EIASRMVEANR DUIN EERS LIBRARY OF THE MUSEUM OF COMPARATIVE ZOOLOGY. Be en Sese en kid sf MAR 31 1916 VERHANDELINGEN VAN HET BATAVIAASCH GENOOTSCHAP KUNSTEN EN WETENSCHAPPEN. DEEL LX. Baravra, s Haar, ALBRECHT & Co. M. NIJHOFF, 1918, Oud-Javaansche Oorkonden. Nagelaten Transscripties VAN WIJLEN Dr. J. L. A. BRANDES. Wait gsesgter veen DOOR Dr. N. J. KROM. INHOUD. Inleiding É Gedateerde inscripties je JAL HI. NOVA: XVII. KE XX. OL NOTIE KOG KOEN. XXV. KOL SOUL KOKENDE NOD Steen van Dinaja, 682, Steen van den Diëng, 781, Steen van Gandasoeli, 769. Steen van Karang-tengah, 769 Steen van Tjandi Pëérot, 774 . Steen van onbekende afkomst (Pikatan?), Steen van Kali beber, 783. Steen van Tjandi Argapoera, 786. Koperplaten van Kèboan-pasar, 795. Steen van Magëlang, 796 . Zuiltje van Tjandi Asove, 796, Koperplaat van Ngabean, 801. Koperplaat van Ngabean, 801. Zuiltje van Prambanan, 804 . Zuiltje van Nangoelan, 804 . Koperplaat van onbekende afkomst, 805. Steen van Magëlang, 806. Zuiltje van Boeloes, 808, “teen van Singasari, 813. Ganega van Singasari, 818, Steen van Pènampihan, 820 . Steen van Bara-tengah, 823 Koperplaten van Ponorogo (?), 828 Koperplaten van onbekende afkomst, 824 Steen van Goenoeng Kidoel, 828, Ganega van onbekende afkomst (thans Blitar), 829, Steen van Oost-Java (Matesih ? ) 830. Koperplaat van Djëdoeng, 832, Koper plaat van onbekende af komst (Verz. Dieduksman) 838. 115. Brz. VENI Sr Cd) LC ed fs CO) WOI On ns an es CEC) CH OO Od, KOK KOOI NOOT. XXXVI. XXXVII XXXVII VOO 0De, job EL DGN LI OA DA ZOEN XLVII. XLVIIL OOK, IEA LVIL. LVIII. LIX. LX. LXT. LXII. LX. LXIV. LXV. LXVI. Jt Steen van Singasari, 887 ER Steen van Soerabaja (Minto-steen), 846 , Steen van Tandjong Kalang, 849. 848 (2). Steen van Blota, vóór 851 Steen van Djëdoeng, Steen van Gata, 693 Saüjaya. Steen van onbekende afkomst (Fadji?), 604 Sat Steen van Modjokerto, 851 Steen van Singasari, 851 . Steen van Lawadjati, 851 . Steen van Glagahan, 851 . Steen van Soetji, 851 . à Koperplaten van Djenggala, 851 (?) Steen van Singasari, 852 . Steen van Bakalan, 856 Steen van Tengaran, 857 . Steen van Tjandi Lor, 857 Steen van Koedjon Manis, 859 steen van Siman, 865. 4 Koperplaten van Malang, 865 (?). Koperplaten van Malang, 865. Steen van Malang, 866 Steen van Soerabaja, 8... „teen van Dinaja, 8. Steen van Dinaja, 8. Koperplaat van Dn 888 Koperplaten van Pélém, 898 . Steen van Sèndang Kamal, 913 Steen van Soerabaja (?), 943 . Steen van Soerabaja (?), 943 (?) Steen van Soerabaja, 956 . Steen van K&lagen, 956 Steen van Soerabaja A steen), ‘963 Koperplaten van K&boan-pasar, 964 , Steen van Troeneng, 8... Koperplaten van Podjok, 1022 Steen: vans SirahykKetino 102 OR 103 105 108 110 113 115 116 117 119 120 125 128 134 137 141 143 147 149 II Pikatan, 1038. Ngantang, 1057 . Bloembaneanmli0 O2 Mn onbekende afkomst (Soengkoep?), 1068. Djaring, 1108, Tjëkér, 1107 . Këmoelan, 1116 Panataran, 1119 Tjandi Pértapan, 1120 Een onbekende afkomst (Zuid-Këdiri), 11.., Watës, 11... d Dadel OR ee Koperplaten van Pëénampihan, 1191, Petoeng-amba, 1191 . Koperplaten van Goenoeng Boetak, 1216 , onbekende afkomst (thans Bhitar), 1256 Koperplaten van Sidotëka, 1245. Soerabaja, 12.. Koperplaten van Bendosari, 12. Badkuip van Nabo, 1275. Badkuip van Nabo, 1277. Selabradja, 1356 (2) . Tamiadjeng, 1380, Pénampihan, 1882 Padoekoehan Doekoe, 1408 . Djijoe (Modjodjedjer), 1408 . Djijoe, 1408 Djijoe, 1408 (?) Djijoe, 1408 (?) inscripties . den Diëng (Bat. 11). den Diëng (Bat. 15) . den Diëng (Bat. 30) . den Diëng (Bat. 57) . Gouden plaatjes van den Pènanggoengan LXVII. Steen van LXVIIL Steen van LXIX. Steen van LXX. Steen van LXXI. Steen van LXXII. Steen van LXXII. Steen van LXXIV. Steen van LXXV. Steen van LXXVI. Steen van LXXVIL. Steen van LXXVIII. Steen van LXXIX. LXXX. Steen van LXXXI. _LXXXII. Steen van LXXXIII. LXXXIV. Steen van LXXXV. LXXXVI. LXXXVII. LXXXVIIL. Steen van LXXXIX. Beeld van XC. Steen van XCL. Steen van XCII. Steen van XCII. Steen van XCIV. Steen van XCV. Steen van Ongedateerde XCVIL Steen van XCVIL. Steen van XCVIIL Steen van XCIX. Steen van C. CI. Steen van onbekende afkomst (Bat. 43). NO NONO IND NOR DNO EIND) 5 —= lep |G) (ee) A nand -, PO DO DO —= OO Gu 8%) LÀ) GO 1 COO DONS, D OO to NP DW DN DO DO (ew) (en) CIL. CUT. CIV. CV. CVT. CVII. CVT. CIX. CX. CXI. CXII. CXIL CXIV. CXV. CXVI. CXVII. CXV III. CXIX. CXX. IV Koperplaat van onbekende afkomst. Koperplaat van onbekende afkomst. Koperplaten van Bandjarnègara (Bat. 17) . Steen van Gandasoeli. Koperplaat van Magèlang (Bat. 18). Koperplaat van Tèmanggoeng (Bat. 14). Koperplaat van onbekende afkomst (Bat. 19) . Zuiltje van Tjandi Bongkol (Bat. 83) Onbekende inscriptie . Koperplaat van onbekende afkomst . Koperplaten van onbekende afkomst (Wimalacrama) . Steen van Lawan. Steen van Bangle, AE Ne As oe Koperplaten van Soerabaja (Britsch Museum) . Monsterkop van Tamiadjeng. Onbekende koperplaat (?) Steen van Toeban (Bat. 23). Koperplaat van Pèlëm (Bat. 36). ï Koperplaat van Tjandi Gambar (Bat. 37) . Inscripties van buiten Java. OXXT. CXXII. CXXTII. CXXIV. CXXV. Steen van Kota Kapoer (Bangka), 608 ? Steen van Boekit Gombak (Sum. Westk.), 1278 Steen van Lima Kaoem (Sum. Westk.). Steen van Soeroeaso (Sum. Westk.). Steen van Kapalo Boekit Gombak (Sum. Westk). Reeds gepubliceerde transscripties CXXVI. CXXVII. OXXV III CXXIX. CXXX. CXXXT. CXXXII. CXXXTII. CXXXIV. CXXXV. Steen van Kalassan, 700. Payung van Mandang, 765 . Steen van Bêërahol, 788 Zuiltje van Goenoeng Gondang, 803 Koperplaat von onbekende afkomst, 849 Steen van den Tjitjatih, 952, Steentje uit Soerabaja, 1125. Ganeca van Diembeh, 1161 Aksobhya van Kandang Gadjah, 1211 . Rotsinseriptie van Andjoek, 1212 Ko DO Ho MO HO HO DO HO HO HO HO OO UO en Ut en ed OD OO ml Ut Ut ur Do ro Do CS GJ ko LO KO DO G: UXXXVI. Koperplaten van Goenoeng Boetak, 1216 OXXXVII Badkuip van Modjokerto, 125, CXXXVIII Steen van Singasari, 1273 CXXXIX, Steen van Nglawang, vóór 1287 CXL, Koperplaat van Sékar, na 1287 , CXLI., Poort van Djédoeng, 1307 CXLII, Steen van Karanglo, 1319 UXLIJI, Steen van Wangkal, 1324 CXLIV. Koperplaat van Wonodjojo, 1327 UXLV, Steen van ‘Pjandi Botjok, 1555 , CXLVI., Steen van Djédoeng, 1378 p CXLVII, Steen van onbekende afkomst (Bat. 29) CXLVIII, Steen van Tjandi Sewu CXLIX. Steenen platen van Wjandi Sewu. CL, Steen van Singasari (Bat, 112) , CLI. Baksteen van Pesantren (Bat. 52) CLIL Bronzen Lokanatha van Goenoeng Toewa, CLI Zuiltje van Sorik Mérapi (Fapanoeli), 1294 of 1194 CLIV. Zuiltje van Sorik Mérapi (Bat. 85) , CLV, Zuiltje van Sorik Mérapi (Bat. 65) , CLV. Zuiltje van Sorik Mérapi (Bat. 53) , Aanteekeningen scripties van Dr. A. B. Cohen Stuart, van Prof. Dr.J, Hi C, Kern van Prof. Dr. J. S. Speyer , 946 op door anderen uitgegeven trans=- LIJST DER PLATEN. Steen van 682 (aka (no. I). Steen van 775 (no. VI). Steen van 779. Koperplaat van 801 (no. XII). Koperplaat uit het begin der negende eeuw (no. CV). Steen van 818 (no. XIX). Steen van 828 (no. XXV). Steen van 851 (no. XXXIX). Steer van 943 (no. LVIII). Steen van 1057 (no. LXVIIU). Steen van 1125 (no. CXXXII). Koperplaat van 1245 (no. LXXXIII). Koperplaat van 1272—1286 (no. LXXXV). Steen van 1408 (no. XCII). INEEIDING. Gelijk elke uitgave van opera postuma is ook deze er één, welke niet zouder grooten schroom ondernomen is. En deze zelfs in bijzondere mate, want waar degeen, die een nagelaten werk voor den druk gereed maakt, zich in vele gevallen vleien kan met de gedachte, dat de arbeid zóó 1s uitgegeven, als de overleden schrijver dat zelf gewenscht en uitgevoerd zou hebben, daar was in dit geval voor zulk een gedachte geen plaats. Integendeel, men kan zelfs met zekerheid beweren, dat Dr. Brandes een uitgave zijner transscripties, gelijk die hier gegeven is, nimmer bedoeld heeft en zij dan ook, ware bij in leven gebleven, een geheel ander karakter gedragen zou hebben. De bundels transscripties toch, aangetroffen in de wetenschappelijke na- latenschap van Dr. Brandes er geïnventariseerd als no. 242 a—d *) waren bestemd den grondslag te vormen voor een Corpus Iuseriptionum Javanarum, waarvan de samenstelling vermoedelijk in Nederland plaats zou hebben, nadat de schrijver daar, na afloop van zijn ambtelijken loopbaan in Indië, zou zijn teruggekeerd. Hoewel Brandes zich, voorzoover mij bekend, er nooit over uitgelaten heeft, hoe hij zich zulk een publicatie in bijzonderheden voorstelde, ligt het voor de hand, dat zij zooveel mogelijk overeengekomen zou zijn met die van het door Cunningham begonnen Britsch-Indische Corpus. Aan de transseripties zouden dus, waar mogelijk, nauwkeurige vertalingen, en in elk geval de vereischte wetenschappelijke commentaar zijn toegevoegd. Doch daar Brandes zich met dit deel van zijn arbeid in Indië nog miet had bezig _ gehouden, werden thans bij de transseripties geen sporen van vertaimmgen of commentaar aangetroffen. Hoezeer het te betreuren is, dat door Brandes’ ontijdigen dood naast zooveel ander werk op oudheidkundig gebied ook het tot stand komen van het Javaansche Corpus Imseriptionum voor onbepaalden tijd weer van de baan was, zal ieder begrijpen, die weet, welk een ongeluksgeschiedenis die van dit Corpus is en hoe het wel schijnt, of een zeker noodlot op de samen- stelling ervan rust. En dat miet uit onverschilligheid of omidat men niet bijtijds de groote belangrijkheid van een dergelijk werk zou hebben ingezien. Reeds 1D) Deze nalatenschap, en daarmede ook de transseripties, werd na Brandes’ dool afgestaan aan de Directie van het Bataviaasch Genootschap van Kunsten en Wetenschappen. De inventaris, van de hand van Dr. Ph. S. van Ronkel, is opgenomen in Notulen Bat. Gen. 1906. Bijlage IL, VIII Raffles had de aandacht gevestigd op het hooge belang, dat de inscripties voor de studie van Java’s verleden hadden *) eu zelf het voorbeeld gegeven van het bijeenbrengen van gegevens daaromtrent. Sedert bleef, bij tusschenpoozen, de belangstelling wakker, doch eerst in 1843 kon Dr. W. R. van Hoëvell als vice- president van het Bataviaasch Genootschap van Kunsten en Wetenschappen in zijn jaarverslag mededeelen 2), dat het Genootschap zich bezig hield „met de uitgave van een Corpus inseriptionum Javanarum, hetwelk al de inseripties zal bevatten, die op het eiland gevonden en ter kennisse der Directie gekomen zijn. Het Genootschap stelt zich voor van die opschriften een getrouwe hitho- graphische afteekening te geven, .... De text van het werk zal bestaan in eene beschrijving van de plaats waar en de wijze waarop ze gevonden zijn, en eene opgave van al hetgeen men omtrent de inschriften heeft kunnen opsporen en dat kan dienen, om de geleerden, in het: verklaren, van eenigen dienst te wezen)’. De uitgave zou bij afleveringen geschieden en in 1845 werd nog aan- gekondigd 2), dat de Directie er gedurig mee voortging. Het overlijden van den Heer van den Ham, op wiens medewerking men gerekend had, in 1847, deed de zaak echter niet verder komen dan de vervaardiging van eenige lithogra- phieën. Ook een rondschrijven der regeering uit 1859 had geen verdere resul- taten en hoewel eenige inscripties in den loop der jaren gepubliceerd werden, was van een verzameling ervan geen sprake vóór Cohen Stuart in 1875 in zijn Kawi-Oorkonden een dertigtal opschriften vereenigde, uitgegeven in facsimile met inleiding en transscriptie. Hoewel langzamerhand, vooral ook door toedoen van Kern, de inseripties meer en meer wetenschappelijk bearbeid werden, was de eerste nieuwe poging tot samenstelling van een volledig Corpus die van Brandes zelf, welke zich dadelijk na zijn komst in Indië met groote voorliefde op dit deel van zijn studie toelegde. Doch ook hij heeft zijn plannen in dit opzicht niet teneinde kunnen voeren. Terwijl nu, gelijk boven werd vermeld, niet bekend is, hoe Dr. Brandes zich precies de uitgave van zijn Corpus Inseriptionum heeft voorgesteld, stond men, toen eenmaal tot publicatie der nagelaten transscripties besloten was, voor de keus: moet getracht worden daarvan toch nog een Corpus samen te stellen, al is het dan niet zeker, dat dit precies den door Dr. Brandes gewensch- ten vorm zal hebben, of is het beter de transseripties zooals ze daar liggen uit te) te geven? Principieel ware ongetwijfeld de wetenschap met het eerste het 1) Zie o. a. A Discourse, delivered on the 114 September 1815. Verhand. Bat. Gen, VIL (1816) p. 35-37. 2) Verhand. XIX (1843) p. XLVII. 8) Verhand. XX (1844) p. 33. IX meest gebaat, en zoo zou dan ook zeker deze weg gevolgd zijn, indien miet andere oorzaken dat onmogelijk gemaakt hadden. Vooreerst was er een piëteits-grond. Ieder, die met dit soort werk bekend is, weet dat bij de uitgave eener inscriptie het transscribeeren niet het voor- naamste is, dat weliswaar bij het lezen van onduidelijke passages of het aan- vullen van lacunes groote scherpzinnigheid vereischt wordt, doch dat verder, met name als men met duidelijke inschriften te doen heeft en vooral waar het letterschrift zich, betrekkelijk gesproken, zoozeer gelijk gebleven is als dat van het Kawi, de groote moeielijkheden zich vooral gaan voordoen bij het vertalen en commentarieeren. Zoodoende zou dan ook een zoo groot gedeelte van den arbeid aan het Corpus op den vertaler-commentator neergekomen zijn, dat deze zich met eenig recht had kunnen beschouwen als den eigenlijken samensteller : het was dan een werk geworden van iemand anders, met gebruikmaking der nagelaten transscripties van Brandes. Doch een werk van Brandes alleen of van Brandes in hoofdzaak zou het dan niet-meer geweest zijn. En de bedoeling, die zoowel de Directie van het Bataviaasch Genootschap van Kunsten en We- tenschappen, welke de beschikking over de transscripties gekregen had, als de met de uitgave te belasten persoon hadden en wilden uitvoeren, was niet slechts ket openbaar maken van dezen schat van epigrafisch materiaal op zichzelf, maar ook en voornamelijk een uitgave van de epigrafische nalatenschap van Dr. J. L. A. Brandes. De tweede reden was een zuiver practische. Waar of hoe zou de man de vinden zijn, in staat om binnen afzienbaren tijd de transscripties van de vereischte vertaling en commentaar te voorzien? In Britsch-Indië beschikt men over een gouvernements-epigraaf, die met dergelijk werk belast zou kun- nen worden; ten onzent hebben de zeer enkele Kawi-epigrafen allen als hoofd- bezigheid andere werkzaamheden te verrichten, zoodat ze zeer weinig tijd voor den hier bedoelden arbeid beschikbaar zouden hebben en reeds uit dien hoofde de uitgave slechts uiterst langzaam zou kunnen geschieden. Doch bovenal zou een groot bezwaar zijn de nog onvoldoende kennis van het Kawi der inscripties, waarover wij op het oogenblik beschikken. Zooals de zaken thans staan, is het niet mogelijk van elke Oud-Javaansche inseriptie zoo maar een nauwkeurige vertaling te leveren, men stuit gedurig op niet volkomen op te lossen passa- ges en met de onmogelijkheid eener vertaling in zulke gevallen houdt die van een behoorlijken commentaar uit den aard der zaak nauw verband. Het natuur- lijk gevolg hiervan is, dat de eventueele vertaler-commentator het eerst die inscripties onder handen neemt, waarvan de beteekenis reeds nu met de voor- handen zijnde hulpmiddelen is vast te stellen, in de hoop, dat langzamerhand X de gegevens voldoende zullen toenemen om het mogelijk te maken de andere inscripties te laten volgen. En dan zijn er natuurlijk twee mogelijkheden: of. hij houdt alles in portefeuille, totdat de laatste inscriptie behandeld is en geeft dan het geheel uit — dat wordt dan natuurlijk een werk van lange jaren, voor het zoover is. Of hij geeft telkens uit was hij klaar heeft, zoodat er lang- zamerhand een amalgama van inseripties, noch chronologisch, noch geografisch geordend, ontstaat, die dan later toch weer opnieuw tot een Corpus vereemigd moeten worden. Maar een overzicht van een bepaald gewest of een bepaald tijdperk krijgt men op die manier gedurende de bewerking nooit, daar er altijd nog een lastig exemplaar heel op zijn laatst kan pakomen. Beide mogelijkheden waren dus uitgesloten. De eerste is alleen uitvoer- baar, wanneer een bevoegd persoon, die over al zijn tijd beschikken kan, zich met het werk bezighoudt en dit onafgebroken kan voortzetten — en zulk een persoon was niet beschikbaar De tweede, om bovengenoemde reden opzichzelf al ongewenscht, moest eveneens opgegeven worden, daar ook hier het feit, dat niemand zich al was het maar gedeeltelijk aan dit werk kon geven, het gereed komen van het Corpus tot een onberekenbaar ver tijdstip zou verschuiven. Zoodoende bleef het eenie doenlijke, de transscripties, zooals ze daar lagen, direct te publiceeren. Dat zulk een handelwijze toch niet zoo geheel en al tegen Brandes’ eigen opvatting zou indruischen, kon aangenomen worden tengevolge van een particuliere uitlating, reeds uit 1898 dateerend, waarin hij, over het zoogenaamde corpus schrijvend, de afschriften vermeldde als datgene, „waarom het dan toch in de eerste plaats te doen moet zijn”. }) De voorname plaats, die bij dus blijkbaar aan de transscripties toedacht, maakt het aannemelijk, dat hij eventueel, als de omstandigheden daartoe noodzaakten, een afzonderlijke publicatie van dit voorname onderdeel toch niet zoo geheel en al verwerpelijk geacht zou hebben. Naast de genoemde bezwaren tegen een uitgave op andere wijze, dan thans geschied is, bestaat er een zeer belangrijk en zeer zwaarwegend voordeel van de publicatie op de thans gevolgde manier. En wel de snelheid, waarmede deze zou kunnen plaats hebben. De tijd benoodigd om de transscripties voor den druk gereed te maken, was in maanden te berekenen en zoodoende zou binnen een naar verhouding kort tijdsverloop deze hoogst belangrijke verza- meling studiemateriaal in handen van alle belangstellenden kunnen zijn. Dit feit was het, wat bij ons zelven het zwaarste woog; waar wij ons in onze studie veel met deze zaken bezighielden, drukte het ons altijd eenigszins als een 1) Zie de Herdenking door G. P. Rouffaer, Tjandi Singasari (1909) p. XVII, noot 1. XT soort van unfair voordeel boven anderen, dat wij door onze aanwezigheid te Batavia ongestoord gebruik konden maken van deze in manuscript aanwezige bouwstoffen, waar voor auderen geen bijkomen aan was. En juist door het veel- vuldig in handen hebben dier transscripties bleek ons telken male duidelijker, met welk een hoogst belangrijk studiemateriaal wij te doen hadden en werden wij er ook telken male meer van overtuigd, dat het noodzakelijk was, het zoo spoedig mogelijk in aller handen te doen komen en het zóó rijker vruchten te doen dragen dan mogelijk was bij een soort van monopolie van wie toevallig in Batavia werkte. Dit argument klemde te meer, waar niet alleen te verwach- ten was, dat door deze publicatie de studie der Javaansche epigrafie op zichzelf een belangrijken stap voorwaarts zou doen, doch op deze wijze tevens een schat van gegevens op taalkundig en historisch gebied gemeengoed zouden worden en de beoefenaar der Javaansche oude geschiedenis er niet minder door gebaat zou worden dan de Kawi-philoloog en de Malayo-polynesische taalvergelijker. In alle opzichten was het dus zaak, dat ieder, die hier iets van zijn gading vinden zou, zoo spoedig mogelijk in staat gesteld zou worden uit deze rijke bron te putten. Nog een ander gevolg van een dadelijke uitgave der transscripties alleen bood, juist in verband met het niet beschikbaar zijn van een aangewezen per- soon om de verdere bearbeiding der inscripties op zich te nemen, zijn eigen- aardige voordeelen. Namelijk dit, dat op deze wijze meerdere personen zich met de verdere bewerking der inschriften zouden kunnen gaan bezig houden en, hetzij onafhankelijk van elkaar, hetzij na een wel omschreven arbeidsver- deeling, ieder voor zich een deel van de taak op zich konden nemen, welke door één persoon in de gegeven omstandigheden niet aanvaard kon worden. Het zou dan later kunnen blijken, in hoeverre op die manier als het ware corpuscula van een bepaald tijdvak of een bepaalde streek tot stand zouden zijn gekomen, welke men dan altijd toch nog desgewenscht tot één geheel zou kunnen vereenigen om zoo het groote Corpus tot stand te brengen. Ook bestond altijd de mogelijkheid nog, dat, wat nu niet te voorzien is, over eenigen tijd een persoon zich zou voordoen, beschikkende over de vereischte bekwaamheid en tijd, om, hetzij zelfstandig, hetzij ook al weer met behulp van andere-arbeids- krachten, op dit deel transscripties een tweede deel vertaling en commentaar te doen volgen, zoodat de nu gegeven publicatie dan toch weer als de pars prior van het Corpus op zou treden. Alles bij elkaar genomen was er dus met een uitgave der transseripties op zichzelf niets verloren: óf ze zouden te zijner tijd nog wel door de bijbehoorende wetenschappelijke bewerking gevolgd worden, hoe dan ook tot stand gekomen, óf ze zouden in elk geval een belangrijk XII hulpmiddel vormen, ook al bleef het bij deze enkele publicatie, voor de studie van de oud-Javaansche epigraphie, geschiedenis en taalkunde. Toen dus vaststond, dat vooralsnog uitsluitend een publicatie der trans- scripties zou plaats hebben, deed zich opmieuw een moeielijkheid voor. In 1898 schreef Brandes, dat de afschriften „op een aanvulling en collatie na” gereed lagen. &) Klaarblijkelijk is na dat jaar de verzameling nog weer aanmerkelijk toegenomen, wat ook wel de reden zal zijn, dat de bedoelde collatie niet heeft plaats gehad. Uit Brandes’ laatste mededeeling omtrent de afschriften, uit 1903, dat ze „op een betrekkelijk klein gedeelte na, in portefeuille in de kast liggen” ®), blijkt niet, welke werkzaamheden hij zelf nog noodig geacht zou hebben, alvo- rens ze voor den druk geschikt waren. Een feit is het in elk geval, dat, ook nadat de Heer G. P. Rouffaer een chronologische ordening van dat gedeelte, dat zich daartoe leende, had tot stand gebracht en tevens voor bijvoeging van litteratuuropgaven gezorgd had, ®) de bevinding van uitgever dezes bij zijn eerste kennisneming in 1910 de vol- gende was, gelijk in het Oudheidkundig Rapport over dat jaar werd medegedeeld : „De verschillende gevonden trausscripties verkeeren in zeer onderschei- den stadia van voorbereiding „.. verscheidene inscripties (zijn) geheel voor den druk gereed; andere daarentegen zijn klaarblijkelijk niet anders dan een eerste nog niet nader gecontroleerde opname, waarvan publicatie, zooals ze daar liggen, zeer zeker niet in de bedoeling van den geleerden samensteller heeft gelegen. Eén en ander maakt het gebruiken en verwerken der hier verzamelde hoogst belangrijke gegevens tot een werk van groote voorzichtigheid” £). De vraag was dus deze: moeten de transscripties, in het bijzonder die, welke klaarblijkelijk niet af zijn, worden gecollationeerd en zoo noodig aange- vuld, ja dan neen. Het gold hier een principieele kwestie, waarvan de beslis- sing intusschen op practische gronden vergemakkelijkt werd. Vooreerst was namelijk een collatie met de origineelen vrijwel ondoenlijk: om nog niet eens te spreken van exemplaren, die zich in Schotland, Denemarken en Calcutta bevonden, stonden ook in den Archipel zelf vele dier steenen op zeer moeielijk bereikbare plaatsen, zoodat een collatie met zeer veel bezwaren gepaard zou gaan: zelfs al wilde men zich met abklatschen vergenoegen voor het eigen- lijke vergelijkingswerk, dan waren om die abklatschen te verkrijgen toch weer de origineelen noodig. Ook waren er inscripties, o. a. koperplaten uit particulier 1) Herdenking, pag. XVII, noot 1. 2) ibidem, pag. XIX*, noot 1. 3) Zie Notulen Bat. Gen. 1909 pag. 179. 4) Rapporten der Oudheidk. Commissie, 1910, pag. 5, XT bezit, waarvan de verblijfplaats in het geheel niet meer bekend was, naast andere, waarbij op de transseriptie elke aanwijzing ontbrak, met wat voor opschrift men eigenlijk te doen had. Hen consequent doorgevoerde collatie was dus onmogelijk, zij was veroordeeld half werk te blijven. Zwaarder woog echter het argument, dat ook waar wel gecollationeerd kon worden en wellicht afwijkingen gevonden zouden worden, geen voldoende vrijheid gevonden zou worden, die afwijkende lezingen in den tekst op te nemen. Uit den aard der zaak zou het juist onzekere plaatsen gelden en wie waarborg- de daar, dat de eventueele collator het bij het rechte eind had en hij zich niet bij het aanbrengen zijner wijziging aan een Schlimmbesserung schuldig maakte ? Zekerheid zou eigenlijk alleen te verkriijgen zou in duidelijke gevallen, waar natuurlijk ook de kans op afwijkende lezingen het geringst was en hoogstens eens geconstateerd zou kunnen worden, dat op de transscriptie ergens een interpunctie of zoo overgeslagen was. Doch op twijfelachtige plaatsen zou altijd min of meer onzekerheid blijven bestaan en geen conscientieus collator er ooit toe komen zijn lezing voor die van een autoriteit als Brandes in de plaats te stellen, zelfs in die gevallen, waar hj, indien hijj zelf de inscriptie uitgaf, aan eigen opvatting de voorkeur zou geven. Daarenboven heeft het tegenover elkaar stellen van verschillende lezingen eigenlijk alleen daar practisch nut, waar men tevens de argumenten voor ep tegen kan bespreken, en tot een dergelijke be- handeling, bij de volledige uitgaaf eener inscriptie op haar plaats, leende zich een publicatie als deze vanzelf toch miet. Deze practische overwegingen werkten mede de schaal te doen overslaan naar die zijde, waarop wij ons principieel reeds meenden te moeten plaatsen. Het komt ons namelijk voor, dat in het algemeen postume arbeid ongerept gelaten moet worden en voor geen aanvullingen of verbeteringen vatbaar is. Acht men het nagelaten werk, zooals men het vindt, ongeschikt, welnu, niemand dwingt tot publicatie. Doch besluit men eenmaal tot de uit- gave, dan geve men het ook precies zooals men het gevonden heeft. Zoo ergens dan past hier de grootste deferentie tegenover den overleden auteur, die zich niet meer verdedigen kan tegen wat, al is het ook met de beste bedoelingen, aan zijn werk „verbeterd”’ wordt. Er ligt altijd iets pijnlijks in datgene aan de openbaarheid prijs te geven, wat door den auteur daarvoor nog niet geschikt geacht werd en men zal daartoe dan ook slechts overgaan, als groote weten- schappelijke belangen op het spel staan. Maar men vermijde dan toch zoo veel mogelijk aan wat niet af is den valschen schijn te geven dat wel te zijn. Als men een torso opgraaft en dat ten toon zal stellen, voorziet men het niet eerst van gerestaureerde armen en beenen. XIV Zoo werden dus de transscripties uitgegeven, geheel overeenkomstig het manuscript, onverschillig of ze al gereed of nog niet gereed waren. Wij ont- veinzen ons niet, dat Dr. Brandes zelf ze, ware hij in staat geweest de uitgave nog in persoon te bezorgen, zeker niet in dezen vorm had doen afdrukken. Doch wij zijn er aan den anderen kant evenzeer van overtuigd dat hij, met zijn breede opvattingen waar het de belangen der wetenschap gold, in ons geval precies hetzelfde gehandeld zou hebben. Toen eenmaal in principe was aangenomen, dat van het manuscript niet zou worden afgeweken, volgden daaruit vanzelf de regels, waaraan wij ons bij de uitgave gehouden hebben, en waarvan bij den druk van het eerste deeltje reeds met een enkel woord werd melding gemaakt. Een enkele afwijking, die wij noodzakelijk achtten, betrof verschrijvingen, die met zekerheid als zoodanig aan te wijzen waren, en die, waren ze miet hersteld, tot verwarring aanleiding gegeven zouden hebben. Hoofdzakelijk betrof het gevallen, waarin e voor & was blijven staan of waar in der haast e voor geschreven was. Men zal geen opgave van die gevallen verlangen; waar er ook maar de minste twijfel bestond of het werkelijk wel een verschrijving was, hcbben wij voor alle zekerheid de schrijffout maar liever laten staan. Een tweede verandering in de spelling moest noodzakelijkerwijze daar worden aangebracht, waar (wat in de het eerst vervaardigde transseripties voor- kwam) een weifeling bestond, soms in dezelfde inscriptie, tusschen twee letter- teekens, die beiden denzelfden klank moesten weergeven. In die gevallen moest natuurlijk uniformiteit ingevoerd worden, en daar in de overgroote meerderheid der afschriften Brandes een vast transscriptie-systeem gevolgd heeft, waarvan hij verder niet meer is afgeweken (het voor het Sanskrit gebruikelijke, met opname van rë en lë en met vervanging van de v door de w), was het niet twijfelachtig, welke van de twee letterteekens behouden moest blijven. Op dien grond werd eenige malen sh in s veranderd; in de oudste transscripties kwamen verder somtijds oe, tj, dj en nj voor, die tot u, ec, j en úü gewijzigd werden, terwijl ten slotte in hoogst enkele gevallen de lingualen door een punt boven de letter aangeduid waren, welke punt, eveneens in overeenstemming met het systeem der latere afschriften, door ons onder het letterteeken geplaatst werd. Voor het overige hebben wij ons aan de letter van het manuscript gehouden met een angstvalligheid, die in elk ander geval misplaatst zou zijn geweest. Zoo is b.v. nergens, waar op het eind van een woord de h voorkwam, daarvan een h gemaakt, ook al veronderstellen wij, dat in zeer veel gevallen het ontbreken van die punt miet zoo bedoeld is. Maar er bestond natuurlijk XV geen zekerheid, dat hier en daar niet wel degelijk de gewone h op de inscriptie stond, met name waar het volgend woord met een klinker begon. Bij die onzekerheid meenden wij ons van alle verandering te moeten onthouden. In dit verband zij er tevens op gewezen, dat Dr. Brandes geen onderscheid maakt tusschen ng en ù, zooals Prof. Kern dit doet bij zijn transscripties; doorgaans wordt steeds het teeken ng gebruikt, terwijl de ù miet voorkomt, doch in een enkele transscriptie juist weer overal de ù, met vermijding van de ng. Ook hierin hebben wij zonder meer het manuscript gevolgd. Datzelfde geschiedde voor zoover doenlijk ook bij de woordafscheiding en bij het aanduiden der lacunes. Enkele malen, vooral daar waar tusschen verschillende lezingen geweifeld was, werd niet duidelijk aangegeven, waar het ééne woord eindigde en het andere begon, waarschijnlijk met opzet, daar het in die gevallen den sckrijver zelf nog niet duidelijk was, waar de afscheiding moest worden aangebracht. Natuurlijk is in den druk die onzekerheid behouden. In andere gevallen is de onduidelijkheid onopzettelijk, in het bijzonder daar, waar de transscriptie klaarblijkelijk vlug van een kladje in het net geschreven is; zoo veel mogelijk is bij den druk nagegaan, waar het de bedoeling was, dat een afscheiding stond, doch veelal ontbrak de zekerheid en moest gedeci- deerd worden in dezen of genen zin. Van veel belang is deze zaak natuurlijk niet, daar, behalve bij als zoodanig aangegeven interpuncties, in de origineele stukken van woordafscheiding in het geheel geen sprake is. Wat de interpunctie betreft, deze werd in enkele transscripties door punten, in de meeste door komma's aangegeven; bij den druk is ter voorkoming van verwarring overal het laatste systeem gevolgd *). Van eenig verschil tusschen zwaardere en lichtere interpunctie bleek alleen bij de bekende aanvangs- en sluit-teekens, die, waar ze in het manuscript voorkwamen, dienovereenkomstig door || en || o || zijn aan- geduid in den gedrukten tekst. De enkele streep | duidt afscheiding van regels aan, daar waar de regels in den tekst doorloopen; een enkele maal wordt er echter klaarblijkelijk een eveneens op de oorspronkelijke inscriptie door een streep aangeduide zware interpunctie door weergegeven. Bij lacunes heeft het manuscript, en dus ook de druk, geen haak- jessysteem toegepast, doch eenvoudig ruimte opengelaten. Alleen moest in zoover daarvau worden afgeweken, dat een duidelijke aanwijzing zou worden verkregen van de lacunes van één of twee letters (in het manu- seript door kleine streepjes aangeduid), waar open ruimte twijfel zou teweeg brengen of men te doen had met twee van elkaar gescheiden woorden, 1) In enkele transscripties, waar de interpunctie niet consequent doorgevoerd was, is zij geheel weggelaten. XVI zonder lacune, of met één woord, waarin wel een lacune voorkwam, met andere woorden in die gevallen, waar de open ruimte zóó gering zou zijn, dat zij voor den gewonen afstand tusschen twee woorden gehouden kon worden. In die gevallen is gebruik gemaakt van het teeken ( ); uitgezonderd natuurlijk daar, waar door het voorkomen eener interpunctie voor of na de lacune alle moge- lijkheid tot verwarring ontbrak. Bij grootere lacunes is zooveel mogelijk ook in den gedrukten tekst naar verhouding evenveel opengelaten, als in het ma- nuscript het geval is. Het bleek intusschen, dat in dit laatste de open ruimte niet altijd volgens den zelfden maatstaf en niet altijd met minutieuse nauw- keurigheid berekend was: in sommige gevallen was namelijk door Brandes zelf de lacune later aangevuld en dan besloeg veelal het ingevulde woord of woor- den meer of minder plaats dan de lacune. Ook hier zou natuurlijk de eind- collatie volkomen nauwkeurigheid gebracht hebben, doch zooals de zaken nu staan behoeft men bij eventueele aanvulling der lacunes een geopperde gissing niet af te keuren, omdat die niet precies in de opengelaten ruimte zou passen. Met deze eigenaardigheid van het manuscript hangt een andere samen: soms heeft bij lastige stukken Brandes eerst opgeschreven, wat hij direct lezen kon, met openlating van eenige ruimte voor het nog onduidelijke, later werd dan ook de rest gelezen en opgeschreven, doch wanneer nu de open plaats te ruim berekend was, bleven natuurlijk op papier stukken lacune’ open, die in wer- kelijkheid bij de origineele oorkonde niet bestonden. De transscriptie zou daar, ware zij nog eens overgeschreven geworden, een aaneengesloten geheel gevormd hebben; nu dit niet plaats gehad heeft, zijn er van die kunstmatige lacunes blijven staan. Hier en daar kan dan ook geconstateerd worden, dat de eerste letters, op een open ruimte volgend, onmiddelijk aansluiten bij de laatste aan die open ruimte voorafgaande: daar behoort dan natuurlijk eigenlijk geen laeune voor te komen. Hetzelfde is ongetwijfeld ook het geval bij enkele andere lacunes, waar de samenhoorigheid van het voorafgaande en volgende niet zoo duidelijk blijkt en alleen met behulp van de oorkonde zelf of de abklatsch vast zou zijn te stellen. Daar het ondoenlijk was een grens te trekken en zulk soort open ruimten gedeeltelijk te doen verdwijnen, gedeeltelijk te laten staan, werd besloten ook in dit opzicht de eenmaal aangenomen gedragslijn: de druk vol- komen volgens het manuscript, consequent door te voeren en al dergelijke la- cunes, als zoodanig bedoelde en niet bedoelde, te handhaven. De plaatsen, waar de zekerheid bestaat, dat de lacune behoort te vervallen, zullen den gebruiker der trausseripties natuurlijk dadelijk in het oog vallen. Onder onzekere woorden en letters was in de transseriptie een streep gezet; in den gedrukten tekst zijn ze door cursiveering weergegeven. Van tijd XVII tot tijd waren variae lectiones bovengeschreven; deze zijn in een voetnoot aan- gegeven }), waar men ook de zeer enkele door Brandes aan de transscriptie toegevoegde korte aanteekeningen vinden zal. Niet aangegeven is alleen de twijfel tusschen 1 en &; op grond van het weinige verschil tusschen de teekens voor die beide klanken in het Kawi-schrift, deed zich die twijfel natuurlijk passim voor en eenig practisch nut leek ons de telkens herhaalde vermelding daarvan miet te hebben. Enkele malen stond in de transscriptie, niet als bo- venschrift of aanteekening, doch opgenomen in den doorloopenden tekst, achter zeker woord: (lees . . . …). Ook in dit opzicht is de gedrukte tekst in overeen- stemming met die van het manuscript gebleven. De transscripties, zooals ze door Brandes waren nagelaten, bevatten slechts zeer korte, sommige zelfs in het geheel geen, aanduidingen omtrent de origineele oorkonde, waarvan ze afkomstig waren. Later had, zooals boven reeds vermeld werd, de Heer Rouffaer er nog korte litteratuuropgaven bijgevoegd. Het lag voor de hand, dat ze miet zoo maar afgedrukt konden worden, zonder dat de eventueele gebruiker eenigszins wegwijs gemaakt was, met wat voor stuk hij te doen had en waar hij er wat meer over vinden kon. Om die reden werden de korte overzichtjes, die men aan elke transscriptie ziet voorafgaan, samengesteld. Daarbij zijn uit de over elk stuk bestaande litteratuur die plaat- sen, welker kennisneming tot recht begrip der inscriptie wenschelijk was, in extenso of slechts met weglating van wat niet ter zake deed of te veel plaats- ruimte zou vorderen, afgedrukt, terwijl bij mededeelingen, die niet op den inhoud van de oorkonde betrekking hadden, doch uitsluitend de uiterlijke ge- schiedenis van het stuk betroffen (b.v. verplaatsing), met een verwijzing naar de desbetreffende plaatsen werd volstaan °). In het bijzonder is telkens Brandes zelf, wanneer hij één of ander over den inhoud van eenige inscriptie gepubli- ceerd had, zoo veel mogelijk woordelijk geciteerd, ten einde ook in dit opzicht de geheele uitgave zooveel doenlijk het karakter te doen dragen van Brandes’ eigen arbeid. Gelijk men ziet zijn eerst in chronologische volgorde de gedateerde inscripties van Java afgedrukt, daarna de ongedateerde, alleen in zooverre eenigermate chronologisch, als eerst de volgens afkomst en lettertype oudste Midden-Javaansche opschriften, en aan het slot de latere Oost-Javaansche gegeven 1. De ecursiveering in de noten moest in enkele gevallen achterwege blijven, waar de druk- kerij niet over alle vereischte lettertypen beschikte. 2). De gebruikte afkortingen zullen wel geen aanleiding tot misverstand geven. Ten over- vloede zij vermeld, dat met Not. en Tijdschr. de Notulen en het Tijdschrift van het Bataviaasch Genootschap bedoeld zijn, Rapp. zijn de Rapporten der Oudheidkundige Commissie. Verbeek is de aanduiding van Dr, R, D, M, Verbeek's bekende Oudheden van Java, in Verhandel, Bat, Gen, XLVL ago), De andere aangehaalde werken vereischen geen afzonderlijke aanduiding. XVIII zijn. Vervolgens komen enkele exemplaren van de Buitenbezittingen. Diegene der transscripties, welke reeds elders gepubliceerd waren, hetzij door Brandes zelf, hetzij door anderen, zijn niet nog eens herdrukt, doch wel is een opgave ervan achter de thans voor het eerst uitgegeven transscripties te vinden. Ook bij deze opgave is uitsluitend opgenomen, wat Brandes zelf voor het Corpus verzameld had, m.a.w. alleen de in de transscriptie-portefeuilles aangetroffen stukken worden vermeld, niet ook eventueele elders uitgegeven oorkonden, niet door den auteur in die bundels verzameld. Tot slot volgt dan een lijstje van afwijkende lezingen van Brandes, blijkende uit aanteekeningen van zijn hand, op inscripties, welke door andere personen waren gepubliceerd. Een oogenblik rees de vraag, of het soms wenschelijk zou zijn ook de vroeger reeds elders uitgegeven transscripties in herdruk bij deze verzameling op te nemen. Van dat idee werd echter afgezien uit overweging, dat waar die vroegere uitgaven door Brandes zelf grootendeels met voortreffelijke vertaling en commentaar geschied zijn, ieder die ze voor zijn studie noodig heeft, toch naar die volledige uitgave grijpen zal en de in z’n eentje herdrukte transscriptie zou laten voor wat zij is. Op die wijze zou dus die herdruk toch geen nut stichten. Wel zou het overweging verdienen te zijner tijd alle elders verspreid gepubliceerde Oud-Javaansche oorkonden in één boekje te vereenigen, dan echter niet alleen die van Brandes, maar ook die van Cohen Stuart, Kern en anderen. Een dergelijke verzameling ligt intusschen buiten het bestek van de thans ondernomen uitgave. Ook ter zake van de illustratie bestonden verschillende mogelijkheden !). Men kon besluiten tot volledige fotografische weergave van alle behandelde inseripties, hetgeen zou neerkomen op een driehonderdtal platen. De onkosten, daarmede gemoeid — niet slechts die van de reproductie zelf, maar vooral die van de fotografische opname op allerlei moeielijk bereikbare plaatsen — werden te aanzienlijk geoordeeld, dan dat er toe mocht worden overgegaan. Zulk een volledige reproductie zou wellicht op haar plaats zijn in een standaard-publicatie, een volledig Corpus met vertaling en commentaar, niet bij de toch altijd een voorloopig karakter dragende uitgave van transseripties alleen. En zelfs in dat eerste geval zou het nog de vraag zijn, of het eigenlijk geen overbodige luxe was, die hooge onkosten te maken, gezien het feit, dat model-uitgaven als de Corpora Inscriptionum Graecarum en Latinarum, die toch wezenlijk wel aan alle wetenschappelijke eischen voldoen, de inscripties niet van reproducties vergezeld doen gaan. Te minder zou volledige reproductie noodig zijn, waar het Kawi- 1). Vergelijk hierover de Nota in Notul. Bat. Gen. 1912 p. 30 —35. XIX schrift zichzelf zoowel op Midden- als Oost-Java betrekkelijk zoo gelijk gebleven is — in tegenstelling met de menigte afwijkende lettervormen in Britsch-Indië, die bij de uitgave der Epigraphia Indica het publiceeren van reproducties door- gaans onvermijdelijk maken. De transseripties van Brandes hebben, op een zeer enkel exemplaar in Wenggi- of Nagari-schrift na, alle betrekking op Kawi- inseripties, zoodat zeer goed volstaan kon worden met het ter illustratie geven van karakteristieke specimina van schriftsoorten op steenen en koperplaten uit de verschillende eeuwen van de geschiedenis, die het Kawi-schrift doorloopen heeft. Voor zoover de steenen betreft, is dat geschied met behulp van foto’s van abklatschen, niet van de origineele oorkonden zelf, een methode, die in de practijk de duidelijkste bleek en dan ook b. v. in de Epigraphia Indica steeds toepassing vindt. Ten einde de lettervormen op eenigszins groote schaal te kunnen afbeelden, zijn slechts kleine gedeelten van de steenen genomen, waaruit ook al vanzelf volgt, dat de hierachter opgenomen platen niet te beschouwen zijn als hulpmiddel ter contrôle of iets dergelijks, doch uitsluitend als illustratie, ten eimmde een denkbeeld te geven van de verschillende stadia van het Kawi-schrift. Een volledige en nauwkeurige vergelijking der onderscheiden lettertypes van dit schrift in den loop der eeuwen en over geheel Java heeft nog nooit plaats gevonden en dient het onderwerp van een afzonderlijk, zuiver epigra- fisch, onderzoek te zijn. Zoolang dat nog niet ondernomen is en daardoor ook betrouwbare vergeliijjkingstabellen ontbreken, zou het nog van weinig nut zijn het illustratiemateriaal verder uit te breiden dan thans geschied is, nu slechts de hoofdtypes van het Kawi-schrift in zijn opeenvolgende periodes aan- gegeven zijn. Met het bovenstaande meenen wij voldoende, zij het slechts in hoofd- zaken, te hebben aangeduid, op welke gronden de uitgave van Brandes’ nagelaten transscripties heeft plaats gehad op de wijze, zooals zij hierbij aan het weten- schappelijk publiek worden aangeboden. Aan de correctie is, zooveel in ons vermogeu lag, de grootste zorg besteed, zoodat, naar wij hopen, de drukfouten, die er natuurlijk toch in zijn achtergebleven, niet tot de hinderlijke be- hooren. Voor de gevallen, waarin wij het manuscript zouden hebben mis- verstaan, roepen wij de toegevendheid van den gebruiker in; waar het op twijfelachtige punten natuurlijk onmogelijk was zekerheid te verkrijgen om- trent de bedoeling, moesten wij de moeielijkheid wel zelf naar ons beste weten oplossen. | Indertijd werd het plan geopperd, als hulde aan Brandes’ nagedachtenis een herdruk te doen plaats hebben van zijn werken. Van dat plan is ten XX slotte afgezien, en terecht: juist tengevolge van zijn eigen verbazingwek- kende werkzaamheid heeft de Javaansche archaeologie (in den ruimsten zin) een zoodanige evolutie doorgemaakt, dat zij bij zijn dood eigenlijk een geheel andere geworden was, dan toen hij zijn eerste artikelen schreef. Men zou zich dus bepalen tot publicatie van de epigrafische nalatenschap. Het zou niet aangaan hier nog van een hulde te spreken: wie kennis neemt van deze honderd en twintig nog nooit bekend gemaakte oorkonden met hun bijna onuitputtelijke gegevens op epigrafisch, historisch en taalkundig ge- bied, beseft ten volle, dat niet wij epigonen hier een daad van hulde verrich- ten, doch integendeel de grondlegger der Javaansche archaeologie ons opnieuw aan zijn nagedachtenis verplicht door een hulpmiddel van miet licht te overschat- ten waarde voor de studie, die zijn levenswerk was, laatste bewijs tevens van een gemakkelijker te bewonderen dan na te volgen werkzaamheid. INE) ISR TO Ea November, 1913. nge me eene aeta eene enen ee erneer MAR 31 1916 | 74 Oud-Javaansche Oorkonden. Nagelaten Transscripties VAN WIJLEN Dr. J. L. A. BRANDES. Uitgegeven DOOR Dr. N. J. KROM. VERHANDELINGEN VAN HET Bataviaasch Genootschap van Kunsten en Wetenschappen. Dee LX. Eerste stuk. BATAvraA, s Haer, ALBRECHT & Co. _M. NIJHOFF. 1913. | er, MAR 31 1916 Oud-Javaansche Oorkonden. Nagelaten Transscripties VAN WIJLEN Dr. J. L. A. BRANDES. Uitgegeven DOOR Dr. N, J. KROM. | VERHANDELINGEN VAN HET Bataviaasch Genootschap van Kunsten en Wetenschappen. Dee LX. Eerste stuk. BaArTAvra, BLA ED ALBRECHT & Co. M. NIJHOFF. LOE EERS: Aangezien het bleek, dat de verzorging van Dr. Brandes’ epigraphische nalatenschap een hoogst tijdroovend werk was en het daardoor ongewenscht lang zou duren, alvorens dit zoo belangrijk werk in handen der belangstellen- den kwam, werd besloten de uitgave te splitsen. Zoodoende worden thans als eerste stuk de gedateerde inscripties van vóór 1000 (aka, dus tot en met de regee- ring van Airlangga, aangeboden. Bij het tweede stuk hoopt ondergeteekende een Inleiding te voegen, waarin de wijze van uitgave enz. zal worden verantwoord. Voorloopig zullen de volgende mededeelingen kunnen volstaan. De transscripties zijn volkomen volgens het manuscript afgedrukt; alleen in die gevallen, waarbij in eenzelfde oorkonde het zelfde Oud-Javaansche letter- teeken op verschillende plaatsen door een verschillend Latijnsch karakter was weergegeven, is ter voorkoming van verwarring umiformiteit ingevoerd. Voor het overige zijn geen veranderingen aangebracht (een enkele verschrijving, die hersteld kon worden, natuurlijk daargelaten), zoodat als men b.v. in de ééne regel patih en in de volgende patih leest, het weglaten van die punt niet te wijten is aan slordige correctie, doch aantoont, dat die schrijfwijze ook in het manuscript afwijkt. Woorden en letters, waaromtrent bij Dr. Brandes onzekerheid bestond, zijn cursief gedrukt. Bijgeschreven variae lectiones worden in een voetnoot aangegeven, met verwaarloozing nochthans van de passim voorkomende twijfel tusschen 1 en é&, waarvan het vermelden practisch van geen belang werd geacht. Wat de woordafscheiding betreft, was het manuscript niet altijd even duidelijk, zoodat in enkele gevallen het doen van een keuze tusschen twee mogelijkheden onvermijdelijk was. De grootte der lacunes is ook zooveel mogelijk overeenkomstig die in het manuscript, hoewel dit laatste in het aangeven van het ontbrekende de afstanden niet altijd naar denzelfden maatstaf gerekend bleek te hebben; wanneer men dus de lacunes e conjectura aan wil vullen, behoeft men zich niet angstvallig aan de in het manuseript en dus ook in de gedrukte transscriptie opengelaten ruimte te houden. Bij lacunes van één of twee letters is het teeken ( ) gebruikt. II Eindelijk dient er ook rekening mee gehouden te worden, dat Dr. Bran- des somtijds eerst opschreef wat duidelijk te lezen was, en het minder duide- lijke later aanvulde. Dit heeft tengevolge, dat, als de voor die latere aanvulling opengelaten plaats wat te ruim berekend was, stukken openbleven op papier, terwijl de transscriptie feitelijk één aaneengesloten geheel kon en moest vormen. Ken voorbeeld daarvan is no. XXXIIL, waar in verscheiden regels blijkt, dat de onmiddellijk op de eerste lacune volgende letters aan behooren te sluiten bij de aan die lacune voorafgaande. Op diezelfde wijze kunnen ook elders lacunes in de transscriptie voorkomen, die niet als zoodanig bedoeld zijn; daar echter slechts in enkele gevallen zekerheid te verkrijgen was, is ook in dit opzicht het manuscript overal volkomen getrouw weergegeven. De bovenschriften zijn van de hand van ondergeteekende; zooveel mo- gelijk is daarbij echter Dr. Brandes zelf geciteerd. Ni KEE or: belangwekkend is, omdat het opschrift dateert uit 682 (aka — 760 A. D. Terwijl het zoo de oudste ons bekende inseriptie is in oud-Javaansch schrift, GEDATEERDE INSCRIPTIES. LL Steen. Gevonden in 1904 door den Heer Leydie Melville te Dinaja, res. Pasoeroehan. In Rapp. 1904 p. 9 verklaart Dr. Brandes, dat deze steen „uiterst voert het tegelijkertijd de oudste oud-Javaansche periode van Oost-Java weer een heel eind hooger op, hooger zelfs dan die van Midden-Java, wat ons voor een nieuw raadsel stelt. Tengevolge van het onduidelijke schrift is het stuk niet gemakkelijk te ontcijferen”. De steen is thans als D. 118 opgenomen in het Museum te Batavia en afgebeeld op Foto Oudheidk. Comm. no. 745. . Asit tapawan yena gust(1) . rapawita || mwah apitana . itt smrtah sa swargga geta te pu ‚ hmwasya duhitajajnepradeputra(s)ya ‚na iti mahisija nani yasya wimatah || a je bhagawatim agastyebhat/ah dwiatihita krpa gaja „ ponaih sanayakaganaih samacara yanadhaca ramya ca maha . rsì bhawana a{walahajiri-yah | purwwaih krtan tu sura danumayi „ samiksyakirttipriyah talagam prati mam manaswi ajùa . pyagilpinam aram sah _ dirghadarger krsnadbhutopalama ‚ yim nrpatihgakara || rajbagastyah cakabde nayana wasu . rase märggacIrse camase ardrartthe cukraware pratipa „ dadiwase paksa sandhodhruwe suktwibhbhihwedawidbhih ya ti para . sabitaih sthapakadyaih sahonaih karmmajtaih kumbhalanca sudr ‚ matimataslhapilah kumbhayonih || kselram gawah supuplah mahisa ‚ ganayutah dasadast purogah datta rajna maharsìi prawara caru 6 wmnatah-wikkhatah; 7 krpa-krwa; 8 yana-vaga; 10 talasam-talagama . Verhandelingen Bat. Gen. DI, LX. ha 2 18. wi sthana sarwwadhanadiwyapa sarwam dwijanam bhawanam piwrda 19. ramca adhhutam cawisrambaya atiptinam yawa yawi 20. kaka yyacchadanaih suprayuktam || ye bandhawah nrpasutah ca Do mi samantrimukhyah datto nrpasya yadi do pratikulacittah nasti | Do Lerdoma kutilah narake pateyuh na acutra ca ee) laganma wicyah nrpasya nuwidhah yadi datti wrddho astakya . pujah danapya punya yajana ddhyayana RS DO MO LO Nm nrpatih yatha ewam. Van regel 9 (half) tot 22 (half) zijn de verzen de volgende: purwwaih krtan tu suradanumayi samiksya kirttipriyah talagam apratimam manaswi ajhapya gilpinam aram sah — dirghadarger krsnadbhutopalamayun nrpatih cakara rajhagastyah cakabde nayana wasu rase marggacirse ca mäse ardrärthe gukraware pratipadadiwase paksa sandhodhruwe suktwibhbhih wedawidbhih yatiparasahitaih sthapakadyaih sahonaih karmmajùaih kumbhalaùeasudr — rmatimatasthapitah kumbhayonih ksetram gawah supuptah mahisaganayutah dasadäsipurogah dattarajna maharsiprawara caruhawisthana sarwwadhanadi wyapasarwam dwijanam bhawanam piwrsaramca adbhutamca wisrambaya atiphi nam rawayawikakayyacchadanaih suprayuktam ye bhandhawah nrpasutah ca samantrimukhyah datto nrpasya yadi do pratikulacittah nasti krdoma kutilah narake pateyuh UE Steen, afkomstig van het Diëng-plateau. Over de inscripties daarvandaan zie men Notulen 1886 p. 29 sq, 186— 189; Tijdschr. 31 p. 250 sqq., Not. 1887 p. 15, 61 sq. en 85 sq., 1888 p. 2 sq, 25, 41, 62 en verder het opgegevene bij Verbeek p. 125 sqq. Deze steen is no. 4 van de im Not. 1887 p. 85 sq. door Dr. Brandes gegeven lijst. Hij komt daarop voor als: „nog staande im de pasanggrahan”’, doch is blijkens Notulen 1888 p. 2 sq., 41, 62 sq. overgebracht naar Batavia en als D. 58 in het Museum aldaar opgenomen, gelijk blijkt uit de definitieve lijst in Not. 1889 p. 181. De steen is afgebeeld op foto 145 en 146 van Van Kinsbergen en wordt naar de woorden, waarmee de inseriptie op de achterzijde begint, dik- wijls aangeduid als ‚hanasima-steen’, abklatsch Oudh. Bur. no. 93, 94 en 340, afgietsel Leiden Ethn. Mus. no. 2990 (Cat. Juynboll p. 228). In Tijdschr. 82 p. 108 noot, deelde Dr. Brandes mede, dat het jaartal 78L is. 22 acutra-awutra; ca-wa; in de zelfde regel is later toegevoegd achter ca: ne ha wa ga twi, waarbij als mogelijke lezing voor na: na, voor twi: tri aangegeven is. Voorzijde. Is jagaddhita 2. sati aka warsatita 781 jyestamasa 5. mi krsnapaksa a po tu wara wuruku(ng) ma 4. tatkala sang pamagat tiga ngger si dama manima 9. 6. Te 8. drwya 4 Je ning hulun haji wa 10. 4 dang 1 panglipa t 4 NE ? padamaran 12. 1 earanti tambra 4 dpa a 13. pangkur 14. 15. Achterzijde. Ll. hana sima i cri manggala watak hino sawah lamwit | hana 2. sima ìi wukawatu watak wantil sawah tampah 8 hana sima 3. 1 panulingan watak pikatan sawah tampah 1 blah 1. Er bestaat een tweede, klaarblijkelijk oudere, transscriptie, welke van de bovengegevene slechts daarin verschilt, dat overal b in plaats van w staat. II. Steen, hoog 49 cM., breed 20/21 eM., afkomstig van Gandasoeli (afd. Temanggoeng, res. Kedoe), later overgebracht naar desa Dewa Karajan (Diwak), welke intusschen in den inventaris der oudheden in de residentie Kedoe (Rapp. 1911) niet te vinden is. Volgens Dr. Verbeek (p. 139) zijn van Gandasoeli drie beschreven steenen afkomstig, waarvan ééne, een ruwe riviersteen van 14 (lees 15) regels, het jaartal 769 zou bevatten. Deze mededeeling is onjuist; niet op den nog ter plaatse zich bevindenden riviersteen staat dit jaartal, doch op de hier volgende van 19 regels, welke later naar de controleurswoning te Magelang is overgebracht, en waarvan de verblijfplaats op het oogenblik niet bekend is. Abklatschen worden vermeld Not. 1869 Bijl. N, 1876 Bijl. 1 no. 17, IL no. 18; thans is er geen meer te Batavia aanwezig; afgietsel Leiden Ethn. Mus. no. 2993 (Cat. Juynboll p. 283). 1. swasti gakawarsatita 2. 769 jyestamasa ti 12 het tweede cijfer onduidelijk; ook in 11 staat op de plaats van het vraagteeken een onduide- lijk cijfer. 3. thi astami cuklapaksa 4. wagaì wara hri pa ò. hing tatkala (ta) ndda pu ha wang glis anakwbi sipirdkhu 6 7. tl wiki (nga) naya hu 8. minamahkan pangliwattan 9 1 padamaran 1 pamapi(r)nya 10. ngan 6 curi(ng) 1 nihan praca 11. ktinda dang puhawa(ng) elis 12. tatra sakst dapunta likha 18. dapunta curadri hyang guru 14. gawai hyang guru gowar 15. hkhita kubbadangan 67 di pabwaya y da 17. dang pu wang glis cihna 18. ndati palupadi sima 19. nda || Bij regel 4 teekent Dr. Brandes aan: ‚„wrhaspati 2” JAS Steen, afkomstig van desa Karang-tengah (afdeeling Temanggoeng, res. Kedoe), gebroken in vijf fragmenten (zie de schematische voorstelling). Daarvan zijn a, c en d verloren gegaan; a en d zonder eenig spoor achter te laten, terwijl ec eenigen tijd bij het controleurshuis te Magelang gestaan heeft, blijkens Hoepermans bij Verbeek p. 188. Dit is het eronder gegeven midden-fragment, welks afmetingen Dd zijn: van boven 50 van onder 46 e.M., op zij 21 en 45 c.M. Voor Eeen de abklatschen zie men Notulen 1869 Bijl. N 1876 Bijl. Ino. 18, IL no. 17 en hieronder; afgietsel Leiden Ethn. Mus. No. 2994 (Cat. Juynboll p. 283). Begin, rechterzijde en benedenstuk ontbreken dus. Dr. Brandes teekent verder aan „schijnt met verzen in ’t Sanskriet te beginnen ; regel 15 van dit fragment begint een pragasti”’. De fragmenten b en e zijn respec- tievelijk als D 27 en 34 in het Museum te Batavia opgenomen. Van de eerste is geen transcriptie aanwezig, abklatsch Oudh. Bur. no. 235 en 286; de tweede waarvan abklatschen 113 en 219 op het Oudh. Bur. en afgietsel no. 2982 (Cat. Juynboll p. 282) in het Ethp. Mus. te Leiden, wordt door Dr. Brandes in den Catalogus (p. 984) aldus beschreven: „Fragment van een steen, benedengedeelte. Vaal grijs. Verweerde andesiet. 17 Regels zeer klein oud-Javaansch schrift van Midden-Java. Afkomst onbekend. Hoog 39, breed 58, dik 10. _ Bevat slechts namen van getuigen, met hunne titels en de hun geschonken getuigengiften”’. 10) praca-prabha. 15. 18. 18. Midden fragment (c.) gamäcirahitakarunatmikacara . . . . jyate tisakti ntineandrama so tincahangsa ùca kala ste crm ghananatha haryyadahitam rilorya tasyanupunya swasti cakawarsatita 769 jyestamasa dacami krsnapaksa tunglai umanis wrhaspati wara tatkala n pu palar sang lakilaki pu sang anakabi mawaih sawah sima k winihnya ha 1 iki sima lmah mi kayumbrangan winihnya ha 1 wha 1 kanang lwah 1 ti winihnya ha 5 i kali winihnya ha 5 ingkuli winihnya ha 4 hmah ri trihaji ekapinda winih ha 19 wa 1 tatra sakst sang nawar sang sih winaih takurang yu 1 simsim 1 suhansunan i simandaksa sang luapandan anakbanwa i takurang yu 1 simsim 1 si musangka niryyan anak banwa i calibi watak wadwa sang makudur kina umadaggananga naka i gawal ni hawuryyan kar hyang winaih takurang yu 1 si baha ramani kalima si haba De cijfers 4, 5 en 9 zijn in de transseriptie in het oud-Javaansch karak- ter blijven staan. Er onder staat nog: „criman aryyasamarottungga it’. Lo ep) Onder-fragment (e.), Mus. Bat. D. 84. maùjan rama ni winaih takurang yu 1 juru si jati rama ni swara wìnaih takurang yu 1 i sukun si madhawa rama mi gawana winaìh takurang yu l i waringin juru si lanca rama ni nari winaih takurang yu 1 wua ta si mangga rama ni napal winaih takurang yu 1 i panda kyan juru si rindang rama ni gunung winaih takurang yu 1 1 pti juru si wikrama rama ni dhara winaih takurang yu ll ma si pingul rama ni ambari winaih takurang yu 1 kalima si kunguruma rama ni taji winaih takurang yu 1 putih hlai 1 kalambi 1 punukan 1 suhansuhan 1 1 lwapandar kalima si halap rama ni Wi Middenfr. begin: so-he. 6 8. naih takurang yu 1 putih hlai 1 kalambi 1 punukan 1 sguhan suhan 1 juru si janaka rama ni rong winaih takurang yu 1 parwuwus si rama ny awak winaih takurang yu li 1hajj1 pabyaya ni thang winaih takurang yu 1 si 10. ih juru sì cangkara rama ni dharm(m)a winaih takurang bang 1 par- wuwus sì gunung rama ni nasak winaih takurang yu 1 parwuwus 11. si kuwil rama ni buwi winaih takurang yu l wariga si sumbak rama ni sindhu winaih takurang yu 1 juru matuha sy awit rama 12. ni ayat winaih takurang yu l kalima si pamu rama ni bamu winarh takurang yu l si saùca rama ni winaih takurang yu 1 18, putih hlai i kalambi 1 lakai 1 punukan wadung 1 patuk kris 1 parwu- wus sang kayumangan si haras rama ni 14. wikrami anak wanwa 1 tyusan winaih takurang yu l parwuwus sang mantyasih sang kirta punta ni naga anak wanwa ri 15. cri haji winaih takurang yu 1 parwuwus sang lwa pandak si kwak rama ni Jamin anak wanwa ri hihaji winaih takurang 16. yu 1 tuhalas ri haluluwasti rama ni yada winaih takurang yu 1 tuhalas ri kandangan lambas si 17. saruh rama mi kuting winaih takurang yu 1 kimon rakai patapan V. teentje, afkomsug van Tjandi Pêrot (afdeeling Temanegoeng, residentie Kedoe), in 1819 naar Magelang overgebracht, thans (Not. 1890, p. 11 sq. 52) als D 80 in het Mnseum te Batavia. SAbklatschen worden vermeld Notulen 1869 Bijl. N, 1876 Bijl. II no. 21; Oudheidk. Bureau no. 119-—122, 379. Voor de verdere litteratuur over den tempel zie men Verbeek p. 137 en 150, benevens Rapp. 1908 p. 8 sq; 1907 p. Lsqq;. 1911 p. 278. In Notulen 1890 p. 52 vermeldt Dr. Brandes, dat op dezen steen, hoog 111 e.M., breed 62, dik van boven 32, beneden 85 c.M, het jaartal 774 voorkomt, swasti tita 774 asadhamasa tithi dwitiya suklapaksa, tu, pwa, & wara ta tkala rake patapan pu manuku manusuk DAE Steen van onbekende afkomst; volgens een conjectuur van den Heer Rouffaer in Notulen 1909 p. LXXVIII afkomstig van Pikatan bij Temauggoeng, volgens het afschrift in de Rijksuniversiteits- bibliotheek te Leiden (zie Tijdschr. 47 p. 455) van Perot, afd. Temanggoeng, res. Kedoe, waarvandaan de steen 11. Sumbak-sumbat. za in [819 naar het residentiehuis te Magelang gebracht zou zijn. Hij is thans gegen als D 7 in het Museum te Batavia. “Abklatschen Oudheidk. Bureau 245 en 335; afgietsel Leiden Ethn. Mus. no. 2986 (Cat. Juynboll p. 232). Dr. Brandes schrijft als volgt in den Catalogus (p. 374): „Van boven rond, doch van voren eenigszins gespitst. De inscriptie staat op een verdiept vlak in een rand. Zwart. Poreuse verweerde andesiet. Een zijde beschreven met oud-Javaansch schrift van Midden-Java. Van de 37 regels zijn de onderste rechts en links beschadigd. Afkomst onbekend.— Hoog in het midden 111, aan de zijden 91, breed van boven 60, beneden 59; dik van boven 25, van onderen 23. Caka 773 (== A. D. 851). Oorkonde, waarbij Rakai patapan pu Manukú tot Sima (sema) verklaart de desa Tulang air ratu”’. Volgens de transseriptie is het jaartal, zooals men ziet, niet 778, doch 775. suklapaksa tu. pa. a. wara hana yyumahnya tatka . la rakai patapan pu manuktú manusuk sema 1 tulang ai ‚r ratu tatkala rake pikatan patih rake wka pu pulung watu . sirikan pu sarwwa truan pu mantara manguhuri pu manduta halaran pu IJ DP U VO . maûawang palarhyang pu bairawa wlahhan pu tugu dalinan pu manu ‘__pangkur pu 8. gra tawan pu mulung tiri(p) pu gada lang pisumanglaksa wadihati pu manawan ma 9. dur pu gada anung mangasö 1 patapan milu si lalan karua pu bhadra pu tuma 10. k datar pu aku wadwa rakarayan mapatih milu sang pu kalang 1 siri- kan sang garawuy ga 1 (ti) 11. ruan sa talaga i mangnguhuri sang katudaing 1 halaran sang jiwana 1 palarhyang sang du 2. milihhan 1 wlahhan sang dakukap 1 dalinan sang hrtan 1 pangkur sang da kampa 13. t 1 tawan sang da gumlar 1 tirip sang kamalagyan 1 lampi sang de ma(ng)yung wahu 14. ta makudur sang katuwuhhan sang da(ng) raga wadwa rakarayan patapan tatka 15. la matanda si mandi tuhan ning nayakarua si bhantu si damo parwwuwus sì mangdana tuhan 16. wadwa rarai si gridhara tuhanni kalula si niha tuhan ni manapal syulihan wa 17. nua kayumwungan si gantan mantyasih nw r/Akha parwuwusnya punta pramana si gandha pu 1 _bairawa-cairawa; 8 pisumang”-pipumang® 18. 19. 20. ò7. 8 sthang pimurabalwa pandak si manniha wahuta patir hayu jurunya sì ‘Salsa rama sì rutu pandakyan si sana jurunya st masi kalima si nahan 1 tulang air ju ru limus si balubu rama si tarawana kalima si janasili juru si rgga parwuwus sl pa t wariga sincu 1 tulang air juru kunci s1 sayut rama si kesawa kalima si ganungsìli juru si kala parwuwus si wult wariga si dhasa tuha wanua si waücung si ba. sang sì wara sl danda mara si jantra(r)hulair si layar matambak si tamuy sl taguh padahimanggala si manut mapakan si mulya tuhalas sy awit hulu tangah si ma ru si nara | jumput 1 Grt mandakim juri (les juru) kunei si siga 1 prasiùa 1 limut si krahu 1 sarang si sana ing pant si tawang ing kaka- byan si mi | ih ing tibran si haysima anak ni si si dhura i airpa pi sì pagar si panga ing kakar si datar ing limut saïjana 1 talang al r sl malini ing na si guna ndangan si mu lya 1 gu hyang prasada si sa _kalima si siga parwuwus si sahasa juru la sawar la gi sl sl pangsal kalima si jati juru 1 wungha sa nasalapa mapakan 1 munggu antan si laya k matya 1 prasada ing kabanyagan si ka luwas si mabang waduwra 4 aipyal si huwus rama si nutus juru 1 ai r hulu st milar rama si taguh juru 1 salangkung mi si bantal 1 masala talay 1 lu (einde) VII, Steen afkomstig van Kali beber (tegenwoordig district Garoeng der afd. Wonosobo, res. Kedoe) volgens Hoepermans, Verbeek p. 87, 120; daarna over- gebracht naar Kendal en blijkens Notulen 1874 p. 121 vandaar naar Batavia q gezonden, waar hij als D. 20 in het Museum is opgenomen; een abklatsch wordt vermeld Notulen 1869 bijlage N en is thans als no. 837 op het Oudheidk. Bureau te vinden; afgietsel Leiden Ethn. Mus. no. 2989 (Cat. Juynboll p. 233). Dr. Brandes beschrijft den steen als volgt in den Catalogus (p. 8979): „Van boven pajongvormig. Grijs. Zeer verweerde andesiet. De legenden op een verdiept vlak in een rand, van boven lofwerk, en op de zijden rozetten. Oud-Javaansch schrift van Midden-Java op de voor- en op de achterzijde beiden, 16 regels. Vooral aan de voorzijde zeer beschadigd. Afkomstig van Kèndal. Hoog in het midden 116, aan de zijden 105; breed 49; dik van boven 12, van onderen 11. Caka 788 (=D. D. 861). Pragasti. Noeh de naam van den schenker, noch die van den begiftigde, die de sawah in vrijdom erlangt, is meer te herkennen”. Voorzijde. 1. || swasti gakawarsatita 783 masamagha 2. tithi pratipada guklapaksa wa. a. wara 9. tatkala pitamaha 1 nusuk 4, sima sawah | qa, sl D. si sang da 6. tu pinghe n ga 1. hjar haji yu 8. pa, 1 sira hajt 1 kaha. sang 9. tuhan ni janaya alih haji pu ma 10. gdha, raga kang bungle pu yanta sangmatanda na 11. yaka 1 tamyang wah 1 sira angsit yu 12. 1 ma 1 ku sowang sowang, mwang parwuwus sang kuku 18. ya tuhanning kalu 14. lu sang ma sang tuhanning la 15. angsit 16. ma Are tie mizujidse: 1. publuüuh sang(ma)ngasiakan madmak i talaga ta Do Djung sang citralekha madmak para paweh i sira ang si(t) yu l ku 4 sowang sang wahuta alih tatapa pu diwu, pasaranak pu indu, paweh 1 sira ragi ee yu 1 ku 4 sowang sowang sang pangurang pu langhawa swa mi wulung katak pu madhawa, swami kayuwangi pu sukri, pawe h i sira angsit yu l ma 1 sowang sowang, anakwi sang pa ngurang pu simpë paweh 1 sira ken atmaraksa sawlah sisim oons wrat su ma l anmakwi swami kayuwangi pu dimit paweh i 10. sira ken a ra sawlah sisim wrat ma 1 pa 10 11. rujar swawi kayuwangi parujar swami wulung katak pu gu 12. winda juru luwangantan baruna juru ing pandai gangsa, 18. patinghalan pu mamang, paweh i sira ragi yu l so 14, wang sowang, lawan juru 1 tamwalang paùjang pu pradhana juru ta 15. tawwangntas pu wang ramanta 1 limo susu tuha wanu 16. a sang pratyaya hyang VUL Steen, afkomstig van Tjandi Argapoera (afd. Temanggoeng, res. Kedoe), volgens Hoepermans bij Verbeek p. 135 later naar Temanggoeng overgebracht (zie Verbeek 140 sq.) en vandaar blijkens Notulen 1890 p. 11 en 52 naar Batavia, waar hij als D. 81 in het Museum is opgenomen. Ken abklatsch ver- meld in Notulen 1869, Bijlage N, thans zie men no. 114 en 298 van het Oudheidkundig Bureau. swasti sakawarsatita 786 jistamasa tithi pancami suklapaksa, pa, ka, wr, wara hanayyumanya tatkäla rakai pikatan pu manuku manusuk stwa ri wanua tangngah sawah. IX Twee koperplaten, laatstelijk van Keboan-pasar (afd. Sidoardjo, res. Soerabaja), zie Notulen 1882 p. 17 en 68, waarschijnlijk echter, volgen Dr. Brandes in Tijdschr. 32 p. 112 noot, van Midden-Java afkomstig. De tweede zijde van beide platen vertoont denzelfde tekst. Van de indertijd door Holle in Tijdschr. 28 p. 488 sq. gegeven trans- scriptie wijkt die van Dr. Brandes genoegzaam af, om een afzonderlijke uitgave te dezer plaatse te rechtvaardigen. De platen zijn thans als K 3 opgenomen in het Museum te Batavia (zie Not. 1911; Bijlage II). Op p. 358 van den Catalogus deelt Dr. Brandes het volgende omtrent deze platen mede: ‚„Een oorkonde op koper van (aka 791 [lees 795] in twee bladen, waar- van blad 1 het begin en het einde van een pragasti, en blad 2 het midden en het einde van dezelfde pragasti te lezen geeft (op eenzelfde wijze als zoo iets ook het geval is met de Bandjar Négara'sche platen, zie Tijdschr. Ind. T. L. en Vk, XXV en Verh. XXXIX; iets soortgelijks ziet men ook bij Cohen Stuart, K. O., XVI en XIX). Het schrift van deze oorkonde, en ook het uiterlijk is midden-Javaansch, ook komt de inhoud ervan meer, doch niet in alle deelen, overeen met dien van een midden-Javaansch stuk. Daar zij van Oost-Java afkomstig heet, wordt zij hier genoemd [nl. onder de Oost-Javaansche van vóór 850], onder opmerking dat een stuk als een oud-Javaansche oorkonde op koper, gemakkelijk vervoerbaar is, en het dus zeer wel mogelijk zou zijn dat het door den een of ander naar een streek is overgebracht, waar het oorspronkelijk niet thuis behoorde. Het tegenovergestelde bijv. is geschied met de platen van Köndal (Tijdseh. Imd. T. Lren Vk, XXVII, 541), die van Oost- Java afkomstig moeten zijn”. Ta. Swasti cakawarsatita 795 waicakhamasa tithi pancamì krsnapaksa, ma, pa, ‚ mapahil mulanaksatra siddhiyoga, tatkala sanghadyan Kuluptiru pr b. 11 kapwanakan rakryan tolobong (?) manusuk stma lmah waharu pinda ni ukurnya lima(ng) tampah. hinganya wetan irikang ing kalor, hinganya kidul tngahing bmah, hinganya kulwan satapëlwatës lawan 1 ganting, hinganya lor ing kulu- wur parnnahanya sima kalilirana dening anak putu buyut santana pratisantana sanghadyan kuluptiru umadegi siranpanusuk sima, samgat mpu pajt awak wanwa wdihan sayugala hadangan prana tunggal sawah matanda sinungan ma 8 sowang sowang muwah drbya rakryan mangaran ganti manusuk 2 paugurang pangkur mangaran pu kira mangaran rakryan kabeh wangaran gintu ntal parujar patih sinungan ma 2 wdihan sayugala ri winkasaliniran, panusuk sima, i pan n winkas mangaran sandi mapangiring marangke mangaran bukit, tuhalas mangaran ya 1 pame- yan winkas mangaran murah mapangiring suruhan mangaran ha n para pinggir siring, 1 kuwu winkas buyut baloga mapangiring mangaran suratha, suruhan mangaran manu, 1 pamasangan winkas mangaran dhrman, mapa- ngiring suruhan mangaran lakwan, kabayan mangaran madas mapangiring mangaran samuru kambang, ing këlaran kabayan mangaran galang- gang mapangiring suruhan mangaran kabayan mangaran suru- han pa suruhan manga nikan, maniga sikpan rumban wilang wanwa, wiji kawah, tingkës, maw1, sanghiran, tuha dagang, juru gusali, mangrumbai, mangguùje, tuhanambi, tuha judi, tuhan hunjeman, juru jalir, pab(i)sar, pawungkunung, pulung padi, migra hino, wli wadung, wli tambang, wli panjut, wli harëng, palamak, paka- lungkung, tpung kawung, sungsung, pangurang, pasukalas, payungan sipat wilut, jukung panginangin, pamawasya, hopan, panranjan skar takun (lees tahun), kdi walyan, widu mangidung, mapajahi (lees mapadahi), sambal, sum- bul, hulun haji waték 1 jro ityewamadi kabeh tan katamana ikanang stma, mangkana ikang sukhaduhkha kadyaneganing mayang tanpawwah, walu rumambat ing natar, wangke kabunan, rah katému ring hawan, wakcapala hastacapala duhilatën amijilakën wuryyaning kikir amuk amungpang, ludan, tutan angca pratyangca danda kodanda mandihaladi tkaring laku lakwan ado- haparë pula wangkir sagëm sarakut, sakupang satak palawang pahawuhawu lungga(?)narapati bhupati pobhaya saprakara kabeh, tka ring sukla duhkha an tan katapaka atah sima sanghadyan kulup tiru irika kunang ikang micra manawung, manimbul, manglakha mangapus, mamahang, mangubar, matarub, manggula, mangdyun, manghapu, manula wungkudu, manglurung, magawe rungki, payung wlu, mopih, makajang, mabubut, manganamanam mamisandung manuk, pakalangkang tka ring pandai wst, pandai mas, Ha pandai dang, pandai kawat, an sang hadyan kulup tiru atah pramana ri drbyahajinya, tka ri wkawetnira, irikang kala mangassikën ta sang hadyan kul(u)ptiru tadah irikang paglaran maweh mvanadaha irika sang sama hina- nakën sakramaning manadah ring umangsö ta jnu skar manabéh tang mapadahi, mangkana rasa ning prasasti sang hadyan kuluptiru kunang ri sdanganyan han(a) sira lamlam mangapakarih luméêbura kasutantraning sima sang hadyan kuluptiru yan brahmana, ksatriya, waisya, sudra, sajanmanya, yawat ya duracara umulahulaha kasutantran sima sang hadyan kuluptiru salwir ni pancamahapataka bhuktinya ring ihatra paratra pjaba tan panggiba ng sama iwruhanira kabeh prayatua ||o || apak, panarikan mangaran batu kandut parwata, jamwal, ahuler ma- ngaran adu, agale mangaran lapan, makadi winkas mangaran pandawa, samangkana kweh(n1) ramanta 1 waharu prasiddha saksat hastadhara, tumarima ikang pirak pangumbas sang hadyan kuluptiru ikang lmah mahapinda, ma ka 88, wariga ikang kâla gala, apadahi mangaran nulad, padasin ma 2 wdihan sayugala sowang sowang (inakwakén ramanta 1 waharu makabehan, tan wil donya, tan sangga ruginya tke batawasanya kabaih ma cir atëhër tekang sima kasutantran, tan katamana deni sakwaih nirangilala drbya haji, wuluwulu parawulu, buücang haji, saprakara ning mangilala drbya haji ring dangu pangkur, tawan, tirip, patih wahuta rama, micra paramigra, pangurang kring, padém, manimpiki, paranakan, limus galuh, mangrinei, manghuri, sungka dhura, padawukan haji, watu tajëm, sukun, halu warak, rakadut, pingilat, katanggaran, erhaji, malandang, lëca, lbèlb, kalangkang, kutak, tangkil, salyut, watu kalang, pama !) nikan, maniga, sikpan, rumban, wilang wanwa, wiji kawah, tingkës, maw1, tanghiran, tuha dagang, juru gusali, mangrumbai, mangguùje, tuha (judi), tuhan hunjêman, juru jalir, pabsar, pawungku- nung, pulung padi, migra hino, wli wadung, wli tambang, wli panjut, wli harëng, palamak, pakalungkung, urutan, tpung kawung, sungsung pangu- rang, pasukalas, payungan, sipat wilut, jukung, panginangin, pamawasya, hopan, pa ‚ skar tabun, kdi, walyan, mapadahi widumangidung, sambal sumbul, hulun haji, watëk 1 jro ityewamadi kabeh tan katamana ikanang sima, mangkana ikang sukha dukha kadyangga ning mayang tampa (wwah) (walu) ramambating natar wangkay kabunan, rah katëmu ring hawan, wakcapala, hastacapala, duhilatën amijilakën wuryyaning kikir, amuk amung- pang, ludan tutan anggapratvangea danda kudanda mandihaladi tkaring laku- lakwan adoh aparë, pulawangkir, sagëm sarakut, sakupang satak, palawang, 1) Van hieraf = I, b. 18 pahawuhawu nayaka bhupati, pobhaya saprakara kabeh, tka ring sukha dukha sakeng alaranya tan katapaka atah sima sang hadyan kulup- tiru irika, kunang ikang misra ma manglakha, mangapus, mamahang, matarub, ma la, mangdyun, manghapü, manula- wungkudu, manglurung, magawe rungki, payung wlu, mopih, makajang, ma- mubut manganamanam, manawang, manahib, mamisandung manuk, maka tka ring mapandai wsi, mapandai mas, mapandai dang, mapandai kawat, an sanghadyan kuluptiru atah pramana ring drbva hajinya tka ri sawkanira, iIrikang kala mangasyékën ta sang hadyan kulaptiru tadah irikang paglaran maweh manadaha irika sang sama hinanakënira, sakramanira ring dangu umangsö ta jun skar manabéh ta sang mapadahi, mangkana rasa ning prasasti sang hadyan kulup tiru, kunang ri slanganyan hana sira lamlam mangapakarih lumëbura kasutantran ning stma sang hadyan kuluptiru yan brahmana ksatriya waisya (gudra), (sajanmanya) (yawa)t ya daracara umulahulaha kas(wa)tantran sima sang hadyan kuluptiru salwir ning paîûcamabapataka bhuktinya ring ihatra paratra pjaha tan pa- manggiha i wruhanira kabaih prayatna |o | X. Steen, vroeger bij het residentiehuis te Magelang staande (Verbeek p. 149; Notulen 1890 p. 11 sq. en 68 cf. 1889 p. 135), thans als D. 107 in het Museum te Batavia. Een abklatsch wordt vermeld in Notulen 1869 Bijlage N en 1876 Bijlage Il, thans no. 140 van het Oudheidkundig Bureau. 1. lol) swasti gakawarsatita 796 marggasiramaäsa pa 2, heami suklapaksa mawulu mitrakaraigwara tatkala 8. rr kahulunnan manusuk wanwa 1 tritpussan watak kahu 4, lunnan sim& ni kamalan 1 bhumi sambhasa sawah kanayaka ò. n winihnya hamat 1 sawah ni winkas winihnya hamat 6, 7, 8 ontbreken. IE Zuiltje, staande tusschen de Tjandi’s Asoe en Loemboeng in de afdeeling Magelang der residentie Kedoe. Het werd ontdekt in 1896 door den Heer van Aalst (Notulen p. 89) en een abklatsch, thans no. 487 van het Oudheid- kundig Bureau, naar Batavia gezonden (Notulen 1897 p. 43). Dr. Brandes deed een voorloopige mededeeling in Notulen 1896 p. 112, behelzende de dateering in 796. De transcriptie is niet in regels afgedeeld, daar de inscriptie klaarblij- kelijk in de rondte doorloopt. 3 tritpussan —kritpussan; 4 sambhas4-sambhaxd. 14 Swasti cakawarsatita 796 cetramasa dwitïya cuklapaksa haryyang kaliwuan buddhawara tithi naksatra krtika tatkala sang pamgat hino pu apus manusuk sima lmah dharmmanira 1 salingeingan pangidulnya patang puluh pat dpanya pangawetannya nmang puluh pitu dpa pinanusukkakannya sawah i err mang- gala lawan panghli irikang lmah dharmmanira paknanikana(ng) sawah kawadua humma 1 salingeingan sakst rammanta 1 salingeingan patih kalang gusti wariga winkas parujar tuha wanua muang rama jataka marhiyang sthapaka upakalpa kayastha dewakarmma muang rama 1 err manggala 1 wanua poh kapua sira winaih mamadahha muang wdihan matangya yapuan hanna umulah ulahha ikana(ng) dharmma dlahaning dlaha paücamahapataka muang saluirni(ng) dukha kapangguhannya. XII. Koperplaat van 36X22.5 c.M., afkomstig van Ngabean (afdeeling Ma- gelang der residentie Kedoe), sinds 1892 in het Museum te Batavia, waar de plaat thans B 6 genummerd is. Dr. Brandes deed in Notulen 1892 p. 28 sq. bij gelegenheid van de aanwinst, over deze en het volgend nummer de volgende mededeeling na eerst de datum vermeld te hebben: „Zij zijn dus uit denzelf- den tijd als Cohen Stuart's Kawi-Oorkonden XI—XV. Ook zij vermelden rake kayu wangi als maharaja en rakarayan 1 wéka pu catura. Zij handelen over tëgal- velden te Kwak (vel. XII), die tot sawah zullen worden gemaakt, voor de prasada’s van Kwak en Upit (vgl. XI, waar evenals hier iyupit), in het eerste geval door den koning in het tweede door pu Jatura geschonken. De afkomst van Cohen Stuart XI-—XV is betrekkelijk onnauwkeurig bekend (Kedoe, regentschap Magelang), en het is dus onzeker of ook die pla- ten eens behoorden tot het groote getal (30) platen, dat volgens de opgave, ontvangen bij de toezending van de “twee hier besprokene, in 1865 gevonden werd te Ngabean; om de namen mag men het waarschijnlijk achten. Zij leve- ren nieuwe moeielijkheden, bevatten beide opsommingen van gereedschappen, de eerste ook een zeer kort gevat eedsformulier, waarbij echter in het oog gehouden moet worden dat die eene piagem compleet en de andere onvolledig voorhauden is” a. 1. Swasti gakawarsatita 801 ecrawanamasa tithi pancamiguklapaksa, wuru- kung, umanis, soma, wara tatkala ajna err maha 2. raja rake kayuwangi, tumurun i rakarayan kagnap hino watu tihang bawang girikan umanugrahakna ikanang tgal 1 kwa 3. k watak wka, ganagana tampa 5 sinusuk gawayan sawah maparaha Grmanikanang prisäada 1 kwak dham rakarayan wka pu ca 4, tura, buatthajyanya mangraga kamwang ing pastika, akan bisuwa cait- räsuji, ujar haji kinon rakarayan wka, mangasta Ot kna pasëk pasëk yathanyan mapagëhha i dlahaningdlaha, rake hino pu aku, rake watu tihang pu agra, samgat bawang pu pa 6. rtha, rake sirikan pu purungul, kapua imangsëan mas su l wdihan kalyaga yu l sowang sowang halaran pu dëmpangkara 7. panggil hyang puttarasangga, dalinan pu acung, manghuri pu kiti, pangkur pu gawa, tawan pu raùjan tirip pu agra pinda, wadihati pu 8. manu, makudur pu mnang, kapua imangséan mas ma 8 wdihan bira yu 1 sowang sowang, tuhan ri wadihati u miramirah mangra 9. kappi halaran tuhan 1 makudur wangun sugih, kapua wineh mas ma 5 wdihan ragi yu l sowang sowang wanghuta hyang lu 10. paku manupuk sang halaran anak wanua 1 tal warani watak haméas, 1 makudur, sang rawugwug anagwanua i hinpu 11. watak péar wineh mas ma 5 wdihan ragi yu 1 sowang sowang, patih air buwung rikang kala si haris rama ni nita patih kalya 12. n sì parama rama ni gesti, kapua wineh mas ma 5 wdihan ragi yu l sowang sowang, parujarning patih airbuwung si maja rama ni warju 18. k, wahutanya si hal, parujarning patih kalyan si layar rama mi hidëh, wariganya sl ayuddha rama ni nidhi, kapua wineh ma 14. s ma 2 wdihan ragi yu l sowang sowang, wahuta putat si landa ramani kayëm, si ranggal rama mi pêélém, kapua wineh mas ma 5 wdi 15. han ragi yu Ll sowang sowang, pitungtung pu sumwara rama ni ham- wingmatulak si mangher rama ui santul, kapua wineh mas ma 1 wdihan 16. ragi yu l, sowang sowang, anung rama magman 1 kwak rikang kala kalang 2 si pulu rama ni sukam, si hanëng rama ni pawëm, gusti 2 s hl 17. rama ni sl taru rama ni puluk, tuha banua 2 si cara rama ni guwar, sl kahuripan rama mi hangu winkas si rawan rama uni 1. kapua wineh mas ma 2 wdihan ragi yu l sowang sowang, wariga santaiy parujar 2 si guse rama ni gaja, si jala rama ni angkatan, 2. hulu kuwu si mandit rama mi wadwan, tuhalas si luat, rama ni palana, hungler si brati rama ni pahal kapia wineh mas ma 1 wdi 3. han ragi yu Ì, sowang sowang, marhyang i kawikwan si lanah si bharyya rewatéëm(?) tuha padahi si dhanam, marëgang si cukla mangla si buddha, maga (?) 4. si kundi, mawuai si pawan kapua wineh mas ma 1 wdihan ragi yu 1 sowang sowang, rama tpi siring rikang kala, kalang ri waharu si warju ra 5. mani tahun, i halang manuk kalang si cila rama ni guday, itiga wangi kalang si wadwa, gusti si kamwar rama ni cristi, i malaûjang gusti si bharata Sn SD 10. 18. 14. 16 rama ni taytra 1 hiwas si paîca rama ni padang, kring pu bhagya, mangilala paranakan, si rakinam si carik, kapua wineh mas ma 1 wdihan ragi yu 1 sowang sowang, saji ni manguyut mas ma 5 wdihan yu 2 wulang hulu sang makudur wdihan yu 1 saji sang hyang watu kulu mpang mas ma 5 wdihan yu 5 bras pada 1 wsi ikat 10, haluhalu 5 wtinya ikat 5 wadung l rimwas Ì, taratarah 1 tampila | n 1 kris 1 tatah 1 landak 1 linggis 5 dang 1 taray | padamaran 1 muang caru tulung tawur satthikaraja sakama sa mua kumol wdus hayam hantrini, i sampunnya mangkana manadah sangwahuta hyang kudur muang patih wahutu, muang rama tpi si ring muang rama 1 kwak rarai matuha manuam kabeh, 1 sampuning mana- dah mangdiridiri sang kudur manapate manawurakan hawu, manambah ikanang patih wahuta muang rama tpi siring muang rama 1i kwak muwah i ronyanahan cihnanyan sampun mapagëh ikanang tgal 1 kwak sinusuk gawayan sawah cImanikanang prasada 1 kwak, kunang asing umulahulah ikeng erma salwirning sangsara pangguhanya eka pi ndabyayaning mantma mas su ka 1 su 11 mas ma 5 mas ku 3 ||ol| In regel a 3, 9, 11, 12, 14 en b 7, 8, 9, 14 is het cijfer voor 5 in de transscriptie door het oud-Javaansche teeken weergegeven, waarschijnlijk van- wege de onzeherheid, of er ook een 4 mee bedoeld kan zijn. ODE Koperplaat van 34X6.5 c.M., afkomstig van Ngabean, thans als E 7 in het Museum te Batavia. Voor nadere bijzonderheden zie men het vorig nummer. A Do cakawarsatita 801 erawanamasa, paùcami ukla, wu u so wara, tatkala rakarayan i wka pu catura manusuk lmah manima ì kwak watak wka tga l dadya sawah anung luanya ganagana tampah ò simaning prasada i yupit, mangasyakan pasak pasak wyawa sthaning manima, wahuta hyang hala ran pu krta anak wanua 1 tal warani watak hamyas, akudur sarawugwug pu manggal anak wanna i hinpu watak pëar mas ma 5 wdihan rangga yu l soang soang, sajining manguyut mas ma 5 wdihan rangga yu 1 sajining watu pinakasïma mas ma 5 wdihan rangga yu 2 wras pada 1 wsi 1 haluhalu 5 wsi ikat 5 wadung 1 rim- was 1 tarahtarah 1 tampilan 1 tatah 1 landak 1 linggis 1 dang 1 tara y 1 padamaran 1, patih 1 buwung si haris rama ni nita mas ma 5 wdihan rangga yu l kain wlah 1 parujarnya sì maja rama nì marjuk mas ma 2 wdiha 17 b. 1. n rangga yu 1 wahutanya si haling mas ma 1 wdihan rangga yu 1 gustinya sì kandi rama ni phi mas ku 2 wdihan rangga yu 1, muwah patilh kalyan si parama rama ni 2. kastt wdihan rangga yu-l parujarnya si layar rama ni hidang wdihan yu 1 wariganya si ayuddha rama ni nidhi wdihan rangga hlai 1 ‚wahuta pukat si landa rama 3. ni kalimas ma 1 wdihan rangga yu l kain wlah pitungtungnya si sum- wara rama nì hamwing mas ma Í wdihan rangga yu l makulak s1 mangher rama ni santul mas ma 4. 1 wdihan rangga yu 1, muwah wahuta si ranggal rama mi pli (pléëm?) mas ma 2 wdihan rangga yu Ì, mangagam kon 1 kwak kalang 2 si pulu rama ni sukam si hidang 5. rama ni pawi(?) mas ma 2 (?) wdihan rangga yu 1 kain wlah sowang sowang, gusti 2 si hli rama ni wayuh si taru rama mi pulut, tuha banua 2 si wara (? cara) rama ni guwar, 6. si kahuripan rama ni hangu mas ma 2 wdihan rangga yu l kain wlah 1 soang soang, winkas si rawan rama ni agra mas ma 2 wdihan rangga yu 1 kain wlah 1 Voor het cijfer 5 in regel a 2, 3, 4, 5, 6 geldt hetzelfde als bij het vorig nummer; eenigszins afwijkend is het tweede cijfer in regel 5. XIV. Zuiltje, afkomstig uit de buurt van Prambanan (Verbeek p. 164), later te Jogjakarta, thans als D 45 in het Museum te Batavia. Twee abklatschen worden vermeld Notulen 1869 Bijlage N, thans niet meer aanwezig. Dr. Brandes bericht in den Catalogus (p. 389) over dezen steen het volgende: „Rond zuiltje met rond hoofd, en vierkant voetstuk, met het zuiltje mit één steen. Zeer ver- weerde bazalt. De legende, die boven op den kop begint, loopt in een spiraalvor- migen regel om den steen (13 regels). Het schrift 1s oud-Javaansch van Midden- Java. Vrij beschadigd. Afkomstig uit Jogjakarta (omstreken van Prambanan), vroeger bewaard bij den Rijksbestierder, Not. XII, 38, 61, 101, 118; XVII, 157; XVIIL 24. Hoog 46, doorsnede 38; voetstuk hoog 27, breed 52. Caka 804 (—= A. D. 882). Oorkonde vermeldende dat sang pamgat balakas pu Balahara het woud te Salima tot vrij gebied heeft verheven”. | o || swasti gakawarsatita 804 kartikamasa trtrya cuklapaksa mawulu pahing soma wara tatkala sang pamgat balakas pu balahara manusuk sima ing- alas ing salima lakan ikanang lmah ramanta 1 kanding gusti si daisi patih si pingul si 1 ir kalima si raka si si tangkir one gusti ing buang lu si pupul parujar si panamuan si mala partaya sang pi sì tiruan wariga galah si t ir hular si hi s1 haburu si ma Verhandelingen Bat, Gen, Dl, LX, Le 18 XV. Zuiltje, afkomstig van Nangoelan; (volgens een conjectuur van den Heer Rouffaer in Notulen 1909 P- LXXX van Kali Gowok), thans D. 46 in het Mu- seum in Batavia. Alklatsch als boven. Dr. Brandes (Catalogus p. 389 sq.) beschrijft het aldus: „Rond zuiltje met rond hoofd, en vierkant voetstuk, met het zuiltje uit één stuk. Gelijk aan het vorige no., doch iets kleiner. Zeer verweerde bazalt. De legende, die boven op den kop begint, loopt i in een spiraalvormigen regel om den steen (0 regels). Het schrift is oude Javaansch van Midden-Java, doch de letters zijn grooter dan op het vorige no. Afkomstig mit Jogjakarta (Westergebergte bij Nangoelan). Vroeger eigendom van Pangeran Soeria Négara. Geschenk van Raden Saleh, Not. Wi 60. Hoog A4, doorsnede 31; voetstuk hoog 14, breed 29. Draagt dezelfde legende als de voorgaande steen, doch korter, daar minder getuigennamen zijn vermeld” |_o || swasti cakawarsatita 804 kartikamasa tithi trtiya guklapaksa ma- wulu pahing soma wara tatkala si pamgat balakas pu balahara manusuk stma ing alas 1 salima mahaka ikanang lmah ramanta 1 paku wangi kalang si tëman gusti si walasaramya kalima si saras sì sa 1 finawuhan si tajt s gusti 1 sukweh si limu kalima si tungkak gusti ing kawi si gunya parujar sì mangën si upawi kung partaya sang bikrama wariga si jangka si wuruswata wariga gala si tuduk hulai(r) si ulup si wuwwas tuha bang sl wurhya si si pindya(ng) tuha 1 tanggil sinungah sl ulup si warud si la k tuhalas hadyan si panganus i sëki simi- kaha sikunei hulu wuatan si wurugul wahuta si laing pu lubah tuha padahi si nusa marga si bulah hyang 1 patahunan si kumbah |o | AVA Koperplaat van 34 ><6.5 cM., in 1898 aan het Bat. Gen. ter bezichti- ging aangeboden (Notulen p. 90 sq. en 101) door den Heer C. den Hamer onder bijvoeging, dat de plaat vermoedelijk af komstig was van het Diëng plateau en door den Regent van Banjoemas gezonden aan wijlen Pangeran Brätà IL. Dr. Brandes gaf de volgende determinatie (p. 90): „Het begin van een piagëm, uitgereikt door den rakryan apatih 1 wêka pu Catura aan de desa Kwak, dus naar alle waarschijnlijkheid weder één der verzameling [die gevonden zou zijn te Ngabean in Kedoe, zie Not. 1892 p. 23). Dit stuk, dat bij witzondering begint siddhir astu, swasti enz. is uit vaka 805 enz. Dat de opgave omtrent de herkomst: het Diëng-plateau, twijfelachtig leert het voorafgaande” 1. lo, tu, wa, cu, wara, tatkala rakryan apatih 1 wka pu catura, manu siddhirastu || swasti gakawarsatita 805 erawanamasa, caturdagi cukla, 2. suk tgal 1 ratawun, dadya sawah tampah 4 rowangnya sinusuk tgal pahalalangan 1 kwak, dadya sawah tampah 4 muwah rowangnya si(nu)suk 3. kbuan patapan 1 mulak dadyanya sawah tampah 4 simanimg prasa la i landa tampa 5 simaning dharma umah ing pastika tampah 4 kinon manusuka 9 4, kna sima, sang wakudur sang kusambyan pu raja kinannan sira pasak pasak mas ma 5 wdihan rangga yu l pinaka walang halu wdihan yu 4 sang hyang wra Or hma wdihan yu 1 bras kadut 1 wsi ikat 1 sang makalambi huji pu manghaling madmak 1 kuwu, mas ma 5 wdihan rangga yu l patih ing wanua sang kalya ez) n pu sandiha parujanya sì wurulu wdihan rangga yu 1 wahuta amwul si wanda mas ma 5 wdihan rangga yu l kain sawlah pituturnya syangga mas ma l wdihan rangga yu 1 7. muwah wahuta amwul pu canglu asintuk mas ma l wdihan rangga yu 1 kain sawlah, tuha kalang si pahing rama ni andalan mas ma 4 wdihan ‘8. rangga yu l ken sawlah, tuha wanua 4 si mangi kaki landa, si kalala kaki gi(?rang, gusti 5 si sangka kaki wada humba si paranji rama ni giri, sì ngëh rama ni kmir 9. wariga si paraga rama ni wanda, huler 4 si kanda, rama ni wurutga, si ananta rama ni sala, parujar si tunw rama ni ratni mas ma 1 wdihan XVII. Steen, blijkens een aanteekening op de transseriptie eenmaal staande op het residentserf te Magelang, thans als D 89 in het Museum te Batavia; ab- klatsch Oudheidk. Bureau No. 838; afgietsel Leiden Ethn. Mus. No. 2987 (Cat. Juynboll p. 282). Dr. Brandes geeft in den Catalogus (p. 987 sq.) de volgende beschrijving: „Groote ruwe, weinig behouwen, vormlooze steen. Zwart. Andesiet. Aan ééne zijde 33, slechts gedeeltelijk te lezen, regels in Oud-Javaansch schrift van Midden Java. Afkomst onbekend. Hoog 127, breed 64 en dik 30. Caka 806 (= A. D. 884). Schenkingsoorkonde uitgereikt door (rr Kahulunnan. De naam van de plaats, het blijkt namelijk dat er een wanwa tot sima wordt verheven, is nergens voldoende duidelijk te lezen. Bevat, behalve getuigennamen met vermelding van het hun geschonkene, een kort beëedigings- formulier”. 1. loll swasti gakawarsatita 806 marggacira masa pancami guklapaksa mawulu wa 2. eri kahulunnan manusuk wanwa 1 r kahulunnan 9. 4. h sawah ni wanwa haj Gri kahulunnan manusukka sanda 5. lakibi sang lakilaki pu widya lu winaih wdihhan yu l ciwakidang kayu mbu kandyal winaih wdihhan yu O7 II 12% 18. 14. 16. Ie 18. 19. 12 20 maudiri winaih wdihhan gu yu Ì wan wa tan sandangwal winamh wdihhan giwa kidang yu 1 purah manga 1 wanwa sowang nah wdihhban ciwakidang yu l lawanya ada n winaih wdihhan giwakidang yu 1 saksi sang marhyang 1 nea winaih wdihhan putih yu 1 1 hariya pu masa winaih wdihhan ciwakidang yu blah yu winaih wdihhan ciwakidang yu 1 kayu mr nsi winaih wdi han yu 1 lrawan luka 1 tah 1 samantya winaih wdihhan yu 1 lawan juru 1 trui pu mpan sima winaih wdihhan yu 1 sang matuha 1 naih wdihhan yu l rama 1 lamku si kaùei winaih wdih- han yu l suhansuhan 1 ka la pandak sika wimaih wdihhan yu 1 rama i du langat sl plung winaih weihhan yu 1 pra luh si banda winaih wdihhan yu ll jura 1 wari- ngin si agas winaih wdihhan tatah 1 rama 1 kdu si kalap winaih wdihhan yu 1 rama 1 huluwanwa si nagap winal (hb wdihjhan yu 1 juru i pamigaran si garu winaih wdihhan yu 1 rama 1 pulunnan si gana wi naih wdihhan yu 1 rama 1 wunuk si pa(ng)ga(ng)wa winah wdihhan yu l rama 1 kayumbungan si ta mbah winaih wdihhan yu l juru 1 mantyasih si kalh winaih wdihhan yu 1 rama 1 erthaji sì ma na winaih wdihhan yu l rama 1 sukun si gana winaih weihhan yu 1 juru 1 wuattan si suka na winaih wdihhan yu 1 juru 1 pti sanghap winmih wdihhan vu 1 juru 1 pandakyan sima winai h wdihhan yu Ìl rama 1 mandan si guwa winaih wdihhan yu l rama 1 kalandingan si raga winaih wdihhan yu 1 rama 1 wunta sampingi winaih weihhan yu Ll kaissindiming wioaih weihha \ra-la, 80. sl. 92. dd. anung ginlar err kahulunnan mula akasa ning manusuk sima anak sandanukap s1 nta pu sala sa 1 nukap | ikana tadat mapapa tadah kamung hyang yawat yan hana suk ori kahulunnan kadi ya niking bantlu an wintanga kanya tan tka 1 nengannanya anu umugah ugah ya samangkana iking hayam taktakya papa samangkana hamangnga- nanya anung umugahugah ya samangkana yan pasukka ing manganna ya samangka- na yan para i tgal ula matukka ya samangkana yan para mo pya ya samangkana yan para i luah wuhaya umanganna ya samangkana ya wa 1 dunungnya karu mangngannanya anung umulahulah sucuk err ka hulunnan hikhita tu | XVIII. Zuiltje, afkomstig van desa Boeloes (distr. Balak, res. Kedoe), later naar Magelang overgebracht en van daar blijkens Notulen 1894 p. 62 en 119 maar het Museum te Batavia, waarin het als D 98 is opgenomen; een abklatsch is op het Oudheidkundig Bureau, no. 356. Sp —l 26 Swasti cakawarsatita 808 phalgunamasa trayodagi cukla paksa wurukung kaliwuan brhaspati wara pusya naksatra gobhana yoga tatkala sang pamgat mung- gu muang arinira sang hadyan palutungan binihaji sang dewata ing pastika, sumusuk ikeng wanua 1 munggu antan GIma punpunnana nikanang wihara 1 gusali tapah haji punggul sangkari eri maharaja rake guru ‚n wangi tatra gakst sang patih singgang pu mang halangi patih wala- hingan pu sdang, luwang pu amwart, ma(ng) dangkpi pu sena wahuta tumapal pu pi b(®ang winkas juru pu tirr, gusti i munggu antan pu kindong, kalang pu cristi huler pu ugra winkas pu w(?epo tuha wêrëh pu ug | tadaì — kabai; 32 karu — kaxu. 22 XIX. Steen, bevattende het begin eener inscriptie, afkomstig van Singasari bij Malang, door den Heer Bik naar Batavia gebracht, langen tijd in den naar dezen steen genoemden Gang Batoe Toelis staande en vandaar door bemuddelling van Dr. Brandes opgenomen als D 54 in het Museum te Batavia. Men zie over de geschiedenis van den steen de nota van dien geleerde, opgenomen in Notu- len 1887 p. 104—108, waar ook naar vroegere litteratuur verwezen wordt (cf. Verbeek p. 298—300). Abklatsch Oudheid. Bur. no. 877 en 529. Het vervolg van de inscriptie is op den Ganega, no. XX van deze transscripties, teruggevonden. Voorzijde. 1. | awighnam astu swasti cakawarsatita 2. 818 baigakhamasa tithi pratipadacukla d. wu wa ang wara pürbwasthana tatkala dapunta ramyah muang da 4. pu hyang bharatt daman tarsa dapu jala manima lmah ri bali >. ngawan tgal ring gurubhakti sambandhanya sinima sangkari pi 6. ntakasih nikanang rama ri baliwan sap( )suk wanua 1 sang mapa 7. th katrmm sangka yan hlat katakut( jikanang tgal 8. muang mamuhara duhkha ya iriya yat( )matangyan pama 9. laku dinatangakan sambahpya i rakryan kanuruha 10. n pu huntu ikanang rama ri balingawan da sang mapatih 11. katrmmi dumatangakan sambahnya 1 rakryan mahulu 12. n an stman ikanang tgal ring guru bhakti tan winihang 18. pintakasih nikanang rama de rakryan ya ta matangnya n 14. sinrma ikanang tgal de dapunta ramyah muang dapu hyang were drertoverdsere Istre: 1. bharatr damantarsa da 2. sang jala sangka ri anu 9. graha rakryan 1 sang 4. mapatih katrmi sang 5. mapatih umanugraha 6. kanya siman anung la 7. ya byaya ning manima 8. mas tumama 1 ra 9. kryan su 4 wdihan 10. beni yu 1 1 rakrya 11. n anakbi rakai watanga Voorzijde 6 baliwan-balivan. Tweede gedeelte a 1 bharatr — karat!r. 12. 18. 14. 15. 7. 8. 3) LO. JE WZee 18. 14. n nayaka ri limus su 2 kain blah 1 i pu ku til nayaka ri tlatla su 1 kain blah 1 pajuru mas man bungguluh pabhu kawangyan man do n muang man indil anung rama 1 balingawa n winkas sang mahama ntagani juru wanua da mandyus hulu wua ttan. sang draga dapu bu rkula tuha buru dama n sahaja rama kaba yan daman lama dapu panginangin daman gananta undahagi sang salara b wariga man sandu k tuhalas daman suddha Achterzijde. su 2 wdihan yu 4 anung mapa rnnah ri sang mapatih muang sireng pakaranan ka mas su 2 i sang wahuta katrmni ma 14 na han byaya sang mantma 1 pingsor mi anugraha rakrya n ri sang mapatih katrmi juru kanayakan rikang kala sang pa rhyangan sang rangga mangrangkpi sang balubaluh sang rapoh matanda sang kalanggaran parujar sang talagatalaga juru lampuran sang ra tinggin pu gapaka mangrangkpi sang ratahun dangatuahi juru badwa raga sang halalang maagrangkpi talabung nayaka ri ca(ng)ra ma manunggu sang subhasita juru ming warakat sang bharata manmak ri haryyang mangasëakan sang tamba madwal ri mangin sl 1 citralekha sang laksana madmak ri pa - wahuta padwa n sang buntil wungkal raya sang wala pakambangan sang ba ngalah patih samgat sang butuhan manghambin sang ba b, 8 draga — draga. Achterzijde 7 kalanggaran-talangearan; 10 maxnmak-madmak. 24 15. kabangyan sang uwag juru banua sang n ma 16. ngrangkpi sang rantan gusti sang lw k paugurang sang panacan (pang juru) 17. an sang gali juru kalang sang kumara asta lalta saru 18. patih manmatuan muang sang mahambën Boven. 1. muang dapu kéki nahan kweh mangséakan pasatyasat- matita 2. pinakasakstr an sinima ikanang tgal 1 gurubhakti lmah ri balingawan 3. de dapunta ramyah muang dapu hyang bharali daman tarsa dapu jala kunang a 4, nugraha rakryan muang sang juru makabaihan umingsor 1 sang mapa XX. Geschonden Ganega-beeld, op welks ruggestuk een inscriptie staat, die juist aansluit bij de vorige; deze laatste breekt midden in een woord af, en die op de Ganeca begint met de tweede helft van dat woord. Ook deze inscriptie moet dus van Singasari afkomstig zijn. Het beeld werd door den Heer Melville aangetroffen op het Chineesche kerkhof te Malang en vandaar door bemidde- ling van Dr. Brandes overgebracht naar het Museum te Batavia, waar het eerst als A 156c onder de steenen beelden, later als D 109 onder de beschreven steenen werd opgenomen; de abklatschen zijn genummerd 460 en 551. Men zie over dit stuk Rapp. 1901 p. 7, Notulen 1901 p. 182 sq. en 1902 p. 35—36 en p. CCXIII sq, waar de beschrijving van het beeld gegeven wordt. 1. tih katrini ri parnna 2. han ikanang sima tan katamana deni sapra 9. karaning migra, pangurang kring, tapa hai, makalangkang, mangrumbe, pada 4. mapui, manimpiki, halu warak, limus galuh pangaruhan wungka 5. l tajam ityewamadi sakwaih sang mangilala kabaih tan tama rika 6. nang sima kamulan, nahan anugraha rakryan ri denyan 7, katakutan ikanang teal lagi panghawattani mangëlë ya 8. ta mangde durbbala rikanang anak banua ri balingawan apa 9. n lana ya manahur dening rah kasawur wangke kabunan ya 10. ta sambandhanyan inanugrahakan stman de rakryan, ma 11. kaphala karaksanamikanang hawan gëöng, ja danyannaryya (lees donyan) 12, katakutan, ya ta matangyan srma kamulan ngara 15 kabangyan-kawangyan. Boven 1. Op een tweede. klaarblijkelijk vroegere, transseripties luidt deze: muang dapu caraki nahan kweh . . . . i sasa an satya satmatïta. Boven 4. De tweede trans- scriptie geeft rakryan. 13. nya mangasëakan kambang 1 sang mapatih angkan julung maté 14. hër pinakawuat phajinya, hkhitapatra panuratan 15. sang wugal kunang asing lumburikanang sima an huwus 16. inanugrahan hayu de rakryan muang sang juru makabai 17. han mo sakawuangnganya niyata ya mamangguha duhka magêeng ta 18. rwarahan bhatara suksma ni pamigrahanira iriya XXI. Steen, volgens Rapp. 1908 p. 208, hoog 1.63 M, breed boven 0.82 M., beneden 0.69 M., dik 0.37 M., staande op het erfpachtsperceel Penampihan tegen het Wilis-gebergte in Kediri, en waarvan thans het schrift vrijwel ver- dwenen heet, (Zie Verbeek, p. 261 en Rapp. 1908 1. 1) Abklatschen worden vermeld Not. 1869 Bijl. N, 1876, Bijl. Il no. 81, 1888 p. 11; thans Oudh. Bur. no. 435. In een als Bijlage II bij de Notulen van 1888 gevoegde nota doet Dr. Brandes op p. X— XII, na geconstateerd te hebben, dat de steen tot een groep behoort, welks schriftsoort „staat tusschen oud- en nieuw-Javaansch en dus zeer belangrijk is’, onder meer de volgende mededeeling : „Het kwam thans aan den dag, dat dat opschrift een copie (?) of een omwer- king (?) moet zijn van een ouder opschrift, dat mogelijk in het jaar 820 (aka, zooals het opschrift het laat voorkomen, is uitgereikt. Algeheele inauthenticiteit schijnt niet te mogen worden verondersteld. De vorst, die den vrijbrief heet geschonken te hebben, draagt in het opschrift deu naam hyang srt haji Bali- lung hultung,adewa. Nu is indertijd door Dr. Cohen Stuart, in zijn Kawi oor- konden, een oorkonde bekend gemaakt die te vinden is op het ruggestuk van het Ganega beeld te Blitar (K. O., no. XXVI). Im dat opschrift, doch niet in de door Cohen Stuart uitgegeven transcriptie, die belangrijk aangevuld en verbeterd kan worden, vindt men, terwijl dat opschrift dagteekent van (aka 829, een. c17 maharaja — dyah Wa (of Ba)litung err Iewarahecawasamarollung- gadewa. Daarom higt het voor de hand te veronderstellen, dat deze vorstennaam aanleiding heeft gegeven tot het, tegenover de wijze waarop vorstennamen en titels im andere inseriptien uit de negende (laka-eeuw gewoonlijk worden aan- gegeven, op zich zelf vrij zonderlinge hyang sro hajs Balitung hutunggadewa, maar tevens mag men de gevolgtrekking maken dat, toen men dat opschrift copieerde of omwerkte, het andere stuk miet meer kon worden gelezen, men het niet meer verstond of het niet meer bestond. Daar het schrift van de inseriptie overeenkomt met dat van de opschriften in het Surabayasche van Caka 1408 en van het opschrift van (aka 1388 in het Museum, en men verder schijnt te mogen aannemen, dat dit laatste opschrift ook van Pénampihan afkomstig is, want onder de beschreven steenen van het Genootschap moet er zich een van die plaats bevinden, schijnt de conclusie dat ook het hier bespro- ken opschrift van daar, op den steen die zich ook ter plaatse bevindt, in omstreeks denzelfden tijd in den steen is gebeiteld, allezins geoorloofd. Dan is dat opschrift veel jonger dan het jaartal op den steen zou doen vermoeden, en hebben wij dus opnieuw een voorbeeld van iteratie van een oud stuk zooals er reeds meer aan den dag zijn gekomen (zie bijv. Groeneveldt Catalogus, bl. 358 en 363, no. 91). Uit het opschrift zelf kunnen daarvoor nog verdere argumenten worden aangehaald”’. 14 phajinya— dajinya; 18 ni-ri. 26 Voor deze argumenten, welke aan de taal en spelling van het stuk ontleend zijn, verwijzen wij naar de Nota zelve. Do er 10. Ll 18. 14. 15. 16. 87E 18. JS). om guwawu awignamastu wusyapta sa saka warsatita 820 kartikamasa tithi pancadasi cukla paksa, pa, wa, wo, wa ra juluù purwasta, bra sara wesikanaksatra sutra dewata mwa sandramanda la yoga tista yama parwesa metra maha si rasiba 1 ta, hyan sri haji naluntu (lees balitung) hutungadewa kunan radyan lanùamok ma sira yan ma samutra kuna radya mahisa lalatën umilanakën ra hyaù sri ma aya mamitan sinu(ù) w/a makalinanya matungu ndacunira wilis maturrakën pan hyan i ke hikonca san hyanapa 1 puranmti a kunaù wna nasakarma d1 sunanti santaki 1 ko sanipa 1 yanannitiya gyanya pupu pudupudu tna pula n awatnatagan kidulinalas sakarma naka pramana ha satriya kacaturrasarmi tuwi bramasari tu, wi grhasta biksuka wanaprasta kimu ta wersya sudra ca ndala mleca yadyanana prasta la Hanarag hasa haji tanda mantri kulakula tuhatuhan rajaputri makadi san prabya kunan naggata yawatabar mapan mipi nulahulaha nubahara sarasa ra hyan aghda ji prasasti salwirin manula- hakéën ta ta pra upata magéh ikutani syata nta je ringit inadëgakén byan marmanya simmun kmita hyaù san hyaù sagdaji prasasti mata nda bali/u# utunga dewa ha denira kunan lannamon makad: ra nma 1 samu tra makadi 3 en 4. wellicht moet in plaats van wesika en parwesa gelezen worden weisika en parwaisa. XXII. Steen, afkomstig van Bara tengah (distr. en afd. Poerworedjo der resi- dentie Kedoe), sinds 1890 in het Museum te Batavia opgenomen als D. 78. (Notulen p. 24 en 44). Op de laatstaangehaalde plaats deelde Dr. Brandes de dateering in 828 mede. 10. JE 12. 13. 14. | swasti gakawarsatita 823 asnji masa pancami kr | snapaksa, wurukung | pahing soma wara a _ stha mrgacgiranaksatra ciwayo | ga tatkala rake wanua poh dyah mala wka sang ratu bajra anak wanua 1 pariwuta | n sumusuk i | kanang wanua 1 kayu ara hiwang watak watu tihang sa | guha katika kataganya gaganya ityewammadi sapinasu | knikanang wanua 1 | kayu ara hiwang sinusuk rake wanua poh, stmanipa | rhyangan tan muang gumawaya ikanang nat 1 pariwutan | sakahalanya pa | hayün, tandeyan hadyan nang anak wanua 1 kayu ara hiwang matangyan si | nima de rake banua poh dyah mala, anung panusukan rake wanu | a poh rikanang ba nua ri kayu ara hiwang, rakryan 1 watu tihang pu sang | grama curan- dhara, a | nak wanua 1 gulak watak mamali deca | inangsëan wdiha .n gafja haji patra sisi, yu 1 pirak kati 1, | singsim prasada | woh 1 brat su 1 rakryan patimpuh pu ramya | anak wanua 1 paranggang watak paranggang inasëan kangaîja | haji patra sisi | blah 1 pirak ka 1 ma 2 singsim prasada woh | l brat ma 8 pa magat wadihati pu dJangpit anak banwa 1 pada | muan watak | wadihati wdihan rangga yu l mas su Ì ma singsi | m prasada woh 1 brat ma 6 tuhan 1 makudur sang wangun sugih | pumaniksa ana | banua mantyasih watak makudur wdihan rangga | yu l mas ma 1 singsing prasada woh Í brat ma 6 mangrangkappi tuhan | sasapampan- jang pu | barmmi anak banwa 1 mdang watak makudur wdihan | rangga yu.l ma 1 singsing prasada woh 1 brat ma 6 sa(ng) makalambi manu | suk sang tulumpu | k pu mnaru anak banua i pupur watak wad: | hati wdihan ranggu yu 1 mas ma 12 hop pangangkat panungsung sang ma | kudur sang dalu | k pu tangak rama ni lactra kaki muding anak wanwa 1 | taji watak taji wdihan rangga yu 1 mas ma 12 hop pangangkat pa | nungsung tuhan ni ka | nayakanya i watu tihang rake waskar tal pu pu | draka anak wanua 1 ka 28 all OT sugihan watak dagihan wdihan rangga yu 1 | mas ma 6 mangra | ma- ngrakappi tuhan ni kanayakan rake pakambingan | pu pandawa anak wa 16. nwa 1 lamwar watak waru ranu, wdihan rangga yu 1 mas ma | 6 tuhan ni lapu | ran rake wawu hyang lampuran pu manu anak wanwa 1 | panggamulan wata | 17. k manungkuli wdihan rangga yu 1 mas ma 6 waruja | r sang alas galu | pu wiryya anak wanwa i lang kyang watak paga wsi | wdihan rangga yu 1 18. mas ma 4 matanda sang dasagar putuan anak wa | nwa 1 cru ayun | watak hino wdihan (ra)ngga yu l mas ma 6 | tuhan mi dwaragara 19. kaisimwat hayu parwwata anak wanwa 1 sumumdla | k watak wka | wdi- han rangga yu ll mas ma 4 tuhan wi dwa | dmit papa lara 20. san pu dewa anak wanwa i poha watak wka | wdihan rangga yu | 1 mas ma 6 tuban ni matandakan samga | gunung tanayan 21. pu basu anak wanwa i kolungan watak wka wdi | han rangga yu | 1 mas ma 6 ||o|| HOH Vier koperplaten van 48 X 14, 5; 47 X 15; 48 X 15 en 49 X 14,5 c.M., gevonden nabij Ponorogo in 1868 en thans als EB 12 in het Museum te Batavia (Not. 1881 p. 85, 1911 p. XXIII). Eenige bijzonderheden over den inhoud zijn medegedeeld door Prof. Kern in Notulen 1882 p. 51 en door Holle in Tijdschr. 27 (1882) p. 540, welke zelfde geleerde t. a. p. pag. 544— 548 een transscriptie publiceerde. Blijkens aanteekening op de transseriptie van Dr. Brandes twijfelde deze er aan, dat Ponorogo de oorspronkelijk plaats van afkomst zou zijn. Mveneens teekende hij aan, dat de tweede plaat waarschijnlijk no. & zou zijn, en de derde no. 6 (‚mogelijk is 6 na hadangan het cijfer van de plaat’), terwijl reeds bekend was, dat de hierbij aansluitende vierde plaat het cijfer 7 droeg. De regels zijn niet aangegeven, evenmin als bij Holle, van wiens transseriptie die van Dr. Brandes niettemin eenigszins afwijkt. 1. Swasti cakawarsatitta 823 caitramasa, dwitiya krsnapaksa, wurukung, pahing, budha, wara, adityastha, anuradhanaksatra mitradewata, warryan yoga, taithila karana, tatkala rakryan 1 watu tihaug pu sanggrama dhu- randhara, manusuk lmah kbuankbuan 1 taji watëk dmung, ukurnya lam- wéan waitan pangidulnya dpa sihua 93 kidul pangabaratnya dpa sihua 112 kabarat pangalornya dpa sihua 98 lor pangawetannya dpa sihua 112 anung makalmah ikanang lmah anak wanua 1 taji, ugarannikanang malmah, si tukai rama ni tihang, muang sì padas ibu ni sumëg, si mendut ibu ni mangas, si kandiyut rama mi bërëtëk, si tawdak rama ni sëmëk, s1 kugala rama ni ndanah, si glo rama mi kulir, si bngal rama mi kalihan, ubhaya sanmata patüt ni wuwusnya sakwaihnya, salmah pragama umehakannikanang hmah 29 muang ikanang rama 1 taji kabaih ubhaya nigeita kapua mangayu bhagyan sinusuk ikanang lmah de rakryan, nahan matangyan sinusuk de rakryan ginawal kabikuan, ngarannikanang kabikuan ing dewasabha muang sawah 1 taji salamwit strmanikanang kabikuan ngarannikanang sawah ing nyu nahan parëngnya sinusuk, de rakryan rikanang kala makon rakryan ma- ngastakna pasakpasak 1 rakryan mapatih, sawyawastha ming manusuk sima dangu, rakarayan ri hino pu bahubajrapratipaksaksaya, rakryan sirikan pu samarawikranta, rakryan i wka pu kutak, sapamgat tiruan sang ciwastra pu asanga, kapua inasëan wdihan ganjar haji patra sisi yu l simsim prasada woh L brat su l sowangsowang, rake halaran pu hawang kulampang wdihan yu 4 mas ma 4 sanghyang brahma wdihan yu 1 mas ma 1 singhal sang makudur arpanguyup wdihan yu 1 tamwakur mesi wêas ku 1 wsi ikët 5 mas ma 4 wêas pada 1 wsi ikat 10 wdus 1 tandas 1 kumol 1 pras mewak salaran 1 skul dinyun 5 mewak sarwwamangsa, tawur hantru 1 hayam lanang 4 hantiga 4 hapu salimas hawu salimas, dang 1 tara 1 padyusan 1 karantiga 1 saragi pewakan 2 wadung 1 rimbas 1 patuk 1 tampilan 1 kris Ll hampit 1 gulumi 1 gurumbhagi 1 pamajha 1 angkup 1 dan wsi panghatap 1 lukai 1 linggis 4 wangkyul 1 landuk 1 sandi 1 panginangan 1 kampil Ll srnti l dmung irikang kala pu cintya anak wanua 1 guranting watak ranyu, inangstan wdihan rangga yu |. sim- sim prasada woh 1 brat su l sang pamgat anakwi rake gr1 bharu dyah dheta inaséan ken buat wetan wlah 1 simsim prasada woh 1 brat ma 8 tanda rakryan ing burawan tumut pinakasaksr ning manusuk sima, samgat kayo pu cara, samgat wrigwrik pu lingga, rake kiwa pu narawira, rake padlagan pu tandang, samgat paughbarwngan pu galung, samgat putat pu Jagul, samgat hampungan pu basu, samgat kiniwang pu buat, samgat kaliki pu aryya, samgat watu antan pu basa, rake munggang pu swang, samgat rimwaùcak pu prsna, samgat pulung kayang pu ananta, kapua winaih wdihan rangga yu l simsim prasada woh 1 brat ma 4 sowang sowang, patih kolungan nayaka 6 pu halaran rama ni kapana, pu dahan rama ni manunggang, pu dhanu, pu buatoh rama mi bolotong, pu wariga rama ni surung, pu halading, rama ni komala, winaih wdihan yu 1 mas ma 4 sowang sowang, anakbinya ken wlah 1 mas ma 2 sowang sowang, patih matuha lampuran 2 pu buddha, sang watu manggui, winaih wdihan yu 1 mas ma 4d sowang sowang, pu gridha rama mi nala, pu bayatu rama ni gutr, winaih wdihan yu l mas ma 4 sowang sowang, patih mangju pinda prana 392, kapua inagamman wsi wra ruang puluh wsi lima wlas wsl sapuluh ws isor sowang sowang parnnah ming tinadah weas kadut 57 80 hadangan 6 hayam 100 muang saprakara ning asinasin, deng asin, kadiwas, kawan, bilunglung, hantiga, rumahan, tuak len sangka ing jnu, muang skar campaga, pudak, skar karaman, ron dinanan tamwaìi ning manadah tanda rakryan ron 6 sang wahuta hyang kudur 1 tamwiran ron 1, patih wahuta, nayaka lampuran, winkas ning wahuta parujar ming patih ron 2, humarap kidul lor ning kalangan tpi siring ning wanua 7 ruangnguang ing sasiring ronya 14 humarap kabaratwetan ning kalangan tuha padahi ron 5 humarap kidul 1 pungkuran sang mapatih mula wuam ron 4 rama magamman 1 tajt ron 4, wadua rarai ramanta ron 5, pinda ron dinanan tamwai ning mawaih manadaha 15, kahlamanya, ing trtiya krsna, pa, po, wr, wara, winaih ikanang rama 1 taji manadaha muwah ron dinanan 10, wadua rarai ramauta, ron 5, rama Jataka ing kabikuan ron 2, renanta_ matuha manuam ron 12, pinda ron kaping rua nikanang rama manadah 29, ika pinda nikanang ron rikanang pangan ping rua 44, nahan parnnah tanda rakarayan ing burawan masamuha, muang ikanang rama 1 taji, ma- mangan manginum majnu, maskar, masiwo, mangigël manawung karung hayam, kapwa mahyun tanda rakryan maguyuguywan nikanang rama, 1 sampun tanda rakryan masawungan mangigal ikanang rama kabaih molih patikuliling gumanti renanta mangigal, molih patikuli- ling, mareryan (lees mararyan) renanta mangigal, umadég sang makudur manguyup umangsö ikanang patih wahuta nayaka lampuran tpi siri(ng) muang kalang gust: wariga winkas parujar, sahananing rama magman ka- baih muang rama marata, muang renanta matuha rarai hadëan hulun grhastha wiku, kapua malu ngguh kumulilingi sang hyang watu sima, muang kulumpang ri sor ni witana, 1 nata(r) nikanang kabikuan ring dewasabha, kapua rumèngëakan de sang makudur manguyup, ri sampun sang makudur manumpa(h) pana- pamo (lees manapathe), manamwah ikanang rama kabaih ri sang hyang watu sma, ri sampuuya manamwah kapua ya kabaih umuwahi ronya, nahan lurrning dening sumusuk ikanang kabikuan ring dewasabha, muang sTma- nya sawah lamwit 1 sampun guddhapariguddha kasusukan nikanang kabi kuan ri dewasabha, muang sëmanya de rakryan ri watu tihang pu sang- grama dhurandhara, winehakanira ya ri anaknira anakbi samgat dmu(ng) pu cintya rake cri bharu dyah dheta, sira rumaksa sang hyang dharmma, sita wruha 1 kayuakna mikanang kabikuan, sira mawnaha karmmanya, samangkana deya sang karmmanya kabaih kapua sira matguha ri swakar- mmanira, yapuan hana mahala rikana ayatana bhatara, prasama sang kar- mmanya kabaih, eumawaya ikanang manana, yathanyan rahayua, matangya , 81 rake err bharu atah winaih rakryan i watu tihang irikanang kabikuan, muang sahanami wka rake eri bharu, ri dlaha ming dlaha siratah pramana kumayatnakna sang hyang dharmma, ikana kunang sahanan 1 wka rakryan 1 watu tihang anung len sangka ri rake cri bharu, tar ilua rikanang dharmma muang irikanang sima, pangasëana nikanang kabikuan, ing perhya- ngan haji ing raja, buat thajyanya mangraga kamwang, angkan tahun, muang mas ku 2 panumwasa hasap makna ri bhatara ring raja, umtua ing caitra, samangkana mas umtua ring aguji, yapuan hana sukhaduhkhanya, sang mar- hyang ing raja atah gumunadosaya, yathanyaya !), yapuan kana kilalan umung- gu, rikanang kabikuan, banyaga wantal, undahagi, pandai mas wsi tamra, kangsa, macadar mangulang hadangan sapi wdus andah, pinilai katang- garan, samwal mapadahi, mangidung, ityaiwamadi saprakara ning kilalan, pattatah tumama ri bhatara yan pandai prakara patang gusali tumama ri bhatara, salwihnya srahakna ri sang mangilala drabya haji, mangka- natah parnnahamikanang kilalan kabaih yanunggu rikanang kabikuan ring dewasabha, matangyan mangkana parnnah nikanang kilalan kabaih anugraha gr1 maharnja rake watukura dyah balitung i rakryan ri watu ti- hang pu sanggrama dhurandhara, nahan lwir ni kasangskarannikanang sima ing kabikuan ring dewasabha muang simanya sawah matangya deyani- kanang sang caturwarnna wuluh panawt patih wahuta kalang gusti wariga winkas parujar tuha banua muang sowara ning rama marata anak wanua kabaih katguhaknanta iking sima 1 taji kabibuan ning dewasabha, srma rakryan i watu tihang yapuan hana kumirakira kalwurana niking sima, païcamahapa(ta)ka pangguhanya, manurat jayapatra citralekha 1 dmu(ng) sang nesti | o || XXIV. Twee koperplaten, vermoedelijk met elkaar verband hoadend, afkomst onbekend, thans in particulier bezit te Kopenhagen. In Notulen 1898 p. 88 sq. deelt Dr. Brandes hieromtrent mede „dat hij van Prof. Kern te Leiden voor het Genootschap mocht ontvangen twee rubbings, ieder van één zijde, van twee verschillende koperen platen. De eene vertegenwoordigt het begin van een oorkonde van (aka 824, wtgereikt door maharaja rake watu kura, dyah bali- lung, crt icwara kecawotsawalungga aan de rama’s van Watukura, de andere een stuk van een naar alle waarschijnlijkheid andere oorkonde aan de zelfde per- sonen, of hunne nakomelingschap of opvolgers, de wargga sima ò watu kura, wier chef hier Kalajaya heet, gegeven door een vorst, die de jalasamnha als zegel gebruikte. Al zijn deze oorkonden zoo nog slechts gedeeltelijk toegangke- lijk, zoo bevestigt de eerste toch reeds verschillende bijzonderheden in het opschrift op het ruggestuk van het Ganega beeld van Blitar (van Kinsbergen’s 1) tha of wa. Noot van Dr. Brandes. 82 photo's no. 332) [alhier no. XXVIJ, in welk stuk het jaartal 829 gelezen moet worden en de naam van den koning zonder twijfel luidt maharaja walu kura, dyah balitung err iewarakeeawa samarollungga, In overeenstemming met de oor- konde van 824, een narum dien men ook ontmoet in het laatste gedeelte van de oorkonde van 823 (platen van Ponorogo [alhier no. XXIII), en naar waar- schijnlijkheid in het in overgangschrift (haast nieuw-jav. type) geschreven op- schrift van Pénampihan (in Kediri, dat 820 als jaartal heeft [alhier no. XXI]. Prof. Kern ontving deze rubbings van Prof. Vilh. Thomsen van Kopenhagen, die door de bezitster der platen, Mevr. de Baronesse von D., in de gelegenheid gesteld was ze te maken” || o || swasti gakawarsatita, 824, crawanamasa, tithi, pancadagi cuklapaksa, pa, pa, ang, wara, | madangkungan, saptakarana wisti, pirwwasadhanaksatra, eiwayoga, tatkala maharaja rake watu kura | dyah balitung, eri iewarakegawot- sawatungga, maneh panïma, ma ka 1, iramanta 1 watu kura, parnnah | dharmma pangasthulan ri sira, angk&n purpnamaning bhadrawada, kabhaktyana de ra- manta 1 watu kura, kunëng ikang sawa | h, gaga, rönek, tébuan, yatikamiji- lakna pirak, ma 1, img sarahi, duwan babadan, ma 9, parakraman rakryan apatih, mamrahakën 1 paduka err maharaja, ma- tangnyaninu | bhayasanmata panghyang wargga sima makamuka ikangapaûji kalajaya, de paduka err | maharaja, an makacihna wargga stma wineh makmi- ) | ’ leje) E tana sang hyang ajna haji tinanda jalasamu | halaücana, mrat(i) subaddhakna pagëhnyanugraha paduka err maharaja 1 wargga sima 1 wa | tu kura, an kewala susuk sima swatantra lpas tapwa ikang 1 watu kura, ta XXV. Steen, afkomstig uit de afd. Goenoeng Kidoel der residentie Jogjakarta (volgens conjectuur van den Heer Rouffaer in Notulen 1909 p. LXXVIII van Tjandi Idjo), later op het residentserf te Jogja staande, thans als D 17 opge- nomen in het Museum te Batavia, zie Notulen 1875 p. 83 en 106; een abklatsch vermeld Not. 1860 Bijl. N., thans Oudh. Bur. no. 153 en 154. Latteratuur over de steenen, vroeger op het residentserf te Jogja, is te vinden bij Verbeek p. 164— 167. De steen is afgebeeld bij van Kinsbergen, foto 180 en 181, de voorzijde is in facsimile afgebeeld eu besproken door Cohen Stuart en v. Limburg Brouwer in Tijdschr. XVIII p. 104—108 en later opgenomen als no. XXIV in de Kawi-Oorkonden. Dr. Brandes deelt over deze inscriptie (Catalogus p. 978) het volgende mede: „Steentje van den typischen vorm, met spits hoofd. Zwart. Hoornblende andesiet. Oud-Javaansch schrift van Midden-Java, aan twee zijden beschreven (voorzijde 18, achterzijde 16 regels eenigzins beschadigd). Afkomstig uit het residentiehuis te Jogjakarta. Hoog in het midden 82, aan de zijden 67; breed van boven 44, van onderen 34: dik 9. Caka 828 (— A. D. 906). Oorkonde, waarbij door Rakryan 1 wungkal tihang pu Wirawikraman de wanua ìi Kandangan en de daarbij behoorende dukuhan wauua 1 Hijo, als vrijgebied behoorende bij de parhyangan i Prasäja (nader omschreven als palapan mangasö d i lumku) als zoodanig gecontinueerd worden (pinagéhakan parnalmya n cima)”. 5) Voorzijde IK swasti cakawarsatita 828 bhadrawa da masa tithi pancamr krsna paksa was wa gai wrhaspatiwara swatinaksatra byatipa da yoga tatkala nikanang wanua ika ndangan muang anaknya ri wanua 1 hijo watu wungkal tpat crmani parhyangan ì prasäja watal patapan mangasö 1 lumku pinagehhakan parnahnyan gima Es An rakryan i wungkal tihang pu wirawikrama Li > .n sang hyang parhyangan 1 prasaja watal mi ‚ patapan mangasö 1 lumku ja ma/apun _ Do ‚ punana ya muang sang pramäna ri sapangguhanya muang md 2 saprakara ni sukhadukhanya muang kilala Achterzijde. 1 prasaja atah parananya prasa to . wanyan kinonnakan pagëhhakna de rakryan 9. sangkayan ruang rindung parnahnikanang wanua gima 4, 1 kandangan muang 1 ihijo (lapasakan £) 5 dai rama wanua i wungkal tpa/ mawaih pa ma 6. 1 pungguhan katrina 1 ihijo pirak U. l 1 satahan satahun könannana ya 8 9 punpunnan sang hyang parhyangan 10. ri prasaja yata matangyan pinagéhhaka 11. n tan wanua i wu 12. 1 tpat muang wahuta patih i abwatthaji mu 18. ang panggahan sapra atah prama 14. na i sapra 15. tan puna 16. slakan sira pasambah 1 samgat XXVI. Ganega-beeld, waarvan de achterzijde beschreven is; van onbekende af- komst, het eerst aangetroffen in de verzameling van den regent te Blitar (Verbeek p. 272 sq.) en ook thans daar nog staande blijkens Rapp. 1908 p. 48, waar men een beschrijving van het beeld vindt. Abklatschen worden vermeld Notulen 1869 Bijl. N, Not. 1876, Bijl. IL no. 6, Not. 1891 p. 5, 1893 p. 120; Achterzijde 6 pungguhan — paneguhan. Verhandelingen Bat. Gen, Dl, LX, 8 54 thans Oudh. Bur. no. 298-— 300, 351, 480 en 487. De inscriptie is afgebeeld bij van Kinsbergen foto no. 832, en besproken met facsimile door Cohen Stuart en van Limburg Brouwer in Tijdschr. XVIII p. 109— 117, later opgenomen in de Kawi-oorkonden als no. XXVL Dr. Brandes, wiens transcriptie veel volle- diger is dan de bovenbedoelde, deed over dezen steen een korte mededeeling (Catalogus p. 558) ten betooge, dat het beeld uit de buurt van Bhitar af komstig moet zijn. Ne) Ur op 10. fl 12. 18. 14. 15. 16. 17 Swasti cakawarsatita 829 margasiramasa tithi dwa dai cuklapaksa ha wa gu wara bharanrnaksatra siddhayoga yamadewata tatkala nikanang rama 1 kinwu watak randaman inanugrahan de ori mahaäraja walukura dyah ba (_) itung eri iewara kegawasamarottungga mwang maha- mantri gri dakso ttama wajrabahu pratipaksaksaya sambandhanyanninanugrahan mula sawah katajyanan kmi takannikanang rama lamwitù 6 tampah 3 kadik 28 gawai 8 kunang sangkari durbbalanikanang rama 1 kinwu tan wnang umijillakan drabyahajt nikang samangkana jarïya manambah 1 rakryan ni randaman pu wama mamalaku manglëbiha sawah tlas wyayanya tumama mas pagëh ka 3 su 1 ha dangan 1 masuya su 1 maparah 1 sang juru mas su 2 kimabaihannira pjah pwa rakryan ni randaman lumah 5 tambla tapwan linapih sawah mikang rama jartya mangabarat manama- kan ya mas ka 5 1 cri maharaja mwang ra kryan mahamantri muang rakryanta gangsal wungkal tihang wka sirikan kalung warak tiru ranu dumata ngakan sambahnya samgat momahumah 1 pamrata puttara mwang sang prataya 1 randaman rake hamparan mwang pu watabwang rowang rakryan panjiwasapamilihan mwang sang dumbanahan kwaih nira dumatangngakan sambah ra manta 1 kinwu yata sambandyanyanninanugrahan masawaha lambit 6 kadik 12 gawai ma 6 tatra saksi sang pangurang ing kabandharyyan makabaihan rake mandyangin pu khattwangga sang prasan sang mala Dja sang kasugihan sang rongguy dapunta wadwa sang ralwa ing kamanilan kalih sang nila sang drampr s parujar 1 mamrata sang turuhan sang panagar manurat prasasti sang dapunta gara lek 35 18. nahan kwehnira saksr huwus ramanta inanugrahan mulih ta sira tkanira hinanakan ta 19. sang hadyan mahilirr kabaih lakilaki wadwan winaih manadaha i pang- hilirt tinadah mira ha 20. dangan prana 2 masuya su 2 tlas inadaggakan ta sang hyang téas tatra saksr wadiha ‚21. tt kasugihan pu padma akalambi haji dyah nangkaladanu 1 maku XXVII. Steen, afkomstig van een onbekende plaats in Oost-Java (volgens conjec- tuur van den Heer Rouffaer in Notulen 1909 p. LXXX van Matesih) thans als D. 40 in het Museum te Batavia. Het jaartal 84. der onderstaande transscriptie (840? in den Catalogus) is op grond van een verbeterde lezing van Dr. Bran- des zelf bij Verbeek p. 8 veranderd in 830. Abklatseh Oudh. Bur. 171 en 172. Dr. Brandes geeft m den Catalogus (p. 888) de volgende beschrijving: „Van boven gewelfd, door midden gebr oken en met een voetstuk met den steen uit één stuk. Zwart. Verweerde andesiet. Vrij erg beschadigd. Aan twee zijden met groote oostelijke oud-Javaansche letters beschreven, resp. 17 en 18 regels. Afkomst onbekend. Hoog in het midden 77, aan de zijden 61; breed 57 en dik 15; voetstuk hoog 15 breed 57 en 80. Pracasti van Maharaja rale watu kura dyah — — cri Dharmmodaya Mahagambhu geldende de wanua 1 Mantyasih met bijbehooren, die alle patapan’s zijn susuk sima lapatihan, Het schijnt dat de bedoeling van dit stuk is, dat de verwanten van den patih van Mantyasih om beurten, ieder gedurende den tijd van drie jaren (?), als patih zullen moeten optreden”. Voorzijde. 1. lo | swasti gaka(warsa)tita) 2 830 tra thi 3. GI krsnapaksa, tu. u. ca. wara pürbwa d (na)ksatra, japa dewata, indrayo 5) la ajùa haji maharaja rake watu kurang dya 6 Gri dharmmodaya mahagambhu umingsor 1 7. rakarayan mapatih 1 hino, halu, sirikan, 8. wka halaran, tiruan, palarhyang, manghuri, wa 9. dihati, makudur, kumonnakannikanang wanua i 10. mantyasih wim(h) ni sawa(h)nya sat, muang alasnya 11. i mu nd(u) an, 1 kayu panda, muang pomahan 12. ikuni wanua katung(gu)an pasawahbanya ri wunut 13. kwaih ni wimih nya salé mada tan pa guh ka 14. nayakan, muang alasnya 1 susunda 15. kapwa watak patapan susuk sima ka 10 satú — salé: 12 gu -— ku; 13 salé — satú, 56 16. patihan pagantyagantyananikanang patih mantyasih sa 17. nak lawasganya tla (idun sowang, kwaih nikanang pa Achterzijde. 1. kayu panda, ya 2. tang, kholu rama mi di 9. dadal pu kara ni 4, ni buyut, pinda prana 5 d. na patih, i(na)nugrahan 6. mbandhanyan 7. han sangka yan makwaih wuatthaji ini 8. 1 err maharaja kala ni warangan haji 9. kapujan bhatara 1 mangkugegwara 10. cwa talang na 1 CI gedega Lune 11. ra 1 prati ntaraliki 12. ka kutan ikanang banua 1ka ni sinarabha 15 rumaksa ikanang huwan raha 14. maca an guhakan ikanang wanwa ka 15 hih ikanang kanang prahhanya tan 16. katamanna de sang pangkur, tawan, tirip, sa 17. prakara ning mangilala drabya haji, kring, padammapuy, tapa 18. haji ai(r) haji, ralaji, pakalangkang, mangrumbai, manimpiki (einde). XXVIII. Koperplaat, afkomstig van Djedoeng (afd. Modjokerto, res. Soerabaja), thans verloren. Alleen bekend wit een hthographie, terwijl het jaartal foutief is opgenomen bij Holle, Alphabetten p. 48, als 962; Dr. Brandes, die blijkens Verbeek p. 248 sq. de juiste lezing 832 ontdekte, deelt over deze inscriptie het volgende in den Catalogus (p. 359) mede: ‚„Dharmmodaya Mahagambhu komt verder voor in een afdruk (facsimile) van een oorkonde afkomstig van Djëdoeng, die naar een afschrift van den Pa- nëmbahan van Sumënëp in Raffles tijd moet zijn vervaardigd, in het Museum is bewaard gebleven, en evenals eenige andere soortgelijke stukken nooit is gepubliceerd geworden. Het jaartal, dat misteekend is, is ook hier niet met zekerheid te lezen”. Blijkens opgave van Dr. Brandes in Tijdschr. 47 p. 458 en 456 zijn ook copiëen aanwezig in de Rijksuntversiteitsbibliotheek te Leiden. 1. Swasti gakawarsatita 832 bhadrapadamasa tithi pancami cu 2. klapaksa tu u wara madangkungan rudradewata yo 3, ga Irika diwacanya manambah 1 cri madaraja gegaluh (lees rake halu) ma 4, Gri dharmmodaya mahasama muang rakryan mahamantri 1 18 pakalangekang-makalangkang. 37 5. hino pu daksottama bahubajra pratipaksaksaya prayojananira ma 6. tanguyan panambah uminta ikanang imah 7. nan kulon ngaranya inu yapwan ta ya lwa XXIX. Koperplaat waaromtrent Dr. Brandes in Notulen 1896 p. 55 „bericht, dat hem door den Heer J. A. Dieduksman te Djogjakarta ter bezichtiging en ontcijfering is afgestaan eene tot nog toe onbekende koperen plaat, een quitantie leverende van Caka (SS A4 ID, OL)” Voorzijde. Caka 833 phalgunamasa dwitiya krsnapaksa, ma, wa, a, wara, kalani banawr sumahur hutang sang bapa 1 mpu guru dhaya, panahurnya mas su 16 ma 10 ku 2 ha 5 tumangga ln ppikang mas pu latr bapani bayal anag wanwa 1 wuru tunggal 5. tutuganning tanda muang pu wijah bapani bhumi anag wanwa 1 wuru tu 6. nggal, cuddha hutang ni banawi i mpu guru dhaya, tatra saksi sang tgu 7. hhan anag wanwa 1 pilang watak panggil hyang, sang anag wa Achterzijde. nwa i walakag watak walakas sang bhaskara anag wanwa 1 waleng 2. watak waleng, sang pakambangan anag wanwa i tangga watak hino 3. sang ratirang anag wanwa i limo watak pagar wsi, likhitapatra 4. rake pilang XXX. Steen, afkomstig van Singasari (afd. Malang, res. Pasoeroehan), thans als D. 87 in het Museum te Batavia. Afmetingen: hoog 94—72, breed 72—72 zijden 16—18 c.M. De steen vertoont lofwerk en een uitspringenden voet (Notulen 1893 p.-28). Voor litteratuur over de steenen van Singasari zie men Verbeek p. 298501. Ken abklatsch wordt vermeld Not. 1887 p p- 7; thans Oudh. Bur. no. 418 en 422, Dr. Brandes geeft in den Catalogus (p. 359— 361) een beschouwing naar aanleiding van deze „oorkonde op een steen te Singasari van den jare 837 (aka, een pragasti van koning Daksottamabahubajraprati- paksaksaya” over genoemden koning en over het voorkomen van den naam Mataram op inscripties uit dezen tijd, naar welke bespreking, die om haar lengte niet geheel weer overgedrukt wordt, verder verwezen wordt. Voorzijde. |o || awighnamastu || ciwamastu sarwwa jagatah parahita iratah bhawantu 2. bhutaganah dosah prayantu naga |) sarwwatra sukhr bhawatu lokah || o || 12. 18, 14. 15. 16, IR 18. 19) 38 swasti cakawarsatita 837 asujimasa tithi dwitrya cuklapaksa ma po bu wara agneyadega citranaksatra wedrtiyoga twasta dewata irika diwaga ni anu- graha cri ma haraja cri daksottamabahubajrapratipaksaksaya 1 rakai kanuruhan mum- pung sumusuk i kanang wanwa 1 limus waték kanuruhan gawai ma l mwang anaknya 1 tampuran mangguhan tapak su 10 ma 1 satahun satahun sïmani dharmma rakryan prasada kabikwan 1 sugih manek paknanya parma 1 bhatara pratidina mwang tadaha sangka sdangnya sakwaihnira wnya- para kapujan bhatara sangasisa }) rakryan 1 sugih manek mwang ikang i limus tan katamana de sang (m)ana katrmi pangkur tawan tirip tiruan manghuri mwang sowara sang mangilala drabya haji kring pangurang ; pamrsì manimpiki halu warak pamanikan maniga lwa malandang paka- langkang tapahaji airhaji juru gugali juru dagang juru nambi juru huüjaman juru kutak juru Jalir juru judi undahagi mus galuh pangaruhan watu tajëm taji pande mapayungan kdi walyan paranakan widu mangidung juru padahi sinagiha tangkil salwit burahan sambal sumbul watak ri jro singgah pamrsi hulun haji ma 5 haliman lëbëléb ityaiwamadi saprakara ning mangilala drbya haji migra- paramigra kabaih ta n tama irikaing kabikwan 1 sugih manek mwang ikang 1 limus samang- kana sukhaduhkhanya mayang tan tka ring wwah danda kudanda bhandihaladi salwiraning wipati mati katiba mati kalbu inalap ni glap waln rumambatting natar rah kasawur wangkai kabunnan ityaiwamadi tumama 1 bhatara atah ikana kabaih samangkana ikanang masambya wahara hana iriking kugala rakryan hingana kwehanya pandai mas pande bsi pande tambaga pande gangsa tlung wawwan i saslma macadar tlung pacadaran mangarah tlung lumpang mangulang tlung tuhan kbo anya prana 4 1 satuhan 1) Vòòr regel 8 staat nog geschreven kopäapapuränya; 8 umyapara —ubyapara, 21. [SS) DS 89 wdus prana 8 andah sawanteyan mangulangan tlung pasang ika- nang samangkana tan kna 1 parammasan yapwan dwala pinikulan sangganing mabasah sa makacapurìi kapas wung- kudu tambaga gangsa timah wsi wras padat lbagu la b r labeh kasumba saprakara ning dwal pinikul kalima bantal ing satuhan pikulpikulananya tlung tuhan ingsasi ma tan kna de sang mangilala drabya haji saparananya sadecanya ndan makmitana ya tulis mangailwt nan yapwan lwih kwaihnya sangka irika panghinghing iriya knana ikanang sakalwihnya de sang mangilala sobara haji tan ahikana kunang ikanang manambul mangapus maüawring mapahangan manglakha manguwar manahab manuk mamisandung manga manarub manula wungkudu mangdyun manglurung mang- hapu ityaiwamadi kapwa ya tribhagan saduman mara 1 bhatara sadtüman sang makmitan dharmma sadüman 1 sang mangilala drabya haji mangkana ikanang ajna haji panghing irikanang sambyawahara hana ikaing mangasëakan rakryan pagëpagë(h) 1 maharaja eri daksottamabahubajrapratipaksaksaya ma su ma _ wdihan ragi yu 1 1 rakryan binihaji paramegwari ma su l ma 4 ken blah 1 1 rakryan momahuma(h) gurumbangi püttara Achterzijde. mas ma 10 wdihan ragi yu l rake hujung da mt mas ma 10 wdihan ragi yu l rake tagaran dyah bagal mas ma 10 wdihan ragi yu 1 sang juru makabehan 1 kanu- ruhan juru kanayaka n ring mangrangkpi sang ragagar juru lampuran ra ri vùjalan atanda pu ado juru wadwa rare sang brat lula sang rabanir juru mangrakit kalih sang (awi sang labdha amasangakan ranowawa kapwa winaik pasëka mas ma 2 wdihan ragi hlai 1 sowang sowang sang mapatih 1 pakaranan makabehan patih pamwat maha du manghambén sang hiranya patih kawangyan sang partha pinaka- sthawira 1 pakaranan sang parujar bungkal kilung juru wanwa- lya sang sanggama gusti sang rumput maniga sang loka manulisan sang prakasika amkan sang kbak juru bwa 22 sangganing-sangkaning: 23 b -— na; 26 mapahangan-mamahangan. 10. 1 1 1 Ike Ue 8. 19. no Ur 14 40 nta kapwa winaih ma 1 wdihan hlai 1 sowang sowang wahuta panbahan si bujil wungkal raya si kucup pakambanga si laka parujar patih si lampuran si manghambén brali parujar kawangyan si runda parujar kapwa winaih ma 1 wdihan hlai 1 sowang patih 1 hujung sang N jara manghambën sang balupyak patih manak sang pwa winaih pasëk ma Ll wdihan hlai 1 sowang patih 1 waharu mangha- rap babak puwahija manghambën sang karala patih manak sang hawang kapwa winaih pasëk ma 1 wdihan hlai 1 sowang rama tpi siring 1 kalanglingan dapu hyang tambir ibu kalangan sang dili sang gnuk ibu randungan sang wintang 1 tampuran sang paman winaih ma 1 wdihan hlai 1 sowang rama 1 limus winkas sang hitam rama marata si (alandang kalang païjaraan 1 limus sang bandi kulasangt 1 limus sang balan winaih ma 1 wdihan hlai 1 sowang sowang nahan kwaih nira tlas sang- sipta winaih pagëhpagéh mwang wdihan mwang winaih manadaha kambang maparabantin sahadhupadipaksatadi pinratista ta sang hyang töas tlas krtasangskara inuyut rumuhun ga (ka sira tanamman eihnanyan mapatih kastmanikaing 1 limus mwang ing tampuran sima punpunana bhatara 1 prasada 1 sugih manek ka la rakryan kanuruhan dyah mumpung tinu (_) ta ikanang sawah ing tampuran ikang samaparnnaha i sang karmmanya sawah ka waryyan tapak ma 1 kapangajyanan tapak ma 2 ku 2 kawarigan tapak ma 4 ataman tapak ma 2 kasusurajyan tapa k ma 7 wariganya tapak ma 2 ku 2 mahapinda tapak su 3 ma 1 ikanang maparnnah 1 sang karmmanya gesa tapak su 3 ma 2 yatika maparnnaha de baswacarwai bhatara pratidina mwang asabyaya sakaparipurnnakna bhatara tambak mah nurung parubungan pasajyan prakara kunang asing umulahulah ikaing sima 1 limus mwang ì tampuran nguniweh i sugih mamaik 1 dlaha ming dlaha jah tasmat kabwat karmmakmanya girnna bhasmibhawa ya salwirning sarwwopadrawa tmu nya ring ihatra paratra indah ta kita bhatara 1 err baprakegwara brahma wisnu mahadewa rawi gacr ksiti jala pawana hutagana yajamanakaga kalamrtyu gana bhuta sandyadwaya ahoratri yama baruna kuwera basawa yaksa sangi — pati; 16 ca tka sira — satkapira, 26. 41 räksasa picaca rama dewatä pretasura garuda kinnara gandharwwa widya- dhara dewaputra nandigwara mahakala nagara 27. ja winayaka lor kidul kulwan wetan dikwidik 1 sor 1 ruhur sakweh ta 28. 90. òl. . . mi © © 0 NI DP Um VD _=l mk ee en en! D 0 AA HE 0 Io Do > 21. Do Do 9 IN IS) (en) dewata prasiddha mangraksang ka datwan err maharaja ing bhumi mataram umasuk í garrra ning wang kabaih tan kawnang tinahënan yan hana wwang nya ya umulahulaha ikamg stma 1 sugih manaik 1 limus 1 tampuran nguniweh an lbu( )ya patyananta me patiya tarung ring adégan tampy( }i wiringan uwahii téëngënan ta __wuh têher dagingnya duduk hatinya sibittakan wtangnya dudulaka pahangnya wötwakën dalammanya Eerste zijkant. patukanning ula brsa pangananning mong pulirakna yam (pa- raring) tgal alapanning glap tanpahudan sampal(anning) raksasa sisihanning wwil sapawungwan kugikagarggametri kurusya pataûjala suwuk lor kidul kulwan wetan 1 sor 1 ruhur sala mbitakën 1 hyang kabaih (tba) kan ing samu(dra) (ka) lammakan ring dawu(han) sang hyang dala(m er) duduta nning tuwiran sëngha panning wuhaya yata matya na ikang wang anyaya upa drawa ya ing dewata ta tau tmu a sama grastha liputannidhira muliha ingkanaraka tiba ring maha rorawa klan de sang ya me —= UMd, 24. mabala palun de sang kingka 25. ra pingpitu atayan bi 26. mban bapa ataya sangsa 2. ra sajlwakala salwir Twee zijkant. 1. lara hidapa 2. nya kelikingwang 9. kadadiyanya, mawuka tan 4, t&mua sama, wkasa 5. kan hawu kerir ‚ mangkana tmahananika . ng wang anyaya wmula(hu) 6 7 8. lah ikaing strma nguni 9, weh an Ìbura ya || 0 | om namah ciwaya | XXX. Steen, afkomstig wit de residentie Soerabaja, thans op Minto-House in Schotland, vermeld bij Raffles History of Java II p. 59 (63, en Appendix met mysti- ficatie- vertaling) en gedeeltelijk in facsimile afgebeeld bij von Humboldt, Kawi- Sprache, [IT pl. XL. Dit gedeelte a uitgegeven door Cohen Stuart, Kawi- Oorkonden XXIX, waarbij men over dezen steen p. XV—XVIT & XXIX raadplege, aan te vullen uit een brief van Prof. Kern, opgenomen in Notulen 1876 p. 98— 100 (cf. Verbeek p. 224 sq.) Dr. Brandes deelde op p. 36L van den Catalogus mede te vermoeden, „dat de Minto-steen dagteekent van (aka 846’, en de formule mangraksa kadatwan cr maharaja ò mdang d bhiúmt mataram bevatte en het zich in Notulen 1887 p. 67 aldus wt over den erop voorkomenden vorst: „Waarschijnlijk acht ik het dat err igana wikrama die op den Minto- steen als tweede persoon voorkomt, niemand anders is dan onze Mpu Sindok. Ongelukkig is uit de photographische afbeeldingen, die mij ten dienste staan, niet op te maken, wat er tusschen mapatih + hino en crm icana wikrama gelezen worden moet. Het jaartal 846 (aka van deze laatste inscriptie, zou met deze veronderstelling juist overeenkomen. Want neemt men de juistheid van deze veronderstelling aan dan ziet men sinds 841 (aka, in welk jaar men hem als rakai halw in de vorstenlanden als derde persoon genoemd vindt, langzamer hand de belangrijker plaats innemen. In 846 Caka “toch vindt men hem als- dan onder een koning Wijayaloha als tweede persoon vermeld, terwijl In 851 Caka hij zelf als. koning (maharaja) uiet minder dan vier pragasti’s uit- reikt’ enz. Onder het slot staat „(was get.) Ldn. V. 75”. Wellicht ligt aan de transscriptie dus de op bovenbedoelde ln in de notulen vermelde van Cohen Stuart ten grondslag, wat ook zou blijken wt het feit, dat de beide laatste cijfers van het jaartal later zijn ingevuld en de wijze van transscriptie niet de gewone van Dr. Brandes is. no 10. Ie 18. 14. 15 Voorzijde. ciwamastu sarwwa jagatah parahita- miratah bhawantu bhuta ah dosa _praghatanacal sarwwatra sukh1 bhawatu lokah Swasli caka-warsalita 846 crawana-masa lilhi catur-dagi gukla-paksa, wu, ka, ga, wara, hasta-naksatra, wisnu dewata, sobhagya | yoga, drika diwasa ni ajna err maharaja rakai (pha)ngkaja dyah wawa GYT wijayaloka namostungga tinadah rakryan, mapatih i hino | crt _Tcanawikrama, wmingsor d samgal momahumah kalih madandér pu padma, anggëhan pu kundala kumonakan ikanang | di _sangguran waharu, kabaih han tapak mas su halrman susukan denrkanang punta 1 manaïjung mangaran dang aryya | kya, mamang yanygu 1, sépêl dapu jambang, kisik (kë?) dapu bhairawa, wasya, laking, bhanda, tam- blang, ha ang, wigér, dapu sat | sari s,‚ a ( )? bhatara 1 sang hyang prasada kabhaktyan ing sima kajuru gusalyan 1 manaïjung paknanya stmangun pa | umangalisa ing samadana 1 sang hyang dharmma nglkanani ciwa catur-niwedya 1 bhatara pratidina mangkana ista prayo- Jana eri maha | raja muang rakryan mapatih rikanang wanua i sangguran imarpanna- kan 1 bhatara i sang hyang prasada kabhaktyan ing stma kajuru gusalyan ing manaûjung | ma i waharu parnnahanya swalantra tan katamana dening patih wahuta muang saprakara ning mangilala drawya haji ing dangu, migra para- micra wuluwulu | ‚ prakara, pangurang kring, padam, manimpiki, paranakan, limus galuh, pangaruhan, taji, watu tajam, sukun, halu warak, rafradut | pinilaù katanggaran, tapahaji, airhaji, malandang, lëwa, léblab, kalang- kang, kutak, tangkil, trêpan, salwit, tuha dagang, juru gusali, | tuhanamwi, twhan uiöjaman, tuhan judi, juru jalir, pamanikan, micra ’ ’ e ern) . ’ hino, wli hapu. wli wadung, wli tambang, wli paùiut, wli harëng, pawisar, palamak, | pakalangkang, urutan dampulan, tpung kawung, sungsung pangurang, pasuk alas, payungan, sipat wilut panginangin, pamawacya, pulung pa | „di, s'kar tahun, pan’rungan, panusuh, hopan, sambal sumbul, hulun haji pamrësi watak 1 jro ityaiwamadi tan tama irikanang wa | 175 18. JES) Lo er 80. 44. nua cima d sangguran kewala bhatara 1 sang hyang prasada kabhaktyan mg sima kajuru gusalyan i manaîjung, atah pramana i sadréwya hajinya kabaih | samangkana ikanang sukha duhkha kadyangganing mayang tan pawwah, walu rumambat ing natar, wipati wangkai kabunan, rah kasawur ing da lan, wak capala, duhilatan, hidu kasirat, hasta capala mamijilakan turuh ning kikir, mamuk mamumpang, \ndan, tuta | n, danda kudanda, bhandihaladi, bhatara 1 sang hyang prasada kabhak- tyan atah paranani drawya hajinya, kunang ikanang micra, maïam- bul | maùangwring manglaka, _ manguwar, matarub, mangapus, manula wungkudu, manggula, mangdyun, manghapu, mamubut, malurung, magawai | runggi, payung wli mo ( ) yi, a (_\ gang, magawai Kist manganamanam, ma- nawang, mana(ng)kéb, mamisandung manuk, makalakala | u( Ju tri )n drawya hajinya, saduman umara ì bhatara, sadüman umara 1 sang makmitan sima, saduman maparaha 1 sang mangilala drawya haji | kapwa ikanang masambyawahara ngkana ( ) + ( ) hingan kwehanya anung tan kna de sang mangilala drawya haji, t'lung tuhan ing sasambya- wahara ing sasi | yan pangulang hbo 40 ‚ w'dus 80 andah sawantayan, mangulangan t'lung pasang, mapgarah t'lung lumpang, pandai sobuban, (wuw?), padahi t'lang tang | kéban titih saka( ) U, nda hawv satuhan, mawadar palang pawa- daran, parahu } ma(_) uhara (_) tanpatundana, yapwan pinikul dagangnya ka | ddhyangyaning ma manguùjal, mangawari, kapas, wungkudu, w'st, tambaga, gangsa,wisa, pangal pamaja, wayang, Unga, bras, galu | han, kasumba, saprakara ning L_sinémbal Kalima wuntal ing satuhan: pikulpikulananya ing sasimang (_) kanang samangkana tan knana de sang mangilala | drawya haji, nya sa ( ) canya, ndan mak’mitana _ tulis: mang- kai lwrranya, yapwan l'bih sangka rikanang sapanghing iriyang, knana cúta Y'bihnya de sang mangilala | irikanang kala mangasëakan ing hanang punta 1 mananjung pasak pasak: 1 err maharaja pirak ka 1 w’di- han: ta | 31. 92. 9d. 34. 35. 98. 45 pis yu 1 rakryan mapatih 1 hino grt tgana-wikrama inangsëan pasak pasak pirak ka 1 w’dihan tapis yu 1 rak sirikan pu mantra | yang sam’gal momahumah halih madandër, anggëhan inangsëan pasakpasak pirak ka 5 w’dihan yu l sowang sowang tiruan pu la pu hawang wiwaùcana, palu watu pu panda- muan, halaran pu gunottama, panghur pu manguwil wadihati | pu dara, hujung imangsèan pasakpasak pirak dha 1 ma 5 w’dihan yu 1 sowang, waharu rikang kalang pu wariga inangsë | an pasakpasak pirak w'dihan yu 1 sam'yat anakbi dha 7 ma 8 kain wlah 1 sang tuhan 1 waharu winaih pasakpasak | pirak dha & _tuhan à wadihati pu miramirah halapa sang saddhya tuhan 1 makudur | { wadihati sang rawangu, manangga sang howangca, pangurang tv makudur sang raùjél, manungkul | pirak pasakpasak w’dihan ranya Achterzijde. mpung, winaih pasakpasak ma 1 w’dihan yu 1 sowang sowang, sang tuhan 4 pakaranan makabaihan juru kanayakan | 1 hino sam’gat gunungan pu tun tun, juru paùca, rara, sang raguyu, juru kalula pu wali, kandamuhi sang gasta, parujar 4 sí | ran hujung galuh i w’ka wiridih, 1 kanuruhan sa (_) kat, 1 s°da sang wipala, ì wawang sang lang, ì madandér sang cakraryyanggêéhan sang tu | han 1 tiruan sumudan dapunta sanggama, i hujung sang pawadu- kan winaih pasakpasak pirak dha 4 ma 8 kinabaihanya, sang citra la | 1 hino pasakpasak dha 2 ma 8 kinabaihanya patih kalih wasah sang kulumpang, kuci sang rakawil pasakpasak dha 1 ma 4 sowang so | wang, parujarnya pingsor hyang pas’karan pasakpasak pirak sowang-sowang lwmaku manusuk 1 wadihati sang kamala, lwmaku ma- nusuk 1 makudur sang tama | { su han sang ngastuti sang bala (bapra?), 1 tapahaji sang pacintan winaih pasakpasak dha Ll wdihan yu 1 sowangsowang, patih 1 kanuruhan ta 10, JL, 12. 18. 14. 15. OE INZ 18. 18), 21. 46 patih 1 hujung sang kahyunan, patih waharu sang mila, patih 1 tuga- ran sang mala, patih samgat 1 waharu sang gambo, patih pangkur sang mangga sa{ng) rangga winaih pasakpasak dha 1 w’di | han yu l sowang-sowang, patih lama ran sang prasama, pasak- pasak pirak ma 8 w'dihan hlai 1 parujar patih si manohara pasak- pasak dha 4 w'dihan yu { parujar patih 1 Ka | nuruhan si ja si rambét, parujar patih 1 waharu si wal si la- Djak si caca, pasakpasak pirak ma 8 w'dihan hlai 1 sowang-sowang, wahuta 1 waharu si ba | lu syag si kéndul, tuha kalang, winaih pasakpasak dha 1 w’dihan yu 1 sowang-sowang, pilunggah si raji, si wantan, pinda w'dihan hlai 1 | sowang-sowang, rama tpi siring milu pinaka sakst-ning manusuk sima 1 tugaran gusti si laksita, tuha kalang si yogya, winaih pasakpasak pirak | ma 8 w'dihan yu 1 sowang-sowang, 1 kajafan 1 pacangkuan si sura, 1 k'di-k’di si paha(ng?) 1 bungkalingan si lijo, 1 kapatihan si pingul | ‚ da si tambas winaik pasakpasak pirak ma 8 sowang-sowang, patih { wunga-wunga pirak ma ri papanahan win’kas si mang- jawat, 1 ka r, hulamati s1 | kandi 1 tampur si dederan winaih pasakpasak pirak ma ? sowang, s1 mak sì kösék si wudalu si kudi, matèëtë ( )n si luluk winaib pasakpasak pirak | ma 4 wdihan hlai 1 sowang, awakol si lulut, si sat, si hirèng, winaih w'dihan hlai? sowang, wayang si rahina pirak ma 4 w'dihan yu 1 sang boddhi, sang märgga, wi | naih w'dihan yu 1 sowang, 1 tlas ning mawaih pasakpasak muang w'dihan 1 sira kabaih pinarnnah ikanang saji 1 sang makuduri sor ning witana, mangargha ta sang pinaka wiku | sumangaskara ikanang susuk muang kulumpang, mandiri ta sang ma- kudur manganjali 1 sang hyang téas malungguh i sor ning witana, man dlan pada, humarëppakan sang hyang té | as, masinghal w'dihan yu 1 tumut sang wadihati, lum’kas sang makudur manggayut manêëtëk gulu-ning hayam, linandessakan ing kulumpang mamantinga | kan han tlu ing watu sima mamangmang manapathe saminangmang nira dangu, 1 kat'guhakna sang hyang watu sima, ikana limgnira, Indah ta kita kamung hyung 1 waprakegwara a | gasti maharësì purwwa-daksina-pagcimottara maddhya urddham-adhah rawi gacì ksiti jalapa/ara hutagana yajamanakaga dharmma ahoratra sa | 29. 90. öl. 89. ò4. 95. 96. 97. 98, 47 ndhya hrédaya, yaksa raksasa pisaca pretasura garuda gandharwwa ca- twari lokapala, yamawaruna kuwera wagawa, muang patra dewa | la paca kugika, nandigwara, mahakala sad-winayaka naga-raja durgga- dewt eatur-agra, ananla surendra ananta hyang kala-mrëtyu | gana bhúta kata prasiddha mangraksa kadatwan grr maharaja # m'dang i bhumi mataram: kita umilu mararira umasuk ing sarwwa | sarta, kita sakala saksr-bhuta tumon madoh lawan mapare, ring rahina, ring w’ngì at-réngêkan: ka ike samaya sapatha sumpah pamangmang ma | mi ri kita hiyang kabaih, yawat ikanang wang duracara tan magum tan mak’mit: irikeng sapatha sin rahakan sang wahuta hyang kudur, hadyan hulun matuha ra | rai laki-lak: wadwan, wiku grahastha muang patih wahuta rama asing umulahulah ikeng wanua 1 sangguran, sima inarpanakan: nikanang punta i mana | îjung 1 bhatara, 1 sang hyang prasada kabhaktyan ing sima kajuru- gusalyan, 1 dlaha mi dlaha wawaka taya nguniwaih yan dawata sang hyang watu sima tasmat ka | bwat kar'maknanya, patyananta taya kamung hyang deyan tat patiya, tat tanoliha 1 wuntat, ta tinghala 1 likuran, ta _ung ingadëgan tampya | l 1 wirangan, tutuh tundunya wlah kapala-nya, s'bitakan: w'tangnya rantannususnya w’tuakan dal’manya, duduh: hatmya pangan daging- nya inum: rahnya téhêr pëpé | dakan: w'kasakan: pranantika, yan para ring alas panganan ring mong, patuk ning ula pulfraknaning dewa-manyu, yan para ring t’gal: alappan ning glap: sampalan ing raksasa, | dening wunggal sì pamungguan, réngé ta kita kamung hyang kugika gargga metrr kurusya pataüjala, suwuk lor suwuk kidul suwuk kuluan: wai | tan, bwangakan ring akaca, salambitakan i hyang kabaih, tibakan ring maha-samudra, klammakan ing dawahan alappan sang dalam-mer dú | dutand tangiran sanghapaning wuhaya, ngkanan matya ikanang ngwang anyaya lum’bur ikeng wanua sima i sangguran i sangguran upadra- wang ri dewatagrasta lipulana | dira muliha wing kanaraka, tibakan ing maha-rorawa klan de sang yama-bala, palun de sang kingkara, pipitwa atayan bimban ba ataya, sang | lara sajiwakala, salwir ning duhkha pangguhanya sarúpa ming lara 40. 41. 48. 44. p= 48 hidapannya makelh( ning manggan kadadyananya, awûya tan: tamma angsama w'luakan: hawu kairir mangka | na tmahana nikanang ngwang anyaya lum’hur: (keng cima 1 sangguran, 1 tlas sang makudur manwsuk masaliuta sira kabaih tamba malungguh ing tkan: pare twmiúl krama sa (sang?) | hana ming kai patih wahuta rama kabayan muang rama tpi siring kabaih, matuha manwam lakilaki wadwan kanistha-maddhyamotama, tanpanakantan, umilu manadah ring pa | glaran ki n gu n inangsëan s'kul dandananihiniru an kla-kla ambilambil, kasyan htt tlas aranak sangasangan aryya rumbaru | mba(h?) kulangan tetil(a?) tumpuktumpuk hasin bilunglung kadiwas hurangkayan layalayar halahala han wigang i jarig | pinda atatmipihan, pinda gangan ing n n prakara anadah ta sira kabaih, yaja o manginum: siddhu, ciùca kila | liga sowang, winuwuhan tambal 1 dwadwal, kapwa manalarmalari laju, s’kar kabaih li pramu err maharaja, muang rakryan di _manambah mang1 | Lijkant. hasta sampun sangkapa ika | lekkan lungguh muwah pira | tambal lmarrhan | m t bang lú linarthan w | mat'lasan sira kabaih ka makes del suma ‚ ikahlammanya gumanti ika | 1 _sangguran: ikanang punta ò manaîgung | lawan samyopara ikanang susukan | 1 winaih manadaha, ikanang maba o | si luhut si spat si hira kapwa | . nlonakan guna-nya, irikanang | ta slra wayang mangaran | hen krama nikanang susukan sima 7 sa | nyguran, sampun samprayukta, likhita | . citra-lekha 1 hgro laksana. — 49 Aan het begin der inseriptie teekent Dr. Brandes aan: „Hier kan slechts om of del. of niets staan, want het vers (een Arya) begint met Purahartr of Tripurahara (l. ra) nidhanat”. De cijfers 40, 6 en 5 in voorzijde regel 25, 31 en 93 staan in oud-Javaansche karakters in de transscriptie; evenzoo het cijfer 4 in achterzijde regel 6 en 7, XXXII. Steen, afkomstig van Tandjong Kalang (afd. Berbek, res. Kediri), zie Verbeek p. 255 sq. Sinds 1889 (Notulen p. 88, 63 sq.) als D 66 in het Museum te Batavia; abklatsch Oudheidk. Bureau no. 388 en 476. 2. || om awighnamastu namo 3. namah swaha || swasti gakawarsatita 849 4. phalgunamasa tithi paneami guklapaksa, wu, wa, wr, OT wara wuku tolu daksina dega krttikanaksatra wiska er) mbha yoga, dahana dewata, irika diwasa rake gunungan dyah muata 7. n, ibu dyah bingah sumusuk pibang wanua ikinawë watek kadangan, kunang matangya 8. susukya erma potraka kalilirana ni sanak nira jaga tanilua sawuang hanak 9. dyah bingah ing wasa apatan erma rakryan lakilaki ikang sima, tlas ta ya inarpa 10, nakan i tanda rakryan kabaih pinawuatakan per suku muang skar ma su ò 1 rakryan mapatih ll. pu sindok igana wikrama pinakasopananirarpanambah samgat moma- humah anggëhan pu kundala. .. 12. mgat landayan pu wudlya, sinantha ta pua sambah nira mangangséakan ta ya pagéh pagéëh ri err maharaja eri wawa 13. rakai sumba mas XXXTII. Deze transseriptie Is ontleend aan een steen afkomstig van Djedoeng, later staande te Bangsri.en vervolgens overgebracht naar het controleurserf te Modjo- sari, zie Notulen 1888 p. 46 en Verbeek p. 243 sq., 246; de steen staat daar volgens Rapp. 1907 p. 86 sq. ook thans nog en is rond afgedekt, zich van boven naar beneden een weinig versmallende, met een klein voetstuk (uit één stuk met den beschreven steen), hoog 1.95 M., grootste breedte 1.15 M. Een abklatsch wordt vermeld Not. 1888 p. 88, thans Oudheidk. Bur. no. 142, 145 en 265; een facsimile Not. 1887 p. 67. Dr. Brandes deelt omtrent deze inscriptie Not. 1888 p. 83—85 o.m. het volgende mede: „Het opschrift, waarin men den datum, — of het moest zijn dat er meer dan één datum in voorkwam, — ergens in het midden aantreft, zooals meer wordt gevonden, bijv. op den steen van Bakalan e. a, is van (aka 8.8 (47/- 1 pibang — ikang:; 9 wasa—bapa; 10 pinawuatakan sinawuatakan. Verhandelingen Bat, Gen, Dl, LX, 4 50 Janang kâla cakawarsatita 8.8 kárttikamása). Het cijfer, dat het tiental uitdrukt, is niet te onderscheiden. Na de eerste 8 eindigt juist een regel, zoodat .8 op den volgende kwam te staan. Op den abklatsch is van .8 slechts de 8 duidelijk. Ik geloof evenwel dat met vrij veel zekerheid gesteld mag worden dat het ont- brekende cijfer een 4 moet zijn geweest. Elders toch leest men den naam van Mpu Sindok, zooals reeds door mij t. a. p. Not. werd opgegeven, en wel in dit verband: fabeh tanparabyapara atah irilang wanua (ontbreekt smalle zijde) de rakryan mapatikh pu Sindok Crî Icánawikrama, inadgan tanda rakeryan ri sirikan dyah Amarendra . … … likhitapatra (ontbreekt smalle zijde). Dit doet zien dat Mpu Sindok. Cri Teânawikrama toemnmaals nog mapalih was, wat zijn moet vóór Caka 851, en daar hij ook op den Minto-steen, zooals reeds elders door mij verder werd opgegeven (zie t. a. p.) nog als mapalih voorkomt, en het jaartal van dezen steen vermoedelijk (aka 846 is, verder in 841 Cala Cm Daksotta- mabähubajrapratipaksaksaya koning is, en deze in dien tijd een mapatih heeft van een anderen naam, rest er slechts hier, zooals reeds werd gezegd, te lezen Caka 848, wat op zijn beurt een indirecte bevestiging wezen zou van de lezing van het jaartal van den Minto-steen. : In het opschrift op dezen steen van Modjosart (— Bangsrt — Djëdoeng) treft men een serie bergnamen aan, waarvan de godheden in het eedformulier worden aangeroepen, op een soortgelijke wijze als men dat vindt in de naar mijne meening inauthentieke oorkonde No. [in Cohen Stuart's Kawi oorkonden, maar ook dit “gedeelte zal slechts fragmentarisch kunnen worden ontcijferd. De namen Susundara, Mdang en Marapi (zóó, en niet Marapwi zooals men bij Joben Stuart leest) en anderen, bijv. Kunjatan (bij Cohen Stuart Kujatan), Sumbi, konden reeds worden gelezen. De volgorde schijnt eenigszins anders te zijn, en men schijnt er aan te treffen die in oorkonde No. II niet voorkomen, wat wellicht ook een reden wezen mag tot de veronderstelling, dat er hier ontbroken zullen hebben die dáár wel worden gevonden. Blijkens het genoemde facsimile is dit opschrift een vrijbrief uitgereikt aan een desa Kambang erî, wat ik op den abklatsch nog niet heb kunnen nagaan” Gelijk men zien zal, klopt het jaartal hierboven gegeven niet met dat der transseriptie, wel echter het citaat met Sindok’s naam. Opgemerkt kan nog worden, dat er een tweede steen van Modjosari geweest is (Verbeek p. 246), sinds 1880 verloren gegaan (Not. p. 90 cf. 1889 p. 11, 25 en 44). 1. ntara, pingpitwanpajanma tanmanusa janma tirunya salwiraning emar, taktak, lakai, wdit, lintah nta dadyananya, yapuan ma 2. nusa janmatirunya tan paripurgna dadinya, wikëtarantana wuduga, wung- kuka, wëala, dimpeya, Kilinga, wuta, tulya, jayna, marapina, haya 9. na, judana, sawijilnya sakeng garbhbha wasa an pangguhang janma mangkana lwirnya ling sang wahuta hyang wadihati makudur awaju k/a 1. kan capatha i samaksanira kabaih, ya tanya deyanira ka- baih tanparabya ra atah irikang wanua 2. de rakryan mapatih pu sindok err icanawikrama, imadigan tanda rakryan ri sirikan dyah amarendra citralikhita patra om. 1. || om namaggiwaya || swasti gakawarsatita 80. kartikama sa ti | thi dwa- dagi kr(sna)pa | 2. ksa wu po wara tatkala pu bha ra manigra gu saanakbi muang kakanira pu daf kaki ni a mwattan rék 9. sama sImagatra 1 can cri tatrasaksi samgat wadihali rilang kala sang a( )yu( )anak wanwa 1 tu 4. mangambil saji sira pirak lima tabil wdihhan rangga yu l kwo l mas pada 1 ta( )pu damas wa 9. anak wanwa 1 wdah ha n pirak satahil wêdihhan yu 1 sang samagat makudur pu sarmma t anak wanwa 1 6. du poh watak pang/u du poh satuhan 1 makudur i je pu ma anak wanwa i pulung wa k mmakudur wadi 7. hati padampita a nak wanwa 1 pandamuan watak wadihati sang tuhan 1 wadihat, sa wila pu ra anak 8. wanwa 1 mirahmirah wa tak wadihati samgat lampi sajt r1 sira pirah karna sapa (_) wdihha n yu l patih pu 9. na anak wanua 1 mi ra wa sajl ri sira pirak karua sapa (_) wdihhan yu 1 OON Steen, staande in desa Blota (afd. Modjokerto, res. Soerabaja); in Rapp. 1907 p. 71 beschreven als „staande op een voetstuk, uit één stuk, hoog 1.47 M., breed 1.08 M., dik 0.38 M. tot 0.37 M., dakvormig afgedekt. De steen was oorspronkelijk besneden met oud-Javaansch schrift, op voor- en achterzijde, niet op de dikte-vlakken. Slechts enkele regels zijn daarvan nog zichtbaar”. Hen abklatsch wordt vermeld bij Verbeek p. 235; Oudheidk. Bur. no. 595. Hoewel ongedateerd is ook deze steen hier opgenomen, daar hier Mpu Sindok als mapatih genoemd wordt. Nena DE nikanang migra paramigra wuluwulu, 1 mangantapantapakan pina tlas dalang sanmata rakryan mapatih 1 himo sa pasakpasak cihnani rakryan mapatih r1 rakryan sang kna ring pasëkpasëk, rakai sirikan dyah amarendra, rakai wka dyah balyang inangsëan 6 satuban-situhan; XXXIV 3 dalang-dayang. 6. 10. Jl, UT ep) 18. 52 madandër pu padma, anggehan pu kundala winaih ma su l ma 4 wdihan yuga l wa amra hawa nta lip, talimpiki pu dhanuka, manghuri bh pu sandamuan, muara winaih mas 4 wdihan yu mgat wadihati pu dinakara, akudur mangjayanta, winaih ma 1 wdihan yuga Ì ‚ halaran sang halang pahung winaih ma su l ma 4 wdihan yuga l sowang, rakryan bawang mapapar dyah sahasra, makawanua ikang panggumulan inangsta ka 2 su 7 wdihan yuga 5 sang tuhan 1 bawang, inangsëan pasëk- pasëk, juru kanayakan tlu, pamgat wrikwrik sang rahi muang rakai panangkilan, samgat lua sang kirana, tuhan ning lampuran pat, dyah dedu (v/ udadu) dyah salir, rakai pawan, rakar Onderzijde. ri _papahan kabaih lwir nikang mas pawaih ri sang calaka mumah ma 1 nga tanda sangaran winu, sang wagal sang bu lumpang sa- mangkana kwaih nira tuma(rima) Ie muang (a n, muang ha mpah nipilalan ma su sawah ka mamgadégadégan sangaputah, anung rama tpi siring hinanakaning maha mä 1 wdiaan yuga l i pudu ramarama winaih ma 1 wdihan yuga 1 1 sasap rënèb wangkul ka/al eatur winaih ma l wdihan yuga 1 i katidur glut warit, winaih ma 1 wdihan yuga ninggay winaih ma 1 wdihan yuga 1 i punduyan rubilagya, winaih ma l wdihan yuga 1 i brat danu han yuga 1 nahan kwaih nira rama tpisiring pinakasakst nimangngaryya singkaruhun samgat momahnmah 1 patra ecitralekha 1 hino samgat maténgèër winaih ma su l ma 4 wdihan yuga 1, prataikaningaranikanang rama i n sumambahakan anugraha rakryan mahamantri rakryan mapatih Cr1 ieanawikrama mpu sindok, muang rakryan mapapan dyah sahasra, parujar si salpang pangantyan rindung, nciran pramukha, muang astrinira 1 bu : 53 14. t wangi nohan rowangnira manambab 1 rakryan bawang mapapan, kunang yan hana patih wahuta nayaka pa 15. ya umulahulaha ikanang tlas anugraha rakryan mapatih muang rakryan bawaug, irikanang rama i panggumulan mne hlam 16. knana ya nigraha ma ka 5 su l muang salwir ning paùcamahapa- taka pangguhanya 1 sahasrajanmantara |o || XXXV, Steen, blijkens Hoepermans bij Verbeek p. 178 te Gata nabij Prambanan gevonden, sinds 1868 (Not. p. 60 en 67) als D. 86 im het Museum te Batavia. Afgebeeld bij van Kinsbergen foto no. 237 (cf. Not. 1885 p. 81); abklatsch Oudh. Bur. no. 214, 216 en 217. Het jaar 693 Sanjaya, waarìn deze oorkonde is gedateerd, door Dr. Brandes op + 850 gesteld, zal volgens Rapp. i911 p. 14 wel tusschen 832 en 841 Caka liggen. Dr. Brandes beschrijft dezen steen aldus in den Catalogus (p. 384 sq): „Fragment van een steen, van onderen schuin afgebroken, met rond hoofd. In overdwarsche doorsnede is de steen van achte- ren in het midden dikker dan aan de zijden, daar de achterzijde in een uitste- kenden stompen hoek is gehouwen. Zwart. Poreuze bazalt. Op de voorzijde 32 regels (waarvan de ondersten slechts half te lezen) in oud-Javaansch schrift van Midden-Java. Im 1864 door N. W. Hoepermans gevonden in een moeras bij de desa Gata (zuidelijk Prambanan), van daar ovengebracht naar Tandjong Tirta, en later door Raden Saleh aan het Museum geschonken. Hoog in het midden 60, aan de zijden 52; breed van boven 48, beneden 47; dik 52, Begint swastha sa(m)wat crt saùgjaya wan sûtita OOR Pragasti van ('rI maharaja Daksottamabahubajrapratipaksaksaya err. . . . nggawijaya. De begun- tigde is de dharmma kawikuan 1 Timbanan wungkal, waarvan de rechten bevestigd en vermeerderd worden. Genoemste kawifruan schijnt een klooster te zijn geweest, waar voornamelijk een godin (bhatari) vereerd werd. Higenaardig is dat het woord swatan(ra, alsof het nog vreemd klonk, in dit opschrift ver- klaard wordt, nl. swatantra ngaranya tan pinarabyapara deni enz. Boven het opschrift leest men: Om namo rudradurggebhyah swaha | swastha sa(m)wat crï sanjaya warsatita 693 palguna masa tithi dwit1 2. ya eukla paksa paniruan pon wrhaspati wara uttarabhadrawa 8. danaksatra, atib(u)ddha dewata, cobhanayoga, irika diwasa ni a 4. jha eri maharaja, daksottamabahubajrapratipaksaksaya grr. .. >. nggawijaya, tumurun i rakryan mapatih 1 halu, sirikan, wka, muang rakryan gu er) runwangì, muang i samgat tiruan kumonakan ikanang darmma kawi- kuan 1 timba 7, nan wungkal pahatëguhan gasananya umuhe swatantra, swatantra nga- ranya ta 3 afib\u)ddha — adib(uyddha. o4 8. n pinarabyapara, deni saprakara sang mamgilala drabya haji kabaih pang- kur tawan 9. tirip manghuri kring, padëmmapuy, maniga, lea, malandang, pakalang- ka(ng), tapahaji e 10. rhaji, mangrumbe, tuha gusali, tuha dagang, tuhan hunjamman, tuhan kulak IDL undahag1 kdi, paranakan, tuhapadahi, widu mangidung han sambal 12. sumbul pambrsi, hulun haji, pinghai wahuta rama, ityewammadi nahanyakarani tan tumama maminta drabyahaji rikanang kawikuan 1 timbanan wu 14. ngkal kunang parnnahani sukhaduhkhanya dandakudanda mandihalad: 15. bubul masabyabahara 1 salwani cayani tambak bhatarr 1 heng 16. i jro tut pi makulilingan nayajawa parasikamlir masi 17. atah pramana irika kabaih yapuannikang napwi mahyu 18. nnan watu mahabhrtya atah parnnahanya hanungguanama JEL ta kaluiranya kunang sukhadu(h)khanya angga pratyanggadi 20. hanya bhatari parananya satngah satuhanan salwhanan 21. hara bhatari atah mana bubulan kabaih mangkana 22. ja 1 rakryan mapatih katagihhakna pakarmmanya kabaih 29: n ba XXXVI. Steen van onbekende afkomst (volgens conjectuur van den Heer Rouffaer in Notulen 1909 p. LXXVIII van Tadji bij Prambanan), thans als D. 6 in het Museum te Batavia, abklatsch Oudh. Bur. no. 168, 169, 180, 205, 207 — 209, 384; afgietsel Leiden Ethn. Mus. no. 2983 (Cat. Juynboll p. 232). Aangaande de dateering zie de vorige inscriptie. Dr. Brandes geeft in den Catalogus (p. 878 sq.) de volgende beschrijving: „Dakvormig boveneirde en eenigszins gewelfde vlakken. Zwart-blauw. Hoornblende andesiet. Wemig beschadigd. Vier zijden beschreven met oud- Javaansch schrift van Midden-Java. Voorzijde leesbaar 38 regels, achterzijde 31; op ieder der smalle zijden één regel overlangs. Aan de voorzijde bovenaan vindt men tusschen de syllabe om, die het stuk als het ware kroont, en het eigenlijke opschrift nog eenige woorden, die echter veel geleden hebben. Afkomst onbe- kend. Hoog di het midden 102, aan de smalle zijden 89; breed van boven 50, van onderen 4 ;‚ breedte der smalle zijden 8. Cri Rn warsa 694. Het stuk is in een zeer onduidelijjke taal en eigenaardig gespeld. Oorkonde waarbij, zooals het schijnt, door Rakryan i Sigadiri > de banua mt Taji gunung tot sima wordt verheven, omdat daar vroeger Gr Panjaya gelegerd was geweest (sang hyang wunghal svma susuh hu- bumpang cmiwi ri tarub nguni Cr Suijaya naranattha hajt bali tua crt Lowanna). De steen schijnt oorspronkelijk te zijn opgesteld op een sawah (di ni sawah). 4 5) De volgorde is vermoedelijk voorzijde 1—35, achterzijde 1—80. In de overige gedeelten op de voor- en achterzijde en op de beide zijvlakken wordt verhaald, welke kosten er gemaakt zijn voor het feest, wie getandakt heeft, welke getuigengiften er geschonken zijn enz., doch dit alles zeer beknopt. Dat de Dihyang (Dieng) vermeld wordt, werd reeds medegedeeld in Tijdschr. Ind. IN leen Wen HOT ANO 4. re ). 16. 25. Voorkant. om namaggiwaya namo buddhaya |o || swastha gri sanjaya warsa 694 posya masa tithi tritrya krsnapaksa tu u bu wara irika mülaprathamanikai banua mi taji gu nung sinusuk sima dai rakryan mahamantri muang rakryan gurumwangi muang samgët Jua anung ayam tëhas ngumi an sinimma ikai banua pu dapit ana k wanua 1 pandamuan watak wadihati ana jurujuru i sira sang hadyan s1 ra rah atah watak wadihati muang sang hadyan halarran pu danada anak banua 1 pandamuan watak wad:hati makalambi haji pangurang miraryayam téhas sang hadyan buangën anak banua 1 gunungan watak tangkillan sang ilu um(u) yutti sang hyang bungkal sima susuk kulumpang du ni sawah samgat makudur brada ana k banua 1 waju poh watak makudur ana sira jurujuru t sira sang hadyan da wa anak banua i ratëguh watak khamêèhas sang adyah andyangin anak banua 1 kahangattan watak khaméhas atah bara 1 samègat makudur sang umilu umuyutti sang hyang bungkal sima susuk kulum- pang dyah randë anak banua 1 lingai watak makudur bungkal tpat du ni du(wég) nikai bana an sinima pu saranna anak banua 1 ngulu kabikuan ri tangkillan wa tak tak tangkillan atah yapuan hana drohaka umulahhulahha ikaing sima panganugraha rakryan i sigadiri pinghay wahuta 1 wungkal tpat ma ka behhan dlaha mi dlaha 1 wka wef sang pinghay buara tan tammua pha ani jarin guna ngimiweh tka ikang umulahhulah ikaing sang hyang sima susuk kulumpang apan hauwus sapallha sang wahuta hyang muang sang ma kalambi hajt jarin mangkana sang hyang wungkal sima susuk kulumpang Giniwi ri tarab ngumi gri sanjaya naranattha haji bali tua grr lowanna mu 56 ah ngunikana ha-an i sira panggih anak wanua i poh watak pal muwah juru ni lampuran pu jaya anak banua 1 galagah watak kAino miüwah juru banua raray sang bulibak anak banua 1 guwa watak khino müwah pinghay manak sang hadyan ayuh anak banna 1 trirawa muwah paru 30. jar niru pu laka muwah pinghay 1 jro turus sang dyan malì muwah òl. 89. 96. 87. 98. no (tn é 10. sang hadya n kalang anak banua i trirawa muwah 1 trirawa pu madhya m(u)wah pinghay 1 jro turus sang hadyan lwah watu anak banua i wuatanimmas parujar ni ru pu rinu müwah rama kabayan i sawangan pu kura müwah pu muwah pu anting parujar ramanta it sawangan si basini müwah magalah 1 sawa- ngan si bala muüwah wahuta 1 sawangan si ca müwah binkas 1 sawangan pu pinda mi byayanta irikang susukkan sima wualang kati ma hisa 4 paja 4 wdus 1 citralekha sang rudra anak banu al paja Achterkant. paranakkan 1 wuattan sang wulu payang wudjang müwah wahuta i jruk.ert pu danta muwah 1 jruk cri pu bajra müwah pu sakti gusti 1 jru k err winkas pu tiring rama marata 1 jruk rr pu kewala muwah parujar ramanta pu amboh muwah pilunggah pu mala muwah pu wodya anak banua i bangkal mu wah pu asiki watak khino muwah tuha padahi pu drengo anak banuai hulu _wanua müwah arawanasta anak banua 1 bawantan manglu pu kinang anak banu a i wuattan gr sìma angasëé 1 dihyang muwah patindih anak banua 1 hijo s1 ma angasë 1 talun atari si kutil jajamana pu natha anak banua 1 mu ngga watak tangkillan muwah sa sukha anak banua 1 tumurun muwah sang ha dyan bisaüja padammapuy sang hadyan dumma anak banua i parahita atalh wa sl. tak talu muwah sang hadyan mahintu 1 susuhhan pu siga muwah kaki udih pr ttaya i wungkal tpat sang saranggang ana(k) banua i layang watak layang müwah prttaya wayang kappi sang hijo muwah kalang i hulu wanua pabhumi muwah pu tole anak banua i bakal muwah 1 sigi pu galini 1 sukun pu susu kalang i rundungan pu lima i wuattan ni mas pu sagu 1 tambak hajt pu asti 1 kahu rippan pu dhara 1 ramwi pu tirip 1 tugu pu bahas watu wiri pu garu 1 tla molih pu erheang i gawantan dyah gundyang kalang 1 seser pu dhara binkas 1 seser pu sita binekas rudungan pu subha winkas 1 hurantan pu isuk i salambaya n pu wagay 1 sibunnan pu angkan juru ni haliwat pu rati i susuhha n mula pu ile anak banua 1 wuattan grl raja sampag lua sakweh ning mangilala drabya hajt kabath tapa haji kadut pangurang parana kkan hinjamman kdi walyan tuha padahi panday arawanasta kutak ka pur ittewammadi saprakara sang mangilala drabya haji kabaih tan tu mama irikaing banua i taji gunung muang ramanta kabaih apan sam- pun ya ina nugrahan dai rakryan mahamantri muaty (?) rakryan momahhomah guruba ngi muang samgat lua kunang yapuan asing sira mangilala drabya hajt muang cimannata ya irikai sapawkas samgat lua irikata (daammaltanna sang mangilala drabya haji syanganta d( )mma mangawaitanna rowang- ngantamana mbah i rakryan kalih muang samgat lua apan mangkana pawkasnira ri kitta dram ma rì taji gunung makabaihhan o o o kalima pu galah gading lu binkas pu cara wurak wariga pu kaco wadwa rarai pu( Jisuk Links. | tuba wëöréh pu sandya, memen rakryan mangigal ri susukkan sima i taji gunung si angkus Rechts. si ryyak prabayan si kasuk si mangakap sì manikap si wiju sì matar si mangagul, .... 27. tdammatanna-tdarammakanna. XXXVII. Steen; uit de kaboepaten van Modjokerto overgebracht naar het Museum te Batavia (Notulen 1871 p. 57, 65, 82; 1872 p. 153) waar hij als D. 14 ss opgenomen. Abklatsch Oudh. Bur. no. 225—229. Dr. Brandes, die in Not. 1886 p. 146 jaartal en komingsnaam reeds opgaf, beschrijft den steen als volgt in den Catalogus (p. 8377): „Met een boveneinde gewelfd in den vorm van een pajong, zooals die op de oude basreliefs wordt afgebeeld, bovenop een bloemknop. Zwart. Andesiet- tuf. Bemigszins beschadigd. Mist een schuim stuk beneden aan de linkerzijde. Aan vier zijden beschreven, nl. voorzijde leesbaar 83 regels, eenige frag- mentarisch ; achterzijde dito 85; rechterzijde boven 8, en op de staande zijde 5 regels (fragmentarisch); linkerzijde boven 9, en op de staande zijde 30 (slechts gedeeltelijk leesbaar). Uit de kaboepaten van Madjakerta. Hoog in het midden 188, aan de zijden 983; breed van boven. 82, beneden 74; breedte der smalle zijden 17. Staat achterstevoren. Caka 851 (— A. D. 929). Schenkingsbrief van (rr maharaja rake hino pu Smdok grr leanawikrama dharmmotunggadewa (over wien men zie Not. XXIV [1886] 144) aan de wanua 1 Sarangan. Volgorde: voorzijde, achterzijde, rechterzijde en linkerzijde”. Voorzijde. | om awighnam astu |o\| swasti gakawarsatita 851 crawanamasa tithi dwadagi krsnapaksa wa po bu wara pusyanaksatra dewadewata giwayoga irika diwaga ny anugraha grt maharaja rake hino pu sindok err ieanawikramadhar- mmotunggadewa mahumah kalh madander pu padma a(nggëha | n) pu kundala ri tan katamana ikang wanua 1 sarangan, watëk baug- bang ataganing wahuta n dening migra paramigra wuluwulu awur parincang wilang wanua pangurang kring padam manim- piki paranakan limus watu tajam sukun halu warak rakada 8. t _piningle katanggaran tapahajt airhajt (la)blab kutak tangkil trpan salukat 9. (tu)hadagang juru gusalì tuha mbi tuhan judi tuhan unjaman juru jalir migra hino wli hapu wli wadurg wli 10. wli panjut palamak pakalangkang urutan dampulan pulung padi tpung kawung sungsang pangurang payungau 11. wacyi (?) hopan skar tabun lanca (?), udanan (?) vparan paka 5 pa 12 ma tundan sahiran tiba latulatu migrangmangin 18. 14. 15. 16. EZ SE ug). 20. 21. 22. 23. 24. 29. ol. 19 59 wanua {on kukap angusung amayungi patanah pabisar pa pahasangsö (?) mak( joh kipah parr kipah mas pabras la manghuri sambal sumbul hulun haji pa | wipati wangke kabunan rah kasa latën hidu kasirat mamijilakën wuri ning kikir mamuk mamungpang manghapt angdyun mamubut manga- na lakala ganda kudanda gandé Irikang wanua 1 sara manana 1 sang hyang ta ndha ko di drabya haji kewala mapulung nikanang wanua i sarangan muah kalangka(ng) ma samangngkana yan kanang wanua 1 sarangan kad- yanggami boreh mangawari maka pu at lénga tambaga kangca timah saprakara mi dwal pinikul - h hanya tan knana de sang mangilala drabya haji kalima bantal ing satuha(n) sasarudyahara samangkana yan pangulang kbo prana 2 sapi 6 wdus 8 n tlung pasang mangngarah dung lumpang pande tlung wugkaban macadar patang pacadara(n) lan undahagi satuhan parahu masuhara 3 tanpatundana ikanang samangka mangilala drabya haji saparanya sadeganya ndan makmitana tulis sangkarika sapanghing iriya knana ya i sa(ng) tawihinya de sang mangilala drabya haji ta 1 GrT maharaja dyah tolobong kunang sangkartnasu nikang wanua 1 sa denikang wulu wulu de err maharaja irikang kala mangangsëakan samgat momahu ganda-bhanda; <2 boreh-ngabareh. 92. 99. 84. 18. 60 yu 1 1 cr maharaja rake hino pu sindok grr igana wikrama sadharana wijaya rake wka dyah balyang rake Achterzijde. dyah sahasra madandêr pu padma srangan pu garawas kapwa inangsëa n pasëk pasék pirak dha 5 wdihan tapis hle 1 sowang sowang rakryan anakbi inangsëan pasëk pasék pirak dha 1 ken bwak lor hlai(h) 1 samgat anggëhan pu kundala tiruan dapunta taritip halaran dyah surendra amrati hawang wicaksana puluwatu pu pandamwan manghuri dyah naren- dra panggi(l) hyang pu dalinan sang hambnlu wadihati sang drmakara makudur pu balawan kapwa inangsëan pasëk pasëk pirak dha 2 ma 8& wdihan tapis hle 1 sowang sowang bheda sangke saji ika parujar 1 karandan kandamuhi pu gesda wineh pasëk pasëk pirak dha 1 wdihan hle 1 lumaku wadihati pu pa pak wwang ri holaga makudur sang wlahan wwang ri kapung watëk limbayan winaih pi rak pasëk pasëk pirah dha J wdihan yu l sowang sowang samgat lama lampuran pu tuha lang tus dyah hutangka samgat kaka( )n pu manda wineh pasëk wdihan hlai 1 sowang sowang patih kabayan 1 bawang dyah sasi sang tala sangkaisantan sang netra sang baruna wdihan hlai 1 sowang sowang patih sang hasap bawuk dyah tolobong wdihan yu ll sowang patih lampuran tarka jalang bagua gam( } at tampél tutur hujung pagumulan planta paséëk pirak ma 4 wdihan hle 1 sowang sowang wahu tang- harëp 3 bwak-bwat; 8 gesda-besta; 15 lampuran-lkkempuran; jelang-julang. 26. 27. 28. 61 (ka)ndamuht dhar paniroka wineh pasëk pasëk pirak dha 1 wdihan yu l sowang so(wang) ni galuh si gurul bapa du tit wineh pasëk pasék pirak ma 4 wdihan hle 1 sowang so(wang) ninganggagina pirak ma 4 wdihan hlai 1 pangurang sang hanyana sl gata lesa wineh pasëk pasëk pirak ma 6 wdihan hlai 1 sowang sowang sëk pasëk pirak ma 4 wdihan hlai Ll rama tpi siring anung milu ri ka ri tpu silunggai(ng) 1 kanci(ng) winkas si( }i ri banua lang da- pujrika ing dahu den ingemanik dang si laras si alas 1 manunggal si dunung 1 tambak si dalinan si këbëh kapwa winaih pasëk ma 4 wdihan hlai 1 sowang anung kina cri maharaja dumiryyana ikang susukan wuluwulu 1 sarangan samgat lamba lampuran pu goga juru wadwa rare 1 haji sang tèlung molih dyah Jaya n dyah wijaya kapwa wineh pasëk pasëk pirak dha 4 wdihan yu 1 sowang sowang prayatna ni warta nikang pasëk pasëk 1 sira kabeh i tanda rakryan pinarnnah tke n wadihati 1 so(r) ning witana mangargha sang pinaka wiku sumangas- kara ikanang dur mangaüjali 1 sang hyang malunggah 1 sor ning witana mandallan pada masi(nghél) patan sang hyang prasasti tumut ta sang wadihati lumkas sang makudur nètek gula ning hayam linandësakan ing sösëban ang manapâathe 1 sang minangurang nira dangu i katëguhakna nikanang pra kita kamung hyang baprakecwara agasti maharsi nairiti bayabya airganya maddhya urdhwamadhah Linkerkant (boven). yajamanakaga kala mrtyu ganabhuta a horatri sandhyadwa (?) sang hyangala yaksa raksa sa picaca pretasu ra garuda gandharwa catwari ningang® — nidang® — niung” 28 prayatna-prayukna, ene veur de) 62 lokapala yama (ba) ‚ runa kuwera basa Zijde. muang dewa(ta) paùca (kugika) (na)ndiewara ma(hakala) . sadwinayaka ‚ durgadewt Rechterkant (boven). kanugrahan de crt (ma) haraja tasmat kabwa 1 (?) patyananta ya kamung hyang deyantatpatiya tattanoliha 1 wunta t tattinghala 1 liku . (ran) _ ring adêgan ta l 1 wirangan Lyjde. 1 tngënan tu blah kapalanya mbitakan. wtangnya ususnya nya duduk hatinya (pa) ngan dagingnya inum rahnya té(hér) pépédakan wkassa pranantika yan pa las ming ula n la si kita hyang 1 Ze 21. tri kuru k kan bwangak(an) kiga salambitaka n ri hyang kabeh tiba kan ri mahasamudra klamakan 1 dawuha n alapan sang hyang dalë mer dudutan 1 tuwi ‚ran sanghapani buha ya ngkan matya ika nangwang anyaya lumabu XXXVII. Steen, afkomstig van Singasari (afd. Malang, res. Pasoeroean), thans als D. 88 in het Museum te Batavia; door midden gebroken (Not. 1898 p. 8 en 28). Voor litteratuur over de steenen van Singasari zie van Verbeek p. 298 — 301. Hen abklatsch wordt vermeld Notulen 188% p. 7, thans Oudh. Bur. no. 357 en 412. Dr. Brandes deelde Not. 1887 p. 66 mede, dat het jaartal 851 was. lo OT er) 8. WV ©orzij de. awignam astu ganapataye namah || swasti cakawarsatita 851 baigakha masa tithi nawami cuklapaksa ca. wara puürwwaphalgunimaksatra yoni dewata ayusmän yoga irika diwaca rakryan hujung pu maduraloka ranjana manambah i cr1 maharaja rake halu pu sindok eri iganawikrama dharmmottunggadewa sumïima ikang dmaksa wah i gulunggulung tapak su 7 muang alas i bantaran satngah paknanya dharmmaksetra sawahani kugala rakryan hujung maha prasada hémad mangasëa 1 sang hyang kahyangan 1 pangawan mapa- ngasëa wdu l pada 1 angkén kapujan bhatara i pa neawan ing pratiwarsa apan ngkai gunung wangkdi mola kahyangan 1 pangawan ring purana matangyan tunggala gatyanika sang hyang kahyangan kapwa silih lawada sakarmmanya 1 pangawan muang 1 hémad yan tka (ring) kapujan bhatara 1 pangawa n umilwa sakarmmanya 1 hémad tka ming kapujan bhatara 1 hêmad 1ilwa sakarmmanya 1 pangawan ing bicuwakala 9, ndhan prasiddha tunggal bhatara mangadhisthana 1 h&mad 1 pangawan muang hana sima putraswa 1 batwan muang 1 curu 7 ring-ning. 10. Is 15. 14. 16. 17. 18. 19. 64 iyar gilang 1 gapuk imbang paknanya mangasëa 1 sang hyang prasada 1 hëmad kramani pangasönya 1 batwan gikhha panjat 1 curu Inga watu sukat 1 kalapa 20 ma 1 iyair gilang Inga watu sukat 20 ma 2 1 gapuk ruang rimpang ma mangkana krama ni pangasönikanang sima putraswa mijila angkén bisuwa ring kapujan bhatara ri hémad ma rakryan hujung 1 err maharaja tlas sinanmata matèëhêr (a kan inargha( )kan rakryan hujung an sima sawaha sang hyang prasada 1 hëmad paknanya swatantra tan katamana deni patih wahuta rama nayaka ya samgat nguniwaih saprakära ning mangilala drabyahaji ring dangu migra paramigra wuluwulu prakara pangurang kring padam paranakan limus galuh pangaruhan taji watu tajam sukun halu- warak rakadut katunggaran ta(pahaji) airhaji malandang lëbalëb kalaka kutak tang(k)il trpan saluit tuhada- gang tuhagusali mangrumbai manguüjai hsannammakuharan huûjamman watu walang pamanikan maniga sikpan rumban wilang wanua wijl kawah tingkës ma tuhanjudi juru jalir migra hino wli hapu wli tambang wli paüjut wli harëng palamak paka wrutan dampulan tpung kawung sungsung pangurang pasukalas payungan pulung padi pabisar pagulung panginnangin sipat wilut pamawacya n _turunturun panrangan skar tahun panusuh pabaliman kdi wa- lyan widu mangidung sambal sumbul hulun pamrsìi watakki jro ityaiwammadi tan tama irikanang sima ke- wala sang hyang parhyangan pramana 1 sadrabyahajinya (ka)baih mangkana ikanang sukhaduhkha kadyangganing mayang tan mawuah walt rumambat ing natar wipati wangkay kabunan rah ka. . ring dalan wak capala duhilatan hastacapala mamtuakan wuriningkikir mamtüuk mamumpang ludan tutan da (nda) kudanda bhandihaladi bhatara prasada atah paranani sadrabya- hajinya kunang ikang migra manambul maüawring mangapus mapahangan manarup manulawungkudu mangdyun ma- bubar ma(ng)hapu malurung magawai rungki payung wlu mopih agawai kisi manganamanam mamubut manawang makalakala mamisan- dung manuk bhatara ri prasada atah pramana 1 sadra(bya) hajinya samangkana ikanang barahu pawalija 1 ma su hara 2 tanpa- tundana madagang kapas wungkudu abasana kalima banta(l) 10. kle 16. Verhandelingen Bat, Gen, DI, LX, 65 angaûjal 1 pandai wsì satarub pandai mas 1 panda: tambaga 1 kangsa 1 angulang kbo sawurugan sapi prana 3 wdus ranggang angulang andah sa( jrub samangkana kramanika 1 ma ba 1 salu ir ni drabya haji saprakara irikana Achterzijde. angasëakan rakryan hujung pasëkpasëk 1 crt maharaja mas su 5 wdihan tapigeadar yu l muang 1 ra kryan kabaih kapua winaih pasëkpasëk kayanurüpa rakai sirikan dyah hamarendra wka dyah balyang rakrya(n mo) mahumah kalh madandér pu padma anggëhan pu kundala tiruan dapun- ta taritip inangstan pasëk ma Ll wdi(han) tapigcadar yu l sowang sowang halaran pu gunottama inangsëan pasëk ma | wdihan ragi yu l mamrati caksana ma(ng)huri pu pandamuan tilimpik pu dhanuka dalinan pu karsana winaih pasëk ma 5 wdihan ragi yu sowang sowang wadihati sang dinakara akudur pu balawan winaih pasek ma 1 wdihan ragi yu l sowang sowang tuhan i wadihati 2 mirahmirah sang halang paluh halaran sang lbar poh tuhan 1 makudur 2 watu walaing sarama takilung sang tpussén winaih pasék ma 5 wdihan ragi yu 1 sowang sowang pangurang 1 wadihati sang wungu anunggu sang pangurang 1 makudur sang rakwél anungeu akulumpang winaih pasëk ma 2 ku 2 wdihan hlai 1 sowang sowang sang tuhan (pa)karanan juru kanayakan samgat gunungan puntun juru wadwa raraì sang raguyu juru kayu labubalt kandamuhi punta ta warani sang nidhi parujar 1 sirikan hujung galuh i wka wiridih 1 kanuruhan rokat 1 sba(ng) sang wimala i srangan sang s1 kyata 1 madandér sang cakra ryyanggëhan sang widya 1 tiruan sumu- dun punta sanggama winaih pasék ma 1 kinabaihan Jumaku manusuk 17 wadihati sang rapöhan i makudur sang ramanang winaih pasék mas su 2 ma 8 sowang sowang pangu 1 sang hyang kudur mas su 5 ho( )sa( )ji pomahumah prakara daksina sang hyang brahma ma 1 sang hyang lambu ma 1 sang hyang sul wdihan yu l wdihan nire wadihati makudur yu 2 singhël nira yu 1 patih jura kalh wasah sang kayu maxéb (of matöb) subuta winaih pasëk ma 5 wdihan ragi yu 1 sowang sowang parujarnya pinghe ryyapaskaran winaih ma 2 ku 2 sowang sowang 17 18. 20. DO _ ne UT GC 26 66 patih kahyunnan punta nm kurus sang dumpil warana sangambata sang smi winaih ma 2 wdihan ragi yu l sowang sowang patih ka ngan mangharëp babak rikang kala sang lagi winmih ma 5 wdihan ragi yu l wargga patih anakbi ilu kinannan pasëk muba anakbi sanajr 1bu ni marapi sang kbëk winaih ma 2 kain wlu 1 sowang sowang wargga kahyunnan laki laki winaih hari waugsa(h) bäna juru dangkal marapt winaih ma 2 wdihan hla 1 sowang sowang patih samget sang jara ma{hu) saba sang syak winaih pasëk ma 4 wdihan ragi yu l sowang sowang juru wanua sang hrra panulisan bajrama mala mèng winaih ma 2 wdihan yu l sowang sowang parujar patih kahyunnan bipat parujar patih samgat babus parujar tamban gusti 1 pakaranan astuti malawang kalih jang- gakrandhah pananglar go kalasambr kajung kilangan ntara winaih ma 1 wdihan hlai l sowang sowang wahuta pangunjangan han putra laguntan enak winaih pasék ma 5 wdihan ragi yu 1 sowang sowang tanda rakryan 1lu sakst ri/ra kala kanuruhan dyah mumpang waharu pu kalumpang winmh pasëk mas su ll ma 4 wdihan pati hlai 6 sowang (tu)han 1 kanuruhan sang rabamir sang maja wungkal lalung sang partha winaih mas su Ì ma 4 kinabaihannira wdihan rag: hlai 1 tpi siring ilu pinakasaksi rakryan juru gotra 1 kanuruhan rakai pangambulan rakai sinjasan winaih ma han ya 1 sowang sowang gotra 1 tampuran sang madhawa bapa dyah damu muang dyah damu winaih ma 2 wdihan hlar sowang sowang dewata kaki 1 balandit sang eiwaragi winaih pasëk ma 4 punta 1 pangawan ungkër pramukha wi Lijden. À. (winai)h pasëk ku( )ma l kanuruhan sang jata mangha sang hiranya patih pamgat sacrakagita patih 1 tugaran pangajluran sang mala patih pangkur 1 waharu sang rangga winaih pu-sung. 18. sr en UT 18. 14. 67 pasëk ma 4 wdihan yu l so (wang) sowang samaugkana kwaih ni pinakasakst hinanaké n kala ning manusuk ri tlas 1 sang mapatih wahuta rama hi 4 ping kabaih winaih pasëk non ta sira mapaktya malungguh ya thakrama irikang tkan pasa lor kidul kuluan weta n jrikang kalangan ri hémad tumama ta sang mawaju haji ri kala ngan ri phan ri hémad maglar saji ha sang hyang susuk sangkap sakrama (ning da)ngu manétëk hayam mamantinga (ka)n hantiga 1 sang hyang watu töas mamapanghyang manapathe indah ta kita kamung hyang 1 err bapra kegwara crm haricandana agasti ma rawigact ksiti jala pawana hutagana . Jayamanakaga dharmma ahoratri yaksa raksasa pisaca preta B. (na) garaja durggadewr catura(gra) paücasurendra hyang kalamrtyu sakwehta gana bhuta (mang)raksa prthiwi manartra ri sarwwabhu ta umasuking sarwwaprana kita ka saksibhuta s(/{{ha na suka addéngë akan iking samaya sapatha sumpah pamangmang mami ri kita (j/a yawat 1 kanangngwang duracara wam tan makmit umulahulaha 1 B 12. fila-nèla. Ì 68 15. king cima nguniweh dumawut 16. susuk têas kulumpang 17. dur a ngananya pa 8: hulun egrhastha wiku ya 19. wat ba 20. 1 pambaikanta iriy: ” l ringadëgan tampyal mi tèngënan DO ran tan ususn ya Do Do de) tti sbitakan dalamanya ata 5 tan tusna sama irikang sahu pra bo Do Ot alu tingüpadrawa mtunya ta 26. lintah lakab wdit tmahanya 1. pancamahapataka tmunya nda 28. yan linirang ri tlas ing manusuk 29, lumkas ta makurënkurên ni sira ka 30, baih maglar kawung skul paripurnna C. Ig 2. 9. 4. rakryan 9. 6. umintonnakan qe 8. winaih mas 4 kinabaihanya 9. 10. naih ma 4 kinabaihanya Lt, 12. tép pramukha winaih mas 13. 4 kinabaihan 14. D. 1. ngka 2. 4. 5. la hantiga ina gulu ni 24 saku-satu: 29 ni-rìi : C 8 mas-mä. 10. 69 alag sisir kilat ngan alapalap lumkas ta sira kabaih manadah tka ri pindwa winuwuhan sira lwirnd De cijfers in voorzijde 11, 29, achterzijde passim staan grootendeels in de transscriptie in Oud-Javaansche karakters. XXXIX. Steen, afkomstig van Lawadjati (afd. Malang, res. Pasoeroehan), thans als D 103 im het Museum te Batavia; abklatseh Oudheidk. Bureau no. 550. Blijkens mededeeling van Dr. Brandes in Rapp. 19C1 p. 5 en Notulen 1901 p. 132 bevat de steen een pracasti van Mpu Sindok uit 851. De steen is doormidden gebroken. Jl Lo (db) 5. 10. ee | om awigbnamastu || swasti gakawarsatita 851 bhadrawadamasa, tithi dwadagi krsna paksa pa, pa, wr, wara, maghanaksatra, pitaradewata, parighayoga, irika di- waa ni ajùa Gri ma haraja rake hino mpu sindok cri iganawikrama dharmmotunggadewa, umingsor 1 samgat mo mahhumah kalih madander, pu padma, anggëhan, pu kundala, kumo- nakan ikang wanua 1 lingga suntan, wa z tak hujung gaway ma 2 katik @g guhan tapak mas 3 ing satahun satahun siman susukan arpanakna 1 bhatara 1 walandit paknanya sima punpunana bhatara myvpara asing sam(b)an(dh)ana í sang byang dharmmia muang pangimbuha ri kaptijan bha tara angkan pratiwarsa, mangkana ista prayojana Gri maharaja irikang banua 1 lingga suntan inarpanakan 1 bhatara 1 balandit, mari watak hujune, parnnahanya swatantra tan katamana CHK ono . dening patih wahuta muang saprakära ning mangilala drabya ha ji mg dangu migra paramigra wuluwulu prakara pangurang, kring, padam manimpiki, paranakan, limus galuh, pangaruhan, tingkës, wijikawah, taji, watu tajëm, sukun, halu warak, rakadut, piniuglay, katanggaran, tapa haji, air hajt, malandang lba (2). b blab, kuala kutak, dangkël (2), trëpan, sanggit, watu walang, pamanikan, mauiga, sikpan, rumban, wilang wanua, tuhan dagang, juru gusali, mangrumbay, 12. 18. 14. 15. 17. 18, 19. 20. 25. 26. 70 mangguïjay, tuhan nambi, tuhan hunjamman, tuhan judhi, juru jabr, pulung padi, migra hino, wli hapu, wli wadung, wli tambang, wli ha ‚ wli panjut, palamak, pakalungkung, urutan, dampulan, tpung ka- wung, sungsung pangurang, pasuk alas, mapayungan, sipat wilut, pa nginangin, pamawasya, karung, hopan, skar tahun, panrangan, panungsung (?), kdi walyan, mahaliman, widu, sambalsumbul, haji, pamrësi, watak 1 jro, ityewamadi tan katamana irikang banua sima 1 lingga suntan, kewala bhatara 1 balandit atah pramana, ri sadrabyahajinya kabaih, samangkana ikang sukhaduhka kadyang- ganing mayang tanpawwah walu rumambat ring natar, wipati wangkay kabunan rah kasa wur, wakcapala, hidu hilatan, hidu kasrrat, hastacapala, padacapala, mamijilakanna (?) rah nitiki, mamuk, mamungpang, ludan tutan, danda kuda nda, bhandihaladi bhatara 1 balandit atah praranam drabya hajinya, kunang ikang migra maüambul maùa({ng)wring manglalu mangapus mapalangnga n mangubar manggula mangdyun manghapü mang lang mangrag1 ma- payung wlu mopih ma kajang, makisi mamubut manganammanam ma nawang (?) manahab mamisandung makalakalaka kapwa ya tribhagan drabya hajinya sadümwan mara 1 bhatara saduman mara 1 sang makmitan sima sa düman marà 1 sang mangilala drabya haji kapwa ikang masambyawa- hara hana 1 sima hinmgan kwehanya anung tan knana drabya haji tlung tuha n 1 sasambyawahara yanpangulang kbo 30 sapi 40 wdus ?0 andah (?) sawantayan magulungan tlung pasang manga tlung lumpang atitih saku ht pande tlung ububan, undahagi satuhan sapahi tlung tangkilan, maca- dar patang pacadaran parahu 1 mapuhara 8 ta npatundana yapwan pinikul daganganya kadyangganing tambaga gangsa timak wuyeh padat Inga bras gula bar kasumba saprakara ning dwal pinikul kalima bautal 1 satu ndan bayi kalpike nanya 1 sasima ikanang samangkana tan knana de sang mangilala drabya hajt saparananya sadeganya De cijfers in regel 5,22 en 28 staan in de transscriptie in Oud-Javaansche karakters. 71 XL. Steen, afkomstig van Glagahan (afd. Djombang, res. Soerabaja), thans staande te Djombang, in de pasanggrahan van den regent van Modjokerto, blijkens Rapp. 1907 p. 188, waar de steen wordt beschreven als zeer bescha- digd, dakvormig afgedekt en houdende de bovenhelft der inscriptie, hoog links 20, rechts 38, dik 9 c.M. In 1887, Not. p. 128, werd een abklatsch ontvangen, thans Oudheidk. Bur. no. 26 en 27. Dr. Brandes deelde t. a. p. mede, dat de steen een bovenstuk was, bevattende een opschrift van 851, waarvan het schrift merkwaardig overeenstemt met dat van den beschreven steen van Batavia (zie hierboven no. XIX). Vrofonmzmjrdeen Boven het opschrift stond nog iets, dat onleesbaar is geworden. swasti gakawarsatita 851 ka(rttikamasa a) stami krsnapaksa wa pa bu irika diwasa dangacarya tangkilanya datang mangagiwwada 1 err maharaja ma rgga samgat momahumah anggëhan umajarakan kaswa tantranikanang cima kabikuan i poh rinting tan kata man dening patih wahuta muang saprakaraning mangila (la) drabya haji ing dangu migra paramigra wuluwula praka (ra) pangurang kring padam manimpik( ) paranakan limus ga (luh) pangaruhan taji watu tajam hala warak pining tapa haji airhaji malandang tanglal trpan la maniga man Achterzijde. ran sira matguhakna sapurbwa sa ntats nikanang sima kabikuan 1 poh rinting i(ng) malawas tan kawnanga pinagawayaka n luir kunang deyanikanang patih wahuta muang ikanang mangilala drabya haji kabaih haywa va parabyapara rikana sima kabikuan i poh rinting ubhaya ta ya 1 panganumoda eri maharaja 1 sang hyang dharmma samangkana ikanang patih wahuta tan wehan magawaya purih sakrama mikanang sima kabikua n 1 pob rinting nguni ring swasthakala atah kramanya mangke tan papendahaua yapwan hana patih wabuta muang ikanang mangilala drabya tumama muang magawal luir rika 72 15. kuan 1 poh rinting langghana ringa 16. n mangkana nigrahanya 17. tangya deyanikanang pa(t)i(h) 18. (ma)ngilala (drabya haji) Liykanten. ils paran nika nguni denira mpu samgat raja de sang lumah ri nya 2. mucu mantan muang punta matuha 1 nata rakryan wiku manambah 1 rakryan ma 9. ka luh pa ma ka XLI. Steen, in 1886 (Domis, De residentie Pasoeroeang p. 168) gevonden te Soetji (afd. Bangil, res. Pasoeroehan) en zich blijkens Rapp. 1904 De 29) daar nog bevindend; de steen wordt beschreven als beschadigd, van boven een- maal acc coladevormig, en daar iets breeder dan aan den voet, die naar voren en achter 0.08 M. vooruitspringt en 0.67 M. hoog is. Abklatschen worden vermeld Notulen 1887 p. 66 en 1891 p. 5; thaus Oudheidk. Bur. no. 29, 30, 88— 40, 508. In 1887 (Not. 1. 1.) deelde Dr. Brandes mede, dat de steen belangrijk beschadigd en de legende dus slechts gedeeltelijk „te ontcijferen was en dat een voorloopig onderzoek aan het licht bracht, dat die steen een oorkonde draagt van Mpu Sindok van Gaka 851, welk jaar één der eerste of het eerste regeeringsjaar van dien vorst geweest moet zijn. Alleen van de voorzijde is een transscriptie aanwezig. d. manlyaga 4, warsatita 851 asujimasa paksa tu pa cu tra ba d. wasa mi ajùa vri maharaja rake hino pu sindok Gri icana wikrama dharmmottungga umingsor 6. han pu kundala kumonakan ikanang wanua i cunggrang watak basi atagan ni wahuta wungkal 7. susukan sima apa kna ri sang hyang dharmmagrama ing pawitra muang 1 sang hyang prasada silunglung sang siddha dewata rakryan 8. ki ba saknanyan sinusuk an sang hyang dharmma muang sang hyang prasada silunglung sang dewata umi 9. bhu ngumiweh sang hyang muang umahayua sang hyang tirtha pancu- ran ing pawitra wwaya ta sawah pakarungan elu 2 10. umilua atah ikakagarga susukan stma sangkana ni aya byaya ri kapujan bhatara ring prasada rì patapan ri tirtha sangkani 9 lu vlu; 10 garga — hharbha. INK 18. 14. Lif 18. US), 24. 78 sangkana ni wah pratidina mangkana wiraga prayojana Cri maharaja irikanang waunua 1 eunggrang matangyan sinusuk umari sang hyang prasada silunglung sang dewata pramana iriya tan kolahu- lahana d(e) sang anagata prabhu tka ri dlaha ning dlaha knohanya swatantra tan parabyaparan dening patih wahuta rama nayaka partaya pangurang tan katamana deni saprakara ning mangilala drabya haji ring dangu migra paramigra wuluwulu pangaruhan taji watu tajëöm sukun halu warak manim- piki pininglai katanggaran tapa haji air haji ma trpan saluit tuha dagang tuha gusali tuhan huüjaman mangrumbe mangguùje manghuri sikpan tangkës wilang wanua wijl kawah tuban judi juru jalir migra hino wli hapu wli wadung urutan dampulan tpung kawung sungsung pangurang pasukalas pulang padi hopan panrangan panusuh pamawacya kdi walyan widu mangidung sa hulun hajt pamrsi ni sabananing mangilala drabya haji tan tama rikanang slma wanua ri cuneggrang kewala (sang hyang dharmma)grama patapan (rakrya)n dewata atah parana nika kabeh samangkana sa- prakara ni sukhaduhkhanya dandakudanda bhandihaladi wipati wangkai kabunan rah kasawar hidu kasirat mamtuakan wuryaningkikar mangluputakan mamuk mamumpang bhatara ring patapan muang sang hyang prasada atah pramana i maùambula maùawring manglakha mangapus mangdyun manggula manghapu mangharéng ma manganamanam mana manahab kapua ya 1 bhatara saduman 1 sang makmit stma saduman mangilala drabya haji ma XLIT. Acht koperplaten uit een serie van elf, waarschijnlijk afkomstig uit het district Djenggala der residentie Soerabaja, in 1858 aan Prins Hendrik der 14 katanggaran-katangkaran. 74 Nederlanden geschonken; de drie ontbrekende platen zijn blijkens Notulen 1875 p. 88, 106, 1876 p. 18 niet meer te vinden. Dr. van der Tuuk deed in Tijdschr. XXIII p. 140 sqq. eenige mededeelingen over deze platen, o. a. het Jaartal 851 en gaf het eedformuher uit; Holle publiceerde het geheel in Tijdschr. XXVIL p. 538-544 en wees op de overeenkomst van een deel miet Cohen Stuart's Kawi oorkonde VIII. Dr. Brandes vermeldde de platen in Notulen 1886 p. 116 als zijnde van Mpu Sindok en berichtte 1m Tijdschr. XXX p. 111 sq. (moot), dat hij deze oorkonde voor een kopie hield, ook op grond van het schrift dat „in vergelijking met het Mpu Sindok type der steenop- schriften van hem afkomstig, veel jonger” is. 1. swasti cakawarsatita 851 jyestamasa tithi trayodagi cuklapaksa pa ka ra wara julu(ng) grahacara agneyastha wicakha naksatra, cakragni dewata, agneya mandala, wyatipatayoga, wairoja muhurtta, indra parw- wega taithila karana mithuna ragi, irika diwaga ny ajùa gri maharaja pu 2a. jngok (lees: sindok) crrcanawikramotunggadewa, tinadah de rakryan mahamantri 1 halu, pu cahacra rakai wka pu baligwara umingsor i paratanda rakryan ring pakirakiran makabehan, 1 pingsornyajùa rl maharaja kumonakan samasanak 1 waharu padamëlakna sang hyang ajna haji pragasti pagtéh pagëh kmitananya sambandha samasanak i warahu maya b. kayak makasopana 1 rakryan mahamantri 1 hino humatur 1 paduka cri maharaja hana pwa lmah dyah jngok irikang waharu ta sinarabarakën dyah jngok 1 rakryan mahamantri 1 hino humatura hyang 1 lbu ni paduka err maharaja 1 knoha dyah jngok anusu ga. k dharmasima, sira prabhuttamamahawigesasakalajagatpalaka saksattriwi- kramawatara tan kalanglanan wigra anugraha ri saptatibhakti ri sira, dyah jngok pwa susugrabhakti wastu dagabhuta de lbu ni paduka rt maharaja, karana ni wara sanmata paduka gri maharaja, tumurun tan hambal anugrahani 1 dyah jugok anu(su?)ka dharmma- sima tankinuti lmah dyah jngo hb. k ikang 1 waharu, atëhêr inanugrahan kaputrawangcan sawah lukat Jöng 98 lawan jataka ika 1 bêngkung kapramaua deni samasanak 1 wa- haru tankaparabyapara muwah panugraha err maharaja ri wuangan 1 samasanak i waharu tankolahulaha asuringa rahinawngi apayunga putih lamba, mwang apras watang, prasaugg1i prasiddhayuga, pasilih galuh, dodot nawagraha Aa. skul sakurakura, grih sakujur, sayub sabatang, samangka kwaih drwya- mra samasanak 1 waharu tankakmanta sira sira sanehyaug puja hajt, paraja- Volgens Holle ontbreken tusschen de hier 3 en 4 genummerde platen er drie, tusschen 5 en 6 nog een. 3a susucrabhakti-susacracakti ; wastu-wasta. b. b. b. Ta. b. 75 karya, kasotantranira samasanak í warahu, tan katama dening winawa sang mana katrini pangkur tawan. tirip, nguniweh saprakara sang ma- ngilala drwya haji wuluwulu parawulu magëngmadmit ring dangu, makadi nigra paramigra, pangurang kring, padëm manm- iki, paranakan, hmus galuh, mangrinca, manghuri, parang, sungka ) 1 o ’ o ) o ’ el) le) ) dhura, taji, watu tajëm, sukun, halu warak, rakasang, ramanang, pi- ningle, katanggaran, tapahaji, erhaji malandang, lea, muwah këndëng söngkérnira samasanak 1 warahu si goda anunggal1 lwah, angulwan anu ju sipe, mangalor mangulwananuju ring goronggong mangaloranuju sla, mangalor angulwananuju pandahan manunggal i marga mange- tanangaloranuju singkél madrwya pinggir, sira samasanak 1 warahu, mangaloranuju ring taman mangaloranuja si tumpêng, mangetananuju kudabang mangetananujweng gëntës dumêëlë mangetananujwi walëd nga mangalor asidakëtan lawan u kamrtta, mangetan madrwya pinggir sira samasanak 1 waharu, ma- e ) le) e lele) ) ngidul panujwi si kadal, mangidul manujwi si nombak, mangulonasida- këtan lawan padang, manunggal 1 lwah samasanak i waharu, maugulwan dumêlës anujwi rabuturus, mangulwananujwing si godo wëkasan, samang- kana ikang kendëng sëngkër sama sa yan hana umulahulah, ri lmah samasanak 1 waharu, joh tasma karma- knanya, klanéning kawat tamragomukha anandungakna ruyung awuk salampah, angalor angidul ang(aw)etan anguluan, matya busunga, anëmo ancagatisangsara, ayana, wulanguna sadakala tumêmw ng pataka, pan- o te) ) ) te) o ’ capataka mahapataka ika bhuktinya ring ihatra paratra, apan langghana 1 rasa sa(ng) hyang aja haji, ndah ta kita kamung hyang brahma, wisnu mahadewa, rawigagi, jalapawana, hutagana gana, jamanaka mrtyugana, bhutagana, sandhyadwaya, ahoratri yama baruna kuwera basawa, pigaca pretagana garuda, gandharwa, widyadara, nandigwara, mahakala, nagaraja, kita sa- mangraksa kadatuan, kita masukirikang wuang kabeh yan hanänyaya lumébura sarasany aja grt maharaja 1 samasanak 1 waharu, patyana adenta, deyanta dédël, tampyal mukhanya, owaht téëngén dudut hatinya, sëbita(këén) weténgnva, kita kidul, kita nguluan, kata lor, kata 1 maddhya, buangakén ring akaga denta, sulambitakën 1 sang hyang kabeh, yan para rig alas pangané ning mong, singha barong, sahutén ing ula mandi pulirakna ning dewa manyuh, yan para ring tgal sambirën ing glap tanpa hudan, sampalën ing raksasa sipamujan labuhakën ring samudra, klëmakén ring dawuhan, 8a. b. 76 alapën de sang hyang dalëm er, sëmpalêëna ning wuhaya, wilëtén ing tuwiran, anrikang hala kabeh, kapangguha denya, ikang duraka ra, ya tumëmua ng bhrasta, liputén deni mangdryanya, yan mati muliha mareng yamani, mantuka mareng narakapada, tumiba ring tambrago- mukha (klanën) dening kingkarabala, tasmat kabuat karmaknanya, ikang wuang duracara, yan lumëbur ajna gr1 maharaja, amangguha paücapa- taka bhuktinya ihatra paratra, slawi(r ming apg)langghana i sang hiyang jha haj1 pragasti, muang umwangguha upadrawa göng, i wruhanira makabehan prayatna. Ong gumng ganapataye namah XLIII. Steen, afkomstig van Singasari (afd. Malang, res. Pasoeroehan), vandaar naar Banjoebiroe overgebracht, thans (Not. 1889 p. 116 sq.) als D. 70 im het Museum te Batavia. Voor litteratuur over dezen steen zie men Verbeek p. 305; over de steenen van Singasari in het algemeen p. 298 sqq. Ben abklatsch is onder no. 368 op het Oudheidk. Bureau, twee afteekeningen blijkens Tijdschr. XLVII p. 451 sq, 457 im de Rijksuniversiteitsbibliotheek te Leiden. Dr. Brandes deelde Do t. a. p. bij Verbeek mede, dat de inscriptie van 852 Caka 15. Voorzijde. swasti cakawarsatita 852 jestamasa tithi ekadagi krsnapaksa tu pa bu wara, purwwastha agwintnaksatra acwinodewata afigandaho rakryan hujung pu mawura manambah 1 vri maharaja Gri reanawikrama dharmmotunggadewa umalaku ikang wanua i jrujru ranakiwa 1 lwnggapundhan watëk hujung, tapak mas su 8 paknanya dharmmaksetra, pawahani kugala rakryan hujung sang hyang cala 1 himad mangkana sémbah rakryan hujung 1 eri maharaja tlas sinanmata matéhèr ta ya pinagëha- kan inarpanakan rakryan hujung 1 sang hyang cala an sima sa sang hyang cala 1 himad pakmanya swatantra tan katamana deni patih wahuta rama nayaka parttaya samgak nguniweh saprakara ni mangi- lala dra bya haji ring dangu migra paramigra wuluwulu prakara, pangu- rang kring padam manimpiki paranakan limus galuh pangaruhan taj watu ta n halu warak rakadut pinilai katanggaran tapa haji airhajt ma- landang lca lbelb kalangkakatak tanglal trpan saluit tuhan h tuha gusalì mangrumbai mangguüjai, tuhanambi tuhan hunjaman watu walang pamanikan maniga sikpan 8, 10. 11. 12. 18. 14. 15. 16. 1575 18. 19. 22. 23. 77 rumban wilang banua wijikawah tingkës mawi tuhan judi juru jalir migra hino wli hapu wli tambang wli panjut wli harng pa lamak, pakalungkung, urutan, dampulan tpung kawung sungsung pangu- rang, pasukalas, payungan, pulung padi pabësar pagulung panginna ngin sipatwilut, pamawagya, hopan, turunturun, panrangan, skar tahun, panusuh, pahaliman, kdi walyan, widu mangidung sambal sumbul, hulun haji, samwap/ watakki jro itewammadi tan tama ri kanang sima kewala sang hyang cala pramana 1 sa drabyahajinya kabaih, samangkana ikanang sukhadukha kadyangganing mayang tan pawuah walu rumambat ing natar wipati wangkay kabunan rah kasawur ing dalan wakcapala duhilatan, hastacapala mamtwakan wuri- ningkikir mamuk mamumpang ludan tutan danda kudanda bha ndihaladi bhatara rinalaratah paranani sadrabyahajinya kunang ika(ng) migra maùambul maùawring manglakha mangapus mawalangan mata rub manula wungkudu ma mangubar manghapù, malurung, maga- way rungki payung wlu pakajang, magaway kist manganam- manam mamubut ma nawang makalakala bhatara ri gala atah pramana 1 sadrabyahajinya, samangkana ikanang parahu pawalijan 1 masunghar 2 an patundana banyaga bantal adagang kapas wungkudu kapangabantal mabasana kalima bantal anguüjal 1 paadai wsi satarub pandaìi ma s 1 panda: tambaga 1 gangva l angulang kbo sawurugan sapi prana 9 wdus paranggang angulang andah satarub samangkana drabya sang hyang gala tan kna 1 sang lwani drabya haji saprakara, irikanang kala mangasta- kan rakryan hujung pasëk pasëk 1 eri maharaja mas su 5 wdihan tapis cadar yu 1 muang 1 tanda rakryan kabaih kapua winaih pasëk pasëk kayanurïüpa rake sirikan dyah amarendra wka dyah balyang rakrya n _momahumakh kalih madandér pu padma anggëhan pu kundala tiruan dapunta taritip inasëan pasëk ma 1 wdihan tapigcadar yu l sowang sowang halaran pu -gunottama inasëan pasëk ma | wdihan ragi yu 1 mamrati hawang wicaksana manghuri pu pandamuan tilimpik pu da duka, dalinan pu karsana winaih pasëk ma 5 wdihan rag: yu J sowang sowang wadihati sang dinakara akudur pu balawan winaih pasëk ma 1 wdihan ragi yu Ll sowang sowang tuhan 1 wadihati 2 miramirah sang halang palung, halaran sang lbur poh tuhan i makudur 2 watu walaing sang ra on 10. Jl 12. 18. 14. 3 78 mängsa watu kilung sang tpusan winaih pasëk ma 5 wdihan ragi yu l sowang sowang, pangurang 1 wadihati sang rawungu manunggu sang ba { makudur sang rakwël anunggu sang kulumpang winaih pasëk ma 2 ku 2 wdihan ragi hlai 1 sowang sowang satuhan i ma asaha n juru | Achterzijde. yakan samgat gunungan buntut juru wadwa rarai sa(ng) raguyu juru kalula pu bala, kandamuhi punta gesta watu.warana sa(ng) ni/i parujar 1 sirika n hujung galuh 1 wka wiridib 1 kanuruhan rakat 1 sangsang bimala baha( Jan pu satyaka 1 madandër pu cakra 1iyanggëhan tiruan samudan punta sanggama winaih pasëk ma 1 kimabaihan nira, manusuk 1 wadihati sang pahan 1 ma dur sang ramangsa winaih pasëk mas su 2 ma 8 sowang sowang pangang- kat 1 sang hyang kudur mas su 5 hop sa( )ni pomahumah pra h, daksina sang hyang brahma ma 1 sang hyang lambu ma l sang hyang susuk wdihan yu 2 wdihanire wadihati makudur yu 1 si Ininira yu 2 patih juru kahh wapah sakayu matab kuci nguka winaih pasëk ma 5 wdihan ragi yu l sowang sowang, ma rujanya pingsor hyang, paskaran winaih ma 2 ku 2 sowang sowang, patih kahyunan bunmaniturussang damël pangam- bar {a si winaih ma 4 wdihan ragi yu 1 sowang sowang, patih kahyunan maharëp babak rikang kala sang lagi winaih ma 5 wdihan ragi yu 1 wargga patih anakbi ilu kinannan pasëk sang baruna anakbi, sang nani ibu ni sang rapi sang kbék winaih ma 2 ke n wlah 1 sowang sowang, wargga patih kahyunan lakilaki winaih pasék hari wangea, barana, ngura dangkal marapi winaih ma 2 wdihan hlai 1 sowang sowang, patih pamgat sang jara, manghambin sang balusyak, winaih pasëk ma 4 wdihan ragi yu 1 sowang sowang, gusti sagaka zuru banua sang hira panalisan pajamang, maniga ikér, barsahan winaih ma 2 wdihan yu 1 sowang sowang, parujar patih kahyunan bisak parujar palih pamgat babus, parujar patih manghambin rua n i pakaranan astutr malawa kalah, dangga kandha pananglar bhoma lagas sibar juru kala samba tajung kalan pahan-wahan; 7 bunmani-buntani; 14 astutr-angstutr. 28. 24, 25. 27. ke 79 naih ma Ì wdihan hla: 1 sowang sowang wahuta panguüjangan sar- dhawala kamasihan pu kra nlan danat winaih han ragi yu l sowang sowang tanda rakryan ilu pinakasakst rakakalah kanuruhan dyah mumpawarg harupu knlumpang winaih pasëk mas su 1 ma 4 wdihan padi bla 1 sowang sowang sang tuhan 1 kanuruhan sang re nêr sang ragu wataki/ra sapatha winaih mas su l ma 4 ki nabaihanira wdihan ragi hlai 1 sowang sowang, tpisiring 1lu pinaka- saksi rakryan jaru gotra 1 kanuruhan rakai pangambuhan rakai sinjalan winaih ma 4 wdihan yu 1 sowang sowang gotra 1 tam- puran sang madhawa wa _ dyah duwmu muang dyah da winaih ma 2 wdihan hlai Ll sowang sowang dewata kaki 1 balanditung ciwarawi winaih pasëk ma 4 panta 1 pangawan unggar pramukha, winaih pasëk ma 4 kinabaihanira patih tpisring wivaih pasëk karuwan 1 kanu- rahan sang kumbil, manghambin sang hiranya patih pa mgat sang prakasita patih i tugaran pangajaran sang mala patih pang- kur 1 waharu sang rangga winaih pasëk ma 4 wdihan yu l sowang so wang, samangkana kwaihnira ila pinakasakst hinanakan kalaning ma- nusuk, 1 tlasni mangarpanakan pasëk 1 sira kabairh tumama sang mawa ju hajt ring kalangan ring pkén ri himad maglar saji, sumangaskara sang hyang susuk sangkapasakrama dangu manêëték hayam mabantinga- kan ha ntiga 1 sang hyang watu tëas susuk, mamamang hyang manapate, ling mira, Indah ta kita kamung hyang 1 eri baprakegwara grt haricandana agasti maharsi sang hyang 1 dagadega urddhamadhah, rawi gaci ksiti jala pawana hutasana, yajamanakaga dharmma aho ratra sandbya dwaya, yaksa raksasa picaca pretasura garuda kinnara gandharwwa, yamabaruna kuwaira basawa Ayjkant. ewino dewa paùgàkugika na ndiewara mahakala sadwinayaka na garaja durggadewr caturacra ananta surendra hyang kalamrtyu sakweh ta ga na bhuta kita prasiddha mangraksa prthi wi manarira ri sarwwa Gawa umasuki sarwwa prana kita sakala saksibhuta sthi/ uneegar-engeér. 10. IL 12. 18. 14. 15. 80 ie yana suksma, at rngëakau iking (sa) maya sapata sumpah pamangmang mami ri ki- ta hëyang kabaih yawat ikanang newang dura cara tan mag( ) tan makmit umulahu laha iking sima nguniwaih dumawuta iking susuk téas kulumpang tinana m ning kudur, asing sakawuanganya hadian hulun grhastha wiku yawat ya bariba iriking stma tadwarahan panimwatan ta ri kamulya pati ringadëgan tampyal ri tngana n uwahi ri hiringan rautan ususnya da dat sbitakan dalmanya atmanya … tan tmua sama ing sahasrajanma salur ning upadrawa taktak lintah lakay wdi t tmahananya paücamahapataka tmunya 1 tlas ning manangaskara kinon sang mapatih wahuta rama tpi siring kabaih ma( )tya malu ha yathakrama irikang (én pasëk lor kidul kuluan -wetan rikangkala n ri himad lumëkas ta makurn Andere zijkant. kurn (of kapan) maglar kawung sgu paripurnna hara sangkab wulu kandari kadiwa deng hasin deng ra slar capaca pa rumahan hurang bilulung halahala ha ntiga inari, wuluninggangar mica tak sasar takih kasyan loi té wangan tlu paranak alapalap 1 hara, kuluban tetép lumkas fa si ra kabaih manadah k panadi tkaring pinda prakara wi nuwuhanta sira tamwul saddisa salu irning tambul saprakara winuwuhakan tadanantara pat( )ng manadah kimon si ra kabaih mawasahakangan winaihan sia jnu skar tlas sangkap muwah sira mana Tweede zijk. 7 paranak-saranak. 81 16. dah yatha sakamenmen rakryan (a 17. hada rikang kala kapua amintonakan 18. wananya matapukan wuwup pramukha 19. winaih ma 4 kinabaihanya awa 20. yang k/ lungasuh grawana winaih ma 21. 4 sowang abanol siliwuhan 22. hitip pramukha winaih ma 4 kina 25. baihanya, cihnanyan tlas mapagèh 24. kastïman nikang sima katguhakna nira ka 25. baih XLIV. Steen, staande in de desa Bakalan (afd. Modjokerto, res. Soerabaja) en volgens Rapp. 1907 p. 86 dakvormig afgedekt met op de punt een fraai gebeeld- houwde, open lotusbloem; hoog 1.05 M., grootste breedte 0.65 M., dikte 0.26 M.; aan alle zijden beschreven. Een abklatsch wordt vermeld Not. 1888 p. 12, thans Oudheidk. Bur. no. 502. Dr. Brandes deelde omtrent dezen steen in Not. -_ 1888 p. XIII het volgende mede: „Het opschrift van Bangkalan is een bevelschrift uitgereikt door rafiryan binihajd raleryan Mangibil (of Mangabil), in Gaka 856. Het handelt over een of meer dawuhan (dam om het water in een rivier af te leiden, plek waar het water uit een rivier in een kanaal of leiding vloeit, afgedamd gedeelte)”. Voorzijde. 1. | ujar rakryan biniha 2. ji rakryan mangibil umingso 3. r 1 samgat susuhan umajar(a) ikanang 4. rama 1 wulig muang 1 pangiktan i padi padi 1 pikattan 1 panghawaran 1 busuran pa rnnah nikanang dawuhan kinonkën (?) rakryan binihaj: gaweyakna samgat susuhan tlas ta ya hinarëp van u . de samgat taplan kunang deyanikanang rama sahananye 9. kabaih réminga ikana an kapratapa rakryan bini 10. haji warahënnyu anaknyu antan ba(r)yyaba(r)yya 11. irikana dawuhan muang umajara kamu tepangu 12. pullakna dawuhan telyenu ikana weluran 18. ri wêngi nguniwaih umalappa iwaknya 1 rahina kunang 14. yan hana wwang gumaweyakén ikana senuhuttakéë 18 wuwup-wuwus; 20 grawana-crawana. Verhandelingen Bat. Gen, Dl, LX, é 82 15. n kinonnakën axnigrahan ingima katiga 16. wèllas tangah kunang deyanikanang rama kabaih ka 17. vatnaknanyu rasanike tulis yathanya pada la 18. pamrinyu iyanakwanua kabeh nahan samgat Achterzijde. taplan kinon rakrya n binihaji dumiyyana 1 1 2. 3. kana punta pakatuppan deni 4. kana dawuhan kumayàtnakna ika 5 ‚na sang hyang ambrita i rahina 1 wengi | swasti sakawarsatita 856 maghamasa tithi 6 7. pratipada suklapaksa tu ka wrhaspati wukir wa 8. ra irika diwasa rakryan bimihaji rakryan mangibil 9. pagëhhakën ikang dawuhan katrini 1 kahulunan 10. 1 wuatan wulas 1 wuatan tamya samakangka ku Ils En nikang kali tlas mapagëh manghanakën ta sira ku 12. rénkurênnan winkas 1 wulig banjut wi 18. neh ma 6 wdihan yu 1 1 pikatan margigimwal 14. wineh ma 6 wdihan yu l i padipadi tuha kala(ng) kandu 15. t anting winaih ma Ó wdihan yu 1 1 busuran hastr wi 16. neh ma 6 wdihan yu 1 i panghawaran angantën wineh 17. ma 1 wdihan hlai patih mangrapti manatang wineh ma 2 wdihan Zykanten. 1. sahlai sama(ngka) kueh 2. nikanang rama tlas wi 9. neh pagëh gananna ma 4. nadah prana 5. hikhita dangacaryya 6. ambritta || o | 1. agöng ikangu i 2. talangan madé XLV. Steen, staande im desa Tengaran (afd. Djombang, res. Soerabaja) en volgens Rapp. 1907 p. 124 hoog 1.24 M, breed 0.78 M., met een gebold voor- achterzijde 3 pakatuppan-pakatussan; 8 mangibil-mangiwil; 9 paeëhhakën-maegthhakën; 15. bu- suran-wusuran: 17 mangrapti-mangrasti. 85 en achtervlak, niet fijn geglad en niet overal op gelijke dikte gebeiteld; op de benedenhelft is het schrift geheel verdwenen, op de bovenhelft zeer verweerd. Abklatschen worden vermeld Not. 1888 p. 12 en Verbeek p. 227 ; Oudheidk. Bur. no. 494. Dr. Brandes deelde in Not. 1888 p. XII[ mede: „Het opschrift van Tengaran is slechts een klein gedeelte van het begin van een oorkonde van Mpu Sindok wit (aka 857.” 1. ho 5 Voorzijde. am maum Um om ganapataye namah o || o om grr oo o o swasti (ga)kawarsatita 857 crawanamasa, tithi asta- mi krsna (ha of) wa, po, bu, wara, naksatra ayuswan dewata, dhrtiyoga, irika diwasa ni ajna rakryan cri mahamantri pu sindok sang cricanottunggadewawijaya nguniweh rakryan Gr1 paramecwart eri warddhanr, kbi umingsor 1 samgat momahhumah wineh vnggu mangaran pu sisikan, muang rakryan iyanggéhan mangaran pu kundala samgat momah „ pahaji mangaran tuhaning kanayakan barëbal, anunggiu mangaran sang wintan umanugrahe ikang mangaran &wëg sambandha snumima wanwanya ing dmak watak tangkil sugih gawai ku 2 pangguhan pa 8, ariknya ma 12 adurnya 41 ma 8 tlas tinr/ naka Achterzijde. o o dirghayupa o o om nama nihan pratyaika nikanang patih atuha iyanggëhan sang kada {, sang jaluta, sang crima, sang bharata, sang bakucing, dita, winaih, jangghala, rajata, puda n, sang jaya, kabaih thima, prabuddha, saddha (of sandha) wru, samang- kana kawaihnira naya lampuran niyanggëhan, i tangkil sugih, sang lupi sang wajanya, sang jata, sang gespan, sang gacang, sang mu, sang gawai, sang tra, bisaka, gèrêh buwa danya titi makamukha sang hadyan rakucing mangaran baka lakibi innangséan ta sira pagëh su l ma 1 haréla nira mu( )n rancungsu, kapug, waja tuhan tuha si bayangsu wimeh ma l kinabehanya sang hadyan anggëhan tangkil sugih pinepa( )k denikanang guru ri dmak ma mangaran géwëg wineh ikanang 84 hadyan katra iyanggéhan molam 1 tangkil sugih patinna nikanang mas 1 (?) kinabehanira, kasutiga, rarad 10. nihan pratyaikanikang ayam 1 démmak tda pimariguddha sang hadyan rakucing ta ? pinariguddha mas su ma wdihan 11. hi tan pintan ika drabyahaji ayam de hadyan rakucing ta 5 juweh ngana ddha parujar 12. neh ma 4 wdihan ayam de ramanta 1 dmak makabaihan 13. kueing ta mwa kinabaihanya yak, prawalatrigana mangkana kwehn(i) 14. rakryan nira dyah nuna wineh wdihan ma hanikana 15. n i burit mangaran amwil wdihan yu 1 tuhani wadwa raray pu limwak wi 16. tuhani dakat sang pra n sa s . le} De cijfers in voorzijde regel 6 en achterzijde r. 12 staan in Oud-Javaansche karakters. XLVI. Steen, afkomstig van 'Wjandi Lor (afd. Berbek, res. Kediri) volgens Hoe- permans bij Verbeek p. 256; later overgebracht naar Kediri, thans als D 59 in het Museum te Batavia. De achterzijde is afgebeeld door van Kinsbergen, foto no. 212; abklatschen worden vermeld Not. 1869 Bijlage N en 1876 Bijl. Ï no. 27; thans Oudheidk. Bur. no. 484; afgietsel Leiden Ethn. Mus. no. 3008 (Cat. Juynboll p. 234). Ken afteekening is in de Rijksuniversiteitsbibliotheek te Leiden, zie Tijdschr. 47 p. 459. no 1) 4 da-ta, Voorzijde. swasti cakawarsatita 857 }) caitramasa tithi dwadagiguklapaksa naksatra barunadewata brahmayoga kolawakarana irika di(wa) sanya aja rl maharaja pu sindok eri icana wikrama dharmmotungga- dewa tinadah rakryan mapinghai kalih (ra) (ke hino pu sahasra, rake) wka pu baliewara umingso i rakai kanuruhan pu da kumonakan ikanang mah sawah kakatikan marpanakna i bhatara 1 sang hyang prasada kabhaktyan 1 dharmma samgat pu anjuk- ladang De transscriptie geeft 8.7; de steen is echter door Dr. Brandes geïnventariseerd als van 857. 5 10. IL 17. 18. N8 Gri maharaja 1 Grl jayamrta sima punpunana bhatara pratidina mangkana er1 maharaja rikanang sawah kakatikan n i bhatara 1 sang hyang i sang hyang prasada kabhaktyan i eri jayamrta mari ta yan lmah sawah kakati(ka) n iyanjukladang tutugani tanda sambandha ikanang rama iyanjukladang tutugani tanda kanugrahan de crr maharaja manglaga t saprana td satahun satahun matangnyan papinda lamwit 6 (?) ikanang sawah kakatikan iyanjukladang tutuga 1 tan wuang 4 lant rama dumadyakan ikanang katik samangkana ya ta matangyan inanugrahan ikanang rama iyanjukladang katik de grt maharaja tamolaha magawai ma 4 madrwyahaji lin mas su 12 1 satahun satahun mangkana( )nn( )nyanugraha grt maharaja irikanang rama iyanjukladung tutugani tanda tlas mapagëh tan kolahulaha yakapa( )ya tka 1 dlahaningdlaha parnnahanikanang Imah wrygwant sang hyang prasada atéhérang jayastama muang ikang sawah kakatikan iyanjukladang tutu- gaul tanda swatantra tan katamana deni winawa sang mana katrimi pangkur muang saprakara ning mangilala drwyahaji ing dangu migra paramigra wuluwulu prakara pangurang kring padam manimpiki paranakan limus galuh pangaruhan taji watu tajam sukun halu- warak rakadut pininglay katanggaran tapahaji airhaji malandang tangkal salwit watu walang pamanikan maniga sikpan rumban wilang -wanua wiji kawah tingkës mawi manambangi juru tuha judi juru jalir pabisar pagulung pawungkunung pulung padi tuhadagang migra hino wli hapu wli wadung wli tambang wli panjut wli barng 12 magawai-pagawai. 26. LE) ll keke) Lo JJ. 31 86 urutan dampulan tpung kawung sungsung pangurang pa- sukalas payungan sajan wilut ngkung panginangin pamawagya ho- pan u panusuh mahaliman kdi walyan mapadahi widu mangidung sambal sumbul hulun haji pamrsi watëk 1 jro ityewamadi tan Jmah sawah sima kakatikan iyanjukladang tutugani tanda kaiwala bha- tara 1 sang hyang prasada kabhaktyan 1 sanghyang (dha)rmma i cri Jayamrta (atah pramana 1 sakabeh) wya hajinya magöng madmit ka(beh sa\mangkana ikanang sukha dukha kadyanggani mayang tan mawuah walt rumambat ring natar wipati wangkai kabunan rah kasawur ing dalan (wak)eapala dubilatan hidu kasirat hasta culra mamijilakan wuri ning kikir mamuk mamumpang ludan tuttan anggapratyangga danda kudanda bhau(dihaladi) 1 sang hyang prasada kabhaktyan sang hyang dharmma 1 Gri jayamrta atah parana mi drwya hajinya kunang ikanang migra madambul maùawring manglaka la mangdy manghapu mangharng manüla wungkudu magawai rungki payung wlu mopih akajang magawai kisi mamubut ma manahab mamisandung manuk makala kapuaya tribhagan drwya hajinya saduman umara 1 bhatara 1 sang hyang prasada kabhaktyan 1 Iyabjukladang tutugan i tanda t eri jayamrta sadüman umara irika- nang punta ja(ta)ka makmitan sima 1 eri jayamrta saduman laladrwya hajt muicra irikanang kala mangangsëakan samgat anjukladang pasambah 1 eri maharaja ma ka 1 wedihan gaüjar haji yu Ll rakryan (lkalih) rakai hino pu sahasra rakai wka pu baligwara inangsëakan pasak- pasak mas su l ma 8 wdihan yu l sowang sowang rakai sirikan pu ma rakai kanuruhan pu ta inangsëan pasakpasak mas su 1 ma 4 wdihan yu l sowang sowang samgat pikatan pu ca tiruan nta taratis (alaran pu bingu pulung watu pu kikas inangsian pasakpasak mas 1 wdihan yu 1 sowang sowang juru siki pu bawlu amr pu manak mpit pu wayan manghuri pu suduya imangsian pasakpasak ma 1 weihan yu 1 sowang sowang pa kuba hawang kugyalangka pu babra aûju sanda pu dula ta-da; 32 kikas-tikas; 33 kuba-kuùa. sd. 95. 87. 88. 89, 40. 41. 42. 45. 44. 45. 46. 47. 48. 87 5 inangsian pasakpasak mas 4 wdihan yu 1 sowang sowang wadihati pu dinakara akudur pu dwaja inangsian pasakpasak ma 1 wdihan yu 1 sowang so wang tuhan 1 wadihati miramirah sang tambalang halaran sang dulang tuhan i makudur basatpusan salulahan winaih pasakpasak ma wdihan yu Ì sowang sowang pangurang i wadihati sang parapak manunggu sang basu pangurang 1 makudur sang rakwêl saturung winaih pasak- pasak mas wdihan yu l sowang sowang sang tuhan ing pakaranan makabaihan juru kanayakan 1 haji pu kunda juru wadwa rare rakai sumbun juru kala citralekha walu pu dangha an parujar 1 hino kandamuhi danga- caryya jale 1 wka hiriwih dangacaryya nanaya 1 sirikan madandër- dangacaryya prdu 1 bawang dangacaryya netra 1 kanu- ruhan sang rama 1 tiruan wadihati 1 pafudan sang rakwil kring satagan durang winaih pasakpasak mas su Ì ma 4 kinabaihan nira sang citralekha 1 cri maharaja trawa- ruk (asu of rsu?) kadudut wimala balukit winaih pasakpasak mas su 1 ma 4 kinabaihan- nira pimghe kalih h sa kuei sang kini winaih pasak pa sak ma 2 ku 2 wdihan yu 1 sowang sowang parujarnya pingsor hyang sì pakudan paskaran si badug winaih ma(s) ku 1 wdihan hlai sowang sowang wahu ikidulning turus sang gutul kutesabi mtik winaih pasak mas 1 ku 4 wdihan sowang sowang pangangka kudur ma su 1 ma 4 wdihan yu 1 saji sang hyang brabma mas 1 kaharan simsim prasada mas 1 augsun Luah kunda mas sajl sang hyang wungkal susuk wdiban yu 4 (?) saji sang hyang kulumpang wdihan yu 4 saji sang hyang prthiwi kan wlah 1 kulambi 1 1 saj sang hyang à kaga wdihan yu l pangisi tambukur ma 1 saji sang hyang catur- ddega su 1 daksima mä 8 kinarmma sang hyang kudur ma 4 wdihan yu 1 , k mandala su 1 ma 4 karamannire wadihati su 1 mara karamanuire makudur su 1 ma 4 sajt ning momahumah wst samarja tambaga ga ngsa prakara in( Jas samasanya su 2 ma 12 tu pinakamanggalya rikang susukan sima sìra mpu mahaguru i sang hyang dharmmaya Da 4D. 29 90. sl. 33 88 ing kacaiwan ing tajung muang sira mpu goksandha 1 sang hyang dharmma 1 Jayamrta pangapa 1 sang hyang wihantan 1 Nja Achterzijde. bhuwur dandal margganayikdolalambo winaih pasak ma 1 sowang 1 tlasning mawaih pasakpasak 1 tanda rakryan muang pinghai wahuta rama ing dangü pinarnnah ikanang saji 1 sang makudur 1 sor ning witana 1 tngah ni paglaran sawidhi widhana sakramaning manusuk mangaskara sang hyang susuk watu kulumpang mamtüja 1 sang hyang brahma malaww ing dacadeca mangdiri ta sang makudur ma hi mottarasangga bandhana ta lawan sang wadihati manganjali 1 sang hyang tëas malung- guh 1 sor ning witana mal )lan padahumarépakan sang hyang susuk watu kulumpang hinarë pinghai wahuta rama tpi siring kapua mapangalih sopacara ma- nguyut ta sang makudur manëtëk gulu ni(ng) hayam linandësakan ing kulumpang mamantingakan hantlu ing watu sima mamangmang manapathe saminangmang nira ring dangu 1 katëguhakna sang hyang watu sima ikana lingmira indah ta kita kamung hyang 1 cri haricandana a(ga) sti maharsi purwa daksina pageimottaramaddhya trddhamadhah rawiga- giksiti jalapawana vajamanakaga dharmma ahoratra yalwu Jaya vaksa raksa sa pisaca petrasura garuda gandharwwa bhuúta kinnara mahoraga catur kapila yamabaruna kuwera basawa muang putradewata pancaku- gika nandigwara ma nagaraja durggadew1 caturagra ananta surendra ananta hyang kala mrtyu gana bhuta kita prasiddha mangraksa kadatuan rahyang ta 1 mdang 1 bhumi mataram i kita umilu manarrra umasuk 1 sarwwagarlra kita ca(ka)la saksibhuta tumon madoh lawan maparë ing rahina ing wngi at rêngë kang samaya sapatha sumpah pamangmang mami i kita hiyang kabeh vawat ikanang wang duracara tan magam tan makmut irikamg hakaui 2 De blu wur-guwur. eijfers in voorzijde regel 12, 31, 34 staan in Oud-Javaansche karakters. 34. 95. kele} 5: 89 hyang kudur brahmana ksatriya wegya sudra hajuan hulun matuha raray lakilaki wadwan wiku grhastha pinghai wahuta rama nayaka umulahulah ike lmah sawah kakatikan iyanjukladang tutugani tanda sima inarpanakan i samgat anjukladang 1 bhatara sang hyang prasada kabhaktyan 1 rr jayamrta ing dlaha hlam an babaka XLVII. Steen, afkomstig van Koedjon manis (afd. Berbek, res. Kediri), sinds 1889 (Not. p. 64) als D. 67 in het Museum te Batavia. Abklatschen worden vermeld Not. 1869, Bijl. N en 1876, Bijl. II no. 7; thans Oudheidk. Bur. no. 987 en 481. Dr, Brandes deelde in Not, 1886 p. 146 mede, dat de inscriptie van Mpu Sindok was en gedateerd 859. De afmetingen zijn 1.45 M. hoog, 79 c.M. breed en 27 c.M. dik van boven, 33 van onderen. Jl, 2. 8. 4, D. 6. 7. 12. 18. 14. 15. 11 Voorzijde. swasti sakawarsatita 859 jestamasa tithi sasti cuklapaksa ha wa wr wara agneyastha pürba phalguna naksatra toya dewata bajrayoga garadhikarana irika diwasapyajha gri maharaja pu sindok eri igana wikrama dharmo tunggadewa tinadah rakryan mapinghe kalih rake hino pu saba sra rake wka pu balrewara umingsor i rakanuruhan pu ta kumo nakan ikanang lmah sawah kakatikan 1 hring watak marganung winawa ning wa huta hujung ukurnya tampah 6 suku 1 mwang lmah pomahanya tam- pah suku 1 sima n susuhan de samgat marganung pu danghil panumbas pu danghil Irikang sawah kakatikan ma ka 5 su 9 pratyekanikang wang ri kring tinumbas lmahnya mwang kang ing pomahan si sukat mwang si bhatika anuk sang sukat putu nya si cablut si mewéh putu sang kuwu si bëngal anak sang wipula sl wayu ga anak sang wêlak sang sungruput kapwanakau sang sogata sangke si lo kosok anak sang groda si mungsil anak sang bacri si taklu mwang si ta mbin anak sang tala si pandyäsan anak sang loka si trawil anak bhatika-bhadika. 16. 17. 90 sang chaya si turang anak sang tapa si kagr anak sang parawan si (_) kudik ana k sang gusir (gusër) sang palu sì denda anak sang sarupi si tikus anak sang dampil si anak sang kah si tuki anak sang mav sang bandèng anak sang pumpali si gig1 s anak sang hurang kaki jurwan anak sang tira si heruka anak sang bu nut si padwala putu sang bahuti si sinti mwang si wijaya si bala anak sang pula wli panjut anak sang kapi si kapi anak sang jaman pinda panumbas samgat ma rganung sang danghil irikang lmah ni samangkana ma ka 1 su 18 ma 1 rakanang pamakli pu danghil irikang wihantan 1 sira arthahetoh sang prasantamatih ma su ll pangi lu samgat anakbi dyah pêndël ma su ò pinda pamalli pu danghil mwang sira stri samgat anakbi dyah pèndël irikang wihantan ma su 16 matêhèta samgat anakbi dyah pé ndel umilu makadharmma ikang wihantan kinalihannira mwang samgat marganung pu danghi l ma( )h ka sira kalih ecihnani pagëh denira humli ikang wihantan dopaddhya 28. 1 wtéhwtêh imangsëan pasëk ma Ó sumrahakan ikang pasak 1 dopaddhya oe Do dd. 1 wtehwtèh mandumì kala jurwan sang hadyan akalambi hajt sang bayah 1 wadihati wineh pasëk ma 2 ku 2 1 makudur sung kaja sang bwangbwang wineh pasëk ma 1 ku U kimalihanira atah nayaka lampuran 1 marganung sang rayasäam makangaran kayu manglaî mwaug jung hu pramukha wineh pasak ma 2 ka 2 kinabehan wahuta 1 marganung nayaka lampuran sira hujung mangaran pra byungyë saku pilih mapus pramukha 84. wineh pasak ma 2 ku 2 kinabehanya matéhér tikang wihantan ee 7 manghiras tikus-tikas; 18 pumpali-pdampali; 27 pagëh-sagëh. 35. lille 12. 13. 14. Zil 26. 28. sl. 92. 26 91 yal )pasunyhanuryyasab sinuguk mwang ika simma samgat marga- nung pu dahi Achterzijde. lëbla b kalang trpan saluut watu walang pamani kan maniga sikpan rumban wilang wanwa wijl kawah tingkas mawt manambangi tuha kang sahiran juru gosali mangrumbe manggunje tuhanambi tuhan hu- njëman tuhan judi juru jalir pabrsar panggulung pawungkunung pulung padi migra hino wli (u (nbang) wli wadung wli tumbanyg wli panjut wli hapu palamak paka- lungkung urutan dampulan tèpung kawung sungsung pangurang pasukalas payungan sipat wilu(t) jungkung panginangin mawasya hopan panrangngan skar tabun panusuh mahaliman kdi walyan widu mangidung sambal sumbul hulun haji singgah pabrsi watak 1 jro ityewamadi tan tama rikanang lmah sawah sima kaka dikan ika tkeng pomahanya kewalya samgat marganung pu daughil atah pramaua 1 sadrabya hajinya kabeh mangkana ikanang sukhadukha ka dyanggan ni mayang tan mawwah walt rumambat ing natar wipati wangkay kabunan rah kasawur ring dalan wakecapala duhhilattan hidu kasirat astacapala mamijilakan wurining kiktr mamuk mamungpang ludan tutan angcapratyangga danda kudanda fafdihaladi samga t marganung pu danghil atah p(r)amana ri drabyahajinya kunang ikanang migra manambal manawring manglil/ mapabangan mangapus ma ba ma mangdyun manghapuù manghangga manula wung- kudu malurung ma „ gowai rungka payung wlu mopih kajang magawe kisi mamubut manga manawang ma( )ngkab mamisandung manuk makalakala ka ya tlung duman drabya hajinya saduman mare samgat marga (nung) pu danghil saduman mara irikang punta makmitan sima sadu (man ma)raha 1 sang mangilala drabya hajt migra mangkana parnnah nyanugra kakdi-bhandi. IJIJ. 56. 37. 58, DO 92 (ha) grr maharaja i samgat marganung pu danghil tlas mapageh n kolahulaha de sang anagata prabbhu mwaug pinghe wahuta ra ma) nayaka partaya y k y ing dlaha ning dlaha ka umulahula ikang lmah sawah sima kakadikan 1 hring ka pra Linkerzijjkant. siddha langghana inga Jha haji ikana mangka na ya sangkaua ni prama danya knana ya nigraha ma ka 2 dha su 1 mwang salukar ning pa mahapataka bhukti nya ing sahasrakoti Janma iriku kala ma ngangsëakén samgat marganung pu danghil pasëk pasëk 1 err maharäja ma su 5 wdih han yu 1 rakryan mapinghe 1 hi no pu sahasra rake wka pu baliswara inasë an pasëk pasëk ma su l ma 6 wdihan yu l sowang sowang rake sirikan pu balyang 1 nangsëan pasëk pasë k ma 6 yu l rake ka nuruhan pu ta samga }) t pikatan pu sata inangséan pasëk pasëk ma 1 wdihan yu l sowang sowang (ti) ruan dapunta pu ri/a ikang-ikung. Tusschen regel 23 en 24 staat bijgeschreven: wdihan. 80. òl. 82. ò4. 95. 86. 37. p inangsëan pasé k pasëk ma 5 wdi(han) yu 1 wuru tunggal pu bacchu pu lung watu pu tikas inang sèan pasëk 3 ma 8 wdi han yu l sowang 1 rake halaran pu bingung inangsë an pasëk 2 ma 1 wdihan yu l manghuri pu sa daya langka pu babru inang san pasèk 2 mä 4 wdi(han) hle 1 sowang 1 wadihati pu dinakara akudur pu dwa inasëan pasëk 2 ma wdihan yu l sowang i pa han mi wadihati ba ci Rechterzyjkant. ‘ lbur poh tuha ni makudur 3 sang wa tu walmmg sang ngula d wineh pasëk ma 9 wdihan hle 1 so wang sowang pangurang mi wadihati sang dulang manu ngku sa(ng) saditi pangurang 1 ra makudur sang rake wala manungku sang wineh pasek ma 5 wdihan hle 1 sowang sowang panu( )hú ni waru wadi ti sang ka mampah mah lwi ngu su( )k (?) ma su Ì ma 8 panglëbu rkenang kadik samgat wadihati ma su 3 panumbas irika sarbwa saji 1 sang kudur ma su 94 ‚8 sang tuhan 1 pakaru . lat makabehhan 3. juru kanayakan 1 ha ‚Ji pu kundu juru wadwa ‚4 rakat samad ju „ kulula ma ngalaha ‚ran citralaikha sang lu ‚ mku danghwan parujar ‚1 hino kandamuhi danga . cäryya basu 1 wka 1 dangacaryya nigcaya ‚1 sirikan hujung ngkaluh sang „ hariwangsa i madandèr da . ngacaryya patha i bawang ‚ dangacaryya naka 1 kanu 86. ruhan sang ramarasa 1 tiru(a) B. n sumuw atmagiwa 38. 1 wadihati sang babang 40 en ‚1 makudur sang rakéëpël 1 … tritawan wineh pasëk „ pasëk ma ka waih „7 . lecetalaipa i err ma ‚Ja rake humbulu pu brapa . baruk a ka du( )te ‚ mana wineh pasëk ma 1 wahannira pinghe ruju ga De cijfers in voorzijde r. 8, 10, 24, 28, 30, linkerzijkant 13, 19, 31, 34, rechterzijkant 2, 5, 11, 16 staan in Oud-Javaansche karakters. XLV III. Steen, afkomstig van Siman (afd. en res. Kediri), vandaar naar Kediri gebracht en sedert verloren gegaan, zie Verbeek p. 284, waar mede (op gezag van Dr. Brandes) wordt medegedeeld, dat het jaartal 865 is. Hen abklatsch wordt vermeld Not. 1876, Bijl. Il no. 2; thans Oudheidk, Bur. no. 395. Dr. Brandes las de inscriptie klaarblijkelijk van een abklatsch in gedeelten, zonder daarbij volkomen zeker te zijn, hoe het geheel in elkaar zat, getuige het vraagteeken bij „zijkanten”’. 25 samad — sambud, Se 10. Its 12E 13. 14. Wkororrzajrdser om swastì cakawarsatita 865 crawana masa tithi pangami euklapaksa, pa, ka so wara ksatra raja rake hino pu sindok cri iganawikrama dharmmottunggadewa tinadah rakryan mapinghai 1 halu pu sahasra umingso ; r 1 rakai kanuruhan pu kumonakan ikanang lmah sawah i para- dah 1 tutuganing tanda 1 paradah hyang dharmma kamulan winli deng sang slak mas ka 2 rikanang rama 1 paradah sapasuk wanua kabeh muang ikanang lmah gaga warukwaruk 1 tagi watak para wan lmah kanayakan tan kakatihan kalu para ko ka nan tan palu angi drabyahajt panggu han 1 tagi ukurnya tampah 6 winli de mas ka 1 su 10 1 tagi sapasuk wanua kabeh stman susukan de sang „luk nya ikanang sawah winli sinduk 1 paradah ka arpanakna i sang hyang dhar(mma) kamulan 1 punya sang klak 1 paradah lor ning luah paknanya punpunana sang hyang dharmma kamulan wnyarpaga a nana ì sang hyang dharmma pratidina wgilan sangang wyagala- gantalawamagt muang pallangga kalilirana dening anak putu puyut mani anlah santana pratisantana sang cluk dayanya rikana sa sang maputra titah nikanang lmah sawah sima pacaru 1 sang hyang dharmma kamulan blah 1 pangajyan su ku 1 (?)a ka 1 putrangea tampah 1 ikanang lmah gaga itaging tampah blah putrangga juga mangungst i pinghai panigaran i paradah mapasang ma 9 (of 5) 2 magulung gulungan tan pa angkan julang pu- jut tan paradah mangkana sambah sang kluk haraja, an winli de sang luk masamoha ta ikanang rama i paradah matuha raray winkas si mbak huler si dayi rama gruy1 karaman rama ja wiga kalih tthayr wiléng juru botoh kajar- kalul( }i, wariga si palunggah si lu maghi, naghi, samayi, matuttakan wuwusnya sapasuk wanua, tumarima ikanang mas ka 2 sawah i paradah tlas sud- dha pariguddha mari ta ikana 7 _ùluk-clak; 9 antah-andhah. 15. 16. 17. 18. 19. 20. Zig 8) Le 25. 96 ka lmah ikanang sawah i samipa sang hyang dharmma kamulan 1 punya sang luk lor ning luah prasiddha ikanang sawah 1 paradah pramana tan kolahulaha tka 1 dlaha ning dlaha i paradah muwah rama i taging winkas singngajen(y, wariga sì pa- randa gund tayl, mantra, wetan sadayi, hino, tanyang, iti, mana, bungsit, wuluku } k bungara talakan wuwusnya sapasuk wanwa tumarima ikanang lmah gaga warukwaruk i taging, tlas suddha pariguddha mari ta ikanang rama 1 taging makalmah 1 anak putu puyut muni antah santana pratisa prasiddha makalmah ikan warukwaruk 1 taging pramana tan kola- hulaha tka fing dlaha ning dlaha, mari ta lmah ing watak paradah pa nikanang lmah sawah gaga sima | ntra tan katamana deni winawa sang manak katrint pangkur tawan tirip pinghai wahuta muah sapra- kara nieg ma ngilala drabya haji img dangu migra (migra pa)ramigra wuluwulu praka pangurang kring padam manimpiki paranakan (limus) galuh pangriùca manghuri parang sungka dhüra pangaruhan sukun halu warak rakadut pimmgle tapahaji er haji malandang lëwa lëblab kalangkang kutak tangkil trpan saluit walang pama- m | kan maniga sikpan rumban lang wanua wiji kawah tingkës mawi manambangi | tuha dagang juru gusali mangrumbai manggunje tuha nambi tuhan nje | n tuhan judi juru jalir | sar pangulung pawungkunung pulung padi mi gra hino wli hapu wli wadung wli tambang wli harng wli paüjut pala |k uruttan dampulan pangurang pusuk a (la) | s payungan sipat wi | Ju panginangin pamawasya hopan panrangan skar tahun panusuh mahaliman kdi walyan | dahi widu ma- ngidung sa(mbal su)mbul hulun haji singgah pamrsi | tak 1 jro | wammadi tan tama irika gaga sIma 1 paradah 1 taging kewala sang hyang dharmma | para- dah lor ning luah atah pramana 1 drabya | na ikanang sukha yang tanpawuah walu rumambat ring natar wipati wa(ngke) | wur ing dalan wakcapala | hidu kasirat k mamungpang ludan tuttan hangsapratyangsa danda kuda paradah lor ning luah atah parana ning drabya hajinya kabeh kunang ikana 28. 30. sl. 99. ò4. 95. Ee 6. de 28 97 migra maùambul manglakha mapahangan n manghapu, mangharéng, manggula wungkudu manglurung magawe rungki, pagung wla mopih kajang magawe si yang wli rakan drabya hajinya sadtüman umara i sang hyang dharmma kamu lan 1 paradah ha i sang mangilala drabya haji migra irikanang kala mangasiakan pasuk pasambah 1 eri ma uttama yu Ì rakryan mapinghai 1 halu pu sahasra rake wka pu balt- GCwara rahan padlagan pu tiksna (4 karitip mnangsëan pasak n pasak pasak ma 5 wdihan yu l sowang sowang wadihati sang di n inangsëan pasak pasak mas ka Ll wdihan halaran sang han 1 ma No @ #5) hajt yu l pasak pasak 1 pasak pasak su 1 ma 4 wdihan yu 1 sowang sowang halaran pu nanda manghuri pu daya la k pasak ma 10 wdihan 1 sowang sowang rakai in mas su 2 ma 8 kain blah 1 n 1 wadihati han hlai 1 sowang sowang pangurang 1 wadihati sowang sang tuhan 1 pakaranan maka maneggula-mangula, 1) Waar deze nummers op slaan, blijkt niet, Verhandelingen Bat, Gen. Dl, LX, 7 10. 11. Ile 98 rayana lekha No Me sa n juru kanayakan 1 1 haluwisa{r)ga dangacaryya sa kanuruhan sang rama (— mo?) i tirua(n) k winaih pasak pasak ma 1 wasah sang cabda kuci(ng) sang Voorzijde (benedenstuk). hambulu ta IC }1 turus jukute pasak pasak ma 2 ku 2 wdihan hlai 1 pinghai juru 2 ku 2 wdihan hlai pa parujarnya mingsor hyang pakudan paskaran si bhaya ma Ll ku 1 wdi juru kanayakan sang gundya tanda sang bali abalun sang kirat juru wadwa rare sang parbwa jaluk juru angra kan dyah winkas balu mo momahumah sang laikaya winaih pasak pasak su l ma 4 kimabaihannira lumaku manusuk 1 wadihati lumaku manusuk 1 makudur kuruh winaih pasak pasak su 1 ma 4 wdihan yu l sowang sowang-mangangkat 1 sang hyang kudur su 1 ma 4 wdihan yu 1 sang hyang susuk wdihan yu 4 saji sang hyang brahma su l ma 4 wdihan yu l sang hyang prithiwi ken blah 1, kalambi 1 songsong 1 sang hyang akaca wdihan yu 1 sang hyang kulumpang wdihan yu 2 kaharan sisim prasada su l ma 4 sasran wuah kunda su l ma 4 saji sang hyang caturdega su 1 ma 4 daksina ma 8 tinmu hyang kudur ma 8 saji ning pomahumah wsi pamaja tambaga kangca prakara inammas pamasanya su 4 ma 8, marga pinghai panigarran sang gadungan bra yi sagara sikan sulék da so sarwwoku kuak bo eeng bando bucung kita burayut pandurak wmban cupan sali jagil mwa sthagula karuna ber sitima jaya burayut brat banit bapri barit winaih pasak a (9) De ki 5 = 1marr pasak mas ku 2 wdihan hlat 1 sowang sowang pinghai panigarran ma Achterzijde. bubak satisan winaih pasak pasak su 1 ma 4 (of 5) wdiha Achterzijde 1 satisan-pakijan. 10. Ils 12. 18. 14. 15 99 han yu 1 kain blah saha paduka mapinghe kabayan babahan parujar pinghai litwa s winaih pasak pasak mas 4 wdihan hlai 1 sowang sowang pinghai kambang crr sang naraka dapu padang sawin pawang ni wa jJangga katandaya buhak winaih pasak pasak mas ku 2 wdihan hlai 1 sowang sowang pamuang gandang cakra winaih pasak pasak mas ku 8 sowang sowang pinghai kambang cri mangharép babak sang hiriban winaih pasak pasak su 1 ma 4 wdihan yu l saha paduka mwang parujar pinghai si gindi winaih pasak pasak mas ku la parangkattan si prasanta cetri mandana nga bas sugran kajël subal saraji parnamandapangail pangkër pun- dutúya tulawa t sampaso winaih papak pasak mas ku 2 wdihan hlai 1 sowang sowang wahu ngkattan mangharëp babak balur winaih pasak pasak su 5 wdihan yu 1 sa n blah 1 batubatu mas 2 ku 2 saha pa( )ka mwang bahu kabayan si gatra salungga sa tapuat winaih pasak pasak mas 1 wdihan hlai 1 so- wang sowang rama 1 paradah winka s si gimbal huler si( )yi rama kabayan si burang pu gram parujar sl katu juru buat toh tuhalas ing karaman si besa jrwiga kalih tways wibwa akajar si kalanw: wariga si basa pilunggah si kuliling wariga wadwan si mangaku wariga 1 jro si buréng rama marata si pibjal namwan maghr na gr sayi winaih pasak pasak su 3 ma 8 kimabaihhanya sapasug wanua wdihan hlai 1 sowang sowang rama 1 taging bara winkas si bajeng wariga si parandhakan bulu kusuk bungaran winaih pasak pasak mas ku 2 wdihan hlai 1 sowang sowang Ì munana si bakatal masigi rémbat 1 sang manube kala sangandal balam 1 sang naga (of nyaga) isti 1 sang malanggah winkas 1 sang taruk kupat 1 tanjung si sumpal ingambul lor 1 gnang bang ra- jangguruh 1 tukap salimar bep 1 taru mangalap but: 1 pa( )h n bakatal 1 kahuripan anding kidang winaih pasak pasak mas 1 sowang sowang tuha kalang i mandana si ramya tuha kalang i taging si bugi tuha kalang 1 taüjung si bintam winaih pasak pasak wdi han hlai Ll sowang sowang punta 1 kamulan kidul ring sima tanjung si kuga sang lêng nulëngkap 1 sang platan bhyasa i sang hujung kanyaga ì kaseran dangacaryya dhatr ingayunnan s rik ì 1 " lëkas ing besnawajamba ing si sang larik barosta ing kudur lëkas ing besnawajamb g sima 4 gandang-gandung; 12 sangandal-sangandald; bep-bes, 17 18. W 26. 27. 100 kandang umban 1 baruk wuliran 1 sang gnang jaka 1 sang kes params clat 1 sang kwaralwi 1 sambung sangambu ta parawi dapunta giwalaya i garga brkul 1 sang bimalasa- baya 1 culanggi hri 1 lalatang sang dheta winaih pasak pasak mas 1 sowang sowang rama tpisiring ilu pinaka saksi ri kasusukan stma balasah sang mahiman carala 1 parambattan si bagnah ilingkung si adhe 1 manggihi si mono 1 hadahada si bangkam winaih pasak pasak mas 2 wdihan hle 1 sowang sowang mabaùol si kalayar winaih pasak ma l wdihan hlai sowang sowang i tlas ni mawaih pasak pasak 1 tanda ra 1 1 s wahuta rama punta tpi si kamadangu pinarnnah ikanang saji 1 sang makudur 1 sor ning witana 1 tngah nipg paglaran sawidhi widhana sakramaning manusuk sima ing lagi kawi mangaskara sang hyang tu kulumpang mamtüja 1 sang hyang brahma matawaur ing dacadega mangdiri ta sang makudur mapangalih mottarasangga mamukhabandhana tumama ing paglaran la wadihati manganjali s malungguh 1 sor ning witana mandalan pada humarépakan sang hyang susuk watu kulumpang hinarëpakan denikanang pinghai wahuta rama punta tpi siring kapua mapangali manèték gula ning hayam linandësakan ring kulumpang mamantingakan hantlu ing watu stma mangmang manapathe saminang mang nira dangu ika katm ra imndah ta kita kamung hyang ni haricandana agasti maharési pürbwa daksina pagcimottara maddhya urddhwamadhah rawigagi ksiti jala pawana tra sandhyadwaya hrdaya yaksa raksa caca pretasura gana garuda gandharwa kinnara mahoraga catwari lokapala yama baruna kuwe ra nandiewara mahakala sadwinayaka nagaraja durgga(dew)r caturagra ananta surendra ananta hyang kalamrtyu ganabhuta kita prasi(ddha) mangraksa kadatwan rahyangta 1 mdang 1 bhumi mataram ing watu galuh kita umilu manarira umasuk ing sarw wasarira kita sakala saksibhuta tumon madoh lawan maparö ing ra(hina) ing wngi addéngëa- kan ta ikang samaya sapatha sumpah pamangmang mami ri kita hiyang kabeh yawat ikanang neuang dura- cara tan ma makmittirikang sapatha sina sang wahuta hyang kudur brahmana ksatriya wecya sudra ha sl. 88. od. 86. 97. 98. 89. 40. 101 hadyan hulun atuha rara: lakilaki wadwan wiku grhastha muang ping- hai wahu(ta) rama nayaka parttaya hatur ttaliper asing umulahulah ikang lmah sawah 1 pa radah stma inarpanakan saglu/ 1 sang hyang dharmmakamulan 1 para- dah lor ming luah muang 1 tagi putrangca ing dlaha hlam an babatataya nguniwaih yan dawuta sang hyang watu sIma kabuattananya patyananta ya kamuug hyang deyantat patiya tat- tanoliha ring huntat tattinghala 1 likurên, tarung ing adigtan tampyal 1 wirangan uwahi 1 têngë nnan tutuh tundanya blah kapalanya sbittakan wtangnya rantan ususnya wêtnakan hatinya pangan dagingnya inum rahnya tehér pêpëddakan wkasakan prananika ya n pararing alas pangannan ing mong, patukaningula pulirakannaning dewamanyuh vya(n) para ring tgal alasamala mi raksasa pangannaning wull sing pamunggan umunguya ing sthana nya sandhi roga rumaöcaya arah ta kita kamung hyang kugika gargga metri kurusya patanjala suwuk lor suwuk kidul kaluan wetan buangakan ring akaga sulambittakan 1 hyangta kabeh tibakan ing samudra klammakan ing dawuhan alapan sang hyang dalammer duduttan ing tuwiran singhap- pan ning wuhaya tatan matya 1 ikeng lmah sawah sima 1 paradah gaga 1 tagi upadrawa ri dewata drsti liputtan ni phira muliha rikang naraka tam kan ring maha- rorawa klan do (lees de) sang vamabala palundening kingkara pingpitu ata yan bimban pa ata ya kadi lawas sang hyang candraditya ing akaga sumuluhi anda- bhuwana lawassanya bhukti ni paùcamahapataka sangsara lasalabra duhkha kapanggu- hénya sarüpaming lara hidapanya sakelikning mangjanma dadyananya awtuka tan tmua samawka kunuwu kerir mangkana tmahananikang wwang bu lmah sawah sima i paradah gaga i taging mangkana ling nikanang mamang- mang sapatha sumpah sang wahuta byang kudur pi rêngaakan i sang pinghai wahuta rama punta tpi siring hana sang pinakasaksi rikang susukan stma kabaih 1 tlas sang wahuta hyang kudur manguyut mapangt sira n kabeh kapwa malungguh ri tkan pasak tumut krama sang hanarikan pinghai wahuta rama kabayan muang rama tpi siring kula patipu( )ta kularaja lakilaki wadwan 84 dalammer-jalammer. 41. 42. 43. 44, 45. 47. II UI IV VI 41 102 kanistha maddhyamottama tan hana kantun 1lu manadah ing paglaran ing pkan tinurén kunarën (pgan) inangsëan skul dakdannan linirusan klakla ambil lambil syan lidlid tüsanek paliddha takih paring su lawaragalan pangapangan rumbarumbah kouluban tetis tumpuk tumpuk dehafa nuduhasid kakab ramahan kadiwas kawan hurang gtam bilulung, layalayar halahala han- tiga inarisun( )a atak prhantahulan grmangannan haryyas pamigangan ing sare n limas 12 len sangkarika iwak knas prakara anadah sira kabeh yatha sukha mangidung siddhu ciûca tuak pintiga sowang winuwuhan tambul 1nanjapan kura wuku rima asam dwadwal kapua makudur manghuri umangsö ta jnu skar rujak anabéh ta sang makuwung mangdiri ta sira kabaih ping- hai pramula la manambah hu marp 1 saraharah ni kahanan grt mabaraja 1 tlas ning manamah ma- ngigal yathakrama tuwung bungkuk ganding rawana hasta sampun sangkap ikanang iniga lakan malungguh sira muwah winuwuhhan tambul linarihan pindua so- wang umasö ta banglas linarihan muwah matlasan sira kabaih kapua ma Zykanten ? 1. gagä sima sang hyang dharmma kamulan caturdeca 2. ikanang mabaûol si kalayar Ile wahasyara sama de trpta rikanangngwang kabaih umuwuhi subaddhanika 2, sang hyang dharmma kamulan i paradah lor ning luah samprayuktapari 1. kanang lmah sawah 1 paradah gaga 1 tagi ka sakranta 2. citralekha 1 err maharaja mangaran laksana | 1. hlamanya 1 tlas sang wahuta hyang kudur umratistha sang hyang wungkal susuk ing sahimga (NS) tagi muang sang umpapara ikanang susukan stma winaih manadaha mangkanatah kramanira mulih 1yumahnira kuna(ng) Do nti ikanang rama 1 paradah umintonnakan gunanya kapua manohara gabda widagda 1 2. 1 rat kabeh nahan krama nikanang susukan sima dak-dang; 42 pangapangan-sangapangan; 45 pramula-pramuka. 103 XLIX. Vier koperplaten, gevonden volgens Domis (in Not. 1886 p. 142) op vijf paal boven Malang, thans verloren. Met zeven tot een andere oorkonde behoorende (No. L) en tegelijk gevondene platen als één geheel getransscribeerd door den sultan van Soemenep en volgens diens handschrift in de Rijksuniver- siteitsbibliotheek te Leiden mtgegeven door Cohen Stuart als Kawi-Oorkonde XXX; zie ook pag. XVII sqq. van de inleiding aldaar. Later werden onder papie- ren, voor het oudarchief te Batavia bestemd, inktafdrukken gevonden van deze zelfde elf platen (40 > 9 e.M.), welke Dr. Brandes in staat stelden te constateeren (Not. 1886 p. 145), dat het waren „twee oorkonden, die dooreen zijn ge- raakt. Zij handelen over hetzelfde onderwerp, wat de verwarring niet weinig hielp vermeerderen. De een, die ik A noemen zal, 1s niet volledig, slechts plaat 2, 3, 4 en 7 van deze serie van 10 à 12 platen is voorhanden. De andere B uit zeven platen bestaande, waarvan plaat 1 en plaat 7 beide slechts aan één zijde beschreven zijn, is compleet en heet afkomstig mit (aka 865. In uiterlijk, wat de letter aangaat, gelijkt oorkonde B in alle deelen op A. Naar hetgeen plaat 2 van oorkonde A te lezen geeft, moet plaat 1 van serie A aan beide zijden beschreven zijn geweest. Onder de door den Heer van der Chijs gevon- den afdrukken in drukinkt is wat bij Coh. Stuart No. 2 genoemd is niet meer voorhanden”. À. 21. kahyangan i kanuruhan kabeh makadi sang hyang wurandungan i sang hyang mahulun i sang hyang pangawan 1 sang hyang kaswaban 1 sang hyang kagotran mwang ikang manigër manghanakën wala pupuk wangi 1 sawka rahyangta kanuruhan mering manambahi paduka err maha- raja umajarakén sapurwwasthitinya ring lagi an tamolah umulahakën kapujan bhatara pratidina ri kaswatantranira mwang ikang manigër ring anadikala tan kataman deni saprakara ning mangilala drabyahaji ring dangn h. ngumiweh pinghe wahuta anak wanua nayakapratyaya an kewala bha- taratah pramane sadrwyahajinya mwang sukhaduhkhanya kabeh ka- panggih ring atrtaprabhu mangkana rasa ning sinambahakën ika sang marhyang mwang sang karmmanya i sang hyang kahyangar kanuruhan kabeh mwang ikang manigër 1 Gri maharaja kunéng pingsornyanugraha cri maharaja kinon ika sang marhyang mwang sang karmmanya i hyang 1 kanuruhan kabeh kumatguhakna sapurwwasthitinya ing malama tan kawnanga pina bhawa 9. ya kapurih mwang tan katamana deni winawa sang manak katrini, pangkur, [panlung blah], tawan tirip mwang pinghe wahuta anak wanua, nayaka pratyaya, nguniweh sang mangilala drwya haji, migra wuluwulu saprakara ityewamädi tingkahnya pangurang, kring, padém, manimpiki, paranakan, limus galuh, mangrinei, manghuri, parang, sungka, dhura, da. b. la. b. 104 pangaruhan taji, watu tajëm, sukun, halu warak, rakadut, mani, pinilay, katanggaran, tapa haji, airhaji, malandang, lëca, lëbeléb pakalangkang, kutak, tangkil, salwit, watu walang, pamanikan, maniga, sikpan, mangrumbe, mangguüje, tuhanambi, tuhan uùüjëman, tuhanjudi, juru jalir, pabéësar, pagulung, pawungkunung, pulung padi migra hino, wel hapu, wli wadung, wli tambang, wli panjut, wli harêng, palamak, pakalungkung, urutan, dampulan, tpuug kawung, sungsung pangurang, pasuk alas, payungan, sipat wilut, tuha labuhan panginangin, pama- wasya, hopan panrangan, skar tabun, panusuh pahaliman kdi walyan widumangidung sambal sumbul hulun hajt singkah pamrsi watëk 1 jro ityewamadi yati ka tan tama 1 sang hyang dharmma kahyangan 1 wurandungan 1 sang hyang mahulun i sang hyang pangawan i sang hyang kaswaban i sang hyang kagotran ikanang manigër an kewala bhataratah pramana sa- drwya hajinika kabeh, mangkana ikang sukhaduhkha magëng admit kadyangga ning mayang tanpa wwah walt rumambat ing natar wipati wangke kabunan rah kasa mburat ing hawan waäkcapala duhilatén ami(ji)lakën wuryyani(ng) kikir amuk amungpang ludan tutan angea pratyangca dandakudanda mandi- haladi bhataratah pramane drwya hajinika kabeh samangkana ika masam- biwahara ri sthana bhatara parakahyangan kabeh tapwa ya hiningan kramanya tlung tuhan yan pangulang këbo prana 20 1 satuhan sapi prana 40 wdus prana 80 andah sawantayan agulungan tlung pasang angarah tlung lumpang acadar patang pacadaran nparëbutapatu tampamahanga tampatukar tukara kewala supratipattyata sira humerakna sapatuduh sang mabyapan tan umilwa umaptüra kapü- jan bhatara makaphala tan kahala karuhun tan kawantënanikaryyanira samangkana deyanyu pinghe wahutanak wanua nayakapratyaya mwang sang winkas de rake kanuruhan 1 wanua 1 kanuruhan yan hana sukha- duhkha nika sang marhyang mwang sang karmmanya makabehan mwang ikang manigër kawnangataya tkutkun rikawatanira haywa ta kamung swikara tanpananggaha ta kamu mamungkuri sira tan tibananyu sira danda t&kwananyu mahaya sang hyang kahyangan atika an wnanga sira miwé sukhanira kunang yan pada sadrea ikanang wiweka meringataya umara 1 kamu irikatayan ingëtingëtan yathayuktinya denya yathanya tanpataya ikang gati mang- kana rasa ni pingsornyanugraha cri maharaja yatika kinonakën kayatnak- na kapagéëhakna de sang marhyang mwang sang kagotran mwang ikang 105 manigër sakweh sang karmmanya i sang hyang kahyangan 1 kanuruhan kabeh kunang deyanyu kamung pinghe wahutanakwanua nayaka pra- tyaya 1 sapinasuknikeng wacék kanuruhan hu(jung). De volgorde vergeleken met die bij Cohen Stuart is dus deze: ORS oh te) 4b — 6, 1-4 2b jn ILL 5 en 6 ontbr. sa 2, 1-4 la — 5, 5—8 3b 2, 5—8 7b 5 l4t 4a Ons L. Zeven koperplaten, gevonden met de vorige en thans verloren; voor de geschiedenis er van zie men onder XLIX, Dr. Brandes deelt t. a. p. (p. 144) nog mede, dat de oorkonde er een van paduka gr1 maharaja mpu Sendok (beter Sindok) is en knoopt daar een beschouwing over de andere oorkonden van dien vorst aan vast, waarnaar wij verder verwijzen. 16. B. | omkaraya namaggiwaya || swasti gakawarsatita 1 caka 865 phalguna- masa tithi dacamt guklapaksa tung wa bu wara kulawu swatidewata ku- weramandala wawakarana indraparwwega bharanrmaksatra samangkana ng kala tumurun krtawara anugraha paduka rr maharaja mpu sendok 1 sira icanawikramadharmmotsaha mwang 1 sira dapuryyat sakinasut dening waték kanuruhan catursamanya kabeh mwang sang karmmanya i sang hyang kahyangan 1 ka nuruhan kabeh makadi sang hyang wurandungan i sama manghyang samahulunnira bhatara hyang pangawan mwang sang hyang kaswangga dewa kapuja 1 sang hyang ikang tinadah rakryan apinghai rakryan halu rakryan sirikan mwang madander makadi rakryan kanuruhan krta ahwah ning lila amuja majari sowara irikang apinghai wahuta anak sanak nayakapratyaya 1 sapinitohah umiwë kapujan pratidina 1 kaswasthaning rat mwang kaprabhuswahantanira ikang sakinasut dening waték kanuruhan catur samanya kabeh mwang ikang kawaligëran tan kataman parabya- para saprakara mwang drwyahaji ring anantakala ngumi ring dangu nguniwek pinghai gawan i sang kagotran mwang pupuk wangi 1 sawka sakinasut watëk kanuruhan samering manëmbahi sira paduka gr maha- raja umajarakën salwirning purwwasthitinya ring lagi mwang sang karmmanya sakinasut dening waték kanuruhan kabeh umingsor pwa ng anugraha crt maharaja tinon panghyang waték kanuruhan pinghai kagotran kaswaban kawaligëran anpagaiwa amü i 545 b. Aa. b. Du. 106 ja 1 bhatara kapratyaksa pramana 1 sadrwyahajinya mwang sasukhaduh- kha kabeh kapanggih ringatitaprabhu mangkana sarasa ni sinëmbahakén pinghai wahuta nayakapratyaya nguniweh sakweh ning mangilala drwya- haji migra wuluwulu parawulu ityewamadi tingkahnya pangurang kring padém manimpiki heraji salwirning wyapara tkeng paranakan limus kahyangan kanuruhan kumatguhakën sapurwwasthitinya ring puhunma- lama tan kawnanga purihën dening winawa demana katrmi tan katkana arik purik luda n tutan wawarmmalakulaku rah kasawur ing natar wangke kabunan wakcapala hastacapala mwang mayang tan pawwah walú rumambat ing lmah wipati salananing sukha duhkha magëng admit tan tumama hyang mahulun 1 hyang wurandungan 1 rahyangta 1 sang hyang pangawan 1 sang hyang kaswaban anmuwah bhataratah-pramana irikang masam- bewaharasthana 1 bhatara kahyanganira kabeh phala mamuja i kagotran pinghai kaswaban waligëran kapwa ya hininganan kramanya tlung tuhan yan pangulang kbo prana 20 1 satuhan sapi prana 40 wdus prana 80 andah limang gagalah samangkana kweh- nya tan kaknan drawyahaji de sang mangilala saparanana sowara ajùa haji 1 sang hyang kaswaban i sang kagotran mwang pinghai kawali- gêran samangkana deyanyu i sapinasuk ning watëk kanuruhan hujung waharu sadrwyahajinya kabeh mangkana rasa sang hyang ajnahaji pamuja ikang masambewahara tan kawardhakana umilwa apuspapurw- waka ni karyya bhatara pranatapranamya kadharmman sang bhujangga mangarcchanapuspa pada mamüuja maniwabhakti sakwehnira aniwagika ri kala mi kapu Janing kanurahan irrka ta ng kawaligëran makaryya ri kala ni kapüjan i sang hyang rahyangta mwang i sang hyang kaswabau ya ta matang- nyan wineh tumuta sakapagëh sakawnang ning waték kanuruhan atëhër dinuman stma lmah umah gaga sima sawah ri tabun kalih jëng kapra- manan sangkeng kanuruhan sima sawah ring panawijyan 18 jöng kimg- kaboringaranya sawah kawaligëran kapramana sangkeng kanuruhan suwakansajöng gaga rwang jöng kulwaning parhyangan gaga kulwaning gurubhakti kawaligëran kapramana sima mangkana yan pamuja 1 sang hyang rahyangta saji ning ma x ngantukakën kbo buncang pirak ku 2 pakrimah ngaranya kalasa wahu pakundan haya(m) satali sukat sa 1 sang hyang kagotran saji ku 1 haya(m) satali kalasa mwang sawah tan kawadhakana pratyaya dlaha pratyaksa pingsor ning rasanugraha grr maharaja yatika kinona- b. 6a. 1d. 1) WO kén prayatnakna pagëhakna de sang manghyang watëk kanuruhan tan tibana wadhaka yatanyantan pangawunawuna tan kaknana pramadagëng yathanyantuwahu pakundan wahu sukat sa 1 sajining makaryya hajangan dyus susuci ngaranya tan karuwa ta tapwa sakatama tinmu ring gu runadi ring pürwwasthiti kaparipuja ri pariptrnnaning rat mwang wka ni wka dlaha ping dlaha matangyan kadharmma utsahani ranpaweh sima tumut salakunyu sapolahnyu 1 sapinasuk ning watëk kanuruhan ikang sakawnangnyu angangewa. sarwwawali yan pacuringa apajënga majnwa apasilih ealuh askarwathino aringringabanantën anusuna salu apa- langka binubut aüjamah rare imakwakën vyadyan mangiwë rare aguntinganindita awarangwuranga babanu saprakara ni karyyanya salwirning mandihala ya rajyamanglya tan wadhakanën dening waték kanuru han pinghai kabeh aweeci patayet dandah sahasra wadkakëng (lo)ke mangkana rasa krtawaranugraha ajùahaji kmitanikang waligëran inuweh 1 sang hyang mahuluu 1 sang hyang pangawan 1 sang hyang kaswaban j sang hyang kagotran caturdandayet mangkana parananyu pinghe wa- huta anakwanua tkaring putu buyut goleng anggas sakulagotra wargga mwang santananyu yan langghana ring sang hyang ajhahaji tan kna ng sama sadlahamingdlaha yan bwat karmma knanyu jah tasmat karmma kadi papa ning tan bhakti maguru mangkana panggi- lënya ika ngababak abubik anungkal amukilmukil anahas anglëbur anyaya ikang waranugraha Grt maharaja mpu sendok tan katkana phalaning dadi janma wuduga tan wka salwirping swastha panggihënya yan para ring tgal sambérén dening glap tanpa hudan yan para ring alas sahutén dening sarppa bisa yanpareng lwah agöng sahutên dening ta iran yan pareng bangawan alapên denira bhatari drmel sahutén dening wuhaya amanek- maneka tibangandëmanawa nya yan pamet prih tan panëmwa anga- lorangidula a ngetanangulwana kapanggiha ta ng sarwwakleca anandungakna ru- yung awak ikang anyayaugruddhamadakani ikang krtawaranugraha rasa sang hyang ajbahaji sang hyang panarapan sang hyang rajapracasti kaprayatnakna haywa cawuh haywa ilran %) cr eri Gri |o | = lirun met metathesis. 108 De volgorde vergeleken met die bij Cohen Stuart is dus deze: Ws QS U, Id 4b == 8, 58 2a 4, 5—8 da U, 1d! 2b 4, 14 ob 1, 9—8 Ja 10, 1—4 ba 9 58 sb 10, 58 Gh 9, 14 da 8, 1—4 Ja 11, 1—2 LI Steen, staande op het assistent-residents-erf te Malang (Verbeek p. 297, Rapp. 1902 p. 262), hoog 1.43 M., breed 1 M., hoogte basis 25 c.M. Een abklatsch wordt vermeld Not. 1887 p. 7, tbans Oudheidk. Bureau no. 402. In Notulen 1887 p. 67 deelde Dr. Brandes mede, dat de inscriptie uit 866 Caka en van Mpu Sindok is. 9 Io (ebi é 5 13. 9; om awignam Lo || swastigakawarsatita 866 caitra masa tithi sasti cuklapaksa tu pa wara roh1 ninaksatra kasalaca dewata pritiyoga Irika diwasanya jùa crt maharaja rake hino pu sindok gr Ivana wikrama dharmmot- tungga dewa tinadah rakryan mapinghaìi 1 halu pu sahasra umingsor 1 rakai kanuruhan pwa kumonakan ikanang lmah kidul ning pkan 1 muücang waték hujung hinganya wetan sawatës la wan ing kamulan kumand/ tkeng alas lor himganya kidul irikang luah sawatöës lawan ing lumbang lumbang hmganya kuluan luah ing kampir sawatës lawan 1 balkung kumandi mangalor iri kuluan sawatës lawan ing sa(ng) tingging himmganya lor ing pkan ing muùcang pinda ukurnya mangalor hop lbak tulathanya ukurnya manguluan dpa ha tanpasawah tanpaknas slman susukau de samgat da na dangacaryya hitam nya dharmmaksaitra pagawayana prasada kabhaktyan mangaran 1 sid- dhayoga manambah pandita mi 1 bhatara pra tidina maragaskar 1 bhatara 1 sang hyang swaya muwa walandët tanpa ng1 sarbwa( )jaya s catur jana sakukusan ing sawulan kampir-tampêr. 16. Ze 18. 19. 20. 21. 22. 23. 24, 26. 27. 18 109 sahadaladali wmijila angkan asujyimasa tan sepa ing kapüjan bhatara 1 sang hyang swayam 1 malandët angfran imba yojana jarikanang lmah haranan i muncang an sinima dai samgat dunu mari yan lmah i watak hujung parnnahanya swatantra tan ka- tamana deni winawa sang manak katrmmi pangkur tawan tirip pinghai wahuta muang saprakara ning mangilala drabya hajt ing dangu migra paramigra wuluwulu praka ra pangurang kring padam manimpiki paranakan limus galuh pangrinci manghuri gungka dhura pangaruhan taji watu tajam sukun halu warak raka dut pininglai katanggaran tapa haji airhaji malandang lëbaléblab ka- langkang kutak tangkil trpan saluit watu walang pamani kan maniga sikpan rumban wilang wanua wijikawah tingkës sahiran tuha jurugusali mangrumbai mangguüjai tu hanambi tuhan hunjaman tuhan judi juru jalir lung pawung- kunung migra hino wli hapu wli wadung wli tambang wli panjut wli harëng palamak pakalungkung uruttan dampulan tpung kawung kalasa payungan sipad wilut jangkúli nangin pamawagya panrangan skar tahun panu mahaliman kdi walya mangidung sambal sumbul hulun haji singga pamrsi waték 1 jro itye wamadi tan tama rikanang lmah sima haranan 1 muücang kewala hyang prasada kabhaktyan 1 siddhayoga atah pramana 1 sadrwyahajinya kabeh samangkanang sukhaduhkha kadyangganing mayang tan mawuah walu rumambat ing natar wipati wangkai kabuaan rah kasawur ing dalan wak capala duh:la tan hidu kasirat hastacapala mamijilakan wuri ning kikir mamuk ma- mungpang ludan tuttan angea pratyangca dandakudanda bhandihaladi bhatara 1 sang hyang prasada kabhaktyan 1 siddhayoga tatah paranani drabyahaji- nya kunang ikanang micra manambul maüawring manglakha mamaha- ngan mangapus mangubar ma narub manggula mangdyun manghapuù mangharëng mantüla wungkudu manglurung magawai rungki payung wlu mopih akajang magawai kisi mamubut manganamanam manawah mana kalangkang-kalungkang; 26 maüambul-maùumbul. 110 28. hib mamisandung manuk makalakala kapua ya tribhagan drabya haji saduman umara 1 bhatara i sang hyang prasada kabhaktyan 1 siddha- yoga saduman 29, umara rikanang rama japaka makmitan strmai muùca saduman maparaha 1 sang mangilala drabya haji migra kapua ikanang masambyawaharakan bhatara hana 30. ngkana hinihëban kwehanya anung tan knana de sang mangilala de sang mangilala drabya haji tlung tuhan 1 sang masambyawahara ing sasama yan pangulang kbo 4 sapi wdus òl, img ma ing satuhan satuhan yan pangulang andah sawantayan mangulungan tlung pasang tlung lumpang mamutèr tlung tuhan pandai mas saparëan pa 32. ndai tambaga sapartan pandai wsi sapartan towi ikanans 1 siddha pinakatuhanning pandai mamgat limang puluh pangaruhan ta jéng samangkana ikanang pandai 83. mansapirakka 1 parëanni pandai mas atika ikanang pandai kangca ka 1 paréanning sapandai tambaga samangkana sakagawayan ing wsì 34. parëaning pandai wsi ataya(h) tandeyan maparëana 1 kawakanya matuih tlung wdai undahagi satuhan macadar tlung pacadaran 95. ikana tundana kwaihani padagang bhatara tlung tuhan wuitan i padagaug bhatara anpawli bhanda padgaran 1 paradega mas ka 4 ing satahun satahun kramanya yan de 96. 1 nang mas pinaka wuitnyanpadagangakan bhatara paruan ikanang lanya ing satahun satahun LI. Steen-fragment, afkomstig uit de residentie Soerabaja, sinds 1862 als D. 21 in het Museum te Batavia; abklatsch Oudheidk. Bureau no. 220 en 331; afgietsel Leiden Ethn. Mus. no. 2979 (Cat. Juynboll p. 231). Dr. Brandes beschrijft dezen steen in den Catalogus (p. 979 sq.) als volgt: „Fragment vau een zeer grooten steen (boveneinde), met rond noofd, en gewelfde vlakken. Grijs. Andesiet-breccie. Zeer beschadigd. Beschreven op vier zijden met oostelijk oud-Javaansch schrift. Op de voorzijde, doch hier en daar onleesbaar, 15 regels, op de achterzijde dito 18 en één regel halve letters; op het linker zijvlak slechts 8 regels leesbaar, en op het rechter dito slechts 2 (einde van de inscriptie). Uit het Soerabaja'sche, Tijdschr. Ind. T. L. en Vk, XII, 585. Hoog 89, breed 93 en dik 22. Schenkingsoorkonde handelende over in vrijdom en onder de gewone pri- vilegien geschonken gronden. De begiftigde is Bhatara 1 sang hyang prasada kabhaktyan 1 pangurumbigyan 1 Kampak. Daar in dit opschrift de formule (nang)raksa kadatwan err maha(raja) à mdang t bbu(mi) mataram wordt aange- 32 Boven jéng staat nog geschreven: wi. 1 troffen mag men veronderstellen, dat het dagteekent van vóór 850 (aka (== AD. GP B 10. Voorzijde. t(ijugkés wli (tambang), wli paùjut, wli harëng, pagulung, pabisar, pala- mak hapu (pa)sukala(s) pulung padi, skar tahun, panrangan, panusuk, kawan, maha- liman, kdi, (walya)n, widu(ma)ngidu(ng), sambal sumbul hulun haji ty(e)wamadi tan tama rikanang sawah sima pangurumbi(g)yan 1 kampak kewala bhatara i sawah prasada kabhaktyan 1 pangurumbigyan atah pramana i sa mangkana ikanang sukha duhkha kadyangeaning mayang tanpa- wuah, walung rumambat ring natar wipati wangkai kabunan, rah kasa- wur ing dalan, wak capala, duhilatan hidu kasirat mamijilakan wuri ning kikir, mamuk mamumpang ludan tuttan danda kudanda mandihaladi, bhatara 1 sang hyang prasada kabhaktyat atah parana ni drabya hajinya kunang migra madambul, madawring, manglaka mangapus, mapalangan, mangawar, matarub manggula, mangdyun, ma(ng)hapu, manula wungkudu, manglurung, magawaì rungki, payung wlu, mopih, akajang, magawal kisi, mamubut, manganamanam, manawang, manahib, mami- sandung manuk, makalakala, kapwa ya trigagan drbyahajinya saduman umara 1 bhatara, sadüman umara 1 sang makmitan sima, saduman maparaha 1 sang mangilala drabyahaji, irikang kala mangasëaken dapungku pasambah 1 err maharaja mas su 2 ma 8 wdihan tapis yu 1 rakai sirikan marendra, rake wka pu balyang, samgat momahumah kalih madandêër anggëhan, tiruan dapunta taritip, inangséan pasak pasak mas su 1 ma n cadar yu l sowang sowang, mamrati hawang wicaksana, mang- huri pu pandamuan, halaran pu guranantama, panggil hyang pu glo, inangsëan pa sak mas ma 1, wdihan cadar yu 1 sowang sowang wadihati sang drna- kara, akudur pu balawan, inangsëan pasak pasak s(u) l ma dar yu 1 sowang sowang, tuhan 1 wadihati miramirah sang halang palang, halaran palbarrap, tuhan i makudur 4 watu walai sang rama ‚ watuka Over deze laatste zinsnede vergelijke men Rapp. 1911 p. 12—13. KR, trigagan-tribhagan. 14. Do 10. 11. 18. 14, 9 n, wineh pasak ma, sahowangka, pangurang 1 makudur Jisamat (aan het einde). Achterzijde. ksinapageimottara maddhya, urddhammadhah, rawigagi ksiti Jala garuda gandharbwa, sarbwalokapala yama baruna kuwera basawa muang putra dewa nagaraja durggadewi, caturagra, ananta surendra, ananta hyang kalamrtyu, gana bhuta, raksa kadatuan err maha{raja) 1 mdang 1 bhu(mi) mataram, kita umilu manarïra, umasuking sarbwa garira, kita sakala saksi bhuta, tumon madoh lawan maparé (ring ra)hina ring wngi addèëngé a samaya sapatha sum- pah pamangmang mami ri kita hiyang kabeh, yawat ikanang ngwang duracära, tan magam tan makmit 1 rikang sapatha si hatan sa t kudur hadyan hulun matuha rare, lakilaki wadwan, wiku grhastha muang patih wahuta rama, nayaka parttaya lahul(aha) ikeng lmah sawah 1 kampak, sima inarpanakan dapungku í ma%apujanma, 1 bhatara i sang hyang prasada kabhaktyan 1 pangurumbigyan 1 kampak wabakataya nguniweh da ta sa(ng) hyang watu sima tasmat kabuataknanya, patyanantaya kamung hyang deyantatpatiya tat- tanoliha i wuntat tinghala 1 likurén, tarung ring adëgan, tampyal 1 wirangan uwahi 1 tnganan, tutuh tundanya, blah kapalanya, sbitakan wtangnya, rantan ususnya, wtuakan lmanya, duduk hwtinya pangan dagi(ng)nya, inum rahnya, téhêr pépéddhakan wkasan pranantika, yan pararing alas pangananning mong, patukanning ula, puliraknaning dewa (ma)ny(u), yan pararing tgal alapanning glap, sampalanning raksasa, pangananning wulil si an hyang kucika garggametri kurusya pataùjala, suwuk la wuk k(ijdul kuluan waitan, wuangakan ringa salambitakan ing (h)yang- kabaih, tibakan ri(ng) mahasamudra, klamakan ring dawuhan, alapan sang hyang ja (halve regel, halve letters). wabakataya-babatataya. 118 Linkerzijvlak. Jk ngkarìi iwak knas prakara, anadah sira kabeh yan 2. n kurawu, kuri Ll dwadwal, kapwa mangulur ö. tih pramukha, kapwa manambah humarép i Rechterziijj vlak. JE iniglakan, malungguh sira muwah winuwahan tambul 2. kapwa umulih 2 humah nira, likhita(patra) citralekha 1 ha (einde). TOBE Bra IA Twee steenen, afkomstig van Dinojo (afd. Malang, res. Pasoeroehan), zie litteratuur bij Verbeek p. 297. De eerste bevindt zich nog ter plaatse en wordt in Rapp. 1902 p. 38L beschreven als „een vierkante beschreven steen van onder iets breeder dan van boven; vroeger waarschijnlijk ook aan de bovenzijde rechthoekig bekapt, doch nu afgeschuurd, beschadigd en, als de geheele steen, zeer verweerd; staande op een zeer beschadigde steenplaat, één met den beschre- ven steen en van voren en aan linker en rechter zijde daarop eenigszins voor- uitspringend. De steen in op de vier zijden met oud-Javaansche letters begra- veerd en bevatte oorspronkelijk 25 regels schrift. . . . . Hoogte van den steen 0,64 M., breedte 0,35 M., dikte 0,19 M.”’ De tweede werd eerst naar Batoe, vervolgens naar Batavia vervoerd, er is daar thans als D 95 opgenomen in het Museum (Notulen 1895 p. 50, 90, 99). Abklatschen worden vermeld Not. 1888 p. 12 en Rapp. Ll; thans Oudheidk. Bureau no. 355 en 397. Dr. Brandes deelt in Notulen 1888 p. VII sq. naar aanleiding van de abklatsch het vol- gende mede: / „De inseripties van Dinaya schijnen één pragâsti te vormen. Zij leveren na een korte, ook door beschadiging onduidelijke inleiding, slechts een reeks getuigegiften met vermelding van de namen der personen, die ze ontvingen. Die inleiding staat op den kleinste der beide steenen, waarvan slechts één der breede vlakken, en één der smalle zijden is abgeklatscht. Uit het feit dat van dezen eenen steen niet meer werd afgeprent, leid ik af dat het overige gedeelte van dezen steen óf onbeschreven is óf niet abgeklatscht kon worden. Het eerste is zeer wel mogelijk, want het abgeklatschte gedeelte geeft het begin van de oorkonde: swasli cakawarsalila 8 . . ; van welk jaartal het laatste cijfer miet, het middelste miet voldoende te herkennen is, hoewel men, naar hetgeen nog te onderscheiden valt,-als zeker stellen mag, dat het cijfer dat het tiental uit- drukte een 1 is geweest, of een 2, of een 3, of misschien een 4. De pracâsti dagteekent dus wt de eerste helft van de 9e Caka-eeuw. Het schrift van beide steenen is slordig en onduidelijk. De letters zijn nu eens grooter, dan kleiner. Op den kleinen steen loopen de regels van het breede vlak door op de smalle zijde, doch men is daarbij zeer inaccuraat te werk gegaan. Nu eens zijn er lettergrepen overgeslagen, herhaaldelijk is er te veel, en toch kan er geen ‘twijfel over bestaan of die smalle regels zijn inderdaad de aanvullende gedeelten, die tusschen de langere regels van het breede vlak ontbreken. Op regel 7 vindt men bijv. .. . ma l | ma l wdihan yu 1 ....;— reg. 10. ma A mhdnamn po, pe dE dele ne REE JG toet er Ea ete Sol sang. .. .. 4; -— deze smalle regel eindigt ...... ma ll wdi, terwijl regel 1? op het breede vlak weer begint ma 1 wdihan yu l .. . ;— op dezelfde Verhandelingen Bat, Gen. Dl, LX, 8 114 wijze geeft regel 21 (einde) en regel 22 (begin) wdihan | han yu 1. e tusschen regel 18 (malle zijde) en regel 19 (breed vlak) ontbreekt 1 ‘wei, dT ma (1 wdi)han, enz.’ EERSTE STEEN. 1, swasti cakawarsatita 8 2, diwasa n(i)jka(n) mah 1 kabhya dra _muan lmah | 1 pilimpilin 9. 1 hyan (aipak su 3 ma 1 | iha san raja san nata san 4, pumiman irikanan lmah inansean | sira mas ka 1 su 1 5. manalu inaùséan sira si( )é patih | ma 1 wdihan yu 1 6. sira ma wdihan yu l muan rakryan | gotra inaùsëéan 7. rake kulan ma 1 wdihan | yu l dyah mani ma 1 8. [ma 1] wdihan yu 1 dyah bhadra ma 1 wdi | han yu 1 dyah dama de) ‚n inaùsèan pagëh pagëh muaù lawela | wé jara la ma 10, ma % wdihan yu 1 anraùkpi saù ragagar ma } | wdihan yu 1 IL. [yu 1] anuùgu rake taru hayu ma / wdihan yu | 1 juru wadwa rare saù 12. juru nin marakat patawëh ma 1 wdihan | yu l anrankpi san la ci 13. tralekha san pamulun ma 1 wdihan yu l anrankpi | darimuda ma 1 wdiha 14. tih kabayan san kalima ma % wdihan yu 1 pati | h pamgat san hiranya ma 15. han yu 1 gusti hwmpur ma 1 wdihan yu 1 paùuraù ca | ndra ma l wdihan yu 1 16. anuù wuryyan ni turum san kusuma ma l wdihan yu 1 | [1] saù skarpapandan ma 1 wdi 17. [ma 1 wdijban yu 1 ma 1 wdihan hle l san rakrvan satrè 18. han yu 1 juru kalan san bobi wdihan 1 patih paùkur 1 waharu saù hawan ma 22. 115 ‚ han mla saù wulyar ku 1 wdihan 1 caùkih 2 dapu kara ndat ku 4 wdihan ‚2 wdihan yu 1 paka wan san gikha ma 2 wdiha | n yu ll parujar patih . san pujita ku 4 wdihan yu 1 parujar kawah dya | n sah gmi wdihan [han] yu 1 parujar 1 hujuù san ramanta ma 1 | parujar 1 waharu TWEEDE STEEN. Voorzijde. ku 2 tuha buru 1 wurandunan . saù gapah wdihan 1 bhama kabayan san wa kan wdihan 1 1 panabahan dapu maüja ‚t wdihan 1 1 jawuhan dapu hyaù ga . na wdihan 1 dapu hyan ludri wdihan ‚ l marhubu san tanun wdihan 1 katha in wihara haji san panamwe wdihan 1 wiha 10. palari kabayan san ki( )t wdihan 1 juru i 11. hyaû 1 luh san” nah wdihan 1 winkas si pala 12. mpitan san wipak wdihan l winkas 1 juru . manigtr sanhuka wdihan 1 masaji sah wesya wdiha .n l im kamulan san muyanti wdihan 1 1 landa . daùgir wdihan 1 wanua 1 taùgaran saf na 16. ‚ wanua 1 wungalinan sannage wdiha gal wdihan L mawahal san mubya wdihan . yati wdihan 1 kulapati 1 hulu rantên san ka . wdihan 1 kulapati 1 pandak san jawah wdihan Achterzijde. san pura rantén 1 baniwan san suntan tuha bu 1 da dun wdihan 1 hulu wuatan i wa . hi sah ghati wdihan 1 anun rama in kagu( )tya tah san ba saù lada san ujar i wariga in kaguctya „si guntu inansëan ta sira pagëpagéh maramu 2 . lawélawë yu 4 samankana kweh nira anun inansë cankih wankëh; 22 ramanta-bhamanta. palari-palani; 15 na-sa. 116 1. an pagëpagëh mwaù lawélawé muan wineh manada 8. ha ata irikan kala ramanta 1 mandyanin mu 9. gasahun wineh wdihan yu l ma l anlasa 10. n kwak wdihan yu 1 san juru botoh san candra wdiha 11. n 1 wiga sah) tandak wdihan 1 ataji san a ta 12. mbar wdihan 1 tuha padahi san dagan wdihan 1 wwe san 18. mula wdihan 1 anuù kinon melu ana rakryan 14. gotra muaù san tuhan san parujar kalima im 15. nan melwi ramanta in pamala( )san h san agusanna 16. pakenat lawélawé muaù 17. pagëpagëh san lagati wineh stra wdihan 1 sakweh san 18. majajahan kabeh wuduùgulan san kawupatan san ku 19E san lambah san &úgir san pinta limug san 20. pandhyacaramasaù wineh ma 1 | Op de zijde. | lalapa tama ma 1 wdihan yu 1 LV. Koperplaat, gezegd afkomstig te zijn wt Trawoelan, thans in de collectie- Wiederhold te Malang. In 1898 werd een rubbing aan Di Brandes aangeboden (Notulen p. 102, 15, 181), naar aanleiding waarvan hij het volgende mede- deelde (ibid. p. 122): ‚ „De rubbing ... levert de beide zijden van een eerste blad van een oorkonde uit aka 888, waarbij een zekere mpu Mano, een stuk grond, dat hij als het hem toekomende deel van zijn vaderen geërfd had (kapulráng- canira _kaliliranira sanghe kawwitantra) schenkt aan mpungku Susuk-pagër en mpungku 1 Nairanjanâ, opdat het zal kunnen dienen om er een kuli (buddhis- tische kluis) te maken, die de frapodgalikan zal kunnen zijn van het nakroost van mpungku ing Nairanjana. Deze oorkonde herinnert dadelijk aan het stuk, waarvan twee bladen terecht zijn gekomen im het Rijks-Oudheidkundig Museum te Leiden, die door Cohen Stuart in zijn Kawi Oorkonden onder no. XXII bekend zijn gemaakt. Ook hier heet het van mpungku 1 Nairanjanà (in XXIL Neran- janâ) arthahetoh mpu buddhiwála (m XXI boddhiwala), terwijl ook het reeds vermelde podgálika daar teruggevonden wordt (parnnahanya podgälika). Niet minder dan dat stuk levert ook dit nieuwe, behoudens dat men hier nog een zeer uitgebreide dateering aantreft, in verschillende woordvormen, die den indruk maken van jonger te zijn dan het jaartal zou aangeven, reden om althans te veronderstellen dat het stuk, zoo het al oud is, boch weet, nog eens over- gemaakt is, iets wat zonder twijfel meer dan eens gebeurd is en waarop door mij reeds jaren geleden de aandacht gevestigd werd. Het is daarom dan ook niet onbelangrijk hier even te constateeren, dat in de Nägarakrtägama met zoovele woorden te lezen staat dat onder Hayamwuruk alle piagëm’s gecontro- leerd werden, en dit is voldoende om te verklaren hoe het komt dat zoovele oorkonden op koper van Oost-Java uit den ouderen tijd een wmiterlijk hebben 10 kwak-kdak; 13 ana-mana; 15 nan-/an; pamala-samala, 117 en in schrift, en in spelling, en in stijl dat zij, tegenover de bescheiden op steen uit denzelfden tijd, er mij toe brachten ze te qualificeeren als onecht, waarmede in de eerste plaats bedoeld was, dat zij niet zouden dagteekenen — in den vorm althans waarin zij ons bereikten — uit den tijd, dien de jaartallen dier stukken aanwezen als het oogenblik van uitvaardiging”. ‚De afmetingen van de plaat zijn 42 Xx 8 c.M.” Es Ìe Lo) namostu sarwwabuddhaya |o |) swastigakawarsatita, 888, cra- wanamasa tithi, astamr euklapaksa, ha, wa, ra, wara, sinta, 2. bayabyasthagrahacara, rohininaksatra, prajapatidewata, mahendraman- dala, harsanayoga, wijayamuhurtta, cagïparwwega, 3, kolawakarana, singharagi, irikadiwaganira, mpu mano, munyakén mah sima, kaputrangganira, kaliliranira sangke kawwitanira, 4. ikang harahara, kidul 1 pomahanira, hinganya lor kiduling pagër kina- han, muang mpu mano, hinganya kulwan angalihi pagër, muang 5. ing pawidëngan, hinganya wetan, angalihi pagër, muang ing kalam- payan, hinganya kidul, ikang pagër lor sangke kalimusan, ya hb 1. teka pinunyakën ira ing mpungku susuk pagër, muanrg mpungku i nairaûjana, arthahetoh mpu buddhiwala, paknanya gawayënnira kuti, dharmma Ipa 2. s kapodgalikanani kulasantananira mpungku ing nairanjana, kunang kra- manya, ikang sawah kidul ing kuti, tëmpah, 5, yata sinanda mpungku su 3. suk pagër, muang mpungku 1 nairanjana, ing ma kä 2 ya ta dharmma mpungku ing susuk pagër, muang mpuungku 1 nairanjana, an paminta i 4. ka lmah tumpalikang sawah lor damlira kuti, yata karananyan linbusi- kang sawah sandanira mpu mano, ing ma ka 8, mapa >, kna bhuktyana sang hyang kuti, sangka ri göngnya, mpungku mano, yat dharmma donanya, apitowinana ring dharmma parnuah mpu mano, denira mpungku ing LVI. Koperplaten, afkomstig van Pelëm (afd. Modjokerto, res. Soerabaja), en wel de nummers 1, 4 en 5 eener oorkonde; thans als E 21 in het Museum te Batavia, zie Notulen 1902 p. 68, 95, 107 sq, 1903 p. 16. Bij de trans- seriptie teekent Dr. Brandes aan, dat deze oorkonde een „latere vernieuwing” is, blijkens het dyah mattanggadewa (pl. 1, r. 2—S3), dat voor dharmottungga- dewa staat. Tt pa, cu, wara, wigakhanaksatra, cakra swasti Gakawarsatita, 898, cetramasa, tithi, caturthr krësnapaksa, tu, 2. dewata, subhayoga, ïrika diwaganyajùa paduka err maharäja, rake hino CMI iganawikrama, dyah IVa 1. bl. 118 mattanggadewa, tinadah rakryan mapatih i halu, umingsor i rakryan kanuruhan, kumonakën ikang | wanua 1 kamban, wanwa wargga haji sawargga, sinukwanua grama sima sawinaya kabeh, inugrahan tan kna ring pinta pala ku, lakwalakwan, migra paramigra, nayaka pratyaya, urutan, kicaka, tarimba, tapukan, mabika, kawung, gusti bapa mi wetwet, aronaron atuba si wahil, aronaron anom si mêüek, juru ring sakata, kaki polong, buyut, si goweh, amingtiga, si jugil, amingpat, sì bhondan, agurit, sì cukat, aüjungaüjung, bapa mi kutil, juru buruh, bapa ni kbe, gusti si lokan, a ronaron atuha, si jumpêt, aronaron anom, sì panitan, juru ri panung- galan, kaki ri madhu, buyut, hadyan lower, amingtiga si bhodog, aminepat, si wani, agurit ’ ’ o’ o ) ) o si sadhu, a Hjungaîjung, si maron, juru buruh, si woran, gusti, sì wage, aronaron atuha si jagul, aro ronaron anom, si culil, juru ring masin, akiwani, buyut hadyan abhoreh, amingtiga, sl jungka n, amingpat, si samber, agurit, si bargun, aûjungaïjung, sì luwar, juru buruh, si jëding, gusti, bapa ni moha, aronaron atuha, si gamit, aronaron anom si jiket, samangkana kweh nikang rama manadah sang hyang ajüa haji, umasë tang r&ma masung pasëk pagëh, juru ri kja ngan, sinungan pasék pagëh, ma, 10, wdihan yuga, 1, buyut sinungan pasëk pagëh, ma, 10, wdihan yuga, 1, juru ri bkél, sinungan pasëk pagth, ma, 10, wdihan, yuga, 1, buyut, sinungan pasëk pagëh, ma, 10, wdihan, yuga, 1, juru ri kanta, sinungan pasék pagëh, ma, 10, wdihan, yuga, i, buyut, sinu ngan pasëk pagëh, ma, 10, wdihan, yuga, 1, juru ri lekan, sinungan pasék pagéh ma, 10, wdi han, yuga, 1, buyut, sinungan pasëk pagëh, ma, 10, wdihan, yuga, 1, juru ri talaga, sinu bköl-{kél. 119 bl. ngan pasëk pagëh, ma, 10, wdihan, yuga, 1, buyut, sinungan pasëék pagëh, ma, 10, wdihan, yu Le) ‚ga, 1, juru ri kuwu, sinungan pasëk pagëh, ma, 10, wdihan, yuga, 1, buyut, sinuungan pasëk pa 3. geh, ma, 10, wdihan, yuga, 1, juru ri walasah, sinungan pasék pagéh, mä, 10, wdihan, juga, 1, 4, buyut sinungan, pasëk pagëh, ma, 10, wdihan, yuga, 1, ori maharaja inaturan pasëk pagëh 9. ‚SU, 1, ma, 4, rakryan mapatih sinungan pasëk pagëh ma su, 1, ma, 4, wdihan, yuga, 1, rakryan kanu ENA Steen, afkomstig van Sëéndang Kamal (afd. Magetan, res. Madioen), waar- over litteratuur bij Verbeek p. 209, thans als D 37 in het Museum te Batavia. Abklatschen worden vermeld Notulen 1869 Bijl. N. en 1876 Bijl. IL no. 10; thans Oudheidk. Bureau no. 12, 18 en 255. Dr. Brandes beschrijft dezen steen in den Catalogus (p. 385) aldus: „Zeer groote steen met gewelfd boveneinde, gewelfde vlakken en voetstuk (uit één steen). Donker grijs met een rooden tint. Hoornblende-andesiet (breccie). Aan vier zijden in omloopende regels beschreven. Oud-Javaansch schrift van Oostelijk Java. Afkomstig van Sindang Kamil, Maospati (Madioen), Not. XIII, 41, 99. Hoog in het midden 161, aan de zijden 144; breed van boven 108, beneden 93; dik 81; voetstuk hoog 27, breed 95 en 54. Caka 913 (— A. D. 991). Pracasti. . . Op dezen steen wordt melding gemaakt van het wetboek (iwagasana”. 1. swasti cakawarsatita 913 sthhamasa tithi trayodag1 guklapaksa ma u bu wara naksatra adi yoga 2. pu dharmmasa(ng)gramawikranta kumonakan ikanang thani 1 kawam- bang kulwan 8. paduka err maharaja 6. hyang samgat kanuruhan Gri maharaja an padamla parhyangan i q dlaha ming dlaha karuhun de sang anagata prabhu mangkana turunyanugraha crr maharaja 1 samgat kanuruhan pu burung yata hetunya 8. kabhyasan sang hyang cIwagasana man ataraguru malamala, karmma kewala sowara kra 2 95 mwang sakweh ni wargganira janmaprasuti 1 kawambang kulwan mangaran cipi DUI umarnnah ikana pa hyang mwang ikanang thani 1 kawambang kulwan 1 kawambang kulwan 12. ma 6 ku 2 panngah paxtkul nikanang thani 1 kawambang kulwan de samgat kanuruhan LV II. Steen, waarschijnlijk afkomstig wit de residentie Soerabaja, en sinds 1862 als D. 25 mm het Museum te Batavia. Abklatsch Oudheidk. Bureau no. 17 en 329; afgietsel Leiden Ethn. Mus. no. 2978 (Cat. Juynboll p. 231). Dr. Brandes beschrijft dezen steen in den Catalogus (p. 981) aldus: „Dakvormig boveneinde, met voetstuk uit één stuk. Zwart. Poreuze bazalt. Buitengemeen gaaf. Beschreven met oostelijk oud-Javaansch schrift (voorzijde 83, achterzijde 31, rechter zijkant 30, linker zijkant 25 regels); ook op het rechter bovenvlak eenige woorden. Vermoedelijk van Soerabaja (?), Tijdschr. Imd. LT. L. en Vk, XII 585, vel; non 225 Hoog in hetfmiddens t208 aan de smalle zijden 108; breed van boven 84, van onderen 71; breedte van de smalle zijden 26 van boven en 31 van onderen; voetstuk hoog 19, breed 80 en 37. Caka 043 (— A. D. 1021). Pracasti van ori maharaja rake halu cri lokeewara dharmmawangca Airlanggananta wikramotunggadewa witgereikt aan de karaman i Cane, om reden zij fungeeren als panepi huluan. De desa Cane, die vroeger een desa waték Linghal pinghai was, wordt door dezen vrijbrief een sma rama swalantra. Het zegelmerk (waarvan geen afbeeiding voorhanden is) heet in het opschrift garudamukha. Als residentie van den vorst wordt genoemd Wwatan mas. De volgorde der legende is: voorzijde met vervolgen op de rechter zijkant, behoudens den ondersten regel; achterzijde regel 1—29 met vervolgen op de linker zijde; regel 80 achterzijde, de laatste regel op den rechter zijkant, regel 31 achterzijde. Het gedeelte op het rechter bovenvlak staat, schijnt het, op zichzelf”. Voorzijde. manierih 1. ||o | swasti sakawarsatita 943 kartikamasa tithi ca 2. turthi krsnapaksa tu wa cu wara landëp purnnawasu naksatra gubhayo 9. ga ariditi dewata grahacarapurwwastha wawakarana bayabyamandala irika diwaganya 4. jha Gri maharaja rake halu cri lokegwara dharmmawangca airlanggananta wikramotunggadewa tinadah rakryan ma hamantri 1 hino crt sanggramawijaya dharmmaprasadotunggadewi uming- lj 8 sor 1 rakryan padaneg pu dwija rakr Jas apapan pu ra | Alt or 1 rakryan padang pu dwija rakryan jasun mapapan pu » kla kumonaknikanang karaman 1 cane thani 6. 10. II 18. 14. 15. 17. lt&f watëk tinghal pinghai gaway ku 2 *) tka ri babadnya patngahan mangaran mandoti akambang mangaran batmën aja awatës carang juru tunda bho | gawan panarikan jibo winkas kaki gla r akajar murah rama kaya mangaran mlëng bado pèndal pyangpyang sirah tani mayu bhogaman mtah godhrman hambë warang lyaban 1 (of bla) | watiman danog bale tuwuh pitu kaki bhoga lagaman kaki pluk towan sara malaha marum lingah ugrr dago rubung bongkol baranggolan jémbëk rumpuk mruk | nadut tétég kuda tarim bitëng dapur tla | nêp ktig straman atab gangul turut wah bajra hawang godar ngrt gurubag lyaban gewék saritam padak manub | ugrr abho manuddhi tayog gusar kuëp barat narabha sugal bajujrah kabat madot kaki bangu waro wang- kang udri tajëm kaki rubung gandi manrg manukuh dinëm gi | namas rêrëb manusuk bamak tana goditëm kutya duting bagna jenu wëtëh modya patihol padartha kijang hampalung rêngrëng gadeni pëngal bëkung abul ka | manil janpo nras baùol u mit gtas silet rapët gindut api wanoga abis dhuma gëndi sugal kéwtël godhana sëtu pitit adh pnah agëm | nek sobha rinëm kaki jwa kaki rênè k bnambut unêm gocala lumë grbeh kudung kaki gramt ugo undës duga ine bnèël rawa basiman pèntö gëdëd sada ma | err nutug graman tijo padan _ntu mindëng anggër atri camana grewa bhawan songwa gudinëm wukir deni kojikëm paragul kmas wungwaran (?) alman goja kuwal gaman sampég gosa gosima bisar wiraga umék wulyan jaraman rimang sodini pambët banog dicrr rarm twas pdog halab bujang gu | wunut robhita puman rurub ai truh gandi bhanuman geteng sayut talang bacan besel jaya bana dawo gindak udëk letya dant icang marggawa | n pujyan sotomot purulu jarule dayadya bukuh boreh makara bacri sutagrr gon raku gorawa sani hitëk tatëm banuh lunga ranuh saligaduh | bharana godrisilwasan awa- hang pusër kébu gduh mantén sukat rimbit këpakëg hawa( )rupi ngnu bhumijëm kaki g1 rngit mani(ng) gado | bongol bungkët ustinèm balingga jwah 1) Staat in Oud-Javaansch karakter in de transscriptie. 19: 22. 23. 24, 25. 26. Zille 28. Di), 80. sl. 1) 30 122 guno tambak salaka ibhuh layar sèsët rantèb tiwëng ajëm baditëm gowan Güraman tukët hring gumawang | tngi gadino palga nawa banawa gri- man jl bengëm gotri bontëm grena langeë(ng) balinguh neuman grama hapëm gi( )ëm rambai agul rate( jathém taningë | r gajir mêùèëng manambä padi polu jiwi . uditëm malimi atal dengan basukëm galaga driyëm jagal pahit ampëök pahang( \wara sobha ji | untab burayut montwa gosami wöngkèr lambir ditih dëtan ueri sakar réréb ku gambo( )kal gepok landëh gentong manungkal | buyut gamparan buyut tötëg kaki têgir kaki bhuwana matong kaki acung gading bunut kaki batetëm ga bho kaki( )tiì makadi kabayan bhima | tong gayok padamlakna sang hyang ajùa hajt pra sasti tinanda garudamukha kmitananya sambandha ikanang karamän i cana sapaguk thani tka ri babadnya manambah 1 lbu ni paduka ri | maharaja manghyang ri knohanya sumima thaninya 1 cane sima karaman phalanyan prasiddha sara pinaka panpi kulwan mangkana rasani panambah nikanang karaman 1 ca | ne ee thani tka ri babadnya kunang sangkari göng nyanumoda eri maharaja ri sapanghyang nikanang karaman i cane makahetu ri kadonani mahabhära ni ganitayo | tsahanya anya pinaka- panpìi kulwan purassa ra tulak walakang err maharaja patapagyénpapénya ring sajjana dharmma makatong jiwitanyan pamrihakén paduka cri maharaja ring | samara- karyya jati sang ksatriya mahapurusa pwa ika tanangga getihana yaca denika sang huwus katon ginagayanya mwang kasustubhaktinya ya ta karana | nyan inubhaya sanmata sapa- nambahnya de err ma haraja maknecihna ri sampun ya wineh makmitana sang hyangajûa haji prasasti tinanda garudamukha makarasa an prasi | ddha sumima thaninya sima karaman an ya pratisara panpi kapanggiha deni sawka wetnya hlêëm dlaha ni dlaha makakabhaktyana sang hyang padadeng kadawuhan i | cane maniddhak- na ma su Ì ma 4 Ì) dadahanikanang karaman i cane manibakën kalpika ri sang hyang padadeng kadawuhan in Oud-Javaansch karakter. dadaha-jajaha. 92. 99. 10. Ike 123 sahapi wadaru angkên pürnnama ni ka | tiga pamüja gri maharäja tan kolahu laha de sang anagata prabhu nguniweh sang anagata tinghal pinghe läawanikanang pinghe pa g hlam tka ri | dlaha ning dlaha parnnah- nya swatantra tan kata mana dening winawa sang mana katrini pangkur tawan tirip nguniweh saprakara sang mangilala drabya haji wulu | wulu magöng madmit makadi migra paramigra pangurang Achterkant. kring padëm manimpiki paranakan Ii mus galuh mangrinca manghüri parang sungka dhura taji watutajëm suku n haluwarak rakasang ramanang pini katanggaran tapahaji airhaji malandang lea labla b pakalangkang kutak tangkil trpan salyut watuwalang pamanikan ma- niga sikpan rumban tirwan wilang thani wijikawah panggare pawlangwlang papikul awur pawuwuh pakatiwarsa porug patung pakikis pasumbu tingkës mawi manambangi tanghi | ran tuha dagang juru gogali mangrumbe magu njeng ser tuhanambi juru kli juru hunjman juru judi juru jalir pabisar pagulung pawungkunung pulung padi migra hino migranginangin | wli hapu wli wadung wli harng wli panjut palama k pakalungkung urutan dampulan pasukalas sungsung pangurang tpung kawung sipat wilut jungkung panginangin pamawasya hopan | panra- ngan skar tahun garihan parama pabaye sinagiha panlung blah panlung atak tampö sisir pobhaya pacumbi paprayagaita kdi walyan pawuruk sambal su | mbul hulun haji jënggi singga pamrsl pa wulungwulung watëk 1 jro ityewamadi kabeh tan tama ta irikanang sima ngke cane tka ri babadnya kewala ikanang wargga sima ri | cane sapacuk sima juga pramana irika samangkana ikanang sukhaduhkha kadyangganing mayang tan pawwah walu rumambat ing natar wipati wangke kabunan rah kasawur ing dala |n duhilatën sahasa wakcapala mamiji lakën wuri ning kikir mamtüuk mamungpang ludan tutan angga pra- tyangca déndakudënda mandihaladi prakara tan tama | ta ya irikanang sima 1 cane tka ri babadnya a 3Ll wadaru-cadaru; Achterkant 2 parang-parung; 5 porug-poruc. p p p 18. 14. 15. de 18. BO 20. Do Do n ikanang wargga sima i cane juga pramana kunang ikanang migra- mimbul amanantèn mangdyun manghapu manula wungkudu manglakha | manglurung maùa(ng)wring mamahangan mangapus mangubar manggula magawe kisi payung wlu upih rungki mamubut manganam manab mamisaudung manuk makala | kapwa tika kapramana sadrawya hajinya de nikanang wargga sima ri cane kunang ikanang wargga kilalan kling aryya singhala pandikira drawida campa kmir rmén mambang sena | mukha hawang hunjman warahan mapajali kë cakatarimba awayang atapukan abanol salaran wargga ri jro asing ggu samakawargga ya sawrtyanya sing decasangkanya ya | wat ya mun riking sima ri cane ikanang wargga sima ri cane nguniweh sang hyang padada ri dawuhan pramana ri sasukhaduh- khanya kunang ikanang masambyawahara kapwa hininganan kwehanya ta | n kmana de sang mangilala drabya haji yan pangu lang kbo prana rwang puluh kbowanya yan sapi prana patang puluh yan wdus wwalung puluh andah sawantayan pakatimang pa | nde wsi tlubg parên agritan sapasang amutè r kulumpang pande tamra kangga mas amalamalam kapwa rwang parën padahi rwang tangkilan undahagi amaranggi kapwa satuha | n atwih sawide acadar patang pacadaraa atiti h sakulit aagramu aparahu langkapan tarjarsiki yapwan pinikul dagang- nya kadyangganing abasanang atukél mangunjal | mangawari makapas mawungkudu abalantéën timah kangca abakul amangkur gula sëréh bras himbung bsar kasumbha pra- kara ning dwal pinikul kalima pabantalan ring satuha | n pikulpikul- ananya ring sapikul rwang tuhana | tah himgananya salwirani bhandanya kabeh ika samangkana tan knana de sang mangilala drabya haji asing deca parananya ndan makmi- tana | ya tulis mangke lwiranya yapwan hana lwihnya sangke rikang pa(ng)hing iriya knana de sang mangilala drabya hajt soddhara hajt tanadhikana mangkana turunyanugraha gri maharaja irika | nang karaman 1 cane sapaguk sima tkari babadnya mari ta ikanang thani ri cane thani watëk tinghal pinghai kewala s1ma rama swatantra kapramana demikang wargga ri cane kapa | gëhaknanyan tamolah ngke ri stmanya 1 cane ta (lees ka) Las] 15 tanadkikana-tanawikana. 125 24. panggiha deni sawka wetnya hlam dlaha ning dlaha tan kolahulaha de sang anagata prabhu nguniweh sang anagata wineh ti | nghal pinghai makatëwëka pangdiri orr maharaja ri 25. mamiratnasinghasana makadatwan ri wwatan mas yapwan hana sira lamlam tanengët 1 rasa sang hyang aja haji prasasti | umulahulah ka- swatantraniking sima ri cane 26. knana ya nigraha ma ka l su 5 mwang salwirning pancamahapataka bhuktinya ring ihatra paratra indah ta kita kamung hyang | cri hari- candana agastimaharsi purbwadaksina 27. pagcima uttara madhya urdhamadah rawi gaci ksiti jala pawana hutasana Jayamana akaga dharmma ahoratri | sandhyatraya yaksa raksasa pisaca preta 28. cura garuda, gandharwa graha kinnara mahoraga catwari lokapala yama baruna kuwera basawa putradewata | paùca kusika nandigwara mahakala sadwinaya(ka) 29. nagaraja durggadewi caturagra anakta (lees ananta) sang hyang kala mrtyu gana bhuta réngyékén ila pamangmang ning hulun ri | kita ka- mung hyang yawat ya hana umulahulah i 80. keng sima ri cane asing lwirani kawwangan yajah tasmat kabwat karm- maknanya pati denta kamung hyang pisitarudhirabhaksanat Rechterzijde onderste regel. | pangan dagingnya inum rahnya atmahanya tibakën ring ta 91. mra goh mukha lwira nikang umulahulah ikeng srma 1 cane kawruha- nira [jo | Brome ops dee me cdhterzijde viend te men nog: sa 20 basagra kaki mogëm manigrih samgat umëk galëng ganita tirëm kaki ufëm ganggang padëm ambo tamping raghaném sutaman LIX. Steen, evenals de vorige, waarmede hij opvallende gelijkenis vertoont, komstig wellicht van Soerabaja, thans als D 22 in het Museum te Batavia; bklatsch Oudheidk. Bureau no. 198 en 250. Dr. Brandes beschrijft den steen } den Catalogus (p. 980) aldus: 126 „Groote steen met dakvormig hoofd, gewelfde vlakken en voetstuk, uit één steen. Zwart met een donker rooden tint. Zeer verweerde bazalt. Zeer be- schadigd. Aan vier zijden, en op één bovenvlak beschreven met oostelijk oud- Javaansch schrift. Aan de voorzijde slechts van het onderste gedeelte eenige regels, en dat nog fragmentarisch, te lezen, ook van de achterzijde en vooral de beide zijvlakken is bovenaan veel onleesbaar. De achterzijde, waarbij de regels van het linker zijvlak behooren, draagt 29 regels schrift. Afkomst onzeker (Soerabaja?), Tijdschr. Ind. T. L. en Vk, XII, 585; vel. no. 25. Hoog in het midden 140, aan de zijden 104; breed van boven 90, van onderen 80; breedte van de smalle zijden 24 boven en 26 beneden; voetstuk hoog 24, breed 100 en 57. Pracasti van het verheffen van de desa Patakan tot sima, voornamelijk ten behoeve van sang hyang Patahunan”. Achterkant. 1. tantra tan ka(ta)mana deni wina(wa 2e prakara sang mâangilala ö. (pa)ngurang kring padëm 4, >. 6. hirana tuha dagang juru gusali sar tuha | Ús pawungkunung pulung padi ma wli hapu wli paöjut wli wadung wli tambang urutan dampulan : | 8. pasukalas jukung moyan skartahun panusuh pama swara mahaliman kdi walyan sambal sumbul | O8 waték i jro ityewamadi tan tama riking sima ri patakan samang- kana ikang sukhaduhkha magöng madmit kadyangganing mayang | 10. (pa)ti wangke kabunan rah kasawur ing hawan wakcapala duhilatén hidukasirat hastacapala mamijilakën wuri ning | 11. tan angca pratyangga danda kudanda mandihaladi ikanang wargga sima ri patakan makadi buyut banil lawan anak(nya) 12. kang migra maüambul mangdyun manghapu mangharèng manüla wungkudu manglurung manglaka maùawring mamahangan | 18. la magawe kisi payung wlu rungki upih kajang mamubut maunga- nam manahab mamisandung manuk makala kapwatika kaprama | 14. kanang wargga sima i pätakan makadi buyut banil lawan anak sarika samasanak karuhun bhatara ri sang hyang pata | hunan ri pata- kan tan kalungana 15. ngikang wargga kilalan kling aryya singhala pandikira drawida campa GS Ue 18. IO 20. ll 22. 23. 24. 25. 26. 27. 21 127 rêmëén kmir mambang hawang hufjman senämukha warahan | mapadahi kicaka tarimba awayang | atapukau abaùol salaran wargga ri jro asing makawarggäya sawrtyanya sing deea sangkanya yawat ya tunggu riking sima | ri patakan sang hyang patahunan mwang | kang wargga sima ri patakan nguniweh buyut banil lawan anak sarika pramana ri sukhaduhkhanya kabeh kunang ikang sambyawa | hara kapwa hini(ngana)nkwehanya ika | tan knana de sang mangilala drabya haji yan pangulang kbo prana rwang puluh kbowanya yan sapi prana patang puluh yan wdus wwa | lung puluh andah sawantayan agri | pasang mangarah tlung lumpang mamutêr tlung lumpang pande wsìi tlung paryyèn pande tamra kangga mas amalamalam kapwa | rwang paryyën padahi rwang tangkilan unda | hagi amaranggi kapwa satuhan atwih sawide acadar patang pacadaran atitih sakulit angramu adagang angramu ka nga | sing ramwan parahu langkapan siki ta(ji) | ki yapwan pinikul dagangnya kadyangganing abasah masaya nguüalangawari makapasa wungkudu pamaja wuri timah ta mra | wuyak padët delan lnga gula la | as burar kasumbha prakara ning dwal pinikul kalima bantal ri satuhan pikulpikulanya ri sapikulan tlung tuha |n atah hingananya salwira ning bhandanya 1 | kang samangka tan kmana de sang mangilala drabya haji asing deca parananya ndan akmitana ya tulis mangke lwiranya ya | pwan hana kalwihnya sangkerikang panghingi | knana sakalwihnya de sang mangilala drabya haji soddhara haji tan adhikana mangkana turunyanugraha err maharaja | irikanang kara- man i patakan, makadi | buyut banil lawan anak sarika samasanak tan ulahulahën hlém dlaha ning dlaha yapwan hana sira lamlam ta | n mengët 1 rasa sang hyang ajùa haji prasa | 3 sti umulahulah kaswatantraniking sima ri patakan knana nigraha ma ka l su 5 mwang salwirning paùcamahapataka bhuktinya indah | ta kita kamung hyang eri haricandana aga | sti maharsi pürbwa daksina pageima uttara madhya urdh(w)amadhah rawi Gaci ksiti jaladha pawana hutasana jayamana | kaga dharmma aho- ratra sandhyadwaya padët-madët. 12 SR 28. yaksa raksasi pisaca pretasura garuda gandharwwa graha kinnara maho- raga catwari lokapala yama baruna kuwera baga | wa putradewata paü- cakusika nandigwara 29. mahakala sadwinaya(ka) nagaraja durggadewt caturacra ananta sang hyang kalamrtyu gana bhuta yawat ya hana umulahulah iking | sima 1 patakan jah tasmat lwiranya LX. Steen, vroeger staande op het residentserf te Soerabaja, thans als D 16 in het Museum te Batavia. Een afschrift wordt vermeld Not. 1876 p. 81; abklatschen zijn im het Oudheidk. Biareau, no. 257 en 307, een afteekeming blijkens Tijdschr. 47 p. 450 sq. in de Rijksumiversiteits-bibliotheek te Leiden; afgietsel in het Ethn. Mus. te Leiden no. 2977 (Cat. Juynboll p. 251). Naar aanleiding van een afschrift onder Gericke's papieren, deelde Dr. van der Tuuk in Not. 1876 p. 27 mede, dat de inscriptie een edict van Airlangga bevatte en een overwinning op den vorst van Hasin vermeldde, en wees op het zonderlinge, dat dit edict op steen een tamrapragasti (tamra — koper) genoemd wordt. Dr. Brandes beschreef dezen steen aldus in den Catalogus (p. 578): ‚„Fypische Oost-Javaansche vorm met dakvormig boveneinde en voetstuk; uit één steen. Zwart. Andesiet. Beschreven met oud-Javaansch schrift van oost- Java op de vier zijden en de beide vlakken bovenop, nl. voorzijde 29, achter- zijde 40, rechter zijvlak 26, linker zijvlak 81; bovenvlakken ieder 9 regels, Zegelmerk. Afkomstig van Simpang (Soerabaja), Tijdschr. Ind. T. L. en Vk. XII, 585. Hoog in het midden 161, aan de zijden 116; breed van boven 96, van onderen 78; breedte van de smalle zijden 33 boven en 31 beneden; hoogte van het voetstuk 20, breedte 86 en 41. Caka 956 (= A. D. 1034). Pragasti van (ri maharaja rakai halu crI lokeewara dharmmawangga Airlanggananta wikramottunggadewa aan de kara- man 1 Baru, die hem een nacht onderkomen hebben verleend, en hem trouw zijn gebleven op een hachelijk oogenblik gedurende den oorlog met den vorst van Mahasin. Het zegelmerk is de garudamukha. De volgorde van de legende is: voorvlak waarvan de regels telkens vervolgd worden in de 8 onderste regels rechter bovenzijvlak, en het staande rechter zijvlak; achtervlak waarvan de zes eerste regels beginnen met de korte zes eerste regels op het rechter bovenzijvlak en vervolgd worden op het linker bovenzijvlak; en bij de overige regels de overige op het linker bovenzijvlak, en die van het staande linkerzijvlak behooren. Beneden op het voorvlak vindt men nog eenige woorden die met de inscriptie zelf in geen verband schijnen te staan”. Voorkant en rechter zijkant. 1. |lol| swasti gakawarsatita 956 waigakhamasa tithi saptami krasnapaksa pa wa a wara wugu | wugu dhanistanaksatra wisnudewata brahma 2. yoga wawakarana carapurwwasthana irika diwaca ny ajùa err maharaja rakai halu vri lokegwara dha | rmmawangga airlangganantawikramot- tunggade 8. LL. 18. 14. 15. 129 wa tinadah rakryan mahamantri 1 hino eri sanggramawijaya dharmma- prasadottunggadewt umingsor 1 rakryan | kanuruhan pu dharmmamartti narottamadana gura rakryan hujung pu amrta kumonakén ikanang karaman ring baru makabehan padamlakna sang hyang aja haji tamra praga | sti tinanda garudamukha kmitananya sambandha ri _panghinëp paduka err maharaja irikanang thäni ring baru maprayo- Jana irikanang ratri ri slanganyan jayagatrwa cri maharaja ri(ng) | sa- mara kumawasakna musuhnira ikana 1 hasin atéhér tumunggalakna ikanang prthiwrmandala an stma parnna- han ikanang thani ring baru dening rama ring baru makabeha | samangkana rasa ni pratijna paduka grt maha raja ring kulém siddha manorawa pwa paduka err maharaja karuhun mpungku caiwasogata rsi makadi samgat parblyan dang hyang maha- nanda | makacihna ri kakawnang nikanang ratu 1 hasin sampu n pinjahan saksat warttamana katon denikanang rat kabeh pinituturan pwa paduka err maharaja de samgat landayan rarai pu ba | ma mwang samgat luwêm rarai pu manuritan dadiningkad1i sira prabhu mitthyathawana an hana pra pangu- lém irikanang thami ri baru an sima parnnahanikang thani ring baru deni sa | manya ring baru matuha manwam makabehan yatika mangkin asamasama nirmalajha ni paduka rr maharaja ri pami- singgihnira ring pitutur samgat landayan rarai mwang samgat lu | wêm rarai yata karana samgat pamani kan pu godrda mwang ikanang karaman ni baru masamagri sumamba- hakén turunyanugraha paduka grr maharaja sang hyang ajnahaji ta | mrapragasti kmitananya sadhananyan siddha kna sapangutus paduka err maharaja kapanggiha deni wka wetnya hlam 1 dlaha ni(ng) dlaha apan atyanta göng ni puürwwarna eri mahara | (ja) ri sakweh ni sahäyaniran krtapadaua la wan gilagrahanira wastra ring jatanuraga ganggaprawaha iwa (anuragan paduka grr maharaja ring paraporajana sampun kapraka | ga ri sapary- yanta ning yawadwipa Jumra tkaring dwi pantara vatika kadi hilr ning gangga drsni pangupakara crt maharaja saha lawan wdihan pamodana irika sang cakticura yan | tambëhani(ng) sahaya balaraksaka ri grr mahara | ja mangdadyakna kalahaning catru digjaya paduka cri maharaja ring samara waluyani krta ning bhuwana pagëhaning caturwarnna caturäagrama | karuhun punar jiwa sang hyang sarwwadharmma sama | Verhandelingen Bat. Gen, Dl, LX. 9 16. 17. 18, 95 LO (er) 24 130 lostakancanajhana paduka eri maharaja yawat sadhana ning amahay- wang bhuwana donanya matangnyan inanugrahakën | paduka ori maharaja sang hyang ajna haji ta | mra pragasti kmitana nikanang karaman ring baru makabehan ring tan kawukiwukilanya de sang nayaka pratyaya wineh airthami | hlam 1 dlaha ning dlaha nguniweh sanganagata prabhu mari ta ikang ring baru thani waték airthani kewala ikanang karaman ring baru juga pramana makastma ikang ring baru tkari | sukhaduhkhanya magöng madmit parnnahanya swatantra tan katamana deni winawa sang mana katrini pangkur tawan tirip mwang saprakara sang mangilala drabya hajt wuluwu | lu magöng madmit makadi migra paramigra pangurang kring padëm manimpiki paranakan limus galuh mangriùci manghuri parang sungka dhura pangaruhan taji watu tajëm | sukun halu warak rakasang ramanang pini nglai katanggaran tapahaji airhaji malandang lea lablab pakalangkang kutak tangkil trpan salyut watu walah pa | mamikan sikpan rumban tirwan wilang tha ni wijt kawah téngkës mawr manambingi tanghiran tuha dagang juru gosali mangrumbai mangguüjai tuhanambi juru kli | juru haüjman juru judi juru jalir pabisar panggulung pawungkunung migra hino migranginangin wl tambang wli hapu wli paüjut wli wadung palamak urutan dampulan | pakalungku karëngréngan tpungkawung sungsung pangu rang pasukalas sipadwilut juku(ng) paningangin pamawasya hopan pan- rangan skar tahun a ha | ma awur panigang blah patatar tam- pa sl rir parajadala pagarafkapan pawdihan pamahat manglaka pasangani pa- tangkalan widu mangidung watëki | jro ityaiwamadi kabeh tan tama ta (2) irikanang thani ring baru kewala ikanang karaman ring baru sapaguk- thani kabeh juga pramana ri sadrabya hajinya | magöng madmit prakara mwang ri wnanga ramanta ring (ba) ru mapada( )rwang rahiring sapadagang apatitiha abasana angawari acama- ra banyaga atukla apubara a | ngulanga abakula salwir ning sambyawahara bhanda paribhandadwala wwêlya mwang masulpika pandai mas pandai wsi pandai kangca lawan ri wnanganya mahuluna dayang hunjman nambi Jenggi pujut asing tampd-tampö; 25 parajadala-parajapkala. 29. Do UI en 10. lll 29 131 salwiranya tan swikaranakang ramanta ring baru kabeh 1rika samang- kana ikanang sukha duhkha kadyangganing mayang ta | npawwah walt rumambating natar wipati wangkai Achterkant en linker zijkant. kabunau rah kasawuring natar hidu kasirat | duhilatën sahasa hasta- capa | la wakcapala mamijilakën wuri ning kikir ma muk mamumpang ludan tutan angcapratya | ngea danda kudanda man- dihaladi prakara ikang | karaman ring baru sapaguk thani pramana 1rika makagarana kahyangan kinabhaktyan ramanta ring | baru sang hyang huwan sang hyang dèpur sang hyang kawyölan sang hyang | roh samang- kana kadeyakna tanda rakryan ring balan kasinggahan sowara sang mangasö magöng | madmit tka ri para- wadwa haji wadwa rakryan parajuru hamba rakryan ryya | wan hamba rakryan rajaputra rajaputri rakryan strihaji makadi hamba rakryan maha | mantri mwang hamba rakryan cri _paramegwar tkarikanang magalah mamanah magandi ma | téngran makuda mahaliman makarapa karungan pawdusan mahwan lambu haturan jang | haturan padu paba- raka kdi walyan sambal sumbul hulun hajt jöngei singgah mabrst mawu | luwulang ityaiwamadi kabeh an kapwatasi rapamatékyëna tan baryyabaryya cila irikang thani ring baru tan panga- lapa tënamtênaman salmarangnikeng ta | nayan thani hampyal pring ptung pucang sëréh kayu | kayu sarwwapbiala mulaphala tkaring wnang wnang prakara kapwatika tan baribarin denira yathanya tan pamuhara pramadari(ung) si | ya- pwan hana sira kamatan tan yatna 1 sarasa (sang) hya ng ajùa haji, tamra prasasti kmitanikanang karaman ring baru sapa- gukthani matuha manwam kabeh ya sangkanani pramadanya salwirning langla(ng) | sang hyang ajùa haji lwiranya knana nigraha ka 4 ma su 10 likhita patralekha manuwul matangnyan pangangsyökén pasëk ikanang karaman ring baru makabehan 1 rakryan kanuruhan wdihan yuga Ì | rakryan hujung wdihan yuga l samgat landayan wdi han blai 1 rakryan jasun wungkal wdihan hlai 1 samgat landayan rarai wdihan hlai Ll rakryan paliùjwan wdihan hlai Ll samgat luwêëm rarai | wdihan hlai 1 samgat pajabungah salimut hlai (1) swikaranakang-swrikarandkang. 12. 18. 14. 17. 18. 19. 12 182 sira mpu ring paruhapa ragi hlai Ì samgat pamwatan ma 4 juru samya i kahuripan jati ma 14 akurug 1 tinghal pinghai kaki rajya ma l | ku 1 juru kuda unggën ma 1 ku 1 makadi samgat parblyën salimut yuga 1 loll pratveka ni nama nikang karaman ring baru sapaguk thani matuha manwam kabeh tumarima anugraha paduka rr | maharaja sang hyang ajna haji tamra pragasti duwa ni punaga padma tenggö kaki lëgö légö bhagawan godhrman kala adra kaki pingul basia kaki basija kaki warta udati ritak baklë kudéng maw- wad | piuùgul pahit mamikara sondong kaka badoti badoti dolo buddhange bungkaluh katon srma mini bagidih rënèb dëpur suwég kaki gota kaki bongok tunggu hyang landéh atuha | samangkana sang rayana kaki wata kaki purug juru paüjir kaki truh kaki srgut tumbas mingkal padar wewékan badong nja kli tëtëg godri tangkéb silum buru berëk gandar paragul | jëmbëh kulima kudén bantyak glar cetéëm ma ninghat hamala praghata singkab batul boreh gotami kaki abuh mang- gar kaki aghëtë kaki abul dasar pnëd kaki ba | ranggoh maneam dagrr udël ema bhénjit eiwah mal kaki hadang bakal këbëk bungkah sawo lisyan monèën bukuh kasap eupona kaki saritëm saritëm rêmbu | mutanëm hayyën dënuh mandëég wulik nudi GrI kogrr naris manub uté gereneng kaki sutaném gëgyén gawang disara kaki hadyën | duwani gunung darat truk | manarat katir wngek rosl mawwad uerr dti munggang gahan kacang dhanajo gawang wenyèn rawa aguta ang- gita baeu undah nim téhèr ënuk buddhijo sémbak godëngga | sentel malëk barat gosti agonè kala ugraman pajatyan bhateri dayadya lumbang atuha samangkana butatut kaki dharana kaki turuk tal juru sama | ngkana ganitra || du- wani dëpur maning jaüjëk gowana ajot drayo sampor wahana uwi usèn udikh tuwuh agotëm badrik hing buik udi dunggi | mahitëm wabya soddha jugil antèb ka ki robhitëm jagra kriya batak rajana grk angkën sambat yodini golo durat jungan basë(ng) wulyan a | gëm baranggo kukup galëng plëwok waka bayangan pajyan anamar bhawan damar wiraman kodowok gumawang tanggal pagyén gusa | r galimpo gahyang trikëm sondok unggen-nganggiu; 1d punacat-punaga; 17 batul-bakul; 19 esavang-svacang: 20 vndah-endah; 22 wabya-cabya. 25. 26. 27. 28. 59. 25 prawala nini gupëk nii hanyan turuk göng kaki gubah kaki rajana buncang ampët wijyawa abrn krtana | kaki tingkés kaki angkën binag buddhiwu uha atuha samangkana kaki antop kaki sëndéng kaki basdang ugrega heman kaki cakal kaki aryyana ha | tan buyut sagar pu godr juru godhara nan tondém nim halintér tulus dhanaja kohana nu- wul modik kaki ségëh pingul nini wakal mina gamit sugal sari iccha ni wangca nini aibong bana nutug grhana winaya ali mêruk angkén gamparan munduku sarala gëntar | dicri pidyah bacol anti purusa tikus ab unggwan bhingakuh amëén ampag tejani abhitu sabhalwah uni aruïm dugaman lodan aywan citi | m pinghai wudél dungah humu(ng) gayung bhutaka trikëm abuh wetéh rimbit nulus unjman diso pindyan wrat mahawan wahiman umék gampar kaki | bagukri burunju sumrik basëgëh guman udini kaki manëtén wuri bunjara bhitëm prgol atuha samangkana harap rémbho guwawo kaki lo | dan kaki hênggö winkas kaki grhana juru samangkana rahab | dawani pkan godhana mëndah gosiném mini bagan gémbo dharmmaja tguh manda jitem | pilang murah nimi badewëk umbêëg käjébatu yodha kaki yodha baücal bungkaluh nini ndat adot ibu gowistha buyut rna buddhi manjok sadan | mulya kiran suddhika suddhinëm paragul kaki lembana mantun gutung kaka hlam kti lungguh kaki manada pangi mgut nutér ngewoh além sura abo | s tinêëm gumuk manik nini manik ka ki bhawana wagah gati maman dhrrmma surèl sampët mandal bangkak mrgas bopekol jiwati satra | marmma rmus nihak saniddhyamandawa mandala tengge tirëm mongwa badati pagut widdhi 3 bog bikukal ramau kaki adiya purulu nimi maryya-| tama gondok dadi kaki towok nini tungr tarahan dawék kaki’ séëngka buddhaja atuha samangkana( )man (no kaki tirim nini hadyan godrda kalih kaki bana gowista kaki winaya salaka bajën samangkana kweh nikananang karaman ring baru sapagukthani matuha manwam kabeh tumarima anugra | ha paduka gr maharaja sang byang ajna ha Ji tamra pragasti || yapwan hana sira wwang duracara tan yatna i prawala-pracala; 27 wakal-cakal; 36 het cijfer 3 in Oud-Javaansch karakter. 184 sarasa nikeng sima ngke ring baru kabwa | t karmaknanya salwirning paücamahapata 40. ka bhuktinya ring ihatra paratra awuka tan tmwa sama muwah ya- janma kiwatêngën pakelakning janma tma | hananya ||o || LXI. Steen, staande te Kelagèn (afd. Sido-ardjo, res. Soerabaja) en volgens Rapp. 1905/6 p. 119 ‚met gebolde voorzijde, dakvormig afgedekt, beschreven met 34 regels oud-Javaansch schrift, od zegel. Het onderstuk is als een uit- springend ovaal voetstuk gebeiteld . . . Hoogte over het midden 2,03 M., breedte boven 1.14 M., beneden 1.15 M.”’ Een a bklatsch werd aangeboden Not. 1888 p. 12, Oudheidk. Bur. no. 46. Dr. Brandes deelde in Not. Ll. p. Xi het vol- gende mede: „Het Kelagensche opschrift, voor een zeer groot gedeelte magnifiek ge- spaard, is afkomstig van Airlanggha en uitgere eikt in 959 Caka. Als kracon van dezen vorst, waarvoor ik elders vond Wvatan más, wordt hier genoemd Kahuripan. Hy zelf wordt zijdelings cakrawartta geheeten en van hem wordt gezegd dat hij siniwi ri Yawadwipamandala. Ook dit opschrift handelt over een dawuhan door Airlanggha aangelegd te Warimgin sapta. Deze dawuhan moet dienen om het water van de groote rivier (hangawan) af te leiden, want, zoo staat er, na een opsomming van plaatsen en heiligdommen, samangkana kweh- nikang thani kawahan kadëdêtan En denikaug kantén, tmahan bangawan amgat ri Waringin sapta enz., d. 1. „van deze allen zijn de caril’s (sawahs of dijken) overstroomd en vemnteld 2) De (het water van) de kali, ten slotte brak de rivier door bij Waringin sapta”’, — ten gevolge waarvan de drabya haji vermindering leed, en alle carih's verdwenen zijn, want zeer moeielijk kon- den de opgezetenen de rivier, waar zij doorgebroken was, weer bedijkt krijgen, herhaaldelijk gaven zij er zich moeite voor, doch het lukte niet; waarop de vorst er zorg voor heeft gedragen tot groote vreugde vooral van de scheep- varende handelaars, ook van andere eilanden. Deze inscriptie en de voorlaatste zijn dus vooral daarom van belang omdat zij leeren dat reeds in zeer lang gele- den tijd men aan den benedenloop van den Brantas voorzieningen heeft moeten treffen, en men het zijne heeft verricht om te bewerkstelligen wat thans met de sluizen van Melrip wordt gedaan”. Naar ‘aanleiding hiervan deed Dr. Verbeek in Not. 1889 p. 8 sq. mededeelingen over de vermoedelijke plaats van de doorbraak en van de ligging van Kahoeripan. 1. lol) swasti gakawarsatita 959 marggagiramasa, tithi pratipada gukla- paksa, pa, po, Gu, wara dungulan (grahajcara bayabyastha, jyestanak- satra cakragni dewata, dhrtiyoga, wawakarana, irika diwaganyajba ri Do maharaja rake halu err lokegwara dharmmawangga airlanggananta wi- kramottunggadewa, tinadah rakryan mahamantri 1 hino eri sangerama- wijaya prasadottunggadewr, umingsor 1 rakryan kanuruhan pu dharm- mamurtti narottamajana 9. nacura, 1 pingsornyvajùa eri maharaja kumonakanikane rama jataka 1 ’ o Ad 5 Ô D kamalagyan sapasukthani kabeh, thani watëk panekaja, atagan kèlpu- le) .) o e te) rambai, awe ma | masawah tampah 6 hinajvan ma su 6 ma 7 ku 4, len (? ‚) te) ij e Ù ’ UT 5 JE WO Js 15. 14. 185 drabyahajining gaga, kbwan pasërëhan, tkaring lwah, rênék, tpitpi, wulu- wulu prakara kabeh, pinda samudaya ma su 17 ma 14 ku 4 sa 4 yatika mandöan patahila drabya hajt ma su 10 angkanasuji masa 1 eri maharaja magilinggilingan tanparik tanpapadapanglëyö, tan- papagaduh, tan papilihmas len drabya hajt ning kalagyan sandangan ma su 2 ma 10 milu imandéh matahila ma su 2 kakala pgan madrabya haji ma 1 ku 2 inandëh matahila drabya haji ma 1 atëhèr tan kna ring pintapalaku, buneang hajt turunturun sakupang satak sukha duhkha magöng madmit denikang warggahatur, wargga patih, mwang juruning ka lagyan ranu ring dharmma, kewalanëmwa drabyahaji ing sima dawuhan 1 kamalagyan ring tambak ring waringin sapta juga parnnahanya kalih, sambandha, err maharaja madamél dawuhan ring waringin sapta lmah nikanganak thani ri kamala gyan, punyahetu tan swartha, kahaywaknaning thaui sapasuk hilir lasun paliüjwan, sijanatyësan panjiganting, talan, dagapangkah, pangkaja, tka- ring slmaparasima, kala, kalagyan, thant jumput, wihara ga la, kamulan, parhyangan, parapatapan, makamukhyabhuktyan, sang hyaug dharmma ringicanabhawana mangaran i surapura, samangkana kwehnikang thani katahan kadëdëtan cariknya denikaug kantén tmahan bangawan amgat ri wa ringin sapta, dumadyakan unanikang drabyahaji mwang hilang nikang carik kabeh, apan durlabha kawnanganikatambakanikang bangawan am- gat de parasamya makabehan, tan pisan pindwa tinambak parasamya, ndatan kawnang juga parnnahnya, samangkana ta grr maharaja lumkas umatagaknikang tanayan thaai sakalra re uikérké mritapa gri maharaja, inatag kapwa pangrabda mabuncanghajya madawuhan sangpun ta siddha kadamla nikang dawuhan de crt maharaja, subaddhapagëh huwus pépët hilmnikang banu, ikang bangawan amatlú hilmyangalor, kapwa ta sukhamanah nikang maparahu samaunghulu mangalap bhanda ri hujung galuh tka rikang parapuhawang prabanyaga sangkaring dwrpantara, samanuntèn ri hujung galuh ikang anak thani sakawahan kadëdëtan ‘sawahmya, atyanta sarwwasukha ni manahnya makantangka sawaha muwah sawah- nya kabeh an pinunya n tinambak hilmikang bangawan amgat ring waringin sapta de cri maharaja, matangyan dawuhan err maharaja parnnahaikang tambak ring 9 katahan-kawahan; 11 mritapa-pratapa; pangrabda-sangrabwa. 15. 17. 85 9: 8) 23. 24. 136 waringin sapta, samangkana ta cri maharaja hangauangan ri tantguhani- kang dawuhan deni kweh nikang wwang mahytün, manglburang yaga, ri sdanganyan tan tinggIn raksan parnnahnya umahana, matangyan ni ikama- lagyan tkari kalagyanya katuduh momaha i samipanikang dawuhan ring waringin sapta an stma dawuhan GrI maharaja parnnahanya umiwyö ikang pama- nanasakahaywakna sang hyang dawuhan, atéhër pangandeh drabya haji ma su 10 ikang ikamalagyan, tahilaknanya 1 crm maharaja ang- kanasuji ma sa, kapanggiha ring tambak ring waringin sapta, ikang kalagyan san- dungan milu inandëh matahila drabya haji ma su 2 kapanggiha ring tambak denikang warggahatur angkanasujimasa, kakalangan mangandëh ma l kapanggiha ring tambak denikang wargga patih, pirak salumari ri deganya patahilanya tan piri- tén, dalanyan lmahnya dinawuhan eri maharaja, dumadyakau krtaning rat, mwang punarjrwanibhuktyan sang hyang sarwwadharunma, sImapara- sma, kalakalagyan thani jumput, wihara, cala, kamulan, parhyangan, parapatapan kabeh, makatéwëka pangdiri err maharaja makadatwan 1 kahuripan, an sira saksat sumiram iking rat kabeh ring anuragamrta, mahudanakan kirtti, mangun sakaparipurnnakna sang hyang sarwwadharmma, ri pamêpëgni kayowananiran sinrwi ri yawadwrpamandala, hetuniran panglrakan dharm- makugalamtula, tirutiruning rat kabeh, kapwa magawaya yaca, apan mangkana pinakaswabhawanikang sira ratu cakrawartta, umangun pamanggihanikang rat hita pratidina, panglinggananikang sabhuwana ri tan swartha kewala crm maharaja, yawat kawangunaning yaca donanya, an kapwa kinalimbang juga denira, sahana sang hyang surwwadharmma ka beh, mangkana karauanikang ikamalagyan an sinima de err maharaja, wineh makmitana pragasti mungewing til/k wungkal, mwang katmwani drabyahaji nikala(ng) kalagyan ing sdèng madawuhan ikamalagyan ring tambak ring waringin sa pta denikang wargga hatur mwang wargga patih, mapanggihapagëha- kahilirananiwkawetnya hlam tkar dlahaningdlaha, an srma dawuhan cri maharaja parnahnya, nayaka pratyaya tkaring pinghai wahuta ra o 187 LXII. Steen, afkomstig van Soerabaja, thans in het Indian Museum te Calcutta. De steen is aan twee kanten beschreven (Notulen 1911 p. 42); aan de ééne zijde staat de Sanskriet-inseriptie, uitgegeven door Prof. Kern in Bijdr. T1. Lud. Vlkk. v. Ned. Indië 4, X p. 1 sqq. (voor verdere litteratuur zie men Verbeek p. 225 en beneden aangehaalde Notulen); aan de andere zijde de hier volgende Kawi-inseriptie, waarvan melding gemaakt wordt door Prof. Kern 1. 1. en waar- van vervolgens een enkele mededeeling gedaan werd door den Heer Rouffaer in Not. 1909 p. 177 en 180 sqq. Abklatschen Oudheidk, Bur. no. 155 en 548. !). IF 1) lo || swasti cakawarsatita 968 karttikamasa, tithi dagamt guklapaksa, ha, pa, bu, wara wayangwayang, caragraha bayabyastha, uttara( )dratanak- satra, ahirbudhadewata bajrayoga ka raua, barunya mandala, irikadiwaganyajha grt maharaja rake halu cri lokegwara dlarmmawangca airlangganantawikramottunggadewa, tinadah rakryan mahamantri 1 hino cri samarawijaya dha mmasuparna hanata hutunggadewa, umingsor 1 rakryan kanuruhan pu dharmmamürtti n ing barahëm ing basuri, lmah ming warggapingh susukén( )mapaknapamadë- ganani dharmma karsyan, cr1 maharaja, sambandha, a nhana ista prarthana grr maharaja ri kala uing pralaya ring yawadwipa iIrikang cakakala 988 (928) hajt wwrawart an wijl _ sangke lwaram, ekarnawartpanikang sayawadwripa rikang ka la, akweh sira wwang mahawigesa pjah, karuhun an samangkana diwaca Gri maharaja dewata pjah lumah ri sang hyang dharmma parhyangan 1 wwatan, ring cetramasa, gakakala 989 °) sdang walaja ka err maharaja irikang kala, prasiddha namblas tahun wayahnira, tap- wan dahat ing krtaparigrama nireng sanggrama, makahetu rarai nira, tapwanenak bangëngei denira rumë gëp pasaringkëpanyayudhanira, kunang ri saksatiran wisnumurtti, rinak- sa ning sarbwadewata, inahakën tanilwa liwaca deni pangawananing ma- hapralaya, manganti ri himbang ning wanagiri ma kasambhasana sang tapa gasuddhacara, mering lawan hulunira nta pradipal/i manah niran tanu n pra ri lbu ni paduka eri maharaja, sang narottama, Fijdens den druk van dit deel verscheen ook van de hier volgende inscriptie een publica- tie door Prof. Kern in Bijdr. 67 pag. 6:0 sqq. 2) In de transscriptie in Oud-Javaansche karakters; 8 pasaring-paparing. 10. JI 15. 14. 188 sang jnamira, siradining hbulun crt mahäraja atieayeng drdabhakti, ham- bak tansah 1 ayunan rl maharaja, milu walkala dhara pinakarowang Gr maharaja ing( )a harasaha ra sang bhiksuka wanaprastha, yataniwisadi eri maharaja rika bhawanan bhatara ring ahoralra, nimitta ni mahabharanyasih ning sarbwadewata 1 Gr1 maharaja, an sira pi uratyaya ning sarbwadewata, alpapadi padamölana bhuwana, kumalilirana kulithaki, makadrabya raja laksmi, muwahakna hasa nikanang rat sang hyang sarwwadharmma humaristakna hanituming bhuwana, mangkanabhimataning sarbwadewata i err maharaja, huwus ta err maharaja krtasangskara pratista ring sing- hasana, mwang an ka gông ning pitu eri ma haraja haridewata sang lumah ring iganabajra ikanang halu pinaka kapratisthan grt maharaja, matangyan rake halu cri lokegwara dharm- mawangea airlanggananta wikra mottupggadewa sangjhakastwan eri maharaja, de mpungku sogatamahe- gwara mahabrahmana irikang cakakala 941 7 (anpahingan grr maharaja ké n sabha mata ning sarbwadewata 1 sira, kapwa kalimba kri phala ( )hyantara denira tan kapalimura 1 dharmma dhi( )ja : jro mra ize nikang singho nira, mara ni sakwehnikang mangbyanga- drabya, sapinakahamtu ni yawadipa, prabheda 18. nginaranan nakeka- le mwang sibading, narawagesa 1 ka de grr maha 19. tahun an rika nasikanang sarat pinjahaning mwang irikang cakakala 951 rikanang pilw lumampah 20. ta rr maharaja dumonikang purrda guru tumanggal cad- dhya degani ratan, aticayeng mahabala 21. sa n paharpharpan mwang haji wangkir, kawada ta ika de Gr1 maharaja irikang cakakala 952 mangkinakuyanahan? h tu 18 sibading-siladine ; 21 wangkir-wöngkér. 22. minggalakën karajyanira ngu ha kadatwanilëwa bunutnikang dega galuh mwang deca barat, an tinkan sinahsanirikang cakakala 953 err mahara 23. ja, h ata ika de crr maharaja irikang caka- kala 954 sahanani wa lang mwang harp? ‚ bu 24. b n sahananikang de eri maharaja, hajt wurawart tuwi eri maharaja ata mafa 25. purusa ka hilang nira, sang rr maharaja mwang rakryan kanuruhan pu narottama, rakryan kuningan pu niti, ri kala eri maharaja haneng ma/tha 26. hinganya err maharaja manghana hilang mi sahana ni hani- hanitu ni yawadwipa, kunang kramanika hilang hajt wéngkër de eri maharaja, ingakadatwanira ri (a 27. pa sira pratinayakahina ro decani ranglién asuji masa de cri maharaja, muwah irikang cakakala 957 wwaya (a samangkana ta sira 28. rajaya ri tapa de ertr maharaja, siramrih manusupamet de durgga, matinggal tanaya dara tkaring rajadrabya rajawahana prakara, rika hlëma 29. nya irikang cakakala 959 rëpmanusup hajt ri fapang mwang bala- nira samasih ri sira, kawnangta sira ri sarasaratu wanipa pangan, ha s panaka ta 80. pa kan kanda sira de crr maharaja apalinggih mododa ri singhasana, sampun sangksipta ikang pralaya ri yawadwipa, matlasanika sanggrama 91. nhana sanggaya ni manah nikang pa( )yanaechaya- ni paduka cri mabaraja, matangya siddhakën prajmanira, madamël yaca pa 92. tapaning pucangan san rake yangkën mantra sta( )namas- tara cr1 maharaja ri bhatara hari sari, nuwang palinggananikang rat, karuhun sangana 93. gata prabhu tkari dlahaningdlaha, ri krama ni eri maharaja muna- Jikakën sacwataning sayawadwipa, epan sang anadi prabhu sakwehnira siniw1 ring 84. yawadwipa nenira, tkamanggih hayu nira kabeh ring anadi, tatan mangkana. 139 Gr1 maharaja 22 bunut-tunuk; 32 )mnamastara-wana sangskara. 140 89. nira mwaug abhimata cri maharaja maywa 96. nani t1 hino madrabyahaji ma su 1 nikang 87. yagapatapan 1 pucangan, mantén ta ikang Imah ri pucangan 1 ùahëm 1 basurt 98. sang hyang yaga patapan 1 pucangan winawa sang mana pa 99. ngkur, tawan, tirip, mwang nayaka, partyaya, pinghai wahuta rama, mwang sakweh sang mangilala drabya hajt m 40. khaduhkha, safweh lwiranya sa- hingan 1 lmah sang hyang yagapatapan 1 pucangan 41, drabyahaji wulu wulu mwang 42. singa lwiranya, lumèbu sang hyang yaca patapan 1 pucangan, yan brahmana ksatriya, wegya, sudra, candala, nayaka, partyaya, 45. pinghai wahuta rama umulahulaha kagwatantran sang hyang dharmma patapan 1 pucangan mwang sahinganing lmah ni 44. mira 1 himo sang hyang yaga patapan, jah tasmat kabwat karmmaknanya, candimira maha 45. pataka citralekha 1 paduka grr maharaja SIra 46. sang hyang aja haji pragasti 141 TXL Vier koperplaten (34 X 7,5, 7,5, 8,5 en 9 c.M.), in 1882 (Not. p. 17, 63) gevonden te Keboan pasar (afd. Sidoardjo, res. Soerabaja), thans als HW 23 in het Museum te Batavia. Holle gaf in Tijdschr. XXVIII p. 479—483 een transscriptie en deelde tevens mede, dat de oorkonde van 964 was en handelde over een vrij rechtsgebied met name Gandhakuti te Kambang (rr. Blijkens Tijdschr. XXXIL p. 112 noot hield Dr. Brandes deze platen voor een copie van de oorspronkelijke oorkonde. la. 2d. swasti cakawarsatitta, 1 caka 964 margamaga tithi nawami suklapaksa, tuno g, pa, bu, wara, wuyal, uta astadega, uttara bhadrawada naksatra, ahibuddha dewata wara ika ta diwaga turunyanugrahanira aji paduka mpungku sang pinakacatra ming bhuwana, gewakasaptati mpu mogha- mrathanakën (kaha) kahaywakna ning bhuwana, tlas karuhun dirghayu- rarogya haji paduka mpungku, tumurun tanpahambal turunyanugraha- nira, matëkéta sira lömah, irikang rama 1 kambang cri, ma su 10, ma 10, ri lmah ming paniklan susur mpu bhoma, turunyanugrahanira, wka nira innahaknira ri dharmma gandhakuti ing ka mbang cri, denira aji paduka mpungku, ika um/ung)gu ring dharmma gandhakuti ing kambang err, wka nira wnang anganggwa payung kutlimo, wnang apayungngapagut susun putih, wnang anganggwa sawatëki jro nagara kabaih, wnang agilanggilang gading, wnangngamangana raja- mangca, kadyangga ning wdus gunting, badawang, karung pulih, karung matinggantungan, taluwah, asu sèr, awawara sëmpal, apalangka binubut ring balai marabya dayang, ahuluna dayang, pujut, jönggi, amupuh angrahana angguntingamupuheng tumpêr, tansikaran dening airajl, wnang aringring banantén awidhanaga banantén, apatarana banantën, asuraga marëmpwa, ajön walang askar atunjung siniwak mawijakuning ana ndangawali, dulang pangndarahan, adodota tunjuug io, kunit sadangan, nawagraha, pasilih galuh, praswatang, angungkung aturing tlung wngi, praswatang silih asih, buntèr, majnu kanaka smutadulur, maskar athaca, Jaruju kunang, apayung akët limo pagut, tan sikaran ta de raksanawali, apan wkanira aji paduka mpungku, inastityakën munggwa ring dharmma gandhakuti ing kambang cri wnang katmwananing stri larangan, bur- wan saki sangkanya kunang, sakawwanganya, mwang nhuluna raksan, rajaputra, rajaputri, kulaputra, kulaputri, tan sikarana sang hyang dharmma gandhakuti ing kambang eri, sustk dharmma aji paduka mpungku, apan parpnah sang hyang pathani gilanggilang parnnah sang hyang dharmma inanakén de bhatara prajapati, tan kahawa ta sira deni dosanya sangke sangkanya, mangkana tingkah sang hyang dharmma gandhakuti ring 8d. hb. 4a. 142 kambang err, susuk dharmma paniklan susurira ajr paduka mpungku katmwa de santana pratisantana nira, anak putu buyut cicik muning pitung angva sirajl paduka mpungku sang munggu ing dharmma gandhakuti ing kambang err, nihan turuni anugrahanira paningkahnira aji paduka mpungku kunêng ri slënganyan para sujana ming ahutang sangke sangkanya, yan satahil hutang nikang urdang, ma 2, panatalanya, ya sor sangkerika sajata sambhawa panatalanya, mangkana rasanyajùa paduka cri maharaja aji paduka mpungku wnangangkunting (lees oanggue) rarai ring palangka susu n binubut, tan kaknana wulu parawulu, ludan tutan, dampulan, laneuran hopan, kipahkipah, tulungbyët, pinta palaku, angea pratyangca, danda kudanda, skar tahun, pamawasya, sungsung pangurang, sungsung par- taya nayaka, kring limbakawah, padëm limus galuh, manimpiki, salyut, tangkil, trpan, löbelöb, sipat wilut, pjah lek, palamak, tpung kawung, misra paramisra, misra hino, hulun haji, tapahaji, sambal sumbul, ka- réngrëngan, singgah pabrsi, ramanang, rakadut, bhupati, panarapati, walu rumambating natar rah kasawur ing natar, wangkai kabunan, palih kuwu, amijilakën wuryyaning kikir, malandang, löca, kutak, tang- kil, katanggaran, pininglai, mangngai, maguüjung, makalakala, ma nahab manambêr manuk duhitëk, wli hawu, wi wadung, wli paüjut, wli kadut, juru jalu, juru kurung, juru gusali, juru nambi, juru kundi, juru judi, juru jalir, juru uùüjëman, pjah tanpa mayang, wilang thani, mati tiba, mati kalöbu, mati sinahut ing ula, mati sinanghat ing sapi, matiyangipi, mati smambêër ing glap, mabang wring (!), manguri, ma- ngilala, maniga, manungkal, wungkudu, amahang pahawuhawu, awaruga, inantun, pobhaya, parajabhaja, panginangin, angluputaknamuk, tanpang- langutakna mastaka yan polih maling, wnang apadaganga, angulang sapi, satuhan, angulang kbo, satuhan, angulang wdus, satuhan, angawari satuhan parahu satuhan, apadaganga satuhan, adrwya pande satuhan, amalantén satuhan, hundahagi satuhan ityawamadi salwi(r) magögëkarmma, catur- pada satuhan sowang, yapwan löwih sangkerika, knana ya drwyaji, deni banigrama banigrami mangkana rasanyanugrabaji paduka mpungku katmwa dening santana pratisantananira ika ta kabeh wnang sawatöki jro nagara kabeh, tan siksan de sang anagata wali, tlas karuhun sang a- nagata prabhu, yapwan hana tanpamisinggih sarasa ni turunyanugraha haji paduka mpungku, tan wurung dandan de sang hyang catulokaphala indra, yama, baruna, kuwaira, agneya, neriti, bayabya, aisanya, kunang yan hana mabakamibika, joh tasmat karbwat karmmaknanya, kadi bwat ning akasa lawan prthiwi mangkana bwata 148 b. na papauya, yan padyusa mare bangawan sanganëni wuhaya, tuwiran yan paraing sagara katarahana buntêlöning tarahan, sahuténing ula lömpe, ula buyutan ula yan lumakwa ringngudan sambërén ning glap, hudan tan udan ya yan sambêèrën glap lumaku ring gunung kalbu ring jurang parang, tan tike umahnya, lbwakna ring tambra, ring kawah, pupuhën ing gada wsi, harwakna ring curiga, de sang kingkarabala, dalihën tan sakolahnya pabangbangngatwëk paduka nira ujar hadyakna, tadahë(n) sang hyang yama rajadi, panganën ing pisaca panganën ni raksasa, kata putanadi, sakweh ning kang awamana ngawaghata nga- pakara ngapakarih, 1 sarasani turuny anugraha aji paduka mpungku lol) om namo buddhaya nama(e) eiwaya, manamarsaya, namo brahma- naya ||ol): 2 LXIV. Steen, volgens Verbeek (p. 227) staande in het gehucht Troeneng der desa D&mpoel, bij Kemlagi (afd. Modjokerto, res. Soerabaja), door den Heer Knebel bij zijn inventarisatie van dat gewest echter niet terug- gevonden. Een abklatsch bevindt zich onder no. 533 op het Oudheidkundig Bureau. De inseriptie is ongedateerd, doch wordt hier geplaatst, daar zij Air- langga vermeldt. Voorzijde. le naksatra, agwadewata,( )tiyoga, wawakarana bayabyamanda ka diwaganyajha eri mahara 2. mmawangca airlanggananta wikramottunggadewa, tinadah de rakryan mahamantri 1 hino cri sanggramawijaya dharmmaprasadottung- gadewi, umi 9. pu dharmmamaurtti narottamadanagtüra kumonakén ikanang 7 turun hyang thani lo bdarthani madrabya haji panggihan ma su 8 miilangkën asu 4, sang hyang ajùa haji rajapragasti tinanda garudamukha, pakno- hanya sumima thaninya, sambandha, hi Gr maharaja maprarthana sdangniran tdun ma SA hyang rakwa prasiddha kadatwana grT maharaja nalaha 5 satwonikanang sima marisira, sampun pwa labdha prayojana crt maharaja an huwus tan hana gatru 6. pi( )nya de paduka err maharaja, pragewa _nikanang amutra hyang kawah dudu Aka mangabhaya manambu sarat nakawamana rara bilsa ni paduka eri maha 10. Js 12. 13. 14. 15. 16% 144 hana musuh ngaranya, huwus mangkana, matangnyan magaway paduka err maharaja, karyya pano Jaya ring samara karyya, nda tan hana papalt Gri ma bharatawarsa kapwa pranata mastaka sahananikang musuh saparang- mukha sa ri paradwrpa paramandala, an _ wwa( )tatigayanikot- tamani ginakirttan padu donya, apagëh ri jagaddhita, umangun kaparipürnami( )sang hyang sarw- wadharmma mapan pinaka tantuprasada nikanang sira ratu cakrawartti, mangkana maka dalawaltahanijtwa tna singhasana hadha karananyan sinaksat krtakënira prayojana- nira, ginawayira patapan inaranan eri wijayagrama, 1 n sira ri samarakaryya kunang lwirnikanang lmah i turur hyang einusu paduka, eri maharaja mangalor pangidulnya dpa 118 (?) hinganya lori nya ki ukurni pangawetanya mwang pangulwanya dpa 90 makahingan lan kubwan hinganya kunang nika sang wiku tamolaha 1 sang hyang dharmma la, ma ra bhujangga ring dapu suwyaradina, somawaratar baryyabaryya mo masogana, ikanang makabhumi kasantosan la nirmmala wwana( )gumawayaknang kapujan ingahoratri nityayogay wadyayadi uma- ngana paduka eri maharaja tulusa chatra ning bhuwana yathanyan( )ma wan sapra mmanira, mopambha pagëhaning jagaddhita, mwang paripurnnanikanang karuhun pogangkha sang hyang dharmma, mangkana lwr- ranikang sang wiku tamolaha ri sang hyang dharmma pata rikanang 1 turu haa paduka grt maharaja sumima thaninya, maryya manikala len kagar- bha deni sakweh nira anagata wiku mwang tan kaparabyaparanya dening pinghe wahu prasiddha kawija 17. 18. ue) 20. Zil 22. 23. 24, 25. 25 145 mahäraja, kramanya maniddhakna drabyahaji pangastanggi ma sù 2 mijilangkén asuji masa, mwang paduka err maha byanikanang mapingheyakurug tan ilu gati nikang kasima, mang( Ji kani sawah( )ywan wetani tan ka tika de paduka cr maharaja mangkana tingkah nikanang sawkawetnikanang 1 ri dlahaning dlaha, parnnahnya sima swatantra, tan katamana deni winawa winawa sang mana katrini pangkur tawan tirip, pinghe wahuta rama lawan saprakara sa makadi migra ngurang kring, padam manimpiki, paranakan, limus galuh, mangriûca, manghuri, parang, sungka pangaruhan, taji, watu tajëm, susun haluwarak airhajt, mala(ndang) b, pakalangkang, kutak, tangkil, trpan, salyut, watu walang, pamamikan, maniga, sikpan, rumban, wilang ‚ wijl kawah, tingkës, maw, ma- nambangi mbai, mangguüjai juru jalir, juru judi, juru kling, pabisar, panggulung, pawungkunung, pulung padi, migra hino, migranginangin, wli hapu, wli wadung, wli païjut, wli tambang, wli barng, palamak, pakala dhúra, pasukalas jungkung, panginangin, pamawasya, hopan, panrangan, pawusuh, wuwul, tundan, kipakipah, pabaye, kdi, walyan, sambal, sumbul, widu mangi- dung huluni wamadi tan tama nang sima 1 turun hyang, kewala ikanang karaman 1 turun hyang juga pramana 1 sadrabyahajinya, samangkana ikanang sukhaduhkha, kadyang- ganing mayang ta y kabunan, rah kasa lan, wakcapala, hastacapala, duhilatén, hidu kasirat, mamijilakën wuri- ning kikir, mamuk, mamungpang | angeapratyangea parana(of nta) ya de sang ma | nya, kewala ikanang karaman i turun hyang kapwa pramana irika ku- nang ikanang micra, maùambul, manglakha, dyun, manghapang, ma mamumpang-mamumpung; 26 manghapang-mangharëng. 27. 28. NS) ST 80. ol. 92. 93. od. 89. 96. 87. 98. 89. 146 wungkudu, manglurung, madamél kist, mamubut, manganamanam, mamula tan tama taya irika ikanang karaman 1 turun mana irika samangkana ikanang wargga kilalan, kling, aryya, singhala karnataka campa, rëmba n mukha, warahan, mapa ficaka, hawang, tarimba, matapukan, aringgit, abanol, sasahan, wadhuúri asing saprawrttanya nya nang sima 1 turun hyang annika man 1 turun hyang ata pramana i sasukhaduhkhanya magöng madmit, mwang i sadrabyahajinya, mangkana ta sakweh nikanang masambya- wahara ta satamolah 1ri an kapwa ya hiningan 4 padagangnya ikang tan knana drabya haji an (lung twhan ring sasam- byawahara, 1 sawuluning dwal tanggal tan pangrangkëépa wulu ning dwal, ri satuhan sakbowanya yan pangulang tan puluh sapyanya, yan pangulang wdus wwalung puluh wdusanya, yan pangulang andah sawantayan andahanya, agulungan gluneg pasang, amutêr satuhan, aliliseluraja mas saparëan, pandai tamra saparëan, pande kangca saparëéan, pande danda hajt satuhan acadar wwitani padagang nikanang sima 1 turun hyang yan pawliwli bhanda adgan ri paradeca satuhan yan knari ahiran ma asayang, angawari, makacapuri, manguüjal, adwal kapas timah wuyuh, bras, salwirning wuluning dwal pinikul, kalima pabantalan ri satuhan, wulu ning dwal haji sapasananya sadega sangkanya, ndan ma haji soddhara haji tanadhikana irikang kala inangsean rakryan mapatih | pamma ma 10 samgat mahuryyangilala pra ma 10 samgat akudur | MAR 31 1916 AE Oud-Javaansche Oorkonden. Nagelaten Transscripties d VAN WIJLEN Dr. J. L. A. BRANDES. Uitgegeven DOOR Dr. N. J. KROM. VERHANDELINGEN VAN HET Bataviaasch Genootschap van Kunsten en Wetenschappen. DeeL LX. Tweede stuk. Baravra, s Haar, ALBRECHT & Co. M, NIJHOFF. jr RIP VAART HEEN LORO AOP RI NAI De dra ver pe 147 LXV. Twee koperplaten (222 13.5 c.M.), gevonden in het gehucht Podjok der desa Dragoeng (afd. en res. Semarang), sinds 1877 (Notulen p. 108) in het Museum te Batavia als E 24. Bj Verbeek p. 97 deelde Dr. Brandes mede, dat het jaartal 1022 (?) is 10. Ls 12. 13. 14. [b. . swasti Cakawarsatita 1022 lbak wukirnya kébwanya tkarikala(ng) kalagyanya pangurumsiginya sima kaputranggan de rahyang ta safijayama yaya sira ma ‚ ka 1 ma su 10 mang- hanakan ta sira pinggir siring pinghe makurug saksimran( )anusuk sima 1 pupug paweh paséh pasak pagëh patih i pulu watu 1 lengki posaka wineh pasëk ma 10 patih ri kilipan rikapatiya yoga wineh pasak ma 10 patih 1 watu humalang rihu wanwa si hari pulung graya wineh pasék ma 10 ri sowang sowang ‚ patih ri lampyar ri salaga huluwanwa wineh pasak ma 1 akurug 1 wungkal humalang iduruk bakra . wineh pasak ma 10 rama kabayan i patëbwan si subah rama ni bahan wineh wdihan prama rama kabaya ‚ni pinapan si nago rama ni gika wineh wdihan kalyaga brat ma 5 rama kabayan ni tinandung si sarga rama ni na ha wineh wdihan ron paribu ma 5 rama kabayan 1 limwan si gudah rama ni wdar wineh wdihan suswan bu ha rama kabayan kilyan si guna rama ni sinta rama kabayan ri paras si mago rama ni sarbwa rama ka bayan 1 tamban ri sahya rama mi saja rama kabayan i maùal si yogya rama ni binda rama kabaya n i watu wsi sì pahi rama ni nara rama kabayan i singgahan si basi rama nì sarat wineh wdihan tada han brat ma 9 ingsowang sowang apadahi si manunggang abaïol si barangkung menmen sinung wineh | LE) nada Verhandelingen Bat, Gen, DI, 1%, 10 9 el 148 IT a. 1. wdihan syani himihimi brat ma 4 ing sowang sowang citrakara mara- köt-sowatr wineh ma 1 kla 2. s kadëgan den(ijng wadihati pu dadawuk akudur pu ramya tinanman watu susuk wanagara kayu hyang wanu 9. t bambulu kaywarawrüka sineba kila kpuh kayu tantra tanggulun kusam- watëhësinangskara hingan 1 lmah sang 4. hyang sima 1 pupus wetan tapal watès mwang ri pinapan kidul tapal wats mwang 1 limwanni tinandung kulwan tapal watës mwang 5. Ì sawyan 1 paras lor sawatës mwang ri patëbwan inannahan susuk watu panëngah lor ni talaga samang 6. kana lwa ni lmah sang hyang sima i pupus kaputranggan rahyangta saï- Jaya rama katmu 1 pupus kaki glar kaki kulup 7. kaki erawana kaki golaka aweh amnanggë ku 2 ri sawwang kambang mwang samiddha pamüja i sang hyang prasada pawwatan sang 8. stangö (nging?) wka wet sahyang ta saùjaya tatan katamana wuluwulu kring padam manghuri ludan tutan airhaji ka 9, pan tan kalungana dening wadihati makudur rama patib wahuta nayaka partaya samwal sumwul stma pra 10. hajyan pangurumwigyan air bulang kamamwangan tangkil hujung karang sungging tangkil hyang walang salwit migra 11. ti apintu tirwan tahiran alëbuh malandang lébalëb sinaguhalinggang srkan trpan halu warak 12. watu tajam limus galuh pangaruhan pakalangkang têpung kawung kakap gandar sukun manimpiki ha 13. laran paguyangan wanwa hor karërêngan pinilay katanggaran juru baüol nguniweh b. lo 2. 5. sang hyang sima i pupus 6. rwang tarub akaca puri rwang sa bukan le 8. wanagara-canagara, 149 9. wasanghyang candraditya sumuluhi tribhuwana mandala mangkana lawasanya npangguha 10. kadangnyagotranya anakrabinya tan témwa sama || grirastu | LXVI. Steen, afkomstig van Sirah këting (afd, Ponorogo, res. Madioen) en van- daar volgens Hoepermans in Tijdschr. XXI p. 157 overgebracht naar Madioen; sinds 1875 (Not. p. 41, 99 sq.) als D 38 in het Museum te Batavia. Abklatschen worden vermeld Not. 1869 Bijl. N. en 1876 Bijl. Ien II no. 22; thans Oudheidk. Bureau no. 149, 159, 160 en 218; afgietsel Leiden Ethn. Mus. no. 2098 (Cat. Juynboll p. 234). Dr. Brandes beschrijft dezen steen in den Cata- logus (p. 384) aldus: „Accoladevormig hoofd, doorgebroken, en van onderen aan de eene zijde zwaar beschadigd. Licht vaal grijs. Andesiet-tuf. Aan vier zijden beschreven met oostelijke ond-Javaansche letters. Voorzijde 14 en linkerzijde 12 regels leesbaar, enkele gedeeltelijk. Onderaan moet zoowel aan de voor- en de achterzijde als aan den rechterkant iets ontbreken. Afkomstig van Siraketing (Panaraga, Madi- oen), een tijdlang bewaard geweest in de Kaboepaten te Madioen. Hoog in het midden 97, aan de zijden 93, breed 55, dik 18. Caka 1026 (—= A. D. 1104). Begint om swastha dirghayurastu, waarop een strophe in de oud-Javaansche taal volgt ter eere van (rr Gastraprabhu, den uitvaardiger van den op dezen steen medegedeelden pragasti ten bate van den atitih Marjaya. Volgorde: voorzijde, achterzijde, rechterzijde, linkerzijde (slot).” Voorzijde. lol) om swastha dirghayuürastu lo] sang hyaug wisnu siragartra sira ring bhuwana subhaga wasta ring praja swastha eri jayawarsa digjaya castra prabhu saphala sinëmbahing sarät saksat bhaskara candratirtha sira tamrta ri hajöng ikang sarat kabeh astwa ninggya sahagracandra pangadég nira siniwi haneng jagat krta || swasti gaka warsatita 1026 ka(r)ttikamasa tithi pancadagr cukla paksa amrtam sasamang- kana ha pa ca nilangkir grahacara wawakarana giwayoga krtamandala hyang kuwera dewata müsrka ragi irika diwaganira sira gri castraprabhu sira sa Achterzijde. ya makmitana sang hyang ajùa haji anugraha !) rasamrta subaddhakna pagëhnyänugraha nira sira grT jaya prabhu irikang atilih mangaran marjaya yadyan ikang marjaya mantuka ring koluyan makasonga kawnangan sang hyang rajanugraha kangkén ka manggalastawanya ring rat kalilirana denì wka wetnya mne hlëm ta ri dlaha ning dlaha de (ra)kryan ring pakirakiran makamanggala sira dewa 1) Reeds was men begonnen er pracasti te zetten, waarvan echter de t nog niet gezet was toen men het al houwende heeft trachten te veranderen in anueraha. Noot van Dr. Brandes, 150 ra mpungku gewasogata samgêt 1 tirwan samgët sangapaüijl samaya samgët ranu kabayan sangapafiji madimana sogata mpu wuja tanda sang adhimantrr rakryan ka Rechterzjde. prabhu do kasusursusuran domdoman rac1 mas acuring atèhë 10. riwnanganyangang( )dampa 11. blah karajyan muwah 12. rihanani( )nira 18. dana nikang marjaya 14. denira sira eri jayaprabhu Linkerzijde. 1. nya mon brahmana 2. mon ksatriya 3. mon wegya 4 4. mon sudra angru 5. ddhanga pakari anugra 6. (ha) rikang iki 7. wwang mangkana kramanya 8. astu bhasmibhutatma 9. han hawu atéhé 10. r grahakna huripnya ring 11. yama dewata || 12. ästu |o || 13, ka Als maat van de strofe in den aanvang wordt nog opgegeven: | | mn sn var neen et er en Nr mer “er ef on ae kj 151 LXVII. Steen, afkomstig van Pikatan (afd. Blhitar, res. Kediri), later overgebracht naar het regentserf te Blitar, zie Verbeek p. 276 en 272; of hij daar nog is, staat niet vast; immers de beschreven steen no. 88 dier verzameling (Rapp. 1908 p. 50), zou zoowel deze als de steen van 1106 kunnen zijn (Hijdschr. LUIT p. 250 noot). Abklatschen worden vermeld Not. 1869 Bijl. N; 1876 Bl. (no 5; 1891 p. 5; 1893 p. 112; Oudheidk. Bureau no. 419 en 358. Dr. Brandes deelt in Not. 1893 p. 121 hieromtrent mede: „aka 1038. Hen piagëm in rondloopende regels in den steen gebeiteld, die erg beschadigd is. Het stuk werd uitgereikt door een vorst ori Bamegwara geheeten, aan de rama paradúüwan ò padlégan”’. Do . swasti cakawarsatita 1038 maghamasa tithi saptami guklapaksa ma wa wr wara madangkungan grahacara | (agne})yastha rewatinaksatra | (tai)- tilakarana barunyamandala wyatipatayoga suradewt dewata pusanaksa- tradewata irika diwacanya | jùa eri (maha)raja | err bamegwara sakalabhuwanatustikarana (sa)rwwaniwaryyawilryya parakrama digjayotunggadewa kumonakën ikang rama paradu | wan 1 padlëgan tka ri kala | lagyan kabanyagan padmalakna sang hyang ajùa haji pragasti kmitenanya sambandha ikang rama para duwan 1 padlëgan tan | | . kampak humatur manambah 1 lbu ni paduka err maharaja makasopana sang juru pangjalu mapaüji tutus ing rat manghyang waranugraha sima | gaûjaran tatan tinëjer | de err maharaja makahetu deni göng ni kabhaktinya i eri maharaja sama mahatohangga jIwitanya mamrih ri samarakaryya mrasiddha pinakabala ra | ksa i err maharaja | ‚ tsaha nikang rama paraduwan 1 padlëgan ikang mangkana yatika mangun pürwwarèna samasama ìi eri maharaja ya ta karananyan inanugraha sima | gaüjaran towin purih ni | prabhu ksatriya wigesa wisn- wangga cra paramajagatpalaka wmahakan makadrawya janabhuwana tan kapala mafkamalrakën kirtyanuwa | ga ring rat matangnyan pakon | géh kangkën cakra- Gr1 maharaja padamla sang hyang ajna haji pagëpa cudarganaprameya nisita kmitananikang paraduwan i padlëgan mrati subaddhakna ri sampu | nyan krta swangsli inanugra | han sima ganja- ran makacihna sampün tinitikakën ring linggopala ri tan kaparabyapa- ranikang rama para duwan i padlëgan dening pinghai wahu | ta ramanya ya ta pratya 2 bâmecwara-paramecwara; lagyan-layyan; 5 nisita-nimita. 10. Jo 18. 152 kewala sima swatantra ri kawakanya n mapangasagya su 1 ma 4 sering mwang sarwwawijacaturwarnna tahilaknanya ring papuca- ngan angkën kartikhamasa | tan kaknana pintapalaku sa | kupang satak salwiranya tan towa mwapuhaka dwamas ring satahil angkën tahun ndan magatilot ni dwa | lakni de mwa | daganga sa(ta)raju rì sajukhu tan kna ring wuluwulu prawulu carik hu- malang hanais ma _ ntanan pamë lan lawan tan kaknana sikang sikangan wnang alalayana istaka anga | dögakna katimang mwang busuk wnangänindikangjamahaguntingamupuhangrahana rare inakwakén tan knana mangcaha(ji) wnanga humanajapa wnang wunga | t anu ni | (aguntingapras ri salë wnangangadwakarungawsi mamangana karung pulih matyani ragadükaku mwang tan mangalapana ia kaka tan katibana wula | mpir tan katkana rajawa | dening tanda ku- nang ikanang düwan padlégan mangaran i pandyasan 1 tulung molih 1 mangambili [jawa ondergeschreven} 1 kalna tatan 1 dasama | watan wuluwulu ta | kambahanya (hani wuwuh tundan sang hyang ngajüahaji magöng admit mwang tan katamana deni winawa sang mana katrini pangkur tawan tirip nguniweh tan kakna | na de sang mangilala drawya ha | ji wulu- wulu ring dangü agöng admit makadi migra paramigra pangurang kring padém paranakan limus galuh mangriüci | halu | warak rakadut ramana(ng) pininglai katanggaran tapahaji taji airhaji malandang lea lablab pakalangkang kyab linggang trpan sinagiha hi | dyasari kutah ta | ngkil salyut watuwalang pamanikan mani(ga) sikpan rumban tirwan wilang thani wijikawah ki | nghiran ha | bi tuha judi manguùjai mangrumbai juru gosali juru huùjëman juru Jalir juru niga pabisar pakalungkung pawungkunung pulung padi migra hi | no migranginangin wli | hapu wli wadung wli paüjut wli ta(m)bang wli | | n paliman sipat wilut kdi walyan widumangidung pa | giyangan sambal su | mbul lanya | mala ma mili iga | mangkana sukha duhkha rah kasuwur ing hawan wakca | pala me 6 dwamas-ddhamas; 7 sajukhu-pajukhu; busuk-busut; 8 rajawa-rajaca. 14, 15. 16. 17. 18. KOE 20. 21. 19 155 hastacapala saha | sa | nda kudënda mandihala | di prakara ikanang | ikalët makanimitta | | Jroka | ni ri padlëgan | la molah i pandya | his | wurika ri pamüja eri mas mas kuna ya tanda rakryan | ring kabalan kasingga | haji lawan hamba | rakrya hamba | rakryan rajaputra rajaputri hamba rakryan an binihaji makadi hamba rakryan parame | gwari tkarikanang mamanah ma | galah ma ma( )nima pamrsi watëk 1 jro ityaiwamadi kabeh karikari si pakara iri- kanang thani ri padlëgan 1 pandyasan 1 tulung mo | hih 1 mangambili 1 ka | tan pangalapa sarwwa tuwutuwuhan sarwwaphala mulaphala makadi nyu mampyal saprakara | ri sdë | puma r wusunga mwang mahirêng pama( )n samsam hijo pdapda pajiwyönikanang karaman 1 sang tamupan kunang yvan pamangkwa | kèn sang hyang ajna haji | mwang tulis tanda rakryan ring pakirakiran samangkana ikanang karaman masungangangin ka 1 sajul sapikula | wâan el) tapépèrana sang hawu jana ma sang hyang ajùa haji kmitani- kanang „rama para duwan i padlëgan kapagëhaknanya kapanggiha ka | hlhirana ni wka wetnya | tan kolahulaha mne hlëm tka 1 dlaha ni dlaha apan sampun pagëéhnyanugraha paduka eri maharaja ikanang rama pa | radüwan i padlégan | sampun sinuratakën ring linggopala de samgat 1 mapaùji paksarana mpu atmegwaranupamawirajayaraüjita kunang ri sdënganya | n hana- mungkil mungkila pa | ksangruddharyyanugraha err maharaja mo(n) brahmana ksatriya wesya sudra asing umulahulaha ryyanugraha cri mahara | ja ya sangkanani( )mo | sajut-sajubd. 22. 23. 25. le 154 danya knana ya nigraha kä 2 su 10 atëhër salwirning pancamahapataka pangguhënya ring sahasrakotijanmantara tan té | mwa sama hidipaning ta | mra tala déndan yama kingkarabala sadakala kunang pratyekani- kang rama paraduwan manarima sang hyang ajùa ha | ji anugraha ri pamandya | san kabayan puca mangaran( } wadan sìikwan mangaran lmbin 1 sambitan kabayän | mangaran tinmu sikwan | mangaran grawadi i padangharan kabayän mangaran ba sikwan mangaran mangaran | ramagëgö galar | kalangan mangaran suruhan ri dalm thani baba ikan mangaran gorawa memahumah ma | ngaran mapi parujar | kalih manga- ran manistani podor agëgö | kabayan n pu 1 agëgö galar 1 thani mangaran muwur wari sikwan ma | ngaran möngpöng 1 turus | wungkal kabayan atijani agëgö galar gajah kabayan r1 bala | | mangaran rawa Gri grami kabayan mangaran gëgër sikwan ma | ngaran i( )ksatanta | rajt tambak gunanta sama(ngka)na kweh para duwan 1 padlëesan manarima sang hyang aja | haji anuera- ü 8 S el ha ku | nang | yahyunama sang hyang rajanungraha mang | yanula sajika | | | LXVIII. Steen, afkomstig van Ngantang (afd. Malang, res. Pasoeroehan), waar- o over men de litteratuur zie bij Verbeek p. 288; sinds 1875 (Not. 1875 p. 70, 94, 114, 120; 1876 p. 81, 107) als D 9 in het Museum te Batavia. Een aftee- kening bevindt zich blijkens Tijdschr. XLVII p. 455 in de Rijksuniversiteits- bibliotheek te Leiden. Dr. Brandes beschrijft dezen steen in den Catalogus (p. 974 sq.) aldus: „Groote steen met los voetstuk, en ovaalrond boveneinde. Vuil geel-bruin. Andesiet-breccie. Onderaan eenigzins beschadigd. Oostelijk oud-Javaansch schrift op voorzijde en rechterkant (26 regels), op achterzijde en linkerkant (29 regels), 22 hidipaning-hitipaning; 23 grawadi-crawani; ramagëgö-sumagëgü. 155 en op het voetstuk. Zegelmerk: een menschelijke figuur met wayang-popvormen en relief. Afkomstig uit desa Ngantang (Pasoeroehan). Hoog in het midden 159, aan de smalle zijden 145; breed van boven 89, beneden 68; breedte van de smalle zijden boven 30, beneden 29; hoogte van het voetstuk 14, breedte 87 en 58. Caka 1057 (= A.D. 1185). Pragâsti waarbij door (rî mahârâja sang mapaùjì Jayabhaya, erì Warmmeewara madhusûdanâwatârânindita sukrtsingha parakrama digjayotunggadewa ten opzichte van het gebied van Hantang (wisaya ri Hantang, bestaande uit 12 thâni), de vroeger reeds door een vorst die te Gajapâda, en een anderen die te Nagapuspa begraven ligt, geschonken voorrechten worden bevestigd en vermeerderd, aangezien zij hem (Jayabhaya) zijn trouw gebleven op een voor dezen vorst hachelijk oogenblik. Uit het zegel- merk (narasingha) blijkt dat Jayabhaya een Waisnawa was. De volgorde der legende, waarbij telkens een regel van de smalle zijde bij die der breede vlakken gelezen worden moet, is voorzijde regel 1-—22, ach- terzijde 1—28, voorzijde 23-— 26, achterzijde 29 en daarna het voetstuk. Aan de voorzijde bevinden zich terweerszijde van het zegelmerk een zestal gefigureerde letterteekens (sang jalma wiyali)”. Voorzijde. 1. loll swasti gakawarsati | ta 1957 bhadrawada masa tithi tra 2. yodagi krsnapaksa wu pa | a wara wukir grahacara pagcima 3. stha maghanaksatra pitrdewa | ta gubhayoga cagiparwweca a 4. gneyamandala wanijakarana jayadamatiwi irika diwaganyajùa qri maha- raja sang mapaùji jayabha | ya cri warmmegwara madhusudanawata 9. ranandita sukrtsingha parakrama digjayotunggadewanama tinadah ra- kryan mahamantri halu mapanji ka | mba daha umingsor 1 tanda rakrya 6. n ri(ng) pakirakiran makadi rakryan kanuruban pu karnnakendra ma- paöji mandaka karuhun rakrya |n mapatih pu karnnakegwara mapa 7. ji da guna kumonaknikang wisaya ri hantang rwa wlas thani makadi dalëm thani padamlakna sang hyang ajùa baji pragasti | munggweng linggopala sambandha ikang wi 8. saya ri hantang rwawlas thani makadi dalëm thani sampakampak manambah 1 er maharaja makasopana | pangajyan Gri maharaja mpung- ku mai 9. yayikadargana samrddhi karana bhairawa ma(r)ggänugamaudhayogie- wara manghyang ri yogyani panganu | graha sang lumah ri gaja- pada mwang anu 10. graha sang lumah ri nagapuspa hana ring ripta pinakatma raksanikang wargga ri dalëm thani ri hantang tka ri wisaya | nya rwawlas thani pratistakna ring linggo 5 ka-ta; 1 da-pha. Il, 14. 15. 87 8} 59; 29. 24. 29. 21 I) 156 pala atéhêr wuwuhananugraha de ori maharaja sangkari huninga cri maharäja ri panghyang ni | kang wargga apan dharmma ni kadi sira ksatriya janardanawatara tananggä katithana punya de ning wwang amihutang 1 kabhaktin ri sira ikang | wargga dalëm thani ri hantang pwa tka ri wisaya nya rwawlas thani satata sustubhakti mamrih ri pagëha err maharaja ri maniratnasinghasana makawyakti | ri pamwatakënya ri caücu tan pamusuh mwang caücu ragadaha muwah ri kala ni panuwal kewalapagëh ya paksa Jayabbaya yataga | we purwwarënakarananyaninubhaya sanma ta panghyangnya de eri maharaja matangnyan winangun sang hyang äjùa haji pragästi munggu ring linggopala | tinanda narasingha kmita- nanikang wargga ri dalëm thani ri hantang tka ri wisayanya rwawlas thani mrati subad- dhakna panganugraha sang lumah ring gajapäda | mwanganugraha sang lumah ring nagapuspa karangkëpan denyanugraha pamuwuh eri maharaja kunang rasanyanu- graha sang lumah ring gaja | pada ri tan knanya ring pinta palaku sakupang satak kipakipa saprakara sangke rakryan rajaputra rajaputri kulapu | tra kulaputri sangke rakryan ma ntri hino sangke rakryan eri paramegwarl sangke rakryan stri haji lawan ri | tan knanya ring pobaran pawlit pabtana pintapintan saprakara ungkabajùa yanamet dawut dawutana | kar yanamet manuk puyu karung wdus padu titiran amet wungkuk pandak kimbar nglai bunglai | hayam sawung lawan i tan swikara (ame)t padlégan trpan yan.hana karung pjah ri deganya saka- pjahanya yan mindimeriya mangkana panganugraha sang lu(mah) !) kasanya muktya païcagati sangsara saparananyamanggiha duh- kha ikangumulahulah ryyanu | graha grr maharaja pratyekaningaraning han rama la ri dalëm thani nj mangrena lorkigakiga didul tiga kaga makadi juru ma | ngaran sanggayan apasinggihan juru n araku slhi paùarikan mangaran pajaran kunang ring Wisaya 1 malama,| r mangaran bhuwana inuh 1 patala nu na juru mangaran bhama gr7 nacanaya kasugihan manga | ngkih mangaran tan gra ta nglai-jlai. Hier volgt achterzijde 1-28, waarop voorzijde 23 vlg, daarna achterzijde 29 en voetstuk. Noot van Dr. Brandes. Ie Lo Or 10. IN 12. 18. 14. 157 Achterzijde. mah ring gajapada kunang rasa nyanugraha sang lumah ring nagapuspa tka rikang wisa ya ri hantang rwawlas thani makadi dalëm thani ri tan knanya ring drabya haji wuluwulu parawulu saprakara tan | kna ri wal rumambat ring natar (wna) pgämangana karung pulih malima sabwathino majnuhalang tan kna ri malandang ka pakrang pakring mangkana panganugra | ha sang lumah ring nagapuspa kunang ra sanyänugraha pamuwuh grt maharaja ri wnanganyamangana rajamangga marabya dayang mahuluna dayang wnangamoma | ha nangka bukur waruga inantun waru ge tngah saka imasta malsunga nangka apalangkalpar wnangadula- pgabwah kamalai wnangapalunganatutup ba | nantén lawan ri panga- nyan paja mahanindikaguntingamupuba rarai inakwakén mantuka tan pasundanga tan kaduhkanan paluputa | knamuk tan knaring ka( )iran tan kna ri panagiha tan kna ri salyut tan kna ri manimpiki tan kna ring ma- huryyangilala tan kadanda yanapawa | han bwah kamalai tuhunu hutan tan pangalapana sapi kunang yan parakana samulyanya tan alëngeta mwang ri sdanganyanhana raja drawya katariwal ka | tmu ri hantang mantuka tan sundangana tan kata lananhanatukar 1 kalangan tuhun sapihën tan kaduhkhanan sinambah ri kala ning widwacarita tuhun atulaka wnangadrawya tpakan yan ingu mal juga tuhun yan juga wnangasajëngajongkobor makatépasawëh radinyan paelakulaku ikang kabayan juga mwang ri wnanganyamawa | tu wutuwuhanya ma- reng pkëén agadungan mbatan paradah gumul wantayan tan pawawarakadut karanjang tanpapiku- lana r&mbatan hampyal tanpama | rêpatatali kewala wekingwëking tapwa mapikulana kayukayu tan knanya ring suwargga lawan ikang kalang kalagyan kabrahmanggan kalagyan tirwan tumu | ta ring kolahulahan juga sanu | graha paduka eri maharaja mwang ri tan katamananya deni winawa sang mana katrim tawan pangkur ti | rip pinghai wahuta rama naya- ka pra tyaiya akurug haji wadihatyakudur tkaring migra paramigra migrahino migranginangin pangurang kring | pamanikan maniga sikpan ru 15. 16. 17e 18. 19. dte 28. 158 mban tirwan padëm watu tajém manimpiki mus galuh lingga kyab srtan trpan wilang thani tingkë | s manambingi sanghiran mawi bapa dahi karëngrêngan lablab albuh sungka dhura tapahaji airhaji mati kal- bu sinagiha wurisiki uru | tan dampulan sungsung nayaka pa sukalas sipat wilut undahagi laïcang kanayakan akurëban haluwarak rama- nang rakasang pi | ninglai katanggaran pawungkunung tpungkawung palamak pawdihan pakikis pakbo pahawuhawu panggare patatar palih kuwu panrangan pa | nigang blah pakatimang pawidu paririla ngit dawuturus hopan sandung lamur skartahun pabisar pawuruk pa- wlangwlang wli hapu wli | harng wli wadung wli tamba wli pajut mang rumbai ma(ng)guïjai juru huùjêman juru jalir manghwan haturan bang haturan padu tkarikanang ma | manah magalah magandi matöngra n maliman makuda pakarapan pawalakasan panghayapan pangurungan pangalasan | pamanukan pasugalan alawa sambal sumbul hulun haji jEnggi singgah mabrsi watëk 1 jro ityaiwa- madi kabeh | tkaring sukha duhkha kadyang(ganing ma)yang tanpawwah mamuk matitiba wipati wangkai kabunan rah kasawur ing- hawan hidukasira | t duhilatën mami(jila)kën wsi ning kikir mamu(ng)pa(ng) mati sinambêr ning glap mati sinanghat ning sapìi salah pati ludan tutan angea pratyangea dënda kudë(nda) hala yatika tan tama irikang wisaya ri hantang kewala ikang wisaya ta pwa muktya sasukhaduhkhani tha | ninya tan kaparabyapara (dejning len mangkana rasanyanugraha rr maharaja irikang wisaya munggu ring linggopala kadëgan de mpungki kajung | mpungkwi sadasmrti tinu(ta)- kén de sa ra t langka kunang yan hana patpangulahulahangruddha mne hlëm ryya- nugraha cri maharaja kna | na danda ka 1 su 5 até(hèr a)manggiha (sa) lwirning paùcamahapataka vyawat candragca curyyagca kadi lawas sang hyapg candraditya n sumulu | hi bhuwana mandala mana makangaran gumayak kulubur mangaran wanaputra magadung mangaran indangi ha | d mang(aran | Voetstuk. ran pagëh samangkana kweh ning ramanarimanugra(ba) n wwahanyapagëh mangaran sarwwahana khajaya 159 LXIX. Steen, staande te Ploembangan (afd. Bhitar, res. Kediri) en in Rapp. 1908 p. 162 beschreven als „met een kalamoekha (?) als zegel. Hoog 1.79 Ms; breed van boven 1.21 M., beneden 0.90 M.” Een abklatsch wordt vermeld Not. 1876 Bijl. Ll no. 25; ook Oudheidk. Bureau no. 417, 418 en 344; afgietsel Leiden Ethn. Maus. no. 3001 (Cat. Juynboll p. 284). Dr. Brandes deelde bij Verbeek p. XVIII mede, dat het jaartal 1062 caka was. Ke de} 10. Voorzijde. . [lof swast(i) cakawa(r)sat(i)ta 1062 crawanamasa tithi sast(i) guklapaksa wu po ca(?) niwuguwagu grahacara | stha swatinaksa | ‚tra pawanadewata bajrayoga wanijakarana cagiparwweca bayabyaman- dala irika diwasa ny ajùa eri maharaja rake sirika | n err parame- wara | . sakalabhuwanatustikarananiwaryyawiryya parakrama digjayottungga- dewa umingsor 1 tanda rakryan ri pakirakiran makadi rakryan | kanu- ruhan mpu bapra | . k(e)ewara matanggalaksanananaparakrama mwang mpungku gaiwasogata makamanggalya rakryan mahamantri kalih 1 halu 1 rangga sambandha ikang rama | lima düwan i panumba | ‚ngan 1 dalëm thani samagëgö galar 1 pasamayan humatur mämp(u) akampak manambah i lbu ni paduka grr maharaja makasopana samgat tirwan mpu | awaryyanta | . Gwara majar yan hana kmitanya pragasti munggw(ing) ripta anugraha haji dewata sa(ng) lumah ri ka pada kunang narddhala ri hinëp nikang rama lima | duwan 1 dalm thani panu j „ mbangan samägëgö galar i pasamayan i kaswatantranya matangnyan humatur manambah í lbu ni paduka err maharaja mahyang imbuhanyaä- nugraka sangkari | huminga paduka grr ma | . haraja ri pa(ng) hyang ikang rama lima düwan 1 panumbangan i dalm thani samagëgö galar 1 pasamayan matangnyan turun anugraha paduka cri maharaja sang hya | ng ajna haji pragasti ma | ‚ paknatmaraksanya tka ri dlaha ning dlaha pratisthakna ri linggopala myawasthäkna pagéhnyan rama swatantranalaga nya wnanga- palangka bin(u) | but asaharanawla | palunganarangkëp atutupa banantén wnangaringringa banantèn wnanga- lësunga kuning wnangäsusuna salö wnangomah apapan abalaya | tigahamba i ma | Ee 1 og-W(R)j 2 paramerwara-bdmer ware. 1. 12. 15. 14. 15. 16. 17. 18. 9E 21. 22. 23. 24. 11 1) 160 tke watanganya wnangawaruga inantun binwat hino wnangomahaparpa- tabukur bagaüjing itah lawana wnanganyarabya( )ya ahuluna pujut wna tuk bhondan salwir | ning tan jawa tan kadawuhana sampir tan pangalapana ing bakata wnanganacarbangkapuli makiri( )ntunan anawanawas gnnti ati gan | mwang tan katuwuhananya jur(u) | saugke rajya kewalaswatantra juga ikang rama 1 dalëm thani panum- bangan wnanganita ring salö ajudya 1 baganjing wnanganangkapa men- men sangke | buban wawa sangkeng pa | müjan kunang tan pacaritana ning widur ring kalangan apan agamaji- wararika rama humöm kahajöngakna gri maharaja wnanga | taya ring watës yan paha | hayu rajamargga tan kasapa deni wadihaty akudur amrada ya ri pkên angöb 1 kalangan tan kasapa dening malandang | mangkana yan pangadwa wuruk ka | salah dayana salah padana tan katkana deni lungku tan kasapa deni juru( )u( juk tan kakala deca yan katé(m)wing deca | lima düwani dalëm thani samagëgö galar 1 pasamayan juga pra- mana irika yadyan hana Ì tinwan | ha wnangamangana salwirni kaluwa tan kasapa dening salyut ajaja- räjnwaha | ik bulu tinabyan tan kawidhya dening guru tuda wnanga- guntingänindikajamaha raray inakwakênya kunang ri sang anyajamaha raray 1 | dasamanggalya kewala mantuka ikang rarai kajamah tke patra- nya wnangamupuhangrahana ndaha rarai inakwakèn | ntranikang rama lima düwani panumbangan i dal&ëm thani samagëgö galar 1 pasamayan makamukya ra tan kaparabyaparanya deni | dlaha kewala ikang pangastanggi su 15 !) juga tahilaknanya ring sapi- nangan angkën pratimasa tan kapalakwana drabya haji | manantén milwa katahila ri paminangan tke pjah leknya lawan rì wnanganya dumwal tanëmtanmanya ma( )ra pkèënya ri panumba | swatantra ri decanya tan katamana de sang winawa manak ka- trini pangkur tawan tirip mwang saprakara sang mangilala | tuk-muk; 12 bdkata-nakata; 16 kakala-tatala; 20 däsa-daäpa; 23 ra-re. In oud-Javaansche karakters. 10. IL. 12. 13. 12 161 Achterzijde. dimiera paramiera pangurang kring padëm manimpiki paranakan limus galuh | „ mangriùei manghuri parang sungka dhura pangaruhan taji watu tajém sukun hulu warak rakasang ramanang pini | ‚ lai katanggaran tapa haji air haji malandang lca lablab pakalangkang kutak tangkil padlëgan trpan salyut watuwalang . pamanikan maniga sikpan rumban wilang thani wij kawah tingkës e . O o e . mawT manambangi sahiran tuhan dagang juru gosali mangrumbe | mang- guüje tuhanambi | ‚ Juru huùjöman juru judi juru jalir pabisar pawlangwlang pagulung pawungkunung pulung padi migra hino migranginangin wli hapu wli wadung wli ta | mbang wli paüjut wli ha | . rng palamak pakalungkung urutan dampulan tpung kawung sungsung pangurang pasuk alas sipat wilut jukung panginangin skar tahun paba | yai pakarapa pawu | . lung kdi walyan sambal sumbul hulun haji pawulungwulung widumangi- dung jënggi singgah pamrpi watëk 1 jro ityaiwamadi kabeh tan tama ta | irikang rama lima duwan i | ‚ panumbangan tkaring suk(h)a duhk(h)a kadyangganing mayang tan paw- wab wulu rumambat ring natar wipati wangkai kabunan rah kasawur ing hawan duhila | téën hidu kasirat | . wakcapala hastacapala amijilakën wuri ning kikir mamuk mamumpang ladan tütan angca pratyangca dënda kudënda mandihaladi yati | ka tan tama irikang rama | lima duwan i dalam thani panumbangan mangkana ikang kabayan lima duwan ri palampitan mangaran wangli ing kamburan mangaran mangun 1 padagangan | mangaran wugah i byëta | n mangaran hastaraga kidul ning pasar mangaran anurida yatika kaba- yana tkari wka wetnya ri dlaha ni(ng) dlaha tan kadëha deni(ng) len lawa | n muwah kapagëhaknani | kabayan kidul ning pasar mangaran anurida wnangabiddhanagatulisarasi wnanganandanga tinulis ing mâäs apatangahana wnangapajëng i ruhur 1 | hingan wnangapras wa | tang mwang ikang sima ri hlawan yata muwah inanugrahakën eri maha- raja kapramana denikang kabayan kidul ning pasar mangaran anurida tka | ri gaga sawahnya lwah rë | biddhana-bidwans, 14. 15. 16. Te 18. 18) 20. 21. 22. 23. 24. 25. 162 neknya lbak wukirnya kabeh ikang kabayan kidul ning pasar mangaran anurida ta swapramana irika bhuktyananya tka ri wka wetnya rì dlaha ning dlaha | mangkana rasa sang hyang rajanu | graha irikang rama lima duwan i dalm than panumbangan pinratistha- kén ri linggopala tinanda candrakapala mapaknatmaraksanikang räma ri | dalm thanr panumbangan tka ri | dlaha ning dlaha pinagëhakén de tanda rakryan ring pakirakiran maka- behan makadi rakryan kanuruhan karuhun mpuugku gaiwaso | gata makamanggalya rakrya n mahamantri 1 halu tlas pinasangakën pirak ka 1 su 10 i eri maha- raja su ò 1 tanda rakryan rangga su 41 rakryan samudaya tke | watama su 2 ma 8 1 sa | !) mgat tirwan su Ll ma 4 wdihan salawö 1 rakryan mahamantri i halu su l ma 4 1 rakryan rangga su 4 i rakryan kanuruhan | kunang pra- tyakaning rama tuma | rima sang hyang rajanugraha kabayan ri palampitan mangaran wangli kabayan ri kamburan mangaran mangun kabayan kabayän ri pa | daga- ngan mangaran wugah | kabayan ri byëtan mangaran pabhuja gusti mangaran adikrama tuha banwa mangaran angadi kalima mangaran crmin pa | narikan mangaran nurira | ma rarai mangaran anaraga makadi buyut hajyan kidul ning pasar mangaran anurida makapramuka mpu pangajyan ri panumbanga | n dang acaryyantaraja sama | ngkana pratyaka ning manarima sang hyang rajanugraha irikang rama lima düwan 1 dalm thantr panumbangan tan kolahulaha de sang a | nagata prabhu nguniwaih na | yaka pratyaya kunang ri sdanganyan hanangulahulaha pagëhnyanugraha GrT maharaja k(n)ana dênda ka 1 su 5 atéhêr ya ma | nggiha jagad- upadrawa yan | para ring alas pangarën dening mong sahutên ing ula mandhi yan para ring tgal sambërén ing glap tanpahudan anandunga | kna ruyung awuk yan pareng | wai sanghapëén dening wuhaya tuwiran tadahën de sang hyang paùca- mahabhuta tibakna ring tamragomuka klan de sang yama | bala yawat candragca cüryya | 1) De cijfers in deze en in de regels 18en 23 staan in de transscriptie en oud-Javaansch karakter, 18 pratyakaningepratyekaning. 165 26. ca bhuwana miprakagate kadi lawas sang hyang candraditya » sumu- luhi ng tribhuwanamandala tawat samangkana | lawasanyan humidépa panca | 27. gati sangsara ahurip tan t&mwa ng sama yatika panggih nikang amu- labulah ryyänugraha cri maharaja | rikang rama lima duwan 1 dal | | 28. m thantr panumbangan i wruhanyu mapagtha ||o LXX. Geheel onbekende steen, waarvan alleen een afteekening bestaat, door Dr. Brandes bij de papieren van van der Vlis in de Rijksuniversiteitsbibliotheek te Leiden aangetroffen. blijkens Tijdschr. XLVII p. 452 sq, waar hij het vol- gende mededeelt bij Cod. 2245 (Vreede CCCLIV, h., 1): „Afteekening van het begin van een opschrift op een steen, waarvan de vindplaats onbekend is, tenzij zij op te maken is uit een bijschrift, dat men aantreft bij eene afteekening van het eerste gedeelte van hetzelfde opschrift, te vinden in de papieren in het legaat van Dr. H. N. van der Tuuk. Dat bijschrift luidt. . . . „Imscriptie ge- vonden te Soengkoeh’’. Het waarschijnlijkste is dat dat bijschrift behoort tot het daaronder staande, het eerste gedeelte van dit hier vollediger weergegeven opschrift, dat blijkens lettervorm en inhoud ergens van Oostelijk Java (bedoeld is de geographisch-historische verdeeling van het eiland door Dr. Brandes met het oog op de opschriften aangegeven) afkomstig is. In verband daarmede is het dan ook wenschelijk hier nog te wijzen op het artikel Soengkoep in het Aard- rijkskundig en Statistisch woordenboek, omdat Soengkoeh of Soengkoep voor elkander verschreven zouden kunnen zijn, en de steen in dat artikel genoemd, maar nog niet teruggevonden, bedoeld zou kunnen zijn. Dat artikel luidt: „Soengkoep (Ljandi-), oudheden op Java, residentie Kediri, bestaande in eenen ingestorten tempel, die, behalve het front, waarvan nog een gedeelte is staande gebleven, in een puinhoop is veranderd, en nog een geheel onbeschadigd beeld”. Het stuk levert, op zeer gebrekkige wijze weergegeven, een oorkonde van Koning Djayabhaya uit Caka 1068. Komt bij Verbeek, Oudheden van Java, niet voor”. lol) (wellicht om tusschen de leesteekens) swasti cakawarsatita 1068 Grawanamasa ri(!) titoi ekadaci krsnapaksa ca }) wa ca wara prang- bakat tidewata siddhiyoga wawakarana Auwera parwwega bayabyamandala irika(ng) diwasanì ajùa err maharaja dharmmegwara parakramadigjayottunggadewanäwa, jayabhayalancana, tinadah ra- kryan mahamantri 1 halu kabayan makabehan makadi rakryan kanuruhan mapatjt mandala sambandha ika wargga ri talan kabeh mampakampak manambah ri lbu sopana rakryan apati(h) mpu kesawecwara laùtcana yalhakrama mapa- fl guna tankawuntat pangajyan cri maharaja karana dhikara majar yanhana pragästi munggu ri 1) ca, bovengeschreven: tu Verhandelingen Bat, Gen, Dl, LX, 1 164 ripta tinanda garudamukha kasima de bhatara guru pramana ri sal(b)ak wukirnya sawahnya pracastinya umunggu ri linggopala mangkanarasani hatur nika(ng) rarai ri talan ri lbu ni paduka rr maharajasunga ri omkaranika wargga ri (alan Op een volgende bladzij en los van het voorafgaande, volgt: saksat wisnwangca satata sakalajagatpalaka, pranatamatya ri sira kabhaktin deni srstabhakti ri sira rama nikang wargga rì | talan alihanipragästinya | munggu riling- gopala nirasa | nyanugraha bhatara guru irikang demi rénlék ? | tani watëk panumbangan sapasuk | mapakora simanikanang rara ri talan | kalap tke lbak wukirnya sawah | bahwanugraha denika rara ‚ mwa kana simana pangkur pú | drabya haji wuluwulu magöng madmit ring dangu makadi migra paramigra pangurang kring padëm lnus galuh pangaru- han, taji watu tajëm mangriùei, manghuri, parang su | kun, halu warak, ramanang _ tanggaran, tapa haji, airhaji malandang, lca, el&bélëb kalang- kang, kutak | tangkil trépan, sakan lingga watu walang, wilang | tani pramanikan, maniga, siképan, rumban, tirwan | wiji kawah, tingkës, tuha dagang, juru gosali mangru mbai, mang- te) D « le) 1 guüje juru hdi juru huùjëman, juru judi | pulung padi juru Jalir juru banantën migra hino micranginangin, wli tambang, wli wadung, wli hapu, wli haréng, wli pa | ùjut palamak urutan, dampulan, paka | langkung, (pung kawung sungsung pangurang karéngrëngan jukung, pangi(nangin) LXXI. Steen. staande in de doekoeh Djaring der desa K&mbang-aroem (afd. Blitar, res. Kediri), waar vroeger het bosch Goerit lag. De steen, reeds vermeld bij Raffles History of Java II p. 40 (43), wordt in Rapp. 1908 p. 140 beschre- ven als „wit bemost, van boven acoladevormig (met een groote scherpe punt in het midden en een bloem) afgedekt, staande op een rechthoekig gekapt voetstuk, uit één steen met den beschreven steen, Hoog 1.66 M., breed van 165 boven 0.86 M., beneden 067 M. Links van het zegel, dat geheel glad ge- schuurd is, ontdekte ik (de Hr. Knebel) in 0.015 M. hooge letterfiguren 1108”. Dat de inseriptie uit dat jaar was, had, Dr. Brandes reeds bij Verbeek p. XVIII medegedeeld. Abklatschen worden vermeld in Not. 1869 Bijl. N., 1876 Bijl. IT no. 29 en II no. 3; Oudheidk. Bureau no. 436 en 519; afgietsel Lei- den Ethn. Mus. no. 3005 (Cat. Juynboll p. 235). Lo er) de) TL 12. Voorzijde. „| swasti gakawarsatita 1108 marggagiramasa tithi nawami guklapaksa ma pa wr wara antagrahaca ra aisanyasta mulanaksatra balawakarana agni parwwe | ca agneya man- da(la) dhanuract irika diwaganya jùa eri | maharaja cri kroncaryvadipa handabhuwanamalaka parakramani | ndita digjayotunggadewanama cri gandra mingsor ri rakryan kanuruhan mapaûji kêbël pingsornyajha paduka gr1 maharaja ku | monaknikang duhan 1 jaring katandan mawuyahan ra tka ring wisaya makadi pinisinggih mwang kalang kalagyan gima paragima pamangunakna sang hyang ajùa haji kmitananya | samban- dha gatinikang duhan 1 jaring matuhan rare ma | mpakampak manambah 1 lbu ni paduka grr maharaja makasopana sena- pati sarwwajala sangapaùjya( )takën | iniring deni wungkal br/alan mapa- nj paraka (tha?) ta majaryyan tutanugraha ri sangatita prabhu lambang prahidëp uikang duhan 1 jaring ijisnikang wtangwtang tan purnna | ri saugatita prabhu ika ta hinya ngakën purnnanya | denikang duhan 1 jaring 1 paduka crt maharaja ri panghyang nikang duhan i jaring apan gatining kadi sira pra | wisnumurttyawa- tara satatajagadpalaka tanda | di tan panurun 1 waranugrahaniring wwang pranata bhakti manghyang sih 1 sira atyanta pwa göng ni kabhaktinikang duhan 1 ja | (ring ri) paduka gr maharaja sanggha tamangkata mjtmjipa nggadwadr caturatula japati lumaga satru prangmukha i paduka eri maharaja ta sarabhutanikang duhani jaring | mangkana yatan- dadyakén purwwa réna samasama ri manah erL maharaja matangyan inubhayan sanmata panghyang nikang duhan 1 Jaring de paduka gri maharaja wakawyakti wi nah ikang duhan 1 Jaring tka ring wisaya makmitana sang hyang raja pragasti atmaraksanyapagëha apan cri maharaja rumaksamagéhakën ryyanugraha sangatita prabhu | irikang duhan ì jaring tan knaring arik- puri prakara 166 18. ang dawuh pingsolakuruganakdang ni tka ri wisaya punpunan tan kna ring pakrapakri pakalangkang pakalingking t(ëpung) | kawung lombang kawah pawungkunung pabayang anuruk pawinjat 14. najindaharda wli tambang aniga pamamikan asung pangurang padémapuy vatika tan tama irikang duhan 1 jaring | tka ring wisaya muwah kadyangganing pahatan sawah waluh rumamba 15. & natar wipati wangke kabunan rah kasawur ing natar wakcapala has- tacapala duhilatën idu kasirat | mijilakén wuryyaningkikir mamuk mamumpang ludan tuta(n) 16. angsa pratyangsa dénda kudénda mandihaladi tan tama irikang duhan l jaring tka ri wisaya makadyang di | yaugan muwah tan kneng pangastanggi kathiran wnangamu | 17. rak msak wnangwnang ri (al muang wnang anghalangi burwan muwah tan kneng malandang lca muwang wadihatyakudur tiru ngidung handa muwah tan kneng salyut sinagiha la 18. dan tan kn(e)ng ri lawarwa lyang kewala dunung sumur kayu timba ri slénganva hana dosa mu | knan suwargga muwah tan- duhka wka tëmwan stri larangan la 19. nan mangluputa kinasuk tuhun sanglatulta pa purwa moliha pitu thani saya wnangaluhu | ta ya madrwya tpakan muwah papinyan kapanggih pdikata 20. tra wnangatalyatdakan sangkaku mangusira irikang denanja jari 21. sagati katëmwa puhak samas ring satahil angkën tahun lawan wnang ameh ki muri anusuna salë apalangka binubut a 22. n mapanulan istaka apamanganan bwat lamalesa gunting irutw pilë rare inakwakën anindikanuku Ka | samupuha | 23. lawan tan katuwuhan curu(ng) ri kya tka ring wisaya kewalanuwuhakën buyut t hadyan sakaptinya muwang de langkanan tan kapupwanya 24, thatatan kaknanatiugatuwuh muwah tan kneng pinta pa- laku sakupang satak dening tanda ma nti lawan parawulatan satagan jari tan 25. nan panlhat tuha muwahatahil drwyahaji ri paminangan tkeng arik sapraka | ra mwang padém ngkat pratimasa 13 pingsolaktt-pingsnkaku-pìingsoyaku: 14 pahaten-pahawdn; 18 dan-wans 22 lamalesa-lamalea | gemupuhaegmtpuhas 28 euru(ng), bovengeschreven; bandya Do UI ep 10. JUlks 18. Achterzijde. wanikang kubwan kabuyuthan pan pinaka pangiwtambing muwahikalang kalagyanya simaparasi } ma kapangkuwaluh de mikang duhani jaring lawan wnang momah wdung témpak lawan wnang momahasakawwalu ina sta mwang momah err manganti athërikang wisaya tumut sapolah ni(ng) dalm thani samangkananugrahani sang atita prabhu irikang duhan 1 jaring tkaring wisaya kunang pamuwuh nira grr maharajanu- graha muwak tan wnang tapahaji airhaji irikang duhan 1 jaring | tka ring wisaya wnang momah bufkuri tngahasalwapapan muwahalala na istata samangkananugraha pamuwuh mira eri maharaja irikang duhan 1 jaring tka ring wisaya tlasinurat de samgët langka ma | paùji talangluh tadgan de samgët manghuri mangilala mapaüji nä yaga lawan rakryan juru raga skar mapanji dayaka yatika paghakna- nikang duhan i jaring tan kolahulaha tkani dlahaning dla | ha nguniweh deni sang anagata prabhu kunang 1 sdanganyanhana paksangruddha mneng hlëm knana danda ka 2 su 10 athëramanggiha mahapataka ringihaparatra ringahoratra indah | ta kita kamung hyang païcamahabhuta kita milu manarira masuki sa rwwa bhouta tumona ring adoh lawan aparö ring rahinengwngi an rngwakën tiking pamangmang sapatha samaya mami ri kita yawati- kang wwang | tan magëm tan mangmit irikeng sang hyang rajanu- graha patyananta yakamung hyang deyanta t patiya tarung ring pangadgan tampyal ring kiwan tutuh tundanya panga(n) dagingnya rantan ususnya dudut hatinya wötwakën -dalmanya langgasanya stwukapala nya ecucup utëknya cucup sumsumnya mangkana yan paring tgal sam- bërning glap halapning pamungwan yan parengalas dmakning mong patukning ula bisa yan pareng wai pasukavpaning tuwtran sanghapning wuhaya awuka tantëmwa sama lhiputning dhira wulangunan wekanakrabinya tke sakula santananya jah tasmat tabwat ka | rmma knanya pëépëdakën pranantika de kadi lawa sang hyang ca ndraditya sumuluhi trilokyamandala mangkana lawasanyamukti panca- gati sangsara pjah pwa ya dlaha sangkelikti | janma tmabananya nda mangkana laramikanganyaya umulahu | labanugraha Gri maharaja irikang duhan i jaring tkeng wisaya kapang- 6 yagd-yaka; 10 pasukana-pasutana, 14. 15. 1e 18. IS, 168 giha kanikarama pagapamanyaranira | ri tke wisaya rì datëngnya mam- pakampak manarima ryyanugra | ha grt mahaäraja makamarahuhan buyut hadyannamadaya sengsengan maka sirkasir kbo salawah a | rangkëpi nama sakati makasirkasir maija- ngan puguh amandi | ra buyut satiruu makasir lëmbwagra buyut kasumbu makasirkasir sagalu sang hyandra eri wanta padar | makasirkasir umbëlumbèl monah gusti sagéntêr akaka (sir lmbu cokoh pamalajaran adija akakasir kbo batul dinesa akakasi(r) kbo indra rë | ngin akakasir kbo sajalu saradi akakasir manja | ngan hijo taginas akakasir bragajabang shi akakasir manjangan wagal juru wëörëh akaka | sir rainda kuning gusti akakasi(r) takala biru i patamba | ngan kabayanama winuruk akakasir gajah kuning angrangkëpi nama gorontol akakasi | r macan mëénun amandira buyut bogbogën aka | kasir lutub buyut sëntog akakasir macan putih ing tubu kabayan buyut matri angra | ngképi buyut rangka akakasir tikus putih i pagora n kabayan angrangkëpi nama damar akakasir kbo galanggang amandira buyut gr datéh | buyut angras ri salar kabayan akakasir ga | . Jah bikoh angrangkëpi akakasir kbo macan pamalajaran akakasir dang- da tunggu lukan | ri batur kabayan magra angrangkëpi namwa paücura | amandira( )matang hinan sarante akakasir wuyawlang 1 barëm kabayan sangmiguh angrangkë | pi kbo luke 1 palampitan kabayan samasan | angrangkëpi palinggih amandira buyut jimani ing manimbul kabayan bhangang hijo angrangké | pi nama loùji amandira nama himan abotbot u | mihang ri buwun kabayan akakasir macan dangdang angrangkëpi nama gëdu i katwaban | kabayan kbo magut angrangkëpi nama wangkan amandira buyut jagasa ri murana kabayan sagë angrangkëpi manadi amandira buyut | padah kbo biran sudaka buyut bagodo | angrangkëpi mondok amandira buyut bakatul pamalajaran lantajan tele carar_panahi | lan buyut gunanta angrangkëpi kodoh amandira buyut sadara (hiwuk buyut kahatur amandira bayawak yata pagëhak- nanikang duha mi ja | ring n ri maya sang hyang wara- nugraha ma raji eri krtajala anganugraha ri para duwani Jaring tan kneng jawur pamrsi tapamariga samangkana pawuwuh ning anugra 14 makamarahuhan-makaparahuhan; «d-sa; 15 wanta-danta; 19 pagora-panera;, 25 sudaka-sudake. 29. 30. 169 ha rikang duwan 1 jaring yata pagëhakna denikang para duwan 1 Jaring kuni hana maru/( )uugraha dëndanén ka 1 su 5 atöhêr wmajarhanutpatanirang eri krtajala LXXII. Steen met onduidelijk schrift, vroeger volgens Verbeek p. 260 staande in de desa Tjëkër (afd. en res. Kediri): thans blijkens Rapp. 1908 p. 276 ver- dwenen. Abklatsehen worden vermeld Notulen 1869 Bijlage N (Madjarata) en Not. 1876 Bijl. IL no. 1; thans op het Oudheidk. Bureau niet meer aanwezig. Dr. Brandes deelde bij Verbeek p. XVIII mede, dat de inseriptie van 1107 was. Lo er) 9. 10. Voorzijde: swasti cakawarsatita 1 caka 1107 bhadrawadamasa tithi pancadact cu- klapaksa grahacara nairityastha purwwa(bha)drawadanaksatra ajapa- dadewata wrddhiyoga wistika | rana gagiparwwega la gneyamandala nunaragi irikadiwaganyajùa paduka eri maharaja eri kamegwara triwikramawatara aniwaryyawl | ryya parakrama digjayotu ngga dewa nama tinadah tanda rakryan ring pakirakiran makabehan makadi rakryan kanuruhan mapanji lëkër 1 ng rat | 1 pingsornyajùa paduka err maharaja kumonakên ikang daüwan 1 chér makabehan makadi pinising- gih pamangranakëna sang hyang haji pragasti kmitananya samba | ndha gatinikang duwan 1 cëkêr yan pasuruhan nira sang atita prabhu ika ta nimitta nikang duwan 1 wkhér yan mampakampak manambah 1i lbu ni paduka eri ma | hbaraja makasopana ra kryan mapaûji lkëringrat mpw antaregwara ménna laksana hadyan | ring katiga juga | wan ring wnanganya momahaktmawapu Blame vel mwang mpak wyila mundak bukur 1 tngah awuwungawingka masayyö witana ma- warugenantan lalayana i ku mapabhúütana matumpyataka hapapan anusuna sal mapalangka binubut amjing raga pasanatulisa warnna wasëh radin apadaran lunali pajöng gangasëst raringawi- han aguntinganindika( )undakamupuha Jamaha raray inakwakën a 30. De 5 in Oud-Javaansch karakter. 170 11. linggiha ring kalaca gumlar aguntingeruhur sal maprasprasa ring salë 14. 15. 16. 17. Ì 8. manita ring salé tan kneng walang sampir tan panga panarwa kaka anganggo walila ada twah wawara mpa sing pakaryyanya migamagamana watu nasiga mwang tahën kuning mamëng apanga rak pura kawnangwnang nya ri tgal mwang angjangjang wnangapalapupagara tal odod mwang dodot néngka mahuyana rinangkëp tan kneng mandihala kadyangganing mayang tan | pawwah walu rumambat ing natar wipati wangke kabunan rah kasawur ing hawan duhila | tén hidu kasirat mami manguna ring jro kalangan ka t(_ )ahaning adagang kurangkuring mang n prang muwah yan hana hun tan kneng lidan mwang pinghe wahuta rama tan kneng migra paramigra migrahino wli panjut wli hapu nangan pamawasya pagajah pakikis 14. 15. 16. Ls 18. 19% 20. Jz Achterzijde. watu tajëm pangaruhan ju kuning pamanikan maniga rumban tirwan juru nita juru judi juru têl juru kurung juru juru daging sambal sumbul hulu rikang duwan 1 ckër samangka(na) rasa ni panghyang nikang duwa(ni) gr1 maha- raja ri panghyang nikang duwan 1 ckër apan jati nikang sakala ja- gatpalaka tan dadi kapihutangan inak ambek dening wwang pra ta nikang duwan 1 ekêr 1 paduka ori maharaja makarihwa ri ri Gr maharaja mantuk ri sima nira ring bhumi kadiri satangdadya(kën) waneh ikang duwani ekér makmitana sang hyang rajanugraha manggala mgat luwöm pw amoghegwara mapaîji talaluh kadgan ya lawan samgat tirwan mpu hari- nanda mapaüji wakpati yatika tka ring dlahaning dlaha tan kolahulaha nguniweh de sane anagata prabhu kunang ri sdanganya pahapak: para mne hlëm pagëlh)nyanugranugraha Gri maha- raja lwiranya knana ring ihatrapa- ratra ndah kita kamung hyang païücamahabhuta wngi é deyantat patiya tarung ring adgan dal&manya pamung wan yan sénghapëning wuhaya awuka ta(n) 21—28. Rechterzjkant. 27. pu manulawungkudu mang 28. manawang manangkéb ma 29. simbak kawah padë 30. dhara tan kneng 31. tan kapalakwa 92. mariga ya 9. dura LXXII. i Steen van desa K&moelan (afd. Trenggalek, res. Kediri), door Hoeper- mans in Tijdschr. XXI p. 167 vermeld, terwijl uit Rapp. 1908 p. 229 sq. niet blijkt, of bij nog ter plaatse is. Abklatschen worden opgegeven Notulen 1869 Bl. N…; 1876 Bijl. II no. 8; ws. Not. 1896 p. 20 en Rapp. 1908 p. 230; Oudheidk. Bureau no. 824. Bij Verbeek p. 262 deelt Dr. Brandes mede, dat de inscriptie van 1116 is (ef. Rapp. 1.1). Bij de transscriptie teekent dezelfde geleerde aan: „schijnt een eindje in den groud gedrongen” en geeft als af- metingen van de door hem gebruikte abklatsch hoogte in het midden 1.48 (2), op de zijden 1.40; breedte van boven 95, beneden 78; breedte der zijden van boven 32, beraden B ape Voorzijde. 1. |lo | swasti gakawarsatita 1116 badrawadamasa tithi tra Lo grahacara aïisanyastha taithila karana agni parwweca dhrtayoga crawa- nanaksatra hari dewata 9. waganyajùa paduka rr maharaja Gri sarwwegwara triwikramawatara- nindita crnggalaùeana digwijayotunggadewanama tina 4. behan makadi rakryan kanuruhan mpw iewara mapahji jagwata i ping- sornyajùa paduka err maharaja kumonakënikang samya ha(ji 5. t halap haryyan kambang rawa sunghe makabehan makadi jurung padamlakna sang hyang ajùa haji pragasti kmitananya sambandha gati en mampakampak manambah i lbu ni paduka ern maharaja makasopana pangalasan mangaran gëngadëg majarakén yan 7. ta sang bimah ring jawa sira haji tumandah lawannanugrahanira te) . te) € . ie) Gri rajakula munggwing ripta lamba( )wang ri hidépikang samya haji katandan 6 gëngadër-egëngidëe. KOR ts 12. 13. 14. 15. 16. |l 18. NO 173 ta prabhu itaka hinyangakënya 1 paduka grr maharaja mapratista ring linggopala tandan kr katandan sakapat ri paugkawaga ning anugraha munggwing linggopala saksat pagéh ni jayomaya parwwatagéng mwang paramamopa ring amawa deca tumus tka ri wka wet gumanti humarép rama mne ning mne sangka ri huninga paduka grir maharaja ri panghyang pan jati ning kadi sira ksatriya prabhu mahawigesa wisnumurttyawatara sakala jagat palaka tan dadi tan panuruning waranugra | ywakasucrusanikang samva haji katandan sakapat 1 paduka err maharaja 5 . o CH makawyakti ri pang/itanya makarabinawngi mangarcca | tka ni catru wadwa kala sangke purwwa ika tangdadyakën purwwarna 1 erl maharaja ri kadacabhutanikang samya haji katandan lagi kilala mwang kalasana deganya padapuran eri maharaja tat- kala mi n kentar sangke kadatwan ring katangkatang deni nkin malr yatik kaprabhun gr1 maharaja siniwi ring bhumi kadiri ma- tangyan inubhaya sanmata panghyang mikang samya haji kata(udan) dewata sira ri tumandah mwang anugraha nira grr rajakula ring hngeopala tuhun anuerahamra kalih Au ntyénde oo o e n mijilaprangesrangan tan kaknana tundun agöng admit tan kaparabya- para deniug alakwan ing «uwuh tan kna salwirning mandi kang pakalingking ludan tutan pakrak pakrrk pahawuhawu paharung- harng padurigikhi wawarang lakulaku ma ku(h) tibajawa tpung kawung limba kawah tan kneng walat sajawa- Wana wnanganindikanundakamupuhangrahanaguntinga(ng)ja dyan manimwa waluwalu ning wadwa haji samgat tanda rakryan mantri yan karabya denya kewala kadirinya 13 ri-ni; 15 vatik-vatin; 17 wuwuh-duwuh. LÀ) 8) 174 papan mapawwasanabwah kama aringringa banantên ma- nganggo kayu kuning ma saka inasta magw lu ni tuha énahanambilananya kapanggiha ming mahutang mundur aluhakamagayan sünggatandamingmasika/u 23. lawakatimang sapi winaru gawayakna tawükung wrang ma yar al )ksaraha 24. hambalatundan manahap buüu ri sapunyannawasi tan swikaran yar hana hapapan catura 9) ërac] N p Is1rf am- 25. hëragila wnang manganggo sa kuning mwang glang sisiran ham bulungan salwiraning sandang 1 na mada ta r sa 26. amuk ang lu s ka linggih ring kalaga gumla(r) DT as ë ij same 27. asu tugël badawang taluwah mwang tan pangilangana wungwung sapra karadi matanam kurung mwanga 28. bayan 29E ri tanhananingadawadawa nikang samya haji katandan saka 30. hitikusa mwang amungwakna wiwarahut de sang pragwiwakya ntan hana ki 31. samya hajì katandan sakapat maka( )masa lak ring harép ring wuri yan 1 Achterzijde. )I5 nya ri desanya ngke ri sunghe samangkana kayatnakna sang ana- gatayana pangkur tawan tirip | Mungt- lala draby haji wulu 2. wulu ring dangu makadi migra pangurang kring manimpika paranakan limus galuh manguyyëng lola ma ya | sungka dura panga- ruhan taji watu tajë 30 pragwiwdkya-pragwitakya. 99 CI KOS JES 12. 18. 14. 175 m pajulung watu walang sukun halu warak ramanang rakasang pining- lm katanggaran tapahajt airhaji | haji lablab (ram tanglkal trpan salyut linggi(ng) kyab pamanikan waniga sikpan ramban tirwan wilang thani wijt kawah | manambingi tanghiran juru gusali mangrunje (lees mangrumbe) maguùja tuhakambing juru judi juru hunijëman wli tambang juru kling palamak pakalungkung dawu- „tan | lan sungsung pangurang pasuk alas si | pat wilut jukung panginangin pamawasya palamak panrangan skar tahun upiban pabaye mati | tih padwa mas panlung atak pintali/n tulung hutang pobhaya paprayaccitta kdi walyan widumangidung sam- bal sumbul hulun hajt jëngei timur singga | wulungwulung watëk 1 jro itya1wamadi kabeh tan kumne parabyapara trikang samya haji tke sima parasima tka rikang sukhaduhkhagöng admit asinga ta salwiranya kadyangga- nikang wwah tampama yang bonybang walu rumambat ing natar wipati wangkai kabunan rah kasawur ing natar mijilakën wuryyaning kikir mungpang hidu kastrat sahasa wakcapa la hastacapala duhilatën angcapratyangca danda kudënda yataika tan tama irikang samya haji katandan saka | pat lawan ri wnanganikang sima humarëp tkeng manmin madrabya gilingan pagrët matulisa warnna salwirning wadwa haji makalaga baritung matanda pahangil | [na- swan dadumasawing kuning pajëngana ring natar yan sakaryya saprakära majnu kanaka skar manintan mapatarana ba- nantén dodot tinnlis pralu/u manga | nggo salwirning wali panan- dangakna wwai macuring mahulun pujut bhondan klente wungkuk tulai mwang umanggo salwirning sajamanggalya tu | n kalanyan mamüja 1 sang hyang ajna pra (sasti magrimadhikakakaya ma lu macuring tlewelit kikir amagut pajëng putih kuning panguly | n salwirning anuraga juga kinonakën padu | 3 trkam, bovengeschreven kutak; 9 bongbaneg = bungbang. Brata Joeda, 63, 6,5; 10 sima-suma; 12 manintan-matintan, 15. 17, 18. ROE 20. 22. 23. 24. 29. 26. 27. 176 ka gr maharaja nya kala pangapuranira grr tumandah lawan sira eri rajakula’ ri haywanikang | samya haji tka ring sima parasima atëhër ma la drabya haji ring pasina muwahaku ira ikang wulu- wulu prawulu mabaka SE tanya tuhunpa muwuh pra | ma rajanugraha 1 samya haji tka ri sima parasima kang wargga hajyan tan mijila prangeng buntu tan kneng nagarwa satya suwargga wnang pragdha wnang kara | ri bumbung wnang kasatyaning brahmana mwang kuda wnanganguninguningaribëréh sawakanya mwang arugaku h yan dosan ah decanya lawan ri | duhkanya yadyan hana salahidëpaha n palanya drabya ning len kewala muliha ri hulihnya hana juga tan pasondangana wnangamurak muraka wupgwung | nya ring tgal mang- hanakna barumbung mapaka hikan mapacundanga Isën maka la na ndul patban mapakt- ngana bwat hino magupurahani | momaha wdung tEmpak wyël muudak warugenantun bukur 1 tngah mawungwunga wingka samangkana sanyanugraha eri maharaja kayatnaknanikang wargga | haji katamdan sakapat muwah anu graha cri maharaja irikang wargga haji sunghe juga pramana irikang ralang kamalan pamahaban | ngo doga tkeng wu luwulu prawulu pama rl ni saùjatanya ring maku Ren maharaja samangkana pagëhaknanya tkari | dlaha ning dlaha lahulaha de sanganagata prabhu pratyeka ning nama daya nikang wargga haji katandan sakapat tkeng sima parasima ma | tarima ing sang hyang rajapragasti panungkalan kabayan ing pamalajaran nama kapingtiga nama {unasmin mangkwan nama sari | wuntat juru makasikasir kbo pangayat ryyalap haryyan kabayan ing pamalajaran nama tafir kapingtiga nama sulur sakwan makasikasir minda rajasingha karuhun rakryan 1 timbang rawa kabayan ing pamalajaran nama ipuk kapingpat maka- 27 timbang-kémbang. 177 sikasir bumbu bingung kapingtiga makasika | sir cuba dada sangkwan nama bungkal 28. kadi juru makasikasir kbo Jaga makakaryyama i sunghe ping pamalajar nama abo kabaya | n nama Lanlaliy 29. makasikasir kdu(ng) wulung kapingpat nama sumandha kapingtiga nama bla aama ldog macan 30. makasikasir nama sang rat karuhun rakryan layang mangilala nilana- lang sikisiki kikatyamangwar | mwang oma ih nama su Sl. tuha nama abol samangkana kweh wargga haji katandan sakapat ma- nadah anugraha tinulis de | ma wa ri desa pama 82. onleesbaar: terwijl er nog een regel 83. schijnt le ontbreken. EON Steen, staande bij den grooten tempel te Panataran (afd. Blitar, res. Kediri); voor de oudere litteratuur zie men Verbeek p. 274 sq. Abklatschen worden vermeld Not. 1869 Bijl. N, 1876 Bijl. IL no. 4 en 1886 p. 118; Oud- heidk. Bureau no. 427. Dr. Brandes deelde Not. 1886 p. 52 mede, dat het jaartal 1119 caka was en voegde daar p. 118 aan toe: „deze abklatsch geeft ook het zegel van den toenmaals regeerenden vorst van die streek. . . . Wat dat zegel aangaat, men ziet hier dat A.C. Burnell's opinie „„seals do not appear to have been used in Java at all”” (South-Ind. Palaeography, 108) .... veilig kan worden tegengesproken. O. a. zijn bijv. bekend de zegelmerken van Air- langga (garudamukha) en van Jayabhaya (narasingha).” L. lof swasti gakawarsatita 1119 asadha | 2. marakih grahacara stha bani(ja kara)na cukla yoga ba 3. dewata mahendramandala wrgeika ragi irika diwaeany ajna paduka | 4. gwara eri wikramawataranindita ernggalaücana digjayotunggadewanama maka | J. gra sang kki sira danghyang pa( )ka muwah sira mpungku sama mpungkwi wuka | 6. wara mpungkwi lokegwara mpu maheewara si ka ta mpungkwi mpa na | 5 sang-pang; kki-kti 10. Wils 16. 17. 18. 18 178 umingsor 1 tanda rakryan ri pakirakiran makabehan makadi rakryan kanuruhan mpu(ng)kwi mapaüji ja sambandha rmmakafulya sdangnira rr maharaja samityangkën pratidma i sira paduka bhatare palah atéhér mapratistha ri linggo | (pala) ri bhuktiniran tan cart ksi nikang sanghyang catur lurah hinaru- haru nika san sira Gri maharnja sa( )i | nakinak pamrih ri haji prabhu wisnumurttya- watara sakalajagatpalaka tan dadi tan bhumaîïcayakna ka | laya nguningunini pa( )inggal ira kirttyagöng ? karuhun kaparipürnnaknanira paduka | sustubhakt: 1 Ibu ni paduka err maharaja purwwarna ri pratika rumaksa saka ri mûla | muwuhikadharmmoragahan antahala nikang samya sa(ng) catur lurah ni pamajakënira ing sayaksu( Ju | drna 1 sira paduka bhatare palah apan atyanta göng nikang laca( )naga nira eri maharaja ri kadharmmo(ra)gahan 1 | nusuk sima nira paduka bhatara 1 palah wasakén haji ningrat ika ta karana nira gr maharaja ta | sira lbu ni paduka grr maharaja mana( )ya wuhakën irikang samya sang catur lurah an rumaksa panggihakëna pa | mbigyan dyangkan praladana 1 sira paduka bhatare palah lwir nikang samya sang catur lurah ke sima | wém pawuyahan panu( angan ri sa sla juru gala hudangan lbak jagan daliri garigi saniwyan | halwang tanggung kinwung ri kalih | kidul ningalas padlëgan pagaran pikatan pakandangan | lawadan manganggil caluh ri wargga haji sakapa muwah kalih ma 8 tulyaskulyas 10 rienij 22 caluh-waluh, 7) 24. san tambak hya n samangkana samya sang catur lurah mangadgi ri pamujan | 25. lmah tarumbigyan sanityangkén pratidina 1 sira paduka bhatara 1 palah kayatnakna tka 26. nguniweh de sang anagata prabhu kunang ri sdanganyandan mu- wus muwus apak sangruddhang 27. knana nigraha ka 2 ma su LO atëhëér umanggiha salwir ning mahapataka ring ibatra pa | 28. mahabhuta kita masu- king sarwwa tumon madoh maparö ringrahinengwngi 29. mang sapatha samaya mami ri kita yawat tan magé madmit 80. ya tarung ri nggan tampyal ri hi Rechterbovenhoek van den achterkant met boveneinde van het linker zijvlak (van voren gerekend). 8 regels, einde van een pragasti. 1. dmakning mong sahutning ula bisa yan 2. ka wulangula mi wakanakratinya tke sakula | santananya jah tasmat kabwat | 9. hi bhuwanamandala nda samangkana lawasanyan | mukti paücagati- sangsara pa | 4, nyasa umulahhulah sapagëh sang hyang rajapraga | sti tatkalanirampungkwi palah | 5. pinakapari- wara nira err ma | haraja ri pamüjakén ira | 6. 5 1 sira paduka bhatara 1 palah tlas a dura | mpu dala dgan de | 7. ksa nggul samgat langka mpw amolo | Jit laluh sang makmit wana | 8. hyang sang catur lurah rumak samagëhakna va | graha [fo | LXXV. Steen, afkomstig van Tjandi Pértapan (top vau den Pégat, afd. Blitar, res. Kediri), blijkens Hoepermans bij Verbeek p. 276 later naar Dermasari (bij Pinggirsari) overgebracht, thans volgens Rapp. 1908 p. 192 te Pinggirsari zelf Verhandelingen Bat, Gen, Dl, LX, 18 180 staande. De afmetingen worden daar opgegeven: hoog 0.78, breed boven 0.44, onder 0.55 M. Een abklatsch wordt vermeld Not. 1869 Bijl. N; thans is op het Oudheidkundig Bureau onder no. 425a slechts een klein fragment aanwezig. Bij Verbeek t. a. p. deelde Dr. Brandes mede, dat het jaartal 1120 caka is; op de transscriptie wordt gedubieerd tusschen dat jaar en 1820. hyayanasmaru 1. || swasti cakawarsatita 1120 karttikamaäsa tithipaïcadagi | cuklapaksa ha po | ca wara wugu grahacara agneyastba bharanr naksatra yama(de) | wata wyatighata yo 2. ga tetila karana baruna parwwega agneyamandala irika diwaga | nya kaka ri subhasita ma | miwruh( )wadin kabuyutan 1 mukudutan ri manghu ri tanda mangaran 1 subhasita | samya lwir warasamya | 8. wleri lulwang jurang birikuruwil pandyasan su wwa | risi walat waduri kina | katyanikang kweh nira saksl sinungan cacut tuhun sira si | manwam atuha lwirnira dsbi | 4. 1 wleri 1 pandyasan luwêm : lajiran 1 rawadi 1 pandyasan | ma- kadi sira ri trinayana | muwah 1 jalasa( )i( )ha 1 lwapandak padëlgan pinggir ing tasik | samangkana kweh nira sakst | 5. n duwar ri manghuri kabuyutan turung sunga | lan kewala saka | migranira kapwa mangikut ya ri sang hyang kabuyutan ri subhasitta tka dha | haring dlaha tatkala bu | 6. yut rama ku la jaya ri wleri bu( )gri( )ke buyut | tan juru rakryan pa | __sung sulai buyut bukung juru mpu santaraja biring pinghai rakrya | n ri manghuri kabaya | 7. n ring pamalajaran mangaran sa( )la buyut san | _kawi | buyut sira [tsi] makasi(r)kasi(r) ranggarangga dabadas buyut ha | dyan makasirkasir bhata | 8. mata makasirkasir rangga rangga | sama | ngkana kweh nira hamarp kacala ring surat kinayatnakéë | ni sang hyang kalih 9. mpa ddha( )ndanisidawa atëhêér kaksi mwang lani | iking tul . | hyang kalih it | o | nahan hana | sangkunga hya | 10, 11. 2 _maukudutan-pungku duwadn: 3 en 4 pandvasan-mandyasin. 181 LXXVI. Steen van onbekende afkomst, thans als D. l in het Museum te Batavia Dr. Brandes beschrijft hem in den Catalogus (p. 972) aldus: „Boveneinde in den vorm eener accolade. Blaauw. Andesiet. Zeer afgesleten. Aan vier zijden beschreven. Van de legende in oostelijk oud-Javaansch schrift is slechts een klein gedeelte aan de achterzijde en aan de smalle zijden bovenaan, nog leesbaar. Het zegelmerk op de voorzijde is onherkenbaar. Afkomst onbe- kend. Hoog in het midden 152, aan de smalle zijden 144; breed van boven 84, van onderen 60; breedte van de smalle zijden van boven 25, beneden 20. Fragmenten van een oud-Javaanschen pragasti. Schenkingsbrief van koning Crngga aan de bewoners van Biri, Aangezien de naam van dezen vorst, voluit genaamd cri Sarwwecwara triwikramawataranindita (rnggalancana digwijayo- tunggadewa voorkomt op nog drie andere steenen uit het zuiden aan de resi- dentie Kèëdiri waarvan er twee de jaartallen (aka 1116 en 1119 (—= A. D. 1194 en 1197) geven, mag men vermoeden dat ook deze steen van die streek naar hier is overgebracht, en dat het opschrift uit omstreeks denzelfden tijd dagteekent”’. Rechterzijkant. mi guklapaksa po ka wr yoga tethila kara baruna wataranindita parakrama grngga digja „ puspadawa ntaregwara mapaûji_ hamanwamakabehan makadi juru nira Cri mahara huninga paduka grr maharaja tan nugraha ri samya ES a 9 2 moma en en Inne w de slënganyanhana | © oo ajùanira luma 20. pawlit tan kna 21. pung kawung tan kna ring 22. ta 23. kna ring han 24. 25. 26. 27. 28. 5. 10. 6 182 duhilatën hidukasirat ma watu walang sikha misra hino misrangina pamawasya skar tahun na de sang mana katrini Achterzijde. düwan 1 biri wnangikang sama humarép sama hudus (lees: huwus) ka- sdahan tke mantan agili nggrët a wun hatapadadu kanang wisecanyanugrahanira ori maharaja irikang duwan ing biri kadi padanda mpu brambang gangga mapanji n mapuspa bawam muddha jama kunang ri sdanganyan hana paksangruddha umulahulaha 1 sang hyang rajapragasti mon brahmana ksatriya wai cya sudra lwiranya knana nigraha ka 2 su 10 atëhêr manggiha salwiring mahapataka ring ihatra paratra ndah ta kita kamung hyang paücamahabhuta kita mi lu manarima (lees: rira) masuki sarwwabhuta deloh aparë t röngyëkén tiking mangmang sapatha sama- yamami ri kita yawat ikaimg wwang tan magöm tan ma ngmitirikana sang hyang rajapragasti ntatpatiya dwong ring pangadégan tampyal ri hiringan tutuh tundanya pangan dagingnya rantan ususnya dudut hatinya wètwa kén dalémanya rahnya yanya léwul hutëknya eucup sumsumnya angcanayun parëng tgal sambt- rén ingglap alapén ring pamungwan yan pare ngalas dmakén ing yan pareng wai pasukananing tuwiran sanghapëning wuhaya awuka tan turu sama pépêdakér pranantika wulanguna nya jah sasmat kabwat karmmaknanya di lawasang hyang can- dralityan sumuluhi tribhuwanamandala ndah samangkana lawasa nyan pamukti pancagatisangsara ya dlaha sakelikning janma tmahananya mangkana lwirnya ikang umulahulah anugraha eri maharaja irikang duwan ing bi. ri || o |/ pratyeka mikang «dwong-twong; 8 pasukana-pasutana; 9 sasmat-tasmat, 183 11. yanikang duüwan ing biri manarima sang hyang rajanugraha juru ma buyut nama potrana ndhana sikiga buyut 12. jamimanan buyut buyut buyut buyut buyut buyut jawimas 13. nama potra kabayaning pamalajaran mangaran ginda iwruhanikang duwan ing biri tan sigasigu mapagöha. LXXVII. Steen, volgens Verbeek p. 263 indertijd staande in desa Watés (afd. Toeloeng-agoeng, res. Kediri), doch in Rapp. 1908 onder die afdeeling niet meer vermeld. Ken abklatsch wordt opgegeven Notulen 1876 Bijl. II, no. 30, op het Oudheidk. Bur. thans miet meer aanwezig. Op de transscriptie teekent Dr. Brandes aan: „vier zijden (doch voorzijde en zijkanten zeer beschadigd). 121 ce.M. XX 91 e.M. (beneden 78 c.M.) X 30 c.M. voorzijde 30 regels, achterzijde 28”, Daar de inscriptie koning Crngga noemt, is zij om dezelfde reden als de vorige te dezer plaatse opgenomen. Voorzijde. Ile masa 2. wyatipata yoga karana brahma parwwega ma- hendra mandala makara rag irika diwaganya | jùa paduka eri maharaja Cri sa 8. erngga digjayotunggadewanama tinadah tanda rakryan ring pakirakiran makadi rakryan kanuruhan | hm(e)cwara Tijl 4, düwan ri lawadan tkeng wisaya Iwirnya pamwatan Jjang wanwatngah tanggul herasih kunda glang turunasih maka(rama) | n thani 1 lawadan 5. sang hyang ajùahaji pragasti kmitananya munggwing linggopala tanda krta | 6. tan kneng pacra pagri pakalangkang pakalingking tan kneng ludau tutan | tan kneng tundan karung pulih wnang amangana salwir ning rajamangga wnang mangjamah rarai makwakën wnanganu | 11. 12. 18. 14. 15. 17. 18. 19. 20. 17 184 naburwan tan kneng patangiran tan kneng pakambaligi wnang prastha ma yadyan awaknya anaknya hulunya patyana yan maling tan karampasa tan pangalapa | matumpyatak inabala ring hapapan momaha kayu pana sa 1 nasta binubut matulis warnna aringring banantêën aguntinge ruhur salura masawung. albuh apa | n wnanga tan kneng air haji tan kneng patangkil tan kmeng tundan tuwuh | su wnangaka padi ri pomahan bunangwiwi mawnangwnanga hangga mwang wirt gun- tingan tan kneng pawlangwlang patumbang yan | bantën apajënga putih pinagut angungkung wuri tan duhkha yan kapanggi- hana ni drwya sang prabhu mwang drwya hyang katé tan pangalapanan ( )sapi nguniweh ri tan kaciryyananistrt de sang hyang ajùa haji malawanga( )habi | matapa makajaran wnangagilingana panggrit matulisa warnna balitu angambulu | salwir ning dali mangadëgakna pajëng ring harëpan yan W1w1 (kabi)ri macuringa madodotasusu | uran samalajaran tkeng wka wetnya tanpangiwak hyang angadatu ring deca ri lawadan tkeng | wisaya tu atéhèr duhka wnang matahil ring papinangan Gr1 maharaja atéhèr ika | kasëmpal nayaka len kayu katunggal mimbulana tan mijil ring tuntung wnang makaryyakaryya wariga | pudar tan dali-cali. 22. 23. 24. 25. Do en 27. 80. sl. Lo lawadan wnang wnang maorayoraya wnang amurakmuraka sapi ring tgal wnanga( )ngguja yan panghanakën up wnanga sira Gri krtajaya irikang duwan ri lawadan tkeng ri papah mapanggiha tka ri dlaha ning dla | ha kunang ri sdënga nganggwa i rikang sakawnang sakesi i sang hyang rajanugraha wmunggu ring linggopa | la apan jati ning kan sang lahilumpu tan ndadi tan paxu niwaranugraha ri wwang pra tajaya matangyan wineh iking ditwan ri lawadan tkeng wisaya makmi- tana sang hyang ajna haji pragasti munggwing hi | (ngg)opala tlas inu de samgët manghuri mangilala mpu lwadaya mapaûji nadajaya haknanya tka ri dlaha ning dlaha katmuka | lilirana ni wkawetnya tan kuuang sdanganyan hana muwah prasiddha pagëhnyanugraha nira paduka cri maharaja irikang duüwan i lawadan tkeng wisa | ya mne hlëm ajnahaji yatika knana dënda ka 4 su 10 atéhër amanggiha paùcamahapataka ||o || om indah ta kita kamung cimottara madya agneya nairiti bayabya aicanya urddhwa- madhah rawi cagi ksiti jala pawana hutasana yaja | gandharwwa graha kinnara catwari(ng) lokapala (pu)tr( )dewata paüca Achterzijde. pamangmang mami ri kita | kang wwang duracara umulahulah haji nyanugrahanira gei maharzja yatika ikang wwang mangkana kramanya lan patyaniya tarung ring adgan tampyal 1 wirangan uwahi ri tngénan tutuh tundanya carik blah wténgnya rantan ususnya | wirangan-wiringan. 186 4, n_dalëmanya duduk hatinya langgarahmya pangan dagingnya cangkuwak kapalanya cucuhutëknya tan patunasana salip | J. pupuh ringa- dangsi wkasakën pranantika yan ring alas dmakéning mong patukëning ula bisa yan pareng tgal | GS. sénghapëning wu(baya) f tuwiran dudutên de sang hyang dalëmer salwirmìi kelik ing janma tmahananya ring ihatra paratra | fe rajanugraha umunggu ring linggopala samangkana anugrahanira erl maharaja sira cri krtajaya kawnanga denikang düwan i lawadan tke wisaya | 8. hyang ajùa haji paripurnna kabeh || o || pratye | Y, Ils buyut 128 n momahomah | 15, kbo jawa _ tar [ri pamwatan juru makasikasir _ | 14. buyut pü l mindha wulung agra tiru ring pa- mandhiran bu | 15. buyut hadyan makasikasir manjangan candi raras nama potra gajin | 16. kaping lima wi ring pamandhiran buyut mindha pangayat buyut wara gr1 gading | 87% | ri wanwa tngah buyut buyut hadyan maka- sikasir kbo kdu nama potra bonang buyut | banal buyut dharatiru nama potra sayona buyut | On |ri tanggul juru twma putih buyut hadyan makasi- kasir ti(ng) dwa wluga nama potra talunan buyut ara | makasikasir kbo nama potra | 20. bajra kaping tiga nama wi kaping pat nama pangalah kaping lima nama marin ring pamandhiran buyut gajah sali | buyut kbo buyut | 1. jawa || ri herasih juru ma wa buyut hadyan makasikasir jigirbangkuning bu | yut arik pikimasapa samamangka | 22. n buyut upan buyut bragaja kurai buyut gipadëg manyha | dan nama marajing ma- sayu || ri kunda | 4 ecangkwwak-cangkradak. 187 23. na kaping tiga mosirah kaping pat | matgal kaping lima makama ring pa(ma)ndhiran bu | 24. yut yangha( Ju nama craha |ri glang juru nama dènda | buyut hadyan makasikasir gubar méntas kama | 25. yan geleser yaya ring pamandhiran buyu |t naga wuk buyut kbo tadan buyut kbo | 26. ja linisa( )mok buyut hadyan dada tuwa uama po | tra bhügaua buyut( )kpi (hama ma- kung kaping tiga | 27. | | buyut maïak Wgig ring pawmalajaran na | maharum mrik samangkana kweh nikang du | 28. düwan 1 lawadan tkeng wisaya || o || LXXVIIL Steen, afkomstig van Tadji (afd. Magëtan, res. Madioen), daarna blijkens Hoepermans in Tijdschr. XXI p. 161 eenigen tijd op het controleurserf te Poerwadadi staande, thans als D. 31 in het Museum te Batavia. Abklatschen worden vermeld Notulen 1869, Bijl. N; 1876, Bijl. I no. 21, II no. 9; Oud- heidk. Bur. no. 8 en 162; afgietsel Leiden Ethn. Mus. no. 2997 (Cat. Juynboll p. 234). Dr. Brandes beschrijft de inscriptie in deu Catalogus (p. 983) aldus: „Klein steentje met dakvormig boveneinde, van onderen sterk inspringend, met voetstuk uit één stuk steen. Donker vaal. 11 Regels schrift overeenkomend met dat van den steen van Adoman (Merbaboe) op de voorzijde, en eenige woorden op de achterzijde. Afkomstig van den Lawoe (Tadji, Poerwadadi, Ma- dioen). Hoog in het midden 76, aan de zijden 58; breed van boven 69, van onderen 439; dik van boven 11, van onderen 11; voetstuk hoog 9, breed 65 en 26. Geeft het jaartal Guka [126 (A. D. 1204), doch taal en spelling belet- ten te gelooven dat dit opschrift met de daad van dien tijd, in dezen vorm, kan dagteekenen. Op-de ruggezijde leest men tinulad („gecopieerd”’) en drwya- hadj („koningsgoed’’)"’, Novon zeiden swasti sakawarsati(ta) 1 sakkase 1126 karatti kina masa tithi dwitiya cuk(la)paksa ha bu mi julung sasa 1 diwasa ngan( )ja yaln) pamusu(k) sima lumbi (?) a 188 yata tolhi ni puna sima [ng] sira mpu tumambi ka () ta gani (é prmit si ko m alok lok kawitibasayuta sa ka( }la ing mesang ka lh sadung raku ju ri gu sindang tingginah ecendat ki rimisi gih eimpléng Jawawut tunggë Jali (ng) (ji)la(ng) byuhapinat Achterzijde. tinulad drwya haj1 LXXIX. Zeven koperplaten, gevonden op het Wilis-gebergte en wel op dat ge- deelte, dat in erfpacht is afgestaan aan het nu genaamde perceel Pénampihan (afd. Toeloeng-agoeng, res. Kediri), in 1898 in particulier bezit (Notulen p. 181) van den Heer van der Plas; tegenwoordige plaats onbekend. Naar aanleiding van foto's en cliché’s van deze platen deelde Dr. Brandes Not. 1898 p. 78 sqq. mede, dat het een volledige oorkonde van Krtanagara uit 1191 was en knoopte daaraan eenige beschouwingen over de chronologie van dat tijdperk vast, welke hier niet herhaald zullen worden, daar aan Dr. Brandes zelve bij voortgezet onderzoek later een andere opvatting de juistere leek. Genoemde geleerde ver- volgt dan: „Dit is geenszins het eenige, dat door deze oorkonde nader kan worden toegelicht. Terwijl het blijkt, dat het stuk uitgereikt is om aan een klacht van zekere personen van de wisaya punpunan sang hyang sarwwadharmma, „het onderhoorige gebied van St. Sarwwadharmma'’, tegemoet te komen, die nl. verzochten in rechten weder gescheiden te worden van de lieden van Thâni- bâla, van welken indertijd Jaya grî Wisnuwarddhana hen gescheiden had, le- vert het verschillende passages, die zeer belangrijk mogen heeten. Zoo leest men er in het betoog voor hun recht van de indieners van het verzoek, towi pwan hana turunyânugraha bhatâra jayagrîwisnuwarddhana irikang sarwwadharmman sapiha sakeng thänibala, ngûnîkâla sang apanji patipati dharmmâdhikârana, „en bovendien nog is door wijlen 4. M. Wisnuwarddhana aan Sarwwadharmma de gunst geschonken, dat het gescheiden zou zijn van Thânibâla voorheen toen Apaüji Patipati dharmmâdhikârana was.’ Met hetgeen men toch omtrent Pati- pati in de Pararaton verhaald vindt (zie ald. bl. 60), is het geheel te begrijpen dat Wisnuwarddhana aan dezen persoon, of op een verzoek van hem vrijdom- men heeft geschonken, die door bijzondere, ons onbekende omstandigheden, niet ongedeerd waren gebleven. Het belangrijkste schijnt evenwel te zijn wat er van Janggala Pangjalu wordt gezegd. Er wordt verscheidene malen van gewaagd, maar hier juist laten de photo's den onderzoeker in den steek en zou het. gewenscht zijn dat het volle licht op de zaak viel. Dit te meer nog, omdat er nog een opschrift bestaat, nl. het Sanskrit opschrift op het kussen 189 van het Mahâksobhya-beeld te Simpang, dat op hetzelfde feit schijnt te zin- spelen, een feit dat weer verder verband houdt met een op Java naar het schijnt verloren gegane, althans zeer verbleekte traditie van het verdeeld raken van Java (oostelijk-Java, volgens de verdeeling naar de opschriften) na de regeering van Erlangga, die op Bali in verschillende geschrifte wordt terug- gevonden, en ook in de Nâgarakrtâgama, waar ter plaatse óf één regel óf meer is uitgevallen, niet ontbreekt”, IDs 2a. Men zie ook Rapp. 1911 p. 120 over deze oorkonde. swasti Gr cakawarsatita, 1 gaka 1191, karttikamasa tithi paücami gú klapaksa, wa, ka, wr, wara langkir, uttarasadha naksatra, wigwade wata, ganda yoga, wairijya muhurtta, barunaparwweca, walawa karaua, mreehika ragi, irika diwacanyajùa err sakalajagatnathega, narasinghamur- ttyani nditaparakrama, agesarajanyacudamaninarpitabharanarawinda, gokasan- tapi tasujanabrdayambujawawodhanaswabhawa err krtanagaranamabhiseka, tinadah de rakrya n mahamantri katrini rakryan mantri hino, rakryan mantri sirikan, rakryan mantri halu, umingsor i paratanda rakryan ri pakirakiran makabehan rakryan apatiln makasikasir kbo arëma, rakryan dmung mapaïji wipaksa, rakryan kanuruhan mapaûjyanurida, makadi sang man- tri wagmima ya, paranitijùa, nüsantaramadhuranathanukulakarana, mapasënggahan sang rama pati, tan kawuntat sang pamgat 1 tirwan dang acaryya dharmmadewa, sang pamgèt ing kandamuhi dang acaryya smaradahana, sang pamgët i manghuri dang acaryya sma- radewa, sang pamgët ing jamba daug a caryya giwanatha, sang pamgêët ing paùjang jiwa dang acaryyagraja, mpungku dharmmadhyaksa ri kage wan dang acaryya giwanatha, mapaüji tanutama, i pingsornyajha GrI maharaja ku monakén ring kabuyutan ri lokecwara, tkeng wisaya punpunan sang hyang sarwwadharnuma, parhyangan, 1tyewamadi, padamla a. b. lep) ep) 190 kna sang hyang rajapragasti macihna krtanagara kapangkwani wisaya punpunan sang hyang sa rwwadharmma magëhakna pangraksa cri maharaja ri kaswatantran sang hyang sarwwadharmma, symbandha mpu ngku dharmmadhyaksa mapaüji tanutama, dinulur deni wisaya punpu- nan sang hyang sarwwadharmma ing bhumi janggala pangjalu, pinakasopananyan kën sowang sowang byélhajyan lakwalakwanadohaparë, amiilakën padadar, pamdi- han, paga rëm, mareng juru, buyut, kabayan, aweh patumbak tamwi, paughulu baûu neüni ngüni pamüjakén tabun, padacangan, yatikäanmahakén trasanya, an timitih beik dening thani bala, pinisakitan tan kinawruhinanya, nimittanyanapulung rahyangi ndidbhrta sakawat bhuming janggala pangjalu, marék ri sang ramapati, mwang ri rakryan apatih makaso pana mpungku dharmmadhyaksa mapaïiji tanutama, sang ramapati pwa sakatadharmma cintana, tan hup tan kuminkining karaksaning sarwwadarmma, pi towi pwan hana turunyanu- graha bhatara jaya ger wisnuwa rddhana irikang sarwwadharmman sapiha sakeng thamibala, ngunikala sangapaüji patipati dha rmmadhikarana, nimittanyanenak kakanigcayaniki pinintonakën sang apaùji tanuta ma ri sang ramapati, karana sang ramapati dinulur de rakryan apatih sacchaya mwavg sang apanji ta nutama, marëk ri ori maharaja ring wisaya punpunan sang hyang sarw- wadbarmma, mratisubaddhakna panapih bha tara jayacriwisuuwarddhana, ring wisaya punpunan sang hyang sarw- wadharmma sakeng thani bala, makadona kaswatantran sang hyang sarwwadbarmma, mangdadyakna sthrratarani palinggih eri maharaja ring ratna singha 4a. Ba. le 9. 191 sana, pinakekacatraning sayawadwipa, pinakottunggadewa sang samanta- prabhu ring bhumi ‚ janggala pangjalu, mangkana rasami hatursang ramapati, winuriwuri deni haturakryanapati h pinirésëpakën deni sang apaüji tanutama, eri maharaja prabhudewangca, dharmmamu rttyawatara, inahakëén bhatara paramakarana, sumapwana kalëngkaning bhuwana, munarjtwakna sarwwadharmma, malwyaknang jagaddhita, makawyakti gati sang prabhu, an satyadi wihitagilanucara, pitowipwan kakawaga deni hatur ning pada wagmimaya, sarisaryyang- haturakén heyopade ya, karana cri maharaja, an wawang manganumoda ri hatur sang ra- mapati, dinulur de rakryan apatih sacchaya mwang sang apanji tanutama, an tikang wisaya punpunan sang hyane sa e o te) rwwadharmma, sapiha sakeng thani bala, maryyanutakna byët danghani thani bala, byét hajya nagöng admit, lakwalakwan adoh aparö, turunturun sagém sarakut sa- keng thani bala, maryyamijilakna padadar, pamdihan pagagarëm, mareng juru, buyut, kabaya n, maryyaweha papinda pafng|ti, patiklanggas, panghulubaüu, mareng thani balanya, sowang so wang, kunéng yan panuku baùu ikang thani bala pangacrayanya, tu- matatukwasapanut sa ni sawahnya ikang kalagyan, tanpamijilakna panulis, kunëng ikang tanpgatawijila — knanya mareng thanibala, pamüja juga, wyaktyanyan tan pgata pama- ragrayanya ring thani bala . yapwan hana kaharép sang prabhu rikang wisaya punpunan sang hyang sarwwadharmma, byët hajyanan, lakwa lakwan, pinta palaku salwiranya kewala katëmwa ri mpungku dharm- madhyaksa juga, tan kahawa ta sakeng thani bala, kunëng kolahulaha sang hyang rajapracasti an pinúja denikang wisa | b. 6a. 4. 5 UI 192 ya punpunan sang hyang sarwwadharmma, amagutapajöng kuning, acu- ringa rahinawngi, ndan haywa tekang wisa ya punpunan sang hyang sarwwadharmmanghiras waték, angiwwa rare, abanwabanwa, apugata awarawaranga ri khalanikapujan sang hyang rajapragasti, muwah kawnangaknikang wisaya punpunan sang hyang sarwwadharmma /ha lang kalagyan, paryyangan, mwang dharmma jumput, ri kalanyan pa- müja ri sang hyang prasada kabhaktyan sowang sowang, wnang ajnwahalang, asumping tunjung siniwak, muwah anugraha eri maharaja amaluyakën kaswatantran sang hyang sarwwadharmma, tan kaknana de sang wisaya punpunan sang hyang sarwwa : dharmma ri pamdang tanghiran, pakudur panghurang, pakris, pasrah anganggwawali, tuwuh watu, huri panak, kémbang ipöng tutuûjung, tépél sang ratu tunggak ning ga- ryyang, nawagraha, nagapuspa, wnanga nusuna salö, aguntinge ruhur bale, wnangaûjamaha kawula, amupuha kawulenakwakë n, amupuhbangrahana, ingirup ingirir ing parud amangana salwirning rajamangca kadya ngganing badawang, wdus gunting, karung pulih, pjahaning rara, asu tugél, ananéma kamale rumambati ngumah, ananêma kémbang kunêriharëpan, ananëma galuguh, adrwyapa- téténgahan aja ngwagading, ikang juru kula, mangkana rasanyanugraha err krtanagara, ri wisaya punpunan sa rwwa dharmma sakawat bhümi janggala pangjalu, ri wruhanikang sakala- Jana ryyaticayanikadharmmapara yanan cri mahäräja anpinakekacchatraning sayawadwipa, maluyakën pa- ngekt krtabhami janggala pangjalu, matangyan dadi ta sang hyang räaja pracasti, malawölawö krtanaga ra, magëhakën kaswatantran sang hyang sarwwadharmma, sampun umunggwing ripta, hinlëpan pitawastra, pinangkwa kén irikang wisayadharmma samadaya, ri sanmata paratanda rakryan makabehan, manghaturakni AaSDe . gea tathagcasanmya dharmmagca janakinarayawrttam, mangkana pwa, 193 . kang wisayadharmma, sa( )na, ka, 1, su, 3, ri grr maharaja pamuspanyan sampun krtanu ‚ graha, kunéng ri sdënganya hanang ruddhbämungkilmungkila ri rasa sang hyang rajapracasti, salwiranya ‚ yadyan caturwarnna, brahmana, ksatriya, wecya, gudra, athawa, catura- crama, brahmacari, . grhastha, wanaprastha, bhiksuka, makadi sang prabhu mantry anagata, mwang pinghayakurug anakthani ya ‚ wat umulahulahi rasa sang hyang raja pracasti, tan atguh karaksan 1 kaswatantran sang hyang sarwwadharmma tasmat kabyët karmmaknanya, sakula gotranyamuktya phalaning pataka, mahapataka, atipata . ka, phalanyan mangulahakën hanyayaprawrtti, kawulakan de sang hyang trayodaga saksi, a ditya candra panilonalagca, dyoh bhümirapohrdayam yamacgca, ahageca ratra yo rajanugraham hatwa, mohat murkho naro hi sah, paraparakulais sarwwaih, rorawam yantu sarwwada, yawat bhu tanikah srstwa, tawad janmi punar yyadi, ksudra jantu garirani, prap- nuyarcea narodhama, ya ‚di syan manusibhutah, kliwah kustagea bamanah, an( )omattohyapasmaro, kubjah pa . ngguh kunis tatha, nahan katmahanyan dadi wwang ri huwusnyan tu- mémpuh ring maharorawa || a . stu astu, astu || om namaciwaya || o || LXXX. Steen, afkomstig van Petoeng-amba (afd. Blitar, res. Kediri), thans als no. 63 in de Verzameling op het regentserf te Blitar, waar hij in Rapp. 1908 p. 43 beschreven wordt als „een accoladevormig afgedekte steen van andesiet, staande op een vierkant steenblok, waarmee het een geheel vormt — in afmeting 0.51 M. lang, 0.48 M. breed en 0.81 M. hoog met 9 regels groot onregelmatig ingekapt schrift met letters van 0.03 M. tot 0.04 M. hoog”. In Notulen 1801 p. 4 deelde Dr. Verbeek mede, dat deze steen het jaartal 1191 geeft (vgl. Verbeek p. 270). Abklatschen worden vermeld Not. Ll. p. 5 en 1893 p. 112, naar aanleiding waarvan Dr. Brandes op p. 121 berichtte, dat de zin van het opschrift, hoewel de meeste letters groot, duidelijk en goed gespaard zijn, niet te vatten schijnt te zijn. Thans abkl. Oudheidk. Bureau no. 297 en 361. 1) De eerste strophe is Indrawajra. Noot van Dr, Brandes. AR URINE Voorzijde. oe On LON ‚ paraduhan panumbanga bu . yut 1 kamburan banak tiwir padagangan buyu . Deca rana kulumpang tan ba . ya makaribotan ‚ but gaga kale a „le krdudulipas ba .t lëbu kumaulus ‚ mangkana ryyama + “Achterzijde. . lëlëbak jubung ruh kbo ‚ tugar agrika dadi a . ngulihing gorone kabayan but lëbu pa ksa pauiweng turangga juga pit muwah sira paraguru ka uihan karma . sang hyang mandala ta ‚n na herik parih Eerste zijkant. swasti wa ‚ sira juru „ makaka 8 „sir kbo ‚ lampang ‚ sampung ka „suk sigi Tweede zijkant. sampu ‚ n kagasen de sama halili gih maka 194 6. behana 1.t|| 8. tlas karuhu 9. para pe me LXXXT. Koperplaten, gevonden op den Goenoeng Boetak (afd. Modjokerto, res. Soerabaja), thans verloren. De serie bestond: uit minstens 13 stuks, waarvan er tien uit afschriften bekend zijn, respect. te vinden in Raffles Hist. of Java II (p. 59, (63) en App. Ip. COXXTX—_COXXX (CXXXVI—_CXXXVID, Verhand. Bat. Gen. VIII (p. 829), een bundel van den Panëmbahan van Soemanap, thans te Batavia (Not. 1886 p. 46) en voorts in de Rijksuniver- siteitsbibliotheek te Leiden wit de nalatenschap van Mr. Rau (Not. 1888 p. 52 sq, Tijdschr. 47 p. 459 sq.) Voor de wijze, waarop uit deze gegevens een geheel werd samengesteld door Dr. Brandes, zie men Notulen 1886 p. 438 sqq., 1888 p. 52 sq. en 131, op welke laatste plaats het volgend resultaat bereikt is: plaat 1. Raffles, Rau E 2. Panëmbahan n 9e É ; Verh. VIII; Rau e 4,5 Rau 5 6. Verh. VIII; Rau 5 de ontbreekt 4 8 Rau k 9. ontbreekt zt AO le „ 18. vlgg. ontbreken. Het eerste deel der inscriptie (pl. 1—6) is reeds door Dr. Brandes uit- gegeven in Pararaton p. 77 sqq., waarheen verder verwezen kan worden voor nadere bijzonderheden; dit gedeelte is hier niet nog eens overgedrukt. Daar- entegen volgen hieronder de overige platen volledig terwille van het verband, hoewel van plaat 11 en het begin van 12 reeds een transscriptie te vinden is in Pararaton p. LI. EEL 8a. tanta kang samasanak 1 kudadu pamüja 1 err maharaja, ka 1, su 5, wdihan sayuga, rakryan mahamantri katrini hinaturan pasëk pagéh su 1, ma 4, wdihan sahlai sowang, sang pranaräaja, sang nayapati sang aryyabikara, sang aryya wiraraja, hinaturan pasëk pagëh, su 1, ma 4, wdihan sahlai sowang rakryan ka(nu)ruhan, rakryan dmung, rakryan apatih, hinaturan pasëk pagëh, su 1, wdihan sahla: sowang, sang pam- get (t)irwan, sang pamgëti pamwatan, sang pamgëti jamb(i), rakryan duru (lees: juru) krtanagara, mpungkwi padlëgan, hinaturan pasëk pagéh, su 1, wdihan Sahlai sowang, samgët 1 langa, wineh pasëk pagëh, ma 1, 8a bikara-dikara. Verhandelingen Bat, Gen, Dl, LX, 13 b. Va en 10a. 196 wdihan sahlai, kunêng gati nikang samasanak 1 kudadu, an sampun dadi sima lmahnya, pindah awaknyan dharmmangega, manghaturakën ta pang- ragaskar 1 sang hyang dharmma i klême, ma 2, ha 9 hayap rwang wa- salyan daténg 1 kala mujan sang hyang dha(r)mma, kunéng parimana mi lmah nikang sime kudadu, ring pürwwa, akarwan kali lawan ecëlag, angidu- lamnè(r) sangkeng pürwwa, akarwan kali lawan jëlag, angetanamnér lor 1 talaga, asida(k)tan lawan jelag, angidulamnër wetan i talaga dudug tkeng agneya, anuju rawa i pakandangan, asidaktan lawan jëlag, angidulangulwan sankeng agneya, dudug tkeng daksina, asi daktan la(wan) wukir, muwah angidulangulwan sangkeng daksina, dudug tkeng nairiti, asidaktan lawan wukir, aloramnër sangkeng nairiti, asidaktan lawan wunut, ménrasangaloramnêr wetan 1 gunung gunung asidaktan lawan mangunèng, muwah angaloramnër akarwan kali lawan mangu- néng dudug pat tkeng pagcima, muwah mangaloramnér sangke pagcima, akarwan kali la bontbreekt. n, mwaug salwi(r) ningkipan, tuhanambi, juru gosali, juru huùjëman, ma(ng)rumbe, magunje, tuha judi, tuha dagang, pawulung, pawung kunung, pakalangkang urutan, dampulan, tampë sisir, skar tahun, pawuwuh, sipat wilut, jukung, panginangin, pamawacya, lopan, panrangan, pabaye, maprayagcita, panigangblah, pand(e) mas, panatat, pangrä maninga- wur, pasukalas, tikëlanggas, wli tambang, wli hapu, wli harèng, wli panjut, widu, mangidung, migra hino, migranginangin, pobhaya, paka- rapa, pawalanda, pawulungwulung, kdi, sambal, sumbul, hulun haj, jëngi singgah, pammasi, ityewamadi hiwan tan tama irikang sïime ‘kudadu, mwang sasukadukanya, kadyangganing mayang tanpawwah, walurumambating natar, wangke kabunan, rah kasawuring natar, wak- capala, duhilatén amingisakén wuryyaning titir, hastacapala, mamuk, mamungpang, tutan, tdasningmas, angcapratyangga, danda kudanda, mandihaladi, kewala samasanak ri kudadu, atah pramana ri sasukaduhkanya, mangkana rasa ny anugraha gr) maharaja, tan tolaholaha de sanganagata prabhu tkari dlaha ni(ng) dlaha, kunëng pinétëk, err maharaja irikang samasanak ri kudadu, haywa tan sama t&kwan mamrihakën eri maharaja ring samara- 8). cölag-jilag. 1 la. 12a. 197 karyya, makapagyëna tan wilambiganyang hiringaringe tatkala panglurug, err maharaja, sangkëp julwaring saïjata, tanparihnanganya sdënganyan bana durjana, parangmuka 1 lbu paduka gr1 maharaja, nguniweh yan hana carakaning catru manibanibamangahwaya, sikëpënya wwatakénakénya ri erl maharaja, haywa tan kumaya, tnakën turunyanugraha paduka cri maharaja amagëhakën vi kaswatan- tranikang sima ri kudadu, irikang kala manghaturakén ta samasanak ri kudadu ri err maharaja pasëkpasëk, ma su, 10, wdihan rajayogya, rakryan binihaji, ma su, 8, kinapatanira, eri jayanagara, mä su, 4, mwang sang mantri katrini, rakryan mantri hino, ma st ma 4, rakryan mantri sirikan, ma sù ma 4, rakryan mantri halu, ma st ma 4, umingsori paramantri ring pakirakiran, sang pranaraja, ma su ma 4, sang nayapati, ma su ma 4, makapramuka sang aryyawiraja, wineh pasëk, ma su l (?) ma 4, mwang sang wyawaharafwyalw(ijechedaka, samgët (t)irwan, ma 10, samgët jambi, ma 10, samgêët pamwatan, ma 10, pungkwi padlëgan, ma 10, mwang rama tpi siring, ri tlas ning maweh pasaksi, ri tanda rakryan makabehan, mwang rama tpi siring, somilu ri kasusukan 1 tan stma ri kudadu, pinarnnah teka sajì sangakurug, kadyangganing hayam, hantiga sasiringnya sawidhiwi- dhananing manasak sima ring lagi, ngkane sorning witana, munggwi ning pasabhan, mamuja ta sang wiku sahopakara ring dikwidik, mang- glar bhutabali, mwang yajüa ring dewata, ri huwusning mamtija man- diri ta sang makudur mwang samgét ryyayyam tyas, huwus motara la sanga? (sanggha), makalambi sangke harëp, amukamukan bandhana, mandélan pana (lees pada), hinarëpakning mangheyakuruganak thani ngkane sorping turumbukan, lumka s tekang makurug manguyutuyut, mantëk guluning hayam mamantinga- kén hantiga humarëp ring krodhadega, angutumanapathani, zmangmang sumambat ri sang minangmang ring dangu, makaprayojana ri kapra- tisubaddhanikanang sima ri kudadu, tan hana ningamungkil mungkilang- ruddha marawagamariksirnnakna mne hlëm, tka ri dlahá ni dlaha, nihan lingnya, om indah ta kita kamung hyang haricandanagastya mahars(i), pürwwadaksinapageimottarorddhadhah, rawi caci ksityapas teja waywa- kaga, dharmmahoratrasandhyatraya, yaksa raksasa pigaca, pretasura garu- dha gandharwa kinnara mahoraga, yama baruna kuwera bacawa putra 105. hiringaringa-hiringiringa; kumaya-tumaya; 115 mandsak-manusuk; maneghe-panghe; 124 om-um, 198 dewata, pancakugika garggametri kurusya pataüjala nandicwara maha- kala, sadwinaya, nagaraja, durggadewi ca b. turagra, anakta hyang kalamrtyu bhutagana, sahananta mangraksa bhumi mandala, kita kewala sang sinangganing prthiwimandala, kita tumon prawrttining sarwwapranl ri rahineng kulêm, kita manarira umasuk 1 sarwwabhuta, at réngyëkën ike sapatha samaya mangmang mami ri kita kamu(ng) hyang kabeh, ikang samaya sapatha sumpah sinrahakën mami ri kita, yawat ikang wwang kabeh magöng admit salwiranya, yadyapin caturagrami, brahmacari grhastha, wanaprastha bhiksuka, athaca, catur warnna, bhrahmana, ksatriya, wegya, cudra, mwang pingheyakuruganak thani, yawat umulahulah 1 sarasanyajha eri maharaja, irikanang sima ri kudadu, mne hlëm tka ri dlaha ning dlaha, tasmat karmmaknanya, parikalanénta ya wehén sang 13aaomttbirtetenlt? LXXXII. Steen van onbekende af komst, staande op het regentserf te Bhitar (Ver- beek p. 272) en Rapp. 1908 p. 50 onder no. 82 aldus beschreven : „andesiet, dakvormig afgedekt, hoog 1.46 M., grootste breedte 0.77 M., kleinste breedte 0.58 M., dik 0.27 M., aan de voor-, achter en dikte-zijden beschreven met ingekapt oud-Javaansch schrift, op de voorzijde ten halve uitgewischt, op de achterzijde nagenoeg geheel”. Abklatschen worden vermeld Not. 1891 p. 5, 1895 p. 122; Oudheidk. Bur. no. 482. Dr. Brandes deelde Not. 1895 p. 121 mede, dat deze steen „een piagëm draagt van (aka 1286, maar waarvan de herkomst onbekend is. Reeds aan het schrift, dat hoekig en scherp is, is die betrekkelijk geringe onderdom van het opschrift te onderkepnen. Ook hier is het stuk weer in rondloopende regels in den steen gebeiteld, en ongelukkig de steen, aan de voorzijde vooral, miet ongeschonden gebleven. Behalve den naam Wilwatikta (— Madjapahit), treft men hier ook den naam Dahanarajya (Daha?) aan”. 1. loll swasti cri (gakawar)sat(ita) 1286 crawanam(asa) 2. mandala madhuradi LXXXIII. Tien koperplaten, 37 X 12.5 c.M., gevonden in 1884 en 1885 te Sido- teka (afd. Modjokerto, res. Soerabaja), thans als E 25 in het Museum te Batavia (Not. 1884 p. 111 sq, 1885 p. 1). Dr. Brandes deelde in Not. 1886 p. 48 sq. mede, dat de oorkonde uit 1245 caka was en dat verscheiden termen overeen- kwamen met die van 1216 (hierboven no. LXXXI). la. lol) swasti eri gakawarsatita, 1245, marggagiramasa, tithi pancadagi eukla- paksa, tung, u, ang, wara, krulwut, prrwwasthagrahacara, adranaksatra, 2 dhu-du. la. adra—leg, ardra, b. Za. b. 199 rudradewata, barunamandala, brahmayoga, wijayamuburtta, yamapar- wweca, wawakarana, mit(h)una ragi, irika diwaga ny ajùa paduka grr maharaja, rajadhiraja pa(ra)megwara, cri wiralandagopala, acanggarahut- taraya, parinataranakarajanyapukungakotipunjapinjarapadarawinda, aga- mitarananipubaratiräjagirageeda bhayanaka, wijitaripu kuladayita jalanicaya puramandalarnnawa, sakalasujananikarahrdayakumuda wikaganigakara, alalapratipaksanigandhakaraksayadiwakara, _wipraksatrobhayakulawigud- dha, eri sundarapändyadewadhiewaranama rajabhiseka, wi ’ e 5 e ’ kramottunggadewa, tinadah de sang mantrr katrini, rakryan mantri hino dyah err rangganatha, aratibhayangkara, rakryan mantrr sirikan dyah kamegwara, aninditalaksana, rakryan mantri halu, dyah wiewanatha, awaryyanujabhrma, makapurassara rake tuhan mapatih ring daha, dyah purusegwara, ranarikampanakarana bhujaparakrama, saksat pranalam- ratisubaddhakën sthiratara ni palinggih rr maharaja siniwi ring kana- kamanimayatoranakalpawrksa, samering mwang rake tuhan mapatih ring majhapahit, dyah halayudha, aganita gunäninditalaksana, umingsor 1 paratanda rakryan ring pakirakiran makabehan, rakryan dmung pu samaya, rananggabhirama, rakryan kanuruhan pw anëkakan, samarari- senantaka, rakrya n rangga, pu jalu, rananindyabala, rakryan mapatih ring kapulungan, pu dedes, wiraniwaryya, rakryan mapatih ring matahun, pu tanu, ranaturasaha- ya, muang sang mantri wrddhenggitajùa, sang aryya patipati, pu kapat, paramanindita( )atya, sang aryya wangcaprana, pu mëénur, ranaranggabha- rana, sang aryya rajaparakrama, mapaùji elam, nayawinayanindita, sang aryya Jayapati, pu pamor, atisatyanukula, sang aryya sundaradhirajadasa, pu kapasa, sa(ka)lagramaruragaguna, sang aryya rajadhikara, pu tanga, satatanayatigïüksmacintanatandrita, saksat pinekabahudanda crt maharaja an satata umalocita ri karaksaning sayawadwipamandala, tan (awuntat sang dharmmadhikarananyayanyayawyawaharawiecedaka, sang pamgët i tirwan, da ng acaryya ragawijaya, mapaüji sahasa, nyayawyakaranaparisamapta, sang pamgëét 1 kamuhi, dang acaryya wicwanatha, mapaji paragata, sang- kyagastraparisamapta, sang pamgët 1 manghuri, dang acarvya (_)hanätha, uyayawyakaranaparisamapta, sang pamgët 1 pamwatan, dang acaryya dharmmaraja, nyayagastraparisamapta, sang pamgët 1 jambi,-dang acaryya la acangga-ablangga; pukunga-mukuta; 2a tawuntat-kawuntat; 2 kamuhi — leg. kandamuhi. 4a. 200 giwanatha, nyayawyakaranaparisamapta, dharmmadhyaksa ring kacaiwan, sang pamgéët i ranu kabayan, dang acaryya smaranatha, nyayawya- karanaparisamapta, dharmmadhyaksa ring kasogatan, pungkw i padë- lëgan, dang acaryya kanakamuni, boddhatarkkawyakaranaparisamapta, 1 _pingsor ny ajha gr maharaja, kumonakën irikang wanweng tuha Haru, muang 1 kusambyan, padamlakna sang hyang ajna ha ji pragasti tinanda minadwayalaücana, thani watek atagan janatosan, ( Jeihna nikang tuhaùaru muang kusambyan, an sinuk sima swatan- tradégringgit, sambandha, gati dyan makaradhwaja, manghyang waranu- graha eri maharaja, ri dadyanikang tuhanaru muang kusambyan susukén sima swatantradëg ringgit, makaphala kaswatantrani sawka dyah maka- radhwaja, muang mêntasaknang kulawargga ring tuhanaru muang kusam- byan, maryyakaparatantra, kadi tingkahnya ring puhun malama, kewala sIma swatantradëg ringgit, mangkana rasa ni panghyang dyah makara- dhwaja i paduka err maharaja, phalaphala ning drdabhakti ri gr1 maharaja abhimata dyah makaradhwaja, muang ri wruhanikang sakalaloka ri ka- dharmmaparayan dyah makaradhwaja, muang ri tan alangalang pamrih dyvah makaradwaja, makadada ha swajiwita kuminkin sthiratara ni palinggih crm maharaja sini- wining sayawadwipamandala, umisi laksana ning suputra, ikang drda- bhakti satata umalocita ri tanpanasarasangkeng maryyadayukti, kewala tumirwa kapararthan cri mahaäraja, sumaphalakna sih eri maharaja satatamaramarah ring heyopadeya, ika gati dyah makaradhwaja mang- kana, matangnyan turun waranugraha gri maharaja api tuwin enak wruh Gr1 maharaja an tuhutuhu kuladipakaanggëh dyah makaradhwaja putra de eri maharaja matangnyan inayubhagya rasa panghyang dyah maka- radhwaja de eri maharaja, makaphala wruhanikang sakalajana m1 ka- dharmmestan ri maharaja, ikang tan wnang tan masih ring uwus mula- hakén dharmmaning sewa kottama, muang tan pgat ning kaparahitan imulahakën grr maharaja, an tuhutuhu wisnwawatara inadhisthana sang paramasujana pinratista, irikang rajya 1 majhapahit kangkën prasada, makapranala rake tuhan mapatih dyah purusegwara, makapunpun anak ang sayawad wipamandala, makangea ikang nüsa madhura tanjungpuradi, yatamijilakën ayabya- yaning sakalajanansatata bhakti mangarccana ri paduka cri maharaja, b. Da. 201 muang po dapawwat nikang ntüsapanüsa kangkén pangragaskar gati- nyantan kalugan praptangkën pratiwarsa, matangyan enak ta pangarccana nikang sewakottama mulahakën kaparahitan muang rumaksa tguhan ing swadharmma kangkën kriya japa samadhi ning manghyang turun 1 waranugraha cri maharaja, an prasi ddha wisnupratiwimba makawyakti, wnang err maharaja wigrahanugraha ring sakalajana, dyah makaradhwaja pwa yogya turunana waranugraha, matangyan dinadyakën ta sang hyang aja haji pragasti tinanda mina- dwayalanearna, kmitana ni samasanak ing tuhaûaru muang kusambyan sinusuk simadëg ringgit tan kaparabyapara kadi tingkahnya ring puhun malama, anghing samasanak ing tuhanaru muang samasanak ing kusam- byan atah pramana ri salëbak wukirnya, tkeng gaga rënéknya, kunèng parimana ni lmah nikang tuhanaru, muang kusambya(n), ring purwwa, asidaktan muang ika pamulung, mangidul méntas ing lwah, dudug ing agneya, anuju tugu kulumpang, sapakliran muang pamulung, muang ka- walëdan, muang ikang wadu tngah, mangulwan mluk a ngidul angulwan, tkeng daksina, sapakliran muang wanu tngah, muwah angulwan mluk, angidul angulwan muwah angulwan amnèr tke pinggir ing lwah, sapakliran muang wanua tngah mangidul atut pinggir ing lwah, mangulwan atut pinggir ing lwab, dudug ing nairiti, sapakliran muang wanua tngah, muang padada, möntas angalor sapakliran muang pa- dada, mangalor muwah tkeng paccima, sapakliran muang padada, mangetan mluk angalor aniku lalawa, mangalor amnêër dudug ing bayabya, sapakliran muang bana, muang pangeran, mangetan anutug ing uttara, sapakliran muang pangeran, muwah mangetan dudug ing aiganya, sapakliran muang pangeran muang pamulung, mluk angidul angulwan matra, muwah angidul amnèr tkeng puürwwa, sapakliran muang pamulung, samangkana hingan i lmah nikang tuhbaïaru, muang ing kusambyan, hana ta sawah phalacrama pangrënanikang samasanak ing tuhaüaru i dyah makara- dhwaja, sawah t&mpah, 1, blah, muwah ikang samasanak ing kusambyan asung pangréna 1 dyah makaradhwaja sawah t&mpah, 1,'‘ika ta katëmwa kalilirakna tke dlaha ning dlaha kabhuktya deni sasantana pratisantana dyah makaradhwaja, tan kawungkilwungkila de samasanak ing tuhanaru, muang samasanak ing kusambyan, apan uwus parnnah phalagrama dyah makaradhwaja, mangkana krama nikang sima i tuhanaru, muang kusam- byan, kunëng tingkah nika kalih, kewala stma swatantradëg ringgit tan 4a nus&panusa leg. nusaparanusa. b. Ya. b. 6a 202 kolahulaha de sang prabhu mantry anagata, tke dlaha ning dlaha, muang tan kaparabyapara de ning nayaka parllaya, tan kneng turuturun sagëm sarakut, bwat hajyan agëng admit lakwalakwan adoh aparë, muang tan katamana deni winawa sang mana katrini, lwi(r)nya, pangkur, tirip, muang pinghe wahuta rama, lawan sakweh ning mangilala drwyahaji, wuluwulu parawuluwulu agëng admit, makading micra paramigra, panghurang, kring, padëm, manimpiki, paranakan, limus galuh, mangriüci, manghuri, parang, sungka, dhura, pa- ngaruhan, sungging, pangunèngan, tajl, watutajëm, sukun luwarak, raka- sang, ramanang, piningle, katangaran, tapahaji, airhaji, malandang, Ica, lablab, kukap, pakuwangi, kutat, tangkil, trëpan, watu walang, salyut, maniga, pamanikan, sikpan, rumban, wilang wanwa, wi Jikawah, panggare, tingkis, mawi, manambangi, tanghiran, tuhadagang, tuhanambi, tuha judi, juru gosali, mangrumbe, mangguüje, juru huüjëman, juru jalir, pabisir, pawuruk, pangjungkung, pawungkunung, pakalangkang, pakilingking, linggang, srépan, karërëngan, pulung padi, pawlangwlang, pakuda, pahaliman, urutan, dampulan, tpung kawung, supgsung, pangu- rang, wli tamba, wli hapu, wli panjut, wli wadung, migrahino, migrangi- nangin, pabrësi, pakatimang, palamak, sinagiha, sahulun haji waték 1 jro, ityewamadi kabeh, tantamatah irikang sima i tuhaûaru muang ing ku- sambyan mangkana tekang suka duhka, kadyangganing mayang tanpaw wah walu ru(ma)mbat ing natar, wipati wangke kabunan, rah kasawur ing natar, wakcapala, hastacapala, duhilatën, hidukasirat, amijilakën wuryyaning kikir, amuk, amungpang, ludan, tutan, angcapratyangga, danda kudanda, mandihaladi, kewala samasanak atah pramana ika kabeh tkeng mieraüëm- bul, amahang, anglata, anggumarang, anarub, anulang wungkudu, anang- wring, angubar, angapus, amdèl, anggula, angdyun, amubut, agawe suri, agawe kisi, wusuwusu, payung wlu, mopih, anipah, rungki, anganama- nam, aïjaring, anëpis, anawang, amisandung manuk, anangkëb, akalakala, angrajut, yawat umunggwirikang tuhanaru, muaung kusambyan, kewala samasanak atah pramaneriya, muang sadrwya hajinya muwah madr wya ta samasanak padagang, lwirnya, atitih saprana, abhasana, sadasar, angawari, sadasar, angujal, satuhan, adagang bakulan, sa isi ning gaga, sa isining sawah, sa isining rawa, sa isì ning sagara, sa ìsì ning rwang, alih prana hmganya, angulang kbo, 20, kbonya, angulang sapi, 40, sapianya, parttaya — leg. pratyaya; 7a anglata-anglaka. 8a. Va. 205 angulang wdus, 80, wdusanya, angulang celeng, sawurugan celenganya, an- gulang itik, sawantayan, agulungan, sarangkang, angarah, rwang lumpang, pande wsi, pande dang, pande mas, pande gangsa, pande dadap, amaranggi, kapwa rwang gusali, alukis rwang pajaran, undahagi, satuhan, acadar, rwang pacadaran, atwih rwang widay, amalantèn, rwang pamalwan, ika ta hmgan i sambyawara nikang tuhanaru muang kusambyan, kinalihanya, kunëng yan lwih sangkeng pahinmgan iriya, kaknana, ya de sang mangilala drwya haji sapaniskaranya, tuhunikang kinawnangakën samasanak ing tuhaüaru muang kusambyan, rikawëhaming rare sutakadi, curing kinang- syan, amaguta pajëng tiga warnna, agilanggilang ampyal gading, askar katangkatang, makawaca, gëlung grët, asëndi wulung, tinuntun ing alang- alang, apangharêp gënding, anukana kawö, kukuwaka, luwëluwër, wrtti- wali, kala, angkuca, anandang, salwirning ratna makadi manik agëng, apa- warana banantën, amanah kukulan, anuntun celeng, atkën, walira, gucyan, ungangan, tulis wteng, andelan susu, dinulang ing madhu parkka, santi, pasilih tamping, pasilih galuh, pa silih kambungan, pasilibëning kdi, pras watang, pras bundêr, präs cira, pras grisadi, pras siddhayuga, pras tuwuhtuwuhan, aglang mas ring tangan ing suku, anandang tinulis ing &mas, palungan pinikul inulësan banantën, anunggi rare yanggënding gënding, apangaùjur t&ewëk, wnang angudasapyakluhanapahangan, anuntuna talyasabuk, cawët, wnang amuk- yak rajamangs Û 1h ali s1rë tyakna rajamangsa, prang gdang yan polih, maling wnang usirën ing kawula ming(g)at, ndatan ulih nyanginggatakën, wnang usirén ing maling tls, tahirën yanpahutang, wnang aùjamaha rare kawula, mang- kana kinawnangakën samasanak- ing tuhaüaru muang kusambyan, ri tlasnyan paripürnna pagëh anugraha grr maharaja, manghaturakén ta samasanak 1 tuhanaru muang samasauak ing ku sambyan, pamuspa 1 cri maharaja, sayathagakti, muwah paratanda ring pakirakiran makabehan, inaséan pasëk pagih yathasambhawa kading lagi sowang sowang, muwah parasamya sapinakawadana nikang thani sakaparë, inaséan pasëk pagëh saparikramaring lagi, ri tlas ning adrun pasëk pagëh tiningkah ta sajt ning awaju, raweh, wadihati, akudur, saha- pirak, ma, 1, wdihan sahle sowang maugdiri tekang wadihati ring sabha- maddhya 1 sor ning turumbukan, tlas mottarasangga, mamukhawandhana, makalambi sangke harëp, mandèlan pada, sahawidhiwidhana ning anusuk 8b grisadi-brisadi; tahirén—leg. tahilén. b. L0a. 204 sIma ring lagi hinarëpakning anawaju hanak thani, lumkas tekang akudur manéték gulu ning ayam, amantingakën hantiga, humarëp ing krodha- deca, mamangmanes manapathe, sumawakcang ) o ’ o minangmang ring lagi, lngnya, om indah ta kita kamu hyang hari- candana agasti maharsi, pürwwadaksina pagcimottara urddham adhah maddhya, rawi cagi prthiwy apas tejo bayw akaga, dharmmahoratra, san- dhyatraya, yaksa raksasa pigaca pretasura gandharwwa kinnara maho- raga, yama baruna kuwera basawaputra dewata, paücakugika nandicwara mahakala sadwinayaka nagaraja durggadewr caturagrama, ananta hyang kalamrtyu, sakweh ta bhutagana, kita prasiddba rumaksa ng yawadwi- pamandala, kita sakala sakst tumon adoh aparë, ring rahineng kulém, kita umasuk ing sarwwabhuta, drngë teking sapatha samaya pamang- mang mami ri kita kamu hyang kabeh, yawat ikang wwang agéng admit sawakanya, yadyan caturwarnna, brahmana ksatriya, wal cya, gudra, athaca, caturagrami, brahmacart grhastha, wanaprastha, bhik- suka, mwang pinghay awajuhakurug anakthana, makadi sang prabhu man- try anagata, yawat umulahulah ri kaswatantranikang sima 1 tuhanaru, muang kusambyan, muang ngaruddha mungkilmungkila, mari ksirnna- kna, mne hlëm tka ning dlaha ning dlaha, ngüningumi yanpangdahuta sang hyang upala sima, angalihakna ri tan yogya unggwananya, sal- wiraning manglilangakna kaswatantranikang sima i tuhanaru, muang kusambyan, jah tasmat bwat karmmaknanya, patyananta ya kamu hyang, dayantat patyani ya, yan aparaparan, humaliwat ata ya ring tgal sahutèn ing ula mandi, ring alas manglangkahana mingmang, dmakën dening wyaghra, ring wwai sanghapèn ing wuhaya, ring sagara, sanghapën dening minarodra, prangprang, timinggala ma hagila, ula lampe, yan turun kapagute lunecip ing paras, kagulungeng jurang parangan, kasömsöma rëkrémpwa yan humaliwat ri sdèng ing hudan, sambëörën dening glap, yvan anher ing umah katibanana bajraeni ’ o 5 le) Ohnas tanpanoliha ring wuntat, tarung ring pangadëgan, tampyal ring kiwa 5 ) le) te) le) 5 ’ te) ’ uwah 1 ri tngënan, r&mék (k)apalanya, bubak dadanya, blah wtèngnya, wetwaken dalëmanya, cucup utëknya, inum rahnya, mangan dagingnya, pêpédakën wkas 1 pranantika, wawa riug maharorawa, weha muktya sangsara, phalanya n angulahaku anyayaprawrtti, kawulatan de sang hyang trayodaca saksi | astu, o(ng), siddhir astu (|o || Wb drneé leg. dréngö; 10a thana-thant 205 LXXXIV. Steen, afkomstig wit de residentie Soerabaja, thans als D. 38 in het Museum te Batavia; abklatsch Oudheidk. Bur. no. 242 en 243. Dr. Brandes beschrijft hem in den Catalogus (p. 885 sq.) aldus: „Fragment van een grooten steen. Aan de bovenzijde ontbreekt een klein stuk, aan de benedenzijde vermoedelijk het grootste gedeelte van den steen. Dwars over de voorzijde, van boven naar beneden, is een breed stuk uitgeslagen. Licht blaauw-grijs. Verweerde andesiet-breccie Typisch oud-Javaansch schrift van oostelijk Java, op de voorzijde 16 onderbroken of fragmentarische regels, op de achterzijde 15 regels, die meerendeels slechts gedeeltelijk te lezen zijn, op de rechterzijde 12 en op de linkerzijde 13 regels. Afkomstig uit het Soerabajasche, uit den boedel van den Heer Ni endensen Hoog 78; sed van boven 88, van onderen 79; dik 23. — De volgorde is voorzijde, rechterzijde, achterzijde, akerzijde waar het opschrift eindigt met dezelfde Sanskrit strophen als meu aantreft in den pracasti van Hayam Wuruk (Caka 1295) en aan het einde van het wetboek Purwadhigama’”’. Hieraan knoopt Dr. Brandes t. a. p. een beschouwing over de konings- familie vast, welke hij later herzien heeft in Pararaton p. 120 sqq., waar tevens het begin van de inscriptie getransscribeerd is. Verder zie men nog over deze oorkonde Kern in Bijdr. Kon. Inst. Tl. Lnd. Vlk. Ned. Ind. 7: IV p. 959 sqq. en Krom in Tijdschr. Ind. Tl. Lnd. Vlkk. 58 p. 419 sqq. (ef. ibid. p. 259), op welke laatste plaats de inscriptie gedateerd wordt tusschen 1256 en 1272 (vgl. Pararaton p. 214). Voorzijde. 1. na, tularagi, irika diwaga ny ajùa paduka err maharaja cri w(ijsnuwa(r)- ddha(ni krtana) . garamaharajadohitra, err krtarajasajayawarddhanamaharajaputrika, ma 8%) ninditajagadi 9. cwara, sakalayawamandalabalyadiparadwipekacchatra, aticayadharmma- jüana (r)yyacesaksa, tribhuwano >. ttunggadew1 jayawisnuwarddhanmmama rajabhiseka, cri bhatara krtaward- dhana mahar(aja) ‚ sahawarata, 6. mwang ajba ri mahalaksmyawatara, dahanagaryyadhistitanantawikra- mott(ungga) ara rupanrtta Zell mal ika, sajjanahrdayakumudaragangkasadrga, dyah wiyat, eri winama raja 8. bhiseka, bhatara cri wijayarajasa maharaja bharttasahita, iniring deny ajha mara, ajanma 9. cuddhabhuwanegwara, jiwanarajyapratistita, dyah ayam wuruk, bhatara grr ra(jasanagara) (n)ama rajabhi 5. sahawarata-sahacarata. 1 l 1 1 mk 0. Jl 8. 4, [ed € 5 Jt, EG ur b=Ssessns ke ur 206 seka, makamanggalyajna bhatara krtarajasapatni, buddhamargganusari, tina(dah dening ma)ntri katrini rake mantri hino, ri kahuripan, dyah sonder, rake mantri sirikan dya(k) Gecwara, ra ke mantri halu, dyah ipoh, nadsbita # katrini, kapwa sugilasurupa, umi- (ngsor) 1 tanda rakrya n makabehan, sang wrddhamantri, sang aryyadewaraja, pw aditya, sang aryya dhiraraja, (pu) narayana ‚ rake mapatih ring majhapahit, pu gajahmada, rake mapatih ring kahu- ripan, pu ‚ rake dmang, pw alus, rake kanuruhan, pu bajil, rake rangga pu ba ,‚ mang(ijri(ug ra(ke) mingg ‚ pu! mbu nala, dharmmadhyaksa ring Rechterzijde. yuta ning bahudaunda sang natha, marmma n yan tu run tanpahambal wara sanmata paduka grr ma haraja, ngkane pa duka cr1 brahmaraja, Irika ta samgat 1 tirwa n sang aryya wangeadhiraja dang acaryya giwana tha, sinarabhara mangu pacara sang hyang ajna haji pragasti, matangnya(n) Achterzijde. ni santanapratisantana paduka grr brahmaraja, ri sdénganyanta bhyasakrryopadecapari(jnanabhist)oddharasid- dhantapaksa prapaücasarabhidhana, kunang lukatnya ngka sang hyang dharmma, sa, 1, jöng, 1 3, kunang kawibhasyannya, sdapaka, jöng, 4, Jyanya, Jöng, 2, ki, 2, magraha, amaca, arajah, apadini, 2, jöng, acandi, a kalpa, abubur, abat, akayu, ahoma, adudukuk, 1, Achterzijde 4 sdapaka-sthapaka. 207 1. jöng, sowang, kunang ikanang 1, jöng, 3, jari ‚ mapakna ba 8. ye, kunang tingkah sang hyang dharmma ri prapaùcasarapura, kewala swatantradëg ri 9. nggit, tan katama deni winawa sang mana katrini, saprakara, sakweh ning 10. mangilala drwyahaji, hingan tan tamatah ri sang hyang dharmma ri prapancasarapura, 11. sang hyang dharmma ri prapancasarapuratah pramanerika kabeh muwah ma 12. drwya padagang, sarwwap(r)pat, kunang kinawnangakën sang hyang dharmma, ri kewranira 18. maka 14. (pa)rimana ni lmah sang hyang dharmma 15. ri dakst(na) Linkerzjde. hat murkko (naro) hi sah, parapa rakulaih sa rwwaih, rorawam yatu sarwwada, || yawat bhu tanikah srësta, tawaj janmi puna EO Nn r yyadi, ksudra _t ST jan tu garirani, _ _ prapnuyacca naro mk Do ‚ dhamah || yadi sya 18. t manusibhutah, kli LXXXV. Vijf koperplaten, gevonden in het gehucht Bendosari der desa Djam- bangan (afd. Trenggalek, res. Kediri), thans als EH 35 in het Museum te Batavia (Not. 1896 p. 45 sq, 64). Dr. Brandes deelde t. a. p. hieromtrent mede : „Vijf bladen, koper, van een stel dat oorspronkelijk uit zes bladen bestond, 29.5 XX 9.5 c.M., aan weerszijden beschreven met vijf regels, behoudens 1 ba-ù 8 ye-riya; 12 sarwwap(r)-sarwwapa. 208 de laatste plaat, die op de keerzijde er slechts drie heeft en ook geen volg- nummer draagt. De plaats van het volgcijter is eigenaardig, want men vindt het cijfer hier aan de voorzijde van de platen, d. w. z. het cijfer van de blad- zijde, die steeds gevormd wordt door de keerzijde van het voorafgaande blad en de voorzijde van het volgende, staat hier niet links boven maar links onder aan de pagina, waaruit intusschen met zekerheid blijkt dat er slechts één plaat gemist wordt, want het stuk is uit met de reeds genoemde drie regels op de keerzijde van de plaat, die het cijfer vijf had kunnen of moeten dragen. De acte, die in deze platen gegrift is, is een jayasong, d. 1. een jaya- patlra, of uitwijzing in een geding, tijdens de regeering van Dyah Hayam Wuruk (Qr1r Rajasanagara, Caka 1278 (?)—1811), en in velerlei opzichten zeer leerzaam. Door het ontbreken van de eerste plaat mist men het jaartal van de uitvaardiging en den datum, alsmede de omschrijving van den regeerenden vorst door middel van de gewoonlijk talrijke honorifieke titels”. Later is de oorkonde nog besproken door Krom, Tijdschr. Ind. TI. Lnd. Vlkk. 53 p. 417 sqq., waar zij gedateerd wordt tusschen 1272 en 1287. 2a. 1. geka dyah hayam wuruk, iniring denyajùa paduka err tribhuwanottung- garajadew1 jayawisnuwa 2. rddhant sakalarajamanggalabhawatipratima, lalitamanoharajüanapratapa- gobhita, sarddhanari 9. gwara muang paduka bhatara gri krtawarddhana, agesarajapranipataman- dita, sacchaya muang ajùa pa 4. duka eri wijayadewi, maharajarajagekaradhistitaninditawiryyalangkara, sakalagunapra 9. walabuddhisahita, sarddhanarigwara muang paduka bhatara eri wijaya- rajasa, sanggramawiryyalangkrta b. 1. tinadah de rakryan mahamantri katrini rakryan mahamantrr 1 hino, dyah iewara, rakryan mahamantr1 2. sirikan, dyah ipo, rakryan mantri 1 halu dyab kaùcing, umingsor i tanda rakryan ring pakirakiran ma 3. kabehan, sang aryya senapati pu tanu, sang aryyatmaraja pu tanding, rakryan dmung pu gasti, rakryan ka 4. nuruhan pu turut, rakryan rangga pu lurukan, rakryan tumênggung pu nala, sadugopikadurjjanawi 5. nigrahatatpara, mawastha patih ri pajang, samahiring muang rake juru pangalasan pu ptul nayawi 3a. 1. nayadhara, makapramuka samantringgitajùa prajalangkara, rake mapatih pu mada, sakalanitiwrha no „ spatisanggramika, pranaraksaka err maharaja pranalamratisubaddhakén pangdiri eri maharaja b. Aa. ur 209 ngkën iewarapratiwimba, gumawayakën hitakarmmaning yawadwipa- mandala, muang wigirnnaning prangmu ke paduka err maharaja, dharmmadhyaksa ring kagewan, sang aryya rajaparakrama, dang aca ryya dharmmaraja, dharmmadhyaksa ring kasogatan, sang aryya dhiraja dang acaryya kanakamuni, boddhagastrawyakaranaparisamapta, tlas karuhun pang dharmmaprawak- tawyawaharawicchedaka, sang pamgë t 1 tiruan, sang aryya wangcadhiraja, dang acaryya giwanatha, bhairawa- paksanyayawyakaranaga straparisamapta, samgêt i kandamuhi, dang acaryya marmmanatha, mapaüjyangeuman, sorapaksanyayawya karanagastraparisamapta, samgöti manghuri, dang acaryya smaranatha, bhairawapaksanyayawyaka ranacastraparisamapta, samgëti jamba, dang acaryya jayasmara, sorapak- sagangkyagastraparisama pta, samgëti pamuatan dang acaryyagregwara bhairawapaksanyayawyaka- ranagastraparisamapta samgéti kandangan rarai, dang acaryya munindra boddhacastraparisamapta, mangrasarasani sangkarigöng niya dimuktinikang wyawahari kalih, kumwapgat kawiwaksanya de sang pragwiwaka matguh ri kapaksadharmman ri dalëm nagara, marmmanikang wyawahari kalih sacchaya mampakam- pak humaturi tanda rakryan ring „ pakirakiran makabehan mintonakën paksanya sowang sowang kunëng sungan warawarah aki santana, mapaüji carana, muang sarowangnya, ki karnna, mapaùji mana- kara, ajaran reka, ki siran, ki jumput ungsun madrwya lmah punang manahimanuk, kayoning sawah, adawung, lige iberem: Wlirih lip jaon kiduling umah, lirih, 2, pajnon kubwan, kunci, 1, pangeran, kubwan, kuöci 1, tiga thani, ka yoning sawah wareng, hirih, 1, kayon waluntas, lirih, 10, tiga thani kubwan, kunci, 1, dinana kén,ing tuhatuha maring katyagan pakandangan, lirih, 16, maring man- dala ring kuku, lirih, 2, maring jangganing pa 5a. 6a. 2. KA CT 9. 210 ngle, lirih, 1, kabhukti dening amadrwyakëén hirih 89, pindah hirih 67, punika ta sthiti bhukti sangkeng tu hatuha, bapa, kaki buyut, pitung, anggas, muning, krpék, tan hanang suwanda, apan anadi kabhuktyanipun, maka wyakti kirttini tuhatuhani ungsun bale 1 mandala 1 kasdahan, sakakala, 919, wayuhanëngah ra kwa aranipun, punika ta samanakala lawan sawah, apituwin tan hana sawahipun pamasanak 1 punang sI ma tiga, liwating watês pakandangan, tan punika dawakta lmah 1 ung- sun tanpatahil tan kajnëngan ta n pinakaparanati dening dega, makahetu anadi kabhuktyanipuu, tan wruh ta ungsun panangkanipun a pan anadi, mangke ta inakunipun pasandan pun samasanak i sima tiga, makadi punapanji anawung harsa, kunêng sungan warawarah samasanak i sima tiga, makadi sang apafjyanawung harsa, ungsun madrwya punang lmah sawidah ‚ pitung lirih wicarawisaya, sinandakëén 1 pitungi unguning pirak kalitngah takër, duk punang bhumi jawa tanpaga . gaman pisis ika tang paksa kalih, pinametakën eastradrsta, decadrsta, udaharana, guru kaka, makatanggwan rasagama ri sang hyang kutaramanawadi, manganukara prawrttyacara sang pandita wyawaharawiccheda ka ring puhun malama, athër tanda rakryan motus atanatana irikang pinggi siring udasina, polihana nyaya nyayanikang paksa kalih kunang pajar nikang pinggir siring, angrungu yan slma sasandan ndan awidhita ta sangkaning u jar irika ta yan katmu sori paksa samasanak i sima tiga, makadi mapaü- Jyanawung harsa, makahetu tan hananing pramana, yan pitung sangapaùjyanawung harsa anandakën, muang asambawaning wruha, makadi ng anadi kabhuktyanipun, matangnyan balawan paksaki santana mapaùji sarana, muang sarowangnya, hetunya n pinunga kmitana sang hyang ajùa haji jaya song, mratisubaddhakën pagëhi pangraksa tanda rakryan ri pa ksa sang apanji sarana, ri wruha sangapanji sayana prayatna ||o || 6a. 2 polihana-molihana. 211 LXXXVI. Kleine badkuip, waarvan blijkens Notulen 1891 p. 101 een afteekening werd ontvangen van den administrateur van Nabo (afd. en res. Kediri). Dr. Verbeek deelde t. a. p. mede, dat het jaartal 1275 was. 1. 1275 2. kirtinira padiwi (?) LXXXVII. Groote badkuip, waarvan blijkens Notulen 1891 p. 101 een afteekening werd ontvangen van den administrateur van Nabo (afd, en res. Kediri). Dr. Verbeek deelde t. a. p. mede, dat het jaartal 1277 was. LLZ rd 2. pangarëpira kiti(?) LXXXVII. Steen, staande te Selabradja (afd. Malang, res. Pasoeroehan), in Rapp. 1902 p. 295 beschreven als „van boven flauw accoladevormig gehouwen, hoog 0.66 M., breed van boven 0.57 M., beneden 0.33 M. Op de eene zijde van den bovenkant is één regel Kawischrift, op de keerzijde, eveneens op het boven- gedeelte daarvan, zes regels — een en ander in relief-karakters’”’. Een abklatsch wordt vermeld Not. 1887 p. 7; Oudheidk. Bur. no. 409. Dr. Brandes deelde bij Verbeek p. XVIII mede, dat het jaartaal 1336? is. Voorzijde. | rasabeddhabeddha Achterzijde (a) sang hyang manda ring awaban, purwwaka ning mapas yu kbo glis rangkëpi kbo duran, kangkéna ra sang hyang mandala ri sagara „a dang map, tingkaha Ee hyang mandala rieg awaban, lawan tingkahanira sang ngapalungguh tunggal tunggalawatéksagara, kaya tnakna sangadrwya kabuyutan ma(ng)kana samatung 1 OO) OL ga(l)dapur o o o o (o) o Van de achterzijde bestaat ook de volgende eenigzins afwijkende trans- scriptie (b). 3 na dane map — nradanegemam. Verhandelingen Bat. Gen, Dl, LX, 14 212 sang hyang mandara (lees la ri) ngawadan, purwwakaning mapas yu kbo glis rangkëpi kbo duran, kangkina ra sang hyang mandala ri sagara tingkaha (nira sang) hyang mandala ring awadan, lawan tingkahanira si ngapalungguh tunggaltunggala biksagara, kaya tnakna sang adrwya kabuyutan ma(ng)kana sama tung Ante IT ga(l) dapur. LXXXIX. Voetstuk van een staand beeld, indertijd blijkens het Leidsch MS. Or. 8276 (Mal. hds. 765) leg. v. d. Tuuk aanwezig te Tamiadjeng in Soerabaja en waarvan verder niets bekend is. 1. 1380 2. kitinira l(i)ga XC. Steen, afkomstig van Pèënampihan tegen het Wilis-gebergte (afd. en res. Kediri), vermeld door Noordziek in Tijdschr. 5 p. 427, thans als D 8 in het Museum te Batavia; abklatsch Oudheidk. Bur. no. 85. Dr. Brandes beschrijft hem in den Catalogus (p. 974) aldus: „Van boven fraai gehouwen in den vorm eener tweemaal verlengde acco- colade. Rechts en links ligt op de verlengden van dat bovengedeelte een dubbel blad. Grijs bruin. Zeer verweerde andesiet. Schrift: overgangstype naar het Poekoe-schrift. Op één zijde beschreven. 19 Regels. Afkomst onbekend; vermoe- delijk de steen van Pènampihan (Penampikan) genoemd in Tijdschr. Ind. T. L. en Vk, V, 480 noot. Hoog in het midden 169, aan de zijden 85, breed 54, dik 22. Crr cakakala 1383 (lees 1382). Nog niet ontcijferd”. 1. om titi sakawarsatita 1882 diwasa ki 2. salugohara samadaya marëp mat ( _)s 9. rama ya prar samadaya hadol bumi ri sang hyang bu 4 blahada dalaga 9. hangalor tapihan 6. tutug ri kali ri babëk wetawi lo 7. bumi XCI. Steen, staande in het gehucht Padoekoehan Doekoe der desa Kèmbang Sore (afd. Modjokerto, res. Soerabaja) en in Rapp. 1907 p. 111 beschreven als „een kolossaal steenblok, onbehouwen, aan de voorzijde min of meer geglad, 1 M. hoog en 2 M. breed, met 6 regels verweerd, ingeslagen Javaansch schrift”. Een abklatsch wordt vermeld Not. 1888 p. 12; Oudheidk. Bur. no. 512. Dr. Brandes deelde Not. 1888 p. XIV sq. het volgende omtrent dezen steen en de vier hier volgende mede: XC, 3 ya prar-dapur. 213 ‚De inscriptien van Majajejer, Dukuhan duku en Jiyu (2 steenen) behoo- ren bijeen. Zij handelen over één persoon, (rî Brahmârâja Ganggadhara, naar alle waarschijnlijkheid een andere dan de Brahmàrâja die genoemd Is op no. 98 van de beschreven steenen van het Genootschap (GrorNeverpr, Catalogus, bl. 386). De twee steenen van Jiyu (in het opschrift Jiwu) maken te zamen één oorkonde uit. Op den eenen steen vindt men het begin, op den andere de tweede helft. De vlakken dragen, als zoovele bladzijden, een volgcijfer, van 1 tot en met 8, doch de steen waarop het begin staat is van boven beschadigd. Daardoor is bij twee zijden van dien steen dat volgeijfer verloren, en ontbreekt tevens het jaarcijfer. Terwijl deze oorkonde zeer lang is, vandaar dat zij twee steenen beslaat, zijn de beide andere opschriften, die van Majajejer en Dukuhan duku kort. Deze geven behalve het jaarcijfer ook het zegelmerk van den vorst, bestaande uit de afbeeldingen van twee voetzolen, waarboven een uitgespannen payung, geflankt aan de eene zijde (links) door een stok waarom zich een slang kronkelt, een bloem, een figuur die ik miet herkennen kan en een lingga met voetstuk, aan de andere zijde (rechts) door een gëndi met voetstuk en een kris (?). Zóó op den steen van [Dukuhan duku. Op den steen van Majajejer vindt men rechts wat elders links staat en omgekeerd, terwijl enkele zaken ontbreken. Het schrift van deze opschriften is, zooals boven reeds werd gezegd, een overgang van oud-Javaansch tot mieuw-Javaansch; hetzelfde kan ook worden opgemerkt omtrent de taal waarin de stukken zijn opgesteld, en de spelling die gebruikt is. Be- vreemden kan dit niet, want twee der opschriften dragen het jaarcijfer 1408 Caka, en reeds wisten wij, bijv. uit Conen Srvart’s Kawi oorkonden no. IV, waarin men de jaartallen 1316 en 1817 Caka aantreft, dat in dien tijd het Javaansch reeds zeer belangrijk naar het nieuw- Javaansch overhelde, terwijl geconstateerd kan worden dat dat grootere verval in de mij bekende stukken uit de 13e (aka-eeuw nog uiet wordt aangetroffen. Om de belangrijkheid wijs ik hier bijv. op vormen als (an den-siddhiyaweha, op ang in plaats van ikang, op angelan voor angwelan uit angawelan, op pangulu-baïu im plaats van pamulu- buùu, die alle voorkomen in de hier besproken steenopschriften. Eigenaardig is o O O ó0 oo de spelling «je en 4 met upapanji en ulu pépët te gelijk. De inscriptie van Dukuhan duku is iets ouder dan die van Majajejer. De eerste is uitgereikt in de maand Dyesta, de laatste in de maand Kârttika van het jaar 1408 ('aka, de laatste dus vijf maanden later. En aangezien het opschrift van Jiyu en dat van Majajejer beide handelen over een vrijgebied te Trailohyapuri, en het kleine gedeelte van den datum van het Jiyu opschrift, dat nog gespaard is, juist luidt als het overeenkomstige in dat van Majajejer, vermoed ik, doch bewijsbaar is het niet, want het kan een toevallige overeenkomst zijn, dat deze beiden op denzelfden dag zijn uitgereikt. Op den steen van Dukuhan duku leest men dat in 1408 (aka door crô bhatára prabhu Girindrawarddhana, die in zijne prille jeugd den naam dyah Ranawijaga kreeg, een schenking is bevestigd van twee vroegere vorsten, waar- van de laatste rust te Mahálayabhawana. Deze hadden namelijk aan cri Brah- marûja Ganggadhara de desa Pétak geschonken. Wie deze beide vorsten waren, kan door mij miet worden uitgemaakt. Als aanleiding tot die schenking wordt opgegeven: hanwih kádigwijayanira sang munggwing Jinggandunayunajunan yúdha- lawaning majapahil, wat ongelukkig niet geheel te verstaan is. Het slot kan beteekenen: „dat hij den strijd bestond tegen Majapahit’, maar onzeker is het of de lezing, zooals zij hier gegeven is, wel geheel juist is, ook daarom omdat de sambandha der andere opschriften, die beide mede handelen over crí Brahma- rápa Ganqgadhara, geheel iets anders geeft. Uitermate belangrijk is het dat deze 214 inscriptie voorts het volgende bevat: saprakâraning bhuklinya erê Brahmarâjá- muktiha the santana pratisantana, yananahapaksábhumi salwiraning janmanya mari- häbhumi, cri _Brahmaräjátah pramâánámuktiha, hetgeen kwalijk iets anders kan beteekenen dan: „al wat er van te genieten valt, zal Crî Brahmarâja, zijn kinderen en kindskinderen genieten; als er iemand beweert (of: volhoudt, omdat hij rechten heeft of had) eigenaar van den grond te zijn, wat voor soort van mensch het ook moge wezen, ‘hij zal ophouden. eigenaar van den grond te zijn, Crì Brahmaräja zal voortaan als machthebber er het genot van hebben”. De inscriptie van Majajejer, ook in 1408 (aka uitgereikt, noemt den vorst: paduka erì mahárája, erì Wilwatikta Daha Janggala Kadiri, prabhu natha, cri_Girindrawarddhana náma dyah Rananijaya, bhatára enz. De vrijbrief werd uitgereikt bij gelegenheid van het cráddha-offer voor den moktu ring Indrabha- wana in het twaalfde jaar na zijn dood. Bj die gelegenheid werd aan denzelfden Brahmarája Ganygadhara een gift aan grond geschonken te Trailokyapuri. Daar Girindrawarddhana aan Giri doet denken, wijs ik er hier op dat de vorst zich ook noemt vorst van Majapahit, wat echter ook het geval zou kunnen zijn als door hem Majapahit was veroverd, hetgeen volgens de traditie in (aka 1400 zou zijn geschied, terwijl deze inseriptie uit aka 1408 is. Daarom zou het weer zeer wel kunnen zijn dat de lezing van het gedeelte van het opschrift van Dukuhan duku, zoo even medegedeeld, toch juist is. Doch van Mohamme- danisme is op geen der steenen eenig spoor te ontdekken. Ook op de steenen van Jiyu komt de naam van denzelfden vorst voor, doeh niet als hoofd persoon. Na een inleiding, waarover zoo aanstonds, leest men daar cri Brahmárdja mintakäsihing bhattára prabhu garbbholtpattih erì Rana- wijaya; sira sang dwijendra erî_Madhawâcáryga mwang vakan apalih Mahauî- rottama pu Tahan makasopâna humatur, yathà crô_Rrmawijaya mratisubaddhakén kôrttyânugrahanira stra harananira manganugrahani rájapracásti Girindraworddha- nalaùcana, subaddhapagch kôrtlyanugraha erò Singhawarddhana the santanapratisan- tana cri ‘Brahmar aja Ganggadhara mamuktiha: „Ori Brahmàâräja vroeg bijstand aan Á. M. Ranawijaya; de brahmaan Madhawâcâryya en Rakryan Pu Tahan, de patih, brachten dat over, zoodat 4. M. Ranawijaya het gunstbewijs heeft bevestigd, bem een koninklijk bevelschrift schenkende voorzien van het zegel der Girindrawarddhana. Het gunstbewijs van 4. M. Singhawarddhana zal tot en met zijn kinderen en kindskinderen Brahmâräja ongestoord genieten” }). Hieruit moet men afleiden dat een zekere Singhawarddhana Brahmârâja heeft willen begiftigen, en dat dit geschied is op een gebied waarover Ranawijaya, die blijkens de andere reeds besproken opschriften niet minder zijn gunsten over Brahmârâja heeft uitgestort, vorst was. Ook die Singhawarddhana heet Girindrawarddhana, zooals met Ranawijaya op die beide andere inscripties van Dukuhan duku en Majajejer het geval is. Na het nog resteerende gedeelte van den datum begint het opschrift namelijk op ajna päduka crô mahârája bhatára Aling, erî Girindrawarddhana nama rájabhiseka cri Singhawar ddhana garbbhotpat- naden dyah Wijayakusuma kumonakén enz, d. 1. „het bevel van Z. M. den vorst van Kling, Z. M. Girindrawarddhana, koning onder den naam Singha- warddhana, Dyah Wijayakusuma naar zijn kindernaam, gelast enz’ waarop 1) De vertalingen hier gegeven zijn vrij. Het is schier ondoenlijk om het oorspronkelijk woordelijk weer te geven en toch verstaanbaar te blijven. Sira harananira is overgeslagen, daar ik niet zeker ben van de beteekenis. De bedoeling van garbbhotpattih (elders in deze en in de inscriptie van Pukuhan duku duidelijker úma) is boven reeds opgegeven. In de Babad Tanah Jawi {ed. Meinsma, bl. 22) vindt men een patinh Wahan aan PO, waarvan men wel aannemen mag dat het ontstaan is uit amer d.i het GMansog (Tahan), zooals hier op den steen voorkomt (sic). 215 beschikt wordt over de dorpen, die later het vrijgebied te Trailokyapura uit- maken en naar waarschijnlijkheid op Java in het Surabayasche hebben gelegen. Behalve Garindrawarddhana, dat zooals boven reeds werd gezegd aan Giri, doch misschien ten onrechte, doet denken, heet deze vorst Bhatâra van Kling, ter- wijl Ranawijaya in de andere inseriptie heer heet over Majapahit, Daha, Jang- gala en Kadiri, Daar ook in dit opschrift gesproken wordt van een cráddha- offer in het twaalfde jaar voor den mokteng Indra(nijbhawana ligt de gevolg- trekking voor de hand dat Wijayakusuma en Ranawijaya broeders waren. ba blijft de eigenlijke verhouding duister. Wat namelijk met Kling is bedoeld, naar mijue meening met den tegenwoordigen stand onzer kennis niet Ee uit te wijzen. Reeds wees ik er elders op “dat Kling meer dan eens wordt aan- getroffen als naam van een gedeelte van Java, zie Tijdschr. Ind. T. L, en Vk, XXXIL, 188 en 395. Het zou anders misschien voor de hand liggen aan En- gelsch-Indië te denken, maar daarvoor zal het noodig zijn eerst de verhouding van Java tot die streek, in de periode die hier in aanmerking komt, te onder- zoeken. Van rechtstreeksche verbindingen is tot nog toe voor dien tijd zeer weinig gebleken, en na hetgeen omtrent Kling, als een naam op Java aan den dag is gekomen, acht ik het noodzakelijk ook omtrent hetgeen men in de Sajarah Malayu vindt, een nieuw onderzoek te beginnen. Daarom is het veili- ger de zaak vooralsnog onbeslist te laten” 1. |o || swasti gr gakawarsatita 1408 dyesta masa, tithi dacami gukla, ma pa ta (of ca) wara, tolu, aiganyastbagrahacara, citranaksatra, twasta dewata, kanya ragi Do irika diwasa eri bhatara prabhu girindrawarddhana, garbbhotpattinama dyah rapawijaya, wuddhopadega, hiniring de rakryanapatih pu thahan, hamagëhakén susungira bhatara prabhu sang mokta ri mrtta(he 9. salaya mwang sang mokteng mahalayabhawana, samasung ganjarawing gr1 brahmaraja ganggadhara, degakalanya ring ptak sahampihanyengëmbu, salbak wukir sakëndëng sëngkërnya saprakaraning bhuktinya cri brah- maräjamuktsha tke santa 4, napratisantana, yananahapaksabhumi salwiraning janmanya marihabhumi, ori brahmarajatah pramanamuktiha, karananing sinung ganjaran hamrih kadigwijayanira sang munggwing jinggandwnayunayunanyüdhalahaning majapahit 5. maring ptak sumanggala pu nya, dening kawéwnanganing deca ha ()o ring saka w&wnanganira eri brahmaraja, acandrarkkasthayi, asta- bhogatejaswamya, luputa saprakara, wnanga sakalwiranya, muwah yanana mangruddha sarasa ning andika 6. prala supragasti, sakalwiran ing janmanya makadi sang anagata prabhu, dadya bhasmibhutyatad( )ahning ka la kali bhutapigacadi tumpur bhrasta sahananya, astu, om (?). 2 hamagéhakëén-hamacéhakën; 4 lakaning-lawaning. 216 XCII. Steen, afkomstig van desa Djijoe (afd. Modjokerto, res. Soerabaja), later staande te Modjodjedjer (Verbeek p. 246), thans als no. Ól in de Verzameling te Modjokerto, in Rapp. 1907 p. 37 beschreven als „een steenblok met voet- stuk, uit één stuk, in den vorm van een vierzijdige pyramide, waarvan de vier zijden met flauwe buiging boven samenloopen; aan de vier zijden bebeiteld met zeer verweerd en geschonden oud-Javaansch schrift... . Hoog 1.20; breed, over het zegel, onder 0.55 M., midden 0.50 M., boven 0.88 M.” Een abklatsch wordt vermeld Not. 1888 p. 12; Oudheidk. Bur. no. 71 en 508. Over den inhoud zie men de nota van Dr. Brandes opgenomen bij het vorig nummer. 1. || swasti err cakawarsatita 2. 1408, karttika, masa, tithi, pratipadakrsna 9. paksa, u, gu, wara, kalawu, agneyastha, graha 4. cara, rohininaksatra, prajapati dewata, parigha 5. yoga, wreikaragi, irika diwaganyajna paduka 6. cri maharaja, cri wilwatikta daha janggala kadiri, prabhu 7. nalha, eri girindrawarddhana nama dyah ranawijaya, bhatara (1 kling) 8. (ku)monang lampahikang dwadagawarsa graddhasampürnna karya 9. mokta ring indrabhawana, ring eri mahadwijacresta, bhara dra 10. tra, sahsaswamusutra, caturwwesaparaga, sarwwagästra 11. samapta, paduka gr brahmaraja ganggadhara, sita 12. sinung bhumidana ring trailokyapurr, sahampihanya ring talasan 13, nging janggala ring bungatayucatusimanya, sakéndèng sèngkërnya, sa 14. nya, sadrwya hajinya, hate sarasaningpracasti ring trai 15. lokyapuri, wnanga sakalwiranya, luputa saprakara, bha nika 16. simampajihopari ma tuku, sakalwiranya, sawyawa li Ze mpalalusadama XCII. Steen, afkomstig van desa Djijoe (afd. Modjokerto, res. Soerabaja), vol- gens Verbeek p. 246 in loco, terwijl uit Rapp. 1907 p. 90 miet blijkt, of hij nog ter plaatse is. Hen abklatsch wordt bij Verbeek 1. 1, vermeld; Oudheidk. Bur. no. 550. Dr. Brandes deelde t. a. p. mede, dat de inscriptie van 1408 (aka is. Hoe de verschillende hieronder volgende stukken met elkaar in verband staan blijkt uit de transscriptie niet. || om || swa sti er1 cakawa rsatita 1408 karttikamasa, tithi, neon pratipada krsna paksa 9 dra-du; 1 sitd-sira. ae Na 13 de cijfers in oud-Javaansche karakter. — carwananira-carwakanira; paradipa-paradisa. 217 wu, ma, vu, wara, kulawu, agne yasthagrahacara, rohi mnaksatra, prajapatidewa ta, mahendramandala, parigha yoga, wrsikaragi, irika diwa sanya i paduka ori brahmaraja ga negadhara, reni dharmmasima ri trailo kyapuri, tkeningakakampihane, ri ta lasan, pung, batu, mwang santana pratisantana paduka err brahmaraja samenajùan ri ta nhanahaningwismati ring kapujanira sang r sigwara bharadhwaja mwang bhatara wisnu, makadi pamancadagi carwi sang hyang dharmma sarwwabbira pulanjiùa go 9, bhatara rama sarwwapawitra kalauningsu ksira ratunggala sapucadhi muwah prati masa tangga l ping 13 jyesta muwah puripujan bhatara yama 15, ka, 10, carwananira, bha tari durgga ring mahamantri ring ka buyutanangkën pancadagi, de te) ij ning pujanagung ing kabuyutan angken paücama ning asadha, mwang ka, 5, pa nangkaning parabeya saprakara sa wah baye, salore ka h pakëmbangan winih sangga, 15 muwah sawahi talasan awinih sangga 15, pung, winih sangga, 20, katuring sang hyang dharmma tka mi de ceng batu, sagesaning paradipa ri puja sa prakara kabhu ktiha de ne ka 21 218 pbaye muwah ka rëpbaye sa giewara halampa kna papaha nira sang hyang dharmma, sakula maka raüuh, helingsa hamukti rena sowang sowang haja sawa la dening santananira igwara kang tan hsiprasasikadumanakunteksa cesa dharmma muwah de nira kang la mpahakanaryya sang hyang dharmma tu ya saktiha, mari hamukti, rena kani gisya siddha natha, ni lakanta sahahi talasan winih ‚ sowang, kunang yan hana muruddha 1 paduka cri brahma raja, sahananya makadi sa ngagata prabhu, mantri gighra tiba kna krodha bhatara yama kala gni warsa tadahën denira bhata ri durgga, cucuputêknya, la ngga rudhiranya, rimarima hati nya, hamëlamël dagingnya hulanya tumpur bhrasta sa hananya, umangguha catu spataka, sahasrako ti janmanya kalbwing kawah astu NOCH ens ON Twee steenen, afkomstig van desa Djijoe (afd. Modjokerto, res. Soerabaja), volgens Verbeek p. 246 in loco, terwijl uit Rapp. 1907 p. 90 niet blijkt, dat ze nog ter plaatse zijn. De beide steenen bevatten één inscriptie. Een abklatsch wordt vermeld Notulen 1888 p. 12; Oudheidk. Bureau no. 501 en 506. Over den inhoud zie men de nota van Dr. Brandes, opgenomen bij no. XCI. maka-mana. er) 18. 14. 15. kgs 18. 1), Eerste steen. ndala, parigha yoga wrsika yajba paduka rr maharaja bhatare kling, err girindra- warddhana nama rajabhiseka eri singhawarddhana, garbbhotpattinamadeya dyah wijayakusuma kumo naknikang wanwe sawek, mwang pung, talasan, batu, rr bhagawan dharadwajapratista, pagawayakna sang hyang aja ha . Jipragasti, girindrawarddhanalaücana, umunggwi salah sikyaning tamra- riptopala, sambandhekang wanwa bhunganaminarppanakni mahadwijagresta, caturwwedaparaga, sarwwagastraparisamapta, paduka cri brahmaraja ganggadhara, paramapuro hita widwan, samaradurandhara, tripurantakaprabhawa, mwanganglam- pahi dwadagawarsa graddha sampürnna ri paduka bhatara ring da hanapura, sang mokteng indranibhawana, inutus de paduka err singhawarddhana, sambandhekang wanwa makadi sawek sinunga kén dana ring brahmaraja ganggadhara, acandrarkkasthayi, sampun sinung sima parhyangan, anjabhisekang sang hyang dharmma trailokyapurr, ci( )nawu, maharsi saradhwaja pratista, mwang cri bhatara rama pratista trailo kyakatha, uwus tinanjëngan tugu, asta diksa ri panga, uwus dadi han- dika tambra, mogha sira kala( )gu manturning ciwa bhawana, tan tulus kirttyanugraha gr1 maharaja muwah cri brahmaraja, minta kasihing bhattara prabhu, garbbhotpattih GrI ranawijaya, sira sang dwijendra grr madhawacaryya, mwang rakrya- napatih mahawirottama, pu wahan maka sopana humatur, yatha crr ranawijaya mratisubaddhakén krrttyanugra- hanira sira harananira, manganugrahani ra japracasti girindrawarddhanalancana, subaddha pagëh kirttyanugraha gri singhawarddhana, tke santana pratisantana cri brahmaraja ganggadhara, mamuktiba, muwah kasiman kabroparimana ri trailo kyapuri, mwang talasan, pung, baùu, sakalwiraning janmanya kangadr- we kasiman tan den siddhi gaweha muwah mariha madrwya bhumi, sang hyang dharmma atah pramana madrwya, muwah dening sawah pagilirau sawe 5 sawek-saten; 11 nawu-nwwu; 14 wahan-tahan. b. 20. ere 10. 11. 220 taning walahar ing talasan, winih, sa, 2 tan kasiddhi gaweha saki(ng) garmma, kahaturani wegyamari(ng) paduka ranini gandhana ri talasannangkën pürnnama ning asadha, muwah sang hyang dharmma swatantra, wnanga astabho gatejaswamya, wnanga hanganggo sakalwiraning ratha larangan, räja- wali, tan katama na dening nala sang manakatrini, mwang sakweh sang mangilala drwya haji, wuluwulu, agëng admi t, migra paramigra, sahulunaji kabeh, ityewamadi, tan katamanatah sang hyang dharmma ring trailokyapuring pramaneriya kabeh, mangkana tekung sukaduhka, ka- dyangganing mayang ta npawwah, waluh rumambating natar, rah kasawuringawan, wangke kabunan, wakcapala, muk pandung télës, usirnikang strí larangan, sampun labdhawara anugrahanira eri bhattara prabhu, hinalëpan sitawastra, kinaryyahanning paduka err brahmaraja, muwah eri bhattara prabhu inaturan pang hyang, ma, su, 10, sawastra, mwang grI paduka bhattara samudaya sa menaturan pang hyang, ma, su, >, sawastra, sang mantri katrinyamaù- canagara makadi rakryanapa tih, mwang sang puropapatti, sang dwijagangkapanya, sama sinung piwruh sudana, ma, su, 9, so wang sowang, sawastra, kunêng parimana purwwa ring trailokyapuri, walahar sigarada, tu gu watu pèpöérangan mahärsi bharadhwajalaïcana, padaraksa, catrada air kamandalu, suryyacandra hi lining tugu, saparimananya, sigarada lawan garmma tkeng kdung ka- gutmen, tugu wetaning kdung sigarada lan garmma, mingërangetan sigarada mwang garmma, umingèëranutukdung sang lumbung sigarada mwang sang lan mangidulaméngëranutug tugu wetaning sang lumbung, siga- rada mwang sang kalan, wetaning salumbung 20 wegya- wetya. 12. 15. 14. 15. 18. 19. Do (ede) Anale 221 bhuming trailokyapuri tugu walahar sigarada lawan sangkalan, tutuga- ngidulamngér sigarada lawanya n tugu tugahing walahar tutugingagneya parimana trailokyapuri, wetani(ng) rapu(ng), tutugagneya, dpa, 326, kagneyeng rangré, tugn hagu,kiduling sawah salumbung, mangalorning déder, saparimana lawaüjiwu mwang srangan, mangulonatut pinggir lor ing kali tugu, hangulwa n wah tugu mangulwan jawahing kalyagung kaling trailokyapuri, hadawuhan bhumi jiwu, hangulwa n parimana kaling panambangan, kiduling tugu parimana galêng, sawah kayon katimang, kiduling galéng sawah jiwu, tngahi galéng tugu, loring galëng sawah (_)tu kuma- laga, lméh trailokyapuri kiduling galëng tugu, parimana kali tadah resan, mangulwananuju sawah kaywaning padada .n bhumi trailokya puri, kiduling galéng suming jiwu, tugu tngahing lwah, tutug bhuming daksi dpa, 375, hangidulangilyan parimaaa ka . li sigarada lwaü jiwu, kiduling ka tngah ing galéng tumdun 1 wa lahar tule ya gung, tutug nairiti, dpa 220 kidulwéh ji wu, kulwan wi jhanasara da laha si garada mwang „ trailokya puri, parima ‚na wetaning dogdogan 14 alor-ulo; 15 dédér-dédgér? 18 sawah-muwah. d. . e ES In 23. 24. 25. dawuha n trailo kya puri mwang wijùanasa ra tngahing dawu han tugu, si garada ma ngalor ( ) tugu tngahing wa lahar, tu miba bhumi katiban dpa 4 (?) 4 (?), sigard da ngalo kulwaning sa wahnya swa nya ma n, kédung bhuming trailokya puri, tugahing walaha(r) siga rada hanutu g margganya tu gu, lor ing mar gga tugu, dpa 3 85, wala ‚ har mula, ngalor mange tan bhuming trai lokyapuri, sigarada mwang majaring, tugu pa rimana lwahangi dulanigara da mwang bëbun tugu, dpa 98 6 nya-npa. UL er) de) 10. Je 12. 13. 16. 17. 228 Tweede steen. . kalwaning kalinari gëgér, bhumi trailokyapuri wetan bhumi bluk, miuggudangidulangetan walaharanigarada mwang bluk, ku Iwan bhumi tralokyapuri, sawah kayoni sëndang, kiduling parimaneng blukdung dawa bhumi trai lokyapuri tkaning gêëgër tpining walahar, tpi lor bhumi bluk kdung kabuyutaning langling, mingërangalor lwah sigarada, nusa lmahëluk, tugu kulwan papaùeilaning trailokyapuri, we- taning rawa kdung gumanting sigarada, tngahing kdung tugu, lor papaücilan tugu, kulwaning ranini marana kanang dawa bhumi trailokyapuri, tugu, sigarada mwang bluk, dpa, 508, muwah lwah sigarada mwang kudur, tugu, dpa 40, tpi wetan rangdu bhumi trailokyapuri, (?) lor bhuming linggiran tutug ( )aya( Ju galëng mujurangetan tugu, mingêr kali halit mujurangetan tugu ping- gir kidul, tatangga lor parimana, linggiran, kidul ka yoning sawah watu gajah, tugu, dpa 440, bhumi trailokyapuri tutug uttarg, umingërangetan parimana galéngagung, lo ring galëng tugu loring sawah watu gajah bhumi trailokyapuri, mange- tanamngèr tugu, lor parimana linggiran mangetan amngér lor ing galëng tugu, lor parimana linggiran, mangetan sawah kajuburuha bhuming trailokyapuri, parimana kali mujurangetankidul ing umah li nggiran tugu tutug ri(ng) aicanya, dpa, 250, walahar mujurangidu(l) sigarada mwang margga, tugu, mangidul kédung trailokyapuri, mingë ra{(nge)tan| wanigajabun tugu tngahing walahar, wetaning sawah widaru kdungagung, bhumi trailokyapuri lawan kdung mirudangidulangulwan tugu ring purwwa, dpa, 416, dening parimana ning degämpihaning trailokya- puri, ring talasan, batu, munggwing tamra ripta, makadi kawéwnangan dalawan sang hyang dharmma, dening pangulubanu, saking trailokya- puri, mari(ng) jiwa, pisis, 2300, dawuhan wetaning umah ing jiwu miling kaling panambangan, muwah sawah kumalaga kahilen baüu saking Jiwu, marggagalëng, kaling siwalan dawuhan bhunu jiwu, pangulu banu 2200, padahacrah kangkën purnnamaning ( )sa ( ), lawan pari cing‚ 8, kangkën tung, 15, ka, 8, makadegelanangilen ga da ring (?) 3 dawa-dakha; 4 tkaning-tkaring; 6 kanang-kakane: 13 wanigajabun-wanieajangan: 15 jiwa- jiwu; 17 kangkén-nangkén. 18. b. 10. 11. 5. 14. 18 karah ; 224 (j)iwu katëmpuhana salonglonging sawah kang tan kahilen baùu, tur katagi( )nikél sagung ing pangulu baùu, dening pangragaskar maring kanci, saking trmlokyapuri, saking talasan, marihagrahing kanci, hingël- yan bhukten pakingaliwuwuh, pisis, 8500 mtu fangkén tang, 15, ka, 9, mapakna aruku haturing sang hiyang dharmma ring kanci purpnamaning kapat lulakka, 7, muwah deca siri nangga pasëk pagëh, hanaksyani( )k sinuk dharmma ring trailokyapuri, duk ananjëngakën tugu, saksi deca siring, sama nakseni parimana sowang sowang, tutangga dega purwwa, sangkalan, n buyuat waga, janaka, dege garmma buyuta degeng srangan narandanar, dege tuhamulada( )da su manz, degeng babad, haran patrm, wahas, ring winjakasara, ka bayan sagrk, degeng katidur buyut andon, warah, mula, degengëluk, mandala jüana, wirakrama, degeng kudur, haran nektah, ring linggirin, haran patrm, wahas, ring subaki, haran pa ling, degeng dukung, buyut leba, ringalituwung, buyut gora, degeng kaùci buyut sêreg, sungsang, tayaka, sama sinung pa kel te) o ) te) Pp sëk pagëh, ma, 1, bawi prani, 1, tumpëng, 80, sajëng, 2, ring sadega deca, dening dega sosoran kang kahilen baùu saking trailokya puri pada haweh pangulu bau maring trailokyapuri, degeng subak:i hasrah pangula banu, pisis, 8400, pari, sa, 4, wong ka tidur asrah pangulu baüu pisis, 8400, pari, sang, 4, hadawuhaning do ( )n, ring képuh, bhuming trailokyapuri sigarada, ringaliwu - wung hasrah pangulu banu, 6000, pari eing, 8, ring jukung apangulu baùu pisis, 6000, pari, cing, 8, ring kamënjing baùnu tutuko 9 6) ’ bl ’ o n, 6090, pari cing, 8, ring glëng atuku baùu, 4000, ring garmma, 400, pari cing,‚ 3, ring ëluk atuku, 800, kudur pangulu bau 100 ) ’ ’ o ) ) te) 0, linggirin, 400, pari cing 8, pada hagrah Jangkën tang, 7, ka, 9, yekanang dega sosoran hamet paragada ta kaweha pangulu baüu hagagamana handika, raja mudra céléksa, nèlëktakmandiha, muwah denira gri brahmaraja hatingkah rena ring trailokyapuri, denira potranira sama dinuman rena, nini giwaditya, karang kulwan sahakubwan, mwang sawah watu gajah winih sangga, 20, kaki giwatmaja, karang lo ring pasar saha sawah sakuloning kali tutug lor, winih sangga, 7, nini Giwapriya karang kulwan tépining walaha, r sawah kayon pomahan salonglong-palonglone: 19 pakingali-sakinegali; 21( )k-nean; 1 danar-janar; da-ma; 3 narah- 4 jnana-dana; 5 tayaka-tayana; 8 n-k; 11 kangkëén-nangkën. 15. 16. INZ 87 20. e . md Soo nere 21. 22. 225 winih sangga, 8, kaki ciwasuta, karang lorikarangira mini giwapriya, vw saha karang gëgë, r sawah, kayon kumalaga, winih, sangga, 7, dening bhuktek: de ca hampihan parakna ring dewakaryya dening agiliranabaye, dening renane ni sucaritri karang lor ing dharmma, sawah ring talasan winih sangga, 7, tan milwabaye, muwah paduka cr1 brahmaraja wilagasung upajiwa ring kaki lEmbu sarwwa rena ka walu na lak dpa, 30, pangetanya, dpa, 20, rasél wetan kulwa- nya saginya dpa, 90, karangulu, vauriti jurang sawah tutug parimana aiganya, winih sangga, 20 lawan milwa giliran baye saparalimanya lumampaha ring dewapuja subhakti ha ring sang hyang dharmma, atutadulura mwang santana eri brahma- raja, kunang yanana mangruddha hangrunguhaknapariksirnnakna sang hyang dharmma ring trai lokyapuri tkeng ampì han, ring mang ke tkeng dla ha ning dlaha, yadyapi sa- wakanya, ngu miweh sa nganagata prabhu umanggu ha sarbwo padrawa, mwang dewadanda, sarw wotpa tadi tadahning kalakali, bhutapigaca di, tumpur bhrasta sahananya tkeng santana prati santananya, cu- b20 hangrunguhakna-hanerubuhakna, d. 26. 27. 28. 29, 17 226 mundukaring ya maloka, si mbatëning yamaba la, sahasrako ti lawasing warsanya kalbwing kawal tanpatm(uha hang) Janma | swa( )tga dwi punyém paradattanupa lanëm, paradatta paharena, swadattëm nispha lëm kawet || swadattëm hada hwa( )yaha k&m, sasti wwarsa sahasrani, wi stayëm jaya te krimih( Ja . yu(r)ha(r)niryya cohanih, ha nih prajüasuka nayah, dharmmasa ndhanahakiegeë, sa . n( )tesaréhana ksandeni ra sanghyang . trayoda, casaksi cin tadahé ndenira dewi durggastu || o || niryya-kiryya. 1 ONGEDATEERDE INSCRIPTIES. XCVI. Steen, waarschijnlijk afkomstig van den Diëng, thans als D. 11 in het Museum te Batavia. Over de steenen van den Diëng zie men de hitteratuur- opgave onder II. De steen is no. 1l van het lijstje van Dr. Brandes in Notulen 1889 p. 181. Abklatsch Oudheidk, Bur. no. 188 en 380; afgietsel Leiden Ethn. Mus. no. 2981 (Cat. Juynboll p. 232). Dr. Brandes beschrijft den steen in den Catalogus (p. 575 sq.) aldus: ‚„Pyramidaalvormie steentje, met dito boveneinde, gekroond met een bloem- knop. Licht bruin-geel. Poreuze bazalt. Op twee der opstaande vlakken resp. in 10 en 9 regels met oud-Javaansch schrift van Midden Java beschreven. Afkomst onbekend. Hoog in het midden 79, aan de zijden 62; de opstaande vlakken breed van boven 89, van onderen 37. Tempelinventaris. Begint namacciwaya dewadrawya. Naar het schrift te oordeelen behoort het tot de oudere inscriptien onder de opschriften van Midden-Java”. 1. namacgiwaya debadra 2. wya hulun duapuluh 3. karbo sapuluh alas 4, kacangan dua, padyusan 9. dua | gagun | karaha padwa 6. tu | tatas lanang | caranti li 1. ma | watu | parsarinasi 8. yan tambaga | sapuluh wu 9. ta | mas dutahil | jang mi 10. tiga padwatu | caturanggang . kail laki | sajugala || ‚ lungsir sawatu || wita ‚ dua watu | tanda tanda 1 2 9 4, dualapan | suruy ga 5. ding | carmin | batu cérmi 6 ‚n | wungwung bala | karantiga du Verhandelingen Bat, Gen, Dl, LX, 15 228 7. a | sanduk dua | guci 8. patwatu | watu kakkyab 9. dua | dang | ika teja danghyang XOVII. Steenfrarment, afkomstig van den Diëng, thans als D. 15 in het Museum te Batavia (Not. 1868 p. 258). Over de inscripties van den Diëng zie men de litteratuuropgave bij II; deze steen in no. 1 van de lijst van Dr. Brandes in Not. 1889 p. 181, ef. Verbeek p. 109. Dr Brandes beschrijft hem aldus in den Catalogus (p. 877): „Fragment van een kleinen steen. Rechter benedenhoek. Zwart. Zeer ver- weerde andesiet. 18 Fragmentarisch leesbare regels in Oud-Javaansch schrift van Midden-Java. Volgens Tijdschr. Ind. T., L. en Vk, X, 307; Not. II, 182, afkomstig uit de Banjoemas, blijkens brieven en afteekening van de Pangonan op den Diëng. Vgl. Tijdschr. Ind. T. L. en Vk, XXIII, 43. Hoog 51, breed 40. Rechter fragmenten van de laatste regels van een pragasti’”’. Jt 2. arddhacandrama 9. __i bhatara, i bhatara kumara brat 4, hu pirak dha 7, masambah senapati ma 9. _ mas l ambad 1 arddhacandra 5 taturakyang yu 4 bra 6. 1 saks(i) {fe 8. 9 dapra p(ijtamaha paramagiwa 1 ta KOE 1 humpan dewa 1 ku 11. bhagawanta manda 12. guru hyang kapila, ma tatkala dangacaryya 18. dapunta ciwanetra ||o || XOVIII. Steen, evenals de vorige afkomstig van den Diëng en tegelijk met dezen in het Museum te Batavia gekomen als D. 30. De steen, waarvoor verder naar de opgave bij II verwezen wordt, is no. 2 van de lijst van Dr. Brandes; ab- klatsch Oudheidk. Bur. no. 197 en 202, Dr. Brandes beschrijft hem in den Catalogus (p. 388) aldus: „Klein fram gebeeldhouwd steentje met voetstuk, uit één steen. Aan de zijden lofwerk met bloemen. Vaal. Andesiet-tuf. Zeer beschadigd. Oud-Javaansch schrift van Midden-Java op ééne zijde, 18 regels, waarvan schier niets meer te ontcijferen is, en dito drie op de voorzijde van het voetstuk. Volgens Tijdschr. Ind. T., L. en Vk, X, 807; Not. II, 185 afkomstig uit de Banjoemas, blijkens brieven en afteekening van de Pangonan op den Diëng. Vgl. Tijdschr. Ind. T. L. en Vk, XXIII, 48. Hoog in het midden 53, aan de zijde 47; breed 82; dik van boven 10, van onderen 11; voetstuk hoog 26, breed 42 en 23°, b9 teja, lees neja, 229 1. om namaggiwaya, (swa)sti gakawarsa 2. tita 13, waigakha masa kde) gukla paksa 16. saksi 17. ni aminta lmah ri sang hadyan juru wadihati huwa JUS) kawikwan Op ’t voetstuk. L patapan IODS Steen, afkomstig van den Diëng, thans als D. 57 in het Museum te Batavia. Over de Diëng-inscripties zie men de litteratuuropgave bij IL. Deze steen werd in 1877 (Not. 1878 p. XV sq.) in vier brokstukkep opgegraven; het is no. 8 en 9 van de lijst van Dr. Brandes in Not. 1889 p. 181; abklatsch Oudheidk. Bur. no. 89, 90, 92 en 260. Nadat no. 5 van de lijst van Braudes in 1909 als D. 116 in het Museum te Batavia gekommen was, deelde de Heer Rouffaer (Not. p. 176) mede, dat dit fragment het begin van D 57 was (cf. p. LXXXI en LXXXV van die Notulen). Uit de hier volgende transseriptie blijkt, dat de oorkonde op D. 57 een begin heeft, dat met de transscriptie van D. 116, zoo- als die in Not. 1886 p. 29 en 1909 p. 156 gegeven is, niet overeenstemt, behalve dat beiden met dezelfde woorden beginnen; de rest wijkt echter af. Ook de schriftsoort is een andere. Daaruit volgt, dat D. 116 geenszins het begin van D. 57 inhoudt, doch een geheel afzonderlijke inscriptie is, die met de hier behandelde miets te maken heeft. 1. om namacggiwaya || swastigakawa(rsatita 2. mi krsnapaksa 500 tatkala sa 9. mbyakan sima mekha ni sv winli 1 ka 4. muwah 1 têëpoh muwah 1 triwuah watak h muwah 1 9). wuah watak kalumwayan muwah 1 rakidan watak 6 k patapan, ikana kunang samaya guru hyang 7 ta mahapita bhagawanta danga 8. kw(ai)h ni pinasuk ing dihyang, sang hyang g d dharmma {%sya tan kalilirana deni 10. _ tan waihan waca, guru hyang silih atah (prama)na ri sang hyang dharmma, manghatura 11. kan 1 dlaha guru hyang 1 wangkud tatra saksi pitamaha 1i hladan bhagawanta tirwan 12. hyang harita sang hadyan kunjara sang ha(dvan) wara 1 lala 13. hihi sang hadyan garan pu dwi 14. (ei)tralikhita dapunta sada 1 wa (einde) XCIX 3, mûkha-mûla. 230 C. Gouden plaatjes, gevonden op den Pénanggoengan, daarna in het bezit van den Heer J. P. Moquette te Weltevreden; thans blijkens Not. 1912 p. 114 en CXXXIV in het Museum te Batavia (no. 7886; invent. 5268). l. om prasasnaya nama sang prédana 2. sang dewa sang bramaspi angkus 9. si kudal sa (of s)wasti sang dasuk m ) CI. Steen, van onbekende afkomst, thans als D. 43 in het Museum te Batavia; abklatsch Oudheidk. Bur. no. 163. Dr. Brandes beschrijft hem in den Catalogus (p. 888 sq.) aldus: „Pajongvorming boveneinde Vaal bruin. Andesiet-tuf. Beschreven met 8 slechts gedeeltelijk te lezen regels in oud-Javaansch schrift van Midden-Java, op ééne zijde. Afkomst ontbekend. Hoog in het midden 89, aan de zijde 81; breed 42, dik 15. Te fragmentarisch om te kunnen worden verstaan Hier en daar slechts een enkel woord leesbaar”. Volgens den Heer Rouffaer (Not. 1909 p. LXXX) is ook de andere zijde beschreven geweest. Ig 2. hyang guru wuatan guruhyang guruhyang 1 hyang guru 4. daksmanira sama sowang kinonnira manganggapa ha sang 5. ()k pwa samas pirak sowang, samangkana ika sa atena no 6. samangkana ikana mit: guru hyang sal )ahakan 7. winehakan ikanang patapan, sa( )lga, ha sang hyang 8. {umntti pu sang pra ya lafha dapunta gapatah || o || 1) bijgeschreven „met tarunes”: 6 Voor euru byang. zie men Ken Arok, bladz, 15 einde. Noot van Dr. Brandes. 231 CIT. Koperplaat, waarvan de vindplaats of verblijfplaats niet bekend is. De eenige aanwijzing is het boven de transseriptie staande: „Een koperen plaat uit de verzameling van Dieduksman’, terwijl ter zijde nog geschreven staat: „lang ; breed ‚ aan weerszijden met 15 regels schrift. Naar een photo- graphie in ’t Museum”. Onder de foto's van het Bataviaasch Genootschap bevin- den zich onder no. 90, 91, en 874 afbeeldingen van deze plaat, waarvoor men vergelijke Notulen 1886 p. 27 en 1892 p. 55. Op eerstgenoemde plaats bespreekt Dr. Brandes de afbeelding van deze koperen plaat, „handelende over den xûma van den Mshatúra ò Glam, waarover ook handelt de plaat als B bekend gemaakt in Verh. XXXIX. Wat op deze plaat te lezen is mist zoowel begin, als slot. Naar het voorhanden zijn van de voorafgaande en volgende bijbehoorende platen werd dan ook reeds navraag gedaan. Om de hooge belang- rijkheid haal ik hier uit deze plaat, die in schrift en in taalvormen merk- waardig overeenkomt met No. I der door Cohen Stuart in zijn Kawioorkonden uitgegeven oud-Javaansche pracdsti’s waarschijnlijk dus evenals deze dagteekent uit de eerste helft van de 9e caka-eeuw, het volgende aan uit het eedfor- mulier: twi safhwehtt dewaltâ prasiddha vrumaksa ng hadatwan er mahárdja d mataram, d. i. „voorts alle gij goden die steeds het rijk van Z. M. den koning van Mataram bewaakt”, waarbij ik een commentaar overbodig acht”. De trans- scriptie vertoont geen scheiding der regels. a. 1. lumpang muang saji ni manusuk wdihan mi kulumpang ragi yu 4 mas ma 4 wadung 1 rimbas l taratarah 1 tampilan 1 linggis 4 landuk 1 wangkyul bo l kris 1 kurumgagi 1 gulumi l nalayaida 1 tahap 1 buri 1 padamaran ete) e 1 saragi paganganan 1 bras pada 1 wsi ikét 1 wdus prana 1 3. pasilih vu 1 argha 4 wras hinantraan 5 manungeal sukat wsi ura 10 (of 1, te) tele) sowang, hayam 4 hantrimi 4 gandha-dhüupa puspaksata naban munggu 4. 1 tngah ning pasabhan muang sang hyang brahma caturasrakunda winong De le) te) le) ie) KS o sawidhiwidhana dadi lumkas sang wahuta hyang kudur manapathai inangsian wdihan ragi 5. yu Ì mas ma 4 hinarëpakën samgat lua pu gunottama, muang (sa)mgat 5 () ) le) fe) pamasaran pu bandhya, muang wabuta patih rama 1 gilikan muang rama tpi 6. siring, mamang nispanapathai mamantingakan hantlu muang manêëték hayam, anda /fita hyang basundhara basundharr hyang prthiwr kita ginawai ralyangta rumuhun 7. hyang nagaraja lêtérta, kadi tguh sang hyang gunung (ahan hana umulah ulah sira mangkauna tguhanikeng mah sawah punya grt maha- raja sima bha 8. tara 1 glam, yan hana pua umulah ulah ya patita hyang prthiwi, te patënggéakna ya te pakarakna ya te patuaddakna ya, te 2 kurumgagi-kurumbhagi; 6 tita-kita. & 5 232 ed patunasakna ya te pagesakna ya pépëddatën wkasakén hawu kerir yan hana uang anyaya lumëbura ikanang sawah punya i bhatara ing glam ndah kita hyang kulumpang kita inandèlakën sinusukakën kaha- nanning gana bhuta bauaspati hyang padudatan, hyang paliënggëngan atthana ta kita kabarh tilumahömmanghirëng hulu tadahakin talinga pangrêngö ta an sinusukan wungkal ikaing lmah stma bhatara ing glam kabiku an 1 gilikan yan hana pua umulah ulah ya patita hyang gana bhuta pisaca te pagesakna ya te patuaddakna ya te patu nassakna ya te pakarakna ya pëépëddakën wkassakën hawu kerir yan hana uang anyaya lumbura ikeng sawah stma bhatara 1 glam, indah kita kamung hyang hayam tuh uhh ta kawuuggra ttanyu wulu pilih sarano lunurit turah ning hlang, hantlu ko tan kaguli tetés ko tan wükan lumëngai ko ring tgal tan sambêr kongngulungngulun tan sikap, kong ngalapalap lumëngai ko ring lsung tan katiban halu tan palu konpganutu, apan ko dinaipangraha sima kulumpang pasëk lagi lagi sumpah lémah palar matyantaya uang anyaya lumbura sima bhatara ing glam, tasmat kabuattaknanya kadyanggannikanang hayam mati tan pasangkan mati tan pawuittaun huwus ma mangan manginum mangkana hamnganta nikanang uang, anyaya lum- bura ikeng sima bhatara ing glam indah kita hyang baprakegwara brahma wisnu mahadewa gaci ksiti jala pawana hutagana yajamana kalamrtyu gana bhuta saddhyadwaya ahoratra yama baruna kuwaira basawa yaksa raksasa pisaca rama dewata, sura garuda gandharwwa kinnara widya- dhara dewaputra nandigwara mahakala nagaraja winayaka kita tuwi sakweh ta dewata prasiddha rumaksang kadatwan Gri maharaja i mataram kita umasukki hati ning uang kabaih tan kawna(ng) tinakan tyan ha na uang anyaya lumbura sima bhatara 1 glam sawah tampah 4 duduk hatinya sbit wtangnya rantan usüsnya udulakën gulunya wtuakën dalammannya, tampyal 1 wirangan uwahi i tnganau yan para ingngalas pangananning mong patukënningngula ya pulira kna ni dewamanyuh yan para ya ing tgal alapanning glap ya panga- nanning wuil sì u( Juan sampalanning raksasa, andah kamung ku 10 atthana = at hana; 4 saddhya-sandhya. 10. Dl 18. 14. 233 sika gargga wmetrr kurusya pataïjala, suwuk lor kidul, kuluan wetan, buangakën kamung hyang kabaih tibakén ing mahasamudra, klammakën ing dawubhan alapan hyang i dalam air duduttën ming tuwiran matya ikeng uang anyaya lumbura sma bhatara ing glam kabikuan 1 gilikan upadrawa ing dewata tan tmua sama bhrasta hputën mi phira, muliha ing naraka ing maharorawa yan hana uang anyaya lumbura ikaing sima bhatara 1 glam, nahan mangmang sang makudur ar panapa thai 1 harêpan sang wahuta patih muang 1 harépan sang anak wanua tlas sang makudur manapathai umangsö sang wahuta patih mu ang ramanta rainanta muang rama tpisiring kabaih manambah i sang hyang wungkal, muang kulumpang, masapatha sira ing sabha lingnira, ndah kita CIT. Koperplaat van 48 X 21 c.M., vroeger behoorend tot de collectie-Die- duksman te Jogjakarta. Blijkens Not. 1886 p. 27 handelt hij over hetzelfde als de vorige. Naar aanleiding van afgietsels en facsimiles (Not. 1877 p. 137, 147) gaf de Heer Holle in Verhand. XXXIX B p. 2 een transscriptie, waarbij hij aan- teekende dat de oorkonde „incompleet (is) en handelt over het opbrengen van belasting (o. a in kains), en noemt personen, die daarvan zijn vrijgesteld. Het schrift . . . . heeft groote overeenkomst met dat op de koperen plaat, voorko- mende in de Kawi-oorkonden van Dr. Cohen Stuart sub no. XVIL. De letters zijn duidelijk en was de lezing gemakkelijk”. sang hyang susuk jawataku magawaya papa muang anyaya lumwura sima bhatara ing glam sawah tampah 4 sakwaih ni punyangku pata- ningku sala kamulanku ityewamadi tanpaphala bhatara mangkana tka 1 wkangku wetku puyutku bhatara mangkana pratijna saug wahuta patih 1 harépan sang hyang kulumpang muang sang hyang wungkal stma, muang i harëpan sang hyang brahma umilu 1 susukan stma patih 1 gi- likan si jaluk winaih pasëkpasëk mas ma 4 wd(ijhan ragi yu 1 patih waduan si abht winaih kain wlah 1 tunggu durung si cumban rama ni dunak winaih mas ma | wdihan yu 1 tunggu durung ánakwi si dunak kain wlah 1 rama 1 gilikan hulu ron sì dharant rama ni jaluk, rama matuha si panu rama ni bo, winkas si widya rama ni këbëh kapua winaih mas ma 4 wdihan yu l sowang sowang, winkas anakwi si dmit winaih ken wlah 1 gusti 1 gilikan si kandung sinraban wdihan yu 4 hlai 1 tuha banua si kamwul rama ni balusuk parujar sì mamwang rama ni raja, muwah gusti si gaista rama ni lunggat muwah gusti si tëwik b. 234 rama mi danes kapua winaih mas mä 4 wdihan yu 1 sowang sowang tuha wèréh si dana rama ni komwolok, wariga sì pring, muwah wariga si tokeng, papasuk 1 sang mawanua si mandon rama ni kutang, muwah wariga si daya rama ni kundu, kapua winaih mas ku 1 wdihan hlai 1 sowang sowang, rama marata sì hunur, kaki wrut si kiruh rama ni këlëm wuai si tamwir rama ni mjit si glo si kadik, si kintya si bobol (®), sì durung si kamo, si wngal, si guwinda, sì punding, sì don, si tanggan, si dhana, si daiwoh, si masya, si bay, samangkana ikanang milu mana- dah juga, tan kua ring pasèk pasëk || rama tpi siring 1 kinwu kalima si bulu rama ni prabhu, rama ri amwilan kalang si bhawita rama ni tumwu, parujar si karnna, rama 1 lintakan si kirana rama ni rupi, rama 1 pamratan gusti si danghuan rama ni dalung, marhyang 1 gilikan si guruméèt rama ni dalung hulair (? hulu air) 1 gilikan si kaladi rama ni kamwang, räma 1 parang tuha kalang si nawa rama mì danu, rama 1 kasugihan tuba banua si drsti rama ni wlahan, kapua winaih pasëk pasëk mas ma wdihan ragi yu l sowang sowang, madang si gondong rama nì saïjaya, mawuai si sadya, ata ri pitapuag (?) wanua 1 tamwing watëk ta lang, wariga, 1 danu si tuluk rama ni riwut kapua winaih pasëk pasëk pirak ma Ll whihan hlai l sowangsowang, mangla samgat pamasaran winaih wdihan yu 1 tuha padahi si keùjur rama ni bacing anak wanua i kasu- gihan muwah tuha padahi si wanua rama ni brkut anak wanua 1 turu mangamwil, widu si laksana kapua winaih mas ma 4 wdihan yu 1 sowang sowang || o || CIV. Twee koperplaten (20.5 X 11 c.M.), in 1873 te Batavia ontvaugen van den regent van Bandjarnëgara (res. Banjoemas), sindsdien in het Museum aldaar, no. B 17. (Not. 1873 p. 91, 97, ef. 1874 p. 40. De Heer Holle gaf in Tijdschr. 25 p. 120 een facsimile uit (Not. 1873 p. 168, 1878 p. 65) en in Verhande- lingen 39, IIl p. 4,een transscriptie, waarbij hij opmerkte, dat de platen wellicht gedeelten van twee oorkonden bevatten. Blijkens Not. 1911 p. XXIV wordt er een vorst Jayakirttiwarddhana in genoemd. Gelijk men ziet, komt 1b met 2a overeen. la. ni mangrakat pu kuùjang, matanda pu tosti, parujar pu dakut, ama- sangakan pu mandyas (mandyus?), manghint(u) sang wuyagung abalun pu nista, citralekha pu mitra, kapwa winaih pasak pasak mas ma 6 wdihan yu 1 sowang, wahuta rikanang kala kamwang cri sang krti, b. 2a. 255 patih datar pu balo, patih karung dung pu parwwata, kalang mamawa tripandan mpu ni puki, winaih pasak pasak pirak dha 10 ma 12 kina- patan, ramanta i salud mangli pu canita juru rama ni pujyan, parujar rama ni daki, rama marata pu radi pu lawëan, pu nahusa, pu tadah, pu manggarit, pu mahatmi, pu hari, winaih pasak pirak dha 1, kina- baihanya, winaih ramanta i salud manglì manadaha ri nahan ro nnira, hinanakan pinakanak matuha manwam laki bini, mamangan manginum, majnu, maskar, majigal (lers: mangigal), malapalapan mtu- akan senak ning amwak, winaih ng anak manwam pasak pasak pirak dha 1 hinanakan wanwa tpisirih (lees: siring) ì dalyantan rama pu simpan, i kayu hurang rama pu hima ing nusa rama pu gakti, ing ku- pang rama Ganti, winaih pasak pasak ma 5 ing sawanua sawanua sang rama 1 limo manis winaih pasak pasak ma 4 tuha padahi srka, winaih pasak ma 4 guru hya(ng) 1 kelasa winaih ma 4 anantarakala, tka ma- haraja dyah gwas eri jayakrr)ttiwarddhana, mara 1 kupang sumapar sira ring er hangat, kapangguh sang hadyan bam(w)una, mamaban ring alas sin}manira, samïpa ning er ha(ngat) (== 1, b) nnira, hinanakan pinakanak matuha manwam laki bini, mama- ngan manginum, majnu, maskar, mangigal, malapalapan mt(u)akan senak ni ng amwak, winaih nganak manwam pasak pasak pirak dha 1 hina- nakan wanwa tpi siring, 1 dalyantan rama pu simpan, 1 kayu hurang rama pu hima ing nusa rama pu gakt!, ing kupang rama pu canti, winaih pasak pasak ma 5 ing sawanua sawanua, sang rama 1 mo manis winaih pasak pasak ma 4 tuha padahi syaja, sïka winaih pasak ma 4 guru hyang 1 kelasa winaih ma 4 anantarakala, tka maharaja dyah ta gwas eri jayaki(r)ttiwarddhana, mara 1 kupa(ng) sumapar sira ring er hangat ka- pangguh sang hadyan bamwuna mamaban ring ala(s) sintmanira samipa ning er nangat manamwah sang bamwuna i maharaja inanugrahan sira, kinon samgat tilimpi(ki) mujarana sang anak wanua ing saludmangli muang wahuta patih sima 1 layu watang an tunun (lees: turun) anu- graha maharaja 1 sang ba mwuna, sIma ni ratanira tan katamana deni(ng) mangilala (dra)bya haji, tapa haji, airhaji, taji, tiruan, manghuri, senamukha, unggah karas, pa- ngaruhan, manimpiki, limus galuh pinilai katanggaran, walyan, kring, padamapuy, hulun hajt, widu, mangidung, cadar, tan hana tumama rika- nang saprakara ni sukhaduhkhanya, sang hyang dharmmatah parananya, kunang yan hana mulah iking stma ing siludmangli (lees: saludmangli) salwirani jatinya, hadyan pamgat mawanwa, nayaka, wuluh panawi, wahuta patih, rama magamman, hulu wras jataka, rarai matuha laki wadwan, jah tasmat kabuat karmmanya tan pangguha ng inak kanaraka sangsära anaknya, wkanya kabaih, ikanang uang umulahhulah iking sima susuk kulumpang tinanam kimabaihan pinaduluran sang anak wanua kabaih sinusuk sang hadyan bamwuna mwang bobo wijyan su( )k kapwa sira masima sma sinusuk CV Ruwe riviersteen, staande te Gandasoeli (afd. Témanggoeng, res. Kedoe), vermeld als no. 2 bij Verbeek (p. 139 sq.), doeh niet, gelijk daar staat, het Jaartal 769 dragend, hetwelk op de 19 regelige inseriptie voorkomt, wier trans- scriptie hierboven onder no. III gegeven is. De steen wordt in Rapp. 1911 p. 278 sq. aldus beschreven: „Op een rotsblok, waarvan de hoogte boven het maaiveld bedraagt + 1.27 M., de lengte + 2.25 M., de breedte + 2 M. Op het vrij vlakke gedeelte van de lengtezijde is gekapt een verdiept vlak, hoog 0.52 M., breed 1.18 M., en daarin is gebeiteld eene inscriptie van 15 regels (de 15e half) Javaansch schrift”. Abklatschen worden vermeld Not. 1869 Bijl. N; 1876 Bijl. L no. 16, II no. 20; Rapp. 1911 p. 20, 2745 Oudheidk. Bur. no. 136 en 291; afgietsel Leiden Ethn. Mus. no. 2992 (Cat. Juynboll p. 253). Een afteekening is blijkens Tijdschr. 47 p. 455 in de Rijksuniversiteitsbibliotheek te Leiden, waarbij is aangeteekend, dat de steen in 1841 te voorschijn gekomen is. À. 1. || namaggiwaya om mahajana disa hing alas partapan tuha nguda laki wini mandangar wuattanta panawis, dhimi 2. gatinda dang karayan partapan ratnamahegwara sida busu mor na- manda dang karayan laki busu iti namanda dang karayan wim, 9. atyanta da mimpa sida duah ayanda karayan laki parpuan wajanna- kabwi namanda, ayanda dang karayan wini parpuan papuahhan nama 4. nda lima imandua aruni Gyanida na punuma adinda dang karayan lolingusamabwa namanda, iparda dang karaya 5. n parttapan busu bamba bi bu srtta na dajanda sanak busu tarala busu dakde, dangdanda sapopo huwuriya na pimanda mimhurata naman- da sa di 6. nayaka watak bunut tathapi dangdanda sapopo bu(ng)su padarung dar manda sanaka( )nayaka basa tathapi nanat sida busu putih padi, tai (a 1 panawis-pangawis; 4 punuma-sunuma; 6 dar-dana. 237 7. pahit swasta si awak ana da la putri inan pangawis tathapi datar wwatu pagaduri siwahasambuh witaka dada wiwara da ri inanta baïa 8. kna amakda dang karayan partapan punya prakathanda dang karayan partapan kathamapi sukha subhiksa ya gantya di raksa iya sabaûaka ya ca 1 ta 9. purwwadaksina paceima uttara itastatana 1ya mangstuti anda dang kara- yan partapan, tathapi ada ada ryyandalalawa namenda sthapaka sida tathapi 10. bapahmunda dang karayan siwajita pamanda nayaka di prakapulang sida inan pangawis sipata sahayanda di dharmma punya kugala iya ma- kangadi pra 11. tista di hyang haji tarkalata hyang wintang prasada saprayukta /yai sahita Iya matraüa winih Da tra di tanah budak tlu barih pragaluh a 12. pamandyan tlu lattir tina ayun ampa lattir curing tlu lattir puwijahhan dua lattir kaywaramandar dua lattir wabu salattir tundu 13. dua lattir kakalyan salattir tapukau salattir, matraüa winih di tanah buda paigawis ampa poluh salattir partukka di walunubpados pa 14. di pra ca ( ), perpuanta( )patih manalu namanda naiyaka di kyubung- ngan sahayanda bupatih pulrpasi namanda yeka dimantya mi 15. dapunta mabajana na( )mwa namanda B. Er is van dezen steen een tweede transscriptie, klaarblijkelijk naar een andere abklatsch gemaakt, daar woorden, die op de ééne duidelijk zijn, op de andere ontbreken. Aangezien zoowel de lezing als de woordafdeeling aanmer- kelijk verschilt, volgt hier ook de tweede transscriptie. 1. || namaggiwaya om mabajana disa hingalas partapan tuhangu da lakiwini mandangar wuattanta pangawis dhimi Do gatinda dang karayan partapan ratna mahegwara sida sumor namanda dang karayan praki busu itì namanda dang karayan wini, 9. atyanta mis/a sida duah ayanda karayan laki parpuan wa __nnabwi namanda ayanda da(ng) karayan wini parpuan pamuahhan Jama 4, nda lima inanda a a ra gyani adinda dang karayan loli namanda iparda dang karaya 9 itastatana-itastatah?; 10 di-wi; 14 pätih-rpatih; 3 mista-mima. 9. op) 10. Gl: 13. 14. 15. 258 n parttapan busu bacra buswattana dajanda sanak busu tarala bu(ng)su dafide danegdanda sapopo busu huwuriya na mupihunda mimhu e ao e e namanda pa nayaka watak bu tathapi dangdanda sapopo bungsu padarung da ramanda sanagaraja nayaka wata tathapi sida busu putih padi kai (a pahit swasta ssi awak 1 a nanda putri 1nan pangawis tathäpi datar wwatu pagaduri stwabasambu witaka dada- wiwaraweni inanta küa sanakda dang karayan partapan pu hyang prakathanda dang kara- yan partapan kathamapi sukha sugik maya gan/ya di raksa 1ya sabanakùa yal )ega 1 la pürwwa daksiua pageima uttara itastatana 1ya mangstuti vanda dang karayan partapän, tathapi ada a ryyanda lawanamanda stha- paka sida, tathapi bapahmunda dang karayan si wajita namanda nayaka dt praka pulang, sida inan pangawis sipatasa hayanda di dharmapunyakugala 1ya maka- ngi dipra tista dihyang hajilarkalota hyang wintang prasada suprayukta ya sahita iya matra winl cuia di tanab budah tlu barih pra luh a pamandyan tlu lattir hi(ng) na ayuna palattir euri tlu lattir puwi- Jahhan dua lattir kaywaramandar dua Jattir wabu salattir duang lattir kakalyan salattir tanakan salattir matraùa winih di tanah bunga sa wis ampapoluh salattir partukkar diwa lunu pados pa di pra ga pu parpuanta rpatima nalunamanda naiyaka dikyabung- ngan sa yanda bu pa tih pu la sina kadimantyani namanda. CVI. Koperplaat van 84 X 6.5 e.M., afkomstig van Magëlang, waarschijnlijk Ngabean (coll. Not. 1892 p. 24), thans als E 18 in het Museum te Batavia (Not. 1893 p. 101). In Not. 1893 p. 68 deelt Dr. Brandes mede: „De plaat is blijkbaar één der vele waarvan o. a. gesproken is iu Not. XXX (1892), 28. Een jaartal komt er wel niet op voor, doch ook hier weder wordt, zeer kort, gehandeld over sawah sima (vrije sawahs) voor de desa’s Kwak en Malak”. T. a. p. wordt nl. vermeld, dat in 1863 een dertigtal platen te Nga- bean gevonden is, waarvan de bewaard geblevene eveneens de velden te Kwak behandelen. 5 mipiku-mipimd 7 siwahasambu-siwahasamwu; 10 makangi-makangâ. 239 a. 1. jo | mülaning sawah sima i kwak tamah 5 makna 1 sang makarma 1 prasada 1 landa, marhyang tampah 4 muang laüjanya, gawaya 2. nira dumawauttana dukut ning prasada 1 ruhur, muang tamwak, muang mataga ikanang masawah ing sima gumawaya ikanang pamahujanggan 8. kyan mahala, muang pacarnan kyan mahala, muang humarappa ikanang bieuwa, muang caru angkan parbwani, sawaha sang hyang tampah 1 4. paknänya pabiguwa muang pacaru akan parwwani laüjanya tamwahani bhukti sang pangajyan 1 landa, sawaha sang dewata ing paca Ur ndyan 1 kwak su ku 1 paknanya caru akan amawasya sawa ni wka sang dewata lumah i kwak su ku 4 asing ngumulih 1 kwak gawayani 6. ra manapua manamwah hyang 6(?) muang humara ikanang patuha akan amawasya ||o |) muwah mülaning sawah sima i mulak tampah 4 blah l pa 7. knanya sawaha sang pangajyan 1 landa tampah 1 muang lanjanya, sa- waha sang dewakarmma blah 1 gawayanira manamwah hyang i mana- pua 1 dala b. 1. m sawahaning mapagar muang manapu i landa tampah 1 ||o || CVIL. Koperplaat van 14 X 7 ce.M., afkomstig uit het regentschap T&mang- goeng (res. Kedoe), thans (Not. 1875 p- 83: 1876 p. 73) als KE 14 in het Museum te Batavia. De Heer Holle gaf in Verhand. 39, II p. 3 een trans- seriptie uit, waarbij hij aanteekent: „Slechts één plaat en wel plaat II (denke- lijk de derde van de serie) 1s van deze oorkonde bekend. Naar het schrift te oordeelen, dat slechts ondiep in de plaat gegriffeld en vrij onduidelijk is, als ook naar de taal, houd ik dit stuk voor minder oud. Het schijnt te bevatten een soort instructie voor een loerah”’. De transscriptie van Dr. Brandes is klaarblijkelijk een verbetering van die van Holle, niet een opnieuw naar de plaat zelf gemaakte. Dede n durung sucu wka si tundan tanpaling wadhana hulu nyan mwang kanalan 2. ling patana sira tundan, sawah tanpa . . luranahayahana ngatu parung kunalan wwang 3. kanalan ku lura ha uira tanpa na sira prihambak sakehira ngapiting bra(u)ha 4, muwah janana lungha tan pa mit patahun tan patahun kanalan b. 1. sira nguninguni yan lungha rabi tanpa desa sira muwa sang kunang yanana sira lu 2. ngha tigal gawe lurah humansung tajenana rara salirna gawe lurah 8. 4. 240 kanalan sira, muwah yanana, stra latuh skul paka asujo ta sira sata- hun ring ngadoh sira muliha, ana sira lungha ka rung ta hu kira sadita sira soteh CVIII. Koperplaat van 45 X 19 c.M., als E 19 in het Museum te Batavia (Not. 1911 p. XXIV). Bij de transscriptie staat geschreven: „van Li Djok Ban, Ngadirëdjä, Kèdoe”. Verdere aanwijzingen ontbreken geheel. qd. 1. 10. naih mas su ò wdihan rangga yu l rakryan anakwi nyah wraiyan winaih mas su 4 kain wlah 1, juru 1 ayam tëas rua miramirah pu ra- yung wanua 1 miramirab watak t&as, mangra ngkappi halaran pu dhanada wanua i paramuan gima ayam têib, juru makudur rua patalësan pu wiryya wanua i wadung, poh watak pangku doh mangrangkappi wacaha pu danta wanua i katguhan watak haméas kapua winaih mas ma 4 wdihan rangga yu Ì sowang sowang || ayam tëas lumaku manusuk pu wrayan wanua i pandamuan sima wa dihati, 1 makudur sang waringin wanua i sumangka watak kalu warak 1 tiruan pawatrungan wanua 1 kawikuan ing wdi tadahaji pu 1l, juru wadua rarai i pata pan pu kumla wanua 1 sumangka watak tangkil putih kapua winaih mas ma 4 wdihan rangga yu l sowang sowang || sang juru i patapan, matanda pu tema, juru ning lampuran ra kai pipil juru ning kalula sang nirmala, juru ning mangdakat sang manorawa winaih pirak dha(?) 1, kinabaihanira, patih rikang kala kayu mwuban rakai aindo rama ni kapur su kun si gambhira rama mi dudu airbarangan si daha rama ni surasti wahuta pêtir si drawida rama ni laghawa pandakyan si tajik rama ni gilirana kapua winaih mas ma 4 wdihan ra ngga yu l sowang sowang, wahuta lampuran si saùjaya ramani pawaka, pandakyan si tanda rama ni nara, kapua winaih pirak ma 8 wdihan rangga yu l sowang sowang || parujar ni patih kayumwungan si harus ramani kudu, parujar ni patih sukun sì watu rama nì wiryyan parujar airbarangan si wigala kapua winaih pirak ma 5 wdihan rangga yu 1 sowang sowang || kalima 1 pëtir si pujut rama ni nakula juru si jama rama ni guddha, juru 1 dandakyan si mandon rama nì sonde samwal si pingul ramani madhawa kapua winaih b. 11. 18. 14. oe 241 pirak ma 4 wdihan rangga yu 1 sowang sowang || rama i tpi siring rikang kala i munduan gusti si guwi rama ni krami, i haji huma gusti si hiwa, ì tulang bar gusti si palarasan ra ma ni bahu, i waringin gusti ri waringin rama ni dangën, 1 kayu asam gusti si wujil rama nì grak, 1 pragaluh gusti si mni rama ni bhasita, samwal rama ni sada, 1 wunut winkas pu mamwang rama ni dhanaüjaya, 1 tiruan winkas si lbur rama ni su- kik (?) ri air hulu si kidut rama ni karna, 1 sulang kuning winkas si kuda rama ni diwi, 1 langka taüjung winkas si sahing rama ni tamuy, i samalagi winkas si tara, i wungkal tajam winkas si antara, rama ni juwd, 1 hampran kalima si ina rama ni bana, 1 kacugihan winkas si hayu, i puhun winkas sì pawa ramani sumingkar, 1 pruk tuha winkas singayuh rama ni sangkan, 1 wuatan winkas si tirip rama ni lreka (of loka), i paman- dyan winkas si siwa rama ni wipula, 1 tpu san winkas si aja ramani kwyën, 1 turayun 1 sor winkas si guta, i ruhur winkas si wahi, 1 kalandingan winkas si banua, i kdu kalima si dharmi, ika ta kabaih ka pua winaih, pasëk pasët kayanurüpa ikanang wanua makëng winaih pirak ma 2 wdihan rangga yu l sowang, ikanang wanua madmit wi- naih pirak mä 2 sowang sowang | || winusimajangut, matapukan si barubub, juru padaähi si naja, ma- ganding si krësni rawanahasta si mandal, kapua winaih wdihan hlai 1 pirak mä 8 sowang sowang || mangla si kirata rama ni bhasita, muang si butër, mabungwa si busu rama ni garagasih muang si rubih kapua winaih pirak ma 2 sowang || pisora- ning anugraha rikang kala patih mantyasih sang krësna rama ni ananta, muang soaraning rama 1 man- tyasih kabah pu kola rama ni di ‚ pu puüjéng rama ni bahad pu kara ramani labdha, pu térö rama ni bisis, pu këcrh ramani sni, pu mandadi, rama ni wacita pu bikray ramani baruna || saprakara ning saji sang makudur ing mandala inenas pamasanya su 2 ma 2 ku 3 ||i sampuni ma waih pasëk pasék manadah sang wahuta hyang kudur muang wadwa rakryan gang pinakapangurang muang patih wahuta rama i tpi siring kabaih | lwirning tinadah hadangan wök ki dang wdus, ginawaì samenaka, muang saprakarani(ng) harang harang || 242 1 sampuning manadah mangdiri sang makudur lumkas manapate mama- tingakan hautrini manawurakan hawu, manéête 10. t hayam i harapan wadwa rakryan muang patih wahuta rama i tpi siring, umuwah ya 1 ronya || nahan cihnanyan sampun mapagëh ikanang wanua 1 mantyasih muang 11. ikanan wanua 1 kuning kagunturan inanugrahakan rikanang patih man- tvasih sima kapatihara, yapuan hana umulahula ya dlaha ning dlaha paficamahapata 12. ka pangguhanya, papa ni mati brahmana wihikan mangaji 108 papaning- mamatï lamwukanya 108 papani gurudrohaka, papani brunaghna, mang- kana papa tmuni 18. kanang wang umulahulah ikai sima, matangya kayatnanta soninikai prasasti ya mänyat swastha || o || CIX. Paaltje, volgens Hoepermans bij Verbeek p. 186 en 150 afkomstig van Tjandi Bongkol (afd. Tëmanggoeng, res. Kedoe), later overgebracht naar het residentiehuis te Magëlang, thans (Not. 1890 p. 11, 63 en 76) als D. 83 in het Museum te Batavia. Ken abklatsch wordt wellicht vermeld Not. 1869 Bijl. N en Not. 1876 Bijl. IL no. 13, daar gezegd te zijn van een inscriptie van Moentoeng (?); thans Oudheidk. Bureau no. 8326. pak: hum jah dasama rake mawweh ring alih tinghal CX. Een transseriptie, waarop alle aanwijzingen ontbreken, zoodat zelfs niet te zeggen is, of het er één van een steen of een koperplaat is. 1 2. ning mong, patukning ula pandening danawa, yan pareng tgal sambèrning glap ring pamungwan panganèn 9. sëmpalning raksasa, yan pa alapên dening da- lëmer, sanghapèning wuhaya, wiltën dening wwil, tuwwiran, rëbu 4, iwakagöng, umunggu ya ri asthananya, sarwwa rogamaü- caya, arah ta kita kamung hyang kusika, gargga, metri, kurusya, patanja 9. lor kidul, kulwan, wetan, bwangakna ring akaga, salambitakën i sang hyang kabeh, timakén ring mahasamudra, ka 6. dawahan, lak prthiwti, upadrawa ya ring dewa ra brasta tën dening pitara, muliha ring naraka tibakna ring maha 5 salambitakén-sulambitakén, 243 7. kawah tambragomukha, klan dening yama(ba)la, pupuhén dening kingkara, ping pijug] tu tayananimban papa taya sangsara 8. sarúpaning lara pangguhènya, Is B 5 9. jur mangalor pagër wetan 5 sëkër muwab ing lakman pagêër 4. sumira pinggiring lwah pagër jur mangidul ing biku(an) CXT. Koperplaat, waarvan een afteekening voorkomt in den bundel van den Panëmbahan van Soemanap (Jav. HS. Bat. Gen. no. 42; zie Not. 1886 p. 46), onder no. 2, doch waarvan verder noch de afkomst, noch de tegenwoor- dige plaats bekend is. De transscriptie is naar de afteekening in bovengenoemden bundel vervaardigd. laraning gagajah, ing batu, ring nairiti, watéskulumpang larani(ng) batu, ing ganggang, ring Gri, akarwan margga, laraning ganggang, ring bayabya, minggëk matra, akarwan(m)argga, larading ganggang kapahiring, ing bbad, ing gurang, ring uttara, watés(ku)lumpang, lawan ing rapah, ì cèmëng, ri aieanya, akarwan margga, lawan ing cëméng, atëtëmu tke pürwwa, sämangka(na) ta parimana nikang lmah ing jumput, tan(h)ana lmah len sumlipit sakerika, pinrsna ikang sawah, mangkana kramanya, d jul ligu muwah ana ta tutukon duta mpungku samba, lmah hi tulur, ring pas, ma ka, 3, su 12, lmah kabeh, antukanganimpil i su ma bding, kunëng parimananya ring pürbwa, akarwan margga lawan ing su pab- ding, ring agneya, a XII. Serie koperplaten, waarvan het volgende bekend is: Bij de transscriptie van de hieronder het eerst gedrukte no. 8 teekent Dr. Brandes aan: „Ont- vangen van K. F. Holle, wien de bladen waren toegezonden door F. A. Lief- rinek. Een no. 8 uit een serie. Van Bali’, en verder: „Is wel een gedeelte van de oorkonde voor de dharmma Wimalagrama in de bundel van den Panëmbahan”’, Bedoelde oorkonde, welks platen in de afteekening van den Panémbahan (zie over dien bundel hierboven CXI) de cijfers 16 en 11 dragen, volgt hier dus als deel van hetzelfde geheel. Naar aanleiding van plaat no. 8 deelt Dr. Bran- des in Notulen 1889 p. 19 sqq. het volgende mede: „De plaat, waarvan de afdruk vervaardigd is. is lang 32 ce.M. en breed 12U/, c.M., en moet aan weers- zijden beschreven zijn. Zij geeft een fragment van een oorkonde te lezen, er- gens uit het midden van zulk een stuk. De mij gezonden afdruk van die ééne zijde draagt het cijfer 8 als volgnommer, het geheele stuk zou dus ongeveer uit 16 of nog meer bladen hebben moeten bestaan. Ken eigenaardigheid is dat CX. 3. Het cijfer 5 in Oud-Javaansch karakter. CXI lara-lmwa; bbad-wwad; pas-mas; ma bding- va bding, Verhandelingen Bat, Gen, Dl, LX, 14 244 de bladzijde acht (8) regels heeft. Onder de stukken op koper die met oostelijk oud-Jav. schrift geschreven zijn en tevens den typischen vorm hebben, d. w. z. + 2!/, maal zoo lang als breed zijn, zooals dit met het oorspronkelijk van den afdruk het geval is, is dit, voor zoover mij bekend is, de eerste die deze eigenaardigheid vertoont. Daarom dient er op gewezen te worden dat zich in den bekenden bundel van den Panëmbahan afschriften bevinden van twee ko- peren platen, beide aan weerszijden beschreven, blijkbaar bijeenbehoorende, en naar de afschriften te oordeelen evenals de plaat waarover hier gesproken wordt, ook telkens met acht regels op éénen kant. Oorspronkelijk was mijne meening dat de regels van het origineel van die afschriften in de copie van den Paném- bahan verloopen waren, maar daar staat tegenover dat ook de achtste onderste regel telkens vol is, en over het algemeen “blijkt dat de Panömbahan waar hij koperen platen copieerde, zijn copie gewoonlijk ook de gedaante van het oor- spronkelijk gaf. De bladen van den Panëmbahan, telkens respective twee blad- zijden, vertoonen ter plaatse waar men het volgeijfer van het oorspronkelijk zou zoeken, de getallen 11 en 16, wat zooals uit het voorafgaande aan den dag komt, al evenzeer wijst op eenig verband tusschen deze afschriften en den ontvangen afdruk, terwijl ook de schriftvorm van de legende van dien afdruk en van die afschriften zeer nauw verbonden is. Wellicht zijn dan ook deze gegevens voldoende om te vermoeden dat zij te zamen drie fragmenten verte- genwoordigen van ééne oorkonde, een oorkonde waaromtrent ook zonder dat wij er wat meer van weten, nog enkele verdere belangrijke zaken kunnen worden geconstateerd. Het afschrift namelijk van de koperen plaat die het cijfer 16 draagt is dat hetwelk door mij genoemd is in de inleiding bij den inventaris van de beschreven steenen van het Genootschap, onder letter K op bladz. 361, en naar het t. a. p. geciteerde nl. angraksa kadatwan rahyangla ri mdm (ra gum) te oordeelen zou hef dus een oorkonde zijn uit den tijd vóór Mpu Sindok Crí Icânawikrama. Daarmede is de verdere phraseologie van de fragmenten in den bundel van den Panémbahan gespaard, geheel in overeenstemming. Verder blijkt uit die zelfde stukken dat de oorkonde een vrijbrief is aan een dharmma te Wimalâgrama, waarbij opgemerkt dient te worden dat voorshands een veronder- stelling dat dit wimaldcrama hetzelfde zou kunnen zijn als het bimalägrama, dat op een steentje op den Diëng (thans in het Museum) is aangetroffen, geuit, doch niet bevestigd zou kunnen worden. Ik vermoed op dit oogenblik liever dat het Wimalâgrama van de oorkonde op koper eerder ergens in Oost-Java bijv. in het Soerabaja’sche zal dienen te worden gezocht. Belangrijk is dat onder de geschonken rechten er vermeld worden die op den scheepvaart betrekking heb- ben, evenals dit ook voorkomt in het opschrift van den steen van Tuban (thans in ‘t Museum), doeh wat de oorkonde betreft waarover hier gesproken wordt kan dit ook betrekking hebben op de binnenvaart. Daaruit zou dan volgen dat de dharmma Wimalàgrama lag aan een groote, een bevaarbare rivier. Doch genoeg om aan te toonen dat ook deze oorkonde een stuk van beteekenis is, dat het hare zal kunnen bijdragen tot vermeerdering van onze kennis van Oud-Java.” 8a. 1. sukhaduhkhanya, kapwa ta ya 1 kanang masambyawahara manganti sang hyang sima, hininganan kwaihanya anung tan 2. kna dening mangilala drabya haji, an tlung tuhan ring sasambyawahara, yan pangulaug kbo 40 kbo 3. wanya, yan sapi 40 sapiyanya, yan -wdus 80 wdusanya, yan aadah sawantayannandahanya, ag1 b. 16a. OT 16, 245 ‚ lingan tlung pasang, angarah tlung tuhan, amatér tlung tumpung, apandai mas tlung paryyën, apandai ta mbra tlung paryyën, apandai wsi tlungububan, jalagraha tlung tuhan, undahagi tlang tuhan, apada hi tlung kilan, atitih tlung kulit, acadar tlung pacadaran, amaranggwi tlung tuban, atwih tlung wadai ‚ maramwan tlung ramwan, parahu 6, masunghara 6 kunang ikang hili- ran 6, akirim agöng 6, akirim ta mbatamba 6, amayang 6 amukët kakap 6 amukéët krp 6, atadah 6 ang- lamboan 6, amaring ‚ 6, anglam, 6, amuntamunta, 6, pukêt dago, 6, kirim dwal baryyan 6, kirim paüjang 6, anglaha 6, aùjala 6, afnjalawirawir 6, anjala bsar 6, amuwtumuwu 6, amintur 6, anjaring balanak 6 ‚ Jaring kwangkwang 6, jaring kakab 6, amibit 6, waring sugu 6, waring tundung 6, waring tadah 6, anghilihib 6, 1 ka ta kabaih tan kaknana ya soddhara haji, kunang ikang langkapan, wlah galah 6, kalima tundan, parahu pa nawa kalima tundan, parahu pakbowan sawiji kapat tundan, parahu jurag >, parahu panggagaran 5, parabu pawalijan 5, parahu pangngayan 5, mwangapadaganga, ku- nang wwitaning padagang bhataran pamli bha nda adgan ring paradega makaûutan knaä ring siwuran, ika ta kabaih tan knana ya de sang mangilala dra bya haji, soddhara haji, yapwan pinikul bhandanya, kadyangganing ma- basana, mangawari, masayang, makawah surih ma la mara, manguüjal kapas, wungkudu, bsar tambra, gangea, timah, wuyah, pja, gula, lawe, pucang, sérëh, kasumbha, saprakara na dwal, pinikul kalima bantalan ring sakuyan pikul pikulanya, ikanang sang mangkana tan knäna de sang mangilala drabya haj(i) saparananya de ( )an( )an makmi- tana ta ya tulis pitngén yapwa lwih sangke panghinganiri pasaknäna ya sakalwihnya de sang mangilala drabya haji sowara haji, tan adhi- ka, ikanang kala, sampun apagëh panusuk mpungku muntan, gandha koti 1 wimalagramawiharakrama matangyan panghanakën mpungku mun- tun tpi siring makadi wahuta patih 1 palinjwan sang nala, sinungan pasaknana-payaknana; sowara-sodhara, b. 1la. b. 246 pasëk pagéh ma su 8, wdihan ga (?) yu 1, patih mangarép sang ralu sinungan pasëk pagëh ma su 3, satigang pangkah juru tngah 1 wadihati, sang dalaka, sakala, sang dwaja, sang barika, sang kiratya, wineh wdi han ga (?) yu 1 kinabaihanya, i wawap sang kola, sang jugul, sang baru, sa wineh pasëk pagëh ku 2, wdihan ga yu 1, kinabehanya, ing pepe, sang goreh, sang dhiti, wineh pasëk pagëh ku 2, wdihan ga yu l, 1 wungkal manda, sang lawun, sang midra winkas u(ri, wineh pasëk pagéh ku 2, wdihan ga yu 1,1 kapulungan, sang yaga, saug sotara, wineh pasëk pagéh, ku 2 wdihan ga yu 1, ing gayam, sang janaka, sang mariga, wineh pasék pagëh ku 2, wdihan ga yu 1,1 daryyas, sang walakung, sang mana, sang lona, wineh pasëk (pagëh) ku 2, wdihan ga yu Ll, ing galah sang bisa sang pola, sang yanaka, wineh pasék ku 2 wdihan ga yu l, 1 putut, sang prataman, sang ugit, sang layu, wineh pasék ku 2, wdihan gayu 1,1 err manganti, sang janaki, sang yata, sang manambat, wineh pasëk ku 2 wdihan ga yu [ta prasiddha raksa kadatwan rahyang ta ri mdang, ragumi} Ì) naksi, sì galah, si pawawang, wineh wdihan hlai 1, wayang wwang pinanggu(ng) sirandingah, wineh wdihan hlai 1, pasék pagëh ku 2, atapukan pinang- gung, sì jaladr, wineh wdihan hlai 1, pasëk pagéh ku 2, apajahi (lees apa- dahi) samgët sarta wineh wdihan hlai 1, pasëk pagëh ku 2, kabayan ning blah mata 1 paskiran, sang grota, wineh wdihan hlai 1, pas&k pagëh ku 2, makadi sang hadyan juru lampuran 1 rakryan ramram, kabayan sang adyah wineh wdihan hlai 1, pasëk pagëh ku 2, samangkina kwaih nikang pinakasaksi tkeng pinggir siring kabeh himanakén 1 susukan sang hyang dharmma i wimalagrama yathayukti sakrama dangu pinarnnah t(e)kang saji 1 sor ning witana 1 tngah ning kalangan 1 wimalagrama sawidhi- widhana ning manusuk ring lagi, mamüuja ta sang pinakawiku, ala ju ri watu daiga, sumangaskara 1 sang hyang wungkal susuk watu kulum- pang, mandiri ta „ga yëmbyës atudur tumamaring kalangan, tlas mottara séngga mamuka- wandhana i sor ning witana, mandëla(n) pada hinarë(pa)kën dening pinghe makurug anaswani, rama atagan mwang para pinggir siring somilu pina- kasaksi 1 susukan sang hyang kuti i wimalagrama lumkas ta sira mauguyut, manètak guluning hayam, linandësakan ri watu kulumpang, amantingakan hantiga ring watususuk mamangmang manapathe, sang minängmang ring D[ is het einde van b; b yémbyés-yömtyös, 247 dangu, 1 katguhakna sang hyang wungkal susuk ikana ling nira, indah ta kita kamung hyaug haricandana, agasti maharsi pürwwa daksina paccimottara, maddha urddhamadhah, rawi gagr ksiti jala pawana hutasana Jayamanakaga dharmma ahoraratra sandhyadwaya yaksa raksasa pisaca preta- sura garuda gandharwwa kinnara mahoraga, catwari lokapala yama baruna kuwera basawa, putra dewata, paücakusikandigwara maha- kala, sadwinaya(ka) nagaraja, durggadewi caturagraya, ananta hyang kalamrtyu ganabhuta ki(ta prasiddha r(um)aksa kadatwan rahyang ta ri mdang 1 bhumi) CXIII. Steen, staande in desa Lawan (afd. Lamongan, res. Soerabaja) en in Rapp. 1907 p. 270 beschreven als „een zoogenaamde(n) beschreven steen, waarop geen enkel letterteeken te ontdekken was. De steen, dakvormig afgedekt, stond op een dubbel lotuskussen, uit één stuk, waarvan de blad-belijning verdwenen is... Hoog 1.40 M., met kussen 1.64 M.; breed van boven L.ll M., beneden 0.90 M.; dik 0.125 M. Onder het lotuskussen was een rechthoekig gekapte pen, waarmee de steen eens in een voetstuk was vastgezet”. Hen abklatsck wordt vermeld Verbeek p. 221; Oudheidk. Bur. no. 537. Oostzijde. IE kolaholahan ra mahamantri hino alasiug rika 9 sah: 1 pa 5 alwirningu- 2. umulahulah panugraha err _paduka pungku, astu salwirningu padrawa katmwa denya \ 3. mpaln de sang hyang paùcamahabhüta, sulambitakna ri hyang kubera, siwak ka 4. nya dawut utëknya langga rujiranya uwadawid ususnya denta kamung hyang 5. _ mahabhuta, wigran de sang tingkara yamabala, tëtëln ring maharo 6 mata hana hiris poh, sakinaririsaning sarat, astu wacana cri padu 7. pungku amukti sakaring wisa, apan eri paduka mpungku sakrt bha 8. mahegwara, sira dumènda salwir ni mangulahulah panugraha pa 9. duka mpungku bhatara tipurusa dumènda nguri ‚ imiring de 10. paùcamahabhuta kabeh nguniweh paradewata matangnyan ha lele Ji tigatiga yan sira wénanyga, om paùcamahäbhuta 12. brahmane pamah, om wisnawe namah, om paramegwara namah 13. _lokebhyah indradibyo namah, om namagiwaya 14. ya wijaya swabha, om Jayajayastu kadi katguh 15. inatguhana sima astu astu ujar hyang || o || 16. (onleesbaar ?) akaga-anaca; d bhumi-ra gumi; CXIII 4 dawut-dawuk; 5 tingkara-kingkara. 248 CXIV. Steen, vroeger staande te Bangle (afd. Berbek, res. Kediri), en wel volgens Verbeek p. 255 bij de warme zoutbronnen Banjoe Oemboel. In de inventarisatie van Kediri in Rapp. 1908 wordt hij niet meer vermeld. Een abklatsch komt voor Notulen 1869 Bil. N.; Oudheidk. Bureau No. 400. lis 4, J. 6. 7. 8. Je) 10. 16. Wo 18. 168) Voorzijde. | marggana tinadah sang tuha n maka han umajaranakaka ngha 1 ja langu ma ika 1 mundër prasu( )uca kwehnira mangila drabya haji dangu prakara paramigra wuluwulu prakara | sang hyang ajùa haji kmitan ikang ramanta 1 kabikwan saudunga n ser 1 ja | mbi 1 mundèr an pamijilakan sangkal pat mwang n patih ti sana | 1 samas pirak pakalangka domas pirak, si | domas pi rak pinda pa | weweh nikanang kabikwan sandungan ser 1 Jambi 1 mundêr | angkan tahu n ma 1 ku 2 | len sakarikana sangkal pat prana an papakna pa | miwyë sang hyang i mundur |o yatika inubhaya 1 sanmata cri waharaya o yata mata(ng)nyan | ikanang punta i kabi | kwan sandungan ser 1 jumbi mundér mak(m)itana ajùa ha | ji iniringnya . Jùa rakryan |i tan kaparabyapara mi ka(mang) kabikwan sandungan ser | 1 jambi 1 5 mundër | dening patih i jambi ser pangkur kalangkapa rama mwang salwir nidra | byahaji wu luwulu ho | pan air haji magöng madmit kipakipa kmitan tundan mang- gala pa | tamba ityai wamid1 | ngila drabyahajt ring dangu makadi migra para- migra magöng madmit | kabeh mwang salwi rnisalah pafumt | tya ca( )ra pu \ngi kan tama iri kana kabikwan | ndungan ser 1 Jambi i mundèr kewala sa kahaywakna sang | hyang ciwa i mundë PT nika | na sakari göngnyarampu Gri maharaja i Aa ha na 1 sang hyang tirtha | i mundèr, mi 20. 16. 21 249 nya ka suhuha | k kana deyanikanang patih ri jambi sor kalangka rama 1 | muxdêr kbanwa mwang kwai | h nira mangilala drabya haji ring dangu o makadi migra paramicra wuluwulu | prakara, tan mara byapara rama | nikanang kabikwan sandungan i ser 1 jambi i mundéër tan pina | Lr la( )ran praka | ra apan kra a göngnyanugraha Gri maharaja an 1 mundër 1 kabik wan 1 mu ra | tlas nugraha i Achterzijde. ra path 1 Jambi mu | ikanang rampa jataka sukannisagatinirampu 1 wahu ka margga rake momahumah rake marggana sambandha hana kabi kwan sandungan ning sor i jambi 1 mundèr mamaja(ra)kan sangkal pat muang prakara lawan papatipati mas pirak ka mas pirak Jro mas pirak nikanang kabikwan sandungan jambi 1 mundër kan î na, yatika matra dening rama i papawungan i tan kapa rabyapara dening ser ma uguniweh 1 ta micra magöng madmit cri mahba kana 1 mundèër kabeh mara-para. 17 18. 19. 250 tan n jambi 1 mundêèr tan n tlas pagöngnya sang hyang tirtha n( )i à CXV. Twee koperplaten, afkomstig uit de residentie Soerabaja, thans door de collectie Raffles in het Britsch Museum te Londen. Blijkens Notulen 1882 184 waren er galvanoplastische afdrukken van in het Museum te Batavia, thans verdwenen. De Heer Holle gaf in Tijdschr. 28 p. 488 sqq. een trans- scriptie uit, daarbij aanteekenende: „Zij bevatten slechts een stuk formulier, betreffende voorrechten en belastingen en voorrechten op een stuk grond rustende of daaraan verbonden, en passen, voor zoover ik heb kunnen nagaan, niet bij de reeds uitgegeven incomplete oorkonden. De platen zijn ongenummerd”. Pp- la. b. 1b, han marga ikang pabuharan sapahinganan muang piyapiya, lumaris mangulon anutug kulon sapahinganan muang wadihadi, midërangalor anunggali marga ikang pabuharan sapahinganan muang wadihati, lumaris mangalor tumurun ing luah angalihi luah sapahingan muang dariyas, lumaris mangetan angalihi luah ikang pabuharan tutug tkeng pasir sapabingan muang winaya, samangkana parimana nikang lmah hasi- nan susukan sima 1 pabuharan, sampun katamrapragastyapagëh de dang acarya ugra, tumadah raganyanugraha lbu paduka eri maharaja, ataratah kaswatantra n i sawka dang acaryya ugra inanugrahan de lbu paduka grr maharaja, senanggoning brahmakula muang ksatriyakula, kunang pratyeka ning wka dang acaryya dug ing dyah kataywat, dyah nariyama, ika ta maka- drabya ikang kaputrawanggan, lukat, tampah 1 muang kamuladharm- man, lukat, ki, 1, makamukya sawah bhatara kabhaktin, an lukat, jëng, 1, irikang kala mangasèan ta dang acaryya ugra pasék pasëk 1 rake pamgat, ma su, l, ma 4, wdihan tapis yuga, Ll, rake anakbi nayaka i kaladi, muang bu rake mabuwur !), wineh ma su, 1, ma 4, ken sawlah, rake air botang dyah pangheran wineh ma su, l, ma 4, ken sawlah samgët akudu (da)ng acaryya ugra, ika ta padangatguhakn ikanang susukan mah asi- nan ing pabuharan apan atyanta rêna paduka grT maharaja, i dangacaryya 1) Vergelijk Diëng-steen. Br. botang-netang. 251 ugra, an nitya pinakagriya ri kaswastha ning rat, muaug ri langgèënga- niran siniwl, an mangkana kaswatantranikang susukan, sima lmah asinan ing pabuharan tan katamana deni sang winawa katrint, pangkur, tawan, tirip, muang saprakara ning mangilala drabya haji, wuluwulu prakara, misra, paramisra, pangurang kring, padëm, manimpiki, paranakan, limus galuh pangaruhan, kaji, watu tajëm, sukun, halu warak, ramanang, pi- ningle, katanggaran, tapa haji, her haji, malandang, lca, lëlëb, pakalang- kang, kutak, tangkil, trpan, saliut pamanikan, maniga, sikëpan, b. tiruan, wilang wanua, wijl kawah, tingkës, mawi, manambangi, tanghiran, tuwa dagang, juru gusali, mangrumbe, mangguùje, tuha nambi, tuha judi, tuhaa uüjaman, pawungkunung, pulung padi, misra hino, misra- nginangin, wli tambang, wli (wa)dung, wli hapu, wli pa(ù)jut, pakalungkung, urutan, dampulan tpu(ng) kawung, sungsung pangurang, sipat wilut, jukung, panginangin, pamawasya, hopan pawrangan, sëkar tahum, garihan, pinta palaku, pobhaya, tampasirik, tulung hutang, kipakipah, ng hajt magëng adëmit, pagulung, widumangidung, kdi walian, sambal, sumbul, hulunaji, janggi, singgah, pabrsih watëk 1 jro ityewamadi, tka ri suka, duhka, mayang tanpawuh, waluh ramambati(ng) natar, wipati, wangke kabunan, rah ka(sa)wuring natar, duhilatan CXVI. Inseriptie boven een bhuta-kop (banaspati), welke blijkens het Leidsch MS. Or. 3276 (Mal. Hs. 765) leg. v. d. Tuuk aanwezig was te Tamiadjeng in Soerabaja en waarvan verder niets bekend is. Dr. Brandes verwijst naar het vignet vóórin Junghuhn’s Java. 1. ki(r)tinira 2. hi(ug)ga | || CXVII. Een transscriptie, waarop alle verdere aanwijzing ontbreekt, en die er uit ziet als één van een koperplaat. Gerdie mapdihala, pasamba, pasambu, parajër, pakikis, palihkuwu, aha- wuhawu, pahuang ditah rawuh o muwah sëkóni lmah 2. dyah kaki waharu, lwah kiduling umah, mangulwan ing gonda, makahingan ing gorogon, ngalor ing sla, darmmaga, ing saragan 3. matunggali(ng) dyah kaki waharu mangalor ing taman, makahingan ing tumpöng, mangetan ing domas makahingan lor ing gëntêr, pinggir 2 gonda-bkhonda. 252 4. makahingan ing hipèng, lwah ma pinggir kulwan dharmmagga, mangalor makahingan kali ing sukamrta, galëng, mangidul makahingan d. sì kadal, lwah pingg: wetan makahingan kapulungan, pinggir mangidul mahingan ing si gbok, galëng mangidul makahingan Ö. pinggir kidul ing sadang, mangkana hingani lmah dyah kaki waharu o kunang sakakuta samangulah 1 dyah kaki waharu makamuka hujung, 7. nik, ka( ), ka( ) garuda samangkana, samangkana kweh samangulah i dyah kaki waharu ika ta mangis ni mamindapangki, ma 2 ku 2 isiku 8. muwah pinta palakwama 1 inganya katmu rinuwut samangulah 1 dyah kak; waharu samangulah | breswild kahëmban tutu dening dyah kaki waharu ka- héban 2 ha ri candana, 8. hutasana, yajamanakaga sakalasäksibhuta tu 4, sapa sumpah mangmang manéë _ yawat ikang wwang duracara tan magëm makmit 1 sapatha 5. hyang makudur, brahmana ksatriya, wecya cudra, hadyan hulun, ma- tuha rare, lakilaki wadwan, grhastha wiku widu la 6. mpuran, mwang pinghai wahuta ra(ma) matuha mauwam, nayaka pra- tyaya, asing umulahulah tan yukta 1 dyah kaki waharu dlaha ning dlahan Won 7. o Jah tasmat kabwa(t) karëmaknanya, matya ta ya (yan tan panggiya tatkaranalih ha wutat,) ttan tinghala ikungan 8. tarung i padëgan, tampyala 1 hiringan, uwahi 1 hiringan, tutu lundahnya, blah kapalanya, cuwuk utëknya, sbitakén wtêngnya, CXVIII. Steen, afkomstig van Toeban (res. Rembang) en door Brumund in Ver- hand. XXXIII p. 182 als daar staande vermeld, thans (Notulen 1871 p. 65, 2; 1872 p. 154) als D. 23 in het Museum te Batavia. Fen afteekening wordt vermeld Not. 1871 p. 57, terwijl er zich blijkens Tijdschr. 47 p. 452 ook een in de Rijksuniversiteitsbibliotheek te Leiden bevindt. Ben abklatsch is onder no. 167 op het Oudheidk. Bureau, Dr. Brandes beschrijft den steen in den Catalogus (p. 380 sq.) aldus: „Groote steen met rond hoofd, eenigzins gewelfde vlakken en voet- stuk, uit één steen. Licht geel bruin. Zanderige kalksteen. De voorzijde is geheel vernield. Daar de steen niet dik is en de regels op de achterzijde onmiddelijk aan elkander sluiten, mag men vermoeden dat hij slechts aan twee zijden beschreven is geweest. Op die achterzijde staan 31 regels in cursief oostelijk oud-Javaansch schrift. Afkomstig van Toeban, Not. IX, 57, 65, 82; X, 154. 258 Hoog in het midden 144, aan de zijden 109; breed van boven 95, beneden 80; dik van boven 18, van onderen 15; voetstuk hoog 14, breed 102 en 15. Pragasti van een vorst, wiens zegelmerk de garudamukha was, aan de desa Kambang putih. In dezen pragasti worden eenige privilegies verleend met het oog op den handel over zee”. ri dE 10. 11. 12. 18. 14. 15. idu ilatën, idu kasirat a(mijilakën) wuriningkikir, amuk, amumpang ludan angcapratyangea katiban ‚ wangke kabunan, kadal mati danda kudanda, mandihaladi, yawat umunggu irikang sima 1 kam- bang putih, tawa t juga prémana irika kabeh, kunang ikang pakarmma, pande mas, pande gangga, pande ‚pa | nde singesingen, pande wsì, pande glang, amanara ikang sima 1 kambang putih prêmana irika kabeh, yan pa ngulanga 40 kboanya ring satuhan yan pangulang sapi 40 ring satu- han yan pangulang wdus 80 ring satuhan yan (ce)leng 100, ring satuhan, yan andah sawenteyan ring satuhan parahu saju- ragan karwa pabkélan padati patang padati, dwal pikupikulan, pitung pikul, banawa karwa tundan, samangkana kawnang ikang kambang putih wnang apadaganga wdi tali pahinga nanya, dwalanya pahingani bhumi eri maharaja, wnang katémwaua- ning adagang kurakuri atutugana ri mangalu kampyak wulu bagala tinurawa ajajangaknatpakar, wnangababaka, ungsirëni rare kawula m(i)nggat, ungsirëning strr larangan, ungsirè(u) inujahadyakën, lëmbu mati, ahatëpa wingka ring paduüwaharan, agalang- ganga pingul, angululana galanggang agopura ring galanggang amuli hi kna sawung, agunting ring baganjing, tan kna hinijohijo, wnanga- sipisipinga, akalunga mpulungngan a( )mbal tan kna pinta palaku sa kupang satak, yan hana sira tamuy sakeng sangkanira, sasaban katmu- tinmu, lawan gangan wilukasirijeni lawan, wuyah sa keng sumbui, tan kna ring tadah katulih, wnang amangana salwirning rajamangca, lwirnya kura, baning, hasu tugël, wdus gunting, hayam wadwal pinolang karung dinimpa, makadi badawang, alungguhani kalasa gumlar, ariringa banantén humalang, ajnu humalang, asumpinga tunjung siniwak, apa- langka 11 ababaka-abanaka. 17. Wer 19, 23. 80. sl. 254 binubut, aprasawatang, karang pupuh wawar sëmpal, wnangagarantunga rwang puluh ( )ra kula wnang, angada tanwaga, puspa, tutunda, palangka gading, kumbang i pung putih tunih tatkala ning mangigla, iringën dening rare dacadagi wnangaga singkila putih kuning, dambayangana sinilanglang, adaja papo, pang nggo, ciwapatra, pawwanawwan, wnangapayunga, acaringa, atapakan sirah ning kbo, samangkana turunyänugraha cri karasakan, irikang sima 1 kambang putih, kunang kwehnika rama i kambang putih, umangkwakén sang hyang ajùa haji, makamukha buyut i( Jip, buyutambu, buyut bala 3 buyut buyut owah, buyut carangwak, buyut bodo, buyut wwaddhana, buyut kapir, buyut jungkir, buyut kapanggih buyu winingkis, samangkana kwaih nikang rama 1 kambang putih, umaug- kwakén sang hyang ajna haji prasasti tinanda garudamnkha, apagëha tan sigasi gana yathanyan katmwa dening sawka wetnya, tkari dlahaning- dlaha, yapwan hana tanpamisinggih rasa sang hyang ajüa haji, dan- danya ri sahapanngah salwirning mahapataka bhuktinya, ring hatraparatra klan ring kawah de sang yama bala, tan tmwa pala ning dadi wwang, salir- ning lara kelikeli tmu nya, wudug, singkël, buta radin, hayan, an, kdêwungkuk buyan bu( ), bisu swka wetnya putunya bu yutnya pitunya kumë&mpula ring kawah sang yama, sadakala ni janma- nya tumëmwa hala, yan parengalas sahutningula mandhi, ndungatënghas, tanpatambana, pulirakna dening danawa. singhapéning- mong yan pareng sawah sambërën ing glap tanpahudan pöénde sapamungwan wunuhën denira raksasa, yan pareng lwah sahu- tning wuhaya, sahutning tuwiran sënghapën deningi yan pareng paprangan matyangandëpanakadgan katadaha denira hbyang kala, atmanya dumununga ring naraka papa, sadakala mwa naraka papajoh tasmat kabwat karmma kna(niu)uya, om 1nasarwwawijnana astu dhirghayusamira tankatamana lara ta jana astu. — 28 pénde, bovengeschreven: ing. thans 255 CXIX. Koperplaat, af komstig van desa Pélém (afd. Modjokerto, res. Soerabaja), (Not. 1902 p. 95, 107 sq.; 1908 p. 16) als E 36 in het Museum te Batavia. Zij draagt het cijfer 10. Bij de transseriptie teekent Dr, Brandes aan: ‚Rajasanagara’’. Dit slaat daarop, dat in het stuk een pragasti van dien vorst, welke dezelfde is als Hayam Wauruk, vermeld wordt. 6. Deele CT „na drëwya kelyasing awakanya, kasambut pwa ya denyanganambangi, tan dosan tekang anambangyamalaku phalagramanyanambut angraksa, „ ndan sapawehnyangadrëwya tanggapëén ya, mangkananugraha eri maha- raja, irikang anambangi sayawadwipa, makadyajaran rata, pagcat ‚ ring wkasan, manghaturakën sambah tekang anambangi sayawadwipa- mandala, makadi panji marggabhaya, kyajaran rata, mwang panijyangraksaji, aneka maharghyawastrapramukhanamaskara, ikang a- neka wastrangkën sarini puspanyanghaturakën sa „ mbah ri lbu paduka rr mabharaja, sangkarigëngnyadhimuktinikang anambangì, winehakmitana sang hyang ajùa haji pracasti, ra jasanagaralaücana, muwah rakryan mantri katrmni, sinungan pasök pasök, sayathakrama, muwah rakryan dëmung, rakryan kanuruban, rakryan rangga, rakryan tumënggung, kapwa wineh pasök pasök, sayathakrama, makanaryyama, sang dharmmadhya „ksa ring kacaiwa(n sang) dharmmadhyaksa ring kasogatan kapwa wineh pasök pasök, sayathakrama, sang dharmmopapatti samudaya, kapwa wineh pasök pasök, sayathakrama, makaphala, mratisubaddhaknanu- graha paduka grr mabaraja, irikang anambangi sayawadwr pamandala, makadi paûji marggabhaya, kyajaran, rata, mwang paùjyang- raksaji, kyajaran ragi, tlas labdhapagëh, kunéng yan hana u mulahulah sarasa sang hyang aja haji pragasti, kmitanikang anam- bangi sayawadwipa mandala, makadi paöji marggabhaya, kya ‚ Jaran rata, mwang paùjyangraksaji, kyajaran ragi, nguniweh yan panglbura kaswatantranikang anambangi sayawadwrpamandala, a CXX. Koperplaat, gevonden bij opgraving in de nabijheid van de overblijfselen der Tjandi Gambar (Verbeek p. 266 no. 543), thans als E 37 in het Museum te Batavia. In Not. 1902 p. 29 deelde Dr. Brandes mede, dat zij de laatste is van een stel van 14 en het slot van eene acte geeft. In de oorkonde wordt een pragasti van Wikramawarddhana vermeld; deze vorst is de schoonzoon en opvolger van Hayam Wuruk, b. 256 . watikang wwang tan magéhakën tan akmitike sang hyang ajna haji pragasti, kmitani sang hyang dharmmeng satyapura, sawakanya, mon brahmana, ksatriya, waigya, sudra, pinghe, wahuta rama, asing sakawwanganya, yawat umulahulaha, pagëhnyanugraha vri maharaja ta smat, kabwataknanya, patyananta hyang kamung hyang, deyantatpatrya, tan panoliha ri wuntat, tan tinghala ri likuran, tarung ring pangadégan, tampyal ri hiringan, uwahi ri têngënan, tutu- hundu hatinya, rantan ususnya, wetwakën dalëmanya, si wakapalanya, pangan dagingnya, inum rahnya, pêpëdakën wkasakën pranantika, mangkana yan pareng alas, panganëén ing mong, sahu tén ing ula mandhi, yapwan pareng tgal sambërèn ing gëlap, yapwan pareng wwe -sanghapën ing wuhaya, alapën 1 dalêmer, yan lu mbwingumah, awuka tan tëmu sama, sangsära tanpabisa || yawaccandra- gea süryyagca, bhuwana ni prakacate || den kadi lawasang hyang candraditya, sumnèngandabhuwava, mangkana lawasanikang wwang amuktya sangsara ring ihatra paratra, phalanyananyaya prawrëtti nya, yanahyunanirnnakna sang hyang aja haji pragasti, eri wikrama- warddhanalanecana, kmitanikanang dharmmeng satyapura, mangkana rasanyanugraha paduka cri maharaja || om wagiewaryai namah, sid- dhirastu om || o || HI INSCRIPTIES VAN BUITEN JAVA. XXI. Zeskantige, pyramidaal geslepen steen, blijkens Notulen 1898 p. 106 sq. gevonden bij de monding der Mundo-rivier, in de streek bekend onder den naam van Kota Kapoer, op Bangka, nabij de overblijfselen van een aarden wal. De steen is thans (Not. 1893 p. 141, 157) als D. 90 in het Museum te Batavia. Een abklatsch wordt vermeld ter eerst aangehaalder plaatse; thans Oudheidk. Bureau no. 274. Het schrift der inscriptie is Wenggi-schrift; de taal oud- Maleisch £). 1. [siddha || titang hamban wari awai, kandra kayet nipaihumpaannamu ha ulu lawan tandrun luah maka mata: tandrun luah wimunu paihum- paan hakairu muah kayet nibumpa danai tungai 2. umenteng bhakti ni ulun haraki, danai tungai „kita sawanakta dewata mahardhika sanuidhana, mangraksa vang kadatuan crt wijaya „kita tuwi tandrun luah wanakta dewata mülana yang parsumpahan 8. parawis, kadadhi yang urang di dalangùa bhamiparawis drohaka hangun sama wuddhi lawan drobaka, mangujari drohaka, ni ujari drohaka talu dindrohaka, trda ya 4, maridah tida ya bhakti, tida ya tatwarjjawa diyaku dngan di iya niga- larku sanya sa datïa, dhawa wuatüa urang inan, niwunuh ya sumpah nisuruh tapik ya mulang parwwandandatu eri wi d. Jaya, talu muah ya dngan gotra santanaùa tathapi: sawaüakfia yang wuatüa jahat, makalangit urang, makasakit, makagila, mantra gada bisa prayoga, duh tuwa, tambal 6. sarambat, kasthan, wagrkarana, ityewamadi jangan muwah ya siddha, pulang ka iya muah yang dosaüa wuatüa jahat inan, tathapi niwunuh ‚ ya sumpah tubi mulang yang maüu 7. ruh marjjahati, yang marjjahati yang watu nipratista ini tuwi- niwunuh ya sumpah talu muah ya mulang, särangbhaüa urang drohaka tida bhakti tida tatwarjjawa diyaku dhawa wua 5 1. Deze inscriptie is inmiddels uitgegeven en besproken door Prof. Kern in Bijdr. Kon. Inst. v. d. TI. Land. VIkk. v. Ned. Indië, 67 (1913) p. 393—409. : 1. wari-dari; awai-adai; danai-unai; 2. id, - 8. 10. 258 tia niwunuh ya sumpah ini gringkadadhi iya bhakti tatwarjjawa diyaku, dngan diyang nigalarku sanyasadatüa, canti muah kawuatana, dngan gotrasantanana samrddha swastha niroga nirupadrawa subhiksa muah yang wanuaùa para- wis „aka warsatita 1080 Idi pratipada guklapaksa wulan waigakha, tatkalaïa yang mangmang sumpah ini, nipahat di welana yang wala erï wijaya kaliwat manapik yang bhumi jawa tida bhakti ka eri wijaya. | GROU Steen, afkomstig van Boekit Gombak (Padangsche Bovenlanden), thans te Pagarroejoeng. Een litteratuur-opgave vindt men in het Oudheidk. Verslag van 1912, 2e kwartaal, p. 42 onder no. 28. De steen is o. a. besproken door Prof. Kern in Bijdr. Kon. Inst. 8, VII, p. 289 sqq., VIII p. 188 sqq., 4, 1 p. 159 sqq. Abklatschen Oudheidk. Bureau no. 54, 59 en 852; afgietsel Leiden Ethn. Mus. uo. 2750 (Cat. Juynboll p. 235). Een nieuwe, van den steen zelf gemaak- te transscriptie, welke van die van Dr. Brandes in enkele opzichten afwijkt, is opgenomen in het Oudh. Verslag vnd. p. 51 sq. 1. 10. 11. 1) swasyamtu prabhu madwayadwaja nrpa adityawarmma griya, wanggassri amaräaryya . wangsapatì aradhita „maitritwam karuna mupeksa mudita satwopa karaguna, ya twam raja sudharmmaraja krtawat lekhesitatisthati || o || eri kamaraja adhimukti sadastrakintha, ramyabhisekasutathagata bajraweya, a gajha paûcasadabhijna supurnnagatra adityawarmmanrpate adhirajarajah Lo || swasti || erimat eri ayadityawarmma pratapaparakrama rajendramolimani- warmmadewa maharajadhi raja, sakalalokajanapriya, dharmmarajakula tilaka saranagatabajrapa- njara ekanggawira, du . stari grahagrista paripälaka saptangga raja sayada manguddharana patapustaka pratimalaya yam ta . llah jirnna padasapta swarnna bhumi, di parbwatkan bihara nanawidha- prakara sahatambak gopura kalampura nan pancamahacabda, jalanda barbwat maniyamakryadipauruna mawasya di sanmuka k bramhanawaryyopaddhyaya tyada kopadrawa tyada malisamun, tyada rabutrentak Bijgeschreven: 1089? 608? Dit laatste jaartal kwam Dr. Brandes in Eneyel. v. Ned. imdië s, v. Oudheden het waarschijnlijkste voor. 6 ZyB-adwaya; 9 kalampura-kagampura; 11 bramhanawäryy’-bramhanäcaryy’, 259 12. sakala pya sampürnna sakyanyam mahima diwasak dadatu, ya datra punyambarum yam ha 13. ndak barbwinaga sasanenan sapapaüam gohattya sapapaùam matapita- drohi sapapaùam 14, swamidrohi gurudrohi, tulu ta yam mangumodana dharmmenan sapu- nyaùam yam nguram mamr 15. ta nana annadana, ya punyaùa yam ngtüram matapitabhakti, swami- bhakti 16. gurubhakti, dewabhakti, sapunyaïa ngüram maraksa cilapurnamawasya, antyatama 17. nubhawa samyak sambuddhamargga || o || satwopakarakrta punya sudana dharmmäm jirnno (8. tama ya janägraya punyawrksamanittya pratapakiranai sadalokasacri, adi 19. tyawarmmanrpate maniwarmadewa || subham astu gate cake, wasur mmuni bhuja sthalam 20. waigakha paücadagake, site buddhagca raüjyatu || o || krtiriyam acaryya a 21. mpuku dharmmaddhwajanama dheyassya, abhicekakarunabajra || o || CXXIII. Steen, staande te Lima Kaoecm, Koeboer Radjo (Padangsche Bovenlanden), vermeld in Tijdschr. 4 p. 459 sq. en Notulen 1880 p. 10 sq., 85 sqq. Op die laatste plaats is een voorloopige transscriptie van Prof. Kern opgenomen, welke daaromtrent mededeelt: „Zooveel zie ik, dat het een reeks van losse woorden is op Adityawarma zonder samenhang. Het zijn louter uitroepen of woorden in den nominatief... Zonder den minsten twijfel heeft het stuk betrekking op denzelfden Adityawarma, van wien ook ’t opschrift van Pagar Roejong ENGE SE Onderscheidene woorden die in dat opschrift voorkomen, komen in het Koeboer-radjasche terug”. De steen is no. 20 op pag. 4l van het Oudheidk. Verslag 1912, 2de kwartaal; abklatschen Oudheidk. Bureau no. 21, 184 en 178. }) om manglawiIraga adwayawarmmadewa mputra tanaka madinindra dha, gdha kusalapra pru maitri karu ‚ na amuditammula Je 2. 8. 4, 5. cukrta awsla 6. 7. 8 9 ‚ ple)ksä a, yacakka 1) Deze inscriptie is inmiddels uitgegeven en besproken door Prof. Kern in Bijdr, Tl. Lnd. Vlkk. v‚ Ned. Ind, 67 (1913) p‚ 401-404, 8 tana-kala; 8 ta-td u. e Verhandelingen Bet, Gen, Dl, LX, 1 260 10. jana kalpataru ra 11. mmadana a, adi 12. tyawarmmam bhupa kulisa 18. dhara wa pra 14. tiksa awatara 15. eri lokegwara 16. dewa „ mai OON Steen, afkomstig van Soeroeaso (Padangsche Bovenlanden), thans staande op bet controleurserf te Fort van der Capellen. Hij is in twee stukken gespleten en bevat aan weerskanten dezelfde inscriptie. De steen wordt vermeld Notulen 1911 p. 128 en Oudheidk. Verslag 1912, 2de kwartaal, p. 46 sq. no. 41; ab- klatschen Oudheidk. Bur. no. 18, 48, 144, 147, 148 en 170. subhamastu || o || dwaragregilalekayat krta gunagriyauwa mpadam, namnagcapi a nanggawarmma tanaya adityawarmmapraboh, one … tiratwamahimapratapa balawan wairigaja kesari, sattyammatapitäagurokaruna DD OT yapobajranityasmrtih || CXXV. Steen, afkomstig van Kapalo Boekit Gombuk (Padangsche Bovenlanden), thans te Pagarroejoeng: Zie Oudheidk. Versl. 1912, 2e kwartaal p. 48, no. 28; abklatseh Oudheidk. Bureau no. 37, 132, 157. 1. om pagunnira tumanggung ku 2. dawira IV REEDS GEPUBLICEERDE TRANSSCRIPTIES. De hier volgende reeks bevat de in de transscriptie-verzameling voor- komende stukken, welke reeds elders gepubliceerd zijn. Wanneer er niet bij vermeld staat, door wien de uitgave geschiedde, beteekent dit, dat zulks door Dr. Brandes zelf heeft plaats gehad. CXXVLI. Steen van 700, gevonden in de nabijheid van Kalassan (res. Jogjakarta), later in de collectie-Dieduksman te Jogjakarta (Verbeek p. 164), thans verdwenen. Een foto wordt vermeld Not. 1886 p. 55, nu Bat. Gen. 878; abklatschen Not. 1886 p. 55, 60, 1889 p. 149; Oudheidk. Bureau no. 292. Abklatsch 271 is van een „namaaksteentje”’, terwijl deze inscriptie blijkens Notulen 1911 p. 43 eveneens aanleiding heeft gegeven tot een valsche koperplaat, nu als KE 39 im het Museum te Batavia. In Not. 1886 p. 25 deed Dr. Brandes een voorloopige mededeeling. Uitgegeven: Tijdschr. 31 p. 240_—260 (Ken nâgart-opschrift, gevonden tusschen Kalasan en Prambanan) cf. Journ. Bombay Br. Roy. As. Soc. 17° paalssqd: CXXVII. Drie zilveren payung’s, één van 765, gevonden blijkens Notulen 1887 35 in het gehucht Mandang, desa Soetjen (afd. Témanggoeng, res. Kedoe), hens als 685 a—e in het Museum te Batavia. Dr. Brandes gaf hieromtrent twee nota's, te vinden in Notulen 1888 p. 20—25 en sten Uitgegeven: Notulen 1888 p. 21 sq. CXXVIIL Steen van 788, afkomstig van Bërahol, (afd. Wonosobo, res. Kedoe), later staande te Wonosobo, thans (Not. 1890 p. 3 en 11) als D. 74 in het Museum te Batavia. Abklatschen worden vermeld Not. 1878 p. 114, 1888 p. 161 sq; Oudheidk. Bureau no. 262, 8306, 372 en 373. Uitgegeven: Notulen 1889 p. 16. CXXIX. Zuiltje van 803, gevonden op den heuvelrug Goenoeng Gondang, ten Zuiden van desa Troedjoek (atd. Klaten. res. Soerakarta), thans als D. 64 in het Museum te Batavia (Verbeek p. 192). Ben abklatseh wordt vermeld Not. 1888 p. 74; Oudheidk. Bur. no. 369. Uitgegeven: Notulen 1888 p. 75, 262 CXXX. Koperplaat van 849, indertijd (Verbeek p. 164) in de collectie-Dieduksman te Jogjakarta. Naar aanleiding van een facsimile en afgietsel (Notulen 1877 p. 187, 147) gaf Holle in Verhand. 89 LA. p. 1 sq. een transscriptie. Een foto wordt vermeld Not. 1880 p. 27; thans Bat. Gen. no. 89, 91 en 874. Uitgegeven: Tijdschr. 82 p. 98-149. (Een Jaypattra of acte van eene rechterlijke. uitspraak van Caka 849). CXXXT. Steen van 952, gevonden aan den oever der Tjitjatih nabij Tjibadak (afd. Soekaboemi, res. Preanger-Regentschappen), thans als D. 73 im het Museum te Batavia, zie Notulen 1890 p. 14 sq. Een abklatsch 1.1. vermeld, Oudheidk. Bureau no. 445. Uitgegeven: Notulen 1890 p. 15. CXXXII. Steentje van 1125, waarschijnlijk uit Soerabaja afkomstig, thans als D. 13 in het Museum te Batavia, en door Dr. Brandes op p. 877 van den Catalogus beschreven als: „Klein bladvormig steentje met gespitste top en voetstuk uit één stuk. Licht bruin-geel. Hoornblende-andesiet. . . .. Hoog in het midden 55, aan de zijden 47, breed van boven 39, van onderen 80; dik van boven 11, van onderen 13; hoogte van den voet 10, breed 81 en 17”. Abklatschen bevinden zich in het Oudheidk. Bureau no. 185 en 936, afgietsel Leiden Ethn. Mus. no. 2980 (Cat. Juynboll p. 281). Uitgegeven: Catalogus Groeneveldt p. 327 noot. CXXXTIT. Ganegabeeld van 1161, afkomstig van desa Diembeh (afd. Blitar, res. Kediri), thans staande in de doekoeh Bara der desa Toeliskrija (zelfde afd.). Het is uitvoerig beschreven in Rapp. 1908 p. 135 sq. en afgebeeld bij Van Kinsbergen no. 240— 242 (cf. Not. 1867 p. 76). Aan den achterkant staat een kalakop met de inscriptie. Afteekening vermeld bij Verbeek p. 268, foto Not. 1894 p. 101, Bat. Gen. no. 86 en 37. Uitgegeven bij Verbeek, Oudheden van Java, p. 267. CXXXIV. Aksobhya-beeld van 1211, afkomstig van Kandang Gadjah, bezuiden Madja- pahit (Not. 1872 p. 111 en 142, ef. Tijdschr. 81 p. 241 (noot) en 618 (noot); 38 p. 2, 6, 12), thans in het Kroesen-park te Soerabaja; een beschrijving wordt gegeven Rapp. 1907 p. 204 sq. Om het voetstuk de inscriptie. Abklatschen Oud- heidk. Bur. no. 415 en 416, foto Bat. Gen. no. 684 en 685; afteekening in de Rijks- universiteitsbibliotheek te Leiden blijkens Tijdschr. 47 p. 459 sq. (en 451). Uitgegeven door Prof. Dr. J. H. C. Kern in Tijdschr. 52 p. 99—108 (De Sanskrit-inscriptie van ’t Mahaksobhyabeeld te Simpang), ef. ibid. p. 198 sq. CXXXV. Rotsinseriptie van 1212, aan den Andjoek, kampong Andjoek van desa Asta (afd. Soemënëöp, res. Madoera). Na het bekend worden ervan (Not. 1886 p. 150) deed Dr, Brandes in Not. 1887 p. 74 (ef. p. 16) een voorloopige mededeeling. 268 Abklatschen worden vermeld Not. Ll. en 1889 p. 132; Oudheidk. Bureau no. 364 en 429; een afteekening Not. ibid. p. 107. Uitgegeven: Notulen 1889 p. 182 sqq. OXXXVI. Het eerste deel der inseriptie van 1216; zie hierboven onder no. LXXXT. Uitgegeven: Pararaton p. 78 sqq. CXXXVII. Badkuip van 125, vroeger staande op het assistent-residentserf te Modjokerto (Notulen 1899 p. 11), thans (ib. p. 141) als no. 392g in het Museum te Batavia. Hij wordt t.e.a.p. beschreven als zijnde van grijze steensoort, aan de bovenzijde in horizontale doorsnede vrij zuiver elliptisch afgeplat en naar beneden min of meer spits toeloopend; hoogte + 1.30 M., lengteas bovenaan van binnen + 2 M.; korte + 0.97 M.; diepte 0.50 M.; dikte van de wanden 0.13 à 0.15 M. De daarbij vermelde afdruk is verloren. Uitgegeven: Notulen 1899 p. 171 sq. CXXXV III. Steen var 1278, in 1904 gevonden in den vijver naast de langgar van Kjai Napü, 4. O. van Tjandi Singasari (afd. Malang, res. Pasoeroehan), zie Rapp. 1904 p. 2 sq.; thans als D. 111 im het Museum te Batavia. De inscriptie werd even- eens besproken door Prof. Kern in Bijdr. Kon. Inst. 7, IV p. 655 sqq. Abklatsch Oudheidk. Bureau no. 449; foto Oudheidk. Comm. nos. 741 en 741a. Uitgegeven: Rapport 1904 p. 4 sq; Tjandi Singasari p. 98 sq. (met plaat 66). CXXXIX. Steen van vóór 1287, staande in de desa Nglawang (afd. Bangil, res. Pasoeroehan) en in Rapp. 1904 p. 83 beschreven als lang 1?/, voet, breed 2 voet, dik 1 voet. Abklatsch Oudheidk. Bureau no. 543. Uitgegeven door Dr. N. J. Krom in Tijdschr. 53 p. 411— 484. (De inscriptie van Nelawang). CXL. Koperplaat van na 1287, gevonden te Sëkar (afd. Badjanegara, res. Rem- bang), waarvan een afteekening werd ontvangen door Dr. Brandes van Mej. de Vos te Malang en waarvan verder niets bekend is. Uitgegeven door Dr. N. J. Krom, als boven (transscriptie p. 433 sq). CXLI. Inseriptie van 1807, op de Zuidelijke poort te Djëdoeng (afd. Modjokerto, res. Soerabaja); over de poort zelf zie men de litteratuur bij Verbeek p. 243 sqq. en Rapp. 1907 p. 80 sq. De inseriptie is opgenomen bij Holle, Alphabetten p. 48; abklatsch vermeld Not. 1888 p. 12 en 14; op het Oudheidk. Bureau niet meer aanwezig. Hen afteekening is in de Rijksuniversiteitsbibliotheek te Leiden blijkens Tijdschr. 47 p. 456; ef. foto Oudheidk. Comm. no. 1257. Uitgegeven; Notulen 1908 p. 25. De transscriptie geeft in plaats van nora: tan. 264 CXLII. Steen van 1319, staande in desa Karanglo (afd. Modjokerto, res. Soerabaja), blijkens Rapp. 1907 p. 78 daar nog aanwezig. Een abklatsch vermeld Notulen 1888 p. 12, op het Oudheidk. Bureau niet meer aanwezig. Uitgegeven: Notulen 1888 p. XIX. CXLII. Steen van 1524, staande te Wangkal (afd. Kraksaän, res. Pasoeroehau) en daar blijkens Rapp. 1904 p. 112 nog aanwezig en breed 1.10 M. Teeke- ningen worden vermeld Verbeek p. 311; Tijdschr. XI p. 998; Notulen 1877 p. 77 ep een abklatsch Not. 1887 p. 7, thans Oudheidk. Bureau no. 428. Uitgegeven: Pararaton p. 216. CXLIV. Koperplaat wit 1827, van 29.5 X 7.5 e.M., gevonden te Wonodjojo onder Penandjangan (Tengger), thans (Not. 1899 p. 62) als B. 28 in het Museum te Batavia. Uitgegeven: Notulen 1899 p. 64—69. CXLV. Steen van 1358, uit de trapleuning van Tjandi Botjok (afd. Malang, res. Pasoeroehan), thans (Not. 1863 p. 90) als D. 47 in het Museum te Batavia. Over den tempel zie men de litteratuur bij Verbeek p. 288, benevens Rapp. 1902 p. 285. De steen, waarvan een abklatsch onder no. 339 op het Oudheidk. Bureau is en een afgietsel te Leiden Ethn. Mus. no. 2988 (Cat. Juynboll p. 283), wordt door Dr. Brandes in den Catalogus (p. 890) beschreven als zwart en hoornblende- andesiet, het schrift als overgangstype naar het Suku-schrift. Uitgegeven: Catalogus Groeneveldt p. 390. CXLVI. Losse steen van 1378, gevonden bij poort C, te Djëdoeng (afd. Modjokerto, res. Soerabaja), cf. Verbeek p. 243 sqq. en Rapp. 1907 p 80 sq. Een abklatsch wordt vermeld Notulen 1888 p. 12 en 14, ef. p. XIX; thans Oudheidk. Bureau no. 527. Uitgegeven: Pararaton p. 218. CXLVII. Steen van onbekende afkomst (volgens conjeetuur van den Heer Rouffaer in Not. 1909 p. LXXIX uit Galoeh, Tjirëbon), thans als D. 29 in het Museum te Batavia en door Dr. Brandes in den Catalogus (p. 382 sq.) beschreven als riviersteen, vaalgrijs, andesiet, hoog 51, breed 33, dik 16. Abklatsch Oudheidk. Bureau no. 193. Uitgegeven: Catalogus Groeneveldt p. 383. CXLV II. Steenblok, afkomstig van Tjandi Sewu (res. Soerakarta), thans in het Museum te Magelang (zie laatstelijk Oudheidk. Verslag 1912 p. 26) en in Rapp. 1902 p. 5t beschreven als langwerpig vierkant en rustend op. twee vooruitspringende bandeu, terwijl het voorvlak een bloempot in bas-reliëf ver- toont, Wen foto wordt vermeld Not. 1898 p. 61, thans Bat. Gen. no. 805 en 884. Uitgegeven: Notulen 1898 p. 81—83. 265 CXLIX. Twee steenen platen, afkomstig van Tjandi Sewu, tegenwoordig (Not. 1889 91; ef. 1911 p. 53) in het Museum te Batavia. Hen foto wordt vermeld Not. 1886 p. 26, thans Bat. Gen. no. 872. Uitgegeven: Notulen 1886 p. 26. CL. Steen, gevonden bij de fundeering naast de Tjandi Singasari (afd. Ma- lang, res. Pasoeroehan), zie Rapp. 1904 p. 2; thans als D. 112 in het Museum te Batavia. Foto Oudheidk. Comm. no. 740. Uitgegeven: Rapport 1904 p. 2; Tjandi Singasari p. 39 (met plaat 66). CLI. Gebakken steen, gevonden te Pesantren (afd. en res. Kediri), thans (Not. 1886 p. 114) als D. 52 in het Museum te Batavia en door Dr. Brandes in den Catalogus (p. 391) beschreven als vierkant en rood, met schrift van Oostelijk type, hoog 22, breed 34, dik 10. Uitgegeven: Notulen 1886 p. 114—116. CLI. Bronzen Lokanatha-beeld van 946, afkomstig van Goenoeng Toewa in Padang Lawas (Not. 1888 p. 60), thans (Not. 1887 p. 175) als no. 626d in het Museum te Batavia. Uitgegeven: Notulen 1887 p. 175—178, met aanvulling door Prof. Kern in Not. 1889 p. 15 en 1890 p. 16. CLI. Zrultje van 1294 (of 1194), afkomstig van den berg Sorik Mérapi (Zuid- Tapauoeli), thans (Notulen 1891 p. 83) als D. 84 in het Museum te Batavia. Nader vermeld in Pararaton p. 104 en 213. Abklatsch Oudheidk Bureau no. 327. Uitgegeven: Notulen 1891 p. 88—85; Pararaton p. 104. CLIV. ___Zuiltje, afkomstig als voren, thans (Not. ibid.) als D 85 in het Museum te Batavia. Abklatsch Oudheidk. Bureau no. 328. Uitgegeven: Notulen 1891 p. 83—85; Pararaton p. 104. CLV. Zuiltje, afkomstig als voren, thans (Not. 1888 p. 89 sq., 151, 191; 1889 p. 27) als D. 65 in het Museum te Batavia. Abklatsch Oudheidk. Bureau no. 261 en 376. Uitgegeven: Notulen 1889 p. 28—32; Pararaton p. 104. CLVI. Zuiltje, waarschijnlijk van dezelfde afkomst, thans als D., 53 in het Museum te Batavia en door Dr. Brandes in den Catalogus (p. 391) beschreven als een klein kegelvormig steentje, vaal geel, zandsteen, hoog 22, doorsnede boven 10, beneden 19. Abklatsch Oudheidk. Bureau no. 199, 200, 269 en 375. Uitgegeven: Notulen 1889 p. 28—32; Pararaton p. 104, EESTE V AANTEEKENINGEN op door anderen uitgegeven transscripties. d. Kawi=Oorkonden van Dr. A. B. Cohen Stuart. KO IE 12. staat: sannatanuraga lezing Dr. Brandes: sanmatanuraga 5. matang vannilu matangnyannilu daal): ni kanangkangan hikanang kangan 18. sawahuta sangwahuta 3) Zil inah indah (?) K.O. XII. 1 supit 1 yupit 9. matakasu Ô mata ka su K.O. XIV. 12. anuminu anu milu K.O. XVIII. 6. giri-bangt gurumwangi 7. pingswar pingsor 9; salri n'pi kanang salwir nikanang EO ONE Ie umalung damalung b. van Prof. Dr. J. H. C. Kern. JS Over afwijkingen van Dr. Brandes’ lezing op de steenen van Toegoe, Këbon-Kopi en Djamboe zie men Prof. Kern zelven in Tijdschr. Bat. Gen. 52 p. 123—125 (Epigrafische aanteekeningen),. Voor deze en die van Tjiaroetén ef, Notulen 1909 p‚, 177, 8) Inseriptie van Tjangkring (Poeh-Sarang) in Kediri, uitgegeven in Tijdschr. 28 p. 490. Voor de afwijkende lezing van Dr. Brandes zie men Notulen 1898 p. 25, waar tevens die van Dr. H. N. van der Tuuk en Dr. G. A. J. Hazeu zijn medegedeeld. De overige transscripties van Dr. Brandes van reeds door Prof. Kern uitgegeven inscripties zijn conform de lezingen van dien geleerde. C. van Prof. Dr. J. S. Speyer. Amoghapaga-bronsjes, afkomstig van Tjandi Toempang, uitgegeven in Versl. Meded. Kon. Acad. v. Wetensch. Afd. Lett. vierde reeks, deel VI, p. 138—144 en 253—262. De lezingen van Dr. Brandes betreffen twee andere exemplaren, dan de door Prof. Speyer behandelde. 8. punyantadbhawatw ; Dr. Brandes eenmaal: punyanudbhawatw 9. purwwamgamam 5 5 5 beide malen: purwwagamam 12. phalawaptaya (ye); 5 5 ééns: Oye, de andere maal: bhalawapusa. À Plaat 1. 1. STEEN VAN 682. Plaat 2. 'GLL NVA NAALS IA les é, m Û ei 5 g ar | A ' ej ij Y pe 5 ) 4 N \= $ B BAAN \ he AG Á Eds de nd Ei Kd ie jk N fj \ Ô | Nl | | | \ WR lt Ae ee Plaat 3. 6LL NVA NAALS nn Plaat 4, [08 NVA LVV IdYAdOM l X Plaat 5. ‘MANAA AONADAN NIDAE LVVIdUAdOM TAI Se Plaat 6. XIX. STEEN VAN 813. Plaat 7. 88 NVA NAALS 'AXX Plaat 8. ‘I68 NVA NAALS 'XIXXX GE wed hs Plaat 9. ‘Er6 NVA NAaaLS “IIAT ae RE nd Be LAN: NIER, mè Ô AAA PLP id Plaat 10. LXVIIL STEEN VAN 1057. ven EEE SEN Plaat 11. CXXXII. STEEN VAN 1125. Plaat 12, SvCI NVA LVV TdUAdON UIXXXT ns en Plaat 13. 98 TL — EL6L NVA LVV IJUA0ON AXXX71 Plaat 14. XCII, STEEN VAN 1408. MCZ ERNST MAYR LIBRARY BAE ie | | Á ú N p A Ed.