-€ » ω

UNIVER

D

3

1

Univ. OF. lükoNtTO ELT

"

“4 ἐ

ivi

ls δι |

b

tor ^ (ON CoOUTYT ἢ Jp

Qs ehe co κανὶ E S c iiti nip AE Ai

1 ^ * ) n i na με ΄ hs , UN i J Y u À m soi M i ! ΄ / » y £ Í * t^e. - N . M D ) ( i , Ϊ * i M rn Ob e s ) Bu UM ὶ ἱ | ἀλλο M , i » Js ἢ , "m δ ὶ JO OM M4 i du | iwi" Ao nid ΟΝ Ὡς ἱ d ἢ ἮΝ. ^ ΠΕΣ ἢ T, $ Von Uh C INE Ó ala ! NS , " dei , l M : qM LP ὶ | e ἀν νον . n ν

^n) i wi

NNI Νὰ ων MM oy Joe a Y X oM ND M j NON a At J fi, Ἢ WS. Eis ὮΝ Nu. , a n» V A f: pu, u^

XENOPHONTIS

SCRIPTA MINORA.

RECOGNOVIT

LUDOVICUS DINDOBFTIUS.

EDITIO SECUNDA STEREOTYPA EMENDATIOER

PENES

FASCICULUS PRIOR OECONOMICUM, CONVIVIUM, HIERONEM, AGESILAUM, APOLOGIAM SOCRATIS CONTINENS.

LIPSIAE i | IN AEDIBUS B. G. TEUBNERI. MCM.

T

à «s d

-—

--

T i-e xm a n

fh f i M L

/ M ΕΣ y) NAR FNUX ὡς E Jj D Ves LIPSIAE: TYPIS B. G. TEUBNERL 1 ἀρ τ ΣΌΣ ^. d v MA Á NE 1 WI ᾿

Jg

SUMMARLIA.

OECONOMICI.

Socrates de oeconomia disputaturus principia disputationis sub- tiliter ponit ostenditque esse artem et eam quidem quae in administranda domo sive sua sive aliena cernatur: ad domum referendum esse quidquid bonorum quis possideat: in bonis vero numerandum esse quo quis sie uti possit ut fructus inde perci- piat, scientiam autem solam rei familiaris administrandae non sufficere ad laudem boni patrisfamilias, nisi quis sit liber a pra- vis cupiditatibus, quia qui istis indulgeat sit servus et bonorum uae habeat faciat iacturam (c. 1.). Festive ostendit Socrates

ritobulo homini satis lauto se esse divitem, ipsum valde pau- perem. Qua re excitatus Critobulus vehementer ab eo contendit ut se modum augendae rei familiaris doceat. Respondet Socrates se istam artem non eallere, sed alios ei esse monstraturum unde eam discere possit, si velit (c. 2.). Socrates auctor est Crito- bulo ut vitam institutaque inspiciat eorum qui rem vel male vel bene administrent. Esse enim ait qui aedes bonas sumtibus exiguis, esse qui malas multis exstruant: alios ordine neglecto multipliei supellectili uti male, alios curta bene et commode: aliorum servos vinctos aufugere, aliorum libenter manere et opus facere sedulo: alios ab agricultura pauperes fieri, alios inde lo- eupletari: alios ob studium rei equestris ad egestatem redigi, alios inde multum lucri facere: aliorum uxores ad rem augendam conferre, aliorum ad imminuendam: se et monstrare posse homi- nes qui reliquas artes scienter exerceant: sellularias quidem ani- mum et corpus frangere et repudiandas esse; sed belli gerendi et agri colendi artes unice convenire Critobulo (c. 3.). Ad com- mendandam rem militarem et agriculturam Socrates exemplo regis Persarum utitur, et narrationem addit de Cyri minoris erga agricul- turam studio, propter quod Lysander aliquando eum admiratus sit (c. 4.). Laudatur agricultura quod studium illius sit iueundum, rem augeat, corpora corroboret et ad militiam apta reddat, doceat iusti- tiam et liberalitatem , artesque pariat et alat. Opponit Socrati Crito-

Iv SUMMARIA,

bulus calamitates quibus cunctae res in agro studiose cultae et feli- citer florentes sint obnoxiae. Respondet ille deos esse colendos et placandos ut res in agro gerendas prospere procedere iubeant. Deinde repetitis summatim iis quae ante de natura et praestantia agriculturae disputata erant, exemplum ei proponit Ischomachi, viri et patrisfamilias egregii (c. 5. 6.). Narrato eleganter modo quo Ischomachum convenerit et ad colloquium invitaverit Socra- tes, ille suum cum uxore recens nupta colloquium narrat et ita officium bonae matrisfamilias omne exponere incipit. Et prima quidem praecepta haec sunt: materfamilias sit temperans et casta ; perita vestis confleiendae, lanae tractandae et pensi sui cuique ancillae assignandi; res ἃ viro domum comportatas tueatur ac dispenset; liberos nutriat; instar reginae apum servo et ancillae suum cuique opus tribuat; servorum valetudinem «curet; fami- liam domi doceat et prudenter gubernet. Commode inseritur locus communis de consilio coniugii (c. 7.). "Vxori demonstrat Ischo- machus ordinis ac dispositionis rerum domesticarum utilitatern et praestantiam, et pro ratione aedium et diversitate partium aedi- ficii assignat vestibus variis, calceis, armis, instrumentis, vasis loca idonea. Ancilam penariam Ischomachus et uxor legunt probam et formant honesta et indulgenti disciplina. Sed monet Ischomachus has euras inutiles esse, nisi ipsa materfamilias re- rum ordinem servet: plura enim ipsam negotia sustinere debere quam servos (c. 8. 9.). Narrat Ischomachus quomodo uxorem & faciei fucandae et corporis nimium ornandi studio revocarit (e. 10.). Cum Socrates audire velit quibus factis Ischomachus perfectae virtutis laudem sibi paraverit, exponit hic, quia felix omnium rerum successus à divino numine pendeat se primum deos colere, deinde operam dare ut sit corpore sanus et ro- bustus, ut honores consequatur in civitate, benevolentiam ami- eorum sibi conciliet, salutem in bello tueatur et divitias honeste pariat (c. 11.). Transitur ad boni villici virtutes, : Narrat autem Ischomachus villicos a se legi eos quos speret sibi redditum iri benevolos et rerum agendarum studiosos; repudiari homines in- temperantes, somnolentos et libidinosos; reliquos autem corrigi aut ad officium revocari oculo domini saepe praesentis et cuncta lustrantis (c. 12.): omnes caeterum institui, quid, quando et quomodo quaeque res sit administranda, et arte adeo imbui aliis servis imperandi, Vt vero integros se praestent (c. 13.) nee bona heri subvertant, leges publieas ostendit ad hanc rem ac- commodari; in quibus eas, quae ad iustitiam spe praemiorum alliciant (c. 14.). Ad ipsius agriculturae praecepta transit Ischo- machus, et hic primum ostendit illam per se esse cognitu faci- lem, et a rusticis ob mores ingenuos quibus sint praediti libenter tradi quidquid interrogentur: illos enim hoc in genere praestare artificibus, qui vel invidia vel lucro ducti studiose celent quae

SUMMARIA. V

in quaque arte sint praestantissima (c. 15.). Disputatur de scli natura et de modo illius cognoscendae, et quando quaque ratione uovalis debeat exerceri, moveri et Ἀπ ΡΣ, ud 16.). De satione traduntur haec: frumentum esse serendum posteaquam solum pluvia tempore auctumni satis sit irrigatum, idque variis tem- poribus; terrae tenuiori minus seminis mandandum esse; segeti iniieienda esse sareula, quorum usus explicatur (c. 17.). Agitur de frumenti praeparatione, quae cernitur in metendo, triturando per iumenta, et purgando per ventilationem (ὁ. 18.). De ratione arborum, inprimis vitium, ficuum et olearum plantandarum quae- dam traduntur, veluti de mensura scrobum, de natura soli, de planta terrae immittenda et terra aggerenda. Socrates igitur cum miraretur quod haec iam tenuisset, cumque suspicaretur sibi de caeteris quoque artibus praecepta cognita esse: Ischomachus con- firmat quod ante docuerat agriculturam esse cognitu facillimam et ab ipsa natura doceri (c. 19.). Rursus sub finem cura, sollertia et diligentia in omni re rustica commendatur, doceturque, quod nonnulli detrimentum inde capiant, id fieri non inscitia rei cognitu facillimae, sed negligentia et socordia (c. 20.). Clausula est huius argumenti: eum agricultura ipsa facile discatur, difficilli- "am esse artem homines ita imperio tractandi, ut sponte et libenter imperata faciant. Ad eam auctoritatem adipiscendam, sive sis villicus sive procurator sive dominus, opus esse ingenio et disciplina, quinimo divino quodam bono, quod sine summa virtute nemini contingat (c. 21.).

CONVIVII.

Convivium Atnenis instituerat tempore Panathenaeorum magno- - rum Callias, homo ditissimus, in honorem Autolyci ab ipso amati et tum pancratio victoris. Ad illud etiam Socrates cum familia- ribus nonnullis vocatur. Convivae cum accubuissent, omnes capti forma Autolyci vel admirationem suam vel amoris quendam sen- sum tacite vultu et gestu ostendebant. Eorum silentium inter- rupit Philippus scurra, qui intromissus a Callia, ut una coenaret, aliquos iocos parasiticos protulit, ut convivas exh/lararet; sed frustra ab initio: unde sat ridicule de fortuna sua conquestus est (c. 1.). Mensis remotis venit ad comissationem Syracusanus eum tibicina, saltatrice et puero formoso, qui scienter et cithara eaneret et saltaret. Iam cum Callias ob liberalitatem et elegan- tiam convivii laudatus unguento quoque convivas delectare vel- let, Socrates, qui semper e loco, tempore et personis materian: sermonis fructuosi capiebat, negat illud sexui virili convenire et ostendit cuius generis odores adolescentes et viri spargere debeant, Cum porro puella mirifice saltaret, ait muliebre inge- nium non esse deterius virili, dummodo colatur disciplina. Eadem

"

VI SUMMARIA.

cum sa.tationem periculi plenam edidisset, disputare incipit cum Antisthene virtus utrum possit doceri. Denique cum puer scite saltasset, docet saltationis utilitatem et necessitatem. Philippus pueri puellaeque saltationem imitari ridicule conatur et satis defatigatus sitiensque poscit maiorem phialam. Vnde Socrates mediocrem vini usum commendare aggreditur, et ut minutis po- culis bibatur suadere (c. 2.). Cum tibiae lyraeque cantu delec- tari viderentur convivae, Socrates ait honorificentius esse si ser- monibus habendis sibimet ipsi prodessent seque delectarent quam $i ex puellis cantantibus caperent voluptatem. Itaque singuli rogati aperuerunt qua faeultate sibi quisque excellere videretut et qua re sibi maxime placeret (c. 3.). Convivae hic deinceps reddunt rationem rei ob quam quisque maxime sibi placeat Callias iactat artem qua homines efficiat iustiores, quam dandis non praeceptis sed numis exerceat. Niceratus praedicat se, Ho- meri carmina cum teneat memoria, versibus Homeri posse res humanas fere omnes comprobare. Critobulus pulchritudinem suam 1actat, cuius ope homines ad multas virtutes adducat. Charmides recenset paupertatis suae commoda; Antisthenes con- tra licet pauperrimus divitias suas praedicat. Hermogenes amicis certis gloriatur, sub quibus intelligit deos sibi propitios. Phi- lippus seurram quod agat, vehementer sibi placet; quia omnes beati se invitent ad coenam reddantque partorum bonorum par- tieipem. Syracusanus suam felicitatem collocat in hominum stul- titia, qui praestigiis et spectaculis delectati dent ei unde com- mode vivere possit. Socrates denique demonstrat praestantiam et utilitatem lenocinii h. e. artis hominum benevolentiam sibi aliisque conciliandi (c. 4.). Narratur certamen lepidum plenum- : que facetiarum de pulchritudine inter Critobulum satis formosum et Socratem insigniter deformem, qui more suo h. e. ironice suam commendat formam, oculos exstantes, simum nasum, 08 amplum, crassa labia, et omnino similitudinem cum Silenis Naia- dum filiis: atque cum victus discessisset, iudices corruptos esse iocose queritum-(e:75:). Hermogenem adhuc tacentem Socrates de vi παροινίας rogans non sine ioco excitat ad sermocinan- dum, Syracusanus offensus Socrati convicium facere incipit, Sed partim Socratis modestia partim Antisthenis interpellatione con- viciatoris importunitas reprimitur et confutatur (c. 6. 7.). Soera- ies de amore venereo disputaturus iocose de nequitiis Ántisthe- nis et molestiis quas sibi exhibeat conquestus honestiorem Cal- liae amorem laudat atque hine docere aggreditur admirabili cum gravitate et copia, quanto praestantior sit amor pueri ortus ex eius indole et animo quam is qui e pulchra corporis forma et ex obscoenis cupiditatibus oriatur (e. 8.). Saltatio mimica ex- hibet Bacchi eum Ariadne congressum et convivium conclu-

dit (c. 9.).

SUMMARIA. VII

HIER O0 NIS.

Ostendit Hiero plures voluptates per sensus percipere priva- tos homines quam tyrannos, Hos enim minus interesse posse spectaculis rebusque oculos pascentibus: neque magis aurium suavi sensu delectari: laudem enim, qua vel maxime hominum aures mulceantur, tyrannis tribui suspectam: cibos potusque quamvis exquisitos parum suavitatis offerre, cum creber usus et eopia afferat fastidium: odores suavissimos quibus ungantur magis sentiri ab aliis quam a regibus ipsis: in re amatoria de- nique eosdem longe inferiores esse privatis (c. 1.). Illas volup- (ates e sensibus captas Simonides dicit esse exiguas et maiores res commernorat quarum fruetu tyranni videantur beatiores. Sed contra Hiero docere instituit, tyrannidem esse splendidam mise- riam et maximis bonis tyrannos carere, plurima mala experiri. Foris enim et domi ab hostibus et insidiatoribus obsessos esse: atque bellorum incommoda quae sint habere communia cum libe- ris civitatibus, sed commodis quae percipiantur ex bello non item frui (c. 2.). Amicitiae verae commoda, quae omniun; con- sensu maxima esse censentur, non pertinere ad tyrannos. Pa- rum etiam fidei illos habere posse cognatis, ἃ quibus tyranno saepe struantur insidiae. Metuendum porro illis esse ne per cibos potusque venenatos clam tollantur: et tantum abesse ut tyrannicida puniatur a civitate, ut praemiis potius ornetur (c. 3.). Ob opes, quas possidere videatur tyrannus, eius conditionem nc& esse meliorem: eum molestius et periculosius per vim et iniu- riam eas acquirere cogi: et vix tantas posse cogere, quantae ad sumtus necessarios requirantur (c. 4.). Α viris porro bonis eum timere: quos si tollat, ipsi relinqui homines pravos et serviles. Denique etsi suae utilitatis causa patriam amare debeat, cives tamen imbelles reddere iisque milites externos mercenariosque praeferre cogi (o. 5.). "Vitam iucundam Hiero, quam privatus egerit, comparat cum miseria et metu, in quo versetur, post- quam regnum sit adeptus (c. 6.). Cum Simonides dixisset, certe honorem, qui tam gratus et optatus vulgo videatur hominibus, tyranno haberi: ostendit Hiero, verum et gratum honorem non- uisi ἃ benevolis haberi, cuius adeo omnino sit expers tyrannus, quia hic ab invitis, servis et metuentibus exprimatur. Tum Si- monidi miranti, cur tyrannis, si sit tale tantumque malum, non deponatur, respondet Hiero, istud malum quamvis intolerabile, tamen non sine iactura salutis posse abiici (c. 7.). Ostendit Simonides tyrannum facilius quam privatum posse sibi aliorum conciliare benevolentiam. Nam cuncta benevolentiae signa gra- tiora proficisci a tyranno quam a privato, Obiicit Hiero plura negotia necessario obeunda esse tyranno, quae pariant odium (e. 8.), Respondet ad hoc Simonides isti incommodo ita occurri

vn SUMMARIA.

posse a tyrauno ut negotia vulgo grata ipse administret; quae facile offendant, ea per alios gerenda curet. Atque praemiis Studia et aemulationes civium debere excitari, ut res civitati uti- les alacriter et libenter administrent (c. 9.). Invidiam ex merce- nariis militibus ita declinari ostendit Simonides, si tyrannus eos alat ad hominum petulantium iniurias eoercendas, salutem non modo suam, sed omnium civium, tuendam, agricolas pecoraque contra latrones defendenda, incursiones hostium arcendas, ex- peditionem adversus hostes suscipiendam, amicorum res tutan- das et hostium opes frangendas. Propter talem et tam multipli. cem usum, quem praestant satellites, necesse esse ut cives stipendia solvant libenter (c. 10.). Addit Simonides, tyrannum etiam de suis rebus debere ad publicos usus conferre, et omnino nulli rei parcere ut civitatem reddat quam beatissimam (o. 11.).

AGESILAI.

Agesilai genus nobile; patriae dignitas ipsiusque virtus, ob quam regio munere dignus est habitus. Res eius in Asia gestae, in quibus piaeter artes militares, maximamque in bello pruden. tiam, pietatem adversus deos, aequitatem et clementiam adver. sus homines ostendit, modestiam denique adversus magistratus Lacedaemoniorum ipsum revocantium. ^ Additur ad has lau- des illud, quod concordiam in civitatibus Graecorum Asiaticis restauraverit (c. 1.). Copiis in Europam traiectis cum in itinere a Boeotiis eorumque sociis lacesseretur, hos in fugam coniecit. Paullo post ad Coroneam eosdem gravi praelio vicit, et salvus rediit in patriam. Pari virtute bellum postea gessit cum Argi- vis et aliis Graecis civitatibus. Postea cum Lacedaemoniorum res pugna Leuctrica concidisse viderentur, tamen rursus praeter opi- nionem hostes est ultus. Contra eosdem ipsam urbem Sparta- nam aggressos patriam prudenter et fortiter defendit. Cum iam propter aetatem ad militiam imbecillior videretur, legationibus maxime obeundis pecunias in subsidium patriae collegit. Sed tamen senex octoginta annorum ab Aegyptiorum rege auxilio vo- catus, mox ab eodem offensus, adversarium eius in regno con- stituit, atque ita socio Lacedaemoniis adiuneto et pecuniis ab eo acceptis, patriae multum profuit (c. 2.). Maximis Agesilaus virtutibus fuit praeditus (c. 3.), pietate adversus deos, iustitia (c. 4.), eontinentia (c. 5.), fortitudine et sapientia (c. 6.). " De- monstratur deinde amor Agesilai erga cives et adversus Graecos omnes, et odium eius adversus barbaros (c. 7.). Agesilai comi- tas, spiritus regius, frugalitas; quae virtutes aliaeque his affines comparantur cum vitiis regis Persarum (c. 8. 9.), ut Agesilaus tanto excellentior appareat (c. 10.). - Sententiis brevibus quasi principia virtutis omnis Agesilai explicantur, exordio a pietate sumto (c. 11.)

SUMMARIA IX

APOLOGIAE SOCRATIS.

Cum vulgo ab iis, qui de morte Socratis exposuerant, magni- loquentia quidem eius commemorata esset, sed causae non alla- tae eur ille iudicibus non supplex factus fuerit, immo eos dietis factisque irritaverit ad se damnandum: eonatur magistrum a stultà pertinacia et ἃ vano animi fastu vindicare, ostenditque Socrati tune melius visum esse mori quam diutius vivere. Refert igitur primo sermonem, quem Hermogenes cum Socrate ante iudieium habuerat. Hiec enim admonitus ab illo, negat se apud iudiees causam dicturum esse, non modo quod-semper ab omni abstinuerit iniuria, sed quod saepius etiam de causa cogitare volenti deus sibi obstiterit, quia sine dubio bene de se actum sit, si iam moriatur. In iudicio causam suam agens ostendit mirum sibi videri, quod a Meleto reus sit factus religionis con- temtae et iuventutis corruptae; cum tamen sacra fecerit in alta- ribus publicis, à deo admonitus sit de rebus suis, ab Apolline laudem maximarum virtutum adeptus sit, eamque verissimam propterea, quod a eorporis voluptatibus abstinuerit, alieni non appetens mercedem pro disciplina exegerit nullam, diseendi cupi- ditate semper flagrarit, multis viris bonis gratus acceptusque fuerit, paucis contentus vixerit, et nullius mores depravarit. f)uamobrem damnatus ab iudicibus litem aestimare, ut innocentiae suae sibi conscius, noluit: sed impietate ae turpitudine testibus iudicibusque obiecta laetus ex iudicio abjit. Amicos ex iudicio secum discedentes a lacrimis abstinere ae laetari potius iubet; Apollodori vero stultam querelam venuste nee sine risu castigat. Anyti, accusatoris sui, filium praedicit ad grave et exitiosuiw aliquod vitium esse prolapsurum: quod evenit.

Ὶ M ἌΝ MU PE ΔΝ;

A i -. , ) X ΄ vy ' j E Y Y UR X , » * f hs i ! Ἧ ? / Y * 3} Ld A TT D " b. 4 4 1 ἡ ἮΝ qd | LU dif [ * , Μ᾿ vos ; i εἰ ἢ A. D x it ^ j : S SPUMA. " a N 1 * 9^ Ws ; Eo » Ty? p Inn. 2. MUT er ! ὡ. ^, I ^ Li Ld Ἢ ΄

ds δ Lk (M a^ vou A lp L » ἫΝ i 305 P MU PNE CINE SD GUB R MT VOU S a DANT RTT

ΞΕΝΟΦΩ͂ΝΤΟΣ 07KONOMIKO:-—.

KFHisovos δέ ποτε αὐτοῦ καὶ περὶ οἰκονομίας τοιάδεϊ. διαλεγομένου Εἰπέ μοι. ἔφη, & Κριτόβουλε, ἀρὰ e , , ^ " , ni « γὲ ἢ Binovotut ἐπιστήμης τινὸς ὄνομά ἔστιν, ὥσπερ ἡ ἰατρικὴ καὶ ἡ χαλκευτικὴ καὶ ἡ τεκτονική S ; Ἔμοιγε δο- κεῖ, ἔφη ὁ Κριτόβουλος. Ἦ καὶ ὥσπερ τούτων τῶν ῶ τεχνῶν ἔχοιμεν ἂν εἰπεῖν διτι ἔργον ἑκάστης, οὕτω καὶ τῆς οἰχονομίας δυναίμεϑ᾽ ἂν εἰπεῖν ὅ,τι ἔργον αὐτῆς ἔστι; Ζ;΄οκεῖ γοῦν, ἔφη ὁ Κριτόβουλος, οἰκονόμου ἄγα- ϑοῦ εἶναι εὖ οἰκεῖν τὸν ἑαυτοῦ οἶκον. Ἦ καὶ τὸν8 ἄλλου δὲ οἶκον. ἔφη ὁ Σωκράτης, εἶ ἐπιτρέποι τις αὐτῷ, οὐκ ἂν δύναιτο, εἰ βούλοιτο. εὐ οἰκεῖν, ὥσπερ καὶ τὸν ἑαυτοῦ; ὁ μὲν γὰρ τεχτονικὴν ἐπιστάμενος e 4 ku qi» WA ? , er Ἁ ὁμοίως ἂν καὶ ἀλλῳ δύναιτο ἐργαξεσϑαιν ο.τιπερ καὶ - e , ? uy ἑαυτῷ, καὶ ὁ οἰκονομικός γ᾽ ἂν ὡσαύτως. Ἔμοιγε 0o-

c 5 , » 75 " ς , M κεῖ, ὦ Σιώκρατες. ἔστιν aga, ἔφη ὁ Σωκρατῆς. την 4 τέχνην ταύτην ἐπισταμένῳ, καὶ εἰ μὴ αὐτὸς τύχοι χρή--

" Ἁ ^ 3 - er ματα ἔχων. τὸν ἄλλου οἶκον οἰκονομοῦντα ὥσπερ καὶ οἰκοδομοῦντα μισϑοφορεῖν; Νὴ zx καὶ πολύν γε , » Ε , , 9o «94 , , μυισϑον. ἔφη ὁ Κριτόβουλος. φέροιτ΄ ἂν. εἰ δυναῦτο οἶκον παραλαβὼν τελεῖν ve ὅσα δεῖ καὶ περιουσίαν ^ » 1 4 5 , P D ποιῶν αὐξειν τὸν οἶκον. Οἶκος δὲ δὴ τί δοκεῖ ἡμῖν 5 Xenoph. scr. min. 1

Ὁ OECONOMICI CAP,

εἶναι; doc ὅπερ οἰκία, ἢ καὶ ὅσα τις ἔξω τῆς οἰκίας κέχτηται. πάντα τοῦ οἴκου ταῦτά ἐστιν; Ἐμοὶ γοῦν, ἔφη ὁ Κριτόβουλος, δοκεῖ, καὶ εἰ μηδ᾽ ἐν τῇ αὐτῇ πόλει εἴη τῷ κεκτημένῳ, πάντα τοῦ οἴκου εἶναι ὅσα 6 τις M Ό τον, Οὐχοῦν καὶ ἐχϑροὺς Ξἔχτηνταί τινερ; Νὴ Ζία καὶ πολλούς ys ἔνιοι. Ἦ καὶ κτήματα αὐτῶν φήσομεν εἶναι τοὺς ἐχϑρούς; Γελοῖον μεντὰν εἴη, ἔφη ὁ Κριτόβουλος. εἰ ὁ τοὺς ἐχϑροὺς αὔξων προσέτι καὶ 7 μισϑὸν τούτου φέροι. Ὅτι τοι quiv ἐδόκει οἶκος &v- δρὸς εἶναι ὅπερ κτῆσις. Νὴ Zt, ἔφη ὁ Κριτόβουλος, ὅ,τι γέ τις ἀγαϑὸν κέχτηται" οὐ μὰ zi οὐκ εἴ τι κα- xÓv, τοῦτο χτῆμα ἐγὼ καλῶ. Σὺ δ᾽ ἔοικας τὰ ἑκάστῳ ὠφέλιμα κτήματα καλεῖν. Πάνυ μὲν οὖν, ἔφη᾽ τὼ δέ ye βλάπτοντα ξημίαν ἔγωγε νομίζω μᾶλλον ἢ χοή-: ϑι ματα. Küv ἄρα γέτις ἵππον πριάμενος μὴ ἐπίστηται αὐτῷ χρῆσϑαν, ἀλλὰ καταπίπτων ἀπ᾿ αὐτοῦ κακὰ λαμβάνῃ, οὐ χρήματα αὐτῷ ἐστιν ὁ ἵππος; Οὔκ, εἴπερ τὰ χρήματά γ᾽ ἐστὶν ἀγαϑόν. Οὐδ᾽ ἄρα γε ἡ γῆ ἀν- ϑρώπῳ ἐστὶ χρήματα, ὅστις οὕτως ἐργάξεται αὐτὴν ὥστε ξημιοῦσϑαι ἐργαξόμενος. Οὐδὲ ἡ γῆ μέντοι χρή-- ματά ἐστιν. εἴπερ ἀντὶ τοῦ τρέφειν πεινῆν παρα- οσκευάξει. Οὐκοῦν καὶ τὰ πρόβατα ὡσαύτως, εἴ τις διὰ τὸ μὴ ἐπίστασϑαι προβάτοις χρῆσϑαι ξημιοῖῦτο, οὐδὲ τὰ πρόβατα χρήματα τούτῳ εἴη ἄν; Οὔκουν ἔμοιγε δοκεῖ. Σὺ ἄρα, ὡς ἔοικε, τὰ μὲν ὠφελοῦντα χρήματα ἡγεῖ, τὰ δὲ βλάπτοντα οὐ χρήματα. Οὕτω. 10 Ταὐτὰ ἄρα ὄντα τῷ μὲν ἐπισταμένῳ χρῆσϑαι αὐτῶν ἑκάστοις χρήματά ἐστι, τῷ δὲ μὴ ἐπισταμένω οὐ χρή- ματα ὥσπερ pe αὐλοὶ τῷ μὲν. ἐπισταμένῳ ἀξίως λόγου αὐλεῖν χρήματά εἶσι, τῷ δὲ μὴ ἐπισταμένῳ οὐδὲν ᾿μᾶλ- λον ἢ ἄχρηστοι λίϑοι, εἰ μὴ ἀποδιδοῖτό ys αὐτούς.

OECONOMICI CAP. LI. 3

Τοῦτ᾽ αὐτὸ φαίνεται ἡμῖν, ἀποδιδομένοις μὲν of αὐλοὶ 1] χρήματα, μὴ ἀποδιδομένοις δὲ ἀλλὰ κεκτημένοις οὔ, τοῖς μὴ ἐπισταμένοις αὐτοῖς χρῆσϑαι. καὶ ὁμολογου- μένως ye, ὦ Σώκρατες. ὁ λόγος ἡμῖν χωρεῖ, ἐπείπερ εἴρηται τὰ ὠφελοῦντα χρήματα εἶναι. μὴ πωλούμενοι μὲν γὰρ οὐ χρήματά εἰσιν ot αὐλοί: οὐδὲν γὰρ χρήσι- μοί εἰσι" πωλούμενοι δὲ χρήματα. πρὸς ταῦτα δ᾽ ὁ 12 Σωκράτης εἶπεν, "Hv ἐπίστηταί ys πωλεῦν. εἰ δὲ πω- Aoíg αὖ πρὸς τοῦτον ὃς μὴ ἐπίσταιτο χρῆσϑαι, οὐδὲ πωλούμενοί εἶσι χρήματα κατά γε τὸν σὸν λόγον. “4ἐ- γειν ἔοικας, ὦ Σώκρατες, ὅτι οὐδὲ τὸ ἀργύριόν ἐστι χρήματα, εἰ μή τις ἐπίσταιτο χρῆσϑαι αὐτῷ. Καὶ σὺ 18 δέ μοι δοκεῖς οὕτω συνομολογεῖν ἀφ᾽ ὧν τις ὠφελεῖ- S) δύναται, χφήματα εἶναι. εἰ γοῦν τις χρῶτο τῷ ἀργυρίῳ ὥστε πριάμενος οἷον ἑταίραν διὰ ταύτην κά--: κιον μὲν τὸ σῶμα ἔχοι, κάκιον δὲ τὴν ψυχήν. κάκιον δὲ τὸν οἶκον, πῶς ἂν ἔτι τὸ ἀργύριον αὐτῷ ὠφέλιμον εἴη; Οὐδαμῶς , & μή πέρ γε καὶ τὸν “οσχύαμον κα- λούμενον χρήματα εἶναι φήσομεν. ὑφ᾽ οὗ οἵ φαγόντες αὐτὸν παραπλῆγες γίγνονται. Τὸ μὲν δὴ ἀργύριον, 14 εἰ μή τις ἐπίσταιτο αὐτῷ χρῆσϑαι, οὕτω πόρρω ἀπο-- ϑείσϑω, ὦ Κριτόβουλε, ὥστε μηδὲ χρήματα εἶναι. οἵ δὲ φίλοι, ἤν τις ἐπίστηται αὐτοῖς χρῆσϑαι ὥστε ὠφε-- λεῖσϑαι ἀπ᾽ αὐτῶν, τί φήσομεν αὐτοὺς εἶναι; Χρή- ματα νὴ Zt', ἔφη ὁ Κριτόβουλος, καὶ πολύ ye μᾶλλον ἢ τοὺς βοῦς, ἣν ὠφελιμώτεροί γε ὦσι τῶν βοῶν. Καὶ 15 o£ ἐχϑροὶ ἄρα κατά ys τὸν σὸν λόγον χρήματά εἰσι τῷ δυναμένῳ ἀπὸ τῶν ἐχϑρῶν ὠφελεῖσϑαι. μοὶ γοῦν δοκεῖ. Οἰκονόμου ἄρα ἐστὲν ἀγαϑοῦ καὶ τοῖς ἐχϑροῖς ἐπίστασϑαι χρῆσϑαι ὥστε ὠφελεῖσϑαι ἀπὸτῶν ἐχϑρών. Ἰσχυρότατά γε. Καὶ γὰρ δὴ ὁρᾶς, Sens. 9 Κριτό-

4 OECONOMICI CAP. I.

Bovás, ὅσοι μὲν δὴ οἶκοι ἰδιωτῶν ηὐξημένοι εἰσὶν ἀπὸ 16 πολέμου. ὅσοι δὲ τυράννων. ᾿4λλὰ γὰρ τὰ μὲν κα- λῶς ἔμοιγε δοκεῖ λέγεσϑαι, ὦ Σώκρατες, ἔφη ὁ Κρι- τόβουλος᾽ ἐκεῖνο δ᾽ ἡμῖν τί φαίνεται, ὁπόταν ὁρῶμεν τινας ἐπιστήμας μὲν ἔχοντας καὶ ἀφορμὰς ἀφ᾽ ὧν δύνανται ἐργαζόμενοι αὔξειν τοὺς οἴκους. αἰσϑανώ- μεϑα δὲ αὐτοὺς ταῦτα μὴ ϑέλοντας ποιεῖν, καὶ διὰ τοῦτο ὁρῶμεν ἀνωφελεῖς οὔσας αὐτοῖς τὰς ἐπιστήμας: ἄλλο τι ἢ τούτοις «v οὔτε αἱ ἐπιστῆμαι χρήματά εἰσιν 11 οὐτε τὰ κτήματα; Περὶ δούλων μοι, ἔφη ὁ Σωκράτης, ἐπιχειρεῖς, ὦ Κριτόβουλε, διαλέγεσϑαι; Οὐ μὰ Δί, ἔφη, οὐκ ἔγωγε. ἀλλὰ καὶ πάνυ εὐπατριδῶν ἐνίων γε δοκούντων εἶναι, oUg ἐγὼ ὁρῶ τοὺς μὲν πολεμικᾶς, τοὺς δὲ καὶ εἰρηνικὰς ἐπιστήμας ἔχοντας, ταύτας δὲ οὐκ ἐθέλοντας ἐργάξεσϑαι, ὡς μὲν ἐγὼ οἶμαι, δι᾿ αὐτὸ 18 τοῦτο ὅτι δεσπότας οὐκ ἔχουσιν. Καὶ πῶς ἄν, ἔφη ὁ Σωκράτης. δεσπότας οὐκ ἔχοιεν. εἰ εὐχόμενοι εὐ- δαιμονεῖν καὶ ποιεῖν βουλόμενοι ἀφ᾽ ὧν ἔχοιεν ἀγαϑὰ ἔπειτα κωλύονται ποιεῖν ταῦτα ὑπὸ τῶν ἀρχόντων; Καὶ vívsg δὴ οὗτοί εἰσιν, ἔφη ὁ Κριτόβουλος. οἵ &ga- 19 νεῖς ὄντες ἄρχουσιν αὐτῶν; ᾿4λλὰ μὰ Zi, ἔφη ὁ Σω-- κράτης. οὐκ ἀφανεῖς εἰσιν, ἀλλὰ καὶ πάνυ φανεροί. καὶ ὅτι πονηρότατοί γέ εἰσιν οὐδὲ σὲ λανϑάνουσιν, εἴπερ πονηρίαν ys νομίξεις ἀργίαν τ᾽ εἶναι καὶ μαλα-- 90 κίαν ψυχῆς καὶ ἀμέλειαν. καὶ ἄλλαι δ᾽ eiolv ἀπατηλαί τινες δέσποιναι προσποιούμεναι ἡδοναὶ εἶναι, κυβεῖαί τε καὶ ἀνωφελεῖς ἀνθρώπων ὁμιλίαι, αἵ προϊόντος τοῦ χρόνου καὶ αὐτοῖς τοῖς ἐξαπατηϑεῖσι καταφανεῖς γί- γνονται ὅτι λῦπαι ἄρα ἦσαν ἡδοναῖς περιπεπεμμέναι, «t διακωλύουσιν αὐτοὺς ἀπὸ τῶν ὠφελίμων ἔργων 21 κρατοῦσαι. "AAA καὶ ἄλλοι, ἔφη, ὦ Σώκρατες, ἐργα-

OECONOMICI CAP. I. II. 5

ζεσϑαι μὲν οὐ κωλύονται ὑπὸ τούτων, ἀλλὰ καὶ πανυ σφοδρῶς πρὸς τὸ ἐργάξεσϑαι ἔχουσι καὶ μηχανᾶσϑαιν προσόδους" ὅμως δὲ καὶ τοὺς οἴκους κατατρίβουσι καὶ ἀμηχανίαις συνέχονται. “]οὔλοι γάρ εἰσι καὶ οὕτοι, 22 ἔφη ὁ Σωκράτης, καὶ πάνυ γε χαλεπῶν δεσποτῶν, οἵ μὲν λιχνειῶν, οἵ δὲ λαγνειῶν. οἵ δὲ οἰνοφλυγιῶν, οἵ δὲ φιλοτιμιῶν τινων μωρῶν καὶ ϑαπανηρῶν, ἃ οὕτω χαλεπῶς ἄρχει. τῶν ἀνθρώπων ὧν ἂν ἐπικρατήσωσιν, ὥσϑ᾽ ἕως μὲν ἂν ὁρῶσιν ἡβῶντας αὐτοὺς καὶ δυναμέ- νους ἐργάξεσϑαι. ἀναγκάξουσι φέρειν ἃ ἂν αὐτοὶ ἐργάσωνται καὶ τελεῖν εἰς τὰς αὐτῶν ἐπιϑυμίας, ἐπει--: dv δὲ αὐτοὺς ἀδυνάτους αἴσϑωνται ὄντας ἐργάξεσϑαι διὰ τὸ γῆρας. , ἀπολείπουσι τουτους κακῶς γηράσκειν, ἄλλοις δ᾽ αὖ πειρῶνται δούλοις χρῆσϑαι. ἀλλὰ δεῖ, 28 C Κριτόβουλε, πρὸς ταῦτα οὐχ ἧττον διαμάχεσϑαι περὶ τῆς ἐλευϑερίας 0 πρὸς τοὺς σὺν ὅπλοις πειρωμέ-- νους καταδουλοῦσϑαι. πολέμιοι γοῦν ἤδη ὅταν καλοὶ κἀγαϑοὶ ὄντες καταδουλωσωνταί τινας. πολλοὺς δὴ βελτίους ἠνάγκασαν εἶναι σωφρονίσαντες, καὶ ῥᾷον βιοτεύειν τὸν λοιπὸν χρόνον ἐποίησαν αἷ δὲ τοιαῦται δέσποιναι αἰκιξόμεναι τὰ σώματα τῶν ἀνθρώπων καὶ τὰς ψυχὰς xci τοὺς οἴκους οὔποτε λήγουσιν. ἔστ᾽ ἂν ἄρχωσιν αὐτῶν.

Ὁ οὖν Κριτόβουλος ἐκ τούτων ὧδέ πῶς εἶπεν. 1L ᾿Αλλὰ περὶ μὲν τῶν τοιούτων ἀρχούντως πάνυ μοι δοκῶ τὰ λεγόμενα ὑπὸ σοῦ ἀκηκοέναι" αὐτὸς δ᾽ ἐμαυ- τὸν ἐξετάζων δοκῶ μοι εὑρίσκειν ἐπιεικῶς τῶν τοιού-- τῶν ἐγκρατῆ ὄντα, ὥστ᾽ εἴ μοι συμβουλεύοις δι,τι ἂν ποιῶν αὐὔξοιμι τὸν οἶκον. οὐκ ἄν μοι δοκῶ ὑπό γε τούτων ὧν σὺ δεσποινῶν καλεῖς κωλύεσϑαι: ἀλλὰ ϑαρρῶν cvuBovAsvs ὅ,τι ἔχεις ἀγαϑόν ἢ κατέγνωκας

6 OECONOMICI CAP. II.

ἡμῶν, ὦ Σώκρατες, ἱκανῶς πλουτεῖν καὶ οὐδὲν Oo. 2 κοῦμέν σοι προσδεῖσϑαι χρημάτων; Οὔκουν ἔγωγ᾽, ἔφη ὁ Σωκράτης, εἰ καὶ περὶ ἐμοῦ λέγεις. οὐδέν uo: δοκῶ προσδεῖσθαι χρημάτων, ἀλλ᾽ ἱκανῶς πλουτεῦν" σὺ μέντοι, ὦ Κριτόβουλε, πάνυ μοι δοκεῖς πένεσϑαι, καὶ ναὶ μὰ Zi ἔστιν ὅτε καὶ πάνυ οἰκτείρω δε ἐγώ. 8 καὶ ὁ Κριτόβουλος γελάσας εἶπε, Καὶ πόσον ἂν πρὸς τῶν ϑεῶν οἴει, ὦ Σώκρατες, ἔφη, εὑρεῖν τὰ σὰ κτή- Veo πωλούμενα, πόσον δὲ τὰ ἐμά; Ἐγὼ μὲν οἶμαι, ἔφη ὁ Σωκράτης. εἰ ἀγαϑοῦ ὠνητοῦ ἐπιτύχοιμι, &v- ρεῖν ἄν μοι σὺν τῇ οἰκίᾳ καὶ τὰ ὄντα πάντα πάνυ ῥα- δίως πέντε pes τὰ μέντοι σὰ ἀκριβῶς οἶδα ὅτι πλέον 4 ἂν εὕροι ἢ ἑκατονταπλασίονα τούτου. Κάτα οὕτως ἐγνωκὼς σὺ μὲν οὐχ ἡγεῖ προσδεῖσϑαι χρημάτων, ἐμὲ δὲ οἰκτείρεις ἐπὶ τῇ πενίᾳ ; ; Τὰ μὲν γὰρ ἐμά. ἔφη, ἵχανά ἐστιν ἐμοὶ παρέχειν τὰ ἐμοὶ ἀρκοῦντα" εἰς δὲ τὰ σὸν σχῆμα ὃ σὺ περιβέβλησαι καὶ τὴν σὴν δόξαν. m" εἰ τρὶς ὅσα νῦν κέχτησαι προσγένοιτό σοι, οὐδ᾽ 5 ἂν ἵκανά μοι δοκεῖ εἶναί σοι. Πῶς δὴ τοῦτ᾽ ; ipn ὁ Κριτόβουλος. ἀπεφήνατο ὁ Σωκράτης, Ὅτι πρῶτον μὲν ὁρῶ σοι ἀνάγκην οὖσαν ϑύειν πολλά ve καὶ με- γάλα, 1] οὔτε ϑεοὺς οὔτε ἀνθρώπους οἶμαί σὲ ἂν ἀνα- σχέσϑαι" ἔπειτα ξένους προσήκει σοι πολλοὺς δέχε- σϑαι, καὶ τούτους μεγαλοπρεπῶς ἔπειτα δὲ πολίτας δειπνίξειν καὶ εὖ ποιεῖν, ἢ ἔρημον συμμάχων εἶναι. 6 ἔτι δὲ καὶ τὴν πόλιν αἰσϑάνομαι τὰ μὲν ἤδη σου zzgoo- τάττουσαν μεγάλα τελεῖν. ἱπποτροφίας τε καὶ χορη- γίας καὶ γυμνασιαρχίας καὶ προστατείας, ἣν δὲ δὴ πόλεμος γένηται. οἶδ᾽ ὅτι καὶ τριηραρχίας μισϑοὺς καὶ εἰσφορὰς τοσαύτας σοι προστάξουσιν ὅσας σὺ οὐ ῥα- δίως ὑποίσεις. ὅπου δ᾽ ἂν ἐνδεῶς δόξῃς τι τούτων

pe

OECONOMICI CA P. Il. rj

ποιεῖν, oi^ ὅτι σε τιμωρήσονται AOqvotor οὐδὲν ἣτ-- τον ἢ εἰ τὰ αὑτῶν λάβοιεν κλέπτοντα. πρὸς δὲ τού--7 τοις ὁρῶ σε οἰόμενον πλουτεῖν, καὶ ἀμελῶς μὲν ἔχοντα πρὸς τὸ μηχανᾶσϑαι χρήματα, παιδικοῖς δὲ πράγμασι προσέχοντα τὸν νοῦν, ὥσπερ ἐξόν σοι. ὧν ἕνεκα οἱ- κτξίρω 66 μή τι ἀνήκεστον κακὸν πάϑης καὶ εἰς πολλὴν ἀπορίαν καταστῇς. καὶ ἐμοὶ μέν, εἴτι καὶ προσδεη- ὃ ϑείην. οἶδ᾽ ὅτι καὶ σὺ γιγνώσκεις ὡς εἰσὶν ot καὶ ἐπαρ-- κέσειαν ἂν ὥστε πάνυ μικρὰ πορίσαντες κατακλύσειαν ἂν ἀφϑονίᾳα τὴν ἐμὴν δίαιταν" οἱ δὲ σοὶ φίλοι πολὺ ἀρκοῦντα σοῦ μᾶλλον ἔχοντες τῇ ἑαυτῶν κατασκευῇ ἡ σὺ τῇ σῇ ὅμως ὡς παρὰ σοῦ ᾿ὠφελησόμενοι ἀποβλέ- πουσι. καὶ ὁ Κριτόβουλος εἶπεν, Ἐγὼ τούτοις, cO Σώκρατες, οὐκ ἔχω ἀντιλέγειν" ἀλλ᾽ ὥρα σοι προ- στατεύευν ἐμοῦ, ὅπως μὴ τῷ ὄντι οἰκτρὸς γένωμαι. ὑκούσας οὖν ὁ Σωκράτης εἶπε, Καὶ οὐ ϑαυμαστὸν δο-- «tig, ὦ Κριτόβουλε, τοῦτο σαυτῷ ποιεῖν ὅτι ὀλίγον μὲν πρόσϑεν. ὅτε ἐγὼ ἔφην πλουτεῖν. ἐγέλασας ἐπ᾽ ἑμοὶ ὡς οὐδὲ εἰδότι ὅ,τι εἴη πλυῦτος, καὶ πρότερον οὐκ ἐπαύσω πρὶν ἐξήλεγξάς μὲ καὶ ὁμολογεῖν ἐποίησας μηδὲ ἑκατοστὸν μέρος τῶν σῶν κεκτῆσϑαι, νῦν δὲ κε-- λεύεις προστατεύειν μέ σου καὶ ἐπιμελεῖσϑαι ὅπως ἂν μὴ παντάπασιν ἀληϑῶς πένης γένοιο; Ὁρῶ γάρ σε. 10 ἔφη, ὦ Σώκρατες, ἕν τι πλουτηρὸν ἔργον ἐπιστάμενον περιουσίαν ποιεῖν. τὸν οὖν ἀπ᾽ ὀλίγων περιποιοῦντα ἐλπίζω ἀπὰ πολλῶν γ᾽ ἂν πάνυ ῥαδίως πολλὴν περι-- à » ; ; e vocag

ns in MOM ᾿ HUMO D DNE τω ἕν e epo 11 oue οὐὸ dis ον σειν θυ ἐξουσίαν ἐποίηθας, λεγῶν OT, τῷ μὴ ἐπισταμένῳ ἵπποις χρῆσϑαν οὐκ εἴη χρήματα ol ἵπποι οὐδὲ ἡ γῆ οὐδὲ τὰ πρόβατα οὐδὲ ἀργύριον οὐδὲ ἄλλο οὐδὲ ἕν ὅτῳ τις μὴ ἐπίσταιτο χρῇσϑαι; εἰσὶ μὲν

ὃ OECONOMICI CAP. il

ovv αἱ πρόσοδοι ἀπὸ τῶν τοιούτων ἐμὲ δὲ πῶς τινι τούτων oit, ἂν ἐπιστηϑῆναι χρῆσϑαι, ᾧ τὴν ἀρχὴν οὐ-- 12 δὲν πώποτ᾽ ἐγένετο τούτων; ᾿41λλ᾽ ἐδόκει ἡμῖν, καὶ εἰ μὴ χρήματά τις τύχοι ἔχων. ὅμως εἶναί τις ἐπιστήμη οἰκονομίας. τί οὖν κωλύει καὶ σὲ ἐπίστασϑαι; Ὅπερ νὴ Ζία καὶ αὐλεῖν ἂν κωλύσειεν ἄνθρωπον ἐπίστασθαι. εἰ μήτε αὐτὸς πώποτε κτήσαιτο αὐλοὺς μήτε ἄλλος αὐτῷ παράσχοι ἐν τοῖς αὑτοῦ μανϑάνειν οὕτω δὴ καὶ ἐμοὶ 18 ἔχει περὶ τῆς οἰκονομίας. οὔτε γὰρ αὐτὸς ὄργανα χρή-- ματα ἐκεκτήμην, ὥστε μανϑάνειν, οὔτε ἄλλος πώποτέ μοι παρέσχε τὰ ἑαυτοῦ διοικεῖν ἀλλ᾽ ἡ σὺ νυνὶ ἐθέλεις παρέχειν. οἵ δὲ δήπου τὸ πρῶτον μανϑάνοντες κιϑα- ρίξειν καὶ τὰς λύρας λυμαίνονται" καὶ ἐγὼ δὴ εἰ ἐπι-- χειρήσαιμι ἐν τῷ σῷ οἴκῳ μανϑάνειν οἰκονομεῖν. ἴσως 14 ἂν καταλυμηναίμην ἄν σου τὸν οἶκον. πρὸς ταῦτα ὁ Κριτόβουλος εἶπε, Προϑύμως γε. ὦ Σώκρατες. ἀπο-- φεύγειν μοι πειρᾷ μηδέν us συνωφελῆσαι εἰς τὸ ῥᾷον ὑποφέρειν τὰ ἐμοὶ ἀναγκαῖα πράγματα. Οὐ μὰ Zt, ἔφη ὁ Σωκράτης, οὐκ ἔγωγε, ἀλλ᾽ ὅσα ἔχω καὶ πάνυ 15 προϑύμως ἐξηγήσομαί σοι. οἶμαι δ᾽ ἂν καὶ εἰ ἐπὶ πῦρ ἐλθόντος σου καὶ μὴ ὄντος παρ᾽ ἐμοί, εἰ ἄλλοσε ἡγη- σάμην ὁπόϑεν σοι εἴη λαβεῖν, οὐκ ἂν ἐμέμφου μοι, καὶ εἰ ὕδωρ παρ᾽ ἐμοῦ αἰτοῦντί σοι αὐτὸς μὴ ἔχων ἄλλοσε καὶ ἐπὶ τοῦτο ἤγαγον. οἶδ᾽ ὅτι οὐδ᾽ ἂν τοῦτό μον ἐμέμφου, καὶ εἰ βουλομένου μουσικὴν μαϑεῖν σου παρ᾽ ἐμοῦ δείξαιμί σοι πολὺ δεινοτέρους ἐμοῦ περὶ μουσικὴν καί σοι χάριν εἰδότας, εἰ ἐθέλοις παρ᾽ αὐτῶν μανϑάνειν., τί ἂν ἔτι μοι ταῦτα ποιοῦντι μέμφοιο; 16 Οὐδὲν ἂν δικαίως ys, ὦ Σώκρατες. Ἐγὼ τοίνυν σοι δείξω, ὦ Κριτόβουλε, ὅσα νῦν λιπαρεῖς παρ᾽ ἐμοῦ μανϑάνειν πολὺ ἄλλους ἐμοῦ δεινοτέρους περὶ ταῦτα.

OECONOMICI CAP. II. }}} 9

ομολογῶ δὲ μεμεληκέναι μοι οἵτινες ἕκαστα ἐπιστημο- νέστατοί εἰσι τῶν ἐν τῇ πόλει. καταμαϑὼν γάρ ποτε 17 ἀπὸ τῶν αὐτῶν ἔργων τοὺς μὲν πάνυ ἀπόρους ὄντας, τοὺς δὲ πάνυ πλουσίους, ἀπεθαύμασα, καὶ ἔδοξέ μοι ἄξιον εἶναι ἐπισκέψεως ὅ.τι εἴη τοῦτο. καὶ εὗρον ἐπι- σκοπῶν πάνυ οἰκείως ταῦτα γιγνόμενα. τοὺς μὲν γὰρ 18 εἰκῇ ταῦτα πράττοντας ξημιουμένους ἑώρων, τοὺς δὲ γνώμῃ συντεταμέν,; ἐπιμελουμένους καὶ ϑᾶττον καὶ δᾶον καὶ κερδαλεώτερον κατέγνων πράττοντας. παρ᾽ ὧν ἂν καὶ σὲ οἶμαι, εἰ βούλοιο, μαϑόντα, εἴ σοι ὁ ϑεὸς μὴ ἐναντιοῖτο, πάνυ ἂν δεινὸν χρηματιστὴν γενέσϑαι. "Axovoag ταῦτα ὁ Κριτόβουλος εἶπε, Νῦν τοι, 1Π, ἔφη, ἐγώ σε οὐκέτι ἀφήσω, ὦ Σώκρατες, πρὶν ἄν μοι ἃ ὑπέσχησαι ἐναντίον τῶν φίλων τουτωνὶ ἀποδείξῃς. Τί οὖν, ἔφη ὁ Σωκράτης, ὦ Κριτόβουλε, viv σον ἀπο- δεικνύω πρῶτον μὲν οἰκίας τοὺς μὲν ἀπὸ πολλοῦ ἀργυ- Qíov ἀχρήστους οἰκοδομοῦντας. τοὺς δὲ ἀπὸ πολὺ ἐλάττονος πάντα ἐχούσας ὅσα δεῖ. ἦ δόξω ἕν τί σοι τοῦτο τῶν οἰκονομικῶν ἔργων ἐπιδεικνύναι; Καὶ πάνυ γ᾽, ἔφη, ὁ Κριτόβουλος. Τί δ᾽ ἣν τὸ τούτου ἀκόλου- 9 ϑον μετὰ τοῦτό σοι ἐπιδεικνύω, τοὺς μὲν πάνυ πολλὰ καὶ παντοῖα κεκτημένους ἔπιπλα. καὶ τούτοις. ὅταν δέωνται, μὴ ἔχοντας χρῆσϑαι μηδὲ εἰδότας εἰ σῷά ἐστιν αὐτοῖς. καὶ διὰ ταῦτα πολλὰ μὲν αὐτοὺς ἀνιωμένους, πολλὰ δὲ ἀνιῶντας τοὺς οἰκέτας " τοὺς δὲ οὐδὲν πλέον ἀλλὰ καὶ μείονα τούτων κεκτημένους ἔχοντας εὐθὺς ἕτοιμα, [ὅταν] ὧν ἂν δέωνται, χρῆσϑαι. 14440 τι οὖν 8 τούτων ἐστίν, ὦ Σώκρατες, αἴτιον ἢ ὅτι τοῖς μὲν ὅπου ἔτυχεν ἕκαστον καταβέβληται, τοῖς δὲ ἐν χώρα ἕκαστα τεταγμένα κεῖται; Ναὶ μὰ Zt, ἔφη ὁ Σωκράτης" καὶ οὐδ᾽ ἐν χώρα γ᾽ ἐν ἡ ἔτυχεν, ἀλλ᾽ ἔνϑα προσήκει,

-

10 OECONOMICI CAP, ΠῚ.

ἕκαστα διατέτακται. éysw τί μοι δοκεῖς, ἔφη. καὶ ἐτοῦτο, ὁ i dnd τῶν οἰκονομικῶν. TY οὖν, ἦν Got, ἔφη, καὶ οἰκέτας αὖ ἐπιδεικνύω ἔνϑα μὲν πάν-- τας ὡς εἰπεῖν δεδεμένους, καὶ τούτους ϑαμινὰ ἀπο- διδράσκοντας, ἔνϑα δὲ λελυμένους, καὶ ἐθέλοντάς τε ἐργάξεσϑαι καὶ παραμένειν, οὐ καὶ τοῦτό σοι δόξω ἀξιοϑέατον τῆς οἰκονομίας ἔργον ἐπιδεικνύναι; Ναὶ 5 μα Z^, ἔφη ὁ Κριτόβουλος. καὶ σφόδρα γε. Ἢν δὲ καὶ παραπλησίους γεωργίας γεωργοῦντας. τοὺς μὲν ἀπολωλέναι φάσκοντας ὑπὸ γεωργίας καὶ ἀποροῦντας, τοὺς δὲ ἀφϑόνως καὶ καλῶς πάντα ἔχοντας ὅσων δέον- ται ἀπὸ τῆς γεωργίας; Ναὶ μὰ zt, ἔφη ὁ Κριτόβου- λος. ἴσως γὰρ ἀναλίσκουσιν οὐκ εἰς ἃ δεῖ μόνον, ἀλλὰ 6 καὶ εἰς ἃ βλάβην φέρει αὐτῷ καὶ τῷ οἴκω. Εἰσὶ μέν τινες ἴσως, ἔφη ὁ ΣΙωκράτης, καὶ τοιοῦτοι. ἀλλ᾽ ἐγὼ οὐ τούτους λέγω, ἀλλ᾽ οἱ οὐδ᾽ εἰς τἀναγκαῖα ἔχουσι δαπανᾶν, γεωργεῖν φάσκοντες. Καὶ τί ἂν εἴη τούτου αἴτιον, ὦ Σώκρατες ; ᾿Εγώ σε ἄξω καὶ ἐπὶ τούτους, ἔφη ὁ Σωκφάτηρ᾽ σὺ δὲ ϑεώμενος δήπου καταμαϑήσει. 7 Νὴ ΖΙ᾽. ἔφη. ἣν δύνωμαίγε. Οὐκοῦν χρὴ ϑεώμενον σαυτοῦ ἀποπειρᾶσϑαι εἰ γνώσει. νῦν δ᾽ ἐγώ σοι σύν-- οἰδὰ ἐπὶ μὲν κωμῳδῶν ϑέαν καὶ πάνυ πρωὶ ἀνιστα-- μένῳ καὶ πάνυ μακρὰν ὁδὸν βαδίζοντι καὶ ἐμὲ ἀναπείς-- ϑοντι προϑύμως συνϑεᾶσϑαι: ἐπὶ δὲ τοιοῦτον οὐδέν L6 πώποτε ἔργον παρεκάλεσας. Οὐκοῦν γελοῖος σοι 8 φαίνομαι εἶναι, ὦ Σώκρατες. Σαυτῷ δὲ πολὺ νὴ AC, ἔφη. γελοιότερος. ἣν δὲ καὶ ἀφ᾽ ἱππικῆς σοι ἐπι- δεικνύω τοὺς μὲν εἰς ἀπορίαν τῶν ἐπιτηδείων ἐληλυ-- ϑότας, τοὺς δὲ διὰ τὴν ἱππικὴν καὶ πάνυ εὐπόρους ὄντας. καὶ ἅμα ἀγαλλομένους ἐπὶ τῷ κέρδει; Οὐκοῦν τούτους μὲν καὶ ἐγὼ ὁρῶ καὶ οἶδα ἑκατέρους, καὶ οὐδέν

^ ὑπ dh

OECONOMICI CAP. III. 11

ὦ " , , t ᾿ 2 τι μᾶλλον τῶν κερδαινόντων γίγνομαι. Θεῷ γὰρ αὐὖ-9 e , ἢ τοὺς ἧπερ τοὺς τραγῳδούς τε καὶ κωμῳδούς, οὐχ ὅπως ποιητὴς οἴομαι γένῃ. ἀλλ᾽ ὅπως 16955 ἰδὼν τι ἢ ἀκούσας καὶ ταῦτα μὲν ἴσως οὕτως ὀρϑῶς ἔχει, οὐ γὰρ ποιητὴς βούλει γενέσϑαι, ἱππικῇ δ᾽ avoyxotous- vog χρῆσϑαι οὐ μωρὸς οἴει εἶναι εἰ μὴ σκοπεῖς ὅπως , L4 - - 5 μὴ ἰδιώτης ἔσει τούτου τοῦ ἔργου, ἄλλωςτε καὶ τῶν αὖ- τῶν ὄντων ἀγαϑῶν εἴς τε τὴν χρῆσιν καὶ κερδαλέων εἴς πώλησιν ὄντων; Πωλοδαμνεῖν us κελεύεις, ὦ Σώκρα--10 , ' ,2 $7 - ?t M ' 2 τες; Ov μα Zli οὐδὲν τι μᾶλλον ἡ καὶ γεώργους éx παι- δίων ὠνούμενον κατασκευάξειν, ἀλλ᾽ εἶναί τυνές μου - , , ' 2 δοκοῦσιν ἡλικίαι καὶ ἵππων καὶ ἀνϑρώπων, αἵ εὐϑύς , y 2 NUR σον, ' , 2 , 2! ? τὲ χρήσιμοί εἰσι καὶ ἐπὶ vo βέλτιον ἐπιδιδόασιν. ἔχω ὃ ἐπιδεῖξαι καὶ γυναιξὶ ταῖς γαμεταῖς τοὺς μὲν οὕτω χρω-- μένους ὥστε συνεργοὺς ἔχειν αὐτὰς εἰς τὸ συναύξειν τοὺς οἴκους, τοὺς δὲ ἡ [ὡς] πλεῖστα λυμαίνονται. Καὶ11 τούτου πότερον χρή. ὦ Σώκρατες, τὸν ἄνδρα αἰτιᾶσϑαι 5 y P? z ἢ τὴν γυναῖκα; Πρόβατον μέν, ἔφη ὁ Σωκράτης. ὡς 3 » 1 ἐπὶ τὸ πολὺ ἣν κακῶς ἔχῃ. vOv νομέα αἰτιώμεϑα, καὶ Ἵ M / ἵππος ὡς ἐπὶ τὸ πολὺ-ἣν κακουργῇ. vov ἱππέα κακίζο-- μὲν τῆς δὲ γυναικός, εἰ μὲν διδασκομένη ὑπὸ τοῦ &v- A] 3 Ὰ "Ὁ 2 δ δρὸς τἀγαϑὰ κακοποιεῖ, ἴσως δικαίως ἂν ἡ γυνὴ τὴν , 2! , A Ἁ , A 1 ? ' 2 αἰτίαν ἔχοι" εἰ δὲ μη διδασκωῶν τὰ καλὰ κἀγαϑὰ ἀνεπι-- ΄ ΄ d ^ 2 2 τ $ E στήμονι τούτων χρῷτο, cQ. οὐ δικαίως ἂν ὁ ἀνὴρ τὴν αἰτίαν ἔχοι; πάντως δ΄. ἔ Κριτόβουλε. φίλοι γάρ 19 χου:; 9 0 , ἔφη, ὦ Κριτοβουλε, φίλοι γὰρ 3 e , ? - A c E 2) ri ἐσμεν οἱ παρόντες, ἀπαληϑεῦσαι πρὸς ἡμᾶς. ἔστιν ὅτῳ - ΙΝ , ' - ἄλλῳ τῶν σπουδαίων πλείω ἐπιτρέπεις ἡ τῇ γυναϊκί, Οὐδενί, ἔφη. Ἔστι δὲ ὅτῳ ἐλάττονα διαλέγει ἢ τῇ yv- , ? ^ E P ? * ναικί; Εἰ δὲ μή, οὐ πολλοῖς ye, ἔφη. "Eyqueg δὲ αὐτὴν 13 P , [- 3 , 7 , ^ παῖδα νέαν μάλιστα καὶ ὡς ἠδύνατο ἐλάχιστα ἑορακυῖαν καὶ ἀκηχουῖαν; Μάλιστα. Οὐκοῦν πολὺ ϑαυμαστύτε--

12 OECONOMICI CAP. IIL IV.

gov εἴ τε ὧν δεῖ λέγειν ἢ πράττειν ἐπίσταιτο ἢ εἰ ἐξα. 14 μαρτάνοι. Οἷς δὲ σὺ λέγεις ἀγαϑὰς εἶναι γυναῖκας, ὦ Σώκρατες, ἡ αὐτοὶ ταύτας ἐπαίδευσαν;; Οὐδὲν οἷον τὸ ἐπισκοπεῖσϑαι. συστήσω δέ co, ἐγὼ καὶ Aozacíev, T L5 ἐπιστημονέστερον ἐμοῦ σοι ταῦτα πάντα ἐπιδείξει. νο-- μίξω δὲ γυναῖχα κοινωνὸν ἀγαϑὴν οἴκου οὖσαν πάνυ ἀντίρροπον εἶναι τῷ ἀνδρὶ ἐπὶ τὸ ἀγαϑόν. ἔρχεται μὲν γὰρ εἰς τὴν οἰχίαν διὰ τῶν τοῦ ἀνδρὸς πράξεων τὰ κτήματα ὡς ἐπὶ τὸ πολύ, δαπανᾶται δὲ διὰ τῶν τῆς γυναικὸς ταμιευμάτων τὰ πλεῖστα: καὶ εὖ μὲν τούτων γιγνομένων αὔξονται of οἶκοι, κακῶς δὲ τούτων πρατ-- 16 τομένων οἵ οἶκοι μειοῦνται. οἶμαν δὲ σοι καὶ τῶν ἄλλων ἐπιστημῶν τοὺς ἀξίως λόγου ἑκάστην ἐργαξομέ-. νους ἔχειν ἂν ἐπιδεῖξαί σοι, εἴτι προσδεῖσθαι νομίζεις. IV. |— AAàià πάσας μὲν τί σε δεῖ ἐπιδεικνύναι, ὦ Σώ- κρατες; ἔφη ὁ Κριτόβουλος" οὔτε γὰρ κτήσασϑαν πα- σῶν τῶν τεχνῶν ἐργάτας ῥάδιον οἵους δεῖ, οὔτε ἔμπειυ-- gov γενέσϑαι αὐτῶν οἷόν τε, ἀλλ᾽ αἵ δοκοῦσι κάλλισται τῶν ἐπιστημῶν καὶ ἐμοὶ πρέποι ἂν μάλιστα ἐπιμελο-- μένῳ, ταύτας μοι καὶ αὐτὰς ἐπιδείκνυε καὶ τοὺς πράτ-- τοντας αὐτάς, καὶ αὐτὸς δὲ O,rL δύνασαι συνωφέλει

ῷ εἰς ταῦτα διδάσκων. ᾿Αλλὰ καλῶς, ἔφη, λέγεις, ὦ Κριτόβουλε. καὶ γὰρ αἵ ys βαναυσικαὶ καλούμεναι καὶ ἐπίρρητοί εἰσι. καὶ εἰκότως μέντοι πάνυ ἀδο-- ξοῦνται πρὸς τῶν πόλεων. καταλυμαένονται γὰρ τὰ σώματα τῶν τὲ ἐργαζομένων καὶ τῶν ἐπιμελομένων, ἀναγκχαξουπαι καϑῆσϑαι καὶ σκιατραφεῖσϑαι, ἔνιαι δὲ καὶ πρὸς πῦρ ἡμερεύειν. τῶν δὲ σωμάτων ϑηλυνο-

8 μένων καὶ αἵ ψυχαὶ πολὺ ἀρρωστότεραι γίγνονται. καὶ ἀσχολίας δὲ μάλιστα ἔχουσι καὶ φίλων καὶ πόλεως συνεπιμελεῖσϑαι αἷ βαναυσικαὶ καλούμεναι. ὥστε οἱ

— BP.

Vi db — ey,

| * n ke * . !

«

OECONOMICI CAP. IV. 13

τοιοῦτοι δοκοῦσι κακοὶ καὶ φέλοις χρῆσϑαι καὶ ταῖς πα- τρίσιν ἀλεξητῆρες εἶναι. καὶ ἐν ἐνίαις μὲν τῶν πόλεων, μάλιστα δὲ ἐν ταῖς εὐπολέμοις δοκούσαις εἶναι. οὐδ᾽ ἔξεστι τῶν πολιτῶν οὐδενὶ βαναυσικὰς τέχνας ἐργά- ξεσϑαι. Ἡμῖν δὲ δὴ ποίαις συμβουλεύεις, ὦ Σώκρα- 4 τες, χρῆσϑαι; ρα, ἔφη ὁ Σωκράτης, μὴ αἰσχυνϑώῶ-- μὲν τὸν Περσῶν βασιλέα μιμήσασϑαι; ἐκεῖνον γάρ φασιν ἐν τοῖς καλλίστοις τε καὶ ἀναγκαιοτάτοις ἡγού-- μενον εἶναι ἐπιμελήμασι γεωργίαν τε καὶ τὴν πολεμι-- κὴν τέχνην τούτων ἀμφοτέρων ἰσχυρῶς ἐπιμελεῖσϑαι. καὶ ὁ Κριτόβουλος ἀκούσας ταῦτα εἶπε. Καὶ τοῦτο, 5 ἔφη, πιστεύεις, ὦ Σώκρατες. βασιλέα τὸν Περσῶν γεωργίας τι συνεπιμελεῖσϑαι; £30. ἄν, ἔφη ὁ Σωκρά- της. ἐπισκοποῦντες, ὦ Κριτόβουλε, ἴσως ἂν κατα-- μάϑοιμεν ei τι συνεπιμελεῖται. τῶν μὲν γὰρ πολεμι-- καν ἔργων ὁμολογοῦμεν αὐτὸν ἰσχυρῶς ἐπιμελεῖσϑαι, ὅτι ἐξ ὁπόσωνπερ ἐϑνῶν δασμοὺς λαμβάνει τέταχε τῷ ἄρχοντι ἑκάστῳ εἰς ὁπόσους δεῖ διδόναι τροφὴν ἱππέας καὶ τοξότας καὶ σφενδονήτας καὶ γερροφόρους, οἵτινες τῶν τε ὑπ᾽ αὐτοῦ ἀρχομένων ἱκανοὶ ἔσονται κρατεῖν καὶ ἣν πολέμιοι ἐπίωσιν, ἀρήξουσι τῇ- χώρᾳ, χωρὶς δὲ 6 τούτων φύλακας ἐν ταῖς ἀκφοπόλεσι τρέφει" καὶ τὴν μὲν τροφὴν τοῖς φρουροῖς δίδωσιν ὁ ἄρχων ᾧ τοῦτο προστέτακται, βασιλεὺς δὲ κατ᾽ ἐνιαυτὸν ἐξέτασιν ποιεῖται τῶν μισϑοφόρων καὶ τῶν ἄλλων οἷς ὠὡπλίσϑαι προστέτακται, καὶ πάντας ἅμα συνάγων πλὴν τοὺς ἐν ταῖς ἀκροπόλεσιν ἔνϑα δὴ ὁ σύλλογος καλεῖται" καὶ τοὺς μὲν ἀμφὶ τὴν ἑαυτοῦ οἴκησιν αὐτὸς ἐφορᾷ, τοὺς δὲ πρόσω ἀποικοῦντας πιστοὺς πέμπει ἐπισκοπεῖν" καὶ ἢ οὗ μὲν ἂν φαίνωνται τῶν φρουράρχων καὶ τῶν χυ- λιάρχων καὶ τῶν σατραπῶν τὸν ἀριϑμὸν τὸν τεταγμέ-

[I

14 OECONOMICI CAP. IV.

vov ἔκπλεων ἔχοντες, καὶ τούτους δοκίμοις ἵπποις v3 καὶ ὅπλοις κατεσκευασμένους παρέχωσι. τούτους μὲν τοὺς ἄρχοντας καὶ ταῖς τιμαῖς αὔξει καὶ δώροις μεγά-- λοις καταπλουτίξει, ovg δ᾽ ἂν εὕρῃ τῶν ἀρχόντων ἢ καταμελοῦντας τῶν φρουρῶν ἢ κατακερδαίνοντας, τούτους χαλεπῶς κολάζει καὶ παύων τῆς ἀρχῆς ἄλλους ἐπιμελητὰς καϑίστησι. τῶν μὲν δὴ πολεμικῶν ἔργων ταῦτα ποιῶν δοκεῖ ἡμῖν ἀναμφιλόγως ἐπιμελεῖσϑαι. 8 ἔτι δὲ ὁπόσην μὲν τῆς χώρας διελαύνων ἐφορᾷ αὐτὸς καὶ δοκιμάζει. ὁπόσην δὲ μὴ αὐτὸς ἐφορᾷ, πέμπων πιστοὺς ἐπισκοπεῖται. καὶ oUg μὲν ἂν αἰσϑάνηται τῶν ἀρχόντων συνοικουμένην τε τὴν χώραν παρεχο- μένους καὶ ἐνεργὸν οὐσαν τὴν γὴν καὶ πλήφη δένδρων τε ὧν ἑκάστη φέρει καὶ καρπῶν, τούτοις μὲν χώραν ve ἄλλην προστίϑησι καὶ δώροις κοσμεῖ καὶ ἕδραις ἐν- τίμοις γεραίρει, οἷς δ᾽ ἂν ὁρᾷ ἀργόν τε τὴν χώραν οὖσαν καὶ ὀλιγάνϑρωπον 7 διὰ χαλεπότητα ἢ δι’ ὕβριν ἢ δι’ ἀμέλειαν. τούτους δὲ κολάζων καὶ παύων τῆς 9 ἀρχῆς ἄρχοντας ἄλλους καϑίστησι. ταῦτα ποιῶν δοκεῖ ἧττον ἐπιμελεῖσϑαν ὅπως ἡ γῆ ἐνεργὸς ἔσται ὑπὸ τῶν κατοικούντων ἢ ὅπως εὖ φυλάξεται ὑπὸ τῶν φρου- ρούντων, καὶ εἰσὶ δ᾽ αὐτῷ οἱ ἄρχοντες διατεταγμένοι ἐφ᾽ ἑκάτερον οὐχ of αὐτοί, ἀλλ᾽ οὗ μὲν ἄρχουσι τῶν κατοικούντων τε καὶ τῶν ἐργατῶν, καὶ δασμοὺς ἐκ τούτων ἐκλέγουσιν, of δ᾽ ἄρχουσι τῶν ὡπλισμένων 10 φρουρῶν. κἀν μὲν ὁ φρούραρχος μὴ ἱκανῶς τῇ χώρᾳ ἀρήγῃ-. ὁ τῶν ἐνοικούντων ἄρχων καὶ τῶν ἔργων ἐπι-- ιυελούμενος κατηγορεῖ τοῦ φρουράρχου, ὅτι οὐ δύναν-- ται ἐργάξεσϑαι διὰ τὴν ἀφυλαξίαν. ἣν δὲ παρέχοντος τοῦ φρουράρχου εἰρήνην τοῖς ἔργοις ὁ ἄρχων ὀλιγάν-- ϑρωπόν vs παρέχηται καὶ ἀργὸν τὴν χώραν, τούτου

OECONOMICI CAP, IV. 15

αὖ κατηγορεῖ ὁ φρούραρχος. καὶ γὰρ σχεδόν τι οἱ] κακῶς τὴν χώραν ἐργαξόμενοι οὔτε τοὺς φρουροὺς τρέφουσιν οὔτε τοὺς δασμοὺς δύνανται ἀπυδιδόναι. ὅπου δ᾽ ἂν σατράπης καϑιστῆται, οὗτος ἀμφοτέρων τούτων ἐπιμελεῖται. ἐκ τούτων ὁ Κριτόβουλος εἶπεν, 12 Οὐκοῦν εἰ μὲν δὴ ταῦτα ποιεῖ βασιλεύς, ὠ-Σιώκρατες, οὐδὲν ἔμοιγε δοκεῖ ἧττον τῶν γεωργικῶν ἔργων ém- μελεῖσϑαι ἢ τῶν πολεμικῶν. ἔτι δὲ πρὸς τούτοις, ἔφη 13 ὁ Σωκράτης. ἐν ὁπόσαις τε χώραις ἐνοικεῖ καὶ εἰς ὁπό-- σας ἐπιστρέφεται, ἐπιμελεῖται τούτων ὅπως κῆποί τε ἔσονται οἵ παράδεισοι καλούμενον πάντων καλῶν τὲ κἀγαϑῶν μεστοὶ ὅσα ἡ γῆ φύειν ϑέλει, καὶ ἐν τούτοις αὐτὸς τὰ πλεῖστα διατρίβει. ὅταν μὴ ἡ ὥρα τοῦ ἔτους ἐξείργῃ. Νὴ 4t, ἔφη ὁ Κριτόβουλος, ἀνάγκη τοίνυν, 14 ὦ Σώκρατες. ἔνϑα γε διατρίβει αὐτός, καὶ ὅπως ὡς κάλλιστα κατεσκευασμένοι ἔσονται οὗ παράδεισοι ἐπι- μελεῖσϑαι δένδρεσι καὶ τοῖς ἄλλοις ἅπασι καλοῖς ὅσα ἡ γῆ φύει. Φασὶ δέ τινες. ἔφη ὁ Σωκράτης, ὦ Κρι- 15 τόβουλε, καὶ ὅταν δῶρα διδῷ βασιλεύς. πρῶτον μὲν εἰσκαλεῖν τοὺς πολέμῳ ἀγαϑοὺς γεγονότας, ὅτι οὐδὲν ὄφελος πολλὰ ἀροῦν, εἰ μὴ εἶεν οἵ ἀρήξοντες - δεύτε-- ρον δὲ τοὺς κατασκευάξοντας τὰς χώρας ἄριστα καὶ ἐνεργοὺς ποιοῦντας. λέγοντα ὅτι οὐδ᾽ ἂν οἱ ἄλκιμοι δύναιντο ξῆν. εἰ μὴ εἶεν οἱ ἐργαζόμενοι. λέγεται δὲ 16 καὶ Κῦρός ποτε, ὅσπερ εὐδοκιμώτατος δὴ βασιλεὺς γεγένηται, εἰπεῖν τοῖς ἐπὶ τὰ δῶρα κεκλημένοις ὃτι αὐτὸς ἂν δικαίως τὰ ἀμφοτέρων δῶρα λαμβάνοι" κα-- τασκευάξειν τε γὰρ ἄριστος εἶναι ἔφη χώραν καὶ ἀρή-- ysw τοῖς κατεσκευασμένοις. Κῦρος μὲν τοίνυν, ἔφη 17 ὁ Κριτόβουλος, ὦ Σώκρατες, [καὶ] ἐπηγάλλετο οὐδὲν ἥιτον. εἰ ταῦτα ἔλεγεν. ἐπὶ τῷ χώρας ἐνεργοὺς ποιεῖν

16 OECONOMICI CAP. IV.

4“. - 3 H 18 xai κατασκευάξειν ἡ ἐπὶ τῷ πολεμικὸς εἶναι. Καὶ vod N ,2 » & , - , , M μὰ d, ἔφη ὁ Σωκράτης, Κῦρός ye, εἰ ἐβίωδσεν, ἄρυ- στος ἂν δοχεῖ ἄρχων γενέσϑαι, καὶ τούτου τεκμήρια ἄλλα τὲ πολλὰ παρέσχηται καὶ ὁπότε περὶ τῆς βασι- λείας τῷ ἀδελφῷ ἐπορεύετο μαχούμενος, παρὰ μὲν Κύ- 3 , ? - M! " ^ ρου οὐδεὶς λέγεται αὐτομολῆσαι πρὸς βασιλέα. παρὰ 19 δὲ βασιλέως πολλαὶ μυριάδες πρὸς Κῦρον. ἐγὼ δὲ - -— , , LÁ 2 - καὶ τοῦτο ἡγοῦμαι μέγα τεκμήριον ἄρχοντος ἀρετῆς εἶναι, ᾧ ἂν ἑκόντες πείϑωνται καὶ ἐν τοῖς δεινοῖς πα- ραμένειν ἐθέλωσιν. ἐκείνῳ δὲ [καὶ] οἱ φίλοι ξῶντέ τε συνεμάχοντο καὶ ἀποϑανόντι συναπέϑανον πάντες περὶ τὸν νεκρὸν μαχόμενοι πλὴν ᾿Αριαίου" ᾿“ριαῖος δ᾽ » - , , € , 20 ἔτυχεν ἐπὶ τῷ εὐωνύμῳ κέρατι τεταγμένος. οὗτος τοί- ς - , , e, 3. » vvv ὁ Κῦρος λέγεται 4voavógo , Ove ἤλϑεν ἄγων 9 - TY * ^ Ἅ - A αὐτῷ τὰ παρὰ τῶν συμμάχων δῶρα, ἄλλα τε φιλο-- φρονεῖσϑαι, ὡς αὕτος ἔφη ὁ Αὐσανδρος ξένῳ ποτέ τινι ἐν Μεγάροις διηγούμενος. καὶ τὸν ἐν Σάρδεσι ἕξ , 2 , SUN 2 2 N Ἀν. 2 , 2] παράδεισον ἐπιδεικνύναι αὐτὸν ἔφη. ἐπεὶ δὲ ἐθαυ- ᾽ ^ c A4 , ὃ τ A ^l LT i] ὃ , ὃ ἴ μαξεν αὐτὸν ὁ “ύυσανδρος ὡς καλὰ μὲν τὰ δένδρα εἴη, 2. » M , H /, - δι᾽ ἴσου δὲ [τὰ] πεφυτευμένα, ὀρϑοὶ δὲ οὗ στίχοι τῶν δένδρων, εὐγώνια δὲ πάντα καλῶς εἴη, ὀσμαὶ δὲ πολ-- λαὶ καὶ ἡδεῖαι συμπαρομαρτοῖεν αὐτοῖς περιπατοῦσι, x - , 5 ? 3.9 , 3 - καὶ ταῦτα ϑαυμαξῶν εἶπεν, AAA ἐγὼ τοι. ὦ Κῦρε, πάντα μὲν ταῦτα ϑαυμάξω ἐπὶ τῷ κάλλει. πολὺ δὲ μᾶλλον ἄγαμαι τοῦ καταμετρήσαντός σοι καὶ διατά- er , οἰ ΄ Ν - M - 22 ξαντος ἕκαστα τούτων. ἀκούσαντα δὲ ταῦτα τὸν Κῦ- e ^ , ^ “ , 3 gov ἡσϑῆναί vs καὶ εἰπεῖν, Ταῦτα τοίνυν, à Δύσαν- Ópe, ἐγὼ πάντα καὶ διεμέτρησα καὶ διέταξα, ἔστι δ᾽ 3 - , , " 28 αὐτῶν, φάναι, ἃ καὶ ἐφύτευσα αὐτός. καὶ ὁ “ύσαν-- ' » ? s: ὅρος ἔφη, ἀποβλέψας sig αὐτὸν καὶ ἰδὼν τῶν τε 4 M , e * ^ - ἱματίων vo καλλος ὧν εἶχε καὶ τῆς ὀσμῆς αἰσϑόμενος

OECONOMICI CAP. IV. V. 17

καὶ τῶν στρεπτῶν καὶ τῶν ψελίων τὸ κάλλος καὶ τοῦ ἄλλου κόσμου οὗ εἶχεν, εἰπεῖν, Τί λέγεις, φάναι; ὦ Κῦρε; ἡ γὰρ σὺ ταῖς σαῖς χερσὶ τούτων τι ἐφύτευσας; καὶ τὸν Κῦρον ἀποκρίνασθαι, Θαυμάζξεις τοῦτο, φά- 94 ναι, ὦ “ύσανδρε; ὄμνυμί Go, τὸν Μίϑρην, ὅτανπερ ὑγιαίνω, μηπώποτε δειπνῆσαι πρὶν ἱδρῶσαι ἢ τῶν πο- λεμικῶν τι ἢ τῶν γεωργικῶν ἔργων μελετῶν ἢ ἀεὶ ἕν γέ τι φιλοτιμούμενος. καὶ αὐτὸς μέντοι ἔφη ὁ 4v-95 σανδρος ἀκούσας ταῦτα δεξιώσασϑαί τε αὐτὸν καὶ εἰπεῖν, Ζικαίως μοι δοκεῖς, φάναι, οὐ Κῦρε, εὐδαίμων εἶναι" ἀγαϑὸς γὰρ ὧν ἀνὴρ εὐδαιμονεῖς.

Ταῦτα δέ, ὦ Κριτόβουλε, ἐγὼ διηγοῦμαι, ἔφη OV. Σωκράτης. ὅτι τῆς γεωργίας οὐδ᾽ οἵ πάνυ μακάριοι δύνανται ἀπέχεσϑαι. ἔοικε γὰρ ἡ ἐπιμέλεια αὐτῆς εἶναι ἅμα τε ἡδυπάϑειά τις καὶ οἴκου αὔξησις καὶ σω-- μάτων ἄσκησις εἰς τὸ δύνασϑαι ὅσα ἀνδρὶ ἐλευϑέρῳ προσήκει. πρῶτον μὲν γὰρ ἀφ᾽ ὧν ξῶσιν οἱ ἄνϑρω- 2 z0., ταῦτα ἡ γῆ φέρει ἐργαζομένοις. καὶ ἀφ᾽ ὧν τοίνυν ἡδυπαϑοῦσι, προσεπιφέρει" ἔπειτα δὲ ὅσοις 8 κοσμοῦσι βωμοὺς καὶ ἀγάλματα καὶ οἷς αὐτοὶ κοσ- μοῦνται, καὶ ταῦτα μετὰ ἡδίστων ὀσμῶν καὶ ϑεαμά-- τῶν παρέχει" ἔπειτα δὲ ὄψα πολλὰ τὰ μὲν φύει, τὰ δὲ τρέφει" καὶ γὰρ ἡ προβατευτικὴ τέχνη συνῆπται τῇ γεωργίᾳ, ὥστε ἔχειν καὶ ϑεοῖς ἐξαρέσκεσϑαι ϑύοντας καὶ αὐτοὺς χρῆσϑαι. παρέχουσα δ᾽ ἀφϑονώταταᾳ ἀγαϑὰ οὐκ ἐᾷ ταῦτα μετὰ μαλακίας λαμβάνειν, ἀλλὰ ψύχη τε χειμῶνος καὶ ϑάλπη ϑέρους ἐθίζει καρτερεῖν. καὶ τοὺς μὲν αὐτουργοὺς διὰ τῶν χειρῶν γυμνάξουσα ἰσχὺν αὐτοῖς προστίϑησι, τοὺς δὲ τῇ ἐπιμελείᾳ γεωρ-- γοῦντας ἀνδρίζει πρωί τε ἐγείρουσα καὶ πορεύεσϑαι σφοδρῶς ἀναγκάξουσα. καὶ γὰρ ἐν τῷ χώρῳ καὶ ἐν

Xenoph. scr. min. 2

18 OECONOMICI CAP. V.

τῷ ἄστει ἀεὶ ἐν ὥρα αἵ ἐπικαιριώταται πράξεις εἰσέν. 5 ἔπειτα ἤν τε σὺν ἵππῳ ἀρήγειν τίς τῇ πόλει βούληται, τὸν ἵππον ἱκανωτάτη ἥ γεωργία συντρέφειν, ἤν τὲ πεξῇ, σφοδρὸν τὸ σῶμα παρέχει" ϑήραις τε ἐπιφιλο-- πονεῖσϑαι συνεπαίρει τι ἡ γῆ καὶ κυσὶν εὐπέτειαν τρο--

ὃ φῆς παρέχουσα καὶ ϑηρία συμπαρατρέφουσα. ὠφε- λούμενοιυ δὲ καὶ οἱ ἵπποι καὶ αἱ κύνες ἀπὸ τῆς γεωργίας ἀντωφελοῦσι τὸν χῶρον. ὁ μὲν ἵππος zoo ve κομίζων τὸν κηδόμενον εἰς τὴν ἐπιμέλειαν καὶ ἐξουσίαν παρ-- ἔχων ὀψὲ ἀπιέναι, αἱ δὲ κύνες τά ve ϑηρία ἀπερύκου- σαν ἀπὸ λύμης καρπῶν καὶ προβάτων καὶ τῇ ἐρημίᾳ τὴν ἀσφάλειαν συμπαρέχουσαι. παρορμᾷ δέ τι καὶ δἰς τὸ ἀρήγειν σὺν ὅπλοις τῇ χώρᾳ καὶ ἡ γῆ τοὺς γεωργοὺς ἐν τῷ μέσῳ τοὺς καρποὺς τρέφουσα τῷ κρα- δ τοῦντι λαμβάνειν. καὶ δραμεῖν δὲ καὶ βαλεῖν καὶ πη-- δῆσαι τίς ἱκανωτέρους τέχνη ysogyíag παρέχεται; τίς δὲ τοῖς ἐργαξομένοις πλείω τέχνη ἀντιχαρίζεται; vig δὲ ἥδιον τὸν ἐπιμελόμενον δέχεται. προτείνουσα προσιόντι λαβεῖν ὅ,τι χρήξει; τίς δὲ ξένους ἀφϑονώ-- φτερον δέχεται; χειμάσαι δὲ πυρὶ ἀφϑόνῳ καὶ ϑερμοῖς λουτροῖς ποῦ πλείων εὐμάρεια ἢ ἐν χώρῳ; ποῦ δὲ ἥδιον ϑερίσαι ὕδασί τε καὶ πνεύμασι καὶ σκιαῖς ἢ κατ᾽ 10 ἀγρόν; τίς δὲ ἄλλη ϑεοῖς ἀπαρχὰς πρεπωδεστέρας παρέχει ἢ ἑορτὰς πληρεστέρας ἀποδεικνύει; τίς δὲ οἰκέταις προσφιλεστέρα ἢ γυναικὶ ἡδίων ἡ τέκνοις πο-- 11 ϑεινοτέρα ἢ φίλοις εὐχαριστοτέρα; ἐμοὶ μὲν ϑαυμα- στὸν δοκεῖ εἶναι εἴ τις ἐλεύϑερος ἄνϑρωπος ἢ κτῆμά τι τούτου ἥδιον κέκτηται ἢ ἐπιμέλειαν ἡδίω τινὰ ταύ-- της εὕρηκεν ἢ ὠφελιμωτέραν εἰς τὸν βίον. ἔτι δὲ ἡ γῇ ϑέλουσα τοὺς δυναμένους καταμανϑάνειν καὶ δὲ- καιοσύνην διδάσκει" τοὺς γὰρ ἄριστα ϑεραπεύοντας

“ὦν. e em

OECONOMICI CAP. V. 19

αὐτὴν πλεῖστα ἀγαϑὰ ἀντιποιεῖ. ἐὰν δ᾽ ἄρα xol ὑπὸ 13 πλήϑους ποτὲ στρατευμάτων τῶν ἔργων στερηϑῶσιν of ἐν τῇ γεωργίᾳ ἀναστρεφόμενοι καὶ σφοδρῶς καὶ ἀνδρικῶς παιδευόμενοι, οὗτοι εὖ παρεσκευασμένοι καὶ τὰς ψυχὰς καὶ τὰ σώματα, ἣν μὴ ϑεὸς ἀποκωλύῃ, δύνανται ἰόντες εἰς τὰς τῶν ἀποκωλυόντων λαμβάδειν ἀφ᾽ ὧν ϑρέψονται. πολλάκις δ᾽ ἐν τῷ πολέμῳ καὶ ἀσφαλέστερόν ἐστι σὺν τοῖς ὅπλοις τὴν τροφὴν μα- στεύειν ἢ σὺν τοῖς γεωργικοῖς ὀργάνοις. συμπαιδεύει δὲ καὶ εἰς τὸ ἐπαρκεῖν ἀλλήλοις ἡ γεωργία. ἐπέτε γὰρ 14 τοὺς πολεμίους σὺν ἀνθρώποις δεῖ ἰέναι. τῆς ve γῆς σὺν ἀνθρώποις ἐστὶν ἡ ἐργασία. τὸν οὖν μέλλοντα 15 εὖ γεωργήσειν δεῖ τοὺς ἐργαστῆρας καὶ προϑύμους

παρασκευάζειν καὶ πείϑεσϑαι ϑέλοντας" τὸν δὲ ἐπὶ

πολεμίους ἄγοντα ταὐτὰ δεῖ μηχανᾶσϑαι δωρούμενόν τε τοῖς ποιοῦσιν ἃ δεῖ ποιεῖν τοὺς ἀγαϑοὺς καὶ κολά- fovra τοὺς ἀτακτοῦντας. καὶ παρακελεύεσθαι δὲ πολ-- 16 λάκις οὐδὲν ἧττον δεῖ τοῖς ἐργάταις τὸν γεωργὸν ἢ τὸν στρατηγὺν τοῖς στρατιώταις" καὶ ἐλπίδων δὲ ἀγα-- ϑῶν οὐδὲν ἧττον of δοῦλοι τῶν ἐλευϑέρων δέονται, ἀλλὰ καὶ μᾶλλον, ὅπως μένειν ἐθέλωσι. καλῶς δὲ 17 κἀκεῖνος εἶπεν ὃς ἔφη τὴν γεωργίαν τῶν ἄλλων τεχνῶν μητέρα καὶ τροφὸν εἶναι. εὖ μὲν γὰρ φερομένης τῆς γεωργίας ἔρρωνται καὶ αἱ ἄλλαι τέχναι ἅπασαι. ὅπου δ᾽ ἀν ἀναγκασϑῇ ἡ γῆ χερσεύειν, ἀποσβέννυνται καὶ αἱ ἄλλαι τέχναι σχεδόν τι καὶ κατὰ γῆν καὶ κατὰ 9ά- λατταν.

ἀκούσας δὲ ταῦτα ὁ Κριτόβουλος εἶπεν, AAAa 18 εαυτα μὲν ἔμοιγε, ὦ Σώκρατες, καλῶς δοκεῖς λέγειν᾽ ὅτι δὲ τῆς γεωργικῆς τὰ πλεῖστά ἐστιν ἀνθρώπῳ ἀδύ-- νατὰ προνοῆσαι, καὶ γὰρ χάλαξαι καὶ πάχναι ἐνίοτε

9 *

20 OECONOMICI CAP. V. VI.

καὶ αὐχμοὶ καὶ ὄμβροι ἐξαίσιοι καὶ ἐρυσῖβαι καὶ ἄλλα πολλάκις τὰ καλῶς ἐγνωσμένα καὶ πεποιημένα ἀφαι-- ^ Α , , 2 » , , ροῦνται᾽ καὶ πρόβατα δ᾽ ἐνίοτε κάλλιστα τεϑραμμένα 19 νόσος ἐλϑοῦσα κάκιστα ἀπώλεσεν. ἀκούσας δὲ ταῦτα ὃ Σωκράτης εἶπεν, AAA. ὥμην ἔγωγέ σε. ὦ Κριτό- BovAs, εἰδέναι ὅτι οἱ ϑεοὶ οὐδὲν ἧττόν εἰσι κύριοι τῶν Ll t Ἢ - ; ^ ἐν τῇ γεωργία ἔργων ἢ τῶν ἐν và πολέμῳ. καὶ τοὺς uv ἐν τῷ πολέμῳ ὁρᾶς οἶμαι πρὸ τῶν πολεμικῶν πρά- ξεῶν ἐξαρεσκευομένους τοῖς ϑεοῖς καὶ ἐπερωτῶντας ϑυσίαις καὶ οἰωνοῖς O,vL τε χρὴ ποιεῖν καὶ ὅ,τι μή" - - , ) P M 20 περὶ δὲ τῶν γεωργικῶν πραξεῶν ἧττον οἴει δεῖν τοὺς * δ , * 5 M , » e e , Qeovc ἱλασκεσϑαι; εὖ γὰρ ἴσϑι. ἔφη. οτι οἱ σῶφρο- e i3 ^ - «»" - veg καὶ ὑπὲρ ὑγρῶν καὶ ξηρῶν καρπῶν καὶ βοῶν καὶ ἵππων καὶ προβάτων καὶ ὑπὲρ πάντων γε δὴ τῶν xvq- μάτων τοὺς ϑεοὺς ϑεραπεύουσιν. VI. ᾿Αλλὰ ταῦτα μέν. ἔφη. ὦ Σώκρατες, καλῶς μοι e , - Ἁ P ^ δοκεῖς λέγειν. κελευῶν πειρᾶσϑαι συν τοῖς ϑεοῖς ἄρχεσϑαι παντὸς ἔργου. ὡς τῶν ϑεῶν κυρίων ὄντων οὐδὲν ἧττον. τῶν εἰρηνικῶν ἢ τῶν πολεμικῶν ἔργων. ταῦτα μὲν οὖν πειρασόμεϑα οὕτω ποιεῖν. σὺ δ᾽ ἡμῖν ἔνϑεν λέγων περὶ τῆς οἰκονομίας ἀπέλιπες, πειρῶ τὰ , - ^ τούτων ἐχόμενα διεκπεραίνειν, ὡς καὶ νῦν μοι δοκῶ ἀκηκοὼς ὅσα εἶπες μᾶλλόν τι ἤδη διορᾶν ἢ πρόσϑεν 2 ὅ,τι χρὴ ποιοῦντα βιοτεύειν. Τί ovv, ἔφη ὃ Σωκρά- της. ἄρα, εἰ πρῶτον μὲν ἐπανέλϑοιμεν ὅσα [μὲν] ὁμολογοῦντες διεληλύϑαμεν, ἵν᾽ ἦν zog δυνώμεϑα πειραϑῶμεν οὕτω καὶ τὰ λοιπὰ διεξιέναι συνομολο- E ς Α “ 3 P e , : er 3yoUvvsg; Hv γοῦν ἐστιν, ἔφη ὁ Κριτοβουλος, ὥσπερ καὶ χρημάτων κοινωνήσαντας ἀναμφιλόγως διελϑεῖν, οὕτω καὶ λόγων κοινωνοῦντας περὶ ὧν ἂν διαλεγώ- ά μεϑα συνομολογοῦντας διεξιέναι. Οὐκοῦν, ἔφη ὁ

OECONOMICI CAP. VI 21

Σωκράτης. ἐπιστήμης μέν τινος ἔδοξεν ἡμῖν ὄνομα εἶναι ἡ οἰχονομία, ἡ δὲ ἐπιστήμη αὕτη ἐφαίνετο ἡ ol- xovg δύνανται αὔξειν ἄνϑρωποι, οἶκος δ᾽ ἡμῖν ἐφαΐί- veto ὅπερ κτῆσις ἡ σύμπασα, κτῆσιν δὲ τοῦτο ἔφαμεν εἶναι ὅ,τι ἑκάστῳ εἴη ὠφέλιμον εἰς τὸν βίον, ὠφέλιμα δὲ ὄντα εὑρίσκετο πάντα ὁπόσοις τις ἐπίσταιτο χρῆς- σϑαι. πάσας μὲν οὖν τὰς ἐπιστήμας οὔτε μαϑεῖν οἷόν 5 τε ἡμῖν ἐδόκει, συναποδοκιμάζειν τε ταῖς πόλεσι τὰς βαναυσικὰς καλουμένας τέχνας, ὅτι καὶ τὰ σώματα καταλυμαίνεσϑαι δοκοῦσι καὶ τὰς ψυχὰς καταγνύουσι. τεχμήριον δὲ σαφέστατον γενέσϑαι ἂν τούτου ἔφαμεν, 6 εἰ πολεμίων εἰς τὴν χώραν ἰόντων διακαϑίσας τις τοὺς γεωργοὺς καὶ τοὺς τεχνίτας χωρὶς ἑκατέρους ἐπε- ρωτῴη πότερα δοκεῖ ἀρήγειν τῇ χώρᾳ 7) ὑφεμένους τῆς γῆς τὰ τείχη διαφυλάττειν. οὕτω γὰρ ἂν τοὺς μὲν ἀμφὶ γῆν ἔχοντας ὠόμεϑ᾽ ἂν ψηφίξεσϑαι ἀρήγειν, τοὺς δὲ τεχνίτας μὴ μάχεσϑαι, ἀλλ᾽ ὅπερ πεπαίδευνται καϑῆσϑαι μήτε πονοῦντας μήτε κινδυνεύοντας. ἐδο- 8ὃ κιμάσαμεν δὲ ἀνδρὶ καλῷ vs κἀγαϑῷ ἐργασίαν εἶναι καὶ ἐπιστήμην κρατίστην γεωργίαν, ἀφ᾽ ἧς τὰ ἐπιτή- δεια ἄνϑρωποι πορίζονται. αὕτη γὰρ ἡ. ἐργασία μα--9 ϑεῦν τε ῥάστη ἐδόκει εἶναι καὶ ἡδίστη ἐργάξεσϑαι, καὶ τὰ σώματα κάλλιστά τε καὶ εὐρωστότατα παρέχεσϑαι, καὶ ταῖς ψυχαῖς ἥκιστα ἀσχολίαν παρέχειν φίλων τε καὶ πόλεως συνεπιμελεῖσϑαι. συμπαροξύνειν δέ τι ἐδό-- 10 κει ἡμῖν καὶ εἰς τὸ ἀλκίμους εἶναι ἡ γεωργία ἔξω τῶν ἐρυμάτων τὰ ἐπιτήδεια φύουσά τε καὶ τρέφουσα τοὺς ἐργαζομένους. διὰ ταῦτα δὲ καὶ εὐδοξοτάτη εἶναι πρὸς τῶν πόλεων αὕτη ἡ βιοτεία. ὅτι καὶ πολίτας ἀρίστους καὶ εὐνουστάτους παρέχεσϑαι δοκεῖ τῷ κοινῷ. καὶ ὁ Κριτόβουλος, Ὅτι μέν, ὦ Σώκρατες. κάλλιστόν vell

22 OECONOMICI CAP. VI.

καὶ ἄριστον καὶ ἥδιστον ἀπὸ γεωργίας τὸν βίον ποιεῖ- σϑαι πάνυ μου δοκῶ πεπεῖσϑαι ἱκανῶς" ὅτι δὲ ἔφησϑα καταμαϑεῖν τὰ αἴτια τῶν τε οὕτω γεωργούντων ὥστε ἀπὸ τῆς γεωργίας ἀφϑόνως ἔχευν ὧν δέονται καὶ τῶν οὕτως ἐργαξομένων ὡς μὴ λυσιτελεῖν αὐτοῖς τὴν γεωρ-- γίχν, καὶ ταῦτά μοι δοκῶ ἡδέως ἑκάτερα ἀκούειν σου; ὅπως ἃ μὲν ἀγαϑά ἐστι ποιῶμεν, & δὲ βλαβερὰ μὴ 12 ποιῶμεν. Tí ovv, ἔφη ὁ Σωκράτης, ὦ Κριτόβουλε, ἦν σου ἐξ ἀρχῆς διηγήσωμαι ὡς συνεγενόμην ποτὲ ἀνδρί, ὃς ἐμοὶ ἐδόκει εἶναι τῷ ὄντι τούτων τῶν ἀνδρῶν ἐφ᾽ οἷς τοῦτο τὸ ὄνομα δικαίως ἐστὶν ὃ καλεῖται καλός τε κἀγαϑὸς ἀνήρ; Πάνυ ἄν. ἔφη ὁ Κριτόβουλος, βου- λούμην ἂν οὕτως ἀκούειν, ὡς καὶ ἔγωγε ἐρῶ τούτου 18 τοῦ ὀνόματος ἄξιος γενέσϑαι. “έξω τοίνυν σοι. ἔφη ὁ Σωκράτης, ὡς καὶ ἦλϑον ἐπὶ τὴν σκέψιν αὐτοῦ. τοὺς μὲν γὰρ ἀγαϑοὺς τέκτονας. χαλκέας ἀγαϑούς. ξζωγράφους ἀγαϑούς, ἀνδριαντοποιούς. καὶ τὰ ἄλλα τὰ τοιαῦτα, πάνυ ὀλίγος μοι χρόνος ἐγένετο ἱκανὸς περιελϑεῖν τε καὶ ϑεάσασϑαι τὰ δεδοκιμασμένα καλὰ 14 ἔργα αὐτοῖς εἶναι. ὅπως δὲ δὴ καὶ τοὺς ἔχοντας τὸ σεμνὸν ὄνομα τοῦτο τὸ καλός τε κἀγαϑὸς ἐπισκεψαί- μην. τί ποτ᾽ ἐργαζόμενοι τοῦτ᾽ ἀξιοῖντο καλεῖσϑαι, πάνυ μου ἡ ψυχὴ ἐπεϑύμει αὐτῶν τινι συγγενέσϑαι. 15 καὶ πρῶτον μὲν ὅτι προσέκειτο τὸ καλὸς τῷ ἀγαϑῷ, ὅντινα ἴδοιμι καλόν. τούτῳ προσήειν καὶ ἐπειρώμην καταμανϑάνειν εἴπου ἴδοιμι προσηρτημένον τῷ καλῷ 16 τὸ ἀγαϑόν. ἀλλ᾽ οὐκ ἄρα εἶχεν οὕτως. ἀλλ᾽ ἐνίους ἐδόκουν καταμανϑάνειν τῶν καλῶν τὰς μορφὰς πάνυ μοχϑηροὺς ὄντας τὰς ψυχάς. ἔδοξεν οὖν μοι ἀφέμε-- vov τῆς καλῆς ὄψεως ἐπ᾽ αὐτῶν τινα ἐλϑεῖν τῶν κα- 17 λουμένων καλῶν τε κἀγαϑῶν. ἐπεὶ οὖν τὸν Ἰσχόμαχον

OECONOMICI CAP. VI. VII. 23

ἤκουον πρὸς πάντων καὶ ἀνδρῶν καὶ γυναικῶν καὶ ξένων καὶ ἀστῶν καλόν τε κἀγαϑὸν ἐπονομαζόμενον. ἔδοξέ μοι τούτῳ πειραϑῆναι συγγενέσϑαι.

Ἰδὼν οὖν ποτε αὐτὸν ἐν τῇ τοῦ Ζιὸς τοῦ ἐλευϑε-- VIL. Qéov στοᾷ καϑήμενον, ἐπεί μοι ἔδοξε σχολαάξευν, προσ-- ἤλϑον αὐτῷ, καὶ παρακαϑιξόμενος εἶπον, Τί, ὦ Ioyó- | g&ys, οὐ μάλα εἰωϑὼς σχολάξειν κάϑησαι; ἐπεὶ τά γε πλεῖστα ἢ πράττοντά τι ὁρῶ σε ἢ οὐ πάνυ σχολάζοντα ἐν τῇ ἀγορᾷ. Οὐδὲ ἂν νῦν ys, ἔφη ὃ Ἰσχόμαχος. ὦ 2 Σώκρατες, ἑώρας, εἰ μὴ ξένους τινὰς συνεϑέμην ἀνα-- μένειν ἐνθάδε. Ὅταν δὲ μὴ πράττῃς τι τοιοῦτον, πρὸς τῶν ϑεῶν. ἔφην ἐγώ, ποῦ διατρίβεις καὶ τί ποιεῖς ; ἐγὼ γάρ τοι πάνυ βούλομαί σου πυϑέσϑαι τί ποτε πράττων καλός ve κἀγαϑὸς κέκλησαι, ἐπεὶ οὐκ ἔνδον y& διατρίβεις οὐδὲ τοιαύτη σου ἡ ἕξις τοῦ σώματος καταφαίνεται. καὶ ὁ Ἰσχόμαχος γελάσας ἐπὶ τῷ v(8 ποιῶν καλὸς κἀγαϑὸς κέκλησαι, καὶ ἡσϑείς, ὥς γ᾽ ἐμοὶ ἔδοξεν, εἶπεν, ᾽4λλ᾽ εἰ μὲν ὅταν σοι διαλέγωνται περὶ ἐμοῦ τινες καλοῦσί us τοῦτο τὸ ὄνομα οὐκ οἶδα" οὐ γὰρ δὴ ὅταν γέ us εἰς ἀντέδοσιν καλῶνται. τριη-- ραρχίας ἢ χορηγίας. οὐδείς, ἔφη. ζητεῖ τὸν καλόν τε κἀγαϑόν., ἀλλὰ σαφῶς. ἔφη. ὀνομάξοντές με Ἰσχό-- μαχον πατρόϑεν προσκαλοῦνται. ἐγὼ μὲν τοίνυν, ἔφη, ὦ Σώκφατες, δ μὲ ἐπήρου, οὐδαμῶς ἔνδον δια- τρίβω. καὶ γὰρ δή, ἔφη. τά γε ἐν τῇ οἰκίᾳ μου πάνυ καὶ αὐτὴ ἡ γυνή ἐστιν ἱκανὴ διοικεῖν. ᾿4λλὰ καὶ τοῦτο. 4 ἔφην, ἔγωγε, ὦ Ἰσχόμαχε, πάνυ ἂν ἡδέως σου πυϑοί- μὴν πότερα αὐτὸς σὺ ἐπαίδευσας τὴν γυναῖκα ὥστε εἶναι οἵαν δεῖ 3 ἐπισταμένην ἔλαβες παρὰ τοῦ πατρὸς καὶ τῆς μητρὸς διοικεῖν τὰ προσήκοντα αὐτῇ. Καὶ ὃ Tí &v , ἔφη, ὦ Σώκρατες, ἐπισταμένην αὐτὴν παρέλα--

24 OECONOMICI CAP. VII

Bov, 19" ἔτη uiv οὔπω πεντεκαίδεκα γεγονυῖα ἦλθε πρὸς ἐμέ, τὸν δ᾽ ἔμπροσϑεν χρόνον ἐξη ὑπὸ πολλῆς ἐπιμελείας ὅπως ὡς ἐλάχιστα μὲν ὄψοιτο, ἐλάχιστα δ᾽ θ ἀκούσοιτο. ἐλάχιστα δ᾽ ἔροιτο; οὐ γὰρ ἀγαπητόν σοι δοκεῖ εἶναι εἰ μόνον ἦλϑεν ἐπισταμένη ἔρια παραλα- βοῦσα ἱμάτιον ἀποδεῖξαι. καὶ ἑορακυῖα ὡς ἔργα τα- λάσια ϑεραπαίναις δίδοται; ἐπεὶ τά γε ἀμφὶ γαστέρα, ἔφη, πάνυ καλῶς, ὦ Σώκρατες, ἦλϑε πεπαιδευμένη" ὅπερ μέγιστον ἔμοιγε δοκεῖ παίδευμα: εἶναι καὶ ἀνδρὶ 7 xal γυναικί. Τὰ δ᾽ ἄλλα, ἔφην ἐγώ, o Ἰσχόμαχε, αὖ- τὸς ἐπαίδευσας τὴν γυναῖχα ὥστε ἱκανὴν εἶναι ὧν προσήκει ἐπιμελεῖσϑαι; Οὐ μὰ Zi, ἔφη ὁ Ἰσχόμαχος, ϑού πρίν γε καὶ ἔϑυσα καὶ εὐξάμην ἐμὲ τε τυγχάνειν διδάσκοντα καὶ ἐκείνην μανϑάνουσαν τὰ βέλτιστα ἀμφοτέροις ἡμῖν. Οὐκοῦν. ἔφην ἐγώ, καὶ ἡ γυνή σοι συνέϑυε καὶ συνηύχετο τὰ αὐτὰ ταῦτα; Καὶ μάλα γ᾽, ἔφη ὁ Ἰσχόμαχος, πολλὰ ὑποσχομένη μὲν πρὸς τοὺς ϑεοὺς γενέσϑαι οἵαν δεῖ, καὶ εὔδηλος ἦν ὅτι οὐκ ἀμε- 9 λήσει τῶν διδασκομένων. Πρὸς ϑεῶν, ἔφην ἐγώ, ὦ Ἰσχόμαχε. ví πρῶτον διδάσκειν ἤρχου αὐτήν, διηγοῦ μοι" ὡς ἐγὼ ταῦτ᾽ ἂν ἥδιόν σου διηγουμένου ἀκούοιμι ἢ εἴ μοι γυμνικὸν ἢ ἱππικὸν ἀγῶνα τὸν κάλλιστον διη- 10 γοῖο. καὶ ὁ Ἰσχόμαχος ἀπεχρίνατο, Τί 95 ἔφη, ὦ Σώκρατες, ἐπεὶ ἤδη μοι χειροήϑης ἦν καὶ ἐτετιϑα- ὄευτο ὥστε διαλέγεσθαι, ἠρόμην αὐτήν, ἔφη. ὧδέ πως" Εἰπέ uot, ὦ γύναι, c oo ἤδη κατενόησας τίνος ποτὲ ἕνεκα ἐγώ τε σὲ ἔλαβον καὶ οἱ σοὶ γονεῖς ἔδοσάν 11 σὲ ἐμοί; ὅτι μὲν γὰρ οὐκ ἀπορία ἦν ιεϑ᾽ ὅτου ἄλλου ἐκαϑεύδομεν ἄν, οἷδ᾽ ὅτι καὶ σοὶ καταφανὲς τοῦτ᾽ ἐστί. βουλευόμενος δ᾽ ἔγωγε ὑπὲρ ἐμοῦ καὶ οἱ σοὶ γονεῖς ὑπὲρ σοῦ τίν᾽ ἂν κοινωνὸν βέλτιστον οἴκυυ vt καὶ

OECONOMICI CAP. VII. 25

τέχνων λάβοιμεν, ἐγώ τε σὲ ἐξελεξάμην καὶ ot σοὶ yo- vélo, ὡς ἐοίκασιν, ἐκ τῶν δυνατῶν ἐμέ. τέκνα μὲν 12 οὖν qv ϑεύς ποτε διδῷ ἡμῖν γενέσϑαι. τότε βουλευ- σόμεϑα περὶ αὐτῶν ὅπως ὅτι βέλτιστα παιδεύσομεν αὐτά: κοινὸν γὰρ ἡμῖν καὶ τοῦτο ἀγαϑόν, συμμάχων καὶ γηροβοσκῶν ὅτι βελτίστων τυγχάνειν" νῦν δὲ δὴ 13 οἶκος ἡμῖν ὅδε κοινός ἐστιν. ἐγώ τε γὰρ ὅσα μοι ἔστιν ἅπαντα εἰς τὸ κοινὸν ἀποφαίνω. σύ τε ὅσα ἠνέγκω πάντα εἰς τὸ κοινὸν κατέϑηκας. καὶ οὐ τοῦτο δεῖ λο-- γίζξεσϑαι πότερος ἄρα ἀριϑμῶ πλείω συμβέβληται ἡμῶν, ἀλλ᾽ ἐκεῖνο δεῖ εὖ εἰδέναι ὅτι ὁπότερος ἂν ἡμῶν βελτίων κοινωνὸς ἧ, οὗτος τα πλείονος ἄξια συμβάλ- λεται. ἀπεκρίνατο δέ μοι, c Σώκρατες, πρὸς ταῦτα 14 ἡ γυνή. Τί δ᾽ ἂν ἐγώ σοι, ἔφη, δυναίμην συμπρᾶ- ξαι; τίς δὲ ἡ ἐμὴ δύναμις; ἀλλ᾽ ἐν σοὶ πάντα ἐστίν" ἐμὸν δ᾽ ἔφησεν ἡ μήτηρ ἔργον εἶναι σωφρονεῖν. Ναὶ 15 μὰ Δί᾽, ἔφην ἐγώ, ὦ γύναι, καὶ γὰρ [καὶ] ἐμοὶ ὁ πατήρ. ἀλλὰ σωφρόνων τοί ἐστι καὶ ἀνδρὸς καὶ γυναικὸς οὕτω ποιεῖν ὅπως τά τε ὄντα ὡς βέλτιστα ἕξει καὶ ἄλλα ὅτι πλεῖστα ἐκ τοῦ καλοῦ τε καὶ δικαίου προσγενήσεται. Καὶ τί δή, ἔφη. ὁρᾷς. ἡ γυνή, ὅ,τι ἂν εγὼ ποιοῦσα 16 συναύξοιμι τὸν oixov; Ναὶ μὰ Zl, ἔφην ἐγώ. & ve οἱ ϑεοὶ ἔφυσαν σε δύνασϑαι καὶ ὁ νόμος συνεπαινεῖ, ταῦτα πειρῶ ὡς βέλτιστα ποιεῖν. Καὶ τί δὴ ταῦτά 17 ἐστιν; ἔφη ἐκείνη. Οἶμαι μὲν ἔγωγε. ἔφην. οὐ τὰ ἐλαχίστου ἄξια, εἰ μή πέρ γε καὶ ἡ ἐν τῷ σμήνει ἡγεμὼν μέλιττα ἐπ᾽ ἐλαχίστου ἀξίοις ἔργοις ἐφέστηκεν. ἐμοὶ 18 γάρ τοι. ἔφη φάναι, καὶ οἱ ϑεοί, ὦ γύναι, δοκοῦσι πολὺ διεσκεμμένως μάλιστα τὸ ξεῦγος τοῦτο συντε- ϑεικέναι ὃ καλεῖται ϑῆλυ καὶ ἄρρεν, ὅπως ὅτι ὠφελι- μώτατον ἢ αὑτῷ εἰς τὴν κοινωνίαν. πρῶτον μὲν γὰρ 19

20 OECONOMICI CAP. VII.

τοῦ μὴ ἐκλιπεῖν ocv γένη τοῦτο τὸ ξεῦγος κεῖται uer ἀλλήλων τεκνοποιούμενον. ἔπειτα τὸ γηροβοσκοὺς κεκτῆσϑαι ἑαυτοῖς ἐκ τούτου τοῦ ξεύγους τοῖς γοῦν ἀνθρώποις πορίξεται" ἔπειτα δὲ καὶ ἡ δίαιτα τοῖς ἀνθρώποις οὐχ ὥσπερ τοῖς κτήνεσίν ἐστιν ἐν ὑπαί- 20200, ἀλλὰ στεγνῶν δεῖται δῆλον ὅτι. δεῖ μέντοι τοῖς μέλλουσιν ἀνθρώποις ἕξειν O,v,. εἰσφέρωσιν εἰς τὸ στεγνὸν τοῦ ἐργασομένου τὰς ἐν và ὑπαίϑρῳ ἐργασίας. καὶ γὰρ νεατὸς καὶ σπόρος καὶ φυτεία καὶ νομαὶ ὑπαί- ϑρια ταῦτα πάντα ἔργα ἐστίν" ἐκ τούτων δὲ và ἐπι- 91 τήδεια γίγνεται. δεῖ δ᾽ αὖ, ἐπειδὰν ταῦτα εἰσενεχϑῇ εἰς τὸ στεγνόν, καὶ τοῦ σώσοντος ταῦτα καὶ τοῦ ἐργα-- σομένου δ᾽ ἃ τῶν στεγνῶν ἔργα δεόμενα ἐστι. στεγνῶν δὲ δεῖται καὶ ἡ τῶν νεογνῶν τέκνων παιδοτροφία, στε-- γνὼν δὲ καὶ αἱ ἐκ τοῦ καρποῦ σιτοποιίαι δέονται" ὡσ- αὕτως δὲ καὶ ἡ τῆς ἐσθῆτος ἐκ τῶν ἐρίων ἐργασία. 29 ἐπεὶ δ᾽ ἀμφότερα ταῦτα καὶ ἔργων καὶ ἐπιμελείας δεῖ- ται τά τε ἔνδον καὶ τὰ ἔξω, καὶ τὴν φύσιν, φάναι, εὐὖ-- ϑὺς παρεσκεύασεν ὁ ϑεός, ὡς ἐμοὶ δοκεῖ, τὴν μὲν τῆς γυναικὸς ἐπὶ τὰ ἔνδον ἔργα καὶ ἐπιμελήματα, τὴν δὲ 93 τοῦ ἀνδρὸς ἐπὶ τὰ ἔξω ἔργα καὶ ἐπιμελήματα. δίγη μὲν γὰρ καὶ ϑάλπη καὶ ὁδοιπορίας καὶ στρατείας τοῦ ἀν--

δρὸς τὸ σῶμα καὶ τὴν ψυχὴν μᾶλλον δύνασϑαι καρτε--

getv κατεσκεύασεν ὥστε τὰ ἔξω ἐπέταξεν αὐτῷ ἔργα᾽ τῇ δὲ γυναικὶ ἧττον τὸ σῶμα δυνατὸν πρὸς ταῦτα φύ- σας τὰ ἔνδον ἔργα αὐτῇ. φάναι ἔφη. προστάξαι μοι 24 δοκεῖ ὁ ϑεός. εἰδὼς δὲ ὅτι τῇ γυναικὶ καὶ ἐνέφυσε καὶ προσέταξε τὴν τῶν νεογνῶν τέκνων τροφὴν καὶ τοῦ στέργειν τὰ νεογνὰ βρέφη πλεῖον αὐτῇ ἐδάσατο ἢ τῷ 25 ἀνδρί. ἐπεὶ δὲ καὶ τὸ φυλάττειν τὰ εἰσενεχϑέντα τῇ γυναικὶ προσέταξε, γιγνώσκων ὁ ϑεὸς ὅτι πρὸς τὸ

OECONOMICI CAP, VII. 27

, 2 , , , ' z 1 1 φυλάττειν οὐ κακιὸν ἔστι φοβεραν εἶναι τὴν ψυχήν πλεῖον μέρος καὶ τοῦ φόβου ἐδάσατο τῇ γυναικὶ ἢ τῷ ἀνδρί. εἰδὼς ὃὲ ὅτι καὶ ἀρήγειν. αὖ δεήσει; ἐάν τις ἀδικῇ, τὸν τὰ ἔξω ἔργα ἔχοντα, τοὕτῳ αὖ πλεῖον μέρος τοῦ ϑράσους ἐδάσατο. ὅτι δ᾽ ἀμφοτέρους δεῖ καὶ διδό-- 26 ναι καὶ λαμβάνειν, τὴν μνήμην καὶ τὴν ἐπιμέλειαν εἰς τὸ μέσον ἀμφοτέροις κατέϑηκεν. ὥστε οὐκ ἂν ἔχοις

" 2 - * διελεῖν πότερα τὸ ἔϑνος τὸ ϑῆλυ ἢ τὸ ἄρρεν τούτων πλεονεκτεῖ. καὶ τὸ ἐγκρατεῖς δὲ εἶναι ὧν δεῖ εἰς τὸ 27 μέσον ἀμφοτέροις κατέϑηκε, καὶ ἐξουσίαν ἐποίησεν ὁ 9 ' c , ?i 5 2 , i9? e LV, εἴ c ,

&0g ὁπότερος «v 1; βελτίων, εἴϑ' 0 ἀνὴρ eio ἡ yvvi,

- M ET , , - 2 — τοῦτον XL πλεῖον φερεσϑαι τούτου τοῦ τος διὰ 28 ὃὲ τὸ τὴν φύσιν μὴ πρὸς πάντα ταὐτὰ ἀμφοτέρων εὖ πεφυκέναι. διὰ τοῦτο καὶ δέονται μᾶλλον ἀλλήλων καὶ

- , - e τὸ ξεῦγος ὠφελιμώτερον ἑαυτῷ γεγένηται, ἃ τὸ ἕτε-- ρον ἐλλείπεται τὸ ἕτερον δυνάμενον. ταῦτα δέ, ἔφην, 99

e" - 5 , »$ 7 ft ve , € » δεῖ ἡμᾶς. ὦ γύναι; εἰδότας. α ἑκατέρῳ ἡμῶν προσ-

, - M - er , τέταχται ὑπὸ TOU ϑεοῦ. πειρᾶσϑαι ὁπὼς ὡς βέλτιστα τὰ προσήκοντα ἑκάτερον ἡμῶν διαπράττεσθαι. συν-- 80 ἐπαινεῖ δέ. ἔφη φάναι. καὶ ὁ νόμος αὐτά, συξευγνὺς ἄνδρα καὶ γυναῖκα. καὶ κοινωνοὺς ὥσπερ τῶν τέχνων ὁ ϑεὸς ἐποίησεν. οὕτω καὶ ὁ νόμος τοῦ οἴκου κοινω--

* , * A: X 3 c , ? , vovg καϑίστησι. καὶ καλὰ δὲ εἶναι 0 νόμος ἀποδεί- xvvGw ἃ ὁ ϑεὸς ἔφυσεν ἑκάτερον μᾶλλον δύνασϑαι.

- , HÀ ^ AS τῇ μὲν γὰρ γυναικὶ κάλλιον ἔνδον μένειν ῃ ϑυραυλεῖν, τῷ δὲ ἀνδρὶ αἱ ἴσχιον ἔνδον μένειν ἢ τῶν ἔξω ἐπιμελεῖ- σϑαι. εἰ δέ τις παρ᾽ ἃ ὁ ϑεὸς ἔφυσε ποιεῖ, ἴσως τι καὶ 81 2 a 1 δ , , 1 , ὔ 5 ἁτακτῶν τους ϑεους οὐ Anc. καὶ δίκην δίδαγσιν ἀμε-- λῶν τῶν ἔργων τῶν ἑαυτοῦ 1) πράττων τὰ τῆς γυναι--

Al , ἘΞ , - - xog ἔργα. δοκεῖ δέ μοι. ἔφην, xol ἡ τῶν μελιττῶν 82 e ' - , - - , ἡγεμὼν τοιαῦτα ἔργα ὑπὸ τοῦ 9:00 προστεταγμένα

28 OECONOMICI CAP. VII.

διαπονεῖσϑαι. Καὶ ποῖα δή, ἔφη ἐκείνη, ἔργα ἔχουσα ἡ τῶν μελιττῶν ἡγεμὼν ἐξομοιοῦται τοῖς ἔργοις οἷς 33 ἐμὲ δεῖ πράττειν ; Ὅτι, ἔφην ἐγώ, ἐκείνη γε ἐν và σμή- νει μένουσα οὐκ ἐᾷ ἀργοὺς τὰς μελίττας εἶναι, ἀλλ᾽ ἃς μὲν δεῖ ἔξω ἐργαάξεσϑαι ἐκπέμπει ἐπὶ τὸ ἔργον, καὶ ἃ ἂν αὐτῶν ἑκάστη εἰσφέρῃ οἷδέ τε καὶ δέχεται, καὶ σώξει ταῦτα ἔστ᾽ ἂν δέῃ χρῆσϑαι. ἐπειδὰν δὲ ἡ ὥρα τοῦ 84 χρῆσϑαι ἥκῃ, διανέμει τὸ δίκαιον ἑκάστῃ. καὶ ἐπὶ τοῖς ἔνδον δ᾽ ἐξυφαινομένοις κηρίοις ἐφέστηκεν. ὡς καλῶς καὶ ταχέως ὑφαίνηται, καὶ τοῦ γιγνομένου τό-- κου ἐπιμελεῖται ὡς ἐκτρέφηται" ἐπειδὰν δὲ ἐκτραφῇ καὶ ἀξιοεργοὶ οἱ νεοττοὶ γένωνται, ἀποικίζει αὐτοὺς 35 σὺν τῶν ἐπιγόνων τινὶ ἡγεμόνι. Ἦ καὶ ἐμὲ οὖν, ἔφη 1 γυνή, δεήσει ταῦτα ποιεῖν ; “4:εήσει μέντοι σε, ἔφην ἐγώ, ἔνδον τε μένειν καὶ οἷς μὲν ἂν " ἔξω τὸ ἔργον ἢ vài οἰκετῶν, τούτους συνεκπέμπειν, οἷς δ᾽ ἂν ἔνδον ἔργον 86 ἐργαστέον, τούτων σοι ἐπιστατητέον. καὶ τά τὲ εἰσ-- φερόμενα ἀποδεκτέον. καὶ ἃ μὲν ἂν αὐτῶν δέῃ δαπα- vüv, dol διχνεμητέον, ἃ δ᾽ ἂν περιττεύειν δέῃ, προ-- νοητέον καὶ φυλακτέον ὅπως μὴ ἡ εἰς τὸν ἐνιαυτὸν κειμένη δαπάνη εἰς τὸν μῆνα δαπανᾶται. καὶ ὅταν ἔρια εἰσενεχϑῇ σοι, ἐπιμελητέον ὅπως οἷς δεῖ ἱμάτια γίγνηται. καὶ 0 γε ξηρὸς σῖτος ὅπως καλῶς ἐδώδιμος 87 γίγνηται ἐπιμελητέον. ὃν μέντοι τῶν σοὶ προσηκόν- vOv, ἔφην ἐγώ, ἐπιμελημάτων ἴσως ἀχαριστότερον δόξει εἶναι, ὅτι ὃς ἂν κάμνῃ τῶν οἰκετῶν, τούτων σοι ἐπιμελητέον πάντων ὅπως ϑεραπεύηται. Νὴ Zi, ἔφη ἡ γυνή. ἐπιχαριτώτατον μὲν ovv, ἣν μέλλωσί γε οἱ καλῶς ϑεραπευϑέντες χάριν εἴσεσϑαι καὶ εὐνούστεροι 885 πρόσϑεν ἔσεσϑαι. καὶ ἐγώ, ἔφη ὁ Ἰσχόμαχος, ἀγα- σϑεὶς αὐτῆς τὴν ἀπόκρισιν εἶπον, AQ& γε, e γύναι,

OECONOMICI CAP. VII. 29

δια τοιαύτας τινὰς προνοίας καὶ τῆς ἐν τῷ σμήνει ἡγε--

) ἰχ , * 3 , ei μόνος ai μέλιτται οὕτω διατίϑενται πρὸς αὐτήν, ὥστε ὅταν ἐκείνη ἐκλίπῃ, οὐδεμία οἴεται τῶν μελιττῶν ἀπο-- λειπτέον εἶναι. ἀλλ᾽ ἕπονται πᾶσαι; καὶ " γυνή uot 39 ἀπεκρίνατο, Θαυμάξοιμ᾽ ἄν, ἔφη, εἰ μὴ πρὸς σὲ μαλ- λον τείνοι τὰ τοῦ ἡγεμόνος ἔργα ἢ πρὸς ἐμέ. ἡ γὰρ ἐμὴ φυλακὴ τῶν ἔνδον καὶ διανομὴ γελοία τις ἂν οἶμαι φαίνοιτο, εἰ μὴ σύγε ἐπιμελοῖο ὅπως ξξωϑέν τι εἰσ--

’ , -] 3 E , , c SAN MI φέροιτο. ΓΓελοία δ᾽ «v, ἔφην éyO, ἡ ἕμη εἰσφορα 40 , 3—. 3 M , e M , , φαίνοιτ᾽ ἄν, εἰ μὴ εἴη οστις τὰ εἰσενεχϑέντα oobo.. οὐχ ὁρᾷς, ἔφην ἐγώ, οἵ εἰς τὸν τετρημένον πέϑον ἀν-- τλεῖν λεγόμενοι ὡς οἰκτείρονται, ὅτι μάτην πονεῖν δο- » S P T 2 e , Y 1 , , κοῦσι; Νὴ 4d, ἔφη ἡ γυνή, καὶ γὰρ τλημονές εἰσιν, εἰ τοῦτό γε ποιοῦσιν. "Ἄλλαι δέ τοι, ἔφην ἐγώ, ἴδιαι 41 ἐπιμέλειαι, ὦ γύναι, ἡδεῖαί σοι γίγνονται, ὁπόταν 7 ἅ - 2 , , ἀνεπιστήμονα ταλασίας λαβοῦσα ἐπιστήμονα ποιήσῃς, καὶ διπλασίου σοι ἀξία γένηται, καὶ ὁπόταν ἀνεπιστή- μονα ταμιείας καὶ διακονίας παραλαβοῦσα ἐπιστήμονα καὶ πιστὴν καὶ διακονικὴν ποιησαμένη παντὸς ἀξίαν ἔχῃς. καὶ ὁπόταν τοὺς μὲν σώφρονάς τε καὶ ὠφελί- μους τῷ σῷ οἴκῳ ἐξῇ σοι sv ποιῆσαι, ἐὰν δέ vig πονη- M , ^ , A Ἁ , rn ρος φαίνηται, ἐξῇ σοι κολάσαι" τὸ δὲ παντῶν ἥδιστον, 49 ἐὰν βελτίων ἐμοῦ φανῆς, καὶ ἐμὲ σὸν ϑεράποντα ποι-- ἤσῃ καὶ μὴ δέῃ σε φοβεῖσϑαι μὴ προϊούσης τῆς ἡλι-- κίας ἀτιμοτέρα ἐν τῷ οἴκῳ γένῃ, ἀλλὰ πιστεύῃς ὅτι πρεσβυτέρα γιγνομένη ὅσῳ ἂν καὶ ἐμοὶ κοινωνὸς καὶ παισὶν οἴκου φύλαξ ἀμείνων yíyvg, τοσούτῳ καὶ τι-- - , Pd N N , 3 , ' μυωτέρα ἐν τῷ οἴκῳ ἔσει. τὰ γὰρ καλά ve καγαϑα, ἐγὼ 48 ἔφην, οὐ διὰ τὰς ὡραιύτητας, ἀλλὰ διὰ τὰς ἀρετὰς εἰς τὸν βίον τοῖς ἀνθρώποις ἐπαύξεται. τοιαῦτα μέν, ὦ Σώκρατες, δοκῶ μεμνῆσϑαι αὐτῇ τὰ πρῶτα διαλεχϑ είς.

80 OECONOMICI. CAP. VIII.

VIL. Ἦ xol énéyvog τι, ὦ Ἰσχόμαχε. ἔφην ἐγώ, ἐκ τούτων αὐτὴν κεκινημένην μᾶλλον πρὸς τὴν ἐπιμέ- λειαν; Ναὶ μὰ zt, ἔφη ὁ Ἰσχόμαχος, καὶ δηχϑεῖσάν γε οἶδα αὐτὴν καὶ ἐρυϑριάσασαν σφόδρα ὅτι τῶν εἰσ-- ἐνεχϑέντων τι αἰτήσαντος ἐμοῦ ovx εἶχέ μοι δοῦναι.

9 καὶ ἐγὼ μέντοι ἰδὼν ἀχϑεσϑεῖσαν αὐτὴν εἶπον, Μηδέν τι, ἔφην, ἀϑυμήσῃς, ὦ γύναι, ὅτι οὐκ ἔχεις δοῦναι ὅ σε αἰτῶν τυγχάνω. ἔστι μὲν γὰρ πενία αὕτη σαφής. τὸ δεόμενόν τινος μὴ ἔχειν χρῆσϑαι" ἀλυποτέρα δὲ αὕτη ἡ ἔνδεια τὸ ξητοῦντά τι μὴ δύνασϑαι λαβεῖν ἢ τὴν ἀρχὴν μηδὲ ξητεῦν, εἰδότα ὅτι οὐκ ἔστιν. ἀλλὰ γάρ, ἔφην ἐγώ, τούτων οὐ σὺ αἰτία, ἀλλ᾽ ἐγὼ οὐ τά- ξας σοι παρέδωκα ὅπου χρὴ ἕκαστα κεῖσθαι. ὅπως

8 εἰδῇς ὅπου τε δεῖ τυϑέναι καὶ ὁπόϑεν λαμβάνειν. ἔστι δ᾽ οὐδὲν οὕτως, ὦ γύναι, οὔτ᾽ εὔχρηστον οὔτε καλὸν ἀνθρώποις ὡς τάξις. καὶ γὰρ χορὸς ἐξ ἀνθρώπων συγκείμενός ἐστιν- ἀλλ᾽ ὅταν μὲν ποιῶσιν ὅ,τι ἂν τύχῃ ἕκαστος, ταραχή τις φαίνεται καὶ ϑεᾶσϑαι ἀτερ-- πές, ὅταν δὲ τεταγμένως ποιῶσι καὶ φϑέγγωνται, ἅμα of αὐτοὶ οὗτοι καὶ ἀξιοϑέατοι δοκοῦσιν εἶναι καὶ ἀξιά--

4 κουστοι. καὶ στρατιά γε, ἔφην ἐγώ, ὦ γύναι, ἄτακτος μὲν οὖσα ταραχωδέστατον, καὶ τοῖς μὲν πολεμίοις εὐ- χειρωτότατον ; τοῖς δὲ φίλοις ἀηδέστατον ὁρᾶν καὶ ἀχφηστότατον. ὄνος ὁμοῦ, ὁπλίτης, σχευοφόρος, ψι- λός, ἱππεύς, ἅμαξα. πῶς γὰρ ἄν πορευϑείησον, ἐὰν ἔχοντες οὕτως ἐπικωλύσωσιν ἀλλήλους. ὁ μὲν βαδίζων τὸν τρέχοντα, ὃ δὲ τρέχων τὸν ἑστηκότα, ἡ δὲ ἅμαξα τὸν ἱππέα, ὃ δὲ ὄνος τὴν ἅμαξαν, ὁ δὲ σκευοφόρος

τὸν ὁπλίτην; εἰ δὲ καὶ | μάχεσϑαι. δέοι, πῶς ἂν οὕτως ἔχοντες μαχέσαιντο; οἷς γὰρ ἀνάγκη αὐτῶν τοὺς ἐπι-- ὄντας φεύγειν, οὗτοι ἱκανοί εἶσι φεύγοντες κατα-

OECONOMICI CAP. VIII. 91

πατῆσαι τοὺς ὅπλα ἔχοντας. τεταγμένη δὲ στρατιὰ 6 β κάλλιστον μὲν ἰδεῖν τοῖς φίλοις. ϑυσχερέστατον δὲ . τοῖς πολεμίοις. τίς μὲν γὰρ οὐκ ἂν φίλος ἡδέως ϑεά-- β σατο ὁπλίτας πολλοὺς ἐν τάξει πορευομένους, τίς δ᾽ οὐκ ἂν ϑαυμάσειεν ἱππέας κατὰ τάξεις ἐλαύνοντας, . τίς δ᾽ οὐκ ἂν πολέμιος φοβηϑείη ἰδὼν διευκρινημέ-

vovg ὁπλίτας; ἱππέας, πελταστάς, τοξότας, σφενδο-- νήτας, καὶ τοῖς ἄρχουσι τεταγμένως ἑπομένους; ἀλλὰ 1 καὶ πορευομένων ἐν τάξει, κἂν πολλαὶ μυριάδες ὦσιν, ὁμοίως ὥσπερ εἷς ἕκαστος καϑ' ἡσυχίαν πάντες πο- ρεύονται᾽" εἰς γὰρ τὸ κενούμενον ἀεὶ ὄπισϑεν ἐπέρχον-- ται. καὶ τριήρης δέ του ἡ σεσαγμένη ἀνθρώπων διὰ ϑ τί ἄλλο φοβερόν ἐστι πολεμίοις ἢ φίλοις ἀξιοϑέατον ἢ ὅτι ταχὺ πλεῖ; διὰ-τί δὲ ἄλλο ἄλυποι ἀλλήλοις εἰσὺν οἵ ἐμπλέοντες ἢ) διότι ἐν τάξει μὲν κάϑηνται, ἐν τάξει δὲ προνεύουσιν, ἐν τάξει δ᾽ ἀναπίπτουσιν, ἐν τάξει δ᾽ ἐμβαίνουσι καὶ. ἐκβαίνουσιν; ἡ δ᾽ ἀταξία ὅμοιόν τίϑ μοι δοκεῖ εἶναι οἷόνπερ εἰ γεωργὸς ὁμοῦ ἐμβάλοι κρι-- ϑὰς καὶ πυροὺς καὶ ὄσπρια: κἄπειτα ὁπότε δέοι v) μά- ἕξης ἢ ἄρτου ἢ ὄψου, διαλέγειν δέοι αὐτῷ ἀντὶ τοῦ λαβόντα διευκρινημένοις χρῆσϑαι. καὶ σὺ οὖν, 10 γύναι, εἰ τοῦ μὲν ταράχου τούτου μὴ δέοιο, βούλοιο δ᾽ ἀκριβῶς διοικεῖν τὰ ὄντα εἰδέναι καὶ τῶν ὄντων δὐπόφως λαμβάνουσα ὅτῳ ἂν δέῃ χρῆσϑαι, καὶ ἐμοί, ἐαν τι αἰτῶ, ἐν χάριτι διδόναι, χώραν τε δοκιμασώμεϑα τὴν προσήκουσαν ἑκάστοις ἔχειν, καὶ ἐν ταύτῃ ϑέντες διδάξωμεν τὴν διάκονον λαμβάνειν τε ἐντεῦϑεν καὶ κατατιϑέναι πάλιν εἰς ταύτην" καὶ οὕτως εἰσόμεθα τά τε cgo ὄντα καὶ τὰ μή" ἡ γὰρ χώρα αὐτὴ τὸ μὴ ὃν ποϑήσει, καὶ δεόμενον θεραπείας ἐξετάσει ἡ ὄψις, | xal τὸ εἰδέναι ὅπου ἕκαστόν ἐστι, ταχὺ ἐγχειριεῖ, ὥστε

32 OECONOMICI CAP. VIII.

11 ux ἀπορεῖν χρῆσϑαι. καλλίστην δέ ποτε καὶ ἀκριβε- στάτην ἔδοξα σκευῶν τάξιν ἰδεῖν, ὦ Σώκρατες, εἰσβὰς ἐπὶ ϑέαν εἰς τὸ μέγα πλοῖον τὸ Φοινικικόν. πλεῖστα γὰρ σκεύη ἐν σμικροτάτῳ ἀγγείῳ διακεχωρισμένα

12 ἐθεασάμην. διὰ πολλῶν μὲν γὰρ δήπου, ἔφη. ξυλί- νῶν σκευῶν καὶ πλεκτῶν ὁρμίζεται ναῦς καὶ ἀνάγεται, διὰ πολλῶν δὲ τῶν κρεμαστῶν καλουμένων πλεῖ, πολ- Aoig δὲ μηχανήμασιν ἀνθώπλισται πρὸς τὰ πολέμια πλοῖα, πολλὰ δὲ ὅπλα τοῖς ἀνδράσι συμπεριάγει, πάντα δὲ σκεύη δσοισπὲερ ἐν οἰκίᾳ χρῶνται ἄνϑρωποι τῇ συσσιτίᾳ ἑκάστῃ κομίζει: γέμει δὲ παρὰ πάντα

13 φορτίων ὅσα ναύκληρος κέρδους ἕνεκα ἄγεται. καὶ ὅσα λέγω, ἔφη, ἐγώ, πάντα οὐκ ἐν πολλῷ τινι μείζονι χώρᾳ ἔκειτο ἢ ἐν δεκακλίνῳ στέγῃ συμμέτρῳ. καὶ οὕτω κείμενα ἕκαστα κατενόησα ὡς οὔτε ἄλληλα ἐμπο-- δίξει οὔτε μαστευτοῦ δεῖται οὔτε ἀσυσκεύαστά ἐστιν οὔτε δυσλύτως ἔχει, ὥστε διατριβὴν παρέχειν, ὅταν

Ἱάτῳ ταχὺ δέῃ χρῆσϑαι. τὸν δὲ τοῦ κυβερνήτου διά- κονον, ὃς πρῳρεὺς τῆς νεὼς καλεῖται, οὕτως εὗρον ἐπιστάμενον ἑκάστων τὴν χώραν ὡς καὶ ἀπὼν ἂν εἴποι ὅπου ἕκαστα κεῖται καὶ ὁπόσα ἐστὶν οὐδὲν ἧττον ἢ ὁ γράμματα ἐπιστάμενος εἴποι ἂν Σωκράτους καὶ ὁπόσα

15 οάμματα καὶ ὅπου ἕκαστον τέτακται. εἶδον δέ, ἔφη ὁ Ἰσχόμαχος, καὶ ἐξετάζοντα τοῦτον αὐτὸν ἐν τῇ σχολῇ πάντα ὁπόσοις ἄρα δεῖ ἐν τῷ πλοίῳ χρῆσϑαι. ϑαυ- μάσας δέ, ἔφη, τὴν ἐπίσκεψιν αὐτοῦ ἠρόμην τέπράτ- τοι. ὁ δ᾽ εἶπεν, Ἐπισκοπῶ, ἔφη. ὦ ξένε, εἴ τι συμ-- βαίνοι γίγνεσθαι, πῶς κεῖται, ἔφη, τὰ ἐν τῇ νηΐ, vj

16 εἴ τι ἀποστατεῖ ἢ εἰ δυστραπέλως τι σύγκειται. οὐ y&Q, ἔφη. ἐγχωρεῖ ὅταν χειμάξῃ 0 ϑεὸς ἐν τῇ ϑαλάττῃ οὔτε μαστεύειν ὅτου ἂν δέῃ οὔτε δυστραπέλως ἔχον

OECONOMICI CAP, VIII. 33

διδόναι. ἀπειλεῖ γὰρ ὁ ϑεὸς καὶ κολάξει vovg βλᾶκας. ἐὰν δὲ μόνον μὴ ἀπολέσῃ τοὺς μὴ ἁμαρτάνοντας, πάνυ ἀγαπητόν ἐὰν δὲ καὶ πάνυ καλῶς ὑπηρετοῦντας con, πολλὴ χάρις, ἔφη, τοῖς ϑεοῖς. ἐγὼ ovv κατι- 17 δὼν ταύτην τὴν ἀκρίβειαν τῆς κατασκευῆς ἔλεγον τῇ γυναικὶ ὅτι πάνυ ἂν ἡμῶν εἴη βλακικὸν & οἵ μὲν ἐν τοῖς πλοίοις καὶ μικροῖς οὖσι χώρας εὑρίσκουσι, καὶ σαλεύοντες ἰσχυρῶς ὅμως σώξουσιτὴν τάξιν, καὶ ὑπερ-- φοβούμενοι ὅμως εὑρίσκουσι τὸ δέον λαμβάνειν, ἡμεῖς 05 καὶ διῃρημένων ἑκάστοις ϑηκῶν ἐν τῇ οἰκίᾳ μεγά-- λων καὶ βεβηκυίας τῆς οἰκίας ἐν δαπέδῳ , εἰ μὴ εὑρή-- δομὲν καλὴν καὶ εὐεύρετον χώραν ἕκάστοις αὐτῶν, πῶς οὐκ ἂν πολλὴ ἡμῶν ἀσυνεσία εἴη; ὡς μὲν 0718 ἀγαϑὸν τετάχϑαι σκευῶν κατασκευὴν καὶ ὡς ῥάδιον χώραν ἑκάστοις αὐτῶν εὑρεῖν ἐν οἰκία ϑεῖναι ὡς ἑκά-- σιοις συμφέρει εἴρηται" ὡς δὲ καλὸν φαίνεται, ἐπει-- 19 δὰν ὑποδήματα ἐφεξῆς κέηται, κἂν ὁποῖα (qj, καλὸν δὲ ἱμάτια κεχωρισμένα ἰδεῖν, κἂν ὁποῖα ἢ). καλὸν δὲ στρώματα, καλὸν δὲ χαλκία. καλὸν δὲ τὰ ἀμφὶ τρα- πέζας, καλὸν δὲ καὶ ὃ πάντων καταγελάσειεν ἂν μά- λιστα οὐχ ὁ σεμνὸς ἀλλ᾽ ὃ κομψός, ὅτι καὶ χύτρας φημὶ εὔρυϑμον φαίνεσϑαι εὐκρινῶς κειμένας" τὰ δὲ ἄλλα 20 ἤδη που ἀπὸ τούτου ἅπαντα καλλίω φαίνεται κατὰ κόσμον κείμενα" χορὸς γὰρ σκευῶν ξκαστα φαίνεται, καὶ το μέσον δὲ τούτων καλὸν φαίνεται, ἐχποδὼν ἕκά- στου κειμένου" ὥσπερ κύκλιος χορὸς οὐ μόνον αὐτὸς καλὸν ϑέαμά ἐστιν, ἀλλὰ καὶ τὸ μέσον αὐτοῦ καλὸν καὶ καϑαρὸν φαίνεται. εἰ δ᾽ ἀληϑῆ ταῦτα λέγω, ἔξ-- 21 ἐστιν, ἔφην, c γύναι. καὶ πεῖραν λαμβάνειν αὐτῶν οὔτε τι ξζημιωϑέντας οὔτε τι πολλὰ πονήσαντας. ἀλλὰ

μὴν οὐδὲ τοῦτο δεῖ ἀϑυμῆσαι, ὦ γύναι, ἔφην ἐγώ, Xenoph. scr. min, à

84 OECONOMICI CAP. VIII. IX.

ὡς χαλεπὸν εὑρεῖν τὸν μαϑησόμενόν ve τὰς χώρας xal

92 μεμνησόμενον καταχωρίζειν ἕκαστα. ἴσμεν γὰρ δήπου ὅτι μυριοπλάσια ἡμῶν ἅπαντα ἔχει ἡ πῶσα πόλις, ἀλλ᾽ ὅμως ὁποῖον ἂν τῶν οἰκετῶν κελεύσῃς πριάμενόν τί σοι ἐξ ἀγορᾶς ἐνεγκεῖν, οὐδεὶς ἀπορήσει. ἀλλὰ πᾶς εἰ- δὼς φανεῖται ὅποι χρὴ ἐλϑόντα λαβεῖν ἕκαστα. τού- του μέντοι, ἔφην ἐγώ, οὐδὲν ἄλλο αἴτιόν ἐστιν ἢ ὅτι ἐν

28 χώρᾳ κεῖται τεταγμένῃ. ἄνϑρωπον δέγε ξητῶν, καὶ ταῦτα ἐνίοτε ἀντιξητοῦντα, πολλάκις ἄν τις πρότερον πρὶν εὑρεῖν ἀπείποι. καὶ τούτου αὖ οὐδὲν ἄλλο αἴτιόν ἐστιν ἢ τὸ μὴ εἶναι τεταγμένον ὅπου ἕκαστον δεῖ ἀνα-- μένειν. περὶ μὲν δὴ τάξεως σκευῶν καὶ χρήσεως τοιαῦ- τα αὐτῇ διαλεχϑεὶς δοκῶ μεμνῆσθαι.

IX. — Kol τίδή; ἡ γυνὴ ἐδόκει σοι, ἔφην ἐγώ, ὦ Ioyo- O48 , πώς τι ὑπακούειν ὧν σὺ ἐσπούδαξες διδάσκων; Tt δέ. εἰ μὴ ὑπισχνεῖτό γε ἐπιμελήσεσϑαι καὶ φανερὰ ἦν ἡδομένη ἰσχυρῶς. ὥσπερ ἐξ ἀμηχανίας εὐπορίαν τινὰ εὑρηκυῖα, καὶ ἐδεῖτό μου ὡς τάχιστα ἧπερ ἔλεγον

2 διατάξαι. Καὶ πῶς δή, ἔφην ἐγώ, ὦ Ἰσχόμαχε, διέταξας αὐτῇ; Τί δέ, εἰ μὴ τῆς οἰκίας τὴν δύναμιν ἔδοξέ μοι πρῶτον ἐπιδεῖξαι αὐτῇ. οὐ γὰρ ποικίλμασι κεκόσμηται, 6 Σώκρατες, ἀλλὰ τὰ οἰκήματα ὠκοδόμηται πρὸς αὐτὸ τοῦτο ἐσκεμμένα ὅπως ἀγγεῖα ὡς συμφορώτατα ἢ τοῖς μέλλουσιν ἐν αὐτοῖς ἔσεσϑαι, ὥστε αὐτὰ ἐκάλει τὰ πρέ-

8 ποντα ἑνὶ ἑκάστῳ. ὁ μὲν γὰρ ϑάλαμος ἐν ὀχυρῷ ὧν τὰ πλείστου ἄξια καὶ στρώματα καὶ σκεύη παρεκάλει. τὰ δὲ ξηρὰ τῶν στεγῶν τὸν σῖτον, τὰ δὲ ψυχεινὰ τὸν οἷ-- vov, τὰ δὲ φανὰ ὅσα φάους δεόμενα ἔργα τε καὶ σκεύη

4 ἐστί. καὶ διαιτητήρια δὲ τοῖς ἀνθρώποις ἐπεδείκνυον αὐτῇ κεκαλλωπισμένα τοῦ μὲν ϑέρους ἔχειν ψυχεινά, τοῦ δὲ χειμῶνος ἀλεεινά. καὶ σύμπασαν δὲ τὴν οἰκίαν

ea. : ar 9€ MISIT n i gt

OECONOM!CI CAP. IX. 85

ἐπέδειξα αὐτῇ ὅτι πρὸς μεσημβρίαν ἀναπέπταται, ὥστε δὔδηλον εἶναι ὅτι χειμῶνος μὲν εὐήλιός ἐστι. τοῦ δὲ ϑέρους εὔσκιος. ἔδειξα δὲ καὶ τὴν γυναικωνῖτιν αὐτῇ, 5 ϑύρα βαλανωτῇ ὡρισμένην ἀπὸ τῆς ἀνδρωνίτιδος, ἵνα μήτε ἐκφέρηται ἔνδοϑεν ὅ,τι μὴ δεῖ, μήτε τεκνοποιῶν-- ται οἱ οἰκέται ἄνευ τῆς ἡμετέρας γνώμης. οἵ μὲν γὰρ χρηστοὶ παιδοποιησάμενοι εὐνούστεροι ὡς ἐπὶ τὸ πολύ, οἵ δὲ πονηροὶ συζυγέντες εὐπορώτεροι πρὸς τὸ κακουρ-- γεῖν γίγνονται. ἐπεὶ δὲ ταῦτα διήλϑομεν, ἔφη, οὕτω δὴ 6 ἤδη κατὰ φυλὰς διεκρίνομεν τὰ ἔπιπλα. ἠρχόμεϑα δὲ πρῶτον, ἔφη, ἀϑροίζοντες, οἷς ἀμφὶ ϑυσίας χρώμεϑα. μετὰ ταῦτα κόσμον γυναικὸς τὸν εἰς ἑορτὰς διῃροῦμεν, ἐσθῆτα ἀνδρὸς τὴν εἰς ἑορτὰς καὶ πόλεμον, καὶ στρώ-- ματα ἐν γυναικωνίτιδι, στρώματα ἐν ἀνδρωνίτιδι, ὑπο-- δήματα γυναικεῖκ, ὑποδήματα ἀνδρεῖα. ὅπλων ἄλλη φυλή, ἄλλη ταλασιουργικῶν ὀργάνων, ἄλλη σιτοποιυ-- κῶν, ἄλλη ὀψοποιικῶν, ἄλλη τῶν ἀμφὶ λουτρόν, ἄλλη ἀμφὶ μάκτρας, ἄλλη ἀμφὶ τραπέξας. καὶ ταῦτα πάντα διεχωρίσαμεν, οἷς τε ἀεὶ δεῖ χρῆσϑαι, καὶ τὰ ϑοινητικᾶ. χωρὶς δὲ καὶ τὰ κατὰ μῆνα δαπανώμενα ἀφείλομεν, 8 δίχα δὲ καὶ τὰ εἰς ἐνιαυτὸν ἀπολελογισμένα κατέϑεμεν. οὕτω γὰρ ἧττον λανϑάνει ὅπως πρὸς τὸ τέλος ἐκβήσε-- ται. ἐπεὶ δὲ ἐχωρίσαμεν πάντα κατὰ φυλὰς τὰ ἔπιπλα, εἰς τὰς χώρας τὰς προσηκούσας ἕκαστα διηνέγκαμεν. μετὰ ὃὲ τοῦτο ὅσοις μὲν τῶν σκευῶν καϑ' ἡμέραν 9 χρῶνται οἵ οἰκέται, οἷον σιτοποιικοῖς, ὀψοποιικοῖς, τα-- λασιουργικοῖς. καὶ εἴ τι ἄλλο τοιοῦτο, ταῦτα μὲν αὐτοῖς τοῖς χρωμένοις δείξαντες ὅπου δεῖ τυϑέναι, παρεδώκα- μὲν καὶ ἐπετάξαμεν age παρέχειν" ὅσοις δ᾽ εἰς ἑορτὰς 10 ἢ ξενοδοχίας χρώμεϑα ἢ εἰς τὰς διὰ χρόνου πράξεις, ταῦτα δὲ τῇ ταμία παρεδώκαμεν. καὶ δείξαντες τὰς χώ- ὃ

86 OECONOMICI CAP. IX,

ρας αὐτῶν καὶ ἀπαρυϑμήσαντες καὶ γραψάμενοι ἕκα- στα, εἴπομεν αὐτῇ διδόναι τούτων ὅτῳ δέοι ἕκαστον, καὶ μεμνῆσϑαι ὅ,τι ἄν τῷ διδῷ. καὶ ἀπολαμβάνουσαν κατατιϑέναι πάλυν ὄϑενπερ ἂν ἕκαστα λαμβάνῃ.

11 Τὴν δὲ ταμίαν ἐποιησάμεϑα ἐπισκεψάμενοι ἥτις ἡμῖν ἐδόκει εἶναι ἐγκρατεστάτη καὶ γαστρὸς καὶ οἴνου καὶ ὕπνου καὶ ἀνδρῶν συνουσίας. πρὸς τούτοις δὲ ἣ τὸ μνημονικὸν μάλιστα ἐδόκει ἔχειν καὶ τὸ προνοεῖν μή τι κακὸν λάβῃ παρ᾽ ἡμῶν ἀμελοῦσα. καὶ σκοπεῖν

19 ὅπως χαριξομένη τι ἡμῖν ὑφ᾽ ἡμῶν ἀντιτιμήσεται. ἐδὲ-- δάσκομεν Ób αὐτὴν καὶ εὐνοϊκῶς ἔχειν πρὸς ἡμᾶς. Ot. εὐφραινοίμεϑα. τῶν εὐφροσυνῶν μεταδιδόντες, καὶ εἰ τι λυπηρὸν εἴη, εἰς ταῦτα παρακαλοῦντες. καὶ τὸ προ-- ϑυμεῖσϑαι δὲ συναύξειν τὸν οἶκον ἐπαιδεύομεν αὐτήν, ἐπιγιγνώσκειν αὐτὴν ποιοῦντες καὶ τῆς εὐπραγίας αὖ--

18τῇ μεταδιδόντες. καὶ δικαιοσύνην δ᾽ αὐτῇ ἐνεποιοῦ-- μεν, τιμιωτέρους τιϑέντες τοὺς δικαίους τῶν ἀδίκων καὶ ἐπιδεικνύοντες πλουσιώτερον καὶ ἐλευϑεριώτερον

14 ββιοτεύοντας τῶν ἀδίκων καὶ αὐτὴν δὲ ἐν ταύτῃ τῇ χώρα κατετάττομεν. ἐπὶ δὲ τούτοις πᾶσιν εἷπον, ἔφη. ὦ Σώκρατες, ἐγὼ τῇ γυναικὶ ὅτι πάντων τούτων οὐδὲν ὄφελος, εἰ μὴ αὐτὴ ἐπιμελήσεται ὅπως διαμένῃ ἑκάστῳ ἡ τάξις. ἐδίδασκον δὲ αὐτὴν ὅτι καὶ ἐν ταῖς εὐνομου-- μέναις πόλεσιν οὐκ ἀρκεῖν δοκεῖ τοῖς πολίταις. ἣν νό-- μους καλοὺς γράψωνται, ἀλλὰ καὶ νομοφύλακας προσ- αἱροῦνται. οἵτινες ἐπισκοποῦντες τὸν μὲν ποιοῦντα τὰ νόμιμα ἐπαινοῦσιν, ἣν Ó£ τις παρὰ τοὺς νόμους ποιῇ;

15 ζημιοῦσι. νομίσαι οὖν ἐκέλευον, ἔφη, τὴν γυναῖκα καὶ αὐτὴν νομοφύλακα τῶν ἐν τῇ οἰκέᾳ εἷναι, καὶ ἐξετάξειν δέ, ὅταν δόξῃ αὐτῇ, τὰ σκεύη, ὥσπερ ὁ φρούραρχος τὰς φυλακὰς ἔξεταζει, καὶ δοκιμάξειν εἰ καλῶς ἕκαστον ἔχει,

OECONOMICI ΟΑΡ, IX, X. 31

ὥσπερ ἡ βουλὴ ἵππους καὶ ἱππέας δοκιμάξει. καὶ ἐπαι-- νεῖν δὲ καὶ τιμᾶν ὥσπερ βασίλισσαν τὸν ἄξιον ἀπὸ τῆς παρούσης δυνάμεως. καὶ λοιδορεῖν καὶ κολάζειν τὸν τούτων δεόμενον. πρὸς δὲ τούτοις ἐδίδασκον αὐτήν. 16 ἔφη. ὡς οὐκ ἂν ἄχϑοιτο δικαίως si πλείω αὐτῇ πρά- γματα προστάττω ἢ τοῖς οἰκέταις περὶ τὰ κτήματα, ἐπε- δεικνύων ὅτι τοῖς μὲν οἰκέταις μέτεστι τῶν δεσποσύ-- vov χρημάτων τοσοῦτον 0Gov φέρειν ἢ ϑεραπεύειν ἢ φυλάττειν, χρῆσϑαι δὲ οὐδενὶ αὐτῶν ἔξεστιν. ὅτῳ ἂν μὴ δῷ ὁ κύριος" δεσπότου δὲ ἅπαντά ἐστιν ᾧ ἂν (lov- ληται ἕκαστα χρῆσϑαι. ὅτῳ οὖν καὶ σωζομένων με-- 17 γίστη ὄνησις καὶ φϑειρομένών μεγέστη βλάβη. τούτῳ καὶ τὴν ἐπιμέλειαν μάλιστα προσήκουσαν ἀπέφαινον. Τί οὖν; ἔφην ἐγώ. ὦ Ἰσχόμαχε. ταῦτα ἀκούσασα ἡ 18 γυνή πώς σοι ὑπήκουε; Τί δέ. ἔφη, εἰ μὴ εἶπέ γέ μοι,

α Σώκρατες. ὅτι οὐκ ὀρϑῶς γιγνώσκοιμι, εἰ οἰοίμην χαλεπὰ ἐπιτάττειν διδάσκων ὅτι ἐπιμελεῖσϑαι δεῖ τῶν ὄντων. χαλεπώτερον γὰρ ἂν. ἔφη φάναι, εἰ αὐτῇ ἐπέ- ταττον ἀμελεῖν τῶν ἑαυτῆς ἢ εἰ ἐπιμελεῖσϑαι δεήσει τῶν οἰκείων ἀγαϑῶν. πεφυκέναι γὰρ δοκεῖ, ἔφη. 6- 19 περ καὶ τέκνων ῥᾷον τὸ ἐπιμελεῖσϑαι τῇ σώφρονι τῶν ἑαυτῆς ἡ ἀμελεῖν, οὕτω καὶ τῶν κτημάτων ὅσα ἴδια ὄντα εὐφραίνει ἥδιον τὸ ἐπιμελεῖσϑαι νομίζειν ἔφη "" εἶναι τῇ σώφρονι τῶν ἑαυτῆς ἡ ἀμελεῖν.

Καὶ ἐγὼ ἀκούσας. ἔφη ὁ Σωκράτης. ἀποκρίνα-- X. σϑαι τὴν γυναῖκα αὐτῷ ταῦτα. εἶπον, Νὴ τὴν Ἥραν, ἔφην, ὦ Ἰσχόμαχε. ἀνδρικήν γε ἐπιδεικνύεις τὴν διά-- νοιαν τῆς γυναικός. Καὶ ἄλλα τοίνυν. ἔφη ὁ Ἰσχόμα-- χος. ϑέλω δοι πάνυ μεγαλόφρονα αὐτῆς διηγήσασϑαι,

& μου ἅπαξ ἀκούσασα ταχὺ ἐπείϑετο. Τὰ ποῖα; ἔφην ἐγώ" λέγε" ὡς ἐμοὶ πολὺ ἥδιον ξώσης ἀρετὴν γυναικὸς

38 OECONOMICI CAP. X.

καταμανϑάνειν ἢ εἰ Ζεῦξίς μοι καλὴν εἰκάσας γραφῇ 9 γυναῖκα ἐπεδείκνυεν. ἐντεῦϑεν δὴ λέγει ὁ Ἰσχόμαχος, Ἐγὼ τοίνυν. ἔφη, ἰδών ποτε αὐτήν. ὦ Σώκρατες, ἐντε-- τριμμένην πολλῷ." μὲν ψιμυϑίῳ, ὅπως λευκοτέρα ἔτι δοκοίη εἶναι 1) ἦν, πολλῇ δ᾽ ἐγχούσῃ. ὅπως ἐρυϑροτέρα φαίνοιτο τῆς ἀληϑείας, ὑποδήματα δ᾽ ἔχουσαν ὑψηλά, 8 ὅπως μείζων δοκοίη εἶναι ἡ ἐπεφύκει. εἰπέ μοι. ἔφην, ὦ γύναι, ποτέρως ἄν με κρίναις ἀξιοφίλητον μᾶλλον εἶναι χρημάτων κοινωνόν. εἴ σοι αὐτὰ τὰ ὄντα ἀπο-- δεικνύοιμι, καὶ μήτε κομπάξοιμι ὡς πλείω τῶν ὄντων ἔστι μοι. μήτε ἀποκρυπτοίμην τι τῶν ὄντων μηδέν, ἢ εἰ ἐπειρώμην σε ἐξαπατᾶν λέγων τε ὡς πλείω ἔστι μοι τῶν ὄντων, ἐπιδεικνύς vs ἀργύριον κίβδηλον καὶ δρ-- μους ὑποξύλους, καὶ πορφυρέδας ἐξιτήλους φαίην 4 ἀληϑινὰς εἶναι; καὶ ὑπολαβοῦσα εὐϑύς, Εὐφήμει, ἔφη" μὴ γένοιο σὺ τοιοῦτος" οὐ γὰρ ἂν ἔγωγέ σε δυναίμην, εἰ τοιοῦτος εἴης, ἀσπάσασϑαι ἐκ τῆς ψυχῆς. Οὐκοῦν͵ ἔφην ἐγώ, συνεληλύϑαμεν, 6 γύναι, ὡς καὶ τῶν σωμά- τῶν κοινωνήσδοντες ἀλλήλοις; Φασὶ γοῦν, ἔφη, οὗ ἄν- 5 ϑρωποι. “Ποτέρως à ἂν ovv, ἔφην ἐγώ, τοῦ σώματος αὖ δοκοίην εἶναι ἀξιοφίλητος μᾶλλον κοινωνός, εἴ σοι τὸ σῶμα πειρῴμην παρέχειν τὸ ἐμαυτοῦ ἐπιμελόμενος ὅπως ὑγιαῖνόν τε καὶ ἐρρωμένον ἔσται. καὶ διὰ ταῦτα τῷ ὄντι εὔχρως σοι ἔσομαι, ἢ εἴ σου μίλτῳ ἀλειφόμενος καὶ τοὺς ὀφθαλμοὺς ὑπαλειφόμενος ἀνδρεικέλῳ ἐπι-- δεικνύοιμί τε ἐμαυτὸν καὶ συνείην ἐξαπατῶν σὲ καὶ παρέχων ὁρᾶν καὶ ἅπτεσϑαι μέλτου ἀντὶ τοῦ ἐμαυτοῦ 6 χρωτός; Ἐγὼ μέν. ἔφη Ex ev] , οὔτ᾽ ἂν μίλτου ἁπτοί- μὴν ἥδιον ἢ σοῦ οὔτ᾽ ἂν ἀνδρεικέλου χρῶμα ὁρῴην ἥδιον ἢ τὸ σὸν οὔτ᾽ ἂν τοὺς ὀφθαλμοὺς ὑπαληλιμμέ- Ἴνους ἤδιον ὁρῴην τοὺς σοὺς ἢ ὑγιαίνοντας. Καὶ ἐμὲ

OECONOMICI CAP, X. 39

τοίνυν νόμιξε, εἰπεῖν ἔφη ὁ Ἰσχόμαχος, ὦ γύναι, μήτε ψιμυϑίου μήτε ἐγχούσης χρώματι ἥδεσϑαι μᾶλλον ἢ τῷ σῷ, ἀλλ᾽ ὥσπερ οἵ ϑεοὶ ἐποίησαν ἵπποις μὲν ἵππους, βουσὶ δὲ βοῦς ἥδιστον. προβάτοις δὲ πρόβατα, οὕτω καὶ oí ἄνϑρωποι ἀνθρώπου σῶμα καϑαρὸν οἴονται ἥδιστον εἶναι" αἱ δ᾽ ἀπάται αὗται τοὺς μὲν ἔξω πως ὃ δύναιντ᾽ ἂν ἀνεξελέγκτως ἐξαπατᾶν, συνόντας δὲ ἀεὶ ἀνάγκη ἁλίσκεσϑαι, ἂν ἐπιχειρῶσιν ἐξαπατᾶν ἀλλή-- λους. ἢ γὰρ ἐξ εὐνῆς ἁλίσκονται ἐξανιστάμενοι πρὶν παρασκευάσασϑαι, ἡ ὑπὸ ἱδρῶτος ἐλέγχονται ἢ ὑπὸ δακρύων βασανίζονται ἡ ὑπὸ λουτροῦ ἀληϑινῶς κατ-- ὠπτεύϑησαν. Τί οὖν πρὸς ϑεῶν, ἔφην ἐγώ, πρὸς 9 ταῦτα ἀπεκρίνατο; Τί δέ, ἔφη. εἰ μὴ τοῦ λοιποῦ τοιοῦ-- τον μὲν οὐδὲν πώποτε ἔτι ἐπραγματεύσατο. καϑαρὰν δὲ καὶ πρεπόντως ἔχουσαν ἐπειρᾶτο ἑαυτὴν ἐπιδεικνύναι. καὶ ἐμὲ μέντοι ἠρώτα εἴ τι ἔχοιμι συμβουλεῦσαι ὡς Gv τῷ ὄντι καλὴ φαίνοιτο, ἀλλὰ μὴ μόνον δοκοίη. καὶ 10 ἐγὼ μέντοι. ὦ Σώκρατες. ἔφη. συνεβούλευον αὐτῇ μὴ δουλικῶς ἀεὶ καϑῆσϑαι. ἀλλὰ σὺν τοῖς ϑεοῖς πειρᾶ-- σϑαι δεσποτικῶς πρὸς μὲν τὸν ἱστὸν προστᾶσαν ὅ,τι μὲν βέλτιον ἄλλου ἐπίσταιτο ἐπιδιδάξαι, 0,7 δὲ χεῖρον ἐπιμαϑεῖν ἐπισκέψασϑαι δὲ καὶ σιτοποιόν. παραστῆς- ναι δὲ καὶ ἀπομετρούσῃ τῇ ταμίᾳ, περιελϑεῖν δ᾽ ἐπι-- σκοπουμένην καὶ εἰ κατὰ χώραν ἔχει ἡ δεῖ ἕκαστα. ταῦτα γὰρ ἐδόκει μοι ἅμα ἐπιμέλειά εἶναι καὶ περίπατος. ἀγαϑὸν δὲ ἔφην εἶναι γυμνάσιον καὶ τὸ δεῦσαι καὶ 11 μάξαι καὶ ἱμάτια καὶ στρώματα ἀνασεῖσαι καὶ συνϑ εἴ-- ναι. γυμναξομένην δὲ ἔφην οὕτως ἂν καὶ ἐσϑίειν ἥδιον καὶ ὑγιαίνειν μᾶλλον καὶ εὐχροωτέραν φαίνε- σϑαι τῇ ἀληϑείᾳ. καὶ ὄψις δὲ ὁπόταν ἀνταγωνίζη-- 19 ται διακόνῳ. καϑαρωτέρα οὖσα πρεπόντως τε μᾶλλον

40 OECONOMICI CAP. X. XI.

ἠμφιεσμένη κινητικὸν γίγνεται ἄλλως τε καὶ ὁπόταν TO ἑκοῦσαν χαρίξεσϑαν προσῇ ἀντὶ τοῦ ἀναγκαζομένην

18 ὑπηρετεῖν. αἵ δ᾽ ἀεὶ καϑήμεναι σεμνῶς πρὸς τὰς κε- χοσμημένας καὶ ἐξαπατώσας κρίνεσϑαι παρέχουσιν ἑαυτάς. καὶ νῦν, ἔφη, ὦ Σώκρατες. οὕτως εὖ ἴσϑι ἡ γυνή μου κατεσκευασμένη βιοτεύει ὥσπερ ἐγὼ ἐδέδα- όκον αὐτὴν καὶ ὥσπερ νῦν Go, λέγω.

ΧΙ. ἘἘντεῦϑεν δ᾽ ἐγὼ εἶπον, 4A Ἰσχόμαχε. τὰ μὲν δὴ περὶ τῶν τῆς γυναικὸς ἔργων ἱκανῶς μοι δοκῶ ἀκηκοέ- ναι τὴν πρώτην, καὶ ἄξιά γε πάνυ ἐπαίνου ἀμφοτέρων ὑμῶν. τὰ δ᾽ αὖ σὰ ἔργα, ἔφην ἐγώ, ἤδη μοι λέγε, ἷ ἵνα σύ τε ἐφ᾽ οἷς εὐδοκιμεῖς διηγησάμενος ἡσϑῆς, κἀγὼ τὰ τοῦ καλοῦ κἀγαϑοῦ ἀνδρὸς € &Qya τελέως διακούσας καὶ

9 καταμαϑῶν, ἣν δύνωμαι, πολλήν ὅσοι χάριν εἰδῶ. ᾿“λλὰ νὴ At, ἔφη ὁ Ἰσχόμαχος. καὶ πάνυ ἡδέως σοι, ὦ Σώ- κρατες, διηγήσομαι ἃ ἐγὼ ποιῶν διατελῶ, ἵνα καὶ με-- ταρρυϑμίσῃς με. ἐάν τί σοι δοκῶ μὴ καλῶς ποιεῖν.

8/444 ἐγὼ μὲν δή, ἔφην. πῶς ἂν δικαίως μεταρρυϑμέ- ecu, ἄνδρα ἀπειργασμένον καλόν vs κάγαϑόν, καὶ ταῦτα ὧν ἀνὴρ ὃς ἀδολεσχεῖν τε δοκῶ καὶ ἀερομετρεῖν καὶ τὸ πάντων δὴ ἀνοητότατον δοκοῦν εἶναι ἔγκλημα

4 πένης καλοῦμαι. καὶ πάνυ μεντἄν, c Ἰσχόμαχε; ἣν ἐν πολλῇ ἀϑυμίᾳ τῷ ἐπικλήματι τούτῳ. εἰ μὴ πρῴην ἀπαντήσας τῷ Νικίου τοῦ ἐπηλύτου ἵππῳ εἶδον πολ- λοὺς ἀκολουϑοῦντας αὐτῷ ϑεατάς, πολὺν δὲ λόγον ἐχόντων τινῶν περὶ αὐτοῦ ἤκουον " καὶ δῆτα ἠρόμην προσελθὼν τὸν ἱπποκόμον εἰ πολλὰ εἴη χρήματα τῷ

δἵππῳ. ὁ δὲ προσβλέψας us ὡς οὐδὲ ὑγιαίνοντα τῷ ἐρωτήματι εἶπε, Πῶς δ᾽ ἂν ἵππῳ χρήματα γένοιτο: οὕτω δὴ ἐγὼ ἀνέκυψα ἀκούσας ὅτι ἐστὶν ἄρα ϑεμιτὸν και πένητι ἵππῳ ἀγαϑῷ γενέσϑαι, εἰ τὴν ψυχὴν φύσει

OECONOMICI CAP, XI. 41

ἀγαϑὴν ἔχοι. ὡς ovv ϑεμιτὸν [0v] καὶ ἐμοὶ ἀγαϑῷ &v- 6 δρὶ γενέσϑαι διηγοῦ τελέως τὰ σὰ ἔργα, ἵνα ὅ,τι ἂν δύ- νῶμαι ἀκούων καταμαϑεῖν πειρῶμαι καὶ ἐγώ σε ἀπο τῆς αὔριον ἡμέρας ἀρξάμενος μιμεῖσϑαι. καὶ γὰρ ἀγαϑή ἐστιν. ἔφην ἐγώ, ἡμέρα ὡς ἀρετῆς ἄρχεσϑαι. Σὺ μὲν παίζεις. ἔφη ὁ Ἰσχόμαχος, à Σώκρατες, ἐγὼ δ᾽ 7 ὅμως σοι διηγήσομαι ἃ ἐγὼ ὅσον δύναμαι πειρῶμαι ἐπιτηδεύων διαπερᾶν τὸν βίον. ἐπεὶ γὰρ καταμεμα- 8 ϑηκέναι δοκῶ ὅτι οἵ ϑεοὶ τοῖς ἀνθρώποις ἄνευ μὲν τοῦ γιψνώσκειν τε ἃ δεῖ ποιεῖν καὶ ἐπιμελεῖσϑαι ὅπως ταῦ-- τα περαίνηται οὐ ϑεμιτὸν ἐποίησαν εὖ πράττειν. φρο- νίμοις δ᾽ οὖσι καὶ ἐπιμελέσι τοῖς μὲν διδόασιν εὐδαι-- μονεῖν. τοῖς δ᾽ οὔ, οὕτω δὴ ἐγὼ ἄρχομαι, μὲν τοὺς ϑεοὺς ϑεραπεύων, πειρῶμαι δὲ ποιεῖν ὡς ἂν ϑέμις ῇ μοι εὐχομένῳ καὶ ὑγιείας τυγχάνειν καὶ δώμης σώμα-- τος καὶ τιμῆς ἐν πόλει καὶ εὐνοίας ἐν φίλοις καὶ ἐν πο-- λέμῳ καλῆς σωτηρίας καὶ πλούτου καλῶς αὐξομένου. καὶ ἐγὼ ἀκούσας ταῦτα, Μέλει γὰρ δή σοι, ὦ Ἰσχόμαχε. 9 ὅπως πλουτῇς καὶ πολλὰ χρήματα ἔχων πολλὰ ἔχῃς πράγματα τούτων ἐπιμελόμενος; Καὶ πάνυ γ᾽, ἔφη ὁ Ἰσχόμαχος. μέλει μοι τούτων ὧν ἐρωτᾷς" ἡδὺ γάρ μοι δοκεῖ, ὦ Σώκρατες. καὶ ϑεοὺς μεγαλείως τιμᾶν καὶ φί- λους, ἦν τινος δέωνται. ἐπωφελεῖν καὶ τὴν πόλιν μη-- δὲν κατ᾽ ἐμὲ χρήμασιν ἀκόσμητον εἶναι. Καὶ γὰρ καλά, 10 ἔφην ἐγώ. ὦ Ἰσχόμαχε. ἐστὶν ἃ σὺ λέγεις, καὶ δυνατοῦ γε ἰσχυρῶς ἀνδρός" πῶς γὰρ οὔ; ὅτε πολλοὶ μὲν εἰσὶν ἄνϑρωποι ot οὐ δύνανται ξῆν ἄνευ τοῦ ἄλλων δεῖσϑαι, πολλοὶ δ᾽ ἀγαπῶσιν ἣν δύνωνται τὰ ἑαυτοῖς ἀρκοῦντα πορίζεσϑαι. οἵ δὲ δὴ δυνάμενοι μὴ μόνον τὸν ἑαυτῶν οἶκον διοικεῖν, ἀλλὰ καὶ περιποιεῖν ὥστε καὶ τὴν πόλιν χοσμεῖν καὶ τοὺς φίλους ἐπικουφίξειν, πῶς τούτους

42 OECONOMICI CAP, XI.

οὐχὶ βαϑεῖς vs καὶ ἐρρωμένους ἄνδρας χρὴ vouícoss 11 ἀλλὰ γὰρ ἐπαινεῖν μέν, ἔφην ἐγώ, τοὺς τοιούτους πολ- Aol δυνάμεϑα- σὺ δέ μοι λέξον. à Ἰσχόμαχε, ἀφ᾽ ὧν- περ ἤρξω, πῶς ὑγιείας ἐπιμελεῖ, πῶς τῆς τοῦ σώματος ῥώμης; πῶς ϑέμις εἶναί σοι καὶ ἐκ πολέμου καλῶς σώ- ξεσϑαι; τῆς δὲ χρηματίσεως καὶ μετὰ ταῦτα, ἔφην ἐγώ, 12 ἀρκέσει ἀκούειν. ᾽4λλ᾽ ἔστι μέν, ἔφη ὁ Ἰσχόμαχος, ὥς γε ἐμοὶ dig ὠ Σώκρατες, ἀκόλουϑα ταῦτα πάντα ἀλ- λήλων. ἐπεὶ γὰρ ἐσϑίειν τις τὰ ἱκανὰ ἔχοι, ἐκπονοῦντι μὲν ὀρϑῶς μᾶλλον δοκεῖ μοι ἡ ὑγίεια παραμένειν. &x- πονοῦντι δὲ μᾶλλον ἡ ῥώμη προσγίγνεσϑαι, ἀσκοῦντι δὲ τὰ τοῦ πολέμου κάλλιον σώξεσϑαι, ὀρϑῶς δὲ ἐπιμε-- λομένῳ καὶ μὴ καταμαλακιξομένῳ μᾶλλον εἰκὸς τὸν 13 οἶκον αὔξεσϑαι. AAA μέχρι μὲν τούτου ἕπομαι, ἔφην ἐγώ. ὦ Ἰσχόμαχε. ὅτι ἐκπονοῦντα φὴς καὶ ἐπιμελόμε-- νον καὶ ἀσκοῦντα ἄνϑρωπον μᾶλλον τυγχάνειν τῶν &yo/9 Gv , ὁποίῳ δὲ πόνῳ χρῇ πρὸς τὴν εὐεξίαν καὶ óo- μην καὶ ὅπως ἀσκεῖς τὰ τοῦ πολέμου καὶ ὅπως ἐπιμελεῖ τοῦ περιουσίαν ποιεῖν ὡς καὶ φίλους ἐπωφελεῖν καὶ πόλιν ἐπισχύειν, ταῦτα ἂν ἡδέως. ἔφην ἐγώ, πυϑοί- J4uqv. Ἐγὼ τοίνυν, ἔφη 0 Σώκρατες , ὁ Ἰσχόμαχος, ἀνίστασϑαι μὲν ἐξ εὐνῆς εἴϑισμαι ἡνίκ᾽ ἂν ἔτι ἔνδον καταλαμβάνοιμι. εἴ τινα δεόμενος ἰδεῖν τυγχάνοιμι. κἂν “μέν τι κατὰ πόλιν δέῃ πράττειν. ταῦτα πραγμα- 15 τευόμενος περιπάτῳ τούτῳ χρῶμαι: ἦν δὲ μηδὲν & ἀνα-- γκαῖον ῃ κατὰ πόλιν, τὸν μὲν ἵππον ὁ παῖς προάγει εἰς ἀγρόν, ἐγὼ δὲ περιπάτῳ χρῶμαι τῇ εἰς ἀγρὸν ὁδῷ ἴσως ἄμεινον, ὦ Σώκρατες, ἢ εἰ ἐν τῷ ξυστῷ περιπατοίην. 16 ἐπειδὰν δὲ ἔλϑω εἰς ἀγρόν, ἦν vé μοι φυτεύοντες vvy- χάνωῶσιν ἦν τε νειοποιοῦντες ἤν τὲ σπείροντες ἤν τε καρπὸν προσκομίζοντες, ταῦτα ἐπισκεψάμενος ὅπως

OECONOMICI CAP. XI. 48

ἕκαστα γίγνεται. μεταρρυϑμίζω, ἐὰν ἔχω τι βέλτιον τοῦ παρόντος. μετὰ δὲ ταῦτα ὡς τὰ πολλὰ ἀναβὰς 17 ἐπὶ τὸν ἵππον ἱππασάμην ἱππασίαν ὡς ἂν ἐγὼ δύνω- μαι ὁμοιοτάτην ταῖς ἐν τῷ πολέμῳ ἀναγκαίαις ἵππα- σίαις, οὔτε πλαγίου οὔτε κατάντους οὔτε τάφρου OUTE ὀχετοῦ ἀπεχόμενος, ὡς μέντοι δυνατὸν ταῦτα ποιοῦντα ἐπιμέλομαι μὴ ἀποχωλεῦσαι τὸν ἵππον. ἐπειδὰν δὲ 18 ταῦτα γένηται, ὁ παῖς ἐξαλίσας τὸν ἵππον οἴκαδε ἀπά-- ψει, ἅμα φέρων ἀπὸ τοῦ χώρου ἦν τι δεώμεϑα εἰς ἄστυ. ἐγὼ δὲ τὰ μὲν βάδην τὰ δὲ ἀποδραμὼν οἴκαδε ἀπε-- στλεγγισάμην. εἶτα δὲ ἀριστῶ, ὦ Σώκρατες, ὅσα μήτε κενὸς μήτε ἄγαν πλήρης διημερεύειν. Νὴ τὴν Ἥραν. 19 ἔφην ἐγώ, ὦ Ἰσχόμαχε, ἀρεσκόντως γέ μοι ταῦτα ποιεῖς. τὸ γὰρ ἐν τῷ αὐτῷ χρόνῳ συνεσκευασμένοις χρῆσϑαι toig τε πρὸς τὴν ὑγίειαν καὶ τοῖς πρὸς τὴν ῥώμην πα- ρασκευάσμασι καὶ τοῖς εἰς τὸν πόλεμον ἀσκήμασι καὶ ταῖς τοῦ πλούτου ἐπιμελείαις, ταῦτα πάντα ἀγκαστά μοι δοκεῖ εἶναι. καὶ γὰρ ὅτι ὀρθῶς ἑκάστου τούτων ἔπε- 20 μελεῖ ἵκανὰ τεκμήρια παρέχει" ὑγιαίνοντα τε γὰρ καὶ ἐρρωμένον ὡς ἐπὶ τὸ πολὺ σὺν τοῖς ϑεοῖς σε ὁρῶμεν καὶ ἐν τοῖς ἱππικωτάτοις τε καὶ πλουσιωτάτοις λεγόμε-- vov 6s ἐπιστάμεϑα. Ταῦτα τοίνυν ἐγὼ ποιῶν. ἔφη, 21] ὦ Σώκρατες. ὑπὸ πολλῶν πάνυ συκοφαντοῦμαι, σὺ δ᾽ ἴσως ὥου μὲ ἐρεῖν ὡς ὑπὸ πολλῶν καλὸς κἀγαϑὸς κέκλημαι. ᾿᾽4λλὰ καὶ ἔμελλον δὲ ἐγώ, ἔφην, à Ἰσχό-- 22 μᾶχε. τοῦτο ἐρήσεσϑαι εἴτινα καὶ τούτου ἐπιμέλειαν ποιεῖ ὅπως δύνῃ λόγον διδόναι καὶ λαμβάνειν, ἦν τινί ποτὲ δέῃ. Οὐ γὰρ δοκῶ σοι, ἔφη. ὦ Σώκρατες. αὐτὰ ταῦτα διατελεῖν μελετῶν. ἀπολογεῖσϑαι μὲν ὅτι οὐδένα ἀδικῶ, εὖ δὲ ποιῶ πολλοὺς ὅσον ἂν δύνωμαι, κατηγο- .Qeiv δὲ οὐ δοκῶ σοι μελετᾶν ἀνθρώπων, ἀδικοῦντας

E OECONOMICI CAP. XI. ΧΗ.

μὲν καὶ ἰδία πολλοὺς καὶ τὴν πόλιν καταμανϑάνων τι-

93 vg, εὖ δὲ ποιοῦντας οὐδένα; AM εἰ καὶ ἑρμηνεύειν τοιαῦτα μελετᾷς, τοῦτό pot, ἔφην ἐγώ, ἔτι, ὦ Ἰσχόμαχε, δήλωσον. Οὐδὲν μὲν οὖν, ὦ Σώκρατες, παύομαι, ἔφη. λέγειν μελετῶν. ἢ γὰρ κατηγοροῦντος τινος τῶν οἶκε-- τῶν ἢ ἀπολογουμένου ἀκούσας ἐλέγχειν πειρῶμαι ἢ μέμφομαίέ τινα πρὸς τοὺς φίλους ἢ ἐπαινῶ ἢ διαλλάττω τινὰς τῶν ἐπιτηδείων. πειρώμενος διδάσκειν ὡς συμ-

94 φέρει αὐτοῖς φίλους εἶναι μᾶλλον ἢ πολεμίους. ἐπιτι- μῶμέν τινι στρατηγῷ συμπαρόντες. ἢ ἀπολογούμεϑα ὑπέρ του. εἴ τις ἀδίκως αἰτίαν ἔχει. ἢ κατηγοροῦμεν πρὸς ἀλλήλους. εἴ τις ἀδίκως τιμᾶται. πολλάκις δὲ καὶ βουλευόμενοι ἃ μὲν ἂν ἐπιϑυμῶμεν πράττειν, ταῦτα ἐπαινοῦμεν. ἃ δ᾽ ἂν μὴ βουλώμεϑα πράττειν. ταῦτα

25 μεμφόμεϑα. ἤδη δ᾽, ἔφη. ὦ Σώκρατες, καὶ διειλημμέ-- vog πολλάκις ἐκρίϑην ὅ,τι χρὴ παϑεῖν ἡ ἀποτῖσαι. Ὑπὸ τοῦ, ἔφην ἐγώ, ὦ Ἰσχόμαχε; ἐμὲ γὰρ δὴ τοῦτο ἐλάνϑα- νεν. Ὑπὸ τῆς γυναικός, ἔφη. Καὶ πῶς δή, ἔφην ἐγώ, ἀγωνίζξει: Ὅταν μὲν ἀληϑῆ λέγειν συμφέρῃ, πάνυ ἐπι- ξυροῦ" ὅταν δὲ ψευδῆ, τὸν ἥττω λόγον. ὦ Σώκρατες, οὐ μὰ τὸν 40 οὐ δύναμαι κρείττω ποιεῖν. καὶ ἐγὼ εἶπον. Ἴσως γάρ, à Ἰσχόμαχε, τὸ ψεῦδος οὐ δύνασαι

.. ἀληϑὲς ποιεῖν.

ΧΙ. ᾿4λλὰ γάρ, ἔφην ἐγώ, μή σε κατακωλύω,, ὦ Ἰσχό-- ue, ἀπιέναι ἤδη βουλόμενον; Μὰ Zt, ἔφη, ὦ Σώ- κρατες" ἐπεὶ οὐκ ἂν ἀπέλϑοιμι πρὶν παντάπασιν ἡ

2 ἀγορὰ λυϑῇ. Νὴ At, ἔφην ἐγώ φυλάττει γὰρ ἰσχυ-- ρῶς μὴ ἀποβάλῃς τὴν ἐπωνυμίαν. τὸ ἀνὴρ καλὸς κά-- γαϑὸς κεκλῆσϑαι. νῦν γὰρ πολλῶν σοι ἴσως ὄντων ἐπιμελείας δεομένων, ἐπεὶ συνέϑου τοῖς ξένοις, ἀναμέ-- v&g αὐτούς. ἵνα μὴ ψεύσῃ. ᾿Δλλά vot, ὦ Σώκρατες,

POPE, - AE deg ον rr ca

LI

| :

OECONOMICI CAP. XII. 45

ἔφη δ᾽ σχόμαχος, οὐδ᾽ ἐκεῖνα μοι ἀμελεῖται ἃ σὺ λέ- yeu ἔχω γὰρ ἐπιτρό πους ἐν τοῖς ἀγροῖς. “Πότερα δέ, 8 ἐγὼ ἔφην. à Ἰσχόμαχε. ὅταν δεηϑῇς ἐπιτρόπου, κατα-- μαϑὼν qv που ἡ ἐπιτροπευτικὸς ἀνήρ, τοῦτον πειρᾷ ὠνεῖσϑαι., ὥσπερ ὅταν τέκτονος δεηϑῇς, καταμαϑὼν εὖ οἷδ᾽ ὅτι ἤν που ἴδῃς τεκτονικόν, τοῦτον πειρᾷ xvá- σϑαι, ἢ αὐτὸς παιδεύεις τοὺς ἐπιτρόπους; Αὐτὸς νὴ 4 Zi, ἔφη. ὦ Σώκρατες. πειρῶμαι παιδεύειν. καὶ γὰρ ὅστις μέλλει ἀρκέσειν ὅταν ἐγὼ ἀπῶ ἀντ᾽ ἐμοῦ ἐπιμε-- AoUusvog, τί αὐτὸν καὶ δεῖ ἄλλο ἐπίστασϑαι ἢ ἅπερ ἐγώ; εἴπερ γὰρ ἱκανός εἰμι τῶν ἔργων προστατεύειν, κἂν ἄλλον δήπου δυναίμην διδάξαι ἅπερ αὐτὸς ἐπίστα-- μαι. Οὐκοῦν εὔνοιαν πρῶτον. ἔφην ἐγώ, δεήσει αὐ-- 8 τὸν ἔχειν σοὶ καὶ τοῖς σοῖς, εἰ μέλλ ει ἀρκέσειν ἀντὶ σοῦ παρών. ἄνευ γὰρ εὐνοίας τί ὄφελος καὶ ὁποίας τινὸς οὖν ἐπιτρόπου ἐπιστήμης γίγνεται; Οὐδὲν μὰ At , ἔφη ὁ Ἰσχόμαχος, ἀλλά τοι τὸ εὐνοεῖν ἐμοὶ καὶ τοῖς ἐμοῖς ἐγὼ πρῶτον πειρῶμαι παιδεύειν. Καὶ πῶς, ἐγὼ ἔφην, 6 πρὸς τῶν ϑεῶν εὔνοιαν ἔχειν σοὶ καὶ τοῖς σοῖς διδά-- σκεις ὅντινα ἂν βούλῃ; Εὐεργετῶν νὴ Zt , ἔφη ὁ Ἰσχό-- μᾶχος. ὅταν τινὸς ἀγαϑοῦ οἵ ϑεοὶ ἀφϑονίαν διδῶσυν ἡμῖν. Τοῦτο οὖν λέγεις. ἔφην ἐγώ, ὅτι οἵ ἀπολαύον-- 7 τες τῶν σῶν ἀγαϑῶὼν εὐνοί σοι γίγνονται καὶ ἀγαϑόν τί σε βούλονται πράττειν; Τοῦτο γὰρ ὄργανον, ὦ Σώ-- κρατες, εὐνοίας ἄριστον ὁρῶ ὄν. Ἣν δὲ δὴ εὔνους σοι ὃ γένηται. ἔφην. ὦ Ἰσχόμαχε. v) τούτου ἕνεκα ἱκανὸς ἔσται ἐπιτροπεύειν; οὐχ ὁρᾶς ὅτι καὶ ἑαυτοῖς εὖνοι πάντες ὄντες ὡς εἰπεῖν ἄνϑρωποι. πολλοὶ αὐτῶν εἰσὶν οἵ οὐκ ἐθέλουσιν ἐπιμελεῖσϑαι ὅπως αὐτοῖς ἔσται ταῦτα ἃ βούλονται εἶναί σφισι τὰ ἀγαϑά; AAA ναὶ μὰ Ζέ.9 ἔφη ὁ Ἰσχόμαχος, τοιούτους ὅταν ἐπιτρόπους βούλωμαι

46 OECONOMICI CAP. XII.

10 καϑιστάναι. καὶ ἐπιμελεῖσθαι διδάσκω. Πῶς. ἔφην ἐγώ. πρὸς τῶν ϑεῶν; τοῦτο γὰρ δὴ ἐγὼ παντάπασιν οὐ διδακτὸν Quqv εἶναι τὸ ἐπιμελῆ ποιῆσαι. Οὐδὲ γάρ ἐστιν, ἔφη. ὦ Σώκρατες, ἐφεξῆς ys οὕτως οἷόν

11τε πάντας διδάξαι ἐπιμελεῖς εἶναι. Ποίους μὲν δή, ἐγὼ ἔφην. οἷόν τε; πάντως μοι σαφῶς τούτους δια- σήμηνον. Πρῶτον μέν, ἔφη, ὦ Σώκρατες, τοὺς οἴνου ἀκρατεῖς οὐκ ἂν δύναιο ἐπιμελεῖς ποιῆσαι" τὸ γὰρ ὠεϑύειν λήϑην ἐμποιεῖ πάντων τῶν πράττειν δεομέ--

19vov. Ol οὖν τούτου ἀκρατεῖς μόνοι, ἐγὼ ἔφην. &àv- νατοί εἰσιν ἐπιμελεῖς ἔσεσϑαι ἢ καὶ ἄλλοι τινές; Ναὶ μὰ Δί, ἔφη ὁ Ἰσχόμαχος, καὶ οἵ γε τοῦ ὕπνου" οὔτε γὰρ ἂν αὐτὸς δύναιτο καϑεύδων τὰ δέοντα ποιεῖν οὔτε

18 ἄλλους παρέχεσϑαι. Τί οὖν; ἐγὼ ἔφην, οὗτοι αὖ μόνον ἀδύνατοι ἡμῦν ἔσονται ταύτην τὴν ἐπιμέλειαν διδαχϑῆναι 1) καὶ ἄλλοι τινὲς πρὸς τούτοις; Ἔμοιγέ τοι δοκοῦσιν. ἔφη ὁ Ἰσχόμαχος. καὶ οἵ τῶν ἀφροδισίων δυσέρωτες ἀδύνατοι εἶναι διδαχϑῆναν ἄλλου τινὸς

14 μᾶλλον ἐπιμελεῖσθαι ἢ τούτου οὔτε γὰρ ἐλπίδα οὔτ᾽ ἐπιμέλειαν ἡδίονα ῥάδιον εὑρεῖν τῆς τῶν παιδικῶν ἐπιμελείας, οὐδὲ μὴν ὅταν παρῇ τὸ πρακτέον, τιμω-- ρίαν χαλεπωτέραν εὐπετές ἐστι τοῦ ἀπὸ τῶν ἐρωμένων κωλύεσϑαι. ὑφίέεμαι οὖν καὶ ovg ἂν τοιούτους γνῶ ὄντας μηδ᾽ ἐπιχειρεῖν ἐπιμελητὰς τούτων τινὰς καϑυ-

15 στάναι. Τί δέ, ἔφην ἐγώ, οἵτινες αὖ ἐρωτικῶς ἔχουσι τοῦ κερδαίνειν, ἡ καὶ οὗτοι ἀδύνατοί εἰσιν εἰς ἐπιμέ- λειαν τῶν κατ᾽ ἀγρὸν ἔργων παιδεύεσϑαι; Οὐ μὰ Zt, ἔφη ὁ Ἰσχόμαχος, οὐδαμῶς ye, ἀλλὰ καὶ πάνυ εὐάγω- γοί εἰσιν εἰς τὴν τούτων ἐπιμέλειαν: οὐδὲν γὰρ ἄλλο δεῖ ἢ δεῖξαι μόνον αὐτοῖς ὅτι κερδαλέυν ἐστὶν ἡ ἐπι-

16 μέλεικ. Τοὺς δὲ ἄλλους, ἔφην ἐγώ, εἰ ἐγκρατεῖς τε

ΘΕΘΟΝΟΜΙΟΙ CAP, XII. 47

εἰσιν ὧν σὺ κελεύεις καὶ πρὸς τὸ φιλοκερδεῖς εἶναι με- τρίως ἔχουσιν. πῶς ἐκδιδάσκεις ὧν σὺ βούλει ἐπιμε- λεῖς γίγνεσθαι; ᾿Δ“πλῶς, ἔφη, πάνυ, ὦ Σώκρατες. ὅταν μὲν γὰρ ἐπιμελουμένους ἴδω. καὶ ἐπαινῶ καὶ τιμᾶν πειρῶμαι, αὐτούς. ὅταν δὲ ἀμελοῦντας, λέγειν τε πειρῶμαι: καὶ ποιεῖν ὁποῖα δήξεται αὐτούς. 191,17 ἐγὼ ἔφην. ὦ Ἰσχόμαχε, καὶ τόδε μοι παφατραπόμενος τοῦ λόγου περὶ τῶν παιδευομένων εἰς τὴν ἐπιμέλειαν δήλωσον περὶ τοῦ παιδεύεσϑαι, εἰ οἷόν τέ ἐστιν ἀμελῆ αὐτὸν ὄντα ἄλλους ποιεῖν ἐπιμελεῖς. Οὐ μὰ zt, ἔφη 18 0 Ἰσχόμαχος, οὐδέν γε μᾶλλον ἢ ἄμουσον ὄντα αὐτὸν ἄλλους μουσικοὺς ποιεῖν. χαλεπὸν γὰρ τοῦ διδασκα-- λου πονηρῶς τι ὑποδεικνύοντος καλῶς τοῦτο ποιεῖν μαϑεῖν, καὶ ἀμελεῖν γε ὑποδεικνύοντος τοῦ δεσπότου χαλεπὸν ἐπιμελῆ ϑεράποντα γενέσϑαι. ὡς δὲ συντό-- 19 peg εἰπεῖν. πονηροῦ μὲν δεσπότου οἰκέτας οὐ δοκῶ χρηστοὺς καταμεμαϑηκέναι" χρηστοῦ μέντοι πονη-- ροὺς ἤδη εἶδον, οὐ μέντοι ἀξημίους γε. τὸν δὲ ἐπι-- μελητικοὺς βουλόμενον ποιήσασϑαί τινας καὶ ἐφορα-- τικὸν δεῖ εἶναι τῶν ἔργων καὶ ἐξεταστικὸν καὶ χάριν ϑέλοντα τῶν καλῶς τελουμένων ἀποδιδόναι τῷ αἰτίῳ, καὶ δίκην μὴ ὀκνοῦντα τὴν ἀξίαν ἐπιϑεῖναι τῷ ἀμε-- λοῦντι. καλῶς δέ μοι δοκεῖ ἔχειν, ἔφη ὁ Ἰσχόμαχος, 90 καὶ ἡ τοῦ βαρβάρου λεγομένη ἀπόκρισις, ὅτε βασιλεὺς ἄρα ἵππου ἐπιτυχὼν ἀγαϑοῦ παχῦναι αὐτὸν ὡς τά- χιστα βουλόμενος 1 ἤρετο τῶν δεινῶν τινα ἀμφ᾽ ἵππους δοκούντων εἶναι τί τάχιστα παχύνει ἵππον" τὸν δ᾽ εἰπεῖν λέγεται ὅτι δεσπότου ὀφθαλμός. οὕτω δ᾽, ἔφη;

o “Σώκρατες, καὶ τἄλλα μοι δοκεῖ δεσπότου ὀφϑαλμὸς τὰ καλά τὲ κἀγαϑὰ μάλιστα ἐργάξεσϑαι.

48 OECONOMICI CAP. XII.

XIII. Ὅνταν δὲ παραστήσῃς τινί, ἔφην ἐγώ, τοῦτο καὶ πάνυ ἰσχυρῶς ὅτι δεῖ ἐπιμελεῖσθαι ὧν ἂν σὺ βούλῃ, ἡ ἱκανὸς ἤδη ἔσται ὁ τοιοῦτος ἐπιτροπεύειν, ἤ τι καὶ ἄλλο προσμαϑητέον αὐτῷ ἔσται, εἰ μέλλει ἐπίτροπος

9 ἱκανὸς ἔσεσϑαι; Ναὶ μὰ Zt, ἔφη ὃ Ἰσχόμαχος; ἔτι μέντοι λοιπὸν αὐτῷ ἐστι γνῶναι Ov, τὲ ποιητέον. καὶ ὁπότε καὶ ὅπως, εἰ δὲ μή, Tí a ἐπιτρόπου ἄνευ τούτων ὄφελος ἢ ὑσεθον ὃς ἑπυμελοῦτο μὲν κάμνοντός τινος πρωΐ τε ἰὼν καὶ ὀψέ, ὅ.τι δὲ συμφέρον τῷ

8 κάμνοντι πουεῖν εἴη. τοῦτο μὴ εἰδείη; ᾿Εὰν δὲ δὴ καὶ τὰ ἔργα μάϑῃ ὡς ἔστιν ἐργαστέα, ἔτι τινός, ἔφην ἐγώ, προσδεήσεται, ἢ ἀποτετελεσμένος ἤδη οὗτός Go. ἔσται ἐπίτροπος: AQyew y, ἔφη; οἶμαι δεῖν αὐτὸν μαϑεῖν

ἀτῶν ἐργαζομένων. Ἦ ovv, ἔφην ἐγώ, καὶ σὺ ἄρχειν ἱκανοὺς εἶναι παιδεύεις τοὺς ἐπιτρόπους; Mens. ys δή, ἔφη ὁ Ἰσχόμαχος. Καὶ πῶς δή. ἔφην ἐγώ, πρὸς τῶν ϑεῶν τὸ ἀρχικοὺς εἶναι ἀνθρώπων παιδεύεις; Φαύλως, ἔφη, πάνυ; e Σώκρατες, ὥστε ἔσως ἂν καὶ

5 καταγελάσαις ἀκούων. Οὐ μὲν δὴ ἄξιόν ga í ἔφην ἐγώ, τὸ πρᾶγμα καταγέλωτος, ὦ Ἰσχόμαχε. ὅστις γάρ τοι ἀρχικοὺς ἀνθρώπων δύναται ποιεῖν. δῆλον ὅτι οὗτος καὶ δεσποτικοὺς ἀνθρώπων δύναται διδάσκειν, ὅστις δὲ δεσποτικούς. δύναται ποιεῖν καὶ βασιλικούς. ὥστε οὐ καταγέλωτός μοι δοκεῖ ἄξιος εἶναι ἀλλ᾽ ἐπαί-

6 vov μεγάλου ὁ τοῦτο δυνάμενος ποιεῖν. Οὐκοῦν, ἔφη, ὦ Σώκρατες. τὰ μὲν ἄλλα ξῷα ἐκ δυοῖν τούτοιν τὸ πείϑεσθϑαιν μανϑάνουσιν., ἔκ τὲ τοῦ ὅταν ἀπειϑεῖν ἐπιχειρώσι κολάξεσϑαι, καὶ ἐκ τοῦ ὅταν προϑύμως

yf ὑπηρετῶσιν εὖ πάσχειν. οἵ τε γοῦν πῶλοι μανϑά- νουσιν ὑπαχούειν τοῖς πωλοδάμναις τῷ ὅταν μὲν πείϑωνται τῶν ἡδέων τι αὐτοῖς γίψνεσϑαι, ὅταν δὲ

OECONOMICI CAP. XIII. 40

3 Ἂ , H E 379 [s , ^ ἀπειϑῶσι πράγματα ἔχειν, ἔστ᾽ ἀν ὑπηρετήσωσι κατὰ γνώμην τῷ πωλοδάμνῃ" καὶ τὰ κυνίδια δὲ πολὺ τῶν 8 ἀνθρώπων καὶ τῇ γνώμῃ καὶ τῇ γλώττῃ ὑποδεέστερα ὄντα ὅμως καὶ περιτρέχειν καὶ κυβιστᾶν καὶ ἄλλα πολλὰ μανϑάνει τῷ αὐτῷ τούτῳ τρόπῳ. ὅταν μὲν M , , : e ei e - τῷ γὰρ πείϑηται. λαμβάνει τι ὧν δεῖται. ὅταν δὲ ἀμελῇ, κολάξεται. ἀνθρώπους δ᾽ ἔστι πιϑανωτέρους ποιεῖν 9 καὶ λόγῳ. ἐπιδεικνύοντα ὡς συμφέρει αὐτοῖς πείϑε-- Gt, τοῖς δὲ δούλοις καὶ ἡ δοκοῦσα ϑηριώδης παιδεία εἶναι πάνυ ἐστὶν ἐπαγωγὸς πρὸς τὸ πείϑεσϑαι διδά-- σχευν᾽ τῇ γὰρ γαστρὶ αὐτῶν ἐπὶ ταῖς ἐπιϑυμίαις προσ- χαριξόμενος ἂν πολλὰ ἀνύτοις παρ᾽ αὐτῶν. αἱ δὲ φιλότιμοι τῶν φύσεων καὶ τῷ ἐπαίνῳ παροξύνονται. πεινῶσι γὰρ τοῦ ἐπαίνου οὐχ ἧττον ἔνιαι τῶν φύσεων ἡ ἄλλαι τῶν σίτων τε καὶ ποτῶν. ταῦτά τε ovv, ὅσα-10 περ αὐτὸς ποιῶν οἶμαι πυϑανωτέροις ἀνϑρώποις χρῆ- σϑαι, διδάσκω ovg ἂν ἐπιτρόπους βούλωμαι κατα- στῆσαι καὶ τάδε συλλαμβάνω αὐτοῖς ἱμάτιά τε γὰρ ἃ δεῖ παρέχειν ἐμὲ τοῖς ἐργαστῆρσι καὶ ὑποδήματα οὐχ et , - 3 ' M ' , M N ὁμοία πᾶντα ποιῶ, ἄλλα ve μὲν χείρω. vo δὲ βελτίω, ἵνα ἡ τὸν κρείττω τοῖς βελτίοσι τιμᾶν. τῷ δὲ χείρονι MEC , , , E : 5 7, τὰ ἥττω διδόναι. πάνυ γάρ μοι δοκεῖ, ἔφη. ὦ Σώ- 11 κρατες, ἀϑυμία ἐγγίγνεσϑαι τοῖς ἀγαϑοῖς, ὅταν ὁρῶ ρατες, μέα ἐγγίγνεσϑαι τοῖς ἀγαϑοῖς, ὅταν ὁρῶσι ' MI , ? ^ - τὰ μὲν ἔργα δι΄ αὐτῶν καταπραττόμενα, τῶν δὲ ὁμοίων τυγχάνοντας ἑαυτοῖς τοὺς μήτε πονεῖν μήτε κινδυ-- , 6, e , 35. UN 3 3:685. 05 νεξυειν ἐϑέλοντας, ὁταν δέῃ. αὕὉτὸος τὲ OUV οὐδ΄ ὁπως 12 3 ^ 7] ^ ^ , τι ovv τῶν ἴσων ἀξιῶ τοὺς ἀμείνους vol; κακίοσι τυγχάνειν. τοὺς τε ἐπιτρόπους, ὅταν μὲν ἴδω δια- , ^ , , "Ὁ δεδωκότας τοῖς πλείστου ἀξίοις τὰ κράτιστα, ἐπαινῶ, Ἃ LT Ἃ , , , ἣν δὲ ἴδω ἡ κολακεύμασί τινα προτιμώμενον ἢ καὶ » ? F1 , - ἄλλῃ τινὶ ἀνωφελεῖ χάριτι, ovx ἀμελῶ ἀλλ᾽ ἐπιπλήττω Xenoph. scr. min. 4

δ0 OECONOMICI CAP. XIII. XIV.

καὶ πειρῶμαι διδάσκειν, ὦ Σώκρατες, ὅτι οὐδ᾽ αὑτῷ σύμφορα ταῦτα ποιεῖ.

XIV. Ὅταν δέ, ὦ Ἰσχόμαχε; ἔφην ἐγώ, καὶ ἄρχειν ἤδη ἵχκανός σοι γένηται ὥστε πευιϑομένους παρέχεσθαι, 3i ἀποτετελεσμένον τοῦτον ἡγεῖ ἐπίτροπον. ἢ ἔτι τυνὸς

2 προσδεῖται ὁ ταῦτα ἔχων ἃ σὺ εἴρηκας; Ναὶ μὰ Zi, ἔφη ὁ Ἰσχόμαχος. τοῦ τε ἀπέχεσϑαι τῶν δεσποσύνων καὶ μὴ κλέπτειν. εἰ γὰρ ὁ τοὺς καρποὺς μεταχειριξό-- ἱξνος τολμῴη ἀφανίζειν ὥστε μὴ λείπειν λυσιτελοῦν-- τας τοῖς ἔργοις, τί ἂν ὄφελος eli τὸ διὰ τῆς τούτου

ὃ ἐπιμελείας γεωργεῖν; Ἦ καὶ ταύτην οὖν, ἔφην ἐγώ, τὴν δικαιοσύνην σὺ ὑποδύει διδάσκειν; Καὶ πάνυ, ἔφη ὁ ἸΙσχόμαχος" οὐ μέντοι γε πάντας ἐξ ἑτοίμου εὑ-

4 ρίσκω ὑπακούοντας τῆς διδασκαλίας ταύτης. καίτοι τὰ μὲν καὶ ἐκ τῶν ΖΙράκοντος νόμων, τὰ δὲ καὶ ἐκ τῶν Σόλωνος πειρῶμαι. ἔφη. λαμβάνων ἐμβιβάξευν εἰς τὴν δικαιοσύνην τοὺς οἰκέτας. δοκοῦσι γάρ uou ἔφη. καὶ οὗτοι οἵ ἄνδρες ϑεῖναι πολλοὺς τῶν νόμων ἐπὶ

5 δικαιοσύνης τῆς τοιαύτης διδασκαλέᾳ. γέγραπται γὰρ ξημιοῦσϑαι ἐπὶ τοῖς κλέμμασι. καὶ δεδέσϑαι, ἦν τις ἁλῷ ποιῶν, καὶ ϑανατοῦσϑαι τοὺς ἐγχειροῦντας. δῆ-- λον οὖν, ἔφη. ὅτι ἔγραφον αὐτὰ βουλόμενον ἀλυσι--

᾿θτελῆ ποιῆσαι τοῖς ἀδίκοις τὴν αἰσχροκέρδειαν. ἐγὼ οὖν, ἔφη, καὶ τούτων [προσφέρων] ἔνια καὶ ἄλλα τῶν βασιλικῶν νόμων προσφερόμενος πειρῶμαι δικαίους περὶ τὰ διαχειριξόμενα ἀπεργάξεσϑαι τοὺς οἰκέτας.

1 ἐκεῖνοι μὲν γὰρ οἵ νόμοι ξημίαι μόνον εἰσὶ τοῖς ἁμαρ-- τάνουσιν. ot δὲ βασιλικοὶ νόμον οὐ μόνον ξημιοῦσι τοὺς ἀδικοῦντας. ἀλλὰ καὶ ὠφελοῦσι τοὺς δικαίους" ὥστε ὁρῶντες πλουσιωτέρους γιγνομένους τοὺς δι- κακίους τῶν ἀδίκων πολλοὶ καὶ φιλοκερδεῖς ὄντες εὖ

u——— —————————Á—ÁÉÉÁÉÁÉÁÉÁM—

OECONOMICI CAP. XIV. XV. 51

μάλα ἐπιμένουσι τῷ μὴ ἀδικεῦν. οὕς δ᾽ ἂν αἰσϑάνω- 8 μαι, ἔφη. ὅμως καὶ εὖ πάσχοντας ἔτι ἀδικεῖν πειρω-- μένους, τούτους ὡς ἀνηκέστους πλεονέκτας ὄντας ἤδη καὶ τῆς χρήσεως ἀποπαύω. οὖς δ᾽ ἂν αὖ καταμάϑω9 wr) τῷ πλέον ἔχειν μόνον διὰ τὴν δικαιοσύνην ἐπαιρο--

μένους δικαίους εἶναι. ἀλλὰ καὶ τοῦ ἐπαινεῖσϑαι ἐπι--

ϑυμοῦντας ὑπ᾽ ἐμοῦ. τούτοις ὥσπερ ἐλευϑέροις ἤδη

χρῶμαι, οὐ μόνον πλουτίζων ἀλλὰ καὶ τιμῶν ὡς κα--

λούς τε κἀγαϑούς. τούτῳ γάρ μοι δοκεῖ, ἔφη, ὦ Σώ- 10 κρατες, διαφέρειν ἀνὴρ φιλότιμος ἀνδρὸς φιλοκερ-- δοῦς. τῷ ἐϑέλειν ἐπαίνου καὶ τιμῆς ἕνεκα καὶ πονεῖν

e" - Ἁ , ^ - ET , » ὅπου δεῖ καὶ κινδυνεύειν καὶ αἰσχρῶν κερδῶν απέ-

χεσϑαι. ᾿Αλλὰ μέντοι ἐπειδάν ys ἐμποιήσῃς τινὶ τὸ (jovAs- XV. σϑαί σοι εἶναι τἀγαϑά, ἐμποιήσῃς δὲ τῷ αὐτῷ τούτῳ

ἐπιμελεῖσϑαι ὅπως ταῦτά σοι ἐπιτελῆται. ἔτι δὲ πρὸς

τούτοις ἐπιστήμην κτήσῃ αὐτῷ, ὡς ἂν ποιούμενα ἕκαστα τῶν ἔργων ὠφελιμώτερα γίγνοιτο, πρὸς δὲ τούτοις ἄρχειν ἱκανὸν αὐτὸν ποιήσῃς, ἐπὶ δὲ τούτοις

» Ω , Ss - - e A , , e πᾶσιν ἡδηταί σοι τὰ ἐκ τῆς γῆς ὡραῖα ἀποδεικνύων OTL

πλεῖστα ὥσπερ σὺ σαυτῷ, οὐκέτι ἐρήσομαν περὶ τού- τοῦ εἰ ἔτι τινὸς ὁ τοιοῦτος προσδεῖται" πάνυ γάρ μοι δοκεῖ ἤδη πολλοῦ ἂν ἄξιος εἶναι ἐπίτροπος ὧν τοιοῦ- τος. ἐκεῖνο μέντοι, ἔφην ἐγώ, à Ἰσχόμαχε. μὴ ἀπὸο-- λίπῃς, ὃ ἡμῖν ἀργότατα ἐπιδεδράμηται τοῦ λόγου. Τὸ 32 ^4 (32 , p E. E , ποῖον; ἔφη ὁ Ioyouayog. Ἔλεξας δήπου. ἔφην éya,

ὅτι μέγιστον εἴη μαϑεῖν ὅπως δεῖ ἐξεργάξεσθαι ἕκαστα" εἰ δὲ μή. οὐδὲ τῆς ἐπιμελείας ἔφησϑα ὄφελος οὐδὲν

᾿γίγνεσϑαι, εἰ μή τις ἐπίσταιτο ἃ δεῖ καὶ ὡς δεῖ ποιεῖν. ἐνταῦϑα δὴ εἶπεν ὁ Ἰσχόμαχος, Τὴν τεχνην ue ἤδη, 8

τ n , $^ , - , € Σώκρατες, κελευεις αὐτὴν διδασκειν τῆς γεωργίας; 4 *

52 OECONOMICI CAP. XV,

Ava γὰρ ἴσως, ἔφην ἐγώ, ἤδη ἐστὶν ἡ ποιοῦσα τοὺς μὲν ἐπισταμένους αὐτὴν πλουσίους, τοὺς δὲ μὴ ἐπι- 4 σταμένους πολλὰ πονοῦντας ἀπόρως βιοτεύειν. Νῦν τοίνυν, ἔφη. ὦ Σώκρατες, καὶ τὴν φιλανϑρωπίαν ταύτης τῆς τέχνης ἀκούσει. τὸ γὰρ ὠφελιμωτάτην οὖσαν καὶ ἡδίστην ἐργάξεσϑαι καὶ καλλίστην καὶ προῦ- φιλεστάτην ϑεοῖς τε καὶ ἀνθρώποις ἔτι πρὸς τούτοις καὶ ῥδάστην εἶναι μαϑεῖν πῶς οὐχὶ ysvvaiov ἐστι; γεν- ναῖα δὲ δήπου καλοῦμεν καὶ τῶν ξῴων ὁπόσα καλὰ καὶ μεγάλα καὶ ὠφέλιμα ὄντα πραέα ἐστὶ πρὸς τοὺς ἀν- 5 ϑρώπους. ᾿Αλλὰ ταῦτα μὲν ἐγώ, ἔφην; ὦ Ἰσχόμαχε, ἱκανῶς. δοκῶ aeria psu or t emat ἢ εἶπας, καϑὰ δεῖ δι-- δάσκειν τὸν ἐπίτροπον καὶ γὰρ ἧ ἔφησϑα εὔνουν σοι ποιεῖν αὐτὸν μαϑεῖν δοκῶ, καὶ ἧ ἐπιμελῆ καὶ ἀρχικὸν 6 καὶ δίκαιον. ὃ δὲ εἶπας ὡς δεῖ μαϑεῖν τὸν μέλλοντα ὀρϑῶς γεωργίας ἐπιμελεῖσθαι καὶ ἃ δεῖ ποιεῖν καὶ ὡς δεῖ καὶ ὁπότε ἕκαστα, ταῦτά μοι δοκοῦμεν, ἔφην ἐγώ, 7 ἀργότερόν πὼς ἐπιδεδραμηκέναι τῷ λόγῳ" ὥσπερ εἰ εἴποις ὅτι δεῖ γράμματα ἐπίστασϑαι τὸν μέλλοντα δυ- νήσεσϑαι τὰ ὑπαγορευόμενα γράφειν καὶ τὰ γεγραμ- μένα ἀναγιγνώσκειν. ταῦτα γὰρ ἐγὼ ἀκούσας, ὅτι μὲν δεῖ γράμματα ἐπίστασϑαι ἠκηκχόειν ἄν. τοῦτο δὲ εἰδὼς οὐδέν τι οἶμαι μᾶλλον ἂν ἐπισταίμην γράμματα. δοὕτω δὲ καὶ νῦν ὅτι μὲν δεῖ ἐπίστασϑαι γεωργίαν τὸν μέλλοντα ὀρϑῶς ἐπιμελεῖσϑαι αὐτῆς ῥαδίως πέπεισμαι, τοῦτο μέντοι εἰδὼς οὐδέν τι μάλλον ἐπίσταμαι ὅπως 9 δεῖ γεωργεῖν. ἀλλ᾽ εἴ μοι αὐτίκα μάλα δόξειε γεωρ- γεῖν, ὅμοιος ἄν μοι δοκῶ εἶναι τῷ περιιόντι ἰατρῷ καὶ ἐπισκοποῦντι τοὺς χάμνοντας, εἰδότι δὲ οὐδὲν ὅ,τι συμφέρει τοῖς κάμνουσιν. Vv! οὖν μὴ τοιοῦτος ὦ,

ἔφην ἐγώ, δίδασκέ μὲ αὐτὰ τὰ ἔργα τῆς γεωργίας.

t]

OECONOMICI CAP. XV. XVI. 93

ἀλλὰ μήν, ἔφη, ὦ Σώκρατες, οὐχ ὥσπερ γε τὰς ἄλλας 10 τέχνας κατατριβῆναι δεῖ μανϑάνοντας πρὶν ἄξια τῆς τροφῆς ἐργάξεσϑαι τὸν διδασκόμενον. οὐχ οὕτω καὶ ἡ γεωργία δύσκολός ἐστι μαϑεῖν, ἀλλὰ τὰ μὲν ἰδὼν ἂν ἐργαζομένους. τὰ δὲ ἀκούσας. εὐθὺς ἂν ἐπίσταιο, ὥστε καὶ ἄλλον, εἰ βούλοιο, διδάσκειν. οἴομαι δ᾽,

ἔφη. πάνυ καὶ λεληϑέναι πολλὰ σεαυτὸν ἐπιστάμενον αὐτῆς. καὶ γὰρ δὴ οἵ μὲν ἄλλοι τεχνῖται ἀποκρύπτον-- 11

ταί πὼς τὰ ἐπικαιριώτατα ἧς ἕκαστος ἔχει τέχνης. τῶν δὲ γεωργῶν ὁ κάλλιστα μὲν φυτεύων μάλιστ᾽ ἂν ἥδοιτο, si τις αὐτὸν ϑεῷῶτο, ὁ κάλλιστα δὲ σπείρων ὡσαύτως" ὅ,τι δὲ ἔροιο τῶν καλῶς πεποιημένων, ov- δὲν ὅ,τι ἄν σε ἀποκρύψαιτο ὅπως ἐποίησεν. οὕτω καὶ 12

| à ow T d , » , ^ 9. κῶ τὰ 405, ὦ Σώκρατες, ἔφη. γενναιοτάτους τους αὐτῇ

συνόντας ἡ γεωργία ἔοικε παρέχεσϑαι. ᾿Δ4λλὰ τὸ μὲν 13 προοίμιον, ἔφην ἐγώ, καλὸν καὶ οὐχ οἷον ἀκούσαντα ἀποτρέπεσθαι τοῦ ἐρωτήματος: σὺ δέ. ὅτι εὐπετές ἐστι μαϑεῖν, διὰ τοῦτο πολύ μοι μᾶλλον διέξιϑι αὐτήν. οὐ γὰρ σοὶ αἰσχρὸν τὰ ῥδᾷδια διδάσκειν ἐστίν. ἀλλ᾽ ἐμοὶ πολὺ αἴσχιον μὴ ἐπίστασϑαι ἄλλως τε καὶ εἰ χρή-- σιμα ὄντα τυγχάνει.

Πρῶτον μὲν τοίνυν. ἔφη, ὦ Σώκρατες, τοῦτο ΧΥ͂Ι,

ἐπιδεῖξαι βούλομαί σοι ὡς οὐ χαλεπόν ἐστιν ὃ λέγουσι

] , -» 5 [d , X δ ’ ποικιλώτατον τῆς γεωργίας εἴναι οὗ λογῷ μὲν ἀκριβέ-

Greco αὐτὴν διεξιόντες, ἤκιστα δὲ ἐργαξόμενοι. φασὶ 3

| y&o τὸν μέλλοντα ὀρϑῶς γεωργήσειν τὴν φύσιν xoi-

ναι πρῶτον τῆς γῆς εἰδέναι. Ὀρϑῶς ys, ἔφην ἐγὼ»

ταῦτα λέγοντες. ὁ γὰρ μὴ εἰδὼς ὅ.τι δύναται ἡ γῆ , C] , , D ,

φέρειν. οὐδ᾽ ὅ,τι σπείρειν οἴομαι οὐδ᾽ ὅ,τι φυτεύειν

' - , » » " ,

δεῖ εἰδείη ἄν. Οὐκοῦν. ἔφη ὁ Ἰσχόμαχος. καὶ ἀλλο-- 3

"TOig γῆς τοῦτο ἔστι γνῶναι ὅ,τι τε δύναται φέρειν καὶ

δά ΟΕΟΘΟΝΟΜΙΟΙ CAP. XVI.

Ó,t, μὴ δύναται, ὁρῶντα τοὺς καρποὺς καὶ va δένδρα. ἐπειδὰν μέντοι γνῷ τις, οὐκέτι συμφέρει ϑεομαχεῖν. οὐ γὰρ ἂν ὅτου δέοιτο αὐτὸς τοῦτο σπείρων καὶ φυ- - τεύων μᾶλλον ἂν ἔχοι τὰ ἐπιτήδεια ἢ ὅ,τι ἡ γῆ ἥδοιτο ἀφύουσα καὶ τρέφουσα. ἣν δ᾽ ἄρα δι᾿ ἀργίαν τῶν ἐχόντων αὐτὴν μὴ ἔχῃ τὴν ἑαυτῆς δύναμιν ἐπιδεικνύ- ναι, ἔστι καὶ παρὰ γείτονος τόπου πολλάκις ἀληϑέ- στερα περὶ αὐτῆς γνῶναι ἢ παρὰ γείτονος ἀνθρώπου ὅ πυϑέσϑαι. καὶ χερσεύουσα δὲ ὅμως ἐπιδείκνυσι τὴν αὑτῆς φύσιν" ἡ γὰρ τὰ ἄγρια καλὰ φύουσα δύναται ϑεραπευομένη καὶ τὰ ἥμερα καλὰ ἐκφέρειν. φύσιν μὲν δὴ γῆς οὕτω καὶ of μὴ πάνυ ἔμπειροι γεωργίας | ὃ ὅμως δύνανται διαγιγνώσκειν. ᾿4λλὰ τοῦτο μέν, ἔφην ἐγώ, ὦ Ἰσχόμαχε, ἱκανῶς ἤδη μοι δοκῶ ἀποτεϑαρρη- κέναι ὡς οὐ δεῖ φοβούμενον μὴ οὐ γνῶ τῆς γῆς φύσιν 7 ἀπέχεσϑαι γεωργίας. καὶ γὰρ δή, ἔφην, ἀνεμνήσϑην τὸ τῶν ἁλιέων, ὅτι ϑαλαττουργοὶ ὄντες καὶ οὔτε κα- ταστήσαντες ἐπὶ ϑέαν οὔϑ᾽ ἡσυχῇ βαδίζοντες, ἀλλὰ παρατρέχοντες ἅμα τοὺς ἀγρούς, ὅταν ὁρῶσι τοὺς καρποὺς ἐν τῇ γῇ, ὅμως οὐκ ὀκνοῦσιν ἀποφαίνεσϑαι περὶ τῆς γῆς ὁποία τε ἀγαϑή ἐστι καὶ ὁποία κακή, ἀλλὰ τὴν μὲν ψέγουσι, τὴν δ᾽ ἐπαινοῦσι. καὶ πάνυ τοίνυν τοῖς ἐμπείροις γεωργίας ὁρῶ αὐτοὺς τὰ πλεῖστα κατὰ δταὐτὰ ἀποφαινομένους περὶ τῆς ἀγαϑῆς γῆς. Πόϑεν οὖν βούλει, ἔφη, e Σώκρατες, ἄρξωμαί σε τῆς γεωρ- γίας ὑπομιμνήσκειν ; ; οἶδα γὰρ ὅτι ἐπισταμένῳ σοι ϑπάνυ πολλὰ φράσω ὡς δεῖ γεωργεῖν. Ἐκεῖνό uou. δοκῶ, ἔφην ἐγώ. ὦ Ἰσχόμαχε, πρῶτον ἂν ἡδέως μαν- . ϑάνειν, φιλοσόφου γὰρ μάλιστά ἔστιν ἀνδρός, ὅπως αν ἐγῶ, εἰ βουλοίμην, γῆν ἐργαζόμενος πλείστας xou- — 10 ϑὰς καὶ πλείστους πυροὺς λαμβάνοιμι. Οὐκοῦν τοῦτο

OECONOMICI CAP, XVI. XVII. 55

μὲν οἶσϑα ὅτι τῷ σπόρῳ νεὸν δεῖ ὑπεργαξεσϑαι; Οἶδα 1} γάρ. ἔφην ἐγώ. Εἰ οὖν ἀρχοίμεϑα, ἔφη, ἀροῦν τὴν γῆν χειμῶνος; AAA πηλὸς ἂν εἴη, ἐγὼ ἔφην. ᾿Αλλὰ τοῦ ϑέρους σοι δοκεῖ; ΣΙκληρά, ἔφην ἐγώ, ἡ γὴ ἔσται κινεῖν τῷ ξεύγει. Κινδυνεύει ἔαρος, ἔφη, εἶναι τού-- 12 του τοῦ ἔργου ἀρκτέον. Εἰκὸς γάρ, ἔφην ἐγώ, ἐστι μάλιστα χεῖσϑαι τὴν γῆν MM DEX κινουμένην. Καὶ τὴν πόαν γε ἀναστρεφομένην, ἔφη. ὦ ) Σώκρατες, τη-- νικαῦτα xozQgov μὲν τῇ γῇ ἤδη παρέχειν, καρπὸν δ᾽ οὔπω καταβαλεῖν ὥστε φύεσϑαι. οἶμαι γὰρ δὴ καὶ 18 τοῦτο ἔστι γιγνώσκειν Oti εἰ μέλλει ἀγαϑὴ ἡ νεὸς ἔσε-- σϑαι. ὕλης τε δεῖ καϑαρὰν αὐτὴν εἶναι καὶ ὀπτὴν Ote μάλιστα πρὸς τοῦ ἡλίου Πάνυ γε. ἔφην ἐγώ. καὶ ταῦτα οὕτως ἡγοῦμαι χρῆναι ἔχειν. Ταῦτ᾽ οὖν, ἔφη; 14 σὺ ἄλλως πῶς νομίζεις μᾶλλον ἂν γίγνεσϑαι ἢ εἰ ἐν τῷ ϑέρει ὅτι πλειστάκις μεταβάλοι τις τὴν γῆν; Οἶδα μὲν οὖν, ἔφην, ἀκριβῶς ὃ ὅτι οὐδαμῶς ὁ ἂν μᾶλλον ἡ ῇ μὲν ὕλη ἐπιπολάξοι καὶ αὐαίνοιτο ὑπὸ τοῦ καύματος, ἡ δὲ γῆ ὀπτῷτο ὑπὸ τοῦ ἡλίου, ἢ εἴ τις αὐτὴν ἐν μέσῳ τῷ ϑέρει καὶ ἐν μέσῃ τῇ ἡμέρᾳ κυνοίη τῷ ξεύγει. Εἰ δὲ 16 ἄνϑρωποι σκάπτοντες τὴν νεὸν ποιοῖεν, ἔφη , οὐκ εὔδηλον ὅτι καὶ τούτους δίχα δεῖ ποιεῖν τὴν γῆν καὶ τὴν ὕλην; Καὶ τὴν μέν γε ὕλην, ἔφην ἐγώ, κατα-- βάλλειν. ὡς αὐαίνηται, ἐπιπολῆς, τὴν δὲ γῆν στρέ- φειν, ὡς ἡ ὠμὴ αὐτῆς ὀπτᾶται.

Περὶ μὲν τῆς νεοῦ ὁρᾷς, ἔφη, ὦ Σώκρατες, ὡς XVII ἀμφοτέροις ἡμῖν ταὐτὰ δοκεῖ. ΖΙοκεῖ γὰρ οὖν. ἔφην ἐγώ. Περίγε μέντοι τοῦ σπόρου [ὥρας] ἄλλο τι; ἔφη,

e Σώκρατες, γιψνώσκεις ἢ τὴν ὥραν σπείρειν ἧς πάν-- τὲς μὲν οἵ πρόσϑεν ἄνϑρωποι πεῖραν λαβόντες, πάντες δὲ oi νῦν λαμβάνοντες. ἐγνώκασι κρατίστην εἶναι;

56 OECONOMICI CAP. XVII.

2 ἐπειδὰν γὰρ ὁ μετοπωρινὸς χρόνος ἔλθῃ, πάντες zov οἵ ἄνϑρωποι πρὸς τὸν ϑεὸν ἀποβλέπουσιν, ὁπόιε βρέ- ξας τὴν γῆν. ἀφήσει αὐτοὺς σπείρειν. ᾿Εγνώκασι δέ ? , ἔφην ἐγώ, à Ἰσχόμαχε, καὶ τὸ μὴ ἐν ξηρᾷ σπείρειν ἑκόντες εἶναι πάντες ἄνϑφωποι, δῆλον ὅτι “πολλαῖς ξημίαις παλαίσαντες οἱ πρὶν κελευσϑῆναι ὑπὸ τοῦ

9 ϑεοῦ σπείραντες. Οὐκοῦν ταῦτα μέν, ἔφη o loyó- μαχος, ὁμογνωμονοῦμεν πάντες οὗ ἄνϑρωποι. Ἃ γὰρ ὁ ϑεὸς διδάσκει, ἔφην ἐγώ, οὕτω γίγνεται ὁμονοεῖν" οἷον ἅμα πᾶσι δοκεῖ βέλτιον εἶναι ἐν τῷ χειμῶνι παχέα ἱμάτια φορεῖν, ἣν δύνωνται, καὶ πῦρ κάειν ἅμα πᾶσι

4 δοκεῖ, ἣν ξύλα ἔχωσιν. AAA. ἐν τῷδε, ἔφη ὁ Ioyo- μαχος. πολλοὶ ἤδη διαφέρονται, ὦ Σώκρατες. περὶ τοῦ σπόρου, πότερον ὁ πρώιμος κράτιστος ἡ ὁ μέσος ἢ ὁ ὀψιμώτατος. ᾿᾽4λλ᾽ ὁ ϑεός, ἔφην ἐγώ, οὐ τεταγμέ- νῶς τὸ ἔτος ἄγει, ἀλλὰ τὸ μὲν τῷ προωίμῳ κάλλιστα,

ὃ τὸ δὲ τῷ μέσῳ, τὸ δὲ τῷ ὀψιμωτάτῳ. Σὺ οὖν, ἔφη, ὦ Σώκρατες, πότερον ἡγεῖ κρεῖττον εἷναι ἑνὶ τούτων τῶν σπόρων χρῆσϑαι ἐκλεξάμενον, ἐών τε πολὺ ἐάν τε ὀλίγον σπέρμα σπείρῃ τις. ἢ ἀρξάμενον ἀπὸ τοῦ πρωιμωτάτου μέχρι τοῦ ὀψιμωτάτου σπείρειν; καὶ ἐγὼ

6 εἶπον, "Euoi μέν, à Ioyouaye, δοκεῖ κράτιστον εἶναι παντὸς μετέχειν [vov] σπόρου. πολὺ γὰρ νομίζω κρεῖτ-- τον εἶναι ἀεὶ ἀρκοῦντα σῖτον λαμβάνειν ἢ ποτὲ μὲν πάνυ πολὺν ποτὲ δὲ μηδ᾽ ἱκανόν. Καὶ τοῦτο τοίνυν σύγε, ἔφη, ὦ Σώκρατες, ὁμογνωμονεῖς ἐμοὶ ὁ μαν-- ϑάνων τῷ διδάσκοντι. καὶ ταῦτα πρόσϑεν ἐμοῦ τὴν

γνώμην ἀποφαινόμενος. Τί γάρ, ἔφην ἐγώ. ἐν và ῥίπτειν τὸ σπέρμα ποικίλη τέχνη ἔνεστι; Πάντως, ἔφη; ὦ Σώκρατες. ἐπισκεψώμεϑα καὶ τοῦτο. ὅτι μὲν γὰρ ἐκ τῆς χειρὸς δεῖ ῥίπτεσθαι τὸ σπέρμα καὶ σύ που

OECONOMICI CAP. XVII. 57

οἶσϑα, ἔφη. Καὶ γὰρ ἑόρακα, ἔφην ἐγώ. Ῥίπτευν δέγε, ἔφη, οἵ μὲν ὁμαλῶς δύνανται, οἵ δ᾽ οὔ. Οὐκχ-- υὖν τοῦτο μέν, ἔφην ἐγώ, ἤδη μελέτης δεῖται, ὥσπερ τοῖς κυϑαρισταῖς ἡ χείρ, ὅπως δύνηται ὑπηρετεῖν τῇ γνώμῃ. Πάνυ μὲν οὖν, ἔφη᾽ ἣν δέγε ἢ, ἔφη; ἡγῆβ ἡ μὲν λεπτοτέρα, ἡ δὲ παχυτέρα; Τίτοῦτο, ἐγὼ ἔφην, λέγεις» ἀρά γ8 τὴν μὲν λεπτοτέραν ὅπερ ἀαβιράν σης ραν, τὴν δὲ παχυτέραν ὅπερ ἰσχυροτέραν; Τοῦτ᾽. ἔφη; λέγω, καὶ ἐρωτῶ γέ σε πότερον ἴσον ἂν ἑκατέρᾳ par σπέρμα διδοίης ἢ ποτέρᾳ ἂν πλεῖον. Τῷ μὲν oivo,9 ἔφην, ἔγωγε νομίζω τῷ ἰσχυροτέρῳ “πλεῖον ἐπιχεῖν ὕδωρ, καὶ ἀνθρώπῳ τῷ ἰσχυροτέρῳ πλεῖον βάρος, ἐὰν δέῃ τι φέρειν, ἐπιτιϑέναι, κἀν δέῃ τρέφεσϑαί τινας, τοῖς δυνατωτέροις τρέφειν ἂν τοὺς πλείους προστά-- ξαιμι. εἰ δὲ ἡ ἀσϑενὴς γῆ ἰσχυροτέρα, ἔφην ἐγώ, γώ- γνεται, ijv τις πλείονα καρπὸν αὐτῇ ἐμβάλῃ, ὥσπερ τὰ ὑποξύγια, τοῦτο σύ us δίδασκε. Καὶ ὁ Ἰσχόμαχος 10 γελάσας εἶπεν , ᾿Αλλὰ παίξεις μὲν σύγε: ἔφη. ὦ Σώ- κρατες. εὖ γε μέντοι, ἔφη; ἔσϑι, ἣν μὲν ἐμβαλὼν τὸ σπέρμα τῇ γῇ ἔπειτα ἐν ᾧ πολλὴν ἔχει τροφὴν ἡ γῆ ἀπὸ τοῦ οὐρανοῦ χλόης γενομένης ἀπὸ τοῦ σπέρματος καταστρέψῃς αὐτὸ πάλιν, τοῦτο γίγνεται σῖτος τῇ γῇ; καὶ ὥσπερ ὑπὸ κόπρου ἰσχὺς αὐτῇ ἐγγίγνεται" ἣν μέντοι ἐκτρέφειν ἐᾷς τὴν γῆν διὰ τέλους τὸ σπέρμα εἰς καρπόν, χαλεπὸν τῇ ἀσϑενεῖ γῇ ἐς τέλος πολὺν καρπὸν ἐκφέρειν. καὶ συὶ δὲ ἀσϑενεῖ χαλεπὸν πολλοὺς ἁδροὺς χοίρους ἐκτρέφειν. Ζέγεις σύ. ἔφην ἐγώ, ὦ Ἰσχό-1] ueys, τῇ ἀσϑενεστέρᾳ γῇ μεῖον δεῦν τὸ σπέρμα ἐμβα-- λεῖν; Ναὶ μὰ zt , ἔφη, ὦ Σώκρατες, καὶ GU ys Gvvo- μολογεῖς, λέγων ὅτι νομίζεις τοῖς ἀσϑενεστέροις πᾶσι μείω προστάττειν πράγματα. Τοὺς δὲ δὴ σκαλέας. 12

58 OECONOMICI CAPF. XVIL XVIII.

ἔφην ἐγώ, ὦ Ἰσχόμαχε. τίνος ἕνεκα ἐμβάλλετε vd σίτῳ: Οἶσϑα δήπου, ἔφη, ὅτι ἐν τῷ χειμῶνι πολλὰ ὕδατα γίγνεται. Τί γὰρ οὔκ; ἔφην ἐγώ. Οὐκοῦν δῶμεν τοῦ σίτου καὶ κατακρυφϑηναέτινα ὑπ᾽ αὐτῶν ἰλύος ἐπιχυϑείσης καὶ ψιλωϑὴῆναί τινας ῥίξας ὑπὸ δεύ- ματος. καὶ ὕλη δὲ πολλάκις ὑπὸ τῶν ὑδάτων δήπου συνεξορμᾷ τῷ σίτῳ καὶ παρέχει πνιγμὸν αὐτῷ. Πάντα,

13 ἔφην ἐγώ, εἰκὸς ταῦτα γίγνεσϑαι. Οὐκοῦν δοκεῖ σοι, ἔφη. ἐνταῦϑα ἤδη ἐπικουρίας τινὸς δεῖσϑαι ὁ σῖτος; Πάνυ μὲν οὖν, ἔφην ἐγώ. Τῷ. οὖν κατιλυϑέντι τί ἂν ποιοῦντες δοκοῦσιν ἄν σοι ἐπικουρῆσαι; ᾿Επικουφέ- σαντες, ἔφην ἐγώ, τὴν γῆν. Τί δέ, ἔφη, τῷ ἐψιλω-- μένῳ τὰς ῥίζας ; ᾿ἀντιπροσαμησάμενοι τὴν γῆν ἄν,

14 ἔφην ἐγώ. Τί γάρ, ἔφη, ἣν ὕλη πνίψῃ συνεξορμῶσα τῷ σίτῳ καὶ διαρπάξουσα τοῦ σίτου τὴν τροφὴν ὥσπερ οἵ κηφῆνες διαρπάζουσιν ἄχρηστοι ὄντες τῶν μελιττῶν ἃ ἂν ἐκεῖναι ἐργασάμεναι τροφὴν καταϑῶνται ; 'Ex- κόπτειν ἂν νὴ Ζία δέοι τὴν ὕλην, ἔφην ἐγώ, ὥσπερ

15 τοὺς κηφῆνας ἐκ τῶν σμηνῶν ἀφαιρεῖν. Οὐκοῦν, ἔφη, εἰκότως σοι δοκοῦμεν ἐμβαλεῖν τοὺς σκαλέας; Πάνυ γε. ἀτὰρ ἐνθυμοῦμαι. ἔφην ἐγώ, ὦ Ἰσχόμαχε, οἷόν ἐστι τὸ εὖ τὰς εἰκόνας ἐπάγεσϑαι. πάνυ γὰρ σύ us ἐξώργισας πρὸς τὴν ὕλην τοὺς κηφῆνας εἰπών. πολὺ μᾶλλον ἡ ἢ ὅτε περὶ αὐτῆς vis ὕλης ἔλεγες.

XVIIL ᾿ζτὰρ ovv, ἔφην ἐγώ, ἐκ τούτου ἄρα ϑερίξειν εἰ- κός. δίδασκε οὖν εἴ τι ἔχεις μὲ καὶ εἰς τοῦτο. Ἣν μή ye φανῇς, ἔφη, καὶ εἰς τοῦτο ταὐτὰ ἐμοὶ ἐπιστάμενος. ὅτι μὲν οὖν τέμνειν τὸν σῖτον δεῖ οἶσϑα. Τί δ᾽ οὐ μέλλω; ἔφην ἐγώ. Πότερα ovv τέμνεις. ἔφη, στὰς ἔνϑα πνεῖ ἄνεμος ἢ ἀντίος; Οὐκ ἀντίος, ἔφην, ἔγωγε" χαλεπὸν γὰρ οἶμαι καὶ τοῖς ὄμμασι καὶ ταῖς χερσὶ

atecd

OECONOMICI CAP. XVIII. 59

γίγνεται ἀντίον ἀχύρων καὶ ἀϑέρων ϑερίξειν. Καὶ 32 ἀκροτομοίης δ᾽ ἄν, ἔφη, ἢ παρὰ γῆν τέμνοις; Ἢν μὲν βραχὺς ἢ ὁ κάλαμος τοῦ σίτου, ἔγωγ᾽, ἔφην, κάτω- Sev ἂν τέμνοιμι, ἵνα ἱκανὰ τὰ ἄχυρα μᾶλλον γίγνηται" ἐὰν δὲ ὑψηλὸς ἢ, νομίξω ὀρϑῶς ἂν ποιεῖν μεσοτομῶν, ἵνα μήτε oí ἁλοῶντες μοχϑῶσι περιττὸν πόνον μήτε oí λικμῶντες ὧν οὐδὲν προσδέονται. τὸ δὲ ἐν τῇ γῇ λειφϑὲν ἡγοῦμαι καὶ κατακαυϑὲν συνωφελεῖν ἂν τὴν γῆν καὶ εἰς κόπρον ἐμβληϑὲν τὴν κόπρον συμπληϑύ- νειν. Ὁρᾶς, ἔφη, ὦ Σώκρατες, ὡς ἁλίσκει ἐπ᾽ αὐτο-- 8 φώρῳ καὶ περὶ ϑερισμοῦ εἰδὼς ἅπερ ἐγώ; Κινδυνεύω, ἔφην ἐγώ. καὶ βούλομαί γε σκέψασϑαι εἰ καὶ ἁλοᾶν ἐπίσταμαι. Οὐκοῦν, ἔφη. τοῦτο μὲν οἶσϑα ὅτι ὑπο-- ξυγίῳ ἁλοῶσι τὸν σῖτον. Τί δ᾽ οὐκ, ἔφην ἐγώ, οἶδα; 4 καὶ ὑποξύγιά γε καλούμενα πάντα ὁμοίως. βοῦς, ἡμιό-- νους, ἵππους. Οὐκοῦν, ἔφη, ταῦτα μὲν ἡγεῖ τοσοῦτο μόνον εἰδέναι, πατεῖν τὸν σῖτον ἐλαυνόμενα; Τί γὰρ ἂν ἄλλο, ἔφην ἐγώ, ὑποξύγια εἰδείη; Ὅπως δὲ τὸ δεό-- 5 μξδνον κόψουσι καὶ ὁμαλιεῖται ὁ ἁλοητός, τένι τοῦτο, ὦ Σώκρατες; ἔφη. 41]ῆλον ὅτι, ἔφην ἐγώ, τοῖς ἐπα- λωσταῖς. στρέφοντες γὰρ καὶ ὑπὸ τοὺς πόδας ὑποβάλ-- λοντὲς τὰ ἄτριπτα ἀεὶ δῆλον ὅτι μάλιστα ὁμαλίξοιεν ἂν τὸν ὃδῖνον καὶ τάχιστα ἀϑύτοιεν. Ταῦτα μὲν τοί- vvv, ἔφη, οὐδὲν ἐμοῦ λείπει γιγνώσκων. Οὐκοῦνν76 ἔφην ἐγώ, ὦ Ἰσχόμαχε, ἐκ τούτου δὴ καϑαροῦμεν τὸν σῖτον λικμῶντες. Καὶ λέξον γέ μοι, ὦ Σώκρατες, ἔφη ὁ Ἰσχόμαχος. ἡ οἶσϑα ὅτι ἣν ἐκ τοῦ προσῃνέμου ué- ρους τῆς ἅλω ἄρχῃ; δι᾽ ὅλης τῆς ἅλω οἴσεταί σοι τὰ ἄχυρα; ᾿ἀνάγκη γάρ, ἔφην ἐγώ. Οὐκοῦν εἰκὸς καὶ ἢ ἐπιπίπτειν, ἔφη, αὐτὰ ἐπὶ τὸν σῖτον. Πολὺ γάρ ἐστιν, ἕφην ἐγώ, τὸ ὑπερενεχϑῆναι τὰ ἄχυρα ὑπὲρ τὸν σῖτον

60 OECONOMICI CAP. XVIII. XIX.

εἰς τὸ κενὸν τῆς ἅλω. Ἣν δὲ τις, ἔφη, λικμᾷ ἐκ τοῦ ὑπηνέμου ἀρχόμενος; 4]λον, ἔφην ἐγώ, ὅτι εὐθὺς 8 ἐν τῇ ἀχυροδόκῃ ἔσταν τὰ ἄχυρα. ᾿Επειδὰν δὲ καϑά- θῃς; ἔφη, τὸν σῖτον μέχρι [τοῦ] ἡμέσεος τῆς ἅλω, πότε-- ρον εὐθὺς οὕτω κεχυμένου τοῦ σίτου λικμήσεις τὰ ἄχυρα τὰ λοιπὰ ἡ συνώσας τὸν καϑαρὸν πρὸς τὸν πό- λον ὡς εἰς στενότατον; Συνώσας νὴ 41, ἔφην ἐγώ, τὸν καϑαρὸν σῖτον. ἵν᾿ ὑπερφέρηταί μοι τὰ ἄχυρα εἰς τὸ κενὸν τῆς ἅλω, καὶ μὴ δὶς ταὐτὰ ἄχυρα δέῃ λικμᾶν. οΣὺ μὲν δὴ ἄρα. ἔφη, ὦ Σώκρατες, σῖτόν γε ὡς ἂν τάχιστα καϑαρὸς γένοιτο κἂν ἄλλον δύναιο διδάσκειν. Ταῦτα τοίνυν, ἔφην ἐγώ. ἐλελήϑειν ἐμαυτὸν ἐπιστά- μενος. καὶ πάλαι ἐννοῶ ἄρα εἰ λέληϑα καὶ χρυσοχοεῖν καὶ αὐλεῖν καὶ ξωγραφεῖν ἐπιστάμενος. ἐδίδαξε γὰρ οὔτε ταῦτά με οὐδεὶς οὔτε γεωργεῖν" ὁρῶ δ᾽ ὥσπερ γεωργοῦντας καὶ τὰς ἄλλας τέχνας ἐργαξομένους ἀν-

Ι0ϑοώπους. Οὐκοῦν, ἔφη ὁ Ἰσχόμαχος. &Aeyov ἐγώ σοι πάλαι ὅτι καὶ ταύτῃ εἴη γενναιοτάτη ἡ γεωργικὴ τέχνη ὅτι καὶ ῥάστη ἐστὶ μαϑεῖν. ἴ4γε δή. ἔφην ἐγώ, οἶδα, ὦ Ἰσχόμαχε" τὰ μὲν δὴ ἀμφὶ σπόρον ἐπιστάμε- νος ἄρα ἐλελήϑειν ἐμαυτὸν [ἐπιστάμενος].

XIX. Ἔστιν οὖν, ἔφην ἐγώ, τῆς γεωργικῆς τέχνης καὶ ἡ τῶν δένδρων φυτεία; Ἔστι γὰρ ovv, ἔφη ὁ Ἰσχό-- μαχος. Πῶς ἂν οὖν, ἔφην ἐγώ, τὰ μὲν ἀμφὶ τὸν σπό- gov ἐπισταίμην, τὰ δ᾽ ἀμφὶ τὴν φυτείαν ovx ἐπέστα-

ῶ μαι; Οὐ γὰρ σύ, ἔφη ὁ Ἰσχόμαχος. ἐπίστασαι; Πῶς; ἐγὼ ἔφην, ὅστις μήτ᾽ ἐν ὁποίᾳ τῇ γῇ δεῖ φυτεύειν οἶδα μήτε ὁπόσον βάϑος ὀρύττειν τὸ φυτὸν μήτε ὁπόσον πλάτος μήτε ὁπόσον μῆκος τὸ φυτὸν ἐμβάλλειν μήτε ὅπως ἂν ἐν τῇ γῆ κείμενον τὸ φυτὸν μάλιστ᾽ ἂν βλα-

ὃ στάνοι. Ἴϑι δή, ἔφη ὁ Ἰσχόμαχος, μάνϑανε ὅ,τι μὴ

OECONOMICI CAP. XIX. 61

ἐπίστασαι. βοϑύνους μὲν γὰρ οἵους ὀρύττουσι τοῖς φυτοῖς οἶδ᾽ ὅτι ἑόρακας, ἔφη. Καὶ πολλάκις ἔγωγ᾽, ἔφην. Ἤδη τινὰ οὖν αὐτῶν εἶδες βαϑύτερον τριπό δου; Οὐδὲ μὰ Zl? ἔγωγ᾽, ἔφην, πενθημιποδίου. Τί δὲ τὸ πλάτος ἤδη τινὰ τριπόδου πλέον εἶδες; Οὐδὲ μὰ ZA, ἔφην ἐγώ, διπόδου. "I9v δή, ἔφη, καὶ τόδε ἀπό-- 4 κριναί μοι. ἤδη τινὰ εἶδες τὸ βάϑος ἐλάττονα πο-- διαίου; Οὐδὲ μὰ Zt, ἔφην, ἔγωγε τριημιποδίου. καὶ γὰρ ἐξορύττοιτο ἂν σκαπτόμενα, ἔφην ἐγώ, τὰ qvrá, εἰ λίαν γε οὕτως ἐπιπολῆς πεφυτευμένα εἴη. Οὐκοῦν 5 τοῦτο μέν, ἔφη, ὦ Σώκρατες. ἱκανῶς οἶσϑα ὅτι οὔτε βαϑύτερον πενϑημιποδίου ὀρύττουσιν οὔτε βραχύτε-- Qov τριημιποδίου. ᾿ἀνάγκη γάρ, ἔφην ἐγώ, τοῦτο ὁρᾶσϑαι, οὕτω γε καταφανὲς ὄν. Τί δέ, ἔφη, ξηρο--α τέραν καὶ ὑγροτέραν γῆν γιγνώσκεις ὁρῶν; Ξηρὰ μὲν γοῦν μοι δοκεῖ, ἔφην ἐγώ, εἶναι ἡ περὶ τὸν “υκαβητ- τὸν καὶ ἡ ταύτῃ ὁμοία, ὑγρὰ δὲ ἡ ἐν τῷ Φαληρικῷ ἕλει καὶ ἡ ταύτῃ ὁμοία. Πύτερα οὖν, ἔφη, ἐν τῇ ξηρᾷ ἀν] βαϑὺν ὀρύττοις βόϑρον τῷ φυτῷ ἢ ἐν τῇ ὑγρᾷ; Ἐν τῇ ξηρᾷ νὴ Zt, ἔφην ἐγώ: ἐπεὶ ἔν γε τῇ ὑγρᾷ ὁρύτ- τῶν βαϑύν, ὕδωρ ἂν εὑρίσκοις καὶ οὐκ ἂν δύναιο ἔτι ἐν ὕδατι φυτεύειν. Καλῶς μοι δοκεῖς, ἔφη. λέγειν. οὐκοῦν ἐπειδὰν ὀρωρυγμένοι ὦσιν ot βόϑροι, ὁπηνίκα δεῖ τυιϑέναι ἑκάτερα τὰ φυτὰ ἤδη εἶδες; Μάλιστα, ἔφην ἐγώ. Σὺ οὖν βουλόμενος ὡς τάχιστα φῦναι αὐτὰϑ πότερον ὑποβαλὼν ἂν τῆς γῆς τῆς εἰργασμένης οἴει τὸν βλαστὸν τοῦ κλίματος ϑᾶττον χωρεῖν διὰ τῆς μα-- λακῆς ἢ διὰ τῆς ἀργοῦ εἰς τὸ σκληρόν; Ζἤλον, ἔφην ἐγώ, ὅτι διὰ τῆς εἰργασμένης ϑᾶττον ἂν ἡ διὰ τῆς ἀργοῦ. βλαστάνοι. Οὐκοῦν ὑποβλητέα ἂν εἴη τῷ φυτῷ 9 γῆ. Τί δ᾽ οὐ μέλλει; ἔφην ἐγώ. Πότερα δὲ ὅλον τὸ

62 OECONOMICI CAP. XIX.

κλῆμα ὀρϑὸν τιϑεὶς πρὸς τὸν οὐρανὸν βλέπον ἡγεῖ μᾶλλον ἂν ῥιξοῦσϑαι αὐτὸ ἢ καὶ πλαγιόν τι ὑπὸ τῇ ὑποβεβλημένῃ γῇ ϑείης ἄν, ὥστε κεῖσϑαι ὥσπερ γάμμα 10 ὕπτιον; Οὕτω νὴ Ζ]α" πλείονες γὰρ ἂν οἵ ὀφϑαλμοὶ κατὰ γῆς εἶεν" ἐκ δὲ τῶν ὀφϑαλμῶν καὶ ἄνω ὁρῶ βλα-- στάνοντα τὰ φυτά. καὶ τοὺς κατὰ τῆς γῆς ovv ὀφϑαλ- μοὺς ἡγοῦμαι τὸ αὐτὸ τοῦτο ποιεῖν. πολλῶν δὲ φνομέ- νῶν βλαστῶν κατὰ τῆς γῆς ταχὺ ἂν καὶ ἰσχυρὸν τὸ 11 φυτὸν ἡγοῦμαι βλαστάνειν. Ταὐτὰ τοίνυν. ἔφη, καὶ περὶ τούτων γιγνώσκων ἐμοὶ τυγχάνεις. ἐπαμήσαιο δ᾽ ἂν μόνον, ἔφη, τὴν γῆν, ἢ καὶ σάξαις ἂν εὖ μάλα περὲ τὸ φυτόν; Σαττοιμ᾽ ἄν, ἔφην, νὴ 40 ἐγώ. εἰ [uiv] γὰρ μὴ σεσαγμένον εἴη, ὑπὸ μὲν τοῦ ὕδατος εὖ οἶδ᾽ ὅτι πηλὸς ἂν γίγνοιτο ἡ ἄσακτος γῆ, ὑπὸ δὲ τοῦ ἡλίου ξηρὰ μέχρι βυϑοῦ. ὥστε τὰ φυτὰ κίνδυνος ὑπὸ μὲν τοῦ ὕδατος σήπεσϑαι μὲν δι᾿ ὑγρότητα, αὐαίνεσϑαι ὃξ διὰ ξηρότητα, [ἤγουν χαυνότητα τῆς γῆς] ϑέρμαι- 19 νομένων τῶν ῥιξῶν. Καὶ περὶ ἀμπέλων ἄρα σύγε, ἔφη; φυτείας. ὦ Σώκρατες, τὰ αὐτὰ ἐμοὶ πανταὰ Ln γνώσκων τυγχάνεις. Ἦ καὶ συκῆν, ἔφην ἐγώ, οὕτω δεῖ φυτεύειν; Οἶμαι δ᾽, ἔφη ὁ Ἰσχόμαχος, καὶ τἄλλα ἀκρόδρυα πάντα. τῶν γὰρ ἐν τῇ τῆς ἀμπέλου φυτείᾳ καλῶς ἐχόντων τί ἂν ἀποδοκιμάσαις εἰς τὰς ἄλλας φυ- 13 τείας; Ἐλαίαν δὲ πῶς, fg ἐγώ, φυτεύσομεν, d Ἰσχόμαχε; ᾿Αποπειρᾷ μου καὶ τοῦτο, ἔφη. μάλιστα πάντων ἐπιστάμενος. ὁρᾶς μὲν γὰρ δὴ ὅτι βαϑύτερος ὀρύττεται τῇ ἐλαία βόϑρος" καὶ γὰρ παρὰ τὰς ὁδοὺς μάλιστα ὀρύττεται" ὁρᾶς δ᾽ ὅτι πρέμνα πᾶσι τοῖς φυ-- τευτηρίοις πρόσεστιν ὁρᾷς δ᾽, ἔφη, τῶν φυτῶν πη- λὸν ταῖς κεφαλαῖς πάσαις ἐπικείμενον καὶ πάντων τῶν 14 φυτῶν ἐστεγασμένον τὸ ἄνω. Ὁρῶ, ἔφην ἐγώ. ταῦτα

OECONOMICI CAP. XIX. 63

πάντα. Καὶ ὁρῶν δή, ἔφη, τέ αὐτῶν οὐ γιγνώσκεις: ἢ τὸ ὄστρακον ἀγνοεῖς, ἔφη, ὦ Σώκρατες, πῶς ἂν ἐπὶ τοῦ πηλοῦ ἄνω καταϑείης ; Μὰ τὸν Zt, ἔφην ἐγώ, οὐδὲν ὧν εἶπας, ὦ Ἰσχόμαχε, ἀγνοῶ. ἀλλὰ ELE ἐννοῶ τέ ποτε. ὅτε πάλαι ἤρου μὲ συλλήβδην εἰ ἐπίσταμαν φυτεύειν, οὐκ ἔφην. οὐ γὰρ ἐδόκουν ἔχειν ἂν εἰπεῖν οὐδὲν ἡ δεῖ φυτεύειν" ἐπεὶ δέ με xa ἕν ἕκαστον ἐπε-- χείρησας ἐρωτᾶν, ἀποκρίνομαί σοι, ὡς σὺ φῇς. ἅπερ σὺ γιγνώσκειρ ὁ δεινὸς λεγόμενος γεωργός. .4ρα, 15 ἔφην, ὦ Ἰσχόμαχε, ἡ ἐρώτησις διδασκαλία ἐστίν; ἄρτι γὰρ δή, ἔφην ἐγώ. καταμανθάνω 9 μὲ ἐπηρώτησας ἕκαστα: ἄγων γάρ us δι’ ὧν ἐγὼ ἐπίσταμαι. ὅμοια τούτοις ἐπιδεικνὺς ἃ οὐκ ἐνόμιξον ἐπίστασϑαι ἀναπεί- ϑεις οἶμαι ὡς καὶ ταῦτα ἐπίσταμαι. "Ao ovv, ἔφη 16 ὁ᾽᾿ Ἰσχόμαχος, καὶ περὶ ἀργυρίου ἐρωτῶν ἄν ce, πότε-- ρον καλὸν ἢ ov, δυναίμην ἄν σε πεῖσαι ὡς ἐπίστασαι διαδοκιμάξειν τὰ καλὰ καὶ τὰ κίβδηλα ἀργύρια; καὶ περὶ αὐλητῶν ἂν δυναίμην ἀναπεῖσαι ὡς ἐπίστασαι αὐλεῖν. καὶ περὶ ξωγράφων καὶ περὶ vOv: ἄλλων τῶν τοιούτων; Ἴσως ἄν. ἔφην ἐγώ, ἐπειδὴ καὶ γεωργεῖν ἀνέπεισάς us ὡς ἐπιστήμων εἴην. καίπερ εἰδότα ὅτι οὐδεὶς πώποτε ἐδίδαξέ us ταύτην τὴν τέχνην. | Ovx 17 ἔστι ταῦτ᾽, ἔφη, ὦ Σώκρατες" ἀλλ᾽ ἐγὼ καὶ πάλαι σοι ἔλεγον ὅτι ἡ γεωργία οὕτω φιλάνϑρωπός ἐστι καὶ πραεῖα τέχνη ὥστε καὶ ὁρῶντας καὶ ἀκούοντας ἐπι- στήμονας εὐϑὺς ἑαυτῆς ποιεῖν. πολλὰ δ᾽, ἔφη. καὶ 18 αὐτὴ διδάσκει ὡς ἂν καλλιστά τις αὐτῇ χρῷτο. αὐτίκα ἄμπελος ἀναβαίνουσα μὲν ἐπὶ τὰ δένδρα, ὅταν ἔχῃ τι πλησίον δένδρον, διδάσκει ἱστάναι αὑτήν" περι- πεταννύουσα δὲ τὰ οἴναρα, ὅταν ἔτι αὐτῇ ἁπαλοὶ οἱ βότρυες ὦσι, διδάσκει σκιάξειν τὰ ἡλιούμενα ταύτην

64 OECONOMICI CAP, XIX. XX.

1θτὴν ὥραν ὅταν δὲ καιρὸς ἡ ὑπὸ τοῦ ἡλίου ἤδη γλυ- καίνεσϑαι τὰς σταφυλᾶς. φυλλορροοῦσα διδάσκει ἕαυ-- τὴν ψιλοῦν καὶ πεπαίνειν τὴν ὀπώραν, διὰ πολυφο-- ρίαν δὲ τοὺς μὲν πέπονας δεικνύουσα βότρυς. τοὺς δὲ ἔτι ὠμοτέρους φέρουσα, διδάσκει τρυγᾶν ἑαυτήν, ὥσπερ τὰ σῦκα συκάξουσι, τὸ ὀργῶν ἀεί.

XX. Ἐνταῦϑα δὴ ἐγὼ εἶπον, Πῶς οὖν, € Ἰσχόμαχε, εἰ οὕτω γε καὶ ῥδάδιά ἐστι μαϑεῖν τὰ περὶ τὴν γεωργίαν καὶ πάντες ὁμοίως ἴσασιν ἃ δεῖ ποιεῖν, σὐχὶ καὶ πάντες πράττουσιν ὁμοίως. ἀλλ᾽ οἱ μὲν αὐτῶν ἀφϑόνως τε ζῶσι καὶ περιττὰ ἔχουσιν, οἱ δ᾽ οὐδὲ τὰ ἀναγκαῖα δύ--

2 νανται πορίζεσθαι. ἀλλὰ καὶ προσοφείλουσιν; Ἐγὼ δή σου λέξω, ὦ Σώκρατες, ἔφη ὁ Ἰσχόμαχος. οὐ γὰρ ἡ ἐπιστήμη οὐδ᾽ ἡ ἀνεπιστημοσύνη τῶν γεωργῶν ἐστιν ἡ ποιοῦσα τοὺς μὲν εὐπορεῖν, τοὺς δὲ ἀπόρους εἶναι"

8 οὐδ᾽ ἂν ἀκούσαις, ἔφη, λόγου οὕτω διαϑέοντος ὅτι διέ-- φϑαρταῖι o οἶκος, διότι οὐχ ὁμαλῶς ὁ σπορεὺς ἔσπειρεν, οὐδ᾽ ὅτι οὐκ ὀρϑῶς τοὺς ὄρχους ἐφύτευσεν, οὐδ᾽ ὅτι ἀγνοήσας τις τὴν γῆν φέρουσαν ἀμπέλους ἐν ἀφόρῳ ἐφύτευσεν, οὐδ᾽ ὅτι ἠγνόησέ τις ὅτι ἀγαϑόν ἐστι τῷ σπόρῳ νεὸν προεργάξεσϑαι, οὐδ᾽ ὅτι ἠγνόησέτις ὡς

4 ἀγαϑόν ἐστι τῇ γῇ κόπρον μιγνύναι" ἀλλὰ πολὺ μᾶλ- λον ἔστιν ἀκοῦσαι, ἁνὴρ οὐ λαμβάνει σῖτον ἐκ τοῦ ἀγροῦ: οὐ γὰρ ἐπιμελεῖται ὡς αὐτῷ σπείρηται ἢ ὡς κόπρος γίγνηται. οὐδ᾽ οἶνον ἔχει ἁνήρ᾽ ov γὰρ ém- μελεῖται ὡς φυτεύσῃ ἀμπέλους οὐδὲ αἴ οὖσαι ὅπως q£- ρῶσιν αὐτῷ. οὐδὲ ἔλαιον οὐδὲ σῦκα ἔχει ἁνήρ" οὐ

5 γὰρ ἐπιμελεῖται οὐδὲ ποιεῖ ὅπως ταῦτα ἔχῃ. τοιαῦτ᾽, ἔφη. ἐστίν, ὦ Σώκρατες, ἃ διαφέροντες ἀλλήλων οἵ γεωργοὶ διαφερόντως καὶ πράττουσι πολὺ μᾶλλον ἢ

6 [o£] δοκοῦντες σοφόν τι εὑρηκέναι εἰς τὰ ἔργα. καὶ ot

OECONOMICI CAT. XX. 65

, i - - “᾿ , στρατηγοὶ ἔστιν £v oig τῶν στρατηγικῶν ἔργων ov , , 3 , δ x , [d ^ γνώμῃ διαφέροντες ἀλλήλων οἵ μὲν βελτίονες oi δὲ

, , τ j τι ᾿ χείρονές εἰσιν, ἀλλὰ σαφῶς ἐπιμελείᾳ. ἃ γὰρ καὶ οἵ στρατηγοὶ γιγνώσκουσι πάντες καὶ τῶν ἰδιωτῶν οἵ

^ - - Ll , ᾽ πλεῖστοι. ταῦτα οἱ μὲν ποιοῦσι τῶν ἀρχόντων οἵ ὃ OU. οἷον καὶ τόδε γιγνώσκουσιν ἅπαντες ὅτι διὰ zt0— 1 λεμίας πορευομένους βέλτιόν ἔστι τεταγμένους πο-- ρεύεσϑαι οὕτως ὡς ἂν ἄριστα μάχοιντο, εἰ δέοι. τοῦτο τοίνυν γιγνώσκοντες οἵ μὲν ποιοῦσιν οὕτως οἱ δ᾽ οὐ ποιοῦσι. φυλακὰς ἅπαντες ἴσασιν ὅτι βέλτιόν ἐστι ὃ καϑιστάνανι καὶ ἡμερινὰς καὶ νυχτερινὰς πρὸ τοῦ στρατοπέδου. ἀλλὰ καὶ τούτου οἵ μὲν ἐπιμελοῦνται

e " er - * ὡς ἔχῃ οὕτως. οἱ δ᾽ οὐκ ἐπιμελοῦνται. ὅταν τε αὖ

A , - , ' " , 3 διὰ στενοπόρων ἴωσιν, πάνυ χαλεπὸν εὑρεῖν ὅστις οὐ γιγνώσκει ὅτι προκαταλαμβάνειν τὰ ἐπίκαιρα κρεῖττον "^ , , - Lid ἢ μή. ἀλλὰ καὶ τούτου οἱ uiv ἐπιμελοῦνταν οὕτω

^ e 3 » ?, Ἁ i , , Ἁ , ποιεῖν, οὗ Ó οὐ. ἀλλὰ καὶ κόπρον λέγουσι uev zav- 10 τες ὅτι ἄριστον εἰς γεωργίαν ἐστὶ καὶ ὁρῶσι δὲ αὐτο-- μάτην γιγνομένην" ὅμως δὲ καὶ ἀκριβοῦντες ὡς γίγνε--

ς. "A ^ A ται, καὶ ῥάδιον ὃν πολλὴν ποιεῖν. oí μὲν xoi τούτου ἐπιμελοῦνται ὅπως ἀϑροίξηται, oí δὲ παραμελοῦσι.

, D A e ὦν» 1 , E 4 m" καίτοι vÓcQ μὲν ὁ ἄνω ϑεὸς παρέχει. τὰ δὲ κοῖλα 11 πάντα τέλματα γίγνεται, ἡ γῆ δὲ ὕλην παντοίαν παρέ- χει" καϑαίρειν δὲ δεῖ τὴν γῆν τὸν μέλλοντα σπείρειν" ἔν ς.5..5 1 , A - ; , . . & ὃ ἐκποδὼν αναιρεῖται, ταῦτα εἴ τις ἐμβάλλοι εἰς τὸ Ὁ" e , /w ^ ? ’ T - P vóoQ, ὁ χρόνος ἤδη αὐτὸς ἂν ποιοίη οἷς ἡ γῆ ἥδεται. ποία μὲν γὰρ ὕλη. ποία δὲ yx ἐν ὕδατι στασίμῳ οὐ κόπρος γίγνεται; καὶ ὁπόσα δὲ ϑεραπείας δεῖται ἡ γῆ, 12 ὑγροτέρα τε οὖσα πρὸς τὸν σπόρον ἢ αλμωδεστέρα πρὸς φυτείαν, καὶ ταῦτα γιψνώσκχουσι μὲν πάντες καὶ

ὡς τὸ ὕδωρ ἐξάγεται τάφροις καὶ ὡς ἡ ἄλμη κολαξεται Xenoph. scr. min. 5

66 OECONOMICI CAP. XX.

μιγνυμένη πᾶσι τοῖς ἀνάλμοις [καὶ] ὑγροῖς τὸ καὶ ξη- goig* ἀλλα καὶ τούτων ἐπι Δ ΟΌΡΤΙΝ οἱ μὲν οἱ δ᾽ ov. 13 εἰ δέτις παντάπασιν ἀγνὼς εἴη τί δύναται φέρειν ῇ γῆ: καὶ μήτε ἰδεῖν ἔχον καρπὸν μηδὲ φυτὸν αὐτῆς, μήτε ὅτου ἀκούσαι τὴν ἀλήϑειαν περὶ αὐτῆς ἔχοι. οὐ πολὺ μὲν δᾷον γῆς πεῖραν λαμβάνειν παντὶ ἀνθρώπῳ ἢ ἵππου. πολὺ δὲ ῥᾷον ἡ ἀνθρώπου; οὐ γὰρ ἔστιν ὅ,τι ἐπὶ ἀπάτῃ δείκνυσιν, ἀλλ᾽ ἁπλῶς ἅτε δύναται καὶ ἃ 14 μὴ σαφηνίζει τε καὶ ἀληϑεύει. δοκεῖ δέ μοι ἡ γῆ καὶ τοὺς κακούς τε κἀγαϑοὺς τῷ εὔγνωστα καὶ εὐμαϑῆ πάντα παφέχειν ἄριστα ἐξετάζειν. οὐ γὰρ ὥσπερ τὰς ἄλλας ,τέχνας τοῖς μὴ ἐργαξομένοις ἔστι προφασίσα- σϑαιν ὁτι οὐκ ἐπίστανται" γῆν δὲ πάντες οἴδασιν ὅτι 15 εὖ πάσχουσα εὖ ποιεῖ" CÀÀ ἡ ἐν γεωργίᾳ ἐστὶ σαφὴς ψυχῆς κατήγορος κακῆς. ὡς μὲν γὰρ ἂν δύναιτο ἄν-- ϑρωπος ζῆν ἄνευ τῶν ἐπιτηδείων οὐδεὶς τοῦτο αὐτὸς αὗτον πείϑει" ὁ δὲ μήτε ἄλλην τέχνην χρηματοποιὸν ἐπιστάμενος μήτε γεωργεῖν ἐθέλων φανερὸν ὅτι κλέ- πτῶν 1 ἁρπάξων ἢ προσαιτῶν διανοεῖται βιοτεύειν, 16 ἢ παντάπασιν ἀλόγιστός ἐστι. μέγα δὲ ἔφη διαφέρειν εἰς τὸ λυσιτελεῖν γεωργίαν καὶ μὴ λυσιτελεῖν, ὅταν ὄν- τῶν ἐργαστήρων καὶ πλεόνων ὁ μὲν ἔχῃ τινὰ ἐπιμέ- λειαν ὡς τὴν ὥραν αὐτῷ ἐν τῷ ἔργῳ οἵ ἐργάται ὥσιν, ὁ δὲ μὴ ἐπιμελῆται τούτου. ῥαδίως γὰρ ἀνὴρ εἷς παρὰ τοὺς δέκα διαφέρει τῷ ἐν ὥρᾳ ἐργάξεσϑαι, καὶ ἄλλος 17 ys ἀνὴρ διαφέρει τῷ πρὸ τῆς ὥρας ἀπιέναι. τὸ δὲ δὴ ἐᾶν ῥᾳδιουργεῖν δι’ ὅλης τῆς ἡμέρας τοὺς ἀνθρώπους 18 ῥαδίως τὸ ἥμισυ διαφέρει τοῦ ἔργου παντός. ὥσπερ καὶ ἐν ταῖς ὁδοιπορίαις παρὰ στάδια διακόσια ἔστιν ὅτε τοῖς ἑκατὸν σταδίοις διήνεγκαν ἀλλήλων ἄνϑρωποι τῶ τάχει. ἀμφότεροι καὶ νέοι ὄντες καὶ ὑγιαίνοντες,

OECONOMICI CAP. XX. 67

ὄταν ὁ μὲν πράττῃ ἐφ᾽ ᾧπερ ὥρμηται, βαδίζων. ὁ δὲ ῥᾳστωνεύῃ τῇ ψυχῇ καὶ παρὰ κρήναις καὶ ὑπὸ σκιαῖς ἀναπαυόμενός ve καὶ ϑεώμενος καὶ αὔρας ϑηρεύων μαλακάς. οὕτω δὲ καὶ ἐν τοῖς ἔργοις πολὺ διαφέρου- 19 σιν εἰς τὸ ἀνύτειν οἷ πράττοντες ἐφ᾽ (EQ τεταγμένοι εἰσί, καὶ οἵ μὴ πράττοντες ἀλλ᾽ εὑρίσκοντες προφά-- σεις τοῦ μὴ. ἐργάξεσϑαι καὶ ἐώμενοι ῥᾳδιουργεῖν. τὸ 20 δὲ δὴ [καὶ τὸ] καλῶς ἐργάξεσϑαι ἢ κακῶς ἐπιμελεῖσθαι, τοῦτο δὴ τοσοῦτον διαφέρειν 0Gov ἢ ὅλως ἐργάξεσϑαι ἢ ὅλως ἀργὸν εἶναι. ὅταν σκαπτόντων, ἵνα ὕλης κα-- ϑαραὶ αἵ ἄμπελοι γένωνται, οὕτω σκάπτωσιν ὥστε πλείω καὶ καλλίω τὴν ὕλην γίγνεσϑαι, πῶς οὕτως οὐκ ἀργὸν ἂν φήσαις εἶναι; τὰ οὖν συντρίβοντα τοὺς oi-21 κους πολὺ μᾶλλον ταῦτά ἐστιν 1] αἵ λίαν ἀνεπιστημο-- σύναι. τὸ γὰρ τὰς μὲν δαπάνας χωρεῖν ἐντελεῖς ἐκ τῶν οἴκων. τὰ δὲ ἔργα μὴ τελεῖσθαι λυσιτελούντως πρὸς τὴν δαπάνην, ταῦτα οὐκέτι δεῖ ϑαυμάξειν ἐὰν ἀντὶ τῆς περιουσίας ἔνδειαν παρέχηται. τοῖς ys μέντοι 22 ἐπιμελεῖσϑαι δυναμένοις καὶ συντεταμένως γεωργοῦ- σιν ἀνυτικωτάτην χρημάτισιν ἀπὸ γεωργίας καὶ αὐτὸς ἐπετήδευσε καὶ ἐμὲ ἐδίδαξεν ὁ πατήρ. οὐδέποτε γὰρ εἴα χῶρον ἐξειργασμένον ὠνεῖσθαι. ἀλλ᾽ ὅστις ἡ δι᾽ ἀμέλειαν ἢ δι’ ἀδυναμίαν τῶν κεκτημένων καὶ ἀργὸς καὶ ἀφύτευτος εἴη. τοῦτον ὠνεῖσϑαι παρήνει. τοὺς 28 μὲν γὰρ ἐξειργασμένους ἔφη καὶ πολλοῦ ἀργυρίου γίγνεσϑαι καὶ ἐπέδοσιν οὐκ ἔχειν" τοὺς δὲ μὴ ἔχοντας ἐπίδοσιν οὐδὲ ἡδονὰς ὁμοίας ἐνόμιξε παρέχειν, ἀλλὰ πᾶν κτῆμα καὶ ϑρέμμα τὸ ἐπὶ τὸ βέλτιον ἰὸν τοῦτο καὶ εὐφραίνειν μάλιστα ᾧετο. οὐδὲν οὖν ἔχει πλείονα ἐπίδοσιν ἢ χῶρος ἐξ ἀργοῦ πάμφορος γιγνόμενος. εὖ 24 γὰρ ἴσϑι, ἔφη. cx Σώκρατες. ὅτι τῆς ἀρχαίας τιμῆς

68 OECONOMICI CAP. XX.

πολλοὺς πολλαπλασίου χώρους ἀξίους ἡμεῖς ἤδη ἐποιή--: ὄαμεν. καὶ τοῦτο, ὠ Σώκρατες, ἔφη, οὕτω μὲν πολ- - X 3 , e δ M v Ao! ἄξιον vo ἐνθύμημα, οὕτω δὲ ῥάδιον καὶ poU tiv, ὥστε νυνὶ ἀκούσας σὺ τοῦτο ἐμοὶ ὁμοίως ἐπιστάμενος

25 ἄπει, καὶ ἄλλον διδάξεις, ἐὰν βούλῃ. καὶ ὁ ἐμὸς δὲ

πατὴρ οὔτε ἔμαϑε παρ᾽ ἄλλου τοῦτο οὔτε μεριμνῶν εὗρεν, ἀλλὰ διὰ τὴν φιλογεωργίαν καὶ φιλοπονίαν ἐπιϑυμῆσαι ἔφη τοιούτου χώρου ὅπως ἔχοι ὅ,τι ποιοῖ 26 ἅμα καὶ ὠφελούμενος ἥδοιτο. ἦν γάρ τοι, ἔφη, ὦ Σώκρατες. φύσει, ὡς ἐμοὶ δοκεῖ, φιλογεωργότατος ᾿ϑηναίων ὁ ἐμὸς πατήρ. καὶ ἐγὼ μέντοι ἀκούσας τοῦτο, ἠρόμην αὐτόν, Πότερα δέ, ὦ Ἰσχόμαχε, ὁπό- σους ἐξειργάσατο χώρους ὁ πατὴρ πάντας ἐκέκτητο, ἢ καὶ ἀπεδίδοτο, εἰ πολὺ ἀργύριον εὑρίσκοι; Καὶ ἀπε- δίδοτο νὴ “1, ἔφη ὁ Ἰσχόμαχος" ἀλλὰ ἄλλον τοι εὐ-

97 ϑὺς ἀντεωνεῖτο, ἀργὸν δέ, διὰ τὴν φιλεργίαν. Ζέγεις,

ἔφην ἐγώ, à Ἰσχόμαχε, τῷ ὄντι φύσει τὸν πατέρα gu- , 3 58^ c ^" , , λογέωργον εἶναι οὐδὲν ἧττον ἡ οἵ ἔμπορον φιλοσιτοί εἰσι. καὶ γὰρ οἵ ἔμποροι διὰ τὸ σφόδρα φιλεῖν τὸν σῖτον, ὅπου ἂν ἀκούσωσι πλεῖστον εἶναι, ἐκεῖσε πλέ- ovGu ἐπ᾽ αὐτὸν καὶ Αἰγαῖον καὶ Εὔξεινον καὶ Σικε- 28 λικὸν πόντον περῶντες" ἔπειτα δὲ λαβόντες ὁπόσον δύνανται πλεῖστον ἄγουσιν αὐτὸν διὰ τῆς ϑαλάττης, »"ὝὟ M ? , ? € 3 M , καὶ ταῦτα εἰς τὸ πλοῖον ἐνθέμενοι ἐν ὥπερ αὐτοὶ πλέ- ουσι. καὶ ὅταν δεηϑῶσιν ἀργυρίου, οὐκ εἰκῇ αὐτὸν er Ἵν , x , 9 ὦ "t , , που ἂν τυχῶσιν ἀπέβαλον, ἀλλ ὁπου cv ἁκουσῶσι τιμᾶσϑαί τε μάλιστα τὸν σῖτον καὶ περὶ πλείστου αὖὐ-- Hi ^ » vOv ποιῶνται οὗ ἄνϑρωποι, τούτοις αὐτὸν ἄγοντες παραδιδόασι. καὶ ὁ σὸς δὲ πατὴρ οὕτω zog ἔοικϑ qu- 29 λογέωργος εἶναι. πρὸς ταῦτα δὲ εἶπεν ὁ Ἰσχόμαχος, ' , ] 3 , M Σὺ μὲν παίξεις, ἔφη, ὦ Σώκρατες" ἐγὼ δὲ καὶ φιλοι--

ἱ

OECONOMICI CAP, XX. XXI. 69

κοδόμους νομίξω οὐδὲν ἧττον οἵτινες ἂν ἀποδιδῶνται ἐξοικοδομοῦντες τὰς οἰκίας, εἶτ᾽ ἄλλας οἰκοδομῶσι. Νὴ día, ἐγὼ δέ γέ σοι, ἔφην, ὦ Ἰσχόμαχε, ἐπομόσας λέγω ἦ μὴν πιστεύειν σοι φύσει [νομίξειν] φιλεῖν ταῦτα πάντας ἀφ᾽ ὧν ἂν ὠφελεῖσϑαι νομίξωσιν.

᾿4τὰρ ἐννοῶ ys, ἔφην, ὦ Ἰσχόμαχε, ὡς εὖ τῇ ΧΧΙ. e , er ^ , ^ , c ὑποϑέεσει ολον TOV λόγον βοηϑοῦντα παρεσχησαι. ὑπέ- ϑου γὰρ τὴν γεωργικὴν τέχνην πασῶν εἶναι εὐμαϑε- στάτην, καὶ νῦν ἐγὼ ἐκ πάντων ὧν εἴρηκας τοῦϑ' οὕτως ἔχειν παντάπασιν ὑπὸ σοῦ ἀναπέπεισμαι. Νὴ 93 At^, ἔφη ὁ Ἰσχόμαχος, ἀλλὰ τόδε τοι, ὦ Σώκρατες, τὸ πάσαις κοινὸν ταῖς πράξεσι καὶ γεωργικῇ καὶ πολιτικῇ καὶ οἰχονομικῇ καὶ πολεμικῇ τὸ ἀρχικὸν εἶναι; τοῦτο δὴ συνομολογῶ Gol ἐ ἐγὼ πολὺ διαφέρειν γνώμῃ τοὺς ἑτέρους τῶν ἑτέρων" οἷον καὶ ἐν τριήρει, ἔφη; ὅταν 8 πελαγίξωσι, καὶ δέῃ περᾶν ἡμερινοὺς πλοῦς ἐλαύνον-- τας. οἱ μὲν τῶν κελευστῶν δύνανται τοιαῦτα λέγειν καὶ ποιεῖν ὥστε ἀκονᾶν τὰς ψυχὰς τῶν ἀνθρώπων ἐπὶ τὸ ἐθελοντὰς πονεῖν, of δὲ οὕτως ἀγνώμονές εἰσιν ὥστε πλεῖον ἢ ἐν διπλασίῳ χρόνῳ τὸν αὐτὸν ἀνύτουσι πλοῦν. καὶ οἱ μὲν ἱδροῦντες καὶ ἐπαινοῦν-- τες ἀλλήλους, 0 τε κελεύων καὶ οἱ πευϑόμενοι, ἐκβαί- νουσιν, ot δὲ ἀνιδρωτὶ ἥκουσι, μισοῦντες τὸν ἐπιστά-- την καὶ μισούμενοι. καὶ τῶν στρατηγῶν ταύτῃ δια- 4 φέρουσιν, ἔφη. οἵ ἕτεροι τῶν ἑτέρων" οἵ μὲν γὰρ οὔτε πονεῖν ἐθέλοντας οὔτε κινδυνεύειν παρέχονται, πεί- ϑεσθαί τε οὐκ ἀξιοῦντας οὐδ᾽ ἐθέλοντας ὅσον ἂν μὴ ἀνάγκη ἡ, ἀλλὰ καὶ μεγαλυνομένους ἐπὶ τῷ ἐναντιοῦ-- σϑαι τῷ ἄρχοντι" οἵ δὲ αὐτοὶ οὗτοι οὐδ᾽ αἰσχύνεσϑαι ἐπισταμένους παρέχουσιν, ἦν τι τῶν αἰσχρῶν συμ-- βαένῃ. oi δ᾽ αὖ ϑεῖον καὶ ἀγαϑοὶ καὶ ἐπιστήμονες 5

70 OECONOMICI CAP. XXL

ἄρχοντες τοὺς αὐτοὺς τούτους, πολλάκις δὲ καὶ ἄλλους παραλαμβάνοντες, αἰσχυνομένους τε ἔχουσιν αἰσχρόν τι ποιεῖν καὶ πείϑεσϑαι οἰομένους βέλτιον εἶναι, καὶ ἀγαλλομένους τῷ πείϑεσϑαι ἕνα ἕκαστον καὶ σύμπαν-- 6 vac, πονεῖν ὅταν δεήσῃ, ovx ἀϑύμως πονοῦντας. ἀλλ᾽ ὥσπερ ἰδιώταις ἔστιν οἷς ἐγγίγνεται ἐϑελοπονία τις, οὕτω καὶ ὅλῳ τῷ στρατεύματι ὑπὸ τῶν ἀγαϑῶν ἀρχόν-- τῶν ἐγγίγνεται καὶ τὸ φιλοπονεῖν καὶ τὸ φιλοτιμεῖσϑαι ὀφϑῆναι καλόν τι ποιοῦντας ὑπὸ τοῦ ἄρχοντος. πρὸς ὅντινα δ᾽ ἂν ἄρχοντα διατεϑῶσιν οὕτως οἵ. ἑπόμενοι. οὗτοι δὴ ἐρρωμένοι γε ἄρχοντες γίγνονται, ov μὰ zc οὐχ οἱ ἂν αὐτῶν ἄριστα τὸ σῶμα τῶν στρατιωτῶν ἔχωσι καὶ ἀκοντίξωσι καὶ τοξεύωσιν ἄριστα καὶ ἵππον ἄριστον ἔχοντες ὡς ἱππικώτατα d) πελταστικώτατα προκινδυνεύωσιν, ἀλλ᾽ ot ἂν δύνωνται ἐμποιῆσαι τοῖς στρατιώταις ἀκολουϑητέον εἶναι καὶ διὰ πυρὸς καὶ διὰ ὃ παντὸς xwóvvov., τούτους δὴ δικαίως ἄν τις καλοίη μεγαλογνώμονας, ᾧ ἂν ταῦτα γινώσκοντες πολλοὶ ἕπωνται. καὶ μεγάλῃ χειρὶ εἰκότως οὗτος λέγοιτο πο-- φεύεσϑαι. οὗ ἂν τῇ γνώμῃ πολλαὶ χεῖρες ὑπηρετεῦν é9é- λωσι,. καὶ μέγας τῷ ὄντι οὗτος ἀνὴρ ὃς ἂν μεγάλα 9 δύνηται γνώμῃ διαπρέξασϑαι μᾶλλον ἢ ῥώμῃ. οὕτω δὲ καὶ ἐν τοῖς ἰδίοις ἔργοις, ἄν τε ἐπίτροπος ἢ ὁ ἐφε-- στηκὼς &v τε καὶ ἐπιστάτης, ὃς ἂν δύνηται προϑύμους καὶ ἐντεταμένους παρέχεσϑαι εἰς τὸ ἔργον καὶ συνεχεῖς, οὗτοι δὴ of ἀνύτοντές εἰσιν ἐπὶ τἀγαϑὰ καὶ πολλὴν τὴν 10 περιουσίαν ποιοῦντες. τοῦ δὲ δεσπότου ἐπιφανέντος, ὦ Σώκρατες. ἔφη, ἐπὶ τὸ ἔργον, ὅστις δύναται καὶ μέγιστα βλάψαι τὸν κακὸν τῶν ἐργατῶν καὶ μέγιστα τιμῆσαι τὸν πρόϑυμον, εἰ μηδὲν ἐπίδηλον ποιήσουσιν oí ἐργάται, ἐγὼ μὲν αὐτὸν οὐκ ἂν ἐγαίμην, ἀλλ᾽ ὃν

| OECONOMICI CAP. XXI. 7i

ἂν ἰδόντες κινηϑῶσι καὶ μένος ἑκάστῳ ἐμπέσῃ τῶν ἐργατῶν καὶ φιλονεικία πρὸς ἀλλήλους καὶ φιλοτιμία κρατίστη οὖσα ἑκάστῳ. τοῦτον ἐγὼ φαίην ἂν ἔχειν τι ἤϑους βασιλικοῦ. καὶ ἔστι τοῦτο μέγιστον. ὡς ἐμοὶ 1] δοκεῖ, ἐν παντὶ ἔργῳ ὅπου τι δι᾽ ἀνθρώπων πράττε- ται, καὶ ἐν γεωργίᾳ δέ. οὐ μέντοι μὰ «Ζία τοῦτό γε ἔτι ἐγὼ λέγω. ἰδόντα μαϑεῖν εἶναι, οὐδὲ ἅπαξ ἀκού-- σαντα, ἀλλὰ καὶ παιδείας δεῖν φημι τῷ ταῦτα μέλλοντι δυνήσεσϑαι καὶ φύσεως ἀγαϑῆς ὑπάρξαι, καὶ τὸ μέ- γιστον δὴ ϑεῖον γενέσϑαι. οὐ γὰρ πάνυ μοι δοκεῖ ὅλον τουτὶ τὸ ἀγαϑὸν ἀνθρώπινον εἶναι ἀλλὰ ϑεῖον, τὸ ἐθελόντων ἄρχειν: σαφῶς Ἐφείδονται τοῖς ἀληϑι- νῶς σωφροσύνῃ τετελεσμένοις. τὸ δὲ ἀκόντων τυραν-- νεῖν διδόασιν, ὡς ἐμοὶ δοκεῖ, οὖς ἂν ἡγῶνται ἀξίους: εἶναι βιοτεύειν ὥσπερ ὁ Τάνταλος ἐν“ Ἄιδου λέγεται τὸν ἀεὶ χρόνον διατρίβειν» φοβούμενος μὴ δὶς ἀποϑάνῃ.

ΣΥΜΠΟΣΊΙΟΝ.

᾽ dz LER ἐμοὶ δοκεῖ τῶν καλῶν κἀγαϑῶν ἀνδρῶν ἔργα οὐ μόνον τὰ μετὰ σπουδῆς πραττόμενα ἀξιομνημο-- vevta εἶναι, ἀλλὰ καὶ τὰ ἐν ταῖς παιδιαῖς. οἷς δὲ πα-- j , - , - , ? 2 ραγενόμενος ταῦτα γιγνώσκω δηλῶσαι βούλομαι. qv μὲν γὰρ Παναϑηναίων τῶν μεγάλων ἱπποδρομία, Καλ- λίας δὲ ὁ Ἱππονίκου ἐρῶν ἐτύγχανεν AUToAUxov παι-- M » M e δὸς ὄντος. καὶ νενικηκότα αὐτὸν παγκχράτιον ἥκεν 2 28 » , c X Ew : p.23 2 ἄγων ἐπὶ τὴν ϑέαν. ὡς δὲ ἡ ἱπποδρομία ἔληξεν. ἔχων" τόν τε Αὐτόλυκον καὶ τὸν πατέρα αὐτοῦ ἀπῇξει εἰς τὴν ἐν Πειραιεῖ οἰκίαν - συνείπετο δὲ αὐτῷ καὶ Νικήρατος. ς - f , 3 ἰδὼν δὲ ὁμοῦ ὄντας Σωκράτην ve καὶ Κριτόβουλον καὶ Ἑρομογένην καὶ ᾿ἀντισϑένην καὶ Χαρμίδην. τοῖς μὲν τ 9 Ay c n , 2 3/48 M ἀμφ᾽ «Αὐτόλυκον ἡγεῖσϑαί τινα ἔταξεν. αὐτὸς δὲ προσ-- ῆλϑε τοῖς ἀμφὶ Σωκράτην, καὶ εἶπεν, Εἰς καλόν γε e 7 δ » M , » PA 4 4 vuv Gvvvevuqquxa* ἑστιᾶν yag μέλλω Αὐτολυκον xat τὸν πατέρα αὐτοῦ. οἶμαι οὖν πολὺ ἂν τὴν κατασκευήν μοι λαμπροτέραν φανῆναι εἰ ἀνδράσιν ἐκκεκαϑαρμέ- νοις τὰς ψυχὰς ὥσπερ ὑμῖν ὁ ἀνδρὼν κεκοσμημένος εἴη μᾶλλον ἢ εἰ στρατηγοῖς καὶ ἱππάρχοις καὶ σπουδαρ-- 5 χίαις. καὶ ὁ Σωκράτης εἶπεν, dcl σὺ ἐπισκώπτεις ἡμᾶς καταφρονῶν, ὅτι σὺ μὲν Πρωταγόρᾳ ve πολὺ ἀργύριον

CONVIVII CAP. I. 78

δέδωκας ἐπὶ σοφία καὶ Γοργίᾳ καὶ Προδίκῳ καὶ ἄλλοις πολλοῖς, ἡμᾶς δ᾽ ὁρᾷς αὐτουργούς τινας τῆς φιλοσο-- φίας ὄντας. καὶ ὁ Καλλίας, Καὶ πρόσϑεν μέν γε, ἔφη, 6 ἀπεκρυπτόμην ὑμᾶς ἔχων πολλὰ καὶ σοφὰ λέγειν, νῦν δέ, ἐὰν παρ᾽ ἐμοὶ jue , ἐπιδείξω. ὑμῖν ἐμαυτὸν πάνυ πολλῆς σπουδῆς ἄξιον ὄντα. of οὖν ἀμφὶ τὸν Σωκρά- T την πρῶτον μὲν ὥσπερ εἰκὸς ἦν ἐπαινοῦντες τὴν κλῆ-- σιν οὐχ ὑπισχνοῦντο συνδειπνήσειν ὡς δὲ πάνυ ἀχϑό-- μένος φανερὸς ἦν, εἰ μὴ ἕψοιντο, συνηκολούϑησαν. ἔπειτα δὲ αὐτῷ οἱ μὲν γυμνασάμενοι καὶ χρισάμενοι, οἵ δὲ καὶ λουσάμενοι παρῆλϑον. Αὐτόλυκος μὲν οὖν 8 παρὰ τὸν πατέρα ἐκαϑέξετο, οἱ δ᾽ ἄλλοι ὥσπερ εἰκὸς κατεκλίϑησαν. εὐϑὺς μὲν οὖν ἐννοήσας τὰ γιγνόμενα ἡγήσατ᾽ ἂν φύσει βασιλικόν τι τὸ κάλλος εἶναι, ἄλλως re καὶ ἣν μετ᾽ αἰδοῦς καὶ σωφροσύνης καϑάπερ Αὐτό-- λυκος τότε κεκτῆταί τις αὐτό. πρῶτον μὲν γὰρ ὥσπερ 9 ὅταν φέγγος τι év νυκτὶ φανῇ, πάντων προσάγεται τὰ ὄμματα, οὕτω καὶ τότε τοῦ Αὐτολύκου τὸ κάλλος πάν-- τῶν εἷλκε τὰς ὄψεις πρὸς αὐτόν. ἔπειτα τῶν ὁρώντων οὐδεὶς ovx ἔπασχέτι τὴν ψυχὴν ὑπ᾽ ἐκείνου. οἵ μέν γε σιωπηρότεροι ἐγίγνοντο, oí δὲ καὶ ἐσχηματίζοντό πως. πάντες μὲν οὖν οἱ ἐκ ϑεῶν του κατεχόμενοι ἀξιοϑέατοι 10 δοκοῦσιν εἶναι" ἀλλ᾽ ot μὲν ἐξ ἄλλων πρὸς τὸ γοργότε- ροέτε ὁρᾶσϑαι καὶ φοβερώτερον φϑέγγεσϑαι καὶ σφο-- δρότεροι εἶναι φέρονται, οἵ δ᾽ ὑπὸ τοῦ σώφρονος ἔρω-- τος ἔνϑεοι τά τε ὄμματα φιλοφρονεστέρως ἔχουσι καὶ τὴν φωνὴν πραοτέραν ποιοῦνται καὶ τὰ σχήματα εἰς τὸ ἐλευϑεριώτατον ἄγουσιν. ἃ δὴ καὶ Καλλίας τότε διὰ τὸν ἔρωτα πράττων ἀξιοϑέατος ἦν τοῖς τετελεσμένοις τούτῳ τῷ ϑεῷ. ἐκεῖνοι μὲν οὖν σιωπῇ ἐδείπνουν, ὥσ-- 11 περ τοῦτο ἐπιτεταγμένον αὐτοῖς ὑπὸ κρείττονός τινος.

Ι ]

14 CONVIVII CAP. I.

Φίλιππος δ᾽ ὁ γελωτοποιὸς κρούσας τὴν ϑύραν εἶπε τῷ ὑπακούσαντι εἰσαγγεῖλαι ὅστις τε εἴη καὶ διότι κατ- ἄγεσϑαι βούλοιτο: συνεσκευασμένος δὲ παρεῖναι ἔφη πάντα τὰ ἐπιτήδεια ὥστε δειπνεῖν τἀλλότρια. καὶ τὸν παῖδα δὲ ἔφη πάνυ πιέξεσϑαι διά τε τὸ φέρειν μηδὲν 19 καὶ διὰ τὸ ἀνάριστον εἶναι. ὁ οὖν Καλλίας ἀκούσας ταῦτα εἶπεν. ᾿Αλλὰ μέντοι, ὦ ἄνδρες. αἰσχρὸν στέγης γε φϑονῆσαι: εἰσίτω οὖν. καὶ ἅμα ἀπέβλεψεν εἰς τὸν «Αὐτόλυκον. δῆλον ὅτι ἐπισκοπῶν τί ἐκείνῳ δόξειε τὸ 18 σκῶμμα εἶναι. ὁ δὲ στὰς ἐπὶ τῷ ἀνδρῶνι ἔνϑα τὸ δεῖ- πνον ἦν εἶπεν. Ὅτι μὲν γελωτοποιός εἰμι ἴστε πάντες" ἥκω δὲ προϑύμως νομίσας γελοιότερον εἶναι τὸ ἄκλη- τον ἢ τὸ κεκλημένον ἐλϑεῖν ἐπὶ τὸ δεῖπνον. Κατακλί-- vov τοίνυν, ἔφη ὁ Καλλίας. καὶ γὰρ οἵ παρόντες σπου-- δῆς μέν, ὡς ὁρᾷς, μεστοί, γέλωτος δὲ ἴσως ἐνδεέστεροι. 14{δειπνούντων δὲ αὐτῶν ὁ Φίλιππος γελοῖόν τι εὐϑὺς ἐπεχείρει λέγειν, ἵνα δὴ ἐπιτελοίη ὧνπερ ἕνεκα ἐκαλεῦτα ἑκάστοτε ἐπὶ τὰ δεῖπνα. ὡς δ᾽ οὐκ ἐκίνησε γέλωτα, τότε μὲν ἀχϑεσϑεὶς φανερὸς ἐγένετο. αὖϑις δ᾽ ὀλίγον ὕστερον ἄλλο τι γελοῖον ἐβούλετο λέγειν. ὡς δὲ οὐδὲ τότε ἐγέλασαν ἐπ᾽ αὐτῷ. ἐν τῷ μεταξὺ παυσάμενος 15 τοῦ δείπνου συγκαλυψάμενος κατέκειτο. καὶ ὁ Καλ- λίας, Té τοῦτ᾽. ἔφη, ὦ Φίλιππε; ἀλλ᾽ ἢ ὀδύνη σε εἴλη- ge; καὶ ὃς ἀναστενάξας εἶπε, Ναὶ μὰ zt , ἔφη, ὦ Καλ- λία, μεγάλη ye: ἐπεὶ γὰρ γέλως ἐξ ἀνθρώπων ἀπόλω- A&v, ἔρρει τὰ ἐμὰ πράγματα. πρόσϑεν μὲν γὰρ τούτου ἕνεκα ἐκαλούμην ἐπὶ τὰ δεῖπνα ἵνα εὐφραίνοιντο οἵ συνόντες δι᾽ ἐμὲ γελῶντες" νῦν δὲ τένος ἕνεκα καὶ xa— λεῖ μέ τις; οὔτε γὰρ ἔγωγε σπουδάσαι ἂν δυναίμην μᾶλλον ἥπερ ἀϑάνατος γενέσϑαι, οὔτε μὴν ὡς ἀντυ- κληϑησόμενος καλεῖ μέ τις, ἐπεὶ πάντες ἴσασιν ὅτι

^

|

CONVIVII CAP. I. II. 15

ἀρχὴν οὐδὲ νομίζεται εἰς τὴν ἐμὴν οἰκίαν δεῖπνον εἰσφέ-- φεσϑαι. καὶ ἅμα λέγων ταῦτα ἀπεμύττετό τε καὶ τῇ φωνῇ σαφῶς κλαίειν ἐφαίνετο. πάντες μὲν οὖν παρε--16 μυϑοῦντό τε αὐτὸν ὡς αὖϑις γελασόμενοι καὶ δειπνεῖν ἐκέλευον. Κριτόβουλος δὲ καὶ ἐξεκάχασεν ἐπὶ τῷ oi- κτισμῷ αὐτοῦ. ὁ δ᾽ ὡς ἤσϑετο τοῦ γέλωτος. ἀνεκαλύ- ψατό τε καὶ τῇ ψυχῇ παρακελευσάμενος ϑαρρεῖν, ὅτι ἔσονται συμβολαί, πάλιν ἐδείπνει.

Ὡς δ᾽ ἀφῃρέϑησαν at τράπεξαι καὶ ἔσπεισαν καὶ, ἐπαιάνισαν. ἔρχεται αὑτοῖς ἐπὶ κῶμον Σιυυρακόσιός τις ἄνϑρωπος, ἔχων τὲ αὐλητρίδα ἀγαϑὴν καὶ ὀρχηστρίδα τῶν τὰ ϑαύματα δυναμένων ποιεῖν, καὶ παῖδα πάνυ ye ὡραῖον καὶ πάνυ καλῶς κιϑαρίζοντα καὶ ὀρχούμενον. ταῦτα δὲ καὶ ἐπιδεικνὺς ὡς ἐν ϑαύματι ἀργύριον ἐλάμ-- βανεν. ἐπεὶ δὲ αὐτοῖς ἡ αὐλητρὶς μὲν ηὔλησεν. ὁ δὲ ῶ παῖς ἐκυϑάρισε, καὶ ἐδόκουν μάλα ἀμφότεροι ἱχανῶς εὐφραίνειν, εἶπεν ὁ Σωκράτης, Νὴ Zt , ὦ Καλλία, τε- λέως ἡμᾶς ἑστιᾷς. οὐ γὰρ μόνον δεῖπνον ἄμεμπτον παρέϑηκας, ἀλλὰ καὶ ϑεάματα καὶ ἀκροάματα ἥδιστα παρέχεις. καὶ ας ἔφη, Τί ovv εἰ καὶ μύρον τις ἡμῖν ἐνέ-- 3 yx&L, ἵνα καὶ εὐωδίᾳ ἑστιώμεϑα; Μηδαμῶς, ἔφη ὁ Σω-- κράτης. ὥσπερ γάρ τοι ἐσϑὴς ἄλλη μὲν γυναικί, ἄλλη δὲ ἀνδρὶ καλή, οὕτω καὶ ὀσμὴ ἄλλη μὲν ἀνδρί, ἄλλη δὲ γυναικὶ πρέπει. καὶ γὰρ ἀνδρὸς μὲν δήπου ἕνεκα ἀνὴρ οὐδεὶς μύρῳ χθίδται. αἱ μέντοι γυναῖκες ἄλλως τε καὶ ἣν νύμφαι τύχωσιν οὖσαι, ὥσπερ ἡ Νικηράτου τοῦδε καὶ ἡ Κριτοβούλου. μύρου μὲν τί καὶ προσδέονται; αὐταὶ γὰρ τούτου ὄξουσιν᾽ ἐλαίου δὲ τοῦ ἐν γυμνασίοις 4 ὀσμὴ καὶ παροῦσα ἡδίων ἢ μύρου γυναιξὶ καὶ ἀποῦσα ποϑεινοτέρα. καὶ γὰρ δὴ μύρῳ μὲν ὁ ἀλειψάμενος καὶ δοῦλος καὶ ἐλεύϑερος εὐϑὺς ἅπας ὅμοιον ὄξει" αἱ δ᾽

16 CONVIVII CAP. II.

ἀπὸ τῶν ἐλευϑερίων μόχϑων ὀσμαὶ ἐπιτηδευμάτων τε πρῶτον καὶ χρόνου δέονται, εἰ μέλλουσιν ἡδεῖαί τε καὶ ἐλευϑέριοι ἔσεσϑαι. καὶ ὁ ύκων εἶπεν, Οὐκοῦν νέοις μὲν ἂν εἴη ταῦτα" ἡμᾶς δὲ τοὺς μηκέτι γυμναξομένους τίνος ὄξειν δεήσει; Καλοκἀγαϑίας vi) AU, ἔφη ὁ Σω- κράτης. Καὶ πόϑεν ἄν τις τοῦτο τὸ χρῖσμα λάβοι; Οὐ μὰ At, ἔφη; οὐ παρὰ τῶν μυροπωλῶν. ᾿Αλλὰ πόϑεν δή; Ὁ μὲν Θέογνις ἔφη. ! ᾿Εσϑλῶν μὲν γὰρ ἀπ᾿ ἐσϑλὰ διδάξεαι" ἣν δὲ κακοῖσι συμμίσγῃς, ἀπολεῖς καὶ τὸν ἐόντα νόον. 5 καὶ ὁ “ύκων εἶπεν, ᾿Ακούεις ταῦτα, ὦ υἱέ; Ναὶ μὰ Zt, ἔφη ὁ Σωκράτης, καὶ χρῆταίγε. ἐπεὶ γοῦν νικηφόρος ἐβούλετο τοῦ παγκρατίου γενέσϑαι, σὺν σοὶ σκεψάμε- νος * αὖ, ὃς ἂν δοκῇ αὐτῷ ἱκανώτατος εἶναι εἰς τὸ ταῦτα 6 ἐπιτηδεῦσαι, τούτῳ συνέσται. ἐνταῦϑα δὴ πολλοὶ ἐφϑέγξαντο- καὶ ὁ μέν τις αὐτῶν size , Ποῦ ovv εὑρή- δειτούτου διδάσκαλον; ὁ δέτις ὡς οὐδὲ διδαχτὸν τοῦτο εἴη, ἕτερος δέ τις ὡς εἴπερ τι καὶ ἄλλο καὶ τοῦτο μαϑη- 7τόν. ὁ δὲ Σωκράτης ἔφη. Τοῦτο μὲν ἐπειδὴ ἀμφίλο- - γόν ἐστιν. εἰς αὖϑις ἀποϑώμεϑα:" νυνὶ δὲ τὰ προκεί- μενα ἀποτελῶμεν. ὁρῶ γὰρ ἔγωγε τήνδε τὴν ὀρχη-- στρίδα ἐφεστηκυῖαν καὶ τροχούς τινα αὐτῇ προσφέ- 8 ροντα. ἐκ τούτου δὴ ηὔλει μὲν αὐτῇ ἡ ἑτέρα, παρεστη- κὼς δέ τις τῇ ὀρχηστρίδι ἀνεδίδου τοὺς τροχοὺς μέχρε — δώδεκα. ἡ δὲ λαμβάνουσα ἅμα τε ὠρχεῖτο καὶ ἀνερ- ρίπτει δινουμένους συντεκμαιρομένη ὅσον ἔδει ῥιπτεῖν 9 ὕψος ὡς ἐν ῥυϑμῷ δέχεσϑαι αὐτούς. καὶ ὁ Σωκράτης -. εἶπεν, Ἐν πολλοῖς μέν, ὦ ἄνδρες, καὶ ἄλλοις δῆλον καὶ ἐν οἷς δ᾽ ἡ παῖς ποιεῖ ὅτι ἡ γυναικεία φύσις οὐδὲν χεί- ρῶν τῆς τοῦ ἀνδρὸς οὖσα τυγχάνει, γνώμης δὲ καὶ ἐσχύος δεῖται. ὥστε εἴ τις ὑμῶν γυναῖκα ἔχει, ϑαρρῶν

px xL PUE

—— IM a ὦ

—— εν

CONVIVII CAP. II. 71

διδασκέτω ὃ ὃ, τι βούλοιτ᾽ ἂν αὐτῇ ἐπισταμένῃ χρῆσϑαι. καὶ ὁ Ἡντισϑένης, Πῶς οὖν, ἔφη, ὦ Σώκρατες. οὕτω 10 γιψνώσκων οὐ καὶ σὺ παίδοιν: Ξανϑίππην, ἀλλὰ χρῇ γυναικὶ τῶν οὐσῶν. οἶμαι δὲ καὶ τῶν γεγενημένων καὶ τῶν ἐσομένων χαλεπωτάτῃ; Ὅτι, ἔφη, ὁρῶ καὶ τοὺς ἱππικοὺς βουλομένους γενέσϑαι οὐ τοὺς εὐπευϑεστά- τους ἀλλὰ τοὺς ϑυμοειδεῖς ἵππους κτωμένους. νομί- ἕξουσι γάρ, ἣν τοὺς τοιούτους δύνωνται κατέχειν, δα-- δίως τοῖς γε ἄλλοις ἵπποις χρήσεσϑαι. κἀγὼ δὴ βου- λόμενος ἀνθρώποις χρῆσϑαι καὶ ὁμιλεῖν ταύτην κέκτη-- μαι, εὖ εἰδὼς ὅτι εἰ ταύτην ὑποίσω, ῥᾳδίως τοῖς γε ἄλ-- λοις ἅπασιν ἀνθρώποις συνέδομαι. καὶ οὗτος μὲν δὴ ὁ λόγος οὐκ ἄπο τοῦ σκοποῦ ἔδοξεν εἰρῆσϑαι. μετὰ 11] δὲ τοῦτο κύκλος εἰσηνέχϑη περίμεστος ξιφῶν ὀρϑῶν. εἰς οὖν ταῦτα ἡ ὀρχηστρὶς ἐκυβίστα τε καὶ ἐξεκυβίστα ὑπὲρ αὐτῶν. ὥστε οἱ μὲν ϑεώμενοι ἐφοβοῦντο μή τι πάϑῃ, ἡ δὲ ϑαρρούντωςτε καὶ ἀσφαλῶς ταῦτα διεπραάτ-- τετο. καὶ ὁ Σωκράτης καλέσας τὸν ᾿ἀντισϑένην εἶπεν, 19 Οὔτοι τούς ye ϑεωμένους τάδε ἀντιλέξειν, ἔτι οἴομαι ὡς οὐχὶ καὶ ἡ ἀνδρεία διδακτόν, ὁπότε αὕτη Ear γυνὴ οὖσα οὕτω τολμηρῶς els τὰ ξίφη ἵεται. καὶ 0 4ν--18 τισϑένης εἶπεν, AQ! οὖν καὶ τῷδε τῷ Συρακοσίῳ κρά- τιστον ἐπιδείξαντι τῇ πόλει τὴν ὀρχηστρίδα εἰπεῖν. ἐὰν διδῶσιν αὐτῷ ᾿4ϑηναῖοι χρήματα, ποιήσειν πάντας ᾿4ϑηναίους τολμᾶν ὁμόσε ταῖς λόγχαις ἐέναι; καὶ ὁ Φί- 14 λιππος, Νὴ 417, ἔφη, καὶ μὴν ἔγωγε ἡδέως ἂν ϑεώμην Πείσανδρον τὸν δημηγόρον μανϑάνοντα κυβιστᾶν εἰς τὰς μαχαίρας, ὃς νῦν διὰ τὸ μὴ δύνασϑαι λόγχαις ἀντι-- βλέπειν οὐδὲ συστρατεύεσϑαι ἐθέλει. ἐκ τούτου ὁ παῖς ὠρχήσατο. καὶ ὁ Σωκράτης εἶπεν, Εἴδετ᾽, ἔφη, ὡς κα- 15 λὸς ὁ παῖς ὧν ὅμως σὺν τοῖς σχήμασιν ἔτικαλλίων φαί-

78 CONVIVII CAP. 1].

νεται ἢ ὅταν ἡσυχίαν ἔχῃ; καὶ ὁ Χαρμίδης εἶπεν, Ezav- 16 νοῦντι ἔοικας τὸν ὀρχηστοδιδάσκαλον. Ναὶ μὰ τὸν At, ἔφη ὁ Σωκράτης" καὶ γὰρ ἄλλο τι προσενενόησα, ὅτι οὐδὲν ἀργὸν τοῦ σώματος ἐν τῇ ὀρχήσει ἦν, ἀλλ᾽ ἅμα καὶ τράχηλος καὶ σκέλη καὶ χεῖρες ἐγυμνάξοντο, ὥσπερ χρὴ ὀρχεῖσϑαι, τὸν μέλλοντα εὐφορώτερον τὸ σῶμα ἕξειν. καὶ ἐγὼ μέν, ἔφη, πάνυ ἂν ἡδέως, e) Zvoaxó- GLE, μάϑοιμι τὰ σχήματα παρὰ σοῦ. καὶ ὅς, TL ovv χρή-- 17 σει αὐτοῖς; ἔφη. Ὀρχήσομαι νὴ 4“ ἰα. ἐνταῦϑα δὴ ἐγέλασαν ἅπαντες. καὶ ὁ Σωκράτης μάλα ἐσπουδακότι τῷ προσώπῳ, Γελᾶτε, ἔφη, ἐπ᾽ ἐμοί; πότερον ἐπὶ τούτῳ εἰ βούλομαι γυμναξόμενος μᾶλλον ὑγιαίνειν ἢ εἰ ἥδιον ἐσθίειν καὶ καϑεύδειν ἢ εἰ τοιούτων γυμνασίων ἐπι-- ϑυμῶ, μὴ ὥσπερ oí δολιχοδρόμοι.τὰ σκέλη μὲν παχύ-- νονται, τοὺς ὥμους δὲ λεπτύνονται, μηδ᾽ ὥσπερ οἷ πύ- Ὁ κται τοὺς μὲν ὥμους παχύνονται, τὰ δὲ σκέλη λεπτύ-- ; νονται, ἀλλὰ παντὶ διαπονῶν τῷ σώματι πᾶν ἰσόρρο- - 18 πον ποιεῖν; ἢ ἐπ᾽ ἐκείνῳ γελᾶτε ὅτι οὐ δεήσει μὲ συγ- γυμναστὴν ζητεῖν. οὐδ᾽ ἐν ὄχλῳ πρεσβύτην ὄντα ἀπο-- δύεσϑαι, ἀλλ᾽ ἀρκέσει μοι οἶκος ἑπτάκλινος, ὥσπερ καὶ νῦν τῷδε τῷ παιδὶ ἤρκεσε τόδε τὸ οἴκημα ἐνιδρῶσαι, καὶ χειμῶνος μὲν ἔν στέγῃ γυμνάσομαι, ὅταν δὲ ἄγαν — 19 καῦμα ἡ, ἐν σκιᾷ: ἢ τόδε γελᾶτε, εἰ μείζω τοῦ καιροῦ τὴν γαστέρα ἔχων μετριωτέραν βούλομαι ποιῆσαι αὖ- τήν; ἢ οὐκ ἴστε ὅτι ἔναγχος ἕξωϑεν Χαρμίδης οὑτοσὶ κατέλαβέ με ὀρχούμενον: Ναὶ μὰ τὸν Zt, ἔφη ὁ Χαρ- μίδης" καὶ τὸ μέν γε πρῶτον ἐξεπλάγην καὶ ἔδεισα uw - μαένοιο- ἐπεὶ δὲ σου ἤκουσα ὅμοια οἷς νῦν λέγεις, καὶ — αὐτὸς ἐλϑὼν οἴκαδε ὠρχούμην μὲν οὔ. οὐ γὰρ πώποτ τοῦτ᾽ ἔμαϑον, ἐχειρονόμουν δέ" ταῦτα γὰρ ἠπιστάμην. i 20 Νὴ dt^, ἔφη ὁ Φίλιππος, καὶ γὰρ ovv οὕτω τὰ σκέλη

4A wd eA uA -

Ἢ Tn

CONVIVII CAP. II. 19

τοῖς ὥμοις φαίνει ἰσοφόρα ἔχειν ὥστε δοκεῖς ἐμοί, κἂν εἰ τοῖς ἀγορανόμοις ἀφιστῴης ὥσπερ ἄρτους τὰ κάτω πρὸς τὰ ἄνω, ἀξήμιος ἂν γενέσϑαι. καὶ ὁ Καλλίας εἶπεν, Ὦ, Σώκρατες, ἐμὲ μὲν παρακάλει, ὅταν μέλλῃς μανϑάνειν ὀρχεῖσθαι, ἵνα GOL ἀντιστοιχῶ τε καὶ συμ- μανϑάνω.

" Aye δή, ἔφη ὁ Φίλιππος, καὶ ἐμοὶ αὐλησάτω, ἵνα 21 καὶ ἐγὼ ὀρχήσωμαι. ἐπειδὴ δ᾽ ἀνέστη, διῆλϑε μιμού-- μενος τήν τε τοῦ παιδὸς καὶ τὴν τῆς παιδὸς ὄρχησιν. καὶ πρῶτον μὲν ὅτι ἐπήνεσαν ὡς ὁ παῖς σὺν τοῖς σχή-- 22 μασιν ἔτι καλλίων ἐφαίνετο; ἀνταπέδειξεν ὅ,τι κινοίη τοῦ σώματος ἅπαν τῆς φύσεως γελοιότερον" ὅτι δ᾽ ἡ παῖς εἰς τοὔπισϑεν καμπτομένη τροχοὺς ἐμιμεῖτο, ἔκεῖ νος ταῦτα εἰς τὸ ἔμπροσϑεν ἐπικύπτων μιμεῖσϑαι τρο- χοὺς ἐπειρᾶτο. τέλος δ᾽ ὅτι τὸν παῖδ᾽ ἐπήνουν ὡς év τῇ ὀρχήσει ἅπαν τὸ σῶμα γυμνάζξου; κελεύσας τὴν αὖ- λητρίδα ϑάττονα δυϑμὸν ἐπάγειν ie ἅμα πάντα καὶ σκέλη καὶ χεῖρας καὶ κεφαλήν. ἐπειδὴ δὲ ἀπειρήκει, κα-- 93 τακλινόμενος εἶπε, Τεκμήριον , ὦ ἄνδρες. ὅτι καλῶς γυμνάξει καὶ τὰ ἐμὰ ὀρχήματα. ἐγὼ γοῦν διψῶ" καὶ ὁ παῖς ἐγχεάτω μοι τὴν μεγάλην φιάλην. Νὴ 4t, ἔφη ὁ Καλλίας, καὶ ἡμῖν ys, ἐπεὶ καὶ ἡμεῖς διψῶμεν ἐπὶ σοὶ γελῶντες. ὁ δ᾽ αὖ Σωκράτης εἶπεν, AAA πίνειν μέν, ὦ 24 ἄνδρες, καὶ ἐμοὶ πάνυ δοκεῖ" τῷ γὰρ ὄντι ὁ οἶνος ἄρ-- δων τὰς ψυχὰς τὰς μὲν λύπας ὥσπερ ὁ μανδραγόρας τοὺς ἀνθρώπους κοιμίζει, ἑὰς δὲ φιλοφροσύνας ὥσπερ ἔλαιον φλόγα ἐγείρει. δοκεῖ μέντου μον καὶ τὰ τῶν ἀν-- 95 δρῶν συμπόσια ταὐτὰ πάσχειν ἅπερ καὶ τὰ ἐν γῇ φυό- μενα. καὶ γὰρ ἐκεῖνα, ὅταν μὲν ὁ ϑεὸς αὐτὰ ἀγαν ἀϑρόως ποτίξῃ. οὐ. δύναται ὀρϑοῦσϑαι οὐδὲ ταῖς αὖ- ραις διαπνεῖσθαι" ὅταν δ᾽ 000 ἤδεται τοσοῦτο πίνῃ;

80 COÓNVIVII CAF. II. III.

καὶ μάλα ὀρϑά τε αὔξεται καὶ ϑάλλοντα ἀφικνεῖται εἰς

26 την καρπογονίαν. οὕτω δὲ καὶ ἡμεῖς ἣν μὲν ἀϑρόον τὸ ποτὸν ἐγχεώμεϑα, ταχὺ ἡμῖν καὶ τὰ σώματα καὶ αἱ γνῶμαι σφαλοῦνται, καὶ οὐδὲ ἀναπνεῖν, μὴ ὅτι λέγειν τι δυνησόμεϑα- ἣν δὲ ἡμῖν οἱ παῖδες μικραῖς κύλιξι πυκνὰ ἐπιψακάξωσιν, ἵνα καὶ ἐγὼ ἐν Γοργιξίοις ῥήμασιν εἴπω, οὕτως οὐ βιαξόμενοι ὑπὸ τοῦ οἴνου μεϑύειν ἀλλ᾽ ἀνα-

97 πειϑόμενοι πρὸς τὸ παιγνιωδέστερον ἀφιξόμεϑα. ἐδό--: κει μὲν δὴ ταῦτα πᾶσι" προσέϑηκε δὲ ὁ Φίλιππος ὡς χρὴ τοὺς οἰνοχόους μιμεῖσϑαι τοὺς ἀγαϑοὺς ἁρματη- λάτας. ϑᾶττον περιελαύνοντας τὰς κύλικας. οἱ μὲν δὴ οἰνοχόοι οὕτως ἐποίουν.

Ii. Ex δὲ τούτου συμη ον ο ρει τῇ λύρᾳ πρὸς τὸν αὐλὸν ἐκιϑάρισεν ὁ ὁ παῖς καὶ ἦσεν. ἔνϑα δὴ ἐπήνεσαν μὲν ἅπαντες " 0 δὲ Χαρμίδης καὶ εἶπεν. "AAA. ἐμοὶ μὲν δοκεῖ, ὦ ἄνδρες, ὥσπερ Σωκράτης ἔφη τὸν οἶνον, οὕτω καὶ αὕτη ἡ κρᾶσις τῶν τε παίδων τῆς ὥρας καὶ τῶν φϑόγγων τὰς μὲν λύπας xoutsw , τὴν δ᾽ ἀφροδίέτην

9 ἐγείρειν. ἐκ τούτου δὲ πάλιν εἶπεν ὁ Σωκράτης, Οὗτοι μὲν δή, ὦ ἄνδρες. ἱκανοὶ τέρπειν ἡμᾶς φαίνονται" ἡμεῖς δὲ τούτων οἶδ᾽ ὅτι πολὺ βελτίονες οἰόμεϑα εἶναι" οὐκ αἰσχρὸν οὖν εἰ μήδ᾽ ἐπιχειρήσομεν συνόντες ὠφελεῖν τι ἢ εὐφραίνειν ἀλλήλους; ἐντεῦϑεν εἶπον πολλοί, Σὺ τοίνυν ἡμῖν ἐξηγοῦ ποίων λόγων ἁπτόμενοι μάλιστ᾽

8 ἂν ταῦτα ποιοῖμεν. ᾿Εγὼ μὲν τοίνυν, ἔφη, ἥδιστ᾽ ἂν ἀπολάβοιμι παρὰ Καλλίου τὴν ὑπόσχεσιν. ἔφη γὰρ δήπου, εἰ συνδειπνοῖμεν, ἐπιδείξειν τὴν αὑτοῦ σοφίαν. Καὶ ἐπιδείξω ys , ἔφη, ἐὰν καὶ ὑμεῖς ἅπαντες εἰς μέσον φέρητε ὅ,τι ἕκαστος ἐπίστασϑε ἀγαϑόν. ᾿4λλ᾽ οὐδείς σοι, ἔφη. ἀντιλέγει τὸ μὴ οὐ λέξειν ὅ,τι ἕκαστος ἡγεῖται

4 πλείστου ἄξιον ἐπίστασϑαι. ᾿Εγὼ μὲν τοίνυν, ἔφη,

CONVIVII CA P. III. 81

Ásyo ὑμῖν ἐφ᾽ à μέγιστον φρονῶ. ἀνϑρώπους yàg οἶμαι ἱκανὸς εἶναι βελτίους ποιεῖν. καὶ ὁ ᾿ἀντισϑένης εἶπε, Πότερον τέχνην τινὰ βαναυσικὴν ἢ καλοκάγα-- ϑίαν διδάσκων; Εἰ καλοκάἀγαϑία ἐστὶν ἡ δικαιοσύνη. Νὴ 4b, ἔφη ὁ ᾿ἀντισϑένης, 9) ys ἀναμφιλογωτάτη" ἐπείτοι ἀνδρεία μὲν καὶ σοφία ἔστιν ὅτε βλαβερὰ καὶ φίλοις καὶ πόλει δοκεῖ εἶναι, ἡ δὲ δικαιοσύνη οὐδὲ καϑ' ἕν συμμίγνυται τῇ ἀδικίᾳ. Ἐπειδὰν τοίνυν καὶ ἡμῶν ἅ ἕκαστος εἴπῃ ὅ,τι ὠφέλιμον ἔχει, τότε κἀγὼ οὐ φϑο-- νήσω εἰπεῖν τὴν τέχνην δι’ ἧς τοῦτο ἀπεργάζομαι. ἀλλὰ σὺ αὖ, ἔφη. λέγε. ὦ Νικήρατε, ἐπὶ ποίᾳ ἐπι-- στήμῃ μέγα φρονεῖς. καὶ ὃς εἶπεν. O πατὴρ ἐπιμε-- λούμενος ὅπως ἀνὴρ ἀγαϑὸς γενοίμην, ἠνάγκασέ με πάντα τὰ Ὁμήρου ἔπη μαϑεῖν καὶ νῦν δυναίμην ἂν Ἰλιάδα ὅλην καὶ Ὀδύσσειαν ἀπὸ στόματος εἰπεῖν. Ἐκεῖνο δ᾽, ἔφη ὁ ᾿ἀντισϑένης. λέληϑέ σε ὅτι καὶ οἵ δαψῳδοὶ πάντες ἐπίστανται ταῦτα τὰ ἔπη; Καὶ πῶς ἄν. ἔφη. λελήϑοι ἀκροώμενόν ys αὐτῶν ὀλίγου ἀν᾽ ἑκάστην ἡμέραν; Οἶσϑά τι οὖν ἔϑνος, ἔφη, ἠλιϑιώ-- τερον ῥαψῳδῶν; Οὐ μὰ τὸν 4, ἔφη ὁ Νικήρατος, οὔκουν ἔμοιγε δοκεῖ. 4]ῆλον γάρ, ἔφη 0 Σωκράτης. δτι τὰς ὑπονοίας οὐκ ἐπίστανται. σὺ δὲ Στησιμβρότῳ τε καὶ ᾿ἀναξιμάνδρῳ καὶ ἄλλοις πολλοῖς πολὺ δέδωκας ἀργύριον, ὥστε οὐδέν σε τῶν πολλοῦ ἀξίων λέληϑε. τί γὰρ σύ, ἔφη. ὦ. Κριτόβουλε, ἐπὶ τίνι μέγιστον φρο-- 7 νεῖς; Ἐπὶ κάλλει, ἔφη. Ἦ οὖν καὶ σύ, ἔφη ὁ Σωκρά-- της. ἕξεις λέγειν ὅτι τῷ σῷ κάλλει ἱκανὸς εἶ βελτίους ἡμᾶς ποιεῖν; Εἰ δὲ μή. δῆλόν γε ὅτι φαῦλος φανοῦ- μαι. Τίγὰρ σύ, εἶπεν, ἐπὶ τίνι μέγα φρονεῖς, à ν- 8 τέσϑενες; Ἐπὶ πλούτῳ, ἔφη. ὁ μὲν δὴ Ἑρμογένης ἀνήρετο εἰ πολυ εἴη αὐτῷ ἀργύριον. ὁ δὲ ἀπῶμοσε Xenoph. scr. min. 6

82 CONVIVII CAP. Ill

μηδὲ ὀβολόν. ᾿4λλὰ γὴν πολλὴν κέχτησαι; Ἴσως ἄν, ἔφη; Αὐτολύκῳ τούτῳ ἱχανὴ γένοιτο ἐγκονίσασϑαι. θ᾽ κουστέον ἂν el καὶ σοῦ. τί γὰρ͵ σύ, ἔφη; ὦ Χαρ- μίδη; ἐπὶ τίνι μέγα φρονεῖς ; ᾿Εγὼ «v, ἔφη, ἐπὶ πενίᾳ μέγα φρονῶ. Νὴ ZA, ἔφη ὁ Σωκράτης, ἐπ᾽ εὐχαρί- ὅτῳ γε πράγματι. Τοῦτο γὰρ δὴ ἥκιστα μὲν ἐπίφϑο-- vOv, ἥκιστα δὲ περιμάχητον. καὶ ἀφύλακτον ὃν σώ- 10 ξεται καὶ ἀμελούμενον ἰσχυρότερον γίγνεται. Σὺ δὲ δή ἢ: ἔφη ὁ: Καλλίας, ἐπὶ vive μέγα φρονεῖς, ὦ Σώκρατες; καὶ ὃς μάλα σεμνῶς ἀνασπάσας τὸ πρόσωπον Ἐπὶ μα- στροπείᾳ εἶπεν. ἐπεὶ δὲ ἐγέλασαν ἐπ’ αὐτῷ, Ὑμεῖς μὲν γελᾶτε, ἔφη, ἐγὼ δὲ οἶδ᾽ ὅτι καὶ πάνυ ἂν πολλὰ χρήματα λαμβάνοιμι, εἰ βουλοίμην χρῆσϑαι τῇ τέχνῃ. 11 Σύ γε μὴν δῆλον, ἔφη ὁ “ύκων πρὸς τὸν Φίλιππον, ὅτι ἐπὶ τῷ γελωτοποιεῖν μέγα φρονεῖς. Ζικαιότερόν y, ἔφη, οἴομαι ἢ Καλλιππίδης ὁ ὑποκριτής, ὃς ὕπερ- σεμνύνεται ὅτι δύναται πολλοὺς κλαίοντας καϑίξειν. 12 Οὐκοῦν καὶ σύ, ἔφη ὁ “Αντισϑένης, λέξεις, o ύκων, ἐπὶ τίνι μέγα φρονεῖς; καὶ ὃς ἔφη. Οὐ γὰρ ἅπαντες ἴστε, ἔφη. ὅτι ἐπὶ τούτῳ τῷ υἱεῖ; Οὗτός γε μήν, ἔφη τις. δῆλον ὅτι ἐπὶ τῷ νικηφόρος εἶναι. καὶ ὁ Αὐτό- 13 Avxog ἀνερυϑοιάσας εἶπε, Μὰ 4 οὐκ ἔγωγε. ἐπεὶ δὲ ἅπαντες ἡσϑέντες ὅτι ἤκουσαν αὐτοῦ φωνήσαντος προσέβλεψαν, ἤρετό τις αὐτόν, AAA. ἐπὶ τῷ μήν, e Αὐτόλυκε; ὁ δ᾽ εἶπεν, Emi τῷ πατρί; καὶ 6 ἅμα ἐνε-- κλίϑη αὐτῷ. καὶ ὁ Καλλίας ἰδών. Ao' οἶσϑα. ἔφη,

0 Πύκων. ὅτι πλουσιώτατος εἶ ἀνθοώπων; Μὰ Zt, ἔφη; τοῦτο μέντοι ἐγὼ οὐκ οἶδα. ᾿4λλὰ λανϑάνει δὲ ὃτι OUX ἂν δέξαιο τὰ βασιλέως χρήματα ἀνιὶ τοῦ viov; "Ex αὐτοφώρῳ εἴλημμαι, ἔφη ; πλουσιώτατος; ὡς [4 ἔοικεν, ἀνθρώπων dv. Σὺ δέ, ἔφη ὁ Νικήρατος,

CONVIVII CAP. IIL IV. 83

c Ἑρμόγενες, ἐπὶ τίνι μάλιστα ἀγάλλει; καὶ ὃς, Ex. φίλων. ἔφη. ἀρετῇ καὶ δυνάμει, καὶ ὅτι τοιοῦτοι ὄν- τες ἐμοῦ ἐπιμέλονται. ἐνταῦϑα τοίνυν πάντες προσ- ἔβλεψαν αὐτῷ, καὶ πολλοὶ ἅμα ἤροντο si καὶ σφίσι

, ? e 3 e, δηλώσει αὐτούς. ὁ δὲ εἶπεν ὅτι οὐ φϑονήσει.

Ἐκ τούτου ἔλεξεν o Σωκράτης, Οὐκοῦν λοιπὸν lV. ἂν εἴη ἡμῖν ἃ ἕκαστος ὑπέσχετο ἀποδεικνύναι ὡς πολ- λοῦ ἄξιά ἐστιν. ᾿Δκούοιτ᾽ ἄν, ἔφη ὁ Καλλίας, ἐμοῦ

» , M 1 - ’ὔ CAMS - 3 , 9 πρῶτον. ἐγὼ γὰρ ἐν τῷ χρόνῳ ᾧ ὑμῶν ἀκούω ἀπο-

4 , , 2 , , φουντῶν Tí TO δίκαιον. ἐν τουτῷ δικαιοτέρους TOUS , , - ἂς ὃ , - 3 - ἀνθρώπους ποιῶ. καὶ 0 Σκρατης, Πῶς, ὦ λῷστε; ἔφη. Διδοὺς νὴ 40 ἀργύριον. καὶ ὁ ᾿Αντισϑένης 3 » A , , - 28 x , , Ἁ ἐπαναστὰς μάλα ἐλεγκτικῶς αὐτὸν ἐπήρετο, Οἱ δὲ » * 7 , ; Es 9 Ξ' ανϑρώποι, ὦ Καλλία, πότερον £v ταῖς ψυχαῖς ἡ ἐν τῷ βαλαντίῳ τὸ δίκαιόν σοι δοκοῦσιν ἔχειν; Ἔν ταῖς ψυ--

" E » 3 a 4a f Ἃ , , q«ig, ἔφη. Κᾶπειτα σὺ εἰς τὸ βαλάντιον διδους ἀργυ- οιον τὰς ψυχὰς δικαιοτέρας ποιεῖς; Μάλιστα. Πῶς; Ὅτι διὰ τὸ εἰδέναι ὡς ἔστιν Orov πριάμενοι τὰ ἐπιτή- δεια ἕξουσιν οὐκ ἐθέλουσι κακουργοῦντες κινδυνεύειν. Ἦ καί σοι, ἔφη, ἀποδιδόασιν ὅ.τι ἂν λάβωσι; Μὰ τὸν 8 ZA, ἔφη, οὐ μὲν δή. Τί δέ, ἀντὶ τοῦ ἀργυρίου χάρι--

3 Ἁ A] » , 3 - 3 3 ,

τας; Ov μὰ τὸν Zi, ἔφη, οὐδὲ τοῦτο, ἀλλ᾽ ἔνιοι καὶ

: 2 * c Á ἐχϑιόνως ἔχουσιν ἢ πρὶν λαβεῖν. Θαυμαστά Y» ἔφη το e , 0 ἱντισϑένης ἅμα εἰσβλέπων ὡς ἐλέγχων αὐτόν, εἰ πρὸς μὲν τοὺς ἄλλους δύνασαι δικαίους ποιεῖν αὐτούς, πρὸς δὲ σαυτὸν οὔ. Καὶ τί τοῦτ᾽, ἔφη ὁ Καλλίας, 4 ϑαυμαστόν; οὐ καὶ τέχτονάς τε καὶ οἰκοδόμους πολ- λοὺς ὁρᾷς o? ἄλλοις μὲν πολλοῖς ποιοῦσιν οἰκίας, ἕαυ- ποις x 3 , - 9 ? m . voig δὲ οὐ δύνανται ποιῆσαι, ἀλλ΄ ἐν μισϑωταῖς οἵ-- κοῦσι; καὶ ἀνάσχου μέντοι. ὦ σοφιστά,. ἐλεγχόμενος.

, 2 e , , Νη 4. ἔφη ὁ Σωκράτης, ἀνεχέσϑω μέντοι" ἐπεὶ καὶ 5 E *

8A CONVIVII CAP. IV.

οἱ μάντεις λέγονται δήπου ἄλλοις μὲν προαγορεύειν to

6 μέλλον. ἑαυτοῖς δὲ μὴ προορᾶν τὸ ἐπιόν. οὗτος μὲν δὴ ὁ λόγος ἐνταῦϑα ἔληξεν. ἐκ τούτου δὲ ὁ Νικήρα- τος, ᾿Δκούοιτ᾽ ἄν, ἔφη, καὶ ἐμοῦ ἃ ἔσεσϑε βελτίονες, ἣν ἐμοὶ συνῆτε. ἴστε γὰρ δήπου ὅτι Ὅμηρος ὁ σοφώ- τατος πεποίηκε σχεδὸν περὶ πάντων τῶν ἀνθρωπίνων. ὅστις ἂν οὖν ὑμῶν βούληται ῇ οἰκονομικὸς ῇ δημη- γορικὸς ἢ στρατηγικὸς γενέσϑαι ἢ ὅμοιος ᾿Αχιλλεῖ ἡ Αἴαντι ἡ Νέστορι ἢ Ὀδυσσεῖ. ἐμὲ ϑεραπευέτω. ἐγὼ γὰρ ταῦτα πάντα ἐπίσταμαι. Ἦ καὶ βασιλεύειν, egi 0 ἀντισϑένης. ἐπίστασαι. ὅτι οἶσϑα ἐπαινέσαντα αὖὐ-- τὸν τὸν Ayau£uvove ὡς βασιλεύς τε εἴη ἀγαϑὸς κρα- τερός τ᾽ αἰχμητής; Καὶ ναὶ μὰ “Ι΄, ἔφη, ἔγωγε ὅτι ἀἁρματηλατοῦντα δεῖ ἐγγὺς μὲν τῆς στήλης κάμψαι,

αὐτὸν δὲ κλινϑῆναι ἐυξέστου ἐπὶ δίφρου ἧκ᾽ ἐπ᾽’ ἀριστερὰ τοῖιν, ἀτὰρ τὸν δεξιὸν ἵππον κένσαι ὁμοκλήσαντ᾽ εἶξαί τέ οἱ ἡνία χερσί.

7 καὶ πρὸς τούτοις γε ἄλλο οἶδα, καὶ ὑμῖν αὐτίκα μάλ᾽ ἔξεστι πειρᾶσϑαι. εἶπε γάρ που Ὅμηρος Ἐπὶ δὲ κρό- μυον ποτῷ ὄψον. ἐὰν οὖν ἐνέγκῃ τις κρόμμυον, αὐὖὐ- τίκα μάλα τοῦτό ys ὠφελημένοι ἔσεσϑε' ἥδιον γὰρ

ἃ πιεῖσϑε. καὶ ὁ Χαρμίδης εἶπεν, &à ἄνδρες, ὁ Νική- ρατος κρομμύων otov ἐπιϑυμεῖ οἴκαδε ἐλϑεῖν, ἵν᾽ ἡ γυνὴ αὐτοῦ πιστεύῃ μὴ διανοηϑῆναι μηδένα ἂν φιλῆ- σαι αὐτόν. Νὴ 4“. ἔφη ὃ Σωκράτης, ἀλλ᾽ ἄλλην που δόξαν γελοίαν κίνδυνος ἡμῖν προσλαβεῖν. ὄψον μὲν γὰρ δὴ ὄντως ἔοικεν εἶναι, ὡς κρόμμυόν γε οὐ μόνον σῖτον ἀλλὰ καὶ ποτὸν ἡδύνει. εἰ δὲ δὴ τοῦτο καὶ μετὰ δεῖπνον τρωξόμεϑα, ὅπως μὴ φήσῃ τις ἡμᾶς

ο πρὸς Καλλίαν ἐλϑόντας ἡδυπαϑεῖν. Μηδαμῶς, ἔφη, ὦ Σώκρατες. εἰς μὲν γὰρ μάχην ὁρμωμένῳ καλῶς

j 1 1

Lm

IB 6S.

——RA IR

CONVIVII CAP. IV. 85

ἔχει κρόμμυον ὑποτρώγειν. ὥσπερ ἔνιοι τοὺς ἀλε- κτρυόνας σκόροδα σιτίσαντες συμβάλλουσιν: ἡμεῖς δὲ

ἴσως βουλευόμεϑα ὅπως φιλήσομέν τινα μᾶλλον ἢ

μαχούμεϑα. καὶ οὗτος μὲν δὴ ὁ λόγος οὕτω πῶς ἐπαύ- 10 σατο. ὁ δὲ Κριτόβουλος. Οὐκοῦν αὖ ἐγὼ λέξω, ἔφη, ἐξ ὧν ἐπὶ τῷ κάλλει μέγα φρονῶ. “έγε, ἔφασαν. Εἰ μὲν τοίνυν μὴ καλός εἰμι, ὡς οἴομαι, ὑμεῖς ἂν δικαίως ἀπάτης δίκην vmé£yows: οὐδενὸς γὰρ Ogxífovrog ἀεὶ ὀμνύοντες καλόν μέ φατε εἶναι. xcyo μέντοι πι- στεύω. καλοὺς γὰρ καὶ ἀγαϑοὺς ὑμᾶς ἄνδρας νομίξω. εἰ δ᾽ εἰμί τε τῷ ὄντι καλὸς καὶ ὑμεῖς τὰ αὐτὰ πρὸς ἐμὲ 11 πάσχετε οἷάπερ ἐγὼ πρὸς τὸν ἐμοὶ δοκοῦντα καλὺν εἶνιιι, ὄμνυμι πάντας ϑεοὺς μὴ ἑλέσθαι ἂν τὴν βασι- λέως ἀρχὴν ἀντὶ τοῦ καλὸς εἶναι. νῦν γὰρ ἐγὼ Κλει--12 νίαν ἥδιον μὲν ϑεῶμαι ἢ τἄλλα πάντα τὰ ἐν ἀνθρώ- ποις καλά: τυφλὸς δὲ τῶν ἄλλων ἁπάντων μᾶλλον δεξαίμην ἂν εἶναι ἡ ἐκείνου καὶ ἑνὸς ὄντος" ἄχϑομαι δὲ καὶ νυκτὶ καὶ ὕπνῳ, ὅτι ἐκεῖνον οὐχ ὁρῶ, ἡμέρα δὲ καὶ ἡλίῳ τὴν μεγίστην χάριν οἶδα, ὅτι μοι Κλεινίαν ἀναφαίνουσιν. ἄξιόν γε μὴν ἡμῖν τοῖς καλοῖς καὶ ἐπὶ 13 τοῖσδε μέγα φρονεῖν. ὅτι τὸν μὲν ἰσχυρὸν πονοῦντα δεῖ κτᾶσϑαν τἀγαϑὰ καὶ τὸν ἀνδρεῖον κινδυνεύοντα, τὸν δέγε σοφὸν λέγοντα᾽ ὁ δὲ καλὸς καὶ ἡσυχίαν ἔχων πάντ᾽ ἂν διαπράξαιτο. ἐγὼ γοῦν καίπερ εἰδὼς ὅτι 1ά χρήματα ἡδὺ κτῆμα ἥδιον μὲν ἂν Κλεινίᾳ τὰ ὄντα Ov δοίην ἢ ἕτερα παρ᾽ ἄλλου λαμβάνοιμι, ἥδιον δ᾽ ἂν δουλεύοιμι ἡ ἐλεύϑερος εἴην. εἴ μου Κλεινίας ἄρχειν ἐθέλοι. καὶ γὰρ πονοίην ἂν ῥᾷον ἐκείνῳ ἢ ἀνα- παυοέμην, καὶ κινδυνεύοιμ᾽ ἂν πρὸ ἐκείνου ἥδιον ἢ ἀκίνδυνος ξῴην. ὥστε εἰ GU, ὦ Καλλία, μέγα φρο- 15 νεῖς ὅτι δικαιοτέρους δύνασαι ποιεῖν, ἐγὼ πρὸς πᾶσαν

86 CONVIVII CAP. IV

ἀρετὴν δικαιότερος σοῦ εἰμι ἄγειν ἀνθρώπους. διὰ γὰρ τὸ ἐμπνεῖν τι ἡμᾶς τοὺς καλοὺς τοῖς ἐρωτικοῖς ἐλευϑεριωτέρους μὲν αὐτοὺς ποιοῦμεν εἰς χρήματα, φιλοπονωτέρους δὲ καὶ φιλοκαλωτέρους ἐν τοῖς κινδύ-- νοις, καὶ μὴν αἰδημονεστέρους τε καὶ ἐγκρατεστέρους, 16 οἵ γε καὶ ὧν δέονται μάλιστα ταῦτ᾽ αἰσχύνονται. μαί- νονται δὲ καὶ oí μὴ τοὺς καλοὺς στρατηγοὺς aigov- μενοι. ἐγὼ γοῦν μετὰ Κλεινίου x&v διὰ πυρὸς loíqv: οἶδα δ᾽ ὅτι καὶ ὑμεῖς μετ᾿ ἐμοῦ. ὥστε μηκέτι ἀπόρει, ὦ Σώκρατες, εἴ τι τοὐμὸν κάλλος ἀνθρώπους ὠφε- 17 λήσει. ἀλλ᾽ οὐδὲ μέντοι ταύτῃ ys ἀτιμαστέον τὸ κάλ-- Aog ὡς ταχὺ παρακμάξον, ἐπεὶ ὥσπερ γε παῖς γίγνεται καλός. οὕτω καὶ μειράκιον καὶ ἀνὴρ καὶ πρεσβύτης. τεκμήριον δέ: ϑαλλοφόρους γὰρ τῇ 4ϑηνᾷ τοὺς κα- λοὺς γέροντας ἐκλέγονται, ὡς συμπαρομαρτοῦντος 18 πάσῃ ἡλικίᾳ τοῦ κάλλους. εἰ δὲ ἡδὺ τὸ παρ᾽ ἑκόντων διαπράττεσϑαν ὧν τις δέοιτο, εὖ οἶδ᾽ ὅτι καὶ νυνὶ ϑᾶττον ἂν ἐγὼ καὶ σιωπῶν πείσαιμι τὸν παῖδα τόνδε καὶ τὴν παῖδα φιλῆσαί με ἢ σύ, ὦ Σώκρατες, εἰ καὶ 19 πάνυ πολλὰ καὶ σοφὰ λέγοις. Τί τοῦτο; ἔφη ὁ Σω- κράτης" ὡς γὰρ καὶ ἐμοῦ καλλίων ὧν ταῦτα κομπά- ξεις. Νὴ 4, ἔφη ὁ Κριτόβουλος. ἢ πάντων Σει- ληνῶν τῶν ἐν τοῖς σατυρικοῖς αἴσχιστος ἂν εἴην. [ὁ δὲ Σωκράτης καὶ ἐτύγχανε προδεμφερὴς τούτοις Gw.] 20 4ys vvv, ἔφη ὁ Σωκράτης, ὅπως μεμνήσει διακριϑῆς- ναι περὶ τοῦ κάλλους. ἐπειδὰν οἵ προκείμενοι λόγοι περιέλϑωσι. κρινάτω δ᾽ ἡμᾶς ur 4λέξανδρος ὁ Πριά- μου, ἀλλ᾽ αὐτοὶ οὗτοι οὕσπερ σὺ οἴει ἐπιϑυμεῖν δε 91 φιλῆσαι. Κλεινίᾳ δ᾽, ἔφη. ὦ Σώκρατες, οὐκ ἂν ἐπι- τρέψαις; καὶ ὃς εἶπεν, Οὐ γὰρ αὖ παύσει σὺ Κλεινίου μεμνημένος; "Hv δὲ μὴ ὀνομάξω, ἧττόν τίμε οἴει

προ RON Cm i

CONVIVII CAP. IV. 87

μεμνῆσϑαι αὐτοῦ; ovx οἶσϑα ὅτι οὕτω σαφὲς ἔχω εἴδωλον αὐτοῦ ἐν τῇ ψυχῇ ὡς εἰ πλαστικὸς ἢ ζωγρα- φικὸς ἦν. οὐδὲν ἂν ἧττον ἐκ τοῦ εἰδώλου ἢ πρὸς αὐ- τὸν ὁρῶν ὅμοιον αὐτῷ ἀπειργασάμην; καὶ ὁ Σωκράτης 22 ὑπέλαβε. Τί δῆτα οὕτως ὅμοιον εἴδωλον ἔχων πρά-- γματά μοι παρέχεις ἄγεις τε αὐτὸν ὅπου ὄψει; Ὅτι, ὦ Σώκρατες. ἡ μὲν αὐτοῦ ὄψις εὐφραίνειν δύναται, ἡ δὲ τοῦ εἰδώλου τέρψιν μὲν οὐ παρέχει, πόϑον δὲ ἐμποιεῖ. καὶ ὁ Ἑρμογένης εἶπεν, ᾽4λλ᾽ ἐγώ, ὦ Σιώ- 28 κρατες, οὐδὲ πρὸς σοῦ ποιῶ τὸ περιιδεῖν Κριτόβουλον οὕτως ὑπὸ τοῦ ἔρωτος ἐκπλαγέντα. Ζ]οκεῖς γάρ. ἔφη ὁ Σωκράτης. ἐξ οὗ ἐμοὶ σύνεστιν οὕτω διατεϑῆναι αὐτὸν; ᾿Δλλὰ πότε μήν; Οὐχ ὁρᾷς ὅτι τούτῳ μὲν παρὰ τὰ ὦτα ἄρτε ἴουλος καϑέρπει, Κλεινίᾳ δὲ πρὸς τὸ ὄπισϑεν ἤδη ἀναβαίνει; οὗτος οὖν συμφοιτῶν εἰς ταὐτὰ διδασκαλεῖα ἐκείνῳ τότε ἰσχυρῶς προσεκαύϑη. ἃ δὴ αἰσϑόμενος ὁ πατὴρ παρέδωκέ μοι αὐτόν, εἴ τι 94 δυναίμην ὠφελῆσαι. καὶ μέντοι πολὺ βέλτιον ἤδη ἔχει. πρόσϑεν μὲν γὰρ ὥσπερ οἱ τὰς Γυργόνας ϑεώ- μενοι λιϑίνως ἔβλεπε πρὸς αὐτὸν καὶ οὐδαμοῦ ἀπῇει ἀπ’ αὐτοῦ: νῦν δὲ εἶδον αὐτὸν καὶ σκαρδαμύξαντα. καίτοι νὴ τοὺς θεούς, ὦ ἄνδρες. δοκεῖ μοί γ᾽, ἔφη, 95 ὡς ἐν ἡμῖν αὐτοῖς εἰρῆσϑαι, οὗτος καὶ πεφιληκέναι τὸν Κλεινίαν οὗ ἔρωτος οὐδέν ἐστι δεινότερον ὑπέκχ- καυμα. καὶ γὰρ ἄπληστον καὶ ἐλπίδας τινὰς γλυ- κείας παρέχει. [ἴσως δὲ καὶ διὰ τὸ μόνον πᾶντων 96 ἔργων τὸ τοῖς στόμασι συμψαύειν ὁμώνυμον εἶναι τῷ ταῖς ψυχαῖς φιλεῖσϑαι ἐντιμότερον ἐστιν) οὗ ἕνεκα ἀφεκτέον ἐγώ φημι εἶναι φιλημάτων ὡραίων τῷ σω- φρονεῖν δυνησομένῳ. καὶ ὁ Χαρμίδης εἶπεν, ᾿4λλὰ 97 τί δή ποτε, ὦ Σώκρατες, ἡμᾶς μὲν οὕτω τοὺς φίλους

88 CONVIVII CAP. IV.

μορμολύττει ἀπὸ τῶι καλῶν, αὐτὸν δέ σε, ἔφη. ἐγὼ εἶδον vol μὰ τὸν 4πόλλω, ὅτε παρα τῷ γραμματιστῇ ἐν τῷ αὐτῷ βιβλίῳ ἀμφύτεροι ἐμαστεύετέτι, τὴν κε-- φαλὴν πρὸς τῇ κεφαλῇ καὶ τὸν ὦμον γυμνὸν πρὸς 28 γυμνῷ τῷ Κριτοβούλου (04,60 ἔχοντα. καὶ ὁ Σωκρά- τής, Φεῦ, ἔφη, ταῦτ᾽ ἄρα. ἔφη, ἐγὼ ὥσπερ ὑπὸ ϑηρίου τινὸς δεδηγμένος τόν τὲ ὦμον πλεῖον ἡ πέντε ἡμέ- ρας ὥδαξον καὶ ἐν τῇ καρδία ὥσπερ κνῆσμαά τι ἐδόχουν ἔχειν. ἀλλὰ νῦν τοί σοι, ἔφη, ὦ Κριτόβουλε, ἐναντίον τοσούτων μαρτύρων προαγορεύω μὴ ἅπτεσθϑαί μου πρὶν ἂν τὸ γένειον τῇ κεφαλῇ ὁμοίως κομήσῃς. καὶ οὗτοι μὲν δὴ οὕτως ἀναμὶξ ἔσκωψάν τε καὶ ἐσπούδα- φ0 σαν. ὁ δὲ Καλλίας, Σὸν μέρος, ἔφη, λέγειν, ὦ Χαρ- μίδη., διότι ἐπὶ πενίᾳ μέγα φρονεῖς. Οὐκοῦν τόδε μέν, ἔφη. ὁμολογεῖται, κρεῖττον εἶναι ϑαρρεῖν ἢ φο- βεῖσϑαι καὶ ἐλεύϑερον εἶναι μᾶλλον ἢ δουλεύειν καὶ ϑεραπεύεσϑαι μᾶλλον ἡ ϑεραπεύειν καὶ πιστεύεσϑαι 80 ὑπὸ τῆς πατρίδος μᾶλλον ἢ ἀπιστεῖσθαι. ἐγὼ τοίνυν ἐν τῇδε τῇ πόλει ὅτε μὲν πλούσιος ἦν πρῶτον μὲν ἐφο-- βούμην μή τίς μου τὴν οἰκίαν διορύξας καὶ τὰ χρήματα λάβοι καὶ αὐτόν ví ue κακὸν ἐργάσαιτο: ἔπειτα δὲ καὶ τοὺς συκοφάντας ἐθεράπευον, εἰδὼς ὅτι παϑεῖν μᾶλ-- λον κακῶς ἱκανὸς εἴην ἢ ποιῆσαι ἐκείνους. καὶ γὰρ δὴ καὶ προσετάττετο μὲν ἀεί τί μοι δαπανᾶν ὑπὸ τῆς πό- 831 λεως, ἀποδημῆσαι δὲ οὐδαμοῦ ἐξῆν. νῦν δ᾽ ἐπειδὴ τῶν ὑπερορίων στέρομαι καὶ τὰ ἔγγαια οὐ καρποῦμαι καὶ τὰ ἐκ τῆς οἰκίας πέπραται., ἡδέως μὲν καϑεύδω ἐκτεταμένος, πιστὸς δὲ τῇ πόλει γεγένημαι, οὐκέτι δὲ ἀπειλοῦμαι, ἀλλ᾽ ἤδη ἀπειλῶ ἄλλοις, ὡς ἐλευϑέρῳ τε ἔξεστί μοι καὶ ἀποδημεῖν καὶ ἐπιδημεῦῖν " ὑπανίστανται δέ μοι ἤδη καὶ ϑάκων καὶ ὁδῶν ἐξίστανται οἵ πλού-

ACT

CONVIVII CAP. IV. 89

σιοι. καὶ εἰμὶ νῦν μὲν τυράννῳ ἐοικώς, τότε δὲ σαφῶς 32 δοῦλος qv: καὶ τότε μὲν ἐγὼ φόρον ἀπέφερον τῷ δήμῳ, νῦν δὲ ἡ πόλις τέλος φέρουσα τρέφει με. ἀλλὰ καὶ Σωκράτει. ὅτε μὲν πλούσιος ἣν. ἐλοιδόρουν ue ὅτι συνῆν, νῦν δ᾽ ἐπεὶ πένης γεγένημαι, οὐκέτι οὐδὲν μέλει οὐδενί. καὶ μὴν ὅτε μέν γε πολλὰ εἶχον, ἀείτι ἀπέβαλλον ἢ ὑπὸ τῆς πόλεως ἢ ὑπὸ τῆς τύχης" νῦν δὲ ἀποβάλλω μὲν οὐδέν, οὐδὲ γὰρ ἔχω. ἀεὶ δέ τι λήψε--: σϑαι ἐλπίζω. Οὐκοῦν, ἔφη ὁ Καλλίας, καὶ εὔχει μη- 38 δέποτε πλουτεῖν. καὶ ἐάν τι. ὄναρ ἀγαϑὸν ἴδῃς. τοῖς ἀποτροπαίοις ϑύεις; Μὰ Ζ]ία τοῦτο μέντοι, ἔφη, ἐγὼ οὐ ποιῶ, ἀλλὰ μάλα φιλοκινδύνως ὑπομένω, ἤν πο- ϑέν τι ἐλπίζω λήψεσϑαι. AAA. ἄγε δή, ἔφη ὁ Σωκρά-- 84 της, σὺ αὖ λέγε ἡμῖν, ὦ ᾿ἀντίσϑενες, πῶς οὕτω βραχέα ἔχων μέγα φρονεῖς ἐπὶ πλούτῳ. Ὅτι νομίξω, ὦ &v- δρες, τοὺς ἀνθρώπους ovx ἐν τῷ οἴκῳ τὸν πλοῦτον καὶ τὴν πενίαν ἔχειν ἀλλ᾽ ἐν ταῖς ψυχαῖς. ὁρῶ γὰρ 35 πολλοὺς μὲν ἰδιώτας, οἵ πάνυ πολλὰ ἔχοντες χρήματα οὕτω πένεσϑαι ἡγοῦνται ὥστε πάντα μὲν πόνον. πάντα δὲ κίνδυνον ὑποδύονται, ἐφ᾽ ᾧ πλείονα κτή- σονται, οἶδα δὲ καὶ ἀδελφούς. οἱ τὰ ἴσα λαχόντες ὁ μὲν αὐτῶν τἀρκοῦντα ἔχει καὶ περιττεύοντα τῆς δαπά-- νης, ὁ δὲ τοῦ παντὸς ἐνδεῖται- αἰσθάνομαι δὲ καὶ 36 τυράννους τινάς, οἱ οὕτω πεινῶσι χρημάτων ὥστε ποιοῦσι πολὺ δεινότερα τῶν ἀπορωτατων. δι᾽ ἔνδειαν μὲν γὰρ δήπου οἵ μὲν κλέπτουσιν, oí δὲ τοιχωρυχοῦ--: σιν, οἵ δὲ ἀνδραποδίζονται" τύραννοι δ᾽ εἰσί τινες ot ὅλους μὲν οἴκους ἀναιροῦσιν, ἀϑρόους δ᾽ ἀποκτεί- νουσι. πολλάκις δὲ καὶ ὅλας πόλεις χρηματῶν ἕνεκα ἐξανδραποδίξονται. τούτους μὲν οὖν ἔγωγε καὶ πάνυ 31 οἰκτείρω τῆς ἄγαν χαλεπῆς νόσου. ὅμοια γάρ μοι

90 CONVIVHIUCUNP. IV.

δοκοῦσι πάσχειν ὥσπερ εἴτις πολλὰ ἔχων καὶ] πολλα ἐσθίων μηδέποτε ἐμπίπλαιτο. ἐγὼ δὲ οὕτω μὲν πολλὰ ἔχω ὡς μόλις αὐτὰ καὶ ἐγὼ αὐτὸς εὑρίσκω" ὅμως δὲ περίεστί μοι καὶ ἐσϑίοντι ἄχρι τοῦ μὴ πεινῆν ἀφικέ- σϑαι καὶ πίνοντι μέχρι τοῦ μὴ διψῆν καὶ ἀμφιέννυσϑαι ὥστε ἔξω μὲν μηδὲν μᾶλλον Καλλίου τούτου τοῦ πλου- 38 σιωτάτου ῥιγῶν ἐπειδάν » μὴν ἐν τῇ οἰκία γένωμαι, πάνυ μὲν ἀλεεινοὶ χιτῶνες οἵ τοῖχοι ΠΣ δοκοῦσιν εἶναι, πάνυ δὲ παχεῖαι ἐφεστρίδες οἵ ὄροφοι, στρωμνήν ys μὴν οὕτως ἀρκοῦσαν ἔχω ὥστ᾽ ἔργον μέ Li ἐστὶ καὶ ἀνεγεΐραι. ἦν δέ ποτε καὶ ἀφροδισιάσαι τὸ σῶμά μου δεηϑῇ, οὕτω μοι τὸ παρὸν ἀρκεῖ ὥστε αἷς ἂν προσ- ἕλϑω ὑπερασπαζξονταί μὲ διὰ τὸ μηδένα ἄλλον αὐταῖς 89 ἐϑέλειν προσιέναι. καὶ πάντα τοίνυν ταῦτα οὕτως ἡδέα μοι δοκεῖ εἶναι ὡς μᾶλλον μὲν ἥδεσϑαι. ποιῶν ἕκαστα αὐτῶν οὐκ ἂν εὐξαίμην, ἧττον δέ: οὕτω μοι 40 δοχεξ ἔνια αὐτῶν ἡδίω εἶναι τοῦ συμφέροντος. πλεί- στου δ᾽ ἄξιον «viuo ἐν τῷ ἐμῷ πλούτῳ λογίζομαι εἶναι ἐκεῖνο ὅτι εἴ μού τις καὶ τὰ νῦν ὄντα παρέλοιτο, οὐδὲν οὕτως ὁρῶ φαῦλον ἔργον ὁποῖον οὐκ ἀρκοῦσαν ἂν 41 τροφὴν ἐμοὶ παρέχοι. καὶ γὰρ ὅταν ἡδυπαϑῆσαι βου- On οὐκ ἐκ τῆς ἀγορᾶς τὰ τίμια ὠνοῦμαι, eu γὰρ γίγνεται, ἀλλ᾽ ἐκ τῆς ψυχῆς ταμιεύομαι. καὶ πολὺ πλεῖον διαφέρει πρὸς ἡδονήν, ὅταν ἀναμείνας τὸ δεη- ϑῆναι πφοσφέρωμαι ἢ ὅταν τινὶ τῶν τιμίων χρῶμαι, ὥσπερ καὶ νῦν τῷδε τῷ Θασίῳ οἴνῳ ἐντυχὼν οὐ διψῶν 42 πίνω αὐτόν. ἀλλὰ un»v καὶ πολὺ δικαιοτέρους ys εἰκὸς εἷναι τοὺς εὐτέλειαν μᾶλλον ἢ πολυχρηματίαν 6x0- ποῦντας. οἷς γὰρ μάλιστα τὰ παρόντα ἀρκεῖ ἥκιστα 48 τῶν ἀλλοτρίων ὀρέγονται. ἄξιον δ᾽ ἐννοῆσαι ὡς καὶ ἐλευϑερίους ὁ τοιοῦτος πλοῦτος παρέχεται. Σωκρά-

CONVIVII CAP. IV. 91

e "T 5» - 7 » tQc τε γὰρ οὗτος παρ᾽ OU ἐγὼ τοῦτον ἐκτησάμην ovt ἀριϑμῷ οὔτε σταϑμῷ ἐπήρκει μοι, ἀλλ᾽ ὁπόσον ἐδυ- νάμην φέρεσϑαι. τοσοῦτόν μοι παρεδίδου ἐγώ τε

- ? A - , ^ δ’ ^ L VE vir οὐδενὶ φϑονῶ, αλλὰ πᾶσι τοῖς φίλοις καὶ ἐπιδει-- κνύω τὴν ἀφϑονίαν καὶ μεταδίδωμι τῷ βουλομένῳ τοῦ ἐν τῇ ἐμῇ ψυχῇ πλούτου. καὶ μὴν καὶ τὸ ἀβρό-- 44 τατὸν γε χτῆμα τὴν σχολὴν ἀεὶ ὁρᾶτέ μοι παροῦσαν, e S -“ * 3 , a 3 A 3 , ὥστε καὶ ϑεᾶσϑαι τὰ ἀξιοϑέατα καὶ ἀκούειν τὰ ἀξια-- 4 κι , 5, a ^ p xovota καὶ ὃ πλείστου ἐγὼ τιμῶμαι, Σωκράτει σχο- , ,F e ' - λάξων συνδιημερεύειν. καὶ ovrog δὲ οὐ τοὺς πλεῖστον 2 - , , ? 2 (0 3 - 2 , ἀριϑμοῦντας χρυσίον ϑαυμαζξει, ἀλλ΄ ot «v αὐτῷ ἀρέ- , M n €* 3 δ 6x06. τούτοις συνὼν διατελεῖ. ovrog μὲν ovv οὕτως εἶπεν. ὁ δὲ Καλλίας, Νὴ τὴν Ἥραν, ἔφη, τά τε ἄλλα 45 ξηλῶ σε τοῦ πλούτου καὶ τι οὔτε ἡ πόλις σοι ἐπιτατ-- τουσα ὡς δούλῳ χρῆται οὔτε οἱ ἄνϑρωποι, ἣν μὴ δα- ΄ 3 , 3 M M 39» ὍΣ e , νείσῃς, ὀργίζονται. |. 4AÀ« μὰ dé , ἔφη o Νικήρατος, μὴ ξήλου ἐγὼ γὰρ ἥξω παρ᾽ αὐτοῦ δανεισόμενος τὸ μηδενὸς προσδεῖσϑαι: οὕτω πεπαιδευμένος ὑπὸ Ὁμή-- ρου ἀριϑμεῖν e 35,3 , , P H » , ἕπτ᾽ ἀπύυρους τρίποδας, δέκα δὲ χρυσοῖο ταλαντα, αἴϑωνας δὲ λέβητας ἐείκοσι, δώδεκα δ᾽ ἵππους, σταϑμῶ καὶ ἀριϑμῷ ὡς πλείστου πλούτου ἐπιϑυμῶν , τ "» οὐ παύομαι: ἐξ ὧν ἴσως καὶ φιλοχρηματώτερός τισι δοκῶ εἶναι. ἔνϑα δὴ ἀνεγέλασαν ἅπαντες, νομίζον-- SEL, , , , , 3 , Χ τες τὰ ὄντα εἰρηκέναι αὑτόν. ἐκ τούτου εἰπέ τις, Σίον 46 ἔργον, ὦ Ἑρμόγενες. λέγειν τε τοὺς φίλους οἵτινές C , - εἰσι καὶ ἐπιδεικνύναι ὡς μέγα τε δύνανται καὶ σοῦ ἐπιμέλονται. ἵνα δοκῇς δικαίως ἐπ᾽ αὐτοῖς μέγα φρο-

» , * νεῖν. Οὐκοῦν ὡς μὲν καὶ Ἕλληνες καὶ βάρβαροι vovg 47 ϑεοὺς ἡγοῦνται πάντα εἰδέναι τά τε ὄντα καὶ τὰ μέ - λοντα εὔδηλον. πᾶσαι γοῦν αἷ πόλεις καὶ πάντα τὰ

92 CONVIVII CAP. IV.

ξϑνη διὰ μαντικῆς ἐπερωτῶσι τοὺς ϑεοὺς ví ve χρὴ καὶ τί οὐ χρὴ ποιεῖν. καὶ μὴν ὅτι νομίξομέν γε δύνασϑαι ^ 5 ^ ^ L2 αὐτοὺς καὶ εὖ καὶ κακῶς ποιεῖν καὶ τοῦτο σαφές. πάν-- τες γοῦν αἰτοῦνται τοὺς ϑεοὺς τὰ μὲν φαῦλα ἀποτρέ 48 πειν, τἀγαϑὰ δὲ διδόναι. οὗτοι τοίνυν oí πάντα μὲν εἰδότες πάντα δὲ δυνάμενοι ϑεοὶ οὕτω μοι φίλοι εἰσὶν e, ^ N E , » , , ' ὥστε διὰ τὸ ἐπιμελεῖσθαί μου οὔποτε λήϑω αὕτους ' 34? € , »c2 0 ?" ς - 3o? οὔτε νυκτὸς OUO ἡμέρας ov?) οποι αν οομῶμαν 0UU δ Ἵ , , A i M , er 047L ἂν μέλλω πράττειν. δια δὲ το. προειδέναι καὶ ο.τι ἐξ ἑκάστου ἀποβήσεται σημαίνουσί μοι πέμποντες ἀγ- γέλους φήμας καὶ ἐνυπνια καὶ οἰωνοὺς ἅ τε δεῖ καὶ ἃ οὐ χρὴ ποιεῖν. οἷς ἐγὼ ὅταν μὲν πείϑωμαι, οὐδέποτέ μοι μεταμέλει" ἤδη δέ ποτε καὶ ἀπιστήσας ἐκολάσϑην. 49 καὶ ὁ Σωκράτης εἶπεν, ᾿4λλὰ τούτων μὲν οὐδὲν ἄπι- 77 , , ? , - στον. ἐκεῖνο μέντοι ἔγωγε ἡδέως ἂν πυϑοίμην, πῶς αὐτοὺς ϑεραπεύων οὕτω φίλους ἔχεις. Ναὶ μὰ τὸν Zt, ἔφη ὁ: Ερμογένης, καὶ μάλα εὐτελῶς. ἐπαινῶ τε M , δ 2 ὧχ - 2 f , 3 γὰρ αὐτοὺς οὐδὲν δαπανῶν, ὧν τε διδόασιν ἀεὶ αὖ - , τ παρέχομαι. εὐφημῶ τε ὅσα ἂν δύνωμαι καὶ ἐφ᾽ οἷς ἂν αὐτοὺς μάρτυρας ποιήσωμαι ἑκὼν οὐδὲν ψεύδο-- ' NU, WE , » - δι ue. Νὴ; Ζ, ἔφη. ὁ Σωκράτης εἰ ἄρα τοιοῦτος ὧν φίλους αὐτοὺς ἔχεις, καὶ οἵ ϑεοί, ὡς ξοικε, καλοκάγα- , e M er 50 9o ἥδονται. οὗτος μὲν δὴ ὁ λόγος οὕτως ἐσπουδαιο-- , e λογήϑη. ἐπειδὴ δὲ εἰς τὸν Φίλιππον qxov, ἠρώτων ^ - , 3 - αὐτὸν τί ὁρῶν ἐν τῇ γελωτοποιίᾳ μέγα ἐπ᾿ αὐτῇ φρο-- νοίη. Οὐ γὰρ ἄξιον, ἔφη, ὁπότε γε πάντες εἰδότες ὅτι γελωτοποιός εἰμι, ὅταν μέν τι ἀγαϑὸν ἔχωσι, πα- ρακαλοῦσί ue ἐπὶ ταῦτα προϑύμως, ὅταν δὲ κακόν τι λάβωσι, φεύγουσιν ἀμεταστρεπτί, φοβούμενοι μὴ καὶ 51 ἄκοντες γελάσωσι; καὶ ὁ Νικήρατος εἶπε. Νὴ Δία, σὺ , ^ 5 - , τοίνυν δικαίως μέγα φρονεῖς. ἐμοὶ γὰρ αὖ τῶν φίλων

CONVIVII GXP.'IV: 93

οἱ μὲν εὖ πράττοντες ἐκποδὼν ἀπέρχονται, οἱ δ᾽ dv κακὸν τι λάβωσι. γενεαλογοῦσι τὴν συγγένειαν καὶ οὐδέποτέ μου ἀπολείπονται. Εἶεν: σὺ δὲ δή, ἔφη 52 ὁ Χαρμίδης, ὦ Συρακόσιε, ἐπὶ τῷ μέγα φρονεῖς ; ῇ δῆλον ὅτι ἐπὶ τῷ παιδί; Μὰ τὸν At , ἔφη, ov μὲν Ou: ἀλλὰ καὶ δέδοικα περὶ αὐτοῦ ἰσχυρῶς. αἰσϑάνομαι γάρ τινας ἐπιβουλεύοντας διαφϑεῖραν αὐτόν. καὶ ὁ 58 Σωκράτης ἀκούσας, Ἡράκλεις, ἔφη, τί τοσοῦτον νο-- μίξζοντες ἠδικῆσϑαι ὑπὸ τοῦ σοῦ παιδὸς ὥστε ἀποκτεῖ--: vaL αὐτὸν βούλεσϑαι; AAA. οὔτοι, ἔφη, ἀποκτεῖναι βούλονται. ἀλλὰ πεῖσαι αὐτὸν συγκαϑεύδειν αὐτοῖς. Σὺ 0', ὡς ἕοικας, εἰ τοῦτο γένοιτο, νομίζεις ἂν δια-- φϑαρῆναι αὐτόν; Ναὶ μὰ 4, ἔφη, παντάπασί γε. Οὐδ᾽ αὐτὸς ἄρ᾽, ἔφη. συγκαϑεύδεις αὐτῷ; Νὴ Zi 54 ὅλας γε καὶ πάσας τὰς νύκτας. Νὴ τὴν Ἥραν, ἔφη ὁ Σωκράτης. εὐτύχημα γέ σου μέγα τὸ τὸν χρῶτα του- οὔτον φῦναι ἔχοντα ὥστε μόνον μὴ διαφϑείρειν τοὺς συγκαϑεύδοντας. ὥστε σοί ys εἰ μὴ ἐπ᾽ ἄλλῳ ἀλλ᾽ ἐπὶ τῷ χοωτὶ ἄξιον μέγα φρονεῖν. ᾿4λλὰ μὰ Zl, ἔφη, 55 οὐκ ἐπὶ τούτῳ μέγα φρονῶ. ᾿4λλ᾽ ἐπὶ τῷ μήν; Ἐπὶ νὴ Δία τοῖς ἄφροσιν. οὗτοι γὰρ τὰ ἐμὰ νευρόσπαστα ϑεώμενοι τρέφουσί, ue. Ταῦτα γάρ, ἔφη ὁ Φίλιππος, καὶ πρῴην ἐγώ σου ἤκουον εὐχομένου πρὸς τοὺς ϑεοὺς ὅπου ἂν ἧς διδόναι καρποῦ μὲν ἀφϑονίαν, φρενῶν δὲ ἀφορίαν. Eisv, ἔφη ὁ Καλλίας" cv δὲ δή, ὦ ) 3-96 κρατες, τί ἔχεις εἰπεῖν ὡς ἄξιόν σοί ἐστι μέγα φρονεῖν ἐφ᾽ ἡ εἶπας οὕτως ἀδόξῳ οὔσῃ τέχνῃ; καὶ ὃς εἶπεν, Ομολογησώμεϑα πρῶτον ποῖά ἐστιν ἔργα τοῦ μαστρο-- ποῦ" καὶ ὅσα ἂν ἐρωτῶ. μὴ ὀκνεῖτε ἀποκρίνεσθαι, ἵνα εἰδῶμεν ὅσα ἂν συνομολογῶμεν. καὶ ὑμῖν οὕτω δοκεῖ; ἔφῃ. Πάνυ μὲν οὖν, ἔφασαν. ὡς δ᾽ ἅπαξ

94 CONVIVII CAP. IV.

εἶπον Πάνυ μὲν οὖν. τοῦτο πᾶντες ἐκ τοῦ λοιποῦ ἀπε- 57 κρίναντος. Οὐκοῦν ἀγαϑοῦ μέν, ἔφη, ὑμῖν δοκεῖ μα-- στροποῦ ἔργον εἶναι ἣν ἂν ἢ ὃν ἂν μαστροπεύῃ ἀρέ- ὄκοντα τοῦτον ἀποδεικνύναι οἷς ἂν συνῇ; Πάνυ μὲν οὖν, ἔφασαν. Οὐκοῦν Ev μέν τί ἐστιν εἰς τὸ ἀρέσκειν ἐκ τοῦ. πρέπουσαν ἔχειν σχέσιν καὶ τριχῶν καὶ ἐσϑῆ- ὅδτος; Πάνυ μὲν οὖν, ἔφασαν. Οὐκοῦν καὶ τόδε ἐπι-- στάμεϑα ὅτι ἔστιν ἀνθρώπῳ τοῖς αὐτοῖς ὄμμασι καὶ φιλικῶς καὶ ἐχϑρῶς πρός τινας βλέπειν; Πάνυ μὲν οὖν. Τί δέ, τῇ αὐτῇ ὠνῇ ἔστι καὶ αἰδημόνως καὶ ϑρασεῶς φϑέγγεσϑαι; Πάνυ μὲν οὖν. Τί δέ, λόγοι οὐκ εἰσὶ μέν τινες ἀπεχϑανόμενοι, εἰσὶ δέ τινες ot πρὸς 59 φιλίαν ἄγουσι; Πάνυ μὲν οὖν. Οὐκοῦν τούτων ὃ ἀγαϑὸς μαστροπὸς τὰ συμφέροντα εἰς τὸ ἀρέσκειν δι-- δάσκοι ἄν; Πάνυ μὲν οὖν. ᾿Δμείνων δ᾽ ἂν εἴη, ἔφης ὁ ἑνὶ δυνάμενος ἀρεστοὺς ποιεῖν ἡ ὅστις καὶ πολλοῖς; ἐνταῦϑα μέντοι ἐσχίσϑησαν, καὶ ot μὲν εἶπον Ζἢλον 60 ὅτι ὅστις πλείστοις, οἵ δὲ Πάνυ μὲν οὖν. ὃ δ᾽ εἰπὼν ὅτι καὶ τοῦτο ὁμολογεῖται ἔφη. εἰ δὲ τις xol ὅλῃ τῇ πόλει ἀρέσκοντας δύναιτο ἀποδεικνύναι. οὐχ οὗτος παντελῶς ἂν ἤδη ἀγαϑὸς μαστροπὸς εἴη; Σαφῶς ys νὴ Δία, πάντες εἶπον. Οὐκοῦν εἴ τις τοιούτους δύ-- ναιτο ἐξεργάξεσϑαι ὧν προστατοίη, δικαίως ἂν μέγα φρονοίῃ ἐπὶ τῇ τέχνῃ καὶ δικαίως ἂν πολὺν ui600v 61 λαμβάνοι; ἐπεὶ δὲ καὶ ταῦτα πάντες συνωμολόγουν, Τοιοῦτος μέντοι, ἔφη. μοι δοκεῖ ᾿Αἀντισϑένης εἶναι οὗτος. καὶ o ἀντισϑένης, ᾿Εμοί, ἔφη, παραδίδως, ὦ Σώκρατες, τὴν τέχνην; Ναὶ μὰ zit, ἔφη. ὁρῶ γάρ δὲ καὶ τὴν ἀκόλουϑον ταύτης πάνυ ἐξειργασμένον. Τίνα δταυτην; Τὴν προαγωγείαν, ἔφη. καὶ ὃς μάλα ἀχϑε-- σϑεὶς ἐπήρετο, Καὶ τί μοι σύνοισϑα, ὦ Σώκρατες;

ade Ὁ Ζοιδμεροῖι,.... ἃς... .α --ατ ριον που, I έν. E nc τ-π α “ἐξ Lu

STE S —

o Mire c

CONVIVII CAP. IV, V. 95

τοιοῦτον εἰργασμένῳ; Οἶδα μέν, ἔφη, cs Καλλίαν τουτονὶ προαγωγεύσαντα τῷ σοφῷ Προδίκῳ, ὅτε ἑώ- ρᾶᾳς τοῦτον μὲν φιλοσοφίας ἐρῶντα, ἐκεῖνον δὲ χρη-᾿ μάτων δεόμενον" οἶδα δέ σε Ἱππίᾳ τῷ Ἠλείῳ, παρ᾽ οὗ οὗτος καὶ τὸ μνημονικὸν ἔμαϑεν" ἀφ᾽ οὗ δὴ καὶ ἐρωτικώτερος γεγένηται διὰ τὸ διτι ἂν καλὸν ἴδῃ μη- δέποτε ἐπιλανθάνεσϑαι. ἔναγχος δὲ δήπου καὶ πρὸς 63 ἐμὲ ἐπαινῶν τὸν Ἡρακλεώτην ξένον ἐπεί us ἐποίησας ἐπιϑυμεῖν αὐτοῦ. συνέστησάς μοι αὐτόν. καὶ χάριν μέντοι ὅσοι ἔχω" πάνυ γὰρ καλὸς κἀγαϑὸς δοκεῖ μοι εἶναι. Αἰσχύλον δὲ τὸν Φλιάσιον πρὸς ἐμὲ ἐπαινῶν καὶ ἐμὲ πρὸς ἐκεῖνον οὐχ οὕτω διέϑηκας ὥστε διὰ τοὺς σοὺς λόγους ἐρῶντες ἐκυνοδρομοῦμεν ἀλλήλους ζη-- τοῦντες; ταῦτα οὖν ὁρῶν δυνάμενόν σε ποιεῖν ἀγαϑὸν θ4 νομίζω προαγωγὸν εἶναι. ὁ γὰρ oióg τε ὧν γιγνώ- ὄχειν τε τοὺς ὠφελίμους αὑτοῖς καὶ τούτους δυνά- uevog ποιεῖν ἐπιϑυμεῖν ἀλλήλων, οὗτος ἄν μοι δοκει καὶ πόλεις δύνασϑαι φίλας ποιεῖν καὶ γάμους ἐπιτη-- δείους συνάγειν, καὶ πολλοῦ ἂν ἄξιος εἶναι καὶ πόλεσι καὶ φίλοις καὶ συμμάχοις κεκτῆσϑαι. σὺ δὲ ὡς κακῶς ἀκούσας ὅτι ἀγαϑόν σε ἔφην προαγωγὸν εἶναι, ὠργέ- σϑης. ᾿Αλλὰ μὰ “1. ἔφη, οὐ νῦν. ἐὰν γὰρ ταῦτα δύνωμαι, σεσαγμένος δὴ παντάπασι πλούτου τὴν ψυ- χὴν ἔσομαι. καὶ αὕτη μὲν δὴ ἡ περίοδος τῶν λόγων ἀπετελέσϑη.

Ὁ δὲ Καλλίας ἔφη, Σὺ δὲ δή, ὦ Κριτόβουλε, εἰς V. τὸν περὶ τοῦ κάλλους ἀγῶνα πρὸς Σωκράτην οὐκ ἀνϑ-- ἰστασαι; Νὴ 41, ἔφη ὁ Σωκράτης, ἴσως γὰρ εὐδο-- κιμοῦντα τὸν μαστροπὸν παρὰ τοῖς κριταῖς ὁρᾷ. AAA 2 ὅμως, ἔφη ὁ Κριτόβουλος, ovx ἀναδύομαι" ἀλλὰ δί- ῥασκε, εἴ τι ἔχεις σοφόν, ὡς καλλίων εἶ ἐμοῦ. μόνον,

96 CONVIVII CAP. V.

ἔφη, τὸν λαμπτῆρα ἐγγὺς προσενεγκάτω. Εἰς ἀνά- κρισιν τοίνυν σε. ἔφη. πρῶτον τῆς δίκης καλοῦμαι" 8 ἀλλ᾽ ἀποκρίνου. Σὺ δέ γε ἐρώτα. Πότερον οὖν ἐν ἀνθρώπῳ μόνον νομίξεις τὸ καλὸν εἶναι ἢ καὶ ἐν ἄλλῳ y M2 ' x M M 2 Hi A 3 er ii dar τινί; Eyo μὲν ναὶ μα zlé , ἔφη, καὶ ἕν ἵππῳ καὶ poi καὶ ἐν ἀψύχοις πολλοῖς. οἶδα γοῦν οὖσαν καὶ ἀσπίδα 4 καλὴν καὶ ξίφος καὶ δόρυ. Καὶ πῶς. ἔφη. οἷόν τε ταῦτα μηδὲν ὅμοια ὄντα ἀλλήλοις πᾶντα καλὰ εἶναι; "Hv νὴ At, ἔφη; πρὸς τὰ ἔργα ὧν ἕνεκα ἕκαστα κτώ- μεϑα εὖ εἰργασμένα ῇ 1 εὖ πεφυκότα πρὸς ἃ ἂν δεώ- 5 μεϑα, καὶ ταῦτ᾽, ἔφη ὁ Κριτόβουλος, καλά. Οἶσϑα » 3 - ri ἄρ, ovv, ἔφη, ὀφθαλμῶν τένος ἕνεκα δεόμεϑα:; 4λον, 3: er M CN e * » ἔφη, ὅτι τοῦ ὁρᾶν. Οὕτω μὲν τοίνυν ἤδη oí ἐμοὶ ὀφϑαλμοὶ καλλίονες ἂν τῶν σῶν εἴησαν. Πῶς δή; δ, 4 A M ? 2 M , c - δον 25 M Ὅτι οἱ μὲν σοὶ τὸ και εὐϑυ uovov ορώσιν, οἵ δὲ ἐμοὶ καὶ τὸ ἐκ πλαγίου διὰ τὸ ἐπιπόλαιοι εἶναι. Δέγεις σύ, ἔφη, καρκίνον εὐοφϑαλμότατον εἶναι τῶν Gov; Πάν-- τῶς δήπου, ἔφη ἐπεὶ καὶ πρὸς ἰσχὺν τοὺς ὀφθαλμοὺς ἄριστα πεφυκότας ἔχει. Εἶεν, ἔφη. τῶν δὲ ῥινῶν , , € V MULA , 9 ^ , Ξ- ποτέρα καλλίων. ἢ ση ἡ ἡ ἐμή; Eyo μὲν, ἔφη, οἶμαι τὴν ἐμήν, εἴπερ γε τοῦ ὀσφραίνεσϑαι ἕνεκεν ἐποίησαν ἡμῖν ῥῖνας οἵ ϑεοί. οἱ μὲν γὰρ σοὶ μυκτῆρες εἰς γῆν ὁρῶσιν, οἱ δὲ ἐμοὶ ἀναπέπτανται., ὥστε τὰς πάντοϑεν ὀσμὰς προσδέχεσϑαι. τὸ ὃδὲ δὴ σιμὸν τῆς ῥινὸς πῶς - 8 - , e 2! 9 , , , 3 | τοῦ 09909 καλλιον 5 Ov, ἔφη, ovx ἀντιφραττει, αλλ | ἐᾷ εὐθὺς τὰς ὄψεις ὁρᾶν ἃ ἂν βούλωνται" ἣ δὲ ὑψηλὴ | 1 δὶς ὥσπερ ἐπηρεάξουσα διατετείχικε τὰ ὄμματα. Τοῦ ye μὴν στόματος. ἔφη ὁ Κριτόβουλος, ὑφίεμαι. εἰ γὰρ τοῦ ἀποδάκνειν ἕνεκα πεποίηται, πολὺ ἂν σὺ μεῖξον ἢ ἐγὼ ἀποδάκοις. διὰ δὲ τὸ παχέα ἔχειν τὰ χείλη οὐκ οἷει καὶ μαλακώτερόν σου ἔχειν τὸ φίλημας

CONVIVII CAP, V. VI. 97

"Eowa, ἔφη, ἐγὼ κατὰ τὸν σὸν λόγον xoi τῶν ὄνων αἴσχιον τὸ στόμα ἔχειν. ἐκεῖνο δὲ οὐδὲν τεκμήριον λογίζει ὡς ἐγὼ σοῦ καλλίων εἰμί, ὅτι καὶ Ναΐδες ϑεαὶ οὖσαι τοὺς Σειληνοὺς ἐμοὶ ὁμοιοτέρους τίκτουσιν ἢ σοί; καὶ ὁ Κριτόβουλος, Οὐκέτι, ἔφη, ἔχω πρὸς σὲ 8 ἀντιλέγειν, ἀλλὰ διαφερόντων, ἔφη; τὰς ψήφους, ἵνα ὡς τάχιστα εἰδῶ ὅτι μὲ χρὴ παϑεῖν 7] ἀποτῖσαι. μόνον, ἔφη, κρυφῇ φερόντων δέδοικα γὰρ τὸν σὸν καὶ 4v- τισϑένους πλοῦτον μή us καταδυναστεύσῃ. ἡ μὲν δὴ 9 παῖς καὶ ὁ παῖς κρύφα ἀνέφερον. ὁ δὲ Σωκράτης ἐν, τούτῳ διέπραττε τόν τε λύχνον ἀντιπροσενεγκεῖν τῷ KowofovAo, ὡς μὴ ἐξαπατηϑείησαν οἱ κριταί, καὶ τῷ νικήσαντι μὴ ταινίας ἀλλὰ φιλήματα ἀναδήματα παρὰ τῶν κριτῶν γενέσϑαι. ἐπεὶ δὲ ἐξέπεσον at ψῆ--10 got καὶ ἐγένοντο πᾶσαι σὺν Κριτοβούλῳ, “Παπαῖ, ἔφη ὁ Σωκράτης, οὐχ ὅμοιον ἔοικε τὸ σὸν ἀργύριον, ὦ Κριτόβουλε, τῷ Καλλίου εἶναι. τὸ μὲν γὰρ τούτου δικαιοτέρους ποιεῖ, τὸ δὲ σὸν ὥσπερ τὸ πλεῖστον δια-- φϑείρευν ἱκανόν ἐστι καὶ δικαστὰς καὶ κριτάς.

Ἐκ δὲ τούτου οἵ μὲν τὰ νικητήρια φιλήματα ἀπο- ΥἹ λαμβάνειν τὸν Κριτόβουλον ἐκέλευον, οἱ δὲ τὸν κύριον πείϑειν, οἱ δὲ καὶ ἄλλα ἔσκωπτον. ὁ δὲ Ἕρμο-- γένης κἀνταῦϑα ἐσιώπα. καὶ ὁ Σωκράτης ὀνομάσας αὐτόν, Ἔχοις &v, ὦ Ἑρμόγενες, εἰπεῖν ἡμῖν τί ἐστὶ παροινία; καὶ ὃς ἀπεκρίνατο, Εἰ μὲν δ,τι ἐστὶν ἐρωτᾷς, οὐκ οἶδα" τὸ μέντοι μοι δοκοῦν εἴποιμ᾽ ἄν. ᾿᾽4λλὰ δοκεῖ τοῦτ᾽, ἔφη. Τὸ τοίνυν παρ᾽ οἶνον λυπεῖν τοὺς 2 συνόντας, τοῦτ᾽ ἐγὼ κρίνω παροινίαν. Οἶσϑ᾽ οὖν, ἔφη, ὅτι καὶ σὺ νῦν ἡμᾶς λυπεῖς σιωπῶν; Ἦ καὶ ὅταν λέ- γητ᾽; ἔφη. Οὔκ, ἀλλ᾽ ὅταν διαλίπωμεν. Ἦ οὖν λέληϑέ δε ὅτι μεταξὺ τοῦ ὑμᾶς λέγειν οὐδ᾽ ἂν τρίχα, μὴ ὅτι

Xenoph. scr. min. 1

98 CONVIVII CAP. VI.

ϑλόγον ἂν τις παρείρειε; καὶ ὁ Σωκράτης. Ὦ, Καλλία, ἔχοις ἂν τι, ἔφη, ἀνδρὶ ἐλεγχομένῳ βοηϑῆσαι; Ἔγωγ᾽, ἔφη. ὅταν γὰρ ὁ αὐλὸς φϑεγγηται; παντάπασι GLGI- πῶμεν. καὶ ὁ Ἑρμογένης, Ἦ οὖν βούλεσϑε, ἔφη, ὥσπερ Νικόστρατος ὁ ὑποκριτὴς τετράμετρα πρὸς τὸν αὐλὸν κατέλεγεν ; οὕτω καὶ ὑπὸ τὸν αὐλὸν ὑμῖν δια--

4λέγωμαι: καὶ ὁ Σωκράτης, Πρὸς τῶν ϑεῶν, ἔφη, Ἑρμόγενες, οὕτω ποίει. οἶμαι γάρ, ὥσπερ ἡ oy ἡδίων πρὸς τὸν αὐλόν, οὕτω καὶ τοὺς σοὺς λόγους ἡδύνεσϑαν ἄν τι ὑπὸ τῶν φϑόγγων, ἄλλως τε καὶ εἰ μορφάζοις ὥσπερ ἡ αὐλητρὶς καὶ σὺ πρὸς τὰ λεγόμενα.

5 καὶ ὁ Καλλίας ἔφη, Ὅταν οὖν 0 ἀντισϑένης 00^ ἐλέγχῃ τινὰ ἐν τῷ συμποσίῳ, τί ξπται τὸ αὔλημα; καὶ ὁ ᾽ἄντι- σϑένης εἶπε, Τῷ μὲν ἐλεγχομένῳ οἶμαι ἄν, ἔφη, πρέ- πευν συριγμόν.

6 Τοιούτων δὲ λόγων ὄντων ὡς ἑώρα ὁ Συρακό- σιος τῶν μὲν αὑτοῦ ἐπιδειγμάτων ἀμελοῦντας, ἀλλή-- λοις δὲ ἡδομένους, φϑονῶν τῷ Σωκράτει εἶπεν. Aon σύ, ὦ Σώκρατες, ὁ φροντιστὴς ἐπικαλούμενος; Οὐκ-- οὖν κάλλιον, ἔφη, ἢ εἰ ἀφρόντιστος ἐκαλούμην. Εἰ

7 μή γὲ ἐδόκεις: τῶν μετεώρων φροντιστὴς εἶναι. Οἶσϑα οὖν, ἔφη ὁ Σωκράτης, μετεωρότερόν τι τῶν ϑεῶν; "AAA. οὐ μὰ At, ἔφη. οὐ τούτων 6s λέγουσιν ἐπιμε-- λεῖσϑαι, ἀλλὰ τῶν ἀνωφελεστάτων. Οὐκοῦν καὶ ov- τῶς (v, ἔφη. ϑεῶν ἐπιμελοίην ἄνωϑεν μέν ys ὕοντες ὠφελοῦσιν, ἄνωϑεν δὲ φῶς παρέχουσιν. εἰ δὲ ψυχρὰ λέγω, σὺ αἴτιος, ἔφη, πράγματά μοι παρέχων.

8 Ταῦτα μέν. ἔφη. ἕα᾽ ἀλλ᾽ εἰπέ μοι πόσους ψύλλης πόδας ἐμοῦ ἀπέχεις. ταῦτα yaQ σέ φασι γεωμετρεῖν. καὶ ὁ ᾿άἀντισϑένης εἶπε, Σὺ μέντοι δεινὸς si, ὦ Φί- λιππε, εἰκάξειν. οὐ δοκεῖ σοι ὁ ἀνὴρ οὗτος λοιδο-

CONVIVII CAP. VI. VII. 99

psto9ot βουλομένῳ ἐοικέναι; Ναὶ uà τὸν Zi, ἔφη, καὶ ἄλλοις γε πολλοῖς. ᾽4λλ᾽ ὅμως, ἔφη ὁ Σωκράτης. 9 σὺ αὐτὸν μὴ εἴκαξε, ἵνα μὴ καὶ σὺ λοιδορουμένῳ ἐοί- κῃς. 4A εἴπερ γέ τοι τοῖς πᾶσι καλοῖς καὶ τοῖς βελ-- τίστοις εἰκάζω αὐτόν, ἐπαινοῦντι μᾶλλον ἢ λοιδὸ ρουμένῳ δικαίως ἂν εἰκάξοι μέ τις. Καὶ νῦν σύγε λοιδορουμένῳ ἕοικας, εἰ πάντ᾽ αὐτοῦ βελτίω φὴς εἷ-- ναι. ᾿4λλὰ βούλει πονηροτέροις εἰκάζω αὐτόν; Μηδὲ 10 πονηροτέροις. ᾿Αλλὰ μηδενί; Μηδενὶ μηδὲν τοῦτον εἴκαζε. ᾿4λλ᾽ οὐ μέντοι γε σιωπῶν οἶδα ὅπως ἄξια τοῦ δείπνον ἐργάσομαι. Καὶ ῥαδίως γ᾽, ἂν ἃ μὴ δεῖ λέγειν, ἔφη. σιωπᾶς. αὕτη μὲν δὴ ἡ παροινία οὕτω κατεσβέσϑη.

'Ex τούτου δὲ τῶν ἄλλων ot μὲν ἐκέλευον εἰκάξειν, VII. of δὲ ἐκώλυον. ϑορύβου δὲ ὄντος ὁ Σωκράτης αὖ πάλιν εἶπεν, ρα ἐπειδὴ πάντες ἐπιθυμοῦμεν λέγειν. νῦν ἂν μάλιστα καὶ ἅμα ἄσαιμεν; καὶ εὐϑὺς τοῦτ᾽ εἰπὼν ἦρχεν ὠδῆς. ἐπεὶ δ᾽ ἦσεν, εἰσεφέρετο τῇ ὀρχη-- 2 στρίδι τροχὸς τῶν κεραμικῶν, ἐφ᾽ οὗ ἔμελλε ϑαυμα-- τουργήσειν. ἔνϑα δὴ εἶπεν ὁ Σωκράτης, Ὦ, Συρα- κόσιε, κινδυνεύω ἐγώ, ὥσπερ σὺ λέγεις, τῷ ὄντι φροντιστὴς εἶναι" νῦν γοῦν σκοπῶ ὅπως ἂν ὁ μὲν παῖς ὅδε ὁ σὸς καὶ ἡ παῖς ἥδε ὡς ῥᾷστα διάγοιεν, ἡμεῖς δ᾽ ἂν μάλιστα ἂν εὐφραινοίμεϑα θεώμενοι αὐτούς" ὅπερ εὖ οἶδα ὅτι καὶ σὺ βούλει. δοκεῖ οὖν μοι τὸ μὲν εἰς ὃ μαχαίρας κυβιστᾶν κινδύνου ἐπίδειγμα εἶναι, ὃ συμ-- ποσίῳ οὐδὲν προσήκει. καὶ μὴν τό γε ἐπὶ τοῦ τροχοῦ ἅμα περιδινουμένου γράφειν τε καὶ ἀναγιγνώσκειν ϑαῦμα μὲν ἴσως τί ἐστιν, ἡδονὴν δὲ οὐδὲ ταῦτα δύνα-- μαι γνῶναι τίν᾽ ἂν παράσχοι. οὐδὲ μὴν τό γε δια-- στρέφοντας τὰ σώματα καὶ τροχοὺς μιμουμένους ἥδιον

7Ὲ

100 CONVIVIIACAP; VVIL ΥἹΠ.

ἢ ἡσυχίαν ἔχοντας τοὺς καλοὺς καὶ ὡραίους ϑεωρεῖν.

4 καὶ γὰρ δὴ οὐδὲ πάνυ τι σπάνιον τό ys ϑαυμασίοις ἐντυχεῖν. ei τις τούτου δεῖται. ἀλλ᾽ ἔξεστιν αὐτίκα μάλα τὰ παρόντα ϑαυμάξειν, τέποτε 0 μὲν λύχνος διὰ τὸ λαμπρὰν φλόγα ἔχειν φῶς παρέχει, τὸ δὲ χαλκεῖον λαμπρὸν ὃν φῶς μὲν οὐ ποιεῖ, ἐν αὑτῷ δὲ ἄλλα ἐμφαι- νόμενα παρέχεται" καὶ πῶς τὸ μὲν ἔλαιον ὑγρὸν ὃν αὔξει τὴν φλόγα, τὸ δὲ ὕδωρ, ὅτι ὑγρόν ἐστι, κατα-- σβέννυσι τὸ πῦρ. ἀλλὰ γὰρ καὶ ταῦτα μὲν οὐκ εἰς

5 ταὐτὸν τῷ οἴνῳ ἐπισπεύδει" εἰ δὲ ὀρχοῖντο πρὸς τὸν αὐλὸν σχήματα ἐν οἷς Χάριτές τε καὶ Qoo καὶ Νύμφαι γράφονται, πολὺ ἂν οἶμαι αὐτούς τε ῥᾷον διάγειν καὶ τὸ συμπόσιον πολὺ ἐπιχαριτώτερον εἷναι. ὁ οὖν Συ- ρακόσιος, ᾿4λλὰ ναὶ μὰ τὸν Zi, ἔφη. ὦ à Σώκρατες, καλῶς τὲ λέγεις καὶ ἐγὼ εἰσάξω ϑεάματα ἐφ᾽ οἷς ὑμεῖς εὐφρανεῖσϑε.

ὙΠ. Ὁ μὲν δὴ Συρακόσιος ἐξελϑὼν συνεκροτεῖτο" ὁ δὲ Σωκράτης πάλιν αὖ καινοῦ λόγου κατῆρχεν. ΚΙ ἔφη. ὦ ἄνδρες, εἰκὸς ἡμᾶς παρόντος δαίμονος μεγά- λου καὶ τῷ μὲν χρόνῳ ἰσήλικος τοῖς ἀειγενέσι ϑεοῖς, τῇ δὲ μορφῇ νεωτάτου. καὶ μεγέϑει μὲν πάντα ἐπέ- χοντος, ψυχῇ δὲ ἀνθρώπου ἱδρυμένου, Ἔρωτος. μὴ ἀμνημονῆσαι, ἄλλως τε καὶ ἐπειδὴ πάντες ἐσμὲν τοῦ

2 ϑεοῦ τούτου ϑιασῶται; Ἐγώ τε γὰρ οὐκ ἔχω χρόνον εἰπεῖν ἐν ᾧ οὐκ ἐρῶν τινος διατελῶ, Χαρμίδην δὲ τόνδε οἶδα πολλοὺς μὲν ἐραστὰς κτησάμενον, ἔστι δὲ ὧν καὶ αὐτὸν ἐπιϑυμήσαντα: Κριτόβουλός γε μὴν καὶ

ὃ νῦν ἐρώμενος ὧν ἤδη ἄλλων ἐπιϑυμεῖ. ἀλλα μὴν καὶ ὁ Νικήρατος, ὡς ἐγὼ ἀκούω, ἐρῶν τῆς γυναικὸς ἀντ- ερᾶται. Ἑρμογένη ys μὴν τίς ἡμῶν ovx οἷδεν O6, διτι πότ᾽ ἐστὶν ἡ καλοκἀγαϑία, τῷ ταύτης ἔρωτι κατα--

CONVIVII CAP, VIII. 101

τήκεται; οὐχ ὁρᾶτε ὡς σπουδαῖαι μὲν αὐτοῦ αἱ ὀφρύες, ἀτρεμὲς δὲ τὸ ὄμμα, μέτριοι δὲ οἱ λόγοι, πραεῖα δὲ ἢ φωνή. ἱλαρὸν δὲ τὸ ἦϑος; τοῖς δὲ σεμνοτάτοις ϑεοῖς φί- λοις χρώμενος οὐδὲν ἡμᾶς τοὺς ἀνθρώπους ὑπερορᾷ; σὺ δὲ μόνος, à ᾿Αντίσϑενες, οὐδενὸς: ἐρᾷς; Ναὶ μὰ 4 τοὺς ϑεούς. εἶπεν ἐκεῖνος, καὶ σφόδρα ys σοῦ. καὶ ὁ ΣὩκράτης ἐπισκώψας ὡς δὴ ϑρυπτόμενος εἶπε, Μὴ νῦν μοι ἐν τῷ παρόντι ὄχλον πάρεχε: Gg γὰρ ὁρᾶς, 5 ἄλλα πράττω. καὶ ὁ ᾿Αντισϑένης ἔλεξεν, ὃς σαφῶς μέντοι σὺ μαστροπὲ σαυτοῦ ἀεὶ τοιαῦτα ποιεῖς" τοτὲ μὲν τὸ δαιμόνιον προφασιξόμενος οὐ διαλέγει μοι, τοτὲ δ᾽ ἄλλου του ἐφιέμενος. καὶ ὁ Σωκράτης ἔφη, 8 Πρὸς τῶν ϑεῶν, εὖ ἀντίσϑενες, μόνον μὴ συγκόψῃς ue: τὴν δ᾽ ἄλλην χαλεπότητα ἐγώ σου καὶ φέρω καὶ οἴσω φιλικῶς. ἀλλὰ γάρ, ἔφη. τὸν μὲν σὸν ἔρωτα κρύπτωμεν, ἐπειδὴ καὶ ἔστιν οὐ ψυχῆς ἀλλ᾽ εὐμορφίας τῆς ἐμῆς.. ὅτι γε μὴν σύ, ὦ Καλλία, ἐρᾷς Αὐτολύκου T πᾶσα μὲν E πόλις οἶδε, πολλοὺς δ᾽ οἶμαι καὶ τῶν ξέ- νῶν. τούτου δ᾽ αἴτιον τὸ πατέρων τὸ ὀνομαστῶν ἀμφοτέρους ὑμᾶς εἶναι καὶ αὐτοὺς ἐπιφανεῖς. ἀεὶ μὲν 8 οὖν ἔγωγε ἠγάμην τὴν σὴν φύσιν. νῦν δὲ καὶ πολὺ μᾶλλον, ἐπεὶ ὁρῶ σε ἐρῶντα οὐχ ἁβρότητι χλιδαινο-- μένου οὐδὲ μαλακίᾳ ϑουπτομένου, ἀλλὰ πᾶσιν ἐπι- δεικνυμένου ῥώμην τε καὶ καρτερίαν καὶ ἀνδρείαν καὶ σωφροσύνην. τὸ δὲ τοιούτων ἐπιϑυμεῖν τεκμήριόν ἐστι καὶ τῆς τοῦ ἐραστοῦ φύσεως. εἰ μὲν οὖν uía9 ἐστὶν ᾿ἀφροδίτη ἢ διτταί, Οὐρανία τε καὶ Πάνδημος, οὐκ οἶδα καὶ γὰρ Ζεὺς ὁ αὐτὸς δοκῶν εἶναι πολλὰς ἐπωνυμίας ἔχει" ὅτι ye μέντοι χωρὶς ἑκατέρᾳ βωμοίτε καὶ ναοί εἰσι καὶ ϑυσίαι τῇ μὲν Πανδήμῳ ῥαδιουργό-- τεραι, τῇ δὲ Οὐρανίᾳ ἁγνότεραι, οἶδα. εἰκάσαις δ᾽ 10

102 CONVIVII CAP. VIII.

ἂν καὶ τοὺς ἔρωτας τὴν μὲν Πάνδημον τῶν σωμάτων ἐπιπέμπειν, τὴν δ᾽ Οὐρανίαν τῆς Ψυχῆς τε καὶ τῆς φιλίας καὶ τῶν καλῶν ἔργων. ὑφ᾽ ov δὴ καὶ σύ; ὦ 11 Καλλία, κατέχεσϑαι μοι δοκεῖς ἔρωτος. τεκμαίρομαι δὲ τῇ τοῦ ἐρωμένου καλοκἀγαϑίᾳ καὶ ὅτι σε ὁρῶ τὸν πατέρα αὐτοῦ παραλαμβάνοντω εἰς τὰς πρὸς τοῦτον συνουσίας. οὐδὲν γὰρ τούτων ἐστὶν ἀπόχυυφον πα- 1 τρὸς τῷ καλῷ vs κἀγαθῷ ἐραστῇ. καὶ ὁ Ἑρμογένης εἶπε, Νὴ τὴν Ἥραν, ἔφη, ὦ Σώκρατες, ἄλλατέ συ πολλὰ ἄγαμαι καὶ ὅτι νῦν ἅμα χαριξόμενος Καλλίᾳ καὶ παιδεύεις αὐτὸν οἷόνπερ χρὴ εἶναι. Νὴ 4, ἔφη. ὅπως δὲ καὶ ἔτι μᾶλλον εὐφραίνηται, βούλομαι αὐτῷ μαρτυρῆσαι ὡς καὶ πολὺ κρείττων ἐστὶν ὁ τῆς ψυχῆς 18 ἢ ὁ τοῦ σώματος ἔρως. ὅτι μὲν γὰρ δὴ ἄνευ φιλίας συνουσία οὐδεμία ἀξιόλογος πάντες ἐπιστάμεϑα. qu- Asiv γε μὴν τῶν μὲν τὸ ἦϑος ἀγαμένων ἀνάγκη ἡδεῖα καὶ ἐϑελουσία καλεῖται" τῶν δὲ τοῦ σώματος ἐπιϑυ- μούντων πολλοὶ μὲν τοὺς τρόπους μέμφονται καὶ μι- 14 σοῦσι τῶν ἐρωμένων ἣν δὲ καὶ ἀμφότερα στέρξωσι, τὸ μὲν τῆς ὥρας ἄνϑος ταχὺ δήπου παρακμάζξει, ἀπο-- λείποντος δὲ τούτου ἀνάγκη καὶ τὴν φιλίαν συναπο- μαραίνεσϑαι, ἡ δὲ ψυχὴ ὅσονπερ ἂν χρόνον ἴῃ ἐπὶ τὸ 15 φρονιμώτερον καὶ ἀξιεραστοτέρα γίγνεται. καὶ μὴν ἐν μὲν τῇ τῆς μορφῆς χρήσει ἔνεστέτις καὶ κόρος, ὥστε ἅπερ καὶ πρὸς τὰ σιτία διὰ πλησμονήν, ταῦτα ἀνάγκη καὶ πρὸς τὰ παιδικὰ πάσχειν" ἡ δὲ τῆς ψυχῆς φιλία διὰ τὸ ἁγνὴ εἶναι καὶ ἀκορεστοτέρα ἐστίν. οὐ μέντοι, ὡς y ἄν τις οἰηϑείη, διὰ τοῦτο καὶ ᾿ἀνεπαφροδιτοτέρα, ἀλλὰ σαφῶς καὶ ἀποτελεῖται ἡ εὐχὴ ἐν ἧ αἰτούμεϑα 16 τὴν ϑεὸν ἐπαφρόδιτα καὶ ἔπη καὶ ἔργα διδόναι. ὡς μὲν γὰρ ἄγαταί τε καὶ φιλεῖ τὸν ἐρώμενον ϑάλλουσα

CONVIVII CAP. VIII. 103

μορφῇ τε ἐλευϑερίᾳ καὶ ἤϑει αἰδήμονέ vs καὶ γενναίῳ 1 $ εὲ ἡ E ro e , e " L ψυχὴ εὐϑὺς ἐν τοῖς ἥλιξιν ἡγεμονική τε ἅμα καὶ φιλό--

* T 2 $* y . , er ^ M] ^ φρῶν ovoc οὐδὲν ἐπιδεῖται λόγου" οτι δὲ εἰκος καὶ ὑπὸ τῶν παιδικῶν τὸν τοιοῦτον ἐραστὴν ἀντιφιλεῖ- σϑαι, καὶ τοῦτο διδάξω. πρῶτον μὲν γὰρ τίς μισεῖν 17

3». 7 e e , 2 δυναιτ᾽ &v ὑφ᾽ ov εἰδείη καλὸς τε καὶ ἀγαϑὸς νομι-- ξύόμενος; ἔπειτα δὲ ὁρῴη αὐτὸν τὰ τοῦ παιδὸς καλὰ

- Ἴ νι δ ane rd , Ἃ A , μᾶλλον ἡ τὰ ἑαυτοῦ ἡδέα σπουδαξοντα; πρὸς δὲ τοῦ-

? τοις πιστεύοι μήτ᾽ ἂν παρά τι ποιήσῃ μήτ᾽ ἂν καμὼν » * τὰ

ἀμορφότερος γένηται, μειωϑῆναι ἂν τὴν φιλίαν; οἷς 18 γὲ μὴν κοινὸν τὸ φιλεῖσθαι, πῶς οὐκ ἀνάγκη τούτους

ς , * - ? , 2 " - Ἁ , ἡδέως μὲν προσορᾶν ἀλλήλους, εὐνοϊκῶς δὲ διαλέγε-- σϑαι,. πιστεύειν δὲ καὶ πιστεύεσϑαι. καὶ προνοεῖν μὲν ἀλλήλων. συνήδεσθαι δ᾽ ἐπὶ ταῖς καλαῖς πράξεσι, συνάχϑεσϑαι δὲ ἤν τι σφάλμα προσπίπτῃ, τότε δ᾽ εὐφραινομένους διατελεῖν ὅταν ὑγιαίνοντες συνῶσιν, qv δὲ κάμῃ ὁπότερος ovv, πολὺ συνεχεστέραν τὴν συνουσίαν ἔχειν, καὶ ἀπόντων ἔτι μᾶλλον ἢ παρόντων ἐπιμελεῖσθαι; οὐ ταῦτα πάντα ἐπαφρόδιτα; διά γέ τοι τὰ τοιαῦτα ἔργα ἅμα ἐρῶντες τῆς φιλίας καὶ χρώ-- μένοι αὐτῇ εἰς γῆρας διατελοῦσι. τὸν δὲ ἐκ τοῦ σώ- 19 ματος κρεμάμενον διὰ τί ἀντιφιλήσειεν ἂν ὁ παῖς; πό- τερον ὅτι ἑαυτῷ μὲν νέμει ὧν ἐπιϑυμεῖ, τῷ δὲ παιδὶ τὰ ἐπονειδιστότατα; ἢ διότι ἃ σπεύδει πράττειν παρὰ τῶν παιδικῶν, εἴργει μάλιστα τοὺς οἰκείους ἀπὸ τού- TOv. καὶ μὴν ὅτι γε οὐ βιάξεται, ἀλλὰ πείϑει, διὰ 20 τουτο μᾶλλον μισητέος. ὁ μὲν γὰρ βιαζόμενος ἑχυτὸν πονηρὸν ἀποδεικνύει, ὁ δὲ πείϑων τὴν τοῦ ἀναπειϑο-

, ' b 2 1 Y 4€ , μένου ψυχὴν διαφϑείρει. ἀλλὰ μὴν καὶ ὁ χρημάτων 21 ys ἀπεμπολῶν τὴν ὥραν τί μᾶλλον στέρξει τὸν πριά-

*$ » - , μενον ἢ 0 ἐν ἀγορᾷ πωλῶν καὶ ἀποδιδόμενος; o) μὴν

104 CONVIVII CAP. VII

ὅτι γε ὡραῖος ἀώρῳ, οὐδὲ ὅτι γε καλὸς οὐκέτι καλῷ καὶ ἐρῶντι οὐκ ἐρῶν ὁμιλεῖ, φιλήσει αὐτόν. οὐδὲ γὰρ ὁ παῖς τῷ ἀνδρὶ ὥσπερ γυνὴ κοινωνεῖ τῶν ἐν τοῖς ἀφροδισίοις εὐφροσυνῶν, ἀλλὰ νήφων μεϑύοντα ὑπὸ 29 τῆς ἀφροδίτης ϑεᾶται. ἐξ ὧν οὐδὲν ϑαυμαστὸν εἰ καὶ τὸ ὑπερορᾶν ἐγγίγνεται αὐτῷ τοῦ ἐραστοῦ. καὶ σκο-- πῶν δ᾽ ἂν τις εὕροι ἐκ μὲν τῶν διὰ τοὺς τρόπους φε- λουμένων οὐδὲν χαλεπὸν γεγενημένον, ἐκ δὲ τῆς ἀναυ--: 23 δοῦς ὁμιλίας πολλὰ ἤδη καὶ ἀνόσια πεπραγμένα. ὡς δὲ xol ἀνελεύϑερος ἡ συνουσία τῷ τὸ σῶμα μᾶλλον ἢ τῷ τὴν ψυχὴν ἀγαπῶντι, νῦν τοῦτο δηλώσω. ὁ μὲν γὰρ παιδεύων λέγειν τε ἃ δεῖ καὶ πράττειν δικαίως ἂν ὥσπερ Χείρων καὶ Φοῖνιξ ὑπ᾽ ᾿ἀχιλλέως τιμῷτο, ὁ δὲ τοῦ σώματος ὀρεγόμενος εἰκότως ἂν ὥσπερ πτωχὸς περιέποιτο. ἀεὶ γάρ τοι προσαιτῶν καὶ προσδεόμενος ἢ φιλήματος ἢ ἄλλου τινὸς ψηλαφήματος παρακολου-- 2949e εἰ δὲ λαμυρώτερον λέγω; μὴ ϑαυμάξετε" ὅ ve γὰρ οἶνος συνεπαίρει καὶ ὃ ἀεὶ σύνοικος ἐμοὶ ἔρως κεν-- τρίζει εἰς τὸν ἀντώταλον ἔρωτα αὐτῷ παρρησιάξεσϑαι. 95 καὶ γὰρ δὴ δοκεῖ μοι ὁ μὲν τῷ εἴδει τὸν νοῦν προσέχων μεμισϑωμένῳ χῶρον ἐοικέναι. οὐ γὰρ ὅπως πλείονος ἄξιος γένηται ἐπιμελεῖται, ἀλλ᾽ ὅπως αὐτὸς ὅτι πλεῖστα ὡραῖα καρπώσεται. ὁ δὲ τῆς φιλίας ἐφιέμενος μᾶλλον ἔοικε τῷ τὸν οἰχεῖον ἀγρὸν κεκτημένῳ - πάντοϑεν γοῦν φέρων ὅδ.τι ἂν δύνηται πλείονος ἄξιον ποιεῖ τὸν 96 ἐρώμενον. καὶ μὴν καὶ τῶν παιδικῶν ὃς μὲν ἂν εἰδῇ τς ὅτι ὁ τοῦ εἴδους ἐπαρκῶν ἄρξει τοῦ ἐραστοῦ, εἰκὸς αὐὖ- τὸν τἄλλα ῥαδιουργεῖν" ὃς δ᾽ ἂν γιγνώσκῃ ὅτι ἂν μὴ καλὸς κἀγαϑὸς ἧ, οὐ καϑέξει τὴν φιλίαν, τοῦτον 97 προσήκει μᾶλλον ἀρετῆς ἐπιμελεῖσϑαι. μέγιστον Ó' ἀγαϑὸν τῷ: ὀρεγομένῳ ἐκ παιδικῶν φιλον ἀγαϑὸν

CONVIVII CAP. VIII. 105

ποιήσασϑαι, ὅτι ἀνάγκη καὶ αὐτὸν ἀσκεῖν ἀρετήν. οὐ γὰρ οἷόν τε πονηρὰ αὐτὸν ποιοῦντα ἀγαϑὸν τὲν συν- ὄντα ἀποδεῖξαι, οὐδέ γε ἀναισχυντίαν καὶ ἀκρασίαν παρεχόμενον ἐγκρατῆ καὶ αἰδούμενον τὸν ἐρώμενον ποιῆσαι. ἐπιϑυμῶ δέ σοι, ἔφη, ὦ Καλλία, καὶ μυϑο-- 38 λογῆσαι ὡς οὐ μόνον ἄνϑρωποι ἀλλὰ καὶ ϑεοὶ καὶ ἥρωες τὴν τῆς ψυχῆς φιλίαν περὶ πλείονος ἢ τὴν τοῦ σώματος χρῆσιν ποιοῦνται. Ζεύς τε γὰρ ὅσων μὲν 29 ϑνητῶν οὐσῶν μορφῆς 5994005, συγγενόμενος εἶα αὐτὰς ϑνητὰς εἶναι: ὅσων δὲ ψυχαῖς ἀγασϑείη, ἀϑα- νάτους τούτους ἐποίει: ὧν Ἡρακλῆς μὲν καὶ “]ιόσ-- κοροί εἶσι. λέγονται δὲ καὶ ἄλλοι" καὶ ἐγὼ δέ φημι καὶ 80 Γανυμήδην οὐ σώματος ἀλλὰ ψυχῆς ἕνεκα ὑπὸ Ζιὸς εἰς Ὄλυμπον ἀνενεχϑῆναι. μαρτυρεῖ δὲ καὶ τοὔνομα αὐτοῦ: ἔστι μὲν γὰρ δήπου καὶ Ὁμήρῳ,

γάνυται δέτ᾽ ἀκούων. τοῦτο δὲ φράζει ὅτι ἥδεται δέ τ᾿ ἀκούων. ἔστι δὲ καὶ &AA09( που,

πυκινὰ φρεσὶ μήδεα εἰδώς. τοῦτο δ᾽ αὖ λέγει σοφὰ φρεσὶ βουλεύματα εἰδώς. ἐξ οὖν συναμφοτέρων τούτων οὐχ ἡδυσώματος ὀνομα σϑεὶς ὁ Γανυμήδης ἀλλ᾽ ἡδυγνώμων ἐν ϑεοῖς τετίμη-- ται. ἀλλὰ μήν, ὦ Νικήρατε, καὶ ᾿Αχιλλεὺς Ὁμήρῳ 81 πεποίηται οὐχ ὡς παιδικοῖς Πατρόκλῳ ἀλλ᾽ ὡς ἑταίρῳ ἀποϑανόντι ἐχκπρεπέστατα τιμωρῆσαι. καὶ Ὀρέστης δὲ καὶ Πυλάδης καὶ Θησεὺς xol Πειρίϑους καὶ ἄλλοι δὲ πολλοὶ τῶν ἡμιϑέων of ἄριστοι ὑμνοῦνται οὐ διὰ τὸ συγκαϑεύδειν ἀλλὰ διὰ τὸ ἄγασϑαι ἀλλήλους τὰ μέγιστα καὶ κάλλιστα κοινῇ διαπεπρᾶχϑαι. τί δέ, τὰ 39 νῦν καλὰ ἔργα οὐ πώντ᾽ ἂν εὕροι τις ἕνεκα ἐπαίνον ὑπὸ τῶν καὶ πονεῖν καὶ κινδυνεύειν ἐθελόντων πρατ-

106 CONVIVII CAP. VIII.

τόμενα μᾶλλον ἢ ὑπὸ τῶν ἐϑιξομένων ἡδονὴν ἀντ᾽ εὐκλείας αἱρεῖσϑαι; καίτοι Παυσανίας γε ὁ Ayd9c- νος τοῦ ποιητοῦ ἐραστὴς ἀπολογούμενος ὑπὲρ τῶν ἀκρασίᾳ συγκυλινδουμένων εἴρηκεν ὡς καὶ στράτευμα ἀλκιμώτατον ἂν γένοιτο ἐκ παιδικῶν τε καὶ ἐραστῶν. 88 τούτους γὰρ ἂν ἔφη οἴεσϑαι μάλιστα αἰδεῖσϑαι ἀλλή- λους ἀπολείπειν. ϑαυμαστὰ λέγων, εἴ γε οἱ ψόγου τε ἀφροντιστεῖν καὶ ἀναισχυντεῖν πρὸς ἀλλήλους ἐϑιζό- μδνου οὗτοι μάλιστα αἰσχυνοῦνται αἰσχρόν τι ποιεῖν. 84 καὶ μαρτύρια δὲ ἐπήγετο ὡς ταῦτα ἐγνωκότες εἶεν καὶ Θηβαῖοι καὶ ᾿Ηλεῖοι " συγκαϑεύδοντας γοῦν αὐτοῖς ὅμως παρατάττεσϑαι ἔφη τὰ παιδικὰ εἰς τὸν ἀγῶνα, οὐδὲν τοῦτο σημεῖον λέγων ὅμοιον. ἐκείνοις μὲν γὰρ ταῦτα νόμιμα, ἡμῖν δ᾽ ἐπονείδιστα. δοκοῦσι δ᾽ ἔμοιγε oL μὲν παραταττόμενοι ἀπιστοῦσιν ἐοικέναι μὴ χωρὶς γενόμενοι οὗ ἐρώμενοι οὐκ ἀποτελῶσι τὰ τῶν ἀγαϑῶν 85 ἀνδρῶν ἔργα. “Δακεδαιμόνιοι δὲ οἱ νομίζοντες. ἐὰν καὶ ὀρεχϑῇ τις σώματος, μηδενὸς ἂν ἔτι καλοῦ κἀγα- ϑοῦ τοῦτον τυχεῖν, οὕτω τελέως τοὺς ἐρωμένους ἀγα- ϑοὺς ἀπεργάξονται ὡς καὶ μετὰ ξένων κἂν μὴ ἐν τῇ αὐτῇ πόλει ταχϑῶσι τῷ ἐραστῇ. ὁμοίως αἰδοῦνται τοὺς παρόντας ἀπολείπειν. ϑεὰν γὰρ σὺ τὴν Avat- 86 δειαν ἀλλὰ τὴν “ἰδῶ νομίξουσι. δοκοῦμεν δ᾽ ἄν μοι πάντες ὁμόλογοι γενέσϑαι περὶ ὧν λέγω, εἰ ὧδε. ἐπι- σκοποῖμεν, τῷ ποτέρως παιδὶ φιληϑέντι μᾶλλον ἂν τις πιστεύσειεν 1) χρήματα ἢ τέκνα ἢ χάριτας ταρακατατί- ϑεσϑαι. ἐγὼ μὲν γὰρ οἶμαι καὶ αὐτὸν τὸν τῷ εἴδει τοῦ ἐρωμένου χρώμενον μᾶλλον ἂν ταῦτα πάντα τῷ τὴν 97 ψυχὴν ἐρασμίῳ πιστεῦσαι. σοί γε μήν, ὦ K αλλία, δοκεῖ μοι ἄξιον εἶναι καὶ ϑεοῖς χάριν εἰδέναι ὁτι σοι Αὐτο- λύκου ἔρωτα ἐνέβαλον. ὡς μὲν γὰρ φιλότιμός ἐστιν

CONVIVII CAP. VIII. 107

εὔδηλον, ὃς τοῦ κηρυχϑῆναι ἕνεκα νικῶν παγκράτιον

πολλοὺς μὲν πόνους, πολλὰ δ᾽ ἄλγη ἀνέχεται. εἰ δὲ 38

οἴοιτο μὴ μόνον ἑαυτὸν καὶ τὸν πατέρα κοσμήσειν, ἀλλ᾽ ἱκανὸς γενήσεσϑαι δι’ ἀνδραγαϑίαν καὶ φίλους εὖ ποιεῖν καὶ τὴν πατρίδα αὔξειν τρόπαια τῶν πολε-- μίων ἵστάμενος. καὶ διὰ ταῦτα περίβλεπτός τε καὶ ὀνομαστὸς ἔσεσϑαι καὶ ἐν Ἕλλησι καὶ ἐν βαρβάροις, πῶς οὐκ οἴει αὐτόν, ὅντιν᾽ ἡγοῖτο εἰς ταῦτα συνεργὸν εἶναι κράτιστον, τοῦτον ταῖς μεγίσταις ἂν τιμαῖς πε- ριέπειν ; εἰ οὖν βούλει τούτῳ ἀρέσκειν. σκεπτέον μέν 89 σοι ποῖα ἐπιστάμενος Θεμιστοκλῆς ἱκανὸς ἐγένετο τὴν Ἑλλάδα ἐλευϑεροῦν, σκεπτέον δὲ ποῖά ποτε εἰδὼς 11ε-- ρικλῆς κράτιστος ἐδόκει τῇ πατρίδι σύμβουλος εἶναι, ἀϑρητέον δὲ καὶ πῶς ποτε Σόλων φιλοσοφήσας νό-- μους κρατίστους τῇ πόλει κατέϑηκεν, ἐρευνητέον δὲ καὶ ποῖα “ακεδαιμόνιοι ἀσκοῦντες κράτιστοι δοκοῦσιν ἡγεμόνες εἶναι" πρόξενοι δὲ καὶ κατάγονται ἀεὶ παρὰ σοὶ οἵ κράτιστοι αὐτῶν. ὡς μὲν οὖν σοι ἡ πόλις ταχὺ 40 ἂν ἐπιτρέψειεν αὑτήν, εἰ βούλει, εὖ ἴσϑι. τὰ μέγιστα γάρ σοι ὑπάρχει" εὐπατρίδης s, ἱερεὺς ϑεῶν τῶν ἀπ᾿ Ἐρεχϑέως. oV καὶ ἐπὶ τὸν βάρβαρον σὺν Ἰάκχῳ ἐστράτευσαν. καὶ νῦν ἐν τῇ ἑορτῇ ἱεροπρεπέστατος δοκεῖς εἶναι τῶν προγεγενημένων, καὶ σῶμα ἀξιοπρε-- πέστατον μὲν ἰδεῖν τῆς πόλεως ἔχεις, ἱκανὸν δὲ uo- χϑους ὑποφέρειν. εἰ δ᾽ ὑμῖν δοκῶ σπουδαιολογῆσαι 4} μᾶλλον ἢ παρὰ πότον πρέπει, μηδὲ τοῦτο ϑαυμάζξετε. χγαϑῶν γὰρ φύσει καὶ τῆς ἀρετῆς φιλοτέμως ἐφιεμέ--

νῶν ἀείποτε τῇ πόλει συνεραστὴς ὧν διατελῶ. οἵ μὲν 492

δὴ ἄλλοι περὶ τῶν ῥηϑέντων διελέγοντο, ὁ δ᾽ Αὐτο- Avxog κατεϑεᾶτο τὸν Καλλίαν. καὶ ὁ Καλλίας δὲ παρ-- ορῶν εἰς ἐκεῖνον εἶπεν, Θυὐχκοῦν σύ με, ὦ Σώκρατες,

108 CONVIVII CAP, VII. ΙΧ,

μἱαστροπεύσεις πρὸς τὴν πόλιν, ὅπως πράττω τὰ π 48 λιτικὰ καὶ ἀεὶ ἀρεστὸς ὦ αὐτῇ; Ναὶ μὰ zt, ἔφη, ἣν ὁρῶσί γέ δὲ μὴ τῷ δοκεῖν ἀλλὰ τῷ ὄντι ἀρετῆς ἐπιμε-- j λούμενον. ἡ μὲν γὰρ ψευδὴς δόξα ταχὺ ἐλέγχεται, ὑπὸ τῆς πείρας" ἡ δ᾽ ἀληϑὴς ἀνδραγαϑία, ἣν μὴ ϑεὸς ἢ βλάπτῃ, ἀεὶ ἐν ταῖς πράξεσι Aou ont τὴν εὔ-ἢ κλειαν συμπαφέχεται. IX. Οὗτος μὲν δὴ 0 λόγος ἐνταῦϑα ἔληξεν. Αὐτόλυ- κος δέ, ἤδη γὰρ ὥρα ἦν αὐτῷ, ἐξανίστατο εἰς περίπα-. vov: καὶ ὁ “ύκων ὁ πατὴρ αὐτῷ συνεξιὼν ἐπιστραφεὶς εἶπε, Νὴ τὴν Ἥραν, 6 Σώκρατες, καλός γε κἀγαϑὸς δοκεῖς μοι ἄνϑρωπος εἶναι. | 9 Ἔχ δὲ τούτου πρῶτον μὲν ϑρόνος τις ἔνδον κατε-ι τέϑη, ἔπειτα δὲ ὁ Συρακόσιος εἰσελϑὼν εἶπεν, € ἄν-- δρες, ᾿“φιάδνη εἴσεισιν εἰς τὸν ἑαυτῆς τε καὶ ΖΙιονύσου ϑάλαμον᾽ μετὰ δὲ τοῦϑ᾽ ἥξει “Πιόνυσος ὑποπεπωκῶς. παρὰ ϑεοῖς καὶ εἴσεισι πρὸς αὐτήν, ἔπειτα παιξοῦνται 8πρὸς ἀλλήλους. ἐκ τούτου πρῶτον μὲν ἡ ᾿Δριάδνη ] ὡς νύμφη κεκοσμημένη παρῆλϑε καὶ ἐκαϑέξετο ἐπὶ τοῦ ϑρόνου. οὔπω δὲ φαινομένου τοῦ Ζιονύσου ηὐ-΄ λεῖτο ὁ βακχχεῖος δυϑμός. ἔνϑα δὴ ἠγάσϑησαν τὸν ὀρχηστοδιδάσκαλον. εὐϑὺς μὲν γὰρ ἡ Δριάδνη &xov-. σασα τοιοῦτόν τι ἐποίησεν ὡς πᾶς ἂν ἔγνω ὅτι ἀσμέ ἤκουσε: καὶ ὑπήντησε μὲν οὗ οὐδὲ ἀνέστη, δήλη ὃ 4 ἦν μόλις ἠρεμοῦσα. ἐπεί γε μὴν κατεῖδεν αὐτὴν ὃ᾽ Ζιόνυσος. ἐπιχορεύσας ὥσπερ ἂν εἴ τις φιλικώτατα, ἐκαϑέξετο ἐπὶ τῶν γονάτων, καὶ περιλαβὼν ἐφίλησεν. αὐτήν. ἡ δ᾽ αἰδουμένῃ μὲν ἐῴκει, ὅμως δὲ φιλικῶφ, ἀντιπεριελάμβανεν. οἱ δὲ συμπόται ὁρῶντες ἅμα μὲν δ ἐκρότουν, ἅμα δὲ ἐβόων αὖϑις. ὡς δὲ ὁ Διόνυσοξ, ἀνιστάμενος συνανέστησε μεϑ᾽ ἑαυτοῦ τὴν ᾿Φριάδνην,

€CONVIVII CAP, IX. 109

ἐκ τούτου δὴ φιλούντων τε καὶ ἀσπαζομένων ἀλλήλους σχήματα παρῆν ϑεάσασϑαι. - οἱ δ᾽ ὁρῶντες ὄντως κα- Y 4 1 , c ) E) , 9 λὸν μὲν τὸν zí.0vvGov, ὡραίαν δὲ τὴν Agutüvqv, οὐ σκώπτοντας δὲ ἀλλ᾽ ἀληϑινῶς τοῖς στόμασι φιλοῦντας, πάντες ἀνεπτερωμένοι ἐθεῶντο. καὶ γὰρ ἤκουον τοῦ Ζιονύσου μὲν ἐπερωτῶντος αὐτὴν εἰ φιλεῖ αὐτόν, τῆς δ᾽ οὕτως ἐπομνυούσης ὥστε μὴ μόνον τὸν Zfióvvcov ἀλλὰ καὶ τοὺς παρόντας ἅπαντας συνομόσαι ἂν ἡ μὴν τὸν παῖδα καὶ τὴν παῖδα ὑπ᾽ ἀλλήλων φιλεῖσϑαι. ἐῴ-- Ν 3 L NI , , 3 3 , κεσαν γὰρ ov δεδιδαγμένοις τὰ σχήματα ἀλλ΄ ἐφειμέ- , τι , , , e , votg πράττειν ἃ πάλαι ἐπεϑύμουν. τέλος δὲ οἵ συμπό-- 1 , , $424 ἢ 3 0 3 ται ἰδοντες περιβεβληκότας ve ἀλλήλους καὶ ὡς εἰς εὐνὴν ἀπιόντας, of μὲν ἄγαμοι γαμεῖν ἐπώμνυσαν, ot δὲ γεγαμηκότες ἀναβᾶντες ἐπὶ τοὺς ἵππους ἀπήλαυνον πρὸς τὰς ἑαυτῶν γυναῖκας, ὅπως τούτων τύχοιεν. Σωκράτης δὲ καὶ τῶν ἄλλων οἱ ὑπομείναντες πρὸς ύκωνα καὶ τὸν υἱὸν σὺν Καλλίᾳ περιπατήσοντες ἀπ- ἤλθον. αὕτη τοῦ τότε συμποσίου κατάλυσις ἐγένετφ.

IEPON H ΤΥΡΑΝΝΙΚΟΌΣ.

diphem p e οὗ manto

τ. Σιμωνίδης ὃ ποιητὴς ἀφίκετό ποτε πρὸς Ἰέρωνα τὸν τύραννον. σχολῆς δὲ γενομένης ἀμφοῖν εἶπεν ὃ Σι-- μωνίδης, ᾽4ρ᾽ ἄν μοι ἐϑελήσαις. ὦ Ἱέρων, διηγήσα- σϑαι ἃ εἰκὸς εἰδέναι σε βέλτιον ἐμοῦ; Καὶ ποῖα ταῦτ᾽ ἐστίν, ἔφη ὁ Ἱέρων, ὁποῖα δὴ ἐγὼ βέλτιον ἂν εἰδείην

9 σοῦ οὕτως ὄντος σοφοῦ ἀνδρός; Οἶδά ce, ἔφη; ἐγὼ καὶ ἰδιώτην γεγενημένον καὶ νῦν τύραννον ὄντα᾽ εἰ- κὸς οὖν ἀμφοτέρων πεπειραμένον καὶ εἰδέναι σε μᾶλ-- λον ἐμοῦ πῇ διαφέρει ὁ τυραννικός τε καὶ ὁ ἰδιωτικὸς

8 βίος εἰς εὐφροσύνας τε καὶ λύπας ἀνθρώποις. Τί οὖν, ἔφη ὁ Ἱέρων, οὐχὶ καὶ σύ, ἐπεὶ νῦν γε ἔτι ἰδιώτης εἶ, ὑπέμνησάς us τὰ ἐν τῷ ἰδιωτικῷ βίῳ; οὕτω γὰρ ἄν ὅσοι οἶμαι μάλιστα ἐγὼ δύνασϑαι δηλοῦν τὰ διαφέ-

άροντα ἐν ἑκατέρῳ. οὕτω δὴ ὁ Σιμωνέδης εἶπε, Τοὺς μὲν δὴ ἰδιώτας ἔγωγε. ὦ Ἱέρων, δοκῶ μοι καταμε-- μαϑηκέναι διὰ μὲν τῶν ὀφϑαλμῶν ὁράμασιν ἡδομέ- vovg ve καὶ ἀχϑομένους, διὰ δὲ τῶν ὥτων ἀκούσμασι, — διὰ δὲ τῶν ῥινῶν ὀσμαῖς, διὰ δὲ τοῦ στόματος Gívoug — τε καὶ ποτοῖς, τὰ δ᾽ ἀφροδίσια 0v ὧν δὴ πάντες ἐπι-

ὅ στάμεϑα᾽ τὰ δὲ ψύχη καὶ ϑάλπη καὶ σκληρὰ καὶ μα- λακὰ καὶ κοῦφα καὶ βαρέα ὅλῳ τῷ σώματί μου δοκοῦτ uev, ἔφη, κρένοντες ἥδεσθαί vs καὶ λυπεῖσθαι Ém —

1 E z

HIERONIS CAP, I. 111

αὐτοῖς ἀγαϑοῖς δὲ καὶ κακοῖς ἔστι μὲν ὅτε δι᾽ αὐτῆς τῆς ψυχῆς μοι δοκοῦμεν ἥδεσϑαί vs xol λυπεῖσϑαι, ἔστι δ᾽ ὅτε κοινῇ: διά vs τῆς ψυχῆς καὶ διὰ τοῦ co- ματος. τῷ δ᾽ ὕπνῳ ὅτι μὲν ἡδόμεϑα δοχῶ μοι «i-6 σϑάνεσϑαι, ὅπως δὲ καὶ ᾧτινι καὶ ὁπότε, ταῦτα μᾶλ- λόν πως, ἔφη. δοκῶ μοι ἀγνοεῖν. καὶ οὐδὲν ἴσως τοῦτο ϑαυμαστόν, εἰ τὰ ἐν τῷ ἐγρηγορέναι, σαφεστέρας ἡμῖν τὰς αἰσϑήσεις παρέχεται ἢ τὰ ἐν τῷ ὕπνῳ. πρὸς ταῦτα ἢ δὴ. ὁ Ἱέρων ἀπεκρίνατο, ᾿Εγὼ μὲν τοίνυν, ἔφη; ὦ Σι- μωνίδη. ἔξω τούτων ὧν εἴρηκας σύγε οὐδ᾽ ὅπως ἂν αἴσϑοιτό τινος ἄλλου ὁ τύραννος ἔχοιμ᾽ ἂν εἰπεῖν, ὥστε μέχρι y& τούτου οὐκ οἶδ᾽ εἴ τινι διαφέρει ὃ τυ--: ραννικὸς βίος τοῦ ἰδιωτικοῦ βίου. καὶ ὁ Σιμωνίδης 8 εἶπεν, AAA ἐν τοῖσδε, ἔφη, διαφέρει" πολλαπλάσια μὲν δι᾿ ἑκάστου τούτων εὐφραίνεται, πολὺ δὲ μείω τὰ λυ-- πηρὰ ἔχει. καὶ ὁ Ἱέρων εἶπεν, Οὐχ οὕτως ἔχει, ὦ Σι- μωνίδη, ταῦτα, ἀλλ᾽ sv: ἴσϑ᾽ ὅτι μείω πολὺ εὐφραί- νονται ot τύραννοι τῶν μετρίως διαγόντων ἰδιωτῶν, πολὺ δὲ πλείω καὶ μείξω λυποῦνται. Ζπιστα λέγεις, 9 ἔφη ὁ Σιμωνίδης. εἰ γὰρ οὕτω ταῦτ᾽ εἶχε, πῶς ἂν πολλοὶ μὲν ἐπεϑύμουν τυραννεῖν, καὶ ταῦτα τῶν δο-- κούντων ἱκανωτάτων ἀνδρῶν εἶναι; πῶς δὲ πάντες ἐξήλουν ἂν τοὺς τυράννους; Ὅτι ναὶ μὰ τὸν “1, ἔφη 10 0 Ἱέρων. ἄπειροι ὄντες ἀμφοτέρων τῶν ἔργων σκο-- ποῦνται περὶ αὐτοῦ. ἐγὼ δὲ πειράσομαί δε διδάσκειν ὅτι ἀληϑῆ λέγω, ἀρξάμενος ἀπὸ τῆς ὄψεως" ἐντεῦϑεν γὰρ καὶ σὲ δοκῶ μεμνῆσϑαι ἀρξάμενον λέγειν. πρῶ--11 τον μὲν γὰρ ἐν τοῖς διὰ τῆς ὄψεως ϑεάμασι λογιξό-- Ἔρος εὑρίσκω μειονεκτοῦντας τοὺς zugdvueve. ἄλλα μέν ys ἐν ἄλλῃ χώρᾳ ἐστὶν ἀξιοϑέατα᾽ ἐπὶ δὲ τούτων ἕκαστα οἵ μὲν ἰδιῶται ἔρχονται καὶ εἰς πόλεις ἃς ἂν

112 HIERONIS CAP, I.

βούλωνταν ϑεαμάτων ἕνεκα, καὶ εἰς τὰς κοινὰς πανη- γύρεις, ἔνϑα τὰ ἀξιοϑεατότατα δοκεῖ ἀνθρώποις συν- 12 ἀγείρεσϑαι. οἱ δὲ τύραννοι οὐ μάλα ἀμφὶ ϑεωρίας ἔχουσιν. οὔτε γὰρ ἰέναι αὐτοῖς ἀσφαλὲς ὅπου μὴ κρείττονες τῶν παρόντων μέλλουσιν ἔσεσθαι. οὔτε τὰ οἴκοι κέκτηνται ἐχυρά, ὥστε ἄλλοις παρακαταϑε- μένους ἀποδημεῖν. φοβερὸν γὰρ μὴ ἅμα στερηϑῶσι τῆς ἀρχῆς καὶ ἀδύνατοι γένωνται τιμωρήσασϑαι τοὺς 13 ἀδικήσαντας. εἴποις οὖν ἂν ἴσως σύ, ἀλλ᾿ ἄρα ἔρχε- ται αὐτοῖς τὰ τοιαῦτα καὶ οἴκοι μένουσι. ναὶ μὰ Zt, ὦ Σιμωνίδη, ὀλίγα τε τῶν πολλῶν καὶ ταῦτα τοιαῦτα ὄντα οὕτω τίμια πωλεῖται τοῖς τυράννοις ὥστε οἵ ἐπι- δεικνύμενοι καὶ ὁτιοῦν ἀξιοῦσι πολλαπλάσια λαβόντες ἐν ὀλίγῳ χρόνῳ ἀπιέναι παρὰ τοῦ τυράννου ἡ ὅσα ἐν παντὶ τῷ βίῳ παρὰ πάντων τῶν ἄλλων ἀνθρώπων 14χτῶνται. καὶ ὁ Σιμωνίδης εἶπεν. ᾿᾽4λλ᾽ εἰ τοῖς ϑεά- μασι μειονεκχτεῖτε, διά γέ τοι τῆς ἀκοῆς πλεονεκχτεῖτε. ἐπεὶ τοῦ μὲν ἡδίστου ἀκροάματος ἐπαίνου οὔποτε σπανίζετε" πάντες γὰρ of παρόντες ὑμῖν πάντα καὶ ὅσα ἂν λέγητε καὶ ὅσα ἂν ποιῆτε ἐπαινοῦσι. τοῦ δ᾽ αὖ χαλεπωτάτου ἀκροάματος λοιδορίας ἀνήκοοί ἐστε" οὐδεὶς γὰρ ἐθέλει τυράννου κατ᾽ ὀφϑαλμοὺς κατη- 15 γορεῖν. καὶ ὁ Ἱέρων εἶπε, Καὶ τί οἴει. ἔφη, τοὺς μὴ λέγοντας κακῶς εὐφραίνειν, ὅταν εἰδῇ τις σαφῶς ὅτι οὗ σιωπῶντες οὗτοι πάντα κακὰ νοοῦσι τῷ τυράννῳ ; ἢ τοὺς ἐπαινοῦντας τί δοκεῖς εὐφραίνειν, ὅταν ὕπο- πτοι ὦσιν ἕνεκα τοῦ κολακεύειν τοὺς ἐπαίνους ποιεῖ- 16 σϑαιξ καὶ ὁ Σιμωνίδης εἶπε. Τοῦτο μὲν δὴ ναὶ μὰ τὸν (o ἔγωγέ σοι, Ἱέρων, πάνυ συγχωρῶ, τοὺς ἐπαί- vovg παρὰ τῶν ἐλευϑερωτάτων ἡδίστους εἷναι, ἀλλ᾽, ὁρᾷς, ἐκεῖνό γε οὐκ ὧν ἔτι πείσαις ἀνθρώπων οὐδένα

HIERONIS CAP. I. 113

ὡς οὐχὶ δι᾿’ àv τρεφόμεϑα οἵ ἄνϑρωποι, πολὺ πλείω ὑμεῖς ἐν αὐτοῖς εὐφραίνεσϑε. Καὶ οἷδά γ᾽, ἔφη, 17 Σιμωνίδη. ὅτι τούτῳ κρίνουσιν οἱ πλεῖστοι ἥδιον ἡμᾶς καὶ πίνειν καὶ ἐσϑίειν τῶν ἰδιωτῶν, Or. δοκοῦσι καὶ αὐτοὶ ἥδιον ἂν δειπνῆσαι τὸ ἡμῖν παρατιϑέμενον δεῖπνον ἢ τὸ ἑαυτοῖς " τὸ γὰρ τὰ εἰωϑότα ὑπερβάλ- λον, τοῦτο παρέχει τὰς ἡδονάς. διὸ καὶ πάντες ἄν- 18 ϑρῶποι ἡδέως προσδέχονται τὰς ἑορτὰς πλὴν οἱ τύ-- ραννοι" ἔχπλεῳ γὰρ αὐτοῖς ἀεὶ παρεσκευασμέναι οὐ- δεμίαν ἐν ταῖς ἑορταῖς ἔχουσιν αἵ τράπεξαι αὐτῶν ἐπίδοσιν: ὥστε ταύτῃ πρῶτον τῇ εὐφροσύνῃ τῆς ἐλπίδος μειονεχτοῦσι τῶν ἰδιωτῶν. ἔπειτα δ᾽, ἔφη, 19 ἐκεῖνο εὖ οἶδ᾽ ὅτι καὶ σὺ ἔμπειρος εἶ ὅτι ὅσῳ ὧν πλείω τις παραϑῆται τὰ περιττὰ τῶν ἱκανῶν, τοσούτῳ ϑᾶτ- rov κόρος ἐμπίπτει τῆς ἐδωδῆς " ὥστε καὶ τῷ χρόνῳ τῆς ἡδονῆς μειονεκτεῖ ὁ παρατιϑέμενος πολλὰ τῶν μετρίως διαιτωμένων. AAA ναὶ μὰ Zi, ἔφη o Σιν- 20 μωνίδης., ὅσον. ἂν χρόνον ἡ ψυχὴ προσίηται, τοῦτον πολὺ μᾶλλον ἥδονται oí ταῖς πολυτελεστέραις παρα- σκευαῖς τρεφόμενοι τῶν τὰ δὐτελέστερα παρατιϑεμέ- vov. Οὐκοῦν, ἔφη ὁ Ἱέρων, ὦ Σιμωνίδη, τὸν ἑκάστῳ 21 ἡδόμενον μάλιστα, τοῦτον ois. καὶ ἑ ἐρωτικώτατα ἔχειν τοῦ ἔργου τούτου; Πάνυ μὲν οὖν, ἔφη. Ἦ οὖν ὁρᾷς τι τοὺς τυράννους ἥδιον ἐπὶ τὴν ἑχυτῶν παρασκευὴν ἰόντας ἢ τοὺς ἰδιώτας ἐπὶ τὴν ἑαυτῶν; Οὐ μὰ τὸν AP, ἔφη. οὐ μὲν οὖν, ἀλλὰ καὶ ἀγλευκέστερον. ὡς πολλοῖς ἂν δόξειε. Τί ydo, ἔφη ὁ Ἱέρων. τὰ πολλὰ 22 ταῦτα μηχανήματα κατανενόηκας ἃ παρατίϑεται τοῖς τυράννοις, ὀξέα καὶ δριμέα καὶ στρυφνὰ καὶ τὰ τού- τῶν ἀδελφά; Πάνυ μὲν οὖν, ἔφη ὁ Σιμωνίδης, καὶ πάνυ γέ μο: δοκοῦντα παρὰ φύσιν εἶναι ταῦτα ἀν-- Xenoph. scr. min. 8

114 HIERONIS CAP. I.

23 ϑρώποις. "4λλο τι οὖν οἴει. ἔφη ὁ Ἱέρων, ταῦτα va ἐδέσματα εἶναι ἢ μαλακῆς καὶ ἀσϑενούσης τρυφῇ ψυχῆς ἐπυϑυμήματα; ἐπεὶ εὖ οἶδ᾽ ἔγωγε ὅτι οἵ ἡδέως ἐσθίοντες καὶ σύ που οἶσϑα ὅτι οὐδὲν προσδέονται

φάτουτων τῶν σοφισμάτων. ᾿4λλὰ μέντου; ἔφη ὁ Συ- μωνίδης, τῶν γε πολυτελῶν ὀσμῶν τούτων αἷς χρέε- σϑε τοὺς πλησιάζοντας οἶμαι μᾶλλον ἀπολαύειν ἡ αὐτοὺς ὑμᾶς. ὥσπερ γε καὶ τῶν ἀχαρίστων ὀσμῶν οὐκ αὐτὸς ὁ βεβρωκὼς αἰσϑάνεται, ἀλλὰ μᾶλλον ot

9 πλησιάζοντες. Οὕτω μέντοι. ἔφη ὁ Ἱέρων, καὶ τῶν σίτων 0 μὲν ἔχων παντοδαπὰ ἀεὶ οὐδὲν μετὰ πόϑου αὐτῶν λαμβάνει: ὁ δὲ σπανίσας τινός, οὗτός ἐστιν ὁ μετὰ χαρᾶς πιμπλάμενος, ὅταν αὐτῷ προφανῇ τι.

26 Κινδυνεύουσιν, ἔφη ὁ Σιμωνίδης, αἵ τῶν ἀφροδισίων μόνον ὑμῖν ἀπολαύσεις τοῦ τυραννεῖν τὰς ἐπυϑυμίας παρέχειν ^. ἐν γὰρ τούτῳ ἔξεστιν ὑμῖν ὅ,τι ἂν κάλλι-

27 στον ἴδητε τούτῳ συνεῖναι. Νῦν δή. ἔφη ὁ Ἱέρων, εἴρηκας ἐν 5] γε. σάφ᾽ ἴσϑι. μειονεκτοῦμεν τῶν ἰδιωτῶν. πρῶτον μὲν γὰρ γάμος 0 μὲν ἐκ μειζόνων δήπου καὶ πλούτῳ καὶ δυνάμει κάλλιστος δοκεῖ εἶναι καὶ παρέχειν τινὰ τῷ. γήμαντι φιλοτιμίαν μεϑ᾽ 700- vijg: δεύτερον δ᾽ ὁ ἐκ τῶν ὁμοίων ὁ δ᾽ ἐκ τῶν φαυ-

28 λοτέρων πάνυ ἄτιμός τε καὶ ἄχρηστος νομίζεται. τῷ τοίνυν τυράννῳ, ἂν μὴ ξένην γήμῃ; ἀνάγκη ἐκ μειό- vov γαμεῖν, ὥστε τὸ ἀγαπητὸν οὐ πάνυ αὐτῷ παρα- γίγνεται. πολὺ δὲ καὶ αἱ ϑεραπεῖα: at ἀπὸ τῶν μέ- γιστον. φρονουσῶν γυναικῶν εὐφραίνουσι μάλιστα; αἱ δ᾽ ἀπὸ τῶν δούλων παροῦδσαι μὲν οὐδέν τι ἀγα- πῶνται, ἐὰν δέ τι ἐλλείπωσι, δεινὰς ὀργὰς καὶ λύπας

29 ἐμποιοῦσιν. ἐν ὃὲ τοῖς παιδικοῖς ἀφροδισίοις ἔτι αὖ πολὺ μᾶλλον ἢ ἐν τοῖς τεκνοποιοῖς μειονεκτεῖ τῶν

HIERONIS CAP. I. 115

εὐφροσυνῶν ὁ τύραννος. ὅτι μὲν γὰρ τὰ μετ᾽ ἔρωτος ἀφροδίσια πολὺ διαφερόντως εὐφραίνει πάντες δήπου ἐπιστάμεϑα- ὁ δὲ ἔρως πολὺ αὖ ἐθέλει ἥκιστα τῷ 80 τυράννῳ ἐγγίγνεσϑαι. οὐ γὰρ τῶν ἑτοίμων ἥδεται ὁ ἔρως ἐφιέμενος, ἀλλὰ τῶν ἐλπιξομένων. ὥσπερ οὖν εἴ τις ἄπειρος ὧν δίψους τοῦ πιεῖν ἀπολαύοι, οὕτω καὶ ὁ ἄπειρος ὧν ἔρωτος ἄπειρός ἐστι τῶν ἡδίστων ἀφροδισίων. ὁ μὲν οὖν Ἱέρων οὕτως εἶπεν. ὃ δὲ Σι-- 81 μωνίδης ἐπιγελάσας, Πῶς λέγεις, ἔφη, ὦ Ἱέρων; τυ- ράννῳ οὐ φὴς παιδικῶν ἔρωτας ἐμφύεσϑαι; πῶς μὴν σύ. ἔφη, ἐρᾷς “1αἰλόχου τοῦ καλλίστου ἐπικαλουμέ- νου; Ὅτι μὰ τὸν Zt, ἔφη, ὦ Σιμωνέδη. οὐ τοῦ éroí- 32 μου παρ᾽ αὐτοῦ PT εἶναι τυχεῖν τούτου μά- λιστα ἐπιϑυμῶ, ἀλλὰ τοῦ ἥκιστα τυράννῳ προσήκον- τος κατεργάσασθαι. ἐγὼ γὰρ δὴ ἐρῶ μὲν Ζαϊλόχου 33 ὧνπερ ἴσως ἀναγκχάζξει 1 φύσις ἀνϑρώπου δεῖσϑαι παρὰ τῶν καλῶν, τούτων δὲ ὧν ἐρῶ τυχεῖν, μετὰ μὲν φιλίας καὶ παρὰ βουλομένου πάνυ ἰσχυρῶς ἐπιϑυμῶ τυγχάνειν, βία δὲ λαμβάνειν παρ᾽ αὐτοῦ ἧττον ἄν μοι δοκῶ. ἐπυϑυμεῖν ἢ ἐμαυτὸν κακόν τι ποιεῖν. παρὰ μὲν 84 γὰρ πολεμίων ἀκόντων λαμβάνειν πάντων ἥδιστον ἔγωγε νομίζω εἶναι, παρὰ δὲ παιδικῶν βουλομένων ἥδισται οἶμαι αἵ χάριτές εἰσιν. εὐθὺς γὰρ παρὰ τοῦ 85 ἀντιφιλοῦντος ἡδεῖαι μὲν αἱ ἀντιβλέψεις. ἡδεῖαι δὲ αἱ ἐρωτήσεις, ἡδεῖαι δὲ αἱ ἀποκρίσεις, ἥδισται δὲ καὶ ἐπαφροδιτόταται αἱ μάχαι τε καὶ ἔριδες" τὸ δὲ ἀκόν-- 36 τῶν παιδικῶν ἀπολαύειν λεηλασέᾳ, ἔφη, ἔμοιγε δοκεῖ ἐοικέναι μᾶλλον ἢ ἀφροδισίοις. καίτοι τῷ μὲν λῃστῇ παρέχει τινὰς ὅμως ἡδονὰς τό τε κέρδος καὶ τὸ. t vuv τὸν ἐχϑοόν᾽ τὸ δὲ οὗ ἂν ἐρᾷ τις τούτῳ ἤδεσϑαι ἀνιω- μένῳ καὶ φιλοῦντα μισεῖσϑαι καὶ ἄπτεσϑαι ἀχϑομένον g*

116 HIERONIS CAP. I. II.

πῶς οὐχὶ τοῦτο ἤδη δυσχερὲς τὸ πάϑημα καὶ οἰκτρόν;

81] καὶ γὰρ δὴ τῷ μὲν ἰδιώτῃ εὐϑὺς τεκμήριόν ἐστιν, ὅταν ὃ ἐρώμενός τι ὑπουργῇ, ὅτι ὡς φιλῶν χαρίζεται, διὰ τὸ εἰδέναι ὅτι οὐδεμιᾶς ἀνάγκης οὔσης ὑπηρετεῖ, τῷ δὲ τυράννῳ οὔποτ᾽ ἔστι πιστεῦσαι ὡς φιλεῖται.

88 ἐπιστάμεϑα γὰρ [αὖ] τοὺς διὰ φόβον ὑπηρετοῦντας ὡς 5 μάλιστ᾽ ἂν δύνωνται ἐξεικάξουσιν αὑτοὺς ταῖς τῶν φιλούντων ὑπουργίαις. καὶ τοίνυν αἱ ἐπιβουλαὶ ἐξ οὐδένων πλέονες τοῖς τυράννοις εἰσὶν ἢ ἀπὸ τῶν μάλιστα φιλεῖν αὐτοὺς προσποιησαμένων.

Il. πρὸς ταῦτα δὲ εἶπεν ὁ Σιμωνίδης, ᾿4λλὰ ταῦτα μὲν πάνυ ἔμοιγε μικρὰ δοκεῖ εἶναι ἃ GU λέγεις. πολ- λοὺς γάρ. ἔφη. ἔγωγε ὁρῶ τῶν δοκούντων ἀνδρῶν εἶναι ἕκόντας μειονεχτοῦντας καὶ σίτων καὶ ποτῶν

9xoL ὄψων καὶ ἀφροδισίων γε ἀπεχομένους. ἀλλ᾽ ἐν ἐκείνοις γε πολὺ διαφέρετε τῶν ἰδιωτῶν, ὅτι μεγάλα μὲν émwosivs, ταχὺ δὲ κατεργάξεσϑε, πλεῖστα δὲ τὰ περιττὰ ἔχετε, κέκτησϑε δὲ διαφέροντας μὲν ἀρετῇ ἵππους. διαφέροντα δὲ κάλλει ὅπλα, ὑπερέχοντα δὲ κόσμον γυναιξί, μεγαλοπρεπεστάτας δ᾽ οἰκίας. καὶ ταύτας κατεσκευασμένας τοῖς πλείστου ἀξίοις. ἔτι δὲ πλήϑει καὶ ἐπιστήμαις ϑεράποντας ἀρίστους κέκτη- G9c, ἱκανώτατοι δ᾽ ἐστὲ κακῶσαι μὲν ἐχϑρούς. ὀνῆσαι

302 φίλους. πρὸς ταῦτα δὲ ὁ Ἱέρων εἶπεν, ᾿4λλὰ τὸ μὲν πλῆϑος τῶν ἀνθρώπων, ὦ Σιμωνέδη, ἐξαπατᾶ- σϑαι ὑπὸ τῆς τυραννίδος οὐδέν τι ϑαυμάξω: μάλα γὰρ ὁ ὄχλος μοι δοκεῖ δοξάξειν ὁρῶν καὶ εὐδαίμονάς τινας

ἀξεῖναι καὶ ἀϑλίους. ἡ δὲ τυραννὶς τὰ μὲν δοκοῦντα πολλοῦ ἄξια κτήματα εἶναι ἀνεπτυγμένα ϑεᾶσϑαι φανερὰ πᾶσι παρέχεται, τὰ δὲ χαλεπὰ ἐν ταῖς ψυχαῖς τῶν τυραννῶν κέχτηται ἀποκεκρυμμένα, ἔνϑαπερ καὶ

E

HIERONIS CAP. II. 117

τὸ εὐδαιμονεῖν καὶ τὸ κακοδαιμονεῖν τοῖς ἀνθρώποις ἀπόκειται. τὸ μὲν οὖν τὸ πλῆϑος περὶ τούτου λελη--5 ϑέναι. ὥσπερ εἶπον. οὐ ϑαυμάξω: τὸ δὲ καὶ ὑμᾶς ταῦτ᾽ ἀγνοεῖν. οἱ διὰ τῆς γνώμης δοκεῖτε ϑεᾶσϑαι κάλλιον ἢ διὰ τῶν ὀφϑαλμῶν τὰ πλεῖστα τῶν πρα-- γμάτων,. τοῦτό μοι δοκεῖ ϑαυμαστὸν εἶναι. ἐγὼ δὲθ πεπειραμένος σαφῶς οἶδα, ὦ Σιμωνίδη, καὶ λέγω σοι ὅτι οἵ τύραννοι τῶν μεγίστων ἀγαϑῶν ἐλάχιστα μετέ- χουσι. τῶν δὲ μεγίστων κακῶν πλεῖστα κέκτηνται. αὐτίκα γὰρ εἰ μὲν εἰρήνη δοκεῖ μέγα ἀγαϑὸν τοῖς &v-1 ϑοώποις εἶναι, ταύτης ἐλάχιστον τοῖς τυράννοις μέτ-- ἐστιν" εἰ δὲ πόλεμος μέγα κακόν, τούτου πλεῖστον ὠέρος oí τύραννοι μετέχουσιν. εὐϑὺς γὰρ τοῖς μὲνϑ8 ἰδιώταις. ἂν μὴ ἡ πόλις αὐτῶν κοινὸν πόλεμον πο- λεμῇ. ἔξεστιν ὅποι ἂν βούλωνται πορεύεσϑαι μηδὲν φοβουμένους μή τις αὐτοὺς ἀποκτείνῃ. οἱ δὲ τύραν-- voL πάντες πανταχῇ ὡς διὰ πολεμίας πορεύονται. αὐτοί τε γοῦν ὡπλισμένον οἴονται ἀνάγκην εἶναι διάγειν καὶ ἄλλους ὁπλοφόρους ἀεὶ συμπεριαάγεσθϑαι. ἔπειτα δὲ οἱ μὲν ἰδιῶται. ἐὸν καὶ στρατεύωνταί που9 εἰς πολεμίαν. ἀλλ᾽ οὖν ἐπειδάν γε ἔλθωσιν οἴκαδε, ἀσφάλειαν σφίσιν ἡγοῦνται εἶναι. οἵ δὲ τύραννοι ἐπειδὰν εἰς τὴν ἑαυτῶν πόλιν ἀφίκωνται. τότε ἐν πλείστοις πολεμίοις ἴσασιν ὄντες. ἐὰν δὲ δὴ καὶ ἄλ-- 10 λοι στρατεύωσιν εἰς τὴν πόλιν κρείττονες. ἐὰν ἔξω τοῦ τείχους ὄντες οἱ ἥττονες ἐν κινδύνῳ δοκῶσιν εἶ-- ναι. ἀλλ᾽ ἐπειδάν ys εἴσω τοῦ ἐρύματος ἔλθωσιν, ἐν ἀσφαλείᾳ πάντες νομίζουσι καϑεστάναι. ὁ δὲ τύραν-- vog οὐδ᾽ ἐπειδὰν εἴσω τῆς οἰκίας παρέλϑη ἐν dxw- δύνῳ ἐστίν, ἀλλ᾽ ἐνταῦϑα δὴ καὶ μάλιστα φυλακτέον οἴεται εἶναι. ἔπειτα τοῖς μὲν ἰδιώταις καὶ διὰ σπον- 11

118 HIERONIS CAP. Il.

δῶν καὶ δι’ εἰρήνης γίγνεται πολέμου ἀνάπαυσις, τοῖς δὲ τυράννοις οὔτε εἰρήνη ποτὲ πρὸς τοὺς τυ- ραννευομένους γίγνεται οὔτε σπονδαῖς ἄν ποτε πι- 19 στεύσας ὁ τύραννος ϑαρρήσειε. καὶ πόλεμοι μὲν δή εἰσιν oUg τε αἷ πόλεις πολεμοῦσι καὶ ovg οἵ τύραννοι πρὸς τοὺς βεβιασμένους- τούτων δὴ τῶν πολέμων ὅσα μὲν ἔχει χαλεπὰ ὁ ἐν ταῖς πόλεσι. ταῦτα καὶ ὁ 18 τύραννος ἔχει" καὶ γὰρ ἐν ὅπλοις δεῖ εἶναι ἀμφοτέ-- ρους καὶ φυλάττεσϑαι καὶ κινδυνεύειν, καὶ ἄν τι πάϑωσι κακὸν ἡττηϑέντες, λυποῦνται ἐπὶ τούτοις 14 ἑκάτεροι. μέχρι μὲν δὴ τούτου ἴσοι οἱ πόλεμοι d δὲ ἔχουσιν ἡδέα ol ἐν ταῖς πόλεσι πρὸς τὰς πόλεις, ταῦτα 15 οὐκέτι ἔχουσιν of τύραννοι. αἷ μὲν γὰρ πόλεις δήπου ὅταν κρατήσωσι μάχῃ τῶν ἐναντίων, ov ῥάδιον εἰπεῖν ὅσην μὲν ἡδονὴν ἔχουσιν ἐν τῷ τρέψασϑαι τοὺς πο- λεμίους, ὅσην δ᾽ ἐν τῷ διώκειν, ὅσην δ᾽ ἐν τῷ ἀπο- κτείνειν τοὺς πολεμίους. ὡς δὲ γαυροῦνται ἐπὶ τῷ ἔργω, ὡς δὲ δόξαν λαμπρὰν ἀναλαμβάνουσιν, ὡς δ᾽ 16 εὐφραίνονται τὴν πόλιν νομίζοντες ηὐξηκέναι. ἕκα- στος δέ τις προσποιεῖται καὶ τῆς βουλῆς μετεσχηκέναι καὶ πλείστους ἀπεκτονέναι. χαλεπὸν δὲ εὑρεῖν ὅπου οὐχὶ καὶ ἐπιψεύδονται, πλέονας φάσκοντες ἀπεκτο- νέναι ἢ ὅσοι ἂν τῷ ὄντι ἀποϑάνωσιν" οὕτω καλόν 17 τι αὐτοῖς δοκεῖ εἶναι τὸ πολὺ νικᾶν. ὁ δὲ τύραννος ὅταν ὑποπτεύσῃ καὶ αἰσϑανόμενος τῷ ὄντι ἀντιπρατ- τομένους τινὰς ἀποκτείνῃ, οἷδεν ὅτι οὐκ αὔξει ὅλην τὴν πόλιν. ἐπίσταταί τε ὅτι μειόνων ἄρξει. φαιδρός τὲ οὐ δύναται εἶναι. οὐδὲ μεγαλύνεται ἐπὶ τῷ ἔργῳ, ἀλλὰ καὶ μειοῖ καϑ᾽ ὅσον ἂν δύνηται τὸ γεγενημέ- νον, καὶ ἀπολογεῖται ἅμα πράττων ὡς οὐκ ἀδικῶν πε- ποίηκεν. οὕτως οὐδ᾽ αὐτῷ δοκεῖ καλὰ τὰ ποιούμενα

HIERONIS CAP. II. LI. 119

εἶναι. καὶ ὅταν ἀποϑάνωσιν ovg ἐφοβήϑη, οὐδέν τι 18 μᾶλλον τούτου ϑαρρεῖ. ἀλλὰ φυλάττεται ἔτι μᾶλλον

ἡ τὸ πρόσϑεν. καὶ πόλεμον μὲν δὴ τοιοῦτον ἔχων διατελεῖ ὃ τύραννος ὃν ἐγὼ δηλῶ.

Φιλίας δ᾽ αὖ καταϑέασαι ὡς κοινωνοῦσιν οἱ cv-Ill. ραννοι. πρῶτον μὲν εἰ μέγα ἀγαϑὸν ἀνθρώποις ἡ φιλία, τοῦτο ἐπισχεψώμεϑα. ὃς γὰρ ἂν φιλῆται δή-- ἢ που ὑπό τινων, ἡδέως μὲν τοῦτον οἵ φιλοῦντες παρ- ὄντα ὁρῶσιν, ἡδέως δ᾽ εὖ ποιοῦσι, ποϑοῦσι δέ. ἄν που ἀπίῃ, ἥδιστα δὲ πάλιν προσιόντα δέχονται, συν-- ήδονται δ᾽ ἐπὶ τοῖς αὐτοῦ ἀγαϑοῖς, συνεπικουροῦσι δέ, ἐάν τι σφαλλόμενον ὁρῶσιν. οὐ μὲν δὴ λέληϑεν 8 οὐδὲ τὰς πόλεις ὅτι ἡ φιλία μέγιστον ἀγαϑὸν καὶ ἥδιστον ἀνϑρώποις ἐστί; μόνους γοῦν τοὺς μοιχοὺς νομίζουσι πολλαὶ τῶν πόλεων νηποινεὶ ἀποκτείνειν, δῆλον ὅτι διὰ ταῦτα ὅτι λυμαντῆρας αὐτοὺς νομί- ξουσι τῆς τῶν γυναικῶν φιλίας πρὸς τοὺς ἄνδρας εἶναι. ἐπεὶ ὅταν γε ἀφροδισιασϑῇ. κατὰ συμφορᾶν 4 τινα γυνή, οὐδὲν ἧττον τούτου ἕνεκεν τιμῶσιν αὖ- τὰς οἱ ἄνδρες, ἐάνπερ ἡ φιλία δοκῇ αὐτοῖς ἀκήρατος διαμένειν. τοσοῦτον δέ τι ἀγαϑὸν κρίνω ἔγωγε τὸ 5 φιλεῖσθαι εἶναι ὥστε νομίζω τῷ ὄντι αὐτόματα τά- γαϑὰ τῷ φιλουμένῳ γίγνεσθαι καὶ παρὰ ϑεῶν καὶ παρὰ ἀνθρώπων. καὶ τούτου τοίνυν τοῦ κτήματος β τοιούτου ὄντος μειονεκτοῦσιν οὗ τύραννοι πάντων μάλιστα. εἰ δὲ βούλει, ὦ Σιμωνίδη, εἰδέναι ὅτι ἀλη- ϑῆ λέγω, ὧδε ἐπίσκεψαι. βεβαιόταται μὲν γὰρ δή--Ἴ που δοκοῦσι φιλίαι εἶναι γονεῦσι πρὸς παῖδας καὶ παισὶ πρὸς γονεῖς καὶ ἀδελφοῖς πρὸς ἀδελφοὺς καὶ γυναιξὶ πρὸς ἄνδρας καὶ ἑταίροις πρὸς ἑταίρους. εἰδ τοίνυν ἐθέλεις κατανοεῖν, εὑρησεις μὲν τοὺς ἐδιώ--

120 HIERONIS CAP. III. IV.

τὰς ὑπὸ τούτων μάλιστα φιλουμένους, τοὺς δὲ vv- ράννους πολλοὺς μὲν παῖδας ἑαυτῶν ἀπεκτονότας, πολλοὺς δ᾽ ὑπὸ παίδων αὐτοὺς ἀπολωλότας, πολ- λοὺς δὲ ἀδελφοὺς ἐν τυραννίσιν ἀλληλοφόνους γεγε- νημένους. πολλοὺς δὲ καὶ ὑπὸ γυναικῶν τῶν ἕαυ-

θτῶν τυράννους διεφϑαρμένους. καὶ ὑπὸ ἑταίρων γε τῶν μάλιστα δοκούντων φίλων εἶναι. οἵτινες οὖν ὑπὸ τῶν φύσει πεφυκότων μάλιστα φιλεῖν καὶ νόμῳ συνηναγκασμένων οὕτω μισοῦνται, πῶς ὑπ᾽ ἄλλου γέ τινος οἴεσϑαι χρὴ αὐτοὺς φιλεῖσϑαι;

IV. ἀλλὰ μὴν καὶ πίστεως ὅστις ἐλάχιστον μετέχει, πῶς οὐχὶ μεγάλου ἀγαϑοῦ μειονεκτεῖ; ποία μὲν γὰρ ξυνουσία ἡδεῖα ἄνευ πίστεως τῆς πρὸς ἀλλήλους, ποία δ᾽ ἀνδρὶ καὶ γυναικὶ τερπνὴ ἄνευ πίστεως ὁμιλία,

9 ποῖος δὲ ϑεράπων ἡδὺς ἀπιστούμενος; καὶ τούτου τοίνυν τοῦ πιστῶς πρός τινας ἔχειν ἐλάχιστον μέτ- ἐστι τυράννῳ ὁπότε ys οὐδὲ σιτίοις καὶ ποτοῖς πι- στεύων διάγει, ἀλλὰ καὶ τούτων πρὶν ἀπάρχεσϑαι τοῖς ϑεοῖς τοὺς διακόνους πρῶτον κελεύουσιν ἀπο- γεύσασϑαι διὰ τὸ ἀπιστεῖν μὴ καὶ ἐν τούτοις κακόν

8τι φάγωσιν ἢ πίωσιν. ἀλλὰ μὴν καὶ ai πατρέδες τοῖς μὲν ἄλλοις ἀνθρώποις πλείστου ἄξιαι. πολῖται γὰρ δορυφοροῦσι μὲν ἀλλήλους ἄνευ μισϑοῦ ἐπὶ τοὺς δού-- λους, δορυφοροῦσι δ᾽ ἐπὶ τοὺς κακούργους, ὑπὲρ τοῦ μηδένα τῶν πολιτῶν βιαίῳ ϑανάτῳ ἀποϑνήσκειν.

ἡ οὕτω δὲ πόρρω προεληλύϑασι φυλακῆς ὥστε πεποί- ηνται πολλοὶ νόμον τῷ μιαιφόνῳ μηδὲ τὸν συνόντα καϑαρεύειν: ὥστε διὰ τὰς πατρίδας ἀσφαλῶς ἕκα-

ὅστος βιοτεύειν τῶν πολιτῶν. τοῖς δὲ τυράννοις καὶ τοῦτο ἔμπαλιν ἀνέστραπται. ἀντὶ γὰρ τοῦ τιμωρεῖν αὐτοῖς αἱ πόλεις μεγάλως τιμῶσι τὸν ἀποχτείναντα

HIERONIS CAP. IV. 121

τὸν τύραννον. καὶ ἀντί γε TOU εἴργειν ἐκ τῶν ἱερῶν, ὥσπερ τοὺς τῶν ἰδιωτῶν φονέας, ἀντὶ τούτου καὶ εἰ- κόνας ἐν τοῖς ἱεροῖς ἱστᾶσιν αἱ πόλεις τῶν τὸ τοιοῦτο ποιησάντων.

Εἰ δὲ σὺ oit, ὡς πλείω ἔχων τῶν ἰδιωτῶν κτή-- ὃ ματὰ ὃ τύραννος διὰ τοῦτο καὶ πλείω ἀπ᾿ αὐτῶν εὐ- φραίνεται, οὐδὲ τοῦτο οὕτως ἔχει, ὦ Σιμωνίδη, ἀλλ᾽ n e"? , r ^ , P ὥσπερ οἱ ἀϑληταὶ ovy Orav ἰδιωτῶν γένωνται κρείτ-- τονες. τοῦτ᾽ αὐτοὺς εὐφραίνει, ἀλλ᾽ ὅταν τῶν &vva- γωνιστῶν ἥττους, τοῦτ᾽ αὐτοὺς ἀνιᾷ, οὕτω καὶ ὁ τύραννος οὐχ ὅταν τῶν ἰδιωτῶν πλείω φαίνηται ἔχων, τότ᾽ εὐφραίνεται, ἀλλ᾽ ὅταν ἑτέρων τυράννων ἐλάτ- τῶ ἔχῃ, τούτῳ λυπεῖται" τούτους γὰρ ἀνταγωνιστὰς ἡγεῖται αὑτῷ rot πλούτου εἶναι. οὐδέ γε ϑᾶττόν τι γίγνεται τῷ τυράννῳ ἢ τῷ ἰδιώτῃ ὧν ἐπιϑυμεῖ. ὁ

, Ἵ - Ὁ - μὲν γὰρ ἰδιώτης οἰκίας ἢ ἀγροῦ ἡ οἰκέτου ἐπιϑυμεῖ, e M , ^ , ?^ , - ^? ὁ δὲ τύραννος ἡ: zoAsov ἡ χῶρας πολλῆς ἡ. λιμένων ἡ ἀκροπόλεων ἰσχυρῶν, ἅ ἐστι πολὺ χαλεπώτερα καὶ ἐπικινδυνότερα κατεργάσασϑαι τῶν ἰδιωτικῶν ἐπιϑυ-- μημάτων. ἀλλὰ μέντοι καὶ πένητας ὄψει οὐχ οὕτως 8 ὀλίγους τῶν ἰδιωτῶν ὡς πολλοὺς τῶν τυράννων. οὐ γὰρ τῷ ἀριϑμῷ οὔτε τὰ πολλὰ κρίνεται οὔτε τὰ ἵκα- , 3 Ἢ M M , e M L1 e , νᾶ, ἀλλὰ πρὸς τὰς χρήσεις" ὥστε τὰ μὲν ὑπερβαλλον- ^ on 1 "is 5 $9 - δ LUE , τὰ τὰ ἵχανα πολλά ἔστι, τὰ δὲ τῶν ἱκανῶν ἐλλείποντα B ᾿ς ci , 1 , T Ly 0À(y«. τῷ ovv τυραννῷ τὰ πολλαπλάσια ἡττον ἵκα-9 νά ἐστιν εἰς τὰ ἀναγκαῖα δαπανήματα ἢ τῷ ἰδιώτῃ. »" λ Ἁ , Ü M , , Toig μὲν yaQ ἰδιώταις ἔξεστι τας δαπανας συντέμνειν 1 S eIP ei , , εἰς τὰ καϑ' ἡμέραν ὅπῃ βούλονται, τοῖς δὲ τυράννοις οὐκ ἐνδέχεται. αἱ γὰρ μέγισται αὐτοῖς δαπάναι καὶ 3 » - ἀναγκαιόταται εἰς τὰς τῆς ψυχῆς φυλακάς εἰσε" τὸ 0$ τούτων συντέμνευν ὄλεϑοος δοκεῖ εἶναι. ἔπειτα δὲ 10

122 HIERONIS CAP. IV. V.

ὅσοι μὲν δύνανται ἔχειν ἀπὸ τοῦ δικαίου ὅσων δέον-- ται, τί ἂν τούτους οἰκτείροι τις ὡς πένητας; ὅσοι δ΄ — ἀναγκάζονται δι᾽ ἔνδειαν κακόν τι καὶ αἰσχρὸν μη- χανώμενοι £v, πῶς οὐ τούτους ἀϑλίους ἄν τις καὶ

11 πένητας δικαίως καλοῖ; οἵ τύραννοι τοίνυν ἀναγκά- ξονται πλεῖστα συλᾶν ἀδίκως καὶ ἱερὰ καὶ ἀνθοώ- πους διὰ τὸ εἰς τὰς ἀναγκαίας δαπάνας ἀεὶ προσδεῖ- σϑαι χρημάτων. ὥσπερ γὰρ πολέμου ὄντος ἀεὶ ἀνα- γκάξονται στράτευμα τρέφειν ἢ ἀπολωλέναι.

V. ΔΧχαλεπὸν δ᾽ ἐρῶ σοι καὶ ἄλλο πάϑημα, ὦ Σιμω- νίδη, τῶν τυράννων. γιγνώσκουσι μὲν γὰρ οὐδὲν ἧτ- τον τῶν ἰδιωτῶν τοὺς κοσμίους τε καὶ σοφοὺς καὶ δικαίους. τούτους δ᾽ ἀντὶ τοῦ ἄγασϑαι φοβοῦνται, τοὺς μὲν ἀνδρείους, μή τι τολμήσωσι τῆς ἐλευϑερίας ἕνεκεν. τοὺς δὲ σοφούς, μή τι μηχανήσωνται. τοὺξβ δὲ δικαίους, μὴ ἐπιϑυμήσῃ τὸ πλῆϑος ὑπ᾽ αὐτῶν προ-

ῷ στατεῖσϑαι. ὅταν δὲ τοὺς τοιούτους διὰ τὸν φόβον ὑπεξαιρῶνται. τένες ἄλλοι αὐτοῖς καταλείπονται χρῆ- σϑαι ἀλλ᾽ ἢ οἱ ἄδικοί τε καὶ ἀκρατεῖς καὶ ἀνδραπο- δώδεις;; oí μὲν ἄδικοι πιστευόμενοι, διότι φοβοῦνται ὥσπερ οἷ τύραννοι τὰς πόλεις μήποτε ἐλεύϑεραι γε- νόμεναι ἐγκρατεῖς αὐτῶν γένωνται, “οἱ δ᾽ ἀκρατεῖς τῆς εἰς τὸ παρὸν ἐξουσίας ἕνεκα, οἱ δ᾽ ἀνδραποδώδεις, διότι οὐδ᾽ αὐτοὶ ἀξιοῦσιν ἐλεύϑεροι εἶναι. χαλεπὸν οὖν καὶ τοῦτο τὸ πάϑημα ἔμοιγε δοκεῖ εἶναι, τὸ ἄλ-- λους μὲν ἡγεῖσϑαι ἀγαϑοὺς ἄνδρας. ἄλλοις δὲ χρῆ-

ὃ σϑαι ἀναγκάξεσϑαι. ἔτι δὲ φιλόπολιν μὲν ἀνάγκη καὶ τὸν τύραννον εἶναι" ἄνευ γὰρ τῆς πόλεως οὔτ᾽ ἂν σώξεσϑαι δύναιτο οὔτ᾽ ἂν εὐδαιμονεῖν" ἡ δὲ vv- ραννὶς ἀναγκάζει καὶ ταῖς ἑαυτῶν πατρίσιν ἐγκαλεῖν. οὔτε γὰρ ἀλκίμους οὔτ᾽ εὐόπλους χαίρουσι τοὺς πο--

HIERONIS CAP. V. VI. 123

λίτας παρασκευάζοντες, ἀλλὰ vovg ξένους Ósworé- ρους τῶν πολιτῶν ποιοῦντες ἥδονται μᾶλλον καὶ τού-- τοις χρῶνται δορυφόροις. ἀλλὰ μὴν οὐδ᾽ ἂν εὐετη- 4 οιῶν γενομένων ἀφϑονία τῶν ἀγαϑῶν γίγνηται, οὐδὲ τότε συγχαίρει ὃ τύραννος. ἐνδεεστέροις γὰρ οὖσι ταπεινοτέροις αὐτοῖς οἴονται χρῆσϑαι.

Βούλομαι δέ σοι, ἔφη, ὦ Σιμωνίδη, κἀκείνας τὰςγ]. εὐφροσύνας δηλῶσαι ὅσαις ἐγὼ χρώμενος ὅτ᾽ ἦν ἐδιώτης, νῦν ἐπειδὴ τύραννος ἐγενόμην, αἰσϑάνομαι στερόμενος αὐτῶν. ἐγὼ γὰρ ξυνῆν μὲν ἡλικιώταις 9 ἡδόμενος ἡδομένοις ἐμοί, συνῆν δὲ ἐμαυτῷ, ὁπότε ἡσυχίας ἐπιϑυμήσαιμι, διῆγον δ᾽ ἐν συμποσίοις πολ- λάκις μὲν μέχρι τοῦ ἐπιλαϑέσϑαι πάντων εἴ τὺ χαλε- zov ἐν ἀνθρωπίνῳ βίῳ. qv, πολλάκις δὲ μέχοι τοῦ ῳδαῖς τε καὶ ϑαλίαις καὶ χοροῖς τὴν ψυχὴν συγκατα- μιγνύναι. πολλάκις δὲ μέχρι κοινῆς ἐπιϑυμίας ἐμῆς τε καὶ τῶν παρόντων. νῦν δὲ ἀπεστέρημαι μὲν τῶν ὃ ἡδομένων ἐμοὶ διὰ τὸ δούλους ἀντὶ φίλων ἔχειν τοὺς ἑταίρους. ἀπεστέρημαι δ᾽ αὐτὸς τοῦ ἡδέως ἐκείνοις ὁμιλεῖν διὰ τὸ μηδεμίαν ἐνορᾶν εὔνοιαν ἐμοὶ παρ᾽ αὐτῶν μέϑην δὲ καὶ ὕπνον ὁμοίως ἐνέδρᾳ φυλάττο-- μαι. τὸ δὲ φοβεῖσϑαι μὲν ὄχλον, φοβεῖσϑαι δ᾽ ἐρη-- 4 μίαν, φοβεῖσϑαι δὲ ἀφυλαξίαν, φοβεῖσϑαι δὲ καὶ αὐ- τοὺς τοὺς φυλάττοντας, καὶ μήτ᾽ ἀνόπλους ἐχειν ἐθέλειν περὶ αὑτὸν μήϑ᾽ ὡπλισμένους ἡδέως ϑεᾶ- σϑαι, πῶς οὐκ ἀργαλέον ἐστὶ πρᾶγμα; ἔτι δὲ ξένοις 5 μὲν μᾶλλον ἢ πολίταις πιστεύειν, βαρβάροις δὲ μᾶλ-- λον ἢ Ἕλλησιν, ἐπιϑυμεῖν δὲ τοὺς μὲν ἐλευϑέρους δούλους ἔχειν, τοὺς δὲ δούλους ἀναγκάξεσϑαι που-- εἴν ἐλευθέρους, οὐ πάντα σοι ταῦτα δοκεῖ ψυχῆς ὑπὸ φόβων καταπεπληγμένης τεκμήρια εἶναι; 0 γέτοι φό--θ

124 HIERONIS CAP. VI.

Bog ov μόνον αὐτὸς ἐνὼν ταῖς ψυχαῖς λυπηρός ἐστιν» ἀλλὰ καὶ πάντων τῶν ἡδέων συμπαμακολουϑῶν λυ-

7 μεὼν γίγνεται. εἰ δὲ καὶ σὺ πολεμικῶν ἔμπειρος εἶ, ὦ Σιμωνίδη, καὶ ἤδη ποτὲ πολεμίᾳ φάλαγγι πλησίον ἀντετάξω, ἀναμνήσϑητι ποῖον μέν τινα σῖτον ἡροῦ ἐν ἐκείνῳ τῷ χρόνῳ, ποῖον δέ τινα ὕπνον ἐκοιμῶ.

ὃ οἷα μέντοι σοὶ τότ᾽ ἦν τὰ λυπηρά, τοιαῦτά ἐστι τὰ τῶν τυράννων καὶ ἔτι δεινότερα" οὐ γὰρ ἐξ ἐναντίας μόνον, ἀλλὰ καὶ πάντοϑεν πολεμίους ὁρᾶν νομίξου--

9 σιν οἵ τύραννοι. ταῦτα δ᾽ ἀκούσας ὁ Σιμωνέδης ὑπο-- λαβὼν εἶπεν, Ὑπέρευ μοι δοκεῖς ἔνια λέγειν. ὁ γὰρ πόλεμος φοβερὸν μέν, ἀλλ᾽ ὅμως, ὦ Ἱέρων, ἡμεῖς γε ὅταν ὦμεν ἐν στρατείᾳ, φύλακας προκαϑιστάμενοι 10 ϑαρραλέως δείπνου vs καὶ ὕπνου λαγχάνομεν. καὶ ὁ Ἱέρων ἔφη, Ναὶ μὰ Δία, ὦ Σιμωνίδη: αὐτῶν μὲν γὰρ προφυλάττουσιν οἱ νόμοι, ὥστε περὶ ἑαυτῶν φο- βοῦνται καὶ ὑπὲρ ὑμῶν" οἱ δὲ τύραννοι μισϑοῦ φύ- 11 λακας ἔχουσιν ὥσπερ ϑέριστάς. καὶ δεῖ μὲν δήπου τοὺς φύλακας μηδὲν οὕτω ποιεῖν δύνασϑαι ὡς πύ- στοὺς εἶναι" πιστὸν δὲ ἕνα πολὺ χαλεπώτερον εὑρεῖν

ἢ πάνυ πολλοὺς ἐργάτας ὁποίου βούλει ἔργου, ἄλλως τε καὶ ὁπόταν χρημάτων μὲν ἕνεκα παρῶσιν οὗ φυ- λάττοντες, ἐξῇ. δ᾽ αὐτοῖς ἐν ὀλίγῳ χρόνῳ πολὺ πλείω λαβεῖν ἀποκτείνασι τὸν τύραννον ἢ ὅσα πολὺν χρό- νον φυλάττοντες παρὰ τοῦ τυράννου λαμβάνουσιν. 12 ὃ δ᾽ ἐξήλωσας ἡμᾶς ὡς τοὺς μὲν φίλους μάλιστα εὖ ποιεῖν δυνάμεϑα, τοὺς δ᾽ ἐχϑροὺς πάντων μάλιστα 13 χειρούμεϑα, οὐδὲ ταῦϑ'᾽ οὕτως ἔχει. φίλους μὲν γὰρ πῶς ἂν νομίσαις ποτὲ εὖ ποιεῖν, ὅταν δῦ εἰδῇς ὅτι

ὁ τὰ πλεῖστα λαμβάνων παρὰ σοῦ ἥδιστ᾽ ἂν ὡς τά- χιστα ἐξ ὀφθαλμῶν σου γένοιτο ς δ,τι γὰρ ἄν τις Ac fd

HIERONIS CAP. VI. VII. 125

παρὰ τυράννου, οὐδεὶς οὐδὲν αὑτοῦ. νομίζει πρὶν ἂν ἔξω τῆς τούτου ἐπικρατείας γένηται. ἐχϑροὺς δ᾽ αὖ 14 πῶς ἂν φαίης μάλιστα τοῖς τυράννοις ἐξεῖναι χειροῦ- σϑαι, ὅταν εὖ εἰδῶσιν ὅτι ἐχϑροὶ αὐτῶν εἰσι πάν-- τὲς οἵ τυραννούμενοι; τούτους δὲ μήτε κατακτείνευν ἅπαντας μήτε δεσμεύειν οἷόν τε )y τίνων γὰρ ἔτι ἄρ- ξει; ἀλλ᾽ εἰδότα ὅτι ἐχϑροί εἰσι. τούτους ἅμα μὲν φυλάττεσϑαι δέῃ. καὶ χρῆσϑαι δ᾽ αὐτοῖς ἀναγκάζξε-- σϑαι; εὖ δ᾽ ἴσϑι καὶ τοῦτο, ὦ Σιμωνίδη. ὅτι καὶ οὑς1 8 τῶν πολιτῶν δεδίασι χαλεπῶς μὲν αὐτοὺς ξῶντας ὁρῶσι, χαλεπῶς δ᾽ ἀποκτείνουσιν: ὥσπερ γε καὶ ἵπ-- πος εἰ ἀγαϑὸς μὲν εἴη. φοβερὸς δὲ μὴ ἀνήκεστόν τι ποιήσῃ. χαλεπῶς μὲν ἄν τις αὐτὸν ἀποκτείναι διὰ τὴν ἀρετήν, χαλεπῶς δὲ ξῶντι χρῷτο, εὐλαβούμενος μή τι ἀνήκεστον ἐν τοῖς κινδύνοις ἐργάσηται. καὶ 16 τἄλλα γε κτήματα ὅσα χαλεπὰ μὲν χρήσιμα δ᾽ ἐστίν, ὁμοίως ἅπαντα λυπεῖ μὲν τοὺς κεκτημένους. λυπεῖ ὃὲ ἀπαλλαττομένους.

Ἐπεὶ δὲ ταῦτα αὐτοῦ ἤκουσεν ὁ Σιμωνίδης, ei-VIL πεν, Ἔοικεν; ἔφη. ὦ Ἱέρων, μέγα τι εἶναι ἡ τιμή, ἧς ὀρεγόμενοι ob ἄνϑρωποι πάντα μὲν πόνον ὑποδύον-- ται, πάντα δὲ κίνδυνον ὑπομένουσι. καὶ ὑμεῖς. ὡς 2 ἔοικε. τοσαῦτα πράγματα ἐχούσης ὁπόσα λέγεις τῆς τυραννίδος, ὅμως προπετῶς φέρεσϑε εἰς αὐτήν, ὅπως τιμᾶσϑε καὶ ὑπηρετῶσι μὲν ὑμῖν πάντες πάντα τὰ προσταττόμενα ἀπροφασίστως, περιβλέπωσι δὲ πάν-- τες, ὑπανιστῶνται δ᾽ ἀπὸ τῶν ϑάκων, ὁδῶν τε πα- ραχωρώῶσι, γεραίρωσι δὲ καὶ λόγοις καὶ ἔργοις πάν-- τὲς οἷ παρόντες ἀεὶ ὑμᾶς" τοιαῦτα γὰρ δὴ ποιοῦσι τοῖς τυράννοις οἵ ἀρχόμενοι καὶ ἄλλον ὄντινα ἀεὶ τυ- μῶντες τυγχάνουσι. καὶ γάρ μοι δοκεῖ. ὦ Ἱέρων, 8

1296 HIERONIS CAP. VII.

τούτῳ διαφέρειν ἀνὴρ τῶν ἄλλων ξῴων, τῷ τιμῆς ὀρέγεσϑαι. ἐπεὶ σιτίοις γε καὶ ποτοῖς καὶ ὕπνοις καὶ ἀφροδισίοις πώντα ὁμοίως ἥδεσθαι ἔοικε τὰ Goa ἡ δὲ φιλοτιμία οὔτ᾽ ἐν τοῖς ἀλόγοις ξῴοις ἐμφύεται οὔτ᾽ ἐν ἅπασιν ἀνθρώποις" οἷς δ᾽ ἂν ἐμφύῃ τιμῆς τε καὶ ἐπαίνου ἔρως, οὗτοί εἰσιν ἤδη οἱ πλεῖστον μὲν τῶν βοσκημάτων διαφέροντες, ἄνδρες δὲ καὶ οὐκέτι 4 ἄνϑρωποι μόνον νομιξόμενοι. ὥστε ἐμοὶ μὲν sixo- τῶς δοκεῖτε ταῦτα πάντα ὑπομένειν ἃ φέρετε ἐν τῇ τυραννίδι, ἐπείπερ τιμᾶσϑε διαφερόντως τῶν ἄλλων ἀνθρώπων. καὶ γὰρ οὐδεμία ἀνθρωπένη ἡδονὴ τοῦ ϑείου ἐγγυτέρω δοκεῖ εἶναι ἢ ἡ περὶ τὰς τιμὰς sv- ὅ φροσύνη. πρὸς ταῦτα δὴ εἶπεν ὁ Ἱέρων, ᾿᾽4λλ᾽, ὦ Σιμωνίδη, καὶ αἵ τιμαὶ τῶν τυράννων ὅμοιαι ἐμοὶ δοκοῦσιν εἶναι οἷάπερ ἐγώ σοι τὰ ἀφροδίσια ὄντα αὖ-- θτῶν ἀπέδειξα. οὔτε γὰρ αἵ μὴ ἐξ ἀντιφιλούντων ὑπουργίαι χάριτες ἡμῖν ἐδόκουν εἶναι οὔτε τὰ ἀφρο- δίσια τὰ βίαια ἡδέα ἐφαένετο. ὡσαύτως τοίνυν οὐδὲ ab ὑπουργίαι ai παρὰ τῶν φοβουμένων τιμαί εἶσι, 7 πῶς γὰρ ἂν φαίημεν ἢ τοὺς βίᾳ ἐξανισταμένους ϑά- xcov διὰ τὸ τιμᾶν τοὺς ἀδικοῦντας ἐξανίστασϑαι. ἢ τοὺς ὁδῶν παραχωροῦντας τοῖς κρείττοσι διὰ τὸ τι- ὃ μᾶν τοὺς ἀδικοῦντας παραχωρεῖν; καὶ δῶρά ys δι- δόασιν οἱ πολλοὶ τούτοις οὖς μισοῦσι, καὶ ταῦτα ὅταν μάλιστα φοβῶνται μή τι κακὸν ὑπ᾽ αὐτῶν πάϑωσιν ἀλλὰ ταῦτα μὲν οἶμαι δουλείας ἔργα εἰκότως ἂν νο-- μίξοιτο" αἵ δὲ τιμαὶ ἔμοιγε δοκοῦσιν ἐκ τῶν Évav- 9 τίων τούτοις γίγνεσϑαι. ὅταν γὰρ ἄνϑρωποι ἄνδρα ἡγησάμενοι εὐεργετεῖν ἱκανὸν εἶναι, καὶ ἀπολαύειν αὐτοῦ ἀγαϑὰ νομίσαντες, ἔπειτα τοῦτον ἀνὰ στόμα τε ἔχωσιν ἐπαινοῦντες, ϑεῶνταί τ᾿ αὐτὸν ὡς οἰκεῖον

HIERONIS CAP. VII. VIII. 127

ἕχαστος ἀγαϑόν, ἑκόντες vs παραχωρῶσι τούτῳ ὁδῶν καὶ ϑάκων ὑπανιστῶνται φιλοῦντές τε καὶ μὴ φοβου- μενοι, καὶ στεφανῶσι κοινῆς ἀρετῆς καὶ εὐεργεσίας ἕνεκα, καὶ δωρεῖσϑαι ἐθέλωσιν, οἵ αὐτοὶ οὗτοι ἔμοιγε δοκοῦσι τιμᾶν τε τοῦτον ἀληϑῶς ot ὧν τοιαῦτα ὑπουρ- γήσωσι, καὶ ὁ τούτων ἀξιούμενος τιμᾶσϑαι τῷ ὄντι. καὶ ἔγωγε τὸν μὲν οὕτω τιμώμενον μακαρίζω" ci 10 σθϑάνομαι γὰρ αὐτὸν οὐκ ἐπιβουλευόμενον ἀλλὰ φροντιξόμενον μή τι πάϑῃ καὶ ἀφόβως καὶ ἀνεπι- φϑόνως καὶ ἀκινδύνως καὶ εὐδαιμόνως τὸν βίον δι-- ἄγοντα᾽ ὁ δὲ τύραννος ὡς ὑπὸ πάντων ἀνθρώπων κατακεκριμένος δι’ ἀδικίαν ἀποϑνήσκειν, οὕτως, ὦ Σιμωνίδη, εὖ ἴσϑι καὶ νύκτα καὶ ἡμέραν διάγει. ἐπεὶ 11 δὲ ταῦτα πάντα διήκουσεν ὁ Σιμωνίδης, Καὶ πῶς, ἔφη, ὦ Ἱέρων, εἰ οὕτω πονηρόν ἐστι τὸ τυραννεῖν καὶ τοῦτο σὺ ἐγνωκας, οὐκ ἀπαλλάττει οὕτω μεγά- λου κακοῦ οὔτε σὺ οὔτε ἄλλος μὲν δὴ οὐδεὶς πώποτε ἑκὼν εἶναι τυραννίδος ἀφεῖτο, ὅσπερ ἅπαξ κτήσαιτο;

, Y , Ὅτι, ἔφη, ὦ Σιμωνέδη, καὶ ταύτῃ ἀϑλιώτατόν ἐστιν 12

ἡ τυραννίς" οὐδὲ γὰρ ἀπαλλαγῆναι δυνατὸν αὐτῆς ἐστι. πῶς γὰρ ἄν τίς ποτε ἐξαρκχέσειε τύραννος ἢ χρήματα ἐχτίνων ὅσους ἀφείλετο, ἢ δεσμοὺς ἀντι- πάσχοι ὅσους δὴ ἐδέσμευσεν, ἢ ὅσους κατέκανε πῶς ἂν ἱκανὰς ψυχὰς ἀντιπαράσχοιτο [ἀποϑανουμένας]; ἀλλ᾽ εἴπερ vo ἄλλῳ, ὦ Σιμωνίδη, λυσιτελεῖ ἀπάγ- 19 ξασϑαι, ἴσϑι, ἔφη, ὅτι τυράννῳ ἔγωγε εὑρίσκω μά- λιστα τοῦτο λυσιτελοῦν ποιῆσαι. μόνῳ γὰρ αὐτῷ οὔτε ἔχειν οὔτε καταϑέσϑαι τὰ κακὰ λυσιτελεῖ.

Καὶ ὁ Σιμωνίδης ὑπολαβὼν εἶπεν, "AA τὸ μὲν VIII. νῦν, ὦ Ἱέρων, ἀϑύμως ἔχειν σε πρὸς τὴν τυραννίδα οὐ ϑαυμάξω, ἐπείπερ ἐπιϑυμῶν φιλεῖσθαι ὑπ᾽ ἀν-

128 HIERONIS CAP. VIII

ϑρώπων ἐμποδών δοι τούτου νομίζεις αὐτὴν εἶναι. ἐγὼ μέντοι ἔχειν μοι δοκῶ διδάξαι ce ὡς τὸ ἄρχειν οὐδὲν ἀποκωλύει τοῦ φιλεῖσθαι, ἀλλὰ καὶ mAsove- 2 χτεῖ γε τῆς ἰδιωτείας. ἐπισκοποῦντες δὲ αὐτὸ εἰ ov- τῶς ἔχει μήπω ἐκεῖνο σκοπῶμεν εἰ διὰ τὸ μεῖζον δύ- e A Ά L , , 9 » νασϑαιν ὁ ἄρχων καὶ χαρίξζεσϑαι πλείω δύναιτ᾽ ἂν, 9 9 ?t A. Vm v e , | WS - , ἀλλ᾽ ἂν τὰ ομοιὰ ποιῶσιν ὁ τὲ ἰδιώτης καὶ ὃ τύραν-- vog, ἐννόει πότερος μείζω ἀπὸ τῶν ἴσων κτᾶται χά- οιν. ἄρξομαι δέ σοι ἀπὸ τῶν μικροτάτων παραδει- ϑγμάτων. ἰδὼν γὰρ πρῶτον προσειπάτω τινὰ φιλι- κῶς 0 τε ἄρχων καὶ ὁ ἰδιώτης. ἐν τούτῳ τὴν ποτέ- ρου πρόσρησιν μᾶλλον εὐφραίνειν τὸν ἀκούσαντα νομίζεις; ἴϑι δὴ ἐπαινεσάντων ἀμφοτέρων τὸν αὖ- ' Ἁ , , - — τὸν TOV ποτέρου δοκεῖς ἔπαινον ἐξικνεῖσθαι μᾶλλον 3 , p M , , ^ εἰς εὐφροσύνην; ϑύσας δὲ τιμησάτω ἑκάτερος" τὴν παρὰ ποτέρου τιμὴν μείζονος ἂν χάριτος δοκεῖς τυγ- 4 χάνειν; κάμνοντα ϑεραπευσάτωσαν ὁμοίως" οὐκοῦτε τοῦτο σαφὲς ὅτι αἷ ἀπὸ τῶν δυνατωτάτων ϑεραπεῖαι καὶ χαρὰν ἐμποιοῦσι μεγίστην; δότωσαν δὴ τὰ ἴσα" οὐ καὶ ἐν τούτῳ σαφὲς ὅτι ἀΐ ἀπὸ τῶν δυνατωτάτων ἡμίσειαι χάριτες πλέον ἢ ὅλον τὸ παρὰ τοῦ ἰδιώτοι' ὅ δώρημα δύνανται; ἀλλ᾽ ἔμοιγε δοκεῖ καὶ ἐκ ϑεῶν τι-- LI ux τις καὶ χάρις συμπαρέπεσϑαι ἀνδρὶ ἄρχοντι. μὴ DEM Ea LE 32:973 V ΘΝ ΜΕ y&Q oru καλλίονα ποιεῖ ἄνδρα. ἀλλὰ καὶ vov αὕτοτ' ^ ^ τοῦτον x«AA(O ϑεώμεϑά τε ὅταν ἄρχῃ ἢ ὅταν ἰδιω- τεύῃ, διαλεγόμενοί τε ἀγαλλόμεϑα τοῖς προτετιμη- 6 μένοις μᾶλλον ἢ τοῖς ἐκ τοῦ ἴσου ἡμῖν οὖσι. καὶ μὴν - Ἁ παιδικά γε, ἐν οἷς δὴ καὶ σὺ μάλιστα κατεμέμψω τὴν τυραννίδα, ἥκιστα μὲν γῆρας ἄρχοντος δυσχεραίνει, e : ς - , ἥκιστα δ᾽ αἶσχος, πρὸς ὃν ἂν τυγχάνῃ ομιλῶν. τοῦ- c 355 N ' , rov ὑπολογέξζεται. αὐτὸ γὰρ τὸ τετιμῆσϑαι μαλιᾶτα

HIERONIS CAP. VIII. IX. 129

συνεπικοσμεῖ, ὥστε τὰ μὲν δυσχερῆ ἀφανίξειν, τὰ δὲ καλὰ λαμπφότερα ἀναφαίνειν. οπότε pe μὴν ἐκ τῶν 1 ἴσων ὑπουργημάτων μειξόνων χαρίτων ὑμεῖς τυγχά- νετε, πῶς οὐκ ἐπειδάν γε ὑμεῖς πολλαπλάσια μὲν δια-- πράττοντες ὠφελεῖν δύνησϑε. πολλαπλάσια δὲ δω- ρεῖσϑαι ἔχητε, ὑμᾶς καὶ πολὺ μᾶλλον φιλεῖσϑαι τῶν ἰδιωτῶν προσήκει; καὶ ὁ Ιέρων εὐϑὺς ὑπολαβών, Ὅτιϑ νὴ ZA), ἔφη, ὦ Σιμωνίδη, καὶ ἐξ ὧν ἀπεχϑάνονται ἄνθρωποι, ἡμᾶς πολὺ πλείω τῶν ἰδιωτῶν ἀνάγκη ἐστὶ πραγματεύεσϑαι. πρακτέον μέν ye χρήματα, εἶθ μέλλομεν ἕξειν δαπανᾶν εἰς τὰ δέοντα. ἀναγκαστέον δὲ φυλάττειν ὅσα δεῖται φυλακῆς, κολαστέον δὲ τοὺς ἀδίκους, κωλυτέον δὲ τοὺς ὑβρίξειν βουλομένους" καὶ ὅταν ys τάχους καιρὸς παραστῇ ἢ πεζῇ ἢ κατὰ ϑάλατταν ἐξορμᾶσϑαι. οὐκ ἐπιτρεπτέον τοῖς ῥαδι- ουργοῦσιν. ἔτι δὲ μισϑοφόρων μὲν ἀνδρὶ τυράννῳ 10 δεῖ. τούτου δὲ βαρύτερον φόρημα οὐδέν ἐστι τοῖς πολίταις. οὐ γὰρ τυράννοις ἰσοτίμους. ἀλλὰ πλεο- νεξίας ἕνεκα νομίζουσι τούτους τρέφεσθαι.

Πρὸς ταῦτα δὴ πάλιν εἶπεν 0 Σιμωνίδης. AAA'IX. ὅπως μὲν οὐ πάντων τούτων ἐπιμελητέον, c Ἰέρων; οὐ λέγω. ἐπιμέλειαι μέντοι μοι δοκοῦσιν al μὲν πά-- νυ πρὸς ἔχϑραν ἄγειν, αἱ δὲ πάνυ διὰ χαρίτων εἶναι. τὸ μὲν γὰρ διδάσκειν & ἐστι βέλτιστα. καὶ τὸν x«A-9 reso ταῦτα ἐξεργαξόμενον ἐπαινεῖν καὶ τιμᾶν, αὕτη μὲν ἡ ἐπιμέλεια διὰ χαρίτων γίγνεται, τὸ δὲ τὸν ἐν- δεῶς τι ποιοῦντα λοιδορεῖν τε καὶ ἀναγκάξειν καὶ ξη-- μιοῦν καὶ κολάξειν, ταῦτα δὲ ἀνάγκη δι᾿ ἀπεχϑείας μᾶλλον γίγνεσϑαι. ἐγὼ οὖν φημι ἀνδρὶ ἄρχοντι τὸ 8 μὲν τὸν ἀνάγκης δεόμενον ἄλλοις προσταχτέον εἶναι

, 5 - κολάξειν, τὸ δὲ τὰ ἀϑλα ἀποδιδόναι δι᾽ αὑτοῦ ποιη- Xenoph. scr. min. 9

130 HIERONIS CAP. IX.

viov. ὡς δὲ ταῦτα καλῶς ἔχει μαρτυρεῖ τὰ γιγνό- μενα. καὶ γὰρ ὅταν χοροὺς ἡμῖν βουλώμεϑα &ycvt- ξεσϑαι, ἀϑλα μὲν 0 ἄρχων προτίϑησιν, ἀϑροίξευν δὲ αὐτοὺς προστέταχται χορηγοῖς καὶ ἄλλοις διδάσκειν καὶ ἀνάγκην προστυϑέναν τοῖς ἐνδεῶς τι ποιοῦσιν. οὐκοῦν εὐϑὺς ἐν τούτοις τὸ μὲν ἐπίχαρι δια τοῦ &o- 5 ovrog ἐγένετο, τὰ δ᾽ ἀντίτυπα δι᾽ ἄλλων. τὶ οὖν κωλύει καὶ τἄλλα τὰ πολιτικὰ οὕτω περαίνεσθαι; διήρηνται μὲν γὰρ ἅπασαι at πόλεις αἱ μὲν κατὰ φυ- λάς, αἵ δὲ κατὰ μόρας, ab δὲ κατὰ λόχους, καὶ ἄρχον- ὅτες ἐφ᾽ ἑκάστῳ μέρει ἐφεστήκασιν. οὐκοῦν εἴ τις καὶ τούτοις ὥσπερ τοῖς χοροῖς ἄϑλα προτιϑείη καὶ εὖ- οπλίας καὶ εὐταξίας καὶ ἱππικῆς καὶ ἀλκῆς τῆς ἐν πο-- λέμῳ καὶ δικαιοσύνης τῆς ἐν τοῖς συμβολαίοις, εἰκὸς καὶ ταῦτα πάντα διὰ φιλονεικίαν εὐτόνως ἀσκεῖσϑαι. 7 καὶ ναὶ μὰ 4ία δρμῷντό γ᾽ ἂν ϑᾶττον ὅποι δέθι, τι- μῆς ὀρεγόμενοι, καὶ χρήματα ϑᾶττον ἂν εἰσφέροιεν, ὁπότε τούτου καιρὸς εἴη. καὶ τὸ πάντων ys χρησυ- uctorov, ἥκιστα δὲ εἰθισμένον διὰ φιλονεικίας πράτ- τεσϑαι, ἡ γεωργία αὐτὴ ἂν πολὺ ἐπιδοίη, εἴ τις ἀϑ- λα προτιϑείη κατ᾽ ἀγροὺς ἢ κατὰ κώμας τοῖς καάλλυ- στα τὴν γῆν ἐξεργαξομένοις, καὶ τοῖς εἰς τοῦτο τῶν πολιτῶν ἐρρωμένως τρεπομένοις πολλὰ ἂν ἀγαϑὰ me ϑραύνοιτο. καὶ γὰρ αἵ πρόσοδοι αὔξοιντ᾽ ἂν καὶ ἡ σωφροσύνη πολὺ μᾶλλον σὺν τῇ ἀσχολίᾳ συμπαρο- μαρτοῖ. καὶ μὴν saxo tops ys ἧττον τοῖς ἐνεργοῖς 9 ἐμφύονται. ἰδὲ καὶ ἐμπορία ὠφελεῖ TL πόλιν. τι- μώμενος ἂν ὃ πλεῖστα τοῦτο ποιῶν καὶ ἐμπόρους ἂν πλείους ἀγείροι. εἰ δὲ φανερὸν γένοιτο ὅτι καὶ ὁ πρόσοδόν τινα ἄλυπον ἐξευρίσκων τῇ πόλει τιμήσε- 10 ται, οὐδ᾽ αὕτη ἂν ἡ σκέψις ἀργοῖτο. ὡς δὲ συνελόντι

HIERONIS CAP. IX. X. 131

εἰπεῖν, εἰ καὶ κατὰ πάντα ἐμφανὲς εἴη ὅτι ὁ ἀγαϑόν τι εἰσηγούμενος οὐκ ἀτίμητος ἔσται, πολλοὺς ἂν καὶ τοῦτο ἐξορμήσειεν ἔργον ποιεῖσϑαι τὸ σκοπεῖν cu ἀγαϑόν. καὶ ὅταν γε πολλοῖς περὶ τῶν ὠφελίμων μέλῃ, ἀνάγκη εὑρίσκεσϑαί τε μᾶλλον καὶ ἐπιτελεῖ-- σϑαι. εἰ δὲ φοβεῖ, ὦ Ἰέρων, μὴ ἐν πολλοῖς &9Aovil προτεϑειμένων πολλαὶ δαπάναν γίγνωνται, ἐννόησον ὅτι οὐκ ἔστιν ἐμπορεύματα λυσιτελέστερα ἢ ὅσα ἄν-- ϑρῶώποι ἄϑλων ὠνοῦνται. ὁρᾷς ἐν ἱππικοῖς καὶ γυ-- μνικοῖς καὶ χορηγικοῖς ἀγῶσιν ὡς μικρὰ ἄϑλα μεγά- λας δαπάνας καὶ πολλοὺς πόνους καὶ πολλὰς ἐπιμε-- λείας ἐξάγεται ἀνθρώπων ;

Καὶ ὁ Ἱέρων εἶπεν. ᾿᾽4λλὰ ταῦτα μέν. ὦ Σιμωνί-Χ Ón, καλῶς μοι δοκεῖς λέγειν" περὶ δὲ τῶν μισϑοφο-- ρῶν ἔχεις τι εἰπεῖν ὡς μὴ μισεῖσϑαι δι’ αὐτούς; ἢ λέγεις ὡς φιλίαν κτησάμενος ἄρχων οὐδὲν ἔτι δεήσε-- ται δορυφόρων; Ναὶ μὰ Δέα. εἶπεν ὁ Σιμωνίδης, 2 δεήσεται μὲν οὖν. οἶδα γὰρ ὅτι ὥσπερ ἐν ἵπποις οὔ-- τῶ καὶ ἐν ἀνθρώποις τισὶν ἐγγίγνεται, ὅσῳ ἂν ἔκ-- πλεα τὰ δέοντα ἔχωσι, τοσούτῳ ὑβριστοτέροις εἶναι. τοὺς μὲν οὖν τοιούτους μᾶλλον ἂν σωφρονίζοι ὁ ἀπὸ 8 τῶν δορυφόρων φόβος. τοῖς δὲ καλοῖς κἀγαϑοῖς ἀπ᾽ οὐδενὸς ἄν μοι δοκεῖς τοσαῦτα ὠφελήματα παρα- σχεῖν ὅσα ἀπὸ τῶν μισθοφόρων. τρέφεις μὲν γὰρ 4 δήπου καὶ σὺ αὐτοὺς σαυτῷ φύλακας" ἤδη δὲ πολ-- λοὶ καὶ δεσπόται βία ὑπὸ τῶν δούλων ἀπέϑανον. εἰ ovv ἕν πρῶτον τοῦτ᾽ εἴη τῶν προστεταγμένων τοῖς μισϑοφόροις ὡς πάντων ὄντας δορυφόρους τῶν πο- λιτῶν βοηϑεῖν πᾶσιν, ἄν τι τοιοῦτον αἰσϑανωνται" γίγνονται δέ που, ὡς πάντες ἐπιστάμεϑα, κακοῦργο. ἐν πόλεσιν" εἰ οὖν καὶ τούτους φυλάττειν εἶεν τετα-

9:

182 HIERONIS CAP. X. XI.

γμένοι, καὶ τοῦτ᾽ ἂν εἰδεῖεν ὑπ᾽ αὐτῶν ὠφελούμε-- 5vot. πρὸς δὲ τούτοις καὶ τοῖς ἐν τῇ χώρᾳ ἐργάταις καὶ κτήνεσιν οὗτοι ἂν εἰκότως καὶ ϑάρρος καὶ ἀσφά-- λειαν δόναιντο μάλιστα παρέχειν, ὁμοίως μὲν τοῖς σοῖς ἰδίοις, ὁμοίως δὲ τοῖς ἀνὰ τὴν χώραν. ἱκανοί ye μήν εἰσι καὶ σχολὴν παρέχειν τοῖς πολίταις τῶν ἰδίων 6 ἐπιμελεῖσϑαι, τὰ ἐπίκαιρα φυλάττοντες. πρὸς δὲ τούτοις καὶ πολεμίων ἐφόδους xgvgQaíag καὶ ἐξαπι-- ναίας τένες ἑτοιμότεροι ἢ προαισϑέσϑαι ἢ κωλῦσαι τῶν ἀεὶ ἐν ὅπλοις τε ὄντων καὶ συντεταγμένων; ἀλ- λὰ μὴν καὶ ἐν στρατείᾳ τί ἐστιν ὠφελιμώτερον πολέ- ταις μισϑοφόρων; τούτους γὰρ προπονεῖν καὶ προ-- κινδυνεύειν καὶ προφυλάττειν εἰκὸς ἑτοιμοτάτους si- 7uc.. τὰς δ᾽ ἀγχιτέρμονας πόλεις οὐκ ἀνάγκη διὰ τοὺς ἀεὶ ἐν ὅπλοις ὄντας καὶ εἰρήνης μάλιστα ἐπι- ϑυμεῖν; o γὰρ συντεταγμένοι καὶ σώξειν τὰ τῶν φί- λων μάλιστα καὶ σφάλλειν τὰ τῶν πολεμίων δύναιντ, 8 ἄν. ὅταν ys μὴν γνῶσιν ot πολῖται ὅτι οὗτοι κακὸν μὲν οὐδὲν ποιοῦσι τὸν μηδὲν ἀδικοῦντα, τοὺς δὲ κα- κουργεῖν βουλομένους κωλύουσι, βοηϑοῦσι δὲ τοῖς ἀδικουμένοις, προνοοῦσι δὲ καὶ προκινδυνεύουσι τῶν πολιτῶν, πῶς οὐκ ἀνάγκη καὶ δαπανᾶν εἰς τούτους ἥδιστα; τρέφουσι γοῦν καὶ ἰδία ἐπὶ μείοσι τούτων φύλακας.

ΧΙ. Χρὴ δέ, ὦ Ἱέρων, οὐδ᾽ ἀπὸ τῶν ἰδίων κτημάτων ὀχνεῖν δαπανᾶν εἰς τὸ κοινὸν ἀγαϑόν. καὶ γὰρ ἔμον- y& δοκεῖ τὰ εἰς τὴν πόλιν ἀναλούμενα μᾶλλον εἰς τὸ δέον τελεῖσϑαι ἢ τὰ εἰς τὸ ἴδιον ἀνδρὶ τυράννῳ

8 καϑ' ἕν δ᾽ ἕκαστον σκοπῶμεν. οἰκίαν πρῶτον ὑπερ- βαλλούσῃ δαπάνῃ κεκαλλωπισμένην μᾶλλον ἡγεῖ κό- 6uov ἄν σοι παρέχειν ἢ πᾶσαν τὴν πόλιν τείχεσί τὲ

HIERONIS CAP. ΧΙ. 133

καὶ ναοῖς καὶ παραστάσι καὶ ἀγοραῖς καὶ λιμέσι κατε-- σκευασμένην; ὅπλοις δὲ πότερον τοῖς ἐκπαγλοτάτυις 8 αὐτὸς κατακεκοσμημένος δεινότερος ἂν φαίνοιο τοῖς πολεμίοις ἢ τῆς πόλεως ὅλης εὐόπλου σοι οὔσης; προσόδους δὲ ποτέρως ἂν δοκεῖς πλείονας γίγνεσϑαι, 4 εἰ τὰ σὰ ἰδία μόνον ἐνεργὰ ἔχοις ἢ εἰ τὰ πάντων τῶν πολιτῶν μεμηχανημένος εἴης ἐνεργὰ εἶναι; τὸ δὲ πάντων κάλλιστον καὶ μεγαλοπρεπέστατον νομιξύ-- μενον εἶναι ἐπιτήδευμα ἁρματοτροφίαν., ποτέρως ἂν δοκεῖς μᾶλλον κοσμεῖν, εἰ αὐτὸς πλεῖστα τῶν Ἑλλή-- νῶν ἅρματα τρέφοις τε καὶ πέμποις εἰς τὰς πανηγύ-- οεις. ἢ εἰ ἐκ τῆς σῆς πόλεως πλεῖστοι μὲν ἱἵπποτρό- φοι εἶεν, πλεῖστοι δ᾽ ἀγωνίξοιντο; νικᾶν δὲ πότερα δοκεῖς κάλλιον εἶναι ἅρματος ἀρετῇ ἢ πόλεως ἧς προ-- στατεύεις εὐδαιμονίᾳ; ἐγὼ μὲν γὰρ οὐδὲ προσήκειν 6 φημὶ ἀνδρὶ τυράννῳ πρὸς ἰδιώτας ἀγωνίξεσϑαι. νι-- κῶν μὲν γὰρ οὐκ ἂν ϑαυμάξζοιο ἀλλὰ φϑονοῖο, ὡς ἀπὸ πολλῶν οἴκων τὰς δαπάνας ποιούμενος, νικώ μενος δ᾽ ἂν πάντων μάλιστα καταγελῷο. ἀλλ᾽ ἐγώ σοί φημι; οὖ Ἱέρων, «πρὸς ἄλλους προστάτας πόλεων τὸν. ἀγῶνα εἶνάι, ὧν ἐὰν σὺ εὐδαιμονεστάτην τὴν πόλιν ἧς προστατεύεις παρέχῃς. εὖ ἴσϑι νικῶν τῷ καλλίστῳ καὶ μεγαλοπρεπεστάτῳ ἐν ἀνθρώποις ἀγω-- νίσματι. καὶ πρῶτον μὲν εὐϑὺς κατειρψασμένος «v8 εἴης τὸ φιλεῖσϑαι ὑπὸ τῶν ἀρχομένων, οὗ δὴ σὺ ἐπι- ϑυμῶν. τυγχάνεις" ἔπειτα δὲ τὴν σὴν νίκην οὐκ ἂν εἷς εἴη ὁ ἀνακηφύττων, ἀλλὰ πάντες ἄνϑρωποι ὑμνοῖς ἐν ἂν τὴν σὴν ἀρετήν. περίβλεπτος δὲ ὧν οὐχ vzo9 ἰδιωτῶν μόνον ἀλλὰ καὶ ὑπὸ πολλῶν πόλεων ἀγα-- πῷο ἄν, καὶ ϑαυμαστὸς οὐκ ἰδία μόνον ἀλλὰ καὶ δη-- μοσίῳ παρὰ πᾶσιν ἂν εἴης, καὶ ἐξείη μὲν ἄν σοι ἕνε-- 10

134 HIERONIS CAP. XI.

xev ἀσφαλείας, εἴ ποι βούλοιο, ϑεωρήσοντι πορεύ- εσϑαι, ἐξείη δ᾽ ἂν αὐτοῦ μένοντι τοῦτο πράττειν ἀεὶ γὰρ ἂν παρὰ σοὶ πανήγυρις εἴη τῶν βουλομένων ἐπ:- δεικνύναι εἴ τίς τι σοφὸν ἢ καλὸν ἢ ἀγαϑὸς" ἐχοι. τῶν 11 δὲ καὶ ἐπιϑυμούντων ὑπηρετεῖν. πᾶς δὲ ὁ μὲν παρὼν σύμμαχος ἂν εἴη σοι, ὁ δὲ ἀπὼν ἐπυϑυμοίη ἂν ἰδεῖν σε. ὥστε οὐ μόνον φιλοῖο ἄν, ἀλλὰ καὶ igo ὑπ᾽ ἀνθρώπων. xo' τοὺς καλοὺς οὐ πειρᾶν, ἀλλὰ πει- ρώμενον ὑπ᾽ αὐτῶν ἀνέχεσϑαι ἄν δε δέοι, φόβον δὲ 12 οὐκ ἂν ἔχοις ἀλλ᾿ ἄλλοις παρέχοιρ μή τι πάϑης, ἑκόν-- τας δὲ τοὺς πειϑομένους ἔχοις ἂν καὶ ἐϑελουσίως cov προνοοῦντας ϑεῷο ἄν, εἰ δέ τις κίνδυνος sim, οὐ συμμάχους μόνον «ἀλλὰ καὶ προμάχους καὶ προϑύ- μους ὁρῴης ἄν, πολλῶν μὲν δωρεῶν ἀξιούμενος, οὐκ ἀπορῶν δὲ ὅτῳ τούτων εὐμενεῖ μεταδώσεις, πάντας μὲν συγχαίροντας ἔχων. ἐπὶ τοῖς σοῖς ἀγαϑοῖς, πάν- τας δὲ πρὸ τῶν σῶν ὥσπερ τῶν ἰδίων μαχομένους. 18 ϑησαυρούς γε μὴν ἔχοις ἂν πάντας τοὺς παρὰ τοῖς φίλοις πλούτους. ἀλλὰ ϑαρρῶν, ὦ Ἱέρων, πλούτιξε μὲν τοὺς φίλους" σαυτὸν γὰρ πλουτιεῖς" αὖξε δὲ τὴν πόλιν: σαυτῷ γὰρ δύναμιν περιάψεις" xvÀ δὲ αὐτῇ Ιά συμμάχους" Ἐνόμιξε δὲ τὴν μὲν πατρίδα οἶκον, τοὺς ὃὲ πολίτας ἑταίρους, τοὺς δὲ φίλους τέκνα σεαυτοῦ, τοὺς δὲ παῖδας ὅδιτιπερ τὴν σὴν ψυχήν, καὶ τούτους 15 πάντας πειρῶ νικᾶν εὖ ποιῶν. ἐὰν γὰρ τοὺς φίλους κρατῆῇς εὖ: ποιῶν. οὐ μή σοι δύνωνται ἀντέχειν οἵ πολέμιοι. κἂν ταῦτα πάντα ποιῇς, εὖ ἴσϑι, πάντων τῶν ἐν ἀνθρώποις κάλλιστον καὶ μακαριώτατον κτῆ- μα κεκτήσει" εὐδαιμονῶν γὰρ οὐ φϑονηϑησει.

ADLTHZIZIA4AOZ.

3 Ll , d 2 (δα μὲν ὅτι τῆς Δγησιλάου ἀρετῆς ve καὶ δόξης οὔ ῥάδιον ἄξιον ἔπαινον γράψαι, ὅμως δ᾽ ἐγχειρητέον.

9 Α ^ - , e? , 2 * ? A 2 , OU γὰρ «v καλῶς ἔχοι εἰ Ov, τελέως ἀνὴρ ἀγαϑὸς &y&- veto, διὰ τοῦτο οὐδὲ μειόνων τυγχάνοι ἐπαίνων. περὶ ᾧ

1 z » ΄ PT , μὲν ovv εὐγενείας αὐτοῦ τί ἄν τις μεῖζον καὶ κάλλιον εἰπεῖν ἔχοι ἢ ὅτι ἔτι καὶ νῦν τοῖς προγόνοις óvouato- μένοις ἀπομνημονεύεται ὁπόστος ἀφ᾽ Ἡρακλέους ἐγέ-

L1 , 2 , 3 2 , yeTO, καὶ τούτοις οὐκ ἰδιώταις ἀλλ΄ cx βασιλέων - 3 M A ? , 23:22 2! βασιλεῦσιν; ἀλλὰ μὴν οὐδὲ ταύτῃ γ᾽ ἂν τις ἔχοι κατα- 8 μέμωψασϑαι αὐτοὺς ὡς βασιλεύουσι μέν, πόλεως δὲ τῆς ἐπιτυχούσης" ἀλλ᾽ ὥσπερ τὸ γένος αὐτῶν τῆς πατρί- δος ἐντιμότατον, οὕτω καὶ ἡ πόλις ἐν τῇ Ελλάδι ἐνδο-- ξοτάτη" ὥστε οὐ δευτέρων πρωτεύουσιν, ἀλλ᾽ ἡγε- μόνων ἡγεμονεύουσι. τῇδέ γε μὴν καὶ κοινῇ ἄξιον 4 ἐπαινέσαι τήν τε πατρίδα καὶ τὸ γένος αὐτοῦ" ἥ τε γὰρ πόλις οὐδεπώποτε φϑονήσασα τοῦ προτετιμῆσϑαι αὖ- τοὺς ἐπεχείρησε καταλῦσαι τὴν ἀρχὴν αὐτῶν, οἵ τὲ » , ΄ , ΣΡ, 10053053 G

βασιλεῖς οὐδεπώποτε μειζόνων ὠρέχϑησαν ἡ ép οἱσ- πὲρ ἐξ ἀρχῆς τὴν βασιλείαν παρέλαβον. τοιγαροῦν ἄλλη μὲν οὐδεμία ἀρχὴ φανερά ἐστι διαγεγενημένη ἀδιάσπαστος οὗτε δημοκρατία οὔτε ὀλιγαρχία οὔτε

136 AGESILAI CAP. L

τυραννὶς οὔτε βασιλεία: αὕτη δὲ μόνη διαμένει συν--

ἢ ξχὴς βασιλεία. ὥς γε μὴν καὶ πρὶν ἄρξαι ἄξιος τῆς βασιλείας ἐδόκει εἶναι 4γησίλαος τάδε τὰ σημεῖα. ἐπεὶ γὰρ γις βασιλεὺς ὧν ἐτελεύτησεν, ἐρισάντων περὶ τῆς ἀρχῆς “εωτυχίδα μὲν ὡς "Ἄγιδος ὄντος υἱοῦ, Ayq- σιλάου δὲ ὡς ᾿ἀρχιδάμου. κρίνασα ἡ πόλις ἀνεπικλη- τότερον εἶναι ᾿'4γησίλαον καὶ τῷ γένει καὶ τῇ ἀρετῇ τοῦτον ἐστήσατο βασιλέα. καίτοι τὸ ἐν τῇ κρατίστῃ πόλει ὑπὸ τῶν ἀρίστων κριϑέντα τοῦ καλλίστου γέρως ἀξιωϑῆναι ποίων ἔτι τεκμηρίων προσδεῖται τῆς γε πρὶν ἄρξαι αὐτὸν ἀρετῆς;

δ ὋὍσαγε μὴν ἐν τῇ βασιλείᾳ διεπράξατο νῦν ἤδη διηγησὸμαι" ἀπὸ γὰρ τῶν ἔογων καὶ τοὺς τρόπους αὐτοῦ κάλλιστα νομίξω καταδήλους ἔσεσϑαι. ᾿Δγησίέ- λαος τοίνυν ἔτι μὲν νέος ὧν ἔτυχε τῆς βασιλείας" ἄρτι δὲ ὄντος αὐτοῦ ἐν τῇ ἀρχῇ. ἐξηγγέλθη βασιλεὺς ὁ Περσῶν ἀϑροίζων καὶ ναυτικὸν καὶ πεζὸν πολὺ στρά-

τευμα ὡς ἐπὶ τοὺς Ἕλληνας" βουλευομένων δὲ περὶ τούτων “ακεδαιμονίων καὶ τῶν συμμάχων, Aynot- λαος ὑπέστη, ἐὰν δῶσιν αὐτῷ τριάκοντα μὲν Σπαρ- τιατῶν. δισχιλίους δὲ νεοδαμώδεις, εἰς ἑξακισχιλίους δὲ τὸ σύνταγμα τῶν συμμάχων, διαβήσεσϑαν εἰς τὴν ΑΙσίαν καὶ πειράσεσϑαι εἰρήνην ποιῆσαι, ἢ ἂν πολε- μεῖν βούληται ὁ βάρβαρος. ἀσχολίαν αὐτῷ παρέξειν

8 στρατεύειν ἐπὶ τοὺς Ἕλληνας. εὐϑὺς μὲν ovv πολ- λοὶ πάνυ ἠγάσϑησαν αὐτὸ τοῦτο τὸ ἐπιϑυμῆσαι, ἐπει-- δὴ ὁ Πέρσης πρόσϑεν ἐπὶ τὴν Ἑλλάδα διέβη, ἀντι- διαβῆναι ἐπ᾽ αὐτόν, τό vs αἱρεῖσθαι ἐπιόντα μᾶλλον ἢ ὑπομένοντα μάχεσϑαι αὐτῷ, "καὶ τὸ τἀκείνου δαπα- νῶντα βυύλεσϑαι μᾶλλον ἢ τὰ τῶν Ἑλλήνων πολεμεῖν, κάλλιστον δὲ πἄᾶντων ἐκρίνετο μὴ περὶ τῆς Ελλάδος

AGESILAI CAP. I. 137

ἀλλὰ περὶ τῆς AGíeg τὸν ἀγῶνα καϑιστάναι. ἐπεί γε 9" μὴν λαβὼν τὸ στράτευμα ἐξέπλευσε, πῶς ἂν τις δαφέ:- στερον ἐπιδείξειεν ὡς ἐστρατήγησεν ἢ εἰ αὐτὰ διηγή- σαιτο ἃ ἔπραξεν ; ἐν τοίνυν τῇ ᾿4΄σίᾳ ἥδε πρώτη πρᾶξις 10 ἐγένετο. Τισσαφέρνης μὲν ὥμοσεν ᾿Δ4γησιλάῳ., εἰ δπείσαιτο ἕως ἔλϑοιεν οὗς πέμψειε πρὸς βασιλέα ἀγγέ- λους, διαπράξεσϑαι αὐτῷ ἀφεϑῆναι αὐτονόμους τὰς ἐν τῇ 4σίᾳ πόλεις Ελληνίδας, ᾿4γησίλαος δὲ ἀντώμοσε -- σπονδὰς ἄξειν ἀδόλως, ὁρισάμενος τῆς πράξεως τρεῖς μῆνας. ὁ μὲν δὴ Τισσαφέρνης ἃ ὥμοσεν εὐϑὺς ἐψεύ--11 σατο ἀντὶ γὰρ τοῦ εἰρήνην πράττειν στράτευμα πολὺ παρὰ βασιλέως πρὸς ᾧ πρόσϑεν εἶχε μετεπέμπετο. ᾿'4γησίλαος δὲ καίπερ αἰσϑόμενος ταῦτα ὅμως ἐνέμεινε ταῖς σπονδαῖς. ἐμοὶ οὖν τοῦτο πρῶτον καλὸν δοκεῖ 12 διαπράξασϑαι Or. Τισσαφέρνην μὲν ἐμφανίσας ἐπίορ-- κον ἄπιστον πᾶσιν ἐποίησεν. ἑαυτὸν δ᾽ ἀντεπιδείξας πρῶτον μὲν ὅρκους ἐμπεδοῦντα,. ἔπειτα συνθήκας μὴ ψευδόμενον, πάντας ἐποίησε καὶ Ἕλληνας καὶ βαρβά-- ρους ϑαρροῦντας συντίϑεσϑαι ἑαυτῷ. εἴ τι βούλοιτο. ἐπεὶ δὲ μέγα φρονήσας ὁ Τισσαφέρνης ἐπὶ τῷ κατα-- 18 βάντι στρατεύματι προεῖπεν ᾿Δγησιλάῳ πόλεμον, εἰ μὴ ἀπίοι ἐκ τῆς ᾿Δσίας, οἵ μὲν ἄλλοι σύμμαχοι καὶ 4α-- κεδαιμονίωι' οἵ παρόντες μάλα ἀχϑεσϑέντες φανεροὶ ἐγένοντο, νομίζοντες μείονα τὴν παροῦσαν δύναμιν ᾿4γησιλάῳ τῆς βασιλέως παρασκευῆς εἶναι" ᾿4γησίλαος

δὲ μάλα φαιδρῷ τῷ προσώπῳ ἀπαγγεῖλαι τῷ Τισσα-- φέρνει τοὺς πρέσβεις ἐκέλευσεν ὡς πολλὴν χάριν αὐτῷ ἔχοι ὅτι ἐπιορκήσας αὐτὸς μὲν πολεμίους τοὺς ϑεοὺς ἐκτήσατο, τοῖς δ᾽ Ἕλλησι συμμάχους ἐποίησεν. ἐκ δὲ 14 τούτου εὐϑὺς τοῖς μὲν στρατιώταις παρήγγειλε συ-- δκευάξεσϑαι ὡς εἰς στρατείαν" ταῖς δὲ πόλεσιν εἰς ἃς

138 AGESILAI CAP. I.

ἀνάγκη ἦν ἀφικνεῖσϑαν στρατευομένῳ ἐπὶ Καρίον προεῖπεν ἀγορὰν παρασκχευάξειν. ἐπέστειλε δὲ καὶ Ἴωσι καὶ «Αἰολεῦσι καὶ Ἑλλησποντίοις πέμπειν πρὸς ἰδ αὑτὸν εἰς Ἔφεσον τοὺς συστρατευσομένους. ὁ μὲν οὖν Τισσαφέρνης, καὶ ὅτι ἱππικὸν οὐκ εἶχεν ὁ ᾽4γη- σίλαος, ἡ δὲ Καρία ἄφιππος ἦν, καὶ ὅτι ἡγεῖτο αὐτὸν ὀργίξεσϑαι αὐτῷ διὰ τὴν ἀπάτην, τῷ ὄντι νυμίσας ἐπὶ τὸν αὐτοῦ οἶκον εἰς Καρίαν ὁρμήσειν αὐτόν, τὸ uia πεζὸν ἅπαν διεβίβασεν ἐκεῖσε. τὸ δὲ ἱππικὸν εἰς vo Μαιάνδρου πεδίον περιήγαγε, νομίζων ἱκανὸς εἶναι καταπατῆσαι τῇ ἵππῳ τοὺς “Ἕλληνας πρὶν εἰς τὰ δύσ- 16 ἱππα ἀφικέσϑαι. ὁ 0$ 4γησίλαος ἀντὶ τοῦ ἐπὶ Καρίαν ἰέναι εὐθὺς ἀντιστρέψας ἐπὶ Φρυγίας ἐπορεύετο" καὶ τάς τε ἐν τῇ πορεία ἀπαντώσας δυνάμεις ἀναλαμβά- νῶν ἦγε καὶ τὰς πόλεις κατεστρέφετο καὶ ἐμβαλὼν 17 ἀπροσδοκήτως παμπληϑῆ χρήματα ἔλαβε. στρατηγι- κὸν οὖν καὶ τοῦτο ἐδόκει διαπράξασϑαι ὅτι ἐπεὶ πόλε-- μος προερρήϑη καὶ τὸ ἐξαπατᾶν ὅσιόν τε καὶ δίκαιον ἐξ ἐκείνου ἐγένετο, παῖδα ἀπέδειξε τὸν Τισσαφέρνην τῇ ἀπάτῃ, φρονίμως δὲ καὶ τοὺς φίλους ἐνταῦϑα ἔδοξε

* 18 πλουτίσαι᾽ ἐπεὶ γὰρ διὰ τὸ πολλὰ χρήματα εἰλῆφϑαι ἀντίπροικα τὰ πάντα ἐπωλεῖτο. τοῖς μὲν φίλοις προ- eizev ὠνεῖσϑαι, εἰπὼν ὅτι καταβήσοιτο ἐπὶ ϑάλατταν ἐν τάχει τὸ στράτευμα κατάγων τοὺς δὲ λαφυροπώ- λας ἐκέλευσε γραφομένους ὁπόσου τι πρίαιντο προΐε- σϑαι τὰ χρήματα. ὥστε οὐδὲν προτελέσαντες οἵ φίλοι αὐτοῦ οὐδὲ τὸ δημόσιον βλάψαντες πάντες παμπληϑῆ 19 χρήματα ἔλαβον. ἔτι δὲ ὁπότε αὐτόμολοι ὡς εἰκὸς πρὸς βασιλέα ἰόντες χρήματα ἐθέλοιεν ὑφηγεῖσϑαι, καὶ ταῦτα ἐπεμέλετο ὡς διὰ τῶν φίλων ἁλίσκοιτο, ὅπως ἅμα μὲν χρηματίξοιντο, ἅμα δὲ ἐνδοξότεροι yt-

.---“...-τὺϑΣὕἢ Em -

AGESILAI CAP. I. 139

γνοιντο. διὰ uiv δὴ ταῦτα εὐϑὺς πολλοὺς ἐραστὰς τῆς αὑτοῦ φιλίας ἐποιήσατο. γιγνώσκων δ᾽ ὅτι ἡ μὲν 90 πορϑουμένη καὶ ἐρημουμένη χώρα οὐκ ἂν δύναιτο πο-- λὺν χρόνον στράτευμα φέρειν, ἡ δ᾽ οἰκουμένη μὲν σπειρομένη δὲ ἀέναον ἂν τὴν τροφὴν παρέχοι, éxsué- Aero οὐ μόνον τοῦ βίᾳ χειροῦσϑαι τοὺς ἐναντίους, ἀλλὰ καὶ τοῦ πραότητι προσάγεσϑαι. καὶ πολλάκις 91 μὲν προηγόρευε τοῖς στρατιώταις τοὺς ἁλισκομένους “ὴ ὡς ἀδίκους τιμωρεῖσϑαι, ἀλλ᾽ ὡς ἀνθρώπους ὄντας φυλάττειν, πολλάκις δὲ ὁπότε μεταστρατοπεδεύοιτο, εἰ αἴσϑοιτο καταλελειμμένα παιδάρια παρὰ ἐμπόρων, ἃ πολλοὶ ἐπώλουν διὰ τὸ νομίξειν μὴ δύνασϑαν ἂν φέρειν αὐτὰ καὶ τρέφειν, ἐπεμέλετο καὶ τούτων ὅπως συγκομίξοιντό ποι. τοῖς δ᾽ αὖ διὰ γῆρας καταλειπο-- 92 μένοις αἰχμαλώτοις προσέταττεν ἐπιμελεῖσϑαι αὐτῶν, ὡς μήτε ὑπὸ κυνῶν μήϑ᾽ ὑπὸ λύκων διαφϑείροιντο. ὥστε οὐ μόνον οἵ πυνθανόμενοι ταῦτα, ἀλλὰ καὶ αὐ-- τοὶ of ἁλισκόμενοι εὐμενεῖς αὐτῷ ἐγίγνοντο. ὁπόσας ὃὲ πόλεις προσαγάγοιτο, ἀφαιρῶν αὐτῶν ὅσα δοῦλοι δεσπόταις ὑπηρετοῦσι προσέταττεν ὅσα ἐλεύϑεροι ἄρ-- χουσι πείϑονται" καὶ τῶν κατὰ κράτος ἀναλώτων τεν- χέων τῇ φιλανϑρωπίᾳ ὑπὸ χεῖρα ἐποιεῖτο. ἐπεὶ μέντοι 23 ἀνὰ τὰ πεδία οὐδὲ ἐν τῇ Φρυγίᾳ ἐδύνατο στρατεύε-- σϑαι διὰ τὴν Φαρναβάξου ἱππείαν, ἔδοξεν αὐτῷ ἵππι- κὸν κατασκευαστέον εἶναι, ὡς μὴ δραπετεύοντα πο-- Asusiv δέοι αὐτόν. τοὺς μὲν οὖν πλουσιωτάτους ἐκ πασῶν τῶν ἐκεῖ πόλεων ἱπποτροφεῖν κατέλεξε. προεῖπε 24 δέ, ὅστις παρέχοιτο ἵππον καὶ ὅπλα καὶ ἄνδρα δόκιμον. ὡς ἐξέσοιτο αὐτῷ μὴ στρατεύεσϑαι" καὶ ἐποίησεν οὔ-- τῶς ἕκαστον προϑύμως ταῦτα πράττειν ὥσπερ ἂν τις τὸν ὑπὲρ αὑτοῦ ἀποϑανούμενον προϑύμως μαστεύοι.

140 AGESILAI CAP. I.

ἔταξε δὲ καὶ πόλεις ἐξ ὧν δέοι τοὺς ἵππέας παρασκευα- few, νομίξων ἐκ τῶν ἱπποτρόφων πόλεων εὐθὺς καὶ φρονηματίας μάλιστα ἂν ἐπὶ τῇ ἱππικῇ γενέσϑαι. καὶ τοῦτ᾽ OUV ἀγαστῶς ἔδοξε πρᾶξαι ὃ ὅτι κατεσκεύαστο τὸ ἱππικὸν αὐτῷ καὶ εὐϑὺς ἐρρωμένον ἦν καὶ ἐνεργόν. 95 ἐπειδὴ δὲ ἔαρ ὑπέφαινε, συνήγαγε πᾶν τὸ στράτευμα εἰς Ἔφεσον. ἀσκῆσαι δὲ αὐτὸ βουλόμενος ὧϑλα προὔ- ϑηκε καὶ ταῖς ἱππικαῖς τάξεσιν, ἥτις κράτιστα ἱππεύοι, καὶ ταῖς ὁπλιτικαῖς, ἥτις ἄριστα σωμάτων ἔχοι" καὶ πελτασταῖς δὲ καὶ τοξόταις ἄϑλα προὔϑηκεν, οἵτινες κράτιστοι τὰ προσήκοντα ἔργα φαίνοιντο. ἐκ τούτου δὲ παρῆν ὁρᾶν τὰ μὲν γυμνάσια μεστὰ τῶν ἀνδρῶν γυμναζομένων, τὸν δὲ ἱππόδρομον ἱππέων .ἵππαξομέ- νῶν, τοὺς δὲ ἀκοντιστὰς καὶ τοὺς τοξότας ἐπὶ στόχον 96 ἱέντας. ἀξίαν δὲ καὶ ὅλην τὴν πόλιν ἐν ἣ ἦν ϑέας ἐποίησεν. ve γὰρ ἀγορὰ μεστὴ ἦν παντοδαπῶν καὶ ὅπλων καὶ ἵππων ὠνίων. οἵ ve χαλκοτύποι καὶ οὗ τέχτονες καὶ οἵ σιδηρεῖς καὶ σκυτεῖς καὶ γραφεῖς πάντες πολεμικὰ ὅπλα κατεσκεύαξον ὥστε τὴν πόλιν ὄντως 27 ἂν ἡγήσω πολέμου ἐργαστήριον εἶναι. ἐπερρώσϑη δ᾽ ἄν τις κἀκεῖνο ἰδών, ᾿4γησίλαον μὲν Ἐρῶτον. ἔπειτα δὲ καὶ τοὺς ἄλλους στρατιώτας ἐστεφανωμένους τὲ ὅπου ἀπὸ τῶν γυμνασίων ἴοιεν, καὶ ἀνατιϑέντας τοὺς στεφάνους τῇ ““ρτέμιδι. ὅπου γὰρ ἄνδρες ϑεοὺς μὲν σέβοιεν, πολεμικὰ δὲ ἀσκοῖεν, πειϑαρχίαν δὲ μελε- τῷεν, πῶς οὐκ εἰκὸς ἐνταῦϑα πάντα μεστὰ ἐλπίδων 28 ἀγαϑῶν εἶναι; ἡγούμενος δὲ καὶ τὸ καταφρονεῖν τῶν πολεμέων δώμην τινὰ ἐμβαλεῖν πρὸς τὸ μάχεσϑαι, προεῖπε τοῖς κήρυξι τοὺς ὑπὸ τῶν λῃστῶν ἁλισκομέ- νους βαρβάρους γυμνοὺς πωλεῖν. ὁρῶντες ovv οἱ στρατιῶται λευκοὺς μὲν διὰ τὸ μηδέποτε ἐκδύεσϑαι.

AGESILAI CAP. I. J41

» Ἁ 3 , A δ δον ον ? , * πίονας δὲ καὶ ἀπόνους διὰ τὸ ἀεὶ ἐπ᾿ ὀχημάτων εἶναι, ἐνόμισαν μηδὲν διοίσειν τὸν πόλεμον ἢ εἰ γυναιξὶ δέοι μάχεσϑαι. σπιροξῖσξ δὲ καὶ τοῦτο τοῖς στρατιώταις ὡς εὐθὺς ἡγήσοιτο τὴν συντομωτάτην ἐπὶ τὰ κράτιστα τῆς χώρας, ὅπως αὐτόϑεν αὐτῷ τὰ σώματα καὶ τὴν γνώμην παρασκευᾶζοιντο ὡς ἀγωνιούμενοι. ὁ μέντοι 99 Τισσαφέρνης ταῦτα μὲν ἐνόμισε λέγειν αὐτὸν πάλιν βουλόμενον ἐξαπατῆσαι, εἰς Καρίαν δὲ νῦν τῷ ὄντι ἐμβαλεῖν. τὸ τὲ οὖν πεξὸν καϑάπερ τὸ πρόσϑεν εἰς Καρίαν διεβίβασε καὶ τὸ ἱππικὸν sig τὸ Μαιάνδρου πεδίον κατέστησεν. ὁ δὲ AyqoíAwog οὐκ ἐψεύσατο, 3 2 "f " 3 M 2.7 M A , ἀλλ᾽ ὥσπερ προεῖπεν ξύϑυς ἐπὶ τὸν Σαρδιανον τόπον ἐχώρησε. καὶ τρεῖς μὲν ἡμέρας δι᾽ ἐρημίας πολεμίων πορευόμενος πολλὰ τὰ ἐπιτήδεια τῇ στρατιᾷ παρεῖχε" τῇ δὲ τετάρτῃ ἡμέρα ἧκον οἵ τῶν πολεμίων ἱππεῖς. καὶ 80

EUN " E , 4 ft c ' τῷ μὲν ἄρχοντι τῶν σκευοφόρων εἶπεν ὁ ἡγεμὼν δια- βᾶάντι τὸν Πακτωλον ποταμὸν στρατοπεδευεσϑαι" αὐ- vol δὲ κατιδόντες τοὺς vv Ἑλλήνων ἀκολούϑους ἐσπαρμένους καϑ΄ ἁρπαγὴν πολλοὺς αὐτῶν ἀπέχκτει-- ναν. αἰσϑόμενος δὲ ὁ ᾿4γησίλαος βοηϑεῖν ἐκέλευσε τοὺς ἱππέας. οἵ δ᾽ αὖ Πέρσαι ὡς εἶδον τὴν βοήϑειαν, Ἵ , M 3 , ?, - ηϑροίσϑησαν καὶ ἀντιπαρετάξαντο παμπληϑέσι τῶν ἱππέων τάξεσιν. ἔνϑα δὴ 0 Ayqo(Anog γιγνώσκων ὅτι 31] τοῖς μὲν πολεμίοις οὔπω παρείη τὸ πεξόν, αὐτῷ δὲ οὐδὲν ἀπείη τῶν παρεσκευασμένων, καιρὸν ἡγήσατο μάχην συνάψαι, εἰ δύναιτο. σφαγιασάμενος οὖν τὴν μὲν φάλαγγα εὐϑὺς ἦγεν ἐπὶ τοὺς ἀντιτεταγμένους ἵπ--

, 2 A - c - 2 , ἋΣ , pia 2 er πέας, ἔκ δὲ τῶν ὁπλιτῶν ἐκέλευσε τὰ δέκα ἀφ΄ ἡβης ϑεῖν ὁμόσε αὐτοῖς, τοῖς δὲ πελτασταῖς εἶπε δρόμῳ ὑφη-

- ῇ P - , γεῖσθϑαι" παρήγγξιλε δὲ καὶ τοῖς ἱππεῦσιν ἐμβάλλειν, c ^ - , , ὡς αὐτοῦ τε καὶ παντὸς τοῦ στρατεύματος ἑπομένου.

149 AGESILAI CAP. I.

39 rovg μὲν δὴ. ἱππέας ἐδέξαντο of ἀγαϑοὶ τῶν Περσῶν ἐπειδὴ δὲ ἅμα πάντα τὰ δεινὰ παρῆν ἐπ᾽ αὐτούς, ἐνέ- κλιναν, καὶ of μὲν αὐτῶν εὐϑὺς ἐν τῷ ποταμῷ ἔπεσον, oí δὲ ἄλλοι ἔφευγον. οἵ δὲ Ἕλληνες ἑπόμενοι αἱροῦσι καὶ τὸ στρατόπεδον αὐτῶν. καὶ οἱ μὲν πελτασταὶ ὥσπερ εἰκὸς ἐφ᾽ ἁρπαγὴν ἐτρέποντο" ὁ δὲ ᾿4γησί- λαος ἔχων κύκλῳ πάντα καὶ φίλια καὶ πολέμια περιε--

33 στρατοπεδεύσατο. ὡς δὲ ἤκουσε τοὺς πολεμίους τα-- ράττεσϑαι διὰ τὸ αἰτιᾶσϑαι ἀλλήλους τοῦ γεγενημένου, εὐθὺς ἦγεν ἐπὶ Σάρδεις. κἀκεῖ ἅμα μὲν ἔκαιε καὶ ἐπόρϑει τὰ περὶ τὸ ἄστυ, ἅμα δὲ καὶ κηρύγματι ἐδήλου τοὺς μὲν ἐλευϑερίας δεομένους ὡς πρὸς σύμμαχον αὖ-- τὸν παρεῦναι᾽ εἰ δέ τινες τὴν ᾿Ασίαν ἑαυτῶν ποιοῦνται. πρὸς τοὺς ἐλευϑεροῦντας διακρινουμένους ἐν ὅπλοις

834 παρεῖναι. ἐπεὶ μέντοι οὐδεὶς ἀντεξήει., ἀδεῶς δὴ τὸ ἀπὸ τούτου ἐστρατεύετο, τοὺς μὲν πρόσϑεν προσκυ-- νεῖν "EAAqvag ἀναγκαξομένους ὁρῶν τιμωμένους ὑφ᾽ ὧν ὑβρίξοντο. τοὺς δ᾽ ἀξιοῦντας καὶ τὰς τῶν ϑεῶν τιμὰς καρποῦσϑαι, τούτους ποιήσας μηδ᾽ ἀντιβλέπειν τοῖς Ἔλλησι δύνασϑαι, καὶ τὴν μὲν τῶν φίλων χώραν ἀδήωτον παρέχων. τὴν δὲ τῶν πολεμίων οὕτω καρ- πούμενος ὥστε ἐν δυοῖν ἐτοῖν πλέον τῶν ἑκατὸν τα-

35 λάντων τῷ. ϑεῷ ἐν Ζ-ελφοῖς δεκάτην ἀποϑῦσαι. ὃ μέν-- τοι Περσῶν βασιλεύς, νομίσας Τισσαφέρνην αἴτιον εἶναι τοῦ κακῶς φέρεσϑαι τὰ ἑαυτοῦ, Τιϑραύστην κα- ταπέμψας ἀπέτεμεν αὐτοῦ τὴν κεφαλήν. μετὰ δὲ τοῦτο τὰ μὲν τῶν βαρβάρων ἔτι ἀϑυμότερα ἐγένετο, τὰ δὲ ᾿ἡγησιλάου πολὺ ἐρρωμενέστερα. ἀπὸ πάντων γὰρ τῶν ἐθνῶν ἐπρεσβεύοντο περὶ φιλίας. πολλοὶ δὲ καὶ ἀφίσταντο πρὸς αὐτόν. Ogsyouevos τῆς ἐλευϑερίας, «ore οὐκέτι Ἑλλήνων μόνο» ἀλλὰ καὶ βαρβάρων zoÀ-

AGESILAI CAP. I. II. 143

λῶν ἡνεμὼν ἦν ὁ ᾽4γησίλαος. ἄξιόν ys μὴν καὶ iv-36 * - e , A ? - ri A τεῦϑεν ὑπερβαλλοντῶς ἀγασϑαν αὐτοῦ, οστις ἀρχῶν μὲν παμπόλλων ἐν τῇ ἠπείρῳ πόλεων, ἄρχων δὲ καὶ νήσων, ἐπεὶ καὶ τὸ ναυτικὸν προσῆψεν αὐτῷ ἡ πόλις, 3 , bI ? , ^ , M] ᾽ αὐξανόμενος δὲ καὶ εὐκλείᾳ καὶ δυνάμει. παρὸν ὃ ᾽ - .- m *À ^ - er , , Ἁ αὐτῷ πολλοῖς καὶ ἀγαϑοῖς χρῆσϑαι οντι ἐβούλετο, προς δὲ τούτοις τὸ μέγιστον. ἐπινοῶν καὶ ἐλπίξων κατα-- AvGsur τὴν ἐπὶ τὴν Ἑλλάδα στρατεύσασαν πρότερον ἀρχήν. ὅμως ὑπ᾽ οὐδενὸς τούτων ἐκρατήϑη. ἀλλ᾽ ἐπειδὴ ἡλϑεν αὐτῷ ἀπὸ τῶν οἴκοι τελῶν βοηϑεῖν τῇ 2 L - Di ? «^ , ?A 7 πατρίδι, ἐπείϑετο τῇ πόλει οὐδὲν διαφεροντῶς ἡ εἰ ἐν τῷ ἐφορείῳ ἔτυχεν ἑστηκὼς μόνος παρὰ τοὺς πέντε, » - b - » , μάλα ἔνδηλον ποιῶν ὡς οὔτε ἂν πᾶσαν τὴν γῆν δέ- ξαιτο ἀντὶ τῆς πατρίδος οὔτε τοὺς ἐπικτήτους ἀντὶ τῶν ἀρχαίων φίλων οὔτε αἰσχρὰ καὶ ἀκένδυνα κέρδη μᾶλ-- λον ἢ μετὰ κινδύνων τὰ καλὰ καὶ δίκαια. ὅσον γε μὴν 37 χρόνον ἐπὶ τῇ ἀρχῇ ἔμεινε πῶς οὐκ ἀξιεπαίνου βασι-- λέως καὶ τοῦτ᾽ ἔργον ἐπεδείξατο. ὅστις παραλαβὼν t 2 ps , πάσας πόλεις ἐφ᾽ ἃς ἄρξων ἐξέπλευσε στασιαζούσας διὰ τὸ τὰς πολιτείας κινηϑῆναι, ἐπεὶ ᾿4ϑηναῖοι τῆς 3 - E τι , (s e ue e /: - , ἀρχῆς ἔληξαν, ἐποίησεν ὥστ᾽ ἄνευ φυγῆς καὶ 9av«- τῶν ἕως αὐτὸς παρῆν ὁμονόως πολιτευομένας καὶ εὖ-- δαίμονας τὰς πόλεις διατελέσαι; τοιγαροῦν οἱ ἐν τῇ 38 9 | 00€ P e » , 2 1 ἡ. "ς 4aíg Ελληνες οὔχ ὡς ἄρχοντος μόνον ἄλλα καὶ ὡς c , , Ἐπ ἣν πατρὸς καὶ ἑταίρου ἀπιόντος αὐτοῦ ἐλυποῦντο. καὶ , 9. 7 e 2 1 1 L ᾿ τέλος ἐδήλωσαν οτι οὐ πλαστὴν τὴν φιλίαν παρείχοντο. ἐθελούσιοι γοῦν αὐτῷ:συνεβοήϑησαν τῇ “ακεδαίμονι, A d , e, 3 E , καὶ ταῦτα εἰδότες ὅτι OU χείροσιν ἑαυτῶν δεήσοι μά-- χεσϑαι. τῶν μὲν δὴ ἐν τῇ ᾿4σίᾳ πράξεων τοῦτο τέλος ἐγένετο. 4΄:αβὰς δὲ τὸν Ελλήσποντον ἐπορεύετο διὰ τῶν 1l

144 AGESILAI CAP. Il

^ ^ τῷ ? - αυτῶν ἐθνῶν ὥνπερ 0 Πέρσης τῷ παμπληϑεῖ ovóAo κι 3 , Ceo c , 2 , , cl ἣν ἐνιαυσίαν oÓov ὁ βάρβα καὶ ἢ £u í ) p oB ioc ἐποιήσατο, ταύτην μεῖον ἡ ἕν μηνὶ κατήνυσεν ὁ ““γησίλαος. οὐ γὰρ ὡς ὦ ὑστερήσειξ τῆς πατρίδος προεϑυμεῖτο. ἐπεὶ δὲ ἐξα-- μείψας Μακεδονίαν εἰς Θετταλίαν ἀφίκετο, Ζ“αρισαῖοι μὲν καὶ Κραννώνιοι καὶ Σκοτουσσαῖοι καὶ Φαρσάλιοι σύμμαχοι ὄντες Βοιωτοῖς. καὶ πάντες δὲ Θετταλοὶ πλὴν ὅσοι αὐτῶν φυγάδες τότε ὄντες ἐτύγχανον, éxaxovo- (X 5 yovv οὗτοι ἐφεπόμενοι. ὁ δὲ τέως μὲν ἦγεν ἐν πλαι- σίῳ τὸ στράτευμα. τοὺς ἡμίσεις μὲν ἔμπροσϑεν, τοὺς , 2 ' 2 - , Δ ἡμίσεις δὲ ἐπ᾿ οὐρὰν ἔχων τῶν ἱππέων ἐπεὶ δ᾽ ἐκώ-- λυον τῆς πορείας αὐτὸν οἵ Θετταλοὶ ἐπιτιθέμενοι τοῖς ὄπισϑεν, παραπέμπει ἐπ᾽ οὐρὰν καὶ τὸ ἀπὸ τοῦ προη- γουμένου στρατεύματος ἱππικὸν πλὴν τῶν περὶ αὑτόν. 86g δὲ παρετάξαντο ἀλλήλοις, οἵ μὲν Θετταλοί , νομί- Ε] - 53 A * ὄαντὲς οὐκ £V καλῷ εἶναι προς τους οπλίτας ἵππομα- ^ , /, ? 7 δ iT , χεῖν. στρέψαντες βαδὴν ἀπεχώρουν" oí δὲ μάλα co- φρόνως ἐφείποντο. γνοὺς δὲ 0 4γησίλαος ἃ ἑκάτεροι ἡμάρτανον παραπέμπει τοὺς ἀμφ᾽ αὑτὸν μάλ᾽ εὐρώ- στους ἱππέας, καὶ κελεύει τοῖς τε ἄλλοις παραγγέλλειν 3 1 , M , ᾿ - καὶ αὐτοὺς διώκειν κατὰ κράτος καὶ μηκέτι δοῦναι 3 bU , , e LY c 5 M αὐτοῖς ἀναστροφην. οἱ δὲ Θετταλοὶ ὡς εἶδον παρὰ δόξαν ἐλαύνοντας, οἱ μὲν αὐτῶν οὐδ᾽ ἀνέστρεψαν, οἵ δὲ καὶ ἀναστρέφειν πειρώμενοι πλαγίους ἔχοντες ἀτοὺς ἵππους ἡλίσκοντο. Πολύχαρμος μέντου ὃ Φαρσά- -Ὕ" 3 , ^ Atog ἱππαρχῶν ἀνέστρεψέ τε καὶ μαχόμενος συν τοῖς ἀμφ᾽ αὑτὸν ἀποϑνήσκει. ὡς δὲ τοῦτο ἐγένετο, φυγὴ 2 , SEMEN EN ARCET R^ e γίγνεται ἐξαισία- ὥσϑ᾽ οἵ μὲν ἀπέϑνησκχον αὑτῶν. oí δὲ καὶ ξῶντες ἡλίσκοντο. ἔστησαν δ᾽ ovv οὐ πρόσϑεν . B πρὶν ἐπὶ τῷ ὄρει τῷ Ναρϑακίῳ ἐγένοντο. καὶ τότε μὲν Ὁ 2 , , [4 E] , ^ ^ δὴ ὁ “4γησίλαος τρόπαιόν ve ἐστήσατο μεταξὺ Πραντὸς

AGESILAI CAP. Il. 145

καὶ Ναρϑακίου: καὶ αὐτοῦ κατέμεινε, μάλα ἡδόμενος τῷ ἔργῳ. ὅτι τοὺς μέγιστον φρονοῦντας ἐφ᾽ ἱππικῇ ἐνενικήκει σὺν ᾧ αὐτὸς ἐμηχανήσατο ἱππικῷ. τῇ δ᾽ ὑστεραίᾳ ὑπερβάλλων τὰ ᾿“χαϊκὰ τῆς Φϑίας ὄρη τὴν λοιπὴν ἤδη πᾶσαν διὰ φιλίας ἐπορεύϑη εἰς τὰ Βοιω-- τῶν ὅρια. ἐνταῦϑα δὴ ἀντιτεταγμένους εὑρὼν 919-6 βαίους, ᾿4ϑηναίους, ᾿Αργείους, Κορινϑίους, «Αἰνιᾶνας, Εὐβοέας καὶ 4oxgoUs ἀμφοτέρους, οὐδὲν ἐμέλλησεν, ἀλλ᾽ ἐκ τοῦ φανεροῦ ἀντιπαρέταττε, “ακεδαιμονίων μὲν ἔχων μόραν καὶ ἥμισυ, τῶν δ᾽ αὐτόϑεν συμμάχων Φωκέας καὶ Ὀρχομενίους μόνους, τό τ᾽ ἄλλο στρά- τευμα ὅπερ ἠγάγετο αὐτός. καὶ οὐ τοῦτο λέξων ἔρχο-- ἢ μαὶ ὡς πολὺ μὲν ἐλάττους πολὺ δὲ χείρονας ἔχων ὅμως συνέβαλεν" εἰ γὰρ ταῦτα λέγοιμι, ᾿Δγησίλαόν τ᾽ ἄν μοι δοκῶ ἄφρονα ἀποφαίνειν καὶ ἐμαυτὸν μωρόν, εἰ ἐπαινοίην τὸν περὶ τῶν μεγίστων εἰκῇ κινδυνεύοντα" ἀλλὰ μᾶλλον τάδ᾽ αὐτοῦ ἄγαμαι ὅτι πλῇῆϑός τε οὐδὲν μεῖον ἢ τὸ τῶν πολεμίων παρεσκευάσατο, ὥπλισέ τε οὕτως ὡς ἅπαντα μὲν χαλκόν, ἅπαντα δὲ φοινικᾶ φαίνεσϑαι: ἐπεμελήϑη δ᾽ ὅπως oí στρατιῶται τοὺς 8 πόνους δυνήσοιντο ὑποφέρειν" ἐνέπλησε δὲ καὶ φρο-- νήματος τὰς ψυχὰς αὐτῶν. ὡς ἱκανοὶ εἶεν πρὸς οὔσ--: τινας δέοι μάχεσϑαι" ἔτι δὲ φιλονεικίαν ἐνέβαλε πρὸς ἀλλήλους τοῖς μετ᾽ αὐτοῦ ὅπως ἕκαστοι αὐτῶν ἄριστοι φαίνοιντο. ἐλπίδων γε μὴν πάντας ἐνέπλησεν ὡς πᾶσι πολλὰ κἀγαθὰ ἔσοιτο, εἰ ἄνδρες ἀγαϑοὶ γί- γνοιντο, νομίξων ἐκ τῶν τοιούτων ἀνθρώπους προϑυ- μότατα τοῖς πολεμίοις μάχεσϑαι. καὶ μέντοι οὐκ ἐψεύ-- ὃ σϑη. διηγήσομαι δὲ καὶ τὴν μάχην" καὶ γὰρ ἐγένετο οἵαπερ οὐκ ἄλλη τῶν ἐφ᾽ ἡμῶν. συνήεσαν μὲν γὰρ εἰς τὸ χατὰ Κορώνειαν πεδίον ol μὲν σὺν ᾿“γησιλσῳῷ Xenoph. scr, min. 10

140 AGESILAI CAP. II

ἀπὸ τοῦ Κηφισοῦ, οἱ δὲ σὺν τοῖς Θηβαίοις ἀπὸ τοῦ Ἑλικῶνος. ἑώρων δὲ τάς τε φάλαγγας ἀλλήλων μάλα ἰσομάχους, σχεδὸν δὲ καὶ oí ἱππεῖς ἦσαν ἑκατέρων ἰσοπληϑεῖς. εἶχε δὲ ὁ ᾿4γησίλαος μὲν τὸ δεξιὸν τοῦ ps9" ἑαυτοῦ, Ὀρχομένιοι δὲ ἔσχατοι ἦσαν αὐτῷ τοῦ δὐωνύμου. οἱ δ᾽ αὖ Θηβαῖοι αὐτοὶ μὲν δεξιοὶ ἦσαν, 10᾿΄Ζργεῖοι δ᾽ αὐτοῖς τὸ εὐώνυμον εἶχον. συνιόντων δὲ τέως μὲν σιγὴ πολλὴ ἦν ἀπ’ ἀμφοτέρων" ἡνίκα δὲ ἀπ- εἴχον ἀλλήλων ὅσον στάδιον, ἀλαλάξαντες οἵ Θηβαῖοι δρόμῳ ὁμόσε ἐφέροντο. ὡς δὲ τριῶν ἔτι πλέϑρων ἐν μέσῳ ὄντων ἀντεξέδραμον ἀπὸ τῆς ᾿Ἵγησιλάου φᾶ-- 11 λαγγος ὧν Ἡριππίδας ἐξενάγει. ἦσαν δ᾽ οὔτοι τῶν τε ἐξ οἴκου αὐτῷ: συστροτευσαμένων καὶ τῶν Κυρείων τινές ; xal Tovg. δὲ καὶ Αἰολεῖς καὶ Ελλησπόντιοι ἐχόμενοι. καὶ πάντες οὗτοι τῶν συνεκδραμόντων τὲ ἐγένοντο καὶ εἰς δόρυ ἀφικόμενον ἐτρέψαντο τὸ xa9* ἑαυτούς. ᾿᾽4ργεῖοι μέντοι οὐκ ἐδέξαντο τοὺς ἀμφ᾽ ᾽4γη- σέλαον. ἀλλ᾽ ἔφυγον ἐπὶ τὸν Ἑλικῶνα. κἀνταῦϑα οἵ μέν τινες τῶν ξένων ἐστεφάνουν ἤδη τὸν ᾿4γησίλαον, ἀγγέλλει δέ τις αὐτῷ. ὅτι Θηβαῖοι τοὺς Ὀρχομενίους διακόψαντες ἐν τοῖς σκδυοφόφοις εἰσί. καὶ ὁ μὲν εὐ- ϑὺς ἐξελίξας τὴν φάλ aye ἤγεν ἐπ᾽ αὐτούς" οἵ δ᾽ αὖ Θηβαῖοι ὡς εἶδον τοὺς συμμάχους πρὸς τῷ Ἑλικῶνι πεφευγότας, διαπεσεῖν βουλόμενοι πρὸς τοὺς ἑαυτῶν 12 ἐχώρουν ἐρρωμένως. ἐνταῦϑα δὴ ᾿4γησίλαον ἀνδρεῖον μὲν ἔξεστιν εἰπεῖν ἀναμφιλόγως, οὐ μέντοι εἵλετό γε τὰ ἀσφαλέστατα" ἐξὸν γὰρ αὐτῷ παρέντι τοὺς δια- πίπτοντας ἑπομένῳ χειροῦσϑαι τοὺς ὄπισϑεν οὐκ ἐποί- ηδὲ τοῦτο. ἀλλ᾽ ἀντιμέτωπος συνέρραξε τοῖς Θηβαίοις. καὶ συμβαλόντες τὰς ἀσπίδας ἐωθοῦντο. ἐμάχοντο, ἀπέκτεινον, ἀπέϑνησκον. καὶ κραυγὴ μὲν οὐδεμια

AGESILAI CAP. II. 147

παρῆν, οὐ μὴν οὐδὲ σιγή, φωνὴ O£ zig ἣν τοιαυτη οἵαν ὀργή τε xl μάχη παραάσχοιτ᾽ ἄν. τέλος δὲ τῶν Θη-- βαίων οἱ μὲν διαπίπτουσι πρὸς τὸν Ἑλικῶνα, πολλοὶ δ᾽ ἀποχωροῦντες ἀπέϑανον. ἐπειδὴ δὲ ἡ μὲν νέκη 18 30v 4γησιλάῳ ἐγένετο, τετρωμένος δ᾽ αὐτὸς προσηνέ- χϑη πρὸς τὴν φάλαγγα, προσελάσαντές τινες τῶν ἵπ-- πέων λέγουσιν αὐτῷ ὅτι τῶν πολεμίων ὀγδοήκοντα σὺν τοῖς ὅπλοις ὑπὸ τῷ ναῷ εἰσι, καὶ ἠρώτων τί χρὴ ποιεῖν. ὁ δὲ καίπερ πολλὰ τραύματα ἔχων πάντοσε καὶ παντοίοις ὅπλοις ὅμως οὐκ ἐπελάϑετο τοῦ ϑείου, ἀλλ᾽ ἐᾶν τε ἀπιέναι ὅποι βούλοιντο ἐκέλευε καὶ ἀδικεῖν οὐκ εἴα, καὶ προπέμψαι ἐπέταξε τοὺς ἀμφ᾽ αὐτὸν ἵπ-- πεῖς ἔστε ἐν τῷ ἀσφαλεῖ ἐγένοντο. ἐπεί ye μὴν ἔληξεν ἡ 14 μάχη, παρῆν δὴ ϑεάσασϑαι ἔνϑα συνέπεσον ἀλλήλοις τὴν μὲν γῆν αἵματι zepvouévqv, νεκροὺς δὲ κειμένους φιλίους καὶ πολεμίους μετ᾽ ἀλλήλων, ἀσπίδας δὲ δια- τεϑρυμμένας ; δόρατα συντεϑραυσμένα, ἐγχειρίδια γυμνὰ κολεῶν, τὰ μὲν χαμαί, τὰ δ᾽ ἐν αώμασι; τὰ δ᾽ ἔτι μετὰ χεῖρας. τότε μὲν ovv, xol γὰρ ἦν ἤδη 15 ὀψέ, συνελκύσαντες τοὺς [τῶν πολεμέων] νεκροὺς εἴσω φάλαγγος ἐδειπνοποιήσαντο καὶ ἐκοιμήϑησαν᾽ προὶ δὲ Γὕλιν τὸν πολέμαρχον παρατάξαι τε ἐκέλευσε τὸ στράτευμα καὶ τρόπαιον ἵἴστασϑαι καὶ στεφανοῦ- σϑαι πάντας τῷ ϑεῷ καὶ τοὺς αὐλητὰς πάντας αὐλεῖν. καὶ of μὲν ταῦτ᾽ ἐποίουν" oí δὲ Θηβαῖοι ἔπεμψαν κή-- 16 ρυχα. ὑποσπόνδους τοὺς νεκροὺς αἰτοῦντες θάψαι. καὶ οὕτω δὴ αἵτε σπονδαὶ γίγνονται καὶ ὁ ᾿4γησίλαος οἴχαδε ἀπεχώρει. ἑλόμενος ἀντὶ τοῦ μέγιστος εἶναι ἐν τῇ “σίᾳ οἴκοι τὰ νόμιμα | μὲν ἄρχειν. τὰ νόμιμα δὲ ἄρχεσϑαι.

Ἔκ δὲ τούτου κατανοήσας τοὺς ᾿4ργείους τὰ μὲν 17 10"

148 AGESILAI CAP. ἢ.

οἴκου x«gzovuévovg, Κόρινϑον δὲ προσειληφότας. ἡδομένους δὲ τῷ πολέμῳ, στρατεύει ἐπ᾽ αὐτούς" καὶ δῃώσας πᾶσαν αὐτῶν τὴν χώραν εὐϑὺς ἐκεῖϑεν ὑπερ-- βαλὼν κατὰ τὰ στενὰ εἰς Κόρινϑον αἷρεῖ τὰ ἐπὶ τὸ “Δέχαιον τείνοντα τείχη" καὶ ἀναπετάσας τῆς Πελο- ποννήσου τὰς πύλας οὕτως οἴκαδε ἀπελθὼν εἰς τὸ Ὑακίνϑια ὅπου ἐτάχϑη ὑπὸ τοῦ χοροποιοῦ τον παιᾶνα 18τῷ ϑεῷ συνεπετέλει. ἐκ τούτου δὲ αἰσϑανόμενος τοὺς Κορινϑίους πάντα μὲν τὰ κτήνη ἐν τῷ Πειραίῳ coto- μένους, πᾶν δὲ τὸ Πείραιον σπείροντας καὶ x«ozov- μένους, μέγιστον δὲ ἡγησάμενος, ὅτι Βοιωτοὶ ταύτῃ ἐκ Κρεύσιος ὁρμώμενοι εὐπετῶς τοῖς Κορινϑέοις παρε-- yíyvovro, στρατεύει ἐπὶ τὸ Πείραιον. ἰδὼν δὲ ὑπὸ πολλῶν φυλαττόμενον, ὡς ἐνδιδομένης τῆς πόλεως ἐξ 19 ἀρίστου μετεστρατοπεδεύσατο πρὸς τὸ ἄστυ" αἰδϑό- μένος δὲ ὑπὸ νύχτα βεβοηϑηκότας ἐκ τοῦ Πειραίου εἰς τὴν πόλιν πασσυδίᾳ, ὑποστρέψας ἅμα τῇ ἡμέρᾳ αἱρεῖ τὸ Πείραιον, ἔρημον εὑρὼν φυλακῆς, καὶ τά τὲ ἄλλα τὰ ἐνόντα λαμβάνει καὶ τὰ τείχη ἃ ἐνετετείχιστο. ταῦτα 20 δὲ ποιήσας οἴκαδε ἀπεχώρησε. μετὰ δὲ ταῦτα προ-- ϑύμων ὄντων vOv Aycuv εἰς τὴν συμμαχίαν καὶ δεο-- μένων συστρατεύειν αὐτοῖς εἰς dxogvovíav καὶ ém- ϑεμένων ἐν στενοῖς τῶν Axagvávov καταλαβὼν τοῖς ψιλοῖς τὰ ὑπὲρ κεφαλῆς αὐτῶν μάχην συνάπτει καὶ πολλοὺς ἀποκτείνας αὐτῶν τρόπαιον ἐστήσατο, καὶ οὐ πρότερον ἔληξε πρὶν ᾿Ζ4χαιοῖς μὲν φίλους ἐποίησεν ᾿Ακαρνᾶνας καὶ Αἰτωλοὺς καὶ “4 ργείους, ἑαυτῷ δὲ καὶ ΦΙ συμμάχους. ἐπειδὴ δὲ εἰρήνης ἐπιϑυμήσαντες οἵ πο-- λέμιοι ἐπρεσβεύοντο, ᾿4γησίλαος ἀντεῖπε τῇ εἰρήνῃ. ἕως τοὺς διὰ “ακεδαιμονίους φυγόντας Κορινϑέων καὶ Θηβαίων ἠνάγκαδε τὰς πόλεις οἴκαδε καταδέξα-

AGESILAI CAP. Il. 149

σϑαι. ὕστερον δ᾽ αὖ καὶ Φλιασίων τοὺς διὰ Auxs- δαιμονίους φυγόντας κατήγαγεν. αὐτὸς στρατευσά- μενος ἐπὶ Φλιοῦντα. εἰ δέ τις ἄλλῃ πῃ ταῦτα μέμφεται, ἀλλ᾽ ovv φιλεταιρίᾳ γε πραχϑέντα φανερά ἐστι. καὶ 32 γὰρ ἐπεὶ τοὺς ἐν Θήβαις τῶν “ακεδαιμονίων κατέχκα-- vov οἱ ἐναντίοι, βοηϑῶν αὖ τούτοις στρατεύει ἐπὶ τὰς Θήβας. εὑρὼν δὲ ἀποτεταφρευμένα καὶ ἀπεσταυρω- μένα ἅπαντα, ὑπερβὰς τὰς Κυνὸς κεφαλὰς ἐδήου τὴν χώραν μέχρι τοῦ ἄστεος, παρέχων καὶ ἐν πεδίῳ καὶ ἀνὰ τὰ ὄρη μάχεσϑαι Θηβαίοις, εἰ βούλοιντο. ἐστρά- τευσὲ δὲ καὶ τῷ ἐπιόντι ἔτει πάλιν ἐπὶ Θήβας" καὶ ὑπερβὰς τὰ κατὰ Σκῶλον σταυρώματα καὶ τάφρους ἐδήωσε τὰ λοιπὰ τῆς Βοιωτίας. τὰ μὲν δὴ. μέχρυ τού-- 98 του κοινῇ αὐτός τε καὶ ἡ πόλις εὐτύχει" ὅσα γε μὴν μετὰ τοῦτο σφάλματα ἐγένοντο οὐδεὶς ἂν εἴποι ὡς 4γησιλάου ἡγουμένου ἐπράχϑη. ἐπεὶ δ᾽ αὖ τῆς ἐν Δεύκτροις συμφορᾶς γεγενημένης κατακαίνουσι τοὺς ἐν Τεγέα φίλους καὶ ξένους αὐτοῦ οἱ ἀντέπαλοι σὺν Μαντινεῦσι, συνεστηκότων ἤδη Βοιωτῶν τε πάντων καὶ ᾿άρκάδων καὶ Ἠλείων, στρατεύει σὺν μόνῃ τῇ 4α- κεδαιμονίων δυνάμει. πολλῶν νομιξόντων οὐδ᾽ ἂν ἐξελϑεῖν “ακεδαιμονίους πολλοῦ χρόνου ἐκ τῆς «v- τῶν. δῃώσας δὲ τὴν χώραν τῶν κατακανόντων τοὺς φίλους οὕτως αὖ οἴκαδε ἀπεχώρησεν. ἀπό γε μὴν 94᾽ τούτου ἐπὶ τὴν “ακεδαίμονα στρατευσαμένων Apxa- δῶν ve παντῶν καὶ Aoysíov καὶ Ἠλείων καὶ Βοιωτῶν, καὶ σὺν αὐτοῖς Φωκέων καὶ ΜΠοκρῶν ἀμφοτέρων καὶ Θετταλῶν καὶ Αἰνιάνων καὶ ᾿ἀκαρνάνων καὶ Εὐβοέων, πρὸς δὲ τούτοις ἀφεστηκότων μὲν τῶν δούλων, πολ- λῶν δὲ περιοικίδων πόλεων, καὶ αὐτῶν Σπαρτιατῶν οὐ μειόνων ἀπολωλότων ἐν τῇ ἐν Λεύκτροις μάχῃ ἢ

150 AGESILAI CAP. II.

λειπομένων ὅμως “διεφύλαξε τὴν πόλιν; καὶ ταῦτα ἀτείχιστον οὖσαν, ὅπου μὲν τῷ παντὶ πλεῖον ἂν εἶχον of πολέμιοι, οὐκ ἐξάγων ἐνταῦϑα, ὅπου δὲ οἵ πολῖται πλέον ἕξειν ἔμελλον, εὐρώστως παρατεταγμένος, vo- μίζων εἰς μὲν τὸ. πλατὺ ἐξιὼν πάντοϑεν ἂν περιέχε-- σϑαι, ἐν δὲ τοῖς στενοῖς καὶ ὑπερδεξίοις τόποις ὑπο- 25 μένων τῷ παντὶ κρατεῖν ἄν. ἐπεί γε μὴν ἀπεχώρησε τὸ στράτευμα, πῶς οὐκ ἂν φαίη τις αὐτὸν εὐγνωμό- voc χρῆσϑαι ἑαυτῷ; ὡς γὰρ τοῦ στρατεύεσϑαι αὐτὸν καὶ πεξῇ καὶ ἐφ᾽ ἵππων ἀπεῖργεν ἤδη τὸ γῆρας. you- μάτων δὲ ἑώρα τὴν πόλυν δεομένην, εἰ μέλλοι σύμμα-- χόν τύνα ἕξειν. ἐπὶ τὸ πορίζειν ταῦτα ἑαυτὸν ἔταξε. καὶ ὅσα μὲν ἐδύνατο οἴκου μένων ἐμηχανᾶτο, ἃ δὲ και- φὸς ἦν οὐκ ὥκνει μετιέναι, οὐδ᾽ ἠσχύνετο, εἰ μέλλοι “τὴν πόλιν ὠφελήσειν, πρεσβευτὴς ἐκπορευόμενος ἀντὶ 26 στρατηγοῦ. ὅμως δὲ καὶ ἐν τῇ πρεσβείᾳ μεγάλου στρατηγοῦ ἔργα διεπράξατο. Αὐτοφραδάτης τε γὰρ πολιορκῶν ἐν "oco ᾿Δριοβαρξζξάνην σύμμαχον ὄντα δείσας ᾿4γησίλαον φεύγων ὥχετο: Κότυς δ᾽ αὖ Ση- στὸν πολιορκῶν ᾿Δριοβαρξάνου ἔτι οὖσαν λύσας καὶ οὗτος τὴν πολιορκίαν ἀπηλλάγη" ὥστ᾽ οὐκ ἀλόγως καὶ ἀπὸ τῆς πρεσβείας τρόπαιον τῶν πολεμίων ἑστήκει αὐτῷ. Μαύσωλός γε μὴν κατὰ ϑάλατταν ἑκατὸν ναυσὶ πολιορκῶν ἀμφότερα τὰ χωρία ταῦτα οὐκέτι δείσας 97 ἀλλὰ πεισϑεὶς ἀπέπλευσεν οἴκαδε. κἀνταῦϑα οὖν ἄξια ϑαύματος διεπράξατο: οἵ τε γὰρ εὖ πεπονθέναι vo- μίξοντες ὑπ᾽ αὐτοῦ καὶ οἱ φεύγοντες αὐτὸν χρήματα ἀμφότεροι ἔδοσαν. Ταχώς ys μὴν καὶ Μαύσωλος, διὰ τὴν πρόσϑεν ᾿4γησιλάου ξενίαν συμβαλόμενος καὶ οὗτος χρήματα τῇ “ακεδαίμονι, ἀπέπεμψαν αὐτὸν oi-

. 8 χαδὲ προπομπὴν δόντες μεγαλοπρεπῆ. ἐκ δὲ τούτου

Tusce een A Titten.

"2

AGESILAI CAP. II. 151

ἤδη uiv ἐγεγόνει ἔτη ἀμφὶ τὰ ὀγδοήκοντα κατανε- νοηκὼς δὲ τὸν Αἰγυπτίων βασιλέα ἐπιϑυμοῦντα τῷ Πέρσῃ πολεμεῖν, καὶ πολλοὺς μὲν πεζούς, πολλοὺς δὲ ἱππέας. πολλὰ δὲ χρήματα ἔχοντα, ἄσμενος ἤκουσεν ὅτι μετεπέμπετο αὐτόν, καὶ ταῦτα ἡγεμονίαν ὑπι- σχνούμενος. ἐνόμιξε γὰρ τῇ αὐτῇ ὁρμῇ τῷ μὲν Ai- 29 γυπτίῳ χάριν ἀποδώσειν ἀνϑ' ὧν εὐεργετήκει τὴν “ακεδαίμονα, τοὺς δ᾽ ἐν τῇ ᾿4σία Ἕλληνας πάλιν ἐλευϑερώσειν, τῷ δὲ Πέρσῃ δίκην ἐπιϑήσειν καὶ τῶν πρόσϑεν καὶ ὅτι νῦν σύμμαχος εἶναι φάσκων ἐπέταττε Μεσσήνην ἀφιέναι. ἐπεὶ μέντοι ὃ μεταπεμψάμενος 30 οὐκ ἀπεδίδου τὴν ἡγεμονίαν αὐτῷ, ὁ μὲν ᾿4γησέλαος ὡς τὸ μέγιστον ἐξηπατημένος ἐφρόντιξε τί δεῖ ποιεῖν. ἐκ τούτου δὲ πρῶτον μὲν οἱ δίχα στρατευόμενοι τῶν «Αἰγυπτίων ἀφίστανται τοῦ βασιλέως, ἔπειτα δὲ καὶ ot ἄλλοι πάντες ἀπέλιπον αὐτόν. καὶ αὐτὸς μὲν δείσας ἀπεχώρησε φυγῇ εἰς Σιδῶνα τῆς Φοινίκης, οἱ δ᾽ Ai γύπτιοι στασιάζοντες διττοὺς βασιλέας αἱροῦνται. ἐν- 8] ταῦϑα δὴ ᾿4γησίλαος γνοὺς ὅτι εἰ μὲν μηδετέρῳ συλ- λήψοιτο, μισϑὸν οὐδέτερος λύσει τοῖς Ἕλλησιν, &yo- ρὰν δὲ οὐδέτερος παρέξει. ὁπότερός T' ἂν κφατήσῃ, οὗτος ἐχϑφὸς ἔσται" εἰ δὲ τῷ ἑτέρῳ συλλήψοιτο, οὗ-- τός γε εὖ παϑὼν ὡς τὸ εἰκὸς φίλος ἔσοιτο. οὕτω δὴ κρίνας, ὁπότερος φιλέλλην μᾶλλον ἐδόκει εἶναι, στρατευσάμενος μετὰ τούτου τὸν μὲν μισέλληνα μάχῃ νικήσας χειροῦται. τὸν δ᾽ ἕτερον συγκαϑίέ- στησι᾿ καὶ φίλον ποιήσας τῇ “ακεδαίμονι καὶ χρή- ματα πολλὰ προσλαβὼν οὕτως ἀποπλεῖ οἴκαδε καί- περ μέσου χειμῶνος ὄντος, σπεύδων ὡς μὴ ἀργὸς ἡ πόλις εἰς τὸ ἐπιὸν ϑέρος πρὸς τοὺς πολεμίους γέ- νΟτο.

152 AGESILAI CAP. Il.

III. — Kai ταῦτα μὲν δὴ εἴρηται ὅσα τῶν ἐκεένου ἔργῶν μετὰ πλείστων μαρτύρων ἐπράχϑη. τὰ γὰρ τοιαῦτα οὐ τεκμηρίων προσδεῦται, ἀλλ ἀναμνῆσαι μόνον ἀρ- κεῖ καὶ εὐϑὺς πιστεύεται. νῦν δὲ τὴν ἐν τῇ ψυχῇ αὐ- τοῦ ἀρετὴν πειράσομαι δηλοῦν, δι’ ἣν ταῦτα ἔπραττε καὶ πάντων τῶν καλῶν ἦρα καὶ πάντα τὰ αἰσχρὰ ἐξε--

2 δίωκεν. ᾿4γησίλαος γὰρ τὰ μὲν ϑεῖα οὕτως ἐσέβετο ὡς καὶ of πολέμιοι τοὺς ἐκείνου ὅρκους καὶ τὰς ἐκεί- vov σπονδὰς πιστοτέρας ἐνόμιξον ἢ τὴν ἑαυτῶν qu- λίαν" οἱ Ἐ μὲν ὥκνουν εἰς ταὐτὸν ἰέναι, ᾿'Δγησιλάῳ δὲ αὑτοὺς ἐνεχείριζον. ὅπως δὲ μή τις ἀπιστῇ, καὶ ὀνο-

8 μάσαν βούλομαι τοὺς ἐπιφανεστάτους αὐτῶν. Σπι- ϑοιδάτης μέν ys ὁ Πέρσης εἰδὼς ὅτι Φαρνάβαξοξβ γῆμαι μὲν τὴν βασιλέως ἔπραττε ϑυγατέρα, τὴν δ᾽ αὐτοῦ ἄνευ γάμου λαβεῖν ἐβούλετο. ὕβριν vouícag τοῦτο ᾿4γησιλάῳ ἑαυτὸν καὶ τὴν γυναῖκα καὶ τὰ τέκνα

4 καὶ τὴν δύναμιν ἐνεχείρισε. Κότυς δὲ ὁ τῶν Παφλα-- γόνων ἄρχων βασιλεῖ μὲν οὐχ ὑπήκουσε δεξιὰν πέμ-- ποντι, φοβούμενος μὴ ληφϑεὶς ἢ χρήματα πολλὰ ἀπο-- τίσειεν ἢ καὶ ἀποϑάνοι, ᾿4γησιλάου δὲ καὶ οὗτος ταῖς σπονδαῖς πιστεύσας εἰς τὸ στρατόπεδόν τε qA96 καὶ συμμαχίαν ποιησάμενος εἵλετο σὺν ᾿4γησιλάῳ στρα- τεύεσϑαι, χιλίους μὲν ἱππέας, δισχιλίους δὲ πελτοφό-

ρους ἔχων. ἀφίκετο δὲ καὶ Φαρνάβαζος ᾿4γησιλάῳ εἰς λόγους καὶ διωμολόγησεν, εἰ μὴ αὐτὸς πάσης τῆς στρατιᾶς στρατηγὸς κατασταϑείη. ἀποστήσεσϑαι βα-- σιλέως" ἣν μέντοι ἐγὼ γένωμαι στρατηγός. ἔφη, πο- λεμήσω σοι, ὦ ᾽᾿4γησίλαξ, ὡς ἂν ἐγὼ δύνωμαι κρά- τιστα. καὶ ταῦτα λέγων ἐπίστευε μηδὲν ἂν παρά- σπονδον παϑεῖν. οὕτω μέγα καὶ καλὸν κτῆμα τοῖς τὸ ἄλλοις ἅπασι καὶ ἀνδρὶ δὴ στρατηγῷ τὸ ὅσιόν τε

AGESILAI CA P. III. IV. 153

xal πιστὸν εἶναί τε καὶ ὁ ὄντα ἐγνῶσϑαι. καὶ περὶ μὲν εὐσεβείας ταῦτα.

Περί γε μὴν τῆς εἰς χρήματα δικαιοσύνης ποῖαϊν, ἄν τις μείξω τεκμήρια ἔχοι τῶνδε; ὑπὸ γὰρ Ayo λάου στέρεσϑαι μὲν οὐδεὶς οὐδὲν πώποτε ἐνεκάλεσεν, εὐ δὲ πεπονϑέναι πολλοὶ πολλὰ ὡμολόγουν. ὅτῳ δὲ ἡδὺ τὰ αὑτοῦ διδόναι ἐπ᾽ ὠφελείᾳ ἀνϑρώπων. πῶς ἂν οὗτος ἐϑέλοι τὰ ἀλλότρια ἀποστερεῖν ἐφ᾽ ᾧ κα- κόδοξος εἶναι; εἰ γὰρ χρημάτων ἐπιϑυμοίη. πολὺ “ ἀπραγμονέστερον τὰ αὑτοῦ φυλάττειν ἡ τὰ μὴ προσ-- ήἤκοντα λαμβάνειν. ὃς δὲ δὴ καὶ χάριτας ἀποστερεῖν 2 μὴ ἐθέλοι, ὧν οὐκ εἰσὶ δίκαι πρὸς τὸν μὴ ἀποδιδόντα, πῶς & ys καὶ νόμος κωλύει ἐθέλοι ἂν ἀποστερεῖν; ᾿Δ4γησίλαος δὲ οὐ μόνον τὸ μὴ ἀποδιδόναι χάριτας ἄδικον ἔκρινεν, ἀλλὰ καὶ τὸ μὴ πολὺ μείζους τὸν μείζω δυνάμενον. τά ys μὴν τῆς πόλεως κλέπτειν πῇ 8 ἄν τις αὐτὸν εἰκότως αἰτιάσαιτο, ὃς καὶ τὰς αὐτῷ χάριτας ὀφειλομένας τῇ πατρίδι καρποῦσϑαι παρεϑίς- δου; τὸ δ᾽ ὁπότε βούλοιτο sU ποιεῖν ἢ πόλιν ἢ φί- λους χρήμασι, δύνασθαι παρ᾽ ἑτέρων λαμβάνοντα ὠφελεῖν, οὐ καὶ τοῦτο μέγα τεκμήριον ἐγκρατείας χρημάτων; εἰ γὰρ ἐπώλει τὰς χάριτας ἢ μισϑοῦ 4 εὐεργέτει, οὐδεὶς ἂν οὐδὲν ὀφείλειν αὐτῷ ἐνόμισεν" ἀλλ᾽ οἱ προῖκα εὖ πεπονϑύτες, οὗτοι ἀεὶ ἡδέως ὑπη- ρετοῦσι τῷ εὐεργέτῃ, καὶ διότι εὖ ἔπαϑον καὶ διότι προεπιστεύϑησαν ἄξιοι εἷναι παρακαταϑήκην χάριτος φυλάττειν. ὅστις δ᾽ ἡρεῖτο καὶ σὺν τῷ γενναίῳ μειον- 4 εκτεῖν ἡ σὺν τῷ ἀδίκῳ πλέον ἔχειν, πῶς οὗτος οὐκ ἂν πολὺ τὴν αἰσχροκέρδειαν ἀποφεύγοι; ἐκεῖνος τοί- νυν κριυϑεὶς ὑπὸ τῆς πόλεως ἅπαντα ἔχειν τὰ [Ἄγιδος τὰ ἡμίσεα τοῖς ἀπὸ μητρὸς αὐτῷ ὁμογόνοις μετέδωκεν,

"S4

154 AGESILAI CAP. iV. V.

ὅτι πενομένους αὐτοὺς ἑώρα. ὡς δὲ ταῦτα ἀληϑῆ πᾶσα θμάρτυς ἡ τῶν “ακεδαιμονίων πόλις. διδόντος δ᾽ αὐ- τῷ πάμπολλα δῶρα Τιϑραύστου, εἰ ἀπέλθοι ἐκ τῆς χώρας, ἀπεκρίνατο ὁ ᾿4γησίλαος., Ὦ, Τιϑραύστα, vo- μίξζεται παρ᾽ ἡμῖν τῷ ἄρχοντι κάλλιον εἶναι τὴν στρα- τιὰν ἢ ἑαυτὸν πλουτίζειν, καὶ παρὰ τῶν πολεμίων λάφυρα μᾶλλον πειρᾶσϑαι ἢ δῶρα λαμβάνειν.

Υ. Δλλὰ μὴν καὶ ὅσαι γε ἡδοναὶ πολλῶν κρατοῦσιν ἀνθρώπων, ποίας οἷδέ τις ᾽Ζγησίλαον ἡττηϑέντας ὃς μέϑης μὲν ἀποσχέσϑαν ὁμοίως ὥετο χρῆναι καὶ μα- νίας. σίτων δ᾽ ὑπὲρ καιρὸν ὁμοίως καὶ ἀργίας. δὲ» μοιρίαν γε μὴν λαμβάνων ἐν ταῖς ϑοίναις οὐχ ὅπως ἀμφοτέραις ἐχρῆτο, ἀλλὰ διαπέμπων οὐδετέραν αὑτῷ κατέλειπε, νομίζων βασιλεῖ τοῦτο διπλασιασϑῆναι οὐχὶ πλησμονῆς ἕνεκα, ἀλλ᾽ ὅπως ἔχοι καὶ τούτῳ τιμᾶν si

τινα βούλοιτο. οὐ μὴν ὕπνῳ γε δεσπότῃ ἀλλ᾽ ἀρχο- μένῳ ὑπὸ τῶν πράξεων ἐχρῆτο, καὶ εὐνήν γε εἰ μὴ τῶν συνόντων φαυλοτάτην ἔχοι, αἰδούμενος οὐκ ἄδη- Aog ἦν" ἡγεῖτο γὰρ ἄρχοντι προσήκειν οὐ μαλακίᾳ ἀλλὰ

8 καρτερίᾳ τῶν ἰδιωτῶν περιεῖναι. τάδε μέντοι πλεον- ἑχτῶν οὐκ ἠσχύνετο. ἐν μὲν τῷ ϑέρει τοῦ ἡλίου, ἐν δὲ τῷ χειμῶνι τοῦ ψύχους καὶ μὴν εἴ ποτε μοχϑῆσαι στρατιᾷ συμβαίη. ἑκὼν ἐπόνει παρὰ τοὺς ἄλλους. vo- μίζων πάντα τὰ τοιαῦτα παραμυϑίαν εἶναι τοῖς στρα- τιώταις. ὡς δὲ συνελόντι εἰπεῖν. ᾿4γησίλαος πονῶν

4 μὲν ἠγάλλετο, ῥᾳστώνην δὲ πάμπαν οὐ προδέξτο. περί γε μὴν ἀφροδισίων ἐγκρατείας αὐτοῦ ἄρ᾽ οὐχὶ εἰ μὴ του ἄλλου ἀλλὰ ϑαύματος ἕνεκα ἄξιον μνησϑῆναι; τὸ μὲν γὰρ ὧν μὴ ἐπεθύμησεν ἀπέχεσϑαι ἀνθρώπινον ἄν τις φαίη εἶναι" τὸ δὲ Μεγαβάτου τοῦ Σπιϑριδάτου παιδὸς ἐρασϑέντα ὥσπερ &v τοῦ καλλίστου ἡ σφοδρο-

AGESILAI CAP. V. VI. 155

, 2 , 2 ΕΗ,“ 2 , τάτη φυσις ἐρασϑείη. ἔπειτα ἡνύκα ἐπιχωρίου ὄντος τοῖς Πέρσαις φιλεῖν oUg ἂν τιμῶσιν ἐπεχείρησε καὶ ὁ Μεγαβάτης φιλῆσαι τὸν ᾿4γησίλαον, διαμάχεσϑαι ἀνὰ κράτος τὸ μὴ φιληϑῆναι, &Q οὐ τοῦτό γε ἤδη τὸ σω- φρόνημα καὶ λίαν γεννικόν; ἐπεὶ δὲ ὥσπερ ἀτιμα- 5 σϑῆναι νομίσας ὁ Μεγαβάτης τοῦ λοιποῦ οὐκέτι φυ-- λεῖν ἐπειρᾶτο. προσφέρει τινὶ λόγον τῶν ἑταίρων ὁ *, , , M] , , ^ , “4γησίλαος πείϑειν vov Μεγαβατην πάλιν τιμᾶν av- τόν. ἐρομένου δὲ τοῦ ἑταίρου, ἣν πεισϑῇ 0 Μεγα- βάτης, εἰ φιλήσει, ἐνταῦϑα διασιωπήσας ὁ ᾿Ζγησίλαος 3 3 Α ? $2? , , 2 ὕ , εἶπεν, Οὐ τῶ cu, οὐδ΄ εἰ μέλλοιμί ys αὐτίκα μάλα κάλλιστός τε καὶ ἰσχυρότατος καὶ τάχιστος ἀνθρώπων ἔσεσθαι." μάχεσϑαί γε μέντοι πάλιν τὴν αὐτὴν μάχην , 3 - ? ὄμνυμι πάντας ϑεοὺς ἡ μὴν μᾶλλον βούλεσϑαι ἡ , ec - EY , i] πάντα μοι ὅσα ὁρῶ χρυσὰ γενέσϑαι. xol διτι μὲν 056 ὑπολαμβαάνουσί τινες ταῦτα οὐκ ἀγνοῶ" ἐγὼ μέντοι δοκῶ εἰδέναι ὅτι πολὺ πλέονες τῶν πολεμίων ἢ τῶν τοιούτων δύνανται κρατεῖν. ἀλλὰ ταῦτα μὲν ὀλίγων 99 " P 2 2 ^, M A , 7 εἰδοτῶν πολλοῖς ἔξεστιν ἀπιστεῖν" τὰ δὲ πᾶντες ἐπι-- στάμεϑα ὅτι ἥκιστα μὲν οἵ ἐπιφανέστατοι τῶν ἀνθοώ-- zv λανϑάνουσιν ὅδ.τι ἂν ποιῶσιν" ᾿4γησίλαον δέ τι πράξαντα [μὲν] τοιοῦτον οὔτε ἰδὼν πώποτε οὐδεὶς , , ΒΩ , , 35.01 2 , 1 ἀνήγγειλεν oves sixatov πιστὰ ἂν ἔδοξε λέγειν. καὶ ἢ γὰρ εἰς οἰκίαν μὲν οὐδεμίαν ἰδίᾳ ἐν ἀποδημίᾳ κατή--: ysvo, ἀεὶ δὲ qv ἢ ἐν ἱερῷ, ἔνϑα δὴ ἀδύνατον τὰ τοι-- - , ? - αὔτα πράττειν. ἢ ἐν φανερῷ, μάρτυρας vovg πάντων ὀφθαλμοὺς τῆς σωφροσύνης ποιούμενος. εἰ δ᾽ ἐγὼ ταῦτα ψεύδομαι ἀντία τῆς “Ελλάδος ἐπισταμέ ἐκεῖ; u ῆς c ἐπισταμένης, ἐκεῖ- 2 a ^ ^ vov μὲν οὐδὲν ἐπαινῶ, ἐμαυτὸν δὲ ψέγω. 2 n Ν ? , - , , ᾿ἀνδρείας γε μὴν ovx ἀφανῆ τεκμήριά μοι Qoxel VL παρασχέσϑαι ὑφιστάμενος μὲν ἀεὶ πολεμεῖν πρὸς τοὺς

156 AGESILAI CAP. VI.

ἐἰσχυροτάτους τῶν ἐχϑρῶν τῇ ve πύλει καὶ τῇ Ελλάδι, ἐν δὲ τοῖς προς τούτους ἀγῶσι πρῶτον ἑαυτὸν τάτ-- τῶν. ἔνϑα ys μὴν ἠϑέλησαν αὐτῷ οἵ πολέμιοι μάχην συνάψαι, οὐ φόβῳ τρεψάμενος νίκης ἔτυχεν, ἀλλὰ μάχῃ ἀντιτύπῳ κρατήσας τρόπαιον ἐστήσατο, ἀϑά- νατα μὲν τῆς ἑαυτοῦ ἀρετῆς μνημεῖα καταλιπών, σαφῆ δὲ καὶ αὐτὸς σημεῖα ἀπενεγκάμενος τοῦ ϑυμῷ μάχε-- σϑαι" ὥστ᾽ οὐκ ἀκούοντας ἀλλ᾽ ὁρῶντας ἐξῆν αὐτοῦ ϑτὴν ψυχὴν δοκιμάξειν. τρόπαια μὴν ᾿Δγησιλάου οὐχ ὅσα ἐστήσατο ἀλλ᾽ ὅσα ἐστρατεύσατο δίκαιον νομέ- ξευν. μεῖον μὲν γὰρ οὐδὲν ἐκράτει ὅτε οὐκ ἤϑελον αὐτῷ οἱ πολέμιοι μάχεσϑαι, ἀκινδυνότερον δὲ καὶ συμφορώτερον τῇ vs πόλει καὶ τοῖς συμμάχοις" καὶ ἐν τοῖς ἀγῶσι δὲ οὐδὲν ἧττον τοὺς ἀκονιτὶ ἢ τοὺς διὰ ἀ μάχης νικῶντας στεφανοῦσι. τήν ye μὴν σοφίαν «v- τοῦ ποῖαι τῶν ἐκείνου πράξεων οὐκ ἐπιδεικνύουσιν; ὃς τῇ μὲν πατρίδι οὕτως ἐχρῆτο ὥστε μάλιστα πειϑό-- μενος * ἑταίροις δὲ πρόϑυμος ὧν ἀπροφασίστους τοὺς φίλους ἐκέκτητο" τοὺς δέ γε στρατιώτας ἅμα πειϑο-- μένους καὶ φιλοῦντας αὐτὸν παρεῖχε. καίτοι πῶς ἂν ἰσχυροτέρα γένοιτο φάλαγξ ἢ διὰ τὸ μὲν πείϑεσϑαι εὔτακτος οὖσα, διὰ δὲ τὸ φιλεῖν τὸν ἄρχοντα πιστῶς ὁ παροῦσα; τούς γε μὴν πολεμίους εἶχε ψέγειν μὲν οὐ δυναμένους, μισεῖν δὲ ἀναγκαζομένους. τοὺς γὰρ συμμάχους ἀεὶ πλέον ἔχειν αὐτῶν ἐμηχανᾶτο, ἔξαπα-- τῶν μὲν ὅπου καιρὸς εἴη, φϑάνων δὲ ὅπου τάχους δέοι, λήϑων δὲ ὅπου τοῦτο συμφέροι, πάντα δὲ τά-- ναντία πρὸς τοὺς πολεμίους ἢ πρὸς τοὺς φίλους ἐπε- δτηδεύων. καὶ γὰρ νυχτὶ μὲν ὅσαπερ ἡμέρᾳ ἐχρῆτο, ἡμέρα δὲ οσαπεὲερ νυκτί, πολλάκις ἀδηλὺς γιγνόμενος ὕπου τὲ εἴη καὶ ὅποι ἴον καὶ ὅ,τι ποιήσοι. ὥστε καὶ

AGESILA] CAP. VI. VII. 157

τὰ ἐχυρὰ ἀνώχυρα τοῖς ἐχϑροῖς καϑίστη, và μὲν παρ- uv , τὰ δὲ ὑπερβαίνων, τὰ δὲ κλέπτων. ὁπότε γε μὴν πορεύοιτο εἰδὼς ὅτι ἐξείη τοῖς πολεμίοις μάχε- σϑαι; εἰ βούλοιντο, συντεταγμένον μὲν οὕτως ἦγε τὸ στράτε ευμα ὡς ἂν ἐπικουρεῖν μάλιστα ἑαυτῷ δύναιτο, ἡσύχως δὲ ὥσπερ ἂν παρϑένος ἡ σωφρονεστάτη προ-- βαίνοι, νομίζων ἐν τῷ τοιούτῳ τό τε ἀτρεμὲς καὶ ἀνεκ-- πληχτότατον καὶ ἀϑορυβητότατον καὶ ἀναμαρτητότα- vov καὶ δυσεπιβουλευτότατον εἶναι. τοιγαροῦν του- 8 erc ποιῶν τοῖς μὲν πολεμίοις δεινὸς ἦν, τοῖς δὲ φί- λοις ϑάρρος καὶ ῥώμην ἐνεποίει. ὥστε ἀκαταφρόνητος μὲν ὑπὸ τῶν ἐχϑρῶν διετέλεσεν, ἀξήμιος δ᾽ ὑπὸ τῶν πολιτῶν. ἄμεμπτος δ᾽ ὑπὸ τῶν φίλων, πολυεραστό--: ἕατος δὲ χαὶ πολυεπαινετώτατος ὑπὸ πάντων ἀν- ϑοώπων.

Ὡς γε μὴν φιλόπολις ἦν καϑ᾽ ἕν μὲν ἕκαστον uoc-VIL κρὸν ἂν εἴη γράφειν: οἴομαι γὰρ οὐδὲν εἶναι τῶν πεπραγμένων αὐτῷ ὅ,τι οὐκ εἰς τοῦτο συντείνει. ὡς δ᾽ ἐν βραχεῖ εἰπεῖν, ἅπαντες ἐπιστάμεϑα ὅτι ᾽4γησί- λαος, ὅπου dero τὴν πατρίδα τι ὠφελήσειν, οὐ πόνων ὑφίετο, οὐ κινδύνων ἀφίστατο, οὐ χρημάτων ἐφείδετο, οὐ σῶμα, οὐ γῆρας προὐφασίζετο, ἀλλὰ καὶ βασιλέως ἀγαϑοῦ τοῦτο ἔργον ἐνόμιξε τὸ τοὺς ἀρχομένους ὡς πλεῖστα ἀγαϑὰ ποιεῖν. ἐν τοῖς μεγίστοις δὲ ὠφελή-- ῶ μασι τῆς πατρίδος καὶ τόδε ἐγὼ τίϑημι αὐτοῦ ὅτι δυ-- νατώτατος ὧν ἐν τῇ πόλει φανερὸς ἦν μάλιστα τοῖς νόμοις λατρεύων. τίς γὰρ ἂν ἠϑέλησεν ἀπειϑεῖν ὁρῶν τὸν βασιλέα πειϑόμενον; τίς δ᾽ ἂν ἡγούμενος ustove- χτεῖν νεώτερόν τι ἐπεχείρησε ποιεῖν εἰδὼς τὸν βασιλέα νομίμως καὶ τὸ κρατεῖσϑαι φέροντα; ὃς καὶ πρὸς τοὺς 8 διαφόρους ἐν τῇ πόλει ὥσπερ πατὴρ πρὸς παῖδας

158 AGESILAI CAP. VII.

προσεφέρετο. ἐλοιδορεῖτο μὲν γὰρ ἐπὶ τοῖς ἁμαρτή-- μασιν, ἐτίμα δ᾽ εἴ τι καλὸν πράττοιεν, παρίστατο δ᾽ εἶ τις συμφορὰ συμβαίνοι, ἐχϑρὸν μὲν οὐδένα ἡγού- uevog πολίτην, ἐπαινεῖν δὲ πάντας ἐθέλων, σώξεσϑαι δὲ πάντας κέρδος νομίζων. ξημίαν δὲ τιϑεὶς εἰ καὶ ὁ μικροῦ ἄξιος ἀπόλοιτο: εἰ δ᾽ ἐν τοῖς νόμοις ἠρεμοῦν-- τες διαμένοιεν, δῆλος ἦν εὐδαίμονα μὲν ἀεὶ ἔσεσθαι τὴν πατρίδα λογιζόμενος, ἰσχυρὰν δὲ τότε ὅταν οἵ 4 Ἕλληνες σωφρονῶσιν. εἴ ys μὴν αὖ καλὸν Ἕλληνα ὄντα φιλέλληνα εἶναι, τίνα τις εἶδεν ἄλλον στρατηγὸν ἢ πόλιν οὐκ ἐθέλοντα αἱρεῖν, ὅταν οἴηται πορϑήσειν, ἢ συμφορὰν νομίζοντα τὸ νικᾶν ἐν τῷ πρὸς Ἕλληνας ἡ πολέμῳ; ἐκεῖνος τοίνυν, ἀγγελίας μὲν ἐλϑούσης αὐτῷ ὡς ἐν τῇ ἐν Κορίνϑῳ μάχῃ ὀκτὼ μὲν “ακεδαιμονέων, ἐγγὺς δὲ μύριοι τῶν πολεμίων τεϑναῖεν. οὐκ ἐφησϑεὶς φανερὸς ἐγένετο, ἀλλ᾽ εἶπεν ἄρα, Φεῦ, ὦ Ἑλλάς, ὁπότε οἵ νῦν τεϑνηκότες ἱκανοὶ ἦσαν ξῶντες νικᾶν μαχό- 6 ἱξνοι πάντας τοὺς βαρβάρους. Κορινϑίων ys μὴν τῶν φευγόντων λεγόντων ὅτι ἐνδιδοῖτο αὐτοῖς ἡ πόλις, καὶ μηχανὰς ἐπιδεικνύντων αἷς πάντως ἤλπιξον ἑλεῖν τὰ τείχη, οὐκ ἤϑελε προσβάλλειν, λέγων ὅτι οὐκ ἀν-- δραποδίξεσϑαι δέον λληνίδας πόλεις ἀλλὰ σωφρονί- Geuv. δὶ δὲ τοὺς ἁμαρτάνοντας, ἔφη, ἡμῶν αὐτῶν ἀφανιοῦμεν, ὁρᾶν χρὴ μὴ οὐδ᾽ ἕξομεν μεϑ' ὅτου τῶν 7 βαρβάρων κρατήσομεν. εἰ δ᾽ αὖ καλὸν καὶ μισοπέρ-- σὴν εἶναι, ὅτι καὶ ὁ πάλαι ἐξεστράτευσεν ὡς δουλω-- σόμενος τὴν Ἑλλάδα καὶ ὁ νῦν συμμαχεῖ μὲν τούτοις us" ὁποτέρων ἂν οἴηται μείζω βλάψειν, δωρεῖται δ᾽ ἐκείνοις οὗς ἂν νομίξῃ λαβόντας πλεῖστα κακὰ τοὺς Ἕλληνας ποιήσειν, εἰρήνην δὲ συμπράττει ἐξ ἧς ἂν ἡγῆται μάλιστα ἡμᾶς ἀλλήλοις πολεμήσειν" ὁρῶσι

ὃ

AGESILAI CAP. VII. VIII, 159

μὲν οὖν ἅπαντες ταῦτα᾽ ἐπεμελήϑη δέ τις ἄλλος πω-- ποτε πλὴν ᾿4γησίλαος ἢ ὅπως φῦλον τι ἀποστήσεται τοῦ Πέρσου ἢ ὅπως τὸ ἀποστὰν μὴ ἀπόληται ἢ τὸ παράπαν ὡς καὶ βασιλεὺς κακὰ ἔχων μὴ δυνήσεται τοῖς Ἕλλησι πράγματα παρέχειν; Og καὶ πολεμούσης τῆς πατρίδος πρὸς Ἕλληνας ὅμως τοῦ κοινοῦ ἀγαϑοῦ τῇ Ἑλλάδι οὐκ ἠμέλησεν, ἀλλ᾽ ἐξέπλευσεν ὅ.τι δύναιτο κακὸν ποιήσων τὸν βάρβαρον. ᾿Δλλὰ μὴν ἄξιόν γε αὐτοῦ καὶ τὸ εὔχαρι μὴ σιω- 11.

πᾶσϑαι' οὗ γε ὑπαρχούσης μὲν τιμῆς. παρούσης δὲ δυνάμεως, πρὸς δὲ τούτοις βασιλείας, καὶ ταύτης οὐκ ἐπιβουλευομένης ἀλλ᾽ ἀγαπωμένης, τὸ μὲν μεγάλαυχον οὐκ ἂν εἶδέ τις, τὸ δὲ φιλόστοργον καὶ ϑεραπευτικὸν τῶν φίλων καὶ μὴ ξητῶν κατενόησεν ἄν. καὶ μὴν 2 μετεῖχε μὲι. ἥδιστα παιδικῶν λόγων, συνεσπούδαζξε δὲ πᾶν ὅ,τι δέοι φίλοις. διὰ δὲ τὸ εὔελπις καὶ εὔϑυμος καὶ ἀεὶ ἱλαρὸς εἶναι πολλοὺς ἐποίει μὴ τοῦ διαπρά-- ξασϑαί τι μόνον ἕνεκα πλησιάξειν, ἀλλὰ καὶ τοῦ ἥδιον διημερεύειν. ἥκιστα δ᾽ ὧν οἷος μεγαληγορεῖν ὅμως τῶν ἐπαινούντων αὑτοὺς οὐ βαρέως ἤκουεν, ἡγού-- usvog βλάπτειν οὐδὲν αὐτούς, ὑπισχνεῖσϑαι δὲ ἄνδρας ἀγαϑοὺς ἔσεσϑαι. ἀλλὰ μὴν καὶ τῇ μεγαλογνωμοσύνῃ 8 γε ὡς εὐκαίρως ἐχρῆτο οὐ παραλειπτέον. ἐκεῖνος γὰρ 0v ἦλϑεν αὐτῷ ἐπιστολὴ παρὰ βασιλέως, ἣν ὁ μετὰ Καλλέα τοῦ “ακεδαιμονίου Πέρσης ἤνεγκε, περὶ ξε-- νίας τε καὶ φιλίας αὐτοῦ. ταύτην μὲν οὐκ ἐδέξατο, τῷ δὲ φέροντι εἶπεν ἀπαγγεῖλαι βασιλεῖ ὡς ἰδία μὲν πρὸς αὐτὸν οὐδὲν δέοι ἐπιστολὰς πέμπειν. ἣν δὲ φί- Aog τῇ Δακεδαίμονι καὶ τῇ Ἑλλάδι εὔνους ὧν φαίνηται, ὅτι xo) αὐτὸς φίλος ἀνὰ κράτος αὐτῷ ἔσοιτο: ἣν μέν-- τοι, ἔφη. ἐπιβουλεύων ἁλίσκηται, μηδ᾽ Gv πάνυ πολ-

160 AGESILAI CAP. VIII.

4Adg ἐπιστολὰς δέχωμαι, φέλον ἕξειν μὲ οἰέσϑω. ἐγὼ οὖν καὶ τοῦτο ἐπαινῶ .2γησιλάου τὸ πρὸς τὸ ἀρέσκειν τοῖς Ἕλλησιν ὑπεριδεῖν τὴν βασιλέως ξενίαν. ἄγαμαι ὃὲ κἀκεῖνο ὅτι οὐχ ὁπότερος πλείω τε χρήματα ἔχοι καὶ πλειόνων ἄρχοι, τούτῳ ἡγήσατο μεῖξον φρονητέον εἶναι. ἀλλ᾽ ὁπότερος αὐτός τὲ ἀμείνων εἴη καὶ ἀμευ- δνόνων ἡγοῖτο. ἐπαινῶ δὲ κἀκεῖνο τῆς προνοίας αὐτοῦ ὅτι νομίζων ἀγαϑὸν τῇ Ἑλλάδι ἀφίστασϑαι τοῦ βασυ- λέως ὡς πλείστους σατράπας. οὐκ ἐκρατήϑη οὔθ᾽ ὑπὸ δώρων οὔϑ᾽ ὑπὸ τῆς βασιλέως δώμης ἐθελῆσαι ξενω-- ϑῆναι αὐτῷ, ἀλλ᾽ ἐφυλάξατο μὴ ἄπιστος γενέσϑαι τοῖς 6 ἀφίστασϑαι βουλομένοις. ἐκεῖνό ys μὴν αὐτοῦ τίς οὐκ ἂν ἀγασϑείη; ὃ μὲν γὰρ Πέρσης, νομίξων, ἣν χρήματα πλεῖστα ἔχῃ, πάνϑ'᾽ ὑφ᾽ ἑαυτῷ ποιήσεσϑαι, διὰ τοῦτο πᾶν uiv τὸ ἐν ἀνθρώποις χρυσίον. πᾶν δὲ τὸ ἀργύ- QLov, πάντα δὲ τὰ πολυτελέστατα ἐπειρᾶτο πρὸς ἕαυ- τὸν ἀϑροίξζειν. ὁ δὲ οὕτως ἀντεσκευάσατο τὸν οἶκον 7 ὥστε τούτων μηδενὸς προσδεῖσθαι. εἰ δέ τις ταῦτα ἀπιστεῖ, ἰδέτω μὲν οἵα οἰκία ἤρκει αὐτῷ, ϑεασάσθω δὲ τὰς ϑύρας αὐτοῦ: εἰκάσειε γὰρ Gv τις ἔτι ταύτας ἐκείνας εἶναι ἅσπερ ᾿Αριστόδημος ὁ Ἡρακλέους ὅτε κατῆλϑε λαβὼν ἐπεστήσατο: πειράσϑω δὲ ϑεάσασϑαι τὴν ἔνδον κατασκευήν, ἐννοησάτω δὲ ὡς ἐθοίναξεν v ταῖς ϑυσίαις. ἀκουσάτω δὲ ὡς ἐπὶ πολιτικοῦ καννά-- 8 ϑρου κατῇει εἰς ᾿Φμύκλας ἡ ϑυγάτηρ αὐτοῦ. τοιγαρ- ovv οὕτως ἐφαρμόσας τὰς δαπάνας ταῖς προσόδοις οὐδὲν ἠναγκάζετο χρημάτων ἕνεκα ἄδικον πράττειν. καίτοι καλὸν μὲν δοκεῖ εἶναι τείχη ἀνάλωτα κτᾶσϑαι ὑπὸ πολεμίων: πολὺ μέντοι ἔγωγε κάλλιον κρένω τὸ τὴν αὑτοῦ ψυχὴν ἀνάλωτον κατασκευάσαι καὶ ὑπὸ χρημάτων καὶ ὑπὸ ἡδονῶν καὶ ὑπὸ φόβου.

AGESILAI CAP. IX. 161

᾿Αλλὰ μὴν ἐρῶ γε ὡς καὶ τὸν τρόπον ὑπεστήσατο!ϊΧ.

τῇ τοῦ Πέρσου ἀλαζονείᾳ. πρῶτον μὲν γὰρ ὁ μὲν τῷ σπανίως ὁρᾶσϑαι ἐσεμνύνετο, ᾿Δ4γησίλαος δὲ τῷ ἀεὶ ἐμφανὴς εἶναι ἠγάλλετο, νομίξων αἰσχρουργίᾳ μὲν τὸ ἀφανίξζεσϑαι πρέπειν, τῷ δὲ εἰς κάλλος βίῳ τὸ φῶς μᾶλλον κόσμον παρέχειν. ἔπειτα δὲ ὁ μὲν τῷ δυσ-ῶ ' πρόσοδος εἶναι ἐσεμνύνετο, ὁ δὲ τῷ πᾶσιν εὐπρόσοδος εἶναι ἔχαιρε" καὶ ὁ uiv ἡβρύνετο τῷ βραδέως δια- πράττειν. ὁ δὲ τότε μάλιστα ἔχαιρεν ὁπότε τάχιστα τυχόντας ὧν δέοιντο ἀποπέμποι. ἀλλὰ μὴν καὶ τὴν 8 εὐπάϑειαν ὅσῳ ῥάονα καὶ εὐπορωτέραν ᾿“γησίλαος ἐπετήδευσεν ἄξιον κατανοῆσαι. τῷ μὲν γὰρ Πέρσῃ πᾶσαν γῆν περιέρχονται μαστεύοντες τί ἂν ἡδέως πίοι. μυρίοι δὲ τεχνῶνται τί ἂν ἡδέως φάγοι" ὅπως ys μὴν καταδάρϑοι οὐδ᾽ ἂν εἴποι τις ὅσα πραγμα- τεύονται. ᾿4γησίλαος δὲ διὰ τὸ φιλόπονος εἶναι πᾶν μὲν τὸ παρὸν ἡδέως ἔπινε, πᾶν δὲ τὸ συντυχὸν ἡδέως ἤσϑιεν" εἰς δὲ τὸ ἀσμένως κοιμηϑῆναι πᾶς τόπος ἵκα- νὸς ἦν αὐτῷ. καὶ ταῦτα οὐ μόνον πράττων ἔχαιρεν; 4 ἀλλὰ καὶ ἐνθυμούμενος ἠγάλλετο ὅτι αὐτὸς μὲν ἐν μέσαις ταῖς εὐφροσύναις ἀναστρέφοιτο, τὸν δὲ βάρ- βαρον ἑώρα, εἰ μέλλοι ἀλύπως βιώσεσϑαι, συνελκυ-- στέον αὐτῷ ἀπὸ περάτων τῆς γῆς τὰ τέρψοντα. εὖ- 5 « φραινε δὲ αὐτὸν καὶ τάδε ὅτι αὐτὸς μὲν ἤδει τῇ τῶν ϑεῶν κατασκευῇ δυνάμενος ἀλύπως χρῆσϑαι, τὸν δὲ ἑώρα φεύγοντα μὲν ϑάλπη, φεύγοντα δὲ ψύχη. δι᾿ ἀσϑένειαν ψυχῆς, οὐκ ἀνδρῶν ἀγαϑῶν ἀλλὰ ϑηρίων τῶν ἀσϑενεστάτων βίον μιμούμενον. ἐκεῖνό γε μὴν 8 πῶς οὐ καλὸν καὶ μεγαλόγνωμον., τὸ αὐτὸν μὲν ἀν-- δρὸς ἔργοις καὶ κτήμασι κοσμεῖν τὸν ἑαυτοῦ οἶκον,

κύνας τε πολλοὺς ϑηρευτὰς καὶ ἵππους πολεμιστη-- Xnoph. scr. min. 11

162 AGESILAI CAP. IX. X.

οίους τρέφοντα, Kvvíoxav δὲ ἀδελφὴν οὖσαν πεῖσαι ἁρματοτροφεῖν καὶ ἐπιδεῖξαι νικώσης αὐτῆς ὅτι τὸ ϑρέμμα τοῦτο οὐκ ἀνδραγαϑίας ἀλλὰ πλούτου éxi- 7 δειγμά ἐστι. τόδε γε μὴν πῶς οὐ σαφῶς πρὸς τὸ γεν- ναῖον ἔγνω ὅτι ἄρματι μὲν νικήσας τοὺς ἰδιώτας οὐδὲν ὀνομαστότερος ἂν γένοιτο, εἰ δὲ φίλην μὲν πάντων μάλιστα τὴν πόλιν ἔχοι, πλείστους δὲ φίλους καὶ ἀρέ- στους ἀνὰ πᾶσαν τὴν γῆν κεχτῇτο, νικῴη δὲ τὴν μὲν πατρίδα καὶ τοὺς ἑταίρους εὐεργετῶν. τοὺς δὲ ἄντι-- πάλους τιμωρούμενος. ὅτι ὄγτως ἂν εἴη νικηφόρος τῶν καλλίστων καὶ μεγαλοπρεπεστάτων ἀγωνισμάτων καὶ ὀνομαστότατος καὶ ξῶν καὶ τελευτήσας γένοιτ᾽ ἄν; X. Ἐγὼ μὲν οὖν τὰ τοιαῦτα ἐπαινῶ ᾿4γησίλαον. ταῦτα γὰρ οὐχ ὥσπερ εἰ ϑησαυρῷ τις ἐντύχοι, πλουσιώτερος μὲν ἂν εἴη. οἰκονομικώτερος δ᾽ οὐδὲν ἄν, καὶ εἰ vo- σου δὲ πολεμίοις ἐμπεσούσης κρατήσειεν, εὐτυχέστε- ρος μὲν ἂν εἴη. στρατηγικώτερος 0b οὐδὲν ἄν" ὁ δὲ καρτερία μὲν πρωτεύων ἔνϑα πονεῖν καιρός, ἀλκῇ ὃὲ ὅπου ἀνδρείας ἀγών. γνώμῃ δὲ ὅπου βουλῆς ἔρ- yov, οὗτος ἔμοιγε δοκεῖ δικαίως ἀνὴρ ἀγαϑὸς παντε- 2 λῶς ἂν νομίξεσϑαι. εἰ δὲ καλὸν εὕρημα ἀνθρώποις στάϑμη καὶ κανὼν πρὸς τὸ ἀγαϑὰ ἐργάξεσϑαι, καλὸν ἄν μοι δοκεῖ AyuouAdov ἀρετὴ παράδειγμα γενέσϑαι τοῖς ἀνδραγαϑίαν ἀσκεῖν βουλομένοις. τίς γὰρ ἂν ἢ ϑεοσεβῆ μιμούμενος ἀνόσιος γένοιτο ἢ δίκαιον ἄδικος ἢ σώφρονα ὑβριστὴς ἢ ἐγκρατῆ ἀκρατής; καὶ γὰρ δὴ οὐχ οὕτως ἐπὶ τῷ ἄλλων βασιλεύειν ὡς ἐπὶ τῷ ἕαυ- τοῦ ἄρχειν ἐμεγαλύνετο, οὐδ᾽ ἐπὶ τῷ πρὸς τους πο- λεμίους ἀλλ᾽ ἐπὶ τῷ πρὸς πᾶσαν ἀρετὴν ἡγεῖσϑαι τοῖς 8 πολίταις. ἀλλὰ γὰρ μὴ ὅτι τετελευτηκὼς ἐπαινεῖται τούτου ἕνεκα ϑρῆνόν τις τοῦτον τὸν λόγον νομισάτῳ

AGESILAI CAP. X. XL 163

«λλὰ πολὺ μᾶλλον ἐγκώμιον. πρῶτον μὲν γὰρ ἅπερ ξῶν ἤκουε, ταῦτα καὶ νῦν λέγεται περὶ αὐτοῦ. ἔπειτα δὲ τί καὶ πλέον ϑρήνον ἄπεστιν ἢ βίος τε εὐκλεὴς καὶ ϑάνατος ὡραῖος; ἐγκωμίων δὲ τί ἀξιώτερον ἢ νῖκαί τε αἷ κάλλισται καὶ ἔργα τὰ πλείστου ἄξια; δικαίως 4 δ᾽ ἂν ἐκεῖνός ye μακαρίζοιτο ὃς εὐϑὺς μὲν ἐκ παιδὸς ἐρασϑεὶς τοῦ εὐκλεὴς γενέσϑαι ἔτυχε τούτου μάλιστα γῶν καϑ᾽ ἑαυτόν" φιλοτιμότατος δὲ πεφυκὼς ἀήττη- τος διετέλεσεν, ἐπεὶ βασιλεὺς ἐγένετο. ἀφικόμενος ὃὲ ἐπὶ τὸ μήκιστον ἀνθρωπίνου αἰῶνος ἀναμάρτητος ἐτελεύτησε καὶ περὶ τούτους ὧν ἡγεῖτο καὶ πρὸς ἐκεί-- νους οἷς ἐπολέμει.

Βούλομαι δὲ καὶ ἐν κεφαλαίοις ἐπανελϑεῖν τῆνχ!, ἀρετὴν αὐτοῦ, ὡς ἂν ὃ ἔπαινος εὐμνημονεστέρως ἔχῃ. ᾿Αγησίλαος ἱερὰ μὲν καὶ τὰ ἐν τοῖς πολεμίοις ἐσέβετο, ἡγούμενος τοὺς ϑεοὺς οὐχ ἧττον ἐν τῇ πολεμίᾳ χρῆ- v«L ἢ ἐν τῇ φιλίᾳ συμμάχους ποιεῖσϑαι. ἱκέτας δὲ ϑεῶν οὐδὲ ἐχϑροὺς ἐβιάξετο, νομίξων ἄλογον εἶναι τοὺς μὲν ἐξ ἱερῶν κλέπτοντας ἱεροσύλους καλεῖν, τοὺς δὲ βωμῶν ἱκέτας ἀποσπῶντας εὐσεβεῖς ἡγεῖσθαι. ἐκεῖνός γε μὴν ὑμνῶν οὔποτ᾽ ἔληγεν ὡς τοὺς ϑεοὺς 2 οἴοιτο οὐδὲν ἧττον ὁσίοις ἔργοις ἢ ἁγνοῖς ἱεροῖς ἥδε-- σϑαι. ἀλλὰ μὴν καὶ ὁπότε εὐτυχοίη, οὐκ ἀνθρώπων ὑπερεφρόνει. ἀλλὰ ϑεοῖς αχάριν ἤδει. καὶ ϑαρρῶν πλείονα ἔϑυεν ἢ ὀκνῶν ηὔχετο. εἴϑιστο δὲ φοβού- μενος μὲν ἱλαρὸς φαίνεσϑαι, εὐτυχῶν δὲ πρᾷος εἶναι. τῶν ys μὴν φίλων οὐ τοὺς δυνατωτάτους ἀλλὰ τοὺς 8 προϑυμοτάτους μάλιστα ἠσπάξετο. ἐμίσει δὲ οὐκ εἴ τις καχῶς πάσχων ἠμύνετο, ἀλλ᾽ εἴ τις εὐεργετού--: μενος ἀχάριστος φαίνοιτο. ἔχαιρε δὲ τοὺς μὲν ai- σχροκερδεῖς πένητας ὁρῶν. τοὺς δὲ δικαίους πλου-

11*

164 AGESILAI CAP. XI.

σίους ποιῶν, βουλόμενος τὴν δικαιοσύνην τῆς ἀδικίας: ἀ ερδαλεωτέραν καϑιστάναι. ἤσκει δὲ ἐξομιλεῖν μὲν παντοδαποῖς, χρῆσϑαι δὲ τοῖς ἀγαϑοῖς. ὁπότε δὲ ψε- γόντων ἢ ἐπαινούντων τινὰς ἀκούοι, οὐχ ἧττον Gero καταμανϑάνειν τοὺς τῶν λεγόντων τρύπους ἢ περὶ ὧν λέγοιεν. καὶ τοὺς μὲν ὑπὸ φίλων ἐξαπατωμένους οὐκ &jsys, τοὺς δὲ ὑπὸ πολεμίων πάμπαν κατεμέμ-- gero, καὶ τὸ μὲν ἀπιστοῦντας ἐξαπατᾶν σοφὸν ἔκρινε, ὅ τὸ δὲ πιστεύοντας ἀνόσιον. ἐπαινούμενος δὲ ἔχαιρεν ὑπὸ τῶν καὶ ψέγειν ἐθελόντων τὰ μὴ ἀρεστα, καὶ τῶν παρρησιαζομένων οὐδένα ἤχϑραινε, τοὺς δὲ κρυψίνους ὥσπερ ἐνέδρας ἐφυλάττετο. τούς γε μὴν διαβόλους μᾶλλον ἢ τοὺς κλέπτας ἐμίσει, μείξω ξημίαν ἡγούμε-- 6vog φίλων ἢ χρημάτων στερέσκεσϑαι. καὶ τὰς μὲν τῶν ἰδιωτῶν ἁμαρτίας πράως ἔφερε, τὰς δὲ τῶν ἀρ- χόντων μεγάλας ἦγε, κρίνων τοὺς μὲν ὀλίγα, τοὺς δὲ πολλὰ κακῶς διατυϑέναι. τῇ δὲ βασιλείᾳ προσήκειν 7 ἐνόμιξεν οὐ ῥαδιουργίαν ἀλλὰ καλοκάγαϑέαν. καὶ τοῦ μὲν σώματος εἰκόνα στήσασϑαι ἀπέσχετο, πολ- λῶν αὐτῷ τοῦτο δωρεῖσϑαι ϑελόντων, τῆς ὃὲ ψυχῆς οὐδέποτε ἐπαύετο μνημεῖα διαπονούμενος, ἡγούμενος τὸ μὲν ἀνδριαντοποιῶν, τὸ δὲ αὑτοῦ ἔργον εἷναι, καὶ 8τὸ μὲν πλουσίων, τὸ δὲ τῶν ἀγαϑῶν. χρημασίγε μὴν οὐ μόνον δικαίως ἀλλὰ καὶϊεἐλευϑερίως ἐχρῆτο, τῷ μὲν δικαίῳ ἀρκεῖν ἡγούμενος τὸ ἐᾶν τὰ ἀλλότρια, τῷ δὲ ἐλευϑερίῳ καὶ τῶν ἑαυτοῦ προσωφελητέον εἶναι. ἀεὶ δὲ δεισιδαίμων ἦν, νομίζων τοὺς μὲν καλῶς ξῶντας οὔπω εὐδαίμονας. τοὺς δὲ εὐκλεῶς τετελευτηκότας 9 ἤδη μακαρίους. μείζω δὲ συμφορὰν ἔκρινε τὸ γιγνώ- σκοντὰ ἢ ἀγνοοῦντα ἀμελεῖν τῶν ἀγαϑῶν. δόξης δὲ οὐδεμιᾶς ἦρα ἧς οὐκ ἐξεπόνει τὰ ἴδια. μετ᾽ ὀλίγωι

AGESILAI CAP. XI. 165

δέ μοι ἐδόκει ἀνθρώπων οὐ καρτερίαν τὴν ἀρετὴν ἀλλ᾽ εὐπάϑειαν νομίξειν: ἐπαινούμενος γοῦν ἔχαιρε μᾶλλον ἢ χρήματα κτώμενος. ἀλλὰ μὴν ἀνδρείαν γε τὸ πλέον uev εὐβουλίας ἢ μετὰ κινδύνων ἐπεδείκνυ-- ro, xal δοφίαν ἔργῳ μᾶλλον ἢ λόγοις ἤσκει. πραόσ-- 10 τατός γε μὴν φίλοις ὧν ἐχϑροῖς φοβερώτατος ἦν" καὶ πόνοις μάλιστα ἀντέχων ἑταίροις ἥδιστα ὑπεῖκε, κα- λῶν ἔργων μᾶλλον ἢ τῶν καλῶν σωμάτων ἐπιϑυμῶν. ἔν γε μὴν ταῖς εὐπραξίαις σωφρονεῖν ἐπιστάμενος ἐν τοῖς δεινοῖς εὐθαρσὴς ἐδύνατο εἶναι. καὶ τὸ εὔχαρι 11 οὐ σκώμμασιν ἀλλὰ τρόπῳ ἐπετήδευε, καὶ τῷ μεγαλό- gov οὐ. σὺν vfos, ἀλλὰ σὺν γνώμῃ ἐχρῆτο" τῶν votv ὑπεραύχων καταφρονῶν τῶν μετρίων ταπεινό-- τερος ἦν. καὶ γὰρ ἐκαλλωπίζετο τῇ μὲν ἀμφὶ τὸ σῶμα ψαυλότητι,. τῷ δ᾽ ἀμφὶ τὸ στράτευμα κόσμῳ τῷ δ᾽ αὐτὸς μὲν ὡς ἐλαχίστων δεῖσϑαι, τοὺς δὲ φίλους ὡς πλεῖστα ὠφελεῖν. πρὸς δὲ τούτοις βαρύτατος μὲν ἀντ-- 12 αγωνιστὴς ἦν, κουφότατος δὲ κρατήσας" ἐχϑροῖς μὲν δυσεξαπάτητος, φίλοις δὲ εὐπαραπειστότατος. ἀεὶ δὲ τιϑεὶς τὰ τῶν φίλων ἀσφαλῶς ἀεὶ ἀμαυροῦν τὰ τῶν πολεμίων ἔργον εἶχεν. ἐκεῖνον οἵ μὲν συγγενεῖς φι-- 13 λοχηδεμόνα ἐκάλουν, οἱ δὲ χρώμενοι ἀπροφάσιστον, of δ᾽ ὑπουργήσαντές τι μνήμονα, οἱ δ᾽ ἀδικούμενοι ἐπίκουρον, οἵ γε μὴν συγκινδυνεύοντες μετὰ ϑεοὺς σωτῆρα. δοκεῖ δ᾽ ἔμοιγε καὶ τόδε μόνος ἀνθρώπων 14 ἐπιδεῖξαι ὅτι ἡ! μὲν τοῦ σώματος ἰσχὺς γηράσκει, ἢ ἡ δὲ τῆς ψυχῆς δώμη τῶν ἀγαϑῶν ἀνδρῶν ἀγήρατος ἐστιν. ἐκεῖνος γοῦν οὐκ ἀπεῖπε μεγάλην καὶ καλὴν ἐφιέμενος δόξαν, εἰ καὶ μὴ τὸ σῶμα φέρειν ἠδύνατο τὴν τῆς ψυχῆς αὐτοῦ δώμην. τοιγαροῦν ποίας οὐ νεότητος 15 κρεῖττον τὸ ἐχείνου γῆρας ἐφάνη; τίς μὲν γὰρ τοῖς

166 AGESILAI CAP. ΧΙ

ἐχϑροῖς ἀκμάζων οὕτω φοβερὸς ἦν ὡς ᾿4γησίλαυς τὸ μήκιστον τοῦ αἰῶνος ἔχων; τίνος δ᾽ ἐκποδὼν γενομέ- νου μᾶλλον ἤσϑησαν οἱ πολέμιοι ἢ ᾿4γησιλάου καίπερ γηραιοῦ τελευτήσαντος; τίς δὲ συμμάχοις ϑάρρος πα- ρέσχεν ὅσον ᾿4γησίλσος, καίπερ ἤδη πρὸς τῷ στόματι τοῦ βίου ὦν; τίνα δὲ νέον oí φίλοι πλέον ἐπόϑησαι:

16 ἢ ᾿4γησίλαον γηραιὸν ἀποϑανόντα; οὕτω δὲ τελέως ὁ ἀνὴρ τῇ πατρίδι ὠφέλιμος ὧν διεγένετο ὡς καὶ τε- τελευτηκὼς ἤδη ἔτι μεγαλείως ὠφελῶν τὴν πόλιν εἰς τὴν ἀίδιον οἴκησιν κατηγάγετο, μνημεῖα μὲν τῆς éxv- τοῦ ἀρετῆς ἀνὰ πᾶσαν τὴν γῆν κτησάμενος, τῆς δὲ βασιλικῆς ταφῆς ἐν τῇ πατρίδι τυχών.

1071

AIIO 7074 ΣΩΚΡΆΤΟΥΣ, ΠΡΟΣ ΤΟΥ͂Σ AIKAZXTAX.

1 Σωκράτους ὃὲ ἄξιόν uou δοκεῖ εἶναι μεμνῆσϑαι καὶ ὡς ἐπειδὴ ἐκλήϑη εἰς τὴν δίκην ἐβουλεύσατο περί τε τῆς ἀπολογίας καὶ τῆς τελευτῆς τοῦ βίου γεγράφασι μὲν οὖν περὶ τούτου καὶ ἄλλοι καὶ πάντες ἔτυχον τῆς μεγαληγορίας αὐτοῦ: ᾧ καὶ δῆλον ὅτι τῷ ὄντι οὕτως ἐρρήϑη ὑπὸ Σωκράτους. ἀλλ᾽ ὅτι ἤδη ἑαυτῷ ἡγεῖ-- vo αἱρετώτερον εἶναν τοῦ βίου ϑάνατον, τοῦτο οὐ διεσαφήνισαν ὥστε ἀφρονεστέρα αὐτοῦ φαίνεται εἶνα.

ῷ ἡ μεγαληγορία. Ἑρμογένης μέντοι ὁ Ἱππονίκου ἕταῖ-- ρός τε ἦν αὐτῷ καὶ ἐξήγγειλε περὶ αὐτοῦ τοιαῦτα ὥστε πρέπουσαν φαίνεσϑαι τὴν μεγαληγορίαν αὐτοῦ τῇ διανοίᾳ. ἐκεῖνος γὰρ ἔφη ὁρῶν αὐτὸν περὶ πάντων

9 μᾶλλον διαλεγόμενον ἢ περὶ τῆς δίκης εἰπεῖν, Οὐκ ἐχρῆν μέντοι σκοπεῖν, ὦ Σώκρατες, καὶ διτι ἀπολο-- γήσει; τὸν δὲ τὸ μὲν πρῶτον ἀποκρίνασϑαι, Οὐ γὰρ δοκῶ σοι ἀπολογεῖσϑαι μελετῶν διαβεβιωκέναι; ἐπεὶ δ᾽ αὐτὸν ἐρέσϑαι, Πῶς; Ὅτι οὐδὲν ἄδικον διαγεγέ- νημαι ποιῶν ἥνπερ vouíto μελέτην εἶναι καλλίστην

4 ἀπολογίας. ἐπεὶ δὲ αὐτὸν πάλιν λέγειν, Οὐχ ὁρᾶς τα ᾿ϑηναίων δικαστήρια ὡς πολλάκις μὲν οὐδὲν ἀδι-- κοῦντας λόγῳ παραχϑέντες ἀπέκτειναν, πολλάκις δὲ ἀδικοῦντας ἢ ἐκ τοῦ λόγου οἰχτίσαντες ἢ ἐπιχαρίτωβ

1568 APOLOGIA SOCRATIS.

εἰπόντας ἀπέλυσαν; ᾿4λλὰ ναὶ μὰ Zl(x, φάναι αὐτόν, καὶ δὶς ἤδη ἐπιχειρήσαντός μου σκοπεῖν περὶ τῆς ἀπο - λογίας ἐναντιοῦταί μοι τὸ δαιμόνιον. ὡς δὲ αὐτὸν εἰ-- 5 πεῖν, Θαυμαστὰ λέγεις. τὸν δ᾽ αὖ ἀποκρίνασϑαι, 'H ϑαυμαστὸν νομίξεις εἰ καὶ τῷ Oeo δοκεῖ ἐμὲ βέλτιον εἶναι ἤδη τελευτᾶν; ovx οἶδϑα ὅτι μέχρι μὲν τοῦδε οὐ-- δενὶ ἀνθρώπων ὑφείμην ἂν βέλτιον ἐμοῦ βεβιωκέναι; ὅπερ γὰρ ἥδιστόν ἐστιν, ἤδειν ὁσίως μοι καὶ δικαίως ἅπαντα τὸν βίον βεβιωμένον ὥστε ἰσχυρῶς ἀγάμενος ἐμαυτὸν ταὐτὰ εὕρισκον καὶ τοὺς ἐμοὶ συγγιγνομένους γιγνώσκοντας περὶ ἐμοῦ. νῦν δὲ εἰ ἔτι προβήσεται ἡ 6 ἡλικία, οἶδ᾽ ὅτι ἀνάγκη ἔσται τὰ τοῦ γήρως ἀποτελεῖ- σϑαι καὶ ὁρᾶν τε χεῖρον καὶ ἀκούειν ἧττον καὶ δυσμα- ϑέστερον εἶναι καὶ ὧν ἔμαϑον ἐπιλησμονέστερον. ἣν δὲ αἰσϑάνωμαι χείρων γιγνόμενος καὶ καταμέμφωμαι ἐμαυτόν, πὼς ἄν, εἰπεῖν, ἐγὼ ἔτι ἂν ἡδέως βιοτεύοιμι; ἴσως δέ τοι, φάναι αὐτόν, καὶ ὁ ϑεὸς δι᾿ εὐμένειαν T προξενεῖ μοι οὐ μόνον τὸ. ἐν καιρῷ τῆς ἡμκίας κατα- λῦσαι τὸν βίον, ἀλλὰ καὶ τὸ ἣ ῥᾷστα. ἣν γὰρ νῦν κατακριϑῇ μου, δῆλον ὅτι ἐξέσται μοι τῇ τελευτῇ χρῆ- σϑαι 1] βῥάστῃ μὲν ὑπὸ τῶν τούτου ἐπιμεληϑέντων κέ- κριται, ἀπραγμονεστάτη δὲ τοῖς φίλοις, πλεῖστον δὲ πόϑον ἐμποιοῦσα τοῦ τελευτῶντος. ὅταν γὰρ ἄσχημον μὲν μηδὲν μηδὲ δυσχερὲς ἐν ταῖς γνώμαις τῶν παρ- όντων καταλείπηται. ὑγιὲς δὲ τὸ σῶμα ἔχων καὶ τὴν ψυχὴν δυναμένην φιλοφρονεῖσϑαν ἀπομαραίνηται, πῶς οὐκ ἀνάγκη τοῦτον ποϑεινὸν εἶναι; ὀρϑῶς δὲ οἱ ϑεοὶ τότε μου ἠναντιοῦντο, φάναι αὐτόν, τῇ τοῦ 40— γου ἐπισκέψει ὅτε ἐδόκει ἡμῖν ξητητέα εἶναι ἐκ παντὸς τρόπου τὰ ἀποφευκτικά. εἰ γὰρ τοῦτο διεπραξάμην, δῆλον ὅτι ἡτοιμασάμην ἂν ἀντὶ τοῦ ἤδη λῆξαι τοῦ βίου ἢ νόσοις ἀλγυνόμενος τελευτῆσαι ἢ γήρα, εἰς ὃ πάντα

APOLOGIA SOCRATIS. 159

τὰ χαλεπὰ συρρεῖ καὶ μάλα ἔρημα τῶν εὐφροσυνῶν.

9 μὰ “1, εἰπεῖν αὐτόν, ὦ Ἑρμόγενες. ἐγὼ ταῦτα οὐδὲ προϑυμήσομαι, ἀλλ᾽ ὅσων νομίξω τετυχηκέναι καλῶν καὶ παρὰ ϑεῶν καὶ παρ᾽ ἀνθρώπων, καὶ ἣν ἐγὼ δόξαν ἔχω περὶ ἐμαυτοῦ, ταύτην ἀναφαίνων εἰ βαρύνω τοὺς δικαστάς, αἱρήσομαι τελευτᾶν μᾶλλον ἢ ἀνελευϑέρως τὸ ζῆν ἔτι προσαιτῶν κερδᾶναι τὸν πολὺ χείρω βίον 10 ἀντὶ ϑανάτου. οὕτω δὲ γνόντα αὐτὸν ἔφη, ἐπειδὴ κατηγόρησαν αὐτοῦ οἱ ἀντίδικοι ὡς ovg μὲν ἡ πόλις νομίξει ϑεοὺς οὐ νομίζοι, ἕτερα δὲ καινα δαιμόνια εἰσ-- φέροι καὶ τοὺς νέους διαφϑείροι, παρελθόντα εἰπεῖν, 11444 ἐγώ, ὦ ἄνδρες, τοῦτο μὲν πρῶτον ϑαυμάξω Με-- λήτου ὅτῳ ποτὲ γνοὺς λέγει ὡς ἐγὼ οὖς ἡ πόλις νομίζει ϑεοὺς οὐ vouíto: ἐπεὶ ϑύυοντά γέ us ἐν ταῖς κοιναῖς ἑορταῖς καὶ ἐπὶ τῶν δημοσίων βωμῶν καὶ οἵ ἄλλοι ol παρατυγχάνοντες ἑώρων καὶ αὐτὸς Μέλητος, εἰ ἠβού-- 12 λετο. καινά γε μὴν δαιμόνια πῶς ἂν ἐγὼ εἰσφέροιμι λέγων ὅτι ϑεοῦ μοι φωνὴ φαίνεται σημαίνουσα ὅ,τι χρὴ ποιεῖν ; καὶ γὰρ οἵ φϑόγγοις οἰωνῶν καὶ οἵ φήμαις ἀνθρώπων χρώμενοι φωναῖς δήπου τεκμαίρονται. βροντὰς δὲ ἀμφιλέξει τις ἢ μὴ φωνεῖν ἢ μὴ μέγιστον οἰωνιστήριον εἶναι; ἡ δὲ Πυϑοῖ ἐν τῷ τρίποδι ἱέρεια 18 οὐ καὶ αὐτὴ φωνῇ τὰ παρὰ τοῦ ϑεοῦ διαγγέλλει; ἀλλὰ μέντοι καὶ τὸ προειδέναι γε τὸν ϑεὸν τὸ μέλλον, καὶ τὸ προσημαίνειν ᾧ βούλεται, καὶ τοῦτο, ὥσπερ ἐγώ φημι, οὕτω πάντες καὶ λέγουσι καὶ νομίζουσιν. ἀλλ᾽ οἱ μὲν οἰωνούς τε καὶ φήμας καὶ συμβόλους τε καὶ μάντεις ὀνομάζουσι τοὺς προσημαίνοντας εἶναι, ἐγὼ δὲ τοῦτο δαιμόνιον καλῶ, καὶ οἶμαι οὕτως ὀνομάξων καὶ ἀληϑέστερα καὶ ὁσιώτερα λέγειν τῶν τοῖς ὄρνισιν ἀνατιϑέντων τὴν τῶν ϑεῶν δύναμιν. ὥς γε μὴν οὐ ψεύδομαι κατὰ τοῦ ϑεοῦ καὶ τοῦτ᾽ ἔχω τεκμήριον" καὶ

160* APOLOGIA SOCRATIS.

γὰρ τῶν φίλων πολλοῖς δὴ ἐξαγγείλας và τοῦ ϑεοῦ συμβουλεύματα οὐδεπώποτε ψευσάμενος ἐφάνην. ἐπεὶ 14 δὲ ταῦτ᾽ ἀκούοντες oí δικασταὶ ἐθορύβουν, oí μὲν ἀπιστοῦντες τοῖς λεγομένοις. οἱ δὲ καὶ φϑονοῦντες, εἰ καὶ παρὰ ϑεῶν μειξόνων ἢ αὐτοὶ τυγχάνοι. πάλιν εἰπεῖν τὸν Σωκράτην, Aye δὴ ἀκούσατε καὶ ἄλλα, ἵνα ἔτι μᾶλλον of βουλόμενοι ὑμῶν ἀπιστῶσι τῷ ἐμὲ τετι-- μῆσϑαι ὑπὸ δαιμόνων. Χαιρεφῶντος γάρ ποτε ἐπε-- ρωτῶντος ἐν ΖΙελφοῖς περὶ ἐμοῦ πολλῶν παρόντων ἀνεῖλεν ὁ ᾿ἀπόλλων μηδένα εἶναι ἀνθρώπων ἐμοῦ μήτε ἐλευϑεριώτερον μήτε δικαιότερον μήτε σωφρο- νέστερον. ὡς δ᾽ αὖ ταῦτ᾽ ἀκούσαντες οἵ δικασταὶ ἔτι 15 μᾶλλον ἐθορύβουν εἰκότως. αὖϑις εἰπεῖν τὸν Σωκρά- την, ᾿Αλλὰ μείξω μέν, ὦ ἄνδρες, εἶπεν ὁ ϑεὸς ἐν χρη- σμοῖς περὶ “υκούργου τοῦ “ακεδαιμονίοις νομοϑετή- σαντος ἢ περὶ ἐμοῦ. λέγεται γὰρ εἰς τὸν ναὸν εἰσιόντα προσειπεῖν αὐτόν. Φροντίξω πότερα ϑεόν σε εἴπω ἢ ἄνϑρωπον. ἐμὲ δὲ ϑεῷ μὲν οὐκ εἴκασεν, ἀνθρώπων δὲ πολλῷ προέκρινεν ὑπερφέρειν. ὅμως δὲ ὑμεῖς μηδὲ ταῦτα εἰκῇ πιστεύσητε τῷ ϑεῷ, ἀλλὰ xa9' ἕν ἕκαστον ἐπισκοπεῖτε ὧν εἶπεν ὁ ϑεός. τίνα μὲν γὰρ ἐπίστασϑε 16 ἧττον ἐμοῦ δουλεύοντα ταῖς τοῦ σώματος ἐπιϑυμίαις; τίνα δὲ ἀνθρώπων ἐλευϑεριώτερον, ὃς παρ᾽ οὐδενὸς οὔτε δῶρα οὔτε μισϑὸν δέχομαι; δικαιότερον δὲ τένα ἂν εἰκότως νομίσαιτε τοῦ πρὸς τὰ παρόντα συνηρμο-- Guévov, ὡς τῶν ἀλλοτρίων μηδενὸς προσδεῖσϑαι; Go- φὸν δὲ πῶς οὐκ ἄν τις εἰκότως ἄνδρα φήσειεν εἶναι ὃς ἐξ ὅτουπερ ξυνιέναι τὰ λεγόμενα ἠρξάμην οὐπώποτε διέλιπον xai ξητῶν καὶ μανϑάνων δ.τι ἐδυνάμην ἀγα- ϑόν; ὡς δὲ οὐ μάτην ἐπόνουν οὐ δοκεῖ ὑμῖν καὶ τάδε 1} τεκμήρια εἶναι, τὸ πολλοὺς μὲν πολίτας τῶν ἀρετῆς ἐφιεμένων, πολλοὺς δὲ ξένων, ἐκ πάντων προαιρεῖσϑαι

APOLOGIA SOCRATIS. 161*

ἐμοὶ ξυνεῖναι; ἐκείνου δὲ ví φήσομεν αἴτιον εἶναι, τοῦ πάντας [μὲν] εἰδέναι ὅτι ἐγὼ ἥκιστ᾽ ἂν ἔχοιμι χρήματα ἀντιδιδόναι, ὅμως [δὲ] πολλοὺς ἐπιϑυμεῖν ἐμοί τι δω-- ρεῖσϑαι; τὸ δ᾽ ἐμὲ μὲν μηδ᾽ ὑφ᾽ ἑνὸς ἀπαιτεῖσϑαι εὐ-- εργεσίαν, ἐμοὶ δὲ πολλοὺς ὁμολογεῖν χάριτας ὀφείλειν; 18 τὸ δ᾽ ἐν τῇ πολιορκίᾳ τοὺς μὲν ἄλλους οἰκτείρειν ἑαυ- τούς, ἐμὲ δὲ μηδὲν ἀπορώτερον διάγειν ἢ ὅτε τὰ μά- λιστα ἡ πόλις εὐδαιμονεῖ; τὸ δὲ τοὺς ἄλλους μὲν τὰς εὐπαϑείας ἐκ τῆς ἀγορᾶς πολυτελεῖς πορίξεσϑαι. ἐμὲ δὲ ἐκ τῆς ψυχῆς ἄνευ δαπάνης ἡδίους ἐκείνων μηχα- νᾶσϑαι; si γε μὴν ὅσα εἴρηκα περὶ ἐμαυτοῦ, μηδεὶς δύναιτ᾽ ἂν ἐξελέγξαι με ὡς ψεύδομαι, πῶς οὐκ ἂν ἤδη δικαίως καὶ ὑπὸ ϑεῶν καὶ ὑπ᾽ ἀνθρώπων ἐπαινοίμην; 19 ἀλλ᾽ ὅμως σύμε φής, ὦ Μέλητε. τοιαῦτα ἐπιτηδεύ- οντα τοὺς νέους διαφϑείρειν; καίτοι ἐπιστάμεϑα μὲν δήπου τίνες εἰσὶ νέων διαφϑοραί" σὺ δὲ εἰπὲ εἴ τινα οἶσϑα ὑπ᾽ ἐμοῦ γεγενημένον ἢ ἐξ εὐσεβοῦς ἀνόσιον ἢ ἐκ σώφρονος ὑβριστὴν ἢ ἐξ εὐδιαίτοι;" πολυδάπανον ἢ ἐκ μετριοπότου οἰνόφλυγα ἢ ἐκ φιλοπόνου μαλακὸν 20 ἢ ἄλλης πονηρᾶς ἡδονῆς ἡττημένον. ᾿4λλὰ vol uc Δί, ἔφη ὁ Μέλητος, ἐκείνους οἶδα οὗς σὺ πέπεικας σοὶ πείϑεσϑαι μᾶλλον ἢ τοῖς γειναμένοις. Ὁμολογῶ, φάναι τὸν Σωκράτην, περί γε παιδείας" τοῦτο γὰρ ἴσασιν ἐμοὶ μεμεληκός. περὶ δὲ ὑγιείας τοῖς ἰατροῖς μᾶλλον οἵ ἄνϑρωποι πείϑονται ἢ τοῖς γονεῦσι" καὶ ἐν ταῖς ἐκκλησίαις γε πάντως οἵ ᾿'4ϑηναῖοι πάντες δήπου τοῖς φρονιμώτατα λέγουσι πείϑονται μᾶλλον ἢ τοῖς προσήκουσιν. οὐ γὰρ δὴ καὶ στρατηγοὺς αἱρεῖσϑε καὶ πρὸ πατέρων καὶ πρὸ ἀδελφῶν. καὶ ναὶ μὰ zw γε ὑμεῖς πρὸ ὑμῶν αὐτῶν, οὖς ἂν ἡγῆσϑε περὶ τῶν πο- λεμικῶν φρονιμωτάτους εἶναι; Οὕτω γάρ, φάναι τὸν Μέλητον, ὦ Σώκρατες, καὶ συμφέρει καὶ νομίζξεται.

102 APOLOGIAÀ SOCRATIS.

Οὔκουν, εἰπεῖν τὸν Σωκράτην, ϑαυμαστὸν καὶ τοῦτό 21 σοι δοκεῖ εἶναι, τὸ ἐν μὲν ταῖς ἄλλαις πράξεσι μὴ μό-- νον ἰσομοιρίας τυγχάνειν τοὺς κρατίστους, ἀλλὰ καὶ προτετιμῆσϑαι, ἐμὲ δέ, ὅτι περὶ τοῦ μεγίστου ἀγαϑοῦ ἀνθρώποις, περὶ παιδείας, βέλτιστος εἶναι ὑπό τινων προκρίνομαι. τούτου ἕνεκα ϑανάτου ὑπὸ σοῦ διώ- X660 05

Ἐρρήϑη uiv δῆλον ὅτι τούτων πλείονα ὑπό v:22 αὐτοῦ καὶ τῶν συναγορευόντων φίλων αὐτῷ. ἀλλ᾽ ἐγὼ οὐ τὰ πάντα εἰπεῖν τὰ ἐκ τῆς δίκης ἐσπούδασα, ἀλλ᾽ ἤρκεσέ μοι δηλῶσαν ὅτι Σωκράτης τὸ μὲν μήτε περὶ ϑεοὺς ἀσεβῆσαι μήτε περὶ ἀνθρώπους ἄδικος φα- νῆναι περὶ παντὸς ἐποιεῖτο᾽ τὸ δὲ μὴ ἀποϑανεῖν ovx 23 ὥετο λιπαρητέον εἶναι; ἀλλὰ καὶ καιρὸν ἤδη ἐνόμιξεν ἑαυτῷ τελευτᾶν. ὅτι δὲ οὕτως ἐγίγνωσκε καταδηλό-- τερον ἐγίγνετο, ἐπειδὴ ἡ δίκη κατεψηφίσϑη. πρῶτον μὲν γὰρ κελευόμενος ὑποτιμᾶσϑαι οὔτε αὐτὸς ὑπετι- μήσατο οὔτε τοὺς φίλους εἴασεν, ἀλλὰ καὶ ἔλεγεν ὅτι τὸ ὑποτιμᾶσϑαι ὁμολογοῦντος εἴη ἀδικεῖν. ἔπειτα τῶν ἑταίρων ἐκκλέψαι βουλομένων αὐτὸν οὐκ ἐφεί- πετο. ἀλλὰ καὶ ἐπισκῶψαι ἐδόκει, ἐρόμενος εἴ που εἰδεῖέν τι χωρίον ἔξω τῆς ᾿Δἀττικῆς ἔνϑα οὐ προσβατὸν ϑανάτῳ.

Ὡς δὲ τέλος εἶχεν ἡ δίκη, εἰπεῖν αὐτόν, "AAM, εὖ 24 ἄνδρες, τοὺς μὲν διδάσκοντας τοὺς μάρτυρας ὡς χρὴ ἐπιορκοῦντας καταψευδομαρτυρεῖν ἐμοῦ καὶ τοὺς πει-- ϑομένους τούτοις ἀνάγκη ἐστὶ πολλὴν ἕαυτοῖς συνει-- δέναι ἀσέβειαν. καὶ ἀδικίαν" ἐμοὶ δὲ τέ προσήκει νῦν μεῖον φρονεῖν ῇ πρὶν κατακριϑῆναι, μηδὲν ἐλεγχϑέντι ὡς πεποίηκά τι ὧν ἐγράψατό us; οὔτε γὰρ ἔγωγε ἀντὶ Διὸς καὶ Ἥρας καὶ τῶν σὺν τυύτοις ϑεῶν οὔτε ϑύων τισὶ καινοῖς δαίμοσιν οὔτε ὀμνὺς οὔτε νομίζων ἄλλουξ

APOLOGIA SOCRATIS. 163*

ῷ5 ϑεοὺς ἀναπέφηνα. τούς ys μὴν νέους πῶς àv δια- φϑείροιμι. καρτερίαν καὶ εὐτέλειαν προσεϑίζων; ἐφ᾽ οἷς γε μὴν ἔργοις κεῖται ϑάνατος ἡ ξημία, ἱεροσυλίᾳ, τοιχωρυχίᾳ, ἀδραποδίσει, πόλεως προδοσία, οὐδ᾽ αὖὐ- τοὶ οἱ ἀντίδικοι τούτων πρᾶξαί τι κατ᾽ ἐμοῦ φασιν. ὥστε ϑαυμαστὸν ἔμοιγε δυκεῖ εἶναι ὅπως ποτὲ ἐφάνη 26 ὑμῖν τοῦ ϑανάτου ἔργον ἄξιον ἐμοὶ εἰργασμένον. ἀλλ᾽ οὐδὲ μέντοι ὅτι ἀδίκως ἀποϑνήσκω, διὰ τοῦτο μεῖον φρονητέον᾽ οὐ γὰρ ἐμοὶ ἀλλὰ τοῖς καταγνοῦσι τοῦτο αἰσχρόν ἐστι. maet nus δ᾽ ἔτι με καὶ Παλαμήδης ὁ παραπλησίως ἐμοὶ τελευτήσας" ἔτι γὰρ καὶ νῦν πολὺ καλλίους ὕμνους παρέχεται Ὀδυσσέως τοῦ ἀδίκως ἀποκτείναντος αὐτόν οἶδ᾽ ὅτι καὶ ἐμοὶ μαρτυρήσεται ὑπό τε τοῦ ἐπιόντος καὶ ὑπὸ τοῦ παρεληλυϑότος χρό- vov ὅτι ἠδίκησα μὲν οὐδένα πώποτε οὐδὲ πονηρότερον ἐποίησα, δὐεργέτουν δὲ τοὺς ἐμοὶ διαλεγομένους προῖκα 97 διδάσκων ὅ,τι ἐδυνάμην ἀγαϑύν. εἰπῶν δὲ ταῦτα μάλα Fo FRP EU δὴ τοῖς εἰρημένοις ἀπῇει καὶ ὄμμασι καὶ σχήματι καὶ βαδίσματι φαιδρὸς. ὡς δὲ ἤσϑετο ἄρα τοὺς παρεπομένους δακρύοντας, Τί τοῦτο; εἰπεῖν αὐτόν, ἢ ἄρτι δακρύετε; οὐ γὰρ πάλαι ἴστε ὅτι ἐξ ὅτουπερ ἐγενόμην κατεψηφισμένος ἣν μου ὑπὸ τῆς φύσεως 0. ϑάνατος; ἀλλὰ μέντοι εἰ μὲν ἀγαϑῶν ἐπιρ- ρεόντων προαπόλλυμαι, δῆλον ὅτι ἐμοὶ καὶ τοῖς ἐμοῖς εὔνοις λυπητέον" εἰ δὲ χαλεπῶν προσδοκωμένων κα- ταλύω τὸν βίον, ἐγὼ μὲν οἶμαι ὡς εὐπραγοῦντος ἐμοῦ 28 πᾶσιν ὑμῖν εὐθϑυμητέον εἶναι. παρὼν δὲ τις ᾿4πολ- λόδωρος, ἐπιϑυμητὴς μὲν ἰσχυρῶς αὐτοῦ, ἄλλως δ᾽ εὐήϑης, εἶπεν ἄρα, ᾿Αλλὰ τοῦτο ἔγωγε, ὦ Σώκρατες, χαλεπώτατα φέρω ὅτι ὁρῶ σε ἀδίκως ἀποϑνήσκοντα. τὸν δὲ λέγεται καταψήσαντα αὐτοῦ τὴν κεφαλὴν εἰ- πεῖν. Σὺ δέ, ὦ φίλτατε ᾿ἀπολλόδωρε, μᾶλλον ἂν

1045 APOLOGIA SOCRATIS.

ἐβούλου με ὁρᾶν δικαίως ἢ ἀδίκως ἀποϑνήσκοντα; καὶ ἅμα ἐπιγελάσαι. λέγεται δὲ καὶ "Avvrov παριόντα 29 ἰδὼν εἰπεῖν. AAA. ὁ μὲν ἀνὴρ ὅδε κυδρός, ὡς μέγα τι καὶ καλὸν διαπεπραγμένος, εἰ ἀπέκτονέ με, ὅτι GU τὸν τῶν μεγίστων ὑπὸ τῆς πόλεως ὁρῶν ἀξιούμενον οὐκ ἔφην χρῆναι τὸν υἱὸν περὶ βύρσας παιδεύειν. ὡς μοχϑηρὸς οὗτος, ἔφη, ὃς οὐκ ἔοικεν εἰδέναι ὅτι ὁπό-- τερος ἡμῶν καὶ συμφορώτερα καὶ καλλίω εἰς τὸν ἀεὶ χρόνον διαπέπρακται, οὗτος ἐστι καὶ ὁ νικῶν. ἀλλὰ 80 μέντοι, φάναι αὐτόν, ἀνέϑηκε μὲν καὶ Ὅμηρος ἔστιν οἷς τῶν ἐν καταλυσει.τοῦ βίου προγιγνώσκειν τὰ μέλ-- λοντα, βούλομαι δὲ καὶ ἐγὼ χρησμῳδησαέτι. συνεγε-- νόμην γάρ ποτε βραχέα τῷ Avvrov υἱῷ, καὶ ἔδοξέ μου οὐκ ἄρρωστος τὴν ψυχὴν εἶναι" ὥστε φημὶ αὐτὸν ἐπὶ τῇ δουλοπρεπεῖ διατριβῇ ἣν ὁ πατὴρ αὐτῷ παρεσκεύα- κἂν οὐ Ouxueveiv: διὰ δὲ τὸ μηδένα ἔχειν σπουδαῖον ἐπιμελητὴν προσπεσεῖσϑαί τινι αἰσχρᾷ ἐπιϑυμίᾳ, καὶ προβήσεσϑαι μέντοι πόρρω μοχϑηρίας. ταῦτα δ᾽ εἰ- 81 πὼν οὐκ ἐψεύσατο, ἀλλ᾽ ὃ νεανίσκος ἡσϑεὶς οἴνῳ οὔτε νυκτὸς οὔτε ἡμέρας ἐπαύετο πίνων, καὶ τέλος οὔτε τῇ ἑαυτοῦ πόλει οὔτε τοῖς φίλοις οὔτε αὑτῷ ἄξιος οὐδενὸς ἐγένετο. άνυτος μὲν δὴ διὰ τὴν τοῦ υἱοῦ πονηρὰν παιδείαν καὶ διὰ τὴν αὑτοῦ ἀγνωμοσύνην ἔτι καὶ τετε-- λευτηκὼς τυγχάνει κακοδοξίας. Σωκράτης δὲ διὰ τὸ 82 μεγαλύνειν ἑαυτὸν ἐν τῷ δικαστηρίῳ φϑόνον ἐπαγύ-- μενος μᾶλλον καταψηφίσασϑαι ἑαυτοῦ ἐποίησε τοὺς δικαστάς. ἐμοὶ μὲν οὖν δοκεῖ ϑεοφιλοῦς μοέρας τετυ-- χηκέναι" τοῦ. μὲν γὰρ βίου τὸ χαλεπώτατον ἀπέλιπε, τῶν δὲ ϑανάτων τοῦ ῥάστου ἔτυχεν. ἐπεδείξατο δὲ 38 τῆς ψυχῆς τὴν ῥώμην ἐπεὶ γὰρ ἔγνω τοῦ ἔτι Env τὸ τεϑνάναι αὐτῷ κρεῖττον εἶναι, ὥσπερ οὐδὲ πρὸς τἄλλα τἀγαϑὰ προσάντης ἦν, οὐδὲ πρὸς τὸν ϑάνατον ἐμα-

APOLOGIA SOCRATIS. 165*

λακίσατο, ἀλλ᾽ ἱλαρῶς καὶ προσεδέχετο αὐτὸν καὶ ἐπε--

ϑάτελέσατο. ἐγὼ μὲν δὴ κατανοῶν τοῦ ἀνδρὸς τήν τε σοφίαν καὶ τὴν γενναιότητα οὔτε μὴ μεμνῆσϑαι δύνα-- μαι αὐτοῦ οὔτε μεμνημένος μὴ οὐκ ἐπαινεῖν. εἰ δὲ τις τῶν ἀρετῆς ἐφιεμένων ὠφελιμωτέρῳ τινὶ Σωκράτους συνεγένετο, ἐκεῖνον ἐγὼ τὸν ἄνδρα ἀξιομακαριστύτα-- τον νομίζω.

δ UNT U

Y * H

ud K EM A 2M

ἕν

ES.

XENOPHONTIS SCRIPTA MINORA.

RECOGNOVIT

LUDOVICUS DINDORFTIUS. EDITIO SECUNDA STEREOTYPA EMENDATIOR.

FASCICULUS POSTERIOR REMPUBLICAM LACEDAEMONIORUM, REMPUBLICAM ATHENIENSIUM, DE VECTIGALIBUS LIBRUM, HIPPARCHICUM, DE RE EQUESTRI LIBRUM, CYNEGETICUM CONTINENS.

υ Ξ 44

| P4

7 LIPSIAE

l

IN AEDIBUS B. 6. TEUBNERI.

MCM.

B i zi : Εἰ ó [ m & I2] B B Ξ iz d

SUMMARIA,. III

REIPVBLICAE LACEDAEMONIORVM.

Instituta Lycurgi de coniugio ineundo et de procreatione sobolis (c. 1l.). De puerorum educatione. Quatenus Lycurgus amorem masculorum concesserit (c. 2.). De adolescentium disciplina (c. 9.). De institutis virorum et provectiorum aetate (e. 4.). De phiditiis site de convictu publico. De corpore pro modo cibi exercendo (c. 5.). De cura et usu communi liberorum, servo- rum et bonorum (e. 6.). Liberis hominibus omne lucri studium interdixit Lycurgus, et ea sola exerceri iussit quibus civitatis Hibertas constat (c. 7.). Obedientiam magistratibus et legibus praestandam cum aliis rebus Lycurgus impressit Spartanis, tum auctoritate Apollinis Delphici (c. 8.). Ignavos et imbelles igno- minia multiplieis generis notavit Lycurgus, a?4eo ut homines honestam mortem turpi vitae praeferrent (c. 9.). De iudicio senibus in senatum legendis subeundo. Sapienter Lycurgus om- nibus civibus necessitatem imposuit omnes civiles virtutes colendi (c. 10.). De acie Laconica (c. 11.). De re castrensi (c. 12.). De auetoritate et munere regis in beilo et de tota belli gerendi ratione (c. 13.). De depravata Lycurgi disciplina (c. 14.). Iura et commoda regis et pacta singulis mensibus a rege et civitate renovata (c. 195.).

REIPVBLICAE ATHENIENSIVM.

Docere instituit populum Atheniensem callide res componere, ut statum popularem conservet. De servorum et peregrinorum apud Athenienses conditione. Documenta quaedam socordiae, iniquitatis et pravitatis Atheniensium. ^ Cur boui viri in sociis sivitatibus ἃ populo Atheniensi vexentur. Sociis cur non conce- datur ut suas habeant leges, et cur iura cogantur petere Athe- nis (e. 1.). ^Obscurius locutus auctor de terrestribus Athenien- sium eopiis ostendit quae commoda illis proficiscantur e maris imperio. Communia sive publiea quaedam ad usum fructum populi instituta, Rursus de commodis e maris imperio. 1n po- pulari imperio foedera facilius impune violantur quam iu pauco- run principatu. Populus perstringi et maledictis affiei sinit quos odit (c. 2.). De eausis cur socii difficulter Athenis ius suum eonsequantur. [mn seditionibus aliarum civitatum quas partes tuea- tur et tueri debeat populus Atheniensis. Quaeritur an democratiae timendum 511 ab ἀτίμοις (c. 8.).

DE VECTIGALIBVS LIBRI.

De terrae Atticae natura ad redituum rationes augendas aptae (c. 1.). De modo augendi numerum inquilinorum (oe. 2.). De commodis quae sint concedenda mereatoribus ut eorum ne- gotia eivitati prosint (e. 3.). De argentifodinarum in Attice

IV SUMMARIA.

copiis. Quomodo ex argentifodinis fructus ad rem publicam redire possit. Respondetur ad ea quae quis modo dictis et supe- rioribus opponat (c. 4.). Ad tuenda vectigalia pace opus esse ostenditur (c. 5.). Commemorantur commoda perfectis rebus ilis, de quibus dictum est, ad civitatem redundatura, additurque non sine numine deorum ista esse instituenda (c. 6.).

HIPPARCHICI.

Summatim perstringuntur officia magistri equitum. Quo- modo magister equitum perficere possit, ut sit iustus equitum numerus, equi commodi, boni et modesti equites, et probabiles tribuni (c. 1.). De ordine equitum ad itinera omnis generis col- locandorum (c. 2.). De ratione et ordine decursionum, quae per urbem et per gymnasia, partim religionis partim lustrationis causa, instituendae sunt (c. 3.). De itineribus in bello facien- dis. "Varia praecepta belli caute gerendi, apta maxime copiis exiguis (c. 4.). Variae hostium decipiendorum artes (c. 5.). Quomodo dux efficere possit, ut et amore et auctoritate apud suos valeat (c. 6.). Docetur adversus hostes (Thebanos) opus esse magistro equitum inprimis prudenti et callido, qui sui po- testatem nunquam faciat, neque pugnae discrimini paucitatem suam committat, sed levibus incommodis hostes fatiget eorumque vires frangat (c. 7.). Interposita cohortatione ad exercendas artes militiae terrestri necessarias continuantur superioris generis praecepta. Quid faciendum sit ut adversus equites pari numero feliciter decertes (c. 8.). Quomodo mille hominum equitatus Atheniensibus confici possit. Clausulae loco pius deorum eultus commendatur (c. 9.). 1

DE RE EQVESTRI LIBRI.

Quomodo quis indolem generosi pulli spectare debeat, me circumveniatur in emtione (c. 1.). De educendis pullis (c. 2.). De ratione spectandi equi vectoris (c. 3.). De cura ipsius do- mini circa equum (c. 4.). .De cura et negotiis equisonis (c. 5. 6.). De ratione equum conscendendi et de insidendi ratione, De variis cursibus, quibus equum oportet exerceri (c. 7.). Quo- - modo equus sit erudiendus ut transsiliat fossas, decurrat per de- clivia, exsiliat in montana. De ratione meditationis equestris ad belli usum, et maxime quae a binis equitibus hanc ad rem fier - possint (c. 8.). Equi feroces quomodo sint tractandi (c. 9.). De freni ratione et usu ad equi habitum et speciem forman- dam (c. 10.). Qui equi et quomodo possint erudiri, ut subinde anteriora magnifice in altum extollant (c. 11.). De armis equestri- bus et de iaeulorum missione (c. 12.).

SUMMARIA. Ἢ

CYNEGETICI.

Commendatio venationis ab inventoribus diis et eultoribus hominibus, quorum principes cum laude virtutis commemorantur (c. 1.). Qualis venator leporum eiusque minister esse debeat et qualia retia (e. 2.). De dupliei canum (leporariorum) genere, Castoriorum et vulpinorum, et de vitiis eorum in forma et ha- bitu corporis et in ratione investigationis (c. 3.). De virtutibus eanum in habitu et forma corporis et in ratione investigandi. Quo tempore et quae in loca canes exercitationis causa domo educi debeant (c. 4.). De leporum vestigiis, cubili, forma et natura. Tanguntur quaedam leges venationis: deinde exponitur de eanum vinculis reliquoque ornatu et de tempore,.investigationi leporum apto (e. 5.). De habitu et officio custodis retium. De habitu venatoris et de tota investigandi, persequendi et capiendi leporis ratione (c. 6.). De catulis procreandis, educandis et in- stituendis ad venandum (e. 7.). De leporibus venandis per hiemem (e. 8.). De hinnulis et cervis venandis (c. 9.). De apris venandis (c. 10.). De venandis leonibus, pardis, simili- busque belluis (c. 11.). De usu venationis ad bellum. De usu venationis ad tuendam rem familiarem et ad exercendam omnem virtutem (c. 12.). De sophistis, vanis sapientiae et virtutis tra- dendae professoribus. Monentur iuvenes, ne exemplum sequan- tur eorum, qui reip. administrandae nomine et publicas et pri- yatas pecunias abripiunt, et ut venationis potius disciplina ad virtutem parandam utantur (c. 13.).

AAKEAAIMONIQON IIOAITELA.

Au ἐγὼ ἐννοήσας ποτὲ ὡς ἡ Σπάρτη τῶν ὀλιγαν-ἶ ϑρωποτάτων πόλεων οὖσα δυνατωτάτη τε καὶ ὀνο- μαστοτάτη ἐν τῇ Ελλάδι ἐφάνη, ἐθαύμασα ὅτῳ ποτὲ τρόπῳ τοῦτ᾽ ἐγένετο" ἐπεὶ μέντοι κατενόησα τὰ ἐπι-- τηδεύματα τῶν Σπαρτιατῶν, οὐκέτι ἐθαύμαξον. 4v-9. κοῦργον μέντοι τὸν ϑέντα αὐτοῖς τοὺς νόμους οἷς πειϑόμενοι ηὐδαιμόνησαν, τοῦτον καὶ ϑαυμάξω καὶ εἰς τὰ ἔσχατα μάλα σοφὸν ἡγοῦμαι. ἐκεῖνος γὰρ οὐ μιμησάμενος τὰς ἄλλας πόλεις, ἀλλὰ καὶ ἐναντία γνοὺς ταῖς πλείσταις, προέχουσαν εὐδαιμονίᾳ τὴν πα- τρίδα ἀπέδειξεν. αὐτίκα γὰρ περὶ τεκνοποιίας, ἵνα 8 ἐξ ἀρχῆς ἄρξωμαι. o μὲν ἄλλοι τὰς μελλούσας τί- κτειν καὶ καλῶς δοκούσας κόρας παιδεύεσθαι καὶ σίτῳ Ἢ ἀνυστὸν μετριωτάτῳ τρέφουσι καὶ ὄψῳ 7 δυ- νατὸν μικροτάτῳ᾽ οἴνου ys μὴν ἢ πάμπαν ἀπεχομέ- νας ἢ ὑδαρεῖ χρωμένας διάγουσιν. ὥσπερ δὲ οἱ πολ-- λοὶ τῶν τὰς τέχνας ἐχόντων ἑδραῖοί εἰσιν, οὕτω καὶ τὰς κόρας οἱ ἄλλοι “Βλληνες ἠφεμιξούσας ἐριουργεῖν ἀξιοῦσι. τὰς μὲν οὖν οὕτω τρεφομένας πῶς 19" προσδοκῆσαι μεγαλεῖον ἄν τι γεννῆσαι; ὁ δὲ 4v-4

108 J. REIP. LACED. CAP. I.

χοῦργος ἐσθῆτας μὲν καὶ δούλας παθέχειν ἱκανὰς ἡγήσατο εἶναι, ταῖς δ᾽ ἐλευϑέραις μέγιστον νομίσας εἶναι. τὴν τεκνοποιίαν πρῶτον μὲν σωμασκεῖν ἔταξεν οὐδὲν ἧττον τὸ ϑῆλυ τοῦ ἄρρενος φύλου: ἔπειτα δὲ δρόμου καὶ ἰσχύος, ὥσπερ καὶ τοῖς ἀνδράσιν, οὕτω καὶ ταῖς ϑηλείαις ἀγῶνας πρὸς ἀλλήλας ἐποίησε, vo- μίζων ἐξ ἀμφοτέρων ἰσχυρῶν καὶ τὰ £xyova ἐρρωμε-- 5 νέστερα γίγνεσϑαι. ἐπεί ys μὴν γυνὴ πρὸς ἄνδρα ἔλθοι, ὁρῶν τοὺς ἄλλους τὸν πρῶτον τοῦ χρόνου ἀμέτρως ταῖς γυναιξὶ συνόντας, καὶ τούτου τἀναντία éyvo: ἔϑηκε γὰρ αἰδεῖσθαι μὲν εἰσιόντα ὀφϑῆναι, αἰδεῖσθαι δ᾽ ἐξιόντα. οὕτω δὲ συνὄντων ποϑεινοτέ- ρῶς μὲν ἀνάγκη σφῶν αὐτῶν ἔχειν, ἐρρωμενέστερα δὲ γίγνεσϑαι, εἴ τι βλάστοι, οὕτω μᾶλλον ἢ εἰ διά-- θχοροι ἀλλήλων εἶεν. πρὸς δὲ τούτοις καὶ ἀποπαύ- σας τοῦ ὁπότε βούλοιντο ἕκαστοι γυναῖκα ἄγεσϑαι ἔταξεν ἐν ἀκμαῖς τῶν σωμάτων τοὺς γάμους ποιεῖ 7 σϑαι, καὶ τοῦτο συμφέρον τῇ δὐγονίᾳ νομέξων. εἶ ye μέντον συμβαίη γεραιῷ νέαν ἔχειν, ὁρῶν τοὺς τη-- λικούτους φυλάττοντας μάλιστα τὰς γυναῖχας, τά- ναντία καὶ τούτου ἐνόμισε" τῷ yao πρεσβύτῃ ἐποί- q6sv, ὁποίου ἀνδρὸς σῶμά τε καὶ ψυχὴν ἀγασϑείη, 8 τοῦτον ἐπαγομένῳ τεκνοποιήσασϑαι.. εἰ δέ τις αὖ γυ- veixi μὲν συνοικεῖν μὴ. βούλοιτο, τέκνων δὲ ἀξιολό-- γῶν ἐπιϑυμοίη. καὶ τούτῳ νόμον ἐποίησεν, ἥντινα eUrexvov καὶ γενναίαν ὁρῴη, πείσαντα τὸν ἔχοντα ἐκ 9 ταὔτης τεκνοποιεῖσϑαι. καὶ πολλὰ μὲν τοιαῦτα συν-- ἐχώρει. ct τε γὰρ γυναῖκες διττοὺς οἴκους βούλον- ται κατέχειν, οἵτε ἄνδρες ἀδελφοὺς τοῖς παισὶ προσ-- λαμβάνειν, o? τοῦ μὲν γένους καὶ τῆς δυνάμεως κου- 10 νωνοῦσι, τῶν δὲ χρημάτων οὐκ ἀντιποιοῦνται. περὶ

REIP. LACED. CAP. I. II. 169

μὲν δὴ τεκνοποιίας οὕτω τἀναντία γνοὺς τοῖς GA- λοις εἴ τι διαφέροντας καὶ κατὰ μέγεϑος καὶ κατ᾽ ἰσχὺν ἄνδρας τῇ Σπάρτῃ ἀπετέλεσεν ὁ βουλόμενος ἐπισκοπείτω.

'Eyo μέντοι, ἐπεὶ καὶ περὶ γενέσεως ἐξήγημαι;

II.

βούλομαι καὶ τὴν παιδείαν ἑκατέρων σαφηνίσαι. τῶν

μὲν τοίνυν ἄλλων Ἑλλήνων οὗ φάσκοντες κάλλιστα τοὺς υἱεῖς παιδεύειν, ἐπειδὰν τάχιστα αὐτοῖς οἱ παῖ-- jeg τὰ λεγόμενα ξυνιῶσιν, εὐϑὺς μὲν ἐπ᾽ αὐτοῖς παι- -» 3 A δαγωγοὺς ϑεράποντας ἐφιστᾶσιν, εὐϑὺς δὲ πέμπου-- σιν εἰς διδασκάλων μαϑησομένους καὶ γράμματα xol μουσικὴν καὶ τὰ ἐν παλαίστρᾳ. πρὸς δὲ τούτοις τῶν παίδων πόδας μὲν ὑποδήμασιν ἁπαλύνουσι, σώματα δὲ ἱματίων μεταβολαῖς διαϑρύπτουσι" σίτου ys μὴν

αὐτοῖς γαστέρα μέτρον νομίζουσιν. ὁ δὲ “υκοῦργος 2

ἀντὶ μὲν τοῦ ἰδία ἕκαστον παιδαγωγοὺς δούλους ἐφι-- στάναι ἄνδρα ἐπέστησε κρατεῖν αὐτῶν ἐξ ὧνπερ αἵ μέγισται ἀρχαὶ καϑίστανται, ὃς δὴ καὶ παιδονόμος καλεῖται. τοῦτον δὲ κύριον ἐποίησε καὶ ἀϑροίξειν τοὺς παῖδας, καὶ ἐπισκοποῦντα, εἴ τις ῥαδιουργοίῃ, ἰσχυρῶς κολάξειν. ἔδωκε δ᾽ αὐτῷ καὶ τῶν ἡβώντων μαστιγοφόρους, ὅπως τιμωροῖεν ὅτε δέοι. ὥστε πολ- λὴν μὲν αἰδῶ, πολλὴν δὲ πειϑὼ ἐκεῖ συμπαρεῖναι.

ἄντί γε μὴν τοῦ ἁπαλύνειν τοὺς πόδας ὑποδήμασιν 8

ἔταξεν ἀνυποδησίᾳ κρατύνειν, vouítav, εἰ τοῦτ᾽ ἀσκή-- δειαν, πολὺ μὲν ῥᾷον ἂν ὄρϑιάδε βαίνειν, ἀσφαλέ- στερον δὲ πρανῆ καταβαίνειν, καὶ πηδῆσαι δὲ καὶ ἀναϑορεῖν καὶ δραμεῖν ϑᾶττον ἀνυπόδητον, εἰ ἠσκη.--

κὼς εἴη τους πόδας, ἡ ὑποδεδεμένον. καὶ ἀντί γεά

τοῦ ἱματίοις διαϑρύπτεσθϑαι ἐνόμισεν ἕνὶ ἱματίῳ δι᾽ ἔτους προσεϑίζεσϑαι. νομίζων οὕτω καὶ πρὸς ψύχη

170 REIP. LACED. CAP. II.

5 καὶ πρὸς ϑάλπη ἄμεινον ἂν παρασκευάσασϑαι. δῖ- τόν ye μὴν ἔταξε τοσοῦτον ἔχοντα συμβολεύειν τὸν εἴρενα ὡς ὑπὸ πλησμονῆς μὲν μήποτε βαρύνεσϑαι, τοῦ δὲ ἐνδεεστέρως διάγειν μὴ ἀπείρως ἔχευν, νομί- fov τοὺς οὕτω παιδευομένους μᾶλλον μὲν ἂν δύνα- σϑαι; εἰ δεήσειεν. ἀσιτήσαντας ἐπιπονῆσαι, μᾶλλον δ᾽ ἄν, εἰ παραγγελϑείη, ἀπὸ τοῦ αὐτοῦ σίτου πλείω χρόνον ἐπιταϑῆναι, ἧττον δ᾽ ἂν ὄψου δεῖσθαι, εὔχε-- ρθέστερον δὲ πρὸς πᾶν ἔχειν βρῶμα. καὶ vywsworé-

6906 δ᾽ ἂν διάγειν, καὶ εἰς μῆκος ἂν αὐξάνεσθαι τὴν ῥαδινὰ τὰ σώματα ποιοῦσαν τροφὴν μᾶλλον συλλαμ-- βάνειν ἡγήσατο ἢ τὴν διαπλατύνουσαν τῷ σίτῳ. ὡς δὲ μὴ ὑπὸ λιμοῦ: ἄγαν αὖ πιέξοιντο. ἀπραγμόνως μὲν αὐτοῖς οὐκ ἔδωκε λαμβάνειν ὧν ἂν προσδέων-- ται, κλέπτειν δ᾽ ἐφῆκεν ἔστιν ἃ τῷ λιμῷ ἐπικου--

ἡ ροῦντας. καὶ ὡς μὲν οὐκ ἀπορῶν ὅ,τι δοίη ἐφῆκεν αὐτοῖς τὸ μηχανᾶσϑαι τὴν τροφὴν οὐδένα οἶμαι τοῦτο ἀγνοεῖν" δῆλον δ᾽ ὅτι τὸν μέλλοντα κλωπεύειν καὶ νυχτὸς ἀγρυπνεῖν δεῖ καὶ μεθ΄ ἡμέραν ἀπατᾶν καὶ ἐνεδρεύειν, καὶ κατασκόπους δὲ ἑτοιμάζειν τὸν μέλ-- λοντά τι λήψεσϑαι. ταῦτα οὖν δὴ πάντα δῆλον ὅτι μηχανικωτέρους τῶν ἐπιτηδείων βουλόμενος τοὺς παῖδας ποιεῖν καὶ πολεμικωτέρους οὕτως ἐπαίδευσεν.

εἴποι δ᾽ ἂν οὖν τις, τί δῆτα, εἴπερ τὸ κλέπτειν ἀγα- ϑὸν ἐνόμιξε, πολλὰς πληγὰς ἐπέβαλε τῷ ἁλισκομένῳ ; ὅτι, φημὶ ἐγώ, καὶ τἄλλα ὅσα ἄνϑρωποι διδάσκουσι κολάζουσι τὸν μὴ καλῶς ὑπηρετοῦντα. κἀκεῖνοι οὖν τοὺς ἁλισκομένους ὡς κακῶς κλέπτοντας τιμωροῦν-

θται. καὶ ὡς πλείστους δὴ ἁρπάσαι τυροὺς παρ᾽ Ὀρ- ϑίας καλὸν ϑείς, μαστιγοῦν τούτους ἄλλοις ἐπέταξε, τοῦτο δὴ δηλῶσαι καὶ ἐν τούτῳ βουλόμενος ὅτι ἔστι!

REIP. LACED. CAP. If. 171

2^ , 2 , 1 , 3 -" λέγον χρόνον ἀλγήσαντα πολὺν χρόνον εὐδοκιμοῦν-- τα εὐφραίνεσϑαι. δηλοῦται δὲ ἐν τούτῳ ὅτι καὶ ὅπου τάχους δεῖ 0 βλακεύων ἐλάχιστα μὲν ὠφελεῖται, πλεῖς-- στα δὲ πράγματα λαμβανει. ὅπως δὲ μηδ᾽ εἰ ὁ παι- 10 δονόμος ἀπέλϑοι, ἔρημοί ποτε οἱ παῖδες εἶεν ἄρχον-- τος. ἐποίησε τὸν ἀεὶ παρόντα τῶν πολιτῶν κύριον Ξ 2 , - ^ εἶναι καὶ ἐπιτάττειν τοῖς παισὶν ὅ,τι [ἀν] ἀγαϑὸν δο-- κοέη εἶναι, καὶ κολάξειν, εἰ τε ἁμαρτάνοιεν. τοῦτο δὲ ποιήσας διέπραξε καὶ αἰδημονεστέρους εἶναι τοὺς παῖ- δας᾽ οὐδὲν γὰρ οὕτως αἰδοῦνται οὔτε παῖδες οὔτε x e M P ix X M ] M ἄνδρες ὡς vovg ἄρχοντας. cg δὲ καὶ ei ποτε μηδεὶς 11 τύχοι ἀνὴρ παρών, μηδ᾽ ὡς ἔρημοι οἵ παῖδες ἄρχον-- τος εἶεν, ἔϑηκε τῆς ἴλης ἑκάστης τὸν τορώτατον τῶν. εἰρένων ἄρχειν: ὥστε οὐδέποτε ἐκεῖ οἱ παῖδες ἔρημοι ἄρχοντος εἰσι. “εκτέον δέ μοι δοκεῖ εἶναι καὶ περὶ τῶν παιδι- 19 κῶν ἐρώτων ἔστι γάρ τι καὶ τοῦτο πρὸς παιδείαν. , , 7 * er 1 oí μὲν τοίνυν ἄλλοι Ἕλληνες ἡ ὥσπερ Βοιωτοὶ ἀνὴρ Ἁ ^ , e ^ ^| e ? ἘΣ A καὶ παῖς συξυγέντες ομιλοῦσιν, ἡ ὥσπερ Ἠλεῖοι διὰ χαρίτων τῇ ὥρα χρῶνται" εἰσὶ δὲ καὶ oj παντάπασι τοῦ διαλέγεσθαι τοὺς ἐραστὰς εἴργουσιν ἀπὸ τῶν ς Ν “ 3 , ^ παίδων. ὁ δὲ Ζ“Ζυκχοῦργος ἐναντία καὶ τούτοις 66.13 , ? Ω ^ ' γνούς, εἰ μέν vig αὐτὸς ὧν oiov δεῖ ἀγασϑεὶς ψυχὴν παιδὸς πειρῶτο ἄμεμπτον φίλον ἀποτελέσασϑαι καὶ συνεῖναι, ἐπήνει καὶ καλλίστην παιδείαν ταύτην ἐνό-- μιξεν" εἰ δέ τις παιδὸς σώματος ὀρεγόμενος φανείη, αἴσχιστον τοῦτο ϑεὶς ἐποίησεν ἐν “ακεδαίμονι μηδὲν ἧττον ἐραστὰς παιδικῶν ἀπέχεσϑαι ἢ γονεῖς παίδων ^" NO A 3 ^" ? 2 L στ τ, [η] καὶ ἀδελφοὶ ἀδελφῶν εἰς ἀφροδέσια ἀπέχονται. τὸ μέντοι ταῦτα ἀπιστεῖσϑαι ὑπό τινων οὐ ϑαυμά-. 14 ξω" ἐν πολλαῖς γὰρ τῶν πόλεων οἵ νόμοι οὐκ ἐναν-

172 REIP. LACED. CAP. II. Ill.

τιοῦνται ταῖς πρὸς τοὺς παῖδας ἐπιϑυμίαις. ἡ μὲν δὴ παιδεία εἴρηται ἥ vs Μακωνικὴ καὶ ἡ τῶν ἄλλων Ἑλλήνων ἐξ ὁποτέρας δ᾽ αὐτῶν καὶ εὐπειϑέστε-- go. καὶ αἰδημονέστεροι καὶ ὧν δεῖ ἐγκρατέστεροι ἄν-- δοὲς ἀποτελοῦνται 0 βουλόμενος καὶ ταῦτα ἐπισκο-- πείσϑω.

UL Ὅταν γε μὴν éx παίδων εἰς τὸ μειρακιοῦσϑαι ἐκ-- βαίνωσι, τηνικαῦτα οἵ μὲν ἄλλοι παύουσι μὲν ἀπὸ παιδαγωγῶν, παύουσι δὲ ἀπὸ διδασκάλων. ἄρχουσι δὲ οὐδένες ἔτι αὐτῶν, ἀλλ᾽ αὐτονόμους ἀφιᾶσιν" ὁ

9 δὲ Πυκοῦργος καὶ τούτων τἀναντία ἔγνω. καταμα- ϑὼν γὰρ τοῖς τηλικούτοις μέγιστον μὲν φρόνημα ἐμ-- φυόμενον, μάλιστα δὲ ὕβριν ἐπιπολάξουσαν,. ἰσχυρο- τάτας δὲ ἐπιϑυμίας τῶν ἡδονῶν παρισταμένας. vqvi- καῦτα πλείστους μὲν πόνους αὐτοῖς ἐπέβαλε, πλεί

ϑστην δὲ ἀσχολίαν ἐμηχανήσατο. ἐπιϑεὶς δὲ καὶ εἴ τις ταῦτα φύγοι, μηδενὸς ἔτι τῶν καλῶν τυγχάνειν, ἐποίησε μὴ μόνον τοὺς ἐκ δημοσίου ἀλλὰ καὶ τοὺς κηδομένους ἑκάστων ἐπιμελεῖσθαι ὡς μὴ ἀποδειλιά-- σαντες ἀδόκιμοι παντάπασιν ἐν τῇ πόλει γένοιντο. ἀπρὸς δὲ τούτοις τὸ αἰδεῖσθαι ἰσχυρῶς ἐμφυσιῶσαι βουλόμενος αὐτοῖς καὶ ἐν ταῖς ὁδοῖς ἐπέταξεν ἐντὸς μὲν τοῦ ἱματίου τὼ χεῖρε ἔχειν, σιγῇ δὲ πορεύεσϑαι, περιβλέπειν δὲ μηδαμοῖ, ἀλλ᾽ αὐτὰ τὰ πρὸ τῶν πο- δῶν ὁρᾶν. ἔνϑα δὴ καὶ δῆλον γεγένηται ὅτι τὸ ἀρ- oev φῦλον καὶ εἰς τὸ σωφρονεῖν ἰσχυρότερόν ἔστι τῆς δτῶν ϑηλειῶν φύσεως. ἐκχείνων γοῦν ἧττον μὲν ἂν φωνὴν ἀκούσαις ἢ τῶν λιϑίνων, ἧττον δ᾽ ἂν Ou- ματα μεταστρέψαις ἢ τῶν χαλκῶν, αἰδημονεστέρους δ᾽ ἂν αὐτοὺς ἡγήσαιο καὶ αὐτῶν τῶν ἐν τοῖς ϑαλάμοις παρϑένων. καὶ ἐπειδὰν εἰς τὸ φιλίτιόν γε ἀφίκωνται.

REIP. LACED. CAP. III. IV. 173

ἀγαπητὸν αὐτῶν καὶ τὸ ἐρωτηϑὲν ἀκοῦσαι. καὶ τῶν μὲν αὖ παιδίσκων οὕτως ἐπεμελήϑη.

Περέγε μὴν τῶν ἡβώντων πολὺ μάλιστα ἐσπού-ἸΥ. δασε. νομίζων τούτους, εἰ γένοιντο οἵους δεῖ. πλεῖ-- στον ῥέπειν ἐπὶ τὸ ἀγαϑὸν τῇ πόλει. ὁρῶν οὖν, οἷς ἂν μάλιστα φιλονεικία ἐγγένηται, τούτων καὶ χοροὺς ἀξιακροατοτάτους γιγνομένους, καὶ γυμνικοὺς ἀγῶ- νας ἀξιοϑεατοτάτους, ἐνόμιξεν, εἰ καὶ τοὺς ἡβῶντας συμβάλλοι εἰς ἔριν περὶ ἀρετῆς, οὕτως ἂν καὶ τού-- τους ἐπὶ πλεῖστον ἀφικνεῖσϑαι ἀνδραγαϑίας. ὡς οὖν τούτους αὖ συνέβαλεν ἐξηγήσομαι. αἱροῦνται τοί- 8 vvv αὐτῶν οἱ ἔφοροι ἐκ τῶν ἀκμαζόντων τρεῖς ἄν-- δρας - οὗτοι δὲ ἱππαγρέται καλοῦνται. τούτων δ᾽ ἕκαστος ἄνδρας ἑκατὸν καταλέγει, διασαφηνίξων ὅτου ἕνεκα τοὺς μὲν προτιμᾷ, τοὺς δὲ ἀποδοκιμάξει. οἵ 4 οὖν μὴ τυγχάνοντες τῶν καλῶν πολεμοῦσι τοῖς τὲ ἀποστείλασιν αὐτοὺς καὶ τοῖς αἱρεϑεῖσιν ἀνθ᾽ αὑτῶν, καὶ παραφυλάττουσιν ἀλλήλους, ἐάν τι παρὰ τὰ καλὰ νομιζόμενα δαδιουργώῶσι.

Καὶ αὕτη δὴ γίγνεται ἡ ϑεοφιλεστάτη τε καὶ πο-- 5 λιτικωτάτη ἔρις, ἐν ἡ ἀποδέδεικται μὲν ἃ δεῖ ποιεῖν τὸν ἀγαϑόν., χωρὶς δ᾽ ἑκάτεροι ἀσκοῦσιν ὅπως ἀεὶ κράτιστοι ἔσονται, ἐὰν δέτι δέῃ, xaO ἕνα ἀρήξουσι τῇ πόλει παντὶ σϑένει. ἀνάγκη δ᾽ αὐτοῖς καὶ sv-6 εξέας ἐπιμελεῖσϑαι. καὶ γὰρ πυκτεύουσι διὰ τὴν ἔριν ὅπου ἂν συμβάλωσι" διαλύειν μέντοι τοὺς μαχομέ-- νους πᾶς ὁ παραγενόμενος κύριος. Tv δέτις ἀπειϑῇ τῷ διαλύοντι, ἄγει αὐτὸν ὁ παιδονόμος ἐπὶ τοὺς ἐφόρους" of δὲ ξημιοῦσι μεγαλείως, καϑιστάναι βου- λόμενοι εἰς τὸ μήποτε ὀργὴν τοῦ μὴ πεέϑεσϑαι τοῖς νόμοις κρατῆσαι. volo ys μὴν τὴν ἡβητικὴν ἡλικίαν d

/ . , ΄

174 REIP, LACED. CAP. IV. V.

πεπερακόσιν, ἐξ ὧν ἤδη καὶ αἵ μέγισται ἀρχαὶ καϑέ- στανται. οἱ μὲν ἄλλοι Ἕλληνες ἀφελόντες αὐτῶν τὸ ἰσχύος ἔτι ἐπιμελεῖσθαν στρατεύεσϑαι ὕμως αὐτοῖς ἐπιτάττουσιν., ὃ δὲ “υκοῦργος τοῖς τηλικούτοις vo— uuov ἐποίησε κάλλιστον εἶναν τὸ ϑηρᾶν. εἰ μή τι δημόσιον κωλύοι, ὅπως δύναιντο καὶ οὗτοι μηδὲν ἧττον τῶν ἡβώντων στρατιωτικοὺς πόνους ὑποφέ- οειν. ! "A μὲν οὖν ἑχάστῃ ἡλικίᾳ ἐνομοϑέτησεν ὃ 4υ- κοῦργος ἐπιτηδεύματα σχεδὸν εἴρηται" οἵαν ὃὲ καὶ πᾶσι δίαιταν κατεσκεύασε νῦν πειράσομαι διηγεῖ-

2 σϑαι. Δυκοῦργος τοίνυν παραλαβὼν τοὺς Σπαρτιά-

ὃ

τας ὥσπερ τοὺς ἄλλους Ἕλληνας οἴκον σκηνοῦντας, γνοὺς ἐν τούτοις πλεῖστα ῥδαδιουργεῖσϑαι εἰς τὸ φα- νερὸν ἐξήγαγε τὰ συσκήνια, οὕτως ἡγούμενος ἥκιστ᾽ ἂν παραβαίνεσϑαι τὰ προσταττόμενα. καὶ σῖτον δὲ ἔταξεν αὐτοῖς ὡς μήτε ὑπερπληροῦσϑαι μήτε ἐνδεεῖς ψίγνεσϑαι. sip δὲ xol παράλογα γίγνεται ἀπὸ τῶν ἀγρευομένῶν᾽" οἱ δὲ πλούσιον ἔστιν ὅτε καὶ ἄρ- vov ἀντιπαραβάλλουσιν: ὥστε οὔτε ἔρημός ποτὲ ἡ τράπεζα βρωτῶν γίγνεται, ἔστ᾽ ἂν διασκηνῶσιν, οὔτε

ἀπολυδάπανος. καὶ μὴν τοῦ πότου ἀποπαύσας τὰς

οὐκ ἀναγκαίας πόσεις. αἱ σφάλλουσι μὲν σώματα, , 4 , , ^ e ’ ν , er

σφαλλουσι δὲ γνώμας, ἐφῆκεν ozove Oupou ἕκαστος

πίνειν, οὕτω νομίζων ἀβλαβέστατόν vs καὶ ἥδιστον

ποτὸν γίγνεσϑαι. οὕτω ys μὴν συσκηνούντων πῶς

* e M Ἧ *5

ἄν vig ἢ ὑπὸ λιχνείας ἢ οἰνοφλυγίας ἢ αὑτὸν ἡ oL-

5 xov διαφϑείρειε; καὶ γὰρ δὴ ἐν μὲν ταῖς ἄλλαις πό-

λεσιν ὡς τὸ πολὺ οἱ ἥλικες ἀλλήλοις σύνεισι, μεϑ᾽ ὧνπερ καὶ ἐλαχίστη αἰδὼς παραγίγνεται" ὁ δὲ Avxoto- γος ἐν τῇ Σπάρτῃ ἀνέμιξε παιδεύεσθαι τὰ πολλα

REIP. LACED. CAP, V. VI. 175

τοὺς νεωτέρους ὑπὸ τῆς τῶν γεραιτέρων ἐμπειρίας. καὶ γὰρ δὴ ἐπιχώριον ἐν τοῖς φιλιτέοις λέγεσϑαν 0,v.6 ἂν καλῶς τις ἐν τῇ πόλει ποιήσῃ: ὥστ᾽ ἐκεῖ ἥκιστα μὲν ὕβριν, ἥκιστα δὲ παροινίαν, ἥκιστα δὲ αἰσχρουρ-- γίαν καὶ αἰσχρολογίαν ἐγγίγνεσθαι. ἀγαϑά γε μὴν 1 ἀπεργάξεται καὶ τάδε ἡ ἔξω σίτησις" περιπατεῖν τε γὰρ ἀναγκάξονται ἐν τῇ οἴκαδε ἀφόδῳ. καὶ μὴν và ὑπὸ οἴνου μὴ σφάλλεσϑαι ἐπιμελεῖσϑαι. εἰδότες ὅτι οὐκ ἔνϑαπερ ἐδείπνουν καταμενοῦσι, καὶ τῇ ὄρφνῃ ὅσα ἡμέρᾳ χρηστέον: οὐδὲ γὰρ ὑπὸ φανοῦ τὸν ἔτι ἔμφρουρον ἔξεστι πορεύεσϑαι.

Καταμαϑῶών ys μὴν ὁ “υκοῦργος καὶ ὅτι ἀπὸ 8 γῶν σίτων oi μὲν διαπονούμενοι εὔχροοί τε καὶ sU— σαρκοι καὶ εὔρωστοί εἰσιν. οἱ δ᾽ ἄπονοι πεφυσημέ- vou τὲ καὶ αἰσχροὶ καὶ ἀσϑενεῖς ἀναφαένονται., οὐδὲ τούτου ἠμέλησεν. ἀλλ᾽ ἐννοῶν ὅτι καὶ ὕὗταν αὐτός τις τῇ ἑαυτοῦ γνώμῃ φιλοπονῇ, ἀρκοῦν τὸ σῶμα ἔχων ἀναφαίνεται, ἐπέταξε τὸν ἀεὶ πρεσβύτατον ἐν τῷ γυμνασίῳ ἕκάστῳ ἐπιμελεῖσϑαν ὡς μήποτε αὐτοὶ ἐλάττους τῶν σιτίων γίγνεσθαι. καὶ ἐμοὶ μὲν οὐδ᾽ 9 ἐν τούτῳ σφαλῆναι δοκεῖ. οὐκ ἂν οὖν ῥᾳδίως γέ τις δῦρον Σπαρτιατῶν οὔτε ὑγιξινοτέρους ovrs roig σώμασι χρησιμωτέρους" ὁμοίως γὰρ ἀπό τε τῶν σκε-- λῶν καὶ ἀπὸ χειρῶν καὶ ἀπὸ τραχήλου γυμνάζονται.

Ἐναντία ys μὴν ἔγνω καὶ τάδε τοῖς πλείστοις.ΥἹ ἐν μὲν γὰρ ταῖς ἄλλαις πόλεσι τῶν ἑαυτοῦ ἕκαστος καὶ παίδων καὶ οἰκετῶν καὶ χρημάτων ἄρχουσιν" Ó δὲ “Ζυκοῦργος, κατασκευάσαι βουλόμενος ὡς ἂν μη- δὲν βλάπτοντες ἀπολαύοιέν τι οἱ πολῖται ἀλλήλων ἀγαϑόν, ἐποίησε παίδων ἕκαστον ὁμοίως τῶν ἑαυτοῦ καὶ τῶν ἀλλοτρίων ἄρχειν. ὅταν dé τις εἰδῇ ὅτι οὖ- 9

170 REIP. LACED. CAP. VI. VII.

τοι πατέρες εἰσὶ τῶν παίδων ὧν αὐτὸς ἄρχει, ἀνάγκη οὕτως ἄρχειν ὥσπερ ἂν καὶ τῶν ἑξαυτοῦ ἄρχεσϑαι βούλοιτο. ἣν δέ τις παῖς ποτε πληγὰς λαβὼν ὑπ᾽ ἄλλου κατείπῃ πρὸς τὸν πατέρα, αἰσχρόν ἐστι μὴ οὐκ ἄλλας πληγὰς ἐμβάλλειν τῷ υἱεῖ, οὕτω πιστεύ--: ουσιν ἀλλήλους μηδὲν αἰσχρὸν προστάττειν τοῖς παι-

8oív. ἐποίησε δὲ καὶ οἰκέταις, εἴ τις δεηϑείη. χρῆ- σϑαι καὶ τοῖς ἀλλοτρίοις. καὶ κυνῶν δὲ ϑηρευτικῶν συνῆψε κοινωνίαν: ὥστε οἱ μὲν δεόμενοι παρακα- λοῦσιν ἐπὶ ϑήραν, ὁ δὲ μὴ αὐτὸς σχολάξων ἡδέως ἐκπέμπει. καὶ ἵπποις δὲ ὡσαύτως χρῶνται" ὃ γὰρ ἀσϑενήσας ἢ δεηϑεὶς ὀχήματος ἢ ταχύ ποι βουληϑεὶς ἀφικέσϑαι, ἤν που ἴδῃ ἵππον ὄντα, λαβὼν καὶ χρη-

σάμενος καλῶς ἀποκαϑίστησιν. οὐ μὴν οὐδ᾽ ἐκεῖνό γε παρὰ τοῖς ἄλλοις εἰθισμένον ἐποίησεν ἐπιτηδεύ- εσϑαι. ὅπου γὰρ ἂν ὑπὸ ϑήρας ὀψισϑέντες δεηϑῶ- σι τῶν ἐπιτηδείων. ἣν μὴ συνεσκευασμένοι vUJOGL, καὶ ἐνταῦϑα ἔϑηκε τοὺς μὲν πεπαμένους καταλείπειν τὰ πεποιημένα, τοὺς δὲ δεομένους ἀνοίξαντας τὰ σή- μᾶντρα, λαβόντας ὅσων ἂν δέωνται σημηναμένουφβ καταλιπεῖν. τοιγαροῦν οὕτως μεταδιδόντες ἀλλήλοις καὶ οἱ τὰ μικρὰ ἔχοντες μετέχουσι πάντων τῶν ἐν τῇ χώρᾳ, ὁπόταν τινὸς δεηθῶσιν.

VIL — "Evavría γε μὴν καὶ τάδε τοῖς ἄλλοις “λλησι κατέστησεν ὁ Μυκοῦργος ἐν τῇ Σπάρτῃ νόμιμα. ἐν μὲν γὰρ δήπου ταῖς ἄλλαις πόλεσι πάντες χρηματές- ξονται ὅσον δύνανται" Ó μὲν γὰρ γεωργεῖ, 0 δὲ vav- κληρεῖ, ὁ δ᾽ ἐμπορεύεται, οἱ δὲ καὶ ἀπὸ τεχνῶν τρέ-

9 φονται" ἐν δὲ τῇ Σπάρτῃ ὁ Δυκοῦργος τοῖς ἐλευϑέροις τῶν μὲν ἀμφὶ χρηματισμὸν ἀπεῖπε μηδενὸς ἅπτε- σϑαι, ὅσα δὲ ἐλευϑερίαν ταῖς πόλεσι παρασκευάζξει,

REIP. LACED. CAP. VII. VIII. Lu

ταῦτα ἔταξε μόνα ἔργα αὑτῶν νομίξειν. καὶ yag δὴ 8 τί πλοῦτος ἐκεῖ γε σπουδαστέος ἔνϑα ἴσα μὲν φέρειν εἰς τὰ ἐπιτήδεια, ὁμοίως δὲ διαιτᾶσϑαι τάξας, ἐποί- 166 μὴ ἡδυπαϑείας ἕνεκα χρημάτων ὀρέγεσϑαι; ἀλλὰ μὴν οὐδ᾽ ἱματίων ys ἕνεκα χρηματιστέον: οὐ γὰρ ἐσθῆτος πολυτελείᾳ ἀλλὰ σώματος εὐεξία κοσμοῦν- ται. οὐδὲ μὴν τοῦ γε εἰς τοὺς συσκήνους ἕνεκα ἔχειν 4 δαπανᾶν χρήματα ἀϑροιστέον., ἐπεὶ τὸ τῶ σώματι πονοῦντα ὠφελεῖν τοὺς συνόντας εὐδοξότερον ἐποί-- ἡσὲν ἢ τὸ δαπανῶντα, ἐπιδείξας τὸ μὲν ψυχῆς, τὸ δὲ πλούτου ἔργον. τό γε μὴν ἐξ ἀδίκων χρηματίξεσϑαι 5 καὶ ἐν τοῖς τοιούτοις διεκώλυσε. πρῶτον μὲν γὰρ νόμισμα τοιοῦτον κατεστήσατο ὃ δέκα μνῶν μόνον ἂν εἰς οἰκίαν εἰσελϑὸν οὔτε δεσπότας οὔτε οἰκέτας λάϑοι: καὶ γὰρ χώρας μεγάλης καὶ ἁμάξης ἀγωγῆς δέοιτ᾽ ἄν. χρυσίον γε μὴν καὶ ἀργύριον ἐρευνᾶται, 6 καὶ ἄν τί που φανῇ, 0. ἔχων ξημιοῦται. τί οὖν ἂν ἐκεῖ χρηματισμὸς σπουδάξοιτο ἔνϑα ἡ κτῆσις πλείους λύπας ἢ ἡ χρῆσις εὐφροσύνας παρέχει;

᾿4λλὰ γὰρ ὅτι μὲν ἐν Σπάρτῃ μάλιστα πείϑον-Η]!. ται ταῖς ἀρχαῖς τε καὶ τοῖς νόμοις ἴσμεν ἅπαντες. ἐγὼ μέντοι οὐδ᾽ ἐγχειρῆσαι οἶμαι πρότερον τὸν 4υ- κοῦργον ταύτην τὴν εὐταξίαν καϑιστάναι πρὶν ὁμο- γνώμόνας ἐποιήσατο τοὺς κρατίστους τῶν ἐν τῇ πό- λει. τεκμαίρομαι δὲ ταῦτα ὅτι ἐν μὲν ταῖς ἄλλαις 9 πόλεσιν of δυνατώτεροι οὐδὲ βούλονται δοκεῖν τὰς ἀρχὰς φοβεῖσϑαι, ἀλλὰ νομίζουσι τοῦτο ἀνελεύϑερον εἷναι" ἐν δὲ τῇ Σπάρτῃ οἱ κράτιστοι καὶ ὑπέρχονται μάλιστα τὰς ἀρχὰς καὶ τῷ ταπεινοὶ εἶναι μεγαλύνον- ται, καὶ τῷ ὅταν καλῶνται τρέχοντες ἀλλὰ μὴ βαδί- fovveg ὑπακούειν, νομίζοντες, ἣν αὐτοὶ κατάργωσι

τοῦ σφόδρα πείϑεσϑαι, ἕψεσθαι καὶ τοὺς ἄλλους" Xenoph. scr. min. 12

178 REIP. LACED. CAP. VII IX.

8 ὅπερ καὶ γεγένηται. εἰκὸς δὲ καὶ τὴν τῆς ἐφορείας δύναμιν τοὺς αὐτοὺς τούτους συγκατασκευάσαι, ἐπεί-- περ ἔγνωσαν τὸ πείϑεσϑαι μέγιστον ἀγαϑὸν εἶνωι καὶ ἐν πόλει καὶ ἐν στρατιᾷ καὶ ἐν οἴκῳ" ὅσῳ γὰρ μείξω δύναμιν ἔχει ἡ ἀρχή, τοσούτῳ μᾶλλον ἡγή- σαντο αὐτὴν καὶ καταπλήξειν τοὺς πολίτας τοῦ ὑπα-

4 κούειν. ἔφοροι οὖν ἱκανοὶ μέν εἰσι ζημιοῦν ὃν ἂν βούλωνται, κύριοι δ᾽ ἐκπράττειν παραχρῆμα, κύριοι δὲ καὶ ἄρχοντας μεταξὺ [καὶ] καταπαῦσαι καὶ εἷρξαί ys καὶ περὶ τῆς ψυχῆς εἰς ἀγῶνα καταστῆσαι. το-- σαύτην δὲ ἔχοντες δύναμιν, οὐχ ὥσπερ αἱ ἄλλαι πό-- λεις ἐῶσι τοὺς αἱρεϑέντας ἀεὶ ἄρχευν τὸ ἔτος ὅπως ἂν βούλωνται. ἀλλ᾽ ὥσπερ oi τύραννοι καὶ οἵ ἐν τοῖς γυμνικοῖς ἀγῶσιν ἐπιστάται. ἤν τινα αἰσϑάνωνται

5 παρανομοῦντά τι, εὐθὺς παραχρῆμα κολάζουσι. πολ-- λῶν δὲ καὶ ἄλλων ὄντων μηχανημάτων καλῶν τῷ “υκούργῳ εἰς τὸ πείϑεσϑαι τοῖς νόμοις ἐθέλειν τοὺς πολίτας. ἐν τοῖς καλλίστοις καὶ τοῦτό μοι δοκεῖ si- ναι ὅτι οὐ πρότερον ἀπέδωκε τῷ πλήϑει τοὺς νόμους πρὶν ἐλθὼν σὺν τοῖς κρατίστοις εἰς ΖΙελφοὺς ἐπήρετο τὸν ϑεὸν εἰ λῷον καὶ ἄμεινον εἴη τῇ «Σπάρτῃ πευ- ϑομένῃ οἷς αὐτὸς ἔϑηκε νόμοις. ἐπεὶ δὲ ἀνεῖλε τῷ παντὶ ἄμεινον εἶναι, τότε ἀπέδωκεν, οὐ μόνον ἄνο- uov ἀλλὰ καὶ ἀνόσιον ϑεὶς τὸ πυϑοχρήστοις νόμοις μὴ πείϑεσϑαι.

]X. Ἄξιον δὲ τοῦ “υκούργου καὶ τόδε ἀγασϑῆναι., - τὸ κατεργάσασϑαι ἐν τῇ πόλει αἱρετώτερον εἶναι τὸν καλὸν ϑάνατον ἀντὶ τοῦ αἰσχροῦ βίου καὶ γὰρ δὴ ἐπισκοπῶν τις ἂν εὕροι μείους ἀποϑνήσκοντας τού- τῶν ἢ τῶν ἐκ τοῦ φοβεροῦ ἀποχωρεῖν αἱρουμένων

2 ὥστε τἀληϑὲς εἰπεῖν καὶ ἕπεται τῇ ἀρετῇ σώξεσϑαι εἷς τὸν πλείω χρόνον μᾶλλον ἢ τῇ κακία" καὶ γὰρ

REIF. LACED. CAP. IX. X. 179

ῥάων xal ἡδίων καὶ εὐπορωτέρα καὶ ἰσχυροτέρα. δῆ-- λον δὲ ὅτι καὶ εὔκλεια μάλιστα ἕπεται τῇ ἀρετῇ" καὶ yao συμμαχεῖν πῶς πᾶντες τοῖς ἀγαϑοῖς βούλονται. ἡ μέντοι ὥστε ταῦτα γίγνεσϑαι ἐμηχανήσατο, καὶ 8 τοῦτο καλὸν μὴ παραλιπεῖν. ἐκεῖνος τοίνυν σαφῶς παρεσκεύασε τοῖς μὲν ἀγαϑοῖς εὐδαιμονίαν, τοῖς δὲ κακοῖς κακοδαιμονίαν. ἐν μὲν γὰρ ταῖς ἄλλαις πόλε-- 4 σιν, ὁπόταν τις κακὸς γένηται. ἐπίκλησιν μόνον ἔχει κακὸς εἶναι. ἀγοράζξει δὲ ἐν τῷ αὐτῷ 0 κακὸς τἀγαϑῷ καὶ κάϑηται καὶ γυμνάξεται. ἐὰν βούληται" ἐν δὲ τῇ Δακεδαίμονι πᾶς μὲν ἄν τις αἰσχυνϑείη τὸν κακὸν σύ-- όκηνον παραλαβεῖν. πᾶς δ᾽ ἂν ἐν παλαίσματι συγ- γυμναστήν. πολλάκις δ᾽ ὁ τοιοῦτος καὶ διαιρουμένων ὃ τοὺς ἀντισφαιριοῦντας ἀχώριστος περιγίγνεται, καὶ ἐν χοροῖς δ᾽ εἰς τὰς ἐπονειδίστους χώρας ἀπελαύνεται. καὶ μὴν ἐν ὁδοῖς παραχωρητέον αὐτῷ καὶ ἐν ϑάκοις καὶ τοῖς νεωτέροις ὑπαναστατέον, καὶ τὰς μὲν προση- κούσας κόρας οἴκοι ϑρεπτέον, καὶ ταύταις τῆς ἀναν-- δρίας αἰτίαν ὑφεκτέον, γυναικὸς δὲ κενὴν ἑστίαν πε-- ριοπτέον, καὶ ἅμα τούτου ξημίαν ἀποτιστέον, λιπαρὸν δὲ οὐ πλανητέον, οὐδὲ μιμητέον τοὺς ἀνεγκλήτους, ἢ πληγὰς ὑπὸ τῶν ἀμεινόνων ληπτέον. ἐγὼ μὲν δὴθ τοιαύτης τοῖς κακοῖς ἀτιμίας ἐπικειμένης οὐδὲν ϑαυ-- μάξω τὸ προαιρεῖσθαι ἐκεῖ ϑάνατον ἀντὶ τοῦ οὕτως ἀτίμου τε καὶ ἐπονειδίστου βίου.

Καλῶς δέ μοι δοκεῖ 0 “υκοῦργος νομοϑετῆσαι καὶ Χ ἡ μέχρι γήρως ἀσκοῖτ᾽ ἂν ἀρετή. ἐπὶ γὰρ τῷ τέρματι τοῦ βίου τὴν κρίσιν τῆς γεροντίας προσϑεὶς ἐποίησε μηδὲ ἐν τῷ γήρᾳ ἀμελεῖσϑαι τὴν καλοκἀγαϑίαν. ἀξιά--ὦ γαστον δ᾽ αὐτοῦ καὶ τὸ ἐπικουρῆσαι τῷ τῶν ἀγαϑῶν yqou: ϑεὶς γὰρ τοὺς γέροντας κυρίους τοῦ περὶ τῆς ψυχῆς ἀγῶνος διέπραξεν ἐντιμότερον εἶναι τὸ γῆρας

Ia

180 REIP. LACED. CAP. X.

8 τὴς τῶν ἀκμαζόντων ῥώμης. εἰκότως δέ τοι καὶ σπου - δάξεται οὗτος ὁ ἀγὼν μάλιστα [τῶν] ἀνθρώπων. καλοὶ μὲν γὰρ καὶ οἵ γυμνικοί: ἀλλ᾽ οὗτοι μὲν σωμάτων εἰσίν. ὁ δὲ περὶ τῆς γεροντίας ἀγὼν ψυχῶν ἀγαϑῶν κρίσιν παρέχει. ὅσῳ οὖν κρείττων ψυχὴ σώματος, τοσούτῳ καὶ οἵ ἀγῶνες οἷ τῶν ψυχῶν 1 οἵ τῶν σωμά- τῶν ἀξιοσπουδαστότεροι.

4 Τόδε ys μὴν τοῦ Δυκχούργου πῶς οὐ μεγάλως ἄξιον ἀγασϑῆναι; ὃς ἐπειδὴ κατέμαϑεν ὅτι [ὅπου] οἵ βουλόμενοι ἐπιμελεῖσϑαι τῆς ἀρετῆς οὐχ ἱκανοί εἰσι τὰς πατρίδας αὔξειν, ἐκεῖνος ἐν τῇ Σπάρτῃ ἠνάγκασε δημοσίᾳ πάντας πάσας ἀσκεῖν τὰς ἀρετάς. ὥσπερ οὖν ἰδιῶται ἰδιωτῶν διαφέρουσιν ἀρετῇ οἱ ἀσκοῦντες τῶν ἀμελούντων, οὕτω καὶ ἡ Σπάρτη εἰκότως πασῶν τῶν

ὅ πόλεων ἀρετῇ διαφέρει, μόνη δημοσίᾳ ἐπιτηδεύουσα τὴν καλοκἀγαϑίαν. οὐ γὰρ κἀκεῖνο καλόν, τὸ τῶν ἄλλων πόλεων κολαξουσῶν. ἤν τίς τι ἕτερος ἕτερον ἀδικῇ. ἐκεῖνον ξημίας μὴ ἐλάττους ἐπιϑεῖναι, εἴ τις

6 φανερὸς εἴη ἀμελῶν τοῦ ὡς βέλτιστος εἶναι; ἐνόμιζε γάρ, ὡς éo.xev, ὑπὸ μὲν τῶν ἀνδραποδιξομένων τινὰς ἢ ἀποστερούντων τι ἢ κλεπτόντων τοὺς βλαπτομένους μόνον ἀδικεῖσϑαι. ὑπὸ δὲ τῶν κακῶν καὶ ἀνάνδρων ὅλας τὰς πόλεις προδίδοσϑαι. ὥστε εἰκότως ἔμοιγε

1 δοκεῖ τούτοις μεγίστας ξημίας ἐπιϑεῖναι. ἐπέϑηκε δὲ καὶ τὴν ἀνυπόστατον ἀνάγκην ἀσκεῖν ἅπασαν πολιτι- κὴν ἀρετήν. τοῖς μὲν γὰρ τὰ νόμιμα ἐκτελοῦσιν ὁμοίως ἅπασι τὴν πόλιν οἰκείαν ἐποίησε, καὶ οὐδὲν ὑπελογί- σατο οὔτε σωμάτων οὔτε χρημάτων ἀσϑένειαν" εἰ δέ τις ἀποδειλιάσειξ τοῦ τὰ νόμιμα διαπονεῖσϑαι, τοῦτον ἐκεῖνος ἀπέδειξε μηδὲ νομίξεσϑαι ἔτι τῶν ὁμοίων εἶναι.

8 ἀλλὰ γὰρ ὅτι μὲν παλαιότατοι οὗτοι οἵ νόμοι εἰσὶ σα-- φές" ὁ γὰρ Δυκοῦργος κατὰ τοὺς Ἡρακλείδας λέγεται

REIP. LACED. CAP. X. XI. 181

γενέσϑαι" οὕτω δὲ παλαιοὶ ὄντες ἔτι καὶ νῦν τοῖς ἄλ-- λοις καινότατοί εἰσι" καὶ γὰρ τὸ πάντων ϑαυμαστό-. τατον ἐπαινοῦσι μὲν πάντες τὰ τοιαῦτα ἐπιτηδεύματα, μυμεῖσϑαι δὲ αὐτὰ οὐδεμία πόλις ἐθέλει.

Καὶ ταῦτα μὲν δὴ κοινὰ ἀγαϑὰ καὶ ἐν εἰρήνῃ καὶ XI. ἐν πολέμῳ εἰ δέτις βούλεται καταμαϑεῖν ὅ,τι καὶ εἰς τὰς στρατείας βέλτιον τῶν ἄλλων ἐμηχανήσατο, ἔξεστι καὶ τούτων ἀκούειν. πρῶτον μὲν τοίνυν οἵ ἔφοροι 8β προκηρύττουσι τὰ ἔτη εἰς ἃ δεῖ στρατεύεσϑαι καὶ ἵπ-- πεῦσι καὶ ὁπλίταις. ἔπειτα δὲ καὶ τοῖς χειροτέχναις " ὕστε ὁσοισπερ ἐπὶ πόλεως χρῶνται ἄνϑρωποι, πάν- τῶν τούτων καὶ ἐπὶ στρατιᾶς οἵ Μ“ακεδαιμόνιοι εὐπο-- ροῦσι" καὶ ὅσα δὲ ὀργάνων ἡ στρατιὰ. κοινῇ δεηϑείη ἄν, ἁπάντων τὰ μὲν ἁμάξῃ προστέτακται παρέχειν, τὰ δὲ ὑποξυγίῳ - οὕτω γὰρ ἥκιστ᾽ ἂν τὸ ἐκλεῖπον δια-- λάϑοι. εἴς γε μὴν τὸν ἐν τοῖς ὅπλοις ἀγῶνα τοιάδ᾽ 8 ἐμηχανήσατο. στολὴν μὲν ἔχειν φονικίδα καὶ χαλκῆν ἀσπίδα, ταύτην νομίξων ἥκιστα μὲν γυναικεία κοι-- vovsiv, πολεμικωτάτην δ᾽ εἶναι" καὶ γὰρ τάχιστα λαμπρύνεται καὶ σχολαιότατα ῥυπαίνεται. ἐφῆκε δὲ καὶ κομᾶν τοῖς ὑπὲρ τὴν ἡἠβητικὴν ἡλικίαν. νομί- fov οὕτω καὶ μείζους ἂν xal ἐλευϑεριωτέρους καὶ γοργοτέρους φαίνεσϑαι. οὕτω ys μὴν κατεσκευασμέ- 4 νῶν μόρας μὲν διεῖλεν 8E καὶ ἱππέων καὶ ὁπλιτῶν. ἑκάστη δὲ τῶν πολιτικῶν τούτων μορῶν ἔχει πολέ- μαρχον ἕνα, λοχαγοὺς τέτταρας, πεντηκοντῆρας ὀκτώ, ἐνωμοτάρχας ἑκκαίδεκα. ἐκ δὲ τούτων τῶν μορῶν διὰ παρεγγυήσεως καϑίστανται τότε μὲν εἰς ἐνωμο-- τίας, τότε δὲ εἰς τρεῖς, τότε δὲ εἰς &&. ὃ δὲ οἱ πλεῖστοι ὃ οἴονται, πολυπλοκωτάτην εἶναι τὴν ἐν ὅπλοις “ακω-- ᾿νικὴν τάξιν. τὸ ἐναντιώτατον ὑπειλήφασι τοῦ ὄντος. εἰδὶ μὲν γὰρ ἐν τῇ Δακωνικῇ τάξει o πρωτοστάται

182 REIP. LACED. CAP. XI

ἄρχοντες, καὶ ὁ στίχος ἕκαστος πάντ᾽ ἔχων ὅσα δεῖ ὃ παρέχεσϑαι. οὕτω δὲ ῥάδιον ταύτην τὴν τάξιν μαϑεῦν ὡς 001g τοὺς ἀνθρώπους δύναται γιγνώσκειν, οὐδεὶς ἂν ἁμάρτοι" τοῖς μὲν γὰρ ἡγεῖσθαι δέδοται, τοῖς δὲ ἔπεσϑαι τέτακται. αἱ δὲ παραγωγαὶ ὥσπερ ὑπὸ κήρυ-- κος ὑπὸ τοῦ ἐνωμοτάρχου λόγῳ δηλοῦνται. * ἀραιαί τε καὶ βαϑύτεραι αἱ φάλαγγες γίγνονται: ὧν δὴ οὐδ᾽ 7 ὅπως τι οὖν χαλεπὸν μαϑεῖν. τὸ μέντοι κἂν ταρα- χϑῶσι μετὰ τοῦ παρατυχόντος ὁμοίως μάχεσϑαι. ταύ-- την τὴν τάξιν οὐκέτι ῥᾷδιόν ἐστι μαϑεῖν πλὴν τοῖς 8 ὑπὸ τῶν τοῦ Πυκούργου νόμων πεπαιδευμένοις. εὐ- πορώτατα δὲ καὶ ἐκεῖνα “ακεδαιμόνιοι ποιοῦσι τὰ τοῖς ὁπλομάχοις πάνυ δοκοῦντα χαλεπὰ εἶναι: ὅταν μὲν γὰρ ἐπὶ κέρως πορεύωνται, κατ᾽ οὐρὰν δήπου ἐνωμο-- τία ἕπεται" ἐὰν δ᾽ ἐν τῷ τοιούτῳ ἐκ τοῦ ἐναντίου πο- λεμία φάλαγξ ἐπιφανῇ, τῷ ἐνωμοτάρχῃ παρεγγυᾶται εἰς μέτωπον παρ᾽ ἀσπίδα καϑίστασϑαι, καὶ διὰ παντὸς οὕτως, ἐστ᾽ ἂν ἡ φάλαγξ ἐναντία καταστῇ. ἦν γε αὴν οὕτως ἐχόντων ἐκ τοῦ ὄπισϑεν οἵ πολέμιοι ἐπι- φανῶσιν. ἐξελίττεται ἕκαστος ὁ στίχος, ἵνα οἵ κράτι-- 9 στοι ἐναντίοι ἀεὶ τοῖς πολεμίοις ὦσιν. ὅτι δὲ ὁ ἄρχων εὐώνυμος γίγνεται, οὐδ᾽ ἐν τούτῳ μειονεκτεῖν ἡγοῦν- ται, ἀλλ᾽ ἔστιν Ove καὶ πλεονεκτεῖν. εἰ γάρ τινες κυ- κλοῦσϑαι ἐπιχειροῖεν. οὐκ ἂν κατὰ τὰ γυμνὰ ἀλλὰ κατὰ τὰ ὡπλισμένα περιβάλλοιεν ἄν. ἣν δέ ποτε ἕνεκα τινος δοχῇ συμφέρειν τὸν ἡγεμόνα δεξιὸν κέρας ἔχειν, στρέψαντες τὸ ἄγημα ἐπὶ κέρας ἐξελίττουσι τὴν φά- λαγγα, ἔστ᾽ ἂν ὁ μὲν ἡγεμὼν δεξιὸς ἢ, ἡ δὲ οὐρὰ 10 εὐώνυμος γένηται. ἣν δ᾽ αὖ ἐκ τῶν δεξιῶν πολεμίων τάξις ἐπιφαίνηται ἐπὶ κέρως πορευομένων, οὐδὲν ἄλλο πραγματεύονται ἢ τὸν λόχον ἕκαστον ὥσπερ τριήρη ἀντίπρῳρον τοῖς ἐναντίοις στρέφουσι, καὶ οὕτως αὖ

REIP. LACED. CAP. XI. XII. 183

γίγνεται ὁ κατ᾽ οὐρὰν λόχος παρὰ δόρυ. ἦν ys μὴν κατὰ τὰ εὐώνυμα πολέμιοι προσίωσιν, οὐδὲ τοῦτο ἐῶσιν, ἀλλ᾽ ἀπωϑοῦσυν ἢ ἐναντίους ἀντιπάλοις τοὺς λόχους στρέφουσι" καὶ οὕτως αὖ ὁ κατ᾽ οὐρὰν λόχος παρ᾽ ἀσπίδα καϑίσταται.

Ἐρῶ δὲ καὶ 7 στρατοπεδεύεσϑαι ἐνόμισε χρῆναι ΧΙ “Δυκοῦργος. διὰ μὲν γὰρ τὸ τὰς γωνίας τοῦ τετρα-- γώνου ἀχρήστους εἶναι εἰς κύκλον ἐστρατοπεδεύσατο, & μὴ ὄρος ἀσφαλὲς εἴη. ἢ τεῖχος ἢ ποταμὸν ὄπισϑεν ἔχοιεν. φυλακάς ys μὴν ἐποίησε μεϑημερινὰς τὰς μὲν 2 παρὰ τὰ ὕπλα εἴσω βλεπούσας" οὐ γὰρ πολεμίων ἕνεκα ἀλλὰ φίλων αὗται καϑίστανται: τούς γε μὴν πολε- μίους ἱππεῖς φυλάττουσιν ἀπὸ χωρίων ὧν ἂν ἐκ πλεί- στου προορῶεν. εἰ δέ τις προΐοι νύκτωρ ἔξω τῆς 8 φάλαγγος, ἐνόμισεν ὑπὸ Σκιριτῶν προφυλάττεσϑαι" νῦν δ᾽ ἤδη καὶ ὑπὸ ξένων Ἐ αὐτῶν τινες συμπαρόντες. τὸ δὲ ἔχοντας τὰ δόρατα ἀεὶ περιιέναι, εὖ καὶ τοῦτο 4 δεῖ εἰδέναι ὅτι τοῦ αὐτοῦ ἕνεκά ἐστιν οὗπερ καὶ τοὺς δούλους εἴργουσιν ἀπὸ τῶν ὅπλων. καὶ τοὺς ἐπὶ τὰ ἀναγκαῖα ἀπιόντας οὐ δεῖ ϑαυμάξειν ὅτι οὔτε ἀλλή-- λων οὔτε τῶν ὅπλων πλέον ἢ ὅσον μὴ λυπεῖν ἀλλήλους ἀπέρχονται" καὶ γὰρ ταῦτα ἀσφαλείας ἕνεκα ποιοῦσι. μεταστρατοπεδεύυονταίγε μὴν πυκνὰ καὶ τοῦ σίνεσϑαιϑ τοὺς πολεμίους ἕνεκα καὶ τοῦ ὠφελεῖν τοὺς φίλους. καὶ γυμνάξεσϑαι δὲ προαγορεύεται ὑπὸ τοῦ νόμου ἅπασι “ακεδαιμονίοις ἕωσπερ ἂν στρατεύωνται" ὥστε μεγαλοφρονεστέρους μὲν αὐτοὺς ἐφ᾽ ἑαυτοῖς γίγνε-- σϑαι. ἐλευϑεριωτέρους δὲ τῶν ἄλλων φαίνεσϑαι. δεῖ ὃὲ οὔτε περίπατον οὔτε δρόμον μάσσω ποιεῖσϑαι ἢ ὅσον ἂν ἡ μόρα ἐφήκῃ, ὅπως μηδεὶς τῶν αὑτοῦ ὅπλων πόρρω γίγνηται. μετὰ δὲ τὰ γυμνάσια καϑίξειν μὲν 6 ὁ πρῶτος πολέμαρχος κηρύττει" ἔστι δὲ τοῦτο ὥσπερ

184 REIP. LACED. CAP. XII. XIII.

ἐξέτασις" ἐκ τούτου δὲ ἀριστοποιεῖσϑαι, καὶ ταχὺ τὸν πρόσκοπον ὑπολύεσϑαι" ἐκ τούτου δ᾽ αὖ διατριβαὶ 7 καὶ ἀναπαύσεις πρὸ τῶν ἑσπερινῶν γυμνασίων. μετά γε μὴν ταῦτα δειπνοποιεῖσϑαι κηρύττεται, καὶ ἐπειδὰν m *? 5 ἄσωσιν εἰς τοὺς θεοὺς οἷς ἂν κεκαλλιερηκότες ὦσιν, 9 ἢ ^ e 3 e Mi ^ , ἐπὶ τῶν ὁπλῶν ἀναπαύεσϑαι. οτι δὲ πολλὰ γραφῶ 2 z^ , e N , e, ov δεῖ Qovuabsuv: "aene γὰρ “ακεδαιμονίοις &UQoL ἄν tig παραλελειμμένα ἐν τοῖς Masi ὅσα δεῖ ἐπιμελείας.

ΚΙΠ. 4Ζιηγήσομαι δὲ καὶ ἣν ἐπὶ στρατιᾶς ὁ “υκοῦργος βασιλεῖ δύναμιν καὶ τιμὴν παρεσκεύασε. πρῶτον μὲν γὰρ ἐπὶ φρουρᾶς τρέφει ἡ πόλις βασιλέα καὶ τοὺς σὺν αὐτῷ συσκηνοῦσι δὲ αὐτῷ οἵ πολέμαρχοι, ὅπως ἀεὶ

, - ^ 2 , συνόντες μᾶλλον xoi κοινοβουλῶσιν, ἥν τι δέωνται. - XB»? 7, - ἐπ συσκηνοῦσι ὃδ καὶ ἄλλοι τρεῖς ἀνδρες τῶν ομοίων:" e - - οὗτοι τούτοις ἐπιμελοῦνται πάντων τῶν ἐπιτηδείων, ὡς μηδεμία ἀσχολία ἡ αὐτοῖς τῶν πολεμικῶν ἐπιμε-- 2 λεῖσϑαι. ἐπαναλήψομαι δὲ ὡς ἐξορμᾶται σὺν στρατιᾷ ς , , N E * *?! ΚΑῚ, ὁ βασιλεύς. ϑύει μὲν γὰρ πρῶτον οἴκοι ὧν Zhi ἀγή-- τορι καὶ oí σὺν αὐτῷ ἣν δὲ ἐνταῦϑα καλλιερήσῃ, λαβὼν ὁ πυρφόρος πῦρ ἀπὸ τοῦ βωμοῦ προηγεῖται ἐπὶ 3o - , e EY M 2 5 , TX OQux τῆς γώρας᾽ ὁ δὲ βασιλεὺς ἐκεῖ αὖ ϑύεται zu 8 καὶ ᾿ϑηνᾷ. ὅταν δὲ ἀμφοῖν τούτοιν roiv ϑεοῖν καλ- λιερηϑῇ, τότε διαβαίνει τὰ ὅρια τῆς χώρας" καὶ τὸ - 2 Al . ET ^ AN πῦρ μὲν ἀπὸ τούτων τῶν ἱερῶν προηγεῖται οὔποτε ἀποσβεννύμενον. σφάγια δὲ παντοῖα ἕπεται. ἀεὶ δὲ ὅταν ϑύηται ἄρχεται μὲν τούτου τοῦ ἔργου ἔτι κνε-- φαῖος, προλαμβάνειν βουλόμενος τὴν τοῦ ϑεοῦ sU- 4 νοιαν. πάρεισι δὲ περὶ τὴν ϑυσίαν πολέμαρχοι, λοχα-- yoí, πεντηκοντῆρες, ξένων στρατίαρχοι. στρατοῦ σκευοφορικοῦ ἄρχοντες. καὶ τῶν ἀπὸ τῶν πόλεων δὲ 5 στρατηγῶν ὁ βουλόμενος " πάρεισι δὲ καὶ τῶν ἐφόρων

LT

REIP. LACED. CAP. XIII. 185

δύο, οἱ πολυπραγμονοῦσι μὲν οὐδέν, ἣν μὴ ὁ βασι-- λεὺς προσκαλῇ" ὁρῶντες δὲ ὅ,τι ποιεῖ ἕκαστος πάντας σωφρονίζουσιν, ὡς τὸ εἰκός. ὅταν δὲ τελεσϑῇ τὰ ἱερά, ὁ βασιλεὺς προσκαλέσας πάντας παραγγέλλει τὰ ποιητέα. ὥστε ὁρῶν ταῦτα ἡγήσαιο ἂν τοὺς μὲν ἄλλους αὐτοσχεδιαστὰς εἶναι τῶν στρατιωτικῶν, 4α- κεδαιμονίους δὲ μόνους τῷ ὄντι τεχνίτας τῶν πολεμι- κῶν. ἐπειδάν γε μὴν ἡγῆται ὁ βασιλεύς, ἣν μὲν μηδεὶς ἃ ἐναντίος φαίνηται, οὐδεὶς αὐτοῦ πρόσϑεν πορεύεται πλὴν Σκιρῖται καὶ οἵ προερευνώμενοι ἱππεῖς" “ἣν δέ ποτὲ μάχην οἴωνται ἔσεσϑαι. λαβὼν τὸ ἄγημα τῆς πρώτης μόρας ὁ βασιλεὺς ἄγει στρέψας ἐπὶ δόρυ, ἔστ᾽ ἂν γένηται ἐν μέσῳ δυοῖν μόραιν καὶ δυοῖν πολεμάρ- χοιν. οὖς δὲ δεῖ ἐπὶ τούτοις τετάχϑαι, ὁ πρεσβύτατος 7 τῶν περὶ δαμοσίαν συντάττει" εἰσὶ δὲ οὗτοι ὅσοι ἂν σύσκηνοι ὦσι τῶν ὁμοίων, καὶ μάντεις καὶ ἰατροὶ καὶ αὐληταὶ οἱ τοῦ στρατοῦ ἄρχοντες, καὶ ἐθελούσιοι qv τινες παρῶσιν. ὥστε τῶν δεομένων γίγνεσϑαι οὐδὲν ἀπορεῖται" οὐδὲν γὰρ ἀπρόσκεπτόν ἐστι. μάλα δὲ καὶ 8 τάδε ὠφέλιμα, ὡς ἐμοὶ δοκεῖ, ἐμηχανήσατο 4vxo)o- γος εἰς τὸν ἐν ὅπλοις ἀγῶνα. ὅταν γὰρ ὁρώντων ἤδη τῶν πολεμίων χίμαιρα σφαγιάξηται, αὐλεῖν τε πάντας τοὺς παρύντας αὐλητὰς νόμος καὶ μηδένα “ακεδαι-- μονίων ἀστεφάνωτον εἶναι" καὶ ὅπλα δὲ λαμπρύνε- σϑαι προαγοφεύεται. ἔξεστι δὲ τῷ νέῳ καὶ κεκριμένῳ 9 εἰς μάχην συνιέναι καὶ φαιδρὸν εἶναι, καὶ εὐδόκιμον. καὶ παρακελεύονται δὲ τῷ ἐνωμοτάρχῃ οὐδ᾽ ἀκούεται γὰρ εἰς ἑκάστην πᾶσαν τὴν ἐνωμοτίαν ἀφ᾽ ἑκάστου ἐνωμοτάρχου ἔξω" ὅπως δὲ καλῶς γίγνηται πολε-

p&oyo δεῖ μέλειν. ὅταν ys μὴν καιρὸς δοκῇ εἶναι 10

στρατοπεδεύεσϑαι, τούτου μὲν κύριος βασιλεύς. καὶ τοῦ δεῖξαί γε ὅπου δεῖ" τὸ μέντοι πρεσβείας ἀποπεμ--

186 REIP. LACED. CAP. XIII. XIV.

πεσϑαι καὶ φιλίας καὶ πολεμίας, τοῦτ᾽ αὖ βασιλέως. καὶ ἄρχονται μὲν πάντες ἀπὸ βασιλέως, ὅταν βού- 11 λωνται πρᾶξαίτι. ἢν δ᾽ οὖν δίκης δεόμενός τις ἔλϑῃ, πρὸς ἑλλανοδίκας τοῦτον ὁ βασιλεὺς ἀποπέμπει. ἣν δὲ χρημάτων, πρὸς ταμίας, ἣν δὲ ληίδα ἄγων, πρὸς λαφυροπώλας. οὕτω δὲ πραττομένων βασιλεῖ οὐδὲν ἄλλο ἔργον καταλείπεται ἐπὶ φρουρᾶς ἢ ἱερεῖ μὲν τὰ πρὸς τοὺς ϑεοὺς εἶναι, στρατηγῷ δὲ τὰ πρὸς τοὺς ἀνθρώπους. XIV. Εἰ δέ τίς μὲ ἔροιτο εἰ καὶ νῦν ἔτι μοι δοκοῦσιν οἵ “Δυκούργου νόμοι ἀκίνητοι διαμένειν, τοῦτο μὰ zl 20Ux ἂν ἔτι ϑρασέως εἴποιμι. οἶδα γὰρ πρότερον μὲν “ακεδαιμονίους αἱρουμένους οἴκοι τὰ μέτρια ἔχοντας ἀλλήλοις συνεῖναι μᾶλλον ἢ ἁρμόξοντας ἐν ταῖς πόλεσι 8 χαὶ κολακευομένους διαφϑείρεσϑαι. καὶ πρόσϑεν μὲν οἶδα αὐτοὺς φοβουμένους χρυσίον ἔχοντας φαίνεσθαι νῦν δ᾽ ἔστιν οὗς καὶ καλλωπιξομένους ἐπὶ τῷ κεκτῆ- άσϑαι. ἐπίσταμαι δὲ καὶ πρόσϑεν τούτου ἕνεκα ξενη- λασίας γιγνομένας καὶ ἀποδημεῖν οὐκ ἐξόν, ὅπως μὴ ῥαδιουργίας οὗ πολῖται ἀπὸ τῶν ξένων ἐμπίπλαιντο" νῦν δ᾽ ἐπίσταμαι τοὺς δοκοῦντας πρώτους εἶναι ἐσπουδακότας ὡς μηδέποτε παύωνται ἁρμόξοντες ἐπὶ δ ξένης. καὶ ἦν μὲν ὅτε ἐπεμελοῦντο ὅπως ἄξιοι εἶεν ἡγεῖσθαι" νῦν δὲ πολὺ μᾶλλον πραγματεύονται ὅπως ἄρξουσιν ἢ ὅπως ἄξιοι τούτου ἔσονται. τοιγαροῦν οἱ 6 EAAqveg πρότερον μὲν ἰόντες εἰς Μ“ακεδαίμονα ἐδέοντο αὐτῶν ἡγεῖσϑαι ἐπὶ τοὺς δοκοῦντας ἀδικεῖν" νῦν δὲ πολλοὶ παρακαλοῦσιν ἀλλήλους ἐπὶ τὸ διακωλύευν 7 ἄρξαι πάλιν αὐτούς. οὐδὲν μέντοι δεῖ ϑαυμάξειν τού- τῶν τῶν ἐπιψόγων αὐτοῖς γιγνομένων, ἐπειδὴ φανεροί εἰσιν οὔτε τῷ ϑεῷ πειϑόμενοι οὔτε τοῖς “υκούργον νόμοις.

, REIP. LACED. CAP. XV. 187

Βούλομαι δὲ xol ἃς βασιλεῖ πρὸς τὴν πόλιν συν- XV ϑήκας ὁ “υκοῦργος ἐποίησε διηγήσασϑαι" μόνη yao δὴ αὕτη ἀρχὴ διατελεῖ οἵαπερ, ἐξ ἀρχῆς κατεστάϑη᾽ τὰς δὲ ἄλλας πολιτείας εὕροι ἄν τις μετακεκινημένας καὶ ἔτι καὶ νῦν μετακινουμένας. ἔϑηκε γὰρ ϑύειν μὲν βασιλέα πρὸ τῆς πόλεως τὰ δημόσια ἅπαντα, ὡς ἀπὸ 2 ἰτοῦ] ϑεοῦ ὄντα, καὶ ὶ στρατιὰν ὃ ὅποι ἂν ἡ πόλις ἐκπέμπῃ,; ἡγεῖσϑαι. ἔδωκε δὲ καὶ γέρα ἀπὸ τῶν ϑυομένων λαμ- 3 βάνειν, καὶ γῆν δὲ ἐν πολλαῖς τῶν περιοίκων πολεῶν ἀπέδειξεν ἐξαίρετον τοσαύτην ὥστε μήτε δεῖσϑαι τῶν μετρίων μήτε πλούτῳ ὑπερφέρειν. ὅπως δὲ καὶ οὗ 4 βασιλεῖς ἔξω σκηνοῖεν, σκηνὴν αὐτοῖς δημοσίαν ἀπέ- δειξε. καὶ διμοιρίᾳ ye ἐπὶ τῷ δείπνῳ ἐτίμησεν. οὐχ ἵνα διπλάσια καταφάγοιεν, ἀλλ᾽ ἵνα καὶ ἀπὸ τοῦδε τιμῆσαι ἔχοιεν εἶ τινα βούλοιντο. ἔδωκε δ᾽ αὖ καὶ 5 συσκήνους δύο ἑκατέρῳ προσελέσϑαι. o? δὴ καὶ Πύ- Quo, καλοῦνται. ἔδωκε δὲ καὶ πασῶν τῶν συῶν ἀπὸ τόκου χοῖρον λαμβάνειν, ὡς μήποτε ἀπορήσαι βασι- λεὺς ἱερῶν, ἦν τι δεηθῇ ϑεοῖς συμβουλεύσασϑαι. καὶ 6 πρὸς τῇ οἰκίᾳ δὲ “λίμνη ὕδατος ἀφϑονίαν παρέχει" ὅτι δὲ καὶ τοῦτο πρὸς πολλὰ χρήσιμον οὗ μὴ ἔχοντες αὐτὸ μᾶλλον γιγνώσκουσι. καὶ ἕδρας δὲ πάντες ὑπανί- στανταῖι βασιλεῖ, πλὴν οὐκ ἔφοροι ἀπὸ τῶν ἐφορικῶν δίφρων. καὶ ὅρχους δὲ ἀλλήλοις κατὰ μῆνα ποιοῦνται; 7 ἔφοροι μὲν ὑπὲρ τῆς πόλεως, βασιλεὺς δ᾽ ὑπὲρ ἑαυτοῦ.

ὁ δὲ ὃ ὅρκος ἐστὶ τῷ μὲν βασιλεῖ κατὰ τοὺς τῆς πόλεως κειμένους νόμους ᾿βασιλεύσειν, τῇ δὲ πόλει ἐμπεδορ-- κοῦντος ἐκείνου ἀστυφέλικτον τὴν βασιλείαν παρέξειν. αὗται μὲν ovv αἵ τιμαὶ οἴκοι ξῶντι βασιλεῖ δέδονται, 8 οὐδέν τι πολὺ ὑπερφέρουσαι τῶν ἰδιωτικῶν" οὐ γὰρ ἐβουλήϑη οὔτε τοῖς βασιλεῦσι τυραννικὸν φρόνημα παραστῆσαι οὔτε τοῖς πολίταις φϑόνον ἐμποιῆσαι τῆς δυνάμεως. αἵ δὲ τελευτήσαντι τιμαὶ βασιλεῖ δέδονται, 9 τῇδε βούλονται δηλοῦν οἵ “υκούργου νόμοι ὅτι οὐχ ὡς ἀνθρώπους ἀλλ᾽ ὡς ἥρωας τοὺς “ακεδαιμονίων βασιλεῖς προτετιμήκασιν.

——

AAOHNAI9N IIOATTEIA.

L Il. sol δὲ τῆ: ᾿4ϑηναίων πολιτείας. ὅτι μὲν εἵλοντο τοῦτον τὸν τρόπον τῆς πολιτείας οὐκ ἐπαινῶ διὰ τόδε ὅτι ταῦϑ'᾽ ἑλόμενοι εἵλοντο τοὺς πονηροὺς ἄμεινον πράττειν ἡ τοὺς χρηστούς" διὰ μὲν οὖν τοῦτο οὐκ ἐπαινῶ. ἐπεὶ δὲ ταῦτα οὕτως ἔδοξεν αὐτοῖς. ὡς εὖ διασώξονται τὴν πολιτείαν καὶ τἄλλα διαπράττονται 6 ἃ δοκοῦσιν ἁμαρτάνειν τοῖς ἄλλοις Ἕλλησι, τοῦτ᾽ ἀπο-

2 δείξω. πρῶτον μὲν οὖν τοῦτο ἐρῶ ὅτι δικαίως αὐτόϑι καὶ of πένητες καὶ ὁ δῆμος πλέον ἔχει τῶν γενναίων καὶ τῶν πλουσίων διὰ τόδε ὅτι ὁ δῆμός ἐστιν ὁ ἐλαύ- νῶν τὰς ναῦς καὶ ὁ τὴν δύναμιν περιτιϑεὶς τῇ πόλει" καὶ γὰρ οἵ κυβερνῆται καὶ ot κελευσταὶ καὶ οἵ πεντη-- κόνταρχοι καὶ οὗ πρῳρᾶται καὶ οἵ ναυπηγοΐ, οὗτοί εἰ- σιν ot τὴν δύναμιν ieri id τῇ πόλει πολὺ μᾶλλον ἢ οἱ ὁπλῖται καὶ οἷ γενναῖοι καὶ οἵ χρηστοί. ἐπειδὴ οὖν ταῦτα οὕτως ἔχει, δοκεῖ δίκαιον εἶναι πᾶσι τῶν ἀρχῶν μετεῖναι ἔν τε τῷ κλήρῳ καὶ ἐν τῇ χειριτονίαᾳ,

8 καὶ λέγειν ἐξεῖναι τῷ βουλομένῳ τῶν πολιτῶν. ἔπειτα ὁπόσαι μὲν σωτηρίαν φέρουσι τῶν ἀρχῶν. χρησταὶ οὖσαι καὶ μη χρησταί. ἢ κένδυνον τῷ δήμῳ ἅπαντι, τούτων μὲν τῶν ἀρχῶν οὐδὲν δεῖται ὁ δῆμος μετεῖναι, οὔτε τῶν στρατηγικῶν κλήρων οἴονταί σφισι χρῆναι

REIP. ATHEN. CAP. I. 139

μετεῖναι οὔτε τῶν ἱππαρχιῶν᾽ γιγνώσκει yag ὁ δῆμος ὅτι πλείω ὠφελεῖται ἐν τῷ μὴ αὐτὸς ἄρχειν ταύτας τὰς ἀρχάς. ἀλλ᾽ ἐᾶν τοὺς δυνατωτάτους ἄρχειν: ὁπόσαι δ᾽ εἰσὶν ἀρχαὶ μισϑοφορίας ἕνεκα καὶ ὠφελείας εἰς τὸν οἶκον, ταύτας ξητεῖ ὃ δῆμος ἄρχειν. ἔπειτα δὲ ὃ ἔνιοι 4 ϑαυμάξουσιν ὅτι πανταχοῦ πλέον νέμουσι τοῖς πονη-- φοῖς καὶ πένησι καὶ δημοτικοῖς ἢ τοῖς χρηστοῖς, ἐν αὐτῷ τούτῳ φανοῦνται τὴν δημοκρατίαν διασώξοντες. οἵ μὲν γὰρ πένητες καὶ οἵ δημόται καὶ οἵ χείρους. εὖ πράτ-- τοντὲς καὶ πολλοὶ οἷ τοιοῦτοι γιγνόμενοι τὴν δημο-- κρατίαν αὔξουσιν" ἐὰν δὲ εὖ πράττωσιν οἱ πλούσιοι καὶ οἵ χρηστοί, ἰσχυρὸν τὸ ἐναντίον σφίσιν αὐτοῖς καϑ-- ιστᾶσιν οἵ δημοτικοί. ἔστι δὲ ἐν πάσῃ γῇ τὸ βέλτι-- 5 στον ἐναντίον τῇ δημοκρατίᾳ ἐν γὰρ τοῖς βελτίστοις ἔνι ἀκολασία τε ὀλιγίστη καὶ ἀδικία, ἀκρίβεια δὲ πλεί- στη εἰς τὰ χρηστά" ἐν δὲ τῷ δήμῳ ἀμαϑία τε πλείστη καὶ ἀταξία καὶ πονηρία" ij τὲ γὰρ πενία αὐτοὺς μᾶλλον ἄγει ἐπὶ τὰ αἰσχρὰ καὶ ἡ ἀπαιδευσία καὶ ἡ ἀμαϑία δι᾽ ἔνδειαν χρημάτων ἐνίοις τῶν ἀνθρώπων. εἴποι δ᾽ ἄν τις ὡς ἐχρῆν αὐτοὺς μὴ ἐᾶν λέγειν πάντας ἑξῆς μηδὲ βουλεύειν, ἀλλὰ τοὺς δεξιωτάτους καὶ ἄνδρας ἀρί- Grovg* oí δὲ καὶ ἐν τούτῳ ἄριστα βουλεύονται, ἐῶντες καὶ τοὺς πονηροὺς λέγειν. εἰ μὲν γὰρ οἵ χφηστοὶ ἔλε- γον καὶ ἐβουλεύοντο. τοῖς ὁμοίοις σφίσιν αὐτοῖς ἦν ἀγαϑά, τοῖς δὲ δημοτικοῖς οὐκ ἀγαϑά᾽" νῦν δὲ λέγων ὁ βουλόμενος ἀναστὰς ἄνϑρωπος πονηρὸς ἐξευρίσκει τὸ ἀγαϑὸν αὑτῷ vs καὶ τοῖς ὁμοίοις αὑτῷ. »ἴποι τις d ἂν τί ἂν οὖν γνοίη ἀγαϑὸν αὑτῷ ἢ τῷ δήμῳ τοιοῦτος ἄνϑρωπος; oL δὲ γιγνώσκουσιν ὅτι ἡ τούτου ἀμαϑία καὶ πονηρία καὶ εὔνοια μᾶλλον λυσιτελεῖ ἢ ἡ τοῦ χρη-- στοῦ ἀρετὴ καὶ σοφία καὶ κακόνοια. εἴη μὲν οὖν ἂνξ πόλις οὐκ ἀπὸ τοιούτων διαιτημάτων ἡ βελτίστη, ἀλλ᾽

190 REIP. ATHEN. CAP. I.

ἡ δημοκρατία μάλιστ᾽ ἂν σώξοιτο οὕτως. ὁ γὰρ δῆ- aoc οὐ βούλεται εὐνομουμένης τῆς πόλεως αὐτὸς δου- λεύειν, ἀλλ᾽ ἐλεύϑερος εἶναι καὶ ἄρχειν, τῆς δὲ κακονομίας αὐτῷ ὀλίγον μέλει" ὃ γὰρ σὺ νομίζεις οὐκ εὐνομεῖσθαι, αὐτὸς ἀπὸ τούτου ἰσχύει ὁ δῆμος καὶ

9 ἐλεύϑερός ἐστιν. εἰ δ᾽ εὐνομίαν ξητεῖς, πρῶτα μὲν ὄψει τοὺς δεξιωτάτους αὐτοῖς τοὺς νόμους τιϑέντας" ἔπειτα κολάδουσιν οἵ χρηστοὶ τοὺς πονηρούς, καὶ βου-- λεύσουσιν οἵ χρηστοὶ περὶ τῆς πόλεως, καὶ οὐκ ἐά- σουσι μαινομένους ἀνθρώπους βουλεύειν οὐδὲ λέγειν οὐδὲ ἐκκλησιάξειν. ἀπὸ τούτων τοίνυν τῶν ἀγαϑῶν τάχιστ᾽ ἂν ὁ δῆμος εἰς δουλείαν καταπέδοι.

10 Τῶν δούλων δ᾽ αὖ καὶ τῶν μετοίκων πλείστη ἐστὶν ᾿4ϑήνησιν ἀκολασία, καὶ οὔτε πατάξαι ἔξεστιν αὐτόϑι οὔτε ὑπεκστήσεταί δοι ὁ δοῦλος. οὗ δ᾽ ἕνεκέν ἐστι τοῦτο ἐπιχώριον ἐγὼ φράσω" εἰ νόμος ἦν τὸν δοῦλον ὑπὸ τοῦ ἐλευϑέρου τύπτεσϑαι ἢ τὸν μέτοικον ἢ τὸν ἀπελεύϑερον, πολλάκις ἂν οἰηϑεὶς εἶναι τὸν ᾿4ϑηναῖον δοῦλον ἐπάταξεν ἄν: ἐσϑῆτά τε γὰρ οὐδὲν βελτίω ἔχει ὁ δῆμος αὐτόϑι ἡ oí δοῦλοι καὶ of μέτοικοι

11 καὶ τὰ εἴδη οὐδὲν βελτίους εἰσίν. εἰ δέ τις καὶ τοῦτο ϑαυμάξει ὅτι ἐῶσι τοὺς δούλους τρυφᾶν αὐτόϑι καὶ μεγαλοπρεπῶς διαιτᾶσϑαι ἐνίους, καὶ τοῦτο γνώμῃ φανεῖεν ἂν ποιοῦντες. ὅπου γὰρ ναυτικὴ δύναμίς ἐστιν, ἀπὸ χρημάτων ἀνάγκη τοῖς ἀνδραπόδοις δου-- λεύειν, ἵνα λαμβάνων [μὲν] πράττῃ τὰς ἀποφορᾶς, καὶ ἐλευϑέρους ἀφιέναι" ὅπου δ᾽ εἰσὶ πλούσιοι δοῦ-- λοι. οὐκέτι ἐνταῦϑα λυσιτελεῖ τὸν ἐμὸν δοῦλον σὲ δεδιέναι" ἐν δὲ τῇ “ακεδαίμονι ὁ ἐμὸς δοῦλος σὲ δέ- Oouxev: ἂν δὲ δεδίῃ ὁ σὸς δοῦλος ἐμέ, κινδυνεύσει καὶ τὰ χρήματα διδόναι τὰ ἑαυτοῦ ὥστε μὴ κινδυ-

19 νεύειν περὶ ἑαυτοῦ. διὰ τοῦτο οὖν ἰσηγορίαν καὶ τοῖς

REIP. ATHEN. CAP. I. 191

δούλοις πρὸς τοὺς ἐλευϑέρους ἐποιήσαμεν xol τοῖς μετοίκοις πρὸς τοὺς ἀστοῦς, διότι δεῖται ἡ πόλις μετοί- xcv διά τε τὸ πλῆϑος τῶν τεχνῶν καὶ διὰ τὸ ναυτικόν διὰ τοῦτο οὖν καὶ τοῖς μετοίκοις εἰκότως τὴν ἰσηγορίαν ἐποιήσαμεν.

Τοὺς δὲ γυμναξομένους αὐτόϑι καὶ τὴν μουσικὴν 13 ἐπιτηδεύοντας καταλέλυκεν ὁ δῆμος, νομίξων τοῦτο οὐ καλὸν εἶναι, γνοὺς ὅτι οὐ δυνατὰ ταῦτά ἐστιν ἐπι-- τηδεύειν. ἐν ταῖς χορηγίαις αὖ καὶ γυμνασιαρχίαις καὶ τριηραρχίαις γιγνώσκουσιν ὅτι χορηγοῦσι μὲν οἵ πλούσιοι, χορηγεῖῦται δὲ ὁ δῆμος, καὶ τριηραρχοῦσι μὲν καὶ γυμνασιαρχοῦσιν οἱ πλούσιοι, ὁ δὲ δῆμος τριη- ραρχεῖται καὶ γυμνασιαρχεῖται. ἀξιοῖ οὖν ἀργύριον λαμβάνειν ὁ δῆμος καὶ ἄδων καὶ τρέχων καὶ ὀρχού- μενος, καὶ πλέων ἐν ταῖς ναυσίν, ἵνα αὐτός τε ἔχῃ καὶ οἱ πλούσιοι πενέστεροι γίγνωνται. ἐν δὲ τοῖς δικα-- στηρίοις οὐ τοῦ δικαίου αὐτοῖς μέλει μᾶλλον ἢ τοῦ αὐτοῖς συμφέροντος.

Περὶ δὲ τῶν συμμάχων, [ὅτι] οἵ ἐκπλέοντες συκο-- 14 φαντοῦσιν. ὡς δοκοῦσι. καὶ μισοῦσι τοὺς χρηστούς, γιγνώσκοντες ὅτι μισεῖσθαι μὲν ἀνάγκη τὸν ἄρχοντα ὑπὸ τοῦ ἀρχομένου" εἰ δὲ ἰσχύσουσιν οἱ πλούσιοι καὶ of ἰσχυροὶ ἐν ταῖς πόλεσιν, ὀλίγιστον χρόνον ἡ. ἀρχὴ ἔσται τοῦ δήμου τοῦ ᾿4ϑήνησι. διὰ ταῦτα οὖν τοὺς μὲν χρηστοὺς ἀτιμοῦσι καὶ χρήματα ἀφαιροῦνται καὶ ἐξελαύνουσι καὶ ἀποκτείνουσι. τοὺς δὲ πονηροὺς αὖὔ- ξουσιν. οἵ δὲ χρηστοὶ ᾿4ϑηναίων τοὺς χρηστοὺς ἐν ταῖς συμμαχίσι πόλεσι σώξουσι, γιγνώσκοντες ὅτι σφί- σιν ἀγαϑόν ἐστι τοὺς βελτίστους σώξειν ἀεὶ ἐν ταῖς πόλεσιν. εἴποι δέ τις ἂν ὅτι ἰσχύς ἐστιν αὕτη ᾿49η- 15 ναίων. ἐὰν οἱ σύμμαχοι δυνατοὶ ὦσι χρήματα εἰσφέ- θειν. τοῖς δὲ δημοτικοῖς δοκεῖ μεῖξον ἀγαϑὸν εἶναι

102 REIP. ATHEN. CAP. I.

τὰ τῶν συμμάχων χρήματα ἕνα ἕχαστον ἔχειν 4 m- ναίων, ἐκείνους δὲ ὅσον ξῆν καὶ ἐργάξεσϑαι, ἀδυνά- τους ὄντας ἐπιβουλεύειν.

16 Ζοκεῖ δὲ ὁ δῆμος ὁ ᾿4ϑηναίων καὶ ἐν τῷδε κακῶς βουλεύεσϑαν ὅτι τοὺς συμμάχους ἀναγκάζουσι πλεῖν ἐπὶ δίκας 4ϑήναξε" οἵ δὲ ἀντιλογέξονται ὅσα ἐν τούτῳ ἔνι ἀγαϑὰ τῷ δήμῳ τῶν ᾿ϑηναίων: πρῶτον μὲν ἀπὰ τῶν πρυτανείων τὸν μισϑὸν δι᾿ ἐνιαυτοῦ λαμβάνειν" εἶτ᾽ οἴκοι καϑήμενοι ἄνευ νεῶν ἔκπλου διοικοῦσι τὰς πόλεις τὰς συμμαχίδας: καὶ τοὺς μὲν τοῦ δήμου σώ- ἕξουσι. τοὺς δ᾽ ἐναντίους ἀπολλύουσιν ἐν τοῖς δικα- στηρίοις᾽ εἰ δὲ οἴκοι εἶχον ἕκαστοι τὰς δίκας, ἅτε ἀχϑό- uevou ᾿4ϑηναίοις, τούτους ἂν σφῶν αὐτῶν ἀπώλλυσαν

17 οἵτινες φίλοι μάλιστα ἦσαν ᾿ϑηναίων τῷ δήμῳ. πρὸς δὲ τούτοις ὁ δῆμος τῶν 3“9ηναίων τάδε κερδαένει τῶν δικῶν ᾿4ϑήνησιν οὐσῶν τοῖς συμμάχοις. πρῶτον μὲν γὰρ ἡ ἑκατοστὴ τῇ πόλει πλείων ἡ ἐν Πειραιεῖ" ἔπειτα εἴ τῷ συνοικία ἔστιν, ἄμεινον πράττει" ἔπειτα εἴ τῷ

18 ξεῦγος ἔστιν ἢ ἀνδράποδον μισϑοφοροῦν᾽ ἔπειτα οἱ κήρυκες ἄμεινον πράττουσι διὰ τὰς ἐπιδημίας τὰς τῶν συμμάχων. πρὸς δὲ τούτοις, εἰ μὲν μὴ ἐπὶ δίκας ἤεσαν oí σύμμαχοι. τοὺς ἐκπλέοντας ᾿4ϑηναίων ἐτίμων ἂν μόνους, τούς τε στρατηγοὺς καὶ τοὺς τριηράρχους καὶ πρέσβεις" νῦν δ᾽ ἠνάγκασται τὸν δῆμον κολακεύειν τῶν A95vaíov εἷς ἕκαστος τῶν συμμάχων, γιψνώ- σκῶὼν ὅτι δεῖ μὲν ἀφικόμενον ᾿ϑήναξε δίκην δοῦναι καὶ λαβεῖν οὐκ ἐν ἄλλοις τισὶν ἀλλ᾽ ἐν τῷ δήμω. ὅς ἐστι δὴ νόμος ᾿4ϑήνησι᾽ καὶ ἀντιβολῆσαι ἀναγκάξεται ἐν τοῖς δικαστηρίοις καὶ εἰσιόντος του ἐπιλαμβάνεσϑαι τῆς χειρός. διὰ τοῦτο οὖν oí σύμμαχοι δοῦλοι τοῦ δήμου τῶν ᾿4ϑηναίων καϑεστᾶσι μᾶλλον.

ι9 Πρὸς δὲ τούτοις διὰ τὴν κτῆσιν τὴν ἐν τοῖς ὑπερο-

REIP. ATHEN. CAP. I, Il. 193

φίοις καὶ διὰ τὰς ἀρχὰς τὰς εἰς τὴν ὑπερορίαν λελη-- ϑασι μανϑάνοντες ἐλαύνειν τῇ κώπῃ αὐτοί τε καὶ of ἀκόλουϑοι: ἀνάγκη γὰρ ἄνϑρωπον πολλάκις πλέοντα κωπην λαβεῖν καὶ αὐτὸν καὶ τὸν οἰκέτην, καὶ ὀνόματα μαϑεῖν τὰ ἐν τῇ ναυτικῇ. καὶ κυβερνῆται ἀγαϑοὶ 90 γίγνονται δι’ ἐμπειρίαν τε τῶν πλόων καὶ διὰ μελέ- την ἐμελέτησαν δὲ οἱ μὲν πλοῖον κυβερνώντες, οἱ δὲ ὁλκάδα, οἱ δ᾽ ἐντεῦϑεν ἐπὶ τριήρη κατέστησαν᾽ οἵ δὲ πολλοὶ ἐλαύνειν εὐθέως οἷοί τε εἰσβάντες εἰς ναῦς, ἅτε

ἐν παντὶ τῷ βίῳ προμεμελετηκότες.

Τὸ δὲ ὁπλιτικὸν αὐτοῖς, ὃ ἥκιστα δοκεῖ εὖ ἔχειν. "A9nvqow, οὕτω καϑέστηκε᾽ τῶν μὲν πολεμίων ἤτ- τους τε σφᾶς αὐτοὺς ἡγοῦνται εἶναι καὶ μείζους, τῶν δὲ συμμάχων, οἵ φέρουσι τὸν φόρον καὶ κατὰ γῆν κρα- τιστοί εἰσι, καὶ νομίζουσι τὸ ὁπλιτικὸν ἄρχειν, εἰ τῶν συμμάχων κρείττονές εἶσι. πρὸς δὲ καὶ κατὰ τύχην τιῷ αὐτοῖς τοιοῦτον καϑέστηκε᾽ τοῖς μὲν κατὰ γῆν ἀρχο-- μένοις οἷόν τ᾿ ἐστὶν ἐκ μικρῶν πόλεων συνοικισϑέντας ἀϑρόους μάχεσϑαι" τοῖς δὲ κατὰ ϑάλατταν ἀρχομέ- νοις, ὅσοι νησιῶταί εἰσιν, οὐχ oióv τε συνάρασϑαι εἰς τὸ αὐτὸ τὰς πόλεις. ἡ γὰρ ϑάλαττα ἐν τῷ μέσῳ οἵ δὲ κρατοῦντες ϑαλαττοκράτορές εἰσιν" εἰ δ᾽ οἷόν τε καὶ λαϑεῖν συνελθοῦσιν εἰς ταὐτὸ τοῖς νησιώταις εἰς μίαν νῆσον, ἀπολοῦνται λιμῷ. ὁπόσαι δ᾽ ἐν τῇ ἠπείρῳ 8 εἰσὶ πόλεις ὑπὸ τῶν ᾿4ϑηναίων ἀρχόμεναι, ot μὲν με-- γάλαι διὰ δέος ἄρχονται, αἱ δὲ μικραὶ πάνυ διὰ χρείαν" οὐ γὰρ ἔστι πόλις οὐδεμία ἥτις οὐ δεῖται εἰσάγεσϑαί τι ὴ ἐξάγεσϑαι. ταῦτα τοίνυν οὐκ ἔσται αὐτῇ, ἐὰν μη ὑπήκοος qj τῶν ἀρχόντων τῆς ϑαλάττης. ἔπειτα δὲ 4 τοῖς ἄρχουσι τῆς ϑαλάττης οἷόν τ᾿ ἐστὶ ποιεῖν ἅπερ οὐ τοῖς τῆς γῆς, ἐνίοτε τέμνειν τὴν γὴν τῶν κρειττόνων"

παραπλεῖν γὰρ ἔξεστιν ὅπου ἂν μηδεὶς ἢ πολέμιος ἢ Xenoph. scr. min. 13

194 REIP. ATHEN. CAP. Il.

ὅπου ἂν ὀλίγοι, ἐὰν δὲ προσέωσιν, ἀναβάντα ἀπο- πλεῖν. καὶ τοῦτο ποιῶν ἧττον ἀπορεῖ ἢ ὃ πεζῇ παρα-- 5 βοηϑῶν. ἔπειτα δὲ τοῖς μὲν κατὰ ϑάλατταν ἄρχουσιν οἷόν τ ἀποπλεῦσαι ἀπὸ τῆς σφετέρας αὐτῶν ὁπόσον βούλει πλοῦν, τοῖς δὲ κατὰ γῆν οὐχ οἷόν τε ἀπὸ τῆς σφετέρας αὐτῶν ἀπελϑεῖν πολλῶν ἡμερῶν ὁδόν" βρα-- δεῖαί τε γὰρ αἵ πορεῖαι καὶ σῖτον οὐχ οἷσν τε ἔχευν πολ-- λοῦ χρόνου πεξῇ ἰόντα. καὶ τὸν μὲν πεξῇ ἰόντα δεῖ διὰ φιλίας ἰέναι ἢ νικᾶν μαχόμενον τὸν δὲ πλέοντα, οὗ μὲν ἂν ἡ κρείττων. ἔξεστιν ἀποβῆναι ταύτης τῆς γῆς, ἀλλὰ παραπλεῦσαι, ἕως ἂν ἐπὶ φιλίαν χώραν 6 ἀφίκηται 7] ἐπὶ ἥττους αὐτοῦ. ἔπειτα νόσους τῶν καρ-- zv, αἵ ἐκ ΖΙιός εἰσιν, οἵ μὲν κατὰ γῆν κράτιστοι χα-- λεπώς φέρουσιν, οἱ δὲ κατὰ ϑάλατταν ῥαδίως. οὐ γὰρ ἅμα πᾶδα γῆ νοσεῖ" ὥστε ἐκ τῆς εὐϑηνούσης ἀφικνεῖ- ται τοῖς τῆς ϑαλάττης ἄρχουσιν. εἰ δὲ δεῖ καὶ σμυ- κροτέρων μνησϑῆναι, διὰ τὴν ἀρχὴν τῆς ϑαλάττης πρῶτον μὲν τρόπους εὐωχιῶν ἐξεῦρον ἐπιμισγόμενοι ἀλλήλοις, Ἐδ,τι ἐν Σικελίᾳ ἡδὺ ἢ ἐν Ἰταλίᾳ ἢ ἐν Κύ- zoo ἢ ἐν Αἰγύπτῳ ἢ ἐν Δυδίᾳ ἢ ἐν τῷ Πόντῳ ἢ ἐν Πελοποννήσῳ T7 ἄλλοϑί zov, ταῦτα πάντα εἰς ἕν 8 ἠϑροῖσϑαι διὰ τὴν ἀρχὴν τῆς ϑαλάττης. ἔπειτα φω- νὴν πᾶσαν ἀκούοντες ἐξελέξαντο τοῦτο. μὲν ἐκ τῆς τοῦτο δὲ ἐκ τῆς. καὶ οἵ μὲν Ἕλληνες ἰδίᾳ μᾶλλον καὶ φωνῇ καὶ διαίτῃ καὶ σχήματι χρῶνται. ᾿4ϑηναῖοι δὲ κεκραμένῃ ἐξ ἁπάντων τῶν Ἑλλήνων καὶ βαρβάρων. 0 Θυσίας δὲ καὶ ἱερὰ καὶ ἑορτὰς καὶ τεμένη γνοὺς ὁ δῆμος ὅτι οὐχ οἷόν τέ ἐστιν ἑκάστῳ τῶν πενήτων ϑύειν καὶ δὐωχεῖσϑαι καὶ κτᾶσϑαι ἱερὰ καὶ πόλιν οἰκεῖν καλὴν καὶ μεγάλην, ἐξεῦρεν ὅτῳ τρόπῳ ἔσται ταῦτα. ϑύουσιν οὖν δημοσίᾳ μὲν ἡ πόλις ἱερεῖα πολλά ἔστι δὲ ὁ δῆμος ὁ εὐωχούμενος καὶ διαλαγχά-

REIP. ATHEN. CAP. ll. 195

vov τὰ ἱερεῖα. καὶ γυμνάσια καὶ λουτρὰ καὶ ἀποδυ- 10 τήρια τοῖς μὲν πλουσίοις ἐστὶν ἴδια ἐνίοις, 0-05 δῆμος αὐτὸς αὑτῷ οἰκοδομεῖται ἰδία παλαίστρας πολλᾶς, ἀποδυτήρια, λουτρῶνας" καὶ πλείω τούτων ἀπολαύει

ὁ ὄχλος ἢ οἱ ὀλίγοι καὶ οἵ εὐδαίμονες.

Τὸν δὲ πλοῦτον μόνοι οἷοί τ᾽ εἰσὶν ἔχειν τῶν 11 Ἑλλήνων καὶ τῶν βαρβάρων. εἰ γάρ τις πόλις πλου- vei ξύλοις ναυπηγησίμοις, ποῖ διαϑήσεται, ἐὰν μὴ πεί- σῃ τὸν ἄρχοντα τῆς ϑαλάττης; τί δ᾽ εἴ τις σιδήρῳ ἢ ᾿χαλχῷ ἢ λίνῳ πλουτεῖ πόλις, ποῖ διαϑήσεται, ἐὰν μὴ πείσῃ τὸν ἄρχοντα τῆς ϑαλάττης; ἐξ αὐτῶν μέντοι τούτων καὶ δὴ νῆές μοί εἰσι παρὰ μὲν τοῦ ξύλα, παρὰ δὲ τοῦ σίδηρος. παρὰ δὲ τοῦ χαλκός. παρὰ δὲ τοῦ λίνον, παρὰ δὲ τοῦ κηρός; πρὸς δὲ τούτοις ἄλ-12 λοσε ἄγειν οὐκ ἐάσουσιν οἵτινες ἀντίπαλοι ἡμῖν εἰσιν ἢ οὗ χρήσονται τῇ ϑαλάττῃ. καὶ ἐγὼ μὲν οὐδὲν πο- νῶν ἐκ τῆς γῆς πάντα ταῦτα ἔχω διὰ τὴν ϑάλατταν" ἄλλη δ᾽ οὐδεμία πόλις δύο τούτων ἔχει, οὐδ᾽ ἔστι τῇ αὐτῇ ξύλα καὶ λένον, ἀλλ᾿ ὅπου λίνον ἐστὶ πλεῖστον, λεία χώρα καὶ ἄξυλος" οὐδὲ χαλκὸς καὶ σέδηρος ἐκ τῆς αὐτῆς πόλεως, οὐδὲ τἄλλα δύο ἢ τρία μιᾷ πόλει, ἀλλὰ τὸ μὲν τῇ τὸ δὲ τῇ. ἔτι δὲ πρὸς τούτοις παρὰ πᾶσαν 138 ἤπειρόν ἐστυν ἡ ἀκτὴ προέχουσα ἢ νῆσος προκειμένη ἢ στενοπορόν τι ὥστε ἔξεστιν ἐνταῦϑα ἐφορμοῦσι τοῖς τῆς ϑαλάττης ἄρχουσι λωβᾶσϑαι τοὺς τὴν ἤπει- ρον οἰκοῦντας.

Ἑνὸς δὲ ἐνδεεῖς εἰσιν" εἰ γὰρ νῆσον οἰκοῦντες 14 ϑαλαττοκράτορες ἦσαν ᾿4ϑηναῖοι, ὑπῆρχεν ἂν αὐτοῖς ποιεῖν μὲν κακῶς, εἰ ἠβούλοντο, πάσχειν δὲ μηδέν. ἕως τῆς ϑαλάττης ἤρχον. μηδὲ τμηϑῆναι τὴν αὐτῶν γῆν μηδὲ προσδέχεσθαι τοὺς πολεμίους" νῦν ὃὲ ol ψεωργοῦντες καὶ οἵ πλούσιοι ᾿“2ϑηναίων ὑπέρχονται

ΤΣ

196 REIP. ATHEN. CAP. Il.

τοὺς πολεμίους μᾶλλον, ὁ δὲ δῆμος, ἅτε εὖ εἰδὼς ὅτι οὐδὲν τῶν σφῶν ἐμπρήσουσιν οὐδὲ τεμοῦσιν, ἀδεῶς 1ὅ ξῇ καὶ οὐχ ὑπερχόμενος αὐτούς. πρὸς δὲ τούτοις καὶ ἑτέρου δέους ἀπηλλαγμένοι ἂν ἦσαν, εἰ νῆσον ὥκουν, μηδέποτε προδοϑῆναι τὴν πόλιν ὑπ᾽ ὀλίγων μηδὲ πύ- λας ἀνοιχϑῆναι μηδὲ πολεμίους ἐπεισπεσεῖν" πῶς γὰρ νῆσον οἰκούντων ταῦτ᾽ ἂν ἐγίγνετο; μηδ᾽ αὖ στασιά- σαι τῷ δήμῳ μηδέν, εἰ νῆσον Quovv: νῦν μὲν γὰρ εἰ στασιάίσαιεν, ἐλπίδα ἂν ἔχοντες ἐν τοῖς πολεμίοις στα-- σιάσειαν, ὡς κατὰ γῆν ἐπαξόμενοι᾽" εἰ δὲ νῆσον ὥκουν,

16 καὶ ταῦτ᾽ ἂν ἀδεῶς εἶχεν αὐτοῖς. ἐπειδὴ οὖν ἐξ ἀρχῆς οὐκ ἔτυχον οἰκήσαντες νῆσον, νῦν τάδε ποιοῦσι" τὴν μὲν οὐσίαν ταῖς νήσοις παρατίϑενται, πιστεύοντες τῇ ἀρχῇ τῇ κατὰ ϑάλατταν,. τὴν δὲ ᾿Δττικὴν γῆν περιο- ρῶσι τεμνομένην. γιγνώσκοντες ὅτι εἰ αὐτὴν ἐλεή- σουσιν, ἑτέρων ἀγαϑῶν μειζόνων στερήσονται.

17 Ἔτι δὲ συμμαχίας καὶ τοὺς ὅρκους ταῖς μὲν ὀλιυ- γαρχουμέναις πόλεσιν ἀνάγκη ἐμπεδοῦν: ἣν δὲ μὴ ἐμμένωσι ταῖς συνθήκαις, ἢ ὑφ᾽ ὅτου ἀδικεῖ ὀνόματα ἀπὸ τῶν ὀλίγων οἱ συνέϑεντο. ἅττα δ᾽ ἂν ὁ δῆμος συνϑῆται, ἔξεστιν αὐτῷ ἑνὶ ἀνατιϑέντι τὴν αἰτίαν τῷ λέγοντι καὶ τῷ ἐπιψηφίσαντι ἀρνεῖσϑαι τοῖς ἄλλοις ὅτι οὐ παρῆν οὐδὲ ἀρέσκει οἷ γε τὰ συγκείμενα. πυνϑά- νονται ἐν πλήρει τῷ δήμῳ καὶ εἰ μὴ δόξαι εἶναι ταῦ- τα, προφάσεις μυρίας ἐξεύρηκε τοῦ μὴ ποιεῖν ὅσα ἂν μὴ βούλωνται. καὶ ἂν μέν τι κακὸν ἀποβαίνῃ ἀφ᾽ ὧν ὁ δῆμος ἐβούλευσεν. αἰτιᾶται ὁ δῆμος ὡς ὀλίγοι ἄνϑρωποι αὐτῷ ἀντιπράττοντες διέφϑειραν" ἐὰν δὲ τι ἀγαϑόν, σφίσιν αὐτοῖς τὴν αἰτίαν ἀνατιϑέασι.

18 Κωμωδεῖν δ᾽ αὖ καὶ κακῶς λέγειν τὸν μὲν δῆ-: μον οὐκ ἐῶσιν, ἵνα μὴ αὐτοὶ ἀκούωσι κακῶς ἐδία δὲ κελεύουσιν, εἴ τίς τινα βούλεται, εὖ εἰδότες ὅτι οὐχὶ

VEERDUUF ani sce ene, Opa RM m

v

REIP. ATHEN. CAP, II. Ill. 197

τοῦ δήμου ἐστὶν οὐδὲ τοῦ πλήϑους ὃ κωμῳδούμενος ὡς ἐπὶ τὸ πολύ, ἀλλ᾽ v] πλούσιος ἢ γενναῖος ἢ δυνά-- μενος. ὀλίγοι δέ τινες τῶν πενήτων καὶ τῶν δημοτυ- κῶν κωμῳδοῦνται. καὶ οὐδ᾽ οὗτοι ἐὰν μὴ διὰ πολυ-- πραγμοσύνην καὶ διὰ τὸ ξητεῖν πλέον τι ἔχειν τοῦ δήμου. ὥστε οὐδὲ τοὺς τοιούτους ἄχϑονται κωμῳ-- δουμένους. φημὶ οὖν ἔγωγε τὸν δῆμον τὸν ᾿4ϑήνησι 19 γιγνώσκειν μὲν οἵτινες χρηστοί εἰσι τῶν πολιτῶν καὶ οἵτινες πονηροί" γιγνώσκοντες δὲ τοὺς μὲν σφίσιν αὐτοῖς ἐπιτηδείους καὶ συμφόρους φιλοῦσι. x&v πο-- νηροὶ ὦσι. τοὺς δὲ χρηστοὺς μισοῦσι μᾶλλον. οὐ γὰρ νομίζουσι τὴν ἀρετὴν αὐτοῖς πρὸς τῷ σφετέρῳ ἀγαϑῷ πεφυκέναι, ἀλλ ἐπὶ τῴ'κακῷ. καὶ τοὐναντίον γε τού-- του ἔνιοι γνόντες ὡς ἀληθῶς τοῦ δήμου τὴν φύσιν οὐ δημοτικοί εἰσι. δημοκρατίαν δ᾽ ἐγὼ μὲν αὐτῷ τῷ 20 δήμῳ συγγιγνώσκω" αὑτὸν μὲν γὰρ εὖ ποιεῖν παντὶ συγγνώμη ἐστίν" ὅστις δὲ μὴ ὧν τοῦ δήμου εἵλετο ἐν δημοκρατουμένῃ πόλει οἰκεῖν μᾶλλον ἡ ἐν ὀλιγαρχου-- μένῃ ἀδικεῖν παρεσκευάσατο καὶ ἔγνω ὅτι οἷόν τε διαλαϑεῖν κακῷ ὄντι ἐν δημοχρατουμένῃ πόλει μᾶλ-- λον ἢ ἐν ὀλιγαρχουμένῃ.

Καὶ [περὶ] τῆς ᾿4“ϑηναίων πολιτείας τὸν μὲν τρό-} z0v ovx ἐπαινῶ᾽ ἐπειδήπερ δ᾽ ἔδοξεν αὐτοῖς δημο-- κρατεῖσθαι, εὖ μοι δοκοῦσι διασώξεσϑαι τὴν δημο-- κρατίον, τούτῳ τῷ τρόπῳ χρώμενοι ᾧ ἐγὼ ἐπέδειξα.

Ἔτι δὲ καὶ τάδε τινὰς ὑρῶ μεμφομένους A9q- ναίους ὅτι ἐνίοτε οὐκ ἔστιν αὐτόϑι χρηματίσαι τῇ βουλῇ οὐδὲ τῷ δήμῳ ἐνιαυτὸν καϑημένῳ ἀνθρώπῳ" καὶ τοῦτο ᾿ἀϑήνησι γίγνεται οὐδὲν δι’ ἄλλο ἡ ὅτι διὰ τὸ πλῆϑος τῶν πραγμάτων οὐχ οἷοί τὲ πάντας ἀπο- πέμπειν εἰσὶ χρηματίσαντες. πῶς γὰρ ἂν καὶ οἷοί τε ἃ εἶεν, οὕστινας πρῶτον μὲν δεῖ ἑορτάσαι ἑορτὰς ὅσας

198 REIP. ATHEN. CA P. If.

οὐδεμία τῶν ᾿Ελληνίδων πόλεων ἐν δὲ ταύταις ἧττόν τινα δυνατόν ἐστι διαπράττεσθαι τῶν τῆς πόλεως" ἔπειτα δὲ δίκας καὶ γραφὰς καὶ εὐϑύνας ἐκδικάζειν ὅσας οὐδ᾽ οἵ σύμπαντες ἄνϑρωποι ἐκδικάζουσι" τὴν δὲ βουλὴν βουλεύεσϑαι πολλὰ μὲν περὶ τοῦ πολέμου, πολλὰ δὲ περὶ πόρου χρημάτων, πολλὰ δὲ περὶ νό-- μῶν ϑέσεως. πολλὰ δὲ περὶ τῶν κατὰ πόλιν ἀεὶ γυ- yvouévov, πολλὰ δὲ καὶ τοῖς συμμάχοις. καὶ φόρον δέξασϑαι καὶ νεωρίων ἐπιμεληϑῆναι καὶ ἱερῶν. ἄρα δή τι ϑαυμαστόν ἐστιν εἰ τοσούτων ὑπαρχόντων πρα- γμάτων μὴ οἷοί v εἰσὶ πᾶσιν ἀνθρώποις χρηματίσαι; 3 λέγουσι δέ τινες, ἤν τις ἀργύριον ἔχων προσίῃ πρὸς βουλὴν ἢ δῆμον. χρηματιεῖται. ἐγὼ δὲ τούτοις ὁμο- λογήσαιμ᾽ ἂν ἀπὸ χρημάτων πολλὰ διαπράττεσϑαι ᾿ϑήνησι, καὶ ἔτι ἂν πλείω διαπράττεσϑαι, εἰ πλείους ἐπεδίδοσαν ἀργύριον: τοῦτο μέντοι εὖ οἶδα ὅτι πᾶσι διαπρᾶξαι ἡ πόλις τῶν δεομένων οὐχ ἱκανή, οὐδ᾽ εἰ ὁποσονοῦν χρυσίον καὶ ἀργύριον διδοίη τις αὐτοῖς. 4 δεῖ δὲ καὶ τάδε διαδικάξειν. εἴ τις τὴν ναῦν μὴ ἐπι- σκευάξει ἢ κατοικοδομεῖ τι δημύσιον - πρὸς δὲ τού- τοις χορηγοῖς διαδικάσαι εἰς ΖΙιονύσια καὶ Θαργήλια καὶ Παναϑήναια καὶ Προμήϑεια καὶ ἩΗφαίστεια ὅσα ἔτη καὶ τριήραρχοι καϑέίέστανται τετρακόσιοι ἑκάστου ἐνιαυτοῦ, καὶ τούτων τοῖς βουλομένοις διαδικάσαι ὅσα ἔτη. πρὸς δὲ τούτοις ἀρχὰς δοκιμάσαι, καὶ διαδικάσαι καὶ ὀρφανοὺς δοκιμάσαι, καὶ φύλακας δεσμωτῶν κα- ὅ ταστῆσαι. ταῦτα μὲν οὖν ὅσα ἔτη διὰ χρόνου δὲ δια- δικάσαι δεῖ στρατείας καὶ ἐάν τι ἄλλο ἐξαπιναῖον ἀδέ- κημα γένηται. ἐάν τε ὑβρίξωσί τινες ἄηϑες ὕβρισμα ἐάν vs ἀσεβήσωσι. πολλὰ ἔτι πάνυ παραλείπω" τὸ δὲ μέγιστον εἴρηται πλὴν at τάξεις τοῦ φόρου" τοῦτο δὲ γίψνεται ὡς τὰ πολλὰ δι᾽ ἔτους πέμπτου. φέρε δὴ

REIP. ATHEN. CAP. III. 199

τοίνυν, ταῦτα οὐκ οἴεσϑε χρῆναι διαδικάξειν ἅπαντας εἰπάτω γάρ τις ὅτι οὐ χρῆν αὐτόϑεν διαδικάξεσϑαι. 6 εἰ δ᾽ αὖ ὁμολογεῖν δεῖ ἅπαντα χρῆναι διαδικάξευν, ἀνάγκη δι᾽ ἐνιαυτοῦ" ὡς οὐδὲ νῦν δι᾽ ἐνιαυτοῦ δι-- καζοντες ἐπαρκοῦσιν ὥστε παύειν τοὺς ἀδικοῦντας ὑπὸ τοῦ πλήϑους τῶν ἀνθρώπων. φέρε δή. ἀλλὰ φήσει τις χρῆναι δικάξευν μέν, ἐλάττους δὲ δικάξειν. ἀνάγκῃ τοίνυν. ἐὰν μὴ ὀλίγα ποιῶνται δικαστήρια, ὀλίγοι ἐν ἑκάστῳ ἔσονται τῷ δικαστηρίῳ ὥστε καὶ διασκευάσασϑαι ῥάδιον ἔσται πρὸς ὀλίγους δικαστὰς καὶ συνδεκάσαι πολὺ ἧττον δικαίως δικάξειν. πρὸς 8 δὲ τούτοις οἴεσϑαι χρὴ καὶ ἑορτὰς ἄγειν χρῆναι ᾿4ϑη- ναίους ἐν αἷς οὐχ οἷόν τε δικάξειν. καὶ ἄγουσι μὲν ἑορτὰς διπλασίους ἡ οἱ ἄλλοι" ἀλλ᾽ ἐγὼ μὲν τίέϑημι ἴσας τῇ ὀλιγίστας ἀγούσῃ πόλει. τούτων τοίνυν τοι-- οὕύτων ὄντων οὔ φημι οἷόν τ᾽ εἶναι ἄλλως ἔχειν τὰ πράγματα ᾿ἡϑήνησιν ἢ ὥσπερ νῦν ἔχει, πλὴν εἰ κατὰ μικρόν τι οἷόν τε τὸ μὲν ἀφελεῖν τὸ δὲ προσϑεῖναι" πολὺ δ᾽ οὐχ οἷόν τε μετακινεῖν, ὥστε μὴ οὐχὶ τῆς δη- μοκρατίας ἀφαιρεῖν τι. ὥστε μὲν γὰρ βέλτιον ἔχειν 9 τὴν πολιτείαν οἷόν τε πολλὰ ἐξευρεῖν: ὥστε μεντοι ὑπάρχειν δημοκρατίαν μὲν εἶναι, ἀρκούντως δὲ τοῦτο ἐξευρεῖν ὅπως δὴ βέλτιον πολιτεύσονται οὐ ῥάδιον, πλὴν ὅπερ ἄρτι εἶπον κατὰ μικρόν τι προσϑέντα 1] ἀφελόντα.

Δοκοῦσι δὲ ᾿4ϑηναῖοι καὶ τοῦτό τοι οὐκ ὀρϑῶς 10 βουλεύεσϑαι ὅτι τοὺς χείρους αἱροῦνται ἐν ταῖς πό- λεσι ταῖς στασιαζούσαις. οἱ δὲ τοῦτο γνώμῃ ποιοῦ-- σιν" εἰ μὲν γὰρ ἡροῦντο τοὺς βελτίους, ἡροῦντ᾽ ἂν οὐχὶ τοὺς ταὐτὰ γιγνώσκοντας σφίσιν αὐτοῖς" ἐν ov- δεμιᾷ γὰρ πόλει τὸ βέλτιστον εὔνουν ἐστὶ τῷ δήμῳ; ἀλλὰ τὸ κάκιστον ἐν ἑκάστῃ [ἐστὶ] πόλει εὔνουν τῷ

200 REIP. ATHEN. CAP. III.

δήμῳ" οἵ γὰρ ὅμοιοι τοῖς ὁμοίοις εὖνοί εἰσι. διὰ ταῦτα οὖν ᾿4ϑηναῖοι τὰ σφίσιν αὐτοῖς προσήκοντα αἱροῦν-

11 ται. ὁποσάκις δ᾽ ἐπεχείρησαν αἱρεῖσθαι τοὺς βελτέ- στους, οὐ συνήνεγκεν αὐτοῖς, ἀλλ᾽ ἐντὸς ὀλίγου χρό- vov ὁ δῆμος ἐδούλευσεν" ὁ μὲν Βοιωτοῖς" τοῦτο δὲ ὅτε Μιλησίων εἵλοντο τοὺς βελτέστους, ἐντὸς ὀλίγου χρόνου ἀποστάντες τὸν δῆμον κατέκοψαν" τοῦτο δὲ ὅτε εἵλοντο “ακεδαιμονίους ἀντὶ Μεσσηνίων, ἐντὸς ὀλίγου χρόνου “ακεδαιμόνιοι καταστρεψάμενοι Μεσ-- σηνίους ἐπολέμουν ᾿4ϑηναίοις.

12 Ὑπολάβοι δέ τις ἂν ὡς οὐδεὶς ἄρα ἀδίκως ἠτί- μῶται ᾿'άϑήνησιν" ἐγὼ δέ φημί τινας εἶναι οἱ ἀδίκως ἠτίμωνται. ὀλίγοι μέντοι τινές. ἀλλ᾽ οὐκ ὀλίγων δεῖ

13 τῶν ἐπιϑησομένων τῇ δημοκρατίᾳ τῇ A91vqow: ἐπει τοι καὶ οὕτως ἔχει. οὐδὲν ἐνθυμεῖσϑαι ἀνθρώπους οἵτινες δικαίως ἠτέμωνται. ἀλλ᾽ εἴ τινες ἀδίκως. πῶς ἂν οὖν ἀδίκως οἴοιτό τις ἂν τοὺς πολλοὺς ἠτιμῶσϑαι ᾿ϑήνησιν, ὅπου 0 δῆμός ἐστιν ὁ ἄρχων τὰς ἀρχάς; ἐκ δὲ τοῦ μὴ δικαίως ἄρχειν μηδὲ λέγειν τὰ δίκαια ἢ πράττειν, ἐκ τοιούτων ἄτιμοί εἰσιν ᾿ϑήνησι. ταῦτα χρὴ λογιζόμενον μὴ νομίζειν εἶναί τι δεινὸν ἀπὸ τῶν ἀτέμων ᾿ἀϑήνησιν.

tipa

HOPOI [H ΠΕΡῚ IIPOXO.ION].

2

δι γὼ μὲν τοῦτο ἀεί ποτε νομίζω, ὁποῖοί τινες ἂν oi προστάται ὦσι, τοιαύτας καὶ τὰς πολιτείας γίγνεσϑαι. ἐπεὶ δὲ τῶν ᾿Αϑήνησι προεστηκότων ἐλέγοντό τινες ὡς γιγνώσκουσι μὲν τὸ δίκαιον οὐδενὸς ἧττον τῶν ἄλλων ἀνθρώπων, διὰ δὲ τὴν τοῦ πλήϑους πενίαν ἀναγκάξεσϑαι ἔφασαν ἀδικώτεροι εἶναι περὶ τὰς πό-- λεις, ἐκ τούτου ἐπεχείρησα σκοπεῖν εἴ πῃ δύναιντ᾽ ἂν οὗ πολῖται διατρέφεσϑαι ἐκ τῆς ἑαυτῶν, ὄϑενπερ καὶ δικαιότατον, νομίζων. εἰ τοῦτο γένοιτο. ἅμα τῇ τε πενίᾳ αὐτῶν ἐπικεκουρῆσϑαι ἂν καὶ τῷ ὑπόπτους τοῖς Ἕλλησιν εἶναι. σκοποῦντι δή μοι ἃ ἐπενόησα τοῦτο μὲν εὐθὺς ἀνεφαίνετο ὅτι ἡ χώρα πέφυκεν οἵα πλείστας προσόδους παρέχεσϑαι. ὅπως δὲ γνωσθῇ ὅτι ἀληϑὲς τοῦτο λέγω. πρῶτον διηγήσομαι τὴν φύσιν τῆς rtc. οὐκοῦν τὸ μὲν τὰς ὥρας ἐνθάδε πραο-- 8 τάτας εἶναι καὶ αὐτὰ τὰ γιγνόμενα μαρτυρεῖ" ἃ γοῦν πολλαχοῦ οὐδὲ βλαστάνειν δύναιτ᾽ ἂν ἐνθάδε καρπο-- φορεῖ. ὥσπερ δὲ ἡ γῆ; οὕτω καὶ ἡ περὶ τὴν χώραν θάλαττα παμφορωτάτη ἐστί. καὶ μὴν ὅσαπερ οἱ ϑεοὶ ἐν ταῖς ὥραις ἀγαϑὰ παρέχουσι, καὶ ταῦτα πάντα ἐν-- ταῦϑα προιαίτατα μὲν ἄρχεται, ὀψιαίτατα δὲ λήγει. οὐ μόνον δὲ κρατεῖ τοῖς ἐπ᾽ ἐνιαυτὸν ϑάλλουσέτε καὶ 4

202 DE VECTIGALIBVS CAP. I. Il.

γηράσκουσιν, ἀλλὰ καὶ ἀΐδια ἀγαϑὰ ἔχει ἡ χώρα. πέφυκε μὲν γὰρ λίϑος ἐν αὐτῇ ἄφϑονος, ἐξ οὗ κάλ- Avo, μὲν ναοί, κάλλιστοι δὲ βωμοὶ γίγνονται, sU- πρεπέστατα ὃξ ϑεοῖς ἀγάλματα" πολλοὶ δ᾽ αὐτοῦ καὶ δ᾽ θλληνες καὶ βάρβαροι προσδέονται. ἔστι δὲ καὶ γῆ ἢ σπειρομένη μὲν οὐ φέρει καρπόν, ὀρυττομένη δὲ πολλαπλασίους τρέφει ἢ εἰ σῖτον ἔφερε. καὶ μὴν ὑπάργυρός ἐστι σαφῶς ϑείᾳ μοίρᾳ πολλῶν γοῦν πόλεων παροικουσῶν καὶ κατὰ γῆν καὶ κατὰ ϑάλατ- ταν εἰς͵ οὐδεμίαν τούτων οὐδὲ μικρὰ φλὲψ ἀργυρίτι- 600g διήκει. οὐκ ἂν ἀλόγως δέ τις οἰηϑείη τῆς 'EA- λάδος καὶ πάσης δὲ τῆς οἰκουμένης ἀμφὶ τὰ μέσα ὠκίσϑαι τὴν πόλιν. ὅσῳ γὰρ ἄν τινὲς πλεῖον ἀπέ- χωσιν αὐτῆς, τοσούτῳ χαλεπωτέροις ἢ ψύχεσιν ἢ ϑάλ- πεσιν ἐντυγχάνουσιν" ὁπόσοι τ᾽ ἂν αὖ βουληϑῶσιν ἀπ᾽ ἐσχάτων τῆς Ἑλλάδος ἐπ᾽ é ἔσχατα ἀφικέσϑαι; πᾶν-- τὲς οὗτοι ὥσπερ κύκλου τόρνον τὰς ᾿4ϑήνας ἢ παρα- 7 πλέουσιν ἢ παρέρχονται. καὶ μὴν οὐ περίρρυτός ye οὖσα ὅμως ὥσπερ νῆσος πᾶσιν ἀνέμοις προσαγεταΐ τε ὧν δεῖται καὶ ἀποπέμπεται ἃ βούλεται" ἀμφιϑά- λαττος γάρ ἐστι. καὶ κατὰ γῆν δὲ πολλὰ δέχεται ἐμ-- 8 moie: ἤπειρος γάρ ἐστιν. ἔτι δὲ ταῖς μὲν πλείσταις πόλεσι βάρβαροι προσοικοῦντες πράγματα “παρέχου- σιν" ᾿Αϑηναίοις δὲ γειτονεύουσιν αἵ καὶ αὐταὶ πλεῖ- στον ἀπέχουσι τῶν βαρβάρων. if. Τούτων μὲν οὖν ἁπάντων, ὥσπερ εἶπον, νομίζω αὐτὴν τὴν χώραν αἰτίαν εἶναι. εἰ δὲ πρὸς τοῖς αὐ- τοφυέσιν ἀγαϑοῖς πρῶτον μὲν τῶν μετοίκων ἐπιμέ- λεια γένοιτο: αὕτη γὰρ ἡ πρόσοδος τῶν καλλίστων ἔμοιγε δοκεῖ εἶναι, ἐπείπερ αὑτοὺς τρέφοντες καὶ πολ-- λὰ ὠφελοῦντες τὰς πόλεις οὐ λαμβάνουσι μισϑόν, 2 ἀλλὰ μετοίκιον προσφέρουσιν: ἐπιμέλειά γε μὴν ἥδ᾽

DE VECTIGALIBVS CAP. II. III. 203

ἂν ἀρκεῖν μοι δοκεῖ, εἰ ἀφέλοιμεν μὲν ὅσα μηδὲν ὠφελοῦντα τὴν πόλιν ἀτιμίας δοκεῖ τοῖς μετοίκοις παρέχειν, ἀφέλοιμεν δὲ καὶ τὸ συστρατεύεσϑαι ὁπλί- τας μετοίκους τοῖς ἀστοῖς. μέγας μὲν γὰρ ὁ κένδυνος αὐτῶν" μέγα δὲ καὶ τὸ ἀπὸ τῶν τεχνῶν καὶ τῶν oi—- κιῶν ἀπιέναι. ἀλλὰ μὴν καὶ ἡ πόλις γ᾽ ἂν ὠφελη-- 8 ϑείη, εἰ οἵ πολῖται μετ᾽ ἀλλήλων στρατεύοιντο μᾶλ-- λον ἢ εἰ συντάττοιντο αὐτοῖς, ὥσπερ νῦν, “υδοὶ καὶ Φρύγες καὶ Σύροι καὶ ἄλλοι παντοδαποὶ βάρβαροι" πολλοὶ γὰρ τοιοῦτοι τῶν μετοίκων. πρὸς δὲ τῷ ἀγα-- 4 9G τῷ τούτους ἐκ τοῦ συντάττεσθαι ἀφεϑῆναι καὶ κόσμος ἂν τῇ πόλει εἴη, εἰ δοκοῖεν ᾿4ϑηναῖοι εἰς τὰς μάχας αὑτοῖς μᾶλλον πιστεύειν ἢ ἀλλοδαποῖς. καὶ ὅ μεταδιδόντες δ᾽ ἄν μοι δοκοῦμεν τοῖς μετοίκοις τῶν ἄλλων ὧν καλὸν μεταδιδόναι καὶ τοῦ ἱππικοῦ εὐ- νουστέρους ἂν ποιεῖσϑαι καὶ ἅμα ἰσχυροτέραν ἂν καὶ μείξω τὴν πόλιν ἀποδεικνύναι. εἶτα ἐπειδὴ καὶ πυλ-- 6 λὰ οἰκιῶν ἔρημά ἐστιν ἐντὸς τῶν τειχῶν καὶ οἰκό-- πεδα, εἰ ἡ πόλις διδοίη οἰκοδομησαμένοις ἐγκεκτῆ-- ὄϑαι οἱ ἂν αἰτούμενοι ἄξιοι δοκῶσιν εἶναι. πολὺ ἂν οἴομαν καὶ διὰ ταῦτα πλείους vs καὶ βελτίους ὀρέγε- σϑαι τῆς ᾿ϑήνησιν οἰκήσεως. καὶ εἰ μετοικοφύλα-- T κάς ys ὥσπερ ὀρφανοφύλακας ἀρχὴν καϑισταῖμεν, καὶ τούτοις τιμή τις ἐπείη οἵτινες πλείους μετοίκους ἀποδείξειαν, καὶ τοῦτο εὐνουστέρους ἂν τοὺς μετοί- χους ποιοίη, καὶ ὡς τὸ εἰκὸς παντες ἂν οἵ ἀπόλιδες τῆς ᾿“ϑήνηϑεν μετοικίας ὀρέγοιντο καὶ τὰς προσόδους ἂν αὔξοιεν. ,

Ὡς ys μὴν καὶ ἐμπορεύεσϑαι ἡδίστη vs καὶ xso-Ill. δαλεωτάτη ἡ πόλις, νῦν ταῦτα λέξω. πρῶτον μὲν γὰρ δήπου ναυσὶ καλλίστας καὶ ἀσφαλεστάτας ὑπο- δοχὰς ἔχει, ὅπου γ᾽ ἔστιν εἰσορμισϑέντας ἡδέως ἕνε-

204 DE VECTIGALIBVS CAP. Ill.

9 κα χειμῶνος ἀναπαύεσϑαι. ἀλλὰ μὴν καὶ τοῖς éu- πόροις ἐν μὲν ταῖς πλείσταις τῶν πόλεων ἀντιφορ- τίζεσϑαί τι ἀνάγκη" νομίσμασι γὰρ οὐ χρησίμοις ἔξω χρῶνται" ἐν δὲ ταῖς ᾿ϑήναις πλεῖστα μὲν ἔστιν ἀντ- ἐξάγειν ὧν ἂν δέωνται ἄνθρωποι, ἣν δὲ μὴ βού- λωνται ἀντιφορτίζεσϑαι, καὶ οἵ ἀργύριον ἐξάγοντες καλὴν ἐμπορίαν ἐξάγουσιν. ὅπου γὰρ ἂν πωλῶσιν αὐτό. πανταχοῦ πλεῖον τοῦ ἀρχαίου λαμβάνουσιν.

3 εἰ δὲ καὶ τῇ τοῦ ἐμπορίου ἀρχῇ ἄϑλα προτιϑείη τις ὅστις δικαιότατα καὶ τάχιστα διαιροίη τὰ ἀμφίλογα, ὡς μὴ ἀποκωλύεσϑαι ἀποπλεῖν τὸν βουλόμενον. πο- λὺ ἂν καὶ διὰ ταῦτα πλείους vs καὶ ἥδιον ἐμπορεύ-

&owro. ἀγαϑὸν δὲ καὶ καλὸν καὶ προεδρίαις τμᾶ-- σϑαι ἐμπόρους καὶ ναυκλήρους. καὶ ἐπὶ ξενίᾳ γ᾽ ἔστιν ὅτε καλεῖσθαι. οἱ ἂν δοκῶσιν ἀξιολόγοις καὶ πλοίοις καὶ ἐμπορεύμασιν ὠφελεῖν τὴν πόλιν. ταῦτα γὰρ τιμώμενοι οὐ μόνον τοῦ κέρδους ἀλλὰ καὶ τῆς

ὅ τιμῆς ἕνεκεν ὡς πρὸς φίλους ἐπισπεύδοιεν ἄν. ὅσῳ γε μὴν πλείονες εἰσοικίξοιντό vs καὶ ἀφικνοῖντο, δὴ-- λον ὅτι τοσούτῳ ἂν πλεῖον καὶ εἰσάγοιτο [καὶ ἐξά-- γοιτο] καὶ ἐκπέμποιτο καὶ πωλοῖτο καὶ μισϑοφοροῖτο

θ καὶ τελεσφοροίη. εἰς μὲν οὖν τὰς τοιαύτας αὐξήσεις τῶν προσόδων οὐδὲ προσδαπανῆσαι δεῖ οὐδὲν ἀλλ᾽ ἢ ψηφίσματά τε φιλάνθρωπα καὶ ἐπιμελείας. ὅσαι δ᾽ ἂν ἄλλαι δοκοῦσί μοι πρόσοδοι γίγνεσϑαι, γιγνώ-

7 6xc ὅτι ἀφορμῆς δεήσει εἰς αὐτάς. οὐ μέντοι δύσ- ελπίς εἰμι τὸ μὴ οὐχὶ προϑύμως ἂν τοὺς πολίτας εἰς τὰ τοιαῦτα εἰσφέρειν, ἐνθυμούμενος ὡς πολλὰ μὲν εἰσήνεγκεν ἡ πόλις ὅτε Aoxdcw ἐβοήϑει ἐπὶ Avo

8 στράτου ἡγουμένου. πολλὰ δὲ ἐπὶ ἩἩγησίλεω. ἐπέ- σταμαι δὲ καὶ τριήρεις πολλάκις ἐκπεμπομένας σὺν πολλῇ δαπάνῃ, καὶ ταύτας γενομένας, τούτου μὲν

DE VECTIGALIBVS CAP. Ill. 205

ἀδήλου ὄντος εἴτε βέλτιον sive κάκιον ἔσται, ἐκείνου δὲ δήλου ὅτι οὐδέποτε ἀπολήψονται ἃ ἂν εἰσενέγκω-- ew οὐδὲ μεϑέξουσεν ὧν ἂν εἰσενέγκωσι. κτῆσιν δὲ 9 ἀπ᾿ οὐδενὸς ἂν οὕτω καλὴν κτήσαιντο ὥσπερ ἀφ᾽ οὗ ἂν προτελέσωσιν εἰς τὴν ἀφορμήν᾽ ᾧ μὲν γὰρ ἂν δέκα μναῖ εἰσφορὰ γένηται, ὥσπερ ναυτικὸν σχεδὸν ἐπίπεμπτον αὐτῷ γίγνεται, τριώβολον τῆς ἡμέρας λαμβάνοντι" ᾧ δέ y ἂν πέντε μναῖ, πλεῖον ἡ énítQu- vov. ot δέ γε πλεῖστοι ᾿4“ϑηναίων πλείονα λήψονται 10 κατ᾽ ἐνιαυτὸν 1) ὅσα ἂν εἰσενέγκωσιν. οἵ γὰρ μνᾶν προτελέσαντες ἐγγὺς δυοῖν μναῖν πρόσοδον ἕξουσι, καὶ ταῦτα ἐν πόλει, ὃ δοκεῖ τῶν ἀνθρωπίνων ἀσφα-- λέστατόν τε καὶ πολυχρονιώτατον εἶναι. οἶμαι δὲ ll ἔγωγε, εἰ μέλλοιεν ἀναγραφήσεσϑαι εὐεργέται εἰς τὸν ἅπαντα χρόνον. καὶ ξένους ἂν πολλοὺς εἰσενεγκεῖν, ἔστι δὲ ἃς ἂν καὶ πόλεις τῆς ἀναγραφῆς ὀρεγομένας. ἐλπίξω δὲ καὶ βασιλέας ἄν τινας καὶ τυράννους καὶ σατράπας ἐπιϑυμῆσαι μετασχεῖν ταύτης τῆς χάριτος. Ὁπότε γε μὴν ἀφορμὴ ὑπάρχοι, καλὸν μὲν καὶ 12 ἀγαϑὸν ναυκλήροις οἰκοδομεῦν καταγώγια περὶ λιμέ-- νας πρὸς τοῖς ὑπάρχουσι, καλὸν δὲ καὶ ἐμπόροις [ἐπὶ] προσήκοντας τόπους ὠνῇ ve καὶ πράσει, καὶ τοῖς εἰσ-- αφικνουμένοις δὲ δημόσια καταγώγια. εἰ δὲ καὶ τοῖς 18 ἀγοραίοις οἰκήσεις τε καὶ πωλητήρια κατασκευασϑείη καὶ ἐν Πειραιεῖ καὶ ἐν τῷ ἄστει, ἅμα v^ ἂν κόσμος εἴη τῇ πόλει καὶ πολλαὶ ἂν ἀπὸ τούτων πρόσοδοι γί- γνοιντο. ἀγαθὸν δέ μοι δοκεῖ εἶναι πειραϑῆναι εἰ 14 καὶ ὥσπερ τριήρεις δημοσίας ἡ πόλις κέκτηται, οὕτω καὶ ὁλκάδας δημοσίας δυνατὸν ἂν γένοιτο κτήσασϑαι, καὶ ταύτας ἐκαισθδῦν ἐπ᾽ ἐγγυητῶν ὥσπερ καὶ τἄλλα δημόσια. εἰ γὰρ καὶ τοῦτο οἷόν τε ὃν φανεέη, πολλὴ ἂν καὶ ἀπὸ τούτων πρόσοδος γίγνοιτο.

206 DE VECTIGALIBVS CAP. IV.

Iv. Τά ys μὴν ἀργύρεια εἰ κατασκευασϑείῃη ὡς δεῖ, πάμπολλα ἂν νομίξω χρήματα ἐξ αὐτῶν καὶ ἄνευ τῶν ἄλλων προσόδων προσιέναι. βούλομαι δὲ καὶ τοῖς μὴ εἰδόσι τὴν τούτων δύναμιν δηλῶσαι ταύτην γὰρ γνόντες καὶ ὅπως χρῆσϑαι δεῖ αὐτοῖς ἄμεινον ἂν Bov-

2 λεύοισϑε. οὐκοῦν ὅτι μὲν πάνυ παλαιὰ ἐνεργά ἐστι πᾶσι σαφές - οὐδεὶς γοῦν οὐδὲ πειρᾶται λέγειν ἀπὸ ποίου χρόνου ἐπεχειρήϑη. οὕτω δὲ πάλαι ὀρυττομέ- vs τε καὶ ἐκφορουμένης τῆς ἀργυρίτιδος κατανοήσατε τί μένος οἵ ἐκβεβλημένοι σωροὶ τῶν αὐτοφυῶν τε καὶ

3 ὑπαργύρων λόφων. οὐδὲ μὴν ὁ ἀργυρώδης τόπος εἰς μεῖόν τι συστελλόμενος ἀλλ᾽ ἀεὶ ἐπὶ πλεῖον ἐκτεινό-- μένος φανερος ἐστιν. ἐν à γε μὴν χρόνῳ of πλεῖστοι ἄνϑρωποι ἐγένοντο ἐν αὐτοῖς, οὐδεὶς πώποτε ἔργου ἠπόρησεν, ἀλλ᾽ ἀεὶ τὰ ἔργα τῶν ἐργαζομένων περιῆν.

4 χαὶ νῦν δὲ οἵ κεκτημένοι ἐν τοῖς μετάλλοις ἀνδράποδα οὐδεὶς τοῦ πλήϑους ἀφαιρεῖ, ἀλλ᾽ ἀεὶ προσκτᾶται ὁπόσα ἂν πλεῖστα δύνηται. καὶ γὰρ δὴ ὅταν μὲν ὀλέ- you ὀρύττωσι καὶ ξητῶσιν, ὀλίγα οἶμαι καὶ τὰ χρήματα εὑρίσκεται" ὅταν δὲ πολλοί, πολλαπλασίὰ ἡ ἀργυρῖ- τις ἀναφαίνεται. ὥστε ἐν μόνῳ τούτῳ ὧν ἐγὼ οἶδα

ὅ ἔργων οὐδὲ φϑονεῖ οὐδεὶς τοῖς ἐπισκευαξομένοις. ἔτι ὃὲ οἱ μὲν ἀγροὺς κεκτημένοι πάντες ἔχοιεν ἂν εἰπεῖν ὁπόσα ξεύγη ἀρκεῖ εἰς τὸ χωρίον καὶ ὁπόσοι ἐργάται" ἣν δ᾽ ἐπὶ πλεῖον τῶν ἱκανῶν ἐμβάλλῃ vig, ξημίαν λογέ- ξονται" ἐν δὲ τοῖς ἀργυρείοις ἔργοις πάντες δή φασιν

ὃ ἐνδεῖσϑαι ἐργατῶν. καὶ γὰρ οὐδ᾽ ὥσπερ ὅταν πολλοὶ χαλκοτύποι γένωνται. ἀξίων γενομένων τῶν χαλκευ- τικῶν ἔργων καταλύονται οἵ χαλκοτύποι. καὶ οἵ σιδη- ρεῖς γε ὡσαύτως" καὶ ὅταν ys πολὺς σῖτος καὶ οἶνος γένηται, ἀξίων ὄντων τῶν καρπῶν ἀλυσιτελεῖς αἵ γεωργίαι γίγνονται, ὥστε πολλοὶ ἀφιέμενον τοῦ τὴν

DE VECTIGALIBVS CAP. IV. 207

γῆν ἐργάξεσϑαι ἐπ᾽ ἐμπορίας καὶ καπηλείας καὶ το-- κισμοὺς τρέπονται" ἀργυρῖτις δὲ ὅσῳ ἂν πλείων φαί-- vocat καὶ ἀργύριον πλεῖον γίγνηται, τοσούτῳ πλείονες ἐπὶ τὸ ἔργον τοῦτο ἔρχονται. καὶ γὰρ δὴ ἔπιπλα μὲν ἢ ἐπειδὰν ἱκανά τις κτήσηται τῇ οἰκίᾳ. οὐ μάλα ἔτι προσωνοῦνταν": ἀργύριον δὲ οὐδείς πω οὕτω πολὺ ἐκτήσατο (Ts μὴ ἔτι προσδεῖσθαι" ἀλλ᾽ ἦν τισι γένη-- ται παμπληϑές, τὸ περιττεῦον κατορύττοντες οὐδὲν ἧττον ἥδονται ἢ χρώμενοι αὐτῷ. καὶ μὴν ὅταν γε εὖϑ πράττωσιν at πόλεις, ἰσχυρῶς ot ἄνϑρωποι ἀργυρίου δέονται. οἵ μὲν γὰρ ἄνδρες ἀμφὶ ὅπλα τε καλὰ καὶ ἵππους ἀγαϑοὺς καὶ οἰκίας καὶ κατασκευὰς μεγαλο- πρεπεῖς βούλονται δαπανᾶν, αἱ δὲ γυναῖκες εἰς ἐσϑῆτα πολυτελῆ καὶ χρυσοῦν κόσμον τρέπονται. ὅταν τε αὖθ νοσήσωσι πόλεις 7] ἀφορίαις καρπῶν ἢ πολέμῳ, ἔτι καὶ πολὺ μσλλον ἀργοῦ τῆς γῆς γιγνομένης καὶ εἰς ἐπι- τήδεια καὶ els ἐπικούρους νομίσματος δέονται. εἰ δέ 10 τις φήσειε καὶ χρυσίον μηδὲν ἧττον χρήσιμον εἶναι ἡ ἀργύριον, τοῦτο μὲν οὐκ ἀντιλέγω, ἐκεῦνο μέντοι οἶδα ὅτι καὶ χρυσίον ὅταν πολὺ παραφανῇ. αὐτὸ μὲν ἀτιμότερον γίγνεται, τὸ δὲ ἀργύριον τιμιώτερον ποιεῖ. ταῦτα μὲν οὖν ἐδήλωσα τούτου ἕνεκα ὅπως ϑαρροῦν-- 11 τες μὲν Ovi πλείστους ἀνθρώπους ἐπὶ τὰ ἀργύρεια ἄγωμεν, ϑαρροῦντες δὲ κατασκευαξώμεϑα ἐν αὐτοῖς, ὡς οὔτε ἐπιλειψούσης ποτὲ ἀργυρίτιδος οὔτε τοῦ ἀργυ-- ρίου ἀτίμου ποτὲ ἐσομένου. δοκεῖ δέ μοι καὶ ἡ πόλις 12 προτέρα ἐμοῦ ταῦτα ἐγνωκέναι: παρέχει γοῦν ἐπὶ ἰσοτελείᾳ καὶ τῶν ξένων τῷ βουλομένῳ ἐργάξεσϑαν ἐν τοῖς μετάλλοις.

Ἵνα δὲ καὶ σαφέστερον περὶ τῆς τροφῆς εἴπω, νῦν 13 διηγήσομαι ὡς κατασχευασϑέντα τὰ ἀργύρεια ὠφελι-- μώτατ᾽ ἂν εἴη τῇ πόλει. dm αὐτῶν μὲν οὖν ἔγωγε

208 DE VECTIGALIBVS CAP. IV.

ἀφ᾽ ὧν μέλλω λέγειν οὐδέν τι ἀξιῶ ϑαυμάξεσϑαι ὡς δυσεύρετόν τι ἐξευρηκώς " τὰ μὲν γὰρ ὧν λέξω καὶ νῦν ἔτι πάντες ὁρῶμεν, τὰ δὲ παροιχόμενα τῶν πρα- 14 γμάτων κατὰ ταὐτὰ αὖ ἀκούομεν" τῆς μέντοι πόλεως πανυ ἄξιον ϑαυμάσαι τὸ αἰσϑανομένην πολλοὺς πλου- τιξομενους ἐξ αὐτῆς ἰδιώτας μὴ μιμεῖσϑαι τούτους. πάλαι μὲν γὰρ δήπου οἷς μεμέληκεν ἀκηκόαμεν ὅτι Νικίας ποτὲ ὁ Νικηράτου ἐκτήσατο ἐν τοῖς ἀργυρείοις χιλίους ἀνθρώπους, οὺς ἐκεῖνος Σωσία τῷ Θρακὶ ἐξε- μίσϑωσεν, ἐφ᾽ ᾧ ὀβολὸν μὲν ἀτελῆ ἑκάστου τῆς ἡμέ- ρας ἀποδιδόναι, τὸν δ᾽ ἀριϑμὸν ἴσους ἀεὶ παρεῖχεν. 15 ἐγένετο δὲ καὶ Ἱππονίκῳ ἑξακόσια ἀνδράποδα κατὰ τὸν αὐτὸν τρόπον τοῦτον ἐκδεδομένα. ἃ προσέφερε μνᾶν ἀτελῆ τῆς ἡμέρας - Φιλημονέδῃ δὲ τριακόσια ἡμιμναῖον ἄλλοις δέ γε ὡς οἴομαι δύναμις ἑκάστοις 16 ὑπῆρχεν. ἀτὰρ τί τὰ παλαιὰ δεῖ λέγειν; καὶ γὰρ νῦν πολλοί εἰσιν ἐν τοῖς ἀργυρείοις ἄνϑρωποι οὕτως ἐκ-- 17 δεδομένοι. περαινομένων ys μὴν ὧν λέγω τοῦτ᾽ ἂν μόνον καινὸν γένοιτο εἰ ὥσπερ οἱ ἰδιῶται κτησάμενοι ἀνδράποδα πρόδοδον ἀέναον κατεσκευασμένοι εἰσέν, οὕτω καὶ ἡ πόλις xvovo δημόσια ἀνδράποδα, ἕως γέ- 18 yvorro τρία ἑκάστῳ ᾿Αϑηναίων. εἰ δὲ δυνατὰ λέγομεν καϑ' ἕν ἕκαστον αὐτῶν σκοπῶν ὁ βουλόμενος κρυνέτω. οὐκοῦν τιμὴν μὲν ἀνϑφώπων εὔδηλον ὅτι μᾶλλον ἂν τὸ δημόσιον δύναιτο ἢ οἵ ἰδιῶται παρασκευάσασϑαι. τῇ γε μὴν βουλῇ ῥάδιον καὶ κηρύξαι ἄγειν τὸν βου- λόμενον ἀνδράποδα καὶ τὰ προσαχϑέντα πρίασϑαι. 19 ἐπειδὰν δὲ ὠνηϑῇ; τί ἂν ἧττον μισϑοῖτό τις παρὰ τοῦ δημοσίου ἢ παρὰ τοῦ ἰδιώτου, ἐπὶ τοῖς αὐτοῖς μέλλων ἕξειν: μισϑοῦνται γοῦν καὶ τεμένη, καὶ ἱερὰ καὶ οἰκίας 90 καὶ τέλη ὠνοῦνται παρὰ τῆς πόλεως. ὅπως ys μὴν τὰ ὠνηϑέντα σώξηται, τῷ δημοσίῳ ἔστι λαμβάνειν

ἜΣ ——

oni

DE VECTIGALIBVS CAP. IV. 209

ἐγγύους παρὰ τῶν μισϑουμένων, ὥσπερ καὶ παρὰ τῶν ὠνουμένων τὰ τέλη. ἀλλὰ μὴν καὶ ἀδικῆσαί γε ῥᾷον τῷ τέλος πριαμένῳ ἢ τῷ ἀνδράποδα μισϑουμένῳ. ἀργύριον μὲν γὰρ πῶς καὶ φωράδσειεν &v τις τὸ δημό-- 2] σιον ἐξαγόμενον. ὁμοίου τοῦ ἰδίου ὄντος αὐτῷ; ἀν-- δράποδα δὲ σεσημασμένα τῷ δημοσίῳ σημάντρῳ καὶ προσκειμένης ζημίας τῷ τε πωλοῦντι καὶ τῷ ἐξάγοντι, πῶς ἂν τις ταῦτα κλέψειεν; οὐκοῦν μέχρι μὲν τούτου δυνατὸν φανεῖται τῇ πόλει εἶναι τὸ ἀνθρώπους καὶ χτήσασϑαι καὶ φυλάξαι. εἰ δ᾽ αὖ τις τοῦτ᾽ ἐνϑυμεῖ- 22 ται ὡς ἐπειδὰν πολλοὶ ἐργάται γένωνται. πολλοὶ φα-- νοῦνται καὶ οἱ μισϑωσόμενοι, ἐκεῖνο κατανοήσας ϑαρρείτω ὅτι πολλοὶ μὲν τῶν κατεσκευασμένων προσ-- μισϑώσονται τοὺς δημοσίους, πολλὰ γάρ ἐστι τὰ ὑπάρχοντα, πολλοὶ δ᾽ εἰσὶ καὶ αὐτῶν τῶν ἐν τοῖς ἔργοις γηρασκόντων, πολλοὶ δὲ καὶ ἄλλοι ᾿4ϑηναῖοί τε καὶ ξένοι o? τῷ σώματι μὲν οὔτε βούλοιντ᾽ ἂν οὔτε δύ- ναιντ᾽ ἂν ἐργάξεσϑαι, τῇ δὲ γνώμῃ ἐπιμελούμενοι ἡδέως ἂν τὰ ἐπιτήδεια πορίζοιντο. ἦν ys μέντοι τὸ 93 πρῶτον συστῇ διακόσια καὶ χίλια ἀνδράποδα. εἰκὸς ἤδη ἀπ᾽ αὐτῆς τῆς προσόδου ἐν ἔτεσι πέντε ἢ ἕξ 'μὴ μεῖον αὐτῇ ἑξακισχιλίων γενέσϑαι. ἀπό γε μὴν vov- τουτοῦ ἀριϑμοῦ ἣν ὀβολὸν ἕκαστος ἀτελῆ τῆς ἡμέρας φέρῃ; ἡ μὲν πρόσοδος ἑξήκοντα τάλαντα τοῦ ἐνιαυτοῦ. ἀπὸ δὲ τούτων ἣν εἰς ἄλλα ἀνδράποδα τυϑῆται εἴ-- 94 X001, τοῖς τετταράκοντα ἤδη ἐξέσται τῇ πόλει χοῆσϑαι εἰς ἄλλο ὅδιτι ἂν δέῃ. ὅταν δέ ye μύρια ἀναπλη- ρωϑῇ. ἑκατὸν τάλαντα ἡ πρόσοδος ἔσται. ὅτι δὲ δέ- 25 ξεται πολλαπλάσια τούτων μαρτυρήσαιεν ἄν μοι εἴ τινες ἔτι εἰσὶ τῶν μεμνημένων ὅσον τὸ τέλος εὕρισκε τῶν ἀνδραπόδων πρὸ τῶν ἐν ΖΙεκελείαᾳ. μαρτυρεῖ Óé κἀκεῖνο ὅτι εἰργασμένων ἀνθρώπων ἐν τοῖς &gyv- Xenoph.scr. min, —— 14

210 DE VECTIGALIBVS CAP. IV.

θείοις ἐν τῷ παντὶ χρόνῳ ἀναριϑμήτων νῦν οὐδὲν δια- φέρει τὰ ἀργύρεια ἢ ἃ οἵ πρόγονοι ἡμῶν ὄντα ἐμνη-- 26 μόνευον αὐτά. καὶ τὰ νῦν δὲ γιγνόμενα πάντα μαρ- τυρεῖ ὅτι οὐκ ἄν ποτε πλείω ἀνδράποδα ἐκεῖ γένοιτο ἢ ὅσων ἂν τὰ ἔργα δέηται. οὔτε γὰρ βάϑους πέρας 27 οὔτε ὑπονόμων of ὀρύττοντες εὑρίσκουσι. καὶ μὴν καινοτομεῖν γε οὐδὲν ἧττον ἔξεστι νῦν ἢ πρότερον. οὐ τοίνυν οὐδ᾽ εἰπεῖν ἂν ἔχοι εἰδὼς οὐδεὶς πότερον ἐν τοῖς κατατετμημένοις πλείων ἀργυρῖτις ἢ ἐν τοῖς ἀτμή- 28 τοις ἐστι. τί δῆτα. φαίη ἄν τις. οὐ καὶ νῦν, ὥσπερ ἔμπροσϑεν, πολλοὶ καινοτομοῦσιν ; ὅτι πενέστεροι μέν εἰσυν of περὶ τὰ μέταλλα - νεωστὶ γὰρ πάλιν κατα- σχευάξονται" κίνδυνος δὲ μέγας τῷ καινοτομοῦντι. 20 ὁ μὲν γὰρ εὑρὼν ἀγαϑὴν ἐργασίαν πλούσιος γίγνεται" ὁ δὲ μὴ εὑρὼν πάντα ἀπόλλυσιν ὅσα ἂν δαπανήσῃ. εἰς τοῦτον οὖν τὸν κίνδυνον οὐ μάλα πως ἐθέλουσιν 80 οἵ νῦν ἰέναι. ἐγὼ μέντοι ἔχειν μοι δοκῶ καὶ περὶ τού-- του συμβουλεῦσαι ὡς ἂν ἀσφαλέστατα καινοτομοῖῦτο. εἰσὶ μὲν γὰρ δήπου ᾿4ϑηναίων δέκα φυλαί" εἰ δ᾽ ἡ πόλις δοίη ἑκάστῃ αὐτῶν ἴσα ἀνδράποδα, αἵ δὲ κοινω-- σάμεναι τὴν τύχην καινοτομοῖεν. οὕτως ἄν, εἰ μία 81 εὕροι, πάσαις ἂν λυσιτελὲς ἀποδείξειεν, εἰ δὲ δύο ἢ τρεῖς ἢ τέτταρες ἢ αἱ ἡμίσειαν εὕροιεν, δῆλον ὅτι λυ- σιτελέστερα ἂν τὰ ἔργα ταῦτα γίγνοιτο. τό ys μὴν πάσας ἀποτυχεῖν οὐδενὶ τῶν παρεληλυϑότων ἐοικός. 32 οἷόν τε δὴ οὕτω καὶ ἰδιώτας συνισταμένους καὶ xov νουμένους τὴν τύχην ἀσφαλέστερον κινδυνεύειν. μη- δὲν μέντοι τοῦτο φοβεῖσϑε ὡς ἢ τὸ δημόσιον οὕτω κατασχευαξόμενον παραλυπήσει τοὺς ἰδιώτας ἢ Ov ἰδιῶται τὸ δημόσιον" ἄλλ᾽ ὥσπερ σύμμαχον ὅσῳ ἂν πλείους συνιῶσιν., ἰσχυροτέρους ἀλλήλους ποιοῦσιν, οὕτω καὶ ἐν τοῖς ἀργυρείοις ὅσωπερ ἂν πλείους ἐργά-

DE VECTIGALIBVS CAP. IV. 211

ξωνται, τόσῳ πλείονα τἀγαϑὰ εὑρήσουσί τε xol qo- φήσουσι. καὶ ἐμοὶ μὲν δὴ εἴρηται ὡς ἂν ἡγοῦμαι κατα-- 33 σκευασϑείσης τῆς πόλεως ἱκανὴν ἂν πᾶσιν ᾿4ϑηναίοις τροφὴν ἀπὸ κοινοῦ γενέσϑαι.

Εἰ δέ τινες λογιξόμενοι παμπόλλης ἂν δεῖν ἀφορ-- 34 μῆς εἰς ταῦτα πάντα οὐχ ἡγοῦνται ἱκανὰ ἄν ποτε χρή-- ματα εἰσενεχϑῆναι, μηδ᾽ οὕτως ἀϑυμούντων. οὐ γὰρ 35 οὕτως ἔχει ὡς ἀνάγκη ἅμα πάντα ταῦτα γίγνεσϑαι,

ἢ μηδὲν ὄφελος αὐτῶν εἶναι" ἀλλ᾽ ὁπόσα ἂν ἢ oixo- δομηϑῇ 9 ναυπηγηϑῇ ἡ ἀνδράποδα ὠνηϑῇ, εὐθὺς ταῦτα ἐν ὠφελείᾳ ἔσται. ἀλλὰ μὴν καὶ τῇδέ γε συμφο-- 86 ρώτερον τὸ χατὰ μέρος ἢ τὸ ἅμα πάντα πράττεσϑαι. οὐκοδομοῦντες μὲν γὰρ ἀϑρόοι πολυτελέστερον ἂν καὶ κάκιον ἢ κατὰ μέρος ἀποτελοῖμεν" ἀνδράποδα δὲ παμπληϑῆ ξητοῦντες ἀναγκαζοίμεϑ'᾽ ἂν καὶ χείρω καὶ τιμιώτερα ὠνεῖσϑαι. κατά ye μὴν τὸ δυνατὸν περαί- 817 νοντὲς τὰ μὲν καλῶς γνωσϑέντα καὶ αὖϑις ἂν ἀνύοι-- uev: εἰ δέτι ἁμαρτηϑείη, ἀπεχοίμεϑα ἂν αὐτοῦ. ἔτι 58 0$ πάντων ἅμα γιγνομένων. ἡμᾶς ἂν ἅπαντα δέοι éx- πορίζεσϑαι" εἰ δὲ τὰ μὲν περαίνοιτο, τὰ δὲ μέλλοι, ἡ ὑπάρξουσα πρόσοδος τὸ ἐπιτήδειον συγκατασκευάξοι ἄν. O0 δὲ ἴσως φοβερώτατον δοκεῖ πᾶσιν εἶναι. μὴ εἰ 89 ἄγαν πολλὰ χτήσαιτο ἡ πόλις ἀνδράποδα, ὑπεργε-- μισϑῇ: τὰ ἔργα, καὶ τούτου τοῦ φόβου ἀπηλλαγμένοι ἂν εἴημεν, εἰ μὴ πλείονας ἀνθρώπους ἡ ὅσους αὐτὰ τὰ ἔργα προσαιτοίη κατ᾽ ἐνιαυτὸν ἐμβάλοιμεν. οὕτως 40 ἔμοιγε δοκεῖ, ἧπερ ῥᾷστον, ταύτῃ καὶ ἄριστον εἶναι ταῦτα πράττειν. εἰ δ᾽ αὖ διὰ τὰς ἐν τῷ νῦν πολέμῳ γεγενημένας εἰσφορὰς νομίξετ᾽ ἂν μηδ᾽ ὁτιοῦν δύνα- σϑαι εἰσενεγκεῖν, ὑμεῖς δ᾽ ὅσα μὲν πρὸ τῆς εἰρήνης χρήματα εὕρισκε τὰ τέλη, ἀπὸ τοσούτων καὶ τὸ ἐπιὸν ἔτος διοικεῦῖτε τὴν πόλιν" ὅσα δ᾽ ἂν ἐφευρίσχῃ διά v5 14^

212 DE VECTIGALIBVS CAP. IV.

τὸ εἰρήνην εἶναι καὶ διὰ τὸ ϑεραπεύεσϑανι μετοίκους καὶ ἐμπόρους καὶ διὰ τὸ πλειόνων συναγειρομένων ἀν- ϑρώπων πλείω εἰσάγεσϑαι καὶ ἐξάγεσϑαι καὶ διὰ vo ἐν λιμένι καὶ τὰς ἀγορὰς αὐξάνεσϑαι, ταῦτα λαμβά- νοντὲς κατασκευάσασϑε ὡς ἂν πλεῖσται πρόσοδοι γί-

4, γνοιντο. εἰ δέ τινες αὖ φοβοῦνται μὴ ματαία ἂν γένοιτο αὕτη ἡ κατασκευή, εἰ πόλεμος ἐγερϑείη., ἐν-- νοησάτω ὅτι τούτων γιγνομένων πολὺ φοβερώτερος

42 ὁ πόλεμος τοῖς ἐπιφέρουσιν ἢ τῇ πόλει. τί γὰρ δὴ εἰς πόλεμον κτῆμα χρησιμώτερον ἀνθρώπων; πολλὰς μὲν γὰρ ναῦς πληροῦν ἱκανοὶ ἂν εἶεν δημοσίᾳ᾽ πολλοὶ δ᾽ ἂν καὶ πεζοὶ δημοσίᾳ δύναιντ᾽ ἂν βαρεῖς εἶναι τοῖς πο- λεμίοις., εἴ τις αὐτοὺς ϑεραπεύοι.

43 “Δογίξζομαι δ᾽ ἔγωγε καὶ πολέμου γιγνομένου οἷόν τ᾿ εἶναι μὴ ἐκλείπεσϑαι τὰ ἀργύρεια. ἔστι μὲν γὰρ δήπου περὶ τὰ μέταλλα ἐν τῇ πρὸς μεσημβρίαν ϑα- λάττῃ τεῖχος ἐν ᾿ἀναφλύστῳ, ἔστι δ᾽ ἐν τῇ πρὸς ἄρκτον τεῖχος ἐν Θορικῷ᾽ ἀπέχει δὲ ταῦτα ἀπ᾿ ἀλλήλων ἀμφὶ

44 τὰ ἑξήκοντα στάδια. εἰ οὖν καὶ ἐν μέσῳ τούτων γέ- νοιτὸ emi τῷ ὑψηλοτάτῳ Βήσης τρίτον ἔρυμα, συνζκοι τ᾽ ἂν τὰ ἔργα εἰς ἕν ἐξ ἁπάντων τῶν τειχῶν, καὶ εἴ τι αἰσϑάνοιτο πολεμικόν, βραχὺ ἂν εἴη ἑκάστῳ εἰς τὸ

45 ἀσφαλὲς ἀποχωρῆσαι. εἰ δὲ καὶ ἔλθοιεν πλείους πο- λέμιοι, δῆλον ὅτι εἰ μὲν σῖτον ἢ οἶνον ἢ πρόβατα ἔξω εὕροιεν, ἀφέλοιντ᾽ ἂν ταῦτα᾽ ἀργυρίτιδος δὲ κρατή-

46 σαντες τί ἂν μᾶλλον 1] λίϑοις ἔχοιεν χρῆσϑαι; πῶς δὲ καὶ ὁρμήσειαν &v ποτε πολέμιοι πρὸς τὰ μέταλλα; ἀπ- ἔχει μὲν γὰρ δήπου τῶν ἀργυρείων ἡ ἐγγύτατα πόλις Μέγαρα πολὺ πλεῖον τῶν πεντακοσίων σταδίων" ἀπ- ἔχει δὲ ἡ μετὰ ταῦτα πλησιαίτατα Θῆβαι πολὺ πλεῖον

47 τῶν ἑξακοσίων. ἣν οὖν πορεύωνται ἐντεῦϑὲεν ποϑεν ἐπὶ τὰ ἀργύρεια, παριέναι αὐτοὺς δεήσει τὴν πολιν"

DE VECTIGALIBVS CAP. IV. V. 213

x&v uiv ὥσιν ὀλίγοι, εἰκὸς αὐτοὺς ἀπόλλυσϑαι καὶ ὑπὸ ἱππέων καὶ ὑπὸ περιπόλων. πολλῇ γε μὴν δυνά- ED πορεύεσϑαι ἐξερημοῦντας τὰ ἑαυτῶν χαλεπόν" πολὺ γὰρ ἐγγύτερον ἂν el ταῖς πόλεσιν αὐτῶν τὸ τῶν “ων ἄστυ ἢ αὐτοὶ πρὸς τοῖς μετάλλοις ὄντες. εἰ δὲ καὶ ἔλϑοιεν, πῶς ἂν καὶ δύναιντο μένειν μὴ ἔχον-- 48 τὲς τὰ ἐπιτήδεια; ἐπισιτίζεσϑαί ys μὴν μέρει μὲν κίν-- δυνος καὶ περὶ τῶν μετιόντων καὶ περὶ ὧν ἀγωνίζον-- ται" πάντες δὲ ἀεὶ μετιόντες πολιορκοῖντ᾽ ἂν μᾶλλον ἢ πολιορκοῖεν. οὐ τοίνυν μόνον ἡ ἀπὸ τῶν ἀνδραπό-- 49 δῶν εἰσφορὰ τὴν διατροφὴν τῇ πόλει αὔξοι ἄν, ἀλλὰ πολυανϑρωπίας περὶ τὰ μέταλλα ἀϑροιξομένης καὶ ἀπ᾽ ἀγορᾶς τῆς ἐκείνου αὖ καὶ ἀπ᾽ οἰκιῶν περὶ τἀργύ-- ρεια δημοσίων καὶ ἀπὸ καμίνων καὶ ἀπὸ τῶν ἄλλων ἁπάντων πρόσοδοι ἂν πολλαὶ γίγνοιντο. ἰσχυρῶς γὰρ 50 ἂν καὶ αὕτη πολυάνθρωπος γένοιτο πόλις, εἰ οὕτω κατασχευασϑείη᾽ καὶ οἵγε χῶροι οὐδὲν ἂν εἶεν μείο- νος ἄξιοι τοῖς κεκτημένοις ἐνταῦϑα ἢ τοῖς περὶ τὸ ἄστυ. πραχϑέντων γε μὴν ὧν εἴρηκα ξύμφημι ἐγὼ οὐ μόνον 51 ἂν χρήμασιν εὐπορωτέραν τὴν πόλιν εἶναι. ἀλλὰ καὶ εὐπειϑεστέραν καὶ εὐτακτοτέραν καὶ εὐπολεμωτέραν γενέσϑαι. οἵ τε γὰρ ταχϑέντες γυμνάξεσϑαι πολὺ ἂν 52 ἐπιμελέστερον πράττοιεν τὰ ἐν τοῖς γυμνασίοις. τὴν τροφὴν ἀπολαμβάνοντες πλείω ἢ ἐν ταῖς λαμπάσι γυ-- μνασιαρχούμενοι" οἵ τε φρουρεῖν év τοῖς φρουρίοις, οἵ τὲ πελτάξειν καὶ περιπολεῖν τὴν χώραν, πάντα ταῦτα μᾶλλον ἂν πράττοιεν. ἐφ᾽ ἕκαστοις τῶν ἔργων τῆς τροφῆς ἀποδιδομένης. Εἰ δὲ σαφὲς δοκεῖ εἶναι ὡς εἰ μέλλουσι πᾶσαι αἴ V. πρόσοδοι ἐκ πόλεως προσιέναι, ὅτι εἰρήνην δεῖ ὑπάρ- ᾿ς χεῖν. ἄρ᾽ οὐκ ἄξιον καὶ εἰρηνοφύλακας καϑιστάναι: | πολὺ γὰρ ἂν καὶ αὕτη αἱρεϑεῖσα ἡ ἀρχὴ προσφιλεστέραν

214 DE VECTIGALIBVS CAP. V.

καὶ πυκνοτέραν εἰσαφικνεῖσϑαι πᾶσιν ἀνθρώποις που- 2 ἤσειε τὴν πόλιν. εἰ δέ τινες οὕτω γιγνώσκουσιν ὡς ἐὰν ἡ πόλις εἰρήνην ἄγουσα διατελῇ, ἀδυνατωτέρα τε καὶ EJ , None 2 bi -€ , zu * ἀδοξοτέρα καὶ ἧττον ὀνομαστὴ ἐν τῇ Ελλάδι ἔσται, καὶ οὑτοίγε ὡς ἐμῇ δόξῃ παραλόγως σκοποῦσιν. εὐδαι- μονέσταται μὲν γὰρ δήπου πόλεις λέγονται od ἂν πλεῖ- στον χρόνον ἐν εἰρήνῃ διατελῶσι" πασῶν δὲ πόλεων 3 4ϑῆναι μάλιστα πεφύκασιν ἐν εἰρήνῃ αὔξεσϑαι. τίνες γὰρ ἡσυχίαν ἀγούσης τῆς πόλεως οὐ προσδέοιντ᾽ ἂν αὐτῆς ἀρξάμενοι ἀπὸ ναυκλήρων καὶ ἐμπόρων; οὐχ οἱ πολύσιτοι, οὐχ οἵ πολύοινοι. οὐχ ol ἡδύρινοι, τί δὲ οὗ πολυέλαιοι, τί δὲ οὗ πολυπρόβατοι, οἵ δὲ γνώμῃ καὶ 4 ἀργυρίῳ δυνάμενον χρηματίζεσϑαι, καὶ μὴν χειρο-- τέχναι τε καὶ σοφισταὶ καὶ φιλόσοφοι, οἵ δὲ ποιηταί, οἱ δὲ τὰ τούτων μεταχειριξόμενοι, οὗ δὲ ἀξιοϑεάτων ῃ ἀξιακούστων ἱερῶν ἡ οσίων ἐπιϑυμοῦντες, ἀλλὰ μὴν καὶ ot δεόμενοι πολλὰ ταχὺ ἀποδίδοσθαι 1) πρία-- ὅ. σϑαι, ποῦ τούτων μᾶλλον ἂν τύχοιεν 3) ᾿4ϑήνησιν; εἶ δὲ πρὸς ταῦτα μὲν οὐδεὶς ἀντιλέγει, τὴν δὲ ἡγεμονίαν βουλόμενοίτινες ἀναλαβεῖν τῇ πόλει, ταύτην διὰ πο- λέμου μᾶλλον ἢ δι᾿ εἰρήνης ἡγοῦνται ἂν καταπραχϑῆ- ναι, ἐννοησάτωσαν πρῶτον μὲν τὰ Μηδικά, πότερον 6 βιαζόμενοι ἢ εὐεργετοῦντες τοὺς Ἕλληνας ἡγεμονίας τε τοῦ ναυτικοῦ καὶ ἑλληνοταμίας ἐτύχομεν. ἔτι δὲ ἐπεὶ ὠμῶς ἄγαν δόξασα προστατεύειν ἡ πόλις ἐστε-- ρήϑη τῆς ἀρχῆς, οὐ καὶ τότε, ἐπεὶ τοῦ ἀδικεῖν ἀπε- ὄχόμεϑα. πάλιν ὑπὸ τῶν νησιωτῶν ἕκόντων προ- 1 στάται τοῦ ναυτικοῦ ἐγενόμεϑα: οὐκοῦν καὶ Θηβαῖοι. εὐεργετούμενον ἡγεμονεύειν αὑτῶν ἔδωκαν ᾿4ϑη- ναίοις ; ἀλλὰ μὴν καὶ “ακεδαιμόνιοι οὐ βιασϑέντες ὑφ᾽ ἡμῶν ἀλλ᾽ εὖ πάσχοντες ἐπέτρεψαν ᾿4ϑηναίοις, 8 περὶ τῆς ἡγεμονίας ϑέσϑαι ὅπως βούλοιντο. νῦν δὲ

DE VECTIGALIBVS CAP. V. 215

γε διὰ τὴν ἐν τῇ Ἑλλάδι ταραχην παραπεπτωκέναι uot δοκεῖ τῇ πόλει ὥστε καὶ ἄνευ πόνων καὶ ἄνευ κινδύ-- νῶν καὶ ἄνευ δαπάνης ἀνακτᾶσϑαι τοὺς Ἕλληνας. ἔστι μὲν γὰρ πειρᾶσϑαι διαλλάττειν τὰς πολεμούσας πρὸς ἀλλήλας πόλεις, ἔστι δὲ συναλλάττειν, εἴ τυνὲς ἐν αὐταῖς στασιάζουσιν. εἰ δὲ καὶ ὅπως τὸ ἐν ΖΙελφοῖς Ὁ ἱερὸν αὐτόνομον ὥσπερ πρόσϑεν γένοιτο φανεροὶ εἴητε ἐπιμελούμενοι. μὴ συμπολεμοῦντες, ἀλλὰ πρεσβεύον- τες ἀνὰ τὴν Ἑλλάδα, ἐγὼ μὲν οὐδὲν ἂν οἶμαι ϑαυμα-- στὸν εἶναι εἰ καὶ πάντας τοὺς Ἕλληνας ὁμογνώμονάς τε καὶ συνόρκους καὶ συμμάχους λάβοιτε ἐπ᾽ ἐκείνους οἵτινες ἐκλιπόντων Φωκέων τὸ ἱερὸν καταλαμβάνειν ἐπειρῶντο. εἰ δὲ καὶ ὅπως ἀνὰ πᾶσαν γῆν καὶ ϑά-10 λατταν εἰρήνη ἔσται φανεροὶ εἴητε ἐπιμελόμενοι, ἐγὼ μὲν οἶμαι πάντας ἂν εὔχεσϑαι μετὰ τὰς ἑαυτῶν πα- τρίδας ᾿άϑήνας μάλιστα σώξεσϑαι. εἰ δέ τις αὖ εἰς 11 χρήματα κερδαλεώτερον νομίζει εἶναι τῇ πόλει πόλε-- u^v ἢ εἰρήνην, ἐγὼ μὲν οὐκ οἶδα πῶς ἂν ἄμεινον ταῦτα κριϑείη ἢ εἴ τις τὰ προγεγενημένα ἔτι ἀνασκο-- ποίη τῇ πόλει πῶς ἀποβέβηκεν. εὑρήσει γὰρ τό τε 193 παλαιὸν ἐν εἰρήνῃ μὲν πάνυ πολλὰ χρήματα εἰς τὴν πόλιν ἀνενεχϑέντα, ἐν πολέμῳ δὲ ταῦτα πάντα κατα-- δαπανηϑέντα: γνώσεται δέ, ἣν σκοπῇ, καὶ ἐν τῷ νῦν χρόνῳ διὰ μὲν τὸν πόλεμον καὶ τῶν προσόδων πολλὰς ἐκλειπούσας. καὶ τὰς εἰσελϑούσας εἰς παντοδαπὰ πολλὰ καταδαπανηϑείσας" ἐπεὶ δὲ εἰρήνη κατὰ ά- λατταν γεγένηται. ηὐξημένας τε τὰς προσόδους, καὶ ταύταις ἐξὸν τοῖς πολίταις χρῆσϑαι ὅ,τι βούλοιντο. εἰ δέ τις μὲ ἐπερωτῴη, ἦ καὶ ἄν τις ἀδικῇ τὴν πόλιν, 18 λέγεις ὡς χρὴ καὶ πρὸς τοῦτον εἰρήνην ἄγειν; οὐκ ἂν φαίην" ἀλλὰ μᾶλλον λέγω ὅτι πολὺ ϑᾶττον ὧν

216 DE VECTIGALIBVS CAP. V, VL

τιμωροίμεϑα αὐτούς, εἰ μηδένα παρέχοιμεν αδὲ κοῦντα " οὐδένα γὰρ ἂν ἔχοιεν σύμμαχον. ἑ ΨΙ. AAA. εἴγε μὴν τῶν εἰρημένων ἀδύνατον μὲν μη- | δέν ἐστι μηδὲ χαλεπόν, πραττομένων δὲ αὐτῶν. προσ- φιλέστεροι μὲν τοῖς Ἕλλησι γενησόμεϑα, ἀσφαλέστε- ρον δὲ οἰκήσομεν, εὐκλεέστεροι δὲ ἐσόμεϑα, καὶ ὁ μὲν δῆμος τροφῆς εὐπορήσει, οἵ δὲ πλούσιοι τῆς εἰς τὸν πόλεμον δαπάνης ἀπαλλαγήσονται, περιουσίας δὲ πολ-- λῆς γενομένης μεγαλοπρεπέστερον μὲν ἔτι ἢ νῦν ἕορ-- τὰς ἄξομεν, ἱερὰ δ᾽ ἐπισκευάσομεν, τείχη δὲ καὶ νεώρια ἀνορϑώσομεν. ἱερεῦσι δὲ καὶ βουλῇ καὶ ἀρχαῖς καὶ ἱππεῦσι τὰ πάτρια ἀποδώσομεν, πῶς οὐκ ἄξιον ὡς τάχιστα τούτοις ἐγχειρεῖν, ivo ἔτι ἐφ᾽ ἡμῶν ἐπέδωμεν τὴν πόλιν μετ᾽ ἀσφαλείας εὐδαιμονοῦσαν; εἴ ys μὴν ταῦτα δόξειεν ὑμῦν πράττειν, συμβουλεύσαιμ᾽ ἂν ἔγωγε πέμψαντας καὶ εἰς ΖΦΙωδώνην καὶ εἰς Δελφοὺς ἐπερέσϑαι τοὺς ϑεοὺς εἰ λῷον καὶ ἄμεινον εἴη [ἂν] τῇ πόλει οὕτω κατασκευαξομένῃ καὶ αὐτίκα καὶ εἰς τὸν 8 ἔπειτα χρόνον. εἰ δὲ ταῦτα συναινοῖεν, τότ᾽ ἂν αὖ φαίην χρῆναι ἐπερωτᾶν τένας ϑεῶν προσποιούμενοι ταῦτα κάλλιστα καὶ ἄριστα πράττοιμεν ἄν ovg δ᾽ ἀνέλοιεν ϑεούς, τούτοις εἰκὸς καλλιερήσαντας ἄρχε- -» M M - , Su x σθαι zo" &pyov. j p ais ϑεῷ nOn SEXOG UE τας πράξεις προϊέναι ἐπὶ τὸ λῷον καὶ ἄμεινον ἀεὶ t1) πόλει

ες Ὁ aL... — Η

"EE ei c Plein

rame

"E

ΓΠΠΑ͂ΡΧΖΚΟΣ

7 ρῶτον μὲν ϑύοντα χρὴ αἰτεῖσϑαι ϑεοὺς ταῦτα Óv-l δόναι καὶ vosiv καὶ λέγειν καὶ πράττειν ἀφ᾽ ὧν ϑεοῖς μὲν κεχαρισμενώτατα ἄρξειας ἄν, σαυτῷ δὲ καὶ φίλοις καὶ τῇ πόλει προσφιλέστατα καὶ εὐκλεέστατα καὶ πο-- λυωφελέστατα. ϑεῶν δ᾽ ἵλεων ὄντων ἀναβιβαστέον 9 μέν σοι ἱππέας, καὶ ὅπως ἀναπληρῶται ὁ κατὰ τὸν νόμον ἀριϑμὸς καὶ ὅπως τὸ ὃν ἱππικὸν μὴ μειῶται. εἰ δὲ μὴ προσαναβήσονται ἱππεῖς, μείονες ἀεὶ ἔσονται" ἀνάγκη γὰρ τοὺς μὲν γήρᾳ ἀπαγορεύειν, τοὺς δὲ καὶ ἄλλως ἐκλείπειν. πληρουμένου ys μὴν τοῦ ἱππικοῦ 8 ἐπιμελητέον μὲν ὅπως τρέφωντᾶι of ἵπποι ὡς ἂν δύ- νῶνται πόνους ὑποφέρειν" οἱ γὰρ ἥττους τῶν πόνων οὔτε αἱρεῖν οὔτε ἀποφεύγειν δύναιντο ἄν. ἐπιμελη- τέον δὲ ὅπως εὔχρηστοι ὦσιν οἵ γὰρ αὖ ἀπειϑεῖς τοῖς πολεμίοις μᾶλλον ἢ τοῖς φίλοις συμμαχοῦσι. καὶ οἵ λακτίξζοντες δὲ ἀναβεβαμένοι ἵπποι ἐκποδὼν ποιητέοι" of γὰρ τοιοῦτοι πολλάκις πλείω κακὰ ἢ οἵ πολέμιοι ποιοῦσι. δεῖ δὲ καὶ τῶν ποδῶν ἐπιμελεῖσϑαι., ὅπως δύνωνται καὶ ἐν τραχείᾳ χώρᾳ ἱππεύειν, εἰδότας ὅτι ὅπου ἂν ἀλγῶσιν ἐλαυνόμενοι, ἐνταῦϑα οὐ χρήσιμοί εἰσι. τῶν γε μὴν ἵππων ὑπαρχόντων οἵων δεῖ τοὺς ὅ ἱππέας αὖ ἀσκητέον, πρῶτον μὲν ὅπως ἐπὶ τοὺς ἵπ-

218 HIPPARCHICI CAP. I.

πους ἀναπηδᾶν δύνωνται" πολλοῖς γὰρ ἤδη ἡ σωτη- ρία παρὰ τοῦτο ἐγένετο" δεύτερον δὲ ὅπως ἐν παν- τοίοις χωρίοις ἱππάξεσϑαι δυνήσονται" καὶ γὰρ οἵ πό-- 6 λεμοι ἄλλοτε ἐν ἀλλοίοις τόποις γίγνονται. ὅταν δὲ ἤδη ἔποχοι ὦσι, δεῖ αὖ σκοπεῖσϑαι ὅπως ἀκοντιοῦσί τε ὡς πλεῖστοι ἀπὸ τῶν ἵππων καὶ τἄλλα δυνήσονται ποιεῖν ἃ δεῖ τοὺς ἱππικούς. μετὰ ταῦτα ὁπλιστέον καὶ ἵππους καὶ ἱππέας ὡς αὐτοὶ μὲν ἥκιστα τιτρώσκοιντ᾽ ἄν, βλάπτειν δὲ τοὺς πολεμίους μάλιστα δύναιντ᾽ ἄν. 7 ἐκ τούτων παρασκευαστέον ὅπως εὐπειϑεῖς οἱ ἄνδρες ὦσιν ἄνευ γὰρ τούτου οὔϑ᾽ ἵππων ἀγαϑῶν οὔτε ἵπ-- πέων ἐπόχων οὔτε ὅπλων καλῶν ὄφελος οὐδέν. προ-- στατεύειν μὲν οὖν τούτων πάντων ὅπως καλῶς γίγνη-- 8ται τὸν ἵππαρχον εἰκός ἐστιν. ἐπεὶ δὲ καὶ ἡ πόλις χαλεπὸν ἡγησαμένη ταῦτα πᾶντα τὸν ἵππαρχον μόνον ὄντα κατεργάξεσϑαι προσαιρεῖται μὲν αὐτῷ συνεργοὺς φυλάρχους, προσέταξε δὲ τῇ βουλῇ συνεπιμελεῖσϑαι τοῦ ἱππικοῦ, ἀγαϑὸν μοι δοκεῖ εἶναι τοὺς μὲν φυλάρ-- χους παρασκευάξειν συνεπυϑυμεῖν σοι τῶν καλῶν τῷ ἱππικῷ, ἐν δὲ τῇ βουλῇ ἔχειν ῥήτορας ἐπιτηδείους, ὅπως λέγοντες φοβώσίτε τοὺς ἱππέας. βελτίονες yao ἂν εἶεν φοβούμενοι, καταπραὔύνωσί τε τὴν βουλήν, 9 ἤν τι παρὰ καιρὸν χαλεπαίνῃ. ταῦτα μὲν οὖν ὑπο- μνήματα ὧν δεῖ σε ἐπιμελεῖσθαι" ὡς δ᾽ ἂν ἕκαστα τού-- τῶν βέλτιστα περαίνοιτο. τοῦτο δὴ πειράσομαι λέγειν. Τοὺς μὲν τοίνυν ἱππέας δῆλον ὅτι καϑιστάναι δεῖ

κατὰ τὸν νόμον τοὺς δυνατωτάτους καὶ χρήμασι καὶ 10 σώμασιν ἢ εἰσάγοντα εἰς δικαστήριον ἢ πείϑοντα. ἐγὼ δὲ οἶμαι εἰς μὲν τὸ δικαστήριον τούτους εἰσακτέον εἶναι οὺς μὴ εἰσάγων. ἄν τις διὰ κέρδος δοκοίη τοῦτο ποιεῖν" καὶ γὰρ τοῖς ἧττον δυναμένοις εὐϑὺς ἂν εἴη ἀπο- οτροφή, εἰ μὴ τοὺς δυνατωτάτους πρώτους ἀναγκά-

HIPPARCHICI CAP. I. 219

ξοις. ἔτι δὲ καὶ οὕτως ἄν μοι δοκεῖ τις νέους μὲν τὰ 11 ἐν ἱππικῇ λαμπρὰ λέγων εἰς ἐπιϑυμίαν καϑιστάναι τοῦ ἱππεύειν, τοὺς δὲ κυρίους αὐτῶν ἧττον ἀντιτεί- ψοντας ἔχειν, τάδε διδάσκων ὡς ἀναγκασϑήσονται μὲν ἱπποτροφεῖν, ἣν μὴ ὑπὸ σοῦ, ὑπ᾽ ἄλλου, διὰ τὰ χρή- ματα᾿ ἣν δὲ ἐπὶ σοῦ ἀναβῶσιν. ὡς ἀποστρέψεις μὲν 12 τοὺς παῖδας αὐτῶν τῶν πολυτελῶν τε καὶ μανικῶν ἵπ- πωνιῶν, ἐπιμελήσει δὲ ὡς ἂν ταχὺ ἱππικοὶ γίγνοιντο. λέγοντα δὲ οὕτω καὶ ποιεῖν ταῦτα πειρατέον. τούς y613 μὴν ὄντας ἱππέας ἡ βουλὴ ἄν μοι δοκεῖ προειποῦσα ὡς τὸ λοιπὸν δεήσει διπλάσια ἵππάξεσϑαι καὶ ὡς τὸν μὴ: δυνάμενον ἵππον ἀκολουϑεῖν ἀποδοκιμάσει ἐπι-- τεῖναι ἂν τρέφειν τε ἄμεινον καὶ ἐπιμελεῖσϑαι μᾶλλον τῶν ἵππων. καὶ τοὺς βιαίους δ᾽ ἵππους ἀγαϑόν μοι 14 δοκεῖ εἶναι προρρηϑῆναι ὅτι ἀποδοκιμασϑήσονται. αὕτη γὰρ ἡ ἀπειλὴ πωλεῖν ἂν τοὺς τοιούτους μᾶλλον παρορμήσειε καὶ ἱππωνεῖν σωφρονέστερον. ἀγαϑὸν 15 δὲ xal τοὺς ἐν ταῖς ἱππασίαις λακτίζοντας ἵππους προρρηϑῆναι ὅτι ἀποδοκιμασϑήσονται" οὐδὲ γὰρ συν-- τάττειν τοὺς τοιούτους δυνατόν, ἀλλ᾽ ἀνάγκη, κἄν ποι ἐπὶ πολεμίους δέῃ ἐλαύνειν, ὑστάτους [ἂν] αὐτοὺς ἕπεσϑαι, ὥστε διὰ τὴν τοῦ ἵππου κακουργίαν ἄχρη- ὄστος καὶ ὁ ἱππεὺς καϑίσταται. ὡς δ᾽ ἂν καὶ οἱ πόδες 16 εἶεν τῷ ἵππῳ κράτιστοι, εἰ μέν τις ἔχει ῥάω καὶ εὐτε-- λεστέραν ἄσκησιν. ἐκείνη ἔστω εἰ δὲ μή, ἐγώ φημι χρῆναι πεῖραν ἔχων χύδην καταβαλόντα λέϑους τῶν ἐκ τῆς ὁδοῦ ὅσον μνααίους καὶ πλεῖον καὶ μεῖον, ἐν τούτοις τὸν ἵππον ψήχειν καὶ ἐνιστάναι ὅταν ἀπὸ τῆς φάτνης ἀποβῇ βαδίζων γὰρ ἐν τοῖς λίϑοις οὔποτε ὁ ἵππος παύσεται οὔϑ᾽ ὅταν ψήχηται οὔϑ᾽ ὅταν μυω-- πίξηται. ὁ δὲ πειραϑεὶς τά τε ἄλλα ἃ λέγω πιστεύσει καὶ στρογγύλους τοὺς πόδας τοῦ ἵππου ὄψεται. ὁπότε 17

220 HIPPARCHICI CAP. I

yé μὴν οἵ ἵπποι εἰσὶν οἵους δεῖ, ὡς ἂν αὐτοὶ οἵ ἱππεῖς ἄριστοι γίγνοιντο, τοῦτο διηγήσομαι. τὸ μὲν τοίνυν τοὺς νέους αὐτῶν ἀναπηδᾶν ἐπὶ τοὺς ἵππους πείϑοι-- uev ἂν αὐτοὺς μανϑάνειν" τὸν διδάξοντα δὲ παρα- σχὼν ἐπαίνου δικαίως ἂν τυγχάνοις. τούς γε μὴν πρεσβυτέρους τὸν Περσικὸν τρόπον ἀναβάλλεσϑαι ὑπ᾽ 18 ἄλλων προσεϑίσας, καὶ τούτους ὠφελήσαις ἄν. ὅπως γε μὴν ἐν παντοδαποῖς χωρίοις ἔποχον οἵ ἱππεῖς δυνή- σονται εἶναι, τὸ μὲν πυκνὰ ἐξάγειν μὴ. πολέμου ὄντος ἴσως ὀχληρόν συγκαλέσαντα δὲ χρὴ τοὺς ἱππέας συμ-- βουλεῦσαι αὐτοῖς μελετᾶν. καὶ ὅταν εἰς χώραν ἐλαύ-- νῶσι καὶ ὅταν ἄλλοσέ ποι, ἐκβιβάξοντας τῶν ὁδῶν καὶ ταχὺ ἐλαύνοντας ἐν τόποις παντοδαποῖς. τοῦτο γὰρ ὠφελεῖ μὲν παραπλησίως τῷ ἐξάγειν, ὄχλον δ᾽ οὐχ 19 ὅμοιον παρέχει. ἐπιτήδειον δὲ ὑπομιμνήσκειν ὅτι καὶ ἡ πόλις ἀνέχεται δαπανῶσα εἰς τὸ ἱππικὸν ἐγγὺς τεττα- ράκοντα τάλαντα τοῦ ἐνιαυτοῦ, ὡς ἣν πόλεμος γίγνη- ται, μὴ ξητεῖν δέῃ ἱππικόν, ἀλλ᾽ ἐξ ἑτοίμου ἔχῃ παρε- σκευασμένῳ χρῆσϑαι. ταῦτα γὰρ ἐνθυμουμένους εἰχὸς καὶ τοὺς ἱππέας μᾶλλον ἀσκεῖν τὴν ἱππικήν, ὅπως ἣν πόλεμος ἐγείρηται. μὴ ἀμελετήτους ὄντας ἀγωνίξεσϑαι δέῃ περίτε τῆς πόλεως καὶ περὶ εὐκλείας 90 καὶ περὶ τῆς ψυχῆς. ἀγαϑὸν δὲ καὶ τοῦτο προειπεῖν τοῖς ἱππεῦσιν ὅτι ἐξάξεις καὶ σύ ποτε αὐτοὺς καὶ διὰ παν-- τοίων χωρίων ἡγήσει. καὶ ἐν ταῖς μελέταις δὲ τῆς ἀνϑιππασίας καλὸν ἐξάγειν ἄλλοτε εἰς ἀλλοῖον τόπον" 91 καὶ γὰρ τοῖς ἱππεῦσι καὶ τοῖς ἵπποις βέλτιον. ἀκοντέ- ξειν γε μὴν ἀπὸ τῶν ἵππων ὧδ᾽ ἂν πλεῖστοί μοι δυ-- κοῦσι μελετᾶν. εἰ τοῦτ᾽ αὖ προείποις τοῖς φυλάρχοις ὅτι αὐτοὺς δεήσει ἡγουμένους τοῖς τῆς φυλῆς ἀκοντι-- σταῖς ἐλαύνειν ἐπὶ τὸ ἀκόντιον. φιλοτιμοῖντο γὰρ ἄν, ἡ εἰκός, ὡς πλείστους ἕκαστος ἀποδεῖξαν ἀκοντιστὰς

HIPPARCHICI CAP. I. il. 221

τῇ πόλει. ἀλλὰ μὴν καὶ τοῦ καλῶς ys ὁπλισϑῆναι τοὺς 22 ἱππέας of φύλαρχοι ἄν μοι δοκοῦσι μέγιστον συλλαμ-- βάνειν. εἰ πεισϑείησαν ὅτι πολύ ἐστι πρὸς τῆς πόλεως εὐδοξότερον τῇ τῆς φυλῆς λαμπρότητι κεκοσμῆσϑαι ἢ μόνον τῇ ἑαυτῶν στολῇ. εἰκὸς δὲ μὴ δυσπείστους 28 εἶναι αὐτοὺς τὰ τοιαῦτα, οἵγε φυλαρχεῖν ἐπεϑύμησαν δόξης καὶ τιμῆς ὀρεγόμενοι. δυνατοὶ δ᾽ εἰσὶ κατὰ τὰ ἐν τῷ νόμῳ ὁπλίσαι καὶ ἄνευ τοῦ αὐτοὶ δαπανᾶν τῷ μισϑῳῷ ἐπαναγκάξοντες κατὰ τὸν νόμον ὁπλίξεσϑαι. εἴς ys μὴν τὸ εὐπειϑεῖς εἶναι τοὺς ἀρχομένους μέγα 24 μὲν καὶ τὸ λόγῳ διδάσκειν ὅσα ἀγαϑὰ ἔνι ἐν τῷ πει-- ϑαρχεῖν, μέγα δὲ καὶ τὸ ἔργῳ [κατὰ τὸν νόμον] πλεον- ἑκτεῖν μὲν ποιεῖν τοὺς εὐτάκτους, μειονεκτεῖν δὲ ἐν πᾶσι τοὺς ἀτακτοῦντας. ἰσχυροτάτη δέ μον δοκεῖ2 εἶναι παρόρμησις τῶν φυλάρχων εἰς τὸ φιλοτιμεῖσϑαι αὐτοὺς καλῶς παρεσκευασμένους ἕκαστον τῆς φυλῆς ἡγεῖσϑαι, εἰ τοὺς ἀμφὶ σὲ προδρόμους κοσμήσαις μὲν ὅπλοις ὡς κάλλιστα, ἀκοντίξευιν δὲ μελετᾶν ἐξαναγκά-- σαις ὡς μάλιστα, εἰδηγοῖο δὲ αὐτοῖς ἐπὶ τὸ ἀκόντιον αὐτὸς εὖ μάλα μεμελετηκώς. εἰ δὲ καὶ ἀϑλά τις δύ-- 26 ναιτο προτιϑέναι ταῖς φυλαῖς πάντων ὁπόσα ἀγαϑὰ νομίζουσιν ἀσκεῖσϑαι ἐν ταῖς ϑέαις ὑπὸ τοῦ ἱππικοῦ, τοῦτο πάντας οἶμαι ᾿4ϑηναίους γε μάλιστα προτρέπειν εἰς φιλονεικίαν. δῆλον δὲ τοῦτο καὶ ἐν τοῖς χοροῖς ὡς μικρῶν ἄϑλων ἕνεκα πολλοὶ μὲν πόνοι, μεγάλοι δὲ δαπάναι τελοῦνται. τοὺς μέντοι κριτὰς τοιούτους δεῖ εὑρίσκειν παρ᾽ οἷς νικῶντες μάλιστ᾽ ἂν ἀγάλλοιντο. "Hv δὲ δή σοι ταῦτα πάντα ἐξησκημένοι συν οἵτι, ἱππεῖς. δεῖ δήπου καὶ τάξιν τινὰ ἐπίστασϑαι αὐτοὺς ἐξ ἧς καλλίστας μὲν ϑεοῖς πομπὰς πέμψουσι, κάλλιστα δὲ ἱππάσονται, ἄριστα δὲ μαχοῦνται, ἣν δέῃ, ῥᾷστα δὲ καὶ ἀταρακτότατα ὁδοὺς πορεύσονται καὶ διαβάσεις

222 HIPPARCHICI CAP. II.

περάσουσιν. ἧ τοίνυν χρώμενοι τάξει δοκοῦσιν ἄν μοι ταῦτα κάλλιστα διαπράττεσϑαι, ταύτην νῦν ἤδη ῷ πειράσομαι δηλοῦν. οὐχοῦν ὑπὸ μὲν τῆς πόλεως ὑπάρχουσι διῃρημέναν φυλαί. τούτων δ᾽ ἐγώ φημι χρῆναι πρῶτον μὲν δεκαδάρχους σὺν τῇ τῶν φυλάρ- yov ἑκάστου γνώμῃ καταστῆσαι ἐκ τῶν ἀκμαζόντων τε καὶ φιλοτιμοτάτων καλὸν τι ποιεῖν καὶ ἀκούειν" 8 καὶ τούτους μὲν προστάτας δεῖ εἶναι. μετὰ δὲ τούτους ἴσους χρὴ τούτοις ἀριϑμὸν ἐκ τῶν πρεσβυτάτων τε καὶ φρονιμωτάτων ἑλέσϑαι οἵτινες τελευταῖον τῶν δεκά- δων ἔσονται. εἰ γὰρ δεῖ καὶ ἀπεικάσαι, οὕτω καὶ σί- δήρος μάλιστα διατέμνει σίδηρον ὅταν τό τε ἡγούμε-- vov τοῦ τομέως ἐρρωμένον ἡ καὶ τὸ ἐπελαυνόμενοτ' 4 ἱκανόν. τούς γε μὴν ἐν μέσῳ τῶν πρώτων καὶ τῶν τελευταίων. εἰ oí δεκάδαρχοι ἐπιστάτας ἕλοιντο καὶ οἵ ἄλλοι ἐφέλοιντο, οὕτως εἰκὸς ἑκάστῳ πιστότατον 5 τὸν ἐπιστάτην εἶναι. τὸν μέντοι ἀφηγούμενον ἐκ παν-- τὸς τρόπου δεῖ ἱκανὸν ἄνδρα καϑιστάναι. ἀγαϑὸς γὰρ ὦν, εἴτε ποτὲ δέοι ἐπὶ πολεμίους ἐλαύνειν, ἐγκχε-- λεύων δώμην ἂν ἐμβάλλοι τοῖς ἔμπροσϑεν, εἴτ᾽ αὖ καὶ ἀποχωρεῖν καιρὸς συμβαίνοι, φρονίμως ἀφηγούμενος θμᾶλλον ἂν ὡς τὸ εἰκὸς σώξζοι τοὺς φυλέτας. ol μέν-- τοι δεκάδαρχοι ἄρτιοι ὄντες πλείω ἴσα μέρη παρέχοιεν ἂν διαιρεῖν ἢ εἰ περιττοὶ εἶεν. αὕτη δέ μοι ἡ τάξις ἀρέσκει διὰ τάδε ὅτι πρῶτον μὲν οἵ προστάται πάντες ἄρχοντες γίγνονται" ot δ᾽ αὐτοὶ ἄνδρες ὅταν ἄρχωσι, μᾶλλόν πὼς οἴονται ἑαυτοῖς προσήκειν τι καλὸν ποιεῖν ἢ ὅταν ἰδιῶται ὦσιν" ἔπειτα δὲ καὶ ὅταν πρακτέον τι ἢ; τὸ παραγγέλλειν μὴ ἰδιώταις ἀλλ᾽ ἄρχουσι πολὺ 7 ἀνυτικώτερον. τεταγμένων γε μὴν οὕτω χρή. ὥσπερ καὶ τοῖς φυλάρχοις προαγορεύεται ἡ χώρα ὑπὸ τοῦ ἱππάρχου ἐν ἡ ἑκάστῳ ἐλατέον, οὕτω καὶ τοῖς δεκα-

HIPPARCHICI CAP. II. Ill. 223

δάρχοις παρηγγέλϑαι ὑπὸ τῶν φυλάρχων ὅπως πο-- ρευτέον ἑκάστῳ. οὕτω γὰρ προειρημένων πολὺ εὖ-- τακτοτέρως ἂν ἔχοι ἢ εἰ ὥσπερ ἐκ ϑεάτρου ὡς ἂν τύχωσιν ἀπιόντες λυποῖεν ἀλλήλους. καὶ μάχεσϑαιϑ ὃξ μᾶλλον ἐθέλουσιν οἵτε πρῶτοι, ἤν τι ἐκ τοῦ πρό- σϑεν προσπίπτῃ, oi ἂν εἰδῶσιν ὅτι αὕτη ἡ χώρα αὖ-- τῶν καὶ οἱ τελευταῖοι. ἤν τι ὄπισϑεν ἐπιφαίνηται, ἐπιστάμενοι ὅτι αἰσχρὸν λιπεῖν τὴν τάξιν. ἄτακτοι δ᾽9 ὄντες ἀλλήλους μὲν ταράττουσι καὶ ἐν στεναῖς ὁδοῖς καὶ ἐν διαβάσεσι, τοῖς δὲ πολεμίοις οὐδεὶς ἑκὼν αὑτὸν τάττει μάχεσϑαι. καὶ ταῦτα μὲν δὴ πάντα ὑπάρχειν δεῖ ἐκπεπονημένα πᾶσι τοῖς ἱππεῦσιν. εἰ μέλλουσιν ἀπροφάσιστοι ἔσεσϑαι συνεργοὶ τῷ ἡγουμένῳ.

Tóvó£ ys μὴν αὐτῷ ἤδη μέλειν δεῖ τῷ ἱππάρχῳ" 11 πρῶτον μὲν ὅπως καλλιερήσει τοῖς ϑεοῖς ὑπὲρ τοῦ ἵπ- πικοῦ, ἔπειτα ὅπως τὰς πομπὰς ἐν ταῖς ἑορταῖς ἀξιο-- ϑεάτους ποιήσει. ἔτι δὲ καὶ τἄλλα ὅσα ἐπιδεικνύναι δεῖ τῇ πόλει ὅπως 1j δυνατὸν κάλλιστα ἐπιδείξει, τά τε ἐν ᾿ἀκαδημείᾳ καὶ τὰ ἐν Avxsío καὶ τὰ Φαληροῖ καὶ τὰ ἐν τῷ ἱπποδρόμῳ. καὶ ταῦτα μὲν ἄλλα ὑπομνήματα᾽ ὡς δὲ τούτων ἕκαστα κάλλιστα ἂν πράττοιτο, νῦν αὖ ταῦτα λέξω.

Τὰς μὲν οὖν πομπὰς οἴομαι ἂν καὶ τοῖς ϑεοῖς κε-- 9 χαρισμενωτάτας καὶ τοῖς ϑεαταῖς εἶναι εἰ ὅσων ἵερὰ καὶ ἀγάλματα ἐν τῇ ἀγορᾷ ἐστι ταῦτα ἀρξάμενοι ἀπὸ τῶν Ἑρμῶν κύκλῳ περὶ τὴν ἀγορὰν καὶ τὰ ἱερὰ πε-- ριελαύνοιεν τιμῶντες τοὺς ϑεούς. καὶ ἐν τοῖς Ζίιο-- νυσίοις δὲ οἵ χοροὶ προσεπιχαρίζονται ἄλλοις τε ϑεοῖς καὶ τοῖς δώδεκα χορεύοντες. ἐπειδὰν δὲ πάλιν πρὸς τοῖς Ἑρμαῖς γένωνται περιεληλακότες. ἐντεῦϑεν κα- λόν μοι δοκεῖ εἶναι κατὰ φυλὰς εἰς τάχος ἀνιέναι τοὺς ἵππους μέχρι τοῦ EAevoww(ov. οὐδὲ δόρατα μὴν παρα- 8

224 HIPPARCHICI CAP. Ill.

λείψω ὡς ἥκιστα ἂν ἀλλήλοις ἐπαλλάττοιτο. δεῖ yag μεταξὺ τοῖν ὥτοιν τοῦ ἵππου ἕκαστον σχεῖν. εἰ μέλλει φοβερά ve καὶ εὐκρινῆ ἔσεσϑαι καὶ ἅμα πολλὰ qavel-

4 σϑαι. ἐπειδὰν δὲ τῆς εἰς τάχος διελάσεως λήξωσι, τὴν ἄλλην ἤδη καλὸν σχέδην εἰς τὰ ἱερά, ἧπερ καὶ πρό- σϑεν, διελαύνειν. καὶ οὕτως ὅσα ἔστιν ἐν ἵππῳ ἀνα- βεβαμένῳ πάντα ἐπιδεδειγμένα ἔσται καὶ τοῖς ϑεοῖς

5 καὶ τοῖς ἀνθρώποις. καὶ ὅτι μὲν ταῦτα οὐκ εἰϑισμέ- νοι ποιεῖν οἵ ἱππεῖς εἰσιν οἶδα: γιγνώσκω δὲ ὅτι ἀγαϑὰ καὶ καλὰ καὶ τοῖς ϑεαταῖς ἡδέα ἔσται. αἰσϑάνομαι δὲ καὶ ἄλλα ἀγωνίσματα τοὺς ἱππέας κεκαινουργηκότας, ἐπειδὴ οἵ ἵππαρχοι ἱκανοὶ ἐγένοντο πεῖσαι ἃ ἠβουλή-

6 ϑησαν. ὅταν yc μὴν πρὸ τοῦ ἀκοντισμοῦ διελαύνω- σιν ἐν Avxs(o , καλὸν εκατερας τὰς πέντε φυλὰς ἐπὶ μετώπου ἐλαύνειν ὥσπερ εἰς μάχην ἡγουμένου τοῦ ἱππάρχου καὶ τῶν φυλάρχων ἐν τοιαύτῃ τάξει ἀφ᾽ ἧς

7 πληρώσεται τοῦ δρόμου τὸ πλάτος. ἐπειδὰν δ᾽ ὑπερ- βάλωσι τὸ κεφάλαιον τοῦ ἀντιπροσώπον ϑεάτρου, χρήσιμον ἂν οἴομαι φανῆναι καὶ εἰ xe ὁπόσους μέ- τριον εἰς τὸ κάταντες δυναμένους ταχὺ ἐλαύνειν ἐπι-

8 δείξαις τοὺς ἱππέας. οὐ μέντοι ἀγνοῶ ὅτι ἣν μὲν πι- στεύωσι δυνήσεσϑαι ταχὺ ἐλαύνειν, πάνυ ἂν ἡδέως ἐπιδείξαιντο- ἣν δὲ ἀμελέτητοι ὦσιν, ὁρᾶν χρὴ ὅπως μὴ oc πολέμιοι αὐτοὺς τοῦτο δρᾶν ἀναγκάσουσιν.

9 Ἔν γε μὴν ταῖς δοκιμασίαις ἡ μὲν τάξις εἴρηται μεϑ᾽ ἧς ἂν κάλλιστα ἱἵππάξοιντο. ἣν δ᾽ ὁ ἡγούμενος, ἤνπερ ἔχῃ δυνατὸν ἵππον, ἐν τῷ ἔξωϑεν ἀεὶ στίχῳ πε-- ριφέρηται. οὕτως αὐτὸς μὲν ἀεὶ ταχὺ ἐλᾷ καὶ οἱ σὺν αὐτῷ ἔξωϑεν γιγνόμενοι πάλιν αὖ ταχὺ ἐλῶσιν: ὥστε ἡ μὲν βουλὴ ἀεὶ τὸ ταχὺ ἐλαυνόμενον ϑεάσεται, οἵ δὲ

10 ἵπποι οὐκ ἀπεροῦσιν ἐν μέρει ἀναπαυόμενοι. ὅταν γε μὴν ἐν τῷ ἱπποδρόμῳ ἡ ἐπίδειξις 2), καλὸν μὲν οὕτω

HIPPARCHICI CAP, ill. IV. 225

πρῶτον τάξασϑαι ὡς ἂν ἐπὶ μετώπου ἐμπλήσαντες ἵπ- zv τὸν ἱππύδρομον ἐξελάσειαν τοὺς ἐκ τοῦ μέσου ἀνϑρώπους. καλὸν δ᾽, ἐπεὶ αἵ φυλαὶ ἐν τῇ ἀνθιππα--Ἰ σία φεύγουσί τε ἀλλήλας καὶ διώκουσι ταχέως, ὅταν οὗ ἵππαρχοι ἡγῶνται ταῖς πέντε φυλαῖς, ἑκατέρας διε-- λαύνειν τὰς φυλὰς δι᾽ ἀλλήλων. ταύτης γὰρ τῆς ϑέας τό τὲ ἀντιμετώπους προσελαύνειν ἀλλήλοις γοργόν, τό τε διελάσαντας τὸν ἱππόδρομον ἀντίους πάλιν στῆ- ναι ἀλλήλοις σεμνόν, καὶ τὸ ἀπὸ σάλπιγγος αὖ τὸ δεύ-- 12 τερον θᾶττον ἐπελαύνειν καλόν. στάντας δὲ ἤδη τὸ τρίτον αὖ ἀπὸ [rijs] σάλπιγγος χρὴ τάχιστα ἀλλήλοις ἐπελαύνειν, καὶ διελάσαντας εἰς κατάλυσιν ἤδη ἐπὶ φάλαγγος ἅπαντας καταστάντας, ὥσπερ εἰώϑατε, πρὸς τὴν βουλὴν προσελαύνειν. ταῦτά μοι δοκεῖ πολεμι-- 18 κώτερά τε φαίνεσϑαι ἂν καὶ καινότερα. τὸ δὲ βραδύ- τερον μὲν τῶν φυλάρχων ἐλαύνειν, τὸν δ᾽ αὐτὸν τρό- πον ἐκείνοις ἱππεύειν. οὐκ ἄξιον ἱππαρχίας. ὅταν γε 14 μὴν ἐν τῷ ἐπικρότῳ ἐν ᾿Δκαδημείᾳ ἱππεύειν δέῃ. ἔχω τάδε παραινέσαι" εἰς μὲν τὸ μὴ ἀποχρούεσϑαί ποτε τῶν ἵππων ὑπτίους ἀναπεπτωκότας ἐλαύνειν. εἰς δὲ τὸ μὴ πίπτειν τοὺς ἵππους ὑπολαμβάνειν ἐν ταῖς [ἀνα] στροφαῖς. τὰ μέντοι ὀρϑὰ ταχὺ ἐλαύνειν χρή" οὕτω γὰρ τὸ ἀσφαλὲς καὶ τὸ καλὸν ϑεάσεται ἡ βουλή.

Ἔν γε μὴν ταῖς πορείαις ἀεὶ δεῖ τὸν ἵππαρχον προ- IV. νοεῖν ὅπως ἀναπαύῃ μὲν τῶν ἵππων τὰς ἕδρας, ἀνα- παύῃ ὃὲ τοὺς ἱππέας τοῦ βαδίξειν, μέτριον μὲν ὀχοῦντα, μέτριον δὲ πεξοποροῦντα. τοῦ δὲ μενρίου ἐννοῶν οὐκ ἂν ἁμαρτάνοιρ" αὐτὸς γὰρ μέτρον ἕκα στος τοῦ μὴ λαϑεῦῖν ὑπερπονοῦντας. ὅταν μέντοι ἀδή- 2 λου ὄντος εἰ πολεμίοις ἐντεύξει πορεύῃ ποι, κατὰ μέρος χρὴ τὰς φυλὰς ἀναπαύειν. χαλεπὸν γὰρ eb πᾶσι xo-

ταβεβηκόσι πλησιάσειαν οἵ πολέμιοι. καὶ ἣν μέν γε ὃ Xenoph. scr. min. 15

-

226 HIPPARCHICI CAP. IV.

διὰ στειὧν ὁδῶν ἐλαύνῃς, ἀπὸ παραγγέλσεως εἰς κέ- ρας ἡγητέον ἣν δὲ πλατείαις ἐπιτυγχάνῃς ὁδοῖς, ἀπὸ παραγγέλσεως αὖ πλατυντέον τῆς φυλῆς ἑκάστης TO μέτωπον" ὅταν ys μὴν εἰς πεδίον ἀφικνῆσϑε. ἐπὶ φά-- λαγγος πάσας τὰς φυλάς. ἀγαϑὸν γὰρ καὶ μελέτης ἕνεκα ταῦτα ποιεῖν, καὶ τοῦτο ἥδιον διαπερᾶν[αι] τὰς

4 ὁδοὺς ποικίλλοντας ἱππικαῖς τάξεσι τὰς πορείας. ὅταν μέντοι ἔξω τῶν ὁδῶν διὰ δυσχωρίας ἐλαύνητε, μάλα χρήσιμον καὶ ἐν πολεμίᾳ καὶ ἐν φιλίᾳ προελαύνευν τῆς φυλῆς ἑκάστης τῶν ὑπηρετῶν οἵτινες. ἣν ἀπόροις νά- παις ἐντυγχάνωσι, παριόντες ἐπὶ τὰ εὔπορα δηλώ- σουσι τοῖς ἱππεῦσιν T) χρὴ τὴν ἔλασιν ποιεῖσϑαι, ὡς

5 μὴ ὅλαι αἵ τάξεις πλανῶνται. ἣν δὲ ἐπὶ κίνδυνον ἐλαύνητέ που. φρονίμου ἱππάρχου τὸ τῶν προόδων ἄλλους προόδους διερευνωμένους προηγεῖσϑαν" τὸ γὰρ ὡς ἐκ πλείστου προαισϑάνεσϑαι πολεμίων χρή- σιμον καὶ πρὸς τὸ ἐπιϑέσϑαι καὶ πρὸς τὸ φυλάξασϑαι, καὶ τὸ ἀναμένειν δὲ ἐπὶ ταῖς διαβάσεσιν, ὡς μὴ κατα-- κόπτωσι τοὺς ἵππους of τελευταῖοι τὸν ἡγεμόνα διώ- κοντες. ἴσασι μὲν οὖν ταῦτα σχεδὸν πάντες. καρτε- ρεῖν δ᾽ ἐπιμελόμενοι οὐ πολλοὶ ἐθέλουσι.

6 Προσήκει δὲ ἱππάρχῳ ἔτι ἐν εἰρήνῃ ἐπιμελεῖσϑαι ὅπως ἐμπείρως ἕξει τῆς τε πολεμίας καὶ τῆς φιλίας χώ-- ρας" ἦν δ᾽ ἄρα αὐτὸς ἀπείρως ἔχῃ, τῶν ἄλλων γε δὴ τοὺς ἐπιστημονεστάτους ἑκάστων τόπων παραλαμβά- νειν. πάνυ γὰρ διαφέρει ὃ ἡγούμενος εἰδοὺς τὰς ὁδοὺς τοῦ μὴ εἰδότος, καὶ ἐπιβουλεύων δὲ πολεμίοις 0 εἰδὼς

7 τοὺς τόπους τοῦ μὴ εἰδότος πολὺ διαφέρει. καὶ κατα- σκόπων δὲ πρὶν πόλεμον εἶναι δεῖ μεμεληκέναι ὅπως ἔσονται καὶ ἐκ πόλεων ἀμφοτέροις φιλίων καὶ ἐξ ἐμπό-- ρων" πᾶσαι γὰρ αἱ πόλεις τοὺς εἰσάγοντάς τι ἀεὶ ὡς εὐμενεῖς δέχονται" καὶ ψευδαυτόμολοι δ᾽ ἔστιν ὅτε

IIIPPARCHICI CAP. IV. 221

-

χρήσιμον. οὐ μέντοι τοῖς ys κατασκόποις δεῖ ποτὲ ὃ πιστεύοντα φυλακῆς ἀμελεῖν , ἀλλ᾽ ἀεὶ οὕτω κατε-- σκευάσϑαι χρὴ ὥσπερ ἣν ἥξοντες εἰσηγγελμένοι ὥσιν οὗ πολέμιοι. καὶ γὰρ ἣν πάνυ πιστοὶ ὦσιν οἱ κατά- prono, χαλεπὸν ἐν καιρῷ ἀπαγγέλλειν: πολλὰ γὰρ ἐν πολέμῳ τὰ ἐμπόδια ἐμπίπτει. τάς γε μὴν ἐξαγω-- 9 γὰς τοῦ ἱππικοῦ ἧττον ἂν of πολέμιοι αἰσϑάνοιντο, εἶ ἐπὸ παραγγέλσεως γίγνοιντο 3er y ἀπὸ κήρυκος ἥ. ἀπὸ προγραφῆς. ἀγαθὸν ovv καὶ πρὸς τῷ διὰ παρ- αγγέλσεως ἐξάγειν τὸ δεκαδάρχους καϑιστάναι, καὶ τοῖς [vs] δεκαδάρχοις πεμπαδάρχους, ἵν᾽ ὡς ἐλαχίστοις ἕκαστος παραγγέλλῃ᾽ καὶ τὸ μέτωπον δὲ οὕτω μηκύ-- νοιὲν ἂν τῆς τάξεως ἀταράκτῶως οἵ πεμπάδαρχοι παρά-- γοντες, ὁπότε τουτοῦυ καιρὸς εἴη. ὅταν ye μὴν προφυ-- 10 λάττευν δέῃ, ἐγὼ μὲν ἀεὶ ἐπαινῶ τὰς κρυπτὰς σκοπιάς τε καὶ φυλακάς" οὕτω γὰρ ἅμα μὲν τῶν φίλων φυλα-- καὶ γίγνονται, ἅμα δὲ τοῖς πολεμίοις ἐνέδραι κατα-- σχευάξονται. καὶ αὐτοὶ μὲν δυσεπιβουλευτότεροί εἰσιν 11 ἀφανεῖς ὄντες, τοῖς δὲ πολεμίοις φοβερώτεροι. τὸ γὰρ εἰδέναι μὲν ὅτι εἰσίπου φυλακαί, ὅπου δ᾽ εἰσὶ καὶ ὁπό-- σαν μὴ εἰδέναι, τοῦτο ϑαρρεῖν μὲν κωλύει τοὺς πολε-- μίους, ὑποπτεύειν δὲ ἀναγκάξει πάντα τὰ χωρία" αἵ ὃὲ φανεραὶ φυλακαὶ δῆλα ἔχουσι καὶ τὰ δεινὰ καὶ τὰ εὐϑαρσῆ. ἔτι δὲ τῷ μὲν κρυπτὰς ἔχοντι φυλακὰς ἐξέ- 12 σται μὲν φανεροῖς ὀλίγοις ἔμπροσϑεν τῶν κρυπτῶν φυλάττοντα πειρᾶσϑαν τοὺς πολεμίους εἰς ἐνέδρας ὑπάγειν. ἀγρευτικὸν δὲ καὶ ὄπισϑεν τῶν κρυπτῶν ἄλλοις φανεροῖς ἔστιν ὅτε φυλάττειν" καὶ τοῦτο γὰρ ἐξαπατητικὸν τῶν πολεμίων ὁμοίως τῷ πρόσϑεν εἰφη-- μένῳ. ἀλλὰ μὴν φρονέμου y ἄρχοντος καὶ τὸ μήποτε 18 κινδυνευειν ἑκόντα, πλὴν ὅπου ἂν πρόδηλον ἡ ὅτι

πλεῖον ἕξει τῶν πολεμίων τὸ δὲ ὑπηρετεῖν τὰ ἥδιστα ia

228 HIPPARCHICI CAP. IV.

τοῖς πολεμίοις προδοσία τῶν ξυμμάχων δικαίως ἂν 14 μᾶλλον ἢ ἀνδρεία κρίνοιτο. σῶφρον δὲ καὶ τὸ ἐκεῖσε ὁρμᾶν ὅπου ἂν ἀσϑενῆ τὰ τῶν πολεμίων ἧ, κἂν πρόσω ὄντα τυγχάνῃ. τὸ γὰρ σφόδρα πονῆσαι ἀκινδυνότε-- 15 ρον ἢ πρὸς τοὺς κρείττους ἀγωνίζεσϑαι. ἣν δέ πῃ εἰς μέσον φιλίων τειχέων εἰσίωσιν οἵ πολέμιοι, κἂν πολὺ κρείττους ὄντες, καλὸν μὲν ἐντεῦϑεν ἐπιχειρεῖν ὁποτέρωϑι ἂν λελήϑῃς παρών, καλὸν δὲ καὶ ἅμα ἀμφοτέρωθεν. ὅταν γὰρ oí ἕτερον ἀποχωρῶσιν, οἱ ἐκ τοῦ ἐπὶ ϑάτερα ἐλαύνοντες ταράττοιεν μὲν ἀν τοὺς 16 πολεμίους, σώξοιεν δ᾽ ἂν τοὺς φίλους. καὶ τὸ μὲν διὰ κατασκόπων πειρᾶσϑαι εἰδέναι τὰ τῶν πολεμίων πάλαι εἴρηται ὡς ἀγαϑόν ἐστιν. ἐγὼ δὲ πάντων ἄρι- στον νομίξω εἶναι τὸ αὐτὸν πειρᾶσϑαι, ἣν ἡ ποϑεν ἐξ ἀσφαλοῦς, ϑεώμενον τοὺς πολεμίους ἀϑρεῖν., ἦν τι 17 ἁμαρτάνωσι. καὶ τὸ μὲν κλαπῆναι δυνατὸν πέμπειν χρὴ τοὺς ἐπιτηδείους κλέψοντας, τὸ δ᾽ ἁρπασϑῆναι ἐγχωροῦν ἐφιέναι τοὺς ἁρπάσοντας. ἣν δὲ πορευο- μένων ποι τῶν πολεμίων ἀπαρτᾶταί τι ἀσϑενέστερον τῆς αὐτοῦ δυνάμεως ἢ ϑαρροῦν ἀποσκεδαννύηται, οὐδὲ ταῦτα χρὴ λανϑάνειν ἀεὶ μέντοι τῷ ἰσχυροτέρῳ 18 τὸ ἀσϑενέστερον ϑηρᾶν. δυνατὸν δὲ προσέχοντι vov νοῦν ταῦτα καταμανϑάνειν. ἐπεὶ καὶ τὰ βφαχυγνω- μονέστερα ἀνθρώπου ϑηρία οἵ τε ἴκτινοι δύνανται ὃ ἂν ἀφύλακτον ἡ ἀφαρπάσαντες εἰς τὸ ἀσφαλὲς ἀποχω- ρεῖν πρὶν ληφϑῆναι καὶ οἱ λύκοι δὲ τά τε ἐρημούμενα φυλακῆς ἀγρεύουσι καὶ τὰ ἐν τοῖς δυσοράτοις κλέ-- 19 πτουσι, κἂν μεταϑέων γέ τις ἐπιγίγνηται κύων. ἣν μὲν ἥττων ἧ, τούτῳ ἐπιτέϑεται" ἣν δὲ κρείττων. &zo- σφάξας ὃ ὅ,τι ἂν ἔχῃ ἀποχωρεῖ. ὅταν δέ γε φυλακῆς παταφρονήσωσι λύκοι, τάξαντες ἑαυτῶν τοὺς μὲν ἀπε- λαύνειν τὴν φυλακήν, τοὺς δὲ ἁρπάξειν, οὕτω τὰ

HIPPARCIIICI CAP. IV. V. 229

ἐπιτήδεια πορίζονται. ϑηρίων ye μὴν δυναμένων τὰ 20 τοιαῦτα φρονίμως λήξεσϑαι, πῶς οὐκ ἄνϑρωπόν ye ὄντα εἰκὸς σοφώτερον τούτων φαίνεσϑαι ἃ καὶ αὐτὰ τέχνῃ ὑπ᾽ ἀνθρώπου ἁλίσκεται;

Κἀκεῖνό γε μὴν εἰδέναι ἱππικοῦ ἀνδρός, ἐκ πό--Υ. Gov ἂν ἵππος πεξὸν ἕλοι καὶ ἐξ ὁπόσου βραδεῖς ὁ ἂν ἵπ-- ποι ταχεῖς ἀποφύγοιεν. ἱππαρχικὸν δὲ καὶ χωρία γυ- γνώσκειν ἔνϑα πεζοὶ κρεέττους ἱππέων καὶ ἔνϑα πεξῶν κφείττους ἱππεῖς. χρὴ δὲ “μηχανητικὸν εἶναι καὶ τοῦ ἢ πολλοὺς μὲν φαίνεσϑαι τοὺς ὀλίγους ἱππέας, πάλιν δ᾽ ὀλίγους τοὺς πολλούς, καὶ τοῦ δοκεῖν παρόντα μὲν ἀπεῖναι, ἀπόντα δὲ παρεῖναι, καὶ τοῦ μὴ τὰ τῶν πο-- Asuícv μόνον κλέπτειν ἐπίστασϑαι, ἀλλὰ καὶ τοὺς ἑαυτοῦ ἱππέας ἅμα κλέπτοντα ἐξ ἀπροσδοκήτου τοῖς πολεμίοις ἐπιτίϑεσϑαι. ἀγαϑὸν δὲ μηχάνημα καὶ τὸ 3 δύνασϑαι. ὅταν μὲν τὰ ἑαυτοῦ ἀσϑενῶς ἔχῃ, φόβον παρασχευάζξειν τοῖς πολεμίοις ὡς μὴ ἐπίϑωνται- ὅταν δ᾽ ἐρρωμένα, ϑάρρος αὐτοῖς ἐμποιεῖν ὡς ἐγχειρῶσιν. οὕτω γὰρ αὐτὸς μὲν ἂν ἥκιστα καχῶς TEC OLG τοὺς δὲ πολεμίους μάλιστ᾽ ἂν ἁμαρτάνοντας λαμβάνοι. ὅπως 4 ὃὲ μὴ προστάττειν δοκῶ ἀδύνατα, xol γράψω ὡς ἂν γίγνουτο τὰ δοκοῦντα αὐτῶν χαλεπώτατα εἶναι. τὸ μὲν τοίνυν μὴ σφάλλεσϑαι ἐγχειροῦντα διώκειν ἢ ἀπο- χωρεῖν ἐμπειρία ποιεῖ ἵππων δυνάμεως. πῶς δ᾽ ἂν ἐμπείρως ἔχοι; εἰ προσέχοι τὸν νοῦν ἐν ταῖς μετὰ qu- λίας ἀνϑιππασίαις οἷα ἀποβαίνουσιν ἐκ τῶν διωώξεών τὲ καὶ φυγῶν. ὅταν μέντοι βούλῃ τοὺς ἱππέας πολ--ὅ λοὺς φαίνεσϑαι., ὃν μὲν πρῶτον ὑπαρχέτω. ἤνπερ ἐγχωρῇ, μὴ ἐγγὺς τῶν πολεμέων ἐγχειρεῖν ἐξαπατᾶν" καὶ γὰρ ἀσφαλέστερον τὸ πρόσω καὶ ἀπατητικώτερον. ἔπειτα δὲ χρὴ εἰδέναι ὅτι ἀϑρόοι μὲν ἵπποι πολλοὶ φαΐί- νονται διὰ τὸ μέγεϑος τοῦ ξῴου, διασπειρόμενοι δ᾽

280 HIPPARCHICI CAP V

6 εὐαρίϑμητοι γίγνονται. ἔτι δ᾽ ἂν πλεῖόν Gov τὸ ἵππι- κὸν τοῦ ὄντος φαίνοιτο, εἰ τοὺς ἱπποκόμους εἰς τοὺς ἵππέας ἐνισταίης μάλιστα μὲν δόρατα, εἰ δὲ μή, ὅμοια δόρασιν ἔχοντας, ἦν vs ἑστηκὸς ἐπιδεικνύῃς τὸ ἵππι- κὸν ἦν τὲ παράγῃς᾽ ἀνάγκη γὰρ τὸν ὄγκον τῆς τάξεως

ἡ οὕτω μείξω ve καὶ πυκνότερον φαίνεσϑαι. ἣν δ᾽ αὖ τοὺς πολλοὺς ὀλίγους δοκεῖν εἶναι. ἣν μέν σοι χωρία ὑπάρχῃ οἷα συγκρύπτειν, δῆλον ὅτι τοὺς μὲν ἐν τῷ φανερῷ ἔχων, τοὺς δ᾽ εἰς τὸ ἄδηλον ἀποκρύπτων, κλέπτοις ἂν τοὺς ἱππέας" ἣν δὲ πᾶν καταφανὲς ἡ τὸ χωρίον, δεκάδας χρὴ στοιχούσας ποιήσαντα διαλει- πούσας παράγειν" καὶ τοὺς μὲν πρὸς τῶν πολεμίων ἱππέας ἑκάστης δεκάδος ὀρϑὰ τὰ δόρατα ἔχειν, τοὺς

8 δ᾽ ἄλλους ταπεινὰ καὶ μὴ ὑπερφανῆ. φοβεῖν γε μὴν τοὺς πολεμίους καὶ ψευδενέδρας οἷόν τε καὶ ψευδο-- βοηϑείας καὶ ψευδαγγελίας ποιοῦντα. ϑαρροῦσι δὲ μάλιστα πολέμιοι, ὅταν τοῖς ἐναντίοις πράγματα καὶ

9 ἀσχολίας πυνθάνωνται. τούτων δὲ γεγραμμένων μη-- χανᾶσϑαι αὐτὸν χρὴ πρὸς τὸ παρὸν ἀεὶ ἀπατᾶν ὄν-- τῶς γὰρ οὐδὲν κερδαλεώτερον ἐν πολέμῳ ἀπάτης "

10 ὁπότε γε καὶ οἵ παῖδες ὅταν παίξωσι ποσίνδα, δύνανται ἀπατᾶν προΐσχοντες ὥστε ὀλίγους τ᾽ ἔχοντες πολλοὺς δοκεῖν ἔχειν καὶ πολλοὺς προέχοντες ὀλίγους φαίένε-- σϑαι ἔχειν. πῶς οὐκ ἄνδρες γε τῷ ἐξαπατᾶν προσέχον--

1} τες τὸν νοῦν δύναιντ᾽ ἂν τοιαῦτα μηχανᾶσϑαι; καὶ ἐνθυμούμενος δ᾽ ἂν τὰ ἐν τοῖς πολέμοις πλεονεκτή-- ματα εὕροι ἄν τις τὰ πλεῖστα καὶ μέγιστα σὺν ἀπάτῃ γεγενημένα. ὧν ἕνεκα ἢ οὐκ ἐγχειρητέον ἄρχειν ἡ τοῦτο σὺν τῇ ἄλλῃ παρασκευῇ καὶ παρὰ ϑεῶν αἴἰτητεον

12 δύνασθαι ποιεῖν καὶ αὐτῷ μηχανητέον. οἷς δὲ 9ά- λαττα πρόσεστιν, ἀπατητικὸν καὶ τὸ πλοῖα παρασκευα- ξόμενον πεζῇ τι πρᾶξαι καὶ τὸ πεξῇ προσποιούμενον

HIPPARCHICI CAP. V. VI. 231

ἐπιβουλεύειν κατὰ ϑάλατταν ἐπιχειρῆσαι. ἵππαρχι- 13 κὸν δὲ καὶ τὸ διδάσκειν τὴν πόλιν ὡς ἀσϑενὲς τὸ πε-- (àv ἔρημον ἱππικὸν πρὸς τὸ ἀμίππους πεζοὺς ἔχον. ἱππαρχικὸν δὲ καὶ τὸ λαβόντα πεζοὺς αὐτοῖς χρῆσϑαι" ἔστι δὲ πεζοὺς οὐ μόνον ἐν τούτοις ἀλλὰ καὶ ὄπισϑεν ἵππων ἀποκρύψασϑαι" πολὺ γὰρ μείξων ὁ ἱππεὺς τοῦ πεζοῦ. ταῦτα δὲ πάντα ἐγὼ καὶ ὅσα πρὸς τούτοις τις 14 μηχανήσεται ἢ βίᾳ ἢ τέχνῃ αἱρεῖν τοὺς ἐναντίους βου- λόμενος σὺν τῷ ϑεῷ πράττειν συμβουλεύω, ἵνα καὶ ἡ τύχη συνεπαινῇ ϑεῶν ἵλεων ὄντων. ἔστι δ᾽ ὅτε πάνυ 15 ἀπατητικὸν καὶ τὸ λίαν φυλακτικὸν προσποιήσασϑαι εἶναν καὶ μηδαμῶς φιλοκένδυνον τοῦτο γὰρ τοὺς πο-- λεμίους πολλάκις προάγεται ἀφυλακτοῦντας μᾶλλον ἁμαρτάνειν. ἣν δ᾽ ἅπαξ δόξῃ τις φιλοκίνδυνος εἶναι, ἔξεστι καὶ ἡσυχίαν ἔχοντα. προσποιούμενον δὲ πρά- ξειν τι, πράγματα τοῖς πολεμίοις παρέχειν.

"AMAA γὰρ οὐδὲν ἄν τις δύναιτο πλάσαι οἷον βού--ΥἹ. λεται. εἰ μὴ ἐξ ὧν γε πλάττοιτο παρεσκευασμένα εἴη ὡς πείϑεσϑαι τῇ τοῦ χειροτέχνου γνώμῃ: οὐδέ γ᾽ ἂν ἐξ ἀνδρῶν. εἰ μὴ σὺν ϑεῷ οὕτω παρεσκευασμένοι ἔσονται ὡς φιλικῶς τε ἔχειν πρὸς τὸν ἄρχοντα καὶ φρο-- νιμώτερον σφῶν αὐτῶν ἡγεῖσϑαν περὶ τῶν πρὸς τοὺς πολεμίους ἀγώνων. εὐνοϊκῶς μὲν οὖν ἔχειν καὶ ἐκ τῶνδε εἰκὸς τοὺς ἀρχομένους ὅταν φιλοφρόνως τε ἔχῃ πρὸς αὐτοὺς καὶ προνοῶν φαίνηται ὅπως vs σῖτον ἕξουσι καὶ ὅπως ἀσφαλῶς μὲν ἀποχωρήσουσι, πεφυ- λαγμένως δὲ ἀναπαύσονται. ἐν δὲ ταῖς φρουραῖς χρὴ 3 καὶ χιλοῦ καὶ σκηνῶν καὶ ὑδάτων καὶ φυλακῶν καὶ τῶν ἄλλων ἐπιτηδείων φανερὸν εἶναι ἐπιμελούμενον καὶ προνοοῦντά τε καὶ ἀγρυπνοῦντα ἕνεκα τῶν ἀρχο-- μένων. καὶ ὅταν γε πλέον ἔχῃ τι, τὸ μεταδοῦναι κερ- δαλέον τῶ προεστηκότι. ἥκιστα δ᾽ ἂν καταφρονοῖεν 4

232 HIPPARCHICI CAP. VI. VIL

ἄρχοντος, ὡς μὲν συνελόντι εἰπεῖν, εἰ ὁπόσα ἐκεένοις παραινοίη. αὐτὸς ταῦτα βέλτιον ἐχείνων φαΐένοιτο

η ποιῶν. ἀρξάμενον οὖν δεῖ ἀπὸ τοῦ ἀναβαίνειν επὶ τοὺς ἵππους πάντα τὰ ἐν ἱππικῇ μελετᾶν, ὅπως ὁρῶσι τὸν ἄρχοντα δυνάμενον ἐπὶ τοῦ ἵππου καὶ τάφρους ἀσφαλῶς περᾶν καὶ τειχία ὑπερακρίζειν καὶ ἀπ᾿ ὄχϑων καταίρειν καὶ ἀκοντίξευν ἱκανῶς " πάντα γὰρ ταῦτα

6 προκύπτει τι εἰς τὸ μὴ καταφρονεῖσϑαι. ἣν δὲ δὴ καὶ πράττειν γνῶσιν ἐπιστάμενον τε καὶ δυνάμενον παρα- σκευάζειν ὡς ἂν πλέον ἔχοιεν τῶν πολεμίων, πρὸς δὲ τούτοις κἀκεῖνο λάβωσιν εἰς τὴν γνώμην ὡς οὔτ᾽ ἂν εἰκῇ οὔτ᾽ ἄνευ ϑεῶν οὔτε παρὰ τὰ ἱερὰ ἡγήσαιτ᾽ ἂν ἐπὶ πολεμίους. πάντα ταῦτα πιϑανωτέρους τῷ ἄρχοντι τοὺς ἀρχομένους ποιεῖ.

ΥΠ. — llavri μὲν οὖν προσήκει ἄρχοντι φρονίμῳ εἶναι" πολὺ μέντοι τὸν ᾿ἀϑηναίων ἵππαρχον διαφέρειν δεῖ καὶ τῷ τοὺς ϑεοὺς ϑεραπεύειν καὶ τῷ πολεμικὸν εἶναι, o γε ὑπάρχουσι μὲν ὅμοροι ἀντίπαλον ἱππεῖς τε παρα-

9 πλήσιοι τὸ πλῆϑος καὶ ὁπλῖται πολλοί. κἂν μὲν εἰς τὴν πολεμίαν ἐμβάλλειν ἐπιχειρῇ ἄνευ τῆς ἄλλης πό- λεως, πρὸς ἀμφοτέρους τούτους μόνοις ἂν τοῖς (z- πεῦσι διακινδυνεύοι. ἣν δ᾽ οἱ πολέμιοι εἰς viv 49η- ναίων χώραν ἐμβάλλωσι. πρῶτον μὲν οὐκ ἂν ἄλλως ἔλθοιεν εἰ μὴ σὺν ἄλλοις τε ἱππεῦσι πρὸς τοῖς ἑαυτῶν καὶ πρὸς τούτοις ὁπλίταις ὁπόσοις ἂν οἴωνται πάντας

8᾽ ϑηναίους μὴ ἱκανοὺς εἶναι μάχεσϑαι. πρὸς οὖν τοσούτους πολεμίους ἣν μὲν ἡ πόλις πᾶσα ἐπεξίῃ ἀρή- ξουσα τῇ χώρα, ἐλπίδες καλαί. ἱππεῖς τε γὰρ σὺν ϑεῷ ἀμείνους, ἤν τις αὐτῶν ἐπιμελῆται ὡς δεῖ, ὁπλῖ- ταί τε οὐ μείους ἔσονται καὶ τὰ σώματα τοίνυν οὐ χεέρω ἔχοντες καὶ τὰς ψυχὰς φιλοτιμότεροι, ἣν ὀρϑῶς ἀσκηϑῶσι σὺν ϑεῷ. καὶ μὴν ἐπί ys τοῖς προγόνοις οὐ

HIPPARCHICI CAP. VII. 233

μεῖον ᾿4ϑηναῖοι ἢ Βοιωτοὶ φρονοῦσιν. ἣν δὲ ἡ μὲν 4 πόλις τρέπηται ἐπὶ τὰ ναυτικὰ καὶ ἀρκῇ αὐτῇ τὰ τείχη διασώζειν, ὥσπερ καὶ ὁπότε “ακεδαιμόνιοι δὺν ἅπασι τοῖς "EAAQcw ἐνέβαλον, τοὺς δὲ ἱππέας ἀξιώσῃ τά τε ἐκτὸς τοῦ τείχους διασώξειν καὶ αὐτοὺς μόνους δια-- κινδυνεύειν πρὸς πάντας τοὺς ἐναντίους, ἐνταῦϑα δὴ ϑεῶν μὲν οἶμαι πρῶτον συμμάχων ἰσχυρῶν δεῖ, ἔπειτα 0$ καὶ τὸν ἵππαρχον πρυσήκει ἀποτετελεσμένον ἄνδρα εἶναι. καὶ γὰρ φρονήσεως δεῖ πολλῆς πρὸς τοὺς πολὺ πλείους. καὶ τόλμης, ὁπότε καιρὸς παραπέσοι. δεῖϑ δέ, ὡς ἐμοὶ δοκεῖ, καὶ πονεῖν αὐτὸν ἱκανὸν εἶναι. πρὸς μὲν γὰρ τὸ παρὸν στράτευμα διακινδυνδεύων, ᾧ μηδὲ ὅλη ἡ πόλις ϑέλοι ἀντικαϑίστασϑαι, δῆλον ὅτι πάσχοι ἂν ὅ,τι οἵ κρείττους βούλοιντο, ποιεῖν δὲ οὐδὲν ἂν ἱκανὸς εἴη. εἰ δὲ φυλάττοι μὲν τὰ ἔξω τείχους β τοσούτοις ὅσον σχοπεύειν τε τοὺς πολεμίους ἱκανοὶ ἔσονται καὶ ἀναχωρεῖν εἰς τὸ ἀσφαλὲς τὰ δεόμενα ὡς ἐκ πλείστου" ἱκανοὶ δὲ καὶ προυρᾶν οὐδὲν ἧττον οἵ ὀλίγοι τῶν πολλῶν καὶ φυλάττειν τοίνυν καὶ ἀναχω-- Qí£euv τὰ φέλια οὐκ ἀκαιρότερον οἵ μήτε αὑτοῖς μήτε τοῖς ἵπποις πιστεύοντες" ὁ γὰρ φόβος δεινὸς δοκεῖ συμφύλαξ εἶναι" τοὺς μὲν φύλακας ἐκ τούτων ἄν τις ποιῶν ἴσως ὀρϑωῶς βουλεύοιτο- τοὺς δὲ περιττοὺς τῆς φυλακῆς εἰ μέν τις στρατιὰν ἔχειν ἡγήσεται, ὀλίγη αὐτῷ φανεῖται" τοῦ παντὸς γὰρ ἐνδεήσεται ὥστε ἐκ τοῦ ἐμφανοῦς διακινδυνεύειν. ἣν δὲ ὡς λῃσταῖς αὐτοῖς χρῆται, πάνυ ἂν ὡς τὸ εἰκὸς ἱκανὴν τοῦτο πράττειν ἔχοι δύναμιν. δεῖ δέ, ὡς ἐμοὶ δοκεῖ, τοὺς 8 παρεσκευασμένους ἀεὶ ἔχοντα ὡς ποιεῖν τι μὴ κατα-- φανῆ ὄντα φυλάττειν. ἦν τι ἁμαρτάνῃ τὸ τῶν πολε- μέων στράτευμα. φιλοῦσι δέ πῶς στρατιῶται, ὅσω 9 ἂν πλείους ὦσι. τοσούτῳ πλείω ἁμαρτάνειν. ἢ γὰρ

284 HIPPARCHICI CAP. VII. VIII.

ἐπὶ τὰ ἐπιτήδεια ἐπιμελείᾳ σχεδάννυνται ἢ πορευομέ- νῶν ἀταξίᾳ οἵ μὲν προέρχονται; οἱ δ᾽ ὑπολείπονται 10πλέον τοῦ καιροῦ. τὰ οὖν τοιαῦτα ἁμαρτήματα οὐ χρὴ παριέναι ἀκόλαστα" εἰ δὲ μή, ὅλη ἡ χώρα στρα-- τόπεδον ἔσται" ἐκεῖνο καλῶς προνοοῦντα, ἣν ποιήσῃ τι, φϑάσαι ἀποχωρήσαντα πρὶν τὸ πολὺ βοηϑοῦν ἐπι-

11 γενέσϑαι. πολλάκις δὲ πορευόμενον στράτευμα καὶ εἰς ὁδοὺς ἔρχεται ἐν αἷς οὐδὲν πλεῖον οἵ πολλοὶ τῶν ὀλίγων δύνανται. καὶ ἐν διαβάσεσί γε ἔστι τῷ προσ- ἔχοντι τὸν νυῦν ἀσφαλῶς ἐφεπομένῳ ταμιεύσασϑαι ὥστε ὁπόσοις ἂν βούληται τῶν πολεμίων ἐπυιτέϑεσϑαι.

12 ἔστι δ᾽ ὅτε καλὸν καὶ στρατοπεδευομένοις καὶ ἀρυ- στῶσι καὶ δειπνοποιουμένοις ἐπιχειρεῖν, καὶ éx κοί- τῆς ye ἀνισταμένοις. ἐν πᾶσι γὰρ τούτοις ἄοπλοι στρατιῶται γίγνονται, μείονα μὲν χρόνον οἱ ὁπλῖται,

18 πλείονα δὲ oí ἱππεῖς. σκοποῖς μέντοι καὶ προφυλα- καῖς οὐδέποτε δεῖ παύεσϑαι ἐπιβουλεύοντα. οὗτοι γὰρ αὖ ὀλίγοι μὲν ἀεὶ καϑίστανται. πολὺ δὲ τοῦ ἰσχυροῦ

14 ἐνίοτε ἀποστατοῦσιν. ὅταν δὲ τὰ τοιαῦτα ἤδη καλῶς φυλάττωνται οἱ πολέμιοι, καλόν ἔστι σὺν ϑεῷ λα- ϑόντα ἐλϑεῦν εἰς τὴν πολεμίαν μεμεληκότα ὅσοι τὲ ἑκασταχοῦ καὶ ποῦ τῆς χώρας προφυλάττουσιν. οὐδε-- μία γὰρ οὕτω καλὴ λεία ὡς φυλακαί, ἣν κρατηϑῶσι

15 καὶ εὐεξαπάτητοι δ᾽ εἰσὶν οἵ φύλακες" διώκουσι γὰρ ὅ,τι ἂν ὀλίγον ἴδωσι. νομίζοντές σφισι τοῦτο προσ- τετάχϑαι. τὰς μέντοι ἀποχωρήσεις σκοπεῖν δεῖ ὅπως μὴ ἐναντίαι τοῖς βοηϑοῦσιν ἔσονται.

VII. Τοὺς μέντοι μέλλοντας δυνήσεσϑαι ἀσφαλῶς τὸ πολὺ κρεῖττον στράτευμα κακουργεῖν σαφῶς δεῖ, v0- Govrov διαφέρειν ὥστε αὐτοὺς μὲν ἀσκητὰς φαίνεσϑαι τῶν πολεμικῶν ἐν ἱππικῇ ἔργων, τοὺς δὲ πολεμίους

ἰδιώτας. τοῦτο δ᾽ ἂν εἴη πρῶτον μὲν εἰ οἵ λήξεσϑαι

HIPPARCHICI CAP. VIII. 235

μέλλοντες ἐκπεπονημένοι εἶεν τῇ ἐλάσει ove δύνα- σϑαι στρατιωτικοὺς πόνους ὑποφέρειν. ot γὰρ πρὸς ταῦτα ἀμελῶς ἔχοντες καὶ ἵπποι καὶ ἄνδρες εἰκότως ἂν ὥσπερ γυναῖκες πρὸς ἄνδρας ἀγωνίξζοιντο. οἵ δέ γε8 δεδιδαγμένοι τὲ καὶ εἰϑισμένοι τάφρους διαπηδᾶν καὶ τειχία ὑπεραίρειν καὶ ἐπ᾿ ὄχϑους ἀνάλλεσϑαι καὶ ἀφ᾽ ὑψηλῶν ἀσφαλῶς κατιέναι καὶ τὰ κατάντη ταχὺ ἐλαύ-- νεσϑαι, οὗτοι δ᾽ αὖ τοσοῦτον διαφέροιεν ἂν τῶν ἀμε-- λετήτων ταῦτα ὅσονπερ πτηνοὶ πεζῶν" οἱ δέ ys αὖ τοὺς πόδας ἐκπεπονημένοι τῶν ἀτριβάστων πρὸς τρα- χέα ὅσονπερ ὑγιεῖς χωλῶν - καὶ οἵ γε τῶν τόπων ἔμπει-- Qo, πρὸς τοὺς ἀπείρους τοσοῦτον ἐν ταῖς προξλάσεσδι καὶ ἀποχωρήσεσι διαφέροιεν ἂν ὅσονπερ ol ὁρῶντες τῶν τυφλῶν. καὶ τοῦτο δὲ χρὴ εἰδέναι ὅτι οἵ εὐωχού- 4 μένοι ἵπποι, ἐκπεπονημένοι δὲ ὥστε μὴ ἀποπνίγεσϑαι ἐν τοῖς πόνοις. εὖ παρεσκευασμένοι εἰσί. χρὴ δέ, ἐπείπερ χαλινοὶ καὶ ἐφίππια ἐξ ἱμάντων ἠρτημένα ἐστί [χρήσιμα], μήποτε τὸν ἵππαρχον τούτων ἔρημον εἶναι" μικρᾷ γὰρ δαπάνῃ τοὺς ἀποροῦντας χρησίμους ἂν παρέχοιτο.

Εἰ δέτις νομίζει πολλὰ' ἔχειν πράγματα, εἰ οὕτω 5 δεήσει ἀσκεῖν τὴν ἱππικήν. ἐνθυμηϑήτω ὅτι οἵ εἰς τοὺς γυμνικοὺς ἀγῶνας ἀσκοῦντες πολὺ πλείω πρά- γματα καὶ χαλεπώτερα ἔχουσιν ἢ οἵ τὴν ἱππικὴν τὰ μάλιστα μελετῶντες. καὶ γὰρ τῶν μὲν γυμνικῶν ἀσκη-- 6 “μάτων τὰ πολλὰ σὺν ἱδρῶτι ἐκπονοῦνται, τῆς δὲ ἵπ- πικῆς τὰ πλεῖστα ue)" ἡδονῆς. ὅπερ γὰρ εὔξαιτ᾽ ἄν τις πτηνὸς γενέσϑαι, οὐκ ἔστιν ὅ,τι μᾶλλον τῶν &v- ϑοωπίνων ἔργων ἔοικεν αὐτῷ. καὶ μὴν τό γ᾽ ἐν πο-- λέμῳ νικᾶν πολλῷ εὐδοξότερον ἢ πυγμῇ᾽ μετέχει μὲν γάρ τι καὶ ἡ πόλις ταύτης τῆς δόξης" ὡς δὲ τὰ πολλὰ ἐπὶ τῇ τοῦ πολέμου νίπῃ καὶ εὐδαιμονίᾳ οἵ ϑεοὶ τὰς

286 HIPPARCHICI CAP, VIII.

πύλεις στεφανοῦσιν. ὥστ᾽ οὐκ οἶδ᾽ ἔγωγε τί προσήκει

8 ἄλλ᾽ ἄττα μᾶλλον ἀσκεῖσϑαι ἢ τὰ πολεμικά. ἐννοεῖν δὲ χρὴ ὅτι καὶ οἵ κατὰ ϑάλατταν λῃσταὶ διὰ τὸ πονεῖν ἠσκηκέναι δύνανται ξῆν καὶ ἀπὸ τῶν πολὺ κρειττόνων. προσήκει ys μὴν καὶ κατὰ γῆν ov τοῖς καρπουμένοις τὰ ἑαυτῶν ἀλλὰ τοῖς στερισκομένοις τῆς τροφῆς λήξε- σϑαι' ἢ γὰρ ἐργαστέον ἢ ἀπὸ τῶν εἰργασμένων $9s- πτέον" ἄλλως δ᾽ οὐ ῥάδιον οὔτε βιοτεύειν οὔτε εἰρή-- θνης τυχεῖν. μεμνῆσϑαι δὲ κἀκεῖνο χρή, μήποτε ἐπὶ τοὺς κρείττους ἐλαύνειν ὄπισϑεν ἵπποις δύσβατον ποι-- ούμενον" οὐ γὰρ ὅμοιον φεύγοντι καὶ διώκοντι σφα-- 10 avoit. ἔτι δὲ βούλομαι ὑπομνῆσαι καὶ τόδε φυλάττε-- σϑαι. εἰσὶ γάρ τινες οἱ ὅταν μὲν ἴωσιν ἐπὶ τούτους ὧν ἂν οἴωνται κρείττους εἶναι, παντάπασιν ἀσϑενεῖ δυνάμεν ἔρχονται, ὥστε πολλάκις ἔπαϑον ἃ ὥοντο ποιήσειν: ὅταν δ᾽ ἐπὶ τούτους ὧν ἂν σαφῶς ἐπίστων-- ται ἥττους ὄντες, πᾶσαν ὅσην ἂν ἔχωσι δύναμιν ἄγου-- 11 σιν. ἐγὼ δέ φημι χρῆναι τἀναντία τούτων ποιεῖν" ὅταν μὲν κρατήσειν οἰύμενος ἄγῃ, μὴ φείδεσϑαν τῆς δυνάμεως ὅσην ἂν ἔχῃ. τὸ γὰρ πολὺ νικᾶν οὐδενὶ [9 πώποτε μεταμέλειαν παρέσχεν. ὅταν δὲ τοῖς πολὺ κρείττοσιν ἐπιχειρῇ καὶ προγιγνώσκῃ ὅτι ποιήσαντα ὅ,τι ἂν δύνηται φευκτέον ἐστίν, εἰς τὰ τοιαῦτά quus πολὺ κρεῖττον εἶναι ὀλίγους ἢ πάντας προσάγειν, τοὺς μέντοι ἀπειλεγμένους: καὶ ἵππους καὶ ἄνδρας τοὺς κρα- τίστους. τοιοῦτοι γὰρ ὄντες καὶ ποιῆσαν ἄν τι καὶ 13 ὑποχωρῆσαι ἀσφαλέστερον ἂν δύναιντο. ὅταν δὲ πρὸς τοὺς κρείττους πάντας προσαγαγὼν ἀποχωρεῖν βού-- ληται. ἀνάγκη τοὺς μὲν ἐπὶ τῶν βραδυτάτων ἵππων ἁλίσκεσθαι, τοὺς δὲ καὶ δι᾿ ἀφιππείαν πέπτειν, τοὺς δὲ καὶ διὰ δυσχωρίας ἀπολαμβάνεσϑαι" καὶ yao πολὺν j 14 τόπον χαλεπὸν εὑρεῖν oiov ἄν τις εὔξαιτο. ὑπό γε Ἵ

HIPPARCHICI CAP. VIII. 237

μὴν τοῦ πλήϑους καὶ συμπέπτοιεν ἂν καὶ ἐμποδίξον-- τὲς πολλὰ ἂν ἀλλήλους κακουργοῖεν. οἱ δ᾽ ἀγαϑοὶ ἵπποι καὶ ἱππεῖς δυνατοὶ καὶ ἐξ αὐτῶν διαφεύγειν ἄλ-- Aog τε ἂν καὶ μηχανᾶταίτις τοῖς διώκουσι φόβον ἀπὸ τῶν περιττῶν ἱππέων. σύμφορον δ᾽ εἰς τοῦτο καὶ αἴ 15 ψευδενέδραι" χρήσιμον δὲ κἀκεῖνο, τὸ εὑρίσκειν πό- &ev ἂν οἱ φίλοι ἐξ ἀσφαλοῦς ἐπιφαινόμενοι βραδυτέ- ρους τοὺς διώκοντας παρέχοιεν. ἀλλὰ μὴν καὶ τόδε 16 δῆλον ὡς πόνοις καὶ τάχει οἱ ὀλίγοι τῶν πολλῶν πολὺ μᾶλλον ἢ οἵ πολλοὶ τῶν ὀλίγων περιγίγνοιντ᾽ ἄν. καὶ οὐ λέγω ὡς διὰ τὸ ὀλίγοι εἶναι καὶ πονεῖν μᾶλλον δυ- νήσονται καὶ ϑάττους ἔσονται, ἀλλ᾽ ὅτι ῥᾷον εὑρεῖν ὀλίγους ἢ πολλοὺς τοὺς καὶ τῶν ἵππων ἐπιμελησομέ- vovg ὡς δεῖ καὶ αὐτοὺς φρονίμως μελετήσοντας τὴν ἱππικήν.

"Av δέ ποτε συμβαίνῃ ἀγωνίξεσϑαι πρὸς παραπλη-- 17 σίους ἱππέας. ἐγὼ μὲν οἶμαι οὐκ ἂν χεῖρον εἶναι εἴ τις δύο τάξεις ἐκ τῆς φυλῆς ποιήσειε. καὶ τῆς μὲν ὃ φύ-- λαρχος ἡγοῖτο, τῆς δὲ ἄλλης ὅστις ἄριστος δοκοίη εἶναι. οὗτος δὲ τέως μὲν ἕποιτο κατ᾽ οὐρὰν τῆς μετὰ τοῦ φυ- 18 λάρχου τάξεως. ἐπεὶ δ᾽ ἐγγὺς ἤδη εἶεν οἱ ἀντίπαλοι, ἀπὸ παραγγέλσεως παρελαύνον ἐπὶ vovg πολεμίους. οὕτω γὰρ οἶμαι καὶ ἐκπληκτικωτέρους τοῖς ἐχϑροῖς ἂν εἶναι καὶ δυσμαχωτέρους. εἰ δὲ πεξοὺς ἔχοιεν ἕκάτε-- 19 QoL, καὶ οὗτοι ἀποκεκρυμμένοι ὄπισϑεν τῶν ἱππέων, ἐξαπίνης δὲ παραφαινόμενοι καὶ ὁμόσε ἰόντες, δοκοῦ-- σιν ἄν μοι τὴν νίκην πολὺ μᾶλλον κατεργάξεσϑαι. ὁρῶ γὰρ τὰ παράδοξα ἣν μὲν ἀγαϑὰ ἦν, μᾶλλον εὐφραί-- vovr« τοὺς ἀνθρώπους, ἣν δὲ δεινά, μᾶλλον ἐκπλήτ- τοντα. ταῦτα δὲ γνοίη ἄν τις μάλιστα ἐνθυμούμενος 20 ὡς οἵ τε ἐνέδραις ἐμπίπτοντες ἐκπλήττονται. καὶ ἐὰν πολὺ πλείους ὦσι" καὶ ὅταν πολέμιοι ἀλλήλοις ἀντυ-

288 HIPPARCHICI CAP. VIII. ΙΧ.

κάϑωνται, ὡς πολὺ ταῖς πρώταις ἡμέραις φοβερώτατα 21 ἔχουσιν. ἀλλὰ τὸ μὲν διατάξαι ταῦτα οὐ χαλεπόν τὸ 2 e Α , - , Ó ευρεῖν τους φρονίμως καὶ πιστῶς καὶ προϑύμως καὶ 9 ^ — *, εὐψύχως παρελῶντας ἐπὶ τοὺς πολεμίους, τοῦτο ἤδη 9 - , " , * 29 ἀγαϑοῦ ἱππάρχου. δεῖ γὰρ καὶ λέγειν αὐτὸν ἵχανον 5 EU ^v e εἶναι καὶ ποιεῖν τοιαῦτα ἀφ᾽ ὧν οἵ ἀρχόμενον γνώσον-- ται ἀγαϑὸν εἶναι τό τε πείϑεσϑαι καὶ τὸ ἕπεσϑαι καὶ τὸ ὁμόσε ἐλαύνειν τοῖς πολεμίοις καὶ ἐπιϑυμήσουσι τοῦ καλόν τι ἀκούειν καὶ δυνήσονται ἃ ἂν γνῶσιν

93 ἐγκαρτερεῖν. ἐὰν δέ ποτε αὖ ἢ φαλάγγων ἀντιτετα- γμένων ἢ χωρίων ἑκατέροις ὑπαρχόντων ἐν τῷ μέσῳ τοῖς ἱππεῦσιν ἀναστροφαί τε καὶ διώξεις καὶ ἀποχω- ρήσεις γίγνωνται, εἰώϑασι μὲν ὡς τὰ πολλὰ ἐκ τῶι τοιούτων ὁρμᾶν μὲν ἐκ τῶν ἀναστροφῶν βραδέως

φά ἀμφότεροι, τὸ δ᾽ ἐν μέσῳ τάχιστα ἐλαύνειν. ἣν δέ

[4 , » 5 3 , E 32 ^

τις OUTO προδείξας. ἔπειτα δ᾽ ἐκ τῶν ἀναστροφῶν

« - 3

ταχέως ve διώκῃ καὶ ταχέως ἀποχωρῇ, βλάπτειν τ

ἂν μάλιστα τοὺς πολεμίους δύναιτο καὶ ὡς τὸ εἰκὸς 2 , 9579 , 1 1 , ; "T Ἢ 2

ἀσφαλέστατ᾽ ἂν διάγοι, ταχὺ μὲν διώκων ἐν ᾧ ἂν éy-

γὺς ἡ τοῦ ἑαυτοῦ ἰσχυροῦ, ταχὺ δὲ ἀποχωρῶν ἀπὸ τῶν

25 τοῖς πολεμίοις ἰσχυρῶν. εἰ δὲ καὶ λαϑεῖν δύναιτο ἀπὸ

- ^ , Ἢ τῆς τάξεως ἑκάστης καταλιπὼν [ἢ] τέτταρας ἢ πέντε - - * τῶν κρατίστων ἵππων vs καὶ ἀνδρῶν, πολὺ ἂν προέ- χοιεν εἰς τὸ ἐπαναστρεφομένοις τοῖς πολεμίοις &u- πίπτειν.

ΙΧ. Ταῦτα δὲ ἀναγιγνώσκειν μὲν καὶ ὀλιγάκις ἀρκεῖ, ποιεῖν δὲ τὸ παρατυγχάνον ἀεὶ αὐτῷ δεῖ, καὶ πρὸς τὸ παριστάμενον σκοποῦντα τὸ συμφέρον ἐκπονεῖν. γρά-

A , t , ls: P LI - d d , Ϊ

ψαιν δὲ παντὰ ὁπόσα Ost ποιεῖν ουδὲν μᾶλλον oiov τέ

2 ἐστιν ἢ τὰ μέλλοντα πάντα εἰδέναι. πάντων δὲ τῶν — , m , 3 *

ὑπομνημάτων ἔμοιγε δοκεῖ κράτιστον εἶναι τὸ ὅσα ἂν

- 9 AJ ty , A e "^ - ? - Ü

γνῷ ἀγαϑὰα sive ἐπιμελεῖσθαι ὡς αν πραχϑῇ. οὀρϑῶς |

HIPPARCHICI CAP. IX. 239

δὲ γιγνωσκόμενα oU φέρει καρπὸν οὔτε ἐν γεωργίᾳ οὔτε ἐν ναυκληρίᾳ οὔτε ἐν ἀρχῇ, ἣν μή τις ἐπιμελῆται ὡς ἂν ταῦτα περαίνηται.

Φημὶ δ᾽ ἐγὼ [ταῦτα] σὺν τοῖς ϑεοῖς καὶ τὸ πᾶν 8 ἱππικὸν ὧδ᾽ ἂν πολὺ ϑᾶττον ἐκπληρωϑῆναι εἰς τοὺς χιλίους ἱππέας καὶ πολὺ ῥᾷον τοῖς πολίταις. εἰ δια- κοσίους ἱππεῖς ξένους καταστήσαιντο * δοκοῦσι γὰρ ἄν uo OUTOL προσγενόμενοι καὶ εὐπειστότερον ἂν πᾶν τὸ ἱππικὸν ποιῆσαι καὶ φιλοτιμότερον πρὸς ἀλλή- λους περὶ ἀνδραγαϑίας. οἶδα δ᾽ ἔγωγε καὶ “ακεδαι-- 4 μονίοις ἱππικὸν ἀρξάμενον εὐδοκιμεῖν, ἐπεὶ ξένους ἱππέαβ προσέλαβον. καὶ ἐν ταῖς ἄλλαις δὲ πόλεσι πανταχοῦ τὰ ξενικὰ ὁρῶ εὐδοκιμοῦντα" ἡ γὰρ χρεία μεγάλην προϑυμίαν συμβάλλεται. εἰς δὲ τιμὴν τῶν ὃ ἵππων νομίζω ἂν αὐτοῖς χρήματα ὑπάρξαι καὶ παρὰ τῶν σφόδρα ἀπεχομένων μὴ ἱππεύειν. ὅτι καὶ οἷς καϑίστησι τὸ ἱππικὸν ἐθέλουσι τελεῖν ἀργύριον ὡς μὴ ἱππεύειν. παρὰ πλουσίων μέν, ἀδυνάτων δὲ τοῖς σώμασιν. οἴομαι δὲ καὶ παρ᾽ ὀρφανῶν τῶν δυνατοὺς οἴκους ἐχόντων. νομίζω δὲ καὶ μετοίκων φιλοτιμεῖ- 6 σϑαι ἄν τινας εἰς ἱππικὴν καθισταμένους" ὁρῶ γὰρ καὶ τῶν ἄλλων ὁπόσων ἂν καλῶν ὄντων μεταδιδῶσιν αὐτοῖς οἵ πολῖται. φιλοτίμως ἐνίους ἐθέλοντας τὸ προσταχϑὲν διαπραττεσϑαι. δοκεῖ δ᾽ ἄν μοι καὶ πε-- ἢ ζὸν σὺν τοῖς ἵπποις ἐνεργότατον εἶναι, εἰ συσταϑείη ἐξ ἀνδρῶν τῶν ἐναντιωτάτων τοῖς πολεμίοις. ταῦτα 8 δὲ πάντα ϑεῶν συνεϑελόντων γένοιτ᾽ ἄν. εἰ δέ τις τοῦτο ϑαυμάζξει ὅτι πολλάκις γέγραπται τὸ σὺν ἡγερῦ πράττειν, εὖ ἴστω ὅτι ἣν πολλάκις κινδυνεύῃ, ἧττον τοῦτο ϑαυμάσεται, καὶ ἦν γε κατανοῇ ὅτι ὅταν πόλε-- pos 7, ἐπιβουλεύουσι μὲν ἀλλήλοις of ἐναντίοι, ὀλυ- γάκις 02 ἴσασι πῶς ἔχει τὰ ἐπιβουλευόμενα. τὰ οὖν 9

240 HIPPARCHICI CAP. IX,

τοιαῦτα οὐδ᾽ ὅτῳ συμβουλεύσαιτ᾽ ἄν τις οἷόν τε εὑρεῖν πλὴν ϑεῶν" οὗτοι δὲ πάντα ἴσασι καὶ προσημαίνου- σιν ᾧ ἂν ἐϑέλωσι καὶ ἐν ἱεροῖς καὶ ἐν οἰωνοῖς καὶ ἐν φήμαις καὶ ἐν ὀνείρασιν. εἰκὸς δὲ μᾶλλον ἐθέλειν αὐτοὺς συμβουλεύειν τούτοις OU Gv μὴ μόνον ὅταν δέωνται ἐπερωτῶσι τί χρὴ ποιεῖν, ἀλλὰ καὶ ἐν ταῖς εὐτυχίαις ϑεραπεύωσιν ὅ,τι ἂν δύνωνται τοὺς ϑεούς

" ΝΗ δος, λοι ἀκχ.λ; LL

^ ales

ec WA nus

ΠΕΡῚ IIIH IKBX.

[Buxas; διὰ τὸ συμβῆναι ἡμῖν πολὺν χρόνον ἱππεύειν, οἰόμεϑα ἔμπειροι ἱππικῆς γεγενῆσϑαι, βουλόμεϑα καὶ τοῖς νεωτέροις τῶν φίλων δηλῶσαι 1j ἂν νομίζομεν αὐ- τοὺς ὀρϑύτατα ἵπποις προσφέρεσϑαι. συνέγραψε μὲν οὖν καὶ Σίμων περὶ ἱππικῆς, ὃς καὶ τὸν κατὰ τὸ Ἐλευ- σίνιον ᾿ἀϑήνησιν ἵππον χαλκοῦν ἀνέϑηκε καὶ ἐν τῷ βάϑρῳ τὰ ἑαυτοῦ ἔργα ἐξετύπωσεν" ἡμεῖς ys μέντοι ὅσοις συνετύχομεν ταὐτὰ γνόντες ἐκείνῳ, οὐκ ἐξαλεί-- φομὲν ἐκ τῶν ἡμετέρων, ἀλλὰ πολὺ ἥδιον ze«gaóci- σομεν αὐτὰ τοῖς φίλοις. νομίζοντες ἀξιοπιστότεροι εἶναι, ὅτι κἀκεῖνος κατὰ ταὐτὰ ἡμῖν ἔγνω ἱππικὸς àv: καὶ ὅσα δὴ παρέλιπεν, ἡμεῖς πειρασόμεϑα δηλῶσαι.

Πρῶτον δὲ γράψομεν ὡς ἄν τις ἥκιστα ἐξαπατῷτο ἐν ἱππωνία. τοῦ μὲν τοίνυν ἔτι ἀδαμάστου πώλου δῆλον ὅτι τὸ σῶμα δεῖ δοκιμάξειν" τῆς γὰρ ψυχῆς οὐ πάνυ σαφῆ τεχμήρια παρέχεται ὁ μήπω ἀναβαινόμε-- νος. τοῦγε μὴν σώματος πρῶτόν φαμεν χρῆναι τοὺς ἃ πόδας σκοπεῖν. ὥσπερ γὰρ οἰκίας οὐδὲν ὄφελος ἂν εἴη, εἰ τὰ ἄνω πάνυ καλὰ ἔχοι, μὴ ὑποκειμένων οἵων δεῖ ϑεμελίων. οὕτω καὶ ἵππου πολεμιστηρίου οὐδὲν ἂν ὄφελος εἴη, οὐδ᾽ εἰ τἄλλα πάντα ἀγαϑὰ ἔχοι. κακό- πους δ᾽ εἴη" οὐδενὶ γὰρ ἂν δύναιτο τῶν ἀγαϑῶν χρῆ-

Xenoph. scr, min. 16

242 DE RE EQVESTRI CAP. I.

8 σϑαι. πόδας δ᾽ ἄν τις δοκιμάξοι πρῶτον μὲν τοὺς ὄνυχας σκοπῶν οἵ γὰρ παχεῖς πολὺ τῶν λεπτῶν δια- φέρουσιν εἰς εὐποδίαν" ἔπειτα οὐδὲ τοῦτο δεῖ λανϑά- νειν, πότερον αἵ ὁπλαί εἰσιν ὑψηλαὶ [ἢ ταπειναὶ] καὶ ἔμπροσϑεν καὶ ὄπισϑεν ἢ χαμηλαί. αἱ μὲν γὰρ ὑψη- λαὶ πόρρω ἀπὸ τοῦ δαπέδου ἔχουσι τὴν χελιδόνα κα- λουμένην, at δὲ ταπειναὶ ὁμοίως βαίνουσι τῷ τε ἰσχυ-- ροτάτῳ καὶ τῷ μαλακωτάτῳ τοῦ ποδός. ὥσπερ οἵ βλαισοὶ τῶν ἀνθρώπων. καὶ τῷ ψόφῳ δέ φησι Σίμων δήλους εἶναι τοὺς εὔποδας, καλῶς λέγων" ὥσπερ γὰρ

ἀκύμβαλον ψοφεῖ πρὸς τῷ δαπέδῳ ἡ κοίλη ὁπλή. ἐπεὶ δὲ ἠρξάμεϑα ἐντεῦϑεν, ταύτῃ καὶ ἀναβησόμεϑα πρὸς τὸ ἄλλο σῶμα. δεῖ τοίνυν καὶ τὰ ἀνωτέρω μὲν τῶν ὁπλῶν κατωτέρω δὲ τῶν κυνηπόδων ὀστᾶ μήτε ἄγαν ὀρϑὰ εἶναι ὥσπερ αἰγός" ἀντιτυπώτερα γὰρ ὄντα κό- πτει τὲ τὸν ἀναβάτην καὶ παραπίμπραται μᾶλλον τὰ τοιαῦτα σκέλη: οὐδὲ μὴν ἄγαν ταπεινὰ τὰ ὀστὰ δεῖ εἶναι" ψιλοῖντο γὰρ ἂν καὶ ἑλκοῖντο οἵ κυνήποδες εἴτ᾽

5 ἐν βώλοις εἴτ᾽ ἐν λέϑοις ἐλαύνοιτο ὁ ἵππος. τῶν γε μὴν κνημῶν τὰ ὀστᾶ παχέα χρὴ εἶναι" ταῦτα γάρ ἐστι στή-- θιγγες τοῦ σώματος᾽ οὐ μέντοι φλεψέ γε οὐδὲ σαρξὶ παχέα" εἰ δὲ μή, ὅταν ἐν σκληροῖς ἐλαύνηται, ἀνάγ-- xq αἵματος ταῦτα πληροῦσϑαι καὶ κρισσοὺς γίγνε- σϑαι, καὶ παχύνεσϑαι μὲν τὰ σκέλη, ἀφίστασϑαι δὲ τὸ δέρμα. χαλῶντος δὲ τούτου πολλάκις καὶ ἡ περόνη |

6 ἀποστᾶσα χωλὸν ἀπέδειξε τὸν ἵππον. τάγε μὴν yó- — vaca ἣν βαδίξων ὁ πῶλος ὑγρῶς κάμπτῃ. εἰκάξοις ἂν καὶ ἱππεύοντα ὑγρὰ ἕξειν τὰ σκέλη" πάντες γὰρ προ- ἕόντος τοῦ χρόνου ὑγροτέρως κάμπτουσιν ἐν τοῖς yó- — — νασι. τὰ δὲ ὑγρὰ δικαίως εὐδοκιμεῖ ἀπταιστότερον γὰρ καὶ ἀκοπώτερον τὸν ἵππον τῶν σκληρῶν σκελῶν

παρέχει. μηροέγε μέντοι οἵ ὑπὸ ταῖς ὠμοπλάταις ἣν

DE RE EQVESTRI CAP. I. 243

παχεῖς ὦσιν, ἰσχυρότεροί τε καὶ εὐπρεπέστεροι ὥσπερ ἀνδρὸς φαίνονται. καὶ μὴν στέρνα πλατύτερα ὄντα καὶ πρὸς κάλλος καὶ πρὸς ἰσχὺν καὶ πρὸς τὸ μὴ ἐπαλ-- λὰξ ἀλλὰ διὰ πολλοῦ τὰ σκέλη φέρειν εὐφυέστερα. ἀπό γε μὴν τοῦ στέρνου ὁ μὲν αὐχὴν αὐτοῦ μὴ ὥσπερ 8 κάπρου προπετὴς πεφύκοι, ἀλλ᾽ ὥσπερ ἀλεκτρυόνος ὀρϑὸς πρὸς τὴν κορυφὴν ἥκοι, λαγαρὸς δὲ εἴη τὰ κατὰ τὴν συγκαμπήν, ἣ δὲ “πεφαλὴ ὀστώδης οὖσα μικρὰν σιαγόνα ἔχοι. οὕτως ὁ μὲν τράχηλος πρὸ τοῦ ἀναβά- του ἂν εἴη. τὸ δὲ ὄμμα τὰ πρὸ τῶν ποδῶν ὁρῴη. καὶ βιαάξεσϑαι δὲ ἠκιστ᾽ ἂν δύναιτο ὁ τοιοῦτον σχῆμα ἔχων καὶ εἰ πάνυ ϑυμοειδὴς εἴη" οὐ γὰρ ἐγκάμπτοντες ἀλλ᾽ ἐκτείνοντες τὸν τράχηλον καὶ τὴν κεφαλὴν βιάξεσϑαι o£ ἵπποι ἐπιχειροῦσι. σκοπεῖν δὲ χρὴ καὶ εἰ ἀμφοτε-9 ραν μαλακαὶ αἵ γνάϑοι ἢ σκληραί, ἢ ἡ ἑτέρα. ἕτερό-- γναϑοι γὰρ ὡς τὰ πολλὰ οἵ μὴ ὁμοίας τὰς γνάϑους ἔχοντες γίγνονται. καὶ μὴν τὸ ἐξόφϑαλμον εἶναι ἐγρηγορὸς μᾶλλον φαίνεται τοῦ κοιλοφϑάλμου, καὶ ἐπὶ πλεῖον δ᾽ ἂν ὁ τοιοῦτος ὁρφήη. καὶ μυκτῆρές ye o( 10 ἀναπεπταμένοι τῶν συμπεπτωκότων εὐπνοώτεροί τε ἅμα εἰσὶ καὶ γοργότερον τὸν ἵππον ἀποδεικνύουσι. καὶ γὰρ ὅταν ὀργίζηται ἵππος ἵππῳ ἢ ἐν ἱππασίᾳ ϑυ- μῶται, δὐρύνει μᾶλλον τοὺς μυχτῆρας. καὶ μὴν xo- 11 ρυφὴ μὲν μείζων, ὦτα δὲ μικρότερα ἱππωδεστέραν τὴν κεφαλὴν ἀποφαίνει. ἡ δ᾽ αὖ ὑψηλὴ ἀκρωμία τῷ τὲ ἀναβάτῃ ἀσφαλεστέραν τὴν ἕδραν καὶ τοῖς ὥμοις [καὶ τῷ σώματι) ἰσχυροτέραν τὴν πρόσφυσιν παρέχε-- ται. ῥάχις γε μὴν ἡ διπλῆ τῆς ἁπλῆς καὶ ἐγκαϑῆσϑαι μαλακωτέρα καὶ ἰδεῖν ἡδίων. καὶ πλευρὰ δὲ ἡ βαϑυ-- 12 τέρα καὶ πρὸς τὴν γαστέρα ὀγκωδεστέρα ἅμα εὐεδρό- τερόν τὲ καὶ ἰσχυρότερον καὶ εὐχιλότερον ὡς ἐπὶ πολὺ τὸν ἵππον παρέχεται. ὀσφῦς γε μὴν ὅσῳ ἂν πλατυ- 16*

244 DE RE EQVESTRI CAP, I,

*

τέρα xol βραχυτέρα ἢ: τοσούτῳ ῥᾷον μὲν ὁ ἵππος τὰ προσϑὲν αἴρεται. ῥᾷον δὲ τὰ ὄπισϑεν προσάγεται" καὶ ὁ κενεὼν δὲ οὕτω μικρότατος φαίνεται, ὅσπερ μέ- γας ὧν μέρος μέν τι καὶ αἰσχύνει, μέρος δέ τι καὶ ἀσϑενέστερον καὶ δυσφορώτερον αὐτὸν τὸν ἵππον

18 παρέχεται. τά γε μὴν ἰσχία πλατέα εἶναι [uv] χρὴ καὶ εὔσαρκα, ἵνα ἀκόλουϑα ῃ ταῖς πλευραῖς καὶ τοῖς στέρ- νοις. ἣν δὲ πάντα στερεὰ ἢ. κουφότερα ἂν τὰ πρὸς τὸν δρόμον εἴη καὶ ὀξύτερον μᾶλλον ἂν τὸν ἵππον

14 παρέχοιτο. μηρούς γε μὴν τοὺς ὑπὸ τῇ οὐρᾷ ἣν ἅμα πλατείᾳ τῇ γραμμῇ διωρισμένους ἔχῃ; οὕτω καὶ τὰ ὄπισϑεν σκέλη διὰ πολλοῦ ὑποϑήσει" τοῦτο δὲ ποιῶν ἅμα γοργοτέραν τε καὶ ἰσχυροτέραν ἕξει τὴν ὑπόβασίν τε καὶ ἱππασίαν καὶ ἅπαντα βελτίω ἔσται ἑαυτῶν. τεχμήραιο δ᾽ ἂν καὶ ἀπ᾿ ἀνθρώπων ὅταν γάρ τι ἀπὸ τῆς γῆς ἄρασϑαν βούλωνται. διαβαίνοντες πάντες

15 μᾶλλον ἡ συμβεβηκότες ἐπιχειροῦσιν αἴρεσϑαι. τούς γε μὴν ὄρχεις δεῖ μὴ μεγάλους τὸν ἵππον ἔχειν, ὃ οὐκ ἔστι πώλου κατιδεῖν. περί ys μὴν τῶν . κάτωϑεν ἀστραγάλων ἢ κνημῶν καὶ κυνηπόδων καὶ ὁπλῶν τὰ αὐτὰ λέγομεν ἅπερ περὶ τῶν ἔμπροσϑεν.

16 Γράψαι δὲ βούλομαι καὶ ἐξ ὧν ἂν περὶ μέγεϑους ἥκιστα ἀποτυγχάνοι τις. ὅτου γὰρ ἂν ὦσιν αἱ κνῆμαι εὐϑὺς γιγνομένου ὑψηλόταται, οὗτος μέγιστος γίψνε- ται. προϊόντος γὰρ τοῦ χρόνου πάντων τῶν τετρα- πύώδων ot μὲν κνῆμαι εἰς μέγεϑος οὐ μάλα αὔξονται, πρὸς δὲ ταύτας ὡς ἂν συμμέτρως ἔχῃ συναύξεται καὶ

17 τὸ ἄλλο σῶμα. εἶδος μὲν δὴ πώλου οὕτω δοκιμάξον-- τὲς μάλιστ᾽ ἂν ἡμῖν δοκοῦσι τυγχάνειν εὔποδος καὶ ἐσχυροῦ καὶ εὐσάρκου καὶ εὐσχήμονος καὶ εὐμεγέ- ϑους. εἰ δέ τινὲς αὐξανόμενοι μεταβάλλουσιν, ὅμως ουτω ϑαρροῦντες δοκιμάξοιμεν πολλῷ γὼρ πλείονες

DE RE EQVESTRI CAP. I. Il. 245

, , - ^" 2 , * , εὐχρόαστοι ἐξ αἰσχρῶν ἡ £x τοιούτων αἰσχροὶ γί- γνονται.

Ὅπως ys μὴν δεῖ πωλεύειν δοκεῖ ἡμῖν μὴ γρα-ἸἘ], πτέον εἶναι. τάττονται μὲν γὰρ δὴ ἐν ταῖς πόλεσιν ἱππεύειν ot τοῖς χρήμασί τε ἱκανώτατοι καὶ τῆς πόλεως οὐκ ἐλάχιστον μετέχοντες" πολὺ δὲ κρεῖττον τοῦ πω-- λοδάμνην εἶναι τῷ μὲν νέῳ εὐεξίας τε ἐπιμελεῖσϑαι

Ld δ - At ET ^i , » , τῆς ἑαυτοῦ καὶ ἱππικῆς ἡ ἐπισταμένῳ ἤδη ἱππάξεσϑαι μελετᾶν" τῷ δὲ πρεσβυτέρῳ τοῦ τε οἴκου καὶ τῶν φέ- λων καὶ τῶν πολιτικῶν καὶ τῶν πολεμικῶν μᾶλλον ἡ , 4 , ’ ς EY 3 ov 1 ἀμφὶ πώλευσιν διατρίβειν. ὁ μὲν δὴ ὥσπερ ἐγὼ yu 2

d ^ , - e 2 ΄ ^ » γνώσκων περὶ πωλείας δῆλον οτι ἐκδώσει τὸν πῶλον. χρὴ μέντοι ὥσπερ τὸν παῖδα ὅταν ἐπὶ τέχνην ἐκδῷ, συγγραψάμενον ἃ δεήσει ἐπιστάμενον ἀποδοῦναι οὔ-- τῶς ἐκδιδόναι. ταῦτα γὰρ ὑποδείγματα ἔσται τῷ πω- λοδάμνῃ ὧν δεῖ ἐπιμεληϑῆναι, εἰ μέλλει τὸν μισϑὸν 9 -— , ἀπολήψεσϑαι. ὅπως μέντοι πρᾷος τε καὶ χειροήϑης 3 καὶ φιλάνϑρωπος ὁ πῶλος ἐκδιδῶται τῷ πωλοδάμνῃ ἐπιμελητέον. τὸ γὰρ τοιοῦτον οἴκοι τὲ τὰ πλεῖστα καὶ διὰ τοῦ ἱπποκόμου ἀποτελεῖται, ἣν ἐπέστηταν τὸ μὲν πεινῆν καὶ διψῆν καὶ μυωπίξεσϑαι παραδκευάξειν μετ᾽ ἐρημίας γίγνεσθαι τῷ πώλῳ, τὸ δὲ φαγεῖν καὶ πιεῖν

- , 3 3 3 , καὶ τῶν λυπούντων ἀπαλλαττεσϑαι δι ἀνϑρωπων. τούτων γὰρ γιγνομένων ἀνάγκη μὴ μόνον φιλεῖσϑαιν ἀλλὰ καὶ ποϑεῖσϑαι ὑπὸ πώλων ἀνθρώπους. καὶ 4 ἅπτεσϑαι δὲ χρὴ ὧν ψηλαφωμένων ὁ ἵππος μάλιστα ἥδεται" ταῦτα δ᾽ ἐστὶ τά τε λασιώτατα καὶ οἷς αὐτὸς ἥκιστα δύναται ὁ ἵππος, ἤν τι λυπῇ αὐτόν, ἐπικου-- , a - , A Ἁ , » ρεῖν. προστετάχϑω δὲ τῷ ἱπποκομῷ καὶ τὸ 0v oyAov5 διάγειν, καὶ παντοδαπαῖς μὲν ὄψεσι παντοδαποῖς δὲ

, , , NTC , ul e - ψόφοις πλησιάζειν. vovrov δὲ ὁπόσα ἂν ὁ πῶλος

- ? , "os ^ - , φοβῆται, οὐ χαλεπαίνοντα δεῖ ἀλλὰ πραὔνοντα διδα--

946 DE RE EQVESTRI CAP Il. Ill.

σκειν ὅτι οὐ δεινά ἐστι. καὶ περὶ μὲν πωλείας ἀρκεῖν μοι δοκεῖ τῷ ἰδιώτῃ εἰπεῖν τοσαῦτα πράττειν.

Il Ὅταν γε μὴν ἱππαζόμενον ὠνῆταί τις, ὑπομνή-- ματα γράψομεν ἃ δεῖ καταμανϑάνειν τὸν μέλλοντα μὴ ἐξαπατᾶσϑαι ἐν ἱππωνίᾳ. πρῶτον μὲν τοίνυν μὴ λα-- ϑέτω αὐτὸν τίς ἡ ἡλικία" ὃ γὰρ μηκέτι ἔχων γνώμο-- νας οὔτ᾽ ἐλπέσιν εὐφραίνει οὔτε ὁμοίως εὐαπάλλακτος

2 γίγνεται. ὁπότε δὲ ἡ νεότης σαφής, δεῖ αὖ μὴ λαϑεῖν πῶς μὲν εἰς τὸ στόμα δέχεται τὸν χαλινόν, πῶς δὲ περὶ τὰ ὦτα τὴν κορυφαίαν. ταῦτα δ᾽ ἥκιστ᾽ ἂν λανϑάνοι εἰ ὁρῶντος μὲν τοῦ ὠνουμένου ἐμβάλλοιτο ὁ χαλινός,

ὁρῶντος δ᾽ ἐξαιροῖτο. ἔπειτα δὲ προσέχειν δεῖ τὸν νοῦν πῶς ἐπὶ τὸν νῶτον δέχεται τὸν ἀναβάτην. πολ- Aol γὰρ ἵπποι χαλεπῶς προσίενται ἃ πρόδηλα αὐτοῖς

4 ἐστιν ὅτι προσέμενοι πονεῖν ἀναγκασϑήσονται. 6x&- πτέον δὲ καὶ τόδε εἰ ἀναβαϑεὶς ἐϑέλει ἀφ᾽ ἵππων ἀπο- χωρεῖν ἢ εἰ παρ᾽ ἑστηκότας ἱππεύῶν μὴ ἐκφέρει πρὸς τούτους. εἰσὶ δὲ καὶ οἱ διὰ κακὴν ἀγωγὴν πρὸς τὰς

5 οἴκαδε ἀφόδους φεύγουσιν ἐκ τῶν ἱππασιῶν. vovg ys μὴν ἑτερογνάϑους μηνύει μὲν καὶ ἡ πέδη καλουμένη ἱππασία, πολὺ δὲ μᾶλλον καὶ τὸ μεταβάλλεσϑαι τὴν ἱππασίαν. πολλοὶ γὰρ οὐκ ἐγχειροῦσιν ἐκφέρειν, ἣν μὴ ἅμα συμβῇ ἢ τε ἄδικος γνάϑος καὶ ἣ πρὸς οἶχον ἐχφορά. δεῖ γε μὴν εἰδέναι καὶ εἰ ἀφεϑεὶς εἰς τάχος ἀναλαμβάνεται ἐν βραχεῖ καὶ εἰ ἀποστρέφεσϑαι ἐϑέλει.

6 ἀγαϑὸν δὲ μὴ ἄπειρον εἶναι εἰ καὶ πληγῇ ἐγερϑεὶς ἐθέλει ὁμοίως πείϑεσϑαι. ἄχρηστον μὲν γὰρ δήπου καὶ οἰκέτης καὶ στράτευμα ἀπευιϑές " ἵππος δὲ ἀπευϑὴς οὐ μόνον ἄχρηστος ἀλλὰ πολλάκις καὶ ὅσαπερ προδό--

Ἴτης διαπράττεται. ἐπεὶ δὲ πολεμιστήριον ἵππον ὑπε- ϑέμεϑα ὠνεῖσθαι, ληπτέον πεῖραν ἁπάντων ἥσωνπερ καὶ ὃ πόλεμος πεῖραν λαμβάνει. ἔστι δὲ ταῦτα, τά-

DE RE EQVESTRI CAP. III. IV. 247

φρους διαπηδᾶν. τειχία ὑπερβαίνειν, ἐπ᾽’ ὄχϑους ἀνορούειν, ἀπ᾿ ὄχϑων καϑάλλεσϑαι" καὶ πρὸς ἄναν- τες δὲ καὶ κατὰ πρανοῦς καὶ πλάγια ἐλαύνοντα πεῖραν λαμβάνειν. πάντα γὰρ ταῦτα καὶ τὴν ψυχὴν εἰ καρ-- τερὰ καὶ τὸ σῶμα εἰ ὑγιὲς βασανίζει. οὐ μέντοι τὸν 8 μὴ καλῶς πάνυ ταῦτα ποιοῦντα ἀποδοκιμαστέον. πολ-- λοὶ γὰρ οὐ διὰ τὸ μὴ δύνασϑαι ἀλλὰ διὰ τὸ ἄπειροι εἶναι τούτων ἐλλείπονται. μαϑόντες δὲ καὶ ἐϑισϑέν-- τὲς καὶ μελετήσαντες καλῶς ἂν ταῦτα πάντα ποιοῖεν, εἴ γ᾽ ἄλλως ὑγιεῖς καὶ μὴ κακοὶ εἶεν. τούς ys μέντοι 9 ὑπόπτας φύσει φυλακτέον. οἵ γὰρ ὑπέρφοβοι βλά- πτειν μὲν τοὺς πολεμίους ἀφ᾽ ἑαυτῶν οὐκ ἐῶσι, τὸν δὲ ἀναβάτην ἔσφηλάν τε πολλάκις καὶ εἰς τὰ χαλεπώ-- τατα ἐνέβαλον. δεῖ δὲ καὶ εἴ τινα χαλεπότητα ἔχοι 0 10 ἵππος. καταμανϑάνειν, εἴτε πρὸς ἵππους εἴτε πρὸς ἀνθρώπους, καὶ εἰ δυσγάργαλίς ys δἴη" πάντα γὰρ ταῦτα χαλεπὰ τοῖς κεκτημένοις γίγνεται. τὰς δέ 78 11 τῶν χαλινώσεων xol ἀναβάσεων ἀποκωλύσεις καὶ τἄλλα δινεύματα πολὺ ἂν ἔτι μᾶλλον καταμάϑοι τις, εἰ πεπονηκότος ἤδη τοῦ ἵππου πάλιν πειρῶτο ποιεῖν ταῦτα ὅσαπερ πρὶν ἄρξασϑαι ἱππεύειν. ὅσοι δ᾽ ἂν πε-- πονηκότες ἐθέλωσι πάλιν πόνους ὑποδύεσϑαι, ἱκανὰ τεκμήρια παρέχονται ταῦτα ψυχῆς καρτερᾶς. ὡς δὲ 19 συνελόντι εἰπεῖν, ὅστις εὔπους μὲν si, πρᾶος δέ, ἀρκούντως δὲ ποδώκης, ἐθέλοι δὲ καὶ δύναιτο πό- νους ὑποφέρειν, πείϑοιτο δὲ μάλιστα, οὗτος &v εἰχό-- τῶς ἀλυπότατος τ᾽ εἴη καὶ σωτηριώτατος τῷ ἀμβάτῃ ἐν τοῖς πολεμικοῖς. οἵ δὲ ἢ διὰ βλακείαν ἐλάσεως πολλῆς δεόμενοι ἢ διὰ τὸ ὑπέρϑυμοι εἶναι πολλῆς 9«- πείας τὲ καὶ πραγματείας ἀσχολίαν μὲν ταῖς χερσὶ τοῦ ἀναβάτου παρέχαυσιν, ἀϑυμίαν δ᾽ ἐν τοῖς κινδύνοις. Ὅταν γε μὴν ἀγασϑεὶς ἵππον πρίηταί τις καὶ ἸΥ͂.

248 DE RE EQVESTRI CAP. IV.

οἴκαδε ἀγάγηται, καλὸν μὲν ἐν τοιούτῳ τῆς οἰκίας τον σταϑμὸν εἶναι ὅπου πλειστάκις ὁ δεσπότης ὄψεται τὸν ἵππον ἀγαϑὸν δ᾽ οὕτω κατεσχευάσϑαι τὸν ἱππῶνα ὥστε μηδὲν μᾶλλον οἷόν τ᾽ εἶναι τὸν τοῦ ἵππου σῖτον κλαπῆναι ἐκ τῆς φάτνης ἡ τὸν τοῦ δεσπότου ἐκ τοῦ ταμιείου ὁ δὲ τούτου ἀμελῶν ἐμοὶ μὲν ἑαυτοῦ Óo- κεῖ ἀμελεῦν" δῆλον γὰρ ὅτι ἐν τοῖς κινδύνοις τὸ αὑτοῦ ᾧ σῶμα τῷ ἵππῳ ὁ δεσπότης παρακατατίϑεται. ἔστι δὲ οὐ μόνον τοῦ μὴ κλέπτεσϑαι ἕνεκα τὸν σῖτον ἀγαϑὸς ὁ ἐχυρὸς (zzv, ἀλλ᾽ ὅτι καὶ ὅταν πῃ ἐκκομίζῃ τὸν σῖτον ὁ ἵππος φανερὸν γίγνεται. τούτου δ᾽ ἂν τις αἰσϑόμενος γιγνώσκοι ὅτι ἢ τὸ σῶμα ὑπεραιμοῦν δεῖ- ται ϑεραπείας ἢ κόπου ἐνόντος δεῖται ἀναπαύσεως ἢ κρυϑίασις ἢ ἄλλη τις ἀρρωστία ὑποδύεται. ἔστι δ᾽ ὥσπερ ἀνθρώπῳ . οὕτω καὶ ἵππῳ ἀρχόμενα πάντα εὐιατότερα ἢ ἐπειδὰν ἐνσκιρρωϑῇ τε καὶ ἐξαμαρτηϑῇ 8τὰ νοσήματα. ὥσπερ δὲ τῷ ἵππῳ σίτου vs καὶ γυμνα-- σίων ἐπιμελητέον, ὅπως ἂν τὸ σῶμα ἰσχύῃ, οὕτω καὶ τοὺς πόδας ἀσκητέον. τὰ μὲν τοίνυν ὑγρά τε καὶ λεῖα τῶν σταϑμῶν λυμαίνεται καὶ ταῖς εὐφυέσιν ὁπλαῖς. δεῖ δέ, ὡς μὲν μὴ ἡ ὑγρά, εἶναι ἀπόρρυτα, ὡς δὲ μὴ λεῖα. λέϑους ἔχοντα κατορωρυγμένους προσαλλήλους παραπλησίους ὁπλαῖς τὸ μέγεϑος. τὰ γὰρ τοιαῦτα σταϑμὰ καὶ ἐφεστηκότων ἅμα στερεοῖ τοὺς πόδας. 4 ἔπειτά γε μὴν τῷ ἱπποκόμῳ ἐξακτέον μὲν τὸν ἵππον ὅπου ψήξει. μεταδετέον δὲ μετὰ τὸ ἄριστον ἀπὸ τῆς φάτνης, ἵν᾽ ἥδιον ἐπὶ τὸ δεῖπνον ἴῃ. ὧδε δ᾽ ἂν αὖ ὁ ἔξω σταϑμος βέλτιστος εἴη καὶ τοὺς πόδας κρατύνοι, εἰ λίθων στρογγύλων ἀμφιδόχμων ὅσον μνααίων ἁμά-- ξας τέτταρας καὶ πέντε χύδην καταβάλλοι. περιχει-- λώσας σιδήρῳ. ὡς ἂν μὴ σκεδαννύωνται ἐπὶ γὰρ τούτων ἑστηκὼς ὥσπερ ἐν ὁδοῦ λιϑώδει ἀεὶ ἂν μέρος

DE RE EQVESTRI CAP, IV. V. 249

τῆς ἡμέρας πορεύοιτο. ἀνάγκη δὲ καὶ ψηχόμενον ὃ καὶ μυωπιξόμενον κεχρῆσϑαι ταῖς ὁπλαῖς καϑάπερ ὅταν βαδίζῃ. καὶ τὰς χελιδόνας δὲ τῶν ποδῶν οἵ οὕτω κεχυμένοι λίϑοι στερεοῦσιν. ὡς δὲ περὶ τῶν ὁπλῶν ὅπως καρτεραὶ ἔσονται, οὕτω καὶ περὶ τῶν στομάτων ὅπως μαλακὰ ἔσται ἐπιμελεῖσϑαι δεῖ. τὰ δ᾽ αὐτὰ ἀνθρώπου τε σάρκα καὶ ἵππου στόμα ἁπαλύνει. Ἱππικοῦ δὲ ἀνδρὸς ἡμῖν δοκεῖ εἶναι καὶ τὸν ἵππο-- V. κόμον πεπαιδεῦσϑαν ἃ δεῖ περὶ τὸν ἵππον πράττειν πρῶτον μὲν τοίνυν τῆς ἐπιφατνιδίας φορβειᾶς ἐπί- στασϑαι αὐτὸν δεῖ μήποτε τὸ ἅμμα ποιεῖσϑαι ἔνϑαπερ ἡ κορυφαία περιτίϑεται. πολλάκις γὰρ κνῶν ὁ ἵππος ἐπὶ τῇ φάτνῃ τὴν κεφαλήν. εἰ μὴ ἀσινὴς ἡ φορβειὰ περὶ τὰ ὦτα ἔσται, πολλάκις ἂν ἕλκη ποιοίη. ἕλκου μένων ys uv τούτων ἀνάγκη τὸν ἵππον καὶ περὶ τὸ χαλινοῦσϑαι καὶ περὶ τὸ ψήχεσϑαι δυσκολώτερον εἶ-- ναι. ἀγαϑὸν δὲ καὶ τὸ τετάχϑαι τῷ ἱπποκόμῳ xa9' 2 ἡμέραν τὴν κόπρον καὶ τὰ ὑποστρώματα τοῦ ἵππου ἐκφέρειν εἰς ἕν χωρίον. τοῦτο γὰρ ποιῶν αὐτός τ᾽ ἂν ῥᾷστα ἀπαλλάττοι καὶ ἅμα τὸν ἵππον ὠφελοίη. εἰδέναι δὲ χρὴ τὸν ἱπποκόμον καὶ τὸν κημὸν περιτι-- 8 ϑέναι τῷ ἵππῳ. καὶ ὅταν ἐπὶ ψῆξιν καὶ ὅταν ἐπὶ κα- λίστραν ἐξάγῃ. καὶ ἀεὶ δὲ ὅποι ἂν ἀχαλίνωτον ἄγῃ κημοῦν δεῖ. ὁ γὰρ κημὸς ἀναπνεῖν μὲν οὐ κωλύει, δάκνειν δὲ οὐκ iG: καὶ τὸ ἐπιβουλεύειν δὲ περιυκεί- Usvog μᾶλλον ἐξαιρεῖ τῶν ἵππων. καὶ μὴν δεσμεύειν 4 τὸν ἵππον ἄνωϑεν τῆς κεφαλῆς δεῖ. πάντα γὰρ ὁπό- σα ἂν δύσκολ᾽ T περὶ τὸ πρόσωπον ὁ ἵππος éxvsv- είν πέφυχεν ἄνω. ἐκνεύων ys μὴν οὕτω δεδεμένος χαλᾷ μᾶλλον ἢ διασπᾷ τὰ δεσμά. ἐπειδὰν δὲ ψήχῃ. 5 ἄρχεσϑαι μὲν ἀπὸ. τῆς κεφαλῆς καὶ τῆς χαίτης" μὴ γὰρ καϑαρῶν τῶν ἄνω ὀντῶν μάταιον τὰ κάτω

250 DE RE EQVESTRI CAP. V.

καϑαίρειν. ἔπειτα δὲ κατὰ μὲν vo ἄλλο σῶμα πᾶσι τοῖς τῆς καϑάρσεως ὀργάνοις ἀνιστάντα δεῖ τὴν τρίχα σο-- Bsiv τὴν κόνιν οὐ κατὰ φύσιν τῆς τριχός" τῶν δ᾽ ἐν τῇ ῥάχει τριχῶν ἄλλῳ μὲν ὀργάνῳ οὐδενὶ δεῖ ἅπτε- σϑαι, ταῖς δὲ χερσὶ τρίβειν καὶ ἁπαλύνειν ἧπερ φύσει κέκλινταιν" ἥκιστα γὰρ ἂν βλάπτοι τὴν ἕδραν τοῦ ἵπ-- θπου. ὕδατι δὲ καταπλύνειν τὴν κεφαλὴν χρή" ὀστώ- δης γὰρ οὖσα, εἰ σιδήρῳ ἢ ξύλῳ καϑαίροιτο, λυποῖ ἂν

M] e M ^ M 'N , AJ vOv ἵππον. καὶ τὸ προκόμιον δὲ χρὴ βρέχειν" καὶ γὰρ αὗται εὐμήκεις οὖσαι αἱ τρίχες ὁρᾶν μὲν οὐ κωλύουσι τὸν ἵππον, ἀποσοβοῦσι δὲ ἀπὸ τῶν ὀφϑαλμῶν τὰ λυ- ποῦντα. καὶ τοὺς ϑεοὺς. δὲ οἴεσθαι χρὴ δεδωκέναι ταῦτας τὰς τρίχας ἵππῳ ἀντὶ τῶν μεγάλων ὥτων ἃ ὄνοις τε καὶ ἡμιόνοις ἔδοσαν ἀλεξητήρια πρὸ τῶν ὀμ-- Ἴ μάτων. καὶ οὐρὰν δὲ καὶ χαίτην πλύνειν χρή, ἐπεί περ αὔξειν δεῖ τὰς τρίχας, τὰς μὲν ἐν τῇ οὐρᾷ, ὅπως ἐπὶ πλεῖστον ἐξικνούμενος ἀποσοβῆται ὃ ἵππος τὰ λυ- ποῦντα, τὰς δὲ ἐν τῷ τραχήλῳ, ὅπως τῷ ἀμβάτῃ ὡς ἃ ἀφϑονωτάτη ἀντίληψις ἧ. δέδοται δὲ παρὰ ϑεῶν καὶ ἀγλαΐας ἕνεκα ἵππῳ χαίτη καὶ προκόμιόν τε καὶ οὐρά. τεκμήριον δέ: ai γὰρ ἀγελαῖαι τῶν ἵππων οὐχ ὁμοίως ὑπομένουσι τοὺς ὄνους ἐπὶ τῇ ὀχεία ἕως ἂν κομῶσιν" οὗ ἕνεκα καὶ ἀποκείρουσι πρὸς τὴν ὀχείαν τὰς ἵππους θ ἅπαντες οἷ ὀνοβατοῦντες. τήν ys μὴν τῶν σκελῶν κατάπλυσιν ἀφαιροῦμεν": ὠφελεῖ μὲν γὰρ οὐδέν, βλά-- πτει δὲ τὰς ὁπλὰς ἡ καϑ' ἑκάστην ἡμέραν βρέξις. καὶ τὴν ὑπὸ γαστέρα δὲ ἄγαν κάϑαρσιν μειοῦν χρή" αὕτη γὰρ λυπεῖ μὲν μάλιστα τὸν ἵππον, ὅσῳ δ᾽ ἂν καϑα- φώτερα ταῦτα γένηται. τοσούτῳ πλείονα τὰ λυποῦντα 10 ἀϑροίξζει ὑπὸ τὴν γαστέρα" ἣν δὲ καὶ πάνυ διαπονή- δηταίτις ταῦτα, οὐ φϑάνει ve ἐξαγόμενος 0 ἵππος καὶ εὐθὺς ὅμοιός ἐστι τοῖς ἀκαϑάρτοις. ταῦτα μὲν οὖν

DE RE EQVESTRI CAP. V. VI. 251

ἐᾶν yox: ἀρκεῖ δὲ καὶ ἡ τῶν σκελῶν ψῆξις αὐταῖς ταῖς χερσὶ γιγνομένη.

Ζηλώσομεν δὲ καὶ τοῦτο ὡς ἂν ἀβλαβέστατα μέν VI τις ἑαυτῷ, τῷ δ᾽ ἵππῳ ὠφελιμώτατα ψήχοι. ἣν μὲν γὰρ εἰς τὸ αὐτὸ βλέπων τῷ ἵππῳ καϑαίρῃ. κίνδυνος καὶ τῷ γόνατι καὶ τῇ ὁπλῇ ἐς τὸ πρόσωπον πληγῆναι" ἣν δὲ ἀντία τῷ ἵππῳ ὁρῶν καὶ ἔξω τοῦ σκέλους, ὅται 2 καϑαίρῃ, κατὰ τὴν ὠμοπλάτην καϑίξζων ἀποτρίβῃ, οὕτω πάϑοι μὲν ἂν οὐδέν, δύναιτο δ᾽ ἂν καὶ τὴν χελι-- δόνα τοῦ ἵππου ϑεραπεύειν ἀναπτύσσων τὴν ὁπλήν. ὡς δ᾽ αὔτως καὶ τὰ ὄπισϑεν σκέλη καϑαιρέτω. εἰδέναι 8 δὲ χρὴ τὸν περὶ τὸν ἵππον ὅτι καὶ ταῦτα καὶ τἄλλα πάντα ὅσα πράττειν δεῖ ὡς ἥκιστα χρὴ κατὰ τὸ πρόσω-- πόν τε καὶ οὐρὰν ποιήσοντα προσιέναι" ἣν γὰρ ἐπι- χειρῇ ἀδικεῖν, κατ᾽ ἀμφότερα ταῦτα κρείττων ὁ ἵππος ἀνθρώπου. ἐκ πλαγίου δ᾽ ἄν τις προσιὼν ἀβλαβέ- στατα μὲν ἑαυτῷ, πλεῖστα δ᾽ ἂν ἵππῳ δύναιτο χρῆ-- σϑαι. ἐπειδάν γε μὴν ἄγειν δέῃ τὸν ἵππον, τὴν μὲν 4 ὄπισϑεν ἀγωγὴν διὰ τάδε οὐκ ἐπαινοῦμεν ὅτι τῷ μὲν ἄγοντι οὕτως ἥκιστα ἔστι φυλάξασϑαι,. τῷ δὲ ἵππῳ οὕτω μάλιστα ἔξεστι ποιῆσαι ὅ,τι ἂν βούληται. τὸ δ᾽ 5 αὖ ἔμπροσϑεν μακρῷ τῷ ἀγωγεῖ προϊόντα διδάσκειν ὑφηγεῖσϑαι τὸν ἵππον διὰ τάδε αὖ ψέγομεν. ἔξεστι μὲν γὰρ τῷ ἵππῳ xo9' ὁπότερ᾽ ἂν βούληται τῶν πλα- γίων κακουργεῖν. ἔξεστι δὲ ἀναστρεφόμενον ἀντίον γίγνεσϑαι τῷ ἄγοντι. ἀϑρόοι δὲ δὴ ἵπποι πῶς &v6 ποτε ἀλλήλων δύναιντο ἀπέχεσϑαι οὕτως ἀγόμενοι; ἐκ πλαγίου δὲ ἵππος ἐϑισϑεὶς παράγεσϑαι ἥκιστα μὲν ἂν καὶ ἵππους καὶ ἀνθρώπους δύναιτ᾽ ἂν κακουργεῖν, κάλλιστα δ᾽ ἂν παρεσκευασμένος τῷ ἀναβάτῃ εἴη καὶ εἴ ποτε ἐν τάχει ἀναβῆναι δεήσειεν. ἵνα δὲ 0 (xz0-1 κόμος καὶ τὸν χαλινὸν ὀρθῶς ἐμβάλῃ, πρῶτον μὲν

252 DE RE EQVESTRI CAP. VI

προσίτω κατὰ τὰ ἀριστερὰ τοῦ ἵππου" ἔπειτα τὰς μὲν ἡνίας περιβαλὼν περὶ τὴν κεφαλὴν καταϑέτω ἐπὶ τῇ ἀκρωμίᾳ, τὴν δὲ κορυφαίαν τῇ δεξιᾷ αἰρέτω. τὸ δὲ , - 5 - , ki] 1 , 8 στόμιον τῇ ἀφιστερᾷ προσφερέτω. ἂν μὲν ϑέχηται, b , - δῆλον οτι περιτυϑέναι δεῖ τὸν κεκρύφαλον ἐὰν δὲ μὴ ὑποχάσκῃ, ἔχοντα δεῖ πρὸς τοῖς ὀδοῦσι τὸν χαλινὸν τὸν μέγαν δάκτυλον τῆς ἀριστερᾶς χειρὸς εἴσω τῆε γνάϑου τῷ ἵππῳ ποιῆσαι. οἱ γὰρ πολλοὶ τούτου γι- γνομένου χαλῶσι τὸ στόμα. ἣν δὲ μηδ᾽ οὕτω δέχη--: ται. πιεσάτω τὸ χεῖλος περὶ τῷ κυνόδοντι" καὶ πάνυ 9 τινὲς ὀλίγοι οὐ δέχονται τοῦτο πάσχοντες. δεδιδάχϑω δὲ καὶ τάδε ὁ ἱπποκόμος, πρῶτον μὲν μήποτε ἄγειν - c * - ^ , τῆς ἡνίας τὸν ἵππον" τοῦτο γὰρ ἑτερογνάϑους ποιεῖ" ἔπειτα δὲ ὅσον δεῖ ἀπέχειν τὸν χαλινὸν τῶν γνάϑων. ὁ μὲν γὰρ ἄγαν πρὸς αὐταῖς τυλοῖ τὸ στόμα, ὥστε μὴ εὐαίσϑητον εἶναι. ὁ δὲ ἄγαν εἰς ἄκρον τὸ στόμα καῦ-- ιέμενος ἐξουσίαν παρέχει συνδάκνοντι τὸ στόμιον 10 μὴ πείϑεσϑαι. χρὴ δὲ τὸν ἵππον μὴ κατὰ τοιάδε παρω-- ξύνϑαν, si τι δεῖ πονεῖν. οὕτω yag δὴ μέγα ἐστὶ A] , 2 , A] er M , e € ^ τὸ λαμβάνειν ἐϑέλειν τὸν ἵππον τὸν χαλινὸν, cgo μὴ ι1 δεχόμενος παντάπασιν ἄχρηστος. ἣν δὲ μὴ μόνον ὅταν πονεῖν μέλλῃ χαλινῶται. ἀλλὰ καὶ ὅταν ἐπὶ τὸν σῦτον e e 5 3 3 Ἢ καὶ ὅταν ἐξ ἱππασίας εἰς οἶκον ἀπάγηται, οὐδὲν ἂν εἴη ϑαυμαστὸν εἰ ἁρπάζοι τὸν χαλινὸν αὐτόματος προ-- , 9 v M EN e , Q9 , 19 vewoguevov. ἄγαϑον δὲ vov ἱπποκόμον καὶ ἀναβαλ- λευν ἐπέστασϑαι τὸν Περσικὸν τρόπον. ὅπως αὐτός τὲ ς , , 0 δεσπότης, ἤν ποτε ἀρρωστήσῃ ἢ πρεσβύτερος γένη- » M 9 - » Ld TOL, ἔχῃ τὸν εὐπετῶς ἀναβιβάζοντα. καὶ ἄλλῳ ἤν τινι 18 βούληται τὸν ἀναβαλοῦντα ἐπιχαρίσηται. τὸ δὲ μή-- ποτὲ σὺν ὀργῇ τῷ ἵππῳ προσφέρεσϑαι, ἕν τοῦτο καὶ ΄, , , δέδαγμα καὶ ἔϑισμα πρὸς ἵππον ἄριστον. ἀπρονόητον , * * , γὰρ ἡ ὀργή. ὥστε πολλάκις ἐξεργάξεται ὧν μεταμέλειν

ον, ον

DE RE EQVESTRI CAP. VI. VII. 258

ἀνάγκη. καὶ ὅταν δὲ ὑποπτεύσας τι ὁ ἵππος μὴ ϑέλῃ 14 πρὸς τοῦτο προσιέναι, διδάσκειν δεῖ ὅτι οὐ δεινά ἐστι, μάλιστα μὲν οὖν ἵππῳ εὐκαρδίῳ" εἰ δὲ μή, ἁπτόμενον αὐτὸν τοῦ δεινοῦ δοκοῦντος εἶναι καὶ τὸν ἵππον πράως προσάγοντα. oí δὲ πληγαῖς ἀναγκάζοντες ἔτι 15 πλείω φόβον παρέχουσιν - οἴονται γὰρ οἵ ἵπποι. ὅταν

τι χαλεπὸν πάσχωσιν ἐν τῷ τοιούτῳ, καὶ τούτου τὰ ὑποπτευόμενα αἴτια εἶναι. ἐπειδάν γε μὴν ὃ ἵππο-- 16 κόμος τὸν ἵππον παραδιδῷ τῷ ἀναβάτῃ, τὸ μὲν ἐπί- στασϑαι ὑποβιβάξεσϑαι τὸν ἵππον. ὥστε εὐπετὲς εἶς-- vau ἀναβῆναι. ov μεμφόμεϑα" τόν γε μέντοι ἱππέα νομίζομεν χρῆναι μελετᾶν καὶ μὴ παρέχοντος ἵππου δύνασϑαι ἀναβαίνειν. ἄλλοτε μὲν γὰρ ἀλλοῖος ἵππος παραπίπτει, ἄλλοτε δὲ ἄλλως 0 αὐτὸς ὑπηρετεῖ.

Ὅταν ys μὴν παραδέξηται τὸν ἵππον ὡς ἀναβη-- VIL GOusvog, νῦν αὖ γράψομεν ὅσα ποιῶν ὁ ἱππεὺς καὶ ἑαυτῷ καὶ τῷ ἵππῳ ὠφελιμώτατος ἂν ἐν τῇ ἱππικῇ εἴη. πρῶτον μὲν τοίνυν τὸν δυταγωγέα χρὴ ἐκ τῆς ὑποχα- juna ἢ ἐκ τοῦ ψαλίου ἠρτημένον εὐτρεπῇ εἰς τὴν ἀριστερὰν χεῖρα λαβεῖν. καὶ οὕτω χαλαρὸν ὡς μήτ᾽ ἂν ἀνιμῶν τῶν τριχῶν παρὰ τὰ ὦτα λαβόμενος μέλλῃ ἀναβήσεσϑαι μήτε ἂν ἀπὸ δόρατος ἀναπηδᾷ, σπᾶν τὸν ἵππον. τῇ δεξιᾷ δὲ τὰς ἡνίας παρὰ τὴν ἀκρωμίαν λαμβανέτω ὁμοῦ τῇ χαίτῃ, ὅπως μηδὲ xa9' ἕνα τρό-- πον ἀναβαίνων σπάσῃ τῷ χαλυνῷῇ τὸ στόμα τοῦ ἵππου. ἐπειδὰν δὲ ἀνακουφίσῃ ἑαυτὸν εἰς τὴν ἀνάβασιν. τῇ 2 μὲν ἀριστερᾷ ἀνιμάτω τὸ σῶμα, τὴν δὲ δεξιὰν ἐντεί-

νῶν συνεπαιρέτω ἑαυτόν" οὕτω γὰρ ἀναβαίνων οὐδὲ ὄπισϑεν αἰσχρὰν ϑέαν παρέξει" συγκεκαμμένῳ δὲ τῷ σκέλει. καὶ μηδὲ τὸ γόνυ ἐπὶ τὴν ῥάχιν τοῦ ἵππου τι- ϑέτω, ἀλλ᾽ ὑπερβησάτω ἐπὶ τὰς δεξιὰς πλευρὰς τὴν κνήμην. ὅταν δὲ περιενέγκῃ τὸν πόδα. τότε καὶ τὼ

254 DE RE EQVESTRI CAP. VII.

8 yAovró καϑέϑέτω ἐπὶ τὸν ἵππον. ἣν δὲ τύχῃ ὁ ἱππεὺς τῇ μὲν ἀριστερᾷ ἄγων τὸν ἵππον, τῇ δὲ δεξιᾶ τὸ δόρυ ἔχων, ἀγαϑὸν μὲν ἡμῖν δοκεῖ εἶναι τὸ καὶ ἐκ τῶν Óc- ξιῶν μελετῆσαι ἀναπηδᾶν. μαϑεῖν δ᾽ οὐδὲν δεῖ ἄλλο ἢ ἃ μὲν τότε τοῖς δεξιοῖς τοῦ σώματος ἐποίει τοῖς &ou- στεροῖς ποιεῖν, ἃ δὲ τότε τοῖς ἀριστεροῖς τοῖς δεξιοῖς.

4 τούτου δ᾽ ἕνεκα καὶ ταύτην ἐπαινοῦμεν τὴν ἀνάβασιν, ὅτι ἅμα τε ἀναβεβηκὼς ἂν εἴη καὶ κατεσκευασμένος πάντα, εἴ τι δέοι ἐξαίφνης πρὸς πολεμίους ἀγωνίζε-

δ σϑαι. ἐπειδάν γε μὴν καϑίξζηται ἐάν τε ἐπὶ ψιλοῦ ἐάν τὲ ἐπὶ τοῦ ἐφιππίου. οὐ τὴν ὥσπερ ἐπὶ τοῦ δίφρον ἕδραν ἐπαινοῦμεν, ἀλλὰ τὴν ὥσπερ ὀρϑὸς ἂν διαβε-- βηκὼς εἴη τοῖν σκελοῖν. τοῖν τε γὰρ μηροῖν οὕτως ἂν ἔχοιτο μᾶλλον τοῦ ἵππου, καὶ ὀρθὸς ὧν ἐρρωμενεστέ- ρῶς ἂν δύναιτο καὶ ἀκοντίσαι καὶ πατάξαι ἀπὸ τοῦ

θἵππου, εἰ δέοι. χρὴ δὲ καὶ χαλαρὰν ἀπὸ τοῦ γόνατος ἀφεῖσϑαι τὴν κνήμην σὺν τῷ ποδί. σκληρὸν μὲν γὰρ ἔχων τὸ σκέλος εἰ προσκόψειέτῳ, προσκεκλασμένος ἂν εἴη ὑγρὰ δὲ οὖσα ἡ κνήμη, εἴ τι καὶ προσπέπτοι αὐτῇ,

7 ὑπείκοι ἂν καὶ τὸν μηρὸν οὐδὲν μετακινοίη. δεῖ δὲ τὸν ἱππέα καὶ τὸ ἄνωϑεν τῶν ἑαυτοῦ ἰσχίων σῶμα ὡς ὑγρότατον ἐϑέζειν εἶναι. οὕτω γὰρ ἂν ποιεῖν τέ τι μᾶλλον δύναιτο, καὶ εἰ ἕλκοι τις αὐτὸν ἢ ὠϑοίη, ἧττον

8 ἂν σφάλλοιτο. ἐπειδάν γε μὴν καϑίζηται, πρῶτον μὲν ἠρεμεῖν δεῖ διδάσκειν τὸν ἵππον, ἕως ἂν καὶ ὑποσπά- Ova, ἦν τι δέηται, καὶ ἡνίας ἰσώσηται, καὶ δόρυ λάβῃ ὡς ἂν εὐφορώτατον εἴη. ἔπειτα δὲ ἐχέτω τὸν ἀρι- στερὸν βραχίονα. πρὸς ταῖς πλευραῖς" οὕτω γὰρ εὐ- σταλέστατός τε ὁ [ἱππεὺς ἔσται καὶ ἡ χεὶρ ἐγκρατεστάτη.

9 ἡνίας γε μὴν ἐπαινοῦμεν ὁποῖαι ἴσαι τέ εἶσι καὶ μη ἀσϑενεῖς μηδὲ ὀλισϑηραὶ μηδὲ παχεῖαι, ἵνα καὶ τὸ δόρυ ὅταν δέῃ δέχεσϑαι ἡ χεὶρ δύνηται.

DE RE EQVESTRI CAP. VII. 255

Ὅταν 0$ πρυχωρεῖν σημήνῃ τῷ ἵππῳ, βάδην μὲν 10 ἀρχέσϑω" τοῦτο γὰρ ἀταρακτότατον. ἡνιοχείτω δέ, ἣν μὲν κυφαγωγότερος ἢ ὁ ἵππος, ἀνωτέρω ταῖς χερ-- σίν, ἣν δὲ μᾶλλον ἀνακεκυφώς, κατωτέρω" οὕτω γὰρ ἂν μάλιστα κοσμοίη τὸ σχῆμα. μετὰ δὲ ταῦτα τὸν αὐ- 11 τοφυῆ διατροχάξων διαχαλῴη τ᾽ ἂν ἀλυπότατα τὸ σῶμα καὶ εἰς τὸ ἐπιρραβδοφορεῖν ἥδιστ᾽ ἂν ἀφικνοῖτο. ἐπείπερ δὲ καὶ ἀπὸ τῶν ἀριστερῶν ἄρχεσϑαι εὐδοκι- μώτερον, ὧδ᾽ ἂν μάλιστα ἀπὸ τούτων ἄρχοιτο εἰ δια- τροχάζοντος μέν, ὁπότε ἀναβαίνοι τῷ δεξιῷ, τότε σημαίνοι τῷ ἵππῳ τὸ ἐπιρραβδοφορεῖν. τὸ γὰρ ἀρι-- 19 στερὸν μέλλων αἴρειν ἐκ τούτου ἂν ἄρχοιτο, καὶ ὁπότε ἐπὶ τὰ εὐώνυμα [ἀνα]στρέφοι, τότε καὶ τῆς ἐπισκελί- σεως [ἀν] ἄρχοιτο. καὶ γὰρ πέφυκεν ὁ ἵππος εἰς μὲν τὰ δεξιὰ στρεφόμενος τοῖς δεξιοῖς ἀφηγεῖσϑαι, εἰς εὐώ-- νυμα δὲ τοῖς ἀριστεροῖς. ἱππασίαν δ᾽ ἐπαινοῦμεν τὴν 13 πέδην καλουμένην" ἐπ᾽ ἀμφοτέρας γὰρ τὰς γνάϑους στρέφεσϑαι ἐϑίξει. καὶ τὸ μεταβάλλεσϑαι δὲ τὴν ἴπ-- πασίαν ἀγαϑόν. ἵνα ἀμφότεραι αἵ γνάϑοι καϑ'᾽ ἑκά-- τερον τῆς ἱππασίας ἰσάξωνται. ἐπαινοῦμεν δὲ καὶ τὴν 14 ἑτερομήχη πέδην μᾶλλον τῆς κυκλοτεροῦς. ἥδιον μὲν γὰρ οὕτως ἂν [ἀνα]στρέφοιτο ὁ ἵππος ἤδη πλήρης ὧν τοῦ εὐϑέος, καὶ τό τε ὀρϑοδρομεῖν καὶ τὸ ἀποκάμπτειν ἅμα μελετῴη ἄν. δεῖ δὲ καὶ ὑπολαμβάνειν ἐν ταῖς 15 στροφαῖς" ov γὰρ ῥάδιον τῷ ἵππῳ οὐδ᾽ ἀσφαλὲς ἐν τῷ τάχει ὄντα κάμπτειν ἐν μικρῷ, ἄλλως τε κἂν ἀπό- κροτον ἢ ὀλισϑηρὸν 1j τὸ χωρίον. ὅταν ys μὴν ὑπο-- 16 λαμβάνῃ, ὡς ἥκιστα μὲν χρὴ τὸν ἵππον πλαγιοῦν τῷ χαλινῷ, ὡς ἥκιστα δ᾽ αὐτὸν πλαγιοῦσϑαι" εἶ δὲ μή, εὖ ? χρὴ εἰδέναι ὅτι μικρὰ πρόφασις ἀρκέσει κεῖσϑαι καὶ αὐτὸν καὶ τὸν ἵππον. ἐπειδάν γε μὴν ἐκ τῆς στροφῆς 11 εἰς τὸ εὐθὺ βλέπῃ ὁ ὁ ἵππος, ἐν τούτῳ πρὸς τὸ ϑᾶττον

256 DE RE EQVESTRI CAP. VII. VIII.

αὐτὸν δὁρμάτω. δῆλον γὰρ ὅτι καὶ ἐν τοῖς πολέμοις αἱ στροφαί εἰσιν ἢ τοῦ διώκειν ἢ τοῦ ἀποχωρεῖν ἕνεκα.

18 ἀγαϑὸν οὖν τὸ στραφέντα ταχύνειν μελετᾶν. ὅταν δὲ ἱκανῶς ἤδη δοκῇ τὸ γυμνάσιον τῷ ἵππῳ ἔχειν, ἀγα- ϑὸν καὶ διαπαύσαντα ὁρμῆσαι ἐξαίφνης εἰς τὸ τάχυ- στον, καὶ ἀφ᾽ ἵππων μέντοι καὶ πρὸς ἵππους καὶ ἐχ τοῦ ταχέος αὖ ὡς ἐγγυτάτω ἠρεμίζξειν, καὶ ἐκ τοῦ ἑστά- vau δὲ στρέψαντα δεῖ πάλιν ὁρμᾶν. πρόδηλον γὰρ ὅτι

19 ἔσται ποτὲ ὅτε ἑκατέρου τούτων δεήσει. ὅταν ys μὴν καταβαίνειν ἤδη καιρὸς 1), μήτε ἐν ἵπποις ποτὲ κατα- βαίνειν μήτε παρὰ σύστασιν ἀνθρώπων μήτε ἔξω τῆς ἱππασίας, ἀλλ᾽ ὅπουπερ καὶ πονεῖν ἀναγκάξεται ὃ ἵππος, ἐνταῦϑα καὶ τῆς δαστώνης τυγχανέτω.

VII. — Ἐπειδήπερ ἔστιν ὅπου τρέχειν δεήσει τὸν ἵππον καὶ πρανῆ καὶ ὄρϑια καὶ πλάγια, ἔστι δ᾽ ὅπου διαπη- δᾶν. ἔστι δ᾽ ὅπου καὶ ἐκπηδᾶν, ἔνϑα δὲ καὶ καϑάλ- λεσϑαι. καὶ ταῦτα πάντα διδάσκειν τε δεῖ καὶ μελετᾶν καὶ αὐτὸν [καϑόλου] καὶ τὸν ἵππον. οὕτω γὰρ ἂν σω-- τήριοί τε εἶεν ἀλλήλοις καὶ χρησιμώτεροι ἂν δοκοῖεν

ῷ εἶναι. εἰ δέ τις διλογεῖν ἡμᾶς οἴεται, ὅτι περὶ τῶν αὐτῶν λέγομεν νῦν τε καὶ πρόσϑεν, οὐ διλογία ταῦτά ἐστιν. ὅτε μὲν γὰρ ἐωνεῖτο, πειρᾶσϑαι ἐκελεύομεν εἰ δύναιτο ὁ ἵππος ταῦτα ποιεῖν" νῦν δὲ διδάσκειν φαμὲν χρῆναι τὸν ἑαυτοῦ καὶ γράψομεν ὡς δεῖ διδά-

8 σκειν. τὸν μὲν γὰρ παντάπασιν ἄπειρον τοῦ διαπη- δᾶν λαβόντα δεῖ τοῦ ἀγωγέως καταβεβλημένου προ-- διαβῆναι αὐτὸν τὴν τάφρον, ἔπειτα δὲ ἐντείνειν δεῖ

4ἀτῳῷ ἀγωγεῖ ὡς διάλληται. ἣν δὲ μὴ ἐθέλῃ, ἔχων τις μάστιγα ἢ ῥάβδον ἐμβαλέτω ὡς ἰσχυρότατα" καὶ οὕτως ὑπεραλεῖται οὐ τὸ μέτρον, ἀλλὰ πολὺ πλεῖον τοῦ και- οροῦ" καὶ τὸ λοιπὸν οὐδὲν δεήσει παίειν. ἀλλ᾽ ἣν 5 μόνον ἴδῃ ὄπισϑέι τινα ἐπελϑόντα, ἁλεῖται. ἐπειδὰν

DE RE EQVESTRI CAP. VIII. 257

δὲ οὕτω διαπηδᾶν ἐθισθῇ, καὶ ἀναβεβηκὼς ἐπαγέτω τὸ μὲν πρῶτον μικράς. ἔπειτα δὲ καὶ μείζους. ὅταν ὃὲ μέλλῃ πηδᾶν, παισάτω αὐτὸν τῷ μύωπι. ὡσαύτως δὲ καὶ τὸ ἀναπηδᾶν καὶ τὸ καταπηδᾶν διδάσκων παι- σάτω τῷ μύωπι. ἀϑρόῳ γὰρ τῷ σώματι ταῦτα πάντα ποιῶν καὶ ἑαυτῷ ὁ ἵππος καὶ τῷ ἀναβάτῃ ἀσφαλέστε-- ρον ποιήσει μᾶλλον ἢ ἂν ἐλλείπῃ τὰ ὄπισϑεν ἢ δια-- πηδῶν ἡ ἀνορούων ἢ καϑαλλόμενος. εἴς γε μὴν τὸ θ κάταντες πρῶτον χρὴ ἐν μαλακῷ χωρίῳ διδάσκειν. καὶ τελευτῶν ἐπειδὰν τοῦτο ἐϑισϑῆ. πολὺ ἥδιον τὸ πρα- vig τοῦ ὀρϑίου δραμεῖται. ἃ δὲ φοβοῦνταί τινες μὴ ἀπορρηγνύωνται τοὺς ὥμους κατὰ τὰ πρανῆ ἐλαυνό-- μενοι. ϑαρρούντων μαϑόντες ὅτι Πέρσαι καὶ Ὀδρύ-- σαι ἅπαντες τὰ κατάντη ἁμιλλώμενοι οὐδὲν ἧττον τῶν Ελλήνων ὑγιεῖς τοὺς ἵππους ἔχουσι. παρήσομεν δὲ ἢ οὐδὲ ὅπως τὸν ἀναβάτην ὑπηρετεῖν δεῖ πρὸς ἕκαστα τούτων. χρὴ γὰρ ὁρμῶντος μὲν ἐξαίφνης ἵππου προ- νεύειν" ἧττον γὰρ ἂν καὶ ὑποδύοι ὁ ἵππος καὶ ἀνα- βάλλοι τὸν ἀναβάτην" ἕν "μικρῷ δὲ ἀναλαμβανομένου ἀναπίπτειν" ἧττον γὰρ ἂν αὐτὸς κόπτοιτο. τάφρον 8 ὃὲ διαλλομένου καὶ πρὸς ὄρϑιον ἱεμένου οὐ κακὸν χαίτης ἐπιλαμβάνεσϑαι. ὡς μὴ 0 ἵππος τῷ τε χωρίῳ ἅμα καὶ τῷ χαλινῷ βαρύνηται. εἴς γε μὴν τὸ πρανὲς καὶ ἑαυτὸν ὑπτιαστέον καὶ τοῦ ἵππου ἀντιληπτέον τῷ χαλινῷ, ὡς μὴ προπετῶς εἰς τὸ κάταντες μήτε αὐτὸς μήτε ὁ ἵππος φέρηται.

Ὀρϑῶς δ᾽ ἔχει καὶ τὸ ἄλλοτε μὲν ἐν ἄλλοις τόποις, 9 ἄλλοτε δὲ μακρὰς ἄλλοτε δὲ βραχείας τὰς ἱππασίας ποιεῖσϑαι. ἀμισέστερα γὰρ τῷ ἵππῳ καὶ ταῦτα τοῦ ἀεὶ ἐν τοῖς αὐτοῖς τόποις καὶ ὁμοίως τὰς ἱππασίας ποιεῖσϑαι. ἐπεὶ δὲ δεῖ ἐν παντοίοις τε χωρίοις τὸν 10 ἵππον ἀνὰ κράτος ἐλαύνοντα ἔποχον εἶναι καὶ ἀπὸ τοῦ

Xenoph. scr. min. 17

258 DE RE EQVESTRI CAP. VIII. *

ἵππου τοῖς ὅπλοις καλῶς δύνασϑαι χρῆσϑαι, ὅπου μέν ἐστι χωρία ἐπιτήδεια καὶ ϑηρία, ἄμεμπτος ἡ ἐν ϑήραις - - 4 -Ὕ Ἁ μελέτη τῆς ἱππικῆς" ὅπου δὲ ταῦτα μὴ ὑπάρχει. ἀγαϑὴ ἄσκησις καὶ ἣν δύο ἱππότα συντιϑεμένω ὁ μὲν φεύγῃ ἐπὶ τοῦ ἵππου παντοῖα χωρία. καὶ τὸ δόρυ εἰς vov- πισϑεν μεταβαλλόμενος ὑποχωρῇ., ὁ δὲ διώκῃ, ἐσφαι-- ρωμένα vs ἔχων ἀκόντια καὶ δόρυ ὡσαύτως πεπρα- γματευμένον᾽ καὶ ὅπου μὲν ἂν εἰς ἀκόντιον ἀφικνῆται, ἀκοντίζῃ τὸν φεύγοντα τοῖς σφαιρωτοῖς᾽ ὅπου δ᾽ ἂν 11 εἰς δόρατος πληγήν, παίῃ τὸν ἁλισκόμενον. ἀγαϑὸν [ud , 3 δὲ κἄν ποτε συμπέσωσιν, ἑλκύσαντα ἐφ᾽ ἑαυτὸν τὸν πολέμιον ἐξαίφνης ἀπῶσαι" τοῦτο γὰρ καταβλητικόν. 2? - M oc ' - n , 2 , N et ορϑῶς δὲ ἔχει καὶ τῷ ἑλκομένῳ ἐπελαύνειν vov ἵππον" τοῦτο γὰρ ποιῶν ὁ ἑλκόμενος καταβάλοι ἂν μᾶλλον 19 τὸν ἕλκοντα ἢ καταπέσοι. ἣν δέ ποτε καὶ στρατοπέδου 2 , 3 , 3 7 ^ , ἀντικαϑημένου ἀνϑιππευῶσιν ἀλλήλοις, καὶ Oc xcGL μὲν μέχρι τῆς πολεμίας φάλαγγος τοὺς ἀντίους, φεύ- γῶσι δὲ μέχρι τῆς φιλίας, ἀγαϑὸν καὶ ἐνταῦϑα ἐπί- στασϑαι ὅτι ἕως μὲν ἂν παρὰ τοὺς φίλους τις ἡ καλὸν καὶ ἀσφαλὲς τὸ ἐν πρώτοις ἐπιστρέψαντα ἀνὰ κράτος ἐπικεῖσϑαι, ὅταν δ᾽ ἐγγὺς τῶν ἐναντίων γίγνηται, ὑπο-- χεέριον τὸν ἵππον ἔχειν. οὕτω γὰρ ἂν ὡς τὸ εἰκὸς , , , 1 ? , 1 , μαλιστα ὄσνυναιτο βλάπτων vovg ἐναντίους μὴ βλᾶπτε- - ἰ8 σϑαι ὑπ᾽ αὐτῶν. ἀνθρώποις μὲν ovv ἄνϑρωπον ϑεοὶ ἔδοσαν λόγῳ διδάσκειν ἃ δεῖ ποιεῖν. ἵππον δὲ δῆλον er , A νὰ "i , Ἥ LA , ὅτι λόγῳ μὲν οὐδὲν ἂν διδάξαις qv δὲ ὅταν μὲν ποιήσῃ ὡς ἂν βούλῃ, ἀντιχαρίσῃ αὐτῷ. ὅταν δὲ ἀπειϑῇ, κο- 14 λάξῃς, οὕτω μάλιστα μάϑοι ἂν τὸ δέον ὑπηρετεῖν. καὶ ἔστι μὲν τοῦτο ἐν βραχεῖ εἰπεῖν. δι᾽ ὅλης δὲ τῆς ἵππι- - ' - Ἃ κῆς παρακολουθεῖ. καὶ γὰρ χαλινὸν μᾶλλον ἂν λαμ- Bdvor, εἰ ὁπότε δέξαιτο ἀγαϑόν τι αὐτῷ ἀποβαίνοι" xal διαπηδῴη δ᾽ ἂν καὶ ἐξάλλοιτο καὶ τἄλλα πάντα

DE RE EQVESTRI CAP. VIII. IX. 259

υπηρετοίη ἄν, εἰ προσδοκῴη ὁπότε τὰ σημαινόμενα πραξειε ῥαστώνην τινά.

Καὶ τὰ μὲν δὴ εἰρημένα ταῦτά ἐστιν ὡς ἂν ἥκιστα 1X. μὲν ἐξαπατῷτο καὶ πῶλον καὶ ἵππον ὠνούμενος. ἥκι- στα δ᾽ ἂν διαφϑείραι χρώμενος, μάλιστα δ᾽ ἂν ἵππον ἀποδεικνύειν δέοι ἔχοντα ὧν ἱππεὺς δεῖται εἰς πόλε-

? " , A , μον. καιρος δ᾽ ἴσως γραψαι καὶ εἴ ποτε συμβαίη ϑυ- μοειδεστέρῳ ἵππῳ τοῦ καιροῦ χρῆσϑαι ἢ βλακωδε- στέρῳ, ὡς ἂν ὀρϑότατα ἑκατέρῳ χρῶτο. πρῶτον 3 ᾿ - - er ? A nm τοίνυν χρὴ τοῦτο γνῶναι ὃτι ἐστὶ ϑυμὸς ἵππῳ ὅπερ

᾿ 5 , ὀργὴ ἀνθρώπῳ. ὥσπερ οὖν καὶ ἄνϑρωπον ἥκιστ᾽ ἂν ὀργίξοι τις μήτε λέγων χαλεπὸν μηδὲν μήτε ποιῶν,

er e - f δ ^ er 9. 53 οὕτω καὶ ἵππον ϑυμοειδῆ ὁ μὴ ἀνιῶν ηκιστ᾽ ἂν ἐξοργέ- , 4 5 ^ -ὝἬ 2? , 3 PT ξυι. εὐθὺς μὲν ovv χρὴ ἐν τῇ ἀναβάσει ἐπιμελεῖσϑαι 8 e Ἢ e, 315 ’ ἐξ 2 1 e V E ὡς ἂν ἡκιότ ἀναβαίνων Avzoi: ἐπειδὰν δ᾽ ἀναβῇ, ἠρεμήσαντα πλείω χρόνον ἢ τὸν ἐπιτυχόντα οὕτω προ- κινεῖν αὐτὸν ὡς πραοτάτοις σημείοις. ἔπειτα δ᾽ ἐκ ω , , ^ s - τοῦ βραδυτάτου ἀρχόμενον οὕτως αὖ εἰς τὸ θᾶττον προάγειν ὡς ἂν μάλιστα λανϑάνοι αὑτὸν ὁ ἵππος εἰς τὸ ταχὺ ἀφικνούμενος. ὅ,τι δ᾽ ἂν ἐξαίφνης σημήνη, 4 ϑυμοειδῆ ἵππον ὥσπερ ἄνϑρωπον ταράττει τὰ ἐξαπί- veto καὶ ὁράματα καὶ ἀκούσματα καὶ παϑήματα. εἰδέ-

Ἁ NS ny e ' , 2 , ναι δὲ xou ort ἐν ἱππῷ τὰ ἐξαπίναια τάραχον ἐξεργα-

- , - - ξεταν ἣν δὲ καὶ εἰς τὸ ϑᾶττον ὁρμώμενον τοῦ καιροῦ ὅ ὑπολαμβάνειν βούλῃ τὸν ϑυμοειδῆ. οὐ δεῖ ἐξαπιναίως

-» 4 2 , , ^ ^ E σπᾶν, ἀλλ᾽ ἠρεμαίως προσαγεῦϑαι τῷ χαλινῷ, πραῦ- , - vovra, ov βιαζόμενον ἠρεμεῖν. καὶ ot [rs] μακραὶ θ ^— "^A rJ ^ ἐλάσεις μᾶλλον ἡ αἱ πυκναὶ ἁποστροφαὶ πραὔνουσι τοὺς ἵππους καὶ ef ἡσυχαῖαι [μὲν] πολὺν χρόνον καϑέ- ψουσι καὶ πραύνουσι καὶ οὐκ ἀνεγείρουσι τὸν ϑυμο-- εἰδῆ. εἰ δέ τις οἴεται, ἣν ταχὺ καὶ πολλὰ ἐλαύνη-Ἴ ται. ἀπειπεῖν ποιήσας τὸν ἵππον πραῦνεῖν, τἀναντία 11:

260 DE RE EQVESTRI CAP IX. X.

γιγνώσκει τοῦ γιγνομένου. ἐν γὰρ τοῖς τοιούτοις ὁ ϑυμοειδὴς καὶ ἄγειν βίᾳ μάλιστα ἐπιχειρεῖ καὶ σὺν τῇ ὀργῇ ὥσπερ ἄνϑρωπος ὀργίλος πολλάκις καὶ ἑαυτὸν 8 καὶ τὸν ἀναβάτην πολλὰ ἀνήκεστα ἐποίησεν. ἐπι- λαμβάνειν δὲ χρὴ ἵππον ϑυμοειδῆ καὶ τοῦ εἰς τὸ τά- χιστον ὁρμᾶν, τοῦ δὲ δὴ παραβάλλειν ἵππῳ καὶ παντά- πασιν ἀπέχεσϑαι: σχεδὸν γὰρ οἱ φιλονεικότατοι καὶ 9 ϑυμοειδέστατοι τῶν ἵππων γίγνονται. καὶ χαλινοὶ δὲ of λεῖοι ἐπιτηδειότεροι τῶν τραχέων. ἐὰν δὲ καὶ τρα-- χὺς ἐμβληϑῆῇ, τῇ χαλαρότητι λείῳ δεῖ αὐτὸν ἀφομοιοῦν. ἀγαϑὸν δὲ ἐθίζειν αὑτὸν καὶ τὸ ἠρεμεῖν, μάλιστα ἐπὶ ϑυμοειδοῦς ἵππου, καὶ τὸ ὡς ἥκιστα ἄλλῳ τινὶ ἅπτε-- σϑαι ἡ οἷς τοῦ καϑῆσϑαι ἀσφαλῶς ἕνεκα ἁπτόμεϑα.

10 εἰδέναι δὲ χρὴ ὅτι δίδαγμα ἐστι καὶ τὸ 2020 DEM μὲν πραύνεσϑαι, κλωγμῷ δὲ ἐγείρεσϑαι. καὶ εἴ τις ἐξ ἀρχῆς ἐπὶ μὲν κλωγμῶ τὰ πραέα, ἐπὶ δὲ ποππυσμῷ τα χαλεπὰ προσφέροι., μάϑοι ἂν ὁ ἵππος ποππυσμῷ μὲν

11 ἐγείθεῦσθοι, κλωγμῷ δὲ πραὔνεσϑαι. οὕτως οὖν δεῖ καὶ παρὰ κραυγὴν καὶ παρὰ σάλπιγγα μήτ᾽ αὐτὸν φαί- νεσϑαι τεϑορυβημένον τῷ ἵππῳ μήτε μὴν ἐκείνῳ 9o- ρυβῶδες μηδὲν προσφέρειν, ἀλλ᾽ εἰς τὸ δυνατὸν «και ἀναπαύειν ἐν τῷ τοιούτῳ καὶ ἄριστα καὶ δεῖπνα, εἰ

12 συγχωροίη, προσφέρειν. κάλλιστον δὲ συμβούλευμα τὸ ἄγαν ϑυμοειδὴ ἵππον μὴ κτᾶσϑαι εἰς πολέμους. βλακί γε μὴν ἵππῳ ἀρκεῖν μοι δοκεῖ γράψαι πάντα τἀναντία ποιεῖν ὅσα τῷ ϑυμοειδεῖ χρῆσϑαι συμβου- λεύομεν,.

X. Ἢν δέτίς ποτε βουληϑῇ χρῆσϑαι τῷ χρησίμῳ εἰς πόλεμον ἵππῳ μεγαλοπρεπεστέρῳ τὲ καὶ περιβλεπτο-- τέρῳ ἱππάξεσϑαι. τοῦ μὲν ἕλκειν ve τὸ στόμα τῷ χα- λινῃ καὶ μυωπίζειν τε καὶ μαστιγοῦν τὸν ἵππον, ἃ οἱ πολλοὶ ποιοῦντες λαμπρύνειν οἵἷονται, ἀπέχεσϑαι δεῖ'

DE RE EQVESTRI CAP. X. 261

πάντα γὰρ τἀναντία οὗτοί ye ποιοῦσιν ὧν βούλονται. τά τε γὰρ στόματα ἕλκοντες ἄνω ἀντὶ τοῦ προορᾶν éx- 2 τυφλοῦσι τοὺς ἵππους, καὶ μυωπίξζοντες καὶ παίον-- τὲς ἐχπλήττουσιν, ὥστε τεταράχϑαι καὶ κινδυνεύειν. ναῦτα δ᾽ ἐστὶν ἵππων ἔργα τῶν μάλιστα ἀχϑομένων ἱππασίᾳ καὶ αἰσχρὰ καὶ οὐ καλὰ ποιούντων. ἐὰν δέϑ τις διδάξῃ τὸν ἵππον ἐν χαλαρῷ μὲν τῷ χαλινῷ íz- πεύειν, ἄνω δὲ τὸν αὐχένα διαίρειν, ἀπὸ δὲ τῆς xe- φαλῆς κυρτοῦσϑαι, οὕτως ἂν ἀπεργάξοιτο ποιεῖν τὸν ἵππον οἵοισπερ καὶ αὐτὸς ἥδεταί vs καὶ ἀγάλλεται. τεχμήριον δὲ ὅτι τούτοις ἥδεται" ὅταν γὰρ λυϑεὶς ϑέῃ 4 παρ᾽ ἵππους, μάλιστα δὲ ὅταν παρὰ ϑηλείας, τότε αἴρει τε τὸν αὐχένα ἀνωτάτω καὶ κυρτοῖ μάλιστα τὴν κεφαλὴν yogyovusvog, καὶ τὰ μὲν σκέλη ὑγρὰ μετεω-- ρίξει. τὴν δὲ οὐρὰν ἄνω ἀνατείνει. ὅταν οὖν τις αὐ-- 5 τὸν εἰς ταῦτα προάγῃ ἅπερ αὐτὸς σχηματοποιεῖται ὅταν μάλιστα καλλωπίζηται, οὕτως ἡδόμενόν τε τῇ ἵππα- σίᾳ καὶ μεγαλοπρεπῆ καὶ γοργὸν καὶ περίβλεπτον ἀπο- φαίνει τὸν ἵππον. ὡς οὖν ἡγούμεϑα ταῦτ᾽ ἂν ἀπεργα-- σϑῆναι νῦν αὖ πειρασόμεϑα διηγεῖσϑαι. πρῶτον μὲν 6 τοίνυν χρὴ οὐ μεῖον δυοῖν χαλινοῖν κεκτῆσϑαι. τού-- τῶν δὲ ἔστω ὁ μὲν λεῖος, τοὺς τροχοὺς εὐμεγέϑεις ἔχων, ὁ δὲ ἕτερος τοὺς μὲν τροχοὺς καὶ βαρεῖς καὶ ταπεινούς, τοὺς δ᾽ ἐχίνους ὀξεῖς, ἵνα ὁπόταν μὲν τοῦτον λάβῃ, ἀσχάλλων τῇ τραχύτητι διὰ τοῦτο ἀφίῃ, ὅταν δὲ τὸν λεῖον μεταλάβῃ, τῇ μὲν λειότητι αὐτοῦ ἡσθῇ, ἃ δὲ ὑπὸ τοῦ τραχέος παιδευϑῇ. ταῦτα καὶ ἐν τῷ λείῳ ποιῇ. ἣν δ᾽ αὖ καταφρονήσας τῆς λειότητος ἢ ϑαμινὰ ἀπερείδηται ἐν αὐτῷ, τούτου ἕνεκα τοὺς τρο-- χοὺς μεγάλους τῷ λείῳ προστίϑεμεν ἵνα χάσκειν ἀναγ-- καζόμενος ὑπ᾽ αὐτῶν ἀφίῃ τὸ στόμιον. οἷόν τε δὲ καὶ τον τραχὺν παντοδαπὸν ποιεῖν καὶ κατειλοῦντα καὶ

262 DE RE EQVESTRI CAP. X.

8 κατατείνοντα. ὁποῖοι δ᾽ ἂν ὦσι χαλινοί, πάντες ὑγροὶ ἔστωσαν. τὸν μὲν γὰρ σκληρόν, ὅπῃ ἂν ὁ ἵππος λάβῃ, δλον ἔχει πρὸς ταῖς γναϑοις" ὥσπερ καὶ ὀβελίσκον,

9 ὁπόϑεν ἄν τις λάβῃ, ὅλον αἴρει. ὁ δ᾽ ἕτερος ὥσπερ ἡ ἅλυσις ποιεῖ" ὃ γὰρ ἂν ἔχῃ τις αὐτοῦ, τοῦτο μόνον ἄκαμπτον μένει, τὸ δὲ ἄλλο ἀπήρτηται. τὸ δὲ φεῦγον ἐν τῷ στόματι ἀεὶ ϑηρεύων ἀφίησιν ἀπὸ τῶν γνάϑων τὸ στόμιον" τούτου ἕνεκα καὶ οἵ κατὰ μέσον ἐκ τῶν ἀξόνων δακτύλιοι κρεμάννυνται., ὅπως τούτους διώ-- κῶν τῇ τε γλώττῃ καὶ τοῖς ὀδοῦσιν ἀμελῇ τοῦ ἀναλαμ--

10 βάνειν πρὸς τὰς γνάϑους τὸν χαλινόν. εἰ δέτις ἀγνοεῖ τί τὸ ὑγρὸν τοῦ χαλινοῦ καὶ τί τὸ σκληρόν, γράψομεν καὶ τοῦτο. ὑγρὸν μὲν γάρ ἐστιν ὅταν οἵ ἄξονες sU- θείας καὶ λείας ἔχωσι τὰς συμβολὰς ὥστε ῥαδίως κάμ-- πτεσϑαι, καὶ πάντα δὲ ὑπόσα περιτίϑεται περὶ τοὺς ἄξονας ἣν εὐρύστομα ἡ καὶ μὴ σύμπυκνα, ὑγρότερα

11 ἐστιν. ἣν δὲ χαλεπῶς ἕκαστα τοῦ χαλινοῦ διατρέχῃ καὶ συνθέῃ, τοῦτ᾽ ἐστὶ σκληρὸν εἶναι. ὁποῖος δ᾽ ἄν τις 1, τούτῳ τάδε γε πάντα ταὐτὰ ποιητέον, ἤνπερ ye βούληται ἀποδείξασϑαι τὸν ἵππον οἷονπερ εἴρηται.

129 ἀνακρουστέον μὲν τὸ στόμα τοῦ ἵππου οὔτε ἄγαν χα- λεπῶς ὥστε ἐκνεύειν, οὔτε ἄγαν ἡσύχως ὡς μὴ αἰσϑά- νεῦσϑαι. ἐπειδὰν δὲ ἀνακρουόμενος αἴρῃ τὸν αὐχένα, δοτέον εὐθὺς τὸν χαλινόν. καὶ τἄλλα δὲ δεῖ, ὥσπερ οὐ παυόμεϑα λέγοντες, ἐν à ἂν καλῶς ὑπηρετῇ, χαρί-

18 ξεσϑαι τῷ ἵππῳ. καὶ ὅταν δ᾽ αἴσϑηται ἡδόμενον τὸν ἵππον τῇ τε ὑψηλαυχενίᾳ καὶ τῇ χαλαρότητι, ἐν τούτῳ οὐδὲν δεῖ χαλεπὸν προσφέρειν ὡς πονεῖν ἀναγκάζοντα, ἀλλὰ ϑωπεύειν ὡς παύσασϑαι βουλόμενον" οὕτω γὰρ μάλιστα ϑαρρῶν πρόεισιν εἰς τὴν ταχεῖαν ἱππασίαν.

14 ὡς δὲ καὶ τῷ ταχὺ ϑεῖν ἵππος ἥδεται τεκμήριον" éx- φυγὼν γὰρ οὐδεὶς βάδην πορεύεται, ἀλλὰ ϑεῖ. τούτῳ

DE RE EQVESTRI CAP. X. XI. 263

yàg πέφυκεν ἥδεσϑαι, qv μή τις πλείω τοῦ καιροῦ ϑεῖν ἀναγκάξῃ" ὑπερβάλλον δὲ τὸν καιρὸν οὐδὲν τῶν πάντων ἡδὺ οὔτε ἵππῳ οὔτε ἀνθρώπῳ. ὅταν γε μην 15 εἰς τὸ ἱππάξεσϑαι μετὰ τοῦ κυδροῦ ἀφιγμένος ἢ, eiu. σμένος μὲν δήπου ἡμῖν ἦν ἐν τῇ πρώτῃ ἱππασίᾳ ἐκ τῶν στροφῶν εἰς v0 ϑᾶττον ὁρμᾶσθαι. ἣν δέ τις τοῦτο [μὲν] μεμαϑηκότος αὐτοῦ ἅμα ἀντιλαμβανηταίτε τῷ χαλινῷ καὶ σημήνῃ τῶν ὁρμητηρίων τι, οὕτως ὑπὸ μὲν τοῦ χαλινοῦ πιεσϑείς, ὑπὸ δὲ τοῦ ὁρμᾶν σημαν-- ϑῆναι ἐγείρεται, καὶ προβάλλεται μὲν τὰ στέρνα, αἴρει

ὃὲ ἀνωτέρω τὰ σκέλη ὀργιξόμενος, οὐ μέντοι ὑγρά γε" οὐ γὰρ μάλα ὅταν λυπῶνται ὑγροῖς τοῖς σκέλεσιν ἵπποι χρῶνται. ἣν δὲ τις οὕτως ἀνεξζωπυρημένῳ αὐτῷ δῷ 16 τὸν χαλινόν. ἐνταῦϑα ὑφ᾽ ἡδονῆς τῷ διὰ τὴν χαλα- ρότητα τοῦ στομίου λελύσϑαν νομίζειν, κυδρῷ μὲν τῷ σχήματι, ὑγροῖν δὲ τοῖν σκελοῖν γαυριώμενος φέρεται, παντάπασιν ἐχμιμούμενος τὸν πρὸς ἵππους καλλωπι- σμόν. καὶ οἵ ϑεώμενοι τὸν ἵππον τοιοῦτον ἀποκαλοῦ- 17 συν ἐλευϑέριόν τε καὶ ἐθελουργὸν καὶ ἱππαστὴν καὶ ϑυμοειδὴ καὶ σοβαρὸν καὶ ἅμα ἡδυν τε καὶ γοργὸν ἰδεῖν. καὶ ταῦτα μὲν δή, ἣν τούτων τις ἐπυιϑυμήσῃ;, μέχρι τούτων ἡμῖν γεγράφϑω.

Ἣν δέτις ἄρα βουληϑῇ καὶ πομπικῷ καὶ μετεώρῳ ΧΙ καὶ λαμπρῷ ἵππῳ χρήσασϑαι, οὐ μάλα μὲν τὰ τοιαῦτα ἐκ παντὸς ἵππου γίγνεται, ἀλλὰ δεῖ ὑπάρξαι αὐτῷ καὶ τὴν ψυχὴν μεγαλόφρονα καὶ τὸ σῶμα εὔρωστον. οὐ μέντοι ὃ γε οἴονταί τινες τὸν τὰ σκέλη ὑγρὰ ἔχοντα 3 καὶ τὸ σῶμα αἴρειν δυνήσεσϑαι, οὐχ οὕτως ἔχει" ἀλλὰ μᾶλλον ὃς ἂν τὴν ὀσφῦν ὑγράν τε καὶ βραχεῖαν καὶ ἰσχυρὰν ἔχῃ, καὶ οὐ τὴν κατ᾽ οὐρὰν λέγομεν, ἀλλ᾽ ἣ πέφυκε μεταξὺ τῶν τε πλευρῶν καὶ τῶν ἰσχίων κατὰ τὸν κενεῶνα. οὗτος δυνήσεται πόρρω ὑποτιϑέναι τὰ

204 DE RE EQVESTRI CA. XI.

/

8 ὀπίσϑια σκέλη ὑπὸ τὰ ἐμπρόσϑια. ἣν ovv τις ὑπο- τιϑέντος αὐτοῦ &vaxoovr τῷ χαλινῷ, ὀκλάξει μὲν τὰ ὀπίσϑια ἐν vog ἀστραγάλοις, αἴρει δὲ τὸ πρόσϑεν σῶμα, ὥστε τοῖς ἐξ ἐναντέας φαίνεσϑαι τὴν γαστέρα καὶ τὰ αἰδοῖα. δεῖ δὲ καὶ ὅταν ταῦτα ποιῇ διδόναι αὐτῷ τὸν χαλινόν, ὅπως τὰ κάλλιστα ἵππου ἑκών τε

4 πονῇ καὶ δοκῇ τοῖς ὁρῶσιν. εἰσὶ μέντοι οἵ καὶ ταῦτα ὁ δάσκουσιν οἵ μὲν ῥάβδῳ ὑπὸ τοὺς ἀστραγάλους κρούοντες, οἵ δὲ καὶ βακτηρίᾳ παρατρέχοντα τινὰ κε-

ὅ λεύοντες ὑπὸ τὰς μηριαίας παίειν. ἡμεῖς ye μέντοι τὸ κράτιστον τῶν διδασκαλέων νομέξομεν, ὥσπερ ἀεὶ λέγομεν, ἣν ἐν παντὶ παρέπηται τὸ ἐν ᾧ ἂν ποιήσῃ τῷ ἀναβάτῃ κατὰ γνώμην τυγχάνειν δαστώνης παρ᾽ αὖ-

600. ἃ μὲν γὰρ ὁ ἵππος ἀναγκαζόμενος ποιεῖ, ὥσπερ καὶ Σίμων λέγει. οὔτ᾽ ἐπίσταται οὔτε καλά ἐστιν, οὐ-- δὲν μᾶλλον 1] εἴτις ὀρχηστὴν μαστιγῴη καὶ κεντρίζοι" πολὺ γὰρ ἂν πλείω ἀσχημονοέη ἢ καλὰ ποιοίη ὃ του- αὔτα πάσχων καὶ ἵππος καὶ ἄνθρωπος. ἀλλὰ δεῖ ἀπὸ σημείων ἑκόντα πάντα τὰ κάλλιστα καὶ λαμπρότατα

1 ἐπιδείκνυσϑαι. ἣν δὲ καὶ ὅταν μὲν ἱππάξηται μέχρι πολλοῦ ἰδοῶτος ἐλαύνηται, ὅταν δὲ καλῶς μετεωρίξῃ ἑαυτόν. ταχύ τε καταβαίνηται καὶ ἀποχαλυνῶται, εὖ χρὴ εἰδέναι ὅτι ἑκὼν εἶσιν εἰς τὸ μετεωρίζειν ἑαυτόν.

8 ἐπὶ τῶν τοιούτων δὲ ἤδη ἱππαζόμενοι ἵππων καὶ ϑεοὶ καὶ ἥρωες γράφονται, καὶ ἄνδρες οἷ καλῶς χρώμενοι

θ αὐτοῖς μεγαλοπρεπεῖς φαίνονται. οὕτω δὲ καὶ ἔστιν ὁ μετεωρίξων ἑαυτὸν ἵππος σφόδρα ἢ καλὸν ἢ 9«vua- στὸν ἢ ἀγαστὸν ὡς πάντων τῶν ὁρώντων καὶ νέων καὶ γεραιτέρων τὰ ὄμματα κατέχει. οὐδεὶς γοῦν οὔτε ἀπο-- λείπει αὐτὸν οὔτε ἀπαγορεύει ϑεώμενος ἔστ᾽ ἄν περ

[0 ἐπιδεικνύηται τὴν λαμπρότητα. ἦν γὲ μήν ποτὲ συμβῇ τινι τῶν τοιοῦτον ἵππον κεκτημένων ἢ φυλαρχῆσαι ἢ

DE RE EQVESTRI CAP. XI. XII. 265

ἱππαρχῆσαι, οὐ δεῖ αὑτὸν τοῦτο σπουδάξειν ὅπως αὖ- i] , Ἁ d , ^ NI - “ τὸς μόνος λαμπρὸς ἔσται. αλλὰ πολὺ μᾶλλον ὁπῶὼς e TEL Se d 2 , » ? 1 3 ὅλον τὸ ἑπόμενον ἀξιοϑέατον φανεῖται. ἣν μὲν ovv 11 ἡγῆται, ὡς μάλιστα ἐπαινοῦσι τοὺς τοιούτους ἵππους, ὃς ἂν ἀνωτάτω αἰρόμενος καὶ πυκνότατα τὸ σῶμα βρα- χύτατον προβαίνῃ. δῆλον ὅτι καὶ βάδην ἕποιντ᾽ ἂν e v "m 5 - , i! , - ^ , "i ei ἀλλοι ἵπποι αὐτῷ. ἐκ δὲ ταύτης τῆς Owsog τί ἂν 1 , $3 d ?t X2 , "ἢ er καὶ λαμπρὸν γένοιτ᾽ «v; ἣν δὲ ἐξεγείρας vOv ἵππον 12 ἡγῇ μήτε τῷ ἄγαν τάχει μήτε τῷ ἀγαν βράδει, ὡς δ᾽ εὐϑυμότατοι ἵππον καὶ γοργότατοι καὶ πονεῖν εὐσχη-- μονέστατοι γίγνονται, ἐὰν ἡγῇ αὐτοῖς οὕτως, ἀϑοόος μὲν ὁ τύπος. ἀϑρόον δὲ τὸ φρύαγμα καὶ τὸ φύσημα τῶν ἵππων [συμπαρέσοιτο], ὥστε οὐ μόνον αὐτὸς ἀλλὰ καὶ πάντες ὅσοι συμπαρεπόμενοι ἀξιοϑέατοι ἂν φαί- vowto. ἦν ys μέντοι τις καλῶς ἱππωνήσῃ, τρέφῃ δὲ 18 ὡς πόνους δύνασϑαι ὑποφέρειν, ὀρϑῶς δὲ χρῆται καὶ ἐν τοῖς πρὸς πόλεμον μελετήμασι καὶ ἐν ταῖς πρὸς ἐπί- δειξιν ἱππασίαις καὶ ἐν τοῖς πολεμικοῖς ἀγωνίσμασι, τί " 3 , 1 , ἔτι ἐμποδὼν τούτῳ μὴ οὐχὶ πλείονός τε ἀξίους ἵππους ποιεῖν oUg ἂν παραλαμβάνῃ, καὶ εὐδοκίμους μὲν tz- , PU - - * , πους ἔχειν, εὐδοκιμεῖν δὲ αὐτὸν ἐν τῇ ἱππικῇ, qv μή , τι δαιμόνιον κωλύῃ; Γραάψαι δὲ βουλόμεϑα καὶ ὡς δεῖ ὡπλέσϑαι τὸν XIL 2 , - μέλλοντα ἐφ᾽ ἵππου κινδυνεύειν. πρῶτον μὲν τοίνυν X - , - - φαμὲν χρῆναι τὸν ϑώρακα πρὸς τὸ σῶμα πεποιῆσϑαι, ὅτι τὸν μὲν καλῶς ἁρμόξοντα ὅλον φέρει τὸ σῶμα, τὸν ài ἄγαν χαλαρὸν οὗ ὦμοι μόνοι φέρουσιν, Ó γε μὴν λίαν στενὸς δεσμὸς οὐχ ὅπλον ἐστίν. ἐπεὶ δὲ καὶ ὁ 2 JR I H - ΄ αὐχήν ἔστι τῶν καιρίων, φαμὲν χρῆναι καὶ τούτῳ ἐξ , - - - αὐτοῦ τοῦ ϑώρακος ὅμοιον τῷ αὐχένι στέγασμα πϑ- ποιῆσϑαι. τοῦτο γὰρ ἅμα κόσμον τε παρέξει, καὶ ἣν οἷον δεῖ εἰργασμένον 5, δέξεται ὅταν βούληται τῷ

266 DE RE EQVESTRI CAP. XII.

8 ἀναβάτῃ τὸ πρόσωπον μέχρι τῆς ῥινός. κράνος ys μὴν κράτιστον εἶναι νομέξομεν τὸ βοιωτιουργές" τοῦτο γὰρ αὖ στεγάξει μάλιστα πάντα τὰ ὑπερέχοντα τοῦ ϑώρακος., ὁρᾶν δὲ οὐ κωλύει. ὁ δ᾽ αὖ ϑώραξ οὕτως εἰργάσϑω ὡς μὴ κωλύῃ μήτε καϑίξευν μήτ᾽ ἐπικύπτειν.

4 περὶ δὲ τὸ ἦτρον καὶ τὰ αἰδοῖα καὶ τὰ κύκλῳ αἵ πτέ- ουγες τοιαῦται καὶ τοσαῦται ἔστωσαν ὥστε στέγειν τὰ

δ μέλη. ἐπεὶ δὲ καὶ ἀριστερὰ χεὶρ ἤν τι πάϑῃ, κατα- λύει τὸν ἱππέα, καὶ ταύτῃ ἐπαινοῦμεν τὸ εὑρημένον ὅπλον τὴν χεῖρα καλουμένην. τόν τε γὰρ ὦμον σκε- πάξει καὶ τὸν βραχίονα καὶ τὸν πῆχυν καὶ τὸ ἐχόμενον τῶν ἡνιῶν, καὶ ἐκτείνεται δὲ καὶ συγκάμπτεται" πρὸς δὲ τούτοις καὶ τὸ διαλεῖπον τοῦ ϑώρακος ὑπὸ τῇ μα-

6 σχάλῃ καλύπτει. τήν γε μὴν δεξιὰν ἐπαίρειν δεῖ, aj τε ἀκοντίσαι ἤν ve πατάξαι βουληϑῇ. τοῦ μὲν οὖν ϑώρακος τὸ κωλῦον ταύτῃ ἀφαιρετέον " ἀντὶ δὲ τούτου πτέρυγες ἐν τοῖς γιγγλύμοις προσϑεταί, ὅταν μὲν διαί- ρηται. ὁμοίως ἀναπτύσσονται" ὅταν δὲ καταΐέρηται,

Ἰ ἐπικλείονται. τῷ ys μὴν βραχίονι τὸ ὥσπερ κνημὶς παρατιϑέμενον ἀρκεῖν βέλτιον ἡμῖν δοκεῖ εἶναι ἢ συν-- δεϑὲν πλῷ. τό γε μὴν ψιλούμενον αἰρομένης τῆς δεξιᾶς στεγαστέον ἐγγὺς τοῦ ϑώρακος ἢ μοσχείῳ ἢ χαλκείῳ * εἰ δὲ μή, ἐν τῷ επικαιροτάτῳ ἀφύλακτον

ὃ ἔσται. ἐπείπερ δέ, ἤν τι πάσχῃ ὁ ἵππος. ἐν παντὶ κιν-- δύνῳ καὶ ὁ ἀναβάτης γίγνεται, ὁπλίξειν δεῖ καὶ vor ἵππον προμετωπιδίω καὶ προστερνιδίῳ καὶ παραμηρυ- δίοις - ταῦτα γὰρ ἅμα καὶ τῷ ἀμβάτῃ παραμηρέδια γίγνεται. πάντων δὲ μάλιστα τοῦ ἵππου τὸν κενεῶνα δεῖ σκεπάξειν " καιριώτατον γὰρ ὃν καὶ ἀφαυρότατόν ἐστι δυνατὸν δὲ σὺν τῷ ἐφιππίῳ αὐτὸν σκεπάσαι.

9 χρὴ δὲ καὶ τὸ ἔποχον τοιοῦτον ἐρράφϑαι ὡς ἀσφαλέ- στερόν τὲ τὸν ἱππέα καϑῆσϑαι καὶ τὴν ἕδραν τοῦ ἵππου

DE RE EQVESTRI CAP. XII. 261

wx σίνεσϑαι. καὶ τὰ uiv δὴ ἄλλα [τοῦ ἵππου] οὕτω καὶ ὁ ἵππος καὶ ὁ ἱππεὺς ὡπλισμένοι ἂν εἶεν. κνῆμαι 10 δὲ καὶ ποδὲς ὑπερέχοιεν μὲν ἂν εἰκότως τῶν παραμηρι-- δίων, ὁσπλισϑείη δὲ καὶ ταῦτα, εἰ ἐμβάται γένοιντο σχύτους, ἐξ οἵουπερ αἷ κρηπῖδες ποιοῦνται: οὕτω γὰρ ἂν ἅμα ὅπλον τε κνήμαις καὶ ποσὶν ὑποδήματ᾽ ἂν εἴη. ὡς μὲν δὴ μὴ βλάπτεσϑαι ϑεῶν ἵλεων ὄντων ταῦτα il ὅπλα. ὡς δὲ τοὺς ἐναντίους βλάπτειν, μάχαιραν μὲν μᾶλλον ἢ ξίφος ἐπαινοῦμεν ἐφ᾽ ὑψηλοῦ γὰρ ὄντι τῷ ἱππεῖ κοπίδος μᾶλλον ἡ πληγὴ ἢ ξίφους ἀρκέσει. ἀντί 12 ys μὴν δόρατος καμακίνου., ἐπειδὴ καὶ ἀσϑενὲς καὶ δύσφορόν ἐστι, τὰ κρανέϊνα δύο παλτὰ μᾶλλον ἐπαι-- νοῦμεν. καὶ γὰρ ἐξαφεῖναι τὸ ἕτερον δυνατὸν τῷ ἐπι-- σταμένῳ, καὶ τῷ λειπομένῳ οἷόν τε χρῆσϑαι καὶ εἰς τὸ ἀντίον καὶ εἰς τὰ πλάγια καὶ εἰς τοὔμπρυσϑεν - καὶ ἅμα ἰσχυρότερά τε τοῦ δόρατος καὶ εὐφορώτερά ἐστιν. ᾿Δκοόντισμά ys μὴν τὸ μακρότατον ἐπαινοῦμεν" 18 καὶ γὰρ ἀποστρέψαι καὶ μεταλαβεῖν παλτὸν οὕτω μᾶλ-- λον ὁ χρόνος ἐγχωρεῖ. γράψομεν δὲ ἐν βραχεῖ καὶ ὡς ἄν τις κράτιστα ἀκοντίζοι.Ἡ ἣν γὰρ προβαλλόμενος μὲν τὰ ἀριστερά, ἐπανάγων δὲ τὰ δεξιά, ἐξανιστάμενος δ᾽ ἐκ τῶν μηρῶν, μικρὸν ἐπανακύπτουσαν τὴν λόγχην ἀφῇ. οὕτω σφοδρότατόν τε καὶ μακρότατον οἴσεται. τὸ ἀκόντιον, εὐστοχώτατον μέντοι, ἐὰν κατὰ τὸν σκο-- πὸν ἀφιεμένη ἀεὶ ὁρᾷ ἡ λόγχη. καὶ ταῦτα μὲν δὴ 14 ἰδιώτῃ καὶ ὑπομνήματα καὶ μαϑήματα καὶ μελετήματα γεγράφϑω ἡμῖν. ἃ δὲ ἱππάρχῳ προσῆκεν εἰδέναι τξ καὶ πράττειν ἐν ἑτέρῳ λόγῳ δεδήλωται.

KYNHIETIKOZ.

LJ. uiv εὕρημα ϑεῶν, ᾿Δπόλλωνος καὶ ᾿Δρτέμιδος, ἄγραι καὶ κύνες" ἔδοσαν δὲ καὶ ἐτίμησαν τούτῳ Χεί- φρωνα διὰ δικαιότητα. ὁ δὲ λαβὼν ἐχάρη τῷ δώρῳ καὶ ἐχρῆτο: καὶ ἐγένοντο αὐτῷ μαϑηταὶ κυνηγεσίων τε καὶ ἑτέρων καλῶν Κέφαλος, ᾿Ζ4σκληπιός, Μελανίων, Νέστωρ. ᾿ἡμφιάραος, Πηλεύς, Τελαμών, Μελέαγρος, Θησεύς, Ἱππόλυτος, Παλαμήδης. Ὀδυσσεύς, Meve- σϑεύς, Διομήδης. Κάστωρ, Πολυδεύχης, ΜΜαχάων, Ποδαλείριος, "AvvíAoyog, Αἰνείας, "AquAAsUG, ὧν κατὰ 8 χρόνον ἕκαστος ὑπὸ ϑεῶν ἐτιμήϑη. ϑαυμαξέτω δὲ μηδεὶς ὅτι οἵ πολλοὶ αὐτῶν ἀρέσκχοντες ϑεοῖς ὅμως ἐτελεύτησαν" τοῦτο μὲν γὰρ ἡ φύσις" ἀλλ᾽ οἱ ἔπαινοι αὐτῶν μεγάλοι ἐγένοντο: μηδὲ ὅτι οὐ xol αἱ αὐταὶ 4 ἡλικίαι: ὁ γὰρ Χείρωνος βίος πᾶσιν ἐξήρκει. Ζεὺς γὰρ καὶ Χείρων ἀδελφοὶ πατρὸς μὲν τοῦ αὐτοῦ, μη- τρὸς δὲ ὁ μὲν Ῥέας, ὃ δὲ Ναΐδος νύμφης: ὥστε ἐγε- γόνει μὲν πρότερος τούτων, ἐτελεύτησε δὲ ὕστερον ἢ 5[ὡς] ᾿4χιλλέα ἐπαίδευσεν. ἐκ δὲ τῆς ἐπιμελείας τῆς τῶν κυνῶν καὶ κυνηγεσίων καὶ ἐκ τῆς ἄλλης παιδείας πολὺ διενεγκόντες κατὰ τὴν ἀρετὴν ἐϑαυμάσϑησαν. 6 Κέφαλος μὲν καὶ ὑπὸ ϑεᾶς ἡρπάσϑη. ᾿Ζσκληπιὸς ó μειζόνων ἔτυχεν, ἀνιστάναι μὲν τεϑνεῶτας., νοσοῦν-

ρα ὧδ

CYNEGETICI CAP. I. 269

τας δὲ ἰᾶσϑαι" διὰ δὲ ταῦτα ϑεὸς ὃς παρ᾽ ἀνθρώποις ἀείμνηστον κλέος ἔχει. Μελανίων δὲ τοσοῦτον ὑπερ-- 7 ἐσχε φιλοπονίᾳ ὥστε ὧν αὐτῷ ἀντερασταὶ ἐγένοντο οἱ ἄριστοι τῶν τότε μεγίστων γάμων μόνος ἔτυχεν “«τἀλάντης. Νέστορος δὲ προδιελήλυϑεν ἡ ἀρετὴ τῶν Ἑλλήνων τὰς ἀκοάς, ὥστε εἰδόσιν ἂν λέγοιμι. Ἀμφιάραος δὲ ὅτε ἐπὶ Θήβας ἐστράτευσε πλεῖστον 8 κτησάμενος ἔπαινον ἔτυχε παρὰ ϑεῶν ἀεὶ ξῶν τιμᾶ- σϑαι. Πηλεὺς δ᾽ ἐπιϑυμίαν παρέσχε καὶ ϑεοῖς δοῦ-- ναίτε Θέτιν αὐτῷ καὶ τὸν γάμον παρὰ Χείρωνι ὑμνῆ- σαι. Τελαμὼν δὲ τοσοῦτος ἐγένετο ὥστε ἐκ μὲν πόλεως 9 τῆς μεγίστης ἣν αὐτὸς ἐβούλετο γῆμαι Περίβοιαν τὴν "4And9ov: ὅτε δὲ ὁ πρῶτος τῶν Ἑλλήνων ἐδέδου τὰ ἀριστεῖα Ἡρακλῆς 0 zig, ἑλὼν Τροίαν, Ἡσιόνην αὐτῷ ἔδωκεν. Μελέαγρος δὲ τὰς μὲν τιμὰς ἃς ἔλαβε 10 φανεραί" πατρὸς δ᾽ ἐν γήρᾳ ἐπιλανθανομένου τῆς ϑεοῦ οὐχ αὑτοῦ αἰτίαις ἐδυστύχησε. Θησεὺς δὲ τοὺς μὲν τῆς Ελλάδος ἐχϑροὺς πάσης μόνος ἀπώλεσε" τὴν δ᾽ αὑτοῦ πατρίδα πολλῷ μείξω ποιήσας ἔτι καὶ νῦν ϑαυμάζεται. Ἱππόλυτος δὲ ὑπὸ μὲν τῆς ᾿Αρτέμιδος 1ὶ ἐτιμᾶτο καὶ ἐν λόγοις ἦν, σωφροσύνῃ δὲ καὶ ὁσιότητι μακαρισϑεὶς ἐτελεύτησε. Παλαμήδης δὲ ἕως μὲν ἦν πολὺ τῶν ἐφ᾽ ἑαυτοῦ ὑπερέσχε σοφίᾳ. ἀποθανὼν δὲ ἀδίκως τοσαύτης ἔτυχε τιμωρίας ὑπὸ ϑεῶν ὅσης οὐδεὶς ἄλλος ἀνθρώπων. ἐτελεύτησε δὲ οὐχ ὑφ᾽ ὧν οἴονταί τινες οὐγὰρ ἂν ἦν ὁ μὲν σχεδόν τι ἄριστος, ὁ δὲ ὅμοιος ἀγαϑοῖς" κακοὶ δὲ ἔπραξαν τὸ ἔργον. Μενε- 12 σϑεὺς δὲ ἐκ τῆς ἐπιμελείας τῆς [ἐκ] τῶν κυνηγεσίων τοσοῦτον ὑπερέβαλε φιλοπονία ὥστε ὁμολογεῖν τοὺς τῶν Ἑλλήνων πρώτους ὑστέρους εἶναι τὰ εἰς τὸν πό-- Asuov ἐκείνου πλὴν Νέστορος" καὶ οὗτος οὐ προέχειν λέγεται, ἀλλὰ ἐρίζειν. Ὀδυσσεὺς δὲ καὶ Ζιομήδης 18

270 CYNEGETICI CAP. I. II.

λαμπροὶ μὲν xol καϑ᾽ ἕν ἕκαστον, τὸ δὲ δλον αἴτιοι Τροίαν ἁλῶναι. Κάστωρ δὲ καὶ Πολυδεύκης ὅσα ἐπε- δείξαντο ἐν τῇ Ἑλλάδι τῶν παρὰ Χείρωνος διὰ τὸ

Ιάἀξίωμα τὸ ἐκ τούτων ἀϑανατοί εἰσι. Μαχάων δὲ καὶ Ποδαλείριος παιδευϑέντες τὰ αὐτὰ πάντα ἐγέ- vovro καὶ τέχνας καὶ λόγους καὶ πολέμους ἀγαϑοί. ᾿Δντίλοχος δὲ τοῦ πατρὸς ὑπεραποϑανὼν τοσαύτης ἔτυχεν εὐχλείας ὥστε μόνος φιλοπάτωρ παρὰ τοῖς

15.Ἔλλησιν ἀναγορευϑῆναι. Αἰνείας δὲ σώσας μὲν τοὺς πατρῴους καὶ μητρῴους ϑεούς, σώσας δὲ καὶ αὐτὸν τὸν πατέρα, δόξαν εὐσεβείας ἐξηνέγπκατο ὥστε καὶ οἱ πολέμιοι μόνῳ ἐκείνῳ ὧν ἐκράτησαν ἐ ἐν Τροία ἔδοσαν

16 μὴ συληϑῆναι. ᾿ἀχιλλεὺς δ᾽ ἐν ταύτῃ τῇ παιδείᾳ τρα- φεὶς οὕτω καλὰ καὶ μεγάλα μνημεῖα παρέδωκεν ὥστε οὔτε λέγων οὔτε ἀκούων περὶ ἐκείνου οὐδεὶς ἀπαγο-

17 θεύει. οὗτοι τοιοῦτοι ἐγένοντο ἐκ τῆς VR τῆς παρὰ οίθοησϑ, ὧν οἵ μὲν ἀγαϑοὶ ἔτι καὶ νῦν ἐρῶσιν, οὗ δὲ κακοὶ φϑονοῦσιν, ὥστ᾽ ἐν μὲν τῇ ᾿Ελλάδι ei τῷ συμφοραὶ ἐγίγνοντο ἢ πόλει ἢ βασιλεῖ. ἐλύοντο αὖ:- τούς" εἰ δὲ πρὸς τοὺς βαρβάρους πάντας πάσῃ τῇ Ελ- λάδι νεῖκος ἢ πόλεμος, διὰ τούτους οἵ Ἕλληνες ἐκρά-- τουν, ὥστε ἀνίκητον τὴν Ἑλλάδα παρασχεῖν.

18 'Eyà uiv οὖν παραινῶ τοῖς νέοις μὴ καταφρονεῖν κυνηγεσίων μηδὲ τῆς ἄλλης παιδείας - ἐκ τούτων γὰρ γίγνονται τὰ εἰς τὸν πόλεμον ἀγαϑοί; εἴς ve τὰ ἄλλα ἐξ ὧν ἀνάγκη καλῶς νοεῖν καὶ λέγειν καὶ πράττειν.

IL πρῶτον μὲν οὖν χρὴ ἐλϑεῖν ἐπὶ τὸ ἐπιτήδευμα τὸ τῶν κυνηγεσίων τὸν ἤδη ἐκ παιδὸς ἀλλάττοντα τὴν qc κίαν, εἶτα δὲ καὶ ἐπὶ τὰ ἄλλα παιδεύματα, τὸν μὲν ἔχοντα σκεψάμενον τὴν οὐσίαν: ᾧ μὲν ἔστιν ἱκανή, ἀξίως τῆς αὑτοῦ ὠφελείας, ᾧ δὲ μὴ ἔστιν, ἀλλ᾽ οὖν

τήν γε προϑυμέαν παρεχέσϑω μηδὲν ἐλλείπων τῆς ἕαυ-

CYNEGETICI CAP. II. 271

τοῦ δυνάμεως. ὅσα δὲ καὶ οἷα δεῖ παρεσκευασμένον 9 ἐλϑεῖν ἐπ᾿ αὐτὸ φράσω καὶ αὐτὰ καὶ τὴν ἐπιστήμην ἑκάστου. ἵνα προειδὼς ἐγχειρῇ τῷ ἔργῳ. καὶ μηδεὶς αὐτὰ φαῦλα νομισάτω εἶναι" ἄνευ γὰρ δὴ τούτων οὐκ ἂν εἴη πρᾶξις. χρὴ δὲ τὸν μὲν ἀρχυωρὸν εἶναι ἐπι-- 8 ϑυμοῦντα τοῦ ἔργου καὶ τὴν φωνὴν Ἕλληνα, τὴν δὲ ἡλικίαν περὶ ἔτη εἴκοσι, τὸ δὲ εἶδος ἐλαφρόν. ἰσχυ-- ρόν, ψυχὴν δὲ ἱκανόν, ἵνα τῶν πόνων τούτοις κρατῶν χαίρῃ τῷ ἔογῳ. τὸς δὲ ἄρκυς Φασιανοῦ ἢ Καρχηδο- 4 ψίου λεπτοῦ λένου καὶ τὰ ἐνόδια καὶ τὰ δίκτυα. ἔστω-- σαν δὲ αἱ μὲν ἄρκυς ἐννεάλινοι [ἐκ τριῶν τόνων, ἕκαστος δὲ τόνος ἐκ τριῶν λένων)]; τὸ δὲ μέγεϑος πεν-- τασπίϑαμοι, διπάλαιστοι δὲ τοὺς βρόχους, ὑφείσϑω- σαν δὲ oí περίδρομοι ἀνάμματοι, ἵνα εὔτροχοι ὦσι, ὅ τὰ δὲ ἐνόδια δωδεκάλινα, τὰ δὲ δίκτυα ἑκκαιδεκάλινα, τὸ δὲ μέγεϑος τὰ μὲν ἐνόδια διώρυγα. τετρώρυγα, πεντώρυγα. τὰ δὲ δίκτυα δεκώρυγα, εἰκοσώρυγα, τριακοντώρυγα- ἐὰν δὲ 5 usto, δυσμεταχείριστα ἔσται" ἀμφότερα δὲ τριακονϑάμματα, καὶ τῶν βρό- yov τὸ διάστημα ἴσον ταῖς ἄρκυσιν. ἐν δὲ τοῖς ἀκρω--θ λενίοις τὰ μὲν ἐνόδια ἐχέτω μαστούς. τὰ δὲ δίκτυα δακτυλίους. τοὺς δὲ περιδρόμους ἀπὸ στροφείων. αἱ ἢ δὲ σχαλίδες τῶν μὲν ἀρκύων τὸ μῆκος δέκα παλαι- στῶν, ἔστωσαν δὲ καὶ ἐλάττους at μὲν ἄνισοι αὐτῶν ἐν τοῖς ἑτεροκλινέσι τῶν χωρίων, ἵν᾽ ἴσα τὰ ὕψη ἐξαί- ρῶσιν. ἐν δὲ τοῖς ὁμαλέσιν αἱ ἴσαι" αὗται δ᾽ εὐπερί- ὅπαστοι, τὰ ἄκρα καὶ αὗται λεῖαι" τῶν δὲ ἐνοδίων διπλάσιαι. αἱ δὲ τῶν δικτύων τὸ μὲν μέγεϑος πεντα-- σπίϑαμοι, δικρᾶ ἔχουσαι μικρά, τὰ ἐντμήματα μὴ βαϑέα: εὐπαγεῖς δὲ πᾶσαι καὶ μὴ ἀσύμμετροι τὰ πάχη πρὸς τὰ μήκη. τῷ δὲ πλήϑει τῶν σχαλίδων οἷόν τέ ϑ ἐστι χρῆσϑαι πρὸς τὰ δίκτυα πολλῷ καὶ ὀλίγῳ: ἐλάτ--

272 CYNEGETICI CAP. II. III.

τονι μέν, ἂν σφόδρα τείνηται ἐν τῇ στάσει" πλέονι δ᾽, θὰν ἡσυχῇ. ἔστω δὲ καὶ ἐν ὅτῳ ἔσονται αἵ ἄρκυς καὶ τὰ δίκτυα ἐν ἑκατέροις κυνοῦχος μόσχειος καὶ τὰ δρέ- πανα, ἵνα ἢ τῆς ὕλης τέμνοντα φράττειν τὰ δεόμενα. ΠῚ. Τὰ δὲ γένη τῶν κυνῶν ἐστι διττά, at μὲν καστό- ριαι, αἱ δὲ ἀλωπεκίδες. ἔχουσι δ᾽ αἵ μὲν 'καστόριαι τὴν ἐπωνυμίαν ταύτην ὅτι Κάστωρ ἡσϑεὶς τῷ ἔργῳ μάλιστα αὐτᾶς διεφύλαξεν" at δ᾽ ἀλωπεκίδες διότι ἐκ κυνῶν τε καὶ ἀλωπέκων ἐγένοντο" ἐν πολλῷ δὲ χρόνῳ 9 συγκέχραται αὐτῶν ἡ φύσις. χείρους δὲ καὶ πλείους αἱ τοιαίδε, μικραί. γρυπαί, χαροποί. μυωποί , «i- σχφαί, σκληραί; ἀσϑενεῖς, ψιλαί, ὑψηλαί, ἀσύμμε- cn ὄψυχοι. ἄρρινες, οὐκ εὔποδες. at μὲν οὖν ut- κραὶ πολλάκις ἐκ τῶν κυνηγεσίων ἀποστεροῦνται τῆς ἐργασίας διὰ τὸ μικρόν: αἵ δὲ γρυπαὶ ἄστομοι καὶ διὰ τοῦτο οὐ κατέχουσι τὸν λαγῶ μυωποὶ δὲ καὶ χαροποὶ χείρω τὰ ὄμματα ἔχουσιν, ἄμορφοι δὲ καὶ αἰσχραι ὁρᾶσϑαι" αἵ δὲ σκληραὶ τὰ εἴδη χαλεπῶς ἀπὸ τῶν xv- νηγεσίων ἀπαλλάττουσι" πονεῖν δὲ ἀδύνατοι et ἀσϑε- νεῖς καὶ ct ψιλαί" καὶ αἱ ὑψηλαὶ μὲν καὶ ἀσύμμετροι ἀσύντακτα ἔχουσαι τὰ σώματα βαρέως διαφοιτῶσι»" αἱ ἄψυχοι δὲ λείπουσι τὰ ἔργα, καὶ ἀφίστανται τὸν ἥλιον ὑπὸ τὰς σκιὰς καὶ κατακλίνονται" αἵ δὲ ἄρρινοι μόλις καὶ ὀλιγάκις αἰσϑάνονται τοῦ λαγῶ. αἵ δὲ ἄπο- δὲς οὐδ᾽ ἐὰν ὦσιν εὔψυχοι τοὺς πόνους δύνανται ἀνέ- χεσϑαι, ἀλλ᾽ ἀπαγορεύουσι διὰ τὸ ἄλγος τῶν ποδῶν. ά Εἰσὶ δὲ καὶ τῆς ἰχνεύσεως πολλοὶ τρόποι ἐκ τῶν αὐτῶν κυνῶν" cL μὲν γὰρ ἐπειδὰν λάβωσι τὰ ἴχνη, πορεύονται ἀσήμως ὥστε μὴ γιγνώσκεσθαι ὅτι (yvev- ουσιν, αἱ δὲ τὰ ὦτα μόνον διακινοῦσι. τὴν δὲ ov- ρὰν ἡσυχῇ ἔχουσιν, ai δὲ τὰ ὦτα μὲν ἀκίνητα ἔχου- 5σιν, ἄκρᾳ δὲ τῇ οὐρᾷ σείουσιν. ἄλλαι δὲ συνάγουσι

β

CYNEGETICI CAP. Ill. 2178

τὰ ὦτα καὶ ἐπισκυϑρωπάσασαι διὰ τοῦ ἴχνους σχάσα - σαι τὴν οὐρὰν καὶ φράξασαι διατρέχουσι: πολλαὶ δὲ τούτων μὲν οὐδὲν ποιοῦσι. μανικῶς δὲ περιφερόμεναι ὑλακτοῦσι περὶ τὰ ἴχνη, ὅτε εἰσπίπτουσιν εἰς αὐτά. ἀφρόνως καταπατοῦσαι τὰς αἰσϑήσεις. εἰσὶ δ᾽ αἱ κύ-Ο κλοις πολλοῖς χρώμεναι καὶ πλάνοις ὑπολαμβάνουσαι ἐκ τοῦ πρόσϑεν τὰ ἴχνη παραλείπουσι τὸν λαγῶ, ὁσά-- xig δ᾽ ἐπιτρέχουσι τὰ ἴχνη, εἰκάζουσι, προορώμε-- ναι δὲ τὸν λαγῶ ἀτρεμοῦσι καὶ οὐκ ἐπέρχονται πρὶν ἴδωσιν ὑποκινοῦντα. ὅσαι δὲ τὰ τῶν ἄλλων κυνῶν ἢ εὑρήματα ἐν ταῖς ἰχνείαις καὶ μεταδρομαῖς προϑέουσι ϑαμινὰ σκοποῦσαι, ἑαυταῖς ἀπίστως ἔχουσι: ϑρασεῖαι δ᾽ αἱ οὐκ ἐῶσι τῶν συνεργῶν τὰς σοφὰς εἰς τὸ πρό-- ὄϑεν προϊέναι, ἀλλ᾽ ἀνείργουσι ϑορυβοῦσαι" αἱ δὲ ἀσπαζόμεναι τὰ ψευδῆ καὶ ὑπερλαμπρυνόμεναι ἐφ᾽

. ΝΥ Jl , , "3 c ZONE PP ὅτῳ ἂν τύχωσι προαγουσι συνειδυῖαι ἑχυταῖς ὅτι ἐξα--

πατῶσιν" αἱ δ᾽ οὐκ εἰδυῖαι τὸ αὐτὸ ποιοῦσι ταύταις" φαῦλαι δὲ αἱ οὐκ ἀπαλλαττόμεναι ἐκ τῶν τριμμῶν τὰ ὀρϑὰ οὐ γιγνώσκουσαι. ὅδαι δὲ τῶν κυνῶν τὰ ἴχνη 8 τὰ μὲν εὐναῖα ἀγνοοῦσι, τὰ δὲ δρομαῖα ταχὺ διατρέχου-- σιν. οὐκ εἰσὶ γνήσιαν" διώκουσι δὲ αἱ μὲν ἀρχύμεναι σφόδρα. διὰ δὲ μαλακίαν ἀνιᾶσιν, αἵ δὲ ὑποϑέουσιν, εἶτα ἁμαρτάνουσιν, ἕτεραι δὲ ἀνοήτως ἐμπίπτουσαι εἰς τὰς ὁδοὺς ἁμαρτάνουσι τὸ ἀνήκουστον πολὺ ἔχουσαι. πολλαὶ δὲ τὰ διώγματα ἀφιεῖσαι ἐπανέρχονται διὰ τὸ 9 μισόϑηρον, πολλαὶ δὲ διὰ τὸ φιλάνθρωπον. αἱ δ᾽ ἐκ τῶν ἰχνῶν κεκλαγγυῖαι ἐξαπατᾶν πειρῶνται ἀληϑῆ τα ψευδῆ ποιούμεναι. εἰσὶ δ᾽ αἵ τοῦτο μὲν οὐ ποιοῦσι, 10 μεταξὺ δὲ ϑέουσαι ἄν ποϑὲν ἀκούσωσι κραυγῆς, κατα-- λείπουσαι τὰ αὑτῶν ἔργα ἀπρονοήτως ἐπὶ τοῦτο φέ- θονται" μεταϑέουσι γὰρ αἴ μὲν ἀσαφῶς, αἱ δὲ πολὺ ὑπολαμβάνουσαι, δοξάξουσαι δὲ ἕτεραι αἵ δὲ πεπλα-- Xenoph. scr. min. 18

274 CYNEGETICI CAP. III IV

σμένως, φϑονερῶς δὲ ἄλλαι ἐκκυνοῦσι παρὰ τὸ ἴχνος 11 διὰ τέλους συμπαφαφερόμεναι. τὰ μὲν οὖν πλεῖστα τούτων φύσει ἔχουσαι, τὰ δὲ ἠγμέναι ἀνεπιστημόνως δύσχφηστοί εἰσιν" αἷ τοιαῦται μὲν οὖν κύνες ἀποτρέ- ψειαν ἂν τοὺς ἐπιϑυμοῦντας κυνηγεσίων. οἵας δὲ δεῖ εἶναι τοῦ αὐτοῦ γένους τάτε εἴδη καὶ τὰ ἄλλα φράσω. IV. Πρῶτον μὲν ovv χρὴ εἶναι μεγάλας, εἶτα ἐχούσας τὰς κεφαλὰς ἐλαφράς, σιμάς, ἀρϑρώδεις, ἐνώδη τὰ κάτωθεν τῶν μετώπων, ὕμματα μετέωρα, μέλανα. λαμπρά. μέτωπα μεγάλα καὶ πλατέα, τὰς διακρίσεις βαϑείας, ὦτα μακρά, λεπτά, ψιλὰ ὄπισϑεν, τραχή-- λους μακρούς, ὑγρούς, περιφερεῖς, στήϑη πλατέα, μὴ ἄσαρκα, ἀπὸ τῶν ὥμων τὰς ὠμοπλάτας διεστώσας μικρόν, σκέλη τὰ πρόσϑια μικρά, ὀρϑά, στρογγύλα, στιφρά, τοὺς ἀγκῶνας ὀρϑούς, πλευρὰς μὴ ἐπίπαν βαϑείας, ἀλλ᾽ εἰς τὸ πλάγιον παρηκούσας, ὀσφῦς σαρχώδεις, τὰ μεγέϑη μεταξὺ μακρῶν καὶ βραχέων, μήτε ὑγρὰς λίαν μήτε σκληράς, λαγόνας μεταξὺ μεγά-- λων καὶ μικρῶν, ἰσχία στρογγύλα, ὄπισϑεν σαρκώδη. ἄνωϑεν ὃὲ μὴ συνδεδεμένα. ἔνδοϑεν δὲ προσεσταλ-- μένα; τὰ κάτωϑεν τῶν κενεώνων λαγαρὰ καὶ αὐτοὺς τοὺς κενεῶνας, οὐρὰς μακρᾶς. ὀρϑάς, λιγυράς, ux- ριαίας σκληράς, ὑποκώλια μακρά, περιφερῆ; εὐπαγῆ. σκέλη πολὺ μείξω và ὄπισϑεν τῶν ἔμπροσθεν, καὶ 2 ἐπίρρικνα, πόδας περιφερεῖς. καὶ ἐὰν ὦσι τοιαῦται αἱ κύνες, ἔσονται ἰσχυραὶ τὰ εἴδη. ἐλαφραί, σύμμε- TQOL, ποδώκεις, καὶ ἀπὸ τῶν προσώπων φαιδραὶ καὶ 8 εὔστομοι. ἰχνευέτωσαν δ᾽ ἐκ τῶν τριμμῶν ταχὺ ἀπαλ- λαττόμεναι, τυϑεῖσαι τὰς κεφαλὰς ἐπὶ γὴν λεχρίας, ἐμ-- μειδιῶσαι μὲν πρὸς τὰ ἴχνη, ἐπικαταβάλλουσαι δὲ τὰ ὦτα, τὰ μὲν ὄμματα πυκνὰ διακινοῦσαι. ταῖς δὲ οὐ- ραῖς διασαίνουσαι, κύκλους πολλοὺς πρὸς τὰς εὖνας

CYNEGETICI CAP. IV. 215

- τ - y - er e 1 προΐτωσαν ομοῦ διὰ τοῦ ἴχνους ἁπασαι. οταν 02 περὶ 4 αὐτὸν ὦσι τὸν λαγῶ, δῆλον ποιείτωσαν τῷ κυνηγέτῃ ϑᾶττον φοιτῶσαι μᾶλλον, γνωρίξουσαι ἀπὸ τοῦ ϑυ-

“μοῦ, ἀπὸ τῆς κεφαλῆς, ἀπὸ τῶν ὀμμάτων, ἀπὸ τῆς

μεταλλάξεως τῶν σχημάτων, καὶ ἀπὸ τῶν ἀναβλεμμά--: τῶν καὶ ἐμβλεμμάτων τῶν ἐπὶ τὰς καϑέδρας τοῦ λαγῶ, καὶ ἀπὸ τῶν εἰς τὸ πρόσϑεν καὶ ὄπισϑεν καὶ εἰς τὸ πλάγιον διαρριμμάτων, καὶ ἀπὸ τοῦ ἀληϑῶς ἤδη αἰω-- ρεῖσϑαι τὴν ψυχὴν καὶ ὑπερχαίρειν ὅτι τοῦ λαγῶ ἐγγύς εἰσι. διωκέτωσαν δὲ ἐρρωμένως καὶ μὴ ἐπανιεῖσαι σὺν 9 πολλῇ κλαγγῇ καὶ ὑλαγμῷ, συνεκπερῶσαι μετὰ τοῦ λαγῶ πάντῃ μεταϑείτωσαν δὲ ταχὺ καὶ λαμπρῶς, πυκνὰ μεταφερόμεναι καὶ ἐπανακλαγγάνουσαι δι- καίως" πρὸς δὲ τὸν κυνηγέτην μὴ ἐπανίτωσαν λιποῦ- σαι τὰ ἴχνη. μετὰ δὲ τοῦ εἴδους καὶ τοῦ ἔργου τούτου 6 εὔψυχοι ἔστωσαν καὶ εὔποδες καὶ εὔρινες καὶ εὔτριχες. εὔψυχοι μὲν οὖν ἔσονται. ἐὰν μὴ λίπωσι τὰ κυνηγέσια ὅταν ἢ zvíyg: εὔρινες δέ, ἐὰν τοῦ λαγῶ ὀσφραίνωνται ἐν τόποις ψιλοῖς, ξηροῖς, προσηλίοις τοῦ ἄστρου ἐπιόν-- τος εὔποδες δέ, ἐὰν τῇ αὐτῇ ὥρᾳ μὴ καταρρηγνύων-- ται αὐτῶν ol πόδες τὰ ὄρη ϑεουσῶν" εὔτριχες δέ, ἐὰν ἔχωσι λεπτὴν καὶ πυκνὴν καὶ μαλακὴν τὴν τρίχα. τὰ Ἶ δὲ χρώματα οὐ χρὴ εἶναι τῶν κυνῶν οὔτε πυρρὰ οὔτε μέλανα οὔτε λευκὰ παντελῶς" ἔστι γὰρ οὐ γενναῖον τοῦτο, ἀλλ᾽ ἁπλοῦν καὶ ϑηριῶδες. αἱ μὲν οὖν πυρραὶϑ ἔχουσαι ἔστωσαν λευκὴν τρίχα ἐπανϑοῦσαν περὶ τὰ πρόσωπα καὶ αἵ μέλαιναι. αἱ δὲ λευκαὶ πυρράν᾽ ἐπὶ δὲ ταῖς μηριαίαις ἄκραις τρίχας ὀρϑάς, “βαϑείας, καὶ ἐπὶ ταῖς ὀσφύσι καὶ ταῖς οὐραῖς κάτω, ἄνωϑεν δὲ (ε-- τρίας.

"Aysw δὲ ἄμεινον τὰς κύνας εἰς τὰ ὄρη πολλάκις, 9 τα δὲ ἔργα ἧττον" τὰ μὲν γὰρ ὄρη oióv τέ ἐστι καὶ

18

270 CYNEGETICI CAP. IV. V.

ἰχνεύειν καὶ μεταϑεῖν καϑαρῶς, và δὲ ἔργα οὐδέτερα 10ϑιὰ τοὺς τριμμούς. ἔστι δὲ καὶ ἄνευ τοῦ εὑρίσκειν τὸν λαγῶ ἀγαϑὸν ἄγειν τὰς κύνας εἰς τὰ τραχέα" καὶ γὰρ εὔποδες γίγνονται καὶ τὰ σώματα διαπονοῦσαι ἐν

11 τόποις τοιούτοις ὠφελοῦνται. ἀγέσϑωσαν δὲ ϑέρους μὲν μέχρι μεσημβρίας, χειμῶνος δὲ δι᾿ ἡμέρας, μετο-. πώρου δ᾽ ἔξω μεσημβρίας, ἐντὸς δ᾽ ἑσπέρας τὸ ἔαρ. ταῦτα γὰρ μέτρια.

Υ. Τὰ δὲ ἴχνη τοῦ λαγῶ.τοῦ μὲν χειμῶνος μακρά ἐστι διὰ τὸ μῆκος τῶν νυκτῶν᾽ τοῦ δὲ ϑέρους βραχέα διὰ τὸ ἐναντίον. χειμῶνος μὲν οὖν πρωὶ οὐκ ὄξει αὐτῶν, ὅταν πάχνη ἡ ἢ παγετός" ἡ μὲν γὰρ πάχνη τῇ αὑτῆς ἰσχύι ἀντισπάσασα τὸ ϑερμὸν ἔχει ἐν αὑτῇ, ὁ δὲ παγε-

τὸς ἐπιπήξας. καὶ αἱ κύνες μαλκιῶσαι τὰς ῥῖνας οὐ δύνανται αἰσϑάνεσϑαι., ὅταν ἢ τοιαῦτα, πρὶν ἂν ὁ ἥλιος διαλύσῃ αὐτὰ ἡ προϊοῦσα ἡ ἡμέρα τότε δὲ καὶ al κύνες ὀσφραίνονται καὶ αὐτὰ ἐπαναφερύμενα ὄξει. 8 ἀφανίξει δὲ καὶ ἡ πολλὴ δρόσος καταφέρουσα αὐτά, καὶ οἵ ὄμβροι οἱ γιγνόμενοι διὰ χρόνου ὀσμὰς ἄγον- veg τῆς γῆς ποιοῦσι δύσοσμον, ἕως ἂν ψυχϑῇ᾽ χείρω ὃὲ καὶ τὰ νότια ποιεῖ: ὑγραίνοντα γὰρ διαχεῖ" τὰ δὲ 4 βόρεια, ἐὰν ἡ ἄλυτα, συνίστησι καὶ σώξει. οἵ δὲ ὑετοὶ κατακλύζουσι καὶ αἱ ψακάδες. καὶ ἡ σελήνη ἀμαυροῖ τῷ ϑερμῷ, μάλιστα δὲ ὅταν ἡ πανσέληνος - καὶ μανό- τατα τότε" χαίροντες γὰρ τῷ φέγγει ἐπαναρριπτοῦντες μακρὰ διαιροῦσιν ἀντιπαίξοντες" ταραχώδη δὲ ὅταν 5 ἀλώπεκες προδιεξέλϑωσι γίγνεται. τὸ δὲ ἔαρ κεκρα- μένον τῇ ὥρα καλῶς παρέχει τὰ ἴχνη λαμπρά, πλὴν εἴ τι ἡ γῆ ἐξανϑοῦσα βλάπτει τὰς κύνας. εἰς τὸ αὐτὸ συμμιγνύουσα τῶν ἀνθῶν τὰς ὀσμάς. λεπτὰ δὲ καὶ ἀσαφῆ τοῦ ϑέρους" διάπυρος γὰρ οὖσα ἡ γῆ ἀφα- νίξει τὸ ϑεορμὸν ὃ ἔχουσιν" ἔστι γὰρ λεπτόν" καὶ αἱ

CYNEGETICI CAP. V. 271

κύνες ἧττον ὀσφραίνονται τότε διὰ τὸ ἐκλελύσϑαι τὰ σώματα. τοῦ δὲ μετοπώρου καϑαρά: ὅσα γὰρ ἡ γῆ φέρει, τὰ μὲν ἥμερα συγκεκόμισται, τὰ δὲ ἄγρια γήρᾳ διαλέλυται. ὥστε οὐ παραλυποῦσι τῶν καρπῶν al ὀσμαὶ εἰς ταὐτὰ φερόμεναι. ἔστι δὲ τοῦ χειμῶνος καὶ 6 τοῦ ϑέρους καὶ τοῦ. μετοπώρου τὰ ἴχνη ὀρϑὰ ἐπὶ τὸ πολύ, τοῦ δ᾽ ἦρος συμπεπλεγμένα - τὸ γὰρ ϑηρίον συνδυάζξεται μὲν ἀεί. μάλιστα δὲ ταύτην τὴν ὥραν. ὥστε διὰ τοῦτο ἐξ ἀνάγκης μετ᾽ ἀλλήλων πλανώμενοι τοιαῦτα ποιοῦσιν. ὄξει δὲ τῶν ἰχνῶν ἐπὶ πλείω χρόνον ἢ «Qv εὐναίων ἢ τῶν δρομαίων" τὰ μὲν γὰρ εὐναῖα ὁ λαγῶς πορεύεται ἐφιστάμενος. τὰ δὲ δρομαῖα ταχύ" ἡ γῆ οὖν τῶν μὲν πυκνοῦται, τῶν δὲ οὐ πίμπλαται. ἐν δὲ τοῖς ὑλώδεσι μᾶλλον ἢ ἐν τοῖς ψιλοῖς ὄξει" δια-- τρέχων γὰρ καὶ ἀνακαϑίξων ἅπτεται πολλῶν. κατα-8 κλίνονται δ᾽ εἰς ἃ ἡ γῆ φύει ἡ ἔχει ἐφ᾽ ἑαυτῆς ὑπὸ παντί, ἐπ’ αὐτῶν, ἐν αὐτοῖς, παρ᾽ αὐτά, ἄποϑεν πολύ. μικρόν, μεταξὺ τούτων. ὁτὲ δὲ καὶ ἐν τῇ ϑα- λάττῃ διαρριπτῶν ἐπὶ τὸ δυνατὸν καὶ ἐν ὕδατι, ἐάν τι 0 ὑπερέχον T ἐμπεφυκὸς ἐν τούτῳ. ὁ μὲν οὖν εὐναῖος 9 ποιούμενος εὐνὴν ἐπὶ τὸ πολὺ ὅταν μὲν p ψύχη, ἐν εὐδιεινοῖς, ὅταν δὲ καύματα, ἐν παλισκίοις, τὸ δὲ ἔαρ καὶ τὸ φϑινόπωρον ἐν προσηλίοις" οἵ δὲ δρομαῖοι οὐχ οὕτω διὰ τὸ ὑπὸ τῶν κυνῶν ἔμπληκτοι γίγνεσϑαι. κατακλίνεται δὲ ὑποϑεὶς τὰ ὑποκώλια ὑπὸ τὰς λαγό-- 10 νας. τὰ δὲ πρόσϑεν σκέλη τὰ πλεῖστα συνϑεὶς καὶ ἐκτείνας, ἐπ᾽ ἄκρους δὲ τοὺς πόδας τὴν γένυν κατα-- ϑείς, τὰ δὲ ὦτα ἐπιπετάσας ἐπὶ τὰς ὠμοπλάτας, εἶτα δὲ ὑποστέγει τὰ ὑγρά. ἔχει δὲ καὶ τὴν τρίχα στεγανήν" πυκνὴ γὰρ καὶ μαλακή. καὶ ὅταν μὲν ἐγρηγόρῃ. κατα- 11 ὠύει τὰ βλέφαρα, ὅταν δὲ καϑεύδῃ. τὰ μὲν βλέφαρα ἀναπέπταται ἀκίνητα, οἱ δὲ ὀρϑαλμοὶ ἀτρέμας ἔχουσι-

Q78 CYNEGETICI CAP. Y.

τοὺς δὲ μυκτῆρας, ὅταν μὲν εὕδῃ, κινεῖ πυκνά, ὅταν 12 δὲ μή, ἧττον. ὅταν δὲ ἡ γῆ βούῃ, μᾶλλον τὰ ἔργα ἢ τὰ ὄρη ἔχουσιν. ὑπομένει δὲ πανταχοῦ (yvevouevog, ἐὰν μήτι περίφοβος τῆς νυκτὸς γένηται" παϑὼν δὲ 13 τοῦτο ὑποκινεῖ. πολύγονον δ᾽ ἐστὶν οὕτως ὥστε τὰ μὲν vévoxs, τὰ δὲ τίκτει, τὰ δὲ κύει. τῶν δὲ μικρῶν λαγίων ὄξει μᾶλλον ἢ τῶν μεγάλων. ἔτι γὰρ ὑγρομελῆ 14ὄντα ἐπισύρεται ὅλα ἐπὶ "us γῆς. τὰ uiv ovv λίαν νεογνὰ oí φιλοχυνηγέται ἀφιᾶσι τῇ ϑεῶ᾽ οἱ δὲ ἤδη, ἔτειοι τάχιστα ϑέουσι τὸν πρῶτον δρόμον, τοὺς δ᾽ ἄλ. 15 λους οὐκέτι" εἰσὶ γὰρ ἐλαφροί, ἀδύνατοι δέ. λαμβά- νειν δὲ τοῦ λαγῶ τὰ ἴχνη ὑπάγοντα τὰς κύνας ἐκ τῶν ἔργων ἄνωθεν" ὅσοι δὲ μὴ ἔρχονται αὐτῶν εἰς τὰ ἐργάσιμα, τοὺς λειμῶνας, τὰς νάπας, τὰ ῥεῖϑρα, τοὺς λίϑους, τὰ ὑλώδη" καὶ ἐὰν ὑποκινῇ, μὴ ἀναβοᾶν, ἵνα μὴ αἵ κύνες ἔκφρονες γιγνόμεναι χαλεπῶς τὰ ἴχνή 16 γνωρίξζωσιν. εὑρισκόμενοι δὲ ὑπ᾽ αὐτῶν καὶ διωκό-- μενοι ἔστιν Ove διαβαίνουσι τὰ ῥεύματα, καὶ ὑποκάμ-- πτουσι, καὶ καταδύονται εἰς φάραγγας καὶ εἰς εἰλυούς" πεφόβηνται γὰρ οὐ μόνον τὰς κύνας ἀλλὰ καὶ τοὺς ἀετούς" ὑπερβάλλοντες γὰρ τὰ σιμὰ καὶ τὰ ψιλὰ ἄναρ- παΐζονται ἕως ἂν σιν ἔτειοι" τοὺς δὲ μείζους ἐπιτρέ- 17 χουσαι at κύνες ἀφαιροῦνται. ᾿ποδωκέστατοι μὲν ovv εἰσιν of ὄρειοι, οἱ πεδινοὶ δὲ ἧττον, βραδύτατοι δὲ οὗ ἕλειοι" οἱ δ᾽ ἐπὶ πάντας τοὺς τόπους πλανῆται χαλδ- ποὶ πρὸς τοὺς δρόμους᾽ τὰ γὰρ σύντομα ἴσασι" ϑέουσι γὰρ μάλιστα μὲν τὰ ἀνάντη ἢ τὰ ὁμαλά, τὰ δὲ ἀνόμοια 18 ἀνομοίως, τὰ δὲ κατάντη ἥκιστα. διωκόμενοι δέ εἰσι κατάδηλοι μάλιστα μὲν διὰ γῆς κεκινημένης, ἐὰν ἔχω-- σιν ἐνιον ἐρύϑημα, καὶ διὰ καλάμης διὰ τὴν ἀνταύ- γειαν" κατάδηλοι δὲ καὶ ἐν τοῖς τριμμοῖς καὶ ἐν ταῖς ὁδοῖς. ἐὰν ὦσιν ἰδόπεδοι τὸ γὰρ φανὸν τὸ ἐν αὐτοῖς

CYNEGETICI ΟΑΡ, V. 279

ἐνὸν ἀντιλάμπει" ἄδηλοι δέ, ὅταν τοὺς λέϑους. τὰ ὄρη. τὰ φέλλια, τὰ δασέα ἀποχωρῶσι, διὰ τὴν ὁμό- χροιαν. προλαμβάνοντες δὲ τὰς κύνας ἐφίστανται καὶ 19 ἀνακαϑίζοντες ἐπαίρουσιν αὑτοὺς καὶ ἐπακούουσιν εἴ που πλησίον κλαγγὴ ἢ ψόφος τῶν κυνῶν: καὶ ὅϑεν ἂν ἀκούσωσιν, ἀποτρέπονται. ὃτὲ δὲ καὶ οὐκ «xov- 20 σαντὲς ἀλλὰ δόξαντες ἢ πεισϑέντες ὑφ᾽ αὑτῶν παρὰ τὰ αὐτά, διὰ τῶν αὐτῶν. ἐπαλλάττοντες ἅλματα, ἐμποιοῦντες ἴχνεσιν ἴχνη, ἀποχωροῦσι. καί εἰσι μα-- 21 κροδρομώτατοι μὲν οἱ ἐκ τῶν ψιλῶν εὑρισκόμενοι διὰ τὸ καταφανές, βραχυδρομώτατοι δὲ οἵ ἐκ τῶν δασέων᾽ ἐμποδὼν γὰρ τὸ σκοτεινόν. δύο δὲ καὶ τὰ γένη ἐστὶν 22 αὐτῶν οἱ μὲν γὰρ μεγάλοι ἐπίπερκνοι καὶ τὸ λευκὸν τὸ ἐν τῷ μετώπῳ μέγα ἔχουσιν, οἱ δ᾽ ἐλάττους ἐπί-- ἕανϑοι μικρὸν τὸ λευκὸν ἔχοντες. τὴν δὲ οὐρὰν οἵ 38 μὲν κύκλῳ περιποίκιλον, οἵ δὲ παράσειρον, καὶ τὰ ὄμματα οἵ μὲν ὑποχαροποί, οἵ δ᾽ ὑπόγλαυκοι" καὶ τὰ μέλανα τὰ περὶ τὰ ἄκρα ὦτα ol μὲν ἐπὶ πολύ, οἱ δὲ ἐπὶ μικρόν. ἔχουσι δὲ αὐτῶν al πολλαὶ τῶν νήσων τοὺς 24 ἐλάττους, αἵ τ᾽ ἔρημοι καὶ οἰκούμεναι" τὸ δὲ πλῆϑος πλείους ἐν αὐταῖς ἢ ἐν ταῖς ἠπείροις" οὐ γάρ εἰσιν οὔτ᾽ ἀλώπεκες ἐν ταῖς πολλαῖς αὐτῶν, αἵτινες καὶ αὖ- τοὺς καὶ τὰ τέκνα ἐπιοῦσαι ἀναιροῦνται, οὔτε ἀετοί" τὰ μεγάλα γὰρ ὄρη ἔχουσι μᾶλλον ἢ τὰ μικρά o ἐλάττω δ᾽ ἐπὶ τὸ πολὺ τὰ ἐν ταῖς νήσοις. κυνηγέται δὲ εἰς μὲν 25 τὰς ἐρήμους ὀλιγάκις ἀφικνοῦνται. ἐν δὲ ταῖς οἰκου- μέναις ὀλίγοι ὄντες καὶ ov φιλόϑηροι of πολλοί" εἰς ὃὲ τὰς ἱερὰς τῶν νήσων οὐδὲ διαβιβάζειν οἷόν τε κύ-- νας. ὅταν οὖν τῶν τὲ ὑπαρχόντων ὀλίγους ἐχϑηρῶν- ται καὶ τῶν ἐπιγιγνομένων, ἀνάγκη ἀφϑόνους εἶναι. βλέπει δὲ οὐκ ὀξὺ διὰ πολλά: τά τε γὰρ ὄμματα ἔχει 26 ἔξω καὶ τὰ βλέφαρα ἐλλείποντα καὶ οὐκ ἔχοντα προβο-

280 CYNEGETICI CAP. V.

λὴν ταῖς αὐγαῖς" ἡ ὄψις οὖν διὰ ταῦτα ἀμαυρά, ἐδκε-- 27 δασμένη. ἅμα δὲ τούτοις καὶ ἐν ὕπνῳ ὃν τὰ πολλὰ τὸ ϑηρίον οὐκ ὠφελεῖται πρὸς τὸ ὁρᾶν. καὶ ἡ ποδω-- κία πρὸς τὸ ἀμβλυωπεῖν αὐτῷ πολὺ συμβάλλεται" ταχὺ γὰρ ἑκάστου παραφέρει τὴν ὄψιν πρὶν νοῆσαι ὅ,τι 98 ἐστί. καὶ οἵ φόβοι τῶν κυνῶν, ὅταν διώκωνται, ἕπό-- μενοι μετὰ τούτων συνεξαιροῦνται τὸ προνοεῖσϑαι. ὥστε διὰ ταῦτα προσπίπτων λανϑάνει πρὸς πολλὰ καὶ 29 εἰς τὰς ἄρκυς ἐμπίπτων. εἰ δ᾽ ἔφευγεν ὄρϑιον, ὀλυ- γάκις ἂν ἔπασχε τὸ τοιοῦτον" νῦν δὲ περιβάλλων καὶ ἀγαπῶν τοὺς τόπους ἐν οἷς ἐγένετο καὶ ἐτράφη ἀλέ- ὅχεται. κατὰ πόδας δὲ οὐ πολλάκις ὑπὸ τῶν κυνῶν διὰ τὸ τάχος κρατεῖται" ὅσοι δὲ ἁλίσκονται, παρὰ φύσιν τοῦ σώματος, τύχῃ δὲ χρώμενοι" οὐδὲν γὰρ τῶν ὄντων ἰσομέγεθϑες τούτῳ ὅμοιόν ἐστι πρὸς δρόμον" 80 σύγκειται γὰρ ἐκ τοιούτων τὸ σῶμα. ἔχει γὰρ κεφα-- λὴν κούφην, μικράν, κατωφερῆ, στενὴν ἐκ τοῦ πρό- σϑεν,. [ὦτα ὑψηλά,] τράχηλον λεπτόν, περιφερῆ, οὐ σκληρόν, μῆκος ἱκανόν, ὠμοπλάτας ὀρϑάς. ἀσυνδέ- τους ἄνωϑεν. σκέλη τὰ ἐπ᾿ αὐτῶν ἐλαφρά, σύγκωλα,.. στῆϑος οὐ βαρύτονον, πλευρὰς ἐλαφράς, συμμέτρους, ὀσφῦν περιφερῆ. κωλὴν σαρκώδη, λαγόνας ὑγράς, λαπαρὰς ἱκανῶς, ἰσχία στρογγύλα, πλήρη κύκλῳ, ἄνωϑεν δὲ ὡς χρὴ διεστῶτα. μηροὺς μακρούς, εὐπα- γεῖς. ἔξωϑεν μὲν émwerauévovg, ἔνδοϑεν δὲ οὐκ ὀγκώδεις, ὑποκώλια μακρά, στιφρά, πόδας τοὺς πρό- σϑεν ἄκρως ὑγρούς. στενούς., ὀρϑούς. τοὺς δὲ ὄπυ- σϑεν στερεούς., πλατεῖς. πάντας δὲ οὐδενὸς τραχέος φροντίζοντας. σκέλη τὰ ὄπισϑεν μείξω πολὺ τῶν ἔμ-- προσϑεν καὶ ἐγκεκλιμένα μικρὸν ἔξω, τρίχωμα βραχύ, 81] χοῦφον. ἔστιν οὖν ἀδύνατον μὴ οὐκ εἶναι ἐκ τοιού-- τῶν συνηρμοσμένον ἰσχυρόν, ὑγρόν, ὑυπερέλαφρον.

CYNEGETICI CAP. V, VI. 281

τεκμήριον δὲ ὡς ἐλαφρόν ἐστιν" ὅταν ἀτρέμα διαπο-- ρεύηται. πηδᾷ. βαδίζοντα δὲ οὐδεὶς ἑόρακεν οὐδ᾽ ὄψεται, τιϑεὶς εἰς τὸ ἐπέκεινα τῶν ἔμπροσϑεν ποδῶν τοὺς ὄπισϑεν καὶ ἔξω [καὶ] ϑεῖ οὕτω. δῆλον δὲ τοῦτο ἐν χιόνι. οὐρὰν δὲ οὐκ ἐπιτηδείαν ἔχει πρὸς δρόμον 32 ἐπευϑύνειν γὰρ οὐχ ἱκανὴ τὸ σῶμα διὰ τὴν βραχύτητα" ἀλλὰ τῷ ὠτὶ ἑκατέρῳ τοῦτο ποιεῖ, καὶ ὅταν ἁλίσκηται ὑπὸ τῶν κυνῶν, καταβάλλων [γὰρ] καὶ παραβάλλων τὸ ἕτερον οὖς πλάγιον, ὁποτέρᾳ ἂν λυπῆται, ἀπερει-- δόμενος [διὸ] δὴ εἰς τοῦτο ὑποστρέφεται ταχύ. ἐν μικρῷ πολὺ καταλιπὼν τὸ ἐπιφερέμενον. οὕτω 0:33 ἐπίχαρί ἐστι τὸ ϑηρίον ὥστε οὐδεὶς ὅστις οὐκ ἂν ἰδὼν ἰχνευόμενον, εὑρισκόμενον, μεταϑεόμενον, ἁλισκό- uevov, ἐπιλάϑοιτ᾽ ἂν εἴ του ἐρῴη.

Ἐν δὲ τοῖς ἔργοις κυνηγετοῦντα ἀπέχεσϑαι ὧν 84 ὧραι φέρουσι καὶ τὰ νάματα καὶ τὰ ῥεῖϑρα ἐᾶν. τὸ γὰρ ἅπτεσϑαι τούτων αἰσχρὸν καὶ κακόν, καὶ ἵνα μὴ τῷ νόμῳ ἐναντίοι ὦσιν οἱ ἰδόντες. καὶ ὅταν ἀναγρία ἐμπίπτῃ. ἀναλύειν χρὴ τὰ περὶ κυνηγέσιον πάντα.

Κυνῶν δὲ κόσμος δέραια. ἱμάντες. στελμονίαι᾽ VL. ἔστω δὲ τὰ μὲν δέραια μαλακά, πλατέα, ἵνα μὴ ϑραύῃ τὰς τρίχας τῶν κυνῶν, o( δὲ ἱμάντες ἔχοντες ἀγκύλας τῇ χειρί, ἄλλο δὲ μηδέν: οὐ γὰρ καλῶς τηροῦσι τὰς κύνας οἵ ἐξ αὐτῶν εἰργασμένοι τὰ δέραια" αἱ δὲ στελ-- μονίαι πλατεῖς τοὺς ἱμάντας, ἵνα μὴ τρέβωσι τὰς λα- γόνας αὐτῶν: ἐγκατερραμμέναι δὲ ἐγκεντρίδες. ἵνα τὰ γένη φυλάττωσιν. ἐξάγειν δὲ αὐτὰς οὐ χρὴ ἐπὶ τὰ 2 κυνηγέσια ὅταν μὴ τὰ προσφερόμενα δέχωνται ἡδέως" τεχμήριον δὲ τοῦτο ὅτι οὐκ ἔρρωνται" μηδὲ ὅταν ἄνε- μος πνέῃ μέγας" διαρπάξει γὰρ τὰ ἴχνη καὶ οὐ δύ- νανται ὀσφραίνεσϑαι οὐδὲ at ἄρκυς ἑστάναι οὐδὲ τὰ δίχτυα. ὅταν δὲ τούτων μηδέτερον κωλύῃ. ἄγειν διὰ 8

289 CYNEGETICI CAP. VI.

τρίτης ἡμέρας. vag δὲ ἀλώπεκας μὴ ἐϑίζειν τὰς κύνας διώκειν" διαφϑορὰ γὰρ μεγίστη καὶ ἐν τῷ δέοντι οὔ-

4 ποτὲ πάρεισιν. εἰς δὲ τὰ κυνηγέσια μεταβάλλοντα ἄγειν, ἵνα ὥσιν ἐμπειροι τῶν κυνηγεσίων, αὐτὸς δὲ τῆς χώρας. ἐξιέναι δὲ πρωί, ἵνα τῆς ἰχνεύσεως μὴ ἀποστερῶνται, ὡς of ὀψιξόμενοι ἀφαιροῦνται τὰς μὲν κύνας τοῦ δὑρεῖν τὸν λαγῶ. αὑτοὺς δὲ τῆς ὠφελείας οὐ γὰρ ἐπιμένει τοῦ ἴχνους ἡ φύσις λεπτὴ οὖσα πᾶσαν ὥραν.

5 Τὴν δὲ στολὴν ὁ ἀρκυωρὸς ἐξίτω ἔχων ἐπὶ ϑήραν μὴ ἔχουσαν βάρος. τὰς δὲ ἄρκυς ἱστάτω ἀμφὶ δρό- μους. [ὁδοὺς] τραχείας, σιμάς, λαγαράς, σκοτεινάς, ῥοῦς, χαράδρας, χειμάρρους ἀενάους" εἰς ταῦτα γὰρ

6 μάλιστα φεύγει" εἰς ὅσα δὲ ἄλλα ἄπειρον εἰπεῖν" τού- τῶν δὲ παρόδους, διόδους, καταφανεῖς, λεπτάς, εἰς ὄρϑρον καὶ μὴ πρωί, ἵνα ἐὰν ἡ πλησίον τὸ ἀρκυστά- σιον τῶν ἐπ σιμῶυοι μὴ φοβῆται ἀκούων ὁμοῦ τὸν ψόφον. ἐὰν δὲ ἡ ἀπ᾽ ἀλλήλων πολύ, ἧττον κωλύει πρωὶ καϑαρὰς ποιουμένους τὰς ἀρκυστασίας, ἵνα αὖ-

ἡτῶν μηδὲν ἀντέχηται. πηγνύειν δὲ τὰς σχαλίδας ὑπτίας, ὅπως ἂν ἐπαγόμεναι ἔχωσι τὸ σύντονον" ἐπὶ ὃὲ ἄκρας ἴσους τοὺς βρόχους ἐπιβαλλέτω καὶ ὁμοίως

8 ἀντερειδέτω, ἐπαίρων εἰς μέσον τὸν κεκρύφαλον. εἰς δὲ τὸν περίδρομον ἐναπτέτω λέϑον μακρὸν καὶ μέγαν, ἵνα ἡ ἄρκυς, ὅταν ἔχῃ τὸν λαγῶ, μὴ ἀντιτείνῃ" στοι- χιξέτω δὲ μακρά. ὑψηλά, ὅπως &v μὴ ὑπερπηδᾶ᾽ ἐν δὲ ταῖς ἰχνείαις μὴ ὑπερβάλλεσϑαι" ἔστι γὰρ ϑηρα- τικὸν μὲν φιλόπονον δὲ τὸ ἐκ παντὸς τρόπου ἑλεῖν

Orayv. τὰ δὲ δίκτυα τεινέτω ἐν ἀπέδοις. ἐμβαλλετῶ δὲ τὰ ἐνόδια εἰς τὰς ὁδούς, καὶ ἐκ τῶν τριμμῶν εἰς τὰ συμφέροντα, καϑάπτων τοὺς περιδρόμους ἐπὶ τὴν γῆν, τὰ ἀκρωλένια συνάγων. πηγνύων τὰς σχαλίδας

EM docs Mer Tages ur

CYNEGETICI CAP. VI. 283

μεταξὺ τῶν σαρδονίων, ἐπὶ ἄκρας ἐπιβάλλων τοὺς ἐπιδρόμους καὶ παράδρομα συμφράττων. φυλαττέτω 10 δὲ ἐχπεριιών - ἐὰν δὲ ἐκκλίνῃ στοῖχος ἢ ἄρκυς, ἀνυ- στατω" διωκόμενον δὲ τὸν λαγῶ εἰς τὰς ἄρκυς εἰς τὸ πρόσϑεν προϊέσϑω, καὶ ἐπιϑέων μὲν ἐκβοάτω- ἐμπε-- πτωκότος δὲ τὴν ὀργὴν τῶν κυνῶν παυέτω, μὴ ἁπτό-- uevog ἀλλὰ παραμυϑούμενος" καὶ δηλούτω τῷ κυνη- γέτῃ ὅτι ἑάλωκεν ἀναβοήσας ἢ ὅτι παραδεδράμηκε παρὰ τάδε ἢ τάδε ἢ ὅτι οὐχ ἑόρακεν ἢ οὗ κατεῖδε.

Τὸν δὲ κυνηγέτην ἔχοντα ἐξιέναι ἠμελημένην ἐλα-- 11 φρὰν ἐσϑῆτα ἐπὶ τὸ κυνηγέσιον καὶ ὑπόδεσιν. ἐν δὲ τῇ χειρὶ ῥόπαλον, τὸν à$ ἀρχυωρὸν ἕπεσϑαι" πρὸς δὲ τὸ κυνηγέσιον σιγῇ προσιέναι. ἵνα μὴ ὁ λαγῶς, ἐάν που ἢ πλησίον, ὑποκινῇ ἀκούων τῆς φωνῆς. δήσαντα 19 δ᾽ ἐκ τῆς ὕλης τὰς κύνας ἑκάστην χωρίς. ὅπως ἂν εὖ- λυτοι ὦσιν. ἱστάναι τὰς ἄρκυς καὶ τὰ δίκτυα, ὡς εἴς ρηται. μετὰ δὲ τοῦτο τὸν μὲν ἀρκυωρὸν εἶναι ἐν gv- λακῇ" αὐτὸν δὲ τὰς κύνας λαβόντα ἰέναι πρὸς τὴν ὑπαγωγὴν τοῦ κυνηγεσίου. καὶ εὐξάμενον τῷ ᾽4πόλ--18 λῶνι καὶ τῇ ᾿Αρτέμιδι τῇ ᾿Δ4γροτέρᾳ μεταδοῦναι τῆς ϑήρας λῦσαι μίαν κύνα ἥτις ἂν ἡ σοφωτάτη ἰχνεύειν, ἐὰν μὲν ἢ χειμών, ἅμ᾽ ἡλίῳ ἀνέχοντι: ἐὰν δὲ ϑέρος, πρὸ ἡμέρας" τὰς δὲ ἄλλας ὥρας μεταξὺ τούτων. ἐπει-- 14 δὰν δὲ ἡ κύων λάβῃ τὸ ἴχνος ἀρϑὸν ἐκ τῶν ἐπηλλαγμέ- vov, παραλῦσαι καὶ ἑτέραν περαινομένου δὲ τοῦ ἴχνους διαλιπόντα μὴ πολὺ καὶ τὰς ἄλλας ἀφιέναι κατὰ μίαν, καὶ ἔπεσϑαι μὴ ἐγκείμενον, ὀνομαστὶ ἑκάστην προσαγορεύοντα, μὴ πολλά, ἵνα μὴ παροξύνωνται πρὸ τοῦ καιροῦ. αἱ δ᾽ ὑπὸ χαρᾶς καὶ μένους προϊᾶσιν 15 ἐξίλλουσαι τὰ ἴχνη, ὡς πέφυκε, διπλᾶ, τριπλᾶ. προ- φορθύμεναν παρὰ τὰ αὐτά, διὰ τῶν αὐτῶν ἐπηλ- λαγμένα, περιφερῆ. ὀρϑά, καμπύλα, πυκνά, μανα,

984 CYNEGETICI CAP. VI.

γνώριμα, ἄγνωστα, ἑαυτὰς παραϑέουσαι, ταχὺ ταῖς οὐραῖς διασείουσαι..᾿ καὶ ἐπικλίνουσαι τὰ ὦτα, καὶ 16 ἀστράπτουσαι τοῖς ὄμμασιν. ἐπειδὰν δὲ περὶ τὸν λαγῶ ὦσι, δῆλον ποιήσουσι τῷ κυνηγέτῃ σὺν ταῖς οὐραῖς τὰ σώματα ὅλα συνεπικραδαίνουσαν, πολεμικῶς ἐπι- φερόμεναι, φιλονείκως παραϑέουσαι, συντρέχουσαι φιλοπόνως. συνιστάμεναι ταχύ, διιστάμεναι., πάλιν ἐπιφερόμεναι" τελευτῶσαι δὲ ἀφίξονται πῳὸς τὴν sv- 17 νὴν τοῦ λαγῶ, καὶ ἐπιδραμοῦνται ἐπ᾽ αὐτόν. ὁ δ᾽ ἐξαίφνης ἀνάξας ἐφ᾽ αὑτὸν ὑλαγμὸν ποιήσει. τῶν κυ- νῶν καὶ κλαγγὴν φεύγων. ἐμβοώντων δὲ αὐτῷ διω- κομένῳ, ἰὼ κύνες, ἰὼ κακῶς, σαφῶς ys ὦ κύνες, καλῶς γε ὦ κύνες. καὶ FOURNIS περιελίξαντα ὃ ἀμπέχεται περὶ τὴν χεῖρα καὶ τὸ δόπαλον ἀναλαβόντα 18 κατὰ τὸν λαγῶ, καὶ μὴ ὑπαντᾶν ἄπορον γάρ. ὁ δὲ ὑποχωρῶν ταχὺ ἐκλείπων τὴν ὄψιν πάλιν περιβάλλει ὅϑεν εὑρίσκεται ἐπὶ τὸ πολύ. ἀναβοᾶν δ᾽ ἐκεῖνον μέν, αὐτῷ παῖς. αὐτῷ παῖς. παῖ δή, παῖ δή" ὁ δὲ ἐάν τὲ ἑαλωκὼς ἡ ἐάν τε μὴ δηλούτω. καὶ ἐὰν μὲν ἑαλωκῶς ἡ ἐν τῷ πρώτῳ δρόμῳ. ἀνακαλεσάμενονν τὰς κύνας ξητεῖν ἄλλον ἐὰν δὲ μή, κυνοδρομεῖν ὡς τάχιστα καὶ 19 μὴ ἀφιέναι, ἀλλ᾽ ἐκπερᾶν φιλοπόνως. καὶ ἐὰν πάλιν ἀπαντῶσι διώκουσαι αὐτόν. ἀναβοᾶν, εὖ γε εὖ γε ὦ κύνες, ἕπεσϑε ὦ κύνες ἐὰν δὲ πολὺ προειληφυῖαι ὦσι καὶ μὴ οἷός τ᾽ ἦ κυνοδρομῶν ἐπιγίγνεσϑαι αὐταῖς, ἀλλὰ διημαρτηκὼς ῃ τῶν δρόμων, ἢ καὶ πλησίον που φου- τώσας ἢ ἐπιβοώσας 1) ἐχομένας τῶν ἰχνῶν μὴ δύνηται ἰδεῖν. πυνϑάνεσϑαι παραϑέοντα ἅμα ὅτῳ ἂν προσπε- 90 λάξῃ ἀναβοῶντα, " j κατεῖδες ὠὴ τὰς κύνας: ἐπειδὰν δὲ πύϑηται ἤδη, € ἐὰν μὲν ἐν τῷ ἴχνει ὦσι: προστάντα ἐγκε- λεύειν. τοὔνομα μεταβάλλοντα ἑχάστης τῆς κυνός, ὁποσαχῇ οἷόν T ἂν ἡ τοὺς τόνους τῆς φωνῆς ποιού-

CYNEGETICI CAP. VI 935

μενον, ὀξύ, βαρύ, «μικρόν, μέγα! πρὸς δὲ τοῖς ἄλλοις κελεύμασιν, ἐὰν ὦσιν ἐν ὄρει αἱ μεταδρομαί, ἐπικε- λεύειν τόδε, εὖ κύνες, εὖ ὦ κύνες. ἐὰν δὲ μὴ πρὸς αὐτοῖς ὦσι τοῖς ἴχνεσιν, ἀλλ᾽ ὑπερβάλλωσι, καλεῖν αὐτάς, οὐ πάλιν οὐ πάλιν ὦ κύνες. ἐπειδὰν δὲ προ-- 21 στῶσι τοῖς ἴχνεσι. περιάγειν αὐτὰς κύκλους πολλοὺς καὶ πυκνοὺς ποιούμενον ὅπου δ᾽ ἂν ἡ αὐταῖς ἀμαυ- ρὸν τὸ ἴχνος, σημεῖον ϑέσϑαι στοῖχον ἑαυτῷ, καὶ ἀπὸ τούτου συνείρειν μέχρι ἂν σαφῶς γνωρίσωσιν ἐγκε- λεύοντα καὶ ϑωπεύοντα. αἱ δ᾽ ἐπειδὰν λαμπρὰ r τὰ 22 ἴχνη ἐπιρριπτοῦσαι, παραπηδῶσαι, κοινωνοῦσαι, ὑπο- λαμβάνουσαι, ἐνσημαινόμεναι, ὅρους τυϑέμεναι ἕαυ- ταῖς γνωρίμους. ταχὺ μεταϑεύσονται" ὅταν δὲ οὕτω διὰ τοῦ ἴχνους πυκνοῖς διάττωσι, μὴ κατέχοντα κυνο- δρομεῖν, ἵνα μὴ ὑπὸ φιλοτιμίας ὑπερβάλλωσι τὰ ἴχνη. ἐπειδὰν δὲ περὶ τὸν λαγῶ GOL καὶ τοῦτο ἐπιδεικνύων- 93 ται σαφῶς τῷ κυνηγέτῃ, προσέχειν, ὅπως ἂν μὴ ὑπο- κινῇ εἰς τὸ πρόσϑεν πεφοβημένος τὰς κύνας, αἱ δὲ διαρριπτοῦσαι τὰς οὐρὰς καὶ ἑαυταῖς ἐμπίπτουσαι καὶ πολλὰ ὑπερπηδῶσαι xal ἐπανακλαγγάνουσαι, ἐπαναί- ρουσαι τὰς κεφαλᾶς, εἰσβλέπουσαι εἰς τὸν κυνηγέτην, ἐπιγνωρίζουσαι ἀληϑῆ εἶναι ἤδη ταῦτα, ὑφ᾽ αὑτῶν ἀναστήσουσι τὸν λαγῶ καὶ ἐπίασι κεκλαγγυῖαι. ἐὰν 24 δὲ εἰς τὰς ἄρκυς ἐμπίπτῃ ἡ ἔξω ἢ ἐντὸς παρενεχϑῇ, x«9' ἕν ἕκαστον τούτων ὃ ἀρκυώρὸς γεγωνείτω. καὶ ἐὰν μὲν ἦ ἑαλωκχώς. ἕτερον ἐπιξητεῖν" ἐὰν δὲ μή, με-- ταϑεῖν χρώμενον τοῖς αὐτοῖς ἐγκελεύμασιν. ἐπειδὰν 95 δὲ μεταϑέουσαι αἵ κύνες ἤδη ὑπύκοποι ὦσι καὶ ἡ ὀψὲ ἤδη τῆς ἡμέρας, τότε δεῖ τὸν κυνηγέτην τὸν λαγῶ ἀπειρηκότα ξητεῖν, μὴ παρφαλείποντα μηδὲν ὧν ἡ γὴ ἀνίησιν ἢ ἔχει dy, ἑαυτῆς. τὰς ἀναστρυφὰς ποιούμε-- vov πυκνάς, ὅπως ἂν μὴ παραλειφϑῇ᾽ κατακλίνεται

986 CYNEGETICI CAP. VI. VIL

γὰρ ἐν μικρῷ τὸ ϑηρίον καὶ οὐκ ἀνίσταται ὑπὸ κόπου καὶ φόβου: τὰς κύνας ἐπαγόμενον, ἐγκελεύοντα, πα- ραμυϑούμενον τὴν φιλάνϑρωπον πολλά, τὴν αὐϑάδη ὀλίγα, τὴν μέσην μέτρια, ἕως ἂν ἡ. ἀποχτείνῃ αὐτὸν

26 κατὰ πόδας ἢ εἰς τὰς ἄρκυς ἐμβάλῃ. μετὰ δὲ ταῦτα ἀνελόντα τὰς ἄρκυς καὶ τὰ δίκτυα ἀνατρίψαντα τὰς κύνας ἀπιέναι ἐκ τοῦ κυνηγεσίου. ἐπιμείναντα. ἐὰν ἤ ϑερινὴ μεσημβρία, ὅπως ἂν τῶν κυνῶν ol πόδες μὴ καίωνται ἐν τῇ πορείᾳ.

VII. Σκχυλακεύειν δὲ αὐτὰς ἐπανιέντα τῶν πόνων τοῦ χειμῶνος. ἵνα ἔχουσαι τὴν ἡσυχίαν πρὸς τὸ ἔαρ ἐπά- γωνται φύσιν γενναίαν ἡ γὰρ ὥρα πρὸς τὰς αὐξήσεις τῶν κυνῶν κρατίστη αὕτη εἰσὶ δὲ τετταρεσκαίδεκα

ῷ ἡμέραι ἐν αἷς ἡ ἀνάγκη αὕτη ἔχει. ἄγειν δὲ κατα- παυομένας, ἵνα ϑᾶττον ἐγκύμονες yíyvovrat, πρὸς κύνας ἀγαϑούς᾽ ἐπειδὰν δὲ ὦσιν ἐπίφοροι, μὴ ἐξάγευν ἐπὶ κυνηγέσιον ἐνδελεχῶς, ἀλλὰ διαλείπειν. ἵνα ui] φιλοπονίᾳ διαφϑείρωσι. κύουσιν ἕξήκονθ᾽ ἡμέρας.

ὃ ἐπειδὰν δὲ γένηται τὰ σκυλάκια, vxo τῇ τεκούσῃ ἐᾶν καὶ μὴ ὑποβάλλειν ὑφ᾽ ἑτέραν κύνα: al γὰρ ϑεραπεῖαε αἴ ἀλλότριαι οὐκ εἰσὶν αὔξιμοι" τὸ δὲ τῶν μητέρων καὶ τὸ γάλα ἀγαϑὸν καὶ τὸ πνεῦμα καὶ o περιβολαὶ φίλαι.

4 ἐπειδὰν δὲ ἤδη πλανᾶται τὰ σκυλάκια, διδόναι γάλα μέχρι ἐνιαυτοῦ καὶ οἷς μέλλει τὸν ἅπαντα χρόνον βιώ- σεσϑαι, ἄλλο δὲ μηδέν" αἵ γὰρ βαρεῖαι πλησμοναὶ τῶν σκυλακίων διαστρέφουσι σκέλη, σώμασι νόσους ἐμ--

5 ποιοῦσι, καὶ τὰ ἐντὸς ἄδικα γίγνεται. τὰ δ᾽ ὀνόματ᾽ αὐταῖς τίέϑεσϑαι βραχέα, ἵνα εὐανάκλητα T. εἶναι δὲ χρὴ τοιάδε, Ψυχή, Θυμός, Πόρπαξ, Στύραξ, 4oyym, “όχος, Φρουρά, Φύλαξ, Τάξις, Ξίφων, Φόναξ, Φλέ- γῶν, Aj, Τεύχων, Ὑλεύς, Μήδας, Πόρϑων, Σπέρ- yov, Ὀργή. Βρέμων, Tfors, Θάλλων, Ῥώμη, ᾿ἀνϑεύς,

CYNEGETICI CAP. VII. 287

HBe«, Γηϑεύς, Χαρά, “εύσσων, Αὐγώ, Πολύς, Βία, Στίχων, Σπουδή, Βρύας, Oivdg, Στερρός, Κραύγη, Καίνων, Tvofgag, Σϑένων, Αἰϑήρ, Axvíg, Αἰχμή, Νόης, Γνώμη. Στίβων, Ὁρμή. ἄγειν δὲ τὰς σκύλα- 6 κας ἐπὶ τὸ κυνηγέσιον, τὰς μὲν ϑηλείας ὀκταμήνους, τοὺς δὲ ἄρρενας δεκαμήνους" πρὸς δὲ τὰ ἴχνη τὰ εὖ- ναῖα μὴ λύειν, ἀλλ᾽ ἔχοντα ὑφημμένας μακροῖς ἱμᾶσιν ἀκολουϑεῖν ταῖς κυσὶν ἰχνευούσαις, ἐῶντα αὐτὰς δια-- τρέχειν τὰ ἴχνη. καὶ ἐπειδὰν ὁ λαγῶς εὑρίσκηται, ἐὰν 1 μὲν καλαὶ ὦσι πρὸς τὸν δρόμον τὰ εἴδη, μὴ ἀνιέναι εὐθύς ἐπειδὰν δὲ προλάβῃ ὁ λαγῶς τῷ δρόμῳ ὥστε μὴ ἐφορᾶν ἔτι αὐτόν, τὰς σκύλακας ἱέναι. ἐὰν γὰρ 8 ὀμόϑεν καλὰς τὰ εἴδη οὔσας καὶ εὐψύχους πρὸς τὸν δρόμον ἐπιλύῃ, ὁρῶσαι τὸν λαγῶ ἐντεινόμεναι ῥή- γνυνται, οὔπω ἔχουσαι συνεστῶτα τὰ σώματα" δια-- φυλάττειν οὖν δεῖ τοῦτο τὸν κυνηγέτην. ἐὰν δὲ αἰ-9 σχίους ὦσι πρὸς τὸν δρόμον, οὐδὲν κωλύει ἵέναι" εὐθὺς γὰρ δὴ ἀνέλπιστοι οὖσαι τοῦ ἑλεῖν οὐ πείσονται τοῦτο. τὰ δὲ δρομαῖα τῶν ἰχνῶν, £og ἂν ἕλωσι, μετα- ϑεῖν ἐᾶν: ἁλισκομένου δὲ τοῦ λαγῶ διδόναι αὐταῖς ἀναρρηγνύναι. ἐπειδὰν δὲ μηκέτι ϑέλωσι προσμένειν 10 ταῖς ἄρκυσιν, ἀλλ᾽ ἀποσκεδαννύωνται, ἀναλαμβάνειν, ἕως ἂν ἐθισθῶσιν εὑρίσκειν προσϑέουσαι τὸν λαγῶ, μὴ οὐκ ἐν κόσμῳ ἀεὶ τοῦτον ξητοῦσαι τελευτῶσαι γί- γνωνται ἔκκυνοι, πονηρὸν μάϑημα. πρὸς ὃὲ ταῖς ll ἄρκυσι διδόναι τὰ σιτία αὐταῖς, ἕως ἂν νέαι ὦσιν, ὅταν ἀναιρῶνται, ἵν᾿ ἐὰν πλανηϑῶσιν ἐν τῷ κυνηγε- σίῳ δι’ ἀπειρίαν, πρὸς τοῦτο ἐπανιοῦσαι σώξωνται. ἀφεϑήσονται δὲ τούτου ὅταν ἤδη τῷ ϑηρίῳ ἔχωσι πο-- λεμίως. ἐπιμέλειαν δὲ ποιήσονται τούτου μᾶλλον ἢ ἐκείνου φροντίζειν. χρὴ δὲ καὶ ὡς τὰ πολλὰ διδόναι τὰ ἐπιτήδεια ταῖς κυσὶν αὐτόν" ὅταν μὲν γὰρ ἐνδεεῖς

288 CYNEGETICI CAF. VII. VIII.

ὦσι. τούτου τὸν αἴτιον οὐκ ἴσασιν. ὅταν δὲ ἐπιδυ- μοῦσαι λάβωσι, τὸν διδόντα στέργουσιν.

VIII. Ἰχνεύεσϑαι δὲ τοὺς λαγῶς ὅταν νίφῃ ὁ ϑεὸς ὥστε ἠφανίσϑαι τὴν γῆν εἰ δ᾽ ἐνέσται μελάγχιμα, δυσξή-- τητος ἔσται. ἔστι δέ, ὅταν μὲν ἐπινίφῃ καὶ ἡ βόρειον, τὰ ἴχνη ἔξω πολὺν χρόνον δῆλα᾽ οὐ γὰρ ταχὺ συντή- κεται- ἐὰν δὲ νύτιόν τε ἢ καὶ ἥλιος ἐπιλᾶμπῃ, ὀλίγον χρόνον᾽ ταχὺ γὰρ διαχεῖται" ὅταν δ᾽ ἐπινίφῃ συνεχῶς, οὐδὲν δεῖ ἐπικαλύπτει yo οὐδ᾽ ἐὰν πνεῦμα ῃ μέγα"

2 συμφοροῦν γὰρ τὴν χιόνα ἀφανίζει. κύνας μὲν οὖν οὐδὲν δεῖ ἔχοντα ἐξιέναι ἐπὶ τὴν ϑήραν ταύτην ἡ γὰρ χιὼν καίει τῶν κυνῶν τὰς ῥῖνας. τοὺς πόδας. τὴν ὀσμὴν τοῦ λαγῶ ἀφανίζει διὰ τὸ ὑπέρπαγες" λαβόντα δὲ τὰ δίκτυα μετ᾽ ἄλλου ἐλϑόντα πρὸς τὰ ὄρη παριέναι ἀπὸ τῶν ἔργων. καὶ ἐπειδὰν λάβῃ τὰ ἴχνη, πορεύε--

8 σϑαι κατὰ ταῦτα. ἐὰν δ᾽ ἐπηλλαγμένα ἢ, ἐκ τῶν αὐὖ- τῶν πάλιν εἰς τὸ αὐτὸ ἥκοντα κύκλους ποιούμενον ἐκπεριιέναι τὰ τοιαῦτα ξητοῦντα ὅποι ἔξεισι. πολλὰ δὲ πλανᾶται ὁ λαγῶς ἀπορούμενος ὅπου κατακλιϑῇ, ἅμα δὲ καὶ εἴϑισται τεχνάξειν τῇ βαδίσει διὰ τὸ διώ-.

4 κεσϑαι ἀεὶ ἀπὸ τῶν τοιούτων. ἐπειδὰν δὲ φανῇ τὸ ἴχνος, προϊέναι εἰς τὸ πρόσϑεν. ἄξει δὲ ἢ πρὸς σύ- ὅκιον τόπον ἢ πρὸς ἀπόκρημνον᾽ τὰ γὰρ πνεύματα ὑπερφορεὶ τὴν χιόνα ὑπὲρ τῶν τοιούτων. παραλεί-

5 πεται οὖν εὐνάσιμα πολλά᾽ ξητεῖ δὲ τοῦτο. ἐπειδὰν δὲ τὰ ἴχνη πρὸς τοιαῦτα φέρῃ. μὴ προσιέναι ἐγγύς, ἵνα μὴ vzoxwi, ἀλλὰ κύκλῳ ἐκπεριιέναι" ἐλπὶς γὰρ αὐὖ- τοῦ εἶναι. δῆλον δ᾽ ἔσται" τὰ γὰρ ἴχνη ἀπὸ τῶν του-

6 οὕτων οὐδαμοῦ περάσει. ἐπειδὰν δὲ ἡ σαφὲς ὅτι αὐ-- τοῦ ἐστιν. ἐᾶν" μενεῖ yag: ἕτερον δὲ ξητεῖν πρὶν τὰ ἔγνη ἄδηλα γενέσϑαι, τῆς ὥρας ἐνθυμούμενον. ὅπως ἂν καὶ ἑτέρους εὑρίσκῃ. ἔσται ἡ λειπομένη ἱκανὴ στερι-

CYNEGETICI CAP. VIIL IX. 289

στήσασϑαι. ἥκοντος δὲ τούτου περιτείνειν αὐτῶν éxd- T στῳ τὰ δίκτυα τὸν αὐτὸν τρόπον ὅνπερ ἔν τοῖς με- λαγχίμοις, περιλαμβάνοντα ἐντὸς πρὸς ὅτῳ ἂν ἧ. Mt ἐπειδὰν ἑστηκότα ἡ, προσελϑόντα κινεῖν. ἐὰν δὲ ἐκ-- ὃ κυλισϑῇ ἐκ τῶν δικτύων, μεταϑεῖν κατὰ τὰ ἴχνη" ὁ δὲ ἀφίξεται πρὸς ἕτερα τοιαῦτα χωρία. ἐὰν μὴ ἄρα ἐν αὐτῇ τῇ χιόνι πιέσῃ ἑαυτόν. σκεψάμενον οὖν δεῖ ὅπου ἂν ἡ περιίστασϑαι. ἐὰν δὲ μὴ ὑπομένῃ, μεταϑεῖν᾽ ἁλώσεται γὰρ καὶ ἄνευ vOv δικτύων ταχὺ γὰρ ἀπα- γορεύει διὰ τὸ βάϑος τῆς quóvog καὶ διὰ τὸ κάτωϑεν τῶν ποδῶν λασίων ὄντων προσέχεσϑαι αὐτῷ ὄγκον πολύν.

Ἐπὶ δὲ τοὺς νεβροὺς καὶ τὰς ἐλάφους κύνας εἶναι IX. Ἰνδικᾶάς" εἰσὶ γὰρ ἰσχυραί. μεγάλαι, ποδώκεις, οὐκ ἄψυχοι" ἔχουσαι δὲ ταῦτα ἱκαναὶ γίγνονται πονεῖν. τοὺς μὲν οὖν νεογνοὺς τῶν νεβρῶν τοῦ ἦρος ϑηρᾶν᾽ ταύτην γὰρ τὴν ὥραν γίγνονται. κατασχέψασθαι 05 πρότερον προελϑόντα εἰς τὰς ὀργάδας, οὗ εἰσιν ἔλα-- qo. πλεῖσται: ὅπου δ᾽ ἂν ὦσιν, ἔχοντα τὸν xvvoya- γὸν τὰς κύνας καὶ ἀκόντια πρὸ ἡμέρας ἐλϑόντα εἰς τὸν τόπον τοῦτον τὰς μὲν κύνας δῆσαι ἄποϑεν ἐκ τῆς ὕλης, ὅπως μή, ἂν ἴδωσι τὰς ἐλάφους, ὑλακτῶσιν, αὐτὸν 0$ σκοπιωρεῖσϑαι. ἅμα δὲ τῇ ἡμέρα ὄψεται ἀγούσας 3 τοὺς νεβροὺς πρὸς τὸν τόπον οὗ ἂν μέλλῃ ἑκάστη τὸν ἑαυτῆς εὐνάσειν. κατακλίνασαι δὲ καὶ γάλα δοῦσαι. καὶ διασκεψάμεναι μὴ ὁρῶνται ὑπό τινος. φυλάττει τὸν ἑαυτῆς ἑκάστη ἀπελϑοῦσα εἰς τὸ ἀντιπέρας. ἰδόντα 4. ὃὲ ταῦτα τὰς μὲν κύνας λῦσαι, αὐτὸν δὲ λαβόντα ἀκόντια προϊέναι ἐπὶ τὸν νεβρὸν τὸν πρῶτον, ὅπου εἶδεν εὐνασθέντα, τῶν τόπων ἐνθυμούμενον, ὅπως ἰὴ διαμαρτήσεται" πολὺ γὰρ ἀλλοιοῦνται τῇ ὄψει ἐγ-- γὺς προσιόντι ἢ oto, πόρρωϑεν ἔδοξαν εἶναι. ἐπειδὰν ἢ

Xenoph. scr. min. 19

290 CYNEGETICI CAP. IX.

δὲ ἴδῃ αὐτόν, προσιέναι ἐγγύς. ὁ δ᾽ ξξει ἀτρέμα πιέ- σας ὡς ἐπὶ γῆν, καὶ ἐάσεν ἀνελέσϑαι, ἐὰν μὴ £g vGpé- vog ἡ; βοῶν μέγα. τούτου δὲ γενομένου οὐ μενεῖ" ταχὺ γὰρ τὸ ὑγρὸν ὃ ἔχει ἐν ἑαυτῷ ὑπὸ τοῦ ψυχροῦ ὃ συνιστάμενον ποιεῖ ἀποχωρεῖν αὐτόν. ἁλώσεται δὲ ὑπὸ τῶν κυνῶν σὺν πόνῳ διωκόμενος" λαβόντα δὲ δοῦναι τῷ ἀρκυωρῷ:" ὃ δὲ βοήσεται" ἡ δ᾽ ἔλαφος τα μὲν ἰδοῦσα. τὰ δ᾽ ἀκούσασα, ἐπιδραμεῖται τῷ ἔχοντι αὐτὸν ξητοῦσα ἀφελέσϑαι. ἐν δὲ τούτῳ τῷ καιρῷ ἐγκελεύειν ταῖς κυσὶ καὶ χρῆσϑαι τοῖς ἀκοντίοις. κρα- τήσαντα δὲ τούτου πορεύεσϑαι καὶ ἐπὶ τοὺς ἄλλους, καὶ τῷ αὐτῷ εἴδει πρὸς αὐτοὺς χρῆσϑαι τῆς ϑήρας. 8 καὶ of μὲν νέοι τῶν νεβρῶν οὕτως ἁλίσκονται" οἵ δὲ ἤδη μεγάλοι χαλεπῶς" νέμονται γὰρ μετὰ τῶν μητέ- ρῶν καὶ ἑτέρων ἐλάφων" καὶ ἀποχωροῦσιν, ὅταν διώ- κῶνται, ἐν μέσαις, ὁτὲ δὲ πρόσϑεν, ἐν δὲ τῷ ὄπισϑεν 9 ὀλιγάκις. αἱ δ᾽ ἔλαφοι τὰς κύνας ὑπὲρ αὐτῶν ἀμυ- νόμεναι καταπατοῦσιν" ὥστ᾽ οὐκ εὐάλωτοί εἶσιν, ἐὰν μὴ προσμίξας τις εὐϑὺς διασκεδάσῃ αὐτὰς ἀπ᾿ ἀλλή-- Ἰθλων, ὥστε μονωϑῆναί τινα αὐτῶν. βιασϑεῖσαι δὲ τοῦτο, τὸν μὲν πρῶτον δρόμον αἵ κύνες ἀπολείπον- αν" ἥ τε γὰρ ἀπουσία τῶν ἐλάφων ποιεῖ αὐτὸν περί-- φοβον, τό τε τάχος οὐδενὶ ἐοικός ἐστι τῶν τηλικούτων νεβρῶν" δευτέρῳ δὲ καὶ τρέτῳ δρόμῳ ταχὺ aA(Gxov. ται τὰ γὰρ σώματα αὐτῶν διὰ τὸ ἔτι νεαρὰ εἶναι τῷ 11 πόνῳ οὐ δύνανται ἀντέχειν. ἵστανται δὲ καὶ ποδο-- στράβαι ταῖς ἐλάφοις ἐν τοῖς ὄρεσι περὶ τοὺς λειμῶνας καὶ τὰ ῥδεῖϑρα καὶ τὰς νάπας ἐν ταῖς διόδοις καὶ τοῖς 12 ἔργοις πρὸς ὅ,τι ἂν προσίῃ. χρὴ δὲ εἶναι τὰς. ποδο-- στράβας σμίλακος πεπλεγμένας, μὴ περιφλοίους, ἵνα μὴ σήπωνται, τὰς δὲ στεφάνας εὐκύκλους ἐχούσαι, καὶ τοὺς ἥλους ἐναλλὰξ σιδηροῦς vs καὶ ξυλένους

CYNEGETICI CAP. IX. 201

ἐγκαταπεπλεγμένους ἐν τῷ πλοκάμῳ:" μείζους δὲ τοὺς σιδηροῦς, ὅπως ἂν οἵ μὲν ξύλινοι ὑπείκωσι τῷ ποδί, οὗ δὲ πιέξωσι. τὸν δὲ βρόχον τῆς σειρίδος τὸν ἐπὶ τὴν 13 στεφάνην ἐπιτεϑησόμενον πεπλεγμένον σπάρτου καὶ αὐτὴν τὴν σειρίδα- ἔστι γὰρ ἀσηπτύτατον τοῦτο. ὁ δὲ βρόχος αὐτὸς ἔστω στιφρὸς καὶ ἡ σειρίς" τὸ δὲ Ev- λον τὸ ἐξαπτόμενον ἔστω μὲν δρυὸς ἢ πρένου, μέγεϑος τρισπίϑαμον. περίφλοιον, πάχος παλαιστῆς. ἕστά-- γά ναι δὲ τὰς ποδοστράβας διελόντα τῆς γῆς βάϑος πεν-- ταπάλαιστον, περιφερὲς δὲ τοῦτο, καὶ -ἄνωϑεν ἴσον ταῖς στεφάναις τῶν ποδοστραβῶν, εἰς δὲ τὸ κάτω ἀμειβόμενον στενότητι" διελεῖν δὲ καὶ τῇ σειρίδε καὶ τῷ ξύλῳ τῆς γῆς ὅσον ἵξεσϑαι ἀμφοῖν. ποιήσαντα δὲ 15 ταῦτα ἐπὶ μὲν τὸ βάϑος τὴν ποδοστράβην ἐπιϑεῖναι κατωτέρω ἰσόπεδον, περὶ δὲ τὴν στεφάνην τὸν βρό- yov τῆς σειρίδος" καὶ αὐτὴν καὶ τὸ ξύλον καϑέντα εἰς τὴν χώραν τὴν ἑκατέρου" τῇ στεφάνῃ ἐπιϑεῖναν δοκί- δας ἀτρακτυλίδος μὴ ὑπερτεινούσας εἰς τὸ ἔξω, ἐπὶ δὲ τούτων πέταλα λεπτά, ὧν ἂν ἡ ὥρα Tj. μετὰ δὲ τοῦτο 16 τῆς γῆς ἐπιβαλεῖν ἐπ᾿ αὐτὰ πρῶτον μὲν τὴν ἐπιπολῆς ἐξαιρεϑεῖσαν ἐκ τῶν ὀρυγμάτων. ἄνωϑεν δὲ [ταῦτα] γῆς στερεᾶς τῆς ἄποϑεν, ἵνα ἡ τῇ ἐλάφῳ ὅτι μάλιστα ἄδηλος 1, στάσις: τὴν δὲ περιοῦσαν τῆς γῆς ἀποφέρειν πόρρω ἀπὸ τῆς ποδοστράβης" ἐὰν γὰρ ὀσφραίνηται νεωστὶ κεκινημένης, δυσωπεῖται᾽ ταχὺ δὲ ποιεῖ τοῦτο. ἐπισκοπεῖν δὲ ἔχοντα τὰς κύνας τὰς μὲν ἐν τοῖς ὄρεσιν 17 ἑστώσας. μάλιστα μὲν ξἕωϑεν, χρὴ δὲ καὶ τῆς ἄλλης ἡμέρας, ἐν δὲ τοῖς ἔργοις πρωί. ἐν μὲν γὰρ τοῖς ὄρε- σιν οὐ μόνον τῆς νυχτὸς ἁλίσκονται ἀλλὰ καὶ uso" ἡμέραν διὰ τὴν ἐρημίαν ἐν δὲ τοῖς ἔργοις τῆς νυχτὸς διὰ τὸ us9' ἡμέραν πεφοβῆσϑαι τοὺς ἀνθρώπους. ἐπειδὰν ὃὲ εὕρῃ ἀνεστραμμένην τὴν ποδοστράβην, 18 19.

292 CYNEGETICI CAP. IX. X.

μεταϑεῖν ἐπιλύσαντα τὰς κύνας xol ἐπικελεύσαντα κατὰ τὸν ὁλκὸν τοῦ ξύλου, σκοπούμενον ὅπου ἂν φέ- θηται. ἔσται ὃὲ οὐκ ἄδηλον ἐπὶ τὸ πολύ᾽ οἵ τε γὰρ λίϑοι ἔσονται κεκινημένοι τά τ᾽ ἐπισύρματα τοῦ ξύλου καταφανῆ ἐν τοῖς ἔργοις" ἐὰν δὲ τραχεῖς τόπους δια-- περᾷ, αἱ πέτραι ἕξουσι τὸν φλοιὸν τοῦ ξύλου ἀφηρπα- σμένον, καὶ κατὰ τοῦτο ῥάους at μεταδρομαὶ ἔσονται.

19 ἐὰν μὲν οὖν τοῦ προσϑίου ποδὸς ἁλῷ, ταχὺ ληφϑή- σεται" ἐν γὰρ τῷ δρόμῳ πᾶν τὸ σῶμα τύπτει καὶ τὸ πρόσωπον. ἐὰν δὲ τοῦ ὄπισϑεν. ἐφελκόμενον τὸ ξύ- λον ἐμποδὼν ὅλῳ ἐστὶ τῷ σώματι" ἐνίοτε δὲ καὶ εἰς δικιρόας τῆς ὕλης ἐμπίπτει φερόμενον ; καὶ ἐὰν μὴ

20 ἀπορρήξῃ τὴν σειρίδα, καταλαμβάνεται αὑτοῦ. χρὴ δ᾽, ἐὰν οὕτως ἕλῃ ἡ περιγενόμενος πόνῳ, ἐὰν μὲν 1 ἄῤῥην: μὴ προσιέναι ἐγγύς" τοῖς γὰρ Mte παίει καὶ τοῖς ποσίν: ἄποϑεν οὖν ἀκοντίζειν. ἁλίσκονται δὲ καὶ ἄνευ ποδοστράβης διωκόμεναι. ὅταν ἡ ἡ ὥρα 9c- Quvij* ἀπαγορεύουσι γὰρ σφόδρα, ὥστε ἑστῶσαι ἀκον-- τίζονται" ῥδιπτοῦσι δὲ καὶ εἰς τὴν ϑάλατταν, ἐὰν κατέ- χῶνται, καὶ εἰς τὰ ὕδατα ἀπορούμεναι" ὁτὲ δὲ διὰ δυσπνοιὰαν πίπτουσι.

X. Πρὸς δὲ τὸν ov τὸν ἄγριον κεχτῆσϑαι κύνας Ἰν- δικάς, Κρητικάς, “οκρίδας, “ακαίνας, ἄρκυς, ἀκόν- τια, προβόλια, ποδοστράβας. πρῶτον μὲν οὖν χρὴ εἶναι τὰς κύνας ἐκ τούτου τοῦ γένους μὴ τὰς ἐπιτυχού-

ὥ σας, ἵνα ἕτοιμοι ὦσι πολεμεῖν τῷ ϑηρίῳ. αἵ δὲ ἄρκυς λίνων μὲν τῶν αὐτῶν ὠνπερ αἱ τῶν λαγῶν, ἔστωσαν δὲ πεντεκαιτετταρακοντάλινοι ἐκ τριῶν τόνων, ἕκα- στος δὲ τόνος ἐκ πεντεκαίδεκα λίνων, ἀπὸ δὲ τοῦ κορυ- φαίου τὸ μέγεϑος δεχάμματοι, τὸ δὲ βάϑος τῶν βρόχων πυγόνος" οἱ δὲ περίδρομοι ἡμιόλιοι τοῦ τῶν ἀρκύων πάχους" ἐπ᾽ ἄκροις δὲ δακτυλίους ἐχέτωσαν,

CYNEGETIUI CAP. X. 203

ὑφείσϑωσαν δ᾽ ὑπὸ τοὺς βρόχους, τὸ δὲ ἄκρον αὐτῶν ἐκπεράτω ἔξω διὰ τῶν δακτυλίων᾽ ἱκανοὶ δὲ πεντε-- καίδεκα. τὰ δὲ ἀκόντια ἔστω παντοδαπά, ἔχοντα τὰς 8 λόγχας εὐπλατεῖς καὶ ξυρήκεις, ῥάβδους δὲ στιφράς. τὰ δὲ προβόλια, πρῶτον μὲν λόγχας ἔχοντα τὸ μὲν μέ- γεϑὸος πενταπαλαίστους, κατὰ ὃὲ μέσον τὸν αὐλὸν κνώδοντας ἀποκεχαλκευμένους. στιφρούς, καὶ τὰς ῥάβδους κρανείας δορατοπαχεῖς. αἵ ὃὲ ποδοστρά- βαι ὅμοιαι ταῖς τῶν ἐλάφων. συγκυνηγέται δ᾽ ἐστω-- σαν᾿ τὸ γὰρ ϑηρίον μόλις καὶ ὑπὸ πολλῶν ἁλίσκεται. ὅπως δὲ δεῖ τούτων ἑκάστῳ χρῆσϑαι πρὸς ϑήραν δὲ- δάξω. πρῶτον μὲν οὖν χρὴ ἐλϑόντας οὗ ἂν οἴωνται 4 εἶναι ὑπάγειν τὸ κυνηγέσιον. λύσαντας μίαν τῶν κυ- νῶν τῶν “ακαινῶν, τὰς δ᾽ ἄλλας ἔχοντας δεδεμένας συμπεριιέναι τῇ κυνί. ἐπειδὰν δὲ λάβῃ αὐτοῦ τὰ ἴχνη, 5 ἕπεσϑαι ἑξῆς τῇ ἰχνεύσει, ἡγουμένῃ ἀκολουϑέᾳ. ἔσται δὲ καὶ τοῖς κυνηγέταις πολλὰ δῆλα αὐτοῦ, ἐν μὲν τοῖς μαλακοῖς τῶν χωρίων τὰ ἴχνη, ἐν δὲ τοῖς λασίοις τῆς ὕλης κλάσματα" ὅπου δ᾽ ἂν “δένδρα 9j, πληγαὶ τῶν

οὐδόντων. ἡ δὲ κύων ἐπὶ τὸ πολὺ ἀφίξεται τόπον 6

ὑλώδη ἰχνεύουσα. κατακλίνεται γὰρ τὸ ϑηρίον ὡς ἐπὶ τὸ πολὺ εἰς τοιαῦτα" τοῦ μὲν γὰρ χειμῶνός ἐστιν

ἀλεεινά, τοῦ δὲ ϑέρους ψυχεινά. ἐπειδὰν δ᾽ ἀφίκη--Ἴ. ταῦ ἐπὶ τὴν εὐνήν, ὑλακτεῖ" ὁ δ᾽ οὐκ ἀνίσταται ὡς τὰ πολλά. λαβόντα οὖν τὴν κύνα καὶ ταύτην μετὰ τῶν ἄλλων δῆσαι ἄποϑεν ἀπὸ τῆς εὐνῆς πολὺ καὶ εἰς τους ὅρμους ἐμβάλλεσϑαι τὰς ἄρκυς, ἐπιβάλλοντα τοὺς βρόχους ἐπὶ ἀποσχαλιδώματα τῆς ὕλης δικρᾶ᾽ τῆς δὲ ἄρκυος αὐτῆς μακρὸν προήκοντα κόλπον ποιεῖν, ἀν-- τηρίδας ἔνδοϑεν ἑκατέρωϑεν ὑφιστάντα κλῶνας, ὅπως ἂν εἰς τὸν κόλπον διὰ τῶν βρόχων at αὐγαὶ τοῦ φέγ- γους ὡς μάλιστα ἐνέχωσιν, ἵνα προσϑέοντι ὡς φανό-

294 CYNEGETICI CAP. X.

τατον ἡ τὸ ἔσω" καὶ τὸν περίδρομον ἐξάπτειν ἀπὸ δένδρου ἰσχυροῦ, καὶ μὴ ἐκ ῥάχου : συνέχονται γὰρ ἐν τοῖς ψιλοῖς αἱ ῥᾶἄχοι. ὑπὲρ δὲ ἑ ἑκάστης ἐμφράττειν τῇ ὕλῃ καὶ τὰ δύσορμα, ἴ ἵνα εἰς τὰς ἄρκυς ποιῆται τὸν 8 δρόμον [καὶ] μὴ ἐξαλλάττων. ἐπειδὰν δὲ στῶσιν, ἐλ-- ϑόντας πρὸς τὰς κύνας λῦσαι ἁπάσας καὶ λαβόντας τὰ ἀκόντια καὶ τὰ προβόλια προϊέναι. ἐγκελεύειν δὲ ταῖς κυσὶν ἕνα τὸν ἐμπειρότατον, τοὺς δ᾽ ἄλλους ἔπεσϑαι κοσμέως ἀπολείποντας ἀπ᾽ ἀλλήλων πολύ, ὅπως ἂν 1) αὐτῷ ἱκανὴ διαδρομή" ἐὰν γὰρ ProrapE ἐμπέσῃ εἰς πυκνούς, κίνδυνος πληγῆναι" Q γὰρ ἂν προσπέσῃ, 9 εἰς τοῦτον τὴν ὀργὴν κατέϑετο. ἐπειδὰν δ᾽ αἵ κύνες ἐγγὺς ὦσι τῆς εὐνῆς, ἐπεισίασι: ϑορυβούμενος δ᾽ ἐξ- αναστήσεται, καὶ ἥτις ἂν τῶν κυνῶν προσφέρηται αὐτῷ πρὸς τὸ πρόσωπον, ἀναρρίψει" ϑέων δ᾽ ἐμπε- δεῖται" ἐὰν δὲ μή, μεταϑεῖν ἀνάγκη. καὶ ἐὰν μὲν ü TO χωρίον καταφερὲς é ἐν ᾧ ἂν ἔχῃ αὐτὸν ἡ ἄρκυς, ταχὺ ἐξαναστήσεται" ἐὰν δὲ ἄπεδον, εὐϑὺς ἑστήξεται περὶ 10 αὑτὸν ἔχων. ἐν τούτῳ δὲ τῷ καιρῷ αἵ μὲν κύνες προσκείσονται" αὐτοὺς δὲ χρὴ φυλαττομένους αὐτὸν ἀκοντίζειν, καὶ λίϑοις βάλλειν, περιισταμένους ὄπι- σϑεν καὶ πολὺ ἄποϑεν, ἕως ἂν κατατείνῃ προωϑῶν αὑτὸν τῆς ἄρκυος vOv περίδρομον. εἶτα ὅστις ἂν ἡ τῶν παρόντων ἐμπειρότατος καὶ ἐγκρατέστατος προῦσ- 11 ελϑόντα ἐκ τοῦ πρόσϑεν τῷ προβολίῳ παίειν. ἐὰν δὲ wi) βούληται ἀκοντιξόμενος καὶ βαλλόμενος κατατεῖναι τὸν περίδρομον, ἀλλ᾽ ἐπανιεὶς ἔχῃ πρὸς τὸν προσιόντα περιδρομὴν ποιούμενος, ἀνάγκῃ, ὅταν οὕτως ἔχῃ» λαβόντα τὸ προβόλιον προσιέναι, ἔχεσϑαι δ᾽ αὐτοῦ τῇ μὲν χειρὶ τῇ ἀριστερᾷ πρόσϑεν, τῇ δ᾽ ἑτέρᾳ ὄπι- σϑεν" κατορϑοῖ γὰρ ἡ μὲν ἀριστερὰ αὐτό, ἡ δὲ δεξιὰ ἐπεμβάλλει: ἔμπροσθεν δὲ ὁ ποὺς o μὲν ἀριστερὸὰ

CYNEGETICI CAP. X. 295

t , E ET - € , e ^ 1 ^ "n », ἑπέσϑω τῇ χειρὶ τῇ ὁμωνύμῳ: ὁ δὲ δεξιὸς τῇ ἑτέρᾳ. προσιύντα δὲ προβάλλεσϑαι τὸ προβόλιον, μὴ πολλῷ 12 μείξω διαβάντα ἢ ἐν πάλῃ. ἐπιστρέφοντα τὰς πλευρὰς τὰς εὐωνύμους ἐπὶ τὴν χεῖρα τὴν εὐώνυμον εἶτα εἰσ-- βλέποντα εἰς τὸ ὄμμα τοῦ ϑηρίου ἐνθυμούμενον τὴν κίνησιν τὴν ἀπὸ τῆς κεφαλῆς τῆς ἐκείνου. προσφέρειν δὲ τὸ. προβύόλιον φυλαττόμενον μὴ ἐκκρούσῃ ἐκ τῶν χειρῶν τῇ κεφαλῇ ἐκνεύσας" τῇ γὰρ ῥύμῃ τῆς ἐκκρού- σεως ἕπεται. παϑόντα δὲ τοῦτο πίπτειν δεῖ ἐπὶ στόμα 18

Α 7] ^ δ᾿ , M ^ , 4 A καὶ ἔχεσϑαι τῆς ὑυλης κατωϑεν" τὸ yag θηρίον éxv μὲν οὕτως ἔχοντι προσπέσῃ, διὰ τὴν σιμότητα τῶν ὁδόν- TOv τὸ σῶμα οὐ δύναται ὑπολαβεῖν ἐὰν δὲ μετεώρῳ,

» - 5

ἀνάγκη πληγῆναι. πειρᾶται μὲν ovv μετεωρίζειν " ἐὰν δὲ μὴ δύνηται, ἀμφιβὰς πατεῖ. ἀπαλλαγὴ δὲ τούτων 14 μία ἐστι μόνη, ὅταν ἐν τῇ ἀνάγκῃ ταύτῃ ἔχηται, προσ- ελϑόντα ἐγγὺς τῶν συγκυνηγετῶν ἕνα ἔχοντα προβό--: λιον ἐρεϑίζξειν ὡς ἀφήσοντα" ἀφιέναι δὲ οὐ χρή, μὴ

, “ , er , - ἕ τύχῃ τοῦ πεπτωκότος. ὄταν δὲ ἴδῃ τοῦτο, καταλιπῶν 15 ὃν ἂν ἔχῃ ὑφ᾽ αὑτῷ ἐπὶ τὸν ἐρεϑίζοντα ὑπ᾽ ὀργῆς καὶ 9 ὦ 9 , Ἁ ài ἈΠ δᾶ A hy:

υμοῦ ἐπιστρέψει. τὸν δὲ ταχὺ ἀναπηδᾶν. τὸ δὲ προ--

χῇ e » 31412 3 1 | € βόλιον μεμνῆσϑαι ἔχοντα ἀνίστασθαι" οὐ γαρ καλὴ ἢ

, , * , ,

σωτηρία ἄλλως ἢ κρατήσαντι. προσφέρειν δὲ πάλιν 16 τὸν αὐτὸν τρόπον καὶ προτεῖναι ἐντὸς τῆς ὠμοπλάτης ἡ ἡ σφαγὴ καὶ ἀντερείσαντα ἔχειν ἐρρωμένως" ὁ δ᾽ ὑπὸ τοῦ μένους πρόεισι. καὶ εἰ μὴ κωλύοιεν οὗ κνώδοντες

^ , ? ? : ^ , ^ τῆς λόγχης, ἀφίκοιτ᾽ ἂν διὰ τῆς ῥάβδου προωϑῶν

€... N M M ^ , 2! er Y N αὐτὸν προς τον τὸ προβολιοὸν ἔχοντα. οὕτω δὲ πολλὴ 17 ἡ δύναμίς ἐστιν αὐτοῦ ὥστε καὶ ἃ οὐκ ἂν οἴοιτό τις

3 ^ - 3

πρόσεστιν αὐτῷ τεϑνεῶτος γὰρ εὐϑὺς ἐάν τις ἐπὶ τὸν 2 - , ὀδόντα ἐπιϑῇ τρίχας. Gvvvoéyovow: οὕτως εἰσὶ 8ερ-- μοί: ξῶντι δὲ διάπυροι. ὅταν ἐρεϑίζηται" οὐ γὰρ ἂν τῶν κυνῶν ἁμαρτάνων τῇ πληγῇ τοῦ σώματος ἄκρα

200 CYNEGETICI CAP. X

ι8 τὰ τριχώματα περιεπέμπρα. ὁ μὲν ovv ἄρρην τοσαῦτα καὶ ἔτι πλείω πράγματα παρασχὼν ἁλίσκεται.

Ἐὰν δὲ ϑήλεια ἡ ἡ ἐμπεσοῦσα, ἐπιϑέοντα παίειν φυλαττόμενον μὴ ὠσϑεὶς πέσῃ" παϑόντα δὲ τοῦτο πα-- τεῖσϑαι ἀνάγκη καὶ δάκνεσϑαι. ἕχόντα οὖν οὐ χρὴ ὑσποπίέπτειν- ἐὰν δὲ ἄκων ἔλϑηῃ εἰς τοῦτο, διαναστά-- σεις γίγνονται at αὐταὶ ὥσπερ ἐπὶ τοῦ ἄρρενος" ἐξα-- ναστάντα δὲ δεῖπαίειν τῷ προβολίῳ, ἕως ἂν ἀποκτείνῃ

19 ““λίσκονται δὲ καὶ ὧδε. ἵστανται μὲν αὐτοῖς αἵ ἄρκυς ἐπὶ τὰς διαβάσεις τῶν ναπῶν εἰς τοὺς δρυμούς, τὰ ἄγκη, τὰ τραχέα, vj εἰςβολαί εἰσὶν εἰς τὰς ὀργάδας καὶ τὰ ἕλη καὶ τὰ ὕδατα. ὁ δὲ τεταγμένος ἔχων τὸ προ-- βόλιον φυλάττει τὰς ἄρκυς. οἵ δὲ τὰς κύνας ἐπάγουσι τοὺς τόπους ξητοῦντες τοὺς καλλίστους" ἐπειδὰν δὲ

20 εὑρεϑῇ, διώκεται. ἐὰν οὖν εἰς τὴν ἄρκυν ἐμπέπτῃ, τὸν ἀρκυωρὸν ἀναλαβόντα τὸ προβόλιον προσιέναι καὶ χρῆσϑαι ὡς εἴρηκα ἐὰν δὲ μὴ ἐμπέσῃ, μεταϑεῖν. ἁλίσκεται δὲ καὶ ὅταν ἢ πνίγη διωκόμενος ὑπὸ τῶν xv-

νῶν" τὸ γὰρ ϑηρίον καίπερ ὑπερβάλλον δυνάμει ἀπα--

21 γορεύει ὑπέρασϑμον γιγνόμενον. ἀποϑνήσκουσι δὲ κύνες πολλαὶ ἐν τῇ τοιαύτῃ ϑήρα, καὶ αὐτοὶ οἵ κυνη- γέται κινδυνεύουσιν. ὅταν δ᾽ ἐν ταῖς μεταδρομαῖς ἀπειρηκότι ἀναγκάξωνται προσιέναι τὰ προβόλια ἢ ἐν ὕδατι ὄντι ἢ ἀφεστῶτι πρὸς ἀποκρήμνῳ ἢ ἐκ δασέος μὴ ϑέλοντι ἐξιέναι, οὐ γὰρ κωλύει αὐτὸν οὔτε ἄρκυς οὔτε ἄλλο οὐδὲν φέρεσϑαι ὁμόσε τῷ πλησιάξοντι, ὅμως μέντοι προσιτέον, ὅταν ἔχῃ οὕτως, καὶ ἐπιδεικτέον τὴν εὐψυχίαν, δι᾽ ἣν εἵλοντο ἐκπονεῖν τὴν ἐπυϑυμίαν vav-

29 την. χρηστέον δὲ τῷ προβολίῳ καὶ ταῖς προβολαῖς τοῦ σώματος ὡς εἴρηται" εἰ γάρ τι καὶ πάσχοι, οὐκ ἂν διά γε τὸ [μὴ] 0909 Go ποιεῖν πάσχοι. ἵστανται δὲ αἷ ποδοστρά-- βαι αὐτοῖς ὥσπερ τοῖς ἐλάφοις ἐν τοῖς αὐτοῖς τόποις,

» γον...

CYNEGETICI CAP, X. XI. XII. 297

καὶ ἐπισκέψεις αἷ αὐταὶ καὶ μεταδρυμαὶ καὶ ai πρόσοδοι

^ bd M ^^ ΄ "““ ς καὶ αἱ χρεῖαι τοῦ προβολίου. τὰ δὲ νεογενῆ αὐτῶν 29 ὅταν ἁλίσκηται, χαλεπῶς τοῦτο πάσχει" οὔτε γὰρ μο--

- , 3 νοῦται, ἕως ἂν μικρὰ T, ὅταν τε αἵ κύνες εὕρωσιν ἢ προΐδῃ τι, ταχὺ εἰς τὴν ὕλην ἀφανίζεται" ἕπονταί τε

T 3 ,

ἐπὶ τὸ πολὺ ὧν ἂν ὦσιν ἄμφω, χαλεποὶ ὄντες τότε καὶ μᾶλλον μαχύμενοι ὑπὲρ ἐκείνων ἢ ὑπὲρ αὑτῶν.

“Ζέοντες δέ, παρδάλεις, λύγκες, zt vOwosg, ἄρκτου Χ!,

^ [4 - e καὶ τἄλλα ὅσα ἐστὶ τοιαῦτα ϑηρία, ἁλίσκεται ἐν ξέναις χώραις περὶ τὸ Πάγγαιον ὄρος καὶ τὸν Κιττὸν τὸν ὑπὲρ τῆς Μακεδονίας, τὰ δ᾽ ἐν τῷ Ὀλύμπῳ τῷ Moto καὶ ἐν Πιυδῷ, τὰ δ᾽ ἐν τῇ Νύσῃ τῇ ὑπὲρ τῆς Συρίας,

E RR » e TH 9 ἢ καὶ πρὸς τοῖς ἄλλοις ὄρεσιν σα οἷα τ΄ ἐστὶ τρέφειν τοιαῦτα. ἁλίσκεται δὲ τὰ μὲν ἐν τοῖς ὄρεσι φαρμάκῳ 9 διὰ δυσχωρίαν ἀκονιτικῷ. παραβάλλουσι δὲ τοῦτυ οἵ ϑηρώμενοι, συμμιγνύντες εἰς τὸ αὐτὸ ὅτῳ ἂν ἕκαστον

1 . ὦ 1 ". ὧν Qo» , * χαίρῃ περὶ τὰ vÓ«vo καὶ προς 0.τι αν ἄλλο προσίῃ. τα 8 δὲ αὐτῶν καταβαίνοντα εἰς τὸ πεδίον τῆς νυκτὸς ἀπο--

, ^ oe ATL C , κλεισϑέντα uero ἵππων καὶ ὁπλὼν αλίσκεται εἰς κίν-- δυνον καϑιστάντα τοὺς αἵροῦντας. ἔστι δὲ οἷς αὐτῶν 4 καὶ ὀρύγματα ποιοῦσι περιφερῆ μεγάλα βαϑέα, ἐν μέσῳ λείποντες κίονα τῆς γῆς. ἐπὶ δὲ τοῦτον εἰς νύκτα ἐπέϑεσαν δήσαντες cya, καὶ ἔφραξαν κύκλῳ τὸ ὄρυ-

e e 1 - : N γμα ὕλῃ ὥστε μὴ προορᾶν, εἴσοδον οὐ λείποντες. τὰ

.} , — - , - ^ ’, M δὲ ἀκούοντα τῆς φωνῆς ἔν τῇ νυκτὶ κύκλῳ τὸν φρα- yuov περιϑέουσι, καὶ ἐπειδὰν μὴ ευρίσκῃ δίοδον, ὑπερπηδᾷ καὶ ἁλίσκεται.

Περὶ μὲν αὐτῶν τῶν πράξεων τῶν ἕν τοῖς κυνη- Xll γεσίοις εἴρηται. ὠφελήσονται δ᾽ οἱ ἐπιϑυμήσαντες τούτου τοῦ ἔργου πολλά᾽ ὑγίειάν τε γὰρ τοῖς σώμασι παρασχευάσουσι καὶ ὁρᾶν καὶ ἀκούειν μᾶλλον, γηρά-

e Gxcuv δὲ qvrOv: τὰ δὲ πρὸς τὸν πόλεμον μάλιστα zteu-

298 CYNEGETICI CAP. XII.

2 δεύει. πρῶτον uiv τὰ ὅπλα ὅταν ἔχοντες πορεύωνται ὁδοὺς χαλεπάς, οὐκ ἀπεροῦσιν᾽ ἀνέξονται γὰρ τοὺς πόνους διὰ τὸ εἰθέσϑαι μετὰ τούτων αἵρεῖν τὰ ϑηρία. ἔπειτα εὐνάξεσϑαί τε σκληρῶς δυνατοὶ ἔσονται καὶ

ϑφύλακες εἶναι ἀγαϑοὶ τοῦ ἐπιταττομένου. ἐν δὲ ταῖς προσόδοις ταῖς πρὸς τοὺς πολεμίους ἅμα οἱοέίτε ἔσον- ται ἐπιέναι καὶ τὰ παραγγελλόμενα ποιεῖν διὰ τὸ οὕτω καὶ αὐτοὶ αἱρεῖν τὰς ἄγρας. τεταγμένοι δ᾽ ἐν τῷ πρό- σϑεν οὐ λείψουσι τὰς τάξεις διὰ τὸ καρτερεῖν δύνα-

ἷ4σϑαι. ἐν φυγῇ δὲ τῶν πολεμίων ὀρϑῶς καὶ ἀσφαλῶς διώξονται τοὺς ἐναντίους ἐν παντὶ χωρίω διὰ συνή- ϑειαν. δυστυχήσαντος δὲ οἰκείου στρατοπέδου ἐν χω- ρέοις ὑλώδεσι καὶ ἀποκρήμνοις ἢ ἄλλοις χαλεποῖς οἷοί τ᾽ ἔσονται καὶ αὐτοὶ σώξεσϑαι μὴ αἰσχρῶς καὶ ἑτέρους σώξειν. ἡ γὰρ συνήϑεια τοῦ ἔργου παρέξει αὐτοῖς

δ πλέον τι εἰδέναι. καὶ ἤδη τινὲς τῶν τοιούτων πολλοῦ ὄχλου συμμάχων τρεφϑέντος τῇ αὐτῶν εὐεξία καὶ ϑράσει διὰ δυσχωρίαν ἁμαρτόντας τοὺς πολεμίους v&- νικηκότας ἀναμαχόμενοι ἐτρέψαντο" ἀεὶ γὰρ ἔστι τοῖς τὰ σώματα καὶ τὰς ψυχὰς εὖ ἔχουσιν ἐγγὺς εἶναι τοῦ

6 εὐτυχῆσαι. εἰδότες δὲ καὶ οἵ πρόγονοι ἡμῶν ὅτι ἐν- τεῦϑεν εὐτύχουν πρὸς τοὺς πολεμίους, ἐπιμέλειαν τῶν νέων ἐποιήσαντο" σπανίζοντες γὰρ καρπῶν τὸ ἐξ ἀρ- χῆς ἐνόμισαν ὅμως τοὺς κυνηγέτας μὴ κωλύειν [διὰ]

710 μηδὲν τῶν ἐπὶ τῇ γῇ φυομένων ἀγρεύειν" πρὸς δὲ τούτῳ μὴ νυκτερεύειν ἐντὸς πολλῶν σταδίων, ἵνα μὴ ἀφαιροῖντο τὰς ϑήρας αὐτῶν οἵ ἔχοντες ταύτην τὴν τέχνην. ἑώρων γὰρ ὅτι τῶν νεωτέρων ἡ ἡδονὴ μύνη αὕτη πλεῖστα ἀγαϑὰ πορασκευάξει. σώφρονας τὲ γὰρ ποιεῖ καὶ δικαίους διὰ τὸ ἐν τῇ ἀληϑείᾳα παιδεύεσϑαι

[τά τε τοῦ πολέμου διὰ τῶν τοιούτων εὐτυχοῦντες ἠσϑάνοντο “ τῶν τε ἄλλων εἴ τι βούλονται ἐπιτηδεύειν

CYNEGETICI CAP. XII. 299

καλῶν οὐδενὸς ἀποστερεῖ ὥσπερ ἕτεραι κακαὶ ἡδοναί, ἃς οὐ χρὴ μανϑάνειν. éx τῶν τοιούτων οὖν στρατιῶ-- ταί τε ἀγαϑοὶ καὶ στρατηγοὶ γίγνονται. ὧν γὰρ οἱ zó-9 voL τὰ μὲν αἰσχρὰ καὶ ὑβριστικὰ ἐκ τῆς ψυχῆς καὶ τοῦ σώματος ἀφαιροῦνται, ἐπιϑυμίαν δ᾽ ἀρετῆς ἐνηύξη- σαν, οὗτοι δ᾽ ἄριστοι" οὐ γὰρ ἂν περιέδοιεν. οὔτε τὴν πόλιν τὴν ἑαυτῶν ἀδικουμένην οὔτε τὴν χώραν πί- σχουσαν κακῶς.

“Δέγουσι δέτινες ὡς οὐ χρὴ ἐρᾶν κυνηγεσίων, ἵνα 10 μὴ τῶν οἰκείων ἀμελῶσιν, οὐκ εἰδότες ὃ ὅτι οἱ τὰς πό-- λεις καὶ τοὺς φίλους εὖ ποιοῦντες πάντες τῶν οἰκείων ἐπιμελέστεροί εἰσιν. εἰ οὖν οἵ φιλοκυνηγέται παρα- 11 σκευάζουσιν αὑτοὺς τῇ πατρίδι χρησίμους εἶναι εἰς τὰ μέγιστα, οὐδ᾽ ἂν τὰ ἴδια πρόοιντο- σὺν γὰρ τῇ πόλει καὶ σώζεται καὶ ἀπόλλυται τὰ οἰκεῖα ἑκάστου ὥστε πρὸς τοῖς αὑτῶν καὶ τὰ τῶν ἄλλων ἰδιωτῶν οἵ τοιοῦτοι σώζουσι. πολλοὶ δὲ vxo φϑόνου ἀλόγιστοι τῶν ταῦτα 19 λεγόντων αἱροῦνται διὰ τὴν αὑτῶν κακίαν ἀπολέσϑαι μᾶλλον ἢ ἑτέρων ἀρετῇ σώξεσϑαι" ab γὰρ ἡδοναὶ «t πολλαὶ κακαί" ὧν ἡττώμενοι ἢ λέγειν ἢ πράττειν ἐπαί- ρονται τὰ χείρω. εἶτα ἐκ μὲν τῶν ματαίων λόγων ἔχ-- 13 ρας ἀναιροῦνται. ἐκ δὲ τῶν κακῶν ἔργων νόσους καὶ ξημίας καὶ ϑανάτους καὶ αὐτῶν καὶ παίδων καὶ φίλων» ἀναισϑήτως μὲν τῶν κακῶν ἔχοντες, τῶν δὲ ἡδονῶν πλέον τῶν ἄλλων αἰσϑανόμενοι, οἷς τίς ἂν χρήσαιτο εἰς πόλεως σωτηρίαν; τούτων μέντοι τῶν κακῶν οὐ- 14 δεὶς ὅστις οὐκ ἀφέξεται ἐρασϑεὶς ὧν ἐγὼ παραινῶ" παίδευσις γὰρ καλὴ διδάσκει χρῆσϑαι νόμοις καὶ λέ- γειν περὶ τῶν δικαίων καὶ ἀκούειν. οἵ μὲν οὖν παρα- 15 σχόντες αὑτοὺς ἐπὶ τὸ ἀεί τι μοχϑεῖν ve καὶ διδάσκε--: σϑαι αὑτοῖς μὲν μαϑήσεις καὶ μελέτας ἐπιπόνους ἔχουσι, σωτηρίαν δὲ ταῖς ἑαυτῶν πόλεσιν" οἵ δὲ μὴ

300 CYNEGETICI CAP. XII. XIII.

ϑέλοντες διὰ τὸ ἐπίπονον διδάσκεσϑαι, ἀλλὰ ἐν ἣδο-᾿

16 ναῖς ἀκαίροις διάγειν, φύσει οὗτοι κάκιστοι. οὔτε γὰρ νόμοις οὔτε λύγοις ἀγαϑοῖς πείϑονται" οὐ γὰρ εὑρίσκουσι διὰ τὸ μὴ πονεῖν οἷον χρὴ τὸν ἀγαϑὸν εἶ- ναι" ὥστε οὔτε ϑεοσεβεῖς δύνανται εἶναι οὔτε Gogot: τῷ δὲ ἀπαιδεύτῳ χρώμενοι πολλὰ ἐπιτιμῶσι τοῖς πε-

17 ππαιδευμένοις. διὰ μὲν οὖν τούτων οὐδὲν ἂν καλῶς ἔχοι" διὰ δὲ τῶν ἀμεινόνων ἅπασαι at ὠφέλειαι τοῖς ἀνϑρώποις εὕρηνται: ἀμείνους οὖν οἵ ϑέλοντες πο--

18 νεῖν. καὶ τοῦτο ἐπιδέδεικται μεγάλῷ παραδείγματι: τῶν γὰρ παλαιοτέρων of παρὰ Χείρωνι ὧν ἐπεμνή- 69v νέοι ὄντες ἀρξάμενοι ἀπὸ τῶν κυνηγεσίων πολλὰ καὶ καλὰ ἔμαϑον ἐξ ὧν ἐγένετο αὐτοῖς μεγάλη ἀρετὴ

» £ [3 ^ , δι᾿ ἣν καὶ νῦν ϑαυμάζονται" ἧς ὅτι μὲν ἐρῶσι πάντες *

εὔδηλον. ὅτι δὲ διὰ πόνων ἔστι τυχεῖν αὐτῆς. οἵ πολ- 19 λοὶ ἀφίστανται. τὸ μὲν γὰρ κατεργάσασϑαι αὐτὴν ἄδηλον, οἵ δὲ πόνοι οἵ ἐν αὐτῇ ἐνόντες φανεροί. ἴσως μὲν οὖν, εἰ ἦν τὸ σῶμα αὐτῆς δῆλον, ἧττον ἂν ἠμέλουν οἵ ἄνϑρωποι ἀρετῆς, εἰδότες ὅτι ὥσπερ αὐτοῖς ἐκείνη ἐμφανής ἐστιν, οὕτω καὶ αὐτοὶ ὑπ᾽ ἐκείνης ὁρῶνται. 20 ὅταν μὲν γάρ τις ὁρᾶται ὑπὸ τοῦ ἐρωμένου. ἅπας ἕαυ-- τυῦ ἐστι βελτίων. καὶ οὔτε λέγει οὔτε ποιεῖ αἰσχρὰ οὐδὲ 2] κακά, ἵνα μὴ ὀφϑῇ ὑπ᾽ ἐκείνου. ὑπὸ δὲ τῆς ἀρετῆς οὐκ οἰόμενοι ἐπισκοπεῖσϑαι πολλὰ κακὰ καὶ αἰσχρὰ ἐναντίον ποιοῦσιν, ὅτι αὐτὴν ἐκεῖνοι οὐχ ὁρῶσιν" ἡ δὲ πανταχοῦ πάρεστι διὰ τὸ εἶναι ἀϑάνατος καὶ τιμᾶ 22 τοὺς περὶ αὐτὴν ἀγαϑούς, τοὺς δὲ κακοὺς ἀτιμάξει. εἰ οὖν εἰδεῖεν τοῦτο ὅτι ϑεᾶται αὐτούς, ἵεντο ἂν ἐπὶ τοὺς πόνους καὶ τὰς παιδεύσεις αἷς ἁλίσκεται μόλις, καὶ κατ-- XIIL εργάξουντο ἂν αὐτήν. ϑαυμάξω δὲ τῶν σοφιστῶν καλουμένων ὅτι φασὶ μὲν ἐπ᾿ ἀρετὴν ἄγειν of πολλοι τους νέους. ἄγουσι δ᾽ ἐπὶ τοὐναντίον" οὔτε γὰρ &v-

CYNEGETICI CAP. XIII. 801

οδρα zov ἑοράκαμεν ὅντιν᾽ οἱ νῦν σοφισταὶ ἀγαϑὸν ἐποίησαν, οὔτε γράμματα παρέχονται ἐξ ὧν χρὴ ἀγα- ϑοὺς γίγνεσϑαι, ἀλλὰ περὶ μὲν τῶν ματαίων πολλὰ αὐὖ- ὃ τοῖς γέγραπται ἀφ᾽ ὧν τοῖς νέοις αἱ μὲν ἡδοναὶ κεναί, ἀρετὴ δ᾽ οὐκ ἔνι" διατριβὴν δ᾽ ἄλλως παρέχει τοῖς ἐλ-- πίσασί τι ἐξ αὐτῶν μαϑήσεσϑαι μάτην καὶ ἑτέρων κω- λύει χρησίμων καὶ διδάσκει κακά. μέμφομαι οὖν αὐ-- 8 τοῖς τὰ μὲν μεγάλα μειξόνως" περὶ δὲ ὧν γράφουσιν ὅτι τὰ μὲν ῥήματα αὐτοῖς ἐξήτηται, γνῶμαι δὲ ὀρϑῶς ἔχουσαι αἷς ἂν παιδεύοιντο of νεώτεροι ἐπ᾽ ἀρετὴν ov- δαμοῦ. ἐγὼ δὲ ἰδιώτης μέν εἰμι, οἶδα δὲ ὅτι κράτιστον 4 μέν ἐστι παρὰ αὐτῆς τῆς φύσεως τὸ ἀγαϑὸν διδάσκε-- σϑαι, δεύτερον δὲ παρὰ τῶν ἀληϑῶς ἀγαϑόν τι ἐπι-- σταμένων μᾶλλον ἢ ὑπὸ τῶν ἐξαπατᾶν τέχνην ἐχόν-- τῶν. ἴσως οὖν τοῖς μὲν ὀνόμασιν οὐ σεσοφισμένως 5 λέγω: οὐδὲ γὰρ ξητῶ τοῦτο- ὧν δὲ δέονται εἰς ἀρετὴν oí καλῶς πεπαιδευμένοι ὀρθῶς ἐγνωσμένα ξητῶ λέ γειν" ὀνόματα μὲν γὰρ οὐκ ἂν παιδεύσειαν, γνῶμαι δέ, εἰ καλῶς ἔχοιεν. ψέγουσι dà καὶ ἄλλοι πολλοὶ ᾷ τοὺς νῦν σοφιστὰς καὶ οὐ τοὺς φιλοσόφους, ὅτι ἐν τοῖς ὀνόμασι σοφίζονται καὶ οὐκ ἐν τοῖς νοήμασιν. οὐ λανϑάνει δέ us ὅτι καλῶς καὶ ἑξῆς γεγράφϑαι: δάδιον γὰρ ἔσται αὐτοῖς ταχὺ μὴ ὀρϑῶς μέμψασϑαι" καίτοι γέγραπταί γε οὕτως. ἵνα ὀρϑῶς ἔχῃ, καὶ μὴ σοφιστυ- κοὺς ποιῇ ἀλλὰ σοφοὺς καὶ ἀγαϑούς" οὐ γὰρ δοκεῖν αὐτὰ βούλομαι μᾶλλον ἡ εἶναι χρήσιμα, ἵνα ἀνεξέ- Asyxt& ἡ εἰς ἀεί. οἱ σοφισταὶ δ᾽ ἐπὶ τῷ ἐξαπατᾶν λέ- 8 γουσι καὶ γράφουσιν ἐπὶ τῷ ἑαυτῶν κέρδει καὶ οὐδένα οὐδὲν ὠφελοῦσιν" οὐδὲ γὰρ σοφὸς αὐτῶν ἐγένετο οὔ- δεὶς οὐδ᾽ ἔστιν, ἀλλὰ καὶ ἀρκεῖ ἑκάστῳ “δοφιστὴ ν κλη- ves, 0 ἐστιν ὄνειδος παρά γε [τοῖς] εὖ φρονοῦσι. va 9 μὲν οὖν τῶν σοφιστῶν παραγγέλματα παραινῶ qv-

802 CYNEGETICI CAP. XIIL

λάττεσϑαι, τὰ δὲ τῶν φιλοσόφων ἐνθυμήματα μὴ ἀτι- μάξειν- οἱ μὲν γὰρ σοφισταὶ πλουσίους καὶ νέους ϑη- ρῶνται. οἵ δὲ φιλόσοφοι πᾶσι κοινοὶ καὶ φίλοι" τύχας δὲ ἀνδρῶν οὔτε τιμῶσιν οὔτε ἀτιμάξουσι.

10 M ξηλοῦν δὲ μηδὲ τοὺς ἐπὶ τὰς πλεονεξίας εἰκῇ ἰόντας, μήτ᾽ ἐπὶ τὰς ἰδίας μήτ᾽ ἐπὶ τὰς δημοσίας. ἐνθυ-- μηϑέντα ὅτι οἵ μὲν ἄριστοι αὐτῶν γιγνώσκονται μὲν ἐπὶ τὰ βελτίω ἐπίπονοί τ᾽ εἰσίν, οἱ δὲ κακοὶ πάσχουσί τε

11 κακῶρ καὶ γιγνώσκονται ἐπὶ τὰ χείρω. τάς ve γὰρ τῶν ἰδιωτῶν οὐσίας ἀφαιρούμενοι καὶ τὰ τῆς πόλεως εἰς τὰς κοινὰς σωτηρίας ἀνωφελέστεροί εἰσι τῶν ἰδιωτῶν, τά τε σώματα πρὸς τὸν πόλεμον κάκιστα καὶ αἴσχιστα ἔχουσι πονεῖν οὐ δυνάμενοι. οἵ δὲ κυνηγέται εἰς τὸ κοινὸν τοῖς πολίταις καὶ τὰ σώματα καὶ τὰ κτήματα

[9 καλῶς ἔχοντα παρέχουσιν. ἔρχονται δὲ οἱ μὲν ἐπὶ τὰ ϑηρία, of δ᾽ ἐπὶ τοὺς φίλους. καὶ οἵ μὲν ἐπὶ τοὺς φέ- λους ἐόντες δύσκλειαν ἔχουσι παρὰ πᾶσιν, οἵ δὲ κυνη- γέται ἐπὶ τὰ ϑηρία ἰόντες εὔκλειαν - ἑλόντες μὲν γὰρ πολέμια νικῶσι, μὴ ἑλόντες δὲ πρῶτον μὲν ὅτι πάσης τῆς πόλεως ἐχϑροῖς ἐπιχειροῦσιν ἔπαινον ἔσχον, ἔπειτα ὅτε οὔτ᾽ ἐπ᾿ ἀνδρὸς βλάβῃ οὔτε φιλοκερδείᾳ ἔρχονται.

18 ἔπειτα ἐξ αὐτοῦ τοῦ ἐπιχειρηματος βελτίους γίγνονται πρὸς πολλὰ καὶ σοφώτεροι δι᾽ οὗ διδάξομεν. ἐὰν γὰρ μὴ πόνοις καὶ ἐνθυμήμασι καὶ ἐπιμελείαις πολλαῖς

14 ὑπερβάλλωνται, οὐκ ἂν ἕλοιεν ἄγρας. τὰ γὰρ ἀντί- παλα αὐτῶν ὑπὲρ τῆς ψυχῆς ἀγωνιξόμενα καὶ ἐν τῇ αὑτῶν οἰκήσει ἐν ἰσχύι πολλῇ ἐστιν" ὥστε τῷ κυνηγέτῃ μάτην οἱ πόνοι γίγνονται, ἐὰν μὴ μείξονι φιλοπονέᾳ

15 καὶ πολλῇ συνέσει κρατήσῃ αὐτῶν. οἵ μὲν οὖν κατὰ πόλιν βουλόμενοι πλεονεκτεῖν μελετῶσι νικᾶν φίλους. of δὲ κυνηγέται κοινοὺς ἐχϑρούς" καὶ τοὺς μὲν ἡ με- λέτη αὕτη ποιεῖ πρὸς τοὺς ἄλλους πολεμίους ἀμεένους,

CYNEGETICI CAP. XIII. 303

τοὺς δὲ πολὺ χείρους καὶ τοῖς μὲν ἡ ἄγρα μετὰ σωφρο- σύνης, τοῖς δὲ μετὰ αἰσχροῦ ϑράσους. κακοηϑείας 16 δὲ καὶ αἰσχροκερδείας οἵ μὲν δύνανται καταφρονεῖν, οἱ δ᾽ οὐ δύναν ται" φωνὴν δὲ οἵ μὲν εὐεπῆ ἰᾶσιν, o£ δ᾽ αἰσχράν" πρὸς δὲ τὰ ϑεῖα τοῖς μὲν οὐδὲν ἐμποδὼν. ἀσε-- θεῖν, οἵ δ᾽ εὐσεβέστατοι. λόγοι γὰρ παλαιοὶ κατέχου- 17 σιν ὡς καὶ ϑεοὶ τούτῳ τῷ ἔργῳ χαίρουσι καὶ πράττον-- τες καὶ δρῶντες" ὥστε ὑπάρχειν ἐνθυμουμένους τού--: τῶν ϑεοφιλεῖς τ᾽ εἶναι καὶ εὐσεβεῖς τοὺς νέους τοὺς ποιοῦντας ἃ ἐγὼ παραινῶ, οἰομένους ὑπὸ ϑεῶν του ὁράσϑαι ταῦτα. οὗτοι δ᾽ ἂν εἶεν καὶ τοκεῦσιν ἀγαϑοὶ καὶ πάσῃ τῇ ἑαυτῶν πόλει καὶ ἑνὶ ἑκάστῳ τῶν πολιτῶν καὶ φίλων. οὐ μόνον δὲ ὅσοι ἄνδρες κυνηγεσίων ἠρά- 18 σϑησαν ἐγένοντο ἀγαϑοί. ἀλλὰ καὶ [at] γυναῖκες αἷς ἔδωκεν ἡ ϑεὸς ταῦτα [Ζοτεμις]. ᾿Αταλάντη καὶ TIgo- xotg καὶ εἴ τις ἄλλη.

INDEX NOMINUM.

A cademia, gymnasium Athen., ubi decursiones equestres flebant, Hipparch. III. 14.

Acarnanes et Acarnania Ag.II.20.

Achaei Ag. II. 20.

Achilles discipulus Chironis Ven. Ι. 16. Et Phoenicis Conv. VIII. 23. Patrocli amicus 31.

Actis n. canis Ven. VII. 5.

Aechme n. canis Ven. VII. 5.

Aegaeum mare Oec. XX. 27.

Aegyptus res ad victum neces- sarias advehendas praebet Athenas Ath. II. 7.

Aeneas pius Ven. I. 15.

Aenianes Ag. II. 6.

Aeoles Ag. I. 14.

Aeschylus Phliasius amieus So- eratis Conv. IV. 64.

Aesculapius Chironis discipulus inter deos relatus Ven. I. 6.

Aether n. canis Ven. VII. 5.

Aetoli Ag. II. 20.

Agatho poeta Conv. VIII. 32.

Agesilaus rex Spartae Ag.

Agis rex Spartae Ag. I. 5.

Alcathus pater Periboeae Ven. E59, Alce n. canis Ven. VII. 5.

Alexander s. Paris iudicavit de pulchritudine Conv. IV. 20.

Amphiaraus Chironis discipulus, socius expeditionis contra fhebas, ut deus honoratus Ven. I 8.

Amyclae Ag. VIII. 7.

Anaphlystus Vect. IV. 43.

Anaximander interpres Homerl Conv. III. 6.

Antheus n. canis Ven. VII. 5.

Antilochus pro patre mortuus Ven. I. 14.

Antisthenes Conv. IL etllI. homo pauper III. 7. IV. 84. Calliam ad- duxit ad sophistas Prodicum etHip- piam IV.63. Aeschylum Phliasium commendavit Socrati 64.

Anuytus Socratis aecusator Apol, 20 s.

Apollo inventor venationis Ven. l. l. Ei vota faciebant ad venan- dum exeuntes VI. 3. Quid re- sponderit Chaerephonti oraculum Delphieum consulenti de Socrate Apol. 14.

Apollodorus Atheniensis Socra- tis discipulus A pol. 28.

Arcades Ag. ll. 28. His opem tulerunt Athenienses duce Lysi- strato Vect. III. 7.

Argivi Ag. II. 9.

Ariadne Conv. IX. 2.

Ariaeus dux in exercitu Cyri mi- noris Oec. IV. 19.

Ariobarzanes Ag. II. 26.

Aristodemus, unus ex Herculis posteris rediit primus Spartam Ag, VIL T.

Asia Ag. I. 7.

11:

Aspasia, Socratis magistra, Oec. IIT. 14.

Assus Ag. II. 26.

Atalanta nobilis venatrix Ven. XIII. 18.

Athenae in media Graecia et me- dio terrarum orbe sitae Vect. I. 6. lbi magna servorum et inquilino- rum fuit licentia Ath. I. 10.

Aihevienses quomodo democra- tiam servent Ath. 1. utuntur lingua et vivendi ratioae mixta Ath. II. 8. Plurin'os dies festos celebrant Ath. III. 8. Gloria maiorum excellunt Hippareh. VII. . Magnos sumtus impendunt in choros et ludos Hip- parch. 1 26. Distributi sunt in de- cem tribas Vect. IV. 30. Athe- niensium ignavia in bello perstrin: gitur Conv. II. 13. Tudicia iniusta Apol. 4.

Attica fertilis Ath. I. abundat marmore I. 4. dives argentifodinis Vect. III.

Augo n. canis Ven. VII. 5.

Autolyeus, Lyconis f., pancra- tii victor, Calliae amasiusl Conv. L3.01. 12.

Autophradates Ariobarzanem ob- sidet Assi Ag. II. 26.

Bacchus congreditur cum Ari- adne Conv. IX. 2.

Bia n. canis Ven. VIT. 5.

Boeoti Ag. II. 2. Puerorum amore turpi dediti Lac. II. 13. Atheniensibus imperant Ath.TIT. 11. Gloria maiorum florent Hipparch. VII. 3.

Bremon n. canis Ven. VII. 5.

Bryas n. canis Ven. VII. 5.

Qaenon n. canis Ven. VII. 5.

Callias Lacedaemonius Agesilao epistolam regis Persarum de hospi- tio iungendo affert Ag. VIII. 3.

Callias Hipponici f. sophistis sa- pientiae mercedem solvit Conv. 1. 5;

INDEX NOMINUM.

IV. 63. Amat Autolyeum I. I. glo- riatur arte homines emendandi III. - 4; IV. 1. ditissimus IV. 37. Sa- cerdos deorum τῶν ἀπ᾽ Ἐρεχϑέως ᾿ VIII. 39. Callippides histrio Conv. III. 11. Caria Ag. I. 15.

Carthagine advectum linum Ven. IT. 4. . Castor, discipulus Chironis, in- ter deos relatus Ven. I. 13. A quo dictae canes Castoriae Ven. III. 1.

Cephalus, nobilis venator, ab Aurora raptus Ven. I. 6. Cephisus Ag. II. 9.

Chaerephon oraculum Delphicum consulit de Socrate Apol. 14.

Chara n. canis Ven. VII. 5.

Charmides Conv.III. 9; IV. 29.

Chiro Achillis magister Conv. VIII. 23. Et aliorum Ven. I. 1 s.

Cissus s. Cittus mons supra Ma- cedoniam Ven. XI. 1.

Clinias amasius Critobuli Conv. ΙΝ. 11.

Corinthus Ag. II. 17.

Corinthii Ag. II. 6.

Coronea, pugna ad eam Ag. II. 9.

Cotys obsidet Sestum Ag. II. 26. Agesilao auxilium adducit III. 4.

Crannonii Ag. II. 2.

Crauge n. canis Ven. VII. 5.

Cretenses canes adversus aprum Ven. X. 1.

Creusis Ag. II. 18.

Critobulus de oeconomia collo- quitur cum Socrate in θ 69. Novus maritus Conv. II. 3. formosissimus ΠΙ. 7; IV. 10; V.1s.

Cynisca soror Agesilai Ag. IX. 6.

Cynoscephalae Ag. II. 22.

Cyprus, hine bellaria Athenas advehuntur Ath. Η. 7.

Cyrus minor Oec. IV. 16 s.

INDEX NOMINUM.

BPailochus amasius Hieronis Hier. LI. 31.

Decelia Vect. IV. 25.

Delphi Ag. I. 34. Lac. VIII. 5.

Apol. 14. |; A Diana (Ephesia) Ag.I. 27. Ve- nationis inventrix et praeses Ven. I. 1. Dianae relinqui dicitur fera, quam ob teneram aetatem non licet venari V. 14. Ei vota faciunt ad venandum exeuntes VI. 13.

Diomedes, cuius ope capta Troia Ven. I. 13.

Dioseuri ob virtutem immorta- les facti Conv. VIII. 29.

Dodona Vect. VI. 2.

Draconis leges Oec. XIV. 4.

Kei Ag.II.23. Obscoeno amori uerorum dediti Lac, II. 12. Conv. ΠῚ, 34.

Eleusinium Hipparch. III. 2.

Ephesus Ag. I. 14. 25.

Erechtheus — sacrorum

Conv, VIII. 40. Euboeae incolae Ag. II. 6. Euxinus Pontus Oec. XX. 27.

Ganymedes ab love raptus Conv. VIII. 30.

Getheus n. canis Ven. VII. 5.

Glaucon Conv. I. 1 s.

Gnome n. canis Ven. VII. 5.

Gorgias Conv. I. 5.

Gorgieum genus dicendi II. 26.

Gorgones Conv. IV. 24.

Graeci quomodo puellas edueent Lac. 1. 3. quomodo pueros Il. 1. Graeci debent esse retiarii Ven. II. 4. Gratiae saltantes scite Conv. VII. 5.

Gylis polemarchus Ag. II. 15.

lieba n. canis Ven. VII. 5. Hegesilaus Vect. lll. 7. Helico Ag. II. 9. Hellespontii Ag. 1. 14.

auctor

III*

Hellespontus Ag. II. 1. Heracleota Conv. IV. 63. Hercules ob virtutem deus factus Conv. VIII. 20. "Troia expugnata praemii loco dedit Telamoni eomiti Hesionen Ven. I. 9. Ab Hercule orti reges Spartani Lac. XV. 1. Herippidas dux in exercitu Age silai Ag. II. 10. Hermae locus Athen. Hipparch. III. 2. Hermogenes Conv. III. 14. IV. 47. 50. VI. 2. F. Hipponici Apol. 2. Hippias Eleus Calliam artem me- moriae docuit Conv, IV. 63. Hipponieus Athen., dives homo, qui sexcenta mancipia in argenti- fodinis Atticis occupata habuit Vect. IV. 15. Hippolytus studio venationis no- bilis et Dianae in deliciis Ven. I. 10. Homerus fere de omnibus rebus humanis exposuit Conv. IV. 63. Mo. rituros vaticinantes facit Apol. 30. Horae saltantes Conv. VII. 5. Horme n. canis Ven. VII. 5. Hyacinthia Laced. Ag. II. 17. Hybris n. canis Ven. VII. 5. Hyleus n. canis Ven. VII. 5.

NKacchus Conv. VIII. 40.

Indicae eanes aptae ad apros ve- nandos Ven. X. 1.

Ionia Ag. I. 14.

Ischomachus Oec. VI extr. cum eo Socrates sermonem habet de re rustica Oec. VII s.

Iunoni sacrificat Socrates Apol,

Iuppiter Rheae f., Chironis frater Ven. 1.4. ᾿4γήτωρ dietus Lacedae- mone, cuigacra faciebant in bellum profecturi Lac. XIII. 2. Unus plura habet nomina Conv. VIIT. 9. Ei sa- crificat Soerates Apol. 24.

Éaacaenae canes, quae et Ca-

EV

storiae dicuntur, aptae ad apros venandos, Ven. X. 1. 4.

Lacedaemonii puellis non minus quam pueris corporis exercitia pro- ponunt Lac. I. 4. Apud hos spon- sus modeste accedit ad sponsam I. 5. Maritus uxorem cedit alteri prolis procreandae gratia 1. 7. Edu eatio liberorum commissa est ma- gistro publico IL. 2. Pueri nudis pedibus et uno vestitu induti toto anno incedunt II. 3 s. lidem parco cibo utuntur, ut furari cogantur, sed deprehensi in furto verberibus caeduntur II. 8s. Cura liberorum est communis 11. 11. VI. Amor puerorum castus II. 13, Pueri sunt modesti et temperantes III. Ephebi exercentur venando IV. 7. Cives publice epulantur V. A lucri studio arcentur VII. Magistratus et leges colunt VIII. Honestati student IX. Senes iudicium subeunt vitae ho- neste transactae X. Rei militari student XI s. Beneficiis provocati concedunt Atheniensibus principa- tum Graeciae Vect. V. 7. Inva- dunt Atticam cum universis Graecis Hipparch. VII. 4. Eorum legum- lator Lycurgus Apol. 15. Amor erga pueros Conv. VIII. 35. Impe- rium habent ob virtutem VIII. 39. Messeniis victis debellant Athenien- ses Ath. III. 11.

Larisaei Ag. II. 2.

Lechaeum portus Corinthi Ag. Il. 17.

Leotychidas Agidis f. Ag. I. 5.

Leuctra Ag. II. 22. Pugna ad Leuectra II. 23 s.

Leusson n. canis Ven. VII. 5.

Lochos n, canis Ven. VII. 5.

Locri Ag. II. 6.

Locrides canes idoneae ad apros venandos Ven. X. 1.

Lycabettus Oec. XIX. 6.

INDEX NOMINUM

Lyceum Hipparch. III, 6.

Lyco Autolyci pater Conv.I. 2. U. 4. III. 12.

Lycurgus legumlator Lacedae "oniorum quomodo honoratus ab oraculo Delphico Apol. 15. vixit temporibus Heraclidarum Lac. X. 8. Sapientia eius laudatur, quod for- maim civitatis constituerit a ceteris diversam I. 2. Oraculo Apollinis leges suas confirmavit VIII. 5.

Lydi mercede militant Athenien- sibus Vect. II. 3.

Lysander venit ad Cyrum mino- rem Oec. IV. 20.

Lysistratus dux Athen., auxilio missus Àrcadibus, Veet. III. 7.

NMBacedonia Ag. II. 2.

Machao, Chironis discipulus, ar- tis medicae et bellicae peritus Ven. I. 14.

Maeander Ag. 1. 15. 29.

Mantinenses Ag. II. 23.

MausolusSestum et Assum classe obsidet Ag. II. 26 s.

Medas n. canis Ven. VII. 5.

Medicum bellum Vect. V. 5.

Megabates Spithridatis f. Ag. V. 4.

Megara urbs abest ab argenti- fodinis Atticis D stadia Vect. IV. 46.

Melanio Chironis discipulus con- secutus nuptias Atalantae Ven. I. 7.

Meleager Chironis discipulus eulpa patris infelix Ven. I. 10.

Meletus Socratis accusator Apol. 11. 20.

Menestheus laude venationis et rei militaris clarus Ven. I. 12.

Messene Ag. II. 29.

Messenii a Lacedaemoniis de- victi Ath. III. 11.

Milesii, horum optimates plebem trucidant Ath. III. 11. Minervae sacrificant Lacedaemo-

INDEX NOMINUM. v*

nii ad patriae fines T,ac. XIII. 2. Se- nes ϑαλλοφόροι detiguntur IV. 17.

Nais nympha pellex Iovis et ma- ter Chironis Ven. I. 4.

Naides deae pariunt Silenos Conv. V. T.

Narthacius mons Ag. II. 5.

Nestor Chironis discipulus Ven. L 7. Artis militaris peritissimus I. 19.

Niceratus pater Niciae Vect. IV. 14. Familiaris Calliae Conv. I. 2. Novus mantus II. 3. Homeri carmina edidicit III. 5. Divitiarum eupidior IV. 46.

Nicias Oec. XI. 4. Nicerati f. mille servos in argentifodiuis Atti- eis occupatos habuit Vect. IV. 14.

Nicostratus histrio tetrametra ad tibiam recitat Conv. VI. 3.

Noes n. canis Ven. VII. 5.

Nymphae saltantes Conv. VII. 5.

Nysa mons Syriae Ven. XI. 1.

GO drysae solent equis decurrere per declivia Eq. VIII. 6.

Oenas n. canis Ven. VII. 5.

Orestes Pyladi amicus Conv. VIII. 31.

Orchomenii Ag. II. 6.

Orge n. canis Ven. VII. 5.

Orthia Diana Lac. II. 9.

W'actolus Ag. I. 30.

Palamedes prudentissimus ho- minum suae aetatis, iniusto suppli- eio affectus, quod dii eximie sunt ulti Ven. I. 11. Apol. 26.

Panathenaea Conv. I. 2.

Paphlagones Ag. III. 4.

Patroclus Achilli carus Conv. VIII. 31.

Pausanias Conv. VIII. 32.

Peleus discipulus Chironis, euius in aedibus dii celebrarunt nifbtius Thetidis et Pelei, Ven. 1. 8.

Agathonis amator

Peloponnesus Ath, IL. 7. Pelo- ponnesi pylae Ag. II. 17.

Periboea filia Alcathi Atheniensis Ven. I. 9.

Pericles consuluit patriae Conv. VIII. 39.

Persae solent equis decurrere per declivia Eq. VIII. 6. Persarum rex quomodo agrieul urae prospieint remque militarem curet Oec. IV. 4. Adversus Graecos expeditionem suscipit Ag. I. 6. Iubet Messenen relinquere II. 29.

Persicus modus equum conscen- dendi Hipparch. I. 17. Eq. VI. 12.

Phaleriea palus Oec, XIX. 6.

Pharnabazi equitatus Ag. I. 23. Ph. offendit Spithridatem III. 3. Colloquitur cam Agesilao 5.

Pharsalii Ag. II. 2.

Phasis, unde Phasianum linum dicitur, Ven. II. 4.

Philemonides, homo dives Athe- niensis, qui argentum fodiendum curavit, Vect. IV. 15.

Philippus scurra Conv. L 11. ΤΥ. 51.

Phlegon n. canis Ven. VII. 5.

Phliasii Ag. II. 21.

Phocenses Ag. II. 6. Vect. V. 9.

Phoenice Ag. II. 30.

Phoenicia navis magna Oec. VIL, Li:

Phoenix eultus ab Achille ob di- seiplinam Conv. VIII. 23.

Phonax n. canis Ven. VII. 5.

Phrura n. canis Ven. VII. 5.

Phryges militant in exercitu Athe. niensium Vect. 1I. 3.

Phrygia Ag. I. 16.

Phthia Ag. II. 5.

Pindus alit feras maiores Ven. XI. 1.

Piraeeus Ath. I. 17. Vect. III. 13, In eo domus Calliae Conv. I. 2.

Piraeum Ag. II. 18.

VI*

Pirithous Thesei amicus Conv. VIII. 31.

Pisander homo timidus Conv. II. 14.

Podalirius discipulus Chironis, artis medicae et militaris peritus, Ven. I. 14.

Pollux, discipulus Chironis, in- ter deos relatus Ven. I. 13.

Polycharmus Pharsalius equitum praefectus Ag. II. 4.

Polys n. canis Ven. VII. 5.

Pontus Ath. Il. 7.

Porpax n. canis Ven, VII. 5.

Porthon n. canis Ven. VII. 5.

Pras Ag. II. 5.

Proeris nobilis venatrix Ven. XIII. 18.

Prodieus magister Calliae Conv. Ι. 6. 1Υ. 63.

Protagoras Conv. I. 5.

Psyche n. canis Ven. VII. 5.

Pylades Orestis amicus Conv. VIII. 31.

Pythia Apol. 12.

Pythii dicti Lacedaemone duo iu- venes, comites et contubernales re- gis in bello, Lac. XV. 5.

W&hapsodi Conv. III. 6.

Rhome n. canis Ven. VII. 5.

fjardes Ag.I. 33. Sardiana re- gio 29.

Seiritae Lac. XII. 3. XIII. 6.

Scolus Ag. II. 22. ΄

Scotussaei Ag. II. 2.

Sestus Ag. II. 26.

Sicilia Ath. II. 7.

Siculum mare Oec. XX. 27.

Sidon Ag. II. 30.

Sileni Conv. IV. 19.

Simo Athen. de re equestri scri- ptor Eq. I. 3. XI. 6.

Simonides poeta ad Hieronem tyrannum venit Hier. I. 1.

Socrates cur Xanthippen ferat Conv. II. 10. Lenocinio gloriatur

INDEX NOMINUM.

III. 10. IV. 57. Similis Silenis IV. 19, Cum Critobulo de puleri- tudine certat V. 1s Φροντιστὴς VI. 6. Eius accusatio Apol.

Solon legumlator Conv. VIII. 39. Eius leges Oec. XIV. 4.

Sosias Thrax, cui Nicias loca- vit servos in argentifodinas Vect, IV. 14.

Sparta urbs potentissima Grae- ciae Lac.I. 1.

Spartiatae studiosi venationis Lac. IV. 7. Coronati proelium in- eunt XIII. 8.

Sperchon n. canis Ven. VII. 5.

Spithridates deficit ἃ Pharnabazo Ag. III. 3.

Spude n. canis Ven. VII. 5.

Sterrhos n. canis Ven. VII. ὃ.

Stesimbrotus Conv. III. 6.

Sthenon n. canis Ven. VII. 5.

Stibon n. canis Ven. VII. 5.

Stichon n. canis Ven. VII. 5.

Styrax n. canis Ven. VII. 5.

Syracusius praestigiator Conv. II. 8. Lac. IV. 56.

Syri militant in Atheniensium exercitu Vect. II. 3.

"Wachos Ag. II. 27.

Tantalus timens ne bis moriatur Oec. XXI. 12.

''axis n. canis Ven. VII. 5.

Tegea Ag. II. 23.

Telamo Chironis discipulus duxit Periboeam Alcathi filiam, comes Herculis, a quo accepit Hesionen Ven. I. 2. 9.

Teuchon n. canis Ven. VII. 5.

Thallon n. canis Ven. VII. 5.

Thasium vinum Conv. IV. 41.

Thebae ab argentifodinis Atticis DC amplius stadia distant Veet. IV. 46.

Thebani beneficiis provocati con- cesserunt Atheniensibus imperium Graeciae Vect. IV. 7. Vincuntur

-——

£

INDEX NOMINUM.

ab Agesilao Ag. II. 6. Eorum regio vastatur 22. Amor erga pueros Conv. VIII. 34.

Themistocles liberavit Graeciam Conv. VIII. 39

Theognidis versus Conv. II. 4.

Theseus amat Pirithoum propter virtutem Conv. VIII. 31. Graeciae nostes sustulit et patriam auxit Ven. I. 10.

Thessali vineuntur ab Agesilao Ag. 1I. 3.

Thorieus Vect. IV. 43.

Thygmus n. canis Ven. VII. 5.

Tissaphernes cum Agesilao in- duciis factis dolose exercitum com- parav Ag. I. 11. Ab Agesilao de-

VII*

cipitur strategemate 16. 29. Vin- citur 32. Iussu regis interficitur 35.

Tithraustes Tissaphernem inter- fiit Ag. I. 35. Agesilao multuin peeuniae promittit, si velit e pro- vincia abire Ag. IV. 6.

Troia eapta ab Hercule Ven. I. 9. Iterum capta consilio et opera Ulixis et Diomedis 13.

Utixes Pálamedem interficit Apol; 26. Eius opera capta Troia Ven. 1.19.

Venus Urania et Pandemos Conv. VIII. 9.

Xiphon n. canis Ven. VII. 5. "Zeuxis pictor Oec. X, 1.

! | ' ; : ᾿ | » t$ : i er 1 , x P * iO ie ever) nd time eh ni y ἥ νι 1 » 1 A lH MEE F t : ὼ iT 3 v * m z J Ti * à : BL i DP ὙΠ}. Ἧ dett f " n s: D M * e ᾿ς u " ᾿ "A UTE f d. κ € TA * TS ? ul . 1 MM ^ hy Nro ^ ] ὃ ἢ ; / "rmn ^ «l "4 m τῇ ἢ n ; à A" i * Ἢ : "ς m m" i s í w : j " ET I ' X ON 4 : Ϊ , y P . D M ^M ὃ (EUR. * i * 4. i x / M ν ' Qd A d ᾿ ; VOI ρον TNT i ? i " ἰ j i 4 T ] l j ,. z p b Ἵ

PA Xenophon

4494 Xenophontis Scripta À3 minora. Editio secunda ste- 1900 reotypa emendatior

PLEASE DO NOT REMOVE CARDS OR SLIPS FROM THIS POCKET πος ον, το ἱ

UNIVERSITY OF TORONTO LIBRARY

nn-————————J——O—

9. W31l SOd J1HS AV8 39NVu

|

E Eo

οι I τὴς τ 75 ΝΣ

IUe RII