediis fructibus eiusdem XXXV flor. Dromele. Item recepi ab Adolpho de Meschedin reetore parro- chialis eeclesie in Dromele racione nove provisionis sibi facte de dieta ecelesia pro mediis fructibus primi anni et de indebite perceptis XXV flor. In prato. ltem recepi a Roperto de Tilia rectore parrochialis ecel. In prato racione nove provisionis sibi facte de dieta eeclesia pro

mediis fructibus primi anni eiusdem ecelesie VIII flor.

Stu[m]bele. Item recepi a rectore parochialis ecelesie in Stumbele racione cuiusdam provisionis olim facte Iohanni de Lubeke pro mediis fruetibus eiusdem ecelesie VIII flor.

Wamel. Item recepi ab Ánania de Berka rectore parrochialis eeclesie in Wamel racione confirmationis dicte ecelesie sibi facte pro mediis fructibus primi anni eiusdem XXXV flor.

Decanus S. Andree Coloniensis. Item recepi a domino decano

246 1360 April 18.

ecclesie S. Andree Coloniensis racione permutacionis dieti decanatus per ipsum facte pro mediis fructibus eiusdem LX flor.

Prepositura Kunberti. Item recepi ab eodem racione provi- sionis sibi facte de prepositura canonicatu et prebenda ecclesie S. Kun- berti Coloniensis pro mediis fructibus primi anni eorundem XLV flor.

Prebenda S. Andree. Item recepi ab eodem racione provisionis canonicatus et prebende ecclesie S. Andree Coloniensis sibi facte pro mediis fructibus primi anni eorundem XXV flor.

Bertisdorp. ltem recepi a Conrado de Legnich olim rectore parrochialis ecelesie in Bertisdorp racione nove provisionis dicte ecclesie Sibi facete pro convencione fructuum indebite perceptorum eiusdem ecelesie ad bonam (^) computatorum XXV flor.

Prepositura ad gradus. ltem recepi a domino Thoma de Septemfontibus preposito ecclesie B. Marie ad gradus Coloniensis ra- cione provisionis sibi facte de eadem pro mediis fructibus primi anni eiusdem prepositure C flor.

Syberg. Item recepi a Iohanne de Pafferode rectore parro- chialis ecelesie in Syberg racione nove provisionis dicte ecclesie sibi facete pro mediis fructibus primi anni eiusdem ecclesie LX flor.

Et ostendit quitanciam sub sigillo scolastici S. Gereonis de XX flor. racione conveneionis super fructibus indebite perceptis.

Nuenkirchin in der Vlunen. ltem recepi a Gerhardo Gyr reetore parrochialis ecclesie in Nüenkirchen in der Vlünen racione nove provisionis diete ecclesie sibi facte pro mediis fructibus eiusdem ecelesie primi anni XXII flor.

Goch. Item recepi à Gerdungho rectore parrochialis ecclesie in Goch racione nove provisionis dicte ecclesie sibi facte pro mediis fructibus primii anni eiusdem eeclesie LVIII flor.

Marie Tulpetensis. Item recepi a domino Iohanne dieto Pail reetore parrochialis eeclesie S. Marie Tulpetensis racione nove pro- visionis sibi facte pro mediis fructibus primi anni eiusdem

XXXVI flor.

Constantinus de Cornu prepositus ad gradus. Item recepi ab executoribus quondam domini Constantini de Cornu prepositi B. Marie ad gradus, quos ipse in testamento suo eamere apostolice legavit III flor.

Moerse. Item recepi a Theoderico de Astberg rectore parro- chialis eeclesie in Moerse racione nove provisionis dicte ecclesie sibi facte pro mediis fructibus primi anni eiusdem XXXVI flor.

Bertholdus de Swansbüle canonicus Assindensis. Item recepi a Bertholdo de Swausbüle canonico ecclesie Assindensis racione pro-

1360 April 18. 247

visionis sibi facte de canonicatu et prebenda sua ibidem pro mediis fruetibus primi anni eorundem XV flor.

Henricus Büsch canonicus S. Severini Coloniensis. Item recepi a Henrico dicto Büsch canonico S. Severini Coloniensis racione provi- sionis seu eonfirmacionis sibi facte de canonicatu prebenda ac ferculo

ibidem pro mediis fructibus eorundem XXXVI flor.

Capella in Bedenkusen. Item recepi a rectore capelle in Bedenkusen racione provisionis dicte capelle sibi facte pro mediis fructibus primi anni eiusdem II flor.

Hergardin. ltem recepi & Margmanno rectore parrochialis eeclesie in Hergardin racione permutacionis per ipsum facte pro mediis fructibus primi anni dicte ecclesie XXVIII flor.

Riquinus Upenorde canonicus SS. Apostolorum Coloniensis. Item recepi a Ryquino Upenorde canonico SS. Apostolorum Coloniensis racione provisionis sibi facte de canonicatu et prebenda sua ibidem pro mediis fructibus primi anni eorundem XVIII flor. Lomern. Item recepi a Iohanne Advocati rectore parrochialis ecelesie in Lomern sibi facete pro mediis fructibus primi anni eiusdem ecelesie XXII flor. Erkerode. Item recepi ab Adolpho rectore parrochialis eeclesie in Erkerode racione provisionis sibi facte de dicta ecclesia pro mediis fruetibus primi anni eiusdem XXV flor. Prepositus S. Kunberti. Item recepi a domino Conrado de Leten preposito S. Kunberti Coloniensis racione permutacionis facte per ipsum pro mediis fructibus primi anni eiusdem prepositure XLV flor. Episcopus Colmensis. ltem recepi a domino episcopo Col- mensi, quos ipse sustulit camere apostolice competentes, videlieet a domino Iohanne dicto Loils decano Xanctonensi racione provisionis dieti decanatus sui pro mediis fructibus primi anni XX flor. Item idem dominus Colmensis presentavit michi ex parte Marsilii canonici ecelesie S. Georgii Coloniensis pro mediis fructibus canonicatus et prebende eiusdem XX flor. Item idem dominus Colmensis presentavit michi ex parte rectoris parroehialis [eeclesie] in Benrode racione permutacionis facte per ipsum rectorem de dicta sua ecclesia pro mediis fructibus primi anni eiusdem ecelesie ... XXX flor. Scolasticus S. Andree Coloniensis. Item recepi a Hermanno de Summo scolastico ecelesie S. Andree Coloniensis racione provisionis sibi facte pro mediis fructibus primi anni eiusdem scolastrie VII flor. lohannes de Xantis canonicus S. Severini. ltem recepi a

248 1860 April 18.

Iohanne de Xantis canonico S. Severini Coloniensis racione confirma- cionis sibi faete de canonicatu et prebenda suis ibidem pro mediis fructibus primi anni XXV flor.

Decanus S. Severini. Item recepi a Iohanne de Xantis olim decano eeclesie S. Severini Coloniensis ratione dicti sui decanatus sibi facete pro mediis fructibus primi anni eiusdem XXV flor.

Cunizvelt. ltem recepi a Iohanne de Populo rectore parro- chialis ecclesie in Cunixvelt racione nove provisionis sibi facte de dicta ecclesia pro mediis fructibus primi anni eiusdem ecclesie XXX flor.

Thesaurarius ecclesie S. Andree. ltem recepi a Theoderico de Pavone thesaurario ecel. S. Andree Colon. ratione provisionis sibi facte pro mediis fructibus primi anni canonicatus prebende et thesau- rarie sui (!) ibidem LX flor.

Vicaria S. Stephani in ecclesia Coloniensi. Item recepi ab Arnoldo dieto Buschman rectore vicarie S. Stephani ecclesie Colon. racione confirmacionis sibi facte de dicta vicaria pro mediis fructibus eiusdem XIII flor.

Horne. ltem recepi a Gerhardo rectore parrochialis ecclesie in Horne raeione provisionis olim facte Gobelino de Berka tune eius- dem eeclesie rectori pro mediis fructibus eiusdem XIV flor.

Berghe prope Vryshem. Item recepi a Telmanno Danielis rectore parrochialis eeclesie in Berghe prope Vryshem racione provi- sionis sibi facte de dicta ecclesia sua pro mediis fructibus primi anni eiusdem XXVI flor.

Berge prope Nidechin. ltem recepi a domino Wynando de Hengebach rectore parrochialis ecclesie in Berge prope Nydechin racione nove provisionis sibi facte de dieta sua ecclesia pro mediis fructibus primi anni eiusdem ecclesie XXVII flor.

Pinstorp. Item recepi a Winando de Berghem ecclesie parro- chialis eeclesie in Pinstorp racione confirmacionis diete ecclesie sibi faete pro mediis fructibus primi auni eiusdem XII flor.

Decanus Bunnensis. Item recepi a domino Wilhelmo Schilling decano ecelesie S. Cassii Bunnensis racione provisionis decanatus sui facte sibi pro mediis fruetibus primi anni eiusdem decanatus XL flor.

lohannes de Essendia. ltem recepi a Iohanne de Essendia alias de Fossa canonico ecclesie B. Marie ad gradus Coloniensis racione provisionis sibi facte de canonicatu et prebenda ibidem pro mediis fructibus primi anni eorundem XVI flor.

Summa usque hac II? XV flor.

1360 April 90. 249

631a. 1360 April 20. Avignon.

Innocentius VI providet monasterio S. Martini Colon. vacanti per resignationem a Iohanne olim eius abbate in manibus Wilhelmi archi- episeopi Colon. factam de persona Theoderici eiusdem monasterii monachi, quem ignarus reservationis papalis conventus in abbatem ele- gerat et archiepiscopus confirmarat.

Inter solieitudines varias... Dat. Avin. XII kl. maii a. octavo.

In e. m. conventui monasterii, Wilhelmo archiepiscopo.

Reg. Avin. 142 f. 68".

632. 1360 April 20. Avignon.

Innocentius VI Lodovico Have laico Trever. dioc. concedit ple-

narium peccatorum remissionem semel tantum in mortis articulo. Provenit ex tue devotionis... Dat. Avin. XII kl. maii a. octavo. In e. m. Iohanni de Wilginstourf custodi eccl. Wetzlariensis. Reg. Avin. 142 f. 524.

633. 1360 April 24. ( Avignon.)

Die XXIIII dieti mensis [aprilis a. MCCCLX] recepti fuerunt a domino fratre Guillelmo abbate monasterii Willebrordi ord. S. Bened. Trever. dioc. pro complemento cominunis servitii domini fratris Iohannis predecessoris sui solvente per manus Iohannis Bomm canonici Limpur- gensis dicte dioc. LXXV flor.

Introit. et Exit. 298 f. 19".

634. 1360 April 26. Avignon.

Innocentius VI Treverensi et Maguntino archiepiscopis pluribus- que aliis Alamanie principibus nunciat se destinare ad Carolum impera- torem Egildium episcopum Vincentinum, qui imperatorum commoveat, ut Bernabovi de Vicecomitibus Mediolanensi precipiat, ne amplius castra et loca districtus Bononiensis oceupet, eosque hortatur, quatinus super predictis apud imperatorem intercedant.

Etsi singulorum Christifidelium ... Dat. Avin. VI kl. maii a. octavo.

Reg. 240 pars II f. 59.

635. 1360 April 30. Avignon. Die ultima aprilis a. MCCCLX Gerardus de Arbento collector

250 1360 April 80.

camere apostolice in Lugdun. Vienn. Tarantas, Bisuntin. et Trever. provinciis solvit de mandato camere pro usu palatii apostolici

VIICIIII flor. fort. XXIII sol. II den. Introit. et Exit. 293 f. 47; Kirsch p. 256.

636. 1360 April 30. Avignon.

Die XXX m. aprilis a. MCCCLX Gerardus de Arbento colleetor camere apostolice in Lugdun. Vienn. Tarantas. Bisuntin. et Trever. provinciis assignat de mandato camere Iobanni Rosseti canonico Cabilo- nensi pro usibus panhote IIICL flor. et Ysnardo Porchalhe mereatori pro usu palatii apostolici

CLXII flor. XXI sol. Introit. et Exit. 292 f. 47'; Kirsch p. 256.

637. 1360 Mai 9. Avignon.

Innocentius VI Iohanni de Virneburgh confert eccl. Colon. deca- natum, qui dignitas curata est et ad quem quis consuevit per electionem assumi, vacantem ex eo, quod et is per Eghardum de Derse prepositum S. Pauli Wormatiensis scolastriam eccl. Colon. et Fridericus de Bare per Wilbelmum de Reys canonieum S. Severini Colon. decanatum S. Iohannis Leod. et Petrus tit. S. Anastasie presbiter cardinalis deca- natum ecel. Colon. permutationis causa in curia resignaverunt, non obstante quod Iohannes in dicta eccl. eanonicatum et prebendam obtinet.

Apostolice sedis cireumspecta . . . Dat. Avin. VlI idus maii a. octavo.

In e. m. preposito S. Pauli Wormatiensis et decano S. Gereonis

Colon. ac Bernardo de Serris eanonieo Aquensis eccl. Reg. Avin. 143 f. 115 nr. 8.

Idem confert Friderico de Bare scolastriam eecl. Colon. ex supra- dicta causa vacantem, non obstante quod is in Coloniensi et S. Iohannis Leod. eccl. canonicatus et prebendas obtinet.

Apostolice sedis circumspecta . . . Dat. ut supra.

In e. m. iisdem executoribus quibus supra.

L. cit. f. 115' nr. 9. Trium suppl. in Innoc. VI Suppl. t. IX (31) f. 94.

638. 1360 Mai 10. Villeneuve.

Innocentio VI supplicatur, quatinus de novo provideatur Leoni de Monte presbitero Monaster. dioc. de vicaria perpetua S. Dionisii in

1360 Mai 10. 261

ecel. S. Gereonis Colon. obtenta vigore permutationis a Gerhardo Hagedorn, qui de coniugato genitus et soluta eam sine dispensatione possederat. |

Item quatinus de novo provideatur Bertoldo de Swansbole de eccl. secularis Assindensis canonicatu et prebenda, quas obtinuit vigore permutationis pro vicaria S. Petri in ecel. S. Andree Colon. ab Ottone de Campana, qui illegitime natus eos sine dispensatione possederat.

Item quatinus de novo provideatur Conrado de Leytene de eecl. Sosatiensis canonicatu et prebenda vacantibus per obitum Willelmi Pryns decani, non obstante quod is preposituram eccl. S. Cuniberti Colon. ac canonieatus et prebendas in dicta S. Cuniberti et S. Andree Colon. sub expectatione simplicis officii in eadem et in Geyseke ecclesiis obtinet.

Innoc. VI Suppl. t. IX (81) f. 106'— 10".

639. 1360 Mai 10. Villeneuve.

Innocentius VI petenti Conrado de Leytene in eccl. S. Andree Colon. sub expectatione simplicis officii et in Susato et in Geyseke Colon. dioc. ecclesiis canonicatus et prebendas obtinenti decernit, quod perinde valeat collatio canonicatus et prebende ac prepositure eccl. S. Cuniberti Colon. ei faeta a Philippo episcopo Cavallicensi apostolice sedis nuncio, postquam et Conradus decanatum S. Andree et Bernardus Vaquerii canonicatum et prebendam ac preposituram S. Cuniberti ex eausa permutationis in manibus Philippi resignaverunt.

Laudabilia probitatis et virtutum . . . Dat. apud Villamnovam Avin. dioc. VI idus maii a. octavo.

Reg. Avin. 144 f. 888' nr. 981. Conradi suppl. in Innoc. VI Suppl. t. IX (81) f. 107.

640. 1360 Mai 10. Villeneuve.

Innocentius VI Coloniensi et S. Agricoli Avinionensis decanis ac Luberto de Remesberghe canonico Monaster. eecl. mandat, quatinus Antonio dieto Spyring presbitero Colon. dioc. baccalario in iure cano- nieo, qui, ut asserit, iura canonica in Romana curia et in studio Montis- pessulani per quatuor annos continue legit, conferant ecclesie Susa- tiensis canonieatum ac decanatum, cuius fructus decem et octo mar- charum argenti valorem annuum non excedunt. Dudum Wilhelmus prius clerizus ecelesiam parrochialem in Vallebracht Colon. dioc. obtinens decanatum eccl. Meschedensis, qui dignitas curata existit, assecutus

252 1360 Mai 12.

fuit et utrumque beneficium contra constitutionem: Execrabilis diu insimul detinuit sic inhabilitatis maculam incurrendo. Deinde idem Wilhelmus canonicatum et prebendam eecl. Meschedensis et quondam Henrieus dietus Gocha (?) decanatum eccl. Susatiensis, qui dignitas eurata existit, ad quam quis consuevit per electionem assumi, in mani- bus archiepiscopi Coloniensis ex causa permutationis resignaverunt, quo facto idem archiepiscopus Wilhelmo decanatum de facto et Henrico canonieatum et prebendam prefatos contulit, et demum uterque mor- tuus est.

Litterarum scientia, vite... Dat. apud Villamnovam Avin. dioc. Vl idus maii a. octavo.

Reg. Avin. 143 f. 117 nr. 11. Suppl. in Innoc. VI Suppl. t. IX (31) f. MW.

641. 1360 Mai 12. Villeneuve.

Innocentius VI decano eccl. S. Marie ad gradus Colon. mandat, quatinus Hermanno Munter de Tremonia clerico Colon. dioc., pro quo Nicolaus tit. S. Marie in Vialata supplicat, provideat de eccl. Aquensis Leod. dioc. canonicatu sub expectatione prebende.

Dignum arbitramur et congruum . . . Dat. apud Villamnovam Avin. dioc. IIII idus maii a. octavo.

Reg. Avin. 148 f. 844 nr. 148.

642. 1360 Mai 20. Villeneuve.

Innocentius VI petenti Thoma de Septemfontibus canonico Colon. decernit, quod perinde valeat eius electio a Wilhelmo archiepiscopo Colon. confirmata in prepositum eccl. B. Marie ad gradus facta post obitum Constantini de Cornu, cum Thomas dubitet, an dicta electio fuerit invalida propter detentionem minus canonicam dicte prepositure ex parte aliquorum predecessorum Constantini contra lohannis XXH constitutionem: Excirabilis.

Nobilitas generis, vite . . Dat. apud Villamnovam Avin. dioc. XIII kl. iunii a. octavo. (Conf. nr. 656.)

Reg. Avin. 144 f. 393 nr. 494. Wilhelmi archiep. Colon. pro suo nepote Thoma suppl. in Innoc. VI Suppl. t. IX (81) f. 116".

643. 1360 Mai 21. Villeneuve.

Innocentius VI Henrico de Winda providet de eccl. Bunnensis canonicatu sub expectatione prebende.

1360 Mai 23. 263

Laudabilia probitatis et virtutum . . . Dat. apud Villamnovam Avin. dioe. XIIkl. iunii a. octavo. |

In e. m. decano S. Petri de Burlacio Castrensis dioc. et Guillelmo Bertilhonis eanonico Abulensis ecel. ac officiali Colon.

Reg. Avin. 142 f. 805.

644. 1360 Mai 23. Avignon.

Die XXIII maii (a. MCCCLX] recepti fuerunt a Gerardo de Arbento eollectore apostolico in Vienn. Lugdun. Tarantas. Bisuntin. et Trever. provinciis de pecuniis receptis et recollectis per eum vel subcollec-

tores Su08 . . . M flor. fort. Introit. et Exit. 298 f. 47’; Kirsch p. 256.

645. 1360 Juni 7. Avignon.

Die eadem [XVII iunii a. MCCCLX] recepte fuerunt a. domino. Iohanne de Lucembourch ad petendum et exigendum subsidium bien- nale proeuratorium loco decimarum in civitate et diocesi Trever. pro recuperatione et defensione terrarum eeclesie . . . impositum .

deputato ... M flor. fort. Introit. et Exit. 298 f. 88°.

646. 1360 Juni 23. Villeneuve.

Innocentio VI supplicatur, quatinus Mauritio de Oldenborgh nato quondam lohannis de Oldenborgh provideatur de canonicatu sub ex- pectatione prebende eccl. Colon., non obstante quod canonicatum et prebendam ac decanatum cum obedientia eccl. Bremensis obtinet. Annuit papa.

Innoc. VI Suppl. t. IX (31) f. 178.

647. 1360 Juni 23. Villeneuve.

Innocentio VI supplicat Florentius de Wevelkoven subdecanus Colon. et camere apostolice collector, quatinus consanguineo suo ger- mano Florentio de Roggendorp presbitero provideatur de canonicatu ecel. Colon. sub expectatione prebende sacerdotalis.

Item quatinus familiari suo domestico Philippo de Werdena clerico

reservetur beneficium spectans ad dispositionem capituli eccl. Colon. Innoc. VI Suppl. t. IX (81) f. 17%.

254 1360 Juni 28.

648. 1360 Juni 23. Villeneuve.

Innocentius VI Iohanni dieto de Yliartzhoven de Aquis providet de eccl. B. Marie Aquensis canonicatu sub exspectatione prebende, non obstante quod is parrochialem ecel. S. Iohannis Wormatiensis et canoni- catum sub expectatione prebende in Wormaciensi et thesaurariam in Buezowen Zwerinensis dioc. ecclesiis obtinet et super canonicatu et prebenda eccl. S. Victoris extra muros Magunt. et quadam perpetua vicaria Zwerinensis eccl. litigat aut quod ei papa hodie providit de decanatu predicte eccl. B. Marie. "Tamen predictos decanatum et prebendem et canonicatum B. Marie assecutus dimittat canonicatum et prebendam S. Vietoris et perpetuam vicariam predictos.

Attributa tibi merita . . . Dat. apud Villamnovam Avin. dioc. VIIII kl. iulii a. octavo.

In e. m. preposito Wormat. et decano SS. Apostolorum Colon. ac sacriste Avin. eccl.

Reg. Anvin. 143 f. 324 nr. 116. Iohannis suppl. in Innoc. VI Suppl. t. IX (31) f. 142.

649. 1360 Juni 23. Villeneuve.

Innocentius VI preposito et decano ac cantori eecl. S. Marie Tra- iect. Leod. dioe. mandat, quatinus Iohanni de Yliarthoven de Aquis conferant eccl. S. Marie Aquensis Leod. dioc. decanatum vacantem ex eo, quod Hermannus dictus Blankart eum una cum parrochiali eccl. in Olfe Colon. dioe. pluribus annis in presbiterum non promotus detinuit et detinet occupatum, non obstante quod lohannes parrochialem eccle- siam S. Iohannis Wormatiensis et cauonicatum sub expectatione prebende in Wormaciensi et thesaurariam in Butzowen Zwerinensis dioc. ecclesiis obtine& et super canonicatu et prebenda S. Victoris extra muros Magunt. et perpetua summa vicaria Zwerinensis eccl. litigat. Tamen dictum decanatum assecutus dimittat thesaurariam et parroehialem ecclesiam necnon canonicatum et prebendam S. Victoris ae perpetuam summam vicariam predictos.

Laudabilia probitatis et virtutum . . . Dat. apud Villamnovam Avin. dioc. XIIII kl. iulii a. octavo.

Reg. Avin. 142 f. 249.

650. 1360 Juni 23. Villeneuve.

Innocentius VI decano eccl, S. Severini Colon. mandat, quatinus Philippo de Werdenia clerieo Colon. dioc. reservet beneficium eccle-

1860 Juni 25. 255

siasticum, cuius fructus, si curatum, viginti quinque, si. vero non fuerit curatum, decem et octo marcharum argenti s. t. d. valorem annuum non excedant, spectans ad dispositionem prepositi decani et capituli eccl. Colon. communiter vel divisim.

Dignum arbitramur et congruum . . . Dat. apud Villamnovam Avin. dioc. VIIII kl. iulii octavo.

651. 1360 Juni 25. Villeneuve.

Innocentius VI Wilhelmo archiepiscopo Colon. indulget, ut aliquem idoneum presbiterum in suum possit eligere confessorem.

Benigno sunt tibi... Dat. apud Villamnovam Avin. dioc. VII kl. iulii a. octavo.

Reg. Avin. 144 f. 886 nr. 875.

652. 1360 Juni 25. Villeneuve.

Innocentius VI petenti Goswino de Reys rectori parrochialis eccl. in Vrisheim Colon. dioe. decernit, quod perinde valeat collatio cano- cicatus et prebende presbiteralis eccl. Colon. vacantis per obitum Godefridi de S. Cuniberto sed reservate dispositioni papali ex eo, quod Godefridus fuerat capellanus papalis.

Laudabilia probitatis et virtutum . . . Dat. apud Villamnovam Avin. dioc. VII kl. iulii a. octavo.

Reg. Avin. 144 f. 360 nr. 841. Goswini capellani episcopi cardinalis Ostiensis suppl. in Innoc. VI Suppl. t. IX (81) f. 129.

658. 1360 Juni 25. Villeneuve.

Innocentius VI Herinanno dicto Dach, pro quo suo familiari do- mestico commensali et notario Wilhelmus archiepiscopus Colon. supplicat, providet de eccl. S. Andree Colon. canonicatu sub exspectatione pre- bende, non obstante quod is in eccl. Werdensi canonicatum et prebendam obtinet et super parroehiali eccl. in Rekelinchusen in palatio aposto- lico litigat.

Vite ac morum decor . . . Dat. apud Villamnovam Avin. dioc. VIT kl. iulii octavo.

In e. m. S. Gereonis et S. Severini ae SS. Apostolerum Colon. eecl. decanis.

Reg. Avin. 142 f. 364'.

256 1360 Juni 2%.

654. 1360 Juni 27. Villeneuve.

Innocentius VI Hermanno Arnoldi de Cochme presbitero Trever. dioc. quoddam altare in hospitali S. Spiritus et Elizabeth in Cocheme obtinenti concedit, quod perinde valeat collatio canonicatus et prebende ecel. S. Castoris Cardonensis ipsi facta per Iohannem officialem Tre- verensem, cuius in manibus et Hermannus altare S. Crucis situm in parrochiali eccl. de Bildstein et Rodolphus dietus Losse apostolice sedis capellanus dietos canonicatum et prebendam ex causa permu- tationis resignaverunt.

Probitatis et virtutum . . . Dat. apud Villamnovam Avin. dioc. V kl. iulii a. octavo.

Reg. Avin. 144 f. 644'. Suppl. pro Hermanno in Innoc. VI Suppl. t.

IX (81) f. 170. Altera suppl. pro eodem sub data d. XXIII m. iulii 1. cit. f. 180.

655. 1360 Juni 27. Villeneuve.

Innocentius VI Iordano de Holptze licentiato in legibus canonico eccl. S. Castoris in Confluentia concedit, quod perinde valeat collatio eeclesie S. Florini Confluentine canonicatus et prebende vacantium per obitum Constantini de Colonia ipsi facta a decano et capitulo, non obstante quod in S. Castoris Confluentina cum scolastria et in Ditzensi eccl. Trever. dioc. canonicatus et prebendas obtinet.

Litterarum scientia, vite... Dat. apud Villamnovam Avin. dioc. V kl. iulii a. octavo.

Reg. Avin. 144 f. 567. Suppl. pro Iordano in Innoc. VI Suppl. t. IX (81) f. 172.

656. 1360 Juni 27. Villeneuve.

Innocentio VI supplicatur, quatinus de novo provideatur Henrico de Suderlande licentiato in decretis et in legibus baccalario camere apostolice collectori in dioc. Colon. de thesauraria eccl. S. Cuniberti Colon. vacante, ut credebatur, per obitum Constantini de Cornu, qui quondam plura beneficia incompatibilia tenuisse dicitur, non obstante quod Henrieus in S. Gereonis cum scolastria et in S. Cuniberti Colon. et in Sosatiensi eum prebenda ac in S. Andree Colon. sub expectatione prebende canonicatus obtinet.

Item quatinus de novo provideatur Hermanno Lymborch de Holtz-

1360 Juli 2. 267

wilre Colon. dioe. de ecel. parochiale S. Albani Colon. quam permu- tando accepit a Gerlaco Ovelacker subdiacono Colon. dioc.

Item quatinus de novo provideatur Alvino de Braken presbitero de canonicatu et prebenda eccl. S. Marie Aquensis nuper vacantibus per mortem Godefridi de S. Cuniberto.

Item supplicat Wilhelmus archiepiscopus Colon., quatinus con- firmetur electio Thome de Septemfontibus nepotis sui ad preposituram eccl. B. Marie ad gradus Colon. vacantem per obitum seu resignatio- nem quondam Constantini de Cornu, non obstante quod Thomas in Colon. eum thesauraria et in Trever. canonicatus et prebendas necnon in Leod. eccl. canonicatum sub expectatione prebende obtinet. (Conf. nr. 642.)

Item quatinus de novo provideatur Hildebrando nato Arnoldi Suderman de canonicatu et prebenda eccl. S. Iohannis Leod.

Item quatinus de novo provideatur Arnoldo Suderman de cano- nieatu et prebenda ecel. Bartholomei Leod.

Innoc. VI Suppl. t. IX (81) f. 170—172".

657. 1360 Juli 2. Avignon.

Die II m. iulii (a. MCCCLX) recepti fuerunt à domino Iohanne de Lucemboureh canonico Met. collectore fructuum beneficiorum va- eantium in civitate et dioc. Trever. ... deputato... ITI flor.

Introit. et Exit. 298 f. 47'. Kirsch pg. 388.

658. 1360 Juli 4. Villeneuve.

Innocentius VI Tilmanno dieto Lopuppenhalder clerico Colon. dioe. reservat beneficium ecclesiasticum sine eura, euius fruetus decem et octo marcharum argenti s. t. d. valorem annuum non excedunt, spectans communiter vel divisim ad dispositionem prepositi decani et eapituli eecl. Colon.

Laudabilia probitatis et virtutum . . . Dat. apud Villamnovam Avin. dioc. IIII nonas iulii a. octavo.

In e. m. decano et scolastico S. Gereonis Colon. ac sacriste

Magalonensis eccl. Reg. Avin. 148 f. 513° nr. 1065.

659. 1360 Juli 10. Villeneuve.

Innocentio VI supplieat Iohannes de Lucemboureh camere apo- Vatikan. Regesten 1V. 11

*

268 1360 Juli 10.

stolice collector in eivit. et dioc. Trever. presbiter, quatinus cum ipso dispensetur, ut dignitatem vel personatum sine cura obtinere et retinere valeat, non obstante quod in SS. Paulini et Symeonis Trever. eecl. canonicatus et prebendas et parrochialem eccl. in Osper in Trever. dioc. obtinet et quod de canonicatu et prebenda eccl. Met. sit in lite quodque canonicatum et prebendam ac dignitatem etc. spectantes ad dispositionem episcopi Leod. expectat. Annuit papa.

Item quatinus clerico suo Iohanni de Breus Trever. dioc. provi- deatur de eccl. S. Symeonis Trever. canonicatu et prebenda vacantibus de iure per obitum Theoderici de Elze, de quibus est provisum de facto Ludovico de Lucembourch presbitero tunc existenti inhabili ex eo, quod de Brisingin et de Steynsel parrochiales eccl. Trever. dioc. pluribus annis absque dispensatione tenuit, non obstante quod Iohannes expectat benefieium cum eura vel sine cura spectans ad dispositionem eapituli eccl. Trever. Annuit papa.

Innoc. VI Svppl t. X (31) f. 168.

660. 1360 Juli 10. Villeneuve.

Innocentius VI decano et cantori ac Walthero de Amancia cano- nico eccl. Trever. mandat, quatinus Iohanni de Breus clerico Trever. dioc. conferant ecel. S. Simeonis Trever. canonicatum et prebendam vacantes per obitum Theoderici de Elze iam tam diu, quod eius collatio devoluta est ad sedem apostolicam, licet eos Ludovicus de Lucemburg presbiter Trever. de facto detinet occupatos.

Honestas morum et vite... Dat. apud Villamnovam Avin. dioc. Vlidus iulii a. octavoo.

Reg. Avin. 142 f. 205.

661. 1360 Juli 11. Avignon.

Die XI iulii [a. MCCCLX] recepti fuerunt a domino Geraldo de Arbento collectore camere apostolice in Lugdun. Vienn. Tarantas Bisuntin. et Trever. provinciis . . . C flor. fort.

Introit. et Exit. 293 f. 47’; Kirsch p. 257.

662. 1360 Juli 12. Villeneuve.

Innocentius VI Cunonem de Falkenstein apostolice sedis capel- lanum constituit coadiutorem Boemundo archiepiscopo Treverensi.

1360 Juli 22. 269

[Innocentius VI] Cunoni de Falkenstein canonico Treverensi eapellano nostro. |

Inter solicitudines varias . .. Sane nuper pro parte... Boemundi archiepiscopi Treverensis propositum fuit in consistorio coram nobis, quod ecclesia sua Treverensis multiplicibus guerris et excogitatis mali- eiis plurimorum potentium nobilium et innobilium undique inhumaniter opprimebatur et quod ipse archiepiscopus senio et debilitate gravatus et ex aliis causis huiusmodi guerris et maliciis resistere non valens ipsam ecclesiam eiusque bona et iura ab illis tueri et defensare ab illis nequibat, et quod tu, qui ad defencionem ecclesiarum monasteriorum et aliorum piorum locorum et personarum eeclesiasticarum Treverensis diocesis strenuitate fideli non minus corpus quam bona potenter ex- ponebas, propter tuam providentiam et discretionem necnon potentiam, quam in partibus illis habes, non solum posses ipsam ecclesiam eius- que bona et iura a premissis salubriter defensare, sed ei etiam afferre multimoda incrementa, ae nobis humiliter supplicatum, ut pro ipsius Boemundi pace et quiete et eiusdem ecclesie utilitate te in coadiutorem eidem archiepiscopo deputare ... dignaremus!, Nos igitur. . . te... eoadiutorem dieti archiepiscopi ordinamus constituimus et deputamus

. ita quod interim ab eadem ecelesia sumptus recipere valeas mo-

deratos. Volumus tamen, quod ab alienatione qualibet de bonis eccle- siasticis dicti archiepiscopi vel diete ecclesie quomodolibet facienda penitus abstineas et quod de gestis et administratis per te in huius- modi coadiutorie officio tenearis iuxta constitutionem fe. re. Bonifacii pape VIII .. . reddere rationem, quodque antequam huiusmodi eoad- iutorie officium exercere incipias, prestes in manibus . . . magistri Nicolai de Franchavilla archidiaconi de Riparia in ecclesia Virdunensi scriptoris nostri, quem ad partes illas propterea destinamus, sub forma, quam sub bulla nostra per eundem Nicolaum transmittimus, iuramen- tum . . . Dat. apud Villamnovam Avin. dioc. IIII idus iulii a. octavo.

In e. m. capitulo eccl. Trever., clero civit. et dioc. Trever., populo civit. et dioc. Trever., universis vassallis eccl. Trever., universis suffra- ganeis eecl. Trever., Carolo Romanorum imperatori.

Reg. Avin. 144 f. 284 nr. 145.

668. 1360 Juli 22. Villeneuve.

Innocentio VI supplicat Boemundus archiepiscopus Trever., quati- nus sibi indulgeatur, ut aliquem idoneum sibi valeat eligere confessorem, 1) Conf.Görz, Regesten der Erzbischöfe zu Trier pg. 96: 1360 April 4. Trier.

260 1360 Juli 22.

qui ipsum auctoritate apostolica super eo, quod aliquando a personis ecclesiastieis tam religiosis quam secularibus sue diocesis de confir- mationibus abbatum, subsidiorum collectione ultra forsitan et contra eonstitutionem Benedieti XII, permutationibus, absolutionibus, sacrorum ordinum administratione seu format., receptione fructuum primorum &nnorum pretextu provisionum apostolica auctoritate in communi forma faetarum ac reconciliatione ecclesiarum et cimiteriorum aliquas pecu- niarum summas expost facto nullisque conventionibus prehabitis recepit seu a suis recipi permisit et habuit, quas quidem pecunias in usum ecclesie sue convertit, necnon aliis peccatis suis absolvat. „Fiat in forma, dam tamen restituat dictas pecunias illis, a quibus habuit. G."

Innoc. VI Suppl. t. IX (81) f. 188.

664. 1360 Juli 22. Villeneuve.

Innocentio VI supplicat Boemundus archiepiscopus Trever., qua- tinus Symoni filio Petri dieti Pelzht de Bopardia clerico Trever. dioc. reservetur beneficium sine cura spectans ad dispositionem decani et eapituli ecel. S. Florini in Confluentia. Annuit papa.

Innoc. VI Suppl. t. IX (81) f. 187.

665. 1360 Juli 22. Villeneuve.

Innocentius VI officiali Trever. mandat, quatinus Henrico de Paffindorf! provideat de ecel. S. Symeonis Trever. canonicatu sub expectatione prebende, non obstante quod Henricus canonicatum et prebendam ac custodiam, que simplex officium est, in eccl. S. Castoris in Confluentia et parrochialem ecel. in Leye Trever. dioc. obtinet.

Dignum arbitramur et eongruum ... Dat. apud Villamnovam Avin.

dioc. XI kl. augusti a. octavo. Reg. Avin. 143 f. 333 nr. 182.

666. 1360 Juli 22. Villeneuve.

Inocentius VI preposito ecel. S. Marie Palatiolensis Trever. dioc. mandat, quatinus Gerlaco de Paffindorf, pro quo Boemundus archi- episcopus Trever. supplicat, provideat de eccl. S. Castoris in Con- fluentia canonicatu sub expectatione prebende, non obstante quod

1) Pro quo ad papam per Boemundum destinato supplicat Boemundus archiepiscopus Trever. Innoc. VI Suppl. t. LX (31) f. 187 et 187".

1360 Juli 22. 261

Gerlacus in eccl. S. Florini in Confluentia canonicatum et prebendam cum cantoria obtinet.

Dignum arbitramur et eongruum . . . Dat. apud Villamnovam Avin. dioc. XI kl. augusti a. octavo.

Reg. Avin. 143 f. 330 nr. 129.

667. 1360 Juli 22. Villeneuve.

Innocentius VI decano eccl. S. Castoris in Confluentia mandat, quatinus Safrido nato Conradi de Broelbruch militis Colon. dioc. pro- videat de eecl. Bunnensis canonicatu sub expectatione prebende.

Dignum arbitramur et congruum . . . Dat. apud Villamnovam Avin. dioc. XI kl. augusti a. octavo.

Heg. Avin. 148 f. 845 nr. 149. Conradi de Spigelberg prepositi eccl. S. Mauritii Magunt. suppl. pro Safrido in Innoc. VI Suppl. t. IX (81) f. 119.

668. 1360 Juli 24. Villeneue.

Innocentio VI supplicatur, quatinus de novo provideatur Henrico dicto Busch de eccl. S. Severini canonicatu et prebenda, quos obtinuit ante decem annos, cum vacabant per mortem Gontzalci de Kailgin, non obstante quodis rectoriam parrochialis eccl. Buckele Colon. dioc. obtinet. Annuit papa.

Innoc. VI Suppl. IX (81) f. 180".

669. 1360 Juli 28. Villeneuve.

Innocentius VI Pernette abbatisse secularis eccl. Undecim Milium Virginum Colon. concedit plenariam peccatorum remissionem semel tantum in mortis articulo.

Provenit ex tue devotionis . . . Dat. apud Villamnovam Avin. dioc. V kl. augusti a. octavo.

In e. m. Alheyde comitisse de Nassowe vidue Trever. dioc.

In e. m. Helene de Wevilkoven domicelle Colon. dioc.

Heg. Avin. 142 f. 529.

670. 1360 August 6. Villeneuve.

Innocentius VI Bele relicte quondam Iohannis Sudermau vidue

262 1360 August 9.

Colon. dioc. concedit plenariam pecatorum remissionem semel tantum in mortis articulo.

Provenit ex tue devotionis . . . Dat. apud Villamnovam Avin. dioc. VIII idus augusti a. octavo.

Reg. Avin. 142 f. 529.

671. 1360 August 9. Villeneuve.

Innocentius VI magistro Henrico de Tremonia legum datori fami- liari papali indulget, ut in locis interdicto suppositis possit sibi et suis familiaribus domesticis missam et alia divina officia facere celebrari.

Devotionis tue simeritas . . . Dat. apud Villamnovam Avin. dioc. V idus augusti a. octavo.

Reg. 241 pars II f. 48°.

672. 1360 August 14. Villeneuve.

Innocentius VI S. Martini Trever. et S. Mathie extra muros Trever. monasteriorum abbatibus ac sacriste eccl. Avin. mandat, qua- tinus Theoderico de Fonte canonico eccl. B. Marie de Villapinensi* Trever. dioc. conferant dicte ecel. preposituram vacantem ex eo, quod quondam Gheraerdus de Sconcke eandem una cum parrochiali ecel. in Osperin dicte dioc. pluribus annis tenuit, non obstante quod Theoderi- eus parrochialem eccl. in Alve Leod. dioc. obtinet, quam dimittat, simulac dicte prepositure possessionem assecutus est.

Laudabilia probitatis et virtutem . . . Dat. apud Villamnovam Avin. dioc. XVIIII kl. septembris a. octavo.

Heg. Avin. 142 f. 200°. Theoderici suppl. in Innoc. VI Suppl. t. IX (31) f. 219.

678. 1360 August 14. Villeneuve.

Innocentius VI Henrico Suderman de Tremonia legum doctori concedit facultatem constituendi et dotandi sex capellanias.

[Innocentius VI] nobili viro Henrico dieto Suderman legum doctori Colon. dioc.

Desideria pia fidelium, que presertim salutis operibus obsequuntur ac divini cultus inerementa respiciunt, libenter apostolieo favore pro- sequimur et eis, quantum cum deo possumus. gratiosum prebemus u a) villa piriensi in suppl.

1360 August 16. 263

assensum. Sane peticio pro parte tua nobis nuper exhibita continebat, quod tu . . . ad omnipotentis dei laudem et gloriam et pro tue et parentum tuorum animarum salute sex perpetuas capellanias instituere ac ipsarum singulas de singulis viginti florenis auri annui et perpetui redditus pro sustentatione singulorum perpetuorum capellanorum insti- tuendorum canonice in eisdem de bonis tuis dotare proponis. Quare nobis humiliter supplicasti, ut ordinariorum et archidiaconorum seu patronorum locorum licentia vel assensu minime requisitis instituendi simul vel successive capellanias easdem in locis honestis diocesis et provincie Colon. ac dotandi, sieut premittitur, dummodo ecclesiarum ipsarum rectorum ad id accedant assensus, licentiam concedere necnon ius presentandi capellanos ad easdem capellanias locorum ordinariis tam hae vice primaria quam deinceps, quociens ipsas vacare contigerit, tibi ac heredibus et successoribus tuis imperpetuum reservare auetoritate apostolica dignaremur. Nos igitur tuum huiusmodi laudabile prepositum multiplieiter in domino commendantes, huiusmodi supplicationibus in- elinati, tibi auctoritate predicta tenore presentium licentiam concedimus postulatam, prefatum ius tibi ac eisdem heredibus et successoribus imperpetuum recervantes. Nulli ergo ete. nostre concessionis et reser- vationis infringere etc. Dat. apud Villamnovam Avin. dioc. XVIIII kl.

septembris a. octavo. Reg. Avin. 144 f. 520.

674. 1360 August 16. Villeneuve.

Innocentius VI Iohannem de Hoyo primicerium ecclesie Met. de- putat colleetorem camere apostolice in civitatibus et diocesibus Met. Virdun et Tull. cum facultate deputandi succollectores.

Obsequiorum gratitudo tuorum . .. Dat. apud Villamnovam Avin. dioc. XVII kl. septembris a. octavo.

In e. m. Thiderico de Essendia preposito eccl. SS. Petri et Andree Apostolorum in Bustorpe pro Padeburnensi, Hermanno de Xanctis preposito eecl. S. Petri Leod. pro Leodiensi, Iohanni de Sarwerde archidiacono de Marsallo in eecl. Met. pro Spirensi, Florencio de Wevel- koven subdecano ecel. Colon. pro Coloniensi civit. et dioc.

Reg. 241 pars II f. 50'—52.

675. 1360 August 17. Villeneuve. Innocentio VI commendat (Philippus) episcopus Cavallicensis apo-

264 1360 August 17.

stolice sedis nuncius Conradum de Leytene, qui in negotiis apostolice sedis magna et utilia servicia fecit et facit incessanter, quique suppli- cat, quatinus sibi provideatur de canonicatu sub expectatione prebende et dignitatis ecel. S. Severini Colon., non obstante quod eccl. S. Cuni- berti preposituram et canonicatum ac prebendam, quos dimittere est paratus, postquam dignitatem huiusmodi in eccl. S. Severini est adeptus, et canonicatus et prebendas S. Andree Colon. sub expectatione officii et Susatiensis et Geysekensis ecclesiarum obtinet. Annuit papa. Innoc. VI Suppl. t. IX (81) f. 268*.

676. 1360 August 17. Villeneuve.

Innocentio VI commendat (Philippus) episcopus Cavallicensis apo- stolice sedis nuncius Iohannem de Vrysmersheim clericum Colon. dioc. notarium Henrici de Suderlande in dioc. Colon. collectoris camere apostolice, quatinus ei reservetur beneficium cum eura vel sine cura spectans ad dispositionem ecel. S. Marie ad gradus Colon., non ob- stante quod simile beneficium eccl. S. Cuniberti Colon. expectat. Annuit papa.

Innoc. VI Suppl. t. IX (81) f. 264'.

677. 1360 August 17. Villeneuve.

Innocentius VI Arnaldo Quenteler! providet de ecclesiastico bene- ficio sine cura in eccl. Maguntina, non obstante quod is parrochialem eccl. in Gelstenkirchen (!) Colon. dioc. obtinet.

Probitatis et virtutum merita . . . Dat. apud Villamnovam Avin. dioc. XVI kl. septembris a. octavo.

In e. m. preposito S. Mauritii Maguntini et S. Gereonis ac SS. Apostolorum Colon. scolasticis eccl.

Reg. Avin. 142 f. 417.

678. 1360 August 17. Villeneuve.

Innocentio VI supplicat Henricus Sudermann de Tremonia legum doctor archidiaconug Leod., quatinus suo ex sorore nepoti Iohanni de Wikede provideatur de eccl. Bunnensis canonicatu sub expectatione prebende. Annuit papa.

1) clerico et notario Gerhardi de Vivario collectoris Maguntini. Innoc. VI Suppl. t. IX (81) f. 264.

1360 August 17. 265

Item quatinus suo ex sorore nepoti Henrico de Wickede reser- vetur ete. (Conf. nr. 679.)

Item quatinus Conrado Sconeweder suo consanguineo de novo provideatur de canonicatu sub expectatione prebende maioris in eccl. S. Andree Colon. Annuit papa. (Conf. nr. 435.)

Innoc. VI Suppl. t. IX (31) f. 265 266.

679. 1360 August 17. Villeneuve.

Innocentius VI Henrico de Wickede reservat officium sine cura in eccl. S. Servatii Traiect. Leod. dioc., non obstante quod is in dieta et in S. Dyonisii Leod. ecel. canonicatus et prebendas ac parrochialem eeclesiam S. Reynaldi Tremoniensem obtinet.

Laudabilia probitatis et virtutum . . . Dat. apud Villamnovam Avin. dioc. XVI kl. septembris a. octavo.

In e. m. preposito S. Cuniberti Colon. et decano S. Agricoli Avin. ae cantori S. Dyonisii Leod. ecel.

Reg. Avin. 143 f. 514 nr. 107.

680. 1360 August 17. Villeneuve.

Innocentius VI cantori eccl. S. Dyonisii Leod. mandat, quatinus Hildebrando Suderman provideat de eccl. B. Marie Hoyensis Leod. dioc. canonicatu sub expectatione prebende, non obstante quod is Metensis et Veteris S. Pauli Monasteriensis sub expectatione maioris prebendarum canonicatus obtinet.

Dignum arbitramur et congruum . . . Dat. apud Villamnovam Avin. dioc, XVI kl. septembris a. octavo.

Heg Avin. 142 f. 36%.

681. 1360 August 17. Villeneuve.

Innocentius VI preposito eccl. S. Cuniberti mandat, quatinus Hilde- brando nato quondam Arnaldi Suderman provideat de canonicatu eccl. S. Petri Leod. sub expectatione prebende, non obstante quod is cano- nieatum et prebendam in eccl. S. Iohannis Leod. obtinet.

Dignum arbitramur et congruum . . . Dat. apud Villamnovam Avin. dioc. XVI kl. septembris a. octavo.

Reg. Avin. 142 f. 859.

266 1360 August 17.

682. 1360 August 17. Villeneuve.

Innocentius VI cantori eecl. S. Dionysii Leod. mandat, quatinus Andree Suderman provideat de eccl. S. Crucis Leod. canonicatu sub expectatione prebende, non obstante quod in S. Servatii Traiect. Leod. dioc. cum prebenda et in Veteris S. Pauli Monasteriensi ecel. sub expectatione prebende canonicatus obtinet.

Dignum arbitramur et congruum . . . Dat. apud Villamnovam Avin. dioc. XVI kl. septembris a. octavo.

Reg. Avin. 142 f. 360.

683. 1360 August 17. Villeneuve.

Innocentius VI preposito eccl. S. Cuniberti Colon. mandat, quatinus Alberto Suderman clerico Colon. dioc. reservet beneficium ecclesiasticum sine eura, cuius fruetus decem et octo marcharum argenti s. t. d. valorem annum non excedant, spectans ad dispositionem episcopi Leod.

Dignum arbitramur et congruum . . . Dat. apud Villamnovam Avin. dioc. XVI kl. septembris a. octavo.

Reg. Avin. 142 f. 432.

684. 1360 August 17. Villeneuve.

Innocentius VI Henrico Suderman providet de eccl. S. Iohannis Leod. canonicatu sub expectatione prebende, non obstante quod in Xanctensi canonieatum et prebendam cum ferculo et in Nassomensi Colon. et Leod. dioc. ecclesiis custodiam obtinet.

Attributa tibi probitatis . . . Dat. apud Villamnovam Avin. dioc. XVI kl. septembris a. octavo.

In e. m. preposito S. Cuniberti Colon. et decano S. Agricoli Avin. ac cantori S. Dyonisii Leod. eccl.

Reg. Avin. 142 f. 354'.

685. 1360 August 17. Villeneuve.

Innocentius VI Arnoldo Suderman nato Iohannis Suderman confert eecl. S. Bartholomei Leod. canonicatum sub expectatione prebende, non obstante quod in eccl S. Pauli Leod. canonicatum et prebendam obtinet.

Probitatis et virtutum . . . Dat. apud Villamnovam Avin. dioc. XVI kl. septembris a. octavo.

1360 August 17. 267

In e. m. preposito S. Cuniberti Colon. et decano S. Petri Avin. ac cantori S. Dionisii Leod. eccl. Reg. Avin. 148 f. 849' nr. 162.

686. 1360 August 17. Villeneuve.

Innocentius VI Iohanni Suderman nato Iohannis Suderman providet de eecl. Fossensis Leod. dioec. canonicatu sub expectatione prebende.

Probitatis et virtutum merita . . . Dat. apud Villamnovam Avin. dioc. XVI kl. septembris a. octavo.

In e. m. preposito S. Cuniberti Colon. et decano S. Agricoli Avin. ac eantori S. Dyonisii Leod. eccl.

Reg. Avin. 148 f. 323° nr. 115.

687. 1360 August 17. Villeneuve.

Innocentius VI Bertramo Suderman nato Iohannis Suderman clerico Colon. dioe. reservat beneficium ecclesiasticum sine cura, euius fructus decem et octo mareharum argenti s. t. d. valorem annuum non exce- dant, spectans ad dispositionem episcopi Leod.

Laudabilia probitatis et virtutum . . . Dat. apud Villamnovam Avin. dioc. XVI kl. septembris a. octavo.

In e. m. preposito S. Cuniberti Colon. et decano S. Agricoli Avin. ac eantori S. Dyonisii Leod.

Reg. Avin. 442 f. 420.

688. 1360 August 17. Villeneuve.

Innocentius VI Bertramo Suderman confert eccl. S. Pauli Leod. canonicatum sub expectatione prebende, non obstante quod canonicatum sub expectatione prebende in eccl. S. Servatii Traiectensi obtinet.

Attributa tibi probitatis ... Dat. apud Villamnovam Avin. dioc. dioc. XVI kl. septembris a. octavo.

In e. m. preposito S. Cuniberti Colon. et decano S. Agricoli Avin. ac cantori S. Dionisii Leod. eccl.

Reg. Avin. 143 f. 345' nr. 152.

689. 1360 August 17. Villeneuve.

Innocentio VI supplicat procurator Bertrami (nati) Hildebrandi Suderman canonici Bunnensis, quatinus causa, que vertitur inter Ber-

268 1360 August 17.

tramum ex parte una et Robertum de Tisservelde alias de Tuitio clerieum Colon. dioc. ex alia super canonicatu et prebenda ac scolastria eccl. Bunnensis committatur audienda et decidenda alicui ex auditoribus sacri palatii. Annuit papa.

Innoc. VI Suppl. t. IX (31) f. 258.

690. 1360 August 17. Villeneuve.

Innocentius VI Henrico de Suderlande licentiato in decretis, qui Philippi episcopi Cavallicensis tunc in partibus Alamannie sedis apostolice nuncii ad colligendum subsidium biennale pro camera apostolica duarum proeurationum per civitatem et diocesim Colon. commissarius extitit, providet de canonicatu eccl. Leod. sub expectatione prebende, non obstante quod in S. Gereonis cum scolastria, que dignitas non curata existit, cuius valor annuus decem marchas argenti s t. d., ut is asserit, non excedit, et in S. Cuniberti cum thesauraria, que simplex officium existit, ae in Sozatiensi Colon. dioc. etiam eum prebendis et in S. Andree Colon. ecclesiis sub expectatione prebende canonicatus obtinet. Tamen canonicatum et prebendam ecel. Leod. assecutus dimittat canonicatum et prebendam eccl. Sozatiensis.

Litterarum scientia, vite... Dat. apud Villamnovam Avin. dioc. XVI kl. septembris a. octavo.

In e. m. S. Gereonis et SS. Apostolorum Colon. et S. Martini Leod. eccl. decanis.

Keg. Avin. 143 f. 383 nr. 181. Innoc. VI Suppl. t. IX (81) f. 268.

691. 1360 August 17. Villeneuve.

Innocentius VI Hermanno dieto Lymborgh providet de eccl. B. Marie ad gradus Colon. eanonicatu sub expectatione prebende, non obstante quod ei est provisum nuper de eccl. parrochiali S. Albani Colon.

Laudabilia probitatis et virtutum . . . Dat. apud Villamnovam Avin. dioc. XVI kl. septembris a. octavo.

In e. m. Monasteriensis et S. Agricoli Avin. decanis ac schola- stico S. Gereonis Colon. eecl.

Rey. Avin. 142 f. 388.

692. 1360 August 17. Villeneuve.

Innocentius VI Iohanni Cruse baccalario in legibus providet de

136U August 17. 269

ecel. Xanetensis eanonicatu sub expectatione prebende ae supplementi seu ferculi, non obstante quod ei de perpetua vicaria altaris S. Crucis siti in ecel. S. Georgii Colon. auctoritate ordinaria est provisum.

Litterarum scientia, morum ... Dat. apud Villamnovam Avin. dioc. XVI kl. septembris a. octavo.

In e. m. preposito S. Cuniberti et decano S. Severini Colon. ae Iohanni Mesterii canonico Engolismensi.

Reg. Avin. 142 f. 368'.

693. 1360 August 17. Villeneuve.

Innocentius VI Hermanno dicto Ripe clerieo Colon. dioc. reservat beneficium ecclesiasticum sine cura, cuius fructus decem et octo mar- eharum argenti s. t. d. valorem annuum non excedant, spectans ad dispositionem abbatisse secularis eccl. Assindensis.

Probitatis et virtutum merita . . . Dat. apud Villamnovam Avin. dioc. XVI kl. septembris a. octavo.

Reg. Avin. 143 f. 541! nr. 147.

694. 1360 August 21. Avignon.

Innocentius VI Coloniensis et B. Marie ad gradus Colon. ecel. decanis ac officiali Monasteriensi mandat, quatinus Conrado de Leytene preposito ecel. S. Cuniberti Colon., cuius prepositure redditus quatuor marcharum argenti 8. t. d. valorem annuum non excedunt, concedant usque ad octo anuos a data presentium computandos obedientiam in Neyle Colon. dioc. consuetam canonicis eiusdem eccl. in perpetuum benefieium ecclesiasticum assignari, vacantem per obitum Constantini de Cornu, non obstante quod Conradus predictam preposituram neenon in eadem et S. Andree Colon. ac in Sosaciensi et in Geyseke Colon. dioc. eum prebendis ae in S. Severini Colon. sub expectatione prebende eanonieatus [obtinet] et in dieta S. Andree eeclesiis officium simplex sine cura expectat.

Exposeit dileeti filii... Dat. Avin. XII kl. septembris a. octavo.

Reg. Avin. 142 f. 116'.

695. 1360 August 23. Villeneuve.

Innocentio VI supplicat Cuno de Falkenstein canonicus eccl. Trever. et capellanus sedis apostolice, quatinus sibi provideatur de

270 1360 August 23.

eccl. Trever. prepositura, que est dignitas electiva et curata, vacans ex eo, quod Iohannes de Zelobrio eam et ecclesiam parrochialem in Inferiori-Kerse Trever. dioc. iam pluribus annis simul tenuit et tenet, non obstante quod eanonieatum et prebendam in eecl. Magunt. et pre- posituram in Northusen Magunt. dioec. obtinet. Super qua prepositura litigat eamque resignare est paratus. Annuit papa.

Innoc. VI Suppl. t. IX (31) f. 202*.

696. 1360 August 23. Avignon.

Innocentio VI significat Everhardus Pravek de Osnaburg, quod ipse parrochialem eccl. de Urio Trever. dioc. pro parrochiali ecel. de Cuose Trever. dioc. eum Conrado de Angustial. permutavit eamque tenuit atque tenet, postea autem, cum comperisset, quod quondam Iohannes de Duona predecessor Conradi eandem eccl. de Cuose una cum parrochiali eccl. de Pileh Trever. dioc. pluribus annis tenuit ad sacerdotium non promotus, ipse eandem in manibus Philippi episcopi Cavallicensis tune in partibus Alamannie apostolice sedis nuncii resi- gnavit et de fructibus perceptis cum eodem composuit ac collectori camere apostolice iuxta compositionem satisfecit. Supplicat, quatinus sibi de novo provideatur de eadem, non obstante quod canonicatum et prebendam ac scolastriam ecel. S. Symeonis Trever. obtinet quodque ei est provisum de canonicatu et prebenda eccl. S. Castoris Cardon. Annuit papa.

Innoc. VI Suppl. t. IX (8f) f. 268.

697. 1360 August 24. Villeneuve.

Innocentio VI supplicatur, quatinus Wilhelmo de Heirreke presbi- tero Colon. dioc. de soluto et soluta genito confirmetur provisio ei facta de eccl. parrochiali de Sweline, quam obtinuit permutando pro ecel. parrochiali in Kareweter (vel: Karelbeter) Colon. dioc.

Item quatinus Iohanni de Essendia dicto de Fossa presbitero eonfirmetur provisio de canonieatu et prebenda eccl. B. Marie ad gradus Colon. vacantibus per mortem Segeslappi de Barle, de quibus Iohannes in curia litigavit eum Walthero de Tynemont clerico. Annuit papa.

Innoc. VI Suppl. t. IX (81) f. 241! et 242.

1360 August 24. 271

698. 1360 August 24. Avignon.

Innocentio VI significat Nicholaus de Lucembourch diaconus Trever. dioc. in utroque iure licentiatus, quod ipse eccl. parrochialem de Clottin Trever. dioe. per annum et amplius tenuit ad sacerdotium non promotus ac eam deinde pro canonicatu et prebenda eccl. B. Marie Palatiolensis eum quondam Theoderico de Sarkes permutavit, quos de facto obtinet ; supplicat, quatinus habilitetur et dieti canonicatus et prebenda sibi de novo eonferantur, non obstante quod in SS. Paulini et Symeonis Trever. ac Martini et Severi in Monasterio Meynevelt canonieatus et prebendas obtinet. Annuit papa.

Innoc. VI Suppl. t. IX (31) f. 268.

699. 1360 August 24. Avignon.

Innocentio VI significat Albertus Remigii de Ulmo clericus Tull. dioc., quod ipse nuper ad parrochialem eccl. de Lozebruch Trever. dioe. vacantem, ut credebatur, ex eo, quod Symon de Celebrio, qui se gerebat pro ipsius reetore, matrimonium contraxit per verba de presenti et consummavit, ab ipsius eccl. patronis fuit presentatus, postea vero ad eius noticiam venit, quod Iohannes (de Celobrío) prepositus ecel. Trever. illam cum prepositura dieta ae parrochialibus ecel. S. Martini et de Celobrio dicte dioc. per plures annos tenuit, et post resignationem Symonis ipse Albertus eandem per plures annos tenuit etiam ad sacerdotium non promotus. Quare supplicat, quatinus

sibi de novo provideatur de eccl de Lozebruch. Annuit papa. Innoc. VI Suppl. t. IX (81) f. 268°.

700. 1360 August 29. Avignon.

Innocentius VI preposito S. Cuniberti Colon. et Monasteriensis ac S. Castoris Confluent. eccl. decanis mandat, quatinus deputati per quinquennium conservatores non permittant Henricum de Tremonia archidiaconum de Famenna in eccl. Leod. a quibuscunque super bonis et iuribus sui archidiaconatus molestari.

Militanti ecelesie licet . . . Dat. Avin. IIII kl. septembris a. octavo, Reg. Avin. 142 f. 496.

701. 1360 September 5. Avignon.

Innocentio VI supplieant Theodericus et Everhardus fratres ger-

. 272 1860 September 5.

mani comitis de Marka, quatinus suo informatori Antonio de Fies in utroque iure approbato provideatur de eccl. Traiect. canonicatu sub expectatione prebende dignitatis aut officii cum cura vel sine cura, non obstante quod canonicatum et prebendam eccl. Tongrensis Leod. dioc. obtinet. Annuit papa.

Innoc. VI Suppl. t. IX (81) f. 259.

702. 1360 September 5. Avignon.

Innocentius VI Reynardo de Tycze presbitero reservat beneficium ecclesiasticum sine eura, cuius fructus decem et octo marcharum argenti valorem annuum 8. t. d. excedant, spectans communiter vel divisim ad dispositionem decani et capituli eecl S. Gereonis Colon., non obstante quod is in eccl. Undecimmilium Virginum Colon. quoddam perpetuum beneficium, Epistolare nuncapatum, sine eura obtinet et super parro- ehiali ecel. in Linnich Colon. dioc. in curia litigat.

Laudabilia probitatis et virtutum Dat. Avin. nonas septembris a. Octavo.

In e. m. SS. Apostolorum et S. Severini Colon. ac S. Agrieoli Avin. eccl. decanis.

Reg. Avin. 148 f. 512 nr. 101. Reynardi suppl. Innoc. VI Supplic. t. IX (81) f. 25%.

708. 1360 September 12. Avignon.

Innocentio VI supplicatur, quatinus Henrico de Luecemboureh de novo provideatur de canonicatu et prebenda eccl. SS. Martini et Severi in Monasterio Meynevelt, quam obtinuit vacantem, ut credebatur, per obitum Iohannis Phipelonis Madenardi de Luccembourch, qui per plures annos parrochialem eecl. in Dailhem dicte dioc. tenuerat in presbiterum non promotus. Annuit papa.

Innoc. VI Suppl. t. IX (831) f. 289.

"704. 1360 September 12. Avignon.

Innocentius VI Iacobo Wetzelonis presbitero Trever. confert de iure parrochialem ecclesiam de Nürin Trever. dioc. ei olim post obitum Nicolai de Epternacho a Iohanne de Celobrio preposito ecel. Trever. de facto collatam, sed de iure iam antea vacantem et sedis apo- stolice dispositioni reservatam ex eo, quod quondam Thicardus (?) de

1360 September 17. 273

Ulmona eandem per plures annos tenuit fructus percipiens ex eadem, ad sacerdotium non promotus. Laudabilia tuarum probitatis . . . Dat. Avin. II idus Septembris p. n. a. octavo. Or. membr. cum filo serico et plumbo; sub plica ad sinistr.: X et in- ferius: Io. Bellil; in plica ad dextr.: A. Raynaldi; 2n dorso: R. et: Thi- dericus de Puteo. Koblenz. Arch. reg. Trier. Domkapitel nr. 715. Reg. Avin. 144 f. 346 nr, 818. Suppl. pro lacobo in Innoc. VI Suppl. t. IX (81) f. 290.

705. 1360 September 17. Avignon.

Innocentius VI Lamberto dieto Deyn confert ecel. in Kerpen. Colon. dioc. canonicatum et prebendam vacantes per obitum Iohannis de Vernemborgh sedis apostolice capellani, non obstante quod Lambertus in eecl. S. Catherine in Oppinhem Magunt. dioc. canonicatum et pre- bendam ac scolastriam obtinet.

Vite ae morum decor . . . Dat. Avin. XV kl. oetobris a. octavo.

In e. m. preposito S. Cuniberti et decano S. Gereonis Colon. ae sacriste Avin. eccl.

Reg. Avin. 143 f. 215/ nr. 57.

706. 1360 September 18. Avignon.

Innocentius VI Petro de Ferreriis confert ecclesie S. Florini in Confluentia canonicatum et prebendam vacantes per obitum Tilmanni dieti Winbuch, qui nuper apud sedem apostolicum diem obiit supre- mum, non obstante quod Petrus canonicatum et prebendam ecelesie Ceimatensis Leod. dioc. obtinet.

Attributa tibi merita . . . Dat. Avin. XIIII kl. octobris a. octavo.

In e. m. abbati monasterii S. Martini Trever. et S. Castoris Con- fluent. Trever. ae S. Agricoli Avin. decanis eccl.

Reg. Avin. 142 f. 179.

707. 1360 September 21. Avignon.

Innocentius VI Iohanni Bidentis confert eccl. Bunnensis canoni- eatum et prebendam ac obedientias vacantes per obitum Iohannis de Virnburch capellani papalis, non obstante quod is alia beneficia eccle- siastica in Hispania et Francia sita obtinet.

Vatikan. Regesten IV. 18

214 1360 September 22.

Vite ae morum honestas... Dat. Avin. XI kl. octobris a. octavo. In e; m. archiepiscopo Rigensi et sacriste eccl. Avin. ac offi-

eiali Leod. Reg: Avin. 142 f. 178.

708. 1360 September 22. Avignon.

Innocentius VI episcopo Leodiensi mandat petente Petro tit. S. Anastasie presbitero cardinali, quatinus seolastrie in ecel. S. Marie Aquensis Leod. dioc. fructus triennales, quos Iohannes de Branden- boreh dicte eccl. canonicus iniuste percepit, sequestrari procuret, donee lis diuturna de dicta scolastria inter dictos Petrum et Iohannem orta fuerit decisa.

Petitio dilecti filii . . . Dat. Avin. X kl. octobris a. octavo.

Gratis pro domino card.

Reg. Avin. 143 f. 56° nr. 14.

709. 1360 September 25. Avignon.

Innocentius VI Theoderico de Marcha! confert eccl. Xanctensis canonieatum et prebendam ac preposituram vacantes per obitum Iohannis de Verneburch prepositi et sedis apostolice capellani, qui nuper extra euriam Romanam diem obiit supremum, non obstante quod Theodericus in Coloniensi Treverensi Leodiensi et Wormatiensi ecclesiis canonicatus et prebendas obtinet et quod de prepositura ecclesie monasterii monia- lium in Schildesche Padeburnensis dioc. ei est provisum, cuius posses- sionem nondum est adeptus, et quod in dicta Coloniensi vel extra eam vigore litterarum apostolicarum dignitatem expectat. Tamen pre- posituram Xanctensem assecutus dimittat preposituram monasterii in ' Sehildesche.

Nobilitatem generis, elegantiam morum . ... Dat. Avin. VII kl. octobris a. octavo.

In e. m. preposito SS. Apostolorum et scolastico S. Gereonis eccl.

Colon. ae officiali Leod. Reg. Avin. 148 f. 130 nr. 26.

710. 1360 September 28. Avignon. Die XXVIII m. septembris [a. MCCCLX] recepti fuerunt a domino 1) studenti in Monte Pessulano. Innoc. VI Suppl. IX (31) f. 292".

1360 October 10. 275

Gerardo de Arbento collectore camere apostolice in Lugdun. Vienn. Tarantas. Bisuntin. et Trever. provinciis XCVII flor. fort. III sol. Introit. et Exit 298 f. 48; Kirsch p. 257.

711. 1360 October 10. Avignon.

Innocentius VI scolastico eccl. B. Marie Palatiolensis Trever. dioc. mandat, quatinus Alardo de Bastonia in diaeonatus ordine constituto perpetuo eapellano altaris S. Iohannis Baptiste in ecel. S. Paulini extra muros Trever., cuius fructus decem florenorum auri valorem annuum non excedunt, conferat eccl. S. Symeonis Trever. canonicatum et pre- bendam vaeantes per liberam resignationem Petri tit. S. Martini in montibus presbiteri cardinalis.

Dignum arbitramur et congruum . . . Dat. Avin. VI idus octobris a. Octavo.

Heg. Avin. 143 f. 228 nr. 74.

712. 1360 October 10. Avignon.

Innocentius VI cantori eecl. S. Paulini extra muros Trever. mandat, quatinus Henrico Kempe in diaconatus ordine constituto conferat eecl. S. Symeonis Trever. preposituram et quasdam pensiones vacantes per resignationem Petri tit. S. Martini in montibus presbiteri cardinalis, non obstante quod Henrieus in eadem et in S. Marie Palatiolensis Trever. dioc. ecclesiis cum eantoria, que simplex officium existit, ca- nonicatus et prebendas obtinet.

Dignum arbitramur et congruum ... Dat. Avin. VI idus octobris a. oetavo.

Reg. Avin. 142 f. 240'. Innoc. VI Suppl. t. IX (31) f. 309.

*713. 1360 October 11. Avignon.

Innocentius [VI]... decano ecclesie B. Marie ad gradus Colon. ...

Ad audientiam nostram pervenit, quod tam . .. decanus et eapitulum ecelesie S. Severini Colon. quam predecessores eorum decimas terras domos possessiones efc. ipsius ecclesie . . . nonnullis clericis et laicis, aliquibus eorum ad vitam, quibusdam vero ad non modicum tempus et aliis perpetuo, ad firmam vel sub censu annuo concesserunt, quorum aliqui dieuntur super hiis confirmationis litteras in forma com- muni a sede apostolica impetrasse ... Discretioni tue... mandamus,

216 1960 October 11.

quatinus ea, que de bonis ipsius ecclesie per concessiones huiusmodi alienata inveneris illieite vel distracta .. . ad ius et propietatem eius- dem ecclesie legitime revocare procures . . . Dat. Avin. V idus octobris

p. n. a. octavo. Or. membr. cum flo cannab. et plumbo; sub plica ad sinistr.:

Calcedonius Reynbach ef inferius: R. bull. G. de Ianduno pro al. Düsseldorf. Arch. reg. S. Severin-Köln nr. 135.

; in plica ad dextr.: Calcedonius; in dorso: lohannes de

714. 1360 October 11. Avignon.

Innocentius VI decano eccl. Werdensis mandat, quatinus Iohanni Herme de Steghen reservet beneficium ecclesiasticum cum cura vel sine eura, cuius fructus, si curatum, viginti quinque, si vero sine eura fuerit, decem et octo marcharum argenti s. t. d. valorem annuum non excedant, spectans communiter vel divisim ad dispositionem prepositi decani cantoris scolastici et capituli eccl. Magunt., non obstante quod Iohanni nuper de canonicatu et prebenda eccl. S. Andree Colon. est provisum, quorum possessionem is nondum est assecutus.

Dignum arbitramur et congruum . . . Dat. Avin. V idus octobris

a. octavo. Reg. Avin. 148 f. 584' nr. 134.

7185. 1360 October 12. Avignon.

Innocentius VI Conrado de Spigelberg collectori fructuum camere apostolice confert eccl. Trever. canonicatum et prebendam vacantes per obitum Iohannis de Virneburg sedis apostolice capellani, non ob- stante quod is in Aschaffenburgensi et Wormaciensi et St. Stephani Magunt. ecclesiis canonicatus et prebendas ac in S. Mauritii Magunt. " eecl. preposituram obtinet.

Probitatis et virtutum merita . . . Dat. Avin. IIII idus octobris a. octavo.

In e. m. S. Marie in campis extra muros Magunt. et S. Castoris in Confluentia decanis ac sacriste Avin. eccl.

Reg. Avin. 148 f. 216' nr. 59. Innoc. VI Suppl. t. IX (31) f. 308.

716. 1360 October 12. Avignon.

Innocentio VI supplicatur, quatinus Arnoldo de Dinslaken presbi-

1360 October 22. 277

tero Colon. dioc. conferatur eccl. parrochialis de Crove Trever. dioc. vacans ex eo, quod Conradus dictus Kerpus eam per plures annos tenuit ad sacerdotium non promotus, non obstante quod Arnoldus eccl. parrochialem in Vlaswylre Trever. dioc. obtinet, quam paratus est dimittere. Annuit papa.

Innoc. VI Suppl. t. IX (81) f. 317.

717. 1360 October 22. Avignon.

Innocentius VI Iohanni Cruse baccalario in legibus providet de ecel. Xanetensis eanonieatu sub exspectatione prebende ac supplementi seu ferculi, non obstante quod ei auctoritate ordinaria est provisum de perpetua vicaria altaris C. Crucis in eecl. S. Georgii Colon.

Litterarum scientia, morum . . . Dat. Avin. XI kl. novembris a. octavo.

In e. m. preposito S. Cuniberti et decano S. Severini Colon. ac lohanni Mercerii canonico Engolismensis ecel. (Conf. nr. 692.)

Reg. Avin. 148 f. 848° nr. 160.

*718. 1360 November 5. Trier.

Boemundus archiepiscopus Treverensis Nicolaum episcopum Acconensem deputat suum per civitatem et diocesim Treverensem in pontificalibus vicarium.

Nos Nicholaus dei et apostolice sedis gratia sancte Achonensis eeclesie episeopus notum facimus universis, quod reverendus in Christo pater et dominus noster dominus Boemundus archiepiscopus Treverensis nos suum viearium per suos civitatem et diocesim Treverensem in pontifiealibus dumtaxat usque ad suam revocationem deputavit, prout in litteris eiusdem domini nostri Treverensis desuper confectis plenius continetur, quarum tenor sequitur in hec verba:

Boemundus dei ete. Notificamus universis quod ... (Sequitur idem fere tenor atque in nro. 177 Deinde pergitur): Est insuper adiectum, quod idem episcopus debebit collationes ordinum, confirmationes in fronte, velationes virginum sanctimonialium, erismatis, olei sacri et in- firmorum, ealieum et aliorum vasorum ad divinum cultum spectantium, indumentorum sacerdotalium, pallarum et aliorum ornamentorum ad altaris ministerium pertinentium benedictiones seu consecrationes ac omnia et singula alia, que ad predictum vicariatus spectant officium, . gratis ministrare facere et exercere nec eorundem occasione pecuniam

278 1360 December 15.

seu quiequam aliud temporale a quoquam exigere vel etiam extorquere, excepto quod in consecrationibus reconsecrationibus et reconciliationibus ecclesiarum cimiteriorum et aliorum piorum locorum procurationem recipere poterit, prout et in quantum iura permittunt. Attendentes igitur fore rationi conveniens et honestum, ut dieto episcopo, quem ad premissa onera subeunda assumpsimus, aliquo temporalis subsidio, quo mediante ad dictum officium melius et diligentius attendere et vacare valeat, succurramus, eidem episcopo ex nune inantea, quamdiu pre- dietum vicariatus officium a nobis habuerit, constituimus et deputamus singulis ieiuniis quatuor temporum in suarum subsidium expensarum XXV parvos florenos de Florentia per cellerarium palatii nostri Tre- verensis assignandos, ita sane quod si, quod absit, eundem episcopum et suos familiares pro executione dicti officii incedentes aut alias eiusdem officii occasione capi seu eisdem in corpore vel in rebus quevis dampna vel iniurias inferri per quoseumque contingat communiter vel divisim, nos nostri successores et ecclesia nostra Treverensis non tene- bimur nec obligati erimus ipsos a dicta captione redimere seu quitos facere aut ipsis de dictis dampnis in toto vel in parte satisfacere seu ipsis eadem aliqualiter resarcire. Debebimus tamen apud huiusmodi capientes dampna et iniurias inferentes ad redemptionem nostris litteris, prout bono et convenienti modo poterinus, laborare. In euius rei testi- monium sigillum nostrum presentibus est appensum. Datum Treveri a. d. MCCCLX die V mensis novembris.

Et nos Nicolaus Achonensis episcopus antedictus promisimus bona fide et promittimus in hiis scriptis dieto nostro Treverensi archiepiscopo omnia et singula premissa sub omnibus modis et condicionibus, prout de nobis superius conscripta sunt seu nobis facienda incumbunt, firmiter observare et fideliter facere et peragere nec contra ea seu eorum aliqua umquam per nos vel alios seu alium facere vel venire nec etiam ex- cedere formam in premissis litteris expressatam. Datum anno et die, ut in dietis litteris continetur.

Koblenz. Arch. reg. M. G. I1 « A. I. 1. ur. 7 nr. 415 el M. G. II. A. 1. 1. no.8 nr. 282. Görz, Regesten der Erzb. zu Trier pg. 96.

719. 1360 December 15. Avignon.

Innocentius VI Everhardo de Marka! confert eccl. Colon. eanoni- eatum et prebendam ac perpetuum beneficium capellaria nuncupatum

nn ——————À—

1) studenti in Monte Pessulano. Innoc. VI Suppl t. IX (81) f. 384.

1360 December 14. 279

eum quibusdam obedientiis eccl. Colon. quos quondam lohannes de Verueboreh eanonieus eiusdem eccl. et sedis apostolice capellanus obtinebat, non obstante quod in Leod. et S. Gereonis Colon. canonicatus et prebendas obtinet et dignitatem spectantem ad dispositionem episcopi Leod. expectat seu quod patitur in etate defectum in vicesimo etatis anno constitutus. Tamen predictum beneficium assecutus dimittat pre- fatam dignitatis vel officii curati expeetantiam.

Nobilitas generis, morum ... Dat. Avin. XVIII kl. ianuarii a. octavo.

In e. m. S. Agricoli Avin. et S. Martini Leod. eccl. decanis ac officiali Monaster. |

Reg. Avin. 143 f. 139' nr. 35.

720. 1360 December 14. Avignon.

[Innocentius VI] Iohanni decano ecelesie Coloniensis.

Ad dilectum filium Theodericum de Bersen prepositum ecclesie Reyssensis Colon. dioc., qui super eanonicatu nt prebenda ac preposi- tura ipsius ecclesie coram eertis auditoribus in palatio apostolico diutius litigavit non absque magnis laboribus et expensis et in dicto palatio pro se tres diffinitivas sentencias exigente iusticia reportavit ac super executione sententiarum ipsarum nostras ad te et quosdam alios sub certa forma litteras impetravit... intuitum apostolicum dirigentes diseretionem tuam rogamus... quatinus... ad executionem dictarum sentenciarum procedas . . . Dat. Avin. XVIIII kl. ianuarii a. octavo.

Reg. 241 pars II f. 70.

721. 1360 December 24. Avignon.

Die XXIIII decembris (a. MCCCLX] eum ... esset mandatum per dietam cameram [apostolicam] domino Gerardo de Arbento collectori Lugdun. et Tarantas. et Bisuntin. provinciarum, ut de pecuniie neces- sariis provideret dicto Iohanni [Bosseti] idemque Iohannes . . . retulit se recepisse et habuisse a dicto collectore M flor.,... ideo fuerunt positi in receptis dicti collectoris dictos (!) IX® flor.

Intr. et Exit. 293 f. 48; Kirsch p. 257.

7232. 1361 Januar 2. Avignon.

Stephanus pape camerarius testatur, quod Beomundus (!) arcbi- episcopus Trever. solvit pro parte partis gui communis servitii ducentos

280 1361 Januar 10.

florenos auri camere papali et pro parte partis quatuor servitiorum familiarium pape triginta duos florenos auri clericis camere per manus Galhardi de Lemovicinio thesaurarii sui, et quod ei prorogatus est termines solvendi usque ad festum pasche proxime venturum.

Oblig. et Solut. 32 (886) f. 91’; brevius Introit. et Exit. 295 f. 5.

723. 1361 Januar 10. Avignon.

Innocentius VI nobili mulieri Else de Lysura civi Trever. concedit plenariam peccatorum remissionem semel tantum in mortis articulo. Provenit ex tue devotionis . . . Dat. Avin. IIII idus ianuarii

8. nono. Reg. Avin. 145 f. 513 nr. 16.

724. 1361 Januar 11. Avignon.

Innocentius VI episcopo Leodiensi mandat, quatinus, si Irme- gardin de Broka, post mortem Katherine in abbatissam ecclesie Assindenses electam invenerit ad dicte ecclesie regimen esse idoneam, eius electionem confirmet.

[Innocentius VI] episcopo Leodiensi.

Attenta meditatione pensantes . . . Dudum siquidem ecclesia se- eulari Assindensi . . . per obitum quondam Katherine ipsius ecclesie abbatisse . . . vacante dilecti filii decanus et canonici ac dilecte in Christo filie preposita et canonice eiusdem ecclesie unum capitulum facientes . . . convenientes in unum tandem deliberaverunt in huius- modi electionis negotio per formam procedere compromissi et super hiis in... Odam de Mulsberg prepositam dicte ecclesie compromittere euraverunt dantes ei plenam generalem et liberam potestatem eligendi futuram abbatissam dicte ecelesie . . . Eademque preposita hniusmodi compromisso suscepto . . . Irmegardim de Broka eiusdem ecelesie ca- nonicam et decanam in eiusdem ecclesie abbatissam elegit ac deinde huiusmodi electione per dictos capitulum approbata et demum etiam solempniter publicata, ipsa Irmegardis diete electioni sibi presentate consensit et tandem huiusmodi electionis negotium coram nobis proponi fecit ac peti per nos eleetionem huiusmodi confirmari, in hiis omnibus Statutis a iure temporibus observatis. Nosque... Petro tit. S. Martini in montibus presbitero cardinali oraculo vive vocis commisimus, ut se de huiusmodi electione et ipsius electe meritis informaret et que super hiis inveniret, nobis postmodum referre curaret. Ac deinde huiusmodi

1361 Januar 18. 281

informatione per dictum eardinalem recepta, licet per relationem ipsius eardinalis nobis super hiis in consistorio factam invenerimus huiusmodi electionem ex sui forma canonice fuisse celebratam, quia tamen per eandem informationem aut etiam alias de ipsius electe meritis et ydo- neitate ad regimen dicte eeclesie certam noticiam non habemus, frater- nitate tue... mandamus, quatinus de huiusmodi electe meritis et ydoneitate te informans, si eam ydoneam ad ipsius ecclesie regimen inveneris. . . electionem ipsam auctoritate apostolica confirmes et de persona eiusdem Irmegardis eidem ecclesie provideas . . . Volumus autem, quod ab eadem Irmegarde, si de ea eidem ecclesie provideris, nostro et Romane ecelesie predicte nomine recipias fidelitatis debite solitum iuramentum . . . Per hoc autem earundem abbatisse et prepo- site ac canonicarum statum ordinem seu regulam nolumus nee inten- dimus approbare. Dat. Avin. Ill idus ianuarii a. nono. Heg. Avin. 145 f. 364.

725. 1361 Januar 13. Avignon.

Innocentius VI cum Willelmo Schotte presbitero Colon. dioe. de soluta genito dispensat, ut prebendam subdiaconalem in ecel. S. Cecilie Colon., euius fructus decem florenorum auri valorem annuum in uni- verso non excedunt, retinere et duo alia beneficia ecclesiastica, etiam unum sit euratum, obtinere valeat.

Probitatis et virtutum merita ... Dat. Avin. idus ianuarii a. nono.

Reg. Avin. 145 f. 356! nr. 5. |

726. 1361 Januar 21. Avignon.

Innocentius VI Iohanni de Bredenscheyd legum doctori et Paule eius uxori Colon. dioc. concedit plenariam percatorum remissionem semel tantum in mortis articulo.

Provenit ex vestre devotionis . . . Dat. Avin. XII kl. februarii

a. novo. Reg. Avin. 145 f. 516' nr. 81.

727. 1361 Januar 22. Avignon.

Innocentio VI supplieat Wilhelmus dux Iuliacensis et comes de Valkenburch pro nepote suo Wilhelmo de Wede clerico. Item supplicat, quatinus suo secretario Wynando de Henigbaclı

282 1361 Januar 21.

presbitero de novo provideatur de eccl. Kerpensis prepositura, ad quam vacantem, ut credebatur, per obitum Iohanuis de Virneburch, qui eandem una cum aliis beneficiis incompatibilibus per plures annos tenuerat, dux patronus dietum Wynandum loci ordinario presentavit, non obstante quod Wynandus cauonicatus et prebendas in ecclesiis S. Marie Aquensis et B. Marie Traiect. Leod. dioc. et Monasterii Eiflie et in Nidechgen una cum íhesauraria obtinet. Annuit papa. Innoc. VI Suppl. t. X (82) f. 17.

728. 1361 Januar 21. Avignon.

Innoeentius VI officiali Leod. mandat, quatinus Wynando de Hembaeh presbitero (de novo) conferat preposituram eccl. Kerpensis Colon. dioc. non obstante quod Wynandus in eccl. B. Marie Aquensi et in B. Marie '"l'raieet. Leod. dioe. ac in Monasterii Eyflie et in Nideehgen eccl. cum thesauraria, que simplex officium existit, Colon. dioc. canonicatus et prebendas obtinet. Dictum Wynandum pro predicta prepositura post obitum Iohannis de Virneburg, ut credebatur, vacantem Willermus dux Juliacensis patronus eiusdem Wilhelmo archiepiscopo Colon. presentavit, qui eum in preposituram instituit. Revera autem presentatio et institutio iuribus non subsistebant ex eo, quod Iohannes eandem una cum prepositura ecel. Xanetensis pluribus annis detinuit contra canonicas sanctiones.

Dignum arbitramur et congruum ... Dat. Avin. XI kl. februarii a. nono.

Heg. Avin. 177 f. 292 nr. 67.

7439. 1361 Januar 25. Avignon.

Innocentius VI largitur eeclesie collegiate S. Georgii Lympurgensi Trever. dioc. indulgentias (non plenarias).

Splendor paterne glorie ... Dat. Avin. VIII kl. februarii a. nono.

Reg. Avin. 145 f. 359.

730. 1361 Januar 30. Avignon.

Innocentio VI denuo supplieat Albertus Remigii de Ulmis clerieus Tull. dioc. super eadem eausa ae d. 24. Aug. 1360. (Conf. nr. 699.) Innoc. VI Suppl. t. X (82) f. 8b.

1361 Januar 80. 283

*791. 1361 Januar 30. Avignon.

Innocentius VI decano et thesaurario ac Walthero de Amantia canonico eecl. Trever. mandat, quatinus Alberto Remigii de Ulmis clerico Tull. dioc. conferant parrochialem eecl. de Lozebruch Trever. dioc. de iure vacantem et dispositioni papali reservatam. Dietam eccl. parrochialem Symon de Celebrio (!) elerieus Trever. dioc. tenuerat. Qui eum postea ad laicalia vota se transferens matrimonium contraxisset, abbatissa monasterii S. Petri Met. ipsius eccl. patrona putans dictam eecl. ex matrimonio contraeto vacare Albertum officiali archidiaconi S. Agathes de Longuion presentavit, qui eundem instituit in rectorem ecel. de Lozebruch. Postmodum vero ad Alberti notitiam pervenit, quod hec ecclesia non premisso modo vacavit, sed ex eo quod [ohannes de Celebrio (!) prepositus eccl. Trever. preposituram eccl. Trever. ob- tinens dietam eccl. parrochialem assecutus, hanc cum prepositura ultra mensem et deinde etiam cum de Martinskruch, de Superiori-Keise ae eum de Celebrio et cum de Berschau parrochialibus ecclesiis Trever. et Leod. dioec. contra eonstitutionem: Execrabilis tenuit et possedit, fructus percipiens ex eisdem, ad sacerdotium non promotus, et quod postmodum prefatus Symon prefatam ecclesiam de Lozebruch a dicto Iohanne preposito dimissam occupans, illam per plures annos tenuit ad sacerdotium etiam non promotus.

Laudabile testimonium, quod . .. Dat. Avin. III kl. februarii p. n. a. nono.

Reg. Avin. 145 f. 119.

732. 1361 Januar 31. Avignon.

Innocentius VI cum Nicolao Arnoldo rectore parrochialis ecclesie de Edingin Trever. dioc. de soluta genito familiari Bernardi S. Eustachii diaconi cardinalis dispensat, ut dictam parrochialem ecclesiam semel eum alio beneficio permutare valeat.

Vite ae morum decor . . . Dat. Avin. II kl. februarii a. nono.

Reg. Avin. 145 f. 886 nr. 88.

733. 1361 Februar I. Avignon.

Innocentius VI magistro Bernardo Soltani decano eccl. Tirasonensis capellano papali et causarum palatii apostoliei auditori mandat, quati- nus Rutgerum Pistoris de Embrica canonicum eccl. S. Walburgis de Arnhem Traiect. dioc. surroget in omni iure et ad omne ius, quod

284 1361 Februar 1.

competebat in eccl. S. Aldegundis de Embrica Iohanni Hectoris noviter mortuo, qui super dicta eccl. parrochiali in curia litigavit cum Iohanne de Noviomago clerico diete dioc. Probitatis et virtutum merita ... Dat. Avin. kl. februarii a. nono. Heg. Avin. 145 f. I14'. (Innoc. VI Suppl. t. X (82) f. 6t.

34. 1361 Februar 1. Avignon.

Innocentio VI supplicat Iohannes de Brandenburch licentiatus in artibus, quatinus sibi confirmetur collatio canonicatus et prebende eccl. S. Marie Aquensis, quos obtinuit permutando, non obstante quod cano- nicatum et prebendam eccl. S. Servatii Traiect. Leod. dioc. ac archi- presbiteratum parrochialis eccl. S. Marie Aquensis predicte obtinet. Annuit papa.

Innoc. VI Suppl. t. X (82) f. 61.

735. 1361 Februar 1. Avignon.

Innocentio VI supplicatur, quatinus Iohanni Huberti de Kemehe elerico Leod. dioc. de novo provideatur de canonicatu et prebenda eccl. B. Marie Aquensis, quos obtinuit post mortem Hermanni Blankart. Annuit papa.

Innoc. VI Suppl. t. 10 (32) f. 65°.

736. 1361 Februar 1. Avignon.

Iunocentio VI supplieat Henrieus dictus Winbuch, quatinus sibi confirmetur collatio canonicatus et prebende eccl. S. Castoris in Con- fluentia sibi facta post mortem Cononis de Helfensteyn, cum dubitet, an Cono eos canonice obtinuerit, non obstante quod Henricus bene- ficium spectans ad dispositionem eccl. S. Apostolorum Colon. expectat. Annuit papa.

Innoc. VI Suppl. t. X (82) f. 64'.

737. 1361 Februar 1. Avignon.

Innocentio VI supplieat Arnoldus Kael, quatinus sibi confirmetur eollatio parrochialis ecel. in Asbach Colon. dioc. ex eo vacantis, quod Iohannes de Sosato ultimus eius rector infra tempus a iure statutum se non fecit ad sacros ordines promoveri. Annuit papa.

Innoc. VI Suppl. t. X (80) f. 67.

1861 Februar 1. 285

788. 1361 Februar 1. Avignon.

Innocentio VI supplicat Albertus dietus Durichman de Blanken- steyn clericus Colon. dioc., quatinus sibi confirmetur collatio eccl. par- rochialis in Welme (!) Colon. dioc, cum eius predecessor defectum patiens natalium cum permutationibus aliorum beneficiorum absque dispensatione eandem eccl. per plures annos possederit. Annuit papa.

Innoc. VI Suppl. t. X (32) f. 64.

"989. 1361 Februar 5. Avignon.

Innocentio VI supplicat Albertus dictus Durichman clericus Colon. dioc., quatinus sibi de novo provideatur de parrochiali ecel. in Swelme, quam ante quatuor fere menses obtinuit, cum eius predecessor eam per plures annos possedisset defectum patiens natalium et pluralitatis bene- fieiorum incompatibilium. Annuit papa. (Conf. nr. 738.)

Innoc. VI Suppl. t. X (82) f. 24.

740. 1361 Februar 5. Avignon.

Innocentius VI Iohanni de Bredenscheid laico Colon. dioc. legum doctori concedit licentiam habendi altare portatile.

Sincere devotionis affectus... Dat. Avin. nonas februarii a. nono.

Reg. Avin. 145 f. 508 nr. 20.

741. 1361 Februar 5. Avignon.

Innocentio VI supplicat Theodericus de Marka frater germanus comitis de Marka prepositus eccl. Xanctensis, quatinus capellano et familiari suo Luberto de Rodembergh decano eccl. S. Ludgeri Monaster. ex utroque parente militari provideatur de canonicatu sub expectatione prebende ecel. Monaster. non obstante quod decanatum canonicatum et prebendam eccl. S. Iohannis Leod. obtinet Annuit papa.

Innoc. VI Suppl. t. X (32) f. 28.

742. 1361 März 9. (Avignon.)

Collector Coloniensis. Die IX m. marcii [a. MCCCLXI] . . . recepti fueruut a domino

2B6 1361 März 12.

Eubrardo de Luncor decano eccl. Roystensis [Rees] Colon. dioe. pro

fructibus dieti decanatus ad cameram pertinentibus pro annali ratione

vacationis eiusdem iuxta compositionem faetam cum camera ipso ma-

nualiter solvente. XX flor. fortes. Introit. et Exit. 295 f. 42.

"749. 1361 März 12. Avignon.

Franciscus tit. S. Marci presbiter cardinalis decano eccl. S. Marie ad gradus committit, quatinus decanum canonicos et capitulum ae pres- biteros et clericos eccl. S. Cassii Bunnensis, postquam Thome de Dalen satisfecerint, absolvat ab excommunicatione et cirea eorum ecelesiam interdietum relaxet, quarum penarum sententias -protulerat in eos Symon de Sudbiria auditor causarum palatii occasione sentencie diffinitive pro dieto Thoma, qui de canonicatu et prebenda diete ecclesie litem mo- verat contra Godefridum de S. Cuniberto.

Ex parte decani . . . Dat. Avin. IV idus mareii p. d. Innocentii pape VI a. nono.

Or. membr. cum filo serico violaceo et pend. sig. cereo; sub plica ad

sinistr.: G. duodecim tres. Gerardi; in plica ad dextr.: Pro Iac. de

Valle. Io. Clementis; in dorso: Paulus de Argent. Düsseldorf. Arch.

reg. Bonn: Cassiusstift nr. 128 (165).

744. 1361 März 15. Avignon.

Die XV m. mareii anno . . . [MCCCLXT] recepti fuerunt a d. Iohanne de Lucenbourch canonico eccl. S. Paulini extra muros Trever. succolleetore per dominum archiepiscopum Trever. sedis apostolice nuncium deputato in civitate et diocesi Trever. de pecuniis per ipsum receptis et recollectis in dieta sua collectoria ad cameram apostolicam pertinentibus ipso manualiter assignante II flor. sentencie.

Introit. et Exit. 295 f. 45. Kirsch pg. 889.

745. 1361 März 15. (Avignon.)

Die XV m. marcii (a. MCCCLXI] recepti fuerunt a domino lo- hanne de Lucenbourch canonico eccl. S. Paulini extra muros Trever. suecolleetore ad levandum et recipiendum subsidium biennale procura- tionum loeo decimarum a prelatis et personis ecclesiasticis dictorum civitatis et diocesis Trever. commissario per dominum Philippum epi- seopum Cavallicensem tune apostolice sedis nuncium spectaliter deputato

1361 März 17. 287

de pecuniis per ipsum succolleetorem receptis ratione dieti subsidii in dieta suo collectoria ipso manualiter assignante VI? flor. fortes. Introit. et Exit. 295 f. 96.

7446. 1361 März 17. Avignon.

"Theodoricus episcopus Wormatiensis pro parte partis communium servieiorum predecessorum suorum et sui quadraginta * flor. auri camere apostolice neenon pro parte partis quatuor serviciorum familiarum decein flor. auri elericis camere manualiter solvit.

Oblig. et Solut. 32 f. 95'. Brevius Introit. et Exit. 294 f. 7 et Introit. et Exit. 295 f. 6".

747. 1361 April 8. Avignon.

Innocentius VI cum Gobelino Gobelini de Lonstein scolari Trever. dioe. de presbitero et soluta genito dispensat, ut ad omnes ordines promoveri et beneficium ecclesiasticum, etiam si curam habeat ani- marum, recipere valeat.

Illegitime genitos, quos . . . Dat. Avin. VI idus aprilis a. nono.

Reg. Avin. 145 f. 881'.

748. 1361 April 23. Avignon.

Innocentio Vl. supplicat Engilbertus de Marka episcopus Leod. pro Hermanno de Hovele deeano eccl. Monaster. collectore camere apostolice.

Innoc. VI Suppl. t. X (82) f. 76°.

749. 1361 April 24. Avignon.

Innocentius VI nobili viro Henrico dieto Beyer de Bopardia militi et Lyse eius uxori concedit absolutionem plenariam semel tantum in mortis articulo.

Provenit ex vestre devotionis . .. Dat. Avin. VIII kl. maii a. nono.

Reg. Avin. 145 f. 544.

a) quadraginta duos Introit. Exit. 294.

N

288 1361 April 28.

*750. 1361 April 28. Köln.

Iohannes de Gryfone decanus eccl. B. Marie ad gradus Colon. commissarius a Francisco tit. S. Marie presbitero cardinali domini pape penitencario et ipsius penitenciarie curam gerente deputatus exequitur eoram procuratore decani et canonicis et presbiteris ac clericis eccl. S. Cassii Bunnensis, quorum singula nomina inibi sunt enumerata, litteras d. XII m. marcii a. MCCCLXI a Fraueisco in favorem decani et canonicorum et presbiterorum ac elericorum eccl. S. Cassii confectas.

. Acta sunt hec in domo habitacionis nostre, quam intra emunitatem eecl. B. Marie ad gradus Colon. predicte inhabitamus ... sub a. d. MCCCLXI antepenultima die mensis aprilis hora vesperarum vel quasi. (Conf. nr. 743.)

Or. membr. cum lohannis sig. pend. Düsseldorf. Arch. reg. Bonn:

Cassiusstif! nr. 123 (169).

"51. 1361 April 10. Avignon.

Innocentio VI supplicat Carolus IV imperator, quatinus Henrico de Wessalia notario et secretario suo de novo provideatur de preposi- tura eccl. Cortensis (/Carpensis?) Colon. dioc.,, non obstante quod in S. Florini de Confluentia et in S. Marie Wetslariensi cum prebendis et in S. Severi de Monasterio in Meynvelt et in Spirensi sub expectatione prebendarum canonicatus et in eadem Spirensi eccl. prebendam sacer- dotalem obtinet. Annuit papa.

Innoc. VI Suppl. t. X (32) f. 50°.

752. 1361 April 30. Avignon.

Innocentius VI Sygehardo nato Guntheri comitis in Swartzburgh eonfert eccl. Colon. canonicatum sub expectatione prebende et dignitatis aut officii seu obedientie, non obstante quod is in Magdeburgensi Nuem- burgensi et Herbipolensi ecclesiis canonicatus et prebendas obtinet et quod ei nuper auetoritate apostolica de canonicatu eccl. Magunt. est provisum.

Nobilitas generis, vite . . . Dat. Avin. II kl. maii a. nono.

In e. m. abbati monasterii Pigaviensis Merseburg. dioc. et decano S. Gereonis Colon. ae sacriste Avin. eccl.

Reg. Avin. 147 f. 298 nr. 3.

1361 Mai 4. 289

753. 1361 Mai 4. Avignon.

Innoeentio VI significant Boemundus archiepiscopus Trever. ac prepositus eapituli S. Paulini extra muros Trever. et Iohannes de Lucembourg canonieus eccl. S. Paulini ac in civitate et dioc. Trever. eolleetor camere apostolice, quod nuper post obitum Iohannis dieti Haller decani S. Paulini prepositus et capitulum concorditer elegerunt prefatum Iohannem in diete eccl. decanum. Cum autem postea com- pererint, quod quondam Nicolaus Ordolphi parrochialem eccl. de Lyne Trever. dioc. una eum dicto decanatu pluribus annis tenuit, supplicant, quatinus papa dietam electionem confirmet vel dieto Iohanni de decanatu, que dignitas curata existit et euius redditus XL floren. auri valorem annuum non excedunt, de novo provideat, non obstante quod in S. Paulini et S. Simeonis Trever. cum prebendis et in Leod. eccl. sub expectatione prebende ac dignitatis ete. canonicatus et parrochialem eecl. de Osperim Trever. dioc. obtinet et quod super canonicatu et prebenda eccl. Met. litigat. Annuit papa.

Innoc. VI Suppl. t. X (32) f. 43.

"54. 1361 Mai 5. Avignon.

Innocentio VI supplicat Iohannes Wilhelmi de Ruremunde cleri- eus Leod. dioc., quatinus sibi confirmetur collatio parrochialis eccl. in Sehonenbergh (vel Schovenbergh) Trever. dioc., quam obtinuit va- eantem ex eo, quod Ludolphus de Hoilveltz clerieus Trever. dioc. eam una cum parrochiali eccl. in Loensdorf Trever. dioc. per plures annos detinuerat. Annuit papa.

Innoc. VI Suppl. t. X (32) f. 70.

"7885. 1361 Mai 5. Avignon.

Innocentius VI Iordano de Helepze (!) canonico prebendato eecl. S. Castoris in Confluentia licentiato in legibus concedit, quod collatio et provisio de canonieatu et prebenda eecl. S. Florini post obitum Constantini de Colonia, qui Henrico dicto Beyer successerat, lordano facta a decano et capitulo S. Florini perinde valeat.

Litterarum scientia, morum ... Dat. Avin. III nonas maii a. nono.

Reg. Avin 146 f. 593. Vatikan. Regesten IV. 19

290 1861 Mai 5.

756. 1361 Mai 5 Avignon.

Innocentius VI Iohanni Gryn eonfert eecl. parrochialem de Hal- male Leod. dioe. ex eo vacantem, quod Arnoldus de Riperia eam in euria resignavit, non obstante quod is in eccl. Xanetensi eanonieatum et prebendam obtinet.

Attributa tibi virtutum . . . Dat. Avin. IIII nonas maii a. nono.

Reg. Avin. 145 f. 139'. Innoc. VI Suppl. t. X (82) f. 82".

757. 1361 Mai 10. Avignon.

Innoeentius VI nobili viro Conrado Vammerode (!) militi et Lise eius uxori Colon. dioc. concedit absolutionem plenariam semel tantum in mortis articulo.

Provenit ex vestre devotionis... Dat. Avin. VI idus mai a. nono. Reg. Avin. 145 f. 549.

758. 1361 Juni 1. Avignon.

Innocentio VI supplieat Hermannus Lynberch, quatinus sibi con- firmetur collatio canonicatus et prebende eccl. B. Marie ad gradus Colon., quos obtinuit vacantes per uxorationem Iacobi Heut, non obstante quod parrochialem eccl. S. Albani Colon. obtinet. Annuit papa. (Conf. nr. 691.)

Innoc. VI Suppl. t. X (82) f. 102°.

709. 1361 Juni 1. Avignon.

Innoeentio VI supplieat Poncius de Stabulis Trever. dioc., qua- tinus sibi confirmetur collatio parrochialis ecel. de Grandifailleyo Trever. dioc., quam accepit permutando cum Iohanne de Altari pro parrochiali ecel. de Stabulis Trever. dioc., cum compererit, quod Io- hannes dietam eccl. infra XVI etatis annum constitutus assecutus fuerat eamque tenuerat sine dispensatione. Annuit papa.

Innoc. VI Suppl. t. X (82) f. 105.

760. 1361 Juni 18. Avignon.

Stephanus pape caimerarius testatur, quod Boermundus (!) archi- episeopus Trever. solvit pro parte partis sui communis servitii ducentos florenos auri camere papali et pro parte partis quatuor servitiorum

1361 Juni 23. 291

familiarum pape quinquaginta florenos auri clericis camere per manus Conradi de Spigelberg prepositi ecel. S. Mauritii Magunt. et quod ei prorogatus est terminus solvendi complementum usque ad festum Om- nium Sanctorum proxime venturum.

Oblig. et Solut. 32 (886) f. 101’; brevius Introit. et Exit. 295 f. 10.

"761. 1361 Juni 28. Avignon.

Innocentius VI officiali Lemovicensi mandat, quatinus Guillermo de Fonte clerico Lemovicensis dioc. conferat eccl. Bunnensis canoni- eatum et prebendam vacantes per obitum Iohannis Bidentis nuper apud curiam mortui, non obstante quod papa dudum providit Guillermo de canonicatu et prebenda eccl. S. Crucis Cameracensis tune vacantibus, super qua quidem gratia is ex eo litteras fieri non fecit, quod dicti canonicatus et prebenda per quendam detinentur indebite occupati, aut quod papa eundem Guillermum in omni iure et ad omne ius surrogavit, quod dieto Iohanni in quibusdam obedientiis seu curtibus dicte ecclesie Bunnensis, super quibus in palatio apostolico litigabat, quomodolibet competebat.

Dignum arbitramur et congruum ... Dat. Avin. VIIII kl. iulii a. nono.

Reg. Avin 146 f. 44t'.

762. 1361 Juni 30. Avignon.

Innocentio VI supplicat Cristianus dictus Rumel de Hetzingen elerieus Colon. dioc. de militaribus procreatus, quatinus sibi eonfirmetur collatio canonicatus et prebende ac ferculi eccl. Xanetensis, que ob- tinuit vaeantia per obitum Iohannis de Isendie capellani papalis. Annuit papa.

Innoc. VI Suppl. t. X (32) f. 109.

768. 1361 Juli 14. Avignon.

Innocentio VI supplicat N. S. Marie in via lata diaconus cardi- nalis, quatinus familiari et continuo commensali suo Ionato clerico Leod. dioc. provideatur de canonicatu et prebenda eccl. Werdenais vaeantibus per obitum Wilhelmi de Greveroide familiaris et continui commensalis eiusdem cardinalis, qui extra curiam diem clausit extre- mum. Annuit papa.

Innoc. VI Suppl. t. X (32) f. 140.

292 1361 Juli 26.

764. 1361 Juli 26. Avignon.

Innocentius VI Servatio de Ove familiari commensali Francisci tit. S. Marci presbiteri eardinalis confert canonicatum et prehendam eum fereulo seu supplemento ecel. Xanctensis vacantes per obitum Brunonis de Sarbrughen familiaris et domestici commensalis eiusdem cardinalis.

Laudabilia probitatis et virtutum . . . Dat. Avin. VII kl. augusti a. nono.

In e. m. S. Agricoli Avin. et S. Andree et S. Georgii Colon. eccl. decanis.

Reg. Avin. 146 f. 323.

765. 1361 September 4. Avignon.

Innocentio VI supplicat Everhardus de Landorpe decanus et ca- nonieus eecl. Reyssensis, quatinus subrogetur in omni iure et ad omne ius, quod competebat quondam "Theoderico de Steghen in et super canonicatu et prebenda ae supplemento eccl. Xanctensis, super quibus hie diutius in curia litigabat, qui recedendo de curia infra duas dietas prope curiam decessit. Annuit papa.

Innoc. VI Suppl. t. XI (83) f. 21%.

766. 1361 September 24. Avignon.

Innocentius VI preposito S. Cuniberti Colon. et eiusdem ac S. Petri Avin. ecel. decanis mandat, quatinus Arnoldo dicto Stecke clerico Colon. dioc. conferant eecl. S. Adelberti extra muros Aquenses canoni- eatum et prebendam vacantes per obitum Iacobi de Wisschel, qui apud gedem apostolicam diem clausit extremum.

Nobilitas generis et alia... Dat. Avin. VIII kl. octobris a. nono.

Heg. Avin. 147 f. 427’ nr. 195.

767. 1361 September 25. Avignon.

Innoeentio VI supplieat Iohannes quondam Iohannis de Stega elericus Trever. dioc., quatinus sibi confirmetur collatio perpetue vicarie altaris S. Pauli in ecel. Limpurgensi. Annuit papa.

Innoc. VI Suppl. t. XI (83) f. 221.

1861 September 25. 293

768. 1361 September 25. Avignon.

Innocentio VI supplicat Nicolaus Iohannes scriptor papalis, qua- tinus subrogetur in omni iure et ad omne ius, quod competebat super canonicatu et prebenda eccl. B. Marie ad gradus Colon. quondam Guillelmo de Graverode, qui de dicto beneficio vacante per obitum Hermanni de Lisenkarken alias de Colonia in palatio apostolico cum Nicolao litigabat et infra duas dietas legales extra curiam nuper de- cessit, non obstante quod Nicolaus thesaurariam et canonicatum ac prebendam in monasterio de Deytkirchen Colon. dioc. ae parrochialem eecl. de Bari nostre domine Atrebat. dioc. obtinet et super parrochiali eecl. de Esteys in Vepria Tull. dioc. litigat. Annuit papa.

Innoc. VI Suppl. t. XI (83) f. 287.

769. 1361 September 25. Avignon.

Innocentio VI supplicat Bernardus quondam Arnoldi de Puteo elerieus, quatinus sibi provideatur de novo de eccl. Bunnensis canoni- eatu et prebenda vacantibus per obitum Bernardi Stephani in Romana euria defuncti. Annuit papa.

Innoc. VI Suppl. t. XI (33) f. 232.

770. 1361 September 25. Avignon.

Innocentio VI supplicat Iohannes Cruse clericus Colon. dioc., qua- tinus sibi confirmetur collatio canonicatus et prebende ac ferculi eccl. S. Severini Colon., que assecutus est permutando a Conrado Hauschilt pro altari SS. Maurorum in monasterio S. Marie ad ortum Colon. Annuit papa.

Innoc. VI Suppl. t. XI (83) f. 220.

441. 1361 September 25. Avignon.

Innocentio VI supplicat Wilhelmus Rost de Holtzwilre elericus Colon. dioc., quatinus subrogetur in omni iure et ad omne ius, quod competebat in parrochiali ecel. de Lympe Colon. dioe. quondam Con- rado nato quondam Henrici de Fossa de Tuitio, qui in curia decessit, eum litigaret de dicta eccl. cum Henrico de Novocastro alias dicto Russelpaffe presbitero et Hermanno dicto Rode. Annuit papa.

Innoc. VI Suppl. t. XI (83) f. 226.

294 1861 September 25.

7423. 1361 September 25. Avignon.

Innocentio VI supplicat Henricus dictus Reyp! canonicatus et prebendas in Monasteriensi eum officio et in Padeburnensi cum obe- dientiis eccl. obtinens, quatinus sibi de novo provideatur de eccl. S. Georgii Colon. canonicatu et prebenda vacantibus per obitum Arnoldi dieti Kael infra duas dietas de curia se absentando defuneti, non ob- stante quod eidem de canonicatibus et prebendis ecclesiarum S. Mauritii extra muros Monasterienses et S. Martini Monaster. ac de canonicatu et prebenda ae fereulo et personatibus in cancellaria apostolica expri- mendis est provisum. Annuit papa.

Innoc. VI Suppl. t. XI (38) f. 237.

"48. 1361 September 25. Avignon.

Innocentio VI supplicat Henrieus de Reyp consanguineus quon- dam Everardi de Reyp collectoris camere apostolice, quatinus sibi provideatur de canonicatu et prebenda eecl. Assindensis vacantibus per obitum Everardi, non obstante quod sibi est provisum de canonicatu et prebenda ac officio in Gronhover nuncupatis eccl. Monasteriensis. Annuit papa.

Innoc. VI Suppl. t. XI (83) f. 225.

774. 1361 October 14. Avignon.

Innocentius VI Irmingarde de Gymmenich moniali monasterii in Oren Trever. ord. S. Bened. concedit absolutionem plenariam semel tantum in mortis articulo.

Provenit ex tue devotionis... Dat. Avin. II idus octobris a. nono.

Reg. Avin. 146 f. 541.

745. 1361 October 22. Avignon.

Innocentius VI cum lohanne dicto de Maguntia clerico Colon. de presbitero et soluta genito, magistro in artibus et notario negotiorium eamere apostolice, cui papa iam reservavit beneficium ecclesiasticum eum eura vel sine eura spectans ad dispositionem prepositi decani et capituli eecl. Colon., dispensat, ut unum aliud beneficium ecclesiasti-

1) Idem denuo supplicat de eodem d. 28 m. octobris. L. cit. f. 250.

[4

1861 October 28. 295

cum sine cura, etiam si in eccl. cathedrali fuerit, recipere et cum priori altero retinere valeat. Litterarum scientia, vite... Dat. Avin. XI kl. novembris a. nono. Reg. Avin. 145 f. 450’ nr. 260.

446. 1361 October 28. Avignon.

Innocentio Vl supplicat. Menricus dietus Kebe, quatinus sibi de novo provideatur de parrochiali eccl. in Holtzwilre Colon. dioec. vacante per obitum Gerlaci dicti Ovelaker, qui infra duas dietas legales prope Romanam curiam decessit, non obstante quod is canonicatum et pre- bendam eccl. Assindensis obtinet. Annuit papa.

Innoc. VI Suppl. t. XI (83) f. 250". .

"44. 1361 October 23. Avignon.

Innocentio VI supplicat Iohannes dictus Stok canonicus eccl. S. Paulini extra muros Trever., quatinus sibi confirmetur collatio eccl. parrochialis in Flastat Magunt. dioc., non obstante quod preposituram ecel. S. Crueis in Hunefelt Magunt. dioc. obtinet. Annuit papa. Innoc. VI Suppl. t. XI (88) f. 248. |

448. 1361 October 30. Avignon.

Innocentius VI Eremberto dieto Munter de Tremonia presbitero consideratione Nicolai S. Marie in via lata diaconi cardinalis pro dileeto suo supplieantis confert. eccl. Osnaburg. canonicatum et prebendam vacantes per obitum Tideriei Bersen familiaris commensalis dicti car- dinalis, non obstante quod Erembertus in ecel. B. Marie ad gradus Colon. canonicatum et prebendam obtinet et quod ei est provisum de eecl. S. Severini Colon. canonicatu et prebenda et ferculo, quibus est spoliatus.

Exigentibus tue probitatis ... Dat. Avin. III kl. novembris a. nono.

In e. m. S. Marie ad gradus Colon. et S. Agricoli Avin. decanis ac Henrieo Wustinch canonico Traiect. eccl.

Reg. Avin. 146 f. 367.

"749. 1361 November 10. Avignon.

Innocentius VI Hermanno dieto Zeppenfelder de Sigin clerico

296 1361 November 16.

Magunt. dioc. reservat beneficium ecclesiasticum cum eura vel sine cura, euius fructus, si curatum, viginti quinque, si vero non fuerit curatum, decem et octo marcharum argenti s. t. d. valorem annuum non ex- cedant, spectans communiter vel divisim ad dispositionem decani et eapituli eecl. S. Georgii in Limpurg. Trever. dioc.

Probitatis et virtutum tuarum ... Dat. Avin. IIII idus novembris à. nono.

In e. m. abbati monasterii in Arnsteyn Trever. dioc. et decano S. Petri extra muros Magunt. ac archidiacono Taracon. llerdensis eccl.

Reg. Avin. 145 f. 85.

@8S0. 1361 November 16. Avignon.

Innoeentio VI supplicat Theodericus episcopus Wormatiensis, qua- tinus consanguineo suo Henrico filio Henrici Bavri militis de Bopardia provideatur de canonicatu et prebenda eecl. Wormat. vacantibus per obitum Henrici dicti Kazzeman in curia defuncti. Annuit papa.

Innoc. VI Suppl. t. XI (33) f. 288*.

7581. 1361 November 16. Avignon.

Innocentius VI cum Raymboldo dicto Beyer! dispensat, ut is, qui in Trever. sub expectatione dignitatis personatus vel officii et in S. Andree Wormatiensi ecclesiis canonicatus et prebendas obtinet ac super eanonieatibus et prebendis Spirensis et Bambergensis ecclesiarum in palatio apostolico litigat, custodiam ecclesie Wormatiensis, que est dignitas sine cura, et preposituram ecclesie Spirensis recipere et retinere valeat. Tamen dictam preposituram assecutus dimittat predictam pro- visionem de dignitate personatu vel officio.

Nobilitas generis ac laudabilia . .. Dat. Avin. XVI kl. decembris 8. nono.

Reg. Avin. 146 f. 591'.

482. 1361 November 12. Avignon.

Innocentius VI archiepiscopo Colon. mandat, quatinus Rolekinum natum Rolekini de Honore et nobilem mulierem Godam natam nobilis

1) Pro quo supplicat eiusdem frater Theodericus episcopus Wormat. Innoc. VI Suppl. t. XI (338) f. 283.

1361 November 20. 297

viri Sanderi Iudei militis domicellam Colonienses, qui, licet aliqualiter audivissent se invicem quarto consanguinitatis gradu fore coniunctos, nullum tamen impedimentum existere inter eos, quominus possent matri- monialiter copulari, insimul recordantes, matrimonium inter se contra- xerunt et prolem procrearunt, postmodum vero, cum ad dieti matri- monii solennizationem in facie ecclesie procedere vellent, certiores facti sunt se dicto gradu invicem esse coniunctos, primitus abinvicem ad tempus separatos absolvat ab excommunicatione et, si ei expediens videatur, cum eisdem dispenset, ut matrimonium de novo contrahere valeant, prolem susceptam et suscipendam legitimam decernendo. Vult autem papa, quod quicunque ipsorum alteri supervixerit, innuptus perpetuo debeat remanere.

Exbibita nobis pro parte... Dat. Avin. XIII kl. decembris a. nono.

Reg. Avin. 146 f. 597.

"88. 1361 November 20. (Avignon.)

Die eadem [XX m. novembris a. MCCCLXI] recepti fuerunt a domino Teodorieo episcopo Wormat. pro parte partis sui communis servicii ipso manualiter solvente XLII flor. camere

Introit. et Exit. 297 f. 15.

@84. 1361 December 1—29. ( Avignon.)

[Gaucelinus. abbas monasterii Psalmodiensis ord. S. Bened. Nemau- sensis dioc. thesaurarius pape] recepit . . . a domino Gerlaco archi-

episcopo Magunt. CXXXI flor. . .. Introit. et Exit. 296 f. 15

785. 1361 December 2. Avignon.

Anno [MCCCLXI]. . . d. II m. decembris recepti fuerunt a do- mino Florentio de Wevelinchoven subdecano eccl. Colon. ae collectore apostolico in civit. et dioc. Colon. . . . ipso collectore manualiter assignante. . . . .. . . M.VIICXV flor. et per manus Lamberti Lambertisqui de societate

Albertorum antiquorum de Florentia habitatoris Avinionensis solvente . . . . . . . . . . III? flor. Et sie sunt in summa. . . . . . 5. 5. 52 IIPXV flor.

Introit. et Exit. 294 f. 27; Kirsch p. 334. Brevius Introit. et Exit. 296 f. 17 et 297 f. 19.

298 1861 December 18.

@86. 1361 December 13. Avignon.

Innocentio VI supplicat Wilhelmus archiepiscopus Colon., quatinus consanguineo suo Rotgero de Maesacker clerico Colon. dioc. de illustri prosapia procreato reservetur canonicatus et prebenda cum ferculo officio vel dignitate eecl. S. Severini Colon. Annuit papa.

Item quatinus Henrieo de Oss . . . (Conf. nr. 787.)

Innoc. VI Suppl. t. XI (33) f. 291.

487. 1361 December 13. Avignon.

Innocentius VI Henrieo de Oss in artibus et medicina magistro eapellano eontinuo et commensali Wilhelmi archiepiscopi Colon. reservat benefieium ecclesiasticum cum cura vel sine cura, euius fructus, si cum eura, viginti quinque, si vero sine cura fuerit, decem et octo mar- eharum argenti s. t. d. valorem annuum non excedant, spectans com- muniter vel divisim ad dispositionem prepositi decani et capituli Xanctensis, non obstante quod is parrochialem ecclesiam in Eglissouwe Colon. (!) dioc. et altare S. Silvestri situm in eccl. Colon. obtinet.

Litterarum scientia, vite . . . Dat. Avin. idus decembris a. nono.

In e. m. preposito S. Kuniberti et SS. Apostolorum Colon. ac S. Agricoli Avin. eccl. decanis.

Reg. Avin. 145 f. 262 nr. 73.

7585. 1361 December 13. Avignon.

Innocentio VI supplicat Florentinus de Wevelkoven subdecanus Colon. ab utroque parente illustris ac camere apostolice in civit. et dioc. Colon. colleetor, quatinus sibi reservetur in dicta eccl. Colon. dignitas vel officium, non obstante quod in eadem canonicatum et prebendam ac subdecanatum et preposituram, que simplex est officium, in eccl. de Nydecken necnon parrochialem eccl. in Goistorp Colon. dioc. obtinet.

Item quatinus provideatur infrascriptis, qui in officio collectorie laboraverunt et adhue laborant:

Fratri suo germano Godefrido de Wevelkoven de canonieatu sub expectatione prebende in eccl. Monaster., non obstante quod obtinet eanonieatum et prebendam ecel. Colon. et parrochialem eccl. in Lou- uerke Colon. dioc.

Iacobo de Sumbresse nato quondam illustris Iohannis domini de

1361 December 18. 299

Sumbresse clerico Leod. dioc. filio sororis Florentii de canonicatu sub expectatione prebende in ecel S. Gereonis Colon.

Constantino de Bunna clerico Colon. dioc. de canonicatu sub ex- pectatione prebende in eccl. S. Andree Colon.

Henrieo dicto Caput presbitero de canonicatu sub expectatione prebende in eecl. S. Georgii Colon., non obstante quod parrochialem eccl. in Vriestorp Colon. dioc. obtinet.

Siberto de Rystorp clerico Colon. dioc. de parrochiali eccl. in Keyenburgk Colon. dioc. vacante per mortem Henrici de Wanle sub- collecteris camere apostolice in civit. et dioc. Colon. non obstante quod obtinet offieium scolarium in eccl. Colon., quod dimittere est paratus.

Gerardo de Synsteden presbitero de canonicatu sub expectatione prebende in eccl. Werdensi, non obstante quod obtinet capellaniam altaris S. Katerine in eccl. parrochiali de Beidbure, quam dimittere est paratus.

Iohanni dieto Hirtzelin clerico Colon. dioc. de canonicatu sub expeetatione prebende in eccl. B. Marie ad gradus Colon.

Item supplicat, quatinus mandetur recipi Iustina filia Petri dicti Prichamer civis Colon. puella litterata in monasterio monialium S. Ger- trudis sub cura et regula fratrum ordinis Predicatorum in Colonia viventium.

Item quatinus examen predietorum committatur ad partes. Annuit papa.

Innoc. VI Suppl. t. XI (83) f. 294.

489. 1361 December 13. Avignon.

Innocentius VI Iohanni dicto Hirtzelin confert eccl. S. Marie ad gradus canonicatum sub expectatione prebende.

Probitatis et virtutum merita . .. Dat. Avin. idus decembris a. nono.

In e. m. Theoderico de Genepe et Winando de Esche ac Gois- wino de Duysburgh canonicis eccl. Colon.

Reg. Avin. 147 f. 483 nr. 48.

790. 1361 December 17. Avignon.

Innocentius VI episcopo Argentinensi mandat, quatinus Alberto de Dorenstete presbitero Argent. dioc. conferat parrochialem eecl. in

300 1361 December 17.

Oysperen Trever. dioc. vacantem per mortem Iohannis de Luezelnburg, qui nuper apud sedem apostolicam diem clausit extremum.

Dignum arbitramur et congruum ... Dat. Avin. XVI kl. ianuarii &. nono.

Reg. Avin. 145 f. 225! nr. 230.

791. 1361 Decembris 17. Avignon.

Innocentius VI monasterio Bruwilrensi ord. S. Bened. Colon. dioc., euius provisionem sibi reservavit Arnaldo abbate vivo, providet de persona Hermanni monachi et cellerarii dieti monasterii et in sacer- dotio constituti, quem predicte forsan reservationis ignarus conventus elegit et arehiepiscopus Colon. confirmavit.

Apostolice solieitudinis studium .. . Dat. Avin. XVI kl. ianuarii 8. DONO.

In e. m. conventui monasterii, vassallis monasterii, archiepiscopo Colon.

Reg. Avin. 146 f. 99.

792. 1361 December 17. Avignon.

Innocentio VI supplicat Lampertus collector superioris Alamanie generalis abbas monasterii in Gengenbach ord. S. Bened. Argentin. dioc., quatinus familiari suo Wylhelmo Boule de Holzwilre clerico Colon. dioc. reservetur beneficium sine cura spectans ad collationem eccl. S. Severini Colon., non obstante quod parrochialem eccl. de Hergarden Colon. dioc. obtinet. Annuit papa.

Innoc. VI Suppl. t. XI (80) f. 275.

798. 1361 December 24. Avignon.

Innocentius VI Reymboldo dicto Beyer confert eccl. Wormatiensis eanonieatum et prebendam vacantes ex eo, quod et is per se ipsum canonicatum et prebendam eccl. S. Andree Wormat. et Iohannes dictus Kamik (?) per procuratorem canonicatum et prebendam eccl. Wormat. permutationis causa resignarunt, non obstante quod Reymboldus Trever. canonicatum et prebendam et Wylburgensem Trever. dioc. preposituram obtinet et quod super canonicatibus et prebendis Spirensi et Bam- bergensi in curia litigat et quod papa eidem providit de prepositura eccl. Spirensis et in Treverensi dignitatem vel officium reservavit.

1361 December 24. 801

Apostolice sedis circumspecta . . . Dat. Avin. VIIII kl. ianuarii a. nono.

In e. m. deeano S. Agricoli Avin. et thesaurario S. Pauli Wormat. ae scolastico Aschaffenburgensis eccl.

Reg. Avin. 146 f. 426'.

794. 1361 December 24. Avignon.

Innocentius VI Geraldo de Vivario confert eccl. S. Martini Wesa- liensis Trever. dioc. preposituram vacantem ex eo, quod et Geraldus scolastriam eccl. Magunt. per lohannem de Cervo canonicum eccl. S. Severini Colon. et Otto de Sconenborg dietam preposituram per Ram- boldum dictum Baurus (!) prepositum Wylburgensem in curia permu- tationis eausa resignarunt, non obstante quod Geraldus in Leod. et in SS. Apostolorum cum prepositura, que dignitas curata existit, et in S. Severini Colon. et in Heinsberg Leod. dioc. canonicatus et prebendas obtinet et quod eidem papa hodie de canonicatu et prebenda eccl. S. Vietoris extra muros Magunt. vacantibus providit.

Apostolice sedis cireumspecta . . . Dat. Avin. VIIII kl. ianuarii a. nono.

In e. m. preposito S. Petri Leod. et S. Agricoli Avin. ac S. Marie ad gradus Colon. decanis eccl.

Reg. Avin. 146 f. 439.

798. 1361 December 24. Avignon.

Innocentius VI Thedderico dieto de Nyle confert ecclesiam par- rochialem in Wincherin Trever. dioc. vaeantem ex eo, quod et is ca- nonicatum et prebendam eeel. S. Simeonis Trever. per Henricum rectorem parrochialis eeclesie in Setwilre Trever. dioc. et Hermannus de Flamersheim parrochialem eecl. in Wincherin per Lambertum de Orsoye permutationis causa in curia resignarunt.

Apostolice sedis cireumspeeta .. . Dat. Avin.VIIII kl. ianuarii a. nono.

In e. m. S. Iohannis Leod. et SS. Apostolorum Colon. ac S. Petri Avin. eccl. decanis.

Reg. Avin. 146 f. 411.

4796. 1361 December 24. Avignon.

Innocentius VI Hermanno de Flamerscheym confert eccl. S. Simeonig

809 1861 December 94.

Trever. canonicatum et prebendam vacantes per resignationem predictam. (Conf. nr. 795.)

Apostolice sedis eircumspecta . . . Dat. Avin. VIIII kl. ianuarii A. nono.

In e. m. S. Thome Argentin. et S. Pauli Leod. et S. Petri Avin. eecl. decanis.

Reg. Avin. 146 f. 471’.

79'47. 1361 December 24. Avignon.

Innocentius VI petenti Iohanni Tilmanni Bemge clerico Trever. dioc. decernit, quod provisio ei facta vigore litterarum apostoliearum de ecclesie Monasterii Meinevelt canonicatu et prebenda vacantibus per obitum Theoderici de Rinecke perinde valeat.

Probitatis et virtutum merita . . . Dat. Avin. VIIII kl. ianuarii

à. nono. Reg. Avin. 145 f. 465’ nr. 315.

798. 1361 December 24. Avignon.

Innocentius VI Iohanni Nase confert eccl. parrochialem in Erwete Colon. dioc. vacantem ex eo, quod et is per se ipsum ecclesiam par- rochialem in Kerberg Padeburn. dioc. et Henrieus de Riven per Hen- ricum Kosvenhovet rectorem parrochialis eccl. in Ruden permutationis eausa in curia resignarunt.

Apostolice sedis eircumspecta . . . Dat. Avin. VIIII kl. ianuarii à. nono.

In e. m. preposito monasterii sanctimonialium de Lippia Colon. dioc. et Colon. ac Monaster. eccl. scolasticis.

Reg. Avin. 146 f. 467.

799. 1361 December 27. Avignon.

Innocentius VI Iohanni Schumer (?) consideratione Nicolai S. Marie in via lata diaconi cardinalis pro eo supplicantis confert eccl. Bunnensis eanonieatum sub expectatione prebende, non obstante quod in Mona- steriensi et in S. Cuniberti Colon. ac in Monasterii in Menevelt Trever. dioc. eecl. canonicatus et prebendas obtinet.

Vite ac morum honestas. . . Dat. Avin. VI kl. ianuarii a. nono.

1362 Januar 2. 803

In e. m. S. Agricoli Avin. et S. Cuniberti Colon. decanis ac sco- lastico S. Gereonis Colon. eecl.

Reg. Avin. 141 f. 480' nr. 38.

800. 1362 Januar 2. Avignon.

Innocentius VI Hermanno Zeppenfelder de Sigin confert ecel. S. Simeonis Trever. canonieatum et prebendam vacantes per obitum Iohannis de Lutzellenburch, qui in civitate et diocesi Trever. fructuum eamere apostolice debitorum collector existens nuper apud sedem apostolieam diem clausit extremum, non obstante quod is vigore litterarum apostolicarum beneficium ecclesiasticum pertinens ad dispo- sitionem decani et capituli eccl. Limpurgensis expectat.

Probitatis tue merita . .. Dat. Avin. IIII nonas ianuarii a. decimo.

In e. m. Treverensis et S. Castoris in Confluentia decanis ae archidiacono Taracon. Ilerdensis ecclesiarum.

Reg. Avin. 149 f. 258.

801. 1362 Januar 20. Avignon.

Innocentius VI decano et cantori ecel. Trever. et officiali Trever. mandat, quatinus Henrico Winbuch conferant eccl. S. Florini in Con- fluentia canonicatum et prebendam vacantes per obitum Petri Ferrerii apud sedem apostulicam mortui, cui papa post mortem Tilmanni dicti Winbuch dictos canonicatum et prebendam contulit, licet Iohannes Schonehals eosdem detinuit et detinet iniuste occupatos, non obstante quod Henrieus in S. Castoris in Confluentia cum prebenda et in SS, Apostolorum Colon. ecel. sub expectatione prebende canonicatus obtinet.

Probitatis et virtutum merita . . . Dat. Avin. XIII kl. februarii a. decimo.

Reg. Avin. 148 f. 261 nr. 101.

302. 1362 Januar 22. Avignon.

Innocentius VI preposito S. Iohannis apostoli extra muros Ni- deckenses et decano S. Crisanti Monast. in Eiflia ac sacriste Avin. eccl. mandat, quatinus Cristiano Rummel de Herzinghen conferant ecel. B. Marie Aquensis Leod. dioe. eanonicatum et prebendam vacantes per obitum Rutgeri Calvi, non obstante quod Cristianus canonicatum et prebendam predicte ecel. Nideckensis obtinet et quod papa ei providi

304 1362 Januar 929.

nuper de eccl. Xanetensis canonicatu et prebenda et fereulo, quorum possessionem nondum est assecutus. Tamen eecl. Aquensis canonicatum et prebendam assecutus dimittat ius predietum quoad eccl. Xanctensem.

Exigunt probitatis et virtutum . . . Dat. Avin. X kl. februarii

a. decimo. Heg. Avin. 149 f. 247.

803. 1362 Januar 22. Avignon.

Innocentius VI abbati monasterii S. Mathie Trever. et decano S. Petri Avin. ac scolastico S. Gereonis Colon. ecel. mandat, quatinus Everardo de Wyttene clerico Colon. dioe. conferant eccl. S. Symeonis Trever. canonicatum et prebendam vacantes per obitum Ruymboldi dicti Seaep apud sedem apostolicam mortui.

Nobilitas generis, vite... Dat. Avin. XI kl. februarii a. decimo.

Reg. Avin. 149 f. 235.

804. 1362 Januar 22. Avignon.

Innocentius VI rehabilitat Iohannem natum quondam Henrici de Hernen presbiterum Colon. dioc., quem defectum etatis patientem, in vicesimo secundo scilicet etatis anno constitutum, nobilis vir Iohaunes de Ghenpe miles patronus eccl. parrochialis in Ghenpe Colon. dioc. post mortem Adulphi de Kempen ad eandem ecclesiam officiali quon- dam lohannis de Verneborg prepositi eccl. Xanctensis, ad quem prepositum institutio rectoris diete eccl. parrocbialis pertinet, presenta- vit et quem dietus officialis in eandem instituit. Vult autem papa, quod Iohannes exnune eandem eccl. realiter et omnino dimittat.

Sedes apostolica, pia . . . Dat. Avin. XI kl. februarii a. decimo,

Reg. Avin. 148 f. 607' nr. 81.

8085. 1362 Januar 22. Avignon.

Innoeentius VI maioris et S. Lutgeri Monaster. ac S. Petri Avin. eccl. decanis mandat, quatinus lohanni de Visbeke clerico Osnaburg. dioe. eonferant ecel. S. Patrocli Sosatiensis perpetuam vicariam vacan- tem per obitum Iohannis Monteloye apud sedem apostolicam mortui.

Probitatis et virtutum merita ... Dat. Avin. XI kl. februarii a. decimo.

Reg. Avin. 149 f. 234'.

1362 Januar 22. 805

806. 1362 Januar 22. Avignon.

Innocentius VI decano S. Agricoli Avin. et S. Stephani Maguntin. ac S. Gereonis Colon. ecel. scolasticis mandat, quatinus Wernero Haselbeke conferant capellaniam altaris B. Marie virginis siti in eccl. monasterii Vilicensis vacantem de iure post assecutionem canonicatus et prebende et cantorie eccl. S. Petri prope muros Magunt. ex parte Thideriei de Steghen, non obstante quod Wernerus canonicatum et prebendam sub expectatione obedientie in ecel. Bunnensi et altare SS. Cosme et Damiani situm in eccl. Leod. obtinet et beneficium eccle- siasticum sine cura in Traiect. eccl. expectat et quod ei de eccl. par- rochiali in Loen Colon. dioc. canonice est provisum.

Laudabilia probitatis et virtutum ... Dat. Avin. XI kl. februarii a. decimo.

Reg. Avin. 148 f. 843! nr. 126.

+807. 1362 Januar 27. Avignon.

Innocentius VI Arnesto archiepiscopo Pragensi et Iohanni epi- scopo Argentinensi mandat, quatinus Treverim profecti se informent de valetudine Boemundi archiepiscopis T'reverensi, qui vult resignare.

Innocentius (VI) Arnesto archiepiscopo Pragensi ac Iohanni epi- scopo Argentinensi.

Venerabilis frater noster Boemundus archiepiscopus Trever. per diversas litteras ac per dilectos filios Conradum S. Mauricii Magunt. et Iohannem de Ruremunde S. Marie in Palatiolo Trever. dioc. eecle- siarum prepositos nuneios suos nobis reverenter significare curavit, quod propter debilitatem corporis provenientem ex senio ac plebis sibi commisse maliciam et alias rationabiles causas, citra tamen criminis conscientiam sive notam, non sufficit ad pastoralis officii onera sup- portanda, propter que . . . ferventer gerit in votis cedere loco archi- episcopali dicte Trever. ecclesie, non tamen ordini seu etiam dignitati ... Nos autem . . . fraternitati vestre . . . mandamus, quatinus ... ad dietos archiepiscopum et Treverensem ecclesiam personaliter acce- dentes ab eodem archiepiscopo primum secreto et deinde palam in presentia illorum, de quibus cireumspectioni vestre videbitur, de predicta voluntate huiusmodi cessionis, si fuerit et sit spontanea vel forte ex eircumventione aut timore processerit et si perseveret in ea, et de predictis causis et aliis circumstanciis universis neenon a capitulo dicte eeclesie Treverensis seu ab aliquibus canonicis eiusdem ecclesie, quos zelum sui boni status credatis habere, si cessionem ipsam expedire

Vatikan. Regesten IV. 20

306 1869 Februar 23.

eredant eidem ecelesie Treverensi, per iuramenti prestationem et alias, prout expediens fore videritis, vos informare plenarie studeatis, et quicquid per informationem huiusmodi repereritis, nobis per vestras litteras vestris sigillis clausas vel per publica instrumenta notificare curetis . . . Dat. Avin. VI kl. februarii p. n. a. decimo.

Or.membr. sine fllo et plumbo. Sub plica ad sinistr.: P. Estacii? ^" plica ad

dextr.: pro P. Radulphi R. de Valle; in dorso: R. et superius: Hein- ricus de Hachinberg. Koblenz. Arch. reg. Erzb. Staatsarch. nr. 717.

808. 1362 Februar 23. Avignon.

Innocentius VI archiepiscopo Trever. mandat, quatinus cum Petro nato Petri Martini et Greta nata quondam Hermanni dicti Clusten de Wesalia Trever. dioc., qui ignorantes se esse quarto consanguinitatis gradu coniunctos, matrimonium per verba de presenti bannis iuxta morem patrie editis bina vice in facie ecclesie invicem contraxerunt, dispenset, ut in eodem remanere valeant, prolem susceptam et susci- piendam legitimam declarando.

Peticio dilecti fili... Dat. Avin. VII kl. marcii a. decimo.

Reg. Avin. 148 f. 496 nr. 36.

*809. 1362 Februar 24. Avignon.

Innocentius VI petentibus abbatissa et conventu monasterii S. Qui- rini Nussiensis ord. S. Bened. confirmat omnes libertates et immunitates a Romanis pontificibus eis earumque monasterio concessas necnon liber- tates et exemptiones secularium exactionum a regibus et principibus et aliis christifidelibus eis earumque monasterio indultas.

Solet annuere sedes... Dat. Avin. VI kl. marcii p. n. a. decimo.

Or. membr. cum filo serico, plumbo del.; sub plica ad sinistr.: À. de

Fabrica; in plica ad dexir.: Io. de Angicuria; in dorso scripta sunt erasa. Düsseldorf. Arch. reg. Quirin zu Neuss nr. 27 bis.

810. 1362 März 15. Avignon.

Innocentius VI Iohanni Symonis de S. Laurentio confert ecelesiam parrochialem de Tintigneyo Trever. dioc. vacantem per obitum Martini Iohannis, non obstante quod parrochialem eccl. de Parvovergnolio dicte dioc. obtinet, quam tamen dimittat assecutus illam.

1362 April 9. 807

Vite ae morum honestas . . . Dat. Avin. idus martii a. .decimo.

In e. m. abbati monasterii S. Agerici Virdun. et archidiacono de Vicello in eecl. Tull. ae officiali Trever.

Reg. Avin. 149 f. 291'.

$11. 1362 April 9. Avignon.

Dominus frater Hermannus abbas monasterii S. Nicholai Bruwil- rensi8 . . . promisit pro suo communi servicio CL flor. et V servicia consueta per magistrum Hermannum Helie procuratorem suum. XIX card.

Obligat. et Solut. 35 (589) f. 24.

812. 1362 April 30. Avignon.

Camerarius pape testatur, quod Boemundus archiepiscopus solvi feeit per manus Geraldi Boveti servientis armorum pape pro parte partis sui communis servicii centum sexaginta quinque florenos auri camere et pro parte partis quatuor serviciorum minutorum triginta quinque florenos auri clericis et quod ei prorogatus est terminus sol- vendi usque ad festum B. Michaelis de mense septembri.

Oblig. et Solut. 34 f. 49. Brevius Introit. et Exit. 296 f. 39.

$18. 1362 Mai 4. Avignon.

Innocentius VI Iohanni Sluter, qui in negotiis apostolice camere per Henrieum Biscop prepositum eccl. Bremensis nuncium apostolicum ad regna Suecie et Norwegie destinatum sibi commissis insistens a nonnullis sedi apostolice rebellibus captus et crudeliter vinculis alligatus et carceri mancipatus diu et multum ob prosecutionem negotiorum ipsorum corporaliter passus est, confert eecl. Xanetensis canonicatum et prebendam ae fereulum vacantia per obitum Petri tit. S. Martini in montibus presbiteri cardinalis.

Vite ac morum honestas... Dat. Avin. IIII nonas maii a. decimo.

In e. m. preposito Bremensis et S. Gereonis Colon. ac Reyssensis

Colon.: dioe. decanis. Reg. Avin. 148 f. 285 nr. 48.

814. 1362 Mai 5. Avignon. Innocentius VI Reymboldo dicto Beyer de Bopardia confert eccl.

308 1362 Mai D.

Magunt. canonicatum et prebendam vacantes per resignationem Theo- derici episcopi Wormatiensis per Iohannem de Monthabuer clericum Trever. dioc. licentiatum in decretis procuratorem in curia factam, non obstante quod Reymboldus in Spirensi et Treverensi ac Worma- tiensi canonicatus et prebendas et in Wormatiensi eccl. thesaurariam obtinet et quod super prepositura Spirensis ae canonicatu et prebenda Bambergensis eccl. in palatio apostolico litigat et quod dignitatem vel personatum aut officium in Trever. eccl. auctoritate litterarum apostoli- carum expectat.

Probitatis et virtutum merita . . . Dat. Avin. III nonas maii a. decimo.

In e. m. S. Agricoli Avin. et S. Pauli Wormat. ac S. Castoris in Confluentia eccl. decanis.

Reg. Avin. 148 f. 237' nr. 54.

$18. 1362 Mai 5. Avignon.

Innocentius VI Mathie Berthini de Winingin subdiacono Trever. dioc. reservat beneficium ecclesiasticum cum cura vel sine cura, cuius fructus, si eum cura, viginti quinque, si vero sine cura fuerit, decem et octo mareharum argenti s.t. d. valorem annuum non excedant, Spectans communiter vel divisim ad dispositionem abbatisse et con- ventus monasterii de Orreyo. ord. S. August. Trever. dioc.

Vite ac morum honestas... Dat. Avin. III nonas maii a. decimo.

In e. m. abbati monasterii S. Mathie prope muros Trever. et cantori ac scolastico eccl. Trever.

Reg. Avin. 148 f. 871! nr. 122.

$816. 1362 Mai 7. Avignon.

Innocentius VI Balduino de S. Servatio confert scolastriam S. Adalberti Aquensis vacantem ex eo, quod et is canonieatum et prebendam eccl. S. Petri Leod. per Alexandrum de Eure canonicum S. Martini Leod. et Everhardus natus nobilis viri Petri de Blehem militis dictam scolastriam per Iacobum de Rezyes canonicum S. Petri Leod. permutationis causa in curia resignarunt.

Apostolice sedis cireumspecta ... Dat. Avin. nonas maii a. decimo.

In e. m. S. Martini et S. Bartholomei Leod. eccl. decanis ac officiali Leod.

Reg. Avin. 149 f. 868.

1862 Mai 12. 809

817. 1362 Mai 12. Avignon.

Innocentius VI magistro Petro de Sortenaco legum doctori capel- lano papali auditori causarum palatii apostolici mandat, quatinus Iohannem de Loe clerieum Colon. dioc. surroget in omni iure et ad omne ius, quod competebat Hermanno de Doyreche alias de Rekelinc- husen apud sedem apostolicam mortui in eccl. parrochiali de Rekelinc- husen pridem vacante per obitum Goswini de Hadnegge, de qua parrochiali Hermannus cum Tilemanno de Welze diu in curia litigabat.

Probitatis et virtutum merita . . . Dat. Avin. IIII idus maii a. decimo.

Reg. Avin. 148 f. 552! nr. 268.

818. 1362 Mai 12. Avignon.

Innocentius VI abbati monasterii in Werdena Colon. dioc. mandat, quatinus Iohanni dieto Reyp clerico Colon. dioc. conferat eccl. Wer- densis canonicatum et prebendam vacantes per obitum Hermanni Doyteche alias de Rekelinchusen nuper apud sedem apostolicam mortui.

Dignum arbitramur et congruum . . . Dat. Avin. IIII idus maii a. decimo.

Reg. Avin. 148 f. 246 nr. 71.

819. 1362 Mai 12. Avignon.

Innocentius VI S. Petri Avin. et S. Martini Wesaliensis Trever. dioc. ecel. decanis ac officiali Trever. mandat, quatinus Arnoldo de Dinslaken presbitero et rectori eccl. parrochialis in Vlaswilre Trever. dioc. conferant eccl. S. Guaris Trever. dioc. canonicatum et prebendam vacantes per obitum Iohannis de Venday nuper in curia mortui. Dictam tamen prebendam assecutus dimittat prefatam eccl. parrochialem.

Exigunt probitatis et virtutum . . . Dat. Avin. IIII idus maii a. decimo.

Reg. Avin. 148 f 270! nr. 118.

820. 1362 Mai 19. Avignon.

Innocentius VI episcopo Carpentoratensi et decano S. Agricoli Avin. ac scolastico S. Gereonis Colon. mandat, quatinus Iohanni Schumer baccalario in decretis conferant eccl. Sosatiensis canonicatum et pre- bendam vacantes ex eo, quod Henricus de Suderlande loco dictorum

810 1362 Mai 28.

assecutus est vigore litterarum apostolicarum canonicatum et prebendam

eccl. Leod., non obstante quod lohannes in Monasterii Meinevelt

et in S. Cuniberti Colon. eum prebendis et in Bunnensi Treverensis

et Coloniensis dioc. eeclesiis sub expectatione prebendarum canonicatus

obtinet. | | | Litterarum scientia, vite... Dat. Avin. XIIII kl. iunii a. decimo. Reg. Avin. 149 f. 881.

821. 1362 Mai 25. Avignon.

Innocentius VI Padeburnensi et Osnaburgensi ac Wormatiensi episcopis mandat, quatinus declarent matrimonium Everhardi de Marka domini de Arsberg et Marie de Loes esse validum.

[Innocentius VI] Padeburnensi et Osnaburgensi ac Wormatiensi episcopis.

Petitio pro parte dilecti filii nobilis viri Everhardi de Marka domini de Arsbergh domicelli Colon. dioc. continebat, quod olim ipse existens in etate minus legitima ac sacrorum ordinum onus et vinculum ignorans per quosdam instructores suos inductus et compulsus necnon propter minas ac terrores, quos ipsi instructores et bone memorie Adulphus episcopus Leodiensis patruus suus sibi inferebant, et alias per vim et metum, qui verisimiliter cadere poterunt in constantem, invitusque ae renitens ad ordinem fuit subdiaconalem promotus; quam quidem promotionem idem Everhardus nunquam ratam habuit nec approbavit nec in ordine ipso ministravit, quinimo metu ac terroribus huiusmodi cessantibus sevis et bellicis actibus se immiscuit, in quibus omicidia, membrorum mutilationes, incendia et alia mala quam plurima commissa fuerunt; ac tandem non credens huiusmodi ordinis vinculo se ligari cum . . . nobili muliere nata quondam Lodovici de Loes baronis Leod. dioc. matrimonium publice per verba de presenti contraxit illudque postmodum carnali copula consummavit; dictique Everhardus et Maria prolem invieem procrearunt et extune ut veri coniuges insimul annis pluribus cohabitarunt. Quare dictus Everhardus nobis humiliter supplieavit . . . Nos igitur . . . discretione vestre . . . mandamus, quatinus . . . 8i premissa inveneritis ita esse,et ex hoc alias nullum scandalum generari, super quo conscientias vestras oneramus, auctori- tate nostra declaretis, prefato Everhardo matrimonium huiusmodi, susceptione prefati ordinis non obstante, contrahere licuisse ipsumque in dieto matrimonio, dumtamen alias legitime contractum fuerit, rema- nere libere ac licite potuisse et posse, prolem susceptam et suscipien-

1862 Mai 27. 311

dam ex huiusmodi matrimonis legitimam nunciando. Dat. Avin. VIII kl.

junii a. decimo. Reg. Avin. 148 f. 525’ nr. 155.

822. 1362 Mai 27. Avignon.

Innocentius VI ecclesie Treverensi vacanti ex eo, quod Boemundus episcopus olim archiepiscopus Treverensis regimini Treverensis ecelesie in manibus Iohannis tit, S. Marci presbiteri et Guillermi S. Georgii ad velum aureum diaconi cardinalium per Conradum S. Mauricii Ma- guntine et Iohannem S. Marie in Palaciolo Trever. dioc. ecclesiarum prepositos procuratores suos apud sedem apostolicam cessit, providet de persona Cunonis de Falkinstein ipsius ecclesie canonici in diaconatus ordine constituti.

Apostolatus officium quamquam ... Dat. Avin. VI kl. iunii a. decimo.

In e. m. capitulo eccl. Trever., clero civit. et dioc. Trever., populo eivit. et dioc. Trever., universis vassallis eccl. Trever., universis suffra- ganeis eccl. Trever., Carolo Romanorum imperatori.

Reg. Avin. 148 f. 116' nr. 78.

823. 1361 Mai 30. Avignon.

Innocentius VI Cunoni electo 'Treverensi in diaconatus ordine eonstituto concedit facultatem, ut a quocunque maluerit catholico anti- stite presbiteratus ordinem statutis a iure temporibus et ab eodem vel alio catholico antistite assistentibus duobus vel tribus catholicis episcopis consecrationis munus recipere valeat.

Cum nos pridem . . . Dat. Avin. III kl. iunii p. n. a. decimo.

Or. membr. filo et plumbo del. Sub plica ad sinistram: P E aei

in plica ad dextr.: Io. de Midous; in dorso: R. et superius: Henricus de Hachinburg. Koblenz. Arch. reg. Erzbischöfliches Staatsarchiv nr. (21. Reg. Avin. 148 f. 529 nr. 173.

824. 1362 Mai 30. Avignon.

Innocentius VI Hugoni tit. S. Marie in porticu diacono cardinali confert eccl. Bunnensis canonicatum et prebendam et obedientiam vacantes per obitum Bernardi Stephani notarii sedis apostoliei apud euriam mortui.

312 1862 Juni 1.

Dum ad personam tuam . . . Dat. Avin. III kl. iunii a. decimo. In e. m. episcopo Rivensi et Avin. ac Colon. officialibus. Reg. Avin. 149 f. 417".

*825. 1362 Juni 1. Avignon.

Innocentius VI Argentinensi episcopo et abbati monasterii S. Mathie prope muros Trever. mandat, quatinus Boemundo olim archiepiscopo Treverensi, qui pro bono pacis et utilitate diete eccl. cessionem fecit, pro sua et familie sue habitacione aliqua loca et castra ad episco- palem mensam Trever. spectantia necnon pro incumbentibus sibi et statui suo necessitatibus et expensis tot annuos redditus, sive in theo- loniis sive in aliis quibuscumque emolumentis bonis et iuribus ipsius mense consistant, quod ex iis idem iuxta ipsorum arbitrium decenter et sufficienter tenere valeat statum suum, tenenda habenda et per- cipienda per eum, quamdiu vitam duxerit, assignare et realiter assig- nari facere procurent !.

Sieut ex iniuncto nobis . . . Dat. Avin. kl. iunii a decimo.

Or. membr. sine filo et plumbo. Sub plica ad sinistr.: % et inferius:

P. Estacii; in plica ad dextram: P. Estacii; in dorso: R. et superius:

Heinricus de Hachinberg. Koblenz. Erzbischöfliches Staatsarchiv nr. 481a. Reg. Avin. 148 f. 538' nr. 200.

826. 1362 Juni 24. Avignon.

Innocentius VI Boemundo episcopo olim archiepiscopo Treverensi supplicanti indulget, ut in civitate et diocesi Treverensi ei liceat, con- gruis tamen loeo et temporibus, quociens ei placuerit, in pontificalibus celebrare et post celebrationem huiusmodi populum benedicere.

Sincere devotionis affectus . . . Dat. Avin. VIII kl. iulii p. n. a. decimo ®,

1) Que loca ad habitandum quosque redditus (usque ad summam VIII, florenorum ascendentes! Boemundus petiverit, apparet in cedula duobus sigillis munita. Koblenz. loco cit. nr. 721. Die vero VII m. augusti Iohannes abbas monasterii S. Mathie et Ropertus prepositus S. Paulini Tre- verensis per Iohannem episcopum Argentinensem deputatus nunciant per litteras Cunoni, que loco ad habitandum quosque redditus (scil. VIm flore- norum) annuos Boemundo assignaverint. (,Actum et datum in domo archi- episcopali ecclesie Treverensis Ad baptismum prope muros Treverenses.“) Loco cit. nr. 726.

2) Eidem Boemundo d. XXI m. septembris Cuno electus in archiepi-

1362 Juni 28. 813

Or. membr. filo et plumbo del. Sub plica ad sinistr.: Io. de Angicuria!

in plica ad dextr.: Vivianus; in doso: R. et superius: E. de Puteo. Koblenz. Arch. reg. Erzbischöfliches Staatsarchiv nr. 723. Reg. Avin. 148 f. 588 nr. 197.

"8427. 1362 Juni 28. Avignon.

Innocentius VI Boemundum episcopum olim archiepiscopum Tre- verensem supplicantem cum omnibus eius bonis in proprium et in spe- cialem eeclesie Romane subiectum recipit et ab ommi iurisdictione dominio et potestate archiepiscopi Treverensis et quorumlibet aliorum ordinariorum eximit.

Meritis tue devotionis .. . Dat. Avin. VIII kl. iulii p. n. a. decimo.

Or. membr. filo et plumbo del. Sub. plica ad sinistr.: Io. de Angicuria!

in plica ad dextr.: Vivianus; in dorso: R. et superius : E. de Puteo. Koblenz. Arch. reg. Erzbischöfliches Staatsarchiv nr. 724. Reg. Avin. 148 f. 588 nr. 199.

828. 1362 Juni 28. Avignon.

Innocentius nobili mulieri Margarete de Falkensteyn domicelle Magunt. dioc. concedit absolutionem plenariam semel tantum in mortis articulo.

Provenit ex tue devotionis . . . Dat. Avin. IIII kl. iulii a. decimo.

In e. m. Schonette de Falkensteyn moniali monasterii in Padens- husen Cisterc. ord. Magunt. dioc.

Reg. Avin. 148 f. 618.

$229. 1362 Juni 29. Avignon.

Innocentius VI Iohanni de Mude licentiato in decretis confert eecl. S. Castoris in Cardono Trever. dioc. canonicatum sub expectatione prebende, non obstante quod obtinet in Aschaffenburgensi canonicatum et prebendam et in B. Marie Wesaliensi eecl. Trever. dioc. quandam perpetuam vicariam sine cura. Tamen prebendam in Cardono asse- cutus dimittat predictam vicariam.

scopum Trever. concedit facultatem exercendi pontificalia in civitate et dioc. Trever. Koblens. L. cit. nr. 727.

.914 1862 Juli 2.

Litterarum seientia, vite . . . Dat. Avin. III kl. iulii a. decimo.

In e. m. Wormatiensis et S. Agricoli Avin. et S. Florini in Con- fluentia decanis eccl.

Reg. Avin. 148 f. 306 nr. 62.

830. 1362 Juli 2. Avignon.

Servicium archiepisepi Treverensis. XIX card.

Dominus Cuno archiepiscopus Trever. promisit pro Suo communi servicio VII? flor. et V servicia consueta.

Item recognovit pro communi servicio domini Boemundi prede- cessoris sui collegio M. VI* LXVIII flor. et pro familiaribus CLIX flor. II sol. II den. XXII card.

ltem camere apostolice M. V^ XCVIII flor. et pro quatuor ser- viciis pro rata per dominum Conradum S. Mauritii et dominum Iohannem B. Marie in Palaciolo dioc. Magunt. et Trever. prepositis. Cuius predecessoris obligatio facta fuit die IX madii de anno domini MCCCLIIII.

Solvendo totum recognitum et medietatem promissi in festo an- nunciationis B. Marie proxime venturo et aliam medietatem in festo nativitatis domini extune proxime secuturo. Alioquin etc.

Oblig. et Solut. 35 (589) f. 31.

851. 1362 Juli 5. Avignon.

Camerarius! pape testatur, quod Cuno archiepiscopus Trever. solvi fecit per Conradum Spegelberg prepositum S. Mauritii Magunt. pro parte partis communis servitii Boemundi predecessoris sui tre- centos triginta novem florenos auri camere papali et pro parte partis quatuor servitiorum minutorum sexaginta unum flor. auri clericis camere et quod ei prorogatus est terminus solvendi usque ad festum annun- ciationis B. Marie proxime venturum.

Oblig. et Solut. 34 f. 57’. Reg. Avin. 149 f. 85’.

$82. 1362 Juli 19. Avignon.

Innocentius VI Michaeli nato Michaelis de Novavilla considera-

1) Pro camerario recepit Gaucelinus abbas monasterii Psaimodiensis thesaurarius papalis. Aeg. Avin. |. cit.

1362 August 3. | 815

tione Raynoldi tit. S. Adriani diaconi cardinalis pro familiari suo sup- plieantis confert eccl. B. Marie Aquensis Leod. dioc. canonieatum et prebendam vacantes per obitum Johannis de Brandenburg iunioris apud euriam mortui.

Laudabilia probitatis et virtutum . .. Dat. Avin. XIIII kl. augusti a. decimo.

In e. m. S. Servatii et B. Marie Traiect. Leod. dioc. ac S. Agri- coli Avin. eccl. decanis.

Reg. Avin. 149 f. 373.

838. 1362 August 3. Avignon.

Innocentius VI Lambertum de Orsoy presbiterum surrogat in omni iure et ad omne ius, quod bone memorie Petro tit. S. Martini in montibus presbitero cardinali competebat in ecel. Xanetensis seolastria, de qua pridem per obitum Everhardi de Hagedorne vacante dictus Petrus eum Iohanne de Morse dicte eccl. canonico diu in curia litigabat, non obstante quod Lamberto de predicte Xanctensis cum prebenda et supplemento et per Innocentii litteras de Traiectensis cum prebende necnon de SS. Apostolorum Colon. ecclesiarum cum prebende et officii reservatione canonicatibus est provisum. Tamen post assecutionem scolastrie sint irrite predicte littere quoad eccl. Traiect.

Laudabilia probitatis et virtutum . . . Dat. Avin. III nonas augusti a. decimo.

Reg. Avin. 148 f. 555! nr. 278.

316 1310 Mai 18,

Supplementa.

——

Vol. I. *834 (I.3101a). 1310 Mai 18.

Henrieus archiepiscopus Colon. S. Walburgis ecclesiam dictam Meschede sub numero viginti canonicarum secularium ex utroque pa- rente nobilium seu ingenuarum et decem canonicorum institutam et per abbatissam, que prefato numero includebatur, gubernari solitam commutat in eeclesiam collegiatam quindecim eanonicatuum, quorum in numero suut dignitates personatus et officia, scilicet prepositus decanus scolasticus thesaurarius et cantor.

Inter alia quibus. . . Áctum et datum a. inc. d. MCCCX. XY kl. iunii ind. VIII regnante serenissimo domino Henrico Romanorum rege semper augusto. (Conf. II, 2391.)

J. S. Seibertz, Urk.-B. zur Landes- und Rechtsgesch. des Herzogt. West-

falen, Il pg. 59 nr. 535. (Ex or.) Transsumptum in litteras or. datas

aa Urbano VI. d. 1 m. octobris a. MOCCLXXXVI. Münster. Arch. reg. Meschede. 92.

+835 (I. 337a). 1311 März 17. Köln.

Iohannes episcopus Scopulensis in spiritualibus vices gerens Hen- rici archiepiscopi Colon. decano et capitulo eccl. Xanctensis vive vocis oraculo et presentibus litteris concedit facultatem, ut altare chori anti- quum dissolvere sive frangere et sigillum ac reliquias in eodem recon- ditas sollempniter extrahere et in locum debite reverentie collocare per manus Henrici de Halen thesaurarii eccl. Xant. valeant.

Ut altare chori ... Datum Colonie feria quarta post dominicam: Oculi a. d. MCCC undecimo sub sigillo nostro secreto.

Or. membr. cum sig. pend. Düsseldorf. Arch. reg. Stift Xanten. 10.

"836 (I. 338a), 1311 Mai 15. Avignon.

Clemens (V) priore et fratribus domus S. Crucis Colon. ord. S. Augustini petentibus personas eorum et locum, in quo sunt, cum

1319 August 11. 817

omnibus bonis, que possident vel adipisccentur, sub B. Petri et sua proteetione recipit. "

Cum a nobis petitur . . . Dat. Avin. idus maii p. n. a. sexto. (Conf. II, 2332.)

Gelenius, Farrayines I, 171. Arch. Civit. Colon. A. III. 11 ex: Ma- nuscr. A. 54l/, Kreuzkrüder in Köln (saec. XVI) 14 B. Nr. 4. vol. XIV.

837 (I. 534a). 1319 August 11. Bonn.

Henrieus archiepiscopus Colon. de capituli Colon. consensus in- corporat ecclesias in Helevelde decanatui, in Calle scolastrie, in Remelinchusen cantorie et in Esleve thesaurarie eccl. collegiate Mesche- densi neenon eeclesias in Hornen Melderike Meschede Reyste et in Eversperge, in quibus olim abbatissa Meschedensis habuit ius presen- tandi, deputat preposito Meschedensi, ut presentet ad easdem seu eas conferat.

Inter alia que . . . Actum et datum Bunne a. d. MCCCXVIIII erastino B. Laurentii martiris.

J. S. Seibertz, Urk.-B. zur Landes- und Rechisgesch. des Herzogt. West- falen II S. 158 nr. 576 (ex or). Transsumptum in litteras or. datas ab Urbuno VI d, 1, m. octobris a. MCCCLXXXVI. Münster. Arch. reg. Meschede. 92.

*885. (I. 5902). 1321. Avignon.

Egidius Alexandrie patriarcha, Matheus Durac., Baldewinus Colloc. archiepiscopi, Petrus Narniensis, Egidius S. Iusti, Guillelmus ad partes Tartarorum, Iordanus Ascernensis, Egidius Andrinopolensis, Franciscus Senecensis, Zacharias Suacinenis, Andreas Terraeinensis et Stephanus Lubucensis monasterio B. Marie virginis in Heysterbach ord. Cisterc. Colon. dioc. largiuntur indulgentias (non plenarias), dummodo diocesani voluntas ad id accedat.

Splendor paterne glorie . . . Dat. Avin. a. d. MCCCXXI.

Or. membr. cum Henrici archiepiscopi Colon. litteris transfixis datis Bunne d. XXIV. m. iunii a. MCCCXXI et cum pend. XIII sigillis partim lesis. Düsseldorf. Arch. reg. Heisterbach. 68.

859 (I. 624a). 1323 Februar 18. (Köln.)

Capitulum Coloniense notum facit, quod cum consensu Henriei archi- episcopi Colon. redditus proventus ae vetera emolumenta et emergentia

818 1823 September 16.

eum totis suis iuribus prepositure et archidiaconatus maioris ecclesie Coloniensis eum potestate conferendi obedieucias, quarum collatio ad prepositum pertinet, dum vacant, a Byndo eiusdem ecclesie preposito et archidiacono eum eerta pensione annua ipsi solvenda ad aliquot annos conducere decreverunt, prout inter capitulum ex una parte et Iohannem de Paperonibus rectorem eeclesie S. Pilgrini Senensis socium eapellanum Byndi prepositi eiusque procuratorem ex altera hiis diebus super hae materia pluries est tractatum.

... Datum et actum a. d. MCCCXXIII in sexta feria post domi- hicam, qua cantatur: Invocavit me etc.

Düsseldorf. Arch. reg. Manuscr. B. 9 (Domstift A.) f. 248'.

+840 (I. 639a). 1323 September 16. Soest.

Henrieus dei gratia S. Coloniensis [ecclesie] archiepiscopus sacri imperii per Italiam archicancellarius confirmat indulgentias Engelberti Osnabrugensis, Godefridi Myndensis, Henrici Wratislaviensis et Iohannis Scopulenses episeoporum omnibus penitentibus vere et confessis con- cessas quadraginta dierum, qui ad monasterium S. Walburgis extra muros Susacienses causa devotionis accesserint et imaginem argenteam ibidem in honorem B. Marie virginis pro conventu factam portaverint seu eam cum devotis orationibus et decenti processione secuti fuerint !.

Indulgentias venerabilium patrum ... Datum Susati a. d. MCCC vieesimo tertio feria sexta post festum exaltationis S. Crucis.

Münster. Arch. reg. Ms. IA. 219. Pars II f. 4.

Vol. II.

341 (11.1174a). 1327 April 8. (Bonn.)

Decanus et capitulum eccl. S. Cassii Bunnensis concedunt vica- riis ecclesie sue et altaris in hospitali Bunnensi rectori annum gratie a die obitus eorum computandum.

In nomine domini. Amen. Universis presentes litteras inspecturis . . decanus et . . capitulum ecclesie Bunnensis Coloniensis diocesis. Salutem et rei geste cognoscere veritatem.

Quia vicarii perpetui et altarium in ecclesia nostra predieta ac

1) Processo fiebat pro die B. Walburgis ad villam Lon prope Susatum. Conf. 1. cit. f. 8'.

1323 Februar 18. 919

altaris in hospitali Bunnensi rectores, quorum redditus plerumque de- pendent a vineis, annos gratie sui redditus beneficiorum suorum per unum annum post eorum obitum hactenus non habuerunt, pecunias pro eultu earundem vinearum suarum et conservatione reddituum beneficiorum suorum eorundem necessitate quandoque quibusdam ex ipsis ob eorum inopiam instante conquirere mutuo minime valuerunt, ex quo conse- quenter dieta beneficia et verius beneficiati de eisdem in suis redditi- bus receperunt et verisimiliter recipere possent in futurum gravius detrimentum, nos huiusmodi detrimentum precavere et sibi, in quantum possumus, resistere capienies, deliberatione provida inter nos super hoc habita et ecelesie nostre utilitate in hoec sane pensata, et ut etiam dicti vicarii ac altarium rectores eo devotius in missis dicendis ac in choro ferventius domino famulentur dietorumque benefieiorum suorum vinee et agri debito modo colantur et ipsorum redditus conserventur et meliorentur, ipsis omnibus et singulis gratiam facere volentes, pro- vide duximus statuendum et ordinandum. Ordinavimus et statuimus per presentes, quod dieti vicarii ae altarium rectores omnes et singuli annum gratie ex nunc habebunt, ita quod cuilibet eorum post obitus sui diem per unum annum integrum a die obitus sui computandum omnes redditus sui beneficii et proventus quieunque ratione huiusmodi beneficii provenientes, quocunque nomine censeantur, libere cedent et absque ulla diminutione, hoc excepto quod vicarii redditus refectorii et granarii ecclesie nostre habentes huiusmodi redditibus refectorii et granarii post eorum obitum dumtaxat carebunt, salvis tamen eis aliis eorum redditibus iuxta formam et gratiam antedietam. Volumus tamen et statuimus, quod vicario vicarie illius, que spectat ad summum altare eeclesie nostre, ad quam quidem vicariam pauci redditus alii preter- quam redditus unius refectorii integri pertinent, huiusmodi redditus refectorii una cum aliis suis redditibus post eius obitum per unum annum integre cedant secundum gratiam et formam suprascriptam, ut ex hiis redditibus et proventibus cuiuslibet ex ipsis defunctis debita, que contraxit, per suos manufideles seu eius testamenti executores persolvantur vel alias pro salute anime ipsius defuncti seeundum ulti- mam eius voluntatem convertantur. Et ne ex huiusmodi gratia ipsis vieariis rectoribusque altarium predictis per nos facta divinus cultus minuatur vel etiam ipsa altaria officiacione debita et consueta defrau- dentur, volumus precipue et statuimus per presentes, quod manufideles seu testamenti executores defuncti ante omnia debitam officiationem de redditibus defuncto cedentibus, prout necesse fuerit ac onus bene- ficii vel altaris huiusmodi requisierit, per successorem defuncti, si sacer-

320 1329 Januar 93.

dos fuerit et mercede, qua alter sacerdos ydoneus contentaretur, con- tentari voluerit, vel alias per ydoneum sacerdotem accedente ad hoe consensu decani pro tempore existentis procurabunt. Cui siquidem successori vel officianti cottidiane distributiones, que presentia nuncu- pantur, si eas modo debito et consueto deservire voluerit, dabuntur, prout aliis sacerdotibus vicariis et altarium reetoribus choro nostro astrictis dari consueverunt, et eas distributiones seu presentiam sibi dari volumus et statuimus tempore solito per ebdomedarium seu pre- sencie nostre distributorem anno gratie defuncti perdurante, ut eo diligentius huiusmodi officiationem peragat ac fidelius defuncti debitum exequatur. Si quis vero vicarius seu rector altaris cuiuscunque ecclesie nostre predicte in cultura vincarum agrorum aut in conservatione red- dituum beneficii notabiliter negligens fuerit vel remissus, hie ob hoc per decanum pro tempore existentem correctione debita et quoad hoc oportuna corrigetur. In quarum ordinationum seu statutorum nostrorum testimonium et perpetuam firmitatem rogavimus reverendum in Christo patrem et domioum nostrum Henricum archiepiscopum sancte Colo- niensis ecelesie sacri imperii per Italiam archicancellarium, ut hiis litteris super premissis ordinationibus et statutis nostris conscriptis in Signum sue auctorizationis et consensus sigillum suum appendere digna- retur, quibus et nos sigillum capituli nostri duximus appendendum in testimonio et munimine predictorum. Et nos Henricus dei gratia sancte Coloniensis eeclesie archiepiscopus... approbamus... Actum et datum anno d. MCCCXXVII feria quarta post festum B. Ambrosii episcopi.

Transsumptum in litteras confirmatorias a Gregorio XI datas d. XIX

m. augusti a. MCCCLX XVI. Düsseldorf. Arch. reg. Bonn: Kassius- stift. 163 (226).

842 (II. 1732a). 1329 Juni 23. Avignon. XX -

[Iohannes XXII] Leonardo de Villa providet de eccl. SS. Aposto- lorum Colon. canonicatu sub expectatione prebende et dignitatis per- zonatus seu officii cum cura vel sine cura, dummodo dignitas non fuerit principalis in dieta eccl, non obstante quod obtinet canonicatum et prebendam in eccl. Mindensi et quandam capellam in Wedenbergh Mindensis dioc.

Probitatis tue merita... Dat. Avin. VIIII kl. iulii a. terciodecimo.

In e, m. S. Andree et S. Severini Colon. decanis ae seolastico

Tull. eccl. Reg. Avin. 268 f. 460 nr. 3210.

1332 August 27. ' 391

848 (II, 2138a). 1332 August 27. Avignon.

Coram Bernardo Stephani notario papali et preposito ecclesie Bunnensis et testibus confitetur Radulphus de Rupe canonicus Zamo- rensis, se procuratorem et vicarium generalem dicti Bernardi con- cessisse quidem Henrico archiepiscopo Maguntino facultatem per- cipiendi redditus prepositure Bunnensis, recepisse autem nunquam a Bernardo potestatem id faciendi; ipseque Bernardus Arnoldo de Podio mandat, quatinus diclo Henrico nunciet predictam concessionem esse irritam et inanem ac nullius valoris. (Conf. II, 2076.)

In nomine domini. Amen. Noverint universi et singuli hoc pre- sens publieum instrumentum inspecturi et audituri, quod anno nat. dom. MCCCXXXII indietione XV die XXVII mensis augusti pont. gs. patris et domini domini Iohannis... XXII anno XVI wagister Radul- phus de Rupe canonicus Zamorensis constitutus coram venerabili viro domino Bernardo Stephani domini pape notario et ecclesie Bunnensis Colon. dioc. preposito ae me notario publico et testibus infrascriptis exposuit, quod idem prepositus ipsum magistrum Radulphum olim ad partes Alamanie pro quibusdam suis negotiis prosequendis et expli- eandis duxerat transmittendum et quod existens in loco predicto Bunne ut proeurator et vicarius generalis dieti domini Bernardi reverendo patri in Christo domino Henrico archiepiscopo Maguntino agros ipsius prepositure Bunnensis et vineas colendi fruetus percipiendi et omnia alia et singula faciendi et servicia debita a vassallis et servis, que iuris erunt, recipiendi, que facere seu exigere usque ad diem ipsius eoneessionis idem dominus Maguntinus consueverat usque ad bene- placitum dieti domini Bernardi Stephani prepositi et etiam, dum in hoc sit voluntas eiusdem domini Bernardi Stephani, facultate alienandi bona mobilia ipsius prepositure et impignorandi dumtaxat excepta, conces- serat facultatem. Quibus omnibus expositis prefatus dominus prepositus interrogavit dictum magistrum Radulphum, numquid ipse dominus prepositus eidem Radulpho, antequam ad dictas partes accederet, in- hibuerat etiam expresse, ut concessionem vel donationem aliquam de bonis vel fructibus sive redditibus prefate prepositure faceret quocun- que titulo domino archiepiscopo prefato vel alii euiquam et si tempore, quo dixit concessionem fecisse predictam, sciebat vel credebat se eam facere posse sive ad eam faciendam mandatum vel eommissionem ab eodem domino Bernardo unquam habuisse. Et dictus magister Radulphus respondit, quod verum erat, quod dictus dominus prepositus sibi fecerat inhibitionem predictam et quod tempore, quo fecit concessionem ipsam,

Vatikan. Regesten IV. 91

822 1832 August 27.

ipse Radulphus credebat atque sciebat, quod minime facere poterat concessionem eandem et quod ad eam faciendam mandatum aliquod seu aliquam commissionem, quod seiret, verbo vel scripto nunquam rece- perat ab eodem; ymmo credebat firmiter etiam dicto tempore, quod dicta concessio displiceret dicto domino Bernardo preposito, quam eito ad eius noticiam perveniret. Interrogatus igitur idem magister Radul- phus per dietum dominum Bernardum, cur concessionem fecisset pre- dietam, et quare tanto tempore et usque in presens eam sibi occulta- verat et sibi nusquam revelaverat eandem, respondit, quod eam fecerat dubitans vehementer ex verissimilibus coniecturis et ex aliquibus verbis per aliquos in theutonico tunc prolatis et per suum interpretem fide- dignum sibi expositis, quod nisi fecisset eandem, aliqua sibi conti- gissent preiudicialia et periculosa etiam in persona; sed pro eo ipsam sibi occultaverat et eam usque in presens minime revelarat, quia sciebat eam nullam fuisse pro eo, quod ipsam nequaquam potuerat facere de iure, et quia firmiter credebat, quod idem dominus B. ea audita tur- baretur vehementer contra ipsum Radulphum; nichilominus tamen ipsam nune sibi revelabat ad hoc, quod idem dominus B., si ei preiudieialis saltem de facto existeret vel dampnosa, posset sibi de oportuno reme- dio providere, petens humiliter ab ipso domino B. veniam de premissis. Quibus expositis et auditis idem dominus B. in continenti dixit et protestatus fuit, quod nullo unquam tempore sue extitit voluntatis, quod prefatus magister Radulphus supradieto domino archiepiscopo conces- sionem faceret prelibatam vel similem eidem, nec unquam sue inten- cionis fuit per aliquod mandatum seu aliquam commissionem per ipsum factum seu factam eidem ipsi concedere, quod concessionem posset facere memoratam, et quod nunquam huiusmodi concessioni suum bene- placitum accessit, et quod si credidisset, quod dictus Radulphus fac- turus fuisset, eum ad dictas partes minime transmisisset. Et ideo idem dominus B. asserens supradicta ad se noviter pervenisse concessionem memoratam, quam primum scivit de ea, penitus improbavit et expresse contradixit eidem ipsamque omni iure et modo, quibus melius potuit, revocavit cassavit et anullavit; et insuper commisit atque mandavit discreto viro domino Arde de Podio Caturcensis diocesis ibidem pre- senti et acceptanti et recipienti, quod quam cito comode poterit, pro- testationem improbationem contradictionem cassationem et anullationem huiusmodi in noticiam deducat domini archiepiscopi supradicti. In quorum omnium testimonium huic publico instrumento per me infra-

—. ——

1) In margine: grossatum.

1332 September 5. 328

scriptum notarium dieti domini prepositi requisitione confectum (!) idem dominus prepositus suum fecit appendi sigillum presentibus et per me vocatis et rogatis testibus ad premissa, videlicet venerabilibus et discretis viris domino Bartolmino de Carcano canonico Mediolanensi et domino Ard° de Podio diocesis Caturcensis. Et fuit datum et actum Avinione anno ut supra. Rogavit me notarium infrascriptum predictus dominus prepositus, quatinus de premissis confieiam unum vel plura publica instrumenta. Ego vero P. de Mossaco clericus Caturcensis diocesis publieus apostolica ete. huie protestationi improbationi contra- dietioni et cassationi et annullationi et aliis omnibus et singulis supra- dietis una cum dietis testibus presens interfui et omnia et singula supradicta recepi anno indictione die et mense pontificatu et loco predictis et de predietis confessi (!) hoc publicum instrumentum meo- que signo etc. vocatus specialiter et rogatus. Grossatum est. Reg. Avin. 42 f. 294.

$44 (II. 2139a). 1332 September 5. Avignon.

Bernardus Stephani prepositus eccl. Bunnensis Colon. dioc. ac sedis apostolice notarius 'Ar[nol]Jdum de Podio Caturcensis dioc. con- stituit ratione canonicatus prebende prepositure vel obedienciarum seu eurtium et decimarum suorum prefate Bunnensis eeclesie suum per- petuum fructuum reddituum et proventuum proeuratorem et vicarium in spiritualibus et temporalibus generalem et salva potestate revocandi concedit eidem potestatem plenariam revocandi concessiones et loea- tiones quaseunque de bonis et iuribus sive fructibus et proventibus canonicatus prebende prepositure decimarum et obedieneiarum seu

eurtium suarum factas. Reg. Avin. 42 f. 295.

$43 (II. 2198a). 1334 Mai 12. Avignon.

Bernardus Stephani notarius papalis et prepositus Bunnensis Galhardum de Vernolio servientem armorum regium constituit. suum procuratorem ad recipiendum pecunias et res alias a Iohanne Vidri- nas, quem Arnaldus de Podio dictus Verollus canonicus de Vicuno et vicarius Bernardi ab hoc ad partes Alamannie et prepositure Bunnensis pro exigendis pecuniis et redditibus dicte prepositure misit.

Universis et singulis presentes litteras seu instrumentum publicum inspecturis Bernardus Stephani domini pape notarius prepositus Bun-

894 1884 Juni 16.

nensis Colon. dioc. . . . Noverint universi, cum ex ordinatione nostra venerabilis vir dominus Ar[nal]dus de Podio alias dictus Verollus cano- nicus de Vicuno nosterque consangineus ac vicarius pro nobis in dicta nostra prepositura Bunnensi pridem remisisset de civitate Avinionensi, ubi nobiscum manebat, Iohannem dietum Vidrinas ad partes Alamannie ac prepositure prefate pro recolligendis et exhigendis certis fructibus et proventibus nobis debitis pro prepositura predicta et in pecunia nobis per eum deferenda, prout melius et utilius posset fieri, conver- tendis dietusque Iohannes cum pecunia huiusmodi vel parte ipsius redeundo de dictis partibus Alamanie eamque nobis perferendo, prout intelleximus, in itinere constitutus existat vereamurque propter viarum perieula et suspiciones varias, que contra portantes pecunias consue- verunt oriri, quod dictus Iohannes in eodem itinere occasionibus ali- quibus detineri seu impediri valeret, nos volentes huiusmodi impedi- mentis et suspicionibus, quantum poterimus, obviare, fecimus consti- tuimus et etiam ordinamus nobilem virum Galhardum de Vernolio servientem armorum regium consanguineumque nostrum dilectum pro- euratorem nostrum specialem ad procurandum pro nobis et nomine nostro relaxationem prefati Iohannis et peeuniarum et aliarum rerum, quas nobis ferendas de fructibus predietis recepit quomodolibet vel exhegit (!), neenon ad recipiendum dictas pecunias et alia premissa nostro nomine nobisque eas fideliter defferendam et ad testificandum et con- fitendum pro nobis, quod prefatus Iohannes negotia prefata gerendo nobis huiusmodi pecunias et alia adportabat, unum vel plures pro- curatorem seu procuratores pro se super hiis sustituendi et sustitutos revoeandi, qui similem, quam ipse sibi procurator idem dederit, po- testatem habeat vel habeant in premissis... Actum Avinione in ho- spicio habitacionis reverendi patris in Christo domini B. S. predicti constituentis sub anno a nativitate domini MOCCXXXIIII in diet. secunda die XII mensis madii... Reg. Avin. 42 f. 306.

846 (II. 2201a). 1334 Juni 16. Avignon.

B[ernardus| Stephani notarius pape constituit plures personas suos vicarios generales et speciales procuratores actorum syndicos et nuncios speciales ac negotiorum gestores, concedens eisdem et eorum euilibet in solidum plenam potestatem fructus exitus redditus et pro- ventus ete. universorum et singulorum et beneficiorum, que babet

13834 Juli T. . 826

in Alamanie Francie Castelle et Aragonum regmis et terris, colligendi levandi percipiendi arrendandi vendendi distrahendi etc.

... Acta fuerunt hec Avinione in hospicio habitacionis prefat domini constituentis . . .

Heg. Avin. 42 f. 308.

847 (II. 22138). 1334 Juli 7. Avignon.

lohannes XXII deputat tres executores, qui faciant. Bernardo Stephani notario papali pro toto tempore, quo obsequiis Romane ecclesie insistit et insistet, fructus beneficiorum ab ipso obtentorum integre ministrari.

Iohannes [XXII] . . episcopo Carpentoratensi et . . abbati monasterii de Martilhaco Caturcensis diocesis ac. . preposito ecclesie Coloniensis.

Cum iam dudum ordinaverimus et voluerimus et velimus, quod clerici nostris et ecclesie Romani insistentes obsequiis fructus redditus et proventus beneficiorum suorum ecclesiasticorum, que nunc obtinent et eos contigerit dante domino imposterum obtinere, etiam si perso- natus dignitates existant et curam habeant animarum, cum ea integri- tate, quamdiu dictis insistant obsequiis, percipiant cotidianis distribu- tionibus dumtaxat exceptis, cum qua illos perciperent, si in ecclesiis, in quibus beneficia ipsa existunt, personaliter residerent, quodque interim ad residendum in illis personaliter minime [teneantur]* . . . proviso quod eadem beneficia debitis interim non fraudentur obsequiis et animarum cura in eis, quibus illa imminet, nullathenus negligatur, sed per bonos et sufficientes vicarios, quibus de beneficiorum ipsorum proventibus necessaria congrue ministrentur, diligenter exerceatur et deserviatur inibi laudabiliter in divinis, discretioni vestre . . . man- damus, quatinus . . . magistro Bernardo Stephani archidiaeono Figia- censi in ecclesia Caturcensi notario nostro nostris et ipsius Romane ecclesie obsequiis insistenti pro toto tempore, quo obsequiis eisdem insistit, videlicet a kalendis aprilis pontificatus nostri anni quinti nunc- usque, et eum insistere contigerit infuturum, fructus redditus et pro- ventus archidiaconatus Figiacensis . . . et aliorum beneficiorum suo- rum .. . cum ea faciatis integritate ministrari libere cotidianis distri- butionibus dumtaxat exceptis, cum qua illos deberet recipere seu etiam

a) Hoc loco lacuna.

826 1334 December 3.

recepisse, si in eisdem ecclesias residentiam fecisset personalem . . . Dat. Avinione kl. iulii p. n. a. decimo octavo. Insertum in litteras ab Hugone episcopo Carpentoratensi executore a papa deputato destinatas Coloniensi archiepiscopo et preposito capi- tuloque ecclesie Bunnensis et datas Avinione d. III m. decembris a. MCCCXX XIV. (nr. 848.) Reg. Avin. 42 f. 816.

848 (II. 2214a). 1334 December 3. Avignon.

Hugo episcopus Carpentoratensis executor ad infrascripta a sede apostolica specialiter deputatus Coloniensi archiepiscopo ac preposito ac capitulo eccl. Bunnensis, citatis litteris a Iohanne XXII ipsi et duobus aliis executoribus die VII m. iulii à. MCCCXXXIV destinatis (nr. 847) notum facit, quod pro parte Bernardi Stephani notarii, cum ipse Bernardus canonicatum et prebendam cum obedienciis seu cur- tibus in dieta ecclesia Bunnensi obtinere noscatur, fuit cum instantia requisitus, ut ad executionem dicti mandati apostoliei super solutione fructuum et reddituum sibi ratione dieti beneficii curtium seu obe- dieneiarum debitorum iuxta rationem rescripti eiusdem apostolici proeedat. Dictis archiepiscopo et preposito ac capitulo mandat, qua- tinus infra unum mensem a die denunciationis notificationis et publi- eationis presentium computandum de omnibus et singulis fructibus redditibus et proventibus canonicatus et prebende Bunnensis et obedi- entiarum, que obtinet ab ipsa ecclesia Bunnensi in ipsa diocesi Co- loniensi, eidem notario et concanonico debitis et restantibus eidem notario vel eius procuratori respondeant et satisfaciant; si moniti pre- missa non fecerint, archiepiscopo Coloniensi ingressum ecclesie inter- dicit, et si per octo dies prefatum mensem immediate sequentes huius- modi interdictum sustinuerit, archiepiscopum suspendit a divinis; si vero predictas interdicti et suspensionis sententias per alias octo dies immediate sequentes sustinuerit animo indurato, in archiepiscopum et prepositum ac in omnes et singulos canonicos ac etiam in personas de dicto capitulo in dieta Bunnensi ecclesia dignitates personatus ad- ministrationes seu quecunque officia habentes, qui in premissis vel premissorum aliquo culpabiles fuerint, singulariter in singulos excom- municationis, in capitulum vero ecclesie Bunnensis suspensionis et in ipsam ecclesiam interdicti sententias ferit et promulgat. Ceterum cum ad executionem huiusmodi ulterius faciendam non potest quoad presens in dieta ecclesia personaliter interesse, committit vices suas pluribus subexecutoribus, decano S. Georgii Colon. et Xanetensis Colon. dioc.

1338 Januar 28. 827

preposito B. Marie ad gradus Colon., plebano S. Brigide Colon., Hen- rico de Essende scolastico eccl. Bremensis, Arnaldo Regis canonico B. Marie ad gradus Colon., Iohanni de Agnis (ve? Aquis) vicario in eccl. Bunnensi Colon. dioc.

... Datum et actum Avinione in hospicio apostolico anno a nat. domini MCCCXXXIV indiet. secunda die tercia mensis decembris... presentibus ... vocatis specialiter et rogatis. Et ego P. de Mossaco clericus Caturcensis dioe. auctoritate apostolica notarius . ..

Reg. Avin. 42 f. 376—818.

$49 (II. 2309a). 1338 Januar 28. Avignon.

Benedictus [XII] precibus abbatis et conventus monasterii Vallis- S. Petri in Heisterbach ord. Cisterc. Colon. dioc. inclinatus confirmat omnes libertates et immunitates a papis monasterio concessas neenon libertates et exemptiones secularium exactionum a regibus et princi- pibus et aliis dicto monasterio indultas.

Solet annuere sedes... Dat. Avin. V kl. februarii p. n. a. quarto.

Kopiar. Heisterbach, a. pg 10. Düsseldorf. Arch. reg. B. 117.

+850. (II. 2380a). 1341 März 1. Düren.

Iohannes episcopus Scopiensis in pontificalibus vices gerens Wal- rami archiepiscopi Colon. notum facit, quod eadem die in capella gloriosissimi sacramenti sita extra muros oppidi Durensis duo altaria, unum videlicet in honore S. dei genitricis ac virginis Marie ac Om- nium Sanctorum, alterum vero in honore S. Crucis, S. Michaelis arch- angeli, S. Stephani prothomartiris, SS. Agnetis et Cecilie virginum atque martirum consecravit et quod preterea in festivitatibus omnibus B. virginis necnon festivitatibus Apostolorum, S. Crucis, Michaelis et SS. predictorum diebus dedicationum altarium predictorum, que in al- taribus B. virginis et Apostolorum erit dominica proxima ante festum Omnium Sanctorum et in altari S. Crucis et aliorum sanetorum pre- seriptorum in die B. Marie Magdalene, in cuius vigilia corpus sacra- tissimum Ihesu Christi in eodem loco fait inventum, quod a furibus de ecclesia Durensi fuit deportatum, et per octavas eorundem dedi- eationum quolibet ipsorum dierum omnibus vere penitentibus et con- fessis, qui locum ipsum pie visitaverint aut aliquid sive multum sive parvum in elemosinam ad ipsam capellam tam ad structuram quam ad luminaria seu ornamenta ipsius aut etiam in extrema sua voluntate

328 1348 Januar 16.

legaverint, et etiam illis, qui dictam capellam devote circuiverint pater noster cum ave maria dicendo, XL dies indulgentiarum relaxat.

Notum facimus universis . . . anno nat. d. MCCCXLI quinta feria post dominicam: Invocavit ...

Or. membr. cum sigillo pend. Düsseldorf. Arch. reg. Düren. Kar- meliter, 4.

Yol. IIl.

$51 (III. 695a). 1348 Januar 16. Mainz.

Carolus Romanorum rex Baldewino archiepiscopo Trever. imper- titur suum consensum, ut abbatia regalis monasterii S. Salvatoris in Prumia incorporetur ecclesie et mense archiepiscopali Trever. per Sedem apostolicam.

Grata est in conspectu...

Trier. Bibl. civit. manuscr. 2141 pg. 758.

852 (IIT. 151a). 1349 Januar 31. Avignon.

Clemens VI confert Gerardo Foet canonico Colon. de novo cano- nicatum et prebendam sacerdotalem eccl. Colon. vacantes per obitum Iohannis de Polle, quos Gerardus vigore litterarum Clementis obtinuit ignorans eosdem esse reservatos dispositioni Clementis.

Litterarum scientia, vite . . . Dat. Avin. II kl. februarii a. septimo.

In e. m. preposito SS. Apostolorum et decano S. Severini Colon. ac sacriste Avin. eccl.

Reg. Avin. 241 f. 493! nr. 219.

858 (III. 754a). 1349 März 11. Avignon.

Clemens VI Iohanni Thome de Huesden magistro in artibus pro- videt de eccl. S. Martini Embricensis Traiect. dioc. decanatu vacante per obitum Alberti dieti Hovel, qui propter exiguitatem reddituum summam octo marcharum argenti non excedentium iam diu vacavit.

Litterarum scientia, vite .. . Dat. Avin. V idus mareii a. septimo.

In e. m. preposito S. Marie et S. Iohannis Traiect. ac Parisiensis eccl. decanis.

Reg. Avin. 241 f. 307' nr. 159.

1350 Mai 29. 829

854 (III. 943a). 1350 Mai 29. Avignon.

Clemens VI preposito S. Petri Leod. et sacriste Avin. eecl. ac officiali Colon. mandat, quatinus Gerardo de Vlodorp canonico eccl. Xanctensis conferant in eadem eccl. perpetuum beneficium ecclesiasti- cum fereulum vulgariter nuneupatum vacans per obitum lohannis de Hystfele canonici eiusdem eccl, non obstante quod Gerardus obtinet eanonieatum et prebendam ac thesaurariam eccl. S. Servatii Traiect. ac parrochialem eccl. in Gronsele Leod. dioc. et quod ei papa hodie providit de canonicatu et prebenda ac decanatu eccl. Xanctensis.

Probitatis et virtutum merita . . . Dat. Avin. IIIT kl. iunii a. nono.

Reg. Avin. 249 (Clem. VII!) f. 64.

S55 (III. 857a). 1350 Mai 31. Avignon.

Clemens VI Gerlaco Sylonis dicti Scademan de Confluentia, pro quo Baldewinus archiepiscopus Trever. supplicat, providet de eccl. S. Florini in Confluentia canonicatu sub expectatione prebende.

Probitatis et virtutum merita ... Dat. Avin. II kl. iunii a. nono.

In e. m. decano S. Georgii Colon. et archidiacono Trever. ae sacriste Ávin. eccl.

Reg. Avin. 250 (Clem. VII a. IX ps. IV) f. 106'.

856 (III. 870a). 1350 Juni 1. Avignon.

Clemens VI Constantino nato Ludolphi de Cornu, pro quo Wil- lelmus archiepiscopus Colon. supplicat, providet de eccl. S. Georgii Colon. eanonieatu sub expectatione prebende.

Vite ac morum honestas ... Dat. Avin. kl. iunii a. nono.

In e. m. preposito S. Marie ad gradus et eiusdem ac S. Cuni- berti Colon. eccl. decanis.

Heg. 250 f. 158' nr. 109.

$857 (III. 883a). 1350 Juli 21. Avignon.

Clemens VI Gerlaco de Udem providet de eccl. Xanctensis ca- nonicatu sub expectatione prebende.

Probitatis et virtutum merita . . . Dat. Avin. XII kl. augusti a. nono.

830 1850 August 9.

In e. m. S. Andree et S. Georgii Colon. decanis ae archidiacono Benevent. eccl. Reg. Avin. 250 f. 100 nr. 27.

858 (III. 891a). 1350 August 9. Avignon.

Clement VI Godefrido de Berka, pro quo Willelmus archiepiscopus Colon. supplicavit, providet de eecl. Monasteriensis Eyflie Colon. dioc. canonicatu sub expectatione prebende, non obstante quod in S. Boni- faeii Susaeiensi quandam et altaris S. Nicolai in Werdensi Colon. dioc. eccl. perpetuas capellanias obtinet.

Vite ac morum honestas ... Dat. Avin. V idus augusti a. nono.

In e. m. decano S. Ilarii Pietav. et archidiacono London. ac Simoni de Sudbiria canonico Lincoln. eccl. capellano papali.

Reg. Avin. 250 f. 182 nr. 146.

$59 (III. 901a). 1350 October 4. Avignon.

Clemens VI Wedekindo nato nobilis viri Wedekindi domini de Monte, quem tunc thesaurarium eccl. Mindensis capitulum eiusdem eccl. post obitum Hinriei de Woldeghe prepositi per formam compro- missi concorditer in prepositum elegit et episcopus Mindensis confir- mavit quique timet, quod ipsa prepositura tempore electionis forsan erat reservata dispositioni sedis apostolice, concedit, quod huiusmodi electio perinde valeat.

Nobilitas generis, vite . . . Dat. Avin. IIII nonas octobris a. octavo*. (Conf. III, 860.)

Reg. Avin. 250 f. 345! nr. 52.

860 (III. 902a). 1350 October 28. Avignon.

[Clemens VI] Iohanni Walteri ante Aureamvallem Trever. dioc.

Si errantium ex malitia culpis ignoscere soleat apostolice sedis benignitas copiosa, decet nos utique eum eis misericorditer agere, qui ex simplicitate potius quandoque delirant. Cum itaque, sicut pro parte tua fuit nobis expositum, dilectus filius Iohannes Maurelli prepositus eecl. S. Crucis Leod. auditor curie camere nostre te pro eo, quod pridem in nos non ex malicia sed ex causa cuiusdam supplicationis

a) Cum omnes aliae eiusdem voluminis provisiones sunt datae anno nono, haec quoque provisio esse videtur attribuenda eodem anno.

1351 Mai 9. 831

nobis exhibende simpliciter irruisti, ad standum in seala publice coram populo et ad quedam alia peragenda penitencialiter condempnarit, licet condempnationem huiusmodi postmodum temperarit, tuque pretextu condempnationis eiusdem ante portas palatiorum nostrorum Avinionen- sium in scala positus fueris more illorum, qui graviora erimina com- miserunt, nos ... tuis in hac parte supplicationibus inclinati omnem infamiam sive notam, quam propterea incurristi, abstergimus et penitus abolemus teque habilitamus . .. Dat. Avin. VIIII kl. novembris a. nono.

Reg. Avin. 250 f. 438 nr. 370.

*$61 (III. 931a). 7351 Mai 9. Avignon.

Symon de Sudbiria legum doctor canonicus Lincolniensis capel- lanus papalis sacrique palatii auditor presentibus magistris Willelmo Paris, Wilelmo de Reis, Detlevo Stormer et Tilmano de Nussia in Romana euria procuratoribus necnon Petro Petri Iohannis de Itro de Traieeto, Willelmo de Neuton et Egidio de Cokrianmont Gaietan. Lichefeld. et Camerac. dioc. clericorum notariorum publicorum decernit provisionem a decano et capitulo eccl. S. Georgii Limpurgensis factam Wernhero de Marpurg de eccl. Limpurgensis canonicatu et prebenda vacantibus per obitum Henrici de Velde esse canonicam et Ebirhardum Rode de Wetslaria, qui vigore litterarum provisus fuit apostolicarum de dietis canonicatu et prebenda et hos obtinuit, ab iisdem esse amo- vendum.

... Avinione in palatio apostolico . . . sub anno a nat. d. MCCCLI ind. IV die lune IX m. maii...

Instr. notar. cum sigillo et signeto notari Rikardi de Hemsby clerici Norwicensis dioc. Wiesbaden. Arch. reg. Stift Limburg. 306.

862 (III. 933a). 1351 Mai 16. Villeneuve.

Clemens VII Lamberto de Heynsherch consideracione Willelmi archiepiscopi Colon. pro capellano et familiari suo supplicantis confert eecl. Bunnensis cantoriam vacantem per obitum Gerardi de Virrem- burch, non obstante quod Lambertus in dicta Bunnensi et S. Severini Colon. ac in Heynsbergensi Leod. dioc. ecclesiis canonicatus et pre- bendas obtinet.

Probitatis et virtutum merita... Dat. apud Villamnovam Avin. dioc. XVII kl. iunii a. nono.

832 1361 Mai 16.

In e. m. preposito SS. Apostolorum et decano S. Georgii Colon. ac sacriste Avin. eccl.

Reg. Avin. 249 (Clem. VII!) f. 159.

863 (III. 933b). 1351 Mai 16. Villeneuve.

Clemens VI Thome de Dalen confert eccl. parrochialem de Duren Colon. dioc. vacantem de iure ex eo, quod Wilhelmus de Duren eam una eum prepositura eccl. S. Andree Colon. quam ei Iohannes XXII contulit et Wilhelmus deinde Benedicti XII tempore assecutus est, adhue de facto detinet occupatam.

Probitatis et virtutum merita ... Dat. apud Villamnovam Avin. dioc. XVII kl. iunii a. nono.

In e. m. S. Georgii et SS. Apostolorum Colon. decanis ae sa- eriste Avin. eecl.

Reg. Avin. 249 (Clem. VII!) f. 158.

864 (III. 946a). 1351 Juni 5. Avignon.

Clemens VI Raymundo tit. S. Crucis in lerusalem presbitero eardinali providet de eccl. S. Patrocli Sosatiensis canonicatu et pre- benda ac prepositura vacaturis ex eo, quod papa Wilhelmo nunc archiepiscopo tunc electo Coloniensi et infra tempus de consecrandis episcopis a canonibus diffinitum existenti concessit, ut quecunque quot- cunque et qualiacunque beneficia ecclesiastica cum cura et sine cura etiam post suscipiendum ab eodem consecrationis munus usque ad triennium nondum elapsum retinere ipsorumque fructus percipere va- leret; dispensatque cum Raymundo, ut predictos canonicatum et pre- bendam ac preposituram una cum ceteris beneficiis, que obtinet vel expectat, retinere valeat.

Exposeit tuorum excellentia . . . Dat. Avin. IIII idus iunii a. decimo.

In e. m. decano S. Georgii Colon. et sacriste Magalon. ac Mar- tino Beven canonico Leod. eccl.

Reg. Avin. 255 f. 34'.

865 (III. 979a) 1351 October 20. Avignon.

Clemens VI Henrico Suderman de Tremonia confert eccl. SS. Apo- stolorum Colon. canonicatum et prebendam vacantes ex eo, quod et Hen-

1352 April 2. 338

rieug canonicatum et prebendam eccl. Wormat. et Nicolaus Drueken de Dacia canonicatum et prebendam eccl. SS. Apostolorum in curia permutationis causa resignarunt. non obstante quod Henricus archi- diaconatum de Famenna et canonicatum et prebendam in Leodiensi et preposituram in Haselacensi eccl. Argentin. dioc., super quibus litigat, obtinet.

Apostolice sedis cireumspecta ... Dat. Avin. XIII kl. novembris a. decimo.

In e. m. S. Marie ad gradus Colon. et S. Bartholomei Leod. decanis ac eantori eiusdem S. Bartholomei Leod. eecl.

Reg. Avin. 255 f. 268. 7

866 (III. 10042). 1352 April 2. Avignon.

Clemens VI Theoderico dicto Mule, qui cantoriam eccl. S. Castoris Cardonensis Trever. dioc. obtinet, providet de eiusdem eccl. canonicatu sub expectatione prebende.

Probitatis et virtutum merita ... Dat. Avin. IIII nonas aprilis a. decimo.

In e. m. decano et preposito in Monasterio Meynevelt Trever. dioc. ac sacriste Avin. eccl.

Reg. Avin. 255 f. 56t'.

*867 (III. 10382). 1352 August 10. Brühl.

Nos Iohannes dei gracia electus Scopiensis . . . Wilhelmi archi- episcopi Colon. pont[ificalium] vicegerens notum facimus universis pu- bliee profitentes, nobis infulam quandam et baculum pastoralem ab honorabilibus viris dominis . . preposito . . decano et capitulo Coloniensi gratanter fore concessa. Que non deteriorare, ymmo meliorare, quam- diu ea in usu nostrum (!) habuerimus, et ipsis, cum requisiti fuerimus, restituere bona fide promisimus per presentes. In cuius testimonium sigillum . .. archiepiscopi predicti ad peticionem nostram est appensum. Et nos Wilhelmus dei gratia archiepiscopus predictus sigillum nostrum ad instanciam electi et vicarii nostri antedicti appendi fecimus in testimonium premissorum. Datum Brule ipso die Laurentii martiris a. d. MCCC quinquagesimo secundo.

Or. membr. sig. del. Düsseldorf. Arch reg. Kurköln. 72712.

334 1354.

Vol. IV. 868 (IV. 200a). 1354 Citeaux.

Noverint universi presentes litteras inspecturi, quod nos fratres Guido de Miratorio, Thomas de Longoponte et Iohannes de Maceriis monasteriorum abbates collectores contributionum pro anno presenti per generale capitulum deputati recepimus a venerabili patre domino abbate de Loco-Sancte-Marie triginta unum florenos de Florencia duos solidos et duos denarios pro contributione sibi et suo monasterio im- posita anno quinquagesimo tereio in presenti capitulo persolvendos; de qua peeunie summa nomine totius ordinis tenemus nos plenarie pro pagatis. Dat. Cystercii sub sigillo contributionum a. d. MCCCLIIII tempore eapituli generalis.

Or. membr. cum fragm. sigilli pendente. Wiesbaden. Abtei Marien- statt. 895.

869 (IV. 577a). 1359 Juli 12. Villeneuve.

[Innocentius VI] Philippo episcopo Cavallicensi apostolice sedis nuncio.

Cum dileetus filius Pierus Bini mercator Florentinus Romanam sequens curiam factor et procurator sociorum societatis Albertinorum antiquorum de Florentia omnes et singulas pecuniarum summas quali- tates et leges per te vel alium seu alios hine ad annum dilectis filiis Perrochio Corsini et Bancho Damansini mercatoribus Florentinis in partibus Flandrie eommorantibus factoribus et procuratoribus dictorum Societatis sociorum seu alteri aut certo mandato ipsorum in Leodio vel alibi in partibus Alamanie assignandis infra mensem numerandum a notifieatione assignationis cuiusque gentibus nostre camere faciende suis periculis et expensis se et societatem predictam ad hec efficaciter obligando promiserit assignare, fraternitati tue... mandamus, quatinus per te vel alium seu alios de proventibus ad cameram previam per- tinentibus in partibus, ubi es nuncius apostolicus deputatus, collectis vel in antea colligendis omnes et singulas pecuniarum summas infra annum previum occurrentes eisdem Perrochio et Bancho seu alteri aut certo mandato ipsorum, quibus huiusmodi pecuniarum summas reci- piendi et de receptis quitandi per alias litteras concedimus facultatem, absque morositate quocunque tradas liberes et assignes . . . Datum apud Villamnovam Avin. dioc. III[ idus iulii a. septimo.

Reg. 241 f. 86".

1359 Juli 12. 885

$70 (bib) 1359 Juli 12. Villeneuve.

[Innocentius VI] Philippo episcopo Cavallicensi apostolice sedis nuneio.

Cum dilecti filii Rico Guerardi et Criaco (!) Guarnerii mercatores Florentini Romanam euriam sequentes socii et factores societatis Alber- tinorum novorum de Florentia quinque milia florenorum auri [boni] ponderis tradendorum per te in Leodio dilectis filiis Petro Bergonhoni et Iohanni Bonagida ac Luche Dini mercatoribus in Brucellis sociis et faetoribus societatis prelibate infra octo dies a noticia munerationis prediete per te gentibus nostre camere facienda suis periculis et ex- pensis se et societatem predictam ad hec efficaciter obligando pro- miserint assignare, fraternitati tue . . . mandamus, quatinus . . . de proventibus ad cameram pertinentibus antefatam in partibus, ubi es nuncius destinatus, collectis seu inantea colligendis dictam quinque milium florenorum auri boni ponderis summam dieto Petro Iohanni et Luche vel alteri aut eorum certo mandato, quibus huiusmodi summam recipiendi et de receptis quitandi per alias litteras concedimus facul- tatem . . . indilate tradas liberes et assignes... Datum apud Villam- novam Avin. dioe. IITI idus iulii a. septimo.

Reg. 241 f. 87.

Indices.

I. Index personarum et locorum. (K,k=C,c Y,y=lLi V-—F. ae-a. oe-—o. ue=u.)

Sigla.

abb. abbas.

abba. abbatissa.

alt. = altarista.

ap. = apostolicus, a, um. archid. = archidiaconus. archiep. = archiepiscopus. bacc. baccalarius.

bo. me. bonae memoriae.

cam. camera. can. canonicus cana. == canonica. cant. cantor.

cap. = capellanus. capit. = capitulum. card. = cardinalis. civ. civitas.

cl. == clericus.

Col. Coloniensis. coll. collector. Conf. = Conferatur. d. = dioecesis.

dec. = decanus. deca. = decana. dom. = dominus. domest. = domesticus. eccl. = ecclesia. ep. episcopus.

f. filius.

fa. filia.

fam. familiaris.

fe. re. felicis recordationis.

fr. frater. illeg. illegitimus.

Kirsch. = Kirsch, Die päpstlichen Kollektorien in Deutschland w&h- rend des XIV. Jahrhunderts.

Kr. Kreis.

lic. licentiatus.

mag. magister.

merid. meridionalis.

mon. monachus.

mona. monacha, monialis.

monast. monasterium.

NoFr. Nordost- Frankreich (Terra gallica Trever. dioec.).

not. notarius.

off. officialis.

pap. papalis.

par. parochus.

paroch. = parochialis.

pr. —- presbyter.

praep. praepositus.

praepa. praeposita.

proc. procurator.

prov. provincia.

publ. publicus.

schol. = scholasticus.

septentr. septentrionalis.

8. t. d. = secundum taxationem decimae.

thes. thesaurarius.

Trev. Treverensis.

v. vide.

vic. vicarius.

W.= Werunsky, Excerpta ex re- gistris Clementis VI et Inno- centii VI.

Nomina desinentia in: ensis sunt abbreviata.

Index personarum et locorum.

A.

Aachen v. Aquisgranum.

Abdernaco Henricus archid. de proc. in curia Romana 495b.

Abulensis (Avila in Hispania) eccl. can. 643.

Acconensis ep. Nicolaus 177. 718.

Addemandc (?) Gobelinus de cl. Ool. d. yon S. Iohannis in eccl. B. Mariae Trev.

Adria Tho. de (curialis) 168.

Advocati Iohannes par. in Lomern (?) Col. d. 631.

Agenensis(Francia merid)eccl. can. 359.

Agnis Iohannes de vic. eccl. Bunn. 848.

S. Agerici monast. Virdun. abb. 810.

Agimone Iacobus de miles 325.

Ayimesheim (Hillesheim Kr. Daun?)

8.

Albi Iohannes de Emmerich par. in Dor- sten 447

Alardus lic. in utroque iure, cant. eccl. Met. 103.

Albertinorum antiquorum de Florentía mercatorum societas 299. 869. 870. 7885.

Aldenburg v. Oldenburg.

Aldenhofen (AltenhovenKr.Neuwied) Gerardus de can. S. Severini Col. 463.

Aldenrode (Aldenrath Landkr. Köln) Adam de par. in Frechen (Landkr. Köln) 631.

Alexandriae patriarcha Aegidius 838.

Aliphanensis (AlifeinItaliainferiore) ep. Bertrandus 398.

Almanscoz Henricus de prior ord. S. Bened. in Cons-Lagrandeville (N o Fr.) Trev. d.; prior in Periers Rem. d. 628.

Alphinensis v. Elphinensis.

Altari Iohannes de par. in Grand-Failly (NoFr.) Trev. d. 759.

Alve (Alf Kr. Zell) eccl. paroch. Trev. d. 672.

Amancia (Amance in NoF r.) Walterus de can. Trev. 86a. 105. 110. par. de S. Eliphio Tull; can. 8. Georgii de Nanceyo (Nancy) 132. 731.

Amoth (Almeroth in Belg. Luxem- burg?) capellania Trever. d. 537.

Andernacensis (Áándernach Kr. Mayen) eed paroch. altare S. Iohannis Evang.)

11.

eccl paroch. capella S. Michaelis in cimiterio 458.

capella 8. Martini extra muros 248.

monast. monialium 8. Mariae prope A. 850.

Andrinopolensis (?) ep. Aegidius 838.

Angicuria Io. de (curialis) 393. 494. 809. 826. 827.

Vatikan. Regesten IV.

331

Anglia Gertrudis de mona. monast. Paradisi (Kr. Soest) 15. Richsrdus de mag. (curialis) 409a.

Angustial (?) Conradus de par. in Euren (Landkr. Trier) par. in Kues (Kr. Bernkastel) 696.

Anliers (Anlier in Belg. Luxemburg) eccl. paroch. Trev. d. 475.

Anselini Iohannes can. S. Salvatoris Met. 108. olim off. Met. 110.

Antwerpiensis (Antwerpen) eccl. archid. Camerac. (Cambrai) d. 29. 176.

Appenhein (Oppenheim?) Nicolaus de can. Wormat. 424.

Aptensis (Apt in Francia merid.) ep. Bertrandus nuncius pap. 312. 316. 821.

Aquensis (Aix in Francia merid.) eccl. can. 637.

Aquis (Aix) Iohannes de mag. (cu- rialis) 404a.

Aquisgranum (Aquensis urbs, Aachen) Leod. d.

eccl. B. Mariae capit. 341. 460. 504. 506. 625.

dec. 12. 24. Hermannus Blancart 497. 649. Iohannes de Yliartzboven (Eckartshoven) 649.

gchol. Gobelinus de Drenhusen. Iohannes (senior) de Brandenburg 866. 108. Petrus card. 708.

substitutus scholastici 366.

cant. 152. offiedium nonae 366. 500. 501.

archipresbyter Godefridus de S. Cu- niberto 436. Iohannes (iunior) de Bran- denburg 544. 569. 624. 626. 734.

can. Db. 115. 152. 934. 837. 365. 366. 449. 470. 497. 500. 624. 625. 641. 648. 656. 727. 128. 134. 785. 802. 832.

capella S8. Gregorii in immunitate S. Mariae 365.

eccl. S. Adalberti capit. 12. dec. 284. Iohannes de Sclavis. Iacobus de Codolis 611. Everhardus de Blehem 816. can. 766.

paroch. eccl. 36b.

eccl. hospitalis 8. Lazari alias lepro- sorum altare S. Eligii 365. 625.

capellae S. Salvatoris supra montem altare S. Catharinae 625.

Arbento Gerardus de nuncius sedis ap. et collector cam. ap. in prov. Trev. Vienn. Lugdun. Bisuntin. et Tarantas. 2. 84. obedientiarius eccl. Lugdun. 2. 84. 165. 241. 510. 534. 617. 623. 63b. 636. 644. 661. 710. coll. cam. ap. in prov. Lugdun. Tarantas. et Bisuntin. 121.

eius cap. 623.

22

838 Index personarum et locorum

Archadiensis (Arkadi in Creta) ep. Raphael 398.

S8. Aredii Lemovic (Limoges) d. dec. Iterius Laiarossa 357.

Aremberg (Kr. Adenau) dominus de 821.

Arenceyo (Arrancy in NoFr.) Iohannes de pr. Trev. d. 22

Argentinensis (Strassburg) ep. 34. 157. 343. Iohannes 354. 790. 807. 826.

eccl. can. 184.

eccl. S. Thomae dec. 796.

Paulus de A. (curialis) 748.

Ariensis (Ario in Creta) ep. Gerhardus 898. 415.

Arnheim (Niederlande) eccl. S. Walbur- gis de can. 738.

Arluno (Arlon in Belgien) Lambertus de cl. 86a. proc. in curia Trev. 487.

Arnoldi Wernerus fam. Bernardi card., cap. ducis Lucemburg. et Brabantiae, par. de Modenort Trev. d. 594. 619.

Arnsberg Godefridus comes de 18b. Wilhelmus de Oldenburg eius nepos can. Col. 185. 186.

Arnsperg Ludovicus miles de —. chenus eius f. par. Argentin. d. 281.

Amstein (Unterlahnkr.) monast. Trev. d. abb. 779.

Arwilre (Ahrweiler) Thidericus de dec. Monasterii Eifliae 504. 506.

Ascernensis (?) ep. Iordanus 838.

Aschaffenburgensis eccl. schol. 798. can. 412. 520. 565. 829.

Aspach (Asbach Kr. Neuwied) eccl. paroch. Col. d. 477. 787.

Asplanus can. S. Georgii Col. 104.

Assindensis (Essen) v. Essendia.

Assisii (in Italia media) ep. Bertran- dus 898.

Astberg Theodericus de par. in Mörs631.

Astenses (Asti in Italia superiore) cives: Ántonius et Guido Malabaile mer- catores curiam Romanum sequentes 603.

Atrebatensis (Arras) eccl. dec. 29. 176. can. 564.

Aureaevallis (Orval in Belg. Luxem- burg) monast. ord. Cisterc. Trev. d. 614. Iohannes Walteri ante A. 860.

Aurriti Iohannes de Zelandia doctor legum 466a.

Auximanus (Osimo in Italia media) ep. Lucas 398.

Auxitanus (Auch in Francia merid.) archiep. 570.

Avariensis (?) ep. Franciscus 164.

Avinionensis eccl. praep. 599. off. 824.

sacrista 852. 854. . 862. 863. 866. 8. 6. 6. 11. 12. 18. 28. 80. 81. 82. 40.

Cun- in Muckensheim

55. 64. 70. 170. 171. 293. 239. 289. 807. 819. 367. 443. 406. 498. 503. 589. 648. 672. 705. 707. 115. 752. 802.

Avinionensis eccl. S. Agricoli dec. 77. 18. 107. 114. 161. 191. 212. 226. 227. 234. 235. 276. 277. 279. 280. 318. 328. 345. 366. 386. 446. 483. 493. 509. 520. 524. 527. 581. 538. 566. 584. 607. 616. 620. 626. 640. 684. 686. 687. 688. 691. 702. 106. 719. 764. 778. 198 794. 799. 806. 814. 820. 829. 832.

eccl. S. Petri dec. 619. 627. 685. 766. 195. 796. 803. 805. 819.

prior B. Mariae de Montealto prope Avinionem 397.

Monsaltus prope Avinionem 59.

Bacharach (Kr. St. Goar) eccl. paroch. Trev. d. 190. 588.

Bacheim (B achem Landkr. Köln) eccl. paroch. 333.

Balecensis (Balezo in Montenegro) ep. Gerwicus 398.

Bambergensis ep. 253. eccl. can. 399. 400. 515. 526. 781. 814.

Bar Gila (Gileta) de uxor Iohannis comitis de Saraponte-Commerceyo 220. 30b.

Barbitonsoris Henricus. Iohannes eius f. cap. S. Michaelis in cimiterio eccl. pa- roch. Andernac. can. S. Castoris in Confluentia 458.

Barchinonensis (Barcelona) ep. 443.

Bare Fridericus de dec. S. Iohannis Leod. et can. schol. Col. 687.

Bari (Bary) eccl. paroch. Atrebat. (Arras) d. 157. 570. 768.

Barle Segestappus de can. B. Mariae ad gradus Col. 697.

Barmen eccl. paroch. Col. d. 181.

Barneghe Goswinus de par. de Reck- linghausen 624.

Bartholomaeus (curialis) 88.

Bastonia (Bastogne in Belgien) Alar- dus de cap. in eccl. S. Paulini Trev. can. 8. Simeonis Trev. 111.

gprardus de cant. S. Paulini Trev.

81.

(Bastonia) Gerardus Colinide cl. Leod. d. can. S, Georgii in Limburg Trev. d. et 8. Iohannis Leod. 26.

Baanbrusch Henricus de can. Reyss.

63.

Bauri, Bavri, Bavari v. Beyer.

Bauspompt Conradus alt. S. Eligii in eccl. domus 8. Lazari alias leprosorum prope Aquas 62b.

Wilhelmus can. 8. Mariae Aquensis 62b.

Index personarum et locorum.

Bavariae dux Ropertus 34. 428.

Bech (?) eccl. paroch. Col. de 631.

Beckardi (Begarden) haeretici 67.

Bedinchusen capella in Traiect. d. 218. 279. 631.

Beeck eccl. paroch. Traiect. d. 164.

Beidburc(Bedburg Kr.Bergheim) eccl. paroch. altare S. Catharinae) 788.

Beyer (Baier, Bauri, Bavari) de Boppardia:

Simon miles 18. 178. 409. 424. 450.

"Theodericus Simonis f. can. Trev. et Wormat. et Magunt. praep. Spir 18. 178. cant. Magunt. 415a. existens in servitiis Caroli IV 425. nuncius Caroli IV 429. 450. 452. 453 can. Spir. cap. pap. 498. 499. 531. diac. electus Wor- mat. 567. Conf. Wormat. ep.

Theoderici fam. 415a 425. 452.

Philippus Theoderici fr. mon. 8. Maxi- mini 531.

Reinboldus Theoderici fr. can. Trev. 178. 409. can. Wormat. et praep. in Weilburg (Oberlahnkr.) 424. cant. S. Andreae Wormat. 450. 509. can. Bamberg. 515. 526. praep. Spir. 558. cust. Wormat. 781. 793. 794. can. Ma- gunt. 814.

Henricus can. S. Florini in Confluen- tia 55.

Henricus miles. Lysa eius uxor. 749.

Henriens Henrici f. can. Wormat. 180.

Henricus par. in Sinzig 631.

Henricus de Campo (Kamp Kr. St. Goarshausen) alias de Sterneburg. Henricus eius f. can. Trev. 450. 451. can. Magunt. 526.

Belich Io. (curialis) 88.

Bellil Io. (curialis) 368. 583. 596. 704.

Bellin Iohannes poenitentiarius pap. 593.

Bemge Iohannes Tilmanni can. Monasterii Meinevelt 797.

Bendowinus (Bodevinus) dec. SS. Aposto- lorum Col. 242. 283.

Benesis Iohannes de civis Col. Bela de Speculo eius uxor 113.

Beneventensis (Benevento in Italia inferiore) ep. Petrus 41b. archid. 857. 81.

Benevento Guillelmus de (curialis) 592.

Benrode (Benrath Landkr. Düssel- dorf) eecl. paroch. 681.

Benwordissen Gotfridus de can. SS. Petri et Andreae Paderborn. 292.

Berka (Rheinberg Kr. Mörs) Ananias de par. in Wamele (?) Col. d. 631.

Godefridus de cap. S. Bonifacii Sosat. et cap. Werdensis et can. Mona- sterii Eifliae 858.

439

Berka Gobelinus de not. Wilhelmi archi- epi. Col. can. Bunn. et Monasterii Eifliae 205. f. illeg. subthes. Bunn. 569. par. in Horn (Kr. Lippstadt) Col. d. 631.

Berkelini Emundus civis Col. Bela de Speculo eius uxor 113.

Berga Winricus de cellerarius monast. S. Mathiae Trev. 518.

Berge (Berghe) boven Vrysheim (Fries- heim Kr. Euskirchen) eccl. paroch. Col. d. 434. 631.

Berge prope Nideggen (BergKr.Düren) eccl. paroch. 631.

Berghem Wynandus de pr. par. in Pings- dorf (Landkr. Köln) 71. 631.

Bergonhoni Petrus mercator factor Alber- tinorum antiquorum in Bruxellis 870.

Berne B. de (curialis) 596.

Bernolio eccl. paroch. de Ambian. (Amiens) d. 397.

Berperth (Berperch) Iohann de par. in Biwer (Luxemburg) 72.

Berselden (?) eccl. paroch. Col. d. 208.

Bersen Tidericus can. Osnaburg. 778.

Berstrate (Bergstrasse?) capella 8. Mariae Magdalenae et curtis 368.

Bertilhonis Guillelmus can. Abulensis (Avilain Hispania) (curialis) 643.

Bertinstorp (Berzdorf Landkr. Köln) eccl. par. Col. d. 63. 631.

Bertout (?) Henricus miles dominus de Duffle 325.

Bertrandi Fulco primicerius Met. et col- lector cam. ap. in prov. Trev. 91. 95. 96. 99. 128.

Berwart (Berboart, BerburginLuxem- burg?) Iohannes de miles. Wilhel- mus eius f. cl. Trev. d. can. Magunt. 143. 144. 150.

Beven Martinus can. Leod. 864.

Beverwerde castrum Traiect. d. 225.

Bya (?) eccl. paroch. Col. d. 681.

Bidentis Iohannes obtinens plura bene- ficia ecclesiastica, can. Bunn. 707. 161.

Bierwisch Iohannes armiger et fam. Alia- norae ducissae Gelriae 37.

Henricus 596.

Bieveren (Biwer in Luxemburg) eccl. paroch. Trev. d. 72. 538.

Bildstein (Beilstein Kr. Zell) altare S. Crucis in eccl. paroch. 654.

Byndus v. Senis.

Bingen v. Pingwia.

Bini Pierus mercator Florentinus Roma- nam curiam sequens factor societatis Albertinorum antiquorum 869.

Binine Stephanus de miles et fam. Alianorae ducissae Gelriae 37.

340 Index personarum et locorum.

Bynsvelt (Binsfeld Kr. Düren) Wiri- cus de cl. Col. d. tabellio 432.

Winricus Iohannis de can. Bunn.529.

Birkelin Petrus can. Monasterii Eifliae. par. in Hergarten (Kr. Schleiden) et can. SS. Apostolorum et S$. Caeciliae Col. 219.

Birten (Kr. Mörs) Remboldus de par. in Noviomagio, vic. S. Andreae Col. 181.

Bisanensis (?Bidinensis, Widdin in Bul- garia?) ep. Rychardus 398.

Biscop Henricus praep. Brem. nuncius in negotiis camerae ap. ad regna Sueciae et Norwegiae destinatus 813.

Biscoverode Rodolfus de cl. Magunt. d. cam. 8. Florini in Confluentia 22. 23. 57.

Bisuntinae (Besancon) provinciae coll. cam. ap. Gerardus de Arbento v. Ar- bento.

Blancart (Hermannus) dec. B. Mariae Aquensis et can. 9. Servatii in Maa- stricht et in Ructis Leod. d. par. in Olfe (?) Col. d. 649. 735.

Blankenheim (Kr. Schleiden) Gerardus de dominus de Kastenberg (Kassel- burg (Kr. Daun) vir nobilis 25. 26. 221. Arnoldus eius f. can. 8. Gereonis. Col. 26.

Gerardus Gerardi f. can. Col. 26.

Symon Gerardi f. can. Col. 221.

Blankenstein (Kr. Hattingen) Albertus Duricbman de par. in Schwelm 738.

Blehem Petrus de miles. Everhardus eius f. can. S. Petri Leod. schol. S. Adal- berti Aquensis 816.

Blidelinctorpe (?) Henricus de -- fam. Pastoris card. can. Bunn. can. Sosat.524.

Boemiae rex v. Romanorum reges et imperatores.

Bolant Iohannes de vic. eccl. paroch. de One Leod. d. 596.

Boitberghe (Budberg Kr. Mürs) eccl. paroch. 599. 600.

Bolendorp (Bollendorp Kr. Bitburg) Giselbertus de cl. Col. d. fam. Aegi- dii card. 614.

Bols Iohannes can. S. Iohannis Traiect. vic B. Mariae iu eccl. 8. Andreae Col. 191.

Bonn lohannes can. Limburg. Trev. d.

Bonagida Iohannes mercator factor Alber- tinorum antiquorum in Bruxellis 870.

Bonini v. Robini.

Bonn v. Bunnensis.

Bopardiensis (Boppard Kr. St. Goar) $9 o0 unita eccl. S. Martini Wormat.

Bopardiensis eccl. paroch. per sex rec- tores (qui sunt sex praebendarii) gubernari solita 581.

eccl. can. (iidem sunt atque rec- tores praedicti) 328. 480. 485. 486. eccl par. Iohannes Leonis 581.

monast. S. Mariae (Marienberg) prope B. 350.

Bauri (Bavari, Baier) de Bopardia. v. Beyer.

Sifridus de f. illeg. pr. cap. B. Mariae Magdalenae in eccl. B. 408.

Simon f. Petri Pelzht de B. cl. Trev. d. 664.

Borken (Kr. Borken) eccl. paroch. Mo- naster. d. 460.

Borchardi Everardus de Kuckelsem (Küchelheim Kr. Altena) cl. 460.

Borghe (Burg Kr.Lennep?)eccl. paroch. Col. d. 361.

Borsa Henricus de can. Herbipol. d. 248.

Bortberg Everhardus de can. Reyss. 431.

Bosseti Iohann (curialis) 791.

Botrentonensis (Butrinto in Epiro) ep. Petrus 164.

Bours Hugo can. Col. 443. 456.

Boule Wilhelmus par. in Hergarden Col. d. et fam. Lamperti abbatis monast. Gengenbach 792.

ui Geraldus serviens armorum pap. 812.

Bowilre (?) eccl. paroch. Col. d. 631.

Brabantiae dux. v. Lucemburgensis.

ducissa Iohanna uxor Wenceslai ducis Lucemburg. 371. 872.

eius fr. illeg. Henricus de Bru- xella 371. Brakel (Brakel Kr. Iserlohn od.

Landkr. Dortmund) Iohannes de par. in Kettwig (Landkr. Essen) 631.

Braken Alvinus de can. Paderborn. 941. dec. Monasterii Eifliae 504. 506. can. Aquensis Leod. d. 656.

Bernardus de can. Monasterii Eif- liae 504.

lohannes de can. S. Servatii in Maastricht 275.

Bramescensis (Bravestensis) eccl. Osna- burg. d. capit. 170. 444.

Brandinberg (Brandenburg inLuxem- burg) Godefridus de archid. Cardon. in eccl. Trev. 86a. 106. 468. 478.

lohannes (senior) de can. Aquen- sis Leod. d. 337. praep. S. Andrae Col. ean. SS. Apostolorum Col. schol. Aquen- sis Leod. d. 365. 366. 470.

Iohannes (iunior) Iohannis (senioris) f. illeg. lic. in artibus cl. Leod. d. 337. 866. can. Aquensis Leod. d. et capi S. Annae in Burtscheid. can. 8. Servati.

Index personarum et locorum.

in Maastricht 442. 470. archipr. paroch. S. Mariae Aquensis 544. 069. 612. 624. 625. 184. 832 (1).

Brandenburgensis et Lusatiae marchio Ludovicus Romanus 3950.

Bravestenensis v. Bramescenensis.

Brebechon Petrus par. in Chaynees Leod. d. et paedagogus nobilium de Marka 112.

Bredenscheid (Brenscheid od. Bren- schedein Westfalen)Iohannes de legum doctor. Paula eius uxor Col. d. 126. 140.

Breydemar Hermannus de par. in Frechen (Landkr. Köln) 631.

Bremensis archiep. 196. 231. 253. 270. 911. 360. 419. 440. 441.

prov. 355. 417. 439. 588.

eccl. praep. Henricus Biscop. 813. schol. Henricus de Essende 848. can. 106. 188.

eccl. S. Anscharii praep. 261.

Breus (Breux in NoFr.) Iohannes Ma- vais de cl. Trev. d. et not. collectoris cam. ap 514 can. 8. Bimeonis Trev. 659. 660. .

Brische Andreas de par in Pirne (?) Col. d. 599.

Brisingen (?) eccl. paroch. Trev. d. 659.

Broka Irmegardis de deca. Essend. ' praepa. Essend. 724. Brocha Wernerus de plebanus 8. Io-

hannis de Rivoalto de Venetiis et can. Monasterii Eifliae, servitor inquisitoris haereticae pravitatis 610.

Brochusen Elisabeth de domicella Alia- norae ducissae Gelriae 37.

Broeke Theodericus de nobilis vir 598. 594.

Broelbruch Conradus de miles. Sifridus eius f. can. Bunn. 667.

Brubach lohannes vic. eccl S. Mariae Trev. 61.

Brugae (Brügge) 299. 356.

Brüla (Brühl) Reymarus de can. B. Mariae ad gradus Col. 631.

Brugiley eccl. de Leod. d. altare 8. Beggae 288. 460. 461.

Brumzer (Brömser) Iohannes can. Ma- gunt. et Trev. 86. 86a. 105. can. Nuhus. prope Wormatiam 450. 451.

Brunelli Iohannes cl. capellae et fam. Iohannis card. can. Monasterii Moine- velt 359.

Brunnensis (Brünn) eccl. can. 399. 400.

Brunskappel (Kr. Brilon) eccl. paroch. Col. d. 488.

Brunsheim Iohannes de (curialis) 198.

Bruwilrense (Brauweiler Landkr. Köln) monast. ord. S. Bened. abb. Fredericus 576 (1). Arnoldus 576. 604.

841

791 (f) Hermannus 791. 811. Her. mannus Heliae proc. abbatis 811.

Bruxellae (Brüssel) 870.

Bukele v. Unkel.

Buches Conradus de miles. Greta eius uxor 618.

Bucvilleirs Symon de pr. Met. 110.

Budingen (Büdding Landkr. Hagen) Heinricus de Ysenburg dominus de —. Alheidis eius uxor 621.

Budelenberg (?) Henricus de pr. Col. d. par. in Borghe Col. d. 367.

Bulleren (Buldern Kr. Koesfeld?) Hinricus de (curialis) 368.

Bunnensis (Bonn) eccl. S. Cassii capit. 841. 104. 223. 275. 555. 743. 750.

praep. Bernardus Stephani (conf. II) 843. 844. 84b. 846. 847. 848. 824 (1). praepositurae redditus 843—846.

dec. 14. 521. 522. Wilhelmus Schilling 681.

cant. Gerardus de Virneburg 862 (t). Lambertus de Heinsberg 863.

thes. Bertrandus de Prohinis(curialis) 104. subthes. Tilmannus de Unna D69(1). Gobelinus de Berka 569.

schol. Robertus de Thnitio alias de Titzervelde 104. 43h. Godescalcus de Kirberg. Bertramus Suderman 435.

can. 862. 4. 40. 194. 206. 275. 443. 445. 460. 504. 529. 578. 643. 667. 618. 707. 743. 761. 769. 799. 806. 820. 824.

altaris S. Barbarae rector. altaris 8. Cyriaci rector. altaris S. Lamberti rector. 104.

viearii perpetui et altarium rectores 841. 818.

hospitalis altaris rector 841.

eccl. S. Remigii par. 104.

Constantinus de Bunna cl. Col. d. can. S. Andreae Col. 788.

Burdaberg (?) Engelbertus de par. in Borghe (Burg Kr. Lennep) Col. d.367.

Bure Iohannes de par. in Bech (?) Col. d. 631.

Burenhein (?) Hermannus de schol. SS. Apostolorum Col. 197.

Burgedor Theodericus de de Güls (Landkr. Koblenz) mag. in artibus, cant. S. Florini in Confluentia 415a.

Burgen (Kr. Mayen?) Hartwicus de can. Monasterii Meinevelt et S. Castoris in Confluentia 46.

Burlacio dec. 8. Petri de Castrensis d. (curialis) 643.

Burne Lambertus de camerarius monast. Neowillar. Argentin. d. 231.

Burtscheid (Porcetum) monast. S. Iohannis monial. ord. Cisterc. Col. d. 24.

cap. 8. Annae 442. 470. 544.

842

Busch Henricus can. S. Severini Col. et par. in Unkel (Kr. Neu wied) Col. d. 167. 631. 668.

Buschman Arnoldus vic. S. Stephani in eccl. Col. 631.

Busvelde Wilhelmus Schilling de can. Monasterii Eifliae 504

Butzowen (Bützow in Mecklenburg) eccl. in Schwerin. d. thes. 648. 649.

€, K.

Kael Arnoldus par. in Asbach Col. d. 737. can. 8. Georgii Col. 772.

Kailgin Gotschalcus can. S. Severini Col. 668

Kaiserswerth (Landkr. Düsseldorf) v. Werdensis eccl.

Calamelle Bricius de thes. Wormat. 557.

Calcedonius (curialis) 79. 516. 713.

Kalle (Kr. Meschede) eccl. paroch. 831. 631.

Calvi Rutgerus can. Aquensis 802 (1).

Calthof Iohannes scholaris in iure cano- nico, informator nobilium de Marka, obtinens altare S. Beggae in eccl. de Brugiley Leod. d. 288. 460. 461.

Camen (Kr. Hamm) eccl. paroch. quarta pars. 108.

Borgardus de alias de Unna schol. Sosat. et can. Bunn. 443. 444. 445. can. S8 Mariae ad gradus Col. 456. 488. par S. Petri Sosat. 488.

Cameracensis (Cambrai) eccl. ep. 29. 176. Petrus 325. 381. 382. 361. 363. 887. 392. Iohannes 598. epi. vic. Ste- phanus Tacharelli 593. eccl. S. Crucis can. 761. eccl. 8. Petri veteris can. 287.

Kamik Iohannes can. Wormat. can. 8. Andreae Wormat. 793.

Caminensis (Carniensi, Cammin in Pommern) ep. Iohannes 898. 415. Campana Otto de f. illeg. can. Essend.

vic. 8. Petri in eccl. 8. Andreae Col. 638.

Caput Henricus pr. par. in Friesdorf Col. d. can. 8. Georgii Col. 788.

Carcano Bartolminus de can. Mediolan.

Cardicensis (Cardica in Graecia) ep. Iulianus 398. 415.

Cardonensis (Karden Kr. Kochem) archidiaconatus in eccl, Trev. 466. 468.

eccl 22. eccl. can. 52. 463. 478. 696. 829.

Kareweter (?) eccl. paroch. Col. d. 697.

Carniensis v. Camminensis.

Carpensis v. Kerpensis.

Carpentoratensis (Carpentras in Fran- ciamerid.) ep. 847. 848. 820. off. 238. sacrista 239.

Index personarum et locorum

Carpineto (in Italia media) B. de (eurialis) 21.

Caster (Kaster Kr. Bergheim?) eccl. paroch. Col. d. 181.

Casleto Iohannes de nuncius sedis pap. (et coll. camere ap. in prov. Col.) can. Leod. 1. 117. 151. 289. 272 282.

Castell Camerac. d. cap. 176.

Kastenberg (Kr. Lennep) 25.

Castres castrum de (Blieskastel in Rheinpfalz) eccl. Met. 222. 364. Castrum 8. Mariae (Marienburg Kr. Zell) monast. monial Trev. d. 350. Caturcensi (Cahors in Francia merid.)

archid. Figiac. in eccl. 847.

Katzenelenbogen Wilhelmus comes de —. Wilhelmus eius f. illeg. 376.

Cavallerii Philippus can. Massiliensis (curialis) 588.

Cavallicensis (Cavaillon in Francia merid.) ep. Philippus nuncius pap. ad exigendam decimam vel procurationem biennalem deputatus 411. 412. 417. 428. 439. 506. 508a. 544. 554. 571. 572. 577. 869. 810. 588. 599. 600. 601. 602. 603. 681. 639. 675. 676. 690. 696. 745.

Kavesak Iohannes de Montabaur (U nter- westerwaldkr.). Berwicus eius f. can. in Dietkirchen et in Limburg (Kr. Limburg) 462.

Cawe Iohannes par. in Wassenberg (Kr. Heinsberg) Leod. d. cap. in Roer- monde 474.

Kazzeman Henricus (curialis) can. Wor- mat. 780.

Kebe Menricus par. in Holzwilre Col. d. 776.

Keyenburg (Keyenberg Kr. Erkelenz) eccl. paroch. 788.

Ceimaticensis eccl. Leod. d. can. 706.

Kemeke lohannes Huberti de can. Aquensis Leod. d. 738.

Kempe Henricus can. et cant. Palatiol. praep. 8. Simeonis Trev. 712.

Kempen Adulphus de off. archid. Xanctensis 804.

Celobrio (Zolwer,SoleuvreinLuxem- burg) eccl. paroch. Trev. d. 699.704. 731.

Iohannes de praep. Trev. 86a. 105. par. in Martinskruch et de Superiori- Keise et de Celobrio Trev. et de Ber- schau Leod. d. 699. 704. 731.

Nicolaus de praep. Trev. 86a. 106. 6

Kerberg (?) eccl. paroch. Paderborn. d. 798.

Kerclus (Kerpus) Conradus par. in Crove (Kröv Kr. Wittlich) Trev. d. 479. 482. 716.

Kerl Henricus par. in Sosato et paeda- gogus nobilium de Marka 112. can.

4

S. Cuniberti Col. et S. Patrocli Sosat. par. 8. Thomae Sosat. 172. can. SS. Apostolorum Col. 283.

Kerpen (Carpensis, zwischen Köln und Düren) eccl. S. Martini praep. Iohannes de Virneburg 399. 400. 705. 121 (T). 128. Winandus de Henigbach (Hembach) 727. 728. schol. Wilhelmus Schilline 479. can. 116. 234. 078. 705. patronus: dux Iuliacensis 728.

Cervo Iohannes de can. S. Severini Col. 194.

Kettwig (Landkr. Essen) eccl. paroch. 16. 77. 18. 631 (2x).

Iohannes de par. in 631.

Chabot Henricus de Lutermenges pr. par. in Pure et Clemency (NoF r) Trev. d. can. S. Paulini Trev. et par. de Anliers (Anlier in Belg. Luxemburg) Trev. d. 415.

Chaynees eccl. paroch. Leod. d. 112.

Channaco Bertrandus de cl. cam. ap. 165.

Cigenhan v. Ziegenhain.

Kirkil (Kirkel in Unterelsass) Con- radus de praep. Spir. et par. in Ruffach (Oberelsass) 558.

Kircheyn (? in Unterelsass) curtis in

Cirlo v. Gerlo.

Cirotecarii Sanderus de Duysburg can. S. Georgii Col. 624. 629.

Kirperg (Kirberg) Godescalcus de praep. S. Severini Col. schol. Bunn. 435.

Cisse (?) eccl. paroch. Leod. d. 400.

Kitzingen eccl. paroch. Herbipol. d. 52.

Kleckilberg eccl. paroch. Argentin. d. 483.

Clementis Io. (curialis) 743.

Clepping Henricus can. Monaster. et praep. S. Martini Monaster. 436.

Iohannes can. Bremensis 106.

Clevensis (Kleve) comes Iohannes 314.

Clonensis (Cloyne in Hibernia) ep. Io- hannes 164.

Clottin (Klotten Kr. Kochem) eccl. paroch. Trev. d. 698.

Clottingen (Klotingen Kr. Soest) Bor- ghardus de alias de Camen alias de Unna schol. Sosat. et can. Bunn. 443. 444. 44b.

Clotinghe eccl. paroch. per tres rectores gubernata 519.

Cluniacensis (Clugny) monasterii abbas Androinus nuncius pap. 312. 316. 320. 321. 354. 355. 417. card. 466.

Clusten Hermannus, Greta eius f. de We- salia Trev. d. 808.

Cobern (Landkr. Koblenz) vicaria per- petua in 46

Index personarum et locorum.

348

Cocheme (Kochem) Conradus de par. in Ediger (Kr. Kochem) 511.

Hermannus Arnoldi de alt. in eccl. par. Beilstein Trev. d. can. S. Castoris in Confluentia 654.

Cokrianmont Aegidius de cl. Camerac. d. not. 861.

Codolis Iacobus de can. S. Petri Leod. can. Tungrensis Leod. d. schol. 8. Adal- berti Aquensis 611.

Colini Gerardus de Bastonia (Bastogne in Belg. Luxemburg) cl. Leod. d. can. S. Georgii in Limburg Trev. d. et S. Iohannis Leod. 36.

Colocensis (Calocza in Ungaria) eccl. archiep. Baldewinus 838.

Coloniensis (Köln) provincia 355. 417. 439. 588.

provinciae collector camerae apostoli- cae: Iohannes de Casleto can. Leod. 1. 117. 151. 232. 272. 282. Wilhelmus archiep. Col. 190. 128. 163. 175. 299. 300. Wilhelmi subcollector in Leod. d. Hermannus de Xanctis 304.

diocesis collector subsidii ab Inno- centio VI impositi: Henricus de Suder- lande schol. S. Gereonis Col. 601. Florentius de Wevelinghoven 674.

collector annatarum: Florentius de Wevelinghoven 631.

collector camerae apostolicae: Flo- rentius de Wevelinghoven 785. 788. eius subcollector: Henricus de Wanle 788.

ecclesiarum praelati seu priores 32.

clerus 321.

civitas supposita interdicto, quod re- laxatur 541.

civitatis iudices scabine consules et universitas 893. 498. 495 541. 572.

ecclesiae archidiaconatus 839.

archiepiscopus: Hermannus 588. Con- radus 588. Henricus (de Virneburg) 834. 835. 886. 839. 840. 841. Walra- mus 32. 56. Wilhelmus de Genepe 856. 858. 864. 867. 2D. 26. 32. b6. 96. 102. 104. 107. 108. 118. 120. collector cam. ap. 128. 149. 163. 173 (!) 179. 192. 196. 205—209. 212. 213. 228. 231. 237. 242. 243. 24' —251. 253. 258. 268. 270. 294. 295. 298—300. 309. 311. 312. 316. 322. 329. 342. 345. 354. 856 (!). 3567. 360. 369 (!). 377. 380. 411. 417. 419. 440. 441. 454. 459. 541. 542. 654. 571. 572. 576. 578. 687. 600. 616. 631a. 640. 642. 651. 653. 656. 782. 786. 787.

eius nepotes: Nicolaus de Septem- fontibus (Siebenborn in Luxem- burg) can. Monaster. et Col. 102. 'Tho- mas de Septemfontibus praep. B. Mariae

344

ad gradus Col. 656. eiusdem consan- guinei: 322. 786.

Coloniensis archiepiscopi vicarius generalis in pontificalibus (Weihbischof): Io- hannes ep. Scopulensis 835. Iohannes ep. Scopiensis 850. 867. 35. 182 (1). 206. Iohannes de Syberg (Siegburg). ep. Scopiensis 182. 238. 329. 587.

archiepiscopi officialis 854. 16. 157. 181. Godefridus de S. Cuniberto 333. 345. 478. 525. 570. 541. 616. 643. 824.

sigillifer: Tilmannus 56. secretarius et nuncius: Robertus de Tuitio (alias de Titzervelde) 214. capellani: Lam- bertus de Heinsberg 862. Winandus de Esch 97. notarius: 205. 653. eius servitiis insistentes et familiares 862. 242. 243. 653. 787. eius reddituarius: 209. Iohannes de Xanctis 578. eius decimae undecim dioecesanae 315.

eccl. cathedralis 242. 245. capit. 837. 839. 867. 469. 574. 607. 650. 658. 775. statutum novum 19.

praep: Bindus de Senis 839. 847. 11.

dec: 87. Ernestus de Rennenberg 396. 494. Petrus card. Iohannes de Verneburg 637. 640. 694. Iohannes 720. subdec: Henricus de Rennenberg 318 (T) Florentius de Wevelinghoven 318. 319. 322. 323. 340. 620. 631.

schol. Iohannes de Virneburg 637. Fridericus de Bare 63T. 799.

thes. Constantinus de Cornu 656 (1). Thomas de Septemfontibus 656.

subcustos: Godefridus de S. Cuni- berto 56.

archid. Xanetensis in 399. 400. Iohannes de Virneburg 804 (d). eius officialis: Adulphus de Kempen 804.

capellarius: Iohannes de Virneburg 399. 719 (T). Everhardus de Marka 719.

can. 852. 19. 26. 41. 73. 74. 102. 156. 159. 184. 221. 242. 244. 263. 268. 280. 310. 322. 378. 456. 457. 477. 506. 524. 564. 585. 599. 637. 642. 709. 719. 752. 788.

praebendae illustrium personarum 69. praebendae octo sacerdotales seu presbyterales, quae per clericos com- munes honestae vitae obtinentur 852. 69. 70. 114. 485. 486. 652.

vie. 8. Stephani 631. altare 8. Sil- vestri 787. offieium scholarium 788. iocalia 867.

ecclesiae 8. Andreae capit: 180. 588. praep: Wilhelmus de Duren 863. 194 (1). Godefridus de Huontpas 194. Iohannes de Brandenburg 366. dec: 842. 857. Henricus de Vlerike 14. Con- radus de Leythen 14. 77. 78. 124. 318.

Index personarum et locorum.

486. 631. 639 (T). Bernardus Vaquerii 637. 164. schol: Hermannus de Summo 631. thes. Wilhelmus Durandi 176 (1). Theodericus Pavonis (de Pavone) 116. 631. vie. 181. vic. 8. Petri 638. altare B. Mariae in crypta 191. eccl. proc. Henricus de Unna 541.

Coloniensis ecclesia SS. Apostolorum capit. 204. 212. 500. 556. 736. praep : 852. 862. 65. 709. Geraldus de Vivario 794. dec : 863. 3. 4. 11. 40. 64. 181. 238. Ben- dowinus. Tilmannus de Gerlo (Cirlo) 942. 247. Bodewinus 283. 386. 434. 477. 486. 520. 625. 648. 653. 6%. 702. 787. thes: Wilhelmus Schilling 511 (T). Ge- raldus de Palatio 511. 512. schol: Her- mannus de Burenheyn 197. 677. can. 842. 865. 97. 219. 226. 227. 234. 235. 283. 365. 479. 541. 625. 631. 801. 833. eccl. paroch. unita thesaurariae 011. 512. vic. 631. emunitas 541.

ecclesia S. Cuniberti capit. 576. praep: 28. Fredericus de Virneburg 490(1). 491. Conradus de Leyten 601. 607. 626. 681. 638.639. Bernardus Vaquerii 639. Con- radus de Leyten 675. 679. 681. 683— 688. 694. 700. 705. 7117. 766. 787. dec: 856. 64. 490. 505. 766. 799. thes: Constantinus de Cornu 656 (1). Henricus de Suderlande 656. 690. 700. can. 172. 283. 601. 631. 656. 199. 820. obedientia in Neyle 694.

'Theodericus de S. Cuniberto pr. off. Col. 383.

(Godefridus de S. Cun. subcustos eccl. Col. 56. praep. 8. Martini Monast. et archipr. S. Mariae Aquensis 436. schol. Werdensis 448. cap. S8. Annae in Burtscheid 544. off. Col. 333. 616. cap. pap. 652. 656. 743.

848. 855. 857.

eccl. S. Georgii. dec: 869—864. 4. 11. 40. 64. 70. 107. 223. 280. 289. 307. 367. 396. 434. 846. 490. 594. 533. 539. 684. Geraldus de Pa- vone 595. 609. 610. 764. thes: Henricus de Iuliaco 500 (T). 82. Robertus de Tuitio (alias de Titzervelde) 304. 500. Iohannes Suderman 500. can. 856. 104. 606. 609. 624. 629. 631 (2x). 772. 788. vic. S. Crucis 692. T17. cap. 210. 214.

eccl. 8. Gereonis. capit. 702. praep: D84. dec: 28. 70. 124. 181. 198. 223. 238. 808. 367. 896. 434. 486. 490. 505. 533. 536. 538. 539. 585. 620. 626. 637. 603. 658. 6%. 705. 752. schol: 106. 181. 207—211. 238. 239. 244. Henricus de Susato 268. 898. 359. 605. 527. 530. 574. 588. Henricus de Suderlande 601. 616. 627. 631. 656. 658. 677. 690. 691. 409. 799. 808. 860. 820. can. 19. 20.

Index personarum et locorum.

95. 73. 75. 156. 160. 188. 455. 468. Fi 586. 719. 788. 813. vic. S. Dionysii Coloniensis eccl. B. Mariae ad gradus capit. 124. 676. praep: 848. 856. 30. Constantinus de Cornu 631 (1). 642. 656. Thomas de Septemfontibus 631. 642. dec: 856. 86b. 276. 277. 339. 396. 501. 502. 524. 529. 641. 694. 713. 743. Io- hannes de Gryphone 750. 778. 794. can. 848. 3. 40. 219. 226. 422. 456. 569. 570. 631 (2x). 691. 697. 758.

eccl. S. Severini. capit. 48. 168. 275. 437. 608. 718. 792. praep. 55. dec: 842. 852. 3. 39. 107. 293. 318. 529. 574. Hildegerus de Hardevust 578 (T). Iohannes de Xanctis 578. 631. 650. cant. 209. can. 862. 40. 54. 82. 167. 463. 527. 518. 599. 631 (3x). 637. 668. 675. 694. 778. 786. 794. cellerariae offieium tollitur 49. ferculum 167. 770. 186. fercula debentur antiquioribus ca- nonicis 48. supplementum alias mensa praebendalis nuncupatum 40.

eccl. saecularis S. Caeciliae. abba. canonicae et clerici 494. can. 219. 227. 333. 606. praebenda subdiaconalis 725. emunitas 541.

eccl.S. Mariaein Capitolio. abba. et conventus 224. 620. can. 210. 214. 224. obedientia 214. capella S. Laurentii 422. altare XIm virginum 506.

saecularis X Im virginum. abba. et capit. 614. abba: Pernetta 669. can. 631. beneficium epistolare 702.

domus hospitalis S. Antonii ord. 8. Au- ustini praeceptor: Pontius Menfredi 42. Theodericus de Ousheim 246.

domus 8. Crucis ord. S. Augustini prior

et fratres 886.

ecclesia parochialis S. Albani 626. 627. 656. 691. 757.

ecclesiae S. Brigidae plebanus 848.

ecclesia parochialis 8. Columbae 235.

ecclesia parochialis B. Mariae indul- gentiarum 87. par. 87. patrona: abba- tissa et capit. ecclesiae XI, virginum Col. 87.

capella in domo dominorum de Him- merode (ord. Cisterc. Trev. d.) sita in vico Vilsegrave 233.

capella 8. Lamberti 232.

capella monialium 8. Gertrudis sub cura et regula fratrum ord. Praedica- torum viventium 788.

monasterii S. Martini abb. 386. Iohan- nes 631a (d). Theodericus 631a.

monasterii S. Pantaleonis abb. 30. 345.

monast. monialium 8. Agathae ord. S. August. 3b.

345

Coloniensis monasterii monialium 8. Mariae ad hortum altare SS. Maurorum 770.

civitatis cives:

Benesis Iohannes de —. Bela de Spe- culo eius uxor 113.

Berkelini Emundus. Bela de Speculo eius uxor 113.

Cornu Constantinus de praep. 8. Mariae ad gradus 631 (1). thes. S. Cuni- berti Col. 656. 694.

Constantinus f. Ludolphi de can. S. Georgii Col. 696.

Honore Rolekinus de Holekinus eius f. 789.

Iudei Sander miles. Goda eius fa. uxor Rolekini de Honore domicella 782.

Lapidea-via Everhardus de f. illeg. pr. Col. can. Assind. can. 8S. Caeciliae Col. 333. 495. cap. Arnoldi de Palatio. alt. in eccl. S. Caeciliae Col. 506.

Leytene Conradus de v. Leytene.

Lisenkirken Hermannus de can. S. Mariae ad gradus Col. 609. can. S. Servatii in Maastricht 570. 768.

Overstoltz Gotschalcus can. SS. Apo- stolorum Col. 541.

Palatio Arnoldus de scabinus 506. Geraldus eius f. thes. SS. Apostolorum Col. et can. in Looz et in Heinsberg 511. 512.

Pavone Gerardus de dec. S. Georgii Col. 595. 624. 629.

Theodericus de can. S. Andreae Col. 29. schol. eccl. Eyken Leod. d. cap. S. Salvatoris iuxta Castell Camerac. thes. 8. Andreae Col. 176. 631.

Prichamer Petrus 788.

Sceper Isaac. Bela eius uxor 507.

Speculo Henricus de miles 113.

Stessen Hilgerus von der 541.

Colonia Constantinus de can. 8. Florini in Confluentia 655. 755.

Colve Iohannes pr. fam. Roberti de Tuitio. cap. S. Georgii Col. et can. 8. Mariae in Capitolio Col. 210. 214.

Comborio Harchembaudus de miles 469.

Conchensis (Cuenca in Hispania) ep. Garserius 398. 415.

Confluentia (Koblenz).

ecclesiae S. Castoris capit 38b. praep: Wilhelmus de Helfinstein. 65. 700. dec: 6. 87. 254. 255. 353. 359. 397. 486. 667. 106. 715. 800. 801. 814. schol: 141. Ior- danus de Helpoze 464. cant: Theodericus Mule 866. thes. (alias custos): 6. Hen- ricus de Paffindorf 163. 346. 665. can. 866. 46. 52. 85. 238. 458. 526. 555. 556. 654. 665. 665. 786. 755 praepo- situra incorporata capitulo 6b.

346

Confluentia. ecclesia S. Florini 398. 523. capit. 528. 664. praep: Theodericus de Hammerstein 6. 105. 110. dec: 141. 254. 255. 353. 397. Iacobus 458. 486. 555. 829. cant: 141. Rolemannus de Hachen- burg 415a (f). Theodericus de Burge- dor de Güls 415a. 655. Gerlacus de Paffindorf 666. schol. 555. can. 855. 23. 52. 57. 143. 144. 237. 526. 624. 655. 666. 706. 751. 765. 801.

offieialitas Confluentina 523.

monasterium 8. Beati ord. Cartus. 39. Ramesach Iohannes de Confluentia cl. Boemundi archiep. Trev. 148. 145.

Scademan Gerlacus de C. can. S. Flo- rini in 866.

Zacharie Richolphus de C. can. S. Flo- rini in 143. 145.

Konixwinter (Königswinter Siegkr.) Iohannes de famulus 266. 274. Cons (Cons-Lagrandeville in NoFr.)

prioratus ord. 8. Bened. Trev. d. 628.

Constantia (Konstanz) Iohannes Under- schop de praep. Nordhus. 218.

Constantianensis (in Phoenicia) ep. Ra- dolphus, vic. in pontificalibus Wilhelmi archiep. Col. 587.

Constantiensis (Konstanz) ep. 599.

Copkini Iacobus Gerlaci de Xanctis can. Col. 114.

Corinsich (?) eccl. paroch. Col. d. 525.

S. Cornelii ad Indam (Kornelimünster Landkr. Aachen) monast. ord. S. Bened. abb. et conventus 386. 460. 583. abb. 631. eccl. reliquiae 583.

Cornu Constantinus f. Ludolphi de can. S. Georgii Col. 856.

Constantinus de praep. B. Mariae ad gradus Col. 631. thes. S. Cuniberti Col. 656. 694.

Corsini Perozzus (vel Perrochius) mer- cator Florentinus factor societatis Alber- tinorum antiquorum in partibus Flan- driae 869. 299. 300. 356. 357.

Cosenberg (KusenbergKr. Mettmann) Lambertus de substitutus scholastici Aquensis 366.

Cosvenhovet Henricus par. in Rüthen (Kr. Lippstadt) Col. d. 798.

Cortensis (5) eccl. Col. d. praep. Henricus de Wesalia 751.

Crove (KrövKr. Wittlich) ecel. paroch. Trev. d. 479. 482. 716.

Cruse lohannes bacc. in legibus, vic. S. Crucis in eccl. S. Georgii Col. et can. Xanctensis 692. 717. alt. SS. Maurorum in eccl. monast. monial. 8. Mariae ad hortum Col. can. S. Severini Col. 770.

Cruselerii Iohannes subdiac. par. d. Treis (Kr. Kochem) 38.

nn III HH

Index personarum et locorum.

Kukelsem (Kückelheim Kr. Altena) Borchardus de —. Everardus eius f. cl. 460.

Kuchenheim (Kr. Rheinbach) eccl. paroch. Col. d. 104.

Kudekoven Henricus de par. in Erke- lenz 413.

Culmensis (K ul m Prov.Westpreussen) ep. Iohannes Schadelant 606. 607. 631.

Kumer Henricus de Essendia can. Wer- densis, par. in Kettwig 76. 78.

de 8. Cuniberto v. sub Colonia.

Kuninxvelt(K ónigsfeldKr.Ahrweiler) eccl. paroch. Col. d. 209. 631.

Kürten (Kürten Kr. Wipperfürth) eccl. paroch. Col. d. 631.

D.

Dach Hermannus not. Wilhelmi archiepi. Col. et cau. Werdensis et par. in Reck- linghausen et can. S. Andreae Col. 653.

Daciae (D&ne m ar k)rexW aldemarus 261.

Dale Thidericus de domicellus Col. d. 169.

Lubertus de par. in Col. d. et can. Monaster. et Sosat. 203.

Dalem (Dahlem Kr. Wittlich) eccl. paroch. Trev. d. 594. 619. 708.

Dalen eccl. paroch. S. Helenae Col. d. 82. 203.

Dalen Gotschalcus de par. S. Helenae in can. S. Severini Col. 82.

Thomas de par. de Düren 863. can. S. Cassii Bunn. 4. 743.

Damascenus (Damaskus) archiep. Gal- fridus 164.

Danielis Telmannus par. in Berghe prope Friesheim (Kr. Euskirchen) 631. Danville Gerardus de consiliarius Io- hannis regis Franciae, archid. Noviom. et can. Paris. et Noviom. et S. Quintini et de Perona Noviom. d. et Col. 564.

Darsten v. Dorsten.

Dattenfeld (Kr. Waldbröl) eccl. paroch. Col. d. 631.

David Gaufridus archid. Tirachiae Laudun. (Laon) d. 357.

Davancini Banchus mercator Florentinus, factor societatis Albertinorum antiquo- rum 869. 299. 300. 356. 357.

Debem (Dalem?) eccl. paroch. Trev. d. 446.

Deyn Lambertus schol. S. Catharinae in Oppenheim. can. in Kerpen 706.

Deythkerken v. Dytkirchen.

Dernowe (Dernau Kr. Ahrweiler) eecl. paroch. Col. d. 62.

Derse Eghardus de praep. S. Pauli Wormat. 637.

Index personarum et locorum.

Derse Iohannes de proc. Raymundi card. par. in Brunskappel. par. S. Petri Sosat. 488.

Destillariensis (in insula Sporadum) ep. Angelus 164.

Deutz v. Tuitium et Titzervelt.

Diacovariensis ep. Iohannes 164.

Dietz (Unterlahnkr.) eccl. in can. 655.

Differdingen (in Luxemburg) Herbran- dus de can. Trev. 86a. 105-

Dinslaken (Kr. Ruhrort) Arnoldus de pr. Col. d. par. in Flaxweiler (Luxem- burg) par. in Krów (Kr. Wittlich). can. in St. Goar 819.

Dipach (Dippach Kr. Gersfeld) Iaco- bus de dec. Limburg. 463.

Dirmestein castrum Wormat. eccl. 551.

Distel Theodericus cap. hospitalis S. Spiri- tus in Unna. cap. in Bedinchusen Traiect. d. can. Sosat. 278.

Dytbach 588.

Dytkirchen (Deytkirchen, Dietkirchen bei Bonn) monast. monial. ord. S. Be- ned. thes. et can: Bindus deSenis 157 (1). Nicolaus Iohannis de Esteyo 157. 570. 168. eccl. vic. 408.

Dytkirchen (Dietkirchen Kr. Lim- burg) eccl. S. Lubentii can. 462.

Dytmarus vic. eccl. Trev. 97.

Doyreche (Deyteche, conf. Doth) Her- mannus par. in Recklinghausen 817. can. Werdensis 818.

Domo-frumentaria (Kornhaus) Henricus de de Xanctis Wilhelmus eius f. par. in Waeldorp (W aldorfKr.Bonn). cap. in ecel. Hervord. Paderborn. d. 158.

Dordraco(Dordrechti. Niederlanden) Nicolaus de lic. in legibus. can. Tra- iect. et S. Waldetrudis Montisannonis et Col. et praep. Montis Odiliae Leod. d. 280.

Dorenstede Albertus de pr. Argentin. d. par. in Ospern Trev. d. 790.

Dorp. Wilhelmus de (curialis) 583.

Dorslair Arnoldus Gobelini de -- f. illeg. can. S8. Apostolorum Col 111. fam. Petri card. can. 8. Mariae Aquensis 116. can. in Kerpen 116. 234.

Dorsten (Kr. Recklinghausen) eccl. paroch. Col. d. 447.

Doth Hermannus de Recklinghausen can. Werdensis 301. par. in Recklinghausen 624. (conf. 817.)

Drenhausen (Drinhausen Kr. Geilen- kirchen) Gobelinus de schol.Aquen- sis 366. 500.

Dromele (?) eccl. paroch. Col. d. 631.

Drueken Nicolaus can. S8. Apostolorum Col. can. Wormat. 865.

Duffle (in Belgien) dominus de 326.

347

Duisburg. Düssern monast. monial. ord. Cisterc. in 21.

Cirotecarii Wernerus de can. S. Ge- orgii Col. 624. 629.

Gosuwinus de par. in Wolfrade (?) Col. d. can. Bopard. et Traiect. can. Col. 485. 486. 789.

Dulken (Dülken Kr. Kempen) Wolf- ramus de vic. in eccl. monast. monial. in Dietkirchen (bei Bonn) et par. in Erkelenz et par. in Rheindorf (Landkr. Solingen) 408.

Duna (Duona, Daun Kr. Daun) Theo- dericus de can. Trev. 86a.

Iohannes de par. in Kues et in Pillich Trev. d. 696.

Dunensis (Do wn in Hibernia) ep. Gre- gorius 164.

Duracensis (Durazzo in Epirus) eccl. archiep. 838.

Duandi Wilhelmus thes. 8. Andreae Col.

Duren (Düren). eccl. paroch. in 863.

Leo de can. Monasterii Eifliae 631.

Iohannes Leonis de par. in Ayl- mesheym. can. S. Mariae Aquensis et thes. Monasterii Eifliae. can. S. Petri Namurc. 118.

Wilhelmus de praep. S. Andreae Col. par. in Düren 863. can. 8. Andreae Col. 180. can. Bunn. 194.

monast. ord. Carmelit. iuxta 476.

capella S. Sacramenti extra muros 850.

Durichman Albertus par. in Schwelm Col. d. 738. 739.

Duszenauwe (?) Tilmannus de —. Wi- gandus eius f. cl. Trev. d. can. in Limburg 463.

Duzeldorp (Düsseldorf) eccl in can. 208

E.

Ebirstein Boppo comes de —. Iohannes eius f. can. Magunt. et Spir. et Árgen- tin. 374. can. Col. 538.

Ecberche (?) Ecbertus quondam hardi de not. 86a. 1065.

Eckartzhof (Yliartzhoven, Kr. Erkelenz) Iohannes de de Aquis par. S. Iohan- nis Wormat. et thes. in Butzowen Schwerin. d. et can. Wormat. et S. Victoris Wormat. et vic. Schwerin. can. Aquensis. dec. Aquensis 648. 649.

Edigrey (Ediger Kr. Kocbem) eccl. paroch. Trev. d. 511.

Edincheym (Edinghen)Iacobus de praep. Embric 349. 3/8.

Edingen (Landkr. Trier) eccl. paroch. 192.

Ever-

948

Efficax Nicolaus can. 8. Paulini Trev. et par. in Mamer (Luxemburg) 630. Egberti Wernerus cl. Osnaburg. d. can.

Sosat. 170. 444. Eglissouwe (?) eccl. paroch. Col. d. 787. Eyken eccl. Leod. d. schol. 176. Eyderen (?) vicaria Col. d. 181. lohannes de vic. can. 8. Andreae Col. 181. Eynatten (Enatten Kr. Eupen) Alexan- der de can. B. Mariae Aquensis 5.

Elmtze (Ellenz Kr. Kochem) eccl. paroch. Trev. d. 22.

Elphinensis (Elphin in Hibernia) ep. Gregorius 398.

Elreborne Tilmannus de can. S. Servatii in Maastricht 414.

Elze (Eltz Kr. Mayen) "Theodericus de can. S. Bimeonis Trev. 659. 660.

Embricensis (Em merich) eccl. S. Martini 302. praep: Iacobus de Edincheym 349 (T). Iohannes de Horne 349. 318. Wolramus de Mörs 511 (T). dec: Alber- tus Hovel 853 (1). Thomas de Huesden 853. can. 485. 486.

eccl. S. Aldegundis 733.

Heinricus de Embrica 21.

a annes de Embrica par. in Dorsten

Engolismensis (Angoulóme) eccl. can.

Hugo de Engolisma can. S. Simeonis Trev. 8

Enzen (Kr. Euskirchen) capella in 463. 478.

Epternacense (Echternach in Luxem- burg) monast. ord. 89. Bened. Trev. d. 351. abb. 13. Iohannes 324. 437. 407. 484(T) Willelmus 484. 489. 496.

559. 633. camerarius: 161. 324. 347. monast. monial S. Mariae ord. S. Clarae 36.

eccl. paroch. 630.

Nicolaus de Epternaco par. in Nürin (?) Trev. d. 704.

Erkerhusin (?) castrum 109

Escherode (Erkrath Kr. Düsseldorf) eccl. paroch. 27. 28. 631.

Erklens (Erkelenz) eccl. paroch. Leod. d. 408. 418.

Eronbertinchoven Theodericus de cl. 460.

Erinberg (Ehrenberg Kr. Neuwied) Lufardus de can. Cardon. (Kr. Kochem). par. inWinningen (Landkr. Koblenz). cap. in Enzen (Kr. Eus- kirchen) 463. 478.

Erlepe(?ArloffKr.Rheinbach ??,Erpel Kr.Neuwied?) eccl. paroch. Col. d. 681.

|

Index personarum et locorum.

Ernbrethenstein (Ehrenbreitstein)Ge- rardus de can. Trev. 6.

Erwete (Erwitte Kr. Lippstadt) eccl. paroch. Col. d. 798.

Esch eccl. paroch. Col. d. 588.

Trev. d. 768.

Winandus de cap. Wilhelmi archiepi. Col. par. S. Mariae indulgentiarum Col. 87. can. Col. 477. can. Mesched. et par. in Budberg (Kr. Mörs) 599. 600. 789.

Eschwylre (Eschweiler) eccl. paroch. Col. d. 129.

Escin (?) eccl. paroch. Trev. d. 511.

Esleve (Eslohe Kr. Meschede) eccl. paroch. Col. d. 837.

Esselne (?) eccl. paroch. Col. d. 631.

Essendensis (Assindensis, Essen) eccl. saecularis abba: et capit, 230. 259. 724. abba. Katerina de Marka 259. 260 693. 724 (1). Irmegardis de Broka. praeposita: Oda de Mulsberg 724.

decana: Irmegardis de Broka 724. can. 230. 235. 333. 506 522. 631. (3x). 773.

oppidi ecclesiae 615.

Henricus de Assindia schol. Brem. 848. lohannes de A. alias de Fossa can. S. Mariae ad gradus Col. 631. 697. Thidericus de A. praep. SS. Petri et Andreae in Bustorpe Paderborn. coll.

cam. ap. in d. Paderborn. 674.

Wernerus Haselbeke de A. servitor Henrici Suderman 275. Conf. Hasel- beke.

Henricus Kumer de A. can. Werdensis par. in Kettwig Col. d. 76. '(8.

Estacii P. (curialis) 823. 825.

Esteyo eccl. paroch. de Tull. d. 768.

Nicolaus Iohannis de abbreviator pap. thes. monast. monial. Dietkirchen (bei Bonn) par. de Bary Atrebat. d. scriptor pap. can. B. Mariae ad gradus Col. 569. 570. 768.

Eure Alexander de can. Leod. 816.

Evallonensis (?) ep. Paulus 398. 415.

Eversperg (Kr. Meschede) eccl. paroch Col. d. 831.

Ex (Esch?) Hessetus de can. Trev. 605.

S. Martini

EF, V.

Fabri Aegidius de Malmedy. Henricus eius f. laicus Col. d. 469.

Fabrica À. de (curialis) 809.

Valdensis v. Veldensis.

Valanensis (Valonensis, in Turkmania) ep. Petrus 164. 398.

Valkenburg comes de 727.

Index personarum et locorum.

Valkenstein Cuno (Conradus) de (conf. vol. III.) vicarius Henrici depositi ar- chiepi. Magunt. 54. 68. subdiac praep. in Northusen Magunt. d. par. in Wiszele Magunt. d. 215—218. 240. collector decimae pap. 316. 563. cap. pap. can. Trev. coadiutor Boemundi archiepi. Trev. 662. can. Magunt. praep. Trev. 695. diac. electus Trev. v. Treverensis archiep.

Margareta de domicella Magunt. d. 828.

Schonetta (Iohannetta?) de mo- nialis monast. in Padenshusen Cisterc. ord. Magunt. d. 828.

Valle B. de (curialis) 393.

Valle Iacobus de (curialis) 743.

Vallebracht (ValbertKr. Altena)eccl. paroch. Col. d. 640.

Vallendar (Landr. Koblenz) monast. monial. S. Barbarae in 350.

Vallis-comitis (Grevendael, Gräfental Kr. Kleve) monast. ord. Cisterc. 579.

Vaquerii Bernardus praep. S. Cuniberti, dec. S. Andreae Col. 639.

Vassenacho (W assenach Kr. Mayen) Meffridus de cl. Trev. d. 388. 384.

Velde Henricus de can. 8. Georgii Limburg. 861.

Veldensis (Veldenz Kr. Bernkastel comes 364.

Velsberg (Vetzberg, castrum 109.

Venday Iohannes de can. 8. Goaris 819.

Vendehanep Symon Petri not. curiae Met. 103. 110.

Venetia (Venedig) eccl. S. Iohannis de Rivoalto in plebanus 610.

Verda Gotschalcus de f. illeg. cl. Col. d. 402.

Verdensis (V erden) archid. de Bevensen: Gerardus de Monte 261.

eccl. can. 261.

Vernolio Galhardus de serviens ar- morum regis Franciae 845.

Ferraris Albertus de can. Pergam. 82.

Ferreriis Petrus de can. Ceimatic. (?) Leod. d. can. S. Florini in Confluentia 106. 801 (1).

Veteris-montis(Altenberg Kr.Mülheim am Rhein) monast. ord. Cisterc. abbas. 527. mon. 182.

Vertunno (Virton in NoFr.) eccl. paroch. in Trev. d. 31.

Veulenspit Godescalcus secretarius Engel- berti comitis de Marka. alt. S. Nicolai in eccl. de Wischaven Leod. d. can. Monaster. 457.

Vianen (Vianden in Luxemburg?) Suederus de domicellus. Mathildis

Kr. Saarlouis)

949

domina castri de Beverwerde eius uxor .

Vidrinas Iohannes 845.

Viele Henricus de prior ord. S. Bened. in Cons (Cons-Lagrandeville in NoFr.) 628.

Viennensis (Vienne) delphinus Carolus

provinciae coll. cam. ap. Gerardus de Arbento 2. 84. 165. 241. 510. 534. 617. 623. 635. 636. 661. 710.

monast. 8, Antonii abb. Petrus 246. mon. 246.

Fies Antonius de informator nobilium de Marka 701.

Vilicensis (Vilich bei Bonn) monast. monial. eccl. can. 422.

altare B. Mariae virginis 379. 472. 569. 806.

Villa Leonardus de can. Mindensis et SS. Apostolorum Col. et cap. in Weden- berg Mindensis d. 842.

Villapiniensis (Villa Piriensis, Weilburg?) ecel. Trev. d. praep. et can. Theoderi- cus de Fonte 672.

Villaria-Turre (Weiler zum Turm in Luxemburg) Goffinetus de miles. Arnaldus eius f. mon. et camerarius monast. Epternac. 161.

Villeriis eccl. de Morin. (Terouane in Francia septentr.) d. can. 448.

Vilmar (Villmar Oberlahnkr.) Thil- mannus de not. 86a. 106.

Vincentinus (Vicenza in Italia supe- riore) ep. Aegidius nuncius pap. 634.

Vincolis Therricus de pr. Met. 110.

Finstinga (Finstingen in Deutsch- Lothringen) Brunequinus de can. Trev. 580.

Virdunensis (Verdun) eccl. ep. 221. 411. can. 16. 36. 182.

dioc. coll. cam. ap.Iohannes de Hoyo674.

eccl. B. Mariae Magdalenae can. 36.

monast. S. Vitoni abb. Erardus 423. mon. 423.

Firminus (curialis) 168.

Virneburg (Virenburg, Kr. Adenau) Fredericus de praep. 8. Cuniberti Col. et par. in Lunreke (Longerich bei Köln) 49€. 708.

Gerardus de cant. Bunn. 862 (1).

Iohannes de praep. et archid. Xanctensis 307. cap. sedis ap. praep. Kerpensis. capellarius Col. et par. in Cisse Leod. d. 399. 400. par. in Meders- heim Magunt. d. 415a. 425. 706. can. Bunn. 707. 719. 727. 728. 804 (1).

Robertus de f. illeg. cl. Col. d. 562.

Visbeke Iohannes de cl. Osnaburg. d. vic. 8. Patrocli Sosat. 80b.

850

Visconti Bernabo dominus Mediolan. 634.

Vitalis Stephanus cursor pap. 510.

Vivario Gerardus de coll cam. ap. in Magunt. d. 677 schol. Magunt. et praep. SS. Apostolorum Col. et can. in Leod. et in S. Severini Col. et in Heins- berg et in 8. Victoris Magunt. praep. S. Martini Wesal. 794.

Vivianus (curialis) 826. 827.

Flamersheim Hermannus de par. in Wincheringen Trev. d. can 8. Simeonis Trev. 795. 796.

Flandriae partes 870. comes Ludovicus (II). eius uxor (Margarita de Brabantia) 325. 331. 332. 386. 361. 362. 363. 387. 392.

Flastat eccl. paroch. Magunt. d. 777.

Vlasvort(FlassrathK r.Grevenbroich?) Arnoldus de can. S. Andreae Col. par. eecl. in Noviomago Col. d. 181.

Vlaswilre (FlaxweilerinLuxemburg) eccl. paroch. Trev. d. 716. 819.

Fleisch Lutherus miles. Erwinus eius f. par. in Oberndorf. (Kr. Wetzlar) can. Wetzlar. 618.

Vlerike (Vleuke, Flerke Kr. Soest) Henrikus de par. in Unna. dec. 8. Andreae Col. 14.

Vlodorp (bei Roermonde in Nieder- landen) Gerardus de thes. 8S. Ser- vatii in Maastricht et par. in Gronsale Leod. d. et can. Xanctensis 854.

Remboldus de rector capellae 8. Salvatoris supra montem prope oppi- dum Aquense 625.

Foet Gerardus can. Col. 852. can. Traiect. et Monaster. et dec. S. Salvatoris Tra- iect. can. S. Martini Embric. 485. 486.

Voishem (Friesheim Kr. Euskirchen oder Vossem Kr. Erkelenz?) Wal- terus de par. in Straelen (Kr. Gel- dern) 631.

Volmesteyn (Volmarstein Landkr. Hagen) Wilhelmus de alias de Herdeke f. illeg. par. inWetter(Landkr. Hagen). par. in Schwelm 616.

altare in ecel. paroch. de 616.

Fonte Guillermus de cl. Lemovic. can. S. Crucis Camerac. can. Bunn. 761. Fonte Theodericus de par. in Alf (Kr. Zell) Trev. d. praep. B. Mariae de y illapinensi (Weilburg?) "Trev.

d. 672.

Fondto (?) Helias de can. Foroiuliensis (Fréjus in Francia meridion.) 456.

Foroiuliensis (Fréjus in Francia me- ridion) eccl. can. 456.

Fossa Henricus de Tuitio (Deutz) par. in Lympe (?) Col. d. 771.

Fossensis eccl. Leod. d. can. 327. 686.

Index personarum et locorum.

Fovea Wichmannus de —. Henricus eius f. el. Col. d. 207.

Vorsthusen Iohannes de can. Essend. 631.

Francavilla (Francheville in NoFr.) Dominicus de mag. (curialis) 404a.

Fredericus de par. de Marvilla. par. S. Bricii Trev. d. 531.

Frankenhoven (Frankeshoven Kr. Bergheim) Godefridus de cl. Col. d. fam. Raynaldi card. par. de Korin- sich (?) Col. d. 525.

Frankenhusen Andreas de cl. Magunt. d. can. S. Crucis in Nordhausen 22. Franciae rex lohannes 16. 41. 215. 217.

218. 373. 564.

eius primogenitus: Karolus dux Nor- manniae, delphinus Viennensis 380. eiusdem consiliarius: Gerardus de Dan- ville archid. Noviom. et can. Paris. et, Noviom. et Atrebat. et 8. Quintini et

in Perona et Col. 564.

Vrauwenrode (FrauenrathKr.Jülich?) capella in 631.

Vrechen (Frechen Landkr. Köln) ecel. paroch. 631 (2x).

Fres Iohannes de par. in Loveniel Leod. d. 282. 282.

Fry Fridericus dec. S. Martini Wesal. 530.

Fridberg Rodulphus de cl. Trev. d. not. Caroli IV. praep. Wetzlar. can. S. Castoris et 8. Florini in Confluentia et Wormat. et S. Petri et S. Victoris Magunt. 526.

Friesdorf (Landkr. Bonn) eccl. paroch. 188.

Vrymarschem(Vrysmersheym, Friemers- heim Kr. Mórs) Iohannes de cl. Co d. 590. not. Henrici de Suderlande 616.

Vryshem (Friesheim Kr. Euskirchen) eccl. paroch. Col. d. 652.

Fritzlariensis eccl. praep: Otto de Ziegen- hain 41. 42. dec. 488. can. 548.

Fulconis Bertrandus armiger 588.

Fuldense monast. ord. S. Bened. Herbi- pol. d. abb. 13.

Furno Petrus de factor mercatorum Romanam curiam sequentium 608.

&.

Galli Iohannes de Novavilla miles. Hen- ricus de eius f. illeg. can. 8. Mariae Aquensis 45.

Gallipolitanus (Gallipoli in Italia in- feriore) ep. Dominicus 164.

Galterus lic. in utroque iure cancellarius et can. eccl. Met. 103. 611 (1).

Index personorum et locorum.

Gandersemensis(Gandersheim)ecclesiae saecularis abba: Iutta 575 (T1). Erm- gardis de Swalenberg. Lutgardis de Hamersteine 575. praeposita Sophia 575.

Gardape (?) Godefridus de cl. Col. d. par. in Hemmerde. can. SS. Petri et Andreae Paderborn. 292. can. 8. Seve- rini Col. 527.

Gassinus can. Boppard. 480.

Gauterii Rosselinus prior eccl. S. Trini- tatis de de Insula Cavallic. d. 588.

Gegyn (?) eccl. paroch. Trev. d. 48.

Geynerp Conradus dec. et par. Monasterii Meinevelt 498.

Geyseke (Geseke Kr. Lippstadt) eccl. in can. 211. 601. 638. 639. 675. 694.

Gelria (Geldern) Rainaldus (II) dux Gelriae 334.

Rainaldus (III) dux G. 37. 314.

Alionora (de Anglia) mater Rainaldi (III) ducissa et domina de Lue (?) 37. eius familiares et domicellae et con- fessor 31.

Maria (de Brabantia) uxor Rainaldi (III) 334.

Maria fa. Rainaldi (II) 334.

Gelsdorp (Gelsdorp Kr. Ahrweiler) eccl. par. Col d 62. eccl. patronus: monast. S. Bertini in S. Audomaro int Omer in Francia septentrion.) 62.

Gelsenkirchen eccl. paroch. Col. d. 677.

Genepe (Gennep an der Maas in Nie- derlanden) Wilhelmus de v. Colo- niensis archiep.

Iohannes de miles 804.

"Theodericus de can. Col. 789.

eccl paroch. in 804.

Gengenbach monast. ord. S. Bened. Ar- gentin. d. abb. Lambertus nuncius pap. 320. collector generalis Germaniae superioris. 792. «eius fam. Wilhelmus Boule par. in Hergarden Col. d. 792.

Gerardi (curialis) 743.

Gerdungus par. in Goch (Kr. Kleve) 631.

Gerlo (Girlo) Tilmannus de can. S8. Apostolorum Col. et Werdensis. dec. SS. Apostolorum Col. 242. 247. 625.

Germanus (curialis) 868.

Gernegroys Iohannes mag. not. curiae Trev. 347.

Tilkinus mag. not. Trev. 407.

Gherysheym (Gerresheim Landkr. Düsseldorf) eccl. saecularis abba. et capit. 289.

Gymmenich(G y mnichKr.Euskirchen) Engelbertus de cl. Col. d. 223.

Irmingardis de mona. in Trev. mo- nast. de Horreo 774.

851

Gynghoven Rutgerus de par. in Her- mail Leod. d. 422.

Geyr Gerardus par. in Huckingen(Lan d kr. D üsseldorf). par.in Nyenkirken(Neu- kirchen) Col. d. 569. 6831.

Girbicrode (Gerderath Kr. Erkelenz?) Henricas de cl. Col. d. 620.

Gyvengneyo v. Iuvegneyo.

Glene (Glehn Kr. Neuss oder Kr. Schleiden) eccl. paroch. Col. d. 588.

Glinde Gotfridus par. in Budberg 599. 600,

Goch (Kr. Kleve) eccl. par. Col. d. 621.

lohannes de can. et schol. Wer- densis 448. 511.

Mi Henricus dec. Sosat. can. Mesched.

0.

Goistorp (Gorstorp) eccl. paroch. Col. d. 318. 394. 395. 788.

Gorzia(Gorze bei Metz) Wernerus de cl. curiae Met. 103.

Gotzchalsberge Rolandus de par. in Pyrne (?) Col. d. 396.

Grandi-Failleyo (Grand-Failly in NoF r.) eccl. paroch. de Trev. d. 759.

Graschap (Grafschaft Kr. Meschede) monast. ord. S. Bened. 292. abb. 488.

Greveroid (Graverode, Grefrath Kr. Kempen oder Kr. Neuss od. Solin-

gen?) Tilmannus lohannis de pr. Col. d. can. Werdensis 289. 463. Wilhelmus de servitor Iohannis

card. can. Werdensis 124. 763. can. Bunn. 768.

Gryn Iohannes can. Xanctensis par. de Halmale Leod. d. 756.

Griphone (Griffone) Iohannes de can. SS. Apostolorum Col. can. S. Mariae ad gradus Col. et Monasterii Eifliae 219. 226. can. in Vilich (bei Bonn). cap. S. Laurentii in eccl. B. Mariae in Ca- pitolio Col. 422. dec. S. Mariae ad gradus Col. 750.

Gronasii Iohannes can. Met. 103.

Gronlo Iohannes de not. 86a.

Gronsele eccl. paroch. Leod. d. 854.

Grumpach Henricus de cant. S. Andreae Wormat. 509.

Grunbach Bertholdus de par. in Kitzin- gen 52.

St. Guaris (St. Goar) eccl. can. 819.

Guarnerii Cyriacus mercator Florentinus Romanam curiam sequens factor Alber- tinorum antiquorum 870.

Guerardi Ricus mercator Florentinus Romanam curiam sequens factor Alber- tinorum antiquorum 870.

Guinerii Bernardus (curialis) can. Age- nensis (Francia meridion.) 359. Gulse (Gtils Landkr. Koblenz) villa

cum thelonio 290.

352

Gulse altare 8. Nicolai in curia Fronhofen in .

"Theodericus Burgedor de mag. in artibus cant. S. Florini in Confluentia 415a.

Gunderstorf (Guntersdorf Dillkreis) Theodericus de par. in Obermendig Trev. d. 416.

Hake Henricus par. in Kalle (Kr. Me- schede) 631. Hermannus (curialis) 516. 592.

Hachenburg (Hachenborg, Oberwester- waldkr.) Heidenricus de par. in Hillesheim (Kr. Daun) 252. 262. 338.

Heinricus de (curialis) 823. 826.

Rolemannus de cant. S. Florini in Confluentia 415a.

Hadnegge (Hattingen) Goswinus de par. in Recklinghausen 817.

Hagedorn Everhardus de schol. Xanc- tensis 833

Gerardus f. illeg. vic. 8. Dionysii in eccl. 8. Gereonis Col. 638.

Hagen curtis Henrici Suderman in 465. 613.

Hays Iohannes cl. Constant. d. can. S. Severini Col. 599.

Haller Iohannes dec. 8. Paulini Trev. 763.

Halmale (conf. Hermail) eccl. paroch. Leod. d 766.

Halvenhus Heinricus vam cl. Col. d. 30.

Hamburgensis eccl. can. 156. 160.

Hammerstein (Kr. Neuwied) eccl. pa- roch. Trev. d. 6.

Iohannes burggravius de —. Iohannes eius f. can. Trev. 132. 137. 150 "Theodericus de par. in praep.

ecel. 8. Florini in Confluentia et can. Trev. 6. 105. 110.

Lutgardis de abba. eccl. saecularis Gandersheim 575.

Hannoniae (Hennegau, Hainaut) dux 428.

Iohanna de uxor Wilhelm (I) mar- chionis Iuliac. 224.

Hanow (Hanau) Reynardus de cap. sedis ap. cust. Magunt. can. in Bam- berg et in Brünn Prag. d. et in Saaz Olmutz. d. praep. Xanctensis 399. 400.

Hardevust Henricus miles, Bela eius uxor 582.

Hermannus can. 8, Severini Col. 82.

Hildegerus de dec. 8. Severini Col. 578.

Index personarum et locorum.

Hardevust Iohannes dictus de Boten mag. in artibus 11. can. Traiect. can. Col. 524.

Hase W ynandus can. eccl. saec. in Relling- hausen (bei Esssen) Col. d. 631.

Haselacensis (Haslach im Unter- elsass) eccl. praep. Henricus (Suder- man) de Tremonia 865. 158.

Haselbeke (Hasselbek) Wernerus de Essendia cl. Leod. d. not. et servitor Henrici Suderman 275. alt. SS. Cesmae et Damiani in eccl. Leod. 463. can. Bunn. alt. in eccl. monast. Vilich (bei Bonn) 569. 615. par. in Loen 806.

Bernhardus de par. in Kürten (Kr. Wipperfürth) Col. d. 631.

Hasenberg Spinto baro de in regno Boemiae. Wilhelmus eius f. can. Bam- berg. 515.

Hassiae lantgravius Henricus (II) 80. eius patruus: Ludovicus ep. Monaster. 80.

lantgravia: Sta. Elisabath 80.

Have Lodevicus laicus Trev. d. 632.

Hectoris Iohannes par. S. Aldegundis in Embrica 733.

Hedemer (Hemmerde Kr. Hamm oder Hemer Kr. Iserlohn) eccl. paroch. Col. d. 292. 527.

Heyenberg (P?) eccl. paroch. Col. d. 368a.

Heilden (Hilden Ldkr. Düsseldorf oder Helden Kr. Olpe) eccl. paroch. Col. d. 681. Gerardus de par. 631.

Heimerzheim (Kr Rheinbach) Henricus de (curialis) 219. 226.

Heinberg (Rheinberg?) Gobelinus de (curialis) 591.

Lambertus de par. in Bertinstorp (Berzdorf Kr. Köln) 63.

Heynchin Walterus de Monasterio Meine- velt par. in Untermendig, can. Mona- sterii Meinevelt 397. 511.

Heinsbergensis (H einsberg) eccl. Leod. d. can. 862. 511. 512. 794.

Godefridus de H. par. in Erkelenz Leod. d. 413. (conf. 408.)

Lambertus de H. cap. et fam. Wilhelmi archiepi. Col. can. Bunn. et S. Severini Col. et Helnsberg. cant. Bunn. 862.

Heinzinberg (Heinzenberg Kr. Kreuz- nach) Fridericus de infirmarius monast. S. Mathiae Trev. 518.

Heisterbach (Siegkr.) monast. B. Mariae et S. Petri ord. Cisterc. 838. 849. 448a.

Helfenstein (bei Koblenz) Cono de can. S. Castoris in Confluentia 736. Wilhelmus de praep S. Castoris in

Confluentia 65. Heleveld (Hellefeld Kr. Arnsberg) eccl. paroch. Col. d. 837.

Index personarum et locorum.

Heliae Hermannus proc. abbatis Bru- wilar. 811.

Helpoze v. Holptze.

Hemetines Walterus de can. Leod. 508.

Hemmelrode v. Himmerode.

Hemsby Ricardus de cl. Norvic. d. not. 861.

Hengebach (?) Wynandus de par. in Berg (Kr. Düren) 631.

Henigbach (Hembach) Wynandus de pr. secretarius Wilhelmi ducis Iuliac. praep. Kerpensis et can. Aquensis et

. Mariae in Maastricht et Monasterii Eifliae et in Nideggen 727. 728.

Henrici Iohannes can. S. Castoris in Con- fluentia 464.

Heppendorf (K r.Bergheim) eccl. paroch. .

Col. d. 611 Herbipolensis. (Würzburg) eccl. can. 322. 762.

Hereke (Heyrke, Herdeke Landkr. Hagen) monast. monial. 829. 616.

Wilhelmus de f. illeg. pr. par. in Kareweter Col. d. par. in Schwelm Col. d. 691.

Hergarten (Hergardin, Kr. Schleiden) eccl. paroch. Col. d. 227. 631. 792.

Margmannus par. in 631.

Hermail eccl. paroch. Leod. d. 422.

Hermannus ord. Minor. confessor Alianorae ducissae Gelriae 37.

Herne (Kr. Recklinghausen) Henri- eus de alias de Unna can. Monaster. 265. cap. in Bedinchusen Traiect. d. can. Sosat. 278. 279. 460.

Hernen Iohannes Henrici de pr. Col. d. par. in Gennep Col. d. 804.

Herresbach Godefridus de can. 8. Ca- storis in Confluentia 555.

Hervordiensis (Herford) eccl vicaria SS. Bartholomaei, Mathaei et Trium

Magorum 158. Hetzingen (Herzingen, Kr. Düren) Chri- stianus Rumel de can. Xanctensis

762. can. Nidegg. et Aquensis 802.

Heut Iacobus can. B. Mariae ad gradus Col. 758.

Hilkerode (Hülchrath Kr. Greven- broich) castrum 681.

Hildeshemensis (Hildesheim) ep. Otto. Ericus (f). Henrlcus 162.

Hildegerode (Hilgenroth Kr. Alten- kirchen) eccl. paroch. Trev.d. 139.140.

Hillesheim (Aylmesheym? Kr. Daun) eccl. paroch. Col. dioc., cuius patronus marchio Iuliac. 252. 262. 338.

Himmerode (Hemmelrode, K r. Wittlich) monast. ord. Cisterc. abb. Iohannes 448a. monasterii domus in Colonia 289,

Vatikan. Regesten IV.

868

Hirzelin Iohannes cl. Col. d. can. B. Mariae ad gradus Col. 788. 789.

Hirzenawe (Hirzenach Kr. 8t. Goar) prioratus ord. 8. Bened. praep. Iohannes deo Sterrenborg (T). Iohannes Lebuschs

Hisdunensis eccl. Morinensis (Terouane in Gallia septentr.) d. can. 448. Hoyensis (H uy inBelgien) eccl. can. 680. Hoylzwilre(HolzweilerKr.Ahrweiler) eccl. paroch. Col. d. 626. 627. 776. Gerardus de can. S8. Apostolorum

Col. can. Xanct. 236.

Wilhelmus Boule de par. de Her- garten Col. d. et fam. collectoris ge- neralis Germaniae superioris 792.

Hoylvels (Hohlenfels inLuxemburg) Ludolphus de cust. Trev. 86a. 106. par. in Schünberg (Luxemburg) et in Loendorf Trev. d. 471 par. in Mamer (Luxemburg) 630. 154.

Hoyo (d’Heu) Iohannes de primicerius eccl. Met. coll. cam. ap. in Met. Tull. et Virdun. d. 674.

Holptze (Helpoze) Iordanus de lic. in legibus. schol. S. Castoris in Confluen- tia 464. can. et schol. S. Castoris et can. S. Florini in Confluentia et can. in Dietz (Unterlahnkr.) Trev. d. 656. 165.

Holsatiae (Holstein) comes Adolphus (VII) 166. Adolphus eius f. 156. Ber- nardus eiusdem f. 156. Gerardus eius- dem f. cust. Mindensis et can. Pader- born. et Col. 156. Symon eiusdem f. can. Hamburg. et Mindensis et 8. Ge- reonis Col. 156. 160.

Holt Iohannes de par. in Dorsten (Kr. Recklinghausen) Col. d. 447.

Honore Rolekinus de —. Goda eius uxor, fa. Sanderi Iudei, domicella, cives Col. 182.

Hoern Arnoldus de lic. in artibus can. Col. 584.

Hornbach (Rheinpfalz) Petrus de can. Monasterii Meinevelt 7. par. in Bernolio Ambian. (Amiens) d. par. in Niedermendig Trev. d. 397. 511.

Horne(HornKr.Lippstadt) eccl. paroch. Col. d. 837. 631.

Horne Iohannes de praep. Embric. 349. can. Col. et Xanct. 878.

Theodericus de miles, dominus de Parwiec 325.

Hoseilbach castrum 109.

Houcheringa (Hercheringa, H erserange in NoFr?) Theodericus de miles in ambaxiata Caroli IV 148.

Houschilt Conradus can. 8. Severini Col. 40.

Hovel Albertus dec. Embric. 863.

28

354

Hovele Bernardus de can. Monaster. 882.

Hermannus de dec. Monaster. coll. cam. ap. in Monaster. d. 748.

Huckingen (Landkr. Düsseldorf) eccl. paroch. 569.

Hugardensis (Hougaerden in Brabant) eccl. Leod. d. 76.

Hügelhoven (Hüchelhoven Kr. Berg- heim) eccl. paroch. Col. d. 631.

Hüls (Kr. Kempen) eccl. paroch. Col. d. 681.

Hunefelt (Hünfeld) eecl. 8. Crucis in praep: Iohannes Stock 777.

Huontpas Gotfridus can. Bunn. praep. S. Andreae Col. 194.

S. Huperti (Belgien) monast. ord. 8. Bened. Leod. d. 275. 890. 438.

Huesden Iohannes Thomae de dec. Embric. 85

Huse (Husen) Thomas de par. in Wulf- rade (?) Col. d. 492. 486.

Husinga eccl. paroch. Met. d. 5%.

X.

Iakelonis (Iakelinus, Iaqueleti) Iohannes (conf. vol. III) can. 8. Simeonis Trev. 8. dec. 8. Simeonis Trev. et par. in Virton (NoFr) Trev. d. 31. can. 8. Paulini OV 43 viec. eccl. 8. Mariae Trev. 61. 492.

Iandraco Godefridus de (curialis) 393. proc. in Romana curia 494. 596.

Janduno G. de (curialis) 718.

Iekel (idem atque Iakelonis?) Iohan- nes cl. et sigillifer Baldewini archiepi. Trev. 330.

Ilerdensis (Lerida in Hispania) eccl. archid. Taraconensis (curialis) 779. 800.

Yliarthoven v. Eckartzhof.

Imeleri Iohannes de Limburg can. Lim- burg. par. in Debem (?) Trev. d. 446.

Indam monasterium ad v. S. Cornelii ad Indam monast.

Inferior-Kerse (?) eccl. paroch. Trev. d. 695.

Insula eccl. 8. Trinitatis de prior 588.

Insularum fortunatarum (i. e. Canarien- siu m) ep. B[ernard]us 164.

Iohannes par. in Eschweiler 129.

Iohannes Paduanus dec. eccl. Wissegrad. Prag. et sedis ap. nuncius 175.

Iohannis Martinus par. in Tintigny (Belg. Luxemburg) Trev. d. 810.

Iohannis Nicolaus v. Esteyo.

Ionatus cl Leod. d. fam. Nicolai card. can. Werdensis 763.

Ysenburg (Kr. Altena) Henricus de dominus de Büdding (Landkr.Hagen). Alheidis eius uxor 621.

Index personarum et locorum.

Isendic (Ysendike) Iohannes de can. Xanct, 611. cap. pap. 762.

Ysinbardi Petrus f. illeg. cl. Trev. d. 479.

Ysnacensis (Eisenach) eccl. Magunt. d. can. 57.

Isnardi Guillermus armiger 588.

Yssen (Yissen, Issum, Kr. Geldern) Wilhelmus de dec. Werdensis 486.

'Theodericus de schol. Werdensis 448 (1). D11.

Iudei Sanderus miles. Goda eius fa. uxor Rolekini de Honore. cives Col. 782. Iuliacensis (Jülich) marchio (Wilhel-

mus I) 44. 259. 278. 314. 338. 394. dux

195. 416. dux et comes de Valkenburg 27.

]Iohanna de Hannonia (Henegau,

$94 naut) marchionissa Wilhelmi uxor

Wilhelmi nepos: Wilhelmus de Weda (Wied) el. 727.

Wilhelmi secretarius: Wynandus de Henigbach praep. Kerpensis et can. Aquensis et B. Mariae in Maastricht et Monasterii Eifliae et in Nideggen 727.

Iuliaco (Iülich) Henricus de (conf. vol. II et III) can. eccl. Bunn. 4 (1). cap. pap. can. Werdensis 124. thes. 8. Georgii Col. 500.

Iuvegneyo (Gyvengneyo, Iuvigny in NoFr.) Aegidius de can. 8. Simeonis Trev. 31.

L.

Lacense (Laach Kr. Mayen) monast. ord. 8. Bened. 851. abb: Wygandus 298. prior: Wygandus 298. hospitalis capella S. Nicolai 415.

Lahnstein (Kr. St. Goarshausen) Go- belinus Gobelini de f. illeg. scholaris Trev. d. 747.

Laiarossa Iterius dec. 8. Aredii Lemovic. (Limoges) d. 857.

Lamberstorp (Lammersdorf Kr. Mont- joie) Cristianus Muylgin de cl. Col. d. 107.

Lambertisqui Lambertus mercator Roma- nam curiam sequens 788.

Landenburg (Ladenburg in Baden) eccl. paroch. Wormat. d. 530. 550.

Landorpe (Lantorp, Lang dorf Kr. Gel- dern) Everardus de can. Reyss. 765.

Gerdunghus de par. in Goch D11.

Lang Adolphus de par. in Hüchel- hoven (Kr. Bergheim) 681.

Lange Hildebrandus can. Paderborn 840.

1

Langenache (?) Gobelinus de cap. in Vrauwenrode 6831.

Index personarum et locorum.

Langhen Lubertus de dec. Monaster. praep. S. Martini Monaster. 486.

Lascurrensis (Lescar in Francia me- rid.) ep. Alnardus 415.

Lebuschs Iohannes mon. monast. &8ieg- burg (Siegkr.) alt. in Güls (Landkr. Koblenz) prior in Hirzensch (Kr. St. Goar) 409.

Legginich (Lechenich Kr. Euskir- chen) Conradus de par. in Bertins- dep (Bertsdorf Landkr. Köln) 63.

Tilmannus Danielis de par. in Berge boven Vrysheim 434.

Leichlingen (Leching, Landkr. Solin- en) Adam de par. in Gelstorp (Geisdorf, Kr. Ahrweiler). par. in Dernowe (DernauKr. Ahrweiler) 62. Tilmannus de par. in Gelsdorp (Gelsdorf Kr. Ahrweiler) 62. 870. Leye (Lay Landkr. Koblenz) eccl. paroch. 665.

Leye Iohannes de cl. praepositi eccl. 8. Florini in Confluentia 6.

Leyenberch Aleidis de domicella Alia- norae ducissae Gelriae 37.

Leyge lohannes de can. Monasterii Meinevelt 64.

Leythen Conradus de can. et dec. 8. Andreae Col. 14. praep. S. Cuniberti Col. can. Sosat. et in Geseke 601. 631 (3x). 638. 689. can. 8. Severini Col. 675. 694. (conf. Lethen.)

Lemovicensis (Limousin in Francia merid.) can. 570. off. 761.

Lemovicinio Galhardus de thes. cam. ap. 722.

Leodiensis (Lüttich) ep. Engelbertus

: (de Marka) 19. 44. 73. 88. 159. 188. 195. 203. 214. 284. 844. 365. 410. 430. 485. 460. 461. 465. 500. 509. 511. 540. 659. 688. 687. 708. 719. 748. eius ne- potes 19. 540. et v. sub Marka. eius off. 101. 709. 816. eius receptor 465.

eccl. cathedralis 275. capit. 44. D4. 284. 445. vicedec: 44. 984. can. 864. 865. 1. 19. 58. 73—75. 188. 242. 944. 986. 986. 455. 457. 479. 608. 611. 614. 58b. 586. 656. 690. 709. 719. 753. 194. altare 88. Cosmae et Damiani 463. 806. altare S. Georgii 008.

archid. de Famenna v. Suderman Hen- ricus.

eccl. 8. Bartholomaei dec: 865. 814. cant. 865. 53. can. 624. 656. 6865.

eccl. 8. Crucis dec: D. 77. 87. 286. 455. 610. can: 682.

eccl. 8..Dionysii praep: 235. cant: 53. 619. 680. 682 684—688. can: 17. 679.

355

Leodiensis eccl. 8. Iohannis dec: 78. 87. 286. Petrus card. 637. Fridericus de Bare 687. Lubertus de Rodemberg 741. 28. cust: 76. can: 86. 76. 666. 684.

41.

eccl. 8. Mariae can. 708.

eccl. 8. Martini praep: 408. dec: 171. 840. 341. 501. 508. 596. 690. 719. 816. cant: Godefridus Northof 457. can: 172. 288 816.

eccl. S. Pauli praep: 596. dec: 286. 408. 611. 7%. cant: 611. can. 101. 238. 685.

eccl. 8. Petri praep: 854. Hermannus de Xanctis 304. 408. 674. 194. dec: 456. can. 457. 611. 681. 816.

eccl. 8. Laurentii abb: 53.

eccl. parochialis 8. Severini altare S. Antonii 508.

monasterii S. Iacobi abb. 20. 296.

civitatis iurati 428.

Leonis Iohannes de Bopardia pr. par. de Bopardia 581.

Leonis Iohannes de Duren can. S. Mariae Aquensis. thes. Monasterii Eifliae et par. in Aylmesheym Col. d. 118.

Lethen (conf. Leythen) Theodericus de par. in Bachem (Landkr. Köln) can. Essend. 338. par. in Upladen (Opladen Landkr. Solingen) 631.

Lewen (?) eccl. paroch. Col. d. 296.

Liblar (Lublar, Kr. Euskirchen) Til- mannus de can. 8, Caeciliae Col. par. in Bachem (Landkr. Köln) 833.

Liesheim castrum 109.

Limborgh (Lymberch) Hermannus de Recklinghausen, par. in Holzweiler (Kr. Ahrweiler) par. S. Albani Col. 626. 627. 656. can. S. Mariae ad gradus Col. 691. 758.

Limburgensis ecclesiae S. Georgii Trev. d. capit: 779.800. dec: Swikerus Mende 446 (t). 463. Iacobus de Dippach 468. can. 861. 36. 446. 462. 463. 503. 585. 688. vic. altaris 8. Pauli 767.

Lymburgh castri Leod. d. domina: Ger- trudis, patrona eccl. paroch. de Gois- torp Col. d. 394. 39b.

Limpurg Rudolphus de consanguineus Wilhelmi archiepi. Col, can. Herbipol. et Col. 322.

Limrecke (Longerich bei Köln) Iohan- nes de can. SS. XIm Virginum Col, par. S. Mariae indulgentiarum Col. 87. can. eiusdem eccl. 681.

Limrike (Lunnke. Longerich Stadt- kr. Köln.) Petrus de par. in Prone Col. d. 422.

Lincolnensis (Anglia) eccl. can. (curi- alis) 868.

356 Index personarum et locorum.

Lyne (Linz Kr. Neuwied?) eccl. paroch. Trev. d. 753.

Lyningen (Leiningen) Fredericus comes de -- 549. 5651.

Linnich (Kr. Jülich) eccl paroch. Col. d. 109.

Lyntorp Henricus de cl. Col. not. 588.

Linzeriis (?Linz Kr. Neuwied oder Lieser Kr. Bernkastel? eccl. pa- roch. de Trev. d. 139.

Lippia (Lippstadt)monast. monial. de Col. d. praep. 798.

Lisendorp (LissendorfKr. Daun) Lam- bertus de can. 8. Servatii in Maas- tricht. par. in Steynborne (?). cap. in Wallenborn Col. d. 198.

Lisenkirken Hermannus de can. 8. Ma- riae ad gradus Col. 569. camerarius S. Servatii in Maastricht 570. 768.

Lysura (Lieser Kr. Bernkastel) Elsa de mulier nobilis 728.

Lobiensis (Lobbes) eccl. Camerac. d. can. 229. 365.

Locus 8. Mariae v. Marienstatt.

Loe Iohannes de cl. Col. d. par. in Recklinghausen 817.

Loen (Lohne Kr. Soest) eccl. paroch. Col. d. 806.

Loyn Godefridus de cl. Col. d. praep. S. Mariae in Maastricht par. in Erke- lenz Leod. d. 408. (conf. 413.)

Lols Iohannes bacc. in decretis dec. Xanctensis 405. 631.

Lombardi Colinus cursor pap. 278.

Lomern (?) eccl. paroch. Col. d. 631.

Londoniensis archid. 858.

Loendorf (?) eecl. paroch. Trev. d. 471. 164

Longoponte Thomas abb. de Cisterc. ord. 868.

Longwion (Longuyon in NoFr.) eccl. S. Agathae in Trev. d. 202.

Lonnerke (Lunreke, Longerich Stadt- kr. Köln) eccl paroch. Col. d. 490. 198.

Lonscheid (Lascheid Kr. Prüm?) Hen- nequinus de de Luxemburg. Petrus eius f. can. Met. 479.

Lonstein v. Lahnstein.

Lopnpenhalder Tilemannus cl. Col. 574.

Lorgba (Lorch Rheingaukr.) Herman nus Hilegen de miles. Nicolaus eius f. 452.

Losensis (Lossensis, Looz in NoFr.) comes 314. Ludovicus 821. (Maria) eius fa., uxor Eberhardi de Marka domini de Aremberg 821.

eccl. Leod. d. can. 511. 512.

Losse Rudolphus (conf. vol. II et III) de militari prosapia genitus. cap. pap. et examinator clericorum pauperum de Alamannia dec. Magunt. can. Trev. et Naumburg. et S. Castoris et 8. Florini in Confluentia. par. in Kitzingen Herbi- pot d. 52. can. Isnacensis (Eisenach)

cap. S. Michaelis in cimiterio eccl. paroch. Andernac. 468. 624. alt. in eccl. paroch. Beilstein (Kr. Zell) 664.

Lotharingiae ducatus gubernator Bro- quardus 428.

Loevenich Iohannes de par. de Lunrike (Longerich Stadtkr. Köln?) 490.

Loveniel eccl. paroch. Leod. d. 2729.

Lozebruch (Loisbruken, Selange, Selin- gen in Belg. Luxemburg) eocl. pa- roch. Trev. d. 699. 730. 781.

Lubeke(Lübbecke inWestfalenoder Lübeck) Iohannes de par. in Stom- meln (Land kr. Köln) 631

Lublar v. Liblar.

Lubucensis (Lebus in Prov. Branden- burg ep. Stephanus 838.

Luca A. de (curialis) 516.

Luccemburgensis (Luxemburg) dux: Wenceslaus 147. 148. Lucemburgi et Brabantiae dux 325. 331. 332. 886. 361 —863. 371. 372. 387. 392. 428. 466. Iohanna eius uxor 371. ducis cap. 594.

Luccemburgum (Luxemburg).

eccl. 8. Michaelis pastor: Nicolaus 97. 188. Abricus Pigonis 594.

monasterii B. Mariae abb. 594. 619.

Henricus de cl. Tornac. (Tour- nay) eccl consanguineus Caroli IV. can. Col. 263. can. Trev. 264.

Iohannes de pr. et fam. Caroli IV. par. in Ospern (in Luxemburg) Trev. d. et can. S. Paulini et 8. Simeonis Trev. 381. coll. cam. a . Met. et Leod. 479. 481. 511. b. t 645. 659. 660. 744. 745. dec. 8. Paulini Trev. 158. 790 (1). 800. eius nepotes 479. 482. 514. eius fam. 514 659. 660.

Nicolaus de lic. in utroque iure. par. in Klotten (Kr. Kochem) can. Palatiol. (Landkr. Trier)et S. Paulini et 8. Simeonis Trev. et Monasterii Meinevelt 698.

Hennequinus de —. Petrus eius f. cl. Trev. 479. 482. 514. Iohannes eius- dem f. can. B. Mariae Trev. et par. in Kröv (Kr. Wittlich) 479. 482.

Ludovicus de pr. can. 8. Bimeonis Trev. par. in Brisingen et in Bteinsel (Luxemburg) 659. 660.

Ludenstorp (LeutesdorfKr.Neuwied) Petrus de can. 8. Castoris in Con-

Index personarum et locorum.

finentia 288. par. in Rhens (Landkr. Koblenz) 289.

erar (L y on) provinciae coll. cam.

Gerardus de Arbento 2. 84. 165.

941. 510. 534. 617. 623. 686. 686. 661. 710. 721.

eccl. S. Iusti obedientiarius 165.

Lumike v. Limrecke et Lomerke.

Luncor Ebrardus de can. Reyss. 742.

Lunreke (conf. Limrecke) Petrus de cl. Col.d. par. in Pirne (?) Col. d. 396. 599,

Lussey (Luzy in NoFr.) Symon de can. Trev. 86a. 105.

Luthomuslensis (Leithomischlin Boe- mia) ep. Iohannes, cancellarius Ca- roli IV 354.

Maastricht (Traiectum Leod. d.).

eccl 8. Servatii capit. 213. 290. 291. dec: 198. 226. . 502. 832. cant. 198. thes: Gerardus de Vlodorp. camerarius: Hermannus de Lisenkir- chen 570. can. b. 17. 101. 198. 276. 414. 435. 442. 470. 497. 500. 501. 544. 569. 624. 620. S78. 679. 682. 784.

eccl 8. Mariae praep. 649. dec. 866. 649. 882. cant. 866. 649. can. 727. 728.

assisiae emolumenta 613.

Maceriis lohannes abb. monast. de ord. Cisterc. 868.

Macra (Machern Kr. Bernkastel) monast. monial. ord. Cisterc.

Maesacker Rotgerus consanguineus Wil- helmi archiepi. Col. can. S. Severini Col. 786

Magalonensis (Maguelonne bei Mont-

ellier) eccl. sacrista (curialis) 864. 16. 840. 488. 501. 502. 658. can. 752. off. 193. Magdeburgensis archiep. 196. 231. 258. 0. 811. 860. 417. 419. 440. 441. 564. prov. 417. 489. 588.

Maguntinensis (Mainz) archiepiscopus: Henricus (de Virneburg) 843. depositus 54. 68. 215—218. eius vic. Cuno de Falkenstein 54. 68. 215—218. 240. eiusdem complices 68.

Gerlacus de Nassau 23. 34. 41. 52. 67. 68. 120. 144. 149. 179. 196. 201. 281. 240. 253. 293. 295. 297. 308. 313. 315. 342. 354. 360. 373— 3756. 377. 380. 411. 417. 419. 440. 441. 451. 454. 469. 532. 545. 646. 654. 589. 684. 784.

eccl. administrator: Baldewinus archiep. Trev. 162.

provincia 355. 417. 489. 588. provin- ciae coll. cam. ap: Gerlacus archiep. 175. 282. Cuno de Falkenstein 316.

367

Gerardus de Vivario 677. Conradus de Spigelberg 715.

Maguntinensis civitatis magistri scabini et consules 498. 658.

eccl. capit. 558. 714. praep: Guillel- mus Pinchon 240. dec: Rudolphus Losse 52. 86. 624. cant: Theodericus Beier 415a schol: Geraldus de Vivario. Otto de Sconemburg 794. cust: Heynardus de Hanau 400. can. 18. 41. 54. 86. 148. 144. 166. 215. 218. 499. 526. 696. 762. 814. praebenda sacerdotalis 499.

eccl. 8. Mariae ad gradus capit. 415a. dec. 509.

eccl. S. Mariae in campis dec. 715.

eccl. 8. Mauritii praep. 287. Conradus

de Spigelberg . 588. 715. 760.

eccl. 8. Petri dec. 509. 779. cant: Theodericus de Steghen 479. 465. 806. can. 190. 472. 520. 526.

eccl. 8. Victoris dec. 446. can. 54. 468. 526. 648. 649. 794.

Iohannes de Maguntia f. illeg. mag. in artibus. not. inquisitoris haereticae pravitatis 606. 607. 775.

Malbechiis Ludovicus Astensis (Asti in Italia superiore) factor mercatorum Romanam curiam sequentium 608.

Malberch (Kr. Bitburg) Aegidius de can. Trev.

Henricus dominus castri in —. Lysa eius uxor .

Malborch Theodericus de cl. servitor Petri card. 579.

Malmundarium (Malmedy) 469.

Manbren (Mamern, Mamer in Luxem- burg) eccl. paroch. Trev. d. 680.

Mannenbach 588.

Mannubaco Ioh. de (curialis) 24.

Marburg domus ord. B. Mariae Theotoni- corum in 890.

Wernherus de can. 8. Georgii Lim- burg. 861.

Marka (Mark) Adolphus de ep. Leod. patruus (Adolphi II comitis et) Ever- hardi de -— domini de Arsberg (Arem- berg) 821.

Everbardus de subdiac. dominus de Arsberg (Aremberg). Maria (comi- tissa) fa. Ludovici de Looz, uxor Ever- hardi 821.

Adolphus (II) comes de 19.

Engelbertus de ep. Leod. 19. 44. 18—'15. 108.

Engelbertus (III) comes de f. Adol-

hi (II) et nepos Engelberti epi. Leod. 3. 314. 451. Richardis eius uxor 528.

Adolphus de f. Adolphi (II) comitis

et nepos Engelberti epi. Leod. et fr.

Col. d.

368

Engelberti (III) comitis de can. Col. et Leod. et Monaster. 19. 73. 74. 108. 112. 172. praep. in Schildesche 193. 283. schol. Spir. 285. 288. studens in Monte-Pessulauo 382. in minoribus or- dinibus constitutus. bacc. in decretis. ep. Monaster. 449. (postea archiep. Col. postea uxoratus.) v. Monaster. ep.

Marka Everhardus de f. Adolphi (II) comitis de et nepos Engelberti epi. Leod. can. 8. Gereonis Col. 19. can. Leod. 73. 75. 108. 112. 172. can. Bre- mensis 188. 283. 285. 286. 288. 45D. studens in Monte-Pessulano 573. stud. ibidem 586. stud. 622 701. stud. can. et capellarius Col. 719.

"Theodericus de f. Adolphi (II) co- mitis de et nepos Engelberti epi. Leod. can. Leod. 19. 108. 112. 172. schol. Monaster. 188. 283. can. Wormat. 285. 287. 288. can. Col. et Trev. praep. de Schildesche 457. stud. in Monte- Pessulano 573 et 585 et 622 et 701 et 709. praep. Xanctensis 709. 741. eius cap. et fam. 741.

lohannes de can. et cust. S. Io- hannis Leod. et can. ín Hougaerde (in Brabant) Leod. d. et cap. in Hanef et in Gorsen. par. in Kettwig Col. d. can. Werdensis 76. 77.

Adolphus de f. illeg. can. Fossensis Leod. d. 327.

Everhardus de f. illeg. can. Lob- biensis Camerac. d. 229. 365.

Katerina de abba. Essendensis 259. 260 (t).

-— nobilium de magistri 112. 288. 460.

Marienstatt (in Nassau) monast. ord. Cisterc. Trev. d. abb. 868.

Marnhese eccl. paroch. Leod. d. 69. 70.

Marsilius can. 8. Georgii Col. 631.

Massiliensis (Marseille) can. 588.

Martilhaco monast. de Caturc. (Cahors in Francia merid.) d. abb. 847.

Martini Iacobus cl. Argentin. 504.

Martini Petrus de Wesalia. Greta eius uxor. 808. Martinskruch (8. Martini eccl, Martin-

court in NoFr.) eccl. paroch. Trev. d. 781.

Maurelli Iohannes praep. 8. Crucis Leod. auditor curiae cam. ap. 860.

S8. Maximo Franciscus de not. pap. 437.

Medeman (Mettmann?) Adolphus de cl. Col. d. lic. in decretis par. in Erk- rath (Landkr. Düsseldorf). can. Werdensis 27. 28. 631.

Medersheim eccl. paroch. Magunt. d. 41ba.

Index personarum et locorum.

Mediolanensis (Mailand) dominus: Ber- nabo de Vicecomitibus 684.

eccl. archid. 4.

Medus praebendatus S. Mariae Trev.

Meyninchusen (Meininghausen Kr. Schwelm) Alexander de bacc. in iure can. subdiac. can. 8S. Andreae Col. 180. cap. 8. Mathiae in Sosato. can. Bunn. 460. 461.

Melderike (Mellrich Kr. Lippstadt) eccl. paroch. Col. d. 837.

Mende Swikerus de Limburg. 446.

Mendich-Inferior (Niedermendig Kr. Mayen) eccl. paroch. Trev. d. 397. 511.

Mendich-Superior (Obermendig Kr. Mayen) eccl. paroch. Trev. d. 416. Menfredi Pontius praeceptor domus 8. An-

tonii Col. 242. 2406.

Mensel (Menzelen Kr. Mörs?) Iohannes Pasch de par. in Oytwilre (?) Col. d. 81.

Menton (?) eccl. paroch. Trev. d. 431.

Mercerii Iohannes can. olim. (An- goulöme. curialis) Dui

Merl (Kr. Zell) eccl. paroch. Trev. d. incorporata capitulo 8. Castoris in Con- fluentia 65.

Meschedensis eccl. saecularis S. Walbur-

commutata in eccl. collegiatam 834.

Ea. dec: Wilhelmus Prins 640. can. 599. 640. eccl. paroch. 837.

Adolphus de par. in Dromele (?) Col. d. 631.

Metensis (Metz) ep: Ademarus 222. 354. 864. 411. eius consanguinus: Gauche- rius de Montilio 605.

curiae not. 108. curiae cl. 108.

eccl. cathedralis primicerius: Fulco Bertrandi 91. 95. 96. 99. 537. Iohannes de Hoyo (d'Heu) 674. cancellarius: Galterus 103. 511. cant. Alardus 103. 637. elemosynarius: Boemundus de Saraponte 108. 132. Aegidius de To- reno 506. can. 103. 479. 800. 506. 511. 623. 659. 680. 753.

dioecesis coll. cam. ap: Iohannes de Hoyo (d'Heu) 674.

eccl. 8. Salvatoris can. 103.

monast. S. Petri abba. patrona eccl. paroch. in Lozebruch (Luxemburg) Trev. d. 781.

civitatis consilium et commune 354. rectores et iurati 428.

Jacobus de Metis, can. 8. Paulini Trev. ae par. in Anlier (Belg. Luxemburg)

Symon Petri Vendehanep de Metis not. curiae 103.

Index personarum et locorum.

Midons (v (vel Midous) Io. de (curialis)

Milcoviensis (Milkow in Rumenia) ep. Bernardus 898. Bertrandus 415.

Mindensis (Minden) eccl. ep. Godefridus 840. 159. 160. 192. Theodericus 211. mensa episcopalis 192.

ecel. cathedr. praep: Henricus de Waldeck 859 (1). Wedekindus de Monte 859. thes. Wedekindus de Monte 859. schol. 261. cust. 156. 159. can. 842. 261.

archid. in Lo 261. archid. in Osen 156. 160.

eccl. 8. Martini dec: 170.

Minzenberg Iohannes de (curialis) 79.

Mirabello Hugo de cap. pap. can. S. Servatii in Maastricht Bo:

Miratorio monast. de ord. Cisterc. abb. Guido 868.

Modenort (Mutfort in Luxemburg) eccl. paroch. Trev. d. 594. 619. 708. pp Geraldus subdiac. par. in Eschweiler Molendorp (Müllendorf Kr. Geilen- kirchen) Godefridus de par. in Witterschlick (Landkr. Bonn) 681.

Moleriis Arnaldus de prof. iuris utrius- que, can. Turon. nuncius pap. 320

Moliart Iohannes can. Traiect. 828. can. Xanctensis 858. can. Limburg. 508.

Monasteriensis ep: Ludovicus patruus Henrici (II) lantgravii Hassiae 80. 449 (1) Adolphus de Marka electus 499. 456. 457. 460. 528. Adolphi fam. 288. 460.

off. 616. 719. coll cam. ap: Herman- nus de Hovele 748. 778 (Münster) eccl. cathedralis praep. 700. dec: Lubertus de Langhen 486. 58b. . cant: 279. Hermannus de Hovele . Schol. 188. 798. can. 19. 73. 74. 109. 203. 265. 278. 279. 882. 436. 449. . 460. 485. 640. 741. 772. 788. 799. . obedientia 772. officium in Gron- dorer 713. beneficium ecclesiasticum eccl 8. Ludgeri dec: Rodemberg 741. 806. eccl. 8. Martini praep: Lubertus de Langhen. Godefridus de 8. Cuniberto. Honrieus Clepping 486. can. 427. 504. eccl. 8. Mauritii dec. 277. can. 275. - 916. 891. 772. eccl. veteris 8. Pauli praep. 279. can. 889. 485. 460. 500. 680. 689. Monasterii Eifliae (Münstereifel) eccl. dec: Thidericus de Ahrweiler (1). Ro- bertus de Tisservelde (alias de Tuitio). Alvinus de Braken 504. 506. 542. 802

Lubertus de

359

thes: Iohannes Leonis de Düren 118. can. 858. 205. 219. 422. 504. 606. 610. 631. 727. 728.

Monasterii Eifliae Iohannes de Monasterio Eifliae pr. Trev. d. par. in Wilre Trev. d. par. in Winningen Trev. d. 330.

Monasterii Meinevelt(M ünstermaifeld K r. May en) eccl. 88. Severi et Martini capit. 207. 384. praep: 866. Henricus de Spanheim 202. Pastor card. Gode- fridus de Sinzig 281. 845. dec: 866. Conradus Geyner 498. can. 7. 46. 64. 859. 897. 511. 698. 703. 761. 797. 199. 820. praebendae sacerdotales maiores sex 46. eccl. paroch. 498.

[Iohannes Nael de —. Hermannus eius f. cl. Trev. d. par. in 498

Henricus Winbuch de can. 8. Ca- storis in Confluentia 556. 624.

Monheim eccl. paroch. Met. d. Theoderi- cus par. 595.

Montabur (Montabaur Unterwester- waldkr.)

Iohannes Kavesak de can. 8. Luben- tii in Dietkirchen (bei Limburg) et 8. Georgii Limburg. 462

lohannes de vic. S. Martini Wesa- liensis 533.

Montclair castrum 109.

Monte (Berg) Wedekindus dominus de —. Wedekindus eius f. thes. Mindensis. praep. Mindensis 869.

Adolphus de par. in Scholere (Schöller Kr. Mettmann) 631.

Gerardus de cap. Waldemari regis Daciae. can. Mindensis. archid. in Loin in eccl. Mindensi. can. Verdensis archid. de Bevensen in eccl. Verdensi 261.

—- Leo de vic. 8. Dionysii in eccl. S. Gereonis Col. 638.

Wilhelmus de doctor legum, can. Leod. 53.

Monteloye Iohannes (curialis) vic. 8. Patrocli Sosat. 805

Montestellarum(SternebergKr.M a y en?) Iohannes de can. Monasterii Meine- velt, cap. Petri card. 7.

Montibus (Bergen-op-Zoom i. d. Nie- derlanden) comes de 44.

Montfort Cono de prior monast. 8. Mathiae Trev. 518.

Montilio (Montélimar in Francia me- rid.) Gaucherius de miles, consan- guineus epi. Met. 600.

Montisannonis eccl &8. Waldetrudis Ca- merac. d. can. 280.

Montisfalconis (M o ntfaucon) eccl. 8. Ger- mani Rem. d. can. 16.

Montisodiliae eccl. Leod. d. praep. 280.

360

Montis-Pessulani (Montpellier) studium 283. 373. 382. 640.

Montzdorf (Moestroffin Luxemburg) Iohannes de laicus Trev. d. 48

Moerder Henricus cl. fam. Henrici Suder- man 427.

Moretetz Alisetta mulier Met. 481.

Morelli Io. (curialis) 583.

Moers (Moerse, Morse, Murze) eccl. pa- roch. Col. d. 631.

-— lohannes de par. in Nyenkirken in der Vlünen Col. d., par. in Huckingen (Landkr. Düsseldorf) 569. can. Xanctensis, miles 599. schol. Xancten- sis

Wolramus de praep. Embric. et par. in Goch 511.

Morstorp Iacobus de cap. in Enzen (Kr. Euskirchen) Col. d. can. Cardon. Trev. d. 468. 478.

Mossaco P. de (curialis) cl. Caturc. d. not. 843. 848.

Muckenzheim (P) eccl. paroch. Argentin. d

Much (Siegkr.) eccl. paroch. Col. d. 212.

Mude Iohannes de lic. in decretis, vic. S. Mariae Wesal. Trev. d. et can. Aschaffenburg. can. Cardon. 829.

Muylgin Christianus de Lamberstorp (Lammersdorf Kr. Montjoie) cl. Col. d. 107.

Muldensheim Iohannes de cl. Col. d. 808.

Mule Theodericus can. et cant. S. Castoris in Confluentia 866

Mulrepesch Iohannes can. Xanct. par. S. Columbae Col. et can. S8. Aposto- lorum Col. 285.

ur wo Oda de praeposita Essend.

Muno (Belg. Luxemburg) prioratus de ord. 8. Bened. Trev. d. 423.

Munter Erembertus de Tremonia (Dort- mund) can. eccl. B. Mariae ad gradus Col. 3. can. Bunn. et 8. Severini Col. 40.

Hermannus de Tremonia fam. Nicolai card. can. Aquensis 641.

N.

Nael Iohannes de Monasterio Meinevelt. ermannus eius f. par. Monasterii Meinevelt 493. Nalnyro Iohannes de proc. fiscalis pa- pae et cam. ap. 595. Namurionsis (Namur) eccl. 8. Petri can.

Nanceyo (Nancy) eccl. 8. Georgii can.

Index personarum et locorum.

Narniensis (Narni in Italia media) ep. Petrus 838.

Nase Iohannes par. in Kerberg (?) Pader- born. d. par. in Erwitte (Kr. Lipp- stadt) Col. d. 798.

Nassau (Nassawe, Nassowe, Nassauwe).

Otto comes de (Siegen-Dillen- burg) 310 (1) 420. Henricus eius f. can. Col. 310. 420. Otto eiusdem f. 420. Alheidis comitissa (eiusdem) vidua 669.

Rupertus comes de (Wiesbaden) 373. 874. Gerlacus eius fr. archiep. Magunt. 373. Crafto eiusdem fr. cl. studens in Monte Pessulano 313.

Johannes de f. Gerlaci comitis de et fr. Ruperti comitis de can. Fritz- lar. 548. (Postea comes de Nassau- Weilburg et uxoratus.)

Conradus de —. Gerardus eius f. cl. Trev. d. 548.

Nassowiensis eccl. Leod. d. cust: Hen- ricus Suderman 500. 684.

Nazarenus (Nazareth) archiep. Ricar- dus 164.

Nedericten eccl. paroch. Leod. d. 508.

No obedientia eccl. S. Cuniberti Col.

Nellenburg Eberhardus comes de —. Con- radus eius f. can. Trev. 421.

Nennig (Kr. Saarburg) eccl. in Trev. d. par: Iohannes, cap. et not. abbatis monast. S. Mathiae Trev. 518.

Neopatrensis (Novae Patrae, Patra- djik inGraecia) archiep. Iacobus 164.

Neowillarensis (Neu weiler im Unter- elsass) monast. ord. 8. Benedicti ca- merarius, nuncius Wilhelmi archiepi. Col. 294.

Nersdom Godefridus de (curialis) par. in Biwer (Luxemburg) 72. 404a. 538. par. in Rheindorf Col. d. et cap. in eccl. Sutphana (Zlüitphen in Nie- derlanden) Traiect. d. 536.

Neuton Willelmus de cl. Lichefeld. d. not. 861.

Nexonio Bernardus de cl. cam. ap. 022.

Nikendich (Nikenich Kr. Mayen) eccl. paroch. Trev. d. 267.

Nicolaus par. 8. Michaelis in Luxem- burg 91.

Nicopolensis (Nicopoli in Bulgaria) ep. Walterus 164

Nidecgensis (Nideggen Kr. Düren) eccl. 8. Iohannis praep: 14. 82. 631. Florentius de Wevelinghoven 788. 802. can. D. 721. 128. 802.

Iohannes Petri de Nideggen fam. ma- gistri lapicidae pap. 47.

Nyenkirken (Nuenkirchin) in der Vlünem eccl. paroch. Col. d. 669. 681.

Index personarum et locorum.

Nyle Theodericus de can. S. Simeonis Trev. par. in Wincheringen (Kr. Saar- burg) Trev. d. 795.

Nomenich Remarus de par. in Bo- wilre (?) Col. d. 631.

Northof Godefridus secretarius Adolphi de Marka electi Monaster. schol. 8. Petri Leod. et cant. 8. Martini Leod. can. Spir. 457.

Normanniae dux Carolus 380.

Northusensis (Northim. Northun. Nord- hausen Prov. Sachsen) eccl. S. Cru- cis praep: Iohannes Underschop de Constantia 218 ($1). Cuno de Falken- stein 215. 218. 695. can. 22

Novaecclesia Gerardus de —. Iohannes o f. can. B. Mariae in Capitolio Col.

Novavilla Iohannes Galli de miles. Henricus eius f. illeg. can. S. Mariae Aquensis 4b.

Michael Michaelis de fam. Ray- naldi card. can. 8. Mariae Aquensis 832.

Novavilla (La Neuville sur Meuse in NoFr.) Iohannes de mon. et camerarius monast. Epternac. 161.

Noviomagio (Nymwegen) eccl. hospi- talis pauperum de .

Conradus Potteri de cl. Col. d. par. de Biwer (in Luxemburg) 538.

Fredericus Gisekini de par. in Rheindorf Col. d. 536.

Iohannes de par. 8. Aldegundis in Embrica 738.

"Theodericus de can. Reyss. 463.

Novillarensis v. Neowillarensis.

Noviomensis (Noyon in Fraucia sep- tentr.) archid: Gerardus de Danville 564

Nuenburgensis (Naumburg) eccl. can. 52. 752

Nuenkirchen (Neukirchen Kr. Gre- venbroich) eccl. paroch. Col. d. 631.

Nuhusensis (Neuhausen) eccl. prope Wormatiam can. 460. 451.

Nummerin (Nommern inLuxemburg) eccl. paroch. Trev. d.

Nürin (?) eccl. paroch. Trev. d. 704.

Nussiensis (Neuss) eccl. paroch. 463. 477.

monast. S. Quirini monial. ord. 8. Bened. abba. et conventus 809. abba: Kate- rina 477.

erg rtlonus de Nussia not. curiae Trev.

lIohannes de —. (curialis) 422.

Tilmannus de N. proc. in Romana euria 861. 98. 197. can. Xanctensis et par. in Unkel (Kr. Neuwied) Col. d. 155. 167. 198 219. 226. 286. 486. 595.

861

Nuwenare (Neuenahr Kr. Ahrweiler) Katherina de cana. eccl. SS. XIm Virginum Col. 87.

9.

Oberndorf (Kr. Wetzlar) eccl. paroch. Trev. d. 618.

Ohsenstein (Ochsenstein im Elsass) Rodolphus et Otto Magnus nobiles de 158.

Oyen eccl. paroch. Leod. d. 218.

Oytgenbach Iohannes de can. B. Mariae ad gradus Col. 3.

Oytwilre (?) eccl. paroch. Col. d. 81.

Oldenburg Iohannes comes de —. Wil- helmus eius f. can. Col. 185. 186. Mauritius eiusdem f. can. Col. 646.

Olenbruch Adolfus par. in Erpel (Kr. Neuwied) Col. 631.

Olerici Dominicus cap. collectoris cam. ap. can. Met. 623.

Olfe (Olpe?) eccl. paroch. Col. d. 649.

Olmucensis (Olmütz) ep. 354.

Olpen Otto de can. Xanctensis 40D.

One ecel. paroch. Leod. d. 596.

Oppenheim eccl. 8. Catharinae in Magunt. d. schol. 70b.

Iohannes Wasmodi de fam. Theo- derici Beier de Bopardia 452.

Nicolaus de can. Wormat. 424.

Ordolphi Nicolaus par. in Lins Trev. d. et dec. S. Paulini Trev. 753.

Ordorf (Kr. Bitburg) Henricus de alt. in ecc. paroch. Andernac. par. in Escin (?) Trev. d. 511.

Orone v. Crove.

Orsoy (Kr. Moers) Rullemanus de can. B. Mariae ad gradus Col. 3. schol. Xanctensis 838.

Lambertus de can. Xanctensis et SS. Apostolorum Col 566. 79%. can. Traiect. 883.

Osnaburgensis (Osnabrück) ep: Engel- bertus 840. 575. 821.

eccl. can. 172. 283. 778.

eccl. S. Iohannis praep. 170 can. 48b.

Eberhardus Pravek de O. v. Pravek.

Osperim (Ospern in Luxemburg) eccl. paroch. 'Trev. d. 381. 479. 511. 669. 163. 7%.

Oss Henricus de mag. in artibus et bacc.in medicina, par. inMuch(Siegkr.) 212. cap. Wilhelmi archiepi. Col. par. in Eglisauwe (?) Col. d. et alt. 8. Sil- vestri in eccl. Col. 787.

Aegidius de par. in Oyen (?) Leod. d. 213.

Otbanensis (Ottana in Sardinia) ep. Petrus 398. 415. .

362

Ottring Iohannes de cust. monast. 8. Mathiae Trev. 518.

Ousheim Theodericus de can. monast. S. Antonii Vienn. praeceptor domus S. Antonii Col. 246.

Ouskirchin (Euskirchen?) vicaria Col. d. Adolphus de vic. 681.

Ovelacker Gerlacus par. S. Albani Col. et can. Monaster. et Essend. par. in Holz- weiler (Kr. Ahrweiler). subdiac. 626. 656. 776.

Overstoltz Gotschalcus can. S8. Aposto- lorum Col. 541.

P.

Padelbornensis (Paderborn) ep. 821.

eccl. can. 156. 159. 340. 772. obe- dientia 772,

eccl. S8. Petri et Andreae in Bu- storpe praep: Thidericus de Essendia 614. can. 292. 527.

Paduanae (Padua) ecel. can. 46b.

Paffendorf(PfaffendorfLandkr. Kob- lenz) Gerlacus de can. 8. Florini in Confluentia 187. cant. 8. Florini et can. 8. Castoris in Confluentia 666.

Henricus de cust. 8. Castoris in Confluentia 183. 846. par. in Leye (Lay Landkr. Koblenz). can. 8. Simeonis Trev. 666.

Pafferode (P affrath) Iohannes de par. in Syberg 681.

Pail Iohannes can. eccl. 8. Iohannis in Nideggen (Kr. Düren) et eccl. S. Ser- vatii in Maastricht et eccl. 8. Petri in Namur et eccl. 8. Mariae Aquensis (Aachen) et par. in Geirdenrode D. par. in Aylmesheym Col. d. 118.

Iohannes par. 8. Mariae in Zülpich (Kr. Euskirchen) 681.

Palaysini Iohannes not. cam. ap. 188. 868a. cl. cam. ap. 522.

Palatinus (Pfalz) Rheni et Bavariae dux: Rupertus senior, archicamerarius Ro- mani imperii 880. 547. Rupertus iunior

Palatiolo (Pfalzel bei Trier) eccl. B. Mariae de praep: 50. 188. 483. Io- hannes de Ruremunde 807. 822. 830. dec. 31. 82. cant: Henricus Kempe 712. schol: Iohannes iurisperitus 106. 254. 269. 476. 711. can. 31. 86. 698.

lohannes de 86a.

Palatiolo Arnoldus de scabinus Col. 506. Geraldus eius f. thes. et par. 88. Apo- stolorum Col. can. eccl. Loss. et Heins- berg. Leod. d. 511. 519.

Palentinus (Palencia in Hispania) ep: 157. Reginaldus thes. pap. 280.

Index personarum et locorum.

Paradisus (Paradies Kr. Soest) monast. monial, ord. 8. Bened. Col. d. 1b.

Paris Willermus can. S. Pauli Leod. 238. proc. in Romana curia 861.

Parisiensis (P aris) eccl. dec. 858. can. 564.

Parvo-Vergnolio (V erneuil-le-Petitin NoFr.) eccl. paroch. de Trev. d. 810.

Pasch Iohannes de Mensel par. in Oyt- wilre Col. d. 81.

Paschalis M. (curialis) 24.

Pavone Gerardus de can. 8. Georgii Col. 596. 624. 629.

Theodericus de thes. 8. Andreae Col. 631.

Pavonis (conf. Pavone) Theodericus can. S. Andreae Col. 29. schol. eccl. Eyken Leod. d. cap. 8. Salvatoris iuxta Castell. Camerac. thes. Andreae Col. 176.

Pergamensis (Bergamo in Italia su- periore) eccl. can. 82.

Periers prioratus ord. 8. Bened. Remensis d. 628.

Perona eccl. de Noviom. d. can. 564.

Perpenensis (?) ep. Adam 164.

Petri Iohannes de Nideggen cl. Col. d. fam. magistri lapicidae pap. not. 4T. Petrus abb. monast. 8. Antonii Vienn. 246. Phiplonis Iohannes (de Lucembourg) par.

de Modenort Trev. d. 594. 708.

Pictavensis (Poitiers) eccl. dec. 858.

Pigaviensis (Pegau) monast. Merseburg. d. abb. 752.

Pigonis Abricus par. 8. Michaelis in Luxemburg et par. in Modenort Trev. d. 594.

Pilch (Pillig Kr. Mayen) eccl. paroch. Trev. d. 66.

Pingwia (Bingen) eccl, de praep. 498.

Bertoldus Pletzweke de —. Wolframus eius f. cl. Magunt. d. par. in Meders- heim Magunt. d. 41ba. 496. 452.

Pinstorp (Pingsdorf Landkr. Köln) ecc]. paroch. 71. 631.

Pyrne (?) eccl. paroch. Col. d. 896. 599.

Pistoris Rutgerus de Embrica can. 8. Wal- burgis in Arnheim, par. 8. Aldegundis in Embrica Traiect. d. 733.

Pittinga (Pittingen in Luxemburg) Gerardus de can. Trev. 187.

Nicolaus de dec. Trev. 86a. 105.

Plateren Albertus, Elisabeth eius uxor, Col. d. 9.

Podio Arnaldus de Caturcensis d. not. pap. 848 —840D.

Podiofuleonis (Podiosulconis) Geraldus de can. Lemovic. (Limoges) (cu- rialis) 513. 670.

Poliche (Polch Kr. Mayen?) curtis monast. 8. Mathiae Trev. 618.

Polle Iohannes de can. Col. 862.

Index personarum et locorum.

Pomerio (Bongartz, Bungart) Gerar- dus de miles Leod. d. fundator mo- nast. 8. Clarae Aquensis 88. Gertrudis eius vidua 88. Gerardus, Wilhelmus, Godefridus, Eustachius eiusdem filii 88.

Ponte-Moncionis (Pont-à-Mousson in Lothringen) Girardus de mon. monast. S. Vitonis Vidun., prior de Muno ord. S. Bened Trev. d. (in Belg. Luxemburg) 423.

Ponzanno Ludovicus factor mercatorum Romanam curiam sequentium 608.

Populo Iohannes de par. in Königs- feld (Kr. Ahrweiler) 631.

Porcetum v. Burtacheid.

Potteri Conradus de Noviomagio cl. Col. d. par. de Biwer (in Luxemburg) 538.

Pragensis (Prag) archiep: Arnestus 356.

. 807. eccl. 126.

-— ecel. Wissegradensis dec: Paduanus 175.

Pravek Everhardus de Osnaburgo (Osna- brück) par. deKues(K r. Bernkastel Trev. d. par. de Urio (Euren Landkr. Trier) et schol. 8. Simeonis Trev. et can. in Karden (Kr. Kochem) 6%.

Preut Gerardus par. in Budberg Col. d. 599. 600.

Prichamer Petrus civis Col, Iustina eius f. monial. monast. 8. Gertrudis Col. 788.

Pryns Willelmus dec. Sosat. 638. par. in Vallebracht (Valbert Kr. Altena) et dec. in Meschede 640.

Pryntz Heydenricus par. in Bya (?) Col. d

Prohinis Bertrandus de cap. et fam. Nicolai card., thes. Bunn. 104.

Prone (?) eccl. paroch. Col. d. 422.

Prumia (Prüm) monast. S. Salvatoris in ord. 8. Bened. 851. 79.

Psalmodiense monast. ord. 8. Bened. Nemaus. (Nimes in Francia merid.) d. 784. 831.

Pure et Clemency (in NoFr.) eccl. pa- roch. Trev. d. 475.

us Bernardus Arnoldi de can. Bunn.

Iohannes

Engelbertus de can. Magunt. et 8. Victoris Magunt. et S. Severini Col. et Werdensis (Landkr. Düsseldorf) 54. DD. 463. 826. 827.

Thidericus de (curialis) 704.

Q. Quenteler Arnaldus par. in Gelsenkirchen 1.

S Quintini (St. Quentin) eccl. Noviom. (Noyon) d. can. 564

363

Ramesach Iohannes de Confluentia cl. Boemundi archiepi. Trev. 353.

Ramesberghe (Remesberghe, Ramsberg Kr. Ahaus) Gerardus de miles. Lubertus eius f. bacc. in decretis, can. Monaster. et par. in Borken (Kr. Bor- Eon) can. Monaster. et Traiect. 460.

Randecke Godefridus de praep. S. Tri- nitatis Spir. 498.

Randenroede (Randerath Kr. Geilen- kirchen) 486.

Ratingen (Batinghen, Landkr. Düssel- 2 auro Io Iohannes de can. Essend. 230.

nr Iacobus de cl. Met. can. Trev.

Rekelinchusen (Recklinghausen) eccl. paroch. Col. d. 624. . 817. 818.

Hermannus Doth de can. Werden- sis 801. par. de 624.

Hermannus Limborgh de par. in Holzweiler. par. 8. Albani Col. 626.

Redelinga (Rehlingen Kr. Saarburg oder Kr. Saarlouis) Walterus de pr. cap. 8. Erasmi in eccl. Trev. 89. 97.

Regis Arnaldus can. B. Mariae ad gradus Col. 848.

Beinbach Iohannes de (curialis) 718.

-— e de par. in Wermelskirchen

Reynaldi A. (curialis) 516. 704.

Reingestorf (?) eccl. Trev. d. 888.

Reinstorp (Rheindorf Landkr. 8o- lingen) eccl. paroch. Col. d. 408. 586.

Reyp Everhardus de can. Essend. coll. cam, ap. in Monaster. d. 778.

Henricus de can. Monaster. et Paderborn. et S. Mauritii et 8. Martini Monaster. et S. Georgii Col. et Essend. 112. 118.

lohannes de can. Werdensis 818.

Heyssensis (Rees) eccl. capit. 519. praep: Theodericus de Bersen 720. dec: 81. 536. 566. Ebrardus de Luncor 742. Everardus de Landorpe 765. 818. can. 491. 468. 477.

Goswinus de Reys cap. Petri card. et par. in Friesheim et can. Col. 652. Lambertus de can. 8. Cuniberti

Col. 631.

Wilhelmus de pr. par. in Marn- hese Leod. d., obtinens praebendam sacerdotalem eccl. Col. 69. 70. can. 8. Severini Col. 637. proc. in curia Ro- mana 861.

Reiste (Kr. Meschede) eccl. paroch. Col. d. 837.

364

Remelinchusen (Remlinghausen Kr. Meschede) eccl. paroch. Col. d. 837.

Remundus servitor magistri ostiarii pap. 66.

Renneberg (Rennenberg) Ernestus de dec. Col. par. in Pyrne Col. d. 396. Henricus de subdec. Col. 318. 822. Rense (Rhens, Landkr. Koblenz) eccl.

paroch. 239. 513.

Mathias f. Henrici de cl. 558.

Resdail Iohannes cl. Leod. d. mag. in artibus 12.

RezyesIacobus de can. S. Petri Leod.816.

Rike Arnoldus can. Bunn. 275.

Richardi Winandus can. Bunn. 4.

Rigensis (Riga) archiep. 261.819. 860. 707.

Rineke (Rheineck Landkr. Koblenz) Theodericus de -— can. Monasterii Meinevelt 797.

Ripe Hermannus cl. Col. d. 698.

Riperia Arnoldus de par. de Halmale

Hermale) Leod. d. 186.

Rystorp (?) Sibertus de par. d. Keyen- berg Col. d. et obtinens officium schola- rium eccl. Col. 788.

Riven Henricus de par. in Erwitte (Kr. Lippstadt) par. in Kerberg (?) Paderborn. d. 798.

Rivenacho (Revenache, Rübenach Landkr. Koblenz) Iohannes Iohannis de par. in Escin (?) Trev. d., alt. in eccl. paroch. Andernac., par. in Montabaur Trev. d. 511.

Iohannes de par. in Widergais (?). par. in Hilgenroth (Kr. Altenkirchen) 189—141.

Rivensis (Rieux in Francia merid.) ep. (curialis) 824.

Robertus cant. Trev. 86a. 97.

Robini (Bonini) Iohannes can. Limburg. et cap. Boemundi archiepi. Trev. 585. 543. 559. 597.

Rode Conradus vamme miles, Lisa eius uxor, Col. d 767.

Eberhardus de Wetzlar can. 8. Georgii Limburg. 861. can. Wetzlar. 511.

Hermannus 771.

Sygilo praep. eccl. Weilburg. (Ober- lahnkr.) 424.

Wilhelmus Alberti de subdiac. par. in Heppendorf (Kr. Bergheim) 511.

Rodemberg (Rodenberg, Romberg) Lu- bertus de par. in Kamen (Kr.Hamm) et fam. nobilium de Marka 108. cap. et fam. Theoderici de Marka, dec. S. Iohannis Leod. et S. Ludgeri Monaster. et can. Monaster. 741.

Rodenhusen (Rodenhausen Kr. Mar- burg) Crafto de can. Limburg. 508. schol. Wetzlar. 508. 511.

Index personarum et locorum.

Rofach (Ruffach im Elsass) eccl. pa-

roch. Basil. d. 558.

Roggendorp Florentius de nepos Flo- ama de Wevelinghoven, pr. can. Col. Roydwinus de Colonia can. 8. Mariae

Aquensis 115.

Roismunt Iobannes pr. Col. 541. Rolinchusen (Bellinghausen b. Essen)

eccl. saec. Col. d. can. 631.

Roma Iohannes de cursor pap. 273. Romana curia: cardinales:

Aegidius (Albornoz) tit. S. Clementis pr. card, poenitentiarius pap. sedis ap. legatus 268. ep. Sabinensis

Androinus tıt. 88. Iohannis et Pauli pr. card. 466.

Bernardus tit. S. Eustachii diac. card. 594. 618. 782.

Franciscus tit. S. Marci nitentiarius pap. 748.

Guido ep. Portuensis 240.

Guillelmus (Curte) ep. Albiensis (in Francia merid.) ep. Tusculanus 515 camerarius collegii cardinalium

Hugo tit. S. Mariae in porticu diac. card. 824.

Hugo (Rogerii) tit. 8. Laurentii in Da- maso, card. Tutellensis 445.

Iohannes tit. 8. Georgii ad velum au- reum diac. card. 124.

Nicolaus tit. S. Mariae in via lata diac. card. 104. 508. 641. 768. 778. 799.

Pastor tit. S8. Marcellini et Petri pr. card. 194. praep. Monasterii Meine velt 237. par. in Rhens (Landkr. Koblenz) 239. 845. 513.

Petrus Ostiensis et Velletrensis ep. 59. 60. 652.

r. card., poe- 50. 764.

Petrus tit. S. Anastasiae pr. card., dec. Col., dec. 8. Iohannis Leod. 637. 708.

Petrus tit. S. Martini in montibus pr- card. 115. 234. 579. 724. 813. .

Petrus 8. Susannae pr. card. 7.

Raymundus tit. S. Crucis in Ierusalem pr. card. 864. 488.

Raynaldus tit. S. Adriani diac. card. 595. 832.

Talayrandus ep. Albanensis 380.

Cardinalium beneficia ecclesiastica 864. 59. 60 (!). 237. 239. 346. 618. 637. 708. T11. 813. 894. 833.

Cardinalium collegii camerarius 847. 481. 518. 521. 522.

Vicecancellarius 430.

Camerarius pap: Stephanus archiep. Tholosanus b1. 98. 127. 157. 166. 260. 261. 347. 404. 480. 487. 610.

Index personarum et locorum.

618. 521. 535. 543. 569. 667. 696. 697. 617. 831.

Camerarius collegii cardinalium: 347. 481. 518. 521.

Thesaurarius camerae apostolicae: Re- ginaldus ep. Palentinus 230. 250. 251. Galbardus de Lemovicinio 722. Gau- celinus abb. Psalmodiensis 831.

Poenitentiarius: 58. 593. 743. 750.

Examinator clericorum pauperum de Alamannia: Rudolphus Losse 52.

Auditor causarum palati apostolici: 861. 733. 743. 817.

F oonrator fiscalis camerae apostolicae

5

Procurator 861. 595.

Notarius 81. 587.

Capellanus sedis apostolicae v. Indicem rerum quarundam notabiliorum.

Serviens armorum 812.

Magister lapicida, eius fam. 47

Magister ostiarius 266.

Cursor 213. 510. 617.

Cancellariae apostolicae abbreviator

157. scriptor 569. 768.

Librata papalis 48b.

Cardinalium familiares, capellani et ser- vitores 7. 104. 115. 124. 194. 234. 859. 445. 488. 608. 524. 626. 579. 594. 614. 618. 648. 652. 732. 768. 764. 178. 799. 832.

Curialium superiorum familiares, capel- lani et servitores 45. 266. 275. 427. 481. 456.

Expensae pro recuperandis terris eccle- siae Romanae 173. 281. 268. 438. 644.

Romanorum reges et imperatores.

Henricus VII 834.

Ludovicus de Bavaria 109.

Carolus IV 851. 46. 88. 92. 98. 103. 109. 126. 143. 147. 148. 154. 161. 166. 175. 240. 268. 264. 271. 290. 295. 297. 816. 320. 325. 354. 360. 363. 379—881. 417. 419. 429. 450. 451. 472. 549. 666. 634. 751. lector reliquiarum 83. 126. 154. eius uxor Anna 409. 424. 526. eius can- cellarius: Iohannes ep. Luthomusl. (Leitomischl in Böhmen) 854. eius familiares, servitores et capel- lani 46. eius notarius 526. et secre- tarius 751

Rostorp domus 8. Antonii ord. 8. August.

in Magunt. d. praeceptor 242. 246.

Ructie eccl. de Leod. d. can. 497. 500. 1.

Ruden (Rüthen Kr. Lippstadt) eccl.

parocb. Col. d. 798.

Rudenberg (conf. Rodenberg) Godefridus

de armiger Col. d. 868.

col- .

86b

Ruffach (im Elsass) v. Rofach.

Ruffus Christianus can. B. Mariae ad gradus Col. 3.

Henricus can. Vilicensis (Vilich bei Bonn) 422.

Rumel Christianus de Hetzingen can. Xanet 162. can. Nidegg. et Aquensis

Rump Giseler par. in Schwerte 307.

Rupe Iohannes de miles. Henricus eius f. can. S. Paulini Trev. 187. 189.

Radulphus de can. Zamor. 843.

Ruppe Iohannes de can. 8. Servatii in Maastricht 414.

Ruremonde (Ruermonde, Roermonde in Niederlanden) Petrus "Theoderici de par. Epternac. can. S. Paulini Trev. 630.

Wilhelmus de —. Iohannes eius f. cl. Leod. d. par. in Schoenberg (inLuxem- burg) 471. 754. praep. Palatiol. 807. 822. 830.

sapella de Novacuria Reginarum in

Runneipaf Henricus de Novocastro pr.

l.

8. Sabbe (Sobbe?) Goswinus par. in Schwerte 801.

Sagonensis (Bagona in Corsica) ep. Bernardus 398.

Salhes Aegidius cap. Nicolai card., alt. in

. eccl. Leod. et in eccl. paroch. 8. Severini Leod. et par. in Nedericten Leod. d., can. Wetzlar. 508.

Salucis (Saluzzoin Italia superiore) St. de (curialis) 596.

Salzburgensis provincia 855. 417. archiep. 196. 231. 263. 270. 311. 417. 564.

Sancti Agerici monast. Virdun. abb. 810.

Sancti Brictii (Kues Kr. Bernkastel?) eccl. paroch. Trev. d. 537.

Sancti Cornelii ad Indam v. Cornelii.

Sancti Deodati (St. Dié dép. Vosges) Tull. d. praep: 513 Geraldus Homo 600. can: Geraldus Sandelz de Spinalo 580.

Widericus Iohannis de 8. D. cl. Tull. d. par. in Rense Trev. d. 518.

Sancti Guaris (St. Goar) eccl. Trev. d. can. 819.

Sancti Huberti (St. Hubert in Belgien) monast. ord. S. Bened. abb: Henricus 628. mon. 628.

Sancti Martini eccl. v. Martinskruch.

Sancto Audomaro (8t. Omer, Francia septentr. monast. 8. Bertini de patronus ecclesiae paroch. Gelsdorf Col, d. 62. can. 448.

866

Sancto Cuniberto Godefridus de v. Coloniensis.

Sancto Iohanne (St. Iohann) Thomas de lic. in iure utroque, par. in Tum- bis Leod. d. et can. Palatiol. et 8. Si- meonis Trev. 31. 32. domesticus et fam. Baldewini archiepi. Trev., can. 8. Pauli Leod. 86.

Sancto Laurentio (St. Laurentin NoFr.) Iohannes Symonis de par. in Parvo- Vergnolio (Verneuil-le-Petit in NoFr.) Trev. d., par. in Tintigneyo (Tintigny in Belg. Luxemburg) Trev. d. 810.

Sancto Martino Iohannes de par. in Neukirchen (Kr. Grevenbroich) 631.

Sancto Maximo Franciscus de archid. Benevent. not. pap. 81. 437.

Sancto Quintino eccl. de -- Noviom. (Noyon) d. can. 564.

Sancto Servatio Balduinus de schol. S. Adalberti Aquensis, can. 8. Petri Leod. 816.

Sandelz Geraldus de Spinalo can. 8. Deo- dati Tull. d. 580.

Sapongnya (Sapogne in NoFr.) Alber- tus de bacc. in iure canonico et lic. in legibus, cl. Baldewini archiepi. Trev., can. Virdun. et B. Mariae Magdalenae Virdun. 86. 86a. advocatus Trev. 97. 106. cl. Boemundi archiepi. Trev. 132.

Saraponte (Saarbrücken) Iohannes co- mes de —, Gileta eius uxor 220. Io- hannes comes de et dominus de Sos erceyo, Gyla de Barro eius uxor

Boemundus de archid. Trev. elec- tus Trev. archiep. Trev. v. Treverensis.

Bruno de fam. Francisci card., can. Xanct. 764.

Henricus de can. Virdun. et 8. Ger- mani Montisfalconis (Remensis d.) et Col. 16.

Iofridus de frater Boemundi archiepi. Arnoldus eius f. can. Trev. 86a. 106. can. Col et Argentin. archid. Trev. 146. 184.

Robertus de frater Boemundi ar- chiepi, can. Trev. et 8. Gereonis Col., par. in Linz Trev. d., praep. 8. Stephani in Weissenburg Spir. d., cant. Trev. praep. 8. Paulini Trev. 182. 136. archid. Cardon. in eccl. Trev. 466. 468. 418. 488.

altare 8. Iacobi in eccl. de 306.

Sarwerden (Sarwarde, Saar-Union in Deutsch-Lothringen)lobannesde— can. Trev. et Magunt. 86. 86a. 216. archid. in Marsal Met. d, collector cam. ap. in Spir. d. 674.

Index personarum et locorum.

Barkes (Sierk in Deutsch-Lothrin- gen?) Theodericus de can. Palatiol. par. in Klotten (Kr. Kochem) 698.

Sassenhusen (Sachsenhausen bei Frankfurt) Emelricus de schol. eccl. Nuhus. prope Wormatiam 426.

Satzcensis (Saaz) eccl. Olmuc. d. can. 899. 400.

Savilihano Manuelis Bota de factor mercatorum Romanam curiam sequen- tium 608.

Saxoniae dux Otto 354. dux Radolphus archimarsciallus Romani imperii 880.

Saxonum speculum (Sachsenspiegel)

Scadelant (Schadelant) Hermannus Stil- kin de cognatus Iohannis inquisitoris can. S. Georgii Col. 606. 609.

Iohannes ord.Praedicatorum, prof. theol., inquisitor haereticae pravitatis in prov. Colon Trev. et Magunt. 66. 67. 263. 454. ep. Culmensis (Kulm in West- preussen) 606. eius not. 606.

Scademan Gerlacus Sylonis de Confluen- tia can. 8. Florini de Confluentia 86b.

Scaep Ruymboldus can. 8. Simeonis Trev. 808 (1).

Scal Thidericus cl. (curialis) 279.

Sceper Isaac, Bela eius uxor, cives Col

Schadelike Alheidis de monialis per saeculum vagabunda 5839.

Scheyde Wipertus de can. 8. Castoris in Confluentia 86.

Schiffenberg (Setffenborch, Saffenborch, Kr. Giessen) monast. quondam ord. S. August., domus ord. B. Mariae Theo- tonicorum (Conf. III. 1046) 80.

Schildesche (Landkr. Bielefeld) eccl. de praep: Ludovicus de Waldecke 198 (T). Adolphus de Marka 198. Theo- dericus de Marka 457. 709.

Schilline Wilhelmus de Busvelde schol. Carpensis et can. S8. Apostolorum Col. 479. can. Monasterii Eifliae 504. thes et par. 88. Apostolorum Col. 511. 512. dec. S. Cassii Bunn. 631.

Schive Reynardus par. in Neuss 468. 477.

Schoys (Schussy, Suxy in Belg. Lu- xemburg?) Hichardus de par. in Nommern (Luxemburg) can. 88. Apo- stolorum Col. 479.

Scholere (Schöller Kr. eccl paroch. Col. d. 681.

Schoneckin (Schünecken Kr. Prüm) Philippus baro de —. Hermannus eius f. can. Magunt. 166.

Gerardus de praep. in Villapinensi (?) et par. in Oepern Trev. d. 672.

Mettmann)

Index personarum et locorum.

Bchonehals Iohannes intrusus can. S. Flo- rini in Confluentia 801.

Schonenburg (Schünburg bei Ober- wesel) Lampertus miles de —. Otto eius f. cl. Trev. dec. B. Mariae Wesa- liensis 530.

Schonenbusch Fredericus de can. Ma- gunt. et Trev. 86.

Schotte Wilhelmus f. illeg. pr. Col. d. praebendatus 8. Caeciliae Col. 725.

Schumer Iohannes fam. Nicolai card. can. Monaster. et 8. Cuniberti Col. et Mo- nasterii Meinevelt et Bunn. 799. bacc. in decretis, can. Sosat. 820.

Boh werinensis eccl vicaria summa 648.

Sclavis Iohannes de schol. 8. Adal- berti Aquensis, can. 8. Petri Leod. 611.

Sconenberg (Schönberg in Luxem- bar g) eccl. paroch. Trev. d. 471. 680. 164.

Sconenburg (Sconembergh) Otto de

raep. Wormat. schol. Spir. 285. 287.

1. praep. 8. Martini Wesal. et can.

Magunt. et Trev. 499. conf. Sconenberg.

Sconeweder Conradus consanguineus Hen-

rici Suderman, can. 8. Servatii in Maa- stricht et 8. Andreae Col. 43b. 618.

Scopiensis (Uesktib in Albania) ep. Iohannes vic. generalis in pontificalibus Wilhelmi archiepi. Col. 850. 867. 3b. 182 (t). 206. Iohannes de Syberg 182. 283. 810. 829. Conf. Schonenberg.

Scopulensis (Bcopulo Sporadum in- sula) ep. Iohannes vic. generalis in pontificalibus Henrici archiepi. Col. 886.

Scorne Mathaeus cl. Clusinae (Chiusi in Italia media) d. not. 588. Selbodensis monast. Magunt. d. abb. 618. Selingen (Selange) v. Lozebruch. Senecensis (?) ep. Franciscus 888. Senensis (Siena) eccl. 8. Pilgrini 839. Bindus de Senis (conf. II et III) praep. et archid. Col. 889. thes. in Dietkirchen (bei Bonn) 157. Beno iis Iacobus de can. Leod. 286.

Septemfontibus(Siebenborn inLuxem- burg) Nicolaus de nepos Wilbelmi (de Genepe) archiepi. Col. can. Col. et Monaster. 102.

Thomas de nepos Wilhelmi archi- epi. Col. can. Col. et Trev. et Leod. 249. 244. praep. 8. Mariae ad gradus Col. 681. 642. thes. Col. 656.

Serenocampo lohannes de cl. Leod. d.

servitor Hugonis card. can. Bunn. 44b. can. 8. Mariae ad gradus Col. 456.

361

Serris Bernardus de can. Aquensis (Aix in Francia merid.) (curialis)

Sesslich Theodericus de vic. 88. Apo- stolorum Col. 631. Setffenberg v. Schiffenberg.

Setwilre (?) eccl. paroch. Trev. d. 796. Henricus par. 7%.

Syberg (Hohen-Syburg Kr. Hoerde) eccl. paroch. Col. d. 681.

Syberg (Siegburg Siegkr. monast. 8. Michaelis ord. 8. Bened. abb: Rey- nardus 516 (f) Nicolaus 516. 521. 522. 590. 592. mon. 409. monasterii valor annuus 521. 522.

Syberg (Siegburg oder Hohensy- burg) Iohannes de mon. monast. Veterismontis (Altenberg Kr. Mtl- heim am Rhein) ep. Scopiensis 182. 233. 810. 829.

Iohannes de pr. can. S. Andreae Col. 51. par. in Bacharach, can. Sosat. et 8. Petri Magunt. 1%. can. 8. Ca- storis in Confluentia 238.

Sibnicensis (Sebenico in Dalmatia) ep. Bonifacius 898.

Syde Iohannes de Xanctis can. Wer- densis 54. 56.

Sigin (Siegen) Hermannus Zeppenfelder de cl. Magunt. d. 779.

Synsteden Gerardus de pr. alt. S. Ca- tharinae in eccl. paroch. de Bedburg, can. Werdensis 758.

Synzege (Sinzig Kr. Ahrweiler) Hen- ricus Beier par. in 631.

Godefridus de can. 8. Florini in Confluentia et praep. Monasterii Meine- velt 287. 846.

Sleps (Slep) Iobannes par. 8. Adalberti Aquensis, cap. S. Gregorii Aquensis et eap. S. Eligii in eccl, hospitalis lepro- sorum Aquensis et can. S. Mariae Aquensis, can. S8. Apostolorum Col. 865. 620.

Sluter Iohannes in servitiis cam. ap. can. Xanctensis 818.

Smende Iacobus rector eccl. domus 8. La- zari alias leprosorum prope oppidum Aquense 625.

Snabel Sebertus can. 8. Castoris in Con- fluentia 85. par. in Obermendich (Kr. Mayen) 4lba.

Snetberg Hermannus fam. nobilium de Marka 622

Soltani Bernardus cap. pap. auditor pa- latii ap. dec. Tirason. 738.

Sorrensis (Sorra in Sardinia) ep. Ar- naldus 4b.

868

Sosatensis (Susatiensis, Soest) eccl. 8. Pa- trocli praep: Wilhelmus de Genepe (archiep. Col. 864. Raimundus card. 864. dec: 186. Wilhelmus Pryns 638(1). 640, Henricus Gocha. Antonius Spyring 640. schol: Borchardus de Camen 443. 444. 456. 488. can. 170. 172. 190. 208. 211. 275. 277. 288. 444. 460. 477. 500. 502. 524. 601. 621. 638. 639. 656. 675. 690. 694. 820. vic. 805.

eccl. paroch. (B. Mariae) in prato 631.

eccl. paroch. 8. Petri 488.

eccl. paroch. S. Thomae 112. 172. 283.

capella 8. Bonifacii 858. capella 8. Ma- thiae 460. monast. S. Walburgis extra muros

Henricus de Susato schol. 8. Gereonis Col. 268.

lohannes de Susato par. in Neuss 463. par. in Asbach (Kr. Neuwied) can. in Susato et in Rees 477. 731.

Marquardus de Susato can. 8. Ge- orgii Col. 681.

Spanheim (Sponheim) Iohannes comes de 202.

Walramus comes de 34. 549. 550.

Everhardus de cap. 8. Lamberti Col. 282.

Godefridus de archid. 8. Agathae a Longuyon (in NoF' r.) in eccl. Trev.

Henricus de praep. Monasterii Mei- nevelt 202. 346.

Speculo Henricus de miles, civis Col., Bela eius fa. 118.

Spede Goswinus par. in Htils (Kr. K em- pen) 681.

Spigelberg Conradus de praep. S. Mau- riti Magunt. 554. 588. 667. collector cam. ap. can. 8. Stephani Magunt. et Aschaffenburg. et Wormat. et Trev. 715. 760. 822. 830. 831.

Spinal (Epinal) Geraldus Sandelz de can. 8. Deodati Tull. d. 580.

Spinelli Laurentius mercator Florentinus 299. 300. 856. 857.

Spirensis (Speier) ep. 34

civitatis consules, consilium et com- mune 5658.

eccl praep. Theodericus Beyer de Bopardia 18. 498. 568. Conradus de Kirkel 658. Reymboldus Beyer de

Bopardia 558 781. 793. 814. schol: 18. Otto de Sconenburg 285 (1). 457. Adulphus de Marka Godefridus

Northof 457. can. 985. 483. 498. 751. eccl. 8, Germani dec. 18. schol. 18.

Index personarum et locorum

Spirensis eccl. 8. Trinitatis praep: Gode- fridus de Randecke 498

eccl. S. Widonis dec. 488.

Spyring Antonius pr. Col. d. bacc. in iure canonico dec. Sosat. 640.

Spring Rutgerus par. in Esselne (Eslohe Kr. Meschede) Col. d. 631.

Stabulis (Etalle in Belg. Luxemburg) eccl. paroch. Trev. d. 159.

Pontius de par. in —, par. in Grand-Failly (in No Fr.) Trev. d. 759.

Starkenberg (Kr. Mettmann) Robinus de —. Theodericus eius f. cl. Col. d. 204.

Btecke Arnoldus de cl. Col. d. can. S. Adalberti Aquensis 766.

Stega Iohannes Iohannis de cl. Trev. d. vic. 8. Pauli in eccl. Limburg. 167.

Steghen Iohannes Herme de can. 8. Andreae Col. 714.

Theodericus de cl. Col d. cap. B. Virginis in eccl. monast. Vilicensis (Vilich bei Bonn) 879. can. 8. Petri Magunt. can. Aschaffenburg. can. Xanc- tensis 520. 565. 599. 765. 806.

Steinborn ecel. paroch. Col. d. 198. 199.

Steinsel (in Luxemburg)Arnoldus de —. Nicolaus eius f. pr. cap. Boemundi archiepi. Trev. 132. par. 8. Michaelis in Luxemburg 138. 150.

Stella Wilhelmus de cl. Col. servitor inquisitoris haereticae pravitatis, can. Monasterii Eifliae 606.

Stephani Bernardus (conf. vol. II) (curi- alis) not. pap. praep. Bunn.843—84Db. obtinens plura beneficia 846. archid. Figiacensis 847. 848. dec. Elnensis 538. can. Bunn. 769 (T). 824.

Sterrenborg (Sterrenberg Kr. Ober- wesel) Henricus de v. Beyer.

-— lohannes de praep. in Hirzenach (Kr. St. Goar) 409.

van der Stessen Hilgerus civis Col. D41.

Stiggelink Christianus cl. Col. servitor inquisitoris haereticae pravitatis 606.

Stimperich (Sterpenich in Belg. Lu- remburg?) Henricus de par. in Escin (?). Trev. d. par. in Montabaur. alt. in eecl. paroch. Andernac. 511.

Stock Iohannes par. in Blidese Magunt. d. 13. praep. S. Crucis in Hünfeld et par. in Flastat Magunt. d. et can. S. Paulini Trev. 777.

Stoppenberg (Landkr. Essen) monast. monial. ord. 8. August. priorissa, con- ventus, monialis 539.

Stormer Detlevus proc. in Romana curia

Index personarum et locorum.

Straelen (Kr. Geldern) eccl. paroch. Col. d. 631.

Stumbele (Stommeln Landkr. Köln) eccl. paroch. 631.

Sudbiria Simon de cap. pap. can. Lin- coln. 858. legum doctor 861. auditor causarum palatii ap. 743.

Suderland Henricus de lic. in decretis et bacc. in legibus, collector cam. ap. in Col. d. schol. S. Gereonis Col. can. Sosat. et S. Cuniberti Col. et 8. An- dreae Col. 601. thes. 8. Cuniberti Col. 656. can. Leod. 690. 820. eius not. 676.

Suderman Henricus de Tremonia (conf. vol. II et III) archid. (de Famenna in eccl.) Leod. 17. 69. 91. can. Leod. et Wormat. et praep. Haselac (im Elsass) et ean. SS. Apostolorum Col. . fam. pap. 93. 96. 99. 101. praep. in Hasslach (im Elsass) 158. 195. nun- cius pap. 196. 200. 228. 249. 275. 284. 297. 342—344. can. Xanctensis 358. 375. 388—391. fam. pap. 410. 426. 427. 430. legum doctor, nuncius pap. 433. olim in lihrata papali commorans 43b. 436. 463. 465. can. S. Servatii in Maastricht 497. 500. 504. 506. 508a. 540. 571. 613. fam. pap. 671. 673 (I). 678. 700.

Iohannes Henrici frater 17. Bela Io- hannis vidua 670.

Arnoldus Iohannis f. can. 8. Pauli Leod. 101. can. Sosat. 275. 277. can. S. Bartholomaei Leod. 685.

-- Bertramus Iohannis f. cl. Col. d. 687. can. S. Servatii in Maastricht et S. Pauli Leod. 688.

-- Henricus Iohannis f. can. S. Ser- vatii in Maastricht 17. 414. can. de Ructis Leod. d. 497. can. 8. Mariae Aquensis 500. 501.

Hildebrandus Iohannis f. can. eccl. veteris S. Pauli Monaster. 435. 500. can. S. Bartholomaei Leod. 656.

]ohannes Iohannis f. can. Fossensis Leod. d. 6806.

Arnaldus Henrici frater 101 (T).

Bertrannus Arnaldi f. can. S. Ser- vatii in Maastricht 101. can. S. Mariae Aquensis 497.

Hildebrandus Arnaldi f. 435. can. veteris S. Pauli Monaster. can. Met. DOO. can. 8. Iohannis Leod. 656. can. Hoyensis et S. Petri Leod. 680. 681.

Hildebrandus 43b.

Bertramus Hildebrandi f. Henrici nepos, f. illeg. can. Xanctensis 388. 390. schol. Bunn. 485. 689.

Andreas Henrici nepos cl. Col. d. 275. can. veteris S. Pauli Monaster. 339.

Vatikan. Regesten IV.

869

can. S. Servatii in Maastricht 500. can. 8. Crucis Leod. 682. .

Suderman Henricus f. illeg. can. Xanc- tensis 383. 389. custos Nassow. Leod. d. 500. can. S. Iohannis Leod. 684.

Hermannus Henrici nepos, f. illeg. can. 8. Mauritii Monaster. 276. 276. can. Xanctensis 891. can. Nuhus. prope Wormatiam 426.

Albertus cl. Col. d. 688.

Iohannes thes. S. Georgii Col. 500.

Wilhelmus f. illeg. can. S. Mariae Traiect. 000.

Henrici nepos ex sorore: Henricus de Wikede par. 8. Reinoldi Tremon. can. 8. Dionysii Leod. et S. Servatii in Maastricht 678. 679.

Henrici nepos ex sorore: Iohannes de Wikede can. Bunn. 618.

Henrici consanguinei 436. 436. 500. 504. 678. 619.

Henrici familiares 275. 427. 463. 504.

Henrici consanguineus et proc. in Romana curia: Wilhelmus de Rees 69. 70. 687.

Sumbreffe (vel Sumbresse) Iohannes do- minus de 506. 788. Geraldus eius f. ean. Col. 506. Iacobus eiusdem f. can. S. Gereonis Col. 788.

Summo (am Höchsten bei Hoerde?) Hermannus de schol. S. Andreae Col. 631.

Superior-Keise (Superior-Kara, Ober- kornoderOberkerscheninLuxe m- burg?) eccl. paroch. Trev. d. 731.

Susatensis v. Sosatensis.

Swalenberg (Schwalenberg in Lippe- Detmold) Lutgardis de abba. eccl. saecularis Gandersheim 575.

Swansbole (Swansbule, Schwansbell Landkr. Dortmund) Bertholdus de can. Essend. 631. vic. S. Petri in ecel. S. Andreae Col. 638.

Swarte Iohannes can. B8. Martini Monast. 504

Swartzburg (Sch warzburg) Guntherus comes de —. Sygehardus eius f. can. Magdeburg. et Naumburg. et Würz- burg. et Magunt. et Col. 102.

Swelme (Swalmen, Welme, Schwelm) eccl. paroeh. Col. d. 616. 697. 738. 739.

curtis Henriei Suderman in 405. 618.

Swerte (Schwerte Kr. Hoerde) eccl. paroch. Col. d. 307.

T.

Tacharelli Stephanus lic. in decretis, vic. generalis epi. Carpentorat. 593.

24

370

Tarantasiensis (Tarantaisein Francia merid.) prov. coll. cam. ap. Gerardus de Arbento 2. 84. 165. 241. 610. 634. 617. 623. 635. 686. 661. 710. 721.

Taraconensis (Tarontonus) archid. in eccl. Ilerdensi (Lerida in Hispania) (cu- rialis) 779.

Tartarorum ep. Guillelmus 838.

Tergestinus (Triest) ep. 574.

Terracinensis (Terracina in Italia media) ep. Andreas 838.

Theobaldus prior deMuno (Belg.Luxem- burg) ord. S. Bened. 423.

Theoderici Gerarduscan. 8. Martini Embric. can. Traiect. 486. 486.

Theonisvilla (Thionisvilla, Tbionvilla, Diedenhofen) Arnoldus de par. in Husinga Met. d. 595.

Tholosanus (Toulouse) archiep. Stepha- nus v. Romana curia.

Thoualonis (Thonalonga, Thonne-la- Long in NoFr. Iohannes Hugonis de cap. et par. in Menton(?) Trev. d. 431.

Tyacuria (Thiaucour in NoFr.) Nico- laus de par. 8. Briccii et cap. in Amoth Trev. d. 587.

Tilia Ropertus de par. (S. Mariae) in prato Sosat. 631.

Tinemont Walterus de can. B. Mariae ad gradus Col. 697.

Tintigneyo (Tintigny in Belg.Luxem- burg) eccl. paroch. de Trev. d. 810.

Tirachiae Laudunensis (Laon) d. archid. Gaufridus David 357.

Tirasonensis (Tarazona in Hispania) eccl. dec. Bernardus Soltani (curialis) 133.

Titze (Deutz) Reynardus de par. de Lunrike (Longerich bei Köln) 490. beneficiatus in eccl. XIm Virginum Col. 102.

Titzervelde (c» Tuitio, Deutz) Robertus de schol. Bunn. 104. secretarius et nuncius Wilhelmi archiepi. Col. 214. cap. S. Martini extra muros Andernac. Trev. d. 248. 249. thes. S. Georgii Col. 304. 309. 435. 500. dec. Monasterii Eifliae 504. 505. 542. 689.

[Iohannes de nepos Roberti de studens Parisis in iure canonico. can. B. Mariae ad gradus Col. 214. cap. S. Martini extra muros Andernac. 248,

Adolphus de par. in Beselden (?) Col. d. et can. in Düsseldorf 208.

Tonemanni Henricus lic. in iure canonico et bacc. in iure civili, par. de Clotinghe 519.

Tongrensis (Tungrensis Tongern in Belgien) eccl. can. 611. 701.

Index personarum et locorum.

Toreno Aegidius de can. Met. elemo- sinarius Met. 506.

Tornacensis (Tournay in Belgien) ep. Philippus 326.

Trajectensis (Utrecht) ep. 225. 275. 298.

eccl. 275. 504. 806. can. 280. 328. 460. 485. 486. 524. 833.

eccl. 8. Iohannis dec. 858. can. 191.

ecel. S. Mariae praep. 12. dec. 853. 280. 328. can. 500.

eccl. 8. Salvatoris dec. 485. can. 486.

Petrus Petri Iohannis de Itro de Tra- iecto not. 861.

Traiectum Leod. d. v. Maastricht.

Trasmons B. de (curialis) 168.

Treyse (Trey sa Kr. Ziegenhain) eccl. paroch. Magunt. d. 41. 42.

Tremonia (Dortmund) 673.

eccl. paroch. S8. Reinoldi 17. 679.

Hoenricus (Suderman) de v. Suder- man.

Erembertus Munter de can. B. Mariae ad gradus Col. 3. 40. fam. Nico- lai card. can. S. Severini Col. can. Osnaburg. 778.

Treverensis (Trier) provincia 356. 417. 439. 588.

provinciae collector camerae ap: Ge- rardus de Arbento 2. 84. 241. 510. 584. 617. 623. 635. 636. 661. 710. Fulco Bertrandi 128. 232. Boemundus archiep. Trev. 128. 175. 299. 300. 347. 144.

civitatis et dioecesis collector camerae ap: Iohannes de Lucemburg 479. 514. (subsidii biennalis) 64b. (annatarum) 657. 696. 744. 745. 753. 790. 800.

civitatis magistri, scabini et conanles 428.

archiepiscopi:

Bruno 588.

Baldewinus 851. 22. 23. 31. 36. se- nectute ac debilitate gravatus 58. proc. Petri card. 59. 60. 65. 86(}). 90— 96. 99. 105. 109. 130. 181. 147. 162. 222. 267. 475. eius domestici ot familiares et clerici 36. eiusdem spolia (conf. IIT, 244 et 245.) 91. 93—96. 99. 109. 130. 131. 183. 250. 251. 348.

Boemundus (de Saraponte) electus 86a. 89. 94. 96. 97. 99. 108. 105. 11U. 122. 125. archiep. 128. 180 —136. (143.) 145—150. 178. 179. 183. 184. 187. 189. 196. 299. 231. 250. 251. 253. 258. 269. 295. 298—300. 306. 312. 813. 315. 326. 342. 346—348. 350 - 352. 360. 364. 376. 377. 380. 398. 398. 404. 411. 412. 417. 419. 454. 469. 463. 466 468. 473. 480. 484. 487. 606. 018. 543. 564. 589. 597.

Index personarum et locorum. 871

598. 634. 662 —666. 718. 722. 753. 160. 807 (!). 808. 813. 892. 825 —821. 830. eius coadintor: Cuno de Falkenstein 662. eiusdem vicarius generalis in pon- tifiealibus: Nicolaus ep. Accon. 177. 718. eiusdem sigillifer 330. eiusdem curiae officialis: 161. 189. 503. 513. 518. 537. 605. Iohannes 654. 801. 810. 819. eiusdem cap: 132. 535. 543. 559. 597. eiusdem el. 132. 330. 353. eius- dem pensio annua 825. eiusdem curiae not. 347. 407. 518. eiusdem proc. 487.

Cuno de Falkenstein: electus 822. 823. 825. 826. 830. 831.

eccl cathedr. capit. 86. 86a. 89. 90. 105. 109. 110. 132. 178. 253—265. 385. 404a. 514, praep: Iohannes de Celobrio 86a. 105. 695. 699. 704. Cuno de Falkenstein 695 (!). dec: Nicolaus de Pittinga 86a. 105. I61. 619. 731. 800. 801. cant: Ropertus (de Saraponte) 86a. 97. 105. 132. 136. 801. 815. cust. vel. thes: Ludolphus de Hoylvels 86a. 105. 731. schol. 815. can. 6. 18. 52. 86. 86a. 105. 139. 178. 184. 187. 242. 244. 264. 421. 450. 451. 457. 468. 473. 498. 499. 509. 515. 526. 580. 581. 605. 656. 709. 181. 781. 793. 814.

archid. Trev. in Boemundus de Saraponte 855. 86a. 89. 94. 96. 97. 99. nuncius Caroli IV, elemosinarius eccl. Met. 103. 105. 110. pr. cap. pap. 122. praep. S. Paulini Trev. 182. 186. v. Trev. archiep. Boemundi officialis: Wilhelmus97. Arnoldus de Saraponte 146. 184.

archid. S. Agathae in Longuyon (in NoFr.) in Godefridus de Span- heim 202. eius officialis 731.

-— Arch. Cardon. in —: Godefridus de Brandinberg 86a. 106. 499 (4). Ropertus de Saraponte 466. 468. 418.

vic. 97. altare S. Erasmi 89. 97. curia Wiskirchen 178.

eccl. 8. Mariae vic. 61. praebendatus 985. altare S. Iohannis 499.

eccl. 8. Paulini capit. 753. praep: Boemundus de Saraponte 132. Robertus de Saraponte eius frater 132. 136. 468. 473. 163. 825. dec: 483. Nicolaus Or- dulphi 758 (T). Iohannes Haller 758 (1). Iohannes de Luxemburg 753. cant: 476. Berardus de Bastonia 481. 508. 112. schol. 476. can. 22. 43. 187. 189. 381. 479. 481. 511. 630. 769. 698. 744. 145. 777. cap. altaris S. Iohannis Bap- tistae 711.

eccl 8. Simeonis capit. 558. praep: Petrus card. 712. Henricus Kempe 712. dec: Iohannes Iakelinus 31. 492. schol:

Everhardus Pravek 696. can. 8. 31. 32. 381. 479. 511. 659. 665. 698. 711. 119. 163. 795. 800. 808.

Treverensis monast. S. Mariae ad mar- tyres 351. abb. 79.

monast. 8. Martini 351. abb. 31. 32. 188. 493. 672. 706.

monast. S. Mathiae abb, et conventus 267. abb: 137 188. 351. Walterus 467 (T). Iohannes 467. 487. 518. 567. 568. 591. 672. 808. 815. 825. prior: Cono de Montfort 518. custos, cellera- rius, infirmarius 518. abbatis capellanus, notarius 518. redditus mensae abbatialis 481. 518. (568.)

monast. S. Maximini 22. 351. abb: Otto 51. 98. 127. 595.

monast. S. Albani ord. Cartus 267.

monast. monialium ord. S. Bened. in Oren (Horreo) abba. et conventus 815. monial. 774.

civitatis reliquiae sanctae 154.

palatium 177.

civis: Rulkinus de vico caligarum, cellerarius abbatis monast. S. Mathiae Trev. 518.

Tribuniensis (Trebinje-Mrkanj in Herzegovina) ep. Iohannes 164.

Tridentinus (Trient) archid. 124.

Triemereyo (Tintigneyo, Tintigny in Belg. Luxemburg?) Isenbardus de cl. not. curiae Trev. 407.

Tris (Treis Kr. Kochem) eccl. paroch. Trev. d. 38.

Trost Bernardus, Elisabeth eius vidua, Col. d. 10.

Tuitiense (Deutz) monast. ord. 8. Bened. abb. 14. 307.

Hermannus de Tuitio can. Monasterii Meinevelt 74.

Robertus de T. v. Titzervelde.

Tullensis (T o ul) dioec. collector cam. ap: Iohannes de Hoyo 614.

ep. 268. 264. 411.

eccl. cathedr. schol. (curialis) 842. archid. de Vicello 810. archid. de Riperia 16. can. 16.

eccl. paroch. 8. Eliphii 132.

monast. 8. Mansueti abb. 16.

Tulpetensis (Zülpich Kr. Euskirchen) eccl. paroch. S. Mariae 631.

Tumbis eccl. paroch. de Leod. d. 31. 36.

Tumone Petrus de magister lapicida pap. 47.

Turchi 488.

Turonensis (Tours) eccl. archid. 503. can. 320.

Turri Willelmus de praeceptor domus S antonii in Rostorp Magunt. d. 242.

872

U.

Ulixbonensis (Lissabon) ep: Petrus nuncius pap. 297.

Ulmo (Ulmen Kr. Kochem?) Albertus Remigii de cl. Tull. d. par. iu Loze- bruch Trev. d. 699.

Ulmona (Ulmen Kr. Kochem?) Thi- cardus de par. de Nürin (?) Trev. d. 704.

Ulmonte Iohannes de mag. (curialis) 404 a.

Unkel (Kr. Neuwied) eccl. paroch. Col. d. 155. 167. 668.

Undergeis v. Widergais.

Underschop Iohannes de Constantia praep. Northus. Magunt. d. 218.

Unna (Kr. Ham m) eccl. paroch. Col d. 14.

hospitalis S. Spiritus in cap. 278.

Borgardus de schol. Susat. et can. Bunn. 443—446.

Gobelinus de subthes. Bunn. 569.

Henricus de proc. eccl. S. Andreae Col. 541.

Henricus de par. in Waldorf (Landkr. Bonn) vic. in Herford. 153.

Henricus de mag. in artibus et medicina, can. Monaster. 265. par. in Bedinchusen 'Traiect. d. can. Sosat. 278. 279.

Hermannus de par. in Dattenfeld Col. d. 681.

Upenorde Riquinus can. 88. Apostolorum Col. 631.

Upladen (Opladen Landkr. Solingen) eccl. paroch. 631.

Urdinghen (Uerdingen Landkr. Kre- feld) Paulus Frederici de par. de Lewen (?) Col. d. 296.

Urio (Euren Landkr. Trier) eccl. paroch. 696.

Usildingin (Useldingen in Luxem- burg) Iohannes dominus oppidi de —, Irmesindis eius uxor 481.

W.

Waldecke (Woldeghe) Henricus de praep. Mindensis 859 (1).

Lodovicus de schol. Monaster. can. Bremensis. can. Leod. et S. Gereonis Col. 188. praep. in Schildesche 193.

"Theodericus de can. Monaster. 265.

Wale Henricus. Albertus eius f. can. 8. Iohannis Osnaburg. 455.

Walen Ditmarus de can. Sosat. 621.

Wallenborn (Wellenborne) capellania in Col. d, 198.

Walteri Iohannes aute Aureamvallem 860.

Index personarum et locorum.

Waltman Henricus, fam. Henrici Suder- man, can. 8. Victoris Magunt. et S. Se- verini Col. 463.

Wamele (?) eccl. paroch. Col. d. 631.

Wanle (Wanlo Kr. Grevenbroich?) Henricus de pr. et vic. B. Mariae in eccl. S. Andreae Col., can. 8. Andreae Col. et S. Iohannis Traiect. 181. 191.

Warendorp (Warendorf) Bernardus de fam. Henrici Suderman, can. 8. Mar- tini Monaster. 427.

Wassenberg (Kr. Heinsberg) eccl. par. Leod. d. 474.

Wavellart Theodericus de de Rande- rath (Kr. Geilenkirchen) can. Reyss. 437.

Wede (Wied) Wilhelmus de nepos Wilhelmi ducis Iuliac. cl. 727.

Wedenberg capella in Mindensis d. 842.

Wedinchusen (Arnsberg) monast. ord. Praemonstrat. praep. et conventus 368.

Weytkensten (Wittgenstein) Henricus de par. in Lewen (?) Col. d. 296.

Welme v. Schwelm.

Welz (Welze, Kr. Jülich) Tilmannus de par. in Recklinghausen 817.

Wilhelmus de can. Kerpensis 116.

Werdensis (Werden an der Ruhr) monast. ord. S. Bened. abb. 818. eccl. altare B. Mariae virginis 587.

Philippus de Werdena cl. Col. d. fam. Florentii de Wevelinghoven 647. 650.

Werdensis (Kaiserswerth Landkr. Düsseldorf) eccl. capit. 434. dec: 114. 989. 477. Wilhelmus de Yissem (Yisheim) 486. 520. 536. 566. 714. schol: Theodericus de Yissem (Yisheim) 448 (t). Godefridus de S. Cuniberto. Iohannes de Goch 448. 511. can. 27. 98. 54. 55. 16 —'8. 194. 242. 247. 989. 801. 463. 658. 763. 788. 818. altare 8. Nicolai 858.

Werenboltzkirchin (Wermelskirchen Kr. Lennep) eccl. paroch. 631.

Wesalia (Wesel) Bruno de can. Xanctensis 511.

Gerlacus de Capella alias de can. S8. Severini Col. 38.

Wesaliensis (Oberwesel) eccl. S. Mar- tini praep: Otto de Sconembergh 499. 194. Geraldus de Vivario 794. dec: Fridericus Fry 580. Otto de Schonen- burg 530. 819. vic. 583.

eecl. S. Mariae vic. 829.

Henricus de Wesalia (conf. III, 791, 199, 849. 854.) bacc. iuris civilis, not. et secretarius Caroli IV et Baldewini archiepi. Trev., can. 8. Florini in Con- fluentia et vic. in Kobern (Landkr. Koblenz), can. Monasterii Meinevelt

Index personarum et locorum.

46. praep. Kerpensis. can. Wetzlar. et Spir. 751.

Wesaliensis Petrus Martini et Greta eius uxor de

Westfalia Rodulphus de par. de Bo- pardia et de Esch Trev. d. 581.

Wetter (Landkr. Hagen) eccl. paroch. Col. 4. 616.

Wetzelonis Iacobus pr. par. in Nürin (?) Trev. d. 704.

Wetzlariensis eccl. S. Marine praep: Ru- dolfus f. lohannis Rulen de Friedberg 626. cust: Iohannes de Wilginstourf 682. schol: Crafto de Rodenhusen 508. 511. archipresbiter 523. can. 508. 511. 618. 7561.

Eberhardus Rode de Wetzlaria can. Limburg. 861.

Wevelkoven (Wevelinghoven Kr. Geldern) Florentius de can. Col. 268. par. de Gorstorp (?) Col. d., sub- dec. Col. 318. i23. 368a. 394. 395. 466 a. 506. collector cam. ap 647. 614. 186. eius nepotes 506. 647. 788. eius- dem fam. 647. 788.

Godefridus de frater Florentii de can. Col. par. in Goistorp (Gorstorp) Col. d., can. Monaster. 688

Helena de domicella 669.

Wezemale (Wesemaöl bei Löwen, Louvain) Guillelmus dominus de —, Iohannes eius f. avunculus Wilhelmi I marchionis Iuliac. et Engelberti de Marka epi Leod. et comitis de Mon- tibus, can. Leod. vel Traiect. 44.

Wikede (Wickede Kr. Ham m) Engel- bertus de —- par. in Schwerte 307. Henrieus de consanguineus Hen- rici Suderman, par. S. Reinoldi Tre- moniensis, can. S. Servatii in Maastricht et 8. Dionysii Leod. 17. 619.

Iohannes de nepos ex sorore Hen- rici Suderman, can. Bunn. 618.

Wichterich (Kr. Euskirchen) Gerardus quondam Petri de not. 86a. 105.

Widergeis (?) eccl. paroch. Trev. d. 139. 140.

Wileborg (Weilburg Oberlahnkr.) eccl. de praep: Sigilo Rode 424 (1). Reinboldus Beier de Bopardia 424. 509. 515. 526. (672?) 793. 794. cant: Hen- ricus de Grumpach 509.

Wilginstourf (?) Iohannes de cust. Wetzlar. 632

Wilhelmus off. archidiaconi Trev. 97.

Wilre (?) eccl. paroch. Trev. d. 330.

Petrus quondam Iohannis de can. SS. Apostolorum Col. 197. cap. in Wallenborne 198. par. in Steinborne 199.

873

Wimle (?) Henricus de rector eccl. Heyenberg (?) Col. d. 368a.

Winbuch Henricus de Monasterio Mei- nevelt can. 8. Castoris in Confluentia 556. can. 8. Florini in Confluentia 624. (curialis) 706. 756. 801.

Tilmannus can. S. Florini in Conflu- entia 801 (1).

Wincherin (Wincheringen Kr. Saar- burg) eccl. paroch. Trev. d. 7%. Winda (?) Henricus de can. Bunn.

643. (Wied?)

Winningen (Landkr. Koblenz) eccl. paroch. 330. 463. 478.

Wischaven eccl. Leod. d. altare 8. Ni- colai 451.

Wischel Iacobus de can. S. Adalberti Aquensis 766.

Wisinburgensis (Weissenburg) eccl. S. Stephani Spir. d. praep: Robertus de Saraponte 132. (473. 483.)

Wissenkirchen (Wisskirchen Kr. Eus- kirchen) eccl. paroch. Iohannes par. 631.

Wiszele eccl. paroch. Magunt. d. 215. 218.

Wyttene (Witten Landkr. Bochum) Everhardus de cl. Col. d, can. S. Simeonis Trev. 803.

Witterslich (Witterslig, Witterschlick Landkr. Bonn) eccl. paroch. 631. Woylseulen (Wolfskaul) Theodericus

de par. in Wülfrath 517.

Woleman Henricus cl, servitor Henrici Suderman 275.

Wolfrade (Wolfrode,Woylfrode,Wulfrade, Wülfrath Kr. Mettmann) eccl. paroch. Col. d. 328. 485. 486. 517.

Wolmeringe (Wormeringen, Wormel- dingeninLuxemburg) Bertramnus

de can. Trev. 605.

Wormatiensis (Worms) ep. Salmannus 532. 646 650. 553. eius coadiutor: 532. Theodericus Beier de Bopardia 545. 663. 657. 560.

ep. electus: Theodericus Beier de Bo- ardia 557. 568. 560. 561. 589. 7406. 80. 781. 814. 821.

eccl. praep: Otho de Sconenburg 28b. 287. 648. dec. 829. cust. vel thes: Bricius de Calamelle 557. Reymboldus Beier de Bopardia 781. 814. can. 865. 18. 287. 424. 488. 498. 515. 526. 585. 648. 649. 709. 715. 780. 793.

eccl. S. Andreae cant: Henricus de Crumpach 450 (d) Reymboldus Beyer de Bopardia 450. 509. 515. 526. 618. 181. can. 798.

eccl. S. Martini praep: Petrus card. 59. 60. eius proc: Baldewinus archiep.

Trev. 59, 60.

374

Wormatiensis eccl. S. Pauli praep: 186. Eghardus de Derse 637. 814. thes. 793.

eccl Nuhusensis prope Wormatiam cant: Iohannes Brumcer 450. 451. schol. 426.

eccl. S. Iohannis par. 648. 649.

civitatis cives 589.

Woster Martialis de Wosheron par. in Erkelenz 413.

Wratislaviensis (Breslau) ep. Henricus

Würzburg v. Herbipolensis. Wustinch Henricus can. Traiect. 778.

X.

Xanctensis (X anten) eccl. capit. 885. 340. 460. 461. 787. praep. et archid: Io- hannes de Virneburg 307. 399. 400. 109 (1). 804. Reynardus de Hanow 399. 400. 521. 522. "Theodericus de Marka 709 741. dec.: 848. Gerardus de Vlodorp 854. 81. 114. Otto de Olpen 405 (T). Iohannes Lols 406. 618. thes: Henricus de Halen 835 schol.: Ever- hardus de Hagedorne 833 (1). Iohannes de Moers. Petrus card. Lambertus de Orsoy 833. can. 854. 857. 55. 235. 236. 358. 378. 388. 389. 405. 486. 500. 511. 520. 565. 566. 599. 631. 717. 756. 762. 164. 765. 802. 813. 833. ferculum seu supplementum 864. 936. 236. 358. 388. Er 665. 599. 717. 764. altare chori

Henricus de Domo-fermentaria de Xanctis. Wilhelmus eius f. par. in Walsdorf (Landkr. Bonn), vic. in Herford 153.

Hermannus de X. praep. 8. Petri Leod. auccollector cam. ap. in Leod. d. 304.

| | | |

Index personarum et locorum.

Xantensis Iacobus f. Gerlaci Copkini de X. can. Col. 114.

Iohannes de X. can. 8. Severini Col. et Bunn. et Kerpensis. dec. 8. Severini Col. collector reddituum archiepisco- palium Col. 578. 681.

Iohannes de Populo de X. par. in Königsfeld (Kr. Ahrweiler) et cant. S. Severini Col. 209.

X.

Yisheim (Yissem) v. Friesheim.

Zachariae Franco par. in Widergais (?) par. in Hilgenroth Trev, d. 140. 141.

Richolfus de Confluentia can. S. Florini in Confluentia 143. 145. 150.

Zamorensis (in Hispania) can. 843.

Zantbomele Ludolphus de can. in Bomele et par. in Kertice (Katwyk?) Traiect. d. par. in Wülfrath Col. d. 617.

Zeckelin Henricus cap. in Roermonde, par. in Wassenberg (Kr. Heinsberg) 474.

Zelandia Iohannes de mag. (curialis) 404a doctor legum 466a.

Zeppenfelder Hermannus de Siegen cl. Magunt. d. can. S. Simeonis Trev. 800.

Ziegenhain Otto de can. Magunt. et Col., praep. Fritzlar. et par in Treysa (Kr. Ziegenhain) 41. 42. 533.

Zile Gerardus de can. S. Bartholomaei Leod. 524.

Wilhelmus de can. Col. 524.

Zoller (Belg. Luxemburg) Theodericus miles. Iohannes eius f. par. in Klekil- berg et can. Weissenburg. et Spir. et Wormat. 483.

Zwerinensis v. Swerinensis.

Index rerum quarundam notabiliorum

375

II. Index rerum quarundam notabiliorum.

Abbatialis mensae redditus 518 (conf. 487 et 568). 690 (conf. 521. 522).

Academicos gradus obtinentes:

Baccalarii in decretis 449. 460. 820.

in iure canonico 36. 460. 640.

in iure civili 46. 519.

in legibus 601. 656. 692. 717.

Doctores legum 53. 466a. 726. 817.

Licentiati in artibus 337. 442. 544. 584. 625. 134.

-— in decretis 27. 28. 601. 656. 690. 829.

in iure canonico 519.

in iure utroque 31. 103 (bis).

in legibus 36. 280. (155. 756.

Magistri in artibus 853. 11. 12. 265. 415a. 460. 607. 115. 787.

in medicina 265. 460. 787.

Professor iuris utriusque 320.

Professores theologiae 66. 67. 253.

Scholares in iure canonico 288. 460. 461.

Annatae seu fructus primi anni 84. 117. 232. 304. 317. 323. 868a. 466a. 508a. 631. 657. 742.

Annus gratiae post obitum vicariorum et altaristarum 841.

S Augustini ordo et monasteria 35. 242, 246. 836.

Beneficia ecclesiastica cardinalium v. Ro- mana curia in indice personarum et locorum.

Beneficia ecclesiastica impetrantium mul- titudo 288.

Beneficia ecclesiastica indebite occupata 3. 845. 500.

Beneficiorum ecclesiasticorum cumulatio 854. 5. 16-19. 31. 40. 41. 42 (D. 52 (!). 04. 13. 74. 16. 77. 146. 156. 172. 184. 188. 193 (!). 229. 234. 250 283. 285. 365. 366. 381. 388—391. 399. 400. 422. 450. 456 (conf. 443). 460. 468. 470. 473. 477. 479. 485. 498—500. 504. 509. 511. 515 (f). 526. 533. 658. 564 (!) 585. 686. 601. 638. 639 648. 649. 653. 655. 656. 659. 682. 681. 690. 694. 728 (?). 751. 762 (N. 753. 112 et 7789 (!). 781. 188. 793. 799 801. 806. 814.

Beneficiorum ecelesiasticorum valor an- nuus 858. 5. 11—13. 41. 59. 60. 63. 108. 132. 207. 908. 212. 223. 989. 508. 323. 340. 341. 303. 386. 416. 424. 431.

448. 461. 463. 487. 506. 508. 518. 519. 522. 555. 514. 6779. 607. 615. 631 (?). 610. 658. 673. 687. 690 (D. 694 (!). 711. 714. 725. 763 (t). 779. 781. 815.

Beneficium idem eodem tempore collatum duobus 443 et 444 (conf. 170). 443 et 446. 446 et 462. 482 et 716.

Camera apostolica 127. 128. 183. 196. 206. 272. 282. 303. 304. 369. 810. 404. 407. 466a. 480. 506. 508a. 510 521. 534. 6559. 567. 590—592. 597. 617. 623. 635. 636. 644. 645. 667. 661. 710. 721. 122.. 742. 744—746. 760. 783—785. 811—813. 830. 831. (Conf. Theoderici de Nyem Nemus unionis III, 37.)

Camerarius: Stephanus archiepiscopus Tholosanus b1. 98. 127. 157. 165. 250. 251. 347. 401. 480. 487. 518. 521. 522. 634. 559. 567. 591. 592. 595. 597. 617. 122. 760. 812.

Camerarius collegii cardinalium v. sub Romana curia in indice personarum et locorum.

Collectores seu succollectores cam. ap 1. 2. 84. 117. 120. 128. 151. 163. 165. 176. 241. 272 282. 304. 510. 484. 869. 870. 601. 602. 617. 623. 631. 635. 636. 644. 645. 647. 656 657. 659. 661. 674. 690. 696 (!). 710. 715. 721. 742. 744. 14b. 148. 758. 773. 185. Collectores seu succollectores cam. ap. captivati seu spoliati 571. 572. 813.

Thesaurari cam. ap: Galhardus de Lemovicinio 722. Gaucelinus abbas monast. Psalmodiensis 154.

Mercatores camerae ap. seu mercatores Romanam curiam sequentes (i. e. Päpst- liche Hofbanquiers) 299. 300. 356. 357. 869. 870. 603. 185.

Auditor cam. ap. 860.

Clerici cam. ap. 165. 522.

Qai cam. ap. 183. 368a. 775. 606. 0T.

Procurator fiscalis cam. ap. 595.

Capellani sedis apostolicae (i. e. papales): Rudolphus Losse 52. Boemundus de Saraponte 122. Henricus de Iuliaco 124. 500. Iohannes de Virneburg 399. 705. 109. Reynardus de Hanow 399. 400. "Theodericus Beier de Bopardia 498. Hugo de Mirabello 500. Gode- fridus de S. Cuniberto 652. Cuno de

376

Falkenstein 662. 733. Johannes de Isendic 762. Petrus de Sortenaco 817. Simon de Sudbiria 858.

Capellani et familiares et servitores car- dinalium v. sub: Romana curia in in- dice personarum et locorum.

Carmelitarum ordo et monasteria 159. 416.

Carthusianorum ordo et monasteria 39. 267. 293.

Census, qui debetur camerae apostolicae 230.

88.

Cisterciensium ordo et monasteria 21. 24. 60. 233. 868.

S. Clarae ordo et monasteria 37. 88. 259. 960. 311.

Clerici nobiles, qui se laicaverunt, cin- gulum militare sumpserunt, matrimo- nium contraxerunt 378. 648. 564. 699. 699. 731. 758. 891 (!).

Debitorum onere episcopatus vel capitula vel monasteria 32. 56. 518.

Decima a papa imposita clero 93. 94. 96. 231. 255. 254. 265. 956. 267. 268-271. 295. 299. 311 316. 321. 342. 355. 385. altera nova triennalis 438. 593.

Decima a papa imposita et commutata in subsidium duarum procurationum 417. 419. 439. 441. 523. 577 (!).

Decimae colleetores sunt episcopi 231.

Decima, quae solvi debet episcopo 32. 56. 315

Decimae parochiales 596.

Defectum aetatis patientes clerici 45. 73. 14. 193. 333. 337. 371. 449 (!). 451. 463. 470. 478. 500. 573 (bis) 585. 586. 719. 804.

Defectum natalium patientes clerici 111. 139. 229. 327. 316. 401— 403. 442. 479. 506. 511. 562. 569. 607. 616. 638 (bis). 125. 132. 738. 189. 747. 159. 775.

Defectus natalium mentio non est facienda in gratiis futuro tempore impetrandis 388— 391. 410.

Denuncians impetrat beneficium eccle- siasticum denunciati 52. 185. 408. 415a. 425. 431. 436. 479. 493. 530. ^36. 558.

Dispensationes super defectu natalium 189. 333. 337. 371. 376. 401—403. 479. 562, 616. 725. 747. 775.

Dispensationes super matrimonio 36. 113. 225. 782 (!). 808.

Dispensationes super residendo 36. 112. 242. 243. 425. 847 (!).

Electiones episcoporum, abbatum, abba- tissarum 86, 86a. 89. (90) 97. 103. 105. 2. 418. 484. 616. 631 (Cornelimünster). 124.

Bernardus Soltani |

Index rerum quarundam notabilium.

Episcoporum auxiliariorum (i. e. vicario- rum generalium in pontificalibus) officia, facultates, stipendia 177. 718.

mensalia bona oppignorata 192.

spolia v. Treverensis archiepi Balde- wini spolia in indice personarum et locorum.

Examen beneficiandorum committitur ad partes (i.e. personis habitantibus in patria beneficiandorum) 44. 146. 150. 187. 420. 504. 506. 548. 788.

Examen remittitur beneficiando 142. Examinator papalis clericorum pauperum de Alamannia: Rudolphus Losse 52, Exc municatio 848. 104. 925. 595. 743. Excommunicationis vel suspensionis vel interdicti sententiae latae propter pe- cunias camerae apostolicae debitas sed non solutas 51. 98. 250. 251. 393. 404.

521 (N). 592 (!).

Extravagantes communes (iuris canonici): Execrabilis (Extrav. Iohannis XXII tit. III) (i.e. de imcopatibilitate plurium beneficiorum ecclesiasticorum curato- rum): 863. 14. 31. 41. 42. 52. 182. 181. 188. 215 218. 394. 395. 396. 399. 400. 408. 436. 471. 490. 493. 511. 530. 658. 594. 630. 640. 642 (!). 649. 656. 659. 696 728. 730. 731 (). 739. 753. 154.

Vas electionis (lib. III tit. X cap. unicum) (i. e do procurationibus in numerata pecunia solvendia): 174. 258. 417. 440. 441. 718. 745.

Festum lanceae et clavorum 100.

Franciae rex commendat papae pronıo- vendos ad beneficia ecclesiastica Ala- manniae 16. 41. 215. 217. 218. 564.

Haereses 360.

Haereticae pravitatis inquisitio v: Inqui- sitio et Inquisitor.

S. Helena: 153.

Imperii comitia v: Parlamentum.

Incorporationes ecclesiarum parochialinm 837. 65.

Indulgentiae plenariae in mortis articulo. 9. 10. 15. 37. 132. 169. 383. 453 (). 464. 4 9. 481. 507. 568. 582. 612. 669. 670. 723. 726. 149. 151. 774.

Indulgentiae non plenariae concessae A papa 86. 154 242. 945. 302. 336. 683. 729.

Indulgentiae non plenariae concessae ab episcopis 838. 840. 850. 35. 164. 329. 898. 415. 587.

Infames et inhabiles clerici 14. 31. 41. 62. 199. 133. 189. 140. 181. 209. 216 —918 252. 262. 388. 367. 399. 400. 408. 415a. 425. 436. 471. 416. 490. 493. 611. 530. 658. 694. 599. 040. 642 (^. 656 669. 696.

Index rerum quarundam notabiliorum.

Infames et inhabiles clerici a papa reha- bilitati 41. 129. 132. 140. . 215 218. 252. 262. 476. 698. 804.

Inquisitio et inquisitor haereticae pravi- tatis 66. 67. 253. 454. 606. 607—610. eius carceres et stipendia 66. 67. 253. 454. eius not. 606.

Intercalares fructus beneficiorum eccle- siasticorum reservati camerae aposto- licae (173).

Interdictum 848. 595. 748. 750.

Intrusi in beneficia ecclesiastica 87. 248. 413. 435. 448. 761. 801.

Iubilaei annus et indulgentiae 54. 55. 129.

S8. Iohannis ordo 231.

Lites diuturnae super beneficiis eccle- siasticis pendentes in Romana curia 861. 865. 36. 87. 234. 289. 328. 462. 463. 417. 485. 486. 508. 625. 526. 558. 565. 599. 610. 648. 649. 653. 659. 689. 697. 708. 720. 733. 753. 765. 768. Tl (5. 781. 814. 817. 833.

Monacha per saeculum evagans 539.

Monachi praebendati

Monachorum numerus certus unius mo- nasterii 448a.

Mores dissoluti in monasterio ord. S. Au- gustini (conf. III, 1046). 80.

Mores dissoluti clericorum Alamanniae

Parlamentum generale (i. e. Reichstag) in oppido Norembergensi 297. in oppido Metensi 320. 417.

Parochi ad sacerdotium non promoti 41. 62. 199. 132. 2915. 216. 218. 252. 262. 296. 307. 388. 367. 408. 413. 415. 425. 431. 434. 463. 475. 477. 479. 482. 599. 630. 649. 698. 699. 703. 716. 737. 759.

Parochianus parochus 104.

Parochi non residentes in suis parochiis 41. 42. 52. 70. 112. 157.

Peregrinatio ad 8. Iacobum in Gallia 306.

Perinde valere decernentes litterae pa- pales 61-63. 71. 72. 85. 118. 129. 246. 247. 266. 296. 301. 367. 382. 447. 463 (octies). 468. 471. 511. 594. 599 (septies). 624 (quater). 629. 630. 631 (quadragies et bis). 638 (ter). 689. 652. 66. "Hd (sexies). 678. 699. 703. 704. 730. 184—189. 751. 753-755. 769. 162. 767. 169. 770. 772. 776. 777. 191.

Poenitentia gravissima 598. 594.

377

Postulat capitulum ecclesiae cathedralis episcopum a papa 44

Procurationes solvendae in pecunia nu- merata (conf. Extravagantes communes: Vas electionis) 174. 258. 417. 419. 440. 441. 523. 145.

Provisiones abbatiarum reservatae dispo- eitioni papali 824. 467. 484. 616. 622.

Provisiones episcopatuum reservatae dis- positioni papali 90. 449. 557. 829.

Reliquiarum rarissimarum collector Ca- rolus IV 83. 126. 154.

Saxonum speculum (Sachsenspiegel) continens quaedam haeretica et scis- matica et contra bonos mores existen- tia 360.

Servitia communia et minuta 51. 98. 125. 127. 201. 308. 347. 404. 407. 496. 521. 535. 543. 569. 560. 567. 568. 590—592. 597. 631 (Cornelimünster).

633. 722. 746. 760. 783. 811. 812. 830. 831.

Servitiorum solutio prorogata 98. 306. 346. 404. 480. 535. 543. 567. 597.

122. 760. 812. 8831.

Servitiorum solvendorum obligatio faci- enda extra Romanam curiam 521. Spolia episcopi reservata camerae aposto- licae 939—906. 99. 109. 130. 131. 188.

206. 250. 251. 848.

Spolia clericorum reservata camerae apostolicae 232.

Studium Montis-Pessulani (Montpellier) 283. 373. 382. 640. 709. 719.

Subsidium duarum procurationum clero & papa impositum 417. 577. 869. 870. 601. 645. 690. 746.

Subsidium clero a papa impositum et destinatum camerae apostolicae 868. 342. 577. 601. 645. 690. 746.

Subsidium clero dioecesis a papa impo- situm et destinatum episcopo 192.

Suspensio 848. 104. 596.

Thelonea 290. 291.

Theotonicorum ordo 8. Mariae et domus 80. 231.

Vicarii generalis in pontificalibus (W eih- bischof) officia et iura 177. 718.

Visitationes ecclesiarum et cleri faciendae ab episcopos per deputatos 174. faci- endae a nuncio papali 439.

Carl Georgi, Universitáts-Buchdruckerei in Bonn.

Im Verlage von Peter Hanstein in Bonn erschienen früher:

an» on m

Hesse, Werner, Geschichte der Stadt Bonn während der fran- z„ösischen Herrschaft (1792— 1815). 1879

Ropertz, Quellen und Beiträge zur Geschichte der Benediktiner- Abtei des hl. Vitus in M.-Gladbach. 1877.

. Schwann, Sanitätsrat Dr. Fr. J., Der Godesberg u. d. Ara Ubiorum

des Tacitus in ihrer Beziehung zu den Castra Bonnensia. 1880, Wo war das Lager der ersten und zwanzigsten Legion zur Zeit des Germanicus? 1881. .

. Scheibler, Dr. J., Die anonymen Meister und Werke der Kölner

Malerschule von 1460— 1560. 1880. (Vergriffen.) Hesse, Der grosse Brand des kurfürstlichen Schlosses zu Bonn am 15. Januar 1777. 2. Aufl. 1882.

. Floss Prof. Dr. H. J., Zum Clevisch-Mürkischen Kirchenstreit.

(Eine Erinnerung aus der früheren Geschichte des Kultur- kampfes.) 1883. | Der Zug der Freischärler unter Kinkel, Schurz und Annecke,

behufs Plünderung des Zeughauses in Siegburg. Nebst Kinkels . . Auf

Verteidigungsrede vor den Assisen in Köln. l. Bonn 1886. Eiflia sacra oder Geschichte der Klöster u. geistlichen Stiftungen etc. der Eifel, zugleich Fortsetzung resp. Schluss der Eiflia illustrata von Schannat-Baersch. Bearbeitet von Carl Schorn. 2 Bde. Mit Karte der Eifel und Registerband. Bonn 1887/92. Schorn, C., Geschichte der Probstei Apollinarisberg bei Remagen. (Sep.-Abdr. a. Eiflia sacra.) Bonn 1888.

. Drouven, G., Die Reformation in d. Köln. Kirchenprovinz zur Zeit

des Erzbischofs u. Kurfürsten Hermann V., Grafen zu Wied. 1876. Birck, Der Kölner Erzbischof Dietrich Graf von Moers und Papst Eugen IV. 1889. Plönnis, Die Geschichte des Stiftes Münstereifel sowie der übrigen Kirchen und Klöster der Stadt. 1891. Bonner Archiv, Monatsschrift für die Geschichte Bonns und Um- egend. V. Jahrg. 1893. Jährlich 12 Nummern. rkundenbuch des Stiftes St. Gereon zu Köln, v. Dr. P. Joerres. Mit vier Abbildungen und Karte. 1896. Scheins, Dr. (Kgl. Gymnasialdirektor) Urkundliche Beiträge zur Geschichte der Stadt Münstereifel u. ihrer Umgebung. I. Bd. in 2 Teilen. 1895.

. Koenen, C., Gefässkunde der vorrömischen, römischen und frän-

kischen Zeit in den Rheinlanden, mit 590 Abbg. 1895. 6.—, geb.

. Rheinische Geschichtsblütter. Zeitschrift für Geschichte, Sprache

u. Altertümer d. Mittel- u. Niederrheins, herausg. v. Const. Koenen u. Dr. F. Hauptmann. Monatsschritt. 1.— VIII. Jahrgang. Jährlich Norrenberg, Dr. P., Die hl. Irmgardis von Süchteln. Mit Porträt und Biographie des Verfassers. 1894.

. Nolten-Chorus, Archäologische Beschreibung der Münster- und

Krónungskirche in Aachen nebst einem Bericht über die Lage des Palastes Karls des Grossen. Neuer Bericht mit Zusatz von Chorus. 1886.

Becker, J., Die Eifel vom histor. und kirchl. Standpunkte. 1898.

. Becker, J., Geschichte der Pfarreien des Dekanates Blanken-

heim. 1893. Waeles, Nikol. Becker, „Der Dichter des Rheinliedes“, 1896.

. Schmitz, Der Neusser Krieg. 1896.

. Dirksen, Volkstümliches aus Meiderich (Niederrhein) 1896.

. Sehmitz, Volkstümliches vom Siebengebirge. 1900.

. Kaufmann, P., Zur Geschichte der Familie Kaufmann aus Bonn

und von Pelzer aus Köln; Beiträge zur rheinischen Kultur- eschichte. 1897. ecker, J., Geschichte des Dekanates Münstereifel. 1900.

. Lefranc und Lentzen, Geschichte des Dekanates Krefeld. 1889. . Keussen, Herm, Beiträge zur Geschichte Krefelds und des

Niederrheins. Mit Bildnis des Verfassers. 1898.

Publikationen aus der rheinischen Geschichte.

A 6.—

9.— "1500: —.50 30

1.20

18.—

Im Verlage von Peter Hanstein in Bonn erschienen ferner:

||] 81. Schorn, Lebeuserinnerungen. Beitrag zur Geschichte des Rhein- «4

landes im 19. Jahrhundert. 2 Bde. 1898. M4 10.—, geb. 12.— | 39. Gürtler, Die Prospekte und Plüne der Stadt Kóln. 1899. —.60 83. Müller, J., Untersuchungen zur Lautlehre d. Mundart v. Aegidien- berg. 1901. 1.50 34. Maassen, Gesch. d. Dekanates Bonn. II. Teil: Bonn-Land. 1899. 5.— 35. Kuhl, Der Jülicher Kirchenstreit im 15. u. 16. Jahrhundert. 1902. 2.— 36. Joesten, Geschichte der Familie Joesten. 1902. / 1.50 81. Joesten, Erinnerungen an Bonn und das Siebengebirge. 'Ein | Liederstrauss für den Freund der Natur und heimatlichen Dichtung. 1903. 1.—

38. Fogen, M, Kleine Heimatskunde. Geschichte der West-Eifel, insonderheit d. Ortschaften d. Amtsgerichtsbez. Waxweiler. 1900. 1.— 89. Wiepen, Ed., Prof. Dr., Palusonntagsprozession u. Palmesel. Eine Kultur- und Kunstgeschichtlich-Volkskundliche Abhandlung zum Kölner Palmesel der kunsthistorischen Ausstellung zu Düsseldorf. 1902. (Sammlung Schnütgen.) 1.— 40. Greving, Dr. J., Wohnungs- u. Besitzverhältnisse der einzelnen Bevölkerungsklassen im Kölner Kirchspiel St. Kolumba vom

13. bis 16. Jahrhundert. 1904. 1.— 41. Kemp, J., Dr., Die Wohlfahrtspflege des Kölner Rates in dem Jahrhundert nach der grossen Zunftrevolution. 1905. 1.—

Publikationen der Gesellschaft für Rheinische Geschichtskunde. Das Buch Weinsberg, Kólner Denkwürdigkeiten aus dem 16. Jahr- hundert. 1lII. und IV. Band mit Plan von Köln, bearbeitet von Friedr. Lau. 1898/99. A 19.—, geb. 21.— Regesten der Erzbischöfe von Köln, 1I. Band (1100—1205), heraus- gegeben-von Dr. Knipping. 1901. 49. .4 22.—, geb. in Lein- wand .4 2360, geb. in eleg. Halbtranzband A 25.—. (Das Werk wird in 5 Bänden komplett; Band III ist im Druck, Band I erscheint später.) Urkunden und Regesten zur Geschichte der Rheinlande. Aus dem Vatikanischen Archiv bearbeitet v. Sauerland. I. Band. (1294—1326.) 1902. «# 14.—, geb. in Leinwand 4 15.—, geb. in eleg. Halbfranzband «4 16.50. II. Band (1327—1342), 1908. A 17.—; geb. in Lwd. «A 18.—; geb. in eleg. Halbfranzband «4 19.—. III. Band (1342—1558), 1906. «#4 15.50; geb. in Lwd. “A 16.50, in eleg. Halbfranzbd. A 18.50. Kölnische Konsistorial-Beschlüsse, Presbyterial-Protokolle der heim- lichen .Kólnisehen Gemeinde. 1572—159. Herausgegeben von E. Simons. 1905. «4 18.—, geb. in Leinwand 19.— Kölner Zunfturkunden, herausgegeben von H. von Loesch. (Zwei Bände, sind im Druck.) Rheinische Siegel, herausgegeb. von Wilh. Ewald. I. Die Siegel der Erzbischöfe v. Cóln (948 —1795). Mit 32 Lichtdrucktafeln und erläuterndem Text. In Mappe. 4°, 12.50 Jülich-Bergische Kirchenpolitik aın Ausgange des Mittelalters und in der Reformationszeit von Otto R. Redlich. I. Band, Urkunden und Akten 1400-1553. Bonn 1907. «4 20.—, geb. in Leinwand 21.— Quellen zur Rechts- und Wirtschaftsgeschichte der rheinischen Städte. Bergische Städte, I: Siegburg. Herausgegeben von Dr. Lau. 1907. «# 12.—, geb. in Leinwand 13.—

Fórstemann, E., Altdeutsches Namenbuch. I. Br1d Personennamen.

| 2. vollst. umgearb. Aufl. 1901. gr. 49. 4 55.—. Eleg. geb. 58.—.

Joachimsohn, P., Die humanistische Geschichtschreibung in Deutsch- | land. I. Teil: Die Antüuge. Sigism. Meisterlin. 1895. 10.—

Dürrwüchter, A, Die Gesta Caroli Magni der Regensburger Schotten- lexende. Zum erstenmal ediert und kritisch untersucht. 1897. 6.—

Urkundenbücher der geistlichen Stiftungen des Niederrheins. Erste

Abteilung: Herzogtum Berg. 1. Baud. Kaiserswerth, bearbeitet

von Dr. Kelleter. 1905. # 24.—, geb. in Leinwand 25.— Langenberg, Quellen und Forschungen zur Geschichte der deutschen

Mystik. 1901. Enthaltend unedierte niederrh. Handschriften. 6.—

Cari Georgi, Universitäts-Buchdruckerei in Boun.