nium REEL outil pe ane rg aps Boonp /9?38 HARVARD UNIVERSITY uu dm uu 5) v LIBRARY OF THE MUSEUM OF COMPARATIVE ZOÓLOGY GETS Moy 4 CET " |t | | | EW- » t - " dg t Mus uu — md E ! 4 Mes A 1 M : E m.s E : Mic ) v utr i : : k » 1 " 2 E * Werd hd f ^ E " * pe u.c : : -— vk ^ ; PA rn MC e Bru ues , ! Catan M. e t Moos ET ES Der nld - "J. te ft ge hees z S "WE PX ^o- s m "- "m. - AGT À SOCIETATIS SCIENTIARUM INDO-NEÉEÉRLANDIC A E. MORE EN V ERHANDELINGEN DER RENDER VEREENIGING IN NEDERLANDSCH INDIE. BBL IV Aor SEIEN SOUTETATIS- SCIRENELIABDUUE INDO-NEÉRLANDIC A E. V.O L3U-MOBN. T.V. MDCCCLVIII. BATAVIA, TYPIS LANGE & CO. 1858. SES VERHANDELINGEN DEE NATUURKUNDIGEVEREENIGING Iu DDnPLANDSCH ENDIE. D EJ LDs:Iy 1858. BATAVIA, LANGE & CO /^ 1858. ICHTHYOLOGIAE ARCHIPELAGI INDICI IIO DEO MIES, AUCT. P.BLEEKER, Math. Mag., Philos. Nat. et Med. Dr., Summ. Consi. Instruct. Public. in fud. Neër- land. Senat., Ordin. Coron. Querc. Praefect., Ordin. Leon. Neërland. et Ordin. Impe- rial. Austriac. Coron. Ferr. .Eg., Societ. Scient. Ind. Neêrl. Praes. , Acad. Reg. Scient. Neörland., Acad. Caesar. Leop. Carol. Nat. Cur., Reg. Botan. Societ. Boic. Ratisb., etc. etc. Soc. VOLUMEN I SIL VERE M SERRA BATAVIA, TYPIS LANGE ET CO. 1858. DE Weke Ge EN VAN DEN INDISCHEN ARCHIPEL BESCHREVEN EN TOEGELICHT DOOR TODPUREK-BÀ; Doktor in de Natuur-, Wis- en Geneeskunde, Kommandeur der Orde van de Kükenkroon, vdder der Orde van den Nederlandschen Leeuw en van de Oostenrijksche Orde van de JJzeren kroon, President der Natuurkundige Vereeniging in Nederlandsch Indië, Lid der Hoofdkommissie van Onderwijs in Nederlandsch Indië, Lid der Koninklijke Akademie van Wetenschappen te Amsterdam, van de Hollandsche Maatschappij der Wetenschappen, der Keizerlijke Akademie van Natuuronderzoekers, van het Koninklijk Botanisch Genootschap te Regensburg, van het Keizer- lijk Genootschap van Natuuronderzoekers te Cherbourg, enz. enz. Peek PR OE BATAVIA, LANGE & CO. 1858. I N D E X. Pav: Voorwoord. E ONO MBEHERVAIIEBENS GU WOES LS Oe som oco yo Rom l& Silurorum distributio geographica. VERN eI MERILME E NEE 7 Silurorum sundaico-moluccensium distributio geographica. . . . . . . . 89. BEC D SIEWRONDRES MBERYALÁACHTIGEN. -.2 Wo e 06 0 o. 94, 45. ERUmUDE SIBOUCHPHYXORDEM lS $5.2 25093 4 0 )]6 £L; e v. Bl. GU et niae ma NE M LUE CFLC ELSE: LR ae DN CAERIOHDEPRODDER (4.2 625 3:59.98 € v 39:4 DZ. EEEN NN HE T S ted A BAI Wen LE De AED ER A uero um Q6 d. » Aemidoras Plkr. o RICE EE KRINS detta De Se a DAGBIGEEHYOIDEER rn (4o 2j. 49950 9 x 059. Eun IP ARIDPONIES S.I S A s de erm ab rss md. ENOR QR TISSU ITa X uy f.p 10. 09/09. Gen. Eutropius J. Mill, Eutropius. — 1 0: 2 08 2 0o 58,108. Teus Blkr, Lijs: RE A EED Uu HE i09 100. „ Helicophagus Blkr, Slakkeneter. ER AD og Pear RER V Dunbar A Me ae te eee DE 178: „ Silundia CV. NEE SEE EEE Piss ir OD EE ON NEE ele or Ba er EE AE ON Gen. Bagrichthys Blkr, Liptandvisch. . . . . . - . «. - 595130: » Bagroides Blkr, Bagrodes. Ae AE UNS Or 09; 152: » Leiocassis Blkr, Gladschildvisch.. MEM ee * 59:199. » Bagrus Cuv. Blkr, Pennevisch. MED RA ems: ood, Idd. MEDIDA Log 3 Xt. A AAT o wo... 60. Spec. INDEX. Gen. Chrysichthys Blkr. Octonematichthys Blkr Melanodactylus Blkr. s» Bata cB: . „ Galeichthys Val. Baird. Piratinga Blkr. Platynematichthys Blkr. eb „ Piramutana Blkr. EP e e dt os Hexanematichthys Blkr, Kedoekan. Phractocephalus Ag. „ Platystoma Ag. „ __ Selenaspis Blkr. „ JSeiades Müll. Trosch. ; », X Cephalocassis Blkr, Selin „ JNetuma Blkr. Netuma. » _Guiritinga Blkr. » Sceiadeichthys Blkr. : - Ariodes J. Müll. Frosch. Bike, ARUM zl Astrophysus Kner. »w Arias QV. .Blkr, Arius, „ .Genidens Blkr. » Ailurichthys Blkr. : » . Osteogeneiosus Blkr, eee Mere » : Diplomystes CeoDum- EV c » Batrachocephalus Dlkr, Kil pec Arius arius CV., Gewone Arius, . : » pidada Blkr Levendbarende Arius. . » mierocephalus Blkr, Kleinkoppige Arius. » argyropleuron K. v. H,, Zilverzijdige Arius. Ariodes tonggol Blkr, Ruwkoppige Ariodes. » macrocephalus Blkr, Grootkoppige Ariodes, » acutus Blkr, Spitskoppige Ariodes, . » ]leiocephalus Blkr, Gladkoppige Ariodes. » polystapkylodon Blkr, Veeltandige Ariodes. » goniaspis Blkr, Hoekkoppige Ariodes. Netuma nasuta Blkr, Langneuzige Netuma. : Cephalocassis melanochir Blkr, Zwarthandige Schildkopvisch. » Stormii Blkr, Storm's Schildkopvisch. e » leptonotacanthus Blkr, Slankdoornige Ac » macronotacanthus Blkr, Grootdoornige Schildkopvisch. » truneatus Blkr , Afzeknotte Schildkopvisch. Pag. 60. 60. 60. 60. 61. 355. 355. - 995. 61,126. 61. 61. 62. dM yc 62, 98 62, 98. 62. 62. 62, 19. 356. 62, 69 62 62. 63,119, . 63. 63,116 71; 72 41, 75 TET I4, 78: 82, 83. 82, 85. 82, 86, 83, 88 83, 90 83, 91 . (9i 99. 102, 105. et 102, 105. 102, 106, 102, 108. —-———-*icr.x "^ o d BE AM RU INDEX. Spec. Cephalocassis caelatus Blkr, Gebeeldhouwde Schildkopvisch » venosus Blkr, Geaderde Schildkopvisch. . . . , » utik Blkr, Grootkoppige Schildkopvisch. Batrachocephalus micropogon Blkr, Kortdradige Ke ahlape : Osteogeneiosus Valenciennesii Blkr, Valenciennes Beendraadvisch. » militaris Blkr, Soldaat-Beendraadvisch. » macrocephalus Blkr, Grootkoppige Beendraadvisch, Hexanematichthys sundaicus Dlkr, Soendasche Kedoekan Bagrichthys hypselopterus Blkr, Hoogvinnige Liptandvisch. Bagroides melanopterus Blkr, Zwartvinnige Bagrodes. » macropterus Blkr, Grootvinnige Bagrodes. , . . , » macracanthus Blkr, Langdoornige Bagrodes. Leiocassis poecilopterus Blkr, Hoogkoppige Gladschildvisch. » mieropogon Blkr, Laagkoppige Gladschildvisch. Bagrus nemurus CV., Von Siebold's Pennevisch. » Hoevenii Blkr, Van der Hoeven's Pennevisch. » planiceps CV., Platkoppige Pennevisch, » Wyckii Blkr, Van der Wijk 's Pennevisch, » macronema Blkr, Langdradige Pennevisch, » Wolffii Blkr, Wolff's Pennevisch. . » micracanthus Blkr, Kleindoornige Pennevisch. » gulio CV, Korte Pennevisch. » stenomus CV., Kleinbekkige Pennevisch. Eutropius brachypopterus Blkr, Kortvinnige Eutropius, Lais hexanema Blkr, Zesdradige Lijs. Helicophagus Waandersii Blkr, Waandersche &lakkoifies: » typus Blkr, Gewone Slakkeneter. dos Pangasius djambal Blkr, Javaansche Djambal . . . . . , » macronema Blkr, Langdradige Djambal. . , . . ., » rios Blkr, Borneosche Djambal. » micronema Blkr, Kortdradige Djambal. » polyuranodon Blkr, Veeltandige Djambal. Phalanx II PimeLODONTES A. Euanemin. js Gen. Euanemus Müll. Frosch. „ Ageneiosus Lac. » etranematichthys Blkr. B. Pzmelods. . . . Gen. Pimelodus Cuv. Blkr. » MPseudopimelodus Blkr. » Zungaro Blkr. VII Pag. 103; 110: 103, 113. 103, 115. 118. ANC 12E 121,198. 121, 124. 29 Uf SED a ld 134, 136, 184, 137. en P407 140, 142, 149, 150. 149, 153. 149, 154. 150, 156. Posta. 150, 160. 150, 161. 150, 163. 165. 169. 5-8 dk 174, 175. 174, 176, 180, 181. 180, 183. 180, 184. 181, 185. 187, 166. 188. 189, 206. 189, 204. 189, 304. 957. 190, 206. 191, 204. 169, 204. 196, 204. VII Gen. Heptapterus Blkr. Rhamdia Blkr. Pinirampus Blkr. Auchenaspis Blkr. Auchenipterus Blkr. . Trachycorystes Blkr. Centromochlus Kner. » hama Blkr. Akysis Blkr, Bangon. „ Glyptosternon McCl., Djengal. » Olyra MeCl. MNT qon » Acrochordonichthys Blkr, Wratvisch. » Gagata Blkr, vAn CIE MP » Hemipimelodus Blkr. Hemipimelodus. „ Erethistes Müll. Trosch. » Conorhynchos Blkr. — Conostomus Dum. » Ketengus Blkr. Keteng » Callophysus Müll. ‘Frosch. » Dagarius Blkr, Lika. » Synodontis Val. sie "Anges: Val upto rete DE s eb PEE Spec. Bagarius Buchanani Blkr, Buchanan's Lika. Glyptosternon platypogon Blkr. Platdradige Djengal, . » platypogonides Blkr, Slankkoppige Djengal. . Acrochordoniehthys platycephalus Blkr, Breedkoppige Wratvisch. » melanogaster Blkr, Zwartbuikige Wratvisch. » rugosus Blkr, Rimpelize Wratvisch. » pleurostigma Blkr, Gevlekte Wratvisch. » zonatus Blkr, Gordeldragende Wratvisch » lsehnosoma Blkr, Slanke Wratvisch. Akysis variegatus Blkr , Bonte Bangon. . EEN Hemipimelodus borneënsis Blkr, Borneosche Hemipimelodus. » macrocephalus Blkr, Grootkoppige Hemipimelodus, Ketengus typus Blkr, Gewone Keteng. - Rhamdia? javanica Blkr, Javasche Rhamdia. T OM Phalanx. III. ANODONTES. Gen. Hypophthalmus Val. 190, 203, 190, 203, 197, 1975 198, 198, 199; 200, 204, 204, 190, 204, 205; 190, T917 205, 203, 2 205, 203, 208, f 216, 216, 223, 223, 223, 223, 223, 223, 238, : to Ko Co Gore Eon Ur C Q ho - P bo ho ww C rm oe to S] t2 ro Io 245. ai dd INDEX. Subfamilia IV. ArricHTHYOIDEL. A. Ailianzni. Gen. Ailia Gr. B. Malapterurini. Gen. Malapterurus Lac. Subfamilia V. SiLURICHTHYOIDEL. A. Cetopsini. EEN NT EN en at a9 Gen. Cetopsis Ag. B, Trachelyopterim. . . ee RAT eee 250; Gen. Trachelyopterus Val. CRA Dare PONNE EI OE foe Let ooo ewe us» 290, Gen. Brontes CV. », Astroblepus CV. », Nematogenys Gir. „ Sehilbeodes Blkr. » Trichomyceterus CV. „ Pareiodon Kner. ;, Eremophilus CV. „ Vandellia CV. io NOR VOLL Wu t MDETINK NEN NOR RE EO LD Gode See NE EE A EU M dro. s dU, c Jb dnb X2 EE RE OS BM S ne Wallage: lkr Bjansop „it 3 0€. «nv 299, 255; „ Belodontiehthys Blkr, Pijltandvisch. . . . . . 253, 255, , Silurus L. Blkr, Meerval. DE en esa eR A ure P. 009. „ee Sunnchthss Bir, Silurichthyss. Jes as 2 292, 255, »- Burodes Bike 2... Ae xax 953. 955 „ Pseudosilurus Blkr, dioe: TIAM ST: 279999955: » Buuranodon Blkr^; . . . MT TIER TN OSSE » Kryptopterus Blkr, Bd AE AO: 25: um Juxetepterichthys Blkr. Gladrüg. va ets X 2595 255, Mronema Bir Mleindraad: . … … > 2 .. 253, 255, "o bhieronobus Bike, Naaktrüm —- 2. fen 0 298, 255, Jo Hemelum Bike. Hoogruo ora 22. o. 289, 255, INDEX. Spec. Wallago Russelli Blkr, Russell's Tjangop. » » Leerii Blkr, Van Leer's Tjangop. . . . SA » Belodontiehthys maerochir Blkr, Groothandige Pijltandvisch. » Silurichthys Hasseltii Blkr, Van Hasselt's Silurichthys. » » phaiosoma Blkr, Bruine Silurichthys. » Silurodes hypophthalmus Blkr, Kortdradige Silurodes. » .» _ macronema Blkr, Langdradige Silurodes, » Pseudosilurus bimaculatus Blkr, '"Tweevlekkige Limpok. » » _ leiacanthus Blkr, Gladdoornige Limpok. » Kryptopterus mieropus Blkr, Kleinvinnige Rugdraadvisch. » » limpok Blkr, Langdradige Rugdraadvisch. » .» mononema Blkr, Javasche Rugdraadvisch. » Kryptopterichthys palembangensis Blkr, Palembangsche GN. » » leis Blkr, Borneosche Gladrug. . . . » » bieirrhis Blkr, Tweedradige Gladrug. » .» macrocephalus Blkr, Grootkoppige Gladrug. » Hemisilurus heterorhynchos Blkr, Vreemdbekkige Hoogrug. , » » Schilbeides Blkr, Schilbeachtige Hoogrug » Micronema hexapterus Blkr, Kleinkoppige Kleindraad. » » typus Blkr, Gewone Kleindraad. : » Phalacronotus leptonema Blkr, Dundradige Naaktrug. » .» micropogon Blkr, Kortdradige Naaktrug. ; » » mieruropterus Blkr, Kortdradige Naaktrug. » » Siluroides Blkr, Meervalachtige Naaktrug. Ee eb Subfamilia VI. PLorTOSICHTHYOIDEI. A. Plotosind. Gen. Plotosus Lac. Sambilang. B. Chacini. a de ds ne EE Gen. Chaca CV. Spec. Plotosus anguillaris Lac, Aalvormige Sambilang. » » canius Buch. Eenkleurige Sambilang. » » albilabris CV zi Weilippige Sambilang. : : » » macrocephalus CV., Grootkoppige Sambilang. » — Chaca lophioides CV., Zeeduivelachtige Chaca. » » bankanensis Blkr, Bankasche Chaca. FawxrL1A II. AsPREDINOIDEL PLATDOORNVISSCHEN. A. Aspredini. Gen. Aspredo Art. Bl is » Aspredinichthys Blkr. FJ eo Ue 309, , 930; t2 he to te Ie te 3 c» c» Cc» Cy (9 pus c» kde) 9 al ll al gs INDEX. B. Bunocephalini. : Gen. Bunocephalus Kner, Blkr. Bunocephalichthys Blkr. m Eee UE AE 2? F amira III. LORICARIOIDEL PANTSERVISSCHEN. A. Loricarini. S Dy eue Gen. Loricaria L. Hemiodon Kner. „ Acestra Kner. „ RAhinelepis Ag. B. Hypostomini. Gen. Hypostomus. „ Chaetostomus Kner. „ Ancistrus Kner. Fami IV. HETEROBRANCHOIDEI. VREEMDKIEUWIGEN A. Heterobranchini. , nt Gen. Heterobranchus Geoffr, Bonke Clarias CV., Harmouth. 2) B. Saccobranchini. JE S n Gen. Saecobranchus CV., Zakkieuwvisch. » . Clarias melanoderma Blkr, Zwarte Harmouth. » » batrachus CV., Kikvorschachtige Harmouth. » » leiacanthus Blkr, Gladdoornige Harmouth. » » 'Peysmanni Blkr, Teysmann's Harmouth. » » fuseus CV, Bruine Harmouth. » » Nieuhofii CV., Nieuhof's Harmouth. ESSEN AL eT A reld Rss Spec. Heterobranchus tapeinopterus Blkr, Laagvinnige Boomkieuwvisch. XY Pag. 329. 920: 2929. 37. 330. 330. 330. 390. 930. 330. 390. 301. 391. vos doo. 335. 393, 336. 333, 2338. 335. 399. 397. 340, 341. 340, 343. 340, 346. 340, 348. qv 319: 340, 350. 23 van boven staat welke, de . 28 » M x grooten . H Mireronema Micronema 2 vervanger . : / vervangster — T 5 de zesdradige de overige zesdradige ^ aonriorra di sa anterior radiosa —— " Valiavc e Bahia soort, welke . . . soort naar welke | maculatus Bie maculata | notatus 5 notata . subfamilia V subfamilia VI Fam. IV 20 Fam. WE ; * VOOR WOO R D. Na gedurende eene reeks van ruim twaalf jaren de vischfauna van den Indischen Archipel te hebben onderzocht en in talrijke bijdra- gen toegelicht, wensch ik thans de verspreide bouwstoffen te verza- melen ten einde daarvan een geheel zamen te stellen. Naarmate mijn kabinet rijker werd aan nieuwe soorten en aan voor- werpen van eene zelfde soort, bleek mij meer en meer de nood- zakelijkheid van meer uitvoerige diagnostische beschrijvingen der soorten, dan in de wetenschap gebruikelijk is en allengskens ook kwam ik tot de overtuiging, dat de geslachts- of soortelijke waarde der kenmerken bij de verschillende familiën der visschen aanmerke- lijk kan verschillen, zoodat die waarde soms slechts door vêel om- vattende waarneming der natuur met eenige juistheid kan bepaald worden. Deze allengskens zich in mij gevestigd hebbende overtuiging heeft zich afgespiegeld in de vele honderden beschrijvingen van visschen, welke ik sedert het jaar 1846 heb openbaar gemaakt. Indien men mijne vroegere beschrijvingen met mijne latere vergelijkt zal men ontwaren, dat die in vele opzigten van elkander verschillen en dat de latere door bijvoeging van talrijke bijzonderheden van den bouw der soorten allengskens in uitgebreidheid zijn toegenomen, zoodat zij meer gelijken op eigenlijke beschrijvingen dan op diagnosen. Die meerdere uitvoerigheid was noodzakelijk. Eigenlijke diagnosen van soorten van planten of dieren zullen eerst 1 2 dan kunnen worden ontworpen, wanneer men zal mogen aannemen, dat de soorten dezer aarde alle bekend zijn en die tijd is nog in de verte niet te bepalen. Toen Linnaeus zijne diagnosen schreef, had hij eene gemakkelij- ke taak. Het betrekkelijk geringe aantal der toen bekende soorten, maakte hare onderscheiding in eenige weinige woorden gemakkelijk. Maar die diagnosen hebben veelal hare bruikbaarheid verloren, door de duizenden en duizenden soorten, sedert ontdekt en op meerdere van welke de eene of andere diagnose van Linnaeus geheel zou pas- sen, zonder dat zij daarom ophouden geheel andere soorten te zijn als die voor welke de hervormer der zoölogie en botanie zijne diag- nosen formuleerde. Zelfs nog in de dertiende uitgave van zijn Sys- tema Nature, bezorgd door Gmelin, vóór het einde der vorige eeuw, waren slechts 826 vischsoorten opgesomd, als het geheel der toenma- lige ichthyologische kennis van de geheele aarde voorstellende en daaronder rekende men ongeveer 200 zoetwatervisschen. Een veertigtal jaren later, in 1833, was het aantal bekende vischsoorten reeds verdrievoudigd en thans mag men aannemen dat omstreeks 8000 en, de fossiele soorten medegerekend, ongeveer 10000 vischsoorten bekend zijn. Sedert lang dan ook hebben de meeste natuuronderzoekers de Linnesche wijze van kenmerking der soorten laten varen of althans dete korte diagnosen door nadere beschrijvingen toegelicht. Maar toch nog hebben de beschrijvingen, althans wat de visschen betreft, geen’ gelijken gang gehouden, wat het gaan in bijzonder- heden betreft, met het rasscher en rasscher toenemend aantal beken- de soorten en de ongenoegzaamheid dier beschrijvingen moest vooral aan die onderzoekers in het oog vallen, welke, verwijderd van de groo- te wetenschappelijke middenpunten en museen, zich tot hunne eigene hulpmiddelen beperkt zagen. Een ander ongerief werd door deze laatste onderzoekers ondervon- den in de vergelijkende beschrijvingen, welke b. v. in de groote His- toire naturelle des Poissons zeer talrijk voorkomen, en welke voor- onderstellen eene kennis van reeds, soms ook reeds vergelijkend 9 beschrevene, soorten, welke slechts zelden het deel kan zijn van den natuuronderzoeker in Europa en nimmer dat van natuurkundige reizigers welke zich in andere werelddeelen bevinden. Eene juiste bepaling der soorten wordt daardoor soms volstrekt onmogelijk ge- maakt. Sedert vijftien jaren den Indischen archipel niet verlaten en te Batavia zonder eenig hulpmiddel, tenzij enkele zoölogische hand- boeken en de Histoire naturelle des Poissons van Lacépéde, mijne ichthyologische nasporingen aangevangen hebbende, moest ik in hooge mate het ongerief van dat gebrek ondervinden, en zelfs nadat ik, niet zonder aanzienlijke opofferingen, mijn kabinet tot eenige uitge- breidheid had gebragt en mij de voornaamste letterkundige hulpmid- delen verschaft, bleef ik dikwerf in onzekerheid omtrent de juiste bepaling van vele soorten, omdat van dezelfde of na verwante soorten geene voldoende beschrijvingen bestonden. Ik heb evenwel gemeend mij daardoor niet van mijne nasporin- gen te mogen laten terughouden en ook niet geaarzeld van de hon- derden soorten, welke door eigen nasporing en door de zorg van wel- willende vrienden mijn kabinet kwamen verrijken, beschrijvingen te ontwerpen en in talrijke bijdragen openbaar te maken. Dikwerf dacht ik daarbij aan het » nonum prematur in annum", maar ook even dikwerf meende ik mij aan die spreuk niet te mogen houden. Is het reeds een door naauwkeurige statistische onderzoekingen aangetoond feit, dat de levensduur van den Europeaan te Bata- vla, niettegenstaande de sedert het begin dezer eeuw vijf- tot zes- voudig gunstiger gewordene sterfteverhouding, gemiddeld nog niet de helft bedraagt van den gemiddelden levensduur van den Europe- aan in Europa, — voor mij scheen de levensgrens nog veel enger gesteld te zijn, door de veelvuldige ziekten, welke mij hier achtereenvolgens troffen en moge het al ijdel genoemd worden en misschien zijn, dat men de vruchten van zijne nasporingen openlijk bekend wenscht te zien, die wensch werkte in mij en vooral nadat ik ontwaard had, wat het lot is geweest der wetenschappelijke handschriften van meer dan een verdienstelijk lid der voormalige Natuurkundige Kommissie 4 in Nederlandsch Indië, in de kracht van den beginnenden mannelij- ken leeftijd door het keerkringsklimaat weggemaaid. Reeds spoedig echter na het begin mijner naspormgen vormde ik het plan, de uitkomsten daarvan, indien het even mij gespaard bleef, tot een groot geheel te vereenigen en zoo mogelijk te geraken tot de uitgave van een werk, hetwelk het geheel der bekende visschen van den Indischen archipel zou omvatten en worden toegelicht door de afbeeldingen van alle soorten, door mij waargenomen. De verwezenlijking van dit plan is steeds mijn streven gebleven. Ik ben voortgegaan de soorten, die mijn kabinet aanhoudend zijn blijven verrijken, zoo spoedig mogelijk, en in de latere jaren meer in bijzonderheden, te beschrijven en sedert acht jaren zijn voortdu- rend twee tot drie teekenaars onder mijne oogen werkzaam, om van alle die soorten naauwkeurige afbeeldingen te vervaardigen. Ongeveer 2000 vischsoorten heb ik achtereenvolgens beschreven en die beschrijvingen openbaar gemaakt. Maar die beschrijvingen zijn in zoo talrijke bijdragen verspreid, dat de raadpleging er van moeijelijk is geworden, zelfs voor mij zelven. Bovendien zijn zij voor een groot gedeelte naar enkele voorwerpen genomen, welke niet al- tijd in een’ gewenschten toestand van bewaring zich bevonden. Van zeer talrijke soorten heb ik later meerdere voorwerpen ont- vangen van verschillende grootte en geslachten en allengskens ook leerde ik kennen de veranderingen, welke, de kleuren der visschen uit verschillende familiën ondergaan wanneer ze in verdunden alko- hol worden bewaard, zoodat ik thans met vrij groote juistheid kan bepalen de kleuren van die voorwerpen, welke, van elders mij toe- gezonden, niet in den geheel verschen toestand door mij zijn waar- genomen kunnen worden. Ik heb alzoo mijne oudere beschrijvingen voor een zeer aan- merkelijk gedeelte kunnen verbeteren, door alle vroeger reeds door mij beschrevene soorten aan een nieuw en naauwkeurig onderzoek te onderwerpen. Thans zijn van bijkans alle soorten van den Indischen archipel de onder mijn toezigt vervaardigde afbeeldingen in gereedheid en indien 5 niet nog steeds nieuwe verzamelingen mijn kabinet hadden verrijkt en mij telkens levendig doen gevoelen, hoe talrijk nog'de soorten moes- ten zijn, van welke de wetenschap geene kennis draagt, zou ik reeds vroeger ertoe overgegaan zijn het geheel mijner waarnemingen te verzamelen en tot een geheel te bewerken. | De uitgave van het groote plaatwerk moet voor alsnog verschoven blijven tot een zoo ik hoop niet ver verwijderd tijdstip. Het Opperbestuur van Nederlandsch Indië heeft eene belangrijke som toe- gestaan om de kosten der uitgave te dekken en die uitgave zou reeds een’ aanvang hebben genomen, indien in Nederlandsch Indië de midde- len aanwezig waren om een plaatwerk van grooten omvang naar de tegenwoordige eischen der wetenschap en met den noodigen spoed het lichtte doen zien. Ik heb alzoo moeten besluiten met het ter perse leggen van het plaatwerk te wachten, tot dat ik in Europa zal zijn teruggekeerd. Intusschen wensch ik, als voorlooper op dit werk, de vischfauna van den Indischen archipel, voor zoover mij die thans bekend geworden is, in haar geheel te overzien en familie na familie in dezen arbeid te behandelen. Dit plan bestond sedert lang bij mij en werd reeds door mij gevolgd in de eerste jaren mijner nasporingen, maar de talrijke ontdekkin- gen, gemaakt tijdens en na het afdrukken mijner verhandelingen, de soorten eener zelfde familie of orde omvattende, deden die bijdragen spoedig onvolledig zijn, zelfs dikwerf in die mate, dat mijn kabinet weldra het dubbele of meer dan het dubbele aantal bezat van de soorten, in die verhandelingen beschreven. Thans vat ik dien arbeid weder op. Hoezeer ik mij daarbij niet aan de volgorde der stelsels wil binden en de familiën der visschen niet altijd systematisch op elkander zal doen volgen, zal ik toch binnen den kring dier familiën eene strenge stelselmatige orde in het oog houden, ten einde eensdeels, waar het kan, meer licht te verspreiden over de natuurlijke rangschikking der soorten en geslachten en ten andere de raadpleging mijner beschrijvingen zoo veel mogelijk te vergemakkelijken. en Ik begin met de Siluren, cene afdeeling der visschen, welker soorten uit den Indischen archipel mij aanleiding gaven tot de eerste bijdrage, welke ik omtrent de ichthyologie dezer gewesten heb open- baar gemaakt. Elf jaren liggen tusschen den tijd van het drukken dier bijdrage en het heden, en in die elf jaren heb ik de talrijke ervaringen opgedaan, welke een nieuw licht over de ichthyologische verhoudingen van den Indischen archipel hebben doen opgaan. Die jaren zijn voorbij gegaan in het onderzoeken der honderden en hon- derden vischsoorten, welke ik allengskens ontving. Zij hebben mij ge- leerd, hoe veel mijne eerste bijdragen tot de vischkunde te wenschen overlaten, allengskens de bezwaren te verminderen welke de natuur- onderzoekers in van de middenpunten der wetenschappen verwijderde gewesten bij de bepaling van soorten onophoudelijk ontmoeten, en latere beschrijvingen eene uitbreiding en eene duidelijkheid te geven, welke ze bruikbaar maken voor iederen naturalist, onverschillig waar en in welke omstandigheden hij zich bevindt. Men zal die beschrij- vingen veelal te uitvoerig achten, maar ik heb getracht die uit- voerigheid niet te doen schaden aan de bruikbaarheid, vermits ik mij heb bevlijtigd overal het opzoeken en bepalen der soorten ge- makkelijker te maken door de bijvoeging van analytische overzigten, welke in een oogopslag de voornaamste kenmerken der soorten in het oog doen vallen. De omstandigheden onder welke ik mijne ichthyologische nasporingen heb begonnen en voortgezet verdienen eenige toelichting, omdat zij niet zonder invloed gebleven zijn op den aard en den omvang daarvan. Ik kwam in Nederlandsch Imdië in het jaar 1842 als geneesheer bij het leger. Uit den aard der zaak alzoo moesten mijne diensten bij het leger op den voorgrond staan. Die dienstverrigtingen vorder- den steeds een groot gedeelte van mijnen tijd , zoodat ik mijne natuur- kundige nasporingen voortdurend heb moeten ontwoekeren aan den tijd, welke mijne dienstbetrekking mij beschikbaar liet. In zoo verre waren de omstandigheden voor mijne onderzoekingen niet gunstig, te meer daar ik door die dienstbetrekking aan bepaalde standplaatsen was gebonden en mij niet vrij kon bewegen in het be- lang mijner nasporingen. 7 De tijd overigens welke mij van mijne dienstbezigheden overbleef werd nog voor geen gering gedeelte weggenomen door werkzaam- heden van anderen aard tot welke ik weldra werd geroepen. De redaktie van meerdere tijdschriften (1) werd mij toevertrouwd en ik kon mij daaraan niet wel onttrekken. De redaktie van weten- schappelijke tijdschriften in deze gewesten bepaalt zich evenwel niet alleen tot zuiver redaktie-werk maar omvat tevens het verbeteren der proefdrukken en dagelijks moesten meerdere uren worden afgezonderd om de ruim 30 boekdeelen hetlicht te doen zien, welke onder mijne dadelijke redaktie zijn verschenen. Ook andere betrekkingen werden mij opgedragen en ontnamen mij een ander gedeelte van den overblijvenden tijd. Zoo rustten op mij en rusten nog thans op mij het Voorzitterschap der Natuurkundige Vereeniging in Nederlandsch Indië, het Sekretariaat van het Data- viaasch Genootschap van Kunsten en Wetenschappen, het Ondervoor- zitterschap van de Vereeniging ter bevordering der Geneeskundige We- tenschappen in Nederlandsch-Indië, het Ondervoorzitterschap van de Nederlandsch Indische Maatschappij van Nijverheid en het Lidmaat- schap der Hoofdkommissie van Onderwijs in Nederlandsch Indië en van de Direktie van het Militair Weduwen- en Weezenfonds in Ne- derlandseh Indië. Had ik mij alzoo geenszins te verheugen over ruimte aan tijd, be- schikbaar voor de onderzoekingen mijner keuze, aan den anderen kant gewerd mij de meest welwillende medewerking van zeer talrijke personen, welke, over den Indischen archipel verspreid, deels uit genegenheid te mijwaarts, deels uit belangstelling in de wetenschap, van de meest verschillende gedeelten dezer eilandenwereld mij ver- zamelingen van zoetwater- en zeevisschen deden toekomen. Zeker is aan weinige natuuronderzoekers in zoo van de wetenschap- pelijke middenpunten der beschaafde wereld verwijderde oorden eene zoo ruime ondersteuning geworden, als mij van talrijke vrienden en "OD Her Nete en Geneeskundig Archief voor Nederlandsch Indië, het Natuurkundig Tijdschrift voor Nederlandsch Indië, de Verhandelingen van het Bataviaasch Genootschap van Kunsten en Wetenschappen, de Acta Societatis Scientiarum Indo-Neerlandicae, het Tijdschrift voor Nijverheid in Nederlandsch Indië, 8 bekenden te beurt mogt vallen, en ik werd daardoor in eene omstan- digheid geplaatst, gunstiger voor nasporingen, dan die waarin zelfs eigenlijke reizende natuuronderzoekers in den regel zich bevinden. Het grootste gedeelte van de eer der talrijke ontdekkingen, in dit werk vermeld, komt alzoo toe aan die belanglooze medewerkers en het is mij daarom de vervulling van een’ duren pligt, met erken- telijkheid hier de namen te vermelden van allen, die mij door hunne toezendingen hebben in staat gesteld de wetenschap eene niet onbe- langrijke schrede voorwaarts te brengen. Die namen vormen reeds eene lange lijst en meerdere zie ik thans daaronder, welke hebben behoord aan personen, die onder de slagen van het keerkrings- klimaat zijn bezweken. Ik laat deze lijst hier volgen. Verzamelingen van A. J. ANDRESEN, Kolonel der Infanterie, Adjudant des Konings in buiten- gewone dienst, Ridder der Militaire Willems-Orde der 3e klasse, thans in Nederland. . . s : . West-Borneo. J. J. ApRIAANS, Oud Officier van Ee ide ge Le : : : . Palembang. Dr. J. W. E. AnNpr, Officier van Gezondheid der 2e klasse, thanste Timor- koepang. . : : . 5 . : : 3 : ME BITS W. HuBERS VAN ASSENRAAD, Officier van DET der 2* klasse. . Zuid-Celebes. C. A. BENSEN, Officier van Gezondheid der 1e klasse, thans in Nederland. . West-Java. P. W. A. BEIJEN, Officier van Gezondheid der 3* klasse, thans te Makassar. Java. A. BreRWIRTH, Apotheker, thans te Batavia, : : : 5 : . Palembang. H. H. BnaNDES, Perkenier te Banda. : : ; , . Banda. J.G. X. BRoEKMEUJER , Officier van Gezondheid der re klasse, en te Soerabaja. Oost-Java, Ma- kassar. Dn. O. BRUMMER, Officier van Gezondheid der 2e klasse. . : : . Oost-Java. W. J. A. W. Boers, Majoor der Infanterie, thans te Gombong. E. . Makassar. J. F. Dez DEKKER, Administrateur op Biliton. . , : . Biliton. Dr. C. L. DornrescHALL, Officier van Gezondheid der 2e tire Tene te Amboina. . 5 E i : : : : . Zuid-Java. Dr. J. H. CgoockEwiT, Aha. us met scheikundige wr thans in zending naar Nieuw-Guinea. : . Zuid- Dorneo. Dr. J. ErxrgovEN, Tweede Stadsgeneesheer te San Ridder der Militaire Willems-Orde 4e klasse s : : . West-Dorneo. T. H. EusiNeeRr, Officier van Gezondheid de 3e Vies te TUM : . West-Java. S. VAN DEVENTER, Adsistent-resident te Buitenzorg. : : : . dava. 9 Verzamelingen van H. R. F. FoxrANZES, Zn leven Offlcier van Gezondheid der 3e klasse. . . Makassar. A. FELDMANN, Officier van Gezondheid der 3e klasse, thans te Samarang. Oost-Borneo. II. FiEvEZ, Partikulier te Tjilatjap. — . : : : : . Zuid-Java. W. F. Gopin, Adsistent-resident ter Sumatra's W URN F ; . West-Sumatra. Jxug C. F. Gorpwax, Gouverneur der Moluksche eilanden, Ridder der — . Ternate, Batjan, Orde van den Nederlandschen Leeuw. Halmaheira, Obi, Amboina, Timor. J. F. Gusrers, Officier van Gezondheid der 2* klasse, thans op Java. . Banka. W. J. GoETZEE, Agent der Nederlandsche Handelmaatschappij te Manado. Noord-Celebes. Corxs De GROOT, Ingenieur 1? klasse der Mijnen, thans te Buitenzorg. . Biliton. G. H. G. Hanrorr, Oud Chirurgyn-majoor te Soerakarta. . . Midden-Java. C. HzgLrniCH, Officier van Gezondheid der 2* klasse, thansop Java. . . Zuid-Borneo. A. HEwNDRIKS, Geneesheer te Tjiroetjoep op Biliton. : : : . Biliton. J. C. J Herruura, in leven Officier van Gezondheid der " klasse. . . Solor, Flores. D. S. Hoepr, Sekretaris van het Gouvernement der Molukken, te Amboina, Amboina, Boero, Ceram, Celebes. W.F. C. VAN HELSDINGEN, Ambtenaar toegevoegd aan den Gouverneur der Moluksche eilanden. . ^ ^ : , ; : . . Goram- Archipel. Dr J. HARTZFELD, Officier van Osniked der 1e klasse, thans te Batavia. Amboina, Java. O. F. U. J. HueveninN, Ingenieur der Mijnen, thans te Buitenzorg. J. P. Höxrre, Officier van Gezondheid der 3e klasse, thans op Java, : «Timor. E. F. M. HzrLMxkaAMPr, Officier van Gezondheid der 2e klasse. 5 : . West-Sumatra. P. JaxuES, in leven Officier van Gezondheid der 2e klasse. West-Sumatra. J. E. H. Jvc, zn leven Kapitein der Infanterie, Ridder der Militaire Willems Os Oost-Sumatra. Dr. F. JuNGHUIN, Inspekteur adviseur belast met Natuurkundige onderzoekingen, West-Java. Ridder der Orde van den Nederlandschen Leeuw en van den Rooden Adelaar van Pruissen, thans te Lembang. C. Heurrren, Officier van Gezondheid der 2e klasse, thans op Java . . Zuid-Borneo. A.J. F. JANSEN, Resident van Manado, Ridder der Orde van den Nederlandschen Leeuw : . Java, Sumatra. > : : . Sangi, Celebes. E. F. J. VAN KAPPEN, Offcier van hdd des 9e Om AM op Barkas West-Borneo. C. P. Bresr VAN KEMPEN, Resident van Djokdjokarta. : : : . West-Java. A. H. Kunze, Officier van Gezondheid der 2e klasse, thans te Samarang. . Ternate. N. M. Krein, Tabaksfabrikant, thans in Nederland, : : : : . Midden-Java. N. J. H. KorLrMANN, Ambtenaar, thans met verlof in Nederland. ; . West-Java. C. F. De Bruin Kors, Direkteur van het praauwenveer te Batavia. . . Riouw, Sin- gapore. C. M. H. Krorsen, Kapitein der Infanterie, Ridder der Militaire Willems- Orde 4e klasse, thans te Batavia, r , : : : ; . West-Borneo, 2 10 Verzamelingen van Dr. O. Koxnanpr, Oud Chirurgijn Maioor, thans te Segalaherang. : . West-Sumatra. J. M. Var Leer, Dirigerend Officier van Gezondheid der 2° klasse, thanste Samarang. Oost-Sumatra. J. J. LiNDpereEN, Officier van Gezondheid der le klasse, thans te Willem I. . Banka, L. Lixpx ax, Officier van Gezondheid der 1e kl., Ridder der Militaire Willems-Orde 4e klasse, thans te Batavia. 1 : : : : : : . Oost Sumatra. S. H. DE Laxaz, in leven Geographische Ingenieur voor Nie Indië. Noord-Celebes. E. W. A. LuprkixG, Officier van Gezondheid der 2e klasse, te Fort de Kock. West-Sumatra. E. F. Meuer, Officier van Gezondheid der 2e klasse, te Riouw. : 3 . Bintang. Dox Luis d'Armripa MacEpo, Gouverneur van Timor- delli : : . Oost- Timor. Dr C. W. F. Moek, Officier van Gezondheid der 2e klasse, thans te Samarang. Noord-Celebes. J. G. F. Be&NELOT Moens, Officier van Gezondheid der 2* klasse, thans te Anjer. Batjan. Dr O. G. J. Mornrike, Officier van Gezondheid der 1e klasse, Ridder der Orde van den Nederlandschen Leeuw, thans te Amboina. .. ; : . Natoena, Amb. Da E. H. H. Münrerr, Officier van Gezondheid der 2e klasse, te Manado. Noord-Celebes. D. C. Noorpziek, Adsistent-resident van Patjitan. : : . : . Oost-Java. J. C. VAN Oven, Apotheker der 3* klasse, thans te Samarang. . . ‚ Zuid-Celebes. Dr A.K. J. L. W. PrrauM, in leven Officier van Gezondheid der 3e klasse. Ceram. ERE SreijN PanvÉ, Ambtenaar .. ^ 4 A " s . West Java. D. M. Pirrer, Oud Dirigerend Officier van Gecondhed del ge klasse, thans te Djokdjokarta. : : : : : : : : : - . Sumbawa. IDA PFEIFFER. : s E : ; : : : : : , . Sumatra, Bor- neo, Celebes. O. VAN PorawszN PrrEL, Adsistent-resident van Malang. , : , . Oost-Java. Du E. Reiss, in leven Officier van Gezondheid der 2e klasse. , . . West-Sumatra J. W. RoELaxDT, Apotheker der $2* klasse, te Sinkawang. , : : . West-Borneo. H. Raar, Majoor der Infanterie, Ridder der Militaire Willems-Orde 4* klasse, thans te Makassar. d - ; : s; : : : : . Dintang. J. C. Ross, in leven Eigenaar der Kokos-eilanden. . " : : . . Kokos-eiland. . . Ross, Eigenaar der Kokos-eilanden : : 7 : : : . Kokos eiland. H Vor RosexBera, Millitair Ambtenaar, thans in kommissie naar Nieuw-Guinea. Nias, Batoe, West-Sumatra. T. W. Senröper, Kapitein der Infanterie, thans te Soerabaja. . 1 5 . Amboina. J. A.H. B. Soxszuaxx REBrENTISCH, Officier van Gezondheid der 1e klassete Sinka- — wang. : : : , : s . West-Borneo. M. Tn. Rerrene, Offieier van TEM. der i E thans te Batavia. . West-Sumatra. Dr J. F. C. F. Scnnamm, in leven Officier van Gezondheid der 2° klasse. . Bali. Dr F. C. Scnuirr, Officier van Gezondheid der 1* klasse, thans te Samarang. West-Sumatra. H. W. SenwarereLD, in leven Officier van Gezondheid der 2e klasse : . West-Sumatra. Dr J. Senwarz, Oud Officier van Gezondheid der 3e klasse. : : . Madura, Su- matra, i1 Verzamelingen van H. SonwerxK, in leven Majoor der Infanterie, Ridder der Orde van den Nederland- Sumatra. Nias. schen Leeuw en der Militaire Willems-Orde. , : : : Jxur A. L. N. Ripper DE Sruers, Ondernemer te Batavia. ; ? . West-Java. D. SreaL, Officier van Gezondheid der 2e klasse. - : : . : . West-Borneo. J. F. Scuuurzr, Adsistent-resident van Ambal. : : : : ; . Zuid-Java. C. Ser, Ambtenaar ter Sumatra's Westkust. ; - : : : . West-Sumatra. D. F. Scua AP, Gouverneur van Celebes, Ridder der Orde van den Nederlandschen Leeuw, thans te Makassar. . , : $ s 5 : " . Danka. A. SCHARLEE, Apotheker der 2e klasse, te Muntok. ; : : : . Banka. J. N. SrEvENS, Officier van Gezondheid der 2* klasse, thans te Djokdjokarta. . West-Borneo. H. E. TarPAS3, Officier van Gezondheid der 2* klasse bij de Marine. : . Noord-Celeb. G.J. VAN TurexeN, Dirigerend Officier van Gezondheid der 2e kl., thans te Padang. Amboina. J. E. TerssMAnN, le Hortulanus van 'slands plantentuin te Buitenzorg . . West-Java. R. P. Torsow, Lid van het Handelshuis Anderson, Tolson & Co. 5 . West-Java. Du E. Tarn, Officier van Gezondheid der 3° klasse, te Bandaneira. x . Danda. Dr F. L. W. Vocnrn, Officier van Gezondheid der le klasse, te Padang. . West-Sumatra. Dr C. W. R. Vorcr, Chef der Geneeskundige Dienst met verlof in Europa, Ridder der Militaire Willems-Orde 4e klasse. : : : . West-Sumatra, Dr G. Wassink, Chef der Geneeskundige Dienst in Ness dech Indié, Ridder West-Java, der Orde van den Nederlandschen Leeuw en der Militaire Willems-Orde der 4e klasse, Kommandeur der Orde van de Eikenkroon en van den Witten Valk, te Batavia. P. L. Van BroeMen WaawpEnS, Adsistent-resident te Bali-Doleling. e . Bali, Sumatra. J. T. Van Brormen WaaNpzns, Kapitein der Artillerie, thans te Batavia. .. Oost-Sumatra. H. L. VAN Brormen WaAANDenS, Ambtenaar op Banka. : : ; . Danka. J. H. WarnBErEHM, Adsistent-resident, te Riouw. : 5 : . Bintang. J. Worrr, Oud-Officier van Gezondheid der 2e klasse, te ere : . Borneo. Jxar Mr H. C. Van per Wiek, Resident van Soerabaja, Ridder der Orde van den Nederlandschen Leeuw. j ) : : ; : . West-Java. II. ZonnrNGER, Naturalist, thans te Banjoewangi. i : : , . Sumbawa, Ce- lebes, Oost-Java. Naar deze lange lijst kan men afmeten den omvang der medewer- king, welke mij in mijne onderzoekingen te beurt is mogen vallen. Ook nu nog geworden mij van tijd tot tijd nieuwe verzamelingen van de meest verschillende gedeelten van den Indischen Archipel, en daardoor laat zich verwachten dat in den loop der uitgave van dezen arbeid nog menige soort aan mijne verzameling zal toegevoegd worden en menig feit, zoowel ten opzigte van nog onbekende vormen 12 als ten opzigte der geographische verbreiding der visschen in deze eilanden-wereld, bij de reeds vermelde te voegen zal zijn. Alvorens over te gaan tot de beschouwing der visschen van de orde, welke ik tot het onderwerp heb gemaakt van de eerste afdeeling van dit werk, moet ik hier enkele ophelderingen laten volgen be- treffende eenige door mij in de beschrijvingen der Siluren gebezigde termen, voor zoo verre zij uit zich zelve niet duidelijk genoeg of voor verschillende opvatting vatbaar zijn: b. v. Scutum capitis. — kopschild: de beenige bovenvlakte van den kop. Seutum nuchale. — nekschild: de beenige platen bestaande uit een of meer tusschendoornsbeenderen. Crista interparietalis.— tusschenwandbeenskam; de beenige midden achter het schedelgewelf uitstekende plaat of kam door de tus- schenwandsbeenderen gevormd. Fontieulus frontalis.— voorhoofdsfontanel; de ruimte tusschen de voor- hoofdsbeenderen van beide zijden. Fonticuli occipitales.— achterhoofdsfontanellen; openingen in of tusschen de achterhoofdsbeenderen ; zij zijn soms aan beide zijden dubbel. Porus mucosus axillaris..— de opening der okselslijmholten, door som- migen ook porus lateralis geheeten. Oculi superi.— boven den bekhoek gelegene oogen. Oculi posteri.— achter den bekhoek gelegene oogen. Oculi velati.— met de kophuid bedekte oogen. Oculi liberi.— niet met de kophuid bedekte oogen. Longitudo capitis.— delengte van den kop, gemeten van de snuit- spits tot den top van het operkel. Latitudo capitis.— de breedte van den kop over de operkels. De aan het hoofd van de verschillende beschrijvingen geplaatste aanhalingen der afbeeldingen hebben betrekking tot mijnen grooten manuskript-atlas. D Botoc seh D- uA, MOESEOIWVUACLOLEUN. Pisces ossei, branchiis liberis, malacopteri, corpore elongato nudo vel lorieato sed squamis veris destituto; suboperculo deficiente; ossi- bus intermaxillaribus marginem maxillae superioris constituentibus; maxillis cirriferis. Aanm. De Siluren staan scherp gekenmerkt in de groote rei der Beenige visschen door de afwezigheid van het suboperkel, naakte of slechts met schilden, nooit met schubben bedekte huid en de aanwe- zigheid van tusschenkaaksbeenderen en voeldraden. Zij omvatten een groot gedeelte der thans levende soorten van visschen, zijnde reeds ruim 500 soorten in de registers der wetenschap ingeschreven. In de geologische tijden schijnen de Siluren zeer spaarzaam te zijn geweest. In het vUebersicht der fossilen Pflanzen und Thiere nach ihrer geologischen "Verbreitung" hetwelk aanwijst, wat men daarom- trent wist in 1850, is de lijst der visschen achter de Siluren met eene nul ingevuld en sedert zijn slechts, voor zoover ik heb kunnen na- gaan, twee Siluren uit de voorwereld vermeld, een uit den tertiai- ren zandsteen van Hongarije (Pimelodus Sadleri Heck.) en een uit den harden kalksteen van den Libanon (Coccodus armatus Piet.) Welligt echter zijn de resten van vele andere soorten nog verborgen in den schoot van die gewesten, waar zij thans voornamelijk wonen. Die woonplaatsen zijn vooral de landen der Oude en Nieuwe wereld, gelegen tusschen den 33^" graad noorder- en zuiderbreedte. Buiten deze grenzen komen nog wel Siluren voor in het Noorde- lijk halfrond, maar zij zijn weinig in getal.— Europa voedt slechts Si- *"- 14 lurus glanis L.— Van noordelijk en midden-Azié, voor zoover het bo- ven den 33^? breedtegraad is gelegen, kent men slechts de euro- pesche soort, alsmede die, welke door den heer Dasilewski onder den namen van Silurus asotus en Silurus calvarius zijn afgebeeld en tot de geslachten Silurichthys? en Bagrus behooren.—Ook van Noord-Ame- rika boven den 35^ breedtegraad kent men slechts eenige weinige soor- ten van Pimelodus en Ailurichthys. Im het zuidelijk halfrond vindt men beneden genoemden graad in Australië slechts eene soort van Plotosus, meer een zee- dan een rivierbewoonster.— Van Afrika, welks zuidspits niet geheel tot aan den 35" graad reikt zou misschien slechts eene soort van Galeichthys op of om den Agulhas-bank levende, te vermelden zijn, doch in Zuid-Amerika leven nog meerdere soorten van zoetwater- soorten in de Rio la Plata en de rivieren van Chili, waar de Siluren in de geslachten Trichomycterus en Nematogenys schijnen te ver- dwijnen. De gewesten waar de soorten van Siluren het talrijkste voorkomen zijn het grootste gedeelte van tropisch Amerika, het noordelijke ge- deelte van Hindostan en de Indische archipel. Zeer opmerkelijk is het, dat in Nieuw-Holland, het groote grensland van dien Archi- pel, eensklaps alle Siluren in de zoete wateren ontbreken, want de 6 soorten, welke van dit groote vastland zijn vermeld, behooren tot de geslachten Hexanematichthys? en Plotosus, welke wel de stroom- mondingen bezoeken, doch eigenlijk tot de zeefauna behooren. Twee der familiën van de Siluren, de Aspredinoïden en Loricari- oïden zijn uitsluitend amerikaansche. Eene derde familië daarentegen, minder rijk aan vormen, die der Heterobranchoïden, is tot de oude we- reld beperkt. Slechts de familie der Siluroïden, welke meer dan 4/5 van alle bekende soorten van Siluren omvat, is over alle wereld- deelen verbreid, doch ten opzigte van de onderfamiliën en groepen treft men weder belangrijke beperkingen aan. De Callichthyoïden zijn zuiver amerikaansch, terwijl alle Ailichthyoiden en Plotosichthy- oiden tot het oostelijk halfrond behooren. Voorts zijn van de Ba- grichthyoïden derei der Anodonten en de groep der Euaneminen aan de nieuwe wereld eigen en de Pangasinen slechts aan de oude, en zoo pm 15 ook eindelijk zijn bij de Silurichthyoïden de Schilbeinen beperkt tot de oude wereld en de overige groepen geheel tot Amerika. Ken eeuw geleden, in den tijd van Linnaeus, dacht men er nog niet aan de Siluren in afdeelingen te splitsen. Hoezeer men toen, behalve de europesche soort, reeds eenige vormen uit Afrika, Ame- rika en den Indischen archipel kende, had die kennis tot nog te wei- nig vormen betrekking en te weinig grondigs, dan dat men er toen reeds aanleiding in zou gevonden hebben tot de opstelling van groe- pen of talrijke geslachten. —— P. Artedi vermeldde slechts 2 soorten van Siluren, de europesche Silurus en Clarias nilotica, welke laatste soort hij beschou wde als tot Si- lurus te kunnen behooren. L. T. Gronovius, in zijn Museum ichthyologieum (1754—1763), beschreef de geslachten Silurus, Aspredo, Plecostomus, Callichthys, Mystus en Clarias. Van deze geslachten beantwoordt Silurus aan mijne Schilbeïnen, Aspredo aan de Aspredinoiden, Plecostomus aan de Lo- ricarioiden, Callichthys aan de Callichthyinen, Mystus aan de Dora- dinen en Dagrinen en Clarias aan de Heterobranchoïden. Voor den tijd, waarin zij zijn opgesteld, zijn die geslachten als natuurlijk te achten doch sedert hebben zij de beteekenis erlangd, deels van groe- pen, deels zelfs van eigene familiën. Gronovius kende nog slechts 18 soorten van Siluren. Linnaeus nam in zijne latere uitgaven van het Systema Naturae slechts twee geslachten van Siluren aan t. w. Silurus en Loricaria, van welke het laatste aan de familie der Loricarioïden beantwoordt en het eerste de familiën der Siluroiden, Aspredinoïden en Heterobranchoiden om- vat. Gmelin somde in 1793, in de dertiende uitgave van het Syste- ma Naturae, 29 soorten op, welke tot de meest uiteenloopende ge- slachten behooren en van welke minstens 2 geheel buiten de orde vallen. Bloch gaf in zijn groot vischwerk de afbeeldingen en beschrijvin- gen van 25 Siluren, welke hij bragt onder de geslachten Silurus, Platystacus, Loricaria en Cataphractus. Zijne soorten van Silurus 16 behooren tot de meest verschillende geslachten van de familién der Siluroóiden en Heterobranehoiden, die van Cataphractus tot Doras en Callichthys en die van Platystacus tot Plotosus en Aspredo, terwijl zijne soorten van Loricaria alle tot de familie der Loricarioiden behooren. In het Systema posthumum is het aantal soorten van Siluren ge- bragt op 48, welke alle onder de 4 bovengenoemde geslachten zijn gerangschikt. Lacépède deed de kennis der Siluren eene niet onbelangrijke schre- de voorwaarts gaan. Hij bragt alle hem bekende soorten, ten getale van 54, onder 13 geslachten, t. w. Ompok, Silurus, Macropteronotus, Malapterurus, Pimelodus, Doras, Cataphractus, Plotosus, Ageneiosus, Loricaria, Hypostomus, Corydoras en Tachysurus. Meerdere dier geslachten zijn goed gevormd en onveranderd of na door nieuwe ont- dekkingen noodig gewordene wijzigingen in de wetenschap aangeno- men, zooals Malapterurus, Doras, Plotosus, Ageneiosus, Hyposto- mus. Hunne opvolging bij Lacépède en de tusschenplaatsing van geslachten, welke tot geene der familiën van de Siluren behooren, toont evenwel aan, dat hunne natuurlijke verwantschappen aan Lacé- pede niet duidelijk zijn geweest, wat voorts ook blijkt uit de soorten door hem nog in zijn geslacht Silurus gebragt, waar men vertegen- woordigers vindt van de familiën der Aspredinoïden en zelfs van de Heterobranchoïden. Zijn geslacht Pimelodus vertegenwoordigt zeer wel de onderfamilie der Bagrichthyoïden, waartoe echter ook Age- neiosus en Tachysurus zijn te brengen. Ompok, blijkbaar eene ver- bastering van het maleische woord limpok, komt mij voor te beant- woorden aan mijn geslacht Phalacronotus. Macropteronotus is geen ander genus dan Clarias van Gronovius. Corydoras valt geheel met Callichthys zamen even als Cataphractus gedeeltelijk. Tachysurus komt mij voor niet wezenlijk te verschillen van mijn geslacht Pseu- dopimelodus. | Zoo was de stand der wetenschap ten deze, nu ongeveer een hal- ve eeuw geleden. Er scheen toen nog gedacht te zijn, noch aan eene natuurlijke rangschikking der Siluren in het stelsel, noch aan eene rangschikking van de tot ze behoorende geslachten. TN De heer C. Duméril gaf daarvan de eerste proeve in 1806 in zijne Zoölogie analytique, door de Siluren van Lacépède onder den naam van Oplophoren of Wapendragende visschen te vereeuigen. ‘Len on- regte is daaraan echter het geslacht Ompok Lac. (Phalaeronotus mihi) onttrokken en zijn daarbij gevoegd de geslachten Macrorham- phosus en Centranodon, welke ook Lacépède tusschen zijne geslach- ten van Siluren heeft geplaatst. Georges Cuvier bragt in de eerste uitgave van zijn „Règne ani- mal" de hem bekende geslachten tot eene familie, welke eigenlijk de- zelfde is als die der Oplophoren van den heer C. Duméril doch waar- aan hij den naam gaf van Siluroïden, welke sedert algemeen aange- nomen is. De door Cuvier toenmaals aangenomene geslachten wa- ren Silurus, Schilbe, Synodontis, Pimelodus, Bagrus, Ageneiosus, Doras, Heterobranchus (met Clarias), Plotosus, Callichthys, Aspre- do, Hypostomus en Loricaria, namen welke ook zonder bijvoeging van nieuwe in de tweede uitgave van het Régne animal zijn over- gegaan. Na Cuvier is de kennis der Siluren aanmerkelijk uitgebreid ge- worden. De heer L. Agassiz splitste haar het eerst in twee familiën door de afzondering der Loricarioiden onder den naam van Goniodontes. Talrijke nieuwe en merkwaardige vormen maakten de opstel- ling van nieuwe geslachten noodzakelijk en zoo was de heer Va- lenciennes in de jaren 1839 deelen van de grooten Histoire naturelle des Poissons welke over 1840, de jaren van uitgave der de Siluren handelen, gekomen tot de aanneming van reeds talrij- ke geslachten, welke in de rei den Siluren plaats erlaneden onder de namen Silurus, Schilbe, Cetopsis, Bagrus, Phractocephalus, Platysto- ma, Galeichthys, Pangasius, Silundia, Arius, Pimelodus, Auchenipte- rus, Trachelyopterus Hypophthalmus, Ageneiosus, Synodontis, Doras, Callichthys, Arges, Brontes, Astroblepus, Clarias, Heterobranchus, Saccobranchus, Plotosus, Aspredo, Chaca, Sisor, Loricaria, Rinelepis, Hypostomus, Malapterurusen Ailia, bij welke later nog als Siluroïden werden aangenomen de geslachten Trichomyceterus en Eremophilus en S ". uL 1. ACE Rn 18 waarbij even zeer gevoegd had kunnen worden het geslacht Vandellia. De heer Valenciennes beschouwt alle die geslachten als tot eene enkele groote familie te behooren en heeft de verdeeling van den heer Agassiz niet aangenomen, De rangschikking der geslachten in de groote Histoire naturelle des Poissons laat te wenschen over en schijnt ook niet bepaald de strek- king te hebben hunne natuurlijke verwantschappen aan te duiden. Het komt mij voor dat de groote verschillen in den bouw der Si- luren niet alleen regt geven tot hunne splitsing in de twee groote familiën der Loricarioïden en Siluroïden, welke door meerdere nieu- were ichthyologen aangenomen is, maar dat, na afzondering der Lo- ricarioïden de overblijvende Siluren nog te zeer uiteenloopen, dan dat eene verdere splitsing in afdeelingen met rang van familiën niet gewettigd zou zijn. Prins Charles Lucien Bonaparte volgde in zijn’ Prodromus Syste- matis Ichthyologiae de verdeeling der Siluren in de twee familiën Loricaridae en Siluridae, en duidde tevens eene nadere verdeeling aan der Siluroiden in drie onderfamiliën, welke hij bestempelde met de namen Calliehtini, Pimelodini en Silurini. Die verdeeling is echter zeer onvolkomen en omvat slechts een gedeelte der Siluren. De Callichthini zouden volgens de gegevene bepaling der subfami- lie slechts omvatten het geslacht Callichthys. In de Pimelodini zou- den volgens de omschrijving van Bonaparte plaats moeten nemen, niet alleen alle Dagrichthyoiden, maar ook de Doradinen en de ge- slachten Heterobranchus en Saccobranchus. ‘Tot de Silurini daaren- tegen zouden ongeveer gebragt moeten worden de geslachten Silurus, Schilbe en Tracheliopterus van den heer Valenciennes, doch mijn ge- slacht Siluranodon, zoo na aan Silurus verwant, zou zijn uitgesloten. Meerdere geslachten zouden bovendien in de subfamiliën volstrekt niet te plaatsen zijn, zooals Malapterurus, Aspredo, Clarias, Chaca, Plotosus en andere. Deze proeve was alzoo niet als gelukkig te beschouwen. William Swainson, wiens Natural History of Fishes etc. in het- 19 zelfde jaar het licht zag als het 14e deel der groote Histoire natu- relle des Poissons, gaf eene andere onderverdeeling der Siluren, welke mij niet gelukkiger voorkomt dan die van Bonaparte. Hij brengt de Loricarioïden tot de Siluren terug, welke hij als eene en- kele groote familie beschouwt, doch in vijf subfamiliën splitst, welke hij noemt, Loricarinae, Pimelodinae, Silurinae, Aspredinae en Sorubinae. Een eenvoudige blik op de geslachten, door Swainson onder deze verschillende subfamiliën gebragt, doet ontwaren, dat de natuurlijke verwantschappen daarbij niet voldoende geraadpleegd zijn. Swainson was in het algemeen niet gelukkig in de keuze van de kenmerken zijner talrijke nieuwe afdeelingen en geslachten, welke hij in de ich- thyologie wenschte in te voeren, evenmin als de tot die afdeelingen door hem gebragte geslachten altijd aan de daarvan gegevene ken- merken beantwoorden;— en zoo ook schijnt zijn arbeid over de Silu- ren, waarin overigens meerdere nieuwe gezigtspunten zijn aangeduid, weinig bijval te hebben gevonden. De kenmerken van de subfamilie der Loriearinae, door Swainson gegeven, beantwoorden vrij goed aan die, welke de familie der Lo- ricarioïden toekomen, maar Swainson plaatst er twee geslachten in, Hoplisoma en Cataphractus, welke beide tot Callichthys zijn terug te brengen en alzoo niet tot eene andere afdeeling der Siluroïden behooren. Het geslacht Sturisoma Sw. valt met Loricaria zamen. De subfamilie Pimelodinae van Swainson zou min of meer natuur- lijk kunnen genoemd worden, wanneer het geslacht Sisor Buch. daaruit ware verwijderd en de geheele subfamilie Sorubinae, als- mede meerdere van zijne geslachten van Silurinae daarmede waren vereenigd geworden. Voor mij behooren die Pimelodinae tot twee onderfamiliën, tot de Bagrichthyoïden en tot de Callichthyoïden. Het geslacht Mystus Sw. lost zich op in Doras; de geslachten Felichthys Sw. en Cyclopium Sw. in de geslachten Ailurichthys Baird Gir., Auchenipterus en Arges, en voorts het geslacht Pteronotus Sw. in Pimelodus Val. of mijn geslacht Rhamdia. Wat Swainson's subfamilie Silurinae betreft, deze bevat meerdere geslachten, welke tot andere subfamiliën niet alleen, maar zelfs tot 20 eene andere familie behooren. Zoo zijn daarin geplaatst de geslach- ten Clarias, Heterobranchus, Plotosus en Chaca, en voorts nog meer- dere geslachten, welke volgens mijne wijze van zien behooren tot de Bagrichthyoïden. Van de nieuwe geslachten, door Swainson in zijne subfamilie Silurinae opgesteld, is Silonia hetzelfde als Silundia Valene., Pachypterus zamengesteld uit Eutropius en Pangasius; Clupisoma, hoezeer op andere wijze gekenmerkt, beantwoordende aan mijn ge- slacht Sehilbeichthys. Callichrus Sw. voorts omvat mijne geslachten Wallago en Pseudosilurus, terwijl Pusichthys met Schilbe zamenvalt. De onderfamilie Aspredinae van Swainson eindelijk is vrij goed omschreven, maar geheel ten onregte zijn daartoe gebragt de ge- slachten Astroblepus en Eremophilus. Het geslacht Cotylephorus Swains. behoort overigens geheel tot Aspredo, terwijl de soorten van Aspredo van Swainson tot mijn geslacht Dunocephalichthys behoo- ren. In het nieuwste werk van den heer A. M. C. Duméril, getiteld „ Ichthyologie analytique ou Essai d'une classification naturelle des Pois- sons à l'aide de tableaux synoptiques, Paris 1856", zijn de Siluren in verschillende familién geplaatst en ingedeeld. De heer Duméril heeft zich ter vorming van zijne familien dik- werf van een enkel kenmerk bediend, waaraan meer gewigt werd toegekend dan het bezit en zoo zijn in die familién dikwerf de meest van elkander verschillende geslachten zamen gebragt, terwijl soms de meest aan elkander verwante geslachten in geheel verschillende fa- miliën hebben plaats genomen. Zoo zijn de geslachten Eremophilus en Astroblepus door den heer Duméril gebragt, enkel wegens de ontbrekende buikvinnen, in zijne familie der Pseudapoden, in welke familie naast elkander plaats ge- geven is aan Anarrichas, Xiphias, Orestias, Pristigaster, Gunnellus, Psettus enz., als ware het de bedoeling aan te toonen hoe weinig na- tuurlijk soms eene verdeeling is, welke men op een enkel karakter grondt. Later komt in hetzelfde werk Eremophilus nogmaals voor naast Trichomyeterus en Vandellia, doch deze inderdaad aan elkan- der verwante geslachten zijn daar geplaatst in de familie der Pogo- 21 nophoren, eene evenmin natuurlijke familie, waartoe ook de geslach- ten Barbus, Cobitis, Anableps en andere zijn gebragt. Nog eene derde maal komt Eremophilus met Astroblepus in gezegd werk voor onder de familie der Siluroïden waar de heer Duméril ze tot hunne natuurlijke verwantschap heeft teruggebragt, hoezeer daar ‘Trichomyc- terus en Vandellia zijn weggelaten. De heer Duméril brengt de overige Siluren alle tot zijne Tribu der Oplophoren en splitst deze dan in twee- familiën, Siluroïden en Dipteronoten. Deze splitsing is weder zuiver kunstmatig aangezien zij geheel alleen berust op de aanwezigheid van slechts één of wel van twee rugvinnen. Zij brengt ook de natuurlijke rangschikking der Siluren geheel uit haar verband, want aan de eene zijde ziet men b. v. de geslachten Clarias, Aspredo, Loricaria en Silurus, wel- ke tot 4 zeer verschillende familiën behooren, tot de familie der een- rugvinnige Oplophoren vereenigd, terwijl onder de Dipteronoten ne- vens echte Siluroïden ook plaats nemen de geslachten Heterobran- chus en Hypostomus, welker naauwe verwantschap met Clarias en Loricaria daardoor geheel miskend wordt. Wilde men overigens het door den heer Duméril gebezigde kenmerk ter bepaling der familiën als geldig beschouwen, dan zou men eene derde familie van Oplo- phoren moeten vormen uit mijne geslachten Mieronema, Hemisilu- rus en Phalacronotus, welke echter uiterst na verwant zijn aan de met eene rudimentaire draadvormige rugvin bedeelde genera Kryp- topterus en Kryptopterichthys, welke zelve weder in de naauwste verwantschap staan met Silurodes en andere geslachten van Schil- beïnen, bij welke eene normale straalachtige rugvin aanwezig is. Voor mij bestaan de Siluren uit vier familiën. Met de heeren Agassiz, Kner en anderen beschouw ik de Loricarioïden als eene ei- gene familie, doch de na afscheiding daarvan overblijvende Siluren behooren mijns inziens nog in drie familiën gesplitst te worden. Heb die genoemd Siluroidei, Aspredinoidei en Heterobranchoidei. De familie der Heterobranchoiden is scherp omschreven door de aanwezigheid van een' bijomenden ademhalingstoestel, welke zich voordoet in den vorm van trosvormige aanhangsels aan twee der 22 kieuwbogen, of in den vorm van een' luchtzak, welke een' tak der kieuwslagaderen ontvangt en zich tot ver achterwaarts in den rug tusschen de spiermassa uitstrekt. De hiertoe behoorende visschen hebben groote overeenkomst in vormen en in den bouw des schedels en vinnen, en zelfs ten opzigte van den bouw der rugvin bestaat tusschen Heterobranchus en Saccobranchus meer overeenkomst dan uit de bestaande afbeeldingen en beschrijvingen kan blijken en zooals nader zal worden aangetoond. De Aspredinoïden zijn voornamelijk gekenmerkt door de vergroei- de en daardoor onbewegelijke kieuwdekselbeenderen. De Siluroïden hebben den ademhalingstoestel normaal, de kieuwen zonder bijkomende organen en de drie kieuwdekselbeenderen bewe- gelijk. Zoodanig bepaald biedt de familie der Siluroïden evenwel nog een zoo groot aantal en eene zoo groote verscheidenheid van vormen aan, dat het mij niet zou bevreemden, dat men weldra ook deze familie nog in meerdere zal willen splitsen. Ik heb de voorkeur gegeven aan eene splitsing in onderfamiliën en groepen, en daarbij getracht de natuurlijke verwantschappen in het oog te houden. Over deze onderfamiliën en groepen wordt hieronder nader ge- handeld. De Indische archipel bezit slechts soorten uit twee der vier fami- liën. Ik ken thans 91 archipelagische soorten van Siluroiden en 7 van Heterobranchoiden, dat is nagenoeg 100 soorten van de geheele orde; en gewis mag men er niet aan twijfelen dat de stroomgebieden der groote Soenda-eilanden, vooral die van Sumatra en Borneo, nog menige soort voeden, welke tot nog toe niet onder de oogen der na- tuurkenners is gebragt. Mij is het voorregt te beurt gevallen de kennis der archipelagische Piluren aanmerkelijk te hebben kunnen uitbreiden. Bontius was de eerste aan wien de wetenschap eenig aanduiding van Siluren in deze gewesten te danken had, doch die aanduidingen wa- ren oppervlakkig en weinig juist. 23 Nieuhof gaf herkenbare afbeeldingen van Pseudosilurus bimaculatus, Bagrus gulio CV. en Clarias Nieuhofii CV. en ook Clarias melano- derma is uit zijne korte beschrijvingen nog vrij wel herkenbaar. De werken van beide schrijvers zijn reeds van de 17° eeuw. De 18° eeuw bragt de bestaande kennis niet veel verder. Valen- tyn en Renard gaven gebrekkige doch herkenbare afbeeldingen van Plotosus anguillaris Lac. In de werken van Bloch en Lacépède zoekt men te vergeefs meer archipelagische Siluren. De eerste meer noemenswaardige kennis is men verpligt aan Kuhl en Van Hasselt. Deze uitstekende naturalisten, beide op nog jeug- digen leeftijd door het keerkringsklimaat weggemaaid, hebben den tijd niet gehad de groote massa bouwstoffen, door hen bijeengebragt, voor de openbaarheid te bewerken. Veel van hetgeen zij hebben ver- zameld is echter door nederlandsche en fransche natuuronderzoekers beschreven en bekend gemaakt en dit is ook het geval geweest met met de door hen verzamelde Siluren, welke, althans gedeeltelijk, in de groote Histoire naturelle des Poissons zijn beschreven. Eerst van af de uitgave van het 14, en 15° deel van dit werk mag men zeggen, dat de Siluren van den Indischen archipel eenig- zins nader zijn bekend geworden. De heer Valenciennes deed daar- in 26 soorten van den Indischen archipel kennen, welke echter tot 22 zijn terug te brengen. Drie dier soorten behooren tot de Hete- robranchoïden, de overige tot Siluroïden. Deze soorten zijn de hier- onder genoemde. Arius argyropleuron CV. Cephalocassis caelatus Blkr — Arius caelatus CV. ;» — truncatus Blkr —= Arius truncatus CV. Netuma nasuta Blkr = Arius nasutus CV. Bagrus macronema Blkr = Bagrus nigriceps CV. = Bagrus cavasius CV. (ex parte) r Bagrus keletius CV. (ex parte). » — Stenomus CV. „ gulio CV. = Bagrus abbreviatus CV. " nemurus CV. == Bagrus anisurus CV. » — planiceps CV. j 24 Leiocassis poecilopterus Blkr = Bagrus poecilopterus CV, Hexanematichthys sundaicus Blkr = Bagrus sondaieus CV. -3 Bagrus javensis CV. Glyptosternon platypogon Elkr = Pimelodus platypogon K. v. H. Rhamdia? javanica Blkr — Pimelodus javus K. v. M. Pseudosilurus bimaculatus Blkr = Silurus bimaculatus CV. Kryptopterichthys bicirrhis Blkr = Silurus bicirrhis CV. Plotosus anguillaris Lac. = Plotosus lineatus CV. r — albilabris CV. v . canius Buch. = Plotosus unicolor K. v. M. y» | macrocephalus CV. Clarias batrachus CV. = Clarias punctatus CV. &» — fuscus CV. ry — Nieuhofii CV. Die soorten werden bijna alle vermeld als tot de fauna van Java te behooren. Slechts één soort, Clarias fuscus CV. wordt gezegd op Sumatra te leven en slechts één soort, Plotosus macrocephalus CV; als bij Timor voorkomende, terwijl Plotosus anguillaris Lac. opgege- ven wordt bij Celebes en Amboina te zijn aangetroffen. In de Catalogue of Zoölogical specimens, voorkomende in het werk, getiteld: »^Memoir of the life and publie services of Th. St. Raffles” zijn bovendien nog twee sumatrasche vormen genoemd t. w. Plotosus marginatus, welke dezelfde is als Plotosus anguillaris Lac. en Dagrus sumatranus, welke niet als geslacht of als soort bepaal- baar is, doch vermoedelijk tot mijn geslacht Cephalocassis behoort en niet. in de lijst der bekende visschen van Sumatra kan plaats nemen. Tot zooverre was de kennis der archipelagische Siluren gevorderd toen ik mijne onderzoekingen begon. Ik moet hier echter nog aanteekenen, dat mij uit kopiën van door Kuhl en Van Hasselt nagelatene naamlooze afbeeldingen gebleken is dat zij twee soorten van javasche Siluroïden hebben gekend, van wel- ke ik één heb teruggevonden. Men vindt deze soorten hieronder be- schreven onder de namen Silurichthys Hasseltii en Akysis variegatus. Bovendien ontwaar ik uit eene lijst van visschen door Kuhl en Van Hasselt naar Leiden verzonden, dat zij ook reeds Wallago Russellii van Java hebben gekend, doch zoover ik weet is van die soorten 25 als javasche in geen der bestaande werken sprake. Hetzelfde is het ge- val met eenige andere Siluren, in dezelfde lijst genoemd, doch ner- gens beschreven en dus niet verder bepaalbaar, zooals Pimelodus la- broides Van Hass. , Pimelodus mierostoma Van Hass., Dagrus puncta- tus Van Hass., Dagrus breviceps Van Hass., Dagrus tetragonocephalus Van Hass., Silurus paboides Van Hass., Plotosus javanicus Van Hass. en Plotosus Peronu Cuv. Waarschijnlijk zijn deze soorten, hetzij door den heer Valenciennes, hetzij door mij, onder andere namen beschre- ven, doch wegens het volstrekt gemis van beschrijvingen zijn zij daar- toe niet terug te brengen. In eene bijdrage getiteld »Siluroideorum bataviensium conspectus diag- nostieus, opgenomen in het 21* deel der Verhandelingen van het Datavi- aasch Genootschap van Kunsten en Wetenschappen, maakte ik melding van 66 soorten van Siluroïden, welke ik te Batavia had aangetroffen. Die bijdrage was de eerste, welke ik over de ichthyologie van deze gewesten openbaar maakte en zij draagt de kenmerken van de weinige geoefend- heid, welke ik in de bepaling der soorten dezer familie in het jaar 1845 bezat, toen ik mij nog niet had los gemaakt van de gebrekkige soort- bepalingen van den beroemden meester, toen ten dezen nog mijn voornaamste gids. Die 66 soorten heb ik sedert, na in ervaring gekomen te zijn van het dikwerf onvoldoende der gebezigde kenmerken ter bepaling der soorten, voor een niet gering gedeelte als naamsoorten leeren beschou- wen, en na herleiding dier nominale species tot hare wezenlijke ty- pen zijn daarvan naar mijne tegenwoordige beschouwing slechts de hieronder genoemde als wezenlijke soorten te beschouwen. l Arius arius CV. = Arius gagoroides Blkr = Arius chondropterygiodes Blkr= Arius angulatus Blkr = Arius Heckelii Blkr'= Arius borneënsis Blkr. / — pidada Blkr = Arius viviparus Blkr. 9 Ariodes tonggol Blkr = Arius tonggol Blkr = Arius crossocheilos Blkr, „ acutus Blkr = Arius acutus Blkr = Arius Hamiltonis Blkr. " macrocephalus Blkr = Arius macrocephalus Blkr. " letocephalus Blkr = Arius leiotetocephalus Blkr. C2 v2 c» QU 26 7 Ariodes polystaphylodon Blkr — Arius polystaphylodon Blkr. S Netuma nasuta Blkr = Arius nasutus CV == Bagrus rhodonotus Blkr == Bagrus carchariorhynchos Blkr. 9 Cephalocassis macronotacanthus Blkr = Arius macronotacanthus Blkr. 10 y . caelatuas Blkr — Arius caelatus CV — Arius caelatoides Blkr — Arius mi- crogastropterygius Blkr — Arius clypeaster Blkr — Arius melanopterygius Blkr. jul y» | venosus Blkr — Arius venosus CV? : Arius laeviceps Blkr = Arius mi- cruropterygius Blkr = Arius macruropterygius Blkr == Arius manjong Blkr = Arius micronotacanthus Blkr. 13 ; — utik Blkr = Arius utik Blkr. 13 Hexanematichthys sundaicus Blkr = Bagrus sundaicus CV. = Arius sundaicus Blkr. 14 Batrachocephalus micropogon Blkr = Batrachocephalus ageneiosus Blkr. 15 Osteogeneiosus Valenciennesii Blkr zz Osteogeneiosus gracilis Blkr = Osteogenei- osus Blochii Blkr. 16 y | macrocephalus Blkr — Osteogeneiosus longiceps Blkr = Osteogeneiosus in- gluvies Blkr. 17 Bagrus nemurus CV, c Bagrus Sieboldii Blkr. 18 / — planiceps CV. = Bagrus anisurus CV. == Bagrus flavus Blkr. 19 » . Hoeveni. Blkr. 20 y» | macronema Blkr — Bagrus singaringan Blkr — Bagrus heterurus Blkr. 21 y» — micracanthus Blkr. 22 »; gulio CV. = Bagrus gulioides Blkr = Bagrus melas Blkr = Pagrus Schle- geli Blkr == Bagrus rhodopterygius Blkr. 23 Pangasius djambal Blkr. 24 Akvysis variegatus Blkr = Pimelodus variegatus Blkr. 25 Wallago Russelli Blkr — Silurus Mülleri Blkr = Wallago Mülleri Blkr. 26 Silurodes hypophthalmus Elkr = Silurus hypophthalmus Blkr. 27 Pseudosilurus bimaculatus Blkr — Silurus bimaculatus Bl. CV. = Wallago bimacu- latus Blkr. 28 Kryptopterichthys bicirrhis Blkr == Silurus bicirrhis CV. 29 Micronema typus Blkr = Silurus micronemus Blkr. 30 Plotosus anguillaris Lac. = Plotosus lineatus CV. — Plotosus castaneoides Blkr, CV ? 91 " canius Buch. = Plotosus unicolor K. v. H. = Plotosus viviparus Blkr — Plotosus multiradiatus Blkr. 32 7" — albilabris CV. = Plotosus macrophthalmus Blkr. 33 Clarias melanoderma Blkr — Clarius melanosoma Blkr. 34 " . batrachus CV. = Clarias punctatus CV. 35 » . Nieuhofii CV. — Clarias pentapterus Blkr. 27 Voortgezette nasporingen hebben sedert 1845 talrijke soorten zoowel van Java als van de overige Soenda-eilanden ter mijner kennis ge- bragt. Nog in hetzelfde jaar waarin mijn eerste arbeid verscheen liet ik een artikel volgen getiteld: » Nieuwe Bijdrage tot de kennis der Siluroïden van Java’, welk artikel evenzoo in het 21° deel der Ver- handelingen van het Bataviaasch Genootschap van kunsten en we- tenschappen is opgenomen. Ik beschreef daarin nog eenige Silu- roiden, t. w. 1 Pangasius micronema Blkr. 2 Ketengus typus Blkr. 3 Bagrus Buchanani Blkr == Punelodus bagarius Buch. 4 Glyptosternon platypogon Blkr = Pimelodus cyanochloros Blkr = Pimelodus platy- pogon K. v. H. 5 Acrochordonichthys rugosus Blkr = Pimelodus rugosus Blkr, 6 Kryptopterus mononema Blkr = Silurus mononema Blkr. Sedert is mijne kennis omtrent de Siluren van Java, doch vooral omtrent die van Sumatra, Banka, Diliton en Borneo, aanmerkelijk uitgebreid geworden en viel mij het voorregtte beurt, de wetenschap met eenige nadere kennis van menige nieuwe of weinig bekende soort te verrijken. Tot die soorten behooren. | Arius microcephalus Blkr. 2 Ariodes goniaspis Blkr = Arius goniaspis Dlkr. 3 Cephalocassis melanochir Blkr = Arius melanochir Blkr. 4 " leptonotacanthus Blkr = Arius leptonotacanthus Blkr. 5 / — truncatus Blkr = Arius truncatus CV. 6 Bagrichthys hypselopterus Blkr = Bagrus hypselopterus Blkr. 7 Bagroides melanopterus Blkr, 8 „__macropterus Blkr. 9 / | macracanthus Blkr. 10 Leiocassis micropogon Blkr = Bagrus micropogon Blkr. 11 Bagrus Wolffii Blkr. 12 Pangasius polyuranodon Blkr = Pangasius juaro Blkr, 18 r/ | macronema Elkr. 14 7" rios Blkr. 28 15 Helicophagus typus Blkr. 16 Lais hexanema Blkr = Pangasius hexanema Blkr. 17 Glyptosternon platypogonides Blkr = Pimelodus platypogonides Blkr. 18 Acrochordonichthss melanogaster Blkr = Pimelodus melanogaster Blkr. 19 & . pleurostigma Blkr — Pimelodus pleurostigma Blkr. 20 v zonatus Blkr = Pimelodus zonatus Blkr. 2] Hemipimelodus borneénsis Blkr = Pimelodus borneénsis Blkr. 22 Wallago Leer Blkr. 23 Belodontichthys macrochir Blkr = Wallago dinema Blkr. 24 Silurichthys phaiosoma Blkr = Silurus phaiosoma Blkr. 25 Silurodes macronema Blkr — Silurus macronema Blkr. 26 Pseudosilurus leiacanthus Blkr — Wallago leiacanthus Blkr. 27 Kryptopterus limpok Blkr = Silurus limpok Blkr. 28 y — micropus Blkr — Silurus krvptopterus Blkr. 29 Kryptopterichthys palembangensis Blkr Silurus palembangensis Blkr. 30 " lais Blkr = Silurus lais Blkr. 31 Hemisilurus heterorhvnchos Blkr = Wallago heterorhynehos Blkr. 32 Micronema hexapterus Blkr = Silurus hexapterus Blkr. 33 Phalacronotus leptonema Blkr == Silurus leptonema Blkr. 94 y" | micropogon Blkr == Silurus apogon Blkr = Silurus micropogon Blkr. 85 7___micruropterus Blkr — Silurus phalacronotus blkr. 36 Clarius leiacanthus Blkr. 97 Á — Teysmanni Blkr. 38 Heterobranchus tapeinopterus Blkr. 39 Chaca bankanensis Blkr. Alle bovengenoemde soorten zijn beschreverr in verschillende bij- dragen, welke hetzij in het Natuurkundig Tijdschrift voor Ne- derlandsch Indië, hetzij in de Acta Societatis Scientiarum Indo-Neér- landicae, of wel in de Verhandelingen van het Bataviaasch Genoot- schap van kunsten en wetenschappen zijn opgenomen. Behalve alle die soorten heb ik in den jongsten tijd nog eenige andere soorten leeren kennen, welker beschrijvingen hierachter zullen plaats vinden, t. w. | l Leiocassis poecilopterus Blkr = Bagrus poecilopterus CV. 2 Bagrus Wvyckii Elkr. 3 Helicophagus Waandersii Blkr. re Eeten rie NINE y E ( 5 : 3 T 29 4 Eutropius brachypopterus Blkr. 5 Acrochordonichthys ischnosoma Blkr. 6 | — platycephalus Blkr. 7 Hemipimelodus macrocephalus Blkr. 8 Silurichthys Hasseltii Blkr. 9 Kryptopterichthys macrocephalus Blkr. 10 Hemisiluras schilbeides blkr. In het geheel ken ik thans 89 soorten van den Indischen Archipel naar de natuur. Silurichthys Hasseltii Dlkr, eene nieuwe soort, is de eenige der bovengenoemde 90 soorten, welke ik slechts ken uit eene daarvan in mijn bezit zijnde afbeelding. De eenige schrijvers welke, voor zoo ver mij bekend is, na mij of gelijktijdig met mij over de Siluren van den Indischen Archipel hebben gehandeld, zijn de heeren Th. Cantor en R. Kmer. De heer Cantor heeft in zijne verdienstelijke „Catalogue of Malayan Fishes", openbaar gemaakt in de jaren 1849 en 1850, de volgende soorten van den Indischen archipel vermeld en toegelicht. ] Bagrus gulio CV. = Bagrus abbreviatus CV. Cant. 2 Hexanematichthys sundaicus Blkr & Bagrus sondaicus CV. Cant. 3 Cephalocassis truncatus Blkr = Arius truncatus CV. Cant. 4 Arius arius CV. Cant. 5 Osteogeneiosus militaris Blkr = Arius militaris CV. Cant, 6 Ketengus typus Blkr = Pimelodus pectinidens Cant. 7 Clarias batrachus CV. == Clarias punctatus CV. Cant. S Plotosus anguillaris Lac. Cant. 9 x» . &lbilabris CV. Cant. Deze soorten, nieuw voor de kennis der plaatsen van welke ze vermeld werden, waren echter reeds bekend van den Indi- schen archipel, met uitzondering slechts van Osteogeneiosus milita- rs CV., indien althans deze soort als eene van Osteogeneiosus Va- lenciennesii Blkr werschillende te beschouwen is. Ketengus typus, door den heer Cantor als eene nieuwe soort beschreven onder den naam van Pimelodus pectinidens, had ik reeds kortelijk bekend ge- 90 maakt in mijne v Nieuwe bijdrage tot de kennis der Siluroiden van Java” uitgegeven in het jaar 1847. In zijne # Ichthyologische Beiträge”, geplaatst in het 17e deel (1855 der » Sitzungsberichte der mathematisch - naturwissenschaftliche Classe der kaiserliche Akademie der Wissenschaften”, handelt de heer Kner ook kortelijk over eenige soorten van Siluren van den Indischen Ar- chipel. Die soorten zijn: Chaca lophioides CV. Plotosus anguillaris Lae. = Plotosus lineatus CV. Kner. r . canius Buch. Kner = Plotosus unicolor K. v. H. Kner. Qo t2 Chaca lophioides CV. wordt door den heer Kner gezegd op Bor- neo en Nieuw-Guinea te zijn aangetroffen, wat, althans wat Nieuw- Guinea betreft, mij voorkomt allezins bevestiging te verdienen. Vat men de bestaande kennis der Siluren van den Indischen ar- chipel zamen, dan kan men aannemen dat thans bijkans 100 soor- ten van daar bekend zijn, t. w. Siluroidei. 1 Arius arius CV. — Arius gagoroides Blkr = Arius chondropterygioides Blkr = Arius angulatus Blkr 2 Arius Heckelii Blkr Arius borneénsis Blkr. 2 / —pidada Blkr. = Arius viviparus Blkr. 3 ; microcephalus Blkr. 4* ,» argyropleuron CV. 5 Ariodes tonggol Blkr = Arius tonggol Blkr = Arius crossocheilos Blkr. 6 „macrocephalus Blkr = Arius macrocephalus Blkr. ? „ acutus Blkr = Arius acutus Blkr = Arius Hamiltonis Blkr. 8 v leiocephalus Blkr = Arius leiotetocephalus Blkr. 9 " polystaphylodon Blkr = Arius polystaphylodon Blkr. 10 " gonlaspis Blkr. = Arius goniaspis Blkr. 11 Netuma nasuta Blkr = Arius nasutus CV. Blkr = Bagrus rhodonotus Blkr - Bagrus carchariorhynchos Blkr. 12 Cephalocassis melanochir Blkr. = Arius melanochir Blkr. 13 " leptonotacanthus Blkr = Arius leptonotacanthus Blkr. 14 / macronotacanthus Blkr = Arius macronotacanthus Blkr. 15 / truncatus Blkr = Arius truncatus CV. Blkr. 91 16 Cephalocassis caelatus Blkr — Arius caelatus CV. — Arius caelatoides Blkr — Arius microgastropterygius Blkr — Arius clypeaster Blkr = Arius clypeastroides Blkr = Arius chondropterygius Blkr 2: Arius melano- pterygius Blkr. 17 " venosus Blkr = Arius venosus CV. Blkr = Arius laeviceps Blkr — Arius micruropterygius Blkr = Arius macruropterygius Blkr = Arius manjong Blkr 2 Arius micronotacanthus Blkr. 18 ; utik Blkr = Arius utik Blkr. | 19 Batrachocephalus micropogon Blkr = Batrachocephalus ageneiosus Blkr. | 20* Osteogeneiosus militaris Blkr = Arius militaris CV. | al " — Valenciennesii Blkr = Osteogeneiosus gracilis Blkr = Osteogeneiosus Blochii Blkr. 22 „_ macrocephalus Blkr = Osteogeneiosus longiceps Blkr = Osteogeneiosus in- gluvies Blkr. 23 Mexanematichthys sundaicus Blkr = Bagrus sondaicus CV. = Arius sundaicus Blkr. 24 _Bagrichthys hypselopterus Blkr = Bagrus hypselopterus Blkr. 25 Bagroides melanopterus Blkr. 26 v" macropterus Blkr. 21 " macracanthus Blkr. 28 Leiocassis poecilopterus Blkr — Bagrus poecilopterus K. v. H. 29 ; mieropogon Blkr — Bagrus micropogon Blkr. 30 Bagrus nemurus CV. — Bagrus Sieboldii Blkr. 31 r — Hoevenii Blkr. 32 / planiceps CV. = Bagrus flavus Blkr = Bagrus anisurus CV. 33 7. Wyckii Blkr. 91 y» macronema Blkr = Bagrus singaringan Blkr= Bagrus heterurus Blkr — Bagrus nigriceps CV. 35 „ __Wolffii Blkr. 36 7" micracanthus Blkr. 37 7 gulio CV. = Bagrus abbreviatus CV. = Bagrus gulioides Blkr = Bagrus me'as Blkr zi Bagrus Schlegelii Blkr= Bagrus rhodopte- rygius B'kr. 98* ., stenomus CV. 39 Eutropius brachypopterus Blkr. 40 Pangasius djambal Blkr. 41 / macronema Blkr. 49 "^ micronema Blkr. 43 £Á — rios Blkr. 44 " polyuranodon Blkr = Pangasius juaro Dikr.. MES. poU - . e 3 m J -- a. [Nae SU E EP RT ITE TES TUR B RE is di y aJ 4 4 : Kc WEM. - É kp Se TA | 45 Melicophagus typus Blkr. | 46 v — Waandersii Blkr. 41 Lais hexanema Blkr = Pangasius hexanema Blkr. 48 Bagarius Buchanani Blkr — Pimelodus bagarius Buch. 49 Glvptosternon platypogon Blkr = Pimelodus platvpogon K. v. II. = Pimelodus cyanochloros Blkr. 50 v — platypogonides Blkr = Pimelodus platypogonides Blkr. 51 Acrochordonichthys ischnosoma Blkr. 59 y — platycephalus Blkr. 53 ; melanogaster Blkr = Pimelodus melanogaster Blkr. 54 yr rugosus Blkr — Pimelodus rugosus Blkr. 55 yr — pleurostigma Blkr = Pimelodus pleurostigma Blkr. 56 „zonatus Blkr — Pimelodus zonatus Blkr. 57 Akysis variegatus Blkr = Pimelodus variegatus Blkr. 58 Hemipimelodus borneénsis Blkr = Pimelodus borneénsis Blkr. 59 „_ macrocephalus Blkr. 60 Ketengus typus blkr = Pimelodus pectinidens Cant. 61* Rhamdia? javanica Blkr = Pimelodus javus K. v. H. 62 Wallago Russellii Blkr 2 Silurus Mülleri Blkr = Wallago Mülleri Blkr — Silurus wal- lago CV. 63 " Leerüi Blkr. 64 Belodontichthys macrochir Blkr = Wallago dinema Blkr. 65 Silurichthys phaiosoma Blkr = Silurus phaiosoma Blkr. 60*. 7 Hasselüi. Blkr. 67 Silurodes hypophthalmus Blkr = Silurus hypophthalmus Blkr. 68 / macronema Blkr = Silurus macronema Blkr. 69 Pseudosilurus bimaculatus Blkr = Wallago bimaculatus Blkr 2 Silurus bimaculatus CV. 70 " leiacanthus Blkr Zi Wallago leiacan thus Blkr. *1 Kryptopterus mononema Blkr = Silurus mononema Blkr. 72 „_ limpok Blkr z Silurus limpok Blkr. 13 /; mieropus Blkr — Silurus cryptopterus Blkr. 74 Kryptopterichthys bicirrhis Blkr = Silurus bicirrhis CV. x " palembangensis Blkr = Silurus palembangensis Blkr. „lais Blkr = Silurus lais Blkr. y macrocephalus Blkr. _ Mireronema typus Blkr = Silurus micronemus Blkr. " hexapterus Blkr = Silurus hexapterus Blkr. 80 Phalacronotus micruropterus Blkr = Silurus phalaeronotus Blkr. 81 7 leptonema Blkrz: Silurus leptonema Blkr. v er go - D eJ' ed 1.71 -1 eo 33 82 Phalacronotus micropogon Blkr = Silurus apogon Blkr — Silurus micropogon Blkr. 83* ,» siluroides Blkr — Ompok siluroides Lac. $4 Hemisilurus heterorhynchos Blkr — Wallago heterorhynchos Dlkr. | 85 y» schübeides Blkr. 86 Chaca bankanensis Blkr. 81* » lophioides CV. 88 Plotosus anguillaris Lac. — Plotosus lineatus CV. — Plotosus castaneoides CV. 89 z; canius Buch. — Plotosus unicolor K. v. H. — Plotosus viviparus Blkr — Plotosus horridus Blkr. 90 » ülbilabris CV. = Plotosus macrophthalmus Blkr. 91* ^» macroceplalus CV. JHeterobranchoidei. 92 Heterobranchus tapeinopterus Blkr. 93 Clarias batrachus CV. — Clarias magur CV. == Clarias punctatus CV. 94 y; |. melanoderma Blkr — Clarias melanosoma Blkr. 95* vr. fuscus CV. 96 " leiacanthus Blkr. 91 4 — Teijsmanni Blkr. 93 r Nieuhofii CV. — Clarias pentapterus Blkr. SILURORUM DISTRIBUTIO GBEUGDOULUIEHBC Species. Genera. Cognitae. nen Asiaticae.| Africanae. Europeae. A a agicae. | nae. Siaticae. Arius Dlkr. 15 4 4 " | » 7 » Ariodes Blkr. 10 6 1 » - 2 T Guiritinga Blkr. 1 T " 5j ^ JN » Netuma Dlkr. 8 T 4 2 b 4 » Cephalocassis Blkr, 28 7 iul 1 5 7 3 Genidens Blkr. 1 - pi » » 1 n Sciades Blkr. i » 5 3 » 5 » Sciadeichthys Blkr. j ^ 2 » » 1 » Hexanematichthys Blkr. 8 1 5 » 4s 1 2 iita Blkr. 6 ss 6 » m » » Batrachocephalus Blkr. 2 Li 1 » » » » Osteogeneiosus Blkr. 4 à 2 E » » » Diplomystes Dum. 1 » » » » 1 » Ailurichthys Daird Gir. 4 j » » » 4 » Selenaspis Blkr. 6 - 5 ds 3 6 » Platystoma Ag. 13 » » » T 13 » Phractocephalus Ag. 1 » 5 » » ] » Galeichthys Baird. 5j » 5 2 $5 » 1 Melanodactylus Blkr. 2 $ 1d T » » » Octonematichthys Blkr. 1 P 3 1 » » » Chrysichthys Blkr. 9 * s 9 5 » » Pseudobagrus Blkr. 1 : 1 (Jap) » » » » Bagrus Blkr. 29 9 9 à » » » Leiocassis Blkr. 8 2 » » » 1 » Bagroides Blkr. 8 5 3 » » Dn » Bagrichthys Blkr. 1 1 » » » D » Davalla Blkr. 1 PA e » » 1 » Silundia CV. 9 " 2 5 ? » » Pangasius Give 6 5 p » » » » Helicophagus Blkr. 2 2 3 » » » » Lais Blkr. 1 t 5 » » » » Eutropius Müll. Trosch. 13 1 9 ö » » » Pimelodus Blkr. 16 j 2 » 5 18 » Transport. 199 | T 69 L6 NAE 64 2 I. FAMILIA SILUROIDEI 35 EEE EEE Species. Genera. : Archipe- | 4... .. : America-| Australa-| Patria Cognitae. DS | Asiaticae.| Africanae.| Europeae. xe Rye dn lagicae. : nae, siaticae. | ignota. Per Transport. Gagata Dlkr. Glyptosternon Blkr. Olyra McCI. Erethistes M all. Trosch. Pseudopimelodus Blkr. Zungaro Blkr. Hemipimelodus Blkr. Heptapterus Blkr. Rhamdia Blkr. Finirampus Blkr. Auchenaspis Blk. Auchenipterus Dlkr. Trachycorystes Blkr. Rama Blkr. Akysis Blkr. E o OU Orb Lm Or mI DD OO Acrochordonichthys Blkr. 6 6 » b: 5 » js Conorhynchos Blkr. 1 » » » » 1 » Ketengus Dlkr. 1 Ll » » » » » Callophysus Müll. Tr. 2 T 5 " » 2 » Bagarius Dlkr. 2 i" 2 n » » » Synodontis Cuv. 10 » 5 10 En » » Arges Cuv. 9 - E 5 " 2 » Euanemus Mull. Tr. 4 * " » 5 4 » Ageneiosus Lac. à » » » » 9 » Clarotes Heck. ] * » 1 » » » Hypophthalmus CV. E * * E 2 5 » Callichthys L. Gr. 14 - 5 - ^ 14 ge Doras CV. ex parte. 20 N » » 5 20 5 Pseudodoras Blkr. 4 T M T p 4 » Hemidoras Blkr. 1 » » » » 1 D Ailia Gr. 1 » E » » » » Malapterurus Lac. l1 » » 1 » » » Sisor Buch. il » 1 » » » D Schilbe Cuv. Blkr. 5 »5 » 5 » » n Schilbeichthys Blkr. 1 » 1 E " | » » Siluranodon Blkr. 1 ^ m 1 n | » » Silurus L. Blkr. ii A 1 T J * E Wallago Blkr. 5 2 4 " » » » Belodontichthys Blkr. 1 1 T » » 4 9 Silurichthys Blkr. 4 2 2 » : 5 5 Transport. 954 .[.- 66. | 110 36 1 157 ORD (1) Ins. Sandvicens. 36 ‘mmm Species. Genera. j Ne T | fs Eur America-| Australa-| Patria Cognitae. lagicne: siaticae.| Africanae. Europeae | |... siaticae. - senda Per transport. 364 | 66 | 110 owe lm TI E REM 96 i 157 | 5 Silurodes Blkr. 4 92 2 | » » » » Pseudosilurus Blkr. 11 9 10 » » » » Kryptopterus Blkr. 5 5 » | » » » » Kryptopterichthys Blkr. 4 4 » » » » » Micronema Blkr. 2 2 it » » » » Phalacronotus Blkr. E 4 DB » » » » Hemisilurus Blkr. 2 2 o » » » » Cetopsis Ag. vl » ZEN: Z » 2 » Trachely opterus CV. 1 » » | » » 1 » Brontes CV NES » isa » » l » Astroblepus CV. 1 » | n » » 1 f » Nematogenys Gir. 1 DES " » » 1 » Beni eotes Blkr. 1 » PY) » » | l » Trichomyeterus Cuv. 9 ee » 5 a MI 9 D Ei:emoplilus Cuv. 1 » deel » » 1 » Pareiodon Kner. 1l 2 ” » ) 1 DE V andellia CV. 1 » DE) » » 1 ” Plotosus Lac. 8 4 1 » » 4 Chaca Cuv. 2 2 T " | ” a » "» Tot. 499 C91 3j] RE EE AET IL FAMILIA ASPREDINOIDEI. —————————————————————— -—————————————————————— ———— RE Species. Genera. ] : | ; Cognitae. d Asiaticae.| Africanae. Europeae. cic Australa- ‚Patria agicae. nae. siaticae. | ignota. mmm mmm Aspredo Art. 4 | » ^ M 5 | 4 3 Aspredinichthys Blkr. 1 2 £ 3 - 1 5 Bunocephalus Kner. 1 | " » » 2 il »" Bunocephalichthys Blkr. 2 Tot. | E | x | |. E | HIL FAMILIA LORICARIOIDET. E e rn Species. Genera. Go Archipe- | 4. ,- : » America-| Australa-| Patria ognitae.| |. ; ae Asiaticae.| A fricanae.| Éuropeae. ijk sene agicae, GA | 2 5 Loricaria. L. 15 2 " » n i 7 Hemiodon. 3 5 b »" S 3 \ Acestra Kner. 2 - a: 5 3 2 " Rinelepis Cuv. | 5 6 Se ke je 5 " Hypostomus Kner. | 9] - 5 » S ae 2d " Chaetostoma Kner. | 1 2s z 5 P 1 u Ancistrus Kner 13 " e 5 5 13 H Tot. | 60 » » | » | » 60 | » | IV. FAMILIA HETEROBRANCHOIDEL Species. Genera. He AES Patria , Arclhipe- ^ : Cognitae. 2 Astaticae.| Africanae. Europeae. E lagicae. nae, Sluticue. | 1onota, | Heterobranchus Geoffr. 551 1 - 4 " " NES Clarias Gron. 15 6 5 5 "H n | "u | Saccobranchus CV. | 2 4 2 ke " XN Jv GG PES -—It x C EGIT IU EPU RUD wm] e EA | cen Dea red bot. |. 99 1 1 g " " | " tecapitulatio. A Species. Australa| Patria slaticae. | ignota. Genera. | Asiaticae. Afrieznae.| Europeae.| A merica- lagicae. | nue. | Ee ae, | Archipe- s CHEER DNA NE DES. Siluroidei. 4923 | 91 126 37 1 176 7 5 Aspredinoidei. 8 | » » » )» 8 » Loricarioidei. 60 m » » » 60 » Heterobranchoidei. 22 7 1 9 D » » mog 133 Ce m quel 38 Uit dit overzigt ontwaart men dat van de bekende soorten van Siluren ruim 170/) komt op den Indischen Archipel, meer dan 260/, op Azië, slechts ruim 90) op Afrika, nog geen 1/500 op Europa, ruim 470/9 op Amerika of het geheele westelijke Halfrond, en onge- veer 1,99/; op Australië. Neemt men de verhouding naar de familiën, dan ontwaart men dat de Loricarioïden en Aspredinoïden geheel tot de nieuwe wereld zijn beperkt, even als de Heterobranchoïden tot de oude wereld, terwijl slechts de Siluroiden, ten getale van ongeveer 423, over alle wereld- deelen zijn verbreid. Van die Siluroiden komt dan meer dan 21,50/) op de Soenda-eilan- den, ruim 8000 op Azië, ruim 8,5% op Afrika, 1/423 op Europa, ruim 41,50/9 op Amerika en ruim 1,500 op Australië. » 1 SILURORUM Faunil. SILUROIDEI Arius arius CV. pidada Blkr. D 2 ?) Ariodes tonggol Blkr. acutus Blkr. )» » Netuma nasuta Blkr. » » » planiceps CV. » Wycki Blkr. [8L .lslsls e alsialalaisg alsiS|is|iuia 2 Nomina. 5 Ee NK E E EE Ear E 5 E | 5 EIE E s 2 ER " nS esae See Iesus Iei!ig,e!wslsieliai!e9|-img 9 [dedu E wp SIS Ire a | [| | Subfam. Bagrichthyoidei, | | 1 T, Pe E s EG e Lees [e t EN NS EN DR | : jl mierocephalus Blkr. 2 E P n ES LES ST (E 22 LA ca ier eso NO e e argyropleuron CV. 1 3 o e Por ers EE M pes ] 1 NE De eta Ub SE ro une macrocephalus Blkr. ] x E RD RC SS zs di 67 En Jt l| : ARP Sd eed Ice HERD o E leiocephalus Blkr. . l : 1 Aere pst c oer a UN ee ins Bess polystaphylodon Bike: l l elu feu ule RM ET NE NDS goniaspis Blkr. : f "bes aUe atas cs oO Ine VEN : : l I-3 Its cp sacre S m zr Cephalocassis melanochir Blkr. . Cie l Mes poesia een. leptonotacanthus Blkr. Jo] EN ON e ese odes podes | : macronotacanthus Blkr. . 1 , lek M xcu con xd arta ME D EE NN : truncatus Blkr. . SEU P T ] app SEX A slt f coelatus Blkr. 12] 1 XN f. E le o xps s 1 venosus Blkr. Jin | [1 Nn CEPS PECES. ee 1 utik Blkr. . BI] ad | P ES Le aea e Batrachocephalus micropogon Blk. | 1 Ll; : oe nn Osteogeneiosus militaris Blkr. . Ty : db oh e 1 ences Blkr. P4 Di qd ! S redo o end ES ,. macrocephalus Blkr. . dos Soi : r A RIS NM, , Hexanematichthys sundaieus Blkr. .|1|1 ] 1 1 I A A Ie s Ree E Bagrichthys hypselopterus Blkr. . . 1; 1 ese Ae CI Bagroides melanopterus Blkr. 1 i: 2 M n » macropterus Blkr. . : 1 : ERI M ez t , macracanthus Blkr. : 1 : 5T MPO EC e Leiocassis poecilopterus Blkr. 1 . T. Mes sepes pee » micropogon Dlkr. . : l Tl Bagrus nemurus Blkr. . 1 1 | | T 1 E „ dHoevenii Blkr. . 1 h 1 1 : 1 Se Oe pde: 1 JF : ; » macronema Blkr. 1 1 i Transport. 25,5|0 21/110 4| 413|7!111|2/010|0,0]010| 7 SUNDAICO-MOLUCCENSIUM DISTRIBUTIO GEOGRAPHICA. I 40 US 3 8o m oU Vo ogRSMUCIUSCE X* mar m Tm 4 E IEIMIEIFIPIEISEREAEHELEIES HII IPIE! Nomina. BH EINE S EIER: E [s HESEIE EEG MEAD al AEN NE a ll ale | | ET Per transport. poi 0 lar 1/0|4|413]|7|1 TIE 00/0 00 0| 4 35 Bagrus Wolffi Blkr. EM d SEES b 1| 1 96 „ micracanthus Blkr. a eoe | aec : Ot .suho Cy. SES ER SEZU ZU 1 Ü 98 , stenomus CV. : JS NT EP . 99 Eutropius brachypopterus Blk. .|.|. S RNC M ; à 40 Lais hexanema Bilkr. Tho dd t 1 ; 41 Helicophagus typus Blkr. ZEE EIM 42 „ Waandersii Blkr. . A EUR or SEN ER DI 43 Pangasius djambal Blkr. A LpGEME T M : 41 , macronema Blkr. EN UNT EMEN DU 1 T 45 ,, mocronema Blkr. «E peer adc E 46 , ros Blkr. : drew ftne cas M : 47 , polyuranodon Blkr. she hese sd ips tan abel ert «4 48 Bagarius Buchanani Blkr. Ai n LR de i PLE S I ns i] 49 Glyptosternon platrpogon Blkr. .|1|.| .|1|.].l .l|.l.l.l. 1 950 , platypogonides Blkr. Qr We LA suos emm. 51 Aerochordonichthvs ischnosoma Blkr. | 1| .| .| res eee ed 52 , platycephalus Blkr. «Tae pest ld T co dei s: 53 , melanogaster Blkr. S IVO LE arke kf scale ent tonos qur 1 94 „ rugosus Blkr. ZE ette fee 1 BEREN Ne: ? 55 , pleurostigma Blkr. Nt EL EEEN ER MRE NES acp 8 56 zonatus Blkr. AS os bissl [p MIR ad 51 Akysis variegatus Blkr. b esse dcs PELIS TELE 58 Hemipimelodus borneénsis Bless qs pede due Ale Ie | JA en : 50-7 macrocephalus Blkr. SE EY Ic AN ei d aes le oder o Ier 5 60 Ketengus typus Blkr. Ei ER EG ON ED a EA - x On LL 61 Rhamdia? javanica Blkr. eN al ae MET XT | EN EE PE Subfam. Silurichthyoidei. 62 Wallago Russelii Blkr. stele EE XI leche | Dg e ris 1 63. , DL Blkr. . : N00 Oe Ere 2E EI. 64 Belodontichthys macrochir Bikr. XE alst Geheel: SEL epe 4 Deas. - 65 Silurichthys phaiosoma Blkr. NN ACN p aloe? esr e vl e OE tE . 66 „ Hasselti Blkr. T [-4-. 1-2] beer AE : 67 Silurodes hy pophthalmus Blkr. a NE KAA ene br aN E. 68 , macronema Blkr. ; Ts 9T D De EE : 69 Pseudosilurus bimaculatus Dlkr. Beber ze AH ST d 1 70 , leiacanthus Blkr. eet] c || Noe | PELLUS : 31 Kryptopterus mononema Bikr. SE SE e dud Sce rar à : 72 „ limpok Blkr. : cioe der LA Ae 18 … micropus Blkr. en d : 1 74 Kryptopteriehthys bicirrhis Blkr. . L| d : d : 1 se AAN 2-21 E 22. MN M Transport. |16| 6.0 42 1;0,6 | 4| 3| 10/2 |29, 2| 0 0j0j0|0 0| 142 NS [aee : z i El . - ci -— | e Hs a i | Of 5 c [2] ui . c — 4 L2 o ^ t 5 » " On — | wx jen] a rm - [m] ef - [4] rs Meere s eR ai tme semet;sim e. Nomina. E "a swLgn;s 3s -sS3*gSIgLe|BSITIS.SIRC-EI : S AI34 ASLI ISI Ol lS | & laa (ee [0 en Ca) i2] T7 Ken - EAS 2e en Jan z^ laa 9 Un |Z m n m ND m co ler) B [9v] c r2 Per transport. 46/6 | 0 (42 ERES 12 us Irvptopteriebth.palembangensisBlkr. | pl Lj je sel el ef eh | BENE D Ae EN EN 0 B A NS ES RA {1 _„ macrocephalus. oM aou 5E dae ee P EN [enc AE dS Mieronema typus Blkr.- . . ...|1 19 „ hexapterus Dlkr. ; 1 80 Phalacronotus micruropterus Blkr. 1 As 1 81 , leptonema Blkr. l : $2 ,, .micropogon Blkr. Teek 1 1 824 … siluroides Blkr. . enu Seu f 84 Hemisilurus schilbeides Blk. ee n BEP Msi cale Ie do PETI SE. Eu heeroebaudelioso Big Pose sse grew el el el be. : Subfam. Plotosichthgoidet. Elue5izcasbuunkanens:is Bles … roel sof ele eeeh ele bb ill ; ONB ONE NEG te on il RARE ele | oe Poe VÀ : 1 S8 Plotosus anguillaris Lac. an exe PL Eier 1 sek A eN 0 A ONE B ON AP : 1 90' , .albilabris CV. MDC Mer EN PE OE s e LN SE, jesse ob cup Es Sene d ees pe db cen Haas ON Wee ee bl bRE VEM lee ER Jedek ee ppp | Bots 199721952 2E en poles toro Nt Rd vr EL) 16 Famil HETEROBRANCHOIDEI. Jo Heterobramehus tapeinopterus Blkr. | ll Il tell [1 | | sanGlhnds balraehus CV. . … . .… ITI ijd 1 Ist 1 Xtxvumelanederma Blkr … .. NLP seh el do ee rab 5 9D. 5. fuseus OV. ou s RE Nds OE ed AD A ien NE 5 au deneuudbus Bikes 99. — 2 2bs-ptp pL pep] lp.rl B4. ,- Teysmanm Blkr. . ru neo UR Ser Dee MIT e ua Deren ps DS iR Ea SN EEEN E EE DE 2S BIEEE Tot: 40: 831 2-05: 110 [01 5492 15:60 COR ONO FO PORFO ] "E Eu uda... ...[B0v 0552 2|1 eu 5 13|3' 9205 dee 1 Lot 16 „ Heterobranchoidei. ee On Ot 10.0792 d 0/0 | 0/,010]0/0. 1 Tot. 54 1/155 4|1 il i ons dae 17 Opmerkelijk is het dat van Sumatra, welk eiland veel minder on- derzocht is dan Java, thans reeds meer Siluren bekend zijn dan van 6 VITE 42 Java. Zeker is Sumatra ook aanmerkelijk rijker aan Siluren dan Java en van Borneo vermoed ik zulks evenzeer. Deze grootere rijk- dom heeft echter voornamelijk betrekking tot de echte zoetwater- Siluroiden, want men mag vermoeden dat de soorten, welke de kust- wateren bewonen en alzoo niet tot de stroomgebieden beperkt zijn, zoo- als de soorten van Arius, Ariodes, Netuma, Cephalocassis, Batracho- cephalus, Osteogeneiosus, Hexanematichthys, Ketengus en Plotosus, zich naar willekeur tusschen de zoo nabij elkander liegende Soenda- eilanden bewegen, zoodat de meeste Javasche soorten, welke tot nog toe het meeste bekend zijn, zich wel evenzeer in de nog zeer weinig onderzochte kustwateren van Borneo zullen ophouden, evenals zulks voor de kustwateren van Sumatra reeds gebleken 1s. Wat evenwel de echte zoetwater-Siluroïden betreft, ziet men meer- dere sumatra'sehe soorten op Java ontbreken, gelijk meerdere java- sche soorten op Sumatra. Dit is ook waar voor Borneo. Volgens den tegenwoordigen stand onzer kennis zijn de volgen- de echte zoetwatersoorten aan de verschillende Soenda-eilanden eigen. Java. — Leiocassis poecilopterus Blkr, Bagrus Wyckii Blkr, Bagrus stenomus CV., Pangasius djambal Blkr, Pangasius micronema Blkr, Acrochordonichthys ischnosoma Blkr, Acrochordonichthys pleurostig- ma Blkr, Acrochordonichthys zonatus Dlkr, Akysis variegatus Blkr, Rhamdia? javanica Blkr, Silurichthys Hasseltit Dlkr, Kryptopterus mononema Blkr, Micronema typus Blkr en Clarias Teysmanni Blkr; te zamen 14 soorten. Sumatra. — Bagroides macropterus Blkr, Bagroides macracanthus | Blkr, Eutropius brachypopterus Blkr, Helicophagus typus Blkr, Helicophagus Waandersii Blkr, Glyptosternon platypogonides Dlkr, Acrochordoniehthys platyeephalus Blkr, Acrochordonichthys melano- gaster Dlkr, Kryptopterichthys palembangensis Blkr, Kryptopterich- thys macrocephalus Blkr, Phalaeronotus leptonema Blkr en Hemi- silurus heterorhynchos Blkr (ook Clarias fuscus CV ?); te zamen 12 of 13 soorten. Borneo. — Pangasius macronema Dlkr, Pangasius rios Dlkr, Hemi- 43 pimelodus macrocephalus Blkr, Silurodes macronema Dlkr en Kryp- topterichthys lais Blkr; te zamen 5 soorten. Banka. — Pseudosilurus leiacanthus Blkr. Alle overige soorten hebben twee of meer der Soenda-eilanden met elkander gemeen, en er is ook geen twijfel aan dat voortgezette na- sporingen zullen doen zien, dat van de bovengenoemde 32 of 33 soor- ten meerderen insgelijks nog zullen worden aangetroffen op een of meer andere eilanden dan van waar zij tot dusverre bekend zijn. Voor- al mag men verwachten dat de tot nog toe alleen op Sumatra ver- zamelde soorten grootendeels ook op Borneo zullen worden gevonden en omgekeerd ook die van Borneo op Sumatra, vermits uit de be- staande kennis reeds duidelijk de groote verwantschap der zoetwater- fauna van beide groote eilanden is gebleken, niet alleen ten opzigte der Siluren maar ook ten opzigte der zoetwatervisschen van andere familién. FAM ILA OUR DNI MEER VAL AC HT 1 GEEN, Siluri branchiis simplicibus non appendieulatis, ossibus operculari- bus artieulatis mobilibus, cute nuda vel seutis osseis uni- ad biseriatis vestita. Aanm. De familie der Siluroiden omvat volgens mijne opvatting slechts die soorten der orde, bij welke de kieuwtoestel geene bijkomen- de organen heeft, de kieuwdeksels vrij geleed en bewegelijk zijn, en de huid geheel naakt is of met eene enkele of dubbele overlangsche rei beenige platen of schilden bezet. Door deze bepaling worden uitgesloten, niet alleen de Loricarioïden, welke reeds onder de namen Goniodontes en Lorieata of Pantser- meervallen tot eene eigene familie waren verheven, maar ook de Aspredines met hunne onbewegelije operkels, de geslachten Clarias, Heterobranchus en Saccobranchus, en voorts het nog weinig bekende geslacht Sisor Buch. De Siluroïden maken ongeveer het 4/5 uit der tegenwoordig bekende Siluren en is de eenige familie der orde, welke hare vertegenwoor- digers heeft in alle werelddeelen. -De familiën der Loricarioïden en Aspredinoïden zijn tot de nieuwe wereld beperkt. De eenige tot dusverre bekende soort der Sisoroïden behoort tot het midden-zui- delijke gedeelte van Azië en de Heterobranchoïden bewonen slechts Afrika, Azië en den Indischen Archipel. De Siluroïden daarentegen bewonen Europa, Midden- en Zuid-Azië, en den Indischen Archipel, Noord- en Midden-Afrika, Noord- en ie u 45 Zuid-Amerika en eenige zee-soorten bezoeken of bewonen zelfs de kusten van Nieuw-Holland en van de eilanden van den Stillen Oceaan. De Indische archipel vooral is rijk aan soorten van Siluroiden. Meer dan een vijfde van het geheele aantal bekende soorten leeft in de zoete of zilte wateren van de Soenda-eilanden. Die soorten, welke de zee bewonen of zich in de kustwateren nabij riviermondingen op- houden, vindt men oostelijk in den Indischen Archipel tot bij Celebes, zoo als Ariodes leiocephalus en Netuma nasuta. De Plotosinen be- geven zich nog oostelijker en schijnen het verbindingslid te zijn tus- schen de Siluroïden van Azië, Australië en Amerika. Zoo doorkruist Plotosus anguillaris bijkans geheel het warmere gedeelte van den Stillen oceaan terwijl de kustwateren van Celebes, Timor en Nieuw-Holland meerdere andere Plotosinen voeden. De echte zee-Siluroïden zijn weinig talrijk. De meeste soorten welke in de kustwateren leven, begeven zich ook in de mondingen der rivieren en zijn dus, zoo men wil, evenzeer als zoetwater-Siluroïden te beschouwen. Men zou die soorten brakwater-Siluroïden kunnen noemen en zelden ook begeven zij zich hooger stroomopwaarts dan de vloed zich in de rivieren doet gevoelen. Tot deze brakwater-Siluroïden behooren, wat den Indischen Archipel betreft, de soorten van Arius, Ariodes, Cephalocassis, Batracho- cephalus, Osteogeneiosus, Hexanematichthys, Ketengus en Bagrus gulio CV. T Tot de echte zoetwater-Siluroiden van de Soenda-eilanden behooren de meeste soorten van Bagrus, die van Leiocassis , Bagroides, Bagrichthys en Chaca, en voorts alle Pangasinen, Pimelodinen en Silurichthy- oiden. Alle die soorten, voor zooverre ze niet tevens de rivieren van zuid-Azië helpen bevolken, zijn geheel tot de Soenda-eilanden beperkt, waar Borneo en Java hare door de natuur gestelde schijnen te zijn. Zeer opmerkelijk is deze beperking der zoetwater-Siluroïden. Java en Borneo zijn daaraan nog zoo rijk als eenig ander gewest ter we- reld en reeds op het groote eiland Celebes, slechts door eene be- grenzen 46 trekkelijk enge straat van Borneo gescheiden, mist men eensklaps alles wat naar Siluroïden gelijkt, een feit, wat evenzeer geldt voor de Cyprinoïden, welke insgelijks op Java en Borneo nog zeer talrijk zijn en op Celebes volstrekt schijnen te ontbreken. De eenige uit- zondering, welke op dezen regel zou bestaan, zou gelegen zijn daarin dat men Chaea lophioides CV. op Nieuw-Guinea zou hebben aangetrof- fen, zooals de heer Kner heeft aangegeven. Eensdeels echter verdient die opgave mijns inziens nog allezins bevestiging alvorens de weten- schap haar bepaald mag aannemen en ten andere zou het kunnen zijn dat Chaca, even als Plotosus, waaraan het verwant is en met welk geslacht het tot eene eigene onderfamilie behoort, zijne grenzen oostelij- ker heeft dan de overige onderfamiliën of groote groepen der Siluroïden. Even als ik gemeend heb de Silüren in meerdere familién te moe- ten splitsen, bleven, na afzondering van de onderwerpelijke familie, de soorten en vormen zoo talrijk en zoo uiteenloopende, dat het mij wenschelijk voorkwam, die talrijke bouwstoffen nader te groeperen en de soorten en geslachten naar de natuurlijke verwantschappen te rangschikken. Ik geef van die groepering hier eene proeve, doch ook slechts eene proeve, aangezien ik slechts ruim een honderdtal archipelagische en aziatische soorten naar de natuur heb kunnen onderzoeken en ten opzigte van de overige soorten beperkt was tot de daarvan bestaan- de beschrijvingen en afbeeldingen, welke veelal niet zijn aangelegd om bij stelselmatige onderzoekingen die kennis te leveren welke men behoeft. | Ik ken geene familie, rijker aan vormen dan de Siluroiden, zelfs na de beperking waarin ik haar opvat. Vele harer geslachten verschil- len op het oog meer van elkander dan sommige familiën van week- vinnige en doornvinnige visschen. Wie b. v. van de Siluroiden slechts kende de geslachten Phalacronotus, Vandellia, Eremophilus, Mala- pterurus, Plotosus, Chaca, Callichthys, Trachelyopterus en Arius, zonder de talrijke tusschenleden, zou schijnbaar met even veel regt 47 daaruit meerdere familiën opstellen dan men zulks gedaan heeft ten opzigte van andere reijen van visschen. Raadpleegt men echter de natuur meer in bijzonderheden, dan komt men weldra tot de over- tuiging dat die geslachten door tusschenleden zoodanig tot elkander naderen, dat hunne natuurlijke en naauwe verwantschap niet te be- twijfelen valt, en mogt men dan al aan de grenzen van ineenvloeijing dier vormen kenmerken aantreffen van volstrekte waarde om de ge- slachten of groepen van elkander af te zonderen, men gevoelt dat de verwantschap te groot en te naauw is om ze op grond van die kenmerken als eigene familiën van elkander te scheiden. Zoo zou het moeijelijk zijn een bepaald kenmerk aan te duiden, eigen aan of geïsoleerd genoeg bij eenig geslacht, om het op grond daarvan tot eene eigene familie te verheffen. Het tandenstelsel, van hoe hooge waarde het ook is ter bepaling van groepen, geslachten en soorten, biedt zoodanig kenmerk niet aan. De geslachten Siluranodon, Hypophthalmus en Hemidoras zijn zonder tanden in kaken en gehemelte, maar behooren elk tot eene afzon- derlijke groep, van welke het niet overeenkomstig de natuur zou zíjn ze af te scheiden. Waar de kaken of de gehemelte- of de ploegbeen- deren met tanden zijn gewapend ziet men de meest uiteenloopende verschillen in de dentitie bij na verwante geslachten en omgekeerd groote overeenstemming bij geslachten welke in een natuurlijk stelsel niet naast elkander kunnen plaats nemen. Wat den vinbouw betreft zijn de verschillen niet minder groot dan betrekkelijk het tandenstelsel, zonder dat die verschillen in over- eenstemming zijn met andere welke eene verheffing tot hoogere groe- pen zouden kunnen wettigen. Zoo ontbreken de buikvinnen bij Eremo- philus en Astroblepus terwijl zij bij de aan ze beantwoordende ge- slachten Trichomycterus en Brontes goed ontwikkeld zijn. Zoo be- zitten de geslachten Silurus en Pseudosilurus nog eene straalachtige rugvin, terwijl die bij de verwante geslachten Hemisilurus en Phala- eronotus geheel ontbreekt. Zoo hebben Schilbe en Schilbeichthys slechts eene straalachtige rugvin zonder vetvin, terwijl die vin bij Ailia ontbreekt en vervangen is door eene kleine vetvin, en beide m WWW LN 3 . 48 zoodanige vinnen vereenigd voorkomen bij Eutropius, geslachten even- wel welker natuurlijke verwantschap niet is te miskennen. | Wat het huidstelsel betreft, hoezeer wezenlijke schubben in de ge- heel orde ontbreken, bieden sommige geslachten toch eene eigen- aardige bekleeding met beenige schilden aan, maar ook hierin is geen genoegzame grond tot splitsing der Siluroïden in familiën. Zoo b. v. kan Callichthys niet gescheiden worden van Doras en beide geslachten niet van de groep der Bagrichthyoiden naar welker type ze zijn gebouwd en onder welke ook geslachten voorkomen, zooals Hexanematichthys, bij welke beenige platen langs de zijlijn een be- gin aanduiden der schildvorming, welke bij Doras en Callichthys eene zoo groote ontwikkeling bereikt. Een der meest zeldzaam voorkomende kenmerken bij de Siluroï- den is de bewapening met doornen van de kieuwdekselbeenderen. Maar ook hieraan is geene hoogere dan generische waarde te hech- ten, aangezien die bewapening b. v. bestaat bij Trichomycterus en ont- breekt bij het na daaraan verwante geslacht Nematogenys. En zoo zouden nog talrijke voorbeelden kunnen worden aangehaald van de ineenweving en doorkruising van voor andere familien beteeke- nende kenmerken, welke bij de Siluroiden die hooge waarde geens- zins bezitten, en hoogstens, en zelfs nog niet eens algemeen, kunnen dienen tot de vorming van natuurlijke groepen in de groote familie. Ik neem in de familie der Siluroiden de volgende onderfamiliën en groepen aan. Subfamilia Ll. SrsogicHTHYOorpEr — Pinnae dorsales 2, anterior radio- sa, posterior adiposa aculeata. Corpus laminulis vel tuberculis osseis sparsis. Dentes ore infero nulli. Cirri numerosi. Dubfamilia II. CarrircurHvorpgr. Pinnae dorsales duae, anterior radiosa posterior adiposa. Corpus lateribus scutis spiniferis vel laminis osseis uni- vel biseriatis loricatum. Phalanx A. Callichthyini. Laminae osseae biseriatae. Pinna adi- posa acanthophora. B. Doradimi. Scuta spinifera uniseriata. Pinna adiposa anacantha. 49 Subfamilia III. BAanrcurHyorpEgr Pinnae dorsales duae, anterior ra- diosa, posterior adiposa, anacantha. Corpus nudum vel linea la- terali granis osseis aliquot obsitum. Phalanx A. Ariodontes. Dentes intermaxillares, inframaxillares et vomero-palatini. Cohors. a. Bagrini. Pinna analis mediocris, dorsalis adiposa bene evoluta. b. Pangasimi. Pinna analis elongata, dorsalis adi- posa rudimentaria. D. Pünelodontes. Dentes intermaxillares et inframaxillares ; vomerini vel palatini nulli. Cohors a. Pimelodimi. Pinna analis mediocris, dorsalis adi- posa bene evoluta. b. Euanemini. Pinna analis elongata, dorsalis adi- posa rudimentaria. C. Anodontes. Dentes maxillis palatoque nulli. Subfamilia IV. Ar.icurHorpkr Pinna dorsalis unica adiposa. Corpus nudum. Phalanx A. Malapterurim. Dentes vomerini nulli. „ B- Aiiamm. Dentes vomerini. Subfamilia V. SiLURICHTHYOIDEL Pinna dorsalis unica radiosa vel nulla. Corpus nudum. Phalanx A. Cetopsini. Pinna dorsalis antica. Dentes maxillis et vo- merini. Porus mucosus axillaris. „ B. Zrachelyopterini. Scutum valde evolutum; pinna analis elongata. Dentes vomere nulli. „ GC. Trichomycterini. Pinna analis brevis; dorsalis media vel postica. Caput non scutatum. Vesica natatoria nulla. " D. JSchilbeini. Pinna dorsalis antica vel nulla. Dentes ma- xillis et vomero-palatini. Analis elongata. Porus mucosus axillaris nullus. Subfamilia VL. ProrosicurHyorpgr — Pinnae dorsalis duae radiosae, dorsalis posterior et analis elongata cum caudali unitae. Cutis nuda. 7 r 50 Phalanx I. Chacini. Pinna analis duplex. Dentes vomerini nulli. " II. Plotosin. Pinna analis unica. Dentes vomerini. Deze vijf onderfamiliën zijn op de omschrevene wijze wel scherp gekenmerkt en als natuurlijke onderafdeelingen te beschouwen en, stelt men de Callichthyoïden boven aan, dan volgen de Bagrichthyoï- den, Ailichthyoiden en Siluriehthyoiden elkander wel in zekere ma- te natuurlijk op, doch men kan moeijelijk daaruit, wat de onderaf- deelingen betreft, eene enkele rei vormen. De Callichthyoïden en Si- sorichthyoiden, tot de Bagrichthyoïden afgedaald zijnde, splitsen zich daar in twee reijen, welke door de Bagrini en Pimelodini naar de Malapterurini en voorts naar de Cetopsini, Trachelyopterini en Tricho- myeterini, en anderendeels door de Pangasini en Euanemini naar de Ai- lianini en Schilbeini afdalen. De Plotosichthyoïden daarentegen vor- men eene eigene rei, welke door de Chacini zich sluit aan de Pimelo- dini en door de Plotosini een’ overgang vormt tot de familie der Heterobranchoïden. Subfamilia Y. SisoricHTHYOIDEL Pinnae dorsales duae, anterior radiosa, posterior adiposa aculeata. Corpus laminis vel tuberculis osseis sparsis. Dentes ore infero nul- li. Cirri numerosi. Aanm. Ik kan mij niet vereenigen met het gevoelen van den heer Kner, volgens hetwelk Sisor tot de Hypostomiden en bijgevolg tot de familie der Loricarioïden zou behooren. Zeker is het niet twijfel- achtig dat er meerdere punten van overeenkomst tusschen de Hypo- stomiden en Sisor bestaan, maar het komt mij niet minder twijfelach- tig voor dat Sisor in algemeenen bouw en natuurlijke verwantschap meer overeenstemt met de Siluroïden en in die familie het mid- den houdt tusschen de groepen der Callichthyoiden en Bagrichthyoïden. Aangezien echter de eenige beschrevene soort in de wetenschap slechts bekend schijnt te zijn naar de beschrijving van Buchanan en de afbeelding in de Illustrations of Indian Zoölogy, kan de natuurlijke | | | | 51 verwantschap van Sisor met geene voldoende zekerheid worden uit- gemaakt. De gronden op welke mijn gevoelen steunt omtrent de ware plaat- sing van Sisor, komen voornamelijk op het volgende neder. a. De afbeelding geeft in het algemeen terug het beeld van een’ visch uit de groep der Pimelodini; en daaraan beantwoorden ook de kenmerken; op die afbeelding uitgedrukt en gelegen in den bouw van kopschild, nekschild en kieuwdeksels. b. De vslit under the chin” waarvan Buchanan in zijne beschrijving spreekt, en van welke uitdrukking hij dikwerf in zijne beschrijvingen der Siluroïden gebruik maakt, duidt blijkbaar op, de bij de Bagrichthy- oïden algemeen bestaande dwarsche en soms zeer diepe kingroeve. Tegen de redenen, aangevoerd om Sisor den Hypostomiden nader te brengen laat zich aanvoeren, behalve de bovengenoemde opmerkingen: 1. De onderstaande bekopening vindt men bij vele Siluroïden terug en is op zich zelve niet kenmerkend voor de Loricarioïden. Een sprekend voorbeeld daarvan vindt men bij Netuma nasuta (Arius na- nasutus CV.) en voorts ook bij Bagarius, Glyptosternon en andere geslachten. 2. De sterk vertikaal gebogene koplijn of de hooge snuit bij Sisor heeft voor een siluroied niets bevreemdends meer nadat men zoodanig kenmerk in veel hoogere mate heeft leeren kennen van Clarotes Heuglini Kner. 3. Ofschoon de voeldraden gezegd worden 14 in getal te zijn, blijken de bovenkaaksdraden aan de basis breedvliezig te wezen , wat doet den- ken aan de Pimelodini van de geslachten Bagarius en Glyptosternon. 4. Den vetvindoorn vindt men niet alleen bij de Hypostomiden maar ook bij de Callichthyinen en bij Clarotes. 5. De zeer verlengde bovenste staartvinstraal is geen kenmerk van hoog gewigt. Het is niet algemeen bij de Loricarioïden en niet zeld- zaam bij de Siluroiden (waar dikwerf ook de voorste stralen van an- dere vinnen draadvormig verlengd zijn, Bagarius, Bagrus, Arius enz). 6. De beenige schilden of knobbels op rugkiel en zijden, laten het grootste gedeelte van het ligchaam naakt en duiden een’ middentoe- 52 stand aan tusschen de huidbedekking der Callichthyoïden en dien van Hexanematichthys. De eenige soort, Sisor rabdophorus Buch. van Bengalen, wordt ge- zegd eene lengte van 8 voeten te bereiken. Zij schijnt in de oude wereld de vervanger te zijn van de Callichthyoïden. Subfamilia 11. CALLICHTHYOIDEL Pinnae dorsales duae, anterior radiosa posterior adiposa. Corpus late- ribus scutis spiniferis vel laminis osseis uni-vel biseriatis loricatum. Aanm. De Callichthyoiden vormen eene onderfamilie der Siluroiden het naaste verwant aan de Bagrichthyoïden, maar standvastig daarvan verschillende, hetzij door eene rei gedoornde schilden, hetzij door eene rei beenige platen tusschen kop en staartvin. De Indische Ar- chipel bezit geene vertegenwoordigers dezer onderfamilie, niettegen- staande eene soort van Callichthys door Valentyn, Ruysch en Renard in hunne werken over de Molukken is afgebeeld. Zeer zeker zijn alle soorten tot de nieuwe wereld beperkt. Ik zal ze hier slechts kortelijk overzien. De Callichthyoïden laten zich in twee natuurlijke groepen splitsen, welke men zou kunnen noemen Callichthyini en Doradini. De Cal- lichthyini zijn kenbaar aan de dubbele rei beenige platen des romps en den doorn in de vetvin. Men kent er een 15-tal soorten van, al- hoewel misschien later zal blijken dat sommige als eigene soorten beschrevene vormen tot andere soorten zijn terug te brengen. Alle die soorten behooren tot een enkel geslacht, hetwelk te kenmerken is als volgt. Callichthys L. Gron. Cirri 4 supramaxillares. Pinna dorsalis adiposa aculeata. Dentes inframaxillares tantum, pluriseriati, Vesica nata- toria nulla. B. 3 vel 4. De Doradini zijn niet minder scherp gekenmerkt dan de Callichthyini door de enkelvoudige rei gedoornde schilden op de zijlijn, de afwe- zigheid van vetvindoorn, de aanwezigheid van 6 voeldraden, van eene zwemblaas, enz. Volgens het gevoelen van de heeren Valenciennes p 09 en Kner behooren alle bekende soorten, ten getale van ongeveer 25, tot een enkel geslacht, doch het komt mij voor dat zij met even veel regt minstens onder twee geslachten zijn te brengen welke men zou kunnen gronden op het tandenstelsel. De soorten welke tanden in beide kaken bezitten zou men onder het geslacht Doras kunnen la- ten blijven. Onder den geslachtsnaam Pseudodoras zou men kunnen begrijpen alle die soorten bij welke slechts de onderkaak tanden bezit terwijl men die soorten bij welke de beide kaken zonder tanden zijn of bij welke slechts de tusschenkaaksbeenderen tanden bezitten, zou kunnen brengen onder den geslachtsnaam Hemidoras. Doras CV. ex parte. Dentes intermaxillares et inframaxillares. . 6 ad 8. Pseudodoras Blkr — Dentes inframaxillares tantum. Hemidoras Blkr. — Dentes utraque maxilla nulli vel intermaxilla- res tantum. De thans bekende soorten der Callichthyoiden zijn, voor zoo ver ik kan nagaan, de volgende. Callichthys asper CV. —Silurus callichthys L. = Cataphractus callichthys Bl. Hab. Brasil. Guiana. » caelatus CV. r Brasilia. "» Jlaeviceps CV. ; Drasilia. „_thoracatus CV. Surin. Mart. £& Subulatus CV, / Guiana. Buen. Ayres. „_ ]laevigatus CV, » Buen. Ayres. Trinidad. » albidus CV. & Guiana. „ longifilis CV. = Callichthys personatus Ranz.? „ Guiana. v punctatus CV. == Cataphractus punctatus Bl. == Corydoras ; Surinam. Mon- Géoffroy Lac. : tevideo. y» barbatus QG. CV. » Brasilia. » exaratus Müll. Trosch. : r Guiana. 9" pictus Müll. Trosch. " Guiana. 5 paleatus Jenyns. / Amer. mer. „sulcatus Kner. " Brasilia. Doras costatus Lac. = Silurus costatus L. — Cataphractus costatus Bl. » Amer, merid. r armatulus CV, I |-4 54 Doras cataphractus CV. = Silurus cataphractus L. = Doras brunnescens Hab. Amer. meridion. Fish. Guian. ; Blochii CV. == Cataphractus americanus Bl. Schn. y Amer. merid. v Hancockii CV. zz Doras costatus Hanck. n_Amer. (Arow.) ; maculatus CV. z= Doras granulosus Val. n_ Brasil. Buen. ayres „dorsalis CV. == Doras carinatus Val. ap. Humb. " Guiana. s crocodili V. Humb. " Nova Grenada. „dentatus Kner (an Doras costatus Lac.??) / Surinam. vr affinis Kner. 4 Amer. merid. & asterifrons Heck. " Amer. merid. v. Heckelu Kner. ?" Amer. merid. yr murica Natt. " Amer. merid. yr thogaster Heck. yr Amer. merid.: „_ fimbriatus Kner. r Amer. merid. „_ punctatus Heck. » Amer. merid. „_ carinatus CV. =Silurus carinatus L. = Doras oxyrhynchus Humb. » Guiana. 4 papilionatus Filipp. vr Amazon. fl, vy. d'Orbigny Kroyer. „ Rio Plata. v. ? castaneoventris Schomb. 5 Guiana. Pseudodoras niger Blkr = Doras niger CV. == Doras Humboldtü Ag. » Brasil. „_ brevis Blkr. = Doras brevis Kner. r Amer. mer. v" humeralis Blkr == Doras humeralis Kner. " Amer. merid. " lipophthalmus Blkr == Doras lipophthalmus Kner. y; Àmer. merid. Hemidoras stenopeltis Blkr == Doras stenopeltis Kner. 4 Amer. merid. Subfamilia 111. BAGRICHTHYOIDEI. Pinnae dorsales duae, anterior radiosa, posterior adiposa anacantha. Corpus nudum vel linea laterali granis osseis aliquot obsitum. Aanm. Deze onderfamilie of groote afdeeling van de familie der Siluroiden omvat de geslachten Bagrus, Batrachocephalus, Platysto ma, Galeichthys, Pangasius, Silundia, Arius, Pimelodus, Aucheni- pterus, Hypophthalmus, Ageneiosus, Synodontis en Arges van de groo- te Histoire naturelle des Poissons. Deze geslachten hebben alle met elkander gemeen de aanwezigheid eener vetvin. Deze vetvin treft men ook wel bij de onderfamilie der Callichthyoïden aan, maar bij 55 deze 1s het ligchaam in zijne geheele lengte met gedoornde schilden of gekielde platen bekleed, zoodat eene verwisseling met de Bagrich- thyoiden niet mogelijk is. Bij de Ailichthyoïden vindt men ook wel eene vetvin, maar de straalachtige rugvin ontbreekt. De Bagrichthyoïden, welke het grootste aantal der bekende soor- ten niet alleen van de familie maar van de geheele orde der Siluren omvatten , zijn zoo rijk aan vormen en in bijzonderheden van be- werktuiging, dat zich daaruit meer natuurlijke geslachten laten vor- men, dan de bovengenoemde in de groote Histoire naturelle des Poissons opgestelde. Meerdere ichthyologen welke na de verschijning van het 14° en 15° deel van dit werk over de Siluroïden hebben geschreven, hebben de geslachten van Cuvier- Valenciennes herzien en gedeeltelijk her- vormd, terwijl ook de kennis van sedert ontdekte soorten de noodza- kelijkheid heeft aangetoond van de vorming van eenige nieuwe geslach- ten, niet aan de reeds bekende van den heer Valenciennes ontleend. De zienswijze der ichthyologen ten opzigte der geslachten van de Bagrichthyoïden loopt evenwel aanmerkelijk uiteen, en gewis zijn de kenmerken, door sommigen gebezigd, soms van twijfelachtige gene- rische waarde. Zoo wenscht de heer J. Müller bijkans alle Bagrichthyoïden, wel- ke tanden in het gehemelte bezitten en bij welke de rugvin- en borst- vindoornen getand zijn, te brengen tot het geslacht Bagrus, hetwelk hij dan in eenige afdeelingen splitst, aan welke hij slechts de waar- de van ondergeslachten toekent. Aan den anderen kant evenwel heeft dezelfde verdienstelijke natuuronderzoeker eenige geslachten opgesteld, welke tot de Bagrichthyoïden zonder gehemelte-tanden behooren, en met regt ook zijn zijne geslachten Euanemus, Callophysus en misschien ook Erethistes, als natuurlijke geslachten te beschouwen. De heer Baird, het geslacht Galeichthys van den heer Valencien- nes door den heer J. Müller slechts als een ondergeslacht van Bagrus beschouwd, tot Galeichthys feliceps CV. beperkende, bragt de overige bekende soorten van Galeichthys tot een eigen geslacht, hetwelk hij Ailurichthys noemde. 56 De heer J. MacClelland, de Siluroïden van Kaboel waarnemende, vond daaronder merkwaardige soorten, welke hem aanleiding gaven tot de opstelling zijner geslachten Glyptosternon en Olyra. De heer C. Duméril grondde voorts op Arius papillosus CV. zijn ge- slacht Diplomystes, op Pimelodus conirostris CV. zijn geslacht Co- nostomus, en op Dagrus Lamarrii CV. zijn geslacht Macrones. Terwijl ik allengs talrijke Siluroïden van de Soenda-archipel en van Bengalen leerde kennen, ontwaarde ik, dat ook onder deze zuid-azi- atische vormen meerdere tot eigene geslachten behoorden gebragt te worden. Zoo beschreef ik reeds in 1847 de geslachten Batrachoce- phalus, Osteogeneiosus en Ketengus, en later nog de geslachten Ba- grichthys, Bagroides, Helicophagus, Bagarius en Rita. Door deze verschillende nasporingen werd het aantal geslachten der Bagrichthyoïden meer dan verdubbeld. Maar het lijdt mijns inziens geen twijfel dat eene nadere grondige studie dezer afdeeling er toe moet leiden, reeds met het oog op de thans bekende soorten en met behouding der reeds beschrevene na- tuurlijke geslachten, eene andere rei geslachten vast te stellen uit de soorten, thans nog begrepen onder de geslachtsnamen Bagrus en Pi- melodus. De gegevens ter vaststelling van die nieuwe geslachten zijn niet volledig en verre van algemeen te vinden in de bestaande beschrij- vingen en afbeeldingen van Bagren en Pimeloden en voor vele soor- ten is het thans zelfs nog onbeslist of zij te brengen zijn tot de Ba- gren of tot de Pimeloden, omdat verzuimd is melding te maken van het getand of niet getand zijn van het gehemelte. Aan de dentitie der Siluroïden is een hooger systematisch gewigt te geven dan door de ichthyologen daaraan in het algemeen is toegekend. Aan de dentitie komt bij de Siluroïden, even als bij vele an- dere familiën van visschen, geene ondergeschikte waarde toe bij de bepaling van de geslachten en ik heb ook niet geaarzeld, bij eene nadere studie dezer familie, aan de tandschikking te ontlee- nen meerdere kenmerken, welke, gevoegd bij die van eene nog hoogere of lagere waarde, mij zijn voorgekomen ten grondslag te 57 kunnen worden gelegd aan eene nadere splitsing der geslachten Bagrus en Pimelodus, zooals door mij reeds ten opzigte van de meeste der bovengenoemde door mij opgestelde geslachten is geschied. Beperkt evenwel tot de soorten van mijn kabinet en de bestaande beschrijvingen, is het mij niet mogelijk ongeveer 250 soorten, tot de Dagrichthyoiden behoorende, naar de natuur te onderzoeken en indien ik hier al een overzigt geef van eene splitsing in geslachten, welke mij voorkomen inderdaad generische waarde te bezitten, wensch ik dat daarin meer gezien worde eene aanduiding dan eene volledi- ge of der volledigheid naderende omschrijving. De Bagrichthyoïden splits ik in drie groepen, gegrond op de alge- meene verhoudingen van het tandenstelsel. Bij de eerste groep zijn de tusschenkaaksbeenderen, de onderkaaks- beenderen en het gehemelte met tanden gewapend. Ik noem deze groep Ariodontes. Bij de tweede groep zijn slechts de tusschenkaaksbeenderen en on- derkaaksbeenderen getand en ontbreken de tanden in het gehemelte. Ik stel voor deze groep den naam voor van Pimelodontes. Bij de derde groep eindelijk ontwaart men tanden noch in het ge- hemelte noch in de kaken. Ik noem haar Anodontes. Phalanx. Ll. ARIODONTES. Dentes intermaxillares, inframaxillares et vomero-palatini. Tot deze groep behooren de geslachten Bagrus, Phractocephalus, Platystoma, Galeichthys, Pangasius, Silundia en Arius van den heer Valenciennes, het geslacht Ailurichthys van den heer Baird, de ge- slachten Macrones en Diplomystes van den heer C. Duméril en mijne geslachten Bagrichthys, Bagroides, Rita, Batrachocephalus en Osteo- geneiosus. Zij hebben alle met elkander gemeen dat de beide kaken met tan- den gewapend zijn en dat zich ook tanden op een of meerdere been- deren van het gehemelte bevinden, doch zij verschillen ten opzigte van de schikking dier tanden en ten opzigte van andere kenmerken 8 58 zoodanig van elkander, dat zich daaruit eene geheele rei van ge- slachten laat opstellen, talrijker nog dan de hierboven reeds gegevene. Men kan de Ariodonten in twee ondergroepen splitsen. Een dier ondergroepen is gekenmerkt door zeer kleine vetvin en buitengewoon ontwikkelde lange aarsvin. Men zou haar kunnen noemen Pangasint. Tot deze eerste groep behooren de geslachten Pangasius, Helicopha- gus Dlkr, Silundia CV., Eutropius J. Müll, Davalla Blkr en Lais Blkr. Zij zijn gemakkelijk te herkennen aan het aantal hunner voeldraden, doch zij bezitten ook bijzonderheden in het tandenstelsel, welke de generische waarde van de getallen der voeldraden bij deze geslachten versterken, b. v. Eutropius J. Müll. Cirri 8. Dentes vomero-palatini in vittam trans- versam simplicem vel divisam dispositi. Lais Blkr. Cirri 6. Dentes vomerini in thurmas 2 dispositi. Oculi posteri. Helicophagus Blkr. Cirri 4. Dentes vomerini in thurmas 2 dispositi. Oculi superi. Pangasius CV. Cirri 4. Dentes vomero-palatini in thurmas 3 vel 4 dispositi, thurmis vomerinis interdum coalitis. Silundia CV. Cir 2. Dentes maxillis biseriati. Davalla Blkr. Cirri 2. Dentes maxillis uniseriati. Davalla grond ik op de merkwaardige soort, beschreven en afge- beeld in het eerste deel van Schomburgk's Natural History of Guiana onder den naam van Hypophthalmus davalla. Het heeft even als Si- lundia 2 bovenkaaksdraden doch volgers de beschrijving schijnen de kaakstanden er digt op eene enkele rei geplaatst te zijn (teeth, a series thickly set in each Jaw, with two like processes on the palate l c. p. 192). De aarsvin zou er 38 stralen hebben, weshalve, ook met het oog op de kleine vetvin, het geslacht eene natuurlijke plaat- sing schijut vinden onder de Pangasini, van welke het echter de ee- nige representant zou zijn in de nieuwe wereld. De tweede ondergroep kan men vormen uit de geslachten met middelmatig ontwikkelde aarsvin. De vetvin bereikt er soms eene d on am 59 groote lengte doch blijft ook dikwerf korter dan de aarsvin, hoezeer zij nooit rudimentair wordt, zooals bij de voorgaande groep. In deze ondergroep komen zeer talrijke verscheidenheden in de be- werktuiging voor, welke regt geven tot de vorming van talrijke geslach- ten, waaronder vele welker natuurlijkheid aan geen’ twijfel kan onderhe- vig zijn. Men zou deze ondergroep kunnen bestempelen als Bagrint. Deze ondergroep kan men scheiden in geslachten met 8, 6, 4 en 2 voeldraden. De geslachten met 8 voeldraden, alle voor zooverre zij den heer Valenciennes bekend waren door hem in zijn geslacht Bagrus begre- pen, behooren tot 2 natuurlijke afdeelingen. Een dier afdeelingen omvat eenige geslachten, welke kenbaar zijn aan den bouw der oogen, welke, niet vrij en bewegelijk zooals bij de overige Ariodonten, ‘geheel met de huid van den kop zijn over- togen, hoezeer die huid boven de oogen zeer dun en doorschijnend. is. Tot deze afdeeling behooren mijne geslachten Dagrichthys, Ba- groides en Leiocassis, welke overigens door scherpe kenteekenen van elkander zijn te onderscheiden t. w. Bagrichthys Blkr. Dentes inframaxillares seriebus internis minimi seriebus externis gingivales vel labiales subulati elongati. Cirri ap- pendiculati. Bagroides Blkr. Dentes gingivales vel labiales nulli; vomerini in thurmam ovalem rotundam vel semilunarem dispositi. Dentes spina dorsali sursum spectantes. Leiocassis Blkr. Dentes gingivales vellabiales nulli, vomero-palatini in vittam transversam indivisam dispositi. Dentes spina dorsali deor- sum spectantes. Membrana interbranchialis profunde incisa. Bij de tweede afdeeling der achtdradige geslachten dezer onder- groep zijn de oogen vrij, dat is, buigt de kophuid na een smaller of breeder oogvlies gevormd te hebben zich naar binnen om ten einde eene soort van bindvlies te vormen. Hiertoe behooren mijne geslachten Bagrus, Pseudobagrus, Chry- sichthys, Octonematichthys en Melanodactylus, welke zich op de vol- gende wijze van elkander laten onderkennen. 60 Bagrus Blkr. Vitta dentium vomero-palatinorum simplex indi- visa. Pinna caudalis biloba. Caput scutatum. Pseudobagrus Dlkr. | Vitta dentium vomero-palatinorum simplex indivisa. Pinna caudalis integra. Caput laeve. Chrysichthys Dlkr. Dentes vomero-palatini in vittas 2 transversas oblongas distantes dispositi. Octonematichthys Blkr. Dentes vomero-palatini in vittam trans- versam quadripartitam dispositi. Melanodactylus Blkr. Dentes palatini in thurmas 2 longitudinales distantes in medio palato collocati. De geslachten der Bagrini met slechts 6 voeldraden zijn grooten- deels begrepen, in de geslachten Arius, Platystoma, Phractocephalus en Galeichthys van de groote Histoire naturelle des Poissons, doch er behooren ook soorten toe, in genoemd werk als soorten van Ba- grus beschreven, terwijl enkele soorten, aldaar onder Galeichthys en Arius opgebragt, uit deze rei moeten verwijderd worden. Hoezeer het tandenstelsel van menige der zeer talrijke tot deze rei behooren- de soorten niet of niet juist bekend is, komt mij de bestaande ken- nis ten deze genoegzaam voor, om daarmede de grondslagen te leg- gen voor eene nieuwe verdeeling dezer rei in geslachten, zooals ik, daarop gegrond, reeds vroeger heb voorgesteld het geslacht Rita. Het geslacht Rita is merkwaardig door de twee soorten van tanden welke zich in de onderkaak bevinden, en welke scherp en borstel- vormig in het midden der kaak, naar den bekhoek toe korrelachtig zijn. Bovendien is Rita verwant aan de achtdradige geslachten der rei door hare neusdraden, terwijl er een paar onderkaaksdraden ont- breekt. Zijn algemeene bouw en ook zijne korrelachtige in twee van een staande groepen in het gehemelte geplaatste tanden, doen het echter meer tot de overige zesdradige geslachten naderen. Rita is in het sys- teem kortelijk aldus te kenschetsen. Rita Blkr. Dentes inframaxillares medii acuti setacei, laterales graniformes. Cirri 6, nasales 2, supramaxillares 2, inframaxillares 2. Dij de zesdradige geslachten der Bagrini ontbreken de neusdraden 61 doch er zijn 2 paren onderkaaksdraden. Zij zijn nog te groeperen naar de algemeene rangschikking der tanden in het gehemelte. Bij een geslacht, Galeichthys, herinnert deze rangschikking die van Ba- grus, bij een ander, Phractocephalus, die van Bagroides; bij an- dere nog zooals Hexanematichthys Blkr, Platystoma Ag. en Sele- naspis Blkr, die van Oectonematichthys en Pangasius. Cepha- locassis Blkr herinnert min of meer het tandenstelsel van Chrys- ichthys Blkr en Arius Blkr dat van Melanodactylus,— doch bij andere geslachten voegen zich nog nieuwe tandgroepen bij de in de overige genera bestaande en deze groepen zijn zelve weder op ver- schillende wijze geplaatst. Deze bijzonderheden neemt men waar bij de geslachten Ariodes, Sciades, Sciadeichthys Blkr, Netuma Blkr en Guiritinga Blkr. Eindelijk nog doet zich bij een geslacht, Genidens, de merkwaar- digheid voor, dat de tanden van het gehemelte meer zijdelings in de wangen zijn gegroepeerd. Het schijnt dat de natuur, welke zoo talrijke geslachten van de groote onderfamilie der Bagrichthyoïden op elkander heeft doen gelijken, toch in het tandenstelsel heeft willen nederlegsen de kenmerken om in de onderscheiding dier geslachten behulpzaam te zijn, en in den regel zal men ook, wanneer men de geslachten op het tandenstelsel en de voeldraden gegrond heeft, in de soorten, tot die geslachten te brengen, in den regel eene groote overeenkomst in habitus waar- nemen, althans bij die geslachten, welke ik zelf heb kunnen waarnemen. De bovengenoemde geslachten laten zich van elkander onderken- nen als volgt: Galeichthys. Val. Baird. Dentes vomero palatini in vittam transversam continuam dispositi. Hexanematichthys Blkr. Dentes vomero-palatini in vittam transversam quadripartitam dispositi. D. 7. Phractocephalus Ag. Dentes vomerini in thurmam trigonam antice in palato collocati. Platystoma Ag. Dentes vomerini in thurmam oblongam transversam sim- plicem vel bipartitam, palatini utroque latere in thurmam angulo thur- 62 mae vomerinae contiguam vel approximatam dispositi. B. 10 ad 16. tostrum. valde depressum. Selenaspis Blkr. Dentes ut in genere Platystoma dispositi sed grani- formes. B..6. Sciades Müll. Trosch. Dentes vomeriniin vittam transversam continu- am, palatini utroque latere in thurmam oblongam post vittam vome- rinam dispositi. D. 9. Cephalocassis Blkr. Dentes vomero-palatini acuti utroque latere in thur- mam oblongam vel trigonam antice in palato dispositi. D. 6. Netuma Blkr. Dentes vomero-palatini aeuti utroque latere in thurmam trigonam tripartitam antice in palato collocati. B. 5. Guritinga Blkr. Dentes vomero-palatini in vittam latam transver- sam dispositi, thurmulis dentium pluribus thurmae margini posteriori atüxis. D. 6: Sciadeichthys Blkr. Dentes vomero-palatini in vittam tripartitam trans- versam dispositi, thurma dentium palatina accessoria utroque latere a vitta vomerini remota. D. 6. Ariodes J. Müll. Trosch. Dentes vomerini utroque latere in thurmam parvam antice, dentes palatini utroque latere in thurmam oblongam medio vel postice in palato collocati. B. 6. Arius CV. ex parte. Dentes vomerini nulli, palatini utroque latere in thurmam indivisam medio vel postice in palato eollocati B. 5 ad 6. Genidens Blkr. Dentes palatini genis inserti. Tot de Dagrini met 4 voeldraden behoort slechts een enkel geslacht t. w. Ailurichthys Baird en Girard, Cirris 4, hetwelk ten koste van het geslacht Galeichthys CV. werd gevormd. De ploegbeens-gehemeltanden zijn er op een’ dwarschen onverdeel- den band geplaatst. Tot de Bagrini met 2 voeldraden eindelijk behooren de geslachten Osteogeneiosus Blkr, Diplomystes C. Dum. en Batrachocephalus Blkr. Zij zijn in habitus en kopbouw zeer van elkander verschillende even als in den bouw en de schikking van voeldraden en tanden. Zij laten zich kortelijk op volgende wijze kenschetsen. 5 Osteogeneiosus Blkr. Cirri supramaxillares ossei. Dentes palatini in thurmas 2 oblongo-arcuatas dispositi, maxillares pluriseriati acuti parvi. B. 5. Oculi subposteri. Diplomystes C. Dum. Cirri supramaxillares carnosi. Dentes. palatini in thurmas 2 oblongas obliquas dispositi, maxillares pluriseriati. D. 8. Oculi superi. Batrachocephalus Blkr. Cirri inframaxillares. rudimentari. Dentes palatini in thurmas 2 oblongas parvas valde distantes dispositi; dentes maxillis eonico-cylindriei pluriseriati seriebus in vittas 2 di- visis spatio intermedio edentulo. B. 5. Oculi superi. Ik zal hier thans eene lijst laten volgen van de vroeger reeds be- kende en door mij ontdekte soorten, voor zoover ik ze met zeker- heid of groote waarschijnlijkheid tot de hierboven opgestelde geslach- ten heb kunnen terugbrengen. Pangasint. Eutropius schilbeides J. Müll. = Pagrus schilbeides CV. == Hypophthalmus milotieus Rüpp... ^. nen ten Al ipia Nals: " Adansonii = Bagrus Adansonii ov. Te RN ee Senesal y» vacha — Bagrus vacha CV. = Pimelodus vacha Buch. . . . . . » Ganges. y urius-:Bagrusmurius CV. —Pimelodusmurius Buch. . . . . # Bengala. » angius = Bagrusangius CV. — Pimelodus angius Buch. . . . . » Bengala. y» exodon zBagrus exodon CV. cur eR LO cauto mai v toss cM Begel. » 'urga -x Bagrus ubua CV. … . . . Ren cuo xs n» Bones » atherinoides 2 Bagrusatherinoides CV. — nn atherinoides Bl. . » Tranquebar. v» goongwaree Blkr. — Hypophthalmus goongwaree Syk. . . . . » Dekkan. » aakree Blkr-: Hypophthalmus taakree Syk. . . . . . . . » Dekken. » brachypopterus Blkr. . . . "ue du ver. NT. rr o STAT "» Buchanani = Bagrus Buchanani dalend me ei qe t klan dost "irdeurcssUOSUS Peters ^. 1. 0. Dh Eres. fe, EEEN co oa THE Lais hexanema Blkr — Pangasius hexanema Blkr. "LISTE RIOT CE TLS E Born. REbeophaansm Wander Blk ee om.r F. Sumatra. NEUE MEM M u-—t.t v $5. 73-004 Büalrd. Pangasius Buchanani CV. — Pimelodus pangasius Bnch. eer orto o e Bengala, " djambal Blkr. JEN o Lu iso Um nuc ws dava. 64 Pangasius macronema Blkr. .. . . . : . « . « 5 + * . „Tab. Borneo. s. micronema Blkr. nne oto age en TREES EN va rlosDllr Aen se ee oe He ee ant TENE GnRES y polyuranodon Blkr = Pase juaro Dlkr. ecosox wet e: dev Samara oM Silundia gangetica CV. = Ageneiosus Childreni Syk. Pimelodus silundia Buch. . 5... 735. RISE USER EC MUu MEM y; chandramara CV. e Pimelodus chandramara Buch. . . . . » Atreyi fl, Davalla Schomburgkii Blkr = Hypophthalmus davalla Schomb. — . . » Guiana. DBagrini. Bagrichthys hypselopterus Blkr = Bagrus hypselopterus Blkr.- . . . wv Sumatra, Born. Bagroides melanopterus Blkr.. … … - e eer HEBES e .anacropterus Blkr. - See en Ie ucc I NU NEHMEN v macracanthus Blkr. „ane ve En en MSS Leiocassis poecilopterus Blkr == Bagrus poecilopterus K. v. H. CV. . » Java. ; 1micropogon Blkr = Bagrus micropogon Blkr. …. . ; 4 "Sum. Banken Bilit., Borneo. y; ramentosus Blkr c Bagrus (Bagrus) ramentosus Müll. Frosch. . ^ America?? Bagrus nemurus CV. M ux Bank., Born. y JHoevenn Blkr.. 4C. mci 0. 8o le RN Sman Bank., Born. £c planiceps CV. c Bagrus anmurus OY. 0e von Tr Tav ESTO y "WyeluBlkr. vp ES AT SN TEN psstenomus OV nen: ee cAwtue LOT ENE TN r aor CV. = Platystoma score Syk. = Pimelodus aor Buch. — » Bengala. y" jaormus^Valenc. sala eN ED an Ae md os be „ Lamarn CV. . Gm ei EM dA Un y corsula CV. = Mugil corsula Buch. = Bagrus corsula Buch. ^. » Bengala. #. ‘halepensis CV, -; us reen nn WHITES EET y». oculatus CVE CE ME 5 . i v Malabar. yr cavasius CV. — Pimelodus cavasius Buch. E Pitsodis dee Syk. " Beng. *.keletus OV o Nt BE NUUS em c DON " macronema Blkr = Bagrus singaringan Bi = Bagrus heterurus Blkr = Bagrus migrieeps CV.Puue oe wee Ah S Num PE IU M EM E Born. & mieracanthus Blkr. 5; -. . MX ur cim PU m*Wolh- Blkr ee : c4 Avo. 0 Sn " tengara CV, to oh nas BUM erm) eed DEAD 65 Bagrus bayad CV. = Silurus bayad Forsk, = Porcus bayad E. Geoffr. St. Hil. Hab. Nilus. r; docemae CV. Silurus doemae Forsk. = Poreus docmac E. Geoffr. corri en EU T USUS SA 1278 fete: LO INR Senegal. r vittatus CV. B suns ales Bl. ee eve sr BWE er "Tranquebar: £ itchkeea Blkr — Phractocephalus itchkeea Sykes. . . . . . . » Deccan. pobetarno OV. s ec tmo Bengal » gulio CV. — Bagrus ND Cv. E Beets fidis Cv. = en Hind., Beng. abbreviatus CV. tc Bagrus gultoides Blkr, etc. . . . . . . Java, Sumatr. , ONES CUM SUCUS WV Lu str Irrawaddi. „_trachacanthus CV. . . . INS ous Mie Benbala. v P? laticeps Rüpp. — Pimelodus Do Rüpp.- ne vo cu evo or Natus mes tensana CV. -: Pimelodus tengana. Buch. .. . ...-.-. . . » Bengak y» calvarius == Silurus calvarius Basilewski. . . . . uat on ab Chanae Pseudobagrus aurantiacus Blkr — Bagrus aurantiacus T. Schl. UA set Japonia. Chrysichthys auratus Blkr — Bagrus auratus CV. — Pimelodus auratus E. GEAN SE EE 227 8 s. Md spo ou ow. Aegypt. ; capito Blkr — Bagrus capito CY. üh ead. spec. ac praeced.?) . # Nilus. ns Blk E Basrus maurus. OM. vo S LU Vol e. £s Senegal. Octonematichthys nigrita Blkr — Bagrus nigrita CV. . . . . " Senegal. Melanodactylus acutivelis Blkr = Arius acutivelis CV. — Pimelode dum de ese Dag. o. r Seneg., Gorea. » cous Blkr = Potlodus COUS Cv. = E pet cous Sch. = are cous Y „Aleppo. Rita Buchanani Blkr — Arius rita CV. == Pimelodus rita Buch. . . . » Bengala. "ERIS Plkp TiS rtoides QV. 50V verle esse v». Benpala. "oO manens Blkrex Anus manilenss CV. . . :.. .-. am Manilla. ; pavimentata Blkr == Arius pavimentatus CV. 3t: ot rs ELDindost. „_hastata Blkr == Nus hastatus CV. — Arius pumilus Uses . » Hindost. v7 Kkuturnee Blkr= Phractocephalus kuturnee Sykes. . . . . . # Deccan. Galeichthys feliceps CV. — Bagrus via feliceps Müll. Frosch. . . . # Prom.bon.spei. r» ? stanneus Richds. . . . 4" Canton. Hexanematichthys sondaicus E Heeg En "a ERES ja- vensis CV. WR, he unn PU veas Pm Mal " chinta Blkr — Bagrus Ds CV. E feum elek I 3 4t 95 * Viadpap. ; sagor Blkr c Bagrus sagor CV. — Pimelodus sagor Buch. . . 5 Ostia Ganget. ks duros BlkrcxBasrus-dorodes CV. . . . aat Ie Bene: Hindost: » ? coelestinus Blkr — Bagrus (Bagrus) coelestinus Müll. Tes . / Guyana. messen BikecsDaerus erinalis Richds. . . . . - ... . » China. » venaticus Blkr == Bagrus venaticus Richds. . . . . . . . v MN. Holl. sept. VXEveraeus Blkr =Baarus vertapus Richds. . . . . . . . … # NN. Holl sept. J dil . 66 Phractocephalus hemiliopterus Ag. — Silurus hemiliopterus Bl. Schn. . Hab. Columbia. Platystoma lima Ag. = Sorubim infraocularis Spix Silurus lima Bl. Schn.» Brasilia. „tigrinum CV.. . «s oe Ve UE Bras Gd . oy Buen. AST „ "Orbignyanum Val. . . . TE " fasciatum CV. — Silurus fasciatus Dl. i. e acu" aT air OE ONT Vee UD ILS TURON y pardale;/Vala- ra ER ERE ee UITAE DS esr PODER E » coruscans Agass = Sorubim caparari 33 Po se a P Big » . spatula Agass. = Sorubim jandia Spix. Ee mmc EC cen & planiceps Ágass —= Sorubim piravaca Spix. . . . « . - . w Brasilia. y; truncatum Agass. (an eadem ac praeced ?). "OST eot s» WVallantü CV: 5 Geer NP rl TEM y affine CV. dek Sa Eee «(be c xs Hle A PSU RU DN EREERUR y» emarginatum CV. dU 6 "EMEND Prec. sy platyrhynehos NS VEN : : [ ? Selenaspis Herzbergii Blkr — Bagrus Herzbergii Cv. -— Silur us CECI gii pl. v. Guyan., Surin; y, ? pemecus Blkr == Bagrus pemecus CV. EN EST. SIBI MEUSE s» ? mesops Blkr — Bagrus mesops CV. eic c o. ow ww 7. ues ME. Amer Ren / flavescens Blkr: Bagrus flavescens CY. Sr UR ae v ?? Temminckianus Blkr= Bagrus Temminckianus CV . . . . w Cayenne. " luniscutis Blkr == Arius luniseutis CV. . . . . J. . HW Brasil Sciades pictus Müll. Trosch. — Bagrus (Sciades) pictus Müll. deos r7 P Sciadeichthys emphysetus Blkr = Bagrus (Sciades) emphysetus Müll. Trosch. » Guyan., Surin, Cephalocassis arioides Blkr — Bagrusarioides CV. . . . . . . . . v Bengala. nh ^? gagorides Blkre: Bagrus gagorides CM, an en en y irachipomus Blkr — Bagrustrachipomus CV. (an aspec. praec. diversa?) » Dengala. & grandicasss Blkre: Arius grandicassig CM. . 1, 5 eG y: parmocassis Blkr: Arius parmocassis CV... . … 52 s 20 baba 4. ? stnuciicassis Blkr e: Anussiricücassis GV. en EX TEENS v. sübrostratus Blkr Arius subrostratuss CV. 2 MM « .xostratus Blkr= Arius ospratus QV. EL „ truncatus Blkr — Arius truncatus CV. scd. t ei eade t wage et JADRE RE DRE Sum., Mal. Pin ; 4^ caelatus Blkr — Ar. caelatus CV. = Ar. d CV. Ar. » ind, dau granosus CV. etc. . ste uet ; ; He Sum. Born. v venosus Blkr = Arius venosus CV = hei laeviceps Elke etc. . . ,» Birm., Manali Jav. Dint., Mad., Singap. Bank. E- v" ? Belangerii Blkr= Arius Belangerii CV. TOME XD LE 61. . Cephalocassis. ? sinensis Blkr 2 Arius sinensis CV. mu usc cba. 'l'outáme. v MHeudelotii Blkr= Arius Heudelotii CV. . en Seneg. s Milberti Blkr= Arius Milberti CV. . . . re sat Char. N. York: „_ Spixü Blkr = Arius Spixii CV = Pimelodus Spixii ls —P.albidusSpix. „ Brasilia. y rugispinis Blkr= Arius rugispinis CV. mE Mc ite c Gayeda: "E phnyeiatus Blke Arius phrygiatus CV. .. ... . . . .,.-* Cayenne. pestalearius Bikes Armsofüleanus Riehds.. ‚ot en - ww Canton. ; melanochir Blkr — Arius melanochir Blkr. en EIN or P Se S UAR UER. v leptonotacanthus Blk — Ariusleptonotacanthus Blkr. . . . . . w Java, Madura. ; macronotacanthus Blkr:z Arius macronotacanthus Blkr. |. . . » Java. 5» wk Blkre Arius utik Blkr. . . . 3 22-02. Java: Netuma nasuta Blkr = Arius nasutus CV. = Bis talasi Bô, etc ». M. rubr. Jav. Bint. Nias. Celeb. Sum. , „_ bilineata Blkr = Bagrus bilineatus CV. — Deddi-jellah Russ. (an Net. nas?) » Hind. Birma. ; metuma Blkr= Bagrus netuma CV.(an Netuma nasuta?) . . . # Pondich. v laevigata Blkr = Bagrus laevigatus CV. (an Netuma nasuta?) . . . » M. rubr. Irons Bir Baerus proöps CM. or or eon oos jer on f. Antill. Guyan man passaun Blkr&s Bagrus. passany CV... ^". 0 27... 7. . £ Cayenna. y couma Blkr — Bagrus couma CV. Mna ecc ue yt Cayenna. » ? albicans Blkr — Bagrus albicans CV. XM Mees Cayenne: Guiritinga Commersonii Blkr = Bagrus Commersonii CV. = Pimelodus Commersonü Lac. etc. . . . dot y Ariodes clarias Müll. Trosch — Arius A en CV. cu M. Blochii CV. = Silurus clarias Bl. NIE uc See ee gno gy ? nigricans Blkr — Arius nigricans VERE: SRE Me Te, EL Dussumierii Blkr== Arius Dussumieri CV. AE VOS Neon UTER 7 Meyeni Müll. 'Trosch. Ln e ie us Hot Mae DOES macrocephalus Blkr= Arius brsoenhale Blkr. ALONE RO er Arius gagora CV. Pimelodus gagora CV. Hu tonggol Blkr — Arius tonggol Blkr Arius erossocheilos Blkr. . . » Brasil. etc. Bras. Buen.ayr. Amer. merid. Malabar. ? Java. Java, Sum. , Bintang, Banka. acutus Blkr — Ariodes arenarius Müll. Trosch? — Arius acutus Blkr etc. |. leiocephalus Blkr= Arius leiotetocephalus Blkr. . . . . . . v polystaphylodon Blkr= Arius polystaphylodon Blkr. nn Med mamsuspiSEBlkrr Ariuseoniaspis Blkr. : … . . . . 2 o2 . » " " arius CV. = Pimelodus arius Buch. — Arius ORE Blkr A PT Jav., Sumatra. Jav., Sing. Cel. Jav. , Sumatra. Sumatra. Bengal. Hind., Mal., Java, Sumatr., Sing. Born. ? ocellatus CV. — Silurus ocellatus Bl. Schn. — Silurus maculatus Thunb. (an sp. praec.?). pres. Japonia, 68 Arius argyropleuron OV. an .- wm c Uc « srenatus CV. . 5 . «9 9. c v4 2 X WELLS s fissus OV, orn arn Sen el EEE s» variologus CV... oons oso De ee v ? molliceps OV. „er uu ee I ? y punctigulatus CV. … TE CE MI LU MEM v quadriscutis OV. „rn of ee M v ? Parkeri Blkrz: Silurus Parkar Trail ee «» (P?) equestris Baird Grove 40 SX oL ETENIM y» microcephalus Blkr. . . . EET E pues / pidada Blkr = Arius viviparus Bkr. Acc EER NES „_nenga Blkr = Pimelodus nenga Buch. = Pimelodus sona Buch. „ Bengala Genidens Valenciennesii Blkr = Bagrus genidens CV. . . . . . » Brasil Ailurichthys marinus Baird Gir. = Galeichthys Parrae CV. = Silurus mari- nus Mitch, eters wenst / Provinc. unit. " Gronovii Baird, Gir. = Galen Bo ure Slams bets i. » Guyan. Bahia. „ Eydouxii Baird, Gir. Galeichthys Eydouxii CV. . . . . . » QGuyajaquil fl. s — Blochii Baird, Gir = Galeichthys Blochu CV. .—. . ween. Balm Diplomystes papillosus C. Dum. == Arius papillosus CV. . . . . . w Chili fl Osteogeneiosus militaris Blkrz Arius militaris CV. . . . . . . . v» Birm. Hind, Pin. Sing. Mal. v Cantoris Blkr. p MET: : : EE Dune y" Valenciennesii Blkr — Ostepgansiosus CU Blkr — Osteogeneio- sus Blochi Blkr* , -$ V 5; 85 3509 ne OER Ee EN DERE „_ macrocephalus Blkr = Osteogeneiosus ingluvies Blkr — Mie | sus longicepsBlkr. . … . . 4 dava, Madur. Batrachocephalus micropogon Blkr — Botrsckooepffus: agenelosus Blkr. . _w Java, Sumatr. ; mino Blkr= Ageneiosus mino Buch. (an ead. spec. ac praeced?) 7^ Bengala. De hier boven opgesomde soorten zijn alle welke, voor zoo ver ik heb kunnen nagaan, tot nu toe zijn bekend geworden, doch van meerderen zal het waarschijnlijk later blijken, dat zij twee malen of meermalen genoemd zijn, wat mij echter niet mogelijk is te bepalen zonder raadpleging der natuur zelve, | ier 69 ARIUS CV. Blkr. Müll. Trosch. Pinnae dorsales duae, aonriorradi sa posterior adiposa. Dentes maxillis pluriseriati acuti parvi. Dentes palatini utroque latere in thurmam indivisam medio vel postice in palato collocati, linea palati media edentula. Cirri 6 carnosi. Membrana branchiostega radiis 5 vel 6. Membrana interbranchialis parum vel non emarginata. Na- res non tubulatae, posteriores valvatae. Aanm. Het meest wezenlijke kenmerk van het geslacht Arius ter zijner onderscheiding van Cephalocassis en Ariodes en van andere ge- slachten, door de splitsing van het geslacht Arius van den heer Va- lenciennes ontstaan, is gelegen in de groepen korrelvormige tanden, welke meer achterwaarts aan elke zijde van het gehemelte zijn ge- plaatst en met het ploegbeen niets gemeen hebben. De soorten van Arius, althans die welke zich in mijn bezit bevin- den, gelijken zoodanig in habitus en talrijke bijzonderheden van den bouw op elkander, dat hare onderkenning niet gemakkelijk is. Alle mijne soorten, 4 in getal, hebben met elkander gemeen eene bijkans gelijke gedaante en bekorreling van kopschild, tusschenwand- beenskam en vindoornen enz. en de soortelijke verschillen moeten voornamelijk worden gezocht in de lengte-evenredigheden van kop en oogen, verschillen welke voor voorwerpen eener zelfde soort naar den leeftijd der voorwerpen aan wijzigingen onderworpen zijn en slechts door vergelijking van voorwerpen van gelijke grootte der verschillen- de soorten in het oog vallen. Ook de lengte der tandbanden in de kaken en van het verlengsel van den rugdoorn, kunnen ter bepaling der soorten van nut zijn. Tot dit geslacht behooren Arius gagora CV., Arius arius CV. van Bengalen en Hindostan, Arius ocellatus CV., van Japan, Arius argyropleuron CV. van Java, Arius arenatus CV., Arius fissus CV., Arius variolosus CV. en Arius puncticulatus CV. van Zuid-Amerika, Arius molliceps CV. en misschien ook Arius quadriscutis CV. van Cayenne, soorten, welke ook door de heeren J. Müller en Troschel beschouwd worden als te behooren tot die onderafdeeling van hun 70 geslacht Bagrus, voor welke zij den naam Arius behouden hebben. De twee eerstgenoemde soorten bevinden zich in mijne verzame- ling. Arius gagora CV. ontving ik van Calcutta en Arius arius CV. is in de riviermondingen van de groote Soenda-eilanden geen vreem- deling. j Arius ocellatus CV. of Thunberg's Silurus maculatus, welke in de wateren van Japan zou leven, doch in deze eeuw daar door geen' natuurkundige is teruggevonden, zou, volgens de afbeelding te oor- deelen, geene schildkorrels bezitten, wat echter nader onderzocht zou dienen te worden. Arius argyropleuron CV. zou opmerkelijk zijn door vijfpuntigen achterrand van het kopschild, veroorzaakt door beenige uitsteeksels tusschen de tusschenwandbeenskans en het bovenschoudersblads uit- steeksel. | De amerikaansche soorten hebben meest alle kleine oogen en mid- delmatige doornen terwijl bovendien bij Arius puncticulatus CV. en Arius arenatus CV. de gehemeltetandplanten elkander van voren zouden aanraken, en bij Arius molliceps CV. des hoogte de ligchaams slechts 42/3 malen zou gaan in zijne lengte. Alle deze soorten zouden ook 6 kieuwstralen bezitten. Arius quadriscutis CV. eindelijk, indien deze soort inderdaad tot Arius (volgens mijne bepaling) behoort, zou in het geslacht alleen staan door haar breed nekschild (2° tusschendoornsbeen) en de in hare geheele lengte elkander aanrakende gehemeltetandplanten. Onder de talrijke soorten door Buchanan onder den geslachtsnaam Pimelodus beschreven is er nog eene, in de groote Histoire naturelle des Poissons niet opgenomen, welke tot het geslacht Arius Blkr be- hoort. Ik bedoel Pimelodus nenga Buch, welke mij voorkomt niet soortelijk van zijne Pimelodus sona te verschillen. De bepaling de- zer soort is echter niet wel mogelijk vermits de beschrijving van Buchanan niet genoegzaam in bijzonderheden gaat. Behalve de twee boven reeds genoemde, bezit ik nog twee andere soorten van Arius van den Indischen Archipel, welke vóór mij door nie- mand beschreven waren, t. w. Arius pidada en Arius microcephalus. In 71 bet geheel zouden alzoo 4 soorten van Arius van deze gewesten zijn bekend geworden t. w. Arius arius CV., Arius argyropleuron CV., Arius pidada Dlkr en Arius microcephalus Dlkr. Zij laten zich in de hoofdtrekken naar volgend schema onderscheiden. I. Scutum dorsale (os interspinosum secundum) gracile diametro antero-posteriore oculo brevior. a. Membrana branchiostega radüs 5. Pinna adiposa macula nigra. . 1 Scutum capitis postice processubus 5. Arius argyropleuron CV. T Scutum capitis postice processubus interparietali et suprascapularibus tantum. * Oculi diametro 4 ad 5 et paulo in longitudine capitis. ** Vitta dentium intermaxillarium sextuplo circiter longior quam lata. $ Caput 32 ad 31 in longitudine corporis absque pinna caudali; li- nea rostro-dorsalis rostro et fronte convexa. Arius arius CV. $ Caput 4ad 32 in longitudine corporis absque pinna caudali; linea-. rostro-dorsalis fronte et vertice rectiuscula. Arius pidada Blkr. ** Vitta dentium intermaxillarium vix triplo longior quam lata angulis truncata. $ Caput 41 ad 4 in longitudine corporis absque pinna caudali: linea rostro-dorsalis convexa. Arius microcephalus Dlkr. 72 Arius arius CV. Poiss. XV p. 76, Cant. Catal. Mal. Fish. p. 259. Atl. Silur. tab. I. — Gewone Arius. Arius corpore elongato, antice aeque lato circiter ac alto, postice compresso, altitudine 42 ad 5 fere in ejus longitudine absque, 51 ad 61 in ejus longitudine cum pinna caudali; capite depressiusculo convexo acuto 32 ad 3L in longitudine corporis absque, 4 et paulo ad 4? in longitudine corporis cum pinna caudali; altitudine capitis 1% ad 12, latitudine 1i ad 11 in ejus longitudine; linea rostro-dorsali rostro et fronte convexa; oculis superis liberis totis fere in capitis dimidio anteriore sitis, diametro 4 ad 5 et paulo in longitudine capitis, diametris 14 ad 21 distantibus; scuto capitis sulco longitudinali mediano basin cris- tae interparietalis attingente vel subattingente toto diviso, usque inter oculos granoso, granulis mediocribus sat numerosis vulgo subradiatim dispositis; crista interparietali subtri- cona vix vel non longiore quam basi, duplo circiter longiore quam apicem versus lata, granulosa, apice obtuso emarginato os interspinosum 2" breve granosum attingente; rostro convexo oculo longiore, vix ante rictum prominente, linea anteriore obtuse rotundata; den- tibus maxillis pluriseriatis acutis parvis, maxilla superiore in vittam parum curvatam graci- lem oculo multo longiorem sextuplo vel plus sextuplo longiorem quam latam angulis ro- tundatam, maxilla inferiore in vittam semilunarem vitta intermaxillari longiorem sed graciliorem angulis acutam dispositis; dentibus palatinis graniformibus in thurmas 2 semiovales rectiusculas oculo vulgo longiores non contiguas in medio palato collocatis; rictu subinfero latitudine 3 fere in longitudine capitis; cirris supramaxillaribus os humerale, cirris inframaxillaribus externis internis longioribus aperturam branchialem attingentibus vel subattingentibus ; nari- bus anterioribus et posterioribus subcontiguis rostri apici magis quam oculo approximatis, anterioribus rotundis, posterioribus oblongis valvula lata aperturam totam fere cingente an- tice elevata claudendis; operculo glabro venoso; osse humerali mediocri acuto reticulatim, rugoso vel granuloso; linea laterali ramosa antice declivi postice recta basi pinnae caudalis bifurcata; axilla poris 2 vel 1 mucosis conspicuis; dorso lateribusque poris parum conspicuis in serles simplices transversas distantes parallelas 15 p. m. dispositis; pinna dorsali radiosa acuta, corpore altiore, absque filo plus duplo altiore quam basi longa, spina crassa 1l et paulo ad 12 in longitudine capitis lateribus striata vel striato-granosa antice inferne grano- sa superne leviter serrata postice dentibus mediocribus armata, parte producta filiformi spina ipsa raro vel non longiore; dorsali adiposa triplo fere ad plus triplo ejus longitudinis a dor- sali radiosa remota eaque paulo breviore, minus duplo longiore quam alta, oblique convexa; pinnis pectoralibus acutis 12 ad vix plus quam 1 in longitudine capitis, spina crassa spinae dorsali aequali vel subaequali atque eodem armata; ventralibus acutis vel obtusis rotundatis 2 ad 12 in longitudine capitis, radio postico interdum valde tumido cartilagineo; anali acuta vel obtusa emarginata corpore humiliore, non vel vix longiore quam alta adiposa du- plo circiter longiore; caudali profunde incisa lobis acutis superiore inferiore longiore 51 ad 5 in longitudine corporis; colore corpore superne coerulescente-viridi, inferne margari- taceo vel argenteo; pinna adiposa olivascente macula magna nigra; pinnis flavescentibus vel dilute roseis fusco plus minusve arenatis; iride flava. 19 RE 115 P 510. Y. 1/5. À.-1/19 ad. 1/16. C. .1/18/1 et lat. brev. Synon. Pimelodus arius Buch. Gang. Fish, p. 170, 376. Arius gagoroides Blkr, Verh. Bat. Gen. XXI, I Silur. batav. consp. p. 42. Arius chondropterygioides Blkr, ibid. p. 44. Arius angulatus Blkr, ibid. p. 44. Arius Heckelii Blkr, ibid. Arius borneënsis Blkr, Derde Bijdr. ichth. Borneo, Nat. Tijdschr. Ned. Ind. II p. 67. Ari gagora Bengalens. Ikan Saludu vel Surdudu Mal. Fret. Malacc. Ikan Manjong pidada Mal. Batav. Hab. Java (Batavia, Bantam, Surabaja, Pasuruan), in mari et ostiis fluviorum. Sumatra (Padang, Palembang), in mari et fluviis. Borneo (Banjermasin, Prabukarta), in fluviis. Longitudo 27 speciminum 140” ad 390". Aanm. De hier beschrevene soort breng ik tot Arius arius CV. | alhoewel de beschrijvingen van Buchanan zoowel als van den heer Valenciennes niet genoegzaam in bijzonderheden treden om er on- derwerpelijke soort met voldoende zekerheid in terug te vinden, zijnde daarin geen sprake van de verhoudingen der afmetingen van den kop, door welke zij van de hieronder beschrevene soort verschilt. Met meer zekerheid is te bepalen, dat de soort, door den heer Can- tor onder den naam van Arius arius beschreven, dezelfde is als de onderwerpelijke, vermits de heer Cantor er van zegt dat de kop er een vierde gedeelte van het geheele ligchaam uitmaakt. Door de betrekkelijk groote lengte van den kop is Arius arius CV. zeer gemakkelijk te onderkennen van Arius gagora CV., van welke ik twee bengaalsche voorwerpen bezit van 190" en 204" lengte, bij welke de kop ongeveer 34/5 malen gaat in de lengte des ligchaams zonder de staartvin, terwijl er bovendien het profiel aanmerkelijk boller is en de oogen aanmerkelijk kleiner zijn. Mijne voorwerpen van Borneo zijn alle kleiner dan die van Java en hebben den rugvindoorn slechts zeer weinig verlengd. Ik be- schouwde ze vroeger ten onregte als tot eene eigene soort te be- hooren. De verlenging van het rugdoornaanhangsel schijnt bij deze soort met toenemenden leeftijd toe te nemen, wat bij Arius pidada 10 74 Blkr niet het geval is, zijnde daar reeds bij mijne kleinste voorwer- pen de rugdoorndraad betrekkelijk even lang als bij de oude. Arius ocellatus CV., de Silurus ocellatus van Schneider of Thun- berg’s Silurus maculatus, afgebeeld in de Acta der Zweedsche Aka- demie van Wetenschappen van het jaar 1792, welk werk ik niet kan raadplegen, schijnt den heer Valenciennes toe slechts van Arius arius te verschillen door afwezigheid van den rugdoorndraad. Daar even- wel die afbeelding gezegd wordt geene schildkorrels te vertoonen zou het gewaagd zijn Arius ocellatus CV. onder de synonymen van Arius arius te plaatsen. Arius arius CV. leeft, behalve in de riviermondingen en de kust- wateren der drie groote Soenda-eilanden, ook bij Pinang, Singapore en Malakka en tot zelfs bij Pondichery en in de monden der Ganges. Ofschoon zij grooter wordt dan de grootste voorwerpen mijner ver- zameling heb ik nooit exemplaren gezien van langer dan een’ hal- ven meter. De wijfjes behouden de eijeren lang bij zich, en daar deze eijeren den omvang van duiveneijeren bereiken, zwelt de buik daardoor soms buitengewoon op. Wanneer de eijeren het ligchaam verlaten zijn de jongen reeds zeer ontwikkeld en meermalen heb ik de jonge vischjes levende uit het ligchaam der moeder gesneden en zich nog lang daarna levendig bewegende gezien op den grooten dojerzak. Ik heb zelfs beproefd deze vischjes in het leven te bewaren doch ben daarin niet geslaagd. Bij Arius pidada heb ik hetzelfde waar- genomen. Arius pidada Blkr. Verh. Bat. Gen. XXI, I, Silur. Bat. consp. p. 43. Atl. Silur. tab. II. — Levendbarende Arius. Ar. corpore elongato, antice aeque lato vel aeque lato fere ac longo, postice compresso, al- titudine 4? ad 4L in ejus longitudine absque, 64 ad 5 et paulo in ejuslongitudine cum pinna caudali; capite depresso convexiusculo acuto 4 ad 32 in longitudine corporis absque, 55 ad 42 in longitudine corporis cum pinna caudali; altitudine capitis 1! ad 11, latitudine ; ad 1j in ejus longitudine; linea rostro-dorsali fronte et vertice declivi rectiuscula ; oculis MM . T9 superis, liberis, totis vel totis fere in dimidio capitis anteriore sitis, diametro 4 ad 5 circiter in longitudine capitis, diametro 1? ad 2} distantibus; scuto capitis sulco longitudinali mediano basin cristae interparietalis attingente vel subattingente toto diviso, usque inter oculos granoso , granulis mediocribus numerosis subradiatim dispositis; crista interparietali subtrigona vix vel non longiore quam basilata, granulosa, apice obtuso emarginato os interspinosum 2" breve gra- nulosum attingente; rostro convexo oculo longiore, vix ante rictum prominente, linea an- teriore obtuse rotundata; dentibus maxillis pluriseriatis acutis parvis, maxilla superiore in vittam parum curvatam gracilem oculo multo longiorem sextuplo circiter longiorem quam latam angulis rotundatam , maxilla inferiore in vittam semilunarem vitta intermaxillari lon- giorem sed graciliorem angulis acutam dispositis; dentibus palatinis graniformibus in thur- mas 2 semiovales rectas oculo vulgo longiores non contiguas in medio palato collocatis; rictu subinfero, latitudine 21 ad 2% in longitudine capitis; cirris supramaxillaribus os humerale, cirris inframaxillaribus externis inframaxillaribus internis longioribus aperturam branchialem attingentibus vel subattingentibus ; naribus anterioribus et posterioribus subcontiguis rostri apici magis quam oculo approximatis, anterioribus rotundis, posterioribus oblongis valvula lata aperturam totam fere cingente antice elevata claudendis; operculo glabro venoso; osse hume- rali mediocri acuto reticulatim rugoso; linea laterali ramosa antice declivi postice recta basi pinnae caudalis bifurcata; axila poro mucoso conspicuo; dorso lateribusque poris parum conspicuis in series simplices transversas distantes parallelas 15 p. m. dispositis; pinna dor- sali acuta corpore altiore absque filo plus duplo altiore quam basi longa, spina crassa 1 ad 13 in longitudine capitis lateribus striata vel striato-granosa antice inferne granosa superne leviter serrata postice dentibus mediocribus armata parte producta filiformi spina ipsa in- terdum longiore; dorsali adiposa plus triplo ad minus triplo ejus longitudinis a dorsali ra- diosa remota eaque non vel paulo breviore, minus duplo longiore quam alta, oblique con- vexa; pinnis pectoralibus acutis capite non vel paulo brevioribus, spina crassa spinae dor- sali aequali vel subaequali atque eodem modo armata; ventralibus acutis vel obtusis rotundatis li ad 13 in longitudine capitis, radio postico interdum valde tumido cartilagineo; anali acuta vel obtusa emarginata corpore humiliore, non vel vix longiore quam alta, adiposa duplo circiter longiore; caudali profunde incisa lobis acutis superiore inferiore longiore 4 et paulo ad 4% in longitudine totius corporis; colore corpore superne coerulescente-viridi, inferne margaritaceo vel argenteo; pinna adiposa olivascente macula magna nigra; pinnis flavescenti- bus vel dilute roseis fusco plus minusve arenatis; iride flava. BOUE CET P. 1/10: vel 1/11. V. 1/5. A. 7/15 vel 7/16. C. 1/13/1 et lat. brev. Synon. Arius viviparus Blkr, Verh. Bat. Gen. XXI, I Silur. bat. consp. p. 45. Jkan Manjong pidada Mal. Batav. Hab. Java (Batavia, Surabaja), in mari et ostiis fluviorum. Sumatra (Palembang), in ostiis fluminis Mussi. Longitudo 20 speciminum 150'^ ad 380”. Aanm. Nadat ik een groot aantal voorwerpen van Arius arius CV. en van de onderwerpelijke soort had waargenomen en tot de 76 overtuiging was gekomen, dat de in 1846 en 1847 door mij opgestel- de soorten daartoe terug te brengen waren, aarzelde ik nog, de onderwerpelijke als eene eigene soort te beschouwen. Evenwel zijn mij eenige standvastige verschillen gebleken, welke mij voorkomen aan te duiden dat zij inderdaad eigene soorten vormen. Wanneer men voorwerpen van dezelfde grootte van beide soorten met elkander ver- gelijkt, vallen die verschillen, onverschillig in welken leeftijdstoestand de voorwerpen zich bevinden, duidelijk in het oog, hoezeer zij zich in de beschrijving niet zoo scherp laten teruggeven. Bij onderwerpelijke soort namelijk is de kop standvastig vrij aanmerkelijk korter en smaller terwijl er de oogen kleiner zijnen de bekspleet en de vindoornen een grooter gedeelte van de lengte van den kop beslaan. Maar tot deze bijzonderheden bepalen zich ook de standvastige verschillen, zijnde beide in alle andere opzigten gelijk. Kuhl en Van Hasselt hebben deze soort gekend, blijkens eene in mijn bezit zijnde door hen nagelatene vrij goede afbeelding. Daar deze afbeelding dezelfde lengte heeft als de in de groote Histoire naturelle des poissons beschrevene Arius argyropleuron, de eenige soort van Arius (mihi) welke tot op mijne onderzoekingen van Java vermeld was, rees het vermoeden in mij op, dat welligt Arius argy- ropleuron geene andere soort was als de onderwerpelijke. Op de be- doelde afbeelding is insgelijks de rugdoorn niet verlengd, zooals van Arius argyropleuron is aangegeven, doch dit verlengsel laat zich lig- telijk van den doorn los en schijnt dan door inkrimping van het vlies dat het met den eersten rugvinstraal verbindt, met dezen straal een geheel uit te maken, zoodat het schijnt alsof deze straal zelf draadvormig verlengd is. Zoodanige onjuiste voorstelling der zaak vind ik op de bedoelde afbeelding terug, waar de eerste rugvinstraal de dubbele lengte heeft van den doorn. Daar ik echter op die af- beelding niets zie wat zou kunnen duiden op de uitsteeksels van het kopschild tusschen crista interparietalis en processus suprascapularis, van Arius argyropleuron beschreven, acht ik mij niet geregtigd beide soorten met elkander te vereenigen. lbf Artus microcephalus Blkr, Negende Bydr. Ichthyol. Borneo, Nat. Bdsches Ned. Ind: Ep. 429. Atl, Silur, tab. HI fie. .1.- Kleinkoppige Artus. Ar. corpore elongato, antice aeque lato circiter ac alto, postice compresso, altitudine Al ad 43 in ejus longitudine absque, 5; ad 6; in ejus longitudine cum pinna caudali; capite valde convexo acuto 4! ad 4 in longitudine corporis absque, 57 ad 5 in longitudine corporis cum pinna caudali; altitudine capitis 13 ad 11, latitudine 1j ad 11 in ejus longi- tudine; linea rostro-dorsali convexa; oculis superis liberis totis vel totis fere in dimidio ca- pitis anteriore sitis, diametro 45 ad 5 et paulo in longitudine capitis, diametris 2 ad 24 distantibus; scuto capitis sulco longitudinali basin cristae interparietalis subattingente toto fere diviso, usque inter oculos granuloso, granulis parvis sat numerosis subradiatim dis- positis; crista interparietali subbtrigona, vix vel non longiore quam basi multo minus duplo longiore quam apicem versus lata, granulosa, apice obtuso emarginato os inter spinosum 2" breve granulosum attingente; rostro convexo oculo longiore vix ante rictum prominente, linea anteriore acutiuscule rotundata; dentibus maxillis pluriseriatis acutis parvis, maxilla superiore in vittam vix eurvatam latam oculo non vel vix longiorem vix triplo longiorem quam latam angulis truncatam, maxilla inferiore in vittam subsemiluna- rem oculo non multo longiorem vitta intermaxillari graciliorem angulis acutam dispositis ; dentibus palatinis graniformibus in thurmas 2 semi-ovales rectas oculo multo longio- res non contiguas in medio palato collocatis; rictu subinfero latitudine 2} circiter in longi- tudine capitis; cirris supramaxillaribus os humerale attingentibus, inframaxillaribus ex- ternis inframaxillaribus internis longioribus os humerale non attingentibus; naribus anterio- ribus et posterioribus subcontiguis rostri apici magis quam oculo approximatis, anterioribus rotundis, posterioribus oblongis valvula lata aperturam totam fere cingente antice valde elevata claudendis; operculo glabro venoso; osse humerali mediocri acuto rugosulo-reticula- to; axilla poro mucoso conspicuo; linea laterali ramosa antice declivi, postice recta, basi pinnae caudalis bifurcata; pinnae dorsali radiosa acuta corpore altiore, plus duplo altiore quam basi longa, spina crassa capite non vel vix breviore lateribus striata antice inferne granosa superne leviter serrata postice dentibus conspicuis parvis armata, parte producta radium 1m vix superante; dorsali adiposa minus triplo ejus longitudinis a dorsali radiosa remota eaque non vel vix breviore, minus duplo longiore quam alta, oblique convexa; pinnis pectoralibus acutis capite non vel vix brevioribus, spina crassa spina dorsali paulo breviore lateribus striata antice basin versus granosa apicem versus leviter serrata postice dentibus conspicuis parvis armata; ventralibus angulatis non emarginatis 11 circiter in longi- tudine capitis; anali acuta emarginata corpore multo humiliore, aeque alta circiter ac longa, adiposa multo minus duplo longiore; caudali profunde incisa lobis acutis superiore inferiore longiore 41 ad 4? in longitudine totius corporis; colore corpore superne coerulescente-viridi, inferne margaritaceo vel argenteo, pinna adiposa olivascente macula magna nigra; pinnis ceteris flavescentibus plus minusve dense fusco arenatis; iride flava. [ 78 B. 5. D. 1/7. P. 1/10. V. 1/1: A. 6/19 7 vel WAS CAE EEn: Hab. Borneo (Bandjermasin), in fluviis. Longitudo 2 speciminum 140" et 213". Aanm. Arius microcephalus is zeer na verwant aan Arius gagora CV. zoo zelfs, dat ik geaarzeld heb haar als eene daarvan verschil- lende soort te beschouwen. Een nader onderzoek van voorwerpen van beide soorten van nagenoeg gelijke grootte doet echter ontwaren dat bij Arius gagora CV. de kop betrekkelijk langer en lager is, de oogen kleiner zijn, de banden tanden in beide kaken aanmerke- lijk langer en die der bovenkaak veel slanker en veel langer dan het oog. Bovendien zijn rugvin- en borstvindoornen er aanmerkelijk minder ontwikkeld en gaan 11/3 tot 11/; maal in de lengte van den kop, terwijl er de tusschenwandbeenskam aanmerkelijk slanker is (gaande hare breedte bij den top er meer dan tweemaal in hare lengte) en de afronding der snuitlijn van voren stomper. Arius argyropleuron K. v. H. CV. Poiss. XV. p. 78 — Zilverzydige Arius. Ar. Ario gagorae vel Ario ario sat similis sed linea rostro-dorsali minus convexa; scuto capitis cristam interparietalem inter et processum suprascapularem processu distincto, usque praeopercula inter tantum granoso; media fronte sulco longitudinali; osse interspinoso 2? semilunari, brevi, subglabro; oculis diametro 5 in longitudine capitis; spinis granosis, dorsali non producta; colore dorso plumbeo, lateribus ventreque argenteo; pinnis dorsali radiosa et adiposa nigricantibus, caudali grisea, ceteris albidis; cirris fuscis. B. 5D. 1/6 Pin LOVED EAS IC Synon. Arius auw flancs argentés CV. Poiss. XV p. 78. Hab. Java. Longitudo speciminis descripti pollic. paris. 6. Aanm. Bovenstaande diagnose is vertaald uit het groote vischwerk. Ik bezit deze soort niet en het is mij tot nog toe niet mogen geluk- ken haar waar te nemen. Zij schijnt voornamelijk gekenmerkt te zijn door een uitsteeksel van het kopschild tusschen de tusschen- wandbeenskam en het bovenschouderbladsuitsteeksel, waardoor het schild van achteren 5 uitsteeksels vertoont, iets wat ik bij geen mij- ner soorten van Arius waarneem. Zij dient echter nog nader en uit- —— rH T9 voeriger beschreven te worden om haar met de overige soorten van het geslacht behoorlijk te kunnen vergelijken. Ariopes Dlkr. Pinnae dorsales duae, anterior radiosa, posterior adiposa. Dentes maxillis pluriseriati acuti parvi. Dentes vomerini utroque latere in thurmam parvam antice, dentes palatini utroque latere in thurmam oblongam medio vel postice in palato collocati. Linea palati media edentula. Cirri 6 earnosi. Membrana branchiostega radiis 6. Mem- brana interbranchialis non vel parum emarginata. Nares non tubula- toe, posteriores valvatae. Aanm. De afdeeling Ariodes van het geslacht Dagrus van de heeren J. Müller en Troschel omvat mijne geslachten Cephalocassis en Ariodes. Cephalocassis omvat slechts die soorten, bij welke het ploegbeen aan beide hoeken voor in het gehemelte van elkander verwijderde tand- groepjes draagt, terwijl ik het geslacht Ariodes wensch beperkt te zien tot die soorten, bij welke 4 vaneenstaande groepen tanden zich in het gehemelte bevinden, van welke de twee voorste groepen tot het ploegbeen behooren en de twee achterste tot de gehemeltebeen- deren. De drie soorten, door de heeren Müller en Troschel in hun- ne Horae ichthyologicae beschreven, behooren bepaaldelijk tot mijn geslacht Ariodes. Voor zoover ik uit de bestaande beschrijvingen heb kunnen na- gaan zijn tot het geslacht Ariodes te brengen, behalve de bedoelde soorten van de heeren Müller en Troschel (Ariodes clarias, Arius al- bieans CV., Ariodes arenariusen Ariodes Meyenii), Arius Dussumie- rij CV. van Malabar en misschien ook Arius nigricans Valenc. van Zuid-Amerika. In mijne » Siluroideorum bataviensium conspectus diagnosticus” de eersteling mijne vischkundige bijdragen, beschreef ik kortelijk eenige soorten, welke tot dit geslacht behooren. Twee daarvan, Arius macro- cephalus Blkr en Arius acutus Blkr, zijn daar gebragt tot eene groep 80 van Arius bij welke slechts twee groepen korrelachtige tanden zich aan elke zijde midden in het gehemelte bevinden. Die beide soorten bezitten echter ook aanelke zijde bovendien een klein groepje ploeg- beenstanden welke echter zeer afvallig zijn, en bij oude voorwerpen dikwijls ontbreken, zooals het geval was met de toen door mij be- schrevene voorwerpen. Zij behooren alzoo wezenlijk tot de andere groep, in dezelfde bijdrage door mij opgesteld en welke ik thans voor- stel tot een eigen geslacht te verheffen. Ik bezit 6 goed gekenmerkte soorten van Ariodes van den Indischen Archipel. Bij drie dezer soorten, Ariodes tonggol Blkr, Ariodes acutus Blkr en Ariodes macrocephalus Blkr zijn de gehemeltetanden in groote langwerpige ovale groepen geplaatst, welke achterwaarts tot elkander naderen. Deze groepen beginnen eerst op grooten afstand van de ploegbeenstanden. Bij de drie andere soorten, Ariodes leiocephalus Blkr, Ariodes polystaphylodon Blkr en Ariodes goniaspis Blkr, zijn de gehemeltetanden in zeer verlengde min of meer driehoekige groe- pen geplaatst welke achterwaarts van elkander afwijken. Deze groe- pen reiken aanmerkelijk verder voorwaarts in het gehemelte en begin- nen daardoor veel nader bij de groepen ploegbeenstanden. Van de drie eerstgenoemde soorten is Ariodes tonggol herkenbaar aan de nog matig ontwikkelde groepen ploegbeenstanden en het ge- mis van zwarte vetvinvlek, behalve door nog andere verschillen in de lengte-evenredigheden van den kop en de tusschenwandbeenskam. Bij Ariodes macrocephalus en Ariodes acutus zijn de ploegbeenstanden zeer afvallig en indien zij bestaan steeds weinig talrijk en in zeer kleine smalle groepjes geplaatst. Ariodes macrocephalus verschilt ech- ter nog zeer duidelijk van Ariodes acutus door grooteren en bolleren kop, welke er slechts 3 malen of nog geene 3 malen gaat in de lengte des ligchaams zonder de staartvin, alsmede door smallere slankere tusschen- wandbeenskam welker breedte ongeveer 2 malen gaat in hare lengte. De drie overige soorten zijn gemakkelijk van elkander te onder- kennen door de gedaante van de crista interparietalis en de korreling van het kopschild. 81 Dij Ariodes leiocephalus is het kopschild nagenoeg geheel glad en de tusschenwandbeenskam vormt er een ovaal schild, dat, in het mid- den breeder dan aan de basis, toch nog aanmerkelijk langer is dan breed. Ariodes polystaphylodon en Ariodes goniaspis hebben (zelfs in jeug- digen leeftijd, want mijne voorwerpen stellen zeker den nog jeugdigen leeftijdstoestand voor) het kopschild met vrij talrijke beenige korrels bedekt even als de tusschenwandbeenskam. Zij verschillen onderling voornamelijk door de gedaante dezer kam. Bij Ariodes polystaphylo- don is deze kam aanmerkelijk langer dan breed en aan de zijden bol zoodat hare breedte in het midden harer lengte niet of naauwelijks ver- schilt van de breedte aan hare basis, terwijl daarentegen bij Ariodes goniaspis de breedte van de kam hare lengte overtreft en zij zelve meer zuiver driehoekig is zonder bolle of gekromde randen. Mijne 6 bovengenoemde soorten toetsende aan de beschrijvingen der overige tot nog toe bekend gewordene soorten, laat geene der- zelve zich eenige daarvan bepaald terug brengen. Arius Dussumierii CV. van Malabar, komt mij voor zeer na ver- want te zijn aan Ariodes polystaphylodon , vooral wegens hare kegel- vormige gehemeltetanden en de gedaante en bekorreling van tus- schenwandbeenskam en kopschild, doch de bovenkaaksvoeldraden zouden er slechts tot aan den rand van het interoperkel reiken, en de getallen der vinstralen, indien zij juist opgegeven zijn, geringer t. w. p. 10. A. 13 (De buikvinstralen zijn aangegeven te zijn 9, wat wel zal moeten wezen 6 of 1/5). Ariodes clarias Müll. Trosch. van Zuid-Amerika onderscheidt zich van alle mijne soorten door hare lange voeldraden en groote vetvin, welke gezegd wordt een zesde gedeelte der lengte van het geheele ligchaam in te nemen, enz. Indien het aantal van 9 kieuwstralen, van deze soort vermeld, niet moet gelezen worden 6, zou de geslachts- diagnose hierboven gegeven, daarnaar gewijzigd behooren te worden, zoo al niet te denken is aan een van Ariodes verschillend geslacht. Van Arius nigrieans CV. van Zuid-Amerikais het nog geheel on- zeker of zij weltot Ariodes behoort. Ik vermoed zulks slechts wegens de verwantschap welke zij gezegd wordt met Ariodes clarias te hebben. 11 82 Ariodes arenarius Müll. Trosch. van China schijnt mij toe het naaste verwant te zijn aan mijne Ariodes acutus en ik acht het zelfs niet onwaarschijnlijk dat zij daartoe behoort, in welk geval de door mij reeds in 1846 gegevene naam dient behouden te blijven. Bij Ariodes Meyeni Müll. Trosch. staan de kleine oogen, welke 8 tot 9 diameters van elkander en 5 van de snuitspits zijn verwijderd, vóór het midden der lengte van den kop, terwijl er de tusschen- wandbeenskam eene ruitvormige gedaante heeft, de groepen gehe- meltetanden rondachtig zijn, enz. zoodat deze soort zeer scherp van de overige bekende verschilt. De soorten mijner verzameling laten zich naar volgend schema zoo- wel van elkander als van de overige bekende soorten onderkennen. A. Pinna adiposa pinna anali multo brevior. Cirri supramaxillares pinnas ventrales non attingentes. I. Thurmae dentales palatinae oblongo-ovales postice convergentes. Scutum gra- nosum- P.I gu a. Thurmae dentales vomerinae bene evolutae dentibus non deciduis. T Caput 34 ad 3£ in longitudine corporis absque pinna caudali. Crista interparietalis trigono-ovalis minus duplo longior quam medio lata. Ariodes tonggol Blkr. b. Thurmae dentales vomerinae rudimentariae dentibus deciduis. T Caput 3 ad 3 fere in longitudine corporis absque pinna caudali. Cris- ta interparietalis trigona duplo circiter longior quam basi lata. Ariodes macrocephalus Blkr. T Caput 32 ad 34 in longitudine corporis absque pinna caudali. Crista interparietalis trigona paulo longior quam basi lata. Ariodes acutus Blkr. IIl. Thurmae dentales palatinae trigonae valde elongatae postice divergentes. a. Seutum capitis glabrum vel subglabrum. Crista interparietalis scutum ovale efficiens. f Caput 34 ad 32 in longitudine corporis absque pinna caudali. P. 1/12 vel 1/13. 83 Ariodes leiocephalus Blkr. b. Scutum capitis granosum. Crista interparietalis trigona. t Caput 32 ad 3$ in longitudine corporis abspue pinna caudali. $ Crista interparietalis lateribus convexa, multo longior quam lata. P. 1/12. Ariodes polystaphylodon Blkr. $ Crista interparietalis lateribus non convexa, latior quam longa. P. 1/11, Ariodes goniaspis Blkr. Ariodes tonggol Blkr Atl. Silur. tab. IX. Ruwkoppige Ariodes. Ariod. corpore elongato, antice aeque alto circiter ac lato, postice compresso, altitudine 5 circiter in ejus longitudine absque, 6 ad 61 in ejus longitudine cum pinna caudali; ca- pite depresso non convexo acuto 3j ad 34 in longitudine corporis absque, 41 ad 41 in longitudine corporis cum pinna caudali; altitudine capitis 1$ ad 2 fere, latitudine 1? ad 12 in ejus longitudine; linea rostro-dorsali declivi rectiuscula; oculis subposteris, liberis, in media longitudine capitis vel majore parte in capitis dimidio anteriore sitis, diametro 3% ad 6 in longitudine capitis, diametris 21 ad 3 distantibus; scuto capitis sulco longitudinali mediano basin cristae interparietalis attingente vel subattingente toto vel toto fere diviso, usque inter oculos granoso, granis minoribus sat numerosis subradiatim dispositis; crista interparietali trigona ovali lateribus convexa, paulo longiore quam basi, minus duplo lon- giore quam medio lata, radiatim rugoso-granosa, granulis vulgo numerosis, apice obtuso rotundato medio interdum emarginato os interspinosum 2m breve granosum attingente; ros- tro acuto convexiusculo junioribus oculo minus duplo aetate provectis oculo plus duplo longiore, vix ante rictum prominente, linea anteriore obtuse rotundata; dentibus maxillis pluriseriatis acutis parvis, in vittam subsemilunarem dispositis, vitta intermaxillari vitta in- framaxilari multo latiore eaque non vel vix breviore; dentibus vomerinis graniformibus vel conico-graniformibus utroque latere in thurmam ovalem mediocrem oculo minorem an- gulo ossis vomeris antice in palato collocatis; dentibus palatinis conico-graniformibus utroque latere in thurmam trigono-ovalem, longe a thurma vomerina distantem , oculo majorem, rectiusculam , postice lineam palati mediam versus convergentem in medio palato collocatis; rictu infero latitudine 2% ad 3 in longitudine capitis; poris conspicuis agglomeratis angulum oris inter et oculum seriatis; cirris supramaxillaribus basi osseis os humerale vel opercula attingentibus, inframaxillaribus externis inframaxillaribus internis longioribus aperturam branchialem paulo superantibus vel fere attingentibus; naribus anterioribus et posterioribus subcontiguis, rostri apici multo magis quam oculo approximatis, anterioribus rotundis, pos- terioribus oblongis valvula elevata aperturam magna parte cingente munitis; operculo glabro venoso; osse humerali mediocri acuto laevi vel leviter rugoso; axilla poro mucoso conspicuo; ——— € ^ De 84 linea laterali ramosa, antice declivi, postice recta, basi pinnae caudalis bifurcata; dorso la- teribusque poris parum conspicuis in series simplices transversas distantes parallelas 20 p. m. dispositis; pinna dorsali acuta corpore paulo altiore, plus duplo altiore quam basi longa, spina mediocri 14 ad 12 in longitudine capitis, antice inferne granosa superne leviter ser- rata postice dentibus bene conspicuis armata, appendice molli radium 1? non vel vix supe- rante; pinna adiposa quintuplo ad plus sextuplo ejus longitudinis a dorsali radiosa remota eaque breviore, aeque alta circiter ac longa, oblique convexa; pinnis pectoralibus acutis 12 ad 14 in longitudine capitis spina spina dorsali crassiore et vix vel non longiore atque eodem modo armata; ventralibus acutis vel obtusis rotundatis capite duplo vel plus duplo brevioribus; anali acuta emarginata longiore quam alta adiposa minus triplo longiore; cau- dali profunde incisa lobis acutis 5 circiter in longitudine totius corporis; colore corpore su- perne coerulescente-olivaceo vel olivaceo, inferne margaritaceo vel argenteo; pinna adiposa olivascente macula magna nigra nulla; pinnis ceteris albido-roseis vel flavescentibus plus minusve fusco arenatis; iride flava. B. 6. D. 1/7. P. 1/11. V. 7/5, 7.76719 vel 1/19. C. 1/13/71 otulat. bren: Synon. Arius tonggol Blkr, Verh. Bat. Gen. XXI, I Silur. bat. consp. p. 48. Arius crossocheilos Blkr, ibid. p. 46. Ilan Manjong utik Mal. Batav. Habit. Java (Batavia), in mari. Sumatra (Padang, Trussan), in mari. Bintang (Rio), in mari. Banka, in mari. Longitudo 6 speciminum 190" ad 375". Aanm. Hiervoren heb ik reeds kortelijk aangeduid door welke kenmerken zich Arius tonggol onderscheidt van de aan haar ver- wante soorten Ariodes macrocephalus en Arius acutus. De ploeg- beenstanden zijn er korrelig en vrij talrijk, zoodat zij eene langwer- pig-ovale groep vormen, welke ik standvastig aantref bij de oudere zoowel als bij de jongere voorwerpen. Uitwendig komt Ariodes ton- gol het meeste overeen met Ariodes acutus, doch het is voldoende slechts een blik te slaan op de tusschenwandbeenskam van beide soorten om ze niet met elkander te verwarren. Inderdaad is deze kam bij Ariodes acutus veel smaller, mist volstrekt de eivormige gedaante en is veel scherper gekield dan bij onderwerpelijke soort, welke ten dezen opzigte een’ overgang vormt tot Ariodes leiocephalus, waar de tusschenwandbeenskam een meer zuiver eirond schild daarstelt, doch welke soort door haar glad kopschild en naar achteren divergerende E T 9 (9 4) groepen gehemeltetanden meer van Ariodes tonggol verschilt dan Ariodes acutus. ! Te Batavia wordt Ariodes tonggol minder dikwerf ter markt ge- bragt dan Ariodes acutus en zelfs dau Ariodes leiocephalus. De in- landers noemen alle drie soorten en ook nog andere met denzelfden naam. Haar vleesch is weinig smakelijk en wordt slechts door de min gegoede klasse der inlandsche bevolking gegeten, even als dat van alle in de zee gevangen wordende soorten van Ariodonten. Ariodes macrocephalus Blkr, Atl. Silur. tab. X. Grootkoppige Ariodes. Ariod. corpore elongato, antice aeque lato circiter ac alto, postice compresso, altitudine 5 fere ad 4L in ejus longitudine absque, 6 ad 53 in ejus longitudine cum pinna caudali; capite depresso, convexiusculo, acuto 3 ad 3 fere in longitudine corporis absque, 83 ad 54 in longitudine corporis cum pinna caudali; altitudine eapitis 2 circiter, latitudine 1? ad 12 in ejus longitudine; linea rostro-dorsali rostro, fronte et vertice convexiuscula, nucha conca- vjuscula; oculis superis liberis, totis fere in capitis dimidio anteriore sitis, diametro 61 ad 7 in longitudine capitis, diametris 8 ad 3} distantibus; scuto capitis sulco longitudinali mediano basin eristae interparietalis attingente toto diviso, usque inter oculos fere granoso, granis me- dioeribus parcis sparsis vel subradiatim dispositis; crista interparietali trigona, duplo circiter longiore quam basi lata, granosa granis parcis, apice truncato emarginato os interspinosum 27 breve granosum attingente; rostro convexo oculo plus duplo longiore, paulo ante rictum prominente, linea anteriore obtusiuscule rotundata; dentibus maxillis pluriseriatis acutis parvis, maxila superiore in vittam parum curvatam, maxilla inferiore in vittam semilunarem vitta intermaxillari longiorem sed graciliorem dispositis; dentibus vomerinis aetate provectis deciduis utroque latere in thurmam parvam angulo ossis vomeris antice in palato, dentibus palatinis graniformibus vel conico-graniformibus utroque latere in thurmam ovalem vel oblongo-ovalem longe a thurma vomerina distantem oculo non vel vix majorem rectiusculam postice lineam palati mediam versus convergentem in medio palato collocatis; rictu infero latitudine 3 circiter in longitudine capitis; poris conspicuis agglomeratis angulum oris inter et oculum seriatis; cirris supramaxillaribus opercula attingentibus velsubattingentibus , inframaxillaribus externis inframaxillaribus internis paulo longioribus aperturam branchialem fere attingentibus; naribus an- terioribus et posterioribus subcontiguis rostri apici multo magis quam oculo approximatis, anterio- ribus rotundis, posterioribus oblongis valvula aperturam magna parte cingente antice elevata clau- dendis; operculo glabro venoso; osse humerali mediocri acuto laevi vel leviter rugoso; axilla poro mucoso conspicuo; linea laterali ramosa antice declivi postice recta basi pinnae caudalis bifur- cata; dorso lateribusque poris parum conspicuis in series simplices transversas parallelas dis- tantes 20 p. m. dispositis; pinna dorsali radiosa acuta, corpore non vel paulo humiliore, plus duplo altiore quam basi longa, spina gracili 14 ad 1% in longitudine capitis, antice granosa EEE 86 postice dentibus parvis leviter serrata appendice molli radium 1 vix vel non superante; pinna adiposa plus sextuplo ejus longitudinis a dorsali radiosa remota eaque multo breviore, vix vel non longiore quam alta oblique convexa; pinnis pectoralibus acutis 1} ad 12 in lon- gitudine capitis, spina dorsali paulo breviore et crassiore antice granosa postice dentibus valde conspicuis parviusculis serrata; ventralibus acutis vel acute rotundatis capite plus du- * plo brevioribus; anali acuta emarginata paulo longiore quam alta, adiposa triplo circiter longiore caudali profunde incisa lobis acutiusculis 54 circiter in longitudine totius corporis; colore corpore superne olivascente, inferne albido vel argenteo; pinna adiposa superne macula nigra; pinnis ceteris flavescentibus; iride flava vel flavescente-rosea. B. 6. D. 1/1. P. 1/Ll. V. 1/5. A. 6/14 vel. 4/1450. AS etn lat; sbrev: Synom. Arius macrocephalus Blkr, Verh. Bat. Gen. XXI. I Silur. bat. consp. p. 40. Ikan Manjong utik, Mal. Bat. Habit. Java (Batavia), in mari. Longitudo 2 speciminum 370" et 401, "" Aanm. Reeds bij den eersten oogopslag onderscheidt zich onder- werpelijke soort van de 6 mij naar de natuur bekende van Ariodes, door haren buitengewoon grooten kop, welke slechts 3 malen of nog geene 3 malen gaat in de lengte des ligchaams zonder de staartvin, en boven- dien zich van dien der overige soorten onderscheidt door een zacht bol profiel van snuit en voorhoofd. Zij bezit overigens nog meerdere andere teekenen, door welke zij zich van de overige soorten laat on- derkennen. Het naaste is zij verwant aan Ariodes acutus, vooral wegens den rudimentairen toestand en afvalligheid der ploegbeens- tandgroepjes, maar zij verschilt van deze soort zelfs nog in het tandenstelsel, vermits er de tusschenkaaksbeenstanden in een’ breederen en meer gebogen' band zijn geplaatst, de tusschenwandbeenskam aan- merkelijk slanker is en de korrels van kopschild en tusschenwand- beenskam kleiner zijn. Ariodes macrocephalus is zeer zeldzaam. De beide door mij be- schrevene voorwerpen bezit ik reeds 12 jaren lang en sedert dien tijd heb ik geene andere waargenomen, hetzij te Batavia, hetzij elders in den Indischen archipel. Ariodes acutus Blkr, Atl. Silur. tab. XI. Spitskoppige Ariodes. Ariod. corpore elongato, antice aeque lato circiter ac alto, postice compresso, altitudine A} ad 5 in ejus longitudine absque, 5% ad 6} in ejus longitudine cum pinna caudali; capi- 87 te depresso non convexo acuto 3% ad 31 in longitudine corporis absque, 41 ad 4 in lon- gitudine corporis cum pinna caudali; altitudine capitis 1} ad 4 fere, latitudine 1j ad.12 in ejus longitudine; linea rostro-dorsali declivi rectiuscula; oculis subposteris liberis, in me- dia longitudine capitis vel majore parte in dimidio capitis anteriore sitis, diametro 4j ad 7 in longitudine capitis, diametris 2 ad 34 distantibus; scuto capitis suleo longitudinali me- diano basin cristae interparietalis attingente toto diviso, usque inter oculos vel fere inter oculos granoso, granis majoribus sat parcis subradiatim dispositis; crista interparietali trigo- na, paulo longiore quam basi duplo vel plus duplo longiore quam medio lata , longitudina- liter rugoso-granosa granis parcis, apice obtuso truncato vel emarginato os interspinosum gm breve granosum attingente; rostro acuto convexiusculo oculo junioribus minus duplo aetate provectis plus duplo longiore vix ante rictum prominente, linea anteriore obtuse ro- tundata; dentibus maxillis pluriseriatis parvis acutis, maxilla superiore et maxilla inferiore in vittam leviter curvatam velsubsemilunarem dispositis, vitta intermaxillari vitta inframaxillari multo latiore eaque non vel vix breviore; dentibus vomerinis utroque latere in thurmam minimam oblongam vel gracilem angulo ossis vomeris antice in palato collocatis, aetate provectioribus fre- quenter deciduis; dentibus palatinis utroque latere in thurmam ovalem vel oblongo-ovalem longe a thurma vomerina distantem oculo non vel vix majorem rectiusculam postice lineam palati mediam versus convergentem in medio palato collocatis; rietu infero latitudine 25 ad 3 in longitudine capitis; poris conspicuis agglomeratis angulum oris inter et oculum seriatis ; cirris supramaxillaribus os humerale vel opercula attingentibus, inframaxillaribus externis inframaxillaribus internis longioribus aperturam branchialem paulo superantibus vel non at- tingentibus; naribus anterioribus et posterioribus subcontiguis, rostri apice multo magis quam angulo oris approximatis, anterioribus rotundis, posterioribus valvula aperturam antice cin- gente elevata; operculo glabro venoso; osse humerali mediocri acuto laevi vel leviter rugoso ; axilla poro mucoso conspicuo; linea laterali ramosa antice declivi, postice recta, basi pinnae caudalis bifurcata; dorso lateribusque poris parum conspicuis in series simplices transversas parallelas distantes plus quam 15 dispositis; pinna dorsali radiosa acuta corpore paulo alti- ore, plus duplo altiore quam basi longa, spina gracili 14 ad 11 fere in longitudine capitis, antice granosa postice dentibus parvis leviter serrata appendice molli radium 1@ vix supe- rante; pinna adiposa minus quintuplo ejus longitudinis a dorsali radiosa remota eaque bre- viore, aeque alta ac longa vel minus duplo longiore quam alta, oblique convexa; pinnis pectoralibus acutis 1} ad 12 in longitudine capitis spina spina dorsali crassiore sed paulo breviore, antice superne serrata postice dentibus conspicuis armata; ventralibus acutis vel obtusis rotundatis capite duplo vel minus duplo brevioribus; anali acuta emarginata, longiore quam alta, adiposa minus triplo longiore; caudali profunde incisa lobis acutis 5 circiter in longitudine corporis; colore corpore superne coerulescente-viridi, inferne margaritaceo vel ar- genteo; pinna adiposa olivascente macula magna coerulescente-nigra; pinnis ceteris flavescen- tibus plus minusve fusco arenatis; iride flava. B. 6. D; 1/7. P. 1/11, V. 1/8. A. 6/13 vel 6/14 vel 7/18 vel 7/14. C. 1/18/1. et lat. brev. Synon, Arius acutus Blkr, Verh. Bat. Gen. XXI, I Silur. bat. consp. p. 41. es Oo Arius Hamiltonis Blkr, ibid. p. 47. Bagrus (Ariodes) arenarius Müll. Frosch. Hor. ichth. III 1819 p. 9? Ikan Manjong Mal. Batav. Habit. Java (Batavia), in mari et ostiis fluviorum. Sumatra (Moarakompeh), in fluviis. Longitudo 12 speciminum 180'" ad 460". Aanm. De beschrijving van Ariodes arenarius Müll. Trosch. komt bijna volkomen met de mijne overeen, doch gaat niet genoeg in bij- zonderheden, dan dat ik met zekerheid zou kunnen bepalen of die soort inderdaad dezelfde is als Ariodes acutus. Zekerder is het, dat Ariodes acutus soortelijk verschilt van Ariodes macrocephalus en Arius tonggol, de beide soorten mijner verzame- ling welke het naaste aan haar verwant zijn. Zij heeft de afvallige ploegbeenstanden van Ariodes macrocephalus en den habitus van den kop van Ariodes tonggol, met welke soort een oppervlakkig onder- zoek haar ligtelijk zou kunnen doen verwarren indien men geen acht sloeg op de ploegbeenstanden en de gedaante van de tusschenwand- beenskam. Ariodes acutus iste Batavia niet zeldzaam en wordt enkele keeren zelfs in vrij talrijke voorwerpen ter markt gebragt. Zij wordt ge- woonlijk slechts gevangen in de met rivierwater bedeelde kustwa- teren der baai of in of geheel nabij de mondingen der rivieren. Ariodes leiocephalus Blkr. Atl. Silur. tab. XII fig. 2. Gladkoppige Ariodes. Ariod. corpore elongato, antice aeque alto circiter aclato, postice compresso, altitudine 51 ad 4i in ejus longitudine absque, 61 ad 5% in ejus longitudine cum pinna caudali; capite depresso non convexo acuto 3i ad 32 in longitudine corporis absque, 41 ad 4?in longitu- dine corporis cum pinna caudali; altitudine capitis 12 ad 12, latitudine 1? ad 11 in ejus longitudine; linea rostro-dorsali fronte et vertice antice declivi rectiuscula; oculis subposteris liberis majore parte in capitis dimidio anteriore sitis, diametro 41 ad 61 in longitudine capitis, diametris 21 ad 31 distantibus; scuto capitis sulco longitudinali mediano basin cristae interpa- rietalis subattingente toto fere diviso, toto fere laevi, cristam interparietalem versus et aetate valde provectis et etiam latera versus leviter rugoso-granoso, granis parcissimis; crista interpa- rietali scutum ovale efficiente, basi valde coarctata, multo sed minus duplo longiore quam lata, junioribus tota glabra adultis granoso-rugosula apice rotudato medio leviter emarginato os 89 interspinosun 2" valde breve vulgo rugosum attingente; rostro acuto convexiusculo, juniori- bus oculo minus duplo, aetate provectis oculo plus duplolongiore, vix ante rictum prominente, linea anteriore obtusiuscule rotundata; dentibus maxillis pluriseriatis acutis parvis, maxilla superiore in vittam parum curvatam quadruplo circiter longiorem quam latam angulis acutam, maxilla inferiore in vittam subsemilunaren vitta intermaxillari paulo longiorem sed gracilio- rem dispositis; dentibus vomerinis graniformibus utroque latere in thurmam ovalem mediocrem oculo multo minorem angulo ossis vomeris antice in palato collocatis; dentibus palatinis gra- niformibus utroque latere in thurmam trigonam elongatam oculo duplo vel plus duplo longiorem linea mediana carinatam vel elevatam a thurma vomerina distantem atque usque in palati partem posticam sese extendentem postice a linea palati media divergentem collocatis; rietu subinfero latitodine 22 ad 21 in longitudine capitis; poris conspicuis agglome- ratis angulum oris inter et oculum seriatis; cirris supramaxillaribus basi osseis os humerale vel operculum attingentibus; cirris inframaxillaribus externis internis longioribus aperturam bran- chialem paulo superantibus vel non attingentibus; naribus anterioribus et posterioribus subcon- tiguis rostri apici multo magis quam oculo approximatis, anterioribus rotundis, posterioribus oblongis valvula elevata aperturam antice cingentem claudendis; operculo glabro venoso; osse humerali mediocri acuto laevi; axilla poro mucoso conspicuo; linea laterali ramosa, antice declivi, postice recta, basi pinnae caudalis bifurcata; dorso lateribusque paris parum con- spicuis in series simplices transversas distantes parallelas 16 p. m. dispositis; pinna dorsali acuta corpore non vel paulo altiore, duplo vel plus duplo altiore: quam basi longa, spina crassa 1l ad 1l in longitudine capitis antice inferne granosa apicem versus leviter serrata postice tota glabra vel apicem versus tantum denticulis aliquot munita appendice mol- li radium 1? non vel vix superante; pinna adiposa plus sextuplo ejus longitudinis a dorsali ra- diosa remota eaque duplo circiter breviore, aeque alta circiter ae longa, oblique convexa; pinnis pectoralibus acutis 11 ad 1t in longitudine capitis, spina spina dorsali vix vel non breviore antice basin versus granosa apicem versus leviter serrata postice junioribus valde conspicue aetate provectis non vel apicem versus tantum leviter serrata; pinnis ventralibus acutis capite duplo vel plus duplo brevioribus; anali acutiuscula emarginata, longiore quam alta, pinna adiposa plus duplo longiore; caudali profunde incisa lobis acutis superiore inferiore longi- ore 41 ad 4! in longitudine totius corporis; colore corpore coerulescente-viridi vel oliva- ceo, inferne margaritaceo vel argenteo; pinna adiposa olivascente fuscescente marginata; pinnis ceteris flavescentibus plus minusve fusco arenatis; iride flavescente. B. 6. D. 1/7. P. 1/12 vell/13. V. 1/5. A. 5/10 ad 5/12 vel 4/18. C. 1/13/1 et lat. brev. Syn. Arius leiotetocephalus Blkr Verh. Bat. Gen. XXI, I Silur. bat. consp. p. 48. Ikan Manjong tomggol Mal. Bat. Habit. Java (Batavia, Surabaja), in mari et aquis fluvio-marinis. Singapore, in mari, Celebes (Macassar), in mari. Longitudo 12 speciminum 220” ad 470" Aanm. Ariodes leiocephalus staat aan het hoofd van eene groep soorten 12 ad 90 van het geslacht Ariodes, welke gekenmerkt is door eigenaardige rangschikking der gehemeltetanden in twee langwerpige aan het ach- tereinde vaneenwijkende groepen. Zij heeft dit kenmerk gemeen met Ariodes polystaphylodon en Ariodes goniaspis en. misschien met nog andere mij ten dezen opzigte niet bekende soorten, maar zij is uiterst gemakkelijk bij den eersten oogopslag kenbaar aan haar glad of na- genoeg glad kopschild en tusschenwandbeenskam, alsmede aan de min cf meer eivormige gekielde scherp begrensde gedaante dier kam. Ariodes leiocephalus is te Batavia niet bijzonder zeldzaam. Meermalen heb ik voorwerpen dezer soort ter markt zien brengen, doch nooit in groot aantal, en meestal ter lengte van 1 tot 2 voeten. Als voe- dingsmiddel is zij evenmin gezocht als de overige verwante soorten. Ariodes polystaphylodon Blkr Atl. Silur. tab. XII fig. 9. Veeltandige Ariodes. Ariod. corpore elongato, antice aeque lato circiter ac alto, postice compresso, altitudine 5 et paulo in ejus longitudine absque, 64 circiter in ejus longitudine cum pinna caudali ; capite depresso non convexo acuto 3? circiter in longitudine corporis absque, 45 circiter in longi- tudine corporis cum pinna caudali; altitudine capitis 12 circiter, latitudine 1? circiter in ejus longitudine; linea rostro-dorsali fronte et vertice antice concaviuscula, vertice postice con- vexa; oculis subposteris, liberis, majore parte in capitis dimidio anteriore sitis, diametro 4} cir- citer in longitudine capitis, diametris 2 circiter distantibus; scuto capitis sulco longitudinali mediano basin cristae interparietalis fere attingente toto fere diviso, usque inter oculos fere rugoso-granoso, granis mediocribus latere scuti et suleum medianum versus sat confertis; crista interparietali scutum trigono-oblongum efficiente, lateribus convexa, medio quam basi non vel vix graciliore, multo longiore quam lata, basiradiatim granosa, apice gracilescente obtuso emar- ginato os interspinosum 2" breve rugosum attingente; rostro acuto convexo, oculo minus duplo longiore, vix ante rictum prominente, linea anteriore obtusiuscule rotundata; denti- bus maxillis pluriseriatis parvis acutis, maxilla superiore in vittam parum curvatam quadruplo circiter longiorem quam latam angulis acutam, maxilla inferiore in vittam subsemilunarem vitta intermaxillari paulo longiorem sed graciliorem dispositis; dentibus vomerinis conicis obtusis utroque latere in thurmam obliquam ovalem mediocrem oculo multo minorem angulo ossis vomeris antice in palato collocatis; dentibus palatinis conicis obtusis utroque latere in thurmam trigonam elongatam basi rotundatam oculo multo sed minus duplo longiorem linea mediana carinatam vel elevatam a thurma vomerina distantem atque usque in palati partem posteriorem sese extendentem postice a linea palati media divergentem collocatis; rictu subinfero latitudine 3 fere in longitudine capitis; poris conspicuis angulum oris inter et oculum seriatis ; cirris supramaxillaribus os humerale attingentibus; cirris inframaxillaribus externis inframaxil- nuce. c 91 luribus internis longioribus aperturam branchialam superantibus; naribus anterioribus et poste- rioribus subeontiguis, rostriapici multo magis quam oculo approximatis, anterioribus rotundis, posterioribus oblongis valvula elevata claudendis; operculo radiatim rugosulo-venoso; osse humerali mediocri acuto rugosulo; axilla poro mucoso conspicuo ; linea laterali ramosa , antice declivi postice recta, basi pinnae caudalis bifurcata; dorso lateribusque poris parum conspicuis in series simplices transversas distantes parallelas 16 p. m. dispositis; pinna dorsali acuta corpore paulo altiore, duplo circiter altiore quam basi longa, spina mediocri 12 circiter in longitudine capitis antice inferne granosa apicem versus leviter serrata postice denticulis parum conspi- cuis obsita, appendice molli radium 1m vix vel non superante; pinna adiposa plus quadruplo ejus longitudinis a dorsali radiosa remota eaque multo breviore, non vel paulo longiore quam alta, oblique convexa; pinnis pectoralibus acutis 12 circiter in longitudine capitis, spinaspina dorsali non vel vix longiore et crassiore atque eodem modo armata; pinnis ventralibus acutis vel acutiusculis capite plus duplo brevioribus; anali acutiuseula emarginata longiore quam alta, adiposa duplo vel plus duplo longiore; caudali profunde incisa lobis acutis 5} ad 54 in longitudine totius corporis; colore corpore superne olivaceo, inferne margaritaceo vel argenteo; pinnis flavescentibus plus minusve fusco arenatis; iride flavescente. B. 6. D. 1/7. P. 1/12. V. 1/5. A. 4/11 vel 4/12 vel 5/11 vel 5/12. C. 1/13 1 et lat. brev. Syn. Arius polystaphylodon Blkr, Verh. Bat. Gen. XXI, I, Silur. bat. consp. p. 40. Ikan Manjong pidada Mal. Datav. Hab. Java (Datavia), in mari. Sumatra(Priaman), in mari, Longitudo 2 speciminum 150'" et 1607, Aanm. Ik bezit van deze Ariodes slechts de twee beschrevene kleine voorwerpen. De soort wordt vermoedelijk echter veel grooter. Zij kan niet met de hierboven beschrevene soorten worden verward, deels wegens de lange naar achteren vaneenwijkende groepen gehemel- tetanden, deels wegens haar gekorreld kopschild en driehoekig tus- schenwandbeensuitsteeksel hetwelk, hoezeer de zijranden eenigzins bol zijn, aan de basis veel breeder is dan in het midden. Zij schijnt zeer zeldzaam te zijn, vermits mij geene andere voorwerpen van haar onder de oogen zijn gekomen dan de beschrevene van Batavia en Priaman. Ariodes goniaspis Blkr, Atl. Silur. tab. XII fig. 1. Hoekkoppige Ariodes. Ariod. corpore elongato, antice aeque lato circiter ac alto, postice compresso, altitudine 5 circiter in ejus longitudine absque, 6 circiter in ejus longitudine cum pinna caudali; ca- pite depresso vertice convexo acuto 92 ad 3j in longitudine corporis absque, 44 ad 42 in 92 longitudine corporis cum pinna caudali; altitudine capitis 1? ad 12, latitudine 1! ad 11 in ejus longitudine; linea rostro-dorsali fronte et vertice antice declivi rectiuscula, vertice pos- tice convexa gibbosula; oculis superis in media longitudine capitis sitis, diametro 32 ad 4 in longitudine capitis, diametris 2 circiter distantibus; scuto capitis sulco longitudinali mediano basin cristae interparietalis fere attingente toto fere diviso, usque inter oculos fere granoso, granis mediocribus latere scuti et suleum medianum versus sat. confertis; crista interparietali trigona lateribus non convexa, latiore quam longa, subradiatim granosa, apice obtuso emar- ginato os interspinosum 2" breve rugosum attingente; rostro acuto convexo, oculo minus duplo longiore, vix ante rictum prominente, linea anteriore obtusa rotundata; dentibus maxillis pluriseriatis parvis acutis, maxilla superiore in vittam parum curvatam quadruplo circiter longiorem quam latam angulis acutam, maxilla inferiore in vittam subsemilunarem vitta intermaxillari paulo longiorem sed graciliorem dispositis; dentibus vomerinis conico- graniformibus utroque latere in thurmam obliquam ovalem mediocrem oculo multo mino- rem angulo ossis vomeris antice in palato collocatis; dentibus palatinis conico-graniformibus, utroque latere in thurmam trigonam elongatam basi rotundatam oculo multo sed minus duplo lon- giorem, linea mediana non carinatam vel elevatam, a thurma vomerina distantem atque usque in palati partem posteriorem sese extendentem postice a linea palati media divergentem col- locatis; rictu subinfero latitudine 23 ad 1} in longitudine capitis; poris conspicuis angulum oris inter et oculum seriatis; cirris supramaxillaribus apicem pinnae pectoralis subattingenti- bus; cirris inframaxillaribus externis inframaxillaribus internis longioribus basin pinnae pectoralis superantibus; naribus anterioribus et posterioribns subcontiguis, rostri apici magis quam oculo approximatis, anterioribus rotundis, posterioribus oblongis valvula elevata claudendis; operculo radiatim rugosolo-venoso; osse humerali mediocri acuto valde rugoso; axilla poro mucoso conspi- cuo; linea laterali ramosa, antice declivi, postice recta, basi pinnae caudalis bifurcata; pinna dorsali radiosa acuta, corpore paulo altiore, duplo circiter altiore quam basi longa, spina mediocri 1j ad 1j in longitudine capitis antice inferne granosa superne leviter serrata postice leviter denticulata, appendice molli radium 1m paulo vel non superante; pinna adi- posa quintuplo circiter ejus longitudinis a dorsali radiosa remota eaque multo breviore, vix vel non longiore quam alta, oblique convexa; pectoralibus acutis 14 ad 14 in longitu- dine capitis, spina spina dorsali vix vel non breviore et graciliore atque eodem modo ar- mala; ventralibus acutis capite duplo circiter brevioribus; anali acuta emarginata, longiore quam alta, adiposa duplo circiter longiore; caudali profunde incisa lobis acutis lobo superiore inferiore longiore 5 circiter in longitudine totius corporis; colore corpore superne coerules- cente-viridi vel olivaceo, inferne margaritaceo vel argenteo; pinna adiposa olivascente; pin- nis flavescentibus fusco plus minusve arenatis; iride roseo-flavescente. B. 6. D. J/7-P. 1/1. N. 1/5. Aolle xe 5/4127 (0: 0719 74 set Tat; bren Synon Arius goniaspis Blkr, Act. Soc. Scient. Ind. Neerl. III Zesde Bijdr. Vischfaun. van Sumatra p. 44. Hab. Sumatra (Priaman), in mari. Longitudo 2 speciminum 100" et 118”, Aanm. Ariodes coniaspis is zeer na verwant aan Ariodes polysta- murs; OT ( 93 phylodon maar stellig als eene eigene soort te beschouwen. Zij is voornamelijk onderkenbaar van laatstgenoemde soort aan de ge- daante van de tusschenwandbeenskam, welke breeder is dan lang en de zijranden niet bol heeft. Zij heeft overigens een overeenkomstig tandenstelsel, hetwelk ook in het wezen met dat van Ariodes leiceo- phalus overeenkomt. Ik geloof dat mijne beide voorwerpen ook tot den jeugdigen leeftijdstoestand behooren. Een onderzoek van nog meerdere voorwerpen van deze en de voorgaande soort zal moe- ten leeren of aan het voorkomen van één straal minder in de borst- vin dan bij Ariodes polystaphylodon eene soortelijke beteekenis te hechten is. NeruMma Blkr. Pinnae dorsales duae, anterior radiosa, posterior adiposa. Dentes maxillis pluriseriati acuti parvi. Dentes vomero-palatini acuti utroque latere in thurmam trigonam tripartitam antice in palato collocati , linea palati media edentula. Cirri 6 carnosi basi rigidi. Membrana branchi- ostega radüs 5 vel 6. Membrana interbranchialis parum emarginata. Nares non tubulatae, posteriores valvatae. Aanm. In de groote Histoire naturelle des poissons zijn onder de geslachten Dagrus eenige visehsoorten beschreven, welke gezegd wor- den groote verwantschap met elkander te hebben en ook met elkander overeenkomen wat de geaardheid van het tandenstelsel betreft, zijnde er de ploegbeensgehemeltetanden in twee driehoekige groepen aan. elke zijde vóór in het gehemelte geplaatst en elke groep in drie dui- delijk afgescheidene groepen verdeeld. Deze soorten zijn Bagrus bili- neatus CV., Bagrus laevigatus CV., Bagrus netuma CV., Bagrus proóps CV., Bagrus passany CV., Bagrus couma CV. en Arius nasu- tus CV. Deze verwante soorten, onder twee verschillende geslachten geplaatst, leveren een voorbeeld te meer van de noodzakelijkheid der herziening van de verdeeling der Ariodonten van den heer Valenciennes. Inderdaad stellen de genoemde soorten eene eigene rei daar, welke men wegens hare eigenaardige dentitie tot een eigen geslacht kan 91 verheffen, en mogt het al zijn dat men aan die dentitie alleen geene genoegzame waarde mogt willen hechten om die soorten generisch te scheiden van Arius dan zal men toch in dat geslacht aan deze den- titie een scherp kenmerk hebben ter bepaling eener groep, onder welke men de nog te weinig bekende hierboven genoemde soorten eene plaats zal kunnen aanwijzen. Het is moeijelijk volgens de bestaande beschrijvingen de soorten van Netuma van elkander te onderkennen. Aan verschillen, afhanke- lijk van leeftijdstoestanden der voorwerpen, is blijkbaar in die beschrij- vingen te groot gewigt gehecht, vooral wat betreft de soorten van den Indischen oceaan, en het zou mij niet bevreemden indien Bagrus bilineatus CV., Bagrus netuma CV., Bagrus laevigatus CV. en Arius nasutus CV. bleken slechts verschillende namen eener zelfde soort te zijn. De amerikaansche soorten zijn met meer zekerheid als eigene soorten te beschouwen, zooals Dagrus proöps CV., Bagrus passany CV. en Dagrus couma CV. Misschien ook behoort Bagrus albicans CV. van Cayenne nog tot hetzelfde geslacht. Kuhl en Van Hasselt hadden voor de soort, welke zij van dit geslacht kenden den geslachtsnaam Catastoma voorgesteld, doch deze naam reeds in 1818 door Lesueur aan een geslacht der cyprinoiden en in 1830 door Wagler aan een geslacht der reptiliën gegeven zijnde, kan niet behouden worden, waarom ik den geslachtsnaam aan een der soorten, Dagrus netuma CV., heb ontleend. Uit eene manuskriptlijst van door Van Hasselt van Java naar Nederland verzondene visch- soorten ontwaar ik ook dat die soort voorkomt onder den naam van Sarcogenys rostratus, zonder dat ik kan nagaan door wien die ge- slachtsnaam gegeven is. De eenige soort mijner verzameling laat zich van de amerikaansche soorten onderkennen als volgt. I. Oculi limbo praeoperculi multo magis quam rostri apici approximati. Crista interparietalis longior quam lata. Os aetate provectis inferum. B.5. Netuma nasuta Blkr. Netuma nasuta Blkr, Atl. Silur. tab. XIII. Langneuzige Netuma. Netum. corpore elongato, antice aeque lato ac alto vel paulo altiore quam lato, postice compresso, altitudine 42 ad 52 in ejus longitudine absque, 6$ ad 6% in ejus longitudine cum pinna caudali; capite depressiusculo acuto 4 ad 3? in longitudine corporis absque, 51 ad 4L in longitudine corporis cum pinna caudali; altitudine capitis 14 ad 12, latitudine 14 ad 13 in ejus longitudine; oculis liberis lateraliter spectantibus, totis vel maxima parte in anteriore capitis parte sitis diametro 3 ad 6 fere in longitudine capitis, diametris 1j ad 21 distantibus; scuto capitis granoso, granis lateribus scuti sat numerosis sparsis medio scuti parcis, sulco longitudinali basin cristae interparietalis non attingente maxima parte diviso; crista interparietali trigona lata paulo longiore quam basi lata, granosa, lineam ediana carinata, apice truncato os interspinosum 2m breve granulosum attingente; rostro depresso, convexiusculo, oculo juvenilibus non aetate provectis plus duplo longiore, junioribus vix vel non aetate provectis sat longe ante rictum prominente, linea anteriore junioribus semi- lunariter aetate provectis acute rotundato; dentibus maxillis pluriseriatis acutis parvis , maxil- la superiore in vittam semilunarem, maxilla inferiore in vittam formam ferri equini subrefe- rentem dispositis; dentibus vomero-palatinis parvis acutis in thurmas 2 tripartitas trigonas antice in palato collocatis, thurma utroque latere parte anteriore minorein thurmulas 2 divisa thurmula externa interna multo breviore, parte posteriore trigona basi lata parti anteriori contigua, longiore quam lata apice rotundato postrorsum spectante; rictu junioribus subinfero, aetate provectis infero; cirris supramaxillaribus opercula vel os humerale attingentibus vel superantibus, inframaxillari- bus externisinframaxillaribus internis longioribus junioribus aperturam branchialem superantibus aetate provectis aperturam branchialem subattingentibus; naribus anterioribus et posterioribus sub- contiguis rostri apici magis quam oculo approximatis, anterioribus rotundis, posterioribus oblongis valvula triplice anteriore quam superioreet inferiore multo majore aperturam totam vel totam fere tegente; operculo junioribus venosulo aetate provectis radiatim rugosulo; osse bhumerali acuto rugoso; axilla poro mucoso conspicuo; dorso lateribusque poris parvis vulgo non conspicuis in series simplices transversas distantes paralellas dispositis; linea laterali antice declivi ramosa postice recia basi caudalis bifurcata; pinna dorsali radiosa acuta, corpore non vel paulo altiore, plus duplo altiore quam basi longa, spina mediocri 14 ad 11 in longitudine capitis antice inferne granulosa apicem versus antice et postice dentibus parvisserrata ; dorsali adiposa dorsali radiosa duplo ad triplo breviore, altiore quam longa, oblique rotundata; pinnis pectoralibus acutis 1 zd 12 in longitudine capitis, spina mediocri spinae dorsali subaequali antice basin versus granulata apicem versus antice et postice dentibus parvis serrata; ventralibus acutis angulatis pectoralibus multo brevioribus; anali acuta emarginata, longiore quam alta, dorsali adiposa plus duplo ad triplo longiore; caudali profunde incisa lobis acutis, lobo su- periore inferiore longiore 42 ad 4 fere inlongitudine totius corporis; colore corpore super- ne umbrino-rubescente-viridi, inferne griseo vel margaritaceo velargenteo, pinnis flavescente- hyalino; pinna adiposa macula nigricante-fusca ; iridi flava. D. 5. D. 1/7. P. 1/11 ad 1/18. V, 1/5. A. 6/9 ad 6/12. C. 1/13/1 et lat.biev. 96 Syn. Sarcogenys rostratus K. v. H. Mss. Catastoma nasutum IK. v. H. Mss. Bagrus thalassinus Rüpp. N. Wirb. Faun. Abyss. F. R. M. p. 75. tab. 20 fig. 2. Arius nasutus CV. Poiss. XV p. 45, Blkr Verh. Bat. Gen. XXI, I Silur. batav. consp. p. 81. Arius á nez CV. Poiss. XV p. 45. Bagrus rhodonotus Blkr, Verh. Bat. Gen. XXI, I Silur. bat. consp. p. 29. Bagrus carchariorhynchos Blkr, ibid. p. 80. Bayad Arab. Ikan Manjong utik, Manjong karbo et Manjong tonggol Mal. et Sundan. Habit. Java (Batavia, Bantam, Tjiringin, Pasuruan, Besuki), in mari. Sumatra (Telokbetong, Benkulen, Padang, Tiku, Sibogha), in mari. Nias, in mari. Bintang (Rio) in mari. Celebes (Macassar), in mari. Longitudo 23 speciminum 120” ad 590". Aanm. Netuma nasuta is merkwaardig door de verandering welke er de kop ondergaat, naarmate de visch in leeftijd toeneemt. Bij voorwerpen van zeer jeugdigen leeftijd is de snuit er in niets ver- schillende van dien bij zoo vele andere verwante soorten en zelfs bij voorwerpen van ruim 3 decimeters lengte heeft die snuit nog niets buitengewoons en den omtrek van voren stomp afgerond. Bereikt echter de visch eene grootere lengte, dan begint de snuit allengs meer en meer voor de bekspleet uit te puilen en wordt zijne omtrek van voren hoekig en spits afgerond, zoodat de kop, van onderen gezien, een haaiachtig voorkomen erlangt. Deze verschillende ont- wikkelingstoestanden kunnen ligtelijk aanleiding geven, wanneer men voorwerpen van zeer verschillenden leeftijd vergelijkt, zonder de tusschen- of overgangs-vormen te raadplegen, ze te beschouwen als tot afzonderlijke soorten te behooren. Dit gebeurde mij in den aanvang mijner nasporingen en daaraan zijn de nominale soorten Bagrus rhodonotus en Bagrus carchariorhynchos te wijten. Netuma nasuta is ver door den Indischen Oceaan verbreid. Een der weinige Siluroiden, welke zich bij voorkeur in zee ophou- den, bezoekt deze soort de kusten van af Egypte en Arabié tot aan die van Celebes, hare meest oostelijk bekende woonplaats. Te Ba- 97 tavia wordt zij nagenoeg dagelijks ter markt gebragt, hoezeer zelden in talrijke voorwerpen, welke dan meestal langer dan een’ halven meter zijn en dikwerf zelfs langer dan een meter. Kuhl en Van Hasselt ontdekten haar te Batavia en de heer Valen- ciennes ontving haar ook van Malabar en de Roode zee. De heer Rüppell gaf er eene goede afbeelding en beschrijving van onder den naam van Bagrus thalassinus. Ik ben ook zeer geneigd Russell's Deddi jellah (Corom. Fish. fig. 169) voor dezelfde soort te houden, even als Bagrus bilineatus, Bagrus netuma en Bagrus laevigatus van den heer Valenciennes, soorten, welke bij nader onderzoek waarschijnlijk zullen blijken slechts ver- schillende leeftijdstoestanden van eene zelfde soort voor te stellen. Ik word in dit gevoelen nog versterkt, doordien de heer Rüppell, aan wien de heer Valenciennes zijne Bagrus laevigatus te danken had, welke in de Roode zee gevangen was, van die zee geene andere soort van Dagrus vermeldt als zijne Bagrus thalassinus, welker door hem gegevene afbeelding volkomen beantwoordt aan mijne jonge voorwerpen van Netuma nasuta. Indien mijne meening ten opzigte der synonymie dezer soort in alle opzigten juist is, behooren reeds ten deze niet minder dan 6 soorten uit het geslacht Bagrus Val. te vervallen t. w. Bagrus bilineatus CV. Bagrus netuma CV., Bagrus laevigatus CV., Bagrus thalassinus Rüpp., Bagrus rhodonotus Blkr en Bagrus carchariorhynchos Dlkr. De overige soorten van Netuma behooren te huis in de wateren van Guyana en de Antillen en verschillen van Netuma nasuta door de plaat- sing der oogen veel nader bij de snuitspits, andere vormen van het tus- schenwandbeensuitsteeksel enz. De heer Valenciennes geeft de getallen der kieuwstralen van die soorten, althans die van zijne Bagrus proöps op als te zijn 6 doch de heer Valenciennes spreekt ook van 6 kieuwstralen by Arius nasutus, terwijl ik na naauwkeurig onder- zoek van alle mijne voorwerpen, standvastig slechts 5 kieuwstralen gevonden heb. 13 98 CgPHALOCASSIS Dlkr. ScHILDKOPVISCH. Pinnae dorsales duae, anterior radiosa, posterior adiposa. Dentes ma- xilis pluriseriati aeuti parvi. Dentes vomerini utroque latere in thur- mam indivisam antice in palato collocati, linea palati media edentula. Cirri 6 carnosi. Membrana branchiostega radiis 6. Membrana inter- branchialis non vel parum emarginata. Nares non tubulatae, poste- riores valvatae. Aanm. Het geslacht Cephalocassis omvat die soorten van het ge- slacht Arius van den heer Valenciennes, welke vrij scherp gekenmerkt zijn door de twee onverdeelde groepen ploegbeensgehemeltetanden aan elke zijde geheel vóór in het gchemelte, alsmede door hare 6 voeldraden en 6 kieuwstralen. Ik bezit van dit geslacht zeven goed gekenmerkte soorten van welke drie reeds min of meer herkenbaar in de groote Histoire naturelle des Poissons beschreven zijn onder de namen Arius truncatus CV., Arius caelatus CV. en Arius venosus CV., terwijl de vier overige door mij werden ontdekt en vroeger reeds beschreven onder de namen Arius me- lanochir, Arius leptonotacanthus, Arius macronotacanthus en Arius utik. Behalve deze soorten behooren tot dit geslacht nog Arius grandicassis CV. van Guyana, Arius parmocassis CV. van Vahia, Arius stricticas- sis CV. van Cayenne, Arius subrostratus CV. van Malabar, Arius rostratus CV. van Alipey, Arius aequibarbis CV. van Bengalen en Rangoon, Arius granosus CV., Arius Heudelotii CV. van de Se- negal, Arius Milberti CV. van Nieuw-York en Charleston, Arius Spixii CV. van Brazilië, Arius rugispinis CV. en Arius phrygiatus CV. van Cayenne, Arius falcarius Richds. van China, en waarschijn- lijk ook Silurus Parkeri Trail van Guyana, benevens vermoedelijk nog enkele andere soorten, van welke ik het tandenstelsel niet of niet vol- doende beschreven zie. Het getal van 6 kieuwstralen schijnt bij dit geslacht standvastig te zijn. Een mijner soorten, Cephalocassis melanochir Blkr, welke eene echte riviersoort schijnt te zijn en bij de stad Palembang gevangen wordt, 99 is opmerkelijk door de aanwezigheid van zijdelijke fontanellen. achter in het kopschild, alsmede door hare betrekkelijk lange vetvin en naar boven omgebogene achterste rugdoorntanden. Bij alle mijne andere soorten is het kopschild aan de zijden van de kruin gaaf. Een der zes is dadelijk herkenbaar aan haren platten en als aan den voorrand afgeknotten kop en naar voren staande en kleine oogen. De- ze soort is Cephalocassis truncatus of Arius truncatus CV. Van de overige vijf soorten hebben drie betrekkelijk slanke of dun- ne rugdoornen en het kopschild geheel of nagenoeg glad, hoogstens met eenige weinige kleine beenachtige korreltjes bezet. Zij laten zich nog gemakkelijk van elkander onderkennen. Zoo heeft Cephalocassis leptonotacanthus het eigenaardige dat er de ploegbeensgehemeltetan- den in smalle langwerpige driehoekige ligt gebogene groepen staan welke naar voren vaneenwijken en welker spitsen nagenoeg regt naar achteren zijn gekeerd. Deze soort onderscheidt zich tevens door haren grooten kop welks lengte slechts driemalen gaat in de lengte des lig- chaams, de staartvin niet medegerekend. Bij de twee andere soorten, Cephalocassis venosus en Cephalocassis utik, zijn de genoemde tand- groepen massiver en bij eerstgenoemde zelfs hartvormig. Bij Cepha- locassis venosus zijn die groepen met de basis naar voren en de punt naar achteren gekeerd terwijl er de kop bijkans of zelfs meer dan vier- malen gaat in de lengte des ligchaams zonder de staartvin. Bij Cepha- locassis utik daarentegen zijn de spitsen der tanddriehoeken naar voren gekeerd en is de koplengte slechts ruim 8 tot 31/2 malen bevat in de lengte des ligchaams zonder de staartvin. De twee overige soorten van mijne verzameling zijn Cephalocassis caelatus en Cephalocassis macronotacanthus. Beide hebben met elkander gemeen zeer sterk ontwikkelde rugvin-en borstvindoornen, een sterk bekorreld kopschild en eene groote zwarte vetvinvlek, doch zij ver- schillen overigens nog zeer duidelijk van elkander, want, terwijl bij Cephalocassis caelatus de bovenkaak langer is dan de onderkaak, de groepen ploegbeensgehemeltetanden massief driehoekig of hartvormig zijn en met de spits naar achteren gekeerd en de kop 31/2 tot 4 malen nS d ' 100 gaat in de lengte des ligchaams zonder de staartvin, heeft Cephalo- cassis macronotacanthus de onderkaak minstens even lang als de boven- kaak, den kop slechts 82/; malen in de genoemde ligchaamslengte en de ploegbeensgehemeltetanden in twee smalle ovaal-langwerpige naar voren spits uitloopende en sterk konvergerende groepen geplaatst. Is het nu gemakkelijk de zeven bovengenoemde soorten van elkander te onderkennen , moeijelijker wordt het, door den aard der bestaande beschrijvingen, de kenmerken der overige tot dit geslacht behooren- de soorten scherp vast te stellen. Arius aequibarbis CV. en Arius granosus CV. komen mij voor niet soortelijk van Arius caelatus CV. te verschillen en alzoo met mijne Cephalocassis caelatus zamen te vallen. Arius grandicassis CV. is herkenbaar aan haar buitengewoon in de breedte ontwikkeld tusschenwandbeensuitsteeksel Bij Arius parmocassis CV. is genoemd uitsteeksel ovaal en aan den grond verengd, evenals bij Arius stricticassis CV. waar het uitsteeksel echter veel langer en slanker is. Arius subrostratus CV. en Arius rostratus CV. schijnen verwant te zijn aan Cephalocassis truncatus, doch bij eerstgenoemde gaat de kop slechts 31/; malen in de geheele lengte des ligchaams en de bovenkaaks- draden zouden er niet tot aan het achter het midden der koplengte geplaatste oog reiken, terwijl bij Arius rostratus de snuit nog langer zou zijn en de bovenkaaksdraden niet tot den uitspringenden hoek van het os frontale zouden reiken. Arius Heudelotii CV. heeft in habitus veel van Cephalooassis caelatus doch den kop betrekkelijk langer (3 maal in het ligchaam zonder de staartvin) terwijl er de aartsvin slechts 16 stralen zou hebben en de vetvin zonder zwarte vlek zijn, bij zeer kleine en ver vaneenstaande tandgroepjes in het gehemelte. Arius Milberti CV. zou insgelijks verwant zijn aan Cephalocassis caelatus doch kenbaar aan de zeer digte en niet straalsgewijze bekor- reling van het kopschild. De opgave dat er slechts 5 kieuwstralen aanwezig zouden zijn, verdient nog bevestiging en zou indien zij blijkt juist te zijn, eene geringe wijziging in de geslachtsdiagnose van 101 Cephalocassis noodig maken. Arius Spixii CV. is zonder twijfel na verwant aan Cephalocassis venosus en Cephalocassis utik. Zij onderscheidt zich volgens de be- schrijving en afbeelding door een geringer aantal aarsvinstralen en door langere bovenkaaksdraden. Arius rugispinis CV. en Arius phrygiatus CV. zijn kenbaar, onder anderen, aan kleine oogen (9—10 maal in den kop) en groote vetvin (bijkans zoo lang of even lang als de aarsvin). Arius falcarius Richds. behoort volgens de afbeelding van het tan- denstelsel (Voy. Sulphur Zoöl. tab. 62 fie. 9.) insgelijks tot Cephalo- cassis. De binnenranden der ploegbeensgehemeltegroepen zouden er evenwijdig aan elkander zijn. Ik ben echter niet vreemd aan het denkbeeld dat deze soort geene andere is als Netuma nasuta. Wat Silurus Parkerii Trail betreft, de Geelbrik der Nederlandsche Westindiërs, de tanden in het gehemelte zouden daar in twee groote langwerpige bolle groepen zijn geplaatst, de borstvin 11 en de aarsvin 18 stralen hebben, de bekspleet vorenstaande zijn en de bovenkaaks- draden tot aan den top der borstvinnen reiken. Het is wel mogelijk dat deze soort behoort tot het geslacht Arius, volgens mijne de- finitie. Eindelijk behooren nog tot dit geslacht de soorten, in de groote Histoire naturelle des Poissons beschreven onder de namen Bagrus arioides CV., Bagrus gagorides CV. en Bagrus trachipomus CV. Bij Bagrus arioides CV. vormen volgens den heer Valenciennes de ploegbeensgehemeltetanden twee breede driehoeken welke elkander op de middellijn met een hunner hoeken raken, wat bij geen mijner soorten plaats heeft. Bagrus gagoroides CV. zou op het voorste gedeelte der zijlijn een aantal kleine hoekige knobbeltjes hebben, de achterhelft der vin- doornen niet gegroefd en den rugdoornen zonder tanden. Bagrus trachi- pomus CV. is volgens de meening van den heer Valenciennes zel- ve misschien slechts eene sekse-verscheidenheid van zijne Bagrus gagorides. Mijne soorten laten zich naar volgend schema bepalen. 102 T. Crista interparietalis longior quam medio lata. Thurmae dentales vomerinae di- stantes. Linea lateralis ubique laevis. A. Scutum capitis fonticulis lateralibus posterioribus. Pinna adiposa anali longior. a. Dentes spina dorsi postici sursum curvati. Linea lateralis basi pinnae cau- dalis non bifurcata. f Thurmae dentales vomero-palatinae oblongo-ovales antice convergentes. $ Caput 4 in longitudine corporis absque pinna caudali. Oculi diame- tro 7 ad 8 in longitudine capitis. Spina dorsi crassa capite paulo brevior. P. 1/12. Cephalocassis melanochir Blkr. B. Scutum capitis fonticulis lateralibus posterioribus nullis. Pinna adiposa anali multo brevior. a. Linea lateralis basi caudalis bifurcata. Crista interparietalis lata. f Thurmae dentales vomero-palatinae oblongo-rotundatae vel elongatae. $ Thurmae postice convergentes, trigonae-pyriformes apice postrorsum spectantes. . * Caput granis -parcissimis, 8 in longitudine corporis absque pinna caudali. Oculi 52 circiter in longitudine capitis. P. 1/11. Spina dorsalis gracilescens 14 in longitudine capitis. Cephalocassis leptonotacanthus Blkr. $ Thurmae antice convergentes, oblongo-ovales. P. 1/9. * Caput radiatim granosum 32 circiter in longitudine corporis abs- que pinna caudali, altitudine 14 fere in ejus longitudine. Oculi 54 ad 54 in longitudine capitis. Spina dorsi crassa capite paulo bre- vior. Maxilla inferior maxilla superiore non brevior. Cephalocassis macronotacanthus Dlkr. * Caput longe post oculos parce granosum 32 ad 3$ in longitudine corporis absque pinna caudali, duplo longius quam altum. Oculi 6 ad 8 in longitudine capitis. Spina dorsi crassa 14 ad 14 in lon- gitudine capitis. Cephalocassis truncatus Blkr. f Thurmae dentales vomero-palatinae cordiformes vel trigonae. $ Thurmae apice postrorsum spectantes. Altitudo capitis 14 ad 14 in ejus longitudine. : 103 * Caput radiatim valde granosum 34 ad 4 fere in longitudine cor- poris absque pinna caudali. Oculi diametro 4 ad 54 in longitudine capitis. Spina dorsi valde crassa capite paulo brevior ad paulo longior. P. 1/9. Adiposa macula magna nigra. Cephalocassis caelatus Blkr. * Caput totum laeve vel granulis parcissimis 4 fere ad 4* in lon- gitudine corporis absque pinna caudali. Oculi 31 ad 4 et paulo in longitudine capitis. Spina dorsi gracilis 1 ad 13 in longitudine capitis. P. 1/10. Adiposa macula nigra nulla. Cephalocassis venosus Blkr. $ Thurmae apice antrorsum spectantes. Altitudo capitis 12 ad 12 in ejus longitudine. * Caput totum laeve vel granulis parcissimis 31 ad 34 in longitu- dine corporis absque pinna caudali. Oculi 32 ad 5 in longitudine capitis. Spina dorsi gracilis li ad 12 in longitudine capitis. P. 1/10. Adiposa immaculata. Cephalocassis utik Blkr. Cephalocassis melanochir Blkr Atl. Sulurstab: IV. Zwarthandige Schild- kopvisch. Cephaloc. corpore elongato, antice aeque lato circiter ac alto, postice compresso, altitu- dine 42 circiter in ejus longitudine absque, 6 circiter in ejus longitudine cum pinna cauda- li; capite depressiusculo acuto 4 circiter in longitudine corporis absque, 5 et paulo in lon- gitudine corporis cum pinna caudali; altitudine et latitudine capitis 14 ad 12 in ejus longi- tudine; oculis liberis magis lateraliter quam sursum spectantibus, totis in dimidio capitis an- teriore sitis, diametro 7 ad 8 in longitudine capitis, diametris 21 ad 3 distantibus; scuto capitis suleo longitudinali (fonticulo mediano) basin eristae interparietalis non attingente pos- tice valde lato toto fere diviso, postice fonticulis lateralibus oculo majoribus, scuto post oculos tantum rugoso-granoso partibus lateralibus irregulariter rugoso, parte posteriore me- dia radiatim granoso granulis numerosis parvis; crista interparietali minus duplo longiore quam basi, plus triplo longiore quam medio lata, tota rugoso-granosa granulis parvis, apice obtuso parte media non vel vix graciliore os interspinosum 2" valde breve granosum attin- gente; rostro depressiusculo convexo oculo duplo circiter longiore paulo ante rictum prominente, 104 linea anteriore obtuse rotundato; dentibus maxillis pluriseriatis acutis parvis, maxilla superi- ore in vittam vix curvatam, maxilla inferiore in vittam semilunarem dispositis; dentibus vomero-palatinis conicis acutis parvis in thurmas 2 oblongas rotundatas oculo breviores gra- ciles distantibus oblique antice in palato sitas postice valde divergentes collocatis; rictu in- fero latitudine 3 circiter in longitudine capitis; cirris supramaxillaribus os humerale paulo superantibus, inframaxillaribus externis inframaxillaribus internis longioribus basin pinnae pectoralis attingentibus; naribus anterioribus et posterioribus subcontiguis rostri apici magis quam oculo approximatis, anterioribus rotundis, posterioribus oblongis valvula lata apertu- ram totam fere cingente antice elevata claudendis; operculo osseque humerali brevi acuto ve- nosislaevibus; axilla poro mucoso conspicuo; linea laterali valde ramosa ramis vulgo elongatis simplicibus, antice declivi, postice recta basi pinnae caudalis non bifurcata sed sursum curvata ; pinna dorsali radiosa acuta, corpore non vel vix altiore, duplo circiter altiore quam basi longa, spina valde crassa capite paulo breviore lateribus striata antice inferne granosa api- cem versus leviter serrata postice tota longitudine dentibus conspicuis sursum curvatis ser- rata; dorsali adiposa dorsali radiosa et anali longiore paulo plus ejus longitudinis a dorsali radiosa remota, triplo circiter longiore quam alta, margine superiore obliquo convexo; pin- nis pectoralibus acutis capite vix brevioribus spina valde crassa spina dorsali non vel vix longiore lateribus striata, antice granulosa apicem versus leviter serrata, postice tota lon- gitudine dentibus mediocribus armata; ventralibus obtusis rotundatis pectoralibus brevioribus; anali paulo altiore quam longa, vix emarginata apice rotundata; caudali profunde incisa lo- bis acutis, superiore inferiore longiore 4! ad 4} in longitudine totius corporis; colore cor- pore superne violascente-olivaceo, inferne argenteo vel margaritaceo; pinnis, adiposa imma- culata olivacea excepta, flavescentibus medio plus minusve late nigricantibus. B. 6. D. 1/7. P. 1/12. V. 1/s. A. 7/13. C. 1/13/1 vel 2/13/2 vet dat. brev: Syn. Arius melanochir Blkr, Diagn. Vischs. Sumatr. Tient. Tad IV, Nat. T. Ned. Ind. MI p. 590. Hab. Sumatra (Palembang) in flumine Mussi. Longitudo speciminis unici 302”, Aanm. Deze soort herinnert door haren habitus de soorten van Bagrus met platten kop en matig ontwikkelde vetvin. Zij staat, voor zoo verre mij bekend is, geheel alleen in haar geslacht wegens de zijdelijke fontanellen achter in het kopschild, terwijl zij overigens ook opmerkelijk is door hare naar bovengekeerde achterste rugdoornen, hare voor dit geslacht bijzonder lange vetvin, de op de basis der staart- vin niet verdeelde maar slechts naar boven omgebogene zijlijn, den korten band tusschenkaakbeenstanden, welke in zijn geheel geno- men slechts ongeveer vier malen langer is dan breed, enz. Ik bezit van de onderwerpelijke soort slechts het hier beschrevene voorwerp. Zij schijnt zeldzaam te zijn, zelfs bij Palembang. 105 Cephalocassis leptonotacanthus Blkr, Atl. Silur. tab. VI fig. 2. Slankdoor- nige Schildkopvisch. Cephaloc. corpore elongato, antice aeque lato circiter ac alto, postice compresso, altitudine 4* circiter in ejus longitudine absque, 52 circiter in ejus longitudine cum pinna caudali; capite depressiusculo acuto 3 circiter in longitudine corporis absque, 32 circiter in longitudine corporis cum pinna caudali; altitudine capitis 12 circiter, latitudine 12 circiter in ejus lon- gitudine; oculis liberis lateraliter spectantibus, postice in capitis dimidio anteriore sitis, dia- metro 52 circiter in longitudine capitis, diametris 3 circiter distantibus; scuto capitis sulco longitudinali (fonticulo mediano) basin cristae interparietalis attingente medio lato toto diviso, fonticulis lateralibus posterioribus nullis, cristis hinc inde parcissime granulis parvis obsitis; crista interparietali trigona breviore quam basi lata apice lato truncato vel emarginato os interspinosum 2" brevissimum glabrum attingente, carina mediana elevata, lateribus rugosa; rostro depressiusculo convexo oculo minus duplo longiore, paulo ante rictum prominente, linea anteriore obtuse rotundato; dentibus maxillis pluriseriatis acutis parvis, maxilla superiore in vittam leviter curvatam , maxilla inferiore in vittam semilunarem vitta intermaxillari longiorem sed graciliorem dispositis; dentibus vomero-palatinis conicis obtusiusculis in thurmas 2 subtri- gonas leviter arcuatas graciles oculo breviores plus earum longitudine distantes antice in pa- lato sitas postrorsum leviter convergentes apice acuto postrorsum spectantes collocatis; rictu infero latitudine 2! circiterin longitudine capitis; cirris supramaxillaribus basin pectoralis, in- framaxillaribus externis inframaxillaribus internis longioribus aperturam branchialem attingen- tibus; naribus anterioribus et posterioribus subcontiguis rostri apici magis quam oculo ap- proximatis, anterioribus rotundis, posterioribus oblongis valvula lata aperturam totam fere cingente antice elevata claudendis; operculo glabro venoso; osse humerali acuto mediocri rugosulo; axilla poro mucoso conspicuo; linea laterali antice declivi, postice recta, basi pinnae caudalis bifurcata; pinna dorsali radiosa acuta corpore non vel paulo humiliore duplo circiter altiore quam basi longa, spina sat gracili 15 circiter in longitudine capitis lateribus striata antice inferne granosa apicem versus leviter serrata postice tota longitudine dentibus conspicuis deorsum spectantibus armata; dorsali adiposa plus triplo ejus longitudinis a dorsali radiosa remota eaque multo sed minus duplo breviore, minus duplo longiore quam alta, angulata; pinnis pectoralibus acutis 11 circiter in longitudine capitis, spina spina dorsali crassiore sed paulo breviore lateribus striata antice basin versus granosa apicem versus serrata postice tota longitudine dentibus conspicuis armata; ventralibus acute rotundatis pectoralibus brevioribus; anali antice rotundata, leviter emarginata , dorsali adiposa duplo circiter longiore, multo longiore quam alta; caudali profunde incisa lobis acutis 54 ad 6 in longitudine totius corporis; colore corpore superne olivascente, inferne albido vel argenteo; pinnis, adiposa olivascente excepta, flavescentibus plus minusve fusco arenatis. ID GOD cp ES V/A AK. 1/14. C. 1/18/1 et lat. brev. Syn. Arius leptonotacanihus Blkr, Verh, Bat. Gen. XXII Bijdr. ichth. Madura p. 11. Ikan Keteng Madurens. Hab. In Freto Madura prope Surabaja et Kammal.. Longitudo speciminis unici 211.'" 14 106 Aanm. Alle mijne soorten van Cephalocassis zijn, zooals gezegd is, goed herkenbaar aan haar tandenstelsel, want hoezeer zij alle met elkander gemeen hebben twee vaneenstaande groepjes puntige tanden voor in het gehemelte, zijn er geene twee, bij welke gedaante, rigting en grootte dier groepen hetzelfde zijn. Cephalocassis leptonotacanthus is de eenige dier soorten, bij welke die tandgroepjes naar voren van een wijken en naar achteren konvergeren, terwijl zij bovendien eene zeer langwerpig peervormige en eenigzins gebogene gedaante hebben van welke de spits naar achteren is gekeerd. Overigens is deze soort, wegens haar weinig bekorreld kopschild en slanken rugdoorn, verwant aan Cephalocassis venosus en Cephalocassis utik, hoezeer zij ook, buiten het tandenstelsel, nog in meerdere punten daarvan ver- schilt, vooral door betrekkelijk grooteren kop. Ik ken haar tot nog toe slechts van Straat Madura. Cephalocassis macronotacanthus Dlkr. Atl. Silur. tab. VII. Grootdoornige Schildkopvisch. Cephaloc. corpore elongato, antice aeque lato circiter ac alto, postice compresso, altitu- dine 4! circiter in ejus longitudine absque, 5! circiter in ejus longitudine cum pinna cauda- li; capite depresso acuto 32 circiter in longitudine corporis absque, 4} ad 41 circiter in longitudine corporis cum pinna caudali; altitudine capitis 1} fere, latitudine 12 circiter in ejus longitudine; oculis liberis lateraliter spectantibus, postice in capitis dimidio anteriore sitis, diametro 51 ad 51 in longitudine capitis, diametris 21 circiter distantibus; scuto capi- tis sulco longitudinali (fonticulo mediano) basin cristae interparietalis attingente medio lato toto diviso, fonticulis lateralibus posterioribus nullis, irregulariter velsubradiatim granuloso, granulis parvis sat numerosis medio scuto quam ejus angulos versus parcioribus; crista in- terparietali trigona breviore quam basi lata apice valde late truncato vel emarginato os interspinosum 2m breve granosum attingente, carina mediana parum elevata, lateribus ru- gosa; rostro depresso convexo oculo minus duplo longiore, non ante rictum prominente, linea anteriore obtuse rotundato; dentibus maxillis pluriseriatis acutis parvis, maxilla supe- riore in vittam subsemilunarem , maxilla inferiore in vittam semilunarem dispositis; dentibus vomero-palatinis conicis acutis in thurmas 2 oblongo-rotundatas antice acutas longitudine oculi di- ametrum subaequantes minus earum longitudine distantes valde oblique antice in palato sitas postrorsum valde divergentes collocatis; rictu terminali, latitudine 15 ad 1$ in longitudine capitis; cirris supramaxillaribus apicem ossis humeralis, inframaxillaribus externis inframaxil- laribus internis longioribus basin pinnae pectoralis attingentibus; naribus anterioribus et posterioribus subcontiguis rostri apici magis quam oculo approximatis, anterioribus rotundis, 107 posterioribus oblongis valvula aperturam totam cingente antice elevata claudendis; operculo glabro venoso; osse humerali acuto mediocri rugoso-granoso; axilla poro mucoso conspicuo ; linea laterali valde ramosa, antice declivi, postice recta, basi pinnae caudalis bifurcata; dorso lateribusque poris parum conspicuis in series simplices transversas parallelas 15 p. m. dispositis; pinna dorsali radiosa acuta corpore sat multo altiore, radio 1? paulo producto, plus duplo altiore quam basi longa, spina valde crassa capite paulo breviore, lateribus re- ticulatim rugosa antice inferne granosa apicem versus leviter serrata postice dentibus par- vis sursum et deorsum spectantibus leviter armata; dorsali adiposa plus triplo ejus longitu- dinis a dorsali radiosa remota eaque non multo breviore, minus duplo longiore quam alta, obtuse rotundata; pinnis pectoralibus acutis 12 circiter in longitudine capitis, spina crassa spina dorsali breviore lateribus reticulatim rugosa antice basin versus leviter serrata pos- tice dentibus conspicuis armata; ventralibus acutis pectoralibus brevioribus; anali antice ro- tundata, leviter emarginata, dorsali adiposa minus duplo longiore, non multo longiore quam alta; pinna caudali profunde incisa lobis acutiusculis superiore inferiore longiore 53 ad 6 in longitudine totius corporis; colore corpore superne olivascente, inferne albido velargen- teo; pinna dorsali adiposa olivacea macula magna nigra; pinnis ceteris flavescentibus plus minusve fusco arenatis. DD De 1/C P.1/9. V. 1/5. A. 8/11 vel 7/12. O. 1/18/T et lat. brev. Synon. Arius macronotacanthus Blkr, Verh. Bat. Gen. XXI, ISilur. batav. consp. p. 32. Ikan Manjong pidada Mal. Batav. Hab. Java (Batavia), in mari. Longitudo speciminis unici 290". Aanm. Onder mijne soorten van Cephalocassis zijn er 4, welke zich van de overige onderscheiden door bijzonder sterk ontwikkelde rug- vin- en borstvindoornen en sterk korrelachtig kopschild. Een dier soorten heb ik boven nader doen kennen als merkwaardig door hare zijdelijke kopschildfontanellen, naar boven gekeerde rugvindoorntan- den, enz. Bij de overige drie soorten ontbreken die fontanellen, zijn de rugvindoorntanden niet naar boven gekeerd, is de zijlijn op den grond der staartvin gevorkt en de vetvin korter dan de aarsvin. De- ze soorten zijn de onderwerpelijke, alsmede Cephalocassis caelatus en Cephalocassis truncatus. Maar deze drie soorten verschillen nog in talrijke opzigten van elkander, in gedaante en betrekkelijke grootte van kop en tusschenwandbeenskam en in bijzonderheden betrekkelijk tandenstelsel, vindoornen, vetvin, enz. Cephalocassis macronotacanthus is het naaste verwant aan Cepha- locassis caelatus, maar zij is gemakkelijk onderkenbaar aan hare 108 ploegbeenstanden, welker groepen langwerpig peervormig zijn en met de spitsen naar voren gekeerd en sterk konvergerende. Bovendien zijn de vindoornen wel overlangs gegroefd maar missen de honigraatach- tige cellen of verdiepingen welke men in die van Cephalocassis caelatus waarneemt, terwijl ook de onderkaak bij laatstgenoemde soort korter is, kop en tusschenwandbeenskam aanmerkelijk breeder zijn, enz. Ook van Cephalocassis macronotacanthus is het mij tot nog toe niet gelukt meer dan een enkel voorwerp magtig te worden. Cephalocassis truncatus Blkr. Atl. Silur. tab. VIII. Afgeknotte Schild- kopvisch. Cephaloc. corpore elongato, antice latiore quam alto, postice compresso, altitudine 43 ad 6 et paulo in ejus longitudine absque, 61 ad 81 in ejus longitudine cum pinna caudali; capite depresso acuto 3% ad 32 in longitudine corporis absque , 4! ad 41 circiter in longitudine corporis cum pinna caudali; altitudine capitis 2 circiter, latitudine 13% ad 2 fere in ejus longitudine; oculis liberis lateraliter spectantibus, magna parte in capitis tertia parte ante- riore sitis, diametro 6 ad 8 in longitudine capitis, diametris 2 ad 21 distantibus; scuto ca- pitis sulco longitudinali (fonticulo mediano) basin cristae interparietalis attin gente vel subattin- gente sat gracili toto vel toto fere diviso, fonticulis lateralibus posterioribus nullis, usque post oculos glabro, postice irregulariter granoso granis mediocribus juvenilibus parcis aetate provectis crebrioribus; crista interparietali minus duplolongiore quam basi, plus duplo longiore quam medio lata, carina mediana humili, longitudinaliter rugosa et granosa, apicelate trun- cato vel emarginato os interspinosum 2" breve glabrum vel granosum attingente; dentibus maxillis pluriseriatis acutis parvis, maxilla superiore in vittam paulo curvatam, maxilla in- feriore in vittam semilunarem dispositis; dentibus vomero-palatinis conicis acutis in thurmas 2 oblongo-rotundatas oculi diametro vulgo breviores oblique antice in palato sitas postror- sum divergentes collocatis; rostro depresso convexiusculo non ante rictum prominente, linea anteriore quasi truncato; rictu subinfero latitudine 3 circiter in longitudine capitis; cirris supramaxillaribus os humerale, inframaxillaribus externis et internis subaequalibus aperturam branchialem attingentibus vel subattingentibus; naribus approximatis, posterioribus oblongis valvula claudendis, anterioribus rotundis rostri apici multo magis quam oculo approximatis ; oper- culo et osse humerali mediocri acuto laevibus venosis; axilla poro mucoso conspicuo; linea la- terali ramosa, antice declivi, postice recta, basi pinnae caudalis bifurcata; dorso lateribus- que poris parum conspicuis in series 16 ad 20 simplices distantes parallelas transversas dis- positis; pinna dorsali radiosa acuta corpore multo altiore, plus duplo altiore quam basi longa, radio nullo producta, spina valida 1l! ad 1; in longitudine capitis lateribus rugosa antice inferne granosa superne leviter serrata postice tota longitudine dentibus mediocribus deorsum spectantibus armata; dorsali adiposa plus triplo ejus longitudinis a dorsali radiosa remota 109 eaque non vel paulo tantum breviore, longiore quam alta, oblique rotundata; pinnis pec- toralibus acutis 1j circiter in longitudine capitis, spina valida spina dorsali breviore antice basin versus serrata postice tota longitudine dentibus mediocribus armata; ventralibus angu- latis apice rotundatis pectoralibus brevioribus; anali antice rotundata, emarginata, dorsali adiposa duplo vel plus duplo longiore, longiore quam alta; caudali profunde incisa, lobis acutis superiore inferiore vulgo longiore 5j ad 6 in longitudine totius corporis; colore corpore superne coerulescente-olivaceo , inferne albido vel argenteo; pinnis, adiposa olivascente excep- ta, flavescentibus fusco plus minusve arenatis; cirris supramaxillaribus nigricantibus; iride flava. B. 6. D. 1/7. P. 1/9. V. 1/5. A. 6/16 ad 6/18 vel 7/16 ad 7/18. C. 1/18/1 et lat. brev. Syn. Arius truncatus CV. Poiss. XV p. 48, Cantor Catal. Mal .Fish. p. 256. Blkr Zesde bij- drage Ichth. Borneo, Nat. Tijdschr. Ned. Ind. III p. 426. Arius d nez tronqué CV. Poiss. XV p. 48. Hab. Sumatra (Palembang), in fluviis. Borneo (Pamangkat, Sinkawang), in fluviis et aquis fluvio-marinis. Longitudo 5 speciminum 121" ad 330". Aanm. Hoezeer deze soort gezegd wordt ook op of bij Java voor te komen, is het mij tot nog toe niet gelukt, haar van dit eiland te erlangen. Zij is overigens ook bekend van Malakka en Pinang. In habitus herinnert Cephalocassis truncatus sommige slankkoppige soorten van Dagrus, doch vooral de soorten van Ariodes. De groepen ploegbeenstandjes bij onderwerpelijke soort zijn kleiner dan bij de overige soorten, evenals zij ook verder van elkander en van den tusschenkaakstandband verwijderd zijn. Reeds daaraan en aan de ovale gedaante dier groepen is deze de soort herkenbaar, maar hare herkenning is ook bij den eersten oogopslag gemakkelijk we- gens haren betrekkelijk slanken kop, het ophouden der kopschild- korrels reeds ver achter de oogen, de gedaante van de tusschenwand- beenskam welke meer dan tweemaal zoo lang is als hare breedte in het midden en voorts nog wegens de afwezigheid der zwarte vlek op de vetvin, welke bij de verwante soorten Cephalocassis caelatus en Cephalocassis macronotacanthus sterk uitgedrukt is. 110 Cephalocassis caelatus Blkr, Atl. Silur. tab. V. Gebeeldhouwde Schild- kopvisch. Cephaloc. corpore elongato, antice aeque lato ac vel paulo latiore quam longo, postice compresso, altitudine 42 ad 42 in ejus longitudine absque, 6 ad 5j in ejus longitudine cum pinna caudali; capite depresso acuto 4 fere ad 3j in longitudine corporis absque, 5 ad 4j in longitudine corporis cum pinna caudali; altitudine capitis 11 ad 1!, latitudine 13 ad 11 in ejus longitudine; oculis liberis postice in anteriore dimidio capitis sitis, lateraliter spectan- tibus, diametro 4 ad 54 in longitudine capitis, diametris 2 fere ad 3 distantibus; scuto ca- pitis sulco longitudinali (fonticulo mediano) basin cristae interparietalis attingente medio val- de lato toto diviso, fonticulis lateribus posterioribus nullis, radiatim vel subradiatim usque oculos inter granoso, granis mediocribus aetate provectis sat confertis; crista interparietali breviore quam basi lata, carina mediana humili, tota granosa, apice valde late truncato vel emarginato os interspinosum 2% breve granosum attingente; rostro depresso convexiusculo oculo minus duplo longiore, non ante rictum prominente, linea anteriore obtuse rotundato; dentibus maxillis pluriseriatis acutis parvis, maxilla superiore in vittam subsemilunarem, maxilla inferiore in vittam semilunarem dispositis; dentibus vomero-palatinis acutis in thur- mas 2 cordiformes oculo vix vel non minores apice antrorsum spectantes et valde conver- gentes multo minus earum longitudine distantes oblique antice in palato collocatas dispositis ; rictu subterminali latitudine 2 circiter in longitudine capitis; cirris supramaxillaribus os hu- merale usque ad apicem pectoralium attingentibus, inframaxillaribus externis inframaxillari- bus internis longioribus os humerale attingentibus vel superantibus; naribus anterioribus et posterioribus subcontiguis rostri apici magis quam oculo approximatis, anterioribus rotundis, posterioribus oblongis valvula aperturam totam fere cingente antice elevata claudendis; operculo glabro venoso; osse humerali acuto mediocri rugoso; axilla poro mucoso conspicuo; linea laterali ramosa, antice declivi, postice recta basi pinnae caudalis bifurcata; dorso lateribusque poris parum conspicuis in series simplices transversas parallelas 15 p. m. dispositis; pinna dorsali radiosa acuta corpore multo altiore, plus duplo altiore quam basi longa, spina valde crassa parte ossea junioribus capite vulgo longiore aetate provectis capite vulgo paulo bre- viore lateribus reticulatim rugosa antice inferne granosa superne leviter serrata postice dentibus mediocribus deorsum spectantibus armata appendice molli parte ossea vulgo duplo vel plus duplo breviore; pinna adiposa triplo vel minus triplo ejus longitudinis a dorsali radiosa remota eaque paulo breviore, duplo vel minus duplo longiore quam alta, oblique rotundata; pinnis pectoralibus acutis junioribus capite paulo aetate provectis capite multo brevioribus, spina spina dorsali breviore et graciliore lateribus reticulatim rugosa antice ba- sin versus granosa apicem versus serrata postice dentibus mediocribus armata; ventralibus acutis angulatis vel rotundatis pectoralibus brevioribus radio postico interdum valde tumido cartilagineo; anali antice acuta, emarginata, dosali adiposa duplo fere ad multo minus duplo longiore, longiore quam alta; pinna caudali profunde incisa lobis acutis 42 ad 6 in longitudine totius corporis; colore corpore superne coerulescente-olivaceo, inferne albido vel argenteo; pinna adiposa olivascente macula magna nigricante-violacea; pinnis ceteris flaves- PT centibus plus minusve dense fusco arenatis; cirris dimidio apicali vulgo nigricantibus; iride flava. B. 6. D. 1/7. P. 1/9. V. 1/5. A. 7/18 ad 7/25 vel 8/18 ad 8/15. C. 1/13/1 et lat. brev. Syn. Arius caelatus CV. Poiss. XV. p. 49. Arius á casque ciselé CV. ib. Arius aequibarbis CV., ibid. p. 51. Arius d barbillons éjauc CV, ibid. p. 51. Arius granosus CV. , ibid. p. 51. Arius á gros grains CV. ibid. p. 51. Arius coelatoides Blkr, Verh. Bat. Gen. XXI, II Silur. bat. consp. p. 32. Arius microgastropterygius Blkr, ibid. p. 23. Arius clypeaster Blkr, ibid. p. 84. Arius clypeastroides Blkr, ibid. p 24. Arius chondropterygivs Dlkr, ibid. p. 35. Arius melanopterygius Blkr, Verh. Bat. Gen. X XUI Bijdr. Ichth. Madur. p. 10. Ikan Keteng Jav. Ikan Uteh Madurens. Ikan Manjong pidada Mal. Bat. Habit. Java (Batavia, Surabaja, Pasuruan), in mari et ostiis fluviorum. Madura (Kammal), in mari et aquis fluvio-marinis. Sumatra (Padang), in mari. Borneo (Bandjermasin), in fluviis. Longitudo plus quam 20 speciminum 135" ad 320". Aanm. Toen ik de in de bovenstaande synonymie vermelde no- minale soorten opstelde, hechtte ik te veel waarde aan sommige on- dergeschikte kenmerken, welke bij later onderzoek gebleken zijn geene soortelijke waarde te bezitten. Door deze ervaring geleid en na de bedoelde soorten tot eene enkele te hebben teruggebraet, meende ik deze soort op nieuw te moeten toetsen aan de beschrijving, door den heer Valenciennes van Arius caelatus gegeven, eene soort wel- ke van Bombay bekend geworden is, doch door Quoy en Gaimard ook te Batavia werd waargenomen. Ik ben thans van meening dat Arius caelatus CV. geene andere soort is dan de onderwerpelijke. De verschillen in de beschrijvingen van den heer Valenciennes en mij zijn gedeeltelijk van geene soortelijke waarde en slechts aan individuele verscheidenheden toe te schrijven, terwijl eenige andere verschillen, zooals die van de afmetingsverhoudingen van oogen en tusschen- wandbeenskam, zich laten verklaren door de wijze waarop de afmetingen 112 genomen zijn. Wat mijne wijze van afmeten betreft, neem ik van het oog steeds den grootsten diameter.en begrijp daarin het oogvlies, terwijl ik dan die lengte steeds meet in de volstrekte lengte van den kop zonder de krommingen, van de snuitspits tot het einde des operkels. Het komt mij voor dat door den heer Valenciennes, even- zeer als vroeger door mij zelven, bij de soorten van Ariodonten dik- werf te veel gewigt gehecht is aan kenteekenen van ondergeschikte waarde, zooals kleine soms toevallige verschillen in de lengte der voeldraden, grootere of kleinere en talrijkere of minder talrijke kop- schildkorrels enz. en ik geloof, op grond daarvan, dat ook zijne Arius aequibarbis van Rangoon en Bengalen en zijne Arius granosus van Pondichery niet wezenlijk van Arius caelatus verschillen. Cephalocassis caclatus is voornamelijk herkenbaar aan den eigen- aardigen bouw harer vindoornen, welke zeer dik zijn en vooral aan de grondhelft talrijke diet bijeen liggende celachtige verdiepingen bezitten, die een eigenaardig voorkomen aan ze geven. Een ander herkenningsmiddel is gelegen in de gedaante der groepen ploegbeens- tanden, welke driehoekig-hartvormig zijn, met de spits naar voren gekeerd en konvergerende en welker juist naar achteren gekeerde basis uitgerand is. Zooals boven reeds gezegd is verschilt zij boven- dien van Cephalocassis macronotacanthus door breederen kop en bree- dere tusschenwandbeenskam. Cephalocassis caelatus is eene der te Batavia het meest voorkomende Siluroïden en wordt soms in groote hoeveelheden ter markt gebragt. Zij schijnt niet veel grooter te worden dan het grootste mijner voor- werpen, althans heb ik nooit voorwerpen gezien van meer dan 11/3 voet lengte. Zij leeft veelal gemeenschappelijk met Arius arius CV. en Arius pidada Blkr in de riviermondigen en de sterk met rivier- water bedeelde kustwateren. Langs de moerassige stranden van de baai van Batavia wordt zij dikwerf met sleepnetten bij praauwen vol ge- vangen. Haar vleesch is echter weinig gezocht en wordt in den regel slechts door de minder gegoede inlanders en Chinezen gegeten, die voor eenige weinig duiten in deze soort een ruim maal kunnen vinden. De eijeren ontwikkelen zich, even als bij Arius, in den buik der 113 moeder tot de vruchten genoegzaam ontwikkeld zijn om zich met haren dojerzak vrij in het water te kunnen bewegen. Cephalocassis venosus Blkr. Atl. Silur. tab VI fig. 1. Geaderde Schild- kopvisch. Cephaloc. corpore elongato, antice aeque lato circiter ac alto, postice compresso, altitudine 5 ad 42 in ejus longitudine absque, 6 ad 6! in ejus longitudine cum pinna cau- dali; capite depresso acuto 4i ad 4 fere in longitudine corporis absque, 5L ad 5 fere in longitudine corporis cum pinna caudali; altitudine capitis 12 ad 11, latitudine 14 ad 14 in ejus longitudine; oculis libber totis fere in dimidio capitis anteriore sitis, diametro 31 ad 4 et paulo in longitudine capitis, diametro 12 ad 12 distantibus; scuto capitis sulco longitudi- nali (fonticulo mediano) basin cristae interparietalis attingente gracili toto diviso, fonticulis lateralibus posterioribus nullis, vulgo granulis aliquot tantum suleum medianum et latera versus obsito; crista interparietali trigona paulo longiore quam basi lata, carina mediana humili interdum granosa, lateribus laevi vel granulis parcis obsita, apice truncato os inter- spinosum 2" breve laeve vel leviter granosum attingente; rostro depresso convexo oculo junioribus vix aetate provectis non multo longiore, vix ante rictum prominente, linea ante- riore subsemilunariter rotundato; dentibus maxillis pluriseriatis acutis parvis, maxilla superiore in vittam paulo curvatam, maxilla inferiore in vittam semilunarem dispositis; dentibus vomero-palatinis acutis in thurmas 2 trigonas vel subcordiformes oculo minores apice pos- trorsum spectantes, aeque latas fere ac longas, antice (basi) valde approximatas, vix oblique antice in palato sitas collocatis; rietu subinfero latitudine 2 vel 2 fere in longitudine capitis; cirris supramaxillaribus os humerale attingentibus vel superantibus, inframaxillaribus exter- nis inframaxillaribus internis longioribus basin pinnae pectoralis attingentibus; naribus ante- rioribus et posterioribus subeontigui9, rostri apici magis quam oculo approximatis , anteriori- bus rotundis, posterioribus oblongis valvula aperturam totam cingente antice elevata claudendis; operculo osseque humerali mediocri acuto laevibus; axilla poro mucoso conspicuo; linea late- rali ramosa, antice declivi, postice recta, basi pinnae caudalis bifurcata; dorso lateribusque poris vix conspicuis in series simplices 15 p. m. transversas distantes parallelas dispositis ; pinna dorsali radiosa acuta corpore altiore, plus duplo altiore quam basi longa spina gracili 1 ad 11! in longitudine capitis lateribus striata antice inferne granosa superne leviter serrata postice dentibus eonspicuis mediocribus deorsum spectantibus serrata parte producta fili- formi spina ipsa vix ad minus duplo breviore; pinna adiposa plus triplo ejus longitudinis a dorsali radiosa remota eaque breviore, minus duplo longiore quam alta, oblique rotundata; pinnis pectoralibus acutis capite non vel vix brevioribus, spina gracili spina dorsali non vel vix breviore lateribus striata antice basin versus granosa apicem versus leviter serrata postice dentibus mediocribus armata; ventralibus acutis vel rotundatis longitudine valde variantibus, pectoralibus multo ad vix brevioribus, radio postico interdum tumido latissimo cartilagineo; anali antice acuta vel acutiuscule rotundata leviter emarginata, dorsali adiposa duplo cireiter longiore, longiore quam alta; caudali profunde incisa lobis acutis, 15 114 superiore inferiore longiore longitudine valde variante 41 ad 6 in longitudine totius corporis; colore corpore superne umbrino-olivascente vel olivaceo, inferne albido vel argenteo; pinna dorsali adiposa olivacea; pinnis ceteris flavescentibus fusco plus minusve arenatis: iride flava. B. 6. D. 1/7 P. 1/10. V. 1/3. A. 7/11 ad 7/13. C. 1/13/1 et lat. brev. Synon. Arius venosus CV. Poiss. XV. p. 52? Blkr Verh. Bat. Gen. XXI, I Silur. bat. consp. p. 99. Arius veiné CV. Poiss. XV p. 52. Arius laeviceps Blkr Verh. Bat. Gen. XXI. I, Silur. bat. consp. p. 38. Arius micruropterygius Blkr, ibid. p. 38. Arius maeruropterygius Blkr, ibid. p. 37. Arius manjong Dlkr, ibid. p. 96. Arius mieronotacanthus Blkr, ibid. p. 86, Ikan Manjong utik Mal. Batav. Hab. Java (Datavia, Surabaja), in mari. Madura (Kammal), in mari. Bintang (Rio), in mari. Banka, in mari. Singapora, in mari. Longitudo 20 speciminum 200"' ad 260", Aanm. Alhoewel de beschrijving, door den heer Valenciennes van zijne Arius venosus gegeven, niet toelaat te bepalen, of de hier be- schrevene soort dezelfde is of wel dat die beschrijving betrekking heeft tot Cephalocassis utik Blkr, geloof ik haar tot de onderwerpe- lijke soort te mogen brengen, omdat zij meer algemeen voorkomt dan Cephalocassis utik en, behalve bij bovengenoemde eilanden, ook gevon- den is bij Rangoon en Manilla, De verschillen welke zich bij deze soort voordoen ten opzigte van de betrekkelijke lengte der doornen, van den kop, van de buikvin- nen en staartvin en van de getallen der aarsvinstralen, leidden mij er toe, in het begin mijner ichthyologische nasporingen, de soorten op te stellen, hierboven in de synonymie genoemd, doch welke soor- ten latere waarnemingen mij geleerd hebben alle slechts eene enkele uit te maken. Zij behoort tot de groep met slanke vindoornen en glad of zeer weinig bekorreld kopschild en staat in verwantschap nabij Cephalocas- sis utik, van welke zij zich echter onderscheidt door aanmerkelijk 115 korteren en betrekkelijk hoogeren kop, met betrekking tot den kop langere vindoornen, alsmede door de gedaante der ploegbeenstand- groepen welke hier, in tegenstelling van die bij Cephalocassis. utik , breed-driehoekig zijn, elkander zeer genaderd, met de spits naar achteren gerigt ende basis naar den tusschenkaakstandband gekeerd. Cephalocassis venosus schijnt niet grooter te worden dan ruim drie decimeters, hebbende ik tot nog geene voorwerpen gezien, welke die lengte overtreffen. Cephalocassis utik Blkr. Atl. Silur. tab. III fig. 2. Grootkoppige Schild- kopvisch. Cephaloc. corpore elongato, antice aeque lato circiter ac alto, postice compresso, alti- tudine 51 ad 42 in ejus longitudine absque, 61 ad 6 in ejus longitudine cum pinna cauda- li; capite depresso acuto 31 ad 8} in longitudine corporis absque, 4$ ad 4j in longitudine corporis eum pinna caudali; altitudine capitis 1$ ad 1%,latitudine 12 ad 12 in ejus longi- tudine; oculis liberis totis vel totis fere in capitis dimidio anteriore sitis, diametro 32 ad 5 in longitudine capitis, diametris 14 ad 2 fere distantibus; scuto capitis sulco longitudinali (fontieulo mediano) basin cristae interparietalis attingente gracili toto diviso, fonticulis late- ralibus posterioribus nullis, laevi, interdum granulis aliquot tantum suleum medianum et latera versus obsito; crista interparietali trigona paulo longiore quam basi lata, carina mediana humili interdum granosa, lateribus vulgo laevi vel granulis parcissimis obsita, api- ce truncato vel emarginato os interspinosum 2m breve laeve vel leviter granosum attingen- te; rostro depresso convexo oculo junioribus vix aetate provectis non multo longiore, vix ante rietum prominente, linea anteriore subsemilunariter rotundato; dentibus maxillis pluri- seriatis acutis parvis, maxilla superiore in vittam subsemilunarem, maxilla inferiore in vit- tam semilunarem dispositis; dentibus vomero-palatinis acutis in thurmas 2 trigonas vel sub- cordiformes oculo minores apice antrorsum spectantes et valde convergentes minus earum longitudine distantes oblique antice in palato sitas collocatis; rictu subinfero latitudine 2! ad 2! in longitudine capitis; cirris supramaxillaribus os humerale, inframaxillaribus externis inframaxillaribus internis longioribus opercula attingentibus; naribus anterioribus et poste- rioribus subcontiguis, rostri apici magis quam oculo approximatis, anterioribus rotundis, posterioribus oblongis valvula aperturam totam cingente antice elevata claudendis; oper- culo osseque humerali mediocri acuto laevibus venosis; axilla poro mucoso conspicuo; linea laterali ramosa, antice declivi, postice recta, basi pinna caudalis bifurcata; pinna dorsali radiosa acuta corpore altiore, plus duplo altiore quam basi longa, spina gracili 11 ad 1? in longitudine capitis lateribus striata antice inferne granosa superne leviter serrata postice dentibus mediocribus deorsum spectantibus serrata parte producta filiformi spina ipsa minus vel plus duplo breviore; pinna adiposa plus triplo ejus longitudinis a dorsali ra- 116 diosa remota eaque paulo breviore, minus duplo longiore quam alta, oblique rotunda- ta; pinnis pectoralibus acutis 1} ad 13 in longitudine capitis, spina gracili spina dorsali non vel paulo breviore lateribus striata antice basin versus granosa apicem versus leviter serrata postice dentibus conspicuis armata; ventralibus acutis vel acute rotundatis pectora- libus brevioribus; anali antice acuta vel acute rotundata, leviter emarginata, dorsali adiposa duplo vel duplo fere longiore, longiore quam alta; caudali profunde incisa lobis acutis superiore inferiore longiore 43 ad 5 circiter in longitudine totius corporis; colore corpore superne umbrino-olivascente vel pallide-olivaceo, inferne albido vel argenteo; pinna dorsali adiposa olivacea iridescente, superne interdum plus minusve flavescente; pinnis ceteris flaves- centibus fusco plus minusve arenatis; iride flava; cirris roseo-albidis. B. 6. D. 1/7. P. 1/10. V. 1/5. A. 7/11 ad 7/18 ad 8/10 vel 8/12. C. 1/13/1 et lat. brev, Syn. Arius utik Blkr, Verh. Bat. Gen. XXI, I Silur. batav. consp. p. 40. lkan Manjong utik Mak Batav. Habit. Java (Datavia), in mari. Longitudo 11 speciminum 200" ad 225"'. Aanm. Onderwerpelijke soort heeft zoo groote verwantschap met de voorgaande, dat een oppervlakkig onderzoek haar ligtelijk voor dezelfde zou kunnen doen houden. Evenwel onderscheidt zij er zich wezenlijk van door aanmerkelijk grooteren en lageren kop, andere schikking der groepen ploegbeenstanden, welke smal-driehoekig zijn, zeer schuins geplaatst, met de basis naar achteren gekeerd en diver- gerende en de spitsen scherp en elkander zeer naderende, enz. Cephalocassis utik is te Batavia veel zeldzamer dan Cephalocassis venosus en schijnt niet grooter te worden dan hare verwante. Ik heb baar nergens elders dan te Batavia waargenomen, noch ook van el- ders ontvangen. BATRACHOCEPHALUS Dlkr, Verh. Bat. Gen. XXI, I Silur. bat. consp. p. 52. KIKVORSCHKOPVISCH. Pinnae dorsales duae, anterior radiosa, posterior adiposa. Dentes maxillis conici vel cylindriei obtusi pluriseriati, series anteriores inter et posteriores spatio glabro. Dentes palatini conici vel eylindrici obtusi utroque latere antice in palato in thurmam oblongam longitudinalen collocati. Vomer edentulum. Cirri 2 inframaxillares rudimentarii carnosi. Oculi liberi superi. Membrana branchiostega radiis 5. Membrana inter- TH branchialis non vel vix emarginata. Nares non tubulatae. Maxilla inferior prominens. Aanm. Ik ontdekte dit geslacht in het jaar 1845 en beschreef het ter boven aangehaalde plaatse. Langen tijd was ik slechts in het be- zit van een enkel voorwerp daarvan, maar na 1850 kwam van tijd tot tijd een nieuw voorwerp mijne verzameling verrijken, zoodat ik er thans reeds een tiental van bezit en bovendien enkele naar Leiden en Parijs en Weenen heb kunnen zenden. Mijne vroegere diagnose heeft eene geringe verandering moeten ondergaan, vermits ik bij de later ontvangene voorwerpen heb ontwaard, dat de onderkaak twee zeer kleine voeldraden heeft, welke echter der waarneming ligtelijk ont- glippen. Het geslacht is zeer merkwaardig en dadelijk herkenbaar aan den habitus van den kop, welke veel gelijkt op dien eens kikvorsch, naar welke gelijkenis ik den naam gekozen heb. De boven de bek- spleet geplaatste oogen, de voor de bovenkaak uitpuilende onderkaak, de eigenaardige dentitie, de sterke ontwikkeling van de tusschenkaaks- beenderen, welke onderling en met de breede binnenste uitsteeksels der voorste voorhoofdsbeenderen vast vereenigd zijnen de verwelking der bovenkaaksbeenderen welke tot slechts nietige beenstukjes zijn teruggebragt, geven Batrachocephalus eene scherp afgebakende plaats in de afdeeling der Ariodonten, in welke het overigens nabij de ge- slachten Rita en Cephalocassis moet geplaatst worden. Buchanan heeft ongetwijfeld dit geslacht voor zich gehad in zijne Ageneiosus mino, beschreven op bladz. 159 en 160 van zijn „ Ac- count of the fishes found in the river Ganges and its branches" en het zou mij zelfs niet bevreemden dat zijne Ageneiosus mino niet ver- schilt van de soort, welke ik het geslacht Datrachocephalus heb op- gesteld. De korte onderkaaksdraden zijn door Buchanan evenmin waargenomen als aanvankelijk door mij, maar alles wat hij zegt van zijne Ageneiosus mino duidt op onderwerpelijk geslacht en geenszins op Age- neiosus Lac. 118 Batrachocephalus micropogon Blkr. Atl. Silur. tab. XVIL. Kortdradige Kikvorschkopvisch. Batrachoceph. corpore elongato, antice paulo vel vix altiore quam lato, postice compres- so, altitudine 41 ad 4 et paulo in ejus longitudine abs que, 53 ad 5 et paulo in ejus lon- gitudine cum pinna caudali; capite depresso acuto 34 ad 8? in longitudine corporis absque, 4* ad 44 in longitudine corporis cum pinna caudali; altitudine capitis 13 ad 14, latitudine 12 ad lj in ejus longitudine; oculis supra angulum oris sitis, diametro 4 ad 44 in longi- tudine capitis, diametro 12 ad 2 distantibus; scuto capitis superne praesertim granulis parvis obsito, sulco longitudinali dimidio anteriore tantum diviso; crista interparietali granulis par- vis numerosis obsita, paulo longiore quam basi lata, apice emarginato os interspinosum 2 rugosum trigonum breve attingente; rostro depresso convexiusculo, oculo breviore, linea anteriore semilunariter rotundata; naribus orbitae approximatis, posterioribus et anterioribus subcontiguis, posterioribus oblongis valvatis, anterioribus rotundis; cirris mento 2 minimis gracilli- mis pupilla vulgo brevioribus; dentibus maxillis et palatinis cylindricis vel conicis obtusis, maxillis quadri- ad quinqueseriatis, series externas inter et internas spatio edentulo, intermaxillaribus vittam latam semilunarem, iunframaxillaribus vittam latam formam ferri equini referentem efficientibus; dentibus palatinis in thurmas 2 oblongas parvas longe distantes sed vittae den- tium intermaxillarium approximatas collocatis; maxilla inferiore maxilla superiore paulo longiore; rictu sub oculi margine posteriore desinente 21 ad 21 in longitudine capitis; oper- culo laevi venuloso; osse humerali acuto rugoso; axilla poro mucoso conspicuo; linea laterali ramosa, antice declivi, postice recta, basi caudalis bifurcata; pinna dorsali radiosa acuta , corpore paulo humiliore vel altiore, plus duplo altiore quam basi longa, spina crassa 1i ad 1L in longitudine capitis lateribus rugosa antice inferne granulosa superne leviter serrata postice tota dentibus parvis serrata; dorsali adiposa plus triplo ejus longitudinis a dorsali radiosa remota eaque vulgo paulo breviore, longiore quam alta, oblique rotundata; pinnis pectoralibus acutis 1} ad 1 et paulo in longitudine capitis, spina crassa spina dorsali vulgo paulo longiore, lateribus rugosa, antice basin versus granulosa apicem versus serrata, postice tota dentibus conspicuis serrata; ventralibus obtusangulis vel rotundatis pectoralibus brevi- oribus; anali acutiuscula leviter emarginatalongitudine 5% ad 6: in longitudine corporis absque pinna caudali, longiore quam alta; caudali profunde incisa lobis acutis, lobo superiore lobo inferiore vulgo longiore 5 fere ad 5j in longitudine totius corporis; colore corpore superne coerulescente-viridi, inferne margaritaceo vel argenteo-albido; pinnis flavescente-hyalinis vel membrana margaritaceis, dorsalibus vulgo dense fusco arenatis; caudali superne late sed diffuse fusco marginata; iride flava. B. 5. D. 1/1. P. 1/9, MN. 1/5: Art A2 red (Ub CU Tail cep. dat dhrey Synon. Ageneiosus mino Buch. Gang. Fish. p. 159 875. Batrachocephalus ajeneiosus Blkr, Verh. Bat. Gen. XXI,I, Silur. bat. consp. p. 52. Jkan Manjong kodokh Mal. Batav. Habit. Java (Batavia, Surabaja), in mari et aquis: fluvio-marinis. Sumatra (Palembang), in flumine Mussi. Longitudo 10 speciminum 180" ad 248". 119 Aanm. De vroeger aan deze soort gegeven naam niet wel behou- den kunnende blijven, omdat hij op een foutief vermeld kenmerk berust, stel ik voor haar naar hare uiterst kleine voeldraden mieropo- gon te noemen. Het komt mij niet onwaarschijnlijk voor dat de bengaalsche soort, door Buchanan gevonden in de hoogere gedeelten der riviermondingen van Bengalen, waar het water weinig of niet meer brak is, van de onderwerpelijke niet verschilt. De beschrijving van Age- neiosus mino Buch., hoezeer vrij uitvoerig, handelt meer over algemeene geslachtskenmerken dan over soortelijke bijzonderheden, zoodat zij zeer wel op meer dan eene soort kan passen en niet toelaat te be- oordeelen of de bengaalsche soort van die van Java en Sumatra ver- schilt. Indien ik beide voor alsnog voor verschillend houd, is zulks slechts wegens den grooten afstand der woonplaatsen, hoezeer meer dan één bengaalsche siluroïed ook in de soendasche wateren leeft. OsrrocENEIOSUS Blkr, Verh, Bat. Gen. XXI, I Silur. bat. consp. p. 49. BEENDRAADVISCH, Pinnae dorsales duae, anterior radiosa, posterior adiposa. Dentes maxillis pluriseriati parvi acuti. Dentes palatini in thurmas 2 oblongo- arcuatas in anteriore palati parte dispositi, linea palati media glabra. Cirri 2 supramaxillares, ossei, rigidi. Oculi liberi posteri. Membrana branchiostega radüs 5. Membrana interbranchialis angulatim incisa, incisura post oculum desinente. Nares non tubulatae. Aanm. Het geslacht Osteogeneiosus, ten koste van het geslacht Arius van den heer Valenciennes door mij opgesteld, is zeer natuur- lijk en kenbaar niet alleen aan zijne beenachtige voeldraden of ver- lengde bovenkaaksbeenderen, maar ook aan de afwezigheid van ploegbeenstanden , de rangschikking der gehemeltetanden in twee gebo- gene langwerpige aan de buitenzijde bolle en met de toppen konver- gerende groepen, en de sterke ontwikkeling van de voorste voorhoofds- beenderen en hunnen celachtigen bouw. Ik bezit van dit geslacht 3 soorten, één van Bengalen, door mij 120 onder den naam van Osteogeneiosus Cantoris beschreven in mijne Nalezingen op de ichthyologische fauna van Bengalen en Hindostan, en twee van Indischen archipel. De twee soorten van dezen archipel zijn vroeger ten onregte door mij beschouwd geworden als meerdere soorten uit te maken. Kleine verschillen in de lengte-evenredigheden van kop en voeldraden en in de uitzetbaarheid van de keelhuid deden mij in den aanvang mijner ichthyologische nasporingen meer waarde daaraan hechten, dan mijne latere waarnemingen daaraan hebben doen toekennen, en zoo heb ik mijne vroegere zes soorten tot twee teruggebragt, de hieronder be- schrevene Osteogeneiosus Valenciennesii en Osteogeneiosus macroce- phalus. De eerste soort, welke van dit geslacht bekend werd, is Silurus militaris L. De kenmerken, door Linneus aan haar toegekend, passen echter op alle 4 thans bekende soorten en het is alzoo geheel onzeker tot welke dier soorten Silurus militaris teruggebragt moet worden. Dat is het groote gebrek van de diagnosen van Linneus, die bij de in zijn’ tijd nog geringe bouwstoffen voor de natuurlijke ge- schiedenis, meende in eenige weinige woorden eene soort te kunnen kenschetsen en niet kon weten dat de opwekking, door zijne werken aan de studie der natuur gegeven, in een paar menschenleeftijden duizenden en duizenden nieuwe soorten van planten en dieren zou doen ontdekken, welke zijne diagnosen wegens hare kortheid als onbruik- baar of onvoldoende zouden doen verwerpen. Van de 4 thans bekende soorten wijkt Osteogeneiosus Cantoris van de overige 3 aanmerkelijk af door haar sterk korrelachtig kop- schild en de aanmerkelijke ontwikkeling van de voorste voorhoofds- beenderen. Van de overige drie soorten zijn Osteogeneiosus militaris CV. en Osteogeneiosus Valenciennesii Blkr zeer na aan elkander verwant, zoo zij niet, wat vooralsnog niet uit te maken is, tot eene zelfde species behooren. Osteogeneiosus macrocephalus onderscheidt zich van de ove- rige soorten voornamelijk door den bijzonder grooten kop. De twee of drie soorten van den Indischen archipel, laten zich naar volgend schema onderkennen. 121 I. Scutum capitis totum vel totum fere glabrum a. Caput 44 ad 42 in longitudine totius corporis. 1 Corpus altitudine 61 ad 6% in tota ejus longitudine. Oculi diametro longitu- dinali 44 ad 54 in longitudine capitis, diametris 24 ad 24 distantes. Osteogeneiosus Valenciennesii Blkr. T Corpus altitudine 5 ad 5 et paulo in tota ejus longitudine. Oculi diametro longitudinali 6 ad 6 et paulo in longitudine capitis, diametris 5 (vel 3?) distantes. Osteogeneiosus militaris CV. b. Caput 3$ ad 44 in longitudine totius corporis. Osteogeneiosus macrocephalus Dlkr. Osteogeneiosus Valenciennesit Blkr. Verh. Bat. Gen. XXI, I Silur. bat. consp. p. 91. Atl. Silur. tab. XV Valenciennes Beendraadvisch. Osteog. corpore elongato antice altiore quam lato vel aeque lato ac alto, postice compresso, altitudine 53 ad 51 in longitudine corporis absque, 6% ad 6% in ejus longitudine cum pinna caudali; capite convexiusculo acuto 3& ad 41 in longitudine corporis absque, 41 ad 43 in longitudine corporis cum pinna caudali; altitudine capitis 12 ad 1%, latitudine 12 ad 1! in ejus longitudine; oculis duplo circiter longioribus quam altis, diametro longitudinali 4t ad l in longitudine capitis, diametris longitudinalibus 21 ad 21 circiter distantibus; scuto ca- pitis glabro venuloso, interdum cristis hinc inde tantum granulis parcis parvis obsito, sulco longitudinali basin cristae inparietalis non attingente toto fere diviso; osse frontali anteriore celluloso subclavato antice oculo graciliore, cellulis osseis numerosis sub cute plus minusve conspicuis; crista interparietali medio quam basi non vel vix latiore, triplo circiter longiore quam lata, longitudinaliter rugosa et granosa, apice os interspinosum 2" attingente; rostro convexiusculo oculo minus duplo longiore, linea antiore semilunariter rotundato; naribus pos- terioribus oblongis et anterioribus rotundis approximatis plus oculi longitudine ante orbitam perforatis; cirris os humerale attingentibus vel superantibus; dentibus maxillis parvis pluri- seriatis acutis, maxilla superiore in vittam semilunarem , maxilla inferiore in vittam formam ferri equini subreferentem dispositis; dentibus palatinis conico-graniformibus vel graniformibus in thurmas 2 oblongas curvatas antice et postice convergentes collocatis; operculo venoso; 16 122 osse humerali brevi acuto laevi; axilla poro mucoso conspicuo; linea laterali antice ramosa postice vulgo simplice; poris dorso lateribusque parvis parum conspicuis in series 12 ad 15 transversas parallelas dispositis; pinna dorsali radiosa acuta corpore paulo non vel altiore, duplo vel plus duplo altiore quam basi longa, spina mediocri 1j ad 12 in longitudine capitis antice granulata postice dentibus parvis serrata; pinna dorsi adiposa plus quaduplo ejus lon- gitudinis a dorsali radiosa remota eaque breviore, aeque alta circiter ac basi longa, oblique rotundata; pinnis pectoralibus acutis 12 ad 1% in longitudine capitis, spina mediocri spina dorsali vulgo breviore antice granulosa et dentibus parvis serrata postice tota dentibus parvis ser- rata; ventralibu sobtusis rotundatis pectoralibus brevioribus; anali acutiuscula emarginata, longitu- dine 12 ad 12 in longitudine capitis, longiore quam alta; caudali profunde incisa lobis latis sub- aequalibus 5? ad 61 in longitudine totius corporis; colore corpore superne nitide coerules- cente-viridi vel olivaceo, inferne margaritaceo vel albido, pinnis flavescente; lateribus, ventre pinnisque frequenter fusco arenatis; dorsali adiposa superne macula magna violaceo-nigra. B.5. D. 1/7. P. 179 vel 1/10. V. 1/5. A. 6/15.ad 6/11. C. 1/19 Tnet maen Syn. Osteogeneiosus gracilis Dlkr, Verh. Bat. Gen. XXL. I Silur. bat. consp. p. 51. Osteogeneiosus Blochii Dlkr, ibid p. 51. Jkan Manjong-karbo Mal. Batav. ltan Lundu Indig Samar. Ikan Keting Indig Surabaja. Hab. Java (Batavia Samarang, Surabaja, Pasuruan), in mari et aquis fluvio-marinis, Banka (Pankalpinang), in aquis fluvio-marinis. Longitudo plus quam 20 speciminum 210" ad 350". Aanm. Nadat ik uit de waarneming van eene groote rei van voor- werpen van de onderwerpelijke soort had ontwaard, dat mijne Osteo- geneiosus Valenciennesii, Osteogeneiosus gracilis en Osteogeneiosus Dlo- chii terug te brengen waren tot individuéle verschillen eener zelfde soort, meende ik deze soort nogmaals te moeten toetsen aan de be- schrijving en afbeelding, door den heer Valenciennes van zijne Arius militaris openbaar gemaakt, ten einde na te gaan of mijne drie nomi- nale soorten welligt ook niet met Arius militaris Val. genoegzaam zouden zijn overeen te brengen om ze alle onder deze laatste te kunnen rangschikken. Ik heb daartoe gekozen voorwerpen van de- zelfde grootte als de door den heer Valenciennes beschrevene, doch ik vind bij mijne voorwerpen zoo vele afwijkingen van Arius militaris Val. dat ik het er voor moet houden dat Arius militaris Val. inderdaad eene daarvan verschillende soort uitmaakt. Ten einde deze verschillen meer te doen uitkomen laat ik hier volgen die gedeelten 123 der beschrijving van den heer Valenciennes, welke daarop betrekking hebben. „Sa hauteur est un peu plus de cinq fois dans sa longueur. — Sa „ hauteur (de la tête) est de moitié de sa longueur. — Son diamétre v longitudinal (de l'oeil) est d'un peu plus d'unsixième de la longueur v de la tête. Il y a cinq de ces diamétres d'un oeil à l'autre. — Sa forme v (de la production interpariétale) est une ellipse alongée". Volgens deze bijzonderheden zouden bij Arius militaris Val. het ligchaam minder slank, de kop lager wezen en de oogen kleiner zijn en aanmerkelijk verder vaneenstaan en de tusschenwandbeenskam ellipsoiedvormig afgerond zijn. De heer Cantor, eene nieuwe beschrijving gevende (Catal. Mal. Fishes p. 259—206.) van de soort, welke hij als Arius militaris CV. beschouwt, spreekt van eene zwarte okselvlek en van slechts 3 diameters vaneenstaande oogen, welk laatste meer aan Osteogeneiosus Valencien- nesii zou beantwoorden, ofschoon de beschrijving van den heer Cantor overigens meer op die van den heer Valenciennes past. Eene dadelijke vergelijking der voorwerpen, door de heeren Valen- ciennes en Cantor waargenomen, met de door mij verzamelde, zal alleen in staat stellen met juistheid te beoordeelen of de beide soorten wezenlijk verschillen of met elkander zamenvallen. Osteogeneiosus Valenciennesii is te Batavia, hoezeer niet gemeen, toch ook niet zeldzaam, wordende zij van tijd tot tijd, maar altijd slechts met weinige voorwerpen te gelijk, te Batavia ter markt gebragt. Zij geldt, even als alle soorten van Siluroïden te Batavia, voor eene wei- nig smakelijke soort en wordt ook slechts door inlanders en Chinezen gegeten. Osteogeneiosus militaris Blkr. Soldaat-beendraadvisch. Osteogen. corpore elongato postice compresso, altitudine 5 ad 5 et paulo in tota ejus longitudine; capite 41 ad 45 in longitudine totius corporis; scuto capitis toto vel toto fere glabro; oculis diametro longitudinali 6 ad 6 et paulo in longitudine capitis, diametris 5 (2) distantibus. 124 B. 5;*D. 1/6P A1 10 ANGEREN LEG NE Syn. Silurus militaris L. Syst. nat. ed. 13° p. 1856? (nec Bl), Arius militaris CV. Poiss. XV p. 85 fig. 430, Cant. Catal. Mal. Fisch. p. 959. Arius à deux traits CV. Poiss. XV p. 85 fig. 430. Hab. Singapora, Pinang, Malacca (Cantor). Hindostan, Bengalen, Pegu (Valence). Aanm. Deze soort, indien zij inderdaad van Osteogeneiosus Valen- ciennesii mogt verschillen, niet zelf bezittende, heb ik hierboven slechts de voornaamste kenmerken medegedeeld volgens welke zij van de overige soorten zou afwijken. Indien de afbeelding in de groote Histoire naturelle des Poissons aanspraak mag maken op eene voldoen- de mate van naauwkeurigheid, wordt mijne meening omtrent het ver- schil van beide soorten hoogstens versterkt, zijnde daar de vormen des ligchaams aanmerkelijk meer gedrongen en de kop platter voorge- steld dan zij zijn bij Osteogeneiosus Valenciennesii. Deze meening is ove- rigens onder de beschrijving van laatstgenoemde soort nader toegelicht. Osteogeneiosus macrocephalus Blkr. Verh. Bat. Gen. XXII, Silur. bat. consp. p. 49., Atl. Silur. tab. XVI. Grootkoppige Beendraadvisch. Osteogen. corpore elongato, antice latiore quam alto vel aeque lato ac alto, postice com- presso, altitudine 6 ad 51 in ejus longitudine absque, 7! ad 61 in ejus longitudine cum pinna caudali; capite convexo acuto 31 ad 32 in longitudine corporis absque, 4 fere ad 4$ in longitudine corporis cum pinna caudali; altitudine capitis 2 ad 21, latitudine 1$ ad 14 in ejus longitudine; oculis duplo circiter longioribus quam altis, diametro longitudinali 6 circiter in longitudine capitis, diametris longitudinalibus 2j circiter distantibus; scuto capitis glabro venuloso interdum cristis hinc inde tantum granulis parcis parvis obsito, sulco longitudi- nali basin cristae interparietalis non attingente toto fere diviso; osse frontali anteriore cellu- loso subclavato antice oculo multo graciliore, cellulis osseis numerosis cute tegente parum conspicuis; crista interparietali medio vulgo quam apice et basi latiore, triplo circiter longi- ore quam lata, longitudinaliter rugosa et granosa, apice os interspinosum 2" attingente ; rostro convexo oculo minus duplo longiore, linea anteriore semilunariter rotundato; naribus poste- rioribus oblongis et anterioribus rotundis approximatis plus oculi longitudine ante orbitam perforatis; cirris os humerale attingentibus vel subattingentibus; dentibus maxillis parvis pluriseriatis acutis, maxilla superiore in vittam semilunarem, maxilla inferiore in vittam 125 formam ferri equini subreferentem dispositis; dentibus palatinis conico-graniformibus in thur- mas 2 oblongas curvatas antice et postice convergentes collocatis; operculo venoso; osse hu- merali brevi acuto laevi; axilla poro mucoso conspicuo; linea laterali antice ramosa postice simplice; poris dorso lateribusque parum conspicuis parvis in series 12 ad 15 transversas parallelas dispositis; pinna dorsali radiosa acuta corpore non vel paulo altiore, plus duplo altiore quam basi longa, spina mediocri 1% ad 14 in longitudine capitis antice granulosa postice dentibus parvis serrata; pinna dorsi adiposa plus quadruplo ejus longitudinis a dorsali radiosa remota eaque breviore, aeque alta circiter ac basi longa, oblique rotundata; pinnis pectoralibus acutis 12 ad 12. in longitudine capitis, spina mediocri spina dorsali vulgo breviore antice granulosa postice dentibus parvis serrata; ventralibus obtusis rotundatis pectoralibus multo brevioribus; anali acuta leviter emarginata longitudine 12 ad 2 in longitudine capitis, altiore quam longa; caudali profunde incisa lobis latis subaequalibus acutiusculis 52 ad 6$ in longitudine totius corporis; colore corpore superne nitide coerulescente-viridi vel aureo-olivaceo, inferne margaritaceo vel albido, pinnis flavescente; lateribus, ventre pinnisque plus minusve fusco arenatis; dorsali adiposa superne macula magna violaceo-nigra. B: 5: D: 1/7. B. 1/9 vel 1/10: V. 1/5. A. 5/14 ad 5/17. C. 1/15/1 et lat. brev. Synon. Osteogeneiosus longiceps Blkr, Verh. Bat. Gen. XXI, I Silur. batav. consp. p. 50. Osteogeneiosus ingluvies Blkr, ibid. p. 50. Ikan Manjong-karbo Mal. Batav. Ikan Keteng Indig. Surabaj. Ikan Songop Indig. Pasur. Habit. Java (Batavia, Samarang, Surabaja, Pasuruan), in mari et aquis fluvio-marinis. Madura, in mari. Longitudo 8 speciminum 260" ad 304". Aanm. Even als Osteogeneiosus Valenciennesii mij gebleken is nog twee nominale soorten te omvatten, lossen zich ook mijne vroegere Osteogeneiosus longiceps en Osteogeneiosus ingluvies in Osteogeneiosus macrocephalus op. De lengteverhoudingen van den kop, hoezeer zij deze soort bij den eersten oogopslag van Osteogeneiosus Valencien- nesii doen onderkennen, verschillen toch nog in kleine frakties, aan welke ik vroeger te veel gewigt hechtte, en de keelhuid bij een mijner voorwerpen bijzonder slap zijnde en zich tot eene wijde krop latende uitzetten, gaf mij voornamelijk aanleiding tot de ore el van mijne be eeilkee ingluvies. De eee soort is veel zeldzamer dan Osteogeneiosus Valenciennesii en wordt slechts enkele keeren in enkele individu's te Batavia ter markt gebragt. 126 HEXANEMATICHTHYS Blkr. KEDOEKAN. Pinnae dorsales duae, anterior radiosa, posterior adiposa. Dentes maxillis et vomero-palatini pluriseriati parvi acuti, vomero-palatini in vittam transversam quadripartitam antice in palato dispositi. Cirri carnosi 6. Membrana branchiostega radijs 7. Nares non tubulatae, posteriores valvatae. Membrana interbranchialis vix emarginata. Aanm. Het geslacht Hexanematichthys is wat zijne dentitie betreft na verwant aan Dagrus. Evenwel, terwijl de band ploegbeensgehemel- tetanden bij Bagrus onverdeeld is, bestaat hij bij Hexanematichthys duidelijk uit vier verschillende doch aan elkander liggende groepen, twee aan elke zijde van de middellijn van het gehemelte. Bovendien verschilt Hexanematichthys van Bagrus doordien de neus- draden ontbreken, de neusgaten zeer nabij elkander gelegen zijn nabij den voorrand van den snuit, de voorste neusgaten niet buisvormig zijn en de achterste met eene soort van klapvlies kunnen worden ge- sloten. Verdere verschillen bestaan nog in het naauwelijks uitgerand zijn van het tusschenkieuwvlies, het geringe aantal kieuwstralen, en voorts in den geheelen habitus des ligchaams, welke door den vorm van het kopschild en de nekbekleeding eene geheel andere is, dan men bij eenige soort van Bagrus aantreft. Ik bezit van Hexanematichthys slechts eene enkele soort, t. w. Hexa- nematichthys sundaicus, dezelfde, welke in de groote Histoire naturelle des Poissons onder de namen Bagrus sondaicus en Bagrus javensis beschreven is. In hetzelfde groote werk zijn nog eenige andere soorten beschreven, welke mij voorkomen insgelijks tot dit geslacht gebragt te moeten worden, zooals Dagrus chinta CV. en Dagrus sagor CV. van Hin- : dostan en Bengalen, soorten trouwens, welker verschillen van Hexa- nematichthys sundaicus scherper behooren te worden aangeduid dan tot nog toe geschied is, om ze als afzonderlijke species te blijven beschouwen. Ik geloof dat evenzeer tot dit geslacht behooren gebragt te worden twee soorten van de noordwestkust van Nieuw-Holland, naar slecht bewaarde exemplaren door den heer Richardson in de Zoölogie der reis van de 127 Erebus en Terror beschreven onder de namen Bagrus venaticus en Bagrus vertagus, soorten welke voornamelijk van Hexanematichthys sun- daieus verschillen door hare talrijke aarsvinstralen (28 tot 30). Ook zal misschien? Bagrus crinalis Richds. van Canton tot dit geslacht te brengen zijn, doch deze soortslechts naar eene afbeelding beschreven zijnde laat zich hieromtrent voor alsnog niets met zekerheid bepalen. Met meer zekerheid is nog tot Hexanematichthys te brengen de soort, door den heer Valenciennes onder den naam van Dagrus doroides beschreven en afgebeeld, eene soort, welke na aan den soendaschen Kedoekan schijnt verwant te zijn, doch daarvan voornamelijk verschilt door driekwabbig tusschenwandbeensuitsteeksel, stompe en scherp bepaal- de voorste afgrenzing van het kopschild en meer ontwikkelde en tal- rijkere beenplaatjes op het voorste gedeelte der zijlijn. Naar de be- staande kennis te oordeelen geloof ik dat de kenmerken van de eenige soort mijner verzameling voornamelijk nederkomen op het volgende. I. Crista interparietalis non lobata. Analis radiis + 18 vel 19. Hezxanematichthys sundaicus Blkr. Hexanematichthys sundaicus Dlkr. Atl. Silur. tab. XIV. Soendasche Kedoekan. Hexanem. corpore elongato antice latiore quam alto postice compresso, altitudine 51 ad 6 fere in ejus longitudine absque, 7 ad 63 in ejus longitudine cum pinna caudali; capite depresso acuto 4 ad 32 in longitudine corporis absque, 5 ad 4% circiter in longitudine cor- poris cum pinna caudali; altitudine capitis 13 ad 12, latitudine 1 et paulo in ejus longi- tudine; oculis liberis magis lateraliter quam sursum spectantibus, diametro 5 ad 71 in lon- gitudine capitis, diametris 2 ad 3! distantibus ; scuto eapitis valde granoso granulis radia- tim vel subradiatim dispositis, paulo longiore quam postice lato, dimidio anteriore sulco longitudinali diviso, postice cum crista interparietali confluente; crista interparietali scutiformi, basi latiore quam longa, linea mediana carinata, postice late rotundata incisuram ossis inter- spinosi lati granulosi carinati scutiformis bialati intrante; rostro depresso convexo oculo lon- giore, linea anteriore valde obtuse rotundato; rictu subsemilunari latitudine 2 circiter in longitudine capitis; dentibus maxillis et vomero-palatinis pluriseriatis acutis aequalibus parvis in vittas subsemilunares dispositis, vitta vomero-palatina in thurmas 4 rotundatas contiguas 128 vel subcontiguas divisa; rictu subinfero; cirris 6 carnosis, supramaxillaribus pectorales at- tingentibus vel superantibus, inframaxillaribus externis inframaxillaribus internis longiori- bus pectorales attingentibus vel subattingentibus; naribus magnis approximatis, posteri- oribus oblongis anterioribus rotundis majoribus; operculis junioribus vix vel non aetate pro- vectis valde granosis; margine praeoperculari, osse scapulari et anteriore lineae lateralis parte aetate provectis frequenter granulis scabris; osse humerali acuto granoso capite plus duplo breviore; axila poro mucoso conspicuo; dorso lateribusque poris parvis sed conspicuis in series simplices transversas distantes parallelas 14 p. m. dispositis; linea laterali inferne ra- mulos edente , antice declivi , postice rectiuscula; axilla poro mucoso parum conspicuo; pinna dor- sali radiosa acuta corpore vulgo altiore, spina crassa capite paulo ad duplo breviore granosa postice et antice apicem versus dentibus parvis serrata; dorsali adiposa dorsali radiosa breviore, triplo ad quadruplo ejus longitudinis a dorsali radiosa remota, minus duplo longiore quam alta, oblique rotundata; pinnis pectoralibus acutis capite brevioribus, spina crassa dorsali vulgo longiore granulosa postice et antice apicem versus dentibus conspicuis serrata; ventralibus acutis vel rotundatis pectoralibus multo brevioribus; anali angulata antice vulgo rotundata corpore humiliore adiposa multo longiore; caudali profunde incisa lobis acutis superiore inferiore longiore 5 circiter in longitudine totius corporis; colore corpore superne profunde olivaceo- viridi vel coerulescente-olivaceo , inferne albido vel roseo-margitaceo ; dorso lateribusque superne vittis nitente-margaritaceis transversis distantibus parallelis 10 vel pluribus (speciminibus in spiritu vini conservatis evanescentibus); pinnis radiis flavescentibus, membrana violascente- hyalinis plus minusve fuscoarenatis; adiposa vulgo olivascente; cirris supramaxillaribus olivaceo- fuscis vel nigricantibus B. 7. D. 17/7; P. I/Th. V:175. Av TAL eel WTZ SC D/A et Mat breve Synon. Bagrus sondaicus CV. Poiss. XIV p. 329, Blkr Verh. Bat. Gen. XXI, I, Silur. batav. consp. p. 29. Cantor Catal. Mal. Fish. p. 255. Bagre de la Sonde CV. Poiss. XIV p. 329. Bagrus javensis CV. Poiss. XIV p. 830. Bagre de Java CV. Poiss. XIV p. 330. Ikan Kedukan Mal. Batav. Hab. Java (Batavia, Bantam, Surabaja, Kammal, Pasuruan), in mari et ostiis fluviorum. Madura (Kammal), in mari. Sumatra (Palembang), in ostiis luminis Mussi. Banka (Pankalpinang), in aquis fluvio-marinis. Borneo (Sinkawang), in aquis fluvio-marinis. Longitudo 40 speciminum 140" ad 443". Aanm. De Kedoekan mag gezegd worden met Bagrus gulio CV. en Cephalocasis caelatus Blkr de te Batavia het meest voorkomende meerval te zijn. De soort houdt zich voornamelijk op, even als de Loendoe (Bagrus gulio CV), in de riviermondingen en langs modder- 129 achtige stranden waar zij soms in zeer groote hoeveelheden met sleep- netten wordt gevangen. Er gaat te Datavia misschien geen dag om dat zij niet ter markt wordt gebragt en dikwijls bij praauwen vol. Zij is echter van weinig waarde en wordt slechts door de mindere klasse der inlandsche bevolking gegeten. De soort wordt ruim een halven meter lang doch de ter markt ge- bragte voorwerpen zijn in den regel niet veellanger dan 3 tot 5 de- cimeters. Hexanematichthys sundaieus is levendbarend of althans ontwikke- len zich de eijeren in de ovaria tot de grootte van knikkers. De jonge vischjes zijn, wanneer de eijeren het moederlijk ligchaam verlaten, ge- heel gevormd en bewegen zich zeer levendig op den dan nog grooten dojerzak, waarmede zij in den eersten tijd van hun buitenmoederlijk bestaan vrij rondzwemmen. De eijeren zijn niet zeer talrijk. Bij een groot exemplaar vond ik 16 eijeren ter grootte van kleine knik- kers in het linker en 15 eijeren van gelijke grootte in het regter- eijernest, doch aan den binnenwand der eijernestholte was boven- dien een honderdtal eitjes ter grootte van grove hagelkorrels bevestigd. Het darmkanaal, zonder de maag, heeft ongeveer de lengte van het geheele ligehaam. De maag vormt een’ grooten blinden zak, die onge- veer een derde van hare geheele lengte inneemt. Het duodenum, de maag verlatende, gaat langs haar en innig door celweefsel en vaten met haar verbonden, naar voren tot aan den oesophagus of cardia, waar het zich naar de regterzijde ombuigt en in het verdere darm- kanaal overgaat welks kronkelingen door een sterk mesenterium ver- bonden zijn. De zwemblaasbuis opent zich in het voorste vierde gedeelte der maag, aan haren achterwand. In de maag vond ik gewoonlijk kleine konchiferen, gastropoden en krustaceën. De zwem- blaas is dikwandig, niet in cellen maar slechts in twee zijdelijke helften verdeeld, welke twee door een vlies van elkander afgescheidene zak- ken daarstellen. Van de vier groepen ploegbeensgehemeltetanden zijn de twee mid- delste soms, doch zeer zelden, met elkander vereenigd, even als zulks bij sommige soorten van Pangasius het geval is. Lg? 130 De kedoekan leeft, behalve bij de genoemde eilanden, ook bij Pinang en Malakka. BacnicurHys Blkr. LiPTANDVISCH. Pinnae dorsales duae, anterior radiosa posterior adiposa. Dentes maxillis et vomero-palatini pluriseriati acuti, vomero-palatini in vit- tam semilunarem continuam, inframaxillares in vittam duplicem dis- positi. Dentes inframaxillares vitta interna minimi multiseriati, vitta externa tri- ad quadriseriati elongati subulati. Cirri carnosi 8, infra- maxillares appendiculati. Caput cute glandulosa tectum. Oculi cute cephalica velati. Membrana branchiostega radiis 7. Nares distantes, posteriores foraminiformes, anteriores tubulatae. Cutis regione postsca- pulari villosa. Aanm. Ik zonder onder een’ eigen’ geslachtsnaam van de soorten van Bagrus af eene zeer merkwaardige soort, welke ik in het jaar 1852 ontdekte en onder den naam van Bagrus hypselopterus be- schreef. Inderdaad bezit deze soort eigenaardigheden in ligchaams- bouw en tandenstelsel, welke hare verheffing tot een eigen geslacht allezins wettigen. Opmerkelijk vooral is de dentitie der onderkaak. De kaakrand zelf is bezet met zeer kleine op talrijke reijen geplaat- ste weinig zigtbare tandjes, doch vóór hem, in het tandvleesch en alzoo tusschen kaak en onderlip, komt een band priemvormige ligt gebogene bewegelijke tanden te voorschijn, welke op drie tot vier reijen geplaatst zijn en de eigenlijke onderkaakstanden, evenzeer als de tusschenkaakbeens- en ploegbeensgehemelte-tanden, in lengte zeer aanmerkelijk overtreffen. Deze dentitie, benevens de aanhang- sels waarmede de onderkaaksvoeldraden voorzien zijn, duiden op eene groote verwantschap van Bagrichthys met het afrikaansche ge- slacht Synodontis, en inderdaad schijnt het in den Indischen archipel het geslacht Synodontis te vervangen. Maar het is er nog verre af dat Bagrichthys met Synodontis tot een enkel geslacht zou mogen wor- den vereenigd. Synodontis toch wijkt van Bagrichthys aanmerkelijk af 9 131 door algemeenen habitus en den bouw van het kopschild, dat met zijne verlengsels ook den nek met een breed schild bedekt; en bo- vendien is ook het tandenstelsel er niet geheel hetzelfde, terwijl de ploegbeensgehemeltetanden zelfs geheel ontbreken, althans bij Syno- dontis maecrodon Is. Geoffr. S. Hil., van welke ik deze bijzonderheid bepaaldelijk vermeld zie. Bagrichthys hypselopterus Dlkr. Atl. Silur. tab. XX. Moogvinnige Lip- tandvisch. Bagrichth. corpore elongato compresso, altitudine 3$ ad 34} in ejus longitudine absque, 5! ad 5 et paulo in ejus longitudine cum pinna caudali; capite compresso convexo acutius- culo 61 ad 7 in longitudine corporis absque, plus quam 9 ad 11 in longitudine corporis cum pinna caudali; altitudine capitis 1 circiter, latitudine 14 ad 14 in ejus longitudine; linea rostro-dorsali valde declivi nucha concava rostro valde convexa; oculis lateraliter spec- tantibus, diametro 7 ad 8 in longitudine capitis, diametris 2 ad 3 distantibus; scuto capitis glabro cute glandulosa tecto, sulco longitudinali basin cristae interparietalis attingente vel subattingente diviso; crista interparietali gracili, junioribus glabra aetate provectis rugosa, triplo vel plus triplo longiore quam basi lata, apice emarginato os interspinosum 1m elon- gatum rugosum recipiente; rostro valde convexo oculo plus duplo longiore linea anteriore acutiuscule rotundato; dentibus intermaxillaribus multiseriatis conicis parvis subaequalibus in vittàm latam bipartitam paulo curvatam, vomero-palatinis pluriseriatis parvis aequalibus in vittam gracilem continuam leviter curvatam dispositis; dentibus inframaxillaribus internis multiseriatis minimis aequalibus in vittam latam bipartitam vix curvatam dispositis, externis la- bialibus setiformibus subulatis inaequalibus leviter curvatis tri-ad quadriseriatis apice fuscescenti- bus; ore antico; cirris 8, nasalibus praeoperculum vel operculum, supramaxillaribus os humerale attingentibus , inframaxillaribus breviter appendiculatis externis internis longioribus opercula attingentibus vel subattingentibus; membrana interbranchiali parum emarginata; operculo et osse scapulari glabris; osse humerali valde acuto rugoso; axilla poro mucoso conspicuo; linea laterali antice filis conspicuis nullis vel vix conspicuis, simplice, antice curvata postice recta; dorso valde elevato angulato; pinna dorsali radiosa spina longissima et radio 1? corpore multo ad plus duplo altiore, spina compressa rugosa postice dentibus conspicuis sursum spectantibus serrata; dorsali adiposa dorsali radiosae contigua corpore absque pinna caudali minus duplo breviore, dorsali radiosa quintuplo ad sextuplo longiore, quintuplo vel plus quintuplo longiore quam alta, margine superiore regulariter convexa; pinnis pectoralibus acutis capite non vel paulo longioribus, spina crassa capite non vel paulo longiore rugosa postice dentibus parvis serrata; ventralibus acutis pectoralibus paulo vel non brevioribus; anali acuta corpore minus duplo humiliore, multo altiore quam longa, dorsali adiposae me- diae opposita eaque quintuplo fere ad sextuplo breviore; caudali profunde incisa lobis valde 132 acutis in fila plus minusve productis minus quam 3 in longitudine totius corporis; corpore umbrino-fuscescente fasciis 4 latissimis irregularibus fuscis profundioribus, fascia 1* cephali- ca, 2* dorso-ventrali, 3* adiposo-postanali, 4" caudali; pinnis adiposa et caudali fuscis, cete- ris fusco-violaceis. B. 7. D. 1/7. P. 1/10 vel 1/11. V. 1/5, XX. 5/10: vel 4/116 5 Area tre Syn. Bagrus hypselopterus Blkr Diagnost. Beschr. Vischs. Sumatr. Tiental I—IV Nat. Tijdschr. Ned. Ind. III p. 588 tab. Hab. Sumatra (Palembang), in flumine Mussi. Borneo (Sintang), in flumine Kapuas. Longitudo 3 speciminum 200'" ad 402”, Aanm. Toen ik deze soort naar mijn kleinste voorwerp voor het eerst beschreef, bragt ik haar tot het geslacht Bagrus. ‘Twee later ontvangene voorwerpen deden mij echter meerdere bijzonderheden in den bouw van dezen merkwaardigen visch waarnemen, welke het buiten twijfel stellen, dat hij tot eigen geslacht behoort, hetwelk naast Synodontis geplaatst behoort te worden. Bagcroipes Blkr. BAGRODES. Pinnae dorsales duae, anterior radiosa, posterior adiposa. Dentes maxillis et vomere pluriseriati parvi conici vel graniformes, vomeri- ni in thurmam rotundam, ovalem vel subsemilunarem indivisam, in- framaxilares in vittam simplicem dispositi. Cirri carnosi 8. | Oculi cute cephalica toti velati. Membrana interbranchialis non incisa. Mem- brana branchiostega radiis 7 vel 8. Nares anteriores tubulatae, pos- teriores non tubulatae. Caput cute glandulosa tectum. Dentes spina dorsali sursum spectantes. Rostrum conieum. Cutis regione post- scapulari villosa. Aanm. Ik stelde dit geslacht op in het jaar 1851 naar eene soort uit de rivieren van Borneo, welke ik toen Bagroides melapterus noemde. Sedert ontdekte ik nog twee soorten, welke tot hetzelfde geslacht behooren en welke mij geleerd hebben dat de geslachtsken- 133 merken, vroeger door mij aangegeven, eenige wijziging behooren te ondergaan. De voornaamste kenmerken, door welke zich Bagroides van het geslacht Bagrus (volgens mijne bepaling) onderscheidt, zijn gelegen in de dentitie van het gehemelte, waar slechts het ploegbeen, en niet de gehemeltebeenderen, tanden draagt; alsmede in het tot ver achterwaarts vereenigd of niet uitgesneden zijn van het kieuwvlies, en de naar boven gekeerde rugdoorntanden. De drie genoemde ken- merken zijn volstrekt bepalend voor het geslacht. Men zou er kun- nen bijvoegen den rudimentairen toestand der tusschenkaaksbeende- ren, de met de huid van den kop overtrokkene oogen, de kinporiën, de plaatsing der aarsvin tegenover het midden der vetvin, het geringe aantal kieuwstralen en de kleine bekspleet, doch deze ken- merken bezitten ook Leiocassis poecilopterus CV. en Leiocassis mi- eropogon, en zeker maken deze beide soorten een’ overgang uit tot Bagroides. Deze beide soorten hebben ook het algemeene der kleur- verdeeling van Bagroides, doch 9 tot 11 kieuwstralen, de kieuw- vliezen van beide zijden tot geheel naar voren gescheiden, de rug- doorntanden naar beneden gerigt en de gehemeltetanden zich hoefijzervormig op de gehemeltebeenderen uitbreidende, terwijl er de snuit niet kegelvormig maar meer plat is en de bekspleet betrekkelijk aanmerkelijk wijder. Ik heb daarom gemeend deze soor- ten eene plaats in een eigen geslacht te moeten aanwijzen. Bagroides schijnt aan Sumatra en Borneo eigen te zijn. Het is bijkans zeker dat dit geslacht op Java niet voorkomt, doch ik vermoed dat latere nasporingen het ook van Biliton of Banka zullen doen ken- nen. De drie soorten mijner verzameling leven alle in de stroomge- bieden der oostkust van Sumatra en een dezer soorten, Dagroides me- lanopterus, schijnt ook in alle groote rivieren van Borneo te leven. De bedoelde drie soorten laten zich volgens onderstaand schema gemakkelijk van elkander onderkennen. 134 I. Dentes vomerini in thurmam rotundam vel ovalem collocati. Pinna analis pinna adiposa minus duplo brevior. Bagroides melanopterus Blkr. II. Dentes vomerini in vittam brevem subsemilunarem dispositi. Pinna analis pinna adiposa plus triplo brevior. a. Rictus oculi diametro non latior. Spina dorsalis capite non vel vix lon- gior. Corpus absque pinna caudali altitudine 5 in ejus longitudine. Den- tes maxillis et vomere minimi vix conspicui. DBagroides macropterus Blkr. b. Rictus oculi diametro duplo fere latior. Spina dorsalis capite multo longior. Corpus absque pinna caudali altitudine 4 et paulo in ejus longitudine. Dentes maxillis et vomere valde conspicui. Bagroides macracanthus Blkr. Bagroides melanopterus Blkr, Vierde Bijdr. ichth. Borneo, Nat. Tijdschr. Ned. Ind. II p. 204. Atl. Silur. tab. XVI fig. 3: Zwartvinnige Bagrodes. Bagroid. corpore elongato compresso, altiore quam lato, altitudine 4 ad 4 et paulo in ejus longitudine absque, 5} ad 5 in ejus longitudine cum pinna caudali; capite acuto con- vexo conico 4} ad 5 fere in longitudine corporis absque, 51 ad 6 et paulo in longitudine corporis cum pinna caudali; altitudine et latitudine capitis 14 ad 14 in ejus longitudine; oculis lateraliter spectantibus, diametro 5 ad 5 et paulo in longitudine capitis, diametro l ad 1} distantibus; scuto capitis laevi, sulco longitudinali basin cristae interparietalis attingente vel subattingente diviso; crista interparietali junioribus glabra aetate provectis rugosula, gracili, plus triplo longiore quam basi lata, convexa, apice os interspinosum 1m trigonum vel ovale vix longius quam latum glabrum vel rugosulum attingente; rostro convexo rotundato, ante rictum prominente, oculo minus duplo longiore, linea anteriore acutiuscule rotundata; naribus anterioribus tantum tubulatis, posterioribus orbitae appro- ximatis oculi diametro fere a naribus anterioribus remotis; rictu infero oculi diametro duplo fere latiore; labiis latis carnosis subvillosis; dentibus maxillis conicis acutiusculis multiseriatis, serie externa ceteris paulo longioribus, maxilla superiore in vittam brevem transversam, maxilla inferiore in vittam formam fere equini subreferentem dispositis; den- tibus vomerinis graniformibus obtusis in thurmam ovalem vel rotundam collocatis; mento 155 poris 6 vix conspicuis „°°; cirris 8 gracilibus, nasalibus supramaxillaribus brevioribus regionem postocularem , supramaxillaribus operculum vel os humerale, inframaxillaribus ex- ternis inframaxillaribus internis longioribus aperturam branchialem fere attingentibus; mem- brana interbranchiali non vel vix emarginata; operculo glabro; osse humerali lato, rugoso , capite multo breviore, postice acuto; axilla poris mucosis 2 vel 1 conspicuis; linea laterali antice valde filosa, simplice, rectiuscula; pinna dorsali radiosa acuta, corpore humiliore, mi- nus duplo altiore quam basi longa, spina valida capite vulgo (sed non semper) breviore, striata, postice dentibus validis apice sursum spectantibus serrata; dorsali adiposa longitudine dorsalis radiosae a dorsali radiosa remota eaque duplo circiter longiore, triplo circiter longi- ore quam alta, margine superiore obliquo convexo; pinnis pectoralibus acutis, capite paulo vel non longioribus, spina valde crassa spina dorsali vulgo (sed non semper) longiore stri- ata postice dentibus magnis serrata; ventralibus acutiuscule rotundatis pectoralibus multo brevioribus; anali mediae adiposae opposita, corpore humiliore, obtusa, rotundata, paulo al- tiore quam basi longa, adiposa minus duplo breviore; caudali profunde incisa lobis acutis , superiore inferiore paulo longiore 42 ad 5 in longitudine totius corporis; colore corpore flavo-umbrino, pinnis aurantiaco-flavo; fasciis corpore latis transversis valde irregularibus transversis nigricante-violaceis 4; fascia 1* cephalica, 2* dorso-ventrali, 3* dorso-anali adipo- sam intrante, 4^ caudali; fasciis frequenter circa lineam lateralem unitis et semper vitta longitudinali flavo-umbrina percursis; pinnis dorsali radiosa, pectoralibus, ventralibus et anali dimidio libero violaceo-nigris; caudali margine posteriore medio vulgo nigricante-viola- ceo limbata. BN yel 9. D.-017;: P. 19. V. 1/5. A. 5/11 ad 5/13. C. 1/15/1 et lat. brev. Habit. Sumatra (Palembang), in fluviis. Borneo (Bandjermasin, Kahajan, Sintang, Sambas) in fluviis. Longitudo 21 speciminum 128" ad 235”. Aanm. Mijne bovenaangehaalde beschrijving was slechts naar een paar voorwerpen genomen, de eenige welke ik toen bezat. Sedert ontving ik, zoowel van Sumatraals van Borneo, eene groote rei voor- werpen van dezelfde soort, welke mij in staat heeft gesteld de ou- dere beschrijving aan te vullen. Het normale aantal kieuwstralen is 7 en miet 8, welk laatste aantal ik slechts bij een enkel voorwerp vond. De soort is veel korter van ligchaam en staart dan de beide vol- gende en zeer merkwaardig door hare korrelachtige ploegbeenstan- den, welke zeer talrijk zijn en in eene ronde of ovale groep geplaatst. Zij onderscheidt zich voorts van de volgende door hare veel kortere vetvin, breed schouderbeen en sterke rugdoorn- en borstvindoorn- tanden. 156 De bandteekening, hoezeer in algemeene trekken standvastig de- zelfde, biedt bij de verschillende voorwerpen talrijke schakeringen aan ten opzigte van de breedte, vereeniging en voorzettingen der banden. Dagroides macropterus Blkr, Nieuwe Tientall. Vischsoort. Sumatra, Natuurk. Tijdschr. v. Ned. Indië V p. 515, Atl. Silur. tab. XIX fig. 2. Grootvinnige Bagrodes. Bagroid. corpore elongato compresso, multo altiore quam lato, altitudine 5 circiter in ejus longitudine absque, 63 ad 6j in ejus longitudine cum pinna caudali; capite acuto con- vexo conico 6 circiter in longitudine corporis absque, 7} circiter in longitudine corporis cum pinna caudali; altitudine capitis 14 ad 1j, latitudine 11 circiter in ejus longitudine; oculis lateraliter spectantibus, diametro 5 circiter in longitudine capitis, diametro 14 ad 1i distantibus; scuto capitis laevi vel rugis aliquot longitudinalibus tantum, sulco lon- gitudinali basin cristae interparietalis fere attingente diviso; crista interparietali junioribus glabra, aetate provectis rugosa, gracili, triplo circiter longiore quam basi lata, convexa, apice gracili os interspinosum 1m elongatum laeve vel rugoso-granosum attingente; rostro valde convexo compresso, ante rictum prominente, oculo minus duplo longiore, linea ante- riore acute rotundato; naribus posterioribus orbitae approximatis, oculi diametro circiter a naribus anterioribus remotis; rictu infero oculi diametro non latiore; labiis carnosis leviter villosis ; dentibus parvis, maxillis pluriseriatis in vittas breves parum curvatas, vomerinis in thurmam parvam subsemilunarem dispositis; cirris 8 gracilibus, nasalibus regionem postocula- rem, supramaxillaribus nasalibus longioribus operculum vel os humerale, inframaxillaribus externis inframaxillaribus internis longioribus aperturam branchialem attingentibus; membrana interbranchiali non emarginata; operculo glabro; osse humerali vix vel non rugoso, capite paulo breviore, postice acuto; axilla poris mucosis 2 vell conspicuis; linea laterali antice filosa sim- plice rectiuscula; pinna dorsali radiosa acuta convexa corpore non vel vix humiliore, duplo circiter altiore quam basi longa, spina mediocri capite vix vel non longiore, striata, postice dentibus mediocribus apice sursum spectantibus serrata; dorsali adiposa dorsali radiosae valde ap- proximata , dorsali radiosa plus quadruplo longiore, quintuplo circiter longiore quam alta, mar- gine superiore oblique convexa; pinnis pectoralibus acutis capite paulo longioribus, spina valida spina dorsali crassiore sed vix vel non longiore striata postice dentibus validis ser- rata; ventralibus acutiuscule rotundatis pectoralibus brevioribus; anali mediae adiposae op- posita, corpore humiliore, obtusa, convexa, paulo altiore quam basi longa, adiposa plus triplo ad quadruplo fere breviore; caudali profunde incisa lobis acutis, lobo superiore inferiore rbeviore valde acuto 4 et paulo ad 42 in longitudine totius corporis; colore corpore flaves- cente-umbrino, pinnis flavescente; corpore fasciis 4 latis transversis irregularibus nigrican- te-violaceis spatiis intermediis multo latioribus, faseia 1l* frontem, verticem regionemque 137 temporalem amplectente, fascia 2* dorso-ventrali dorsali radiosa multo latiore et axillam et pinnas ventrales versus descendente, fascia 3* dorso-anali anali non graciliore et marginem adiposae superiorem attingente, fascia 4* caudali anali latiore et adiposam intrante; fasciis corpore linea laterali vitta longitudinali flava percursis; pinnis, adiposa et caudali exceptis, dimidio libero nigricante-violaceis. BRADS B: Vor V. 145. A53/12 vel 3/11. C. 1/15/1 et lat. brev, Habit. Sumatra (Palembang, Moarakompeh), in fluviis. Longitudo 2 speciminum 152" et 256". Aanm. Even als Bagroides macracanthus is de onderwerpelijke soort tot nog toe slechts van de stroomen der Oostkustlanden van Sumatra bekend. Ik ontdekte haar in 1853 en beschreef haar ter bovenaangehaalde plaatse. Sedert kwam ik nog in het bezit van een kleiner voorwerp. Deze soort is opmerkelijk door hare kleine bek- spleet, rudimentaire tusschenkaaksbeenderen en weinig ontwikkeld tandenstelsel. De tanden in kaken en ploegbeen zijn niet alleen in slechts kleine groepjes geplaatst, maar zelve zoo klein, dat voor eene eenigzins juiste waarneming eene goed vergrootende lens onmisbaar is. Bij geen mijner beide voorwerpen heb ik de kinporiën kunnen waarnemen, welke bij de andere soorten van het geslacht aanwezig zijn, doch ik geloof dat ze evenzeer bestaan, vermits hare waarne- ming bij meerdere voorwerpen van Bagroides melanopterus insgelijks moeijelijk was. Zij zijn bij de weinig ontwikkelde onderkaak van onderwerpelijke soort misschien zeer klein en vallen daardoor moei- jelijk onder het bereik der waarneming. | Bagroides macracanthus Blkr, Overz. den Ichthyol. van Sumatra, Nats dijdschr. Ned. Ind. VII p. 88, Atl: Silur. tab. XIX fig. 1. Langdoornige Bagrodes. Bagr. corpore elongato compresso, multo altiore quam lato, altitudine 4 et paulo in ejus longitudine absque, 51 circiter in ejus longitudine cum pinna caudali; capite acutiusculo convexo conico 5j circiter in longitudine corporis absque, 7 et paulo in longitudine corpo- ris cum pinna caudali; altitudine capitis 14 circiter, latitudine 1j circiter in ejus longitudi- ne; oculis lateraliter spectantibus, diametro 42 circiter in longitudine capitis, diametro 1 et paulo distantibus; scuto capitislaevi, sulco longitudinali basin cristae interparietalis attingen- te diviso; crista interparietali rugosa, gracili, plus triplo longiore quam basi lata, rectiuscula, 18 138 apice gracili os interspinosum 1" valde elongatum gracile glabrum attingente; rostro valde convexo rotundato, ante rictum prominente, oculo minus duplo longiore, linea anteriore acutiuscule rotundato; naribus posterioribus orbitae approximatis oculi diametro circiter a naribus anterioribus remotis; rictu infero oculi diametro multo sed minus duplo latiore; labiis carnosis leviter villosis; dentibus maxillis et vomerinis bene conspicuis in thurmas semilunares vel subsemilunares dispositis, dentibus maxillis conicis obtusiusculis rectis serie externa dentibus ceteris majoribus; mento poris 6 bene conspicuis °°; cirris 8 gracili- bus, nasalibus supramaxillaribus brevioribus oculi partem posteriorem, supramaxillaribus operculum, inframaxillaribus externis inframaxillaribus internis longioribus aperturam bran- chialem attingentibus; membrana interbranchiali non vel vix emarginata; operculo gla- bro; osse humerali vix vel non rugoso, capite multo breviore, postice acuto; axilla poris mucosis 2 vel 1 conspicuis; linea laterali antice vix filosa, simplice, rectiuscula; pinna dorsali radiosa acuta, corpore paulo altiore, plus duplo altiore quam basi longa, spina me- diocri capite multo longiore leviter striata postice dentibus valde conspicuis apice sursum spectantibus serrata; dorsali adiposa dorsali radiosae valde approximamata, dorsali radiosa plus quadruplo longiore, quintuplo circiter longiore quam alta, margine superiore sat re- gulariter convexa; pinnis pectoralibus acutis capite non vel paulo longioribus, spina me- diocri spina dorsali non crassiore et multo breviore striata postice dentibus validis ser- rata; ventralibus obtusiuscule rotundatis pectoralibus brevioribus; anali mediae adiposae opposita, corpore humiliore, obtusa, convexa, altiore quam basi longa, adiposa quadruplo circiter breviore; caudali profunde incisa lobis acutis, lobo superiore inferiore longiore 42 circiter in longitudine totius coporis; colore corpore umbrino-fusco fasciis 4 latis transversis diffusis irregularibus nigricante-fuscis, fascia 1* cephalica, 2* dorso-ventrali, 3* dorso-anali, 4* caudali; pinnis fuscescentibus. B. 7. D. 1/7. P. 1/9. V. 1/5. A. 4/11 vel 3/12. C, 1/15/1 et Tat. beer: Habit. Sumatra orientalis, ubi confluunt flumina Lamatang et Enim dicta. "un Longitudo speciminis unici 240". Aanm. Het voorwerp, naar hetwelk de bovenstaande beschrijving is ontworpen, bevindt zich in een' onvoldoenden toestand van bewa- ring, wat de kleuren betreft. Ik hield het er vroeger zelfs voor dat de kleur van het geheele ligehaam bruin was, doch door de kleur- teekening der andere soorten van Bagroides en van verwante soorten van Bagrus oplettend gemaakt, heb ik mijn voorwerp nader onder- zocht en hoezeer de afscheiding der kleuren niet scherp is, kan men er toch nog aan ontwaren, dat deze soort overeenkomstige wolk- of bandteekening heeft als Bagroides melanopterus en Bagroides ma- cropterus, eene bandteekening welke echter onduidelijk uitkomt we- gens het meer donkere van de grondkleur des ligchaams. 139 Bagroides macracanthus is het naaste verwant aan Bagroides ma- eropterus, doch onderscheidt er zich zeer zeer duidelijk van door grootere bekspleet, meer ontwikkeld tandenstelsel, hooger ligchaam, betrekkelijk grooteren kop, stomperen snuit, langeren rugdoorn, enz. Lerocassis Blkr. GLADSCHILDVISCH. Pinnae dorsales duae, anterior radiosa, posterior adiposa. Dentes maxillis et vomero-palatini parvi acuti, vomero-palatini in vittam transversam continuam, inframaxillares in vittam simplicem dispositi. Cirri carnosi 8. Oculi cute cephalica toti velati. Membra interbran- chialis profunde incisa. Membrana branchiostega radiis 9 ad 11. Pori inframaxillares conspicui. Nares anteriores tubulatae, posteriores non tubulatae. Caput cute glandulosa tectum. Dentes spina dorsali deorsum spectantes. Rostrum depressum. Cutis regione postscapu- lari villosa. Aanm. Door algemeenen habitus, kleurteekening en bedekte oogen is dit geslacht verwant aan Bagroides en Bagrichthys. Van beide verschilt het voornamelijk door het diep uitgesnedene tusschenkieuws- vlies, door de naar beneden gekeerde rugdoorntanden, platten snuit en talrijker kieuwstralen. Bij de bekende soorten is de huid der voorste zijlijnstreek fluweelachtig behaard en de zijlijn van korte draad- vormige aanhangsels voorzien, hetwelk eene verwantschap te meer daarstelt met geslachten Bagroïdes en Bagrichthys. Tot dit geslacht behoort Bagrus poecilopterus K. v. H., terwijl ik zelf nog een’ nieuwen vorm van hetzelfde geslacht ontdekte in mijne vroegere Bagrus micropogon. Bij mijne beide soorten bevin- den zich 6 goed zigtbare kinporiën, welke in twee ongelijkbeenige driehoeken naast elkander zijn geplaatst. Mijne soorten laten zich naar volgend schema onderkennen. » 140 I. Linea lateralis simplex (non ramosa). a. Alütudo capitis 14 circiter in ejus longitudine. Crista interparietalis os inter- spinosum Je attingens plus duplo longior quam basi lata. Leiocassis poecilopterus Blkr. b. Altitudo capitis 2 circiter in ejus longitudine. Crista interparietalis longe ante ossa interspinosa desinens, oculi vix longior. «Leiocassis micropogon Blkr. Leiocassis poecilopterus Blkr, Atl. Silur. tab. XVIII fig. 2. ZIoogkop- pige Gladschivildsch. Leioc. corpore elongato compresso, altiore quam lato, altitudine 4 et paulo in ejus longi- tudine absque, 5 et paulo in ejus longitudine cum pinna caudali; capite depressiusculo co- nico acuto 23 circiter in longitudine corporis absque, plus quam 41 in longitudine corporis cum pinna caudali; altitudine et latitudine capitis 1} circiter in ejus longitudine; oculis magis lateraliter quam sursum spectantibus, diametro 6 circiter in longitudine capitis, dia- metro 1% circiter distantibus; scuto capitis laevi nec granuloso nec rugoso, sulco longitudinali basin cristae interparietalis attingente vel subattingente diviso; crista interparietali elongata, oculo duplo longiore, plus duplo longiore quam basi lata, laevi, apice os interspinosum gla- brum acutum attingente vel subattingente; rostro convexo, ante os prominente, oculo non plus duplo longiore, linea anteriore subsemilunariter rotundato; naribus posterioribus minus oculi diametro ante orbitam perforatis, plus oculi diametro a naribus anterioribus remotis ; dentibus pluriseriatis conicis parvis, intermaxillaribus in vittam leviter curvatam, vomero- palatinis et inframaxillaribus in vittam formam ferri equini referentem dispositis, inframaxil- laribus et intermaxillaribus serie externa seriebus internis paulo longioribus; cirris 8 gracilibus, nasalibus et supramaxillaribus oculum attingentibus, inframaxillaribus externis inframaxillari- bus internis longioribus oculum non attingentibus; ore infero; mento poris 6 conspicuis ,?,,?,; operculo osseque scapulari laevibus; osse humerali venuloso; axila poro mucoso vix conspi- cuo; linea laterali antice filosa, simplice, rectiuscula; pinna dorsali radiosa acuta convexa, cor- pore humiliore, multo altiore quam basi longa, spina mediocri lj circiter in longitudine ca- pitis, rugosa, postice denticulis conspicuis serrata; dorsali adiposa tota fere ejus longitudine a dorsali radiosa remota, dorsali radiosa minus duplo longiore, triplo circiter longiore quam postice alta, margine superiore obliquo convexo; pinnis pectoralibus acutis 14 ad 12 in lon- gitudine capitis, spina crassa spina dorsali non longiore rugosa postice dentibus conspicuis ser- | E 141 rata; ventralibus acutiusculis angulatis vel rotundatis pectoralibus brevioribus; anali corpore multo humiliore obtusa rotundata, longiore quam alta, dorsali adiposa vix breviore; caudali profunde incisa lobis acute rotundatis subaequalibus 5 circiter in longitudine totius corporis; colore corpore fuscescente- vel umbrino-rufo, fasciis latis transversis irregularibus profunde fuscis, 1* nucho-opereulari, 2* dorso: ventrali, 3* adiposa-anali, 4* caudali; fasciis linea late- rali vitta longitudinali umbrina percursis; pinnis umbrino-rufis nigricante-fusco late bifas- ciatis; iride coerulea. EXCIOLvelcDt ODE DAT P201 vel 1/8- V 175. A. 4/12. C. 1/15/L et lát. brev. Synon. Bagrus poecilopterus K. v. H. CV. Poiss. XIV p. 320. Bagre à nageoires variées CV. Poiss. XIV p. 320. Bagrus (Bagrus) ramentosus Müll. Trosch. Hor. ichthyol. III p. 7 ?? Hab. Java (Buitenzorg), in fluviis. Longitudo speciminis descripti 187, Aanm. Van Hasselt ontdekte deze soort tijdens zijne reis in de residentie Bantam, waar zij in de rivier van Lebak werd gevangen. Ik dacht vroeger haar teruggevonden te hebben in voorwerpen van Borneo, Sumatra, Banka en Biliton, doch sedert heb ik uit het Bui- tenzorgsche een voorwerp ontvangen, hetwelk zonder twijfel tot Ba- grus poecilopterus K. v. H. behoort doch stellig soortelijk verschilt van de voorwerpen, welke ik vroeger onder den naam van Bagrus mieropogon en Bagrus poecilopterus heb beschreven. Ik heb mij van de identiteit van dat voorwerp met Bagrus poecilopterus K. v. H. kunnen overtuigen, vermits ik in het bezit ben van eene teekening dier soort, nagelaten door Van Hasselt en welke in grootte, vormen en kleuren zoo juist aan mijn bovenbeschreven voorwerp beantwoordt dat aan de gelijkheid der soort niet te twijfelen valt. Mijne Bagrus micropogon, welke ik in mijne Bijdrage tot de kennis der ichthyolo- gische fauna van Biliton (Nat. Tijdschr. Ned. Ind. III 1852 p. 94) als eene nieuwe soort opstelde doch later, in mijne zevende Bijdra- ge tot de kennis der ichthyologische fauna van Borneo (Nat. Tijdschr. Ned. Ind. V p. 445), onder Bagrus poecilopterus K. v. H. bragt, be- hoort alzoo inderdaad als eene eigene soort beschouwd te worden, zooals uit de de hieronder volgende beschrijving zal blijken. De soort is in de groote Histoire naturelle des Poissons kortelijk beschreven. Het is echter niet juist wat daar is vermeld, dat de 142 rugdoorn niet getand en de borstvin bijkans niet getand zou zijn, evenmin als dat de borstvin en rugvin elke slechts 6 stralen zouden hebben. Behalve het boven beschreven voorwerp bezit ik nog een zeer n jeugdig individu dezer soort van slechts 34" lengte, hetwelk in de wezenlijke kenmerken met het volwassen voorwerp overeenkomt. Volgens de beschrijving van Bagrus (Bagrus) ramentosus door de heeren J. Müller en Troschel, moet die soort zeer na verwant zijn aan Leiocassis poecilopterus Blkr, en ik zou zelfs geneigd zijn beide voor identisch te houden, indien in de bedoelde beschrijving geene sprake was van eenige hoezeer geringe verschillen in de lengte ver- houdingen van den kop, enz. De opgave der woonplaats welke luidt v Amerika”, verdient geenszins een onbepaald vertrouwen, vermits de soort gezegd wordt uit Bloch's verzameling afkomstig te zijn en ieder ichthyoloog weet welke waarde veelal aan Bloch's opgaven omtrent de woonplaatsen der door hem beschrevene buiten-europesche soorten te hechtenis. Ik geloof veeleer dat Bagrus ramentosus in den Soenda- archipel te huis behoort en niet wezenlijk verschilt van Leiocassis poecilopterus. Leiocassis micropogon Blkr, Atl. Silur. tab. XVIII fig. 1. Laagkop- pige Gladschildvisch. Leioc. corpore elongato antice aeque lato circiter ac alto postice compresso, altitudine 5! ad 9 in ejus longitudine absque, 6! ad 8 fere in ejus longitudine cum pinna caudali; ca- pite depressiusculo conico acuto 32 ad 33 in longitudine corporis absque, plus quam 4 ad 4? in longitudine corporis cum pinna caudali; altitudine capitis 2 circiter, latitudine 14 ad 13 in ejus-longitudine; oculis magis sursum quam lateraliter spectantibus, diametro 6 ad 8 in longitudine capitis, diametro 1l ad 1J distantibus; scuto capitis laevi nec granuloso nec rugoso, sulco longitudinali basin cristae interparietalis attingente vel subattingente diviso; crista interparietali. brevi, oculo vix longiore, minus duplo longiore quam basi lata, laevi, longe ab ossibus interspinosis glabris remota; rostro convexo ante os prominente juvenilibus oculo minus duplo, aetate provectis oculo plus duplo longiore, linea anteriore semilunariter 143 rotundato; naribus posterioribus minus oculi diametro ante orbitam perforatis, plus oculi diametro a naribus anterioribus remotis; dentibus pluriseriatis conicis parvis, intermaxilla- ribus in vittam leviter curvatam, vomero-palatinis et inframaxillaribus in vittam formam ferri equini referentem dispositis, inframaxillaribus et intermaxillaribus serie externa seriebus in- ternis longioribus; cirris 8 gracilibus longitudine valde variantibus, nasalibus oculum subat- tingentibus vel superantibus, supramaxillaribus oculum vel praeoperculum vel operculum at- tingentibus, inframaxillaribus externis inframaxillaribus internis longioribus supramaxilla- ribus brevioribus; ore infero; mento poris 6 conspicuis j^,,^,; operculo ossibusque sca- pulari et humerali laevibus; axilla poro mucoso vix vel non conspicuo; linea laterali anti- ce filosa, simplice, rectiuscula; pinna dorsali radiosa acuta, convexa, corpore non vel vix altiore, multo altiore quam basi longa, spina mediocri 13 ad 2 in longitudine capitis ru- gosula postice dentibus parvisserrata; dorsali adiposa plus dimidia ejus longitudine a dor- sali radiosa remota, dorsali radiosa plus duplo longiore, plus triplo longiore quam postice alta, margine superiore obliquo convexo; pinnis pectoralibus acutis 1? ad 1! in longitu- dine capitis, spina valida spina dorsali paulo longiore vel breviore rugosa postice dentibus valde conspicuis serrata; ventralibus acute vel acutiuscule rotundatis pectoralibus brevioribus; anali aetate provectioribus corpore humiliore, obtusa, rotundata, longiore quam alta, dorsali adiposa breviore; caudali profunde incisa lobis acutis vel acute rotundatis subaequalibus 5 ad 5! in longitudine totius corporis; colore corpore fuscescente- vel umbrino-rufo, fasciis 4 latis transversis irregularibus profunde fuscis, 1* nucho-operculari, 2* dorso-ventrali, 3* adiposo-anali, 4* caudali; fasciis omnibus fascia cephalo-caudali fusca vitta umbrina percursa unitis; pinnis umbrino-rufis nigricante-fusco late uni-vel bifasciatis. B o9 vel 10 D. 1/7. P. 1/8. V. 1/5. A- 4/12 vel 5/11. C. 1/15/1 et lat. brev. Syn. Bagrus micropogon Blkr, Bijdr. Ichth. Bilit. Nat. Tijdschr. Ned. Ind. III p. 94 ( juvenis). Bagrus poecilopterus Blkr, Zevende Bijdr. ichth. Born. Nat. T. Ned. Ind. V p. 445 (nee K. v. H., CV). Hab. Sumatra (Palembang, Lahat), in fluviis. Banka (Marawang), in fluviis. Biliton (Tjirutjup), in fluviis. Borneo (Sambas), in fluviis. Longitudo 6 speciminum 79'" ad 198". Aanm. Mijne vroegere beschrijving dezer soort is hierboven ver- beterd na vergelijking met de ware Bagrus poecilopterus K. v. H. Niettegenstaande hare groote overeenkomst met de door Van Has- selt ontdekte soort, is zij daarvan stellig verschillende en gemakke- lijk daarvan te onderkennen aan haar slanker ligchaam, veel lange- ren kop (welks hoogte tweemaal in zijne lengte gaat) en aan het korte tusschenwandbeensuitsteeksel, dat niet of slechts weinig langer 144 is dan het oog en op lange na niet tot aan de tusschendoornsbeen- deren reikt. Ik heb deze soort nog niet van Java ontvangen, evenmin als de eigenlijke Bagrus poecilopterus K. v. H. van eenig ander der Soen- da-eilanden buiten Java. Beide soorten schijnen ongeveer dezelfde lengte te bereiken. Bacnus Blkr. — PENNEVISCH. Pinnae dorsales duae, anterior radiosa, posterior adiposa. Dentes maxillis et vomero-palatini pluriseriati parvi acuti, vomero-palatini in vittam semilunarem continuam, inframaxillares in vittam simplicem dispositi. Cirri carnosi 8. Oculi liberi. Membrana branchiostega radiis 8 ad 13. Nares anteriores tubulatae, posteriores non tubula- tae. Membrana interbranchialis profunde incisa. Pori inframaxillares conspieui null. Pinna caudalis biloba. Aanm. Zooals het geslacht Bagrus hier is omschreven bevat het nog talrijke soorten, welke alle tot het oostelijk halfrond behooren. Dit geslacht laat zich in natuurlijke groepen splitsen, elke ver- tegenwoordigd door verscheidene soorten, welke in habitus en bouw groote overeenkomst hebben, doch van de soorten der overige groe- pen niet verschillen door kenmerken, gewigtig genoeg om ze onder een eigen geslacht te brengen. Een dier groepen is kenbaar aan den zeer platgedrukten kop, wel- ke, over de operkels gemeten, breeder is dan of even breed als de hoogte des ligchaams, en aan den evenzeer platten en breeden snuit. De oogen zijn gedeeltelijk naar boven gekeerd, terwijl er de .vetvin goed ontwikkeld is en langer of althans niet of naauwelijks korter dan de aarsvin. Tot deze groep behooren 5 soorten van mijn kabinet, t. w. Bagrus nemurus CV., Bagrus Hoevenii Blkr, Bagrus planiceps CV. en Bagrus Wyckii Blkr van den Indischen archipel, en Bagrus aor CV. van Bengalen. Voorts breng ik daartoe Bagrus aorinus Va- ^b & 145 lenc., Bagrus Lamarrii CV., Bagrus corsula CV., Dagrus halepensis CV. en, hoezeer met minder zekerheid, Bagrus oculatus CV. en Ba- grus limbatus Richds. Eene tweede groep heeft het ligchaam en den kop meer zamenge- drukt en de oogen zijdelings geplaatst. De vetvin is er goed ontwikkeld en gewoonlijk veel langer, nooit korter, dan de aarsvin. Van deze groep bezit ik verscheidene soorten, t. w. Bagrus cavasius CV., agrus keletius CV. en Bagrus tenggara CV. van Bengalen en Bagrus ma- cronema Blkr, Bagrus micracanthus Blkr en Bagrus Wolffi Blkr van den Indischen Archipel. Voorts breng ik daartoe nog Bagrus bayad CV., Bagrus doemac CV., Bagrus vittatus CV., Dagrus stenomus CV. en Bagrus batasio CV. Eene derde groep eindelijk is het naaste verwant aan de voorgaan- de wat bouw van kop en ligchaam aangaat en onderscheidt er zich voornamelijk van doordien de vetvin er weinig ontwikkeld is en kor- ter dan de aarsvin. Hiertoe behoort Bagrus gulio CV., welke soort ik bezit van Java en Bengalen, alsmede Bagrus birmannus CV., Ba- grus trachacanthus CV., Bagrus laticeps Rüpp. en waarschijnlijk ook Bagrus tengana CV. Behalve de talrijke bovengenoemde soorten, is er nog eene andere, welke niet geheel in een der omschreven groepen past en misschien tot eene andere type behoort. Ik bedoel Bagrus calvarius Blkr, van welke soort in de Iehthyographia Chinae borealis van den heer Steph. Dasilewski eene fraaije afbeelding onder den naam van Silurus calvarius is medegedeeld. Deze soort komt mij voor noe het naaste verwant te zijn aan de soorten der groep van Dagrus nemurus CV., doch de aarsvin is er aanmerkelijk langer dan de vetvin, welke toch zelve niet korter is dan de eerste rugvin. Meerdere schrijvers hebben bijdragen geleverd tot de kennis der soorten van Bagrus, welke den Indischen Archipel bewonen. In de- zen archipel is het geslacht echter geheel beperkt tot de Soenda-eilan- 19 146 den en daarom vindt men van geene enkele soort gewag gemaakt bij de schrijvers, welke meer uitsluitend over de visschen van den Moluk- schen Archipel gehandeld hebben, zooals Valentyn, Ruysch, Renard. Nieuhof heeft het eerst eene soort van Bagrus van den Indischen archipel bekend gemaakt in zijne Gedenkweerdige Zee- en Lantreize. Uit de afbeelding welke hij daarvan heeft gegeven en welke behoort bij zijne beschrijving van den Pennevisch, is herkenbaar dat hij Ba- grus gulio heeft bedoeld. Bagrus gulio CV. bleef lang de eenige soort van het geslacht, welke men van deze gewesten kende en het was eerst na de komst op Java van Kuhl en Van Hasselt, dat het voorkomen in den Indischen ar- chipel en in het bijzonder op Java, van meerdere soorten van Bagrus bekend werd. In eene door hen nagelatene teekening heb ik her- kend Bagrus planiceps, doch nog andere door hen ontdekte soorten zijn naar Europa gezonden en hebben gediend bij de zamenstelling van het groote vischwerk van den nieuweren tijd. In het 4' deel der groote Histoire naturelle des Poissons heeft de heer Valenciennes 11 soorten van Dagrus van den Indischen archipel (alle van Java) vermeld. Behalve echter dat niet alle die soorten aannemelijk zijn, vallen 3 daarvan, Bagrus poecilopterus K. v. H., Bagrus sondaicus CV. en Bagrus javensis CV. buiten het geslacht Bagrus. De overige 8 soorten zouden zijn. 1 Bagrus cavasius CV. 5 Bagrus abbreviatus CV. 2 „_ keletius CV. 6 9» — planiceps CV. 3 »" mnigriceps CV. 7 y» — anisurus CV. 4 " — Sstenomus CV. 8 " nemurus CV. Na eene naauwgezette studie ben ik tot de meening gekomen, dat meerdere dezer 8 soorten behooren te vervallen of tot andere soorten terug te brengen zijn. Baerus cavasius CV. eene bengaalsche soort, komt op Java niet voor. De voorwerpen van Java, welke door den heer Valenciennes daarvoor gehouden zijn, behoorden waarschijnlijk tot mijne na aan Bagrus ca- vasius verwante Dagrus macronema. Ik vermoed dat dezelfde mis- vatting heeft plaats gehad ten opzigte van Bagrus keletius, insgelijks stelt. 147 eene bengaalsche soort. En zelfs komt het mij voor, dat Bagrus ni- griceps CV. geene van Dagrus macronema verschillende soort voor- Indien mijne meening ten deze juist is, behooren alzoo de 3 eerste der 9 bovengenoemde soorten, voor zooverre zij tot Java be- trekking hebben, tot mijne Bagrus macronema te worden terugge- bragt. — Bagrus abbreviatus CV. is mijns inziens geene andere soort dan Bagrus gulio CV. en valt daarmede alzoo te zamen. Verder komt het mij voor, dat Bagrus anisurus CV. dezelfde soort voorstelt als Bagrus planiceps CV., zoodat deze beide soorten tot eene enkele behooren te worden gerekend. Alzoo zouden de 8 soorten der groote Histoire naturelle des Pois- sons terug te brengen zijn tot de volgende. 1 2 à De Bagrus nemurus CV. » planiceps CV. = Bagrus anisurus CV. /" macronema Blkr= Bagrus nigriceps CV. en Bagrus cavasius en kele- tius CV. (javasche voorwerpen). " — stenomus CV., mij niet naar de natuur bekend. » gulio CV. = Bagrus abbreviatus CV. waarnemingen van den heer Th. Cantor vallen in denzelfden tijd als de mijne. Hoezeer deze verdienstelijke ichthyoloog een ne- gental Siluroïden van de eilanden van Straat Malakka beschrijft, be- vindt zich daaronder slechts eene enkele soort van Bagrus, t. w. Ba- grus gulio CV., onder den naam van Bagrus abbreviatus CV. ver- meld in zijne Catalogue of Malayan Fishes. In mijne bijdrage over de Siluroïden van Batavia, geschreven in 1846, noemde ik niet minder dan 16 soorten van Dagrus op, als te Batavia voorkomende. Van elders dan Batavia bezat ik toen nog geene visschen dezer familie. Evenwel, die 16 soorten zijn mij later gebleken op verre na niet alle behouden te kunnen blijven, daar ik in het begin mijner nasporingen te groote waarde hechtte aan ken- merken, welke eene latere vergelijking van talrijke voorwerpen mij leerde slechts als individuële verscheidenheden te beschouwen. Bo- vendien heb ik enkele dier soorten, zooals Bagrus sondaicus Val., 148 Bagrus rhodonotus Blkr en Bagrus carchariorhynchos Blkr van Ba- grus afgezonderd en tot andere geslachten gebragt. De 13 overblij- vende soorten heb ik sedert tot slechts 6 teruggebragt t. w. l Bagrus nemurus CV. == Bagrus Sieboldii Blkr. 2 v . Moevenii Blkr. "» planieeps CV. = Bagrus flavus Blkr. macronema Blkr= Bagrus singaringan Blkr= Bagrus heterurus Blkr. v — micracanthus Blkr. » gulio CV. = Bagrus gulioides Blkr — Bagrus melas Elkr Bagrus Schle- gelii Blkr Z2 Bagrus rhodopterygius Blkr. C» ORO Meerdere dezer soorten erlangde ik later ook van andere plaatsen van Java, alsmede van andere eilanden, van Sumatra, Banka en Borneo. In 1851 ontving ik nog eene nieuwe soort van Dagrus van den Indischen Archipel, in Bagrus Wolffii Blkr van Borneo, welke soort mij sedert ook van Sumatra is geworden. Eene achtste soort van Bagrus eindelijk van deze gewesten leerde ik kennen tijdens een togtje, onlangs gedaan in de Preanger-regentschap- pen, waar ik haar te Parongkalong, aan de rivier Tjitarum, ontdekte. Deze soort is hieronder beschreven als Bagrus Wijckii. Ik bezit thans alzoo 8 goed gekenmerkte soorten van Bagrus, zooals ik thans dit geslacht opvat, en die soorten omvatten volgens mijne meening ook alle door den heer Valenciennes van deze gewes- ten vermelde soorten, met uitzondering slechts van Bagrus stenomus CV., welke het mij tot nog toe niet gelukt is terug te vinden. Ik het geheel ken ik thans de volgende soorten van Dagrus van den Indischen archipel. 1 Bagrus nemurus CV. ... van Java, Sumatra, Banka, Borneo. 2 " Hoeveni Blkr. ... » Java, Sumatra, Banka, Borneo. à » planiceps CV... .. v Java, Sumatra. 4 v. JBiénormus CV... ts » ava. 5 r | macronema Blkr. . . » Java, Sumatra, Borneo. 6 y . Wolbt Blkr.- — „ Sumatra, Borneo. 7 " micracanthus Blkr. . » Java, Sumatra, Borneo. 8 „gulo CV. Ere v Java, Sumatra, Borneo. 9 v Wycai Blkr. —. 9» lava. 149 Opmerking verdient het weder, dat geene enkele soort van Dagrus oostelijker dan van Java en Borneo is bekend geworden. Het schijnt thans uitgemaakt te zijn dat geene enkele zoetwater-siluroied op de kleine Soenda-eilanden, op Celebes of op de Moluksche eilanden voorkomt en het verdient ook opmerking, dat Dagrus gulio CV., wel- ke de riviermondingen overschrijdt en zich dikwerf ver van daar zee- waarts begeeft, evenmin oostelijker dan Java en Borneo schijnt voor te komen. De soorten mijner verzameling laten zich op volgende wijze korte- lijk kenschetsen. I. Caput et rostrum valde depressa. Corpus antice latius quam altum. Pinna adi- posa anali longior vel non vel vix brevior. Scutum capitis sulco longitudinali totum fere divisum B. 10 ad 13 a. Crista interparietalis gracilis vix vel non rugosa vel granulosa. Scutum nuchale gracile glabrum. T Scutum capitis rugosum vel ruzoso-granosum. Fasciae corpore pinnisve nul- lae. Pinna adiposa pinna anali non vel vix longior. $ Altitudo corporis 5 circiter in ejus longitudine absque pinna caudali. Ca- put 3 ad 34 in longitudine corporis absque pinna caudali. Dagrus nemurus CV. $ Altitudo corporis 52 ad 6 in ejus longitudine absque pinna caudali. Ca- put 34 ad 32 in longitudine corporis absque piuna caudali. Dagrus Hoevenii Blkr. $ Altitudo corporis 62 ad 63 in ejus longitudine absque pinna caudali. Ca- put 4 ad 4i in longitudine corporis absque pinna caudali. Bagrus planiceps CV. T Scutum capitis glabrum. $ Altitudo corporis 5 in ejus longitudine absque pinna caudal Caput 32 in longitudine corporis absque pinna caudali. Oculi sursum spectantes dia- metro 10 ad 1! in longitudine capitis. Corpus violascente-violaceum. Pin- nae fusco-violaceae, caudalis superne et inferne et analis antice late flavo marginatae. Bagrus Wycküi Blkr. II. Caput et corpus compressa altiora quam lata. Pinna adiposa anali longior vel non brevior. Scutum capitis granosum. Crista interparietalis granosa longior quam lataos interspinosum 2" attingens. B. 8 vel 9. Corpus fasciis nullis. a. Scutum capitis sulco longitudinali totum fere divisum. T Pinna adiposa anali plus quadruplo longior dorsali radiosae contigua; dorsalis radiosa acuta corpore multo ad non altior spina lt ad ! in longitudine capitis spina pectorali longior. Bagrus macronema Blkr. T Pinna adiposa anali vix vel non longior tota ejus longitudine a dorsali ra- diosa remota. Bagrus Wolff Blkr. b. Scutum capitis sulco longitudinali dimidio anteriore tantum divisum. T Pinna adiposa capite non vel paulo longior. Bagrus micracanthus Blkr. UI. Caput et corpus aeque lata circiter ac alta. Pinna adiposa brevis. Scutum ca- pitis granosum. B. 9 vel 10. a. Scutum capitis sulco longitudinali dimidio anteriore tantum divisum. 1 Pinna adiposa capite triplo circiter brevior. Corpus pinnaeque fasciis nullis. Crista interparietalis granosa scutum nuchale non attingens. Oculi 5 ad 64 in longitudine capitis. Bagrus gulio CV. Bagrus nemurus CV. Poiss. XIV p. 314, Blkr Silur. batav. consp. p. 27. Atl. Silur. tab. XXI. Siebold's Pennevisch. Bagr. corpore elongato antice latiore quam alto, postice compresso, altitudine 5 circiter in ejus longitudine absque, plus quam 6 in ejus longitudine cum pinna caudali; capite de-. presso valde acuto 3 ad 34 in longitudine corporis absque pinna caudali; altitudine capitis 2 fere ad 12, latitudine 12 circiter in ejus longitudine; oculisliberis magis lateraliter quam sursum spectantibus, diametro 6 ad 81 in longitudine capitis, diametris 2 ad 23 circiter 151 distantibus; scuto capitis juvenilibus rugoso, aetate provectioribus adultisque rugoso-granu- loso, su'co longitudinali basin cristae interparietalis fere attingente diviso; crista interparie- tali gracillima magna parte.subcutanea, parte basali nuda aetate provectis tantum rugosa, trigona, longiore quam basi lata; rostro depresso acuto oculo junioribus duplo circiter aetate provectis minus triplo longiore, linea anteriore obtuse rotundato; naribus anterioribus tan- tum tubulatis, posterioribus oculi diametro 1 ad 1! ante orbitam perforatis, oculi diametro 1 circiter a naribus anterioribus remotis; dentibus multiseriatis parvis aequalibus, intermaxil- laribus in vittam subsemilunarem, inframaxillaribus et vomero-palatinis in vittam formam feri equini referentem dispositis; cirris 8, nasalibus oculum attingentibus, supramaxillaribus dorsalem radiosam semper et pinnam analem frequenter superantibus, inframaxillaribus ex- ternis inframaxillaribus multo longioribus basin pectoralium attingentibus vel superantibus; ore subinfero; operculo radiatim rugoso; ossibus scapulari vix vel non, humerali acuto valde rugosis; axilla poro mucoso parum conspicuo; linea laterali antice declivi breviter ramulosa , deinde recta simplice; pinna dorsali radiosa corpore paulo altiore vel paulo humiliore, altiore quam basi longa, radiis aliquot interdum in fila productis, spina mediocri capite duplo vel plus duplo breviore antice granulosa lateribus rugosa postice dentibus conspicuis serrata; dor- sali adiposa dorsali radiosa vulgo plus ejus longitudine a dorsali radiosa remota, vix plus duplo longiore quam postice alta, margine superiore valde obliquo; pinnis pectoralibus acu- tis 12 ad 14 in longitudine capitis, spina crassa spina dorsali longiore antice granulosa la- teribus rugosa, postice dentibus valde conspicuis serrata; ventralibus obtusiuscule rotundatis capite plus duplo brevioribus; anali eorpore humiliore acutiuscale rotundata non emarginata, paulo altiore quam basi longa, dorsali adiposa paulo tantum breviore; caudali profunde incisa lobis acutis, lobo superiore inferiore longiore valgo in filum producta, absque filo 3! ad 4 in longitudine corporis absque pinna caudali; colore corpore superne olivaceo, inferne roseo-albido; regione humerali frequenter macula rotunda fuscescente; pinnis adiposa olivacea superne fusco postice flavescente marginata, ceteris radiis dilute violascente-viridibus, membrana violascen- te-hyalinis; macula plerisque rotunda violascente postoperculari sub linea laterali. B. 12 vel 13. D. 1/7. P. 1/9 vel 1/8. V. 1/5. A. 4/9 vel 4/10 vel 5/9 vel 5/10. C. 1/15/1 et lat. brev. Syn. Pimelodus nemurus K. v. H. Mss. Bagre à queue en fil CV. Poiss. XIV p. 814. Bagrus Sieboldii Blkr, Verh. Bat. Gen. XXI Silur. bat. consp. p. 27. Ikan Bawon Mal. Bat. Singgal, Sengah Sundan. Tageh Jav. Hab. Java (Batavia, Becassi, Krawang, Tjibiliong, Surabaja, Gempol, Grati, Malang), in fluviis et lacubus. Sumatra (Palembang, Moarakompeh, Padang, Solok, Meninju), in fluviis et lacubus. Banka (Toboali), in fluviis. Borneo (Bandjermasin, Kahajan, Pontianak, Sambas), in fluviis. Longit. 92 speciminum 105" ad 340”, 152 Aanm. Java bezit 3 soorten van Bagrus, welke behooren tot eene afdeeling van het geslacht met neergedrukten kop, met vetvin en aarsvin van ongeveer gelijke lengte, en weinig ontwikkeld en gedeel- telijk onder de huid verdwijnend tusschenwandbeensuitsteeksel. Deze soorten zijn Bagrus nemurus CV., Bagrus Hoevenii Blkr en Bagrus planieeps CV. Deze drie soorten zijn zeer na aan elkander verwant en slechts van elkander te onderkennen door teekenen, getrokken uit de lengte- en hoogte-evenredigheden van het ligchaam of van kop en vinnen. Bagrus planiceps CV. laat er zich nog het gemakkelijkste van afzonderen wegens in het oog vallend slank ligchaam en kleinen kop, doch moeijelijker is het Bagrus nemurus en Bagrus Hoevenii van elkander te onderscheiden. Evenwel, wanneer men voorwerpen van beide soorten van gelijke lengte met elkander vergelijkt, valt het in het oog, dat Bagrus nemurus CV. minder slank van ligchaam is en den kop in verhouding tot het ligchaam langer heeft en bovendien hooger en breeder en sterker rimpelig of korrelig, terwijl er de vetvin langer is en betrekkelijk minder hoog. Bagrus nemurus CV. is in de stroomgebieden van westelijk Java eene zeer gewone soort en komt veel talrijker voor dan Bagrus Hoevenii Blkr en Bagrus planieeps CV. De inlanders te Batavia vangen haar dik- werf in tot dat einde in de rivieren uitgezette klepkorven (boeboe), in welke zij een stukje vleesch of kippendarmen als aas ophangen aan een touwtje dat in verband staat met eene soort van veer, welke, bewo- gen wordende, de klep der korf doet toespringen. In deze korven vangt men in de rivieren van Batavia uitsluitend Bawon en geene andere vischsoorten. De soort is te Batavia algemeen bekend onder den van naam van Bawon en wordt slechts door inlanders en Chinezen ge- geten, alhoewel zij mijns inziens tot de meest smakelijke soorten van javasche Siluren behoort. Zij bereikt eene lengte van ongeveer 700 millimeters. Buchanan heeft in zijn werk over de visschen van de Ganges, onder den foutieven naam van Mugil corsula, de afbeelding (doch niet de beschrijving) gegeven van eene soort, naar die afbeelding in de groote Histoire naturelle des Poissons als Bagrus corsula beschreven, welke 159 zeer na aan Bagrus nemurus CV. verwant is, en welke ik geneigd zou zijn voor dezelfde soort te houden indien niet de neusdraden er korter waren afgebeeld, de borstvindoorn ringvormig geknobbeld en de zijden met vertikale reijen zwarte stippen geteekend. Deze soort verdient allezins nader te worden opgespoord. Dagrus Iloevenii Blkr Verh. Bat. Gen. XXI, I, Silur. batav. consp. p. 26, Atl. Silur. tab. XXII. Van der Hoevews Pennevisch. Bagr. corpore elongato antice latiore quam alto postice compreso, altitudine 5% ad 6 in ejus longitudine absque, plus quam 7 in ejus longitudine cum pinna caudali; capite depres- so valdo acuto 34 ad 32 in longitudine corporis absque pinna caudali; altitudine capitis 2 ad 2 et paulo, latitudine 1% ad 1% in ejus longitudine; oculis liberis magis lateraliter quam sursum spectantibus, diametro 5 ad 6 et paulo in longitudine capitis, diametris 11 ad 2 distantibus; scuto capitis juvenilibus rugoso, aetate provectis rugoso et plus minusve granu- loso, sulco longitudinali basin cristae interparietalis attingente vel subattingente diviso; crista interparietali gracillima majore vel minore parte subcutanea, parte basali nuda aetate provectis rugosa trigona longiore quam basi lata; rostro depresso acuto oculo junioribus minus duplo aeta- te provectis duplo circiter longiore, linea anteriore obtuse rotundato; maribus anterioribus tan- tum tubulatis, posterioribus oculi diametro circiter ante orbitam perforatis, oculi diametro i fere a naribus anterioribus remotis; dentibus multiseriatis parvis aequalibus, intermaxil- laribus in vittam subsemilunarem, inframaxillaribus et vomero-palatinis in vittam formam ferri equini referentem dispositis; cirris 8, nasalibus oculum attingentibus vel superantibus, supramaxillaribus dorsalem radiosam semper et pinnam analem frequenter superantibus, inframaxillaribus externis inframaxillaribus internis longioribus basin pectoralium attingenti- bus vel superantibus; ore subinfero; operculo radiatim rugoso; ossibus scapulari vix, hume- raliacuto valde rugosis; linealaterali antice declivi subsimplice, deinde recta simplice; axilla poro mucoso conspieuo; pinna dorsali radiosa corpore vulgo altiore, altiore quam basi longa, radiis aliquot vulgo in fila productis, spina mediocri capite duplo circiter breviore antice laevi lateribus rugosula postice dentibus conspicuis serrata; dorsali adiposa dorsali radiosa paulo vel non breviore, tota ejus longitudine circiter a dorsali radiosa remota, duplo circi- ter longiore quam alta, margine superiore valde obliquo; pinnis pectoralibus acutis, 14 ad 1i in longitudine capitis, spina crassa spina dorsali longiore antice granulosa lateribus ru- gosa postice dentibus conspicuis serrata; ventralibus acute vel acutiuscule rotundatis capite duplo circiter brevioribus; anali corpore paulo vel non humiliore, acuta vel acutiuscula, altiore quam basi longa, dorsali adiposa vix vel non breviore; caudali profunde incisa lobis acutis, lobo superiore inferiore longiore frequenter in filum producto, absque filo 32 ad 4 circiter in longitudine corporis absque pinna caudali; colore corpore superne olivaceo, in- ferne roseo-albido; pinnis adiposa dilute olivacea, ceteris radiis dilute violascente-viridibus, membrana violascente-hyalinis, 20 154 B. 11 vel 12. D. 1/7. P. 1/9 vel 1/8. V. 1/5. A. 5/10 ad 5/8. C. 1/15/1 et lat. brev. Synon. Ztan Bawon Mal. Batav. Singal, Sengal Sundan. Habit. Java in fluviis Tjiliwong et Tjidani (Batavia, Buitenzorg) et Lesti (Pasuruan). Sumatra (Palembang, Benculen), in fluviis. Banka (Marawang), in fluviis. Dorneo (Prabukarta, Bandjermasin, Pontianak, Montrado), in fluviis. Longitudo 10 speciminum 126'* ad 290". Aanm. Bagrus Hoevenii staat in verwantschap tusschen Dagrus nemurus CV. en Bagrus planiceps CV., doch heeft nog de meeste over- eenkomst met Bagrus nemurus CV. Zij onderscheidt zich daarvan voornamelijk door slanker ligchaam, betrekkelijk korteren kop en groo- tere oogen, verschillen welke slechts duidelijk in hetoog vallen wan- neer men voorwerpen van beide soorten van gelijke grootte met elkander vergelijkt. Bagrus Hoevenii komt te Batavia zoo zelden voor als Bagrus nemurus CV. veelvuldig. Op Java schijnt zij meer in de hoogere ge- deelten der stroomgebieden voor te komen dan in de vlakten, doch in het algemeen zeldzamer te wezen dan op Sumatra en Borneo. Zij bereikt ongeveer dezelfde lengte als Bagrus nemurus CV. Bagrus planiceps CV. Poiss. XIV p. 312, Blkr Verh. Bat. Gen. XXI Silur. bat. consp. p. 26. Atl. Silur. tab. XXIIL Platkoppige Pennevisch. Bagr. corpore elongato antice latiore quam alto postice compressiusculo, altitudine 62 ad 62 in ejus longitudine absque, plus quam 8 in ejus longitudine cum pinna caudali; capite depresso valde acuto 4 fere ad 4} in longitudine corporis absque pinna caudali; altitudine capitis 2 circiter, latitudine 12 ad 11 in ejus longitudine; oculis liberis magis lateraliter quam sursum spectantibus, diametro 5 ad 6 in longitudine capitis, diametris 1% ad 2 di- stantibus; scuto capitis parum rugoso nec granuloso, sulco longitudinali basin cristae interpa- rietalis attingente vel subattingente diviso; crista interparietali gracillima, magna parte subcutanea, parte basali nuda, glabra vel vix rugosa, trigona, vulgo longiore quam basi lata; rostro depresso acuto oculo junioribus et adultis minus duplo longiore, linea anteriore ob- tuse rotundato; naribus anterioribus tantum tubulatis, posterioribus oculi diametro vel plus oculi diametro ante orbitam perforatis, oculi diametro ! vel plus oculi diametro j a nari- bus anterioribus remotis; dentibus multiseriatis parvis aequalibus, intermaxillaribus in vittam ;1 155 subsemilunarem , inframaxillaribus et vomero-palatinis in vittam formam ferri equini referen- tem dispositis; cirris 8, nasalibus oculum attingentibus vel subsuperantibus, supramaxillari- bus interdum pinnas ventrales non attingentibus, vulgo ventrales superantibus et sat fre- quenter analem attingentibus; cirris inframaxillaribus externis inframaxillaribus internis sat multo longioribus basin pectoralium attingentibus vel paulo superantibus; ore subinfero ; operculo junioribus glabro, aetate provectis subradiatim rugoso; ossibus scapulari laevi, humerali acuto rugoso-granoso; axilla poro mucoso non vel vix conspicuo; linea laterali an- tice declivi subsimplice, porro recta simplice; pinna dorsali radiosa corpore paulo vel non altiore, vix altiore quam basi longa, radiis aliquot interdum plus minusve in fila productis, spina gracili capite duplo ad plus duplo breviore glabriuscula postice non vel dentibus par- vis vix serrata; dorsali adiposa dorsali radiosa non vel vix breviore, paulo plus ejus lon- gitudinis a dorsali radiosa remota, plus duplo longiore quam postice alta, margine superi- ore valde obliqua; pinnis pectoralibus acutis 12 ad 1! in longitudine capitis, spina crassa spina dorsali crassiore et longiore antice granulosa lateribus rugosa postice dentibus conspi- cuis serrata; ventralibus obtusiuscule rotundatis capite minus duplo brevioribus; anali cor- pore humiliore obtusa rotundata, paulo humiliore quam basi longa, dorsali adiposa vix vel non breviore; caudali profunde incisa, lobis acutis, superiore inferiore longiore interdum in filum producto, absque filo 4 ad 31 in longitudine corporis absque pinna caudali; corpore superne dilute olivaceo, vel flavescente-olivaceo inferne roseo-albido vel albido; macula sca- * pulari fusco-violacea rotunda plus minusve conspicua; pinnis dilute olivascente-hyalinis. B. 11. D. 1/7. P. 1/9. V. 1/5. A. 5/9 vel 5/10. C. 1/15/1 et lat. brev. Syn. Pimelodus planiceps K. v. H. Pimelodes anisurus K. v. H. Bagre à tite plate CV. Poiss. XIV p. 312. Bagrus anisurus CV. ib. p. 318. Bagre à queue inégale CV, ibid. p. 813. Bagrus flacus Blkr, Verh. Bat. Gen. XXI Silur. batav. consp. p. 28. Jan Bawon et Bawon kuming Mal. Batav. Singal Sundanens. Habit. Java (Batavia, Buitenzorg, Parongkalong, Garut), in fluminibus Tjiliwong, Tji- tarum et Tjimanok. Sumatra (Telokbetong, Pangabuang, Lahat, Trussan), in fluviis. Longitudo 21 speciminum 130" ad 335'". Aanm. Bagrus planieeps CV. en Bagrus anisurus CV. zijn vrij zeker eene en dezelfde soort, slechts verschillende door afwijkingen van weinig belang en tot individualiteit en verschil van leeftijd terug te brengen. Tot dezelfde soort behoort voorts nog Bagrus flavus, welke ik ruim 10 jaren geleden naar een jeugdig voorwerp beschreef als eene nieuwe soort. 156 Alhoewel vele soorten van Bagrus moeijelijk en slechts bij naauw- keurige studie van elkander zijn te onderkennen, waartoe ook de on- derwerpelijke soort behoort, welke na verwant is aan Bagrus nemurus CV, Bagrus Hoevenii Blkren Bagrus Wijckii Blkr, is zij toch reeds van die alle herkenbaar aan haren meer neergedrukten kop, die ook betrekkelijk aanmerkelijk korter is dan bij de aan haar verwante soorten. Voor de kieuwstralen is het getal 11 het normale en niet dat van 12, zooals het in de groote Histoire naturelle des Poissons is aange- geven. Bagrus Wyckit Blkr., Atlas Silur. tab. XXIV. Van der Wych's Pennevisch. Bagr. corpore elongato antice latiore quam alto, postice compresso, altitudine 5 circi- iter in ejus longitudine absque, plus quam 6 in ejus longitudine cum pinna caudali; capi- te depresso valde acuto 32 ad 84 in longitudine corporis absque, 41 ad 4 in longitudine corporis cum pinna caudali; altitudine capitis 15 circiter, latitudine 12 ad 14 in ejus lon- gitudine; oculis liberis magis sursum quam lateraliter spectantibus, diametro 10 ad 11 in longitudine capitis, diametris 3 ad 3} distantibus; scuto capitis glabro, nec rugoso nee granuloso, sulco longitudinali basin cristae interparietalis fere attingente diviso; crista in- terparietali brevi oculo vix longiore, minus duplo longiore quam basi lata, laevi, longe ab ossibus interspinosis glabris remota; rostro depresso acuto oculo plus triplo longiore, linea anteriore valde obtuso subtruncato; naribus anterioribus tantum subtubulatis, posterio- ribus diametro oculi 14 circiter ante orbitam perforatis, diametro oculi 4 circiter a naribus ante- rioribus' remotis; dentibus multiseriatis parvis aequalibus, intermaxillaribus in vittam leviter curvatam, inframaxillaribus et vomero-palatinis in vittam formam ferri equini referentem dispositis; cirris 8, nasalibus oculum vix vel non, supramaxillaribus pinnam dorsalem ra- diosam vix vel non, inframaxillaribus externis basin pectoralium vix vel non, inframaxilla- ribus internis oculum vix vel non attingentibus; ore infero; operculo subradiatim venosulo; ossibus scapulari laevi, humerali granoso acuto; axila poro mucoso parum conspicuo; linea laterali antice declivi breviter ramulosa, porro recta simplice basi pinnae caudalis sursum curvata; pinna dorsali radiosa corpore non altore, altiore quam basi longa, antice acu- tiuscula, postice rotundata, spina mediocri capite duplo circiter breviore antice granulosa lateribus rugosa postice dentibus conspicuis serrata; dorsali adiposa dorsali spinosa multo longiore, dimidia circiter ejus longitudine a dorsali radiosa remota, quadruplo circiter longiore quam postice alta, margine superiore valde obliqua; pinnis pectoralibus latis acutis 13 ad 14 in longitudine capitis, spina crassa spina dorsali paulo breviore antice granulosa lateribus rugosa postice dentibus validis serrata; ventralibus obtusis rotundatis capite duplo vel plus duplo brevioribus; anali corpore humiliore, acutiuscule rotundata non emarginata, 157 paulo altiore quam basi longa, longitudine 1$ ad 2 fere in longitudine dorsalis adiposae; caudali profunde incisa lobis acutis radio externo in filum producto, filo superiore filo in- feriore longiore, lobo superiore absque filo 4 et paulo in longitudine corporis absque pin- na caudali; colore corpore superne lateribusque violascente-olivaceo, inferne roseo-albido ; pinnis fuscescente-violaceis, caudali superne et inferne et ventralibus analique antice pulchre umbrino-flavo marginatis. B:19. D; 1/7. P: 1/1L. V. 1/5. A... 6/8. vel 6/9. C. 1/15/1 et lat. brev. Synon. Zínur Sundanens. Habit. Java, in flumine Tjitarum, provinciae Preanger, prope vicum Parongkalong. Longitudo 2 speciminum 320" et 440". Aanm. Deze soort is verwant aan Bagrus nemurus CV. Intusschen verschilt zij daarvan nog door vrij talrijke kenmerken. Zoo zijn bij Bagrus nemurus CV. de oogen meer zijdelings aan den kop ge- plaatst en grooter, het kopschild ruw, de voeldraden langer, de vetvin korter, de borstvindoorn langer enz., terwijl er de kleuren van ligehaam en vinnen anders zijn, en het kieuwvlies meer stralen heeft en de borstvinnen minder. Ik heb deze fraaije en uiterst zeldzame soort te danken aan Jkhr Mr H. C. Van der Wijck, vroeger Resident der Preanger-regent- schappen, thans Resident van Soerabaja. Bagrus macronema Dlkr, Verh. Bat. Gen. XXI, I Silur. batav. consp. p. 22, Atl. Silur. tab. XXV. Langdradige Pennevisch. Bagr. corpore elongato compresso antice altiore quam lato, altitudine 5 fere ad 44 in ejus longitudine absque, plus quam 6 ad 6 in ejus longitudine cum pinna caudali; capite depressiusculo acuto 4j ad 4$ in longitudine corporis absque, plus quam 6 in longitudine corporis cum pinna caudali; altitudine capitis 1% circiter, latitudine 12 ad li in ejus lon- gitudine; linea rostro-dorsali valde declivi capite convexiuscula; oculis liberis lateraliter spec- tantibus, diametro 3 ad 4 in longitudine capitis, diametro 1 fere ad 14 distantibus; scuto capitis rugoso et granuloso, granulis confertis irregulariter collocatis, sulco longitudinali basin eristae interparietalis intrante diviso; crista interparietali tota rugosa et granulosa, gracilescente, tota conspicua, minus triplo longiore quam basi lata, apice rotundato os interspinosum rugosum vel granulosum acute rotundatum attingente vel sobattingente; ros- tro convexo junioribus oculo non vel vix, aetate provectis oculo multo longiore, linea an- teriore obtuse rotundato; naribus anterioribus tantum tubulatis, posterioribus oculi diametro circiter ante orlitam perforatis, oculi diametro ! circiter a naribus anterioribus remotis ; 158 dentibus pluriseriatis parvis aequalibus, intermaxillaribus in vittam leviter curvatam, vomero- palatinis in vittam semilunarem, inframaxillaribus in vittam formam ferri equini referentem dispo- sitis; cirris 8, nasalibus regionem postocularem vel opercula, supramaxillares caudam vel pin- nam caudalem attingentibus, inframaxillaribus externis apicem pinnae pectoralis, inframaxil- laribus internis basin pectoralis attingentibus vel superantibus; ore subinfero; operculo ra- diatim rugoso; ossibus scapulari et humerali acuto rugosis; linea laterali simplice rectius- cula; axilla poro mucoso parum conspicuo; pinna dorsali radiosa acuta corpore junioribus sat multo aetate provectis non vel vix altiore, longitudine 3 ad 32 in longitudine dorsalis adiposae, spina gracili ll ad 14 in longitudine capitis antice lateribusque rugosula postice apicem versus denticulata; dorsali adiposa dorsaliradiosae subcontigua, capite duplo circiter longiore, corpore absque pinna caudali plus duplo breviore, margine superiore convexa, quintuplo ad septuplo longiore quam alta; pinnis pectoralibus acutis capite paulo brevioribus spina crassa spina dorsali vulgo paulo breviore antice granulosa lateribus rugosula postice dentibus valde conspicus serrata; ventralibus acute rotundatis pectoralibus non vel paulo brevioribus; anali angulata corpore humiliore dorsali adiposa plus quadruplo breviore; caudali profunde incisa lobis acutis, lobo superiore lobo inferiore multo longiore 3? ad 4 et paulo in longitudine totius corporis; colore corpore superne olivascente-viridi, inferne margaritaceo vel albo, plus minusve arena fusca tincto; pinnis adiposa dilute viridi-hyalina, ceteris dilute violascente- hyalinis plus minusve fusco arenatis. Bp. 9: D. 1/1. P. 1/9.ad I/11. V. 1/5. A. 5/8 vel 4/8. 0 A15 tet EDEN: Synon. Bagrus nijriceps CV. Poiss. XIV p. 305? Bagre à tête noire CV. ibid. p. 305? Bagrus singaringan Blkr, Verh. Bat. Gen. XXI, I Silur. batav. consp. p. 22. Bagrus heterurus Blkr, ibid. p. 23. Ikan Singaringan Mal. Batav. Keting Javan. Banjumas, Karbugeran Javan. Surakart. Habit. Java (Batavia, Tjikao, Danjumas, Samarang, Surakarta, Surabaja, Pasuruan, Gra- ti), in fluviis et lacubus. Sumatra (Palembang, Lematang-Enim, Lahat), in fluviis. Borneo (Bandjermasin, Pengarong, Kahajan, Sambas), in fluviis. Longitudo plus quam 50 speciminum 150" ad 385”. Aanm. Dagrus macronema werd door mij reeds als eene eigene soort beschreven in het jaar 1845, tijdens ik mijne ichthyologische naspo- ringen begon, ofschoonik toen reeds duidde op de mogelijkheid, dat zij geene van Bagrus cavasius CV. verschillende soort daarstelde. Ik kon toen dit punt niet uitmaken, aangezien ik niet in het bezit was van voorwerpen van Pimelodus cavasius Buch. van Bengalen. De heer Valenciennes, zijne Dagrus cavasius beschrijvende (Poiss. XIV. p. 304) zegt dat deze soort ook van Java gezonden is door Kuhl en Van Has- 159 selt. Waarschijnlijk hebben Kuhl en Van Hasselt echter mijne Bagrus macronema naar Nederland gezonden en zijn beide soorten door den heer Valenciennes voor eene enkele gehouden geworden. Mijn vriend de heer Cantor, te Calcutta, heeft mij sedert in de ge- legenheid gesteld door toezending van eenige voorwerpen van Pimelo- dus cavasius Buch. van Bengalen, beide soorten met elkander te ver- gelijken en ik ben door die vergelijking in mijne meening versterkt geworden dat zij inderdaad verschillende soorten zijn. De meest wezenlijke verschillen tusschen beide soorten zijn daarin gelegen, dat het kopschild bij Bagrus cavasius CV. nagenoeg geheel glad en bij Bagrus macronema zeer rimpelig en korrelig is. Voorts is bij Bagrus cavasius het ligchaam slanker en ook de tusschenwandbeenskam aanmerkelijk slanker, zijn de schouderbeenderen glad, de straalachtige rugvin spitser en hooger en hare doorn korter. De genoemde ver- schillen komen voornamelijk uit bij vergelijking van voorwerpen van beide soorten van gelijke grootte. Naar mijne meening behoort alzoo Bagrus cavasius CV. van de lijst der Javasche visschen geschrapt te worden. Niet minder na verwant dan aan Dagrus cavasius is Dagrus ma- eronema aan Bagrus keletius CV. van Bengalen. Beide soorten hebben nagenoeg alle kenmerken met elkander gemeen, doch bij alle mijne voorwerpen van Bagrus keletius isde 1° rugvin aanmerkelijk stomper en lager en de rugdoorn aanmerkelijk korter, terwijl kopschild en schou- derbeenderen er sterker gekorreld zijn, de kopschildsleuf zich niet uitstrekt tot in de basis van de tusschenwandbeenskam en de borstvin- doorn er sterker ontwikkeld is en steeds aanmerkelijk langer dan de rugvindoorn. Deze Dagrus keletius CV. is door mij op Java even- min aangetroffen als Bagrus cavasius CV. en op denzelfden grond als hierboven is gezegd meen ik ook dat Bagrus keletius van de lijst der Javasche visschen zal moeten vervallen. Evenzoo behooren te vervallen de twee soorten, welke ik vroeger, naar geringe verschillen in de lengte der voeldraden en den bouw der vinnen, van Dagrus macronema scheidde en onder de namen Ba- grus singaringan en BDagrus heterurus kortelijk beschreef. Die ver- 160 schillen zijn mij later gebleken geene grootere waarde te hebben dan individuële en gedeeltelijk afhankelijk te zijn van den leeftijdstoestand. In de groote Histoire naturelle des Poissons wordt voorts nog als eene eigene soort vermeld en kortelij beschreven Bagrus nigriceps CV. (Bagre à tête noire), welke door Kuhl en Van Hasselt van Java naar Leiden gezonden zou zijn. De in de beschrijving aangeduide bij- zonderheden dier soort komen mij voor, met betrekking tot mijne Bagrus macronema slechts van individuële beteekenis te zijn, zoodat ik ook deze soort voor eene slechts individuële verscheidenheid houd van Bagrus macronema. Op een mijner voorwerpen van Palembang zou de naam v nigriceps” volkomen van toepassing zijn, doch het is zeer zeker niet soortelijk verschillend van Bagrus macronema. Bagrus macronema is in de lagere gedeelten der stroomgebieden van noordelijk Java eene vrij veelvuldig voorkomende soort en in West-Java onder den naam van Singaringan bij de inlanders bekend. Te Banjoemas noemt men haar Keting en te Soerakarta Karboegeran. Zij geeft een weinig smakelijk vleesch en wordt ook slechts door de in- landers en min gegoede Chinezen gegeten. Bagrus Wolff Blkr, Vierde Bijdr. ichth. Borneo in Nat. Tijdschr. Ned. Ind. l| p. 206. Atl. Silur. tab. XXVI fig. 1. Woiljss Pennevisch. Bagr. corpore elongato antice altiore quam lato, compresso, altitudine 4 ad 41 in ejus longitudine absque, plus quam 5 ad 6 in ejus longitudine cum pinna candali; capite de- pressiusculo acuto 4 ad 4! in longitudine corporis absque, plus quam 5 usque ad 6 in longitudine corporis cum pinna caudali; altitudine capitis 11 ad 1j, latitudine 14 ad 14 in longitudine; ejus linea rostro-dorsali declivi rectiuscula capite convexiuscula; oculis liberis lateraliter spectantibus diametro 3 ad 3! in longitudine capitis, diametro 1 ad 14 distanti- bus; scuto capitis rugoso-granuloso, granulis confertis irregulariter collocatis, sulco longitu- dinali basin cristae interparietalis attingente vel subattingente; crista interparietali rugoso- granulosa, gracilescente, tota conspicua, duplo ad triplo longiore quam basi lata, apice - emarginato os interspinosum rugosum vel granosum acute rotundatum attingente vel sub- attingente; rostro convexo junioribus et aetate provectis oculo breviore, linea anteriore ob- tusiuscule rotundato; naribus anterioribus tantum tubulatis, posterioribus oculi diametro 4 circiter ante orbitam perforatis minus diametro oculi 1 a naribus anterioribus remotis; den- tibus plur:seriatis parvis aequalibus, inframaxillaribus in vittam leviter curvatam , vomero- 161 palatinis in vittam semilunarem, inframaxillaribus in vittam formam ferri equini referentem dispositis; cirris 8 nasalibus pinnam pectoralem, supramaxillaribus pinnam caudalem attin- gentibus, inframaxillaribus externis basin ventralium, inframaxillaribus internis basin pecto- ralium superantibus; operculo, ossibus scapulari et humerali acuto non vel leviter tantum rugosis; linea laterali simplice rectiuscula; axila poro mucoso non vel vix conspicuo; pin- na dorsali radiosa valde acuta emarginata, corpore sat multo altiore, dorsali adiposa paulo tantum breviore, spina mediocri 1! ad 14 in longitudine capitis antice granulosa lateribus rugosa postice dentibus conspicuis serrata; dorsali adiposa tota circiter ejus longitudine a dorsali radiosa remota, capite multo breviore, corpore absque pinna caudali sextuplo ad sep- tuplo breviore, margine superiore obliqua convexa, duplo circiter longiore quam alta; pin- nis pectoralibus acutis capite non vel vix brevioribus, spina crassa spina dorsali longiore, antice granulosa lateribus rugosa postice dentibus valde «conspicuis serrata; ventralibus acutis pectoralibus brevioribus; anali angulata, corpore humiliore, dorsali adiposa non vel vix breviore; caudali profunde incisa lobis acutis lobo superiore inferiore longiore 32 ad 4 circiter in longitudine totius corporis; colore corpore superne olivascente-viridi, inferne mar- garitaceo vel albido, plus minusve fusco arenato; pinnis, adiposa dilute viridi, ceteris dilute violascente-hyalinis plus minusve fusco arenatis. B. 8 vel 9. D. 1/7. P. 1/8 vel 1/9. V. 1/5. A. 4/10 vel 4/11 vel 5/10. C. 1/15/1 et lat. brev. Synon. Sinjirian Mal. Bandjermas. Hab. Borneo (Bandjermasin, Pontianak), in fluviis. Sumatra (Palembang), in fluviis. Longitudo 16 speciminum 71" ad 172”, Aanm. Ook deze Bagrus behoort tot de groep van Bagrus macro- nema Blkr en Bagrus micracanthus Blkr, zijnde zij naar dezelfde ty- pe gebouwd. Zij is echter van alle aan haar verwante soorten zeer gemakkelijk te onderkennen aan hare korte vetvin, welke niet of naauwelijks langer is dan de aarsvin. Zij is voorts opmerkelijk door hare lange neusdraden en zeer spitse en hooge straalachtige rugvin. In habitus beantwoordt zij nog het meeste aan Bagrus micracanthus Blkr, van welke zij zich echter, behalve door de genoemde kenmer- ken, nog zeer wezenlijk onderscheidt door de verlenging der kop- schildeleuf tot aan den voet van de tusschenwandbeenskam. Bagrus micracanthus Blkr, Verh. Bat. Gen. XXI, I Silur. batav. consp. p. 23. Atl. XXVI fig. 3. Kleindoornige Pennevisch. Bagr. corpore elongato compresso antice altiore quam lato, altitudine 4 ad 5 in ejus longitudine absque, 51 ad plus quam 6 in ejus longitudine cum pinna caudali; capite 21 162 depressiusenlo acuto 4 fere ad 41 in longitudine corporis absque, plus quam 5 in longitu- dine corporis cum pinna caudali; altitudine capitis 11 ad 12, latitudine 12 ad 14 in ejus longitudine; linea rostro-dorsali declivi rectiuscula capite convexiuscula; oculis liberis late- raliter spectantibus diametro 33 ad 4 in longitudine capitis, diametro 13 ad 12 distantibus; scuto capitis rugoso-granuloso, granulis confertis irregulariter collocatis, sulco longitudinali dimidio anteriore tantum longe ante basin cristae interparietalis desinente; crista interparie- tali rugoso-granosa, gracilescente, tota conspicua, duplo circiter vel plus duplo longiore quam basi lata, apice rotundato os interspinosum rugosum acute rotundatum attingente vel subattingente; rostro convexo junioribus et aetate provectis oculo multo minus duplo longi- ore, linea anteriore obtuse rotundata; naribus anterioribus tantum tubulatis, posterioribus minus oculi diametro ante orbitam perforatis oculi diametro 1 fere a naribus anterioribus remotis; dentibus pluriseriatis parvis aequalibus, intermaxillaribus in vittam leviter curva- tam, vomero-palatinis in vittam semilunarem, inframaxillaribus in vittam formam ferri equini referentem dispositis; cirris 8, nasalibus opercula, supramaxillaribus caudam vel pinnam caudalem, inframaxillaribus externis inframaxillaribus internis longioribus ventrem vel pin- nas ventrales attingentibus; ore subantico; operculo radiatim rugoso ; ossibus scapulari et humerali acuto rugoso-granosis; axilla poro mucoso non vel vix conspicuo; linea laterali deelivi sim- plice rectiuscula; pinna dorsali radiosa acutiuscule rotundata corpore non vel paulo tantum altiore, dorsali adiposa duplo vel minus duplo breviore, spina gracili 1} ad plus quam 2 in longitudine corporis antice lateribusque rugosa postice dentibus conspicuis serrata; dor- sali adiposa tertia ad quinta parte circiter ejus longitudinis a dorsali radiosa remota, lon- gitudine 85 ad 4 in longitudine corporis absque pinna caudali, antice valde humili, postice quadruplo ad quintuplo humiliore quam longa; pinnis pectoralibus acutis capite paulo bre- vioribus, spina crassa spina dorsali multo longiore antice granulosa lateribus rugosa postice dentibus valde conspicuis serrata; ventralibus acutis pectoralibus brevioribus; anali angulato- rotundata corpore humiliore dorsali adiposa duplo circiter breviore; caudali profunde in- cisa lobis acutis, lobo superiore lobo inferiore longiore 3% ad 45 in longitudine totius cor- poris; colore corpore superne olivascente-viridi, inferne margaritaceo vel albido, plus mi- nusve fusco arenato; pinnis, adiposa dilute viridi, ceteris dilute violascente-hyalinis plus minusve fusco arenatis; regione suprascapulari vulgo macula rotunda violascente. B. 9. D. 1/7. P. 1/8 vel 1/9. V; 1/5; A 4/8. yel. 4/9; vel 4/10. UE DD EROL Synon. Si»garingtn Mal. Batav. Jürigi Indig. provinc. Bantam. Sengat Indig. Dencul. Mabit. Java (Batavia, Tjiringin, Perdana, Ambarawa, Kediri, Surabaja, Pasuruan), in fluviis. Sumatra (Benculen, Padang, Priaman, Lahat), in fluviis. Borneo (Prabukarta, Sambas), in fluviis. Longitudo 32 speciminum 101" ad 145". Aanm. Bagrus mieracanthus is verwant aan Bagrus macronema Dlkr, Dagrus cavasius CV., Bagrus keletius CV. en Bagrus tenggara CV. 163 en naar dezelfde type gebouwd als deze soorten. Zij is er echter zeer gemakkelijk van te onderkennen, — van drie eerstgenoemde soor- ten doordien slechts de voorste helft van het kopschild door eene overlangsche sleuf is verdeeld en de vetvin veel korter is en niet tot aan de straalachtige rugvin reikt,— en van Bagrus tenggara CV. door afwezigheid van banden over het ligchaam, kleineren kop,enz. Wat den bouw van het kopschild betreft heeft zij groote verwantschap met Bagrus gulio CV., doch deze soort wijkt overigens in vele opzigten van haar af, voornamelijk door zeer korte vetvin en het breedere doch tevens veel kortere tusschenwandsbeensuitsteeksel. Bagrus micracanthus komt op dezelfde eilanden voor als Bagrus ma- eronema Blkr en leeft evenzoo slechts in zoet water. Zij isin West- Java veel minder algemeen dan Bagrus macronema en schijnt op verre na niet dezelfde grootte te bereiken, daar mijn grootste voor- werp nog niet de halve lengte heeft van mijn grootste voorwerp van Bagrus macronema. Bagrus qulio CV. Poiss. XIV p. 310, Blkr Verh. Bat. Gen. XXV Nal. Ichth. Beng. p. 116, 8e Dijdr. ichth. Borneo. Atl. Silur. tab. XXVI fig. 2. Korte Pennevisch. Bagr. corpore subelongato vel elongato, antice aeque alto circiter ac lato, postice com- presso, altitudine 42 ad 44 in ejus longitudine absque, 42 ad 5% in ejus longitudine cum pinna caudali; capite depresso acuto 3: ad 3$ in longitudine corporis absque, 42 ad 43 in longitudine corporis cum pinna caudali; altitudine capitis 12 ad 15, latitudine IL ad 1E in ejus longitudine; linea rostro-dorsali capite declivi rectiuscula vel convexiuscula; oculis libe- ris magis lateraliter quam sursum spectantibus, diametro 5 ad 65 in longitudine capitis, dia- metris 2 ad 3 distantibus; scuto capitis granuloso granulis confertis irregulariter collocatis , sulco longitudinali parte anteriore tantum diviso; crista interparietali trigona duplo circiter longiore quam basi lata, dimidio basali granulosa granulis confertis, apice glabra os inter- spinosum acutum granulosum vel glabrum attingente vel subattingente; rostro depresso acu- to oculo junioribus minus adultis plus duplo longiore, linea anteriore obtusa rotundato; naribus anterioribus tantum subtubulatis, posterioribus oculi diametro circiter ante orbitam perforatis, minus oculi diametro £ a naribus anterioribus remotis; dentibus pluriseriatis par- vis aequalibus, intermaxillaribus in vittam leviter curvatam , vomero-palatinis et inframaxil- laribus in vittam semilunarem dispositis; cirris 8, nasalibus regionem postocularem, supra- maxillaribus ventrales vel analem, inframaxillaribus externis pectoralis partem posteriorem, 164 inframaxillaribus internis spinam pectoralem non vel fere attingentibus; ore subinfero ; oper- culo radiatim rugoso-granuloso; ossibus scapulari laevi, humerali acuto granuloso; linea laterali simplice inferne porosa, rectiuscula; axilla poro mucoso vulgo bene conspicuo; pin- na dorsali radiosa acuta corpore non vel vix humiliore, spina valida longitudine 14 ad 13 in longitudine capitis antice granosa lateribus rugosa postice et antice apice dentibus be- ne conspicuis serrata; dorsali adiposa plus duplo ejus longitudinis a dorsali radiosa remota, capite triplo circiter breviore, margine anteriore superiore obliqua convexa; pinnis pectora- libus acutis vel rotundatis 1i ad 1:1 in longitudine capitis, spina crassa spina dorsali longiore antice granulosa lateribus rugosa postice dentibus magnis 8 ad 16 serrata; ventra- libus angulatis oblique subtruncatis vel rotundatis pectoralibus multo brevioribus; anali angulata non emarginata, vix vel non altiore quam longa, dorsaliadiposa longiore; caudali profunde incisa lobis acutis, lobo superiore inferiore longiore 4 ad 5 in longitudine totius corporis; colore corpore superne nigricante vel violascente-olivaceo vel olivaceo vel nitide-viridi, inferne margaritaceo vel flavescente; pinnis roseo-viridibus plus minusve fusco arenatis vel rubro tinctis. B. 9 vel 10; D. 1/4. P. 1/8 vel 1/9. V. 1/5. A. 4/10 vel 5/10 vel D/E 00 305080 et lat. brev. Synon. Pennevisch Nieuh. Gedenkw. Zee en Lantr. fig. Pimelodus gulio Buch. Gang. Fisch. p. 201, 379 tab. 23 fig. 66. Bagre gulio CV. Poiss. XIV p. 310. Pimelodus abbreviatus K. v. H. ap. CV. Poiss. XIV p. 811. Bagrus abbreviatus CV. Poiss. XIV p. 311. Cant. Cal. Mal. Fisch. p. 254, Blkr loc. plur. Bagre raccourci CV., Poiss. XIV p. 311. Bagrus albilabris CV. ibid. p. 308. Bagre à livres blanches CV. ibid. p. 308. Bagrus fuscus CV., ibid. p. 309. Bagre brun CV., ibid. p. 309. Bagrus gulioides Blkr, Verh. Bat. Gen. XXI Silur. batav. consp. p. 24. Bagrus melas Blkr, ibid. p. 24. Bagrus Schlegelii Blkr, ibid. p. 25. Bagrus rhodopterygius Blkr, ibid. p. 25. Tope-keleti Indig. Pontic. Nonatora Bengal. Gulio Bengal. Lundu, Manjong lundu Mal. Bat. Geting Javan. Senkiran Madur. Hab. Java (Batavia, Bantam, Cheribon, Surabaja, Pasuruan), in fluviis et aquis fluvio- marinis. Sumatra (Padang, Palembang), in ftuviis et aquis fluvio-marinis, Borneo (Bandjermasin), in fluviis. Longitudo plus quam 50 speciminum 95” ad 281", 165 Aanm. De Loendoe der Maleijers is zonder twijfel dezelfde soort, welke reeds aan Nieuhof bekend was en ook vrij goed herkenbaar in zijn aangehaald werk onder den naam van Pennevisch is afgebeeld. Hij leeft in groote scholen aan de riviermondingen en langs-de modderige stranden van Java's noordkust. ‘Te Batavia wordt deze visch dikwerf bij duizenden ter markt gebragt, doch hij geeft eene weinig gezoch- te spijs, welke ook slechts door inlanders en Chinezen genuttigd wordt. Een voorwerp, mij eenige jaren door den heer Th. Cantor van Calcutta toegezonden, heeft mij doen zien, dat Bagrus gulio CV. de- zelfde soort is als Bagrus abbreviatus CV. en ik heb ook niet ge- aarzeld Bagrus albilabris CV. en Bagrus fuscus CV. te beschouwen als tot dezelfde soort te behooren. De talrijke verscheidenheden waaraan de Loendoe ten opzigte van kleurschakering en gedaante enz. onderhevig is, bragten mij er toe, in het begin mijner studiën der vischfauna van den Indischen Archipel, die verscheidenheden als eigene soorten te beschouwen, doch sedert heb ik alle die soor- ten tot hare ware beteekenis kunnen terugbrengen. . Bebalve van de bovengenoemde eilanden en van Bengalen is Ba- grus gulio CV. ook bekend geworden van de zee en de riviermon- dingen van het eiland Pinang, en voorts nog van Cananor, Pondi- chery en Ceilon. Dagrus stenomus CV. Poiss. XIV p. 307. Kleinbekkige Pennevisch. Bagr. pinna adiposa longa, spina dorsali edentula , spina pectorali valde dentata , lobis caudali- bus acutis; capite 7 fere in longitudine totius corporis; osse humerali acuto 14 in longitu- dine capitis; cirris supramaxillaribus et inframaxillaribus externis subaequalibus capite vix longioribus; colore corpore fusco, nigro punctulato; pinnis dorsalibus et caudali nigricante marginatis; anali nigricante albo marginata. DU PH P. L6. V. 6. A. 12, Syn. Bagre à épaule étroite CV. Poiss. XIV p. 307. Hab. Java. Longitudo 3 pollic. paris. 166 Aanm. Ik ken deze soort slechts uit de aangehaalde beschrijving van den heer Valenciennes, hierboven zakelijk vertaald. De heer Valenciennes brengt haar tot de groep van het geslacht, welke hij kenmerkt door 8 voeldraden, eene lange vetvin en eene korte aarsvin. Zij schijnt in die groep voornamelijk herkenbaar te zijn aan haar lang schouderbeen en korte voeldraden. De beschrijving van den heer Valenciennes gaat te weinig in bijzon- derheden, dan dat ik de soort daarnaar in mijn overzigt der soenda- sche soorten van het geslacht eene juiste plaats zou kunnen aanwij- zen. Zij schijnt nabij Bagrus micracanthus Blkr te behooren. Eurrorrus Müll. Trosch. Hor. iehth. III p. 6. Eurropius. Pinnae dorsales duae, anterior radiosa, posterior adiposa. Dentes maxillis et vomerini pluriseriati parvi, vomerini in vittam transver- sam dispositi. Cirr carnosi 8. Membrana branchiostega radiis 8 ad 10. Membrana interbranchialis profunde incisa. Nares non tubulatae. Pinna analis elongata, adiposa minima. Rostrum non carnosum acu- tum. Oculi liberi, posteri vel subsuperi. Aanm. Ik neem Eutropius aan als geslacht en niet als eene on- derafdeeling van het geslacht Bagrus, als hoedanig de heeren Müller en Troschel het willen beschouwd hebben. Indien het waar mogt zijn, wat deze uitstekende ichthyologen beweren, dat door den hee- ren Agassiz en Valenciennes ten onregte eenige geslachten opgesteld zijn, welke onder het groote geslacht Bagrus behooren, mag men met evenveel regt vragen of de opvatting van Bagrus als geslacht door den heeren Müller en Troschel niet veel te ruim genomen is. Inderdaad komt mij die opvatting veel te ruim voor. Indien men zich moest laten terughouden in de verdeeling der geslachten van de groote familie der Siluroïden, doordien, zoo als de heeren Müller en Troschel van hunne onderafdeelingen van Bagrus zeggen, de ken- merken onmerkbaar in elkander overgaan, wat trouwens niet geheel juist is, dan zou men met evenveel regt het geheele geslacht Bagrus 167 Müll. Trosch., wat in mijn oog is eene groote groep der familie, kun- nen terugbrengen tot het groote geslacht Silurus van Linneus. Zoo neemt soms de vetvin en ook de straalachtige rugvin bij sommige soorten het grootste gedeelte van den rug en staart in, om allengskens bij andere soorten kleiner en kleiner te worden en geheel te verdwijnen. Met het tandenstelsel is het niet anders en even zoo met het kopschild. Wanneer men echter de honderden soorten van Siluroïden nader bestudeert en de kenmerken van schedelbouw, vinbewerktuiging en tandenstelsel in verband beschouwt met den geheelen bouw des diers, dat is in verband tot de natuurlijke verwantschappen, dan komt men tot geheel andere uitkomsten en geraakt men tot de ontdekking van kenmerken, welke, hetzij op zich zelve of als een zamenstel (kompleks) genomen, blijken goede en natuurlijke generische afdeelin- gen te kenschetsen. Door die studie geleid, heb ik het geslacht Bagrus Müll. Trosch. tot de groep der Ariodonten verheven en daarin ge- plaatst de talrijke geslachten, welke eigene nasporingen en de onder- zoekingen van anderen hebben doen kennen. Zoo als boven is aangetoond kan men de Ariodonten verdeelen in de ondergroepen der Pangasinen en Bagrinen. De Pangasinen, met uitzondering slechts van het geslacht Davalla, behooren alle tot de oude wereld en zijn voornamelijk zamengedrongen in Zuid-Azië en op de groote Soenda-eilanden. Op deze laatste leven de geslachten Eutropius, Laïs, Pangasius en Helicophagus; in Zuid-Azië, Eutropius Pangasius en Silundia; terwijl in Afrika slechts het geslacht Eutropius vertegenwoordigd wordt, en de Pangasinen in Europa volstrekt ontbreken. Eutropius is onder de Pangasinen goed gekenmerkt door zijne 8 voel- draden, platten niet voor de bekspleet uitpuilenden snuit en min of meer achterstaande oogen. De geringe aandacht welke door de ichthyologen in het algemeen geschonken is aan de bijzonderheden van het tan- denstelsel, laat mij niet toe te bepalen, of ten opzigte der bijzonder- heden van de tanden in het gehemelte belangrijke verschillen voorkomen. Slechts van Eutropius schilbeides (Bagrus schilbeides CV.) zie ik ver- meld, dat de ploegbeensgehemeltetanden er in een’ vierdeeligen band zijn geplaatst, en Buchanan zegt van zijne Pimelodus vacha „In both (jaws) .168 „are crowded numerous small sharp teeth of which there are none on „the palate." Bij Eutropius exodon (Dagrus exodon), de eenige bui- ten-archipelagische soort welke ik heb kunnen. waarnemen, zijn die tanden in een' smallen onverdeelden halvemaanvormigen band ge- plaatst (Nalezing. Ichthyol. Bengal. en Hindost. p. 111) en bij Eutro- pius brachypopterus heeft dat bandje de gedaante van eene wijd ge- opende met den voet naar voren gekeerde letter V. Het schijnt al- zoo dat men ook bij Eutropius in de bijzonderheden der tandenstel- sels de kenmerken zal vinden, voldoende om de verschillende soorten van elkander te onderkennen. Die soorten zijn vrij talrijk en bepalen zich , voor zoover de bestaande kennis reikt, tot Eutropius schilbeides (Bagrus schilbeides CV.) van de Nijl; Eutropius depressirostris Peters (mij slechts bij naam bekend) van Mossambike; Eutropius Adansonii (Bagrus Adansonii CV.) van de Senegal; Eutropius vacha CV. (Bagrus vacha CV.), Eutropius murius (Dagrus murius CV.), Eutropius angius (Bagrus angius CV.), Eutropius Buchanani (Bagrus Buchanani CV.), Eutropius taakree (Hypophthalnus taakree Sykes), Eutropius goongwaree (Hypophthal- mus goongwaree Sykes), Eutropius exodon (Bagrus exodon CV.), Eutropius urua (wagrus urua CV.) en Eutropius atherinoides (Bagrus atherinoides CV.) van Bengalen en Hindostan, en misschien Dagrus bouderius Richds. van China. Welligt zal een nader onderzoek doen blijken dat enkele dier soorten moeten vervallen. Bagrus vacha CV. verdient wegens de boven aangehaalde zinsnede uit Buchanan's werk over de visschen van de Ganges nader op het tandenstelsel onderzocht te worden, waarna, in verband met den eigen habitus dier soort, teweeg gebragt door wijde tot onder de oogen doorgaande beksleet, bepaald zal kunnen worden of deze soort onder het geslacht Eutropius ge- rangschikt kan blijven. Hetzelfde is van toepassing op Bagrus boude- rius, welke gezegd wordt aan Bagrus vacha CV. verwant te zijn, even als Bagrus Vachellii Richds. De soorten van Eutropius verschilen overigens voornamelijk van elkander door verschillende verhoudingen der lengte van ligchaam, kop, aarsvin en voeldraden. De eenige soort van den Indischen archipel, welke ik eerst zeer onlangs ontdekte, 169 verschilt van alle overige soorten voornamelijk door volgend ken- merk. I. Pinna analis 33 ad 3% in longitudine totius corporis, radiis 4/23 vel 4/24. Butropius brachypopterus Blkr. Eutropius brachypopterus Blkr, Atl. Silur. tab. XXVII fig. 1. Kort- vinnige Eutropius. Eutrop. corpore elongato compresso, antice latitudine 11 circiter in ejus altitudine, alti- tudine 4 et paulo in ejus longitudine absque, 5 et paulo in ejus longitudine cum pinna caudali; capite depresso acuto 4 et paulo in ejus longitudine absque, 5 et paulo in ejus longitudine cum pinna caudali; altitudine et latitudine capitis 14 circiter in ejus longitudi- ne; linea rostro-dorsali declivi rectiuscula, fronte concaviuscula; scuto capitis laevi, pos- tice tantum rugosula, sulco longitudinali mediano ante basin cristae interparietalis de- sinente maxima parte diviso, sulcum inter et basin ejus cristae fossa parva ovali; crista interparietali gracili glabra quintuplo ad sextuplo longiore quam basi et medio lata, sulco longitudinali cristam totam percurrente concava, apice inciso os interspinosum 1" trigonum acutum glabrum recipiente; oculis inferne non magis quam superne et non magis diametro 1 distantibus, diametro 3 circiter in longitudine capitis; naribus anterioribus rotundis patu- lis margini rostri approximatis, posterioribus post basin cirrorum nasalium perforatis valva- tis minus quam naribus anterioribus distantibus; rostro oculo breviore, acuto, antice con- vexiuseulo, non ante rictum prominente, linea anteriore obtuse rotundato; cirris nasalibus, supramaxillaribus et inframaxillaribus externis subaequilongis apicem pinnae pectoralis fere attingentibus; cirris inframaxillaribus internis cirris ceteris non multo brevioribus; maxilla infe- riore maxilla superiore paulo breviore et graciliore; dentibus minimis vix conspicuis, inter- maxillaribus in vittam gracilimam parum curvatam, inframaxillaribus in vittam gracilem subsemilunarem, vomerinis in vittam gracillimam ^ formem dispositis; operculo radiatim rugoso; osse humerali laevi acuto; linea laterali recta tubulis contiguis simplicibus notata;. axilla poro mucoso conspicuo; pinna dorsali radiosa acuta, corpore vix humiliore, plus du- plo altiore quam basi longa, spina gracili 1$ ad 1j in longitudine capitis antice superne et postice tota longitudine conspicue serrata; dorsali adiposa oblongo-ovata, plus duplo al- tiore quam basi longa, basi quam medio graciliore, dorsali radiosa basi triplo circiter bre- viore, analis posteriori quartae parti opposita; pinnis pectoralibus capite non vel paulo bre- vioribus, spina gracili spina dorsali paulo longiore postice tantum conspicue serrata; pinnis ventralibus acutiuscule rotundatis capite duplo circiter brevioribus; anali 3 circiter in lon- gitudine corporis absque, 2$ ad 3$ in longitudine corporis cum. pinna caudali, minus triplo longiore quam antice alta, acutiuscula, vix emarginata; caudali profunde incisa lobis (su- periore ex parte abrupto) 5 ad 5j in longitudine totius corporis; colore corpore superne 22 170 olivascente, lateribus et inferne margaritaceo vel argenteo; fasciis cephalo-caudalibus fuscis diffusis 3, superiore nucho-caudali, media operculo-caudali, inferiore axillo-caudali ; pinnis flavescente-hyalinis fusco plus minusve arenatis; cirris albidis basin versus fuscescentibus. B. 10. D. 1/6. P. 1/8. V. 1/5. A. 4/28 vel 4/24. C, 1/15/1 et lat. brev. Hab. Sumatra (Palembang), in fluviis. Longitudo speciminis unici 115”, LI Aanm. Deze eenige tot nog toe bekende archipelagische soort van Eutropius onderscheidt zich van alle hare aziatische en afrikaansche geslachtsverwanten door eene aanmerkelijk kortere aarsvin, welke slechts 27 of 28 stralen heeft en meer dan eenige andere soort de verwantschap aanduidt van Eutropius met Pangasius. Bij alle overi- ge soorten van Eutropius, heeft, voor zoo ver ik kan nagaan, de aarsvin van 96 tot ongeveer 60 stralen en neemt zij een aanmerke- lijk grooter gedeelte van de lengte des ligchaams in (1/3 of meer dan 1/3 van de geheele lengte). Overigens is onderwerpelijke soort het naaste verwant aan Eutropius angius (Pimelodus angius Buch.), welke in habitus er veel overeenkomst mede heeft en insgelijks met ‚drie overlangsche donkere banden geteekend is. Eutropius angius heeft echter de aarsvin veel langer, met 42 stralen, eene donkere vlek op de staartvinbasis, den ondersten overlangschen band naar vo- ren tweedeelig, enz. Laïs Blkr. Liss. Pinnae dorsales duae, anterior radiosa, posterior adiposa. Dentes maxillis et vomerini pluriseriati parvi, vomerini in thurmas 2 distan- tes antice in palato collocati. Cirri carnosi 6. Membrana branchio- stega radiis 8 vel 9. Membrana interbranchialis profunde incisa. Na- res non tubulatae. Pinna analis elongata. Pinna adiposa minima. Rostrum carnosum latum convexum. Oculi liberi, posteri. Aanm. Ik stel het geslacht Lais op naar de soort, welke ik in 1852 onder den naam van Pangasius hexanema beschreef, doch toen- maals meende, op grond van het afwijkende aantal voeldraden alléén, niet tot een eigen geslacht te mogen verheffen. Ik had echter toen LX reeds de eigenaardige schikking der ploegbeenstanden opgemerkt en op dit kenmerk, in verband met de 6 platte lintachtige voeldraden een afzonderlijk geslacht kunnen vestigen. Eene nadere studie der Siluroïden heeft mij tot mijne nieuwe zienswijze gebragt en inderdaad vormt mijne vroegere Pangasius hexanema een wel gekenmerkt ge- slacht tusschen Pangasius, Eutropius en Silundia. Opmerkelijk ook is bij Lais de min of meer prismatische gedaante van den kop, welke naar beneden eng toeloopt en waardoor de oogen schuins naar bene- den gekeerd zijn en aan de ondervlakte des kops veel digter bijeen- staan dan aan de bovenvlakte. Lais hexanema Blkr. Atl. Silur. tab. XXVII fig. 2. Zesdradige Lys. Lais corpore elongato compresso, antice multo altiore quam lato, altitudine supra initium pinnae analis 4? ad 42 in longitudine corporis absque, 53 ad 52 in longitudine corporis cum pinna caudali; capite subprismatico, 54 ad 52 in longitudine corporis absque, 62 ad * et paulo in longitudine corporis cum pinna caudali; altitudine capitis 1 et paulo ad 14, latitudine 1! ad 12 in ejus longitudine; linea rostro-dorsali rostro et vertice convexiuscula , fronte concaviuscula; scuto capitis laevi, sulco longitudinali basin cristae interparietalis at- tingente toto diviso; crista interparietali gracillima plus quadruplo longiore quam basi lata, laevi, apicem versus quam basi non graciliore, os interspinosum primum elongatum acu- tum attingente; oculis magna parte cute cephalica velatis, posteris, diametro 21 ad 22 in longitudine capitis, superne diametro 1 fere ad 14 inferne multo minus diametro 1 distan- tibus; naribus anterioribus et posterioribus multo minus oculi diametro 4 distantibus, poste- rioribus rimaeformibus transversis lineae rostri medianae approximatis, anterioribus rotundis in parte rostri carnosa perforatis; rostro oculo breviore, convexo, paulo ante rictum pro- minente, linea anteriore obtuse rotundato; cirris compressis, supramaxillaribus ventrales vel analem, inframaxillaribus externis et internis subaequalibus basin pectoralis attingentibus ; dentibus pluriseriatis parvis acutis, maxilla superiore in vittam semilunarem, maxilla inferi- ore in vittam formam ferri equini referentem dispositis; dentibus vomerinis in thurmas 2 graciles oblongas transversas interdum contiguas collocatis; operculo osseque humerali brevi obtuso laevibus; axilla poro mucoso conspicuo nullo; linea laterali ramosa, ramulis vulgo parum conspicuis simplicibus; pinna dorsali radiosa acuta, corpore humiliore, plus duplo altiore quam basi longa, spina gracili 14 ad 11 in longitudine capitis, postice dentibus par- vis serrata; dorsali adiposa minima naribus posterioribus vix vel non majore; pinnis pecto- ralibus acutis longitudine caput aequantibus vel paulo superantibus, spina gracili spina dor- sali longiore, postice dentibus parvis conspicuis serrata; ventralibus acutis pectoralibus duplo circiter brevioribus; anali angulata leviter emarginata, longitudine 2} ad 22 in longitudine corporis absque pinna caudali, plus triplo longiore quam alta; caudali profunde incisa lobis 172 acutis, inferiore quam superiore paulo longiore 4} ad 5 fere in longitudine totius corporis; colore corpore superne dilute aureo-viridi, inferne margaritaceo vel albido; pinnis hyalinis vel flavescente-hyalinis, interdum fusco arenatis. B. 8 vel 9. D. 1/7. P. 1/9 vel 1/10. V. 1/5. A. 4/36 ad 4/89. C. 1/15/1 et lat. brev. Syn. Pangasus hevanema Blkr, Diagn. Beschr. Vischs. Sumatr. Tient. I—IV. Nat. Tijdschr. Ned. Ind. UI p. 589. Lais Sundanens. Hab. Java (Batavia, Tjikao, Parongkalong), in fluviis. Sumatra (Palembang, Lahat, Lematang-Enim), in fluviis. Borneo (Pontianak), in fluviis. Longitudo 18 speciminum 98" ad 165". Aanm. Ik ontdekte deze soort reeds in 1850 te Batavia en be- schreef haar in 1852 ter bovenaangehaalde plaatse naar de twee eeni- ge toenmaals in mijn bezit zijnde voorwerpen. Sedert ontving ik meer- dere voorwerpen van Borneo en Sumatra en zelf nam ik een groot aantal voorwerpen waar te Parongkalong, in de Preanger-regentschap- pen, waar de rivier Tjitarum, terwijl zij tijdens eene vischpartij met akar toeba vergiftigd was, eenige honderden voorwerpen op de ba- dodong (1) wierp. De Soendanezen noemen dezen visch Laïs, een (1) De badodong wordt op Java van bamboe gemaakt. Het is een staketsel van de gedaante van eene letter V de uiteinden van welker beenen aan de rivieroevers reiken, terwijl de punt der V stroomafwaarts is gekeerd en midden in de rivier eindigt in een hellend vlak, hetwelk van den bodem der rivier opwaarts loopt tot boven de oppervlakte van het water, waar gewoonlijk eene tent is opgerigt voor de gasten, welk de vischpartij bijwonen en welke tent met beide oevers der rivier door eene bamboezen brug vereenigd is. Het geheel heeft alzoo de gedaante van eene ver- tikaal op eene lijn geplaatste V. De bedwelmde visch, de rivier afdrijvende, wordt langs de staketsels op het hellend vlak geworpen en daar gevangen. Te Parongkalong woonde ik eene groote vischpartij bij, welke gegeven werd door den regent van Tjandjioer en tot welke ik door den heer JHr Mr H. C. Van der Wijek, toen nog resident der Preanger-regentschappen , thans resi- dent van Soerabaja, was uitgenoodigd, Bijkans alle voorname inlandsche hoofden van het regentschap Tjiandjioer met hunne familiën waren bij die vischpartij tegenwoordig en duizenden kampongs be- woners hadden zich ook naar Parongkalong begeven, deels om de akar toeba te bereiden en in de rivier te werpen, deels om een gedeelte der vangst voor zich te erlangen. Honderden inlanders be- wogen zich in kleine praauwen boven de plaats der badodong, om de boven komende en bedwelm- de visschen op te scheppen, doch de groote massa, vooral de grootere visschen, zooals de djam- bal (Pangasius djambal Blkr), lika (Bagarius Buchanani Blkr), remang (Rohita chrysophekadion Blkr), lehat (Lobocheilos falcifer Blkr), enz., visschen van drie en meer voeten lengte, dwaalden in alle rigtingen door de rivier, van tijd tot tijd uit het water springende, doch eindigende met stroomafwaarts op de badodong geworpen en daar met knuppels en schepnetten gevangen te worden. 173 naam welke ook in het Palembangsche aan een der soorten van Pan- gasius gegeven wordt. Hij schijnt niet grooter te worden dan mijn grootste voorwerp, zijnde dat het grootste der tijdens bedoelde visch- vangst met akar toeba opgeworpene. De smaak is als die van djambal. Hericopmaecvs Blkr, Acta Soc. Scient. Ind. Neerl. III Zesde Bijdr. Vischfaun. Sumatra p. 49. SLAKKENETER. Pinnae dorsales duae, anterior radiosa, posterior adiposa. Pinna analis elongata. Pinna adiposa minima. Dentes maxillis pluriseriati setacei aequales. Dentes vomerini in thurmas 2 distantes collocati. Den- tes palatini nulli. Oculi superi liberi. Cirri 4, supramaxillares et in- framaxillares. Membrana branchiostega radiis 9. Membrana inter- branchialis parum emarginata. Pinna ventralis radiis 1/4 vel 1/5. Spinae dorsalis et pectorales dentatae. ^ Vesica natatoria cellulosa. Aanm. Dit geslacht staat in verwantschap tusschen Lais en Pan- gasius en heeft in habitus des ligchaams en bouw van het kopschild veel van het geslacht Pangasius, tot zelfs in den bouw der zij- lijn toe, welke op de basis der staartvin bij beide geslachten twee- deelig is en zich met eene wijde bogt naar boven en naar beneden om- buigt. Pangasius verschilt echter, behalve door de aanwezigheid van groepen gehemeltetanden naast de groep of groepen ploegbeens- tanden, door breeden vleezigen bollen snuit en achterstaande oogen, welke het eene eigene uitdrukking geven, die Pangasius dadelijk zoo- wel van Helicophagus als van alle andere geslachten der Siluroïden doet herkennen. Wat het tandenstelsel aangaat is Helicophagus het naaste verwant aan het geslacht Laïs, bij hetwelk de ploegbeenstanden evenzoo in twee van elkander verwijderde groepjes voor in het gehemelte zijn geplaatst en de groepen gehemeltetanden ontbreken. Lais heeft evenwel een’ anderen habitus, achterstaande oogen en zes voeldraden en kan alzoo niet met Helicophagus worden verward. Ik ontdekte het geslacht Helicophagus in Oktober 1856 en stelde 174 het op naar de eenige mij slechts naar een enkel voorwerp bekende soort, welke ik Helicophagus typus noemde. Ik wees toen reeds op de verwantschap met Pangasius, doch tevens op die met Pimelodus, wegens de afwezigheid van tanden in het gehemelte. Eene tweede soort, zeer onlangs in mijn bezit gekomen, kwam mij zeer merkwaar- dig voor, doordien ik er twee wel kleine maar toch goed ontwikkel- de van elkander verwijderde groepjes ploegbeenstanden ontwaarde, en dit gaf mij aanleiding mijn voorwerp van Helicophagus typus aan een nader onderzoek te onderwerpen, waarbij ik vond, dat ook daar, in normalen toestand dergelijke tandgroepjes voorkomen, vermits aan de linkerzijde nog eenige digt bijeenstaande met de lens zeer goed waarneembare tandjes aanwezig waren, juist ter plaatse waar bij He- licophagus Waandersii het groepje ploegbeenstanden der linkerzijde zich bevindt. Het komt mij alzoo waarschijnlijk voor, dat ten dezen opzigte het tandenstelsel bij beide soorten niet wezenlijk verschilt en dat de ploegbeenstanden bij Helicophagus vroeg afvallen (zooals ook bij soorten van het geslacht Ariodes plaats heeft), of wel eerst later tot ontwikkeling komen. De beide soorten hebben denzelfden habitus, welke aan een eigen geslacht doen denken, en die overeenkomst in habitus is zelfs zoo groot, dat ik mijn voorwerp van Helicophagus Waandersii, bij de eerste aanschouwing voor dezelfde soort hield als Helieophagus typus. Bei- de soorten verschillen echter nog in talrijke opzigten, zooals uit hare beschrijvingen nader zal blijken. Hier laat ik slechts eenige teeke- nen volgen, waardoor beide soorten gemakkelijk van elkander kun- nen worden onderkend. I. Os humerale obtusum rotundatum. Dentes intermaxillares in thurmas 2 quadra- tiusculas aeque latas circiter ac longas collocati. A. 4/338 vel 4/34. , Helicophagus Waandersii Blkr. IL. Os humerale acutum. Dentes intermaxillares in vittam curvatam plus quadru- plo longiorem quam latam dispositi. A. 4/25 vel 4/26. Helicophagus typus Blkr. 175 Helicophagus Waandersü Blkr, Atl. Silur. tab. XXXIL.. Waandersche Slakkeneter. Helicoph. corpore elongato compresso, altitudine 5 circiter in ejus longitudine absque , 6 circiter in ejus longitudine cum pinna caudali; latitudine corporis maxima 1j circiter in ejus altitudine; capite subconico convexo 5! ad 51 in longitudine corporis absque, 65$ ad 64 in longitudine corporis cum pinna caudali; altitudine capitis 12 circiter, latitudine 1} ad 1% in ejus longitudine; oculis superis liberis diametro 4} circiter in longitudine capitis, diametro 13 circiter distantibus; linea rostro-dorsali declivi rectiuscula, rostro tantum convexa; scuto capitis toto glabro necrugoso nec granuloso, sulco longitudinali mediano basin cristae interpa- rietalis subattingente toto fere diviso; crista interparietali plus triplo longiore quam basi lata, nec rugosa nec granosa, vix gracilescente, apice valde obtuso truncato os interspino- sum 1" gracile elongatum glabrum attingente; rostro convexo oculo paulo longiore vix an- te rictum prominente, linea anteriore obtusiuscule rotundato; naribus distantibus, anteriori- bus rotundis rostri apici approximatis, posterioribus oblongis oculo magis quam rostri apici approximatis valvula claudendis; labiis carnosis; cirris supramaxillaribus oculum superantibus, in- framaxillaribus oculo longioribus (abruptis); dentibus acutis parvis maxilla superiore multiseria- tis in thurmas 2 ovato-quadratiusculas non longiores quam latas approximatas collocatis ; dentibus inframaxillaribus pluriseriatis in vittas 2 trigonas leviter curvatas duplo circiter longiores quam latas basi approximatas dispositis; dentibus vomerinis 3- ad 4- seriatis in thur- mas 2 parvas graciles distantes postice valde divergentes dispositis; rictu latitudine 3 ad 31 in longitudine capitis; operculo leviter subradiatim striato; osse humerali parte conspicua capite plus duplo breviore, glabro, postice obtuso, rotundato; linea laterali recta, venulosa, basi pinnae caudalis bifurcata ramis curvatis superne et inferne reflexis; axilla fovea mucosa poris 3 vel 4 mucifluis bene conspicuis perforata; pinna dorsali radiosa acuta corpore non vel vix humiliore, plus duplo altiore quam basi longa, spina crassa capite paulo tantum breviore lateribus rugosa antice glabra postice dentibus sat magis serrata; pinna adiposa initio posterioris tertiae pinnae analis partis opposita, gracili, plus duplo altiore quam basi longa, basi dorsali radiosa plus triplo breviore; pinnis pectoralibus acutis capite vix brevio- ribus, spina crassa spina dorsali vix vel mon breviore lateribus rugosa antice laevi postice dentibus sat magnis armata; pinnis ventralibus sub radiis dorsalibus posticis incipien- tibus, capite non vel non multo brevioribus (abruptis); anali longitudine 24 circiter in lon- gitudine corporis absque, 31 circiter in longitudine corporis cum pinna caudali, plus triplo longiore quam antice alta, emarginata; caudali profunde incisa (lobis ex parte abruptis); colore corpore superne coerulescente-viridi, inferne margaritaceo velargenteo; pinnis flaves- cente-hyalinis plus minusve fusco arenatis; adiposa olivascente dense fusco arenata. B. 9. D. 1/7. P. 1/11. V. 1/5. A. 4/33 vel 4/34. C. 1/15/1 et lat. brev. numeros. Hab. Sumatra (Palembang), in fluviis. Longitudo speciminis unici 340". 176 Aanm. Alhoewel het algemeene voorkomen van Helicophagus Waan- dersii zeer veel heeft van dat Helicophagus typus, lijdt het geen twijfel dat zij eene eigene en nog wel eene zeer scherp gekenmerkte soort is. Ik zal hier niet spreken van de ploegbeenstanden, welke misschien ook bij Helicophagus typus op een’ gegeven leeftijd niet veel van die van onderwerpelijke soort verschillen, maar de tusschen- kaaksbeenstanden hebben hier het eigenaardige dat zij in vierkante aan de hoeken afgeronde en even lange als breede groepen zijn ge- plaatst. Voorts verschilt Helicophagus Waandersii door glad kop- schild, glad en veel slanker tusschenwandbeensuitsteeksel, stomp afgerond schouderbeen, langere en aan stralen rijkere aarsvin, aan de basis veel kortere vetvin, enz. Mijn eenig voorwerp verkeert wat het ligchaam betreft in een’ uit- muntenden toestand van bewaring, doch de staartvinkwabben, de buikvinnen en de voeldraden zijn slechts voor een gedeelte aanwezig, zoodat ik hunne lengte niet naauwkeurig heb kunnen bepalen. Ik heb de soort genoemd ter eere van den heer J. F. Van Bloemen Waanders (1), majoor der artillerie bij het nederlandsch-indische le- ger, aan wien hare ontdekking te danken is. Helicophagus typus Blkr, Acta Soc. Scient. Ind. Neerl. III Zesde Bijdr. Vischfaun. Sumatra p. 46, Atl. Silur. tab. XXXI fig. 2, Gewone Slakkeneter. Helicoph. corpore elongato compresso et antice altiore quam lato altitudine 41 ad 43 in ejus longitudine absque, 52 ad 6 in ejus longitudine cum pinna caudali; capite subconico convexo 42 in longitudine corporis absque, 6 et paulo in longitudine corporis cum pinna caudali; altitudine et latitudine capitis 12 circiter in ejus longitudine; oculis subsuperis li- beris diametro 5 circiter in longitudine capitis, plus diametris 2 distantibus; linea rostro- (1) Ik heb aanleiding gehad meerdere soorten van visschen uit verschillende familién met den naam Waandersii te bestempelen. Drie gebroeders, de heeren J. T. Van Bloemen Waanders hier boven bedoeld, P. L. Van Bloemen Waanders thans adsistent resident te Boleling, en H. L. Van Bloe- men Waanders, administrateur bij de gouvernements tinmijnen op Banka, hebben niet weinig bij- gedragen, door hunne toezendingen van visschen en reptiliën van Sumatra, Banka en Bali, tot de uitbreiding de kennis van de fauna dier eilanden, 177 dorsali declivifrorte et rostro convexa; scuto capitis longitudinaliter ragoso, non granuloso, suleo longitudinali mediano basin eristae interparietalis subattingente toto fere diviso; crista interparietali plus duplo longiore quam basi lata, longitudinaliter rugosa, non granulosa, apice gracilescente emarginato os interspinosum lm oblongo-trigonum rugosum attingente; rostro convexo oculo minus duplo longiore, vix ante rictum prominente, linea anteriore obtuse rotundato; naribus distantibus, anterioribus rotundis rostri apici approximatis, poste- rioribus oblongis oculo magis quam rostri apici approximatis valvula elevata claudendis; labiis carnosis; cirris gracilibus, supramaxillaribus basi osseis pinnae pectoralis partem posteriorem, inframaxillaribus opercula fere attingentibus; dentibus utraque maxilla multi- seriatis mediocribus aequalibus in vittam parum curvatam plus quadruplo longiorem quam latam bipartitam dispositis; vomere sinistro latere denticulis aliquot parvis in thurmam mini- mam rotundiusculam collocatis; rictu latitudine 2 circiter in longitudine capitis ; operculo sub- radiatim eristata; osse humerali parte conspicua capite duplo circiter breviore, valde acuto , gla- briusculo; linea laterali antice parum declivi postice recta venulosa basi pinnae caudalis bifurcata ramis curvatis superne et inferne reflexis; axilla poris mucosis 4 vel 5 valde conspicuis ; pinna dor- sali radiosa acuta, corpore paulo humiliore plus duplo altiore quam basi longa, spina crassa li circiter in longitudine capitis lateribus rugosa antice leviter granulosa postice dentibus sat magnis serrata; pinna adiposa initio dimidii pinnae analis posterioris opposita, gracili, oblique rotundata sed basi basi dorsalis radiosae vix breviore; pinnis pectoralibus acutis capite paulo brevioribus spina crassa spina dorsali paulo longiore lateribus rugosa antice leviter granosa postice dentibus sat magnis armata; pinnis ventralibus obtusiusculis, totis post dorsalem radiosam sitis, capite duplo circiter brevioribus; anali longitudine 3L circiter in longitudine corporis absque, 3} circiter in longitudine corporis cum pinna caudali, triplo eirciter longiore quam antice alta, emarginata, antice obtusiuseula; caudali profunde incisa lobis acutis subaequalibus 4} circiter in longitudine totius corporis; colore corpore superne coerulescente-viridi, inferne margaritaceo vel argenteo; pinnis flavescentibus, dorsali radiosa et pectoralibus totis fere, caudali margine posteriore fusco arenatis; adiposa olivascente. B. 9. D. 1/7. P. 1/13. V. 1/4 vel 1/5. A. 4/25 vel 4/26. C. 1/15/1 et lat. brev. numeros. Habit. Sumatra (Palembang), in fluviis. Longitudo speciminis unici 220". Aanm. De onderwerpelijke soort is mij slechts naar het eenige hier boven beschrevene voorwerp bekend. Zij voedt zich met kleine gastropoden, van welke ik een groot aantal in de maag vond. De zwemblaas is langwerpig-eirond, zeer dikwandig en in meerdere ka- mers verdeeld. Het aantal buikvinstralen is aan de linkerzijde 1/5 en aan de regter 1/4, zoodat ik niet kan bepalen welk cijfer het normale is. In de aanteekening omtrent de geslachtskenmerken van Helicophagus heb ik reeds melding gemaakt van de onregelmatige 23 178 ontwikkeling der ploegbeenstanden dezer soort en van de waarschijn- lijk daaraan te hechten beteekenis. Panrcasius CV. DJAMBAL. Pinnae dorsales duae, anterior radiosa, posterior adiposa. Dentes maxilis et vomero-palatini pluriseriati parvi; vomerini in thurmam simplicem vel bipartitam, palatini ad latera thurmae vomerinae in thurmam oblongam dispositi. Cirri ecarnosi 4. Membrana branchio- stega radiis 7 ad 11. Membrana interbranchialis profunde incisa. Na- res non tubulatae. Pinna analis elongata. Pinna adiposa minima. Ros- trum obtusum carnosum latum convexum. Oculi liberi, posteri. Aanm. Onder de Ariodontes, zoo bij uitnemendheid rijk aan vor- men, is eene groep van natuurlijke geslachten, welke dit met elkan- der gemeen hebben, dat hunne vetvin slechts als rudimentair te be- schouwen is en dat hunne aarsvin daarentegen buitengewoon is ont- wikkeld. Bij deze geslachten is de kop klein, zijn de oogen niet met de huid van den kop bedekt hoezeer die huid min of meer groote oogleden vormt, is het tusschenkieuwsvlies diep gespleten en zijn de voorste neusgaten, althans bij drie hunner, slechts eenvoudi- ge huidopeningen zonder buisjes. Deze geslachten zijn Silundia, Pangasius, Lais, Eutropius. Zij vormen den schakel tusschen de Si- luriehthyoiden (Schilbe en Cetopsis) en de geslachten Bagrus, Arius enz. en verbinden zich aan den anderen kant met de Pimelodonten door hunne groote verwantschap in vormen met het merkwaardige westindische geslacht Euanemus J. Müll., hetwelk echter nog zeer wezenlijk van ze verschilt door afwezigheid van ploegbeens-gehemelte- tanden, bedekte oogen en betrekkelijk zeer kleine kieuwspleet. Van alle de vier bovengenoemde geslachten bezit ik vertegenwoor- digers in mijn kabinet. Bagrus exodon CV. van Bengalen en Eu- tropius brachypopterus van Sumatra zijn representanten van Eutro- pius, een geslacht door de heeren J. Müller en Troschel slechts als eene onderafdeeling van hun geslacht Bagrus opgesteld. De ben- 179 gaalsche soorten, naar welke de heer Valenciennes zijne geslachten Pangasius en Silundia heeft voorgesteld, bevinden zich almede in mij- ne verzameling, alsmede nog 5 soendasche soorten van Pangasius, door mij ontdekt. Mijne vroegere Pangasius hexanema, eene soort met 6 voeldraden, is de type van het vierde geslacht, terwijl het vijfde geslacht reeds in het vorige jaar door mij is opgesteld onder den naam van Helicophagus. De hier bedoelde geslachten zijn zeer gemakkelijk van elkander te onderkennen. Silundia heeft slechts 2 voeldraden, Pangasius en Helicophagus 4, Laïs 6 en Eutropius 8. Behalve door deze getallen der voeldraden laten zich de genoemde geslachten nog on- derkennen aan het tandenstelsel en wel: Süundia aan de scherpe twee- reijige tanden in beide kaken en aan den hoefijzervormigen band ploegbeensgehemeltetanden, en Laïs aan de veelreijige kaakstanden en de in twee kleine groepen voor in het gehemelte geplaatste ploeg- beenstanden zonder eigenlijke gehemeltetanden. Pangasius en Eu- tropius zijn minder zeker door het tandenstelsel van elkander te on- derscheiden. Beide hebben meerreijige ploegbeens- en gehemeltetan- den. Bij Eutropius schijnt ook de band dier tanden soms evenzeer in 4 bijeenstaande groepen verdeeld te zijn als bij Pangasius, en hoe- zeer ik geen voorbeeld ken eener soort van Eutropius, bij welke de ploegbeenstanden eene afzonderlijke massieve vierhoekige groep vor- men, is deze laatste dentitie bij Pangasius in geen geval standvastig. Ook schijnen bij alle soorten van Eutropius de voorste neusgaten een- voudige openingen te zijn zonder buisjes en de eenige verschillen tusschen Pangasius en Eutropius, afgescheiden van de voeldraden, zouden dan gelegen zijn in den bollen uitpuilende vleezigen snuit van Pangasius. Helicophagus verschilt van Pangasius voornamelijk door de afwezigheid van gehemeltetanden , bezittende het slechts 2 kleine vaneen staande groepjes ploegbeenstanden. Bij Pangasius, Laïs en Silundia zijn de oogen standvastig achter de bekspleet ge- plaatst. Dit is in den regel ook het geval bij Eutropius, maar en- kele soorten, althans naar de daarvan bestaande afbeeldingen te oor- deelen, bv. Eutropius vacha (Pimelodus vacha Buch.), schijnen daarop eene uitzondering te maken. Bij Helicophagus zijn de oogen 180 hooger aan den kop geplaatst en meer als bovenstaande dan als ach- terstaande te beschouwen. Mijne soorten vau Pangasius zijn alle afkomstig van Java, Borneo en Sumatra. Opmerkelijk is het dat ik nooit eenige soort, hetzij van Pangasius, hetzij van Laïs hetzij van Helicophagus, ontvangen heb van e kleinere nabij liggende eilanden, zooals van Bintang, Banka, Bi- liton, Bali, van welke mij toch vrij talrijke soorten van zoetwatervis- schen zijn geworden. Het geslacht Silundia schijnt aan den Indischen Archipel vreemd te zijn. De soorten van Pangasius van de Soenda-eilanden laten zich naar volgend schema overzien. I. Scutum rugosum. a. Crista interparietalis apicem versus gracilescens. Spina dorsalis capite brevior. Cirri supramaxillares opercula vel os humerale attingentes. A. radiis 4/26 ad 4/29 et 3L ad 3$, caput 44 ad 4$ in longitudine corporis absque pinna caudali. Pangasius djambal Blkr. 11. Seutum glabrum. a. Dentes vomerini in thurmas 2 oblongas dispositi. t Cirri capite longiores. $ Pinna analis 3 circiter, caput 42 ad 5 in longitudine corporis absque pinna caudali. A 4/27 ad 4/30. P. 1/12. Pangasius macronema Blkr. T Cirri capite plus duplo breviores. $ Pinna analis 32 ad 32, caput 4£ ad 5 inlongitudine corporis absque pinna caudali. A. 4/29 vel 4/30. P. 1/13 vel 1/14. Spina dorsalis 14 in longitudine capitis. Pangasius rios Blkr. $ Pinna analis 3% ad 4, caput 5 et paulo ad 5} in longitudine corporis abs- que pinna caudali. A. 4/25 vel 4/26. P. 1/11 vel 1/12. Spina dorsalis 11 ad 11 in longitudine capitis. Tw. 181 Pangasius micronema Blkr. b. Dentes vomerini in thurmam magnam quadratam unicam dispositi. T Cirri capite breviores. $ Pinna analis 3 circiter, caput 5! ad 6% in longitudine corporis absque pinna caudali. A. 4/3l ad 4/36. P. 1/14 vel 1/13. Spina dorsi ! ad 14 in longitudine capitis. Pangasius polyuranodon Elkr. Pangasius djambal Blkr, Silur. batav. spec. nup. detect. in Natuur- en Geneesk. Archief voor Ned. Ind. III p. 290, Verh. Bat. Gen. XXI, I Silur. batav. consp. p. 21. Atl. Silur. tab. XXVIII. Javasche Djambal. Pangas. corpore elongato, antice non vel paulo tantum altiore quam lato, postice com- presso, altitudine supra initium pinnae analis 5 ad 4$ in longitudine corporis absque, 6 ad 6 et paulo in longitudine corporis cum pinna caudali; capite 4! ad 4% in longitudine corporis absque, 5} ad 6 in longitudine corporis cum pinna caudali; altitudine capitis 14 ad 11, latitudine 1i ad 1j in ejus longitudine; linea rostro-dorsali fronte et nucha convexius- cula; scuto capitis superne rugoso, sulco longitudinali basin cristae interparietalis non at- tingente toto fere diviso; crista interparietali plas duplo longiore quam basi lata, rugosa, apice quam basi multo graciliore os interspinosum primum trigonum acutum glabrum vel rugosum attingente; oculis diametro 4 ad 6 in longitudine capitis, diametris 21 ad 4 di- stantibus; naribus anterioribus et posterioribus minus oculi diametro 1 distantibus; rostro oeulo junioribus paulo, aetate proveetis duplo circiter longiore, ante rictum prominente, linea anteriore obtuse rotundato; cirris gracilibus, supramaxillaribus os humerale vel oper- eula, inframaxillaribus operculum vel oculum aitingentibus; dentibus maxillis pluriseriatis parvis acutis vel acutiusculis, maxilla superiore in vittam semilunarem , maxilla inferiore in vittam formam ferri equini referentem dispositis; dentibus vomerinis parvis acutiusculis vel obtusiusculis junioribus in thurmas 2 approximatas oblonga-rotundas vel quadratiusculas, aetate provectis vulgo in thurmam unicam oblongo-quadratam plus duplo latiorem quam lon- gam collocatis; dentibus palatinis parvis acutiusculis vel obtusiusculis utroque latere in thur- mam oblongam juxta thurmas vel thurmam dentalem vomerinam dispositis; operculo laevi; osse humerali acuto vulgo rugosulo; axilla poris mucosis valde conspicuis; linea laterali ramosa, ramis elongatis vulgo simplicibus; pinna dorsali radiosa acuta, corpore paulo vel non humiliore, duplo vel plus duplo altiore quam basi longa, spina valida junioribus 12 ad 11, aetate provectis 15 ad 1i in longitudine capitis striata antice inferne granulosa superne frequenter leviter serrata postice tota dentibus conspicuis serrata; dorsali adiposa valde gracili , 182 plus duplo altiore quam basi longa; pectoralibus acutis capite non multo brevioribus spina valida spinae dorsali aequali vel ea paulo longiore vel breviore striata antice basin versus granulata apicem versus frequenter leviter serrata postice tota dentibus conspicuis serrata; ventralibus acutis pectoralibus brevioribus; anali angulata leviter emarginata, longitudine 32 ad 9j fere in longitudine corporis absque pinna caudali, minus triplo longiore quam al- ta; caudali profunde profunde incisa lobis acutis subaequalibus 42 ad 5 in longitudine totius corporis; colore corpore superne coerulescente-viridi, inferne margaritaceo, albido vel ar- genteo; pinnis flavescente-hyalinis vel roseo-hyalinis, frequenter plus minusve fusco arenatis. B. 9. D. 1/74. P. 1/12 vel 1/18. V. 1/5. A. 4/26 md. 4/29. C. 1715/1 et*lat- bees Synon. Djambal Mal. et Sundanens. Habit. Java (Batavia, Krawang, Tjikao, Parongkalong), in fluviis. Longitudo 16 speciminum 144" ad 640". Aanm. Pangasius djambal is zeker die soort, welke het naaste ver- want is aan die van Bengalen, welke, tot op mijne onderzoekingen, de eenige bekende soort was van het geslacht. De bengaalsche soort, Pangasius Buchanani CV., bevindt zich insge- lijks in mijne verzameling, in jeugdige voorwerpen van 156” tot 196" lengte en is door mij beschreven in mijne Nalezingen op de ichthyolo- gische fauna van Bengalen en Hindostan. Deze voorwerpen heb ik vergeleken met exemplaren van dezelfde grootte van Pangasius djambal. Uit die vergelijking is mij gebleken dat bij de bengaalsche soort kop- schild en tusschenwandbeenskam breeder en veel ruwer en de rug- vin- en borstvindoornen sterker ontwikkeld zijn, terwijl er ook de aarsvin betrekkelijk langer is. Voorts is de tusschenwandbeenskam bij Pangasius Buchanani aan het einde van gelijke of nagenoeg gelijke breedte als aan de basis, terwijl deze kam bij Pangasius djambal dun uitloopt en aan den top niet of naauwelijks half zoo breed is als aan de basis. Andere kleine verschillen komen mij voor van geene genoeg- zame waarde te zijn ter stellige onderkenning van beide soorten. Pangasius djambal is in de grootere rivieren van westelijk Java eene zeer gewone soort. Zij bereikt wel de dubbele lengte van mijn grootste voorwerp. Van tijd tot tijd worden talrijke exemplaren van twee tot drie voeten lengte te Batavia ter markt gebragt. Deze worden veelal in de delta van de Tjitarum gevangen, doch de djambal komt ook in de hoogere gedeelten der stroomgebieden voor. Tijdens eene groote 183 inlandsche vischpartij te Parongkalong bestond een groot gedeelte der vangst uit djambal. Ik zag daar exemplaren van meer dan drie voeten lengte. De voorwerpen, welke in de delta’s of nabij de riviermondingen leven, hebben een veel minder smakelijk vleesch dan die uit de hoo- gere gedeelten der stroomgebieden, waar zij zich minder met mol- lusken kunnen voeden, en, terwijl de djambal te Batavia geldt als een gemeene visch, die slechts door inlanders en Chinezen wordt gegeten, hoorde ik hem in de Preanger-regentschappen als een’ der smakelijkste visschen roemen, wat ik echter niet kon toegeven en wat meer daaruit verklaarbaar schijnt, dat men in de bovenlanden van Java weinig aan smakelijke vischsoorten gewoon is. Pangasius macronema Blkr, Dijdr. ichth. Borneo, Nat. Tijdschr. Ned. L p. 11, Atl. Silur. tab. XXVII fig. 3. Langdradige Djambal. Pangas. corpore elongato, compresso, antice multo altiore quam lato, altitudine supra initium. pinnae analis 4? ad 4 in longitudine corporis absque, 51 ad 5 in longitudine cor- poris cum pinna caudali; capite 43% ad 5 in longitudine corporis absque, 5 ad 6 in longi- tudine corporis cum pinna caudali; altitudine capitis 14 ad vix plus quam 1, latitudine 11 ad 12 in ejus longitudine; linea rostro-dorsali vertice concaviuscula; scuto capitis glabro suleo longitudinali basin cristae interparietalis fere attingente toto fere diviso; crista inter- parietali duplo circiter longiore quam basi lata, cute glabra tecta, apice os interspinosum Im glabrum trigonum acutum breve attingente; oculis diametro 2! ad 3 in longitudine ca- pitis, diametro l ad 1! distantibus; naribus anterioribus et posterioribus minus oculi diame- tro ! distantibus; rostro oculo breviore, vix ante rictum prominente, linea anteriore obtu- siuscule rotundato; cirris supramaxillaribus apicem pinnae pectoralis attingentibus vel supe- rantibus, inframaxillaribus basin pectoralis superantibus; dentibus maxillis pluriseriatis parvis acutis, maxilla superiore in vittam semilunarem, maxilla inferiore in vittam formam ferri equini referentem dispositis, vomero-palatinis parvis concis acutiusculis in thurmas 4 parvas oblongas distantes areum subsemilunarem efficientes collocatis, thurmis palatinis thurmis vo- merinis majoribus; operculo et osse humerali acuto laevibus; axilla poris mucosis valde con- spicuis; linea laterali ramosa, ramis vulgo simplicibus; pinna dorsali radiosa acuta corpore humiliore, plus duplo altiore quam basi longa, spina mediocri 1j ad 1i in longitudine ca- pitis, antice inferne granulata apicem versus serrata postice tota dentibus conspicuis serra- ta; dorsali adiposa valde gracili, plus duplo altiore quam basi longa; pinnis pectoralibus acutis capite vix brevioribus, spina mediocri spina dorsali non vel vix longiore antice ba- Sin versus granulata apicem versus serraía, postice tota dentibus conspicuis serrata; ven- tralibus aeutis pectoralibus minus duplo brevioribus; anali angulata vix emarginata, lon- 184 gitudine 3 circiter in longitudine corporis absque pinna caudali, triplo circiter longiore quam alta; caudali profunde incisa lobis acutis 51 ad 5 in longitudine totius corporis; co- lore corpore superne dilute olivascente inferne margaritaceo velargenteo; pinnis flavescente- hyalinis. B. 10 ad 11. D. 1/7. P. 1/12. V. 1/5. A 4/21 ad 4/20. C. 1/15/1 et lat. brev. Synon. Rios Mal. Bandjerm. Habit. Borneo (Bandjermasin) in fluviis. Longitudo 16 speciminum 92" ad 148”, Aanm. Deze soort schijnt in de rivier van Banjermasin, de hoofd- plaats van zuidoostelijk Borneo, zeer gemeen te zijn, doch op verre na de grootte niet te bereiken van de overige soorten van het geslacht. Zij is gemakkelijk herkenbaar aan hare gedrongene vormen en lange voeldraden, welke langer zijn dan bij eenige andere soort. Pangastus rios Blkr, Vierde Bijdr. ichth. Borneo, in Nat. Tijdschr. Ned. Ind.II p. 205. Atl. Silur. tab. XXXI fig. 1. Borneosche Djambal. Pangas. corpore elongato, antice aeque lato fere ac alto, postice compresso, altitudine supra initium pinnae analis 5 fere ad 4} in longitudine corporis absque, 6 ad 6! circiter in longitudine corporis cum pinna caudali; capite 4€ ad 5 in longitudine corporis absque, 5j ad 6} in longitudine corporis cum pinna caudali; altitudine capitis 14 circiter, latitudi- ne 1i ad 15 in ejus longitudine; linea rostro-dorsali vertice convexiuscula; scuto capitis glabro, sulco longitudinali basin cristae interparietalis non attingente toto fere diviso; crista interparietali plus duplo longiore quam basi lata, cute glabra tecta, apice os interspinosum Im gracile glabrum trigonum acutum attingente; oculis diametro 3 ad 34 in longitudine capitis, diametris 2 ad 21 distantibus; naribus anterioribus et posterioribus minus oculi diametro ) distantibus; rostro oculo breviore, vix ante rictam prominente, linea anteriore valde ob- tuse rotundata; cirris gracilibus, supramaxillaribus regionem postocularem , inframaxillari- bus oculum vix vel non attingentibus; dentibus maxillis pluriseriatis parvis acutis, maxilla superiore in vittam transversam obtusangulam subsemilunarem, maxilla inferiore in vittam formam ferri equini referentem dispositis; dentibus vomero-palatinis parvis acutis in thurmas 4 oblongas subaequales arcum subsemilunarem efficientes collocatis; operculo et osse hume- rali acuto laevibus; axilla poris mucosis valde conspicuis; linea laterali ramosa, ramis elon- gatis vulgo simplicibus; pinna dorsali radiosa acuta corpore humiliore, plus duplo altiore quam basi longa, spina mediocri l circiter in longitudine capitis antice tota glabra pos- tice dentibus conspicuis serrata; dorsali adiposa valde gracili, plus duplo altiore quam basi longa; pinnis pectoralibus acutis, capite vix brevioribus, spina mediocri spina dorsali paulo longiore antice apicem versus et postice tota dentibus eonspicuis serrata; ventralibus acutis 185 pectoralibus minus duplo brevioribus; anali acuta emarginata, longitudine 33 ad 34 in longitudine corporis absque pinna caudali, triplo circiter longiore quam alta; caudali pro- funde incisa lobis latis apice acutis 4L circiter in longitudine totius corporis; colore corpore superne coerulescente-viridi, inferne argenteo vel margaritaceo; pinuis margaritaceis vel flavescente-hyalinis , anali flava. B. 9. D. 1/7. P. 1/13 vel 1/14. V. 1/5. A. 4/29 vel 4/90. C. 1/15/1 et lat, brev. Synon. Zèios-tjoring Mal. Bandjermas. Hab. Borneo meridionalis (Bandjermasin, Pengaron), in fluviis. Longitudo 2 speciminum 115” et 254”, Aanm. Toen ik in Mei 1851 deze soort voor het eerst beschreef, was ik slechts in het bezit van een enkel voorwerp, hetwelk in zeer onvoldoenden toestand van bewaring verkeerde. Een later ontvangen exemplaar, van meer dan de dubbele lengte van het eerste, heeft mij in staat gesteld eene meer voldoende beschrijving der soort te geven. Zij is zeer na verwant aan Pangasius micronema Blkr van Java. De verschillen, behalve die in de getallen der vinstralen, vallen goed in het oog bij vergelijking van voorwerpen van gelijke grootte. Pangasius micronema Blkr, Verh. Bat. Gen. XXI Nieuwe Bijdr. Si- luroid. Java p. 8, Atl. Silur. tab. XXIX. Kortdradige Djambal. Pangas. corpore elongato, antice aeque lato fere ac alto, postice compresso, altitudine supra initium pinnae analis 5 ad 4% in longitudine corporis absque, 6! ad 6 in longitudine corporis cum pinna caudali; capite 5 et paulo ad 5! in longitudine corporis absque, 61 ad 1 in longitudine corporis cum pinna caudali; altitudine et latitudine capitis 14 ad 1L in ejus longitudine; linea rostro-dorsali vertice convexiuscula; scuto capitis glabro, sulco lon- gitudinali basin cristae interparietalis non attingente toto fere diviso; crista interparietali plus duplo longiore quam basi lata cute glabra vel longitudinaliter rugosa tecta, apice os inter- spinosum lm gracile glabrum trigonum acutum attingente; oculis diametro 3j ad 4 in lon- gitudine capitis, diametris 2 ad 2: distantibus; naribus anterioribus et posterioribus minus oculi diametro i distantibus; rostro oculo breviore, non ante rictum prominente, linea an- teriore obtuse rotundato; cirris gracilibus, supramaxillaribus regionem postocularem vel opercula attingentibus, inframaxillaribus oculo non vel vix longioribus; dentibus maxillis pluriseriatis parvis acutis, maxilla superiore in vittam semilunarem, maxilla inferiore in vit- tam formam ferri equini referentem dispositis; dentibus vomero-palatinis parvis acutis in thurmas 4 oblongas areum subsemilunarem efficientes collocatis; operculo et osse humerali acuto laevibus; axilla poris mucosis valde conspicuis; linea laterali ramosa ramis elongatis vulgo simplicibus; pinna dorsali radiosa acuta corpore humiliore, duplo vel plus duplo al- tiore quam basi longa, spina valida 1! ad 11 in longitudine capitis striata antice basin 24 186 versus granulata apicem versus leviter serrata postice tota dentibus conspicuis serrata; dor- sali adiposa valde gracili, plus duplo altiore quam basi longa; pectoralibus acutis capite non vel paulo brevioribus spina valida spina dorsali longiore striata antice basin versus granulata apicem versus leviter serrata postice tota dentibus conspicuis serrata; ventralibus acutis pec- toralibus minus duplo brevioribus; anali acutiuscula emarginata, longitudine 4 ad 33 in lon- gitudine corporis absque pinna caudali, minus triplo longiore quam alta; caudali profunde incisa lobis acutis subaequalibus 5 ad 5$ in longitudine totius corporis; colore corpore superne dilute olivascente, inferne albido vel argenteo, pinnis flavescente-hyalino. B. 9. D. 1/7. P. 1/11 vel 1/12. V. 1/5. A. 4/25 vel 4/26. C. 1/17/1 et lat. brev. Synon. Pangasius micronemus Blkr loc. supr. citat. Wakkal Jav. central. Hab. Java (Surakarta, Wonogiri, Kediri, Gempol, Surabaja), in fluviis. Longitudo 6 speciminum 120"' ad 520”. Aanm. De bovengegevene beschrijving is genomen naar 5 mijner 6 voorwerpen, metende van 120" tot 310" lengte. Van mijn grootste voorwerp bezit ik slechts kop, huid en vinnen, zijnde vleesch en been- deren en ingewanden er uit weggenomen. Pangasius micronema is het naaste verwant aan Pangasius rios van Borneo, doch verschilt er toch nog van in meerdere opzigten. Bij Pangasius micronema is het ligchaam slanker, de kop kleiner, zijn ook de oogen kleiner en de aarsvin korter, doch de rugvin en borstvin- doornen aanmerkelijk sterker outwikkeld. Bij Pangasius rios zijn ook de borstvin- en aarsvinstralen talrijker. Pangasius polyuranodon Blkr, Zesde Bijdr. ichthyol. Borneo, Nat. Tijdschr. v. Ned. Ind. III p. 425. Atl. sSrlurs tabe Veeltandige Djambal. Pangas. corpore elongato, antice paulo altiore quam lato, postice compresso, altitudine supra initium pinnae analis 5 fere ad 54 in longitudine corporis absque, 54 ad 6} circiter in ejus longitudine cum pinna caudali; capite 51 ad 62 in longitudine corporis absque, 65 ad 74 circiter in longitudine corporis cum pinna caudali; altitudine capitis 15 ad 17, latitu- dine 1} ad 1i in ejus longitudine; linea rostro-dorsali nucha et vertice declivi rectiuscula , fronte et rostro valde convexa; scuto capitis laevi, suleo longitudinali antice et postice us- que ad basin fere cristae interparietalis diviso; crista interparietali laevi vel leviter rugosa, plus duplo longiore quam basi lata, apicem versus gracilescente, apice os interspinosum primum trigonum breve rugosum vel laeve attingente; oculis parte inferiore tantum poste- o o 2 , ris, diametro 3$ ad 4 in longitudine capitis, diametris 2 ad 2) distantibus; naribus anteri- 187 oribus et posterioribus minus oculi diametro £ distantibus; rostro oculo non vel vix longio- re, convexo, paulo ante rictum prominente, linea anteriore obtuse rotundato; cirris graci- libus, supramaxillaribus os humerale attingentibus, inframaxillaribus oculo vix longioribus vel brevioribus; dentibus maxillis parvis acutis, maxilla superiore pluriseriatis in vittam sub- semilunarem , inframaxillaribus multiseriatis in vittam formam ferri equini subreferentem dispositis; dentibus vomerinis parvis obtusis conico-granulatis in thurmam magnam quadratam paulo latiorem quam longam collocatis; dentibus palatinis parvis conicis obtusiusculis utroque latere in thurmam oblongo-elongatam juxta thurmam dentalem vomerinam dispositis; opercu- lo osseque humerali acuto laevibus; linea laterali ramosa, ramis elongatis vulgo simplicibus; axilla poris mucosis valde conspicuis; pinna dorsali radiosa acuta, corpore humiliore, plus du- plo altiore quam basi longa, spina mediocri 14 ad 1 et paulo in longitudine capitis striata antice inferne granulosa superne leviter non vel vix serrata postice tota longitudine dentibus valde conspicuis serrata; dorsali adiposa valde gracili, plus duplo altiore quam basi longa; pectoralibus acutis capite non vel paulo brevioribus, spina mediocri spina dorsali paulo lon- giore striata antice basin versus granulosa apicem versus non vel leviter serrata postice tota longitudine dentibus conspicuis serrata; ventralibus acutis pectoralibus brevioribus; anali acu- tiuscula leviter emarginata, longitudine 3 vel vix plus quam 3 in longitudine corporis absque pinna caudali, minus triplo longiore quam alta; caudali profunde incisa lobis acutis subaequ- alibus 5 fere? in longitudine totius corporis; colore corpore superne coerulescente-viridi , inferne margaritaceo vel argenteo; pinnis flavescente-hyalinis vel albido-hyalinis plus minusve fusco arenatis, Bet ad 9, D. 1/7. P. 1/12 vel 1/18. V. 1/5. A. 4/81 ad 4/36 C.1/15/1 et lat. brev. Synon. Pangasiws juaro Blkr, Diagn. beschrijv. Vischs. Sumatr. Tient. Iad V Nat. Tijdschr. Ned. Ind. III p. 589. Juaro Palembangens. Habit. Sumatra orientalis in flumine Mussi prope Palembang. Borneo, in fluminibus prope Bandjermasin, Koetei et Pontianak. Longitudo 10 speciminum 145" ad 346". Aanm. Van Pangasius polyuranodon kende ik eenige jaren geleden slechts twee voorwerpen, één van Borneo en één van Sumatra. Ik hield toen het voorwerp van Sumatra voor eene eigene soort, doch door de ontvangst van nog eenige beter bewaarde voorwerpen heb ik eene nadere studie dezer soort kunnen maken en benik tot de overtui- ging gekomen, dat de voorwerpen van beide eilanden, niettegenstaande zij eenige verschillen aanbieden, vooral ten opzigte van de lengte der onderkaaksdraden en het aantal aarsvinstralen, niet als verschil- lende soorten beschouwd kunnen worden. Ik heb aan de soort _ alzoo den eerst door mij gegevenen naam laten behouden, welke ook min of meer haar karakter uitdrukt, gelegen in de groote enkele 188 vierkante groep ploegbeenstanden. Bij een mijner kleinste voorwer- pen, waar trouwens deze tandengroep evenzeer enkel is, kan men toch nog door geringe insnijdingen in het midden, zoowel aan den voorrand als aan den achterrand, de sporen herkennen, dat die groep uit twee zijdelingsche helften is te zamen gegroeid, even als zulks bij Pangasius djambal eerst op gevorderden leeftijd des diers plaats heeft. De ploegbeensgroep van Pangasius polyuranodon verschilt echter standvastig van die van Pangasius djambal, doordien zij meer mas- sief is en niet veel breeder dan lang, terwijl zij bij Pangasius djam- bal, wanneer zij enkel is, meer dan twee- en driemaal breeder is dan lang. Phalanx II. PrMELODONTES. Dentes intermaxillares et inframaxillares, vel inframaxillares tan- tum. Dentes vomero-palatini nulli. Door het feit reeds dat het gehemelte bij alle soorten dezer groep zonder tanden is, laat zich verwachten, dat men hier niet die groote verscheidenheid in het tandenstelsel zal aantreffen als bij de Ario- donten. Evenwel behooren tot deze groep nog zoo talrijke soorten en deze soorten bieden zoo talrijke verscheidenheden in hare bewerk- tuiging aan, datreeds sedert lang gebleken is de noodzakelijkheid ze onder meerdere geslachten te brengen. De heer Valenciennes heeft in de groote Histoire naturelle des Poissons slechts 5 geslachten beschreven, welke tot de Pimelodonten behooren t. w. Pimelodus CV., Auchenipterus CV., Ageneiosus Lac., Synodontis CV. en Arges CV. “De heer MacClelland voegde daarbij zijne geslachten Glyptosternon en Olyra. De heeren J. Müller en Troschel vermeerderden deze rei met de geslachten Euanemus, Callophysus en Erethistes. De heer C. Duméril heeft gemeend Pimelodus conirostris CV. tot 189 een eigen geslacht te moeten verheffen onder den naam Conostomus. Mijne eigene nasporingen leidden mij tot het voorstellen der ge- slachten Ketengus en Dagarius. In de groep der Pimelodonten herhalen zich min of meer twee dergelijke groote typen, als onder de Ariodonten zijn aangeduid on- der de namen Pangasini en Bagrini. Bij enkele geslachten namelijk is de aarsvin buitengewoon ontwik- keld, terwijl de vetvin rudimentair of tot slechts geringe afmetingen beperkt blijft. Hiertoe behooren de geslachten Euanemus Müll. Trosch. en Age- neiosus Lac. Men zou deze ondergroep kunnen bestempelen met den naam Euanemint. Deze geslachten, beide amerikaansche, verschillen overigens nog aanmerkelijk van elkander. Zoo is Euanemus kenbaar door enge kieuwspleet, veelstralige buik- vin (V. 14 ad 15), met de kophuid bedekte achterstaande oogen, 6 voeldraden en 5 tot 7 kieuwstralen. Bij Ageneiosus Lac. is de kieuwspleet wijd en zich tot aan de on- dervlakte van den kop voortzettende. De voeldraden zijn tot 2 be- perkt. Zij behooren tot de bovenkaak en nemen soms de gedaante aan van opgeriete getande doornen, terwijl er de rugdoorn sterk ontwik- kelden van voren met eene dubbele rei tanden bezet is. De buikvin heeft er 7 stralen (V. 1/6) en het kieuwvlies 11. In het tandenstelsel schijnen zich, afgescheiden van de betrekkelij- ke grootte der tandbanden, geene verschillen van eenig belang voor te doen. Bij de tweede ondergroep der Pimelodonten ziet men weder alle die verscheidenheden in den bouw, welke men bij de Bagrint der Ariodonten waarneemt. De aarsvin bereikt er nooit eene buitenge- wone lengte, doch de vetvin verschilt er van korter dan de aarsvin tot eene lengte, welke de geheele lengte van den rug tot aan de straalachtige rugvin inneemt. Deze ondergroep, tot welke alle overige geslachten der Pimelodonten 190 behooren, zou men kunnen bestempelen met den naam van Pimelodint. ‚In deze ondergroep beginnen zich verschillen in het tandenstelsel voor te doen. Deze bijzonderheden in het tandenstelsel hebben mij aanleiding gegeven tot de opstelling der geslachten Ketengus en Da- garius, gelijk zij geleid hebben tot de vorming van de geslachten Sy- nodontis, Callophysus en Arges. Dij eenige geslachten zijn de tanden borstelvormig, klein, van na- genoeg gelijke grootte en in elke kaak in een’ slechts aan de sym- physis verdeelden band geplaatst. Hiertoe behooren Pimelodus Valenc., Glyptosternon McCl., Olyra MeCl. en Erethistes Müll. Trosch. Twee daarvan, bezitten 8 voeldraden t. w. Glyptosternon en Olyra. Zij zin ten koste van het geslacht Pimelodus Val. gevormd. Bij Glyptosternon is de ondervlakte van het voorste gedeelte des ligchaams met eene soort van eigenaardig gebouwde zuigplaten bezet, van welke bij Pimelodus en Olyra geen spoor aanwezig is. Bij dit geslacht is voorts de bekspleet onderstaande, de vetvin matig ontwik- keld, de staartvin tweelobbig en de aarsvin kort. Olyra is kenbaar aan de afwezigheid van eigenlijken rugdoorn. De staartvin is er onverdeeld, de bekspleet vorenstaande en de vetvin en aarsvin zijn zeer ontwikkeld (A. 15 ad 23). De heer MacClelland kent aan dit geslacht 6 of 8 voeldraden toe, maar aangezien de beide soor- ten, de eenige bekende, op de afbeelding zeer duidelijk 8 voeldraden vertoonen, schijnt het aantal 8 het meest aannemelijke te zijn. Erethistes heeft evenzeer nagenoeg alle kenmerken met Pimelodus Valence. gemeen, maar de buikvinnen staan er, even als bij Olyra en Glyptosternon, onder de eerste rugvinen er schijnen niet meer dan 2 voeldraden te zijn, welke tot de bovenkaak behooren. De achterste kopschild- en schouderbeensuitsteeksels zijn bij dit geslacht buitenge- woon ontwikkeld en het kieuwvlies heeft er 6 stralen. Er is nog een geslacht van Pimelodinen, bij hetwelk de tanden klein, dun en gelijk en op meerdere reijen geplaatst zijn, maar deze tanden bevinden zich slechts in de onderkaak, zijnde de bovenkaak er geheel zonder tanden. Dit geslacht is gevormd uit Pimelodus conirostris 191 CV. en door den heer C. Duméril Conostomus genoemd, hoezeer hij het slechts grondde op den kegelvormigen snuit, kleinen vorenstaanden bek en kleine vetvin dezer soort. Daar evenwel de naam Conosto- mus (Conostoma Hodgs. en Conostomum Swartz) reeds aan een ge- slacht van Vogels en van Bryaceën gegeven is, zou men dien in Co- norhynchos kunnen veranderen. Er zijn slechts 6 voeldraden. Wanneer men van het geslacht Pimelodus Valenc. de geslachten Glyp- tosternon, Olyra, Conorhynchos, Ketengus, Callophysus en Bagarius afgezonderd heeft, is het er nog zeer verre af, dat de talrijke over- blijvende soorten tot een enkel geslacht zouden behooren. Het isalsof de natuur onder de Siluroiden, met een gering aantal kenmerken heeft gespeeld als met de letters van het alfabet, om de veel- voudigste verscheidenheid met geringe middelen te bereiken. Men kent zeer zeker nog op verre na niet het aantal der in de oude en nieuwe wereld voorkomende Pimelodonten, maar wat men er van weet duidt er meer en meer op, dat zij, even als de Ariodonten, tot talrijke ge- slachten te brengen zijn, — en is het al, dat het tandenstelsel er spoe- diger ophoudt de kenmerken voor die geslachten te leveren, dan nog zijn talrijke kenmerken van anderen aard daar, welker generische waarde, hetzij op zich zelve, hetzij in hun verband beschouwd, aan geen’ twijfel onderhevig is voor den natuuronderzoeker, die zich lang onledig heeft gehouden met het onderzoek van talrijke soorten. De geslachten Glyptosternon, Olyra en Erethistes zijn van Pimelo- dus afgezonderd op gronden, niet aan het tandenstelsel ontleend. . De overblijvende soorten van Pimelodus Val., voor zooverre zij niet behooren tot de geslachten Bagarius, Callophysus en Conorhyn- chos, laten zich in twee groepen verdeelen, in die met 8 en in die met 6 voeldraden. De soorten met 8 voeldraden zijn niet talrijk en behooren grootendeels tot een geslacht, voor hetwelk de naam Pi- melodus behouden zou kunnen blijven en hetwelk men zou kunnen kenschetsen als volgt. Pimelodus Blkr. Pinnae dorsales duae, anterior radiosa , posterior adi- posa. Pinna analis mediocris. Dentes maxillis pluriseriati parvi aequa- 192 les acuti in vittam unicam vel bipartitam dispositi. Dentes vomerini vel palatini nulli. Cirri 8 earnosi, inframaxillares rictui approximati. Membrana branchiostega radiis 8 ad 12. Apertura branchialis postera usque post apicem operculi producta. Membrana interbranchialis emar- ginata. Spinae dorsalis et pectorales osseae. Scutum capitis cute tegen- te inconspicuum. Nares posteriores cirratae, anteriores patulae vel tu- bulatae. Pinna caudalis integra vel emarginata. Regio thoraco-post- gularis laminis suctoriis nullis. Cutis corpore laevis. Vesica natato- ria. Pinna ventralis radüs 8 vel 9 (1/7 vel 1/8). Tot het geslacht Pimelodus, zooals het boven omschreven is, behoo- ren slechts amerikaansche soorten, welke ik niet naar de natuur kan onderzoeken t. w. Pimelodus catus CV., Pimelodus coenosus Richds., Pimelodus borealis Richds., Pimelodus albidus Les., Pimelodus ni- gricans Les., Pimelodus punctulatus CV., Pimelodus aeneus Les., Pi- melodus furcatus Les., Pimelodus furcifer CV., Pimelodus lemniscatus CV., Pimelodus pullus De Kay, Pimelodus atrarius De Kay en Pi- melodus felis Ag. Ik kan daarom ook het karakter van het geslacht niet scherper vaststellen en zelfs niet bepalen of de bedoelde soorten inderdaad slechts tot een enkel geslacht behooren. Bij dit geslacht schijnt ook standvastig het aantal rugvin- en aarsvinstralen grooter te zijn dan bij de verwante geslachten der oude wereld. Ik sluit buiten het geslacht Pimelodus die achtdradige soorten, welke in de groote Histoire naturelle des Poissons zijn aangeduid on- der de namen Pimelodus cous CV., Pimelodus cantonensis CV., Pi- melodus guttatus Lac. (beide laatste slechts naar afbeeldingen be- schreven) en Pimelodus platypogon K. v. H. Met bestaande oppervlakkige gegevens is het niet mogelijk Pimelo- dus cantonensis OV. en Pimelodus guttatus CV. eene juiste plaats in het stelsel aan te wijzen, maar Pimelodus platypogon K. v. H. behoort met zekerheid en Pimelodus cous CV. niet zonder waarschijn- lijkheid tot het geslacht Glyptosternon MeCl. De groote Soenda-eilanden voeden meerdere soorten, welke vol- 193 gens de ruime opvatting van het geslacht Pimelodus door den heer Valenciennes, tot de achtdradige soorten van Pimelodus zouden be- hooren, en vroeger ook als soorten van Pimelodus door mij beschre- ven zijn. Die soorten zijn thans ten getale van 10 in mijne verza- meling aanwezig, doch eene nadere studie daarvan heeft mij doen ont- waren, dat zij tot meerdere zeer goed gekenmerkte natuurlije ge- slachten te brengen zijn. Een dier geslachten heb ik reeds eenige jaren geleden beschreven onder den naam Bagarius. Daartoe behoort Pimelodus bagarius Buch. Een ander dier geslachten werd door den heer MacClelland bekend gemaakt onder den naam van Glyptosternon. Hiertoe is te brengen, be- halve Pimelodus platypogon K. v. H., mijne Pimelodus platypogonides. Een derde dier geslachten noem ik Acrochordonichthys. Het is merkwaardig door zijne enge onderstaande kieuwspleet, ver achter den: bekhoek ingeplante buitenste onderkaaksdraden en knobbelachtige op overlangsche reijen geplaatste huidwratten of klieren. Hiertoe breng ik mijne vroegere Pimelodus zonatus, Pimelodus pleurostigma, Pi- melodus rugosus en Pimelodus melanogaster, alsmede twee nieuwe soorten, welke ik heb genoemd Acrochordonichthys ischnosoma en Acro- chordonichthys platycephalus. Een vierde geslacht eindelijk wordt vertegenwoordigd door eene soort, welke ik reeds elf jaren geleden onder den naam van Pimelo- dus variegatus kortelijk heb beschreven. Inderdaad nadert het zeer tot het geslacht Pimelodus, zooals het hierboven is omschreven, en ver- schilt er, naar de bestaande gegevens te oordeelen, voornamelijk van door de afwezigheid van zwemblaas, door zijne kieuwstralen welke slechts 6 en door zijne buikvinstralen welke insgelijks slechts 6 (1/5) in getal zijn, terwijl er de huid klierachtig is en de staartvin tweekwabbig. Ik heb dit geslacht genoemd Akysis, een naam zinspelende op de afwezigheid van eene zwemblaas, welke trouwens evenmin bestaat bij de achtdra- dige geslachten Bagarius, Glyptosternon en Acrochordonichthys. In de rivieren van Bengalen leven eenige achtdradige soorten van Pimelodus Val, door Buchanan in zijne v Account of the Fishes found in the Ganges „bekend gemaakt, welke zich tot geen der boven om- 25 194 schrevene geslachten laten terug brengen. Tot die soorten reken ik Pimelodus telchitta Buch., Pimelodus cavia Buch., Pimelodus botius Duch., Pimelodus nangra Buch., Pimelodus gagata Buch., Pimelodus mangois Buch., Pimelodus menoda Buch., Pimelodus conta Buch. en Pimelodus bara Buch. Slechts de twee laatstgenoemde soorten zijn in de groote Histoire naturelle des Poissons opgenomen en slechts aan eene enkele soort, Pimelodus nangra Buch., zou ik bepaald eene plaats in het geslacht Glyptosternon durven aanwijzen, terwijl het mij niet onwaarschijnlijk voorkomt dat Pimelodus cavia Buch. tot mijn geslacht Akysis behoort. De overige Buchanansche soorten, hierboven genoemd, zou men voor- loopig onder den geslachtsnaam Gagata kunnen bijeenvatten, hoe- zeer ik er niet aan twijfel dat dit geslacht Gagata, bij meerdere bekendheid der genoemde soorten, zal blijken in verschillende genera splitsbaar te zijn. Het komt mij althans voor dat zich daaronder typen bevinden, welke min of meer die der geslachten Hemipimelodus, Akysis en Acrochordonichthys herinneren, doch de beschrijvingen van Buchanan gaan niet genoeg in bijzonderheden, om die typen met eeni- ge zekerheid of scherpte te bepalen. Zeker is het, dat geene dier soor- ten aan de amerikaansehe soorten van Pimelodus Blkr beantwoordt. De heer Sykes heeft in zijne v Fishes of the Dukhun” onder den naam van Bagrus lonah een’ visch vermeld, welke zich niet naauw- keurig laat bepalen, vermits de geheele beschrijving daarvan zich na- genoeg beperkt tot de mededeeling der getallen van de voeldraden en vinstralen. Het kan even goed eene Pimelodont zijn als eene Ariodont, evenals ook zijne Bagrus Yarrelli is dezelfde soort als Bagarius Duchanani Blkr en dus geene Ariodont. In geen geval is het geslacht uit de beschrijving bepaalbaar. De heer MacClelland heeft onder de visschen van Afghanistan een paar achtdradige soorten gevonden, welke hij in het 2* deel van de Calcutta Journal of Natural History onder de namen Pimelodus ani- surus en Pimelodus indicus beschreven heeft, doch insgelijks zoo kort en onvoldoende, dat het niet mogelijk is ze in een bepaald ge- slacht te plaatsen. Me 195 Pimelodus pusillus Ranzani is mij slechts bij naam bekend. Pimelodus? fulvidraco eindelijk, door den heer Richardson naar eene afbeelding beschreven, schijnt meer tot Bagarius dan tot een der hier onderwerpelijke geslachten te behooren. Uit een en ander blijkt, in hoe hooge mate de kennis der azia- tische soorten van Pimelodus Valence. nog te wenschen overlaat, en mag men vermoeden dat nadere onderzoekingen ten deze van de zuid- aziatische stroomen nog tot talrijke ontdekkingen zullen leiden. Grootere verscheidenheid nog dan onder de achtdradige soorten van Pimelodus, volgens de bepaling van den heer Valenciennes, bestaat er onder de overigens ook aanmerkelijk talrijkere zesdradige soorten. Van deze zesdradige soorten bezit ik er slechts twee, opmerkelijk door Arius-achtigen habitus en behoorende tot een eigen geslacht, hetwelk ik Hemipimelodus heb genoemd en hieronder uitvoeriger be- schreven, een geslacht, opmerkelijk door zijn naakt kopschild en naakte vindoornen, gering aantal kieuwstralen, gevorkt einde der zijlijn, enz. Van die soorten is een door mij reeds eenige jaren geleden beschreven onder den naam van Pimelodus borneënsis, terwijl eene tweede nieuwe soort hieronder wordt bekend gemaakt als Hemipimelodus macrocephalus. Wanneer men van het groote geslacht Pimelodus, zoo als het nog in de groote Histoire naturelle des Poissons is opgevat, de soorten afzondert, welke bij veelreijige kleine kaakstanden slechts 6 voeldra- den bezitten, dan ontwaart men in deze soorten nog zoodanige ver- schillen in habitus en in sommige bijzonderheden der bewerktuiging, dat men geleid wordt tot de meening, dat alle die soorten onmogelijk tot een enkel natuurlijk geslacht kunnen behooren. Die soorten zijn evenwel nog niet genoegzaam bekend om ze alle tot scherp bepaalde geslachten terug te brengen, maar die taak zal gemakkelijk zijn voor den ichthyoloog, die de rijkdommen der groote Museën kan onderzoeken. Beperkt als ik ben tot mijn eigen kabinet, kan die taak vooreerst nog niet mijn deel zijn, maar de ontdekking van twee zesdradige 196 borneosche soorten van Pimelodus Valenc. heeft mij aanleiding ge- geven tot de opstelling van het geslacht Hemipimelodus (tot hetwelk ook Pimelodus Peronii CV. enz. behoort) en tot de uitvorsching met de mij beschikbare hulpmiddelen van eenige kenmerken bij de reeds bekende zesdradige soorten, welke kunnen dienen tot hare groepering in natuurlijke geslachten. Een dier geslachten noem ik Pseudopimelodus en is op volgen- de wijze te kenmerken. Pseudopimelodus Blkr. Pinnae dorsales duae, anterior radiosa, pos- terior adiposa. Pinna analis mediocris. Dentes maxillis pluriseriati setacel aequales in vittam bipartitam dispositi. Cirri 6. Spinae dor- salis et pectorales osseae. Nares tubulatae. Membrana branchiostega radiis 9—10. Membrana interbranchialis emarginata. Caput cute lae- vi tectum. Caudalis integra vel emarginata. Adiposa mediocris. Tot Pseudopimelodus zou men kunnen brengen de soorten met glad- den met de huid bedekten kop, buisvormige neusopeningen en 9 tot 10 kieuwstralen. Hiertoe zouden dan deels met zekerheid, deels met waarschijnlijkheid, behooren Pimelodus raninus CV., Pimelodus bu- fonius CV., Pimelodus mangurus Val. en Pimelodus charus CV. Pimelodus zungaro Humb., schijnt van die soorten nog generisch te ver- schillen door afwezigheid van eigenlijke vindoornen, 4 kieuwstralen en 10 buikvinstralen, doch een en ander dezer kenmerken verdient nog bevestiging alvorens men de soort tot een eigen geslacht zou kunnen verheffen, hetwelk men dan zou kunnen noemen Zungaro. Eene andere geslachtstype is misschien te vinden in Pimelodus mus- telinus Val., afgebeeld in d'Orbigny's Voyage dans l'Amérique méri- dionale, welk werk hier te lande niet aanwezig is. Zij heeft meerdere kenmerken met Pseudopimelodus gemeen, maar de rugdoorn is er tot een’ slechts aan de basis verharden straal teruggebragt; de neusope- ningen, welke verre vaneen staan, zijn van een klapvlies voorzien, - 9A 197 terwijl de lange vetvin er zich met de staartvin vereenigt, kenmerken welke vergezeld zijn van een’ eigenaardigen habitus, te weeg ge- bragt door kleinen platten gladden kop en zeer slank ligchaam. Men zou dit geslacht kunnen noemen en kenmerken als volgt: Heptapterus Blkr. Pinnae dorsales duae, anterior radiosa, posterior adiposa. Pinna analis mediocris. Dentes maxillis pluriseriati setacei aequales, vomere et palato nulli. Cirri 6. Membrana branchiostega radiis 9. Membrana interbranchialis emarginata. Spina dorsalis vera nulla. Seutum capitis laeve. Nares omnes distantes valvatae. Pin- na adiposa longa cum caudali integra unita. V. 6. Heptapterus schijnt in Amerika het verwante doch achtdradige ge- slacht Olyra van Zuid-Azié te vervangen. Nog eene andere type wordt blijkbaar daargesteld door de soort, door den heer Valenciennes onder den naam van Pimelodus Sebae beschreven. De type is overigens verwantaan Heptapterus, van wel- ke zij verschilt door het niet vereeuigd zijn der vetvin met de staart- vin, welke tweekwabbig is, terwijl het kopschild zich duidelijk laat waarnemen. Indien aan deze type generische waardete hechten mogt zijn, zou men haar den geslachtsnaam hhamdia kunnen geven, onder welken naam de soort aan Maregrav schijnt bekend geweest te zijn. Rhamdia Blkr. Pinnae dorsales duae, anterior radiosa, posterior adi- posa. Pinna analis mediocris. Dentes maxillis pluriseriati setacei ae- quales, vomere et palato nulli. Cirri 6. Membrana branchiostega radis 7 ad 9. Spina dorsalis gracillima. Scutum capitis conspicuum. Nares nec tubulatae nec valvatae. Pinna adiposa longa, libera; cau- dalis biloba. V. 6. Behalve Pimelodus Sebae CV. zijn ook tot Rhamdia te brengen Pimelodus pati CV., Pimelodus sapo Valenc., Pimelodus Hilarii CV., Pimelodus gracilis Valenc., Pimelodus Pentlandii CV. enz. en misschien ook Pimelodus javus K. v. H. 198 Pimelodus pinirampu Ag. schijnt insgelijks de type van een nieuw geslacht te kunnen worden, hetwelk, behoudens andere, deels nog uit te vorschen, kenmerken, merkwaardig is doordien erde 6 lange voel- draden tot naar achteren toe vliesvormig verbreed zijn. De voorste neusgaten zijn er buisvormig, de achterste niet. Het nekschild begint hier reeds eene grootere ontwikkeling te erlangen. Indien deze soort tot een eigen geslacht te verheffen is, zou men dit kunnen noemen en voorloopig kenmerken als volet. Pinirampus Blkr. Pinnae dorsales duae, anterior radiosa, posterior adiposa. Pinna analis mediocris. Dentes maxillis pluriseriati setacei aequales, vomere et palato null. Cirri 6 membranacei taenioidei. Spina dorsi gracillima. Scutum capitis conspicuum, scutum nuchale at- tingens. Nares anteriores tubulatae, posteriores patulae. Pinna adiposa longa, libera; caudalis biloba. Membrana branchiostega radiis . . ? P. 6. Na aan Pinirampus verwant, doch nog meer aan eenige soorten van het zamengestelde geslacht Auchenipterus Valenc., zijn twee noord-afrikaansche soorten t. w. Pimelodus biscutatus Geoffr. en Pi- melodus occidentalis CV. j Het breede kopschild is van het breede nekschild door een’ dwar- schen naad gescheiden; rug- en borstvindoornen zijn sterk ontwikkeld; de voeldraden zijn rond en niet vliezig, de bovenkaakstanden tot 2 zeer kleine groepjes teruggebragt, de band onderkaakstanden driewerf uit- gerand, de neusgaten niet buisvormig, enz. Ook deze soorten zijn tot een afzonderlijk geslacht te verheffen, wat ik voorstel te noemen Auchenaspis Blkr. Pinnae dorsales duae, anterior radiosa, posterior adiposa. Pinna analis mediocris. Dentes maxillis pluriseriati setacei aequales, maxilla superiore in thurmulas 2 minimas, maxilla inferiore in vittam ter emarginatam dispositi, vomere et palato null. Cirri 6 carnosi. Spinae dorsi et pectorales valde crassae. Seutum capitis valde latum granosum cum osse humerali unitum, a scuto nuchali lato su- tura transversa distinctum. Nares patulae, anteriores rotundae, pos- 199 teriores rimaeformes margine duplice membranaceo. Pinna adiposa longa, libera; caudalis biloba. Membrana branchiostega radiis 9. V. 6? Hoezeer de beschouwingswijze van den heer Valenciennes zeer juist is, dat Hypophthalmus nuchalis Spix niet tot zijn geslacht Hypophthalmus kan behooren en tot een eigen geslacht te brengen is, heeft hij dit geslacht niet gelukkig zamengesteld, door daartoe visschen te bren- gen, welke ten hoogste van elkander verschillen. Het geslacht Au- chenipterus kan niet behouden blijven, tenzij men de diagnose er van Wijzige en slechts de genoemde soort van Spix, alsmede Auchenipte- rus dentatus CV., daartoe brenge, doch daar sedert de heeren J. Mül- ler en Troschel dit geslacht zeer goed beschreven hebben onder den naam van Euanemus, tot welke die beide soorten behooren, schijnt het verkieslijker den naam Euanemus te behouden. De overige soor- ten van Auchenipterus van den heer Valenciennes zouden dan terug te brengen zijn tot de soorten van zijn geslacht Pimelodus met 6 voel- draden. Maar, zoo als boven aangetoond is, bevatten die soorten de typen van meerdere geslachten en zoo ook komt het mij voor, dat de bedoelde soorten van Auchenipterus gedeeltelijk typen van eigene geslachten voorstellen. Zoo b. v. is Silurus nodosus Bl. (Aucheni- pterus furcatus CV.) een dier typen, aan welke men den geslachts- naam Auchenipterus zou kunnen laten behouden. Dit geslacht zou dan op de volgende wijze kunnen worden omschreven. Auchenipterus Blkr (Valence. ex parte). Pinnae dorsales duae, ante- riorradiosa, posterior adiposa. Pinna analis mediocris. Dentes maxil- lis pluriseriati setacei aequales, vomere et palato nulli. Cirri 6 car- nosi. Spinae dorsalis et pectorales crassae. Scutum capitis granosum sutura transversa cum scuto nuchali lato unitum. Nares anteriores tubulatae, posteriores patulae. Pinna adiposa parva anali multo bre- vior; caudalis biloba. Membrana branchiostega radiis 6. V. 8. Dit geslacht, aldus gekenmerkt, zou veel overeenkomst hebben met Hemipimelodus en zich daarvan voornamelijk onderscheiden 200 door de neusbuisjes en den bouw van kop- en nekschild, verschillen wel- ke eene hoogere beteekenis erlangen door een slankeren habitus des ligchaams, bijkans achterstaande oogen en met betrekking tot de aars- vin zeer kleine vetvin. Veel van de verhoudingen van Auchenipterus, zooals het boven omschreven is, vindt men terug bij Auchenipterus trachycorystes CV., maar men ontwaart er tevens dit bijzondere, dat kop en nekschild er zijn gesoldeerd tot eene breede beenige plaat, welke, zonder door eene overlangsche groeve verdeeld te zijn, zich breed tot voor op den snuit verlengt. Daarenboven is de onderkaak er langer dan de bovenkaak, de staartvin schijnt er afgeknot en de zeer kleine neusgaten openstaande te zijn, terwijl de buikvinnen er 9 of 10 stralen hebben. Deze soort is hoogstwaarschijnlijk de type van een natuurlijk geslacht, hetwelk men zou kunnen noemen naar den naam, door den heer Valenciennesaan de soort gegeven t. w. Trachycorystes Blkr. Pinna dorsales duae, anterior radiosa, poste- rior adiposa. Pinna analis mediocris. Dentes maxillis pluriseriati setacel aequales, vomere et palato nulli. Cirri 6 carnosi. Spinae dor- salis et pectorales crassae. Scutum capitis cum seuto nuchali unitum, suleo longitudinali non divisum, antice processu lato usque supra ros- trum porrectum. Nares minimae patulae. Pinna adiposa pinna anali multo brevior; caudalis integra. Membrana branchiostega radiis T. Misschien behooren Auchenipterus maculosus CV., Auchenipterus immaculatus CV. en Auchenipterus punctatus CV. insgelijks tot Trachy- corystes, doch het aanmerkelijke verschil in het aantal buikvinstralen, wat bij de typische soort 9 of 10 is en b. v. van Auchenipterus ma- culosus CV. (Silurus galeatus L.) gezegd wordt slechts 6 te zijn, doet nog andere verschillen van hoogere dan soortelijke beteekenis ver- moeden. Na alzoo de zesdradige soorten van Pimelodus Valenc., alsmede de soorten van Auchenipterus Val., voor zooveel de gegevens mij toe- ————1' 201 laten, tot hare generische beteekenis te hebben gebragt, blijven nog talrijke soorten over, door vroegere enlatere schrijvers beschreven en in de groote Histoire naturelle des Poissons niet vermeld. Vier dier soorten komen voor in Duchanan's werk over de visschen van den Ganges, t. w. Pimelodus rama, Pimelodus viridescens, Pi- melodus cenia en Pimelodus jatius. Van Pimelodus rama moet eerst nog uitgemaakt worden of zij inderdaad tot de Pimelodonten behoort, daar het niet blijkt of het gehemelte er op het tandenstelsel on- derzocht is. Mogt er het gehemelte zonder tanden zijn, zoodat zij eene Pimelodus is, en indien het weinige daarvan beschrevene en de afbeelding juist zijn, dan bezit zij toch de bijzonderheid dat van de 6 voeldraden 2 neusdraden zijn, terwijl er twee der onderkaaksdraden ontbreken. Hetzelfde zagen wij bij het geslacht Rita Blkr, doch bij geen’ der boven aangeduide typen der Pimelodonten. Ik bestempel deze type voorloopig met den naam Rama Blkr. Cirri 6, nasales, supramaxillares. Bij Pimelodus viridescens en Pimelodus cenia Buch. zijn, volgens de daarvan gegevene afbeeldingen, de 6 voeldraden op de gewone wijze geplaatst en die der bovenkaak vliesachtig aan de basis. Het komt mij voor dat deze beide soorten te brengen zijn tot Hemipimelo- dus. Misschien behoort Pimelodus jatius Buch. insgelijks tot hetzelfde geslacht. Phractocephalus kuturnee Sykes is blijkbaar eene soort van Rita, en behoort alzoo tot de Ariodonten. Pimelodus asperus McCl. van China is moeijelijk onder een der hiervoren gekenmerkte geslachten te brengen. In bouw van kopschild en doornen nadert deze soort het geslacht Erethistes. Zij heeft ove- rigens 7 kieuwstralen, zesstralige buikvin, matig ontwikkelde vetvin, korte aarsvin en tweekwabbige staartvin. Hare beschrijving en af- beelding bieden geene kenmerken aan, van gewigt genoeg, om haar tot een eigen geslacht te verheffen, waarom ik haar voorloopig rang- schik onder Hemipimelodus. Ook Pimelodus mong van China, door den heer Richardson naar 26 202 eene afbeelding beschreven, zou ik naar die beschrijving geene an- dere plaats weten aan te wijzen dan onder Hemipimelodus. In het eerste deel der »Fishes of Guiana" komen de beschrijvingen en afbeeldingen voor van eenige soorten van zesdradige Pimelodonten, welke nog eene nadere studie vereischen om beter en naauwkeuriger bekend te worden. Een dier soorten, Arius oncina Schomb. komt mij voor te behooren tot Trachycorystes.— Arius? obesus Schomb. schijnt wegens hare buitengewoon lange aarsvin en 6 voeldraden tot Euanemus te behooren. — Pimelodus (Bagrus) maculatus Schomb. is te brengen tot Rhamdia, evenals Schomburgk's Laukidi, zijne Pime- lodus arekaima, Pimelodus insignis en misschien ook zijne Pimelodus notatus. Pimelodus exsudans Jen. is hoogstwaarschijnljk eene Rhamdia. De heer A. Von Humboldt vermeldt in het 2e deel van zijn Re- cueil d'Observations de Zoólogie enz., behalve zijne Pimelodus zunga- ro en Pimelodus cyclopum, welke in de groote Histoire naturelle Poissons opgenomen zijn, eenige andere zesdradige soorten, welke hij heeft genoemd Pimelodus argentinus, Pimelodus velifer, Pimelodus barbancho en Pimelodus grunniens. Deze soorten zijn uit de korte aanteekeningen van den heer Von Humboldt niet nader te bepalen. Pimelodus argentinus is te weinig omschreven om haar in een der bovengeschetste geslachten eene plaats aan te wijzen. Pimelodus veli- fer is blijkbaar eene Rhamdia, evenals Pimelodus barbancho, terwijl Pimelodus grunniens misschien eene soort van Auchenipterus mihi voorstelt. Niet minder dan 8 nieuwe zesdradige soorten van Pimelodus Va- lenc. zijn beschreven in de derde aflevering der Horae ichthyologicae van de heeren J. Müller en Troschel, t. w. Pimelodus Sellonis, Pi- melodus Stegelichii, Pimelodus Deppei, Pimelodus lateristrigus, Pi- melodus musculus, Pimelodus eristatus, Pimelodus foina en Pimelo- dus eques. Zij schijnen mij alle toe tot mijn geslacht Rhamdia te behooren of althans zeer na daaraan verwant te zijn. Bij andere geslachten der Pimelodonten neemt het tandenstelsel een meer zamengesteld karakter aan, doordien de kaken met tanden 203 van verschillenden bouw zijn gewapend , terwijl de meeste eenvoudigheid in het tandenstelsel bereikt wordt in een door mij ontdekt geslacht, het- welk ik reeds 11 jaren geleden onder den naam Ketengus heb be- schreven. Inderdaad, bij het geslacht Ketengus zijn de tanden in beide ka- ken op eene enkele rei digt naast elkander geplaatst en hebben het voorkomen van snijtanden. Er zijn slechts 6 voeldraden en slechts 5 kieuwstralen en de zijlijn herinnert door hare splijting op de basis der staartvin sommige geslachten der Ariodonten. De vetvin is er weinig ontwikkeld en korter dan de aarsvin en, de staartvin tweelob- big. De heeren J. Müller en Troschel hebben op Pimelodus macropte- rus Lichtenst. en Pimelodus ctenodus Ag. hun geslacht Callophysus gegrond. De tanden zijn, hetzij in de bovenkaak, hetzij in de onder- kaak, op twee reijen geplaatst en de tanden der binnenrei kleiner dan die der buitenrei. Er zijn overigens ook slechts 6 voeldraden, doch daarentegen 7 kieuwstralen en de vetvin is er langer dan de aarsvin. De staartvin tweelobbig. Eene andere wijziging in het tandenstelsel biedt het geslacht Da- garius aan. De tusschenkaakstanden zijn er borstelvormig en op meer- dere reijen geplaatst en op een’ breeden band, welke uit vier naast el- kander gelegene groepen bestaat. Daarentegen zijn er de onderkaaks- tanden tweereiig en slechts nabij de symphysis meerreijig, en de tanden der binnenrei zijn gedeeltelijk priemvormig en veel langer dan die der buitenrei. Behalve deze bijzonderheden der dentitie heeft dit geslacht 8 voeldraden, 12 kieuwstralen, de staartvin tweelobbig en de vetvin matig ontwikkeld. Nog andere wijzigingen weder in het tandenstelsel doen zich voor bij de geslachten Synodontis Val. en Arges Val. Bij Synodontis zijn de kaken weinig ontwikkeld en is de boven- kaak met een’ band borstelvormige tandjes bezet, doch voor in de onderkaak bevindt zich een bundel buigzame gesteelde en haakvormig gekromde tanden even als de liptanden van Bagrichthys. Even als Bagrichthys heeft Synodontis ook getakte voeldraden, 7 kieuwstra- 204 len en eene zeer groote vetvin, doch de tusschendoornsbeenderen zijn er tot een groot schild ontwikkeld, en de neusdraden ontbreken, zoo- dat er slechts 6 voeldraden aanwezig zijn. De staartvin tweelobbig. Arges Val. heeft dit merkwaardige, dat de op meerdere reijen ge- plaatste tanden in beide kaken alle of gedeeltelijk vorksgewijze met twee spitsen eindigen, terwijl het aantal voeldraden er teruggebragt is tot 2, (welke tot de bovenkaak behooren) en het aantal kieuwstra- len tot 4. De hierboven gekenmerkte geslachten laten zich in volgend over- zigt kortelijk overzien. Euanemini. Euanemus Müll. Trosch. Cirri 6. Ageneiosus Lac. Cirri 2, Pimelodini. a. Dentes maxillis superiore et inferiore pluriseriati parvi aequales. Cirri 8. Pimelodus Blkr. Pinna ventralis radüs 8 vel 9. Membrana branchi- ostega radiis 8 ad 12. Vesica natatoria. Akysis Blkr. V 1/5. B. 6. Vesica natatoria nulla. Nares anteriores tubulatae. Glyptosternon MeCl. Regio thoraco-postgularis laminis suctoriis. Olyra MeCl. Spina dorsalis nulla. Acrochordonichthys Blkr. Apertura branchialis infera. Cirri inframaxil- lares externi post angulum oris inserti. Corpus verrucosum. Gagata Blkr. Genus non naturale, compositum, provisorium; com- plectitur species generis Pimelodi Valenc. cirris 8 praeditas sed non in genera descripta locandas. Cirri 6. Pseudopimelodus Blkr. Nares tubulatae. V. 6 (1/5). B. 9 ad 10. Caput cute laevi tectum. Zungaro Blkr. Spinae pinnis verae nullae. B. 4. V. 10 (1/9). Heptapterus Blkr. Pinna adiposa cum pinna caudali unita. Rhamdia Blkr. Nares patulae, nec tubulatae nec valvatae. B. 7 ad 9. 205 ^ Pinirampus Blkr. Nares anteriores tubulatae, posteriores patulae. Cirri membranacei taenioidei. Auchenaspis Blkr. Scuta capitis et nuchale valde lata sutura trans- versa distincta. Nares patulae. B. 9. V. 6? Adiposa elongata. Auchenipterus Blkr. Scuta capitis et nuchale lata sutura transversa distincta. Nares anteriores tubulatae, posteriores patulae. B. 6 V. 8 Adiposa parva. Trachycorystes Blkr. Scuta capitis et nuchale lata tota coalita, non divisa, parte cephalica supra rostrum producta. Nares patulae. D. 7? Adiposa parva. Hemipimelodus Blkr. Scutum eapitis granosum. Scutum nuchale minimum, Nares patulae, posteriores valvatae. B. 5. V. 6 (1/5). Linea lateralis basi caudalis bifurcata. Rama Blkr. Cirri nasales. Curri 2 ? Erethistes Müll. Trosch b. Dentes maxilla inferiore tantum, pluriseriati, parvi, aequales. Conorhynchos Blkr 2 Conostomus C. Dum. Cirri 6. c. Dentes maxillis uniseriati aequales. Ketengus Blkr. Cirri 6, d. Dentes maxillis forma et magnitudine diversae. Callophysus Müll. Trosch. Dentes maxilla superiore vel maxilla infe- riore biseriati, serie externa serie interna longiores. Cirri 6. Bagarius Blkr. Dentes maxilla superiore pluriseriati in vittam qua- dri-partitam dispositi, maxilla inferiore biseriati serie interna elongati subulati Cirri 8. Synodontis Val. Dentes maxilla inferiore in fasciam collocati mobiles pe- dicellati uncinati, maxilla superiore pluriseriati parvi setacei, Cirri 6. Arges Val. Dentes maxillis pluriseriati omnes vel ex parte apice bifidi. Cirri 2. 206 KEuanemini. Euanemus colymbetes Müll. Trosch. " Obesus Blkr:z Arius? obesus Schomb. „nuchalis Blkr = Auchenipterus nuchalis CV. = S phe thalmus nuchalis Spix Ag. » — dentatus Blkr — Auchenipterus datei CV. Ageneiosus militaris CV. Ceratorhynchus militaris Agass. = Silurus militaris Bl. (nec. L.) r inermis Lac. = Silurus inermis Bl. 7" — brevifilis CV. Pimelodini. [/4 . Hab. Surinam. Guyana. Brasilia. Guyana. Bräsilia. Surinam. Guyana. Pimelodus catus CV. = Pimelodus nebulosus Les. =Silurus catus L. Hab. Prov. unit. Lac. Huro. Pine-island 50e lat. sept. Province. unit. Provinc. unit. Provinc. unit. Provinc. unit. yr coenosus Richds. en erat DONI „ borealis Richds. TCU Ado rS 9 albidus Des; ke. A A v nigricans Les. = Bog. nigrescens Richds. „ punctulatus CV. y aeneus Les. TROU ar rS TEE » furcatus Les. — Pimelodus cauda-furcatus Les. s» furcifer CV. . e „ lemniscatus Les. „ atrarius De Kay. r pullus De Kay. v felis Agass. „ ? cantonensis CV. n ? guttatus Lac. . . „ Cranchii Brit. Mus. Griff. Gagata telchitta Blkr = Pimelodus telchitta Bel „ botius Blkr = Pimelodus botius Buch. „ gagata Blkr — Pimelodus gagata Buch. „ mangois Blkr. 2 Pimelodus Pauchois Buch. „ ? menoda Blkr. = Pimelodus menoda Buch. „ ? lona Blkr = Bagrus lonah Syk. : ; ? pusillus Blkr = Pimelodus pusillus Ranzani. r ? anisurus Blkr = Pimelodus anisurus McCl. . r ? indicus Blkr = Pimelodus indicus MeCl. Hn Provinc. unit. Surinama. Provinc. Provinc. Provinc. Provinc. China. China. ? Bengal. Bengal. Bengal. Bengal. Bengal. Dekkan. ? unit. unit. unit. unit. Loodianah. Loodianah. 5 ^ Gagata conta Blkr — Pimelodus conta Buch. - „ hara Blkr — Pimelodus hara Buch. : Glyptosternon nangra Blkr = Pimelodus nangra Buch. . „ reticulatus McC]. „ sulcatus MeCl. „ striatus McCl. „ pectinopterus McCI. » labiatus McC]. ST EET art „ platypogon Blkr = Pimelodus platypogon K. v. H. & platypogonides Blkr — Pimelodus peg a Dus Blkr. Olyra longicaudatus McC] „ laticeps McCl. Erethistes pusillus Müll Trósch. Pseudopimelodus bufonius Blkr — Pimelodus Bolens Cv. „ mangurus Blkr = Pimelodus mangurus Val. „ raninus Blkr = Pimelodus raninus GV. " charus Blkr — Pimelodus charus CV. Zungaro Humboldtii Blkr — Pimelodus zungaro Humb. Hemipimelodus borneénsis Blkr == Pimelodus borneénsis Blkr. „_ macrocephalus Blkr. : Peronüi Blkr = Pimelodus Poo CV. NN nella = Pimelodus? nella CV. = Nalla-jellah fus. „ tachisurus = Pimelodus rsr CV. = Tachisurus chinensis Lac . : ene = Pimelodus quuthibiaonhtus CV. = Silurus quadrimaculatus Bl. y? readers Blkr = Pimelodus viridescens Buch. » ? cenia Blkr — Pimelodus cenia Buch. . » ? asper Blkr — Pimelodus asperus McCl. . n ? mong Blkr = Pimelodus mong Richds. . n ? jatius Blkr = Pimelodus jatius Buch. . Rhamdia Sebae Blkr == Pimelodus Sebae CV. QG. = Heterobranchus sextentaculatus Spix. pati Blkr = Pimelodus pati CV.. v sapo Blkr — Pimelodus sapo CV. „ Hilari Blkr = Pimelodus Hilarii CV. v gracilis Blkr = Pimelodus gracilis Val. …. . „ Pentlandii Blkr = Pimelodus Pentlandii CV. . n ? javanica = Pimelodus javus K. v. H. E E uu X — Pimélode Quélen 207 . Hab. Mahananda fl. Kosi fl. Beng. Cabul fl. Kasyah mont. Kasyah mont. Simla mont. Mishmee mont. Java, Hind. Sumatra. Kasvah mont.? Kasyah mont. Assam. Guyana. Amer. merid. Amer. merid. Amer. merid. Amer. merid. Borneo. Borneo. ? Coromand. China. Americ. Bengal. Bengal. China. China. Bengal. merid. merid. merid. merid. merid. merid. Amer. Amer. Amer. Amer. Amer. Amer. Java. 208 Rhamdia barbancho Blkr = Pimelodus barbancho Humb. : Hab. Amer. merid. s maculatus = Pimelodus maculatus Lac, » Amer. merid. „ velifer Blkr = Pimelodus velifer Humb. . . » Amer. merid. „ Schomburgkii Blkr = Pimelodus (Bagrus) maculatus Schomb: y» Amer. merid. |. 7 laukidi Blkr = Pimelodus (Bagrus) laukidi Schomb. . » Amer. merid. ^ » arekaima Blkr = Pimelodus arekaima Schomb. „Amer. merid. „ insignis Blrk = Pimelodus insignis Schomb. ; Amer. merid. » ? notatus Blkr = Pimelodus notatus Schomb. . » Amer. merid. „ exsudans Blkr = Pimelodus exsudans Jen. » Brasilia. r Sellonis Blkr = Pimelodus Sellonis Müll. Trosch. ; 7" Brasilia. „ Stegelichii Blkr = Pimelodus Stegelichii Müll. Trosch. . fr Surinam. » Deppei Blkr= Pimelodus Deppei Müll. Trosch. . ^" Ins. Sandvic. r ? lateristrigus Blkr == Pimelodus lateristrigus Müll. Trosch. . « Brasilia. ; ? musculus Blkr = Pimelodus musculus Müll. Trosch. . » Americ. r ? cristata Blkr = Pimelodus cristatus Müll. Trosch. . &" Guyana. » ? foina Blkr = Pimelodus foina Müll. Trosch. . : /" Guyana. » eques Blkr — Pimelodus eques Müll. Trosch. . » Guyana. » argentina Blkr= Pimelodus argentinus Humb. . : . " Amer. merid. w (an Ariodes??) manillensis = Pimelodus manillensis CV (1). . » Lucon. Heptapterus mustelinus Blkr — Pimelodus mustelinus CV. r Àmer. merid. Pinirampus pinirampus = Pimelodus pinirampus Ag. y; Àmer. merid. Rama Buchanani Blkr — Pimelodus rama Buch. 7» Bengal. Auchenaspis biscutatus = Pimelodus biscutatus Geoffr. st. Hil. y» Aegypt. (Nilus): „ occidentalis Pimelodus occidentalis CV. v Senegal. Auchenipterus nodosus Müll. Frosch. = Silurus nodosus Bl. Be nodosus CV. = Auchenipterus furcatus CV. , . . » Amer. merid. r. grunniens Blkr = Pimelodus grunniens Humb. . " Amer. merid. „ ? Heckeli Filippi. «Ce. o9. Amer. merid Trachycorystes trachycorystes Blkr z Auchenipterus — stes CV. » Amer. merid. „ oncina Blkr = Arius oncina Schomb. &» Guyana. » ? galeatus Blkr — Silurus galeatus L.= Hennie macu- losus CV. , : eno a : s ? immaculatus Blkr A A otieniptitas TE CY. ead. spec. ac praeced.?) es c Pa s ? punctatus GV, = Auchenipterus DET ov. $04: TRANS — — Iun [/4 Amer. merid. Amer. merid. Amer. merid. (1) Deze soort wordt gezegd na verwant te zijn aan Pimelodus Blochii CV., welke dezelfde soort is als Ariodes clarias Müll. Frosch. 209 Akysis variegatus Blkr= Pimelodus variegatus Dlkr. . . . . Hab. Java. 7 ? cavia Blkr- Pimelodus cavia Buch. . . . . . . . v Beng. Acrochordonichthys platycephalus Blkr. . . . . . . . . v Sumatra. n_ zonatus Blkr — Pimelodus zonatus Dlkr. .. . . . » Java. & pleurostigma Blkr= Pimelodus pleurostigma Blkr. — . 7^ Java. n_ rugosus Blkr= Pimelodus rugosus Blkr. |. . . . v Java. zr melanogaster Blkr — Pimelodus melanogaster Blkr. |. ^ Sumatra. EE uocum BIER. —— $4 ovo o; 975. * Java. Conorhynchos conirostris Blkr — Conostomus conirostris C. Dum. ESEnneludusceonBostpis GV. … . s . . 2. . . Brasilia, Ketengus typus Blkr — Pimelodus pectinidens Cant. . . . . » Java, Madur., Born. Pinang. Callophysns macropterus Müll. Trosch. = Pimelodus macropterus Buchs wl lt » « £. Amer. merid. 5 etenodus Müll. "uos de = Kindle frenis dirus . ^" Brasilia. Bagarius Buchanani Blkr — Pimelodus d Buch. — Bagrus Warner Syk. … - . 4 Beng.Hind. Jav. n ? fulvidraco Blkr — Pixelódus?. fülvidgaóo Einen uv China, Synodontis macrodon Is. Geoffr. Hil. = Pimelodus synodontis E. Ee NM yr Nilus. » membranacens Js. Geoffr. St Hil. = Pimelodus membrana- Beret: St. EN £t ese or Nilus, „_schal Blkr = Silarns schal Bl. Schn. = Pimelodus clarias Geoffr. St Hil. = Synodontis arabi GV. . . . . . v» Nilus. ERD D E Nilus EE uS GV. uu vous oct LT. 7 Nilus: yr maculosus Rüpp. cR PONTI TOR, EU NLS | iunc lg en S .:—----: DEERD: . 7 3$ 2. 8 7 0 9 . X Nilus EEuUSBDeSensis Peters. . . . . … … . . & . . . v Mossamb. y nebulosus Peters. e En er ges Ar vie Da M Dy MOSS DE Buses sabalo CV. . . . bern cce Por n ? cyclopum CV = Pisiclidus Aben num 26.20 4 Her, Zooals boven reeds is gezegd zijn vele der soorten, tot de geslach- ten Pimelodus, Pseudopimelodus enz. gebragt, nog verre van voldoen- de bekend, en naarmate die kennis zal worden uitgebreid, zullen meer- dere soorten blijken slechts nominaal te zijn en tot andere reeds be- kende te moeten worden teruggebragt. 27 210 Buiten de mogelijkheid eenige andere dan mijne eigene verzame- ling te raadplegen, zij dat nadere onderzoek aan andere beoefenaars der ichthyologie overgelaten. Van meerdere soorten zie ik in de mij beschikbare hulpmiddelen zelfs niets of niet veel meer dan de namen vermeld, waardoor het mij niet eens mogelijk is ze onder de achtdradige of zesdradige geslachten te brengen. Hiertoe behooren. Pinelodus empreussKistl. 72 € ate DNO v palhidus Eoirtl, > 7252s 0S PRIUS SECO CORRER US » : nebulosus -KurtE..- i Le M EILEEN 2», Xxanthocephalus Kürtl..... 5 (cp E CERE EXE 5 Havas Kirtl.. (008 en mln he uu ot tr I EE s --coerdlescens Raf. .— .. u 7 220 9 oy pev M DEDERE p Amis Bard 1 na 4 waren ote 09 DOLES ERES » | marmoratus Holbr. dox NM tende vore ANTIGEEN Ik moet hier nog melding maken van eene uiterst merkwaardige soort, door den heer RH. Kner een paar jaren geleden beschreven af- gebeeld onder den naam van Clarotes Heuglini. . . . 0. 5 5 Hab. Chartum Afric. orient. septentr. Het geslacht (ALL a naar deze soort door den heer Kner opge- steld, behoort zonder twijfel tot de Bagrichthyoïden en iszeer kenbaar aan en merkwaardig door de abnormale met een’ doorn gewapende vetvin en het boven het oog hoekig en bijkans vertikaal naar beneden gebogen kopschild. Ik kan echter niet bepalen of dit geslacht te rangschikken is onder de Ariodonten of onder de Pimelodonten, ver- mits het bestaan van tanden in het gehemelte in de beschrijving van den heer Kner noch vermeld, noch ontkend is. Baaarius Blkr. Lika. Verh. B. G. XXV Nalez. ichth. Deng. p.121. Pinnae dorsales duae, anterior radiosa, posterior adiposa. Pinna analis mediocris. Dentes acuti, maxilla superiore pluriseriati in vit- tam curvatam quadripartitam dispositi, maxilla inferiore biseriati, sym- physin versus tantum pluriseriati, serie interna canini ex parte subu- lati. Dentes vomerini vel palatini nulli. Oculi eute cephalica vela- 211 ti. Cirri 8, taenioidei, supramaxillares stipite osseo longissimo suf- fulti, inframaxillares omnes rictui approximati. Membrana branchioste- ga radiis 12. Apertura branchialis usque post apicem operculi produc- ta. Membrana interbranchialis profunde incisa. Spinae dorsalis et pectorales osseae subnudae. Scutum capitis conspicuum. — Nares conti- guae patulae non tubulatae. Pinna caudalis biloba. Regio thoraco-post- gularis laminis suctoriis nullis. Vesica natatoria nulla. Linea lateralis basi pinnae caudalis furcata. Aanm, Ik stelde dit geslacht op in het jaar 1853 naar de soort, door Buchanan ontdekt en onder den naam van Pimelodus bagarius beschreven en afgebeeld. Het is in de eerste plaats opmerkelijk door zijn tandenstelsel. De tanden zelve zijn reeds merkwaardig door hunne ongelijke grootte in beide kaken en door hunne ongelijke rangschikking , zijnde zij in de bovenkaak op meerdere en ‘in de onderkaak , behalve in de nabijheid der symphysis, op slechts twee reijen geplaatst. Maar behalve dit heeft Bagarius nog dit opmerkelijke dat elk tussche nkaaksbeen uit vier plaatvormige stukken bestaat, wel- ke in eene hoefijzervormige gedaante naast elkander zijn geplaatst en van welke de zijstukken langwerpig driehoekig zijn en met de spits naar achteren gekeerd. Andere bijzonderheden, welke dit geslacht aanbiedt, verdienen insgelijks opmerking. Hiertoe behooren de band- vormige voeldraden, de lange beenachtige steel van de boven- kaaksdraden, de verlengsels der rug- en borstvindoornen en der staart- vinkwabben, de 12 kieuwstralen en de op den grond der staartvin vorks- gewijze gesplitste zijlijn. Tot nog toe is slechts eene enkele soort van Dagarius bekend, t. w. Pimelodus bagarius Duch. — Dagrus Yarrelli Sykes zou eene twee- de soort vormen, indien zij inderdaad, zooals de heer Sykes meent, van Pimelodus ba garius Duch. verschilde, wat mij echter voorkomt niet het geval te zijn. In China leeft eene soort, naar eene afbeelding van Reeves door den heer Richardson onder den naam van Pimelodus? fulvi-draco beschre- ven, welke insgel ijks tot het geslacht Dagarius schijnt te behooren en 212 zelfs als geene andere te beschouwen zou zijn dan Dagarius Buchanani, zoo niet de verlengsels der verschillende vinnen op de afbeelding ont- braken en er de neusdraden waren voorgesteld als de halve lengte van den kop evenarende. Bagartus Buchanan: Blkr, Verh. Bat. Gen. XXV Nalez. ichth. Deng. p. 121. Atl. Silur. tab. XXXIIL Buchanan's Lika. Bagar. corpore elongato depresso, anticelatiore quam alto, postice compressiusculo, alti- tudine 6 ad 7 circiter in ejus longitudine absque, 9 ad 10 circiter in ejus longitudine cum pinna caudali; capite acuto depresso 35 ad 3} in longitudine corporis absque, 5; ad 4) in longitudine corporis cum pinna caudali; altitudiae capitis 2 ad 22, latitudine 14 ad 1$ in ejus longitudine; oculis in initio capitis dimidii posterioris sitis, superis, oblique sursum spec- tantibus, diametro 11 ad 14 in longitudine capitis, diametris 3 ad 44 distantibus; linea rostro-dorsali declivi rectiuscula nucha tantum convexiuscula; scuto capitis rugoso-granoso, sulco longitudinali (fonticulo mediano) medio tantum diviso, longe ante et post sulcum in- tegro, fonticulis lateralibus mediis vel posterioribus nullis, postice in processus 5 exeunte, processu medio a crista interparietali formato trigono, duplo vel plus longiore quam basi lato apice gracilescente acuto os interspinosum 2" non attingente; osse interspinoso 2? (scuto nu- chali) parvo glabro medio trigono apice rotundato, alis gracilibus plus triplo longioribus quam latis; rostro depresso oculo plus quadruplo ad plus quintuplo longiore, ante rictum promi- nente, linea anteriore acutiuscule rotundata; naribus rostri apici multo magis quam oculo approximatis subcontiguis, patulis, posterioribus cirro basi membranaceo aperturam amplec- tente subclaudendis; labiis, superiore praesertim , carnosis; cirris nasalibus brevissimis nares posteriores vix superantibus; cirris supramaxillaribus taenioideis basin pinnae pectoralis at- tingentibus basi valde latis membranaceis processu osseo rigido crista interparietali longiore sustentatis; cirris inframaxillaribus compressis, externis internis longioribus rostro breviori- bus, internis angulum oris non attingentibus; dentibus maxilla superiore pluriseriatis acutis curvatis in vittam latam ferri equini formam subreferentem quadripartitam collocatis, den- tibus symphysin versus et serie interna dentibus ceteris longioribus; dentibus maxilla infe- riore biseriatis acutis symphysin versus tantum pluriseriatis dentibus serie interna caninis subulatis dentibus ceteris majoribus; rictu infero valde curvato formam ferri equini subrefe- rente, latitudine 2 ad 2 fere in longitudine capitis; operculo rugoso vel rugoso-granoso; osse humerali brevi, laevi, gracili, apice obtuso vel acutiusculo; axilla poro mucoso unico con- spicuo; linea laterali subsimplice antice declivi postice recta basi pinnae caudalis bifurcata; cute corpore ubique laevi; cauda parte ejus post pinnam adiposam sita quadruplo circiter longi- ore quam medio alta; pinna dorsali acuta corpore altiore, minus duplo altiore quam radio 1? alta, spina mediocri capite minus duplo ad paulo plus duplo breviore antice granulo- sa postice denticulis nullis vel vix conspicuis appendice flexili compressa radium l" multo superante sed spina ipsa multo breviore; pinna adiposa multo minus duplo ejus longitudinis a dorsali radiosa remota eaque longiore, subtrigona, obtusa, duplo vel plus duplo longiore iE f / A 8 j i£ 219 quam alta; pinnis pectoralibus acutis latis emarginatis radio 1? 12 circiter in longitudine ca- pitis, spina mediocri spina dorsali paulo vel non longiore antice granulosa postice dentibus conspicuis serrata appendice flexili valde compressa radium lm multo superante basin pinnae ventralis vulgo superante; ventralibus acutis emarginatis pectorali absque filo ejus non multo brevioribus; anali acuta emarginata corpore non vel paulo humiliore, paulo altiore quam basi longa, adiposa non vel vix longiore; caudali profunde emarginata lobis acutissimis pro- ductis superiore inferiore longiore cum filo ejus 3 fere ad 3} in longitudine totius corporis; corpore olivaceo nebulis nigricante-fuscis latis transversim subfasciato, fascia 1* cephalica, 2^ dorso-ventrali, 3* adiposo-anali, 4° caudali; linea laterali flavida vel aurantiaca; pinnis roseo-flavis et, adiposa excepta, fusco vel nigricante-fusco plus minusve late bifasciatis; cor- pore pinnisque insuper speciminibus pluribus maculis irregularibus parvis nigricantibus no- tatis. B. 12. D. 1/6. P. 1/12 (spec. unic. lat. dextr. 1/9). V. 1/5. A. 3/9 ad 4/11. C. 1/15/1 et lat. brev. Synon. Pimelodus bagarius Buch. Gang. Fish. p. 186, 378 tab. 7 fig. 62, CV. Poiss, XV p. 109 tab. 433, Blkr Verh. Bat. Gen. XXI, I Nieuwe Bijdr. Silur. Jav. p. 10. Pimélode vachari CV. Poiss. XV p. 109 tab. 433. Bagrus Yarrelli Sykes Fish. of the Dukhun in Transact Zoöl. Soc. Lond. II, 5 p. 3970 tab. 65 fig. 1. Vaghari Bengalens. Kheerd, Mulandah, Guwtj Indig. Deccan. Kelaling Javanens. Lika Sundanens. Habit. Java (Parongkalong, Trogon, Surakarta) in fluviis. Caleutta, in flumine Hooghly. Longitudo 5 speciminum descriptarum 318" ad 440". Aanm. Behalve de bovenbeschrevene voorwerpen bezit ik nog een exemplaar van 800 millimeters lengte zonder de staartvin, welke be- schadigd is doch welke de lengte van den visch op ongeveer 1200 millimeters zou brengen indien er de staartvin, zooals gewoonlijk, on- geveer !/; van de lengte des geheelen ligchaams heeft uitgemaakt. Bij de groote voorwerpen, welke ik tijdens eene vischvangst in de rivier Tjitarum bij Parongkalong (Preanger-regentschappen) in groot aantal zag, schijnen de staartvin- verlengsels betrekkelijk korter te zijn dan bij de jongere voorwerpen. Bij bedoeld voorwerp heeft het kopschild, gemeten van de snuitspits tot aan het einde van de tus- schenwandbeenskam eene lengte van 220” dat is, een weinig meer dan 214 het vierde gedeelte der lengte van den visch zonder de staartvin. In Bengalen wordt de soort gezegd meer dan zes voeten lang te wor- den. Op Java wordt zij soms aanmerkelijk langer. Ik bezit 2 sche- dels, afkomstig van Lika's, gevangen in de groote rivieren der Prean- ger-regentschappen van hetwelk de grootste eene lengte heeft, gemeten van de snuitspits tot aan het einde van de tusschenwandbeenskam, van 425 millimeters, waaruit op te maken is dat de visch zonder de staartvin minstens 1600" lang was en met de staartvin en hare ver- lengsels ongeveer 2400" of eene lengte had van meer dan 8 voeten, De Lika of Kelaling is het eerst in de wetenschap bekend gewor- den door Buchanan, die er eene vrij uitvoerige beschrijving en eene vrij goede afbeelding van gaf. De heer Valenciennes gaf er eene nieuwe beschrijving en afbeelding van, de laatste genomen naar de varieteit met kleine zwarte vlekken en kort daarna werden ook de beschrijving en afbeelding van Bagrus Yarrelli Sykes, welke dezelfde soort voorstelt, bekend gemaakt. Ook deze laatste afbeel- ding is genomen naar de varieteit met kleine zwarte vlekken op lig- chaam en vinnen, doch veel minder goed dan die van Buchanan en van den heer Valenciennes. De kenmerken door welke Bagrus Yar- relli, volgens den heer Sykes zelven, van Pimelodes bagarius Buch. zoude verschillen, zijn zeer zeker ook bij laatstgenoemde aanwezig, behalve de genoemde kleine vlekjes, welke echter in mijn oog niet of niet veel meer dan individuële waarde hebben. Door geen der bovengenoemde schrijvers was opgemerkt de bijzonderheid, dat de band der bovenkaakstanden uit 4 groepen bestaat, elke op afzonder- lijke beenstukken geplaatst en daardoor, in verband met den aard 71 der tanden zelve, een uitstekend kenmerk opleverende ter bepaling van het geslacht, hetwelk zeer zeker als een natuurlijk genus te be- beschouwen is. GLYPTOSTERNON MeCl. DoJjerNear. Pinnae dorsales duae, anterior radiosa, posterior adiposa. Pinna analis mediocris. Dentes maxillis pluriseriati parvi aequales acuti in vittam unicam vel bipartitam dispositi. Dentes vomerini vel palatini nulli. 215 Oculi cute cephalica velati. Cirri 8, supramaxillares membranacei pe- dieulo osseo suffulti, inframaxillares rictui approximati. Membrana branchiostega radiis 8 vel 9. Apertura branchialis postera usque ad api- cem operculi producta. Membrana interbranchialis valde profunde emarginata. Spinae dorsalis et pectorales cartilagineae vel osseae cu- te vestitae. Scutum capitis cute tegente inconspieuum. | Nares contiguae patulae, nee tubulatae, nee valvatae. Pinna caudalis biloba. Regio tho- raco-postgularis laminis suctoriis. Cutis corpore laevis. Vesica nata- toria nulla. Aanm. Dit geslacht herinnert door zijnen habitus min of meer de geslachten Platyptera V. Hass. en Homaloptera Van Hass., wel- ke evenzoo in de hoogere gedeelten der stroomgebieden te huis behooren en er op gebouwd zijn, zich bij hevige stroomen aan de steenen der rivierbeddingen vast te klampen. De platte onder- vlakte des ligchaams, de horizontale plaatsing der borstvinnen geheel aan den onderrand des ligehaams, de onderstaande bek en breede vliezige door een beenig uitsteeksel van het bovenkaaksbeen ondersteunde bovenkaaksdraden, zouden tot deze vastklamping aan steenen of rots- achtige rivierbeddingen reeds voldoende zijn, maar bij Glyptosternon is de borst-achterkeelstreek bovendien bewerktuigd om de overige erganen in hunne funktie van vastklamping allezins te ondersteunen. Deze bewerktuiging is zeer eenvoudig en bestaat uit een aantal dwar- sche of overlangsche huidgroeven, welke de huid achter de keel in overlangsche of dwarsche platen verdeelt, welke tegen eenig vast voor- werp aangedrukt wordende aan de vischjes het vermogen moeten schenken zich daaraan vast te hechten. De heer MacClelland heeft deze bewerktuiging ontdekt bij eenige soorten, gevangen in de rivieren van Kabul en van de Kasyah-Simla-, en Mishmee-gebersten, en deelde de korte beschrijvingen van vijf en de afbeeldingen van twee soorten mede in het jaar 1812 in het 2e deel van het Calcutta Journal of Natural History. Reeds vroeger echter waren soorten van dit geslacht bekend en door Kuhl en Van Hasselt op Java ontdekt in hunne Pimelodus pla- 216 tvpogon en door Buchanan in Bengalen gevonden in zijne Pimelodus nangra. Zelf ontdekte ik nog eene nieuwe soort, tot dit geslacht be- hoorende. Zij is reeds vroeger door mij beschreven onder den naam van Pimelodus platypogonides. Het geslacht Glyptosternon heeft nog een ander kenmerk, althans te oordeelen naar de in mijn bezit zijnde soorten, hetwelk het ver- mogen dezer visschen, zich aan steenen of andere voorwerpen in de bergstroomen vast te klampen allezins moet versterken. Ik bedoel den eindtand aan de borstvindoornen, welke haakvormig gekromd is en vóór de beenige punt van den doorn zelven uitsteekt. Mijne beide soorten hebben dit kenmerk sterk uitgedrukt. Voor zoover ik kan nagaan zijn thans met meerdere of mindere zekerheid tot Glyptosternon te brengen de volgende soorten: Glyptosternon reticulatus MeCl., Glyptosternon sulcatus McCl., Glyp- tosternon striatus MeCl., Glyptosternon pectinopterus McCl., Glyptoster- non labiatus MeCl. Glyptosternon nangra Blkr en de twee soorten mijner verzameling van Java en Sumatra, Glyptosternon platypogon en Glyptosternon platypogonides. Deze beide laatste laten zich naar volgend schema van de overige bekende soorten en van elkander on- derscheiden. I. Spinae dorsalis et pectorales osseae, postice dentatae. Labia non lobata. D. 1/6. À. 4/1 ad 4/9. A. Regio thoraco-postgularis suleis longitudinalibus postrorsum convergentibus. Cirri supramaxillares pinnas ventrales non attingentes. f Crista interparietalis duplo longior quam basi lata. Caudae pars post pin- nam adiposam sita vix longior quam alta. Glyptosternon platypogon Blkr. T Crista interparietalis triplo longior quam basi lata. Caudae pars post pinnam adiposam sita plus duplo longior quam alta. Glyptosternon platypogomides Blkr. 217 Glyptosternon platypogon Blkr, Atl. Silur. tab. XXXV fig. 2. Plat. dradige djengal. | Glyptost. corpore elongato, antice paulo latiore quam alto, postice compresso, altitudine 5! ad 5 fere in ejus longitudine absque, 7} ad 5! in ejus longitudine cum pinna caudali; capite acuto convexo 32 ad 4} in longitudine corporis absque, 47 ad 5j in longitudine corporis cum pinna caudali; altitudine capitis 2 ad 12, latitudine 1} ad vix plus quam 1 in ejus longitudine; oculis in media longitudine capitis sitis, superis, sursum spectantibus, dia- metro 8 ad 11 in longitudine capitis, diametris 2 ad 3 distantibus; linea rostro-dorsali ubi- que declivi convexiuscula; scuto capitis cute glandulosa tegente inconspicuo, cute ablata laevi suleo longitudinali (fonticulo mediano) usque inter oculos tantum diviso, fonticulis lateralibus posterioribus nullis, postice in processus 5 exeunte, processu medio a crista interparietali formato trigono duplo circiter longiore quam basi lato, apice acuto os interspinosum 2^" gla- brum subattingente, processubus medianis crista interparietali non brevioribus gracilibus, pro- cessubus loteralibus medianis brevioribus ex ossibus suprascapularibus formatis; osse interspi- noso 2? (scuto nuchali) medio antice processu trigono acuto, alis gracilibus plus duplo longi- oribus quam latis; rostro depresso-convexo, oculo plus triplo longiore, ante rictum prominen- te, linea anteriore obtuse rotundato; naribus subcontiguis rostri apici magis quam oculo approximatis, rotundis, patulis, nec tubulatis nee valvatis; labiis earnosis; cirris nasalibus gracilibus oculum attingentibus vel fere attingentibus; cirris snpramaxillaribus basi latis mem- branaceis pedunculo osseo suffultis basin pinnae pectoralis attingentibus; cirris inframaxilla- ribus compressis, externis internis longioribus operculum attingentibus; dentibus bene con- spicuis, maxilla superiore in vittam parum curvatam minus quadruplo longiorem quam la- tam, maxilla inferiore in vittam magis curvatam et longiorem sed graciliorem angulis acutam dispositis; rictu infero vix curvato, latitudine 2 circiter in longitudine capitis; operculo gla- bro; osse humerali sat longo acuto laevi; linea laterali parum vel vix ramosa, antice declivi postice recta basi pinnae caudalis non furcata; cute laevi glandulis vel tuberculis conspicuis nullis; axila poro mucoso parum conspicuo; cute mento glandulosa; cute inferne regione thoraco-postgulari sulcis longitudinalibus numerosis postrorsum convergentibus in laminas elongatas suctorias divisa; cauda parte post adiposam sita vix longiore quam alta; pinna dorsali radiosa acuta, corpore non vel paulo altiore, multo minus duplo altiore quam basilonga, spina mediocri cute vestita lj ad 14 in longitudine capitis antice glabra postice vulgo leviter denticulata appendice flexili radium 1m non vel vix superante; pinna adiposa minus duplo ejus longitudinis a dorsali radiosa remota eaque longiore, triplo vel plus triplo longiore quam alta, oblique convexa vel rhomboidea; pinnis pectoralibus acutis latis capite non vel paulo longioribus, spina lata compressa cute vestita spina dorsali longiore antice glabra postice dentibus 7 ad 12 magnis armata dentibus anterioribus curvatis antico apicem spinae superante, appendice flexili compressa radium 1m non vel vix superante; pinnis ventralibus acutiusculis angulatis vel rotondatis pectoralibus brevioribus; anali rotundata corpore paulo humiliore, vix vel non longiore quam alta, adiposa vix vel non breviore; caudali profunde emarginata lobis acutis vel acutiuscule rotundatis subaequalibus 4j ad 51 in longitudine cor- 28 218 poris; colore corpore superne lateribusque fuscescente- vel violascente-viridi, nitido, inferne margaritaceo-roseo vel aurantiaco; linea laterali flavida vel aurantiaca; pinnis aurantiacis, vulgo maxima parte fusco-violaceo vel viridi-violaceo tinctis; iridi coerulescente. B. 8 vel 9. D. 1/6. P. 1/7 ad 1/10. V. 1/5. A 4/7 ad 4/9: Cr 1/157 1-e£ atta Drew. Syn. Pimelodus platypogon K. v. H. CV. Poiss. XV p. 113, Val. Zool. Voy. Ind. Jacquem. Atl. Poiss. tab. 18 fig. 8, Blkr, Diagn. Vischs. Sumatra Tiental I ad IV. Nat. T. Ned. Ind. 1II p. 591. Pimelodus platespogon Val. Zoól. Voy. dans P Ind. Jacquemont 1. c. Pimelodus gymnocephalus K. v. H. Mss. Pimelodus cyanochloros Blkr, Verh. Bat. Gen. XXI, I Nieuwe Bijdrage Silur. p. 11. Pimélode à barbillons plats CV. Poiss. XV p. 113. Djengat Sundanens. Leleh-gunong Mal. Datav. Pitang Javan. Javae centralis. Hab. Java (Batavia, Buitenzorg, Tjampea, Tjipanas, Tjandjiur, Parongkalong, Garut, Surakarta, Malang, Ngantang), in fluviis. Sumatra (Pajakombo), in fluviis. Longitudo-plus quam 100 speciminum 4$8"' ad 100". Aanm. Glyptosternon platypogon leeft voornamelijk in de berg- stroomen van Java, waar de rivierbeddingen ondiep en met rolstee- nen bedekt zijn. Te Batavia is zij zeldzaam en wordt zij slechts nu en dan bij hooge rivierstanden gevangen, doch te Buitenzorg reeds, slechts 800 tot 900 voeten boven de zeevlakte, komt zij zeer talrijk voor in de rivier Tjidani. De inlanders hebben zeer goed opgemerkt het groote verschil tus- schen de soorten, welke volgens de bepaling van den heer Valencien- nes tot zijn geslacht Pimelodus behooren en hebben die soorten na- men gegeven, welke de waarde van geslachtsnamen hebben. Zoo noemen de Soendanezen de soorten van Glyptosternon Djengal, die van Aerochordonichthys Kekel, die van Akysis Bangon en die van Bagarius Lika. De Javanen noemen de soorten van Glyptosternon Pi- tang, die van Aecrochordonichthys Djogo-ripo en die van Bagarius Kelaling. De Maleijers te Batavia kennen deze visschen minder goed en de naam ZLeleh goenoeng of Berg-leleh duidt slechts op eene verre gelijkenis op den Ikan leleh (Clarias punctatus CV.), welke zij aan Glyptosternon toekennen, alsmede op de eigenlijke woonplaats van de- ze soort in de bergstroomen, 219 De soorten van Glyptosternon blijven alle klein en schijnen niet of althans niet veel langer te worden dan een decimeter. Zij zijn van geen huishoudelijk gebruik. Pimelodus cyanochloros, in 1816 door mij als eene nieuwe soort aangeduid, is mij sedert gebleken niet wel soortelijk van Glyptosternon platypogon te scheiden te zijn. De soort biedt vele verscheidenheden aan ten opzigte van de hoogte- verhoudingen des ligchaams en de lengte en gedaante der staartvin- kwabben, doch deze verscheidenheden zijn van geene hoogere dan in- dividuële waarde. Glyptosternon platypogonides Blkr. Atl. Silur. tab. XXV fig. 3. Slank- koppige djengal. Glyptost. corpore elongato, antice paulo latiore quam alto, postice compresso, altitudine 5 ad 5! in ejus longitudine absque, 62 ad 6} in ejus longitudine cum pinna caudali; capi- te acuto convexo 4! ad 4} in longitudine corporis absque, 5} ad 52 in longitudine corpo- ris cum pinna caudali; altitudine capitis 1} circiter, latitudine 1! ad 1} circiter in ejus longitudine; oculis in media longitudine capitis sitis, superis, sursum spectantibus, diametro 1 ad 8 in longitudine capitis, diametris 12 ad 2 fere distantibus; linea rostro-dorsali ubique declivi convexiuscula; scuto capitis cute glandulosa tegente inconspicuo, cute ablata laevi sulco longitudinali (fonticulo mediano) usque inter oculos tantum diviso, fonticulis laterali- bus posterioribus nullis, postice in processus 5 exeunte, processu medio a crista interparie- tili formato, gracili, triplo circiter longiore quam basi lato apice acuto os interspinosum 2m glabrum subattingente, processubus medianis crista interparietali non vel vix breviori- bus gracilibus, processubus lateralibus medianis brevioribus ex ossibus suprascapularibus formatis; osse interspinoso 2? (scuto nuchali) medio antice processu trigono acuto, alis ro- tundatis aeque latis circiter ac longis; rostro depresso-convexo, oculo minus triplo longiore, ante rictum prominente, linea anteriore obtuse rotundato; naribus subcontiguis rostri apici magis quam oculo approximatis, rotundis, patulis, nec tubulatis nec valvatis; labiis carnosis; eirris nasalibus gracilibus oculum non attingentibus; cirris supramaxillaribus basi latis mem- branaceis peduneulo osseo suffultis basin pinnae pectoralis attingentibus; cirris inframaxilla- ribus rictui approximatis, compressis, externis internis longioribus basin pinnae pectoralis attingentibus; dentibus bene conspicuis; maxilla superiore in vittam parum curvatam minus quadruplo longiorem quam latam, maxilla inferiore in vittam magis curvatam sed longiorem et graciliorem angulis acutam dispositis; rictu infero vix curvato, latitudine 2 circiter in longitudine capitis; opereulo glabro; osse humerali sat longo acuto laevi; linea laterali parum vel vix ramosa, antice declivi, postice recta, basi pinnae caudalis non furcata; cute laevi tu- bereulis conspicuis nullis sed glandulis humilibus parvis laevibus confertis obsita; axilla poro mucoso valde conspicuo; cute inferne regione thoraco-postgulari suleis longitudinalibus nu- merosis postrorsum convergentibus in laminas elongatas suctorias divisa; cauda parte post 220 pninam adiposam sita plus duplo longiore quam alta; pinna dorsali acuta corpore non vel paulo altiore, minus duplo altiore quam basi longa, spina mediocri cute vestita 1j circiter in longitudinis capitis antice glabra postice vulgo leviter denticulata, appendice flexili radium 1m non vel vix superante; pinna adiposa minus duplo ejus longitudine a dorsali radiosa re- mota eaque longiore, oblique rhomboidea vel convexa, duplo circiter longiore quam alta; pinnis pectoralibus acutis, capite non vel vix brevioribus, spina lata compressa spina dor- sali longiore antice glabra postice dentibus 8 ad 12 magnis armata dentibus anterioribus curvatisante apicem spinae superante, appendice flexili compressa radium 1" non vel vix su- perante; pinnis ventralibus obtusiuscule vel acutiuscule rotundatis, pectoralibus multo bre- vioribus; anali acuta non vel vix emarginata, corpore non vel vix humiliore, paulo altiore quam basilonga, adiposa paulo longiore; caudali profunde incisa lobis acutis subaequalibus 41 ad 42 in longitudine totius corporis; capite et corpore superne et lateribus pulchre violas- cente-viridibus dense coeruleo punctatis; ventre margaritaceo-roseo; cute scuto nuchali linea- que laterali aurantiaca; pinnis aurantiacis; dorsali radiosa et anali basi et apicem versus fascia lata longitudinali violaceo-fusca; dorsali adiposa fusco arenata; pectoralibus apicem versus macula diffusa fusca; caudali irregulariter sed mediis lobis praesertim fusco arenata. B. 8 vel 9. D.-1/6. P. 1/9. V. 1/5. A. 8/9 vel 4/9. C. 1/15/1 et lat. brev. Synon. Pimelodus platypogonides Bìkr, Nalez. Vischfaun. Sumatra, Nat. Tijdschr. Ned. Ind. IX p. 272. Habit. Sumatra (Lahat), in fluviis. Longitudo 4 speciminum 70” ad 85". Aanm. Glyptosternon platypogonides, hoezeer zeer na verwant aan Glyptosternon platypogon, moet bepaald als eene daarvan ver- schillende soort beschouwd worden. Zij onderscheidt zich door een aanmerkelijk smaller ligchaam, smalleren kop en slankeren staart, welks achter de vetvin gelegen gedeelte meer dan dubbel zoolang is als hoog, terwijl het bij Glyptosternon platypogon naauwelijks lan- ger is dan hoog. Deze kenmerken laten zich bij den eersten oog- opslag herkennen, doch een verder onderzoek doet nog andere ver- schillen ontwaren, welke de zelfstandigheid der soort buiten twijfel stellen. Zoo is bij Glyptosternon platypogon het tusschenwandbeensuitsteeksel ongeveer tweemaal zoolang als breed (aan de basis), terwijl hetzelf- de uitsteeksel bij de onderwerpelijke soort slanker is en ongeveer drie- maal zoolang als breed. Meer gewigt is echter te hechten aan de gedaante der nekschildvleugels, welke bij Glyptosternon platypogon slank zijn en meer dan dubbel zoolang als breed, terwijl zij bij Glyp- tosternon platypogonides breed en afgerond zijn en niet langer dan 221 breed. Voorts zijn bij Glyptosternon platypogon de staartvinkwabben standvastig breeder en minder spits, enz. AcnocHORDONIOHTHYS Blkr. WnarviscH. .Pinnae dorsales duae, anterior radiosa, posterior adiposa. Pinna analis mediocris. Dentes maxillis pluriseriati parvi aequales acuti in vittam unicam vel bipartitam dispositi. Dentes vomerini vel palatini nulli. Oculi cute cephalica velati. Cirri 8 carnosi , supramaxillares basi membranacei, inframaxillares interni rictui approximati, inframaxilla- res externi longe post angulum oris inserti. Membrana branchiostega radiis 7. Apertura branchialis infera. Membrana interbranchialis me- dioeriter emarginata. Spinae dorsalis et pectorales osseae cute vestitae. Seutum capitis cute tegente inconspicuum. Nares distantes, posteriores cirratae, anteriores brevi-tubulatae. Pinna caudalis integra. Regio thoraco-postgularis laminis suctoriüs nullis. Cutis corpore verrucis longitudinaliter seriatis scabra. Vesica natatoria nulla. Aanm. Het geslacht Acrochordonichthys stel ik op naar een aantal soorten van Java en Sumatra, vóór mijne onderzoekingen in de weten- schap niet bekend en door mij vroeger als soorten van Pimelodus be- schreven. Dit genus is niet minder natuurlijk dan de geslachten Glyptosternon, Ketengus, Bagarius en Hemipimelodus van dezen Ar- chipel, alhoewel zij alle tot het groote geslacht Pimelodus van den heer Valenciennes te brengen zouden zijn, indien het begrip, door den heer Valenciennes daaraan gehecht, door de toenemende kennis aan zeer uiteenloopende vormen, daarin passende, niet eene hoogere dan generische beteekenis had erlangd. Ik noem dit geslacht Wratvisch (Acrochorodonichthys) naar de huid- wratten, welke zich in overlangsche reijen op alle mijne soorten over het geheele ligchaam uitstrekken. Deze wratvorming neemt men echter, hoezeer in eene veel geringere mate, ook nog waar bij het hieronder nader te vermelden geslacht Akysis, maar afgescheiden van die wratten heeft het een kenmerk, waaraan hoogere waarde te hechten is en gelegen in den aard der kieuwopening, welke onderstaande is ? 222 dat is: zich slechts aan de ondervlakte des ligchaams bevindt, daar eene overlangsche spleet vormt en zich niet tot boven de basis van den borstvindoorn uitstrekt, zijnde de kieuwholte achter den kop vol- komen gesloten. Alle soorten hebben voorts het kopschild met eene klierachtige huid bedekt; de goed ontwikkelde vindoornen met eene dik huidvlies bekleed; de vetvin schijnbaar klein en laag, naar voren zich in eene lage doch lange wratachtige kam tot nabij de straalach- tige rugvin uitstrekkende; den staart achter de vetvin slank en de staartvin gaaf, afgeknot of niet noemenswaardig uitgerand, terwijl het aantal kieuwstralen bij alle soorten standvastig 6 bedraagt, de buitenste onderkaaksdraden ver achterwaarts achter den bekhoek zijn inge- plant, de oogen uiterst klein stipvormig zijn, enz. Ik heb vroeger reeds 4 soorten van dit geslacht kortelijk beschreven en bekend ge- maakt onder de namen Pimelodus zonatus, Pimelodus melanogaster, Pimelodus rugosus en Pimelodus pleurostigma. Sedert heb ik nog twee soorten ontdekt, welke hieronder beschreven zijn onder de na- men Acrochordonichthys platycephalus en Acrochordonichthys ischno- soma, zoodat ik thans 6 soorten van het geslacht ken. Buiten den Indi- schen archipel schijnt het geene vertegenwoordigers te hebben, of- schoon het mij niet zou bevreemden dat de groote stroomen van zuidelijk Azië overeenkomstige vormen voedden. De zes bekende soorten hebben groote verwantschap met elkander en bezitten geene sterk in het oog vallende kenmerken waardoor zij zich laten onderkennen, ten zij die welke gelegen zijn in hare kleu- ren. De kleuren echter door het bewaren der voorwerpen zoo dik- werf gedeeltelijk of geheel verloren gaande heb ik getracht, behalve de kenmerken daarin gelegen, andere uit te vorschen, welke bij lang bewaarde voorwerpen steeds zullen zijn terug te vinden. Ik ben daar- door er toegekomen ze naar volgend schema van elkander te onder- scheiden. hl 223 I. Suleus scuti capitis longitudinalis basin cristàe interparietalis attingens vel subat- tingens. A. Latitudo corporis maxima 4 vel 4 fere in tota ejus longitudine. a. Fonticuli laterales veri posteriores tantum. Crista interparietalis plus du- plo longior quam basi lata. Latera postice maculis 3 rotundis distantibus aurantiacis. Aerochordonichthys platycephalus Blkr. b. Fonticuli laterales veri posteriores et medii. Crista interparietalis vix lon- gior quam basi et medio lata. Venter totus fusco-niger. Acrochordonichthys melanogaster Blkr. B. Latitudo corporis maxima 41 ad 44 in tota ejus longitudine. a. Fonticuli laterales veri posteriores tantum. Crista interparietalis plus du- plo longior quam basi lata. Corpus totum umbrinum vel fuscescente-auran- tiacum. "crochordonichthys rugosus Blkr. C. Latitudo corporis maxima 4; ad 5 in tota ejus longitudine. a. Fonticuli laterales veri posteriores tantum. Crista interparietalis minus du- plo longior quam basi lata. Latera superne maculis rotundatis aurantiacis pluribus in seriem longitudinalem dispositis. Acrochordomichthys pleurostigma Blkr. b. Fonticuli laterales veri nulli. Crista interparietalis duplo vel plus duplo lon- gior quam basi lata. Fascia latissima dorso anali fusca corpus totum cingens. Acrochordonichthys zonatus Blkr. II. Sulcus scuti capitis longitudinalis longe aute basin cristae interparietalis desinens. A. Latitudo corporis maxima 52 circiter in tota ejus longitudine. a. Fonticuli laterales veri nulli. Crista interparietalis elongato-ovalis. Cor- pus totum fuscescens. Acrochordonichthys ischnosoma Blkr. 224 Acrochordonichthys platycephalus Blkr, Atl. Silur. tab. XXXVI fig. 4. Breedkoppige wratvisch . Acrochordon. corpore elongato, antice multo latiore quam alto, postice compressiusculo, altitudine 55 circiter in ejus longitudine absque, 6} circiter in ejus longitudine cum pinna caudali, latitudine corporis maxima (ossa humeralia inter) 4 fere in ejus longitudine cum pinna caudali; capite acuto depresso 4 circiter in longitudine corporis absque, 42 ad 4% in longitudine corporis cum pinna caudali; altiudine capitis 13 circiter, latitudine 1 fere in ejus longitudine; oculis partim in tertia capitis parte anteriore sitis, superis, sursum spec- tantibus, punctiformibus, diametro 20 ad 21 in longitudine capitis, diametris 8 circiter dis- tantibus; linea rostro-dorsali rostro et nucha convexiuscula, fronte et vertice rectiuscula; scuto capitis cute glandulosa tegente inconspicuo, cute ablata laevi, sulco longitudinali, (fontieulo mediano) basin cristae interparietalis attingente toto diviso, fonticulis lateralibus posterioribus veris (nec mediis) conspicuis; crista interparietali, cute ablata, longitudinaliter striata, gracili, plus duplo longiore quam basi et medio lata, apice truncatiusculo os inter- spinosum 2" subattingente; osse interspinoso 2? (scuto nuchali) cute ablata rugosulo, medio trigono acutiusculo, alis obliquis angulatis basi coarctatis longioribus quam latis; rostro de- presso convexo oculo sextuplo ad octuplo longiore, ante rictum prominente, linea anteriore obtuse rotundato; naribus posterioribus oculis magis quam naribus anterioribus approximatis cirro basi membranaceo aperturam magna parte amplectente claudendis; naribus anterioribus rostri apici multo magis quam oculo approximatis brevi-tubulatis; labiis parum carnosis ; cirris nasalibus oculum non vel vix superantibus; cirris supramaxillaribus basi membranaceis stipite osseo suffultis os humerale attingentibus; cirris inframaxillaribus carnosis, internis rictui approximatis basin cirrorum externorum, externislonge post angulum oris insertis basin pinnae pectoralis attingentibus; dentibus maxillis multiseriatis, maxilla superiore in vittam paulo curvatam, maxilla inferiore in vittam semilunarem dispositis, vitta inframaxillari vitta intermaxilari longiore sed graciliore; rictu infero parum curvato latitudine 12 ad 13 in longitudine capitis; operculo glabro; osse humerali sat longo acuto cute ablata rugoso; linea laterali simplice, antice declivi postice recta basi pinnae caudalis non furcata; cute capite et corpore glanduloso-verrucosa, verrucis capite irregularibus rostro genisque verrucis ceteris majoribus; verrucis corpore elevatis dorso lateribusque in series 6 p. m. longitudinales dis- positis, ventre parcis parvis non seriatis; axilla poro mucoso parum conspicuo; cauda parte post pinnam adiposam sita triplo circiter longiore quam alta; pinna dorsali radiosa acuta, convexa, corpore paulo humiliore, duplo fere altiore quam basi longa, spina valida 1} circi- ter in longitudine capitis, postice medio tantum leviter denticulata, appendice flexili radium 1” non vel vix superante; pinna adiposa humillima cum carina ejus verrucosa dorsali radiosa triplo circiter longiore postice oblique subrhomboidea; pinnis pectoralibus acutis capite non vel vix brevioribus, spina valida vix curvata spina dorsali longiore postice medio dentibus aliquot armata, appendice flexili radium 1? non vel vix superante; ventralibus obtusis rotundatis, pectoralibus duplo circiter brevioribus; anali obtusa rotundata corpore humiliore, altiore quam basi longa, pinna adiposa plus duplo breviore; caudali truncata angulis rotundata 62 circiter "Ww — 3 225 in longitudine totius corporis; colore capite umbrino-fusco, dorso lateribusque fusco, ventre aurantiaco vel fuscescente-aurantiaco; mediis lateribus utroque latere maculis 3 rotun- dis aurantiacis distantibus in seriem longitudinalem sub pinna adiposa dispositis; pinnis au- rantiacis nigricante-fusco latissime bifasciatis vel marmoratis; cirris aurantiacis. Eo D 1/5, P. 1/7. V. 1/5. A. 3/6 vel 3/1. C. 1/11/1 et lat. brev. Hab. Sumatra (Palembang), in fluviis. Longitudo speciminis unici 97". Aanm. Bij den eersten oogopslag zou men deze soort kunnen ver- warren met Acrochordoniehthys pleurostiema, welke even zoo met eenige ronde of ovale oranjekleurige vlekken op de zijden geteekend is. Behalve echter dat deze vlekken bij laatstgenoemde soort digter bijeenstaan en talrijker zijn, verschillen beide soorten door meerdere andere kenmerken. Zoo zijn bij Aecrochordonichthys pleurostigma kop en ligchaam aanmerkelijk slanker (lager en smaller), is de tus- schenwandbeenskam minder dan dubbel zoo lang als breed, zijn de bovenkaaksvoeldraden korter, enz. De kenmerken gelegen in de aanwezigheid of niet aanwezigheid der middelste en achterste fontanellen zijn slechts goed waarneem- baar, wanneer men het kopschild van de huid ontdaan heeft. Ware fontanellen noem ik dan die, welke bestaan in wezenlijke slechts door een vlies gevulde openingen in den schedel, doch bij meerdere soor- ten ontwaart men ter plaatse dier fontanellen eene verdieping in den schedel welker bodem kraakbeenachtig is en zich daarom met eene naald gemakkelijk laat doorboren. Men zou deze kraakbeenige ver- diepingen onware of valsche fontanellen kunnen noemen. Bij onderwerpelijke soort bestaan slechts achterste ware fontanellen, doch bij eene zeer na verwante soort, Acrochordonichthys melanogas- ter, zijn, behalve de achterste, ook ware middelste fontanellen aanwezig. Acrochordonichthys melanogaster Blkr, Atl. Silur. tab. XXXVI fig. 2. Zwartbuikige Wratvisch. Acrochordon. corpore elongato, antice multo latiore quam alto, postice compressiusculo, altitudine 53 circiter in ejus longitudine absque, 6} circiter in ejus longitudine cum pinna caudali; latitudine corporis maxima 4 circiter in ejus longitudine cum pinna caudali; capite 29 226 acuto depresso 4 circiter in longitudine corporis absque, 4? circiter in longitudine corporis cum pinna caudali; altitudine capitis 1j circiter, latitudine 1 circiter in ejus longitudine; oculis partim in tertia capitis parte anteriore sitis, superis, sursum spectantibus, punctifor- mibus, diametro 15 circiter in longitudine capitis, diametris 6 circiter distantibus; linea rostro- dorsali convexa vertice tantum concaviuscula; scuto capitis cute glandulosa tegente incon- spicuo, cute ablata laevi, sulco longitudinali (fonticulo mediano) basin cristae interparietalis attingente toto diviso, fonticulis lateralibus mediis et posterioribus veris conspicuis , fonticulo posteriore utroque latere fonticulo medio majore; crista interparietali quadratiuscula vix lon- giore quam basi et medio lata apice truncato vel emarginato os interspinosum 2" attingente; osse interspinoso 2? (seuto nuchali) glabro medio trigono obtusiusculo, alis obliquis angula- tis basi coarctatis longioribus quam latis; rostro depresso convexo oculo quintuplo circiter longiore, ante rictum prominente, linea anteriore obtuse rotundato; naribus posterioribus oculis magis quam naribus anterioribus approximatis cirro basi membranaceo aperturam ex parte amplectente claudendis; naribus anterioribus rostri apici multo magis quam oculo ap- proximatis brevi-tubulatis; labiis parum carnosis; cirris nasalibus oculum non vel vix supe- rantibus, supramaxillaribus basi membranaceis stipite osseo suffultis operculum vix attingenti- bus; cirris inframaxillaribus brevissimis internis rictui approximatis, externis post angulum oris insertis; dentibus maxillis multiseriatis maxilla superiore in vittam paulo curvatam , maxilla inferiore in vittam semilunarem dispositis, vitta inframaxillari vitta intermaxillari longiore sed graciliore; rictu infero latitudine 13 ad 1g in longitudine capitis, mediocriter curvato; operculo et osse humerali sat longo acuto glabris; linea laterali simplice elevata, antice de- clivi postice recta basi pinnae caudalis non furcata; cute capite et corpore glanduloso-verrucosa, verrucis capite irregularibus rostro genisque verrucis ceteris majoribus; verrucis corpore elevatsi dorso lateribusque in series 6 p. m. longitudinales dispositis, ventre numerosis confertis non seriatis; axila poro mucoso bene conspicuo; cauda parte post pinnam adiposam sita triplo circiter longiore quam medio alta; pinna dorsali radiosa acuta non emarginata, corpore non vel vix humiliore minus duplo altiore quam basi longa, spina valida 13 ad 1% in longitudine capitis glabra postice medio tantum leviter denticulata, appendice flexili radium 1m non vel vix superante; pinna adiposa humillima cum carina ejus verrucosa dorsali radiosa plus duplo longiore, parte posteriore trigona; pinnis pecteralibus acutis capite paulo brevioribus, spina valida curvata spina dorsali longiore postice medio dentibus aliquot armata, appendice flexili radium l" non vel vix superante; ventralibus obtusis vel obtusiusculis pectoralibus duplo circiter brevioribus; anali obtusa rotundata corpore paulo humiliore, paulo altiore quam lon- ga, pinna adiposa plus duplo breviore; caudali extensa truncata angulis acuta, 63 circiter in longitudine totius corporis; colore corpore superne umbrino-aurantiaco , inferne nigricante-fusco fusco regione posthumerali pinnam dorsi radiosam versus adscendente; cirris aurantiacis fusco variegatis; pinnis aurantiacis fusco dense nebulato-reticulatis. B. 6. D. 1/5. P—1/1. V- 1/5. A. 0/5/71. 0: 331107 Lot dat ten: Synon. Pimelodus melanogaster Blkr, Overz. Ichth. Sumatra, Nat. Tijdschr. Ned. Ind. MAT p.59: Habit. Sumatra (provincia Palembang ubi confluunt flumina Lamatang et Enim). Longitudo speciminis unici 110”, 227 Aam. Deze soort, uitwendig reeds herkenbaar aan haren zwartbruinen buik en sterk ontwikkelde snuit- en wangwratten, blijkt nog nader eene eigene soort te zijn door de gedaante van de tusschenwand- beenskam, welke veel breeder en betrekkelijk korter is dan bij de overige soorten, alsmede door de vier zijdelijke fontanellen in de ach- terhelft van het kopschild. De huid van kin en onderkaak is bij mijn eenig voorwerp zeer beschadigd, zoodat hetgeen ik omtrent de onderkaaksdraden gezegd heb, door nader onderzoek bevestigd dient te worden, zijnde ik niet zeker omtrent de lengte dier draden, of- schoon aan hun bestaan niet te twijfelen is. Acrochordonichthys rugosus Blkr, Atl. Silur. tab. XXXV fig. 4. Rumpelige Wratvisch. Acrochordon. corpore elongato, antice multo latiore quam alto, postice compressiusculo, altitudine 6 ad 5% in ejus longitudine absque, 7 ad 6% in ejus longitudine cum pinna cau- dali; latitudine corporis maxima 4$ ad 4l in ejus longitudine cum pinna caudali; capite acuto depresso 4 fere ad 4 et paulo in longitudine corporis absque, 43 ad 5 in longitudine corporis cum pinna caudali; altitudine capitis 2 ad 12, latitudine 1 ad 1 et paulo in ejus longitudine; oculis partim in tertia capitis parte anteriore sitis, superis, sursum spectantibus, punctiformibus, diametro 20 ad 24 in longitudine capitis, diametris 8 circiter distantibus; linea rostro-dorsali rostro et nucha convexa, fronte et vertice rectiuscula; scuto capitis cute glandulosa tegente inconspicuo, cute ablata laevi, sulco longitudinali (fonticulo mediano) basin cristae interparietalis attingente toto diviso; fonticulis lateralibus posterioribus veris (nec mediis) conspicuis; crista interparietali gracili rugosula plus duplo longiore quam basi lata, apicem versus gracilescente, apice truncatiusculo os interspinosum 2m subattingente; osse interspinoso 2? (scuto nuchali) cute ablata rugosulo, medio trigono obtusiusculo, alis obliquis angulatis basi coarctatis longioribus quam latis; rostro depresso convexo oculo sextuplo ad octuplo longiore, ante rictum prominente, linea anteriore obtusiuscule rotundato; naribus posterioribus oculis magis quam naribus anterioribus approximatis cirro basi membranaceo aperturam magna parte amplectente claudendis; naribus anterioribus rostri apici multo magis quam oculis approximatis brevi-tubulatis; labiis parum carnosis; cirris nasalibus oculum, su- pramaxillaribus basi membranaceis stipite osseo suffultis opercula attingentibus vel subattin- gentibus; cirris inframaxillaribus carnosis, internis rictui approximatis basin cirrorum exter- norum non vel vix attingentibus, externis longe post angulum oris insertis aperturam branchialem superantibus; dentibus maxillis multiseriatis, maxilla superiore in vittam paulo curvatam, maxilla inferiore in vittam semilunarem dispositis, vitta inframaxillari vitta inter- maxillari longiore sed graciliore; rictu infero mediocriter curvato, latitudine 2 ad 2 fere in longitudine capitis; operculo glabro; osse humerali sat longo acuto cute ablata rugoso; linea 228 laterali simplice elevata, antice declivi postice recta basi pinnae caudalis non furcata; cute capite et corpore glanduloso-verrucosa, verrucis capite irregularibus rostro genisque vefrucis cete- ris majoribus; verrucis corpore elevatis dorso lateribusque in series 6 p. m. longitudinales dis- positis, ventre sat numerosis confertis non seriatis; axilla poro mucoso bene conspicuo; cau- da parte post pinnam adiposam sita triplo cireiter longiore quam medio alta; pinna dorsali radiosa acuta non emarginata, corpore non vel paulo humiliore, minus duplo altiore quam basi longa, spina valida 13 ad 1% in longitudine capitis postice medio tantum leviter den- ticulata appendice flexili radium 1m non vel vix superante; pinna adiposa humillima cum carina ejus verrucosa dorsali radiosa triplo circiter longiore postice oblique subrhomboidea; pinnis pectoralibus acutis capite paulo brevioribus, spina valida curvata spina dorsali longiore, postice medio dentibus aliquot armata appendice flexili radium 1m non vel vix superante ; ventralibus obtusis angulatis vel rotundatis pectoralibus duplo circiter brevioribus; anali ob- tusa rotundata corpore vix vel non humiliore, altiore quam basi longa, pinna adiposa plus duplo breviore; caudali truncata angulo superiore acuta angulo inferiore rotundata 62 ad 7 in longitudine totius corporis; colore corpore umbrino vel fuscescente-aurantiaco, verrucis corpore hinc inde fusco; pinnis aurantiacis et, adiposa excepta, lato fusco vel nigricante-fusco fasciatis; cirris aurantiacis. B.16. D. 1/5. P: 37/1, NED. 2/9/06 vel; 9/0. GL sets itn Synon. Pimelodus rugosus Blkr, Verh. Bat. Gen. XXI, I Nieuwe Bijdr. Silur. p. 11. JDjogo-ripo Javan. Hab. Java (Surakarta), in fluviis. Sumatra (Palembang), in fluviis. Longitudo 3 speciminum 90" ad 110”, Aanm. Aecrochordonichthys rugosus is een middenvorm tusschen de beide bovengeschrevene soorten en tusschen Acrochordonichthys pleu- rostigma en Acrochordonichthys zonatus. Zij heeft kop en ligchaam minder breed dan de eerstgenoemde en nog aanmerkelijk breeder dan de laatstgenoemde soorten. In vorm heeft zij nog het meeste van Acrochordoniebthys melanogaster, doch de grootste breedte des lig- chaams gaat bij onderwerpelijke soort meer dan vier malen in de lengte van den geheelen visch en bovendien verschilt zij door de afwezigheid van de groote donkerbruine buikvlek, doordien er slechts achterste ware zijdelijke fontanellen bestaan en doordien de tusschen- wandbeenskam er dubbel zoo lang is als breed. Voorts zijn de ban- den kaakstanden er meer gebogen dan bij Acrochordonichthys mela- nogaster en zelfs dan bij alle overige bekende soorten. Twee mijner voorwerpen zijn gevangen te Soerakarta, in de rivier 229 Pepeh, alwaar ik de soort in 1846 ontdekte. Het derde individu is afkomstig uit de Moessi, nabij Palembang. Acrochordonichthys pleurostigma Blkr Atl. Silur. tab. XXXV fig. 5. Gevlekte Wratvisch. Acrochordon. corpore elongato, antice multo latiore quam alto, postice compressiusculo, altitudine 7 fere ad 61 in ejus longitudine absque, 8 ad 7} in ejus longitadine cum pinna caudali; latitudine corporis maxima 4} ad 5 fere in ejus longitudine cum pinna caudali; capite acuto depresso 4 et paulo circiter in longitudine corporis absque, 5 fere ad 5 in longitudine corporis cum pinna caudali; altitudine capitis 12 ad 13, latitudine 1 ad 1 et paulo in ejus longitudine; oculis partim in tertia capitis parte anteriore sitis, superis, sursum spectantibus, punctiformibus, diametro 15 ad 18 in longitudine capitis, diametris 5 ad 6 distantibus; linea rostro-dorsali et nucha convexiuscula, fronte et vertice rectiuscula; scuto capitis cute glandulosa tegente inconspicuo, cute ablata rugosulo, sulco longitudinali (fonticulo mediano) basin cristae interparietalis attingente toto diviso, fonticulis lateralibus posterioribus veris (nec mediis) conspicuis; crista interparietali cute ablata rugosula, minus duplo longiore quam basi lata, apice lato truncatiusculo os interspinosum 2" subattingente; osse interspi- noso 2? (scuto nuchali) cute ablata rugosulo, medio trigono obtusiusculo, alis obliquis angula- tis basi coarctatis longioribus quam latis; rostro depresso convexo oculo quintuplo ad sextuplo longiore, ante rictum prominente, linea anteriore obtuse rotundato; naribus posterioribus oculis magis quam naribus anterioribus approximatis cirro basi membranaceo aperturam mag- na parte amplectente claudendis; naribus anterioribus rostri apici multo magis quam oculo approximatis brevi-tubulatis; labiis parum carnosis; cirris nasalibus oculum non vel vix, supramaxillaribus basi membranaceis stipite osseo suffultis operculum attingentibus ; cirris inframa- xillaribus carnosis, internis rictui approximatis basin cirrorum externorum, externis basin pinnae pectoralis attingentibus; dentibus maxillis multiseriatis, maxilla superiore in vittam paulo curvatam, maxilla inferiore in vittam semilunarem dispositis, vitta inframaxillari vitta intermaxillari longiore sed graciliore; rictu infero mediocriter curvato, latitudine 2 circiter in longitudine capitis; operculo glabro; osse humerali sat longo acuto cute ablata rugosulo; linea laterali simplice antice declivi postice recta basi pinnae caudalis non furcata; cute capite et corpore glanduloso-verrucosa , verrucis capite irregularibus rostro genisque verrucis ceteris majoribus, verrucis corpore elevatis in series 6 vel 7 longitudinales dispositis, ventre nullis ; axilla poro mucoso bene conspicuo; cauda parte post pinnam adiposam sita plus duplo longiore quam medio alta; pinna dorsali radiosa acuta, non emarginata, corpore paulo altiore, minus duplo altiore quam basi longa, spina valida 1j ad 12 in longitudine capitis tota glabra, ap- pendice flexili radium 1" non vel vix superante; pinna adiposa humillima eum carina ejus ver- rucosa dorsali radiosa triplo circiter longiore postice oblique subrhomboidea; pinnis pectorali- bus acutis capite longioribus, spina valida parum curvata spina dorsali longiore postice medio dentibus aliquot armata appendice flexili radium 1" non vel vix superante; ventralibus 230 acutis vel acute rotundatis pectoralibus duplo circiter brevioribus; anali acutiuscule vel obtu- siuscule rotundata, corpore non vel vix humiliore, altiore quam basi longa, pinna adiposa plus duplo breviore; eaudali truncata vel vix emarginata angulo superiore vulgo acuta angulo inferiore vulgo rotundata 6 fere ad 64 in longitudine totius corporis; colore corpore fusco vel violascente-fusco inferne dilutiore, capite cyanescente; lateribus superne utroque latere maculis rotundatis vel ovalibus aurantiacis distantibus 4 ad 8 in serie longitudinali dispositis; pinnis aurantiacis nigricante-fusco latissime bifasciatis vel marmoratis; cirris aurantiacis. B. 6. D. 1/5. P. 1/6 vel 1/1. V. 1/5. A. 8/5 vel 8/6 vel 2/6. C. 1/11/1 et lat. brev. Synon. Pimelodus pleurostigma Blkr, Spec. pisc. Javan. nov. Nat. Tijdschr. N. Ind. VII p. 442. Kekel Mal, Batav. et Sundan. Hab. Java (Batavia, Parongkalong), in fluviis. Longitudo 12 speciminum 48" ad 99". Aanm. Zooals boven reeds is gezegd , heeft Acrochordonichthys pleu- rostigma in hare kleurteekening het meeste van Aecrochordonichthys platycephalus. Bij laatstgenoemde soort evenwel gaat de breedte des ligchaams nog geene vier malen in zijne lengte, en de hoogte slechts ongeveer 6 maal in de geheele lengte, zoodat de javasche soort aan- merkelijk slanker is, wat vooral in het oog valt bij vergelijking van voorwerpen van beide soorten van gelijke lengte. Bovendien zijn de zijvlekken bij Aerochordoniehthys platycephalus minder talrijk, terwijl er de tusschenwandbeenskam meer dan dubbel zoo lang is als breed. Acrochordonichthys pleurostigma is te Batavia in de rivier Tjili- wong niet zeer zeldzaam. Meerdere mijner voorwerpen zijn in deze rivier te midden der hoofdplaats gevangen, doch steeds slechts een enkel voorwerp te geli. Mijne overige voorwerpen ving ik te Pa- rongkalong, in het regentschap Tjandjioer, tijdens eene vischpartij met akar toeba (Dalbergia heterophylla) in de rivier Tjitarum. Deze voorwerpen zijn alle grooter dan mijne bataviasche, zoodat het schijnt dat de soort meer in hoogere gedeelten der stroomgebieden te huis behoort. Acrochordonichthys zonatus Blkr, Atl. Silur. tab. XXXVI fig. 1. Gordeldragende Wratvisch. Acrochodonich. corpore elongato, antice multo latiore qnam alto, postice compressiusculo altitudine 6 et paulo ad 6 fere in ejus longitudine absque, 71 ad 7 ferein ejus longitudine cum pinna caudali; latitudine corporis maxima 42 ad 5 in ejus longitudine cum pinna caudali; 291 capite acuto depressiusculo 4} ad 4} in longitudine corporis absque, 5 ad 5! in longitu- dine corporis cum pinna caudali; altitudine capitis 12 ad 13, latitudine 1 circiter in ejus longitudine; oculis in mediae tertiae capitis partis dimidio anteriore sitis, superis, sursum spectantibus, punctiformibus, diametro 18 ad 20 circiter in longitudine capitis, diametris 6 circiter distantibus; linea rostro-dorsal vertice et rostro convexiuscula, fronte rectiuscula vel concaviuscula; scuto capitis cute verrucoso-glandulosa tegente inconspicuo, cute ablata laevi, striatiusculo, sulco longitudinali (fonticulo mediano) basin cristae interparietalis attingente toto diviso, fonticulis lateralibus mediis vel posterioribus veris nullis; crista interparietali elonga- to-trigona duplo vel plus duplo longiore quam basi lata apice acuto os interspinosum 2m attingente vel subattingente; osse interspinoso 2? (scuto nuchali) glabro, striatiusculo, medio trigono crista interparietali duplo circiter breviore, alis gracilibus duplo circiter longioribus quam latis; rostro depresso convexo oculo plus quintuplo longiore, ante rictum prominente, linea anteriore obtusiuscule rotundato; naribus posterioribus oculo magis quam naribus ante- rioribus approximatis cirro basi membranaceo aperturam maxima parte cingente claudendis; naribus anterioribus rostri apici magis quam naribus posterioribus approximatis brevi-tubula- tis; labiis parum carnosis; cirris nasalibus oculum vix, supramaxillaribus basin versus mem- branaceis opercula, inframaxillaribus carnosis, internis rictui approximatis basin cirrorum externorum, inframaxillaribus externis longe post angulum oris insertis basin spinae pecto- ralis attingentibus vel subattingentibus; dentibus maxillis multiseriatis in vittam curvatam subsemilunarem dispositis, vitta inframaxillari vitta intermaxillari vix graciliore et longiore; ric- tu infero leviter curvato, latitudine 12 circiter in longitudine capitis; operculo glabro; osse humerali sat longo acuto laevi; linea laterali simplice elevata, antice declivi postice recta basi pinnae caudalis non furcata; cute corpore glanduloso-verrucosa, verrucis elevatis in series 7 p. m. longitudinales dispositis; axilla poro mucoso conspicuo; cauda parte post pin- nam adiposam sita plus duplo longiore quam medio alta; pinna dorsali acuta non emarginata, corpore non vel vix alüore, minus duplo altiore quam basi longa, spina valida 11 ad 13 in longitudine capitis appendice flexili radium 1m non vel vix superante; pinna adiposa humil- lima dorsali 1* plus duplo longiore, antice carinaeformi postice trigona; pectoralibus acutis capite non ad paulo brevioribus, spina valida spina dorsali multo longiore postice medio den- tibus aliquot armata, appendice flexili compressa radium 1'" vix vel paulo superante; ventra- libus acute rotundatis pectoralibus duplo circiter brevioribus; anali acutiuscula convexa corpore vix humiliore, paulo altiore quam longa, pinna adiposa plus duplo breviore; caudali truncata vel leviter emarginata angulo superiore acuta angulo inferiore obtusa rotundata 6 circiter in lon- gitudine totius corporis; colore corpore pinnisque fuscescente-aurantiaco; fascia dorso-anali latissima nigricante-fusca totum corpus cingente; cirris aurantiacis fusco variegatis; pinnis dorsali radiosa, pectoralibus, ventralibus analique apice aurantiacis; ventralibus medio fascia transversa, anali medio fascia longitudinali aurantiaca; ventralibus caudalique aurantiaco variegatis. ERD 0/5. P. 1/7. V. 1/5. A. 3/1. C. 1/11/1.et lat. brev. Synon. Pimelodus zonatus Blkr Spec. piscium Javanens. nov., Nat. T. Ned. Ind. VII p. 444, Kekel Mal., Batav. et Sundan. - Habit. Java (Batavia), in fluviis. Longitudo 9 speciminum 54" ad 80”, 232 Aanm. Na verwant aan Aecrochordonichthys pleurostigma, onder- scheidt zich onverwerpelijke soort slechts voornamelijk daarvan door de afwezigheid van oranjekleurige zijvlekken en door den zeer bree- den donkerbruinen band, welke het geheele ligchaam tusschen de borst- en buikvinnen omgordt, alsmede door een’ dergelijken band welke den geheelen staart omvat. Overigens kenmerkt zich Aerochor- donichthys zonatus nog door de afwezigheid van ware zijdelingsche fontanellen en doordien er de tusschenwandbeenskam dubbel of meer dan dubbel zoo lang is als breed. Zij schijnt het kleinste te blijven van alle bekende soorten. Alle mijne voorwerpen zijn ter hoofdplaatse Batavia in de rivier Tjiliwong gevangen. Acrochordonichthys tschnosoma Blkr, Atl. Silur. tab. XXXVI fig. 3. Slanke Wratvisch. Acrochordon. corpore elongato, antice multo latiore quam alto, postice compressiusculo, altitadine 7 circiter in ejus longitudine absque, 8j circiter in ejus longitudine cum pinna caudali; latitudine corporis maxima 5? circiter in ejus longitudine cum pinna caudali; capite acuto depresso 4 circiter in longitudine corporis absque, 5 fere in longitudine corporis cum pinna caudali; altitudine capitis 2 circiter, latitudine 15 ad 14 in ejus longitudine; oculis partim in tertia capitis parte anteriore sitis, superis, sursum spectantibus, punctiformibus, diametro 18 ad 20 circiter in longitudine capitis, diametris 6 circiter distantibus; linea rostro-dorsali rostro et nucha convexiuscula, fronte et vertice rectiuscula vel concaviuscula ; scuto capitis cute glandulosa tegente inconspicuo, cute ablata laevi, sulco longitudinali (fonticulo mediano) lato longe ante basin cristae interparietalis desinente antice tantum diviso, fovea ovali linea mediana ad basin cristae interparietalis, fonticulis lateralibus mediis vel posterioribus veris nullis; crista interparietali elongato-ovali paulo plus duplo lon- giore quam basi et medio lata, apice rotundato os interspinosum 2" attingente vel subat- tingente; osse interspinoso 2? (scuto nuchali) glabro medio trigono obtusiusculo, alis obtusis rotundatis basi coarctatis vix vel non longioribus quam latis; rostro depresso convexo oculo quintuplo circiter longiore, ante rictum prominente, linea anteriore obtuse rotundato; nari- bus posterioribus oculis magis quam naribus anterioribus approximatis cirro basi membranaceo aperturam ex parte amplectente clai:*lendis; naribus anterioribus rostri apici vix plus quam oculis approximatis brevi-tubulatis; labiis parum carnosis; cirris nasalibus cculum vix supe- rantibus; cirris supramaxillaribus basi membranaceis stipite osseo suffultis opercula attingen- tibus; cirris inframaxillaribus carnosis internis rictui approximatis basin cirrorum externo- rum, externis longe post angulum oris insertis basin spinae pectoralis attingentibus vel subattingentibus; dentibus maxillis multiseriatis in vittam curvatam subsemilunarem dispositis, vitta inframaxillari vitta intermaxillari graciliore et non longiore; rictu infero mediocriter 233 eurvato, latitudine 2 circiter in longitudine capitis; operculo glabro; osse humerali sat longo acuto longitudinaliter rugoso; linea laterali simplice elevata, antice declivi, postice recta basi pinnae caudalis non furcata; cute corpore glanduloso-verrucosa, verrucis elevatiusculis in series 6 vel 7 longitudinales dispositis; axilla poro mucoso valde conspicuo; cauda parte post pinnam adiposam sita plus duplo longiore quam medio alta; pinna dorsali acuta non emar- ginata, corpore paulo humiliore, minus duplo altiore quam basi longa, spina valida capite duplo breviore appendice flexili radium 1" non vel vix superante; pinna adiposa humillima dor- sali l* triplo circiter longiore, antice carinaeformi postice oblique rotundata; pinnis pectoralibus acutis capite paulo brevioribus, spina valida curvata spina dorsali multo longiore postice medio dentibus aliquot armata appendice flexili brevi radium 1m non vel vix superante; ventralibus obtusiusculis angulatis pectoralibus duplo circiter brevioribus; anali obtusa ro- tundata corpore vix humiliore, vix altiore quam longa, pinna adiposa plus duplo breviore; caudali vix emarginata subtruncata 61 circiter in longitudine totius corporis, angulo superiore acutiuscula, angulo inferiore obtusa rotundata; colore corpore superne lateribusque griseo- fusco vel fuscescente-umbrino fusco profundiore hine inde punctato, inferne griseo-roseo vel griseo-aurantiaco; pinnis aurantiaco-roseis et, adiposa excepta, vulgo fasciis 2 latis nigricante- fuscis notatis. Ex D. 1/5. P. E. V. 1/9. A. 9/1. C..1/12/1. et lat. brey. Synon. Kekel Sundanens. Hab. Java (Parongkalong, provinciae Preanger), in flumine Tjitarum. Longitudo speciminis unici 115". Aanm. Terwijl bij de overige bekende soorten van Acrochordo- nichthys de overlangsche kopschildgleuf zich achterwaarts tot aan den grond van het tusschenwandbeensuitsteeksel uitstrekt, eindigt het hier midden op de kruin ver voor den grond van dat uitsteeksel. De tusschenwandbeenskam zelve heeft er ook eene andere gedaante als zijnde zij langwerpig afgerond en aan beide zijden bol. Deze ken- merken, welke zich, even als die gelegen in de aanwezigheid of niet aanwezigheid van ware achterste en middelste zijdelijke fontanellen, slechts na verwijdering van de klierachtige kophuid laten waarnemen, worden uitgedrukt of vertaald door een buitengewoon slank en laag ligchaam, wat men bij geene der overige soorten in dezelfde mate terugvindt, terwijl er de kop ook aanmerkelijk lager en smaller is dan bij de overige soorten. Im kleurteekening is zij het naaste ver- want aan Acrochordonichthys rugosus, zijnde zij evenmin als deze met kenmerkende vlekken of banden geteekend. Het eenige voorwerp, hetwelk ik van den slanken wratvisch bezit, 30 234 ving ik te Parongkalong in de Preanger- regentschappen, bij gele- genheid van eene vischpartij in de Tjitarum, aangerigt door den re- gent van Tjiandjoer. Akvsis Blkr. BANGON. Pinnae dorsales duae, anterior radiosa posterior adiposa. Pinna analis mediocris. Pinnae ventrales post dorsalem radiosam insertae, radiis 1/5. Dentes maxillis pluriseriati parvi aequales acuti in vittam unicam vel bipartitam dispositi. Dentes vomerini vel palatini nulli. Oculi cute cephalica velati. Cirri 8 carnosi basi non membranacei , inframa- xilares omnes rictui approximati. Membrana branchiostega radiis 6. Apertura branchialis postera usque post apicem operculi producta. Membrana interbranchialis vix vel non emarginata. Spinae dorsi et pectorales osseae cute vestitae. Scutum capitis cute tegente incon- spieuum. Nares distantes, posteriores cirratae, anteriores tubulatae. Pinna caudalis biloba. Regio thoraco-postgularis laminis suctoriis nul- lis. Cutis corpore glandulosa. Vesica natatoria nulla. Aanm. Het geslacht Akysis is in de groep der achtdradige Pime- lodonten met gewone gelijkvormige en gelijgroote kaakstanden ge- kenmerkt door de afwezigheid van zwemblaas, de tot achter de punt van het operkel geopende kieuwholte, de zes kieuw en zes (1/5) buikvinstralen, klierachtige huid, tweekwabbige staartvin, buisvormige voorste neusgaten en echte beenige vindoornen. Ik kan niet bepalen of er onder de bengaalsche Pimelodonten, door Buchanan, beschreven en niet in de groote Histoire naturelle des Poissons opgenomen, zijn, welke men tot Akysis zoude kunnen brengen, en ook bij geen’ anderen schrijver zie ik soorten vermeld, welke tot dit geslacht zouden kunnen behooren, Tot nog toe ken ik slechts eene enkele soort van Akysis, welke in de rivieren van West-Java leeft en reeds elf jaren geleden door mij onder den naam van Pimelodus variegatus is beschreven. 235 Akysis variegatus Blkr, Atl. Silur. tab. XXXV fig. 1. Bonte Bangon. Akys. corpore elongato, antice latiore quam alto, postice compressiusculo, latitudine 4L ad 5 in ejus longitudine absque, 5} ad 6j in ejus longitudine cum pinna caudali; lati- tudine corporis maxima 41 ad 4 in ejus longitudine cum pinna caudali ; capite acuto convexo, paulo latiore quam longo, longitudine 4 ad 41 in longitudine corporis absque, 54 ad 52 in longitudine corporis cum pinna caudali; altitudine capitis 12 ad 14 in ejus longitudine; oculis ex parte in tertia capitis parte anteriore sitis, superis, sursum spectantibus , diametro 14 circiter in longitudine capitis, diametris 4 ad 5 distantibus; linea rostro-dorsali tota convexa vel convexiuscula; scuto capitis cute glandulosa tegente inconspicuo, cute ablata rugosulo, sulco longitudinali (fonticulo mediano) basin cristae interparietalis attingente toto diviso, sulco ipso trabeculo osseo frontali transverso bipartito; fonticulis scuto lateralibus mediis vel posterrioribus veris nullis; crista interparietali cute ablata rugosula, gracili, duplo circiter vel plus duplo longiore quam basi, triplo circiter longiore quam medio lata, apice acutiusculo os interspinosum 2" attingente vel subattingente; osse interspinoso 2? (scuto nuchali) medio subtrigono obtus- iuscule rotundato, alis parvis gracilibus; rostro convexo, non ante rictum prominente, oculo triplo circiter longiore, linea anteriore obtuse rotnndato; naribus posterioribus oculo appro- ximatis cirro basi membranaceo aperturam magna parte amplectente claudendis; naribus an- terioribus rostri apici magis quam oculo approximatis brevi-tubulatis; labiis parum carnosis ; cirris nasalibus opercula, supramaxilaribus basin pinnae pectoralis attingentibus; cirris infra- maxillaribus rictui approximatis carnosis externis internis multo longioribus aperturam branchia- lem multo, internis aperturam branchialem paulo superantibus; dentibus maxillis multiseriatis , maxilla superiore in vittam parum curvatam , maxilla inferiore in vittam semilunarem dispositis , vitta inframaxillari vitta intermaxilari longiore sed graciliore; rictu antico vel subantico parum curvato latitudine 1% ad 2 in longitudine capitis; operculo et osse humerali brevi acuto glabris; axilla poro mucoso conspicuo nullo; cute capite corporeque glandulosa, glan- dulis parum elevatis corpore in series longitudinales dispositis; linea laterali simplice elevatius- cula antice declivi postice recta basi pinnae caudalis non furcata; cauda parte post pinnam adiposam sita duplo circiter longiore quam medio alta; pinna dorsali radiosa acuta convexa, corpore non vel paulo humiliore, minus duplo altiore quam basi longa, spina mediocri paulo antrorsum curvata capite paulo breviore longitudinaliter profunde sulcata antice basin versus dente unico armata appendice flexili radium 1"? non vel paulo superante; pinna adiposa humili angulata minus vel vix plus ejus longitudinis a dorsali radiosa remota eaque longiore; pinnis pectoralibus acutis rotundatis capite paulo longioribus, spina mediocri paulo antrorsum curvata spina dorsali vix longiore longitudinaliter profunde sulcata antice basin versus dente unice armata appendice flexili radium 1" non velvix superante; pinnis ventralibus rotundatis pectoralibus minus duplo brevioribus; anali oblique rotundata corpore humiliore, paulo altiore quam basi longa, adiposa vix vel non longiore; caudali profunde emarginata lobis acutis vel acute rotundatis 41 ad 5 in longitudine totius corporis; colore corpore aurantiaco fasciis 4 latis transversis irregularibus fuscis, fascia la caput amplectente aurantiaco marmorata vel reticulata, fascia 2* dorso-ventrali latissima antice cum fascia cephalica plus minusve unita, 236 fascia 32 adiposo-anali graciliore, 4? caudali; pinnis et cirris aurantiacis fusco variegatis. B. 6. D. 1/5. P. 1/5 vel 1/6. V. 1/5. A. 2/6 vel 2/7 vel 3/6. ©: 1/1171 vel 1/12/14 et lat. brev. Synon. Pimelodus variegatus Blkr, Verh. Bat. Gen. XXI, 1 Silur. Batav. consp. p.53. Kekel Mal. Batav. Bangon Sundanens. Province. Preaug. Hab. Java (Batavia, Parongkalong), in fluviis. Longitudo 22 speciminum 31"' ad 48", Aanm. Ik zag deze soort voor het eerst in 1845 en beschreef haar toen naar het eenige zeer kleine exemplaar, toen in mijn bezit. De getalen der kieuw- en der vinstralen heb ik sedert bij talrijke voor- werpen onderzocht en ontwaard, dat er slechts 6 kieuwstralen en slechts 5 rugvinstralen zijn. De soort is opmerkeljk door den bouw harer doornen, welke eenigzins naar voren gebogen zijn, eene diepe overlangsche sleuf hebben en aan den voorwand aan de basis dier sleuf met een betrekkelijk sterken doornachtigen tand gewapend zijn, bijzonderheden, welke men echter slechts kan waarnemen, wanneer men de dikke huid, welke de doornen bekleedt, heeft verwijderd. Akysis variegatus is de kleinste siluroïed van den Indischen Archipel, welke mij tot dusverre is bekend geworden, bedragende de lengte van het grootste mijner 22 voorwerpen slechts 43 millimeters. HeMmieimeLOpus Dlkr. Pinnae dorsales duae, anterior radiosa, posterior adiposa. Pinna analis mediocris. Dentes maxillis pluriseriati parvi aequales acuti in vittam bipartitam dispositi. Dentes vomerini vel palatini nulli. Oculi cute cephaliea velati. Cirri 6, inframaxillares rictui approximati. Mem- brana branchiostega radiis 5 vel 6. Membrana interbranchialis non emarginata. Spinae dorsalis et pectorales osseae nudae. Scutum ca- pitis conspicuum granosum. Nares non tubulatae, posteriores valvatae. Pinna caudalis biloba. Vesica natatoria. Linea lateralis basi pinnae caudalis bifurcata. Aanm. Ik zonder het geslacht Hemipimelodus af van de overige geslachten der Pimelodini met veelreijige eensoortige tanden in beide 237 kaken op grond van eenige bijzonderheden in de bewerktuiging, welke niet toelaten het met die geslachten vereenigd te doen blij- ven. Door zijne 6 voeldraden zou het behooren tot Pseudopimelo- dus, welk geslacht evenwel, evenzeer als Pimelodus, zelfs zooals het hierboven reeds beperkt is, waarschijnlijk een zamenstel is van ver- schillende natuurlijke geslachten, welker kenmerken volgens den te- genwoordigen stand der wetenschap nog niet met de noodige scherpte zijn aan te duiden. De beide soorten, welke ik van Hemipimelodus bezit, hebben in habitus zoo groote overeenkomst met het geslacht Arius, dat men ze er gereedelijk toe zou brengen, indien men het tandenstelsel niet onderzocht. Inderdaad hebben zij veel van Arius gagora CV. en Arius microcephalus Blkr, doch de afwezigheid van gehemelte- of ploegbeenstanden sluit ze dadelijk buiten de rei der Ariodonten. De voornaamste kenmerken op welke het generisch verschil met Pseu- dopimelodus mij voorkomt te berusten, is gelegen in het geringe aantal kieuwstralen. Geene soorten van Pseudopimelodus naar de natuur kun- nende onderzoeken, kan ik niet bepalen in hoeverre het volstrekt niet uit- gesneden zijn van het tusschenkieuwvlies, het met de kophuid bedekt zijn der oogen en de bouw van het kopschild, van generische waarde kunnen wezen. Bij beide mijne soorten bevindt zich aan elke zijde achter in het kopschild eene groote driehoekige fontanel, wat op zich zelve echter van geene generische waarde schijnt te zijn, vermits zoo- danige fontanellen ook bij Cephalocassis melanochir Blkr bestaan. Van de door andere schrijvers bekend gemaakte soorten schijnen Pimelodus Peronu CV. tot Hemipimelodus te behooren, zijnde er de neusopeningen op dezelfde wijze gebouwd en het aantal kieuwstralen 6. Ook komt het mij niet onwaarschijnlijk voor dat Nalla-jella van Russell en Tachysurus chinensis Lac. tot Hemipimelodus te brengen zijn, en misschien ook Silurus quadrimaculatus Bl., alsmede Pimelodus viridescens Duch., Pimelodus cenia Buch, Pimelodus jatius Buch, Pimelodus asperus MeCl. en Pimelodus mong Richds. De beide soorten laten mijner verzameling zich naar volgend schema van elkander onderkennen, 238 I. Caput 4 fere ad 42 in longitudine corporis absque pinna caudali. Memipimelodus borneënsis Blkr. II. Caput 34 ad 32 in longitudine corporis absque pinna caudali. Hemipimelodus macrocephalus Blkr. Hemipimelodus borneënsis Blkr, Atl. Silur. tab. XXXIV fig. 3. Bor- neosche Hemipimelodus. Hemipimel. corpore elongato, antice paulo latiore quam alto, postice compresso, altitu- dine 5 ad 52 circiter in ejus longitudine absque, 6 fere ad 7 fere in ejus longitudine cum pinna caudali; capite acuto convexo 4 fere ad 4% in longitudine corporis absque, 5 fere ad 5L in longitudine corporis cum pinna caudali; altitudine capitis 11 ad 11, latitudine 14 ad lL in ejus longitudine; oculis cute cephalica velatis, superis, magis lateraliter quam sursum spectantibus, ex parte in capitis tertia parte anteriore sitis, diametro 7 ad 8 in longitudine capitis, diametro 15 ad 2 distantibus; linea rostro-dorsali rostro, vertice nuchaque convexa; scuto capitis Sulco longitudinali (fonticulo medio) basin cristae interparietalis fere attingente toto fere diviso, postice utroque latere fonticulo trigono oculo majore, rugoso-granoso gra- nulis parvis sat numerosis non usque inter oculos sese extendentibus; crista interparietali trigona paulo longiore quam basi, duplo circiter longiore quam medio lata, carinata, subra- diatim rugoso-granosa granulis parvis, apice truncato emarginato os interspinosum 2m breve trigonum granoso-rugosum attingente; rostro convexo, oculo minus ad vix plus duplo lon- giore, paulo ante rictum prominente, linea anteriore obtuse rotundato; naribus subcontiguis rostri apici plus quam oculo approximatis, anterioribus rotundis, posterioribus oblongis val- vula elevata claudendis; labiis valde carnosis; cirris gracilbus rotundis appendicibus mem- branaceis nullis, supramaxillaribus basi rigidis os humerale attingentibus vel subattingentibus, inframaxillaribus externis inframaxillaribus internis longioribus aperturam branchialem non attingentibus; dentibus bene conspicuis, maxilla superiore in vittam vix curvatam angulis rotundatam, maxilla inferiore in vittam subsemilunariter curvatam vitta intermaxillari longi- orem sed graciliorem angulis acutam dispositis; rictu latitudine 23 ad 3 in longitudine ca- pitis; operculo glabro venoso; osse humerali brevi acuto laevi vel rugosulo; linea laterali ramosa antice declivi postice recta basi pinnae caudalis bifurcata; vesica natatoria cellulosa parietibus crassis; axilla poro mucoso conspicuo; pinna dorsali radiosa acuta, corpore non vel paulo altiore, duplo vel paulo plus duplo altiore quam basi longa, spina valida 1 ad 11 in longitudine capitis rugosa antice superne tantum postice maxima parte dentibus parvis serrata appendice flexili radium 1m non vel vix superante; pinna adiposa minus du- plo ejus longitudinis a dorsali radiosa remota eaque paulo longiore, duplo vel plus duplo longiore quam alta, oblique convexa; pinnis pectoralibus acutis l et paulo in longitudine ca- pitis, spina crassa spina dorsali non vel paulo longiore lateribus striata antice basin versus ud P LJ "n "n Kn » * ) M 239 granulosa apicem versus leviter serrata postice dentibus numerosis conspicuis armata; pinnis ventralibus obtusiuscule rotundatis 12 ad 1% in longitudine capitis; anali acuta vel obtusius- cula, leviter emarginata, minus altiore quam longa, pinna adiposa paulo longiore; caudali pro- funde incisa lobis acutis lobo superiore inferiore vulgo longiore 5 ad 51 in longitudine totius corporis; colore corpore superne olivaceo, inferne margaritaceo vel argenteo; pinna adiposa olivascente; pinnis ceteris flavescentibus, marginem liberum versus plus minusve fusco are- natis; vertice macula lutea in sulco mediano. B. 5. P. 1/9 vel 1/10. V. 1/5. A. 5/18 vel 6/18 ad 5/15 vel 6/15. C. 1/13/1 et lat. brev. Synon. Pimelodus borneënsis Blkr. Vijfde Bijdr. ichth, Borneo, Nat. Tijdschr. Neerl. Ind. II p. 430. Anak Dukang Palemb. Hab. Sumatra (Palembang), in fluviis. Borneo (Bandjermasin, Sambas), in fluviis. Longitudo 17 speciminum 112" ad 198", Aanm. Ik ontdekte deze soort in Augustus 1851 en beschreef haar ter bovenaangehaalde plaatse nog onder den geslachtsnaam Pimelo- dus, naar het eenige mij toen beschikbare voorwerp. Sedert is mijn kabinet met nog talrijke andere voorwerpen verrijkt geworden, zoo- dat ik mijne vroegere beschrijving daarnaar heb kunnen wijzigen en verbeteren. De soort schijnt vooral in de rivier van Bandjermasin niet zeld- zaam te zijn, hebbende ik van daar talrijke voorwerpen ontvangen, welke ik voor een gedeelte aan europesche musea ten geschenke heb gegeven. Hemipimelodus macrocephalus Blkr, Ail. Silur. tab. XXXIV fig. 2. Grootkoppige Hemipimelodus. Hemipim. corpore elongato, antice paulo latiore quam alto, postice compresso, altitudine 51 ad 53 in ejus longitudine absque, 64 ad 7 in ejus longitudine cum pinna caudali; capite acuto 33 ad 3j in longitudine corporis absque, 4 et paulo in longitudine corporis cum pin- na caudali; altitudine capitis 2 ad 2 fere, latitudine 15 circiter in ejus longitudine; oculis cute cephalica velatis superis lateraliter spectantibus ex parte in capitis tertia parte anteriore sitis, diametro 8 circiter in longitudine capitis, diametris 2 ad 2! distantibus; linea rostro- dorsali rostro et nucha convexa, fronte et vertice declivi rectiuscula; scuto capitis sulco lon- gitudinali (fonticulo medio) basin cristae interparietalis fere attingente toto fere diviso, postice utroque latere fonticulo subtrigono oculo non vel vix majore, rugoso-granoso, granulis parvis numerosis non usque inter oculos sese extendentibus; crista interparietali trigona paulo lon- 240 giore quam basi, duplo vel plus duplo longiore quam medio lata, carinata, subradiatim ru- goso-granosa granulis parvis, apice truncato emarginato os interspinosum 2" breve trigonum granoso-rugosum attingente; rostro convexo oculo duplo vel paulo plus duplo longiore, pau- lo ante rictum prominente, linea anteriore obtuse rotundato; naribus subeontiguis rostri apici magis quam oculo approximatis, anterioribus rotundis, posterioribus oblongis valvula elevata claudendis; labiis carnosis; cirris gracilibus rotundis appendicibus membranaceis, supramaxil- laribus basi rigidis opercula attingentibus, inframaxillaribus externis inframaxillaribus iuternis longioribus opereula non attingentibus; dentibus bene conspicuis, maxilla superiore in vittam vix curvatam angulis rotundatam , maxilla inferiore in vittam subsemilunariter curvatam vitta inter- maxillari longiorem sed graciliorem angulis acutam dispositis ; rictu latitudine 3 circiter in longitu- dine capitis; operculo glabro venoso; osse humerali brevi acuto laevi vel rugosulo; linea laterali ramosa antice declivi postice recta basi pinnae caudalis bifurcata ; axilla poris mucosis conspicuis; vesica natatoria cellulosa parietibus crassis; pinna dorsali radiosa acuta, corpore paulo alti- ore, duplo vel paulo plus duplo altiore quam basi longa, spina sat valida 1j circiter in longitudine capitis rugosa antice superne tantum postice maxima parte dentibus parvis conspicuis serrata appendice flexili radium Im non vel vix superante; pinna adiposa duplo circiter ejus longitudinis a dorsali radiosa remota eaque vix longiore, duplo vel plus duplo longiore quam alta, oblique convexa; pinnis pectoralibus acutis 1} ad 14 in longitudine capitis, spina sat crassa spina dorsali non vel paulo longiore lateribus striata antice basin versus granulosa apicem versus leviter serrata postice dentibus numerosis conspicuis armata ; pinnis ventralibus obtusiuseulis rotundatis capite duplo circiter brevioribus; anali acuta vel obtusiuscula, leviter emarginata, minus altiore quam longa, pinna adiposa longiore; caudali profunde incisa lobis acutis, superiore inferiore vulgo longiore 5 ad 52 in longitudine to- tius corporis; colore corpore superne olivaceo, inferne margaritaceo vel argenteo; pinna adi- posa olivascente; pinnis ceteris flavescentibus plus minusve fusco arenatis; vertice macula lutea in sulco mediano. B..5. D. 1/7. P. 1/10. V. 1/5, A. 6/19-ad. 1/14; C. 3/19/puet Tat. bene Hat. Borneo (Bandjermasin), in fluviis. Longitudo 3 speciminum 125" ad 140". Aanm. Het blijkt meer en meer dat de lengteverhouding van den kop bij meerdere geslachten van Siluroiden, met oordeel en eenige beperkingen toegepast, een zeer goed kenmerk oplevert ter bepaling der soorten. Ik heb zulks boven reeds doen zien voor de geslachten Osteogeneiosus, Cephalocassis, Arius, Ariodes, Bagrus. Hemipimelodus macrocephalus levert daarvan een nieuw voorbeeld. De onderwerpelijke soort is zoo na verwant aan Hemipimelodus bor- neöënsis, dat ik haar geruimen tijd in dezelfde flesch bewaarde als mij- ne voorwerpen van laatstgenoemde soort, en eerst nadat ik alle die 241 voorwerpen op nieuw had nagegaan, bleek het mij dat drie daarvan, de bovenbeschrevene, tot eene andere species behooren. Inderdaad, hoe groot ook de verwantschap tusschen beide soorten moge zijn, zoodat zelfs de beschrijving grootendeels gelijkluidend is, onderscheidt de onderwerpelijke soort zich toch nog zeer duidelijk van Hemipime- lodus borneënsis door aanmerkelijk langeren minder bollen kop, ter- wijl er tevens de rugvin- en borstvindoornen en de buikvinnen in verhouding tot den kop aanmerkelijk korter zijn. Ook schijnen de bovenkaaksdraden er standvastig korter te zijn. De verschillen, in de evenredigheden van den kop bestaande, vallen zeer duidelijk in het oog bij vergelijking van voorwerpen van beide soorten van gelijke grootte. Men ontwaart dan ook dat bij Hemipimelodus macrocepha- lus de snuit langer is en dat de oogen bij Hemipimelodus borneënsis meer naar boven dan zijdelings zijn geriet. KrrENGus Blkr, Verh. Bat. Gen. XXI, I Nieuwe Bijdr. Silur. p. 9. Nieuwe Bijdr. Ichthyol. Borneo, Nat. Tijdschr. Ned. Ind. I p. 265. Keteng. Pinnae dorsales duae, anterior radiosa, posterior adiposa. Dentes maxillis conico-compressì vel subeuneati serie unica dispositi. Dentes vomerini vel palatini null. Cirri 6, supramaxillares et inframaxilla- res. Oculi liberi superi. Membrana branchiostega radiis 5. Membrana interbranchialis non vel vix emarginata. Nares non tubulatae. Vesica natatoria. Aanm. Ik ontdekte dit geslacht in het jaar 1856, tijdens eene reis over Java, in straat Madura, en beschreef het in bovengehaalde bij- drage overde Siluroiden van Java. Bij het eenige voorwerp, hetwelk ik toen ter mijner beschikking had, nam ik slechts 4 voeldraden waar, zijnde toenmaals de trouwens zeer korte en dunne binnenste onder- kaaksvoeldraden onopgemerkt gebleven, eene fout, welke ik in de tweede boven aangehaalde bijdrage, na het ontvangen van meerdere voorwerpen, heb verbeterd. Ketengus is een der meest natuurlijke geslachten, welke men zich 31 242 denken kan en wijkt zoo geheel in physiognomie af van alle overige Siluroiden, dat men het bij den eersten oogopslag onderkennen kan. Deze physiognomie wordt voornamelijk veroorzaakt door den stompen hoogen en bollen snuit, zeer vleezige lippen, zich ver naar achteren uitstrekkende bekspleet en boven deze spleet tot geheel voor den bekhoek geplaatste oogen. Deze habitus beantwoordt nog het meeste aan dien van het geslacht Batrachocephalus Blkr, waar insgelijks de bek diep gespleten is en het oog boven den bekhoek geplaatst, doch Batrachocephalus heeft niet dien stompen ronden en hoogen snuit, mist de dikker lippen en is bovendien kenbaar aan de tamelijk ver voor de bovenkaak uitpuilende onderkaak, afgescheiden nog van zijn geheel verschillend tandenstelsel. Ketengus typus Blkr, Verh. Bat. Gen. XXI, I, Nieuwe Bijdr. Silur. p. 9, Nieuwe Bijdr. Ichth. Borneo, Nat. Tijdschr. Ned. Ind. I p. 271, Atl. Silur. tab. XXXIV fig. 1. Gewone Keteng. Keteng. corpore elongato, antice latiore quam alto, postice compresso, altitudine 5 ad 41 in ejus longitudine absque, 64 ad 53 in ejus longitudine cum pinna caudali; capite depresso obtuso 41 ad 4} in longitudine corporis absque, 51 ad 5} in longitudine corporis cum pinna caudali; altitudine capitis 1} ad 14, latitudine 1 ad 1 et paulo in ejus longitudine; oculis supra angulum oris sitis , liberis, lateraliter spectantibus, diametro 3 ad 43 in longitudine capitis, diametro 1j ad 24 distantibus; linea rostro-dorsali rostro valde convexa, fronte et vertice declivi rectiuscula; scuto capitis usque inter oculos toto granoso, granulis parvis numerosis confertis, sulco longitudinali mediano paulo ante basin cristae interparietalis desinente; crista interparietali trigona non longiore quam basi, multo longiore quam medio lata, radiatim granosa granulis parvis valde confertis, apice obtuso emarginato os interspinosum 2^ oculo brevius granosum attingente; rostro valde convexo truncatiusculo, junioribus oculo breviore aetate provectis oculo non breviore, ante rictum prominente, linea anteriore valde obtusa rotundato; naribus oculo sat approximatis subcontiguis, anterioribus rotundatis, posterioribus oblongis valvula elevata aperturam antice cingente claudendis; labiis maxime carnosis; cirris brevibus gracilibus supramaxillaribus operculum vix attingentibus, inframaxillaribus externis inframaxillaribus internis longioribus oculo paulo brevioribus vel vix longioribus; dentibus utraque maxilla 50 ad 100 conico-compressiusculis apice obtusis vel subtricuspidatis; rictu sub oculi margine posteriore vel paulo post oculum desinente, semilunari, latitudine 11 ad 11 in longitudine capitis; operculo venoso vel rugosulo-venoso; osse humerali medioeri acuto rugoso vel rugoso-granoso; axila poro mucoso bene conspicuo; linea laterali ramosa antice declivi postice rectiuscula, basi pinna caudalis bifurcata; pinna dorsali radiosa acuta corpore 243 paulo altiore, duplo vel plus duplo altiore quam basilonga, spina crassa capite vulgo longiore lateribus et antice inferne granosa antice superne leviter serrata postice dentibus numerosis conspicuis armata appendice molli radium 1" non vel paulo superante; pinna adiposa duplo ad triplo ejus longitudinis a dorsali radiosa remota eaque non vel paulo breviore, minus du- plo longiore quam alta, oblique rotundata; pinnis pectoralibus acutis, capite non vel vix longioribus, spina crassa spina dorsali vulgo paulo breviore, lateribus rugoso-granosa, antice basin versus granosa apicem versus leviter serrata postice dentibus parvis conspicuis armata; pinnis ventralibus acutis vel obtusis, angulatis vel rotundatis, 12 ad li in longi- tudine capitis; anali acuta emarginata, paulo longiore quam alta, adiposa duplo vel minus duplo breviore; caudali profunde incisa lobis acutis, lobo superiore lobo inferiore longiore 4. ad 5 fere in longitudine totius corporis; colore corpore superne olivaceo vel coerulescen- te-olivaceo, inferne margaritaceo vel argenteo; pinna adiposa aureo-olivacea; pinnis ceteris flavescentibus plus minusve fusco arenatis; iride flavescente; fonticulo scuti capitis antice ju- nioribus et aetate provectis macula diffusa lutea. Bon De IC B. 1/8 vel 1/7. V. 1/5. A. 7/18 vel 8/18. C. 1/13/1 et lat. brev. Syn. Pimelodus pectinidens Cant. Catal. Mal. Fisch. p. 261. Keteng Madur. Habit. Java (Surabaja), in aquis fluvio-marinis. Madura (Kammal, Bangcallang), in Freto Madura. Borneo (Bandjermasin), in fluviis. Longitudo 16 speciminum 80" ad 240". Aanm. Deze soort, reeds in 1846 door mij bekend gemaakt, werd in 1849 nader beschreven onder den naam van Pimelodus pectinidens door den heer Cantor, die haar op Pinang waarnam, waar zij in zoet water leeft. De heer Cantor nam bij zijn eenig voorwerp van 41/4 duimen lengte slechts 4 kieuwstralen waar, doch de soort heeft er zeer zeker vijf, welk aantal ik bij talrijke voorwerpen standvastig gevonden heb. De gele fontanelvlek, van welke ook de heer Cantor spreekt, is bij alle mijne voorwerpen min of meer duidelijk zigtbaar, zelfs bij mijne grootste voorwerp, hetwelk ongeveer de dubbele lengte heeft van het door den heer Cantor beschrevene. In de rivier van Bandjermasin, in zuid-oostelijk Borneo, schijnt Ketengus typus vrij veelvuldig voor te komen. Van Java is deze soort mij slechts bekend geworden van de monding der Kalimas bij Soera- baja en van de brakke wateren van straat Madura. 244 Rrampia Blkr. Diagn. gen. vide supra pag. 197 , 204. Rhamdia ? javanica Blkr. Javasche Rhamdia. Rhamd. cirris 6; pinnis dorsali radiosa et adiposa subcontiguis; cirris supramaxillaribus 3 corpo- ris longitudinis efficientibus , inframaxillaribus externis inframaxillaribus internis duplo longiori- bus apicem pinnae pectoralis attingentibus; pinna caudali biloba, lobo inferiore lobo supe- riore longiore; pinnis pectoralibus ventralibusque parvis; spina (vel radio osseo) nulla; scuto capitis minus continuo, magis rotundato (quam in speciebus praecedentibus nimirum Pime- lodus ctenodus Agass., Pimelodus quadrimaculatus CV. etc.), toto laevi; colore toto pisce fusco. D. Y. A. 197.0) 4, sete, Synon. Pimelodus javus K. v. H. CV. Poiss. XV p. 199. Pimélode javanais CV ibid. Habit. Java. Longitudo speciminis descripti pollic. paris. 45. Aanm. Ik bezit in mijne verzameling geene soort, op welke boven- gegevene, uit de groote Histoire naturelle des Poissons vertaalde, be- schrijving past. De eenige zesdradige geslachten van Pimelodonten, welke mij van den Indischen Archipel naar de natuur zijn bekend geworden, zijn Ketengus en Hemipimelodus. Volgens de beschrijving van Pimelodus javus K. v. H. door den heer Valenciennes kan deze soort in geen geval tot een dezer beide geslachten behooren, doch de daarin voorkomende gegevens, zijn niet voldoende om de soort onder een der overige talrijke zesdradige geslachten te rangschikken. Met het oog op de doornlooze vinnen en tweekwabbige staartvin en lange vetvin ben ik geneigd haar tot mijn geslacht Rhamdia te bren- gen, niettegenstaande de overige daartoe behoorende soorten, met uitzondering slechts van Pimelodus Deppei Müll. Trosch. alle ame- rikaansche zijn, waarom zij hierboven, doch slechts voorloopig, onder dezen geslachtsnaam is vermeld. 245 Phalanx Ill. ANoDONTES: Dentes maxillis atque palato nulli. De Bagrichthyoidei anodontes verschillen van de Ariodontes en Pimelodontes door de afwezigheid van tanden in gehemelte en kaken. Bij het geslacht Conorhynchos van de Pimelodonten ontbraken reeds de tanden in de bovenkaak, doch de onderkaak was er nog met een band veelreijige kleine tanden bezet. Bij het geslacht Hypophthalmus Val. echter houdt alle spoor, ook van kaakstanden, op. Het is het eenige geslacht, hetwelk tot deze groep te brengen is en bevat slechts weinige soorten. Het verbindt de Bagrichthyoïden met de Silurich- thyoïden door verwanten bouw des ligchaams, en heeft daardoor ook, alsmede door zeer lange aarsvin en kleine vetvin, verwantschap met de Pangasinen en Euaneminen, en is behalve door de genoemde kenmer- ken nog kenbaar aan zijne 6 voeldraden, achter- of zelfs onderstaande oogen, talrijke kieuwstralen, weinig ontwikkelde ongetande vindoornen en buikvinnen en boven de aarsvin geplaatste eerste rugvin. De oude wereld bezit geene vertegenwoordigers van deze groep en de weinige daarvan bekende behooren alle tot de zoete wateren van Zuid-Amerika t. w. Hypophthalmus marginatus CV. . . . . : . . . . . Hab. Surin. Guyana. p nommer d ara E NOM y» Suriname. z; edentatus Spix = Hypophthalmus Spixu: CV. . . » Brasilia. Aanhangsel. Onder het afdrukken van de voorgaande bladen ontving ik nog eene nieuwe Bagrichthyoïed van Palembang, welke ik ter eere van den ontdekker heb genoemd Cephalocassis Stormit Blkr, Atl. Silur. tab. LII. Storm's Schildkopvisch of Doekang. Cephaloc. corpore elongato, antice non vel paulo latiore quam alto, postice compresso, altitudine 42 ad 41 circiter in ejus longitudine absque, 6 fere ad 52 in ejus longitudine cum pinna caudali; capite depresso acuto 3} ad 3? circiter in longitudine corporis absque, 44 ad 4} circiter in longitudine corporis cum pinna caudali; altitudie capitis 13 ad 11, latitudine 1i ad Jt circiter in ejus longitudine; oculis liberis vix magis lateraliter quam sursum spectantibus totis in dimidio capitis anteriore sitis, diametro 9 fere ad 91 in longitudine capitis, diametris 32 ad 4j distantibus; scuto capitis sulco longitudinali (fonticulo mediano) sat longe ante basin cristae interparietalis desinente postice angustato maxima parte diviso; fonticulis lateralibus nullis; scuto post oculos tantum granoso, granulis parvis numerosis confertis. subradiatim dispositis; crista interparietali paulo tantum longiore quam basi, plus duplo longiore quam medio lata, tota rugoso-granosa granulis confertis, trigona, basin versus utroque latere plus minusve emarginata, apice obtuso trnncatiusculo os interspinosum 2m valde breve granosum attingente; rostro depresso non convexo, valde carnoso, oculo triplo vel plus triplo longiore, valde ante rictam prominente, linea anteriore obtusangulo rotun- dato; dentibus maxillis pluriseriatis conicis acutis mediocribus, maxilla superiore in vittam parum curvatam, maxilla inferiore in vittam semilunarem dispositis; dentibus vomero-palatinis co- nicis acutis mediocribus in thurmas 2 oblongas postice quam antice latiores leviter curvatas oblique antice in palato sitas valde distantes postrorsum maxime divergentes collocatis; rictu infero, latitudine 2 fere in longitudine capitis; cirris supramaxillaribus opercula attingentibus, cirris inframaxillaribus eadem linea transversa paulo post rictum insertis externis internis paulo longioribus aperturam branchialem vix attingentibus vel paulo superantibus; naribus anterioribus et posterioribus subcontiguis oculo magis quam ros- tri apici approximatis, anterioribus rotundis margine tumido circumdatis, posterioribus suboblongis valvula lata aperturam totam cingente antice elevata claudendis; operculo osseque humerali acuto brevi venosis laevibus; axilla poro mucoso conspicuo; linea laterali valde ramosa ramis elongatis ex parte dichotomis vel arborescentibus, antice declivi, postice rec- ta, basi pinnae caudalis non bifurcata sed sursum curvata; pinna dorsali radiosa acuta, cor- pore altiore, duplo circiter altiore quam basi longa, spina valde crassa capite paulo vel vix breviore lateribus striata antice granulosa postice tota longitudine dentibus mediocribus sur- sum spectantibus serrata; dorsali adiposa longitudine dorsalem spinosam et analem subaequante minus dupla ejus longitudine a dorsali radiosa remota, minus triplo longiore quam alta, margine superiore obliquo convexo; pectoralibus acutis, 12 ad 1L in longitudine capitis, 247 spina valde crassa spina dorsali breviore lateribus striata antice granosa postice tota longi- tudine dentibus validis serrata; ventralibus obtusis rotundatis pectoralibus paulo ad sat mul- to brevioribus; anali aeque alta circiter ac longa, parum emarginata, apice rotundata; cau- dali profunde incisa lobis acutis, superiore inferiore longiore 54 ad 5 in longitudine totius corporis; colore corpore superne olivascente, inferne margaritaceo, lateribus flavescente ; iride flavo-brunnea margine pupillari aurea; pinnis flavescentibus, pectoralibus medio violascente- fuscis; adiposa immaculata. BROD: 1/7 P. IL. V. 1/5. A. 6/10 vel 5/11 vel 6/11. C. 1/13/1 et lat. brev. Syn. Dukang Palemb. Hab. Sumatra (Palembang), in flumine Mussi. Longitudo 2 speciminum 415" et 520". Aanm. De Doekang is de achtste soort van het geslacht Cephalo- cassis, welke mij van den Soenda-archipel is bekend geworden. Zij staat in verwantschap tusschen Cephalocassis melanochir Blkr en Cepha- locassis macronotacanthus Blkr, doch nadert nog het meeste tot eerst- genoemde soort. Zij heeft even als Cephalocassis melanochir eene betrekkelijk lange vetvin, de rugvindoornstanden naar boven gerigt en de zijlijn op de basis der staartvin niet gevorkt maar slechts naar boven omgebogen en een’ gelijken massieven bouw der vindoornen. Maar zij verschilt overigens nog aanmerkelijk van hare palembangsche geslachtsverwante door de afwezigheid van zijdelijke kopschildfonta- nellen, door grootere ontwikkeling van het kopschild en van het tusschenwandbeensuitsteeksel (welke de soort ook van alle overige bekende laten onderkennen), den haaiachtigen bek of hoekig voor de bekspleet verlengden snuit, enz. | Ik heb mijn voorwerpen te danken aan den heer Storm van s’ Gra- vesande, gouvernements kommissaris voor Djambi, die mij haar te gelijk met nog eenige andere visschen uit de rivier van Palembang heeft doen toekomen, vergezeld van eene nota van den heer E. A. Lange, dirigerend officier van gezondheid 2e klasse, waaruit blijkt dat de Doekang, even als meerdere andere Bagrichthyoïden, behoort tot die visschen, welke op Sumatra en Borneo de toonen voortbrengen, wel- ke sommige reizigers in de grootere stroomen dier eilanden hebben waargenomen en met de toonen eener Aeolusharp vergeleken. 248 Subfamilia IV. ArLICHTHYOIDEL. Pinnae dorsalis unica adiposa. Corpus nudum. Aanm. De beide merkwaardige visschen, welke tot deze onderfamilie behooren, verschillen van de overige Siluroiden door de afwezigheid van eene straalachtige rugvin met gelijktijdig voorhanden zijn van eene vetvin. Een dier visschen is eigen aan Zuid-Azië en wordt vertegenwoordigd door Ailia coila Blkr (Ailia bengalensis Gr.). De andere visch is een bewoner van Afrika en beroemd geworden onder den naam van Si- lurus of Malapterus electricus. Andere soorten zijn van de geslachten Ailia en Malapterus tot nog toe niet bekend geworden. Malapterurus sluit zich meer aan de Pimelodini, terwijl Ailia den schakel vormt tusschen de Schilbeïnen en de Pangasinen. Behalve door talrijke andere verschillen in den bouw zijn beide geslachten in weinige woorden te kenschetsen als volgt. Ailia Gray. Cirri8. Dentes vomerini. Pinna analis corpore duplo cir- eiter brevior. Oculi liberi. Malapterurus Lac. Cirri 6. Dentes vomerini nulli. Pinna analis corpore plus sextuplo brevior. Geen der beide geslachten in den Indischen Archipel vertegenwoor- digd wordende zal ik er hier niet verder over uitweiden. 249 Subfamilia V. SiLURICHTHYOIDEL. Pinna dorsalis uniea radiosa vel nulla. Corpus nudum. Aanm. De Silurichthyoiden vormen eene groote onderfamilie der Siluroïden, niet minder rijk aan belangrijke vormen en verschillen in bewerktuiging dan de groote onderfamilie der Bagrichthyoïden, alhoe- wel zij in rijkdom aan soorten voor de Bagrichthyoïden ver onderdoet. Zij omvat alle die geslachten, bij welke de rug slechts van eene enkele, straalachtige, vin voorzien of zelfs geheel vinloos is en het operkel bewegelijk. De vetvin ontbreekt standvastig. De oude en de nieuwe wereld voeden vrij talrijke soorten van Si- lurichthyoiden, doch de soorten der oude wereld behooren tot geheel andere geslachten dan die der nieuwe. Amerika voedt de geslachten Cetopsis, Trachelyopterus , Brontes, Astroblepus, Schilbeodes (gegrond op Silurus gyrinus Mitch.), Nemato- genys, Trichomycterus, Eremophilus, Pareiodon en Vandellia. De oude wereld daarentegen bezit de geslachten Schilbe, Schilbe- ichthys, Wallago, Belodontichthys, Silurus, Siluriehthys, Silurodes, Pseudosilurus, Siluranodon, Kryptopterus, Kryptopterichthys, Micro- nema, Phalacronotus en Hemisilurus, geslachten, hieronder nader ver- klaard en grootendeels naar aanleiding van in de jongste jaren ontdekte soorten opgesteld. Het is moeijelijk de Silurichthyoïden in natuurlijke groepen te splitsen, of, beter gezegd, het is moeijelijk die natuurlijke groepen scherp te kenmerken. Er is geene familie der visschen, bij welke gewigtige kenmerken elkander zoo overkruisen, als bij de Siluroïden en is dit in eene hooge mate het geval bij de onderfamilie der Ba- grichthyoïden, de onderwerpelijke onderfamilie vertoont daarvan niet minder sprekende voorbeelden. Wil men eenig kenmerk bezigen tot de verdeeling in natuurlijke groepen, dan ontwaart men weldra, dat het geenzins de volstrekte waarde heeft, die men er aanvankelijk aan zou willen toekennen en men ziet zich dan gedrongen naar een ander karakter te zoeken, het oe 32 250 welk echter spoedig blijkt die volstrekte waarde evenmin te bezitten. Dit is echter meer van toepassing op de amerikaansche geslachten dan op die der oude wereld. Deze laatste behooren tot eene groote na- tuurlijke groep, welke men kan bestempelen met den naam van Schil- beïnen naar het meest ontwikkelde hunner, doch ook hier nog is eene scherpe begrenzing moeijelijk en slechts te vinden in karakters, welke in den regel van geene hooge waarde zijn, zooals de lengte der aars- vin gepaard aan eene wijde kieuwspleet, de afwezigheid der okselslym- openingen en eene steeds met de huid bedekte kruin. De amerikaansche geslachten verschillen veel meer van elkander en behooren minstens tot drie natuurlijke groepen. Ik stel voor die te noemen Cetopsini, Trachelyopterini en Trichomycterini. De Cetopsini zijn gekenmerkt door voor op den rug geplaatste rug- vin, tanden in beide kaken en in het ploegbeen, kleine enge kieuw- spleet en okselslijmopening. De Trachelyopterini zijn herkenbaar aan hun sterk ontwikkeld kop- schild, lange aarsvin, voor de buikvinnen ingeplante rugvin en afwe- zigheid van ploegbeenstanden. Bij de Trichomycterini is de aarsvin zeer kort, de kop met de huid bedekt, en ontbreekt de zwemblaas. Van de Cetopsini kent men tot nog toe slechts het geslacht Cetopsis met twee soorten; van de Trachelyopterini slechts het geslacht Trachely- opterus, met eene enkele soort. Tot de Trichomycterini breng ik alle overige van Amerika bekende geslachten en soorten van Silurichthyoïden. De Silurichthyoïden der oude wereld zijn talrijker aan soorten dan die der nieuwe, althans voor zoover de wetenschap daarvan kennis draagt. Zooals gezegd is vormen zij mijne groote groep der Schilbeini en omvatten de geslachten Silurus en Schilbe van de groote Histoire naturelle des Poissons. De Schilbeïnen zijn veel talrijker aan soorten dan nog slechts wei- nige jaren geleden bekend was. Toen thans 18 jaren geleden het 14° deel der groote Histoire naturelle des Poissons het licht zag, werden daarin 19 soorten van Schilbeïnen beschreven, welke alle ge- bragt werden tot slechts twee geslachten, Silurus en Schilbe. 251 Door de onderzoekingen van de heeren Cantor, Heckel, Ri- chardsonen Temminck en Schlegel, sedert 1839 bekend gemaakt, werd dit aantal verhoogd tot 26 en deze nieuwe soorten werden alle onder de beide door den heer Valenciennes aangenomene geslach- ten gerangschikt. Toen ik, in 1845, mijne ichthyologische studiën begon, kende men van den Indischen archipel slechts twee soorten van Schilbeïnen, t. . w. Silurus bimaculatus CV. en Silurus bicirrhis CV. Mijne nasporin- gen hebben talrijke andere soorten van de Soenda-eilanden doen ont- dekken en thans draag ik reeds kennis van meer soorten van deze gewesten alleen dan de heer Valenciennes in 1839 van de geheele bekende aarde opsomde. Van alle die soorten, ten getale van 23, was, ‘behalve de twee bovengenoemde, slechts Silurus wallago CV. in de wetenschap bekend, zoodat ik in het geheel 20 nieuwe soorten aan de reeds bekende heb kunnen toevoegen, waardoor het geheele aan- tal soorten thans tot 48 is gestegen. Aanvankelijk en al naarmate ik die soorten ontdekte, bragt ik ze onder het geslacht Silurus Val.,-en toen ik begon te ontwaren dat alle die soorten niet natuurlijk onder een zelfde geslacht te brengen waren, geraakte ik tot de opstelling van het geslacht Wallago, hetwelk ik vormde uit die soorten, bij welke de ploegbeenstanden in twee van een staande groepen gescheiden zijn. Maar nog later ontvangene soorten en vooral eene nieuwe studie der geheele groep hebben mij geleerd, dat de ongeveer vijftig thans bekende soorten van Schilbeïnen niet slechts tot twee of drie maar tot een aanmerkelijk grooter aantal natuurlijke geslachten behooren, geslachten welke door meer of minder gewigtige kenmerken van el- kander verschillen en meer van elkander afwijken dan zulks met zeer talrijke geslachten van andere familiën, door de voornaamste ichthy- ologen als natuurlijke beschouwd, het geval is. Hieronder is die splitsing in geslachten voorgesteld. De Schilbeïnen hebben alle met elkander gemeen een’ langen staart en eene aarsvin, welke, steeds langer dan de kop, dezen meestal van meer dan twee tot meer dan vijf malen in lengte overtreft en zich 252 van nabij de buikvinnen tot nabij of aan de staartvin uitstrekt. Bij alle is de staart naar onderen kielvormig versmald. De rugvin, in- dien zij aanwezig is, neemt steeds slechts een klein gedeelte van den rug in en is altijd veel hooger dan breed of lang. Het kopschild is bij alle met de huid en gewoonlijk voor een grooter of kleiner gedeelte zelfs met de nekspieren bedekt. Bij alle is de kieuwspleet wijd, het kieuwvlies veelstralig, het tusschenkieuwsvlies diep tot aan de basis ingesneden en zijn de neusgaten dubbel en de voorste nabij den vrijen snuitrand geplaatst. De Silurichthyoïden sluiten zich aan de Bagrichthyoïden, eensdeels door de geslachten Brontes en Astroblepus, welke men op de rei der Pimelodonten zou kunnen laten volgen, en anderendeels door het geslacht Schilbeichthys hetwelk na verwant is aan het geslacht Eu- tropius van de Pangasinen. Het geslacht Schilbeichthys staat onder de Schilbeinen, wat volkomenheid van bewerktuiging betreft, boven aan, niet alleen door zijn zamengesteld tandenstelsel, zijne acht goed ont- wikkelde voeldraden en minder ontwikkelde aarsvin, maar ook door zijn meer ontwikkeld kopschild en rugvin en vrije oogen. Van Schilbeichthys af gaan rugvin, voeldraden en tandenstelsel in ontwikkeling terug. Im de geslachten Micronema, Phalacronotus en Hemisilurus is de rugvin geheel verdwenen en ontwaart men nog slechts een onderhuidsch knobbeltje ter plaatse waar men de rugvin zou mee- nen aan te treffen. In het geslacht Phalacronotus zijn de voeldraden teruggebragt tot slechts twee haardunne bovenkaaksdraden, en tanden in kaken en gehemelte houden op te bestaan in het afrikaansche ge- slacht Siluranodon, vertegenwoordigd door Silurus auritus Géoftr. In den aard der rugvin, het aantal voeldraden en de bijzonder- heden van het tandenstelsel liggen de kenmerken ter groepering van de geslachten der Schilbeïnen. Beschouwt men ze met betrekking tot de geaardheid der rugvin, dan ontwaart men vier typen. Bij de eerste type ziet men die vin nog zamengesteld uit een’ ge- tanden doorn en eenige normale van een staande en met een vlies vereenigde stralen. Hiertoe behoorende geslachten Schilbe en Schilbeichthys. Bij de tweede type bestaat de rugvin nog wel uit eenige normale door een vlies van een gehoudene stralen, doch de doorn ontbreekt en is er tot een’ onverdeelden en ongetanden buigzamen straal terug gebragt. Tot deze type behooren de geslachten Wallago, Belodontichthys, Si- lurus, Silurodes, Pseudosilurus , Silurichthys en Siluranodon. Bij de derde type is de rugvin slechts in beginsel aanwezig en ver- tegenwoordigd door een’ enkel draadvormig straaltje, met hetwelk gewoonlijk 2 of 9 rudimentaire naauwelijks zigtbare straaltjes naauw vereenigd zijn, zonder vaneenscheidend vinvlies. Mijne geslachten Kryptopterus en Kryptopterichthys zijn daartoe terug te brengen. Bij de vierde type eindelijk is zelfs geen spoor van rugvin aanwe- zig, tenzij men als zoodanig zou willen beschouwen een onderhuidsch knobbeltje, hetwelk zich, hoezeer niet bij alle soorten, laat voelen ter plaatse waar men de rugvin zou verwachten. Deze type wordt vertegenwoordigd door de geslachten Micronema, Phalacronotus en Hemisilurus. Het tandenstelsel der Schilbeïnen biedt insgelijks talrijke verschei- denheden aan. Bij een der geslachten slechts worden de tanden gezegd geheel te ontbreken, t. w. bij het afrikaansche geslacht Siluranodon, hetwelk ik grond op Silurus auritus Géoffr. Bij de overige geslachten zijn wel zoowel kaken als gehemelte van tanden voorzien, maar in de schikking dier tanden merkt men meer- dere bijzonderheden op, welke, in verband met andere kenmerken, zeer geschikt zijn ter bepaling der geslachten zelve. Gewoonlijk zijn er in het gehemelte slechts ploegbeenstanden aan- wezig, welke dan in één enkelen band of in twee groepjes zijn ge- plaatst. Slechts bij een der geslachten, Schilbeichthys, zijn behalve de twee bandvormige groepjes ploegbeenstanden, twee afzonderlijke groepen gehemeltetanden aanwezig, welke aan de buitenzijde der ploegbeensgroepen zijn geplaatst. 254 De geslachten, bij welke slechts ploegbeenstanden gevonden worden verdeeld in twee groepjes of bandjes, zijn Wallago, Belodontichthys, Pseudosilurus en Hemisilurus, maar zij hebben nog in het tandenstel- sel bijzonderheden, welke als eene spiegeling van nog andere belan- rijke kenmerken op hun generisch verschil duiden. Bij de geslachten Wallago en Belodontichthys zijn de ploegbeensgroepen langwerpig en in een scherpen hoek naar voren konvergerende, doch bij Wallago zijn de tanden in de kaken op talrijke reijen geplaatst en zuiver borstel- of priemvormig, terwijl de kaakstanden bij Belodontichthys slechts op drie van een staande reijen zijn geplaatst en aan de spits lansvormig. Bij Pseudosilurus daarentegen zijn de ploegbeenstanden geplaatst in twee vaneenstaande smalle bandjes welke op eene zelfde dwarsche lijn zijn gerangschikt, wat ook bij Silurus het geval schijnt te zijn, terwijl dezelfde tanden bij Hemisilurus twee van een staande ronde of ovale groepjes vormen. Bij alle overige geslachten, Schilbe, Silurus, Silurodes, Silurichthys Kryptopterus, Kryptopterichthys, Micronema en Phalacronotus, zijn de ploegbeenstanden op een enkelen onverdeelden dwarschen band geplaatst, maar die band is nu eens lang en zeer gebogen, daa wederlang en bijkans regt en soms zelfs zeer kort. De geslachten in deze rei kunnen slechts met meerdere juistheid bepaald worden door onder de ken- merken op te nemen die, welke gelegen zijn in de geaardheid of afwezigheid der rugvin, in het aantal voeldraden en in de verhouding der aarsvin tot de staartvin. Verdeelt men de Schilbeïnen naar het aantal voeldraden, welke van 8 tot 2 verschillen, dan behooren tot de 8- dradige geslachten Schilbe, Schilbeichthys en Siluranodon; tot de 6- dradige slechts Silurus; tot de 4- dradige Wallago, Belondontichthys, Pseudosilurus, Silurichthys, Silurodes, Kryptopterus en Micronema; en tot de 2- dradige Kryptop- terichthys, Phalacronotus en Hemisilurus. De verdeeling der Schilbeinen naar de geaardheid der rugvin schijnt mij toe het meest overeen te komen met de natuurlijke verwantschap- pen der geslachten, waarom ik die tot grondslag genomen heb van volgend diagnostisch overzigt. 255 I. Pinna dorsalis hymenophora spinifera. Cirri 8. Schilbe Valenc. ex parte. Dentes vomero-palatini in vittam trans- versam indivisam dispositi. Schilbeichthys Blkr. Dentes vomero-palatini in thurmas 4 dispositi. II. Pinna dorsalis hymenophora anacantha. Wallago Blkr. Dentes maxillis multiseriatisetacei. Oculi liberi. Cirri 4. Belodontichthys Blkr. Dentes maxillis triseriati lanceolati. Oculi velati Cirri 4. Silurus L. CV. ex pàrte. Cirri 6. Dentes vomero-palatini in vittam indivisam dispositi. Pinnae analis et caudalis unitae. Silurichthys Blkr. Dentes vomero-palatini in vittam indivisam dispositi. Cirri 4. Pinnae analis et caudalis unitae. Oculi superi. Silurodes Blkr. Dentes vomero-palatini in vittam indivisam dispositi. Cirri 4. Pinnae analis et caudalis non unitae. Oculi posteri. Pseudosilurus Blkr. Dentes vomero-palatini in thurmas 2 distantes dispositi. Cirri 4. Oculi velati. Dentes maxillis multiseriati setacei. Siluranodon Blkr. Dentes nulli. Cirri 8. III. Pinna dorsalis rudimentaria e filo simplice vel composito formata. Vittam dentium vomero palatinorum indivisa. Kryptopterus Blkr. Cirri 4. Kryptopterichthys Blkr. Cirri 2. IV. Pinna dorsi nulla. Micronema Blkr. Vitta dentium vomero-palatinorum indivisa. Cirri 4. Phalacronotus Blkr. Vitta dentium vomero-palatinorum indivisa. Cirri 2. Hemisilurus Dlkr. Dentes vomerini in thurmas 2 distantes collocati. Cir 4. De bestaande beschrijvingen der Schilbeinen bezitten niet algemeen de naauwkeurigheid of uitvoerigheid dat men alle de soorten met juist- heid onder de boven opgestelde geslachten eene plaats zou kunnen aanwijzen. Indien ik zulks hieronder heb beproefd, is het slechts aan te merken als eene proeve, welke men, naarmate de kennis der soorten naauwkeuriger zal worden, zal kunnen verbeteren. De geheele groep bevat volgens den tegenwoordigen stand der we- tenschap, althans voor zoover ik heb kunnen nagaan, de volgende soorten. 256 é Schilbeini. Schilbe niystus CV = Silurus Sd L. = Schilbe auratus De Joann. Hab. Nilus. y. Asudond yeu Mennes » Nilus. n_ intermedius Rüp. = Si us my shiis Hassel E : Schilbe Bosch quis CM . . s wWteerso m Mu Iu u ysenegalus-CV...... “ieu niee UE UT M MU ERE » wranoseopus Rüpp. —. |j. X enen ern S ER RN Siluranodon auritus Blkr = Silurus auritus Geoffr. . . . . . » Nilus. Silurus plants. dL tene en . » __Eur. Asiaoccid. Schilbeichthys garua Blkr = Site us garua En E: pee argentata Swns: rz Schilbe garua CV. Blkr ol, 45 |. S Ee REG Wallago Russellii Blkr = Silurus wallago CV. etc. . . . . . » Hind, Beng., Bism. Java. y Aeerü.Blkr. 0]. x21 0248 5209. Ue uU n .? daurieus Blkr = Silurus dauricus Pall. . ;. ae Daun r P asotus Blkr:=Silurusasotus L.P … ee t PBenauls v riostegus Blkr = Silurus triostegus Heck. . . . . . . w Syria. Belodontichthys macrochir Blkr — Wallago dinema Blkr ol. . . . » Sumatr. Born. Silurichthys phaiosoma Blkr = Silurus phaiosoma Blkr. . . . . » Born. Banka. Biliton. y. Hasselti-Blkr-— eee desired van „_? Basillewskii Blkr uS Miis Ee ied Cv). . 4 China borealis. y japonicus Blkr = Silurus japonicus T. Schl. . . . . . . » Japon. Silurodes hypophthalmus Blkr = Silurus hypopthalmus Dlkr. . . » Java Sumatr. „_ macronema Blkr. = Silurus macronema Blkr. . . . . . . » Borneo. „pabo Blkr =Silurus pabo Blkr =Schilbe pabo Syk. . . . » Hind. Assam. zr lamghur Blkr =Silurus lamghur Heck. . . . . . . . v» Cashmir. Pseudosilurus bimaculatus Blkr = Silurus bimaculatus GV. . . . » Java, Hind. » leiacanthus Blkr = Wallago leiacanthus Blkr. .. . . " JBDBanka, Sumatr. r anastomus Blkr =Silurus anastomus CV. walstro Blk. " Bengala. y microcephalus Blkr = Silurus dor CY. ses die microcephalus Blkr. . . . : . . * Bengala. ; canlo Blkr = Silurus canio Bad. == BIS mysoricus Cv. Silurus indicus McC]. ete tn VANUS TUE EE * nistan, China. „ pabda Blkr :— Silurus pabda Buch, c 4 on oe EBCu „_ punctatus Blkr = Silurus punctatus Cant. . . . . . . . v China. n sinensis Blkr r:Silurus simmensis Lace; ^. a . «9.9 £92 UBI 291 Pseudosilurus malabaricus Blkr 2 Silurus malabaricus CV. . Hab. Hindost. „ cochinchinensis Blkr = Silurus cochinchinensis CV. . . ^» Cochin-China. „ xanthosteus Blkr = Silurus xanthosteus Richds. . . . „ China. Kryptopterus mononema Blkr = Silurus mononema Blkr. . . w Java. „ limpok Blkr = Silurus limpok Blkr... . . . . . . » Sumatr., Born. v micropus Blkr = Silurus cryptopterus Blkr. . . . . wv Sumatr., Born. Kryptopterichthys bicirrhis Blkr = Silurus bicirrhis CV. . . ^ Java,Sum., Born. ; palembangensis Blkr 2: Silurus palembangensis Blkr. . „ Sumatra. muss Biresgnurus dais, Blk. 15.755 0i. Borneo. nenaoecenhalm Bkr nn lo ks os X Sumatra, Micronema typus Blkr = Silurus micronemus Blkr . . . . » Java, Sumatra. „ hexapterus Blkr = Silurus hexapterus Blkr. . . . . wv Sumatra, Born. Phalacronotus micruropterus Blkr = Silurus phalacronotus Blkr. . ^ Sumatra, Born. » leptonema Blkr = Silurus leptonema Blkr. . . . . . » Sumatra. ; mieropogon Blkr= Silurus apogon Blkr= Silurus micro- pogon Blkr. . . . new dad e cveSumat, Bora. ; siluroides Blkr = Ompok Eid i CI hs „ Ins. Sundaic. Hemisilurus heterorhynchos Blkr — Wallago heterorhynchos Blkr. y» Sumatra. m bdgEescCBlEE ^4 2 ue em ec ec. Sumatra, Born. Wat de amerikaansche groepen der Silurichthyoiden betreft, hare geslachten laten zich op de volgende wijze kortelijk kenmerken. Cetopsini. Cetopsis Ag. Cirri 6. Dentes vomerini et inframaxillares uniseriati, intermaxillares uni-vel pluriseriati. B. 9. Apertura branchialis angusta infera. Spinae dorsalis vel pectorales nullae. Trachelyopterin. Trachelyopteriui CV. Cirri 6. Dentes maxillis tantum , pluriseriati. B. 6. Pinna analis capite longior. Apertura branchialis angusta supera. Spinae dorsalis et pectorales. Vesica natatoria. Trichomycterini. Brontes CV. Pinna dorsalis ante ventrales incipiens. Cirri 2 supra- maxilares. Dentes maxillis omnes vel ex parte bifurcati. D. 4. Astroblepus CV. Pinna dorsalis capiti multo magis quam pinnae 33 258 caudali approximata. Pinnae ventrales nullae. Cirri 2, supramaxillares. B. 4. Dentes? (parvi Val.). Nematogenys Gir. Pinna dorsalis ventralibus ex parte opposita Cirri 6, nasales, supramaxillares, inframaxillares. Opercula anacantha. Den- tes maxillis setacei pluriseriati. Schilbeodes Blkr. Pinna dorsalis caudali magis quam capiti approxi- mata; analis caudali contigua. Cirri 8. Trichomycterus CV. Pinna dorsalis post ventrales inserta. Cirri 8. B. 7 vel 8. Operculum et interoperculum aculeata. Dentes maxillis pluriseriati. Pareiodon Kner. Pinna dorsalis post ventrales inserta. Cirri 4, utroque latere 2 supramaxillares (labiales). Dentes maxillis uniseriati incisivi. Operculum et interoperculum aculeata. (Vesica natatoria??.) Eremophilus CV. Pinna dorsalis anali ex parte opposita. Pinnae ven- trales nullae. Cirri 6, nasales, supramaxillares et inframaxillares. Den- tes maxillis pluriseriati. Operculum et interoperculum aculeata. B. 8. Vandellia CV. Pinna dorsalis anali ex parte opposita post ventrales incipiens. Cirn 2 supramaxillares. Dentes maxillis nulli?, vomerini uniseriati elongati. Praeopereulum angulo spinis armatum. De soorten, tot nog van de amerikaansche groepen bekend gewor- den, bepalen zich tot de volgende. Cetopsis coecutiens Ag. = Silurus coecutiens Lichtenst . . . . Hab. Brasilia. u candira Ag Silurus eandiru Spic. sen vr — Brasilia. Trachelyopterus coriaceus QV. 7 . 7. 2^. 2. 1S S ONERE Bronies puemedila GVS eene oci uu c ETE „_ Cotopaxi. Astroblepus Grixalvii V. Humb. . . . . : 0. 2.75277 yw Popo Nematogenys inermis Gir = Trichomycterus inermis Eid qe » Chili. Schibeodes gyrinus BlkrziSilurus gyrinus Mitch. (1. . . . . » Am.sept. (1) Silurus gyrinus, door Mitchill in 1818 reeds kortelijk doch onvoldoende beschreven, komt mij voor tot de Trichomycterini te behooren, De rugvin schijnt er veel nader bij de staartvin te zijn dan bij den kop en de aarsvin zou er zeer nabij de staartvin eindigen. Overigens 8 voeldraden, 7 rugvin- en 16 aarsvinstralen. Misschien een middenvorm tusschen Trichomycterus en Nema- togenys. Trichomyeterus punctulatus CV. = Trichomycterus punctatus CV. Hab. Peru. = Pygidium dispar Tschud. areolatus CV. maculatus CV. nigricans CV. rivulatus CV. 259 Chili. Chili. Brasil., Chili. Guasacona , Apurimac. "Mino d UM ccu cu MdL or eem n 'u-Guatanar fk » gracilis CV. AL ME EIU Nm NAT Attar on ES 150. REAR OV be Bare y ow. Hon Andes, BOERE S. ee eten so £^ Uspullata (Cordill. or.) ENORME Ene 0.23 2-2 bere .47 0 . * Borba? Eremophilus Mutisii Humb. SONORO Uo nie d'n” Bogota: Eum CONV Uum ius. xx Par. Hoogst vermoedelijk voeden de stroomen van Amerika nog talrijke andere soorten, tot de bovenbedoelde groepen behoorende, welker ont- dekking aan nieuwe onderzoekingen overgelaten blijft. Het geheele aantal thans bekende Silurichthyoïden bedraagt vol- gens bovenstaande opsomming 66, van welke 47 komen op de oude wereld en slechts 19 op Amerika. Warraco Blkr. Zjangop. Pinna dorsalis unica radiosa bene evoluta hymenophora. Pinnae analis et caudalis unitae vel non unitae. Cirri 4, supramaxillares et inframaxillares. Dentes maxillis acuti multiseriati inaequales setacei mobiles. Dentes vomerini acuti in thurmas 2 obliquas distantes col- locati. Membrana branchiostega radiis 16 ad 20. Membrana inter- branchialis profunde incisa. Oculi liberi cute cephalica non velati, superi. Nares anteriores tubulatae. Maxilla inferior ante maxillam superiorem prominens. 260 Aanm. Onder alle geslachten der rugvindoornlooze Schilbeïnen is Wallago bij uitstek gekenmerkt door zijne niet met de huid des kops bedekte, vrije oogen. Het heeft dit kenmerk gemeen met Schilbeich- thys, waar ik het heb kunnen nagaan op de eenige daarvan bekende soort (Schilbeichthys garua Blkr) en misschien ook met Schilbe (wat ik niet kan onderzoeken), doch het is met geen dier geslachten te verwarren, zoowel wegens de afwezigheid van rugdoorn, de plaatsing der oogen boven de wijde bekspleet en de afwezigheid van slechts 4 voeldraden, als wegens de geheel andere groepering der ploegbeens- tanden, welke in twee schuins overlangsche van elkander verwijder- de groepjes zijn geordend, en de buisvormige voorste neusopeningen. Wallago staat in verwantschap tusschen Silurus Blkr en Belodontich- thys Blkr. Silurus, slechts vertegenwoordigd door de sedert eeuwen bekende eenige europesche soort, heeft een’ anderen habitus dan Wallago, de ploegbeenstanden op eene andere wijze gerangschikt, staart- en aarsvin vereenigd en zes voeldraden. Ik weet niet of de oogen er vrij zijn of met de huid overtogen. Belodontichthys schijnt mij toe nog nader aan Wallago verwant te zijn, doch verschilt er zeer scherp van door zijne bedekte oogen, drie- reijige lancet-of pijlvormige kaakstanden en door de plaatsing der elkan- der zeer genaderde smalle ploegbeenstandbandjes op eene zelfde dwar- sche lijn. Ik ken met zekerheid van Wallago slechts twee soorten, welke zich beide in mijn kabinet bevinden. Waarschijnlijk is Silurus asotus L. eene derde daartoe te brengen soort, en het zou mij ook niet bevreemden in- dien Silurus triostegus Heck. en Silurus dauricus Pall. bleken tot Wallago te behooren, wat ik echter niet kan bepalen door het onvoldoende der daarvan gegevene beschrijvingen wat de geaardheid der oogen en van het tandenstelsel betreft. In allen gevalle zijn Silurus dauricus en Silurus triostegus geheel van Wallago Russelii en Wallago Leerii verschillende soorten met gave niet uitgerande staartvin en met deze vin vereenigde aarsvin. Mijne beide soorten zijn van elkander en van de verwante soorten te onderscheiden door de volgende kenmerken. ME 261 JT. Pinna caudalis biloba cum pinna anali non unita. a. Rictus usque post oculos productus. Linea maxillarum anterior acutiuscula. Cirri inframaxillares angulum oris subattingentes. A. 86 ad 93. Wallago Russellii Blkr. b. Rictus sub oculo desinens. Linea maxillarum anterior valde obtusa. Cirri inframaxillares vix conspicui oculo non longiores. A. 67 ad 73. Wallago .Leerii Blkr. Wallago Russellà Blkr. Verh. Bat. Gen. XXV Nalez. Ichth. Deng. p. 108. Atl. Silur. tab XXXVIII fig. 1. Russell's Tjangop. Wallag. corpore elongato compresso, latitudine 1j ad 1} in ejus altitudine, altitudine 7 ad 5 in ejus longitudine absque, 8 ad 6 in ejus longitudine cum pinna caudali; capite depresso compresso acuto 43 ad 4j in longitudine corporis absque, 5 fere ad 5! in longi- tudine corporis cum pinna caudali; altitudine capitis 12 ad 2, latitudine 2 circiter in ejus longitudine; altitudine capitis supra angulum oris 2 et paulo ad 21 in ejus longitudine ; oculis totis ante angulum oris sitis, diametro 61 ad 10 in longitudine capitis, diametris 3 ad 54 distantibus; linea rostro-dorsali capite concaviuscula nucha declivi rectiuscula vel convexius- cula; scuto capitis postice tantum musculis tecto sulco longitudinali cristam interparietalem gracilem totam subcutaneam attingente percursa; rostro depresso acuto linea anteriore acu- tiuscule rotundato; naribus distantibus, anterioribus margini rostri anteriori approximatis tu- bulatis; maxilla inferiore paulo ante maxillam superiorem prominente; dentibus valde conspicuis multiseriatis leviter curvatis, maxillis seriebus posterioribus seriebus anterioribus longioribus, utra- que maxilla in vittam v formen apice rotundatam dispositis; dentibus vomerinis in thurmas 2 distantes oblongo-elongatas longitudinales postice divergentes collocatis; cirris supramaxilaribus stipite osseo oculo longiore suffultis pinnae analis partem anteriorem attingentibus, inframa- xilaribus gracilibus cute menti sub medio rictu insertis angulum oris vix atlingentibus vel superantibus; rictu longiore quam lato longitudine 12 ad 1$ in longitudine capitis; labiis gracilibus; maxilla inferiore inferne poris conspicuis longitudinaliter seriatis; operculo radiatim striato; osse scapulari brevi obtuso rotundato; linea laterali antice leviter curvata tunc rectius- cula, tubulis contiguis inferne ramulum brevem edentibus notata ; axilla poro mucoso conspicuo nullo; pinna dorsali gracili acuta radio 1? radiis ceteris et capitis parte postoculari longiore; pinnis pectoralibus obtusis vel acutiusculis convexis 14 circiter in longitudine capitis, spina gracili parte ossea capitis parte postoculari breviore dentibus conspicuis nullis; ventralibus acutis vel obtusiuscule rotundatis pectoralibus duplo circiter brevioribus; anali capite minus triplo longiore ante basin pinnae caudalis desinente; caudali profunde incisa lobis acutiuscule vel obtusiuscule rotundatis superiore inferiore longiore 72 ad 81 in longitudine corporis; colore 262 corpore superne aureo-viridi vel nigricante-viridi, inferne margaritaceo vel argenteo vel flaves- cente; pinnis flavescente- vel dilute violascente-hyailnis fusco plus minusve arenatis. B. 18 ad 20. D. 1/4. P. 1/13 vel 1/14. V. 1/9. A. 86 ad 98. C. 1/15/1 et lat. brev. Synon. Platvisch Nieuh. Gedenkw. Zee- en Lantr. p. 273, Wallagoo Russ. Corom. Fish. II p. 50 fig. 165. Silurus attu et Silurus atthu Bl. Schn. Syst. posth. p. 378 tab. 75. Silurus boalis Buch. Gang. Fish. p. 154, 375 tab. 29 fig. 49. Callichrus macrostomus Swns. Nat. Hist. Fish. II p. 306. Silurus wallagoo CV. Poiss. XIV p. 263. Silure wallagoo CV. Poiss. XIV p. 263. Schilbe boalis Syk. Fish. Dukh. Transact. Zoöl. Soc. II p. 368 tab. 64 fig. 2. Silurus Mülleri Blkr, Verh. Bat. Gen. XXI, I Silur. bat. consp. p. 18. Wallagoo Mülleri Blkr, Diagn. Vischs. Sumatra Tient. I ad IV Nat. Tijdschr. Ned. Ind. III p. 585. Poorram et Worshoorah Maratt. Wallagoo Indig. Vizagap. Boalis Bengal. Ata vel Attu calvu Tamul. Limpok djambal, Tjaba, Tjangop Mal. Batav. Hab. Java (Batavia, Udjong Krawang, Udjong Tangerang, Gempol), in fluviis. Bengala (Calcutta) in flumine Hooghly. Longitudo 13 speciminum 285" ad 503". Aanm. De Tjangop is in de rivieren Tjitarum en Tjidani, welke zich in de baai van Batavia ontlasten, niet zeldzaam en wordt meermalen, doch meestal slechts in weinige voorwerpen te gelijk, te Batavia ter markt gebragt, waar zij slechts door minder gegoede Chinezen en inlanders wordt gekocht. Ik heb exemplaren gezien van ongeveer 3 voeten lengte, doch zij zou eene lengte van 6 voeten be- reiken. De zwemblaas is dikwandig en vormt een’ ruimen niet in kamers verdeelden langwerpig-eironden zak, welke met eene buis in de maag nabij den slokdarm uitmondt. De maag zelve vormt een’ grooten blinden zak en het darmkanaal is niet langer dan de aarsvin. Ik vond er overblijfselen in van soorten van Barbus. De lever bestaat uit tweehoekige langwerpige kwabben, welke met elkander vereenigd zijn en het bovenste gedeelte der maag omringen. Het komt mij niet onwaarschijnlijk voor dat Nieuhof dezen visch reeds heeft gekend en onder den naam van Platvisch kortelijk beschre- ven in de volgende woorden v De platvisch is ontrent een voet lang 262 „eladt van huit, zonder schubben en wijt van bek, maar blinkt als „zilver. Op den rugh is een smal vinnetje en aan ieder zijde een „klein vinnetje. Onder den buik, met steert met al is slechs een „vin. Deze visch heeft wel een goede smaak; maar is zoo hairigh dat „zij bij velen niet gegeten wordt. Zij houdt in versch water en wordt „met het net en hoek gevangen.” Deze beschrijving zou ook wel pas- sen op Pseudosilurus bimaculatus Blkr, doch daar Nieuhof elders ook op deze soort schijnt te duiden, is het vermoedelijk dat hij met zijnen platvisch onderwerpelijke soort heeft bedoeld. Sedert het begin dezer eeuw is zij door meerdere ichthyologen be- schreven en afgebeeld. De heer Valenciennes is geneigd aan te nemen, dat de soort, door Johann Gottlob Schneider in Bloch's Systema Ichthyologiae kortelijk beschreven en afgebeeld, dezelfde soort voorstelt als Russell's Tjangop en deze meening is gegrond op het onderzoek van het voorwerp, het- welk Schneider bij zijne beschrijving diende. De afbeelding van Schneider is in meerdere opzigten onjuist, want de borstvindoorn is bij Russell's Tjangop niet getand, de staartvin niet afgerond of lan- cetvormig en het onder de huid verborgen kopschild heeft er niet de fontanelachtige verdieping nabij den grond van de tusschenwandbeens- kam, op de afbeelding van Silurus attu uitgedrukt. Russell gaf van Wallago Russelii het eerst eene vrij goede afbeelding. Ten onregte zegt hij echter, dat de eerste rugvinstraal er getand is, ofschoon overi- gens zijne beschrijving, voor zijn’ tijd, weinig te wenschen overlaat. Hij meldt dat de visch wegens zijnen sterken en tranigen smaak niet komt op de tafels der Europeanen en slechts gegeten wordt door de la- gere klassen der inlandsche bevolking. De wevers van de omstreken van het meer Ankapilly bezigen de met digte tandreijen bezette onderkaak tot het kaarden van de fijnste soort van katoen. Buchanan gaf van Wallago Russelli eene beschrijving en afbeelding onder den naam van Silurus boalis. Zijne afbeelding is beter dan die van Russell. In zijne beschrijving wordt te regt gezegd dat de eerste rugvinstraal en de borstvindoornen zonder tanden zijn. De soort zou door geheel Bengalen en Hindostan zeer gemeen zijn, soms eene 264 lengte van zes voeten bereiken en door de inlanders van Bengalen als eene goede spijs beschouwd worden. De heer Valenciennes trad in eenige meerdere bijzonderheden dan zijne voorgangers en zelfs in eenige osteologische , deze soort betreffende, maar gaf er geene afbeelding van. De soort, vroeger slechts bekend van Bengalen en Hindostan, werd door hem ook als eene bewoonster van Birmah aangeduid. De luitenant kolonel (sedert kolonel) W. H. Sykes beschreef de soort op nieuw in 1841 als eene bewoonster van Dekkan en publiceerde er voor de vierde maal eene afbeelding van onder den naam van Schilbe boalis, welke afbeelding echter de physiognomie der soort minder goed teruggeeft dan de Buchanansche. Het is de Poeram of Worshoera der Maratten. De heer Sykes vermoedde reeds, dat zij tot een van Silurus verschillend geslacht gebragt moest worden. Hij vond bij zijn voorwerp slechts 84 aarsvinstralen. Tot op mijne onderzoekingen was deze Wallago niet van den In- dischen archipel bekend. Toen ik haar te Datavia het eerst waarnam, hield ik haar voor eene eigene soort en beschreef haar kortelijk on- der den naam van Silurus Mülleri. Later, vooral na vergelijking van javasche met bengaalsche voorwerpen, erkende ik Silurus Müller: voor identisch. met de boalis der Bengalezen en dus ook met Russell's Wallago. _Wallago Leerù Dlkr, Vijfde bijdr. ichth. Borneo, Nat. Tijdschr. Ned. Indië II p. 427, Atl. Silur. tab. XXXVII. Van Leer's Tjangop. Wallag. corpore elongato compresso, latitudine 11 ad 1l in ejus altitudine, altitudine 43 ad 5 in ejus longitudine absque, 53 ad 52 in ejus longitudine cuia pinna caudali ; capite depresso acuto 9$ ad 4j in longitudine corporis absque, 41 ad 5 in longitudine corporis cum pinna caudali; altitudine capitis 1$ ad 12, latitudine 13 ad 1$ in ejus longitudine: altitudine capitis supra angulum oris 22 ad 3 in ejus longitudine; oculis ex parte supra angulum oris sitis, diametro 7 ad 9 in longitudine capitis, diametris 31 ad 5 distantibus; linea rostro-dorsali capite leviter concava, nucha convexa; scuto capitis postice tantum musculis tecto, sulco longitudinali cristam interparietalem gracilimam totam subcutaneam attingente percurso; rostro depresso linea anteriore obtuse rotundato; naribus distantibus , an- terioribus rostri margini anteriori approximatis tubulatis; maxilla inferiore ante maxillam 265. superiorem prominente; dentibus valde conspicuis multiseriatis leviter curvatis maxillis serie- bus posterioribus seriebus anterioribus longioribus, maxilla superiore in vittam formam ferri equini subreferentem, maxilla inferiore in vittam formam ferri equini referentem, vomerinis in thurmas 2 oblongas obliquas distantes collocatis; cirris supramaxillaribus stipite osseo oculo non breviore suffultis pinnae analis partem anteriorem attingentibus; cirris inframaxillaribus gracillimis cute menti paulo ante angulum oris insertis oculo non vel vix longioribus; rictu multo minus duplo latiore quam longo, longitudine 21 ad 2% in longitudine capitis; labiis angulum oris versus latis; maxilla inferiore inferne poris conspicuis longitudinaliter seriatis ; operculo striis numerosis divergentibus; osse humerali brevi obtuso rotundato; linea laterali antice leviter curvata, tunc recta, tubulis contiguis notata; axilla poro mucoso conspicuo nullo; pinna dorsali gracili acute rotundata parte capitis postoculari longiore; pinnis pecto- ralibus obtusis convexis capite absque rictu longioribus spina gracili parte ossea capitis parte postoculari breviore postice denticulis nullis vel oculo armato tantum conspicuis; pinnis ven- tralibus obtusiusculis convexis pectoralibus duplo fere vel plus duplo brevioribus; capite lon- gitudine minus quam 21 in longitudine pinnae analis; anali ante anali basin pinnae caudalis desi- nente; caudali profunde incisa lobis acutiuscule rotundatis superiore inferiore longiore 7 fere ad 1i in longitudine totius corporis; corpore superne lateribusque olivaceo-fusco, vel profunde olivaceo fusco nebulato, inferne aurantiaco-olivascente vel margaritaceo fusco arenato: pinnis aurantiaco-vel roseo-olivascentibus vel fuscis, caudali basi vittula transversa curvata profunde violacea. E i6 vel 1$? D. 1/4. P- 1/14'vel 1/5. V. 1/9. vel 1/10. A. 67 ad 73. C: 1/15/1 et lat. brev. Hab. Sumatra (Palembang), in fluviis. Banka (Marawang), in fluviis. Borneo (Kahajan, Pontianak, Sintang, Sambas), in fluviis. Longitudo 6 speciminum 222" ad 490". Aanm. Even als bij enkele andere soorten van Silurichthyoiden merkte ik vroeger ook bij deze soort niet op de overigens zeer dun- ne, korte en ver achterwaarts op de huid der kin ingeplante voel- draden, welke een nader onderzoek mij evenwel geleerd heeft bij alle mijne voorwerpen aanwezig te zijn. Zij is bij den eersten oog- opslag van Wallago Russellii te onderkennen aan hare kortere bek- spleet, die onder het oog eindigt en aan de stompe horizontale afron- ding van snuit en onderkaak. Daar ik Wallago Russellii nooit van Sumatra, Banka en Borneo ontvangen heb en Wallago Leerii op Java niet schijnt voor te komen, iser eenige grond te vermoeden, dat Wal- lago Leerii op de genoemde eilanden de vervangster is van Wallago Russelli. Zij schijnt ook even groot te worden. 94 266 BEgropowricurHYs Dlkr. PioLTANDVISCH. Pinna dorsalis unica radiosa bene evoluta hymenophora. Pinnae analis et caudalis non unitae. Caput compressum, carinatum. Cirri 4, su- pramaxillares et inframaxillares. Dentes maxillis acuti pauciseriati inae- quales sagittaeformes. Dentes vomerini acuti in thurmas 2 obliquas distan- tes collocati. Membrana branchiostega radiis 14 vel 15. Membrana inter- branchialis profunde incisa. Oculi cute cephalica velati, superi. Nares utroque latere geminatae, anteriores tubulatae. Maxilla inferior ante maxillam superiorem prominens. Aanm. Delodontiehthys is merkwaardig onder de Schilbeinen wegens zijnen zamengedrukten gekielden kop en driereijige lans- of pijlvor- mige kaakstanden, door welke kenmerken het van alle Schilbeinen verschilt. Het is een zeer natuurlijk geslacht, ook in habitus van alle overige verschillende en ten dezen opzigte staande tusschen Wallago en Pseudosilurus. Misschien heeft bij Belodontichthys ook eene ge- nerische beteekenis de buitengewoon ontwikkelde spitse borstvin, wel- ke bij de eenige tot nog toe bekende soort veel langer is dan de kop en baren doorn zeer slank en nergens geheel verbeend heeft. Het geslacht heeft overigens de rangschikking der ploegbeenstanden, het aantal voeldraden en de bovenstaande oogen van Pseudosilurus. Belodontichthys macrochir Blkr, Atl. Silur. tab. XXXVII fig. 2. Groothandige Pyltandvisch. Belodontichth. corpore elongato compresso, latitudine 2 circiter in ejus altitudine, alti- tudine 4? ad 5£ in ejus longitudine absque, 54 ad 63 in ejus longitudine cum pinna cau- dali; capite compresso obtuse carinato acuto 4} ad 43 in longitudine corporis absque, 55 ad 54 in longitudine corporis cum pinna caudali; altitudine capitis 12 ad 14, latitudine 2 circiter in ejus longitudine; altitudine capitis supra angulum oris 21 ad 21 in ejus longitu- dine; oculis superis ex parte supra angulum oris sitis, diametro 4 ad 5 in longitudine ca- pitis, diametro 1! ad 1i distantibus; linea rostro-dorsali capite concava nucha convexa; scuto capitis tota longitudine utroque latere musculis tecta, carina longitudinali mediana valde elevata gracili sulco longitudinali tota percursa; crista interparietali nulla; rostro depressiusculo acuto linea anteriore acutiuscule rotundato; naribus distantibus, anterioribus magis a rostri apice quam a naribus posterioribus distantibus tubulo oblique perforatis, anterioribus medio oculum inter et nares anteriores perforatis non tubulatis; maxilla inferiore E E 267 dentibus anterioribus ante maxillam superiorem prominente; dentibus maxillis triseriatis in vittam acutangulam antice rotundatam dispositis vitta inframaxillari vitta intermaxillari longiore, dentibus utraque vitta distantibus sagittaeformibus serie externa seriebus inter- nis brevioribus; dentibus vomerinis acutis parvis in thurmas 2 parvas obliquas parum distantes collocatis; rictu longiore quam lato, longitudine 21 ad 2j in longitudine capitis ; labiis gracilibus; cirris supramaxillaribus stipite osseo oculo vulgo longiore suffultis pinnae pectoralis basin superantibus vel analis partem anteriorem attingentibus; cirris inframaxilla- ribus gracillimis mento sub posteriore rictus parte insertis, oculo brevioribus, aetate provec- tis oculo nudo, juvenilibus ope lentis tantum conspicuis; mento poris conspicuis nullis; oper- culo stris aliquot divergentibus notato; osse humerali brevi obtuso rotundato; linea laterali antice leviter curvata tunc rectiuscula, tubulis contiguis notata; axilla poro mucoso conspi- cuo nullo; pinna dorsali gracili radio 1? radiis ceteris longiore, capitis parte postoculari vul- go breviore; pinnis pectoralibus acutis, basilatis, capite multolongioribus, spina gracili parte ossea capite breviore denticulis conspicuis nullis; pinnis ventralibus acutiusculis rotundatis pectoralibus plus triplo ad plus quadruplo brevioribus; anali capite minus triplo longiore ante basin pinnae caudalis desinente; caudali profunde emarginata, lobis acute rotundatis superiore inferiore longiore 7 ad 8 circiter in longitudine totius corporis; colore superne dilute olivaceo, inferne margaritaceo; pinnis flavescente-hyalinis, fusco plus minusve arena- tis; caudali basi interdum vittula transversa curvata violacea. B. 14 vel 15. D. 1/3. P. 1/20 ad 1/22. V. 1/1 vel 1/9. A. 92 ad 96. C. 1/11/1 et lat. brev. Synon. Wallago dinema Blkr, Vierde Bijdr. Ichth. Born. Nat. Tijdschr. Neérl Ind. II p. 203. Lais Mal. Bandjerm. Hab. Sumatra (Palembang), in fluviis. Borneo (Dandjermasin), in fluviis. Longitudo 6 speciminum 135" ad 320". Aanm. Belodontiehthys macrochir schijnt aan de beide grootste Soenda-eilanden eigen te zijn en daar beperkt te wezen tot de groote stroomen. Ik ontdekte deze soort in het jaar 1851, toen ik haar voor het eerst van Borneo ontving, waar zij in de Barito-rivier leeft. Ik noemde haar toen Wallago dinema, omdat ik haar volgens mijne toen- malige opvatting van het geslacht Wallago daartoe meende te moe- ten brengen en de onderkaaksdraden, welke trouwens haardun zijn en bij jonge voorwerpen moeijelijk te herkennen, mijner waarneming ontglipt waren. De soort tot mijn nieuw geslacht Belodontichthys brengende, heb ik ook haren onjuisten naam moeten veranderen en den nieuwen naam ontleend aan de buitengewoon groote en veelstra- 268 lige borstvinnen. Zeer opmerkelijk bij deze soort is de groote spier- massa onder armbeen en borstvingrond, die zich aan den borst- vingrond vasthecht en blijkbaar aan de borstvin eene sterke nederdalen- de beweging, als die der vleugels eens vogels, moet mogelijk maken. o? eSiLURICHTHYS Blkr. Pinna dorsalis unica radiosa bene evoluta hymenophora. Pinnae analis et caudalis unitae. Cirri 4 supramaxillares et inframaxillares. Dentes maxillis aeuti pluriseriati subaequales. Dentes vormerini acuti in thur- mam parvam indivisam collocati. Membrana branchiostega radiis 11 ad 13. Membrana interbranchiales profunde incisa. Oculi cute cepha- lica velati superi. Nares anteriores tubulatae. Aanm. Het geslacht Silurichthys omvat eene andere groep van Schilbeïnen, kenbaar aan onverdeelden zeer korten band der ploegbeens- tanden, 4 voeldraden, boven de bekspleet geplaatste oogen en geheele of slechts weinig uitgerande en met de aarsvin vergroeide staartvin. Zeer na verwant aan Silurodes, verschilt het daarvan echter eensdeels door den stand der oogen, welke bij Silurodes achter den bekhoek zijn geplaatst, waardoor de physiognomie eene geheel andere wordt, en ten andere doordien bij Silurodes de band ploegbeenstanden de ge- heele breedte van het gehemelte inneemt en de staartvin diep twee deelig is en geheel vrij van de aarsvin. Hoezeer deze verschillen, op zich zelve genomen, niet van gewigt genoeg zijn om ze als generisch te beschouwen, houd ik ze, in verband met elkander, van belang genoeg om de soorten, daartoe behoorende, onder een eigen geslacht te vereenigen en zulks vooral wanneer ik in aanmerking neem haren eigenaardigen habitus en een van Silurodes afwijkend profiel en kleurenstelsel. In mijn kabinet bevindt zich slechts eene enkele soort van Silu- richthys, mijne Silurichthys phaiosoma.— Java voedt eene andere soort, mij slechts bekend uit eene afbeelding, nagelaten door Van Hasselt en ter zijner eere Silurichthys Hasseltii geheeten. Voorts meen ik tot het- zelfde geslacht te moeten brengen Silurus japonicus T. Schl. van Japan, TN UA c 269 terwijl ik niet vreemd ben aan het vermoeden dat ook nog hiertoe behoort de soort, door den heer Basilewsky in zijne Ichthyographia Chinae borealis (Nouveaux Mémoires de la Société inpériale des Na- turalistes de Moscou vol. X. 1855 p. 240 tab. 3 fig. 4) beschreven en afgebeeld onder den naam van Silurus asotus, alhoewel de groote lengte welke die soort gezegd wordt te bereiken (7 voeten) eerder aan eene Wallago doet denken. De beide archipelagische soorten laten zich naar volgend schema van de buiten indische en van elkander onderkennem. I. Pinna dorsalis ventralibus opposita. Maxilla inferior non prominens. a. Pinna caudalis integra convexa. Corpus marmoratum. Silurichthys Hasseltii Blkr. b. Pinna caudalis oblique truncata vel leviter emarginata. Corpus fuscum imma- culatum. Silurichthys phaiosoma Dlkr. Silurichthys phaiosoma Blkr. Atl. Silur. tab. XXXIX fig. 2. Bruime Siuurichthys. Silurichth. corpore elongato compresso, latitudine 14 ad 1L in ejus altitudine, altitudine 6 ad 61 in ejus longitudine absque, 8 fere ad 9 in ejus longitudine cum pinna caudali; capite depressiusculo convexo acutiusculo 61 ad 7} in longitudine corporis absque, 82 ad 91 in longi- tudine corporis cum pinna caudali; altitudine eapitis 12 ad 11, latitudine 14 ad 14 in ejus longitudine; altitudine capitis supra angulum oris 2 circiter in ejus longitudine; oculis superis diametro 7 ad 8 in longitudine capitis, diametris 2} ad 3 distantibus; linea rostro-dorsali rostro convexa cetere capite nuchaque convexiuscula; scuto capitis postice tantum musculis tecto sulco longitudinali dimidio anteriore tantum diviso, postice foveis 6 p. m. profundis cute ablata tantum conspicuis; crista interparietali trigona gracili sulco longitudinali percursa tota subeutanea ; rostro convexo linea anteriore obtuse rotundato; naribus distantibus anterioribus rostri margini anteriori approximatis tubulatis; maxilla inferiore maxilla superiore vix breviore; dentibus parvis conspicuis curvatis , maxilla superiore in vittam semilunarem , maxilla inferiore in vittam formam ferri equini subreferentem, vomerinis in thurmam parvam minus vel vix duplo longiore quam latam dispositis; cirris supramaxillaribus stipite brevi osseo suffultis partem pinnae analis di- midii anterioris posteriorem attingentibus; cirris inframaxillaribus cute menti sub angulo oris circiter insertis cirris supramaxillaribus non vel paulo brevioribus; rictu parum obliquo, 210 latiore quam longo, longitudine 24 ad 21 in longitudine capitis; labiis angulum oris versus latis; operculo laevi antice tantum carinis 2 humilibus divergentibus deorsum spectantibus; osse scapulari brevi obtuso rotundato; linea laterali reeta tubulis contiguis notata; axilla poro mucoso conspicuo nullo; pinna dorsali ventralibus opposita, gracili, acute rotundata, radio 1? parte capitis postoculari paulo vel non breviore; pinnis pectoralibus obtusiusculis convexis capite non vel paulo brevioribus, spina gracili parte ossea capitis parte postoculari vix vel non longiore postice denticulata; pinnis ventralibus rotundatis pectoralibus duplo circiter brevioribus; anali capite quintuplo circiter longiore radiis posterioribus ceteris longioribus, postico toto cum pinna caudali unito; pinna caudali oblique non profunde emarginata lobis rotundatis superiore inferiore longiore 4 ad 4$ in longitudine totius corporis; colore corpore pinnisque fusco; cirris aurantiacis fusco variegatis vel annalatis; caudali basin versus vitta transversa curvata nigricante-violacea. B. 9. D. 1/3. P. 1/8 vel 1/9. V. 1/5 vel 2/6. A. 53 ad 56. C. 13. lat. brev. inclus. Synon. Silurus phaiosoma Blkr, Vijfde Dijdr. ichth. Born. Nat. Tijdschr. Ned. Ind. II p. 428. Hab. Banka (Marawang), in fluviis. Biliton (Tjirutjup), in fluviis. Borneo (Sambas, Kahajan), in fluviis. Longitudo 9 speciminum 81” ad 189”, Aanm. Bij beide soorten van Silurichthys van Indischen Archipel _ is de rugvin boven de buikvinnen ingeplant. Reeds daardoor on- derscheiden zij zich van Silurichthys japonicus en Silurichthys Ba- silewskii, indien deze soorten inderdaad Silurichthyden zijn. De bei- de indische soorten schijnen binnen kleine afmetingen te blijven. Zij verschillen nog vrij aanmerkelijk van elkander, want hoezeer zij een’ kleinen kop en zeer slank ligchaam met elkander gemeen hebben, heeft Silurichthys Hasseltii de staartvin stomp afgerond, de achter- ste aarsvinstralen korter dan de voorste en middelste, waardoor de vereeniging van aarsvin en staartvin veel minder breed is, en voorts de onderkaaksdraden aanmerkelijk korter, het ligchaam bandachtig dwars gemarmerd, enz. Silurichthys Hasseltii Blkr Atl. Silur. tab. XXXIX fig. 1. Van Hasselt's Silurichthys. Silurichth. corpore elongato compresso, altitudine 71 circiter in ejus altitudine absque, 9 circiter in ejus longitudine cum pinna caudali; capite depresso convexiusculo 7 circiter in longitudine corporis absque, 82 circiter in longitudine corporis cum pinna caudali; oculis superis, diametro 8 p. m. in longitudine capitis, diametris 8 ad 4 distantibus; cirris supra- 271 maxillaribus 2" quartam pinnae analis partem attingentibus, inframaxillaribus basin pectoralium superantibus; pinna dorsali ventralibus opposita, acute rotundata, radio longisimo capitis parte postoculari non vel vix longiore; pinnis pectoralibus latis obtusis capite non vel vix brevioribus ; ventralibus acutis pectoralibus minus duplo brevioribus; anali capite quintuplo circiter longiore, radiis posterioribus radiis mediis brevioribus, radio postico cum radio caudali inferiore unito; caudali obtusa rotundata 6 et paulo in longitudine totius corporis; corpore superne olivaceo inferne dilutiore; capite corporeque nebulis transversis irregularibus plus minusve unitis fusco- violaceis nigricante limbatis submarmoratis; pinnis violascente-hyalinis , imparibus vittis gracili- bus transversis vel obliquis fusco-violaceis; cirris roseis violaceo-fusco annulatis. DIR D DIL? Ve 1/5. A. 56. C. 18 vel 14. Hab. Java (Tjisekat), in fluviis, Longitudo figurae descriptae 194". Aanm. De naauwkeurigheid waarvan de door Van Hasselt en Kuhl nagelatene afbeeldingen de bewijzen dragen en op welke ik elders reeds meermalen heb gewezen, doet mij niet aarzelen onderwerpelijke soort in de wetenschap te voeren. Zij schijnt op Java de vervangster te zijn van Siluriehthys phaiosoma, welke tot nog toe slechts bekend is van Borneo, Biton en Banka. SILURODES Blkr. Pinna dorsalis unica radiosa bene evoluta hymenophora. Pinnae analis et caudalis non unitae. Cirr 4, supramaxillares et inframaxil- lares. Dentes pluriseriati acuti, maxillis in vittam curvatam, vomero- palatini in vittam gracilem transversam non interruptam dispositi. Membrana branchiostega radiis 11. Membrana interbranchialis profunde incisa. Oculi cute cephalica velati posteri. Nares anteriores tubulatae. Maxilla inferior ante maxillam superioren prominens. Aanm. Silurodes is onder de Schilbeinen met matig ontwikkelde doch doornlooze rugvin kenbaar aan zijne vier voeldraden, onverdeelden band ploegbeenstanden en achter- of zoo men wil onder-staande oogen. Door dit laatste karakter herkent men het bij den eersten oog- opslag van Siluriehthys, waarvan het bovendien verschilt door een ge- heel anderen habitus, diep gespletene spitskwabbige staartvin, niet met de staartvin vereenigde aarsvin en doordien de band ploegbeenstanden de geheele breedte van het gehemelte inneemt. 212 De beide soorten, welke ik van Silurodes bezit, hebben het profiel hol en de onderkaak aanmerkelijk voor de bovenkaak uitpuilende, teeke- nen, welke hier misschien ook eene generische waarde hebben. Zij laten zich kenmerken als volgt. I Cirri supramaxillares pinnae analis partem mediam vel anteriorem attingentes. Maxilla inferior vix ante maxillam superiorem prominens. Silurodes hypophthalmus Blkr. II. Cirri supramaxillares pinnam caudalem subattingentes. Maxilla inferior longe ante maxilam superiorem prominens. Silurodes macronema Blkr. Silurodus hypophthalmus Blkr. Atl. Silur. tab. XL fig. 2. Kortdradige Silurodes. Silurod. corpore elongato compresso, latitudine 2 ad 1% in ejus altitudine, altitudide 5 fere ad 4! in ejas longitudine absque, 6 fere ad 5L in ejus longitudine cum pinna caudali ; capite depresso, acuto, 52 ad 6 et paulo in longitudine corporis absque, 64 ad 74 in lon- gitudine corporis cum pinna caudali; altitudine capitis 15 ad 12, latitudine 1} ad 1% in ejus longitudine; altitudine capitis supra angulum oris 27 circiter ejus longitudine; oculis poste- ro-inferis inferne vix plus quam superne distantibus, diametro 4 ad 5 in longitudine capitis, superne diametris 2 fere ad 22 a se invicem remotis; linea rostro-dorsali capite concava nucha convexa; scuto capitis sulco longitudinali cristam interparietalem elongatam gracilem sulco percursam attingente toto diviso; rostro valde depresso linea anteriore obtuse ro- tundato; naribus distantibus anterioribus rostri margini anteriori approximatis brevi-tubulatis; maxilla superiore maxilla inferiore paulo tantum breviore; dentibus bene conspicuis, maxil- la superiore in vittam semilunarem, maxilla inferiore in vittam formam ferri equini subre- ferentem, vomero-palatinis in vittam gracilem parum curvatam dispositis; cirris supramaxil- laribus basi stipite osseo suffultis pinnae analis partem anteriorem vel mediam attingentibus, inframaxillaribus gracillimis capite vulgo multo brevioribus; rictu multo minus duplo latiore quam longo, longitudine 223 ad 3 in longitudine capitis; labiis gracilibus; mento poris con- spicuis nullis; operculo striis aliquot divergentibus sed carina conspicua nulla; osse humera- li brevi obtuso rotundato; linea laterali recta tubulis contiguis notata; axilla poro mucosso conspicuo nullo; pinna dorsali gracili radio 1? radiis ceteris et capitis parte postoculari lon- giore; pinnis pectoralibus obtusiusculis vel acutiusculis convexis capite paulo longioribus, spina mediocri capite multo breviore postice denticulata; pinnis ventralibus obtusiuseule ro- tundatis pectoralibus triplo circiter brevioribus; anali capite quadruplo circiter longiore ante basin pinnae caudalis desinente; caudali profunde incisa lobis acutis superiore inferiore pau- 273 lo longiore 61 ad 6! circiter in longitudine totius corporis; colore corpore superne profun- de vel dilute olivascente, inferne margaritaceo; regione postscapulari macula rotunda majore, cauda ad mediam basin pinnae caudali macula rotunda parva, caudali basin versus vitta transversa curvata violaceis quasi subcutaneis; pinnis flavescente-hyalinis fusco plus minusve arenatis. B. 11. D. 1/3 (4). P. 1/12 ad 1/14. V. 1/6 vel 1/7. A. 76 ad 82, C. 1/15/1 et lat. brev. Syn. Silurus hypophthalmus Blkr, Verh. Bat. Gen. XXI, I Silur. batav. consp. p. 20. Limpok Mal. Lais Lampong. Hab. Java (Batavia, Kediri), in fluviis. Sumatra (Palembang, Djambi, Pangabuang provinciae Lampong), in fluviis. Longitudo 25 speciminum 100" ad 306", Aanm. Silurodes hypophthalmus is eene op Java niet zeldzame soort, hoezeer op verre na niet zoo veelvuldig voorkomende als Pseudosilurus bimaculatus, met welke zij nu en dan gelijktijdig wordt gevangen. Dij geen mijner 20 voorwerpen reiken de bovenkaaks- draden tot de achterhelft der aarsvin, waardoor de soort zich onder- scheidt van Silurodes macronema, bij welke die draden tot of tot na- bij den grond der staartvin zich uitstrekken. Ik zou aan dit ken- merk op zich zelf minder hechten, indien het niet gesteund werd door een ander meer wezenlijk, gelegen in de verhouding der beide kaken tot elkander. Bij Silurodes hypophthalmus namelijk strekt de onderkaak, bij gesloten bek, zich slechts weinig voor de bovenkaak uit, doch bij Silurodes macronema rijst de onderkaak voor en boven de bovenkaak op, zoodat het symphysiale gedeelte van den onder- kaakstandband geheel voor de bovenkaak uitpuilt en nergens den bo- venkaakstandband aanraakt. Silurodes macronema Blkr. Atl. Silur. tab. XL fig. 1. Langdradige Silurodes. Silurod. corpore elongato compresso, latitudine 1} ad 2 fere in ejus altitudine, altitudi- ne 5 circiter in ejus longitudine absque, 6 circiter in ejus longitudine cum pinna caudali; capite depresso acuto 51 circiter in longitudine corporis absque, 61 circiter in longitudine corporis cum pinna caudali; altitudine capitis 13 circiter, latitudine 2 fere in ejus longitu- dine; altitudine capitis supra angulum oris 2 et paulo in ejus longitudine; oculis posteris, inferne vix plus quam superne distantibus, diametro 34 circiter in longitudine capitis, su- 35 274 , perne diametris 1} ad 14 a se invicem remotis; linea rostro-dorsali capite concava nucha convexa; scuto capitis sulco longitudinali cristam interparietalem gracilem acutam sulco per- cursam attingente toto diviso; rostro valde depresso linea anteriore obtuse rotundato; nari- bus distantibus, anterioribus rostri margini anteriori approximatis brevi-tubulatis; maxilla superiore maxilla inferiore multo breviore; dentibus maxime conspicuis, maxilla superiore in vittam semilunarem, maxilla inferiore in vittam formam ferri equini referentem , vomero-pa- latinis in vittam gracilem parum curvatam dispositis; cirris supramaxillaribus basi stipite osseo suffultis pinnam caudalem fere attingentibus, inframaxillaribus gracillimis capite brevioribus; rictu vix latiore quam longo, longitudine 22 circiter in longitudine capitis; labiis gracilibus; mento poris conspicuis nullis; operculo antice striis aliquot divergentibus sed carina conspicua nulla; osse humerali brevi obtuso rotundato; linea laterali recta tubulis contiguis notata ; axilla poro mucoso conspicuo nullo; pinna dorsali gracili radio 1? radiis ceteris paulo et capitis parte postoculari multo longiore; pinnis pectoralibus obtusiusculis convexis capite non vel paulo longioribus, spina gracili capite multo breviore postice denticulis vix conspicuis; pin- nis ventralibus obtusiusculis rotundatis pectoralibus triplo ad quadruplo brevioribus; anali ca- pite multo minus quadruplo longiore ante basin pinnae caudalis desinente; caudali profunde incisa lobis acutis (partim abruptis); colore superne olivascente, inferne margaritaceo; pinnis flavescente-hyalinis fusco plus minusve dense arenatis; pinna caudali vittula curvata trans- versa violacea quasi subcutanea. B. 11. D. 4 (1/3). P. 1/15. V. 1/7. A. 79. C. 1/15/1 et lat, brey. Synon. Silurus macronema Blkr, Vierde Bijdr. Ichth. Borneo, Nat. Tijdschr. Ned. Ind. II p. 208. Lais Mal. Bandjermas. Hab. Borneo (Bandjermasin), in fluviis. Longitudo speciminis unici 140". Aanm. Ik heb deze soort vroeger ook vermeld als bij Palembang voorkomende, doch een nader onderzoek der van daar afkomstige voorwerpen heeft mij doen zien, dat zij hoogstens eene klimaatsver- scheidenheid van Silurodes hypophthalmus zijn, bij welke de boven- kaaksdraden tot nagenoeg over het midden der aarsvin reiken. Silurodes maeronema is alzoo volgens den tegenwoordigen stand on- zer kennis tot Borneo beperkt, waar mijn eenig voorwerp nabij Ban- djermasin gevangen is. De soort heeft zeer groote verwantschap met Silurodes hypophthalmus, doch onderscheidt er zich voldoende van door grootere bekspleet en tanden, ver voor de bovenkaak uitsteken- de onderkaak (zoodat, bij gesloten bek, de band onderkaakstanden van voren geheel buiten den bek uitsteekt en de bovenkaakstanden niet raakt) en tot nabij de staartvin reikende bovenkaaksdraden. PsEkvposinLvRUS Blkr. LiwPox. Pinna dorsalis uniea radiosa bene evoluta hymenophora. Pinnae aualis et caudalis unitae vel non unitae. Cirri 4, supramaxillares et inframaxillares. Dentes maxillis acuti pluriseriati inaequales setacei mobiles. Dentes vomerini acuti in vittulas 2 transversas distantes dis- positi. Membrana branchiostega radiis 11 ad 15. Membrana inter- branchialis profunde incisa. Oculi cute cephalica velati superi vel postici. Nares anteriores tubulatae. Aanm. Onder de rugdoornlooze vierdradige Schilbeïnen zijn die soorten het talrijkste, bij welke de ploegbeenstanden op twee in eene dwarsche rei geplaatste groepjes of bandjes zijn gerangschikt en de kaaks- tanden borstelvormig en veelreijig. Ik breng alle die soorten tot eene eigen geslacht, hetwelk ik Pseudosilurus noem. Het is aan den eenen kant verwant aan Silurus, waarvan het verschilt door zijne 4 voeldraden, van eenstaande groepen ploegbeenstanden en anderen habitus, en aan den anderen kant aan Silurodes, waarvan het voornamelijk afwijkt door de splitsing der ploegbeenstanden in twee vaneenstaande groepjes. Ik bezit 4 soorten van Pseudosilurus, twee van den Indischen archipel en twee van Bengalen, doch ik breng daartoe nog eenige andere soorten, welke ik slechts ken uit daarvan bestaande beschrijvingen en afbeeldin- gen, en van welke het gedeeltelijk nog onzeker is of zij inderdaad tot dit geslacht behooren. Slechts een nader onderzoek naar de natuur kan hieromtrent uitspraak doen. Voor zoover ik kan nagaan zijn tot nu toe ongeveer 11 soorten min of meer bekend geworden welke tot het geslacht Pseudosilurus te brengen zijn. Bij nagenoeg alle soorten is de onderkaak langer dan de bovenkaak; slechts Pseudosilurus cochinchinensis (Silurus cochinchi- nensis maakt daarop eene uitzondering. Bij verre weg de meeste soorten voorts is de aarsvin niet met de staartvin vereenigd en de staartvin zelve tweekwabbig. Hierop maken echter uitzonderingen Pseudosilurus xanthosteus (Silurus xanthosteus Richds.) en Pseudosilurus cochinchi- nensis Blkr. De overige soorten zijn grootendeels zeer onvoldoende 216 beschreven en het is zelfs moeijelijk ze, naar de bestaande beschrij- vingen, van elkander te onderscheiden. Meerdere hebben eene donkere vlek in de achterschouderbladsteek. Zij schijnen nog het beste te onderscheiden te zijn naar de lengte der voeldraden, de betrekkelijke hoogte des ligchaams en lengte van den kop, den vorm van het profiel en (binnen zekere grenzen) de getallen der aarsvinstralen en lengte en bewapening van de borstvindoornen. Eene nieuwe studie dier soorten is evenwel noodig, hetzij om de soortelijke teekenen scherper te on- derscheiden, hetzij om misschien te doen zien, dat enkele soorten slechts als nominale zijn te beschouwen. De soorten van Pseudosilurus zijn echte zuid-aziatische vormen. Zij komen voor van Afghanistan af tot aan de Chinesche zee en leven op de groote Soenda-eilanden in den vorm van Pseudosilurus bimaculatus en op Sumatra en Banka in eene soort, vroeger door mij onder den naam van Wallago leiacanthus beschreven. Voor zooveel de bestaande gegevens toelaten, kan men de thans bekende soorten van den Indischen archipel naar volgend schema van elkander en van de overige bekende soorten onderscheiden. I. Pinna caudalis biloba non cum pinna anali unita. Maxilla inferior prominens. Cirri supramaxillares pinnas ventrales vel analem attingentes. Latera inferne pinnaque analis maculis nullis a. Linea rostro-dorsalis concava. A. 57 ad 66. Spina pectoralis denticulata. Caput 41 ad 4£ in longitudine corporis absque pinna caudali. Cirri inframaxillares oculo non vel vix longiores. Pseudosilurus bimaculatus Blkr. b. Linea rostro-dorsalis rectiuscula vel convexiuscula. A. 54 ad 57. Spina pectoralis non denticulata. Caput 5 fere ad 52 in longitudine corporis absque pinna cau- dali. Cirri inframaxillares capite non vel vix breviores. Pseudosilurus leiacanthus Blkr. 277 Pseudosilurus bimaculatus Blkr. Atl. Silur. tab. XXXIX fig. 3. Twee- vlekkige Limpok. Pseudosilur. corpore elongato vel subelongato compresso, latitudine 1% ad 1% in ejus altitudine, altitudine 41 ad 4 fere in ejus longitudine absque, 5 ad 4} fere in ejus longitu- dine cum pinna caudali; capite depresso acuto 41 ad 4j in longitudine corporis absque, 55 ad 51 in longitudine corporis cum pinna caudali; altitudine capitis 12 ad 15, longitudine 2 ad 1? in ejus longitudine; altitudine capitis supra angulum oris 23 ad 2} in ejus longitudine; oculis subsuperis diametro 51 ad 7} in longitudine capitis, diametris 27 ad 35 distantibus; linea rostro-dorsali capite concava, nucha convexa; scuto capitis postice tantum musculis tecto suleo longitudinali eristam interparietalem brevem gracilem subcutaneam attingente percurso; rostro depresso linea anteriore obtuse rotundato; naribus distantibus, anterioribus rostri margini anteriori approximatis tubulatis; maxilla inferiore ante maxillam superiorem valde prominente; dentibus valde conspicuis pluriseriatis leviter curvatis, maxillis seriebus posterioribus seriebus anterioribus longioribus, maxilla superiore in vittam semilunarem, maxilla inferiore in vittam formam ferri equini subreferentem, vomerinis in vittulas 2 graciles distantes transversas dispositis; cirris supramaxillaribus stipite osseo oculo non vel vix breviore suffultis basin pec- toralium superantibus et junioribus vulgo radios anales anteriores attingentibus; cirris inframaxilla- ribus gracilibus sub angulo oris vel vix ante angulum oris insertis oculo vulgo brevioribus ; rictu obliquo, latiore quam longo, longitudine 22 ad 3 in longitudine capitis ; labiis angulum oris versus latis; maxilla inferiore inferne poris parum conspicuis longitudinaliter seriatis; operculo laevi carinis vulgo 2 parum conspicuis divergentibus; osse scapulari brevi obtuso rotundato; linea laterali antice leviter curvata tunc recta, tubulis contiguis notata; axilla poro mucoso con- spicuo nullo; pinna dorsali gracili acute vel acutiuscule rotundata radiis 2 anterioribus radiis ceteris et capitis parte postoculari longioribus; pinnis pectoralibus obtusis rotundatis capite paulo brevioribus, spina gracili parte ossea capitis parte postoculari non vel paulo longiore postice denticulata; pinnis ventralibus acutiuscule vel obtusiuscule rotundatis pectoralibus duplo circiter brevioribus; anali capite triplo circiter longiore, cum basi pinnae caudalis vix vel non unita; pinna caudali sat profunde oblique emarginata, lobis vulgo obtuse rotundatis superiore inferiore longiore 6} ad 7 in longitudine totius corporis; corpore superne dilute ad profunde olivaceo, inferne margaritaceo, ubique frequenter fusco arenato; regione postscapulari macula rotunda violacea tota ejus longitudine ab apertura branchiali remota et dimidio ejus superiore linea laterali percursa; pinnis dilute roseo-vel flavescente-hyalinis, fusco plus minusve dense arenatis; caudali basin versus vitta transversa curvata violacea. Bres vel 39; ^D: 1/8: P. 1/12 ad 1/14. V. 1/7 vel 1/6. A. 57 ad 66. C. 1/15/1 vel 2/15/2 lat. brev. incl. Synon. Weekvis Nieuhof Gedenkw. Zee-en Lantr. fig. Witvisch Nieuh. ibid. p. 276. lian Marate Betina Valent. Oost Ind. III p. 507 fig. 513? Pabia ou Carbauw Ren, Poiss. Mol. tab. fig. 91? Silurus bimaculatus Bl. Ausl, Fisch. VIII p. 24 tab. 564, Bl. Schn. Syst. posth. p. 278 377?, CV. Poiss. XIV p. 267, Blkr Verh. Bat. Gen. XXI, I Silur. batav. consp. p. 19. McClell. Coll. Fish. Chusan Cale. Journ. Nat. Hist. IV p. 401? Silurus binotatus Van Hass. Mss. Callichrus bimaculatus Swains. Nat. Hist. Fish. II p. 806. Silure d deuz taches CV. Poiss. XIV. p. 267. Wallago bimaculatus Blkr, Nat. T. Ned. Ind. Sewaley Tranquebar. Limpok Mal. Jav. Hab. Java (Batavia, Tjikao, Gempol), in fluviis Sumatra (Benculen), in fluviis. Borneo (Pengaron), in fluviis. Longitudo 30 speciminum 106" ad 284". Aanm. De gewone Limpok is zeer algemeen in de rivieren der residentie Datavia, doch wordt weinig als voedingsmiddel geacht, zelfs bij de geringere klassen der bevolking, zoodat zij slechts nu en dan ter markt wordt gebragt wanneer de vangsten door talrijkheid en grootte van individuën van eenig belang worden om ze te verkoopen ter droo- ging en inzouting. Zij schijnt niet langer te worden dan 3 decime- ters, althans heb ik nooit voorwerpen gezien, grooter dan het groot- ste mijner verzameling. Im den regel echter hebben de gevangen wordende individuën eene lengte van tusschen 150” en 200". Maag en darmkanaal en zwemblaas zijn gebouwd als bij Wallago Rus- selli Blkr. De Limpok voedt zich voornamelijk met kleine Cyprinoïden. Hoezeer ik er niet aan twijfel dat de Limpok dezelfde soort is als Silurus bimaculatus van de groote Histoire naturelle des Poissons, komt het mij zeer onzeker voor of Silurus bimaculatus van Bloch met die van den heer Valenciennes identisch is. Nieuhof heeft den Limpok blijkbaar gekend en onder den naam van Witvisch beschreven en onder dien van Weekvis afgebeeld. Zijne af- beelding is zeer goed herkenbaar en vertoont zelfs de achterschouder- streeksvlek, doch een der bovenkaaksdraden heeft er foutievelijk het voorkomen als of hij van de onderkaak ontspringt. Nieuhof's beschrijving luidt als volgt. » Witvisch is ontrent zoo groot als de wijting. De buik / hanght rondt uit, de rugh is recht, en de bek staet om hoogh. De „steertin gespleten als een vork. Op de rugh is een vin en van den 279 „buik tot de steert is het vol kleine vinnetjes (de aarsvinstralen). Het „lijf is gestreept als de graten van een visch. Voor aen de bek zit- „ten twee lange lellen. Deze visch is zeer zoet van smaek; hoewel „zij beter gekookt als gebraden smaekt." Minder zeker is het, dat Valentijn's afbeelding, in de synonymie aangehaald, tot onderwerpelijke soort betrekking heeft, en hetzelfde laat zich zeggen van de aangehaalde afbeelding van Renard, welke naar die van Valentijn gekopiëerd schijnt te zijn, tenzij beide afbeeldingen, kopiën zijn van eene niet uitgegevene afbeelding. Valentijn geeft on- der den naam van het mannetje van den Marate-visch eene afbeelding, welke veeleer eene Notopterus voorstelt en, als het wijfje van denzelfden visch, de aangehaalde figuur, welke wegens hare bovenkaaksdraden, borst- vindoorn en lange aarsvin alle aanleiding geeft haar te houden voor eene zeer gebrekkige voorstelling van Pseudosilurus bimaculatus. Trou- wens, Valentijn, zijn werk voornamelijk te Amboina zamenstellende, waar zoowel de zoetwater- Siluroïden als de Notopterinen niet voorkomen, zal beide visschen slechts naar gebrekkige teekeningen of naar on- naauwkeurige herinneringen van Java hebben gekend. Wat Bloch's Silurus bimaculatus betreft, indien de malabarsche soort inderdaad dezelfde mogt zijn als de onderwerpelijke, is hare afbeelding zeer onnaauwkeurig, stellende zij het ligchaam veel te slank, den kop te klein en de achterschouderstreekvlek in het geheel niet voor, enz. Het komt mij ook voor dat de soort van Chusan, door den heer, Mac- Clelland als eene varieteit van Silurus bimaculatus Bl. vermeld, even- zeer tot eene eigene soort kan behooren, vermits er van gezegd wordt dat alle 4 voeldraden korter zijn dan de kop. In eene vroegere bijdrage heb ik ook onder de synonymen van Si- lurus bimaculatus CV. opgebragt Lacepéde's Ompock siluroide (Poiss. V. p. 50). Sedert ik echter zoo talrijke vormen van Schilbeïnen ont- dekte zonder rugvin of slechts van een rugvindraadje voorzien, ben ik van meening veranderd en geloof ik thans dat Lacépède inderdaad eene soort voor oogen had, welke tot een mijner rugvinlooze geslachten behoort en wel tot het geslacht Phalacronotus. De Limpok is nog nader verwant aan meerdere harer geslachtsge- 280 noten van Zuid-Azië dan aan Pseudosilurus leiacanthus. Ik ben in de gelegenheid Pseudosilurus bimaculatus te vergelijken met twee naauw verwante bengaalsche soorten, mij eenige jaren geleden door den heer Cantor toegezonden en in wetenschap reeds bekend onder de namen Wallago of Silurus anastomus en microcephalus. Beide deze soorten verschillen zeer stellig van Pseudosilurus bimaculatus door slanker ligchaam, wat zeer in het oog valt bij vergelijking van voorwerpen van gelijke lengte. Bovendien heeft Pseudosilurus anastomus slechts 50 tot 52 aarsvinstralen, terwijl dit getal bij Pseudosilurus bimacula- tus stijgt tot 66 en zelfs bij kleinere voorwerpen nergens minder is dan 57. Voorts zijn bij Pseudosilurus anastomus de onderkaaksdra- den zoolang of nog langer dan het achteroogsgedeelte van den kop, terwijl zij bij den Limpok slechts met moeite zijn waar te nemen en niet langer of korter dan de oogen (1). Pseudosilurus microcephalus Dlkr heeft wel minstens even talrijke aarsvinstralen als de Limpok, maar ook hier zijn de onderkaaksdra- den veel langer, terwijl er de kop aanmerkelijk kleiner is en onge- veer 51/; maal gaat in de lengte van het ligchaam zonder de staart- vin. Daarentegen gaat de kop bij voorwerpen van den Limpok van gelijke grootte als mijn voorwerp van Pseudosilurus microcephalus slechts 42/3 tot 43/, malen in dezelfde lengte. Ten opzigte der overige verwante soorten kan ik slechts aanstip- pen, wat de bestaande beschrijvingen desbetrekkelijk leeren. Aan die beschrijvingen ontbreekt echter nagenoeg alles, wat omtrent soor- telijke verschillen behoorlijke inlichting zou kunnen geven. Silurus malabarieus CV. zou 15 kieuwstralen hebben en sterke ge- tande borstvindoornen. Silurus pabda Buch. schijnt de onderkaak buitengewoon hoog te hebben, het ligchaam met talrijke onregelmatige vlekken geteekend, de oogen meer bovenstaande, de bovenkaaks- zoowel als de onder- (1) Ik twijfel er thans zeer aan of mijne Pseudosilurus anostomus weldezelfde soort is als Silurus anostomus CV. (Poiss. XV p. 269 fig. 410). Deze soort toch schijnt aanmerkelijk hooger van lig- chaam te zijn en 58 tot 60 aarsvinstralen te bezitten, 281 kaaksdraden langer en 54 aarsvinstralen. Silurus canio Buch. of Silurus mysorieus CV. zou het ligchaam slanker hebben dan Pseudosilurus bimaculatus, de borstvindoornen ongetand , 72 tot 76 aarsvinstralen en de lengte van den kop bijkans 6 maal in de lengte des ligchaams. Silurus punetatus Cant. schijnt herkenbaar te zijn aan 2 overlangsche reijen zwarte vlekken, welke zich langs de zijden onder de zijlijn bevinden. Bij Silurus sinensis MceCl. eindelijk zouden de bovenkaaksdraden niet langer zijn dan de kop, de borstvindoornen getand en de aars- vin met 54 stralen (1). Pseudosilurus xanthosteus en Pseudosilurus cochinchinensis behooren tot eene andere type, kenbaar aan gave, met de aarsvin zamengegroeide, staartvin. Pseudosilurus leiacanthus Blkr. Atl. Silur tab. XLI fig. 1. Gladdoor- nige .Limpok. Pseudosilur. corpore elongato vel subelongato compresso, latitudine 11 circiter in ejus altitudine, altitudine 51 ad 42 in ejus longitudine absque, 52 ad 61 in ejus longitu- dine cum pinna caudali; capite depresso acuto 5 fere ad 52 in longitudine corporis absque, 52 ad 7 fere in longitudine corporis cum pinna caudali; altitudine capitis 2 fere ad 12, longitudine 12 ad 14 in ejus longitudine; altitudine capitis supra angulum oris 2 et pau- lo in ejus longitudine; oculis subsuperis diametro 6 ad 7 in longitudine capitis, diametris 34 ad 4 distantibus; linea rostro-dorsali declivi recta nullibi concava; scuto capitis postice tan- tum musculis tecto, sulco longitudinali eristam interparietalem brevem gracilem subcutaneam attingente percurso; rostro depresso linea anteriore truncato; naribus distantibus anterioribus rostri margini anteriori approximatis tubulatis; maxilla inferiore ante maxillam superiorem paulo prominente; dentibus parvis conspicuis pluriseriatis, maxillis seriebus posterioribus se- riebus anterioribus longioribus, leviter curvatis, mobilibus, maxilla superiore in vittam sub- semilunarem, maxilla inferiore in vittam formam ferri equini subreferentem , vomerinis in vittulas 2 graciles distantes transversas dispositis; cirris supramaxillaribus stipite osseo oculo non vel vix breviore suffultis pinnae analis 2" quintam partem attingentibus; cirris inframaxil- laribus gracilibus cute menti sub angulo oris vel paulo post angulum oris insertis capite paulo longioribus vel non aut vix brevioribus; rictu obliquo duplo circiter latiore quam longo, longitudine 3 ad 3 et paulo in longitudine capitis; labiis angulum oris versus latis ; maxilla inferiore inferne poris parum conspicuis longidinaliter seriatis; operculo laevi carinis (1) Silurus chinersis Lac., misschien dezelfde soort als Silurus sinensis MeCl., heeft volgens de door Lacépède gegevene afbeelding talrijke donkere ronde vlekken op de aarsvin. eo o0 282 vel striis conspicuis nullis; osse scapulari brevi obtuso rotundato; linea laterali antice leviter curvata, tunc recta, tubulis contiguis notata; axila poro mucoso conspicuo nullo; pinna dorsali gracili acute rotundata capitis parte postoculari longiore; pinnis pectoralibus obtusis rotundatis capite paulo longioribns, spina gracili parte ossea capitis parte postoculari non vel vix longiore postice denticulis nullis vel vix conspicuis; pinnis ventralibus acutiuscule rotundatis pectoralibus plus duplo brevioribus; anali capite plus triplo longiore, cum basi pinnae cau- dalis unita; pinna caudali oblique mediocriter emarginata lobis acutiuscule rotundatis lobo supe- riore lobo inferiore longiore 5} ad 61 in longitudine totius corporis; colore corpore superne fusco vel olivaceo inferne dilutiore, ventre margaritaceo vel fusco; pinnis fuscis vel flavescen- tibus dense fusco arenatis; caudali basin versus vittula transversa curvata profuude violacea; macula interdum postscapulari rotunda violaceo-nigra. B. 11. D. 1/3. V. 1/6 vel 1/7. A. 54 ad 57. C. 2/13/1 vel 2/13/1 vel 2/12/1 lat. brev. incl. Synon. Silurus sp. nov. Blkr, Bijdr. ichth. Banka, Nat. T. Ned. Ind. III p. 443. Wallago leiacanthus Blkr, Nalez. ichth. Banka, Nat. Tijdschr. Ned. Ind. V p. 189. Dawon bambu Indig. Bencul. Habit. Sumatra (Benculen), in fluviis. Banka (Marawang), in aquis dulcibus. Longitudo 4 speciminum 87" ad 189”, Aanm. Onder de soorten van Pseudosilurus met uitpuilende on- derkaak, ingesneden staartvin en vrije aarsvin is onderwerpelijke ge- makkelijk herkenbaar aan haar bol profiel en ongetanden borstvindoorn. Vergeleken met Pseudosilurus bimaculatus, onderscheidt zij zich bo- vendien nog door slanker ligchaam, veel langere onderkaaksdraden, aanmerkelijk kleinere en digter bijeenstaande tanden, meer boven- staande oogen, kleineren kop, enz. Mijne voorwerpen zijn alle bruin, doch deze kleur, veroorzaakt door de tallooze spikkels waarmede het liechaam is bedekt, is waarschijnlijk niet standvastig en slechts eigen aan de in troebele of modderige plaatsen levende voorwerpen, even als zulks met vele andere soorten van verschillende geslachten en fa- miliën het geval is. Tot kort geleden kende ik deze soort nog slechts van het eiland Banka. Onder het afdrukken van dezen arbeid ontving ik ook een klein voorwerp van den heer Van Ophuysen, gevangen in de zoete wateren van Benkoelen. Op bladzijde 40 moet in de kolom Suma- tra alzoo nog aangeduid worden, dat Pseudosilurus leiacanthus ook dit eiland bewoont, terwijl op bladzijde 43 de eenige soort moet weg- 283 vallen, welke daar als aan Banka eigen is opgebragt. De cijfers in de kolommen Sumatra op bladz. 41 van de totalen der Siluroïden en Siluren moeten om dezelfde reden met 1 vermeerderd worden en alzoo veranderd in 53 en 56. KnvProPTEnus Dlkr. RUGDRAADVISCH. Pinna dorsalis unica rudimentaria filiformis. Pinnae analis et cau- dalis non unitae. Cirri 4, supramaxillares etinframaxillares. Dentes acuti pluriseriati, maxillis in vittam curvatam, vomerini in vittam transversam non interruptam dispositi. Membrana branchiostega radiis 10ad 12. Membrana interbranchialis profunde incisa. Oculi cute cepha- liea velati, posteri. Nares anteriores tubulatae. Maxillae aequales vel superior inferiore longior. Aanm. Mijn kabinet bevat zeven goed gekenmerkte soorten van Schilbeïnen, bij welke de rugvin is teruggebragt tot een enkel of zamengesteld kort draadje. Gewoonlijk bestaat dit draadje uit drie tot vier rudimentaire stralen, doch deze liggen zoo naauw tegen den voorsten draad aan, dat men dien draad, zonder onderzoek met lens en mes of naald, als een enkelen zou beschouwen. Het vinvlies, bij de vorige geslachten nog tusschen de stralen uitgespannen en der vin eene eenigzins waaijervormige gedaante gevende, ontbreekt hier of dient hoogstens slechts om de rudimentaire stralen tot een bundeltje te ver- eenigen. Bij de herziening mijner Silurichthyoïden meende ik aanvankelijk de bedoelde 7 soorten tot een enkel geslacht te vereenigen, doch sedert heb ik ze, op grond van het verschillend aantal voeldraden en van bijzonderheden in het tandenstelsel, gebragt tot twee geslachten, welke ik, om het ze kenmerkende en hunne onderlinge verwantschap eenig- zins aan te duiden, genoemd heb Kryptopterus en Kryptopterichthys. Het geslacht Kryptopterus is kenbaar aan de aanwezigheid van on- derkaaksdraden, welke bij Kryptopterichthys ontbreken. In tegenstel- ling met Kryptopterichthys heeft het ook nog de bijzonderheid, dat de ploegbeenstandgroep er inderdaad bandvormig is en een grooter of kleiner gedeelte der breedte van het gehemelte inneemt, terwijl bij 284 alle mijne vier soorten van Kryptopterichthys de ploegbeenstanden slechts een klein langwerpig-ovaal plekje bestaan. Achterstaande oogen, niet voor de bovenkaak uitpuilende onderkaak , vrije aarsvin en diep ge- pletene staartvin hebben beide geslachten met elkander gemeen. Van Kryptopterus ken ik drie soorten: Kryptopterus mononema, Kryptopterus limpok en Kryptopterus micropus, welke naar volgend schema gemakkelijk herkenbaar zijn, hoezeer zij door nog talrijke an- dere teekenen van elkander verschillen. 1. Cirri inframaxillares oculo breviores. Dentes intermaxillares in vittam formam ferri equini referentem dispositi. Kryptopterus micropus Blkr. IL. Cirri inframaxillares capite multo longiores. Dentes intermaxillares in vittam parum curvatam vel subsemilunarem dispositi. a. Linea rostro-dorsalis valde concava. Cirri supramaxillares posteriorem quar- tam pinnae analis partem attingentes. Kryptopterus limpok Blkr. b. Linea rostro-dorsalis rectiuscula. Cirri supramaxillares anteriorem pinnae analis partem attingentes. Kryptopterus mononema Blkr. Kryptopterus micropus Blkr. Atl. Silur. tab. XLI fig. 3. Kleinvin- nige Rugdraadvisch. Kryptopter. corpore elongato compresso, latitudine 14 ad 1% in ejus altitudine, al- titudine 51 ad 423 in ejus longitudine absque, 6; ad 51 in ejus longitudine cum pinna caudali; capite depresso acuto 51 ad 6} in longitudine corporis absque, 63 ad 75 in lon- gitudine corporis cum pinna caudali; altitudine capitis 11 ad 1$, latitudine 13 ad 1j in ejus longitudine; altitudine capitis supra angulum oris 2} ad 2} in ejus longitudine; oculis posteris magis deorsum quam sursum spectantibus diametro 3 circiter in longitudine capitis , superne minus quam inferne distantibus, diametro 1j ad 12 a se invicem remotis ; linea ros- tro-dorsali parum declivi rectiuscula vertice tantum interdum concaviuscula; scuto capitis sulco longitudinali eristam interparietalem trigonam acutam brevem sulco lato pereursam 285 attingente toto diviso; rostro depressiusculo convexo linea anteriore obtuse rotundato; nari- bus distantibus, anterioribus rostro margini anteriori approximatis brevi-tubulatis; maxilla superiore maxilla inferiore longiore et latiore; dentibus parvis acutis plariserjatis subaequa- libus, maxillis in vittam formam ferri equini referentem vel subreferentem lateribus quam medio latiorem, vomerinis in vittam gracilem leviter curvatam pupilla longiorem dispositis ; cirris supramaxillaribus gracilibus pinnam pectoralem vix vel non attingentibus, inframaxil- laribus mento paulo ante angulum oris insertis gracillimis oculo brevioribus; rictu multo minus duplo latiore quam longo, longitudine 22 ad 3 in longitudine capitis; labiis gracili- libus; mento poris conspicuis nullis; operculo carinis conspicuis nullis; osse humerali brevi obtuso rotundato; linea laterali recta tubulis contiguis notata; axilla poro mucoso conspicuo nullo; pinna dorsali filiformi brevi e radiis 2 vel 1 coalitis simplicibus oculo non vel vix longioribus et 2 vel 1 rudimentariis brevissimis composita; pinnis pectoralibus acutis con- vexis capite multo longioribus, spina gracili parte ossea toto capite longiore vel non brevi- ore postice denticulis parum conspicuis; pinnis ventralibus valde parvis pectoralibus sex- tuplo vel septuplo brevioribus; anali capite minus quadruplo longiore, ante basin pinnae caudalis desinente; caudali profunde incisa lobis acutis subaequalibus 6 ad 7 in longitudine totius corporis; colore corpore superne dilute olivascente, inferne margaritaceo; pinnis fla- vescente-hyalinis fusco plus minusve arenatis; macula postscapulari vel vitta pinna caudali nullis. B, 10 vel 11. D. fil 1 vel 2 coal. et 1 vel 2 rudiment. P. 1/13 ad 1/15. V. 1/5 vel 1/6. A. 64 ad 70. C. 1/15/1 et lat. brev. Synon. Silurus eryptopterus Blkr, Nieuwe Bijdr. ichth. Borneo, Nat. Tijdschr. Ned. Ind. Ip. 270. Hab. Sumatra (Palembang), in fluviis. Borneo (Bandjermasin, Sambas, Sintang), in fluviis. Longitudo 24 speciminum $0" ad 190”, Aanm. Deze soort is gemakkelijk herkenbaar aan hare naar on- deren konvergerende oogen, kortere onderkaak dan bovenkaak, hoef- ijzervormige banden kaakstanden, zeer kleine buikvinnen, lange borst- vindoornen, korte voeldraden, enz. De onderkaaksdraden zijn zoo dun, dat zij zich slechts met eene goed vergrootende lens en zelfs dan nog moeijelijk laten waarnemen. Die draden zijn, toen ik de soort het eerst beschreef, mijner waarneming ontglipt doch thans, nu ik in het bezit ben van talrijke voorwerpen, heb ik ze standvastig aanwezig bevonden. Minder moeijelijk is de waarneming der overi- gens zeer kleine rugvindraadjes. Kryptopterus micropus schijnt op Borneo zeer algemeen verbreid te zijn, wat is op te maken uit de talrijkheid, waarmede zij in mijne verzamelingen van Borneo voorkwam 286 en uit de verschillende stroomgebieden (Barito, Kapoeas, Sambas) in welke zij gevangen zijn. Van Sumatra ontving ik slechts een "mm voorwerp van 156". Kryptopterus limpok Dlkr, Atl. Silur. tab. XLIII fig. 2. Langdradige Rugdraadvisch. Kryptopter. corpore elongato compresso, latitudine 12 ad 2 in ejusaltitudine, altitudine 4! ad 51! in ejus longitudine absque, 51 ad 6% in ejus longitudine cum pinna caudali; capite depresso acuto 6! ad 6$ in longitudine corporis absque, 73 ad 82 in longitudine corporis cum pinna caudali; altitudine capitis 1} ad 11, latitudine 12 ad 1i in ejus longi- tudine; altitudine capitis supra angulum oris 23 circiter in ejus longitudine; oculis posteris, diametro 3 ad 8}in longitudine capitis, superne non minus quam inferne distantibus , diametro 13 ad 2 a se invicem remotis; linea rostro-dorsali capite valde concava, nucha valde convexa; scuto capitis sulco longitudinali cristam interparietalem trigono-lanceolatam sulco lato percursam attingente toto diviso; rostro depresso leviter convexo, linea anteriore valde obtuse rotundato; naribus distantibus anterioribus rostri margini anteriori approximatis brevi-tubulatis; maxillis aequalibus; dentibus parvis acutis pluriseriatis subaequalibus, maxillis in vittam gracilem semilunarem, vomerinis in vittam brevem transversam vix curvatam dispositis; cirris supra- maxillaribus posteriorem quartam partem pinnae analis attingentibus, inframaxillaribus cute menti ante angulum oris insertis pinnae analis radios anteriores longe superantibus ; rictu duplo circiter latiore quam longo longitudine 4 circiter in longitudine capitis ; labiis angulum oris versus latis; mento poris conspicuis nullis; operculo carinis 2 humilibus divergentibus tripartito; osse humerali brevi obtuso rotundato; linea laterali recta tubulis contiguis notata; axilla poro mucoso conspicuo nullo; pinna dorsali filiformi brevi e radiis 2 contiguis basi coalitis simplicibus inaequalibus oculo non vel vix longioribus composita; pinnis pectoralibus con- vexis acutiusculis vel obtusiusculis capite longioribus, spina valida parte ossea capite paulo bre- viore margine anteriore concava postice denticulatà ; pinnis ventralibus acutiuscule rotundatis pec- toralibus triplo circiter brevioribus; anali capite quintuplo circiter longiore ante basin pinnae cauda- lis desinente; caudali profunde incisa lobis acutis , lobo superiore lobo inferiore paulo longiore 5! ad 7 in longitudine totius corporis : colore corpore superne olivaceo inferne margaritaceo; regione postscapulari macula rotundata violascente quasi subcutanea; pinnis flavescente-hyalinis fusco plus minusve arenatis; caudali basi vitta curvata transversa violascente. B. 11 vel 12. D. fil. 2 coalit. P. 1/14. V. 1/7 vel 1/8. A. 76 ad 88. C. 1/14/1 et lat. brev. Synon. Silurus limpok Blkr, Diagn. Nieuw. Vischs. Sumatra Tient. Tad IV, Nat. Tijdschr. Ned. Ind. HI p. 583. Hab. Sumatra (Palembang), in fluviis. Borneo (Pontianak, Kahsjan), in fluviis. Longitudo 6 speciminum 132" ad 271". Aanm. Kryptopterus limpok schijnt op Sumatra en Borneo Kryp- 287 topterus mononema van Java te vervangen. Beide soorten laten zich gemakkelijk van elkander onderkennen door het verschit in habitus, voornamelijk te weeg gebragt door de rigting der snuit-ruglijn, welke bij Kryptopterus mononema zeer weinig hol is. Voorts zijn bij onder- werpelijke soort de voeldraden langer en de kop grooter met betrekking tot het ligchaam, de staartvin niet medegerekend, terwijl er de oper- kelkammen duidelijk zigtbaar zijn, welke bij Kryptopterus mononema ontbreken, en de achterschouderstreek met eene violette vlek ge- teekend is, welke vlek insgelijks bij Kryptopterus mononema ontbreekt. Kryptopterus mononema Blkr, Atl. Silur. tab. XLIII fig. 1. Javasche Rugdraadvisch. Kryptopt. corpore elongato compresso, latitudine 2 fere in ejus altitudine, altitudine 54 circiter in ejus longitudine absque, 6 et paulo circiterin ejus longitudine cum pinna caudali; capite depresso acuto 7% circiter in longitudine corporis absque, 9 ad 9 fere in longitudine corporis cum pinna caudali; altitudine capitis 1} circiter, latitudine 11 circiter in ejus longi- tudine; altitudine capitis supra angulum oris 2? ad 3 in ejus longitudine; oculis posteris diametro 4 circiter in longitudine capitis, superne non minus quam inferne distantibus, dia- metris 21 circiter a se invicem remotis; linea rostro-dorsali declivi rectiuscula vertice tantum concaviuscula; scuto capitis sulco longitudinali cristam interparietalem trigonam brevem sul- co lato percursam attingente toto diviso; rostro depressiusculo convexo linea anteriore valde obtuse rotundato; naribus distantibus, anterioribus rostri margini anterior] approximatis bre- vi-tubulatis; maxillis aequalibus; dentibus parvis acutis pluriseriatis subaequalibus, maxillis in vittam gracilem semilunarem, vomerinis in vittam brevem transversam vix curvatam dis- positis; cirris supramaxillaribus secundam quartam pinnae analis partem attingentibus vel subattingentibus, inframaxillaribus cute menti ante angulum oris insertis basin ventralium paulo superantibus; rictu duplo circiter latiore quam longo, longitudine 35 ad 4 in longi- tudine capitis; labiis angulum oris versus latis; mento poris conspicuis nullis; operculo cari- nis conspicuis nullis; osse humerali brevi obtuso rotundato; linea laterali recta tubulis con- tiguis notata; axilla poro mucoso conspicuo nullo; pinna dorsali filiformi brevi e radiis 2 con- tiguis basi coalitis simplicibus inaequalibus oculo vel non vix longioribus composita; piunis pectoralibus latis convexis capite longioribus, spina mediocri parte ossea capite vix breviore postice denticulis vix conspicuis; pinnis ventralibus acutiusculis vel rotundatis pectoralibus triplo circiter brevioribus; anali capite quintuplo circiter longiore, ante basin pinnae caudalis desinente; pinna caudali profunde incisa lobis acutis 65 ad 6$ in longitudine totius corporis; colore corpore superne dilute olivaceo, inferne margaritaceo; pinnis flavescente-hyalinis fusco plus minusve arenatis; macula postscapulari et vittula caudali nullis conspicuis. boo vel DEC D: 81.-2.-eoalt. P. 1/14. V. 1/7. A. 76 ad 79. C. 1/15/1 et lát. brev. 288 Syn. Silurus mononzma Blkr, Verh. Bit. Gen. XXI, I, Nieuwe Bijdr. Silur. Java p. 8. Limpok Javan. Hab. Java (Surakarta), in fluviis. Longitudo 2 speciminum 250” et 272''. Aanm. Ik ontdekte deze soort in 1816 te Soerakarta, waar de twee beschrevene voorwerpen in de rivier Pepeh werden gevangen. Het vindraadje heeft het voorkomen enkel te zijn, doch bij nader onderzoek blijkt het uit twee bijeengevoegde en aan de basis eng met elkander verbondene draadjes te bestaan, van welke het achterste korter is dan het voorste. Hetzelfde ontwaart men bij Kryptopterus limpok en Kryptopterus micropus. Onderwerpelijke soort houdt het midden tusschen de twee genoemde, Zij heeft het weinig gebogene profiel van Kryptopterus mieropus, doch beantwoordt in alle andere opzigten, voeldraden en vinbouw meer aan Kryptopterus limpok. De voeldraden, alhoewel zeer ontwikkeld, zijn echter nog aanmerkelijk korter dan bij Kryptopterus limpok. Voorts ook zijn er de oogen kleiner en minder onderstaande en is bij mijne voorwerpen geen spoor waar te nemen van de violette achterschouderbladsvlek. KnyrroPrERICHTHIJS Dlkr. GLADRUG. . Pinna dorsalis unica radiosa rudimentaria filiformis vel subfiliformis. Pinnae analis et caudalis non unitae. Cirri supramaxillares. Dentes acuti pluriseriati, maxillis in. vittam curvatam, vomerini in thurmam brevem dispositi. Membrana branchiostega radiis 8 vel 9. Membra- na interbranchialis profunde incisa. Oculi cute cephalica velati, posteri. Nares anteriores tubulatae. Maxilla superior prominens. Aanm. Hoe na ook aan Kryptopterus verwant en daarvan voor- namelijk slechts verschillende door de afwezigheid van onderkaaksdraden en het zamengdrongen zijn der ploegbeenstanden in een kort zeer klein groepje, heeft Kryptopterichthys, althans te oordeelen naar de vier mij daarvan bekende soorten, bovendien een' eenigzins anderen habitus, te weeg gebragt door eene meerdere zamengedrongenheid des ligchaams. De 289 vier soorten , in mijn kabinet aanwezig , schijnen binnen kleinere afmetin- gen te blijven dan de soorten van Kryptopterus, bereikende geen mijner talrijke voorwerpen de lengte van de kleinste mijner soorten van Kryp- topterus (Kryptopterus micropus). Alle mijne vier soorten van Kryptopterichthys hebben met elkan- der gemeen, dat de bovenkaak er bij gesloten’ bek een weinig voor de benedenkaak uitpuilt, dat de oogen er achterstaande zijn, de staartvin diep ingesneden, de aarsvin vrij, de buikvinnen zeer klein en de voeldraden tot of over het begin der aarsvin reikende. Alle na aan elkander verwant, verschillen zij slechts door kenmerken, ge- legen in de betrekkelijke hoogte des ligchaams, in de betrekkelijke grootte des kops, in den vorm der profiellijn, de lengte der voeldraden, de aan- of afwezigheid van achterschouderstreekvlek, enz. Naar die kenmerken laten zij zich in volgend schema brengen. I. Caput 6% ad 8 in longitudine totius corporis. Linea rostro-dorsalis concava. a. Corpus latitudine 34 ad 31 in ejus longitudine absque pinna caudali. Macula postscapularis violacea. Cirri pinnae analis radios anteriores attingentes. Kryptopterichthys palembangensis Blkr. b. Corpus altitudine 3% ad 4 in ejus longitudine absque pinna caudali. Macula postscapularis nulla. Cirri pinnae analis 2"? vel 3" quartam partem attingentes. Kryptopterichthys lais Blkr. €. Corpus altitudine 4 ad 42 in ejus longitudine absque pinna caudali. Macula postscapularis violacea. Cirri vulgo ventrales rarius analem attingentes. Kryptopteriehthys bicirrkis Blkr. MH. Caput 51 circiter in longitudine totius corporis. Linea rostro-dorsalis declivis rectiuscula. a. Corpus altitudine 42 circiter in ejus longitudine absque pinna caudali. Macu- la postscapularis nulla. Cirri pinnae analis 2" tertiam partem attingentes. Kryptopterichthys macrocephalus Blkr. 37 290 Kryptopterichthys palembangensis Blkr, Atl. Silur. tab. XLII fig. 5. Palembangsche Gladrug. Kryptopterichth. corpore elongato vel subelongato compresso, latitudine 2 ad 2 et pauloin ejus altitudine, altitudine 8} ad 3! in ejus longitudine absque, 4? ad 4 et paulo in ejus longitudine cum pinna caudali; capite depresso, acutiusculo, 52 ad 6 in longitudine corporis absque, 6% ad 7 et paulo in longitudine corporis cum pinna caudali; altitudine capitis 14 circiter, latitudine 12 ad 1j in ejus longitudine; altitudine capitis supra angulum oris 21 ad 25 in ejus longitudine; oculis posteris magis deorsum quam sursum spectantibus, diametro 21 circiter in longitudine capitis, superne minus quam inferne distantibus, diametro 1 et paulo ad 1j a se invicem remotis; linea rostro-dorsali vertice concava nncha convexa; scuto capitis sulco longitudinali eristam interparietalem trigonam brevem acutam sulco percursam attingente toto diviso; rostro depressiusculo convexo linea anteriore obtuse rotundato; naribus anterioribus rostri margini approximatis brevi-tubulatis; maxilla superiore maxilla inferiore paulo longiore et latiore; dentibus parvis acutis pluriseriatis subaequalibus, maxilla superiore in vittam se- milunarem, maxilla inferiore in vittam formam ferri equini subreferentem, vomerinis in thur- mam parvam vix longiorem quam latam dispositis; cirris gracilibus pinnae analis radios anteriores attingentibus vel fere attingentibus; rictu duplo circiter latiore quam longo, longi- tudine 31 ad 4 in longitudine capitis; labiis gracilibus; mento poris conspicuis nullis; oper- culo carinis conspicuis nullis; osse humerali brevi obtuso rotundato; linea laterali recta tubulis contiguis notata; axilla poro mucoso conspicuo nullo; pinna dorsali filiformi e filo oculo vix breviore et radüs 2 vel l rudimentariis filo contiguis composita; pinnis pectoralibus acutius- culis vel obtusiusculis convexis capite multo longioribus, spina gracili parte ossea capite paulo vel vix longiore postice dentieulis nullis vel ope lentis tantum conspicuis; pinnis ventralibus parvis rotundatis pectoralibus plus quadruplo brevioribus; anali capite quadruplo circiter lon- giore ante basin pinnae caudalis desinente; caudali profunde incisa lobis acutis superiore inferiore paulo longiore 5! ad 52 in longitudine corporis; colore corpore superne dilute olivascente- hyalino, inferne margaritaceo; regione postscapulari macula rotunda violacea quasi subcuta- nea; pinnis flavescente-hyalinis fusco plus minusve arenatis. B. 8 vel 9. D. fil. 1 et2 vel 1 rudim. P. 1/11 vel 1/12. V. 1/5. A. 61 ad 70. C. 1/15/f et lat. brev. Syn. Silurus palembangensis Blkr, Diagn. beschr. vischs. Sumatra Tient. I ad IV, Nat Tijdschr. Ned. Ind. III p. 584. Hab. Sumatra (Palembang, Lahat), in fluviis. Longitudo 7 speciminum 1930" ad 169". Aanm. De hier beschrevene Kryptopterichthys staat in verwantschap tusschen Kryptopterichthys bicirrhis en Kryptopterichthys lais. Van eerst- genoemde soort verschilt zij door veel hooger ligchaam en meer hol pro- fiel, van laatstgenoemde insgelijks door hooger ligehaam, kortere voeldra- den en de aanwezigheid eener ronde violette achterschouderstreekvlek. 291 Terwijl ik Kryptopterichthys bicirrhis van alle drie groote Soenda- eilanden heb ontvangen, is mij onderwerpelijke soort slechts van Sumatra's oosthelft, Kryptopterichthys macrocephalus slechts van Suma- tras westhelft en Kryptopterichthys lais slechts van Borneo geworden. Het schijnt alzoo dat de drie laatstgenoemde soorten tot Borneo of Sumatra beperkt en daaraan eigen zijn. Kryptopterichthys laïs Blkr. Atl. Silur. tab. XLII fig. 2. Borneosche Gladrug. Kryptopterichth. corpore subelongato vel elongato compresso, latitudine 2 et paulo in ejus alti- tudine, altitudine 4 ad 37 in ejus longitudine absque, 5 ad 42 in ejus longitudine cum pin- na caudali; capite depresso acutiusculo 5% ad 6; in longitudine corporis absque, 7 fere ad t in longitudine corporis cum pinna caudali; altitudine capitis 1} ad 11, latitudine 11 ad 1I in ejus longitudine; oculis posteris magis deorsum quam sursum spectantibus, diametro 21 circiter in longitudine capitis, superne minus quam inferne distantibus , diametro 1! ad li a se invicem remotis; linea rostro-dorsali capite et nucha valde concava; scuto capitis suleo longitudinali cristam interparietalem trigonam brevem acutam sulco percursam attin- gente toto diviso; rostro depressiusculo convexo, linea anteriore obtuse rotundato; naribus distantibus anterioribus margini rostri anteriori approximatis brevi-tubulatis; maxilla superiore maxilla inferiore paulo longiore et latiore; dentibus acutis parvis pluriseriatis subaequalibus , maxilla superiore in vittam parum curvatam, maxilla inferiore in vittam formam ferri equini subreferentem, vomerinis in thurmám brevem dispositis; cirris gracilibus 2" vel 3" quartam partem pinnae analis attingentibus; rictu duplo circiter latiore quam longo, longitudine31 ad 4 in longitudine capitis; labiis gracilibus; mento poris conspicuis nullis; operculo carinis conspicuis nullis; osse humerali brevi obtuso rotundato; linea laterali recta tubulis contiguis notata; axilla poro mucoso conspicuo nullo; pinna dorsali filiformi e filo oculo vix breviore et radiis 3 ad 1 brevissimis rudimentariis filo contiguis composita; pinnis pectoralibus acu- tiuseulis vel obtusiuseulis convexis capite multo longioribus, spina gracili parte ossea paulo breviore denticulis nullis vel ope lentis tintum conspicuis; ventralibus parvis rotundatis peetoralibus plus quadruplo brevioribus; anali capite quadruplo circiter breviore, ante basin pinnae caudalis desinente; pinna caudali profunde incisa lobis acutis subaequalibus 5t ad 6 et paulo in longitudine totius corporis; colore corpore superne olivascente-hyalino, inferne margaritaceo; pinnis flavescente-hyalinis fusco plus minusve arenatis. Bel-8etvel, 9.0 De 8l. :1-et: 9 ad 1 rudim. P. 1/10 vel 1/11. V. 1/5? A. 58 ad 66. C. 1/15/1 et lat. brev. Syn. Silurus lais Blkr, Vijfde Bijdr. ichth. Borneo, Nat. Tijdschr. Ned. Ind. II p. 428. Hab. Borneo (Sambas, Bandjermasin, Kahajan), in fluviis. Longitudo 3 speciminum 75" ad 125", 292 Aanm. Deze soort is opmerkelijk door hare physiognomie, te weeg gebragt door de holle snuitruglijn en door den nog achter den rug- vindraad stijgenden rug, die daardoor een als gebogcheld voorkomen heeft. Zij is na verwant aan Kryptopterichthys bicirrhis doch onder- scheidt zich daarvan nog, behalve door haar in het oog vallend eigen- aardig profiel, door hooger ligchaam en langere voeldraden en afwe- zigheid van achterschouderstreekvlek. Wat haar profiel betreft nadert zij meer tot Kryptopterichthys palembangensis, doch zij verschilt ook daarvan genoegzaam door slanker ligchaam, langere voeldraden en afwezigheid der bovenoksel- of achterschouderstreek vlek. Kryptopterichthys bicirrhis Blkr. Atl. Silur. tab. XLII fig. 1. Tweedra- dige Gladrug. Kryptopterichth. corpore subelongato vel elongato compresso, latitudine lj ad 2 in ejus altitudine, altitudine 42 ad 4 in ejus longitudine absque, 51 ad 42 in ejus longitudine cum pinna caudali; capite depresso acutiusculo 6 ad 61 in longitudine corporis absque, 7 et paulo ad 8 in longitudine corporis cum pinna caudali; altitudine capitis 11 ad 11, latitu- dine 1$ ad 1! in ejus longitudine; altitudine capitis supra angulum oris 23 ad 21 in ejus longitudine; oculis posteris magis deorsum quam sursum spectantibus, diametro 21 ad 3 in longitudine capitis, superne minus quam inferne distantibus, diametro 1! circiter a se invicem remotis; linea rostro-dorsali declivi vertice tantum concaviuscula; scuto capitis sulco longitudinali cristam interparietalem trigonam brevem acutam sulco percursam attingente toto diviso; rostro depressiusculo convexo linea anteriore obtuse rotundato; naribus distantibus anterioribus rostri margini anteriori approximatis brevi-tubulatis; maxilla superiore maxilla inferiore paulo longiore et latiore; dentibus parvis acutis pluriseriatis subaequalibus, maxilla superiore in vittam semi- lunarem, maxilla inferiore in vittam formam ferri equini subreferentem , vomerinis in thurmam brevem vix longiorem quam latam dispositis; cirris gracilibus capite multo longioribus vulgo ventrales rarius analem attingentibus; rictu duplo circiter latiore quam longo, longitudine 31 ad 4 in longitudine capitis; labiis gracilibus; mento poris conspicuis nullis; operculo carinis conspicuis nullis; osse humerali brevi obtuso rotundato; linea laterali recta tubulis contiguis notata; axilla poro mucoso conspicuo nullo; pinna dorsali filiformi e filo oculo vix breviore et radijs 2 vel 1 rudimentazüs filo contiguis composita; pinnis pectoralibus acutiusculis vel obtusiusculis convexis capite multo longioribus, spina gracili parte ossea capite vulgo paulo breviore postice denticulis vix conspicuis; pinnis ventralibus parvis rotundatis pectoralibus quadruplo ad quintuplo brevioribus; anali capite quadruplo circiter longiore, ante basin pinnae caudalis desinente; pinna caudali profunde incisa lobis acutis subaequalibus 51 ad 6 in lon- gitudine corporis; colore corpore superne dilute olivascente-hyalino, inferne margaritaceo; 293 regione postscapulari macula rotunda violacea quasi subcutanea; pinnis flavescente-hyalinis fus- co plus minusve arenatis. Synon. Silurus bicirrhis CV. Poiss. XIV p. 272 tab. 411, Blkr Verh. Bat. Gen. XXI, I Sil. bat. p. 20, Nieuwe Bijdr. ichth. Born. Nat. Tijds. Ned. Ind. I. p. 271. Süure à deur fils CV. Poiss. XIV p. 272 tab. 411. Limpok Mal. Batav. Hab. Java (Batavia, Gempol), in fluviis. Sumatra (Padang), in fluviis. Borneo (Bandjermasin, Sambas, Sintang), in fluviis. Longitudo 25 speciminum 88"' ad 157". Aanm. Ik bezit van deze soort thans eene groote rei voorwerpen in uitmuntenden toestand van bewaring, welke mij toegelaten hebben haar naauwkeuriger te beschrijven dan mij vroeger mogelijk was. De afbeelding van den heer Valenciennes is blijkbaar naar een door wijn- geest ingekrompen en verkleurd exemplaar genomen, waardoor het doorschijnende en gladde van den visch daar niet teruggegeven is kunnen worden. De soort is ekonomisch van geene belangrijkheid. Hoogst enkele keeren wordt zij te Batavia in talrijke individuën aangetroffen en aan een dier vangsten, in een bijtakje van de rivier Tjiliwong, heb ik mijne meeste voorwerpen te danken. Overigens is de soort de meest verbreide van haar geslacht. Zij leeft zoowel in Oost-Java als in West-Java en zoowel op Sumatra als op Borneo, op welk laatste eiland zij evenzeer in het oostelijke als in het centrale en westelijke gedeelte voorkomt. Kryptopterichthys macrocephalus Blkr. Atl. Silur. tab. XLI fig. 2. Grootkoppige Gladrug. Kryptopterichth. corpore elongato compresso, latitudine 2 circiter in ejus altitudine, alti- tudine 43 circiter in ejus longitudine absque, 5j circiter in ejus longitudine cum pinna caudali; capite depresso acutiusculo 5 et paulo in longitudine corporis absque, 6 et paulo in longitudine corporis cum pinna caudali; altitudine et latitudine capitis 1! circiter in ejus longitudine; altitudine capitis supra angulum oris 21 circiter in ejus longitudine; oculis posteris, non magis deorsum quam sursum spectantibus, diametro 3 circiter in longitudine capitis, superne non minus quam inferne distantibus, diametro 14 circiter a se invicem re- motis; linea rostro-dorsali declivi rectiuscula; scuto capitis sulco longitudinali cristam inter- 291 parietalem trigonam acutam brevem suleo percursam attingente toto diviso; rostro depressi- usculo convexo, linea anteriore obtuse rotundato; naribus distantibus anterioribus rostri mar- gini anteriori approximatis brevi-tubulatis; maxilla superiore maxilla inferiore paulo longiore et latiore; dentibus parvis acutis pluriseriatis subaequalibus, maxilla superiore in vittam parum curvatam subsemilunarem, maxilla inferiore in vittam formam ferri equini subreferentem , vomerinis in thurmam parvam longiorem quam latam dispositis; cirris gracilibus pinnae ana- lis 2" tertiam partem attingentibus; ricta minus duplo latiore quam longo, longitudine 3! circiter in longitudine capitis; labiis gracilibus; mento poris conspicuis nullis; operculo carina lata obtusa basin pinnae pectoralis versus spectante bipartito; osse humerali brevi obtuso ro- tundato; linea laterali recta tubulis contiguis notata; axilla poro mucoso conspicno nullo; loco pinnae dorsalis filo simplice oculo non vel paulo longiore; pinnis pectoralibus obtusius- culis convexis capite non vel vix longioribus, spina gracillima parte ossea capite multo bre- viore denticulis nullis vel ope lentis tantum conspicuis; ventralibus rotundatis pectoralibus plus triplo brevioribus; anali capite paulo plus triplo longiore ante basin pinnae caudalis desinente; caudali profunde incisa lobis acutis 6 eirciter in longitudine totius corporis; colore cor- pore superne olivaceo, inferue margaritaceo; pinnis flavescente-hyalinis; corpore pinnisque ubique fere fusco dense arenatis. B. 9. D. fil, 1 simpl. P. 1/10. V. 1/5. A. 52 vel 53. €. 1/15/1 et lat. brev. Hab. Sumatra? (Padang?), in fluviis. Longitudo speciminis unici 113". Aanm. Het voorwerp, hierboven beschreven, is reeds lang in mijn bezit en was vroeger door mij, zonder nader naauwkeurig onderzoek, gevoegd bij mijne voorwerpen van Kryptopterichthys bicirrhis. Ik weet mij niet juist meer te herinneren van waar ik het ontvangen heb, maar meen toch dat het mij eenige jaren geleden door mijnen vriend den heer M. Th. Reiche van Padang is toegezonden geworden. Bij een nader onderzoek van mijne voorwerpen van genoemde soort bevond ik, dat de hier beschrevene zeer zeker eene van Kryptopterich- thys bicirrhis verschillende soort is en dat zij zich evenmin laat vereenigen met eenige der overige daaraan verwante soorten. Zij onderscheidt zich voornamelijk door haren betrekkelijk grooten kop, doch ook nog door meer- dere andere teekenen, gelegen in de nagenoeg regte profiellijn, de lange voeldraden, den betrekkelijk korten borstvindoorn, enz. De betrekkelijke lengte van het beenige gedeelte van den borstvindoorn bij Kryptopte- richthys kan de bepaling der soorten eenigzins vergemakkelijken. Bij onderwerpelijke soort is die doorn veel korter dan de kop, terwijl hij bij Kryptopterichthys bicirrhis en Kryptopterichthys lais slechts dal 295 weinig korter en bij Kryptopteriehthys palembangensis zelfs langer dan de kop is. Ik heb echter van dit kenmerk in het analytisch over- zigt dersoorten geen gewag gemaakt, omdat ik het voorloopig als nog niet zeker genoeg beschouw, daar, zooals bekend is, de lengte der vindoornen bij de Siluroiden in het algemeen, binnen zekere grenzen, vrij aanmerkelijk bij eene zelfde soort kan verschillen. HemisiLurus Dlkr. Hooerve. Pinna dorsalis nulla. Pinnae analis et caudalis non unitae. Cirri 2, supramaxillares. Dentes acuti, breves, maxillis pluriseriati, vomerint in thurmas 2 ovales distantes collocati. Membrana branchiostega ra- dis 9 ad 13. Membrana interbranchialis profunde incisa. Oculi cute cephaliea velati, subposteri. Nares anteriores tubulatae. Os termi- nale. Aanm. In mijne vroegere beschrijving der soort, naar welke het geslacht Hemisilurus is opgesteld, beschreef ik foutievelijk 4 voel- draden, zijnde ik door den minder goeden toestand van bewaring der kophuid van het eenige mij toen beschikbare voorwerp misleid ge- worden in de herkenning der onderkaaksdraden, als hoedanig ik vau de huid losgescheurde dunne lapjes of draden moet hebben aangezien, ver- mits bij een later in mijn bezit gekomen, uitmuntend bewaard, voor- werp, geen spoor van onderkaaksdraden te herkennen is. Het geslacht Hemisilurus onderscheidt zich door zijnen habitus reeds zoodanig van alle andere geslachten der Schilbeïnen, dat men het reeds aan zijn’ hoogen rug zou kunnen herkennen. Meer wezenlijke gene- rische karakters zijn evenwel gelegen in het tandenstelsel, de volstrek- te afwezigheid van rugvin en de aanwezigheid van slechts twee voel- draden. Door de volstrekte afwezigheid van rugvin is Hemisilurus verwant aan de geslachten Mieronema en Phalacronotus, doch het heeft een’ ge- heel anderen habitus, terwijl bij de geslachten Micronema en Phala- cronotus de ploegbeenstanden in een’ onverdeelden dwarschen band zijn geplaatst. 296 Door de schikking der ploegbeenstanden in twee van elkander ver- wijderde groepjes herinnert Hemisilurus de geslachten Wallago, De- lodontichthys en Pseudosilurus, doch afgescheiden daarvan, dat de bijzonderheden dier schikking en der grootte en gedaante van die der genoemde geslachten nog verschillen, sluit de afwezigheid van rugvin het zeer bepaald buiten ze, evenzeer als de aanwezigheid van slechts twee voeldraden. | De eenige mij tot nog toe bekende soorten van Hemisilurus zijn Hemisilurus heterorhynchos en Hemilurus schilbeides. Zij verschillen nog aanmerkelijk van elkander en laten zich door volgende kenmer- ken gemakkelijk van elkander onderkennen. I. Rostrum subtruncatum. Oculi 44 ad 5 in longitudiue capitis. Cirri oculum at- tingentes. A. 90 ad 93. Hemisilurus heterorhynchos Vlkr. IL. Rostrum valde depressum. Oculi 2} in longitudine capitis. Cirri pinnam ana- lem attingentes. A. 65 ad 67. Hemisilurus schilöeides Blkr. Hemisilurus heterorlyynchos Blkr. Atl. Silur. tab. XLV fig. 2. Vreemd- bekkige Hoogrug. Hemisil. corpore elongato compresso, latitudine 21 circiter in ejus altitudine, altitudine 4? ad 5 fere in ejus longitudine absque, 55 ad 5i in ejus longitudine cum pinna caudali; capite depressiusculo compresso 6 ad 5$ in longitudine corporis absque, 7 fere ad 6% in longitudine corporis cum pinna caudali; altitudine capitis 1} ad 14, latitudine 2 circiter in ejus longitudine; oculis subposteris, diametro 4} ad 5 in longitudine capitis, diametro 1 et paulo ad 1! distantibus; linea rostro-dorsali fronte et vertice concava, nucha valde convexa; scuto capitis sulco longitudinali cristam interparietalem valde gracilem intrante toto diviso; rostro subtruncato linea anteriore obtusissime rotundato; naribus anterioribus rostri apici ap- proximatis tubulis bene conspicuis; maxillis subaequalibus, superiore inferiore vix longiore; ore terminali; dentibus maxillis multiseriatis acutis parvis subaequalibus confertis, maxilla su- periore in vittam curvatam subrectangulam, maxilla inferiore in vittam formam ferri equini referentem dispositis; dentibus vomerinis parvis acutis in thurmas 2 distantes rotundatas pupilla minores collocatis; cirris propinquitate tuborum nasalium insertis, gracilibus , oculum attingen- tibus; labiis latis membranaceis; mento medium versus poris 2 conspicuis distantibus; operculo 291 carina mediana obtusa basim spinae pectoralis versus spectante bipartito; osse humerali brevi apice rotundato; linea laterali recta simplice tubulis contiguis notota; poro axillari mucoso nullo conspicuo; loco pinnae dorsalis tuberculo parvo subcutaneo; pinnis pectoralibus acu- tiusculis vel obtusiusculis capite non vel vix brevioribus, spina gracili compressa parte ossea leviter denticulata; pinnis ventralibus acutis vel acutiuscule rotundatis pectoralibus plus duplo brevioribus ; anali capite plus quadruplo longiore ante basin pinnae caudalis desinente; cau- dali usque ad basin fere incisa lobis acutis subaequalibus 7? ad 8 et paulo in longitudine totius corporis; colore corpore dorso olivaceo, lateribus superne olivascente, inferne marga- ritaceo; pinnis flavescente-hyalinis plus minusve fusco arenatis; anali parte carnosa argentea vel margaritacea. ELUI2 081 33- Dé @ B 1/17. yel 1/16. V. 1/8. A. 90 ad 93. C. 1/15/1 et lat. brev. Synon. Wallago heterorhynchos Blkr, Nieuwe Tient. Vischs. Sumatra, Natuurk. Tijdschr. Ned. Ind. V p. 514. Hab. Sumatra orientalis (Palembang, Moarakompeh), in fluviis. Longitudo 3 speciminum 244" ad 326”, Aanm. Ik bezit van onderwerpelijke soort drie voorwerpen, het eene gevangen te Moarakompeh, de beide andere te Palembang. De soort schijnt op beide plaatsen zeldzaam te zijn. Hemisilurus schilbeides Blkr. Atl. Silur. tab. XLII fig. 4. ScAilbedch- tige Hoogrug. Phalaeron. corpore elongato compresso, latitudine 2! circiter in ejus altitudine, altitudine 33 ad 44 in ejus longitudine absque, 4! ad 5 et paulo in ejus longitudine cum pinna cau- dali; capite valde depresso, non compresso, acuto, 6! ad 7 in longitudine corporis absque, 7$ ad 8$ in longitudine corporis cum pinna caudali; altitudine et latitudine capitis 1! fere in ejus longitudine; altitudine capitis supra angulum oris 3 fere in ejus longitudine; oculis posteris, diametro 21 circiter in longitudine capitis, superne maris quam. inferne distantibus , diametro 1 et paulo a se invicem remotis; linea rostro-dorsali capite nuchaque antice valde concava; scuto capitis sulco longitudinali cristam interparietalen trigonam brevem acutam sulco percursam attingente toto diviso; rostro valde depresso linea anteriore obtuse rotundato; nari- bus distantibus anterioribus rostri margini anteriori approximatis brevi-tubulatis; maxillis ae- qualibus; dentibus acutis pluriseriatis parvis subaequalibus, maxilla. superiore in vittam se- milunarem, maxilla inferiore in vittam formam ferri equini subreferentem , vomero-palatinis in thurmulas 2 minimas parum distantes dispositis; cirris gracilibus pinnae analis radios an- teriores attingentibus; rictu duplo circiter latiore quam longo, longitudine 4 circiter in lon- gitudine capitis; labiis angulum oris versus lutis; mento poris conspicuis nullis; operculo carina conspicua nulla; osse humerali brevi obtuso rotundato; linea laterali recta tubulis contiguis notata; axill poro mucoso conspicuo nullo; loco pinnae dorsalis tuberculo nullo conspicuo; pinnis pectoralibus obtusiusculis convexis capite longioribus, spina gracili parte 38 298 postoculari multo longiore postice denticulis ope lentis tantum conspicuis ; pinnis ventralibusrotun- datis pinnis pectoralibus plus quadruplo vel quadruplo circiter brevioribus; anali capite quintuplo longiore ante basin pinnae caudalis desinente ; caudali profunde incisa lobis acutis inferiore superio- re vix longiore 6 circiter in longitudine totius corporis; colore corpore superne dilute olivascente- hyalino, inferne margaritaceo; pinnis flavescente-hyalinis fusco plus minusve arenatis, B. 9 vel 10. D. 0. P. 1/12. V. 1/5? A. 65 ad 67. C. 1/15/1 et lat. brev. Habit. Sumatra (Palembang), in fluviis. Borneo (Bandjermasin), in fluviis. Longitudo 2 speciminum 96” et 99". Aanm. Deze Hemisilurus wijkt in meerdere opzigten belangrijk van Hemisilurus heterorhynchos af. Hier is zelfs geen spoor van rugvin meer te ontdekken, ontbrekende er zelfs het rugvinknobbeltje, wat bij de andere soort, alsook bij de soorten van Mieronema en Phalacrono- tus, een beginsel van rugvin aanduidt. Bovendien zijn de voeldra- den buitengewoon lang, terwijl zij bij Hemisilurus heterorhynchos veel korter dan de kop zijn. Overigens is de onderwerpelijke soort even opmerkelijk door haar zeer hol profiel, hetwelk het geslacht Schilbe herinnert, terwijl de stralen van kieuwvlies en van borstvin- nen en aarsvin er minder talrijk zijn. Het getal der buikvinstralen heb ik bij mijn voorwerp niet met zekerheid kunnen bepalen, doch ik heb er in geen geval meer kunnen zien dan 6 (1/5). Den soortnaam heb ik aan de overeenkomst in habitus met Schilbe ontleend. Jk ontving deze soort reeds geruimen tijd geleden, met een aan- tal voorwerpen van Kryptopterichthys laïs, van Bandjermasin, en zeer onlangs ook van Palembang. Zij schijnt op verre na niet de grootte te bereiken van Hemisilurus heterorhynchos. MicnoxEMA Blkr, KLEINDRAAD. Pinna dorsalis nulla. Pinnae analis et caudalis non unitae. Cirri 4, supramaxillares et inframaxillares. Dentes acuti pluriseriati, maxillis in vittam curvatam, vomero-palatini in vittam transversam non in- terruptam dispositi. Membrana branchiostega radiis 12 ad 14. Mem- brana interbranchialis profunde incisa. Oculi cute cephalica velati, posteri. Nares anteriores tubulatae. Maxilla inferior ante maxillam superiorem prominens. 299 Aanm. Behalve de soorten van Hemisilurus voeden de Soenda-eilah- den nog meerdere andere soorten van Schilbeinen, bij welke de rug- vin geheel ontbreekt. Van die soorten zijn mij tot heden toe zes be- kend geworden. Zij hebben alle verwantschap met elkander, een neergedrukten kop en snuit, achterstaande oogen, onverdeelden band ploegbeenstanden, vrije aarsvin, diep gespletene tweekwabbige staart- vin, hol profiel, en, op eene uitzondering na, de onderkaak voor de bovenkaak uitpuilende. Ik zou ze ook onder een enkel geslacht hebben gebragt, ware het niet dat 2 der 6 soorten, behalve de boven- kaaksdraden ook onderkaaksdraden bezaten, welke bij de vier andere soorten geheel ontbreken. De kenmerken, in het aantal voeldraden gelegen, zijn bij de Siluroïden in het algemeen toch van hoogere waarde dan men algemeen genegen was aan te nemen, zooals ik ook reeds op meerdere plaatsen heb doen zien, doch ik erken, dat zij in het onderwerpelijke geval mij voorkomen niet het gewone gewigt te bezitten, omdat zij niet vergezeld zijn van andere kenmerken, aan wel- ke men eene generische waarde zou mogen toekennen. Indien ik hier alzoo de vierdradige en de tweedradige soorten tot twee verschillende geslachten breng, is het in dit geval meer ter wil- le van de konsekwentie in de doorvoering van een beginsel dan om- dat ik genoeg overtuigd ben van de natuurlijkheid dier beide ge- slachten. Onder Mieronema dan begrijp ik de beide soorten met vier voel- draden, welke ik reeds eenige jaren geleden onder de namen Si- lurus micronema en Silurus hexapterus heb beschreven. De voeldra- den zijn bij beide soorten zeer dun en kort en die der onderkaak zelfs zoo fijn, dat men ze niet opmerkt wanneer men ze niet met zorg opzoekt. Deze rudimentaire toestand der onderkaaksdraden is eene reden te meer, waarom ik aarzel, het geslacht Micronema als natuur- lijk te beschouwen of liever, waarom het twijfelachtig is of Micronema en Phalacronotus als twee verschillende geslachten zijn aan te nemen. Beide mijne soorten, hoezeer in algemeenen bouw zeer na aan elkander verwant, verschillen nog zeer wezenlijk. De hoofdtrekken dier verschillen blijken uit ondervolgend schema. 200 I. Vitta dentium vomerina recta brevis. Caput 6! ad 7 in longitudine corporis abs- que pinna caudali. P. 1/16 vel 1/17. A. 74 ad 83. Micronema hezapterus Blkr. II. Vitta dentium vomerina semilunaris palati totam latitudinem occupans. Caput 53 circiter in longitudine corporis absque pinna caudali. P. 1/12 vel 1/13. A. 93. AMicronema typus Blkr. Micronema typus Blkr. Atl. Silur. tab. XLIV fig. 2. Gewone Klein- draad. Micron. corpore elongato compresso, latitudine 1} circiter in ejus altitudine, altitudine 41 ferein ejus longitudine absque, 5 fere in ejus longitudine cum pinna caudali; capite de- presso acuto 5$ circiter in longitudine corporis absque, 6} ad 6j in longitudine corporis cum pinna caudali; altitudine capitis 1} circiter, latitudine 11 circiter in ejus longitudine; altitudine" capitis supra angulum oris 3 circiter in ejus longitudine; oculis posteris diametro 5 circiter in longitudine capitis, diametris 2$ circiter distantibus; linea rostro-dorsali capite concava, nucha convexa; scuto capitis sulco longitudinali cristam interparietalem gracilem lanceolatam basi coarctatam sulco percursam attingente vel fere attingente toto vel toto fere diviso; rostro valde depresso, linea anteriore valde obtuse rotundato; naribus distantibus an- terioribus rostri margini anteriori approximatis patulis oblongis vel brevi-tubulatis; maxilla inferiore paulo ante maxillam superiorem prominente, humili, antice acuta non truncata; den- tibus acutis pluriseriatis subaequalibus valde conspicuis, maxilla superiore in vittam semilu- narem, maxilla inferiore in vittam formam ferri equini referentem, vomero-palatinis in vittam graciliorem vittae dentium intermaxillarium subparallelam dispositis; cirris supramaxillaribus gracilibus oculi partem posteriorem attingentibus, inframaxillaribus gracillimis cute menti sub angulo oris insertis oculo non vel vix longioribus; rictu duplo circiter latiore quam longo, longitudine 31 circiter in longitudine capitis; labiis angulum oris versus latis; mento poris con- spicuis nullis; operculo carina obtusa deorsum spectante bipartito parte posteriore parte an- teriore duplo vel plus duplo latiore; osse humerali brevi obtuso rotundato; linea laterali recta tubulis contiguis notata; axilla poro mucoso conspicuo nullo; loco pinnae dorsalis tuberculo parvo subeutaneo; pinnis pectoralibus acutiusculis convexis capite non multo brevioribus, spina mediocri parte ossea capitis parte postoculari paulo longiore leviter denticulata; pinnis. ventralibus acutiusculis convexis pectoralibus plus duplo brevioribus; anali capite quadruplo fere longiore, ante basin pinnae caudalis desinente; caudali profunde incisa lobis acutis 81 ad 9 circiter in longitudine totius corporis; colore corpore superne dilute olivaceo, inferne margaritaceo; media basi pinnae caudalis macula rotunda violacea quasi subcutanea; pinnis flavescente-hyalinis fusco plus minusve arenatis B. 14. D. 0. P. 1/12 vel 1/13. V. 1/8. A. 93, C. 1/15/1 et lat brev. 301 Synon. Silurus mieronemus Blkr, Verh. Bat. Gen. XXI, I Silur. batav. consp. p. 18. Limpok Mal. Batav. Hab. Java (Batavia), in fluviis. Longitudo speciminis unici 320” absque pinna caudali. Aanm. De typische soort van het geslacht Micronema ontdekte ik reeds 13 jaren geleden te Batavia, in een enkel voorwerp. De soort is zoo zeldzaam, dat ik sedert al dien tijd geene voorwerpen meer heb waargenomen. Micronema | hezapterus Blkr. Atl. Silur. tab. XLIV fig. 1. Kleinkop- pige Kleindraad. Micron. corpore elongato compresso, latitudine 12 ad 2 in ejus altitudine, altitudine 53 ad 51 in ejus longitudine absque, 6% ad 62 in ejus longitudine cum pinna caudali; ca- pite depresso acuto 6} ad 7i in longitudine corporis absque, 8 fere ad 81 in longitudine corporis cum pinna caudali; altitudine capitis 12 ad 13, latitudine 1! ad 12 in ejus longi- tudine; altitudine capitis supra angulum oris 25 ad 2} in ejus longitudine; oculis postero- inferis diametro 4 ad 5 in longitudine capitis, diametris 2} ad 3 distantibus; linea rostro- dorsali capite concava, nucha convexa; scuto capitis sulco longitudinali cristam interparieta- lem trigonam brevem acutam sulco percursam attingente toto diviso; rostro valde depresso, linea anteriore valde obtuse rotundato; naribus distantibus anterioribus a rostri margine an- teriore sat remotis brevi-tubulatis; maxilla inferiore ante maxillam superiorem valde promi- nente, elevata, antice subtruncata; dentibus acutis pluriseriatis subaequalibus valde conspi- cuis, maxillis in vittam semilunarem, vomero-palatinis in vittam graciliorem transversam non curvatam dispositis; cirris supramaxillaribus gracilibus os humerale superantibus vel oper- cula attingentibus, inframaxillaribus gracillimis cute menti sub angulo oris insertis, capite vulgo paulo longioribus; rictu duplo circiter latiore quam longo, longitudine 3 circiter in longitudine capitis; labiis angulum oris versus latis; mento poris conspicuis nullis; operculo carina obtusa deorsum spectante bipartito parte posteriore parte anteriore duplo vel plus du- plo latiore; osse humerali valde brevi obtuso; linea laterali recta tubulis contiguis notata; axila poro mucoso conspicuo nullo; loco pinnae dorsalis tuberculo parvo subcutaneo; pinnis pectoralibus latis obtusis rotundatis capite paulo longioribus, spina gracili parte ossea capitis parte postoculari vix vel non longiore denticulis nullis vel vix conspicuis; pinnis ventralibus rotundatis pectoralibus plus duplo brevioribus; anali capite quintuplo circiter longiore, ante basin pinnae caudalis desinente vel eae subcontigua; caudali profunde incisa lobis acutis in- feriore superiore longiore 6 ad 61 in longitudine totius corporis; colore corpore superne dilute olivaceo, inferne margaritaceo; pinnis flavescente-hyalinis fusco plus minusve arenatis; macula caudali nulla. B. 12 vel 13. D. 0. P. 1/16 vel 1/17. V. 1/7. A. 74ad 83. C. 1/15/1 et lat. brev. Syn. Silurus hezapterus Blkr, Vierde Bijdr. ichth. Born. Nat. Tijdschr. N. Ind. II p. 203. 302 Lais puti Mal. Bandjermas. Hab. Borneo (Bandjermasin), in fluviis. Sumatra (Palembang), in fluviis. Longitudo 7 speciminum 145" ad 238". Aanm. Bij het voorwerp naar hetwelk ik in het jaar 1851 deze soort het eerst beschreef heb ik toen de uiterst dunne en afgebro- kene onderkaaksdraden over het hoofd gezien, hoewel ik sedert heb ontwaard dat zij zoowel daar als bij mijne beide andere grootere voor- werpen aanwezig zijn. De soort wijkt in talrijke opzigten van Mi- cronema typus af, zoodat zij zonder twijfel eene verschillende is. Hare kenmerken zijn voornamelijk gelegen in den regten (niet gebogen) aan beide hoeken spits eindigenden band ploegbeensgehemeltetanden, slanker ligchaam, hooge sterk uitpuilende onderkaak, kleinen kop, eenigzins onderstaande oogen, langere voeldraden, korteren borstvin- doorn, talrijker borstvinstralen, aanmerkelijk minder talrijke aarsvin- stralen, enz. PHALACRONOTUS Blkr. NAAKTRUG. Pinna dorsalis nulla. Pinnae analis et caudalis non unitae. Cirri 2 supramaxillares. Dentes acuti, pluriseriati, maxillis in vittam cur- vatam, vomero-palatini in vittam transversam non interruptam dis- positi. Membrana branchiostega radüs 14 ad 17. Membrana inter- branchialis profunde incisa. Oculi cute cephalica velati, posteri. Na- res anteriores tubulatae. Maxilla inferior superiore longior. Aanm. Onder de geslachten der Silurichthyoiden zonder rugvin is Phalaeronotus gemakkelijk herkenbaar aan de meerreijige op een’ dwarschen onverdeelden band geplaatste ploegbeensgehemeltetanden, zeer platten scherpen snuit, voor de bovenkaak uitstekende onderkaak en de aanwezigheid van slechts 2 voeldraden welke tot de boven- kaak behooren. Hierboven heb ik reeds gezegd, dat het slechts door het laatstgenoemde kenmerk van Micronema verschilt en dat men | even goed beide geslachten tot een enkel zou kunnen vereenigen. 903 De onuitputtelijke verscheidenheid in vormen, door welke de na- tuur het gemis aan rijke kleurschakeringen bij de Siluren schijnt te hebben willen vergoeden, blijkt ook uit de talrijke vormen der Schilbeïnen, welke de rivieren der Soenda-eilanden bevolken en van welke men, vóór mijne onderzoekingen, geen denkbeeld had. Zoo be- zit ik weder van Phalacronotus drie soendasche soorten. Deze drie soorten zijn opmerkelijk door zeer slank ligchaam, voor de boven- kaak uitpuilende onderkaak, haarfijne en zeer korte voeldraden en matig ontwikkelde buikvinnen. Deze soorten zijn Phalacronotus lep- tonema, Phalaeronotus mieropogon en Phalaeronotus micruropterus. De kenmerken der genoemde soorten komen voornamelijk neder op het volgende. I. Cirri capite multo breviores. Pinna caudalis biloba. a. Pinna caudalis 6 ad 74 in longitudine totius corporis. T Corpus altitudine 55 circiter in ejus longitudine absque pinna caudali. A. 75. Altitudo capitis 1$ in ejus longitudine. Phalacronotus leptonema Blkr. T Corpus altitudine 64 ad 7 fere in ejus longitudine absque pinna caudali. A. 19 ad 91. Altitudo capitis 24 ad 24 in ejus longitudine. Phalaeronotus micropogon Blkr. b. Pinna caudalis 9 ad 10 in longitudine totius corporis. t Corpus altitudine 42 ad 54 in ejus longitudine absque pinna caudali. A 86 ad 92. Phalacronotus micruropterus Blkr. Indien Lacépède de soort, welke hij onder den naam van Ompok siluroides beschreef en afbeeldde, naauwkeurig heeft onderzocht, zou men mogen aannemen, dat hij eene soort van Phalacronotus voor oogen heeft gehad. Blijkbaar puilt de met scherpe tanden gewapende on- derkaak op zijne afbeelding aanmerkelijk voor de bovenkaak uit, iets 204 wat bij geen mijner soorten van Kryptopterus of Kryptopterichthys plaats heeft, evenmin als bij Hemisilurus. Men zou alzoo slechts kunnen denken aan de geslachten Micronema en Phalaeronotus, doch Mieronema heeft onderkaaksdraden, welke bij Phalacronotus ontbre- ken. Ik houd alzoo Ompok siluroides voor eene soort, behoorende tot Phalacronotus of althans uiterst na daaraan verwant, maar zij kan in geen geval een der door mij waargenomen soorten zijn, indien slechts bij benadering juist zijn de opgaven betrekkelijk de getallen der vinstralen en de gedaante der staartvin. Overigens schijnt Ompok siluroides van den Soenda-eilanden afkomstig geweest te zijn. Voor- eerst is geen dezer vormen tot nog toe van buiten den Indischen-ar- chipel bekend geworden, ten andere vond Lacépède zijne soort onder de opgezette visschen, door de Bataafsche republiek aan Frankrijk geschonken, en ten derde duidt de naam Ompok, welke blijkbaar eene verbastering is van Zuümpok, voldoende haren maleischen oor- sprong aan. Ik noem de soort van Lacépéde alzoo voorloopig Pha- laeronotus siluroides en laat hier hare naar Lacépéde's beschrijving en afbeelding genomene diagnose volgen. Phalacronotus silurotdes Blkr. | Phalaer. corpore elongato compresso; capite depresso acuto; maxilla inferiore ante maxillam superiorem prominente; cirris capite brevioribus; dentibus maxillis magnis acutis inaequalibus; anali non cum caudali unita; caudali integra convexa. B.'9. D:80, PIM ADEL 30867. Ai Syn. Ompok siluroides Lac. Poiss. V p. 49. Ompok siluroide Lac. ib. p. 49, 50, tab. 1 fig. 2. Hab. Ins. Sundaic. Phalacronotus leptonema Blkr. Atl. Silur. tab. Sul. XLVIfig. 2. Dun- dradige Naaktrug. Phalacron. corpore elongato compresso, latitudine 12 circiter im ejus altitudine, altitudine 5* circiter in ejus longitudine absque, 6% circiter in ejus longitudine cum pinna caudali; capite depresso acuto 5 circiter in longitudine corporis absque, 5% circiter in longitudine corporis cum pinna caudali; altitudine capitis 12 circiter, latitudine 18 circiter in ejus longitudine; altitudine capitis supra angulum oris 85 circiter in ejus longitudine; oculis posteris diametro 305 5 cireiter in longitudine capitis, superne non magis quam inferne distantibus, diametris 24 circiter a se invicem remotis; linea rostro-dorsali capite concava nucha convexa ; scuto capitis suleo longitudinali cristam interparietalem valde gracilem intrante toto diviso; rostro valde depresso, linea anteriore valde obtuse rotundato; naribus distantibus anterioribus rostri margini anteriori approximatis brevi- tubulatis; maxilla inferiore ante maxillam superiorem prominente; dentibus pluriseriatis subaequalibus valde conspicuis, maxilla superiore in vittam semilunarem, maxilla inferiore in vittam formam ferri equini subreferentem, vomero- palatinis in vittam graciliorem semilunarem vittae dentium intermaxillarium parallelam dis- positis; cirris gracillimis oculum attingentibus; rietu multo latiore quam longo, longitudine 3 circiter in longitudine capitis; labiis angulum oris versus latis; mento poris conspicuis nullis; operculo carina obtusa deorsum spectante bipartito parte posteriore parte anteriore plus duplo latiore; osse humerali brevi obtuso rotundato; linea laterali recta tubulis contiguis in- ferne ramulos edentibus notata; axilla poro mucoso conspicuo nullo; loco pinnae dorsalis tu- berculo parvo subcutaneo; pinnis peetoralibus acutiusculis capite non multo brevioribus, spina gracili compressa parte ossea capitis parte postoculari longiore postice denticulis vix con- spieuis serratula; pinnis ventralibus acutiuscule rotundatis pectoralibus plus duplo brevioribus; anali capite triplo circiter longiore ante basin pinnae caudalis desinente; caudali profunde incisa lobisacutis inferiore superiore paulo longiore 65 circiter in longitudine totius corporis; co- lore corpore superne olivascente, inferne margaritaceo; pinnis flavescente-hyalinis fusco plus minusve arenatis. Belo. D. 0. P. 1/14. V. 1/8. A. 15. C. 1/15/1 et lat. brev. Synon. Silurus leptonema Blkr, Diagn. nieuw. Vischs. Sumatra, Nat. T. Ned. Ind. III p. 584. Habit. Sumatra orientalis (Palembang), in fluviis. Longitudo speciminis unici 268." Aanm. Phalaeronotus leptonema staat in verwantschap tusschen Phalaeronotus mieropogon en Phalacronotns mieruropterus. De soort is minder slank dan de eerstgenoemde en slanker dan de laatstge- genoemde van beide verwante soorten. Van laatstgenoemde verschilt zij bovendien door veel meer ontwikkelde staartvin, betrekkelijk grooteren kop, kleinere oogen, veel sterker gebogen banden der tus- schenkaaksbeens- en ploegbeenstanden, geringer aantal aarsvinstralen, enz. Bij Phalacronotus mieropogon daarentegen gaat de hoogte des ligehaams 73/5 tot 8 malen in zijne lengte, is de kop aanmerkelijk lager (hoogte 21/4, tot 21/5 inde lengte) en heeft de aarsvin insgelijks eenige stralen meer (18—91). 39 306 Phalacronotus micropogon Blkr. Atl. Silur. tab. XLVI fig. 1. Kort- dradige Naaktrug. Phalaer. corpore elongato compresso, latitudine 14 ad li in ejus altitudine, altitudine 64 ad 7 fere in ejus longitudine absque, 7% ad 8 fere in ejus longitudine cum pinna caudali; capite depresso acuto 42 ad 54 in longitudine corporis absque, 5; ad 61 in longitudine corporis cum pinna caudali; altitudine capitis 21 ad 22, latitudine 2 circiter in ejus longitu- dine; altitudine capitis supra angulum oris 32 ad 4 in ejus longitudine; oculis posteris dia- ametro 4 ad 6 in longitudine capitis, superne non magis quam inferne distantibus, diametro li ad 21 a se invicem remotis; linea rostro-dorsali capite concava, nucha convexa; scuto capitis sulco longitudinali cristam interparietalem valde gracilem intrante toto diviso; rostro valde depresso, linea anteriore valde obtuse rotundato; naribus distantibus, anterioribus rostri margini anteriori approximatis, brevi-tubulatis; maxilla inferiore ante maxillam superio- rem prominente; dentibus pluriseriatis subaequalibus valde conspicuis, maxilla superiore in vittam semilunarem, maxilla inferiore in vittam formam ferri equini referentem, vomero-pa- latinis in vittam graciliorem semilunarem vittae dentium intermaxillarium parallelam disposi- tis; cirris gracillimis oculum attingentibus; rictu latiore quam longo, longitudine 23 ad 2j in longitudine capitis; labiis angulum oris versas latis; mento poris conspicuis nullis; oper- culo carinis 2 obtusis parum elevatis divergentibus tripartito; osse humerali brevi obtuso ro- tundato; linea laterali recta tubulis contiguis inferne ramulos edentibus notata; axilla poro mucoso conspicuo nullo; loco pinnae dorsalis tuberculo parvo subcutaneo; pinnis pecto- ralibus acutis convexis 1j ad 1 et paulo in longitudine capitis, spina gracili compressa parte ossea capitis parte postoculari longiore postice denticulis vix conspicuis serratula; pinnis ventralibus rotundatis pectoralibus triplo circiter brevioribus; capite 3 et paulo ad 37 in longitudine pinnae analis; anali ante basin pinnae caudalis desinente; caudali profun- de incisa lobis acutis inferiore superiore paulo longiore 6 ad 71 in longitudine totius cor- poris; colore corpore superne olivascente, inferne margaritaceo; pinnis flavescente-hyalinis fusco plus minusve arenatis. . B. 14 ad 17. D. 0. P. 1/14 vel 1/15. V. 1/8 vel 1/9. A. 78 ad 91. C. 1/15/1052 lat brev. Syn. Silurus apogon Blkr, Derde Bijdr. Ichth. Borneo, Nat. Tijdschr. N. Ind. II p. 67. Silurus mieropogon Blkr, Nat. T. N. Ind. plur. loc. ilab. Borneo (Bandjermasin, Kutei, Pontianak), in fluviis. Sumatra (Palembang), in fluviis. Longitudo 11 speciminum 118" ad 320". Aanm. Toen ik deze soort in 1851 het eerst waarnam en naar + kleine, zich in gebrekkigen toestand van bewaring bevindende, voor- werpen beschreef, kon ik bij die voorwerpen geene voeldraden ont- waren, waarom ik haar Silurus apogon noemde. Later, na het ont- vangen van meerdere beter bewaarde voorwerpen, bleek het mij, dat 307 de voeldraden, hoezeer uiterst dun en haarvormig, toch bestaan en ik veranderde daarom ook den soortnaam in dien van v micropogon.” De soort is zeer na verwant aan Phalacronotus leptonema en on- derscheidt zich daarvan voornamelijk slechts door nog slanker lig- chaam en nog platteren en lageren kop en langere bekspleet, terwijl ook de aarsvin bij alle mijne voorwerpen, zoowel grootere als kleinere, standvastig eenige stralen meer bezit. Phalacronotus micruropterus Blkr. Atl. Silur. tab. XLV fig. 1. Kort- vinnige Naaktrug. Phalacron. corpore elongato compresso, latitudine 2 fere ad 2 in ejusaltitudine, altitudi- ne 51 ad 4j in ejus longitudine absque, 6 fere ad 5j in ejus longitudine cum pinna cau- dali; capite depresso acuto 5} ad 52 in longitudine corporis absque, 54 ad 62 in longitu- dine corporis cum pinna caudali ; altitudine et latitudine capitis 12 ad 1% in ejus longitudine; al- titudine capitis supra angulum oris 23 ad 3 in ejus longitudine; oculis posteris diametro 3! ad 4 fere in longitudine capitis, superne non magis quam inferne distantibus, diametro 14 fere ad 2 a se invicem remotis; linea rostro-dorsali capite concava, nucha convexa; scuto capitis sulco longitudinali cristam interparietalem valde gracilem attingente vel fere attingen- te toto vel toto fere diviso; rostro valde depresso, linea anteriore valde obtuso rotundato; naribus distantibus, anterioribus rostri margini anteriori approximatis brevi-tubulatis; maxilla inferiore ante maxillam superiorem prominente; dentibus acutis pluriseriatis subaequalibus valde conspicuis, maxilla superiore in vittam latam semilunarem, maxilla inferiore in vittam graciliorem formam ferri equini subreferentem, vomero-palatinis in vittam gracilem leviter curvatam vittae dentium intermaxillarium parallelam dispositis; cirris gracillimis oculum attin- gentibus; rictu multo latiore quam longo, longitudine 33 ad 3! in longitudine capi- tis; labiis angulum oris versus latis; mento poris conspicuis nullis; operculo carina deorsum spectante bipartito parte posteriore parte anteriore duplo circiter latiore; osse humerali brevi obtuso rotundato; linea laterali recta tubulis contiguis notata; axila poro mucoso conspicuo nulo; loco pinnae dorsalis tuberculo parvo subcutaneo; pinnis pectoralibus acutiusculis vel obtusiusculis convexis longitudine caput aequantibus vel subaequantibus, spina gracili compressa parte ossea capitis parte postoculari longiore postice leviter denticulata; pinnis ventralibus acutiuscule vel obtusiuscule rotundatis pectoralibus triplo circiter brevioribus; anali capite quadruplo fere longiore ante basin pinnae caudalis desinente; caudali profunde incisa lobis acutis superiore inferiore paulo longiore 9 ad 10 inlongitudinetotius corporis; colore corpore superne olivascente, inferne margaritaceo; pinnis flavescente-hyalinis fusco plus minusve arenatis. B. 14 vel 15. D. 0. P. 1/13 vel 1/14. V. 1/8. A. 86 ad 92. C. 1/15/1 et lat. brev. Synon. Silurus phalacronotus Blkr, Vijfde Bijdr, ichth. Borneo, Nat. T. Ned, Ind. II p. 429. Hab. Sumatra (Palembang), in fluviis. 308 Borneo (Sambas, Pontianak, Kahajan), in fluviis. - Longitudo 5 speciminum 137" ad 255”. Aanm. De onderwerpelijke soort, welke, blijkens de drie boven- genoemde ver van elkander verwijderde vindplaatsen, over geheel Borneo verbreid schijnt te zijn en ook op Sumatra bij Palembang leeft, laat zich bij den eersten oogopslag van de aan haar verwante soorten Phalacronotus leptonema en Phalacronotus mieropogon herken- nen door hooger ligchaam, veel kortere staartvin en kop en grootere oogen. De tanden zijn er voorts aanmerkelijk kleiner en in de boven- kaak en het ploegbeen in veel minder gebogene banden geplaatst, ter- wijl ook het bandje ploegbeenstanden er aanmerkelijk smaller is. Subfamilia V. ProrosicurHYoiDEr. Pinnae dorsales 2 radiosae, dorsalis postica et analis cum pinna caudali unitae. Cutis nuda. Aanm. De Plotosichthyoiden wijken door hunnen vinbouw reeds zoo zeer af van de overige onderfamiliën der Siluroïden, dat hunne ver- heffing tot eene eigene onderfamilie allezins geregtvaardigd schijnt. Zij onderscheiden zich van de overige onderfamiliën der Siluroiden door de aanwezigheid van twee straalachtige rugvinnen, van welke de achterste zich volkomen met de staartvin vereenigt. Slechts twee geslachten, Chaca en Plotosus, zijn tot deze onderfa- milie te brengen en deze twee geslachten zijn nog blijkbaar typen van eigene groepen, welke echter slechts door zeer weinig soorten vertegenwoordigd worden. De Chacini zijn opmerkelijk door de aanwezigheid van eene dub- bele aarsvin, zijnde de voorste aarsvin door eene ledige ruimte van de tweede verwijderd, welke zich volkomen met de staartvin veree- nigt. De platgedrukte kop, de wijde dwarsche bekspleet en de naar boven gerigte oogen brengen de geslachten Lophius en Datrachus in berinnering, maar de bouw der borstvinnen en van de operkels, aan welke het suboperkel ontbreekt, is die van de Siluren. De Plotosini zijn kenbaar, behalve aan de enkele aarsvin, aan den merkwaardigen getakten toestel, welke trosvormig achter den anus vrij afhangt en zoowel bij de wijfjes als bij de mannetjes aanwezig is. Zij onderscheiden zich bovendien van de Chacini door een geheel ander tandenstelsel. Bij de Chacinen bevinden zich slechts tanden in de beide kaken, welke zeer klein en dun en op meerdere reijen geplaatst zijn. Bij de Plotosinen daarentegen zijn de tanden kegel- vormig of korrelachtig en vormen, behalve banden of groepen in de beide kaken, ook eene min of meer halvemaanvormige groep voor in het gehemelte. De soorten, thans van beide groepen bekend, zijn de hieronder genoemde. 310 Plotosini. Plotosus anguillaris Lac. = Plotosus lineatus CV. = Plotosus castaneus CV? ...... 1. eX We ease daher eau Hind., Jap. , Arch. ind. , Oc. Pacific. » limbatus CV. (an ead. Sp. ac praeced.?) . . . . . . Hindost. canius Buch = Plotosus unicolor K. v. H. = Plotosus horridus Blkr = Plotosus viviparus Blkr = Plotosus = multiradiatus Blkr. . noten de et v Bengal, Javi; Bono „ albilabris CV. 2: Plotosus macrophthalmus Blkr. . . . Java, Pin., Malacc. » macrocephalus GV.» zn beton ed edn OTE RICE » mücroceps Richds. .. . tn 209 aon 8v eN oa „ megastomus Richds. Seque Lo vous AR scs. repr. NG Eon 7 tandanus Mitch. poe cw eeen o Re UN. Mente ee NOVA EON TREE Chacini. Chaca lopüiodes CV... nent ae AR Nova Cn gala, Borneo. 4 bankanensis Blkr. TI LU i MEC Mu LER AR UH VnI. Plotosini. Prorosus Lacép. Poiss. V p. 129. Sambilang. Pinnae dorsales 2 radiosae, analis unica; dorsalis 22, caudalis et analis unitae. Dentes maxillis vomeroque conici pluriseriati. Oculi liberi. Cirri 8, nasales, labiales et inframaxillares, omnes mento an- tice inserti. Membrana branchiostega radiis 9 ad 12. Apertura branchialis amplissima inferne usque ante oculos porrecta. Appen- diees postanales dendriticae. Nares anteriores margine rostri vel la- bio superiore perforatae. Aanm. Het geslacht Plotosus is gemakkelijk onderkenbaar aan aal- vormig ligchaam, aan de aanwezigheid van slechts eene enkele aarsvin, 311 aan het merkwaardige boomvormige orgaan, hetwelk van achter de aarsopening vrij van het ligchaam afhangt, en aan de kegel- en kor- relvormige tandreijen in kaken en gehemelte. Het merkwaardigste, wat de Plotosinen in hunne bewerktuiging aan- bieden, is wel het bedoelde dendritische orgaan, hetwelk bij geene soort en bij geen der beide seksen ontbreekt. De bouw van dat or- gaan geeft het denkbeeld aan van eene omgestulpte long, even als de kieuwaanhangsels der Heterobranchoïden. Rijk aan bloedvaten, die zich door de takken van het orgaan, welke door het water vrij worden omspoeld, over eene groote oppervlakte kunnen uitbreiden en zonder inwendigen klierachtigen bouw of uitlozingsbuizen, kan men van het bestaan van dit orgaan zich moeijelijk een ander doel voor- stellen dan het in aanraking brengen van de bloedmassa met de in de om- ringende middenstof bevatte dampkringslucht. Maar is dit vermoeden juist, dan is het dendritrische orgaan niets anders dan een hulporgaan voor de ademhaling en de benaming van aarskieuwen zou dan eene zeer gepaste zijn. Inderdaad is het verschil tusschen de aarskieuwen van Plotosus en de kieuwaanhangsels der Heterobranchoïden in het wezenlijke geen ander, dan dat het hulpademhalingswerktuig bij Plotosus op eene zoo ongewone plaats is aangebragt en zonder dadelijk verband met de eigenlijke kieuwen. Het aantal bekende soorten van Plotosus is gering. Ik heb de voorwerpen van mijn kabinet aan een nader naauwkeurig onderzoek naar groote reijen voorwerpen onderworpen en ben tot de slotsom gekomen, dat zij tot niet meer dan drie soorten te brengen zijn, t. w. Plotosus anguillaris Lac., Plotosus canius Buch. en Plotosus albilabris CV. De heer Valenciennes heeft, in de groote Histoire naturelle des Poissons, zeven soorten van Plotosus beschreven. Ik geloof echter dat zijne Plotosus lineatus, Plotosus castaneus en Plotosus limbatus slechts tot eene enkele soort behooren t. w. tot de oudst bekende of Plotosus anguillaris Lac. Plotosus cantus Buch. CV. en Plotosus unicolor K. v. H. CV. behooren mede onder slechts een’ enkelen soortnaam gebragt te worden, en alzoo zouden van de zeven soorten van den heer 912 Valenciennes slechts vier overblijven, drie van welke in mijn bezit zijn. De heer Richardson heeft aan de ten deze bestaande kennis nog die van twee andere soorten toegevoegd, welke door hem zijn ge- noemd Plotosus megastomus en Plotosus microceps, en met vrij groote zekerheid inderdaad als eigene soorten zijn te beschouwen. Nog eene andere soort zie ik afgebeeld in Mitchil's Expedition into the interior of Australia (tab. 6 fig. 2), onder den naam van Plotosus tandanus. Deze soort gelijkt in habitus veel op Plotosus albila- bris CV. doch schijnt nog hooger van kop te zijn en de neusdraden zoo kort te hebben, dat zij naauwelijks tot aan het oog reiken. Van hoeveel gewigt het tandenstelsel in de orde der Siluren is, blijkt ook weder uit de onderwerpelijke onderfamilie. De tandenstelsels van de twee groote typen, de Chacinen en de Plotosinen, zijn van een’ geheel verschillenden aard, wat bekend is, doch weinig zou men vermoeden, dat in de bijzonderheden van het tandenstelsel bij Plotosus uitstekende kermerken gevonden worden ter bepaling der soorten. Zulks is althans buiten eenigen twijfel ten opzigte van Plotosus anguillaris Lac., Plotosus canius Buch. en Plotosus albi- labris CV., en ik twijfel er niet aan of ook bij de overige bekende soorten, Plotosus macrocephalus CV., Plotosus mieroceps Richds, Plotosus megastomus Richds. en Plotosus tandanus Mitch. zal men in de bijzonderheden der dentitie kenteekenen vinden, voor elke soort verschillende. Wat Plotosus macrocephalus betreft, zie ik van het tandenstelsel in het geheel geene melding gemaakt. — Van Plo- tosus microceps Richds. is het tandenstelsel nader aangeduid, en ik lees in de beschrijving dier soort van driereijige kegelvormige af- geknotte tanden in beide kaken en van vijf of zes reijen ploegbeenstan- den van welke de middelste de hoogste zijn. — Het tandenstelsel van Plotosus megastomus eindelijk wordt door den heer Richardson be- schreven als te zijn als volgt: in de tusschenkaaksbeenderen twee kleine ovale vierkante groepjes stompe kegelvormige tanden; de tand- groepen in de onderkaak breeder en driehoekig met de tanden der buitenste rei kegelvormig en de overige korrelachtig; de ploegbeens- tanden alle korrelig en geplaatst in eene hartvormige groep van welke 313 de spits naar voren is gekeerd. — Slechts van Plotosus megastomus is het tandenstelsel genoegzaam tot in bijzonderheden beschreven om er het karakter der soort (hartvormige groep ploegbeenstanden) in terug te vinden.—Voor de andere soorten zijn die kenmerken nog te leveren. Ik zal ze hieronder beschrijven van die soorten, welkein mijn bezit zijn. Een ander gewigtig kenmerk ter rangschikking der soorten van Ploto- sus heb ik gevonden in den aard en stand der neusgaten. De drie soorten van mijn kabinet laten zich reeds daarnaar van elkander onderkennen. Hoe het ook ten deze met de overige bekende soorten gesteld is, kan ik niet bepalen. Van Plotosus macrocephalus zie ik niets ten dien opzigte vermeld of op de afbeelding (CV. Poiss. fig. 449) aangeduid. Van Plotosus microceps nam de heer Richardson slechts de achterste neusopeningen waar, noemende bij de voorste » imperceptible." Bij Plotosus megastomus zijn de voorste neusgaten aan den voorrand van den snuit gelegen, evenals bij Plotosus anguillaris. De kenmerken, in de lengte der voeldraden gelegen, hebben bij Ploto- sus eene minder scherp bepaalbare waarde. Hunne lengte is niet stand vas- tig bij voorwerpen van gelijke grootte dezelfde, en in den jeugdigen leef- tijdstoestand zijn zij doorgaans langer dan bij de meer ontwikkelde voorwerpen. Plotosus megastomus biedt de bijzonderheid aan, dat de bo- venkaaksdraden er aan elke zijde dubbel zijn. De Plotosinen leven voornamelijk van gastropoden, schelpdieren en schaaldieren. Hun gebit is er ook geheel op ingerigt, de harde omkleedsels dier diertjes te verbrijzelen. In den regel leven zij in troebel water, aan modderige kusten en in de riviermondingen. Zoo is het met Plotosus albilabris en Plotosus canius doch Plotosus anguillaris leeft meer in helder zeewater, nabij of op de korraalriffen , waaraan deze soort ook hareheldere kleuren en haren naam Sambilang-karang of klip- Sambilang te danken heeft. De eijeren ontwikkelen zich in den buik tot nabij het tijdperk van rijpheid, althans bij Plotosus canius. Wan- neer de eijeren het ligchaam verlaten, is de jonge visch reeds zeer ontwikkeld en beweegt zich levendig op den nog grooten dojerzak. Na de terugbrenging mijner vroegere soorten tot drie, laten zij zich door uitstekende kenmerken van elkander en van de overige 40 314 bekende onderkennen. In volgend schema zijn die kenmerken aan- geduid. l. Cirri omnes simplices indivisi. Pinna dorsalis 1% corpore humilior vel non altior. A. Nares anteriores apicem rostri versus perforatae. a. Dentes vittis maxillis vomereque angulares ceteris longiores plus minusve curvati. Corpus junioribus utroque latere vittis 3 cephalo-caudalibus albican- tibus. Caput 4$ ad 52 in longitudine corporis. Cirri nasales oculum attin- gentes vel subattingentes. Plotosus anguillaris Lac. b. Dentes vittis maxillis vomereque angulares ceteris breviores, non curvati. Corpus omni aetate vittis nullis. Caput 54 ad 61 in longitudine corporis. Cirri nasales oculum multo superantes. Plotosus canius Buch. B. Nares anteriores in labio superiore perforatae. a. Dentes intermaxillares in thurmas 2 quadratiusculas vel rotundiusculas sub- contiguas collocati. Corpus fuscescens vittis vel maculis nullis. Caput 6 in longitudine corporis. Cirri nasales oculum multo superantes. Plotosus albilabris CV. Plotosus anguillaris Lac. Poiss. V p. 129, 130 tab. 3 fig. 2. Cuv. Régn. anim. II p. 297, Rüpp. N. Wirb. Abyss. Fische. Roth. M. p. 76, Cant. Catal. Malay. Fish. p. 264, Peters Fisch. Mos- samb. Arch. Naturgesch. XXI I, p. 267. Aalvormige Sambi- lang. Atl. Silur. tab. XLVII fig. 2. Plotos. corpore elongato antice aeque lato circiter ac alto, postice valde compresso, alti- tudine 61 ad 8 in ejus longitudine; capite convexo depressiusculo 4} ad 5% in longitudine totius corporis; altitudine capitis 12 ad 1%, latitudine 14 ad lj in ejus longitudine; oculis diametro 51 ad 7 in longitudine capitis, diametris 2ad 3 distantibus ; rostro convexo linea antiore obtuse rotundato; cirris nasalibus oculi diametro circiter distantibus, junioribus oculum paulo superantibus, aetate provectis oculum attingentibus; cirris supramaxillaribus operculum vel 315 praeoperculi partem posteriorem attingentibus; cirris inframaxillaribus rictui approximatis externis internis paulo longioribus interoperculum attingentibus vel fere attingentibus; nari- bus minimis, posterioribus rimaeformibus basi cirri nasalis approximatis, anterioribus ro- tundis in papilla elevata perforatis vel subtubulatis rostri margine anteriore sitis; labiis carnosis valde papillatis; maxilla superiore ante maxillam inferiorem prominente; dentibus ma- xillis vomereque conicis obtusiusculis, maxillis antice vulgo triseriatis; dentibus maxilla superiore in vittam subsemilunarem angulis acutam medio divisam gracilem plus quadruplo longiorem quam latam dispositis utroque latere dentibus angularibus vel angulari ceteris longiore cur- vato ; dentibus maxilla inferiore in vittam subsemilunarem vitta intermaxillari longiorem medio di- visam gracilem dispositis, serie externa seriebus ceteris longioribus; dentibus vomerinis pluriseriatis in thurmam formam circuli segmentis subbreferentem dispositis obtusis, serie posteriore den- tibus ceteris vulgo longioribus; linea laterali antice declivi, tunc recta simplice, tubulis con- tiguis notata; axilla poro mucoso parum conspicuo; pinna dorsali 1% acutiuscule vel obtusi- uscule rotundata corpore juvenilibus non aetate provectis non multo humiliore, spina com- pressa utrinque serrata radiis humiliore parte capitis postoculari vulgo breviore; pinnis pectorali- bus acutiuscule vel obtusiuscule rotundatis 12 ad 14 in longitudine capitis, spina com- pressa utrinque serrata spina dorsali non vel vix longiore; pinnis ventralibus rotundatis obtusis ca- pite duplo ad triplo brevioribus; pinna anali dorsali 2* paulo altiore ; colore corpore superne lateri- busque junioribus roseo-violaceo vel umbrino-roseo, aetate provectioribus profunde umbrino- olivaceo vel violascente-olivaceo, interne margaritaceo; vittis junioribus utroque latere.2 vel 3 margaritaceo-roseis, superiore rostro incipiente supra oculos decurrente lineae dorsali ap- proximata et dorso caudae postice desinente, media supra angulum oris incipiente medio capite et mediis lateribus sub linea laterali decurrente et media basi pinnae caudalis desi- nente , inferiore lineae gastro-anali approximata et eae parallela; pinnis viridescente- vel violascen- te-roseis fusco plus minusve arenatis. E DB D. 1s 174 vel 1/397 Pr 1/10. vel 1/1Y- V. 1/EL vel 1/10, D..2» 85 C, HOREN TOEN T65.ad- D. 2* 108 -F Gr OTE Ak 16 7 189. Synon. Vollersvischje, Ikan Binara Valent. Ind. Amb. III p. 502 fig. 496. Sambilang Ren. Poiss. Mol. I tab. 3 fig. 19. Silurus arab Forsk. Descript. animal. XVI No. 36. Platystachus anguillaris Dl. Ausl. Fisch. VIII p. 61 tab. 373 fig. 1, Bl. Schn. Syst. posth. p. 373 tab. 74. Shaw. Gen. Zool. V p. 80 tab. 99. Aalfórmige Plattleib Bl. Ausl. Fisch. VIII p. 61 tab. 373 fig. 1. Platyste anguillé Bl. ibid. tab. 373 fig. 1. Plotose anguillé Lac. Poiss. V p. 129, 130 tab. 3 fig. 2. Jngeelee Russ. Fish. Corom. II p. 51 fig. 166. Petit Machoiran Comm. ap. CV. Poiss. XV p. 306. ah ot Voy. Krusenst, tab. 60 fig. 12, 13. Plotosius ikapor Less. Voy. Coq. Zoól. Il p. 132 tab. 31 fig. 3. Plotose ikapor Less. ibid. Dict. Class. Hist. Nat. XV p. 435. Plotosus marginatus Benn. Life of Raffles Catal zoöl. spec. p. 691. 316 Plotosus malignus Ehr. Plotosus vittatus Swains. Nat. Hist. Fish. Amph. II p. 307. Plotosus lineatus CV. Poiss. XV p. 306. Richds. Rep. 15^ Meet. Brit. Assoc. Fish. Chin. Jap. p. 286, T. Schleg. Faun. Jap. Poiss. p. 228 tab. 104 fig. 3, Blkr - Verh. Bat. Gen. XXI Sil. bat. consp. p. 4,17, 57. Plotosus castaneus CV Poiss. XV p. 312.? Plotose rayé CV. Poiss. XV. p. 306. Plotosus castaneoides Blkr, Bijdr. ichth. Riouw, Nat. T. Ned. Ind. II p. 490. Boa vel Buja Arab. Koomat Abyssin. Akegedou Tamul. Yen-ting, Gan-ting, Om-ting Chin. Sambilang karang Mal. Bat, Similang karong Mal. Fret. Malaec. sec. Cant. Ika-por Wageéns. sec. Lesson. Hab. Java (Batavia, Bantam), in mari. Sumatra (Telokbetong, Priaman, Trussan, Tiku, Sibogha), in mari. Batu, in mari. Nias, in mari. Bintang (Rio), in mari. Banka (Muntok, Marawang), in mari et aquis fluvio-marinis. Celebes (Makassar, Manado), in mari. Sangi, in mari. Batjan (Labuha), in mari. Buro (Kajeli), in mari. Amboina, in mari. Ceram (Wahai), in mari. Longitudo plus quam 100 speciminum 55" ad 220”, Aanm. De groote verbreiding dezer soort van af de Roode Zee tot aan Japan en de Vriendschaps-eilanden, dat is, over den hal- ven omtrek der aarde, en haar veelvuldig voorkomen op meerdere plaatsen, hebben haar reeds lang doen kennen, eene bekendheid waartoe zeker veel bijgedragen is door de gevaarlijke wonden, dik- werf door hare scherpe en broze rug- en borstvindoornen te weeg gebragt. Ik ben niet vreemd aan de meening, dat aan de bovengegeven uitvoerige synonymie nog zijn toe te voegen Plotosus castaneus CV. en Plotosus limbatus CV. en dat deze slechts te beschouwen zijn 317 als nominale soorten, voorstellende oudere leeftijdstoestanden van Plo- tosus anguillaris Lac. Plotosus anguillaris is zeer goed herkenbaar afgebeeld in de wer- ken van Valentyn en Renard. Valentyn schijnt deze soort weinig ge- kend te hebben, want, hoezeer hij van haar zegt dat zij » vrij droog en slegt van smaak” is, maakt hij geen gewag van de gevaarlijkheid harer doornen, welker verwondingen dikwerf zoo hevige ontstekings-ver- schijnselen voortbrengen, dat zij door vele inlanders sedert lang als giftig zijn beschouwd geworden. Trouwens, ook andere schrijvers, Forskaol, Bloch, Lacépéde en Russell maken daarvan geen gewag. Bloch maakte reeds melding van het getakte achteraarsaanhangsel en was van meening dat het, even als de broedzak bij de naaldvisschen, tot opname der eijeren dient, een gevoelen reeds deswege onaanneme- lijke omdat het aanhangsel evenzeer bij de wijfjes als bij de manne- tjes aanwezig is. Eerst Lesson maakte melding van de gevaarlijkheid der wonden, welke door de doornen der Sambilang-karang worden toegebragt. Zeer zeker is het, dat die wonden, indien zij diep zijn, zeer gevaarlijk kun- nen worden, doch zelf ben ik dikwerf door de rugvin- en borstvin- doornen dezer soort gewond geworden, zonder dat hevige ontstekings- verschijnselen zijn gevolgd. In een paar gevallen verwijderde ik echter door insnijding kort na de verwonding de doorneinden, welke in de wonde waren teruggebleven. Alle keeren die ik door deze doornen verwond ben geworden, volgde eene rijkelijke en moeijelijk te stillen bloeding, wat bij de verwondingen door vindoornen van Siluren van andere geslachten, welke dikwerf mijn deel zijn geweest, zelden plaats had. Te Batavia komt Plotosus anguillaris slechts van tijd tot tijd voor. Zijschijnt een trekvisch te zijn en de noordkust van Java van tijd tot tijd in zeer groote scholen te bezoeken, wanneer zij nog jong is. Te Batavia heb ik haar meermalen bij duizenden ter markt zien bren- gen, doch altijd waren de voorwerpen in nog jeugdigen leeftijdstoestand. Volwassene voorwerpen zijn mij slechts uit de Molukken en van Su- matra, Singapore en Riouw geworden. 318 Plotosus canius Buch. Gang. Fish. p. 142, 374 tab. 26 fig. 45. CV. Poiss. XV p. 315, Blkr Verh. Bat. Gen. XXV Nal. ichth. Beng. p. 125, Kner. Iehth. Beitr. Sitzungsber. Kais. Akad. Wiss. XVII p. 197. Eenkleurige Sambilang. Atl. Silur. tab. XLVIII fig. 2. Plotos. corpore elongato antice latiore quam alto, postice valde compresso, altitudine 71 ad 12 in ejus longitudine; capite convexo depresso 91 ad 6j in longitudine totius corporis; altitudine capitis 2} ad 13, latitudine 1j ad 12 in ejus longitudine; oculis diametro 7 ad 11 in longitudine capitis, diametris 21 ad 4 distantibus; rostro convexo linea anteriore obtuse rotundato; cirris nasalibus plus oculi diametro distantibus opercula vel os scapulare, supra- maxillaribus et inframaxillaribus externis opercula vel basin pinnae pectoralis attingentibus ; cirris rictui approximatis inframaxillaribus internis externis brevioribus; naribus patulis conspicuis, posterioribus basi cirri nasalis approximatis rimaeformibus, anterioribus brevi-tubulatis rostri margine anteriore sitis; labiis carnosis, papillatis; maxilla superiore ante maxillam inferiorem prominente; dentibus maxilla superiore conicis obtusis antice tri-ad quadriseriatis in vittam parum curvatam angulis acutam medio divisam quadruplo circiter longiorem quam latam dis- positis; dentibus seriebus antica et postica dentibus ceteris majoribus, angularibus majoribus curvatis nullis; dentibus maxilla inferiore in vittam subsemilunarem vitta intermaxillari multo longiorem dispositis, antice quadri- ad quinque-seriatis, serie externa conicis obtusis majoribus, seriebus internis graniformibus; dentibus vomerinis graniformibus in thurmam formam circuli segmenti subreferentem dispositis medio segmento quadri- ad sex-seriatis dentibus serie postica dentibus ceteris majoribus; linea laterali antice declivi, tune recta simplice, tubulis contiguis notata; axilla poro mucoso bene conspicuo; pinna dorsali 1* acute rotundata corpore paulo vel non humiliore, spina valida compressa utrinque serrata radiis humiliore capitis parte post- oculari non ad duplo fere breviore; pinnis pectoralibus acutiuscule vel obtusiuscule rotundatis 2 ad 1£ in longitudine, capitis spina valida compressa utrinque serrata spina dorsali non vel paulo breviore; pinnis ventralibus obtusis rotundatis pectoralibus multo brevioribus; pinnis dorsali 2* et anali postice altitudine subaequalibus, anali antice dorsali altiore; colore corpore superne pinnisque olivaceo-fusco vel nigricante, corpore inferne dilutiore, gula ventreque margaritaceo; labiis albescentibus. B. 11 ad 13. D. 1* 1/5 vel W4. P. 1/11 ad 1/12. V. 1/11 ad 1/12, D. 2^ 129 3 CL A. 106. 245 ad DD. 2* 148 "*-C. 10 FA, TI n= AAL Synon. Plotosius canius Buch. Gang. Fish. p. 142, 374 tab. 15 fig. 44, Plotose cani CV. Poiss. XV p. 315. Plotosus unicolor K. v. H. CV. Poiss. XV p. 316, Blkr Verh. Bat. Gen. XXI Silur. batav. consp. p. 58. Plotose unicolore CV. Poiss. XV p. 816. Plotosus viviparus Blkr Verh. Bat. Gen. XXL. Sil. bat. consp. p. 59. Plotosus horridus Blkr ibid. p. 59. ! Plotosus multiradiatus Blkr, ibid. p. 60. 319 Kani magur Bengal. Ikan Sambilang betul Mal. Batav. Hab. Java (Batavia, Samarang, Surabaja, Pasuruan), in mari et aquis fluvio-marinis, Madura (Kammal), in mari. Singapura, in mari. Banka (Pangkalpinang), in aquis fluvio-marinis. Sumatra (Palembang), in fluviis. Borneo (Bandjermasin, Singkawang), in fluviis et aquis fluvio-marinis. Celebes (Makassar) in mari. Bengala (Caleutta), in flumine Hooghly. Longitudo 27 speciminum 135" ad 550". Aanm. Eene naauwkeurige vergelijking van Plotosus canius Buch. met voorwerpen van gelijke grootte van Plotosus unicolor K. v. H., heeft mij geene verschillen doen ontwaren, welke regt geven ze te beschouwen als tot twee verschillende soorten te behooren. De geringe verschillen in de lengte der voeldraden, in de getallen der vinstralen en in de hoogte-evenredigheden van ligchaam en kop zijn daartoe niet voldoende, aangezien zij, blijkens vergelijking van voldoende reijen voorwerpen, alle kunnen worden gebragt op rekening van verschil- lende leeftijdstoestanden. De soort voedt zich voornamelijk met konchiferen, gastropoden en krustaceën, en bereikt eene lengte van minstens 700". Zij wordt te Batavia als voedingsmiddel weinig geacht, en slechts door inlan- ders en Chinezen gegeten. De inlanders schrijven aan haar vleesch de kracht toe de teruggeblevene menstruatie te bevorderen. Plotosus albilabris CV. Poiss. XV p. 316, Cant. Cat. Mal. Fish. p. 265, Blkr Bijdr. ichth. Singap. Nat. Tijdschr. N. Ind. III p. 70. Witlippige Sambilang. Atl. Silur. tab. XLVIII fig. 1. Plotos. corpore elongato, antice vix vel non latiore quam alto, postice valde compresso, altitudine 7 ad 8 in ejus longitudine; capite non depresso valde convexo 6 circiter in longi- tudine totius corporis; altitudine capitis 1% ad 11, latitudine 14 ad 11 in ejus longitudine; oculis diametro 4 ad 6 fere in longitudine capitis, diametro 1 et paulo ad 1: distantibus; rostro valde convexo, linea anteriore obtuse rotundato; cirris nasalibus operculum attingen- tibus vel superantibus, supramaxillaribus operculum attingentibus vel fere attingentibus, 220 inframaxillaribus rictui approximatis externis internis longioribus basin pinnae pectoralis attingentibus vel fere attingentibus; naribus patulis rotundis non tubulatis, posterioribus paulo post basin cirri nasalis, anterioribus inferne in labio superiore perforatis, anterioribus valvula claudendis; labiis carnosis papillatis; maxilla superiore ante maxillam inferiorem prominente; dentibus maxilla superiore in thurmas 2 quadratiusculas subcontiguas aeque latas circiter ac longas collocatis, conicis obtusis brevibus, utraque thurma antice dentibus 2 vel 1 ceteris multo longioribus acutiusculis; dentibus maxilla inferiore in vittas 2 trigonas basi subcontiguas duplo circiter longiores quam latas dispositis, serie externa conicis obtusis ceteris majoribus, seriebus ceteris graniformibus; dentibus vomerinis in thurmam formam circuli segmenti sub- referentem dispositis, graniformibus medio segmento quadri- ad quinque-seriatis, serie postica seriebus ceteris majoribus; linea laterali antice declivi, tunc recta, simplice, tubulis contiguis notata; axilla poro mucoso bene conspicuo; pinna dorsali 1* acute vel obtuse rotundata corpore non vel pauio humiliore, spina valida compressa utrinque serrata, capitis parte postoculari non vel paulo breviore, radio 1° humiliore; pinnis pectoralibus obtuse vel acutiuscule rotundatis 1i ad 2 fere in longitudine capitis, spina valida compressa utrinque serrata spina dorsali non vel paulo breviore; ventralibus obtusis rotundatis pectoralibus brevioribus; pinnis dorsali 2* et anali postice altitudine subaequalibus, antice dorsali 2* anali altiore; colore corpore superne umbrino-fusco vel olivaceo-fusco vel nigricante-fusco, inferne albido vel griseo; pinnis om- nibus vel dorsalibus tantum fuscis, ceteris frequenter aurantiacis; cirris fuscescentibus vel flavescentibus; labiis albis. B. 9 ad 11. D. 1*1/4 vel 1/5. P. 1/18 vel 1/12. V. 1/11 vel 1/12. D. 2* 108 + C. 10 t A2 90 — 203 ad D. 2* i11—- C.:10 + A. 95 c 216. Synon. Piotose d lberes blanches CV. Poiss. XV p. 316. Plotosus macrophthalmus Blkr Verh. Bat. Gen. XXI, I Silur. bat. consp. p. 56. lkan Sambilang Mal. Batav. Similang Mal. Fret. Malacc. sec. Cant. Habet. Java (Batavia), in mari. Bintang (Rio), in mari. Biliton (Tjirutjup) , in mari. Singapora, in mari. Celebes (Bulukomba), in mari. Longitudo 11 speciminum 109" ad 2353." Aanm. Deze soort duidde ik vroeger aan als eene eigene soort onder den naam van Plotosus macrophthalmus. Sedert is zij mij echter toegeschenen niet van Plotosus albilabris CV. te verschillen, althans niet van de soort, welke door den heer Cantor onder den- zelfden naam is beschreven. Plotosus albilabris CV. is merkwaardig door de plaatsing der voorste neusgaten in de bovenlip tuschen de liptepeltjes, alsmede 321 door de schikking der tusschenkaakstanden in twee vierkante of rond- achtige groepjes, sterk gebogen profiel en groote oogen. Mis- schien zal men in de kenmerken, aan het tandenstelsel en de plaat- sing der voorste neusgaten ontleend, eenmaal aanleiding vinden, na het beter bekend zijn der soorten, tot de opstelling van een eigen geslacht. Plotosus macrocephalus CV. Poiss. XV p. 317 tab. 449. Grootkop- pige Sambilang. Plotos. corpore elongato, postice valde compresso, altitudine 84 ad 9? in ejus longitu- dine; capite convexo 4 circiter in longitudine totius corporis; altitudine capitis 14 circiter, latitudine 1j circiter in ejus longitudine; oculis in media longitudine capitis circiter sitis, di- ametro 9 in longitudine capitis, diametris 21 circiter distantibus, sursum spectantibus; labiis valde carnosis et papillatis; cirris nasalibus et inframaxillaribus externis cirris supramaxilla- ribus et inframaxillaribus externis longioribus, capite plus duplo brevioribus. Der €. IL vr A 95 5 202. Synon. Plotose à grosse téte CV. Poiss. XV p. 317 tab. 449. Hab. Timor.? Longitudo speciminis descripti 18 pollic. paris. Aanm. Ik ken deze soort slechts uit de beschrijving en afbeelding in de groote Histoire naturelle des Poissons. Zij schijnt voorname- lijk kenbaar te zijn aan haren grooten kop. Omtrent tandenstelsel en voorste neusgaten zijn in beschrijving noch afbeelding bijzonderheden medegedeeld. 41 322 Chacuu. Cuaca CV. Pinnae dorsales et anales 9 radiosae distantes, dorsalis et analis posteri- or eum piuna caudali coalita. Dentes maxillis pluriseriati parvi, vomerini nulli. Oculi toti velati. Cirri 8, nasales, labiales et inframaxillares; in- framaxillares externae gula post angulum oris insertae. Membrana bran- chiostega radiis 7. Apertura branchialis sub osse humerali desinens. Appendices postanales dendritieae nullae. Aanm. Even als Plotosus door zijne trosvormige aarsaanhangsels, staat ook dit geslacht scherp -gekenmerkt daar in de groote reeks der Siluroïden door de aanwezigheid van eene tweede aarsvin, terwijl beide geslachten wegens de aanwezigheid eener tweede straalachtige rugvin en de vereeniging dier vin en der 2° aarsvin met de staartvin als onderfamilie niet minder scherp zijn gekenmerkt. Chaca vormt een verbindingslid tuschen de Plotosichthyoïden en Bagrichthyoïden en meer in het bijzonder een’ overgang tot de Pime- lodini, naar welker type, het stelsel der vertikale vinnen niet mede- gerekend, het zelfs meer is gebouwd dan naar de type der Plotosinen. Tot op mijne onderzoekingen was slechts eene enkele soort van Chaca bekend. Ik ontdekte eene tweede soort en beschreef die onder den naam van Chaca bankanensis. Beide schijnen in den Indischen Archipel voor te komen, doch Chaca lophioides ken ik tot nog toe niet naar de natuur. De volgende kenmerken schijnen de onderscheiding van beide soorten gemakkelijk te maken. l Cirri labio inferiore, dorso lateribusque numerosi. Chaca lophioides CV. II Cirri labio inferiore, dorso lateribusque nulli. Chaca bankanensis Blkr. 928 Chaca bankanensis Blkr, Bijdr. ichth. Banka, Nat. T. Ned. Ind. HI p. 455, Achtste Bijdr. Ichth. Borneo Nat. T. Ned. Ind VIII p. 165. Atl. Silur tab. XLVII fig. 1. Banka'sche Chaca. Chace. corpore antice maxime depresso postice compresso, altitudine 10 ad 6, latitudine maxima 4 feread 3} in ejuslongitudine; capite maxime depresso 3} ad 3} in longitudine corporis; capite latitudine 1 et paulo ad 14 in ejus longitudine, 33 ad 4 in longitudine totius corporis, alti- tudine 4 ad 2 et paulo in ejus longitudine; oculis totis velatis, diametro 16 ad 19 in lon- gitudine capitis, diametris 7 ad 9 distantibus; scuto capitis cute glandulosa tecto, glabro, an- tice angulatim bifurcato, sulco longitudinali (fonticulo mediano) dimidio anteriore tantum diviso, fonticulo laterali postico. parvo marginiscuti posteriori valde approximato, crista interparietali brevissima ossi interspinoso 1? gracili elongato contigua; osse interspinoso 2? trigono apice emarginato os interspinosum 1" recipiente; rostro maxime depresso linea anteriore valde obtuso subtruncato; naribus distantibus posterioribus rotundis non tubulatis sat longe ante oculos sitis sed lineae capitis mediae quam naribus anterioribus multo magis approximatis; naribus anteriori- bus subtubulatis margini rostri anteriori approximatis, lobulis vel tentaculis brevibus cutaneis utro- que latere praeocularibus 2 approximatis, interoculari unico, postmaxillo-opercularibus seriatis numerosis, mentalibus brevissimis ope lente tantum conspicuis parcis sparsis; maxilla superi- ore maxilla inferiore multo breviore; ossibus intermaxillaribus latis, supramaxillaribus longe post intermaxillaria productis post oculum desinentibus; dentibus pluseriatis parvis, intermaxil- laribus in vittam curvatam angulatam, inframaxillaribus in vittam formam ferri equini referentem dispositis; cirris veris 8, nasalibus oculo vix vel non longioribus, supramaxillaribus vel la- bialibus rostro vix vel non brevioribus, inframaxillaribus gracilibus labialibus non vel vix brevioribus, internis mento antice insertis plus rostri longitudine distantibus, externis post angulum oris sub praeoperculo insertis; osse suprascapulari crure gracili adscendente cristam interparietalem attingente; cute toto corpore glandulosa glandulis conspicuis; linea laterali sim- plice antice declivi maxime conspicua elevata, postice recta interrupta parum conspicua; axilla poro mucoso conspicuo nullo; pinna dorsali 1* obtusiuscula convexa corpore humiliore, spina crassa radiis humiliore capite quadruplo circiter breviore antice apicem versus bidentata postice glabra; pinnis pectoralibus capite duplo vel plus duplo brevioribus, spina latissima spina dor- sali longiore superne carinata inferne rotundata convexa tumida antice dentibus pluribus vali- dis curvatis armata postice glabra; pinnis ventralibus obtusis rotundatis capite duplo vel duplo fere brevioribus; pinna anali 1* post initium dorsalis 2* inserta obtusa rotundata non vel paulo altiore quam basi longa; pinna dorsali 2* radio 1? minus capitis longitudine post caput longe ante posticam 3" corporis partem incipiente, absque pinna caudali anali 2* absque caudali duplo longiore sed non vel vix altiore, ante radium 1? carina usque supra anum fere producta; pinna caudali a dorsali 2* et anali 2* non distincta apice rotundata obtusa radiis mediis 6 ad 64 in longitudine totius corporis; corpore violascente-olivaceo fusco irregulariter subtransversim late nebulato; cirris fusco et aurantiaco annulatis; pinnis fuscescentibus vel violascentibus, omnibus albo vel flavo limbatis, dorsali 1%, pectoralibus et ventralibus fusco profundiore reticulatis, dorsali 2*, caudali analibusque fusco oblique transversim vittatis et coerulescente reticulatis. 324 B. 6. D* 1/4. P. 1/4. V. 6 (fiss). A 8 (3 simpl. + 4 fiss. 4 1 simpl) D. 2* 23 simpl. * C. 11 + A. 2* 11 simpl vel subdivis. = 45 ad D. 2* 24 + C. 11 + A. 2? 12 z3. 44. Synon. Puting-bliong Djambiens. Habit. Sumatra (Djambi), in fluviis. Borneo (Bandjermasin), in fluviis. Banka (Marawamg), in fluviis. Longitudo 6 speciminum 58" ad 181.” Aanm. Chaca bankanensis is reeds daardoor gemakkelijk van Chaca lophioides te onderkennen, dat er de lipdraden der onderkaak alsmede de huidlapjes op rug en zijden boven en onder de zijlijn ontbreken. Naar de bestaande afbeeldingen en beschrijvingen van Chaca lophioides te oordeelen is de kop daar in verhouding tot de lengte des ligchaams breeder, zijn de oogen kleiner en zouden er geene neusdraden zijn, wat echter nog bevestiging verdient, vermits zij ook bij Chaca bankanensis, hoezeer met zorg opgespoord duidelijk herkenbaar, toch der waarneming ligtelijk ontglippen. Voorts zouden de borstvin- doornen bij Chaca lophioides 10 malen gaan in de lengte van het geheele ligchaam, terwijl deze lengte bij Chaca bankanensis slechts 8 tot 81/; malen die des borstvindoorns bevat. Bij Chaca lophioides zouden voorts nog, volgens den heer Valenciennes, de borstvinnen een en de eerste aarsvin twee stralen meer bezitten dan bij Chaca bankanensis. Wat den bouw der ingewanden betreft, deze verschilt niet van dien door den heer Kner van zijne Chaca lophioides beschreven. In de maag van een mijner voorwerpen vond ik een nog gaaf exem- plaar van Palaemon, alsmede schubben van kleine Leuciscus-soorten en van Panchax Buchanani CV., waaruit blijkt dat Chaca van kleine vischjes en krustaceën leeft. ' Mijne twee grootste voorwerpen zijn in de rivier van Djambi ge- vangen, waar de inlanders de soort kennen onder den naam van Poeting-bliong en de wonden van hare vindoornen als giftig vree- zen. Ik ontving ze eerst na het afdrukken der eerste bladen van dezen arbeid, waarom zij daar niet onder de visschen van Sumatra vermeld is. 929 Chaca lophioides CV. Zoöl. Voy. Ind. orient. Bélanger p. 386, Poiss. tab.4 fig. 2. Hist. nat. Poiss. XV p. 330 tab. 451. An et Chaca lophioides Kner Sitzungsber. Kais. Akad. Wiss. XVII p. 100 tab. 1 fig. 2-6? — Zeeduivelachtige Chaca. Chac. capitis latitudine 31 circiter in longitudine totius corporis; cirris nasalibus nullis?; spina pectorali 10 in longitudine corporis; pinna dorsali 2* paulo ante posticam tertiam to- tius corporis partem incipiente; maxilla inferiore peripheria inferne cirris vel laciniis cuta- neis pluribus brevibus; dorso, cauda lateribusque supra et infra lineam lateralem laciniis cutaneis brevibus longitudinaliter seriatis; oculis punctiformibus. Ee ke T4 P185. .V. 6: A. 1* TON D? 25, EF C;-10 --- A" 12- x 47. Syn. Platystacus chaca Buch. Gang. Fish. p. 140, 374 tab. 28 fig. 43. Brachystacus chaca J. Van der Hoeven Handb. Dierk. ed 2* II p. 280. Habit. Borneo (v. d. Hoev.), N. Guinea (Kner)?, Bengala (Buch. al.). Aanm. De bovenstaande kenmerken zijn getrokken uit de afbeel- dingen en de beschrijving der soort van den heer Valenciennes. Ik heb daaruit slechts die punten medegedeeld ten welken opzigte mijne Chaca bankanensis van Chaca lophioides verschilt. De heer Kner heeft in zijne Ichthyologische Beiträge (Sitzungsber. math. naturw. Classe der Kais. Akad. Wissensch. XVII p. 100,101) eene nieuwe beschrijving van Chaca lophioides gegeven. Indien die be- schrijving, genomen naar voorwerpen afkomstig van Borneo of Nieuw- Guinea, inderdaad tot Chaca lophioides CV. en niet tot eene eigene soort betrekking heeft, verschilt Chaca bankanensis nog door meer- dere andere bijzonderheden van Chaca lophioides en in allen gevalle van de door den heer Kner als Chaca lophioides beschrevene soort t. w. Volgens den heer Kner zou bij zijne soort de afstand van den snuit tot aan de eerste rugvin meer dan 1/3 der lengte van het geheele ligchaam uitmaken. Bij mijne voorwerpen van Chaca bankanensis is die lengte minder dan 1/3 van die des geheelen ligchaams. De afstand van de spits des snuits tot aan de basis van den borstvindoorn gaat bij Chaca bankanensis bijkans 4 malen in de geheele lengte des ligchaams, bij Chaca lophioides Kner slechts 81/3 malen. Hier zouden ook de binnenste onderkaaksvoeldraden langer zijn dan de bovenkaaksdraden en in lengte nog worden overtroffen door de buitenste (achterste) 326 p ds onderkaaksdraden. Verder nog zou er de voorste aarsvin 6 tot 7, alle onverdeelde, stralen hebben. Vergelijk ik het kopskelet, zooals het door den heer Kner is afgebeeld, met dat van Chaca bankanensis, dan ontwaar ik slechts als verschillen dat het 2e tusschendoornsbeen bij Chaca lophioides Kner meer vierhoekig dan driehoekig is en dat er de achterste zijdelijke fontanellen, alsmede de verdieping voor het tuschenwandbeensuitsteeksel, aanmerkelijk grooter zijn. Het verdient mijns inziens nader onderzocht te worden of de soort van den heer Kner niet eene eigene soort daarstelt. Ik voed ook twijfel aangaande de plaats van voorkomen, voor zoover Nieuw-Guinea betreft. Ik ken nog geen enkelen zoetwater siluroïed van oostelijker dan Java en Borneo en zelfs van de zee-siluroïden is mij, met uit- zondering van Plotosus anguillaris, geene soort bekend oostelijker in den Indischen Archipel dan Celebes. im 321 FAM. IV. ASPREDINOIDEI. PLATDOORNVISSCHEN. Siluri branchiis simplicibus non appendiculatis; ossibus operculari- bus rudimentariis, unitis, immobilibus. Ossa intermaxillaria longitu- dinaliter articulata. Pinna dorsalis unica radiosa. Corpus nudum. Aanm. Het voorname kenmerk ter bepaling der Aspredinoïden als familie is gelegen in de verwelking der kieuwdekselbeenderen, welke vast met elkander vereenigd en onbewegelijk zijn. Ik ken deze uitsluitend amerikaansche familie niet naar de natuur en ben alzoo niet in staat daarover eenig meerder stellig licht te verspreiden. Intusschen komt het mij voor bevestiging te behoeven, dat Aspredo verrucosus CV. tot haar behoort. Zeer zeker behoort die soort tot een van Aspredo ten zeerste verschillend geslacht en te regt heeft dan ook de heer Kner haar onder een’ eigen’ geslachtsnaam (Buno- cephalus) van Aspredo afgezonderd. De heer Kner, die het voorregt had de soort naar de natuur te onderzoeken, spreekt noch in zijne beschrijving er van, noch in die van eene tweede soort, welke hij tot Bunocephalus brengt, van de geaardheid der kieuwdekselbeenderen, welke ik vermoed van eene geheel andere natuur te zijn, dan die bij Aspredo. Dit punt niet kunnende beslissen, maak ik van de beide soorten van Bunocephalus van den heer Kner hier ter plaatse melding, of- schoon het mij toeschijnt, dat dit geslacht met meer regt in de fami- lie der Siluroïden zou te plaatsen zijn en in die familie onder de groep der Trichomycterini, in de nabijheid van Brontes, Astroblepus en Nematogenys. Van de Aspredinoïden, zelfs wanneer men het geslacht Bunoce- phalus Kner daartoe brengt, zijn nog slechts zeer weinig soorten bekend. De stroomen van Amerika, vooral van Midden-en Zuid- Amerika, zijn echter tot nu toe zoo weinig onderzocht, dat men mag vermoeden, dat nieuwe nasporingen tot de ontdekking van meerdere andere vormen zullen leiden. Het zal dan waarschijnlijk ook blijken, 228 dat de echte Aspredinoiden tot meer dan een enkel geslacht behooren en het komt mij zelfs nu reeds voor, dat Aspredo tibicen Temm., wegens hare neus- of snuitdoornen en talrijke kinvoeldraden, tot een van Aspredo verschillend geslacht behoort. Ook de geringe kennis, die men tot nog toe van het geslacht Bunocephalus Kner bezit, duidt er op, dat ook de beide daartoe gebragte soorten tot geheel verschillende typen behooren. Is Bunocephalus inderdaad tot de Aspredinoïden te rekenen, dan is het in allen gevalle noodig, de familie in twee zeer van elkander verschillende groepen te splitsen, welke ik voorstel te noemen Aspredini en Bunoecephalini en welke op de volgende wijze zijn te kenmerken. Aspredini. Cauda gracilis et pinna analis longissimae (capite plus quadruplo longiores). Bunocephalini. Cauda et pinna analis brevis (capite breviores vel vix longiores). Tot de Aspredini zijn vooralsnog slechts te brengen de geslachten Aspredo en Aspredinichthys, gekenmerkt als volgt: Aspredo. Art. L. CV. ex parte. Cirr 6 vel 8 (supramaxillares vulgo bifidi. Rostrum anacanthum. Aspredinichthys Blkr. Cirri inframaxillares numerosi. Rostrum acu- leatum. De drie bekende soorten van Bunocephalini behooren insgelijks tot twee geslachten. Reeds eene oppervlakkige beschouwing der af- beeldingen van Bunocephalus Kneren Platystacus verrucosus Bl. doet zoo groote verschillen in habitus des geheelen ligchaams en des bouws der rugvin ontwaren, dat men onwillekeurig aan twee verschillende geslachten denkt, hoezeer zij door den Kner nog in zijn geslacht Bunocephalus plaats nemen. Den naam Bunocephalus zou men voor het door den heer Kner ontdekte geslacht kunnen behouden, terwijl de sedert lang bekende soorten van Bloch en Gronovius, welke in mijn oog soortelijk van elkander verschillen, tot mijn geslacht Bunocephalichthys zijn te bren- gen. De voornaamste kenmerken van deze beide geslachten laten zich in weinige woorden terug geven t. w. 329 Pinna dorsalis rudimentaria biradiata ante ventrales sita. Cauda compressa capite altior. DBunocephalichthys Blkr. ventralibus opposita. Bunocephalus Kner ex parte. Pinna dorsalis bene evoluta pluriradiata Cauda cylindracea capite multo humilior. De weinige tot nog toe van de Aspredini en Bunocephalini bekende soorten zijn de volgende. " filamentosus CV. " sicuephorus CV. Aspredo laevis CV. z Silurus aspredo L. = Platystacus laevis Bl. Hab. Guyana. " Guyana. No " LaMana. sexcirrhis CV. — Platystacus bátyisutims Dm Gies de dactylus Lac. Aspredinichthys tibicen Blkr DT gon Eon: Bunocephalus hypsiurus Kner. Bunocephalichthys verrucosus Blkr — Bunocspialus: verrucosus ERA 5 Aspredo verrucosus CV. = Platystacus verrucosus Bl. „_Gronovii Blkr = Aspredo cauda subrotunda etc. Gron. Mus. ichth. 1I N. 153 tab. 5 fig. 3. JH " Guyana. " Guyana. :; Rio Branco. & Am. merid. r Àm. merid. 42 330 FAMILIA III. LORICARIOIDEI. PANTSERVISSCHEN. Siluri branchiis simplieibus non appendieulatis, praeoperculo im- mobili, corpore cataphractis cireumdato, ore infero, pinna dorsi uni- ca vel duplice. Pseudobranchiae. Vesica natatoria nulla. Aanm. Ik vermeld deze geheel amerikaansche familie hier slechts om de lijst der Siluren, thans in de wetenschap bekend, volledig te maken. De heer Kner heeft in twee belangrijke artikels over de Lori- carinen en Hypostomiden, opgenomen in het 69 en 7e deel van de Denkschriften der mathematisch-naturwissenschaftl. Classe der kaiserlich. Akademie der Wissenschaften (Wien 1853, 1854)" de familie der Lorikarioiden in de twee genoemde hoofdgroepen gesplitst en daartoe gebragt de geslachten Loricaria Auct., Hemiodon Kner, Acestra Kner, Sisor Duch., Hypostomus Ag., Chaetostomus Kner en Ancistrus Kner. Hiervoren heb ik reeds ontvouwd , om welke redenen ik het geslacht Sisor niet kan beschouwen als tot de Lorikarioïden te behooren, en door mij onder de Siluroiden is gebragt. De overige geslachten, bovengenoemd, zijn door den heer Kner op volgende wijze gekenmerkt. Phalanx I. Lonicaniwr. Pinna dorsali unica. Loricaria Auct. Corpus depressum latius quam altum. Cauda valde . plana. Dentes intermaxillares et inframaxillares. Hemiodon Kner. Corpus valde depressum. Dentes inframaxillares. Ossa intermaxillaria rudimentaria edentula. Acestra Kner. Corpus elongatum subeylindrieum. Dentes intermaxil- lares et inframaxillares basilata inserti. Pinna analis dorsali opposita. Rhinelepis Ag. Corpus breve. Scuta subsquamatim D Dentes maxillis uniseriati simplices uncinati. D. 3. 831 Phalanx II. HyPosrowiNtr. Pinnae dorsales duae. Cohors a. Znermes vel Clypeati Kner. Interoperculum anacanthum. Hypostomus Ag. Dentes intermaxillares et inframaxillares. Pinna caudalis lobis aequalibus vel lobo inferiore producto. Cohors b. Ancistrini vel Lictores Kner. Interoperculum valde mobile fascia aculeorum armatum. Chaetostomus Kner. Velum oris anticum magnum medio lobatum pro- ductum. Ancistrus Kner. Velum oris anticum breve. De soorten, tot nu toe, voor zoover ik kan nagaan, bekend ge- worden, zijn. Loricaria cataphracta L. ED us uiis ost Habs Americs merid, I EXE ue xum eso c. AÀmeri:. merid. Woven GV S SUAM TT S I ds s 5 -Ameri. merid. y anus CV. 41 Ue» Almere. Inertd: BONSEN VO Re MD Fe) Ee Ig Ameri: merid DEROB tn OON aen ar a Me Amero: merid. " EURO cr Invio woe uo Xv ov cs: Mu, Atüetie; merid. DE GE BL LU. uu docs sm alise dv o5 4 Americ.; merid. n RENEE QI. soe s. lc ui. ceca i99 4 F^. Amerie, merid, ORE Drgseh. € 2 o0 20 uo cL -. HM Amere. merid. D" ocsesopscim De Pilpp. en 5. 0-2 2. .- £4. Àmerne, mer. n msexudome uer. M IQ ree DR s Amerie. mierid. MC ud KME V o Vol cou KEREN DL ys UAmeries tener n BREDER ne AMNIS I. vus sors s e M Americ. Der: " hum Kmer. . OW, uen, ARAS! DELL. oy. Amieries ^ mlerid: Hemiodon? platycephalus Kner . … ..... … . - . . » Americ. merid. ZEMEUCDIDSSUS Ker. pee 7s om os vos Hes oV RS Aere: merid. Bs semenserinus Kner . . . . ... . « .o. . 4. Amene mend: xn S QUT TUIS NOUS Vo" Amerm. merid: EoTuhyncba Kner. . i 92e] Oi MER DST ownu méo: arend. Idmelepisrstrigosa2QV.. 57.20. o D 0v Al or tt Wr Ninerie: merid. " Sne UR ootsesni xfat Band. sto vn nsktierio merid. mE cub CV tone artsen tumulo sums new) XA Amer, merid. DR oou er sos ee dass ip en ttl oto ww. Amerio merid. 332 Rhinelepis acanthicus CV … 5 ate en DERECHO Umen Hypostomus plecostomus CV. Ter etn ndr Be ve NA enn & — punbtàtus OV: ^7. Ls LIH raped AAT ee On et EEE u verres CV. (an ead. sp ac Hvpost plecostomus CV?) » — Americ. merid. " Commersoni: OV. 50222,1289 TE MEE y c DIE EE HE ,; emargiiatus CV. “Sr arn Xs VE MEER nC " Robinüi CM. . oe! ed dre ae " granosus CV. ‚es ode oet ke MEHR EE LEN „ serratus CV. … 4 sort AE » — àtacuà Val. … 4. 0^ x M qM BRLMEPOUESEEE &..;-bàrbabus OV. en i.» 0 es cS bus SINE ME IRE RE „ guttatus CV. oen me enen cem c M » | guacharote CV. i. ee missos m EDS S CR Ea » énnaceus CV. … zn te V. Oe EE " bufoniis OV. ..— . 1-17 2 TENG y 'Pemmumnekü CV. 1.7. 76 . 7 9v RESO UT URERERCRER » . ealamita CV. —... . . 5€ ux us NS s entr RNC »' -squalmus Schomb. «enteren onee 055 12 PW OT OAK MEE " horridus Heck. |... 4. 42 ne var BR rw CPC E " gochliodon Kmer.. ... ...- uw -. 2 9 ee EE INE » panthernus Knmer. irinae ee GS s- wuroguttatus Natt. « . .". - 2M et Ee Chaetostomus loborhynchos Heck. …. . oe vr — Àmeric. merid. Ancistrus duodecimalis Kner = Hypostoma dpt CY. . etc. ^ Americ. merid. yc hosus Kner. ea ee 5 „__ Americ. merid. " . nmudiceps Kner = Hypostomus aider. Mill. Trosch *» — Ámeric. merid. ;» dolichopterus Kner. |... arn 5e ee RE s» ymhorhynchus Kner. -. -. ve te .,.- 50 EE NINE EE / . bufo Kner. NND LEE EE S v mystacinus Kner. CMM EL MEE ode ere r^ quotus Kier. Vo OM LE EEE y» — brachyurus Kner TELLUS LU » seaphirhynchus Kner. —.. . . . . s. : ros menen » . longimanus Kmer. EE DU LS v« . Bibbiteps Kner.. .. . - 6X. s EP LATCH " lituratus Kner. ETE Ae C. es " . Americ. merid. FAMILIA IV. HETEROBRANCITOIDEI-. VREEMDKIEUWIGEN. Siluri systemate respiratorio e branchiis et apparato accessorio den- dritico vel tubiformi composito, ossibus opercularibus articulatis mobi- libus, pinna dorsali simplice vel duplice, cute nuda. Aanm. De familie der Heterobranchoiden is eene zeer natuurlijke en gekenmerkt door bijkomende ademhalingsorganen, welke zooda- nig zijn gebouwd, dat de visschen, tot haar behoorende, in den adem- halingstoestel eene hoeveelheid water kunnen opnemen en bewaren, waardoor zij buiten het water lang kunnen leven, zonder dat de ademhaling daardoor wordt belemmerd. De Heterobranchoïden zijn er geheel op gebouwd, een gedeelte van hun bestaan buiten het water te kunnen doorbrengen. De kracht, waarmede de kieuwopening kan gesloten worden, maakt de bewaring van het opgenomen water tusschen de kieuwplaten reeds gemakkelijk. De geslachten Heterobranchus en Clarias bezitten aan elke zijde eene bijkomende kieuwholte, welke zich tot ver onder het schedelgewelf uitstrekt, door vliesachtige kieuwplaten kan worden afgesloten en in welke zich twee dendritische druiventrosvormige organen bevinden, welke van de kieuwbogen ontspringen en geheel vrij in de kieuwholte liggen, waar zij door het zich daarin bevinden- de water worden omspoeld. Deze bijkomende kieuwholte is zoodanig gebouwd, dat het daarin bevatte water eensdeels kan dienen om de dendritische aanhangsels en de eigenlijke kieuwplaten vochtig te houden en ten andere de toetreding van lucht toelaat, om het verdwe- nen gehalte aan zuurstof in het water te vervangen. Pij Saccobranchus of Heteropneustes is eene andere inrigting, doch van overeenkomstige strekking. De bijkomende kieuwholte ligt hier niet onder het schedelgewelt en bezit niet de druiventrosvormige kieuw- boogaanhangsels, maar strekt zich als eene lange buis tusschen de spier- 294 massa aan elke zijde van den rug uit. De kieuwbogen liggen digt tegen elkander aan en kunnen gemakkelijk den toegang tot de adem- halingsbuis volkomen afsluiten en weder openen. Ook hier alzoo kan het water, tot hetzelfde einde als bij Heterobranchus en Clarias, in de kieuwholte bewaard blijven en met versche lucht vermengd worden, wanneer de visschen zich buiten het water ophouden. Overigens hebben de geslachten Heterobranchus, Clarias en Sac- cobranchus zoo vele punten van overeenkomst in hunne bewerktuiging, dat hunne natuurlijke verwantschap niette miskennen valt. Ziet men den kop van Saccobranchus, zonder het ligchaam, dan wordt men verleid dien voor een kop van Heterobranchus of Clarias te houden, zoo groot is de overeenkomsten in gedaante, bewerktuiging van het kopschild, bek en voeldraden en tandenstelsel, en zelfs vindt men bij Saccobranchus de hoekige insnijding in den voorrand van de onder- kaakstandbanden terug. Ook in den vinbouw zijn de verschillen in het wezenlijke minder groot dan oppervlakkig schijnt. Borstvinnen, buikvinnen, aarsvin en staartvin bieden geene wezenlijke verschillen aan, en wat de rugvin betreft laten zich de verschillen terug brengen tot de meerdere of mindere lengte der straalachtige rugvin en hare vervanging door eene meerder of minder ontwikkelde vetvin. In- derdaad, terwijl bij Clarias nagenoeg de geheele lengte van den rug wordt ingenomen door eene zeer ontwikkelde straalachtige vin, ziet men die vin bij Heterobranchus wel nog nagenoeg den geheelen rug innemen, doch gescheiden in een straalachtig en straalloos gedeelte, welke beide gedeelten bij de archipelagische soort ook reeds aanmer- kelijk minder ontwikkeld zijn dan bij de egyptische. Nu vindt men bij Saccobbranchus juist eene dergelijke maar nog minder ontwikkelde rug- vin terug, want het straalachtige gedeelte is tot op eenige weinige stralen verkort en door eene ledige ruimte van de vetvin gescheiden, en de vetvin zelve zoo weinig ontwikkeld, dat zij zeer ligtelijk niet op- gemerkt wordt, aangezien zij is teruggebragt tot een’ zachtkens met de ruglijn ineenvloeijenden huidzoom, welke zich echter bij mijne voor- werpen van Calcutta zeer duidelijk als vetvin herkennen laat, vooral wanneer men ze tegen het licht houdt. 935 Het rugvinstelsel van Saccobranchus is alzoo niets anders dan eene geringe wijziging van dat bij Hetrobranchus. Alhoewel nu Saccobranchus, wegens overeenstemming in gewigtige kenmerken met Heterobranchus en Clarias in eene zelfde familie kan geplaatst worden, verschilt het toch door den bouw van zijnen adem- halingstoestel nog zoodanig daarvan, dat men aanleiding heeft, die familie te splitsen in twee groepen, welke ik voorstel te noemen Hete- tobranchini en Saccobranchini en welke door de eigenaardigheden van dien bouw van elkander elkander zijn te onderscheiden. De Heterobranchinen zijn eigen aan de oude wereld, waar hunne ver- breidingskring geheel Afrika, Zuid-Azië en de Soenda-eilanden omvat. De Saccobranchinen schijnen tot Bengalen en Hindostan beperkt te zijn. De soorten, tot nu toe van de beide groepen bekend, zijn de volgende. Heterobranchint. Eeteronranemus Geolroy CME. on vie overe er ss. Habs Nilus. 7 Duende ees ues boxes rss on ers NMus. y Ex AS inno. ^. Senegal. y laticeps Peters. : ses rV HA MESSA 7 OS Bikpe 1 090202. . . 4 o» Born; Banka. OEREN VN ee vw Nilus n" lazera CV. ok Hete baton OY Hu Nilus. " syriacus CV. EERE Ate oee 0o Syme: " dene OI Se eet niu s ear: Senegal 7 capensis CV SU Ee coe vec nur PronmcHon Sp: I batrachus CV = Clarias magur CV. = Clarias marpus CV = Clarias Dussumierii CV.? = Clarias punctatus CV = Cla- Eur pulieams Ruehds. 0... os n 0 X KSld:, Austral. Ins. Sund. " munus Pudgpg4e epu Iu usloc. ss vw 40 Mossanibi 7 Hcoenus Riehdsis odo vel olo no etat UD Obinas / EE Neue duy fer worker iy! ens Ghilna, 7 Nieuhofü CV = Clarias pentapterus Blkr. . . . . v Java, Sum. Born. Banka. Bilit 956 Clarias jagur CV = Cossyphus ater Macb Cl. . . . . . Hab. Beng,Chlina. " leiacanthus- Blkr. . 5 4 0 B1 5 c c RM MEME " melanoderma Blkr = Clarias melanosoma Dlkr. . . v Java, Sum. Bank. Born. Saccobranchint. Saccobranchus fossilis Blkr = Silurus fossilis Blkr:- . . . . „ _Beng. Hind. y singio CV. = Silurus.singio Buch. |. . . ;. ; - "yw Bens Hag De Heterobranchoiden zijn alzoo ruim in den Indischen Archipel vertegenwoordigd, vermits van de 21 thans bekende soorten 7 en dus 1/; op de Soenda-eilanden komen. HETEROBRANCHUS Geoffr. BOoMKIEUW viscr. Branchiae accessoriae utroque latere in thurmas 2 arborescentes dis- positae. Pinna dorsalis duplex, anterior radiosa, posterior adiposa. Dentes maxillis vomereque pluriseriati, vomerini in vittam transversam curvatam dispositi. Membrana branchiostega radiis 8 ad 13. Aanm. Het geslacht Heterobranchus was tot op mijne onderzoekingen slechts bekend van Afrika. Het komt daar voor, zoowel in den Nijl als in den Senegal, en is ook later in Mossambike door den heer Peters aangetroffen. Van geheel Azié is echter nog geen enkele vorm van Heterobranchus bekend geworden en ik was alzoo niet weinig verwon- derd het geslacht in den Indischen Archipel terug te vinden. Eerst ont- ving ik het van het eiland Banka, en sedert ook, in dezelfde soort, van Borneo. Vermoedelijk leeft het ook op Sumatraen Biliton, eilan- den welke in hunne zoetwaterfauna zoo groote overeenkomst met Bor- neo en Banka bezitten. Van Afrika zijn tot heden toe vier soorten van Heterobranchus bekend geworden. De beide soorten van den Nijl onderscheiden zich van de archipelagische door veel hoogere vetvin. De soort van den Senegal zie ik slechts beschreven naar een’ schedel, en van de soort van Mossam- bike vind ik slechts den naam vermeld. De archipelagische soort laat zich in korte trekken kenschetsen als volgt, 337 i. Pinna dorsalis adiposa dorsali radiosa multo humilior sed longior, cum basi pinnae caudali unita. | Heterobranchus tapeinopterus Blkr. Heterobranchus tapeinopterus Blkr, Nieuwe Bijdr. Ichthyol. Banka Nat. Tijdschr. Ned. Ind. III p. 782. Laagvinnige Boomkieuwvisch. Atl. Silur. tab. XLIX fig. 1. Heterobr. corpore elongato, antice cylindraceo, postice compresso, altitudine 9} ad 8 in ejus longitudine absque, 11 ad 9% in ejus longitudine cum pinna caudali; capite depresso convexo, longitudine usque ad apicem operculi 62 ad 52 in longitudine corporis absque, 7% ad 62 in longitudine corporis cum pinna caudali, longitudine capitis usque ad apicem cristae interparietalis 5% ad 5% in longitudine corporis absque, 6} ad 62 in longitudine corporis cum pinna caudali; latitudine capitis 14 ad 1 et paulo, altitudine 14 ad 13 in ejus longitudine usque ad apicem operculi; scuto capitis latitudine inter oculos 2 et pauloin ejus longitudine usque ad apicem cristae interparietalis; fonticulo occipitali ovali basin cristae interparietalis intrante fonticulo frontali oblongo cordiformi multo minus duplo breviore; crista interparietali trigona acuta vix vel non longiore quam basi lata; scuto capitis glabro vel granulis parvis numerosis scabriusculo; oculis eute cephalica velatis diametro 18 ad 15 in longitudine capitis usque ad apicem operculi, diametris 6 circiter distantibus; naribus posterioribus oblongis pa- tulis, anterioribus rostri margini anteriori approximatis tubulatis; cirris nasalibus et inframaxil- laribus internis basin pinnae pectoralis, supramaxillaribus et inframaxillaribus externis apicem pinnae pectoralis attingentibus vel paulo superantibus; maxilla superiore vix ante maxillam in- inferiorem prominente; rictu vix curvato latitudine 12 circiter in longitudine capitis usque ad apicem operculi; labiis carnosis, inferiore inferne poris bene conspicuis; dentibus parvis acutis multiseriatis , intermaxillaribus in thurmas 2 oblongas contiguas duplo fere longiores quam latas vix eurvatas inframaxillaribus in vittas 2 eurvatas duplo circiter longi- ores quam latas basi contiguas margine anteriore profunde angulatim excisas, vomeri- nis in vittam subsemilunarem interdum bi-ad quadri-partitam, pharyngealibus superioribus in thurmas 2 ovales distantes, pharyngealibus inferioribus in thurmas 2 subtriquetras duplo fere longiores quam latas basi subcontiguas dispositis; linea laterali simplice tubulis subcontiguis notata, recta; axilla poro mucoso conspicuo nullo; pinna dorsali radiosa post apicem pinnae pectoralis incipiente, pinnae dorsali adiposae subcontigua eaque paulo breviore, corpore du- plo circiter humiliore; pinna dorsali adiposa corpore plus quadruplo humiliore, cum basi pin- nae caudalis unita; pinnis pectoralibus et ventralibus acutiuscule vel obtusiuscule rotundatis, pectoralibus 1 et paulo ad 14, ventralibus 2 fere ad 2 in longitudine capitis usque ad apicem operculi; spina pectorali crassa capitis parte postoculari breviore postice dentibus conspicuis serrata; anali 2 circiter in longitudine totius corporis, ante medium pinnae dorsalis radiosae 43 338 incipiente, dorsali radiosa non vel paulo humiliore, postice cum pinna caudali unita; caudali obtusa rotundata 6% ad 6 et paulo longitudine totius corporis; colore corpore fusco, pinnis aurantiaco-fusco. B. 8. D. 1/23 ad 2/25—0. P. 1/18. V. 1/5. A. 1/48 ad 1/50. C. 18 ad 22. Hab. Banka (Toboali, Marawang), in fluviis. Borneo (Sambas), in fluviis. Longitudo 5 speciminum 68" ad 124". Aanm. Ik ontdekte deze soort in het jaar 1852, toen mij een voor- werp er van van het eiland Banka werd toegezonden door den H. L. Van Bloemen Waanders. Sedert ontving ik nog enkele voorwerpen van Banka en van de westkust van Borneo. De soort is gemakkelijk herkenbaar aan het vereenigd zijn van de lage vetvin en van de aars- vin met de staartvin, aan de getallen der vinstralen, de lengte der voeldraden, de fontanellen, de inplanting der aarsvin vóór het mid- den der straalachtige rugvin, enz. In mijne vroegere, ter bovenaangehaalde plaatse voorkomende, beschrij- ving dezer soort is als drukfout het getal kieuwstralen vermeld als 2 in plaats van 8. CraRrIAS Gron. HARMOUTH. Branchiae accessoriae utroque latere in thurmas 2 arborescentes dis- positae. Pinna dorsalis unica radiosa totum dorsum occupans. Dentes maxillis vomereque pluriseriati, vomerini in vittam transversam dis- positi. Membrana branchiostega radiis Y ad 9. Aanm. Het geslacht Clarias verschilt in niets wezenlijks van He- terobranchus tenzij doordien er de geheele rugvin straalachtig is en de laatste stralen zich tot aan de staartvin uitstrekken of daarmede zijn vereenigd. De soorten zijn tot Afrika, Zuid-Azié en den Indischen archipel beperkt en hebben in het algemeen eene groote overeenkomst met elkander. Meerdere soorten zijn zelfs moeijelijk scherp te kenmerken 539 en ik geloof ook dat naar onzekere kenmerken zijn opgesteld meer soorten dan in de natuur bestaan. Verschillende der ter onderscheiding gebezigde kenmerken hebben slechts eene betrekkelijke waarde. De voeldraden b. v. zijn in den regel bij de jongere voorwerpen langer dan bij de oudere, evenals zulks bij vele geslachten der Siluroïden en ook bij geslacht Plotosus het geval is. De tusschenwandbeenskam biedt goede kenmerken aan, maar men houde in het oog, dat die kam bij de jongere voorwerpen algemeen spitser is dan bij de oudere, zoodat de verschillen ten deze bij de soorten soms zelfs dan eerst duidelijk worden, wanneer men voorwer- pen van dezelfde grootte met elkander vergelijkt. Even zoo zijn de lengteverhoudingen van ligchaam en kop naar de leeftijden aan vrij aanmerkelijke verschillen onderworpen, waar- bij nog in het oog gehouden moet worden, dat de staart, even als bij vele aalvormige visschen, soms in ontwikkeling min of meer terug- blijft, waardoor de genoemde evenredigheden soms zeer gewijzigd worden. Zelfs is de gedaante van den ploegbeenstandband bij eene gegevene soort van Clarias niet standvastig dezelfde. Het uitsteeksel, dat bij sommige soorten van het midden van den achterrand diens bands af- gaat, is bij sommige voorwerpen weinig of niet zigtbaar en zelfs is soms bij heteene voorwerp die band in twee banden verdeeld, terwijl bij andere de beide helften innig verbonden zijn. In de getallen der vinstralen heeft men evenmin zekere kenmer- ken en zelfs is het kenmerk, gelegen in het vereenigd of niet ver- eenigd zijn der vertikale vinnen, niet dan met omzigtigheid toe te passen. Goede, meer volstrekte kenmerken, heb ik gevonden in de gedaante der voorhoofdsfontanel, in de lengte en in de bewapening van den borstvindoorn, en in de inplantingsplaats van den voorsten rugvin- straal. Naar die kenmerken, in verband met de overige, laten zich de soorten mijner verzameling in volgend schema brengen. 340 I. Pinna verticales distinctae. A. Spina pectoralis antice dentibus magnis armata. a. Crista interparietalis obtusissime rotundata non angulata. Fonticulus frontalis cordiformis fonticulo occipitali minus duplo longior. Clarias melanoderma Blkr. ; B. Spina pectoralis glabra vel dentibus parvis scabra. Fonticulus occipitalis fon- ticulo frontali duplo circiter brevior. Caput longitudine usque ad apicem cristae interparietalis 4 ad 42 in longitudine totius corporis; crista inter- parietalis trigona. a. Spina pectoralis scabra capitis parte postoculari longior. Clarias batrachus CV. b. Spina pectoralis glabra vel scabriuscula capitis parte postoculari multo brevior. Caput longitudine usque ad apicem cristae interparietalis 4? ad 52 in lon- gitudine totius corporis. T. Crista interparietalis semilunariter rotundata. Clarias leiacanthus Blkr. +. Crista interparietalis trigona acutiuscula. Clarias Teysmanmi Blkr. lI. Pinnae verticales unitae. A. Spina pectoralis glabriuscula vel scabriuscula capitis parte postoculari multo brevior. Fonticulus occipitalis fonticulo frontali non vel non multo brevior. Crista interparietalis semilunariter rotundata. Caput usque ad apicem cris- tae interparietalis 64 ad 7 in longitudine totius corporis. Clarias INieuhofi CV. 341 Clarias melanoderma Blkr, Verh. Bat. Gen. XXI, I Silur. batav. consp. p. 94. Zwarte Harmouth. Atl. Silur. tab. XLIX fig. 2. Clar. corpore elongato, antice cylindraceo, postice compresso, altitudine 7 et paulo ad 51 in ejus longitudine absque, 81 ad 6 in ejus longitudine cum pinna caudali; capite valde depresso, longitudine usque ad apicem operculi 51 ad 52 in longitudine corporis absque, 6 ad 6%} in longitudine corporis cum pinna caudali, longitudine usque ad apicem cristae interparietalis 4 et paulo ad 4L in longitudine corporis absque, 41 ad 5 in longitudine corporis cum pmna caudali; latitudine capitis 7 ad 2, altitudine 11 ad 14 in ejus longitudine usque ad apicem operculi; scuto capitis latitudine inter oculos 21 ad 24 in ejus longitudine usque ad apicem cristae interparietalis; fonticulo occipitali ovali fonticulo frontali cordiformi crista transversa inaequaliter bipartito multo minus duplo breviore; crista interparietali junioribus et adultis obtusissima semilunariter rotundata; scuto capitis glabriusculo vel granulis parvis numerosis scabriusculo; oculis liberis, diametro 10 ad 12 in longitudine capitis usque ad apicem oper- culi, diametris 6 ad 7 distantibus; naribus posterioribus rotundis superne et inferne valvatis, anterioribus margini rostri anteriori approximatis tubulatis; cirris nasilibus fonticulum posterio- rem vel apicem cristae interparietalis, supramaxillaribus apicem pinnae pectoralis, inframaxil- laribus externis inframaxillaribus internis longioribus basin pinnae pectoralis superantibus; maxila superiore ante maxillam inferiorem prominente; rictu parum curvato latitudine 2 circiter in longitudine capitis usque ad apicem operculi; labiis papillosis, inferiore inferne poris 4 valde conspicuis; dentibus parvis acutis multiseriatis, intermaxillaribus in vittas 2 vix cur- vatas oblongo-quadratas duplo circiter longiores quam latas contiguas, inframaxillaribus in vittas 2 curvatas duplo circiter longiores quam latas, basi contiguas margine anteriore angulatim excisas , vomerinis in vittam subsemilunarem indivisam medio postice non productam sed inter- dum divisam , pharyngealibus superioribus in thurmas 2 ovato-rotundas distantes, pharyngealibus inferioribus in thurmas 2 elongato-oblique-trigonas plus duplo longiores quam latas basi non con- tiguas dispositis; linea laterali simplice tubulis contiguis notata, antice declivi porro recta; axilla poro mucoso conspicuo nullo; pinna dorsali supra partem pinnae pectoralis apicalem incipiente , corpore duplo circiter humiliore, postice obtusa rotundata cum basi pinnae caudalis vulgo vix vel non unita; pectoralibus et ventralibus acutiuscule vel obtusiuscule rotundatis, pectoralibus l et paulo ad 11, ventralibus 1j ad 2 in longitudine capitis usque ad apicem operculi, pecto- torali spina crassa radiis breviore antice dentibus magnis serrata; anali 2 circiter in longitu- dine corporis absque pinna caudali, dorsali duplo fere humiliore, postice obtusa rotundata cum basi pinnae caudalis vix vel non unita; pinna caudali obtusa rotundata 71 ad 62 in lon- gitudine totius corporis; corpore pinnisque imparibus nigricante-fuscis, interdum maculis ir- regularibus profunde nigris variegatis; corpore inferne interdum guttulis sparsis luteis; pin- nis paribus fuscescentibus. B. 8 vel 9. D. 68 ad 72. P. 1/9. V. 1/5. A. 52 ad 61. C. 20 p. m. Syn. Kabos of Aelguabben Nieuh. Gedenkw. Zee- en Lantr. p. 272. Clarias melasoma et Clarias melanosoma Blkr, Zesde Bijdr. ichth. Born. Nat. T. Ned. Ind, III p. 427. 342 Leleh Palembang. Wiru Mal. Batav. Hab. Java (Batavia, Kediri), in fluviis et paludibus. Sumatra (Palembang, Telokbetong, Solok), in fluviis. Banka (Marawang, Toboali), in fluviis. Borneo (Prabukarta), in flumine Kusan. Longitudo 10 speciminum 170" ad 340". Aanm. Clarias melanoderma is te Batavia veel minder algemeen dan Clarias batrachus CV. Zij is gemakkelijk herkenbaar aan hare zwarte kleur, hoog ligchaam, zeer stomp tusschenwandbeensuitsteeksel en vooral aan hare groote borstvindoorntanden, welke, in vergelijking met die van de overige soorten, zeer sterk ontwikkeld zijn. Het komt mij voor dat Nieuhof's Kabos of Aelquabben tot de onderwerpelijke soort betrekking heeft, voornamelijk op de grond van de zwarte vlekjes welke hij van dien visch vermeldt. Hij zegt daar- van: » Kabos is mee een soort van Aelquabben, als de vorige" (Bontael of Clarias Nieuhofii CV.) „hoewel wat grooter: want zoo- „ danige zijn over de twee voeten lang en heel vet. De huit is ook „ glat, en zonder schubben, en bruinachtigh van kleur: doch de buik „ bleeker, met zwarte plekjes. De kop is stomp, daar d'oogen voor „in staan. Zij smaken, zoo gezoden en gebraden, heel goet. ” Wat Nieuhof beweert, dat zijne Kabos of Aelquabbe grooter wordt dan zijne Bontael, is in dien zin op te vatten, dat hij van de Lindi (Clarias Nieuhofii) geene volgroeide voorwerpen gezien heeft, want deze soort bereikt minstens dezelfde lengte als Clarias melanoderma. Daarentegen blijft de Leleh (Clarias batrachus) binnen kleinere afme- tingen dan de Wiroe en Lindi. Bij twee mijner voorwerpen van Clarias melanoderma van middelbare grootte is de band ploegbeenstanden tweedeelig, in het midden door eene tandlooze groef gescheiden (even als bij Clarias capensis CV.). Bij een dier voorwerpen zijn tevens de laatste rugvinstraal en laatste aarsvinstraal geheel met de staartvin vereenigd, doch bij het andere voorwerp zijn rug-en aarsvin door eene diepe insnijding van elkander gescheiden en afgerond, evenals bij de overige normale voorwerpen. 945 Hieruit blijkt, dat de genoemde bijzonderheden slechts met omzig- tigheid als soort kenmerken zijn te gebruiken en dat zij bij de on- derwerpelijke soort geene soortelijke waarde hebben maar op rekening te brengen zijn van individuële verscheidenheden. Clarias batrachus CV. Poiss. XV p. 285, Atl. Silur. tab. L fig. 2. Kikvorschachtige Harmouth. Clar. corpore elongato, antice cylindraceo, postice compresso, altitudine 71 ad 6 fere in ejus longitudine absque, 8% ad 6} in ejus longitudine cum pinna caudali; capite valde depresso, longitudine usque ad apicem operculi 43 ad 5 in longitudine corporis absque, 52 ad 6 et paulo in longitudine corporis cum pinna caudali, longitudine usque ad apicem cristae interparietalis 33; ad 34 in longitudine corporis absque, 4 ad 42 in longitudine corporis cum pinna caudali; latitudine capitis 1 ad 1 fere, altitudine 1$ ad 11 in ejus longitudine usque ad apicem operculi; scuto capitis latitudine inter oculos 2 ad 22 in ejus longitudine usque ad apicem cristae interparietalis; fonticulo occipitali ovali fonticulo frontali elongato- cordiformi duplo vel plus duplo breviore; crista interparietali junioribus trigona acute ro- tundata aetate provectioribus obtusiuscule rotundata; scuto capitis junioribus glabriusculo, aetate provectis granuloso; oculis liberis, diametro 9 ad 14 in longitudine capitis usque ad apicem operculi, diametris 5 ad 8 distantibus; maribus posterioribus oblongis superne et inferne valvatis, anterioribus margini rostri anteriori approximatis tubulatis; cirris nasalibus et inframaxillaribus internis opercula vel basin pinnae pectoralis, supramaxillaribus et inframa- xillaribus externis medium vel apicem pinnae pectoralis attingentibus vel paulo superantibus ; ma- xilla superiore ante maxillam inferiorem prominente; rictu parum curvato, latitudine 2 ad 21 in longitudine capitis usque ad apicem operculi;labiis papillosis , inferiore inferne poris 4 valde con- spicuis ; dentibus parvis acutis multiseriatis, intermaxillaribus in thurmas 2 quadratiusculas duplo fere longiores quam latas contiguas vix curvatas, inframaxillaribus in vittas 2 curvatas elongato-trigonas plus duplo longiores quam latas basi contiguas margine anteriore angu- latim excisas, vomerinis in vittam indivisam subsemilunarem medio postice interdum proces- su trigono brevi munitam, pharyngealibus superioribus in thurmas 2 rotundas distantes, pharyngealibus inferioribus in thurmas 2 elongato-oblique-trigonas plus duplo longiores quam latas basi contiguas dispositis; linea laterali simplice tubulis contiguis notata, antice decli- vi, tunc recta; axilla poro mucoso conspicuo nullo; pinna dorsali supra apicem pectoralium circiter incipiente, corpore duplo circiter humiliore, postice obtusa rotundata basi cum basi pinnae caudalis vix vel non unita; pinnis pectoralibus acute rotundatis 1 et paulo ad 14, ventrali- bus obtusis rotundatis 2 circiter in longitudine capitis usque ad apicem operculi; spina pec- torali valida capitis parte postoculari (usque ad apicem operculi) longiore juvenilibus con- spicue aetate provectis vix serrata; anali 2 circiter in longitudine corporis absque pinna caudali, dorsali humiliore, postice obtusa rotundata non vel vix cum basi pinnae caudalis unita; caudali obtusa rotundata 7 ad 8 in longitudine totius corporis; colore corpore nigricante-fusco, 344 nigricante-olivaceo vel violascente-olivaceo, capite inferne et ventre albido; dorso lateribus- que vulgo punctis albicantibus vel flavieantibus in series 9 ad 14 transversas lateribusque inferne in series 2 irregulares longitudinales dispositis; pinnis violascente- vel aurantiaco- olivaceis; eirris apicem versus violaceo-fuscis; iride annulo duplice coeruleo et aureo. B. 7 ad 9: D. 62 ad 76. P. 1/8 ad 1/14. V. 1/5. A. 47 ad. 58. C..18 ad. 25 Mat. brev. simpl. inclus. Syn. Mustela Bont. Histor. nat. med. Ind. orient. fig. p. 18 (pessima). Silurus batrachus Bl. Ausl. Fisch. XI p. 44 tab. 370 (mediocris), Bl. Schn. Syst. posth. p. 386, an et Linn. Gm. Syst. nat. ed. 18* p 1355.? Froschwels Bl. Ausl. Fische l. c. Grenouiller Bl. ibid. Black-fish Al. Russ. Hist. of Aleppo ( edit. britt.) p. 73 litt. a tab. 12 fig. 1 (edit. lugd. bat.) tab. 6 fig. 8—5. Cop. Enc. méth. Ichth. fig. 247?. Clarias Gronov. Zoophylac. p. 100 tab. 8 a fig. 3—5?. Marpoo Russ. Fish. Corom. II p. 53 fig. 1682. Maeropteronotus batrachus Lac. Poiss. V p. 84, 85. Maroptéronote grenouiller Lac. ibid. Maropteronotus magur Buch. Gang. Fish. p. 146, 374, tab. 26 fig. 45. Clarias marpus CV. Poiss. XV p. 280? Harmouth marpoo CV. ibid. Clarias magur CV. Poiss. XV. p. 283, Blkr Verh. Batav. Gen. XXV Nalezing. Ichth. Beng. p. 124. Harmouth magur CV. Poiss. XV p. 282. Clarius. Dussumieri CV. Poiss. XV p. 283? Harmouth de Dussumier CV. ibid?. Clarias punctatus CV. ibid. p. 285, Blkr Verh. Bat. Gen. XXI Sil. batav. consp. p. 53. Cant. Cat. Mal. Fish. p. 263. Harmouth ponctué CV. Poiss. XV. p. 285. Harmouth grenouiller CV. Poiss. ibid. p. 285. Clarias pulicaris Richds. Zoöl. Voy. Sulphur. p. 135 tab. 62 fig. 5— 6. Toeli Tranquebar. Simak il aswad, Siloor Syr. Magur Beng. Tang-sa, Tang-sih, Tang-sat Chinens. lian Leleh Mal. Sundan. et Javan. Hab. Java (Batavia, Bekassi, Tandjong-oost, Tjampea , Buitenzorg, Serang, Bantam , Dano, Tjibiliong, Perdana, Tjandjur, Tjipanas, Bandong, Cheribon, Samarang, Ambarawa, Wonosobo, Lesti, Ngantang, Bator, Grati), in fluviis, lacubus et paludibus. Bal (Boleling), in fluviis. Sumatra (Lahat), in fluviis. Banka (Toboali, Marawang), in fluviis. Biliton (Tjirutjup), in fluviis. Borneo (Sambas), in fluviis. Bengala (Calcutta), in lumine Hooghly. Longitudo plus quam 50 speciminum 95" ad 410”. Aanm. Onder de zoetwater-Siluren van den Indischen Archipel zijn er enkele, welke zijne eilanden met het vaste land van Azié ge- gemeen hebben, zooals Bagarius Buchanani Blkr, Glyptosternon pla- typogon Blkr, Wallago Russellii en Pseudosilurus bimaculatus Dlkr. In Clarias batrachus meen ik eene vijfde soort te zien, welke Zuid- Azië en de Soenda-eilanden tot gemeenschappelijk vaderland heeft. Ik houd thans deze soort voor dezelfde, welke door den heer Valen- ciennes onder den naam van Clarias punctatus is beschreven. De gele huidvlekjes gaan ligtelijk door bewaring in wijngeest verloren en sommige voorwerpen vertoonen die vlekjes zelfs in den verschen toe- stand niet of niet duidelijk. De zeer talrijke voorwerpen, welke ik van de Leleh waargenomen heb, vertoonen overigens talrijke kleine wijzigingen, niet alleen ten opzigte van de bedoelde vlekjes, maar ook , hoezeer binnen zekere grenzen, in de lengte der voeldraden, de ruw- heid of gladheid van het kopschild, de lengte-evenredigheden van kop en ligchaam en de getallen der vinstralen, en zelfs in de ge- daante van den band der ploegbeenstanden. Van Maeropteronotus magur Buch. bezit ik twee voorwerpen van 208" en 227" lengte van Calcutta. Ik heb die voorwerpen met javasche van Clarias punctatus CV. van dezelfde grootte vergeleken en geene verschillen kunnen ontwaren aan welke eene soortelijke beteeke- nis gehecht mag worden. Ik heb de zekerheid daardoor erlangd , dat Clarias punctatus CV. geene andere soort is dan Clarias magur CV. Ik werd door deze uitkomst geleid tot eene nadere vergelijking mijner voorwerpen met de beschrijvingen, door den heer Valenciennes van Clarias Dussumierii en door den heer Richardson van Clarias pulicaris gegeven, en ik ben thans zeer geneigd aan te nemen, dat ook die soorten niet wezenlijk van Clarias punctatus of Clarias magur verschillen. Is de hierboven uitgedrukte meening juist, dan zouden niet min- 44 346 der dan vijf nominale soorten uit het stelsel behooren te vervallen en de soortnaam van Bloch als de oudste der zes behooren behouden te blijven. De soort zou dan niet alleen niet tot den Indischen archipel beperkt zijn maar zelfs een groot gedeelte van Zuid-Azië bewonen en zich westelijk tot in Syrië en oostelijk tot in China uitstrekken, een verbreidingsgordel, welke voor een’ zoetwatervisch zeer groot te noe- men is en weinig onderdoet voor dien van Silurus glanis L. Het komt mij voor, dat Bontius de eerste afbeelding van Clarias batrachus heeft gegeven onder den naam van Mustela. Die afbeel- ding is uiterst gebrekkig, zooals van dien tijd ook niet anders te verwachten was. De later door Gronovius, Bloch, Russell en Buchanan gegevene afbeeldingen zijn veel beter en dragen, wat meerdere of mindere korrektheid betreft, de sporen van de jaartallen, in welke ze werden openbaar gemaakt. . Verreweg de beste afbeelding echter is die, welke door den heer Riehardson in de Zoölogie van de reis der Sulphur is gepubliceerd, en slechts zeer weinig te wenschen overlaat. De Leleh is een op Java zeer algemeen verbreide visch. Hij houdt zich, evenals zijne geslachtsverwanten, bij voorkeur op in moerassen en slooten of grachten, doch bezoekt ook meren en rivieren. Hij is algemeen, zoowel in de bovenlanden als in de benedenlanden, en aast op kleine visschen en schaaldieren en op dierlijke uitwerpselen. Re- genwormen zijn hem een geliefd voedsel en het is hiermede dat de kinderen der inlanders hem dikwijls aan den angel vangen. Te Batavia wordt hij dikwijls met praauwen vol ter markt gebragt, gelijktijdig met praauwen vol van de Betok (Anabas scandens CV), Tambakkan (Helostoma Temminckii CV)., Gaboes (Ophicephalus striatus Bl, Ophi- cephalus lucius K. v. H. en Ophicephalus micropeltes K. v. H)., en andere moerasvisschen. De inlanders versmaden de Leleh niet, doch op tafels der Euro- peanen komt hij nooit of uiterst zelden voor. 94 Clarias leiacanthus Blkr, Vijfde Bijdr. ichth. Dorn. Nat. Tijdschr. Ned. Ind. II p. 430. Atl. Silur. tab. L fig. 1. Gladdoornige Harmouth. Clar. corpore elongato, antice cylindraceo, postice compresso, altitudine 6 ad 64 in ejus longitudine absque, 8 ad 6} in ejus longitudine cum pinna caudali; capite valde depresso, longitudine usque ad apicem operculi 5} ad 6 in longitudine corporis absque, 6} ad 6% in longitudine corporis cum pinna caudali, longitudine usque ad apicem cristae interparietalis A ad 5 in longitudine corporis absque, 44 ad 52 in longitudine corporis cum pinna caudali; latitudine capitis 1 fere, altitudine 2 fere ad 11 in ejus longitudine usque ad apicem operculi ; scuto capitis latitudine inter oculos 2 et paulo in ejus longitudine usque ad apicem cristae interparietalis; fonticulo occipitali ovali fonticulo frontali elongato-cordiformi crista transversa medio interrupta inaequaliter bipartito duplo vel plus duplo breviore; crista interparietali junioribus acutiuscule aetate provectis obtuse rotundata; scuto capitis glabriusculo vel granulis parvis numerosis scabriusculo; oculis liberis diametro 12 ad 14 in longitudine capitis usque ad apicem operculi, diametris 7 ad 9 distantibus; naribus posterioribus rotundis vel oblongis superne et inferne valvatis, anterioribus margini rostri anteriori approximatis tubulatis; cirris nasalibus et inframaxillaribus internis basin pinnae pectoralis, supramaxillaribus et inframaxil- laribus externis apicem pinnae pectoralis subattingentibus vel paulo superantibus; maxilla superiore ante maxillam inferiorem prominente; rictu parum curvato latitudine 2 fere in longitudine capitis usque ad apicem operculi; labiis papillosis, inferiore inferne poris 4 valde conspicuis; dentibus parvis acutis multiseriatis, intermaxillaribus in thurmas 2 quadratiusculas multo minus duplo longiores quam latas contiguas vix curvatas, inframaxillaribus in vittas 2 curvatas elongato-trigonas duplo circiter longiores quam latas basi contiguas margine anteriore angulatim excisas, vomerinis in vittam indivisam formam circuli segmenti referentem postice medio aetate provectioribus processu brevi obtuso munitam, pharyngealibus superioribus in thurmas 2 rotundiusculas distantes, pharyngealibus inferioribus in thurmas 2 elongato-oblique- trigonas plus duplo longiores quam latas basi contiguas dispositis; linea laterali simplice tubu- lis contiguis notata, antice declivi, porro recta; axilla poro mucoso conspicuo nullo; pinna dorsali supra vel vix post apicem pinnae pectoralis incipiente, corpore duplo circiter humiliore, postice obtusa rotundata basi cum basi pinnae caudalis vix vel non unita; pectoralibus et ventralibus acutiuscule rotundatis, pectoralibus li ad 11, ventralibus 2 ad 2i in longitudine capitis usque ad apicem operculi; spina pectorali mediocri capitis parte postoculari breviore antice tota vel tota fere glabra; anali plus quam 2 in longitudine totius corporis, dorsali duplo circiter humiliore, postice obtusa rotundata, vix vel non cum basi pinnae caudalis uni- ta; caudali obtusa rotundata 61 ad 72 in longitudine totius corporis; colore corpore violascen- te-fusco, capite inferne ventreque tantum griseo vel griseo-roseo; lateribus interdum punctis flavicantibus in series transversas dispositis; pinnis fuscis; cirris basin versus vulgo nigricante- fuscis vel violascente-fuscis. B. 9. D. 76 ad'78. P. 1/9. vel 1/8. V. 1/5. A: 60 ad 62, C. 19 ad 21 Hab. Sumatra (Benculen), in fluviis. Banka (Marawang), in fluviis, 348 Nias, in fluvus. Borneo (Sinkawang, Sambas, Kahajan), in fluviis. Longitudo 6 speciminum 160" ad 330". Aanm. Behalve de Leleb, Wiroe en Lindi, voeden de Soenda- eilanden nog andere soorten van Clarias, welke tot nog toe niet of weinig bekend zijn. Tot die soorten behoort de onderwerpelijke, welke op Java niet schijnt voor te komen. Zij staat in verwantschap tusschen Clarias Nieuhofii en Clarias batrachus. Van Clarias Nieu- hofii verschilt zij door minder slanke vormen, betrekkelijk grooteren kop, niet of naauwelijks met de staartvin vereenigde rugvin en aarsvin, aanmerkelijk minder talrijke rugvin- en aarsvinstralen, enz. Van Clarias batrachus daarentegen wijkt zij af door betrekkelijk korteren kop, stomper afgerond tusschenwandbeensuitsteeksel, aanmerkelijk zwakkeren en korteren en aan den voorrand gladden of naauwelijks voelbaar ruwen borstvindoorn, breedere tusschenkaakbeenstandgroe- pen, enz. Clarias Teysmanni Blkr, Descript. Spec. piscium javan. Nat. Tijdschr. Ned. Ind. XIII p. 344. Atl. Silur. tab. LI f 's Harmouth. g. 1. Zeijsmann Clar. corpore elongato, antice cylindraceo, postice compresso, altitudine 8 ad 7 et paulo in ejus longitudine absque, 9%} ad 8L in ejus longitudine cum pinna caudali; capite valde depresso, longitudine usque ad apicem operculi 54 ad 6; in longitudine corporis absque , 64 ad 7 in longitudine corporis cum pinna caudali, longitudine usque ad apicem cristae interpa- rietalis 4$ ad 5 ferein longitudine corporis absque, 53 ad 52 in longitudine corporis cum pinna caudali; latitudine capitis 1 circiter, altitudine 2 circiter in ejus longitudine usque ad apicem operculi; scuto capitis latitudine inter oculos 2; circiter in ejus longitudine usque ad apicem cris- tae interparietalis ; fonticulo occipitali ovali fonticulo frontali oblongo-cordiformi septo transverso inaequaliter bipartito duplo circiter breviore; crista interparietali junioribus et aetate provectiori- bus trigona apice acutiuscule rotundata; scuto capitis glabriusculo vel granulis parvis nume- rosis scabriusculo; oculis liberis, diametro 10 ad 11 in longitudine capitis usque ad apicem oper- culi, diametris 5 ad 6 distantibus; naribus posterioribus oblongis superne et inferne valvatis, anterioribus rostri margini anteriori approximatis tubulatis; cirris nasalibus et inframaxillaribus internis basin pinnae pectoralis, supramaxillaribus et inframaxillaribus externis apicem pinnae pectoralis subattingentibus vel paulo superantibus; maxilla superiore ante maxillam inferiorem prominente; rictu parum curvato, latitudine 2 circiter in longitudine capitis usque ad apicem 919 operculi; labiis papillosis , inferiore inferne poris 4 bene conspicuis ; dentibus parvis acutis multise- riatis, intermaxillaribus in thurmas 2 quadratiusculas multo minus duplo longiores quam latas contiguas vix curvatas, inframaxillaribus in vittas 2 curvatas elongato-trigonas duplo circiter longiores quam latas basi contiguas margine anteriore angulatim excisas, vomerinis in vittam indivisam sat gracilem subsemilunarem, pharyngealibus superioribus in thurmas 2 rotundius- culas distantes, pharyngealibus inferioribus in thurmas 2 elongato-oblique-trigonas plus duplo longiores quam latas basi subcontiguas dispositis; linea laterali simplice tubulis contiguis notata, antice declivi, porro recta; axilla poro mucoso conspicuo nullo; pinna dorsali post apicem pinnae pectoralis incipiente, corpore duplo circiter humiliore, postice obtusa rotundata non vel vix cum basi pinnae caudalis unita; pectoralibus et ventralibus acutiuscule rotundatis, pectoralibus 15 ad 14, ventralibus 2 ad 2 et paulo in longitudine capitis usque ad apicem operculi; spina pectorali gracili capitis parte postoculari breviore antice scabriuscula non dentata; anali plus quam 2 in longitudine totius corporis, dorsali minus duplo humiliore, postice obtusa rotundata, vix vel non eum basi pinnae caudalis unita; caudali obtusa rotundata 63 ad 74 in longitudine totius corporis; colore corpore profunde olivaceo, capite inferne tantum ventreque roseo-margaritaceo; dorso lateribusque guttulis luteis vel aurantiacis ex parte in series 11 ad 13 simplices transversas obliquas dispositis ex parte sparsis; pinnis imparibus cirrisque aurantiaco-olivaceis; pinnis paribus aurantiacis. pg up 10rad 14 Pr 1/7.ad. 1/9. V. 60:ad 63. C..19 ad 21. Hab. Java (Tiikoppo, Pondokgedeh), in fluviis montanis. U Longitudo 2 speciminum 110” et 208. Aanm. Clarias Teijsmanni, dus genoemd ter eere van den verdien- stelijken plantenkenner den heerJ. E. Teijsmann, die. mij er het eerste voorwerp van toezond, gevangen in bergstroomen van den Gedeh en Pangerango, staat in verwantschap tusschen Clarias Nieuhofi en Clarias leiacanthus. Van eerstgenoemde is zij dadelijk te onderkennen aan haar minder slank ligchaam, betrekkelijk grooteren kop en niet met elkander vereenigde ongepaarde vinnen en meer andere kenmer- ken. Ook van Clarias letacanthus in zij nog gemakkelijk te onder- kennen, doordien bij Claris leiacanthus het ligchaam minder slank i8, het tusschenwandbeensuitsteeksel veel stomper, de borstvindoorn aan den voorrand volkomen glad, enz. Clarias fuscus CV. Poiss. XV p. 284, Bruine Harmouth. Clar. capite longitudine usque ad apicem cristae interparietalis 43 in longitudine corporis cum pinna caudali, latitudine plus quam 2 capitis longitudinis efficiente; scuto capitis levi- ter granuloso; dentibus vomerinis parvis multiseriatis acutis; spina pectorali dentata; pinnis verticalibus non unitis; colore corpore nigro. D. 67. A. 48. 390 Syn. Macropteronotus fuscus Lac. Poiss. V p. 88 tab. 2 fig. 1?. Maecroptéronote brun Lac. ibid. Harmouth brun CV. Poiss. XV p. 284. Hab. Sumatra, China? Longitudo speciminis descripti 9 poll. paris. Aanm. Hoezeer ik geneigd ben aan te nemen, dat de soort, hier- boven aangeduid naar de beschrijving, daarvan door den heer Valen- ciennes gegeven, dezelfde kan wezen als mijne Clarias melanoderma, laat de kortheid en te geringe bepaaldheid dier beschrijving niet toe, hieromtrent tot zekerheid te geraken. De beschrevene kenmerken komen vrij wel overeen met die van Clarias melanoderma. Indien de meening van den heer Valenciennes juist is dat Lacépéde's Ma- cropteronotus fuscus zijne Clarias fuscus voorstelt en de afbeelding van Lacépéde ten opzigte van kopschild, voeldraden en borstvindoor- nen de natuur eenigzins getrouw terug geeft, zou Clarias fuscus van Clarias melanoderma verschillen door spitser tusschenwandbeensuit- steeksel, kortere voeldraden en niet of niet zigtbaar getande borst- vindoornen. Wat deze laatste echter betreft, de heer Valenciennes wijst bepaald aan, dat zij getand zijn, maar aangezien gezegd wordt dat „le bord de son épine pectorale n'est pas plus fortement dente- telé que dans la seconde espèce” moet men den aard der borstvin- doornbewapening bij vdie tweede soort” kennen om zich eene voor- stelling te kunnen maken van die bewapening bij Clarias fuscus. Nu is de tweede soort van Clarias, door den heer Valenciennes in de groote Histoire naturelle des Poissons beschreven, Clarias lazera CV. van welke ik echter geene bijzonderheden betrekkelijk de borstvin- doornen vermeld zie. Bedoelt de heer Valenciennes evenwel met de tweede soort, de tweede indische door hem beschrevene, wat ik waarschijnlijk acht, t. w. Clarias magur, welke ik houd voor dezelfde als Clarias batrachus CV. en Clarias punctatus CV., dan moet Clarias melanoderma bepaaldelijk eene van Clarias fuscus verschillende soort zijn, vermits juist de bijzonder groote tanden van de borstvindoornen een der voornaamste kenmerken van Clarias melanoderma uitmaken. Het stompe tusschenwandbeensuitsteeksel zou dan het eenige zijn, i 351 waardoor zich, naar de beschrijving te oordeelen, Clarias fuscus van Clarias batrachus zou onderscheiden. Er blijft alzoo ten opzigte van Clarias fuscus eene onzekerheid be- staan, welke mij geleid heeft haar voorloopig onder den door den heer Valenciennes gegeven’ naam te vermelden. Clarias Nieuhofit CV. Poiss. XV p. 287. Blkr Verh. Bat. Gen. XXI Sil. bat. consp. p. 55. Atl. Silur. tab. LI fig. 2. Nieuhof's Harmouth CV. Clar. corpore elongato, antice cylindraceo, postice compresso, altitudine 8 ad 9} in ejus longitudiue absque, 9 ad 10! in ejus longitudine cum pinna caudali; capite valde depresso, longitudine usque ad apicem operculi 7 ad 9 in longitudine corporis absque, S ad 10 in longitudine corporis cum pinna caudali; longitudine capitis usque ad apicem cristae interpa- rietalis 54 ad 64 in longitudine corporis absque, 6} ad 7 in longitudine corporis cum pinna caudali; latitudine capitis 1 circiter, altitudine 13 ad 1l in ejus longitudine usque ad apicem operculi; scuto capitis latitudine inter oculos 24 ad 2? in ejus longitudine usque ad apicem eristae interparietalis; fonticulo occipitali ovali fonticulo frontali cordiformi crista transversa inaequaliter bipartito non vel paulo vulgo breviore; crista interparietali junioribus et adultis obtusissime semilunariter rotundata; scuto capitis glabriusculo vel granulis parvis numerosi scabriusculo; oculis liberis, diametro 11 ad 13 in longitudine capitis usque ad apicem oper- culi, diametris 6 ad 7 distantibus; naribus posterioribus oblongo-rotundis superne et inferne valvatis, anterioribus rostri margini anteriori approximatis tubulatis; cirris nasalibus fontieulum posteriorem, supramaxillaribus et inframaxillaribus externis apicem pinnae pectoralis, inframa- xillaribus internis basin pinnae pectoralis superantibus vel subattingentibus; maxilla supe- riore ante maxillam inferiorem prominente; rictu vix curvato latitudine 1$ ad 2 in longitu- dine capitis usque ad apicem operculi; labiis papillosis, inferiore inferne poris 4 vulgo bene conspicuis; dentibus parvis aeutis multiseriatis; dentibus intermaxillaribus in thurmas 2 ob- longo-quadratas vix vel multo minus duplo longiores quam latas contiguas, inframaxillari- bus in vittas 2 curvatas duplo fere longiores quam latas basi contiguas margine anteriore angulatim excisas, vomerinis in vittam formam circuli segmentum referentem medio postice interdum processu brevi munitam, pharyngealibus superioribus in thurmas 2 rotundas dis- tantes, pharyngealibus inferioribus in thurmas 2 elongato-oblique-trigonas plus duplo longiores quam latas basi subcontiguas dispositis; linea laterali simplice tubulis continuis notata, antice declivi, porro recta; axilla poro mucoso conspicuo nullo; pinna dorsali post apicem pinnae pectoralis incipiente, antice corpore plus duplo postice corpore minus duplo humiliore radio postico tota ejus longitudine cum pinna caudali unito; pectoralibus rotundatis 17 ad 1$ in longi- tudine capitis usque ad apicem operculi, spina mediocri capitis parte postoculari multo breviore denticulis nullis vel vix conspicuis; ventralibus rotundatis pectoralibus duplo vel minus duplo brevioribus; anali plus dimidio totius corporis longitudinis efficiente, dorsali humiliore, radio postico tota ejus longitudine cum pinna caudali unito; caudali obtusa rotundata 392 8 ad 11 fere in longitudine totius corporis; colore corpore nigricante- vel pulehre profunde oli- vaceo, capite inferne et ventre aurantiaco vel margaritaceo-roseo; dorso lateribusque vulgo guttulis luteis vel aurantiaco-luteis sparsis in series simplices transversas 13 ad 20 dispositis seriebus inferne serie guttularum ejusdem coloris longitudinali simplice vel duplice irregulari unitis; pinnis inparibus aurantiaco-olivaceis aurantiaco marginatis; pinnis pectoralibus ventra- libusque violascentibus, vel aurantiacis, vel dilute flavescente-roseis, vel fusco-aurantiacis. B. 8 vel 9. D. 87:ad.106. P.-1/9. V. A/Aivel 79:5A2969. ad! 93. "COQUE tad BE Syn. Bontael o Negenoogen Nieuh. Gedenkw. Lant- en Zeereize p. 271. Lampreta indica seu Enneophthalmus Will Ichth. App. p. 4. tab. 6. fig. 2. Harmouth de Nieuhof CV. Poiss. XV p. 287. Clarias pentapterus Blkr, Vierde Bijdr. Ichth. Born. Nat. T. Ned. Ind. II p. 206. Lindi Mal. Batavia. Hab. Java (Batavia, Bekassi), in fluviis et paludibus. Sumatra (Palembang), in fluviis. Banka (Marawang), in fluviis. Biliton (Tjirutjup), in fluviis. Borneo (Pengaron, Bandjermasin, Kahajan, Pontianak, Sambas), in fluviis. Longitudo 22 speciminum 170" ad 490. * Aanm. De eerste kennis van de Lindi heeft de wetenschap te dan- ken aan Joan Nieuhof, in wiens afbeelding de soort zich vrij vol- doende herkennen laat. Uitzijne beschrijving zelve echter zou men de soort minder bepaald kunnen herkennen , bepalende zich deze tot volgen- de woorden: » Negenoogen of Bontael is een geslacht van ael-quab- „ben. Zij zijn meer als een voet lang, gladt van huit, en vet als / ael; maar wat anders van fatsoen. Zijn op het lijf bruinachtig van „ kleur, hebben onder het lijf purpere vinnen, en boven op het lijf / verscheide geele plekjes: als of daer iet vergiftighs instak. De kop „gelijkt na eene slek met horens. De vinnen zijn ook, als die van „de pennevisch, vergiftigh: dies men zich daer voor wachten moet. „Zij houden in de stilstaende wateren en poelen: worden gestooft „ gegeeten en zijn niet onaengenaam." De Lindi is gemakkelijk herkenbaar aan hare slanke gedaante, be- trekkelijk korten kop en vereenigde vertikale vinnen. De heer Valen- ciennes gaf er het eerst eene meer voldoende beschrijving van, doch slechts naar een enkel voorwerp van 15 (parijssche?) duimen lengte, bij hetwelk de kleuren ontaard waren en de staart korter dan bij 293 mijne voorwerpen, vermits er de lengte van den kop tot aan de kieuw- opening gezegd wordt slechts 8 malen, en tot aan het einde van de tusschenwandbeenskam ongeveer 6 malen, te gaan in de geheele lengte. De Lindi, hoezeer veel minder algemeen te Datavia dan Clarias ba- trachus CV., wordt meer ter markt gebragt dan de Wiroe (Clarias me- lanoderma Blkr). Zij biedt vele verscheidenheden aan, welke echter slechts individueel zijn. De kleur verschilt van fraai olijfgroen tot zwart en de gele vlekjes ontbreken soms geheel en al. Zoo ook zijn de hoogte-evenredigheden des ligchaams en de lengte-evenredigheden des kops aan soms aanmerkelijke verschillen onderhevig, hoezeer zij bij de in mijn bezit zijnde voorwerpen tusschen de in de beschrij- ving aangeduide grenzen beperkt blijven. Scripsi Batavia Calendis Jun. ad Sept. 1857. NASCHRIFT. Met de overlandmail van Augustus 1858 ontving ik de IIe Ab- theilung der « Ichthyologische Beitrüge" van den heer Kner, geplaatst in het Oktober-nummer 1857 van de Sitzungsberichte der mathe- mat.- naturw. Classe der kais. Akademie der Wissenschaften, en in dit jaar ook afzonderlijk te Weenen uitgegeven. Tot mijn leedwezen ontving ik dit werkje, hetwelk uitsluitend over Siluren handelt, nadat dit deel tot op dit Naschrift was afge- drukt, zoodat ik daarvan bij de bearbeiding van hetzelve geen nut heb kunnen trekken. Bijna uitsluitend zijn daarin behandeld zuidameri- kaansche Siluroïden uit de onderfamiliën der Bagrichthyoïden en Silu- richthyoïden en wel uit de geslachten Phractocephalus, Bagrus, Arius Galeichthys, Platystoma, Astrophysus, Cetopsis, Pimelodus, Callo- physus, Auchenipterus, Centromochlus, Trachelyopterus, Ageneiosus en Hypophthalmus. De genoemde geslachten hebben er grootendeels de beteekenis, door den heer Valenciennes daaraan gegeven, terwijl de geslachten As- trophysus en Centromochlus nieuw zijn. De bedoelde Bijdrage van den heer Kner is eene bevestiging van mijne meening, in den voorgaanden arbeid uitgesproken, dat de stroomen van Zuid-Amerika nog zeer talrijke soorten voeden, van welke de wetenschap nog geen kennis draagt. Niet minder dan 19 soorten zijn daarin als nieuw beschreven, en houdt men in het oog, dat die soorten door slechts één natuuronderzoeker (J. Natterer) reeds jaren geleden werden bijeengebragt, dan mag men wel aannemen, dat voorteezette nasporingen van de stroomgebieden van Zuid-Amerika door meerdere zoölogen nog zullen leiden tot de ontdekking van talrijke nieuwe vormen, De nieuwe soorten van den heer Kner zijn de volgende. Bagrus reticulatus Kner. Pimelodus laticaudus Heck. Mss. » goliath Heck. Mss. Auchenipterus thoracatus Kner. „ punctulatus Kner. » ceratophysus Kner. „ piramuta Kner. Centromochlus megalops Kner. Platystoma sturio Kner. „ aulopygius Kner. Asterophysus batrachus Kner. Trachelyopterus taeniatus Kner. Cetopsis gobioides Kner. Ageneiosus dentatus an nov. Pimelodus ornatus Kner. spec.? Kner. „ multiradiatus Kner. „ quadrifilis Kner. „ breviceps Kner. Hypophthalmus fimbriatus Kner. Deze soorten laten zich, naar de beschrijvingen en afbeeldingen van den heer Kner te oordeelen, in de door mij voorgestelde rang- schikking der Siluroiden plaatsen als volgt. Bagrus reticulatus heeft de 6 voeldraden en dentitie en het met de huid bedekte kopschild van Galeichthys (p. 61), doch de 12 kieuw- stralen deze soort, hare lange en dunnestaart en over de geheele huid verbreid adernet, in verband met hare woonplaats in de stroomen van Zuid-Amerika, doen denken aan de type van een eigen geslacht. Te meer wordt men genoopt aan een eigen genus te denken, wanneer men van Bagrus goliath Heck. Kner, eene zeer na aan Dagrus reti- culatus verwante soort, leest, dat daar de ploegbeenstandband twee zijstukken heeft, welke aan het gehemelte behooren, wat mogelijk ook met de andere soort het geval is. Ik noem die type voorloopig Piratinga, naar den brasiliaanschen naam van de eerstgenoemde der beide soorten. Bagrus punctulatus Kner schijnt tot eene nog andere type te be- hooren, welker kenmerken gelegen zijn in buitengewoon breede tus- schenkaaks- en onderkaakstandbanden, onverdeelden dwarschen band der ploegbeenstanden, ver vaneenstaande neusgaten en minstens 8 of 9 kieuwstralen. Overigens heeft die soort 6 bandachtig platte voeldra- 396 den en met de huid bedekt kopschild. Men zou aan die type den naam van Platynematichthys kunnen geven. De vierde nieuwe soort van Bagrus van den heer Kuer, Bagrus piramuta schijnt evenzoo te behooren tot een geslacht, even als de genoemde, in verwantschap staande tusschen Galeichthys Baird en Pla- tystoma Ag. Ik noem dat voorloopig Piramutana, naar den brasi- liaanschen naam der soort. Van Bagrus mesops Val. op pag. 66 door mij onder geleide van een vraagteeken in het geslacht Selenaspis geplaatst, is het tanden- stelsel nader bekend gemaakt en daaruit blijkt, dat die soort niet tot dat geslacht kan behooren maar veeleer te rangschikken is onder Netuma, alhoewel er de buitenste onderkaaksdraden onder of achter den bekhoek schijnen ingeplant te zijn. De getallen der kieuwstralen van die soort zie ik niet vermeld. De nieuwe soort van Platystoma, door den heer Kner beschreven, zal waarschijnlijk de waarde erlangen van een nieuw geslacht, zoowel wegens den eigenaardigen bouw van den snuit, als wegens zijn aan de ondervlakte geheel getand zijn en wegens de ver achterwaartsche inplan- ting der voorste onderkaaksvoeldraden en het geringe aantal kieuw- stralen (9). Dat geslacht zou men kunnen noemen Platystomatichthys. Astrophysus of Asterophysus Kner is een zeer natuurlijk geslacht der Ariodonten, kenbaar aan de boven eene wijde bekspleet geplaatste oogen, uitpuilende onderkaak, 6 voeldraden, de gehemeltetandplaten van Arius Blkr (welke echter met spitse tandjes bewapend zijn) kleine kieuwspleet, gering aantal kieuwstralen (4 of 5) en bedekte oogen. Astrophysus schijnt mij toe het analogon te zijn voor Zuid-Amerika van het geslacht Batrachocephalus Blkr van Zuid-Azië en den Indischen archipel. Cetopsis gobioides heeft volgens den heer Kner meerreijige onder- kaakstanden, zoodat de diagnose van het geslacht, op pag. 257, daarnaar te wijzigen is. Pimelodus ornatus Kner is volgens mij eene Rhamdia. Pimelodus multiradiatus Kner schijnt evenzeer eene Rhamdia te zijn en is zeer opmerkelijk door hare 10 rugvinstralen. 357 Pimelodus breviceps Kner past daarentegen geheel in mijne diagnose van Pseudopimelodus, tot welk geslacht ook Pimelodus latieaudus Heck. Kner schijnt te behooren. Auchenipterus thoracatus Kner en Auchenipterus ceratophysus Kner, behooren tot mijn geslacht "TTrachycorystes. Het geslacht Centromochlus Kner is zeer na aan Trachycorystes Blkr verwant doch onderscheidt zich er van door buitengewoon korte, als het ware rudimentaire, aarsvin, tweekwabbige staartvin, geringer aan- tal kieuwstralen (5 tot 6), enz. Van de beide door den heer Kner opgestelde nieuwe soorten van Ageneiosus, is Ageneiosus dentatus volgens hem zelven nog onzeker. Zij behoort inderdaad tot het geslacht Ageneiosus, doch niet zoo zijne tweede soort, Ageneiosus quadrifilis. Deze iste brengen tot een eigen geslacht der Eunaneminen, hetwelk kenbaar is onder alle Pimelodonten aan zijne 4 voeldraden en daardoor een’ schakel aanvult in de groote rei der Pimelodonten, welke in de Ariodonten door de geslachten Helicophagus en Pangasius wordt ingenomen. Men zou dit geslacht Tetranematichthys kunnen noemen. Volgens den heer Kner verschilt de soort van de overige soorten van Ageneiosus ook nog door de niet in een beenig omkleedsel beslotene en ingesnoerde zwemblaas. Naar de afbeelding te oordeelen heeft zij een’ sterk uitgedrukten Schilbe-achtigen habitus. Inderdaad vormen Tetranematichthys en Hypophthalmus een’ overgang tot de Schilbeïnen der Silurichthyoïden. De soorten door den heer Kner in zijne aangehaalde bijdrage beschreven of toegelicht laten zich, naar mijne rangschikking inge- deeld, overzien als volgt. DAGRICHTHYOIDEI. Ariodontes. Phractocephalus bemiliopterus Val. Kner, Dlkr. Piratinga reticulata Blkr — Bagrus reticulatus Kner. „ goliath Blkr = Bagrus goliath Heck. Kner. Platynematichthys punctulatus Blkr == Bagrus punctulatus Kner. Piramutana piramuta Blkr = Bagrus piramuta Kner. Netuma? mesops Blkr = Selenaspis? mesops Blkr ol. = Bagrus mesops Val. Kner. 358 Netuma? proöps Blkr = Bagrus proóps Val. Kner. Selenaspis flavescens Blkr = Bagrus flavescens Val. Kner. „ Herzbergii Blkr = Bagrus Herzbergii Val. Kner. „ luniscutis Blkr — Arius luniscutis CV. Kner. Guiritinga Commersonii Blkr = Bagrus Commersonii Val. Kner. Sciades pictus Blkr == Bagrus (Sciades) pictus Müll. Trosch., Kner. Cephalocassis rugispinis Blkr = Arius rugispinis CV. Kner. Arius quadriscutis CV. Kner, Blkr. Ariodes clarias Blkr == Pimelodus Blochii Val. Ailurichthys Gronovii Baird Gir. — Galeichthys Gronovii CV. Kner. Platystomatichthys sturio Blkr f Platystoma sturio Kner. Platystoma Vaillantii Val. Kner. „ platyrhynchos CV., Kner. » lima Ag. Kner. » planiceps Ag., Kner. » fasciatum Val. Kne. Astrophysus batrachus Kner. Pimelodontes. Rhamdia ornata Blkr == Pimelodus ornatus Kner. , maculata Blkr = Pimelodus maculatus Lac. Kner. „ ? multiradiata Blkr == Pimelodus multiradiatus Kner. » pati Blkr — Pimelodus pati Val, Kmer. „ sapo Blkr == Pimelodus sapo Val. Kner. „ Sebae Blkr — Pimelodus Sebae Val., Kner. » gracilis Blkr z Pimelodus gracilis Val. Kner. Pinirampus pinirampus Blkr — Pimelodus pinirampus Ag. Kner. Pseudopimelodus breviceps Blkr == Pimelodus breviceps Kner. „ laticaudus Blkr — Pimelodus laticaudus Heck. Kner. , bufonius Blkr = Pimelodus bufonius Val. Kner. , raninus Blkr — Pimelodus raninus Val. Kner. Pimelodus furcifer Val. Kner. Callophysus ctenodus Müll. Trosch. Kner. Auchenipterus nodosus Müll. Trosch. Kner. Trachycorystes maculosus Blkr = Auchenipterus maculosus Val. Kner. » ? punctatus Blkr = Auchenipterus punctatus Val. Kner. » thoracatus Blkr = Auchenipterus thoracatus Kner. „ ceratophysus Blkr rz Auchenipterus ceratophysus Kner. Centromochlus megalops Kner. » aulopygius Kner. Euanemus nuchalis Blkr = Auchenipterus nuchalis Val. Kner. Ageneiosus militaris Val., Kner. „ brevifilis Val. Kner. „ dentatus Kner. Tetranematichthys quadrifilis Blkr = Ageneiosus quadrifilis Kner. Anodontes. Hypophthalmus fimbriatus Kner, Blkr. „ Spixii Val. Kner = Hypophthalmus edentulus Spix, Blkr. SILURICHTHYOIDEI. Cetopsis gobioides Kner. , coecutiens Ag. Kner. „ candiru Ag. Kner. Trachelyopterus taeniatus Kner. Onder het afdrukken van dit deel ontvingik voorts nog enkele ver- zamelingen, welke mij in de gelegenheid gesteld hebben hier en daar in den tekst eenige bijvoegselen op te nemen, terwijl aan den anderen kant van sommige nieuwe waarnemingen in de reeds afgedrukte bla- den geene melding gemaakt is kunnen worden. Nieuwe verzamelingen had ik te danken aan de heeren Dr. A. J. ANpeRsSON, Geneesheer op de Kokos-eilanden. . . . . van Kokos-eiland S. H. A. BeGEMANN, Officier van Gezondheid der 3* klasse, thans op Java. „ Banka. F. W. Dorce, Officier van Gezondhetd der 1* klasse, te Muntok. , . „ Banka. G. J. Fier, Officier van Gezondheid der 2° klasse, thans te Batavia. „ West-Dorneo. G. F. James, Officier van Gezondheid der 2° klasse, thans op Java. . „ West-Sumatra. E. A. Lance, Dirigerend Officier van Gezondheid der 2* klasse, Inspek- teur der Hospitalen op de Buitenbezittingen. . . . . . . » Oost-Sumatra. J. A. W. Van OrpnvuiseN, Adsistent-resident van Benkoelen. . . . » West-Sumatra J.J. W. E. Van RiEMsDI:K, Officier van Gezondheid der 3 klasse, te Bankalis » Oost-Sumatra. E C. ScHoNCK, Resident van Banjoemas, te Banjoemas. . . . . . , Zuid-Java. . F. Senurrr, Dirigerend Officier van Gezondheid der 2* klasse (sedert overleden) | . . a. : EN WES za. 7 0 Wiest:Snmmatras F. J. P. SrorM VAN 's GRAVESANDE, san) CRANE te Batavia. „ Oost-Sumatra. Ook gewierden mij op nieuw verzamelingen van verscheidene heeren, aan wie ik reeds vroeger toezendingen te danken had: te weten van: 360 Dr. J. W. E. AnNpr, Officier van Gezondheid der 2* klasse, thans te Timor-koepang. . . . 1 - . van Midden Java. Dr. O. BruMMER, Officier van Gezondhend m * Kite: te E. "sj Timor. E. W. A. LupExiNG, Offcier van Gezondheid der 2° klasse, te Fort de Rei. c0: dr » West-Sumatra. A. J. F. JANSEN, Reside van Me Ridder dá: Os van aot Neder- landsche Leeuw en Kommandeur der Spaansche Orde van Isabella la Catoliea, te Manado . . . "DEUX AAS Noud GEE D. C. Noorpziek, Adsistent-resident te Patiitan: Ene Mod ale oe en J. G. C. Ross, Eigenaar van de Kokos-eilanden. . . . „ Kokos-eiland. J. H. A. B. SoNNEMANN RznENTISCH, Officier van Geo dr 1 Sabe ie Empkawanp. (1.7 294 Iw ate A 0» IN ay West Boren P. L. VAN BLOEMEN WAANDERS, PIRA En te Boleling:. : go ay RE H. D. A. VAN per Goes, Resident van Banda en Chef der kommissie voor Nieuw-Guinea. 4... c 97 4 Wo uM Ec E UM EVEN Mijn kabinet is echter door deze nieuwe verzamelingen ten opzig- te der Siluren niet veel verrijkt geworden. De beschrijving eener nieuwe soort van Palembang, Cephalocassis Stormei, heb ik nog aan het einde der Baegrichthyoïden kunnen inlasschen, doch niet kunnen vermelden op bladz. 28, 81, enz. De kolom Sumatra op bladz. 39 tot 41 moet daarnaar ook gewijzigd worden, terwijl daarin tevens ook zouden behooren vermeld te worden Pseudosilurus leiacanthus Blkr, Chaca bankanensis Blkr en Clarias leiacanthus Blkr, welke ik sedert het afdrukken dier bladzijden ook van Sumatra heb ontvangen en waardoor ‘het cijfer der Siluren van die kolom tot 59 moet verhoogd worden, zoodat thans van Sumatra reeds 5 Siluren meer bekend zijn dan van Java en 17 meer dan van Borneo. Door het bekend gewor- den voorkomen van Pseudosilurus leiacanthus Blkr op Sumatra, ver- valt natuurlijk ook de eenige op bladz. 493 als aan Banka eigen ver- melde soort. Het eerste deel van mijn’ Prodromus met den vorenstaanden arbeid den ichthyologen aanbiedende, wensch ik tevens te voldoen aan het verlangen van meerdere ichthyologen, mij kenbaar gemaakt, eene lijst openbaar te maken van de thans reeds vrij talrijke ichthyologische bij- dragen, welke door mij zijn gepubliceerd, met vermelding tevens der I. 361 periodieke geschriften, in welke zij zijn geplaatst. Deze bijdragen zijn de hieronder genoemde. In het Natuur- en Geneeskundig Archief voor Nederlandsch Indië, onder redaktie van Df. Godefroy , M. J. E. Müller, P. A. Fromm en P. Bleeker. Batavia. 1846— 1848. n 2 3 Overzigt der Siluroiden, welke te Batavia voorkomen. Jaarg. III 1846 p. 135—184. Siluroideorum bataviensium species nuperrime detectae. Jaarg. III p. 284—293. Pharyngognathorum Siluroideorumque species novae javanenses. Jaarg. IV 1847 p. 155 —169. In het Journal of the Indian Archipelago and Eastern Asia. Singapore 1848 —1849. 4 $ A Contribution to the Ichthyology of Sumbawa. Vol. II 1848. p. 622—510. A Contribution to the knowledge of the ichthyological fauna of Celebes. Vol, III 1849 p. 695—774. In de Verhandelingen van het Bataviaasch Genootschap van Kunsten en Wetenschappen © OO -1 Cc 10 11 12 13 14 15 16 onder redaktie van P. Bleeker. Batavia Dl. XXI—XXVI 1846 —18571. Siluroideorum bataviensium conspectus diagnosticus. Dl. X XI, I 1846—1847 p. 1— 60. Labroideorum ctenoideorum bataviensium diagnoses et adumbrationes. ib. p. 1— 33. Nieuwe bijdrage tot de kennis der Siluroiden van Java. ib. p. 1—12. Overzigt der te Batavia voorkomende Gladschubbige Labroiden, met beschrijving van ll nieuwe species Dl. XXII 1819 p. 1—64 (1847). Bijdrage tot de kennis der Percoiden van den: Malayo-Molukschen Archipel, met be- schrijving van 22 nieuwe soorten. ibid. p. 1—64 (Sept. 1848). Bijdrage tot de kennis der Scleroparei van den Soenda-Molukschen Archipel, ib. p. 1— 10. (Febr. 1849). Bijdrage tot de kennis der Blennioiden en Gobioiden van den Soenda-Molukschen Archipel, met beschrijving van 42 nieuwe soorten. ibid. p. 1—40. (Aug. 1848). Bijdrage tot de kennis der ichthyologische fauna van het eiland Bali met beschrijving van eenige nieuwe species. ib. p. 1—11 (Novemb. 1848). Bijdrage tot de kennis der ichthyologische fauna van heteiland Madura, met beschrijving van eenige nieuwe soorten. ibid. p. 1—16. (Decemb. 1848). Bijdrage tot de kennis der Sciaenoiden van Soenda-Molukschen Archipel, met beschrij- ving van 7 nieuwe soorten. ibid. Dl. XXIII 1850 p. 1—381. (Aug. 1849). Bijdrage tot de kennis der Sparoiden van den Soenda-Molukschen Archipel, ibid. p. 1—16. (Decemb. 1849). 46 362 17 18 19 20 2 rA 3 o» 3 -1l Bijdrage tot de kennis der Maenoiden van den Soenda- Molukschen Archipel. ibid. p. 1—13 (January 1850). Bijdrage tot de kennis der Visschen met Doolhofvormige kieuwen van den Soenda- Molukschen Archipel. ibid. p. 1—15. (Febr. 1850). Bijdrage tot de kennis der Chaetodontoiden van den Soenda-Molukschen Archipel. ibid. p. 1—31. (December 1849). Bijdrage tot.de kennis der Teuthiden van den Soenda-Molukschen Archipel. ibid. p. 1—13. (Maart 1850). Bijdrage tot de kennis der Notacanthini van den Soenda-Molukschen Archipel. ibid. p. 1—6 (Maart 1850). Bijdrage tot de kennis der ichthyologische fauna van Midden- en Oost-Java, met be- schrijving van eenige nieuwe species. ibid. p. 1— 23. (Febr. 1849). Bijdrage tot de kennis der Makreelachtige visschen van den Soenda-Molukschen Archipel. ibid. p. 1—93. Okt. 1850. Aanhangs. Decemb. 1850, Maart 1852) Bijdrage tot de kennis der Snoekachtige visschen van den Soenda-Molukschen Archipel. ib. p. 1—28 (Novemb. 1850. Aanhangs. Maart 1852). Bijdrage tot de kennis der Chirocentroidei, Lutodeiri, Bett men Notopteri, Salmones, Echeneoidei en Ophidini van den Soenda-Molukschen Archipel. ibid. p. 1—32 (Jan. 1851. Aanhangs. 1851). Bijdrage tot de kennis der Haringachtige visschen van den Soenda-Molukschen Archi- pel, ibid. p. 1—52. (Decemb. 1851. Aanh. Mei 1852). Bijdrage tot de kennis der Pleuronecteoiden van den Soenda-Molukschen Archipel. ibid. p. 1—232. (Decemb. 1850. Aanh. Jan. 1851, Aanh. 2. Maart 1852). Bijdrage tot de kennis der Blootkakige visschen van den Soenda-Molukschen Archipel ibid. p. 1— 26. (Aug. 1850. Aanh. Maart 1852.) Bijdrage tot de kennis der Balistini en Ostraciones van Indischen Archipel ibid. p. 1— 38 (Mei 1851. Aanhangs. Novemb. 1851) : Bijdrage tot de kennis der Plagiostomen van den Indischen Archipel. ibid. p. 1— 92. (Juny 1851, Aanhangs. 1852.) Bijdrage tot de kennis der Muraenoiden en Symbranchoiden van den Indischen Archi- pel Dl XXV p. 1— 62. (Sept. 1852.) . Aanhangsel op de Bijdrage tot de kennis der Muraenoïden en Synbranchoiden van den Indiselien Archipel. ib. p. 68—76. (Sept.— Decemb. 1853.) Bijdrage tot de kennis der Troskieuwige visschen van den Indischen Archipel. ibid p. 1— 230. (Aug. 1853.) Nalezingen op de ichthyologie van Japan, ibid. p. 1—56. (January 1853.) 5 Nalezingen op de ichthyologische fauna van Bengalen en Hindostan. ibid. p. 1— 166. (Jun. —Sept. 1853. Aanh. Maart 1854). Nieuwe Nalezingen op de ichthyologie van Japan. ibid. Dl. XXVI 1857. p. 1—132 (Jan.— February 1854). Bijdrage tot de kennis der Sphyraenoiden van den Indischen Archipel. ibid. XXVI p. 1— 22. (Sept. 1854.) | T 363 In de Nova Acta Academiae Caesareae Leopoldino-Carolinae Naturae Curiosorum. Vol. X XIV. 38 Over eenige nieuwe soorten van Notopterus van den Indischen Archipel. Vol. XXIV P. L p. 1—14. (49—52). (Decemb. 1851). In de Verhandelingen der Koninklijke Akademie van Wetenschappen te Amsterdam, 4*. 1858— 18595. 39 Bijdrage tot de kennis der ichthyologische fauna van Japan. I, 1853 p. 1-16 (Dec. 1851). 40 Over eenige visschen van Van Diemensland Dl. II 1855. p. 1—30. (July 1854). Afzonderlijk uitgegeven. 41 Reis door de Minahassa en den Molukschen Archipel, gedaan in de maanden Septem- ber en Oktober 1855 in het gevolg van den Gouverneur Generaal A. J. Duymaer van Twist. Batav. 1856. 2 Deelen Roy. 8° In het Natuurkundig Tijdschrift voor Nederlandsch Indië, uitgegeven door de Natuurkun- dige Vereeniging in Nederlandsch Indië, onder hoofdredaktie van P. Bleeker. Batavia 5?. 1850—1858. Dl. I—XVII. 42 Bijdrage tot de kennis der ichthyologische fauna van Borneo, met beschrijving van 16 nieuwe soorten van zoetwatervisschen. Dl. I. 1850 p. 1—16 (Maart 1850.) 48 Over eenige nieuwe soorten van Scleroparei van den Indischen Archipel. ibid. I p. 17—27 (Aug. 1850). 44 Over twee nieuwe soorten van Callionymus van den Indischen Archipel. I p. 28—32 (Aug. 1850). 45 Over eenige nieuwe soorten van Belone en Hemiramphus van Java, I p. 98—95 (uit het 24° Dl. Verh. Bat. Gen. van kunst. en wetensch.) 46 Over drie nieuwe soorten van Tetraódon van den Indischen Archipel, I p. 96— 97 (uit id.). 47 Faunae ichthyologicae Javae insularumque adjacentium genera et species novae. I p. 98—108 (uit het 23* Dl. Verh. Bat. Gen. van kunst. en wet.). 48 Visschen van Banka. I p. 159—161 (Okt. 1850). 49 Visschen van Borneo. I p. 161—162. 50 Over eenige nieuwe soorten van Blennioiden en Gobioïden van den Indischen Archipel. I p. 236—258. (Novemb. 1850). 51 Nieuwe bijdrage tot de kennis der ichthyologische fauna van Borneo, met beschrijving van eenige nieuwe soorten van zoetwatervisschen. I p. 259—275 (Nov. 1850). 52 Oxybeles Brandesii, eene nieuwe soort van Ophidini van Banda neira. I p. 276 —278 (1850). 59 Over eenige nieuwe geslachten en soorten van Makreelachtige visschen van den Indischen Archipel I p. 341—372 (uit het 24° Dl. Verh. Bat. Gen.) 54 Over eenige nieuwe soorten van Pleuronecteoiden van den Indischen Archipel. I p. 401 —416). 364 55 56 57 5 oo 5 eo 60 6 r2 62 63 Over eenige nieuwe soorten van Megalops, Dussumieria, Notopterus en Astronesthes I p. 427—424. Visschen van Biliton. I p. 478 —479. (Febr. 1851). Derde bijdrage tot de kennis der ichthyologische fauna van Borneo, met beschrijving van eenige nieuwe soorten van zoetwatervisschen. Il p. 57— 70. (Febr. 1851). Cheilinoides, een nieuw geslacht van Gladschubbige Labroiden van Batavia. II p. 71.- 12. (Maart 1851) (is Cirrilabrus T. Schl.). Nieuwe bijdrage tot de kennis der Percoidei, Scleroparei, Seiaenoidei, Sparoidei, Mae- noidei, Chaetodontoïdei en Scomberoidei van den Soenda-Molukschen Archipel. II p. 163—179. Vierde bijdrage tot de kennis der ichthyologische fauna van Borneo, met beschrijving van eenige nieuwe soorten van zoetwatervisschen. II p. 193—208 (Mei 1851). Nieuwe bijdrage tot de kennis der ichthyologische fauna van Celebes. Il p. 209—221 (Mei 1851). Bijdrage tot de kennis der ichthyologische fauna van de Banda-eilanden II p. 225 —261 (Mei 1851). Visschen van Solor. II p. 347—348 (Juny 1851). 64 Vijfde bijdrage tot de kennis der ichthyologische fauna van Borneo, met beschrijving 65 66 67 van eenige nieuwe soorten van zoetwatervisschen. II p. 415—442 (Aug. 1851). Bijdrage tot de kennis der ichthyologische fauna van Riouw. II p. 469 — 497 (Okt. 1851). Bijdrage tot de kennis der ichthyologische fauna van Singapore. III 1852 p. 51—86 (Decemb. 1851). Bijdrage tot de kennis der ichthyologische fauna van Blitong (Biliton), met beschrijving van eenige nieuwe soorten van zoetwatervisschen. III p. 87—100 (Decemb. 1851). Bijdrage tot de kennis der ichthyologische fauna van Timor. III p. 159 —174 (Jan. 1852). Bijdrage tot de kennis der ichthyologische fauna van de Moluksche eilanden. Visschen van Amboina en Ceram. III p. 229—309. (April 1852). Zesde Bijdrage tot de kennis der ichthyologische fauna van Borneo. Visschen van Pamangkat, Bandjermasin, Praboekarta en Sampit. III p. 407—442 (Jun. 1852). Bijdrage tot de kennis der ichthyologische fauna van het eiland Banka. III p. 443— 460 (Juny 1852). Visschen van Solor. III p. 490—491. Nieuwe bijdrage tot de kennis der ichthyologische fauna van Amboina. III p. 545 —568 (Augustus 1852). 74 Diagnostische beschrijvingen van nieuwe of weinig bekende vischsoorten van Sumatra. 75 76 77 Tiental I—IV. III p. 569—608. (Mei 1852). Nieuwe visschen van Danda-neira. III p. 643—646. (Septemb. 1852). Nieuwe bijdrage tot de kennis der ichthyologische fauna van Ceram. III p. 689—714 (Septemb. 1852). Nieuwe bijdrage tot de kennis der ichthyologische fauna van het eiland Banka. III p. 715—798. (Oktob. 1852). " 365 Derde bijdrage tot de kennis der ichthyologische fauna van Celebes III p. 739—782 (Septemb. Oktob. 1852). Derde bijdrage tot de kennis der ichthyologische fauna van Amboina. IV p. 91—130 (Decemb. 1852). Bijdrage tot de kennis der ichthyologische fauna van Ternate. IV p. 131—140 (Oktob. 1852). Over eenige nieuwe soorten van Homaloptera Van Hass. (Balitora Gr.) van Java en Sumatra. IV p. 155—164 (Decemb. 1854). 2 Exocoetus hexazona, eene nieuwe soort van Banka. IV p. 206—207 (Febr. 1853). Diagnostische beschrijvingen van nieuwe of weinig bekende vischsoorten van Sumatra. Tiental V—X. IV p. 243—302. (Febr. 1853). Sicydium Parvei Blkr, eene nieuwe soort van Preanger-regentschappen. IV p. 426—427 (Juny 1853). Diagnostische beschrijvingen van nieuwe of weinig bekende vischsoorten van Batavia. Tiental I— VI. IV p. 451—516 (Jan — Aug. 1853). Nieuwe bijdrage tot de kennis der ichthyologische fauna van Ternate en Halmaheira (Gilolo). IV p. 595—610. (Aug. 1853). Bijdrage tot de kenuis der ichthyologische fauna van Solor. V p. 67—96 (Febr. 1853). Vierde bijdrage tot de kennis der ichthyologische fauna van Celebes. V p. 153—174 (July 1853). Nalezingen op de ichthyologische fauna van het eiland Banka. V p. 174—294 (Jun. — Sept. 1853). Derde bijdrage tot de kennis der ichthyologische fauna van Ceram. V p. 233-248 (Jul. 1853). Vierde bijdrage tot de kennis der ichthyologische fauna van Amboina. V p. 317—352 (Maart-Aug. 1853). Zevende bijdrage tot de kennis der ichthyologische fauna van Borneo. Zoetwatervisschen van Sambas, Pontianak en Pangaron. V p. 427—462 (Jan.— Aug. 1853). Nieuwe tientallen diagnostische beschrijvingen van nieuwe of weinig bekende vischsoor- ten van Sumatra. V p. 495— 534 (Oktob.-Decemb. 1853). Antennarius notopthalmus, eene nieuwe soort van de Meeuwenbaai V p. 548—545 (Decemb. 1853). Bijdrage tot de kennis der ichthyologische fauna van Halmaheira (Gilolo), VI 1854 p 43—62 (Novemb. 1853). Derde bijdrage tot de kennis der ichthyologische fauna van de Danda-eilanden VI p. 89—114 (Decemb. 1853). Diagramma haematochir, eene nieuwe soort van Ternate. VI p. 175—176 (Maart 1854). Species piscium bataviensium novae vel minus cognitae. VI p. 191—202 (Jan. 1854). Nieuwe bijdrage tot de kennis der ichthyologische fauna van Timor. VI p. 208—214 (Febr. 1854). Bijdrage tot de kennis der ichthyologische fauna van het eiland Flores. VI p. 311— 338 (Maart 1854). Syngnathus tapeinosoma eene nieuwe zeenaald van Anjer. VI p. 375—376 (Jan. 1854). 116 118 120 121 122 123 124 125 Diagramma polytaenioides, eene nieuwe soort van Solor. VI p. 376—378 (April 1854). - Faunae ichthyologicae japonicae species novae. VI p. 395—426 (Jan.—Febr. 1854) uit het 26* Deel Verh. Bat. Gen. v. kunst. en wet.). Vijfde bijdrage tot de kennis der ichthyologische fauna van Amboina. VI pP 455—508 (Mei 1854). Eleotris Tolsoni, eene nieuwe soort van Java's westhoek, nabij de Meeuwenbaai. VI p. 942— 543 (Juny 1854). Bijdrage tot de kennis der ichthyologische fauna van de Kokos-eilanden. VII 1854 p. 37—48 (Juny 1854). Overzigt der ichthyologische fauna van Sumatra, met beschrijving van eenige nieuwe soorten. VII p. 49—108 (Jan.—Juny 1854). x Iets over visschen levende in zeesterren en over eene nieuwe soort van Oxybeles. VII p. 162 -163 (Aug. 1854). Visschen van de Natoena-eilanden. VII p. 163—164 (Aug. 1854). Vijfde bijdrage tot de kennis der ichthyologische fauna van Celebes. VII p. 225—260 (Maart—Sept. 1854). Ichthyologische waarnemingen, gedaan op verschillende reizen in de residentie Banten. VII p. 309—326 (Sept. 1854). Over eenige nieuwe visschen van de Kokos-eilanden. VII p. 353—858 (Okt. 1854). Bijdrage tot de kennis der ichthyologische fauna van Batjan. VII p. 359—378 (Sept. 1854). Specierum piscium javanensium novarum vel minus cognitarum diagnoses adumbratae. VlI p. 415—448 (Jun.—Okt. 1854). Zesde bijdrage tot de kennis der ichthyologische fauna van Celebes. VII p. 448—452 (Novemb. 1854). Dactylopterus cheirophthalmus, van de Banda-eilanden. VII p. 494—495 (Okt. 1854). Nog iets der visschen levende in Echinodermen VII p. 495—496 (Decemb. 1854). Achtste bijdrage tot de kennis der ichthyologische fauna van Borneo. Zoetwatervisschen van Bandjermasin. VIII 1855 p. 151—198 (Nov. 1854). Derde bijdrage tot de kennis der ichthyologische fauna van de Kokos-eilanden. VIII p. 169—180 (Decemb. 1854). Antennarius Lindgreeni, eene nieuwe soort van Banka. VIII p. 192— 193 (1854). Vijfde bijdrage tot de kennis der ichthyologische fauna van Ternate. VIII p. 295—304 (December 1854). Bijdrage tot de kennis der ichthyologische fauna van de Batoe-eilanden. VIII p. 305— 328 (Maart 1855). Visschen van de Duizend-eilanden. VIII p. 344 (Maart 1855). Visschen van Tikoe, Sumatra's Westkust VIII p. 345 (Maart 1855). Zesde bijdrage tot de kennis der ichthyologische fauna van Amboina. VIII p. 391— 434 (Maart 1855). 126 Zevende bijdrage tot de kennis der ichthyologische fauna van Celebes. p. 435—444 (April 1855). " 121 128 129 130 131 132 133 184 142 148 144 145 146 147 148 M 367 Vierde bijdrage tot de kennis der ichthyologische fauna van Kokos-eilanden. VIII p. 445—460 (April 1855): Tweede bijdrage tot de kennis der ichthyologische fauna van de Batoe-eilanden. IX 1856 p. 65—72 (April 1855). Tweede bijlrage tot de kennis der ichthyologische fauna van Halmaheira (Gilolo) IX p. 105—112 (April 1855). Nieuwe bijdrage tot de kennis der ichthyologische fauna van Soembawa. IX p. 119—115 (April 1855). Over eenige nieuwe visschen van Ternate. IX p. 155 (April 1855). Tweede bijdrage tot de kennis der ichthyologische fauna van Datjan. IX p. 191—202 (Mei 1855) Nalezingen op de vischfauna van Sumatra. Visschen van Lahat en Sibogha. IX p. 257— 280 (Juny 1855). Achtste bijdrage tot de kennis der ichthyologische fauna van Celebes. IX p.281—314 (Juny 1855). Verslag van eenige verzamelingen van visschen van Oost-Java. IX p. 891—414 (Juny—July 1855). Negende bijdrage tot de kennis der ichthyologische fauna van Borneo. Zoetwatervisschen van Pontianak en Bandjermasin. IX p. 415—430 (July 1855). Bijdrage tot de kennis der ichthyologische fauna van het eiland Groot- Obi. IX p. 431— 438 (July 1855). Derde Bijdrage tot de kennis der ichthyologische fauna van Batjan. IX p. 491—504 (Aug. 1855). Tweede bijdrage tot de kennis der ichthyologische fauna van het eiland Bintang. X 1856 p. 345—356 (Novemb.— Decemb. 1855). Zevende bijdrage tot de kennis der ichthyologische fauna van Ternate. X p. 357—386 (Novemb. 1855). ] Carcharias (Prionodon) amblyrhynchos, eene nieuwe haaisoort gevangen nabij het eiland Solombo. X p. 467—468 (Novemb. 1855). Visschen van Saparoea. X p. 469 (Novemb. 1855). Verslag omtrent eenige vischsoorten, gevangen aan de Zuidkust van Malang in Oost- Java XI 1856, p. 81—92 (Decemb, 1855). Vijfde bijdrage tot de kennis der ichthyologische fauna van Banda-eilanden. XI p. 93— 110 (Maart 1856). Visschen waargenomen te Laboeha, eiland Batjan. XI p. 253—254 (Nov. 1855). Bijdrage tot de kennis der ichthyologische fauna van het eiland Boero. XI p. 383— 414 (Mei 1856). Verslag van eenige verzamelingen van zee- en zoetwatervisschen van het eiland Banka XI p. 415—420 (Juny 1856). Vischsoorten, nieuw voor de kennis der fauna van het eiland Ceram. XI p. 486—487 (Juny 1856). 368 149 Achtste bijdrage tot de kennis der ichthyologische fauna van Ternate. XII 1856 p. 191—219 (July 1856). 150 Bijdrage tot de kennis der ichthyologische fauna van Nias. XII p. 211—228 (Jun. 1856). 151 Derde bijdrage tot de kennis der ichthyologische fauna van de Batoe-eilanden. XII p. 229—242 (Juny 1856). 152 Berigt omtrent eenige vischsoorten van Toboali, eiland Banka. XII p. 273—275 (Aug. 1856). 153 Nieuwe bijdrage tot de kennis der ichthyologische fauna van Bali. XII p. 291—302 (Septemb. 1856). 154 Berigt omtrent eenige vischsoorten nieuw voor de kennis der fauna van het eiland: Ceram, XII p. 508 (Decemb. 1856). 155 Tweede bijdrage tot de kennis der ichthyologische fauna van Boero. XIII 1856 p. 55—82 (Decemb. 1856). 156 Over eenige vischsoorten nieuw voor de kennis der fauna van Biliton. XIII p. 28 3— 166 167 281 (Maart 1857). 1 Descriptiones specierum piscium javanensium novarum vel minus cognitarum diag- nosticae. XIII p. 323—368 (Jan. 1856— April 1857). Bijdrage tot de kennis der ichthyologische fauna van de Sangi-eilanden XII p. 369 — 380 (April 1857). Verslag van eene nieuwe verzameling visschen van Batjan. XIII p. 881—386 (April 1857). Verslag omtrent eenige vischsoorten van Timor-koepang en Timor-delhi XIII p. 387— 890 (April 1857). Over eenige vischverzamelingen van verschillende gedeelten van Java. XIII p. 475— 484 (April 1857.) Over eenige vischsoorten gevangen bij Prigi, aan Java's Zuidkust XIV (1857) p. 244—246 (July 1857). Visschen van Java's Zuidkust. XV 1858 p. 159—162 (Dec. 1857). Holacanthus pseudannularis, eene nieuwe soort van Batavia. XV p. 169— 171 (Nov. 1857). Bijdrage tot de kennis der vischfauna van den Goram-archipel. XV p. 197—218 (Nov. 1857). Vierde bijdrage tot de kennis der vischfauna van Biliton. XV p. 219—240 (Dec. 1857). Tweede bijdrage tot de kennis der vischfauna van Singapore. XV p. 241— 254 (Jan. 1858). 168 Enumeratio specierum piscium javanensium hucusque cognitarum, adjectis nominibus 169 170 1431 172 178 174 indigenis etc. XV p. 959—456 (Jan. 1858). Vijfde bijdrage tot de kennis der ichthyologische fauna van de Kokos-eilanden. XV p. 451—468 (Jun. 1858). Zeevisschen van Tikoe. XVI 1858 p. 26. (Oktob. 1857). Visschen van Amboina. XVI p. 28—30 (Oktob. 1857). Visschen van Tjilatjap. XVI p. 37 (Oktob. 1857). Stelsel der Siluren, XVI p. 38— 41 (Okt. 1857). Visschen van Anjer XVI p. 45 (Nov. 1857). 369 175 Visschen van Riouw. XVI p. 45 (Nov. 1857). 176 Vischsoorten van Buitenzorg en Banjoewangi. XVI p. 47—48 (Nov. 1857). 177 Visschen van Sinkawang. XVI p. 195—196 (Maart 1858). 178 Visschen van Montrado XVI p. 196—197 (Maart 1858). 179 Vischsoorten van Kokos- of Keeling-eilanden. XVI p. 205 (April 1858). 180 Visschen van Batjan. XVI p. 208—210 (April 1858). 181 Visschen van Benkoelen. XVI p. 210—211 (April 1858). 189 Visschen van Priaman en Zuid-Java. XVI p. 211—212 (April 18589). 183 Nieuwe visschen van Benkoelen. XVI p. 239 (Juny 1858). 184 Nieuwe visschen van de Kokos-eilanden. XVI p. 240 (Juny 1855). 185 Visschen van Banjoemas. XVI p. 241—242 (Juny 1858). 186 Nieuwe visschen van Benkoelen. XVI p. 243—244 (Juny 1858). 187 Visschen van Muntok. XVI p. 252 (Juny 1858). 188 Nog iets over het geslacht Heterophthalmus Blkr. XVI p. 253—255 (Juny 1855). 189 Visschen van Biliton. XVI p. 262 (Juny 1858). 190 Vischsoorten van Palembang en Djambi. XVI p. 263—266 (Juny 1858). 191 Nieuwe vischsoorten van Benkoelen. XVI p. 273—275 (July 1858). 192 Conspectus specierum Mugilis Archipelagi indici analyticus. XVI p. 275—280 (De- cember 1857). 193 Derde bijdrage tot de kennis der ichthyologische fauna van het eiland Bali. XVII 1855 (Juny 1858). 194 Vierde bijdrage tot de kennis der ichthyologische fauna van Timor. Visschen van Ata- U poepoe. XVII (July 1858). In de Acta Societatis Scientiarum. Indo-Neérlandieae of Verhandelingen der Natuurkundige Vereeniging in Nederlandsch Indië, onder hoofdredaktie van P. Bleeker. Batavia 4^. 1856—1858. Vol. I—V. 195 Beschrijvingen van nieuwe en weinig bekende vischsoorten van Amboina, verzameld op eene reis door den Molukschen Archipel, gedaan in het gevolg van den gouverneur generaal Duymaer van Twist in September en Oktober 1855. Vol I 1855 p. 1— 16 (Decemb. 1855 tot Juny 1856). 196 Beschrijving van nieuwe of weinig bekende vischsoorten van Manado en Makassar , groo- tendeels verzameld op eene reis naar den Molukschen Archipel in het gevolg van den gouverneur generaal Duymaer van Twist. I. p. 1—80 (Jan. et Febr. 1856). 197 Conspectus specierum piscium moluccensium hucusque cognitarum. Vol. IL. 1857 p. 1—23 (July 1856). 198 Tiende bijdrage tot de kennis der ichthyologische fauna van Borneo. Visschen van de rivieren Barito, Kahajan en Kapoeas. II p 1—21 (Septemb. 1856). 199 Achtste bijdrage tot de kennis der vischfauna van Amboina. II p. 1—102 /Nov. Dec. 1856). AT 310 200 Zesde Lijdrage tot de kennis der vischfauna van Sumatra. Visschen van Padang, Troessan, Priaman, Sibogha en Palembang. III 1857— 1858 p. 1—50 (Okt. 1856). 201 Vierde bijdrage tot de kennis der ichthyologische fauna van Japan. III p. 1—46 (Jan. 1857). 202 Tiende bijdrage tot de kennis der vischfauna van Celebes. III p. 1—16 (Febr. 1857). 203 Elfde bijdrage tot de kennis der ichthyologische fauna van Borneo. Visschen van Sinka- wang. III p. 1—4 (Mei 1857). 204 Negende bijdrage tot de kennis der vischfauna van Amboina. III p. 1—6 (Juny 1857). 205 Elfde bijdrage tot de kennis der vischfauna van Celebes. Visschen van Makassar. III p. 1—2 (Juny 1857). 206 Tiende bijdrage tot de kennis der vischfauna van Amboina. III p. 1—6 (Novemb. 1857). 207 Twaalfde bijdrage tot de kennis der vischfauna van Borneo. Visschen van Singkawang. V 1858 p. 1—10 (Okt. 1857 — Maart 1858). 208 Zevende bijdrage tot de kennis der vischfauna van Sumatra. Visschen van Palembang. V p. 1—12 (Decemb. 1857). 209 Twaalfde bijdrage tot de kennis der vischfauna van Celebes. Visschen van Manado. V p. 1—4 (Juny 1858). 210 Vijfde bijdrage tot de kennis der ichthyologische fauna van Japan. V (July 1858). BaravrA, Augustus 1858. B. Lun] GEE ; : .