behan ed pp he Dey bend on name se dte ien Ra B. 0 ir gerede N Sn en wt: ° 1e hel dto hs omst vip on oe ven iet in nen pomp we nnie NN 4 hf raare elkaten pe ordre de waren vre À on, el ‚> mtr rab Er eterdnnde ed al ' ’ ma ph Tiengeninde Dal pennen: ten En 5 Á nde len: aje Le ep ds nen 1 ve sd pe as ot» perd mt he Le baehe / A rept Kine mage k. ; : hips Zuards aon erleg af Kn sore etn hg den NL A hang opn Ben Ee een \ fen} ese U pd aa Oe bas aneh Ir Ouden ep van behige , peen, dt vamegs ter verten rk wdn wlNAdefan ete sien bit en an baret En re get Test Le se, vert nà heten vanen adne ed rt ot ij Ae opperden ons af 3 E À verd, | GE vr pra tin je Vrue ee eha Ae ne \ d a ON onhe eht bedien date borrdarhden ts « wb dd hel ra vree pe 4 p ben rterarde reden vt GENEREREN beant n® ten ia gehe * tn ond N ond res e nine OT Eed : Wbs: swendrbe Hille hrrgnerieldperieiad darher add rg Shaan momenten hat ne of vd heatieuiie lei , (ud yi Nd ’ id hed ee rek bermen dn De oh 1 on, tifs Beren vam pf rarr Eej zi rs rgnebenpdert we eve basten BR WD onse Hopen beden 0 9 | behe Ka Jer Pele mary de! reen mmm vern res ZEE Ee rond rnd. ot dings doneren en por je awe belden ff ' cotood abon ol heh dje De refe po toene oet Abr Gate rn 4e De: mernd nd ee Re tn Winge si walt 4 atsabiegs Ta) bidootods Olde wij «ven meld Je ij eu p Mi » eenderde jerre eirond Ha et apero ares w- en hale WIE Baere N weeen adi) ede binn metho) vpe pen Ape almgntes otho „aateels mere. etnde, TUA dend gna acht dod epe rine A bendes end broden end ( hen de wenn wi 4 ere rde tabe olie pen r D e hepnde gje En A or meg ej je Á ï va Ee pe rene IN en je rn nebe adt ey fd mi vnd Cr stepean sdnije bl vh eben ' oe me ke ze bj s*r bt nete cr 0 rin tkn ta eren Doalds er ier ie hs el i 2 ni bi dr ple pe be hf nent van mtd An anje orda Ge 0 bed ober dp EDE - b asen eepink igre „5 we Te Ear weiete Bed d eee enden ke EN Er e vels pedbe teke DE se ef ni bren ea en Tarbref wr kf annie \ hae is vn meen beim ens Jan bd ve : regni ne bh nennen laar wedn lado id berde adbedike den dt de mondlnake rie m vnl rde rn Bn win Tet attente erdee pe veepend pre ie ij perp eri Ä tpne N tie ie tele tears arr ad oen Berten ere wete wt va br aan vragen aren pens ete nn Nn eafranraekebananngete. ape hlied velt perth rop edge rr neste belenen john tear pel A enden den ak etn A dk le el “ Vervaet A ae ti 4 eos rhis Geddes rend benee ere er we b ba pl ) beed ern le hables B ef Epe tn if at et Me] Kion hendel se Of l jpdes rh dd, a oer wd bed alkenen, rare teg nd mt ketan dl ar er s vit a, pepe grate gels K oker ank ae hj p al ee ol -… / 1, zie - ui dk é pr 8 ds Oe pnt va mad rf brrr pr hb K wé 7 Ne. 4 rphs VA part 0 4 Nn be nepdpde be jan aba snie vl hed paren Da Drie pm hagbnche tvb Biel obelisk â à ed aaron enke ls bd arl Ad eerde br je Vrh pe perdre 4 oe ke wurde el eiger belen 4 aem bt en hen gote a jd ve Ster anblre pethe Loe WS We ves | rard get meh ef 4 Ta) aes a MRE een nn bh brb asen straps dg} hs ad wl ved 19 et 0 opin 1e, ear en zee et] opt EA Besseapl abeel bedreven hr oee rea ve een 4 « ‚ 4 El an Md Lelad r { bilder Kdl rà er ks , Oers perd’ er ek elli Sl si ur d ü rr ts restje) Madone) br beruitold if hed a en bovag erm zee De kf vergt lneg el An hie vld an ik boots rs brio heee ip led): bin ber, gs enteren. we "Bes 8 ori Dt he shae te wiene det herpen de haijele jen En : bede vod ee on ener desh F pe ar Pd 7 En Verdon ng joeg neren beed ia ee pee 5 wie hedeh beke Dti Cady hindng orde 4 idd bij nn voted de Ed “ binen» mantel ets bi Pr “he Aad Hi ran ve eondndin b-4 pj’ * appi de if ta EK (bevatt ipeerjrije delden wals pap ok edt bran! Heiza, ” add ne ha gnl de valve ae het sfsaintke AA” ame) se arbre eng | yr ER Atwegstrdnnar clay: en ond Wo je} Er } 4 A p/ RE Eee ede iedhanhensdel md Pehtausrnade Aldie edp si olens Held Aare A boer U « 2 kerven veder 9 bre dites je ard 0 id de stagg sopehear pie ed ko hd bz ele Aj Jt Pa vo A Bedr 0 A hai k pl ps, evt mean den egen vat ot ee on Deer gj mf} DN re bewe ent Aus pefindte or 73 ri NIA | aetorpe Je brtjn nl remie 1 ’ rite, eer perigd itand: Acren ing vat deed rie RE OA wee bir al od dk RL ad gefel ard e ea o vel and eD Pabiwigrteree kde refter ad Voelde AA jd d wa bbaete poa De eed det 5d Er toes oprwel raen baie eene . Dd u ° wa éen, eff de Tomado ethed a He deensrvene ke ed np perd pgr wevers dir, sd 4 elk p / p - gronden je Bereden ien Bor De on SA nee td thelaker phare. E- Ie ernar vett ht a Tete neppe jean reden sthidn plens aar han al werde agt vetrek; po Gefieihaldi pe, gie. melee pr E rij port weber nik Cha hut 5-4 ple boo ipeke Ajo PIH ale Vije wet SA tviap ps her enfedd pe 7 Hi k “hetoneids BMD p0an ee ge ik dé mat stihd old} he ord, za rows nde a EIS lake wd jamaar ioretndan | pb ’ K tenen de Jalta: TN « ernst AEH ” en ; ki es pane biet zelle eere brl ame Jd. Nn f ve heee je CVrUrbaden: geht we u pe $ nt) boppe) bars sve cor er bren Solijrrein At, rit been evt preapstek pele pe Ee il Ws _ ep et oon horde ande ha bt „rd ai vindtde 5d pris pr, weige Lomba, ds 4 wedt nissen ere arne il Llgierkhd vasiindiees: N; fi ste erdal Telen sdh e: zede) ef peo mnd b PE oe 8 saoned j kl Hagger beg an re el » orthren LWDde tete on, pe 7 7 val nod wir pafaretr, elf: 6 erpen peis aaien pr breid tor ei je odette erf 16 tel is pAn \ abn beden ee ent Wh verde bj meng olde id» brt, Jedvanf; Aer bart oet e ks ie bede 5 Bs yr btn eg, 1 ha 6 setje rete) beitesatae ETE 1e) AE man omipet den vagen pe | je 4 | habe etnd Tor pedrlia dn 1904 eran pede er 4d ij ole Base ble 8 arte ppt itn "rie ds not bejeet shthnt vn, 0rdeepe prip wle Erol. verp erde Ie te ijf rn Meg adel pd ne ted : „PRA eed ia bea? KA a ed ED Nn * eg bored erogene HDE ear hel va, es laire noteert Aert ent ie fe \ wa f íâ 4 Hebe rt vrrene rote DR opde Ae ber we dies bt ‘ jee dt ne ‚en EL ruige ek, pr kids fi A heen deed, vak ets zijer paip red jd ed he heil, zieke ae, Taede ley jen omen he ves ha rme hee ‚r aan s b hhddaae we ed 4d rcn edn dn wed Pgo eh de pre 1e ijn 4 ’ begon: def . hamers vet AR one ip Eerd HE dr Apk BWE oer haben ak AE PRE ven bah oef draden bee 7 bed 1 sneed noeste daden varen pd ’ pn pin En er nn ad en mage gehe Mu alkate Oonk pe Don U âpeanifeje fl Jólpse Rr ED, pat dns # br € wei lett vd pepijn ik dee rard UV ode eo other ee er a fe fr Br rp Jen li Gl de aps hdd Pr ersdn en Eea ian Logsiie crerd 4 Eg incptad harer tete pd oe beeld Bn Jkt be 3de idem Jd oa De Eden jl adngerpe 0e jah haf Kafrentielses o veel a hid papas Histogd. otor han hare ae heeria t Workrd & ' EE PEEN Leng bre pane. han, heide Dap ksde 5 Lite epe infra 4 je i se a d wi ne bee wi Alerte DEE peers niee Vel ej ve d tielt „lege ere omde aan qed vrome il rn k his soad apen anr be ú 4 k 4 bg min pn zn med DN din hand hel 40 ï wle Tepes Ge Hi ij oled enen ië Ö nn brrr ader arr ke San fatnantele fd; ue rap. t “ 4 ar a a A5 okacs Ops Aa wol | Ertl Ork ne e ‘ . hl . # J AET Aha Na andes cd IK ó In ” if $ Bet jo Jatte bij 120 Rate j verd RE dede be AAS 4 egns veter ea hee K ret geling edrat opeten 4 A tr meld btagmdrjd des merten vn. ij …. # ij ser ze rode k Rep br vern pbepademssijet ehm daf pe jarre en KR 4 {ets hj nt Piene È, Hoi 4! Eni br bren reder Lj abeel etn (afse hawn 5 Ì L pes or dn NE Pe je fe + ager daetiopal et: d À we Ed ahem Derde en ncdikhe ad bend el he haast, s nr, in prise hete ed arn lint eme» 21 t % setpeipe 0 pn Pre ap bnr el pe ke N pa Ed 5 nf hey Mtr erf nen penta ara t dl j wedeurgel Daas ver el bv mir daer iik pes bte Rele mor tognpebs idol den Mottet u N oplages ot) aps pe haa a Dek 4 edn vd beemster end Earp cheats verergert 4 oefe ogg AM 0d oere Diede le rl. ie ap mied prang den ej ‘ ‚ vee jn elo pep valid rv reed dekadd pe Phara og are ven ' pi ï {4 eden 4 : vr ager debatten do Mmtbeijens) 4d paso 9htalhede nend Heee erk epe nn rear » ep 1 # y rie 0 ojee fret vp etn gpardbe ps on opd ienie iele «De RSA rn haus pen dele ve nek nd Ln aA sande i ; . ‘ ke ia torme Keamina bege fed tjd JA biel owe bint mee deg on vroe lasee tn En Agelena reden than pe ; ‚ p Denk Balie read getinte ef hee Ape tje rb gel jkeLN ele wi, rate epi harenrertdel berk ait he 8 F „ «+ . ab bore Sape ol pe (pn E bbr pet irerj, & het dorps ater Tap 5e 4 tal jh pebery Aardcrinhdert, geataortindpeerdehnpd ntt che er A eea ‘8 k È bi di veen olden, il 140 dedelras Re ú Beren Kolegnar belet unde pe ba 5 ren prod nmyeheurweas ape tang Des to on att Harte k neemen, det vitage 4 mb og benting odd ode Nate, Sie, beleden einen md vien vate an : beads é vhrthasd eer erde haa opn ori, Viene CT Fe ag trat (he Deed í zor eend vaten ent pe ien he se denn ar eee bring ed ran Vrt anr inner eeen laet ersenpran rie haarden Arg ree Ee Urogij; De vergen behe ’ pe heg je k der erven a Dt it kr met de edn pna a ae doma , reeden ea ee de pr a nt” pers} OCO TE OT Eje ed ’ ag bre } } Kelk. ag meters emi re end À et lee : „4 Ee) Mvg el vd vavar eldarran Orel heden Joe 4 7 s é ejpatne Dn + „ oo hie Alda NE A arten on va, e Á RU iede Ff Dio Je dojo de ern je wensen jep dadrd epe pelon arseen | Ì > bd “ue big dew dehe orhiarij® an be el olla: jol be beogen ve anne Wirbard id aeta ij bri be, nn bk epen ganges ofte B Opo eee eten ehh geerte rie me Ae 4 N N Gd Nie pogad etsen: Alg arAp pn vend me erwin voe tha rt em ar dh ad tt SR ae Vaten P Ao be (han) „oadfiend 4 Kar ord eaktne lee evle me rise” ais Geile üsbrerp be) DE gd 3 u whs Aerin Aje end Hatert setne beep en Ì es $ sp lm rde © vnd tred ' e i í Cai. Vasi vp beeke ren De 1 vin eng hoonden pe pesebenn é E ) ‘ RL 11 ij Jn ‚# Raed herre Wrs fj rn elde ai rake shed wf „, A ree Peterse eid tte hr pr ° { % 8 petan Vataa ride a ARE HD Rb wab ng bres wij wle je De gf rvan rijn Def vin Bart 3 nnn ne ee) janne ee jn "es p ed Gt Voen Dela) He VEN be obltaaredde paip de sd zh Ed lj (he ne odeie dae’ partie ptn, nge er enden man don ed Ts Heg or phon BANG Mete d eli De hen 4 ALE tentje AAST EO ind rd ee diene Re EN ni TEN « ’ bp sele ‘ pele jaordeige dage: geh, rk finger des onwaes Ede, marie ek rw 4 à | \ p Febo heijn dl ohgn erlebt san pe) Zin J ps hein verd A gemert ve crane ana te DE | ‘ < dotate od ijn be wasadhans, e- wederaj” et je rie nere asma WP 8e” sa dbrh st df  LM so oden be neee 5. oon B bed Us wenje ijd. BEE amat eee js Betje le teg kar aderen zbbiee nee rimor gere Dt mi. Ì bren 76 3 Wast Dn jn ln dn fp He LD deren hiring hed. pramtevldnnap wsl aaf tent ni ie br Ad ertegen rialen viera erdrd KE et erp ps Were nor bolrond si po Aa De Dae oet wle el) ad ' a e in M t Ae Dn gd mard eersetadrdnis op telstar À ° seb Nes GD vB oe he} naor ije Aao b 4 1 Ma za edje pe mad oli od eline Vlant ard ol du opachrp of Did bern ata fers ie penadn jevel banale nin Gebeirai sf) ante jesnlsthe dede opeen l pn « { pepe wen alen site Wig mgee dindege Jed baldo en, defi ven Se Gj edblnds jn vond dene petje spek. ij Halbe Je versneden ed 5 stere nis Y boe) 4 he biede iratkaa FJ 44 st jah) vergen eni bode bl vane “af bmw herre penensate - DN, 8 vnd gel oe heide dd pn vre 4 RPepn bsod an Entit rine erd EE basaal ed err varen Ù. Made wr Seton se! vant oh PM bart lake bd vee in a bve verl 5d: ev ifm armer def il brb bee ge ete derd paper Pnt zend E ei rblf 4 fen ben) vrien verve d Adete sn eije halte jy Deff d abeaijena ns dbnhabd de » aelded vel hed pe hd edrdjde nd nnee Kerr: ved apt PE En He eer tn 5e stand bd ME et Redeje My | oale parsain bokbier BAR DA ir pede 1 aA edt Wd ol vmeer de rn Dn $-44 ve Ardon way bdd Hh ed oi) plind nem « ve wi Nb bs fre het of} Jet Batse lp AD Mvh wee mal mejad bree Eotnt bps Vier mp eee” arjen wete, el Ae herden ine jad weed ded ove pmaeberig dl eng para aeher Aorde Bevi pel obefberp onto tpeder | did ds 00 Jah vel Er eabslete Iniegetehedd ermpee dg RORE bed ewedepdelpeh epen: 2 Mad aan veins vld ol aeta Pun) 3 Efa onde 7) bm vti oef bi aid zt of EN afte e/s eN dt en hard bi “ banale AIG Helde veter por egels read ber en Mnij en wrd wtelndnd an ry „- Senn ,Ô ai a er dente ve il versieren daden, ket MAT Berdien) abai p ld Po Halt rida pe ded BA vn wil af al of kiten bel velerlei nn wete jen dep Weede 1 4, edad pete WS Beente, rede; EAN her { Jia, id . vertier ne ondstinde peiden Aatje dba Maa Met opt vefPedine B jef et on tn 8 . imi He. ad ader ata eben gefinj fe: ijden NAE bed d 009 Bnn de nether 7 + ‘ teg 1e nebe adh atperke de DDG 0d et (on Fr hi emendat Fr hAl ea ver ' zina add} fe vg od oren De bege orde be mjm. d # dede » solu } e ett vl t el bep À ‘ 40 Jb waor ndgn her 1adelted dean Oe ee n ehete bBdanrie hars enh ine ' sobere vegeteren Un ‚el zoerkel det regen de Pane} a ad Bee bbr 0 AMM Dee had jen ein 4 in | hanteren teur rd elkeen metde mans Minds dod kend amide. techn sd Minded repen dek ng Aters Pp enen abh de, RE Miek Bn Oren overde nn oletetredaee andes. fette bep da aoätrtgeife pg, Bet elf erde! 4 Di ao on be gemis helde Er bo geotiehs Volare varied Olba zijrol pk “ zepen de el Apintie EN inbel si bende sr. mf (he er Ted (zeeen en Heen B eeen: irt y re do afprinten elis Vr de Bone On Bron ane oeh an k ME vdredrer tande Nef eit rd dn Tj dn rt el rj at etn ern ome Er … en ot kolis AE rr bete Az EP NE Walde Egels dn EE etn gin pat zie veder dje epe verbon van ie Bb attele ore pe ARLES Reerket we nl nd enten en adberd ROTE benen erde | del pe rel haihedis aan an sed hea toen ie leeren ee net beker pede dg edet ob wl vend hes hek ode indetele.s Aandeel Ho Nee pen vit ends pim de ED tte vivo ohoerserl nbriagete vermeer lsver efztazend. } saBaed HN ’ olaf vt ne A de AT Arden AA zin Bn tej stpt & var) De eÛ NE 4 Meth g ad edede DE RNI men vs vr Ad bad Da peerel pt bed lbajjer ole rde vragen marandesn d : ú vekedrh gen olan ofdat bo, al mj teheran Pdre. vlaag ord, akai olladsd leide eldeppn «4 k 4 he Doenja natntamin maas joo: Di Nele vecht bn je (1e en ijn oee Arachide rp ed. ne A, pende pk vi alle, Val bespoten af emt penn wore ge on Phetondd } gu bes Arlen Weng zijn Gede d AC pr % r vans heebeij he De ide pe add ble Wp Are era ree A sik jat en Ae AoA Hamer) ne reren ren 4 Kd 1 vonde HA, Dorpe he peel TM err evene ard s OW desen dente Ne banier ú Ds e de rn grat 0 hadi dien weit one hi 6 ray mad poogde fe vd merch hee doe we N edn Mint Aman Enne re EN ngen, de en pee rr bn ie JN en | Jets te Eer POE rg mn PE tage 4 eterp pe vergis jede Berta) Gij pe î menig geen el reen 7 beo: hl St eden wnjapes ars ene 05 her bliptehaghaken Mee voe neef á hv nt terre sk, mah etoolhefde pn pon on beider deed nti bete bd me) nsv vlgns orc 4 jemig sn (rue ho ppke evene ate bles maren ' papel beam Don ad bemad bede nn geben peor gered bam gee en oe pee ate wir id ve EE een) Oe tgn a Vn js en eer en eren E eit delee rr zò ag nent * pr badin Ke totti Benthe Ordenden on di deni Be …bevnt oja daar etn pom waere hamer 4 ggn ‘ S-TA-Bratav;dl AR Sn IE { pn” i Librarp of the MWuseum OF COMPARATIVE ZOOLOGY, AT HARVARD COLLEGE, CAMBRIDGE, MASS, Founded bp private subscription, in 1861. imap Mo. PELL Mato Egg À EAN eik AN [e) en ke \ 1 ov LM, a 4 CIL / HI f gb ge) UNI Rj ®, marre Tij women Har ma EE AEN 82 gg | A ME | : OEM Ë k — de a 14 Loorberg zi In het Voorberigt van het XIII Deel ts aan het Publiek kennis gegeven, dat de Werken van het Bataviasche Genootschap van Kunsten en Wetenschappen voortaan bi Cahiers zullen wilgegeven worden, waarvan wier of vijf bij elkander gebonden, één Deel uitmaken. Het oogmerk van dezen maatregel is, om de Le- den des Genootschaps, en al de genen, die in de wetenschappen belang stellen , zoo spoedig mogelijk, met de door de Directie in druk witgegevene Stukken bekend te maken, daar het, door gebrek aan geschikte bouwstoffen, en andere plaatselijke moegelijkheden, wel eens lang kan duren , eer een volledig Deel in het licht komt, Het spreekt echter van zelf, dat dádr , waar de genoemde verhinderingen niet bestaan, ook de maatregel noodeloos wordt , te meer , daar dezelve woor het overige niet rd uk geheel zonder bezwaar zoo wel voor de Direc- tie als voor de Leden is. En dewijl zulks thans werkelijk het geval is met het XIV Deel onzer Verhandelingen, zoo wordt hetzel- ve ook in zijn geheel uitgegeven, gelijk wij thans het genoegen hebben, hetzelve aan het lettermin- nend Publiek aan te bieden. De oorzaak, dat wij dit Deel zoo spoedig na de uitgave van het XII en het licht kunnen zenden, is omdat het eerst daarin voorkomend Stuk reeds sedert ee nen geruimen tid was afgedrukt, toen de Directie door gewigtige bedenkingen weêrhou- den werd , hetzelve uit te geven. Deze beden- kingen thans niet meer bestaande , zoo heeft de Directie zich gehaast, dat Stuk algemeen te maken, Het is getiteld: Geschiedkundig Over- zigt van den handel der Europezen op Japan, en ontleend uit een officieel aan het Indisch Gouvernement ingediend rapport van wijlen den heer G.F. Merian, oud Mededirecteur en Lid dezes Genootschaps, en van 1826 tot 1852 Opperhoofd van den Nederlandschen handel op Japan. De Directie was door eene wriendelijke hand in het bezit geraakt van een net en naauwkeurig afschriftvan dit belangrijke Stuk, en heeft niet mogen nalaten, met de uitgave daarvan de wetenschappen aan zich te wer- pligten ; pligten > en de Regering van Nederlandsch In= die, altijd bereid, nuttige kennis en weten- schap te bevorderen, heeft zich daartegen, ofschoon Zij hetzelve als Haar eigendom kon aanmerken , ook niet willen verzetten , voor welke goedgunstigheid en zoo vele andere aan deze Maatschappij bewezene. voorregten en onder- steuningen wij Haar bi deze gelegenheid onzen | eerbiedigen dank opdragen. Wie den nederigen en bescheiden , maar tevens door en door Kun- digen en verdienstelijken MEIsLAN , die met eene uitgebreide kennis en rijke ervaring , vooral Neérlandsch Indie betreffende, een fijn oor- deel en eenen schoonen en duidelijken stijl paarde, tn persoon en omgang gekend heeft, wie zijn Japan gelezen heeft, in 185o by WESTERMAN EN Zoon te Amsterdam uitge- geven ; zal ook van dit voortbrengsel van zijnen oordeelkundigen en onderzoekenden geest hooge verwachtingen koesteren; en in deze verwachting zal men na lecture ook niet te leur gesteld worden. Zijn al te vroege dood nog in de kracht zijner jaren is een onher- stelbaar verlies zoo wel voor de Maatschappij in het algemeen als voor dit Genootschap in het bijzonder ; maar dit zijn Geschrift zal in onze Werken als een onwvergankelijk gedenk- tee- teehen blijven staan van zijne kunde en ijver en van de ware vaderlandsliefde , waarvan hij geheel doordrongen was, De Directie heeft vermeend ‚ bj het boven- genoemde Stuk, ter aanvulling van het XIV Deel , nog eene kleine Bijdrage te moeten voegen, namelijk: Iets over de acupunctuur of naaldensteek , zoo als die in Japan tegen ziekten aangewend wordt, Dit Stukje is ons nagela- ten door ons bekwaam en verdienstelijk Mede- lid den Heer Dr. von SreBorp, en zal ook; dit vertrouwen wij, met belangstelling gele- | zen worden, Hetgeen wij bij vorige gelegen- heden ven aanzien en tot lof van den Schrij- ver daarvan gezegd hebben, zij hier met volle ruimte herhaald. Wi bedanken dien hoogst verdienstelijken Geleerde ook voor dit geschenk, en Olijven hem de belangen van dit Genoot- schap ten duurste aanbevelen, Ten slotte betuigen wij aan het Gouverne: ment op nieuw onzen dunk voor het vrij en kosteloos gebruik van ’s Lands drukpers, ter- wijl de Heer Directeur van ’s bands Druk- kerij het Genootschap ook zeer aan zich ver- pligt heeft door zijne verige medewerking in deze. BArAv1A, den gden Februari 1835. Geschiedhundig Soersigt VAN DEN HANDEL DER EUROPEZEN JAPAN, DOOR G. F. MEIJLAN, OPPERHOOFD VAN DEN NEDERLANDSCHEN HANDEL IN JAPAN, BESTUREND LID VAN HET BATAVIAASCH GENOOTSCHAP VAN KUNSTEN EN WETENSCHAPPEN, zor h j re DN sas ar Âl p NEN th p RN SEA Se Sen mj Ais: vk L $ en Bra SAS k 5 Re in dae INHOUD. EERSTE AFDEELING. Handel der Portugezen. Japan een der laatste in Europa bekend gewor- dene landen van Azia, bladz. 1.—Verval der Portugezen op de kust van Japan, bladz. 2,— Aanleiding hunner handelsbetrekking, bladz. 5. _— Evangelieprediking door Franciscus XaA- vERIUS, bladz. 5.—Gezantschap aan den Paus te Rome, bladz. 5. — Voordeelige handel der Portugezen, bladz. 6,—Uitbreiding van het Christelijk geloof , bladz. 8.—De val van het Christendom, bladz. 11.—Eerste Christenver- volging in Japan, bladz. 14.— Beperking van den handel der Portugezen, en hunne opslui- ting te Desima, bladz. 16 — Uitgevaardigd plakkaat nopens de verbanning der Portuge- zen, en de gemeenschap met andere natien, bladz. 19.—Eindelijke uitdrijving der Portu- gezen , bladz. 20,.—Portugesche ambassade van Macao, bladz. 20.—Tweede en laatste po- ging der Portugezen om in Japan toegelaten te worden , bladz. 21. TWEEDE INHOUD. TWEEDEAFDEELING. Handel der Engelschen. WiLrraM ApaMms de eerste in Japan aangekomen Engeischman, bladz. 22.— Aankomst van een Engelsch schip, op aanschrijven van W. ApAMs, bladz. 24.—Jonn SARIs reis aan het Hof, waar hem eene acte van handel wordt toegestaan, bladz. 25.—JonN SARis rigt eene Engelsche faktorij te Firando op, bladz. 51.—Vereeni- ging der Nederlandsche en Engelsche fak torijen in 1619, bladz. 55,—Opbraak der Engelsche faktorij, bladz. 56.—Poging tot herstelling derzelver, bladz. 56 — Welke mislukt, en om welke reden, bladz. 58.— Laatste poging der Engelschen tot den handel, bladz. 4#1,.—Aan- komst van een Engelsch oorlogsfregat in de haven van Nagazakij, bladz. 44.—Het fregat vertrekt, na eenige vijandelijkheden gepleegd te hebben. Gevolgen daarvan, bladz. 48. DERDEAFDEELING. Poging der Russen, om tot den handelt in Japan, te worden toegelaten. Eerste handelsonderneming der Russen, bladz. 51.—Uitzending van een tweede gezantschap ;, bladz. 52.— De Keizer zendt eenen Gevolmag- tugde uit Jedo , om met den Russischen Gezant te INHOUD. te onderhandelen , bladz. 61.— Vertrek der Russen, bladz. 66,—Wraakzuchtige handeling van den Gezant, bladz. 66.—Gevangenneming van den Russischen Kapitein GOLLOWNIN ; bladz. 67. VIERDE AFDEELING. Handel der Nederlanders. Berste tijdperk; Vestiging en faktor der Ne- derlanders op HFrirando. Eerste Nederlanders in Japan, bladz. 7o.—Eer ste expeditie in 1609, bladz. 74— Reis naar het Hof en voorloopige toelating tot den han- del, bladz. 75.—Het Opperhoofd Jaques SPex verkrijgt den keizerlijken handelpas, bladz. 76— Verkeerde handeling van het Opperhoofd Brouwer, bladz. 80.— Ontvangene bevelen van het Japansche Hof, bladz. 85. — Vestiging eener faktorij op Formosa, bladz. 87.—Oproer der Japanners te Formosa, bladz. 89.—Opstand in het landschap Arima, bladz. 96.—De kin deren der Nederlanders met hunne Japansche moeders worden gelast, om naar Batavia te vertrekken, bladz. 109.— Toenemende blijken van het ongenoegen der Japanners, bladz, 109.— Ontvangen last betreffende den handel, bladz. 115.—Verbod om rundvee te slagten ; bladz. 115.—Bevel van den Keizer, om de fak- To INHOUD. torij te Firando op te breken, met vrijheid die op Desima te vestigen, bladz. 116. VIJEDE/AEFDEELING. Tweede tijdperk van den Nederlandschen handel, van 1645 tot 1685. Vertrek naar Desima, bladz. 118.—Strenge be- waking te Desima, bladz. 119.— Bepaling om- trent het vertrek der schepen en het betas ten aan den lijve, bladz. 121.—Uitgevaardig- de waarschouwing , bladz. 121.—Voorval met het schip De Castricum, bladz. 126.— Gezant. schap naar Japan, bladz. 128. — Keizerlijke order , bladz. 151.— Verlies van Formosa, - bladz. 159. — De uitvoer van koper verboden in 1657 en wederom toegestaan in 1646, bladz. io. — Uitvoer van goud, bladz. 140. — De uitvoer van zilver verboden, bladz. 141—Voor- val met een’ der Raadsheeren, bladz. 141.— Taxatiehandel , bladz. 142.—Pogingen daarte- gen, bladz. 145, —Smokkelhandel, bladz. 144.— Vrije handel, doch bepaling van het fonds, bladz. 145. ZESDE AFDEELING. Derde tijdperk van den Nederlandschen han- del wan 1686 tot 1743. Bepaline van den inhoud der ladine, bladz. 147.— Ì 5 5: Korte herstelling van den taxatiehandel, bladz. 147. INHOUD. 147. Oorsprong van het Comps- en kam- bang-geld, bladz. 148 — Belasting aan de koop- lieden opgelegd, bladz. 14g.—Instelling der lieting , bladz. 151.—Sluikhandel en doodvon- nissen daartegen, bladz. 154.—Vervoer van 5o,o0o pikols koper, bladz. 155.—Minder ge halte van de nieuwe kobangs, bladz. 155.— De uitvoer van het koper op 25,000 pikols ’sjaars bepaald, bladz. 156.—Het getal der toe te laten schepen op 4 à 5 bepaald , bladz. 157.— Klemme kobang, bladz. 157.—Kopertaks op. 15,000 pikols gesteld en het getal der sche- _pen op 2, ten hoogste 5 bepaald, bladz. 158. — Kopertaks op 10,000 pikols verminderd, bladz. 159. — De oude kobang komt wederom te voorschijn, bladz. 159.—De kopertaks daalt tot op 5 à Gooo pikols; het getal der schepen op één bepaald, bladz. 160,.—Onderzoek naar dit spoedig verval van den handel, bladz, 160. ZEVENDE AFDEELING. Vierde tijdperk van den Nederlandschen handel van 1744 tot 1790. Overweging der Indische Regering nopens den handel op. Japan, bladz. 165. — Verkooping op contract, bladz. 166.—Vervoer van 8,000 pikols koper, en verleende toegift boven den bedongen prijs, bladz. 171.— Contract in 1752, vervoer van 11,000 pikols koper, bladz, 175— Over= INHOUD. Overzigt der voordeelen van 174 tot 1752, bladz. 178 — Het verongelukken van het schip Stadwijk , bladz. 182.—Drie schepen, in 1759, ten handel toegelaten, bladz. 185.—U:tlevering der Japansche kopermijnen, bladz. 185.— Nieu we poging tot uitbreiding van den handel, bladz. 186.—Door de Bewindhebbers mm Ne- derland afgekeurd, bladz. 187.—Oneenigheden met «de Japanners, bladz. 18g.—Eisch van den Gouverneur uit de ladingen , welke met kambang- geld te goed gedaan wordt. De ver- voer van koper daalt op 8,000 pikols, bladz. 191. Vernederend antwoord van den Gou- verneur op het verzoek van het herstel van den kopertaks, bladz. 194.—Onderzoek naar de redenen hiervoor, bladz. 195. — Besluit om slechts om het andere jaar twee schepen te zenden, bladz. 197.—De kopertaks wordt op g,ooo pikols gebragt, bladz. 198.— Het schip Vredenhof verongelukt, bladz. 199. —Aanbreng van ducatons, bladz. 200.—Opheldering om- 5 trent de 7oo pikols koper, jaarlijks door de Opperhoofden particulier vervoerd, bladz. 200.—Ongelukken de Maatschappij treffende , bladz. 2o4— Het schip Burg in zinkenden staat verlaten , bladz. 205.—En door de Japanners opgevischt, bladz. 205.—Nieuwe bevelen te- gen den sluikhandel , bladz. 206. — De parti- culiere vervoer van koper enz. verboden, bladz, 208,—Weigering om vroeger plaats ge INHOUD. gehad hebbende voorschotten, bladz. 210.—De Nagasakische Gouverneur vervalt mm ongenade, bladz. 212.—lInlevering eener memorie door het Opperkhoofd J. Frrsincn aan den Gou- verneur van Nagasakij , bladz. 214.—Voorge- stelde punten van overeenkomst, bladz, 214, Ophelderingen, waarom er in het vorige jaar geene schepen geweest zijn, bladz. 216,—Bui- tengewone toegift van Sp. Matten 10,000, bladz. 217. —Verkrijging eener prijsverhooging voor vijfen jaren, bladz. 218.— Nadere ophel- dering der 7oo particulier vervoerde pikols koper, bladz. 220.— Waarschijnelijke uitleve- ring der kopermijnen, bladz. 222,—Gevoelens der Opperhoofden A+ W. Ferru en J. Trrsincu hieromtrent, bladz. 224, — Pogingen om de Nagasakische geschenken af te schaffen , bladz. 254.—Tegengeschenk van 5oo pikols koper voor twee Persiaansche paarden, bladz. 255.— Ongeluk den Kroonprins bejegend, bladz. 255, — Afschaffing der eischgoederen, bladz. 257—Ge- schil met de geldkamer, bladz, 258.—Ver- mindering van den kopertaks tot op 6,000, pikols , hladz. 259. — Bepaling omtrent het doen der Hofreize, bladz, 240. OD SHEN ACHTSTE INHOUD. ACHTSTE AFDEELING. Wifde tijdperk van den Nederlandschen handet van 1791 tot 1820, Bewerkte bezuinigingen , bladz. 241. — Straffen eenige tolken opgelegd, wegens eene verzachte vertaling , bladz. 245.—Gevoelens omtrent de beweegoorzaak van den verminderden kopertaks, bladz. 244.— Bezwaren tegen dusdanigen han del , bladz. 247.— Meerdere vervoer van 7oo pikols koper, bladz. 249. — Buitengewoon vervoer van koper, bladz. 250.— Komst van een Amerikaansch schip, bladz. 255. — De kopertaks op 8,520 pikols gebragt, voor den tijd van vijf jaren, bladz. 254.— Hevige brand te Desima, bladz. 255.— Dood van het Opper- hoofd Hemmi17, en gissingen omtrent denzelven, bladz. 256.—Ongeluk het schip The Eliza be- jegend , bladz. 257. — Genotene toegift van 6,000, Sp. Matten bladz. 259. —Voorval met de brik The Emperor op Japan, bladz. 259.— Voordeelen op den handel verkregen , bladz. 264. — Voorstel tot eene jaarlijks. door het Opperhoofd te doene Hofreize, bladz. 264.— Verkregene toelage van 10,000 Sp. Matten, bladz. 267.— Ontstaan van den aparten handel, bladz. 268.— Verhooging van den kamferprijs, bladz. 270.— Aankomst van twee schepen door het Engelsch-Javaasch Gouyernement gezonden, bladz. INHOUD. _bladz. 272.—Zending van den Heer Br.om- norr naar Java tot treffing eener overeen- komst met het Engelsch Gouvernement, bladz, 276.— Welke mislukt , bladz. 277.—Herhaal- de pogingen door den Engelschen Gouverneur tot den handel , bladz. 278— Terugkomst van den Heer Brommorr als Opperhoofd, bladz. 279.—-Reglement op het beleid van den Ja- panschen handel, bladz. 280. — Vermieuwing van het verdrag van den aparten handel, bladz. 282.—Herstelling van den handel op 11,000 pikols koper, bladz. 282. Extra- vervoer van Sooo pikols koper, bladz. 285. NEGENDE AFDEELING. Toepassing van het voorgaande Overzigt, bladz. 284, AANHANGSEL EN BIJLAGEN. Aankomst der schepen, bladz. 551.—Afgifte van het buskruit, bladz. 555.—Monstering der schepen, bladz. 555.—Lossing der schepen, bladz. 554. — Landing der goederen en berging in de pakhuizen, bladz. 554.—Opgave van het nieuws, bladz. 555.—Opgave der facturen, bladz. 556. — Visitatie der schepen, bladz. 557. Werkzaamheden in den Doorn, bladz. 598. — Prijsmaken, bladz. 559. — Toegift, bladz. 561. — Verkoop door de geldkamer, bladz. 561.--Aflevering der goederen, bladz. | 562. INHOUD. 562. -= Restanten, bladz. 562. Comps- of Compagniesgeld , bladz. 564, — Kambanggeld, biadz. 367. — Ligtingen, bladz. 56g.— Gift suiker, bladz. 57o.—Jedosche verkoop, biadz. 371.—-Restant Hofreisgeld, bladz. 572, — ias- sak, bladz. 575.—kEisch of geschenk-goederen, bladz. 574. — Ottona’s , kasserissen, tolken, enz., bladz. 576.—Opperhooiden, bladz. 577. ae OCE AC han AAN= Oeschiedkudig Soerzige VAN DEN HANDEL DER EUROPEZEN oe JAPAN. EERSTE AFDEELING. Handel der Portugezen, JAPAN is een der volkrijke en beschaafde lan= den van Azie, dat het laatst aan de Europezen is bekend geworden, en naar hetwelk de handels geest de westersche volken heeft heên gevoerd. De oorzaak hiervan is moeijelijk te bepalen, en behoort niet tot mijn tegenwoordig onderwerp, hetzij dat in de eerste tijden dat land beschouwd is geworden een gedeelte van China uit te maken, en onder die benaming mede is begrepen , hetzij dat in vroegere eeuwen reeds hier dat stelsel van uitsluiting en wering van alle vreemde vol ken heeft bestaan, hetwelk thans nog aldaar wordt aangetroffen, en de toelating der Chinezen, Portugezen, Nederlanders en Engelschen later als uitzonderingen op dat stelsel aan te merken zijn- À Wat Hi NEP | Wat hier ook van zijn moge, zeker is het, dat in die vroege tijden, toen de handel van het wes- ten naar het oosten en van het oosten naar het westen met karavanen door Arabie en langs de Roode Zee gedreven werd, en toen men reeds uit de kaarten van Proromeus een tamelijk klaar, ofschoon onvolmaakt denkbeeld van de ligging der oostersche landen in Europa verkregen had, Japan, als een op zich zelf staand rijk, daarbij 1s onbekend gebleven. De eerste maal wordt daar van, als zoodanig, gewag gemaakt in de reisbe= schrijving van Marco Pauro, een Venetiaan, die in den jare 1275, of daaromtrent, in dienst van den grooten Khan van Tartarije de oostersche landen heeft doorkruisd, en Japan heeft aange duid onder den naam van Zipangri of Zipango (a). Eerst lang nadat in 1497 door Vasco pe GAMA de weg naar het Oosten om de Kaap de Goede Hoop gevonden was, zijn de Japansche eilanden meer van nabij bekend geworden, en zulks meer bij toeval, dan als het gevolg van een opzettelijk onderzoek, In den jare 1542 vervielen Anrom us Mora, FRANCISCUS ZeIMoOT en, ÂN- TONIUs Pexor, waarschijnelijk Portugezen, dat zelfde jaar uit China vertrokken, en den wil elders heên hebbende, door storm op de Japansche kusten, en waren alzoo de eerste wezenlijke ontdekkers van dezelven, Het blijkt echter niet, dat dit toe val heeft aanleiding gegeven tot-het onwaidgel= aar= (a) RoBERTSON, Ancient India, pag. 131; VALENTIJN, Bee schrijving van Japan, pag. aá. (3) daarstellen van eenige handelsbetrekkine tus- schen de Portugezen en de Japanners (b). Meer aanleiding gaf daartoe de aankomst van eenen Japanschen jongeling in den jare 1547 te Malakka; hoe en waarom, staat niet duidelijk aan geteekend; maar hij liet zich daar tot het Chris- tendom bekeeren , en werd gedoopt onder den naam van PAULUS DE SANTA FÉ of PAULUS VAN HET Hervicre GELOOF. Het was bijzonder door hem, dat de Portu- gezen den toegang tot het Japansche rijk ver kregen; want in den jare 154g naar zijn vader « land terugkeerende, vertrok met hem derwaarts Franciscus XAVvERIUS, de Apostel van het Chris= tendom in het Oosten genaamd, die aldaar ge= durende ruim drie jaren het Evangelie predikte. Hij hiet bij zijn vertrek andere priesters in Japan na, om het werk der bekeering voort te zetten; en het blijkt, dat het Roomsche Christen= geloof. onder de Japanners binnen korte jaren zoodanig toenam, dat verscheidene Vorsten en Landsheeren hetzelve omhelsden en zich lieten doopen. Immers lezen wij, dat in den jare 1582 een gezantschap van drie voorname Landsheeren;, gekozen uit hunne bloedverwanten, aan den Paus gezonden werd, hetwelk eerst te Lissabon, ver= volgens te Madrid, en eindelijk te Rome, op de plegtigste wijze, ingehaald , en aan hetwelk de grootste eere werd aangedaan, wordende in de (6) VALENTIJN , ibid, (AS) de laatstgemelde stad, bij hun afscheid, tot de gunst toegelaten , om de voeten van Zijne Heilig heid Grecorius den xrr1 te kussen(c). De brieven, door deze gezanten overgebragt, ken merken te zeer den indruk, welken de Japanners vande magt en de waardigheid van den Paus ont— vangen hadden, om niet, paar het korte uittreksel , hetwelk daarvan door Monanus gegeven wordt, hier eene plaats te verdienen. _ Men las in den eenen: «Aan den Godsdienstig caanbiddelijken , en op aarde bekleedende de plaats «vanden Koning des hemels „den grooten en aller— cheiligsten Vader;” en dezelve was onderteekend: « FRANCrsKUs Koning van Bungo, nedergeworpen «onder de allerheiligste voeten van uwe Geluk- «zaiigheid.” | In den tweeden: « Laat deze brief besteld «worden aan dien grooten en heiligen Heer, de «beurt ( plaats) waarnemende van God op aarde, dten ik op eene Godsdienstige wijze aanbidde ;’ en dezelve was onderteekend: « Promrarrus blijft «geworpen onder-de schoenen van uwe Heiligheid.” En in den derden: « Met handen hemelwaarts »aanbiddende, heilige ik dit toe aan den al clerheiligsten. Heer den Paus, bekleedende Gods « plaats ;’” en dezelve was onderteekend: «Ik » BARTHOLOMEUS , onder zijne allerheiligste voe- ten ter aarde nedergesmakt.”— Eeni- (c) MonNranNus , Gezantschappen aan de Keizeren van Japan , pag. 20 el seqg. (056) Eenige oordeelkundige lezers, voornamelijk zul- ken, die met den trotschien en onaf hankelijken aard der Japanners, ten aanzien van vreemdelingen eenigzins bekend zijn, zullen met regt mogen in twijfel trekken, of het immer in de Vorsten van dezen landaard heeft kunnen opkomen, om in der- gelijke onderdanige bewoordingen aan den Be- heerscher der Roomsche Kerk te schrijven. Zij zullen opmerken, dat deze brieven, oorspronke- lijk in het Japansch geschreven en in de Portu- gesche en Italiaansche talen overgezet, misschien wel den oppervlakkigen zin, doch niet dezelfde be teekenis en de uitdrukking der woorden behou- den hebben, die de oorspronkelijke hadden, en dat de priesters, die de aanraders van dit gezant schap en de overzetters dezer brieven geweest zijn, den altijd hoogdravenden oosterschen stijl nog meer zullen opgesmukt hebben, om aan het werk van hun zendelingschap des te meer waarde bij te zet ten. Deze opmerking zal nog meer grond vinden, wanneer men overweegt, hetgeen door MoxrANus wordt aangehaald, namelijk, dat de Japanners zich uit nieuwsgierigheid tot dit gezantschap lieten overhalen, om de pracht van Rome te zien, waar van men hun zoo veel had opgegeven (d), en dus niet uit eenen blooten ijver voor de Roomsch Christelijke Godsdienst, of om zich dadelijk aan het gezag van den Pausselijken stoel te onderwer- pen. Aan den anderen kant echter blijft ket ze (d)- MoNTANUS pag. 20, col. 2. (6) zeker, dat de Christenleer in Japan reeds een ruim veld moet hebben gewonnen gehad, om de bovengemelde Landsheeren tot een dusdanig ge- zantschap te doen besluiten. Dan welke ook de iijver der Japansche Chris- tenen geweest moge zijn, die der Europeschen of Portugeschen, toen aan de Spaansche kroon onderworpen, was niet geheel belangloos,en af- gescheiden van de zucht tot het verkrijgen van wereldsche goederen. Het werk der bekeering ver- schafte hun de gelegenheid, om overal in het binnenste van het rijk door te dringen, en deze maakten zij zich ten nutte, om den grond tot eenen zeer voordeeligen handel te leggen. Zij bragten naar Japan ruwe zijde, uit China verkregen, voorts allerhande soorten van Europische lakens, wollen en katoenen goederen, zoomede een groot gedeelte geneesmiddelen, fraaije stoffen en aardigheden, welke zij allen tegen zeer hooge prijzen wisten van de hand te zetten. Zij voer- den van daar terug hoofdzakelijk goud en zilver, van welke metalen toenmaals eene groote hoe- veelheid moet zijn voorhande geweest. VALENTIJN schat, dat hunne handel jaarlijks bedroeg van zes Lg ‘tot zeventig tonnen gouds (e), hetgeen te dier tijd eenen aanzienelijken schat uitmaakte. KarmrPrer, dien men veronderstellen mag beter te zijn onderrigt geweest, alzoo hiijij op de plaats zelve, en wt oorspronkelijke stukken zijne be- schrij (e) VALENTIJN, ibid. pag. 24. Ci schrijving van Japan heeft opgesteld , bepaalt het kapitaal, jaarlijks door de Portugezen wit Japan gehaald, nog veel hooger, hetzelve brengende tot drie honderd tonnen gouds of dertig millioenen, hetgeen mij echter ongeloofelijk toeschiijjnt. Hij stelt, dat zij op hunne koopwaren doorgaans eene winst behaalden van honderd ten honderd, en dat ten tijde, toen hunne handel reeds in groot verval was, zij nog aan zilver hebben uit= gevoerd, in het jaar 1656, voor de waarde van 2,550,000:- teilen; in het jaar 1657, voor de waarde van 2,142,565:- teilen, en in 1638, voor de waarde van 1,259,025:— teilen (f'). De Japansche teil, die van de Chinesche on derscheiden moet worden, kan gerekend worden waardig te zijn drie en dertig stuivers Neder- landsch, waarop die, na een gedaan essaai, te Bata via is bepaald geworden (g), en aannemende, dat im den jare 1636, waarvan KaArmprer spreekt, de handel der Portugezen op de helft is vervallen geweest, dan mag men berekenen, dat in den handel der Portugezen op Japan, gedurende der tijd van deszelfs bloei, de uitvoer van goud en zilver beloopen heeft, de waarde van acht tot negen millioenen Nederlandsche guldens; en dit : komt (f) KArMmPrER, Beschrijving van Japan, Ade Boek, Sde Hoofdstuk, pag. mihi 225. (g) Verhandelingen van het Bataviaasch Genootschap, Sde Deel, pag. mihi 528. ’ te komt nagenoeg overeen met hetgeen door Mor- TANUS wordt aangeteekend (4). Daar dus de voortplantmg en uitbreiding van het Christendom blijkbaar gediend heeft, om de- zen voordeeligen handel aan de Portugezen 1m Japan te bezorgen , zoo wordt het, bij het on- derwerp, hetwelk wij behandelen, niet onbelang— rijk, de naaste oorzaken aan te teekenen, die eerst aanleiding gegeven hebben tot het zoo gerce— delijk aannemen dezer nieuwe leer, vervolgens hebben gestrekt, om eenen doodelijken haat tegen dezelve gaande te maken, en eindelijk de uitdrij— ving der Portugezen hebben ten gevolge gehad. In de eerste plaats komt in aanmerking, dat de Portugezen, bij hunne eerste aankomst in Japan, den toegang tot het binnenste van het rijk geopend vonden, hetzij dan dat het stelsel om trent de uitsluiting van alle vreemde natien toen nog niet was aangenomen, hetzij dat zulks bij toelating is geschied, als een gevolg, dat toen de Vorsten of Beheerschers der provincien, thans bekend onder. den naam van Landsheeren, in eene zoo strenge afhankelijkheid van den Keizer niet gehouden werden, als waaronder zij sedert zijn gebragt geworden. Den Japanezen was het vergund, buiten hun land te reizen ; en in dienst der Portugezen tredende, of handelsbetrekkingen met. dezelven aangaande, leerden zij voordee- len behalen , die tot dus verre aan hen waren on h) MoNrTANUS, pag. 201. DS > PIE (9) onbekend gebleven. Aanvankelijk reeds kwamen de Portugesche schepen in de havens van Bungo en Firando, vervolgens in de andere gedeelten van het rijk. Eerst later, toen zij hunnen val berokkend hadden, werden zij bepaald tot de haven van Nagasaki alleen. De Portugesche kooplieden traden in het huwelijk met de dochters der vermogendste inge zetenen „van de voornaamste handelpiaatsen, en gewenden zich alzoo over en weder aan elkan— ders zeden en gebruiken; en welhaast hadden zij. slechts een gemeenschappelijk belang, dat hen nog naauwer aan elkanderen verbond (ú). Zoo waar is het, dat het eigenbelang steeds de grootste drijfveer is van alle handelingen der menschen. Dat zelfde eigenbelang werkte, evenzeer op de Vorsten en Landsheeren, voornamelijk in die pro - vincien , welke aan zee gelegen waren; want de vol en rijk geladene schepen der Portugezen verschaften hun door geschenken en schattingen mede zeer groote voordeelen; en hierover naij— verig de een omtrent den anderen, moedigden zij om strijd de nieuw gekomenen vreemdelingen aan, om den handel, die aanvankelijk zoo behage- lijk was, bij hen te vestigen. Daarbij droegen de eerste Christen-zendelingen zorg, om, zoo veel in hun vermogen was, in de \ be- _ (2) KAEMPFER , ibid. pag. 220 en seqq. ( to) behoefte der armen en noodlijdenden te voor- zien, eene klasse van volk, in Japan zeer me- nigvuldig , en omtrent welke het schijnt, dat de Regering zich niet liet gelegen liggen. De pries- ters gebruikten hunnen invloed, dien zij bij de Vorsten en andere Grooten verkrijgen konden, tot het doen aanleggen van armen- en zieken- huizen, in welken de behoeftigen en kranken werden verzorgd. Met het ontvangen van deze liefdegaven , namen zij tevens het Christendom aan, en deze verzorging verschafte welhaast aan de Portugezen veel meer aanhangelingen, dan hun zelfs schijnt hef geweest te zijn; want in hunne brieven, naar Europa geschreven, vindt _ men herhaalde klagten over den last, dien zij daarvan hadden. Voeg hierbij, dat de Japanners van aard zeer nieuwsgierig en nog meer leergierig zijn. De kunsten en wetenschappen, door de Portugezen uit Europa medegebragt, waren voor dit volk aanlokselen ‚ moeielijk te weêrstaan; en daar in dien tiijd-bijna de gansche geleerdheid der aarde onder de Jezuiten was opgenomen en be- waard gebleven, vonden de Japanners in de zelven zeer bekwame leermeesters, die te gelijk deze gelegenheid bijzonder aanwendden, om hun het Christendom smakelijk te maken, en tot het- welk zij zich dus te meer gereed lieten overhalen. Eindelijk mag men aannemen, dat de over= eenkomst in de uiterlijke plegtigheden tusschen | de ha (cxa)) de Roomsch-katholieke en Japansche Godsdiens- ten veel heeft bijgedragen, om de verspreiding van het Christelijk geloof in Japan gemakkelijk te maken ; immers de heilige Stoel in Rome, ge- lijk aan den Dairo of geestelijken Keizer in Miako , geordende priesters, als de Jezuiten, ge- lijk aan de bonsen in Japan, opgesierde tem pels, altaren met brandende waslichten, de aan bidding der beelden als Heiligen, waren even zoo vele overeenkomsten , welke den overgang van het eene geloof tot het andere genoegzaam onge- voelig deden zijn, en hetgeen als hetware' ge- schiedde, zonder aanstoot te geven aan reeds aan- genomene begrippen, zeden en gewoonten (£). Wij zullen thans even vlug de hoofdoorza- ken van den val van het Christendom en der Portugezen in Japan beschouwen, als wij die van derzelver opkomst en bloei hebben doorge- loopen. Het kon niet missen, of de spoedige voort gang der bekeering , door de Jezuiten be- werkstelligd, moest den naijver van de Japansche geestelijkheid opwekken en gaande maken. Zien- de, dat dagelijks hare leeken afvielen, en vree- zende haren ondergang bij eene verdere voort- planting van het Christendom, zoo bragt zij des- wege hare klagten en bezwaren bij den toen- maals regerenden Keizer in. Het blijkt niet, dat aan deze eerste klagten de Japansche Regering | zich, (4) MoNrANus, pag. 225 — 228. (me). zich veel heeft laten gelegen liggen, en waar= schijnelijk zou zij de uitbreiding van de Chrs- tenleer lijdelijk aangezien hebben, hadden niet twee bijkomende omstandigheden den Keizer van gedachten doen veranderen. Een Spaansch of Portugeesch schip, op eene der reeden in Ja- pan aangekomen, ontving een bezoek van eeni— ge Edelen des lands. Om aan hunne nieuws- gierigheid te voldoen, haalde de bevelhebber eene wereldkaart voor den dag, en toonde op dezelve, zeker niet zonder eenigen hoogmoed, de landen aan, over welken de Koning zijn meester het gebied had, waaronder hij het wijd uitge strekte Amerika, of het geheel der nieuwe we reld, begreep. Bij het verder onderhoud des wege, mag hij zich hebben laten verluiden , dat aan zijnen Koning het wetug gezag toekwam over de landen, tn welken hij de Christenleer zou uitbreiden, als zijnde hem daarvan het eigen— dom door den Paus, de plaats van God op aar- de bekleedende, toegekend (4). Dit gesprek , aan den Keizer overgebragt, maakte zijnen argwaan gaande, beducht, dat zijne landen ook onder de gift van den Paus mogten begrepen zijn, en geene neiging gevoelende, om van dezelven af stand te doen. De (/)-Eene zoodanige giftbrief van den Paus was eenige jaren te voren werkelijk uitgevaardigd , wordende aan den Koning van Portugal de heerschappij gegeven over de landen, welke hij om het Oosten’, en aan den Koning van Spanje over die, welke hij om het Westen ontdekken zou. ( 13) De andere omstandigheid staat in verband met de geschiedenis van het Japansche Rijk zelf, en behoort hier kortelijk te worden aangehaald. TaArko SAMA, de magtigste der Keizers, die immer over Japan hebben geregeerd, en die de eerste betrekkingen van handel met de Europe- zen heeft aangeknoopt, had geen wettùg regt tot den troon, welken hij bestegen heeft, maar had, zich den weg tot denzelven gebaand door zijnen woed, en vooral door zijne voorzigtigheid, zijn de hij zelfs van eene geringe afkomst en ge- boorte. Bij zijn sterven hiet hij eenen eenigen zoon na, die nog in zijne kindsche jaren, doch bestemd was , om zijnen vader als Keizer. op te volgen. Over dezen zoon, Frúrr of Frpúrr Jorr genaamd , had de Keizer TaArko SAMA tot voogd verzocht en aangesteld een’ der mag- tigste Landsheeren , die zijne verheffing aan hem te danken had, dragende den naam van OncosscHro, doch naderhand dien van DaArror SAMA. Hij droeg hem te gelijk de oppermagt over het rijk op, doch. deed hem zweren, dat hij dezelve aan zijnen zoon zou overdragen, zoo- dra deze den ouderdom van vijftien jaren zou hebben bereikt, terwijl hij eindelijk, tot verzege- ling van dit verbond, voor zijn sterfbedde ge melden zijnen zoon met de dochter van DArror SAMA liet in het huwelijk treden, ofschoon beiden tot de jaren van huwbaarheid nog niet gekomen waren, DArroe SAMA, meineedig , behield het rijk (14) rijk voor zich zelven, liet zich tot Keizer uitroe— pen, en berokkende door listen en lagen niet al— leen den ondergang, maar ook den dood van zijnen schoonzoon. De vervolgde Frperr Jorr werd verdacht gehouden van in het geheim de Christenleer te hebben omhelsd ; altans het grootste deel van zijne aanhangelingen, die hem en zijns vaders nagedachtenis waren getrouw gebleven; bleken deze leer te zijn toegedaan, en DArror SA- MA , het doodvonnis over de Christenen uitspre- kende, trof in eenen slag zijne gevaarlijkste vijan- den, die: hem tot het behoud zijner kroon in den weg stonden. Zoo strekte hier dan ook het behoud van het geloof in de godsdienst der va- deren tot voorwendsel en tot dekmantel van meineed, bedrog en overheersching. Dan dit eerste vonnis, over de Christenen in Japan uitgesproken, schijnt meer tegen de Ja- panners zelve, dan tegen de Portugezen gerigt ge- weest te zijn. Immers vinden wij aangeteekend , dat, staande de eerste vervolging, die in den jare 1586 een aanvang nam, de Portugezen in het midden van het rijk nog werden geduld, en met oogluiking, tempels of kerken, tot zelfs in Miako „ hadden. Onder de vervolging ging het werk der bekeering onafgebroken voort, en de nieuw be- keerden vervingen de plaats dergenen, die den martelaarsdood gestorven waren. _De Portuge- zen zorgden: voor eenen nieuwen aanvoer van priesters, zoo van Macao, van Goa, als van Ma- (165) Manilla, die aan dit werk de hand hielden, en jonge Japanners, die met de Portugezen uit het land waren getogen, en terugkeerden, werden in= gelijfd in eene van hunne geestelijke orden, en brag— ten niet weinig toe, om hunne landgenooten, tegen het bevel des Keizers , tot het omhelzen van het Christendom over te halen. Onder deze omstan— digheden had de Roomsche Godsdienst in Japan zich kunnen staande houden, hadden niet inha- ligheid. en trotschheid, in alle opzigten en altijd te laken, doch voornamelijk hier ontijijdig en ongepast, gestrekt, om bij den haat des Keizers: ook de harten van het gemeen van hunne Europische onderwijzers te vervreemden. De voordeelen, in het eerst door de Portugesche kooplieden be- haald, waren verbazend groot, en de spoedige rijkdommen, door eenigen verkregen, lokten ande ren uit, om op hun voetspoor in Japan zich neder te zetten. Dan, het zij de eerste bronnen, waar— uit geput was, begonnen optedroogen, hetzij de overvloed der aangevoerde koopmanschappen de waarde-derzelven had doen dalen, die zelfde groote voordeelen werden moeijelijker te verkrij- gen, en de kooplieden, niet te min tot winzucht aangedreven, daalden af tot de. middelen van misleiding en bedrog, waarvan de eenvoudigsten en de opregtsten der ingezetenen het slagtoffer waren. Aan den, anderen. kant vergaten zich de __Portugesche priesters, opgeblazen door den trots , ‚dat zij aan den haat en de bevelen des Kei- zers | (16 ) zers het hoofd konden bieden. Een hunner bisschoppen, op den weg een g ap nsch raadsheer tegenkomende, die op zijne reize naar het Hof was, weigerde miet alleen aan dezen de gewone burgerlijke beleefdheid te bewijzen, maar liet zich, hoogmoedig , door zijne dienaren voor hem heêndragen, hetgeen den raadsheer zoo zeer in toorn ontstak, dat hij niet alleen deswege zijne klagten bij den Keizer inbragt, maar ook den Portugezen sedert eenen doodelijken haat toedroeg. Hierbij kwamen de zeker niet gunstige berig- ten, die door de Nederlanders, die om dezen tijd insgelijks den weg naar Japan gevonden hadden, voornamelijk van de Jezuiten gege ven werden, dezelven doende kennen als-de gek vaarlijkste orde van alle Roomsche priesters, die overal, zelfs in Europa, in zaken van Staat zich inmengden , ten einde de Koningen en Vorsten onder hun beheer te brengen, om welke reden zij reeds in verscheidene tanden, de Roomsche godsdienst toegedaan, waren geweerd en witge- dreven ; wrekende zich aldus de Nederlanders op de Portugezen, door wie zij voor de Japan- ners waren uitgekreten, als te zijn een hoop van roovers en zeeschuimers, afvalligen van hunnen God en van hunnen weltigen Vorst. Alle deze wederwaardigheden maakten echter den val der Portugezen niet volkomen. … Of- schoon van tijd tot tijd onder strenge en verne- derende bepalingen gebragt, en terwijl het kleine Ci— (172 éilandje Desima hun tot verblijf was aangewé- zen, mitsgaders hun handel werd beperkt tot de haven van Nagazakij alleen, kon echter de Keizer niet besluiten, om hen geheel en al het rijk te doen verlaten, te veel gesteld zijnde op de zeldzaamheden en fraaijigheden, die door de Portugezen uit Europa werden aangebragt. Van den anderen kant hadden de Portugezen, door den band van de Godsdienst, nog eenen ge- noegzamen aanhang in het binnenste des rijks behouden , om niet alleen den gevreesden val voor te komen, maar ook om eene gegronde hoop te voeden op het herstel hunner zaken. Hetzij dat hiertoe vooraf eene zamenspanning gemaakt was, hetzij dat de Portugezen slechts op hunnen aanhang gesteund hebben, mmdien ziij zich in staat bevonden, om aanvallender wijze te werk te gaan, zeker is het, dat de Portugesche bevel- hebber naar zijn Hof schreef, om met eenige ge- wapende schepen en met manschappen voorzien te worden, belovende, met deze hulp, aan den Ko- ning, zijnen meester, de heerschappij over Japan te zullen bezorgen. De Nederlanders onder- schepten deze brieven aan boord van een schip, dat door hen op de hoogte van de Kaap de Goede Hoop genomen werd, en zij bragten den eindelijken val van hunne vijanden en mededin- gers in Japan te weeg, door van dezelven opening aan de Japansche Regering te geven. In het voorbijgaan hebben wij reeds gemeld, B dat (18 ) dat de eerste vervolging tegen de Christenen eenen aanvang nam in den jare 1586, wordende toen, van wege den Keizer, plakkaten uitgevaardigd, bij welke aan alle Japansche onderdanen, op straffe des doods, verboden werd, het Christendom te omhelzen. In den jare 1596 werden deze bevelen hernieuwd, en de uitvoering meer st:eng bewaakt, terwijl daaronder de Portugesche gees telijken, die in het binnenste des rijks zich op= hielden, en voortgingen de Christenleer te ver- spreiden, toen ook begrepen werden. Naar mate vervolgens het ongenoegen der Japansche Rege ring tegen de Portugezen toenam, en bij opvol- ging der gebeurtenissen , waarvan wij een be- knopt overzigt gegeven hebben , werden zij onder scherper toezigt en onder naauwere bepalingen gebragt. Reeds vroeg had men de aankomst van nieuwe priesters of geestelijken belet, en be halve hunne verbanning naar het eiland Desima; opzettelijk tot hunne verblijfplaats opgeworpen; werd den Portugezen aangezegd, dat zij voortaan hunne zonneschermen wel door zwarte, maar door geene Japansche dienaren mogten laten dra- gen; dat zij, in eenig raadhuis komende, hunne schoenen moesten uittrekken; dat zij maar een of twee maas (*) tegelijk aan arme lieden geven mogten; dat aan niemand dan aan hunne Over- sten vergund was, om wapenen te dragen; en ein= (+) Zekere munt, (19) eindelijk, dat geen van hen, openlijk , zich van paternosters mogt bedienen. Dit had plaats in den jare 1655, waarop in den jare 1657 een ander plakkaat volgde, hetwelk, behalve de verbanning der Portugezen, genoeg- zaam alle gemeenschap van Japanners met vreem delingen afsneed; en voornamelijk tegen de voortplanting vän de Christenleer gerigt was. Dit plakkaat iste merkwaardig, om van het zelve niet hier de voornaamste artikelen over te nemen; zijnde het van den volgenden inhoud: » Geen Japansch schip of vaartuig, van wat » naam het mag zijn, noch eenig inboorling van » Japan zal zich onderwinden, buiten het land te »gaan.—Die dit bevel overtreedt, zal sterven, »en schip, volk en lading zal, tot nader bevel, » worden in bewaring gesteld. » » Alle Japanners, die van buiten ’slands weder- »om inkomen, zullen worden ter dood gebragt. « » Die eenen priester ontdekt en aanbrengt, zal __»eene belooning hebhen van vier tot vijfhonderd » schuiten zilver, en naar evenredigheid voor de » ontdekking en aanbrenging van elk Christen « » Alle personen, die de Christelijke leer voort» » zetten, of den schandelijken naam van Christen » voeren, zullen worden gevangen gezet in de » ombra of gemeene gevangenis van de stad. » » Het geheele geslacht der Portugezen, met » derzelver moeders, minnen, en al wat tot het- » zelve behoort, zal worden gebannen naar Macao. » AM ( 20 ) » Al wie zich onderwindt, eenen brief van buiten » ’slands in te brengen, of weder te keeren, nadat » hij gebannen is, zal met zijn geheel huisgezin » sterven ; gelijke straf zullen ondergaan degenen, »die in bun voordeel spreken.” « Geen edelman of soldaat zal van eenen vreem- » deling sets mogen koopen. ” Niettegenstaande dit banvonnis over de Por- tugezen «was uitgesproken, vonden zij echter mid del, nog twee jaren, ofschoon niet zonder strenge wacht, op het eiland Des:ma te verblijven, zich vleijende met de hoop, van wederom tot hunnen vorigen handel te worden toegelaten; maar de opstand te Arima, waarvan wij de bijzonderhe- den nader zullen beschrijven, en welke in den jare 1658 plaats greep, had hunne eindelijke uitdrij- ving, in den jare 165), ten gevolge. In bet daaraanvolgende jaar 1640 deed de Regering te Makao eene poging, om de toelating der Pormgezen wederom te herkrijgen, en zond tot dat einde twee ambassadeurs met een talrijk gevolg , bestaande te zamen uit drie-en-zeventig personen, naar Nagasakij ‚ maar met dien on- gelukkigen uitslag, dat allen bij hunne aankomst aldaar werden gevangen gezet, en op een ont- vangen keizerlijk bevel, zestig derzelven openlijk onthoofd. Aan de dertien overblijvenden, die geene Christenen waren , werd het leven geschón- ken, wordende weggezonden met het schip , waar mede zij gekomen waren, ten einde van het we- der ( 21) dervaren der ambassade in Makao te gaan kennis geven, en met de goddelooze bedreiging dat bijaldien de God der Christenen zelf het wagen durfde, zijne voeten op Japanschen bodem te zet ten, hetzelfde lot hem zou beschoren zijn. In den jare 1647 verscheen er een ander ge- zantschap, afgezonden door den Koning van Por- tugal zelven, toen dat rijk het Spaansche juk afge schud, en‚ onder de heerschappij van het Huis van BrRAGANzA, zich wederom tot een onafhankelijk koningrijk gevestigd had. Men verwachtte voor dit gezantschap hetzelfde lot, dat het eerste had getroffen, en alle maatregelen daartoe waren reeds in Nagazakij genomen; dan een keizerlijk bevel, hieromtrent ontvangen, was meer genadig. Het hield in, dat de aangekomene Portugezen, volgens de wetten van het land, wel des doods schuidig waren; doch dat hun het leven geschonken werd uit aanmerking, dat zij afgezonden waren van den nieuwen Koning van Portugal, die veelligt van deze wetten kon zijn onwetend geweest. Op straffe des doods werd hun echter het wederko- men andermaal verboden; en na dezen tijd hebben de Portugezen elke poging, om zich wederom in Japan te vestigen, geheel en al laten varen (72). (mm) Zie omtrent dit alles MoNrANus, pag. 197 tot 200, en pag. 225 tot 2-8, vergeleken met KAEMPFER, pag. 220 tot 225, en VALENTYN pag. 77 en 88. ( 22} efeofeeteoteefeefeofeefecfeolcoijaajaofeopoofechechecfeetjechechefeofoefecferteoferfecfeeperte TWEEDE AFDEELING. Handel der Engelschen. Ofschoon de handel der Engelschen op Japan eerst na dien van de Nederlanders eenen aanvang heeft genomen, zoo zal ik echter het overzigt van denzelven hier vooraf laten gaan, om ver- volgens dat over den handel der Nederlanders onafgebroken te kunnen vervolgen. De eerste Engelschman, waarvan gewag wordt gemaakt, was WILLIAM ApaAMms. Hij was stuur man aan boord van het schip Erasmus, een van de vijf schepen, welke in den jare 1598 van Rotter dam, onder Jaques Manu, werden uitgezonden, om door de straat Magellaan de reize om de we- reldte doen. Dit schip Erasmus, door storm van de andere schepen afgeraakt, verviel in den jare 1600 op de kusten van Japan, en wel op het oostelijk gedeelte van het landschap Bungo. WirLLiAM ADAMS was een der weinige schepe- lingen, die behouden er gezond van dit onge- lukkig schip afkwamen, en door de Japanners werden opgenomen. Hij werd dus mede begrepen onder de allezins ongunstige berigten, welke de Portugezen van de Nederlanders gaven , hen doen (23 3 doende kennen als een hoop zwervers en zee» schuimers. Ten gevolge daarvan werden de schip- breukelingen onder een naauw toezigt gesteld, en aan een scherp onderzoek onderworpen , wor- dende tot dat einde zelfs in tegenwoordigheid van den Keizer gebragt. Bij dit onderzoek deed WirrraM ApaMs zich als een Engelschman ken- nen, hetzij hij daardoor zich heeft willen zui- veren van den blaam en den laster, op de Ne- derlanders geworpen, hetzij hij toen reeds het inzigt had, om , ofschoon in Nederlandschen dienst, aan zijne landgenooten den weg tot den handel op Japan te openen. Wat hiervan zijn moge, WILLIAM ApAMs vond middel, om in gunst bij den Keizer te geraken door het bouwen van een vaartuig naar een Europeesch model, en door de wetenschap mede te deelen , welke hij van de zeevaartkunde bezat. Hierdoor aangemoedigd, deed hij eindelijk uitdrukkelijk het verzoek, om voor de Engelschen de toelating tot den handel te verkrijgen, waarop hem echter een onbepaald antwoord schijnt gegeven te zijn, bij hetwelk hem hoop gegeven, doch geene stellige belofte gedaan werd (7). WirLrAMm ApAMs deed in 1605 verzoek , om naar zijn vaderland te mogen terugkeeren , het- | geen (2) Zie Recollections of Japan by Captain GorLLowNIN, printed m London 1819, Introduction pag. 7 & seqq. vergeleken met VALENTIJN pag. 25 en 26, wordende WrirLLrAm ApaMms aldaar genoemd WILLEM ADAMSZOON. (24) geen hem echter geweigerd, doch toegestaan werd aan een ander der schipbreukelingen van de Erasmus, waarschijnelijk JAN QUAKERNAAK. Van deze gelegenheid maakte Wirrram ADAMs gebruik , om door brieven van zijn verblijf in Japan aan zijne landgenooten kennis te geven; dan deze brieven schijnen niet te zijn te regt ge- komen, wordende JAN QUAKERNAAK, bij zijne terugkomst wit Japan, in een gevegt tegen de Portugezen voor Maiakka doodgeschoten (o). Vervolgens bleef WiLrram ApAMms stil, tot in den jare 1611, toen hij vernomen hebbende, dat er Engelsche schepen op Java waren, andermaal schreef, zijnen brief rigtende. «Aan mijne onbe- » kende vrienden en landgenooten…”’ Deze brief werd, in de maand October 1612, overhandigd aan, den Engelschen kapitein Jorn SARIS, die, in April des vorigen jaars, met drie schepen wit Engeland gezeild was, om, op het voetspoor der Nederlanders, in de Oost-Indien te gaan handelen, en thans te Bantam zich be- vond. Jorn SAris vertrok daarop, in de maand Ja- nuarij 1615, met een enkel schip van Bantam, en liet, op den 11den Junij daaraanvolgenden, het anker voor Firando vallen, alwaar hij, naar luid van het verhaal, dat wij volgen, door den Vorst Foinf SMA zeer vriendelijk en beleefd ontvan- € / br me mn (o) Recollections of Japan, Introduct. pag. 12, VALENTIJN pag. 29. (25) gen werd. Zijne lading bestond hoofdzakelijk in zeven honderd balen peper, om daarmede eene proeve te nemen. De Vorst (Landsheer) van Firando kwam aan boord van het schip, en bragt aan JonN SARrs een statig bezoek, bij welke gelegenheid deze eenen brief van den Koning van Engeland overle verde, welken de Vorst gunstig aannam, doch weigerde te openen, voordat daarvan door Wrr- LIAM ADAMS eene vertaling zou gemaakt zijn, die tot dat einde uit Jedo werd ontboden. Den 1Sden Junij leverde Jorn Samrs zijne ge- schenken over, ter waarde van 140 ponden ster ling (omtrent 1540 Nederlandsche guldens), en, door tusschenkomst van WiILLtrAM ADAMS, ver- kreeg hijij verlof, om naar den Keizer te reizen, die toen zijn Hof hield in het kasteel van Surunga. JonN SAris vertrok derwaarts op den 7den Augustus, en werd den 8sten September tot het keizerlijk gehoor toegelaten. Den nu vertaalden brief van den Koning van Engeland nam de Keizer met teekenen van eerbied over, en be- loofde daarop een antwoord te zullen geven. JonnN SARIS trad vervolgens in onderhande- ling met de Japansche Rijksgrooten, ten einde voor de Engelschen het voorregt te verkrijgen, om in Japan te komen handelen; en inmiddels eene reize naar Jedo gedaan hebbende, om ook bij den Kroonprins zijne plistplegingen te gaan af- leggen, vond hij, bij zine terugkomst, de acte van ( 26 ) van den Keizer gereed, bij welke aan de Engel schen, onder zeer voordeelige voorwaarden, de handel in het rijk van Japan werd toegestaan (p)- Daarenboven ontving hij bij zijn afscheid eenen brief van den Keizer aan den Koning van En- geland, ín antwoord op dien, welken Jonn SARIs voor den Keizer van den Koning had medege- bragt, geschreven in de vleijendste uitdrukkingen, en de ruimste beloften voor de bescherming van e den (p) Volgens de Engelsche vertaling, was deze acte van den volgenden inhoud. Privileges granted by AcoscHrE SAMA , Emperor of Japan, > uato the right worshipful Sir Tomas SmirTH , Knight, Go- 2) vernor , and others the honorable and worshipful Adventurers » to the East-Indies. 2 1. Imprimis: we give free licence to the subjeâts of the 5 King of Great Britain, viz. Sir THomas SMmIiTH, Governor , 2, And Company of the East-India merchants , and, adventurers , » for ever , severally to come into any of our ports of our … Empire of Japan , with their ships and merchandize, ‚> without any hindrance to them or their goods , and to abide, 2, buy, sell and barter, according to. their own manners, s with all nations, to tarry here as long as they think good sand to depart at their pleasure:”’ „2. Item: we grant unto them freedom of custom , for all „such merchandise as either now they have brought or „ hereafter shall bring into our kingdom, or shall from hence transport to any foreign part. — And also authorize those ‚‚ shippers that hereafter shall arrive, and come from England „to proceed to present sale of their commodities, wathout further coming or sending up to our Court. „„3- Item: If any of their ships shall happen to be ie danger of shipwreck , we will order our subjes not only to assist them, but that such parts of ships and goods as shall be saved, be returned to their Captains, or said mer- (AMJ den Engelschen handel inhoudende. Wij laten den geheelen inhoud van dezen brief, naar de Engelsche vertaling, hieronder in de noot vol- gen (*)). | Alle „merchants or their assigns. And that they shall, or may » build one House or more for themselves in any part of our » Empire, where they shall think fitting, and at their depar- ture to make sale thereof at their pleasure. 4. Item: If any of the English merchants or others shall de- s part thislife, within our dominions, the goods of the de- 3 ceased shall remain at the disposal of the said merchant » according to his discretion: and our laws are to take no hoid of their persons or goods.’ 5. Item: We will that ye, our subjeâs , trading with them for any of their commodaties, pay them for the same, ac- „cording to agreement, without delay , or. return of their »„ wares again unto them.” 6. ltem: For such commodities as they have now brought, or ‚‚ shall hereafter bring, fitting for our service and proper use , we s will, that no arrest be made thereof , but that the price be ‚ made, with the said merchants, according as they may self to others, and present payment upon the delivery of the s, goods”? 7. Item: If in discovery of others countries for trade, and „return of their ships, they shall need men or viduals, s we will, that ye our subjeâs, furnish them for their money „as their needs shall require” 8. Item: And that without other passports , they shall «‚ and may set out upon the discovery of Yeadzo, or any 5, other, in or about our Empire.”’ ‚‚ From our castle in Surunga, the first day of the nintk ‚ month and in the eighteenth year of our dairy , according to our computation. Sealed with our broad seal. Under written MINNA MOTTONO, Yei Ye Yeas !’’ (*} To the King of Great Britain. Your Majesties kind letter sent me by your servant, Captain JOHN ( 28 ) Alle deze bijzonderheden, getrokken uit het relaas, hetwelk Jonn SARIs zelf van zijne reize en van zijn wedervaren gegeven heeft, worden door den Engelschen schrijver, welken wij thans volgen zoo omstandig opgegeven, dat , zonder steitige be JouN SARIs, who is the first that T have known-to arrive in any part of my dominions, l heartily embrace , being not a little glad to understand of your great wisdom and power; as having three plentifuland mighty kingdoms under your power= ful command; Í acknowledge your Majesties great bounty in sending me so undeserved a present of many rare things, such as my land affordeth not, neither have 1 ever before seen: which [receive, not as from a stranger , but as from your Majesty, whom Ì esteem as myself. Desiring the conti= nuance of friendship with your Highness, and that it may stand with your good liking, to send your sabjes to any part or parts of my dominions, where they shall be most hearti- Iy welcome, applauding much their worthiness in the admi- rabie knowledge of navigation , having with much facility discovered countries so remote, being no whit amazed with the distance of so mighty a gulph, nor greatness of so infinite clouds and storms , from prosecuting honorable enter- prises of discovery and merchandising; wherein they shall find me to further them , according to their desires. Ì re= turn urto your Majesty a small token of my love by your said subjeêt, desiring you to accept thereof , as from him that much rejoiceth in your friendship. And whereas your Majesty's subjes have desired certain privileges for trade, and setting up a factory in my dominions, Ì have not only granted what they demanded, but have confirmed the same unto them, under my broad Seal for better establishing thereof. From my castle of Surunga, this fortieth day of the ninth month, in the eighteenth year of our dairy , according to our computation. Being your Majesties friend. The high- est commander in this kingdom of Japan. (Subscribed) MINNA MOTTONO. Yet Yea Yeas.”’ ( 29 ) bewijzen voor het tegendeel te hebben, het be- zwaarlijk valt, dezelven in twijfel te trekken; en zulke bewijzen bezit ik niet. Aan den anderen kant echter kan ik niet ontkennen, dat tegen de echtheid daarvan verscheidene bedenkingen zich voordoen, die ik op eene voldoende wijze miet weet op te lossen ; want in aanmerking ne-— mende, dat ten tijde, dat JouN SArrs zich in Japan bevond, te weten in den jare 1643, de naijver der Japansche Regering omtrent vreemde lingen reeds grooteliijks was gaande gemaakt, en reeds zeer veel omzigtgheid bij hunne toe- lating in acht nam, dan kan men zoo gereedelijk niet aannemen, dat aan de Engelschen op hunne eerste verschijning zulke uitgestrekte voorregten zouden zijn toegestaan, als daar zijn: de vrijheid om te mogen komen en handelen in alle de gedeelten «van het rijk; de vrijheid om zich overal in het rijk te mogen nederzetten, en daar huizen te bouwen; de vrijheid om te mo- gen komen en gaan naar hun goedvinden; de ontheffing van alle belasting op de koopman- schappen, reeds aangebragt; of in het vervolg nog aan te brengen; de ontheffing van het doen der hofreize; de bepaling, dat de Japansche wetten geen bedwang zouden hebben over der Engelschen personen en goederen, en dergelijke meer , die misschien nog nimmer in eenig land aan vreemdelingen zijn toegestaan. Wat den brief aangaat, door den Keizer van Japan („50 ) Japan aan den Koning van Engeland geschreven, zal ik alleen aanmerken, dat zoo dezeive wezen- lijk is geschreven geworden, dit eene eer is, die, mijns wetens, aan geen Europeesch Monarch nog is te beurt gevallen. De mogelijkheid voor het een en ander be- staat echter, en. het is even zoo mogelijk, dat in den tijd, waarvan wij spreken; de genegenheid van den Keizer niet alleen ten aanzien van de Engelschen , maar ook van de Nederlanders grooter geweest is, dan waarvan de rijksraden en andere witvoerders der keizerlijke bevelen heb ben goedgedacht, de uitwerking aan deze be- gunstigde natien te doen ondervinden. Dit ech ter is eene bedenking, welke ik thans slechts ter loops aanhaal, doch waarop ik in het vervolg zal terugkomen, met al den ernst en al den aandrang, dien dezelve naar mijn inzien verdient. Wat intusschen hiervan zijn moge, meer ze- ker is het, dat de Engeischen nimmer het genot van die uitgestrekte voorregten gehad hehben, gelijk het volgende overzigt ons zal doen zien. Bij zijne terugkomst te Firando , vond Jorn Sarrs slechts weinig van zijne medegebragte goe deren verkocht,en deze nog ondershands of ter sluik , omdat, zegt onze schrijver , het aan geene vreemdelingen werd toegelaten , om eenige koop- waren ter verkoop aante bieden, buiten eene uit- drukkelijke toestemming van den Keizer. Ook waren de Japanners thans minder begeerig naar Eu- Si) Europische lakenen , omdat , vervolgt onze schrijver, zij zagen, dat de Engelschen van zijden kleederen zich bedienden, en zij geen vertrouwen stelden in eene koopwaar, van welke de aan brengers zelve geen gebruik schenen te wilien maken. Vervolgens ontstonden er vele. onaangenaam heden wegens de twisten, die onder de schepe- lingen voorvielen , en die zij, naar den aard der matrozen , wilden beslechten, door aan land te gaan vechten. JonN SArrs had vele moeiten, om deze gevechten voor te komen, doch slaagde daar m; gelukkig, zegt hij; want de Vorst van Firando had hem ronduit verklaard, dat hij de eerste Engelschen , die aan wal gingen om te vechten , en aldaar bloed vergoten, zou laten in stukken kappen; alzoo hij in vreemdelingen het plegen van eene daad miet duiden kon, die aan zijn ei- gene onderdanen zoo scherpelijk was verboden. Niettegenstaande dit ongunstig begin, besloot JouN Saris eene Engelsche faktorij achter te laten, aanvankelijk bestaande uit acht Engelschen , drie Japansche tolken, en twee dienaars. RICHARD Cocks werd tot Opperhoofd van dezelve aange steld, en WILLIAM ADAMS, van wien wij meer— malen hebben melding gemaakt, hem als tweede in rang toegevoegd. JounnN Saris vertrok daarop, den #den December van het gemelde jaar, naar Engeland, alwaar hij gelukkig aankwam, en berigt van zijne reize gaf, en eene lijst inleverde der ( 32) der koopmanschappen, die hij dacht voor de Ja: pansche markt geschikt te zijn; waaronder hij voornamelijk stelde lakenen, greinen en sergies , zijden en fluwelen stoffen, Indische chitzen, goud leer, schilderijen, kwikzilver, glaswerken van allerlei soort, suiker, poeder en kandi, ruwe zijde , medicamenten , enz. enz. De Engelsche factorij dus opgerigt zijnde, zaten de bedienden derzelve miet ledig; zij kochten jonken, met welke zij handel dreven op Siam en andere plaatsen; dan dat hun alles niet naar wensch gelukte, blijkt uit eenen brief, onder dag- teekening van den 1oden December 1614, door Rrcmrarp Cocks aan JoHN SARIs geschreven ; in welken hij, onder anderen, zegt, dat de bepa- ling, volgens welke de Engelschen bevrijd waren ten Hove te gaan, niet werd nagekomen, alzoo van elk schip, dat aankwam, een geschenk aan den Keizer moest gebragt worden, bij wijze van belasting (*). Dat zij geen jonk mogten uitzen- den zonder eene pas van den Keizer te hebben verkregen, alzoo het aan elk Japanner, buiten dezelve, op straffe des doods verboden was, het rijk te verlaten: Alleen onze schepen uit Enge land, voegt hij er bij, mogen komen en gaan, wanneer zij verkiezen, en niemand durft daarte— gen iets te zeggen. Gedurendede jaren 1615 en 1616 hielden de En- gelschen (*) Ip: bet Engelsch staat custom, waarschijnelijk hetgeen de Japanners noemen : fassak, belasting, erkentems. _ ( 33) gelschen hunnen handel staande, niet alleen op en in Japan, maar ook op Siam en de Liukiu- eilanden. De Engelsche Schrijver merkt aan, dat zij dit te danken hadden aan de bijzondere gunst van den Keizer, wiens bescherming zij bleven genieten, terwijl de Spanjaarden, Portu- gezen, en zelfs de Nederlanders met koelheid en minachting behandeld werden; maar hoe verre die bescherming gegaan is, blijkt nader uit eenen brief, in Februarijj 1617 door het Engelsch Opper- hoofd geschreven, waarin hijij te kennen geeft, dat vele van hunne vooruitzigten verijdeld wa- ren; zeggende onder anderen : « Wij zijn wederom, »tot den Keizer toegelaten geweest, maar wij » kunnen geene meerdere voorregten verkrijgen ; »onze handel is bepaald tot Firando en Na- » gazakij, en de Engelsche schepen mogen alleen » te Firando binnenloopen ” (p). Het blijkt mij, dat na dezen tijd de Nederland sche en Engelsche faktorijen zich vereenigd, en voor gemeenschappelijke rekening in Japan heb ‘ben handel gedreven, zoo het mij toeschijnt, zeker ten gevolge van het verdrag, op den 2den Mei 1619, tusschen de Nederlandsche en En- gelsche Oost-Indische Maatschappijen gesloten ; door hetwelk, ofschoon slechts kortstondig, een einde werd gemaakt aan de hooggaande twisten en oneenigheden , tusschen de Nederlanders en En- (p) Recollections of Japan; Introduction, pag. 11—56. C (34) Engelschen omtrent de belangen van den Oost- Indischen handel gerezen, en in welken het bloed van weêrszijde reeds was vergoten. Dit verdrag hield onder anderen in: « dat aan beide kanten de » geledene ongeliijjken zouden vergeten en verge » ven worden; dat de handel voor de Engelsche. » Maatschappij zoo wel als voor de Nederland » sche zou openstaan ; dat beide de Maatschappijen » met gemeen overleg eenen vasten prijs zouden » stellen op de specerijen, zoowel in het inkoo- » pen als in het vertieren; dat in de Moluksche » Eilanden, op Bandaen op Amboina de handel » zóó zou worden geschikt, dat de Engelsche » Maatschappij één derde deel van den ganschen » handel zou genieten, en de Hollanders de twee » andere deelen;” en voorts andere bepalingen, omtrent het bestuur en de verdediging der wederzijdsche bezittingen in Indie (r). Zoo blijkt mij verder uit het archief, dat te Desima bewaard wordt, dat bij eenen brief, gedag teekend den 8sten September 1620, gerigt aan Zijne Keizerlijke Majesteit van Japan , de bedien den der Nederlandsche en Engelsche faktorijen te Firando kennis geven, dat de differenten, tot dus verre tusschen de Nederlanders en Engelschen bestaan hebbende, gelukkig waren beslecht, en dat zij zich vereenigd hadden, om aan den Ko- ning (7) GEÉRisteR , Geschiedenis der Nederlanden, òde deel, pag. 93). (-35-) ting van Spanje, en zijne adherenten den grootst mogelijken afbreuk toe te brengen , verzoekende dus ook, door Zijne Majesteit gelijkelijk te mo gen worden beschermd ; terwijl eindelijk mij voor komt, dat de resolutien „ afgesloten tot op don- derdag den 27sten Mei 1621 , zijn onderteekend, aan de eene zijde, voor de Nederlandsche faktorij door JACQUES SPECX, LEONARD CAMPs, WirL- LEM CoRNELIsS ENKHUIZEN; en aan de andere zijde, voor de Engelsche faktorij, door Ric. Gocxks Wi…1LLraMm EATON, Jo. OsTERwix (s). Hoe lang deze gemeenschappelijke- handel heeft aangehouden, weet ik miet juist te bepalen; doch dat dezelve van geen langen duur geweest is, blijkt genoegzaam uit het verder verhaal van den Engelschen Schijver, dat ik thans wederom opneem. In het laatst van het jaar 1622 schreef Rr CHARD Cocks aan JOHN SARIS, hem meldende, dat groote inlandsche beroerten, en eene gevaar- lijke zamenzwering tegen den Keizer in Japan hadden plaats gehad, welke zeer nadeelig aan het belang der Engelschen waren geweest, ten ge- volge van het vooroordeel , daardoor tegen alle vreemdelingen in het algemeen opgevat ; beslui- tende dus zijnen brief : « Zoo veel heb ik noo- » dig geacht, U van den staat der zaken in Ja- » pan te doen weten, die zeer veel veranderd is, » SE (s) Resolutie-boek van Augustus 1620 tot November 1625. M. S. (36 ) » sedert Gij hier waart; het overige hoop ik Ù » mondelings te kunnen mededeelen bij mijne te- » rugkomst in Engeland, die ik hoop, dat im het » aanstaande jaar zijn zal, indien God mij het » leven «en mijne vrijheid sparen wil. » Hij volbragt dit zijn voornemen, en de berigten, welke hij bij zijne terugkomst in Engeland gaf, had de opbraak van de geheele faktorij der Engelschen ten gevolge, komende de Engelsche Oost-Indische Maatschappij in 1625 tot dat besluit, niet alleen. uit aanmerking, dat hun hoofddoel, om ook in ‘China eene faktorij op te rigten , mislukt was, door welke zij eenen voordeeligen handel uit Indie en China op Japan zouden hebben kunnen drijven, maar ook uit overweging van de zware verliezen, welke zij in den Japanschen handel geleden hadden, waaromtrent geene verbetering te verwachten was. Het duurde tot den jare 1674, voor dat de En- gelschen zich wederom in Japan vertoonden, met het voornemen, om hunne faktorij en hunnen handel aldaar te herstellen. Een schip, tot dat einde opzettelijk uit Engeland gezonden, met toestemming en onder goedkeuring van Koning KareL II, ankerde, na op Bantam te zijn aan geweest, in de maand Junij des gemelden jaars voor de stad Nagasakij, hebbende, als be- stuurders over den handel, aan boord SrmoN DeuBor, HAMMOND GIBBEN, en WILLIAM RAMSDEN. LB (37 ) Zij gaven opening van hunne zending, en lei- den tegelijk over, met de brieven van den Ko- ning van Engeland, een afschrift van de acte, op welke zij bevorens tot den handel toegelaten waren geweest. Hierop werden zij aanvankelijk vriendelijk en beleefd ontvangen, doch niettemin werd hun alle gemeenschap met den wal ontzegd, totdat de beslissing op hun gedaan verzoek van den Keizer zou zijn gevraagd en ontvangen, ter— wijl zij verder onder de verpligting werden ge bragt, om alle hunne wapenen, kruit en kogels. onder de bewaring der Japanners af te geven. Vervolgens werden zij aan een scherp onder zoek onderworpen, voornamelijk loopende over de vragen , waar hunne oorspronkelijke acte van toelating, voorzien met het zegel des Keizers, gebleven was? hoe het toekwam, dat zij sedert negen-en-veertig jaren waren weggebleven ? of de Koning van Engeland. gehuwd was, en met wie? of er kinderen uit dat huwelijk waren ? welke godsdienst zij waren toegedaan? enz. Waarop zij in antwoord te kennen gaven, dat de oorspronkelijke pas naar het keizerlijk Hof was teruggezonden bij hunne opbraak van de fak torij ; dat binnenlandsche onlusten in Engeland en tweemalen oòrlog met de Nederlanders hen verhinderd hadden, naar Japan te komen; dat de Koning van Engeland gehuwd was met eene Prinses van Portugal, reeds sedert elf ja- ren, dan dat uit dit huwelijk geene kinderen wa- (38) waren; dat zij, wat hunne godsdienst aanging , geene papisten waren, maar dezelfde Christenleer volgden; door de Nederlanders aangenomen , en dus ook verwachtende waren, gelijkelijk tot den handel te zullen worden toegelaten. Veel moeite hadden zij ook wegens hunne waa) waarin de Japanners vermeenden eenige overeen- komst te vinden met het Portugesche kruis, en uit dien hoofde het hijschen van dezelve verbo- den, vermits daardoor. aanstoot aan de Regering en aan het volk gegeven werd. Middelerwijl kwamen ook de Nidek schepen van Batavia, de tiijding medebrengende van den vernieuwden oorlog met de Engelschen, die zich met de Franschen tegen de vee verbonden hadden. Dit gaf aanleiding tot een meuw. onderzoek bij de Engelschen, wordende hun de vraag voorgesteld, hoe zij zich met de Franschen, die papisten waren, konden vereeni= gen; om de Nederlanders te beoorlogen, die zj hadden beleden, hunne geloofsgenooten in de Chris- tenleer te zijn. De Engelschen beriepen zich op de staatkunde, welke in Europa van de zaken van godsdienst altijd werd afgescheiden, met welke oplossing de Japanners zich tevreden hielden. Evenwel vorderde daarmede de zaak der Eri gelschen niet; zij werden als het ware aan boord van hun schip gevangen gehouden tot den 28sten Julij van het gemelde jaar, wanneer de secre- tarissen van den Gouverneur aan boord’ kwamen , en (39 ) en hun bekend maakten de bevelen des Keizers, uit Jedo ontvangen , inhoudende, dat het verzoek van de Engelschen, om wederom ten handel toe— gelaten te worden, wel was overwogen, dan dat, aangezien de Koning van Engeland gehuwd was aan eene dochter van den Koning van Por- tugal, die een vijand was der Japanners, hun verzoek miet kon worden toegestaan, wordende hun daarenboven gelast, binnen den tijd van twintig dagen, de haven te verlaten en in zee te steken. | Van dit laatste bevel echter verkregen zij eenige verligting op hun betoog, dat zij aan de grootste gevaren der zee zouden blootgesteld zijn, indien zij verpligt werden te vertrekken voor de ken— tering der mousson, en het liep derhalve aan tot den Sosten Augustus, voordat zij de baai van Nagasaki verlieten, hebbende den dag bevorens hun geschut, kruit en andere wapenen terug er= langd, welke zij den Japanners in bewaring ge- geven hadden. Ook vorderde de Japansche Regering, zoo wel van de Engelsche als Nederlandsche Opperhoofden; eene schriftelijke belofte , dat, ofschoon hunne natiën thans in oorlog waren , echter hunne schepen tegen elkander geene vijandelijkheden zouden plegen, zoo lang zij zich in de Japansche wateren bevonden, verkrijgende bovendien de Engelschen de belofte, dat aan de Nederlandsche schepen het vertrekken niet zou worden toege- staan ( 4o } staan, dan ten minste twee maanden na het ver- trek van het Engelsche schip, ten einde alzoo aan heizelve de gelegenheid te verschaffen , om buiten het bereik der Nederlandsche schepen te geraken, thans in Japan zich bevindende. Dan alle andere verzoeken der Engelschen vonden volstrekt geenen ingang. Te vergeefs gaven zij zich moeite, om ten minste voor dit maal toegelaten te worden, hunne aangebragte lading te verkoopen of te verruilen. De naauw- gezetheid der Japanners in. de uitvoering der kei- zerlijke bevelen ging zoo verre, dat zij geene andere dan Chinesche goederen van de Engelschen wilden aannemen, in voldoening der vertering, door hen gemaakt, en volstandig weigerden, tot dat einde Engelsche goederen te ontvangen , of- schoon bij herhalimg aangeboden. Eindelijk vroegen de Engelschen, of het hun toe: gestaan zou zijn, na den dood van hunne Konin- ginne terug te keeren? waarop zij tot bescheid ont— vingen , dat daaromtrent niets stellig was bepaald, doch dat hun afgeraden werd, zulks te ondernemen, wordende hun te verstaan gegeven , dat de bevelen des Keizers onveranderlijk, en gelijk waren aan het zweet des menschelijken ligchaams , dat eenmaal uitgegaan zijnde, nimmer den weg tot hetzelve terug kan vinden. Niettegenstaande deze mislukking liet echter de Engelsche Oost-Indische Maatschappij alle hoop niet varen, om hunne handelsbetrekkingen met Ja- pan. (41) pan wederom aan te knoopen. Met het inzigt, om zulks te verkrijgen, vestigden zij eene faktorij op het eiland Honan (t). Dan ook deze poging beant woordde niet aan de verwachting, en deze faktorij werd im den jare 1682, na groote verliezen geleden te hebben, geheel en al opgebroken (u). Het is mij niet voorgekomen, dat na dien tijd. de Engelsche Regering of de Engelsche Oost-In- dische Compagnie het voornemen heeft gehad, om den handel op Japan te herstellen, tenzij men daaronder zou willen begrijpen de uitzending in 1815 en 1814 van twee Engelsche schepen, tiij— dens het eiland Java onder het Britsch tusschen— bestuur heeft gestaan. Dan daar deze uitzending is geschied onder Nederlandsche vlag, en de handel, toen gedreven , is beschouwd geworden voor Ne- derlandsche rekening te zijn, zoo moeten ook de bijzonderheden, hiertoe betrekkelijk, beschouwd worden te behooren tot het overzigt van den handel der Nederlanders. Evenwel werd zulks, ofschoon geheel voor particuliere rekening , nog eenmaal beproefd , en wel in den jare 1805, door twee verschillende schepen. Het eerste schip kwam, op den 2ásten Augustus van dat jaar, onder den Papenberg ten an— (£) Honan staat in het Engelsche werk, dat wij volgen , doch waarschijnelijk moet het zijn Maeijnan, een eiland op de Chi- nesche kust, zuid-west van Macao, tusschen de 18 en 20 gra- den, noorderbreedte. Atlas van MALTEBRUN. ‚_(w) Recollections of Japan; Introduction, pag. 57—55- (42) anker, en werd gevoerd door WiuLram Ronerr STEWARD »' een Amerikaan ‚ die eenige jaren vroeger met het schip The Eliza te Batavia was ingehuurd, en voor rekening van de Nederlan ders met dat schip eene reize haar Japan gedaan had, Hij gaf op, te komen van New-York voor eigene rekening en risico, en verzocht tot den handel te mogen toegelaten worden. Het andere schip aänkerde onder de Kavallos,; op den gden September daaraan; het was genaamd Friedrich , en werd gevoerd. door Kapitein James Torrey. Hij maakte zich bekend als een Engelschman, komende van Calcutta in Bengale , voor eigene rekening en risico, en deed insgelijks verzoek, om tot den handel te mogen worden toegelaten. Op beide deze verzoeken liet de Gouverneur van Nagasakij het gevoelen innemen van het Opperhoofd van den Nederlandschen handel, die met veel omzigtigheid daarop te kennen gaf, dat hij genoegen zou nemen met elke beslissing , welke daarin door de Japansche Regering zou worden genomen ; doch. dat hij, m aanmerking nemende het regt, datde Nederlanders verkregen hadden , om bij uitsluiting van alle andere Europesche natien in Japan te mogen handelen, bij, over- cenkomstig zijnen pligt, tegen de toelating van elken anderen vreemdeling zou moeten proteste- ren. | | Of dit antwoord van het Nederlandsche Opper= hoofd van eenigen invloed is geweest, is voor mij nog (45) nog zeer bedenkelijk ; dan zonder hierop zelfs de bevelen van het Hof in Jedo te vragen, kwam de Gouverneur van Nagasakij tot de beslissing, dat beide schepen, zonder in de haven te mogen binnen komen, en zonder eenigen handel te mo- gen drijven, wederom moesten vertrekken, welk bevel aan het eerstgekomen schip, vijf dagen na deszelfs aankomst, of op den 2gsten Augustus, werd bekend gemaakt, en nagekomen op den eden Sep tember, en aan het andere schip, slechts” twee dagen na deszelfs aankomst, of op den 11den September, wordende reeds des anderen daags daaraan door hetzelve voldaan. Het is niet overbodig hier aante teekenen, in de eerste plaats, dat, ofschoon het eerste schip zich opgaf van New-York te komen, zijdeling— sche berigten echter verzekerden, dat hetzeive voor de reize naar Japan te Calcutta in Benga- le was uitgerust, en dus hoogstwaarschijnelijk voor Engelsche rekening; ten andere, dat bij het onderzoek, op het tweede schip gehouden, bij het welk , zoo wel als op het eerste, het Nederlandsch Opperhoofd , op uitnoodiging van den Gouver- neur van Nagasaki, is tegenwoordig geweest, de opperbanjosen noch de tolken nimmer hebben willen luisteren naar het woord Engelschman , veel minder daarvan aanteekening houden „ of- schoon Kapitein Torrey bij herhaling te ken- nen gaf , dat hij een Engelschman, en zijn schip een Engelsch schip was; vergenoegende zich de op- (44) opperbanjosen en tolken, in hun verslag aar de Japansche Regering, bekend te stellen , dat het schip kwam van Calcutta in Bengale, eene plaats onder de verbodswetten der Japanners nog niet begrepen; eindelijk, dat beide de gemelde sche pen, zoo wel als alle de vorigen, zich gewillig onder wierpen aan de bepaling, om hunne wapenen en oorlogsvoorraad aan de Japanners in bewaring te geven, zoo lang het hun vergund zou zijn, in Japan te mogen blijven (v). Van eenen geheel anderen aard was in den jare 1808 de verschijning van het Engelsch oor- logsfregat de Phaeton, onder bevel van den Kap:tein Frureerwoop Peuvew. Dit schip kwam, op den áden October van het gemelde jaar, on- der Nederlandsche vlag, de baai van Nagasakij bin. (v) Secreet Verslag of Dag-register van het jaar 1805, in het Archief te Desima. In het voorbijgaan kan ik mij niet weêrhouden , hier nog te zeggen , dat geen mensch meer dan ik de vernederende bepalin gen kan afkeuren , waaraan de vreemdelingen, die in Japan komen handel drijven , zich moeten onderwerpen; dan te gelijk kan ik miet, dan met een innig misnoegen, de aanmerkingen lezen, die daarover , als een blaam op het Nederlandsch karakter gewor— pen , door vreemde Schrijvers worden gemaakt. De Engelschen, en zoo als nader blijken zal , de Russen hebben zich daaraan on— derworpen , en het kan dus alleen de spijt zijn, van, ondanks die vernedering, in hun voornemen niet te hebben kunnen slagen , om ook den handel te verkrijgen , welke hun thans met ver- achting daarvan doet spreken. «Waren zij afgewezen geworden, ten gevolge van hunne weigering, om deze bepalingen op te vol- gen , dan zouden zij regt hebben, om op deze wijze daarvan ge- wag te maken: thans zouden zij, maar mijn oordeel, beter doen , zich het stilzwijgen op te leggen. (45) binnen zeilen, en dadelijk eene gewapende sloep uitzettende, werd daarmede het zoogenaamd ge- committeerd vaartuig, dat, volgens gebruik, aan het. schip was te gemoet gezonden, om hetzelve ie verkennen en de Gouvernements-papieren af te halen, overvallen, terwijl de daarm zich be- vindende Nederlandsche Gecommitteerden met ge weld werden verpligt, aan boord van het Engelsch oorlogsfregat over te gaan, alwaar zij werden ge vangen gehouden. De gevangene Gecommitteerden werden vervol gens scherpelijk , en onder bedreiging des doods, ondervraagd naar de Nederlandsche schepen; zij gaven naar. waarheid ten antwoord, dat er in dit jaar geenen waren aangekomen; dan dit ant— woord scheen den Engelschen Kapitein niet te hebben overtuigd. Hijliet verscheidene gewapende sloepen en booten uitzetten, en voer daarmede de gansche baai van Nagasakij om, waarschij— nelijk, om zich van het niet aanwezen van Neder= landsche schepen te verzekeren, en kwam eerst laat in den avond aan boord van zijn schip terug. Intusschen was de ontsteltenis en de. verlegen- heid in Nagasakij zeer groot. Op het eerste be- rigt, dat gewapende sloepen in de baai rond voe- ren, werden alle de Nederlanders, op het eiland Desima zich bevindende, verpligt, dat eiland te verlaten, en zich naar Nagasakij in het Gouver- nements— huis te begeven, wordende het eiland, ZOO (46 ) zoo wel als de zoogenaamde Mosseltrap , die va den zeekant de ingang tot Nagasakij is, met ge= wapende Japansche soldaten en met geschut bezet. De Gouverneur echter, geene genoegzame magt bijeen hebbende, om het geweld door de En- gelschen - gepleegd wordende, tegen te gaan; moest dit, ofschoon hij daarover den grootsten spijt gevoelde, met lijdzaamheid aanzien. Aan de beide opperbanjosen, die met het gecommitteerde vaartuig het Engelsch schip waren te gemoet gegaan, zond hij last, om te zorgen, dat de twee gevangene Nederlanders wederom werden uitgele— verd, doende hun daarbij weten, dat, zonder de- zelven, zij zich nimmer meer levende bij het Gou- vernement zouden vertoonen’w). Na veel overleg hieromtrent, waagde het één der tolken naar boord van het Engelsch schip te gaan, en het ontslag der gevangene Nederlanders te verzoeken, hetgeen de Engelsche Kapitein beloofde te zullen doen , (w) Hetis opmerkelijk, dat de eerste woorden, die de Gou verneur tegen het Nederlandsche Opperhoofd , toen hij uit Desima met zijne onderhebbenden in het Gouvernements-huis naar Na- gasakij was overgebragt, sprak, deze waren: „Hier Heeren ! » kuut gij gerast en veilig zijn, en ik beloof, dat de gevangene s Hollanders u zullen terug gegeven worden.’”” Niet minder ope merkelijk is de opoffering, waartoe de Gouverneur vervolgens 27 besloot , om aan deze zijne belofte te kunnen voldoen, die aan het bekend trotsch karakter van den Japanner zeer veel moet hebben gekost. Ik weet daarvoor geene reden te vinden , tenzij het waar is, hetgeen ik elders heb aangeteekend ge- vouden , (47) doen, mits dat hem, zonder verwijl, water , brand- hout, rundvee en anderen ververschingen , om welke hij verlegen was, werden aan boord be- zorgd. De Gouverneur van Nagasakij stemde in alles toe, en aan den eisch van den Engelschen Kapitein volledig voldaan zijnde, leverde hij de Nederlandsche gevangenen wederom uit, met de- zelven eenen brief, aan het Nederlandsch Opperhoofd gerigt, medegevende, waarin hij te kennen gaf, dat het ligtelijk was nategaan , dat hij eenlijk was herwaarts gekomen met het voornemen, om zich meester te maken van de Nederlandsche schepen, die hij vernomen had, dat jaarlijks hier kwamen handel drijven, dat, aangezien hij in deze verwachting was te leur gesteld, het verre van zijne meening was geweest, om eenige vijandelijkheden tegen de weerlooze faktor te plegen ; dat hij bejammerde, dat de verfoeijelijke staatkunde van BoyararTeE de belangen had ver— deeld van twee natien, eenmaal zoo naauw aan elkanderen verbonden, als de Nederlandsche en de Engelsche, en ten slotte zijne dienst aan- biedende, om over China de bestelling te be- zor vonden , dat de Nederlanders in Japan worden beschouwd, giij- zelaars van den Keizer te zijn, die aan den Gouverneur van Nagazakij worden in bewaring gegeven, en dat het derhalve aan den Gouverneur is toegeschenen, dat er eene onuitwischbare vlek op de Japansche matie zou geworpen zijn, wanneer zij , indien éénmaal deze gijzelaars werden terug gevraagd, had moeten erkennen, dat dezelven uit zwakheid aan adenijand waren overgegeven en in handen gelaten. (48 ) zorgen van zoodanige brieven, als hij Opperhoofd zou. wenschen, hetzij naar Java hetzij naar Europa af te zenden. De brief is gedagteekend den 6den October 1808, en in den namiddag van dien dag verliet het En- gelsch fregat de baai van Nagasakij, zonder eenige verhindering te ondervinden, zijnde echter eene aanzieneliijjke magt der omliggende Lands- heeren reeds in aantogt, om vijandelijk het- zelve aan te vallen, zoo deszelfs verblijf langer ware gerekt geworden. Ik heb hierboven vergeten te zeggen, dat, toen, op den eersten eisch der Engelschen, de gevraag de ververschingen niet dadelijk volgden, de Kap:tein de bedreiging deed, dat hij met zijn schip zou komen afzakken, en de Japansche bar— ken en Chinesche jonken in brand steken ; waar schijnelijk heeft deze bedreiging medegewerkt , om de toestemming van den Gouverneur tot het zenden dezer ververschingen te verkrijgen; dan, wat hier ook van zijn moge, zoo veel is waar , dat na de uitlevering der gevangene Gecommutteer— den, en nadat het schip de baai van Nagasakij verlaten had, de Nederlanders verlof erlangden 8 om naar het eiland Desima terug te keeren; maar ook de eerste tijding, welke zij daar ontvingen, was, dat, in den morgenstond van den 7den October; de Gouverneur, door het buiksnijden, op de Ja- pansche wijze, zich het leven benomen had, veel ligt te vreden, van de eer zijner natie gered te heb ( 49 ) hebben, doch wanhopende aan zijne verantwoors ding wegens de toelating van een vreemd vijan- delijk schip , zonder hetzelve vernield en ver= brand te hebben, overeenkomstig de stellige be velen des Keizers. Verscheidene Bevelhebbers van de keizers-wach— ten volgden het voorbeeld van den Gouverneur, en benamen , door het buiksnijden, zich het le ven , misschien met meer reden, daar zij tegen het geweld van het Engelsch schip geenen tegen— stand geboden of beproefd hadden. Ook ten Hove werd deze zaak zeer ernstig opgenomen. Bij de komst van eenen nieuwen Gouverneur wer- den alle omstandigheden, hiertoe betrekkelijk, naauwkeurig onderzocht, en, op bekomen bevel van den Keizer, onderging de Landsheer van Fiseeng, door wiens volk de keizers-wachten waren bezet geweest, eene gevangenis van hon- derd dagen, mogende hij gedurende dien tijd zich niet scheren, terwijl door geheel zijn landschap aan de ingezetenen de verpiigting werd opge- legd, gedurende die honderd dagen hunne hui- zen gesloten te houden. Aan de tolken , die met de Gecommitteerden in het vaartuig zich bevonden. hadden , werd eene gelijke gevangenisstraf op= gelegd, eenigen voor honderd, anderen voor vijf- tig dagen, wordende alleen aan den tolk, die het gewaagd had, naar boord te varen, om het ontslag der gevangenen te vragen, eene beloo- ning toegekend. Hij werd van vice-ondertolk» D tot ( 5o) tot effectief ondertolk bevorderd, en verkreeg voor zijne nazaten het voorregt, dat zij terstond verkiesbaar zouden zijn tot den post van vice- ondertolk , zonder gehouden. te zijn, alvorens den graad van leerling door te loopen. Einde- lijk vind ik nog aangeteekend, dat de zoon van den Gouverneur, wiens leven dit voorval ge- kost had, door den Keizer in gunst werd aan- genomen, wordende tot den rang van keizer- lijke Kamerheer verheven. Deze gebeurtenis had verder ten gevolge, dat de maatregelen tegen de aankomst van vreemde schepen meer dan verdubbeld werden, zoo als wij nader op zijne plaats dit nog vermelden zul- len. Het is wijders ligtelijk nate gaan, dat de hoon, die aan de Japanners door dit alles was aange daan, hun eenen doodelijken haat inboezemde tegen alles, wat den naam van Engelschman draagt, en het is niet vermoedelijk , dat, zoo lang het geheu- gen daarvan bewaard zal blijven, het immer aan de Engelschen gelukken zal, om goedschiks den toegang tot het rijk van Japan te verkrijgen (x). (x) Archief te Desima, afgaande secrete brieven van 1807 tot 1810. GOO Ee DERDE ( 51) edoopevpoefesgeotooferderhorterlorgeofesgoopetergopooforterpesdoofesferforpecoofjorfjecjecjeofd DERDE AFDEELING. oren Ide 09 Poging der Russen, om tot den handel in Japan te worden toegelaten Bij de taak, welke ik heb onder handen ge- nomen, kan het niet onbelangrijk. zijn, om ook een overzigt te nemen van de poging, door de Russen aangewend, om in Japan tot den handel toegelaten te worden; want ofschoon zij in hun oogmerk niet geslaagd zijn, zal dit echter kun- nen dienen, om ons met de betrekkingen, welke de Europezen met Japan hebben gehad, van na- der bij bekend te maken. De eerste onderneming der Russen tot dat einde had plaats in den jare 1792, wanneer, op bevel van de Keizerinne. CATHARINA Il, de Gezant LAXMAN werd afgezonden,„ met den last, om voor de Russen den handel op Japan te openen. De Gezant werd tegen verwachting wel onthaald, en, ofschoon afgewezen wordende, dacht hij echter in Rusland eene schriftelijke ver gunning terug te brengen; dat jaarlijks een Rus- sisch schip naar Nagasakij komen mogt, om al- daar koophandel te doen; maar alleen naar Na- gasakiijj, en ongewapend, ‘mdien het niet als vijandelijk wilde beschouwd worden (y). 6 n= (y) De Japanners hebben aan deze voorgewende vergunning Gene andere uitlegging gegeven, zoo als nader zal blijken. (52) Antusschen schreef men het miet volkomen slä- gen van deze zending in Rusland toe aan eenige misslagen, en wel voornamelijk aan de weinige pracht, met welke het gezantschap zich had vertoond. De brief aan den Keizer van Japan was niet door de Keizerin zelve, maar door ha- ren Stedehouder in Siberie geschreven geweest, hetgeen den trotschen Monarch van Japan zeer gestoten had, verwachtende zeker meer beleefd heid van hare Keizerlijke Majesteit in het Noor- den. Daarenboven was men niet in Nagasakij binnen geloopen, hoewel de eenigste haven ‘van het Japansche rijk zijnde, in welke vreemde schepen worden toegelaten; maar in eene haven aan de kust van Jesso. Eindelijk de Gezant LAXMAN was geen Hoveling, en daarbij van te lagen rang en van te eenvoudige manieren, om bij eene achterdochtige natie, die naar het oordeel der Europeers meer op uitwendige ver— tooning dan op innerlijke waarde ziet, eenen le vendigen indruk te maken (z). Men dacht echter om ‘deze zaak niet meer, dan tien of elf jaren later, toen, in den jare 1805, de Russische Scheepskapitein KRUSENSTERN,_ op bevel van den Keizer ALEXANDER I, be- stemd werd, om met twee schepen, de Na- deschda en de Newa, de reize om de wereld te doen. Men besloot ‚ met het eerstgemelde dezer sche= (z) KRUSENSTERN, Reize om de wereld; naar de Neder= landsche vertaling, Ide Deel, Iste Hoofddeel. pag. 4á. (53) schepen een’ tweeden Gezant naar den Keizer van Japan te zenden, met denzelfden last, vroeger aan LAXMAN gegeven. Tot Gezant werd verkozen de Heer vAN RESANOFF, een voor- naam deelhebber in, en medebestuurder van de Russische Amerikaansche Maatschappij; en om aan zijne zending meer luister te geven, bek wam de Heer VAN REsANOFF niet alleen het kruis van de St. Andries orde, maar hiij werd daarenboven met den titel van Kamerheer van zijne Keizerlijke Majesteit vereerd. Prachtige geschenken werden tevens in gereed heid gebragt, om de gunst van den Japanschen „Monarch en van zijne Ministers te winnen ; en. om daarin nog beter te slagen, werden eenige van de Japanners, die in het jaar 1796 op de Aluitische eilanden gestrand waren, en zich se dert 1797 te Irkutsch bevonden, in het gevolg van den Gezant medegegeven, ten einde den Keizer van Japan aangeboden te worden. Deze Japanners waren vier uit de dertien, die, staan= de hun verblijf in Rusland, de Christelijke Godsdienst niet omhelsd hadden, en hun verlan- gen te kennen gaven, om naar hun geboorteland te worden teruggevoerd (aa). Op den gden October des jaars 1804, ankerde de Nadeschda onder den Papenberg, het boven- gemeld gezantschap aan boord hebbende. Dade- lijk bij deszelfs verschijning begaf het Neder- landsch, Caa) KRUSENSTERN , ibid. pag. 46. (54) landsch Opperhoofd, op uitnoodiging van den ‘Gouverneur van Nagasakij, met eene commissie opperbanjosen zich aan boord van hetzelve, alwaar de Heer vAN RESANOFF voorloopig opening van het oogmerk zijner zending gaf, doch afsloeg , om zijne brieven over te leveren , voordat hij im tegenwoordigheid van den Gou- verneur van Nagasakij zou zijn toegelaten ;, waartoe hij aan de opperbanjosen het verzoek deed, Vervolgens gingen de opperbanjosen over, om ook de vier Japanners te ondervragen, welke met het Russisch schip waren medegebragt; zij verklaarden ‚ nu omtrent twaalf jaren geleden, zestien in getal zijnde, door storm op de kust van Kamschatka vervallen te zijn, en aldaar te hebben schipbreuk geleden; dat sedert drie van hunne me- degezellen waren overleden zoo dat er dertien bij hun vertrek waren overgebleven, waarvan negen verkozen hadden, in Rusland te blijven, doch dat zij verlangd hadden, naar hun geboorteland terug te keeren. | Staande dit onderzoek vond de Russische Ge- zant gelegenheid, om het Nederlandsch Opper- hoofd in het bijzonder te spreken, en maakte daarvan gebruik, om hem te overhandigen eenen aan hem gerigten brief, geschreven door den Heer Dirk vAN HocenNnporeP, destijds Gezant van de Bataviasche Republiek bij het Hof te Petersburg, zoo mede om hem inzage te geven van twee andere opene brieven, de een ge schre= (55) schreven door den voornoemden Gezant den Heer vAN HoGENDORP, en gerigt aan alle Gouver- neurs, Kommandanten, burgerlijke en milttaire Bevelhebbers , zoo in de Bataviasche Republiek, als in hare buitenlandsche bezittingen en kolo- nien , in de opene zee, of op de kusten en in de havens, enz. enz.; de andere was geschreven door den Raad der Aziatische bezittingen en eta= bhssementen uit Amsterdam aan den Gouverneur Generaal en Raden van Indie te Batavia, en al— len hoofdzakelijk inhoudende de kennisgave, dat aan boord van een schip van oorlog, onder be= vel van den Kapitein KRUSENSTERN, stond te vertrekken de Heer vaN ResANorrF , benoemd Ambassadenr van den Keizer van Rusland aan het Hof van den Keizer van Japan, met aan- schrijving , dat het de begeerte was van de Re- gering der Bataviasche Republiek, dat, gedurende het aanwezen en verblijf van dit schip in eenige van hare onderhoorige landen of bezittingen, de Ambassadeur voornoemd. zou worden ontvangen en onthaald met dat ontzag en die onderschei- | ding, welke het Gemeenebest ten allen tijde ge woon was te bewijzen aan Afgezanten van ge kroonde Hoofden, vrienden en bondgenooten van den Staat, waardoor zijn verblijf in Indie ver= aangenaamd, en zijne oogmerken bevorderd zou- den kunnen worden; wordende daarbij nog de waarschouwing gevoegd, dat deze aanschrijving van kracht zou blijven, al ware het ook, dat | eene (56) eene onverhoopte, en niet te verwachten vrede breuk tusschen de beide Mogenheden mogt zijn uitgebroken. Op het verzoek des Opperhoofds werden hem wijders door den Gezant afschriften van de twee laatstgemelde brieven afgegeven. Des anderen daags voer het Nederlandsch Op- perhoofd, op uitnoodiging van den Gouverneur van Nagasakij, wederom naar boord van het Russisch schip, vergezellende eene commissie van hooge Japansche ambtenaren, welke derwaarts gezonden waren. Als tolk van die commissie vroeg hij den Gezant, wat de inhoud der brieven was, welke hij gezegd had, voor Zijne Majesteit, den Keizer van Japan, te hebben medegebragt ; waarop de Gezant te kennen gaf, de inhoud dezer brie—- ven te zijn, dat hijj als Ambassadeur van den Keizer van Rusland aan den Keizer van Japan gezonden was, in de eerste plaats, om dank te zeggen voor het verlof, eenige jaren geleden ver- kregen, om met Russische schepen in Nagasakij te mogen komen handel drijven; dat hij geschen— ken voor Zijne Majesteit den Keizer had mede- gebragt, en wijders van eene volmagt voorzien was; om een tractaat van koophandel tus- schen beide de Mogenheden te sluiten, herhalende zijn verzoek, om tot dat einde den Gouverneur van Nagasakij en den Keizer te’ mogen voor- gesteld worden, doch weigerende, om deze zijne brieven aan de commissie af te geven, ofschoon hij (57) hij daartoe van wege dezelve het verzoek ontving. Vervolgens deed de Gezant het verzoek, dat het schip dieper binnen de baai mogt worden toegelaten, vermits de plaats, alwaar hetzelve thans lag, onveilig, en bij eenen opkomenden ster ken wind gevaarlijk was. Naeenige beraadslaging werd zulks toegestaan, mits al het kruit en de wapenen aan de Japanners werden in bewaring ge geven. Hierin stemde de Gezant gereedelijk toe, bedingende echter, dat daaronder niet begrepen zouden worden de wapenen van het gering ge- tal manschappen, dat zijne eerewacht uitmaakte, mitsgaders de degens der ofticieren, te zamen bestaande in zeven geweren en twaalf sabels of houwers ; doeh voor de jagtgeweren der officie ren kon deze uitzondering niet worden verkregen. De afgave der wapenen en van het kruit had daarop dadelijk plaats, en het schip kwam des avonds aan de buitenzijde van den Papen- berg ten anker. De Gezant noodigde het Nederlandsch Opper- hoofd, om bij hem het avondmaal te blijven hou- den, hetgeen deze aannam; dan hiermede ein- digde ook ten eenemaal alle regtstreeksche ge meenschap tusschen de Nederlanders en Russen 5 wordende zulks door de J apansche Regering aan beiden zeer streng verboden, terwijl het Russische schip van alle zijden door eene menigte van ge- wapende vaartuigen werd bewaakt, zoo wel om Blk f op CA) op hetzelve acht te slaan, als om de uitvoering van het bovengemeld bevel te verzekeren. Op herhaalde verzoeken verkregen de Russische Ge- zant en het Nederlandsch Opperhoofd wel ver= lof, om elkander over en weder eenige geschen— ken te mogen zenden; dan hierin waren de Ja- panners nog zoo naauwgezet, dat zij niet wil- den toestaan, dat door het Opperhoofd aan den Gezant eene met wol opgevulde kabaai werd gezonden, welke hij dacht, dat aan den Gezant aangenaam zou wezen, dewijl hij vernomen had, dat dezelve over de koude klaagde, terwijl de aard eener oppasselijkheid hem niet toeliet, het vuur te naderen, om zich te verwarmen. De Japansche Regering verontschuldigde deze wei- gering, alleen door te doen weten, dat de ka- baai van Japansche stoffen was vervaardigd, en daarom onder het verlof niet kon begrepen worden. Onder dit streng toezigt was het den Russen niet alleen niet toegelaten, om aan land te gaan; maar zelfs niet, om op eenen kleinen afstand rond om het schip te varen. Eene onderhandeling van ten minste zes weken was er noodig, eer- dat er eene wandelplaats, niet verre van het schip , en wel nog uit overweging van eene voorgewende onpasselijkheid van den Gezant, werd. afgeperkt. Deze plaats was digt bij den oever der zee in eene afgeslotene bogt, en aan de landzijde met eene ( 59) n eene hooge heg van bamboes-riet omheind, Derzeiver lengte bedroeg niet veel meer dan honderd , en derzelver breedte ongeveer veertig schreden, en evenwel werden er in derzelver nabijheid twee wachthuizen geplaatst, terwijl verder de oever der zee, voor zoo verre die bij laag water droog liep, aan weêrskanten insgelijks met eene heg van bamboes-riet werd omsto— ken, zoodat de sloepen, van of naar boord va- rende, door deze heg moesten heên varen, wor- dende, zoodra zij deze heining verlaten hadden, dadelijk door ten minste twaalf of vijftien wacht vaartuigen omringd, die geen oogenblik dezelve uit het oog verloren. Het duurde tot den 16den October, eerdat; na deze eerste vergunning, aan de Russen werd. toegestaan, om met hun schip aan de binnen-of oostzijde van den Papenberg te komen ankeren; en eerst na den 8sten November, nadat de Ne= derlandsche schepen de gewone ankerplaats in het binnenste der baat, om hunne terugreize naar Batavia, verlaten hadden, werd het aan het Russisch schip veroorloofd, derzelver plaats al- daar te komen innemen, en nader toegelaten, om de herstelling, die hetzelve, na cene lange zeereize, noodzakelijk behoefde, te mogen be werkstelligen; gaande echter elke dezer vergun- ningen gepaard met eene vermeerdering der Ja- pansche wachten, zoo wel aan de zee-, als aan de landzijde. | Een ( 6o ) Een voorval, dat in de maand Januarij 1805 plaats had, strekte geenszins, om het verblijf der Russen aangenamer te maken, dan hetzelve tot dus verre geweest was. Een der medegebragte dd Japanners stond zich zelven naar het leven, door zich eene diepe wonde met het scheermes in de keel toe te brengen, doch welke bleek niet doodelijk te zijn. Dit onderwierp de Russen aan een zeer las- tig onderzoek van wege,de Japansche Regering , ofschoon de ware reden, om welke dit mensch tot dezen wanhopenden stap was overgegaan, nim— mer is bekend geworden of bekend gemaakt. Men heeft gegist, dat het verdriet van niet da- delijk aan zijne bloedverwanten te worden terug— gegeven, hem daartoe gebragt heeft; anderen heb ben gedacht, dat wroeging en berouw daartoe aanleiding gegeven hebben, en wel ter oorzake, dat hij dadelijk na zijne aankomst een geschrift aan de Japansche Regering zou overgeleverd hebben, waarin hij niet alleen klaagde over harde behan— deling, aan de Japanners in Rusland aangedaan , maar tevens de Russen afschetste als dweepzieke Christenen, die verscheidene van de Japanners tot het omhelzen van de Christelijke Godsdienst had den gedwongen, en waarin hij verder beweerde, dat zelfs het oogmerk van de komst der Russen was, om het Christendom in Japan weder in te voeren. De laatstaangevoerde reden trek ik grootelijks in twijfel; want ware het der waarheid overeen— kom ( 61) komstig, dat een dergelijk beklag had plaats gehad, dan zeker zou de achterdochtige staatkunde van de Japansche Regering zich daaraan ten hoogste hebben laten gelegen liggen, en iets daarvan zou regtstreeks zijn bekend geworden , daar thans dit alles zich slechts tot eene bloote gissing bepaalt. Meer waar is het, dat, terstond na de aankomst der Russen, de Gouverneur van Nagasakij den Gezant liet verzoeken, om hem de vier medegebragte Japanners uit te leveren; dan dewijl de Gezant hen aan den Keizer zelven wilde voorstellen, werd dit verzoek afgeslagen , gelijk, eenige weken daar na, nogmaals geschiedde, toen de Gouverneur op nieuw hetzelfde verzoek liet doen. Na het bovenge meld voorval verzocht de Gezant den Gouverneur, hem de Japanners af te nemen, maar kreeg thans ten antwoord, dat hij ze nu nog langer houden kon, daar hij hen niet had wilien afgeven , toen de Gou- verneur er tweêmalen om gevraagd had. Eerst op den dag van het vertrek der Russen, verlieten zij de woning van den Gezant, waarschijnelijk om in eene levenslangdurende gevangenis over te gaan. Het Russich gezantschap, tot dus verre opge houden, kreeg eerst den 1gden Februarij berigt, dat door den Keizer een Gevolmagtigde, bege leid door acht voorname personen, uit Jedo was afgezonden, om met hetzelve in onderhandeling te treden. Ofschoon uit deze zending reeds zeker genoeg op te maken was, dat het aan den Russi schen Gezant niet zou toegestaan worden, om ten ge- (62 ) gehoore bij den Keizer van Japan te worden toe gelaten, verzwegen echter de Japanners dit ZOIg- | vuldig, en lieten den Gezant zich met de hoop vleijen, dat hij dit zijn voornaam oogmerk nog zou kunnen bereiken. Op den 12den Maart echter werd. hem officieel aangekondigd, dat hij niet naar Jedo mogt reizen, en dat alle zaken door den verwacht wordende Gevolmagtigde in Naga- sakij zouden worden afgehandeld. Den Sosten Maart verscheen de Japansche Gevolmagtigde in Nagasakij, en den Sden April namen de onderhandelingen over het in acht te nemen ceremonieel eenen aanvang, die aan weêrs- zijden met zeer veel hevigheid gevoerd werden, Ofschoon de Gezant verkreeg, dat hij voor den Vertegenwoordiger des Keizers een Europisch, en geen Japansch compliment zou maken, moest hij echter zich laten welgevallen, om zonder degen en zonder schoenen te verschijnen; ook wilde men hem geenen stoel of zitplaats naar de Europische manier toestaan , maar hij moest te gen over den Gouverneur en den Gevolmagtigde op zijne hurken op den vloer zitten, Daarente- gen eischte de Gezant, dat hij met zijne eere wacht gewapend aan land zou stappen, en hoe wel men alles aanwendde, om hem daarvan af te brengen, bleef hij daarop onverzettelijk staan(bb)s de Japanners gaven ten laatste hieraan toes maar (55) KRUSENSTERN merkt te regt op, dat de Russische Gezant juist bleef staan op iets, dat onredelijk was. Immers het is voor Ta PE ( 65 ) maar zij wisten tevens deze kleine zegepraal, op hen behaald, den Russen wel te vergelden. Ge= durende de twee dagen, die dienden, om den Gea zant ten gehoore te ontvangen, werden niet alleen de poorten der straten van Nagasaki zorgvul— dig gesloten gehouden, maar ook de bijwegen of stegen met houten beschotten betimmerd, ter- wijl aan de ingezetenen verboden werd, zich op de straten te vertoonen, door welke de Gezant gaan moest, om zich naar het Gouvernements- huis te begeven, en dus doende, werd zijne ver- tooning van gewapende soldaten geheel en al ijdel gemaakt. Daarenboven had men andere, nog” veel meer ernstige voorzorgen genomen. , Niet min- der dan drie Landsheeren waren naar ‘Nagasaki opgekomen , en niet alleen in de baai bevonden zich “eene menigte van oorlogsvaartuigen , maar de omliggende bergen waren met krijgslieden be- zet, gereed, om elken aanval te beginnen of af te weren. Men wil, dat de bovengemelde Lands. heeren stipten last hadden, om bij de minste beleedigende houding, welke de Russen zouden hebben aangenomen, op een daartoe te geven teeken, hun schip te overvallen, hetzelve in de asch te leggen, en niet te gedoogen , dat iemand der Russen in leven overbleef. Men wil ook; dat hiervan in het geheim aan den Gezant werd ken- mn neven eredeten eenen Gezant geene vernederiug, indien hij zonder gewapende sol- daten aan het Hof verschijnt ‚ waarheên hij gezonden is. Ook is dit, voor zoo veel ik weet, nooit en nergens in gebruik geweest, (64) kennis gegeven , en dat deze waarschuwing ge strekt heeft, om hem de bevelen, welke hem nader van het Japansche Hof gegeven werden, zoo gereedelijk te doen aannemen (cc). Onder deze voorzorgen had de eerste gehoor geving op den áden April plaats. In dezelve werden slechts complimenten gewisseld, en eenige vragen gedaan, omtrent welke het alleen belangrijk is aan te teekenen , dat, toen de Rus- sische Gezant zich beriep op het verlof, tien of twaalf jaren vroeger aan den Gezant LAXMAN verleend, de Japansche Gevolmagtigde dit ver- lof Wederlegde, door te kennen te geven, dat het geschrift, aan den Gezant LAXMAN medege— geven, kwalijk was begrepen; dat hetzelve in hield, dat, wanneer de Russen eenige belangen aan het Japansche Hof hadden voor te dragen, zij zulks moesten doen te Nagasakij, als de eenigste_ haven van het riijk, in welke vreemdelingen mogten worden toegelaten, doch geenszins eene vergunning, om jaarlijks een schip ten handel naar Nagasakij te zenden, gelijk de Gezant zulks had te verstaan gegeven. De tweede en laatste gehoorgeving werd den daarop volgenden dag verleend. In dezelve wer- den alle zaken afgedaan, en aan den Gezant eeni= ge geschriften ter hand gesteld, die een ver bod behelsden voor alle Russische schepen, om ._n ooit …(*) Het Nederlandsch Opperhoofd CAroN heeft zich eens in gene gelijke ongelegenheid beyonden, gelijk wij nader zien zullen, f ( 65) ooit ten eenigen dage weder naar Japan te ko- men. Daarenboven werden niet alleen de me- degebragte geschenken voor den Keizer van Ja- pan, maar ook de brief van den Keizer van Rusland afgewezen , wordende als beweegredenen daartoe aangegeven, dat, indien de Keizer van Japan dezelven aannam, hij, beleefdheidshalve , onder de verpligting zou komen, om gelijke ge- schenken en een gelijk gezantschap te zenden aan den Keizer van Rusland, iets dat, volgens de onveranderlijke wetten des rijks, geene plaats mogt hebben. Vervolgens werd nog aan den Ge- zant te kennen gegeven , dat , indien er ooit we- der Japanners op de kusten van Rusland mogten geworpen worden , dezelven als dan aan de Hol landers moesten worden afgegeven, die hen over Batavia naar Nagasakij zouden kunnen zenden, Ook werd verboden, iets voor geld te koopen, of aan iemand een geschenk te geven. Daaren- tegen werd verklaard, dat het herstellen van het schip en de gebruikte voorraad voor keizer- lijke rekening zouden blijven; dat het schip daar- enboven voor twee maanden van levensmidde len voorzien zou worden; en eindelijk, dat de Keizer twee duizend zakken zout, ieder van dertig ponden, en honderd zakken rijst, elk van honderd en vijftig ponden, benevens twee dui- zend stukken kapok of zijden watten , het eerste tot een geschenk voor de manschap, en het laatste voor de officieren, bestemd had. gl 5 Dus ( 66 ) Dus eindigde een gezantschap, van hetwelk de Russen zich een veel voordeeliger uitslag beloofd hadden , en met het vertrek van het schip Na- deschda, dat daarop den 1gden April 1805 de ha- ven van Nagasakij verliet, verloren zij de hoop, van immer in Japan wederom te zullen worden toegelaten (cc). De verwijdering tusschen de Russen en Ja- panners nam vervolgens nog meer toe door het volgend voorval , van hetwelk ik nu in het kort zal melding maken. De Russische Gezant, de Heer vAn RESANOFF , ten uiterste gebelgd over den slechten uitslag , dien zijne zending gehad had, was bedacht op midde len, om de Japanners de gevolgen van zijn mis= noegen te doen ondervinden. In de haven van St. Pieter en Paulus het schip Nadeschda , dat aldaar in de maand Mei 1805 aangekomen was, verlaten hebbende, trof hij in deze haven aan de Heeren CHwosrorr en DAwiporr , twee of- ficieren van de Russisch- Keizerlijke marine, die . . p . Pi met verlof in dienst van de Rus-Amerikaansche ' .… : _ Maatschappij waren getreden, en, voor rekening van die Maatschappij , reeds verscheidene reizen naar de kusten van Russisch Amerika gedaan had den. De Heer VAN RrsAnorr hiet twee schepen . ad uitrusten, waarover hij het bevel aan deze twee oft (cc) KRuUsENsTERN, ibid. Ide deel, 1odehoofddeel, pag. 554 201, vergeieken met de secrete dagregisters van den gden October 580% tot den rgden April 1805 , in het archief te Desima. ij ( 67 ) officieren toevertrouwde ‚ met last, om op het eiland Sagaleen de Japansche hezetting te over=- vallen, de Japanners van daar te verdrijven, en de inboorlingen te verklaren tot onderdanen van Zijne Russisch- Keizerlijke Majesteit. CrwosrTorr alleen volbragt dit bevel in zoo verre, dat hj met zijne onderhebbende manschappen werkelijk eene landing op het gemelde eiland deed, som- mige huizen in den brand stak, en eenige Ja- panners gevankelijk wegvoerde. De Japanners hadden deze beleediging , hnn aan- gedaan, nog verschin hetgeheugen, toen in de maand Juli des jaars 1811 het Russisch schip Diana; onder bevel aan den Kapitein W. GoLownin, voor het eiland Kunaschier verscheen, derwaarts gezonden met een veel edeier oogmerk , namelijk, om de nog onbekende kusten der Kurilische eilanden naauwkeurig op te nemen. Het schip voor Russisch door de Japänners erkend zijnde; werd eene sloep, in welke de Kapitein Gouow- NIN zelf met twee zijner officieren en vier man van zijne equipagie gezeten waren, naar land gelokt, en aldaar vijandelijk overvallen. Alle opvarenden vielen den Japanners in handen, en werden gevankelijk naar Matsmai weggevoerd. De gevangene Russen ondergingen een streng onderzoek, wegens de gewelddadigheden, door Ciuwosrorr op de kust van Sagaleen gepleegd. Hunne plegtige verklaring, dat dezelven waren bedreven op eigen gezag van dien Officier, er bui- (68) buiten last van den Keizer van Rusland, vond weinig of geen ingang, doch bewerkte echter zoo veel, dat er van Jedo een keizerlijke Ge- magtigde naar Matsmai gezonden werd, om van die zaak nader kennis te nemen. Ondertusschen zat de Kapitein-luitenant Rikorp, op wien, na het gevangen nemen van Kapitem GorownNiN, het bevel over het schip de Diana was overgegaan, niet onledig, om van het lot der gevangene Russen kennisteerlangen, en, des mogelijk, hunne in vrijheid stelling te bewerken. Drie reizen echter van Ochotzk naar de Japansche kusten waren er noodig, om dit zijn oogmerk te bereiken. Op de eerste maakte hij zich meester van eene groote Japansche bark , gevoerd door TaAkKATAIKacHr, een vermogend Japansch koop- man, die nader bleek, veel invloed op zijne land genooten te bezitten, en met de Diana de reize naar Rusland deed, Op de tweede opende Kapi- tem Rrkorp, door middel van TaAxkarTAi Kacur, zich den weg tot eene onderhandeling, eerst met den Bevelhebber te Kunaschiz , en vervolgens _ met den Gouverneur van Matsmai. Eindelijk op — de derde gelukte het hem, de vrijheid der ge- vangene Russen te verkrijgen, op begeerte der Japansche Regering medebrengende eene door den Gouverneur van Irkutzk geteekende en verze- gelde verklaring, inhoudende, dat Crwosrorr; geheel buiten weten van zijne Regering, onwet- tige daden op de Kurilische eilanden en te Saga- leen. (69) leen gepleegd had. Dit had plaats in de maand October 1815, en de Russen werden dus ont- slagen, na eene gevangenis van twee jaren en drie maanden (dd). De Japansche Regering liet daarenboven, door middel van het Nederlandsch Opperhoofd, onder zoek in Europa doen, wat aanleiding gegeven kon hebben tot den vijandelijken aanval van den Luitenant Cawosrorr , en verscheidene jaren achtereen werd daarover aan de Hooge Regering te Batavia geschreven, en op een antwoord aan— gedrongen. De toenmalige staatkundige gesteld heid van Europa belette echter, dat daaraan vroeger is kunnen voldaan worden, dan in den jare 1818, wanneer het gemelde Opperhoofd aan den Gouverneur van Nagasakij, op last. van zijn Gouvernement, officieel bekend maakte, dat uit de berigten, door den Nederlandschen Gezant in Pe- tersburg hieromtrent ingewonnen, het ten volle bleek, dat de zending van den Luitenant Crwos- Torr niet alleen buiten den last van den Keizer van Rusland was geschied, maar ook dat de door hem gepleegde daden van geweld door Zijne Ker (dd) De nieuwsgierige lezer zal eene breedvoerige beschrijving van dit alles kunnen vinden ip The Account of the Voyages of Mssrs. Cuwostorr en DAwrnorr , gevoegd achter the Recol- lections of Japan, reeds aangehaald; voorts bij GOLOWNIN, Mijne Lotgevallen enz bij de Japanners, maar de vertaling van STEENBERGEN VAN GooRrR, in 1818 te Dordrecht uitgege- ven; mitsgaders in het Verhaal van Kapitein Rrkorp, achter het tweede Deel van het laatstgenoemde werk gevoegd. (70) Keizerlijke Majesteit ten hoogste waren afge keurd (ee). Dit heeft gestrekt, om de Japansche Regering eenigzins gerust te stellen , doch niet om dezelve met de Russen geheel en al te bevredi= gen, op wie, zoo wel als op de Engelschen, zij steeds een wantrouwend oog gevestigd houdt. efeofeoposfocfe efoofeoferdoofoagaafpacfeofeoforte@rtososferfoofeotjocfesteofgestecfeoergecherte VIERDE AFDEELING, Handel der Nederlanders. EERSTE TIJDPERK. Peke: Vestigmg en _ faktor der Nederlanders op Firando. e De eerste bekende Nederlander’, die in Japan dn geweest is, was JAN HuriceN vAN LINSCHOTEN, die in dienst der Portugezen, in den jare 1585, derwaarts kwam; doch zijn verblijf aldaar heeft niets bijgedragen, om den handel van de Neder landers op dat land te openen. Bij het overzigt van den handel der Engelschen à heb B er ee EE Ie Pe REE (ee) Secrete Stukken van 1818 tot 1821, in het archief te Desima. (za) hebben wij hierboven reeds gezien, hoe de Eras- mus, behoorende tot de vloot van den Zeevoogd Jacques Manu, in den jare 1600, door storm _op-de Japansche kust gedreven, het eerste Ne- _derlandsche schip was, hetwelk zich aldaar heeft doen kennen. Vi De weinige ongelukkige opvarenden, van dat schup overgebleven, werden door de Japanners met medelijden opgenomen, en menschlievend behandeld ; doch zij stonden ten doel aan de ver= volgzucht en den laster van de Portugezen, toen in Japan gezeten, en destijds de verklaarde vijan= den van de Nederlanders, zoo wel uit hunne staatkundige als koophandel drijvende betrekking , waarbij men nog voegen kan den haat tegen de godsdienst, welke de Nederlanders beleden. Aangespoord door deze drie beweegoorza- ken, spaarden de Portugezen geene wegen of _ middelen, om de Nederlanders uit te krijten ais het schuim van alle natien, zwervers en zeeroovers, die geen vast verblijf hadden, en als zijnde afvalligen van hunnen God en van hunnen wetitigen Opperheer. Deze aantijgingen vonden aanvankelijk zoo veel ingang, dat de geredde Nederlanders onmid delijk in eenen staat van gevangenschap gesteld werden ‚ en tot het ondergaan van een scherp onderzoek, tot zelfs voor den Keizer m Jedo verschijnen moesten. Zij verdeedigden zich door te zeggen, dat de Portugezen hunne vijanden waren, en dat al | bet= (72) hetgeen door hen ten hunnen nadeele werd in- gebragt, als loutere uitvloeiselen van die vij- andschap moest beschouwd worden; dat het- geen de Portugezen eenen afval noemden, niets meer was dan een opstand tegen de dwingelan— dij van den Koning van Spanje, die hun de Roomsch- Katholijke Godsdienst, van welke zij afkeerig waren, wilde opdringen; dat zij een vast verblijf hadden, Nederland genaamd; dat zij geene zeeroovers waren , maar eenen uitgebrei- den handel dreven in alle de deelen der wereld, en inzonderheid in Oost-Indie; en eindelijk, dat zij wettige Overheden hadden , die waren de Sta- ten Generaal en de Prins van Oranje. Dit betoog verzwakte wel aanmerkelijk het geloof, dat aan het berigt der Portugezen ten aanzien van de Nederlanders gegeven was; maar de argwaan, eenmaal bij den Keizer gaande ge- maakt, en door den invloed der Portugezen gaan- de gehouden, kon zoo ligt niet worden uitge- wischt. Ofschoon dus ook de toestand der schip breukelingen aanmerkelijk werd verzacht, en zij niet alleen uit hunne gevangenis ontslagen, maar ook in zekere opzigten bij den Keizer in gunst werden aangenomen , nam dit echter niet weg , dat zij nog steeds onder een zeer naauw toezigt verbleven, en in de eerste jaren hun aanhoudend verzoek , om naar hun geboorteland te mogen terugkeeren, hun werd van de hand gewezen. Onder deze schipbreukelingen zijn bekend ge- ble Car bleven WILLIAM ApaAms of Wrirrem ADAMS- ZOON, JAN of JAKOB QUAKERNAAK en Mer- CHIOR SANDvooORrT. Van WirrLrAm ADaAMs heb ben wij reeds in het breede gesproken; van Qua- KERNAAK en SANDVOORT zullen wij nader mel ding maken. Eerst in den jare 1605 kreeg alleen QUAKER- NAAK verlof, om Japan te verlaten, en deed aan. den Keizer de belofte, dat, bijaldien zijne landstie— den eene gunstige toelating in het Japansche rijk vonden, zij weldra aldaar ten handel zouden ver— schijnen. QUAKERNAAK vertrok daarop met eene jonk, en geraakte, na eene lange en verdrietige reize, in het jaar 1606 eerst te Patani, en vervolgens in de vloot van den Zeevoogd Ma rerrer, die destijds voor Djohor en Malaka, om den Spanjaarden en Portugezen afbreuk te doen, kruisende ‘was. QUAKERNAAK bekwam in deze vloot het bevel over een schip, mede Erasmus genaamd, doch sneuvelde kort daarna in een gevegt tegen de Portugezen voor Malaka. Intusschen waren de narigten en inlichtingen, welke hij aan den Admiraal MaArrrier omtrent den Japanschen handel gegeven had, genoegzaam, om dezen Vlootvoogd te bewegen , om, zoodra de gelegenheid zich daartoe zou aanbieden, eenige schepen voor rekening van de Nederlandsch-Oost- Indische Compagnie, ten handel naar dit rijk te zenden. | Hier ns (74) _ Hiertoe viel de keuze op het jagt de Roode Leeuw met pijlen, en de Griffioen, twee schepen uit de vloot van den Zeevoogd Pierer Wi…irnnems- ZooN VERHOEVEN, over welken het bevei werd | toevertrouwd aan RriNier DiRKSZOON van Nim wegen, terwijl het bestuur over de zaken van den handel was opgedragen aan de Kooplieden ABRA- HAM VAN DEN BROEK en Jacques Purk, mits- gaders aan den Onderkoopman Jacques SPECX. Deze twee schepen, in den jare 160g uitgerust, kwamen den 2den Juli van dat jaar behouden voor Firando ten anker, en de Nederlanders werden — aldaar met beleefdheid en vriendelijkheid door de Japanners ontvangen. | Zij troffen daar aan dien Mer.curor SANDVOORT « van wien wij hierboven hebben gesproken, en die, gedurende zijn negenjarig verblijf in Japan, miet al— leen de achting der Japanners zich had weten te ver- werven, maar ook, zoo het schijnt, de vrijheid, om voor zijne afzonderlijke rekening handel te drijven, | daar het blijkt, dat hij, sedert het vertrek van Ja— COB QUAKERNAAK, verscheidene reizen van Japan naar Siam en van daar terug naar Japan gedaan heeft. Het blijkt ook, dat hij de eerste ondernemin= gen der Nederlanders zeer behulpzaam is geweest, ofschoon het mij niet voorkomt, dat hij toentertijd wederom in dienst van de Oost-Indische Maatschap- pij getreden is, maar veeleer, dat hij voor zijne eige ne afzonderlijke rekening in Japan is blijven han- del drijven. De (75) De Nederlanders verkregen dadelijk bij hun- ne aankomst verlof, om een gezantschap naar Je- do te zenden, hetwelk SANpvoorr derwaarts vergezelde. Door den Keizer. vriendelijk ont- vangen , werd hun spoedig voorloopig het voor „regt toegestaan, om in het Japansche rijk vrij te mogen handelen. Ik zeg: voorloopig, omdat de hdd oor- konde daartoe eerst gezegeld en afgegeven werd in bet jaar 1611, bij gelegenheid, van de tweede hofreis, door Jacoues SPECX in dat jaar ge daan, geliijk wij nader zien zullen. De voormelde schepen, van eene teruglading voorzien zijnde, vertrokken wederom den Sden October van hetzelfde jaar 1603, wordende tot het bestuur en de verdere regeling van den han= del in Japan achtergelaten de hierboven ge noemde Jacques Sprcx, met den titel van Op- perboofd, en den rang van Opperkoopman, in dienst der Nederlandsche Oost-Indische Maat- schappij. Het blijkt niet, dat in de daaropvolgende ja- ren 1610 en 1611 er eenige Nederlandsche sche pen dadelijk ten handel in Japan gekomen zijn, maar wel dat het Opperhoofd Jacques Srpecx zelf eene reize deed naar Patani (ee) van waar / hij nennen emamemst enn) (ee) Patani is een rijk, gelegen op de oostkust van het schier- eiland Malaka, op hetwelk destijds voornamelijk door de Chi- mezen een sterke handel gedreven werd, ( 76 ) in den beginne van het jaar 1611 te Firando met het jagt de Bark terugkwam, vergezeld. van zekeren Prerer SEGERSZOON, en van eenige adsistenten ,‚ waaronder genoemd worden HAns VERSTREEPEN , CORNELIS LAURENSZOON van Alkmaar, en JAN CORNETLISZOON van Enkhuizen. In hetzelfde jaar 1611 deed het Opperhoofd Jacqurs SpPecx, met den voornoemden Pieren SEGERSZOON , de tweede reize naar het Japan- sche keizerlijke Hof, hetwelk zich toen ophield in het kasteel van Surunga; en na een beleefd onthaal verkregen zij, op hun verzoek, van den Keizer AGosscHIo SAMA dien pas, welke den grond legde tot den Nederlandschen handel im Japan en gedagteekend is den Sosten Augus- tus 1611. Na het verkrijgen van dezen pas hield het Opperhoofd Jacours SpPrecx zich onledig met het bouwen van eene vaste loge op Firando, en bestuurde vervolgens de zaken van den handel, eerst tot het jaar 1014, wanneer hij werd ver- vangen door het Opperhoofd Henprik BROUWER On ad Rr edi ie ter Bere blijvende deze twee Opperhoofden daarna bij af- wisseling in het bestuur tot mm het jaar 1621, wanneer wij het Opperhoofd J. Sprcx voor het laatst in Japan aantreffen. He Opperhoofd Jacques Sprox is algemeen en te regt beschouwd geworden, de eerste grond legger te zijn geweest van den Nederlandschen handel in Japan, en om die reden alleen is het wel Cad wel der moeite waard, een oogenblik te blijven stilstaan bij een onderzoek omtrent de betrekking , in welke de Nederlanders met het Japansche Hof stonden, op het tijdstip, dat de voornoemde J Ac— Ques Sprox ophield, eenen onmiddelijken in— vloed op het bestuur van den Japanschen handel uit te oefenen. Vooraf echter moet ik aanmerken, dat men zich zeer vergissen zou, indien men wilde aan- nemen, dat de eerste voorregten, door de Ne- derlanders verkregen, onbepaald door hen genoten zijn, of dat zij, zelfs in de eerste tijden, niet on— derworpen waren aan die beperkingen, welke uit de oorzaken, welke wij reeds hebben aange wezen, den Portugezen van tijd tot tijd werden opgelegd, en over welke wij de Engelschen, die bijna gelijktijdig met de Nederlanders in Japan kwamen handel drijven, zoo luide hebben hoo- ren klagen. ‚Even zeer zou men zich bedriegen, wanneer men geloofde, dat de aanvankelijke winsten, op den Japanschen handel door de Nederlanders be haald , van zoo groot aanbelang waren, dat zij de offers zijn waardig geweest, die men hen se dert heeft zien brengen, of zelfs om de kosten van den omslag goed te maken, welke tot het aanhouden van dezen handel werden vereischt. Omtrent dit laatste zal ik slechts aanhalen, dat reeds in den jare 1616 de Bewindhebberen der Oost-Indische Maatschappij, op het verslag; Ki | dat (78) dat hun van den Japanschen handel gegeven was, aan de Hooge Regering in Indie den stelligen — last zonden, om de faktorij te Firando op te bre- _ ken en te verlaten, als niet beantwoordende aan — „de verwachting, welke men van dezelve zich ge- É vormd had. De Hooge Regering begreep dit anders, ver— meenende, datde Japansche handel van de hoogste aangelegenheid voor de Oost-Indische Maatschap pij zou worden, wanneer zij eenmaal kon sia gen in haar oogmerk, om zich op dezelfde wijze _ den handel op China te openen, en door dat _ middel aile de voordeelen van den Japanschen _ handel te trekken, waartoe hij het vooruitzigt gaf. Wij hebben gezien, dat hetzelfde bilengenk de Engelschen aanspoorde, om hunnen handel op Japan langer te blijven voortzetten, dan zij daar= toe aanmoediging vonden in de winsten, welke zij van denzelven trokken, en dat zij, hunne ver— liezen moede, na eenige jaren, dien handel op—_ gaven, wenschende denzelven wederom aan tes knoopen, toen het reeds te laat was. Het is niet onwaarschijnelijk, dat de vertoogen van het Opperhoofd J. Seprcx van zeer veel in— vloed zijn geweest op dit besluit van de Hooge Regering; doch wat hier ook van zijn moge, vast gaat het,„dat de Nederlanders, meer stand vastig dan de Engelschen, toch eenmaal het doel bereikt hebben hetwelk zij zich hadden voor— gesteld. Ee | Om ( 79) Om een juist denkbeeld te hebben, waarom China van zoo veel belang in den Japanschen handel werd beschouwd, moet men weten, dat in het tijdvak , waarvan wij spreken, ruwe zijde en zijden stoffen, uit China getrokken, de voor naamste handelsartikelen in Japan waren, en zich herinneren, dat, voor de Tartaarsche overheering, omtrent de helft van de zeventiende eeuw, de Nederlanders en Engelschen vergeefsche pogin- gen hadden aangewend, om de vrijheid van han del in het Chinesche rijk te verkrijgen, terwijl de Portugezen, eene faktorij hebbende op Macao, zich in de gelegenheid bevonden , de voormelde handelsartiketen zich te bezorgen, door welke het grootste gedeelte van de voordeelen van den Japanschen hardei hun toeviel, terwijl de En- gelschen en Nederlanders toen nog daarvan wa- ren verstoken. 5 Dan, om nu het overzigt van de staatkundige betrekking van de Nederlanders tot de Japansche Regering te vervolgen, leze men eerst den pas, in het jaar 1611, zoo als wij gezien hebben, aan het Opperhoofd J. Sprox verleend. Dezelve was vervat in nagenoeg de volgende bewoordingen : » _« Alle Nederlandsche schepen, die in mijn rijk » van Japan komen, op welke plaats of in welke » haven zij inloopen, willen en bevelen wij aan » elk en een iegeliijk van onze onderdanen, de- » zelven miet te beleedigen op eenigerle1 wijze, » nooit hen ergens in te beletten, maar integen- k deel, ( 80 ) » deel, hun op alle manieren bijte springen, te » begunstigen en te helpen. Elk een zal acht _ » geven, omde vriendschap te onderhouden, in Í » welke verzekering , het ons goedgedacht heeft, » Ons keizerlijk woord aan deze natie te geven, » en elk een zal zorg dragen, dat mijne bevelen — » en beloften onschendbaar onderhouden wor- j » den. » Even als de Engelschen, vonden de Nederlan HN ders welhaast reden, zich te beklagen over het gering genot, hetwelk zij van deze toegezegde voorregten hadden. Indien wij de naaste oorza- k ken daarvan opsporen, kamt alles wel terug op het wantrouwen, hetwelk, na het gedrag der Portu— gezen, aan de Japansche Regering was ingeboe- zemd, omtrent allen, die den naam van Christen droegen, en op de vrijheid, dtede uitvoerders der keizerlijke bevelen vermeenen, zich te mogen aanmatigen, om aan de uitvoering dier bevelen die strekking te geven, welke met hun eigen— belang , of met hunne neiging het meest overeen— komt; maar aan den anderen kant is het niet minder waar, dat de Nederlanders meestal zelve de gelegenheid gegeven hebben, om, tot hun na- deel , aan de geheime staatkunde der lananers zich bloot te geven. | Het eerste, wat ik van dezen aard aantref, 1s_ de stap, welken, in 1616, het Opperhoofd HENRIK Brouwer vermeende te moeten doen, om „bij het overlijden van den Keizer, dig in 1611 de eerste (81) eersten zoogenaamden pas aan de Nederlanders ver= leend had, de vernieuwing van denzelven aan zijnen Opvolger, den toen regerenden Keizer te vragen , hetzij hij zulks gedaan heeft uit eigene beweging, dan wel op aanraden der Japansche ambtenaren, met welke hij in aanraking stond. Wat hier ook van zijn moge, zeker is het, dat deze stap moet beschouwd worden als eene groote staatkundige fout, alzoo de Japanners daar uit aanleiding namen, te beweren, dat de Neder landers zelve aannamen, dat de aan hen toege kende voorregten vervallen waren door den dood van den Keizer, die dezelve verleend had, en door hun nieuw verzoek, als het ware, hadden afstand gedaan van de beloften, hun door den over- leden Keizer gegeven, dezelve niet. als ver bindende voor zijne Opvolgers beschouwende. Het isligtelijk nategaan, van hoeveel gewigt deze uitvlugt was bij een volk, dat reeds berouw scheen te hebben over de toelating van eene an— dere Europesche natie, na de onheilen, die de toe lating der Portugezen had te weeg gebragt, doch van den anderen kant het beginsel aankleeft, dat een keizerlijk bevel gelijk is aan het zweet des menschelijken ligchaams, hetwelk , eenmaak uitgegaan zijnde, naar deszelfs oorsprong niet kan terugkeeren. Ondanks dit berouw, waren echter de Japan- ners te verstandig , om niet inte zien, dat het ver blijf. der Nederlanders in hun rijk een tegenwigt F | stelde (82) stelde aan den nog behouden invloed der Por- tugezen, toenmaals hunne meest geduchte vijan— den, en met dit inzigt was ook hun besluit ge nomen, om de Nederlanders niet ER en al te laten varen. Dus werd het verzoek van het Opperhoofd_ H. Brouwer gunstig verhoord, en hij verkreeg eenen tweeden keizerlijken pas ; maar in de bewoor— dingen waren het niet meer de Nederlanders, die uit vriendschap opgenomen, het keizerlijk „woord en bescherming hadden, maar de Neder landers, die wit keizerlijke gunst werden toege- laten, en geduld zouden worden in zijn rijk te komen, en «aldaar hun verblijf te houden. Eene andere opmerking, die ik thans maken moet, is, dat in beide deze passen geene melding wordt gemaakt van eene vrijheid van handel, aan de Nederlanders toegestaan, maar enkel een verlof , om in het Japansche rijk te komen, en aldaar veilig te verblijven. Deze opmerking zal dienen , om begrijpelijk te maken, hoe de Ja panners hebben gemeend, vrijheid te hebben ‚om van tijd tot tijd den handel der Nederlanders te beperken, en bijna alle waarde daaraan te ont= nemen, zonder beschuldigd te kunnen worden, van aan het keizerlijk woord eenige. krenking te heb= ben toegebragt, alzoo in den pas van eene vrijheid van handel niet’ gesproken wordt. Deze uitleg ging zal in. het vervolg van ons overzigt nog duidelijker worden. (83 ) Welke uitwerkselen dit een en ander intusschet reeds had, gedurende de eerste jaren van de ves= tigimg der Nederlanders in J apan, zullen wij best kunnen zien uit eene memorie, door het Opper- hoofd J. Specx in 1621 overgeven, bij de on- der te melden gelegenheid. Het blijkt, dat dit Opperhoofd, hetzij te rest hetzij te onregt, bij de Hooge Regering, toen reeds te Batavia gevestigd, in verdenking was gevallen, van te zeer zijn eigen voordeel, en niet dat van de Oost-Indische Maatschappij te zoeken; bij zijn langer verblijf in Japan. Onder deze verdenking werd, in het gemelde jaar 1621 ,de Zeevoogd WiuLem JANszoon naar Japan ge- zonden, om hiervan kennis te nemen, en, be- halve zijne verdeediging, gaf het Opperhoofd J. Srrex aan den Admiraal het volgende ver slag over van de bevelen, in dit jaar van het Japansche Hof ontvangen: | Eerstelijk . Geene Japansche onderdanen, hetzij gehuurd of gekocht, mogten, zonder pas van Zijne Majesteit , met de Nederlandsche of Engelsche sche pen; dan wel met de jonken worden uitgevoerd; Ten andere : Insgelijks mogten niet uitgevoerd worden korte sabels, korte of eenige andere ge- “weren, en oorlogsbehoeften , van welken aard. ook; | AE h Ten derde: De Nederlanders of Engelschen mogten omtrent J apan op zee niet rooven; … Ten vierde : Te Nagasakij moeten die van het F groote (84) &roote schip, zoo wel als andere schepen van ‘buiten ’siands, hunne handeling doen , overeen= komstig de order, daargesteid ten tijde van ON- GOSCHIO SAMA, zonder tets te veranderen. „„Emdelijk , ten vijfde ; werd een strikt onder- zoek bevolen omtrent een schip, door de Neder landers genomen, «en in Japan opgebragt, dat men zeide, toe te behooren aan eenige kooplieden te Nagasakij, namelijk, of aan boord van dat schip papen (Roomsch — Katholieke ‚priesters)) al dan niet :zich bevonden hadden. ‘Het eerste dezer bevelen «was voor «de Neder « landers zeer nadeelig, alzoo het hun de gelegen heid benam ‚om voertaan de werving van Japan- ners-voor hunne legermagt in Indie voort te zetten , daar ‘de ondervinding had geleerd, dat de Japan sche landaard zeer goede en stoutmoedige soldaten uitleverde „om “welke de “Oost — Indische Maat= schappij toenmaals zeer verlegen was, tot voort- zetting “van hunne overwinningen op de Portu- gezen en Spanjaarden, en bijzonder tot aanhouding van den oorlog , welken zij in de Moluksche ei landen verpligt waren , te voeren, om aldaar hun= men zetel te bevestigen. Het tweede ‘bevel is op zich zelf van geene aangelegenheid , maar in verband beschouwd met het derde, toont het duidelijk genoeg, hoe naija verig de Japanners waren geworden-op het ge- bruik van wapenen door vreemden, ‘hetzij op bun grondgebied, hetzij daar buitens; terwijl het woord ( 35 ) woord van rooven, in het derde: bevel gebezigd, niet minder doet zien, welken invloed de Por- tugezen, zelfs bij den ten val bellenden staat hunnes handels, nog hadden behouden, door dit woord, bij hunne klagten en beschuldigingen tegen de Nederlanders en Engelschen, als. roof doende voorkomen de veroveringen, welke in eenen wet- tigen oorlog door die beide natien op hen ge- maakt werden. Boven hebben wij gezien „dat, bij den wederom uitgebroken oorlog tusschen de Ne derlanders en. Engelschen, de Japansche Regering van beide de Opperhoofden eene schriftelijke. verbintenis afvorderde, dat de schepen van-beide natien elkanderen geen letsel zouden toebrengen zoo lang zij zich in de Japansche zeeën bevinden zouden. Omtrent het vierde bevel vinde ik door-het Op- perhoofd Jacques Sprox wel aangemerkt, dat hetzelve alleen de Portugezen betrof; dan daar dit bevel van het Japansche Hof onmiddelijk aan de Nederlanders en Engelschen- gezonden was, zoo mag daaruit veilig genoeg afgeleid worden, dat toen reeds. de Japansche Regering den toeleg had, om beide de-voormelde natien, ten aanzien van hunnen handel in Japan, onder dezelfde be- perkingen te brengen „ onder. welke, van tijd tot tijd, de Portugezen reeds waren gelegd, en de opgevolgde tijden zullen genoegzaam doen zien, dat deze toeleg niet geheel en al vreemd van de Japansche staatkunde was. heidi | _Ein- ( 86 ) Eindelijk wat het vijfde bevel aangaat, meer dan waarschijnelijk ziet dit op een Portugeesch schip, door de Nederlanders in de Japansche zee veroverd, omtrent hetwelk de Portugezen eenige Nagasakische kooplieden hadden weten te bewe- 5 te eischen , om aldus den naam van roovers te meet op de Nederlanders te doen hechten, terwijl de gen, om hetzelve als hun eigendom teru Nederlanders hunne verontschuldiging daartegen schijnen gezocht te hebben in de omstandigheid, dat aan boord van dit schip Roomsche priesters; papen genaamd, zich bevonden, wier aankomst in Japan reeds streng verboden was; wel wetende, dat hun beroep op de Europische wetten en ge- bruiken van den oorlog weinig ingang bij de Japansche Regering zou gevonden hebben. Dus eindigde het bestuur van het Opperhoofd Jacques SPEcx in Japan, die tot opvolgers had de Opperhoofden LeonArp CAMPS, en CORNELIS VAN NYENRODE. Onder het bestuur van den eersten schijnt weinig van belang te zijn voor Se vallen ‚ maar onder dat van den tweeden had een gebeurtenis plaats, die veel bijdroeg, om het aanzien der Nederlanders in Japan te vermin- deren. Ik bedoel hier de zending naar Japan van den Raad van Indie Pieren Nuisrs, en de omstan— digheden, door welke deze zending merkwaardig genoeg is, om luer kortelijk te worden bijge- bragt. / Se (87) Sedert het ‘jaar 1624 had de Nederlandsche Oost-Indische Maatschappij een kantoor gevestigd te Taijouan op het eiland Formosa. De ligging van deze plaats maakte dezelve van groot aan- belang in den Japanschen handel , terwijl dezelve ook het vooruitzigt gaf, om van daar den lang begeerden handel op China te zullen kunnen openen. | ‚Uit hoofde yvan dit aanbelang werden, van der eersten aanleg af aan, de bekwaamste en kun- digste dienaren der Maatschappij derwaarts ge- zonden, om ‚onder den titel van Landvoogd, dit kantoor te besturen. Om de onkosten van deze bezitting des te beter te bestrijden, was er door de Landvoogden, op last der Hooge Indische Regering, eene belasting gelegd op de inkomende en uitgaande koopman- schappen, aan bijzondere kooplieden toebehoo= rende „en de Japansche jonken ; welke, met passen van den Keizer , op Formosa kwamen handel drij= ven, werden even als andere vaartuigen daaraan onderworpen. Dit had reeds aanleiding gegeven tot verschei- dene klagten en moeijelijkheden in Japan, door= dien de Japansche. kooplieden zich weigerachtig betoonden , deze belasting te dragen; doch, on- danks de vertoogen der Japansche Opperhoof- den, vond de Hooge Indische Regering het ge- raden, aan de Landvoogden van Formosa eenen last te zenden, om op deze belasting „ook tert aan= ( 83) aanzien der Japensche jonken, te blijven staärs waarover de Japansche Regering niet ongevoe- hg schijnt geweest te zijn. Dus stonden de zaken, toen, in het jaar 1627 „ „de Heer P. Nurmrs, als Raad van Indie, uit Ne , derland te Batavia aankwam, en bijna gelijktij= dig ontving hij wan den toen regerenden Gou- verneur Generaal PrrTER DE CARPENTIER zijne aanstelling tot Landvoogd van Formosa, met lasttevens, om als buitengewoon Gezant naar het Hof te Jedo te reizen, en aldaar het ongenoe — gen te bevredigen, hetwelk door hetzelve we— gens de bovengemelde belasting, op de klagter der Japansche kooplieden, was opgevat. Bij zijne aankomst te Formosa im de maand Juni 1627, vond de Landvoogd P. Nurrs een berigt van het Opperhoofd CORNELIS vAN Nrs ENRODE „ daarbij kennis gevende, dat hij. ver nomen had, dat de Japansche kooplieden be sloten hadden, om door geweld van wapenen die vrijheid voor hunnen handel op Formosa te verkrijgen, welke hun, op hunne tot hiertoe ge dane vertoogen; geweigerd was, mitsdien de be dienden der Maatschappij waarschouwende , ‘wel op hunne hoede te zijn, indien er meerdere jon— ken dar gewonelijk , en gewapend, uit Japan te Formosa mogten aankomen. Het is onbekend gebleven, of de Japansche kooplieden werkelijk zulk een voornemen had- den; dau bij de verschijning der Japansche jon « ken; ( 39 } ken, die in dit jaar te Formosa aankwameu 4 gebruikte de Landvoogd de voorzorg, dat hij dezelve onder de wacht stelde der Nederlandsche schepen, toen aldaar zich bevindende, vervolgens deze jonken naauwkeurig deed onderzoeken; en bevindende, dat dezelve meer dan gewonelijk ge wapend waren , gaf hij verder last, dat deze wa- penen, geen uitgezonderd, zouden worden aart wal gebragt en in bewaring gehouden, tot op den tijd van derzelver vertrek, intusschen dezelfde regten vorderende, die op de inkomende en uit gaande koopmanschappen bevorens gelegd warcr. De Japanners waren over deze behandeling ten uiterste gebelgd, en bedreigden den Land voogd, dat zij daarover niet alleen hunne klag- ten bij het Japansch keizerlijke Hof inbrengen , maar ook hunne bijzondere wraak nemen zouden. Ofschoon de Landvoogd deze bedreiging in den wind sloeg, ondervond hij echter maar al te spoedig, dat dezelve niet geheel en al ijdel was gedaan ; want in datzelfde jaar nog naar Japan gestevend, en naar Jedo gereisd zijnde, om van zijn gezantschap zich te kwijten, vond hij zich daar door de nieuwe klagten der Japansche koop- lieden voorgekomen , met het gevolg , dat hem elk gehoor bij den Keizer werd afgeslagen, zoo dat hij in de verpligting zich bevond, onverrigter | zake, naar ziju landvoogdijschap te Taijouan te- | rug te keeren. De Japanners, wel verre van hiermede nog te vre (ge) vrede te zijn over den hoon, welken zij ver- meenden, hun te zijn aangedaan, kwamen in 1628- naar Formosa terug, doch zoo weinig uitgerust „ dat de Landvoogd het onnoodig oordeelde, dit maal eenige voorzorg omtrent hen te nemen. Het schijnt ondertusschen, dat ook eenige in boorhingen en Chinezen. tegen de heffing van inkomende en uitgaande regten zich verzet had den, en daarover waren in hechtems geraakt, terwijl de Landvoogd P. Nurrrs aanleiding schijnt gebad te hebben, om het vertrek der Japansche jonken tegen den wil der Japanners te vertragen, ofschoon ik de reden daarvan niet vinde aangeteekend; doch „ zoo het geoorloofd is hieromtrent eene gissing te maken, is het niet onwaarschijnelijk , dat de tegenstand, welken de Landvoogd van de zijde der Chinezen en in= boorlingen ondervonden had, door hem werd toegeschreven aan den raad en de inblazingen der Japanners, en dat hij hun vertrek niet wilde _ toestaan, voor hij zich van dezen argwaan ver— zekerd. had. | Hoe dit zijn moge, in den morgenstond van den 2gsten Juni 1628 lieten zich eenige Japan— ners bij den Landvoogd aandienen, die zich toen alleen met zijn zoontje , nog een kind, in eene kamer bevond; zij eischten van hem onmid=_ delijke toestemming tot hun vertrek , en op het weigerend antwoord , hetwelk zij ontvingen, over vielen zij den Landvoogd en zijn ani en bon= (gi) bonden hun aan handen en voeten , terwijl on» middelijk daarop eene andere troep Japanners, thans te zamen een geheel van 150 man uitmakende, kwam toeschieten, die zich van alle toegangen tot het verblijf des Landvoogds meester maak ten, verdrijvende bij den eersten aanval de aldaar gestelde wachten , die geen geweld vermoedende, hgtelijk te overrompelen waren. De bezetting trok bijeen, het voornemen hebben— de , om met geweld den Landvoogd wederom te ont- zetten , dien zij echter vooraf deed opeischen. De Japanners zwoeren, datzij zich tot sterven“ voor— dereid haddeu , doch dat de eerste aanval, die op hen gedaan zon worden, het zeker teeken zou zijn van den dood van den Landvoogd en van zijnen zoon, die zij met ea blank geweer bleven bewaken. | De Japanners eischten nu van den Landvoogd niet alleen hun onvoorwaardeliijk vrij vertrek, maar ook de loslating der inboorlingen en Chi- nezen, die wij boven gezien hebben, dat in hech tenis genomen waren ‚ mitsgaders de teruggave van een honderd en vijftig pikols zijde, die zij meenden, door de schuld der Nederlanders kwijt geraaktte zijn. De onderhandelingen hierover duurden zeven volle dagen, te weten, van den 2ysten Juni tot den Sden Juli. De Landvoogd P. Nuurs, ge- durende al dien tijd in doodsangst gezeten heb hende, stemde ten laatste in alles toe, ech- ter onder goedkeuring van den Raad, bestaan- 3! de (ga } de: uit de overige Hoofdambtenaren van de Maat— schappij toen te Formosa aanwezig, die gedu— rende de gevangenis van den Landvoogd het oppergezag op zich genomen hadden, en magt genoeg hadden, om eenen verderen: aanval der Japanners niet te vreezen. De Raad overwegende, dat met elken maatregel van geweld het leven van den Landvoogd en zijnen zoon onfeilbaar verloren waren, mits- gaders dat eene dusdanige maatregel daarenbo- ven van eene allerdroevigste terugwerking zou kunnen zijn op de bedienden der Maatschappij » welke zich in Japan bevonden „en op het belang, dat de Maatschappij had, om den handel in die streken te blijven aanhouden, sloeg van zijne zij de ook tot het. zachte gevoelen over, en be— krachtigde de overeenkomst , welke tusschen den — gevangen huidje en de oproerige Japanners gesloten was. Van weêrszijde werden er gijzelaars gegeven tot verzekering van de getrouwe nakoming van deze overeenkomst , onder welke gijzelaars, van den kant der Nederlanders , de zoon van den Landvoogd zich bevond; vervolgens werden de Formosasche en Chinesche gevangenen in vrijheid gesteld, aan de Japanners werden de honderd en vijftig pikols zijde, gedeeltelijk in natura, gedeelte lijk in geld, volgens eene bepaalde waarde, toegewo- gen, en hiermede trokken zij in vrede naar Japan terug , alwaar de uitwisseling der wederzijdsche gij (93) gijzelaars plaats vond, doch waarmede deze treurige geschiedenis nog miet ten einde was afgeloopen. De Japanners, van Formosa teruggekomen; droegen zorg, om hunne zaak op de gunstigste wijze bij het keizerlijk Hof te doen voorkomen, en vorden muddel, om eene goedkeuring van hun gedrag, en eene afkeuring van dat van den Landvoogd P. Nuurs bij hetzelve te bewer ken. Maar hoe ongunstig deze zaak bij het Japansche Hof ook mag zijn beschouwd gewor den, niet minder euvel werd dezeive opgeno- men bij de Hooge Regering te Batavia. Toen daarover werd beraadslaagd, was de Gouverneur Generaal DE CARPENTIER vervangen door den Gouverneur Generaal JAN PrETERZOON Koen, voor de tweede maal in die waardigheid te Ba tavia aangekomen. In den eerstgenoemden ver loor de Heer Nursrs een groot en magtig be- schermer , terwijl aan den anderen kant het scheen, dat de nieuwe Gouverneur Generaal geenszins genegen was, om aan alle de maatre gelen van zijnen Voorganger. in het bestuur zijne goedkeuring te hechten. Sommige historieschrijvers hebben gewild, dat het ongenoegen der Hooge Indische Regering tegen den Heer Nursrs zelfs zoo verre is ge- gaan, dat zij hem gevankelijk naar Japan heb— ben laten terugvoeren, om, als een offer van Staat, ter bescheidenheid der Japansche Rege zr To rms ( 94) ving gesteld te worden; dan het verdichtsel, het— welk overgenomen is uit Le Recueil de Voya- ges au Nord, wordt stellig tegengesproken door alie echte bescheiden en oorkonden van dien tijd. Intusschen is het waar, dat de Heer Nursrs, van Formosa naar Batavia opontboden, geen zeer eervol ontslag bekwam, niet alleen van zijn ambt als Landvoogd, maar ook van zijne waardigheid als Raad van Indie; dat hij daarna in den jare 1652 wederom naar Japan is vertrokken, niet gedwongen , maar uit eigene beweging , omdat zij ne vijanden voorgaven, dat er vele zaken ten zijnen laste in Japan voor den dag kwamen, en hij zeide, niet beschroomd te zijn, om zijne zaak, die hij voor regtvaardig hield, ook in dat land te gaan verdeedigen ; dat hij vervolgens, bij zij ne aankomst te fFirando, dadelijk. op. last van de Japansche Regering is in hechtenis genomen 4 zonder tot eenig verhoor of gehoor te- worde toegelaten ; en eindelijk, dat na zijne gevangen neming de Opperhoofden , op herhaalde aanschrij: vingen der Hooge Regering, niets hebben onb proefd gelaten, om deszelfs ontslag te bewer= ken , daartoe geene. vertoogen , geen geld „ en geene geschenken sparende, doch welk ontstag. niet vroeger is kunnen verkregen worden, dan’ in de maand Juli 16356. Zoo vele kosten en zoo vele zorgen van de zijde der Hooge Regering om het onslag van den Heer Nuits uit Japan te verkrijgen , bewijzen genoegzaam, dat hij ni (95) ils een Staatsoffer derwaarts is gezonden ge- weest, hoeveel redenen van ongenoegen de Hoo- ge Regering anders tegen den gemelden Heer moge gehad hebben. Deze onaangenaamheden, hoe hoogloopende ook, waren eehter de eenigen niet, met welke de Ne- derlanders te kampen hadden. Om zich een juist denkbeeld van dezelve te maken, moet men uit het overzigt van den handel der Por- tugezen zich herinneren , dat deze oneenigheden met de Japansche Regering voorvielen in het tijdstip, dat de vervolging tegen de Christenen haar hoogst was, en de uitroeiing. derzelven reeds vastelijk was besloten. Ofschoon de Ne- derlanders niet hadden geaarseld te betuigen, dat zij eenen afkeer hadden van de Godsdienst, welke door de Portngezen beleden werd , waren zijer echter verre van af‚ van immer den naam van Christenen te hebben verloochend, en deze naam was genoeg , om den argwaam der Japan- ners tegen hen gaande te houden, en hen te doen begrijpen onder vele maatregelen , oor- spronkelijk alleen tegen de Portugezen genomen. De Japausche Regering vreesde altijd, dat die harer onderdanen, welke zich Christenen noemden, en die zij. besloten had te-verdelgen , eenen steun mogten vinden in de Nederlanders, die insgelijks zich Christenen noemden ,-gelijk zij gevonden hadden en nog vonden in de Portugezen. Wij zullen welhaast zien, welke proef de Japanners = van ( 96 } van de Nederlanders vergden , om zich daaroms trent gerust te stellen, doch ook hoe weinig de uitkomst aan de Nederlanders heeft mogen baten Het Opperhoofd Corneris VAN NIJENRODE overleed te Firando den 2den Februari 1655, en werd voorloopig vervangen door het Opper- hoofd PrerTER VAN SANTEN, die slechts één jaar in het bewind bleef, wordende in 1654 op—- gevolgd door NikoLAAs KOEKEBAKKER, die met eene aanstelling van de Hooge Regering met. de schepen van dat jaar te Firando aankwam. Behalve den gedurigen strijd tegen de afgunst der Portugezen, en tegen den argwaan en het mis trouwen der Japanners, levert het bestuur van dit Opperhoofd weinig merkwaardigs op, voor im het laatst des jaars 1657, wanneer de beruch-_ te opstand in het landschap Arima uitbrak. De tijding daarvan kwam den 17den Decem_ ber des gemelden jaars te Firando, met het be vigt, dat de landbouwers van het landschap Ári- ma gewapend zich vereenigd hadden en op- getrokken waren , niet alleen tegen hunne Hoofden , maar tegen alle Edellieden zonder uitzondering ; dat zij de huizen dezer Edellie- den geplunderd en verbrand, en verscheidenen derzelven om het leven gebragt hadden , terwijl de ontsnapten eene schuilplaats in het kasteel te Arima waren gaan zoeken. Op dit berigt bragten de Landsheeren der om- hggende provinten al de magt, waarover zij t | (97) gebieden hadden, onder de wapens, en sneden alle gemeenschap af met het landschap, dat in opstand was; dan, alvorens eenige vijandelijk heden te beginnen, lieten zij daaromtrent de be velen vragen van het Hof te Jedo. _ Imtusschen vernam men, dat de oorzaak tot de- zen opstand gelegen was in de volgende omstan digheden. Eenige jaren geleden was de Landsheer van Arima door eenen anderen Landsheer vervangen, en het hij zijn vertrek de meeste zijner solda— daten en dienaren achter, terwijl de aankomen- de Landsheer de zijnen medebragt. De achter- geblevene soldaten werden uit de voordeelen en inkomsten gesloten , welke zij tot hiertoe genoten hadden, om aan de nieuw aangekomenen tot hun onderhoud gegeven te worden. De achterge- blevene soldaten vonden geen ander middel, om ain hun bestaan te voorzien, dan zich tot den landbouw te begeven, hetgeen zij deden, en waarschijnelijk zouden zij stille en nuttige inge zetenen geworden zijn, had men hen in rust de vruchten van hunnen arbeid laten genieten. Dan hetzij er bij den nieuwen Landsheer en zijne Edellieden eene geheime veete tegen deze oude soldaten bestond, dan wel dat zij, in het algemeen, in het heffen van belastingen mis- bruik van hun gezag maakten , de landbouwers gezamenlijk, doch deze oude soldaten in het bij- ens ‚ werden aan zulke zware belastingen on- G der (98 ) derworpen , dat die hun vermogen te boven gingen; _ en hun zelfs geen schamel bestaan met hunne huisgezinnen, overlieten , terwijl diegenen , welke uit onwil of uit onvermogen achterlijk bleven in het opbrengen dezelve, aan de wreedste en moorddadigste vervolgingen werden overgegeven. Hunne straf bestond gewonelijk daarin, dat hun, de handen sterk om het ligchaam gebon- den, een kleed of hemd , uit riet gevlochten, werd aangetrokken , in hetwelk men vervolgens den ‘brand stak, en zoo werden deze menschen op _ de pijnelijkste wijze ter dood gebragt. De vrou- wen dezer ongelukkigen waren onder de ver oordeeling mede begrepen; deze werden, geheel naakt, aan hare voeten opgehangen, en stierven onder de schandelijke smaadheden, die haar ver- à der werden aangedaan. % Het kleed of het hemd, van hetwelk wij ge sproken hebben, wordt in de J apansche taal Mino genaamd , en de dood, welken men onder hetzeive ondergaat, wordt met eene wreede toespeling be-& stempeld met den naam van Minosdans, | De landbouwers van Arima, door deze gruwe- len tot het uiterste gebragt , namen hunne laatste toevlugt tot de wapenen, de behandeling van _ welke de oude soldaten nog niet vergeten waren, en sloegen over tot die buitensporigheden, die wij hierboven hebben aangeteekend. De landbouwers van het eiland en landschap | Amaksa meenden gelijke redenen van bezwaar le= EE SE TE He ND Er (99 ) tegen hunne Overheden te hebben; en op het voorbeeld van die van Arima, namen zij insge- lijks hunne toevlugt tot de wapenen, en voegden zich bij den opstand; maar degenen, die wel- haast bijdroegen, om deze partij geducht en sterk te maken, waren de Japansche Christenen, die thans bleken, in groot getal nog te zijn over- gebleven. Sedert jaren lang versmaad en ver- volgd, meenden zij in dezen opstand de moge- lijkheid te zien, om zich tegen de nog voortdu rende vervolgingen te kunnen beveiligen; hunne aangebodene hulp was niet te verwerpen , en zij werden dus door de opstandelingen van Arima en Amaksa met opene armen ontvangen. Met hen bevonden zij zich in de eerste dagen van de maand Januarij des jaars 1658 reeds elfduizend man sterk, en hun getal groeide dagelijks nog aan. De Japansche Christenen dus met de opstan- delingen vereenigd, namen hunne bedrijven wel- haast de gedaante van eenen religie-oorlog aan; het teeken des Christendoms, het heilige Kruis, werd. hun standaard, en de tempels ‚aan de Japansche afgoden toegewijd , welke onder hun bereik vie- len , bezweken onder het vuur, dat in dezelve werd aangestoken. Dus stonden de zaken, toen drie voorname Rijksraden, als Gevolmagtigden des Keizers, uit Jedo te Firando aankwamen, om den opstand te dempen, en de schuldigen te straffen. Zij kre- gen het bevel over een leger van ruim veertig dui- ( too ) duizend man sterk , behalve eene meenigte oor= _ logsvaartuigen. De voorschriften, die zij overi= _ gens van den Keizer ontvingen, zijn merkwaar- dig, en waren de volgenden: ij «Gij zult ”’zeide de Keizer» aan de Lahdshdersd ij «van Arima en Amaksa bevel geven, om met de — cEdelliedenen soldaten, die hun zijn getrouw geble— ven, tegen de opstandelingen op te trekken, en | chen tot onderwerping te brengen. Zij zullen dit « conder het oog van uw leger volvoeren; doch het ij is U verboden, hun daarbij eenige hulp, hoe ook — «genaamd, te verleenen. Gij zult de wapenen, die «U zijn aanvertrouwd, tegen de opstandelingen — «niet wenden, dan in het geval, dat gij zelve door d «chen mogt worden aangevallen, dan wel, dat de hi cLiaandsheeren van Arima en Amaksa bezweken # czullen zijn, zonder het bevel, dat gij hun geven _ czult, te hebben uitgevoerd; want” vervolgt de — Keizer: « indien de gemelde Landsheeren slagen cin de vervulling van deze hunne verpligting, dan — «zullen zij eenigzins vergoed hebben het ongeluk, — door hunne schuld over het land gebragt, en ko- — men zij in deze onderneming om, dan zal hen | «niet meer dan eene regtmatige straf getroffen | chebben wegens het slecht bestuur over de lan | cden, die hun waren aanvertrouwd.”” á Het blijkt echter niet, dat de keizerlijke Ge- volmagtigden achtervolgens dit plan tegen de $ opstandelingen zijn te werk gegaan, hetzij dat | zij hebben geoordeeld, dat de opstand reeds eene ( 1o2 y te dreigende gedaante had aangenomen, om het op de pogingen der beide Landsheeren van Arima en Amaksa alleen te laten aankomen, hetzij dat het keizerlijk leger het eerst door de opstande- lingen is aangevallen, in welk geval het, volgens de keizerlijke voorschriften „ geoorloofd was, on- middelijk van het leger tegen de opstandelingen gebruik te maken. Voordat hetleger, waarover de keizerlijke Ge- volmagtigden het bevel hadden, was bijeen ge- trokken, hadden in de maand Januari de opstan- delingen eenen storm op het kasteel van Arima gewaagd, in hetwelk, gelijk wij gezien hebben, de overgeblevene Edellieden zich geborgen hadden; doch zij waren meteen verlies van drie honderd man teruggeslagen. Na dezen mislukten aanslag bepaalden de werk zaamheden der opstandelingen zich tot het doen van strooppartijen, waaronder de rustige ingeze- tenen veel te lijden hadden, en tot het leveren van afzonderlijke gevechten, die dan eens voor deelig, dan eens nadeelig uitvielen, zijnde tot hier toe bij hoopen in de landschappen Arima en Amaksa verspreid. gebleven; maar toen zij in het laatst van de maand Januari door de veree- nigde magt der keizerlijke Gevolmagtigden wer- den bedreigd , begrepen zij de noodzakelijkheid, om zich insgelijks te vereenigen. Zij verlieten dien ten gevolge het landschap Arima, en trok- ken in dat van Amaksa bijeen, alwaar zij in een ou ( 102 } oud vervallen kasteel, Simabara genaamd, zich zoo danig versterkten, dat zij nu meenden, de magt | des keizerlijken legers te kunnen weêrstaan. Vooraf echter hadden zij eene poging gedaan, om in gunst te worden aangenomen. Zij lieten aan _ de Gevolmagtigden weten, dat zij getrouwe on- derdanen des Keizers, en bereid waren, de wapenen neder te leggen , indien zij als zoodanig werden er—_ kend en aangenomen. Zij erkenden zich zelve _ schuldig wegens de gewelddadigheden, door hen gepleegd, en boden aan, indien de Keizer daar- over hunne straf begeerde , alsdan gewillig daartoe hunne halzen voor hem te zullen buigen ; doch dat indien men verlangde, dat zij onder de gehoor— zaamheid van hunne Landsheeren zouden te | rugkeeren, zij dan vast besloten hadden, zich tot den laatsten man te verdeedigen. Het stond niet in de magt der keizerlijke Ge- volmagtigden, hieraan gehoor te geven, want de Keizer had bevolen, dat de opstandelingen tot den laatsten man zouden worden verdelgd, en naar de Japansche begrippen was dit bevel onher- roepelijk. | Inmiddels hadden de opstandelingen zich in hnn kasteel zoodanig versterkt, dat er niet min der dan eene regelmatige belegering werd nood zakelijk geoordeeld, om dit bevel des Keizers ten uitvoer te brengen, en door den honger te laten vergaan die genen, die door het vuur en door — het zwaard met konden worden omgebragt. é Het ( 105 ) Het lijdt geen twijfel, of met de magt, die de keizerlijke Gevolmagtigden reeds bijeen hadden, en met die, waarover zij nog konden beschikken, hadden zij hun doel volkomen kunnen bereiken, zonder nog daartoe de zwakke hulp noodig te hebben, welke hun de Nederlanders in dit oogen— blik konden verleenen; dan er lag hun te veel aan gelegen, of liever hunne argwaan spoorde hen aan, om de ware gezindheid der Nederlanders om= trent de Japansche Christenen te leeren kennen. De Gevolmagtigden besloten derhalve, om de hulp der Nederlanders in te roepen. Hun eerste verzoek was om kruit, hetwelk zij op den 27ten Januari aan het Opperkoofd NicorLaas KoExe- BAKKER lieten doen. Het Opperhoofd poogde zich daaraan te onttrekken, door bij te brengen, dat de grootste schepen, die het meeste kruit hadden, reeds waren vertrokken, en datde twee kleinen, welke nog overbleven, naauwelijks zoo veel daar van hadden, om in hunne eigene behoefte bij het aanstaand vertrek naar Batavia te kunnen voor- zien. De Gevolmagtigden namen daarmede geen genoegen, maar bleven bij hun verzoek staan, latende zeggen, dat het kruit slechts ter leen be geerd werd, en dat bij het vertrek der schepen zij in staat zouden zijn, hetzelve aan de Neder- landers te doen teruggeven. Hierop werd dit verzoek door de. aflevering van cenige vaatjes kruit ingewilligd. Welhaast volgde een tweede verzoek , namelijk , om. ( tok } om geschut, ten einde eene batterij tegen het be legerde kasteel op te werpen. Het Opperhoofd be- proefde nogmaals eene verschooning, bijbrengende, dat de overgeblevene schepen maar schaars van geschut voorzien waren, en hetzelve niet konden missen, zonder hunne eigene veiligheid in gevaar te brengen. Dit mogt niet helpen; de Gevolmagtigden _— bleven aandringen, en vijf stukken geschut, uit het fluitschip De Rijp, werden op den 1o Februari aan de Japanners overgegeven. Het Opperhoofd voorziende, of in het geheim verwittigd, dat meer zulke verzoeken hem stonden gedaan te worden, en wenschende, zoo veel mo gelijk, zich daaraan te onttrekken, haastte zich, om een der schepen zeilvaardig te maken, en liet het zelve naar Batavia vertrekken , blijvende nu alleen | het fluitschip De Rijp over. Î Des daags na dit vertrek; zijnde den 1gden Februari, heten de keizerlijke Gevolmagtigden om alle de Nederlandsche schepen vragen, welke zich voor Firando zouden bevinden. Het Opper- hoofd bood nu aan, om in persoon met het eenig nog overbliijvend schip zich voor de belegerde plaats te begeven, hetgeen werd aangenomen. Hij vertrok van Firando den 21sten Februari, en kwam den 2Ssten daaraanvolgende voor Arima, wordende den 2ásten gevolgd door vier Chmesche jouken, welke de keizerlijke Gevolmagtigden ins- geliijks hadden laten opontbieden. k „Het Nederlandsche schip werd nu gebezigd, om ied ( 105 ) dagelijks de belegerde vesting te beschieten, het= geen insgelijks geschiedde van de aan land opge- _rigte batterijen. Indien men eenen uitval uitzon— dert, welken de belegerden omtrent het midden van de maand Februari hadden gedaan, doch waarbij zij met een zwaar verlies van volk waren terug gedreven, was dit beschieten bijna het eenige merkwaardige , dat bij deze belegering voorviel, tot op den 12den Maart, wanneer de keizerlijke Gevolmagtigden het Opperhoofd lieten aanzeggen, dat zij thans zijne hulp niet meer noodig had— den, en dat hij met het schip naar Firando kon terugkeeren. Hij werd echter verpligt, al het ge schut van hetzelve achter te laten, zonder dat hij door zijne vertoogen daartegen iets kon uitwer- ken. Het nadeel, dat door het Nederlandsche schip aan de opstandelingen was toegebragt, kan niet zeer groot zijn geweest, waarvoor men eene voorname reden vinden kan in den slechten staat van het geschut op het fluitschip De Rijp, van hetwelk eenigen reeds inde eerste dagen van het gebruik sprongen of onbekwaam raakten. Hoe dit zij, de opstandelingen stonden na het vertrek van het schip nog eene volle maand het beleg uit. Op den 12den April, den dag tot eenen algemeenen aanval bepaald , werd het kasteel Simabara stor= menderhand ingenomen, en de opstandelingen |bezweken. De slagting moet afgrijselijk zijn geweest; niets bleef gespaard, en dus eindigde | de ( 106 ) de beruchte opstand van Arima, welke men be= 1 rekent, dat aan vijf en dertig duizend menschen _ het leven gekost heeft. Het Opperhoofd N. KOEKEBAKKER, te Fivan | do teruggekeerd , was inmiddels de gewone jaar— lijksche Hofreis gaan doen ; hij werd aldaar maar — flaauwelijk bedankt voor de door hem bewezene diensten; aan de Portugezen, die men vermoedde, 4 dat onder den opstand gescholen hadden, werd. ten eeuwigen dage het land ontzegd, gelijk wij | in de eerste afdeeling reeds gezien hebben. Sommige Historieschrijvers hebben het gedrag, door de Nederlanders bij deze gelegenheid ge 8 houden , scherpelijk gelaakt en afgekeurd. Zij doen het als onedelmoedig en als wreed voorko- men, dat eene natie, die den naam van Christen j draagt, hare wapenen heeft geleend, om een klein getal verdrukte Christenen in een vreemd land te helpen verdelgen; anderen hebben er bijge voegd, dat de Japanners zelve op dit gedrag met afkeer en ‘minachting hebben neêrgezien, en dat het huneen nog grooter wantrouwen dan immer tevoren tegen de Nederlanders heeft ingeboezemd. Indien de Nederlanders, zoo laten zij. de Japan— ners spreken, indien de Nederlanders in staat zijn, zoo te handelen omtrent menschen ;, die zij, uit kracht” van hunne Godsdienst, ofschoon! geene geloofsgenooten, toch broeders noemen, hoe zullen zij den handelen omtrent vreemden, met welke zij in zoo eene naauwe betrekking niet staan? Het ( tog } Het is dus eene natie, tegen welke men niet ge= noeg op zijne hoede kan zijn. Of de Japanners werkelijk deze sluitreden ge- maakt hebben, durf ik niet te bepalen; doch zeker is het, dat zij daarna maar altezeer over= eenkomstig dezelve gehandeld hebben. Ik zal ook niet onderzoeken, of het Opperhoofd N. KorEKEBAKKER goed of kwalijk gehandeld heeft, door de wapenen der Oost - Indische Maatschappij tegen de opstandelingen van Arima en Amaksa te gebruiken, aan elk een, voor zoo veel dit met de Godsdienst in verband staat, overlaten— de, te denken wat hij goedvindt ; maar dit mag ik niet verzwijgen, dat in de gegevene omstan— digheden het Opperhoofd, naar mijn oordeel, te veel of te weimig gedaan heeft. Te veel, doordien hij, een dadelijk deel in de vijandelijkheden nemende, te veel grond gaf aan het verwijt, dat hij de laatste spranken van het Christendom in Japan heeft helpen uitroeien, daar hij, indien de zaak door hem uit een godsdien= stig oogpunt ware ‘beschouwd geworden , meer eer zou ingelegd hebben door eene manmoedige weigering, om tegen de Christenen zijn zwaard te ‘trekken. Aan den anderen kant te weinig; doordien hij telkens miet dan schoorvoetende tot de hulp kwam, door de Japanners van hem ge- vraagd, en dus grootendeels het regt op die erkentenis verloor , welke deze daad, uit een staatkundig oogpunt beschouwd, bij de Japan- Wil > ners ( 208 ) ners moest verdienen, indien zij den schijn van ongedwongenheid gehad had. Hoe dat zijn moge, de Japanners waren ziel erkentelijk ; doch hunne eerste zorg was, om te gen het Christendom nog meer scherpe maatre— gelen te nemen, dan tot hiertoe geschied was ‚fi staande verbaasd over de diepe sporen, die zij bij den opstand van Arima en Amaksa van het zelve nog ontdekt hadden. Zie hier de nieuwe bevelen, welke van wege den Keizer ten werden uitgegeven. « Tot hiertoe zijn alle vijf huisgezinnen aan «elkanderen verbonden. geweest, en opdat het ceen op het ander naarstig zou acht geven, was cer bevolen, dat, zoo in een der vijf huisge— « zinnen, die tot elkanderen behooren, een Chris «ten bevonden werd, de andere vier huisgezin= «nen, om den wil van dat eene huisgezin, in chetwelk de misdadige bevonden werd, alle «sterven moesten. Thans wordt dit. bevel «nog scherper gemaakt, te weten, ieder mensch, «groot of klein, jong of oud, vrouw of man, «hoog of laag , geene levende ziel uitgezonderd „ «die maar zoo groot is, dat hij met verstand spreken kan, moet ieder voor zijn hoofd twee «borgen stellen, dat hij geen Christen, maar «eene Japansche Godsdienst is toegedaan; hij «moet daarenboven door een schriftelijk getui- « genis doen blijken, welke Geestelijke zijn pries «ter, en welke tempel zijn offer en afgods— «c huis ( rog } chuis is. Wie zulk een getuigenis niet bij cbrengenkan, moet wijken of vlugten; en daar «dit gebod van het eene einde van het land «tot het andere gaat, zoo zal het aan velen het «leven kosten. | Dan het regtstreeksch ongenoegen der Japansche Regering bleek eerst in het daaraanvolgende jaar 1639, toen het Opperhoofd KoEKEBAKKER door het Opperhoofd FRANcoIs CARON was vervangen. Zij begon met een naauwkeurig onderzoek te gelasten naar alle kinderen, door de Neder landers en Engelschen bij Japansche vrouwen verwekt, en den 17den Juni kwam het bevel, dat alle deze kinderen met hunne moeders met de eerst vertrekkende schepen naar Batavia zou- den gezonden worden, met verder verbod, dat geene Japansche vrouwen zich voortaan aan de Nederlanders zouden mogen verbinden, of met dezelve eenigen omgang houden. Daarna in het jaar 1640, nam de Japansche Regering aanleiding uit een gebouw , hetwelk het Opperhoofd F. Caron had doen stichten, om van haar verder ongenoegen tegen de Neder landers te doen blijken. Dat gebouw was opge- trokken van steen, hoog en ruim, als moetende dienen tot woning voor het Opperhoofd en tevens tot pakhuis voor de goederen der Maatschappij. In den gevel stond het jaargetal 1640 uitgehouwen. Dit gebouw stond de Japanners geweldig te- gen. Men wil, dat omtrent dezen tijd, terwijl de ( 110 } de Nederlanders bezig waren met het lossen van een hunner schepen „ en de goederen te berge in het meuw gebouwde pakhuis, het gebeurd is dat eene groote kist losrakende , daaruit een ko peren stuk kanon, in stede van koopwaren ge vallen is, en dat men daaruit het besluit getrok ken heeft, dat de Nederlanders het voormeid gebouw hadden bestemd tot eene vesting, om zic tegen de Japanners sterk te maken. Het is bekend genoeg, dat zulk een voornemen nimmer bij de Nederlanders heeft bestaan, e zoo men hun daarvan den naam bij het keizer lijk Hof gegeven heeft, dan is het een verdicht sel, om die scherpe en strenge bevelen te ver krijgen, welke wij aanstonds zien zullen. Meer overeenkomstig der waarheid is het dat het grootsch en trotsch gedrag van het Ops perhoofd F. Caron veel heeft bijgedragen; om het misnoegen, reeds tegen de Nederlanders opgevat, nogmeer gaande te maken. Een dusdani gedrag kunnen de Japansche Grooten in koop heden miet lijden, die door hen beschouw worden totde vierde, en eene der geringste klasse van het menschdom ; maar zulk een gedra moest vooral opvallen in het Opperhoofd GARroN dien men had. gekend , de geringste bedieningen waarnemende , zijnde hij als koksmaat met een der Nederlandsche schepen in Japan gekomen. D | Opperregter van Miako, die toen ter tijd het he- wind had over de buitenlandsche zaken, vond (vuld zich onder anderen over de trotschheid van het Opperkoofd CARON zoodanig gestoord, dat, toen in het gemelde jaar 1640 dit Opperhoofd de ge wone Hofreis deed, en te Miako doortrok, de Opperregter niet alleen weigerde, om hem gehoor te verleenen , maar ook om de gewone geschen- ken van de Maatschappij van hem aan te nemen; en zeker is het, dat de vijandschap van dezen Ja- panschen Groote veel tot nadeel van de Neder landers heeft uitgewerkt. Hoe dit zijn moge, op den gden November verscheen een keizerlijke Gevolmagtigde, vergezeld. van de beide Gouverneurs van Nagasakij en een groot gevolg van officieren en ambtenaren , in de Nederlandsche faktoriijj, die aanvankelijk alle de woningen der Nederlanders zeer naauwkeu- rig liet onderzoeken, om te ontwaren, of in de- zelve ook eenige sieraden tot de Roomsch Ka- tholike Godsdienst bewaard werden, en deed daarna, tot verbazing van het Opperhoofd, en van de overige Nederlandsche ambtenaren, het vol- gende bevel afkondigen: c Zijne keizerlijke Majesteit is zekerlijk gein- » formeerd, dat gij allen, als de Portugezen, Chris- » tenen zijt. Gij onderhoudt den zondag; gij schrijft « den datum van de geboorte Christi boven op den » top in den gevel uwer huizen, in het gezigt en » voor de oogen onzer geheele landnatie; gij » hebt de tien geboden, het Vader onzer, het » geloof, den doop, en de deeling van het brood; B » Bij ( 112 ) » Bijbel, Testament, Mozes, Propheten en Apos= » telen, in somma een werk, zoo ais prmcipaal » blijkt, De verschillen tusschen beiden achten wij » klein. Dat gij Christenen zijt, is lang voot » dezen geweten, doch wij hebben gemeend, dat le »een andere Christus was. Zijne voorgemelde » Majesteit laat U dus door mij gelasten, alie » uwe woningen, geene uitgezonderd, waar de » datum heeft opgestaan, afte breken, beginnende » van de noordzijde, welke jongst 1s*gebouwd, »en zoo voorts tot het einde toe.” 1 » Uwen zondag willen wij niet gedoogen, da » gij openbaar houden zult, opdat de gedachtes » nis van dien naam ten einde kome.” » De Kapitein of het Opperhoofd van uwe na » tie zal voortaan niet meer dan één jaar in Japar » overblijven, en jaarlijks werwisselen, als bi » die van Macao gebruikelijk is geweest, opdafs » langer alliantie metde natie houdende, de leeres » niet worde uitgebreid; want het contrarie geené » verzekering geven kan. Het volgende waarnaat »giijij U zult hebben te reguleren, zal U na de »zen door de Firandosche Regenten worder » aangediend. » | | Op dit bevel gaf het Opperhoofd met eerbied® ten antwoord : « Al wat zijue Keizerlijke Majes »steit gelieft te gebieden , zullen gn stiptelijks » nakomen. » | Ik vinde aangeteekend, dat de elatairi Ge- volmagugde over dit bescheiden antwoord va het ( 113 ) het Opperhoofd zijne tevredenheid betuigd heeft, alzoo hij daardoor van veel moeite en bloedver- gieten bevrijd was, hebbende hij in last, om bij den minsten tegenstand allereerst het Opperhoofd, en vervolgens alle de Nederlanders te doen om het leven brengen, terwijl er eene groote magt van de Landsheeren van Fings, Tjikingo en Ari— ma op de omliggende eilanden gereed lag , om zich van de Nederlandsche schepen op de reede meester te maken. Men voegt er bij, dat het Op- perhoofd van dit voornemen en van de daartoe genomene maatregelen vooraf in het geheim is onderrigt geweest, en dat dit tot zijne gereede onderwerping veel heeft bijgedragen. Hij liet ook met het afbreken der gebouwen een begin maken; dan toen de keizerlijke Com missaris vermeende, dat dit te. traag geschiedde, liet hij het Opperhoofd aanzeggen, dat men hier mede een grooter spoed maken moest, of dat hij anders acht of tien van de voornaamste Ne- erlanders zou laten dooden. Deze bedreiging had insgelijks hare uitwerking; want dadelijk wer den er twee honderd buitengewone werklieden in dienst genomen, die welhaast van de schoonste ebouwen eenen puinhoop maakten. Meer gevoelig voor den handel was de last, ie in de maand Januari van het daaraanvol— ende jaar nog aan de Opperhoofden werd gezon- en. Hij behelsde, dat alle de koopmanschappen van de Oost-Indische Maatschappij in hetzelfde H jaar (114 ) jaar, dat dezelve werden aangebragt, moesten wor— den verkocht, en niet tot een volgend jaar mog= ten blijven overliggen. Door dit bevel werd de handel der Nederlans ders genoegzaam geheel ter bescheidenheid ge steld van de Japansche kooplieden, die slim ge noeg waren, om dadelijk daarvan gebruik te ma ken, doende thans voor de koopwaren een zoo laag bod, dat dezelve niet zonder verlies konden worden van de hand gezet. Het Opperhoofd, om daartegen, zoo veel mogelijk, zich te dekken , kwam wel tot het beslut, om de onverkochte koopwaren wederom naar Batavia te laten terug voeren; maar dit werd hem geweigerd, omdat in het bevel des Keizers deze vrijheid aan de Ne derlanders niet gelaten was; en al hadden zij deze vrijheid gehad, geliijk zij die naderhand verkre- gen hebben, dit kon hun weinig baten, in aan merking genomen, dat de teruggevoerde koop waren nu werden bezwaard met de vracht heêr en weêr van Batavia, en met dubbelde admia nistratie-onkosten , zoodat dezelve altijd een ze ker verlies moesten aanbrengen, behalve nog da vele dezer koopmanschappen bijna uitsluiten alleen voor de Japansche markt geschikt waren Men moet hierbij verder in aanmerking nemen dat door dezen maatregel de Nederlanders werde af | verstoken van de gelegenheid, welke zij voors heen gehad hadden, om humme koopwaren bij kleine gedeelten, en aan alle kooplieden zonder ons R ( 215 ) onderscheid uitte venten, waartoe hun de tijd ge= laten was, en hetwelk. hun de hoogste verkoops= prijzen deed verkrijgen, terwijl zij nu, in den tijd zoo naauw beperkt zijnde, dezelfde koopwaren op eens en in groote gedeelten moesten ter markt brengen, en daardoor zich ook in de verpligting zagen gebragt, om alleen met groote en vermo- gende kooplieden te handelen, die elkanderen genoeg verstonden, om, als het ware , een stelsel van monopolie inte voeren, en tegen de Neder- landers te doen werken. ì | Omtrent dezen tijd werd ook, op straffe des doods, het slagten van rundvee aan de Nederlan=- ders verboden, een verbod, dat, wel is waar, ook tegen de ingezetenen des lands bestond, doch dat nu als hard voor de Nederlanders mogt be- schouwd worden, omdat bevorens daarop niet gezien, en hun stilzwijgend de vrijheid tot het slagten van allerlei vee was gelaten geweest. Zij werden vervolgens vermaand, zich stil en bescheiden te gedragen, en vooral zich te ont- houden van bet dragen of medevoeren van eenige teekenen, uit welke het voeren van cenig gezag kon worden afgeleid, gelijk daar zijn wapens, pieken, vaandels en dergelijken, met bijvoeging, dat zulks geenen kooplieden, maar alleen den adel voegde en toekwam. Andere kleine verdrie- telijkheden en vernederingen, den Nederlanderen aangedaan, ga ik met stilzwijgen voorbij, om | mij tot het slot van dit tijdperk te spoeden. TN In ( 116 ) In de maand Februari 1541 werd F'. CARON — door MAxIMILIAAN Le Marre als Opperhoofd vervangen. Zoodra het gezag door hem aanvaard ) was, ondernam hij dereize naar het Hof te Jedo NS ten einde de jaarliijksche geschenken der Oost-In— dische Maatschappij den Keizer en Rijksgrooten aan te bieden. Hij werd aldaar in schijn vriende lijk en beleefd ontvangen; ik zeg in schijn, want naauwelijks was hij mn de maand Mei van daar te Firando teruggekeerd, of een keizerlijk | bevel werd hem aangekondigd, inhoudende, dat hij met den geheelen omslag der Nederlandsche faktorij Firando verlaten moest, met vrijheid. echter, om zich op het eilandje Desima te mogen nederzetten , met bijgevoegde bepaling, dat voort-. aan alleen de haven van Nagasakij voor de Ne- derlandsche schepen zou openstaan « alzoo ” dus. luidde verder het keizerlijk bevel « Zijne Majesteit »in andere plaatsen van zijn rijk geene vreem— » delingen toelaten wil, zullende, ofschoon Japan » met den handel van vreemden weinig gediend is, »dezelve aldaar, uit bijzondere toegevenheid en » genade des Keizers, nog worden geduid. ” Het is moeijelijk te bepalen, welke de onmidde- lijk aanleidende oorzaak van dezen nieuwen maat regel tegen de Nederlanders geweest is. Sommi— gen hebben gewild, dat om dezen tijd de Japansche Regering het verblijf der Nederlanders werke lijk moede was, en den handel, weike zij dre- ven, met leede oogen aanzag; dat de kwellingens van ( 117 ) van tijd tot tijd den Nederlanders aangedaan ; met het oogmerk geschiedde, om hunnen weèrzin zoo verre te drijven, dat zij uit eigen beweging tot het besluit zouden komen, om Japan te ver- laten, en hunnen handel op dat rijk te laten varen; doch dat zij bemerkende, dat de Nederlanders daartoe niet gebragt konden worden, een laatste sprank van eerbied voor de keizerlijke passen, vroeger aan de Nederlanders verleend, de Ja- pansche Regering terughield , om hun den toe | gang tot het rijk- geheel en al te ontzeggen , en dat dit haar overhaalde tot den stap, om de Ne- derlanders tot eene plaats te verwijzen , alwaar zij hunnen handel konden blijven voortzetten, doch op welke zij tevens van alle gemeenschap met het land en met de ingezetenen, als het ware, geheel en al werden afgesneden. Anderen hebben beweerd, dat de opgemelde oorzaak miet verder gezocht moet worden, dan in de vijandschap van den Opperregter van Miako, van welken wij reeds hebben melding gemaakt. Wat mij zelven aangaat, ik zal het wagen, hier- omtrent ook een oordeel bij te brengen, waartoe ik in het vervolg van dit overzigt eene be- tere gelegenheid dan nu aantreffen zal. Intusschen het gebragt hadden na een verblijf van twee en dertig jaren in het rijk van Japan. tere hebben wij gezien, hoe verre de Nederlanders. VIJFDE ( 118 ) efosterfoofoofsofeuljocfeofeopseleulocfertesjeodergateofeclerhéoforhorheofjerfoefesdeofeslocperpe VIJFDE AFDEELING. Tweede tijdperk van den Nederlandschenff handel, van 1641 tot 1685. mee Reeds den 21sten Mei des jaars 1641 brak, ingevolge het keizerlijk bevel, den 11den bevo- rens. ontvangen , het Opperhoofd M. re Nn met de ambtenaren en den verderen omslag van de Oost-Indische are van Firando op, om zich te begeven naar Desima , een opgewor- À pen eilandje voor de stad Nagasaki, hetwelk in de laatste tijden, en wel bijzonder tot den jare 1655, den Portugezen tot verblijf, of liever tot gevangenis gediend had. | In zeker opzigt werd aan de Nederlanders, door hunne verhuizing naar Desima, geen on= dienst aangedaan; de groote , schoone en veilige haven van Nagasaki, de stad zelve, in welke toen reeds vele kooplieden gezeten waren, en naar welke jaarlijks eene groote menigte van kooplieden uit de andere keizerlijke rijkssteden, als Jedo, Miako en Osakka, kwamen toevloeiijjen, boden woor ‘hunnen ‘ handel voordeelen aan; die de faktorij, te Firando gevestigd, niet had opge= leverd, In een breedvoerig verslag, te dier tijd deswege aan de Hooge Indische Regering gedaan, vind | ( 119 ) vind ik aangeteekend, dat deze verhuizing eerder als een voordeel dan wel als een nadeel voor den handel der Nederlanders beschouwd moest worden, wordende toen geloofd , dat de reden van deze verhuizing alleen te zoeken was in den naijver, door den Keizer tegen den Landsheer van Firando opgevat, wegens de groote voordeelen, die deze van den handel der Nederlanders trok , voordeelen, die hij liever aan de rijksstad Naga- sakij, als van hem onmiddelijk afhankelijk, gun— de, terwijl hij daardoor tevens de magt en het aanzien van den gemelden Landsheer zoo veel fnuikte, als hij meende, voor zijne Hidde noodig te hebben. | Dan bij deze schoone zijde, welke men van de verhuizing naar Desima liet zien, was veronder— steld, dat de Nederlanders te Nagasakij die vrij- heid van handel zouden blijven behouden, welke zij te Firando genoten hadden; of liever, dat zij met opzigt daartoe onder geene naauwere beper- king zouden gebragt worden ‚dan onder welke zij daar waren gesteld geweest. Trouwens de Nederlanders mogten zich wel vleijen, dat, bijale dien zij al geene herstelling van hunne vroegere voorregten verkregen, zij echter geene mindere inbindingen te wachten hadden. Maar welhaast vonden zij zich in deze hoop maar al te zeer be- drogen. Naauwelijks waren de Nederlanders te Desima nsi: ‚ of bij de komst van den Gou- ver= ( 120 } verneur SABROSEMONDONNO werden zij onder strenger bewaking gesteld en gehouden , dan im—_ mer aan de verdrevene Portugezen, als gevange— nen, gedaan was. De poorten van het eiland wer= den aan den zeekant gesloten, en aan de land zijde met eene sterke wacht bezet, wordende niet gedoogd, dat zonder bijzonder verlof zich iemand van hetzelve begaf; de schepen , van Batavia ge komen, werden, zoodra zij geankerd waren, op _ het naauwst doorzocht, en bij het lossen der— zelve stonden de Nederlanders bloot aan aller— lei geweld , zoo door het openen der goederen, als door het slaan en stooten van het volk, dat _ ondernam daarover te klagen; alle oorlogsvoor— raad, kruiten lood, kanonnen en musketten, pie ‚ken en sabels werden aan land gebragt en im bewaring gehouden. Hetzelfde had plaats met de roers der schepen, en de sloepen en booten werden in de rivier gehaald, en onder bewaking gesteld, ten einde alzoo alle gemeenschap van aan de gestorvenen werd de begravenis ontzegd, en men moest gedoogen, dat die, vier of vijf mij- len buiten de baai, met eenige zwaarte voor- zien, in zee geworpen werden, wordende tot teden gegeven; dat een Christen de Japansche aarde niet waardig was, ofschoon men nader ge de schepen met het land te beletten. Verder, | wild heeft, dat zulks geschiedde ,‚ omdat de heimelijk nog overgeblevene Christenen de Chris- ten-lijken opgroeven, en derzelver beenderen be- waar / U ( 121 ) waarden als heilige overblijfselen. Eindelijk werd er eene vaste verordening gemaakt, dat de sche pen bepaaldelijk moesten vertrekken op den zosten dag van de gde Japansche maand, en dat alle Nederlanders , aan het eiland komende of van daar gaande, aan hun ligchaam zouden worden betast, om te ónderzoeken, of zij eenige verbo- dene goederen bij zich hadden, van welke be paling echter, als eene bijzondere gunst, toen nog werden uitgezonderd. de Opperhoofden en de Kapiteins der schepen. Om zich verder een juist denkbeeld te kunnen maken van het verblijf der Nederlanders op Desima, leze men de volgende waarschouwing, toen, en sedert altiijd, bij de landpoort aange- plakt: c« Hoeren alleen, en geene andere vrouwlieden « zal men laten ingaan ;” _« De geestelijken van den berg Koja alleen « (ff) zullen toegelaten worden; alle andere « priesters en alle Jamabos (gg) zullen daarvan « uitgesloten blijven; ” c Alle bedelaars, en die van aman leven) c zal men niet laten ingaan ; ” « Niemand. zal zich onderwinden, met eenig » schip ed JF) De geestelijken van den berg Koja maken eene orde van munniken uit, die naar zeer losse regelsleven. Zij houden hun verblijf op den genoemden berg, die ecn vrijplaats voor misdadigers is. (gg). Jamabos beteekent Bergpriesters. ( 122 ) « schip of schuit binnen de palissaden fan Desi- «C mate komen; niemand zal zich verstouten, met « eenig schip of schuit onder de brug van Desi «« ma heêën te varen ; ” « Het zal aan geen’ Nederlander toegelaten wor «den, uitte komen, als om gewigtige redenen;’ « Alle de voorgenoemde bevelen zullen stipte « lijk nagekomen worden.” Daarenboven moeten alle Japansche ambtena- ren, die iets te zeggen hebben in het bestuur van het eiland Desima, en in de zaken daartoe behoos rende , zelfs de bedienden en knechts niet uitge sloten, alvorens zij hunne aanstelling erlangen bij plegtigen eede zich verbinden: « 19. Den Nederlanderen niet ten dienst t « staan als bij dag; zich niet in te laten in eeni « gesprek of verkeering; hoe zij zijn mogt, ra « kende de verbodene secte der Christenen; niets « te doen, strijdig met eenige wetten of bevelen « betrekking hebbende tot het eiland Desima , er « om voorzigtig te zullen zijn bij het ontstaa « van brand; ” (A4) » 29, Zich met imtelaten in eenige gemeen zaam- nana ndi hed (Jh) Bij het ontstaan van brand, op Desima moeten, wan neer de schepen zich aldaar bevinden, de Nederlanders naa boord van dezelve zich begeven, en wanneer de schepen mog ten zijn weggezeild , dan moeten zij door wachtschuiten vervoerd Ì worden naar Nomotomiban, of de huizen der verspiedwachten op den berg Nomo. Dat is een keizerlijk bevel, gegeven in het äde jaar van het tijdperk Jempo, \ ( 123 }) zaamheid of afzonderlijke gesprekken met de Nederlanders , over welk onderwerp het ook zijn mogt ; indien eenig Japanner mogt ver= zoeken , eenig geld of goed naar Desima, of van hetzelve eiland te brengen, zulk ver- zoek te zullen afslaan, geene Gotsiosimono, of verbodene goederen te verkoopen, veel min eenige geschenken van dezelve te doen aan iemand, hij zij wie hj zij; ” | » 30, Indien eenig Nederlander mogt vragen; iets voor hem in de stad Nagasakij te koopen, of het op Desima over te brengen, hetzelve niet te doen, noch hetzelve te koopen, noch bekwa= me middelen met hen te beramen , hoe zij eenige dergelijke waar zouden kunnen verbergen, noch het over den muur, welke om het eiland heên is, te werpen, noch het te verbergen in den boe- zem , noch toe te laten, dat eenige zoodanige goederen ingepakt en aan boord gevoerd wor- den, ten tijde, wanneer de Nederlandsche schen pen op hun vertrek staan; noch ook toe te laten; datiets, hetgeen aan eenen Nederlander behoort, in de stad worde gebragt en daar verkocht, maar integendeel, indien zij van eenige derge lijke verzoekingen of pogingen mogten weten, dezelve op staande voet te zullen bekend maken ; ° | Eindelijk, om de maat vol te maken, werd aan de Nederlanders uitdrukkelijk verboden, om tegen alle deze bevelen eenig verzoek te doen. Dan (124 ) Dan, niettegenstaande dit verbod, valt het lig— telijk na te gaan, dat zulke inbindingen, en zulke scherpe, om niet te zeggen vernederende, bepalinger de luide klagten moesten verwekken van de ops gevolgde Opperhoofden na MaxiMiLrAAN Le Marre, alsin het jaar 1642 JAN VAN ELsSERACQ in 1645 PrererR ANTHONIJ OVERTWATER, il 1644 wederom J. VAN EruseRACQ, in 1645 wen derom P. A. OvERTWATER, in 1646 REGNIER! VAN Tzum en in 1647 WiLLeMm VERSTEEGEN. Deze klagten schenen ook ten laatste eenig verhoor gekregen te hebben, alzoo jaarlijks eeniss ge verzachtingen werden aangebragt , toen in hef gemelde jaar 1647 een zamenloop van eenige omt standigheden medewerkte, om het verblijf derf Nederlanders in Japan meer onaangenaam tes maken. | De Japansche Regering had niet zonder onge noegen kunnen vernemen het verdrag van vrede sf dat tusschen de Republiek der Vereenigde Nea derlanden en de kroon van Portugal gesloten® was, nadat dit land, onder de heerschappij var het Huis van Braganza, zich wederom tot eenf onafhankelijk koningrijk gevormd had. Dit on&# genoegen, ofschoon het veel bijgedragen kan heb ben, om de Nederlanders zoo naauw te beperken, als wij reeds hebben gezien, had zij echter ver kropt: althans zij had daarvan niet openlijk doen blijken. Thans kwam haar ter oore, dat de Ne derlanders aan een Portugeesch schip eenen stuur man ( 125 ) man en eenig varend volk hadden bijgezet, en dat dit schip bestemd was, om naar Japan te ko- men (di). De daadzaak was, dat een Portugeesch, schip, door zeenood en gebrek aan volk gedron— gen, werkelijk te Batavia was aangeweest, en al- daar van eenen stuurman en eenige matrozen zich voorzien had; doch deszelfs bestemming naar Japan was geheel en al verdicht, De argwa- nende Regering geloofde echter gaarne het ergste, en dit berigt werd zoo euvel opgenomen, dat, voor- dat de Nederlanders hem deswege voldoening zou- den gegeven hebben, de Keizer. weigerde, de Nederlandsche geschenken te ontvangen, zoodat et Opperhoofd Wiurem VERSTEEGEN genood- aakt was, met veel kleinachting en onverrigter ake, uit Jedo terug te keeren, bekomende tevens ast, om bij de komst der schepen met den anvang van den handel te wachten tot op na- er uitdrukkelijk bevel van het Hof. De Japansche Regering voegde bij dit alles et verwijt, dat de Nederlanders aan den Keizer unne dankbaarheid nog niet betuigd hadden we ens de verlossing van tien gevangene Nederlan ers, en beschuldigde hen deswege van de groot- te ondankbaarheid. Om de gebeurtenis met deze tien gevangene Nes der (i:) Dit onwaar berigt werd gegeven door de Portugesche bassade, welke wij, op het laatst der eerste Afdeeling, gezien bben, dat in Japan aankwam, doch werd afgewezen. ( 126 ) derlanders te kennen, moeten wij eenige jaren terugtreden, namelijk tot het jaar 1645. Op den zoden September van dat jaar werd te Nagasakij het berigt aang gebragt, dat een Ne= derlandsch schip in de provincie Okio voor de. stad Nambo ten anker was gekomen , en na ned ankeren eenige kanonschoten had gedaan; dat zulks veel opschudding en vrees in dat land had veroorzaakt, in het opgevat vermoeden, dat het een Spaansch schip was, waarom de Heer van-dat | land had getracht, al het volk van boord te krij= gen, en hetzelve gevankelijk naar Jedo op te voeren; dat echter op de gegevene verzekering, dat het een Nederlandsch schip was, de Landsheer zich had te vrede gesteld, door slechts dn Schip= per en den Koopman, met acht andere opvarenden van hetzelve, op hun gedaan aanbod, gevangen te houden, latende daarhe het schip ongemareg | vertrekken. ki Op het verder berigt, dat deze tien Nederlan= ders naar Jedo waren gevoerd, en de zaak thang: aldaar in onderzoek was, spoedde het Opperhoofd; overeenkomstig een tevens ontvangen opontbod k zich derwaarts, om insgelijks daarover te kun= nen gehoord worden. Het bleek spoedig, dat het bedoelde scha hel hoorde tot eene uitrusting van twee schepen, door de Hooge Indische Regering van Batavia afgezon- den, om onderzoek te doen naar zekere stad Kathaija, welke, volgens bekomen berigt, moest lige (had liggen op de kust van Tartarije, en op welke door de Chinezen een sterke handel gedreven werd, met last verder , om, indien dit berigt der waarheid overeenkomstig mogt bevonden worden, alsdan te trachten, een deel van dien handel voor de Oost-Indische Maatschappij te verkrijgen; dat het gemelde schip, op de kust van Japan geko- men , had gewenscht, eenige ververschingen te erlangen; dan dat het den Schipper bewust zijnde, dat geen vreemd schip te Japan mogt binnenloopen, als in de baai van Nagasaki, hij opzettelijk had vermeden, eenig volk aan land te zenden, maar eenige seinschoten had gedaan, in de verwachting, dat hij door dit middel eenige ingezetenen aan boord zou krijgen, aan welke hij zijne behoefte kon te kennen geven. (Ak) Daar de inlichtingen en narigten, welke ver- der door het Opperhoofd gegeven werden , vol maakt overeenstemden met de verklaringen, van de tien gevangene Nederlanders afgenomen , werden zij dadelijk in vrijheid gesteld, en keer den met het Opperhoofd naar Desima terug, echter niet, dan nadat het Opperhoofd nog een ver bandschrift had verleend, bij hetwelk hij zijnen persoon, mitsgaders de schepen en goederen der Oost-Indische Maatschappij , die jaarlijks te Naga- sakij komen, te pand stelde, dat door het voor- melde DE EE EI EEN (££) De Schipper, van wien hier gesproken wordt, was genaamd HeNRIK CorNerisz Scuaar, de Koopman WirLvem Bisre- NeLDp, en het schip CASTRICUM. ( 128 ) melde schip geene Roomsche Christenen ,„ of iemand anders op Japanschen bodem waren aan land gezet. | Bij dit alles kwam nog, dat reeds sedert eenige jaren de Nederlandsche bezitting op Formosa veel overlast had ondervonden van de Chinesche zeeroovers, hetgeen had aanleiding gegeven tot | eenen last aan de Bevelhebbers van de schepen der Oost-Indische Maatschappij, om de Chinesche jon— ken op zee aan te houden en te onderzoeken , en bij bevinding, dat het zeeroovers waren, dezelve te nemen. De uitvoering van dit bevel gaf nak tuurlijk veel aanstoot, en reeds hadden de Chi- nesche kooplieden, die te Nagasakij kwamen handel drijven, daarover aan de Japansche Re gering geklaagd, verzoekende, om vande Neder- landers op zee niet aangehouden of genomen te: worden. De Opperhoofden hadden deze klagten telkens door beloften gestild, en zij waren dus _ buiten gevolg gebleven; doch thans kwam de Japansche Regering ook hierop weder terug, en wilde, om dit alles, niet toestaan in 1649, dat» naar gewoonte de Nederlanders met de geschen— ken der Maatschappij in Jedo verschijnen zouden, Op het verslag, dat van dit alles aan de Hooge Indische Regering gedaan werd, besloot dezelve, in het gemeld jaar 1649, een statig gezantschap naar Japan te zenden, om daardoor , ware het mogelijk , den Keizer genoegen te geven. De keuze hiertoe viel op den Heere Mr. PrETER BLOK we gg en ee a ee ( 129 ) Brokmovius, aan wien werd toegevoegd de Heer ANDRIES Frrisius. In hetzelfde jaar van Batavia vertrokken , overleed de Heer Brok no- vrus op de reize , waardoor zijn last verviel op den Heer Frrsius, bijgestaan door den Heer ÄNTHONIJ VAN BRONKHORST, die tegelijk als Opperhoofd gezonden werd, om den Heer Dirk SNOEK als zoodanig af te lossen, die in 1648 tot voorganger had gehad den Heer FREDERIK Corserr. Den 1gden September kwam het gezantschap te Nagasakij aan; doch de Japanners weigerden al aanstonds, om aan den Gezant meer eere te bewijzen, dan gewonelijk aan de Opperhoofden geschiedt. Om hierin, ware het mogelijk , eeni— ge verandering te weeg te brengen, en dus doende aan het gezantschap meer waardigheid bij te zetten, gaf men te kennen , wel wetende, m welke klem achting de klasse van kooplieden in Japan ge- houden wordt, dat de overleden Gezant, de Heer Broknovius, een Meester in de regten was ge weest, die om zijne groote geleerdheid onmidde- lijk uit Nederland gezonden was , om deze eervolle bezending waar te nemen , en dat de Heer Frrsius een Lid van de Justitie, en Secretaris van het hoogste Geregtshof te Batavia was geweest, die door de Hooge Indische Regering was benoemd, om, bij versterf van den Heer BrokHovrus, het gezantschap op zich te nemen. Op dit vertoog werd alleen de schampere aanmerking gemaakt , ; T t dat ( 150) dat ‘het eene schande was, dat zulke voorname en aanzieneliijjke lieden uitgezonden werden aan boord van een schip, met koopmanschappen be— laden; en de eerbewijzingen bleven op den eerst bepaalden voet. Den 1oden November entving men narigt uit. Jedo, dat het aan den Gezant, en aan het nieuw | aangekomen Opperhoofd toegestaan was, ten Hove. te komen, die diensvolgens, den 25sten daaraan, de reize derwaarts aannamen, zijnde het tot dus verre aan geen’ Japanner vergund geworden, met | den Gezant te spreken, ten welken einde hij met twee schildwachten aan zijne kamerdeur was bewaakt gebleven. Den Sisten December aan het gezantschap in Jedo aan, en den 18den Januari 1650 werd de Gezant en het Opperhoofd ontboden ten huize van den Commissaris der vreemdelingen, alwaar zij opening van hunne zending gaven, en ten antwoord ontvingen, dat Zijne Majesteit, de Kei— zer, wel genegen was, de aangedane beleedigingen Ô te vergeven, en toe te staan , dat de Nederlanders even als voorheen in Japan bleven handel drijven , mits in het vervolg zich voorzigtiger gedragende. Te vergeefs deed de Gezant, vervolgens aan- zoek, om in tegenwoordigheid van den Keizer toegelaten te worden; doch dit verzoek werd hem afgeslagen, hetzij wezenlijk, hetzij voorgewend, uithoofde. de Keizer ziek was, en aan niemand verhoor gaf. Nog ( 131 ) Nog altijd hopende, ten gehoore te zullen toege laten worden, vertoefde het gezantschap tot den oden April in Jedo, wanneer het zich eindelijk moest vergenoegen, om, namens den Keizer , voor de Rijksraden deszelfs afscheidsverhoor te nemen, en het keerde daarna , met eenige tegengeschen— ken begiftigd, naar Nagasaki terug. ‚ Dus eindigde dit gezantschap, op welks ver- rigtingen overigens eerst in het volgend jaar 1651 een schriftelijk antwoord gegeven werd, onder de benaming van: Order door Zijne Kei zerlijke Majesteit tot een reglement aan ’s Com- pagnie’s Residenten ter hand gesteld. Dit stuk | is te merkwaardig, om niet in deszelfs geheel hier te worden overgenomen: « Hetis U, Nederlanderen! bekend, dat de voor— « gaande Keizeren van Japan altijd eenen afschrik « gehad hebben van het Christendom, en zoo « ook deze tegenwoordige Keizer, erfgenaam van « den overledenen, hebbende daarvan nog groo- « teren afschrik dan zijn vader.” » Derhalve wordt U serieus gelast, geene Por » tugezen met uwe schepen herwaarts of in Japan » te voeren ‚ noch ook eenige vriendschap met de » zelve te maken ; want zoo Zijne Majesteit zulks; » hetzij door Chinezen of eenige andere vreem » delingen, komt te verstaan, zoo zal U zulks » geen goed doen (U). ” « Eenige „_(l4) Naderhand is aan dit artikel de verklaring gegeven , dat het verbod, om vriendschap met de Portugezen te houden, nief ij ( strekte 3 ( 132 ) » Eenige jaren verleden, heeft Zijne overledene » Majesteit verstaan gehad, dat eenige schepen. » met der Portugezen Ambassadeur op Jakatra » in Batavia geweest zijn, die uw Generaal » met volk, en ook met eenen piloot geadsisteerd » heeft, om hunne reize daarmede herwaarts naar » Japan te doen, gelijk ‚ hier gekomen zijnde „ » zulks zelve hebben verklaard; over hetwelk de » voorgaande Kapiteims (Opperhoofden ) Corserr » en SNOEK zijn aangesproken, dewelke ‘geant— » woord hebben, dat de zaak zoo niet was, » maar dat alleen de stuurman en het volk aan » hen voor zeker maandgeld was verhuurd ge … » weest, en niet uit vriendschap, om die-voijagies » naar Japan te doen; doch aangezien Zijne » Majesteit ( de Portugezen uit Japan vertrok » ken zijnde ) voornoemde Kapiteins mondeling » niet had kunnen tegen malkanderen confron— » teren laten, en dat door geene getuigen kon » bevestigd worden, of het waarheid was of niet, » zoo heeft Zijne Majesteit niet verder naar » die zaak willen vernemen, maar U hetzelve « gunstelijk, en wit genade vergeven, en heeft « zulks gerekend, even als of het onder de tien= « jarige treves of pais geschied was, te meer ; ouk strekte, om de Nederlanders te verpligten ‚den vrede, met deze natie gemaakt, te verbreken , maar alleen om de Nederlanders | te bewegen , in 200 verre met de Portugezen zich niet te be=_ moeijen, dat zij eenige goederen voor hen in Japan inbragten, of met hen iets ondernamen ten nadeele yan het rijk. | f ( 153 ) « omdat Gij Nederlanders voor dato goede dienst ZZAN { C A € aan het rijk van Japan gedaan hebt, en nog eenen goeden wil betuigd, om dergelijken nog meer te doen. Derhalve staat U deze tegenwoor dige Keizer ook toe, dat Gij uwen handel jaarlijks vrij in Japan moogt doen, met uwe schepen , naar uw believen, komen en vertrekken, gelijk. tot nog toe geschied is, en bij de voorgaande Keizeren U is toegestaan. Dit zultGij U heb ben te wachten, van geene Portugezen, noch Roomsche Christenen , hetzij Chinezen, of eeni- ge andere natie van die religie, noch iets, dat naar het Roomsch geloof eenig aanzien heeft, alhier te brengen; maar indien Gij te eeniger tijd kennis krijgt, hetzij aan wat plaats het ook zou mogen wezen, dat de Portugezen iets op Japan voornemen te doen, hetzij met te onderstaan, om hier weêr in Japan te komen, of iets anders, en de Japansche Overheid door U daarvan de eerste kennisse komt te krij gen, zoo zal den Keizer daaraan eene A re en groote dienst geschieden. » « De Ambassadeur, ANDRIES hiet wan- neer, hij uit Japan vertrok, heeft Ons voor zeker gezegd, dat geene jonken, hetzij uit Kambodia, Quinam, of uit eenige andere plaat- sen naar Japan willende, van uw volk zou= den aangetast worden, hetwelk Gij mede zegt; alzoo door uwen Generaal verboden te zijn. Derhalve zult Gij bij uwen Generaal beharti- Sen, (154 ) » gen, dat zulks mag achtervolgd worden, alzoo » Zijne Majesteit het contrarie zeer kwalijk ne- » men zou; en zult Gij U naar dit bovenstaande » prompt reguleren. ” Deze reeks van opgevolgde bepalingen, de eene meer hard dan de andere, lezende , staat men in der daad in twijfel, waarover men zich het meest verwonderen moet, of over het taai geduld der Nederlanders, die zich dezelve lieten welgevallen, dan wel over de onbeschaamdheid der Japanners, die men gedurig met de woorden. van vrijheid van handel ziet spelen, en telkens: aan de Nederlanders de vernieuwing der voorreg— ten vergunnen, in de jaren 1609 en 1611 door hunne Keizers toegestaan, terwijl in wezenlijkheid! die’ handel, wel verre van eenigen schijn van vrijheid te hebben behouden, reeds aan zeer zware kluisters gelegd was, en die voorregten, wel verre van eenige beteekenis te hebben, im eene volslagene gevangenis waren verkeerd. Ook lees ik in eene Memorie, door den Heer Prerer. STERTHEMIUS, die in 1651 Opperhoofd was ge weest, den 17den September 1652, aan Heeren XVlIInen in Amsterdam overgegeven, dat blijk baar de toeleg der Japanners was, om aan de Nederlanders hun verblijf in Japan zoo wars te maken, dat zij eindelijk tot den opbraak zoude moeten besluiten, en wel de bedenking mogt rijzen, of het niet beter ware, dit toen reeds dadelijk te: doen, om, dus doende, nog aan de eere te blijven. Dan ( 155 ) Dan de groote en aanzienelijke winsten , welke de Japansche handel toen nog afwierp , leverden eene tegenbedenking in, welke zoo ligt bij de Bewindhebbers der Oost-Indische Maatschappij, en bij de Hooge Indische Regering niet was te over komen. Zelfs het jaar 1641, hetwelk wij gezien hebben, dat, met betrekking tot het huishoude- lijke, voor de Nederlanders zoo ongunstig was geweest, was echter een der voordeeligsten met be trekking tot den handel. Van de in Japan aan- gebragte ladingen werd gemaakt eene somme van tachtig tonnen gouds of acht millioenen guldens, en de uitvoer bedroeg niet minder dan veer= tien-honderd kisten met baar-zilver (77). Deze voordeelen waren te groot, om lang te kunnen duren. Welhaast zullen wij zien, hoe vin- dingrijk de Japansche Regering op nieuw ge- weest is, om de Nederlanders, ten aanzien van hunnen handel, evenzeer te besnoeiïjen , als’ zij zulks met betrekking tot het huishoudelijke reeds waren. Vooraf echter moet ik melding ma- ken van eenige bijzonderheden, die over het ver volg van ons Overzigt, zoo ik mij vleijije, veel licht verspreiden zullen. In de voorgaande Afdeeling hebben wij gezien; dat de Nederlanders onder de verpligting waren gebragt, om hunne ladingen van koopmanschap- pen van de hand te zetten in hetzelfde jaar van | den (mm) Elke kist zilver kan geschat worden te zijn waardig ge= weest Sp. matten 1,000, volgens KAEMPFER. ( 136 ) den aanbreng, en dat zij daardoor eené winst derving ondergingen, Om hieraan te gemoet te komen, begonnen zij hunne koopwaren hei- melijk in te brengen, en die, met voorbijgang der kooplieden, alleen tot den handel geregtigd, onder de hand te verkoopen, ten welken einde zij zich met ingezetenen in dadelijke aanraking moesten stellen , iets hetgeen de Japansche Re- gering het minst wilde dulden, en waarop zij , met betrekking tot hare onderdanen, de dood straffe had gesteld. Zie daar den oorsprong van dien verderfelijken smokkelhandel, om welken de Nederlanders sedert zoo vele verdrietelijkhe- den hebben moeten ondergaan, en van welke het vervelend zou zijn, alle de omstandigheden te lezen, waarom ik mij vergenoegen zal, om van tijd tot tijd de merkwaardigste voorvallen hieromtrent aan te halen, naarmate zich die zullen voordoen. Behoef ik intusschen wel aan te merken, dat deze verboden handel gedreven werd. door de eerste ambtenaren der faktorij, in zulke goederen „ welke onder de monopolie der Oost Indische Maatschappij niet waren begrepen , en in welke zij aan hare dienaren de vrijheid. hiet, om voor hunne eigene rekening te mogen hande len , ofschoon alle de nadeelen , daaruit voortge- vloeid, maar al te zeer op de Maatschappij zelve, zijn nedergekomen? i Het kan in de eerste plaats niet missen, of de kleinachting, in welke algemeen. de stand van Koop ( 157 ) Koopman an Japan gehouden wordt, moest, met betrekking tot de Nederlanders, welhaast tot ver« achting overslaan, toen de Japanners zagen, dat de Nederlanders , genoegzaam wan den eersten tot den laatsten, op zich konden verkrijgen af te dalen tot allerlei wegen en middelen, listen en lagen, om, met overtreding van de wetten van het land, aan hun eigenbelang bot te vieren, ter- wijl zij eenige ongelukkige ingezetenen, die aan hunne verleiding bloot stonden, de slagtoffers van hunne baatzucht deden worden. Maar hetgeen nog nadeeliger dan dit alles in de gevolgen werkte, was de afhankelijkheid, waarin zich de Nederlandsche ambtenaren door dit hun gedrag van de Japansche tolken stel den, die zij tot oogluiking of tot medepligtig- heid moesten omkoopen, of misschien stonden de tolken zelve hun vrijwillig daarin ten dienst, ten einde een gezag te verkrijgen, dat zij maar altezeer tot hun voordeel hebben weten te ge | bruiken, zoo: zij al met slechts de werktuigen der hoogere Japansche ambtenaren geweest zijn. Hoe dit zijn moge, van dit oogenblik af aan zijn de dagregisters, zoo wel als de verslagen aan de Hooge Indische Regering onophoudelijk opge- vuld met klagten en bezwaren over de aanma- tigingen, de baatzucht, en zelfs de ontrouw der tolken, op welke sedert meest alle vertoogen, van de zijde der Nederlanders aan de Japansche Re- gering gedaan, hebben. schipbreuk geleden. Rau CT Hoe- ( 138 ) Hoeveel dit gezag der toiken reeds in 1651 was toegenomen, toont ons de reeds aangehaal— de Memorie van het Opperhoofd STerRTrHEMIUS; die, sprekende van hetgeen de Nederlanders in Japan hadden te verdragen , zich aldus doet hoo— — ren: «Hieronder spelen de tolken der E.‚ Com- « pagnie mede wakker hunne personage, zijnde «hunne onredelijke vexatien en baatzucht bijna «langer onverdrageliijjk , alzoo zij , onder schijn « van des Gouverneurs order ( die bij ons eene « vaste wet is ) hunne rol naar hun welgevallen «zoodanig spelen, als zij zelve willen; terwijl « wij bij denzelven (den Gouverneur) zonder hen «niet kunnen komen. Ook monopolizeren zij, c buiten kennis der Regenten, zoodanig met mal «c kanderen , dat wij ten tijde der negotie niets, «dan uit hunne handen , of die van hunne gun— «cstelingen kunnen bekomen, alzoo zij aan de koop- «lieden verbieden, op het eiland, daar wij zijn, « te komen, opdat zij hun oogwit niet zouden « missen, zoodat wij dan alles aannemen moe « ten volgens den prijs, dien zij ergens op gesteld. « hebben, behalve dat de goederen dikwijls ook « zeer slecht gesteld zijn, en dat wij echter al on « gemerkt moeten laten doorschieten. Ook die- « nen deze tolken ons zeer trouweloos in het « vertalen der zaken, door hunne superbe. laat— «& dunkendheden, waardoor zij ons veel hoon en « smaad aandoen, dat voor de achtbaarheid van « onze natie onlijdelijk 15.” Dus- ( 259 ) Dusdanig reeds vernederd, daalden de Neder landers nog meer in de achting der Japanners door het verlies van Formosa, hetgeen in den jare 1661 plaats had. Tot dus verre hadden de Ja- panners tegen de Nederlanders wel gesproken als willekeurige meesters in hun land ; evenwel zoo lang de laatsten meester waren van Formosa, en daardoor van de vaart in de Chinesche en Japan- sche zeeën, boezemde dit aan de Japanners nog eene soort van vrees in, die hen, als het ware, in toom hield ; maar, na het verlies van dit eiland, lieten zij die vrees, van aangerand te kunnen worden, varen, en gaven toen den vollen teugel aan alles, wat hunne vooringenomenheid, en voor al hunne trotschheid den Nederlanderen , mis— schien sedert lang reeds, toegedacht hadden. Onder dezen indruk moet-men de verdere ver anderingen , in den handel der Nederlanders op Japan voorgevallen, van nu af aan beschouwen, welke thans van tijd tot tijd meer en meer zal afnemen. | Aanvankelijk hadden de terugladingen uit Ja- pan hoofdzakelijk bestaan in zilver en koper. Van het zilver waren er twee soorten; het eerste of beste zoma genaamd, en het andere of slecht ste baar — zilver, meer onderscheiden onder den naam van zwaar en ligt geld, In het eerst wer den beide deze soorten van zilver zonder on— derscheid te boek gesteld. tegen de waarde van twee-en-zestig en een halven stuivers de teil, doch | na ( 140 ) na een genomen essaai het baar - zilver gesteld op slechts zeven-en-vijftig stuivers. Dit deed ont- dekken, dat een gedeelte der winsten , zoo als de boeken die aantoonden, slechts denkbeeldig _ waren geweest, en daar de grootste uitvoer be- stond in baar-zilver, en de prijs van hetzelve in Japan dezelfde bleef, zoo verloor dit metaal, als koopmanschap beschouwd, veel van deszelfs waarde. Intusschen was de uitvoer van koper in 1657 door de Japansche Regering verboden; doch, na _ lang aanhouden, werd zulks in 1646 wederom —_ toegestaan, en het koper schijnt toen, en in het vervolg, eene zoo voordeelige handelwaar te heb ben uitgemaakt, dat ik vinde aangeteekend, dat daarop eene winst van negentig tot vijf-en-negen— tig ten honderd werd behaald, terwijler jaarlijks eene hoeveelheid van twintig tot vijf-en-twintig duizend pikols van dat metaal met de Nederland=- — sche schepen werden uitgevoerd. Sedert 1640 hadden de Nederlanders ook be- begonnen met den uitvoer van goud, Obangs en _ Kobangs, tot een bedragen van tien tot twaalf — maal honderd duizend guldens. Het goud, nage= munt te zijn, bleek mede eene zeer voordeelige handelwaar te wezen, kunnende tot eenen matigen — prijs ingekocht worden. De kobang gold in den beginne zes teil acht maas, en zesteil zeven maas; en in de jaren 1669, 1670 en 1671 kon die ver= kregen worden zoo laag als Sp. matten 5 : 8, en 5 : 6, Gedurende twee van deze jaren werden : er (141) er meer dan eenmaalhonderd duizend stuks ko= bangs uitgevoerd, die men berekent, dat eene winst afwierpen van een millioen guldens (nz); maar ook hiermede loopt, met betrekking tot den _Japanschen handel, de voorspoed der Nederlan ders ten einde. In 1671 verbood de Japansche Regering den uitvoer van zilver; doch aan dit verbod kreun- den de Nederlanders zich weinig, alzoo de win= sten op het goud en het koper de grootste, en aanzienelijk genoeg waren, om zich over het ge- mis van zilver niet te beklagen. Intusschen ech— ter trok een ander onweêr over hun hoofd te zamen, dat maar al te spoedig losbarstte. Zie hier , wat men vermeent, dat daartoe de aanlei— dende oorzaak geweest 1s. Ettelijke jaren geleden hadden de Drader aa ders aan den Keizer ten geschenke gezonden eene fraaije koperen kerklamp of kroon, die aan Zij ne Majesteit ten hoogste welgevallig was geweest, en die dezelve bestemd had, om tot versiersel te dienen in de grafplaats zijner voorouderen. SNA- BA Mino, eerste Staatsdienaar en een groot gun— steling van den toenmaals regerenden Keizer, wenschte aan zijnen Meester een gelijk geschenk te doen, als voormaals door de Nederlanders aan een der Voorzaten van den Keizer gedaan was. Dien= (zr) Ik behoef niet aante merken, dat dit nog de deugdzame kobangs waren, en niet de vervaischten ‚ zoo als die naderhand zijn: gevoerd, ( 1é2 } Diensvolgends werd, op het te kennen gegeven ver- langen van SNABA Mino, eene dergelijke lamps of kroon uit Nederland ontboden, die in den jare 1666 te Nagasakij werd aangebragt; dan, in stede van gevoegd te worden bij de geschenken, die aan den Raadsheer SABA Mrno stonden gezon— den te worden, werd dezelve, hetzij door mis— verstand, hetzij opzettelijk, geschikt, om een | gedeelte der geschenken aan den Keizer zelven uit | te maken. SNABA Mrno, dus voorbijgegaan, en in zijnen wensch te leur gesteld, nam dit zeer euvel op, en beloofde daarover zich op de Neder | landers te zullen wreken. Hij schortte nogtans die wraak op tot den jare 1672, toen hij het ambt van Gouverneur van Nagasakij verwierf voor UssincoMmr TJUSEIEMON, een van zijne naaste bloedvrienden en van hem afhankelijk, dien hij, met goede voorschriften voor zien, heênzond, om zijn nieuw ambt te gaan aan— vaarden. | Bij de aankomst der Nederlandsche schepen in het gemelde jaar, liet de nieuwe Gouverneur zich stalen en monsters geven van de aangebragte lan dingen met eene juiste opgave van de hoeveel heid. Hij ontbood vervolgens de kooplieden bij zich, met welke hij op deze stalen en monsters een verdrag aanging , verkoopende het geheel der aangebragte goederen, zonder te dulden, dat de Nederlanders er bij tegenwoordig waren, of er jets in te zeggen zouden hebben. Het verdrag dus Be (1435) gesloten, en de goederen volgens hetzelve ver— kocht zijnde, tegen een’ veel lager prijs, dan de Nederlanders tot hiertoe voor dezelve hadden er— langd, liet de Gouverneur hiervan aan het Op- perhoofd kennis geven, het alleen im zijne keuze latende, om de koopmanschappen voor de prij zen, daarop gesteld, af te staan, dan wel dezelve naar Batavia terug te voeren. Deze wijze van de ladingen om te zetten, die den naam van faxatiehandel verkregen heeft, benam niet alleen elken schijn van de nog overgeblevene vrijheid, maar vernietigde elk denkbeeld daar— van. Evenwel lieten de Nederlanders zich de— zelve welgevallen, liever te vrede zijnde met eene kleine winst, dan genoodzaakt te zijn, hunne aangebragte koopwaren met een zeker verlies wederom uit te voeren ; dan toen van jaar tot jaar de gestelde prijzen al minder en min— der werden, was de Hooge Indische Regering: ernstig bedacht, om daartegen hare bezwaren bij: de Japansche Regering in te brengen. Tot dat emde werd een brief opgesteld, en in 1682 in Chinesche karakters geschreven, (00) op last van den Directeur Generaal van den handel im Nederlandsch Indie, aan den Gouverneur van Nagasakij overgeleverd. Deze bezwaren vonden, Gfschaon langzaam, mgang ten ‘Hove, hetzij de haat van SNABA Mr- (oo) Om in de vertaling, van de tolken niet afhankelijk te zijn. ( 144 ) Mrro door het reeds aangebragte nadeel thans verkoeld was, hetzij hij zijnen invloed bij den Keizer verloren had. Hoe dit zij, na drie jaren wachtens kwam een keizerlijk bevel te Nagasaki aan, dat de Nederlanders zouden worden hersteld in de vrijheid van hunnen handel ,- overeenkom= stig de vroegere voorregten , aan hen door de Keizers zijne Voorzaten verleend. | Van dit bevel, zoo stellig inhun voordeel, ge- noten echter de Nederlanders nimmer de uitwer— king. Het is ligtelijk nate gaan, dat hetzelve niet welgevallig was aan de keizerlijke ambtenaren in Nagasaki, alzoo zij daardoor zich verstoken za- gen van de ruime voordeelen, welke zij zich uit den handel der Nederlanders hadden weten toe te eigenen ; maar hoezeer dan ook tot tegenwer= king genegen, hadden zij waarschijnelijk im de aanwending daarvan niet kunnen slagen, indien zij niet een gereed middel daartoe gezocht en _ gevonden hadden in den hand over hand toege- | nomen smokkelhandel , welken de ambtenaren der Nederlandsche factorij niet aflieten te blijven drij ven. | De Nederlandsche schepen , in 1685 aangeko— meu, waren naauwelijks aan het lossen, of de aanhaling werd gedaan van eene groote „menigte te sluik ingevoerde goederen. Twee onder kooplieden (pp) en negen-en-dertig Japansche _ | tol (pp) De naam van den eenen onderkoopman was JOHANNES BARMENTELO; die van den anderen js onbekend, ( 145 ) tolken werden daarop, volgens bevel van den Gouverneur van Nagasakij, als halsmisdadigen gevangen gezet, en over hunne zaak werd cen streng onderzoek gehouden. Bij dit onderzoek bleek het welhaast, dat de Heer ANDRIES Cremer, die in dit jaar als Opperhoofd was ùitgekomen, en reeds eenmaal in 1685 dit ambt bekleed had, in dezen verboden handel diep was betrokken. Volgens uitspraak van het Japansche vonnis, dat op dit onderzoek volg- de, werd het gemelde Opperhoofd voor altijijd op levensstraffe uit Japan gebannen. Aan de beide Onderkooplieden werd, uit bijzondere genade des Keizers, het leven geschonken, om- dat (zoo luidt het keizerlijke geschrift) zij de wetten van Zijner Majesteits land en zijne ge- strengheid zoo wel niet als de Japanners had den gekend, en zij kwamen met een gelijk ban- vonnis, als tegen het Opperhoofd Cremer was uitgesproken, vrij; doch alle de negen en dertig tolken ondergingen de doodstraf, voor zoo veel zij zieh daaraan niet hadden onttrokken, door reeds zich zelven het leven te benemen. Voorts werden alle bijzondere koopmanschappen, in ‘Ja pan onverkocht gebleven, ten behoeve van het rijk prijs verklaard. | Na deze gebeurtenis, die zeer veel opzien moet hebben gemaakt, was de Keizer ligtelijk te be- wegen, om van het jongste besluit, ten voordeele yan de Nederlanders genomen, terug te komen. K- a Evens ( 246 ) Evenwel, om althans nog in schijn getrouw te blijven aan het beginsel, dat de Keizer een eenmaal gegeven bevel niet wederom kan intrek ken, besloot hiijij de reeds vergunde voorregtem aan de Nederlanders nogmaals te. bekrachtigen, volgens welke zij vrijheid zouden hebben, om, hunne goederen vrij te mogen verkoopen aan de: meestbiedenden., en om aan te brengen, welke. goederen zij wilden, mitsgaders in. welke hoe— veelheid het hun goeddacht , maar dat zij in zoo, verre. zouden bedwongen worden in de. verkoo— ping ‚ dat dezelve niet hooger zou mogen be— loopen , dan eene somma van driemaal honderd duizend teil jaarlijks (rr), en dat de onverkoch= te goederen zouden opgelegd worden in de pak— huizen, tegen de verkooping van het volgende jaar. Dus viel de herstelde vrijheid. van den handel voor de Nederlanders schadelijker uit, dan de taxatieliandel, in 1672 ingevoerd; want het gaf meer voordeel, eene kleine winst te behalen op; vele goederen, dan eene groote winst op de: kleine en. geringe ladingen, welke nu konden worden aangebragt. En hiermede eindigt hetgeen ik het tweede tijdperk van den Nederlandschen handel heb ge= noemd, en een tijdvak beslaat van viersen-veer= ug jaren. } ZESDE (77) Naar de berekening van diem tijd, omtrent een millioen Nederlandsche guldens. (147) opeoterferperterterferterfeslorterherderfortorpeD:(erterferfe „Oeodeolosforfeofeohór}boferfasfe ZESDE AFDEELING. e Derde tijdperk van den Nederlandschen handel van 1686 tot 1745. Indien aan de eene zijde de beperking van den handel tot eene somma van driemaal honderd duizend teilen, waarbij nader in 1689 nog de bepaling werd gevoegd, dat de aan te brengen koopmanschappen zouden moeten bestaan, voor twee derde gedeelten van de gemelde som in stuk en pond-goederen, en voor het overblijvende een derde in zijde, voor de Nederlanders hoogst schadelijk was, zoo was aan den anderen kant de afschaffing van den taxatiehandel alles be halve welgevallig aan de Nagasakische Regenten en ambtenaren , die zich daardoor verstoken za= gen van de ruime inkomsten, welke zij uit den= zelven zich hadden weten te verschaffen. Geen wonder dus , dat deze Regenten en ambtenaren aan den eenen kant al hun vermogen in het werk stelden, om deze wijze van handelen we- derom te hebben ingevoerd , terwijl de Neder- landers, die niets zoo hatelijk als dezen taxatie handel vonden, van hunne zijde niets onbeproefd lieten, om de afschaffing van denzelven te be- houden, In dezen strijd gelukte het den. eer- sten 3 ( 148 ) sten, in 1698 nog eens de herstelling van deu taxatiehandel te verkrijgen , maar niet langer dan tot in het volgende jaar, wanneer dezelve we derom werd afgeschaft. Den Nagasakischen Re- genten ontbrak het aan geene middelen, om zich. | deswege schadeloos te stellen. Maar vooraf was een ander belang te regelen geweest , dat overeengebragt moest worden met de nieuw gegeven keizerlijke bevelen; en daar dit belang aan beide de handelende partijen even— zeer ter harte scheen te gaan, was deze zaak. ook spoedig. genoeg gevonden. Ik bedoel den particulieren of bijzonderen handel, dat 1s, den han— del in die artikelen, onder de monopolie der Oost Indische Maatschappij niet begrepen, en in welke de dienaren der Maatschappij voor hunne eigene rekening mogten handel. drijven. Het beslut des Keizers bragt, gelijk wij ge} zien hebben , mede, dat door de Nederlanders niet meer aan koopmanschappen mogt worden omgezet, dan voor de, waarde van driemaal honderd duizend teilen, hetwelk in alles bedroeg. 5o,o0o kobangs in goud, de kobang gerekend tegen zes teilen, of zestig mazen, hetgeen ter dier tijd de hoogste prijs-was „ voor welken de kobang in Japan was gangbaar gesteld. “Om nu aan degenen, die tot den particulieren handel ge regtigd. waren , een aandeel. te geven in de drie- maal honderd duizend. teilen „zonder „dat het bleek, dat er op” die som voor den handel van de Nen de (149 ) de Oost-Indische Maatschappij iets gekort werd, bepaalde de Japansche Regering „ dat de kobang aan de Maatschappij zoude worden in rekening gebragt tegen acht en zestig mazen, en voorts dat alles in goud zou worden betaald. Door deze bepaling behield de Maatschappij in schijn de meermelde som van driemaal hon— derd duizend teilen, om in den handel besteed te worden, terwijl zij werkelijk niet meer om- zette, dan de waarde van tweemaal honderd zestig duizend teilen, en de overblijvende veertig dui zend teilen maakten een fonds uit voor den par- ticulieren of zoogenaamden kambarnghandel, waar- in de Opperhoofden, de Achene en. de verdere ambtenaren der Maatschappij, tot de fak torij te Desima behoorende, elk een aandeel ver kregen, naar mate van hunnen rang, of de hoo gere of lagere bedieningen, welke zij bekleedende “waren. . Dit is de oorsprong, voor zoo verre ik dien heb kunnen nagaan, van het zoogenaamde Comp‘— of Compagni’s-geld, in tegenoverstelling van het zoogenaamde kambanggeld,. van welke in het vervolg altijd afzonderlijke rekeningen zijn gehouden, en over welke wij in de gelegenheid zullen komen, nader te spreken. Dan om nu weder te keeren tot het middel , het- welk de Nagasakische Regenten bezigden, om zich wegens het verlies van den afgeschaften taxatie handel schadeloos te stellen, zij vonden dit door aan de kooplieden eene bi an op te leggen, per- cents ( 150 ) centsgewijze geregeld, naar de hoeveelheid en naar de hoedanigheid der goederen, welke zi van de door de Nederlanders aangebragte ladin+ sen kochten; en het is duidelijk , dat de prijj= zen, welke de kooplieden voor deze goederen konden besteden, zoo veel minder werden, als de belasting bedroeg, welke zij moesten Sl | brengen. | Deze belasting werd dadelijk ingevoerd in 1685, na de afschaffing van den taxatiehandel, en in 1689, na de tweede afschaffing van dien handel, nog ver= | hoogd. Hoeveel echter dezelve bedragen heeft, dit is voor de Nederlanders , voor zoo verre den, handel van de Oost-Indische Maatschappij aanging, , steeds geheim gehouden, en de gissingen, daarom= trent te maken, zouden alleen kunnen berusten op eene berekening der steeds gedaalde prijzen, voor welke de Nederlandsche koopwaren aan de Japansche kooplieden zijn afgestaan moeten wor- den; en deze berekening zou nog onzeker zijn, omdat de belasting, op de verschillende soorten van goederen gelegd, van jaar tot jaar veranderde, drukkende, bij voorbeeld, het eene jaar meer op de suiker, het tweede op de lakenen, het derde op de liijnwaden, en zoo vervolgens, naar mate een of meer dezer artikelen, in het jaar van den aanbreng , meer benoodigd of in aftrek waren. Anders was het met eene gelijke belasting , ge= legd op de goederen van den glare kak of kambanghandel. Deze werd openlijk bekend ge- | maakt, ( 151) maakten niet van de kooplieden, maar van de verkoopers geheven. Het bedrag van die belas- ting heeft meermalen verschild; thans, terwijl ik dit schrijf, bedraagt dezelve acht-en- dertig ten honderd op alle koopwaren zonder onder- scheid. | _ Men meent te weten, dat het bedrag van deze belastingen, aan welke men den naam van directe zou kunnen geven, door de Nagasakische Regen ten wordt aangewend, om uit dezelve de Japan- sche ambtenaren, en andere bedienden, die om. den handelder Nederlanders eenige moeite hebben, of zich geven moeten, te beloonen, mitsgaders om de armen en de hulpbehoevende klasse der Na- gasakische ingezetenen te gemoet te komen. Van daar dat de Japanners deze belastingen bestempelen, met den naam van Kosen, of kosengin, betee- kenende zoo veel als beloonings-geld, terwijl het bij de witdeeling den naam erlangt van Kanna- gin, dat zeggen wil bloem of bloeigeld, om aan te duiden, dat het vloeit uit den buitenland schen handel, tot onderhoud en voordeel van de arme inwoners van de stad Nagasakij. | Minder is men bekend met de aanwending van hetgeen eene andere belasting, op de Nederland sche koopwaren gelegd, oplevert, en die eigen- aardig den naam van indirecte verdient. Deze belasting noemen de Nederlanders Zigting , en, bestaat daarin, dat de kooplieden worden ver- pligt, een zeker, en wel het beste en uitgezocht ste „_ ( 152 ) ste gedeelte van elke sortering- goederen, wel ke zij koopen, #2 natura af te staan, tegen den prijs, dien de geheele sortering door elkanderen heeft gehaald, derhalve reeds gedrukt door de belasting van het Kosengin of belooningsgeld. Bij voorbeeld : een koopman kocht eenhonderd stukken chits, voor welke hij betaalde: twintig | teilen het stuk, dan moest hij tien stukken van de schoonste en meest gewilde patronen uit die sortering , tegen denzelfden prijs van twintig | teilen het stuk, overdoen aan de genen, die daartoe geregtigd waren. Hieruit volgde na— tuurlijk, dat de koopman zijnen prijs maakte slechts op de minder schoone en minder gewilde | stukken uit de sortering, als zeker zijnde alleen die te zullen behouden, en deze belasting moest dus den prijs der Nederlandsche koopwaren we- derom aanmerkelijk drukken. | Het is zeer vermoedelijk, dat uit deze belasting 5 zich de Nagasakische Regenten een ruim inko- men hebben verschaft, alzoo zij de aldus goed koop ingekochte goederen wederom met zeer veel voordeel konden laten van de hand zetten. Deze belasting is in latere tijden wel eenigzins van aard veranderd, maar is niet minder bezwa- rende voor de Nederlanders gebleven, gelijk wij op zijne plaats zien zullen. Den juisten tijd, op welken deze zoogenaamde Ligting is in zwang geraakt, heb ik niet kunnen vinden, maar dat dezelve reeds vroeg dagtcekent, hier ( 153) hiervan heb ik mij overtuigd uit eenen brief, door de Opperhoofden en Raad van Japan, in den jare 1707, aan de Hooge Indische Regering geschreven. De gemelde ambtenaren, over het verval van den handel sprekende ,en over de rede nen daarvan, laten onder anderen zich aldus hooren: C CC « Hieronder mag ook welgesteld. worden het schadelijk uitzoeken der goederen, nadat die verkocht. zijn, hetgeen ‚de kooplieden moeten gedoogen, en hetwelk miet dan tot merkelijk nadeel van de E. Compagnie, door den tijd en eene alte groote toegevendheid, is inge kropen, eerst met kleinigheden, op den naam der Gouverneurs en _ Stadsburgermeesters ; naderhand en nu nog in het algemeen voor de Ottona’s (ss), Dwarskijkers, token lecslingen en schrijvers incluis.” c Wij hebben nu sedert drie jaren wel getracht, dat kwaad gebruik afte brengen, en het zelve met het sorteren der goederen, en ieder naar zijne deugd en waarde apart te laten verkoo- pen, te beletten ; doch dat wil, zoo het schijnt, weinig helpen; want hetgeen wij voor het beste en gewildste gesorteerd hadden, heeft bij verkoop dit jaar minder dan het slechtste opgebragt, omdat. op het eerste de uitzoek was gesteld, dat niet voor te komen is. Dat (ss) Ottona’s zijn zoo veel als Wijkmeesters; een Dwarskijker zoo veel als Opziener, die opletten moet, dat alles overeenkom- stig de gegevene bevelen wordt nagekomen. (154) Dat deze zamenvoeging van belastingen en be- zwaren- den sluikhandel zoo sterk moest aan= moedigen, zal wel geen betoog behoeven, als uit den aard der zaak zelve voortvloeijende. Ook geeft KAnMPFER op, dat, gedurende zijn verblijf van omtrent twee jaren in Japan; meer dan vijf- tig smokkelaars zijn om het leven geraakt, van welke sommigen in hechtenis zich zelve ombrag- ten, anderen openlijk op het schavot, en anderen weder in stilte im de gevangenis werden ter dood _ gebragt, en hij brengt voorts een merk waardig geval bij van twee Japanners, die in den jare 1691 over het sluiken met de Nederlanders ter dood veroordeeld waren. De Gouverneur bepaalde na= melijk Desima voorde plaats, alwaar het vonnis zou worden uitgevoerd, en verpligtte het Opperhoofd; met al de. overige ambtenaren der faktorij, bij de voltrekking van hetzelve tegenwoordig tezijn. Na _ die voltrekking verzocht het Opperhoofd de Ja- pansche officieren, die over de uitvoering van het vonnis het bestel gehad hadden, om zich ten zijnen huize te komen ververschen, doch ontving op zijne vriendelijke uitnoodiging geen ander be- scheid , dan «eene scherpe bestraffing, en tevens eene‘ vermaning, om zorg te dragen veor zijne onderhoorigen, dat in het toekomende zulke on gevallen niet meer gebeurden. Dit was de eerste maal , dat er op eene dusdanige wijze bloed op het eiland Desima vergoten werd, hetgeen even- wel in de gevolgen weinig heeft kunnen baten. On- ( 155) Onder alle deze wederwaardigheden bleven echter de Nederlanders hunnen handel op J apan sterk voortzetten. In de jaren 1692, 1695, en vervolgens, werden nog zeer rijke ladingen der- swaarts gezonden, welke tamelijke winsten af- wierpen, en het kapitaal, daarvan gekomen, werd aangelegd tot den inkoop van eene groote hoe- veelheid koper, waarvan men vindt, dat tot dertig duizend pikols, in één jaar, wit Japan aangebragt werden, die wederom op eene voor deelige wijze op de vaste kust. van Indie, en elders werden van de hand gezet; en hetgeen men aan koper of andere zulke voordeelige te- rugladingen niet kon aanleggen, werd aande Oost-Indische Maatschappij te goed gedaan in gouden kobangs, die, zelfs tegen den verhoogden. prijs van acht-en-zestig mazen, bij vermunting een redelijk voordeel opleverden. Dan de Japanners gunden den Nederlanders deze winsten en voordeelen niet zeer lang. Zie hier, het geen de Raad van Indie, JAKOB VAN DER WAAIEN, die vroeger Opperhoofd in Japan was geweest, daarvan zegt in eene Memorie, den Bsten December 1756, in Rade van Indie over gelegd : c Hetzij dat de gangbaarheid van den kobang « tot zoo veel meerder dan de ontvangst en c aanrekening in Japan te dezer plaatse (4) | | » den _ (#£) De kobang was op Batavia gangbaar verklaard yoor / 5o ägt-geld. ( 156 ) den Japanners de oogen geopend heeft; het- zij dat de lange verkeering met Europeërs hun heeft doen zien, dat zij wel wat meer op hun eigen interest bedacht konden zijn; of wel, dat de Chinezen, arglistig genoeg , zoo in het uit— vinden van bedriegeriijen, als behendig in het werk der munt, hun deze finesse hebben aan de hand gegeven; of hetziij, eindelijk dat onze groote toegevendheid omtrent de reeds ingevoerde nadeelige orders, of kapittels, ge lijk zij het noemen, hun, na het verlies van Formosa, alle beduchting voor onze Natie heeft doen afleggen, en de hoop gegeven heeft, dat zij onze vriendschap wel wat beter koop zou— den kunnen behouden: dit is zeker, dat in den jare 1696 te voorschijn werd gebragt eene nieu we soort van kobangs, een derde minder in gehalte dan de oude, die men ons tegen den— zelfden prijs (68 mazen } wilde opdringen, en ook effectief in het vervolg opgedrongen heeft.” Deze kobang essaijeerde siechts dertien karaat, zes à zeven grein, terwijl de vorige twintig ka raat, acht en een half à negen grein halen kon4 In gewigt was hij gelijk aan den onvervalschten kobang; doch, in stede, dat deze kobang bij ver- munting nog 25 percent winst had gegeven, gaf thans de nieuw ingevoerde een verlies van vijftien of zestien ten honderd. Toen de Japansche Regering bemerkte , dat de Nederlanders huiverig waren , om deze nieuwe ko ( 157 ) kobangs tegen den ouden prijs van 68 mazen te ontvangen; nam zij daartegen dien maatregel , dat de uitvoer van koper werd bepaald tot niet meer dan vijf-en-twintig duizend pikols in het jaar, hetgeen de Nederlanders im het vervolg wel verpligtte, om bij mangel van andere artikelen van uitvoer, het batig slot van hunne rekening in Japan te ontvangen in deze , in waarde ver— minderde munt. | « Dan” zegt de Heer vAN DER WAAIEN in zijne opgemelde Memorie « deze bepaling kon ons «niet veel hinderen, omdat men boven de vijf-en- etwintig duizend pikols of kisten, door eenige «geschenken aan de Gouverneurs en hunne be- «dienden, nog voor tachtig duizend teilen aan « koper, zijnde zes à zeven duizend pikols, wist «te verkrijgen uit den taks van 5oo,ooo teilen «aan koper, welke de Keizer aan de stad Na- «gasakij toestaat, jaarlijks om te zetten.” En dus doende, bleef men nog jaarlijks 51 à 52,000 pikols koper uitvoeren, waardoor het batig slot der rekening, dat in kobangs aangezuiverd werd, van geene zeer groote beteekenis bleef. Het bleef hier echter niet bij. Om de Neder landers in den uitvoer van het koper te beperken, werd in den jare 1700 het bevel gegeven, dat niet meer dan vier of vijf schepen jaarlijks ten han= del zouden worden toegelaten. In 1710 bragten de Japanners daarop eene derde Ke van hokabe te voorschijn , die in tegen stel ( 158) stelling van den nieuwen, in 1696 ingevoerd, den naam verkreeg van den Kleinen kobang. Deze kleine kobang assaaijeerde iets meerder, dan de helft van den eersten, namelijk den onver valschten, en nogtans werden de Nederlanders verpligt, dien even als de overige „kobangs, tegen. de waarde van 68 mazen, aan te nemen. Om dit te beter door te dringen, werden in 1714 de Nederlanders beperkt tot den uitvoer van slechts vijftien duizend pikols koper, en in 1717, om slechts met twee schepen te mogen ten han del komen, en nu en dan met een derde, in— dien de voorraad van het onafgehaalde koper, op den taks van vijftien duizend pikols ’s jaars, dit mogt noodzakelijk maken. | Intusschen waren de Japanners nog niet ten einde van hun muntstelsel gekomen : « want” zegt de Heer vaN DER WAAIEN, «de Japanners, den” « smaak van het veranderen der munt eens weg « gekregen, en gezien hebbende, dat, ofschoon: « onder vele protestatien, dit echter door ons « nog al goedschiks verdragen werd ‚ wendden het « nu met de munt over eenen anderen boeg z « zij probeerden het in de zwaarte, het gehalte « hetzelfde latende, maar met zoo veel mmpuden- « tie, dat het bijna de helft in het gewigt ver= « schilde met den kobang, de Aleine genaamd ä « welke zeven-en-veertig condorijn woog , ter c« wijl deze laatste nieuwe niet meer dan vijf-en- « twinbg condorijn zwaarte had ; deze laatste nieu C« we ( 159 ) c we kobang (dien men de vierde soort kar « noemen) gaf in vergelijking tot den eersten nieu- c wen (die van. 1696) bij vermunting wederom een verlies van vwier-en-dertig tot zes-en-der— «tig ten honderd, en evenwel moest dezelve te « gen de waarde van 68 mazen worden aangeno- « men, waardoor dan ook de kleine kobangs « van minder gehalte (die van 1710) nog pro- « fijtelijker werden, en van 1710 tol 1720 met « de laatstgenoemde nieuwe of vierde soort te « gelijk doorgingen.” De Japanners, naar het door hen aangenomen _ plan voortgaande, beperkten den uitvoer van koper, in 1721, tot tien duizend pikols, en deze hoeveelheid. kon dikwijls niet dan met zeer veel moeite verkregen worden; en hiertegen, maar bijzonder tegen de telkens verminderde waarde der kobangs, werden thans de klagten der Ne- derlanders meer luide dan immer te voren. Geen gehoor werd daaraan gegeven, en toen men ten laatste dit scheen te doen, was de maatregel , die daarop in 1750 genomen werd, voor de Nederlanders schadelijker, dan alle de overige maatregelen nog geweest waren, even als wilden de Japanners de Nederlanders nu openlijk bespotten. De oude onvervalschte kobang werd weder- om te voorschijn gebragt, doch de Japanners gaven thans aan denzelven den naam van dub ek en bragten, dien den Nederlanders in reke- RIS ( 160 ) voor Sp. Matten 15: 6, dat is eens zoo vecl, als van ouds daarvan de gangbare waarde geweest was. Door deze aanrekening werd deze oude onvervalschte kobang nog nadeeliger dan de laatste nieuwe kobang (de vierde soort), vam welke 2,000 stuks zes-en-zeventig mark wogen, terwijl een duizend stuks van de oude onver— valschten slechts twee-en-zeventig mark zwaar waren, dus de eersten door hun meerder gewigt het mindere mm de gehalte van vijf tot zes grein meer dan vergoedden. De vierde soort kobang gaf, gelijk wij gezien hebben, bij vermunting een verlies uiterlijk van zes-en-dertig ten hon- derd. Op den ouden onvervalschten kobang;, toen dezelve tegen de dubbelde waarde van eent honderd zes-en-dertig mazen moest aangenomen worden, beliep dat verlies van zeven-en-derug tot zeven-en-dertig, zeven achtste ten honderd. Eindelijk toen de Nederlanders zich dit ook schenen te hebben laten getroosten , werd hun in 1745 een keizerlijk bevel aangekondigd, me— debrengende, dat zij voortaan slechts met één schip mogten ten handel komen, en dat de uitvoer van koper boven de vijf of zes duizend ptkols ’sjaars hun niet zou worden toegestaan Niets is moeielijker, dan de ware en wezen= lijke redenen of oorzakeu op te sporen van dit spoedig verval van den handel der Nederlanders am Japan. Het diep stilzwijgen, hetwelk de Ja panners daaromtrent gehouden helben , en waar schij ied ( 161 ) schijnelijk altijd houden zullen, sluit den eenigsten weg, die open zou zijn, om met zekerheid hier— van iets te weten. Al hetgeen derhalve hierom trent gezegd kan worden of reeds gezegd is, komt neder op bloote gissingen en veronderstellingen , in welke men, als het ware, zich verliest. Moet dit verval worden toegeschreven aan de druk kende, harde en vernederende bepalingen, den Nederlanderen van tijd tot tijd opgelegd, en hebben de Japanners dit gedaan, met het oog- merk, om den Nederlanderen zoo groot eenen afkeer voor Japan in te boezemen, dat zij van lieverlede gebragt zouden worden , dit land en den handel op hetzelve te verlaten ? Is het niet eerder te onderstellen, dat eene natie , die in alle opzigten zoo trotsch en heerschzuch— tg jegens vreemden handelt, zeer ligt het banvonnis zou uitspreken, indien het haar we- zenlijk ernst ware , deze vreemden geheel en al van zich te weren? Is het de onderwerping en liijdzaamheid van de Nederlanders, die de Ja- panners aangemoedigd hebben, van stap tot stap verder te gaan, en zouden ernstige vertoogen daartegen, en mindere buigzaamheid daaraan iets hebben kunnen verhelpen? Ontdekt men niet verder een stelselmatig plan , naar hetwelk de Japanners, althans sedert 1641, zijn te werk ge- gaan, om de Nederlanders tot het punt te bren gen, tot hetwelk zij gekomen zijn, en zouden dus alle vertoogen daartegen, hoe ernstig ook, | L niet (162 } niet nutteloos zijn aangewend geweest? Is het de haat tegen alle Christelijke godsdienst zonder onderscheid, die hier de drijfveer der Japanners geweest is? Is het niet misschien uit overtui= ging, dat het rijk van Japan uit deszelfs eigen boezem alles trekken kan, wat tot het onbe zorgd bestaan van alle deszelfs ingezetenen noo dig is; dat door vreemden hun niets dan het overtollige, leidende tot weelde, kan worden aangebragt, en dat hun staatkundig stelsel mede brengt, om aan het volk geene weelde te lee- ren kennen? Of kan het ook zijn, dat de nala ugheid der Nederlanders, hetzij uit onvermogen, hetzij uit achteloosheid of onverschilligheid, om bepaaldelijk aan de zoogenaamde eischen van goederen te voldoen, de koelheid der Japanners jegens hen heeft gaande gemaakt; en dat, ziende, dat zij het nut, hetwelk zij van deze vreemde- lingen verwacht hadden, niet trokken, ook be- dacht zijn geworden, om de voorregten, vroeger aan hen verleend, weder in te trekken ? Hebben bepaaldelijk de veranderingen in de munt, en de beperkingen op het uitvoeren van koper wel ten oogmerk gehad , om een onbillijk voordeel op de Nederlanders te behalen, en dus doende aan de baatzucht van eenige Japansche Regenten te voldoen ? Of laat het zich niet beter verklaren, dat de ontzaggelijke schatten aan goud en zilver, eerst door de Portugezen , en vervolgens door de Nederlanders uit J apan gevoerd , veroorzaakt heb=; ( 163 }) hebben, dat in dit rijk eerst het gebrek aan zil= ver, en vervolgens dat aan goud zich heeft doen gevoelen, en dat , als een gevolg van dat gebrek, ook het koper aanmerkelijk in waarde is geste gen, zoodat de veranderingen en beperkingen, hier bedoeld, maatregelen zijn, tot welke de Ja- pansche Regering, wit den drang der omstandig- heden, is genoodzaakt geworden, om een, aan de behoefte van het rijk voldoend, circulerend medium te behouden? Kan men gelooven, dat de Keizer kennis draagt van alle die beperkingen en vernederende bepalingen, onder welke de Ne- derlanders gebragt zijn? En hoe zal men dan overeenbrengen den inhoud van de keizerlijke bevelen, die altijd nog van vrijheid van handel en van vorige voorregten spraken, met de daad zaak, dat van die vrijheid en van die voorreg- ten sedert lang niets meer bestond? Mag men zeker stellen, dat de Nederlanders geheel ter be- scheidenheid gelaten, en afhankelijk zijn van de Nagasakische Regenten, die van de keizerlijke bevelen slechts zoo veel uitvoeren, als het hun goeddunkt, en die de klagten en bezwaren van de Nederlanders weten terug te houden, zoodat dezelve het oor van den Keizer niet kunnen be- reiken ? Zijn de middelen en wegen, waartoe de Nederlandsche ambtenaren afgedaald zijn, om eenen, voor het rijk hoogst schadelijken, sluik— handel te drijven, terwijl zij aan den anderen kant in eene verkwistende en aanstootelijke over- ha | daad. ( 164 } daad leefden (de goeden, die er onder zijn geweest, niet tena gesproken ) niet de redenen , om weike de Nederlanders algemeen in minachting zijn geraakt, en zijn het niet tevens de redenen, om welke de Nagasakische Regenten de Nederlanders van all vrijheid en alle gemeenschap uitsluiten ? Einde lijk, is de Japansche Regering aan het behoud der Nederlanders in haar rijk zoo veel nog ge— legen, dat zij geneigd zou zijn, daartoe eenige opofferingen te doen, en geheel of gedeeltelijk. terug te komen van het staatkundig stelsel, het— welk zij thans tegen de Nederlanders laten wers ken? Dit alle zijn vragen, die ter oplossing, nog overig blijven, doch in welke ik mij thans niet zal verdiepen, om de verdere gebeurtenissen! niet vooruit te loopen , Intusschen zal ik nog aans merken, dat het verlies van vele schepen en rijken ladingen, de minder behaalde winsten, en de ver= meerderde omslag en onkosten , het tijdperk, het= welk wij overzien hebben, een der nadeeligstens hebben doen zijn, die de Nederlanders in hun= nen handel op Japan gehad hebben, en hetwelk ik thans met den jare 1745 besluit. ERI ZEVENe ( 165 ) dao f}ao foo Joofoafjoofloadaefoadoo doe Jao doo Joa qocgo oa }aa ao Jae doo }oa oa }aa(}aahaofjoe foefjes goojoafpe ZEVENDE AFDEELING. Vierde tijdperk van den Nederlandschen | handel van 1744 tot 1790. Men zal zich niet verwonderen, dat, toen het berigt van het laatste keizerlijke bevel te Ba- tavia werd aangebragt, de Hooge Indische Re- germg in ernstige overweging nam, of het in de gegevene omstandigheden niet geraden ware, den handel op dat rijk opte geven, en de faktorij te Desima te verlaten. Die handel, welke voorheen zoo rijk en voordeelig was geweest, scheen thans een stellig verlies voor de Oost-Indische Maat- schappij opte leveren, en algemeen was men dus ook van gevoelen, dat op den tegenwoordigen voet de zaken niet blijven konden. Om de beraadsla— gingen van de Hooge Regering voor te lichten, stelde de Gouverneur Generaal, Baron vAN ÎMm-— HOFF, eene memorie in over den Japanschen handel, welke hij, onder dagteekening van den 16den Juni 1744, in Rade van Indie overleide. Naar aanleiding van deze memorie, was men ge- neigd, te gelooven, dat veel van het verval van den handel was toe te schrijven aan de verkeerde han- delingen en gedragingen der dienaren van de Maatschappij in Japan; aan de zorgeloosheid’ in het algemeen, met welke men in de laatste ja- ren ( 166 } ren de belangen van den Japanschen handel had. gade geslagen; aan de weinige oplettendheid, die men gehad had, om de veranderingen, in de munt voorgevallen, bij de boeken te volgen, waaruit vele verwarringen en misrekeningen waren ont—_ staan; aan den inderdaad lagen prijs, dien de Nederlanders in Japan voor het koper betaalden, als zijnde het ligt te berekenen, dat tegen dien prijs de mijnen onmogelijk konden bewerkt wor den; en eindelijk, doch wel voornamelijk, aan de buigzaamheid en lijdzaamheid, met welke alle de vroegere beperkingen en bepalingen waren aan= genomen en gevolgd, zonder dat daartegen iets meer dan vruchtelooze vertoogen waren nend geworden. Het besluit, op deze beraadslagingen gevallen, hield hoofdzakelijk in, dat men den teil, die tot hiertoe bij de boeken had voortgeloopen tegen de waarde van zeventig stuivers, voortaan zouw: stellen op veertig stuivers zwaar-geld, en dat aan de Opperhoofden en den Raad in Japan , van wege | de Hooge Regering, zoude worden aangeschreven, om met meer vrijheid tegen de Japanners de be- langen van den handel voor te staan, vooreerst afwachtende, of hierdoor geene verandering ten goede zou kunnen worden te weeg gebragt. Aleer ik de uitwerking, die dit besluit had; doe kennen, zal ik vooraf melding maken van eene verandering in het drijven van den handel, welke het mij toeschijnt, dat omtrent dezen tijd, en / ( 167 ) en misschien reeds vroeger, moet zijn ingevoerd, en in het vervolg eenen grooten invloed op de handelsbetrekkingen der Nederlanders gehad heeft. Ik bedoel het verkoopen op contract van de la- dingen der Oost-Indische Maatschappij aan de kei zerlijke geldkamer, in Nagasakij gevestigd, heb bende ik den juisten tijd, op welken deze wijze van den handel te drijven eenen aanvang heeft ge- nomen , nog niet kunnen opsporen. Volgens deze nieuwe instelling, welke thans nog voortduurt, maakte de geldkamer, door middel van de tolken, jaarlijks eenen eisch op van goederen, welke de Nederlanders aannamen te zullen leveren, tegen de vooraf bepaalde, en op elk derzelven gestelde prijzen; welke prijzen de geldkamer wederom aannam te betalen, mits de goederen, in hetjaar daaraan volgende, overeen— komstig de gegevene monsters, en in de aange- vraagde hoeveelheid, werden aangebragt, mitsgaders om aan de Nederlanders daarentegen te zullen leveren eene zekere hoeveelheid koper, tegen eenen, insgelijks vooraf daarop gestelden, prijs. Indien men de strekking, die deze instelling had, eenigzins met aandacht inziet, zal men dadelijk ontwaren, dat van het oogenblik af aan, dat de Nederlanders met dezelve zich inlieten, zij op- hielden, in den eigenlijken zin vanhet woord, koop heden in Japan te zijn, en de hoedanigheid aan- namen van bloote makelaars, leveranciers en commissionarissen van de keizerlijke geldkamer;, op=- / ( 168 ) opgevende alle voordeel, die door eene kansbereke- ning in den handel kan verkregen worden, en die, als het ware, het eigendommeliijke van denzelven uitmaakt, in welken men veel moet wagen, om veel te winnen. N Van nu af aan is het dan ook de keizerlijke geldkamer , die de kansen berekent, de ladin— gen bestelt, de goederen ontvangt, sorteert, om zet, en tegen de hoogste’ prijzen aan de koop- heden verkoopt, tot zich nemende de winsten, ne of zich getroostende de verliezen, daarop geval— len, in al hetwelk de Nederlanders niet de minste inzage hebben, wordende integendeel van alle inzage zorgvuldig uitgesloten; in een woord, het verblijf der Nederlanders op Desima ver- dient den naam van Juktori niet meer, ten- inn * zij men aanneemt, dat zij de factoors vande kei zerlijke Japansche geldkamer geworden zijn. De belastingen, door het Kosengin, en door de Ligtingen op de Nederlandsche koopwaren ge legd, hadden, naar mate die belastingen ver- hoogd en toegenomen waren, ook de prijzen dier koopwaren zoodanig gedrukt, datde Nederlanders niet langer, dan met verlies, dezelve konden aan brengen. Neemt men daarbij de onzekerheid, in — welke zij verkeerden, tot hoe hoog deze belastin gen nog zouden kunnen worden opgedreven , zon— der vooruitzigt van met vrucht daartegen iets te kunnen doen, mitsgaders de gaande weg grooter wordende moetjelijkheden, welke zij ondervon- den ( 169 ) den in het verkrijgen van eene teruglading ko- per, toenmaals bijna het eenigste artikel nog overgebleven, om met voordeel te kunnen wor den vervoerd, dan was het zeker een voorzigtige stap van de Nederlanders, dat zij de verkoop hun- ner ladingen op contract bewerkten, of tot deze nieuwe instelling toetraden, aangezien zij nu wel niet het vooruitzigt hadden op groote win— sten, maar daarentegen zich beveiligden tegen de verliezen, waaraan zij gedurende de laatste jaren hadden blootgestaan , zoo het anders hun mogt gebeuren, van groote zeeschaden bevrijd te blijven. Maar dit is de schoone zijde van het tafereel ; want keert men hetzelve om, dan ontdekt men spoedig de kluisters, die de Nederlanders zich zelven hadden aangelegd, van welke zij zich niet weder hebben kunnen ontdoen. Om niet terug te komen op het verlies der kansrekening, waarvan ik reeds gesproken heb, zal ik slechts ééne aanmerking maken, doch die op zich zelve, mijns oordeels, gewigtig genoeg is, om alle anderen te kunnen-ontberen. Deze aanmerking 1s, dat door het aannemen van den handel op contract, de Nederlanders zich alle regt uit handen gaven, om te spreken, te kla- gen, of om op eenigerlei wijze op de vroeger door hen bezeten geweest zijnde voorregten _ te rug te komen. Spraken zij van eene prijsverhooging: eene bloote weigering moest hun voldoende zijn; want zij ( 170 } zij hadden geen regt, om die te vorderen; vers kregen zij dezelve, dan was het gunst. Klaagden zij, dat de prijs van sommige artikelen zelfs de Europische prijzen niet evenaarde: het antwoord der geldkamer was gereed: „wij ook leveren U het ko «per tegen eenen minderen prijs, dan hetzelve ons NE „ «bij inkoop kost.” Eindelijk veroorloofden zij zich eenige aanmerking over de voortduring van het Kosengin, de ligtingen, of andere gebruiken, of misbruiken, gewettigd of ongewettigd: eene bestraffing was het antwoord, dat dit zaken wa- ren, bestaande of niet bestaande, die de Neder- _ landers hiet aangingen; dat zij voor hunne goe- deren den bedongen prijs, en ook hunnen taks koper erlangden, en dat zij, over hetgeen met _ deze goederen verder voorviel, als vreemdelin—_ gen zich niet mogten bemoeijen. En, inderdaad, het vervolg van ons Overzigt hf zal thans niet veel meer worden, dan eene dorre reeks van verdrietige kibbelingen, dan eens om wat: hoogere prijzen te erlangen, dan eens om d wat meerder koper te bekomen, en eindelijk over het al of niet aannemen van eenige goederen, die men oordeelde, aan het monster niet te be- antwoorden, of die boven de aangevraagde hoe veelheid waren aangebragt. Het is noodig hier te zeggen, dat de mieuwe inrigting van den handel alleen betrof de goede ren van de Oost-Indische Maatschappij, en niet den particulieren of kambanghandel , welke op den 4 fe End en n ip p ( 171 Ò den ouden voet is blijven voortduren, dat is, dat de goederen openbaar worden verkocht, voor re= kening van de aanbrengers, ontvangende daarvan den vollen verkoopsprijs, na aftrek alleen van de vijf-en-dertig ten honderd, als belasting of als een inkomend regt. Na deze noodzakelijke uitweiding, keerik te- rug tot het boven aangehaald besluit der Hooge Indische Regering. De Heer JAKOB VAN DER WAEIEN vertrok, van hetzelve voorzien, naar Japan, om het bestuur van den handel aldaar, als Opperhoofd, op zich te nemen. Bij zijne aankomst bevond hij, dat de zaken een’ gunstiger keer hadden genomen, dan men zulks had kunnen verwachten. Door het bestel van den Heer DAvip Brouwer, het toen- malig Opperhoofd, was men zoo verre gekomen, dat men voor het jaar 1744, niettegenstaande het bevel van het voorgaande jaar, den uitvoer van 8,000 pikols koper had toegestaan, terwijl, zoo als het mij toeschijnt, boven de bedongene prijzen nog eene toegift gegeven was. Eene toegift kan men inde Japansche beteeke- nis beschouwen te zijn eene soort van premie, die verleend wordt, wanneer de aangebragte Zoe- deren buitengemeen goed hebben voldaan, of ook , wanneer de goederen aan het monster niet hebben beantwoord, en dus de gewone bedon- gene prijzen daarvoor niet kunnen worden besteed, en is dan geene premie, maar, als het ware, eene 5 te ( 172 } tegemoetkoming in het verlies van de aanbren— gers , door de geldkamer uit gunst gege ven. Om nu verder de uitwerking tedoen zien van het gezegd beslut der Hooge Indische Regering, — en om tevens den geest te doen kennen, in wel- ken men destijds te werk ging, zal ik best doen, den Heer vAN DER WAETrEN zelven telaten spre ken, daartoe overnemende de woorden uit zijne — boven gemelde memorie, den 8sten December 1756 _ in Rade van Indie overgelegd. | Gelijk reeds gezegd is, men schreef het verval in den handel voornamelijk toe aan de groote bereidwilligheid der Nederlanders, om zich aan de- willekeurige begeerten der Japanners te on- derwerpen; en daar de Heer vAN peR WAEIJEN ook in die gedachten stond, laat hij zich dus hooren : | | « Men heeft nu en dan wel eenige middelen — « bedacht, om de Japanners tot reden te bren— _ « gen, jazelfs, speciaal in Ao. 1754 en 1755, onze _ « bedienden gelast, om, in gevalle die natie eeni- « ge verdere nadeelige conditien voor ’s Compag- c mes handel mogte willen doordringen, alsdan «de mine te maken, om, zonder eenige nego- « tie te doen, van daar met de schepen en hun « ne volle ladingen terug te keeren; doch de or- « ders te dien opzigte zijn telkens zoo naauw c bepaald geweest, dat de Japansche bedienden « zulks voor hunne verantwoording miet hebben dur AS C C la C A «C ( 153 ) durven nemen, ofschoon ik altijd van gedachten ben geweest, dat dit het eenigste middel was, en moest zijn, om de Japanners tot reden te noodzaken.” c Dat ik mij hierin ook niet vergist heb, heeft de ondervinding in het vervolg doen zien; want in den jare 1745 als Opperhoofd in Ja- pan zijnde, en ziende, dat de Compagnie door hare groote toegevendheid geheel in het on- derspit stond te geraken, heb ik, mij eenig zins gesterkt vindende door de aanschrijving dezer Regering, namelijk, dat haar toescheen , ‘dat de Japanner met nadruk diende aange- sproken te worden, ook met meerder ernst op de voldoening der bevorens geleverde kist jes (pikols) koper, die men geenszins af- staan wilde, blijven urgeren, te meer, naar- dien mij ten volle bekend was, dat de Heeren C Nagasakische Gouverneurs met de orders van C het Hof naar hun welgevallen zoodanig kwa- men om te springen, als het best in hunne kraam te passe, en met hunne belangen het meest overeenkwam ; ten dien einde, tegen het aloud gebruik, daar twee en eene halve maand langer vertoevende , dan de gewone tijd, tot het vertrek bepaald; hetwelk van dien uit- slag was, dat ik ook die quantiteit koper niet alleen eindelijk erlangde, maar ook, ’s jaars daaraan, nog één duizend kistjes bovendien, en dus elf duizend in het geheel bemagtigde; het € S < C NEEN (urk) hetwelk enkel en alleen mag worden toege schreven aan de ernstige instantien, welke ik. ter vermeerdering van het koper heb gedaan, en door mijnen Vervanger pe Win hervat zijn, zoodat hieruit consteert, dat de gedachte Heeren Gouverneurs, de verdeeling van het ' koper naar hun welgevallen schikkende, zich — altijd daarvan bedienen, naar ‘mate dat zulks met hun voordeel en interest best overeenkomt, _ en het is zeker, dat, de Chinezen daarvoor meerder betalende dan de Compagnie, ook daardoor aan hen de preferentie wordt gege ven, hetgeen gevolgeliijk het aandeel van de Compagnie doet verminderen.” « Ten andere wordt dit mijn gevoelen nog nader bevestigd door den uitslag van de, in den jare 1752 bij brief van den 26sten Mei ver— leende, order naar Japan, uit krachte van de, op den 1áden April bevorens ter dezer verga- dering gehoudene, serieuse besoigne over den staat van dat kantoor en deszelfs handel, na= melijk, om, indien, na het aanwenden vanalle — uitdenkelijke middelen, de Japanner niet ge- negen mogt zijn, de Compagnie op een’ zach- ter en voordeeliger voet te behandelen, de be reids voorlange vruchteloos bedreigde terug- keering der schepen, met hunne volle ladingen, absoluut werkstellig te maken, als zijnde van dat gevolg geweest, dat onze bedienden, naar mate van de toenmalige gesteldheid van za- | ken . / ( 175 ) « ken, een zeer redelijk accoord met de Japanners « omtrent den handel aangegaan en gesioten « hebben, ten principale behelzende : ” c 1°. Dat de Compagnie voortaan niet meer « dan 250,000 teilen uitkoops aan koopman- schappen (de daaroverbliijjvende restanten, buiten de hoofsche geschenken, daaronder be- « grepen) zal behoeven aan te brengen ; « 2°. Dat daarentegen de Japanners gehouden C A A c zullen zijn, de oude prijzen voor ’s Compag- c« nies goederen, benevens de zes duizend teilen c opgeld ( toegift) te geven; en eindelijk,” « 39. Dat zij, tegen den ouden prijs van twaalf c teil, drie maas, vijf conderiijjn, zijnde f 24 : 14 « de pikol van eenhonderd en twintig ponden, Caan de Compagnie zullen moeten leveren elf « duizend pikols staafkoper.” Door dit verdrag scheen de handel der Oost- Indische Maatschappij in Japan op eenen eenig zins vasteren en voordeeligeren voet gebragt te zijn; doch het opmerkelijkste in hetzelve is, dat de Nederlanders, die op het einde van hetgeen ik het tweede tijdperk van hunnen handel ge noemd heb, als eene groote hardigheid, hun aan gedaan, beperkt werden tot de som van Sp. Mat- ten $oo,o0o, nu, als het ware, als eene gunst be- dingen, om geene meerdere koopmanschappen aan te brengen, dan ter waarde van Sp. Matten 250,000, en dus vijftig duizend teilen minder dan aan het einde van het genoemd tweede tijdperk. De reden echter is klaarblijkelijk, wanneer men weet ; ( 176 ) weet, dat men omtrent dezen tijd den uitvoer van goud begon te beletten, even als men in 1671 den uitvoer van het zilver gedaan had. Na dit be- letsel was er voor de Nederlandsche schepen geene andere teruglading van cenige merkelijke hi waarde, dan alleen het staafkoper; en daar zij in den witvoer daarvan bepaald waren tot 11 „000 pikols, kon het belang der Oost-Indische Maatschap | pij niet medebrengen, om een grooter fonds in _ Japan te hebben, dan zij noodig had, om deze _ 11,000 pikols koper te betalen, en verder de lasten en onkosten der faktorij te bestrijden. Wel is waar, dat onder den gunstigen keer, wel ken de zaken in Japan schenen genomen te heb ben, bij het sluiten van den handel in den jare 174g, men was overeengekomen, dat de groote of oude onvervalschte kobang, die tot dien tijd toe was aangerekend tegen Sp. Matten 15: 6 voortaan aan de Maatschappij niet hooger zou word den in rekening gebragt, dan tegen Sp. en 12. of f 24, hetgeen" zijne wezenlijke of overeen— komstige et was, nadat de teil was gesteld op veertig stuivers; dan deze overeenkomst, die voor de Nederlanders nog al gunstig zou zijn ge weest, indien, als van ouds, het batig slot van hunne rekeningen in kobangs hun ware toegeteld geworden, werd thans geheel ijdel gemaakt door het spoedig daarop gevolgd volstrekt verbod, om eenig goud , hoe ook genaamd, uit te voeren. Behalve dit verbod, poogden de Japanners, dadelijk na het gemeld verdrag van 1752, we derom (177) derom inbreuken op hetzelve te maken ; doch van eenig gewigt onderging het vooreerst geene ver- andering. Het is belangrijk genoeg, hierom— trent nog eens den Heer VAN DER WAEIJEN te hooren: € « C A A « De Japanners” zegt deze Heer « hehben vervolgens, nu en dan, al eens weder gepro- beerd , omtrent den inhoud ( van het bovenge- meld verdrag ) eenige infractie te maken, het— geen onze bedienden gepermoveerd heeft tot het verzoek, om jaarlijks de vernieuwing der voorgemelde order tot het vertrek der sche pen te mogen erlangen, ingevalle de Japan- ners eenige nadeelige verandering omtrent den handel wilden maken ; die men hun tot nu toe heeft verleend, speciaal uit hoofde zij, bij hun— ne successive brieven, hebben betuigd, dat door deze resolute orders de Japanner vrij wat gedweeêër is gemaakt, en van de vroeger gepleegde vezatien heeft afgezien , eenelijk , dewijl zij thans bemerken, dat het den onzen ernst, en het hun niet geraden is, onze be dienden door eene onheusche behandeling te noodzaken, van, zonder handel te drijven, de schepen te laten vertrekken; eensdeels, omdat hun belang te veel daarin gemeleerd is, en ten andere, omdat zulks een al te groot éclat aan het Hof zou geven, waardoor zij zeker hun bederf en ruine zich op den hals zouden halen , even en in dier voege, als dat heeft plaats gehad. M «C om= A C « C op, bij een’ doorslag van 1o boekjaren, te wes ten van 17áêtot 1752, ’s jaars te hebben bedragen: (178) omtrent den in Ao. 1751 en 1752 geregeerd hebbende Gouverneur van Nagasakij , Marsu RA KaAwaArsij No KAmr SAMA , die, aan de Compagnie in haren handel te dier tijd zeer veel nadeel toegebragt hebbende, daarover in on— gunst van het Hof, en vervolgens met zijne adherenten ten val geraakt is, naar het diens= wege vermelde bij brief der bedienden van dert re LASTE « Om alle welke redenen ik van gedachten ben, dat deze bedienden telkens dienen gelast te worden, om bij de minste voorvallende vers andering ten nadeele van ’s Compagnies handel, van die order gebruik te maken, en de sche= pen liever, zonder lading te breken, te latei vertrekken, dan door eene al te gewillige toes gevendheid zich te laten benemen het weinige voordeel , dat op dien handel nog overs schiet.” À Dit voordeel geeft de Heer vaN DER WAEDTEN È De winsten in Japan op de gansen . …. . of 178,785:-8:-8:— Idem op de terugladingen 4 uit Japan . . … . —714,505- 5-8 he nnnnd Te zamen f 893,136.-12: ransportere f 895,150,-1 2-—:= ( 179 ) Per transport f 893,156.-12:-.= Waarvan af: De algemeene lasten van hetkantoor. f141,915:-6:-8 De soldijen der amb fenaten.. … ……= 74770, De ongelden der schepen. « — 65,396:-1:-8 mn eeen Ff 215,485:-8:- Blijft aan winsten ’sjaars. . « f 677,651:-4:- Deze winsten waren belangrijk en aanlokkende genoeg, om de Hooge Indische Regering dade- lijk te doen bedacht zijn, om den handel op Ja- pan uit te breiden, en daardoor, ware het mo- gelijk, deze winsten te vermeerderen. Dienten gevolge ontvingen de ambtenaren van Japan aanschrijving, om te bewerken, dat er jaarlijks, of ten minste om het tweede jaar, nog een der- de schip in dat rijk werd toegelaten, waarop zij, bij hunnen brief van den jare 1756, te antwoord gaven, dat zij hiertoe onder de hand het voorstel hadden gedaan, doch dat het van geene uitwerking was geweest, ais hebbende de Nagasa- kische regering hun doen verstaan, dat zij vol- strekt daartoe geene toestemming kon geven, dewijl het aanzenden van stechts twee schepen in het jaar een order van het Hof was, en dat, buitendien, door de aankomst van twee sche- pen, het rijk voldoende van Europische voort- brengselen kon geriefd worden, voegende de voor- noemde ambtenaren er bij , dat zij bemerkten, dat het een stelsel aan het Hof was, om den andel der \ (“nBouk der Nederlanders niet verder te doen uitdeijen , | afs die thans was, die aan den anderen kant ook | voldoende werd beschouwd, om de Nederlanders | in het rijk te behouden; voorts, dat de inwo= ners des lands zich sterk begonnen toe te leggen op het maken van allerlei inlandsche stoffen j van “welke er eenigen al redelijk goed waren Ji hetgeen ten gevolge had, dat de Nederlandsche | goederen niet meer zoo veel aftrek als te voren! hadden; dat de Japanners de suiker, het sap— panhout , en verdere pondgoederen in geené grootere hoeveelheden begeerden, dan thans werd ! aangebragt , dewijl zij er niet op gesteld waren, dat het gebruik daarvan zich verder dan tot de gea goedste lieden zou uitstrekken; bovendien , zeg— gen de gemelde ambtenaren verder, de betaling ® zou niet in geld kunnen geschieden, ook niet in fi staafkoper, dewijl het eerste volstrekt, en het andere in grootere hoeveelheid, dan thans ver voerd werd, ( t1,0oo pikols ) door het Hof op het scherpste verboden was. | zl | Niettegenstaande deze bedenkingen van de Op- perhoofden tegen de mogelijkheid, om aan den Japanschen handel eene grootere uitgebreidheid te geven, toonden zij echter aan den anderen, kant eene groote tevredenheid over de billijk- beid en inschikkelijkheid, welke zij thans in alle zaken van den handel van de Japanners onder vonden, hetgeen zij toeschreven aan het jaarlijks vernieuwd wordend stellig bevel van de Hooge Res Leet (180 Regering, om, bijaldien de Japanners iets mog- ten begeeren, strekkende tot verkorting van-den handel op den thans beraamden voet, alsdan de schepen, zonder lading te breken, te laten terug— keeren, een bevel, omtrent hetwelk de J apanners / jaarlijks onder de hand lieten vernemen, of het- zelve wederom was aangekomen , waarvan als | dan door de Opperhoofden, gaarne genoeg, de verzekering werd gegeven. Inzonderheid roem- den de Opperhoofden de inschikkelijkheid der | Japanners, omtrent de jaarlijks mindere aan | brengst van Bengaalsche zijden stoffen , eene waar, jvan welke, volgens de bepaling van 1685, jaar {lijks ter waarde van een derde van het handels kapitaal moest aangebragt worden, doch welke jaanbrengst van jaar tot jaar was verminderd, om- |dat de Maatschappij op deze stoffen, telkens bij iden volledigen aanvoer, een verlies van ruim If 10,0o0 leed , hebbende de Opperhoofden, om den verminderden aanvoer te verschoonen, bijge bragt de ontstane onlusten in Bengale, sedert de Engelschen waren begonnen, bun ontwerp {van veroveringen op-de vaste. kust van Indie lin werking te brengen , waarmede de J apansche regering had genoegen genemen niet alleen, maar zij heeft daaruit, schrijven de Opper- \hoofden in hunnen brief van 1758, aanleiding ge nomen, te denken, dat de Bengatezen den dwang, hun door de Engelschen opgelegd, aan zich zel— Iven te danken hebben, omdat zij aan zoo vele ( 182 ) vele natien voet in hun eigen land gegeven heb— ben , die hun nu als de wetten willen stellen, daar integendeel , waren zij bij de Nederlanders alleen gebleven ‚ zij zulks niet hadden te vers. wachten gehad; in welke gevoelens vervolger de Opperhoofden ‚ wij hun gansch niet tegen spreken, maar vergelijken daarbij hanne eigene veiligheid , die door geene vreemde natien wordt ontrust , hetgeen zij ‘nderdaad in het aanhouden; van onzen handel vermeenen gelegen te zijns waarom zij bij dat sistema meer en meer ; trachten te volharden. Al Toen in het jaar 1758 het schip Stadwijk niet! „was aangekomen , hetwelk nader bleek, geheel verongelukt te zijn, en dus de handel in dits jaar slechts met één schip had moeten gedreven, worden, oordeelden de Opperhoofden het nú, meer noodzakelijk, om, al ware het slechts voor het aanstaande jaar, de vergunning te erlangenj, om met een derde schip ten handel te komen door hetwelk de achtergeblevene lading kopers. voor het schip Stadwijk bestemd geweest; zou. kunnen worden afgehaald, en, dusdoende, het: verlies, met dat schip geleden, zoo veel mogelijk te herstellen. De tolken. die zij daarover raad= pleegden , gaven voor hun gevoelen te kennen, dat het onraadzaam zou zijn, om tot de toelating. van een derde schip een verzoek aan de Nagar sakische regering te rigten, omdat zulk een verzoek, in overeenstemming met de bevelen, van ( 183 ) van het Hof, niet zou kunnen worden ingewil » ligd , en dus eene regtstreeksche weigering ten gevolge zou hebben, maar dat zij, desniettemin , in het aanzenden van een derde schip. geene zwarigheid. zagen, zich sterk makende, wanneer eenmaal het derde schip was aangekomen, en daarvoor zulke goede redenen konden gegeven worden , als uit het verongelukken van het schip Stadwijk te trek— ken, alleen de toelating van hetzelve gemakke- lijk te zullen kunnen bewerken. De ondervinding bewees, dat de tolken zich niet misrekend hadden ; want op. het schijven der Opperhoofden , de Hooge Regering tot het zen- den van drie schepen besloten hebbende „ kwamen in het jaar 1759 de schepen Leijmuiden, de Drie Papegaaijen, en Zuidbeveland, in Japan ten han- del aan, en werden aldaar toegelaten, vervoe- rende met den taks van ditjaar, ook het koper, dat van het vorige jaar nog was overgebleven ; dan, na deze toelating, vorderde niettemin de Japansche regering, waarschijnelijk op een ont— vangen bevel uit Jedo, van de Opperhoofden eene schriftelijke verbintenis , dat voortaan geene sche- pen, boven het getal van. twee, zouden gezonden worden, welke verbintenis de Opperhoofden ook aangingen , nogtans onder voorbehouding, dat daarop niet zou worden gezien, ingevalle de Hooge Regering onverhoopt, door het blijven van een harer schepen. op den togt naar Japan, in de onaangename noodzakelijkheid. mogt gebragt wor= ( 184) worden, om ter afhaal van het overgebleven koper, een derde schip derwaarts te zenden. Intusschen was de Hooge Indische Regering, nog steeds blijven hechten aan het denkbeeld, om aan den handel op Japan eene grootere uit breiding te geven, en schreven met dit inzigt in 1760 de Opperhoofden aan, om een naauw- keurig onderzoek te doen, of de beperking, onder welke de Nederlanders met betrekking tot. het vervoeren van koper waren gebragt, geloofd kon worden voort. te spruiten uit de mindere op- brengst, sedert eenige jaren, van de Japansche kopermijnen, gelijk men dit, van tijd tot tijd, had te verstaan gegeven, dan wel of het daarvoor moest gehouden worden, dat het van de zijde der J apan- sche regering slechts een voorwendsel was , waar onder zij haar stellig voornemen bedekte, om den Nederlandschen handel binnen de palen te houden, welke aan denzelven thans waren voorgeschreven. De Opperhoofden gaven, bij hunnen brief van 1761, te kennen, dat zij, ondanks hunnen iijver en goeden wil, vreesden, niet dan zeer gebrekkig aan het verlangen der Hooge Indische Regering te zullen kunnen voldoen, omdat de afzondering, waarin zij gehouden werden, zoowel als de uit— sluiting van alle gemeenschap met de Japanners, behalve met de tolken alleen, hen buiten de mogelijkheid stelde, om met zekerheid iets om- trent de gezindheid van de Japansche regering te kunnen onderscheppen; dat de tolken hunne | eenig ( 185) eenigste vraagbaken waren, doch dat deze tol- ken, op hunne beurt, onder zoodanige afhanke lijkheid gehouden werden, en onder zulke strenge beloften en verbintenissen lagen, om niets, wat tot den staat of de regering van het riijk eenj- ge betrekking had, aan de Nederlanders kenbaar te maken, dat al hetgeen zij daarvan, als het ware, om de Opperhoofden te believen, zeiden, met de uiterste omzigtigheid moest worden aan— genomen, en ter naauwernood eenig vertrouwen. verdiende, gelijk het dan te meermalen reeds was gebleken, dat hetgeen door de tolken was ver- zekerd, eene daadzaak te zijn, nader bij toeval lige ontdekking was bevonden, geen’ schijn van waarheid te hebben. De Opperhoofden nogtans gaven de volgende aantooning , welke zij ontvangen hadden van zuike tolken, die zij meenden, het beste onderrigt te wezen, en op wie zij tevens het meeste ver trouwen konden stellen. De mijnen van Japan leverden jaarlijks uit omtrent 56 à 40,00o pikols geraffineerd koper, waarvan: 11,000 pikols werden afgestaan aan de Ne- | derlanders ; goo pikols, zijnde een emolument van de Gouverneurs, aan particulieren; 15,000 pikols aan de Chinezen; terwijl 10,000 à 15,000 diende tot eigen binnenlandsch gebruik. Zij ( 186 ) Zij stelden verder bekend, dat de kamfer meestal door de Nederlanders werd uitgevoerd ; weinig door de Chinezen, en dat, bijaldien de aanbesteding een jaar te voren geschiedde, er mo=_ gelijkheid was , jaarlijks eene hoeveelheid van | 125,000 katjes of 1,250 pikols van deze handel waar voor den uitvoer te verkrijgen. (*) | De Opperkoofden gaven deze aantooningen, voor hetgeen zij waren, zonder voor de naauwkeurig— heid of echtheid derzelven te willen instaan; in tegendeel zij sloegen daaraan zoo weinig geloof ‚li dat zij, ondanks dezelve, bleven volharden bij hun, reeds eenige jaren vroeger geuit gevoelen, dat het gebrek aan koper slechts een voorwendsel was van de Japansche regering , en niet de oorzaak van den beperkten uitvoer, aan de Nederlanders toegestaan. Op dit gevoelen afgaande, schreef de Hooge Indische Regering de Japansche Opperhoofden op nieuw aan, om hunne pogingen tot het uit= breiden van den handel aan te wenden , Ed niet onduidelijk te kennen , dat, om meer onge— merkt tot dit doel te geraken, het haar voorkwam; dat men vooreerst op het toelaten van een derde schip moest aandringen, en dat, eenmaal hiertoe de vergunning erlangd zijnde, men dan met te „meer klem op het vermeerderen van den ko pertaks zou kunnen aanhouden, dewijl de bil= lijkheid als dan zou medebrengen, den kopertaks zoo hoog te stellen, dat daarmede drie schepen konden afgeladen worden. Ter- (*) én pikol is 100 katjes; één katje is 15 pond. (204) Terwijl de Hooge Indische Regering dus werk zaam was, om aan den Japanschen handel eene meerdere uitbreiding te geven, droeg dit echter de goedkeuring niet weg van Heeren Bewind hebberen in Nederland. Bij hun schrijven van den 2gsten September 1765, gaven zij aan de Hooge Regering voornoemd te kennen, dat de ondervinding had doen zien, dat de Japansche handel zijne palen had, en dat zij derhalve zeer vele zwarigheden vonden in het ontwerp , om jaar- lijks met meer dan twee schepen derwaarts te varen, en de ladingen naar dit rijk te vergroo— ten; ja zelfs, dat zij in het begrip stonden, al deed de Japansche regering het aanbod, om, boven de thans toegestane 11,000 pikols, nog meerder koper te leveren, het belang van de Maatschappij zou medebrengen, om zulks van de hand te wijzen. De redenen, die Heeren Bewindhebberen daar- voor gaven, komen kortelijk hierop neder: dat het koper het voornaamste, zoo niet het eenig ste artikel was, waaruit de voordeelen van den Japanschen handel moesten voortvloeiijen; dat het mitsdien van zelf sprak, dat, wanneer men overging, jaarlijks een derde schip derwaarts te zenden, de onkosten, daarop vallende, zouden worden goedgemaakt uit eenen meerderen aan- breng van koper; dat het intusschen nu reeds was gebleken, dat de verkregen wordende 11,000 pikols te veel waren. voor het vertier, dat de Maat ( 188 ) Maatschappij van ditartikel, tegen den vastgestel- den prijs, zich kon bezorgen, gelijk dan ook die prijs reeds had moeten verminderd worden, om het vertier eenigzins ruimer te maken, en niet met groote restanten te blijven zitten, die als zoo vele doode kapitalen waren aan te merken; dat derhalve het welbegrepen belang der Maatschap- pij medebragt, om tusschen den aanbreng en het vertier die evenredigheid te bewaren, door welke de oude prijzen konden worden staande gehouden, dewijl anders eene noodzakelijke vermindering van prijs daarvan het gevolg zou zijn, en bij slot van rekening bevonden worden, dat, bij een? veel grooter omslag en gevaar, de Maatschappij geene meerdere voordeelen trok, dan die, welke zij thans, met minder gevaar en met minder omslag, behalen kon. Ik weet niet, of de Hooge Indische Regering heeft getracht, haar ontwerp tot uitbreiding van den Japanschen handel, tegen deze bijge bragte redenen van Heeren Bewindhebberen, te verdeedigen; maar zeker is het, dat de Japansche regering welhaast elke tegenbedenking, die daar tegen had kunnen aangevoerd worden, onnoodig maakte, en elke beduchting deed verdwijnen voor het nadeel, dat de Maatschappij , naar het _ gevoelen van Heeren Bewindhebberen, uit een? te grooten aanbreng van koper te vreezen had, alzoo de rustige jaren, die men sedert 1752 gehad had, nu voorbij waren, an welke de Opperhoof- den ( 189 ) den stof hadden gevonden, hunne tevredenheid te doen blijken over de billijkheid en inschikke- lijkheid der Japansche regering, het zij dan dat men van die billijkheid en inschikkelijkheid te veel had gevergd, dan wel, dat men geene vrees meer had voor de bedreiging, om, zonder lading te breken , de schepen terug te zenden. Hoe dit zijn moge, de eerste oneenigheid ont stond, in den jare 1762, over eenen bovenmatigen aanbreng van suiker. Niettegenstaande de sterkste vertoogen der Opperhoofden, weigerde de geldka— mer meer aan te nemen, dan 1,14g,000 ponden; en toen de Opperhoofden nog bleven aandringen, verklaarde de geldkamer stellig, voortaan niet meer , dan 1,500,000 te zullen ontvangen. In het volgende jaar 1765, rees het ongenoe- gen hooger, bij gelegenheid dat, de Kroonprins des rijks, zijne mondige jaren bereikt hebbende, de Japansche regering vorderde, dat aan hem, even als aan den Keizer, en aan de Rijksgrooten van wege de Oost — Indische Maatschappij, ge- schenken zouden aangeboden worden. De Opper hoofden wezen dit van de hand, zulks beschou- wende als eenen nieuwen last, op den handel gelegd, waartegen de Gouverneur liet vertoonen, dat de Opperhoofden zeer oneigenaardig als eenen last beschouwden, iets hetgeen als een teeken van onderscheiding aan de Maatschappij werd toege dacht; dat alle de Landsheeren des rijks jaar lijks hunne geschenken aan den Kroonprins brag… ( 196 ) bragten; en dat, aangezien de Maatschappij tot hiertoe op den voet van een Landsheer behandeld was, en daarom ook de Opperhoofden, bij het doen der .Hofreize , dezelfde onderscheiding als een Landsheer genoten, het diensvolgens de Maatschappij. betaamde, om in het doen van hare geschenken, de Landsheeren te volgen en gelijk te blijven. Deze uitlegging voldeed den Opper d ü Í : tÎ E 8 ' hoofden niet, die bij hunne weigering bleven vol harden, hetgeen de Gouverneur zoo euvel opnam, dat hij liet weigeren, den handel te beginnen, voordat aan zijne vordering voldaan zou zijn, het geen nu ook de Opperhoofden gereedelijk deden. Indien men het gedrag , door de Opperhoofden in dit geval gehouden, met onpartijdigheid na- gaat, dan ontdekt men , althans ik, met smart , dat men miet tot het besluit komen kan, om het gelijk geheel aan hunne zijde te vinden. Im- mers gold het hier den Kroonprins des rijks, aan wiens vriendschap de Maatschappij veel moest gelegen liggen; en al ware ook het gevorderde geschenk zoo groot geweest, dat hetzelve, zon= der wezenlijk bezwaar door de Maatschappij, niet kon gedragen worden, dan had, zoo niet de staatkunde en voorzigtigheid, ten minste de wel- voegelijkheid gevorderd, de weigering zoodanig in te rigten, dat daardoor geen aanstoot aan het trotsch gemoed der Japanners werd gegeven; hetgeen dezelve nu doen moest, alzoo men daar- aan openlijk al den schijn liet van eene kwa- lijk ( 191 ) lijk geplaatste karigheid. Deze overweging doet ons vergeten, dat mischien nu het oogenbiik dààr was, dat men met vrucht had kunnen ge- bruik maken van het aanbevolen middel, om de schepen, zonder lading te breken, te laten te- ruggaan. Intusschen had de rebbe aleine der Opperhoof- den in dit geval eene zwakheid verraden, van welke de J apansche regering niet verzuimde ge bruik te maken; want, dadelijk bij de aankomst der schepen in 1764, deed de Gouverneur uit de aangebragte ladingen eenen eisch van lakenen , het is waar tegen betaling, dan, daar de betaling geschiedde in kambanggeld, zoo bleef het bedra- gen daarvan buiten het handelfonds, en de Ne- derlanders konden dus daarvoor geen koper er- langen. Echter was dit nadeel gering te achten tegen dat, hetwelk voortvloeide uit een bevel— schrift, kort daarop gevolgd, medebrengende, dat voortaan de Nederlanders niet meer zouden mo- gen uitvoeren dan 8,000 pikols koper ’s jaars, tot reden waarvan gegeven werd de uitgeputten staat der kopermijnen van Akita, terwijl dat be= welschrift verder inhield, dat het aan de keuze der Nederlanders overgelaten werd , van omde twee jaren slechts eenmaal de Hofreize te doen, on- der deze bepaling nogtans, dat, de Hofreize ge- daan wordende of niet, evenwel de gewone ge- schenken den Keizer, den Kroonprins, en den verderen Riijjksgrooten zouden moeten aangeboden bis 7 (“aogn) worden, doch zouden de Opperkoofden kunnen volstaan, in het jaar buiten de Hofreize , die aan- „bieding te doen aan den Gouverneur in Naga= sakij. | N De Opperhoofden en de Raad van Desima, raadplegende over dit nieuw bevel, bij hen ont= vangen, en voor zich hebbende de aanschrijving van Heeren Bewindhebberen, hierboven aange haald, waarbij gezegd was, dat een te groote aanbreng van koper moest beschouwd worden nadeelig te zijn aan het belang der Oost-Indische Maatschappij, oordeelden, op grond daarvan, 1m hetzelve te moeten berusten; terwijl zij verder in overweging memende, dat, bijaldien aangeno= men werd, om de Hofreize om de twee jaren slechts éénmaal te doen, op den voet, zoo als zulks was voorgesteld, daardoor alleen uitge wonnen zouden worden de geringe omkosten, op het vervoer der geschenken van Nagasakij naar Jedo vallende, onkosten, die bij hen niet opwo- gen tegen de voordeelen, die het doen der Hof- reize nog gaf, zoo besloten zij daarop, bij het oud gebruik te blijven, en mitsdien te bepalen, dat de Hofreize alle jaar zou gedaan worden, tot welk besluit zij te eerder overgingen, om- dat de Opperhoofden niet buiten vermoeden wa- ren, dat met het opgemeld voorstel de Gouver- neur van Nagasakij het geheim inzigt had, om de Nederlanders zoo veel mogelijk van het Hof verwijderende, hen daardoor ook minder in de SE SC ( 193 ) gelegenheid te stellen, hunne klagten te doer hooren tegen de willekeurigheden, die deze Gouverneur zich veroorloofde, zijnde zij boven— dien stellig van gedachten, dat de uitgeputte staat der kopermijnen van Akita slechts een gezocht voorwendsel was, gelijk zij dit in hun- nen brief van dit jaar aan de Hooge Indische Regering nader te kennen gaven, het bijna bui ten twijfel stellende, dat alleen het eigenbelang van den Gouverneur, die in hooge gunst bij het Hof stond, de drijveer was van den mieuwen keer, dien de zaken, tot nadeel van de Maatschap pij ( want zoo dachten de Opperhoofden ) in Japan gekregen hadden. Om dit verder te betoogen, lieten de orn hoofden nog blijken, miet vreemd van het begrip te zijn,dat de bedoeling van den Gouverneur was, om eene hoogere betaling voor het koper te erlangen, dan hij, ingevolge het verdrag van 1752, kon vorderen; dat hij, daartoe geen mid del ziende, den uitweg nam, om den kopertaks te verminderen, waardoor hij de Nederlanders noodzaakte , om ook minder koopmanschappen aan te brengen. Oppervlakkig (zeggen de Opper- hoofden ) zou het schijnen, dat dit tegen het be- lang van den Gouverneur streed; maar daar hij de monopolie aan zich heeft weten te trekken, weet hij zeer goed te berekenen, dat hoe min- der Nederlandsche waren er worden aangebragt, hoe hooger de prijzen daarvoor’ stijgen zullen, en fs (194 ) en deze hoogere prijzen zullen hem dubbeld scha= deloos stellen. De Hooge Indische Regering deelde in het ge voelen der Opperhoofden, dat de verminderde kopertaks schadelijk was aan de belangen der Oost-Indische Maatschappij, en vertrouwende, dat | bij de komst vaneenen nieuwen Gouverneur te Nagasakij, of anders door billijke vertoogen, daar- | in welligt nog eene verandering zou kunnen worden te weeg gebragt, schreef zij de Opper- hoofden aan, om geene gepaste middelen onbe proefd telaten, om, ware het mogelijk, den uit— voer van koper wederom te brengen op de. vorige bepaling van 11,009 pikols ’s jaars. Het verzoek, diensvolgens door de Opperhoof- den gedaan, was vruchteloos niet alleen, maar de weigering ging vergezeld van eene vernede— ring, die de Nederlanders tot dus verre nog niet 5 ondervonden hadden, latende de Gouverneur het verzoekschrift teruggeven, als geen antwoord waardig zijnde, doende daarbij zeggen, dat, bijjaldien de Nederlanders met acht of zes duizend: pikols koper niet te vreden waren, zij vrijheid hadden, te vertrekken, aangezien de Japanners niet verlegen. waren om de Nederlanders. Toen de Opperhoofden spraken van de verbre— king van het verdrag , verweet de Gouverneur hun openlijk, dat de Nederlanders de eerste ver= | brekers daarvan waren, alzoo de verpligting op hen lag, jaarlijks het derde deel der waarde van / hunne ( 195 ) hunne ladingen te doen bestaan in zijden stoffen; iets hetgeen zij nimmer waren nagekomen. Hij noodzaakte voorts de Opperhoofden, de manu- fakturen van eene groene kleur ( welke bij de Japanners het minste gewild zijn ) tegen vermin- derde prijzen af te staan ; eindelijk, toen hij meende, dat de suiker van eene mindere hoedanigheid was, dan die in vroegere jaren was aangebragt, uitte hij de bedreiging, dat indien de suiker in de vol- gende jaren wederom van die slechte hoedanig- heid was, dezelve in het geheel niet zou worden aangenomen , doende daarbij zeggen: «wij geven «goed koper, en wij willen ook goede suiker c hebben.” In het berigt, dat de Opperhoofden in het jaar 1765 aan de Hooge Indische Regering gaven, zoeken zij de reden nader op te sporen van dit onbillijk gedrag van den Gouverneur, en weten die alleen te vinden in den haat, door hem op- gevat, wegens de geringe geschenken, door hem van de Nederlanders ontvangen, in welk opzigt de Chinezen veel ruimer geweest waren, aan wie hij dan ook de voordeelen van het koper hever gunde. In verscheidene van zijne daden bespeu- ren zij wijders valstrikken, tegen welke zij niet genoeg op hunne hoede konden zijn. Van dien aard beschouwden zij te zijn het voorstel, in het verleden jaar omtrent de Hofreize gedaan. Had den wij dit aangenomen; schrijven zij, dan had, de Gouverneur de gezochte gelegenheid gevon- | den, { 196 ) den, om aan den Keizer te vertoonen, hoe wei= | nig de Nederlanders zich aan Z. M. laten gelegen | | liggen, daar zij, om slechts ‚geringe onkosten, te besparen, de eer opgeven, van jaarlijks aan | Z. M. te worden voorgesteld. Dezelfde gedachten hadden zij van den eisch, dit jaar door den Gou verneur gedaan, om twee Persiaansche paarden voor den Keizer aante brengen. Zij hielden den: Gouverneur voor zeer wel onderrigt van de. groote moeijelijkheden, met het voldoen aan dezen. eisch verbonden, eerst omtrent het verkrijgen. der paarden zelve, en vervolgens in het vervoeren van dezelve naar Nagasakij. Indien evenwel daar—_ aan niet wordt voldaan, geven zij verder te ker nen, dan stellen wij zeker, dat de Gouverneur den Keizer in het begrip zal brengen, dat de Nederlanders zulks nalaten, uit kleinachting van zijnen persoon. | Men kan, dit berigt gelezen hebbende, niet ontkennen, dat er bij den Nagasakischen Gou- verneur inderdaad een groote haat tegen de Nederlanders moet bestaan hebben, om hem tot eene zoo harde behandeling jegens hen aan te drij- ven ; dan eene omstandigheid in aanmerking ne- mende, welke ik nu zal bijbrengen , namelijk de komst in Nagasakij in 1764 van eenen keizerlijken Commissaris, om over den handel der Nederlan = ders en der Chinezen het opzigt te houden, doet mij niet, zoo ik meen, zonder grond denken, dat de Gouverneur niet handelde, geheel buiten last ( 197 ) last van het Hof. Immers kan men niet veron= derstellen, dat de aanstelling van eenen Commis- saris buiten weten van den Keizer Is geschied , en het opzigt, hetwelk hij had, moest den Gou- verneur in den weg slaan, indien hij geheel wil lekeurig en buiten bevel van den Keizer had ge- handeld, De waarheid, die men uit het berigt der Opperhoofden trekken kan, schijnt dus te zijn, dat de Gouverneur, zijnen haat tegen de Ne- derlanders involgende, bij het Hof heeft weten te bewerken het ongunstig bevel, in 1764 gege ven, doch overigens, de hardheid: uitgezonderd; met welke hij de uitvoering liet vergezeld gaans, niet dan in overeenkomst met hetzelve gehandeld heeft; en teeerder mag men dit aannemen, daar de opgevolgde Gouverneurs, die denzelfden haat tegen de Nederlanders. miet koesterden, evenweb in denzelfden. geest hebben gehandeld gehad. _ De Hooge Indische Regering , het-bovengemeld berigt ontvangen hebbende, besloot in den jare 1766, daar nu twee schepen jaarlijks tot het af halen van het koper te veel waren, en tevens tot vermindering der onkosten, om het andere jaar maar twee schepen ten handel naar Japan te zen den, immers zoolang de taks van het koper op slechts acht duizend pikols zou blijven bestaan; doch schreef tegelijk de Opperhoofden aan, al het mogelijke in het werk te stellen, om. eene verhooging van dien taks te krijgen, hen zelfs bij. een secreet besluit magtigende, om, namens de- Maat ( 198 } Maatschappij, buitengewone geschenken te beste- den, indien zij wermeenden, dat dit middel tot het voorgesteld einde dienstig kon zijn. De Opperhoofden namen dit middel te baat; dan alvorens daarvan de uitwerking te erlangen, hadden zij, inde jaren 1766 en 1767, bij aanhoudenheid oneenigheiden met de geldkamer, die, onder aller- lei gezochte voorwendsels, telkens mindere prij- zen voor de aangebragte goederen gaf, zoodat de verliezen daarop grooter dan immer te voren werden, terwijl ook de Hofreize, im het laatstge- melde jaar gedaan, hare onaangenaamheden had gehad, vermits, op fast van den Keizer, een re- kenmeester, twee dwarskiijkers, en een groot aantal mindere bedienden in Osakka waren ge- komen, speciaal belast, om tegen den sluikhan— del te waken , en daarvan eenen overlast hadden; bevorens door de Opperhoofden niet ondervonden. Evenwel in 1768 verkregen de Opperhoofden een keizerlijk bevel, volgens hetwelk de kopers taks werd verhoogd tot negen duizend pikols’s jaars, wordende bij dat bevel te kennen gege ven, dat het Zijne Majesteit behaagd had, daar- toe over tegaan, uit aanmerking, dat, niettegen— staande de vermindering van 1764, de Nederlan— ders nogtans waren blijven voortgaan, jaarlijks de Hofreize te doen, en de geschenken door het Opperhoofd in persoon te doen aanbieden, doch: geenszins op de herhaalde verzoeken van de Op- perhoofden , omdat, zoo lang de Fapansche ko per= ( 199 ) permijnen in den tegenwoordigen uitgeputten staat bleven, en er geene nieuwen gevonden en geopend waren, geen verzoek om vermeerdering van ko- per zou aangenomen worden. Behalve de opofferingen, welke de Maatschappij aan geschenken, die bedektelijk gegeven waren, had moeten doen, om dit gunstig besluit van den Keizer te verkrijgen, werd het genoegen daar over nog merkelijk getemperd door het niet aankomen, in het gemeld jaar 1768, van het schip Vredenhof, hetwelk, op de uitreize van Batavia, in volle zee verongelukte. Het andere schip moest dus worden afgezonden met eene lading van slechts 6,975 pikols koper, de zeven- honderd pikols particulier van de Opperhoofden daaronder begrepen. Om den vervoer van het overgebleven koper voor het aanstaande jaar te verzekeren, deden de Opperhoofden aan den Gouverneur het ver zoek, dat in dat jaar, even als zulks in 1759 had plaats gehad, drie schepen ten handel zou den. mogen toegelaten worden. Aanvankelijk had de Gouverneur tegen het toelaten van drie sche pen geene bedenking; doch naderhand tot inkeer komende, vorderde hij van de Opperhoofden eene schriftelijke belofte, dat in het aanstaande jaar niet meer dan twee schepen zouden gezonden worden. De Gouverneur had daarenboven het verzoek van de Opperhoofden stellig afgeslagen, om, bij- al- ( zoo } aldien in het aanstaande jaar drie schepen mog- ten aankomen, zoo veel meer koper boven den toegestanen taks, en het overblijvende koper van dit jaar af te staan, als noodig zou zijn, om deze drie schepen van ecne volle lading van dit metaal te voorzien. Hierop berekenden de nme dat, naar. den uitgestelden eisch, de koopmanschappen, door twee schepen aan te brengen, niet vol doende zouden zijn, om het fonds van den han- del hoog genoeg te brengen, om daarmede het | koper en de andere goederen, die in het aan— staande jaar te vervoeren zoude zijn, te betalen; en gingen, om hieraan te gemoet te komen, een verdrag met de geldkamer aan, waarbij deze zich verbond, het ontbrekende van het fonds _ e zullen aannemen ain dukaton n od t llen a dukatons , berekend te gen de waarde van zes en negentig stuivers. Zonderlinge loop van den handel! Japan, dat | vroeger het land was geweest, uit hetwelk een groot gedeelte zilver naar Europa getrokken werd , moet thans het land worden, naar het- welk een gedeelte van het zilver van Europa weder heênvloeide. | Zoo even heb ik melding gemaakt van den vervoer van zeven honderd pikols koper, par- ticulier door de Opperhoofden ; en daar dit voor de eerste maal voorkomt, is het hier de plaats, daarvan den oorsprong aan te wijzen, te meer ; omdat daarop, omtrent dezen tijd, ook de aan dacht ( 201 } dacht van Heeren Bewindhebberen in Nederland gevallen was; die begeerden te weten, hoe het eigenlijk hiermede gelegen was. Aanvankelijk was aan Heeren Bewindhebberen bedeeld , dat, sedert lange jaren reeds, door den Gouverneur van Nagasakij particulier aan de Opperhoofden tegen betaling was afgestaan de uitvoer van zeven honderd pikols plaatko- per; dat naderhand het plaatkoper te hoog in prijs gestegen zijnde, de Opperhoofden hadden weten te bewerken , daarvoor eene gelijke hoe- veelheid staaf koper in de plaats te verkrijgen, welke zij aan den Gouverneur betaalden tegen vier en twintig teil het pikol, doch onder de verpligting lagen, dit koper weder aan de Maat- schappij afte staan tegen den prijs van zestig guldens de pikol, makende dit een gedeelte der inkomsten van de Opperhoofden uit. Heeren Bewindhebberen ‘merkten daartegen aan, met overwijzing tot vroegere berigten , dat de Opperhoofden, zoo lang zij een interest in het verzenden van plaatkoper hadden gehad , het hadden doen voorkomen, dat, tegen den wil van de Hooge Regering, dit plaatkoper van de Na- gasakische Gouverneurs moest aangenomen wor den; dat echter, zonderling genoeg , toen de prijs van dat koper in Japan was gestegen , en dus het belang, dat de Opperhoofden daarbij badden gehad , ophield , men gemakkelijk mid del had weten te winden, om dat artikel te ver- schoo= ( 202 ) | schoonen; maar, hetgeen nog meer te verwon= deren was, dat, in plaats van dit plaatkoper, de Opperhoofden nu staaf koper erlangden , ofschoon zij bij herhaling stellig hadden geschreven, dat boven den toegestanen taks volstrekt niets aan staaf koper mogt uitgevoerd worden. | Deze aanmerking van Heeren Bewindhebberen | had ten gevolge, dat de Opperhoofden, bij aanhoudenheid, jaarlijks last ontvingen, om met meer naauwkeurigheid, dan in 1761 was gedaan, te onderzoeken, welke de ware hoeveelheid ko= per was, dat Japan opleverde, en waarheên dit metaal eenen uitweg vond, als zijnde het voor de Maatschappij van het hoogste belang, dit juist te weten, ten einde met grond eene berekening ; te kunnen maken op het vertier van het staaf koper, dat door haar uit Japan getrokken werd. Intusschen gaven Bewindhebberen het stellig bes vel, in Japan niet aan te dringen op vermeerde— ring van koper, althans daartoe geene opoffering te doen, tenzij, na genomene proef, mogt koen men te blijken, dat de thans toegestane rieger duizend pikols ’sjaars niet genoegzaam waren voor het vertier der Maatschappij , tegen de be= paalde uitkoopsprijzen. | De berigten, die op het bovengemeld aanbevo= len onderzoek, bij opvolging, van de Opperhoof= den inkwamen, zijn zoo uiteen loopende, en verschillen onderling zoo veel van elkande- ren, dat ik, om dezelve hier te vermelden, niet ( 203 ) niet alleen te wijdloopig zou moeten zijn, maar ook de gebeurtenissen, naar tijdsorde, te veel zou vooruitloopen. Ik bespaar dezelve dus tot eene meer geschikte gelegenheid, den draad der gebeurtenissen met het jaar 1769 nu we- der opnemende. Im dit jaar rezen de geschillen met de geld kamer wederom zeer hoog, en wel eerst we- gens de aangebragte dukatons. De Hooge In- dische Regering , wenschende zoo veel mogelijk partij te trekken van het verdrag, in het verle- den jaar omtrent dezelve met de geldkamer aan- gegaan, had eene aanmerkelijke som van die munt aangezonden, en daarentegen een groot gedeelte der verliesgevende manufacturen van den eisch verschoond. De geldkamer betoonde zich hierover ten hoogste misnoegd, en of- schoon zij zich voor dit jaar nog liet tevreden stellen, gaf zij echter te kennen , voortaan niet meer dan vijftien duizend dukatons jaarlijks te zullen aannemen. De schaarschheid aan manufacturen kan echter daarvan de reden niet geweest zijn, want in dit jaar ontdekten de Opperhoofden, dat door de Chinesche jonken vele Europische manufacturen en zijden stoffen werden aangebragt, die bleken van Engelsche en Fransche fabriek te zijn. Zelfs werd , tegen het voorregt, dat de Chinezen, op Japan handelende, hadden, een jonk van Can- ton door den Gouverneur te Nagasakij toege la ( 204 } laten, omdat dezelve lakenen en perpetuanen aan boord had: Het is hieruit duidelijk genoeg, dat de geldkamer alleen beoogde, om aan de Hooge Indische Regering de bevoegdheid niet toe te kennen, om, naar goedvinden , goederen van _de eischen te verschoonen , en anderen daarvoor in plaats te zenden, welk doel van de geldka- mer zich nog nader zal doen kennen. Bijzonder ongelukkig was voor de Maatschap- pij het daaraanvolgende jaar 1770. Van de twee schepen Burg en Ganzenhoef , in dit jaar uitgerust, was het eerste, door stormen zwaar. beschadigd, verpligt in China binnen te loopen, en daar te verblijven, tot de gelegenheid toeliet, naar Batavia terug te keeren; de Ganzenhoef ver— ongelukte op de terugreize uit Japan, met eene zeer rijke lading. Door het niet aankomen van het schip Burg, was het koper, hetwelk dat schip had moeten vervoeren, in Japan overgebleven. Om een genoeg zaam fonds aan handen te hebben, en om tevens aan de klagte, in 1769 door de geldkamer we- gens den geringen aanbreng van manufacturen gedaan, te gemoet te komen, besloot de Hooge Indische Regering, in het jaar 1771 eene meer- dere hoeveelheid manufacturen naar Japan te zen- den, dan gewonelijk in de laatste jaren had plaats gehad, denkende, dat daarmede aan de geld kamer genoegen zou kunnen gegeven worden, of mischien met het oogmerk, om de manufactu- ren ( 205 ) ren, welke men nu wist, dat door de Chinezen aangebragt werden, van de Japansche markt te weren; dan de geïdkamer, geenen ‚inbreuk op hare eischen velende, weigerde stellig, een ge- deelte der aangebragte manufacturen aan te nemen, die dienvolgende moesten blijven overliggen, het geen als eene gunst verkregen werd. Vervolgens was het jaar 1772 merkwaardig door het lot, het schip Burg wedervaren, het zeifde, dat in 1770 in China was vervallen ge weest. Dat schip, op de reize naar Japan gekomen zijnde op de hoogte van 51° Noorder - breedte, werd door eenen hevigen storm beloopen, in welken hetzelve lek geraakte, hebbende, bij het bedaren van den wind, negen voeten water in het ruim, waarop door aanhoudend pompen niets kon gewonnen worden. Daar men het schip in gevaar oordeelde, van elk oogenblik te zullen zinken, ging het Opperhoofd, die zich aan boord van hetzelve bevond, mitsgaders de Kapitein en alle de opvarenden, over aan boord van het schip de Vrouw Margaretha Maria, dat, te gelijk met het schip Burg, de reize naar Japan deed, en ofschoon in den storm veel geleden hebbende, echter zich nog in eenen vrij goeden staat bevond , zoo als betzelve dan ook, eenige dagen daarna, voor De- sima aankwam. Het schip Burg was den 1sten Au- gustus verlaten, en op den 24sten daaraan, ontving men te Nagasakij tijding, dat een groot Euro- pisch schip, masteloos drijvend, door eenige VIS- _( 206 } visschers, op de hoogte van de Gottos-Eilanden ; ontdekt was. Op verzoek der Opperhoofden ; verleende de Gouverneur van Nagasakij de noo- dige hulp, om dat schip op te zoeken, en den 1iden October daaraan de baai van Nagasaki binnen geboegseerd wordende, werd hetzelve erkend, het op den isten Augustus verlaten schip Burg te zijn. De Opperhoofden lieten wederom bezit van hetzelve nemen, maar on- herstelbaar bevonden zijnde, werd het wrak voor rekening der Maatschappij verkocht. Ook een gedeelte der lading , hoewel zwaar bescha digd, werd gered; doch men bevond, dat de kisten en kasten, die meer voor de hand hadden gestaan, waren opengebroken, en de goederen daaruit genomen. Dit is het berigt, dat de Opperhoofden wegens dit schip aan de Hooge Indische Regering ga- ven, en meer niet, ofschoon men zeker mag stellen, dat men toen reeds vermoeden kon hebben , dat, bij het bezitnemen van het schip „ de Japanners ontdekkingen gedaan hadden, die: waarschijnelijk niet buiten gevolg zouden blijven. Deze gevolgen openbaarden zich eerst in den jare 1775 door nieuwe keizerlijke bevelen tegen den sluikhandel, veel strenger, dan die immer te voren nog geweest waren. De Opperhoofden en: de Kapiteims der schepen werden aan de be= tasting van hun ligchaam onderworpen, waarvan zij tot nu toe waren verschoond geweest. De Ka- ( 207 ) Kapiteins daarenboven moesten zich verklarens of zij aan boord van hunne schepen, of aan land zich ophouden wilden. Im het laatste geval was het hun niet vergund, naar boord. hunner sche pen terug te keeren, dan om hoog noodzakelijke redenen , en op bijzonder verlof van den Gouver- neur. Eindelijk werd aan de Opperhoofden kennis gegeven, dat, ingevalle de Maatschappij aan het verboden handelen van hare ambtenaren de hand. niet hield, zij daarover zou gestraft worden met eene vermindering van den kopertaks. Opmerkelijk is het, dat van deze bevelen, zoo belangrijk op zich zelve, in het verslag, drf jaar door de Opperhoofden aan de Hooge Indi sche Regering gedaan, geen woord wordt gerept, hetgeen maar al te zeer doet vermoeden, dat zij en de Kapiteins der schepen aan het drijven van verboden handel zich niet geheel onschuldig heb ben gekend. Het schijnt ook uit latere stukken, dat de Hooge Regering geene kennis kreeg dan door de aanklagte van een harer leden, die waar schijnelijk van ter zijde daarvan was onderrigt, en het bleek nu verder, dat het lossen van het schip Burg gelegenheid had gegeven, dat de Ja- panners de praktijken ontdekten, die de ambte- naren der Maatschappij, de Opperhoofden en de Kapiteis der schepen niet uitgesloten, tot het drijven van den sluikhandel bezigden. Het eenige gevolg, mij bekend , daarvan was, dat de Hooge Indische Regering tegen het drij- ven ( 208 } ven van den sluikhandel in Japan strenge plak— katen deed uitgaan, die thans nog jaarlijks aan boord der schepen, ten overstaan van Japansche officieren , worden afgekondigd en aangeplakt. Bijna tegelijk vaardigde de Hooge Ind: sche Regering plakkaten uit tegen den particulieren. aanbreng van staafkoper en kamfer uit Japan, daarop stellende verbeurtverklarmg, en eene geldboete van de vierdubbelde waarde, ontzet— ting van ambt en kwaliteit, en opzending naar Nederland. | Met betrekking tot den handel, deed voorts; in dit jaar 1775, de geldkamer de waarschouwing;, dat voortaan de prijzen geregeld zouden worden naar de deugdzaamheid der goederen, dus ter zijde stellende alle vroegere bedingingen van prij— zen, en als het ware aan zich behoudende, om de deugdzaamheid der aangevoerde goederen te bepalen. Om eindelijk het onspoedige van dit jaar te bekroonen, had de Maatschappij het ver= lies te beklagen van het niet aankomen van het schip Blijdenburg, dat op de uitreize naar Japany, door stormen beloopen, eene schuilplaats moest zoeken te Macao, van waar hetzelve naar Batavia terugkeerde. De vervelende reeks van oneenigheden en. twisten, in eenige volgende jaren met de geld= kamer voorgevallen, zal ik met stilzwijgen voorbijgaan, omdat de vermelding daarvan genoegzaam miets belangrijks zou opleveren; even- ( 209 ) @venwel moet ik een paar ‘omstandigheden, om- dat dezelve nieuw zijn, hier aanteekenen. Men herinnert zich, dat, na de vermindering van den kopertaks in 1764, de Hooge Indische Re- gering tot het beslut was gekomen, van om het an dere jaar twee, en im de tusschenvallende jaren slechts één schip ten handel naar Japan te zen- den. Ofschoon dit besluit de hoogste goedkeu- ring van Heeren Bewindhebberen had wegge- dragen, die belast hadden, daarvan niet af te gaan; zoo had echter de Hooge Regering, bij vaortdu- ring , de hand daaraan niet kunnen houden, eens- deels, om het verlies van schepen op de uitreize, of het terugkeeren derzelven, zonder de plaatsen. van hunne bestemming te hebben kunnen berei ken, waardoor alsdan eene grootere hoeveelheid koper in Japan achterblecf, dan door een enkel schip, in het volgende jaar, kon worden vervoerd, anderdeels , omdat in het jaar, wanneer er slechts één schip gezonden werd, uit de met hetzelve aangebragte lading maar zeldzaam een genoeg zaam fonds kon bijeen verzameld worden, om de teruglading te betalen; welk laatste geval ook wel gebeurde, zelfs bij de aankomst van twee schepen, namelijk dan, wanneer er achterstallen op het fonds van vroegere jaren aan te zuiveren waren. In zulke gevallen had de geldkamer altijd de inschikkelijheid gehad, in betaling aan te nemen het kambanggeld, dat de ambtenaren der Maat- | o schap ( 210 ) schappij ‚en inzonderheid de Opperhoofden te goed hadden „wegens den verkoop hunner particulie= re goederen, welk voorschot hun alsdan uit de kas te Batavia werd terugbetaald; of wel, de geldkamer zelve deed dit voorschot, waarvoor zij eene schulderkentenis der ‘Opperhoofden, bes krachtigd met het zegel der Maatschappij, aannam, welk voorschot alsdan, uit den aanbreng van het volgende jaar, met koopmanschappen zb met geld werd aangezuiverd. Dit een en ander weigerde de geldkamer in pe voor: de eerste maal, het eerste volstrekt, doch. het andere onder de verklaring, dat bij de aan= komst van een enket schip, veroorzaakt, door= dien het andere gebleven ware, of anders door: zeenood de reize miet had kunnen volbrengen „ de geldkamer met hare inschikkelijkheid tot het doen van voorschotten zou voortgaan, als. oor= deelende , dat in zulke ongelukkige gevallen de Maatschappij aanspraak op eene tegemoetkoming had, doch dat bij behoudene aankomst van twee! schepen zulks van haar niet gevergd kon wordems Deze weigering was eene der oorzaken, dats van jaar tot jaar de terugladingen uit Ja- pan minder werden; en voegt men daarbij de gedurig mindere prijzen, dierde geldkamer on+ der allerlei gezochte voorwendsels gaf, het vere ongelukken van verscheidene schepen in een kort, getal jaren, eindelijk het gedurig meerder ei- schen van geschenken voor nieuwe Rijksraden. en Tem- ( 211) Tempelheeren, tot een aanmerkelijk bezwaar vau den handel, zonder dat de vertoogen, daartegen gedaan, eenigen ingang vonden , dan zal men zicht zeer ligt kunnen overtuigen, dat, omstreeks dezen tijd, de Japansche handel niet dan met groote en zware verliezen door de Maatschappij is gaan= de gehouden. “Het kan alleen de hoop zijn geweest op eenen beteren keer van zaken , die de Hooge Indische Regering tot die volharding aänspoorde ; maar hetgeen daartoe veel mag hebben bijgedragen 4 wás de gelukkige keuze, in 1779 op den Heer Mr. Isaac FrrsincH gevallen; tot Opperhoofd van den Japanschen handel, wiens onvermoeide werkzaamheden, gedurende den tijd van zes ja= fen, te weeg bragten, dat de zaken der Maat- schappij in Japan dat herstel verkregen , waar voor dezelve naar de toenmalige omstandigheden vatbaar waren. Een man zijnde, die bij zeer vele kundigheden een goed doorzigt, en bij eene groote innemelijkheid tevens een vast karakter bezat, zoo was hij voor deze taak ook uitmun= tend berekend. | Twee moeïjelijkheden stonden hem: voormame= lijk inden weg, de verregaande baatzucht van een? der Gouverneurs van Nagasakij, en de ontrouw der “tolken, dte geheel, naar “hunnen: zin’ de zaken van den handel voordroegen en afmaak- ten, zonder zich ‘aan de vertoogen der Opper- hoofden veel te bekreùnen; vindende altijd ligte- K lijk ( a12 } lijk een zoogenaamd bevel van den Gouverneur, wanneer zij eenen te sterken tegenstand van de zijde, van de ambtenaren der Maatschappij ondervonden. Deze moeijelijkheden zouden misschien ook on— overkomelijk geweest zijn, had niet eene onver wachte omstandigheid zich voorgedaan, door wel ke de Heer Trrsincm meer vrijheid bekwam, om; te handelen. Ik bedoel het niet aankomen van! schepen in den jare 1782. De oorlog met En- geland, en gebrek aan schepen en volk had! de Hooge Regering in dit jaar buiten staat ge steld, de gewone uitrusting naar Japan te doen. Dit veroorzaakte, dat, ten gevolge van eenen last van het Hof, de Japansche ambtenaren, die voor= namelijk uit den handel der Nederlanders hun be- staan vonden, eene korting ondergingen van twee vijfde gedeelten van hun inkomen, hetgeen, gelijk natuurlijk na te gaan is, een groot misnoegen verwekte; en daar men het niet aankomen der schepen toeschreef aan de inhaligheid en de harde behandeling van den Gouverneur jegens de Ne- derlanders, werden de klagten daarover zoo luide, dat die tot aan het Hof doordrongen. Daarover in ongenade vervallen, wisten de vrienden van den Gouverneur te bewerken, dat hij van het buiksnijden bevrijd bleef; doch twee derde ge- deelten van zijne bijeenverzamelde schatten wers den tot zijne straf verbeurd verklaard. De Vervanger van dezen Gouverneur was KoE- sr Tango No Kamr SAMA, dien de Heer Tr1r- SINGEL ( 2135 ) SINGH in zijne schriften den braven Gouverneur Taneo noemt. Dadelijk bij zijne aankomst liet hij van het Opperhoofd de vermoedelijke reden van het wegblijven der schepen vragen. Het Op- perhoofd antwoordde, dat het mogelijk kon zijn, dat de schepen verongelukt waren, gelijk im 1719 had plaats gehad, toen er drie schepen van Ba- tavia gezonden zijnde, er echter geen één was te regt gekomen; dat hij Opperhoofd het echter ook niet buiten waarschijnelijkheid stelde, dat de Hooge Indische Regering, ten laatste de zware verliezen en de willekeurige behandeling der geldkamer moede, in ernstige overweging had genomen, om van den Japanschen handel af te zien; dat eene zaak van dat gewigt langdurige over- wegingen vorderde, en dat inmiddels de Hooge Regering kon hebben besloten, hare schepen elders meer voordeelig te gebruiken, in afwachting van het eindelijk besluit, dat zij hieromtrent nemen zou: Alvorens verder te gaan , moet ik hier aantee- kenen, dat de Heer Trrsincr eenen leerlingtolk bad gewonnen, die, met voorkennis van den Gou- verneur, gebezigd werd, om de briefwisseling, die door middel der tolken gehouden werd, ander— maal te vertalen en over te leveren, ten einde al dus het mogelijk bedrog der tolken in de verta= ling voor te komen. (uz) Na (uu) Ik vind in den afgaanden brief der Opperhoofden var het jaar 1787 vermeld, dat deze dienst door den ieerlingtolk, NANsABRO of MosABRO gegaamd, aan het Opperhoofd bewezen ; ter (214 ) Na het ontvangen van het bovengemeld ante woord, kwam de Gouverneur tot verdere vra= gen; waaruit het Opperhoofd aanleiding nam 4 in te stellen, en onder dagteekening van deu zoden December 1782 in te leveren eene vrij wijdloopige memorie, in welke hij, tot verbe= tering der zaken van de Maatschappij, in over= weging gaf: 1°. het verkrijgen van eene -meer- dere hoeveelheid staaf koper; 2°. het verkrijgen van verhoogde prijzen voor de aangebragt wor- dende goederen , en 5°. eene verandering in het voldoen van de eischen der geldkamer; en voorts, na te hebben opengelegd, hoeveel de Maatschappij had: geleden sedert de verhuizing der faktorij van Firando naar Desima, door den opgedrongen taxatiehandel, door het ver minderen van het gehalte der kobangs, door den bepaalden vervoer van staaf koper, door de verlaging der prijzen harer goederen, willekeu= rig door de zoogenaamde keizerlijke geldkamer, aile bezwaren, van welke de papieren sedert 2641 “maar «al te zeer gewaagden , eindelijk voorstelde de vijf volgende punten van overs eenkomst : | | 1°. Dat de geldkamer eene Erman zou geven. op alle de aangebragt wordende . goe ter kennisse van de opper—en ondertolken kwam, ten minste dat zij hem daarvan hebben verdacht gehouden. Het jong mensch, zeggen de Opperhoofden, stierf kort daarna, uiet zonder verdacht, van door veagif te zijn omgekomen. ( 215 ) goederen, tevens jaarlijks 20,000 katjes of 200 pikols kruidnagelen aannemende; waartes gen de Maatschappij zich zou verbinden, zoo veel suiker, tin, sappanhout, dukatons , lood en andere goederen aan te brengen, als de be- hoefte der geldkamer zou medebrengen ; TI Dat de vervoer van staaf koper zou wor- den vermeerderd en voor altijd op eenen vasten voet bepaald, zonder dat de komst van meer- der Chinesche jonken, of een voorwendsel van schaarschheid. daarin eenige vermindering zou mogen te weeg brengen; 5°. Dat de goederen, die de geldkamer bij het vertrek der schepen zou eischen, voor zoò verre het Indie betrof, en dezelve op Batavia miet aan handen waren, in het tweede, en de vaderlandschen in het derde jaar zouden wor- den aangebragt , ten einde aan de Maatschappij gelegenheid te geven, dezelve van eene deugd zame. hoedanigheid en in de vereischte hoeveel heid te kunnen aanbrengen ; 49, Dat ingevalle het mogt gebeuren, dat de Maatschappij , zoo door het verongelukken harer schepen, of door andere voorvallen, die niet konden voorzien worden, eenige der ge- eischte goederen in het jaar, hetzij geheel, het zij ten deele, niet kon aanbrengen, en zij ge- gronde redenen gaf, waardoor dit was veroor zaakt, zulks geene de minste verandering zou de weeg brengen in den bepaalden vervoer van. | staaf- ( 216 ) Staafkoper , mits het ontbrekende in een am der der gewildste artikelen werd voldaan; 59, Dat de geldkamer niet zou vermogen, de prijzen van eenige goederen te verminderen; onder voorwendsel van ondeugdzaamheid, ten zij het Opperhoofd van de waarheid daarvan overtuigd was, waaromtrent aan de geldkamer altijd genoegen zou gegeven worden , behoudens nogtans, dat het aan het Opperhoofd zou vrij staan , in de gebodene prijzen te bewilligen, of de goederen in kwestie naar Batavia te doen’ terugvoeren ; en behoudens verder, dat, bij na deren aanbreng van gelijke soort goederen van de vereischte deugdzaamheid , de vroeger daarop gestelde prijzen zouden stand houden, Dit voorstel, hetwelk ik in zijn geheel heb opgegeven, omdat het de bezwaren, die de Ne- derlanders hadden, nog van nader bij doet kens nen, dit voorstel, zeg ik, bleef vooreerst buiten eenig gevolg, waarom het Opperhoofd, in 1785, na'de aankomst van het schip Trompenburg, zich nader in geschrifte aan den Gouverneur vervoegde, daarbij te kennen gevende, dat hij last van zijne regering had ontvangen, om, bij- aldien de Gouverneur de redenen begeerde te weten, van het niet zenden van schepen in het verleden jaar, daarop met vrijmoedigheid te ant— woorden, dat die redenen waren de groote ver= liezen, die de Maatschappij in haren handel on- derging door de lage prijzen, die men in Ja- pan, ( 2 ) pan voor hare goederen gaf; ten andere, de groote restanten koper, die in hare pakhuizen overbleven, ten gevolge van den ruimen aanvoer van dat metaal uit Europa naar Indie; en ten derde, de zware oorlog, in welken Nederland met Engeland gewikkeld was; om welke redenen de Gouverneur Generaal verkozen had, de schepen der Maatschappij op andere kantoren te gebrui ken , waar zij op hare aangebragte koopman= schappen behoorlijke winsten trok; dat de Gou- verneur Generaal echter, in hope, dat de Gouver- neur van Nagasakij eene behoorlijke aandacht zou geslagen hebben op de vertoogen, die hij zeker steide, dat door het achtergebleven Opperhoofd hem gedaan waren, en om het rijk niet ten eenen— male te ontrieven van vele goederen, die aldaar gezocht worden, besloten had, dit jaar één schip met de noodige koopmanschappen te zenden, ten einde de Japansche regering te doen zien, dat de Gouverneur Generaal nog genegen blijft, de vaart op dit rijk aan te houden, indien de Maat- schappij op hare goederen de prijzen van vorige tijden weder mogt erlangen; dat hiij Opperhoofd verder gelast was, daarom met allen nadruk te verzoeken ; zoo mede, dat de Opperhoofden in het vervolg mogten ontslagen worden van de schande, hun in het betasten hunner personen aangedaan wordende, daar zulks eenen smaad op de Hooge Indische Regering terugstoot. De Gouverneur verontschuldiede zich, met te | la ( 218 ) laten zeggen, dat het inwilligen dezer verzoeken niet in zijne magt stond. Hiermede hield,het Opper- hoofd. zich niet tevreden , maar bezigde de bedrei— ging „ dat, ingevalle zijne verzoeken geen gehoor verkregen, in het aanstaande jaar geene sche pen zouden gezonden worden. Dit had ten ge- volge, dat, behalve eene dadelijke vermindering van één teil in den inkoopsprijs van het pikol kamfer, aan de Maatschappij voor het jaar 1785, boven het. gewone opgeld van 6,000 Sp. Matten , nog, vergund. werd eene „som van -10,000 Sp. Matten, om den handel te gemoet te komen; terwijl de Gouverneur aannam, om bij zijne komst te Jedo te bewerken, dat op de meeste der door de Maatschappij aangebragt wor= dende goederen eene ode heide werd toegestaan, Toen de Heer TrirsincH, da in dit jaar naar Batavia was overgevaren, na eene zeer onspoedige reize, met het schip Ouwerkerk, in het jaar 1784, in Japan terugkwam, terwijl het tweede schip Everhardina „ dat hem vergezelde, op die reize verongelukte, was er van de beloften van den Gouverneur, nog niets gekomen. Hij herhaalde dus zijne verzoeken en zijne bedreigingen , waarop men eindelijk, den Sden September, in onderhan= deling trad, met het gevolg, dat de geldkamer , voor den tijd van vijftien jaren , eene prijsver> hooging op de meeste goederen toestond, en be- loofde 12s00o: ponden. kruidnagelen jaarlijks aan ( 219 ) aan te nemen, mits de Maatschappij jaarlijks twee schepen ten handel zenden ZOU. De beslissing omtrent het betasten der Opperhoofden bleef echter uitgesteld, omdat daaromtrent nog geene bevelen uit Jedo waren aangekomen. ‚Dit was de uitslag der pogingen van den Heer Trrsincun, die oppervlakkig gering moet schij nen, indien men alleen in overweging neemt de gelegenheid en de middelen, die daartoe hebben moeten dienen; maar wanneer men daartegen zich herinnert den stelligen last van Heeren Bewind- hebberen , om in Japan niet aan te dringen op eene vermeerdering van koper, en men verder weet, dat, bj eene vroegere gelegenheid reeds, Heeren Bewindhebberen hadden te kennen gegeven, in het begrip te staan, dat het beter ware, den Japan ners wat toe te geven, liever dan uitvoering te geven aan het besluit, om met ongebrokene ladin— gen de schepen te laten teruggaan, gelijk nu ook, op het ontvangen berigt van den bovengemel— den uitslag ‚ Heeren Bewindhebberen te kennen gaven, dat zij de verkregene prijsverhooging , onder de verpligting van jaarlijks twee schepen te zenden, eerder nadeelig dan voordeelig beschouw- den, dan zal men aan het Opperhoofd Trrsiner het. regt niet wederhouden, dat hij met handen, die zoodanig gebonden waren, evenwel veel heeft uitgerigt. Ik zal thans de berigten wederom opvatten, die gedaan zijn over de zeven honderd pikols staaf t ( 220 } staafkoper, waarvan de uitvoer aan de Opper- hoofden particulier was afgestaan, mitsgaders over de vermoedelijke hoeveeiheid koper, jaar- lijks uit de Japansche mijnen getrokken wor dende, omtrent welk een en ander wij gezien hebben, dat Heeren Bewindhebberen begeerden naauwkeurig onderrigt te zijn. Omtrent het eerste herinnert men zich de scherpe aanmerking, door Heeren Bewindhebbe- ren gemaakt, daaruit aanleiding nemende, te vermoeden , dat de uitvoer van koper in Ja- pan zoo naauw niet bepaald was, als de Op- perhoofden bij herhaling dat hadden opgegeven. De Opperhoofden gaven tot opheldering , dat de Gouverneurs van Nagasakij uit de ketnerd lijke mijnen jaarlijks eene bepaalde hoeveelheid staaf koper ontvingen, om in den handel met de Nederlanders en de Chinezen te worden omgezet, welke hoeveelheid aan hen was afgeleverd met een zeker overwigt, en dat het uit dit overwigt was, dat de zeven honderd pikols in kwesties aan de Opperhoofden werden afgestaan, zijnde het zeer vermoedelijk, dat, op gelijke wijze, ook aan de Chinezen eenig koper te beurt viel bo— ven den taks, hun döok den Keizer toegestaan; dat overigens, wat den bepaalden uitvoer van koper aanging , daarop zoo naauwkeurig werd geiet, dat het kopergoed, als ketels, kastrol— len en dergelijken, zoo voor huisgebruik op het eiland, Desima , ais het verzending naar Batavia , stuk ( 221 ) stuk voor stuk door de geldkamer werd nage- wogen, als mogende het geheel de zwaarte van 2,500 katjes, of vijf en twintig pikols, nict te- bovengaan. ‚Heeren Bewindhebberen merkten hiertegen weder aan , dat, hoedanig het dan ook met den bepaalden uitvoer gelegen mogt zijn, het hun echter voorkwam, dat de inkoop van zeven hon— derd pikols staaf koper particulier door de Op- perhoofden , tegen eenen eenen zoo hoogen prijs als vier en twintig teilen de pikol, als eene der redenen moest beschouwd worden, waarom de Nagasakische Gouverneurs zwarigheid maakten, en steeds zouden maken, om den kopertaks der Maatschappij te verhoogen, maar veel meer be- dacht zouden zijn op middelen, om dien nog meer te verminderen, aangezien men hen voor te door— slepen moest houden, om niet reeds bemerkt te hebben, dat de Maatschappij aan hare dienaren den inkoop van staafkoper op dien voet niet toestond, dan alleen met het inzigt, om indirect, boven den bepaalden taks, nog meer van dat metaal te verkrijgen, en wijders om in te zien , dat een ruimer vervoer, aan de Maatschappij toe gestaan , een einde zou maken aan dit verlof , den Opperhoofden gegeven; eindelijk, dat zij dus ook te veel nadenken hadden, om niet te vreezen, dat, de oorzaak van dien particulieren inkoop ophoudende, die inkoop zelf zoude ophouden, en daarmede het voordeel, hetwelk zij daaruit thans genoten. De ( 222 } De Opperhoofden toonden nu aan, dat de Chinezen het staafkoper betaalden tegen den prijs van vier en twintig teilen de pikol, en tegen dien prijs greetig zouden aannemen al het koper, dat zij boven hunnen taks zouden kunnen mag— tg worden, en dat ziij Opperhoofden mitsdien, te volle verzekerd waren, dat, indien men een=— maal van dezen particulieren verkoop afzag, en_ dat koper door de Gouverneurs den Chinezen werd vergund, er naderhand nimmer gelegen— heid zou zijn, hetzelve weder voor de Opper- hoofden te verkrijgen. Hierin schijnen ten laatste Heeren Bewindhebberen berust te hebben. En wat nu aangaat de vermoedelijke op= brengst der kopermijnen, hieromtrent schreven de Opperhoofden, na hun eerste berigt in 1761 gegeven, in 1766 nader, dat de vroeger gedane opgave omtrent het aandeel koper, dat de Chinezen erlangen, eene misleiding was van de tolken. Het was thans den Opperhoofden voors gekomen, dat de Chinezen veel meer koper vers voerden, waarmede de baatzucht der Gouver- neurs maaral te zeer was gediend, alzoo de Chi= nezen het koper veel duurder dan de Nederlan ders betaalden, en zij besloten daaruit, dat Ja- pan veel meer koper moest voortbrengen, dan de gissingen daaromtrent tot hiertoe gemaakt, Evenwel schreven zij weder in 1768, dus slechts twee jaren later, dat het maar al te waarschijne- lijk werd, dat de uitgeputte staat der Ts. | uc ( 223 ) de wezenlijke oorzaak van den in 1764 “Yer= minderden kopertaks was, alzoo de Japansche regering in de noodzakelijkheid was gebragt, om, bij gebrek aan koper, pittjes (vv) van ijzer te laten slaan, en in 1769 bevestigden zij dit nader door het berigt, dat, om die oorzaak, de Chinesche jonken, in Japan toegelaten , vol- strekt waren bepaald op het getal van dertien, en dat aan elk de uitvoer was toegestaan van niet: meer dan duizend of twaalf honderd ptkols koper (ww), naar gelang van de grootere of min dere ladingen, door dezelve aangebragt; kunnen- de het niet gedacht worden , dat alieen uit gril ligheid de Japansche regering telkens aan de Nederlanders minder koper gaven, en ook de Chinezen in hunnen taks minder stelden, daar, althans in het laatste geval, de regering tegen haar eigen voordeel aan handelen zou. ‚Dus en nog meer liepen de opvolgende berigten der Opperhoofden uit elkanderen, tot laatstelijk, in 1780, de Heeren Frrru en Trrsrnem ver- meenden, op. betere gronden hunne inlichtingen te hebben verkregen, en het verslag hetwelk zij daarvan gaven, is in verscheidene opzigten zoo belangrijk, en verspreid zoo veel licht over \ de (vv) Pittjes, eene soort van ronde, met vierkante gaten door- boorde duiten , de kleinste scheidemaunt In Japan „ waarvan er te Nagasakii g6o stuks op eene teil gaan. (ww) Dit zow uitmaken 13 À 19,600 pikols in het geheel , hetgeen nagenoeg overeenkomt met de opgave der tolken in 1761. (224 } de verhouding van, den Keizer tot de Liandshee— ren , en over den handel der Chinezen in Japans, dat ik niet nalaten mag, de eigene woorden van, deze Opperhoofden hier over te nemen: « Het bemagtigen” dus schrijven de Opper= hoofden aan de Hooge Indische Regering (4x) » «van eene grootere kwantiteit staafkoper het. « voornaamste artikel zijnde, dat bij Uw Hoog « Edele Groot-Achtbarens gerespecteerde letteren, «sedert eene reeks van jaren, met allen nadruk iss «aangedrongen , doch waarin de successive Op= c perhoofden , in weerwil van alle gedane po= «gingen ‚ door het voorgewend gebrek en Ctoenemende schaarschheid , niet naar genoegens «kenden slagen, trachtte de eerst ondergetee « kende (47), na het vertrek der schepen, door: «middel der tolken, die hem het meest gene «gen schenen, zoo wegens het getal der mijnen «die bewerkt werden, als de kwantiteit koper! «die zij afleverden, eene meer duidelijke onder « rigting te erlangen. De nijd en afgunst, die ondens « hen plaats heeft, verbeeldde hij zich, dat veel zou «toebrengen, om die genen, die het eerlijkst « voorkwamen, door een vriendelijk onthaal, «en eenige geringe geschenken, van hunne ge- «wone achterhoudenheid te doen afwijken, «schoon (xx) Men zal reeds hebben kunnen opmerken, dat omtrert het belang, om meerder koper uit Japan te trekken, de Hooge Indische Regering te Batavia niet eenstemmig dacht met Heeren Bewindhebberen in Nederland. (yy) De Heer A, W. Feirn. al ( 225 ) «schoon ieder in het bijzonder geene zwarigheid c maakte, zijne vragen te beantwoorden , verm schilden hunne gezegden zoo zeer van den an- «deren, dat op geen derzelven eenige staat te maken was, hetzij dit uit ‘hunne onkunde & voortsproot, of wit beduchting voor de gevol gen, die uit die ontdekking in der tijd kon- «den voortvloeijen, wijl hun belang hen on- «derling schijnt te verbinden, om ons in het «onzekere te houden van alles, wat zoo hier ' als omtrent het bijzonder bestuur van Naga- csakij eenige betrekking heeft.” c Hetgeen hunne achterhoudentreid verborg, «heeft een bijzonder voorval eenigzins opge «helderd. Te Osakka, na het bezigtigen der «tempels en der komedie, ontving hij het be «zoek van den koperleverancier. Tolken, zoo cwel als Banjosen, hadden zich dien dag: «van de gelegenheid, om buiten hunne kosten «goede zier te maken, bediend, en lieten zich « weinig aan ons gelegen zijn. Een der opper- «dienaars (zz), die anders tot bespieder strek - Cte, was door den drank spraakzamer dan «naar gewoonte. Hij ( de ondergeteekende ) maakte van deze gelegenheid gebruik, en c hoorde, buiten verscheidene verhalen, tot de bij- «zonder slechte behandelingen onzer tolken” en ban- (zz) Door opperdienaars moet men hier verstaan “ degenen , die van wege den Keizer het opzigt. over de mijnen hebben. lj, ( 226 } « banjosen betrekkelijk, dat er drie leveran= «ciers waren, die het koper aan de keizerlijke cgeldkamer leverden ; dat door hem in het/ «landschap Aki twee mijnen, in het landschap’ «Io één ,en in dat van Osio één bewerkt wers «den; dat hij ieder jaar aan de Nagasakische 4 « Osakkische geldkamers 57,000 pikols opbragt, «doch de kwantiteit van de twee anderen uit de L «landschappen Kiesjo, Bungo;, Nagats en Figof «miet kon bepalen; dat de Gouverneurs van Na a=, « gasakij hem, sedert 1772, jaarlijks 5,000 gouden « kobangs hadden onthouden, waardoor hij, tem «hoogste bezwaard, alle moeite had aangewend; | «om zijn volle geld te erlangen, tot hem in hef cjaar 1779 vijftien honderd gouden kobangs « meer waren afgegeven; dus hij tot heden vers «kort was eene aanzieneliijjke som van 52,500 « kobangs. Hem voorhoudende, waarom hij zijne cklagten, zoo bij de Gouverneurs van Osakka; «als aan het Hof van Jedo niet voordroeg , ante “_gewoordde hij, dit nimmer te durven onderstaan « dat de Gouverneur Binco hooger in aanzien em « magt ten Hove was, dan ooit te voren, en hij «dit aan de Gouverneurs van Osakka mede niet «durfde voorstellen, wijl het scheen, of een on «derling belang, uit hoofde van de Osakkasche « geldkamer, ki aan elkander verbond, betui- « gende de opperdienaar, dat hij van alle kanten « met schulden beladen was; hetgeen in alle dee- «len schijnt te beantwoorden aan het geposeerde « door ( 227 } « door den Heer Gouverneur Generaal Gusraar « WiLLEM Baron vAN Imnorr (H.L. M. ), bij « Zijner Excellenties consideratien over den ziel- «tógenden handel in dit rijk, en bij brieven «van Uw Hoog Edele Groot - Achtbarens, van «den 1gden Juni 1765, dat de Gouverneurs «van Nagasakij en andere Hoofden er mogelijk «zoo veel van nemen, dat het overschietende « niet eens toereikt, om den mijnwerker de kost cte geven, schoon de overweging, dat daardoor «de leverancie van het koper als eene heeren- «dienst werd, die zij, zoo veel mogelijk, zochten «te verminderen, naar zijne opgaaf, daaraan niet «is toe te schrijven, als verzekerende, dat de «mijnen thans zoo diep waren uitgegraven, dat men door het opwellend water bezwaarlijk c met het werk kon voortgaan; dat de erts, dien zij opleverden, niet dan met zware kosten kon worden opgehaald, en de groote menigte aarde, die buiten de opening verspreid lag, in het « regensaisoen, door de hevige stortregens langs «het gebergte afspoelde, en zich over de zaai- landen verspreidde; dat de boerenstand, daar- door bezwaard, reeds zijne klagten over het bederf zijner velden ten Hove had voorgedrva- gen; waarop nog geen beslut gevallen was, Hem bij deze gelegenheid voorhoudende, door de Gouverneurs in het vorige jaar onderrist cte zijn, dat de Landsheer van Akti, in dat dis- trict, eene rijke kopermijn had ontdekt, en in « stilte ( 228 ) «stilte geopend, waarover hij in eene boete ‘was verwezen, en hem het bearbeiden voor den ctijd van vier jaren ontzegd, betuigde hij, aid « voor het eerst te hooren; dat hij wel wist, dat « men sedert vele jaren naar nieuwe mijnen had” «gezocht, waartoe een Genni (*) was gebruikt, « maar dat hij van derzelver ontdekking, buitens «ééne, die, voor zoo verre men nog kon nagaan, «weinig beloofde, tot heden onbewust was” « Schoon het ons ten hoogste leed is, dat Uw « Hoog. Edele Groot-Achtbaren, door het tegens «strijdige, dat in dit gezegde, en in het aanges cschrevene bij onze jongste aparte brieven, iigt «opgesloten, in Hoogstderzelver gevoelen, dat cl «op de waarheid der Japansche rapporten wets «nig staat te maken is, bevestigd worden, zijn «wij niet vermogende, wegens de ware toedragt « van zaken, in het algemeen, iets met zekerheid» «te kunnen bepalen, en wel verbonden, of tot «een volkomen stilzwijgen, of, om hetgeen ons: c voorkomt, zoodanig voor te dragen, als het ons wordt opgegeven, Het eerste schijnt eene on= C verschilligheid im de dienst aan te duiden; het « laatste weinig opmerking te verdienen, wijl de « ondervinding, sedert eene reeks van jaren, heeft: «geleerd, hoe slecht de uitkomst dikwijls aaa «de verwachting zou hebben beantwoord , indien (cmen, daarop volkomen vertrouwende, maatre: qe ) Waarschijnelijk de naam van een” ambtenaar, hiermede belast. ( 229 ) « gelen had beraamd, die- de bereiking van het « voornaamste doelwit onzes verblijfs, namelijk eene verbetering en opbeuring van den verval «len handel, het heilzaamst voorkwamen.” «De bovengezegde leverancie van 57,000 pi- & kos, buiten hetgeen door de twee andere « koperraffineerders wordt geleverd , met de « voorgewende schaarschheid van dat mineraal, cen met het geposeerde bij der bedienden brief «van den Sosten October 1761, als of Japan «jaarlijks niet meer dan 56 à 40,000 pikols zou opleveren, strijdende, zoo spruit daaruit de cbedenking voort, welken uitweg men er mede «vindt, buiten hetgeen aan de Compagnie en caan de Chinezen wordt vergund. c Het koper wordt gedeeltelijk te Osakka, ge= cdeeltelijk te Nagasakij, aan de-geldkamer ge «leverd, van waar men het doorgaans uit Japan « vervoert. Dat de slijt binnen ’s lands aanmer «kelijk is, blijkt aan alle de gebouwen, zoo van «de Grooten als van de burgers, die , tot voorko « ming van de schadelijke gevolgen, waaraan czij dagelijks door brand blootstaan, rondsom Cop vensters en deuren met koper worden be- slagen, en waartoe , volgens hetgeen men uit cde beschouwing der woonhuizen van eenige ic Landsheeren. en Rüjksgrooten, en het kasteel «tot Jedo kan opmaken, eene ongelooflijke « kwantiteit vereischt wordt. De schrikkelijke «verwoestingen, die de brand, in weerwil dezer « voor=- ( 235 } « voorzorgen , jaarlijks aanrigt, doen die be= «noodigdheid duurzaam zijn; echter vertrouwen. « wij, dat die zoo groot niet is, dat daarmede de «geheele leverancie kan worden gesleten, en, «dat, hoe ruim de verstrekking aan bijzondere lieden ook zijn mag, de welk drei ‚ en de re= « spective Gimernarzid die als hare beschermers «worden beschouwd, en naar vermogen hunt ceigen interest bevorderen, aan de Chinezen „ «die het koper, dat aan de Compagnie op Sp « Matten 12: 5: 5 te staan komt, tegen Spd _« Matten 24 betalen, eene grootere kwantiteit dan « 1000 kistjes (pikols) voor ieder jonk ver «gunnen , en met het resterende aan particu=s «liere kooplieden een’ veel voordeliger uitweg « weten ; welke sustenu uit het volgende «schijnt voort te vloeijen. « De handel op de Liqueesche Eilanden, ge= «deeltelijk aan China, gedeeltelijk aan dit rijke «cijnsbaar, is van alle tijden, voornamelijk its «de landschappen van Satsuma, Firando et « Sikwiseen , sterk voortgezet. De Chinezen, dië «met hunne jonken herwaarts komen, hebber « doorgaans het ongeluk, door zware winden, lekkage als anderzins, dáár in de Gottoo’s, of ceenige naburige landschappen van Japan ‚ oÌ «dat oord gelegen, te vervallen, van waar zij «door de barken van die daar het gezag voert, « worden herwaarts gebragt. Indien dit eene «enkele reize plaats had, zou het geene opmer- « king ( 251 } « king verdienen, wijl zij, schoon weinige dag= «reizen van hier, door de onbestendigheid van gchet klimaat en de zware stormwinden, die men «gveelmaals in de golf heeft, nu en dan aan «dergelijke desasters zijn blootgesteld; maar «daar dit het lot is van meest alle jonken, en « men aan de kiel, bij derzelver komst ter dezer «reede, door de groene moet, die zich wel «(somtijds een voet boven water langs haar ge- «heel vertoont, ten klaarste ziel, dat de jonk tem «voren meer lading inhield, schijnt men daar «cuit te mogten opmaken , dat zij middel weten, «hunne verbodene waren-op die plaatsen af te zet — «ten, die door de ingezetenen met hunne bar- «ken, ter sluik, door het geheele rijk worden «verspreid, hetgeen men voornamelijk in het «vorige jaar zou hebben ontdekt, toen er « kort voor het vertrek der schepen, een ge _« rucht liep, dat, in de landschappen Firando en «Satsuma, over de drie honderd kooplieden, «met hunne boeken, op order van het Hof, « waren opgeligt; doch welke zaak van geen «gevolg geweest is, zoo omdat men bevond, «dat de kooplieden door het geheele rijk er «aan schuldig waren, als omdat het Hof tot «eenig regard voor de beide landsheeren «verbonden schijnt, die hunne landen niet als ceen leen van den Keizer, maar door de wa= «penen hebben bemagtigd. | «c Hetgeen de Chinezen voor hunne verbodene « SOC ( 252 } «goederen in betaling erlangen, is koper en « kamfer, wijl niet kan verondersteld worden; cdat zij daarvoor alleen gouden kobangs ver «voeren. Boven het sterk verbod tegen den « uitvoer , zijn die niet dan met moeite te be- « komen, en dit het middel niet is, waaruit zij «de zware ongelden, voor het geleide van «ieder jonk, op Sp. Matten 1000, of min- «cder, naar de nabijheid der plaats, bepaald, «konden goedmaken. Ook bestaat de handel, ctusschen de verschillende landschappen van c Japan, eer in een troque van zoodanige goe— «deren, die het een hoven het ander oplevert, «dan dat derzelver waarde in courante specien «wordt voldaan. Hetgeen hiertegen schijnt te «strijden, is, dat bij geene der opgaven, we- «gens hetgeen ziij van hier vervoeren, van « kamfer wordt gewag gemaakt; maar, behalve « dat die weinig geloof verdienen, en door de «tolken, om aan onze instanten te voldoen, naar «hun goedvinden, op het collegie worden ge- «fabriceerd, wijl dus één jonk somtijds zoo «veel inhoudt, als men naauweliijks in twee «onzer schepen op dit vaarwater zou durven «iaden, hebben de partcuhere rapporten der «tolken, en het gezegde van den kamferleve- « rancier in het verleden jaar, bij gelegenheid van Cons gesprek over de minwigten , die men jaarlijks door ket vervliegen, ofschoon in «dubbelde haties vervoerd , ontwaarde, namelijk « dat ( 233 ) «dat dit bij de Chinezen even groot zijn moest, «doch waarover geene klagten kwamen, ons « van het tegendeel overtuigd; en schoon, ten copzigte van het koper, in bedenking kan ko- «men , hetgeen gevonden wordt bij het rapport «der Chinesche carga’s aan de Edele Hooge «Indische Regering , wegens den gedreven han—- «del in dat rijk im het jaar 1749, dat een « partij van dat mineraal niet hooger had kun- «nen worden van de hand gezet, dan voor «Sp. Matten 20, en dit nog in voldoening van «goederen, en de Chinesche koopman het kort «daarna weder had overgegeven voor Sp. Mat- Cten 17, kan een bijzonder voorval miet tot eenen «stokregel dienen, als of er geen hooger prijs «voor betaald werd, schoon het zelfs voor deze «17 Sp. Matten, tegen 88 zware stuivers bere- «kend, in ‘vergelijking met den inkoopsprijs tot «24 Sp. Matten van 40 stuivers, nog eene winst «van 55% percent schaars zou afwerpen, en Cwij, op het geallegeerde bij hun rapport van «den Sisten December 1767, dat, zoo er in dit «jaar staafkoper gezonden was, het hunne ver- « wachting niet zou hebben toegevallen, wijl de « kooplieden voor hetgeen in het vorige jaar was caangebragt, hun geld nog niet terug hadden, cin het onzekere zijn wegens den prijs, waarop _chet hun te staan kwam. Indien het Uw Hoog « Edele Groot-Achtbaren gunstig mogt behagen, « de-Chinesche carga’s aan te schrijven, een naauw- | « keu ( 234 ) « keurig onderzoek te doen, wat ieder der jon— «ken, die heden van hier vertrekken, op de « plaatsen hunner destinatie, die wij bij ons dag «register hebben genoteerd, aanbragten, zou « men daardoor in staat zijn, een beter denkbeeld «& van hunnen handel te vormen, wijl het ons on=_ « begrijpelijk voorkomt, dat klipzuigers, zeege- « was, en droogerijen de voornaamste artikelen «in retour zullen zijn, en de daarop vallende « winsten de drukkende lasten, waartoe zij hier «zijn verbonden, konden goedmaken.” Dus eindigt dit verslag over het koper, en wij gaan nu weder tot het vermelden der ge— beurtenissen over, die wij met het verkrijgen van eene prijsverhooging in 1784 hebben daargelaten. De vier daaraanvolgende jaren leveren op zich zelve niets belangrijks op, dan dat in 1787 de Japansche regering het verzoek: inwilligde, dat, even als voorheen, de Opperhoofden zou den bevrijd zijn van het onderzoek bij lijfsbe- tasting, en voorts, dat im dezelve de Opperhoof- den zich bezig hielden, om de afschaffing te be- werken van-de Nagasakische geschenken, mits-_ gaders, om een tegengeschenk te verkrijgen voor de laatst, op verzoek van den Keizer , aan— gebragte Persiaansche paarden. De Nagasakische geschenken waren oorspron= kelijk van de verzoeken, die de Gouverneurs en Burgemeesters dier stad, jaarlijks, gewoon waren te doen, dat deze of gene goederen, tot hun _ ( 235 ) hun particulier gebruik, mogten worden aange- bragt. Naar mate men gewenscht had, hen te be= lieven, of vermeende, hunne hulp noodig te hebben, waren die geschenken , van jaar tot jaar , ongevoe- lig aangegroeid tot eene hoogte, dat het bedrag daarvan in eene groote mate drukte op de voordee- len van den handel; en daar, door tijdsverloop; daarvan een vast gebruik , of een zoogenaamd Ja- pansch kapittel gemaakt was, zoo was het zoo gemakkelijk miet, daarvan wederom ontslagen te geraken. Evenwel verkregen in 1788 de Opper- hoofden de toezegging van den Gouverneur, dat in het aanstaande jaar daarin zou worden voorzien. Wat de Persiaansche paarden aangaat, men her inert zich, dat vroeger de Keizer zijn verlan- gen had te kennen gegeven, dat twee zulke paar- den voor zijn gebruik mogten aangebragt worden. De Hooge Indische Regering had daaraan vol daan, zoo zeer ten genoegen van den Keizer, dat hij voor dezelve een tegengeschenk gaf van niet minder dan vijf honderd pikols koper, te gelijk aanvraag doende om nog twee anderen. Men behoeft niet te twijfelen aan de bereidwilligheid van de Hooge Regering, om andermaal aan de begeerte van Zijne Majesteit te beantwoorden; maar het tegengeschenk bleef ditmaal achter, vermoedelijk om de volgende redenen: De Kroonprins, in het bereiden van één dezer paarden, stortte met hetzelve, en stierf aan de gevolgen van den val. De Keizer doodde met el- ( 236 ) eigene handen den geen’, die hem daarvan het eersie berigt bragt, en was over dit verlies on- troostbaar, te meer, daar deze Kroonprins zijn een:gste zoon , en hij door den ontijdigen dood van denzelven genoodzaakt was, den zoon zijns broeders aan te nemen, om de erfgenaam van zij- nen troon te worden. Ondanks dit ongelukkig toeval, lieten de Op- perhoofden, op aanschrijven der Hooge Indische Regering, den Keizer aan de laatst gezondene paarden herinneren , ten einde een gelijk tegen geschenk te erlangen, als voor de vroeger ge- zondene paarden gegeven was, dat men inder daad keizerlijk mogt noemen. Te vergeefs gaven de Opperhoofden hun gevoelen te kennen, dat dit eene te teedere zaak was, om veel aan- gevoerd te worden, en dat in dit geval ket voorzigtig en raadzaam ware, alles op de be- scheidenheid van den Keizer te laren aankomen; de Hooge Regering bieef, op last van Heeren Bewindhebberen , aandrmgen, dat de Opper- hoofden daarvan hun werk maken zouden. Het is ligtelijk nate gaan, dat het den Keizer verdrietig moest vallen, zoo dikwijls te worden herinnerd aan eene zaak, die hij als het grootste ongeluk zijns levens beschouwde; en zoo de Ne- derianders gekeime vijanden hadden, kon geene gelegenheid meer dienstig dan deze zijn, om het aanhouden om een tegengeschenk bij den Keizer af te schetsen, al een’ trek van inhatigheid van de zijde ( 237 ) zijde der Maatschappij, die haar zelfs den eer- bied deed vergeten, die zij aan de droefheid van Zijne Majesteit verschuldigd was. Of de Keizer werkelijk dus tegen de Neder landers is ingenomen geweest, laat ik onbepaald ; maar dus konden de zaken aan het Hoi staan, toen te geliijker tijd, gelijk wij gezien hebben; de Opperhoofden werkzaam waren, om de af— schaffing der Nagasakische geschenken te ver— krijgen, iets, hetgeen den Gouverneurs en Burge „meesters, die zoo veel invloed op de zaken van den handel hadden, ofschoon daaraan toegevende, in het minst niet kan zijn weigevallig geweest. Hoe dit zijn moge, de Opperhoofden konden, in het jaar 178), aan de Hooge Indische Re- gering berigten, dat « het eischen van geschen- « ken door de Nagasakische Regenten en tolken, «in dit jaar, volgens de belofte des Gouver- « neurs in het verleden jaar gedaan, geheel was « afgeschaft ,‚ waardoor de Maatschappij van eenen «lastpost, die in de laatste twee jaren f 25,852 « bedragen had, ten eenen male ontslagen en out- «heven was. | Maar van den anderen kant vonden de Op- perhoofden ook stof, niet alleen om kennis te geven van het koel onthaal, hetwelk het Op- perhoofd, die in dit jaar de Hofreize had ge- daan, in Jedo ontvangen had, :alzoo geen der Japansche Grooten bij het Opperhoofd had om- gen komen, hetgeen anders aitijd het gebruik Was ( 238 ) was, maar ook om te klagen over de moeije- lijkheden, die zij in het drijven van den handel hadden ondervonden. | De geldkamer, wel verre van zich te houden aan het verdrag van 1784, wilde eene vermin= dering van prijzen opdringen; vervolgens zocht zij vele der aangebragte goederen te weren, onder voorwendsel, dat die aan het monster niet voldeden; eindelijk weigerde zij, de ducatons aan te nemen. De Opperhoofden verklaarden daar= tegen standvastig, dat zij liever den geheelen handel wilden staken, dan aan deze nieuwighe- den toete geven, en daarop. zag de geidkamer van hare bezwaren af, waarin de Opperhoofden meenden, den toeleg te ontdekken , om door het cdein houden van het fonds, de Nederlanders buiten staat te stellen, de betaling voor het uit te voeren koper te doen en dus doende dien uitvoer te verminderen. Dan, ofschoon de Op- perhoofden door hunne tegenkanting dezen toen leg‘ hadden weten te verijdelen, het mogt niet baten tegen het bevel van den Nagasakischen Gouverneur , dat daarop volgde, en die stellig wei gerde , den uitvoer toe te laten van meer dan elf duizend drie honderd pikols, ofschoon de Ne- derlanders, wegens het, in vorige jaren , min der vervoerde dan de taks, eene groote hoe- veelheid koper te vorderen hadden, en de scheeps ruimte, thans aan handen, een? veel grooter ver- vaer toeliet, | Daar- 4 259 ) Daarentegen verbond zich de geldkamer, jaar= lijks eene hoeveelheid van achttien duizend pon- den kruidnagelen te zullen aannemen; maar dit gering voordeel kon het nadeel niet opwegen van de verandering, die de handel in het daar aanvolgende jaar onderging, waaryan wij nu nog kortelijk melding zuilen maken, om daarmede dit lang uitgestrekt tijdperk te besluiten. Den 15den October 1730 werden de Opper hoofden ontboden in het Gouvernementshuis, en hun aldaar voorlezing gedaan, Eerstelijk, van eene aankondiging, dat de Maatschappij dit jaar niet meer dan vijf duizend acht honderd pikols kon erlangen; doch dat zij, voor het fonds, dat haar overbleef, andere, 1m dit land vallende producten, zou mogen inkoopen en vervoeren ; En ten andere, een keizerlijk bevel, onder teekend door den Rijksbestierder MarspaAirre SETJON No KaAmr SAMA, behelzende, dat de Maatschappij in den aanstaande niet meer zou kunnen bekomen, dan vijf duizend drie hon- derd pikols koper, buiten de zeven honderd pikols, die naar den gebruike, als eene biijzon- dere gunst, den Opperhoofden particulier te ver- voeren waren toegestaan, dus te zamen zes dui zend pikols, tot den afhaal waarvan de Maatschappij ’s jaars maar één schip zou mogen zenden; dat alte aanzoek tot het verkrijgen van meerder koper zou worden ontzegd, alzoo, de mijnen ver= ( 240 ) me vervallen en van koper ontbloot zijnde, het daar— door onmogelijk was geworden , den handel op den ouden voet te laten’ voortgaan; dat de Kei- zer het dus nog geregeld had, minder om de waarde des koophandels , dan wel om de oude en langjarige vriendschap met de Nederlanders te onderhouden, waarom het Zijne Majesteit alleen te doen was; eindelijk, dat de Opperhoofden niet in gebreke moesten blijven, deze bevelen bij hunne Heeren en Meesters in een voordee- lis daglicht voor te stellen, wijl de noodzake- lijkheid alleen deze verandering gevorderd had. Wordende voorts nader nog bepaald , dat de Hofreize door de Opperhoofden maar eens om de vier jaren zou gedaan worden. Of deze verandering wezenlijk door de noodza- kelijkheid is gevorderd geworden, zal ik niet beslis- sen; alleen zal ik in bedenking geven, of dezelve geen gevolg kan zijn geweest van den gedwongen ijver, met welken de Opperhoofden, in de laatste jaren van dit tijdperk, werkzaam waren, om de af schaffing der Nagasakische geschenken, eneen te gengeschenk voor de Persiaansche paarden te erlan— gen ; waarbij ik ten slotte nog voegen zal, dat de Opperhoofden, bij hun verslag van dit jaar, te ken— nen gaven, dat het verkrijgen van een tegenge= schenk voor de Persiaansche paarden was hopeloos. geworden , alzoo de keizerlijke Zaakbezorger hun had doen verstaan, dat om deze zaak den Keizer niet meer gesproken mogt worden. ACHTSTE ( 241) wiorfecterfecterpeotertordertertere-Oeoteste-te@ ve-osle-tolestorhertorgerterterterte:ferte ACHTSTE AFDEELING. Vijfde tijdperk van den Nederlandschen handel van 1791 tot 1820. nad De bepalingen van het Hof, met de vermelding van welke wij het voorgaande tijdperk besioten hebben, bragt den handel der Nederlanders, die onder dezelve op Japan kon gedreven worden , gen noegzaam tot niets. Eene onmiddelijke opbraak der faktorij, dan wel eene aanzienelijke vermindering in de onkosten en lasten, die de Oost-Indrsche Maat- schappijj tot hiertoe had gedragen gehad, moest daarvan het gevolg zijn, tenzij men zich had willen getroosten, met een stellig nadeel de vaart en den handel op Japan aan te houden, In de onzekerheid, tot welk van deze twee middelen de Hooge Indische Regering besluiten zou, nam echter het toenmalig Opperhoofd, de Heer Cuassé, zich voor, aan het laatste, namelijk aan eene. vermindering der lasten, dadelijk de hand te leggen, alzoo dit aan eene opbraak der faktorij niet hinderlijk zou zijn, indien nader aan dit middel de voorkeur mogt gegeven worden. De eerste bezuiniging, die verkregen werd, was eene vermindermg tot op de helít van de | Q kei- ( 242 ) ‘keizerlijke geschenken, en van de fussak aan de: Nagasakische regenten; en deze, gevoegd bij an: dere bezuinigingen, bragt te wege, dat de alge meene lasten der faktorij, die, volgens de mes morie van menage van wijlen den Gouverneur, Generaal MosserL, waren gebragt op f q1,7401 jaarlijks, doch welke som eerder altijd over schreden was geworden, door het voornoemd! Opperhoofd, den Heer Crassú, in den jare 1791! werden ingekrompen tot op f° 58,275:- 15 stellende dus eene besparing dáár van niet min= der dan f 55,464:7; dan waartegen men moest: genoegen nemen, dat de toegift, die bij het! „verdrag van 1752 was bepaald op 6,000 Sp. Matten ’s jaars, insgelijks tot op de helft of tot: 5,ooo Sp. M. verminderd werd. | Intusschen verliep er een vrij geruime tijd, eer het gevoelen der Hooge Indische Regering si over de nieuwe beperking van den handel in Ja pan, kon kenbaar worden, alzoo het schip des Goede Trouwe, in 1791 uitgezonden, het onge luk had, op de uitreize van Batavia te vergaan, en ook eerst op het nader berigt, in 1792 gegevens, antwoordde de Hooge Regering in 1795, dat het haar voorkwam, dat de Opperhoofden, bij de ontvangst van het bevel van 1790; zich al te on= derwerpelijk gedragen en weimig standvastigheid, hadden aan den dag gelegd, gelastende nu het Opperhoofd, aan den Gouverneur te doen bliij-, ken, dat de ingevoerde verandering niet dan; met (2435 ) met de grootste ontevredenheid door, haar ver- nomen was, en in de verwachting stond, dat een spoedig herstel daarop zou volgen. Het Opper- hoofd voldeed aan dezen last, doch ontving daar- op geen ander antwoord, dan dat bevelen van het Hof moesten gehoorzaamd worden, doch dat hij Gouverneur gaarne in het voordeel der Ne- derlanders zou spreken, gelijk hij nu reeds se- dert twee jaren gedaan had, doch zonder eenige verbetering, die hij zich ook niet vleide te zul len verkrijgen. In 1792 werden de dwarskijker Kozaxk , de op- perrapporteur ZuiBiJ, en de onderrapporteur KrrsBí, mitsgaders alle de opper- en ondertolken in staat van arrest gesteld, de drie eerstgenoemden in de gewone gevangenis, de overigen onder bewaring van de wijkmeesters. Bij onderzoek der zaak bleek hunne misdaad te zijn , dat zij in de vertaling van het bevel van 1790, zoodan:g als die aan de Opperhoof- den was overgeleverd, hadden weggelaten de aan het slot bijgevoegde bedreiging, dat, bijaldien de Neder landers op het verkrijgen van meerder koper mogten aandringen, dit hun niet alleen zou ge weigerd, maar dat de daarvoor aangebragte goe- deren zouden verbrand, en hun de handel geheel en al opgezegd worden. Zij werden vervolgens daarover gestraft, de gemelde drie eersten met ontzetting van hunne ambten, en eene gevange- is van vijf jaren; de overige opper- en onder tolken met een arrest van vijftig dagen. De (244) De twee opperbanjosen, aan wie de zorg vòof de uitvoering van dit vonnis was opgedragen, lieten zich echter door de bloedverwanten van de drie tot gevangenisstraf veroordeelden be= wegen, om die straf te veranderen im een ar ï rest onder bewaring van de wijkmeesters, eng genoten daarvoor een geschenk van Sp. Matte 1 Goo. Dit aan het Hof bekend gemaakt zijnde, werden deze twee opperbanjosen _gevankelij el naar Jedo gevoerd, en aldaar openlijk onthalst, terwijl de Gouverneur van Nagasaki zijn slecht toevoorzigt moest boeten met een arrest van honderd dagen, en door eene verplaatsing u eene veel mindere betrekking. he Indien aan de eene zijde dit voorval doet zien! hoe bepaaldelijk de Japansche regering zich! had voorgenomen, bij het bevel van 1790 te ‘volharden, zoo geraakt men aan den anderen? kant wederom in twijfel, of niet de schaarschheids van koper de wezenlijke reden van hetzelve ges weest zij, en geenszins een opgevat ongenoegen tegen de Nederlanders, uit de omstandigheid, dat tegelijk met de Nederlanders, ook de Clu ezen eene vermindering in hunnen kopertaks ondergingen. Volgens de nieuwe berigten, hiers omtrent ingewonnen , bleek het, dat tot hier te aan de Chinezen was vergund de uitvoer van 10,000 pikols, voor rekening der « reeders van de onderscheidene jonken, en 5,000 pikols particulier, voor rekening van de gezaghebber | | der- ( 245 ) derzelven , makende te zamen eenen uitvoer vam 15,000 pikols: Op den taks van 10,000 pikols werden 5,ooo pikols gekort, doch de parti culiere taks onderging geene veranderingen, en er bleef dus voor de Chiünezen in het geheel de vervoer over van 10,000 pikols koper im het jaar. Deze vermindering is te meer opmerkelijk , aangezien in de laatste jaren de Chinezen meer ijverig dan ooit waren werkzaam geweest, om. in den handel den Nederlanderen den voet te ligten, niet alleen door den aanbreng van Eu- ropische manufacturen , en eene groote hoeveel heid suiker, de twee meest gewilde artikelen voor de Japanners; maar ook door allerlei belie- vingen, door welke zij beproefden , in hoogere gunst bij het Hof en bij de Nagasakische Regen ten te geraken. Toen zij, onder anderen, verna- men , dat nu slechts om de vier jaren ééns de Hofreis door het Nederlandsch Opperhoofd zou gedaan worden , verzochten zij, dat in de inval- lende jaren hun die eer zou mogen toegekend worden, aannemende, daaraan veel grootere on= kosten te besteden, dan immer de Nederlanders gedaan hadden, terwijl zij wijders , tot onder steuning van de behoeftige ingezetenen van Na- gasakij , een jaarliijjksch geschenk aanboden van zeven duizend teilen waarde aan suiker. Men moet met het trotsch karakter der Japanners bekend zijn, om gereedelijk te gelooven, dat dit ver- (246) verzoek en dit aanbod geen ingang bij de Ja pansche regering vonden. É Maar indien gebrek aan koper de veld oorzaak van deze verminderingen niet geweest is, gelijk men van elders grond heeft te geloo + ven, dan rijst hieromtrent een ander vermoes den , dat door de opmerkingen van dezen tijd. zeer veel waarschijnelijkheid verkrijgt. Het ä zeker, dat de Japansche regering , sedert zij het stelsel van uitsluiting tegen alle vreemde natien heeft aangenomen, altijd bedacht is geweest, om het gebruik van vreemde goederen te bepa len alleen tot de Grooten en aanzieneliijken va het rijk , niet gedoogende, dat dit gebruik zich od uitstrekken tot de mindere klassen van ingezeter nen. Van dáár hare strenge wetten op pracht en_ praal, haar verbod, dat geen Japanner eenige, vreemde stoffen mag dragen, zoo hij daartoe het bijzonder voorregt niet verkregen heeft, en van dáár hare bezorgdheid, om alle onderhandsche verkoop van vreemde goederen voor te komen door welke- het gebruik daarvan meer alge meen zou kunnen worden verspreid. Dit im overweging nemende , is het ook wel moge lijk, dat de Japansche regering, bij ondervin— ding en van lieverlede gezien hebbende, dell alle deze maatregelen ontoereikende waren, om aan het vertier van vreemde goederen die beper king te stellen, welke hare staatkunde voor het belang van het rijk noodig acht, eindelijk, en van ( 247 ) van tijd tot tijd meer, heeft gedacht, dit ver- meend kwaad in den wortel te moeten aantasten; en wel berekenende, dat de aanbreng van vreemde goederen ontwijfelbaar den 1naatstaf moest volgen van het koper, dat daarvoor wordt in de plaats gegeven, de beperking der weelde in het telkens verminderen van den kopertaks van de Neder- landers en Chinezen gezocht heeft, van tijd tot tijd iets toegevende, naar mate zij bespeurde, dat, zonder gevaar, die band weder iets kon losgelaten worden, dan wel dat de klagten daartegen , voornamelijk door de Nederlanders ingebragt, te hoog liepen, en te billijk waren; om daaraan geen: gehoor te geven, hen dus, voor een? tijd, wederom te vreden stellende. Dan welke ook de wezenlijke reden van de opgemelde vermindering moge geweest zijn, de Hooge Indische Regering begreep thans, dat met den geringen taks van slechts 5,5oo pikols ko- per, de handel op Japan onmogelijk kon wor- den aangehouden, en bij het verslag, hetwelk zij van die verandering aan Heeren Bewindheb- beren in Nederland gaf, voegde zij het voor- stel, om, biijjaldien de Japansche regering tot geene billiijker bepalingen ten aanzien van den handel wilde komen, aan de Opperhoofden den stelligen last te geven, om, zonder lading te breken, het schip, dat met dezen last derwaarts zou gaan, terug te zenden. Heeren Bewindhebberen stonden over het na- deel | ( 248 } deel, dat de Japansche handel , op den toen be staanden voet, aan de Maatschappij moest op=. leveren, met de Hooge Lidische Regering in cbr begrip. « Immers” dus schreven zij bij hun— nen brief van 2 Januari 1794 « wanneer men « nagaat de geringe winsten, die de Maatschappij Ó «op de meeste en voornaamste artikelen in Ja- $ « pan behaalt; de aanhoudende weigering der « Japanners, om eene billijke prijsverhooging op « dezelve toe te staan, speciaal op de suiker, die « am eene groote kwantiteit wordt derwaarts gezon— « den, schoon dezelve elders, en voornamelijk hier «te lande, zeer importante en grootere voordeelen « voor de Maatschappij aanbrengt ; voorts de steeds © « blijvende hooge lasten van het kantoor; het « onderhoud der schepen, tot dezen handel be- « noodigd; de zeerampen en totale verliezen van « schip, volk en lading , die de Maatschappij zoo « dikwijls treffen; wanneer” zeggen zij « men «dit alles nagaat, en daarbij in aanmerking «neemt, dat alle die hbezwaarpunten genoeg- « zaam alleen- wit de winsten van het koper « moeten worden goedgemaakt , zoo zal het « geene groote becijfering noodig hebben, om «aanstonds te doen zien, dat de Maatschappij « met een jaarlijksch vervoer van maar 5,500 pi- « kols van dat mineraal, onmogelijk kan bliij- Ö « ven bestaan, of dien handel met eenige hoop « of apparentie van voordeel aanhouden”? Niettegenstaande dit betoog , waren” echter Hee- ( 249 ) Heeren Bewindhebberen huiverig, hunne. toe stemming tot den gevraagden stelligen last aam de Opperhoofden te geven, de beslissing daar omtrent overlatende aan Heeren Commissarissen Generaal, kort te voren naar de Indiën ver- trokken, die zij vermeenden, na het bekomen van nog meerdere inlichtingen te Batavia, beter dan zij, in staat te zullen zijn, om over de doel- matigheid van het gedaan voorstel te kunnen oordeelen , inmiddels echter goedkeurende de aanschrijving, die de Hooge Indische Regering aan het Opperhoofd in-Japan had laten afgaan, om met behoorlijken ernst en bescheidenheid bij de Japansche regering aante dringen op de intrek king van het bevel van 1790, en ‘het weder toe staan van de te voren bepaalde koperleverancie. _Intusschen had het niet aankomen van een schip in 1791 den Gouverneur van Nagasakij reeds tot meerdere handelbaarheid bewogen, en in 1792 stond hij toe een buitengewoon vervoer van zeven honderd pikols koper, uitmakende, met de zeven honderd particulier van het Opper- hoofd, te zamen 6,700 pikols; dan hij vorderde daartegen, dat de Maatschappij voor het vervolg zich zou verbinden, in den handel jaarlijks een fonds te besteden van 140,000 Sp. Matten, mits- gaders daarenboven nog 10,000 Sp. Matten waar de aan de gewildste goederen aante brengen, dus te zamen voor 150,000 Sp. Matten. Toen de Opperhoofden weigerden , deze verbin- te ( 250 } tenis aan te gaan, volgde daarop een stellige em _ openlijke last van den Gouverneur, dat door de Maatschappij in den handel besteed zou moeten worden een fonds van 140,000 Sp. Matten aan, waarde, met bijgevoegde. bedreiging, dat hetgeen. minder dan die waarde aan „goederen werd aan— gebragt, op de leverancie van het koper, naar evenredigheid, gekort zou worden, waartegen de Opperhoofden hun stellig protest aan den Gou- verneur te kennen gaven. De Hooge Indische Regering keurde dit ge- | daan protest niet alleen zeer goed, maar liet hetzelve namens haar door het Opperhoofd her— halen; doch dit was van zoo weinig baat, dat niet alleen de Gouverneur op de volbrenging van zijne begeerte bleef aandringen, maar ook niet onduidelijk te kennen gaf, dat, zoolang daaraan niet werd voldaan, hij zich onttrekken zou aan zijne meermalen gedane beloften, om bij het Hof ten voordeele der Nederlanders te spreken, gelijk hij ook afsloeg het door het Opperhoofd gedaan verzoek, dat in die jaren, _ in welke de Hofreize niet werd gedaan, de ket zerlijke geschenken, ter besparing van kosten, aan den Gouverneur in Nagasakij zouden mo- gen aangeboden worden. Evenwel had de Hooge Regering, zondenl zich tot iets te verbinden, door eene ruimere aanzending van goederen , den Gouverneur in de volgende jaren getracht genoegen te geven, | en ( 251 } daardoor was verkregen een buitengewoon vervoer van koper, in 1795 van 220 pikois, m 1794, even als in 1792, van 7oo pikols, doch in 1795 niet meer dan 100 pikols, waarbij het waar- schijnelijk zou gebleven zijn, zonder de onver- wachte verandering, die zich wederom voordeed. De omwenteling in Nederland, en de daarop gevolgde oorlog met Engeland stelde, in het jaar 1796, de Hooge Indische Regering buiten staat, om een schip ten handel naar Japan te zenden, of liever, zij had niet kunnen besluiten, om in dit hagchelijk tijdstip een harer schepen in den Japanschen handel te wagen. In het gemelde jaar dus geen schip in Japan aangeko- men zijnde, liet de Gouverneur van Nagasakij deswege de gedachten van het Opperhoofd, den Heer HemMmis, vragen. Het Opperhoofd gaf hoofdzakelijk hetzelfde antwoord, als bij eene dergelijke gelegenheid, in den jare 1782, door ‘het Opperhoofd, den Heer Trrsincu, gegeven was, namelijk dat het schip in zee gebleven, of door den vijand genomen kon zijn, doch dat het ook miet onwaarschiijneliijk was, dat de Hooge Regering wederom in ernstige overwe- ging genomen had, of op den tegenwoordigen voet de handel op Japan wel kon worden aan- gehouden, en, alvorens daarop tot een besluit te zijn gekomen, geen schip had willen zenden. Het Opperhoofd nam deze gelegenheid ook Waar, om aan den Gouverneur een breedvoerig ver” ( 252 } vertoog over teleggen van de schaden en nadee- len, die thans voor de Nederlanders uit den Ja= panschen handel voortvloeiden ‚ ten slotte daarbij verzoekende, 1°. Eene verhooging van den ko—_ pertaks; 2°. De bepaling van de toegift, als van ouds, op eene som van 6,ooo Sp, Matten ’s jaars; 39, Eene verhooging van prijzen op de aange- bragt wordende goederen; doch hij ontving daarop vooreerst niets dan goede beloften. Inmiddels werd een der Gouverneurs van Na- gasakij ($), NAKKA GAuwaA Frpa No KAmr SAMA, aangesteld tot tweede keizerlijke Rent- meester in Jedo, De goede inborst en regtvaardige denkwijze van dezen Heer, gevoegd bij de beken— de toegevenheid voor de Nederlanders van den eersten keizerlijken Rentmeester TANco No Kamr SAMA, dezelfde, die in 1784 Gouverneur van Nagasakij geweest, en door het Opperhoofd Trr- sinGn de. brave Gouverneur genoemd was, gaf aan het Opperhoofd Hremmris de grootste hoop op eenen gunstigen keer van zaken. Deze hoop groeide nog meer aan, toen op bet onverwachts een keizerlijke dwarskijker in Nagasakij verscheen, derwaarts gekomen onder schijn, om , op bevel van den Keizer, overal het rijstgewas te gaan opnemen, doch inderdaad, gelijk aan het Opperhoofd in het geheim berigt werd, om NS OAN DN E (S) Voor Nagasakij zijn altijd twee Gouverneurs , waarvan de een in Nagasakij, ea de ander in Jedo resideert , die jaar= lijks’ elkanderen vervangen. MELON om kennis te nemen van de aangelegenheden van den handel der vreemden in Nagasakij. Bij het bezoek, hetwelk deze dwarskijker aan het Opperhoofd op het eiland. Desima bragt, ver ‘zuimde de laatste niet, de belangen van den Ne- derlandschen handel hem aan te bevelen, waarop ‘bij wederom wel niet anders als goede beloften oritving; dan de spoedige verandering van ge drag van den Gouverneur ten zijnen aanzien deed hem gelooven, dat ditmaal deze heiotten niet buiten uitwerking zouden blijven, als wordende krij thans door den Gouverneur zelfs uitgenoodigd, om tot behoud van zijne gezondheid meer beweging, én wel buiten de stad, te gaan nemen, terwijl hem verder vele geringe beleefdheden werden aan gedaan, die hij te voren niet had ondervonden. In deze gesteldheid van zaken, kwam in 1797 het Noord- Amerikaansche scheepje the Eliza, -Kapitem R. W. SrewaARrD, in de baai van Na- ‚ gasakij ten anker, hetwelk daor de Hooge Re- gering te Batavia was ingehuurd en naar Japan gezonden, met eene lading, die in hoeveelheid, zoo wel als in sortering, veel verschilde van de gewone ladingen, tot hiertoe derwaarts gebragt, De Gouverneur was niet alleen lmerover zeer verwonderd ,‚ maar ook over de bemanning van het schip, zich geen denkbeeld kunnende ma- ken, dat de Hooge Regering, onder Nederlandsche vlag, een schip zond, van hetwelk echter noch de Officieren, noch de andere opvarenden, niet de Ne= ( 254 ) Nederduitsche, maar eene geheel vreemde taal. spraken, en vorderde van het Opperhoofd, hem deswege eene duidelijke verklaring te geven. Het Opperhoofd gaf hierop hoofdzakelijk ten antwoord, dat, uithoofde van den oorlog met Engeland, de Hooge Indische Regering was over= gegaan tot het inhuren van een klein scheep= je, aan eene onzijdige natie toebehoorende , daar zij, bij het stellig verlies, dat de Japansche handel thans voor haar opleverde, hare eigene groote kostbare schepen en ladingen, om op Ja- pan te varen, niet kon wagen; dat zij dus dit middel, het zenden van een onzijdig scheepje; had te baat genomen, eerstelijk, wit toegenegen= heid voor den persoon des Keizers; ten andere, | uit overweging der oude vriendschap, die tus- schen de Nederlanders en de Japanners bestond; ten derde, om de ambtenaren der faktorij met langer in verlegenheid te laten blijven; maar ook voornamelijk, ten vierde, om te komen ver- nemen, of bij de Japansche regering ten voordeele van de Nederlanders iets beslist Was, waardoor zij konden aangespoord worden, om, op den ouden voet, den handel te hervatten. Het Opperhoofd herinnerde voorts zijn boven- gemeld, in den verleden jare gediend, vertoog; en verzocht daarop eene gunstige beschikking. De Gouverneur zond eenen buitengewonen bode naar Jedo, met een verslag van dit alles; en het van daar teruggebragte bevel behelsde hoofd ( 255 ) hoofdzakelijk , «dat de Maatschappij wederom, « met twee schepen mogt ten handel komen, ter «afhaal van 8,520 pikols koper jaarlijks , gedu « rende de vijf eerstkomende jaren; dat de hoof «sche geschenken zouden blijven op de helft; «zoo als die, sedert 1790, bepaald waren , zul- «lende het Opperhoofd de Hofreize om de vier «jaren blijven doen; dat echter de fwssak moest « worden vermeerderd met Sp. Matten 2088 «’sjaars, dat is, in evenredigheid gebragt met « de verhooging van den kopertaks; dat ten aan- «zien van de toegift geene verandering kon «gemaakt worden, en dat, wat aanging eene « prijsverhooging, zulks gelaten werd ter be- « oordeeling van de geldkamer.” De geldkamer echter verklaarde , dat zij vooreerst tot geene priijsverhooging komen kon, niettegenstaande het Opperhoofd met allen ernst daarop bleef aan— dringen. Het jaar 1798 was voor de faktorij één der rämpspoedigsten. De ongelukken, die in hetzelve haar overkwamen, namen een’ aanvang met eenen geweldigen brand, die in den nacht tusschen den 21isten en 22sten April uitbrak, en de helft der grootste en beste gebouwen van het eiland ver- teerde. Hierop volgde het berigt van het. over= lijden van het Opperhoofd, den Heer Hremur, na eene ziekte, zoo als in het berigt gemeld werdt, van zeven maanden, op de terugreize van het Hof in Jedo. De ( 256 ) De dood van dezen Heer gaf aanleiding tot zeer vele gissingen, van welke het wezenlijke echter, tot hiertoe, met eenen digten sluier is bedekt gebleven. Men wil, dat hij in eene geheime ver= standhouding was geraakt met den Landsheer: van Satsuma, een der Vorsten, díe bij het Hof het meeste gevreesd is, alzoo hij een afstammeling is van den wettigen wereldlijken Keizer TaArko SAMA, terwijl de voorouders van den tegen woordigen Keizer den troon niet dan bij over— weldiging hebben verkregen (*), en voorts dat het Opperhoofd, verwittigd zijnde, dat deze ver— standhouding bij het Hof was bekend gemaakt, zich zelven door vergif het leven benomen heeft. Deze gissingen werden hierdoor versterkt, dat, in den nacht voor den dood van den Heer Hemmi7, wen hem in zijn vertrek heeft bezig gehoord met het verscheuren van papieren, en dat twee Japansche dienaren , die hem vergezelden, de een in hechtenis geraakt en met den dood is gestraft geworden, terwijl de andere, die het had weten “te ontvlugten, eene schuilplaats bij den Landsheer van Satsuma ook gevonden heeft; waarbij men nog zou kunnen voegen, dat de Heer Hrumrs in Japan alleen eene schuld heeft achtergelaten van f. 70 tot f. 80,000, zonder dat men kan vermoe— den ; tot welk einde hij eene zoo groote som geld kan besteed hebben, zoo het niet geweest is aan ga (*) Zie hetgene hieromtrent is aangeteekend in de eerste Afdeeling , Handel der Portugezen. ( 257 ) gaven ; die tot bereiking van zijn geheim 00g- merk moesten dienen. Het Hof echter, wel verre van eenig ongenoegen tegen het overleden Op= perhoofd te doen blijken, betuigde integendeel deszelfs leedwezen over zijnen dood, en de Kei- zer in het bijzonder vereerde zijne nagedachtenis met een geschenk van dertig pikols koper. Door het overlijden van het Opperhoofd ver- viel het gezag over de faktorij op den pakhuis- meester, voor wiens kunde en ondervinding deze post echter veel te zwaar schijnt geweest te zijn; althans het is blijkbaar, dat zoo wel in dit, als in het daaraanvolgende jaar 1799 het toezigt over den handel geheel is nederge- komen op de tolken, die buiten twijfel hun voordeel daarbij wel zullen gevonden hebben, hoewel, zonderling genoeg, in de gemelde twee jaren de geldkamer eene toegift van zes dui- zend teilen toestond, ofschoon de aangekomen schepen zeer klein, en de aangebragte ladingen van geene groote beteekenis waren ; maar rik moet tot de gebeurtenissen, zoo als die elkan- deren opgevolgd zijn, terugkeeren. In 1798 kwam voor de tweede maal het scheepje, The Eliza, Kapitein SrTewARD, hier aan, door de Hooge Regering te Batavia inge huurd en afgezonden. Dit scheepje, tegen de toelating waarvan men geene zwarigheid meer maakte, voor de terugreize volladen zijnde, geraakte op eene klip bij den Papenberg, en in zoodanig | R ge ( 258 ) gevaar, dat men, tot behoud der equipage eu van een gedeelte der lading, verpligt was, de drie masten van hetzelve te kappen. Niettegen- staande deze voorzorg, zonk nogtans het schip op vier vademen water, en te vergeefs zocht de Kapitem hulp bij de Chinezen, om door middel van hunne jonken hetzelve weder te lig- ten. Hiertoe bood zich emdeliijk van zelf aan een rijke visscher, uit het landschap Sowoo, die daarvoor geene andere belooning eischte, dan | slechts twintig kanassers suiker tot geschenk aan zijne werklieden, en daarop in zijne onderneming ook volkomen slaagde. De visscher werd ech ter wegens deze daad door: zijnen Landsheer beloond, die hem, met eenen hoogen rang, on- der het getal zijner dienaren plaatste, waardoor hij, als eene vereerende onderscheiding, het voorregt verkreeg, om twee sabels , en het wa= pen van den Landsheer op zijnen rok te dragen. Met veel moete en kosten werd het scheepje, The Eiiza, weder hersteld , en in staat gebragt, om zee te kiezen; dan toen hetzelve den 28sten Juni 1799 de baat verlaten had, ontving men den 15den Juli daaraan berigt, dat hetzelve on-— der Amaksa ten anker lag, hebbende in eenen storm twee masten verloren. Eenige dagen daar= _na kwam het naar Nagasakij terug, om voor de tweede maal hersteld te worden. Inmiddels was The Franklin, een ander Noord- Amerikaansch scheepje, door de Hooge Regering _ te ( 259 } te Batavia voor de Japansche reize ingehuurd Den 18den Juli te Nagasakij aangekomen, en nadat de geringe lading van hetzelve was om- gezet, vertrokken de beide gemelde scheepjes, The Elizaen The Franklin, het eerste, na twee nieuwe masten te hebben ingenomen; bijna gelijktijdig, in den loop van de maand November, met eene lading koper, het eerste van 5,ooo en het laatste van 2,500 pikols. Reeds heb ik gezegd, dat op de ladingen van de twee scheepjes door de geldkamer eene toe- gift, elk van 6;ooo- Sp. Matten, was toegestaan ; doch tegelijk maakte zij bekend, dat, ingevalle de handel met twee schepen, of ten minste met één groot schip niet werd hervat, om eene toegift niet meer zou mogen verzocht worden. In het jaar 1800, zond de Hooge Indische Regering naar Japan het daartoe ingehuurd Noord Amerikaansch schip Massachusetts, Kapitein Hur CHINGsS, hebbende aan boord als Opperhoofd den Heer WrinuveMm WARDENAAR, en als loots den Kapitein DrrmaRr SMIT, die te voren meer malen in Japan geweest was. Het Opperhoofd WARDENAAR, met dit schip, in de maand Juli, in de baai van Nagasakij aankomende , vond. aldaar, onder Nederlandsche vlag, geankerd liggen een brikje, genaamd The Emperor of Japan, gevoerd door Wirrram Ro- BERT STEWARD, dezelfde, die in het verleden jaar, na twee malen met het schip, The Eliza, in ver= ( 260 } vertimmering te hebben gelegen, met hetzelve uit Japan vertrokken was. Het Opperhoofd , bj den gemelden Kapitein SrewaArp onderzoek doende, wat van het schip The Eliza, en van des= zelfs lading geworden was, mitsgaders wat hij voorhad, met dus, ongeregtigd, onder Neder- landsche vlag, weder in Japan te komen, ontving van denzelven ten antwoord, dat hij met The Eliza op het eiland Luconia, een der Manille’s;, gestrand was, en schip en lading verloren had; dat hij hier terugkwam, om zijne, in de jaren 17.)8 en 179g gemaakte, schuiden te betalen, en dat hij de Nederlandsche vlag voerde, uit hoofde hij zich aan de Oost-Indische Maatschappij, door de charterpartij , wegens The Eliza aangegaan, nog verbonden rekende. Reeds voor de aankomst van het Opperhoofd WARDENAAR, was dit berigt door den pakhuis- meester, het gezag waarnemende, aan den Gou- verneur van Nagasakij gegeven, die daarop geene zwarigheid gemaakt had, de gemelde brik toe te laten. Het Opperhoofd, die het gezag, dat door den pakhuismeester gevoerd was geweest, in het oog der Japansche regering niet wilde krenken, om geene gelegenheid te geven, dat immer de woorden van een Nederlandsch ambtenaar zouden kunnen worden in twijfel getrokken, vond zich daardoor gedrongen, het gemeld berigt te beves- ügen, ofschoon hij liever gewenscht had, voor de waarheid uitte komen , en aan de Japansche re- ( 261 ) regering bekend te maken, dat Kapitein Sar warp geene bevoegdheid hoegenaamd had gehad, om andermaal naar Japan te komen, daar hij, indien hij braaf handelde, zou zijn verpligt geweest, zich te begeven naar Batavia, ten einde zich bij de Hooge Regering, wegens het verlies van het schip The Eliza, en van des- zelfs lading, te verantwoorden. Thans stemde het Opperhoofd dan ook toe , dat Kapi- tein STEWARD zijne aangebragte lading , be- staande in suiker, roggevellen , saffraan en eenige manufacturen ‚ doch van welke de hoe- veelheid gering en de hoedanigheid slecht was , verkocht, ten einde daaruit de betaling der door hem gemaakte onkosten te vinden, die anders toch ten laste van de Maatschappij zou- den komen, als erkennende de geldkamer geenen anderen schuldenaar ; voorts dat de gemelde brik, voor rekening van den Kapitein van het schip Massachusetts, en van Kapitein-DrTMAR SMIT, met particuliere goederen, als sooja, sakkie enz., werd afgeladen. Eindelijk nam het Op- perhoofd het besluit, Kapitein STEWARD, met het schip Massachusetts, ter zijner verantwoor- ding naar Batavia op te zenden, die gewillig hieraan zich onderwierp. De brik, The Emperor of Japan, vertrok te- gelijk met het schip The Massachusetts , doch stevende naar de Manilla’s, in stede van naar Batavia. The Massachusetts kwam op de laatst- ( 264) laatstgemelde plaats behouden aan ; dan of Kapitein SrEwARD ook daar is aangeland, en hoedanig hij zich heeft verantwoord, is mij niet gebleken. Merkwaardig in dit geval is nog, dat het Opperhoofd WARDENAAR eene acte vond , onderteekend door de voornaamste tolken, en met het zegel van het tolken-kollegie voorzien, | bij welke aan Kapitein STEwARrD de verzeke ring wordt gegeven, dat, biijjaldien hij met één schip, om particulier te handelen, te Na- gasakiij kwam, hij aldaar zou worden toegelaten. | De tolken, door het Opperhoofd hierover onder- vraagd zijnde, gaven te kennen; dat zij deze acte verleend hadden, op verzoek van het over- | leden Opperhoofd Hemmis , die hun verzekerd had, dat zulks geschiedde op begeerte van de Hooge Indische Regering te Batavia. Indien men deze laatstgemelde omstandigheid in verband beschouwd met de omstandigheden van den dood van het Opperhoofd Hemmims, en met de ongelukken, het schip The Eliza te beurt gevallen, dan zou men misschien daaruit kunnen opmaken, dat het geheim plan van het Opperhoofd geweest was, om eenen bedekten _ handel met het landschap Satsuma te openen, op dezelfde wijze, als men veronderstelt, dat zulks met. de Chinesche jonken plaats vindt; doch dit kan niet meer dan eene bloote gissing zijn. | Ik keer thans terug tot den in dit jaar gedre- ven handel, Ter | { 263 ) Ter zijde gesteld de gewone oneenigheden met de geldkamer over het prijsmaken der goederen, die thans hooger en hooger moesten loopen, naar mate de voortdurende oorlog met Engeland de Hooge Regering buiten staat stelde „om, zoo wel uit Nederland, als van de vaste kust van Indie eene geregelde ontbieding van goederen te doen, naar de sortering , smaak en maat, door de geid— kamer opgegeven, terwijl de geldkamer, bij de minste afwijking daarvan, tot bet geven der be- dongene prijzen zich niet verbonden rekende; ik zeg, deze oneenigheden ter zijde gesteld, vond overigens het Opperhoofd niet alleen de Nagasa- kische regenten, maar ook de geldkamer over het algemeen zeer handelbaar. Ofschoon hij dus verpligt was, sommige goe- deren tegen verminderde prijzen af te staan, en de geldkamer niet kon bewegen, om eenige, in d:t jaar voor de eerste maal, voor rekening der Maat- schappij aangebragte galanterie-waren, gelijk goud en zilverdraad, lovertjes enz., in koop aan te nemen, zoodanig dat het bedrag daarvan werd gebragt in het fonds van den handel, en wijders de geldkamer niet wilde overgaan, de aangebragte ruime hoeveelheid kruidnagelen in haar geheel aan te slaan , dan onder beding, dat in drie jaren geen aanvoer van dit artikel zou plaats hebben, zoo verkreeg hij echter van den anderen kant voordeelen, die daartegen eenigzins opwogen; gelijk daar waren : Eer ( 264 } Eerstelijk , eene nieuwe verlenging van het ver hoogde prijskontrakt van 1748, voor den tijd van tien jaren, onder het gewoon beding echter, dat de aan te brengen goederen in hoedanigheid, sortering en maat, aan de oude monsters zouden moeten beantwoorden 5 Ten andere: eene vermindering in den prijs der kamfer, tot 18-4= Sp. Matten het pikol, waarvoor tot hiertoe 25 Sp. Matten betaald was; Ten derde, uit aanmerking van de verliezen, met het schip The Eliza geleden, eene toegift van 10,000 Sp. Matten. Waarbij men nog voegen kan, dat, toen be- vonden werd, dat het fonds niet toereikende was; om de teruglading van het schip Massachusetts, bestaande in 7,000 pikols koper, en 1,000 pikols kamfer, in haar geheel af te betalen , de geldka- mer gereedelijk tot het geven van een voorschot overging. Eindelijk verkreeg het Opperkioofd van den Gouverneur de belofte, dat, bijaldien de Hooge k Regering, in het aanstaande jaar, twee bekwame schepen ten handel zond, hij voor dezelve eene teruglading van dertien duizend pikols koper bezorgen zou. Het Opperhoofd wijders, in den Gouverneur en im de tolken eene begeerte bespeurd hebbende, dat door het Opperhoofd weder, als van ouds; jaarlijks de Hofreize in persoon zou gedaan wor= den, bragt daartegen i in bedenking de hooge on= gel- ( 265 ) gelden, die daarop liepen. Om hieraan echter te gemoet te komen, maakte hij een ontwerp ‚ hier op nederkomende, dat jaarlijks, boven de ge- wone lading voor het handelsfonds, apart zou aangezonden worden eene hoeveelheid van 120 à 159,000 ponden suiker, die, op kambang gedaan, door de geldkamer zou worden ingekocht, tegen eenen prijs zoo veel hooger dan de gewone kom- pagniesprijs, dat daaruit de ongelden voor de Hofreizen konden worden goedgemaakt, die dus schijnbaar buiten last van de Maatschappij blijven zouden. De Gouverneur van Nagasakij keurde voorloopig dit ontwerp goed; dan de Hooge Re- gering, die te regt begreep, dat de aparte aan- zendmg van eene zoo groote hoeveelheid suiker door de plaats, die dezelve in de sehepen innam, de lading zou verminderen, die voor het handels fonds moest worden aangebragt, en dat dus de handel middellijk daaronder zou lijden, maakte zwarigheid in hetzelve te treden, en deze zaak bleef dus buiten gevolg, tenzij het van invloed geweest is in de jaren 1805 en 1807, toen de Hooge Regering, bij nadere overweging, scheen an te zien, dat de Opperhoofden, jaarlijks de Hof- reis doende, beter in staat waren, de belangen _ van den handel voor te staan, en mitsdien dezelve _magtigden, daartoe het verzoek te doen, en dit verzoek beide malen werd afgeslagen. Het vooruitzigt voor den handel in 1801 zou schoon geweest zijn, had de Hooge Indische Re- | ge (2659 gering kunnen voldoen aan het verzoek, in het verleden jaar door den Gouverneur vah Nagasakij gedaan, om twee bekwame schepen ten handel te zenden; dan de blokkade van de reede van Batavia door een eskader Engelsche oorlogsche-— pen, of het gevolg daarvan, was oorzaak, dat er im dit jaar alleen gezonden ‘kon worden het Noord-Amerikaansch scheepje The Margareth, Kapitein DerBy. De Gouverneur was ten uiterste onvergenoegd. over deze teleurstelling, terwijl het gedurig zenden van vreemde schepen, hoewel onder Ne= derlandsche vlag, eindelijk het nadeelig vermoe— den deed ontstaan, dat Batavia welligt niet langer in het bezit der Nederlanders was. Het Opper- hoofd bragt, naar waarheid, wel ter verontschul— diging bij de geblokkeerde reede van Batavias dan wel verre van hierdoor den Gouverneur te vrede te stellen, bragt dit het gemelijk ant— woord te weeg, dat de Nederlanders im Japan waren toegelaten, om te handelen, en dat, inge- valle de Maatschappij, uit welke oorzaak dan ook, daartoe onvermogende was, de reden van het verblijf der Nederlanders daardoor dan ook ver= vallen moest. Intusschen vertrok het scheepje, The Margareth, met eene lading van 2,800 pikols koper en Soo pikols kamfer. li De preliminairen van den vrede van Amiens , id 1801 geteekend, gaven in 1802 aan de Hooge. Regering ruimer handen. Zij zond dan ook nu, om ( 267 ) om het ontstane ongenoegen weg te nemen, twee schepen ; het een haar eigen, De Matilda Marias en het ander het ingehuurd Amerikaansche schip Samuel Smith; dan de uitwerking, die dit onge noegen reeds gehad had, kon niet worden her= steld. Een keizerlijke Rekenmeester, in het ver- leden jaar uit Jedo in Nagasakij aangekomen, was met de Chinezen in onderhandeling getre— den, welke aangenomen hadden, jaarlijks met twee jonken Europische goederen, inzonderheid lakens, chitzen en andere lijnwaden te zullen aanbrengen, waartegen, boven de betaling, hun eene toegift van 400 pikols koper was toegezegd. Evenwel was dit van geenen merkbaren invloed op den handel van dit jaar, daar de beide sche pen vertrokken met eene teruglading van 8,582 pikols koper en het Opperhoofd eene toelage van 10,000 teilen verkreeg. In 1805 zond de Hooge Regering het Ameri kaansch schip Rebekka, hetwelk, na twee zware stormen te hebben doorgestaan, zeer beschadigd in Japan aankwam, doch spoedig weder hersteld werd, om met eene lading van 8,000 pikols koper en 555 pikols kamfer te kunnen worden teruggezonden. Het was voorts in dit jaar, dat in Japan de twee Engelsche schepen uit Benga- le verschenen, waarvan ik de bijzonderheden on- der de tweede Afdeeling reeds beschreven heb. De Japansche regering, die tot dus verre het drijven van den handel door de Nederlanders met ; vreemde ( 168 ) vreemde schepen onverschillig had aangezien, werd thans door deze verschijning daarop meer opmerkzaam. Bij het afscheid, hetwelk de Heer WARDENAAR, die als Opperhoofd door den Heer Henprik Doerr in dit jaar vervangen werd, van den Gouverneur van Nagasakij nam, liet deze hem schriftelijk bekend maken, dat de overlast, dien men van vreemde schepen geleden had, door hem Gouverneur werd toegeschreven aan het gebruik , dat sedert eenige jaren de Nederlanders van dusdanige schepen gemaakt hadden, om in Japan ten handel te komen, verwachtende dus; dat zulks in het vervolg zou worden nagelaten, daar anders het nadeel daarvan zeer ligt op de Maatschappij zou nederkomen. De Gouverneur stond echter, voor het vertrek van den Heer WAR= DENAAR, nog toe eene verlenging van het verlof tot het vervoeren van 8520 pikols koper ’s jaars, ‘wederom voor den tijd van vijf jaren. Met de aankomst in 1804 van twee Neder. landsche schepen, De Maria Susanna en De Gesina Antoinetta, was de Heer Doerr werkzaam, om eenige meerdere voordeelen voor den handel te verkrijgen. Hij slaagde daarin, voor zoo verre hij met de geidkamer eene overeenkomst aan sing, waaruit die handel ontstaan is, aam welken men den naam van aparte of nieuw geschikte gegeven heeft. / Volgens die overeenkomst verbond zich de geldkamer, om tegen den aparten aanbreng van ( 269 ) van eene zekere hoeveelheid lood, kwikzilver, moernagelen en Siamsch sappanhout, tot een be- dragen te zamen van 5,000 Sp. Matten komps of kompagmiesgeld , de Maatschappij op kambang een credit te zullen openen van 10,000 Sp. Mat- ten, en daarvoor te zullen leveren 45:38 pikol kamfer, tegen den prijs van 25 Sp. Matten kam- banggeld het pikol. Indien de Maatschappij deze 45458 pikols kam fer tegen den bepaalden prijs van 18 teil 4 maas op komps had moeten inkoopen, dan zoude zij daarvoor 8,000 Sp. Matten hebben moeten be steden; en daar zij nu niet meer uitgaf dan 5,000 Sp. Matten komps, zoo maakte d:t een verschil in haar voordeel van 5,ooo Sp. Matten. Niets ware eenvoudiger geweest, dan zulks aldus bij de boeken te verhandelen; dan, in stede daarvan, heeft men de gemelde hoeveelheid kam- fer doen voorkomen, als op komps ingekocht, te- gen den prijs van 18-4- Sp. Matten, dus te zamen voor 8,000 Sp. Matten, en daarentegen — het verschil van 5,ooo Sp. Matten doen voor- komen als eene extra-toegift, door de geldkamer toegestaan. Ik moet verder hierbij melden, dat nader door eene inschikkelijkheid van de geldkamer is in gebruik geraakt, dat, wanneer een der boven= gemelde artikelen van lood, kwikzilver, moer- nagelen, en Siamsch sappankoutin het geheel met, of miet in de gevraagde hoeveelheid wordt aan ge ( 270 ) gebragt, de aanvulling geschiedt door andere van de gewildste goederen uit de ladingen dem schepen daarvoor in de plaats te geven. De afloop van het Russische gezantschap, het welk zich in de jaren 1804 en 1805 hier ophield, elders reeds beschreven zijnde, zoo blijft daar— | omtrent niets te melden over. Alleen zal ik over 1805 nog aanteekenen, dat im dit jaar slechts één schip, De Resolutie, ten handel kwam, en voorts omtrent 1806 en 1807, dat, ten gevolge van den wederom uitgebroken oorlog met Engeland de Hooge Regering nogmaals. overging tot het inhuren van onzijdige schepen „ gelijk daar wa | ren, in 1806, het Amerikaansch schip Amerika, : en het- Hamburger schip Visurgus; en, in 1807, | het Amerikaansch schip Mount Vernon, en het Deensche schip Susanna; waarbij ik nog voeg, dat | in 1806 de prijs der kamfer werd verhoogd van 18-4- Sp. Matten komps, en 25 Sp. Matten kam bang tot 21 Sp. Matten komps, en 25 Sp. Mat ten kambanggeld het pikol. In 1808 zond de Hooge Regering geen schip 4 hetgeen de J apansche regering deed 1m bedenking nemen , om, even als zij in 1801 had gedaan, met de Chinezen nader in onderhandeling te treden tot het aänzenden van Europische goederen; doch dit bleef buiten gevolg, waarschijnelijk door de af= wending, welkede komst van het Engelsch oorlogs- | fregat, de Phaëton, in dat jaar veroorzaakte. Die komst veroorzaakte nog de bepaling, dat voortaan de ( 271 ) de aankomende schepen, ook de Nederlandschen , zouden moeten ankeren onder den Papenberg , ten einde aldaar verkend te worden, alvorens verlof tot het inzeilen van de baai te verkrijgen. Met de komst, in 1809, van het schip, De Goede Trouw, kapitein VooRMAN , maakte, onder het andere Europische nieuws, het Opperhoofd thans ook bekend de verheffing van den prins Lopr- wiik NAPOLÉON tot den troon van Holland, het= geen hij, uit staatkundige redenen, had vermeend „ tot hiertoe te moeten verzwijgen, doch hetwelk nu niet langer raadzaam was, vermits deze gebeurtenis in het verleden jaar reeds was ruchtbaar gewor— den uit de gesprekken, die de tolken met de equipage van het Engelsch oorlogsfregat gehad hadden. Het blijkt echter niet , dat de Japansche regering zich deze verandering in de regering van Holland in het minste aangetrokken heeft. „Behalve het schip, De Goede Trouw, was van Batavia nog afgezonden het Amerikaansch schip Rebekka, hebbende aan boord het benoemd Op- perhoofd, den Heer HenprikK TiuueNrus Kruit HOFF; doch dit schip in de CGhinesche zee door de Engelschen genomen zijnde, en te Canton opgebragt, bereikte dus deszelfs bestemming niet. In de nu volgende jaren, tot in 1815, bleef de faktorij geheel buiten eenig narigt, zoo wel uit Europa, als uit Indie. Men kan in de daad zon der aandoening niet lezen de aanteekeningen, door de Nederlandsche ambtenaren gedurende die ja- (272) jaren gehouden, wanneer zij vermelden, hoe, on= der het doorstaan van allerlei ontbeeringen, zij telken jare in hoop leefden op de komst van een schip, doch telkens die hoop wederom ver= loren, als de gewone tijd voor de aankomst der schepen was voorbijgegaan, zonder hun ongeduld bevredigd te zien, en zonder langer te kunnen gissen, wat van het Moederland, wat van de Nederlandsche bezittingen in Indie geworden was, Onder deze teleurstellingen roemen zij echter ten hoogstede edelmoedigheid, niet alleen van de Nagasakische Gouverneurs, maar van alle de Ja= panners in het algemeen, die ten hunnen aanzien hetzelfde gedrag bleven behouden, als in de jam ren van voorspoed. Niet alleen deed de geldka- | mer aan de ambtenaren der faktorij de voorschotten tot den inkoop van hetgeen zij tot hun levens= onderhoud noodig hadden, en het land opleverde, maar door de zorg der Gouverneurs erlangden zij ook suiker en perpetuaanen wt de ladingen der Chinesche jonken , van welk laatste zij zich kleederkil lieten maken, tot dekking tegen de winterkoude. | Eindelijk vertoonden zich, tot hunne onuit+ sprekelijke vreugde, im het laatst der maand Juli 1813, twee schepen, aan welke het scheen, men niet behoefde te twijfelen, of het waren Nes derlandschen. Behalve de vlag van die natie, lie- ten zij het secrete sein waaijen, in den jare 180g het laatst medegegeven, en de eerste berigten … hiel— | Ì ( 223) hielden in, dat aan boord van dezelve zich be- vonden, als Commissaris, de Heer Wirrrm War- DENAAR, dezelfde, die van 1800 tot 1804 Opper- hoofd was geweest, en, als Opperhoofd, de Heer A. A. Cassa, terwijl daarenboven ook Kapitein VooRMAN zich aan boord bevond, dezelfde, die im 1809, met het schip De Goede Trouw, vertrok ken, en aan wien het secrete sein was toever— trouwd geweest. Toen deze schepen voor Desima geankerd la- gen, en het Opperhoofd Doerr den zich noe- mende Commissaris WARDENAAR was gaan af- halen, bleek het echter spoedig, dat het eiland Java in handen van de Engelschen gevallen was, en dat de gemelde schepen door de regering van dat eiland waren afgezonden, om, ware het mogelijk, ook den Japanschen handel voor de Engelschen te verkrijgen. - Het eenige stuk, dat de. Heer Doerrr ontving, was een last, geteekend door den Luitenant Gou verneur THOMAs STAMFORT RAFFELS, om zich onder de orders van den Heer WARDENAAR te stellen. De Heer Dorerr was niet genegen, om zich aan dezen last te onderwerpen, en gaf den Heer WARr- DENAAR te kennen, dat, daar hij zich nog ver- bonden rekende aan den eed, door hem aan het Nederlandsch Gouvernement gedaan , hij, zoo lang de J apansche regering toestond, dat de Neder landsche vlag op Desima bleef waaijen , er. nim- 5 mer (274 ) mer toe zou overgaan, eenen Commissaris te erken nen, benoemd door een, voor hem geheel vreemds Gouvernement, veel min de faktorij aan hem over te geven. Alvorens echter tot het nemen van eenige maatregelen over te gaan, hield de Heer Dorrr eene geheime bijeenkomst met de voornaamste tolken, aan welke hij den aard der zending van den Heer WARDENAAR en CAssA openbaarde, zoo mede, welke schepen het waren, die hen hadden overgebragt. De tolken stonden daarover ten uiterste verbaasd, en gaven voor hun gevoe= len te kennen, dat, bijaldien dit openlijk, of aan den zoogenaamden buitenkant, bij de Japansche regering bekend raakte, de beide schepen en alle de opvarenden onvermijdelijk verloren wa- ren, alzoo, na het gebeurde in 1808 met het fregat De Phaêton, geen Engelschman op de in— schikkelijkheid van de regering te rekenen had; doch zij beloofden, het aanvertrouwd geheim on= geschonden te zullen bewaren, indien het Opper- hoofd een middel wist uit te vinden , waardoor dit gevaar van de schepen en voor zoo vele onschuldige menschen kon worden afgeweerd. Van deze zijde gerust gesteld, maakte de Heer Dorrr nu ook den Heer- WARDENAAR het gevaar bekend, waarin hij verkeerde, en stelde hem, als het eenigste middel, om dit te ontgaan, eene overeenkomst voor, volgens welke de aan- gekomene schepen op den voet van Nederlandsche zou- ( 378) zouden worden beliandeld, doch waartoe onver- mijdelijk zou worden vereischt, eerstelijk „ dat er eene diepe stilzwijgenheid werd in acht genomen omtrent den aard der zending, zoo wel van hem Heer WARDENAAR, als van die van den Heer CaAssA, en van den mede-Commissaris, den Heer W. Ainsti, die tot hiertoe alleen onder den naam van Doctor bekend stond; voorts dat de schepen doorgingen voor ingehuurde Amerikaansche; ten andere, dat. het bestuur der zaken geheel bleef overgelaten aan hem Opperhoofd Doerr , zonder dat hij Heer WARDENAAR noch de Heer Cassa daarin iets zouden te zeggen hebben, kunnende echter in schijn de titels behouden van Com- missaris, en ‘van aankomend Opperhoofd, ver= mits zij als zoodanig bij den Gouverneur: van Nagasakij reeds waren bekend gemaakt; en ten derde , dat uit het verkoopsbedragen der ladin— gen eerst werd afgelost eene schuld van omtrent 80,270 Sp. Matten, welke de faktorij aan de geld kamer ten achteren was, tegen welk een en an— der het Opperhoofd Dorerr van zijne zijde zou aannemen, om voor het overschietende van het fonds aan de beide schepen eene teruglading koper te bezorgen. Zonder veel tegenkanting nam de Heer WAr- DENAAR in alles genoegen, en in den geest der bovengemelde arukelen werd eene acte van over- eenkomst opgesteld, die vervolgens door den Heer Doerr aan de eene, en de Heeren WARDENAAR en ( 276 ) en ArNsris aan de andere zijde onderteekend zijnde, daarop ten volle haar beslag bekwam; | ‚gevende de Heer CaAssa , na het eindigen van den handel, aan den Gouverneur van Nagasakij te kennen, dat hij, uit hoofde van ziekte, als Opperhoofd in Japan niet overblijven, maar tot | herstel van zijne gezondheid naar Batavia zou terugkeeren. Intusschen had de Heer Doerr al het voordeel | ingezien, dat er in gelegen zou zijn,:om op den thans begonnen voet eene gemeenschap met het eiland Java, en den handel tusschen hetzelve en Japan gaande te houden. Immers, door deze ge meenschap konden de ambtenaren hopen, in het vervolg bevrijd te zullen blijven van die onze- kerheid en die ongerustheid, in welke zij de vier laatste jaren hadden doorgebragt, en door den handel zouden zij de middelen kunnen vinden, om in de behoefte der faktoriijj te voorzien, zon- der op nieuw in schuld bij de geldkamer te gera- ken. De Heer Doerr besloot derhalve, den pak- huismeester J. Cock BrLomnHorr met een der schepen naar Batavia te laten overgaan, behoor— « lijk gemagtigd, om, namens de Nederlandsche fak- torij te Desima, met de regering van het eiland Java, of derzelver gemagtigden, in onderhandeling te treden, en een verdrag van koophandel te sluiten, dat stand zou houden, tot dat bij eenen algemeenen vrede over het lot van Europa en van de Indiën zou-zijn beslist. De ( 277 ) De Heer Bromnorr, te Batavia aangekomen zijnde, slaagde in het oogmerk zijner zending niet. De opening; die hij van zijnen last gaf, en het ontwerp van verdrag, hetwelk hij had opge- steld, werd door den Luitenant Gouverneur RAr- FELS wel overgenomen, doch, zonder antwoord daarop, ontving hij alleen het aanbod van eene belooning van 15,000 Spaansche daalders, indien hij het beheer wilde op zich nemen van eene nieuwe expeditie, die het Gouvernement van Java voor Japan zoude uitrusten, en aannam, dadelijk onder de bevelen van dat Gouvernement te zul len handelen. Dit door den Heer Bromnorr af- geslagen zijnde, terwijl hij tevens op een besluit der regering, wegens het door hem ingeleverd. ontwerp, bleef aandringen, gaf de Luitenant Gou- verneur RAFFELS ten laatste zijne weigering te kennen, om met de ambtenaren der faktorij te Desima, beschouwd. als onafhankelijk , in eenige onderhandeling te treden, voor reden gevende, dat bij de capitulatie van 1811 het eiland Java met al deszelfs onderhoorigheden aan de Britsche wapenen was overgegaan, en dat hij oordeelde, dat de faktorij te Desima onder deze onderhoo- righeden begrepen was. De Heer Bromnorr trachtte deze stelling te wederleggen, bewerende, dat de capitulatie van Java met de faktorij te Desima niets. gemeen. had, even zoo min als met de faktorij te Canton in China, waarop de Engelsche regering nimmer eenige ( 278) eenige aanspraak had gemaakt; dan dit was niet voldoende, om den Luitenant Gouverneur RAF- FELS van gedachte te doen veranderen, die voort- ging, een schip naar Japan te laten uitrusten, be noemende andermaal den Heer A. A. Gassa tot Opperhoofd van den handel aldaar, niettegen— staande bereids op Java de tijding ontvangen was van de afwerping van het Fransche gezag, de onafhankelijkheid van Nederland, de uitroe— ping van den Prins van Oranje tot Souvereinen Vorst, en het daarop gevolgd tractaat van vrede en vriendschap tusschen Nederland. en Engeland; ook niet, ondanks het protest, dat de Heer Brom gorr tegen deze onderneming hiet aanteekenen. Het schip gereed zijnde te vertrekken, liet de Luitenant Gouverneur RAFFELS het secrete sein voor hetzelve van den Heer Bromnorr afvor- deren; doch dit weigerde hij volstandig af te ge- ven , waarop hij eerst in arrest buitenvacces werd gesteld bij den Baljuw van Batavia, en vervol gens naar Engeland opgezonden, op den voet van eenen krijgsgevangene. | Intusschen kwam het afgezonden Engelsche schip in Japan aan, en zonder secreet sein, op den 8sten Augustus 1814, binnen de baai van Nagasakij ten anker. Het Opperhoofd Doerr deed hieromtrent onderzoek, waarop de tolken hem te kennen gaven, dat hetzelfde schip her- kend zijnde, hetwelk in het verleden jaar was aangekomen , zoo wel als de Heer Cassa en de | Ka- ( 279 ) Kapitein VooRMAN, op het secrcte sein zoo zeer niet was gelet geworden , terwijl het daarenboven zoo sterk had gewaaid, dat het schip binnen was, alvorens men daarom had gedacht. Uit de aan land gekomene pandslieden, zijnde de Kapitein VoorMAN en de Luitenant Hurren- REUTER, ontwaarde de Heer Doerr verder, hoe- danig het met de afzending van het thans aan- gekomen schip gelegen was, en hij schreef zich daarop denzelfden regel van gedrag voor, dien hij in het verleden jaar gehouden had, na alvorens wederom de voornaamste tolken het geheim te hebben medegedeeld. Dien ten gevolge gaf hij kort en bondig den Heer CGassa te kiezen tusschen het aangaan van eene dergelijke overeenkomst, als in het voorleden jaar met den Heer WARDENAAR en AinsLis door hem gesloten was geweest, of tus- schen het uiterste, van als een zendeling der En- gelschen bij de Japansche regeriug te worden bekend gemaakt. De Heer CassA koos het eerste, en na den afloop des handels, keerde hij, even als in het verleden jaar, onder voorwendsel van ziekte, naar Batavia terug. Thans hadden de ambtenaren der faktorij nog twee bange jaren door te staan, namelijk 1815 en 1816, in welke er geene schepen aankwamen ; doch deze werden vergoed, in 1817, door de aan- komst van twee Nederlandsche schepen , hebbende aan (“28du - aan boord, als Opperhoofd, den Heer JAN Goor Bromnorr, dien wij, in 1814, op den voet vans eenen krijsgevangene naar Engeland hebben zien vertrekken, en thans in dit afgelegen deel der wereld de heugelijke tijding medebrengende, niet alleen van den gevestigden algemeenen vrede in Europa, maar ook van het weder bezit nemen door de Nederlanders van hunne Oost-Indische bezittingen, welke tijdingen thans aller harten verheugden, en waarin men veilig gelooven mag, dat de Japanners een zoo levendig aandeel als de Nederlanders namen. De Heer Bromuorr had met zich gebragt zijne vrouw, kind, en eene minne. De Gouver- neur gaf voorloopig verlof tot derzelver verblijf ; doch bij een ontvangen bevel van het Hof werd zulks afgekeurd, en Mevrouw Bromuorr, haar kind en de minne werden genoodzaakt, met de schepen van dit jaar de terugreize naar Batavia te doen. s Na den afloop des handels vertrok ook met dezelfde schepen de Heer Dorrr, na een acht tienjarig verblijf in Japan, ontvangende van den Koning de schoonste goedkeuring op zijne daden, door zijne benoeming tot Ridder der orde van den Nederlandschen Leeuw, welke eer den Heer Bromnorr nader ook te beurt viel. De Heer Doerr, op Batavia teruggekeerd. zijnde, leverde aldaar in een ontwerp- reglement op het beleid van den Japanschen handel, het- welk ( 281 ) welk vervolgens bij een besluit van Hunne Ex- cellentien, de Commissarissen Generaal , van den 15den Mei 1818, werd goedgekeurd en vastge- steld, omtrent welk reglement ik hier alleen - zeggen zal , dat de zeven honderd pikols koper; particulier aan de Opperhoofden toegekend ge- weest, daarbij worden getrokken aan den Lande, waartegen aan de Opperhoofden werd toegelegd één gulden op den vervoer van elk pikol ko- per boven den taks van zes duizend. pikols, De Hofreize, welke in 1818 de Heer Brom- HOFF deed, was voor hem wel zeer voldoende, doch aan de andere zijde even zoo moeijelijk als werkzaam. Niet minder dan twee en vijftig schriftelijke vragen werden hem in Jedo ter be- antwoording voorgelegd , allen betrekking heb bende tot de zoo vele als gewigtige staatkundi— ge gebeurtenissen in Europa en in Indie, sedert de laatste twintig jaren, en allen een wantrouwen verradende , dat uit zulke groote omwentelingen Nederland ten laatste nog zoo luisterrijk gered had kunnen worden. Evenwel slaagde hij, de op- gevatte ongunstige indrukken genoegzaam weg te nemen, en de uitwerking daarvan was spoe dig kenbaar. De verhoogde kopertaks tot 8,520 pikols ’sjaars, in 1797 verleend, en in 1804 voor den tijd van vijjf jaren verlengd, was in 1810 vervallen. Het Opperhoofd Dorrr had in der tijd wel het verzoek tot eene nieuwe ver- len- ( 282 ) lenging gedaan, dan dit was geheel afgesla— gen , zoodat de kopertaks wederom op de be- paling van 1790, namelijk van 6,ooo pikols ’sjaars was teruggebragt. Op het verzoek, thans doar het Opperhoofd -_Bromnorr herhaald, stond de Japansche regering eenen vasten taks van 8,000 pikols toe, waartegen echter de fus- sak met een derde , of met iets meer dan 2,725 teilen moest worden verhoogd. Ook vernieuwde hij het verdrag omtrent den aparten, of nieuw- geschikten handel , voor den tijd van vijf jaren. De kopertaks op de bepaling van 8,000 pikols ’sjaars was echter te gering, om bij voortduring met twee schepen den handel te drijven. Dit bleek reeds in het daaraan vol- gende jaar 1819. Echter wist het - Opperhoofd voor de toen aangekomen twee schepen eene teruglading van 10,000 pikols koper te ver- krijgen, te weten, 8,000 van den taks, en 2,000 bij anticipatie op de leverancie van het aanstaande jaar; en dit jaar had dan ook, in vergelijk met vele voorgaande jaren, gunstig mogen genoemd worden, had niet het schip De Louisa Mathilda het ongeluk getroffen, van, op de terugreize naar Batavia, in volle zee te blijven. | Maar de Heer Bromrorr verdubbelde nu ook ijne pogingen, om van de Japansche regering meerdere voórdeelen voor den, handel te ver-; krijgen, inzonderheid. daartoe gebruik makende van. ( 283.) van de goede gezindheid van den Gouverneur van Nagasakij Maura Tsrkorsen No Kami SA- MA, die de voorspraak verkreeg van zijnen broeder, den Rijksraad in werkelijke dienst, Murs Mo Dewaa No Kamr SAMA , met dat gevolg, dat in 1820, voor den tijd van drie jaren, de kopertaks werd bepaald op 11,000 pikols ’s jaars, met eene toegift van Sp. Matten 6,000, worden- de dus, in dit opzigt, de handel hersteld op den voet van het verdrag van den jare 1752, dat stand gehouden had tot in 1764. De Hofreize echter bleef bepaald, om de vier jaren ééns door het Opperhoofd te doen, ter- wijl de Jedosche, Nagasakische en andere ge- schenken, mitsgaders de fassak werden vastge steld op den voet, zoo als die geweest waren voor den jare 1790, onder eenen kopertaks van slechts 20oo pikols , en dus naar evenredigheid minder , daar de kopertaks thans 11,000 pikols ’sjaars bedroeg. Het Opperhoofd verkreeg nog voor dit jaar 1820, uit aanmerking van het geleden verlies met het schip De Louisa Mathilda, een extra- vervoer van 5,000 pikols koper, hetgeen hem in staaf stelde, om met de bepaalde leverancie van 11,000 pikols, na aftrek van de 2,000, in: het verleden jaar bij anticipatie genoten, de in dit jaar aangekomen twee schepen te laten vertrekken met eene teruglading van 12,000 pikols koper, waarbij nog gevoegd waren Soo pikols kamfer. Om (HED Om dit tijdperk, en het geheel geschiedkun— dig overzigt te besluiten, teeken ik hier nog aan, dat de bepalingen van 1820 sedert zijn. verlengd geworden, eerst voor drie, en laatste lijk voor nog vijf jaren; gerekend van den jare. 1826 tot en met den jare 1850 ingesloten. eJoefaa}ao(jaaf}ao Joa gaa Das }aaJoo)oo oa )ao)aaQocHooaaaJaa)ao}aoleafaafaaaaaojoeoe}aoaagoele NEGENDE AFDEELING. Toepassing van het voorgaande overzigt. EE De kennis der geschiedenis zou veel van haar belang, misschien alles van haar nut verliezen, indien dezelve dienen moest, alleen om aan eene bloote nieuwsgierigheid te voldoen, en niet be- oefend werd met het inzigt, om de oorzaken en: uitwerkselen te leeren kennen van de gebeurte- nissen, die zij beschrijft, en dus daaruit eene onderrigting te trekken, door welke het oordeel over zaken en omstandigheden zich gemakkelij- ker laat bepalen. | Met dat bepaald oogmerk het voorgaande overzigt van den handel der Europezen op Ja- pan genomen hebbende, zal ik mij echter niet vleijen, daarin volkomen geslaagd te zijn, maar ik mag hopen, eene getrouwe voorstelling van daadzaken gegeven te hebben, voor zoo veel de ( 285 ) de bronnen, waaruit ik putten kon, mij daartoe hebben in staat gesteld. Nog minder mag ik mij vleijen, in de toe- passing, welke ik thans daaruit trekken zal, n:et te zullen dwalen, maar daarentegen mag ik we- der hopen, dat het goede van mijn oogmerk de misslagen, waarin ik vervallen zal, gunst:g zal doen over het hoofd zien. Na het verdrijven der Portugezen uit Japan, na het verlaten van dat land door de Engelschen , en na de vruchtelooze pogingen door de Russen aangewend , om in hetzelve den handel voor zich te openen, zijn het, onder de Europesche natien, de Nederlanders alleen, welke 1m dit rijk toegelaten en geduld worden. De voet, waarop zij die toelating genieten, ver— deelt zich eigenaardig in twee onderwerpen , be- trekking hebbende, het eerste, tot de zaken van den handel zelven, het ander, tot de bepalingen en beperkingen, op hun verblijf in dit rijk ge- steld. Wat het laatste aangaat, men behoeft slechts de verordeningen te lezen, die, kort na de verhuizing van Firando naar Desima, door de Japansche regering ten aanzien van de Neder- landers uitgevaardigd zijn, om ten volle over- tuigd te worden, dat hun aanwezen aldaar den naam van verblijf niet verdient ‚ maar eene op- sluiting en gevangenis is op het eilandje Desima in de volstrekten zin van deze woorden , zoo als dan ( 286 ) dan ook aan geen’ Nederlander toegestaan wordt, een voet van dit eilandje af te zetten, zonder voors af verkregene toestemming van den Gouverneur van Nagasakij, altijd onder bewaking van eene wacht policie- ambtenaren, en volstrekt niet als bij dag; ik zwijge van het vernederend onder= zoek, dat hij, bij het heêngaan en terugkomen; daarenboven, het Opperhoofd alleen uitgezon= derd, nog ondergaan moet. En wat den handel betreft, nadat dezelve,, gedurende een tijdvak van omtrent zestig jaren, vrij en onbelemmerd was gedreven geworden, ziet: men dien in 1672 eerst onderwerpen aan eene willekeurige taxatie; vervolgens in 1685 beper= ken tot eene som van Sp. Matten 5oo,ooo ;, on= der den verpligten aanbreng tevens van een! gedeelte zijden stoffen; daarna drukken, zoo wel door belastingen , als door de bij opvolging: verminderde waarde der kobangs; later ziet men. de beperkingen toenemen door eene bepaling van den kopertaks, en van het getal der schepen, im den handel te bezigen; nog later den uitvoer van goud en zilver geheel verbieden, tot dat eindelijk in 1752 de handel op kontrakt een aan- vang neemt. Van nu af aan gaat dezelve in eenen cirkel rond , dan eens onder eenen hooge ren, dan eens onder eenen lageren kopertaks, zoo dat men het jaar 1745 met het jaar 1790, en het jaar 1752 met het jaar 1820 ziet ge- lijk staan. | Maar. ( 287 ) Maar in 1752 kan men nog berekenen, dat de Japansche handel, na aftrek van aile las- ten , jaarlijks eene zuivere- winst afwierp van f 677,651:4, gelijk dit in de memorie van den Heer Raad van Indie vAN DER WAEIEN wordt aangetoond; doch dit kan men, helaas! thans niet meer, onder de bepalingen van 1820, ofschoon die dezelfde en in zekere opzigten nog voordeeliger zijn, dan de bepaling van 1752. De reden hiervan, geloof ik, is niet ver te zoeken. Terwijl in Japan, met uitzondering van de verhooging in 1784 toegestaan, de prijzen dezelfde gebleven zijn, zoo zijn daarentegen, aan den eenen kant, de inkoopsprijzen der goederen, en de scheepsvrachten van jaar tot jaar hooger gestegen, en van dáár de aanrekeningen naar Ja- pan grooter geworden; aan den anderen kant, zijn de tijden voorbij, in welke de voormalige Oost-Indische Maatschappij het Japansch koper op de vaste kust van Indie slijten kon, tegen den prijs van f. go het p:kol. Het is niet vermoedelijk, dat de scheepsvrachten, en de inkoopsprijzen der goederen veel zuilen kunnen verminderd worden, noch ook, dat de uit- koopsprijzen van het koper wederom tot de vorige hoogte stijgen zullen, en om dus meerder voor= deel te behalen, dan thans geschieden kan, schijnen de middelen daartoe in Japan zelf gezocht te moeten worden. Deze middeien zouden, paar mijn oordeel, moes ( 288 ) moeten bestaan in een van de drie volgenden: 19. Eene verhooging van den kopertaks; _« 2°. Eene verhooging van prijzen op de aange bragt wordende goederen ; 59. Het herstel van eenen vrijen handel, zoo als die was, voor dat men den handel op kontrakt begonnen heeft. am Aan welk van deze drie middelen men ook oor deelen zal, de voorkeur te moeten geven, zeer zeker is het, dat geen derzelven zonder de grootste moeite, | en zonder den hevigsten tegenstand te ontmoeten; zal kunnen bewerkt en doorgedrongen worden. | Wat men door bloote vertoogen gedaan kan krijgen, dit wijzen de rapporten der Opperhoof- _den, sedert eene zeer lange reeks van jaren, bijna - op elke bladzijde uit, zoo het al eens gelukt, door eene bijzondere gunst van den Nagasakischen Gouverneur, die vertoogen te doen aannemen, en_ deze invloed bij het Hof genoeg heeft, om zelf aldaar gehoor te verkrijgen. De grootste zwarigheden, die men steeds te over= komen heeft gehad, en die nog overkomen moeten worden, zijn gelegen in de zamenstelling der Japansche regering, van den Keizer af tot op de tolken toe; en in de verhouding, in welke de geldkamer te Nagasakij tot de regering aan de eene, en tot de vreemdelingen aan de andere zijde staat, waarbij men wijders het bijzonder belang van de Nagasakische regenten en van de leden der geldkamer veilig voegen mag. Het ( 289 Het blijft een moeijelijk vraagstuk , juist te bepalen , hoedanig de Japansche regering eigenlijk is te zamen gesteld; doch, voor zoo verre men. daarover naar het uiterlijke oordeelen mag, dan „wordt aan den wereldlijken Keizer, hoe onbepaald zijne magt anders ook zijn moge, maar weinig deel aan de eigenlijke regering van het rijk ge- laten. In zijn paleis als het ware opgesloten, en aan de hofplegtigheden streng gebonden, kurmnen er geene berigten als door zijne Rijksraden tot hem komen. en deze Rijksraden, die de onder- scheidene takken van bestuur onder zich verdeelen, dragen wel zorg, geene andere of meerdere za- ken ter zijner kennisse te brengen, dan zij, naar hun belang of naar hunne zinnelijkheid, noodig oordeelen, en zoo ook geven zij, in de uitvoe- ring der keizerlijke bevelen, aan dezelve slechts die rigting, welke zij daaraan willen gegeven. hebben, wel wetende, dat, zoo lang eene zaak niet zoo veel ruchtbaarheid verkrijgt, van, on-— danks hen zelven, ter oore van den Vorst te ko— men, de gevolgen daarvan geheel bedekt blijven. _ Im dier voege gaat de Japansche regering, bij afdaling, van de Rijksraden op de Landsheeren en op de Gouverneurs der keizerlijke provimcien en steden, van dezen op hunne eerste en tweede Secretarissen, van dezen wederom op de Burge „meesters , en zoo vervolgens misschien tot op de minste ambtenaren toe. Alle hebben eenen zoo- genaamden binnen-en buitenkant, dat is eene on- T _ der- ( 290 ) derhandsche en openlijke behandeling van zaken, en geene zaak wordt openlijk behandeld, dan dî _ vooraf onder de hand rs onderzocht geweest. Deze opmerkingen zijn niet nieuw, maar t meermalen vroeger gemaakt, gelijk daarvan vele: uittreksels uit de dagregisters zouden kunnen ge geven worden. Ik zal mij vergenoegen, allee r het volgende daaromtrent aan te halen. 1 Heeren Bewindhebberen, hun verlangen te! kennen gegeven hebbende, dat de Opperhoofden? in Japan, zoo veel mogelijk, trachten zouden, onderrigt te worden van hetgeen ten nutte en totf bevordering van het belang der Maatschappij in dit rijk zou kunnen strekken; voegden daar bijz. « Wij zeggen: zoo veel mogelijk, met omdat wijl «geloof slaan aan de oude vertellimgen van le « politie en van de precautien van de Japanners! «om aan de vreemdelingen te onthouden allé «kennis van hun land, gewoonten en regerings= «vorm , maar omdat wij betelijk Kunnen be d «grijpen, dat ’s Compagnies bedienden , de tà 1 «van het land niet magtig zijnde, en zich miet; « met volkomene gerustheid, op de tolken kun | «nende vertrouwen, die henoodigde infe natie « niet zonder moeite kunnen bekomen’ euz. De Opperhoofden gaven bij hunnen brief vt den jare 1767 daarop dit antwoord: « gewel «wij miet ten eenen male onkundig zijn p «den regeringsvorm en de gewoonten in dit ij cland, voor zoo veel uit overeenstemmende be ijf à d ! ( 291 ) «rigten daarop staat gemaakt kan worden, zoo «vindt men echter in deze kennis oneindig meer « zwarigheden, dan wel te gelooven zijn. Wij stel «len het geval, dat wij, in het belang der Maat- IKS schappij, eene zaak hebben voor te staan; dan «c hebben wij, in de eerste plaats, geene andere «ctoevlugt, dan tot de hun eigenbelang bedoe- «lende tolken, die door sterke aansporing wel Caan de Stadsburgemeesters onze kwestie voor ‘<«cdragen; doch weinig crediet hebbende, zoo « wordt de zaak aan den Commissaris der nego- «tie gedefereerd, die mede te voren wel ge- « persuadeerd dient te zijn, of de voordragt den « Gouverneur aangenaam, en niet tegen deszelfs Cinterest strijdig is, welke Gouverneur weder «om ten Hove zijne verantwoording doet aan veen? der Riijjksraden, wiens beschrijving dit «district, en eenige aangrenzende landschappen «aangaat, en wiens creatuur hij is, durvende «zoo min een Japanner, als wij zelve, ons ver= _«stouten, om, buiten de gemelde personen, de «zaken der Hollanders of der Chinezen voor te _« dragen.” Men moet geloof geven aan het werkelijk be= staan van deze wijze van regeren, zal men kun= nen verklaren, hoe het anders mogelijk is geweest, dat noch de Nederlanders noch de Engelschen im- mer het volle genot hebben gehad van de voor- regten, bij de keizerlijke passen hun toegekend ; want, ofschoon ik wel 1m twijfel heb getrokken, dat ( 292 ) dat de pas, aan de Engelschen verleend , die bewoordingen heeft vervat, welke m de En gelsche vertaling, daarvan gegeven, gevonden worden (*) omdat de Japansche taal voor zulk eenen uiteengezetten schijfstijl niet vatbaar is, zoo il mag men echter veilig aannemen, dat de vergun— | ningen van den Keizer veel ruimer geweest zijn, | dan de uitvoerders van zijne bevelen goedgedacht hebben, aan de Engelschen te doen ondervinden; en ten aanzien der Nederlanders lijdt zulks hoe | genaamd geen’ twijfel. | Hetgeen tot bevestiging daarvan nog strekken kan, is het eenparig getuigenis, dat door de Op«_ perhoofden en andere ambtenaren, die immer de | Hofreize gedaan hebben, gegeven wordt, van de meerdere achting; die men aan de Nederlan- ders bewijst, en de onderscheiding, met welke zij | door de voornaamsten des rijks ontvangen en be | handeld worden, zoodra zij slechts het Nagasa- kische grondgebied achter zich hebben. Dus schrijven ook de Opperhoofden Ferru en Trr=- SINGH in hunnen brief van den jare 1781. « Wij | c houden ons ten volle overtuigd , dat men (aan «het Hof ) onkundig is van de behandeling, die «men ons op Desima aandoet; dus het niet zon— «der grond is, dat de Gouverneurs, uit beduch— cting, dat wij, op de eene of andere wijze, wel «eens middel zullen vinden , om onze klagtens | « ZOO (*) Zie hierboven de tweede Afdeeling. ( 293 ) « zoo over de vexatien in ’sCompagnies handel, «als hunne willekeurige schikkingen, van ter « zijde , den Grooten voor te dragen , zoo oplettend Czijn, om ons, gedurende ons verblijf mm Jedo, calle gelegenheid, die hiertoe aanleiding kan ge- » ven, te benemen. ” Wat de geldkamer in Nagasakij aangaat, het blijft eene zaak van grooten twijfel, of derzelver leden bloot zijn bewindsmannen van den handel met vreemdelingen, in naam en voor rekening onmiddelijk des Keizers, dan wel of dezeive pachters zijn, aan welke, tegen eene bepaalde re- cognitie, die handel bij uitsluiting is afgestaan. 4 Voor het eerste gevoelen schijnt te pletten het toezigt, dat door den Gouverneur en de Commissarissen— Burgemeesters over alle de han delingen der geldkamer gehouden wordt; het laatste verkrijgt eenige waarschijnelijkheid uit de weinige magt, die de Gouverneur en de Com missarissen - Burgemeesters schijnen te hebben , omtrent hetgeen tot prijsmaking der goederen betrekking heeft. Zoo ziet men bij het bevel schrift, in 1797 uit Jedo ontvangen, wel eenen verhoogden kopertaks toegestaan , doch het ver zoek omtrent eene prijsverhooging tot de geld- kamer overgewezen, die verklaarde, daartoe niet te kunnen overgaan. Van daar ook, dat het steeds gemakkelijker is bevonden, om over de geheele lading, of over een gedeelte derzelve , eene toe- gut te verkrijgen, dan eene verandering in de | prij- ( zaan prijzen, door de geldkamer geboden, en het is hoogst denkelijk, dat in die gevallen de toegift. uit de keizerlijke schatkamer, onder bewaring van den rentmeester staande, en niet door de geldkamer gegeven wordt; terwijl wijders, reeds sedert 1786, eene verhooging op den prijs der suiker is toegestaan, welke de geldkamer bij het priijstarief niet erkent, en die dus waar- schijnelijk insgelijks uit de keizerlijke schat kamer gegeven wordt. Dan, wat hiervan zijn moge, dit is zeker, dat de geidkamer als de eenige koopman moet aangemerkt worden, met welke de vreemdelin= gen , Nederlanders en Chinezen, kunnen en _ mogen in aanraking komen, en dat zij op den wederverkoop der door de vreemdelingen aan— gebragte goederen zeer groote en aanzienelijke winsten behaalt, waartegen zij, wel is waar, | ook het koper tegen eenen verminderden prijs levert, doch er zijn redenen, om te gelooven, dat: het een met het ander in geene evenredigheid | staat, al moesten die slechts gezocht worden in # het verbod, om geene prijzen van goederen, die door de handen der geldkamer gaan, aan de Nederlanders of Chinezen bekend te maken. Indien het nu uit dit alles hoogst vermoede lijk is, dat de Japansche regenten en de leden der Nagasakische geldkamer, er hun belang bij hebben, om den handel der vreemdelingen, en inzonderheid dien der Nederlanders, te doen blij- ven ( 295 ) ven op den tegenwoordigen voet, en zulks ondanks den wil en de begeerte des Keizers, die daarvan wordt onwetende gehouden, en indien zij we- ten, de magt en de middelen te vinden, om de regtmatige klagten, die daartegen zouden kunnen ingebragt worden, af te weren, zoodat daarom— trent geen gehoor kan verkregen worden, dan doet van zelf zich de vraag woor: zijn er mid- delen, om deze zwarigheden te verwinnen? en welke zijn die ? | Zeker mag men stellen, dat er zulke middelen zijn, daar er geene zaak is in de Japansche huis houding, waarover ten allen tijde de Opper- hoofden meer eenstemmig hebben gedacht, en die ook van eene goede uitwerking zijn geweest, zoo dikwijls men dezelve heeft beproefd. Reeds in den jare 1707, schreven hier om- trent de Japansche Opperhoofden: „ «Om nu volgens order der Hooge Regering op « Batavia, en volgens het extract wit den brief «der Heeren XVII van den 25sten Juli 1706, « middelen uit te denken van redres, daartoe «vinden wij ons te zwak; echter zullen wij Cdie naar onze gedachten opgeven. «Te klagen is hier geheel vruchteloos, en «dus ook iets te verzoeken, dat wij en onze c« Voorzaten ondervonden hebben, gelijk dit de «Heeren DoucLas en pe Vos weten (*) bij C on- (*) De Heeren DoucLAs en Dr Vos, gewezen Opperhoof- den , sedert Leden der Hooge Regering geworden. (“296 ) condervinding, dat, zoo daarmede iets was \ cte winnen geweest, Compagnies zaken hier « nooit tot dat verval zouden gekomen zijn.” «Hoe menigmaal heeft men aan de huizen der « Grooten te Jedo verzoek gedaan, waarop het antwoord van den Secretaris was: hij zou het « zijnen Heer zeggen. Die van Nagasakij , gewoon cons honig om den mond te smeren, beloo-_ «c ven wel , doch bewerken niets ten beste.” cDe tolken, die de regenten naar de oogen «zien, zullen nooit iets anders vertalen, dan «cdat zij weten, dat niet mishagen zal, zoodat Czij voor alle onze klagten doof zijnen blijven. « Met brieven iets te ondernemen, is almede « onnut, alzoo zij niet getrouw vertaald worden”? «Ook zullen zij nooit iets aan hunne meer— «deren te kennen geven, dat tegen hunne re- «putatie strijden kan. Brieven ook, zonder « voorkennis van die van Nagasakij, naar het « Hof te zenden, en over te leveren, zou alte- « veel gewaagd zijn; want al werd de Keizer, cen de Grooten de kwade handelingen tegen ons « gewaar , Zoo zouden zij daarover wel ge- «straft worden, doch dat zou ons bij hunne «opvolgers en vervangers eenen doodelijken haat « baren, zoo wel als bij de gansche natie ($), te «c« meer , alzoo zij altijd ook hunne groote vrien «den. (5) De uitwerking, die, in het verleden jaar 1826, de over- levering van eenen brief in Jedo met klagten gehad heeft, be- wijst volkomen de juistheid van deze opmerking. ( 297 ) «den aan het Hof hebben, en lieden van groote caf komst zijn, die door den Keizer tot Gou- «verneurs van Nagasakij verheven worden.” «Onze tanden te laten zien of geweld te ge cbruiken, is geheel van den weg af, ten ware Cwij hun land wilden verlaten, en er nooit we- « derkomen. « Derhalve oordeelen wij, dat, zoo het met cde negotie nog erger gaan wilde, dan het, God «dank! dit jaar nog gegaan heeft, het dan best C was, Japan te verlaten, en dat er door Hunne cEdelheden één jaar te voren te kennen gegeven «werd, dat de tijding, uit Holland ontvangen, «medebragt , om de negotie hier, zoo die zoo slecht bleef, te verlaten , en wij derhalve nu ge- C komen waren , om den Keizer en de Rijksgrooten Cte bedanken voor de beleefdheid , van Zijne Ma- «jesteit en zijne Voorvaders tot nu toe genoten, « betuigende, dat wij met leedwezen uit zijn land « moeten scheiden , alleen om de zware ongelden, «slechte winsten enz. verzoekende derhalve, uit «naam Hunner Edelheden, om de hulp en den « wijzen raad van de Heeren Gouverneurs en Burge « meesteren van Nagasakij in dezen, met aan- «bieding, zoo wij dan zouden moeten opbreken, «van jaarlijks een scheepje ten dienste van den c« Keizer en van Japan te zenden, om tijding van « vreemde landen te brengen, en ook zulke goe- «deren, als Zijne Majesteit en de Prins gelie- «ven te ontbieden. °? «c Dit ( 298 ) « Dit behoorde, op de komst der schepen ten eerste te geschieden, om op de kortheid des ctiijjds geene uitvlugt te kunnen nemen, en daarom zou het goed zijn, de schepen wat «vroeger van Batavia te zenden.” «Ook zou men de tolken moeten bevelen, alles wel te vertolken, of dat anders, als het te «laat zou zijn, het hun wel zou kunnen be- «rouwen, doch zoekende hunne vriendschap, «zoo veel mogelijk is.” | « Komt er dan vóór het vertrek der schepen _ «geen antwoord, dan goede hoop; dan moet «er, in het jaar daaraán, maar één schip ko- « men, dat niet brengt als geschenken, en geen « negotie ter wereld, doch echter met een Op- « perhoofd, die zich aanbiedt, om den gewonen eer— «bied ten Hove te doen; want anders zouden «zij op de kwaliteit van den persoon weêr uit- « vlugten zoeken.” | « Helpt dan dit alles niet, zoo en weten wij «ook geen ander middel” Toen vervolgens, in 1744, de Hooge Indische Regering het besluit nam, de Opperhoofden te magtigen, de- schepen, zonder lading te breken, terug te zenden , indien de Japansche regering tot geene billijkere voorwaarden ten aanzien van den handel komen wilde, had dit besluit dade- lijk de gewenschte uitwerking, en uit de mer morie van den Heer Raad van Indie VAN DER Warren blijkt, dat die Heer stellig van | be ( 299 ) begrip was, dat geen ander middel met vrucht gebezigd kon worden, om de Japanners tot re- delijkheid te brengen en te houden. Zoo ziet men nader de Japansche regering da delijk toegeven, toen, in de jaren 1782 en 1756, er geene schepen waren aangekomen , en de Op- perhoofden te kennen gaven, dat welligt de Hooge Indische Regering bedacht was, om den handel op Japan te laten varen, en, hangende de beraadslagingen daarover, waarschijnelijk goedgevonden had, geene schepen te zenden, Belangrijk is het vooral, de algemeene ver- slagenheid te kennen, door het wegbiijven van het schip in 1782 te weeg gebragt, welke de Heer Trrsincu bij zijne secrete aanteekening van het jaar 1782 aldus opgeeft: «ik had nimmer kunnen voorzien, dat het. « gemis van het schip, dat om het andere jaar «alleen verzonden wordt, zulke nadeelige ge «volgen voor aile de ingezetenen van Nagasa- «kij zou na zich slepen, als mij bij uitkomst :s «gebleken. De bezorgdheid van den Gouver- cneur, eerst bij het naslaan onzer boeken, ver- «volgens uit het onophoudelijk bidden, gedu— «rende drie dagen in de tempels, en het toe- «zeggen van groote belooningen (waarschijne- cliijjk aan de priesters), zoo hunne gebeden «bleken van effect te zijn, en wijders de ge- « heele stad met jammerklagten vervuld ziende, Cspoorde dit mij aan, om hierut eenige verbe- « te- ( Zoo ) C tering voor onzen handel te bewerken. Dit «deed mij over het wegblijven onzer schepen: s ! LJ « zoodanig aan den Gouverneur antwoorden, als «bij het dagregister van het jaar 1782, onder «den 17den en 18den September en 25den October «omstandig vermeld staat, verder aan alle Ja- « panners, die toegang tot ons hebben, rond- « borsug verhalende, dat de schade, die de Com cpagnie in dezen tijd op den handel lijdt, haar «cin de vaart op dit rijk weinig belang doet «nemen , verzekerd, dat, dit. in de stad rucht- c baar wordende , den bedienden der Landshee- cren, hier woonachiüig, zou. ter ooren komen, het «geen als dan voor het Hof- miet kon verbor- «gen blijven, gelijk zulks door de uitkomst cbevestigd 1s. Den Sden December kwam de conderrapporteur, uit naam van den Gouver- «neur, mij zeggen, dat Zijn Ed. de Compagnie cin het vervoig eene vermeerdering van koper « wilde toestaan, enz.” ‚ Intusschen is het eene bedenking , die sterk op— vallen moet, dat bij zulk eene gunstige gezind heid, als bij de opgemelde gelegenheden zich heeft voorgedaan, daarvan geen gebruik is ge— maakt, om meer wezenlijke en gewigtige voor deelen voor den handel te bedingen, dan telkens slechts twee of drie duizend pikols koper meer, dan wel eene prijsverhooging , die zoo onvol doende is voorgekomen, dat Heeren Bewindheb- beren schreven, het voordeel daarvan niet in te \ ( 3o1 ) te zien, en van begrip te zijn, dat die beschouwd moest worden , eerder tot nadeel dan tot voor- deel van de Maatschappij te strekken , indien daaraan de verpligting verbonden was, om jaarlijks met twee schepen ten handel te komen. Dan bij de beoordeeling daarvan moet men niet uit het oog verliezen eene opmerking, die ik reeds bij het overzigt gemaakt heb, namelijk, dat niets meer in het nadeel van de Nederlanders gewerkt heeft, dan het aannemen van den handel op kontrakt, alzoo, in den geest daarvan, al hun regt zich bepaalde tot het verkrijgen van eene zekere hoeveelheid koper, en van de prijzen, om trent welke zij met de geldkamer waren over- eengekomen. In 1744 nu was deze wijze, van den handel te drijven, nog te versch ingevoerd, om met bil lijkheid daaromtrent eene verandering te kunnen vorderen, of, hetgeen waarschijnelijk is, de Op- perboofden van dien tijd hebben al het nadeel niet doorgezien, aan eenen handel op kontrakt ver- bonden; ten minste het verdrag van 1752, dat zij zoo greetig aangingen, lag de Oost-Indische Maatschappij nog vaster van banden, en sneed, als het ware. alle verdere vorderingen voor het vervolg geheel af. In 1782 was diensvolgens eene prijsverhooging nog het eenigste, dat bedongen kon worden, te meer, wanneer men in aanmerking neemt, dat Heeren Bewindhebberen omtrent. dezen tijd schrre= | ven, nd rene ke ( 3o2 } ven, dat, al wilde de Japansche regering meer ko= per aanbieden, dan de toen bepaalde 8,000 pikols ’s jaars, het belang van de Maatschappij niet zou medebrengen, zulks aan te nemen, daar dit voor de | Opperhoofden een last moest zijn, om alie ge- dachten op de uitbreiding van den Japanschen handel te taten varen. if | Eindelijk tn 1796 waren de zaken der Maat- | schappij reeds zoodanig vervallen, dat men het zenden van een enkel schip ’s jaars naauwelijijks heeft kunnen gaande houden. 4 Doch eene andere bedenking blijft nu nog op te lossen, namelijk deze, of de aangekaalde vroe- gere voorbeelden nu nog wel dat vertrouwen | verdienen , dat vóór veertig en vijftig jaren daaraan gehecht kon worden, nadat, in de _ laatste rampspoedige jaren tot in 1817 toe, de Japanners hebben geleerd, de Nederlandsche koop= waren te ontberen, en de ondervinding hen heeft _ doen zien, dat zij, door middel der Chinezen, in vele artikelen van hunne behoeften kunnen voor= zien, die zij vroeger door de Nederlanders alleen konden erlangen, Ik zal daartegen aanmerken, dat, zoo men uit- zondert de jaren 1810, 1811 en 1812, en ver= volgens de jaren 1815en 1816, de vaart op Japan; onder de Nederlandsche vlag , nimmer heeft stil- gestaan, en dat het juist, over het geheel geno= men, die rampspoedige jaren zijn van 1796 tot 1817, die de Japanners hebben doen kennen, van welk ( 505 J welk gewigt het geheel verlies van den Neder- landschen handel voor hen zijn zou, en hoe on- volkomen het daaruit te ontstaan ongerijf door de Chinezen zou kunnen worden aangevuld, zoo dat daaruit het tegengesteld bewijs getrokken moet sworden aan dat, hetwelk men, bij den eersten opslag, vermoeden zou, daarin gelegen te zijn. Immers; indien men nagaat de inschikkelijk heid, welke de Japansche regering, of althans de Nagasakische Gouverneurs bezigden, in toe te staan, dat de Nederlanders van Amerikaansche en andere vreemde schepen, onder. Nederlandsche vlag, gebruik maakten , om den handel gaande te houden, dezelfde inschikkelijkheid, die zij betoonde, om, bij het wegblijven zelfs van deze vreemde schepen, toe te laten, dat de Nederlanders op Desima gerust achterbleven, en een schuld aangingen van ruim 80,ooo Sp. Matten, zonder vooruitzigt , dat die immer zou kunnen worden afgelost; de nog veel grootere toegevenheid in 18135 en 1814, om zelfs Engelsche schepen onder Nederlandsche vlag toe te laten; want dat ten minste de Gouverneur van Nagasakij dit gewe- ten heeft, is 1ets, dat door niemand, die slechts eenigzins met den Japanschen regeringsvorm bekend is, zal worden in twijfel getrokken, daar de voor- name tolken, aan welke dit door het Opperhoofd Dorerr was medegedeeld , zich wel gewacht zullen hebben, dit gevaarlijk geheim voor zich zelve te houden; overweegt men eindelijk hierbij de zelf ( Zoá } zelfopoffering in 1808 van den Gouverneur van Nagasakij, voor het terugerlangen van de twed Nederlanders, door het Engeisch fregat De Phaëton gevangen genomen, alleen om dat daaruit door de Nederlanders geen verwijt zou kunnen ontleend worden, door welke de opbraak der faktorij zou hebben kunnen gebillijkt worden, dan mag men veilig uit een en ander besluiten , dat aan het be- houden der Nederlanders in hun land, en aan de voortzetting van den Nederlandschen handel, de Japansche regering wel zoo veel gelegen ligt; om ‚ des noods, daartoe nog grootere opofferingen te doen, doch tevens, uit het geen vroeger ge zegd is, ook dit, dat cordate besluiten , met be | leid uitgevoerd, de eenige middelen zijn, door welke op de regering iets kan gewonnen worr den. regering de eerste aanleiding tot het verval van denzelven geweest zijn, echter, aan den ans deren kant, de onbegrijpelijke toegevenheid en onderwerping der Nederlanders ook het meest bijgedragen heeft, om dat verval te verhaasten; en van stap tot stap te bevestigen. f Wat anders toch, dan deze toegevenheid en onderwerping , kan de Japansche regering heb- ben Trouwens, na met eenige aandacht de geschie— « denis van dien handel te hebben doorgeloopen, kan men niet langer voor zich verbergen, dat, afschoon „ van de eene zijde, de steeds toenemen de willekeurige vorderingen van de Japansche_ ( 3o5 ) ben doen besluiten, om, steeds verderen verder gaande, de voorregten, oorspronkelijk aan de Nederlanders verleend, zoo zeer te beperken en m te krimpen, als zij werkelijk gedaan heeit, zoo wel met betrekking tot hunne burgerlijke vrijheid , als tot de voordeelen van den handel? Is het, met opzigt tot het eerste, de vrees voor het Christendom, door de Nederlanders beleden wor- dende? Zeker niet; want in niets minder, dan in dit, hebben immer de Nederlanders aan de J apanners aanstoot gegeven. Het jaargetal in den gevel van het huis, door het Opperhoofd CGAroN te Firando ge- sticht, kan niet meer daneen voorwendsel geweest zijn; want ten allen tijde en thans nog bezigen de Ja pannersde Christelijketijdrekening in de officiele pa- pieren, welke zij metde Nederlanders wisselen, en het jaar des Heeren 1808 staat inden gevel van hethuis, door het Opperhoofd Doerrr te Desima gebouwd. „ Veel eer mag men aannemen, dat het de ver derfelijke sluikhandel is geweest, met zoo veel stoutheid als schaamteloosheid door vele Neder landsche ambtenaren gedreven, die de strenge | maatregelen tot hunne bewaking heeft noodza kelijk gemaakt, en die gediend heeft, om deze maatregelen , indien dezelve bij het Hof te Jedo zijn bekend geraakt, door hetzelve te doen wet _tigen en goedkeuren, En wat aangaat de voordeelen van den han del, het laat zich ligtelijk verklaren, dat na den | entzaggelijken uitvoer van goud en zilver, eerst U door ( Sob } door de Portugezen, en vervolgens door de Ne- derlanders, welke, volgens de berekening, door wijlen den Gouverneur Generaal Baron vAN Im-_ HOFF (a) daarop gemaakt, in zeker tijdperk tien millioenen guldens aan waarde jaarlijks be- dragen heeft, terwijl nader, toen de handel in handen der Nederlanders alleen geraakt was, de gewone jaarlijksche uitvoer heeft beloopen, | eerst van één honderd tot één honderd en vijftig kisten zilver, en vervolgens niet minder dan van twee honderd kisten aan gemunt goud; zoodat, op eene gematigde berekening, gedu- rende zestig jaren, de geheele uitvoer gesteld kan worden, aan waarde, op eene som tusschen de driemaal honderd en zesmaal honderd mil- lioenen guldens, zonder daaronder te begrijpen, hetgeen naar China of elders eenen uitweg kan gevonden hebben. Ik zeg: na zulk eenen ontzagge— lijken uitvoer, laat het zich ligtelijk verklaren, dat eerst een gebrek aan zilver, en vervolgens een gelijk gebrek aan goud in het rijk zich heeft doen gevoelen, en dat uit dien hoofde de J apansche regering tot den maatregel is overge gaan, eerst om het allooi van hare munt te ver- minderen, en vervolgens den uitvoer van het goud en het zilver geheel te verbieden. Het laat zich wijders verklaren, dat de uitputting der goud en zilvermijnen de Japansche regering heeft (a) In zijne Memorie over den Tapaaschen handel yan den jare 1744. ( 3og ) heeft doen vreezen, dat, bij eenen onbepaalden uitvoer van koper, dit ook het geval met hare kopermijnen kon worden, en daarom is bedacht geweest, em dit onheil voor te komen ; maar het laat zich niet denken, dat deze maatregel van voorzigtigheid zoo verre is behoeven te gaan, om te zien op den jaarlijkschen meerderen of minderen uitvoer van vier of vijf duizend pikols van dat metaal. De Rijksraad, die in 17go de beperking van den handel bewerkte, en die voorzeker geen vriend van de Nederlanders geweest is, doet echter zulks voorkomen, als uit vriendschap je- gens de Nederlanders te geschieden. Zijne rede nering was de volgende : “de oorzaak van de c vriendschap met de Nederlanders is de handel, «en de handel wordt gaande gehouden door het « koper. Maar het koper vermindert van jaar tot «jaar, en zoo de mijnen eens uitgeput waren, «zou de vriendschap met de Nederlanders ten «einde zijn. Is het dus miet raadzaam, den Ne- «cderlanders maar ‘zoo veel koper te geven, als «de mijnen toereikende zijn, altijd te kunnen op- leveren? Voorzeker ja; want dan zal onze vriend « schap met de Nederlanders altijd aanhouden. Men «overwege, dat de mijnen niet gelijk zijn aan het «hoofd of de baard van een mensch, van « welke het haar, afgeschoren zijnde, wederom « aangroeit; maar dat die gelijk zijn aan de been- «deren van het menschelijk ligchaam, welke een= «c maal ( 3o8 } « maal weggenomen zijnde, altijd wegblijven, « Men overwege verder, dat, in den handel ne cde vreemdelingen, het koper het hoofd en de «vreemdelingen de voeten zijn. Nu dan, wanneer: chet hoofd weg is, dan zullen de voeten alleen cde magt en het bestuur hebben. ” | Hetgeen in deze redenering opmerking verdient, is, in de eerste plaats, de speling met het woord! vriendschap , waaruit men mag afleiden, dat we— zenlijk de gezindheid van het Hof is, om altijd: vriendschap met de Nederlanders te onderhouden. en dus, dat de Rijksraad, die hier sprak, deze wending heeft noodzakelijk geacht, om zijne voordragt smakelijk te maken, ofschoon dezelve: diende, om het Hof tot het aannemen van eenen al lezins onvriendelijken maatregel over te halen; en ten andere, de gedwongene overgang, welke op het slot gebezigd wordt, om een wantrouwen te doen ontstaan, als moest een meer ruime han= del met de vreemdelingen leiden, om langzamer- hand de magt van den Staat te ondermijnen. Wanneer men daarbij in aanmerking neemt, dat de thans in Japan regerende wereldlijke di- nastie de zuilen van haar gezag op wantrouwen en achterdocht gevestigd heeft, dan verwondert. men zich niet, dat de onderwerpelijke voordragt van den Rijksraad eenen zoo gereeden ingang heeft kunnen vinden; maar indien het nu ook. tevens waar was, dat de anders zoo magtige Keizer van Japan het verblijf. der Nederlanders in ( 3og } in zijn rijk beschouwde als één der schragen, welke zijnen troon ondersteunen, dan zou men het niet als onmogelijk. aanzien, om dat wan- trouwen en die achterdocht, bij een voorzigtig beleid, evenzeer ten voordeele van de Nederlan- ders te doen strekken, als dezelve in 17go, en misschien bij alle vorige gelegenheden, tot hun nadeel gewerkt hebben. En nu schijnt in der daad alles te zamen te loopen, om te doen vermoeden, dat in zuik een daglicht, en in geen ander, het verblijf der Ne- derlanders in Japan door den Keizer wordt be schouwd. | Reeds in de zevende Afdeeling heb ik uit den brief der Opperhoofden van den jare 1758 aan- geteekend. het denkbeeld, door de Japansche re gerimg aangenomen , dat de onderdrukking , welke de Bengalezen van de Engelschen ondervonden, daaraan moest worden toegeschreven , dat zij zich bij de Nederlanders alleen miet gehouden hadden, en dat zij daarom meer en meer bij haar “sijsteem volhardde, om bij uitsluiting aan de Ne- derlanders alleen den toegang tot hun rijk te vergunnen. Wij hebben vervolgens gezien, hoe volstandig de Japansche regering is blijven wei— geren, om aan de Engelschen en Russen den han- del toe te staan ; en welke gedachten de Opper- hoofden Ferrum en TrrsiNcH daarover hadden, blijkt uit hunnen brief van den jare 1781, waar zij over de Japansche regenten, en over het toen ( Zas) toenemend verval van den handel sprekende, zich _ aldus uiten : « men eindelijk genoodzaakt zij, «eene preuve te nemen, welk effect de executiê «zal hebben van de zoo dikmaals voorgeslagene;, «doch telkens om den wil van de advancen op «onzen meer en meer bepaalden handel gesur— « cheerde bedreiging , om met de schepen , zonder c handel te drijven, te vertrekken, welk middel C wij geene zwarigheid maken te verklaren, dat het eenigste is, waaruit men zich met eenige ver= «betering vleijen mag, verzekerd zijnde, dat onze « komsthun ván te veel belang is , om ons tot zulk «een uiterste te noodzaken ;en ” zoo vervolgen zij een weinig lager «zij zijn door ons langdurig «verblijf en vredige inwoning zoo zeer aan ons «gewoon, dat het voordeel, om door ons van de C gebeurtenissen m Europa en in Indie onder «rigting te erlangen, hun onze aanhouding nood «zakelijk maakt, wijl zij door de verkeering met «ons, en door het lezen van onze boeken, te « veel kundigheden hebben verkregen, om niet «bedacht te zijn, dat in eenen tijd, waarin de « zeevaart door nieuwe ontdekkingen op vastere 4 « gronden steunt, zij, bij ons vertrek , door an- « dere natien zullen worden bezocht, die zich zoo «gemakkelijk aan hun willekeurig bestuur en «tergende behandelingen niet. zouden. onderwer «pen, het geen tot nieuwe onlusten in hun rijk «kon aanleiding geven, waarvan de herinnering chun nog te versch in het geheugen ligt, en « welke ( 311) «welke vreeze door de nabuurschap der Russen, «en hunne pogingen, om m den noorder-archipel «van Japan nieuwe ontdekkingen te doen, van cjaar tot jaar toeneemt. ”’ ___Gaven reeds de omstandigheden in 1781 aan zulke opmerkingen plaats, dan zijn dezelve thans van eene nog- veel juistere toepassing. De weet— gierigheid, de zucht, en ik mag er bij voegen, de vatbaarheid, die het meerdere beschaafde ge- deelte der Japansche natie bezit, voor alles, wat kunsten en wetenschappen zijn, zoo wel als de ver- deringen, die zij daarin, sedert de laatste veertig of vijftig jaren, door behulp der boeken en instrumen- ten, van de Nederlanders erlangd, gemaakt heeft, gaan alle denkbeelden te boven, die men daarvan; zonder ondervinding, zich zou kunnen maken, wanneer men zulks beschouwt in vergelijk met de vorderingen, die de kunsten en wetenschappen bij andere Oostersche natien gemaakt hebben, de Chinesche zelfs niet uitgezonderd. Gesteld. dus, de Japanners in het algemeen konden het ge mis van de lakenen, en andere benoodigdhe- den , die de Nederlandsche schepen aanbren— gen, zich getroosten, dan nog zou men, zonder vrees voor dwaling, gerust mogen aannemen, dat de zucht tot de wetenschappen voor hen eene behoefte geworden is, van welke zij zich miet kunnen ontdoen, en door welke zij, met. een onwederstaanbaar geweld, steeds: tot eene, ge- meenschap met de eene of andere Europische na- ( 312) natie zullen gedrongen worden, en in de gedach- ten, dat de Nederlanders hen mogten verlaten, spelen hun geene andere volkeren, dan alleen de Engelschen en de Russen voor den geest. En daar nu die twee natien voor hen de aller vreesselijkste, en zij tevens in het denkbeeld ver— keerende zijn, dat de Nederlanders, althans door het geven van tijdige berigten, hen tegen de ver- dere: aanvallen van die natien, voor een groot gedeelte, kunnen beveiligen, zoo lijdt het geen’ twijfel, of het behouden der Nederlanders in zijn rijk is aan den Keizer van Japan eene groote opoffering waardig. Wat het geldelijk belang aangaat, dat de Keizer bij den Nederlandschen handel heeft, daarover zal ik nader spreken, en vooraf doen zien het belang, dat de Gouverneurs en de stad van Naga- sakij, afgescheiden van elk staatkundig inzigt, bij de aanhouding van dien handel hebben. Met betrekking tot de Gouverneurs, gelooft men algemeen, en zulks wordt door de tolken toegestemd, dat deze regenten, begunstigden van aanzienelijke Rijksgrooten, naar Nagasakij gezon— den worden, om gedurende een bestuur van drie of vier jaren hun fortuin te maken. Zij worden jaarlijks, na de komst der schepen, de een door den anderen uit Jedo vervangen , genietende de af- gaande, nevens de geldkamer, de voordeelen uit den verkoop der aangebragte ladingen, die het voornaamste gedeelte hunner inkomsten uitma- ken, ( 313) ken, en geacht worden, eene vrij aanzienelijke som te bedragen. Hieruit zou men mogen veronderstellen, dat dit de Gouverneurs moest aansporen, om, zoo veel mogelijk, tot de uitbreiding van den handel werkzaam te zijn, om alzoo hunne inkomsten te doen toenemen; doch wij hebben in tegendeel ge zien, dat deze regenten, zoo zij zich daartegen al niet verzet, echter, vooral in de laatste jaren; daaromtrent de grootste onverschilligheid aan den dag gelegd hebben. Om deze schijnbare te- geustrijdigheid te verklaren, moet men geloof slaan aan de betuiging der tolken, dat de meeste goederen in het Japansche rijk het vorig ver- tier niet meer hebben, en bij eenen ruimeren aanbreng terstond in prijs dalen, zoodat de Gou- verneurs uit een’ geringer verkoop bijna dezelfde winsten trekken, als die, welke uit een’ grooter hun te wachten staan, terwijl zij, aan den ande ren kant, hun voordeel vinden door het koper, hetwelk, bij eenen geringen handel met de Ne- derlanders, ter hunner beschikking overblijft, hetzelve aan de Chinezen afstaande tegen den veel hoogeren prijs van 24 Sp: Matten de pikol. Minder twijfelachtig zijn de voordeelen, die de Nederlandsche handel der stad Nagasakij aan brengt, waarvan hare opkomst van een gering visschersdorpje tot eene aanzienelijke rijksstad tot een alles afdoend bewijs strekt. De kooplieden, die, na de komst der schepen, uit alle de oorden van (314) van het rijk naar Nagasakij toevloeijen, dienen, door kunnen omslag en vertering , tot onderhoud der ingezetenen. Alle opper— en onderbanjozen , aan het Gouvernement bescheiden, alle tolken , ottona’s, kasserissen en zoo vele anderen, zoodra zij tot het eilandje Desima maar de minste betrekking hebben, vinden uit de voordeelen , die de Neder- landsche ladingen afwerpen, hun bestaan. De re— gering leeft ten deele van de Nederlandsche ge- schenken, terwijl de mindere klasse van het volk gebezigd wordt tot koelies bij het lossen en laden der schepen, mitsgaders bij. de aflevering der goederen aan de koBplieden. Voor alle deze men schen van hoogeren en lageren: stand is de Ne- derlandsche handel dus van een te overwegend belang, om niet gewenscht en met graagte ge zocht te worden. Wel is waar, dat de Chinesche handel tot de welvaart van de stad Nagasakij ook het zijne bijdraagt, maar hij heeft bij de in- gezetenen in lange na die achting en dat aanzien miet, waarin de Nederlandsche handel door hen gehouden wordt. | Maar nu blijft nog de vraag overig, of de Ja- pansche regering aan het stelselmatig plan , het- welk zij schijnt te volgen, om , zoo. veel moge- lijk , alle artikelen van weelde uit het rijk te weren , althans tegen te gaan, dat die voor de mindere klasse van ingezetenen. geene artikelen van behoefte worden, niet zoo zeer gehecht zal zijn, dat elke poging, om eene verandering in den (Sao) den handel ten voordeeie van de Nederlanders te bedingen, daarvoor zal moeten zwichten? Ik erken, dat deze bedenking gewigtig is, en onder de moeijelijkheden behoort, die men te overwin- nen zal hebben; dan, indien het slechts waar is, dat de Keizer en zijne Rijksraden in het vast gevoelen staan, gelijk vele redenen, die ik be- reids heb biijijgebragt, dit doen vermoeden, dat zij den handel met de Nederlanders niet kunnen laten varen, zonder gevaar, van in de handen van eene andere Europische natie te vervallen; indien, zeg ik, dit slechts waar is, dan koester ik geene vrees, dat deze bedenking meer dan alle de an- deren wegen zal, voornamelijk, indien men voor— zigtig genoeg is, om in den beginne niets te dwingen, maar de.grootere voordeelen, dan die, welke bij den eersten stap te verkrijgen zullen zijn, van den tijd en de gelegenheid met geduld -. blijft afwachten. Geeft men daarenboven acht, dat, in vroegere tijden, in den handel op Japan, door de vreem delingen, Portugezen, Nederlanders en Chine- zen, jaarlijks is gebezigd geworden een kapitaal van tien millioenen guldens; dat dit kapitaal sedert is verminderd tot f. 3,150,000, waarin gedeeld hebben de Chinezen voor zen de Ne- derlanders voor £ (b), en eindelijk, dat de fakturen sedert 1820 of het dus genaamd herstel van den han- (6) Zie de Memorie van wijlen den Gouverneur Generaal Ba- ron VAN ImHorr , boyen aangehaald. (516) handel, door de Nederlandsche schepen in Japan aangebragt, het eene jaar door het andere ge- nomen, bedragen hebben nog geene som van f. too,ooo (c), dan schijnt er geene beduchting te ontstaan, dat de Japansche wetten op pracht en praal eenigen aanstoot zullen te lijden hebben, al werd dat kapitaal aanvankelijk reeds tot een be- drag van een half millioen guldens ’sjaars ver- meerderd , wanneer hetzelve nog de helft blijven zou beneden de berekening, in 1754 door den Gouverneur Generaal Baron VAN IMmnorFF ge- maakt. | Maar welke is nu, na dit alles,de verandering, die, ten voordeele van de Nederlanders, in den handel zou moeten bedongen worden, gesteld , dat de Japansche regering genegen ware, om naar de vertoogen te luisteren, tot dat einde te doen, en gebragt kon worden tot de noodzake- lijk (c) De geldswaarde der facturen heeft badragen : in Anno 1820 . c. & f 552,900:— 9 5 EBR erst p= IOT, SOD ki 99 1822 Li 33 93 me 460,100:— 2 % 1825 22 359 = 522,500' 9 ’ 1824 5 3» _— 476,600:— bp) } 29 1825 . 3, 5) — 528,goo:— ’ ’ 1826 5) = 914,700:— te Te zamen …f 2,795,000:— En die gemiddeld over den tijd van zeven jaren , kommt voor één jaar … … «, f 59g,ooo:— ( 317 ) lijkheid, om van hare zijde in die verandering toe te stemmen. Ik heb herhaaldelijk als mijn gevoelen reeds opgegeven , dat het aannemen van den handel op kontrakt als ket grootste nadeel beschouwd moest worden, dat het belang van den Neder landschen handel op Japan geleden heeft, aizoo daardoor, alle eigene speculatie weggenomen zijn- de, de Nederlanders, in den eigenijken zin van het woord, ophielden, kooplieden te zijn, om de makelaars of commissarissen van de geïd— kamer in Nagasakij te worden. Verlangt men derhalve een radicaal “herstel, dan moet men trachten, dat nadeel te overkomen, om terug te keeren tot de hoogte, op welke men stond, voordat men tot het drijven van den handel op kontrakt, reeds vroeger, doch voornamelijk volgens het verdrag van 1752, is overgegaan. En, inderdaad , beschouwt men den loop, dien de handel, op kontrakt gedreven, gehad heeft, dan vertoont dezelve niet dan eene reeks van vruchtelooze worstelingen tegen het eigenbelang en de eigenzinnigheid der geldkamer, die het middel, en, laat het ons erkennen, ook het regt in handen hebbende, om aan hare makelaars die orders te geven, welke haar nuttig en voordeelig toeschenen, altijd de meester blij- ven moest, zoo als dan ook; onder dit mees- terschap, de handel van lieverlede is verminderd. Wel is waar, dat vroeger, toen men den kan- ( 518 ) handel nog vrij mogt noemen , dezelve niet al- tijd zonder storenis gebleven is, maar in tegen- deel ook zijne bezwaren gehad heeft, die te meermalen de regtmatige kiagten der Hooge Indische Regering hebben gaande gemaakt; dan toenmaals waren die bezwaren vân eenen an— deren aard; het waren inbreuken op den vrijen handel, tegen welke de Hooge Indische Rege ring ten minste het regt van klagen had, ter— wijl dat regt thans niet meer bestaat, en niet meer bestaan zal, zoo lang, met terugwijzing tot het verdrag van 1752, de bepaalde taks van koper geleverd, en de bedongene prijzen voor de goederen. gegeven worden „behoudens altijd. de captiën, die de geldkamer maken Kan en mag , indien de goederen in de geeischte {oe- veelheid niet zijn aangebragt, of oordeelt, dat dezelve in deugd of sortering aan het gegeven monster niet voldoen. In één woord, men zoeke, zoo anale men nog wil, het herstel in eene verhooging van den kopertaks, of in eene verhooging van prijzen, het groote kwaad, dat tegen de Nederlanders werkt, zal blijven bestaan, en de handel zal zich naar het eigenbelang of naar de eigenzin- nigheid der geldkamer blijven regelen. Heeft men integendeel eenmaal dit kwaad overwonnen, dan zal de deur wederom geopend zijn, door welke de handel kan voorwaarts treden, om weder op den weg te geraken tot die ( 319 ) die voordeelen, welke vroeger de Japansche han del heeft opgeleverd, zoo niet in derzelver ge- heel , dan toch met een vooruitzigt op die win- sten, welke een rijk en vruchtbaar land , met eene bevolking van 25 tot 5o,o00,000 zielen, den handel nog altijd zal blijven aanbieden. Het is niet, dat ik mij vleije, dat deze win- sten op stel en sprong gereed zullen liggen , hij de eerste meerdere vrijheid, dre aan den handel gegeven zal worden. Ik houde in tegendeel mij overtuigd ; in aanmerking nemende den regerings vorm , en het heerschend staatkundig stelsel in dit rijk , dat de handel niet dan langzaam, en bij trappen , tot eene geheele verbetering kan wor- den gebragt, zoo als het ook meer dan waarschij- nelijk is, dat eene poging, om op eens te veel te dwingen, ligt alles zou kunnen bederven. Om dus tot de vorige hoogte te geraken, zullen er eene menigte van jaren moeten voorbijgaan, ten- zij de zeker te sterk gespannen strengen van het Japansch staatkundig zamenstel vroeger van zelve mogten losspringen , wanneer de omwente- ling, daaruit te ontstaan, zeker niet dan voor- deelig aan eene spoedigere ontwikkeling en uit- breiding van den handel zal kunnen zijn. Welligt zal hier de bedenking rijzen, dat de bepaalde uitvoer van koper, en het volstrekt verbod op den uitvoer van het goud en zilver, hinderpalen tegen de uitbreiding van den handel in het Japansche rijk zijn, omdat, onder die be- ( 320) bepalingen, hetzelve geene terugladingen van eenige in Europa of in Indie gewilde goederen aanbiedt. Ik weet wel, dat, sedert de helft der laatst verstrekene eeuw , de terugladingen uit Japan hoofdzakelijk bestaan hebben alleen in koper en in kamfer; dan, in de meer aangehaalde Memorie van den Gouverneur Generaal Baron vAN Imnorr, worden nog andere artikelen op genoemd, die ontwijfelbaar kunnen dienen, om aan den handel meer voedsel te geven. De kamfer, bij voorbeeld, zou in overvloed kunnen verkregen worden, mits men bedacht was op eene vroegtijdige aanbesteding, en men iets gaan wilde boven de thans bepaalde prijzen (d). Wit koper of spiauter, waaronder ik versta dat: metaal, hetwelk bij de Franschen wordt toutenague genoeïnd, voorts staal, iijzer, zwa- vel, pik en teer zijn almede, misschien tegen redelijke prijzen, verkrijgbaar, waarbij ook nog de ecinnaber, door de Chinesche jonken aange braët wordende , zou kunnen gevoegd worden. Ik weet verder wel , dat met alle deze artike- len reeds proeven genomen zijn, en dat men daarna de afzending van dezelve, het een na het et EE. (d) Die prijzen zijn, voor het pikol van 1207. ponden. Gekocht met kompsgeld . . « « . . Sp. Matten or.— Gekocht uit het fonds van den aparten of nieuw- geschikten handel. . . . . … « « Sp. Matten 25.— Gekocht met kambanggeld . . . . « Sp. Matten So (32: ) het ander, heeft verschoond; maar daarentegen is het toch zeker, dat de handel thans naar an= dere beginselen gedreven wordt, dan zestig of zeventig jaren geleden. Bedrieg ik mij miet, dan vergenoegt men zich thans meer met klei ne winsten op een groot kapitaal, terwijl men vroeger, omgekeerd, groote winsten op een klein kapitaal gezocht heeft, en dit laatste lag , mis- schien maar al te zeer, in het handeisstelsel van de voormalige Oost - Indische Maatschappij opgesloten. Maar, boven dit alles, indien het waar is, hetgeen algemeen verzekerd en geloofd wordt, dat de Japansche regering, toen zij bespeurde, dat hare goud- en zilvermijnen uitgeput ge- raakten door den. vroegeren bovenmatigen uit voer van die metalen, het bevel heeft uitgevaar- digd , om de uitdelving te staken, eerst van het zilver , en vervolgens van het goud, en dat die staking, althans van de vroeger bewerkte mijnen, thans nog voortduurt, dan mag men veronder- stellen , dat éénmaal toch de bewerking dezer mijnen wederom eenen aanvang nemen zal, en dat, onder die bewerking, de mijnen alsdan eenen matigen uitvoer van goud en zilver gedoogen zullen, Evenwel hiermede is alles niet afgedaan; de groote, de voorname bedenking blijft overig, die men reeds lang heeft moeten te gemoet zien: ik bedoel den prijs van het koper. Immers wan- Ì V neer ( 322) neer de Japansche regering zal toestemmen, om aan den Nederlandschen handel meerdere vrijheid te verleenen, en toestaat, dat de aan te brengen goederen voor onmiddelijke rekening van de Nederlanders tegen de hoogste prijzen zullen worden verkocht, dan is het niet langer te wach— | ten, dat het koper, hetwelk toch altijd de hoofd teruglading zou blijven uitmaken , aan hen zal worden afgestaan tegen den verminderden prijs van Sp. Matten 12:-5:-5:- het pikol, alzoo daar— voor alsdan geene reden ter wereld meer bestaan zou; en evenmin is het te wachten, dat de Ja-_ pansche regering zal afstaan van de biilijke aan spraak, die zij, in het gegeven geval, hebben zou, om de Nederlandsche waren met een inko- mend regt te beiasten. Welke de particuliere prijs is van het koper in Japan, is voor de Nederlanders een geheim. Bekend is het echter, dat voormaals de Op— perhoofden de zeven honderd pikols koper, welke hun particulier waren afgestaan, erlang= den tegen den prijs van Sp. Matten 24, en de onderhandsche informatien, door mij ingewonnen; brengen den-gemelden prijs tot Sp. Matten 28 en _ zelfs tot Sp. Matten So het pikol. Wat het in— komend regt aangaat, de hoegrootheid van het zelve laat zich moeielijk vooraf bepalen ; maar aannemende, dat hetzelve zou gelijk gesteld wor= | den met hetgeen thans van de particuliere goe- deren, op kambang aangebragt wordende, ge- he | (545) heven wordt, dan zou dat regt bedragen 55 pCt. ad valorem, Hiernaar laat het zich bee rekenen, dat, om onder eenen vrijen handel de= zelfde voordeelen te behouden , die tegenwoor- dig onder den handel op kontrakt behaald wor- den, de aan te brengen goederen zouden moe= ten worden verkocht, ten minste twee en een half kapitalen hooger , dan de prijzen, die te- genwoordig daarvoor van de geldkamer worden erlangd, dat is, dat het ikje laken , waarvoor thans betaald wordt Sp. Matten 8 en Sp. Mat- ten 10, zou moeten opbrengen Sp. Matten 20 en Sp. Matten 25; de pikol suiker zou woeten rijzen van Sp. Matten 7 tot Sp. Matten 17: 5, en zoa alie de overige goederen naar evenredigheid. Of nu deze verhooging van prijs tot een bedragen van twee en een half kapitaten, onder eenen meer vrijen handel, zoo gemakkelijk te verkrij= gen zou zijn, is eene zaak, voor welke ik niet gaarne zou wenschen in te staan, en na alle infor= matien, die ik heb kunnen inwinnen, kan ik de= zelve slechts twijfelachtig opgeven. Zeker schijnt het genoeg, dat de elden voor de goederen, die met de Nederlandsche sche= pen worden aangebragt, op verre na, die hooge prijzen tegenwoordig niet meer erlangt, welke vroeger daarvoor werden besteed, en dit schijnt wel voornamelijk het geval te zijn met het are tikel der suiker, dat een groot deel van de voor Japan geschikte ladingen uitmaakt; en hieromtrent, Zoo ( 324 ) zoo wel als over de prijzen in het algemeen, vindt | men eene zeer belangrijke opgave in eene mee | morie , getiteld: Vrijmoedige Gedachten over den. handel mm Japan, geschreven door den pakhuis= meester VAN OvERMEER FrsscHER, en in Junt 1825 aan den toenmaligen Hoofddirecteur van Financien, den Heere GOLDMAN, overgeleverd, | welk stuk ik overigens houde voor het naauw-= keurigste en volledigste , dat over de latere jaren, wegens de Japansche aangelegenheden , mij is | onder het oog gekomen. ij Onder de bijlagen dezes zal men aantreffen (e)! eene aantooning van den verkoop der ladingen; | in het jaar 1826 met de schepen De Alexander en De Onderneming aangebragt, mitsgaders van de prijzen, voor welke dieladingen door de geldkamer | aan de kooplieden wederom zijn omgezet, voor zoo verre die prijzen mij zijn bekend geworden. Uit die aantooning blijkt, dat de geldkamer voor, den inkoop heeft besteed eenesom van 186,547:5:5 Sp. Matten, en bij den uitkoop heeft gemaakt de som van 421,586: 7.2 Sp. Matten, hebbende dus | behaald eene winst van Sp. M. 255,05g: 1:7 of 1268 | pCt, hetgeen de twee en een half kapitalen, waar= | van ik gesproken heb, nog niet uitmaakt. k Ik moét hier bijvoegen, dat een der tolken, | dien ik reden heb te gelooven, wel onderrigt te zijn, | koch wiens goede trouw, in hetgene hij mij ver- | haal | (e) Bijlage La. C. ( 325) haalde, ik ‘moet daarlaten, bij gelegenheid; dat ik met hem sprak over het gewigt van den Nederlandschen handel voor Japan, zijn hoofd schuddende, op een’ toon van nadruk mij toevoegde «Mijnheer! wanneer de Hol «landsche schepen jaarlijks aankomen, dan «springen de ingezetenen van Nagasakij op van vreugde, maar aan de Leden van de geld « kamer staat het weenen nader dan het lagchen.”’ Totopheidering daarvan, deed hij mij de geld kamer kennen. als eene maatschappij van groote kooplieden, die het regt tot den uitsluitenden han del met de Nederlanders en met de Chinezen heb— ben gepacht, waarvoor zij moesten opbrengen, voor den Nederlandschen handel, aan den Keizer eene recognitie van go,ooo Sp. Matten, en voor den Chineschen handel, aan de stad Nagasakij eene recogmitie van 47,000 Sp. Matten; dat zij daarenboven te bekostigen hadden den hoogeren prijs van het koper, mitsgaders den geheelen omslag van tolken, schrijvers, dienaars, enz. hetgeen, voor den Nederlandschen handel alleen , zoo hoog liep, dat op eene gematigde berekening de geldkamer eene vaste uitgave te bestrijden had. van 5oo,ooo Sp. Matten ’s jaars, alvorens zij een penning winst op den handel berekenen kon, en dat het alleen de meer winstgevende Chine- sche handel was, die het verlies op den Neder- dandschen handel voor haar wederom goedmaakte. Is deze opgave aannemelijk, en gaat men ver= ( 526 vervolgens af op de boven aangehaalde aantoo= ning, dan zal de Nederlandsche handel van 1826, voor de geldkamer in Nagasakij, de volgende uitkomst gehad hebben î Het inkoops kostende heeft bedragen. Sp. M. 186 47-55 Daarenboven is aan toegift verleend : De gewone vast bepaalde Sp. M. 6,000 Uit den aparten handel » 3 ooo Buitengewoon voor1ö26 » 2,000 ) ___11,000-0-9 De inkoop te-zamen. . « … - « « Sp. M. 197,347—5-2 De uitkoop heeft bedragen. . «. … » _421,386-7-a De ‘ruwe winsten. ie, au vun we he Ope ML. 28440000 1— De ongelden, die bestreden hebben moe- ten worden, hebben beloopen. . . » _300,000-0-0 Verlies voor de geldkamer., …. … » … Sp. M. 75,960-8-3 Of deze opgaven echt zijn, weet ik niet, en ik ken geene middeien onder mijn bereik , om. mij daarvan te verzekeren. Intusschen heb ik de volgende redenen, om die in twijfel te trekken. Even zoo als de binnenlandsche prijs van het koper een geheim voor de Nederlanders is, zoo zijn ook de prijzen een geheim, die de geldka- mer erlangt voor de goederen, die zij aan de kooplieden uitveilt. De opgaven, die men van dezelve verkrijgt, geschieden. dus ook onder de band, worden als een diep geheim medegedeeld, en de lieden, die men daartoe bezigen moet, ver- dienen niet het volste vertrouwen „ zoodat men; in ( 327 ) in dit opzigt, wel mag gelooven, het naaste, doch niet het allernaaste te weten, en andere infor=- malien versterken dit vermoeden. De suiker, gelijk ik reeds heb aangemerkt, is zeker het artikel, dat het allermeeste in prijs gedaald 1s, ongetwijfeld ten gevolge van den rui- men aanvoer met de Chinesche janken; doch «de Jakatrasche suiker zal nog altijd. meer gezocht zijn, om de betere hoedanigheid , welke aan de zelve wordt toegeschreven, en ik geloof niet, dat de prijs daarvan, in Nagasakij zelfs, nog. beneden de 15 Sp. Matten het pikol geweest is. De tafla- chelassen zijn eene courante waartegen. 25, 50 en 55, ja zelfs tot 4o Sp. Matten het stuk ; zoo weet ik ook, dat de lakenen verkocht zijn tegen So, 55 en 4o Sp. Matten het ikje, ven de Heer DE STURLER , gewezen Opperhoofd, heeft mij ver zekerd, daarvoor. 80 Sp. Matten in Jedo te hebben zien betalen; maar dit was dan ook -uit— gezocht. Het is overigens eene maar al te bekende zaak, dat de geldkamer, door de zoogenaamde lietin= gen, eene zeer groote winstderving ondergaat; _ vermits de kooplieden, wetende, dat de beste stukken uit elke sortering voor de ligting be stemd blijven, hunnen prijs maken op het slechtste of minstgewilde , dat overblijft; en na dit alles, kan ik mijn gevoelen niet verbergen, dat, „onder eenen vrijen handel, en onder de afschafing van het gebruik of het misbruik der Jigtingen, de Ne- ( 328 ) Nederlandsche ladingen zouden kunnen verkocht worden ‚ niet slechts met twee en een half, maar misschien met drie en vier kapitalen bo-_ ven de prijzen, die tegenwoordig door de geld- kamer daarvoor besteed worden , voornamelijk , indien er eene goede zorg werd gedragen, om die ladingen goed te sorteren, en naar den smaak der Japanners in te rigten, waarin een geoefend koopman misschien nog veel te verbeteren zal vinden. Ik heb nu, zoo ik vermeen, alle bijzonder= heden bijeen gebragt, die noodzakelijk met be- trekking tot den Japanschen handel beschouwd. moesten worden, om denzelven in het licht te stellen, door hetwelk ik in mijn oordeel ben geleid geworden. Ik heb tevens, naar mijn beste vermogen, getracht, alle de bedenkingen op te lossen, die in de behandeling van dit aangelegen onderwerp mij zijn voorgekomen. Mogt ik iets hebben overgeslagen, zoo vleije ik mij, dat zulks uit het verband der zaken van zelf zich aanvullen zal, althans dat ik mij geregtigd mag achten, zoo ik anders in mijn oordeel niet gedwaald heb, uit het geheel voorgaaud betoog eindelijk dit al— gemeen besluit te mogen trekken, dat eene stel lige verandering ten goede in den Nederlandschen- handel op Japan alleen te zoeken is in, en zal moeten en kunnen berusten op eene nieuwe ver- gunning van de Japansche regering , ten grond slag hebbende: 1.°e Eene 1% 52, En a 6°. ( 329 ) Eene meerdere vrijheid van handel, voor- namelijk in de strekking, datde ladingen, door de Nederlanders in Japan aan te bren gen, onmiddelijk voor hunne rekening; tegen de hoogste prijzen, openbaar zullen worden verkocht, even zoo als zulks thans nog plaats vindt met de particuliere goe deren, op kambang aangebragt wordende; Eene vrijstelling van alle middelijke of onmiddelijke belastingen op den handel, met uitzondering alleen van een billijk inkomend regt; De vrijheid , om de goederen, voor welke geene redelijke markt kan gevonden wor- „den, in de pakhuizen, tot den verkoop in een volgend jaar, te laten overblijven; De toezegging van eene vaste koperleve- rancie uit de keizerlijke domeinen, zoo hoog mogelijk te bepalen, tegen zooda- nigen vermeerderden doch vastgestelden prijs, als met de wezenlijke binnenland— schie waarde van dat metaal zal overeen komen; De vrijheid , om met drie, in stede van met twee schepen, jaarlijks ten handel te ‚komen; De uitsluiting van de Chinezen, om goe- deren aan te brengen, geene voortbrengselen zijnde van hun eigen land, gelijk daar zijn de lakenen, perpetuanen, Europische en ( 353o ) en Indische chitsen, olifantstanden , en wat dies meer zij; „2, De vrijheid, om, even als van ouds, jaar- lijks wederom de Hofreize te doen; 8°. Eindelijk de afscheiding van de zaken des handels van de zaken, die tot het staat— kundige betrekking hebben, door de toe- lating van eenen zaakgelastigde, namens den Koning, bij de regering te Nagasakij. Alvorens over te gaan tot de ontwikkeling , welke eenige van deze artikelen nog zullen be- hoeven, moet ik hier, in het algemeen, de aan- merking maken, dat op den voet, op welken de handel tegenwoordig bestaat, de’ Nederlan ders geene regtmatige redenen van klagten of be- zwaar hebben, hetzij tegen de Japansche rege ring in het algemeen, hetzij tegen de Nagasa- kische regenten of tegen de geldkamer in het bijzonder. Terugziende op het kontrakt van 1752, zoo genieten zij thans de volle uitwerking van de toezeggingen, daarbij gedaan, te weten, eene leverancie van 11,000 pikols koper, de bedongen — prijzen voor hunne goederen, zoo die aan de mon sters voldoen, en eene toegift van 6,000 Sp. Matten daarenboven; zelfs genieten zij meer, wanneer men in aanmerking neemt de prijsverhooging, in — 1784 door het Opperhoofd, den Heer TrrsincH, en de voordeelen van ‚den aparten: of nieuw- geschikten handel, mm 180% door het Opperhoofd, den Heer Dorer, verkregen: Wel (4 558 9) Wel is waar, dat, in het afgetrok ken beschouwd, de zoogenaamde ligtingen , waarvan voornamelijk de Nagasakische regenten het genot hebben, na- deelig op den handel van de Nederlanders te- rugwerken , omdat men kan denken, dat, bij- aldien die ligtingen. niet bestonden, de geldka- mer grootere winsten op de Nederlandsche la- dingen zou behalen , dat deze grootere winsten baar ook in staat zouden stellen, om eenen hoogeren prijs. voor de Nederlandsche goederen te besten den; maar bij deze redenering moet men wel in het oog houden, dat dit gebruiken of _mis- bruiken zijn, die in de Japansche huishouding plaats grijpen , met welke de Nederlanders geacht moeten worden, niets uitstaande te hebben, gelijk ook de naijver de Japansche regering elke be- moeijing daarmede, van de zijde van vreemdelin= gen, zeer kwalijk duidt en euvel opneemt. Dit is de wezenlijke reden, om welke de klagten, die im 1826, bij het doen der Hofreize, door het Opperhoofd, den Heer pe STuRLER, in -Je- do ingeleverd zijn, zoo wenig ingang gevonden hebben, en met zoo veel kleinachting, om niet te zeggen minachting, zijn beschouwd en behandeld geworden. Hierover en over andere zaken met den Oppertolk SorKIEZAISEMON een ernstig ge- sprek hebbende, om, des mogelijk, daaruit te ont- waren , wat eene vernieuwing van die of an- dere klagten , aan den Gouverneur in Nagasakij ingeleverd, vermoedelijk ten gevolge zou hebben, gaf ( 532 ) gaf hij mij genoeg te verstaan, dat de Japansclie regering altijd zou oordeelen uit. het beginsel, dat Japansche huishoudelijke bestellingen de Nederlanders niet aangaan, en dat de geldka- mer , buiten hunne bemoeiijjing, het regt had, om, naar haar goedvinden, de Nederlandsche ladingen te verkoopen of niet te verkoopen, weg te schenken of weg te werpen , zoo slechts de prijzen volgens kontrakt daarvoor betaald waren, en zij overigens aan hare, verbintenissen , ten aanzien van de Nederlanders, had. voldaan. Hieruit volgt, dat, in den tegenwoordigen stand ‘van zaken, de Nederlandsche Regering geene” eischen of reclamen op de Japansche regering heeft, en dat elke verandering het gevolg zal moeten zijn van eene nieuwe overeenkomst, waartoe de. beweegreden van de zijde der Ja- pansche regering gevonden zal moeten worden « in hare zucht, om de Nederlanders in het rijk te behouden, en om den handel niet te verlie zen , sedert meer dan twee honderd jaren tus schen de beide rijken gedreven. Het zou eigenaardig , en om het belang der zaak noodzakelijk zijn , de onderhandelingen, hiertoe vereischt, en, bij eene gewenschte uit— komst, de sluiting van het nieuwe verdrag op te dragen aan eenen buitengewonen Gezant, onmid= delijk namens den Koning. Ik stel het buiten twijfel , dat dit van eenen gunstigen invloed zou zijn ‚miet alieen , om aanvankelijk de toestem- | MINE (65) ming tot eene onderhandeling de verkrijgen, maar ook op eenen gelukkigen uitslag van dezelve. Immers aan het vooroordeel, dat in Japan tegen den stand van koopman bestaat (f') zou daardoor zijn te gemoet gekomen, en elk lid van de Ja- pansche regering, van den hoogsten af tot den laagsten toe, zal zich veel liever, en zonder tegen zin, met een’ persoon in aanraking stellen, die, zoo hoog eene zending hebbende, niet zal kun nen beschouwd worden, de afgezant te zijn van een ligchaam van: kooplieden, hoedanig thans ‚nog de Hooge Regering te Batavia, onder den naam van Compagnie, door haar beschouwd wordt. Ook de geschikte aanleiding zou hiertoe kunnen gevonden worden, indien het Zijne Ma- jesteit den Koning mogt behagen, van Hoogst deszelfs komst tot den troon der Nederlanden aan den Keizer van Japan te laten kennis ge ‘ven , waarvan tot heden nog geene officiéie ie dedeeling is geschied. Om die zending en de daarop te vòlgen on- derhandelingen voor te bereiden, iets, in Japan volstrekt noodzakelijk , waar alle beraadslagin— gen eenen afgemeten en langzamen tred hebben, zou het noodig zijn, dat bij de gewone komst der schepen , door eenen brief, namens de Hoo- ge- (f) De koopman in Japan is uitgesloten van het voorregt, om als een onderscheidingsteeken- een sabel te mogen dragen, hetgeen echter aan den geringsten. dienaar van eenen ambtenaar is toegestaan, | ( 3554 ) ge Regering te, Batavia, aan den Gouverneur van Nagasakij geschreven , van dit voornemen van Zijne Majesteit werd kennis gegeven , en gevraagd „of en wanneer het Zijne. Keizerlijke Majesteit behagelijk zoo. zijn,, dit gezantschap te ontvangen, en voor het bekomen van een ant— woord zou, om het gewigt der zaak, een jaar uitstel moeten gegeven worden. De brief zou verder moeten inhouden eene kennisgave, dat de kooplieden, Zijner Maje- steits onderdanen, die in Japan komen handel drijven , volgens een voorregt, sedert meer dan twee honderd jaren , door de doorluchtige Voorzaten van Zijne Keizerlijke. Majesteit aan de Nederlanders verleend, aan den Muusster van Zijne Koninklijke Majesteit, die in Nederland kennis van de zaken van den koophandel neemt, hadden te kennen gegeven, dat zij, dankbaar het gemelde voorregt in geheugen houdende, al— tijd zeer verlangende waren, den handel in Ja pan te blijven voortzetten , en jaarlijks , als een blijk ‚van hoogachting en eerbied voor Zijne Keizerlijke Majesteit, het Europische en Indische nieuws te komen opgeven, gelijk zij tot hiertoe getrouwelijk gedaan hadden; dat echter vele verandermgen hadden plaats gevonden, die den handel op Japan aan veie moeijelijkheden en be zwaren onderhevig maakten, welke moeijelijk- heden en bezwaren zijij nogtans vermeenden, dat wel uit den weg zouden kunnen geruimd Wwor= ( 335 ) worden, indien het Zijner Keizerlijke Majesteit behaagde, hen met zoo veel gunst te beschou=- wen, als Zijne. doorluchtige Voorvaderen ge daan hadden, en daarom Zijne Majesteit den Koning hadden doen verzoeken, om door Hoogstdeszelfs Gezant zijne koninklijke voor— spraak bij Zijne Keizerlijke Majesteit hierom trent wel te willen verleenen , ten einde hunne belangen in gunstige overweging zouden mo— gen genomen worden; dat Zijne. Koninglijke Majesteit, dit verzoek van Hoogstdeszelfs on- derdanen, die op Japan ten handel komen, bil- lijk en niet strijdig gevonden hebbende met den eerbied en het ontzag, aan Zijne Keizerlijke Ma- jesteit verschuldigd, hetdus niet had kunnen weige- ren, en daarom aan Hoogstdezelfs Gezant last zou geven ‚ om ‚ op eene gepaste wijze, dit verzoek van Hoogstdeszelfs onderdanen voor te dragen, indien het Zijne Keizerlijke Majesteit behagen mogt, die te doen aanhooren door zoodanigen Minister van Zijne Keizerlijke Majesteit, als daartoe mogt worden benoemd, en-gemagtigd, om deswege met den Gezant van Zijne Koninklijke Majesteit in onderhandeling te treden. Bij den brief, in dezen geest gesteld, zou eindelijk gevoegd moeten zijn eene nota, inhoudende de punten, die het onderwerp der onderhandelingen zouden uitmaken, van wel ke ik de voornaamsten hierboven heb opge- geven. En ( 556 ) En wat nu deze punten zelve aangaat, de twee eersten vermeen ik, dat geene toelichting meer behoeven, na hetgeen in den loop van dit Overzigt bereids is gezegd geworden. Het derde beschouw ik als zeer belangrijk , en zal als zoodanig ook voorkomen, wanneer men in aanmerking neemt, dat de bepaling, on- der welke de Nederlanders zijn gebragt , om het geheel der goederen in hetzelfde jaar van den aanbreng te moeten verkoopen, dan wel het over- blijvende of niet afgestane naar Batavia terug te voeren, het eerste middel is geweest, waarvan de Japansche kooplieden met vrucht gebruik hebben gemaakt , niet alleen, om de prijzen der koopmanschappen te onderdrukken, maar ook, om langzamerhand de monopolie in te voeren, die naderhand, door de daarstelling van de geid- kamer, geheel is tot stand gebragt; en het ss daarom ook noodzakerijk , de hernieuwde wer— king van dit middel door eene duidelijke bepa- ng te voorkomen, indien de pogingen stagen, eventueel aan te wenden , om eene meerdere vrijheid van handel voor de Nederlanders te ver— krijgen. 3 Het vierde punt heeft betrekking tot het ko- per, en is insgelijks van groote aangelegenheid, omdat dit metaal een voortbrengsel zijnde van de keizerlijke domeinen, daarover , buiten spee ciale vergunning van den Keizer, niet mag wor- den besclhukt, zoodat het zelis onder eenen vrijen han— x ( 337) handel , ten uiterste: moeijelijk , zoo niet ondoe= nelijk zou zijn, zich geregeld van eene terug= lading koper voor de schepen te verzekeren , in= dien die miet vooraf door eene keizerlijke toe zegging- was gewaarborgd. Men zou voorts moe- ten trachten, eene verhoogde koperleverancie te verkrijgen, zoodat die kon worden gebragt op ten minste vijftien duizend pikols ’s jaars , welke met andere goederen, die de Japansche markt nu reeds oplevert, waaronder ik voor namelijk de kamfer reken, eene gevoegelijke lading voor drie middelbare schepen zouden uit— maken , en hiermede staat dan ook in werband. het vijfde voorgestelde punt, de vrijheid name- lijk, om met drie, in stede van met twee schepen, jaarlijks ten handel te komen: Het zesde punt is van verder uitzigt, en moet beschouwd worden, eene tweeledige strekking te hebben. In de eerste plaats moet men in aan— merking nemen , dat, indien men aanvankelijk met grond rekenen wil op eene voordeelige uit— breiding van den Nederlandschen handel in Ja- pan, zulks niet zal kunnen geschieden, dan ten koste van den Chineschen handel ; want hoezeer men ook mag verwachten, dat het uitgebreide en sterk bevolkte land van Japan voor eene oncin= dig grootere consumtie van vreemde goederen vatbaar is, dan tegenwoordig in hetzelve gesleten worden, zoo is het niet minder waar, dat dit alleen het werk kan zijn van den tijd , en dat W een { 558 ) CS een dadelijke aanvoer van meer goederen, dan voor de behoefte noodig is, die doot het ge- bruik van meer dan eene halve eeuw, als het ware, zich gevestigd heeft , behalve den aanstoot, die daardoor gegeven zou kunnen worden aan de Japansche wetten op pracht en praal, niet zou kunnen geschieden zonder gevaar, dat dezelve onverkocht bleven liggen , of dat de prijzen te zeer daalden, om op het gewoon voordeel te kunnen rekenen. Nu brengen de Chinezen , vooral sedert de laatste jaren, eene groote hoeveelheid la- kens, perpetuanen, chitsen en andere lijnwaden aan, die de voortbrengselen van hun land niet zijn. Dit komt, strict genomen, hun niet toe, maar moet geacht worden, oogluikende te zijn in ge bruik geraakt, sedert de ongelukkige tijden van oorlog , in welke Nederland, van. omtrent het jaar 1780 af tot aan den laatsten vrede van 1815 toe, bijna bij voortduring is ingewikkeld geweest, den geregelden aanvoer van die artikelen belet hebben , en er buitendien jaren zijn geweest, in welke in het geheel geene Nederlandsche schepen zijn aangekomen, waardoor de Japansche rege- ring wel genoodzaakt is geworden , hare toevlugt tot de Chinezen te nemen, om daarvan niet ge- heel verstoken te blijven, terwijl , wat de Cln— nezen aangaat, het niet onwaarschijnelijk is, dat zij met groote kosten zich die goederen van de Engelsche en andere schepen, die in Canton ten handel komen, moeten aanschaffen. Overweegt men ver- ( 3539 ) verder, dat deze lakenen, perpetuanen, chitsen en andere lijnwaden door de Nederlandsche fabrieken kunnen worden voortgebragt, dan laat het belang zich dubbeld gevoelen, hetwelk er in gelegen is, om dit gedeelte van den Chineschen handel in Japan op den Nederlandschen handel over te brengen, terwijl het zich niet laat denken, dat daartegen, van de zijde der Japansche rege- ring , groote bedenkingen zullen gemaakt wor- den, indien zij van eenen geregelden aanvoer kan verzekerd worden; te minder , alzoo men buiten twijfel mag stellen, dat de Japanners aan de genoemde goederen, die van Nederlandsche fabriek zijn, verre de voorkeur geven boven dies welke van eene andere fabriek zijn, en die zij door middel van de Chinezen verkrijgen. Maar ten andere, in den loop van dit Overzigtis aange toond, hoe onzeker het blijft, of het verval der kopermijnen in Japan niet werkelijk en wezen- lijk de oorzaak is, dat in den taks van dit metaal de Nederlanders steeds zoo kort gehouden zijn; en bestaat dit verval werkelijk en wezenlijk, dan bestaater ook volstrekt geen vooruitzigt, om. aanvankelijk reeds eenen hoogeren kopertaks te verkrijgen, en zonder dat verliezen alle de andere voordeelen, die men zou kunnen bedingen , het grootste gedeelte , zoo niet het geheel van hunne waarde. In dit gegeven geval moet dus ook op een gedeelte van het koper gerekend worden, hetwelk de Chinezen thans erlangen, en dit zal in ( 54o) in betaling strekken van-de lakenen , perpetuanen; chitsen en andere liijnwaden , die, in plaats van door de Chinezen, door de Nederlanders zullen worden aangebragt. Het zevende punt betreft de Hofreize , en bevat het voorstel, om te bewerken , dat dezelve , even als van ouds, wederom jaarlijks zal. mogen ge daan. worden. Algemeen is door, de vorige Op- perhoofden erkend, en het moet nog erkend wor— den, dat het doen der Hofreize niet dan bevorder- lijk aan het belang van den Nederlandschen han= del kan zijn ‚ en hebben daarom steeds den wensch gewit, dat hieromtrent het oude gebruik wederom. kon worden ingevoerd , met welken wensch ik mij geheel vereenigen moet. Ik zalniet beweren, dat de Hofreize de Opperhoofden onmiddellijk 1m de gelegenheid stelt, om te klagen, of herstel te ver= zoeken wegens geleden onregt, zoo-dit-hun mogt zijn aangedaan, dan wel, om gereeder zulke ver- toogen in te brengen, die in het algemeen tot ver- betering van den handel zouden kunnen dienen» maar dat stelik zeker, dat de Hofreize grootelijks bijdragen kan,om het aanzien en den invloed vande Nederlanders te vermeerderen Die „uitwerking; zal voornamelijk de Hofreis; hebben „ indien men. zorg draagt , dat onder de leden van het gezant schap begrepen worden menschen van beschaafd heid en van wetenschappelijke kennis Ik heb reeds hierboven aangemerkt, dat de beoefening van kunsten en wetenschappen’ voor de aanzienelijke klasse A 54 ) klasse van ingezetenen van het. Japansche rijk eene behoefte uitmaakt, die onweêrstaanbaar is geworden na de vorderingen, die daarin reeds gemaakt zijn, en het besef, dat men heeft, dat zij alleen door de mededeeling der Nederlanders nog tot eenen hoogeren trap kunnen gebragt wor- den. De mededeeling van eene nieuwe uitvin- ding , de opheldering van een bedenkelijk punt van de eene of andere wetenschap vervult de leergierigen met dankbaarheid, en de indruk, die daardoor wordt te weeg gebragt, is blijvend. Het laat zich ligtelijk begrijpen, dat daardoor met voorname lieden eene gemeenschap wordt gemakkelijk gemaakt, die te vergeefs op eene andere wijze gezocht zou worden, en het laat zich tevens begrijpen , dat alzoo middellijk be langen kunnen worden voorgedragen, die onmid dellijk miet zouden kunnen worden bekend ge- „maakt. Het is daarenboven uit het genomen Over- zigt kenbaar, dat, toen in een zeker tijdperk, vol gens eene bepaling van het Japansche Hof, het aan de keuze der Opperhoofden gelaten was, om slechts ééns in de twee jaren de Hofreize te doen, de volharding echter, om, niettegenstaan- de de meerdere kosten, die daartoe werden ver— eischt , jaarlijks met die reize te blijven voort= gaan, ten hoogste gunstig door het Hof is op- genomen , en ten gevolge heeft gehad eene da- delijke verbetering in de ongunstige voorwaar- den, toen aan de Nederlanders voorgeschreven. Het: ( 342) Het is verder bekend, dat de bepaling van 1790, volgens welke de Hofreize om de vier jaren slechts ééns mag gemaakt worden , een gevolg is van ongunst en van misnoegdheid, waarvan dit overgebleven. spoor nog altijd tot herinnering strekt. De eenigste bedenking kan dus, mijns inziens, alleen gelegen zijn in de meerdere kosten; maar ik geloof niet, dat die zoo hoog loopen, om een voorregt , dat imm het oog van de Japanners zoo zeer tot eer en aanzien van de Nederlanders strekt , daarom te laten varen. De volgende berekening zal dit ophelderen: | De Hofreize, door het Opperhoofd gedaan wor- dende , kost aan het Gouvernement eene som= zal. valet ordi …_… Sp. M. 9,557:-5:-4-— En door de tolken ge- schiedende … ._… … «Cé 4obeabidhid Verschl . Sp. M. 5.155:-1:——- Dit is echter het wezenlijke verschil miet; want om dit te vinden, moet men de rekening nemen over vier jaren „ en deze is als volgt: Één jaar de. Hofreize door het Opperhoofd ge- daan wordende kost … . Sp. M. 9,557:-5-4-— Drie jaren door de tol- e ken àSp. M. 4424:-4-4 ’sjaars, CC 15,275:-5-2—— WD OEVER PT OEE Zamen in vier jaren . Sp-M. 22,850:-8-6— Indien de Hofreize vier jaren achter een door het Transp. Sp. M. 22,850:-8-6— ( 545 } Pr. Transp. Sp. M. 22,850:-8-6— Opperhoofd gedaan werd, dan zouden de kosten, ge- rekend tegen Spaansche Matten 6655: 5: 4 ’s jaars, im vier jaren bedragen . Cc « 358,250:-1-6— Verschil in vier jaren .… Jm M. 15 „Ig: EA In één jaar. . … … Sp:M M. 5,349: 18: -8:-2:-3- Eindelijk, het arblite unt stelt voor eene af scheiding van de zaken des handels van de za- ken, die tot het staatkundige betrekking hebben. Indien men in aanmerking neemt de preciese af= scheiding van standen en rangen, welke in het algemeen door de Japanners wordt in acht ge- nomen, en men daarbij let op de kleinachting, waarin zij den stand wan koopman houden, dan „zal het nut van dit laatste punt, hetwelk ik heb voorgesteld , zich van zelf doen gevoelen. _Men mag buiten twijfel stellen, dat vele van de teleurstellingen , die de Nederlanders in hunne onderhandelingen met de Japansche regering hebben ondervonden, of liever het mislukken der pogingen, die daartoe zijn aangewend , groo= tendeels , zoo niet geheel, moeten toegeschreven worden aan de moeijelijkheid der onderlinge correspondentie tusschen de Opperhoofden en de Japansche autoriteiten. Veel heeft men daarvan gesteld op rekening der tolken, die men in alle tijden verdacht heeft gehoudeu , dat zij de brie- ven ( 344 }) ven terushielden, of daarvan eene ontrouwe vertaling maakten. Ik wil in dit opzigt hunne verdeediging niet op mij nemen; maar, bij eene naauwkeurige opmerking van den gang der zae ken, zal men spoedig ontwaren, dat de groote afstand, den men stelt, bij voorbeeld, tusschen een? Gouverneur van Nagasakij en het Hoofd van een partij kooplieden, in welk daglicht het Op- perhoofd te Desima beschouwd wordt, meer dan andere oorzaken , tot die moeijelijke corres- pondentie mmedewerkt. _ Mijne meening zal dui- delijker worden, wanneer men weet, dat in Ja- pan een gering onderdaan , die het gewaagd zou hebben , een verzoekschrift onmiddellijk den Kei zer zelven aan te bieden, volgensde wetten des rijks het leven heeft verbeurd; en dit begrip grijpt bij afdeeling plaats tusschen alle standen en tusschen alle rangen , kunnende zij zich geen denkbeeld ma- ken van onze Europische begrippen van gelijk- heid en gemeenzamen omgang. Een Gouver- neur , een Burgemeester en zelfs een opper- banjoos zou het beneden zich achten, tegen een Opperhoofd te spreken; alware het ook, dat zij zich , door de wederkeerige kennis van eene taal’, konden verstaanbaar maken , de mededeeling moet gaan door den mond van één of twee personen, naar … mate de «afstand tusschen beiden kleiner of grooter wordt geschat. (#) Hetzelfde. heeft plaats | met mmm (g) In de audentien van het Opperhoofd bij den Gouverneur van Nagasakij , spreekt de oppertolk tegen den secrctaris, en de secretaris tegen den Gouverneur. ( 345 ) met de brieven of verzoekschriften. Zonder het schenden van alle welvoegelijkheid, kan geen geschrift van het Opperhoofd den Gouverneur be- reiken , vóór hetzelve is gegaan door de handen, eerst dêr tolken voor de vertaling , en vervolgens van den Burgemeester — commissaris van de geld kamer, en van den Burgemeester-rapporteur , alle welke ambtenaren oordeelen, of het ver- zoek van dien aard is, dat het den Gouverneur kan worden aangeboden , des noods, na eene ge- dane mededeeling aan den zoogenaamden binnen- kant, waarbij gewonelijk beslist wordt, of het geschrift al dan niet zal worden aangenomen, om in overweging te worden gebragt. Nu ver- beelde ik mij, dat, door de toelating van eenen Zaakgelastigde, namens den Koning, bij de rege- ring van Nagasakiijj, vele van de opgenoemde moeijelijkheden zouden worden weggenomen, uit hoofde een ambtenaar, zoodanig benoemd, in hooger aanzien zou staan dan de Opperhoofden, en gevolgeliijjk het regt zou verkrijgen, om meer onmiddellijk met de Japansche autoriteiten te cor— responderen , en met dezelve in aanraking te komen. Het spreekt overigens van zelf, dat een dusdanig ambtenaar zich zou moeten houden buiten alle betrekking van handel, en van alle bestuur over denzelven, alzoo de aard van zijne bediening bloot zou moeten zijn, om die ver- toogen bij de Japansche regering in te brengen en te doen gelden, welke het belang van den | han- ( 546 ) handel mogt vorderen, hetgeen hij doen zou, als de erkende voorspraak van de Nederland- sche kooplieden, in Japan ten handel komende. De handel zelf zou moeten worden gedreven door eenen agent, onder den titel van - Opper- hoofd of dien van Kapitein, welke laatste die is, welke officieel door de Japansche rege ring aan het Opperhoofd gegeven wordt. Ik eindig hiermede dit Overzigt, bij hetwelk ik getracht heb, naar mijn beste vermogen, op te sporen de oorzaken, die te zamen geloo- pen en medegewerkt hebben tot het verval van den Nederlandschen handel in Japan ,en het herstel, dat daaraan, naar mijn oordeel, zou kun- nen worden toegebragt, en heb ik tevens de mid- delen aangewezen, welke ter bereiking van dit doel zouden kunnen worden bij de hand genomen. Wat aangaat het verkrijgen van meerdere bur- gerlijke vrijheid voor de Nederlandsche ambte- naren in Japan, hierover zal ik niet afzonder- lijk spreken , omdat, eene meerdere vrijheid van handel éénmaal verkregen zijnde, het met grond te verwachten is, dat eene meerdere vrijheid voor de ambtenaren, als een noodzakelijk ge- volg, daaraan zal verbonden zijn, voornamelijk, wanneer door gepaste maatregelen, als dan te nemen , aan de Japansche regering de verzeke- ring zal kunnen gegeven worden, dat er geene vrees bestaat voor de herleving voor dien schan- delijken sluikhandel, welke vroeger heeft plaats B ( 347 ) gegrepen , en waarvan de smet thans nog op den Nederlandschen naam blijft kleven. Voor het overige zal ik er bijvoegen , dat ik mij ten hoogste zou bedriegen, indien, éénmaal een Afgezant van wege den Koning zijnde toe- gelaten , die Gezant, voorzien van de passen, door de Japansche Keizers in de jaren 1609 en 1616 aan de Opperhoofden Jacques SPecx en HenNDrikK Brouwer ten behoeve van de Ne- derlanders verleend, geene groote voordeelen ten behoeve van den Nederlandschen handel zou kunnen bedingen, in zoo verre, dat vele der verlorene voorregten werden teruggekregen. Maar indien onverhoopt dit van de gewensche uitwer- king niet mogt zijn, dan weet ik, om de Ne- derlandsche belangen met vrucht te doen gelden, geen ander middel dan de uitvoering der be- dreiging, om de schepen, zonder lading te bre ken, te laten vertrekken; en eindelijk, indien dit nog niet mogt helpen, de opbraak der faktorij zelve. Men heeft gezien, dat deze middelen, van de vroegste tijden af aan, en door alle de Op- perhoofden, zijn aangegeven, als de eenigsten , door welke de Japansche regering kan worden tot reden gebragt, en overgehaald tot het toe- staan van billiijker voorwaarden. Men heeft te- vens gezien, dat de bedreiging daarvan, en soms het wegblijven der schepen, van nut en van eene goede uitwerking is geweest; maar of die mid- delen onfeilbaar zijn, dit i is iets, waarvoor geen mensch ( 348.) mensch der wereld kan, en ik het allerminste zou willen instaan , terwijl ik daarenboven dit zeker stel ( en dit moet ik met ernst waar- schouwen) dat eene bedreiging, van welke men niet vast besloten had, de uitvoering dadelijk te laten volgen, van eene hoogst nadeelige strek king zou kunnen zijn, en genoegzaam zeker zou leiden, om de voordeelen,sedert 1820 ver- kregen, wederom te verliezen , zoo niet, om de gesteldheid des handels erger te maken , dan die nog immer geweest is, alzoo er toch redenen zijn, om te veronderstellen, dat de geldkamer in Nagasakij weinig of niet met den Nederland schen handel gediend is,en alleen staatkundige en andere redenen , met den handel in geen on— middellijk verband staande , het Japansche Hof zouden moeten nopen, om gunstigere voorwaar- den aan de Nederlanders toe te staan. Het is en blijft dus ook een onderwerp van ernstige overweging, of de voordeelen, op den tegenwoordigen voet aan den J apanschen han— del verbonden, zoo onbeduidend zijn, dat men zich het geheel verlies van denzelven ligtelijk zou kunnen getroosten, en ‚bij gevolg, of de uitkomst der voorgestelde middelen, indien de- zelve op het ergste tegenviel, wel groote re- denen tot. beklag zou opleveren. Indien ik slechts te zien had op de onmiddellijke voor- deelen, welke de Japansche handel afwerpt, dan zou Ik niet lang in beraad staan, om daarom- | trent ha ( 3ág ) trent tot eene beslissing te komen ; maar aan dien handel zijn nog zoo vele en zulke groote middellijke voordeelen verbonden, dat ik op het standpunt, waarop ik geplaatst ben , daar- over geen oordeel durf aan te nemen, het in allen eerbied aan de meerdere wijsheid van een hooger gezag overlatende. _ Intusschen houde ik mij daarvan ten volle overtuigd , dat door minne- lijke verzoeken en vertoogen, zonder maatregelen van klem en aandrang, in Japan ten behoeve van den handel niets meer te winnen is, en dat de. stand , waarop dezelve, in 1820, door het Opperhoofd, den Heer Bromgorr, gebragt is, de hoogste is, welke bij voortduring van de Japansche regering verwacht kan worden, al— thans: voor nog vele eerstkomende jaren. Elk Opperhoofd, wien het mogt gelukken, door de gewone wegen van onderhandeling, hoogere _voordeeien. te bedingen, zal ik uit den grond ‚van mijn hart, geluk wenschen; doch voor mj zelven verklaar ik onbewimpeld, daartoe geene kans te zien. Ik heb hieromtrent niet stil gezeten, maar heb. onderzocht , nagevraagd , vertrouwde menschen in het werk gesteld, en verzoeken en vertoogen aan den zoogenaamden binnenkant la- ten doen, van welk alles de uitslag is geweest , dat mij ten laatste woordelijk is ten bescheid ge- bragt, «dat mijne pogingen grijijpingen waren «naar de maan!” Kan men, na dit alles, niet besluiten, om tot het ( 35o ) het nemen van ernstige maatregelen over te gaan, in den geest, in welken ik die heb voor- gesteld , dan blijft er echter, en dit is dan het eenigste, nog overig, dat men, door eêne kun- dige directe op Batavia, en door eene goede correspondentie met het Moederland , trachte, steeds zulke goederen naar Japan te zenden, die aldaar het meeste gewild, en in Europa en m Indie de minst kostbare zijn ; dat men voorts beproeve ; de voordeelen. van den handel groo ter te maken, door het openen van nieuwe de- bouchés, waartoe China aan den eenen, en de . Manilla-eilanden aan den anderen kant, hoogst- waarschijnelijk eene goede gelegenheid aanbie- den, de ontwikkeling van welke voorstellen ik zeer gevoegeliijjk hier sparen kan, daar zulks op eene allezins duidelijke en bevattelijke wijze reeds gedaan is door den pakhuismeester vAN OvERMEER FrsscHemr, in zijne reeds aangehaal- de memorie van den jare 1825, welk stuk ik nogmaals niet genoeg kan aanprijzen, en ge- rustelijk ter overweging durve aanbieden. Desrma , den gosten December 1827. OD EEGA AAN - ( 351 ) AANHANGSEL eN BIJLAGEN. mn A en Om het huishoudelijke te doen kennen van de Nederlandsche faktorij te Desima, heb ik het niet ondienstig geacht, bij wijze van aanhangsel, te laten volgen eene korte beschrijving van ver- scheidene zaken en aangelegenheden, die zoo wel daartoe, als tot het bestuur van den han- del betrekking hebben , welke beschrijving te- “vens zal kunnen dienen tot beter verstand en opheldering van eenige benamingen , die, als het ware aan Japan alleen eigen, in het geschied kundig onderzoek voorkomen. Aankomst der schepen. De aankomst der schepen wordt aangekon- digd door het lossen van het geschut, op eenige hoogten in de nabijheid van Nagasakij geplaatst. Nog vier of vijf mijlen in zee zijn- de, wordt aan dezelve eene praaiboot te gemoet gezonden, met eenen verpraaibrief, onder anderen in- ( 3552) inhoudende , imdien het een vreemd schip mogt zijn, den last, namens den Gouverneur van Nagasakij, in de Nederduitsche en Fransche ta- len geschreven, om tot nader bekomen order niet verder op te zeilen,-en zijn het de ver- wacht wordende Nederlandsche schepen, eene waarschouwing , om insgeliijks tot nader beko— men order ten anker te gaan onder den Pa- penberg. | Voorheen mogten de Nederlandsche schepen doorzeilen tot op de reede van Nagasakij, en aldaar ten anker gaan. Dit is veranderd na het bezoek van het Engelsche fregat De Phaëton, in het jaar 1808. | Dadelijk daarna wordt, van de zijde der Ja- pansche regering, voor elk sehip een opperban- joos, met verscheidene onderbanjozen en, tol ken, en, van de zijde van het Oppernoofd, twee gecommitteerde ambtenaren naar boord gezon- den ‚om de Gouvernements papieren af te halen. De gecommitteerden echter mogen niet overgaan, voordat de opperbanjoos bij het schip geweest is, van hetwelk’ hij door de tolken laat vragen twee pandslieden of gijzelaars. Die bekomen hebbende, gaat de opperbanjoos vzelf. aan boord van het schip over, en dit staat dan ook den gecommitteerden vrij. De opperbanjoos verieent, vervolgens vrijheid, om hetsanker te ligten, en naar-de reede van Nagasakij te zeilen. Ten dienste. „van het schip ligt altijd eene … groote | menig ( 353 ) men!gte boegseer- vaartuigen gereed ; de schepen doen een bepaald salut bij het ten anker komen on- der den Papenberg , bij het passeren der Keizers- en Keizerinne wachten , en laatstelijk bij het ankeren ter reede. Zij zijn overigens versierd met eene groo- te menigte vlaggen en wimpels aan alle masten en raas. Elke vlag zonder onderscheid mag gebruikt worden, zoo er slechts geen kruis in is. Afgifte van het buskruit. Dit geschiedt dadelijk, nadat de schepen ten anker zijn, wordende hetzelve aan de Japanners in bewaring afgegeven en geborgen in een daar— toe bestemd pakhuis, waarvoor eene bepaalde huur door de Nederlanders betaald wordt. | Monstering der schepen. De monstering der schepen heeft plaats , zoo- dra de particuliereen zoogenaamde kombuisgoe- deren uit dezelve gelost zijn, en de facturen zijn opgegeven ; waarvan straks afzonderlijk melding zal gemaakt worden. Tot het gemeld einde be- geven de secretaris van den Gouverneur, met gen’ opperbanjoos, en een groot gevolg van on- derbanjozen , dwarskijkers en tolken , zoo mede het Opperhoofd met den scriba zich naar boord der schepen, alwaar de monsterrollen van het schip , vooraf in het Japansch vertaald , opentijk worden afgelezen , terwijl elk man, wiens naam opgeroepen wordt, de plegtig gezetene commis sie voorbijgaat. Men heeft daarbij alleen te ver- mijden , dat geen der opvarenden als Spanjaar- % „dens ( 354 } den , Portugezen , Russen of Engelschen daarbij bekend staan. Na den afloop der monstering worden de plakkaten tegen den sluikhandel, en voorts andere verordeningen voor het verza- melde volk afgelezen , en zoo wel aan de gT00- te mast van het schip, als op eene zigtbare plaats op het eiland aangeplakt. | Lossing der schepen. De particuliere en zoogenaamde kombuisgoe- deren, onder welke laatste benaming de pro- visien begrepen worden , mogen gelost worden, zoodra de schepen zijn ten anker gekomen; maar van Gouvernements, of, zoo als hier nog gezegd wordt, van Compagnies lading mag niets gebroken worden, dan nadat de monste- ring is afgeloopen. De regels, die bij de lossing der schepen strict worden in acht genomen, zijn. de twee volgende: 1°. niets mag gelost wor- den , tenzij een opperbanjoos aan boord zich be- vindt, om daarover het toezigt te houden; 2°. van. alles, wat gelost wordt, houdt men eene naauw- keurige aanteekening, waarvan de lijsten gezon den worden aan den opperbanjoos, die geliijk— tijdig op het eiland de wacht heeft, en toezigt houdt over de goederen, die aan land gebragt worden. Landing der goederen en berging in de pakhuizen. Bij de landing der goederen passeren dezelve | den ( 355 ) den opperbanjoos, die op het eiland de wacht heeft , en worden met de lijsten vergeleken , van boord der schepen ontvangen. Alle goederen, niet behoorende tot Gouvernements lading , en die aangegeven zijn voor eigen gebruik , waar- onder ook provisien behooren , worden voor den opperbanjoos gebragt, de kisten , kasten en va- ten geopend , en naauwkeurig onderzocht. Het staat aan de beoordeeling van den opperbanjoos, te bepalen , of de goederen, die voor eigen ge= bruik zijn aangegeven , als zoodanig kunnen worden toegestaan. Alle andere goederen, die ter verkoop bestemd zijn, of door den opperbanjoos bestemd worden, hetzij Gouvernements, hetzij particuliere, bekend onder den naam van kambang, moeten onmiddelijk naar de pakhuizen gebragt worden. Zij blijven ongeopend, doch alle de pakhuizen worden voorzien met een slot van den pakhuismeester, en een zegel van den opper- banjoos. Na elke opening van het pakhuis, heeft eene dergelijke voorziening wederom plaats, en duurt voort, zoo lang er nog eenige goederen in hetzelve zich bevinden. Opgave van het nieuws. Twee of drie uren, nadat de kapiteins der schepen of andere passagiers aan den wal zijn gekomen, vervoegt zich het tolken -collegie, met de ottona’s , kasserissen en dwarskijkers bij het Opperhoofd , ten einde het Europische en Indische nieuws te vernemen. Het algemeene nieuws) ( 356 ) nieuws, zoo als van oorlog en vrede, veldsla- gen en overwinningen , troonbeklimmingen, het overlijden van koningen en dergelijke ge- beurtenissen meer worden alsdan opgegeven, en door de tolken aangeteekend. Vervolgens wordt dat nieuws prachtig met Japansche ka- rakters geschreven, door het Opperhoofd onder teekend , en aldus met eene buitengewone post naar Jedo gezonden. Dit opgeven van het nieuws beschouwen de Japanners als van de hoogste aangelegenheid, en mag men hun gelooven, dan is het de voornaam— ste reden , om welke de Nederlanders in Japan geduld, en als vrienden aangemerkt worden. In derdaad is het waar, dat eene getrouwe opgave van het nieuws, bij elke gelegenheid, door de Japansche regering wordt aanbevolen, en dat het genoegzaam het eenigste is, waarvoor zij zich erkentelijk betoont. Opgave der fakturen. Dit geschiedt plegtig, in de woning van het Opperhoofd, ten overstaan van den Burgemees- ter - commissaris van de geldkamer, en van den. Burgemeester — opperrapporteur, mitsgaders eeni— ge leden der geldkamer, en heeft plaats, zoo dra de particuliere goederen en provisien uit de schepen gelost zijn. Het Opperhoofd heeft voor- af zorg gedragen, dat de fakturen, van Batavia ontvangen ‚ overgeschreven zijn, zonder bekend stel ( 357 ) stelling der prijzen, en dat de goederen, voor den aparten of nieuw geschikten handel bestemd , waaromtrent hij insgelijks vooraf met de tolken is overeengekomen , daarbij afzonderlijk worden bekend gesteld. Die overgeschrevene of kopij- fakturen worden voorzien van het zegel van de voormalige Oost-Indische Compagnie, en onder couvert aan de Burgemeesters overlegd, die verlof geven tot de opening. Vervolgens ge- schiedt daarvan de oplezing, en van elk artikel, zoo wel als van de hoeveelheid. wordt aanteeke- ning gehouden, ten minste, door twintig ver— schillende schrijvers, die in het gevolg van de Burgemeesters, en van de leden der geldka- mer zijn medegenomen. Visitatie der schepen. Dit heeft plaats na de ontlossing derzelven, ten overstaan van een’ opperbanjoos , en gewo- nelijk van den pakhuismeester, door het Opper- hoofd. daartoe gecommitteerd. Bij die gelegen— heid worden de boeken, die over de Christelij- ke godsdienst handelen, mitsgaders alle. beel- den of prenten, waardoor aanstoot zou kunnen gegeven worden, en die vooraf in een kist of vat gepakt zijn, in bewaring aan de ottona’s of eilands burgemeesters afgegeven , gelijk ook af- gegeven worden de handwapenen , zoo als gewe- ren, sabels, pistolen, pieken, en wijders de kanonkogels, alle welke tot dus verre aan boord der schepen gebleven zijn. Werk- ( 358 ) Werkzaamheden in den Doorn. Het pakhuis de Doorn is hoofdzakelijk af- gezonderd voor de berging der manufactuur-goe- deren. Dadelijk na de ontlossing derzelven be- gint de ontpakking. Ontpakt zijnde, komen, van _ wege de geldkamer , de zoogenaamde kennisl:e- den, om de sorteringen te maken. Dit sorte— ren vereischt het meeste toeziet, vermits het wel gebeurt, dat de kennislieden , in het belang dergenen, die het regt van ligting hebben (waar- van nog nader zal gesproken worden) de sorte- ring zoodanig inrigten , dat eenige meergewilde stukken bij de mingewilden *gevoegd worden, dat ten gevolge heeft, dat de koopman zijnen prijs maakt op de mingewilden , en de Lagter de meergewilde stukkea erlangt voor den prijs, die voor de mingewilden besteed is, en alzoo ook het Gouvernement van het voordeel van eene hoogere sortering verstoken blijft. Hieraan is door zachte vertoogen en goede woorden wel iets te helpen; doch dwingen kan men niets, daar het den kennislieden nimmer aan redenen ontbreekt ,om hunne gemaakte sortering voor goed te laten doorgaan. Na de sortering heeft de meting plaats , en na de meting eene andere sortering van de geschenkgoederen voor den Kei- zer en de Rijksgrooten enz., die uit de lading geno- men en in de fwssak aangeboden worden. Alle deze werkzaamheden geschieden door de gecom mitteerden, ten bijwezen van eenige banjozen, tol- í ken, ( 359 ) ken, dienaars en schrijvers van de geldkamer, die van alles naauwkeurige aanteekening houden. Ik beschrijf alleen de werkzaamheden in den Doorn , omdat de werkzaamheden mm de andere pakhuizen, als bestaande alleen in het ontvangen en afleveren van pondgoederen, op zich zelf niets belangrijks opleveren. Ik zal alleen bekend steilen, dat ook in deze pakhuizen elke werk— zaamheid geschiedt door gecommitteerden, ten bijwezen van banjozen , tolken, dienaars en schrijvers van de geldkamer, gelijk zoo even van het pakhuis de Doorn is opgegeven. Prijs maken. _ Het prijs maken geschiedt gewoneliijjk bij on- derhandeling tusschen het Opperhoofd en de geldkamer, door middel der oppertolken. De _geldkamer doet het eerste bod, en wanneer het zelve minder is dan de prijzen, bij kontrakt be __paald, gelijk meestal het geval is, laat zij de bedenkingen mededeelen , welke zij op de goe- deren heeft, en haar tot dit minder bod nood- zaken. Het Opperhoofd tracht, die bedenkin- gen optelossen, brengt verontschuldigingen bij, en geeft goede beloften voor eene betere soort in het aanstaande jaar. Hierop volgt een tweede, en eindelijk een derde bod , waarbij het Opperhoofd gewonelijk eene verhooging op som- mige goederen erlangt, en het derde bod wordt als het ultimatum van de geldkamer beschouwd. In- € 560 } Indien het Opperhoofd met de gebodene prijzen geen genoegen neemt, heeft hij het regt, de goe- deren niet aftestaan; doch deze mogen als dan niet overblijven, maar moeten met de schepen worden teruggezonden. Zoodra deze onderhan- deling met het Opperhoofd en de geldkamer af- geloopen en gesloten is, komen de Burgemees- ters en leden van de geldkamer op het eiland, in zelvervoege, als bij het opgeven der fakturen heeft plaats gevonden. „De goederen en de daar voor gebodene prijzen worden overluid afgele— zen, en het Opperhoofd doet bij elk arkel de verklaring, of hij dezelve daarvoor afstaat, dan wel ophoudt, om naar Batavia teruggevoerd te worden. Men begrijpt higtelijk , dat het terug voeren van goederen naar Batavia zoo bezwa- rende en zoo schadelijk voor het Gouvernement is, dat daarvan maar zeer zelden , en alleen in den dringendsten nood, kan worden gebruik ge maakt. Het is dus een regt of eene vrijheid , die zeer weinig , of liever niets te beteekenen heeft. In 1826 is de geldkamer van deze gewone wijze van prijs maken afgegaan, hebbende zij in eens het hoogste-bod van prijzen gedaan, die zij voor de goederen geven wilde , en heeft zich met geene onderhandeling deswege nader willen in laten. Dit heeft verscheidene schriftelijke ver- toogen vande zijde van het Opperhoofd ten ge volge gehad , die echter niets meer uitgewerkt hebben, dan dat hij op het geheel der goederen cen ( 361) eene buitengewone toegift van Sp. Matten 2,000 Comps heeft verkregen. Toegift. De geldkamer heeft steeds gehad, en heeft nog eenen onveranderliijjken afkeer, om voor eenige goederen boven de bij het tarief bepaal de prijzen te gaan, al zijn ook eenige der aan- gebragte goederen beter in soort of hoedanigheid, dan die behoeven geleverd te worden. In zulke gevallen , en wanneer over het algemeen de goederen zeer goed voldoen, is de geldkamer billijk genoeg, om eene tegemoetkoming te geven, welke met den naam van toegift bestem— peld wordt. Er bestaan drie soorten van toegift: 19, eene vastbepaalde van Sp. Matten 6G,ooo ’s jaars, overeenkomstig de toezegging in 1820 gedaan; 2°. eene buitengewone, gelijk in 1826 verkregen, en heeft plaats in de boven opgege- „vene gevallen; eindelijk, 5°, eene op den apar- ten of nieuw geschikten handel, die Sp. Matten 5,000 ’sjaars bedraagt, ofschoon, naar mijn inzien , deze post oneigenaardig als toegift bij de boeken verhandeld wordt, gelijk ik dit reeds im den loop van het Overzigt aangemerkt heb bij de beschouwing van het jaar 1804 , waartoe ik ook overwijze tot opheldering van het geen onder den naam van aparten of nieuw geschik ten handel begrepen wordt. Verkoop door de geldkamer. De wijze, hoe dit geschiedt, kan ik niet be- | | schrij ( 562 ) schrijven , omdat zulks , zoo wel als de prijzen, welke de geldkamer erlangt, voor de Nederlan. ders geheim wordt gehouden. Evenwel vindt het Opperhoofd soms een gedienstig mensch, die omtrent het laatste eenige berigten geeft. Aflevering der goederen. De aflevering geschiedt dadelijk aan de Ja- pansche kooplieden door de Nederlandsche ambtenaren, ten bijwezen van de bedienden der geldkamer, ofschoon de verkoop onmiddelijk aan de geldkamer heeft plaats gevonden. Op de pondgoederen wordt één ten honderd door- slag gegeven. Van de ellegoederen mogen de kooplieden vier vingers breed voor monster af scheuren. Restanten. Volgens een overoud gebruik, moéten er jaarlijks eenige restanten in de pakhuizen ach— _terblijven, die eerst na het vertrek der schepen, in de maanden Januar of Februari, worden af=- geleverd. De Hooge Indische Regermg heeft in vroegere jaren daarover haar ongenoegen be- tuigd, en den Opperhoofden aangeschreven gehad, _ dit gebruik af te schaffen ; doch vruchteloos, al zoo de Opperhoofden daarin niet hebben kunnen slagen. Het laatste, wat ik daarvan aangetee- kend vinde, komt voor in den brief van de Opperhoofden , de Heeren TirsincH en FrrTH, in de maand November 1780 aan de Hooge | In- ( 565 ) Indische Regering geschreven, en is te belang= rijk, om niet in deszelfs geheel hier te worden overgenomen. | | | « Vruchteloos” dus schrijven de Opperhoof- «den « hebben wij ons gevleid, aan vonze vorige cbetoften te zullen voldoen, om hetgeen met bei- «de de schepen was aangebragt, in dezen handel ctijd te verevenen, waartoe de eerstgeteekende «zich bij den Heer Gouverneur , en rapporteur= « Burgemeester , ingevolge het aangeteekende bij «ons dagregister op den 28sten Juni en 8sten «Juli, had geadresseerd, en uit welker gunsti- «ge verzekering wij gehoopt hadden, aan de c geëerde orders van Uw Hoog-Edelen Groot-Act:te «baren te zullen kunnen beantwoorden. Hoe- «zeer wij daarop bijde tolken en geldkamer-be— «dienden hebben aangehouden, en zij ons met «schoone beloften ophielden, moeten wij tot - “cons. leedwezen bekennen, daarin niet te kun- «nen slagen, hetgeen, volgens particuliere be «rigten, veroorzaakt wordt, doordien al de «suiker , die, na het afloopen van den handel, cin de pakhuizen overblijft, aan den Gouverneur «wordt opgegeven, als uit de schepen, cham- « pangs , door het breken der kanassers , en bij «het lossen, door het storten langs het eiland, « bijeen verzameld, die, met vuiligheid vermengd, «eerst dient te worden gezuiverd, gesorteerd en cin zakken gevuld, waartoe in den handel- «tijd geene gelegenheid zou zijn, en die zj cna- ( 364 } c (namelijk de tolken) na het vertrek der schepen « verzoeken, dat hun, tegen de gewone prijzen, tot «huisgebruik mag worden afgestaan, hetgeen «door den Gouverneur in het voorjaar wordt «vergund; dat zij deze suiker, bij oogluiking, caan de kooplieden afleveren, en de aanmerkelij— «ke voordeelen, die daarop vallen, onder zich cen de mindere bedienden van de geldkamer « verdeelen , hetgeen het voornaamste van hun- « ne inkomsten zou uitmaken, en waarom wij bij « den eenen of anderen vergeefsche pogingen doen; «dus het witzigt, om daarin eindelijk te zullen c slagen , door hunne schraapzucht ten eenenmale c hopeloos is, en wij wel verpligt zijn, ons hier Cin naar hun goedvinden te moeten schikken.” Er is evenwel sedert zoo veel op gewonnen, dat er eene bepaling is gemaakt, dat er thans miet meer restant behoeft te blijven, dan voor de waarde van Sp. Matten 5oo aan goederen, echter tegen eenigzins verminderde prijzen; te weten : sappanhout , onder den. naam van splin- ters, tegen 4, suiker tegen 6, en bladlood (uit de pakkisten voortkomende) tegen 8 konderijn het katje. Van deze Sp. Matten 5oo worden betaald op Comps 260 Sp. Matten, en op kam- bang 240 Sp. Matten. Comps of Compagnies geld. Hetgeen voor den handel van het Gouverne- ment aangebragt, en als zoodanig aan de geld- ka- ( 365 ) kamer verkocht wordt , maakt de Comps of Compagnies rekening uit, zijnde het eerste woord eene verkorting van het laatste, Daarvoor erlangt het Gouvernement, in de eerste plaats, het koper, tegen den bepaalden prijs van Sp. Mat- ten 12:35: 5, en voorts alle andere goederen, welke het verlangt op deze rekening in te koo- pen. Gedwongen worden op dezelve afgeschre- ven alle lasten en ongelden, die maar eenigzins geacht kunnen worden, uit den handel met het Gouvernement voort te spruiten, gelijk dáár zijn de reparatien aan de pakhuizen en andere Compagnies gebouwen, gagien van dienaars, koperkistjes, spijkers , matten , strootouwen en dergelijken meer, ofschoon deze artikelen tegen kambanggeld verkrijgbaar, zijn, en op dien grond herhaaldelijk door de Opperhoofden ver— toogen zijn ingeleverd , om deze soort van on- gelden op kambangrekening te hebben overge bragt, doch waaraan noch de Nagasakische regenten, noch de geldkamer tmmer het oor hebben willen leenen. Dit is voor het Gouver- nement schadelijk, omdat het Compagnies fonds zich daarstelt uit den aanbreng van goederen , die, met een verlies van 40 tot 5o ten honderd, moeten worden van de hand gezet. Het belang, dat de Nagasakische regenten en de geldkamer hebben, om steeds op Comps af te schrijven, hetgeen met mogelijkheid. daarop geleden kan worden , laat zich niet zeker bepalen, maar wel ver- ( 366 } vermoeden, en dit vermoeden leidt, om te ge fooven, dat dit met de ligtingen in een naauw verband staat. Hoogstwaarschijnelijk heeft men tot het doen van ligtingen een- Comps cre- diet noodig , en dit verschaft men zich, door ongelden op Comps af te schrijven, terwijl de betaling daarvan uit een ander fonds geschiedt. Voor het bedrag van die ongelden worden on dertusschen goederen geligt tegen den prijs, door de kooplieden besteed, en deze geven bij verkoop eene aanzienelijke winst, daar, gelijk ik reeds aangemerkt heb, de beste en meestge- wilde goederen in de ligting vallen, en de koop- man zijnen prijs op de slechtste en minstgewilde gemaakt heeft. Ik heb gezegd, dat hetgeen, wat voor den han- del van het Gouvernement aangebragt, en als zoodanig aan de geldkamer verkocht wordt, de Comps-rekening uitmaakt. Dit vereischt echter nog eene opheldering, omdat ziet alle goede ren, welke het Gouvernement zou wenschen aan te brengen, door de geldkamer in koop worden aangenomen. Onder de Comps — artikelen wor- den alleen die begrepen, welke jaarlijks op de eischen van de geldkamer zijn bekend gesteld, en geene anderen, dewijl die in den particulieren of zoogenaamden kambang-handel worden op- genomen. Het staat aan het Gouvernement wel vrij, om zulke goederen , onder den kambang- handel begrepen, zoo als daar zijn saffraan, the ( 367 ) theriak , rottings , glaswerken , aardewerken . enz, aan te voeren; dan het kan daarvoor geen an- der crediet als op kambang — rekening verkrij- gen, daarin gelijk gesteld wordende met elk an— der particulier. De Japanners beschouwen dit voor het Gouvernement als vernederende , ge- lijk in 1819 of 1820 gebleken is, toen eenige kambang- goederen voor rekening van hetzelve zijn aangevoerd. In de aangenomen berekening doen zes Comps- teilen vijf kambang — teilen. Dat die verhou- ding geheel fautief is, blijkt genoegzaam uit den aparten of nieuw geschikten handel, waar- uit moet aangenomen worden, dat vijf Comps- teilen ten minste tien kambang — teilen waar- dig zijn. De eischgoederen van den Keizer, en deze al- leen , worden op Comps betaald. Kambang-geld. Het kambang - geld, of liever het kambang- crediet, spruit voort uit den verkoop van goede ren, die voor particuliere rekening worden aan gebragt , zoo mede uit betalingen, die buiten den onmiddellijken handel aan het Gouvernement ge- daan worden. Voor kambang-geld kan men alles verkrijgen, wat Japan oplevert,en waarvan de uitvoer is toegestaan , uitgenomen het staaf - koper alleen, en het kan: voorts niet in beta- ling strekken van Comps -ongelden, gelijk be- | reids ( 568 ) reids is aangemerkt. De kambang — rekening heeft slechts één hoofd , hetwelk dat is van het Opperhoofd, erkennende de geldkamer geenen an— deren debiteur of crediteur, en hieruit volgt, dat het Opperhoofd voor alle’ de verteeringen, Z00 wel van de ambtenaren, als van de kapiteins en verdere schepelingen, aansprakelijk is. De goe deren, die op kambang aangebragt worden, zijn onderhevig aan eene belasting van 55 ten hon- derd, gerekend op de waarde, die dezelve bij publieke veiling halen. Wat de waarde van de kambang — teil aangaat, in de rekening met Ba- tavia wordt dezelve verhandeld tegen 48 oude Bataviasche stuivers , dat zijn Á2 nieuwe, of 160 cents. Bij het essaaij , dat ik heb laten nemen van een Japansch stuk zilvergeld ( een half boon- tje ) in vergelijk tegen eenen Nederlandschen gul- den, dien ik weet in te houden 200 azen fijn zil— zer ; heb tk voor de intrinsieke waarde van eene Japansche teil verkregen 271% azen fijn zilver, die gelijk staan aan 274, stuivers of 1553 cents. Met liet goudgeld heb ik deze’ preuve niet kun- nen nemen, die ook waarschijnelijk eene andere uitkomst geven zou, omdat in Japan het goud betrekkelijk veel beter koop dan het zilver 1s. Mij is gezegd, dat een kobang op Batavia is verkocht voor f 15, en deze kost in Nagasakiij Sp. Matten 65. Dus zou, op het goud gerekend, de teil de waarde hebben van f 2, dat is 40 stuivers of 200 cents. Be ( 369 ) Ligtingen. Onder het woord ligting , gelijk reeds gezegd is, wordt bedoeld het nemen door de Japanners uit Gouvernements lading van eenige artikelen, die de beste zijn uit elke sortering, en die zij aan de geldkamer betalen tegen den koopmans- prijs, die veel minder dan de wezenlijke waar= de is, omdat hij zijne rekening gemaakt heeft uit de slechte stukken, die uit elke sortering ‚overblijven. Hoe verre die ligtingen zich uit= strekken ‚ en in hoe verre die door de Japansche regering toegestaan zijn, is-en blijft één van die Japansche geheimen , waarvan de vreemdeling, en dus ook de Nederlander, zorgvuldig wordt uitgesloten. Het is tevens ééne van die zaken, waarop de Japansche regering , miet geheel zon= der regt, staan, blijft, dat die de Nederlanders niet aangaan, omdat die, de bedongene prijzen “voor, hunne aangebragte ladingen erlangd. heb- bende, zich geene verdere. bemoeiijing met die ladingen mogen veroorloven, als staande geheel en al ter beschikking van, de geldkamer. Intusschen, loopen de geloofwaardigste berigten daarop uit, dat de ligtingen over het algemeen berekend kunnen worden een vierde gedeelte der aangebragte goederen. te bedragen, en dat de Nagasakische regenten daaruit een: groot gedeel- te van hunne inkomsten, vinden.: Aan de Ne- derlandsche , ambtenaren ‚en aan …het:-tolken- collegie op Desima wordt almede jaarlijks eene hig- ( 570 ) ligting van manufactuur- goederen toegestaan, die vroeger nog al van belang moet geweest zijn, alzoo de vergunning der geldkamer liep tot één honderd stukken; doch sedert 1824 is dit zeer beperkt door een ssl der Hooge In- dische Regering, bepalende, dat de ligting , aan de Nederlandsche ambtenaren en aan het tolken- collegie toegestaan, niet gaan mag boven de Sp. Matten 1,000. In deze som deelt het tol ken-collegie genoegzaam voor de helft, en de wederhelft wordt tusschen de Nederlandsche ambtenaren verdeeld. | Gift-suiker. Hieronder wordt verstaan een geschenk van suiker, hetwelk, volgens een overoud gebruik, het Opperhoofd verpligt is te doen, en eene vrij aanmerkelijke hoeveelheid beloopt. De uitdeeling daarvan strekt zich uit tot de Ja- pansche doctoren en chirurgijns, die tot het eiland toegang hebben, tot de tempels in de nabijheid van Nagasakij, genaamd Siewa, Si- modsi, Inassa, Jesioös en Kotais, tot de op- per- en onderdienaars, de koks, de eilands- schoonmakers, de koeliemeesters, de koelies, de brandspuitkoelies, in een woord, tot alle per sonen, welke tot het eiland Desima eenige be- trekking hebben. Om daaraan te kunnen vol- doen, staat de geldkamer jaarlijks aan het Op- rh toe eene ligting van één honderd ka- AK nas- 6Sfe J nasser Suiker, te weten, kanassers naar de Ja- pansche berekening van.245 katjes ieder, dus in het geheel 24,50o katjes, die door het Opper hoofd, voor zoo veel toereikende, betaald wor- den met hetgeen de suiker minder dan de toegestane percenten heeft gespilleerd, en. dus daarvan overbliijft, in overeenstemming met het 1gde artikel van: het reglement op het beleid van den Japanschen handel van den 15den Mez 1818, zijnde van den volgenden inhoud : « Omtrent de spillagien „ mingewigten en af- « schrijvingen. te Japan zal stipt, gedragen « worden aan de gebruiken, deswege thans in « Japan bestaande; woor Batavia echter. aan de « daarvan zijnde reglementen. De- gewone afgifte « aan de koelies, praauwvoerders en anderen, « aan de tempels en hetgeen (verder ) gebruike c lijk is, zal hiervan: echter als. wan ouds ge- “« schieden, ” | | ht Ik zal hier nog bijvoegen, dat in 1826: door de buitengewone tekortuitlevering vande sui- ker door de schepen, de percenten der spil- lagie op verre na miet toereikende zijn geweest; om de uitdeelingen te dekken, waarom ik, om dezelve te doen, in eene buitengewone uitgave ben vervallen geweest; voorts dat de bedeelde personen de suiker niet éz natura, maar in geld van de geldkamer ontvangen. Jedosche verkoop. „De Jedosche verkoop is hoogstwaarschijnelijk een ( 572 ) een voordeel voor de geldkamer of voor de tol- ken, die jaarlijks naar Jedo gaan, wanneer het Opperhoofd de hofreize niet doet, Die reis ge- schiedt ter vervoering van de fassak (recognitie) en verdere geschenken voor den Keizer, den Kroon prins, en de andere Rijksgrooten in Jedo. Als eene voorzorg tegen het bederf of de beschadiging, die de goederen, welke voor de fassak en de geschen- ken bestemd zijn, op de reize kunnen: onder- gaan, worden er eenige meerdere lakens ‘of an= dere stoffen medegenomen , om eventueel voor het bedorvene of beschadigde in plaats gegeven te worden. Hetgeen dus na de aflevering van de fassak en van de geschenken overblijft, komt in den Jedoschen verkoop, die in dit jaar Sp. Matten. 2,564 bedragen heeft, en jaarlijks om- trent die-som beloopt. De geldkamer verant woordt het bedrag van den Jedoschen verkoop in kambang-rekening, hetwelk, volgens artikel 27 van «het reglement op het beleid van den Japanschen handel, het Opperhoofd. verpligt is voor zijne rekening te nemen, wordende het bedrag daarvan op de uitbetaling van zijn trac- tement te Batavia gekort, in de voor hem scha- delijke verhouding van Sp. Matten 5 tot 8. Restant hofreis-geld. Jaarlijks wordt van de Comps-rekening eene som afgeschreven, tot bestrijding vau de hof- reis -ongelden, die echter meer bedraagt dan daartoe wezenlijk noodig is. Het jaar, dat het (575 ) Opperhoofd de hofreize doet, bedraagt dezelve Sp. Matten 15,555:-5:=6; en wanneer die door de tolken geschiedt, Sp. Matten 7,866:-6-8. Daar- van, wordt, na den afloop van de hofreize , terug gebragt, in het eerste geval, op Gomps-rekening Sp.-Matten 1,526:-5-8, en op kambang-rekening Sp. Matten 2,207:-7; in het tweede geval, op Comps- rekening Sp. Matten 795, en op kam- bang-rekening Sp. Matten 2,207:-7. Hetgeen aan kambang-geld terugkomt, moet het Op- perhoofd almede voor zijne rekening ontvangen, even als het provenu van den Jedoschen- ver- koop, waarvan zoo even melding is gemaakt. | Fassak. De füssak is de recognitie, welke door de Ne- derlanders, voor hunne toelating: in Japan, aan den Keizer, den Kroonprins, en aan de Rijksgroo- sten en regenten in Jedo en in Nagasakij wordt “aangeboden. Van de zijde der Japanners wordt dit als een voorregt en eene eer beschouwd, omdat daarin, en in het doen der hofreize, de Nederlanders worden gelijk gesteld met de Lands- heeren of regerende Vorsten der provincien, waarom dit aan de Chinezen nimmer is vergund geworden. Voor de fassak en geschenken ko- men uit Jedo terug, voor het Gouvernement: So kabaaïjen van den Keizer ; 20 dito van den Kroonprins, 5o kabaaijen. te zamen. En ( S7ú ) ‘En voor het Opperhoofd : Van 7 eerste Raadsheeren _. . 70 kabaaijen. Van 7 tweede dito horden edits Van 4 Tempelheeren « _… … '…2o … dito Van 2 Commissarissen dervreem- delingen 00 MrOi: OAN de Vam 2 Gouverneurs in Jedo . 4 dito Van een’ Opperregter . 5 dito Te zamen … 147 kabaaijen. en Van deze lantste ‘kabaaijen gaan er omtrent 7a af, die door het Opperhoofd ten geschenk.gege- ven worden aan de. ottona’ s, kasserissen, opper- en ondertolken; hofreis-onderbanjozen „ en hof- reis-schrijvers, dienaars, enz.-De vijftig kei- zerlijke kabaaijen worden naar Batavia gezon- den. Zij zijn van eene, veel \grootere waarde, dan die welke het „Opperhoofd verlangt, niet al- leen om de meer zeldzame stoffage, maar ook omdat: dezelve gevuld zijn met zijden. kapok (wol), terwijl de anderen:slechts met katoenen kapok ge- vuld worden... Uit Nagasakij krijgt het Opper- hoofd, bij de afscheids-audientie, van de Gouver- peurs ten. geschenke twee balies sakkij, een bord zeekatten, eu een bord zeekroos, waartegen aan de brengers in tegengeschenk, gegeven worden twee kobangs of Sp. Matten 13, bring ladi flesschen en twee flesschen arak. En Eisch- of gesttiëikpbeudseds | Hieronder worden begrepen de goederen, die jaar- (SJ jaarlijks door de Gouverneurs en_ Nagasakische regenten worden aangevraagd, en meestal be- staan in geslepen glaswerken, pendulen, horo- logien , verrekijkers, saffraan , theriak , een- hoorn, enz. Bij de aankomst der goederen worden dezelve afgeleverd aan, en getaxeerd door de zoogenaamde keizerlijke zaakbezorgers. Het bedrag van die taxatie wordt op kambane- rekening betaald, Voorheen plagten de Gouver- neurs en Nagasakische regenten ook lakenen en andere stoffen in zelvervoege te ontvangen; doch om de ongelegenheid en het verlies, dat dit gaf, voor te komen, maakte het Opperhoofd, de Heer Bromnorr, in 1825 eene schikking, dat met intrekking van deze eischen of aanvragen jaarlijks vier stukken laken, en niet meer, te- gen betaling in kambanggeld, aan de gemelde regenten uit de lading zouden afgestaan worden. - Sedert is dit verminderd tot drie, en in 1827, tot slechts twee stukken laken. Hetgeen voor de eisch- of geschenk-goederen op kambang in betaling kwam, heeft een emo- lument voor de Opperhoofden uitgemaakt, en diende, hoewel ruim, in vergoeding van de op zich zelf wel kleine, doch menigvuldige, en daarom vrij aanzieneliijke geschenken , welke het Opperhoofd van tijd tot tijd verpligt is te doen, om zich, ter bevordering van het belang van den handel, bij de Gouverneurs , Burgemeesters LOD Ak en ( 576 ) en zelfs bij de tolken, zoo veel mogelijk , aan— | genaam te maken. ‚1 Ottona’s , kassêrissen”, tolken , enz. Het is aan de Nederlanders, een openlijk, niet vergund, eenig onderhoud met een’ Japan ner te hebben als door middel der tolken, en de tolken mogen tot dat einde niet bij een’ Ne- derlander komen, dan in tegenwoordigheid van een’ ottona of kasseris, het ambt van ottona waarnemende, om toe te zien, dat er niets strij- dig met de wetten en bepalingen voorvalle. De ottona’s zijn zoo veel als de onder -burgemees- ters of. wijkmeesters. van het eilandje Desima, dat geacht wordt, een straat van de stad Naga- sakij uit te maken, doch zorgvuldig. door poorten van dezelve. is afgesloten, zijnde deze poorten, dag en nacht van eene, sterke wacht on- der banjozen voorzien, De kasserissen zijn de huis-eigenaars van het eiland, en hebben meer bijzonder het toezigt over de gebouwen. Zij zijn tevens. de plaatsvervangers van de ottona’s, | wanneer deze afwezend of niet bij de hand zijn, De tolken, behalve dat zij voor de vertaling dienen, hebben de bestelling over alle zaken, den handel en de aangelegenheden van het verblijf. der Nederlanders. aangaande. Tot de behandeling der zaken vereenigen zij zich in een collegie, doeh de oppertolken alleen, hebben daarin iets te zeggen. De ondertolken ‚ vice- onder (377 ) ondertolken en leerlingen zijn voor het schrijf- werk en voor de details van den dienst, en handelen niet dan onder de onmiddelijke beve- len van de oppertolken. Opperhoofden. In eene zaal van het huis van het Opperhoofd. te Desima hangt een groot zwart verlakt bord, beschreven met gouden letters, waarop de namen zijn gesteld van alle de Opperhoofden, die in Ja- pan geweest zijn, het jaargetal van hun bestuur, mitsgaders de aangekomen en verongelukte sche pen. . Ik eindig hiermede deze aanteekeningen, zul- lende ik mij gelukkig rekenen, indien door de- zelve, en door het geheel Overzigt, dat ik ge nomen heb, de Japansche zaken en aangelegen— “heden genoegzaam zijn bekend gemaakt, om aanleiding tot maatregelen te geven , door welke de Japansche handel, met meer voordeel, ten behoeve van Nederland zal kunnen gedreven worden, dan in dit oogenblik zulks het geval is, en waarheen dan ook mijne beste pogingen, en mijne beste wenschen, bij voortduring, ge- rigt zullen zijn. DesimaA, den 2osten December 1827. of se ke iis Ë, se mogaikeol. 1 sb gobener Ahintob. oh. voor se dri dhio velacfoe mat bo ie los: 1 nne sv KE giet ask 0 vostogad He \ hb il he ' Ie KN 9440. AE, Nl loodsoqad bed vir, gid bod rn jak aftas: brosahknleage besta bois Maar Jgenik et wont, eb inn erraibal neme taat: IETS OVER DE ACUPUNCTUUR (NAALDENSTEEKKUNDE); GETROKKEN UIT EENEN BRIEF VAN DEN _ JAPANSCH - KEIZERLIJKEN NAALDENSTEKER ISI SAKA SOTELS, en medegedeeld DOOR Dr. VON SIEBOLD , Lip DES’ GENOOTSCHAPS. In aen vagarnrackAn) aak Defs OVER DE ACUPUNCTUUR (NAA LDENSTEEKKUNDE ); GETROKKEN UIT EENEN BRIEF VAN DEN TAPANSCH -KEIZERLIJKEN NAALDENSTEKER — ISI SAKA SOTELS. (Het onderstaande is eene getrouwe vertaling gean den inhoud van gemelden brief). ER De naaldensteekkunde, vóór meer dan 2000 jaren in China uitgevonden, en van dáár sedert 1500 jaren naar Japan overgebragt, is de kunst, om door middel van het steken met eene naald, ziekten in het menschelijk ligchaam te genezen. De voormalige oorspronkelijke wijze van dit naaldensteken is zoo wel in China als ook hier in Japan in onbruik ‘geraakt, en door- de tegenwoordig algemeen gebruikelijke manier vervangen geworden. | Sedert twintig jaren mij geheel en al op de Europesche ontleedkunde toegelegd, en daarbij alle oude zoo wel Chinesche als Japansche wer- ken over de acupunctuur gelezen hebbende ;, vleije ik mij, afgaande op mijne anatomische naspo- ( 388.) nasporingen, door naauwkeurige vergelijking , eene nieuwe, goede en zuivere manier van be- handeling der. naaldensteekkunde uitgevonden te. hebben, en mijne wenschen en pogingen zijn al— leen daarheên gerigt, onze naaldenstekers aan te moedigen, om zich in dezen tak der heelkunde zoodanig te volmaken, als de Europesche art- sen gewoon zijn te doen in alle wetenschappen, tot de geneeskunst betrekking hebbende. Daar zijn aan het menschelijk ligchaam ze- kere plaatsen, waar men eigenliijk, volgens onze voormalige gewoonte, niet steken mag; nog- tans- zoude ik wel durven beweren, dat men bijna overal , waar zich in het menschelijk lig- chaam eenige ziekte gevestigd. heeft, met naal den steken kan, Natuurlijk „ waar geene ziek- te aanwezig is , mag -men ook niet steken; en dit laat zich ligt begrijpen, wanneer wij, b. v. onze aandacht vestigen op eenen oogen -opera- teur (oculist), die met behulp van naalden en messen de in het oog gevestigde ziekte met ge- lukkig gevolg uit den weg ruimt, terwijl de- zelfde kunstbewerking, aan een gezond oog uit- geöefend, de madeeligste uitwerking te weeg: brengt. Overigens spreekt het vanzelf, dat men in het algemeen zoodanige deelen , wier. kwetsing kwade gevolgen veroorzaken zoude, spaart , als de long, het hart, de voornaamste takken. der slagaderen en zenuwen. | De eigenlijke grond van de idol genees kracht ( 385 ) kracht der acupunctuur ligt opgesloten in eene algemeen bekende natuurwet. Wij zien, b. v. dat ,- wanneer eene. vreemde stof in het dierlijk ligchaam gebragt wordt, het zij toevallig het zj voorbedachtelijk , door: de terugwerkende kracht van het ligchaam tegen deze stof, dat gedeelte van. het ligchaam , met hetwelk de gemelde stof in aanraking kwam, door verhefing der -le- venskracht , ontstoken wordt. Deze ontsteking gaat eindelijk in verêttering over; de. vreemde stof wordt door den, etter los gemaakt en uit- gestooten , en op deze wijze, ontdoet het dierlijk ligchaam. zich. van ‘hetgeen aan hetzelve vreemd is, door eigene zelfwerkende kracht, Vermits nu de naald op eene zoodanige wijs in het lig- chaam moet gestoken worden, dat daardoor de levenskracht opgewekt wordt, zoo werkt de- zelve daardoor tegen de ziektestof , en drijft - dezelve op de hier gemelde wijs uit het lig- chaam, De wijze van het practical vedan nad den naaldensteek kan men niet duidelijk be schrijven, en begrijpelijk maken. Nogtans zal ik beproeven, dezelve, zoo goed mogelijk, uit een te zetten. Men bezigt tot het naaldensteken bijzondere naalden van goud, zilver of iijzer, van meerdere of mindere dikte „ van de dikte van een paardenhair tot op die van een kwart lijn, altijd overeenkomstig met het voorgestelde doel. De lengte van deze naalden. is verschillende ; nog- ( 384 ) nogtans mogen dezelve , naar mijn inzien, niet langer zijn dan drie Japansche duimen, dewijl het anders te moeijelijk esn daarmede - om te gaan, Aan het bovenste einde dezer naalden is een bijzonder handvatsel aangebragt, omtrent ééne lijn dik, en van vier tot zes lijnen lang, glad of „ en wel meestal, gereept of gehakt, ten ein- de dezelve te beter tusschen de vingers te kun- nen vatten en draaien. Hierbij behoort nu nog een klein hol kokertje van metaal, hoorn; ijvoor of dergelijke, hetwelk eenige lijnen kor- ter zijn moet dan de naald, en waarin het handvatsel der naald naauwkeurig moet passen. Eindelijk bedient men zich nu en ‘dan ook nog wel van een klein bijzonder hamertje. De meest gebruikelijke manier , om den naal- densteek te verrigten, is de navolgende. Op die plaats van het ligchaam, waarop men de kunst- bewerking wil uitoefenen, tracht men het ko- kertje loodregt te zetten, steekt dan de naald im het binnenste van den koker, zoodat de punt daarvan de huid raakt, en klopt dan zachtjes op het eenige lijnen boven uit den koker uit- stekende handvatsel der naald. Dit kloppen geschiedt meestal met den regten wijsvinger, zelden met het bovengemeld ha mertje, en wel zoo lang, totdat de naald eenige lijnen diep door de huid is doorgedrongen. Dan neemt men het kokertje van de naald weg, vat het CC 385 ) het handvatsel tusschen den duim en den wijsvin- ger, en steekt de naald, zachtjes draaijende , al die- per en dieper in het ligchaam, Men noemt deze zachte beweging of draaijing der naald met een Ja- pansch woord, hetwelk ademhaling beteekent. Het komt er bij deze kunstbewerking voorna- melijk op aan, dat de hier gemelde hand grepen wel worden in acht genomen, en men de naald niet met geweld en gevoelloos in het ligchaam drijve, waardoor zeer ligt nadeelige gevolgen kunnen ontstaan. De goede uitwer- king derzelve hangt derhalve voornamelijk af van de bekwaamheid en ervarenheid des kunst- bewerkers, Bijaldien maar aan den naalden- steker de oorzaak en de plaats der kwaal wel bekend is, en hij bij het steken volgens de re- gelen der kunst te werk gaat, dan kan hij al tijd met tamelijke zekerheid op het beste ge- volg rekenen. De lijder gevoelt bij het naaldensteken zelden pijn op de plaats, waar gestoken wordt , maar wel op meer of min daarvan verwijderde plaat- sen een gevoel van vlugtg steken, hetwelk ik mij verklaar als het gevolg eener plaats heb- bende zenuwprikkeling, De zenuwen. worden, gelijk boven reeds gezegd is, door het steken geprikkeld, en daardoor als het ware naar alle kanten in beweging gebragt. Steekt men, b. v. in den voet, dan gevoelt men krampachtige trekkingen in de borst, enz. De ( 386 ) De wtwerking der acupunctuur 1s tweeledig , namelijk eene versterkende of eene werzwakken- de. De zoo even beschrevene kunstbewerking met dunne naalden is versterkende. De ver- zwakkende daarentegen is als het ware niets anders dan een geringe graad van aderlating , of het steken met dikke naalden, tot dat er bloed vloeit. Ik geloof u hiermede een algemeen begrip der naaldensteekkunde medegedeeld te hebben , en wensch, dat de Europesche geneesheeren deze geneeswijze een nader onderzoek mogen waardig keuren, zullende het niet alleen mij tot een bij- zonder genoegen, maar, zoo ik mij vleijije, ook lot algemeen nut verstrekken, wanneer de Eu- ropesche geneeskunst door eene kunstbewerking mogt verrijkt worden, welke men tot nu toe geheel over het hoofd schijnt gezien te hebben. (was get.) ISI SAKA SOTELS, Keizerlijk- Naaldensteker te Jedo. Het naaldensteken is op Japan algemeen in gebruik, en wordt in het bijzonder op zekere lieden, voornamelijk blinden, uitgeoefend. Men noemt de naaldenstekers Hasrutsi, en de kunst- bewerking Sinrjao, tot welker behandeling in de daad eene groote bedrevenheid, en voornamelijk een fijn gevoel vereischt wordt. Men let vooral op het naauwkeurig en zorgvuldig inbrengen der naalden in de wecke deelen van het menschelijk ligchaam, waarbij de in Europa zoo gewilde vaar- ( 587 ) vaardigheid en snelheid in het opereren niet zeer te pas komt. Een goede naaldensteker kan der- halve op éénen dag niet veel meer dan twaalf lijders behandelen, bij welke telkens van één tot twaalf naalden ingestoken worden, De kranke Japanner neemt bijna in alle ziek- ten, voornamelijk plaatselijke, tot de acupunc- tuur zijne toevlugt, wordende ook van deze kunst- bewerking door eene menigte van charlatans, die van ’s avonds tot laat in den nacht de straten afloopen, een groot misbruik gemaakt. Door de betere Japansche artsen wordt deze genees wijze voornamelijk aanbevolen tegen de koliek (senki), maagpijnen (singatsa), buikpijnen (tu- kutja), histerische toevallen (sikjus jogiak), krampen , rhumatismus, opstopping van het wa« ter, enz. Ook steekt men veelal in de maag om braken te verwekken, en in de baarmoeder - vóór en gedurende de geboorte, waarbij men nogtans zeer zorgvuldig vermijdt, de vrucht te kwetsen. Bij ontstekingen steekt men met groote naalden, zelfs tot bloedverlies toe. | Het voorzigtig steken veroorzaakt, volgens aan mij zelven in het werk gestelde proeven, bijna geene pijn, en op de steek volgt noch ont- steking noch derzelver gevolgen. In de ver- klaring van den aard en de wijze, waarop nu eigenlijk het naaldensteken op het zieke or- ganismus werkt, kan ik mijj hier niet verder inlaten. Hetzelve werkt, volgens mijne onder- Loe- ( 388 ) zoekingen- omtrent den dierlijken bloedomloop; even als alle andere plaatselijke prikkels; niet anders, dan door eene veranderde beweging in het bloedsijsteem daar te stellen ‚ een streven namelijk van het levendige bloed; om naar het punt der kwetsing (prikkeling) te vloeijen, veroorzaakt door de aän hare fijnste takjes bezeerde ze- nuwen. Het kwetsen der vena coronaria in een hoen- der-embrijo laat mij, met den Opper-medicinaal- raad DOLLINGER te Munchen; duidelijk eene zoo— danige verandering onder den microskoop waar- nemen, en verdere door mij in heete gewesten in het werk gestelde waarnemingen overtuigen mij dagelijks meer en meer, dat de ndaste oor- zaken der meeste ziekten tusschen de keerkringen op eene zoodanige abnormale rigting van het bloed kunnen terug gebragt worden. Zoo verklaár ik mij, b. v. de lever-aandoeningen. Deze ont- staan niet oorspronkelijk door congestien van bloed naar de lever, maar door dat in heete ge- westen de grootste congestien van bloed naar het hoofd plaats. hebben, zóó door de verminderde drukking der lucht op het menschelijk ligchaam, als door de grootere elasticiteit der lucht zelve. De hersenen worden gedrukt; de hersenen staan met de lever in consensus; (dit kan men bij die- pere phijsiologische onderzoekingen, bij het aan- toonen van den oorsprong der hersenen en der lever „ bewijzen), en hierdoor lijdt de lever aän Z00- (589 ) zoogenaamde ontstekingen en derzelver gevolgen. Ook de naaste oorzaak der cholera laat zich op deze stelling terug leiden. VERKLARING DER PLAAT. Fig. A.a.a. Onderscheidene etui’s met naalden, Fig. 5. b. Naalden volgens de gewone grootte. Fis. c. Een kokertje nevens de naald. Fig. d. Een klein hamertje met de naald. Pie. Groote naald tot de scarificatie. pe x " je '] = €) MH | hk) (EBB ) 3 5 { aalovan anlos sali KEN r{ vac Astaks o MLA IR TION sor. Júsk ntetoksptols dastiodt adega: abt AoO Î F Ek. Á , gn aa heho jen ae ass qO \ es d …t kN Le he ” ret ran . P Ti EL w FP y FTE KAP HAT aA ” | IJ p t Li : . E Ar, d erg teohtnna SAE A TED 8iuoimorts maid) nn Km ‚ge via E ‘ £ é tad é X gar : s4 Á LEEN, AA nt ARJ e î th pl BEER thi tabteaki Bt Kn EE | ‘ / weg ' ud N N hin: tr alt Ondra & Herdo bbs ie, LA 7d . + . Tal A4 al 4 . a K E ‘ _ … ine ils Fr ITO AT Ì … * Es on AET 4 à ke ke , Seteaiiede Ab Vor Blaal Li f ï ek N \ < . . f ï meed dk hd * ee, 1 7 . t * ] $ f de È Ì & pit Berlee mdk 4 ad > de Ji gn hg br % 5 ed F° we 7 Ä ok 5 s EK OT vEt AAT à = wrd Mi Balve onge « een SM nhar drin Bik + v ka 1 ne é p ä: ‚ PT IN # Er EEA nn ad 3 | ï hd ; ; Á 5 * * k $ ú me N r al ie 4 ” - ä p. RoN en adh Ì pek „0 wt, adel jeje Anutjer dankt oel ine begierd ober do vn stiet fj ohne tie neun etatind id Ute nk ops onrnd ond tt di 1 v kardon via svn d dr Gerade amefded oedad on ebhaelnta dr beokter de wete be As ‘ Ld ern old ed plien otd nj nd Yi bh ererd oren aj vipden Dnd Goeree Dee Hef arts ot ol ee f sten vre vond bg ader B Berm bedeerdefes Errrbr bet eh Pe rine Bidean pt rhrebddcnerg! 1 ee wet uiteen pekebalnde on pbetindrah tte de: hakt nlet nt 48 Leb ef proe id werke erheen ved iahaibdenl. en ip ns br Aadehahe : trades; Abr wo onhe Ob ein! Deen Hide led kadetten Pien KAA pedo le arn eget 5 ek le meth bep rbonhek, she Ante geleed proetel st k i ra pedir death Add basher Heid daher anderde, vend d opend opdeed st ipehees bellnd wi ef vt el Len glenn, rent uns ' kds semen neit frrt en oo dd odt erb held slee belet es a minded ease, fenn " sttnedtate rh Eet deere peld Ang westelds FAS Elte bere Poore oa damen nz red arl vi ls Whsdeddd penn el ad waders dn ereendl pd p Sebert Hiloste hege « Okt uid Á hen pr tipt et pemer ad gen ahd zr eibert ROA M ogenen #0 ol awel inden el ied 1 oane ; st eb heel et VERS v bef hed SEN kr lodderige EE , Baie eld ain ja olies abend word pekel ban en atie: en: we Hil gebnkee enmet} hs pan den Bin Bp ene id vr orenhod meinen. 4e ll vt d 4 ad ' . Bn ph Hebn Á ns ed HADEL 00 he’ ad ak tk, af etend beje / (oe dn bhosle dbs niche ete ede Ws, fer N ld mesa bera marek or gseg bnp hansae ral Mel rlond, mg ppl trafen Wet 14 skal bide het eoa ve et Heek \ Marbe Lj bne Ie EE idd ergeren Dis ke 5 pms sarren she ' „unt Lg Bn dvek pra” in: elden 1e Ben snlnf drij vid Wisse le ip oehoe bib obs fl og Mile ae at oe a. & Mt Magee Ort je bana ekemalin ére gheen ed BL sind rn gieter vatldhelt mel ndi odwaagne oe fonen (eo been > ao 000 pe a va De po wt rpl 5 rien nt en 8 edel nt! H ; : ki en | intend Bo rte haf * VE lk HE Kent es Ulf Ki hehe: he wij ond md Bern bes spele vt . in beid ae ide PET en pina bele va neet me ddr wdd eren hossen sed ende ib vesie ie bape PT Bubtotchansesl A Keel diedha Go fiet her be 4 wErtmee an ef oef ol on el Do 1E mer be) ober el aloe joeg 9 De sto nn wiet danse hese abelen pear ole dadee 00 isen „ ' SE aapbrbnt olene là on of ran reerde Hen. vive oft LTE er ve draa Perg aad rl rader ien bel Abe ' Ed Ae ebeveintj nan A» „herfyntet \ je goe eis sd Heee eos 0 en veel et Pir tmtel ot Anso NIN lege f ve ed ahgetde pe le dd Aon Paape dagh Varde ses al hf he hd oenen ik biel Bebredooije Brare nb Moon ret belong „BER, 1 vit el efeijne penn vR er selraplienst erder; sfWiris Zeper vd bbl OPT hetipbened erst pW rAapen EE j en En : k $ tje ob wink hens helse t ope U oe Pte teijg bape hel; k we pede ie Er 4 1 af man ep ents (Rad RE d bran braele, ina! Ki Lo 8 tide bard Ak elegie Jantjes) Spe: En Wid De men pye! het (ke: hoor U seline he lepel Nae Set Hink KAA A Ja, zeg done ans; BEN balen 1de bal Je dart del heir eo, Ent gdddee,-: sijn wete white am GEOEDED MR ed vee phase, JL Ld Ag „ra pts es ke nepan verde Vid st eur ht err vordat , had jn phttiemade vr vedjn let menger el or hen drh t Opt el! pola fe el ze of Uy Oan sb # p Ap cert apegrerdel rihtr se, 4,0 dent ete atit ef heid: «Fe ny, blaren art +l dale death OET dt zi es, Fedes wies led mn Gobel sidie aad bromide pede OL ble EL Mis be | : hand oleh ep kots SUI sr eren en: je vale ten SOU LF ved HER vab; Dd blije deu viemdr.e em gen p He ERLE rt iens ‚en « GORE jets vekeh he bebe beden wt end P bama p AAL, how "Arget u ) Re ae. enh ve en ° Mies, telt lat, helt beds hk, she sand Eh metten: ad ende, eAvhós f 4 nn ' nl obd hie ï si pd EEE bn Ke Band Eea ve betoger ae vapelndter UL oon asv, ater rm nperede pele hntrpret sepr veel Wte entel dee Ee re, bel pe bete U dared ket ln oer on ke  en ele Des y er wE vi Iping E peb dEmer e vhirdehdjnl haat st. wredidestan lol Ì ee verd EE id hefeie be lend: vaat usel é Nefet Kl eerbtter henk dn peet e oef gem, hp d Alor dem de be b 6 VEE iin pt ernden bee verfet Poen wir j BE vee nudie et apt Bheri Ie wears ed 0) prpjebeter onp, hek « Fb weer end opn be geleiden; al ad ied bit te F bete iens isis, dh het heijn harren zapbieheipe hdd ‚x ke hd / | pls pride LR Ki erder Lab r badk cet meme a be het KERSEN ERE Ste: BEAN ln Te ank NEI oben vree aard ot oral mede vd Ve ne aid domein Padt oen emigreer el wtrohri ede pes ele Mi nd Û sh binne raf net date fen, gnd ee ve rhenen ey oet odt brad + je ’ ni h ie vi GON motie br pon dt bed De yr Tele lened B vet PE bed ens! rde 1% . and apt bee Hp, Veni, 4 Ait (stiel f ú hae 1 ed An 4 Le vat hr “ ER rop  4e rien rh Eaitnd berk ua ordes hein gtr pt he we bit 4 %e, vpe bonell, id enden belet - ' p heirtnene einen yv hr pe bketeege. oto. gen abi ef Po bebt vaer | vh lele 1 Eus mre Re art Giet LA: aj. ond olere eg eers etn ear 5 Vrt k rij pl ! / wer arr ; rege vtt ate duke at d ‚ p eid kes pr arie nt eg le KR vehoûrd de ie je en 4 vnd DTe vla, Pe | us ion Wer oet opoe ol Bd mnd br - biss re, Ó ‚ ' ien) joa ette je js aaf sen hel d j been plat pe 4 Mn MAAL: sms hee ole te erbobiestt , get Wet ge de E “ Nn stenen td. (els verb + hen! _ er Aabade hes 7 erclardik Eil wk zate ren abel, heg / ohet «biep Pval ve ' pen ‘ Berten nnee rn Á “it mene pe jee hd sad EEn en, Werkende 4 8 LH : ind hatin Ene 4 1 hee han 4 ne gn Me Ad hoen gen heel WE ah LL ghehe ua rte badedonste he dt e nan bodtde ofdtotoe be r En - an gene ret Î eotebe vr sites neerde, vegrdsdet vrd zó N weliefhel aeht saal oo ï' " EE breien haelen vleide io, wo Leb bar hete vaer st danser helf haas 4 rid b tert dl wel NR hee vibe ’ enmet ed we bies ef ok jet en Ni ar n° bp! alde nn ladel ot 4 Bag ehekper boele pct lj: E 4 ores eht ek rbabel Me dr obal a | eb 4 4 assertie Ap dU 1e ef 8 trope ht hide de bear sal ke b „Jebdrie EEn gas LDD de alt epa Pp O4 Fippewe 4 vn 4 phat pt nedbet, bte oef ziee e weredi Ae 4 hed Biet eld Wo ; 8 nete - > y ng sb HA nn î Pig LE | ete. ka Jaa il rei eg Aje mains ef a o,o {ed bege en ' ben js ze kan de alot je haa ms dos eg hin Petapatte eu et. 00 ee el opalen OERS heven B tee gts Aj bbepen « att \04 ee ie Chet” tek En ordent, rerik Lb set werde bie, split vtds {4 tems Curb « ll \ kid ptn 4 EAS we hai tid hed vaat kje Pe hals . 4 | REE peher mi, EE, mt d ‘ y zen BE trent fe 1 ve Zp k 1 pad ont f nete p tt red pet srnl ien ) Aat etntnps Vinh af-eorter ve pe rees #, herpen de Va oetan op Derde af eff vod ve Ue jad iel) 10 df 6! er Vel on Bee: 1 at eha « iel ij ' k tin BA Ee Vn lee hever in En ER B ed ri netten mn Tk ve, BABA Biderbaret add ven dinid en Ce d 40 | Et iel t olin zi meed ep enen eisen E Kymi tert e hl …. nd Metals el vid do olen det Dbfaps be | ms ' ' wf em nn ant Badde hlike! bri bnegdefpd se ne re alie N ENT KE eenskal . vee sry vAhy MOD ‚ot AA eg ai je be onb fehe wadeppl nen Dg COR det Mi on te AM te : gint 98 Á bb ed roan meeten jol vb pdlened ie pag nt prbsu: earth vege od cetrhed Ak Vet shiro ME ptn bed «1 ” Hed, es Î edt “ jg reren Ane BE tud ega pies rlinee) lois vd bashen Gets ee AM VA B beid he ed odd halt dolmen ld pen á Bte AE : lage alb bege upie a eBGAhs ont ober nf aber vetats +10 dt anker on í ral Î ol hbpnt, paal 4 Ine rf bel Uitonbm adders nele nw bvn nl (dte ‘ + t Hales Lets orpob een ob oaf, Eden or anernnd à é wjnrt esn et ‘ “4 te y sihh voe ei bind ware ten tin Lt Anteris onee vlet À . : heel shhdad plee En ief, à a4 et of a or gh vererfde & . ’ IN 3 rele ef 4, IE ‘ el rad vaa vizepah Udo vararsendnsiek ment il Ees eter straf ff a ï \ babe seur wije be etepevn, ide end vie eb sven ol AM h 7 steden dn en und Ì J Bandt e dn í sRertigsk j. “ he Bolin gee. sent Dise AE Hi ge aonpet ode we Bed adds hd « f l je depelstdl Epe ede 8 pi RE ‘ 44 del wanten beef rate maophetel auk? wirt art werg Wes Kee Artie A gna ef id kt , Lonnáot - df Î (habe armen. dr * gere Ld IA Kd arne! haar rag pealnkelpepet vhste ij vijene hk God ann ' AN ‘ 4 EET deg ehh fd apel det ade: sbeha Se enpeme: herme dend pet nebe bois ed ‚… Ds SEN wet derd erf Kal snah REEL ) et er hen „‚l en " HEN ie - Red k be hed re | shed; E Bd ónlt der ginds, \ s ; ede perd iecad k k poat ed & eta enal arn oane A fed 7 N han Ò ‘ {si err bin ‘ 8 Fl ednn beltonen are it rhereve hor aart Dheedene hek p d ,/ be MEE, pee nde EEP ke eri ord orden hinde, Ed hands dels or ê k Ik maman hes heitemtlere Lola pede stal arte aber. ‘ eld etnndf be _ eha der; Bra rh | rd . bee Gap ' pl obees lege ha 0 von ed ale et d Je i 6 hel vca bel lar a Ie, nds di Ni 4D k ed te EA bied ’ li 4) MERAN nen sd, ep Che 7 EE DEED Ee it Ber í \ if N cf (hepa, st oor Path rijdend ain a pezderdee Kk val Perl NE Be gn he gee Bernd ied ebs ERO ats Aa 1 (le (BAE gef ‚odt zieh, eed hel banned bene brt 20 Bent: hoed bte beijshieis ait per bin hof ve one mid Tila AR ARO abe Mew brede teh es | Armed st ien 4 dn Td pe we eier hero ea adel Ì erpen nrg eigen 0 KP Pe ° oled nf ieden a ens \ Ee beeren rekt econ trij h d Pf En Eke de kee rani d + 1 ue, sn ú td MEL ES bi heter WAA ger p : zee iiet el val rr abe in 4 or van Li f pels Nph dbrererm € MUI Meee Ee rentie) vitwd lie (be Doei bo * el ierk Be opl, oro k , ' babel Basel oct «od vl „ 0 be vii UE ee | vi or fl ' -n on En rte Ee s Ent NT af se Nr Td hee , heard ord : 1 et en eh ' re Gjobneel see hee ' BE | ed el pept Mij ve af nlt is Beter de, nat 4: rfid y meld há4, et ridge van dada viend > ik sel yee d Fasst md rd oe Does ey, ven deden D 1d vbn, dst / Laer Wrerdaorbengd ef rde der in € steve Deen 6 t ge ” Debie bep an! words an bedek stak " ‘ vie bee ad Grtad ern be IN hing td er ' ee deel ' pief “ hl ha A Es pe Deters ‘ ' En tar ofte wat Zen ' Cn BEE |: „er oke vs dns up 7 n N Nete ’ hr be, iede? spre elle deme ne bp wle 0 oer verekend rd . peen zen nl Sedans Mad ede verdie . , ' } zend omde cel vpao avn old de . opte: Kd be Leet Monigpedee 0 Me inno, Cehaf!, f- hd noed d s N edt ie zie, Krt Bat vaarneebtnr nt Bûrdn alt (ebr B otlint jet vreden he ve ê e ‚ Heal sbets beten? Begnleug podia left E) is gese, Late 4 ' £ elo, wielen vibtntd oper bene ek mln!” E *, ks , à bo pn bees | [ hi i hes elende HIBA she be ben ct Ô verp „el + rn f te hen” obd ft art on bogen ane a ih pelon onp A Urd ph Abel ken brad gehe yves wil Prnevel nu vint Mid Aaa erdee aak vie rt elden leed eben os one en rf ere ik pols het ae H pe sf real io) ' ONK: hese: hie ae mek aha veter bor get ener, ’ ebr 4 L be bd rt aaps dn en eend ol oonsiamen ihn pr Mdk d wie n e/ ë Aa € .… sd Wade alsdan , oee do pijvard ele bijt 8 dek \ Ier rhed erm pdre wet gehemel,e ebt ve àl ij Eed _ shet AE p ophet it ed 4 ì zer my opeten dep had