^- Tam ndn d cR e m de m m ^ "kho m Ahh am zz m AC auum da. m aca —— Us v newest Priv rmn ee m oDEPPEerepPos"SeP heeft , "Pe pr aM uo Loo Mbpredid o Hp dede dui dedo rire iar e RE nw em Peu ue PPP a rn P Phe e rn ele s lie e mr T He m e a ens e Pn ore t PP fein ege nA mr tt ah P c P Im aa a tn P HA ut) eal e en eate tu gietafia eme EXRARSRUR UAR CE E SES v ea de heim dene Mu he Ren ger rt Treeneafae Fona e R R r P Pe e e He erm nn a re ag t Dne e fae US ec AR A NGA UI C A unen Tue er e e eee m t t e Beeren Te a e Fe Ree eec e eR UR P BR n mt en S A PCT ER TUA I Vue Re De 7. m. Tome t Rer re e oie odo oae fir Fm a Pri Rr s e e Ph e at e E OA CT AL ne aratat- Pe e Pene rur Bei Pp pne Re e y o P io Fe Me e dl P RS y n a ec S Fe e i f a a a E A UA ACE A IRA Mud epis f Pei fe s ri fn The n e eH mr ener Ps n e gne mele I a e Iu e E A IRE DU Vua irt ^to EVEBUREE UAE pO UI. Vl gum vllt di e Unt irai lpqitrirdro dicii deietrintbetrtl wf rere Fe ue a Re, re er Re TS s Ree A iei e n, Net fe P e en A P E e e ree m , 3 um uei qn t e B Pe ue Ta e t Ru dn a e ri ri e es he t m gn eR SN afe Teig ne eei eiui Tu eiue AS Mu cese ete e me eeu Lear Phe e tede nr P ente P Wu m nete etu te ra ee Sh e Qe ras Po ta Pig a rm ere f re ur i een S A Ferien rien e A T e Pu eere rdi eu Pr Tu B e e i Tec ef f m T aen e Fade ee B Te n Ae ah e em ue Fe ue rt Mu Ra e e rd i i a m ga gi e Im Pr f aate Re I MR eR ISP e em te e Ee t phe Dodd eei alf P e i eH S gi I i ue an n Rea i e Aen Ne e tet e ai, me tua eot me e Are fgg Hoe or e Rae ei Pe Tn - Peer e unu Na Ft Fa Me Pe Aue Ra me, Ta i e T e Pee Hu o Si Pit i e i ip dd E Aere VR ga 79 ate rey a Pu rm e Pus m Poi fi e a agen e Ren Feuer 1n as PT ^ in este Pei pps S nite a e i. e f trs - - d "uy he tin trei e e WAS mre aas y ea a te oia al " : : i ilti q- 13 Liéedi 4i d Lies ae IL Anus qi Qr arr dde edid ea : : ^ eiue Mee us dote de Del ide dedii ird ie e E pot Me Lb S Ae e Ae ca | x - (uS AES- Gru Mee tae Le. d Penis huie Pm re nu e e er m P AT Te ede v fer rre e P e A Po eg e RP n e e a Au e wot a Ti Fa He dictura dtr dotipnipta cd he de e mer Turo Tn Mee Mer e Mem DR eu Re uS qt de rm loareet ea e HN NA te Me ate met ra e m e e a e ERE ER RO Meta a orando ctnielidhediedc dedidit cine det: ibocbcinde: uen n eye re a MARS Ree ee Ae qt i LL AeA cn a Mte SY T ee y AL om n e a i tà wee ae ere A TM tom "te — te Uem te tea e e e ETE ice te ASA rm t n n et Rem a HARVARD UNIVERSITY DR LIBRARY OF THE MUSEUM OF COMPARATIVE ZOOLOGY GIFT OF P [25 di £f Z0O0LOG 3IA SPECIALIS. QUAM ! EXPOSITIS ANIMALIBUS TUM VIVIS, TUM FOSSILIBUS POTISSIMUM ROSSIAE IN UNIVERSUM, ET POLONIAE IN SPECIE, IN USUM LECTIONUM PUBLICARUM IN UNIVERSITATE CAESAREA VILNENSI HABENDARUM EDIDIT - D. EDUARDUS EICHWALD, P. P. O. CÀES., ACADEM. SCIENT. PETROP. CORRESP. CAES. ACAD. NAT. CUR, LEOP, ' CAROL. MULT. SOCIETT. LITTER. SOCIUS. Deum sempiternum, immensum, omnzscium, omnr- potentem, expergefactus a tergo transeuntem vidi et obstupui! Legi aliquot ejus vestigia per creata rerum , in quibus omnibus, etiam in minimis, ut fere nullis, quae 'vis! quanta sapientia! quam inextricabilis perfecto! Liww. Syst. nat. edit. XIII. tom. I. p. 5. PARS PRIOR PROPAEDEUTICAM ZOOLOGIAE ATQUE SPECIALEM HETEROZOORUM EXPOSITIONEM CONTINENS ^ CUM ICONE TITULI ET QUINQUE ALIIS. LITHOGRAPHICIS. r QN NHMUSIUUNMMMNAMCMDM E URAISIPHUPUNHNRCUNNUNEUANNUNTENNNE VILNAE. 'rvPis moss ZAWADZKI. JW olno drukotwac. ZIVilno dnia 48. Stycznia 1629 roku. Apaw PowsrAXsxr. ; JSPrez. Kom. Cénz. Wilen. Radz. Kol i Kaw. ^ COMMILITONIBUS DILECTISSIMIS S. P. (vo primum Casani et ante biennium fere Finae Zoologiam specialem, | praelucente ana- tomla comparata, latino sermone publicis lectio- nibus explicare coepi, praeter exspectationem ci- uus intellexi, Vos, Commiltones, uberiores e lectionibus meis fruges haud facile capturos esse, nisi domestico studio. Vestro librum suppeditarem, quo, duce absoluta jam capita revolvere, et, quae Vobis succincte exposuerim , penitus scrutari pos- setis. Scilicet post PArrasm, ianuü viri decessum, qui indefesso suidio. Zutheniae opes naturales. ex- ploravit, nullas fere, si FrscuEgRuw nospum, in- sectorum' Rossicorum eximium scrutatorem exci- zn XV pieus, omnium nostrarum regionum animalium , pe- culiari opere comprehendendorum, periculum fecit; quod sane eo magis dolendum est, quod pariter ac Vos quivis junior historiae naturalis cultor Ari- adneo filo privatur, quo simgula animantia, quae apud: nos et varietate et copia excellunt, rite defi- nire possit; neque ullo dubio premitur, praele- cuones ipsas vixdum cum aliquo emolumento au- diri posse, nisi compendio, quo plane egeus, uti liceat. | | laque lubenü animo desideriis Vestris cessi, et, quae vario tempore, varüsque patriae meae regionibus longe lateque dissius adnotavi, adno- tata collegi, inque ordinem qualemcunque digessi, Vobiscum communicare constitui. Ne vero nmi- mis longus, essem, neve nimis quidquam a via, quam viri, penes quos norma docendi est, pro- sequuntur, deflecterem, quantum licuit, ordines et familias, nec non genera animalium , horumque descriptiones , ab: aliis D reünul, ut suum cuique maneai; quis enim, quaeso, Cuvi- ERr, Lamancknu, Ruporeuu, ScuwEroGEnI, alio- - OW rumque choraegorum vestigia premere contem- neret? | Misscssennim vel. maxime doleo, me in con- cinnanda speciali HerEROzOonUuMx doctuina tempo- ris angustiis nimium quidquam coércitum fuisse, quum denuo mihi instet Her in australes 7^ olhy—- niae et Podoliae regiones; spero autem , fore ut exinde euam docuina noswa messem haud sper- nendam lucretur; siquidem in hoc ipso volumine Vobis jam obtuli primitias Faunde antediluvianae illarum regionum. adeo memorabilem , ut facili ne- goto cum illa reliquarum orbis terrarum certare. possit. Jam vero imprimis cordi erat, ut animalia Rossica, in latis Poloniae campis indigena, tum etammune viva , tum ea, quae priscum orbem terraqueum hisce in regionibus incoluerunt, Vobis accuratius innotescerent; eaque omnia cursivis, ut dicunt, htterarum typis, ab invicem remotis 1 im- primi curayi; quae vero nostrarum in specie re- gionum, me ipso observant, incolae habenda sunt, signo. crucis (T), illa autem, quae extranea, in LAM a zoologico tamen, vel oryctologico Universitatis Musaeo servantur, vel in mea saltem collectione: exstant, asterisco ien notavi. —— Quo primum redux, si Deus Maximus Opu- mus bene vertet, otio. uberiore vacaturus sum, ut in secundo volumine pore inque tertio. de- mum SroxpvrozoA Vobis adumbrarem , atque per- suasum mihi habeo, eadem melioris fore notae, — . quum ulteriores observationes cautiores nos et doc- uores reddiderint; iuterim valete, Commilitones di- lecüssimi, et his utamini mecum! Dabam Z'inae pridie Calend. Maii MDCCCXXIX. 4 ZOOLOGIAE SPECIALIS PARS PROPAEDEUTICA. UN T'R'/D^p-U C.T I 0: —. | Eae | N ATURALIS historiae ea pars, quae Zoolog:a dicitur, de anznalibus disserit; exponit vivendi eorum modüm et mores, discrimina deinde singulorum , mutuamque affini- tatem, tum demum eorum classificationem et variam per orbem terrarum distributionem, inde denique, formam, cum externam, tum internam, respiciens, notas desumit generales ad animalia singula determinanda et describenda. Znimalia autem corpora sunt organica sensibilia, quae ex arbitrio sese movent, tuboque alimentario, utplurimum peculiari, assumptum cibum digerunt et assimilant. Mo- tu imprimis voluntario animalia differunt a plantis, qua- rum quidem nulla hucusque innotuit, quae voluntario motu victum sibi quaereret; nullum e contrario animal, quod, vel facultate locomotiva non gauderet, vel singula- rum, extremarum saltem partium, motu arbitrario ali- menta haud sibi compararet. Zoolosia generalis, dummodo externam potissi- mum animalium formam exponit, Zoographza; si vero internam eorum fabricam describit, Zotoznza dicitur, quae seorsim ut plurimuni, sub nomine ana£ornzae.corn- paratae exposita, ab antiquissimis. jam inde, temporibus | exculta est. Illa formam singulorum animalium, haec vero fabricam eorum, utramque et invicem sibi et cum ila humani generis comparat. 1* 4 | m 3. Persequitur itaque Zoographza nolas externae ani- malium formae: nam ex varia externarum partium condi- lione peculiaris eorum fabrica plurimum intelligitur; sic externus jam corporis habitus aquatilia indicat animalia, lerrestria, rapacia, brmuta; sic pedes, columnam adesse vertebralem , denotant. Externa animalium forma accura- ilius delineata, notae, quibus denuo eadem species ami- malis recognoscatur, prodeunt, ideoque formae anima- lium invicem comparantur, ut species eaedem denuo defi- niantur. Illae imprimis eligendae sunt notae externae, quae internam animalium fabricam, eorumque vitae rationem exponant; neque aliae, nisi his absentibus, desumendae. GAS » Ziootomia omnium partium internarum structuram ita evolvit, ut tota mox fabrica interna animalis, variaeque animalium evolutiones, inde ab inferiore ordine ad su- premum usque, pateant. Hinc declarat illa, quae primae exoóriantur parles, quae secundo loco et postremo acce- dant; eademque docet, primitivam animalium organorum partem esse telam: mucosam, muscularem et nerveam; illam esse deformem, hanc vero utramque lineari, vel cir- culari, dimensione sibi invicem tanquam oppositam evolvi,. dn aliis animalibus cum reliquo corpore-confluentem, in aliis a reliquis partibus sejunctam. Exponit denique mu- iàam singulorum organorum oppositionem, alia scilicet eorum praevalere, et alia eodem tempore recedere, mi- . nimammque participare evolutionem, ostendens. $5. Ziootomia idcirco numerosas admiltit conclusiones de animalium Íabrica summatim praecipienda; e sin- £ulorum ossium structura illorum nutriendi sese. viven- dique motus saepenumero patet, indeque et.familia et genus eorum defmiuntur. lnternae porro partes minus quoad formam mutabiles , certiores, quam externae, notas 5 Es suppedilent oportet. Nam quemadmodum e fabrica externa genera potissimum et species animalium definiun- tur, ita ex interna totius animalis corporis evolutio patet, quae aliam gradatim induens fabricam, modo altiores, modo inferiores animalium explicat ordines. B6 Quae cum ita sint, Zoographza et Zootomua, arclissimis vinculis junctae, cum altera alteram invi- cem exponat, uno simul eodemque tempore docendae sunt. Quo fit, nt utraque duce animal, fabrica interna ejus perlustrata, in systemate maturae rile collocetur, nec non ab affinibus accuratius diseernatur. Hisce quidem limites Zoolosiae ulira proferuntur, ejusque ambitus augetur; ipsa vero Z/ographia, dum firmiori funda- mento anatomico iuniülur, magis magisque excolitur. ABE Zoologia autem non solum formam, tam externam, quam internam , animalium, sed etiam functiones organo- rum exponit: inde doctrina, quam Zonomzam, vel phy- siologiam animalem, dicunt, emergit. Explicata interna animalium fabrica, horum evolutio, plus minusve insignis, prodit: quae multo tamen clarius denotatur organorum singulorum functionibus, in variis animalibus varia ratione procedentibus. Affinia scilicet animalia similes eorundem organorum functiones exhibent, e quibus dein naturales eorum aífinitates variique evolutionum gradus deducen- di: ex iisdem et fabrica singularum partium et conjunctio et simultanea actio plurium organorum prodeunt, ita ut hinc notae aptiores distribuendis animalibus excogitari possint. E sanguinis circuitu definiuntur animalia sim- plici, vel duplici circuitu praedita; e respiratione anima- lia aquatilia, terrestria, aérea; animalia, omni quolibet humorum circuilu privata, cor sibi, vasa, humores deuique, aequabili ratione per corpus dispersos, deesse indicant. 6 - & S Zoologia, cum ,enerals, tum speczalís est. llla a- nimalium notas generales indicat, atque naturales po- lissimum affinitates respiciens, classés, ordines familias- que condit, et unam alteramve generum speciem recenset. Comparata deinde externa fabrica animalium cum interna, praecipuos evolutionis eorum typos exponit, vitaeque eorum rationes dijudicat. Itaque Zioootomiae imprimis et Zoonomiae praeceptis innititur. Specialis contra Zoolo- gia notas distinclivas singularum specierum describens, in - singula genera et species accuratius inquirens, de formis itaque animalium variis varioque vitae modo iractat; singulis denique speciebus invicem collatis, differentias earum ulterius describit totumque idcirco regnum animale amplectitur. V 9 JDe corporibus orsanicis et inorganicis. Zoologia de animalibus disserit, quae, plantarum instar, corpora sunt organica, inorganicis, ad: quae la- pides pertinent, directe opposita. Interna iis inhaeret actio, sibimet erga injurias exlernas conservandis intenta; sin- gulae scilicet partes inter se invicem certa versantur re- latione, qua mutuae nascuntur vicissitudines et reactiones, vitam indicantes. lndeque corpus organicum varias subit mutationes variarum parlium, et, quoad spatium et tem- pus, sibi ipsi continuo dissimile cernitur. 'l'alis vero actio - interna zmzorganrczs deest corporibus, quorum partes omues, nulla relatione interna conjunctae, sibi invicem sempiterna tanquam quiete adjacent. 9. 10. Variae scilicet corporis organzcz partes e varia mate- rie varioque mixtionis 2radu componuntur , nec ullo loco una pars alteri similis prorsus est; sic et quolibet temporis momento mixtio ejus varia fit et dissimilis, cum corporis znorganici illa omnium locorum similis sit, ideoque nulla 7 invicem reaclio nullaque oppositio interna exoriatur. Quocirca omnes omnino partes certa quadem quiete per- severant immutatae , donec externis injuriis destructae pe- reant. Quo vero magis composita est organzcz corporis fabrica, eo clarius emergunt partes mutua in se invicem actione continuo renitentes: indeque vitae fons deducendus. Actiones aulem vitales et ipsae eo. magis variae et mul- liplices deprehenduntur, quo magis composita sunt cor- pora organica et quo magis e&iam mutuae eorum reac- liones prodeunt. $ orm Procedente materiei variae mutalione increscunt cor- pora organica; nutriuntur animalia intussusceptione et assimilant, ore assumptum , cibum. Inorganica vero cor- pora juxtapositis tenuissimis laminis singulis augentur, nulla igitur nutritionis functione, sed.sola aitractione ho- mogenearum partium adjuvante. llla generantur, incre- scunt el continuo mutantur, haec contra mechanica attra- ctione exoría, in eodem. semper-statu permanent, nisi destructione extranea pereant: $. 12. Neque tamen desiderantur affinitates corporum or- ganicorum cum inorganicis. Sic corallia, imprimis nul- Tote similem formam, et materiem offerunt; quarum stirpes. calcareae massam animalem adeo paucam mani- festant, ut ex toto ad calcarea concrementa accedant, mi- nimo fibrae animalis rudimento obvio. Concharum de- inde ac cochlearum testae calcareae, et ipsae cancrorum crustae dentesque reliquorum animaliüm, inorganicam fa- bricam, offerunt, particulis tamen illis calcareis ab ipsis animaiibus productis et depositis. Ideoque teslae concha- rum juxtapositione increscunt, novis conüinuo laminis externis superpositis; massa tamen, licet inorganica, or- ganicas parliculas nonnullas continet, quocirca incre- mentum inorganicum massae adhaeret, cui primitivae accedunt particulae animales. 8 $. a5. JDe vitae organicae diversa indole. : Variae deinde viae organzcae proprietates, tum £e- nerales, tum speciales, ab auctoribus a) nominantur; illae utrique regno organico, et animali et vegetabili, com- munes , ut nué£ritio , respiratio , propagratio , incitabilitass hae uni alterive regno organico propriae, vel regno ani-- mali , ideoque vta anzmalzs, vel regno vegetabili, ideoque vita, vegetabilis dicuntur, quae utraque tamen in aliis ra- rioribus speciminibus alterius regni sese offerre potest; . atque idcirco discrimina vegetabilium et animalium ma- gnis sane difficultatibus premuntur. $. 14. Je nutrztzone. Et animalia et vegetabilia, paratis jam humoribus haec, illa sibi adhuc parandis nutriuntur: similis tamen in extremis utriusque regni limitibus peragitur nutritio. Humores superficie externa recepti intus adeunt massam confervarum, lichenum, aeque ac vermium plurium in- testinalium, et medusarum, intus demum ulterius commu- tandi et assimilandi. Cui rei absolvendae evolvuntur ani- | malibus vasa, quae humores ducunt varios, et tubus in- testinalis, ore anoque terminalibus instructus, in infi- mis eorum ordinibus ipse vascularis. Plantarum nmutri- tionem sola vasa absolvunt, humoresque intussuscepti, in telam cellulosam aut effunduntur, aut per vasorum pa- rietes transsudant et ab una cellula ad álteram perveniunt, nula tamen humorum circulatione regulari, supremis animalibus propria, obvia. Similis tamen transsudatio hu- morum in insectis, araneis, vermibus denique pluribus recurrit. Suprema animalia ore receptum cibum in tu- a) v. Schweigger, Nat. Gesch. der skelettlosen ungegliederten Thiere, Leipzig, 1820. 9 bum intestinalem deducunt ibique assimilant, residuis. non djgerendis, cum faecibus ejiciendis. 9. 15.7 De respiratzone. Altera, quae cum illa cohaeret, functio, raro ab ani- malibus aliena, respzratio, supremis eorum peculiari or- gano inhaeret, inferioribus vero, plantarum instar, ex- ternae cuti adscribenda, atque tunc accessoria dicenda. Sic pulmonum et branchiarum varius apparatus horum respirandi functionem primariam absolvit, inferiorum vero major pars perspiratione cutanea gaudet, plantarum instar, quae folioruni superficie, poris pertusa, exhala- tionem eL inhalationem vario subeunt tempore. 'l'alis dein respiratio tanquam interrupta in nonnullis obser- vatur animalibus hieme sopitis. ^ Gravior est cutanea denique respiratio bufonum et ranarum, pulmonum illam multoties superans. $. 16. De propagsatzone. Quo inferiora animalium corpora, eo insignior pro- pagandi modus, ita ut plures partes eum participent; sic coralia, hydrae, medusae, alia denique animalia varis corporis locis ovula proferunt, gemmae potius dicenda, in novum mox individuum , bulborum, vel gem- marum. vegetabilium instar abitura, nulla praevia foe- cundatione. Quibus exceptis polypi plures, ramis dis- sectis, plantarum instar, propagari possunt. Supremis tamen animalibus unus propagandi modus, copula mu- tua absolvendus, superest, modo hermaphroditicus, perplurium plantarum instar, modo sexu utroque evo- luto et distincto insignis. Alia animalia ovulis intus foe- cundatis, alia vero extus humore seminali conspergendis et foecundandis propagantur, quod de salamandris com- pertum est, quae idcirco ad plantas accedunt diclinas, acre, ut illae aqua, adjuvante, foecundandas. 10 | y. i7. De zncitabzlitate. Omnibus denique animalibus, supremis quidem in- signior, est incitabilitas, vitae animalis haud invalidum indicium. lrritatione aliquo animalis corporis loco exorta, - fibra illius muscularis contrahitur motumque manifestat, modo leniorem, modoque vehementiorem, e varia irri- tamenti indole varioque incitabilitatis gradu deducendum. . Adeo haec decrescit in polypis et plantis, ut contractionem vix perceptibilem animadvertanmus. Plantarum somnum incitabilitatis esse indicium, nullus dubitat; contractionem vero fibrae rigidae vegetabilis. minus conspicuam, vix ac ne vix quidem, misi in vasis spiralibus, observare licet; tamen motus, quem somnus exhibet, cum illo plurium mimosarum, dionaeae, conferendus, incitabilitatem iis adesse, indicat. Sensibilitate tamen pollere illas nullo prorsusmodo admittendum, quae sibi exposcit nervos, irritationem perceptam ulterius deducentes, et muscula- res fibras, in hancce reagentes, ut de ommibus, si exce- peris inferiora, animalibus compertum habemus. $. 18. De vita animal: llis ideo facultatibus, irritabilitate musculorum et sensibilitate nervorum conspicuis, in animalibus supremis, adeo excultis, in plantis vero ad minima usque vestigia evanidis, aliae deinde proprietates vitae animalis adso- dipuidaen" humorum affluxus et regeneratio. llle jam ex insigni vitae animalis incitabilitate sequitur; irritabilis , fibra muscularis, vasis sanguineis nervisque interlexla, humoribus undique congestis in irritamentum externum reagere conatur; indeque affluxus, ubi irritatio. Ideoque una proprietas animalis alteram generat, eo insignio- rem, quo superiores animalium D dic: inquiruntur, mi- nime vero conspicuam, quo inferiores animalium ad illos plantarum descendunt, ab animali vita prorsus alienos. 11 $. 1g. De affluxu humorum. Intercedente itaque systemate vasculoso parti auimali irritatae exoritur affluxus humorum, eoque major, quo illa sensibilior est. Omni autem sensibilitate prorsus desti- tutae plantae, neque irritationem, etiamsi gravissimam, per- cipiunt, neque humorum aliquo affluxu iu illam reagunt; lamen non plane proprietas haec ab illis aliena. Enimvero stimulo aliquo, dummodo diutius in plantis perduret, irri- tationem excitante, humores affluunt copiosi, ita ut fruc- tus ficus caricae, insectorum ovulis irritati, jam cilius et malurescant et ambitu intumescant. Qui igitur humorum- in locum irritatum affluxus in animalibus sensibilibus citissime absolvitur, idem in plantis, sensibilitate orbatis, diutius demum perdurante stimulo , lentissime intrat. a $5 2g. De regeneratione. Facultas amissas partes restituendi, animalibus adeo communis, multoque tamen insignior in inferioribus, quam superioribus, plane abest ab omnibus plantis: quae nempe in iis dicitur regeneratio, potius produciio est, vege- labilis facultas adeo insignis, ut tali ambitu nullibi in animalibus, ne infimis quidem, obveniat. Salamandrae superiorum animalium vi regenerativa imprimis excel- lunt, nam partes extremae et ipsi oculi rescissi, citius "serius regenerantur; insignior vero polyporum, hydrarum |regeneratio, quae qualibet corporis parte amissa resti- tuenda manifestatur. In plantis contra rami, nec unquam eodem, quo scindebantur, loco regenerantur, novis qui- - dem vicinis exoriundis, neque unquam pars minima folii laesa restituitur: corticem dein plantarum regenerari vix | probabile est, etenimvero vulnus nova potius corticis ve- !tusti productione, neque igitur illo veteri regenerato, te- igitur. et clauditur. 12 $2L5 De vita vegetativa. Vitae denique vegetativae proprietates plures nume- rantur, adeo tamen vegetabilibus propriae, ut in omni- bus fere adsint satis excultae: neque tamen in infimis animalibus, plautis ideoque confinibus, desiderantur. At- tamen minus conspicuae sunt in supremis, quorum vila animalis exculta ab illis vegetabilibus aliena est. Sic in- fimorum animalium, polyporum stirpium, formam, om- nino idcirco vegetabilem, illae determinant, magis vero composilis aliis ita desunt, ut nonnullae tantum -par- ies, vegetrabili vita excellentes, ut pili, cornua, squa- mae, remaneant: quae deinde eodem annuo .excellunt typo vitae periodico, plantis adeo generali, ut dehinc insignis earum afhnitas deducenda sit. D $. 22. Partes vegetabilium singulae, a reliquo trunco se- junctae, ut rami, gemmae, seorsim vitam degere et in novum individuum commutari valent, ideoque nexus il- larum cum trunco haud adeo arctus, ut iu supremis. animalibus, quorum partes a corpore reliquo scissae pereunt. Attamen polypi, vegetabili indole insignes, - proprietatem hanc et offerunt et superant; polypos, sicut hydras, in particulas scissas, et stirpem redintegrare et quamlibet portiunculam abscissam , novum individuum sistere posse, experimentis /toeselz; et Trembleyz satis expositum est. Quid? quod in aliis annulatis animali- bus, ut naidibus, recurrit, quorum corpus elongatum, annulis compositum, hisce singulis rescissis, eos rege- nerare iique singuli in novum animalculum sese com- mutare valent. Atqui superiorum animalium partes quaelibeteunque a corpore scissae, vitam servare ne- queunt, ut de incremento in novum individuum ta- ceam. 15 $. 23. Simili dein modo novae continuo partes plantae e formatis jam veteribus producuntur: illius igitur am- bitus a novis per totam vitam productis ramis magis, quam ab incremento ipso pendet. Contrarium certe animalia superiorum ordinum doceut; in infimis tamen, ut phytozois, stirpe modo vegetabili ramos ad omnes . ommino partes explicante, ideoque ambitu ab ipsis ra- mis copiose explicatis pendente, vegetabilis haec indoles plane recurrit Quo magis compositos ordines ani- malium spectes, eo magis vis illa productiva immi- nuitur, crustatis quidem in metamorphosi pedes plures et annuli corporis novi evolvuntur, tamen animalia tunc nondum penitus evoluta, foetali tanquam in statu detenta dicenda, quae peracta metamorphosi eodem continuo ma- nent statu. Quae vero parles, ut plumae, squamae , pili, ungues, vegetativo modo increscunt, eaedem per omnem cerle vitam insigni vi productiva pollent, cum rema- nentes parliculae priores abscissas continuo producant. Inde ambitus corporis non a novis ramis continuo ex- plicandis, quod, exceptis phytozois, in aliis nullis occur- rit animalibus, $ed a volumine corporis, omnibus si- mul locis increscentis, pendeat oportet. Quae vero an- nularis et concentrica productio in arboribus dicotyle- doneis, qua ambitus earum augetur, obvia est, similis in coralliis pluribus, ut gorgonia, antipathe, iside cernitur, annulis igitur illarum annuis, cum stratis horum con- centricis, e membranis animalibus mutatis, comparandis. $. 24. Productio vegeiativa a basi. continuo ad apicem gradatim, animalis contra aequabili in omnibus parlibus modo procedit. Incrementum per gradus non solum to- tus plantarum truncus, sed eliam singulae ejus partes, ut racemi, paniculae, ostendunt; et saepenumero in basi absolutum, in summis partibus bene adhuc viget. Atta- men corallia simile quid offerunt, dum gradatim increscunt 14 L ab inferiori ad superiorem partem; quibus taeniae acce- : dunt, quarum annuli postici evoluti ovula deponunt, an- licis vix efformatis, evolutionem igitur gradatim ab infe- riore ad superiorem partem manifestantes; ne de parlibus corporis animalis vere vegetabilibus, de pilis, ungui- bus, partiali incremento gradatim utentibus, dicamus. Partes etiam, quas continuo explicant plantae, numero haud definiendae, ideoque numerosae sunt, illae vero animalium, imprimis superiorum, semper determinalae, numero distincto, nisi pilos, ungues, squamas, utut par- tes vegetabiles superiorum animalium, denuo excipia- inus. ! &. 55. Produeuntur denique praevia gemma novae plan- iarum partes; globulorum alium instar singuli coral- liorum rami explicantur. Gemmae horum ovula for- mant, sponte a stirpe solvenda et in novum individuum commulanda, simili certe modo, ut arboris gemma a irunco ejus solvi et in aliud individuum ulteriori in- cremento abire potest. Peractia autem seminum produ- clione, periodicus plantarum vitae typus absolutus est, et vel totae pereunt, vel organa fructificalionis primum, flores dein et folia decidunt, quod quidem et insecta o- stendunt, quae, peracta foecundatione, pereunt, ipsaeque apes, dum cot£unt, masculis genitalibus privari obser- vantur. Partes autem plantarum, si perierunt, earum loco aliis in locis aliae nascuntur novae, quod quidem in animaliunr partibus- non nisi vegetalivis recurrit, quae, pilorum, cornuum, unguium modo, novae nascuntur; tali etiam modo testae crustatorum mutantur. 9. 26. ; De discrimine animalium. Ab illis ideo affinitatibus vitae vegetativae, in anima- libus obviae, si recesseris, vix ulla graviora discrimina inter animalia et vegetabilia adesse jam liquet. Etenim- ——— 15 vero si de inferioribus utriusque regni sermo injicitur, nulla plane differentia observatur, quae tamen eo insi- gnior fit et gravior, quo magis accedimus superiores eorum ordines, omnium partium nimirum internarum evolutione adeo distinctos, ut quae animalia, quaeque vero vegetabilia dicenda, quomodoque discernenda sint, nemo unquam periclitaretur. dor Es Penitior tamen, quam attulerunt, distinctio e stru- ctura anatomica desumenda b): e tela mucosa molli animal, e rigida vero alia cellulosa vegetabile enasci, ideoque fibram animalem contraclilem esse, vegetabi- lem autem rigidam. Contextus vegetabilis regularibus cellulis, utplurimum hexagonis, animalis vero tela mu- cosa deformis, mollibus foliolis, post mortem plana con- stituentibus, componitur. Ipsae confervae his cellulis, tu- bulosis tamen et rigidis, reliquae partes omnes, corollae, calyces, folia, liber, distinctis hexagonis cellulis, cum apum cellulis conferendis, constituuntur. In infimis autem 'polypis vibratoriis minimis de anatomico tali discri- mine sermo vix esse polest, ne de infusoriüs dicamus, formis ancipitibus, vix ac ne vix quidem distincta ani- malia sistentibus. Simile quid infima vegetabilia, fungo- rum cohors, e rudimentis vegetabilibus, vel animalibus exoriunda, offerunt. Componuntur enim ex massa irregu- lari, tenuissima, $pongiosa, in aliis celerrime diffluente, aliqua tunc aquae particula remanente. $. 28. Reliquorum dein exculiorum vegetabilium rigiditas e vasis spiralibus contortis, alios canales intus foventibus, enascitur. Ulteriore vegetabilium incremento vasa haec inter se concrescunt, solidum formatura parielem. Sem- per simplicia vasa, dum folium intrant, fasciculum ma- b) v. Rudolphi, Ànatomie der Pflanzen. Berlin, 1807. 16 jorem derelinquunt, nullaque ramificatione praevia ad la- tus flecluntur; quam ob rem cum nervis simpliciter identidem divisis comparanda. Omnia dein aequabiliter decurrunt, nullo organo circulationis centrali obvio, ideo- que humorum circuitu in omnibus parlibus aequabiliter procedente, sursum posito ramo; vel deorsum. Amni- malium conira vasa, continuo divisa, anastomosibus va- riis conjunguntur, e centrali organo, si inferiora excipias, exoriunda, humorumque circuitum certa demum cor- . poris directione absolvunt. : $. 29. Aliud dein discrimen e chemia affertur: carbo- nicum esse praecipuam parlem vegetabilium corporum constitulivam, azotum vero animalium; quod adeo certe validum est, ut de excullis utriusque regni formis sane statui liceat: tamen ne in formis ancipilibus infusorio- rum moremur, in minimis polypis, vibratoriis , medusis, inipsis dein crustalis microscopicis, vix experimentis id. probandnm est, etiamsi ex analogia deducendum. 'FP4li. denique modo contemplandum est discrimen, ex respi- randi processu illorum desumendum, vegetabilia exha- lare oxygenium, carbonicum vero animalia, subtile certe et naturae eorum congruum, tamen in infimis formis , non observabile. Oxygenium aeris atmosphaerici corpus animale recipit assimilatque, dum aliquani tamen; ejus partem cum carbonico corporis conjunctam sub forma gazis carbogenii demittit; vegetabile vero acidi carbonici acris atmosphaerici principium carbonicum recipit de- mittitque oxygenium. Attamen jam animalium quaedam, ut aphides, oxygenium exhalant, carbonicum quidem non recipientes. Evolvitur autem illud in vegetabilibus, dum solis exponuntur actioni, ejusque copia in succu- lentis plantis 5—6 horarum spatio decies fere circuitum foliorum superat. Inhalationi animalium comparanda est assimilatio carbonici principii aeris, poris plantarum ad- laborantibus; oxygenii autem hoc sub opere liberati ac- : i cumulatio, neutiquam cum exhalatione illorum confe- renda, quae tamen in his etiam specierum aeriformium variarum irrespirabilium evolutione noctu innotescit. $. 3o. Respirationis deinde et assimilationis functio aliquo modo utrumque conjungit regnum. Plantae poris folio- rum spirant, quibus fluida excipiunt, cum gaziformia, tum aquosa; idcirco folia, gazi carbonico immersa, diu- tius virent; iisdem pluvia, vel aquae adspersione, irro- ratis, recreantur plantae; hinc etiam evenit, ut succu- lentae aliae, in solo desertorum arido, nutrimentum hau- riant per radicem minus, quam foliorum epidermidem. Pari quoque ratione ordinis inferioris animalia, ut am- phibia plura, cute potius, quam pulmonibus respirant, aliisque compluribus, ut medusis, vermibus quibusdam intestinalibus, tam respirationis, quam assimilationis fun- ctio ad cutem prorsus referenda est. Vegetabilia a solo nondum sejuncia, ab eodem radicis ope nutrimentum excipiunt, quibusdam inferioribus ad ea accedentibus ani- malibus, ut corallis, sertulariis, fundo maris infixis, ipsaque radice nutrimentum irahentibus, cum reliqua omnia animalia, ubicunque inveniunt, id ore suscipiant. &. 1. Quae porro generandi functionem attinent, vegetabilia in his cum animalibus magis congruunt, quam ut ab illis recedant. Complura, et vegetabilia et animalia, organis sexualibus carent; eadem aliis, foecundatione peracta, de- cidunt; sic quidem vegetabilibus solo florescentiae tem- pore adsunt, quo exacto, filamenta, polline ex antheris dejecto, excidunt, ipso stylo denique marcescente; itidem inseclis quodammodo evenit, quae peracto congressu organis sexuálibus privantur, ipsique mares derepenter pereunt. Iam vero aliis animalibus, ut piscibus ipsis ge- nilales partes non nisi foeturae tempore plane evolvun- iur, quod sane cum vicissitudine periodica vegetabilium "quor mo: 2 18 maxime convenit; scilicet quibus quotaunis decidunt folia, organa sexualia, toto denique perituro trunco, solo cau- dice excepto; proximo anno e radice denuo repullulat truncus; sertularias morem earum aemulari dixeris. Non iufrequens denique vegetabilium propagatio, quae spontanea singularum particularum disjunctione et pro-. germinalione efficitur, in animalibus eliam recurrit, co- ralliorum illorum exemplo; sic zoanthi repentibus radi-, cibus propagantur, plane ut vegelabilia solent. 9. 32. Recensendae sunt postremo molus et sensibilitatis facultates, nullum paene discrimen ulroque in regno prae se ferentes. Motus arbitrarius a vegetabilibus quidem alienus, compluribus tamem animalibus denegari quoque debet, siquidem oslreae, serpulae, ut de phytozois Ótaceam, fixae plane, vix ullum vitae indicium motu libero produnt, atque omni locomotivitate ea destituuntur, quae reliquorum ordinum notam sisüt adeo distinctam. Motus certe intestinus, nulla externa causa provocandus, licet rarius, in vegelabilibus obvenit, cui adnumerandus staminum ille ad pistillum, vél pistilli ad filamenta, mo- iui.animalium, ex interno quodam instinctu promananti, maxime affinis. Mimosarum, aliarumque plantarum som- nus ab externorum momentorum actione haud amplius determinatur, ac ille animalium, ideoque neque luce, neque calore commutatur, pariter atque hedysari gy- rantis motus, qui tamen variis anni temporibus modo rarius, modoque frequentius, obvii sunt. In perfectio- ribus animalium formis musculi irritabiles sensilesque nervi, qui irritationem percipiunt, eamque propagant, motui arbitrario destinati sunt, iisque solis, dummodo vis, irritabilitatem provocans, peculiari organo innata sil, vera sensibilitas competit, reliquis proinde ac vegetabili- bus omnibus deneganda. Veruntamen incitabilitas a ner- visnon pendens, nullaque praevia perceptione sese manife- stans, animalibus quoque infimis et plantis nonnullis de- ? 2 negari nequit, neutiquam tamen cum sensibilitate animali commutanda est. CAPE Te Z0 op r «m p La. $. 33. Omnibus animalibus rite describendis Zoographia operam navat ac cuilibet, quem in systemate occupet, locum designat. Is enim ordo. classificationem sistit, vel naturalem, vel arlificialem, in quo animalia omnia cer- tis nolis descripta et definita, ita collocantur apte et dis- ponuntur, ut data posthac opportunilate, sine magno negotio recognosci possint. Systemata variis temporibus varia condita sunt; ideoque tanta eorum copia, quanta opinionum varia discrepantia. $. 34. Utrumque et arüificiale, et naturale systema, totidem plane commoda habet, quot incommodis premitur; hoc alterum animalibus penitius cognoscendis, illud reco- gnoscendis iisdem, commodius inservit. Zfrizficale sy- stema classificatio est animalium, quae notis excogitatis nilitur, universa eorum fabrica interna neglecta; ideoque nec affines ubique formas, uti decet, cum affinibus con- neclit, nec remoliores apte separat; quo fit, ut saepe- numero formarum cognalarum violentas disjunctiones moliatur. JNa£urale vero systema secundum varios gra- dus, quibus animalium fabrica magis magisque intricatur, condendum est, ideoque progressivam eorum evolutionem sistit à primis rudimentis animalibus ad organismos ma- xime perfectos; quo in opere affines formae cum affinibus suaple conjunguntur, atque quaevis animalium series 'po- sterior e praecedente nasci quodammodo et evolvi vide- iur; familiae itaque ordinesque animalium arcliori vin- culo continuo junguntur. 9 20 $. 95. Quod si partes animalium singulaé minus variarent, minusque graves differentias efficerent, systema artifi- ciale Blnsibus cerle prae naturali excelleret commodis; ab omnibus difficultatibus vacuum omnes, et iuniores quidem naturae cultores, adire id possent, ut animalia jam cognita , ; veluti in catalogo systematico reperirent, no- vaque suo loco congruo adücerent Sane quidem di- stinctos characteres praebent mammalium dentes, ut iis solis artificialibus externis nolis, ordines illorum et fa- miliae dispositae fuerint; similes quoque characteres strin- gentes e rostro pedibusque avium depromi possunt, iisque gravioribus nolis, licel mere externis, omnis vivendi ratio ipsaque interna avium fabrica quadantenus innotescit. At aliis in animalium classibus vix, aut ne vix quidem, notae adeo distinctae existunt; quas, si nihilominus arte con- stmiere velles, et vim animalibus inferres, et ipsi syste- mati haud paucas difficultates parares. ; $. 36. Jam vero na£urale systema illo superius est, quod omnem simul internam animalium fabricam respicit; in- de dispositi ordines naturales in plurimis conveniunt partibus, ruminantium mammalium exemplo; qui vero ordines exinde emanant, quod alia animalia sibi invicem affiniora sint, quani reliquis; ipsae autem hae differen- liae, si similes essent, nulli omnino ordines naturales existerent. Nihilominus tamen formae obveniunt adeo singulares, et per se disjunctae a reliquis, ut ob paucas, quas cum aliis exhibent, alfinitates, pro singularibus et tanquam seorsim collocaüs, habendae sint, quae non nisi per artificiales characteres cum ceteris conjungi possent. Ideoque naturale systema, etiamsi praestantius artificiali, sine ejus adjumento consistere nequit. $. 57. Permultum disseruerunt antiqui, passim et nostra memoria, auctores de reru naturae scala; scilicet om- 21 nia animalia unam efficere seriem, ab inferioribus ad suprema usque continuo protractam, perhibent. Haud certe negandus est perpetuus quidam evolutionis tenor a "simplicioribus formis ad magis compositas; altamen non ómnia animalia, licet perfectiora, omnium omnino par- tium majore evolutione antecedere reliqua inferiora, mul- tis observationibus compertum habemus. Serpentes e..g. animalia, lacertarum instáàr evoluta, pedibus quidem de- stituta sunt, integra vero interna evolutione ab iisdem haud recedunt; retardata igitur pedum evolutione reliqua tota fabrica processit; insecta deinde aliud afferunt exem- plum animalium, quoad partes extremas, organa porro generalionis ac respiralionis, nervosumque systema, ma- xime evolutorum, illo interea circulationis minime fere exculto; nihilominus tamen evolutione superant quae- dam inferiora animalia mollia, quae perfecto sanguinis circuitu praedita sunt; quibus quidem probatur, firi posse, ut nonnulla animalium organa plures evolutionis gradus percurrant, reliquis in inferiore permanentibus, ut ideo partibus maxime evolutis, alia quaedam, in evo- lutione retardata, conjungantur. Quod quidem impedit, quo minus animalia omnia in una serie, per incrementa aequabilia deducta, collocari possint. $. 38. In quolibet autem systemate eo maxime adlaboran- dum est, ut animalia simili modo formata et evoluta, quae foecundam insuper prolem procreant et speczem) for- mant, in easdem series reducantur et genera efficiant, quae idcirco complexum plurium affinium specierum si- stunt. .Animalium passim variarum specierum con- gressu proles exoriri quidem potest, sed hybrida, nec amplius foecundanda. Individua ejusdem speciei saepe prae se ferunt formam, quoad partes levioris momenti, copula iterum propagandam, quae deinde alio sub coelo in aliam speciem ei coordinatam abire posse, verosimile est. Quaelibet autem species duobus insignitur nominibus, 22 generico altero, et altero triviali, unicae speciei pro- prio, quum contra illud omnibus ejusdem generis spe- ciebus commune sit. Genera dein plura, quoad fabricam parüum praecipuarum inter se affinia, iterum conjuncta, Jamilias formant; his dein, simili respectu inter se com- paratis, ordines exstruuntur, e quibus postremo varii evolutionis animalis gradus, classes componendae, quae totius fabricae excullae tenori mutuo nituntur. Plures ta- men classes, quoad universam corporis compagem et formam, prumnarzo quodam, organzsationis typo deter- minantur, summam animalium fabricam amplectente, quae idcirco totum regnum animale certis legibus, e qui- bus universa corporis fabrica deducenda, subiit V 39. Antiquissimis jam temporibus, paullo post ZZippo- cratem, Jristoteles, circiter 550 annos ante Ch. n., e Stagira, "Thraciae urbe, ortus, vixit, qui, discipulus Platonis per viginti annos, Perzcle, Demosthene , aliis- que philosophis graecis, Athenis diosenbbuds primus ommia collegit ad Zoologiam spectantia, imprimis vero praeclaras instituit duni CE anatomicas de anima- lium fabrica c). .4/exander magnus, Phzzppz filius, discipulus quondam ejus, omnem ei copiam fecit, ut Zoologiam rite excoleret. Animalia distribuit omnia in exsanguia et sanguifera, quae, vel pro pedum vario nume- ro, vel pro externis variis corporis tegumentis, distinxit in animalia quadrupedia, vel vivipara, (re rergezoóc Goo- v0xe), zmammalia, vel ovipara, (re vergemóóe ooróxa), amphibia, aut bipeda, (fwróÓe mrsgovre), aves, aut apoda (&700c r& uiv mrsQVywe iyovre), pisces, quibus et serpentes inseruit; reliqua vero in zzsecta, (re évró- . | po), crustata, (re weAexosgixe), mollia, (re waAexic, quibus sepias adnumeravit), et Zestacea, (r« 0gpezóÓ£opo), C ——A— c) .dristotelis, de animalibus historiae, libri IX, ex editione Io. Gotil. Schneideri, Lipsiae, 1811. Vol. 4. iu 8. 28 distinxit. Intime igitur zoologicum studium cum zooto- mico conjungens, utrumque eodem tempore summopere adauxit. Post rzstotelem autem nullus fere exstitit Zootomus, doctrinam zoologicam tantopere promovens. -Erasistratus enim , discipulus ejus, qui venas et arterias detexit, atque primus originem nervorum a cerebro, nec amplius, Zfrzstotele duce, a corde repetiit, atque ZZeropAz- lus, qui ventriculos cerebri sinusque venosos primus observavit, (si recesseris ab his disquisitionibus iisque gravioribus), nimis procul abfuere a magnis illius et universalibus de disciplina z oologica meritis. 6. 40. Graecis rebas publicis dirutis, litterae ibidem. coli desinebant; Roma vero, imperio orbis terrarum po- lita, curam- illarum vilipendebat. Romani nempe, luxu- ria animique levitate capti, vix quaedam commemoran- da.ad lillerarum- culturam contulerunt, ideoque prae- ler. C. Pinium Secundum , "Tiberio regnante, Veronae natum, compilatorem stupendae licet agilitatis, levissi- mum iamen, alium vix apud eos invenies uaturae scru- latorem. lnucredibile certe ejus studium erat et summa vigilantia; si liber legebatur, annotabat, excerpebatque, nihil enim unquam legit, quod non excerperet. Ideoque eliam omnia sine ordine indigesta referuntur, dum agit in opere suo d), de stellis, dein de elementis et mundi partibus, de fossilibus, plantis et animalibus, de veris praeterea cum falsis commixtis; distributio fere nulla. Ani- malia tamen distinguit in terrestria, aquatilia, volatilia, insecta;s ideoque animalia variarum classium in unam seclionem coegit. Anatomicam distribuendi ngrmam Ari- stotelicam vilipendens, de externis tantum animalium notis disserit, pluraque fabulosa animalia in Zoologiam primus introduxit. Post P/nzuzs demum, circa 130 an- nos post Ch. n., Pergami exstitit Galenus, qui magui d) Historiar!m maturae libri XXXVIL Lugd. Batav. 1655. 24 denuo habuit internam animalium fabricam, externam minus animadvertens; quapropter sejuncta est Zootomia a Zoographia, quales et nostra adhuc aetas vidit. Ga/enzca vero animalium anatomia e), per plura saecula immutata, codicis instar illius doctrinae, habita est. $ 41. Dehinc ad XV usque saeculum litterae incultae man- serunt. 'lum demum América, novo terrarum orbe, detecta, 'crebrisque peregrinationibus susceptis, zoolo- gicum studium iterum renovatum est. Brevibus itaque Miecsdis apud Germanos Conradus Gessnerus f), apud Anglos ZPottonius g), apud ltalos 4fidrovandius h) et apud Gallos JBelonzus i) et ARondeletius k), exstiterunt. Opus Gessnerz, alphabetico ordine dispositum y omnium antiquissimorum auclorum compilationem sistit, figuris, ligno incisis, jamjam adornatum, observalionibus pluri- bus propriis, haud spernendis, adjectis. Ceterum, quem- admodum 77'"ottonzus, zristoteler secutus est, ab illo ta- men systematicis notionibus longe superatur. Quorum omnium autem longe doctissimus erat Z/drovandzus , qui .summo studio omnia quaelibet oeconomica, technologica, archaeologica, etymologica, zoologica, congessit fusius- z e) Galenus, de usu partium , Venet. 1556. f) C. Gessnerus, (Tigurini 1516-1565) historiae animalium, TT. I—V. Tigurini, 1551— 87, in fol. £) Eduardus ZFottonius, (1552) de differentiis animalium libri X, Parisis, 1552, fol. h) Ulysses "Aldrovandi, (Bononiae, 1525-1-1605) de quadrupedibus ' digitats, Bononiae, 1637; de quadrupedibus bisulcis, ibid. 1621, de ornithologia, T. I—HI. ibid., 1649, historia serpentum et draconum, ibid., 1640, de piscibus, et de cetis ibid., 1615. de animalibus Psdgtibds, ibid., 1605. i) Petrus Belonius, (1517-]-1564) histoire des poissons 1. vol. in 8. Transv. 1551. — histoire naturelle des oiseaux 1. vol. in fol. 1553. k) Guilelmus Rondeletius, doen de piscibus libri, 1. vol. Lyon ;- 1554. 25 que enarravit, ordinem tamen verborumque perspicui- latem- minus curavit. Quot Post plures denique auctores, magni passim nominis, exsliit Joannes fajus Y), 4! Amelus; inter omnes facile princeps, qui primus Zrzstotelicaz distributionem non penitus naturae congruam esse ostendit. Primus etam fabulosa animalia e Zoologia extrusit, eamque novissimis observationibus ditavit, novos constituit characteres a pulmonibus et bricks: a corde, duplici vel simplici ventriculo, praedito, ab ovopariendi et vivipariendi fa- cultate, desumendos; intellexit porro, cetacea ad pisces minus perlinere, sed ad manmmalia referenda esse, haud esse rei congruum nomen quadrupedum propter serpen- les apodes et manatos, pedibus coalitis instructos: ipsemet tamen nimis verecundus non ausus est, omnia haec com- mutare, sed eximiam hanc operam magno historiae na- turalis reformatori reliquit. j. 43. Is sane putandus est Carolus Lznnaeus m), e Sueciae provincia Smolandia ortus, qui studio botanico ab initio deditus, posthac non satis laudandus historiae naturalis re- staurator evasit; cujus nimirum acre ingenium omnia tria 1) Joannes Ray, (1628-1-1707) methodica animalium quadrupedum et serpentum, Londini, 1685 in 8.— synopsis methodica avium et piscium, Londini 1715, in 8. — Synopsis inethodica insecto— rum, Londini, 1710, in 4. m) Carolus Linnaeus, (1707-1778) wrofessor historiae naturalis Üpsaliensis, systerna naturae, Lugduni Batavorum, 17355. Edi- to II, Holmiae, 1740, ubi etiam ipse edidit editionem XII, 17066, addiüs differentiis, synonymis, patria et nomine triviali, eX propria nova methodo. Adparuit denique post obitum ejus ediüio XIIE, per Joannem Friedericum Gmelinum, 7. volu- ininibus comprehensa, Lipsiae, 1788, aucta quidem, at non reformata. 56 regna naturae amplectebatur. Primam systematis naturae editionem, duodecim paginis comprehensam, Lugduni Ba- iavorum promulgavit, quae tunc merum animalium con- spectum, tanquam mappam geographicam, sistebat, sed paullo post in codicem universae zoologiae, botanices et oryctologiae increvit. JLinnaeus omnem in eo posuit operam, ut animalia paucis verbis, quae Zermznz technzcz vocanlur, ita definiret et digereret, ut quilibet naturae curiosus idem animal eodem- nomine perpetuo designa- tum inveniret. Pristinum igitur diffusarum descriptio- num morem correxit, paucis verbis quamlibet animalium speciem. delineans, eamque cum aliis formis singulis, quibuscum convenit, in uno genere, breviter itidem de- finito, comprehendens. E geueribus sic ordzzes, exque iis classes prodiere. Ingeniosa hac terminologia zoolo- Sica primus ile animalia omnia dispersa in ordinem sy- stemalicum coegit, posleris omnibus idoneam, qua doc- lriua perfieeretur, viam indigitans. $. 44. Verumtamen vir omni laude superior systemate ar- tificiali haud adeo commodo usus est, quum zoolomia lune temporis minus exculta fuerit. Classes itaque va- rio' corde et sanguine constituit sex, nempe animalia corde biloculari, biaurito, sanguine calido, Bubro j vivipata e 26 209 acd ec eo o ME Ia ovapata soe dr LEN Do Tue Te UN ECT DOSE animalia corde uniloculari, wuniaurito, sanguine frigido, rubro, pulmonibus arbitraris . . . . WM 4mphzbaa. branchis extermis .. . 7. V. Pzsces. animalia corde uniloculari, inaurito, sanie frigida alba- | antennisia) 03 0 Edo CLIQ MZSCELGP ientaculis« «Qu 29 EUER EC UN ANT ACT TL SS 0 00& 49. Per omnes systematis naturae Linnaeani editiones nor- ma dividendi eadem perstitit; manimalium scilicet genera 27 ubique definiuntur e dentibus, avium illa e rostro et pedi- bus, amphibiorum e pedibus, piscium e pinnis, insectorum ex alis, vermium postremo e diversis corporis tegumentis. Complures tamen notae minus respondent proposito, quum omnis fabricae animalium internae ratio neglige- relur. Cor uniloculare in bufones et salamandras recte quidem, in lacertas vero et testudines male quadrat, . quod biloculare habent. Vermibus omnibus cor, ideoque sanguinis circuitum, tribuit Zzznaeus: at phytozoa et alii perplures prorsus illo carent. Neque antennae omni- bus adsunt insectis, ut araneis, neque tentacula omnibus vermibus, ut intestinalibus, aliisque. Primus quidem ce- tacea mammalibus, minus vero bene rajas squalosque, quibus pulmones arbitrarios perperam tribuit, amphibiis adnumeravit. Nihilominus tamen haud defuere plurimi, qui systema Linnaeanum, vel in integrum, vel emenda- tum passim, sectari maluerint; quibus quidem impri- mis adnumerandi sunt: £Zrxleben n), JBlumenbach 0o), IT ilbrand p). $. 46. Jam vero paullo post, neglecta animalium artificiali distributione, summo studio et industria naturalis me- thodus tractari coepit; duce Zootomia, mox familiae a- nimalium affinium innotuerunt, cum aliis haud cognatis, quibuscum propter aliquam habitus externi similitudi- nem confundi forte possent, minime conjugendae. Mox eliam quidam inter Gallicos naturae curiosos eo impri- mis adlaborarunt, ut omnia animalia in una serie ordi- num, perpetuo evolutionis incremento assurgentium, col- locarent, ut itaque quaelibet posterior series ab antece- dente differat unico perfectioris fabricae gradu. Quo in opere id imprimis vituperandum est, quod non rite de- n) Joannes Christianus Polycarpus Zrxleben, (1754-]-1777) systema regni animalis, 1. vol. Lipsiae, 1777. o) Johann Friedrich B/umenbach, (Professor Goetüngensis!, Hand- buch der Naturgeschichte, Goettingen, gte Auflage, 1814. p) J. B. V ilbrand , über die Classification der Thiere, Giessen, 1814. 528 finiendae sint partes eae, quibus potissimum major minorve evolutionis gradus decerni debeat. Evolutionem scilicet animalis corporis haud aequabili per omnes partes pro- gredi tenore, jam supra perhibuimus, neque insolitum esse, ut evoluta fabrica animalis interna, externa retar- detur, mollium, exemplo; vel retenta inlerna, exlerna evolutio properet, ut insecta testantur. : V. 47. Eo tamen maxime Galli laudandi sunt, quod. inter- nam animalium fabricam nostris temporibus primi acrius prosecuti sint, atque organa, vitae servandae maxime necessaria, in distribuendis animalibus adhibuerint. Qui- bus praeprimis adnumerandi ZJLazarc£ q) et Cueer r), in columnam animalium vertebralem primi animum ad- verlentes: quo quidem duae majores animalium sectiones, vertebratorum altera, altera carentium vertebris, exortae sunt. Atque primum, quod Cuvzer promulgavit, , sy- stema, novem classes complectebatur; vertebrata ni- mirum illa discrepabant: sanguine rubro, calido, corde biloculari, vavipara 2.2 s 00S Sa edi e o cbe POL ATLIZDTILGLEE ovipara 5: 1r honos. c poalils pes. sanguine rubro frigido, sues uniloculari pulmonibus, 5 3 oe eso. ES Hepatic branchns s. - . seis un A DoS ROSE Haec non vertebrata dein notabantur: ^—— vel vasis nervisque simplicibus . . . "V. Mollusca. vel yasis, nervis gangliosis, pedibus nullis VI. Z/ermes. q) Jean Baptiste de Monnet, chevalier de Lamarck, systme des animaux sans vertébres, Paris, 1801, 1. vol. 8. — ejusd. his- toire naturelle des animaux sans vertbbres, Paris, 1915— 22, 6. vol. in 8. : r) George Leopold Chretien Frederic Dagobert Baron Cuvier, ta- bleau elementaire de Phistoire naturelle des animaux, 1. vol. in 8. Paris, 1798. ejusd. lecons d'anatomie comparée, 5. vol. Paris, iBuodo. — ejusd. regne animal, distribué d'aprés son organisaüon, 4. vol..in 8. Paris, 1817. -) vel vasis, nervis gangliosis, pedibus articulatis, VII. Crustata. vel vasis nullis, nervis gangliosis, pedibus artculatis 9 03 5. sn c NATI, TSeetai vel vasis nullis, nervis nullis, sede nullis, IX. Zoophyta. f. 48. Quam distributionem vel ipse systematis auctor et usui minus idoneam et erroribus anatomicis haud va- cuam esse intelligens, mox deinceps mutavit, quatuor ty- pos regni ànimalis constituens, quibus classes subjunxit, ut Piscs Typus anzmalium vertebratorum: Clasis 1 Mammalia, Il. Aves, III. Reptilia, IV. Pisces. 2. Typus xiocliszdins CI. I. Mollia (i. e. sepiae) II. Pteropoda, Ir. Gasteropoda, IV. Acephala, V. Brachiopoda, Vl. Cirripeda. 3. Typus articulatorum: CI. T. Annulata, II. Crustata, III. Arachnoidea , IV. Insecta. 4. Typus radzatorum: CI. I. Echinoderma, II. Entozoa, III. Acalepha, IV. Polypi, . V. Infusoria. $. 49. ^ Sane vero divisiorie ejusmodi classes animalium iusto magis multiplicantur, typorum primitivorum numero ni- mis diminuto, ut posthac clarius patebit. 'l'um etiam ordo eorum plurium naturae repugnat. Siquidem mol- lia auctor praetulit articulatis, quibus tamen columnae verlebralis, licet in abdomine sitae, vestigia haud ob- scura sunt, ut.de sensuum organis ipsisque articulatis pedibus insectorum et crustatorum , summopere evolutis, laceam; quae vero cuncta in mollibus adeo imperfecta sunt, ut fere nulla adpareant, evolutione eorum longe retardata; neque igitur anceps videri potest. mutua illo- rum relatio systematica. Quis dein annulata, totius cor- poris incondita evolütione conspicua, superiora haberét crustalis, insectis? Vix demum radiata annulatorum fa- 30 - - brica, neque entozoorum, neque polyporum, ut infusoria taceam, rite patet. Quae postremo ad divisionem mol- lium attinent, exceplis sepiis, ut animalibus prorsus a ceteris diversis, ideoque penitus sejungendis, rcliqua il- legitime in quatuor classes dividuntur, quum in piscium reptiliumque classibus variae eyolutionis gradus secum invicem conjungantur, quos separari oportuit. $. 90. Quam vero animalium distributionem | proposuit Lamarck multo minus naturae congrua esse videtur. Sy- stemate nervoso duce pridem ea diviserat; novissime vero functionibus eorum. intellectualibus, perquam hy- potheticis, in usum ductis, distinxit: 1.) animalia apathica, ut infusoria, polypos, radiata, tunicata (i. e. salpas, ascidias), vermes, (intestinales, lernaeam), quorum o- mnium motum merae irritabilitati niti, ideoque sensibili- tatem nullam esse, perhibuit; 2.) animalia sezszbzra, ut insecta, arachnoidea, crustata, annulata, cirripeda, mollia, quae omnia, perceptionis alicujus sibi conscia, nullam tamen idearum a;sociationem manifestent, et 3.) animalia zn£ellrgentza, ut pisces, reptilia, aves, mamma- lia, quae idearum associatione capacia essent. Ejusmodi sane animalium series eo magis rerum naturae obtrusae adparent, cum neque de singulorum animalium functioni- bus intellectualibus recte judicare possimus, neque pro- bare, insecta araneasque, instinctu tam arlificioso prae- ditas, inferiora esse mollibus animalibus. &. 51. Alii quidam inter Gallos, internam fabricam in dis- iribuendis animalibus posthabentes, atque externarum partium rationem potius spectantes, series plus minusve artificiales, perque gradus etiam adscendentes, compo- suerunt; quibus quidem adnumerandi sunt Durmneri s) s) Constant Dumeril, Zoologie analytique, 1 vol. Paris, 1809; Y et Blainville t), quorum . alter columna vertebrali pedi- busque arliculatis, nec non varia organorum respirato- riorum fabrica classes condidit, Cuvierianis prioribus non absimiles, licet insecta et crustata mollibus anima- libus rectius praeposuerit. 5/aznville contra e forma ani- malium mere externa, pedum scilicet diverso habitu, e cute varia, aliisque id genus partibus, mutuo inter se collatis, quinque et viginti classes composuit, barbaris nominibus, Gallorum more, designatas, ab alfinioribus perperam disjunctas. Quo itaque in opere ad internam corporis universi fabricam minus, quam ad singulas quasque exlernas partes, animum advertit, neque mi- randum est perinde, et praeternaturales hinc animalium series, et violentas earum disjuncliones exorlas esse. Quibus denique recentissimus quoque Gallorum auctor, Latreille u), addendus est, cui imprimis £rzuzn typo- rum animalium primitivorum distinctio placuit, vertebra- Zoruzm. sc. vel spznocerebralium , cephalidzorum , et ace- phalorum, e quibus deinceps viginti sex classes condi- dit, minus etiam naturae congruas, quum sola fere externae fabricae ratione singulae earum distingueren- tur et in familias varias distribuerentur. $. 52. Complures deinde Germanorum auctores emendan- dae distributionis animalium pericula fecere. Imprimis Rudolphi w) ingenuose argumentatus est, animalia non ejusd. traité elementaire d'histoire naturelle, 2 vol. Pans, 1807. t) Henri Ducrotay de B/aznville , Prodvome d'une nouvelle disti— bution systematique du regne animal, v. Dulletin des sciences par la société philomatique, Paris, 1816. u) Pierre André Latrezle, familles naturelles du regne animal, Paris, 1825 in 8. w) Karl Asmund Rudolphi, über eine neue Eintbeilung des Thier- reichs, v. ejusd. Beitraege zur Anthropologie und allgemeinen Naturgeschichte, Berlin, 1812. 32 una serie, eaque perpetua, ab infusoriis ad mammalia as- surgere; sed classes eorum, partim in parallello erga se- met siiu, partim sibi invicem superpositas occurrere. Ut vero vir illustris, cui omnia, quae habemus, grato animo debemus, systemate nervoso duce distribuere conatus est animalia, sic Sc/ueezgger x), respirandi fun- clionem iis dividendis adbidendin esse perhibuit. Nemo sane est, qui respiralionis vim insignem in universam animalem fabricam negaret; longe véro diversum in di- versis animalibus illius momentum esse, ideoque classi- ficationem haud ubique idoneam praebere, quisque facile intelliget. Alii denique praeclari Germanorum auctores, ut Tredemann y) , Fischer z), Meckel a), commemoran- di veniunt, quorum ullimus, permultis disquisitionibus anatomicis celebratus, divisionem animalium, magis rei congruam, licet eadem illa praeternaturali serie, quam Cuvier adumbravit, proposuit. $. 53. Ingeniosis postremo inclaruerunt divisionibus .O- Een b), et Goldfuss c), philosophiae naturalis com- menlis in distribuendis animalibus ducti. Summas anima- lium differentias ex uno, vel pluribus organis absentibus, aut praesentibus, repetendas, et eandem propterea eorum divisionem, ac illam organorum esse, perhibet Okenm, qui regnum animale nil, nisi regnum organorum summi animalis, i e. hominis, repraesentare contendit; quot x)nv. did: y) Friedrich. ZZedemann, Zoologie, 1-3. Band, Landshut, 1808. et Heidelberg , 1810—14. : z) Gotthelf Fischer, zoognosia, tabulis synopticis illustrata, Mos-« quae, I- III. 1815—44. — ejusd. Enchiridion generum animalinm , Mosquae, 1823. a) Johann Friedrich 7Mecte!, System der vergleichenden Anatomie, 1-4. Theil. Halle, 1821-28. b) Lorenz Ofen, Lehrbuch der Naturgescbichte, Jena, iod — ejusd. Naturgeschichte für Schuleu, Leipzig, 1821. c) August Go/dfuss, Grundriss der Zoologie, Nürnberg, 1826. 33 igitur homini organa essent, tot etiam sectiones anima- Jium primarias esse componendas; regnum idcirco ani- male continuo esse conferendum cum humano corpore, cultro anatomico parliculatim diviso. Hac ratione tre- decim animalium exstitere classes, quatuor typis pri- mariis, vix non Cuvierianis, comprehensas. Quam qui- dem methodum Go/dfuss quodammodo sequutus est, quadruplici ubique ordinum generumque divisione pro- lata, classium coordinatione partim ad Cuvierianam ac- cedente, cum mollia insectis et crustatis anteponeret, annulata vero radiatis postponeret. Alia denique anima- lium divisione inclaruit Carus d), qui, partibus variis internis corporis animalis sibi invicem oppositis, san- guine scilicet medullae, nerveae, atque organis pecto- ralis cavitatis illis abdóminalibus, animalium varias clas- ses evolvi contendit, indeque septem earum definivit, quarum ires inferiores simili modo tribus primariis typis Cuvierianis infimis respondent, iisdemque vitiis labo- rant, reliquis aulem quatuor classibus vertebrata ani- malia Cuvzer? complectentibus. $. 54. SEX TYPI ANIMALIUM PRIM ARII. Jam vero in nostra, quam publicis praelectionibus sequimur, animalium divisione, a quibuscunque aliis di- versa, non novis classibus excogitandis, sed antiquis po- tius restringendis operam navamus. Nihilosecus tamen typos organisationis animalis primitivos augere cogimur, cum universa animalium fabrica nimis varia sit, quo mi- nus omnes ejusdem differentiae quatuor illis typis Cu- vierianis complecti commode possint. Quilibet nimirum iypus, qui universam corporis fabricam determinat, plures evolutionis gradus, singulis animalium formis in- d) Carl Gustav Carus, Grundzüge der vergleichenden Anatomie und Physiologie; 3 Bándchen, Dresden, 1828. Tom I. £j 34 haerentes, prodeat oportet; ut itaque, quot evolulionum , sunt gradus, tot etiam animalium classes distinguere conveniat. Porro quaelibet classis evolutionem secunda- riam, pro. variis ordinibus animalium variam, offerat necesse est. Summam idcirco animalium differentiam sex primiiet ponunt Zypz, e.praevalente organo nobi- liori, aut forma corporis universi priva deducendi. Aliis iunc organis minus excultis,: vel omnino deficientibus, -oppositiones plures in corpore animalium oriuntur, in quibus aliae partes cum aliis versantur, illorumque hinc variae formae determinantur. | $. 55. L Spondylozoa. Atque in przno quidem organisalionis typo prima- rio columnae vertebralis formatio praevalet, quae e ver- lebris separatis composita, canalem format, firmo mu- nimento partem systematis nervosi centralis, medullae scilicet spinalis et encephali, involventem, in'quo libere expandi possit, eamque a musculis simul, extus adfixis, separantem; similis praeterea in aliis animalibus, licet mul- lo arclior, canalis obvius est, vasis sanguiferis recipien- dis destinatus, qui, simulac perfectius evolvitur, canali medullari directe opponitur. Columna vertebralis hujusce lypi postrorsum in vertebras caudales, antrorsum vero in capitales excurrit, ipso scilicet cranio e plurimis ver- tebris, dilatatis ambiluque auctis, conflato. Huic ipsi columnae vertebrali, dorsali dicendae, ex opposito alia evolvitur pectoralis, priori tamen, quae maxime exculta est, multo inferior. Circa partes, ad pectoralem co- lumnam spectantes, processuum instar, duo evolvuntur pedum paria, quorum posticum, abdomini destinatum, a pectore delabi cernitur; simili denique modo, in capitali columna excrescunt, maxillarum sub forma, pedes duo, dentibus, tanquam digitis, praediti. Proinde quidem ani- malia hujus typi, ob praevalentem columnam dorsalem, appellanda sunt Spondylozoa (azovüvAog, vertebra, &vov, z l 35 animal), iisque adnumeranda classium instar mamma- lia, aves, amphibia, et pisces. : i 4. 56. I| 2 Did ous 0-0. Alter deinde typus priori illi oppositus sit necesse est; in hoc itaque columna vertebralis a pectorali praevalente co&rcetur; dumque in spondylozois pedum par alterum pectorale, abdominale alterum evolvitur, in animalibus, hoc typo conspicuis, numerosi pedes succrescunt, eorum- que formatio manifesto praedominat. Columma verte- brarum dorsali plane 'absente, pectoralis illa adeo ex-: plicatur, ut singulae ejusdem vertebrae canalem com- pouant, illi spondylozoorum dorsali similem, atque reci- piendae medullae gangliosae abdominali aeque idoneum ac firmum; qua quidem ralione fulcrum enascitur soli- dum, pedibus numerosis, extus adcreüs figendis obfir- mandisque; qui vero omnes, compluribus "ewe divisi, intusque cavi, musculis variis commoventur et genicu- latim flectuntur. Eorundem numerus adeo nonnunquam augetur, ut quilibet articulorum corporis numerosorum suo pedum pari gaudeat; quamobrem id genus animalia DPPodozoa, (msg, pes, Coov, animal), nominanda, iis- que, ut totidem classes, adnumeranda crustata, iuse- cta, arachnoidea, mollia (s. sepiae). $. 57. Taxozo4 ET HETEROZO 4. Jam vero nullum dubium est, enasci hoc pacto con- ünuam seriem maximeque naturalem affinium animalium, inqua primilivae columnae vertebralis partes cum pedi- bus saepe numerc-is in directa sibi invicem OBpaiHone evolvuntur; quapr opter uterque ille Typus communi no- mine 7'axozooruim, (r&&e, series, Goo» , animal), com- pellari potest. Accedunt deinceps alii typi primarii, in quibus neque vertebralis columna, neque pedes efforman- lur, quibus itaque discernendis alia principia requiruntur. 3* ^ | 36 Cui proposito plurimum favere videtur ipsius formae ra- tio, vario pacto in variis animalibus et constanter sibi op- posita. Constat enim aéccuraliori observatione, formae universae directionem in aliis praevalere centripetam, in aliis centrifugam, in his longitudinalem, in aliis circula- rem: atque sponte hinc nascuntur typi quatuor primarii, mutua evolutionis oppositione conspicui, unoque nomine - Heterozoorum. (írsgog, alius, Goov, animal), appellan- di, cum et inler se discrepent et a praecedentibus di- versi sint. in V. 58. Ib TUA euo koi: Cui itaque typo Zer/zo primario adnumeranda sunt animalia, quae vertebrarum quibuslibet vestigiis orbata, omnes tamen vitae animalis, in ceteris magnopere ex- cultae, notas prae se ferunt; atque imprimis vasorum systema in iisdem prae aliis praevalet, peculiari centro vasculoso, corde nimirum, adnascente; quam ab causam, et respirationis, et assimilationis, et potissimum genera- tionis organa magis etiam exculta sunt. Omnia tamen haec viscera, interiora versus coacta, in ipso animalis centro conglobari arctiusque connecti solent, nullis ca- vitatibus, ut spondylozois et podozois familiare est, 'in- tercedentibus. Jam vero, quotiescunque formatio ani- malis interiora versus sic recedit, ioties etiam testa quae- dam adest calcarea, omnique vita expers, quae vero vitam recondit animalem, maxime adparentem et evolu- tam. Atque propter hanc quidem vitae praestantiam ani- malia ejusmodi opponuntur aliis, quae vegetabilem potius vitam- aemulantur, quum animalis eorum pars, extus conversa, infimam vilae animalis evolutionem manifestet. Nutriendi functio, summopere in illis evoluta, similem sibi secretionis rationem exposcit, ideoque etiam excretio in iis tantopere exculta est, cum contra haec in formis ve- getabilibus vel minima sit, sola ^in iis nutritivi processus evolutione praedominante. ltaque a praevalente in illis 37 vila animali centripeta Zerozoa, (070, animal, Co ov, animans), nomen habent, iisque adcensenda sunt, classis instar, reliqua, sepiis exceptis, mollusca Cuvieriana, ab 4fristotele ve ósoazxoÓcsoue nuncupata. f. 59. puru IV. G r a m mo x o a. Quartus porro organisationis animalis typus in eni- malibus apparet, longitudinali corporis dimensione lineari insignilis, cum incrementum eorum praecipue in longi- tudinem corporis, plerumque annulati, directum sit; ipsa vero annulata corporis fabrica ex oppositione partis analis, vel poslicae, atque oralis, vel anticae, deducenda est. In supremis hujusce typi formis perfectior corporis evolu- lio manifesta est, qua quidem therozois eadem ratione appropinquantur, ac ab omnibus distinguuntur podozois. Nulla scilicet pedum vestigia, ut de columna vertebrali taceam , in iisdem.obvia sunt, cum setae, quas pediformes dicunt, annulis inhaerentes, toto coelo a veris pedibus differant. .At vero princeps istorum auimalium discri- men in eo positum est, quod peculiari organo centrali nullo excellant, sed singulo corporis annulo centralis in- sit pars, modo respiralionis, modo circulationis, modo- que generationis; quo fit, ut annulus talis, a reliquo cor- pore sejunctus, propriam vivere possit vitam, atque sin- gula quodammodo animalis naturae proprietas in singulis annulis repetatur. Veluti igitur in. podozois cordis for- malio, vasis fere omnibus recedentibus, praevalet, sic in gramniozois, retardata cordis evolutione, planeque nulla, vasa polissimum, rubrum sanguinem vehentia, exculta cernuntur. llla autem, quae annulis minus distinctis in- cisa sunt animalia, nonnulla organa habent divisa et per series in exlerna corporis superficie disposita. Neque desunt postremo non annulata, in quibus tamen linearis dimensio corporis summopere eminet. Nil itaque obstat, quo minus cuncta, quae huc pertinent, animantia Grarn- 38 mozoa (yocuuwg, linea, Coov, animal) compellentur, iisque adnumerentur, classis inslar;, vermes intesti- nales et exteri. $. 60. V. Cycloso a. Quintus denique lypus animalia producit, gram- mozois opposita, circulari nimirum corporis fabrica in- siguila. Quae vero ita in specie comparata sunt, ut or- ganon quodlibet internum animalis centrum occupet, in- deque radios demillat in corporis, peripheriam. Com- munissima eorum forma circularis est, propter radiatam organorum fabricam; saepe eliam, radiis in centro uno conuiventibus, stellae speciem refert, Solet vero prae ceteris venlriculus, vel respirationis organon, occupare corporis centrum, illis generationis et circulationis circa ea collocatis, atque ulteriorem radiationem periphericam sistentibus. | Dum grammozoa in longitudine corpo- ris continuo increscunt, haec altera, circulari corporis forma conspicua, altitudine potius augentur, longitudine | nunquam praevalente5; quemadmodum vero illa ; propter emineniem fabricae indolem animalem ad therozoa ma- gis, sic contra haec, ob vegetabilem quodammodo con- formationem externam, in testis eorum calcareis saepe obviam, ad infimum organisationis typum, vegetabili forma notatum, propius accedunt. Ceterum, propter corporis praevalentem conformationem circularem, di- cenda sunt Cyc/ozoa, (xvzAog, circulus, Coov, ani- mal,) iisque, classis instar, adnumeranda radiata omnia cum acalephis. 1 $e 8a. VI. Phytozo a. Sextus postremo organisationis typus primarius a- nimalia, therozois opposita,.minima igitur vita animali . praedita, complectitur. In his itaque numerus organorum 59 animalium, vere hoc nomine dignorum, minimus, atque pauca eorum, quae supersunt, vestigia centrifuga ap- parent Quo quidem fit, ut interior fabrica inorganica, evadat, vegetabilis tantum evolutionis notas prae se. ferens, externa vero animalis e massa homogenea coin- ponatur et simplicem ventriculi constituat saccum, ca- vitalem internam involventem, ac si centrum inorgani- cum fugeret. Süirpes nempe, quibus animalia ejusmodi notantur, plurimum fixae, vegeltabilium omnino more in ramos, continuo divisos, explicantur. Quae quidem simplicissima corporis fabrica adeo cum vegetabili con- venit, ut differentias, quae utramque intercedant, inve- nire perarduum sil; at alio ilerum respectu animalia, modo descripta, a plantis plurimum etiam recedunt, quum mira, qua pollent, regeneratione animalem naturam insigniter sibi vindicent, plantasque longe excellant. Quo- modocunque haec sint, propter formam, quam exhibent, vegelabilem, nominanda sunt P^Aytozoa, (qvror, plau- la, Gov, animal, iisque adnumeranda, classis instar, praeter vibratorios polypos, hydrae et reliqua corallia. & 62. Cu4os ANIMALE. Supersunt ultimo loco corpuscula illà viventia, quae auctoribus znfusorza animalcula , vel znicroscopica dicta, modo peculiari animalium classe complecti, modo phy- lozois infimis subjungi solent. Quae tamen, quibuslibet organis internis et externis privata et vel ipsius ventri- cun omui vesligio carentia, animalem, jam evolutam, naturam longe sibi abesse indicant. Oinnis vero illorum fabrica in particulis miünulissimis cernitur, vesicularum, vel globulorum forma conspicuis, alios dein sensun mi- nores globulos intus foventibus, celerrimoque motu, tan- quam animali, agitalis. Quo vero motu, quum et gem- mae phytozoorum, aeque ac algarum, similis: omniuo 4o formae et fabricae corpuscula, non careant, haec itaque infusoria animaleula ad gemmas ipsas ableganda esse videntur, quae tanquam a corporibus organicis soluta in fluidis libere circumnatant, donec loco aliquo in- fixae, in animalia distincta ultro: evolvenda, transeant. | Ideoque et ovula animalium superiorum ordinum, quae globulos ejusmodi, volumine continuo decrescentes, in- cluduunt, cum infusoriis his haud injuste comparari possunt. Veluti autem. perfectiorum animalium ovarium. ovulorum producendorum facultate solum pollet, sic in- fimorum corpus permulüis et diversis partibus gemmas oviformes producere valet; quid? quod integrum etiam corpus animale, praevia dissolutione, in eas efformandas abit. E soluta scilicet massa organica, cum vegetabili, ium animali, radiis solaribus, quae omnia vivificant, ex- - posita, in aqua praeprimis, integrantes illius globuli, a reliqua massa disjuncüi, vacillantem assumunt motum, quodammodo spontaneum, jamque primum gradum e- volutionis novae in alias animalium formas indicaturum. Státus ille certe cum vila animalium absolutorum non est conferendus, sed comparandus potius illi gemmula- rum, primitiva eliam generatione in omni fluido, or- ganicis parliculis gravido, oriundarum. taque in glo- bulis istis, a soluto corpore organico exortis, vz£a or- ganica, tanquam continuata , ulterius deducitur; jam enim hilari motu illi circumaguntur; quid mirum, vzeuzn nasci e vivo? Ut vero primiliva in fluidis massa 'organica in distinctas formas, vel animales, vel vegetabiles abeat, nil nisi caloris, et solis imprimis actio requiritur. "l'ales autem globuli infusoriales ab aliis auctoribus zzucus prz- znitivus, (Urschleim), vocantur, nobis contra haec rudis indigestaque moles, haec noz bene junctarum discordia semina rerum, CH.A40S dici placuit, cum anzmale, si animalculis imae evolutionis, tum vegetable, si plantis infimis oriundis, fontem sisteret. MCZ LI5RARY HARVARD UHIVFRSITY CAMBRIDGE. MA USA À1 ; | V. 63. Arbor eitae animalis. Prima igitur vitae animalis rudimenta e cAaotzca hac materiei organicae 770/e repetenda sunt; quae quum in om- ni, stagnante potissimum , aqua nunquam non adsit, ani- malium ideo inferiorum ordinum origo, dummodo caloris gradus idoneus aliquamdiu persistat, ubique statuenda. Sane quidem conditiones variae variis etiam animalibus gignendis favent. Chaos etenim anzmale, quod globulis mucosis primitivis variae formae, absque ordine dispo- sitis et aggregatis, abundat, in stagnante aqua alia, in marina vero alia animalia perpetuo generat; deinde in rerum conditionibus minus secundis, tanquam infimus ramus arboris, in muco primitivo radicantis, progermi- nant pAytozooruz infima genera, vix ac ne vix quidem "ab ipsa chaotica mole diversa, si interna quaedam ex- ternaque organorum, sponte mobilium, vestigia exce- peris. Quemadmodum autem iu aqua stagnante p/yto- zoorum. infimorum cohors, polypi nimirum vibratorii et rotatorii, sic in aqua marina, eadem organica mole chao- tica gravida, veluti secundus ramus arboris vitae ani- malis, infima cyclozoa, medusae, forma corporis circu- lari, conspicua, sponte prodeunt; quorum quidem ra- mus in irunco arboris vitae altius inseritur: ita tamen, ut postremus ordo, tam cyclozoorurn , quam omnium reliquarum animalium classium, supremo antecedentis classis ramo inferior dicendus sit; ad majorem scilicet altitudinem suos explicat ramos, licet inferiori ipsemet propullulet loco, quanmr supremus quisque antecedentis classis ordo, e radice arboris communi in chaotica massa .progerminans. Cyclozozs deinde illis opposita prodeunt e4rammozoda, alia corporis dimensione insignita; quorum frequentia eo major est, quod non solum in chaotica massa universali, sed etiam in corpore evolutorum jam animalium nascuntur; integra illorum evolutio, si supre- mos ordines specles, maxime perfecta, ad podozoa pro- 42 pius accedere videtur, quum contra infimus eorumdem ordo adeo parum ab ipsis chaoticis globulis mucosis di- stet, ut vix quidem discernere utrosque posses. M Ode Quae quidem ommes classes, in infimis suis ordini- bus, chaoticam originem primitivam tam mauifesto de- clarantes, multoties in evolulione sua superantur a ZAe- rozois, quae formas vere jam animales, vix autem quasdam sponte oriundas, spectandas praebent: ideoque summo loco posita tres organisalionis typos illos supe- rant, et non nisi tenui surculo ex arboris vitaé rà-. dice' chaotica progerminant Quo magis denique arbor vilae increverit, eo dislinctiores formae animalium, una in serie adscendentium, sibique invicem paralleliter oppo- sitorum, átque pedibus jam praeditorum, in conspectum veniunt. . Haec vero, adeo. sibi affinia, non nisi unum eundemque organisalionis typum, podozooru;m nimirum parlicipare possunt: et siculi superior eorum classis, crustata scilicet, reliquas ommes, speciebus iunumeris ,et tot generibus e chaolica massa quolibet tempore evol-- vendis, maxime excellit, sic inferior, i. e. zo/za, quo- , rum aborigines majore longe numero inter incolas pri- mordialis oceani fossiles invenies, pristino quidem ter- rarum statu formis microscopicis perplurimis, sponte. sine dubio exortis, abundabat, nostris vero temporibus non nisi formae ;eorum excultae, perfectiores, ideoque. a chaotica origine maxime alienae, supersunt: ut itaque. eorundem radicem arboris vitalis chaoticam plane con- labuisse dixeris. E contra suprema crustatorum classis, pristino terrarum oceano parum familiaris, speciminibus recentissimis, chaoticam originem testantibus, ut perhi- buimus, maxime abundat. Intermediae autem classes duae, znsectoru;, scilicet et arachnoideorum, eo minus e. chaotica radice prodeunt, quum nunc quidem temporis acrem plurimum, rarissime vero fluida, sine quibus nullam unquam organicam formam naiura creavit, incolunt; 43 formas enim parasiticas excipias oportet, quae (ut ver- mes, inter eraznznozoa , iniestinales in corpore animalium interno), iu externis ejus parlibus primitiva generatione nascuütur. Quo quidem intelligitur, infimos eorum or- dines, licet teneras, profundiores tamen, quam supremus quisque antecedentium. classium , in mole primitiva chao- lica agere radices. | $2165. Summos arboris ramos, qui inferiores adumbrant, spondylozoa, occupant, atque recta linea evolvendae sen- sim intricandaeque fabricae ad Aurzanum usque genus adscendunt; quod quidem, cum flore hujus arboris com- parandum, de varie singulorum animalium evolutionis gradu multifariam reddit rationem. Vix tamen proba- bile est, spondylozoorum originem, neve infimae eorum cldssis e chaotica illa radice esse repetendam; complicata eorum fabrica primitivae cuilibet generationi minus fa- vet, sed jam ejusdem generis duo diversi sexus individua exposcit, quae mutuo congressu ovula proderent, e quibus dein foecundatis similis slirps renasceretur; ita- que de his potius. valeat axioma: omne vieur ex ovo. Quod quidem ovulum non inepte comparari polest cum chaotico globulo volvocis, quum uterque permultos , mole continuo decrescentes, globulos contineat, qui varia ralione inter se disposili, in varias corporis animalium partes abeunt et evolvuntur. Utriusque vero differentia in eo praeprimis quaerenda esse videtur, quod globuli chaotici in universo penu genetrice agili motu liberoque circumnatant, dum contra illa altera ovula, tanquam glo- buli spondylozooruz chaotici, in peculiari receptaculo animali solido, in ovario, fixa haereant, et nonnisi tur- gore vitali .caloreque animali summum fastigium attin- gentibus, in nova animalia evolvenda abeant. $. 66. Veluti denique radicem arboris vitae phytozoa , et ipsa in terrae generatricis gremio adhuc infixa, tenent, 44 4 sic inter varias typorum classes, sibi invicem ex oppo- sito evolulas, variisque ramis, nunc pronis, nunc sur- sum porrectis, relis ad instar, conjunctas, summo loco humanum genus posuimus, normam i1olius regni ani- malis, quod et corporis et aniriae intricata indole re- liqua omnia superat. At cAaos animale, novis conti- nuo animalculis primordialem originem suppeditans , huic prorsus oppositam, alleram vitae arboris partem-tenet, eamque quasi enuirit el conservat, ne radix marcescat et pereat. Quapropter, ila nos raliocinamur, chaoticam istam molem maleriem esse organicam ambiguam, quae in se distincta, neque animalia, neque vegetabilia , con- , nens, in ulraque vero, datá opportunitate abire va- leat e). $. 67. Sane quidem omni et graviore eliam significatione haec quadruplex animalium divisio, sibi invicem quasi ex opposito evolvenda, vacare haud videtur. Sicuti enim in oppositione manifesta versantur pAytozoa cum £hero- ZOIS, Sic cerle cycíozoa cum sgrarznmoszots ; atque si znolla, lanquam aqualilia, zzsectzs, ulut aeris incolis levioribus, opponuntur, eadem procul dubio oppositio recurrit etiam inter arachnozdea et crustata, eo tamen discrimine, ut ibi aquatilia majorem totius corporis evolutionem prae ani- malibus aeris offerant. Noli itaque mirari, si idem evenit, dum pzsces avibus et amphibiis mammalza opposueris. Inde certe sequilur, non solum zzsecta non esse superio- ra dicenda crustatzs, neque aves mammalibus , eliamsi respirationis functione "multoties illa excellant, quin e) Jam alii auctores similem fere arborem vitae animalem pridem construxéerunt; quibus imprimis adnumerandi amicissimus Frie- dericus Siegismundus Leuckart, (v. Zoologische Bruchstücke, 'Helmstüdt, I. Heft, 1819, et ejusd. Versuch einer naturge- ^màássen Eintheilung der Helminthen, Heidelberg, 1828) nec non Augustus Friedericus Sc/ueeigger , (v. Naturgeschichte der skelettlosen , ungegliéderten "Tbiere, p. 81). 45 potius inferiora iis perhibenda, nam aequilibrium evo- juüonis animalis eo quodammodo turbatur, ipsaque mi- nus perfecta est, quod nonnulla organa prae aliis po- tissimum excoluntur summamque evolutionem attingunt. Sic iu znrsectzs quidem, organis respiratoriis tantopere ex- cultis, illa, quae sanguinis circuitum sistunt, recedunt; ; quod ' ceteris paribus, aliquo etiam respectu, de avibus asseri potest. In erustatzs contra, typum podozoorum adeo integrum. et sincerum servanlibus, el z!aznznalzbus , typo spondylozooruz perquam exculto conspicuis, omnium, quibus eorum organisatio insignitur, partium evolutio adeo aequabili passu procedit, ut singula organa in ae- quilibrio mutuo maximeque commodo contineantur. CAPUT. IL Z0'o0f o0 m zodqg- Literatura. A. ab Haller, elementa phy siologiae corporis humani, 8 voll. Lausann. 1757. Bern. 1766. J. Swammerdamm , Bibel der Natur, Leipzig, 1752. M. Monro, essay on comparative anatomy, London, 178i. S. Th. Sómmerring , von Baue des menschlichen Kórpers, Frankf. a. M., 1800. JBichat, anatomie generale, 2 voll., Paris, 1901. B. Harwood, System der vergleichenden Anatomie und Physio- logie, aus dem Engl. übers. von C. R. W. 7Z'zedemann Berlin, 1799. G. Cuvier, Lecons d'anatomie comparée, 5 voll., Paris, an VIII. J. F. Blumenbach, Handbuch der vergleichenden Anatomie, Güt- tingen, »te Aufl., 1815. 'J. F. Meckel, Handbuch der menschlichen Anatomie, Halle und Berlin, 4 Bánde, 1815—20. ejusd. System der vergleichenden Anatomie, v. p. 32. C. G. Carus,.Lehrbuch der Zootomie, Leipzig, 1818. ejusd. Grundzüge der vergleich. Anatom. v. p. 55. Oken und Kieser, Beitráge zur vergleichenden Anatomie und Phy- siologie, Bamberg, 1807. O£ez, über die Bedeutung der Schà- delknochen, Bamberg, 1807. E. Home, lectures of comparative anatomy, vol. 1—2, London, 3814. 46 G. R. Treviranus, Biologie oder Philosophie der lebenden Natur, 1—6 Band, Góttingen, 1802—18. G. R. Treviranus, und C. L. Treviranus, vermischte Schriften, auatomischen und physiologischen Inhalts , 1—4, Góttingen, und Bremen, 1816—21. C. Mayer, über Histologie und eine neue Eintheilung der Gewebe des menschlichen Kórpers, Bonn, 1819. C. F. Heusinger, System der Histologie, Eisenach, 1822. K. A. Rudolphi, Lehrbuch der Physiologie, 2 Bànde, Berlin, 1824- 8. $j 6S Corpus animale e fluidis et solidis partibus, varia relatione sibi invicem junctis, componitur; illarum tamen copia adeo interdum eam solidarum: superat, ut anima- lia inferiora nonnulla ex integro fere illis componantur. Insignem. deinde fluidorum simplicium ponderabilium molem corpus animalium superiorum offert. Distin- guuntur in eodem elementa chemica, oxygenzum, hy- drogenium, carbonicum, azoticum. A quibus si reces- seris, offendes praeterea, multo tamen minori copia, com- bustibilia simplicia et metalla, ut su/pAur, phosphorurm, carbonem , ferrum , calcium, kalium, sodium, talcum. In partibus vero singulis alia praevalent elementa; sic in ossibus phosphorus et calcium: porro ferrum, oxydato tamen statu, in cinere complurium partium animalium, cruoris potissimum, cum spondylozoorum, tum thero- zoorum alque grammozoorum. Cuncta ceterum elementa cum aliis, sic ponderabilia simplicia sub forma gazium, bases metallorum calcis et sodii cum acidis, generatim conjuncta obveniunt. Carbo in fluidis et solidis partibus continuo generatur, major tamen ejus copia a corpore animali gravius fertur, et idcirco respirationis ope in acrem eliminandus est. Vegetabilia contra carbone adeo abundant, ut vel combusta per illum primitivam conser- vent formam; iisdem praeterea silicea terra, nonnisi for- tuito in animalibus obvia, majori copia inhaeret. Sim- plices illae partes alias corporis animalis adeoque com- positas efformant, ut difficillime a se invicem sejungi va- AT leant, meritoque conjunclones hae organicae dicantur, quum extra corpus organicum nullibi obviae sint; huc vero perlinent prae ceteris 2elatzra, mucus , serum , al- bumen, adeps, principium fibrosum , peculiares- prae- terea nonnullae partes fluidae organicae, ut przncipiun biliosum , uricum , aliaeque,- non nisi ceris in animali- bus obviae, quum contra priores illae latius dispersae, omnibus animalibus communes dicendae sint. : $. 69. . Solidae deinde partes simplices corpori animali va- riae tribuuntur, eaeque magis minusve universim id com- ponunt: ejusmodi organici con£extus, vel telae, dici so- lent, iisque praecipue adnumerantur Ze/a znucosa, cor- nea, ossea, muscularzs deinde et nereea f) Quarum omnium maxime generalis est 772c0sa, ab aliis cellularis dicla, quae, in omnibus corporis animalis partibus obvia, earum tanquam primiliva habenda est. In vivo quidem corpori tenera est, semifluida omnique forma expers varie potest extendi; post mortem vero in floccosam abit telam, fibris et lamellis irregularibus compositam. In animalibus quibusdam inferioribus, quae ex integro ea componuntur, prae aliis evolvi solet. ; $. 70. Praeter mucosam, quam modificatam quodammodo refert, Zela cornea perplurimis animalibus largita est; quae vero solida et dura, imaeque organisationis, in squamulas transparentes et fibras dirimenda, vasis ner- visque plane expers, sola vita vegetaüva pollet. Ex- ternum utplurimum animalis corporis tegumentum non sensibile, cum epidermidem humani generis, tum pilos, squamas et ungues, insectorum denique tolius corpo- f| Earum numerus ab aliis restrictus, ut a C. Mayer; (l. c.) et a C. F. Heusinger, (l. c.), ab aliis summe adauctus est, ita ut, Bichat , (1.1c.), 22 systemata telarum simplicium. enumeret; ill. Rudolphi, (1. c.), quem sequimur, iilis supra nominaus telam iendineam. e ar£ertosam, superaddit. A8. ris externum tegumentum coefficit; at vel et in internas eliam cavitates descendens, tubi alimentarii epithelium efformat, ut iu avibus granivoris, in primis duobus ven- lriculis mammalium ruminantium, et complurium in- sectorum , therozoorum, grammozoorum; neque stirpi- bus corneis phytozoorum, ceratophyta inde dictorum, deest.. Corneum istud animalium complurium tegumen- tum externum quolannis mulatur; sic serpentes cutim cum squamis exuunt, mammalibus pili defluunt, et ce- rata decidunt; quáe quidem propter ipsum typum, ve- getabilis instar, periodicum, imam telae corneae orga- nisalionem et produnt, eamque materiem excremenli- tian, a corpore removendam esse indicant. | SENI Tela deinceps cartilagznea , ex livido-albida, elastica est et transparet, e tela mucosa, gelatinae particulis in- tercedentibns, composita. —Cartzagznes vero aliae. in ossa efformanda abeunt, (cartilagines ossescenftes inde dictae), aliae persistunt (c. perznanentes), iisque adcen- sendae cartilagines nasi, auris externae, laryngis, fistu- lae spiritalis, aliaeque. Aliis animalibus, ut inter pisces selachis, cartilagineae vertebrae nunquam in ossa mu- tantur; pisces illi cartilaginei inde dicuntur. Neque in crustatis, insectis deinde, mollibus etiam et grammozois, (ut in hirudine), ossescentes desiderantur carlilagines. Fi- brosam passim offerunt texturam, ut illae, quae utram- que testaceorum valvam conjungunt. 'l'erreis substantiis accedentibus cartilaginea tela abit in efformandam os- seam. Ossa rigidae partes, omnium durissimae, flavo- albidi, rarius viridis coloris (ut esocis belones), aliorum vero (ut blennii vivipari) cocta viridem demum colorem induunt. 'lelae cornzeae instar vasis omnibus et nervis carent, ideoque non sensibilia dicenda; nervi tamen et vasa cavitatem eorum adeunt. Ossium alia longa (cy- lindrica), alia dein plana et lata, e duabus laminis, me- - dullam cellulosam (diploen) includentibus, efformata sunt; L xD alia denique teretia sunt et mixta, reticulosa substantia intus excepta. Omnia sibi invicem juncta scelefonr. con- stitumnt, cui tamen nonnulla ossicula, ut os hyoideum, 'sesamoidea illa caudae, pectoris et digitorum complu- rium animalium non figuntur. Raro denique externa eo- rum tegumenta ossea sunt, ut in piscibus nonnullis bran- chiostegis; in dasypode. Calcarea vero reliquorum, ut po- dozoorum complurium, therozoorum deinde, cyclozo- orum denique et phytozoorum tegumenta, particulis ter- reis demptis, ossa non constituunt; praevalet in his calx carbonica, in ossibus vero phosphorica, cujus vixdum in illis aliquae obveniunt particulae. $. 7 Conformationem inter corneam et osseam interme- diam Zendzneae sistunt fibrae; durae, exalbidae , argenteo- nitentes, fasciculos modo efficiunt varios, cum musculis conjunctos (tendines), saepe ossescentes, modo membra- naceas expausiones (ligamenta), quae postrema, fibris minus excullis, involucrum ossium (periosteum), vel iisdem maxime excultis, et multifarie sese decussantibus aponeuroses formant. 'l'endineae fibrae cartilaginibus non- nunquam junguntur; eaeque mamnmaalibus maxima copia adsunt, minore homini, amphibiis, piscibus. Crustato- rum musculi, ut illi omnium spondylozoorum, robustis "tendinibus, et ipsis passim ossescenlibus, ut avium illi, praediti sunt; therozois vero plurimis ligamenta passim fortissima adsunt. In infimis. denique animalibus omnibus fibrae tendineae plane desiderantur. & 78. Muscularis deinde tela tenuissima, mollis, fibrosa, rubicunda, in viventi animali oscillatorio: motu proprio contrahitur. Separata fibra simplicissima aliis solida esse; aliis lineas, vel tubulos, extractivo humore rubicundo re- pletos efformare videtur. Rubicundus ille color supremis spondylozois proprius, infimis, piscibus scilicet, jam ex- J'o m. i 4 50 N ' albidus fit, in grammozois denique plane disparet, etiamsi iis non desit ruber sanguis, ad quem igitur musculorum color non est referendus: sic hirudines, lumbrici, albidas Bbras musculares offerunt. Musculi, qui activa motus organa dicendi, et alii, cum his aequabili ratione effor- mali, qui reproductionis organis adjumento sunt, e mi- noribus et maioribus lacertis, mucosa lela intercedente varie a se invicem disjunctis, compositi, tendinibus utplu- rimum inlertexli, vel in extrema sua parte iisdem prae- diti'sunt. Ipsa muscularis fibra destructa non regeneratur, sed tela mucosa: ejus loco subnascitur; multisque nervis deinde et vasis providetur. Genuinos musculorum lacer- tos, praeter spondylozoa, crustatis natura largita est, at reliquis podozois, ut insectorum larvis aliisque vermibus sola subcutanea strata. adesse solent. 1n foetu humano tardius evolvuntur, inchoataeque quodammodo fibrarum muscularium fabricae specimen habetur in illis uteri, pro- tinus sub graviditate evolvendis, variaque ralione rami- ficandis et post partum denuo evanidis. - j] $. 74. Jam vero illi telae ex opposito evolvitur nereea, e granulis puncliformibus, vel globulis minimis, perquam mollibus, sine ordine agsregatis, composita; singulae fibrae subüles neurilemate, vel tenui involucro vascu- loso, circumdantur, et in majores ,deinde fasciculos couserlae, communi solidiore vagina, àb aliis tamen par- tibus nerveis aliena, involvuntur. Praeter nervos gan- glia omnia et cerebrum ad telam nerveam pertinent. ln cerebro, medulla spinali et gangliis, albida substan- tia nervea cum alia grisea molli conjuncta est, maxi- màm partem e vasis conflata. In aliis cerebri partibus inter cineream et albidam massa flavida interjacet, cine-. reaque crurum cerebri in nigram abit. Centralis nervo- rum pars in cerebro statuenda; peripherica vero in aliis, sensuum polissimum, nervis, aperte. palet, libere termi- nata. Nervi ubique tam vàsa, quam musculorum fasci- . 51 culos; retiformi modo vel laquei instar, amplectuntur. Substantia nervea in animalibus calidi sanguinis destructa, regeneratur, non distincte tamen übrosa. Infimis anima- libus, quamquam sensibilitate non careant, nervi tamen non competunt. : & 795. Simplicissimae corporis animalis partes, sibi invicem varia ratione conjunctae, compositas formant, e quibus systemata, ut vocant, anatomica prodeunt; quibus singulis organa quaedam nobiliora praesunt; itaque ner- . vosum systema cerebro medullaeque spinali, sanguife- rum cordi, respiratorium pulmonibus, vel branchiis obtemperat. Quodlibet horum systematum anatomico- rum a reliquis ita separatum est, ut sibi ipsi conservando sufficiat. Organa vero alia motui, vel activo, vel pas- sivo, ideoque zrritabiatz inserviunt, aliis deinde, quasi irritabilitatis conductoribus sensibilibus, serszbz- litas innata est; alia porro corporis integritati con- servandae destinata, reproductzonis, reliqua. denique, stirpi propagandae dicata, ,eneratzonis organa vo- cantur. ^ i $. 76. De organis motus. JMotus organa, cum ossa, tum musculz habendi sunt; hi per variam animalium seriem statuque aliorum foetali ante illa exorti, activa motus organa sistunt, quum pas- siva, vel ossa, tardius evoluta, magni imprimis habenda sint in universa corporis forma construenda. Ossa formae admodum diversae, ligamentis permultis et cartilaginibus juncta, firmum corporis efficiunt fulerum; eorum uni- verso complexui, naturali ratione disposito, sceleto ni- mirum, ubicunque locorum motus producendi sunt, mus- culi adhaerent, illis peragendis idonei. Alia ossa nexu immobili, suturis tamen intercedentibus, alia mobili, jun- AX. 52 cluris, seu articulationibus, utrisque vero, pro va- rio ,evolutionis eorum gradu variis, secum invicem junguntur; alia dein synchondrosi, carlilagine scilicet, intercedente, ut ossa pubis; alia ligamentis, syndesmosi igitur, alia carnibus, seu syssarcosi, arliculantur, quum. permultae ab uno osse.-ad állerum transeunt, eaque iu- vicem figunt. y 7T Princeps sceleti pars columna vertebralis habenda est, quae hurnani corporis et reliquorum Spondylozoo- rum. dorsalem occupat partem. E distinctis vero com- ponitur et numerosis vertebrzs (Tab. F. fig. 4, 2,3, 4), quae.invicem junctae, canalem longitudinalem ad me- dullam spinalem recipiendam formant. Quaelibet e cor- pore (zbzd. a.), duplici arci, (ibid. e. e), processuque spznoso, superiore (zbzd. b. b.), in inferioribus Spondy-. lozois diviso, componitur; in aliis animalibus, ut piscibus, . processus spinosi, arcu utroque plane abolito, praevalent, in aliis, ut mammalibus, arcus praedominant, recedente processu. Canali (zbzd. i.), ab his partibus constructo, op- positus alter (zbzd. k.), in quibusdam evolvitur Spondylozois, inferior dicendus, atque arteriae (aortae descendenti) re- cipiendae in piscibus et amphibiis plurimis dicatus, solo tamen spinosi processus (inferioris) crure utroque effor- matus. Áccedunt dein ad latus columnae vertebralis, quod cum homine aves imprimis manifestant, processus £razs- - werst (bid. d..d.), qui duplici etiam crure canalem compo- nunt, arteriae (vertebrali) excipiendae destinatum; hisce demum processus ipsi spinosi (laterales) (zbzd. f£, £), qui costae vocantur, adhaerent, quae, in avium et amphibi- orum nonnullorum colli regione miuimae, in pectorali vero adauctae, longitudine ibidem excellunt. Quaedam etiam conspicitur antithesis inter processus transversos, cum ar- cubus verlebralibus comparandos et costas, similis omni- uo illi, quae inter arcus et processus spinosos superiores intercedit. A piscibus, quibus praesertim evolulio pro- -— 53 cessuum spinosorum familiaris est, alieni sunt arcus ver- lebrales, cum superiores , tum laterales, (processus trans- versi), ideoque, praeter superiores processus, costae eo- rum (spinosi processus laterales), eximie adaucli, om- nem. corporis regionem inde a capite ad. caudam usque occupant. In avibus contra praedominat arcuum evo- lutio, ideoque nonnisi exigua costarum rudimenta illis colli, perquam: elongati, appensa invenies, quae deuique mammalibus, quibus ibidem soli processus trausversi re- manent, ad minima usque. vesligia disparent. $. 78. Exinde facile intelligitur, columnam verlebralem quatuor circumdari canalibus, superiore scilicet et infe- riore, illo a processubus spinosis, vel solis, vel una cum arcu ulroque, hoc ab inferioribus efformato, duobus de- .' inde lateralibus, ab arcu utroque , vel processu transverso, quibus spinosi laterales, vel costae figuntur, efformatis. Intermedium verlebrarüm corpus, si pisces exceperis, solidum nianel; iis nempe primo. evolutionis tempore perforatum, eoque magis utrinque excavatum deprehen- ditur, quo minus provecü sunt aetate. Minimis ver- lebrarum corporibus iisque levioribus, tanquam inanibus, conspicuae sunt aves, maximis vero pisces. Columna au- lem verlebralis postice elongatur in caudales vertebras, antice. vero dilatatur in capitales, quarum illae, proces- suuna. spinosorunr longitudine emünentes, in piscibus, amphibiis, hae vero alterae in avibus et mammalibus humanoque potissimum geuere evolutae sunt, recedente in his vertebrarum | caudalium. incremento. Capitales vertebrae plures, non ultra quatuor tamen, numeran- dae, quae tolidem. sensibus destinataé sunt, | earumque prima ex ossis occipilis singulis componitur partibus, basi scilicet ejus, (lab. Ll. f. 5. a), tanquam verte- brae corpore, condyloideis duabus, (ibzd. e. $a ar- cus ejusdem aemulantübus,, laminaque' occipitali supe- riori, in foetu plerumque divisa, (bid. b. b.), quae du- B 94 plici processui spinoso superiori respondet; quid? quod ejusdem forma, in mammalibus passim et piscibus potis- simum, penitus ad illam vertebrae dorsalis accedit; am- plectitur vero medullam oblongatam, dehinc in cerebrum dilatandam. Ideoque etiam reliquae vertebrae, tantopére ampliatae et dilatatae, figuràm vertebralem obscurius declarant, significatu tamen haud mutato. Illarum prima ' acustica, reliquae gustatoria, ophthalmzca, et olfactoria, superaddito pa/patorzae quintae aliquo rudimento, a no- stro quondam .Bojano, eximio viro, de BR EN meri- lissimo, vocatae sunt g). . $79 Columnae vertebrarum .dorsali ex opposito altera prodit pec£zoralzs, (Tab. I. fig. 6. 7. 8.) evolutione tamen in Spondylozois imperfecta. Nihil sane aliud sibi vult sternum, e serie complurium corporum vertebralium compositum, quorum tamen et numerus et ambitus dor- salibus vertebris multoties inferior est; quid? quod in avibus unicum tantum et continuum os cristaeforme com- ponunt. Ejusdem vero arcus perpauca formant :ossicula, in humano aliorumque mammalium corpore haud con- spicua, in avibus vero latiora et elongata, iisque spinosi processus superiores, divisi, costae scilicet spuriae (zbzd. Jig. 7. b. b), figuntur, osseae, in reliquis Spondylozois plurimum.cartilagineae, quae tandem, cum costis dorsalis columnae confluentes , amplam cavitatem, recipiendis vis- ceribus pectoralibus destinatam, construunt. Hocce de- mum ex integro evoluto, spinosi processus pectoralis co- - lumnae laterales ulterius in pedes efformandos evolvun- tur, qui, multifaria ratione transversim divisi, plura ossa et cylindrica et teretia variaeque formae producunt, inque digitorum phalanges excurrunt. .Anticorum .nempe pe- dum brachium (Tab. f. fig. 7. B.) nil aliud, nisi pecto- - 8) v L. IT, Bojeni, parergon cranüi vertebratorum animalium com- . DAC - E " , poaraüonem faziens, icone illusiratam, Vilnae, 1821. 995 ralis columnae processum spinosum lateralem significat, cui ex repetita divisione transversali et longitudinali ac- cessorii alii duo cylindrici, ulna et radius (zbzd. D. D), iisque alia denique ossa magis minusve elongata, carpi scilicet, metacarpi et phalanges (zbzd. E. F. G.) figuntur. E 80. D Jam vero pedes antici, mediante peculiari cingulo osseo, claviculàe et scapulae (ab. J. fig. 7. €. b.) ne- ctuntur, quarum altera arcui vertebrae pectoralis, altera processui ejusdem spinoso superiori comparanda est, et eo quidem loco aunexi sunt, quo ulriusque juuctura cer- . nitur. Avium claviculae, ceu arcus verlebralis, formam aliud os, ante illam collocatum, non obscure refert, fur- cula (zbzd. E.) scilicet, tanquam arcus alterius vertebrae, cujus corpus crista illius exigua (zbzd. A.) constituit, ita ut hac ratione arcus columnae pectoralis sat distincti adpareant. Scapulae deinde, tanquam processus spinosi, significatum ipsa figura ejus gladiiformis elongata, nec mon àcuia, sat superque denotat; quid? quod eandem, penitus ac-processus spinosos piscium, mammalium deinde quorundam, in duas eliam partes transversim divisam re- perimus; nec enim alio modo interpretanda est com- plurium amphibiorum scapula duplex. Simile denique posticorum pedum cingulum os ischium, quod arcum verlebralem, atque os ilo: quod processum spinosum refert, complectitur, accedente in omni casu duplici fur- cula, osse scilicet pubis; idcirco in amphibiis, ut testu- dine, summa intercedit similitudo inter pelvis ossa atque scapulam et utramque claviculam. Quemadmodüm vero pedes genuini cingulo osseo in-columna pectorali figuntur, quoque pedes capitis, quos maxilla utraque refert, licet, primitivo habitu prorsus mutato, analogo cingulo, osse scilicet temporum ,; columnae vertebrarum capitalium ad- haerent. -Cui analogiae probandae id quoque accedit, quod. os labyrinthicum et tympanicum, similem, atque ossa pubis et ileum, cavitatem, hauc recipiendis in ho- 56 mine abdominis visceribus, illam organis auditus, tan- quam visceribus suis, destinatam efficiant. Quae si ita sint, os etiam quadratum, seu processus articularis ossi- um temporum, qui in os squamosum evolvendum ex- currit, claviculam repraesentat, maxillis cum capitali columna conjungendis adaptatam. $. 81. Pedes autem Aozumis antici, utut perfecta tactus or- gana, in manus mutantur; postici vero, genuina motus organa, priva evolutione sua atque omnibus numeris abso- luta excellunt: indeque mutua eorum oppositio facile intel- ligitur. Veluti enim processus columnae vertebrarum dor- s singuli ex opposito evolvuntur, Sic quoque proces- suum sete et abdominalium antitheses addubitari nequeunt. Quibus enim zuammalbus, ut delphino, po- stici pedes minimi evolvuntur, iisdem maxillae elongan- iur. Productis denique pedibus capilalibus ipsa vertebra- rum capitalium corpora diminuuntur, ut in compluribus solent mammalibus, quum contra in humano genere, os- sibus cranii perquam excultis, maxillarum evolutio recedat. Caudalibus vero vertebris plurimorum mamma- lium, et numero, et volumine adauctis, recedunt capitales, quum ex opposito humani corporis vertebrae coccygeae, minime evolutae, ita ut nulla caudae vestigia adpareant, vertebras capitales ampliari sinant. Nec aliam ob cau- sam pedum posticorum evolutio in. avibus illam antico- rum coércet, qui ideo in alas commutantur, cum: radiis pinnarum piscium, propter retardatam evolutionem per- quam similibus, apte conferendas. - $. 82. "dImpfhibiorum sceleton non aequalem ubique. stru- clurae perfectionem adipiscitur; in aliis, ut lacertis, ver- tebrae singulae dorsales, (quibus, caudalibus praecipue; processus spinosi, iam superiores et inferiores, quam laterales utrinque exsuperantes prodeunt), cum pedibus ^ 57 omnibus, vel maxime evolulis, secum invicem in commodo versantur aequilibrio, ita ut lacertae ad mammalia illa accedant, quae aequalem cerle pedum conformationem | offerunt. In aliis contra, ut in serpentibus, numero vertebrarum dorsalium enormiter adaucto, comprimitur omnis pedum evolutio, ideoque ad corpus promoven- dum processubus utuntur spinosis lateralibus, seu costis, pedum instar, a quibus ceterum haud differunt signi- ficatu; quod sane nostram de pedum significatione senten- liam magis eliam confirmat. 'l'estudinum deinde pro- cessus spinosi laterales, maximopere evoluti, ad dorsa- lem, iidem vero processus columnae pectoralis, similiter exculti et ampliati, ad. pectoralem clypeum figuntur, pe- dibus idcirco volumine longe diminutis. Contrarium in lanis et. bufonibus innotescit, quorum pedes, maxime elongati, summopere evolvuntur, recedentibus vertebris dorsalibus, quae et numero et processuum spinosorum fabrica minus perfectae adpareut, costis idcirco plane disparentibus. Quorum postremo pedes, ut lacertarum nonnullarum, haud satis producuntur atque breves adpa- rent, eorum maxillae valde elongatae majoribus et co- piosioribus dentibus insigniuntur, et vice versa, quibus- cunque, ut ranis, pedes praeter normam increscunt, iis quoque maxillarum evolutio recedit, quae ideo latiores quidem, at tenuiores, minimeque elongatae, cernuntur. $. 85. Piscium. denique columma vertebralis dorsalis insi- gni excellit evolutione, caudae tamen vertebris prae ce- leris excullis, minime igitur perfecto cranio. Exsupe- rans enim notatur evolutio processuum spinosorum , tam superiorum, quam inferiorum, pluries transversim di- visorum: illi scilicet, femoribus comparandi, plana et elongata sustinent ossicula, apice dilatata, (Jab. I. frg. 9. D.), cum tibia fibulaque conferenda, iisque singuli ad- haerent pinnarum radii (bid. G-), phalangum digitorum instar, qui multiplici denique serie radiolorum, (zbzd. g.g.); 58 sibi invicem longitudinaliter junctorum, componuntur. Hi vero cavi et tanquam geniculati numerosas, iterum- que longitudinaliter diremptas, phalanges digitorum re- ferunt, deque prima eorum origine et mutua cum anten- nis podozoorum'afhnitaté ralionem reddunt. Quo qui- dem fit, ut ipsi genuini piscium pedes, pinnae, tum pectorales, tum abdominales, eandem ommino fabricam participent, utque illi reliquorum spondylozoorum si- miles processus spinosos, laterales tamen, non solum elongatos plurimum, sed etiam .geniculatos et, quo pha- langes digitorum accedunt, pluries per longitudinem divisos, referant Quum vero pedibus in sterno, per- quam imperfecto, figendis locus non sit, antici, cingulo osseo intercedente, ossi occipilali columnae capitalis, postici vero musculis abdominalibus junguntur. Prae- valentibus enim abdominis piscium organis, et genità- lium quidem volumine eximie evoluto, cavitas abdomi- nis ampla, quae omne omnino corpus praeter caput et caudam occupat, illam pectoris omnino coercet, eamque a legitima sua sede, sub. vertebris dorsalibus ubique in spondylozois obvia, antrorsum urget, et sub capitalibus figit. Hoc itaque loco apparatus branchialis, columnae pectoralis speciem imitans, subnascitur. Ejusmodi sci- licet apparatus (Tab. Ll fir. 6), et corporum vertebra- lium (zbzd. a.), et avcuum «(zbid. e), atque processuum denique spinosorum superiorum, divisorum (zbzd. b.), (radios dico branchiales), .plane ut avium columna pe- cleralis, manifesta prae se fert indicia. $. 84. Podozooruz tendem organa motus passiva e pe- ctorali columna vertebrali et abdominali,. maxime evo- lutis, componuntur, dorsali plane abolita; illis vero multo plura etiam, quam in spondylozois, pedum arti- culatorum paria infixa sunt. ,Pectoralis columna plu- rimum in crustatzs et aliquantum parcius in zzsectzs evolvitur; in illis quidem canalem e corporibus quinque - 59 totidemque arcubus construit, recipiendae seriei gangliorum nervosorum destinatum. Quum enim arcus superne hiantes distent, spinosos processus superiores ad latus utrinque deflectere sinunt, qui ideo, tanquam illi piscium dimi- diati, in latas laminas costaeformes, invicem junctas, sursumque conversas, abeunt et arcubus vertebralibus in 'medio fixi, branchias commode suffuleiunt; insuper nu- merosi quoque pedes emergunt, tanquam processus spi- nosi laterales, deorsum conversi, intus cavi et genicula- lim divisi. Jam vero pectoralis columnae evolutione tan- topere eminente, vix quaedam columnae abdominalis rudimenta obvia sunt, ad sola vertebrarum corpora ab- leganda, quibus alii pedes, inde spurii dicti, inchoati tantum et minimi adhaerent, quum e contra pedum ca- pitalium, hisce oppositorum, evolutio adeo antecellat, ut vel quinque eorundem paria numerari possint, hori- zontali situ paralleliter disposita; eodemque tempore an- tennarum duo paria, tanquam pedes mutati, summoque capiti inserti, propullulant. In infimo deinde horum. ani- mantium ordine omnium pedum, in circulum disposito- rum femora, quae coxae vulgo dicuntur, maxillas refe- runt, os amplecteutes, quod, ut in limulo, medio pectori insidet. In aliis vero formis capitales pedes prae ce- leris evoluti cernuntur, ita ut maxillae genuinos refe- .rant pedes; quo fit, ut in aliis formis, perquam affinibus, ut cypridibus, genuini pedes, ante os inserti, in capite con- spiciantur, ipsaeque antennae aliorum, ut cyclopum, apice bifurcatae, omninoque pediformes, veluti primaria motus organa, natationi inserviant. Neque otiosa videri potest earum evolutio, quum maxillae, pedum loco, praedae captandae, hae vero tactui destinatae sint. $. 85. Zrachnoideorum vero sceleton coriaceum, quin immo mollius, sola pedum pectoralium evolutione con- spicuum est; ideo eliam antennae, propter fabricam .. illorum quadantenus coércitum, non amplius reperiun-. * 60 tur; attamen palpi, maxillis adpositi, pedumque adinstar saepe elongati, tactui potissimum inservientes, magis ex- plicari solent. Parcior denique pedum evolutio in ziollibus notatur, etiamsi iidem, simili modo ac in araneis et cru- statis nonnullis, in circulum dispositi, capiti proxime in- serantur. Sane vero pedes eorum haud articulati, adeo- que imperfecti, parum idonei essent motui, nisi in omne latus aeque facile flecti possent; deinde, licet molliusculi, cartilaginibus tamen nonnullis, juncturarum loco, quae absunt, intus obfirmantur. Aliae denique carlilagines, sceleton. internum imilantes, sub corporis tegumentis mollibus huc illuc obviae sunt; quibus praesertim adnu- meranda solitaria vertebra. capitalis, recipiendo cerebro dicata, cui praeterea et sensuum organa perfecliora et Àipsi pedes quodammodo figuntur. TAM f. 86. Omnibus 'axozois genuini zuujsculz, variis motibus apta organa acliva, evolvuntur, quorum tamen numerus, figura et ambitus in variis classibus Spondylozooruz mul- üfarie differunt. Sic mammalium fibrae musculares dorso et utroque corporis latere praevalent, recedentibus pedum musculis; panniculus praelerea carnosus, sacci instar muscularis, totum corpus investit , inque cerlis animalium formis eximie excultus est. Avibus contra strata fibrosa lateralia, ut musculi intercostales, dorsales, collares de- inde et caudales, minime efformantur, quum vero ex opposito evolutio musculorum pedum, alarum praeser- Um, enormiter adaucta sit, ita ut musculus pectoralis major, ad quem solum alarum motus referendus est, vo- lumine suá omnem reliquam molem musculorem superet. Amphibiorum deinde musculi, e pluribus fasciculis latera- libus aggregati, utrumque corporis latus tenent; quorum quidem color, in avibus praesertim ruberrimus, in his exalbidus evadit; insignis tamen irrilabilitas, immo lon- gius lempus, post morlem, ipsis fibris inhaeret. Fortes ideo muscuh multiplicium motuum ministri; amphibia 61 enim alia celerrime currunt, alia repunt, alia saltant, alia natant, alia quin immo léviori volatu excelluut. Simpli- cior certe musculorum distributio in piscibus, qui natatione sola utuntur; majores scilicet fasciculi duo laterales, in singulos minores continuo divisi, commune involucrum corporis musculare constituunt, et nounisi circa caput pinnasque, cum pectorales, tum abdominales, obve- niunt fasciculi liberi, quorum motus ab illis majoribus non pendet. Raro tamen, quod rajae denotant, prae- valent et ipsi musculi pinnarum pectoralium. Inter Po- dozoa deinde solis crustalis vera strata muscularia sub cauda evolvuntur, cum musculis columnae veriebralis aple'conferenda; insectorum porro larvis saepe nume- rosissimi, subcutanea potius strata, declaratis autem in- seclis multo validiores fibrae et tenaciores evolvuntur. Mollium denique musculi haud invalida strata, plerum- que superficialia, formant, ab illis piscium parum di- versa. : $- 97. Jeterozoa vero, duum omnibus ossibus, tam ver- tebras, quam pedes sistentibus, plane deslituantur, mo- tus organa acliva tantum, seu musculosa, habent. Ossi- bus enim minime comparari posse existimamus. calcayea quaedam corneave concrementa, passim obvia, quae jam in podozois similia corporis teguutenta constituunt, atque e cute immutata plerumque generari videntur; quod quidem de calcareis capsulis Cyc/ozooruzn et de te- slis Terozoorum, valet. Quorum ultimorum motus or- gana acliva cernuntur imprimis in parte abdominali car- nosa, striclis fibris muscularibus conflata, cujus admi- niculo reptant helices, limaces, aliaque. Accedunt quoque in alis, ut cirripedibus, organa, praedae captandae ido- nea, quae circa os collocata, elongata, articulata et tu- bulosa sunt, intusque antennarum instar, revolvi possunt, ideoque cum genuinis pedibus minime commutari debent, qui geniculatim potius flectuntur. In aliis eaedem partes 62 musculares, non articulatae, tentacula, passim eiliata, prehensioni itidem dicata, sistunt; reliquis. vero omnibus tentacula similia, per duo quatuorve paria, capili in- seria, evolvuntur, quae antennarum: indolem imitantes, tactus facultatem produnt. f. 88. Grammozois deinde, non annulatis, musculorum strata longitudinalia, aliis transversis decussata, motui inserviunt; quibusdam annuli adsunt, in.una serie collo- cati, musculis instructi, selisque rigidis suffulti, quorum. ope animalia motum vivacem serpentinum imitantur. Cyclozoa vero alia musculorum stratis fortissimis longi- tudinalibus et transversalibus:. munita sunt, qui varium corporis motum ministrant. Quae vero in iisdem pedes dicuntur, partes tubulosae, suctorios hi sistunt tubos, qui corpus sugendo figunt, vel quandam in aliis assi- milandi functionem peragunt. Aliis denique vix ulla ad- sunt muscularia strata, toto eorum corpore gelatinoso, quin tamen motu libero destituatur. P/y£ozozs postremo integrum corpus nil nisi gelatinà est, stirpe tamen in- terna, modo calcarea, modo cornea, suffulium, atque ' vegetabilis adinstar, ramificatum. | 9. 89. De organis sensibilitatis. Organa, quae functionibus vere animalibus, sezsz- bilitati praesunt, praeter nervos, centrali quoque eorum parte, zzedulla nempe spinal atque encephalo compo- nuntur. Ultimum hoc tribus membranis, tendinea , (dura mater audit), mucosa, quam arachnoideam, et vasculo- sa, quam piam matrem dicunt, tegitur. Dura illa crassa et stricta internam cranii et vertebralis columnae cavi- tatem undique investit; mucosa deinde, vasis omnibus exuta, haud sensilis, gyros encephali non intrat; vas- culosa vero et gyros prosequitur internos et ventricu- 65 los cerebri obducit, vasis ditissima. Medulla spinalis omnem vertebralis columnae canalem adimplet, iisdem membranis inclusa , certisque interstiliis triginta nervorum paria demittens. Suprema vero parte in encephalum ex- pauditur, oblonga medulla. (Tab. Y. fig. 10. a.b.) inter- cedente. Cujus nempe corpora, quae restiformia (Zbzd. bb.) dicuntur, in cerebellum (zbzd. e.e.), olivaria (bid. €.C.) in corpora quadrigemina (zbzd. £f), et pyramidalia (zbzd. d.d.) denique, cruribus cerebri intercedentibus (zbzd. h.h.), in corpora striata (zbzd. gg.) et thalamos opticos (zbid. ii.) evolvuntur, iisque cerebri hémisphaeria (bid. kk.) enascuntur. Quae quum ita sint, cerebrum, perin- de ac medulla spinalis, seriem gangliorum complecti vi- detur, filis singulis nervosis longitudinalibus (sic dictis commissuris) (zbzd. Ll) conjunctam; atque hinc etiam factum est, ut cerebrum medulla. spinalis ampliata, ae- que ac cranium ipsum mil nisi columna vertebralis, lar- gius evoluta, diceretur. E cerebro duodecim paria ner- vorum sensuunt nascuntur. Nervorum alii, ut musculo- rum, medullam spinalem, alii, ut sensuum, oblonga- . tam medullam et cerebrum petunt, vel, si mavis, ex iisdem egrediuntur, quum e contra illi intestinorum in ganglia concurrant, nodulosque forment compactioris structurae, coloris e cinereo-rubelli, qui mutuo inter se .filis plurimis reticulatim — contextis cohaerent. Atque haec quidem ganglia peculiares plexus nervosos consti- tuunt, qui intercedente nervo sympathico magno, nec non vago, per alia vero quaedam fila, cum medulla spi- nali conjunguntur. 9. go. At non in omnia Spondylozoa illa humàna quadrat adeoque priva systematis nervosi dispositio. Mammalia in his quidem proxime.ad humana accedunt, medullae tamen spinalis volumen prae illo cerebri praevalens ex- hibent, nervosque, si cum cerebro contuleris, crassiores. Quarum igitur partium plane inversa. relatio in humano 64 / corpore deprehenditur. Gyri cerebri mammalibus aeque ac avibus, licet rarius, passim obveniunt; hemisphaeria vero, quae vix aliquam cerebelli partem contegunt, in- signiter diminuuntur. In amphibiis deinceps et piscibus praesertim, cerebrum e serie plurium gangliorum (T'ab. I. fig. 1. a.b.) componitur, e quibus singuli nervi, ut olfa- clorii (Zbzd. ee), optici, aliique 'originem ducunt, sim- plici deniqué ganglio impari cerebellum (zbzd. b.) si- 'stente; quod ceterum , praeter corpora quadrigemina (zbzd. cc), in iisdem pro parte praevalente habendum est: qui- bus demum recedentibus, in supremis spondylozois he- misphaeria cerebri emergunt. lllorum vero cerebrum tanquam coordinatum est medullae spinali, quae plerum- que eo crassior est et longissima, ejusque canalis, (ven- triculus medullae spinalis), per illum oblongatae medullae in tertium cerebri ventriculum excurrit. SUE Podozoorum medulla abdominalis, in columnae ver- tebralis pectoralis et abdominalis canali reclusa, e serie complurium gangliorum ('T'ab. Ll fig. 12). componitur, duplicibus filis nervosis concatenata; cerebrum vero pe- . culiari ganglio, sensuum nervorum fonte, supraque oe- sophagum sito, efformatur. E singulis illis gangliis nervi propullulant variaque corporis organa interna adeunt. Insignis praeterea nervus, e cerebro egressus, utrinque ad latus dorsi postrorsum fertur, cum sympathico magno apte conferendus. In mollibus e contra ganglia, per va- ria corporis loca dispersa, nullam, jamque ab araneis alienam, seriem continuam referunt. Ideoque transitum quodammodo struunt ad 7'Aerozoa, quorum bina ganglia, - posticum et anticum, inter reliqua maxime commemo- randa veniunt, e quibus singulis nervi, radiorum instar, excurrunt. In quibusdam tamen illa series gangliorum - iterum recurrit, nullo tamen ganglii cerebralis rudimento obvio, aliasque cum odozozs et Grammoxzois affinitates subministrat. Horum nempe nervi modo seriem ganglio-- 65 rum abdominalem,; in genere simpliciorem, modo fila- menta singula, longitudinem corporis continuo percur- rentia, formant, e quibus nervi interna organa vix ade- unt; primum praeterea ganglion, cerebri vices gerens, minus manifestum est. Cyclozoorum denique nervi me- dullarem annulum singulum, qui oesophago contiguus, utut centralis pars, universam corporis formam sequitur, componunt, filaque ejus exigua varias corporis partes petunt. Infimis vero, et Cyclozois, et Grammosxors, at- que omnibus deinceps PAy£ozozs quaelibet systematis ner- vosi vestigia desunt,. corporis tamen compages sensibi- litate prorsus non caret. ; : $- 92. Nervorum alterum officium, ut rerum externarum impressiones cum cerebro communicent, in exernos sensus delatum est. Sensus factus, per universam cor- poris superficiem latissime patens, inter reliquos sensus maxime materialis est, insignem tamen perfectionem admitlit. Cujus quidem sedes cu£;s est; humanae tamen manus digiti, nervis numerosissimis praediti, longe prin- ceps ejusdem organon formant. Proxime vero illi in- serviunt corii papillae, variae in variis corporis humani partibus figurae, quibus cutaneorum- nervorum extre- mae partes, veluti pulposis penicillis, terminantur. Mam- malibus perpaucis, ut simiis, digitis mollioribus, ad ex- plorandas corporum qualitates externas aptioribus, in- struclis, concessus est tactus,. humano tamen rudior; reliquis vero ungues, vel ungulae etiam, digitorum api- ces minus idoneos tactui reddunt; quare, vel superioris maxillae vibrissae vel ipsius rostri apex, tactus officio funguntur. Avium deinde rostrum, molliuscula mem- brana vestitum, simili tactus.subtilioris facultate pollet; in amphibiis linguae apex, in piscibus vero cirri varii, labiis, vel ipsi capiti inserti, tactui inserviunt. Podo- zoorurm. tactus praeprimis excellit in partibus articulatis peculiaribus, capiti insertis, in antennis nimirum, saepe do rn 0 EL * 66 longissimis; iisque praeterea analogae partes, palpi, mi- nores iamen, circa maxillas adnascuntur, ut insectis aliis- que. ZZeterozois utplurimum tentacula eundem in fi- nem data sunt, quae, solida tamen et muscularis stru- clurae, in Z'Aerozozs inverü possunt; in Cyclozozs vero ciliata incirca os, in PAytozozs circa ventricüli exitum ra- - diatim disposita conspiciuntur. $- 93. : Alter sensus gustatus est, cujus organon in Aomzne lingua, ceu musculus elongatae planaeque formae, oris cavilalem occupaus, papills variis in superficie sua scatet. Hasce vero intrat imprimis nervus lingualis, quinti paris ramus, cujus adminiculo gustare homo exi- stimalur,. nonum etenim nervorum par atque octavi ramus, qui pariter linguam ingrediuntur, motui ejus musculari praeesse polius videntur. |luter Spozndylozoa sola mammalia geuuinam linguam muscularem exhi- bent, quae jam in avibus cartilagineam obtinet indolem. Amphibiis aliis nonnihil carnosior fit et bifida, piscibus contra deutata, ut vix gustatum parlicipare valeat. JPo- dozoa omuia genuina destiluuntur lingua carnea. 47e- forozois pluribus adest, sed cartilaginea, ut 7'horozozs, helicum. exemplo. Inferiora, quae supersunt animalia, etiamsi lingua carere, gustatu lamen privari haud omni- no videntur, quum fluida nutrimenta assumant. $. 94. Olfactus deinde organon in Aunano corpore zzares sislunt, e variis cartüilaginibus ossibusque. constructae, cumque ossis ethmoidei et sphenoidei cavitatibus com- muuicantes; seplum vero iransversum easdem dividit in duas cavilales, tennerrima membraua mucosa. vascu- losaque: obductas, in quibus olfaclorius nervus dirimi- tur, binis insuper. ramis nervi quinli paris accedentibus. Quorum nervorum. extrema filamenta non, ut gustatus illa et tactus, in papillas excurrunt, sed in spongioso P 67 membranae parenchymate quasi déliquescunt. Spondy- lozois pluribus, ut mammalibus, nares in rostrum elon- gantur, ideoque cetera animalia olfactu longe antecellunt ; neque vero inavibus eliam deest odoratus eximia prae- stantia. Amphibiorum nares saepe quidem elongatae, at lenues insimul, perceptionis acie prioribus illis permul- tum cedunt. Piscium denique olfactus, naribus in fau- ces minime hiantibus, in foveis mere externis et mem- brana, diversimode plicata, vestilis, residet. JPodozozs autem, vixdum nonnullis, ut crustatis, olfactorii organi vestigium, haud omnino certum, tribui potest; idem in- seclis etiam deesse non videtur, sede tamen hucusque non definita; non aliter etiam de compluribus ZZe£erozo:s censendum est. & 95. Z':sus organon bulbo oculz, in orbita collocato. in- est; ilaque osseis undique parielibus cingitur, qui mus- culis bulbi variis inserendis idonei sunt, ut pro lubitu hominis commoveri possit; palpebris vero, ciliis munitis, obtegitur oculus. Jam vero ipse bulbus variis tunicis, quae humores diversae consistentiae pellucidosque inclu- dunt, componitur. Extimum ejus involucrum durum et compactum tunica sclerotica est, quae corneam aliam lamellosam, convexam pellucidamque in segmento suo antico excipit. Priorem illam, ab interioribus obvestit chorioidea, vasis sanguiferis, maxime vero venis vorti- cOsis, dives, nigroque pigmento obducta. Hanc porro contegit retina, omnium intima, nervi oplici, utramque tunicam, scleroticam et chorioideam, perforantis, inque . membranam hanc expansa speciosissima propago, quae foramine subcentrali, limbo luteo cincto, conspicua est. Margo chorioideae anticus et externus in cellulosum cin- gulum, quod orbiculus ciliaris dicitur, internus vero in processus desinit ciliares. Cum utroque conjungitur iris, in anlica oculi camera libere fluctuans, irritabilis, varie colorata, cujus media aperiura pupilla audit, atque in : 68 foetu vasculosa membrana clausa est. Interuus autem re- tinae limbus orbicularis pellucidissimam et cellulosam lentem crystallinam circumdat, quae, capsulae propriae inclusa, oculum internum in duas dirimit cameras, qua- rum antica aqueo, limpido, postica vero vitreo humore, multo copiosiori innumerisque guttulis, iu totidem: cellulis membranae hyaloideae inclusis, composito, referta est. $. 96. Spondylozoorum singulae classes variam oculi con- formationem prae se ferunt; mammaliam bulbus ad hu- manum proxime accedit; ille avium pecline, peculiari scilicet membrana plicata, chorioideae propagine, insi- . gnilur. Amphibiorum deinde oculi conformatio parum a humana diversa est, at piscibus jamjam internae quae- dam parles privae, ut campanula, ab Z/Z7a//ero dicla, corpusque glandulosum 'problematicum, e vasis convo- lutis efformalum , adnascuntur. APodozozs vero omnibus maximopere evolutum, quin immo duplex nonnunquam visus organon accedit; itaque vel simplices sunt, vel composili, crustatorum et inseclorum oculi. His autem iris, lens et humores penitus desunt; cornea vero plu- rimis nolata est polygonis, nigro pigmento intus obdu- ctis, quibuscum pyramides medullares, apicibus suis chorioideam, subtus collocatam, spectantes, cohaerent. Mollium denique oculus praestantiori sua fabrica illi pi- scium approximatur, volumine insigni conspicuus; cor- nea tamen et humores eidem desunt. Inter 77ezerozo« sola T'Àherozoa oculorum quaedaim vestigia in tentaculo- rum apicibus, vel basi, ostendunt; quid? quod neque cornea etiam, neque humoribus, carere dicuntur. Quae denique Grammozoa offerunt oculorum, eorumque sae- pe plurium, vestigia, ea temere huc referuntur, quum visionis facultate orbata esse videantur, hirudinum exem- plo.. Ceteris omnibus desunt oculi, nisi PAytozoa quae- dam, ut furcularias, punctis quasi oculiformibus insi- gnitas, huc referre velis. , - 6g V 97 Omnium denique maxime absconditum sensus or- ganon auditus sistit, externa partim, partim interna aure compositum. Illa cartilaginibus, conchae instar, dilatatis, exstructa, in meatum ducit auditorium exiernum; haec vero pluribus cavitatibus et canalibus, in osse petroso excisis, formatur. Jam vero exlernus meatus elastica. membrana tympani a cavitate ejusdem nominis dirimi- tur, quae per tubam Eustachianam cum faucibus jungi- tur. In eadem quatuor ossicula audiius, sibi invicem jun- cla recondita sunt; malleus scilicet, manubrio suo mem- branae tympani inhaerens, dein alia e serie: incus, os- siculum lenticulare et stapes, cujus basis fenestram ova- lem, seu aditum ex hac cavitate in aurem internam, vel labyrinthum, patentem, claudit. Labyrinthus ves- tibulum ampleclitur, teretem cávitatem, lresque canales semicirculares, in vestibulum excurrentes, nec non coch- leam, quae anfractus, spirae instar circa axin conicam, columellam dictam, contortos constituit. Cujus quidem meatus transverso septo in duplicem tubum dimidiatum dirimitur, quorum anticus in vestibulum, posticus in tympani cavum aperitur. Hic alter hiatus membrana, quae fenestra rotuuda dicitur, obturátur. Omnes prae- lerea auris internae meatus membrana tenui obvestiun- lur, et prae ceteris labyrinthus vaporosum continet hu- morem, qui in duobus canalibus, ex interna cranii ca- vitate in vestibulum et.cochleam ducentibus, Cotunni- que aquaeductibus diclis, secernitur. Nervus acusticus e cochlea, vestibulo tribusque canalibus semicircularibus, iotidem orificiis subtilibus, in fundo meatus auditorii in- lerni hiantibus, ad cerebrum excurrit. $. 98. Jam vero sola inter Spondylozoa mammalia pari fere utriusque auris evolutione, ac in homine, conspicua sunt; in avibus externa auris disparet, eochleaeque exi- guum rudimentum reliquum est. Ín amphibiis ossicula : 70 auditus omnia, praeter unum, columellae minutae for- mam referens, evanescunt, nullaque aure externa adna- scente, membrana tympani extus adparet. Piscibus de- nique, ut aliis omnibus spondylozois, tres canales se- micirculares, sat ampli plerumque et cartalaginei, nec non saccus membranaceus, ossiculum calcareum fovens, omnem auditionis. apparatum complectuntur. Quae vero auris minime ad exteriora hiat, sed ossicula quatuor auditus externe, in cyprinis aliisque piscibus obvia, cum vesica nalatoria communicant, poroque impari interce- dente, cum vestibulo utriusque lateris cohaerent. .Po- dozoorum perpaucorum, ut crustatorum, organon au- ditus accuratius hucusque innotuit; tubi scilicet duo cal- carci, sibi invicem adversi, sub antennarum majorum basi reconditi, membranaque tympani obturati, obser- vari solent, qui aliquam .procul dubio auditionem mi-, nistrant. Eadem ueque ab. insectis plane abesse videtur, alque simile quid in mollibus etiam conspicitur, ossicu- lum auditus internum, peculiari sacculo inclusum, :ge- renlibus. Z7eorozois vero omnibus anditus organon, de- negatum esse putamus, quum sonorum perceptio non nisi sceleti solidi adminiculo fieri possit. Y- 99- De organis reproductionis. Organa reproductionis, speciei individuae conser- vandae destinata, materiei animalis varias efficiunt vi- cissitudines, :praelerque organa assznzationis, tubum scilicet alimentarium aliaque nonnulla, digestionem adju- vantia, accessoria, iis adnumeranda sunt illa czrculatzonzs imprimis et respzra£zonzs. Humanum genus ore assump- tos cibos per oesopha,szum, ienuem canalem muscula- rem, in ventriculum , defert, in amplum saccum mem- : branaceum, qui in zn£eszzma tenuia et crassa excurrit. llla in duodenum, jejunum et ileum, haec in coecum, colon et rectum distinguuntur; efformantur vero e tunica musculari praesertim et intima villosa. Muscularis illa $ 7i fibris, tum longitudinalibus, tum transversis, exstructa est, ut ideo intestini cavum modo coarctari, modo bre- vius reddi possit. Villi, quasi intimae tunicae processus, modo cylindrici sunt, apicem versus tenuiores, vel ob- tusi, nonnunquam clavati. ln iis retia conspiciuntur va- sculosa; e quibus alia iterum prodeunt reticula vasorum lymphaticorum; quibus tamen vasis nulla.exstant ori- ficia. Pancreas, prope ventriculum sita, glandula con- glomerata, omnium, si mammas exceperis, longe maxi- ma, tum universa strüciura, tum eo etiam cum saliva- libus glandulis, in oris cavitate disposilis, convenit, quod canales ejus excretorii, tenuissimis orsi radiculis, atque sensim sensimque confluentes, in communem denique abeunt ductum, qui duodeni deinde membranas, saepe- numero, antequam id intraverit, cum communi ductu bi- lioso conjunctus, perforat, perpetuoque stillicidio succum, quem e glandula sua hauserat, in cavum illius deducit. V. 100. : Digestionis centrale quodammodo organon, Zepar, in humano genere voluminosum est ac ponderosissimum, inque tres lobos divisum, cujus adminiculo vitali bilis, latex amarus et privi omnino odoris, elicitur. Hancece proxime excipit vesica fellea, in hepatis fovea sita; ipse- que latex lento, sed contiuuo rivulo per hepaticum du- clum destillat, e quo major ejus pars per communem ductum biliosum in intestinum duodenum intrat, simul vero obiter quaedam ejusdem portio per cysticum ductum ad felleam vesicam accedit, ubi asservalur, bilemque cy- slicam sislit. Nervorum vasorumque, cum sanguiferorum, (venae portarum grandioris exemplo), tum lymphatico- rum insignis copia hepar perreptat, quibus denique et ipsi ductus biliferi numerosissimi adinumerandi; haecceque omnia compactioris fabricae parenchyma hepati struunt. -Cui ex opposito latere, prope alteram ventriculi extre- mitatem, collocatus est /zez;, spongiosum viscus, oblon- go-teres, innumeris vasis continuo divisis, compositum, 72 ideoque intus cruentum. Venae ejus mollitie, excellunt, iisque cum arteriis inflatis, spongiae simillimus evadit. Praeter vasculosam hancce fabricam mil, nisi tela cellu- laris, in eodem obvia est, neque acinis ullis glandulosis, neque ductu aliquo excretorio adparentibus. Praeter he- par, insigni excretione funguntur renes, urinis secernen- dis destinati, e duplice substantia, cum medullari, tum corlicali, conflati, quae utraque arleriis venisque scatet; corlicalis praeterea vasis subtilissimis, decoloribus, lo- tium secernentibus, medullaris dein aliis, idem efferen- libus, conspicua est. Secretorii illi ductus, ex arteriolis, in glomeres convolutis, orsi, longe maximam corticis renalis substantiam efficiunt, singulari vero decursu an- fractuoso ab efferentibus ductibus, in quos quidem ab- eunt, facile distinguuntur; hi nempe, maximam medul-. laris substantiae partem constituentes, recte decurrunt, et ostiis suis papillas, renali pelvi contentas, perforant. Cuilibet reni adjacet renculus accessorius, a glandula- rum haud absimilis fabrica, viridi-flavi coloris, intusque cayus, qui in foetu, hepalis adinstar, maximus, dein paullatim delitescit. Ureteres, e pelvi renali ordientes, vesicam amplam urinariam uror e qua denique ure- ihra proficiscitur. 101. Generalis fere illorum organorum, cum assimilandi, tum.excernendi opus sistentium, ratio in Spondylozois recurrit reliquis, si mammalium ruminantium ventricu- los plures, fabricae perquam peculiaris, exceperis. Lien in mammalibus quibusdam augetur numero, in piscibus vero aliis plane desideratur. Pancreas in iisdem non nisi sub forma intestinulorum coecorum, rarius conjuncto- rum, obvenit; glandulae vero salivales ab iis plane alie- nae sunt. Praecipuae vero differentiae in renibus cer- nuntur, qui in piscibus maximi et longissimi, ureteres, avium et amphibiorum more, in cloacam demittunt ,-in hiatum scilicet genitalium partium et extremi tubi ali- 13 mentarii communem; iisdem praeterea lotii receptacu- lum illud deest, nam ipsi ureteres piscium in utrem ve- sicaeformem inflantur. JPodozozs deinde omnibus et lien et distincli renes denegati sunt; hepatis tamen analogon et crustatis et insectis, et imprimis etiam intestinula coeca evolvuntur. Crustatorum nempe hepar e ductuum biliosorum convoluto, fasciculatim utrinque ad latus duodeni disposito, componitur: simile quid vasa, quae biliosa dicuntur, longiora et simplicia in insectis, sistunt; at mollium jecur, ab intestinali tubo magis remotum, bilem minus numerosis ductubus excretoriis in intesti- num effundit. TAerozoorum porro hepar massam offert glandulosam, voluminosam, omnem tubum alimentarium obvolventem, e vesiculis,. per ductus excretorios con- junctis, compositam. Ventriculum autem et intestinum tam intime amplectitur, ut difficillime ab eorum parieti- bus sejungi possit. Reliquis omnibus animantibus dene- .gatum est hepar, nisi Cyclozoa exceperis, in quorum nonnullis speciminibus, licet minimo rudimento, recur- rere videtur. Eorundem complurium canalis alimentarius, nullo conspicuo ano, ita terminatur, ut ore ingesta eo- dem ipso rejiciantur. Grazzmozoorum vero canalis in- lestinalis totam ulplurimum corporis longitudinem tenet, saepe vero vasculosus est, ut vel ipse, multiplici sua divisione, vasorum corporis vices gerat. (QCetera au- ilem omnia, quae huc spectant, organa, praeter veniri- culum, penilus in iis desiderantur, atque in JPAytozozs hic fere solus, ampli sacci adinstar, universum consti- tuit corpus. $. 102. Circulationis deiude. organis adnumerandum est cor cum arterüs venisque et vasis lymphaticis. Cor, vasorum sanguiferorum centrum -mmusculosum, -caveis qualuor conspicuum, densisque fibrarum fasciculis con- sertum, seroso velamento, pericardio, includitur, quo ab aliis partibus penitus separatur, et quo etiam motus rL: ejus continuus facilior redditur. Cujus vero saccum haz litus serosus, majori nonnunquam copia post mortem obvius, adimplet, quo lubrica fit superficies cordis ejusque attritus in motu praecavetur. Caveae cordis duae inferiores, musculosis parietibus 'cr assis exlructae, ven- triculi dicuntur, horumque alter pulmonalis, in humano geuere dextrorsum, aorticus alter sinistrorsum positus est. Reliquae duae cavitates, illis superpositae, atria dictae, tenuioribus parietibus inclusae, in homine extrorsum spectant. Eorum singulum, ostio suo, valvulis clau- dendo, in contiguum sibi ventriculum cordis hiat, ac praeterea appendice plicata, quam auriculam dicunt, nolatur. .Arteriae deinde tubos referunt cylindricos, qui densis tunicis, fibrisque' muscularibus circularibus, con- strucli, ex utroque cordis ventriculo prodeunt. 'lruncus earum aller, e dextro illo ortus, arteria pulmonalis vo- catur, quae in pulmonibus suos explicat ramos; alter vero, e sinistro egressus, aorta dicitur, quae ramos ar- leriosos in omnes corporis partes diffundit. Similes e- liam canales, sed valvulis exiguis et numerosissimis mu- niti, venas conslitaunt, tenuissimis ramis ex omnibus corporis parlibus ordientes, qui, in plures majores trun- cos conjuncti, cor tandem petunt. Quorum quidem unus, vena portarum dictus, e tubo alimentario et liene in he- par defertur, atque dehinc, per venam cavam, cordis atrium dextrum pelit; quatuor vero, vel quinque alii, e pulmonibus egressi, sinistrum ejus atrium adeunt; re- liqui duo majores, e venis aliarum cunctarum corporis partium exorti ipsas venas cavas constituunt, alteram su- periorem, inferiorem alteram, quae atrium dextrum in- grediuntur. 3 KI IO9S T Ut vero arteriae vel maxime profundas legunt par- tes, sic venae superficiem tenent. Divisio in ramos va- ria; egrediuntur namque rami plürimum in angulo acu- io, rarius in recto, vcl rarissime in obtuso; vario de- - 35 nique modo inflectuntur; quae intestina et uterum petunt vasa, miro modo torquentur et plicantur, ut dum expan- ditur viscus, extensionem hanc sequi possint et commode explicari. |Anastomoses frequentius, quam in arteriis, conspiciuntur in venis. lfarum praeterea fmes capilla- res mox relicula formare elegantiora, dein vero ita di- iribui solent, ut aliae superficiem petant, et subcutaneae dicantur, aliae profundiores partes, arteriarum cornites. Lumine vero ab ortu inde continuo augentur, ita, ut in ramis ultimis valde ampliatae: cernantur. Venarum sub- cutanearum anastomoses, cum profundioribus praeser- tim, numerosae sunt, minus tamen, quam arteriae fle- ctuntur, et reclo potius tramite ad cor decurrunt; multo autem inconslantior venarum, .quam arteriarum, distri- butio est, ideoque minus fere perfecta earum fuciduo habenda. Vasa denique lymphatica, seu absorbentia, canales sunt pellucidi, tenuioribus quidem, quam venae parietibus, majore tamen valvularum, per paria ubique dispositarum , numero muniti; venarum etiam more in ramos juuguntur, peculiaribus glandulis crebro interce- ptos. Quorum quidem fines tenerrimi nascuntur parüm in villis tubi alimentariij, e quo chylum exceptum ulte- rius deferunt, indeque pridem chyliferorum nomen me- ruerunt; alii deinde e corporis prodeunt superficie, e quibuslibet ejus cavitatibus, e parenchymate denique omni- um organorum; dehinc inter mesenterii laminas gliscunt, duplicemque vasorum lymphaticorum seriem efformant; varie denique intricati in glandulas conglobatas coeunt, e quibus denuo repullulant. 'landem e dextro aortae latere, prope verlebras lumbales, cum aliis omnibus lymphaticis in glomeres confluunt, aut in majora vasa, aut in ampullam, quam cisternam chyli vocant. Exinde jam ductus ille. prodit thoracicus, commune omnium lymphaticorum receptaculum, qui plurium a sinistro la- tere aortae, quacum diaphragma perforat, collocatus, ad regionem pectoris supremam adscendit, ibique in ve- nam subclaviam sinistram demittitur, valvulis binis circa 46 ostium instructus; reliqua autem vasa lymphatica, quae e dextra superiori parte hepatis, pectoris, colli, capitis- que, nec non a dextra extremitate superiore nascuntur, ad unum omnia in angulum dextrae venae jugularis et subclaviae confluunt, nullo trunco proprio efformato. $. 104. — Spiritus autem. ducuntur fistula. spirztali, (trachea, seu aspera arteria, quae tubum format cylindricum, .in- legris partim, parüim eliam dimidiatis annulis cartilagi- neis et variis membranis compositam; harum quidem intima mucosa est, cui proxime subjacet nervea, per- quam sensibilis, extima postremo, musculosa, utramque ambiente. 'lrachea in oris cavilate exorta, suprema sua parte laryngem, nec non glandulam thyreoideam , huicce infixam, gerit, moxdum thoracem ingressa, in bronchi duplicem ramum bifurcatur, qui deinde, quo profundius in pulmonum. lobos eorumque lobulos penelraverit, eo plures in ramos, hique iterum in ramulos iterata divi- sione discedunt, donec extremis suis finibus in cellulas lerminentur, quae maximam et praecipuam. pulmonum substantiam efficiunt. Pulmones, in thoracis cavo collo- cali, atque musculoso diaphragmate ab illo abdominis sejuncti, duplex complectuntur viscus, tenuioris comr- pagis mucosae, inque plures lobos divisum; in his te- nuissima trachearum extrema cum arteriarum venarum- que pulmonalium ramificationibus, mucosa teneraque membrana intercedente, junguntur; vasa vero illa fini- bus suis tenerrimis ommes parietes omniumque bronchio- rum propagines, vel cellulas pulmonales, reticulatim am- biunt, ita ut, voluminis ratione habita, haud facile aliud invenies viscus, quod tanta vasorum copia, ac pulmo- nes, abundaret. Interna autem superficies omnium ra- mulorum bronchialium, si extensa cogitetur, longe ma- jorem, ac universi corporis, ambitum occupare perhi- betur. 77 ; $. 105. Larynx receptaculum angulatum, cártilaginibus va- "riis, musculis et ligamentis conditum, sistit, cumque osse hyoideo juugitur;. superne vero in fauces, inferne in tracheam hiat. Cartilaginum ejus maxima thyreoi- dea, prominula, alteri minori quidem, sed firmiori, con- nexa, a postica parte adhaerentem figit epiglottidem, maxime mobilem, quae cum lingua et uvula nectitur, atque valvulae vices gerit, ostium laryugis pro re nata claudentis. Duae praeterea cartilagines arytaenoideae, musculis invicem, et cum cricoidea per ligamenta jun- "ctae, internis marginibus suis rimam, glottidem dictam, formant; aliae dein carlilagines exiguae, -cuneiformes, prope illas, et cornicula alia subrotunda earum apicibus Ansident. Jam vero musculi alii coarctant, alii dilatant glottidem, omniumque. cartilaginum mobilitati variis li- gamentis provisum est. G/andula denique fhyreo:zdea, carlilagini thyreoideae incumbit, mole insignis, eoque majori, quo minus aetate provectus est homo; ductu efferente conspicuo destituta, cellulosa densaque fabrica notatur, vasisque compluribus, tum sanguiferis, tum lymphaticis excellit, quae omnia, pariter ac nervorum insignis copia, in laryngem omnemque tracheam excur- runt. Infra hanc glandulam, alia, £/ymus dicta, arcui aortae ejusque ramis majoribus incumbit, quam angu- latae planeque figurae vasa varia et nervi ingrediuntur, cujus vero volumen, inde a partu hominis continuo de- crescit, ita ut in foetu maxima, in, grandaeva aetate fere nulla adpareat. $. 106. His denique organis, speciei individuae conservan- dae destinatis, cuZis, quum vel ipsa aliquam respirandi functionem expleat, non illegitime adnumeranda est; pars corporis perquam sane gravis, cujus continua ve- .getaque excrelione vitae animalis integritas tuetur. Ex- structa vero est epidermide (seu cuticula), membrana 78 mucosa (seu reticulo), et corio. Externum cutis tegu- inentum epidermis (in labris aliisque corporis intimi par- übus epithelium .dicta), sistit, quae aeri continuo expo- sita, tenuis est et simplex, vasis nervisque, et vel ipsa ido cellulari genuina, plane destituta, corneae adinstar, cui proxime accedit, insensiliss aequabili fere ubique cernitur tenuitate, si teneriorem labrorum limbum ex- ceperis; in volis vero humanae, manus pedumque plan- lis crassior adparet. Pro semipellucida teneritate sua mira tenacitate pollet, omniumque parlüium corporis animalis similarium facillime regeneratur. Ceterum qui- dem poris, quos iribuere illi placuit nonnullis, . caret, elementis tamen, calorico, carbonico et hydrogenio, et, quae ex iisdem proxime conslituuntur, materiis oleosis, facillimum transitum concedit. Altera deinde membrana, mucosa, tenue stratum per universi corporis superficiem et continuum sistit, epidermidi potius, quam corio ad- haerens, quaeque aeris actioue exposita, in epidermidem protinus indurescit. Externa sua pagina lucidior, in- terna obscurior, coloris humani princeps dicitur causa. Cui tandem subjacens corion excolor omnino est et can- didum, crassum insimul et tenax, mirum in modum elasticum, multis denique vasis sanguiferis, nec non lymphaticis et nervis refertum. Intima corii tela subcu- tanea panniculus adiposus dicitur, stratis multo laxio- ribus versus interiora insignitus, quam in exleriori sua parte, magis ulique conserta. Cellulae illius multo adipe undique refertae sunt. Fibris quidem muscularibus co- rion humanum caret, sed per omnem ejus compagem folliculorum sebaceorum ingeus dispersa est copia, qui limpido oleo, subtilissimoque, cutem inunguunt. Hi quidem folliculi sacculos referunt exiguos, simplices, quorum quilibet ductu peculiari excrelorio in culis su- perficiem hiat. Universa praeterea cutis pilis obsita est, brevibus, teneris, saepe lanuginosis. Quodvis eorum fi- lum sistit elasticum , flexibile , durum et corneum, e bulbo, cellulari telae corii inserto, propullans; medullam prae- 79 Z terea intus gerit, vasis arteriosis absque dubio secrelam, extus vero involucrum. , Aliae denique partes corneae, ungues, e fissuris cutis nascuntur. V. 107. Jari vero reliquum est, ut ommia illa organa- in singulis animalium classibus singillatim | perstringamus. In Spondylozois vix non omnibus eadem cordis forma- lio recurrit, imo quidem ad amphibia usque cayearum cordis duplicitas superest, paucis solum exceptis, in quibus simplicior jam fabrica, unico scilicet ventriculo et unico atrio notala, deprehenditur. 1n piscibus denique omnis duplicitas illa evanescit, ideoque unica tantum cordis cavea gaudent, qua omnis sanguinis moles in branchias propellitur. Nonnullis praeterea mammalibus, et amphibiis quibusdam, eo loco, quo. aorta e corde exsurgit, ossiculum adnascitur, quod, praeter testudinem, ruminantibus imprimis mammalibus, ut cervis, pervul- gatum esL Podozooruz» deinde perfectiorum cor sim- plex, saepe elongatum, omnem sanguinem lateralibus ramis recipit et dispergit, ita ut nullibi venosus ab ar- lerioso accuratius discerni possit. Neque aliud est in iusectis, quod alternis motibus suis vasorumque distri- butione prorsus ad illud accedit, quanquam in anteriore sua parle binas fissuras, quibus humores egrediuntur, valvulis munitas, prae se fera. Memorandum denique est, sanguiferorum vasorum numerum eo insigniorem esse in illis, quo minus provecta sunt aetate; ideoque larvae copiosioribus vasis, quam declarata insecta, gaudent. A qualicunque vero conformatione, hucusque recensita, longe recedit illa mollium animalium, quibus tria corda sejuncta, duo branchialia, atque unum insuper aorli- cum, pluribus truncis arteriosis stipatum , natura largita est, ut ilaque illis, si rubrum eorum sanguinem insimul respicies, circulationem sat perfectam denegare vix po- teris. s 50 $. 108. JHeterozoorum deinde conformatio longe ab antece- dente distat; aliis nimirum, ut 7'Aerozozs, centrali qui- dem corde et separato haud destitutis, licet idem cum sinistro ventriculo tantum conferri possit, sanguis bran- chiarüm ejusdem contractione per corpus defertur; aliis, ut Grammozois, centrali circulationis organo caren- tibus, sola vasa, rubrum .etiam sanguinem vehentia, adsunt, cordis itaque omne vesligium delitescit; atque sic quidem quilibet corporis perfectioris annulus pecu- liari sanguinis circulo distinctus est; hinc etiam evenit, ut in qualibet eorum parle resecta, sanguinis circuitus ultro continuet, annulique singuli hoc sub respectu a se invicem mutuo non dependeant: quodlibet enim vas laterale cordi sejuncto respondet. Venarum praeterea cum arteriis conjunclio in therozois haud intima esse videtur, quum injectae massae ab his non trauseant in illas; quod quidem facilius in spondylozois obtinetur, ideoque ultimos vasorum ipsorum fines nimis subtiles esse, existimandum est. Qualecunque denique vestigium cordis centralis in cyclozozs denuo adparet, quorum etiam venae ab arteriis sat distinctae differunt; impri- mis vero dignum est, quod commemoretur, singulas eorum partes suo et singulari sanguinis circuitu, plane ab aliis distincto, praeditas esse. In PAytozozs postremo omne cor ad umbram tenus disparet, nullaque fluida ullum per corpus circuitum absolvere videntur, sed sim- plici omnino modo, cuti adjuvante, fluida absorpta ad interiora corporis penetrant. : &. 109. Respirandi organa Spondylozoorum: minus speciosam conformationem , ac illa humana, prae se ferunt; inte- rim tamen omnium mammalium simillima est tracheae et pulmonum structura; avium vero pulmones eximie evoluti maximeque cellulosi adparent, quid? quod cel- lulis eorum majoribus sacci etiam junguntur aerei, in 81 abdominis cavitatem, quáe a pectorali nullo diaphrag:- mate sejungitur, excurrentes; atque eo quidem evenit, ut pectoris cavum ambitu suo longe superet reliqua ; tum eliam, propter hanc insignem respirationis praestan- tiam, ossa ipsa avium excavata sunt et cellulosa, ut aerem excipianL. Jam vero avium pulmones in genere minores sunt illis mammalium, sed universo pectoris cavo ita impacti, ut omnes ejusdem recessus expleant; nullis vero lobis dividuntur, quamobrem mon singulis suis partibus, ut illi mammalium, sed integri semper ex toto arte inflantur. In tam exculta pulmonum fa- brica digna est, quae curiosius perscrutetur, diversa in foetu, cum mammalium, tum avium, atque mutàbilis organorum respiratoriorum sedes; praeter ovuli scilicet membranas respiratorias, illorum embryonis branchiae | exiguae in colli regione figuntur, ut nuperrime compertum est, atque pulmonum functio nonnisi in pullis, in lucem jam editis, subintrat. .Amphibiorum porro conforma- lio multoties ab ista recedit; pulmones enim, licet cellulosi, majore quidem ambitu, minore tamen densitate conspi- cui sunt, iisque praeterea braüchiae, foetali saltem ae- tate, adnascuntur, transitum ad pisces parantes, qui omnem per vitam branchiali respiratione utuntur; neque accessorium respirationis organon, pulmonem aemulans, vesica scilicet natatoria, omnino iis deest. $. 110. Aliter sane res se habét in Podozozs. Jam nimirum crustata aquatilis vitae praecipua instrumenta, branchia- rum singularem evolutionem, prae se ferunt; at insecta, in aére degentia, circulationis evolutione vix inchoata, longe maximam organorum , respirationi dicatorum, per- feclionem et extensionem manifestant; trachearum enim rami, veluti sanguiferorum vasorum penuriam compen- saturi, omne omuino corpus percurrunt, ita ut nulla sit ejusdem pars, quae iis vacaret. In arachnoideis vero, perfecto vasorum circuitu pariter absente, branchiarum Jq'd m. | 6 82 sat intricatus apparatus acream respirationem in se su- scipit, quae tracheis saepenumero, illis insectorum si- milibus, completur, vel quandoque coércetur. In molli- bus e contra circuilu sanguinis perquam exculto, bran- chiae aquàtilem respirationem in se suscipiunt, commo- dumque transitum ab arachnoideis ad Z7e£erozoa faciunt. Inter haec 7'herozois imprimis et Grazmnozozs multifa- ria organa respiratoria accedunt, branchiae praeserlim, modo externae, modo internae, rarius tamen apparatus pulmonum instar vesiculosus, aerique aspirando aptus inde emergit, qui nonnullis. Grazznozozs in plerisque corporis annulis repetitur. Singularis denique alius, pul-' monibus haud absimilis, cellularis in Cyclozozs nonnullis conspicitur. apparatus, soli tamen aquatili idoneus respi- rationi, quae in genere infimis animantibus communis esse videtur. De PAyfozooruz respiratione, quam nonnullis adesse putant, nil compertum est, neque, circulatione hu- morum ab iis prorsus aliena, ejusdem vestigia quaeri possunt; itaque haec funclio, ut solent, ad cutis munera. referenda esset. Vox Cutis etiam Spondylozoorum varias subit mutationes. - Universum. enim mammalium corpus densis pilis, saepe longioribus, aculeis passim et squamis tegilur; in avi- bus pennae nascuntur, pedes vero squamas maxillaeque rostrum corneum gerunt; pilorum formatio, et vibrissa- rum imprimis, non nisi sparsis in collo et capite locis adparet. Amphibiorum deinde culis varia ratione de- formatur, Ssquamarum , cly peorum, sculorum multifaria productione; piscium denique corpus squamis sculisve tegitur, quum mucus, cule secrelus, in corneas hasce vel calcareas laminas indurescat; alii etiam pisces cin- gulo osseo, vellorica, e regularibus hexagonis exslrucla, toti quanü vestiuntur. In Podozozs, ut crustalis, culis in calcareum abit tegumentum, squamarum serpentium in- star, quotannis mutandum; in inseclis vero et arachnoi- 83 deis cornea est, clypeumque dorsalem majorem atque plurima abdominis segmenta annulata sistit. Cutis de- nique mollium animalium, muscularis iterum alque sen- silis, extus non durescit, sed inlus potius calcareas la- minas deponit, quae, si nonnunquam in extrema cor- poris parte extus prodeunt, in loculamenta plura divi- sae, omni plane vita defunctae sunt, ideoque, ab ani- mali haud amplius inhabitatae, supe ot serpentium instar, eidem adhaerere tantum solent. Ejusmodi autem lestis calcareis, e cute immutata obortis, varioque sensu contorlis, aut per paria dispositis, inter ZZeterozoa, '"TÀe- rozoa praeserüim insigniuntur. Pari etiam ratione cal- careus aliorum | Grazumozoorum. tubus, cute animalis depositus, capsulaeque calcareae Cyclozoorum. interpre- tandae sunt, quae cum sceleto neutiquam comparandae, externum animalis stratum calcareum, excrementitium ulique sistunt ; harum vero formatio, quum vegetabili- um legibus saepe oblemperet, haud itaque mirandum est, quod et illarum parlium numerus, in plantis adeo immutabilis, in his quoque animalibus constanter recurrat. Aliis eorundem generibus numerosis mollior innascitur culis, ferme gelatinosa nonnunquam et facillime solvenda, ita ut animalia id genus in aqua vix non diffluant. PAy- iozoorun postremo superficies utplurimum mucosa est, vel gelatinosa, nulloque cutis distincto contextu notatur. - $ 112. De organis generationis. D Generatzonis organa utrique sexui humano propria cernuntur. Mascula imprimis testes duos, ovales, con- volutorum vasorum sauguiferorum, lymphaticorum at- que nervorum fasciculis exstruclos, prae se ferunt; hisce dein accedunt epzdzdymzdes duae cum prioribus illis scroto involutae, inque ductus deferentes utrinque ex- currentes; veeszculae porro semznales et prostata. glan- dula, nec non zembrum virile, corporibus spongiosis, cavernosis dictis, conflatum, wuretZraque perforatum. inte- 6* 84 rior testium fabrica, celluloso-vesiculosa, congeriem re- fert lobulorum, qui per macerationem in filamenta, ser- peutino modo inflexa, et innumerabilia discedunt, in du- ciulos nimirum, vasa deferentia ulterius producluros. Epididymis enim , e pluribus glomerulis composita, testes conlinuat, suaque inferiore parte paullatim crassescens in vas deferens excurrit, quod firmissima membrana, telaque cellulari densa munitum, abdomen intrat, varieque flec- titur; cursu deuique immutalo, inter vesiculas seminales procedit, cum socio suo confluit, et a prostata contectum, in urethrazn effunditur. | Z/esiculae seminales, seminis receptacula, intestinula duo referunt, varie inflexa et nu- merosis appendiculis coecis conspicua; ex iisdem ductus prodit, cum deferente illo confluens, cujus adminiculo semen excipitur et eodem redit. Prostata denique insignis magnitudinis et singularis fabricae densissimae, mereque cellulosae, glandulam refert, inter seminaáles vesiculas bulbumque urethrae collocatam, quae laticem | secernit albuminosum lactéum. Urethra vero corpore cavernoso exstructa, idque ipsum variis musculis provisum est; in basi ejus bulbus spongioso-cavernosus deprehenditur, a quo corpus cavernosum, ad glandem usque excurrens, omne membrum ambit. nam Sexus sequioris organis generationis adnumeranda bina ovarza, ovalis formae, in utroque abdominis latere sita, e densa tela mucosa conflata, quae vesiculas con- ünent parvulas, limpidoque humore et coagulabili re- pletas, oeu/a Graafiana vulgo dictas; in hisce sin- gulis globulus eximius, genuinum mimirum ovulum, versus superficiem conspicilur; reliquus, in quo natat, latex aliis, multo tamen minoribus, globulis refertus est, ila, ut ille prior mole adauctus adpareat. Praeterea de utero mentio injicienda est, pyriformis plurimum figurae, intusque cavo, e quo oviduclus duo, Zubae, a F'alloppza dictae, oriuntur, et fimbriatis ostiis extremis prope ova- - 85 - ria terminantur. lpse vero uterus, latis ligamentis utrin- que suspensus, substantiam prae se fert omnino pecu- liarem, densissimam, insigni copia sanguiferorum va- sorum, mirabili arlificio complicatorum et serpentino modo decurrentium, pertextus; venae hoc loco valvulis destituuntur, acceduntque lymphatica vasa et nervi in- numeri. Antica hujus visceris pars in ostium labiatum excurrit, cui vagZna, ceu canális membranaceus latior, adhaeret, labiis pudendorum externis et internis extus circumvallatus,, accedente insuper cZ£orzde non perforata, sub qua urethra emergit; ipse vero vaginae aditus. prae- lensum habet hyzzenezy, membranam tennuissimam, an- nularis plerumque formae. Foeminuis praeterea zmazmmae concessae, ut prolem lactentur; eaedem etiam foetum, pro- pris £unzczs inclusum, utero gestant, quocum ille per placentam, peculiare respiralionis organon, cohaeret, et, vesiculae umbilicalis ádminiculo, primam materiem nutritivam excipit. 9. 114. Sola inter Spondylozoa suprema animalia, mamma- lia quoad partes genitales, ad humanam conformationem propius accedunt, ita, ut praeter testes et epididymides, prostatae; vesiculae seminales et genitale masculum ex- ternum, ossiculo saepe suffultum, foeminis vero, praeter " ovaria et oviductus, uterus adsint; cujus fabrica diversi- mode modulatur, ut nunc divisus sit et duplex, nuuc bifidus, et anfractuosus, simplex vero in simiiss: aliis porro omnibus multo tenerior humano et membranaceus cernitur, fibris muscularibus manifestis instructus. Avium deinde uterus elongatus et cylindricus, carnosae compa- gis, in unum tantum oviductum excurrit; amphibiorum iterum duplex, membranaceus; quorum aliis praeterea duplex genilale masculum externum, aliis plane nullum adest, ila, ut ova jam exclusa extus semine foecundari oporteat. Pisces denique ovipari ulero carent, omnibusque externis genitalibus, ac, mon nisi in supremo sclacho- 86 rum ordine, qui genuina sexus copula fruitur, illorum rudimenta innolescunt. Reliquorum autem piscium sim- plicissima ovaria, testium instar, saccos referunt mem- branaceos, innumeris ovulis farcitos, omneque paene abdominis cavum explentes, licet foeturae solum tem- pore accuratius declarentur; oviductus in cloacam hiat. JPPodozozs compluribus insignis partium genitalium evo- lutio compelit, quamobrem etiam vera fruuntur copula, cruslátorum insectorumque exemplo; mollia e contra, piscium instar, ovula, e corpore foemineo jam exclusa, foecundant. .Accessoriae quoque plurimae partes ad in- lerna genitalia iis adnascuntur, interpretatu difficillimae, procul dubio ovulorum testis solidioribus secernendis in- servienles. Crustatis unicum, sat magnum, ovarium in- natum est, in quo ovula in congruam evolvuntur mo- lem; maribus vero testis similis, trilobus, inhaeret, iis- que duo oviductus ab ovario, aliique duo ductus defe- rentes a testibus proficiscuntur. Insectorum denique ge- nitalia complicata sex utrinque offerunt fasciculos cana- lium, qui ovaria componunt, et ingentem passim ovu- lorum copiam fovent; conveniunt vero in oviductum communem, quo extus hiant. Mascula genitalia simili modo e corpusculis sex aggregatis, testem utriusque la- leris referentibus, inque ductus deferentes mox decur- rentibus, componuntur. Prima eorum rudimenta in larvis jam deprehenduntur; etenim insecta fere omnia memo- rabilem subeunt metamorphosin, sub qua et externae et internae corporis parles varie mutantur. Letto Quae dein sequuntur, JZeferozoa, certe in nullis ahis partibus tantas, ac in genitalibus, differentias offerunt. Et imprimis quidem "TAerozoa complicatissimam earum conformationem, saepe hermaphroditicam, prae se fe- runt, praeterque accessorias vesiculas aliasque privas partes, genitalia utriusque sexus, et inter se maxime discrepant, et mole sna adeo excellunt, ut maximam 87 fere corporis partem occupent; ovaria tamen perpetuo a leslibus distincta, et oviductus, a deferentibus vasis plane sejuncli, conspiciuntur; insuper vero mascula ge- - nitalia externa adeo exculta et magnitudine conspicua sunt, ut vel ipsa spondylozoa hac in re a helicibus superentur. Grammozozs deinde geuitalium partium evo- lutio adeo parca est, ut non nisi in supremis generibus, et ea quidem hermaphroditica plurimum, raro utroque sexu sejuncto manifesta , adpareat, omuibus illarum ve- stigiis a reliquis plane absentibus. Memorabilis etiam est sexuum mullifaria, quoad numerum, discrepantia; aliae nempe vermium greges speciminibus foemineis solis con- stant, masculo sexu plaue carentes; in aliis mascula quidem individua sparsim obveniunt, at foemineorum numerus longe superat illa. Memoratu denique dignum est, in annulatis pluribus genitales, praesertim masculas parles, ut testes, singulo corporis annulo per paria in- fixas esse, ut itaque non vitam solum individuam degere, sed sürpem separatim propagare possent; quo quidem magis etiam naturae eorum priva indoles patet. Quibus, licet simplicior, quam in therozois, sit genitalium con- formatio, longe tamen aliter exstructa sunt; at sola hu- cusque foeminea specimina innoluerunt, omnibus quibus- cunque masculis genitalibus plane absentibus. Sola ovaria, vel ipso oviductu orbata, in Cyc/ozozs reperiuntur, uva- rum in formam disposita; horum vero ovula utplurimum, inter ventriculi plicas ulterius evoluta, vel ore ejiciuntur, vel ex ore in appendices vicinas elougatas sese insinuant, quae ideo uteri cujusdam instar &s ulterius evolvendis in- serviunt. Ut vero haec ovula gemmae potius dicendae sunt, sic, iisdem simillimae, gemmae in PAytozozs omnibus animadvertuntur, quae, in corporis quadam parte externa evolutae, et dein segregatae, ovula sistunt, cum singulis ovarii spondylozoorum vesiculis non injusle aequiparan- dae; in illis enim, pariter atque in his, globuli repe- riuntur minulissimi, :lalici quodam. innalantes,. € quo- rum compage foetum efformari verosimile est. 88 CAPUT. IL. E OO. 01 722: 4. Literatura. Jam alio loco (p. 45—46) opera complurium auctorum physiologica; huc facientia, laudata sunt. J. F. Blumenbach, insütuüones physiologicae, edit. nova; Got- üngae, 1798. (0H "Sprengel, institutiones pliysiologicae, Amstelodami , 1809—10, 2 voll. in 8. Mich. a JLenhossek, Thrsolegis medicinalis, Pesth. , oes 5 voll. in 8. P. F. 7Zalther, Physiologie des Menschen, Landshut, 1807, 2 Bànde. j E. Darwin, Zoonomie oder Gesetze des or&anischen Lebens, aus dem Englischen, von J. D. LU Hannover, 1795—99, 3 : 'Theile, in 8. C. L. Dumas, Principes de Physiologie, edit, 2, Paris, 1806, 4 voll. P. J. Barthez, nouveaux elemens de la science de Phomme, edit. 2., Paris, 1806, 2 voll. in 8, - 1 F. Magendie , Precis élémentaire de Physiologie, Paris, dae 2: voll. in 8, G. Jacopi, Element di Fisiologia e Notomia comparativa , Napoli, 1810, 9 voll. in 8. W. Lawrence, lectures on puo y, zoology, and the xiahxal history of man, London, 1819, in 8. K. F. Burdach, die Physiologie, als Erfahrungswissenschaft, Leip- zig, 1827—28, 2 Bànde in 8. L. O&en, über die Zeugung, Bamberg, 1802. E. FEichwald ; in ovum pun: disquisitio physselnguen , Casani, 1824. K. E. von Baer, über die Entwicklungsgeschichte der Thiere, Beobachtung und Reflexion, 2 Theile, Kónigsberg, 1828—29, in 4. J. C. Rei], Archiv für Physiologie, Halle 1796— 815, 12 Bánde in 8. J. F- Meckel, deutsches Archiv für die Physiologie, Halle bi Berlin, 1815—20, 5 Bànde in 8. 2E Uichiv für Anstotaie und Physiologie, 1826—29, 5 Bünde in 8. L. Oken, Isis, oder encyclopádische Zeitung , Jena, 1817—28. C. F. p Zeitschrift für die orgahische ELS Eisenach, 1927— 29. de .Pérussac, Bulletin universel des sciences et de WV'industüe, Pans, TOMRTAE 3 89 $. 216. Doctrina, quae de animalium vita et legibus, quibus obtemperat, tractat, Z/oonom:a vocatur. Vita autem a- nimalium activitatem quandam designat, quae, quousque vivunt, perpetuo continuat et universo organismo coelfi- citur, cunctis ejusdem partibus interno quodam vinculo conjunctis et conspirantibus; quaeque certae temporis nor- mae adsiricta est, et diversissimis actionibus externis sese . manifestat. Vitae conditiones externae animalium va- riae sunt, iisque aqua, aer, calor, lux imprimis adnu- meranda. Jam yero vita omnis animalis ex aqua potis- simum progerminat, quae aliis deinde animantibus per- fectioribus, tum ad respirationem, tum nutritionem, in- servit; infima autem animalia quaelibet aquam incolunt, superiora demum eandem derelinquunt, aéremque inha- bitant, ut itaque, ceteris paribus, animalia aquatilia minus exculta esse, quam aéris incolas, affirmari possit; veluti autem oceani magnitudo telluris ambitum multoties su- perat, sic aquatilium animalium numerum ilum terre- strium maxime superare, facile intelligitur.: Praeterea au- tem, ut vitales actiones vegetae sint, atque continuo in-. crescant vigore, luce opus est et calore, tanquam univer- sis incitamentis, quibus omnes corporis animalis functio- nes ad mutuam determinantur cooperationem. Commu- nis enim vitae character in incitabilitale omnium partium organicarum positus est, cujus adminiculo, tum externa incilamenta percipere, tum in ea reagere queunt. Vitae autem principium intestinum est, quo nulla corporis ani- malis pars, nec lympha, sanguine, neve pilis exceptis, destituitur. f | du eve Fuuctionibus vitae animalibus omnia animantia vel maxime ab alterius regni corporibus organicis distin- guuntur, iisque, praeter vitam sensiferam, motus mu- sculares praeserlim adcensendi; ideoque etiam partes istae, quibus incitabilitas animalis inhaeret, cunctis animalibus - 98 i communes sunt. Zrritabiitatzs aulem, quae ommibus omnino. partibus musculosis insita est, varii esse pos- sunt gradus, quibus aliae partes alias longe antecellunit. Jam vero musculi, irritabilitatis organa activa, ossium, quibus figuntur, firmiori compage fulciuntur. Carnes hoc pacto contrahuntur vicissim et relaxantur, unde oscilla- lio continua, vel undulatio, efficitur. Quo minus: vero . perfecta sunt animantia, eo magis isle motus oscillato- rii, vel undulatorii, speciem. refert, ita tamen, ut in alis partibus contractio, in aliis dilatatio magis obvia sit: sic certe motus medusarum vermiumque complu- rium intestinalium | dijudicandus est. Liumani corporis nonnullae partes simplicissimam contraclionem exercent, ut uterus, cum nullo oscillatorio motu conjunctam. 'l'a- lis etiam contractio in fibris arteriarum obvenit, in quas mechanica irritamenta nullum effectum manifestant. His igitur partibus minimus mobilitatis gradus, musculis vero maximus tribuendus; horumce enim irritabilitas adeo individua est, ut in corde animantium, praesertim fri- gidi sanguinis, vel evulso etiam, longius per tempus du-: ret; in quibusdam alis inferioribus multo diutius etiam intacta conservatur. E | S. ro Musculi alii voluntarii, ut ili organorum motus, voluntati individuae subjecti, antagonismum in iis ser- vant, quum extensores flexoribus oppositi. sint; alii non voluntarii sunt, ut cordis ilii tubique alimentarii; alii mixti dicuntur, qui animali quidem vitae inserviunt, at voluntati tamen obediunt, ut respirationis musculi: haec enim pro aliquo lempore sisti, aut accelerari potest, licet nunquam non cesset: Contrahente sese musculo motus consequitur; tendo enim ejus intenditur, et os, cui figitur, attractum movetur. Musculi in vario cor- poris situ diversimode agunt. In erecto hominis situ multo plures musculi, quam 'in sessione aclivi sunt; gressus minore musculorum. copia efficitur; incedendo, 1 9t centrum gravitatis corporis humani continuo mutatur; dimidiatim flexis genubus erectus incessus hominis et pronus quadrupedum diutius perferri potest; cursus mil nisi acceleratus incessus est, qui pernicitate sola a gres- su distinguitur; solent etiam, qui currunt, genua minus fleclere, sed continuo tensa habere; continua itaque est in cursu vicissitudo musculorum f[lexorum et extenso- rum. $Saltatus fit, dum articuli pedum et genuum sum- 'mopere flectuntur, corpore derepenter sursum projecto. Natatio et volatus, piscium praeprimis et avium, com- plicatissimis molubus adnumerandi. Per omnes fere ani- malium superiorum classes varii motus simili musculo- rum el ossium apparatu efficiuntur. $. 119. Corporis animalis diuturnam aclivitatem quies se- quatur oportet; quae aliqua certe consuetudine diutius protrahi valet, deinceps tamen denuo cum activitate com- mutanda est. Musculorum actio diurno usu adeo fati- galur, ut homini, ceterisque animalibus , nocturna quiete, - somno, opus sit. Causae ejus plures, ut virium ani- malium dispendium ex antegressa faligatione, vis con- suetudinis, pastus deinde praegressus, frigus intensius aliaeque. Memorabilis somnus hibernus complurium ani- malium, iutensiore frigore hiemali provocatus, non ni- mio lamen, quo- expergefiunt polius et pereunt. Inter. mammalia enim glires potissimum. myoxi, arclomyes, erinacei, vespertiliones, [idem de taxo et urso narrant], hieme sopiuntur; iisque etiam adnumeranda amphibia complura, serpentes, lacertae, testudines, bufones, ra- nae. Nullus tamen piscibus somnus hibernus, sallem haud adeo communis est; nonnullis etenim, ut salmoni rivu- lari; syngnatho hippocampo, non denegatur. Insecta, denique, instante hieme, sub àrborum cortice, lapidi- busve, sopita latent. Pulsus arteriarum mammaalium so- pitorum vix cognoscitur, eorumque irritabilitas adeo im- minuitur, ut acubus puncta vix ullum | manifestent mo- 92 dum, quin immo integrae partes, nihil horum sentienti- bus, abscindi possint. Intensus vero caloris gradus de- repenter ea expergefacit; ideoque etiam aestate artifi- ciali frigore somno aliquo obrui possunt. 'l'ali denique pacto bufones, lapidibus inclusi, longum tempus, omni- : bus functionibus vitalibus interruptis et suspensis, et quasi asphyxia detenti, vitam degere valent. $2 190. [ Sensibilitatem, deinde, nervorum scilicet omnium, cerebri imprimis medullaeque spinalis vitam, omnibus animantibus, quibus aliqua illorum rudimenta, minus vel magis exculta, adsunt, innaiam esse, vel maxime pro- babile est; neque tamen ab aliis, quae nervis carere vi- dentur, plane aliena habenda: quo vero pluribus, vel animal ipsum, vel partes ejus singulae, nervis excellunt, eo sensibilius est. Duplex autem totius systematis ner- vosi officium recenseri debet: alterum, ut ejus admini- culo aliae partes, et imprimis quidem musculi, arbitrio subjecti, ad motum cieantur; alterum vero, ut sensationi - inserviant, et impressiones, quibus corpus afficitur, ad cerebrum, ceu sensorium commune, deferant, atque il- linc vel ulteriorem excitent perceptionem, vel per con- sensum reaclionemi determinent. Maxima ideoque ner- vorum copia in musculis organorum sensuum, post ea in musculis arbitrariis, reperitur; haud facile enim mru- sculi fasciculum nervis carentem invenies; quorum tamen numerus in alis musculis, arbitrio non obtemperantibus, multo minor habetur. Intestinis multo pauciores sunt nervi; ligamenta denique, tendines, ossaque plane iis carent, ut de tela cornea taceam. Ubicunque scilicet mo- tus est, ibidem maximam partem a nervis ministratur, qui ejusdem conduciores, a cerebro proficiscentes, ha- bendi. Praeterea vero naturalis nervorum functio, quae vegetativum processum regit, gravissima est; itaque ner- vis alicujus partis deslructis, partialis eam mors ocius serius plectit: idcirco tam mortifera est medullae spinalis 95 laesio. Neque etiam nervorum vis in secretiones nutri- tionemque rite absolvendam parvi aestimanda; et ealor animalis ipse ab iisdem aliqua parte generatur. Ws Jo. Omnis illa nervosi systematis efficientia a cerebro proxime proficiscitur, cui nervi omnes subordinati sunt; ipsa etiam intelligentia animique conscientia, cerebro laeso, tolluntur. Insudarunt multi, ut partem cerebri ali- quam, cui functio haec intellectualis adscribenda sit, de- tegerent, quum totum cerebrum nimis magnum habue- rint; ideoque in simplicem aliquam partem pervenire studuerunt, quam animam dicunt; alii proinde partem cerebri, quam vocant pinealem glandulam, alii corpus callosum, alii eminentiam quadrigeminam, alii pontem Varolinum, alii denique aquulam ventriculorum cerebri, quae undique nervorum fines humectat, organon ani- mae esse perhibuerunt. Singulae autem illae partes, tum destrui possunt, nulla graviori noxa in totum cor- pus redundante, tum etiam aquulae perquam exigua co- pia vivo animali enascitur, et non nisi post mortem ma- gis conspicua redditur: neque haec igitur constans, ne- que in sanis animantibus facile statuenda est. Sensationes omnes, in cerebro conspirantes, atque in eo conscientiam -. animi gigneutes, ceniralia quidem agnoscunt organa, haudquaquam vero unicum, quo cetera longe inferiora sint. Sed cerebellum pariter ac medulla oblongata com- munionem illam componere videntur. Agitatur vero in vivo homine cerebrum perpetuo, at leni, motu, respi- rationi ita respondente, ut arctatis in exspiratione pul- monibus, elevetur paullo cerébrum, dilatato vero per aspiralionem pectore, iterum subsideat. ] 09 129: Rebus externis vis nervea varie afficitur, earumque ^ . impressiones nervi cum sensorio communicant; at utrum- que sensuum exiernorum ope absolvitur. Sensibilitas enim , universim per corpus dispersa, in permultis super- | 9t ; ficiei ejus partibus, quo nervi cutim accedunt, intensior est;"indeque universus caloris frigorisque sensus pendet. Aliis vero impressionibus peculiaria sensuum organa di- cata sunt, e quibus modo tactus, modo olfactus, modo gustus, modo visus, modo auditus emergit. Sensus fa- cius, in recens nato homine et inferioribus animalibus, omnium primus sese manifestat, longe plurimis exter- narum rerum proprietatibus afficitur, latissimeque per totam corporis superficiem patet; imprimis vero in di- gitorum apicibus homini excullus est, minus, quam alii sensus, hallucinationibus obnoxius. Gustatus deinde princeps organon linguam, ceterasque molliores oris partes agnoscit, quas vero omnes, ut rite sapiant, humi- . das, sapienda autem liquida, et salita quodammodo, esse oportet. O/factu rerum effluvia fragrantia percipiuntur, | quae, inspiratione attracta , membranam narium inucosam afficiunt, tenerrimam , et copiosissimis vasculis, viscidum fluidum exhalantibus, pertextam; absque aliqua hu- miditate olfactus acies consisteré nequit. —Z7sus deinde patratur, si radii lucis, in convexam corneam inciden- tes, eam transiverint, mox. ad oculi bulbi axem, tum aqueo humore, tum lente imprimis refringendi, ita ut focus in retinam incidat Ne vero pro ralione fortioris debiliorisve luminis, major justo, minorve, ejus radio- rum quantitas in lentem illabatur, cavetur, tum vario iridis, pupilam, modo coarctantis, modo dilatantis, molu, tum nigro pigmento, quod superfluam et clari- tati officientem ejus partem absorbet. Visui denique, pro varia objectorum distantia, moderando, oculus musculis variis providetur. Judztws. postremo sonum, tremula corporum elasticorum, vibratione exortum, atque per aerem propagatum, ita percipit, ut imprimis conchae- "formi aure externa exceptus et collectus, inque meatum auditorium delatus, membranam tympani feriat, dehinc ossiculorum auditus concatenalione in labyrinthi vesti- bulum propagetur, ubi oscillatorius tremor iste, inter- ' cedente aquula, nervos.auditorios percellit. 99 S. nd ! Reproducttonis organis variae inhaerent functiones, ium naturales, corporum animalium conservationi invi- gilantes, ut asszmzlatio, ium vitales, e quibus vita ani- malis immediate pendet, ut czreu/atio, respiratio..:Cor- pus etenim animale, ut conseryetur, opus est; utnovam conlinuo materiem a«bsorptzone accipiat, eaque nulria- iur et increscat. Cui assimilationi varia auxilia affert secretio, qua peculiares humores, digestionem ciborum peragentes, e sanguine eliciuntur, tubumque alimenta- rium accedunt. Zxcretione;autem opus est, ut jam cor-: ruptae pàrtes, et usui ulteriori haud idoneae, a corpore animali separentur, et foras ejiciantur. |.Assimilandi fa- cultas cuilibet corporis parli inest, ideoque materies nutriliva singulis quibuslibet organis, non ore tantum et ventriculo, recipitur. Quaelibet idcirco. corporis pars ipsamet sibi, e generali nutritivo humore, e sanguine, peculiarem contextum | gignit; atlamen, si universum organismum simul comprehendis, centralis ejus pars, tubus alimentarius, assimilandi facultate prae ceteris pol- let, et quo altius animal collocatum est, eo magis assi- milatio ab eodem orditur. Ut vero, sub hac continua assimilatione, corpori ipsi aliquod aequilibrium constet, aliquam materiei suae partem extus deponat, necesse est; quod quidem a quolibet organo fieri potest, quod, dum sanguinis parliculas sibi assimilat, alias eidem red- dit; ut excernantur; quapropter totus etiam organismus, dum ubique assimilat, continuo etiam parles quasdam excernit. Alia idcirco corporis organa, quae cibos ex- cipiunt, et digestos assinnlant, assimilationis scilicet ap- paratus, reliquis, ut pulmonibus, culi, quae continuo et aequabili ratione excernunt, plane opposita cernuntur. y 124. [ Cibos. ore assumptos et saliva glandularum hume- ctatos, muscularis oesophagi actio ventriculo infert, qui, tum vasis, tum nervis, digestionem promoventibus, in- , 96 siructus, mucum gastricum, salivae simillimum, cibis dissolvendis destinatum, secernit. Quibus vero animali- bus, ut inseclis, glandulae salivales denegantur, vasa sali- valia natura largita est, quae salivalem humorem tum in oris cavitatem, tum in ventriculum profundunt. Aves vero peculiari omnino ingluvie utuntur, qua cibi primum humectantur, atque deinde in aliquem proventriculum de- feruntur , glandulis perplurimis instructum; iisdem etiam, potissimum granivoris , propria accedit triturandi facultas, musculis véntriculi robustissimis insita, qua, et lapidibus insuper in ventriculum ingestis, cibi conteruntur et sol- vuntur. Peculiaris vero intestinorum vis, peristalticus puta motus, cibos duodeno tradit, qui, ubi retrogradus fit, sub ventriculi contractionibus violentioribus, diaphragmate etiam musculisque abdominalibus , adiuvantibus, cibi evo- mi conspiciuntur. 'l'ali igitur modo e ventriculo cibi in pultem, chymum dictam, mutati; duodenum accedunt, ubi novae et graves vicissitudines eidem subeundae sunt, anlequam consistentior chylus ex eo separari possit; cui quidem operi absolvendo varii denuo humores ipsi affundi et commisceri debent, inter quos primo loco no-- minanda bilis et succus pancreaticus. Quorum quidem aller chymum dissolvit et magis magisque individuae humorum indoli assimilat, ideoque chylo extrahendo aptiorem reddit. 'l'enuia deinde intestina similem, ac ventriculus, motum peristalticum exercent; qui, quamdiu chymosa puls, quae guttatim a pyloro destillat, transit, undulatoria quadam agitatione, eandem huc illuc leniter jactat et a duodenali parte ad crassa intestina propellit. $. 125. llle deinde chylus jamjam paratus, in homine et mammalibus e villis intestinorum per vasa lymphatica ex- cipitur; illorum enim universa superficies absorbere vi- detur. Glandulae autem aliae minimae, quae, octonae saepe, villi basin cingunt, humores, ab his absorptos, hau- riunt, ita ut ex iis demum lymphatica vasa illos exci- 97 j piant. Ipsae vero et mucum secernunt, praeler entericum liquorem , ulteriori ciborum dissolutioni aptum. Hoc pacto .chylus in glandulas mesentericas deducitur, et dehinc per alia vasa lymphatica iu lumbales plexus ductumque thoracicum defertur, qui eum sanguinis circuitui tradit. Humor ille lacteus, ipsaeque glandulae lactei coloris, quarum vices im avibus, amphibiis et.piscibus ipsa vasa lymphatica, cum venis ceteroquin haudquaquam com- municantia, gerunt, et in ductum thoracicum transeunt. Nulfà denique, quae chylum recipiant, vasa in reliquis animalibus, cum Podozois, tum Heterozois, hucusque innotuere, et qua via ille in vasa sanguifera perveniat, nedum compertum est; in alüs sane venae absorbere videntur, quod etiam in homine accidere existimatur; in alis contra minus id verosimile est; ideoque non possumus non admittere cerlam humorum transsudatio- nem per,intestina in reliquum corpus; sic sane intesli- nalium vermium nounulli, ut distomata, vasculoso sacco alimentario intercedente, humores nutritivos in corpus | reliquum transsudatione deponunt, duin interim ore ex- crementilias materies foras ejiciunt; :cui rei in aliis, ma- gis compositis, formis peculiare orificium anale destina- tum est, quo faeces eliminantur. V. 156. Jam vero Aepatis functio in assimilationis opere summi habenda est momenti. Ductus biliosi cum vena portarum cohaerent, e cujus sanguine venoso bilem praeparari verosimile est; in infimis vero animantibus, ut Therozois, quorum hepar volumine suo praevalet, bilis e sanguine arteriae hepaticae secernitur, cum por- tarum vena nulla detegatur. Intrat vero bilis duodenum, vel pluribus ductibus, vel unico, cum cystico commu- nicante. Bilis in vesica fellea, qua plura tamen animan- lia, ut 'herozoa carent, servata concentratur, et ama- riüem intensiorem contrahit. Hepatis autem functio, cum in infimis animantibus, tum quoque in foetu hu- acm. 7 998 mano, majoris etiam momenti est, quum jn iis maxima sanguinis pars per minima hepatis vasa feratur; ut ita- que hoc viscus aliquam sanguinis D siditiorna sislere videatur. Quapropter peculiare excretionis orsanon ha- bendum est, pulmo tanquam inteslinalis, qui in simili antagonismo cum tubo alimentario, ac ipsa cutis, ver- satur. Bilis tamen non tam genuinum excretum est, ac ilud cutis; reducitur «enim in tubum alimentarium, ut denuo ab eodem ex parle recipiatur, et assinmilationem promoveat. Bilis copia varia est, tum pro varia assum- ptorum ciborum indole, tum pro vario climate. Ejus demum accessu in duodenum chymi in chylum mutatio absolvitur. Inter bilis: elementa numerantur: pinguetudo biliosa, picromel, peculiaris materies, principium colo- rans, sales deinde, terreae partes, kalia. Aliud denique accessorium organon assimilationis est /7ez, insigni co- pia, cum arteriosi , tum venosi sanguinis , provisum, quod nil nisi systemalis sanguiferi digestivi additamentum est, ac ventriculo proxime obtemperare videtur; quaecunque enim corpus roborant, lienis magnitudinem imminuunt, quae vero debilitant illud, hunc augent. In secunda va- letudine ventriculus majorem sanguinis copiam assumit, ideoque lien minor adparet; perperam vero procedente digestione, ampliatur, et ideo quidem, quod ventriculus minorem sanguinis copiam ab eodem recipit. $. 127. Functionibus deinde vitalibus adnumeranda est. czr- culatio et respiratio. Priori illa circumagitur SQILg UIS, excolor in infimis, ruber vel purpureus latex in supre- mis animantibus; qui circulo illo in orbem ita movetur, ut a corde per arlerias in universum corpus delatus, inde a venis exceptus, iterum ad cor revehatur. Color arteriosi sanguinis intensius ruber, venosi vero aler est; aére congelascit in crassamentum, vel placentam san- guinis, in coagulum scilicet fibrosum, glutinosum, quod praevia agitatione in binas partes conslitulivas, in cruo- 99 rem lymphamque, nec non in serum discedit; hoc alte- .yum difficulter coalescit, colorisque ex flavido- rubelli, sanguini viscosum habitum impertit Massa sanguinis colorans, cruor, sanguini innalat, post mortem cum lympha illa plastica conjungendus: continet vero ex parte exiguos globulos, de quorum forma diu disputa- vere auctores; qui vero potius vesiculae, seu folliculi, dicendi, vel teretes, vel oblongi et obscuri sunt, et in sanguine, dum fluit, circumagunturs natant enim in fluido, multum albuminis, parum vero fibrosi principii continente. In cinere cruoris oxydum ferri detegitur, quocum calx phosphorea insimul obvenit; quae ta- men uiraque non primitive in eo existunt; at illorum salium bases in alia conjunctione sanguini inesse comr- pertum est. ; $. 128. Jam vero sanguinis circuitus ita se habet, ut atriis traditus, per arterias pulmonales in pulmones agatur, et ex iis per venas pulmonales in cor redeat; minor is di- citur circuitus, jam Galeno notus; dum vero sanguis, per aortam in corpus ubicunque dispersus, per venas demum cavas in cor redit, majorem circuitum absolvit, quem Severetus jam et Caesalpznus perspexere versus finem XVI saeculi, accuratius autem post eos ZZarve zus vir eximius, explicavit. Argumentis ejus praecipuis ad- nuimerandae ipsae valvulae arteriarum, earundem liga- turae, infusiones denique et trausfusiones sanguinis ab uno animali in alterum. Arteriarum pulsus non ex contraclione earum deducendus esse videtur; in extre- mis enim vasis arleriosis pulsus cessat, cum cordis vis hucusque penetrare non valeat ; ideoque venae neuli- quam pulsant. Pulsus deinde omnium corporis arteriarum isochronus est cum corde pulsante, unoque temporis mo- mento utrumque atrium coutrahitur, dum uterque ventri- culus dilatatur. Sanguini autem ipsi vis inest peculiaris molrix. Extremae arteriae in venas directe abeunt, quod 7i5 100 injectionibus quotidianis probari potest, nullaque igitur vasa, quae capillaria dicunt, et decolora sint, inter utras- que intercedere videntur. In 'Therozois vero et Podozois supremis, venae per arterias injici nequeunt; ideoque existimandum est, ultima vascula communicantia nimis esse subtilia, quo minus injectiones per ea transire pos- sint: in aliis contra, ut, inter Grammozoa in hirudine, iransilus mutuus aperte patet, adeoque manifestus est, ut absque negotio explorari possit. j $. 129. |. —ARespirationis deinde organa,, cum pulmones, tum branchiae, etsitus vicinitate et mutuo funclionis com- mercio, cordi intime conjuncta sunt. Animantia, calidi imprimis sanguinis, haustum aérem non diu retinere valent, sed paullopost iterum demittere, et cum novo ejusdem haustu commutare debent. Inter respirandum exlernae thoracis partes ipsique pulmones moventur. . Branchiae, vesiculae dein respiratoriae et pulmones in- mediatos culis processus sistunt, ita ut inde jam omnium harum partium affinitas pateat; maxima venosi syste- malis pars perpetuo in iis distribuitur, ipseque venosus sanguis, postquam vices suas cum atmosphaérico acre subiverit, arleriosus jam redit. .AAthmosphaericus ille aér vel organa respiratoria circumfundit, si haec, ut in pluribus solent, extus sita sunt, vel intus a pulmo- nibus excipilur, proprio mechanismo adjuvante, eo magis composito, quo magis inlricata est pulmonum fabrica. Deponitur hoc pacto e venoso sanguine carbo- nicum et aqua, fortasse etiam azolicum, quod utrum- que antea in aere non aderat; non potest igitur non ex- cretum fuisse pulmonum adminiculo e sanguine venoso. Inhalatur vero oxygenium aeris, altera, ejus pars con- sttutiva. Cujus tamen variam copiam varia animanlia respirando excipiunt; sic in eodem, quo avis perierat, aere, parvulum mammale vitàm degere valet, quod si perierit, amphibium ibidem bene valet, donec insectum, 3101 postquam illud obiit, eundem ex toto consumat. Respi- rationis vices in homine multo tardius sibi invicem in- sequuntur, quam illae avium. Quae quum in oxygenio celerius procedant, in eo etiam vita citius, quam in athmosphaerico aére, terminaretur. Sopita animantia non stalim, in aquam immersa , pereunt, sed per quatuor, vel quinque horas incolumia servantur, quum respira- lionis processus in iisdem ex toto cesset. $. 130. Complures nervi respirationem 'gubernant, quibus vagus polisimum adnumerandus est; qui, ex altero latere scissus, vel laesus, eandem turbat, ab utroque vero dissectus mortem protinus infert. A pulmonibus dein vox proficiscitur; neque igilur, nist quae iis gaudent, ani- malia voce praedita sunt. Vocis nomine sonus proprie venit, exspirati spiritus ope in larynge formatus, cujus praecipua pars est glottis, cum suspensa eidem epiglot- lide. Illius marginibus allisus spiritus, e pulmonibus ex- pulsus, sonorus fit, et vocem format; cujus dein singu- laris modulatio loquela dicitur. In respirationis negotio, praeter epiglotlidem et asperam arteriam, cum omnibus suis ramis, vel ipsi pulmones activi dicendi sunt. Vaso- rum hominis pulmonalium copia relativa, si eam cum massa eorum contuleris , perquam exsuperat, eademque a humano genere ad amphibia usque insignis manet; absoluta vero vasorum sanguiferorum copia jam in avium pulmonibus recedit, magisque in amphibiis coer- celur, quorum scilicet pulmones, genuinam suam densi- talem sensim sensimque exuentes, formam sacculorum membranaceorum assumunt. Excreta denique pulmo- num, non ut hepatis illa, fluida, sed gaziformia sunt, vaporea, principium scilicet carbonicum, aqua, nec non gaz azolicum. Qo TUO. Caloris deinde animalis fons maxima parte a respi- ralione vegeta deducendus est; ipsa tamen etiam circu- 102 latio non minoris habenda in illo generando; neque nervosi syslemalis potissimum adminiculum posthaben- dum. Prodit itaque sub qualibet corporis actione ab omnibus illorum organorum functionibus aclivis, eoque major, quo magis vegetat junior aetas, in qua functio- nes omnes insigni vi excellunt; posthac decrescit, vigore omnium organorum fatiscente. Maximum vero calorem animalem aves offerunt, eoque intensiorem, quo minores sunt, ideoque in rubeculis eximius ejusdem gradus ob- servatur. Eaedem autem et frigoris magnum gradum perferre haud possunt, ita ut morluae quasi decidant, licet adaucta temperie protinus iterum reviviscant. Mam-. malia in hac re ad aves accedunt, et minora imprimis, ut vespertiliones, proxime iis adstant; homini inferior ilis temperies est, neve ipsis belluis marinis, immanibus, ut balaenis, exceptis, quae intensius omnino calent. Am- phibiis vero et piscibus adeo imminuitur calor, ut fri- gida:. dicantur, multoque iis minor, immo minimus ejus- dem gradus adest; quid? quod nonnullis etiam minorem lemperiem, ac illa medii, in quo vivunt, innasci com- pertum est. Ideoque in calidis aquis, quas passim inha- bitant, minor calor, ac ipsius aquae, iisdem inest; ea- propter pisces in lacubus sibiricis congelascere sub gla- cie possunt, vita eorum intacta. .Aliis vero piscibus, ut squalis, insignior exoritur calor, certe duplo superior illo crustatorum. Insectis vero nonnullis, ut apibus, per- quam insignis calor inhaeret, ita ut ad aves proxime ac- cedant, ideoque apes, oestri, aliaque id genus insecta, perquam sensiles in frigus, facillime rigescunt, calore lamen admisso mox resuscitantur. Übicunque vero in- secta gregatim cohabitant, ut in apiario, in formicarum cellulis , insignior etiam caloris gradus ibidem enasci solet. In Z7eterozozs denique omnibus minor caloris gradus, quam in medio, quod inhabitant, animadvertitur; alia tamen majorem calorem perferre possunt, sic cyclosto- mum thermale, patavinas aquas calidas inhabitans, ad- aucia aquae temperie bene habet, eadem tamen mimis 103 exsuperante, perit. In calidis regionibus 7"/erozoa fri- gidam aquam marinam incolunt; inter Graznznozoa vero vermes intestinales corpus animale, calore plurimum ma- jore excellens, inhabitant, ideoque etiam in aqua frigida extemplo pereunt. $. 132. Superest denique, ut de reliquis organis, quae ex- cremenlilias maleries, peracia assimilatione, e corpore eliminant, mentionem injiciamus; functio scilicet rezuzm et culzs, sibi invicem opposita, in eadem omnino rela- lione, ac illa hepatis et pulmonum versatur; ita tamen, ut altera alterius vicibus fungi possit Renes cum respi- raliohis organis proxime comparandi sunt, genitalibus partibus superadditis, et quemadmodum pulmones carbo- nicum e corpore animali eliminant, sic renes hydroge- nium praeprimis e venoso sanguine removent; renum vero excrelis praeter aquam adnumeranda: principium uricum, phosphorus, sulphur, terrae variae, kalia, de quibus pluribus argui non potest, eadem ab exterioribus ingesta fuisse, sed perhibendum potius, in corpore pluri- ma generari, sulphuris, et phosphori exemplo; sic aves cal- cem phosphoream et carbonicam sibi praeparant. Excreta igitur haec, fluida potius et terrena, illis hepatis propius accedunt, ideoque functio utriusque vices varias invicem inire posse existimandum est.; Cufzs e contra excreta, gaziformia potius, illis pulmonum plurimum aequipa- randa sunt, et utriusque organi excretorii maximam sane allinitatem produnt, atque nemo inficiabitur, unam alte- rius vicibus frequenter fungi; pertinent praeterea ad cu- lis excrementa guttatim fluida, et solida, (praeter prin- cipium perpaucum uricum, equi scilicet calceem phos- phoream, immo uricum principium, sudore excernunt), acidum eliam carbonicum, principia colorantia varia, mucus, pinguetudines, sulphur, partes denique terrenae, calcareae; inde jam cutis gravior functio omnino intel- ligenda est. Plurimorum denique animalium cutis prin- 104 / cipium excernit corneum, plane excrementitium, haud amplius in corpus recipiendum. Haud pauca vero ani- malia, ut inter Podozoa arachnoidea, pluries cutim mu- iant, atque alia, ut insecta, crassas testas sibi formant, e superpositis lamellis corneis conflatas; alia denique, ut T'herozoa, copiosum humorem, calce gravidum, ex- cernunt, vel plane rejiciendum, vel testis calcareis for- mandis destinatum. Alia demum varia pigmenta per cu- lim emittunt, colorantia nimirum principia, quibus mul- "farium coloris lusum sistunt; in aliis denique, ut jam piscibus ipsis, continua cernitur pigmentiorum excretio, quae subito nonnunquam colorem mutant, pro vis vita- lis vel affectuum animalium varia vicissitudine; pari quo- que ratione pigmenti maculae vel augentur passim, vel imminuuntur, ut in T herozois nonnullis; etiamsi vero ma- jor pigmentorum copia iis enascatur, fugacissima tamen haec sunt et cum vita evanescunt. oM UOI E Infimis animantibus sola cutis unicum excretionis organon sistit, quae vel in amphibiis, ut ranis, bufoni- bus, prae pulmonum evolutione aliquod praedominium exhibet; cute itaque eorum oleo illinita, citius, quam pul- monibus ereplis, pereunt. Ipsae enim branchiae, nil, nisi cristaeformes cutis prolongationes sunt, et propter hu- jus potissimum actionem et extensionem imminutam, per- fectius evolvuntur; seu potius cutis superficies eo auge- tur, quod saccos intus descendentes, in corpore formet, pulmonales, in quibus activitas excretoria vel màxime intenditur; sanguinis enim copiosi affluxu in iisdem va- riae materies excrementitiae deponuntur; hinc etiam explicandum est, quod ea praesertim animantia, quorum : corpus pilis, plumis, squamis, scutisve tegitur, pulmo- num evolutione excellant, ut supremae animalium clas- ses testantur. Ob antagonismum autem, cutim inter et renes intercedentem, in animantibus illis, quibus maxime evoluta est, cutis, noli renum formationem exspectare, 105 qui idcirco ab omnibus ZZezerozozs, cutis formatione perquam excellentibus, alieni sunt; prima vero eorundem origo mauifestatur in piscibus, quorum cutis squamis vel integra saepe lorica ossea tecta, perspirationi minus fa- vet. At quemadmodum hepali, utut organo excrelionis, ium tubi alimentarii, tum pulmonum successorium or- ganon aliquod glandulosum, lien. scilicet, adnascitur, sic eliam renibus, cum culis universae respiratorio or- gano in antagonismo versantibus, renes succenturiati glan- dulosi accedunt, quorum usus, ad foetalem aetatem paene adstrictus, respirationi- haud absimilis dicendus esL. Circumdant autem renes ipsi partes genitales, sicuti hepar assimilationis organis adstat; haud temere enim ilas organa repetita assimilationis vocares, in individuo erganismo exorta, et tanquam tubum alimentarium, no- vae stirpi propagandae et enutriendae destinatum. & . $. 134. Genitalium denique partium funcliones sürpi pro- pagandae inserviunt. In universum certe genitales par- ies masculae foecundationi, foemineae vero conceptioni destinatae sunt; in nonnullis tamen, et ipsis humanis parlibus, tanta intercedit similitudo, ut de primitiva u- triusque sexus affinitate, ne dicam identitate, vix am- bigui liceat; sive enim clitoridem contuleris cum virili membro, (perquam simili parte, nisi quod urethra a priori illa sejuncta, ideoque imperforata sit), sive testes cum ovariis comparaveris, similitudo utriusque partis in promptu est; longe vero clarius eadem innotescet, si ad inferiorum animantium. ordines descenderis; quanam etenim fabrica peculiari testes piscium saccatos ab ova- riorum sacculis, ovula excipientibus, distingueres? Ideo- que etiam in infimis animalculis sexus utriusque antithe- sis disparet, et unicus nonnisi, idemque foemineus, re- manet, potius indifferens dicendus, quum foemineus sexus masculum etiam ex opposito sibi postulet. In te- sibus semen praeparatur, latex sui generis, in quo ani- 106 malcula, quae dicuntur, spermatica, oculo armato cer- nuntur; sub congressu autem eriguntur tubae, intume- scunt, fimbriisque ovaria amplectuntur; in his dein una alterave vesicula rumpitur, et globulum exiguum, seu ovulum genuinum, emiltit, quod per tubam uterum in- greditur, ibique semini obviam it, et dum ulterius ibi- dem evolvitur, figitur. Loco illo, quo vesicula in ova- rio haeserat, e disrupta ejus tunica, corpus luteum post- hac, flavida massa et deusa saepe repletum, oboritur. In utero vero, per humorum afiluxum in statum veluti subinflammatorium coacto, plastica lympha exsudata, ulterior ovuli evolulio succedit, et prima mox stamina embryo expandit, variis jam membranis inclusus. pEOUTOS. Harum itaque externa, quae chorion ambit, tunica decidua dicitur, moxque placentae jamjam efformatae adminiculo embryonis respiralio absolvitur. ldem etiam significatus chorii est, eximia vasorum copia conspicui; cum contra amuios, membrana transparens, omnibus vasis orba, foetui, in ejus aqua matanti, involvendo, tenelloque ejus corpusculo erga injurias externas tiu- endo unice idonea sit. Inter chorion et amnion vesicula umbilicalis interposita est, seu tunica erythroides vulgo dicta, cujus exigua vasa sanguifera, umbilicalem funi- culum, antea perbrevem et crassum, dein longum, com- ponunt, inque foetum enutriendum abeunt, ductu pecu- liari laticem vesiculae, membranae vitelli avium re- spondentis, in illum deferente. Excrementitiae denique foetus massae, vel per rectum intestinum , si solidae sunt, vel cutis excretione, sub forma sudoris eliminantur, et liquorem amnioticum ex parte formant, vel demum, in peculiari vesicula, allantoide dicta, per urachum cum -vesica urinaria communicante, accumulantur, ita ut ipse ejus humor urinosus dicendus sit. In humano genere et mammalibus, foetus recens natus, mammarum ope à maire lactatur. Respiratio, in utero antehac multiplex, 107 in foetu, a matre jam sejuncto, in pulmones confertur et paullatim excolitur. Forma corporis pluries mutatur, donec plane adoleverit; ihymi glandulae imprimis et re- num succenturiatorum, nec non hepatis quodammodo functio vel cessat, vel imminuitur, dentesque, et pili e- volvuntur, corpus amplius increscit, quam caput, idque amplius aure interna. : REIETISR Reliquorum vero Spondylozoorum , ut avium , am- phibiorum deinde et piscium generandi modus, foetuum- que evolutio eo praecipue ab illis differunt, quod vel nulla adsit copula mutua, vel haud adeo intima; foetus praeterea non in uleri cavo, sed solaribus radiis, vel corporis materni calore extra id evolvitur. Omnium illorum animalium ovulum vitellum grandius continet, embryoni ipsique- animalculo jam nato nutriendo inser- viens: nam embryo haud amplius cum utero materno communicat, neque igitur ex eo humores nutritivos, placenia intercedente, ut in mammalibus, haurire po- est; respiralio ceteroquin embryonis, potissimum avi- cularis, ut in illis, cum tunicarum ovi externarum, tum branchiarum, collo insertarum, adminiculo peragitur. Jam vero mammalium ovulum primitivum, ex vesicula discedens, minimum est, unique tanquam avicularis vi- ielii globulo, quorum ingenti copia, in flavo latice na- tante, ille totus quantus componitur, respondet, e qui- bus vero omnibus.seusim ruptis aliisque minoribus ab iis ejectis, iterumque his adauclis, denuoque rumpendis, variae avicularis embryonis tenelli partes confabrican- tur variaque serie disponuntur. Quo magis vero ad pisces descendimus, eo simplicior ovi evolutio esse vi- detur, quum ,ipsa jam foecundatio ovulorum, jamjam exclusorum, artificiali modo , diluto semine masculo, tum amphibiorum, tum piscium, effici possit. 308 157. Quae denique Podozoorum generandi, modum re- spiciunt, ubique propter sexum distinctum partesque ge- nitales perquam excultas, copula mutua ovula in cor- pore foemineo foecundantur, si mollium genus excepe- ris, quae, piscium instar, ovula in racemos concatenata, jamque posita, extus foecundant. In crustatis deinde me- morabilis accedit conjunctio -ovulorum cum corpore ma- lerno, etiamsi laxior et minus a matre pendens; uteri scilicet defectus id certe impedit; nihilo tamen minus in abdominalis partis pedibus spuriis fixa, quodam calo- ris foventur gradu el ad evolvenda prima embryonis slamina hoc modo incitantur. Frustra in iis respirato- rias membranas quaereres, sed uniformem globulorum vitelli congeriem conspicies, quorum varia aggregatione et dispositione singulae partes mirabili artificio sibi in- vicem superstruuntur, ita ut ventriculus, hepar, bran- chiae, pedes denique omnes, caput praeterea cum anten- nis oculisque nigris sponte sic emergant, nullis vasis nul- lisque prorsus membranis respiratoriis adjuvantibus; de- ficiente itaque omni humorum circulatione nullas secre- liones fluidas in iisdem exspectabis, nisi forte gazifor- mes. Veruntamen cancrorüm concrementa calcarea, te- nerrimorum ]lapillorum instar, utrinque ad ventriculi latus, formari solent, et aliquam sane excretionem in- dicare videntur, misi crystallisatione quadam organica ila coire existimes. "l'otum hujusmodi foetuum corpus superne hiat, quum in abdominis pectorisque inferiore loco id jam clausum penitusque evolutum cernatur, pedibus etiam ex toto formatis, ut itaque, in foetali jam statu praedominium pectoralis et abdominalis regionis prae dorsali, quae in Spondylozois evolutione sua excel- lit, agnoscatur. Utrum eadem foetuum evolutio in in- seclis statuenda sit, in medio linquimus, quum in iis potissimum triplex evolutionis gradus, seu metamor- phoses observentur, ila, ut ex larva fiat nympha, ex ea demum insectum declaratum; quàs quidem corporis ex- V 109 terni evolutiones et internae omnium organorum parli- cipant. Ceterum omnes animalium metamorphoses pro- gredi, non regredi solent. Quae vero arachnoideorum haud adeo complicata illi crustatorum propius accedit. De mollibus nil certi hucusque constat. doe op JHeterozoorum. generandi et semet evolvendi mo- dus absque dubio varius et multiplex habendus est, licet in perpaucis vix aliquantum innoluerit; omnino tamen simpliciorem esse illo antecedentium typorum, éxisti- mamus. Hermaphroditica utplurimum genitalium partium structura adaequatam etiam copulam sibi poscit, atque raro animalcula ejusmodi, sexu distinctà, copulam in- eunt mutuam; omnia vero numerosa ponunt ovula, quo- rum evolutio hucusque latet. Maxime vero memorandus est generandi modus in iis speciminibus, quae masculis carent et ovula tantum pariunt, quae gemmarum instar ab iis solvuntur et iu novum individuum efformandum abeunt. Ejusmodi autem gemmae formam corporis ma- terni plane nonnunquam prae se ferunt, et vivae na- scuntur: sic inter 7Z'erozoa, salparum genus evolutione prae ceteris memorabili et peculiari omnino utuntur; simplex enim salpa longitudinali corporis directione fin- ditur et multiplicatur, ita tamen, ut nova haec indivi- dua materno corpori adhaerere pergant, ideoque seriem circularem foetuunr sistant, semet ipsam claudentem, cu- jus demum singula individua suapte solvuntur, ex quo plane evoluta sunt, et privam vitam degentia, suam e- liam sibi sphaeram foetalem parant. 'Tali modo singu- laris evolvendorum foetuum ralio explicari et cum illa infimarum animalium classium commode recteque con- ferri potest. In aliis contra 'l'herozois, ut in lymnaeo, vilellus enascitur cellularis, in quo embryo continuo circa axin sese volutans, evolvitur. Kelices denique, limaces intima utriusque sexus copula fruuntur; ostreae conira, aliaue id genus bivalvia, nullam ineunt copulam, quum 110 sola foeminea inter ea cernantur individua atque ovula, sine ulla praevia foecundatione, pariantur. Graz mo- zod, plurimum hermaphroditica, copula tamen jungun- tur, ut hirudines, strongyli, ovaque ponunt, reliqua vero inferiora, nullis masculis genitalibus obviis, Cyclo- zoorur instar, ovula pariunt gemmaeformia, quae tota quanta in foetum evolvendum abire videntur. Haud di- versa etiam PAyftozoorum. propagalio est, a quibus aliis ipsae gemmae, ne de ovariis dicam, abesse solent; gem- mae tamen reliquorum, à corpore materno sejunctae, libere cireumvagantur, motuque hilari excellunt, donec quaquaversus fixae in novum individuum increscant. j V. 139. Jam vero generatio, quam modo commemoravimus, Ahomogenea vocatur, vel propagatzo; ut enim animalia hoc pacto nascantur, individua ejusdem speciei jam adsint oportet. Duplici vero modo locum habere po- test: sive duo adsint sexus, cum sejuncti, tum conjuncti in uno individuo, sive unus tantum sexus praesto sit, isque foemineus. Prior illa generatio dzgenea, haec al- tera z10nogenea vocatur. 1n illa germen conspicitur, . vel ovulum, in quo embryo evolvitur, seminis foecun- dantis adminiculo. Luc etiam redit omnis dilferentia .sexualis masculi individui a foemineo, cui ex opposito sese evolvit. In altera, monogenea scilicet generatione, ipsa quaedam pars individui in distinctum aliud indi- viduum abscedit, ita quidem, ut totum corpus animale in plures partes findatur, (generatio fisszpara), vel pe- culiares gignat partes, quae in novum individuum evol- vantur, (generatio productzea). lila in aliis longitudinalis occurrit, ut in polypis, hydris, vorticellis, in aliis trans- versalis, ut in taeniis, naidibus, quas e contra longitu- dinalis scissio extemplo enecat; ut enim symmetricae duae corporis partes laterales, in medio conjunctae, di- stinctà quadantenus vita fruuntur, sic quoque corporis earum eyvolutio in longitudinem continuo procedit. Ge- 111 neratio vero productiva, vel simplex est, et in eo cer- nitur, quod certo corporis loco gemmam producit, mox in novum individuum, priori simillimum abeundam, ut in hydris etiam, in medusis, de aphroditis aliisque com- pluribus idem narrant; vel surcularis, dum extus fixi surculi, iorulos sistentes, paullatim prolongantur et ra- mos formant, quorum disjunctio lente, neque semper ex integro succedit; sic ipsae hydrae etiam propagari solent, atque in tubulariis, zoantho aliisque eadem re- currit multiplicatio. $. 140. Differt vero ab hac generatione ea, quae Aefero-. genea, (vel primitiva, spontaneá, aequivoca), dicitur, quaeque statuenda est, ubicunque animalcula oriuntur, non praevia copula duorum ejusdem speciei speciminum, sed a corporibus diversae omnino speciei, adjuvantibus alis conditionibus: nascuntur scilicet primitive e cAao- 4ca massa, quae caloris solaris efficacia, in aqua prae- sertim stagnante, omnium fere Z7e£erozooruzm et Podo- zooruz ordinum inferiorum, plurima specimina sponte progignit. Chaotica illa massa praeprimis globulos innu- meros infusoriales filaque perplurima confervarum, tre- mellarum, ulvarum offert, quae omnes insimul viridem aquae maleriem, a Przestleyo dictam, constituunt. Va- ria vero sunt momenta, quae horum animalculorum o- rigini favent. Imprimis quidem corpus aliquod orgaui- cum adsit necesse est, aqua praeterea ipsa et aer; illud vero jam putrescat vel dissolvatur, nam a corporibus bene in omnibus partibus: vegetis, generatio heterogenea abest, longe foecundior vero, quo magis putredo sub- intrat. Quorundam id genus animalculorum origo ad- modum limitata est, ita, ul non nisi in certis substantiis corruplis nascantur, sic vibrio aceti non nisi in corrup- lis, rancidis fluidis, aceto, glu'ine, cerevisia, gignitur. Aliae deinde substantiae majorem eorum numerum, à- liae minorem generant. Altera deinceps conditio aqua ^ 112 est; in rore autem recenti, sinceram chaoticam speciem quadantenus referente, plurima nascuntur animalcula pri- mitiva generatione; post eum in pluviali et fontium a- qua recenti; omnium tardissime in aqua destillata et cocta. Acr eliam, ut monuimus, eorum origini favet; athmosphaericus scilicet aptissimus est iis gignendis; sine eo vero nulla generatio primitiva; nihilominus tamen et alia gaza, ut hydrogenicum, vices ejus gerere possunt. Áni- malium variorum, tali modo exortorum, differentiae non ab uno alterove medio, sed ab omnibus istis condi- tionibus insimul determinantur; variis enim substantiis varia enascuntur animalcula, atque praeter qualitatem sin- . gularum illarum substantiarum plurimum quantitas earum interest. Simplicissima itaque chaotica massa, sub forma monadum nota, in qualibet substantia, aqua infusa, gi- gnitur, etiamsi aqua aerve mutentur; ideoque nobis qui- dem illa visa est potius massa organica universalis, non- dum distincta, quae, motu, spontaneo circumacta, altio- ribus quodammodo animalculorum formis originem pri-: mitivam impertit. í ; Wo ra. Nihilominus tamen haud deerant, qui omnem omni- no generationem primitivam negarent, et originem ani- malculorum, hoc pacto oriundorum, ex germinibus, vel ovulis quibuscunque deducerent, quae secundis rerum conditionibus in illa evolvi possent: ideoque non ut nova animalcula, sed nova tantum propagalione, exoriri illa perhibebant; non potuerunt idcirco non admittere ovula quaedam invisibilia, ut generationem hanc suam inter-' pretárentur. Sed ovula omnia materiem sistunt, visibilem sane, alque alia, licet minuulissima, existere nequeunt, quae vel acerrimi vitri ope non conspicerentur. Quod si negare velimus, ultra limites experientiae vagaremur, veramque et unicam naturae contemplationem neglige- remus. Obstat etiam experientia, quominus ovula illo- rum animalculorum in aqua, solidis substantiis, aere vel 113 | simul in omnibus praeexistere putemus. Aliquae enim et solidae parles organicae coqui possunt, quo certe, ut omni caloris nimio gradu , quaelibetcunque particulae ani- - males, vel ovula, quae forle inessent, destruerenturs at vel sic in iis, licet hermeticis et ipsis calefactis vasis vitreis asserventur, infima regni animalis rudimenta gi- gnuntur, primum illud chaos, e quo'^dein, faventibus aliis conditionibus, ulterior animalium evolutio succedit. Anceps vero haec materies organica indicat, substantias organicas non ex lolo destrui posse, vitamque iis tena- ciler inhaerere, quae iterata fausta conditione denuo e- mergit et animalculis imae conformationis evolvendis primam ansam praebet. qoddns e Haud denique abfuerunt, qui ovula in a&re circum- volitare perhiberent, quorum autem nulla, quae hucus- que innotuerunl, ex aqua in aerem adscendere valent; omnia enim, quae germinatura sunt, ponderosiora sunt aqua, ideoque eam nunquam derelinquere, nec unquam igitur acrem petere possunt. Ex altera vero parte ovula, si aqua exsiccatur, vim germinandi amittunt, ipsoque a6re exsiccato pereunt. .Athmosphaera praeterea uni- versa esset cella, omnium quorumlibet animalculorum primitivorum: ovulis servandis destinata, quae ideo, ut ila phytozoorum potissimum, vermium dein innumero- rum intestinalium ,, arachnoideorum, insectorum et cru- slatorum, ut de aliis infimis aliarum classium animalium erdinibus, de algis denique, de innumero genere muco- rum, confervarum, uredinum, fungorum , lichenum alia- rumque plantarum complurium taceam, conlinuo circa nosmet ipsos acrem ubicunque incolerent, et nihilo ta- men minus oculis nostris abscondita essent? Quis haec unquam vidit, vel posset demonstrare, ut decet naturae scrulatorem?- Adde etiam, tantillum aeris sufficere illis animalculis évolvendis; at nihilominus tamen, licet acrem continuo et magna quidem copia inhalemus, in pul- JT*o m 8 114 monibus nostris non progerminant. Animalcula denique haec ipsa in aliis etiam, arte paratis, gazibus evolvun- tur, nullo admisso aere athmosphaerico. Itaque extra du- bitationis aleam positum est, substantias organicas, quo- cunque modo commoultatas et dissolutas, si calori solari, aerique adilus patet, parliculas demiitere minutissimas, vesicularum, globulorum, aliave forma varia, continuo mutanda, praeditas, motum spontaneum prolinus ma- nifestantes, eoque ipso vitam-organicam sibi inesse, de- clarantes. Quae vero, dum gemmarum organicarum instar, ulterius progerminant, quod instanter subitoque fieri solet, rectaque linea elongantur, confervas, aliasque id genus plantulas gignunt; dum autem, vesiculis suis. disruptis, novos continuo globulos minores, et quasi conceniratiores emillunt, variis mox animalculis infi- morum ofdinum originem praebent. QA PPIL WE VIM. Oryctozoologia. Literatura. : J. Beckmann, de reductione rerum fossilium ad genera naturalia prototyporum, Gottüngae, 1771. (v. Nov. Comment. Soc. Reg. Gotüng. Tom. 2. p. 68—105. Tom. 5. p. 95 —121. J. F. B/umenbach, specimen archaeologiae telluris, Gottingae, 1803. J. Parkinson, organic remains of a former world, containing a full examination of the mineralized remains ofthe vegetables and animals, of the animals of the antediluvian world, generales 'termed extraneous fossils, London, 5 voll. 1808—11. : G. Cuvier, Recherches sur les ossemens fossiles des quadrupedes, ou l'on retablit les caractéres. de plusieurs espéces d'animaux, que les revolutions du globe paroissent avoir détruites, Paris, 5. voll. 1822—24. J. H. Kopp, Petrefactenkunde, in C. C. Leonhard, Y. H. Kopp u. C. L: Güártner , Propádeutik d. Mineralogie, Frankf. a. M. 1817. E. F. von ScAlotheim, die Petvefactenkunde auf ihrem jetzigen Standpunkte, durch die Beschreibung seiner Sammlung verstei- /^merter und fossiler Ueberreste des '"Thier- und Pflanzenreichs er- làutert, Gotha, 1820 — Nachtrüge dazu, Gotha, 1822, mit Kupfern. -- 115 W. Buckland, Reliquiae diluvianae, or observations on the orga- nic remains, London, 1823. E. Eichwald, Ydeen zu einer systematischen Oryctozoologie oder über verándert und unverándert ausgegrabne Thiere, Mitau, 1821. ejusd. geognostico-oryctozoologicae per Ingriam et mnaris baltici provincias, nec' non de Trilobitis observationes, Casani, 1825. Lamarck, Recherches sur les fossiles des environs de Paris, in Annal. du Mus. d'list. nat. Tom. I. et seq. G. Brocchi, Conchiologia fossile subapenina con osservazioni geo- logiche, Milano, 2. voll. 1814. G. Pücher, noüce sur quelques animaux fossiles de la Russie, in Mém. de la soc. des Nat. de Moscou, Tor. VII. p. 5oo. ejusd. oryctographie du gouvernement de Moscou, (sub prelo), et instar omnium: 3 ; ejusd. prodromus petromatognosiae systematicae, continens biblio- graphiam fossilium , Mosquae, (1828). & 143. ZLooloseiae est, animalia, orbem terraqueum inco- lentia, describere; attamen nou ea solum, quae. nunc temporis illum inhabitant, .sed illa quoque recenseat et revocet quodammodo oportet, quae protogaeam olim incoluerunt, quorumque reliquiae e variis formationibus lerrenis, iisque saepe antiquioribus, etiamnunc effodi- untur, fosszles inde dictae, quorum utplurimum arche- iypa nuspiam terrarum supersunt. Quae quidem reli- quiae fossiles varia ralione destruclae, rarius, si osseae fuerint et calcareae, melius aliquantum conservatae sunt, iia ut differentias manifestent, quibus vel recedunt a vi- ventibus etiamnunc belluis, vel iis quandoque accedunt, et generice conjungi possunt. Itaque reliquias animalium | illas, ad unam omnes, ad Zoologiae specialis forum pertiuere, nemo est, qui dubitet, neque alio fere com- modiori loco, quam inter viventes belluas, de iis disse- rere licet, ut differentiae, cum genericae, tum speciales, distinctius prodeant, quibus ab istis discrepent. & 144. Quemadmodum vero, ut introitum ad specialem expositionem zoographicam pararemus,.externam im- gk Ur 116 primis formam animalium in ZoograpAia universali, in- iernam vero in Zooftormua universali, additis praeterea universis Zoonomae notionibus, jam supra tractavimuss sic eliam. de- animalium reliquiis fossilibus seorsim disse- rere, haud abs re fore visum est, ut universa dein hujus D doctrinae praecepta subjungamus, quae nobis Oryctozo- ologiae. (ro ógvxrov , fossile) nomine venit, ab aliis vero minus apte aliter vocatur. Fossilia autem animalia mo- do bene conservata eruuntur, modo lapideis substantiis, aut metallicis, ut pyrite, ferro, vel bitumine, penetrata, modo succino, quin immo glacie, inclusa. Ossa deinde belluarum majorum et testae reliquorum, praesertim T'herozoorum., calcinata, ut vocant, omni gluüne ani- mali exuta, ideoque, vel rigida prorsus, vel friabilia et levia cernuntur. Aliae vero testae in duritiem lapideam coaclae, plane itaque commutatae, genuinam lapidum indolem manifestant. Quarum enim testarum, ex toto destructarum, effigies, si passim in lapidibus obveniuut, nuclei vocantur, siquidem impressionem internae earum faciei prae se ferunt: mollis nempe massa lapidea eas olim adimplevit formamque servavit internam. T'ypolithz vero ili dicuntur lapides, quibus externae quaedam effigies, seu impressiones animalium formae externae, a molliore adhucdum lapide exceptae, ut piscium plerorumque et vegetabilium fere omnium, inhaerent. : $. 149. Si intestinae telluris regiones alte excavantur, strata prodeunt variorum lapidum .horizontalia, quae saepenu- mero ad unum omnia, reliquiis animalium marinorum repleta cernuntur. Noli id mirari, nam vel summa mon- tium cacumina alias reliquias animales, haud minus nu- nierosas, offerunt; quo quidem utroque argui potest, ingentem animalium copiam in variis telluris plagis, va- rio tempore enatlam, in' vasto protogaeo oceano quon- dam degisse, dein vero, incidente quadam telluris revo- lutione, subito periisse, et, sedimentis terrenis obortis, 117 per strata deposita et varie commutatam fuisse. Ne- que vero dubitandum est, mare vel summa. montium jugera altegisse, indeque variis terrae periodis, variaque in altitudine, diversa sedimenta deposuisse, donec fluc- iuando tandem in arctiores conlinuo limites, quibus e- tiamnunc circumscribitur, recessisset. Propter hanc e- liam ralionem strata illa, quibus fossiles continentur re- liquiae, hovizontalia plurimum cernuntur; insuper vero tranquilli omnino maris residua habenda sunt, quum in iisdem belluarum reliquiae, vel parum corruptae, vel omnino intactlae, occurrant, ita, ut ipsas tenerrimas suas parles integras conservassent. Non ubique tamen iranquilli oceani deposita horizontalia adparent; in aliis enim locis, et vel in iisdem saepe insimul, alia sedi- menta maris, ab illo situ vel maxime recedenlia, inve- niunlur; impetuosa enim protogaeae conversione, mio- mentis absque dubio pyrogeneis generata, horizontalia slrata in verlicalem fere situm inversa suut; quae res magis eliam eo probatur, quod caussas ilas, in ipsis protogaeae visceribus reconditas, per omnes propemodum internas telluris plagas, offendes: etenim ex iisdem re- petendi sunt, absque dubio pyrogenei, montes primarii, inque iis, granitis exemplo, strata, ulut sola ignis vi subacta, neutiquam horizontalia existunt, vel, si quan- doque, ut in gneisso, reperiuntur, praeter ignis vim, oceani etiam ellicientia in iis generandis statuenda est. Ut vero utrumque orbis terrarum hemisphaerium ean- dem prorsus indolem prae se fert, sic sane de ejusmodi telluris catastrophis dubitari nequit. $ 146. : Jam vero non solum in illis, antiquioris, ut vocant formationis, montibus reliquiae animales elfodiuntur, sed vel ex ipsis receulissimis marium depositis; ita ta- - men hoc evenit, ut, quo remoliorà habenda sint strata terrena a telluris postrema, quae etiamnunc persistit, periodo, eo magis extraneas formas singulares, et om - 118 nino a hodiernis diversas, palam faciant; quo magis vero arenosa sint sedimenta et mollia, ideoque extremae ili terrae periodo magis vicina, eo magis reliquiae fos- siles affinitate quadam ad hodiernas oceani formas ac- cedant; neque tamen in iisdem locis, quibus effodiuntur hae reliquiae, neque minus eliam in septentrionali qua- dam plaga, illas reperies, sed iropicas potius regiones et maria adeas oportet, quae formas perquam affines tibi suppeditabunt. Inde etiam liquet argumentum, belluas, cum nostrates, tum septentrionales plagas quondam in- colentes, formas prae se tulisse, illis, quae hodiedum in tropicis regionibus obviae sunt, perquam similes; quae, quum non nisi calidiorem acris temperiem perferre pos- sint, in septentrione vero pereant, dubitari itaque nequit, haud diversam protogaeae fuisse temperiem, tum in nostris, et versus septentrionem positis, tum in tropicis ilis regionibus. Quonam vero fonte ejusmodi proto-: gaeae temperies, ubique fere aequalis, manaverit, ulte- rius indagare, nostrum non est; neque lamen temere nobismet argumentari posse videmur, montes centrales pyrogeneos in omnibus propemodum terrae plagis pro- fundioribus obvios, insiguem caloris gradum et aequa- lem ubique, donec pliie refrixerint, ldiu adhuc conser- vasse, ejusque adminiculo ubivis per orbem terraqueum, iropicis belluis alendis idoneos fuisse; hae dein, ea ralione, qua superficies protogaeae paullatim refrixit, ca- lorque, imprimis versus septentrionem, exstingui coepit, perisse videntur; accedentibus vero insimul irruptioni- bus subterraneis variis, vel conversionibus terrae gene- ralioribus , lapidibus variis, solave arena laxiori amplexae et ad nostram usque diem conservatae sunt. At vel o- ceani etiam efficientiam haud parvi hac in re aestiman- dam esse, ex ipsa saxorum, e quibus reliquiae anima- les eruuntuür, genesi patet; si quidem plurimae reliquiae fossiles grandiorum animalium in fluminum ripis potis- simum absconditae haerent, sola itaque aquarum vi ad- lerri et arenis inhumari potuerunt. Ejusmodi vero 119 errae conversionem immanem fuisse et subitaneam, elephas ille primigenius prae aliis testatur, qui integro corpore, cuti carneque incolumi, in $ladiei gleba prope ostium, quo Lena amnis in mare gldesales effunditur, re-. pertus est; huc autem ex interioris Sibiriae Won. deferri non potuit, nisi amnis fluctibus impetuosis. V. 147. Variis etiam temporibus varias protogaeam belluas incoluisse, inde imprimis colligi potest, quod antiqua strata terrestria peculiares omnino formas animalium et ab illis recentissimorum diversas, prae se ferunt, quo- rum vel ipsorum incolae ab illis nostri occeani magis minusve iterum alieni sunt. Variis praeterea stratis uni- us ejusdemque formationis varia fossilia animalia in- haerere possunt; eadem etiam animalium genera tellu- rem, variis 'ejusdem periodis, incoluerunt, ideoque in diversissimis formalionibus reperiuntur. In quibusdam autem orbis terrarum plagis omnia fere illa animalia, quae variis protogaeae periodis exstiterunt, insimul ob- veniunt. LHlorum imprimis locorum consideratione patet, primarios montes, ad unum omnes quibusvis organicis reliquiis destitutlos esse, illoque igitur aevo remotissimo, nulla adhuc animalia protogaeam aluisse. Jam illos etenim montes priscus oceanus continuo adluit, qui pri-- mas scilicet et marinarum plantarum monocolyledonum, etanimalium inferiorum formas alebat, eodemque tempore, quo, destructis primariis, znermedz montes prodierunt, ilae etiam organicae formae exstinctae sunt. 'l'unc de- mum variae, monlium secundartiorum et tertzanorum, formationes, a prisco illo oceano sensim depositae, et in summis fastigiis suis terra a/[uezonzs contectae, diver- sissimas animalium formas continere observantur, atque per strata perfossae, quaenam animalia primüm, quae dein, quaeve ultimo loco a natura creata sinl, et pro- logaeam incoluerint, palam faciunt. Atque anliquissi- - me quidem Aytozooruz fossilium, nec non marinorum 120 "herozoorum , iis, quae hodiedum in vivis exstant, plane dissimilium, ingentem farriginem invenimus; postea ve- ^ro, dum jam montes aliqui, insularum instar, e pristino oceano prodiere,. nonnullas terraquei orbis plagas, flu- minibus irrigatas, pisces aquae dulcis et amphibia, igno- lis plane et a nostris diversis formis, incoluerunt. Hasce dein destructas secuta sunt alia PAytozoa ac "TTerozoa, affiniores jamjam formas cum hodiernis manifestantia 5 haec denique éxcepere animalia monnulla terrestria et marina, plane ignota, quibus tandem exstinctis, marina iterum alia, novissimis formis magis, quam illa, affinia, neque lamen in omnibus partibus similia, adparuerunt; ullimae postremo majorum belluarum terrestrium for- mae ad superiores.jam animalium classes propius acce- dunt, nuspiam vero humani ipsius generis reliquiae fos- siles obviae sunt. $- 248. Major prae celeris animalium marinorum moles u- bique e montibus effoditur; oceanus etenim priscus, lon- ge lateque diffusus, terrae firmae ambitum multoties su- peravit; ubicunque vero reliquiae marinorum animalium fossiles obveniunt, eaedem a terrestribus prorsus sejun- ctàe sunt, ila, ut plerumque limites earum haud difficile cognosci possint. Non desunt tamen regiones, in quibus cum marina, ium lerrestria animalia, adeo sibi vicina reperiuntur, ut arduum sit, utraque rite discernere, major ideoque difficultas nascatur in animalium et mon- tium aetate definienda, quae.ipsa illa fossilium diversi- tate innotescere solet. Sic duae formationes, marga et gypsum, prope Parisios Lutetiorum marinae, animalium lerrestrium reliquias includunt, ita tamen, ut in medio, vel terrestria animalia, vel aquarum dulcium incolae, in superiore vero et inferiore strato, quod igitur gypso, vel marga constat, animalium marinorum reliquiae ob- viae sint. Propler hanc certe causam variae animalium species facilius invicem commutari possunt, eorumque 121 discernendorum difficultatem id quoque auget, quod ipsae formae, vel partes distinctivae, tenerae nimis et minulissimae sunt; nemo enim inficias ibit, inter 77he- rozoa alia genera facilime cum alis confundi posse, quum solae, quae coguitae sunt, notae distinctivae e cardinis dentibus, minutisssimis saepe, desumendae sint. Cui denique rei majores eliam angustiae eo nascuntur, quod ipsorum generum marinorum honnullae species in fluviis obveniant, ut de mytilis notum est. $. 14g. Ut vero omnia, quae hucusque disseruimus, accu- ratius perspiciantur, montes ipsi, secundum variam eo- rum aetatem et stratorum, sibi invicem superpositorum, ordinem, singillatim recensendi sunt, addita fossilium animalium, in iisdem reconditorum, generaliori menti- one. Jam vero altiori loco monuimus, przmarzos mon- tes, quibus granztes, onezssum , schistus micaceus , schz- stus argilaceus aliique adnumerandi sunt, quibuscunque plane animalium reliquiis vacare, eoque antiquiores cen- sendos esse, quo minus manifesta in iis stratorum dis- positio sit; gneissum idcirco, variis e stratis compositum, omnino cedere aetale granili, nulla strata exhibenti. Montes e contra zntermedz, qui, licet conspicuam cum primariis affinitatem offerant, cum arenacezs tamen ag- gregatis alternant, et ideo multo recentiores habendi sunt, primas jam reliquias, cum vegetabiles, tum animales, includunt; ita quidem impressas palmarum effigies, fi- licum arborescentium aliarumque monocotyledonum, in- fima deinde animalia, ut madreporas, aliaque PAytozoa, insignem dein Cyclozooruz, wt encrinorum, pentacri- norum, ZAerozoorum denique et Podozoorum ipsorum cohortem, genera etiam plane hodie ignota, ut ortho- ceralitas, trilobitas, maxime a vivis eliamnunc receden- tia, frequenter recondunt. Alia contra animalium ge- nera, quae e recentioribus montibus eruuntur, in iis plane desiderantur, ut itaque illa antiquissimis telluris incolis 122 jure adcensenda sint. Non tamen in massis eorum cry- stallinis, sed potius in compactioribus et nullo nexu cry- stillino cohaerentibus, obveniunt. Superiori loco, quo ad secundarios spectant, limites horum montium facilius definiuntur, quam inferius, ubi cum primariis compo- nuntur. ltaque saxa schistosa, porphyracea, syenilica, omnium plane animantium reliquiis vacant, quae vero praeprimis calcareum. lapidem intermedium. occupant; incipit vero hic, iterato strato, in saxis .aggregalis are- naceis et schisto argillaceo, vel cum iisdem alternat; prima itaque saxa argillacea et arenacea schistosa ag- gregata plantas offerunt monocotyledones, bambusaceas praeprimis et arundines giganteos, ipsis cerle animalibus | antiquissimis vetustiores: neque tamen schisto argillaceo, ut helvetico, animalium reliquiae plane alienae sunt. Posthac vero disparet schistus argillaceus, nec non saxa aggregata schistosa, illeque calcareus lapis continuam constituit formationem. $. 150. Tali pacto idem etiam in variis Rossiae regionibus obviam venit; in Ingria etenim, ad omnem baltici ma- ris oram, per Esthoniam, Liyoniam, et Curoniam in Lithuaniam usque longe lateque patent ejusdem lapidis calcarei intermedii vestigia; in plurimis vero locis, ut ad Revalensem oram maritimam, arenaceo lapidi intermedio, qui a nobis jam pridem pro psammite transitionis de- claratus est, cujusque aliqua vestigia prope Petropolin quoque observavimus, superpositus est; similis certe la- pis arenaceus intermedius in Suecia ct Anglia obvenit. Inferiorum vero animalium genera fossilia sat frequen- ter ex calce illa eruuntur. ..PAytozoorum numerus haud adeo insignis est; ad Petropolin alia, alia dein, et fre- quentiora quidem, ad Revalum urbem obveniunt, iisque potissimum adnumierandae cateniporae, madreporae variae, aliaeque praeprimis numerosae, quae ad orbitulitas acce- dunt, formae extraneae, in agro potissimum Petropoli- Li 123 tano obviae. Cyclozoorum deinde haud minor copia; ut praeter annulos, plerumque teretes, stirpium encrino- rum, innumera obveniant specimina echinosphaerita- - rum, saepe adeo detritorum, ut de eorum cum echinis affinitate diu ambigi possit. "'Aerozoorum vero ei ma- xima inhaeret moles, insignis imprimis farrago terebra- tularum, formis perquam singularibus et extraneis di- stinctarum, ita ut cum alis omnibus numero certare queant, aliaque illorum genera, quae ad lingulas et or- biculas accedunt, iuter fossilia rarissime hucusque obvia, iis adsociata cernuntur. At veluti brachiopodum illorum frequentia adeo praevalet, sic gasteropodum illa longe diminuitur, atque non nisi passim formae trochis vel naticis affines inter ea observantur. At Podozoorum nu- merosum genus, priscum mare longe lateque incolens, frequentissimas reliquias suas offert; vix enim ullibi mol- lium et infimorum crustatorum reliquiae adeo vulgatae sunt, quam nostris in regionibus balticis: orthoceratitae, ammonitae , naulili, stupendo saepe ambitu et longitudine insignes, cum innumera irilobitarum grege, ubivis sese offerunt, lapidemque illum calcareum, iisdem refertum, ejusdem aetatis, ac Suecanum, quem simili omnino mo- do occupant, esse probant. Ideoque etiam in utroque hoc lapide eadem trilobitarum genera, asaphorum nem- pe.a nobis cryptonymos dictorum, et calymenum nu- merus longe etiam major ceteris, inhaeret; neque praeter ampyges vel ipsius nilei genus, in Suecia nuper- rime observatum, a regione Petropolitana alienum cst, ubi eadem fere species obvenit. Quod tamen de aliis adeo paradoxis agnosti, non hujus absque dubio loci ani- malis, reliquiis, in Suecia frequentissimis, affirmare no- lumus, nàm istae in calce orae balticae plane deficiunt. $6. 151. ; Lapis deinde Lithuaniae calcareus, prope Popilani villam, ipsi Vindaviae fluminis ripae adjacens, aliter parumper sese offert; arenaceam scilicet naturam ple- — P rumque induit modoque densior est et durior, modo po- ris/ pertusus , mollis fit et fissilis; pori, oxydi ferri globulis referli , adeo passim numerosi sunt, ut fere vulcanica dixeris strata, quae ex cinereo albescunt; alia, ex nigro grisea, minus porosa multum pyritem continent. Cuinam autem formalioni, an eidem lapidi arenaceo antiquissi- mo, ut ad oram balticam, superstratus sit, in medio linquimus, siquidem nullam hucusque formationem ac- curalius ibi pervesligavimus. llli autem intercalata for- malio, multo quidem minori ambilu, localis, ex arena argillacea flaviori componitur, consistentiae adeo mollis, ut facili negotio excavari possit; eidemque, ut illi; si- milia inhaerent animalia fossilia, exigui potissimum belemnitae, ammonitae dein et terebratulae , aliaque id ge- nus, ''herozois insuper nonnullis acephalis adsociata; ra- ro vero trilobitae subrepunt.' Ipse autem lapis calcareus refertus est complurium Mollium reliquiis, ut multo ma- joribus belemnitis, a calce ceteroquin intermedia orae bal- licae plane alienis, innumeraque dein grege ammonita-. rum, naulilorum saepe majorum, nec non orthoceralilis ; Therozois praeterea abundat, ut terebratulis copiosissi- mis maximeque variis, isocardiis numerosissimis, sed perquam exiguis, et arcis rarioribus, aliisque acephalis, ad trigonias, pecünes, mytilos et sanguinarias acceden- libus, trochis insuper, turritlellis, muvicibus aliisque ra- rissime adsociatis; neque dentalia desiderabis, ita ut for- matio haec vel maxime jam ad secundarios montes spectet. Antiquiora denique fragmenta calcarea in omni- bus fere Lithuaniae agris, ad fluviorum potis simum ripas obveniunt, iisdem utplurimum terebratularum reliquiis, asaphorum passim et calymeuum caudalibus partibus ad- socialis, refertissima; praetérea quoque impressiones fo- liorum plantarum aqualilium, ut potamegetonum, per- foliato. similium, prae se ferunt, quorum tamen costulae iransversae vel maxime approximatae, longitudinales autem sex oclove rudiores adparent, ita ut de peculiari specie antediluviaua ambigi haud liceat. In calce ve- / "TP RN P age a e NR S EE RR IRR i 125 ro illa, prope Popilani villam, tenues arborum ramos, ex integro in carbonem mutatos, nigerrimi igitur colo- ris et friabiles, e dicotyledonum absque dubio genere, observavimus, ita ut ignis efficacia eosdem. in carbonem commulatos fuisse adsumendum sit, nisi uberrimum acidi sulphurici proventum vel nimium oxygenii fon- tem quaquaversus olim adfuisse statueres, qui hydro- genium ex arboribus exhaurire poluerit, ut, solo earum carbonico principio derelicto, carbonis originem expli- caris. & 150. Fossilium animalium frequentia augetur in monti- bus secundariis, qui praesertim e Japzde calcareo alpino et creía, intercedentibus compluribus sedimentis areza- cezs et calcarezs, componuntur. Series eorum continuae vix ullibi in orbe terraqueo detectae sunt, sed absque -ordine potius per varias ejus regiones dispersae occur- runt; eorumque studium, quoad variam singulorum stratorum aetatem, magnis idcirco premitur dilficulta- libus. Plura certe eorum saxa illis, quae fossilibus ani- malibus referta sunt, antiquiora habenda, ut lapis are- naceus ruber, porphyrica alia, et illa quoque, quae sub alpino calcareo, cernuntur strata; omnibus vero anima- lium vestigiis vacant et ad nostrum propositum minus perünent. JLapzs itaque ille a/pzmus in Germania vario lapide arenaceo contegi solet, atque strata margacea bi- iuminosa et cuprea conlinere. Jam vero schistus iste bituminosus Hercyniae, '"l'huringiae et Hassiae, nec non Wirtembergiae, quem denique in America quoque re- perierunt, praeter lycopodiacea, copiosissimis imprimis piscibus abundat fossilibus, quos ille etiam alter, in Bra- .Silia, Andibus Peruensibus, in planitiebus Potosiensibus obvius, offert. Alia dein strata, alpino lapidi coordi- nata, sunt calcareus lapis, oxydo ferri gravidus, et alius, gryphaeis refertissimus, vel foetidus etiam dictus, qui omnes saepe promiscue secum invicem conjuncli cer- 126 nuntur. Accedunt praeterea strata arenacea, uiut coor- dinata, nullis tamen fossilium animalium vestigiis con- spicua. S. 195. In remotissimis, cum Europae, tum Americae, tum Asiae regionibus, eaedem fere reliquiae animalium fossi- lium in alpino calcareo lapide obviam veniunt. Sic ipsae alpes helveticae, montes deinde americani, immensa altitudine celebrati, et alii, cum germanico lapide calca- reo afliniores, fossilium animalium varias species conti- nent. In montibus Peruanis novaeque Grenadae, con- charum strata in calcareo lapide alpino ad stupendam altitudinem coacervata reperiuntur; eademque marina ani- malia, magnis orbis terraquei revolutionibus obruta, non uni tantum, sed compluribus regionibus, propria sunt. ' Imprimis vero lapis alpinus, ipsarum remotissimarum regionum, abundat encrinorum stirpium annulis, integra saepe ejus stralà distinctaque ad inferiores usque limi- tes efformantibus, gryphaeis deinde variis et terebratulis compluribus, pectinibus, mytilis, ammonilis praeterea et nautilis, nec non orthoceraülis, iisdem adsocialis. Ra- rioribus adnumerandae reliquiae peculiaris. omnino iri- lobitarum generis, unius vixdum speciei; pisces denique majore jam copia obvii sunt; neque vero etiam amphi- biorum terrestrium , ut crocodilorum, vesligia desideran- tur. Concharum ipsarum species non per omnem saxo- rum massam dispersae sunt, ut in conchacea calce et ju- rensi obveniunt, sed singulis tanium locis et saepe qui- dem ad magnam altitudinem accumulatae cernuntur. $. 154. Recensenda, vero sunt hoc loco plura strata, cum arenacea, ium cajcarea, inter alpinum. lapidem, et cretam, quodammodo intercalata; quód si nempe a for- matione saxorum zzZermediorum , per secundarzos mon- ies, ad £ertiarzos adscendimus, calcarea strata atque ar- 127 gillacea magis magisque seriem invicem alternare con- spicimus. Huc scilicet referendus est Japis calcareus vea- rius, ooltthicus, in ''huringia et quibusdam Angliae lo- cis.pervulgatus, quorum ille perpaucas fossilium anima- lium reliquias , ut strombos, pectines, mytilos et gry- phaeas conlinet; calcareus' deinde lapis conchaceus, qui conchis, Mucium tamen maxime confractis, i Cuius est; is autem stratus est supra illum arenaceum lapidem et infra calcem jurensem, intercedente alio strato are- naceo, lapidibus quadratis conficiendis idoneo. Ejusmodi formatio vastam Germaniae septentrionalis partem occu- pat, quamquam inh meridionali etiam, Galliaeque vici- niori, haud desideretur. Fossilium vero animalium, Cy- 'clozoorum et 'l'herozoorum imprimis, copia insiguis in eadem offenditur, ut ex illis praesertim nitidi pentacrini et encrini, ex his vero, terebratulae, gryphaeae, ostreae, pectines, myae, mytili, chamae, buccina, nec non tur- bines et trochi; e Mollium vero classe nautili, ammonitae, belemnitae, eam obsident; quorum alia per integras fami- lias conjuncta cernuntur, ut belemnitae, cum chamis et Terebratulis: Phytozoa vero, aeque ac inter Cyclozoa echini, rarissime obveniunt; quum e contra annuli stir- pium encrinorum, entrochitae dicti, adeo numerosi sint, ut calcis trochiticae noinen eidem meruerint. $. 155. Calcareus dein lapzs jurensis, alio strato arenaceo intercedente, a priori illo separatus, maxime composi- tus, alternisque e stratis margaceis, calcareis et oolithicis, gypsum et arenaceum lapidem perpaucum includentibus, , concretus est. Quibusdam deinde in locis creta, supra eum strata, adeo insensili modo in eum transit, ut, quum praeterea iisdem paene fossilibus animalibus iusigniatur, tanquam illius continuatio considerari possit. In Germa- nia seplentrionali complures cavernas ipse construit, in quibus fossilium mammalium, e recentiore tamen aevo deducendorum, numerosa ossa reperiuntur; ideoque calx 128 etiam cavernosa dicitur; aliis in locis . in cretam transit minus compactam, ut ad montem S. Petri, prope 'Tra- jectum ad.Mosam. In universum vero diversissimorum sedimentorum slralis variis componitur, quorum infi- mum calce gryphaeacea constituitur, in meridionali Ger- mania frequentissima. lossilia hujus strati in Gallia, Anglia: et Helvetia omnium oplime nota et descripta sunt; praeterque testacea marina, ligno arborum varia- rum adsociata, majores aquarum dulcium saurios, con- linet; ubi vero nulla eidem marga adhaeret, nullique lapides oolithici, strata tunc obveniunt vastissima, sine ullo fossilium animalium vestigio. Amphibia tamen, ut crocodili, testudines, et pisces in ommibus fere stratis, tam recentioribus, quam antiquioribus recurrunt, in his scilicet illa fossilia summe paradoxa, ichthyosaurus et plesiosaurus, reperiuntur, crocodilis sane aliquatenus ana- loga, al maxime tamen ab iis diversa. Quibus praeterea accedunt Cyclozoorum varia genera, ut penlacrini, en- crini, asteriae ipsae, 'lherozoorum deinde alia, ut te- rebratulae, gryphaeae, ostreae, peclines, modioli, tri- goniae, donaces, tellinae, chamae, rariores denique tro- chi aliaque gasteropoda; neque postremo, e Mollium classe, belemnitae, nautili et animonitae etiam desiderantur. SEIRESTOE V Jurensis lapis calcareus in Rossia raro obvius; montes enim Caucasii, longe lateque porphyricis forma- - tionibus efformati, perpaucis in regionibus calcem hanc, fossilibus animalibus refertam, hucusque maunifestavere. Haec autem pelagica animalia e "Therozorum praecipue et Mollium numeroso genere constituuntur; alia fere omnia plane desiderantur; ad marilimas vero oras in novissimis formationibus tertiariis lacustria quoque testa- cea obvia sunt. llla borealem praesertim occupat Cau- casi declivitatem, ultra aquas, et calidas, sulphuricas et frigidas, carbonicas ad modicam distantiam a Beschtau monte, saxo porphyreo conspicuo; ibi enim calcareus 129: lapis durus est et compactus, strataque plurimum hori- zontalia format; sensim vero, arenae particulis in se su- sceplis, arenaceam. aliquam induit indolem, compactus tamen manet et innumera fossilium animalium grege obsidetur; iisdemque arborum dicotyledonum trunci, in carbonem mutali fusci, coloris et friabiles, majores dein bambusaceae, arundines, et filicum folia lapidi im- pressa, nec non parvulae capsulae plantarum pyrifor- mes, oblongae, nitentes, quasi velutinae, fusci itidem coloris, ad duas, et quod excurrit, lineas longae, ad- miscentur; hae vero semina bina in binis loculis dispo- sila continent, et cortice, per folia concentrica disce- dente, componuntur. Ob vicinos montes porphyreos, absque dubio pyrogeneos, non possumus non statuere aliquam ignis ipsius efficaciam in commutandis arborum truncis in illum carbonum statum: nimius saltem sul- phurici acidi proventus, cujus oxygenio hydrogenium ilarum detraheretur, derelicto solo carbogenio, facilius hinc intelligeretur. Ideoque etiam alii trunci majores, ex toto nigri, sed compacti adparent, nam carbo, acidi sul- phurici adminiculo ex arborum truncis exortus, multo compactior est illo, qui comburendo, iguis vi, patratur; majorem denique ligui parlem illius adminiculo in car- bonem commutari, ingenuosis experimentis nuperrime compertum est. $a»y 5 Fossilium itaque animalium, in calce illa haud pro- cul ab aquis carbonicis, kislavodskiensibus dictis, abun- dantium, species ad '"'herozoorum et Mollium imprimis classem referendae sunt; sic ammonitae, et nautili, ultra pedem in diametro saepe patentes, offenduntur, nullis tamen, orthoceratitis, Zu£ermedzae potius calcis indige- nis, obviis; ideoque illius differentia a baltici maris la- pide calcareo facilius intelligitur. Simili etiam modo omnes terebratulae, trilobitae et Phytozoa, in hoc obvia, plane in illo desiderantur; obveniunt tamen alia 'Thero- d tori df. 9 130 zoa acephala, ut innumeri nuclei venerum, vel affinioris generis, qui ubique locorum calcem obstipant; neque praeterea pinnarum et sanguinolariarum, vel ejusmodi generis bivalvium hiantium, numerus minor esse vide- tur; exiraneae deinde ostrearum afhiniores formae, elon- gatis et crassissimis, anguslis tamen, valvis duabus in- signes, cavilatem mediam, pvo immani testarum forma exiguam, animalis habitaculum, derelinquentibus; quae ideo, praeter illas formas, novo generi adcensenda' sunt. Gasteropodum deinde genera minus copiosa sese offe- runt, volutae tamen, turbines et trochi iisve affines for- mae passim obveniunt; neque dentaliorum innumeram molem aliis in locis desiderares. Quod vero memoratu di- guissimum est, frequentius obvii denticuli sunt, absque du- bio squalorum, fere microscopici , quorum tamen formani iriangularem, licet minutissimam, ex toto referunt; qui scilicet. in calcareo lapide jamjam arenaceo potissimum obveniunt. Color calcarei hujus lapidis griseus, chloriti- cis granulis passim adsociatis; superne ulplurimum in arenaceam indolem abit, vel colles arenaceos, compa- ciissimos et specubus excavalos, sibi vicinos, gerit. Aliis locis, ad montem Beschtau propius sitis, haud. procul ab aquis cálidis sulphurcis, collés calcarei, compactae indolis, vix ulla fossilia animalia, nisi unicam, quae in iis mihi sese obtulit, effigiem ammonitae exceperis: ibi calx novissimis strátis tofaceis, ab illis aquis sulphu- reis procul dubio depositis, tegitur. In via vero, quae inter calidas has aquas sulphureas et illas acidi carbo- nici frigidas, intercedit, calcareus lapis obvius est mollis et friabilis, albidus, fere cretaceus, ideoque etiam myti- loidis species, in sola creta hucusque inventa, sese ex- hibuit. V 158, Recentissimis denique montibus. secundariis adcen- sendae sunt cré£ae variae formationes, quarum tres po- tissimum disünguuntur; infima scilicet chloritica, fria- ; 131 bilis, granisque viridibus, praedita, media deinceps gros- Sior, arenacea saepeque margas includens, et suprema denique alba, mollior. Universae cretae formationes lon- ge lateque dispersae, in compluribus certe Europae re- gionibus obviae sunt, ut in Germaniae Galliaeque, Sue- ciae et Angliae vaslissimis locis, nec non in Rossia, ubi ejus formatio prope Grodno urbem, in Volhynia deinde et Taurica Chersoneso vel maxime dominatur, saepeque non nisi fossilibus animalibus cognoscitur. Quae vero ubique analoga sunt, ita, ut eadem fere in Volhyniae ac in Parisiensi agro reperias. lufimum autem stratum cretae, prope Parisios Lutetiorum, praeter insiguem Cy- clozoorum farraginem complura exhibet 'l'herozoa. et . Mollia paradoxa; sic asteriis, echinis, ananchytis, gale- riis, spatangisque, ostreae, peclines, podopsides, tere-, bratulae et catilli; nec non belemnitae, raro tamen in eadem regione cum illis obvii, adsociantur. Interme- dium deinde stratum tofaceum, in aliis Galliae regioni- . bus, obvium, gryphaeas, ostreas, pectines, podopsides, trigonias, crassatellas, terebratulas, et cerithia, praeterea- que Cyclozoa quaedam, ut encrinorum et pentacrino- rum genera, continet; iisque demum nautili et ammo- nitae varii adsociantur, quod eo memorabilius est, quod supremum . stratum- cretae, Parisiensis exemplo, praeter irochum. nulla fere 'Therozoa et Mollia contineat. Sic eliam maxima affinitas. intercedit inter fossilia animalia, in iisdem stratis cretaceis, cum in Gallia, tum in Anglia et Suecia reperta: in Scaniae creta nominantur terebra- iulae, craniae, oslreae, chamae, podopsides, plagiosto- mata , inocerami, catilli, aviculae, veneres, lutariae, cor- bulae, pectunculi, nuculae, carditae, arcae, patellae, na- licae, rostellariae, pyrulae, baculitae, nodosariae, lenti- culitae, ammonitae. Antiquissima denique ejusdem strata jam includunt majores praeserlim saurios, monitores, testudines marinas, dentes deinde et vertebras squalo- rum majorum, ut prope Trajectum ad Mosam. "''hero- zoorum genera magis ad illa, in stratis calcareis juren- Wr Qr 132 ' sibus obruta, quam ad alia, in recentissimis montibus terliariis recondita, accedunt; ideoque ipsa creta potius ilii antiquiori formationi, quam huic recentiori adnume- randa est. ds $. 159. Iu vastis Rossiae regionibus cretae formatio Volhy- niam imprimis tenet, quae, Grodnensis instar alba et friabilis, pyromachos, quos solet ubique, ingentes, saepe eliam nigros ex integro, continet; cuinam vero lapidi superimposita sit, nedum compertum habemus; tamen primarios montes, graniten imprimis, orientem versus, prope ripam Bind dominantes, eidem ut in Suecia, subjacere, probabile est. Pyromacho ipsique cretae Vol- hynensi complura Cyclozoa, ut echini, ananchytae, ga- leritae, spatangi, clypeastri, "l'herozoa deinde varia, ut modioli, catilli, aviculae, gryphaeae, ostreae, pectines, plagiostomata, podopsides, eaedem fere, ac in illa Pa- risiana, nec non Mollium genus belemnitarum, in Grod- nensi frequentius, quam in Volhynica, obviam veniunt. Phytozoorum genera, milleporarum, alcyoniorum exem- plo, ad Parisios rarius observata, in Volhynica nedum reperimus. $Squalorum tamen dentes eidem non deesse, ex specimine, unico, fere pollicari; in musaeo oryctolo- gico Universitatis Yohubusie servato, colligimus; acuti ejus margines laeves, formaque universa triangularis est, nullis ad basin cuspidibus obviis, et ipse pyromacho, omnium fere Cyclozoorum instar, inhaeret. Ad hancce denique formationem referenda esse videtur creta Cher- sonesi 'lauricae, tametsi compaclioris, calcareae fere, indolis, quae ibidem multo obstipatur pyromacho, et, ubi mollior est, gryphaeas, ostreas saepe majores, pli- catas dein et longissimas, aliaque "l'herozoa, praeter ma- gnam echinorum turbam, continet; integra denique strata alia nummulitarum stupenda farragine, alià serpularum Angenli copia, ex tolo componuntur, nisi forle haec re- centioribus, cretam tegentibus, formationibus adnume- 133 randa sint, neque ideo cerithiorum cohors ab eadem aliena,est. lpsa vero imposita videtur antiquiori lapidi, vel schistoso argillaceo, vel conglomerato cuidam, ex hujus aliisque calcareis fragmentis composito. Jugera ejusmodi montium, e calce cretacea formatorum, cum ahis montibus calcareis secundariis, multo tamen anti- quioris formationis, paralleliter decurrentes, magnam Chersonesi partem tenent. Neque postremo in Caucaso cretae calcareae, pyromacho, ostreis aliisque "'herozois abundantis, formatio deest, quam equidem in ultima Colchide, qua lIberiae conierminatur, prope Abaschae amnis cataractlam , nuperrime observavi. $160: Quibus denique montibus secundariis alii incumbunt, lerliari;, crelae polissimum imposili, qui, ex montibus antiquioribus destruclis orsi, strata varia zmargacea, ar- gllacea et arenacea, primaque terrestrium manmimalium vesligia, continent; infimis vero eorundem stratis, non secus ac illis secundariorum montium, vegetabilia fossi- lia, monocotyledonum formatio, perquam uniformis, in- haerent. Ad tertiarios vero montes pertinet praesertim argilla plastica, in Gallia meridionali, Helvetia et Ün- garia imprimis, minus vero prope Parisios Lutetiorum et Londinum, Anglorum conspicua, ibidemque 'l'herozois aliorumve animalium rudimentis destituta, cui dein strata alia imposita sunt nigridiora, polius silicea, quae jam vegetabilia fossilia, lignum scilicet bituminosum, succi- num porro genuinum et bitumen, atque conchas, cum marinas, ium fluviatiles, includunt. Succinea denique formatio oris baltici, absque dubio cretae proxime in- cumbens, argilla, ligno fossili nodulisque succineis, com- plura insecta includentibus, componitur. Argillae plasti- cae deinde prope Parisios imposita est formatio ca/czs grosstoris, cerilhiis potissimum nuptae; quae omnino eadem in Ungaria etiam, Italia et Volhynia nostra re- curri. 1n agro Parisiensi eadem 'T'herozoa, iisdem stra- 134 tis, sibi invicem correspondentibus; inhaerent, et inde ab uno strato ad alterum differentiae specierum satis ma- nifestae/ deprehenduntur; ilaque eorundem animalium constans distributio eidem propria est. Infima enim strata grossioris compagis, chloritica sunt et arenacea, madre- poris et nummulitis compluribus repleta. Mediis deinde stratis folia inhaerent ac trunci arborum, ut pinorum, 'Therozoa praeterea nonnulla, ut volutae, cythereae, nulla vero cerithia. Suprema denique strata lucinas of- ferunt, ampullarias, et cochleas varias, inter quas ultra sexaginta cerithiorum species numerantur; minus tamen ibidem fossilia animalia in universum abundant, quam in medio strato et infimo, ubi ultra sexcentas 'l'herozoo- rum species nominantur; celebratum enim Grignionense scamnum ad medium stratum pertinet. Haec agri Pa- risiensis animalia, e calce grossiore eruta, inter quae omnia omnino Mollia, ut belemnitae, orthoceratitae, plane desiderantur, ab illis cretae; vel maxime recedunt. DTE Inter Rossiae montium tertiariorum formationes Vol- hynica.calx grossior facile princeps est; quae, arenaceo strato intercedente, argillaque fullonica, in fissuris ejus- dem, saepe obvia, cretae imposita cernitur. Omnem scilicet. occupat regionem inde ab. urbe Poczaiow ad Krzemieniec usque, nec non ad ripam Hy panis fluvii de- nuo adparet. lnferiora strata compacliora, siliceae in- dolis, superiora vero grossioris compagis esse videntur; in ilis Phytozoorum genus, flustrae simillimum, vel e Grammozois illud serpularum ita obveniunt, ut sin- gula omnem omnino massam obsideanl, nec praeterea nil deprehendatur. Serpulae tubis tenuissimis, ut vix li- neam adaequent, atlongissimis, hinc inde contortis, af- fine vero flustrae genus stirpe tenui, mulüfariam ra- mosa, insignuntur. In his denique stratis calcis grossioris innumera occurrit marinorum 'Plherozoorum farrago; dentalis enim, minus. numerosis exceptis, lucinae po- "4 155. "Ussimum, exiguae corbulae, cardia, arcae, majorque gástoso Bod. turba, ut turbines, trochi, buccina, ha- liotides, ceritlhia volutaeque rariores, omnes vero co- chleis exiguis conspicuae, numerantur, ita tamen ut hu- jus calcis fossilia a cretae incolis diversa sint. Nume- rus speciminum acephalorum Therozoorum certe prae- valet prae illo gasteropodum, quae generum diversitate . prae illis insigniuntur; quorum denique nonnullorum for- mae, exiguae admodum , ut fere microscopicae sint, tam prope ad vivas adhucdum nigri maris species qe d ut, cerithiorum exemplo, easdem illas diceres; magis ta- men recedunt trochi et buccina exilia ab iisdem hujus maris incolis. j ; $- 16a. Silicea autem calx agri Parisiani juncta est superne gypso, inferne calci grossiori. Gypsum ex alternis stra- lis schistosae margae et gy psi compacti, aut foliacei, com- ponitur; continet praeterea animalia terrestria et aqua- rum dulcium; versus limites autem, tum superiores, tum inferiores, tam in gypso, quam in margis, marina etiam animalia recondit; media denique strata obsident pisces. In supremo itaque strato mammalium terrestrium ignolorum reliquiae abundant, ut palaeotheriorum com- plurium et anoplotheriorum, omnino paradoxarum pro- togaeae belluarum; didelphidum deinde aliorumque ossa ilis: avium; amphibiorum, ut crocodilorum, testudi- num, et piscium aquarum dulcium passim commixta sunt. 'l'eguntur vero ejusmodi strata scamuis marga- rum calcarearum et argillacearum, quorum nonnulla pal- marum iruncos conlinent, et fÍluviaüilia "herozoa, ut planorbes, lymmaeos, cerithiis, veneribus, | ostreisque marinis nupla. Aliud tamen margae viridis stratum, ad superiores gypsi formationis limites obvium, aquarum dulcium 'l'herozoa a mariuis denuo separat. Supremum denique stratum, quo illud contegitur, formatio est cal- carea lacustris, lymnaeis praesertim abundans, planta- D t 136 rumque impressionibus, ut lycopodiorum, calamorum, chararum, nymphaearum. Ejusdem cum gypso aetatis formatio illa montis Bolcae, prope Veronam urbem, esse videtur, quae, e foetida calce schistosa, calcareo lapidi grossiori imposita, conflata, marinos pisces et extraneos plurimum, exolicas saepenumero rajarum,, squalorum, aliorumque species referentes, continet. Im- mensa denique Italiae, collium scilicet subappeninorum formatio tertiaria, ossibus immanium. cetorum aliisque '"Uherozois compluribus dives, ad Calabriam usque ex- iremam pertingens, huc quoque perlinere perhibetur. Neque lacustris illa foetidae calcis. margaceae formatio, ad lacum Helvetiae Bodamicum, prope Oeningen urbem: obvia, praeter folia impressa, et insectorum crustatorum- que effigies, piscibus variis et amphibiis, ut bufonibus, nec non paradoxi protei gigantei. aviumque , reliquiis insignis, ut de glirium quodam genere taceam, ab eodem aevo aliena esse videtur. Cuinam vero .aevo adcensenda sit formatio Franconicae calcis, prope Pappenheim et Aichstaedt urbes obviae, lis sub judice est; alii enim .ilam antiquiori, ut conchacei lapidis, alii vero recen- liori, ut jurensis calcis, formationi inserunt: licet orni- thocephalorum. genus paradoxum, mammalibus terrestri- bus perquam vicinum, affiuitali ejus cum tertiariis mon- tibus quodammodo adstipuletur. —Gavialis iamen cro- codilorumque reliquiae ex eadem eruuntur; quamobrem alio respectu accedit ad. creltae aetatem. $. 163. Recentissimis denique calcareis formationibus ad- numerandus est /apzs ille calcareus, quem utrumque littus caspii maris, tam orientale, quam occidentale, te- nere observavimus. Novissima ejus strata, quae longe lateque occidentale potissimum littus, inde ab urbe Baku per omnem oram maritimam, ad Sallian urbem, ex- tenduntur, et septentrionem versus, prope urbem 'Tar- chu, in montes, altitudine insignes, excurrunt, animalia 137 marina, ab iis, in caspio mari hodiedum obviis, gene- rice non diversa, 'lherozoa, praeprimis bivalvia, re- condunt; cardia polissimum et mytili, quorum copia nonnunquam maxima est, integros montes, littori adja- centes, componunt; horum etenim alii, compactioris in- dolis, ex toto calcarei, variique coloris nucleis eorum dense slipantur, alii vero solutioris compagis, arenae particulis jamjam exceptis, fragmenta minulissimà saepe "et calcinata illorum 'Plherozoorum. adeoque invicem conglutinata prae se ferunt, ut omnis omnino calca- reus lapis, prope Derbendum, Persarum antiquam ar- cem, iisdem componatur; quae ceteroquin male conser- vata nullo prorsus modo accuratius definiri possunt. Calcareus deinde lapis orientalis littoris, prope 'Tljuk- karagan emporium, similibus fere nucleis stipatus est, qui majores insimul veneres, in caspio mari haud am- plius superstites, sed nigrum hodiedum incolentes, re- ferunt; lapis ipse non [flavi fuscive, ut in occidentali littore, sed potius carnei coloris, alia omnino animalia excludit. Accedit ibidem altera etiam calcarea formatio, quae solis testis, perquam fractis, donacis, qui etiam- nunc nigrum mare incolit, speciem referentibus, com- .posita est; adeo vero eaedem cumulatim congestae et consertae sunt, ut nil, nisi eas, millies uolleis con- glutinatas, reperias, ideoque solae eae, nullo alio la- pide calcareo intercedente, formationem hane, late ex- lensam, conslituunt. Eidem denique superimposita est alia calx cinerea, quae planorbibus, minutissimis, com- planato haud absimilibus, ita constipata est, ut lacu- sirium istorum 'lherozoorum exiguorum turba innu- mera eam ex integro componat, si mytili specimina perpauca, passim iliis nupta, exceperis. Latae denique planities montosae, inter caspium mare et aralensem lacum, utrumque multo profundius situm, dominantes, orientem versus e margacea calcareave formatione per- quam iusigni, flavidi medo, modoque carnei, vel sub- rubelli coloris, componuntur, quae quibusdam in locis 138 fossilibus nonnullis '"Therozois, solis ejusdem incolis, abundat. Mox enim tota calx innumeris testis calcinatis cycladum lacustrium, mox vero fragmentis cardii par- vulis, vel affinis generis, multisque PME lym- naeis, paludinis vel his similibus formis, obsidetur, ea- demque genera in marga reccurrunt, ita ut utraque haec formatio ejusdem aevi esse facile intelligatur. Memora- bilis denique est calcareus, eidem sane impositus, lapis, qui innumeris minulissimis componilur granulis, corti- cibus ex albo flavidis circumdatis, ita ut hammitae, vel pisolithi Carolinarum thermarum formam maximopere accedat, et non nisi calce carbonica, additis quibusdam argilae particulis, constituatur; testae praeterea cycla- dum, vel maxime fractae, iisdem granulis pisitormibus adsociantur. $ : 364. Hisce omnibus: postremo accedunt Zerrae alluviae, per omnes omnino orbis terraquei plagas longe lateque dispersae, quae, in ipsis monlium cacuminibus, frequen- tius vero in planitiebus immensae latitudinis et deserlis aridissimis, calidarum potissimum telluris regionum, in fundo denique ampliorum vallium, ubi ad majorem non- nunquam terrae profunditatem descendunt, obveniunt; quarumque origo e destructis saxis arenaceis, calcareis aliisque mn est; ideoque etiam ex arena varie co- lorata, margae et argillae fragmentis aliisque siliceis commixta, componuntur. dila alluvionis non raro strata formant arenacea, vel argillacea, in quibus reli- quiae fossiles animalium, utplurimum marinorum et exolicorum, reperiuntur; sic, inter alias regiones, ex alluvionis plaga prope Vilnam urbem copiosissima, Phy- tozoorum praeserlim et 'Therozoorum, turba effoditur, ut milleporae, madreporae, astraeae, anthophylla, strom- bodae, cateniporae, sarcinulae, favositae; aliaque com- plura, pectinibus passim, ostreis, trigoniis, et ipsis num- mulitis adsociata. [n soluta vero aliarum regionum a- 139 rena ossa immanium priscae telluris belluarum; rhino- cerotum , elephantum, elasmotheriorum , megatheriorum, mastodontum, hippopotamorum, lophiodontum, tapi- rorum, (quos praeter elephantes nostra Volhynia pri- dem tulit), cervorum deinde, equorum, ac boum, a- liorumque id genus animantium, recondita, et saepenu- mero bene conservata deprehenduntur. ^ Ejusdem sane aevi telluris incolae dicendi sunt leones, tigrides, ursi aliaeque belluae, e Germaniae calcis cavernosae specu- bus, alluvionis sedimentis repletis, effossae. Quorum autem animantium plurima, in plagis, quibus eruuntur, quoad genera, ignota, hodiedum calidarum potissimum regionum incolae habenda sunt, et vel maxime testan-- "tur, easdem, quas pridem incoluerunt, regiones, nunc temperatas, vel frigidissimas, prisco protogaeae aevo calidas fuisse, illarum regionum instar, quas nostra me- moria belluae illae inhabitant. 6. 165. Nostra denique aetate variae formationes Zofaceae, calcareae imprimis, continuo nascuntur, quae complu- rium animalium , humani potissimum' generis, reliquias involvere iisque aevum donare valent. Diurna haec se- dimenta a fluminibus et aquis calidis, multa calce gra- vidis, post carbonici acidi evaporationem, sub nostris oculis deponuntur et magnam saepe duritiem induunt; sic inclytus prae ceteris pisolithus thermarum Carolina- rum, tante scilicet compagis, ut bene poliri possit, huc referendus est, et nihilo tamen minus multoties eum antecellit calearea massa, quam "Tiberis amnis, (inde llavidus ejus color deducendus,) haud procul a Tivoli villa, prope Romam urbem, deponit, tantae nimirum soliditatis, ut altae domus ex ea construantur. Cui de- inde plane simjlem lapidem tofaceum calcareum in Cau- caso, haud procul a monte Beschtau, ad ipsas aquas calidas sulphureas observavimus, ubi integri ejus mon- ies attolluntur, qui itaque non nisi mechanicum illarum 140 sedimentum, etiamnunc perdurans, habendus, adeo ceteroquin compactus est, ut fere crystallinus adpareat, et calcis antiquioris speciem referat; quo fit, ut ibidem eliam altae domus, columnis majoribus ornatae, ex ea eripantur. Similis sane conformalionis, e nostro igitur aevo deducendae, lapis calcareus est, qui prope Guada- ]upam insulam humana sceleta recondit; ille etenim re- centissimae originis tofaceae hominum, nostro quondam aevo viventium, ossa, neuliquam igitur vere fossilia di- cenda, ita involvit, ut non misi fortibus instrumentis ferreis aditus ad ea pateret; compactus ceteroquin lapis granosus, tum e calcareis granulis, tum aliis fragmentis Phytozoorum et ''herozoorum conglutinatus est; illorum vero animantium species, in mari insulam adluente, e- tiamnunc in vivis extant; testae praeterea lherozoorum et stirpes coraliorum omni nitore nativo colorumque varietate ita excellunt, ut vixdum cormmutatae dicendae sint, ipsaque insula Magnae 'l'errae, in qua sceleta effo- diuntur, scamnum potius corallinum dicenda est, quod ideo etiam aestuum marinorum accessu contegi solebat. Noli id mirari, nam in aliis etiam locis, ut prope.Mes- sanam Siciliae urbem, et in ora Angliae maritima, are- nae.particulae sensim adeo compinguntur, ul magna soliditate polleant. Restat postremo, ut humanis ossibus in Germania, prope Koóstritz villam erutis, mentionem injiciamus; quae scilicet reliquiae in argillaceo solo par- vularum gypsi fodinarum obveniunt, et licet. cum ossi- bus rhinocerotum et elephantum effossae, vixdum cum iis ex eadem telluris priscae aetate deducendae, quin potius nostri aevi superstites habendae. sunt. ZOOLOGIAE SPECIALIS PARS ZOOGRAPHICA. DATUROS EB R DE HETEBROZOIS. L HETEROZO A4. Ey : Hsrznozoaz, a LINNAEO pridem ejusque se- .,ctatoribus, excluso a nobis 7ollium genere, ad vermz- ur. classem relata, quatuor inferiorum organisationis typorum animalia amplectuntur, quorum iamen singu- lorum organa quaedam satis elaborata sunt, nisi ossium pedumque articulatorum, compagem, ab iis ad unum om- nibus alienam, exceperis. Quum vero non ex uno typo formata sint, sed alia aliis directe opposita evolvuntur, non unus typus superior alterius evolulio, sed ei tan- quam coordinatus, cumque illo in una quodammodo linea situs habendus est; ideoque limites invicem adeo confluunt, ut quinam cujuslibet typi ordo illo alterius | superior dicendus sit, quandantenus ambigi possit. Quae quidem inde explicanda sunt, quod infimus quis- que ordo cujuslibet /Z7ETEROZOORUM typi cAaotzcam conformationem componat, et animalia, primitiva ge- neratione oborta, supremi etiamsi typi, inferiora sint dicenda aliis, quae nostra memoria chaoticam ori- ginem haud amplius participent. Itaque sane id genus animalium, infimae licet evolutionis chaoticae, superiori alicui /J7E TEROZOORU 2 classi adnumerandum est, quum D 144 ' uno et altiore passim "Wniversae conformalionis typo determinetur. Gradus tamen, quos in evolvendis sin- gulis organis percurrunt, minus numerosi sint, indeque tota corporis evolutio celerius procedat oportet; quae- libeteunque enim illorum fabrica interna illam inferio- rum ordinum antecedenlis typi multoties superat. P S 2. Jam vero ad extremos regni animalis limites 77r- TEROZOORUM genera ad vegetabilia adeo accedunt, adeoque cAaofzcazm massam ipsaque nimirum vegetabi- lia spectant, ut, quibuscunque ab iisdem invicem distin- gui possint, differentiae ulteriores vixdum in prom- ptu sint. 'lali etenim paclo mutuus sane transitus con- spicuus est, propterque hanc invicem affinitatem infimo typo animali cum forma, tum proprietates vegetabiles remanent, animali scilicet. indole vixdum ulterius emer- gente; nihilo tamen minus animalis quadantenus natura quibusdam et ipsis cAaoftzczs formis ob velocissimum liberumque motum ingenua conspicitur. Omnium deni- que huiusmodi typi formarum penitior structura ramos varios et flores tanquam. vegetabiles manifestat; quid? quod stirpem PuvrozooRux calcaream corneamve cum arborum trunco conferre solent, cujus florem ipse poly- pus, animalis scilicet ejusdem pars, constituit. Alter vero CycrozooRux typus jam multo superior ilo dicendus, ideoque vixdum cAaozzcaz ejusdem radi- cem agnoscéres; conformationem tamen quodammodo vegetabilem. externae aliorum capsulae offerunt calcareae, vegetabili cuidam legi adstrictae, quum omnis penilior 145 corporis fabrica plane animalis sit. 'l'ertius dein Gnaw- . MOZOORUM typus, cum illo in externa corporis forma cerlans, partium fere omnium majorem evolutionem offert, ideoque ea ad Podozoa aliquantum accedunt; nihilominus tamen vixdum ullus animalium Lypus, illius exemplo, tanta cAaotzcorum. generum farragine abundat. Quartus denique,'lHEROZOORUM typus omnium om- nino organorum complicatam .jam sunmimeque excul- iam fabrioam ostendit, ita ut ipsorum Podozoorum genera chaotica multoties superet; iisdem e contra recedat , quum et motus organorum, et illorum vilae sensiferae ipsorumque sensuum, longe retardata fabrica adpareat. - Veluti itaque suprema "THEROZOA PoDozoris adeo conterminantur, ut utriusque typi concentus in promptu sit, sic infima etiam PHuvTOzoA complura ad chaoticazm materiem adeo accedunt, ut, quo utriusque limites sint, vixdum rite statueres. Propter mutuam hancce affinitatem singula cAaoticae materiei indivi- dua a nobis exponenda sunt, prius quam specialem typorum illorum delineationem órdiamur, quorum dif- ferentiae certe graviores insimul et constantissimae inde melius perspicerentur. Etenim Cnaos tolius regni ani- malis primordium quasi animatum , nondum tamen pe- nitus determinatum exhibet, cujus demum formae sin- gulae,- vivarum gemmarum instar, si ulterius evolvun- tur, uni alterive distincto /7ETEROZOORUM typo ad- censendae sunt. "E01. 10 146 . Literatura. , : i À. a .Leuwwenhoek, arcana naturae ope microscopiorum detecta; Delphis, 1695. — 'ejusd. epistolae ad Societatem regiam anglicám et alios illustres viros seu conüinualio mirandorum. arcanorum. naturae detectorum, Lugd. Batav. 1719. H. Baker, essay on the natural lior; of polypes, London, 1745. — ejusd. employement of the microscope, London, 1755. T. Needham, nouvelles decouvertes, faites avec le muücroscope, trad. par Trembley, Leide, 1747. J. Rüsel, Insectenbelustigungen, 3ter Theil, Nürnberg, 1755. [o M. F. Ledermuller, physicalische Beobachtungen derer Samen- | thierchen, Nürnberg, 1758. | — ejusd. microscopische Gemüths- und Augenergótzungen, Nürn- | berg , 1761. $ jj Spallanzant, opuscoli di fisica animale e vegetabile, 2. voll., Mo- dena, 1776. | AM Otho Friedericus Muller, vermium terrestrium et fluviatilium seu animalium infusoriorum , helminthicorum et testaceorum non ma- | rinorum succincta historia, 5 voll. Havniae et Lipsiae, 1779. oT ejusd. animaleula iufusoria fluviaülia et marina, opus posthu- | mum, cura Oth. Fabricii, Havniae, 1786. Bory de St. Vincent, essay d'une LIiesGeztioN des animaux micro- | Scopiques, (extrait du tome ll. ZoopAytes de hist. natur. ded h lencyclop. méthod.), wv. Bullet. universel por Férmssac, N? 6, 7; 8. Juin, Juillet, Aoüt, 1826. : . $5. | NU In omnibus quarumlibet orbis terraquei regionum | aquis , potissimum stagnantibus, ipsoque complurium ani- malium muco intestinali corpuscula obveniunt microsco-| pica, quae, quum in infusis substantiis apes orga-| [ me " : 147 * nicis sponté nascuntur, znfusorzorum animalculorum nomen sibi meruerunt. Omnibus vero organis anima- libus, cum inlernis, tum externis, omnibusque igitur functionibus "animalibus destituta, distinctas neutiquam animales formas, sed chaoticam potius massàm compo- nunt, quae, instar gemmarum infimi animalis typi, li- bere circumacta, indigestam tanquam et rudem molem, organicam, losant) e qua inferiorum ZJZETEROZOORUM ordinum perennis origo continuo emergit. Jam vero quo magis organicae substantide in aqua aliove humore adsint, et calore aéreque adjuvantibus dissolvantur, eo numerosior turba cAaotzcarurm formarum propullat, quae, dummodo teretibus vesiculis globulisve circumscriptae, libere in aqua circumvagantur, vel anzmalem. offerunt speciem, vel vegetabilem , si longitudinali dimensione , illi | itaque orbiculari plane opposita, excellentes, immobiles consistunt; nihilominus tamen ad extrenios utriusque limi- tes adeo invicem confluunt, ut neque differentia illa, e varia corporis dimensione repetenda, in promptu sit, neque liber etiam motus animali potissimum cAaz privus, a vege- tabili altero prorsus alienus conspiciatur; nam osctlla- toriae, chaus vegetabilis species, a motu perquam privo oscillante dictae, nec non baczllariae, formae absque dubio vegetabiles chaotzcae , instar vivarum crystallarum efformatae, speciminibus, quae simili motu aguntur lento liberoque,- excellunt. | $. 6. Alio sane privarum iris influxu, origini chaus animalis favente, variae ehaoticae formae ena- scuntur, ita ut ad infima jam animalia, in typis eorum singulis a nobis recensenda, maxime accedant; tanta autem formis illis inhaeret inconstantia, ut omnes omni- no differentiae vagae habendae sint, formarumque vices adeo frequeutissime obveniant, ut quaenam earum in- genua sit, vixdum assuimenda esset. ldeoque ne mire- ris, innumeras - chaoticae maleriei species formam con- 10* | 148 » tinuo mutare, modoque invicem confluere, modo ab invicem OM. modo elongari vel coarctari, ila ut jam | pridem aliae cum aquae güthuliy in oleum demissa , apte compararentur, quae teres nimirum ab initio, multi- farias dein formas assumere valeat. $T. ; In naturali infuso, in stagnantibus scilicet aquis , cha- olicae maleriei sincera indoles quaquaversus motatur; siquidem eaedem, ejus origini faventes, conditiones, in animalium corpore icd jam altiores exinde formae, haud amplius ambiguae, sed vere animales, emergunt; lisque sane omnis longaque vermium intestinalium series adstipulanda, quae, in quibusvis animalium corporis in- lestinis oborla, distinctorum jam animalium conforma- tionem, a chaolica perquam alienam, sexummque et ipsum distinctum prae se ferunt; et quo major animalium, Spon- dylozoorum potissimum, calor; eo excultiores eorundem vermium formae emergunt, quum jam in amphibiis, utut frigidi sanguinis animalibus, innumera genuinae materiei chaoticae turba obviam veniat, quae scilicet, nullo adaucto animali calore adlecta, in distinctiores for- mas vere animales abire non valet; ideoque rudi cAaz, neutiquam vero vermium intestinalium seriei, quod aliis placuit, subjungenda est. | e S Componunt itaque particulae chaoticae mucum pri- mitivum, e quo omnia infimae organisationis corpora or- ganica propullulant, in quem denuo, dum pereunt, destru- cta abeunt; ideoque innumerae eàrum greges dissolutione oriuntur organica minulissimarum animalium partium, in qualibet aqua praeviarum, quam eapropter destructio- nem vocant; quae si ab aquae nimia copia minus orditur, at in, acre athmosphaerico potius procedit, aeris potis- simum animalcülis chaoticis, arachnoideis scilicet et in- sectis inferiorum ordinum, sese evolvendis ansam prae- 149 bet: quod quidem ab ipsius acris calorisque solaris in- fluxu, superiorum animalium ordinum origini favente, pendet, quum aqua non misi, inferiores eorum formas progignat. od Praeter conspicuum liberumque motum alia priva chaus animalis indoles cernitur in eo, quod vesiculae passim globulos emittunt, mox ambitu increscendos , de- nuoque rumpendos, quo globuli iterum. novi prodeunt; tali etenim pacto animalem earum maturam non im- merilo statueres, siquidem continuam hanc disruptionem globulorumque proventum pro alicujus progerminationis specie habueris. Attamen omnis sexus plane iis dene- gatus est; el globuli insuper, qui e rupta vesicula pro- deunt, eandem ac haec formam vel jam offerunt, vel ul- ierius adaucia servant, ita ut privarum corpusculi par- iium evolutio certe nulla adpareat. Alio jam loco indica- vimus, idem in gemmis cum Phytozoorum aliorumque, tum in ovulis ipsorum Podozoorum et Spondylozoorum conspici; etenim vesiculas referunt, vitellari. repletas atice, in quo minores contipuo globuli. nalant, e quo- rum demum congregatione, quod his meis oculis obser- vasse ibidem monuimus, singulae sensim parles confa- bricantur. : $. 10. Quae itaque ovula quum nullo pacto distincta .ani- malia dicenda sint, illas etiam vesiculas chaoticas ab eorum significatu procul abesse, nemo est, qui dubitet ; siquidem illa potius media exhibent, quibus concretae animalium species prodeunt, hae pro iisdem habendae sunt, quibus universa rerum malurae vita palam fit, et omnia, quae vivunt, conservantur, et prodeunt. Quae quidem paullo uberius exponenda sunt, ut chaoticarum vesicularum affinitas cum gemmis Phytozoorum melius paleat; quae, quuin ovulis superiorum animalium re- 190 spondeant, de omnium earundem partium identitate am- bigere nolumus. | j- MEE Nh [ Etenimvero plus semel observaverunt h), plurium Phytozoorum, ut Gorgoniae, Flustrae, Campanulariae, Caryophylleae, Plumulariae, Lobulariae, aliorumque com- plurium gemmas, priusquam figerentur, ul in novam slir- pem evolvendam abeant, libere circumagi; quid? quod idem referunt de ovulis Medusarum; quin immo in motu correplae gemmae varie contrahi cernuntur. His dein accedit, easdem esse minimas, semipellucidas, lac- leas fere vel rubicundas et regulares, et quid mirum? cilis saepe numerosis et ipsis mobilibus obsitas, chao- licarum trichodarum instar, easque demum ad unam omnes globulis esse intus referlas, volvocum chaotico- rum exemplo, ita ut totae quautaeé chaoticas vesiculas. referant. Jam vero ejusmodi gemmae : contemplandae suut quasi parliculae, a granuloso corpore gelatinoso Phytozoorum dissolutae, quae, ab eo discedentes, in no- vum ejusdem speciei individuum evolvuntur. "l'ali. ete- nim pacto, Cyclopum ovula, flavido latice vitellari, glo- bulos exiguos fovente, adimpleta, vesiculas itidem cha- olicas aemulantur, neque aliter, nisi quod in disüinctas animalium formas ulterius evolvantur, ab iis recedunt. Chaoticae e contra vesiculae, quae universalem vivum mucum primitivum formant, mullifariis certe imaeque organisalionis animalculis exordium suppeditare valent, ei non nisi ab externis conditionibus eorundem formae dependent, quae vero in gemmis illis et ovulis peculiari, iis insita, indole varie proficiscuntur. wr h) R. E. Grant, Ediub. new philos. journ. Jun. Sept. 1827, p. 150, v. Bullet. univers. N? 9 Sept. 1827 et Heusinger, Archiv f. d. organ. Phys. B. I, 5. II, 1. -— ejusd. über die Fortpflanzung der Lobularia digitata Lam. in Heusinger, l c, IL 4. p. 415. 391 / 12, , Praeterea conferendae sunt vesiculae chaoticae cum sporis dnfimorum vegetabilium, | algarum potissimum, quos revera pro genuinis infusoriis, pro chaolica igitur materie, haud semel declaraverunt, ideoque etiam pas- sim zoocarporum, seu vivorum seminum nomine veni- unt i); jam pridem magni passim nominis auclores ]), observaverunt, ex algis sporos prodire mucosos libero- que per aliquod temporis motu excellentes, in alias de- nuo vel ejusdem speciei algas abire. Sic confervarum spori, teretes, vesiculares ex ultimo semper articulo prodeunt, in aqua aliquod temporis. circumvagantes, consistunt, indeque in novas confervas conformandas abeunt m). ldem statuerunt n). de ectospermate clavato, cujus spori, absoluto libero motu, iu novam plantulam elongantur, varie ramosam , ila ut in omnibus his sporis, quibus animalis natura perperam adscribitur, ambiguus quadantenus significatus pateat. Nullo etenim pacto iidem propter liberum motum animalia dicendi, imo vero cum gemmis Phytozoorum conferendi, quibus nempe, utut definilis gemmarum formis, distincta jam germi- nandi vis insita est, quo fit, ut in algas semper easdem evolvantur. ; | 15: rd Liber denique motus eosdem.animalibus nedum sub- jungere sinit; ille etenim nullorum organorum compagi pe- i) Bery St. Fincent (v. Bull. univers. N? 6 Jun. 1826 p. 189) observationibus microscopicis persuasus statuit, confervas com— plures gemmarum vel seminum ioco animalcula, ab eo zoo- carpos dicta, proferre, quae in vegetabilia denuo filamenta prolongarentur. j 1) v. de his Treviranus, Biologie d. leb. Nat. Band II. m) Fr. v. P. Gruitkuisen, dié Branchienschnecke und eine aus ihren Ueberresten hervorwachsende lebendig gebárende Con- ,ferve, in Nov. art. phys. med. Acad. Nat. Curios. T. X. ]ES pag. 457. fig. 38. n) Franz Uzger, die Metamorphose des Ectosp. clavat. /'auch.; in Nov. act. Ácad. Nat, Curios. T. X. P. 2. pag. 7989. 152 culiari adstrictus esi; quid? quod aliarum confervarum sin-. gulos articulos, a reliquo principali tubo sejunctos , emissis sporis libere circumaclis, molum .assumere spontaneum compertum est, ita ut articuli illi, utraque extrema parte attenuata, aliquam enchelydis speciem referre videantur o). "Tales postremo globuli, etsi non gemmas referentes, vivi tamen motuque libero circumacti, in humoribus complurium plantarum aquatilium, ut Valisneriae, Hy- drocharidis, Chararum denique aliarumque observantur, quos itaque animalia non esse, nemo est, qui neget, qui nihilo tamen secius monadibus, chaoticae igitur massae, vel sanguinis globulis, e quibus sensim congregatis par- Qes omnes construuntur, quodammodo aequiparandi sunt. Chaoticarum idcirco vesicularum innumerae greges omnes quoscunque humores, tum universales terrestres, ium cunctorum fere animalium vivificant, quo iidem foe- . cundi quadantenus: habendi sunt, ideoque seminalis etians humor, Spondylozoorum potissimum, aliorumque animan- tium ingenti chaoticorum corpusculorum copia, (cerca- rias seminis illa dicunt), obsidetur, ita ut eorum de- mun adminiculo foecunda sua indole polleat. $. 14. Hisce igitur permoti cAaotzcazm materiem , ab exor-, dio regui animalis collocatam, pro singulis animalibus inferiorum potissimum ordinum primitive oriundis, gra- vissimam habemus; ideoque variae aliquae formae, qui- bus et copiosissimis quidem, ut vix numerandis, caos animale conscribitur, ex ingenti rerum naturae penu desumendae et singillatim describendae sunt. Novissi- mis quidem temporibus éorpuscula chaotica, praeeunte experlissimo BoRv Sr. ViNCENT, in ordines, familias et genera denuo digesta sunt, iis tamen formae perquam variae, vere animales, e superiorum passim ordinum ' x o) W. Zdswards, de la liaison du regne végetal et du regne ani- mal, v. Bull wwvers., N9 6. Jun. 1826. p. 189. 3155 numero, ut furculariae et brachioni,' nisi Crustatis, Phytozois absque dubio inserendae, vibriones deinde cer- cariaeque, cum Grammozois certe conjungendae, adso- ciantur, et generum praeterea illorum copia nimio plus Jopdd. ita ut iterum restringenda ' sint; nam inter cor- puscula haec, generica differentia, ut de familiis ordini- busque taceam, vixdum statuenda est. Specialis CH.AUS expositio. Mowxas, JMull, corpusculum simplicissimum, glo- bosum, orbiculare, DUE Millena ejus specimina aquam , potissimum stagnan- tem, rarius puram, ipsamque marinam, incolunt; in substantiis deinde cum vegetabilibus, tum animalibus, aqua infusis, protinus enascuntur. M. termo, Müll. Encycl. method. tab. 1. f. 1. corpusculum punctiforme, globosum, non nisi optimo microscopio adhibito, vi- sibile; myriades in qualibet guttula aquae obviae, eam- que turbant. JM. lens, Müll. Enc. t. 1. £..5. a. b. c. corpusculum lenüculare, compressum, parum majus. ln omni fere aqua, prae- sertim stagnali, per myriades, in purissuma vero rarius obvium, viridemque, circa lapides et lignum, mucum efformat, ita ut ipsa aqua inde viridem induat colorem. CvcLrmpiUM, JMull, corpusculum simplex, ovoides, anlice in apicem allenuatum, compressum, pellucidum. Motus ejus oscillatorius eda modo integrum, mo- do dimidiatum conscribi. In aliis parvuli intus globuli adpárent. C. milium, Müll. Enc. t. 5. f£. 3. 5. ovale, pellucidum; motus lentus. Hab. infusa vegetabilia. C. dubium, Müll. Enc. t. 5. f£. 16—18. ovale, supra convexum, sub- tus concavum. Hab. in fossis, sub lemnis. : C. bulla, Müll. Enc. t. 5. f. 1. orbiculare, transparens, erue Hab. foenum. aqua infusum. Goin, Mill., corpuscula aubemaee. pellucida, per 16 plurimum in Mano quadrato congregata, motu com- muni circumacta; modo dextrorsum, modo sinistrorsum lente procedunt. d 1954 G. pectorale, Müll. Enc. t. 7. f. 1—3. corpuscula per quaterna sem- per congregata, communi involucro inclusa; quo vero ' pupto, singula corpuscula monades sistunt simplices. Hab. aquas stagnantes, ad superficiem potissimum. obvia. Vorvox, JMüll., corpusculum orbiculare, sphaeri- cum, globulis intus continuo minoribus refertum. Volvoces passim nudis oculis jam conspicui, circa axin continuo moventur, ila tamen, ut inteslinorum globulorum motus ab eo corporis non pendeat. Horum aulem motu continuo punctum gravilalionis corporis mulari indeque motus ejusdem rotatorius exponendus videtur. Dehiscente externo involucro prodeunt globuli; alios jam minores intus foventes, libereque circumva- gantur; pari demum ratione illi iterum enituntur,. ita LU] ut novi conlinuo globuli nascantur p). : F. globator, Müll. Enc. t. 1. f. 9. a. b. orbicularis, membranaceus, globulis 20—50—40o minutissimis intus sparsis. Primo vere aestatleque copiosissimus; hieme in foeno, aqua infuso, quoque obvius. F.sphaerula, Müll. Enc. t. 1. f. 5. omnino sphaericus, globulis mi- nulüssimis teretibus intus minus copiosis obviis; ante- cedente minor. Hab. autumno in aqua stagnali. Corona, J7Mll., corpusculum oblongum , sinuosum, mutabile, essBsse minutissimis intus globulis refertum. Motus lentus, vagus. C. cucullus,. Müll. Enc. t. 7. f. 1—7. ovalis, infra apicem incisa, sinuosa, Hab. in infusis vegetabilibus. PARAMAECIUM, JMUll, corpusculum ovatum, elon- galum, plica longitudinalis corporis admodum conspicua. Veluti Paramaecia Cyclidia adaucta, sic Colpodae . sinuosae Paraznaecia sistunt. Fissipara multiplicatio, cum - longitudinalis, tum transversalis, admodum in iis con- spicua. Motus vacillans. / p) Bory St. Pzncent. l c. p. 307. volvoces, enchelydes quosdam aliasque species nil nisi gemmas algarum, ut confervarum, esse, opinatur. 155 P. aurelia, Mull. Enc. t. 6. f. 1—12. postice lanceolatum , antice ro- tundatum, a media versus anticam partem plicatum., Hab. fossas plantasque aqua infusas. P. nucleus Mull, ovale, altera parte extrema attenuata; motus vacil- lans; Hab. mucum ranarum intesünalem; sic "etiam monades, volvoces, leucophrae aliaque genera in Ze- terozois compluribus observata sunt. PnRoTEUS,. Bab., corpusculum gelatinosum, adeo diffluens et contractile, ut nulla vix distincta ejus forma assumenda; dum quiescit, orbiculare, in motu vero cor- pus continuo mutatur, nunc extenditur, nunc contra- hitur, nunc in clavos angulosve elongatur, ita ut aquae gultulae in oleum demissae, ibidemque diffluenti, compa- retur. Nudis oculis conspicuum, globulis minutissimis intus referlum. P. diffluens, Roes. l. c. t. 101. f. A—D. in ramulos et angulos | diffluens. Hab. raro, nec nisi singulis speciminibus, in aqua stagnante, ExcnHELYs, Mull, corpusculum cylindricum, utra- que parle extrema attenuata; motus rigidus, lentus, va- cillans. Parietes vasi, aqua per aliquas hebdomades repleti, viridi ejus velamine obducuntur; in globulum corpus abbreviari et circa axin rotari potest. FE. viridis, Müll. Enc. t. 2. f. 1. viridis, subcylindrica, antice oblique truncata. Hab. fossas omnes. BunsaniA, JMüll, corpusculum hyalinum gelatino- sum, sacciforme, cavum vel sub motu demum scaphae vel bursae speciem offerens. Motus rolatorius lentus. B. truncatella, Mull. Enc. t. 8. f. 1—4. bursaeformis, antice trun- cata; ab uno latere ad alterum volutatur. lab. aquam stagnantem inter confervas. Nudo oculo conspicua. CrERATIUM, JUL, corpusculum clavatum, antice acuminatum , postice. obtusum, uno latere excavato, al- tero convexo, modo tribus, modo quatuor processubus vel cornubus praeditum. 156 Habitant aquam saepe purissimam, licet stagnantem; non nisi solitaria in aqua cabanensi Casani, aestate po- tissimum, adparent, alio chaotico genere tunc temporis non obvio. P 1 C. hirundinella, Mull. Enc. t. 8. f. g—11. corpusculum antice cla- vatum, posüce in tria cornua elongatum, hirundini vo- litanti haud. absimile. C. tetraceras, Müll. corpusculum elongatum, fere rhomboideale, 'cornu in quolibet corporis angulo viridi. Hab. aestate; licet rarissime , fossas. TRicHoDA, Juil, corpusculum orbiculare, ovale, passim EU pellucidum, ciliis hinc inde obsitum. Motu lento volutantur. Habitant et stagnantem aquam dulcem et marinam, saepe purissimam. T. sol, Müll. Enc. t. 12. f. 15—14. orbicularis, corona ciliorum, tanquam radiis, cincta. Hab. fossas. T. cometa, Müll. Enc. t. 12. f. &—5. sphaerica, antice ciliata, pos- - üce globulo parvulo appendiculata. Hab. purissimam aquam. LrevcoPqna, All, corpusculum orbiculare) pellu- cidum, simplicissimum , cilis undique cinctum. Cilia continuo micant. Hab. putridam aquam sta- gnantem. Genus, vix ab antecedente differendum, spe- ciebus dives. L. conflictor, Müll. Enc. t. 10. f. 1—2. teres, subopaca ; globulis intus mobilibus. Hab. paludes. KrRoNE, /Mll., corpusculum ovale, teres, minimum, varium, ciliis rigidis setisve longioribus hinc inde prae- ditum. Habitant aquam cum dulcem, tum marinam. '"Tri- chodis maxime conterminantur. ' K. haustellum, Müll. , Enc. 17.t. 16—17 suborbiculare, antice ciliatum, medio majoribus corneis ciliüs obsitum, postice trun- catum, nudum. Hab. sub lemnis aquam stagnantem. K. vannus, Müll. Enc. t. 18. f. 6 — 7. corpusculum ovale, subde- pressum; altero margine,inflexo , opposito ciliato, cor— niculis anticis seiisque posticis. Hab. aquam marinam, 157 -ZoosPERMA , Jory, CERCARIA, auct.,' corpusculum non contractile, ovale, compressum, appendice caudi- formi, a corpore distincta, eoque multo longiore prae- ditum. : ; Habitant semen animalium, cum testium, tum ve- sicularum seminalium, ut hominis, mammalium, avium, amphibiorum; piscibus deesse eorumque locum vesiculae simili motu excellentes occupare dicuntur q). In The- rozois, ut helicibus, ostreis aliisque insigni magnitudine numeroque conspicua. "Variae tamen iis formae in va- riis animalibus. Semén, iisdem praesentibus, foecundus humor evadit; extra foeturae tempus, vel aegritudine correptis, animalibus disparent. Motus eorum lentus. Millena saepe in una seminis guitula obvia. Z. seminale (japeticum, Bory), Bak. tab. 12. f. 1. corpus pelluci- dum, teretiusculum, cauda. elongata, acuminata, eo multo longior. Specimina alia e semine cuniculi fere anguillae- formia, antica parte teretü-elongata, plana, caudaque acuminata; ee cavia, antica parte circulari, caudaque longiore, latiore; ex erinaceo, antica parte orbiculari, plana, medio pellucida, caudaque elongata obscuriore. q) v. Dumas und Prevost, über die Samenthiere; in JMecke?s Archiv, Bd. VIII. Hft. 5. S. 454. 158 PRIMA CLASSIS. Pugsynq oO Literatura. i / L. F. Marsigli, histoire physique de la mer, Amsterd. 1725, c. tab. aen. M. Trembley, mémoires pour servir à Fhist. d'un genre de po- lypes d'eau douce, Leyde, 1744, c. tab. aen. J. T. Schaeffer, die Armpolypen des süssen Wassers um Ripiun burg, Regensburg, 1754, c. tab. aen. — Ed die IMP Ape pen des süssen Wassers , iens 1755, No.6s tab. aen. J. Ellis, an essay eic anatural history of the corallines, Lond. 1755, c. tab. aen. À — ejusd. the natural history of many curious Zoophytes, syste- matically. arranged und eseelee by D. Solander ; London, 1786, c. tab. aen. J. Baster, opuscula subcesiva, observationes miscellaneas de ani— malculis et plantis quibusdam marinis continentia. Tom I. Il. Harlemi, 1759—60, c. tab. aen. j P. S. Pallas, elenchus Zoophytorum, Hagae Com. 1766. F. Cavolini, memorie per servire alla storia dei Polipi marini, , Napoli 1785, tab. aen. Versionem germanicam edidit W. Sprengel, Nürnberg, 18153. E. F. C. Ésper , die BU in Abbildungen nach der Natur, nebst Beschreibungen, Nürnberg, 1791—95, tom 1—2., cum continuatione, c. tab. aen. V. EF. Lamouroux , histoire des Polypiers coralligénes flexibles, à : Caén, 1816, c. tab. aen. — ejusd. exposition methodique des genres de l'ordre des poly- piers, avec 94 pl., Paris, 1821. $. 16 Ge mie nio a. Phytozoa, in extremis limilibus omnium animalium collocata, conspicuani sane cuim vegetabilibus affinitatem 159 manifestant; ideoque in iis etiam omnes vegetabilis vi- lae proprietates cernuntur, quumecontra a 'Therozois, a quibus vegetabilis fabrica maxime aliena est, summoperere- cedant. Grammoozorum vero et Cyclozoorum fabricam universalem quadantenus ita conjungunt, ut forma cir- cularis iu iis lineari adnectatur, quod quidem simili etiam. modo in vegetabilibus observatur. JAnimalis tamen in- doles protinus in iis manifestatur; elenim Phytozoa ore assumunt cibos, digerunt, increscunt, et irritabile cor- pus, cujus jam varia emergunt: organa, contrahunt. Contractilis corporis substantia gelatinosa vel membra- nacea, et homogenea est, vel extus gelatinosa, intus vero cornea calcareave; stirps inde enascitur plurimum ramosa, et fixa, raro sponte mobilis. Cujus dein gela- linae numerosi saepe po/ypz, contracüiles, insident; qui animalium genuinorum exemplo ore saepe amplo nutriun- iur; e ventriculi sacco composili, incirca os cilia vel . tentacula plura gerunt, quorum et numerus et dispositio in muscorum corolla recurrit. Alia inferioris ordinis. Phytozoa e solo ventriculi sacco, ciliis mobilibus prae- dito, composita, libere in aqua circumnatant, eorumque singulorum ventriculi gelatinosis pedunculis tubulosis co- haerent et stirpem illorum Phytozoorum heterogeneam aemulantur. CDU: Phytozoa, vegetabilium instar, ad ommes directio- nes continuo expanduntur; indeque incrementum. eorum illimitatum est, et quorundam stirpis forma a quacunque symmelria paene aliena. Rami continuo novi et indeter- minali ad decessum usque subcrescunt; vetusli alii mar- cescunt et pereunt, quin immo tota nonnullorum stirps flaccescit, radice sola vegeta, e qua novus dein truncus, ut in vegetabilibus, insequenti anno propullat; ubique dein locorum polypz, animales tanquam flores, qui, horum instar, et ipsi a stirpe decidunt, in externo hujus circuitu evolvuntur; et quo magis ideo haec in centro consoli- 160 - descit, eo minus organica est, nam omnis animalis pars centrum fugit et Bi peripheriam tendit. Haec vero ge- latinosa manet et contractilis, cellulis saepe regulariter dispersisreferta, easque polypi illi tenent. Quorum vero singuli in aliis sinpikus minus cohaerent, ita ut seorsim ab invicem exorti et dispositi, reliquis irritatis, non con- irahen(ur; in aliis e contra adeo intime conjunguntur, ut iidem organicas parles. unius ejusdemque animalis consütuant. JPÁAytozoa haec vegetabilem quidem indo- lem magis quam illa referunt, at motu jam libero, pen- natularum exemplo, omnia vegetabilia longe antecel- lunt; illa vero, vegetabilium instar, basi immobili fixa, superiores nihilosecius animalium ordines accedunt eo, quod polypi singuli, a se invicem sejuncli, propriam vitam degunt, flustrarum instar, et in tolidem | animalia distincta abire nituntur, licet omnes uni adhucdum stirpi, e qua progerminant , inhaereant. SES de De organis motus. Orsana igitur zotus Phytozoorum variam certe evolutionem manifestant, in omnibus vero motus ab ipsa corporis massa gelatinosa, contraclili, nullis omnino mu- sculis praeviis, prodit. Infimis, ut vorticellis, pedunculus adest elongatus, qui vibrando corpus extendit vel con- trahit; aliorum deinde corpus, ut hydrarum, maxime contractile, e gelatina fere muscülari eflormatur, ita ut quaquaversus motus vehemenliores manifestet, et lon- gis tentaculis animalcula alia praedare valeat. Lis itaque omnibus liber motus competit. In reliquis vero PAyto- Lozois fixis massa gelatinosa, contraclilis, stirpem inor- ganicam, quae sensim ex illa consolidescit, obducit, ejusque motus oscillatorius omnium animalium partium, motui dicatarum, simplicissimus dicendus est; polypi e contra ipsi, eiim fixi, tentaculorum imprimis perquam vario motu excellunt. Extremae denique ramulorum 1 161 stirpis partes et ipsae saepe molles sunt et flexiles, ita ut talis ramus, si sejunctus a stirpe in fundum maris inciderit, ulterius progerminet, quod simili etiam modo vegetabilia offerunt. $. 19. De organis sensribilitatis. Omnibus omnino nervorum vestigiis plane orbata, sensibilitatis gradu PAyftozoa non nisi vixdum conspicuo excellnt, ideoque hoc etiam respectu ad vegetabilia, quibus omnis sensibilitas denegatur, accedunt. Externis quidem injuriis affecta contrahuntur; contractiones ta- men nimis lentae et inertes, ita ut de sentiendi facultate vix sermo esse possit, nisi nerveam substantiam reliquae gelatinosae massae adsociatam, ideoque per omne cor- pus dispersam iis inesse diceres; haecce vero contra- cülitas, salis conspicua, in quibusdam etiam, licet ra- rioribus, vegelabilibus obvia, ad unum omuibus gene-- ralis est. OL oTOE De organis reproductions. Phytozoa ab ommibus certe vegetabilibus eo rece- dunt, quod cibos, ore assumptos, amplo ventriculo, to- tam es cavitatem constituente, digerunt, cujus dein as- similandi vis perquam iusignis est; nam nulla utpluri- mum vasa evoluta cernuntur, nisi quosdam, humorem ' .coloratum vehentes, canales, isidibus communes, vix- dum tamen assimilationem spectantes, exceperis. Praedae dein captandae tentacula iis inserviunt, vel cilia, saepe numerosa, quae os cingunt, continuoque motu rotae, circa axin subactae, speciem offerunt. Quaelibet cete- roquin corporis pars privos humores sibi parat, ideoque etiam scissa et vitam ulteriorem degere, et in novum in- dividuum commutari valet, ita, ut hydrarum regenera- lionis vis omnium animalium maxima sit. T'*o 7 11 MU i : De organis generatzonzs. M Jam véro omnium Phytozoorum generatio e gem- - mis procedit, quae scilicet modo singulae, modo: aggre- gatae, cerlis tamen corporis locis, proveniunt, ita, ut non omnis ejus substantia homogenea mulüplicationi in- cumbet. Gemmae ipsae e globulis homogeneae corporis massae mulatis, et sensim volumine adauclis, evolvuntur; et veluti vegetabilium gemmae in ramorum axillis con- tinuo nascuntur, sic eaedem, ut in hydris, locis semper distinclis, scilicet ubi ventriculus in pedunéulum excur- rit, prodeunt. In reliquis denique JPAytozois gemmae, uvarum instar aggregalae, ovaria quodammodo com- ponunt, inter singula tentacula certis in loculis disposita. ' Gemmae, ex iis' prodeuntes, teretes plurimum "vel ova- tae, libere circumnatant in aqua, donec quaquaversus: fixa, in novam slirpem- conformandam abeant; ciliis in- super numerosis et mobilibus praeditae, variam exhibent contraclionem, qua motum facilitant. Latex denique, quem continent, copiosis globulis, absque dubio vitella- ribus, refertus, in evolvendis novis individuis magni ha- bendus est. " (S OE W) 2e £o. Phytozois adnumeramus infima animalia, quorum nonnulla, e massa Zomogenea conposita, libero motu excellunt et ciliis tentaculisve praedita , Phytozoa cilzata, vel zentaculata ; reliqua vero omnia, e massa Aeteroge- nea composita, basi utplurimum fixa, immobilia, stirpe, modo calcarea, modo cornea instruuntur, Phytozoa vera seu corallia vocantur. Maxima horum pars Zoophyta j P dicebatur; quibus scilicet LINNAEUS ceratophyta, vorticellas, hydras, pennatulas, et praeter taenias ipsa infusoria, maleriem igitur chaolicam, exceptis autem lithophytis, adsociavit; PALLAS vero hydras, ceratophyta, 1635 - rotatorios polypos, lithophyta deinde, pennatulas, interque dubia taenias, volvoces, corallinas, iis adposuit. CuviER contra Zoophytorum classem ex asteriis, echinis, holo- ithuriis, pennatulis, lithophytis. et ceratophytis, ex hydris porro, vibratoriis polypis, et infusoriis concinnavit; iis posthac praeter vermes intestinales reliquis Cyclozois su- peradditis. LAMARCK porro, qui ab initio ZoopAytorum classem e fixis polypis constituit, denominationem hanc postea omisit, classique uc oA corallia, pennatulas, hydras, aliosque, ut rotatorios, polypos inseruit. Quae demum omnia, superadditis Mu a SCHWEIGGERO denuo inter Zoophyta cum monohyla , tum heterohyla, relata sunt. Aliam. denique classificationem proposuit GOLDFUSS, cujus nempe infimam animalium classem Pro- £ozoa $onom. ex infusoriis ,. phytozois, (quibus praeter petalopoda spongias, alcyonia, eorallia corticosa et tubu- Jarias ires lithozois et acalephis, (medusis potissi- mum), totidem etiam ordines constituentibus, composita. OKEN postremo ex infusoriis illis et Phytozois tres com- posuit classes, semznz, ovulo et ejusdem znvolucris cor- respondentes; priori illi inseruit praeter infusoria poly- pos rotatoriós et hydras, alteri dein corallia lithophyta, postremae vero ceratophyta cum spongiis et alcyoniis. 005 ORDO I. PHYTOZOA MONOHYLA, Sc/up. -. ^, Corpus PAytozoorum monohylorum, e massa ge- latinosa homogenea constructum, e vesicula centrali in- tus efformatum vel cavum est, ore insuper ciliis, in co- .ronam disposiüs, vel tentaculis variis cincto. QCilia insi- niul omnia, ad rotae speciem, polyporum vibratoriorum et rotatoriorum exemplo, tentacula vero singula, ut in hydris, seorsim moventur. Corpus utplurimum simplex, rarius ramosum, nonnunquam pedunculatum, valvulis- que pergameneis instructum, vel aliorum cauda articulata, ita ut haec chaotico Crustatorum ordini potius quoc i 11* 164 senda sint, brachionorum et furculariarum exemplo. Omnia in stagnantibus aquis, aliisque substantiis infusis, cAazus - instar; oriuntur; tamen semel exorta, gemmis multipli cantur, e distinctis corporis locis prodeuntibus. $. 24. FAM. I. MONOHYLA VIBRATORIA, Scu. Corpus homogeneum, gelatinosum, vesicula cen- trali instructum, ore ciliis in coronam dispositis, in spi- ram non contractilibus , RS Motus ciliorum irre- gularis. ij à 1. 'TRICHOCERCA, Cuv., corpus Mns oblongum, antice truncatum, vesicula centrali, ore retractili, ciliis mobilibus cincto, cauda saepe articulata, furcata. 1. T. pocillum, Lam. Enc. t. 15. f. 19—22., oblónga, anticé trun- cata, ciliata, cauda quinque articulata, bisetali. Hab.- in paludibus. , 2. T. vermicularis, Lam. Enc. t. 9. f. 50—52, cylindrica, annulata, proboscide exserüli, cauda pur "duplice. Hab. in sta- gnis, paludibus. 2. VAGINICOLA , Zazn., corpus homogeneum, ova- ium vel oblongum, ore ciliato, postice caudatum, folli- culo hyalino inclusum. Omnes mare habitant. 1. V. inquilina, Lam. Enc. t. 16. f. 14—17. ovata, cum cauda elon- . gata retortili , intra folliculum cylindricum latens. Hab. aquam inarinam. 2. V. innata ,'ILam. Enc. V. 16. f. 31—24., elongata, cauda longiore extra folliculum exserta. Hab. gnare. j Al $. 22. wu i FAM. Il. MONOHYLA ROTATORIA, ScAtw. ; Corpus homogeneum, vel simplex, vel ramosum, in folliculo hyalino inclusum, vel liberum, ore amplo, ciliis, in coronam dispositis, cincto; peduneulus caudave nonnullorum articulati. Cilia oris, in coronam distributa, offerunt speciem. continuo circa axin subactae rotae, vel duplicis, vel ita 165 A dispositae, ut duplex adpareat. Celerrimus ciliorum mo- ius, quo vortex in aqua excitatur, fabricam hujus par- lis omnino peculiaris, quam alii pro organo quodam re- spiratorio interpretali sunt, in medio linquit. Novissime RasPArL r), institutis observationibus microscopicis, sibi persuasum habuit, nulla omnino his animalculis adesse cilia, rotaeque illius speciem e luminosis scintillationibus prodire. Quomodocunque vero res se habeat, plura ani- malcula rotatoria, ut brachioni, furculariae, ob corpus, valvulis duabus praeditum, €t caudam vere articulatam, ut de alia interna fabrica taceam, ad infimum Crusta- torum. ordinem. adeo accedunt, ut forte melius cum iis conjungenda sint. — 3. FoLuiCcULINA, ZLarn., corpus homogeneum, oblon- gum, contractile, folliculo hyalino inclusum; ore, ciliis rotatoriis instructo, amplo. : 1. F. ampulla, Lam. Énc. t. 21. f. 5—8., corpus mutabile , ampul- laceo follculo inclusum, capite bilobo. Hab. aquam marinam. 4. Eccrrisss, Of., URCEOLARIA, Zam., corpus ho- mogeneum, liberum, urceolatum, non pedunculatum ; ore dilatato, ciliis rotatoriis instructo. His forma elongata, illis teres, ita ut trichodas ac- cedant, quibus os et cilia rolatoria superaddita sint. Urceolaria plurimum libere vagantur, rarius postica parte figuntur. Cilia sponte vel emittunt vel retrahunt. 1. E. viridis, Lam. Énc., t. 19. f. 1—5. elongata, opaca, viridis. Hab. stagnantem, aquam, sub lemnis. 2B. bursata , Lam. Enc. & 19. f. 12 — 15. teres, ore truncato, j ciliato, papilla e. centro prominula. Hab. aquam ma- rinam. : .9. BRACHIONUS, uo , (germ. Schildihierchen), corpus homogeneum, liberum, valvulis vel clypeis hya- linis cinctum, ore contractili, ciliis rotatoriis cincto; cauda saepe articulata. (r) v. Bullet. univers. par Feérussac, N. 9, p. 195. Sept. 1827. and 166 Quorundam certe Jrachzonoruz fabrica ad' illam Crustatorum. ostracodum accedit, quorum pulli passim habentur, aliique ovipari esse dicuntur; ventriculus con- linuo motu corripitur. Corpus perpetuo: fere mutant; valvulae id cingentes, vel singulae, vel binae, vel ipsae capsulares. observantur. . Habitant ét marinam et dulcem aquam stagnantem; genus speciebus ditissimum. 1. T B. squamula, Lam. Enc. t. 27. £ 4—7. univalvis, valva or- bicularis, antice truncata, quinque dentata, postice ro- tundata. Hab. aquam stagnantem. 2p p. patella , Lam. Enc. t. 27. f. 20—50., univalvis, seen ovata, antice et posce excisa, bidentata, cauda parvula, ar- - ticulata , bisetali. Hab. aquam stagnantem. 6. FURCULARIA, Lam. , (germ. Rüderthierchen), cor- pus homogeneum, nudum, elongatum, caudatum, ore ciliis: rotatoriis, duplicem plurimum rotam constituenti- bus, caudaque articulata binis cuspidibus, praeditis. Furculariae habitant et marinam et dulcem aquam. Os in rostri apice situm; duo puncta oculiformia summo capiti adscribuntur. Bébs ciliatas et caudam ex arbitrio i in- irahere possunt. SPXELLANZANI, observationibus permotus, Furcularias mortuas el exsiccatas post duos annos iterum in vitam redire posse opinalus, indeque species rediviva » dicta est; in aqua vero, mortuis Furcularis, aliisque id genus animalculis, infusa, nova alia specimina subnasci, probabile videtur. . SM M i.-p F. rediviva, Lam. Enc. t. 22. f. 18—55., cylindrica, postice ' attenuata, caüda binis utrinque cuspidibus instructa. Hab. mare, stagna, iu tectorum deinde ferreis canalibus, ubi aqua diu moratur. Spiculum collare. Forma per- quam mutabilis; corpus etiam conglobari potest. 2. ] F. constricta, Lam. Enc. t. 3a. f. 15—14. ovalis, ventricosa, anüce truncata, cóllo constricto, cauda diphylla. Hab. stagnantem cae . VALVULARIA, Goldf. , corpus homogeneum, elon- gatum, hyalinum, caudatum, ore operculo. mobili , mar- gine poslieo fixo, et ciliis sparsis tecto. à : 167 Partes ovales, intestinorum aemulae, intus conspi- ciuntur. Ciliis adliciunt chaotica corpuseula, et si unum alterumve deglutiverint, operculum oris claudunt. 1. V. bzineata, Goldf., oris margo tribus ciliorum fasciculis, cauda Jide simplex. Hab. aquam stagnatem, raro. 8. STENTOR, Of., | (germ. Trompetenthierchen), corpus homogeneum, Duc elongatum; in- ferne sensim in tenuem pedunculum excurrens, os am- plum, margine reflexum, aut ciliatum. Hab. ad lemuas, quibus bsubd culo figuntur. Alii modo corpus contrahunt, alii extendunt, Were cireumvagantur, donec id ite- rum figant. 1. S. solitarius, Rós.l. c. lif. t. 94. f.7—8. laevis, oris margine ci- liato. Hab. lemnas. : z 2. S. socialis, Rós. l. c.t. 94. 951 96., verrucosus, rugosus; oris mar- giue obliquo, non ciliato. Hab. ad radices lemnarum, N Abi caudis fasciculatim "ns cohaerent. 9. VORTICELLA, Aarm., (g verm. Blumenthierchen), corpus homogeneum, nudum, pedunculatum, retractile, basi utplurimum fixum, os terminale amplum margine reflexum , sparsis ciliis. obsitum. . Vorticellae minutissimae semper congregatae, lem- nis utplurimum, adhaerent; pedunculus superne in am- plum ventriculum, coronae convallariae haud absimilem excurrit. Scissione spontanea mullüplicantur calida tem- pestate; frigida vero gemmae oviformes pullulant, quae hieme in aqua .incolumes remanentes, vere redeunte in nova individua mutantur: Aliae, semper simplices , motu libero excellunt, aliae ramosae et continüo fixae, jam verorum Polyporum speciem quodammodo prae se ferunt. dp VE convallaria, Lam. Enc. t. a4. f. um simplex, pedunculo tenui, elongato, retorüli; margine oris duobus locis oppositis cilia sparsa exhibente. Hab. paludes. 2. V. polypina, Lam. Enc. t. 25. f. 7—9, composita, pedunculo re- flexili, Yamosissimo; ventriculi sacco ovato. Hab. mare baltüicum , in fucis. 168 10. OrEncULARIA, Goldf., corpus homogeneum, hyalimum, ovale, pedunculatum, os margine reflexo, nudo; pistillum ex ore emissibile, operculo ciliato prae- ditum. Pedunculus corporis ramosus, quilibet ramus in unum animalculum terminatus. : 1. O. articulata, Rós. l. c. YII. t. 98. f. 5. 6. Pedunculus articulatus. , Animalcula saepe e ramis soluta, libere in aqua circum- natant, Hab. raro sub lemnis in paludibus. 11. CAMPANELLA, Goldf., corpus hyalinum, cam- panulatum, pedunculatum; os amplum margiue refle- xum, sparsis saepe ciliis. Plura animaleula unam stirpem communem, rigi- dam, ramosam habitant, et saepe discedunt ab ea, li- bereque circumvagantur. 1. C. umbellaria, Rós. l. c. IIT. t. 100., corpus globosum , margine oris ciliato; stirps umbellata. Hab. raro aquam stagnantem. 12. MELICERTA, Sc/rank , O£., l'UBICOLARIA, Zarn., (germ. Blumenpolyp,) corpus homogeneum, elongatum, contractile, tubo sessili inclusum, ore infundibuliforni, cilis rotatoriis. Melicertae tubum, ex arenulae particulis, e muco cutis exsudato conglutinatis, sibi ipsis parare videntur. Parvula filamenta duo, tentaculorum speciem imi- ianlia, sub lobis ciliatis, aliaque minora duo, magis ap- proximata, sub illis conspiciuntur. .Animalculum tubi. fundo non adhaeret, sed sponte binarum appendicum caudalium ope se figere potest. 1. M. quadriloba, Schrank, X. c. T. I—IT, os quadrilobum, lobi singuli inaequales cilüs rotatoriis; tubus fuscus, fixus. Mab. aquam dulcem, ad radices ranunculi aquatici, $. 26. FAM. HIT. MONOHYLA HYDRIFORMIA, EU Corpus homogeneum, nudum, ventricosum, gelati- nosum; os, raro ipsum corpus, simplicibus tentaculis saepe longioribus, spiraliter -contractilibus, cinctum. 169 "'Tentacula singula mobilia vorticem in aqua haud amplius excitant, sed praedam. captándo, eamque ori admovendo inserviunt. Corpus utplurimum fixum, vel sponte adhaeret;, nudis oculis perquam visibile. Affinia genera inter Cyclozoa in Zoanthis, Actznzs cernuntur. Pedicellariae, hujus sectionis animalia habitae, pro so- lidis Echznorum partibus aculeiformibus novissime de- claratae sunt. 13. PHARETRIA, Of., (serm. Kocherpolyp), corpus homogeneum, conicum, os tentaculis compluribus, lae- vibus. Plura animalcula sociatim unum folliculum, hy- alinum, campanulatum habitant. 4 1. P. socialis, Ok., singula animalia sex tentaculis brevibus. Folli- culo diviso multüplicantur. Hab. raro sub lemnis. 14. CORONELLA, Of., (gerzn. Kronenpolyp), corpus homogeneum, ovale, os tentaculis quinque fasciculato- ciliatis, subtilibus; corpus pedunculo in folliculo hyalino, cylindrico fixum. i. C. fénbriata, OK., foliculus granulosus, lemnis plurimum af- fixus. Cilia tentaculorum in aqua vorticem excitant. 19. ConYNE, Gaerín., corpus homogeneum, cla- vatum, basi vesiculosum, pedunculatum , simplex vel ra- mosum; tentacula in corpore sparsa; os terminale. -Vesiculae basi ventriculi fixae pro ovulis gemmae- formibus habentur. : : 1, C. squamata . Enc. t. 69. f. 10—11. elongato-ovalis, clavata, pe- dunculo simplice. Hab. oceanum borealem, testaceis fixa. 2. C. glandulosa , Enc. t. 69. f. 15—16. filiformis, ramosa, tentaculis apice globosis. Hab. oceanum septentrionalem , fucis; sertularis fixa. . 36. Hypna, L. (germ. Armpolyp), corpus homo- geneum contractile, tentaculis saepe longissimis, os co- ronantibus, pedunculo vel simplice vel ramoso, sponte sese figente. | Hydrae non uno respectu animalia omni attentione 170 dignissima; quaelibet. pars scissa ab iis regeneratur, ipsaque illa in novum individuum mutatur; e quolibet loco saucio nova hydra propullulat; ipsa denique everti potest, ita ut interna facies externa evadat, et nihilo tamen minus bene digerit —Gemmis, in loco distincto, quo corpus granulosum cum pedunculo connectitur, e- volvendis, multiplicatur; ita ut ipsa gemma in pullum , übeat, qui, post octo dies dimidium fere pollicem jam longus, sensim a Corpore materno solvitur, et novum in- dividuum format. Victitant hydrae parvulis animalculis aquatilibus, ut naidibus, cypridibus, quae a ventriculo digeruntur, ejectis posthac non digerendis residuis. 'Dl'en- lacula ex toto relrahi póssunt 1. H. viridis, L. Roes. l. c. III. t. 88—89, viridis, tentaculis decem, - corpore brevioribus. Hab. aquam dulcem, sub foliis plantarum aquatilium , lemnarum. Corpus ad dimidium pollicem longum. Tentacula saepe octo numerantur; . pedunculus frequenter ramosus. 2. H. fusca, L. Roes, l. c. III. t. 84—87, fusca, téntaculis octonis, longissimis, albidis. iab. aquam dulcem stagnartem. : Tentacula tenuissima, capillacea, DIRE JAM. IP. MONOHYLLA PETALOPODA, Scr. CPolypz tubiferi, Lam.) | j Corpus homogeneum, in basi, membranacéa fixum, tubos plurimum parallelos, membranaceos, vel carnosos, emittente; tentaculis pinnatis simpliei serie, vel non pin- nalis, teretibus, pluribus seriebus circa os dispositis. 'T'ubus intestinalis e propria tunica compositus. Polypi, e tubis parallelis compositi , fasciculatim invi- cem conjuncii; in hos tamen, quos ipsi continuunt, non retractiles. "l'entacula singula cava tum cum cavitate po- lypi, tum cum lateralibus communicant parvulis cavis, in illa excurrentibus. Inter bina tentacula octo loculi ob- veniuni, longitudinem tuborum tenentes; ovaria gem- mis repleta uvaeformia, in iis accumulata; canales illi 171 E modo rec, modo hinc inde flexi, proprio ostio inter tentacula superne excurrentes, unde ovula in. ventricu- lum perveniunt oreque ejiciuntur. i 17. ANTHELIA, Savieny, corpus homogeneum, ten- tacula circa os simplici serie disposita, pinnata, poly- porum tubi e membranacea basi paralleliter adscendentes. 1. 44. slauca, Sav., polypis viridibus, subtus wentricosis. Hab. oram maris rubri. Pars tuborum basalis immobilis, supe- rior sola, quae tentacula gerit, contraculis. 18. XENIA, Sav., corpus homogeneum, basi mem- branacea fixum; tubi crassiores, breves, contigui versus apicem in polypos, fasciculatim umbellatos, excurrentes. | T'entacula octo pinnata. i. X. umbellata, Sav. tubi coerulei,.'umbellato-capitati, tentacula profunde pinnata. Hab. mare rubrum. 19. LoBULARIA, Sav., "Alcyonium L., corpus homo- geneum, carnosum, baci embranaceae infixum, brevi slirpe vel simplice, vel lobata, raro suffultums; tentacula polyporum, ex toto retractilium, octo pinnata. Omnes canales Wc cs ovulis scatent teretibus, albidis, vel frequentius rubris, tenuium filamentorum ope supremae parli canalium appensis. Ovula ciliis par- vulis cincta, sponte ventriculi cavum "accedunt indeque ex ore prodeunt libereque in aqua circummatant. ln pluribus Zobularzs, ut in J. conozdea, acus cavi silicei in media potissimum earum substantia, in corticali vero globuli silicei cavi observantur. 1o bc digitata Lam. ] sessilis, rufescens, gelatinoso-carnosa lobata ; lobis crassis, obtusis, digitatis. Hab. oceanum euro- paeum. 2. L. conoidea, Sav., Alcyonium cydonium, Müll., sessilis, indivisa, cohoidea, extus flava, intus rubra, pulposa; tentacula polyporum octo ciliato-pinnata. ab. septentrionalem Oceanum, testaceis infixa. 172 V. 28. ORD.. II PHYTOZOA HETEROHYLA, SOUD. Corpus heterogeneum e variis substantiis formatur; gelatina scilicet animalis vel ex integro vel ex una parte n massam non contracüilem , (stirpem ZZeteroAylorum) mutatur; allera enim pars animalis polypos, locomoti- vitate plerumque orbos, sistit. Stüirpes varie ramosae, imprimis calcareae, (ZZeterohyla lithophyta), vel cor- neae, (ceratopAyta); in, superficie majoribus cellulis vel punctiformibus orificiis, in quibus polypi deguut, instru- untur. Quos pridem flores animales, dein vero Prvs- SONELIO duce, animalia esse, statuerunt, eosque posthac LINNAEUS regno "animali inseruit Jam vero. ErLIs inorganicae stirpis animalem originem contenderat; et PaLLas opinionem illam, JPAy£ozoa heterohyla ex ag- gregatis compluribus individuis ejusdem speciei exoriri refutans, quamlibet stirpem unum idemque individuum sistere, animal itaque ramosum esse, evincere, conatus, eique LONEDY deinde adstipulatus. est. . At L'AMARCK novissimis imprimis temporibus singulos polypos. pro totidem animalculis et stirpem pro composito animali vel aggregatlis individuis declaravit; cui postremáe sententiae cum ScHWEIGGERO àli, haud parvi nominis auclores,. dum ParLrLAsiI potissimum vestigia premebant, repugnare studentes, perhibuerunt, polypos singulos esse organa unius slirpis, quae vegetabili modo incresceret, neque igitur posse pro totidem individuis declarari. $- 29. Singuli sane polypi, in una quidem stirpe vel com- muni matrice pullulantes, ejus absque dubio partes habendi, quae vitam tamen degunt quodammodo pro- priam, universali illa stirpis adstrictam. Jam .vero inter JMonohyla rotatorza, Campanellam , Operculariam et inter Aydrzformia ipsas HJydras observavimus, quarum omnium pedunculo mox novae gemmae, indeque novi 173 rnt » polypi subcrescunt, alia certe individua dicenda; com- muni etiamsi ramorum connubio ad universalem stir- - pis vitam adstricta. Qua in re accuratius conferendi sunt polypi cum gemmis vegetabilium , quae vario tem- pore subcrescentes, a trunco sejunctae, polyporum il- "lorum instar, propriam vitam degere possunt, quod in excultis animalium formis non recurrere, mirari noli; nam horum singulae partes vel organa insimul omnia enascuntur, ita ut corpori jam esolita nullae omnino partes subcrescant. ae denique non ex ovulis aliis .gemmisve, sed corporis ipsius produclione protrudun- tur; in PAytozozs vero, quilibet polypi, florum plan- larum instar, e singulis gemmis evolvuntur, indeque hoc respectu individua eorum vita interpretanda. ARAS In Pennatulis, supremo PZytozoorum genere, sin- guli polypi universali quodam concentu conspirant, et uno irritato omues sensim complicantur, (idem scilicet irritato Miniosae flore singulo in omnibus ejus foliis con- spicitur,) quo certe intimus singulorum polyporum ne- xus, ila ut communi etiam pinnarum motu nalent, ex- ponendus est Nihilo tamen minus individua eorum vita subinde pródit, eosque reliquorum generum, exemplo ani- malia composita declarat; neque etenim de infimis Gram- ,mozois et 'lherozois quibusdam aliter censendum est; sic extraneum illorum genus, Coenurus, e vesicula com- muni, in quam plurima individua desinunt, componitur; horum, vero plurima genera, ut Sigillinae, . Diazonae, Polyclina, Botrylli, Pyrosomata, aliaeque Ascidiae, ad animalia composita pertinent, quibus omnibus vel cy- lindracea, vel teres substantia, saepe gelatinoso-calcarea communis est Cujus demum superficies singula ani- malcula, certe individua, radiorum instar, emittit, quae lamen universali süirpis vita fruuntur, ideoque eliam re- gularibus utplurimum 'seriebus, singulorum in nonnul- lorum Phytozoorum stirpe polyporum instar, disposita 174. sunt. Idcirco etiam singuli Flustrarum polypi, postquam vita defuncti sunt, decidunt, et stirps vi vitali, qua pol- let, in eadem cellula noyam gemmam, in aliud indivi- duum abeundam, protrudit. $. 51. Stirpis deinde evolutio priva sane sit oportet; nullis enim vasis obviis, quibus, ossium ad instar, deponi possit, ipse mucus animalis in ejus massam non con- iracülem, fibrosam, corneam, calcareamve indurescit; itaque axis Phytozoorum corticosorum e membranis a- . nimalibus mucosis indurescentibus enascitur, et veluti di- cotyledonum plantarum annuli quotannis novi formantur, sic membranae concentricae Phytozoorum stirpis, vita earundem paene defuncta, in corneéos cylindros concen- tricos mutantur. ldem sane perhibendum de calcarea aliorum Phytozoorum stirpe, /quae simili modo ex com- mutata massa animali lapidescente enascitur: nam acidis - soluta pars animalis, vel mucosa, vel fibrosa, ex ea re- sidua, quae, stirpe etiam igne combusta, privo odore elliso, sese manifestat. "lali etenim pacto indoles animalis non- nullorum Phytozoorum, polypis distinctis orborum, pro- dit, quorum scilicet massa vel ex tota calcarea est, ut Nulliporarum, vel fibroso contextu intus conspicuo, ge- latina extus obducta, ut Spongiarum, quae quidem cum plantis eryptogamis, quibus distincti flores nulli adpa- rent, apte conferendae sunt. Slüirpes illae, ab exordio certe animali gelatina conflatae, mox ulterius increscendo, lapidescunt, vel in fibrosam massam non organicam muiantur, quod. quidem a quodam sane organico pro- cessu repetendum est, idéoque nonnullae stirpes, etiamsi, primariarium partium constitutivarum respectu, ad la- . pides accedant, ab animali vi vitali produci videntur; neque hanc ob causam ambigua id genus animalia, ad limites tum utriusque organici, tum inorganici regni col- "locata, e serie animalium excludenda sunt. 179 &. 32. Ipsi denique polypi plurimum hydraeformes , e sub- slantia granulosa vel mucosa conflati, quinque vel octo tentaculis gaudent, vel simplicibus, ut Milleporarum, vel pinnatis, ut illi Phytozoorum corticosorum. Omnibus genuinus adest ventriculus, e peculiari membrana, non e massa polypi, elaboratus. Rariorum Phytozoorum, ut Sertulariarum, radices, nutrimentum e fundo mari- no suscipere, inde patet, quod perennes, redeunte vere, postquam annolina stirps perierat, novam protrudant. Aliorum dein multiplicatio: fragmentis, a stirpe solutis, vel gemmis fit, quae, postquam prodierint, libere cir- cumnatant, et d eRdiau. ab initio elongatam, cum orbi- culari commultant. Productio cunctorum summa est; srpis basi, saepe jam vita defunctae, suprema ejus- dem insidet pars, quae novos continuo ramos et ramu- los explicat; ita ut ambitus trunci à novis ramis acce- dentibus potius, quam ab incremento slirpis pendeat. Tali itaque modo non polypi ipsi stirpem sibi parant, .sed haec organico quodam processu, e commutata ani- mali massa, dum e- gemma prepullulat, exoritur. $. 35. Phytozoa omnia. heterohyla in. Lithophyta et Ce- ratophyta subdividi solent, quorum illorüm stirps ma- jori parte e calce composita, lapidea est, ideoque re- gno inorganico adeo conterminatur, ut in Nullipora- rum genere omnes omnino polypi desiderentur, et massa fere ex integro lapidea sit; horum vero slirps ramosa e stratis: corneis ulplurimum flexibilibus; vel fibrosis, vel membranaceis constituitur, ita ut forma. plane wege- tabilis prae animali massa adeo passim praevaleat, ut polypi eidem non evolvantur, et ejusmodi stirpes, ut Spongiae, absque dubio ambiguae, eadem fere ratione cum vegetabilibus ac animalibus conjungendae sint. Po- strema demum genera, ut Peunatulae, haud amplius il- lorum fere omnium instar, fundo marino fixa, libere 176 circumnatant et tum. vivendi modo , tum fabrica interna jam Cyclozozs quam proxime adstant.. Complura pas- sim vegelabilia marina, quae, PAytozoorum instar, la- pidescunt, propter calcaream stirpium conformationém his adnumerata sunt; magna eorum pars articulatis pertinet Ulvis, quae, dum increscunt, multam calcem deponunt, prima vero aetate viridi colore textuque cel- ]ulari vere vegetabili insigniuntur, ita ut de eorüm loco nullus dubitet. Lapidescentibus igitur id genus Ulvis adnumerandae sunt, teste SchwEIGGER, Corallinae, Ga- ' laxaurae, Liagorae, Polyphysae, Acetabula,, Penicilli; quin immo Milleporam coriaceam 4. Ulvam squamariam Gmel. sistere, evincere conatus est; omnium illorum ge- nerum varii gradus mutationum in lapideas : stirpes obveniunt, ita ut, acidorum imprimis adminiculo, ve- getabilis indoles mox patescat. $34. Quod denique distributionem .PAytozoorum Hete-. rohylorum, spectat, complura eorum genera multas certe orbis ierraquei regiones, frequentius lamen maria calidarum quam :frigidarum regionum habitant; Litho- phyta, potius calidarum regionum incolae, vixdum in frigidis et temperatis obvia, ubi vero innumera horum? turba, integros montes calcareos constituens, inter fos- silia animalia effoditur; sic Cateniporae, Harmoditae, . Sarcinulae, Favositae, Strombodae, Acervulariae, 'T'ur- binoliae,. Lunulitae, Orbitulitae aliaque complura, quae in vivis vel omnino non vel in solis calidis regionibus exstant. Ceratophyta denique septentrionem versus pro- pius accedunt, ipsumque glaciale mare haud raro in- colunt. Fossilium generum eorundem numerus perquam exiguus; neque tamen eadem in septentrionalibus mon- libus omnino desiderantur; Flüstrarum enim et Cellepo- larum reliquiae haud raro effodiuntur. Calidarum po- tissimum regionum maria variis et splendidissimis Cera- tophytorum generibus: excellunt, ita ut, florum instar, 1 4 N / ; 217 in qualibet anni tempestate alia eorum genera depre- hendantur. Polyporum vita, in universum brevis, vixdum annolina est, stirps vero continuo novas producit gem- mas et perplures annos vegetat. Ideoque etiam Litho- phytorum et numerus insignis, et incrementum celerri- mum , e continua nova productione ordiens; in calidarum . enim regionum maribus integra scamna ab initio subma- rina constituunt, quae, mox ex aquae superficie egressa, insulas formant, a fluctibus marinis arena multa conte- ctas, et subinde florum abundantia ornatas. Sic illa cum Ceratophytis in commutandam terraquei orbis superficiem plurimum conferunt. $. 35. FAM. F. LYITHOPHYTA POROSA, Scu. Gelatina animalis vel omnino lapidescens, vel cel- lulae polypiferae, simplices, minutae, poros parvulos referentes, e centro slirpis calcareae ubique peripheriam versus oblique- adscendentes, approximatae. Polypi sim- plices, parum noti. Cellulae, nullis lamellis intus praeditae, foramina subcylindrica, parietibus vel laevibus, vel passim striatis anstructa, referunt; raro minutissimi vel nulli omnino pori, polypi tunc nulli, et tota stirps lapidescens. Stirps po- lymorpha, ita ut ei nulla distincta forma adsit, pluri- mum tamen ramosa vel frondosa, vegetabilium lapi- deorum instar, vel lobata, irregularis, subtiliter varie divisa, fixa, vel corpora marina incrustans, vel libera, simpliciter iliis adhaerens. * Habitant maria calidarum utplurimum regionum; fossiles species in frigidis potissimum et temperatis euro- paeis plagis reperiuntur. 20. NULLIPORA, JAL,a;nm., sürps irregularis, ex tolo calcarea, solida, minime porosa; gelatina animalis fere nulla, omnino lapidescens. Pori conspicui nulli; polypi non adparentes. Stirps fere plane inorganica, sedimentum tanquam calcareum "Jd oim. 12 T D marinum, e calee tamen phosphorica et carbonica com- positum, membrana gelatinosa animali cinctum, e qua stirps absque. dubio organico modo deponitur, vel mu- tata illa et lapidescente exoritur; ita ut Nulliporae massae | sint organicae, animales, quae dum exoriuntur, proti- nus ex integro lapidescunt, Corallinarum exemplo, quae vegetabilia, statim post exordium lapidescentia, offerunt. . Nulliporas vero esse genuinam massam animalem, ium odor, quem comburendo spargunt, empyreumaticus, tum residua, illis aliorum Phytozoorum stirpium, in a- cido sulphurico solutarum , simillima, demonstrant. 1. * N. calcarea, Lam., Millep. calcar. Ell. et Soland. 25. f. 13. sürps solida, laevis, saepe ramosa, crustacea, pulvere cretaceo, albido, residuo certe quodam animali, tecta., Hab. oceanum europaeum, mediterraneum mare. 2. *N. polymorpha, L. Mill informis, Lam. Ésp. Mill t. i3. sürps solida, nodosa , ramulis brevibus, grossis, ob- tusis, glomeratis. Hab. mare mediterraneum. 21. MiLLEPORA, J;a7., slüirps lapidea solida, po- lymorpha, ramosa, frondosa, incrustans; poris minutis- simis undique in superficie obviis, verlicaliter in axi im- positis. Polypi simplices. i Stirps intus tubos longitudinales offert, ramorum- que apicibus et insimul etiam. ambitu suo increscit. Pori cylindrici, non lamellati, parvi, saepe minutissimi; po- lypi, in iis degentes, cylindrico, elongato, tenuissimo- que corpore iustructi. 1. M. miniacea, L. Esp. t. 17., stirps exigua, rami incurvi, mi- nutissimis et numerosissimis poris pertusi; color cinna— barinus. Hab. oceanum indicum et mare mediterrane—- um; alüs insidet coralliüs, vix nonnullas lineas . alta. 2. * M. alcicornis, Esp. t. 5—7., stirps, laevis, ramosa, ramis laci- niato-palmaüs, laciniis acutis; poris sparsis münimis. Hab. oceanum Antillarum insularum. 3. M. cervicornis, L. Lam. t 25. f..15., stirps ramosa, albissima, dichotoma, ramulis'atteniatis coalescentibus. | Hab. o- ceanum europaeuim. 29. DisTiCcHOPORA, . Z,azm., slirps subcompressa, ramosa, pori inaequales, marginales, per longitudinales 279 series dispositi, suturam disticham aemulantes; verru- cae stellatae in superficie ramorum passim coacervatae. i. D. violacea, Lam. Lamx. t. 26. f. —4., ramosa, ramulis ad- scendentibus, flexuosis, tereti-compressis. Hab. oceanum indicum. Color violaceus. 25. COENITES, n., stirps varia, vel simpliciter ra- mosa, teretiuscula, vel ramosissima, intus porosa, ramo- rum apicibus invicem approximatis et connexis; cellulis minoribus, tereli-triangularibus, per series oblique longi- tudinales dispositis, perquam approximatis, margine in- feriore prominulo, incrassato, laevi; superficie inde quasi breve. squamata, aspera. 1. T €. juniperinus, n., stirps tenella, teres, ramosa, cellularum majorum marginibus prominulis; habitus ramuli juni- perini defoliati. Hab. Lithuaniae regiones, in terra al- - luvii, calci compactae cum "'erebratulis permultis in- P haerens. : 2. T C. intertextus, n. Tab. II. fig. 16., sürps major, crassior, subcompressa, ramosissima, ramis invicem nexis, un— dique cellulis minoribus, margine inferiore prominulis, instructis. Hab. cum antecedente regiones alluvii Vil- nenses; connexa eL intricata fragmenta miajora obvia, nulla massa calcarea inter singulos ramos interjecta. 24. OnBrTULITES, JLaz., stirps plerumque latior, quam altior, superne convexa, subtus concava, raro convexiuscula, pori minulissimi, teretes, sine ordine dis- persi, vel utrinque, vel in superficie convexa, raro sub- tus concentrice striata. Orbitulitae hucusque e novissi- mis tertiariis vel vixdum postremis secundariis forma- tonibus effossi, in nostris regionibus balticis non- nisi e calce intermedia eruuntur. 1. O. complanatus, Lam. Lam. X. t. 75. f. 15—10., stivps te- nuis, fragilis, utrinque plana et porosa. Hab. calcem &rossiorem Grignionensem. 2. | O. hemisphaericus, n., Tab. IT. fig. 1., sürps discoidea, superne cónvexa, poris majoribus instructa, subtus con- Cava, concentricis stris notata, poris nullis obviis , lae- vis. Hab. calcem intermediam Petropolitanam. Altitudo lin. 4, latitudo ultra lin. 7. Alia specimina minus lata, 12* 180 - sed aequaliter fere alta, subtus medio profunda; alia multo latiora, ultra 1 poll. 1X lin., neque tamen multo alüora, ad lin. 5., subtus laevia. Hab. Ingriae calcem intermediam. 2 OL fungiformis, 7, Sürps discoidea, supra poris refertis | pertusa , convexa, subtus stipite latiore, basi poris per- tuso, margine exeso circumdato ; iude stirpis forma fere pileum. fungorum accedit. Majus specimen basi stipitis prominula, quasi pedunculatum , 42 lin. altum , 8X lin. - longum, oblongo-teres; minus, sürpe subtus plana, j süpite introtruso, 35 lin. altum , 6 lin. longum. Hab. ibidem. j 9. T O. distinctus, n., strps discoidea, supra convexior, subtus: convexiuscula, utrinque aequaliter porosa. Altitudo 2$ lin., latitudo 6X lin. Hab. ibidem. Alia specimina plana; fere primam speciem Gallicam accedunt. 4. T O. apiculatus, n. Tab. II. fis. J., stürps discoidea, uno 1nargine quasi rescisso, recto, medio ibidem superne apiculato, apice prominulo unciformi, incurvo, su- períicie tota poris pertusa; subtus laevi, parum convexa; concentrice striata. Angulo prope apicem altero im— presso, concavo, altero convexo. Latitudo major 9X lin., altitudo 5t lin. Hab. ibidem. : 9$. T O.quadrangularis, n., sürps quadrangularis, subrhom- boidea, supra convexa, concentrice striata, subtus pla3 nà, poris vix conspicuis; marginibus rotundatis. lab. ibid. Alütudo 23 lin., latit. ultra 4 lin. - 25. DIANULITES, n., stirps plurimum conica , vel py- riformis, apice attenuata, allior, quam latior, poris undi- que praedita, raro supra detrita, tunc poris ibidem non conspicuis; subtus utplurimum concava, raro convexa. Accedunt ad Lunulitem; L. urceolatus for- sitan hujus generis; simillimus enim D. bzcornz. Dia- nulitae omnes cum Orbitulitis ejusdem terrae aevi in- colae fuisse videntur; effodiuntur enim ex iisdem antiquis calcis, saepe margaceae, formationibus. 1. T D. bicornis, n., Tab. Ll. fig. 15., sürps subconica, apice bituberoso,, tubere altero altiore, altero minore, su- perficie undique porosa; subtus subplana, laevis, media foveola, tanquam foramine exarata. Hab. calcem in— 7 termediam [ngriae. Alütudo stirpis poll. 1. lin. 1., latitudo lin. 10. 191 2. ] D. detritus, n., stirps conica, apice multo tenuiore, parum ad latus flexo, supra laevis, detrita, concentricis striis sulcata; subtus concava, poris minutissimis notata. Margine acuto. Altitudo 1. poll. 1Z lin., latit. lin. 10. Hab. cum antecedente calcem Ingriae. 3. T D. fastig c IGfus, n.sürps fastigiata, adscendens; subtus sub- convexa, undique poris pertusa, apice rotundato. Hab. ibidem. Alut. 105, lat. 9. lin. d 1 D-pyrifo rmis, n. Tab. IT. fig. 9., stirps pyriformis, apice f tenui, margine evanescente, rotundato; subtus subcon- vexa; stürpe undique poris approximatis obsita. Hab. calcem Ingriae. Altit. fere 8. lin., latit. 5. lin. $36. : FAM. FI. PHYTOZOA LAMELLOSA, Zam. Slirpes calcareae variae, plurimum ramosae, folia- ceae, vel simplices; cellulae stellatae e Iamellis sulcisve undulatis, calcareis, constructae, aut solitaria, aut una alteri horizontaliter imposita, indeque in cylindros saepe parallelos coacervatae. Cellula terminalis polypifera, po- lypi actiniaeformes. Phytozoa lamellosa stirpium majore saepe ambitu insignia; numerus et generum et specierum maximus; inler fossilia saepenumero genera extranea e nostris re- gionibus eruuntur, ut S D multe. Polypos magno certe corpore excellere, probabile est; nam omnem cellulam terminalem et occupant, et adimplent ; ideoque appendicibus variis lateralibus vel lamelliformibus instructi esse videntur. Ex cellularum varia tum forma, tum disposilione, genera plura condenda sunt. UNE *CELLULAE STELLATAE LATERALES FEL PER SUPERFICIEM JDISPERS.AE. T cellulae - circumscriptae. a.) stirpe undique stellifera. 26. PociLLoPOoRa, Zanm., srps calcarea, ramosa, su- perficie cellulis pocilliformibus undique immersis, inler- - stiliis porosis. 182 | Ky Cellularum margo raro prominulus, obsolete stel- latus. 1. * P. damicornis, Lam., Esp. Madrep. t. 16., stirps polymorpha;, ramosa, ramis brevioribus, congregaüs, subtortuosis, crassiusculis, apicem versus dilataüs, obtusis. Hab. o— ceanum iudicum. : NN 2. T P.approximata, n. sürps erecta, ramosa, crassa, cellulae majores, angulatae, approximatae, interstitiis fere nullis. Hab. fossilis regiones Lithuaniae, vel seorsim. conyoluta lapidem calcareum occupat, vel cum Coemits, frag- mentis et T'erebratulis obvia; ibidem, interstitia porosa magis conspicua. Affinis damicorni, cujus tamen cel- lulosae potius teretes, illius magis angulatae, pentagonae; majores, approximatae. j 27. MADREPORA, JLarn., stirps ramosa, cellulae cy- .lindraceae, tubulosae, sparsae, prominulae, superficie. ejus inde muricata, interstitiis porosis. Cellularum parietes interni lamellis angustissimis in- strucli. SEM muricata, L. M. prolifera, Lam. Esp. t. 4g. suppl. 1., stirps ramosa, ramis elongaüs, teretibus, ad apices proliferis, verrucis cellularum tubulosis , eloncqt Hab. oceanum americanum. Color albidus; ad 1—5 pedes alta ; apices recentes molles, lac fundentes , superficies cortice gelati- noso tecta; tam celeriter increscunt, ut brevi tempore integras rupes constituant, et calx ex iis uratur. 2. M. palmata, Lam. Esp. suppl. 1. t. 51., stirps dilatata, compla- mata, basi involuta, profunde divisa, muricata, ramis laciniato-palmatis. Hab. americanum oceanum. 28. OcuLINA, JLarm., stirps ramosa, extus laevis, fixa, ramulis brevioribus dispersis, laevibus; stellae vel terminales, vel laterales, non prominulae, sessiles, rarae. 1. * O. virginea , Lam. Esp. t. 15. , ramis perplurimis, tortuosis, spar- sis, coalescentibus; stellae aliae prominulae, aliae im- mersae. Hab. oceanum utriusque Indiae mareque me- diterraneum. "Vulgo corallium album nominatur. 29. SERIATOPORA, JLan., stirps ramosa, ramis te- retibus, vel complanatis, gracilibus, divisis; cellulae per 183. series dispositae, vel margine ciliatae, vel sublamel- losae. 1. *S. subulata, Lam., ramosissima , ramis attennato-subulatis ; cel- lulis stellatis, per longitudinales series dispositis, mar- gine ciliato, prominulo. Hab. oceanum indicum ma- Bnuin. 4o. PonrrES, Zan., stirps ramosa, lobata, obtusa, regularibus cellulis stellatis, undique in superficie obviis, contiguis; margine utplurimum nullo; lamellis filamen- losis internis acicularibus, rosaceis. Rami raro elongati, plurimum dichotomi, Jobati, nonnunquam in crustam expansi. 1. *.P. conglomeratus, Lam., glomeratus, globoso-gibberosus, sub- lobatus, cellulis parvis, angulatis, contiguis aceroso- scabris. Hab. oceanum americanum. 2. ] P. acerosus, n., explanatus, convexus, incrustans, cellulis tu— bulosis, intus longitudinaliter striatis, marginibus ace—- roso-scabris, coníluentibus, rosulae formam offerenti- bus, Hab. terram alluvü Lithuaniae, in calcem mu- latus, fere ochraceus. b.) stirpe in superficie sola stellifera. Ji. AsTRAEA, Z,am., slirps conglomerata, incru- stans, vel in orbicularem. massam, raro lobatam aggre- gata; cellulae plurimum angulatae, lamellosae, pavalle- lae, contiguae, vel massa lamellosa conjunctae. Species fossiles frequentissime obviae. 1. 4. argus, Lam., Esp. suppl. i. Madr. t. 57., cellulae majores radiatae, orbiculatae, inde a basi sejunctae, margine elevato, extus lamellis diesptemieis radiato, Hab. ocea- ' num americanur. ; 2. 4. ananas, auct., non L., Esp. Madr. t. 19., cellulis valde pro- minulis, multiradiatis , compressis, subangulatis, inae- qualibus , marginibus convéxis, apertura coarctata; in- Lerstitiis concavis, laevibus? Hab. oceanum america- / nun:; eüam fossilis frequenter. obvia. 5. T A. ambigua, n., Tab. IT. f. 6., stirps subglobularis, multo minor, cellulis inaequalibus , compressis, aliis elonga- us, aliis teretioribus , parum prominulis, apertura ampla; marginibus parum emergentibus; interstitiis concavis, la- 164 mellosis. Hab. fossilis regiones Lithuanicas; prope Vil- nam; an varietas antecedentis ? 4. T-4.pentagona, L. Esp. t. 59. sürps ampla, irregularis, cel- lulis majoribus, contiguis, pentagonis, lamellosis, ex- cavas; parietes cylindrorum pentagonorum flexuosis et longitudinaliter grosse sulcatis. lab. fossilis regiones Mosquenses, et Vilnenses. 'Tota massa rufa, vel in corneum lapidem compactissimum ex integro mutata, vel in rarioribus speciminibus, dimidia pars altera in corneum lapidem commutata, altera vero sincera et in- legra, lta ut recens omnino status Astraeae calcareus et rigidus cognoscatur. Cellulae pentagonae mediae, e centro radiantibus lamellis praeditae, circulari margine cinctae, laminis exinde aliis transversis, confertis, ad pe- ripheriam tendentibus. 5. T xd. favosa, Lam. Esp. f. 45., f. 1—2., stirps subglobosa; , cellulis majoribus, lamellosis, inaequalibus, angulatis, "margine subacuto. Hab. oceanum [lndiae orientalis. An eadem. fossilis in Lithuaniae terra alluvii? Cellulae hujus majores, profundae, angulatae, minoribus et mi- nimis alis subteretübus cinctae. Nitida, fortasse di- stncta species. $2. EXPLANARIA, JLam., stirps superne in expan- sionem foliaceam dilatata, margine subfoliaceo, basi co- arctata;. cellulae stellulatae in sola superficie sparsae, sessiles, distinctae; apicibus cylindrorum «emergentibus. - 1. E. infundibulum, Lam. E. Crater, Pall. Esp. Madr. X. 86. f. 3. .et suppl. 1..t, 74. infundibuliformis, turbinata, ex- pansio foliacea suprema, medio profunda. Hab. ocea— num indicum. 2. E. einerascens , Lam. Esp. Madr. t. 68., varie convoluta, sinuosa; intersütiis orbicularium cellularum porosis, aceroso- scabris. Hab. oceanum indicum. Tt cellulae nom circumscriptaes 33. HvpwoPHona, JPZsch., Monticularia, Lam; sürps lamellosa, incrustans, globosa, gibberosa aut lo- bata, e cellulis, in tubulos parallelos seriatis, prominulis, conicis; solido axi centrali, lamellis radiantibus adnatis cincto. : 185 1. H. exesa,, Fisch. Esp. Madr. i. 51. f. 5. incrustans; conulis ^A confertis, compressiusculis, lamellis serrulatis. Hab. oceanum indicum. . 2. p HUC norrii, Pisch., cellulae aproximatae, lamellae incurvae, breves. Hab. fossilis regionem- Mosquensem. 34. MAEANDRINA, J;am., sürps semiglobosa, vel globosa; superficies convexa mullis gyris, sinuosis, utro- que latere. lamellosis, obtecta. Lamellae transversae, parallelae, medio adnatae. 1. * M. labyrinthica, Lam. Esp. t. 5., hemisphaerica, gyris elevatis, elongatis, sinuosis, basi dilatatis. Hab. oceanum ame- ricanum. 2. M. pectinata, Lam., Madrep. maeandrites, L. Esp. t. 4., gyris profundis, eminentias pectinatas constituentibus, lamel- V lae latae remotae. Hab. oceanum americanum. 35. AcARICIA, La., stirps explanata, subfoliacea, superficie sola sulcis stelliferis exarata, plerumque pe- dunculata. Cellulae lamellosae, seriales, approximatae. 1. 44. explanulata, Lam. Madrep. pileus, Esp. t. 6. expansa, pe- dunculata , pileiformis ; cellulae confertae, invicem con- nexae, lamellis medio latioribus. Hab. oceanum in- dicum. 36. PAvoxrA, Larn., sürps foliacea, expansa, lobis rotundatis, ereclis, utroque latere sulcis aut rugis stelli- feris. Cellulae lamellosae, per series iransversas con- centricas dispositae. 1. *.P. agaricites, Lam. Esp. Madr. t. 20., lobis foliaceis breviori- bus, rotundaüs, crassis; sulcis stelliferis, sinuosis, VCansversis. llab. oceanum americanurm. i M -. ** ÜELLULAE TERMINALES, 1) cellulae cylindraceae àu£ turbinatae, vel raro, vel non parallelae, 57. FuxcriA, La., stirps simplex, orbicularis, vel oblonga, superne convexa, et lamellosa medio excava- ta, inferne concava, scabra. Lamellae dentatae aut in latere asperáe, radiantes, stellam constituentes unicam , totam superficiem occupan- lem , ab unico nimirum polypo habitatam. 186 1, * F. asgaricites, Lam. Madr. fungites, Esp. t. 1. f. 1., orbicula- ris, lamellae inaequaliter dentatae. Hab. rubrum et indicum mare. Parvuli pedunculi ope rupibus adhae- rent, superficies muco crassiore farinaceo obducta ; lon- giores lobi membranae mucosae emarginatae , multisque vesiculis tectae, continuo motu corripiuntur. 2. F. lima, Esp. i. 65 , elongata, stella longiore, lamellis inaequa- libus. flab. oceanum indicum, stirps dura, crystalli instar subpellucida. I 38. ''URBINOLIA, Aa7n. , stirps libera, simplex , tur- binata, vel cylindraceo-cuneiformis , extus longitudinaliter slriata, vel sulcis concentricis, rosulas formantibus, exa- rata. Cellula unica, terminalis, lamellata, lamellis medio connivenlibus; apice stirpis saepe inflexo. Lnd T.£urbinata, Lam., Tab. IIT. f. 4. sürps turbinato-concava, extus siriata, margine cellulae recto, centro excavato. Hab. fossilis Lithuaniae terram alluvii. Cellula saepe maxima, oblique truncata, apice brevis stirpis parum- per flexo. Striae vix conspicuae, alütudo 2. poll. 10 lin., cellulae latitudo. transversalis 1. poll. 1. lin; longi- tudinalis vero 1. poll. 4. lin. Ànnon distincta species ? 2. T T. pzleolus, n. Tab. III. f. 4. sürps turbinato-concava, me- dio tumida, brevis, extus striata, apice obtuso, non pro- minulo. Altitudo a postica parte 5 lin.; latitudo me- dia:ultra 5 lin. Hab. fossilis cum illa Lithuaniae agros alluvii. 9. T T. ornata, n. Tab. IIF. f. 9., stirps turbinato-concava, brevis, tumida , sub margiue sulco transverso , concentricis aliis, rosulas formantibus, hinc inde obviis. Altitudo 8 lin., latitudo 6 lin, ; specimen tamen mancum, non rite men- surandum. ab. in Lithuaniae agris. Alia fragmenta Turbinoliarum cylindraceo-turbinatas stirpes offerunt. 59. PATINULA, n., stirps fixa , patinaeformis, basi la- lore, supra coarctata, angustior. Cellula terminalis la- mellosa concava. Superficies sulcatà. 1. T P. Hi£huana,m. Tab. III. f. 3., sürps patinacformis, inferne sensim latüor; cellula profunda, lamellis numerosis exiguis; superficies stirpis longitudinaliter sulcata. Alti- tudo ultra 3 lin; latitudo supremae partis 6 lhin., infimae 7 lin. Hab. fossilis. lapidem arenaceo-calcareum corm- pactum prope Kowno, Lithuaniae urbem. 187 4o. .ANTHOPHYLLUM, Sc£., stirps simplex, fixa, cellulae lamellosae, in cylindros acervatae; cylindri tur- binati, aut solitarii, aut in fasciculos vel ramos connexi. Cellula terminalis margine expanso. Ji ADAN cyathus , Schw. Esp. Madr. Anthophyllum, t. 24, stirps tur- bínata, solitaria, fixa; cellula concava, centro papil- loso. Hab. mare mediterraneum. 2. T A.cespit osum Schw. Madrep. fascicularis, Esp. t. 29, stirps fasciculata, ramis cylindricis, striatis, scabriusculis; flexuosis, hinc coalescentibus ; cellulis concavis, lamellis aequalibus. Hab. oceanum Indiae orientalis. Effoditur in compluribus Europae regionibus, frequenter etiam in Vilnensi; cylindris hinc inde flexuosis, longitudi- naliter striatis, cellulis passim proliferis, inde cylin- dri saepe divisi vel ramosi, cellulae superne medio prominulae, quasi acuminatae. 3. * À. caly culare, Schw., Esp. Madrep. t. 16., cylindri turbinati, e crusta fixa adscendentes, longitudinaliter concreti, breves, centro prominulo. Hab. mare mediterraneum. 9. À. musicale, Schw. Esp. Madr. t. 50., f. 2, strps fasciculata, cy- lindri turbinati, e basi divergentes, lamellis horizonta- libus calcareis conjuncti, supra crustam prominuli. Hab. oceanum Indiae orientalis. Fossilis etiam in ora Hiberniae. ^41. CARYOPHYLLEA, f. Lam., süirps recta, ramosa, , extus longitudinaliter sulcata, ramis lateralibus subtur- binatis; cellula singula terminalis, lamellosa. Cellulae. raro in superficie, plurimum terminales. Polypi octotentaculati. n C. ramea , Lam. Esp. Madr. i. 9. et 10., sürps ramosa, ra- mulis lateralibus ; brevibus, inaequalibus, cylindraceis. Hab. mare mediterraneum , raro vel ipsum germanicume. Sürps ad 2, immo raro 5 pollices crassa; ramorum. apicibus rufis, intus albis, recenti statu moschum re- dolentibus. 42. ÁCERVULARIA , Sc/up., stirps e conis acervatis, turbinatis, connexis; cellula terminalis lamellosa, niedio protracta, e centro depresso prolifera. JMonticularzs affinis. 1. A. baltzc a, Schw. Madrep. ananas L.,non Lam., L. amoen. acad. 1. Corall. balt. t. 4. f. 9g. n. 2., stirps globosa, coni terni e singulo cono. Hab. fossilis oram balticis maris ,/ 188 43. STROMBODES, Sc/w., stirps e conis parallelis, sirata horizontalia constituentibus, e cellula cyathiformi proliferis; cellulae lamellosae vel e centro vel e disco, conum emillentes. 1. S. stellaris, Schw. Madr. stellaris D. amoen. acad. 1. Corall. balt. t. 4. f. 11. et n. 4. , coni paralleli e centro proliferi, i margine contigui; tota stirps e conis seriatis composita, lacunosa, indeque 'Tubiporae habitus enascitur. Hab. fos— silis oras baltici maris. 2. S. truncatus, Schw. Madr. truncata, L. Esp. suppl. 1. t. 4. stirps globosa; coni breves, divergentes , e basi communi, eos invicem adnectente, adscendentes; cellulis superne con- niventibus, angularibus. Hab. fossilis oras maris baltüci. An sequenü generi jungendus ? 44. FLOSCULARIA, m., stirps subglobosa, e conis a communi basi adscendentibus, indeque maxime diver- gentibus, cellulae lamellosae proliferae, approximatae vel distantes; marginibus conorum conniventibus. Aliae: species e disco potissimum externo, aliae e centro proliferae; illis tres ad quinque conuli, his unus plerumque conus crassus et brevis pullulant. Num ab Acervularis salis distinctae? lt F. corolligera,n. Tab. II. f. 4., stirps e conis brevibus, tar- binatis, incrassatis, e communi basi egressis , znaxime di—- vergentibus, composita; singuli coni ternos quinosve conulos e disco demittentes ; cellulae superne distantes.' Hab. fossilis regiones Lithuanicas; habitus Antophylli -alycularis, si superne inspicitur. Cellulae singulae, illius instar teretes , medio profundae, et distantes, su- perficie inde lacunosa. Coni, e stürpis basi pullulan- tes, numerosiores et majores reliquis, superne ex hisce progerminantes, plerumque exigui, minimi. Externa conorum superficies longitudinaliter striata. 2. T F. Iuxurians, n. Tab. II. f. 5., stirps subglobosa, deformis, . prae luxuriantibus conis vixdum. conspicua, brevis, in— ] crassata, coni e centro proliferi, cellularum margine tu— mido, elevato , centro profundo, prolem emittente. IHab., ; in calcem compactissimam commutata, Lithuaniae terram allavii. Coni, e centro luxuriantes, numerosi, crassi ubivis obvii, ab ipsa- basi conspicui, stirpem omnezm: conteguu& 189 ita ut non nisi lacunosis locis adpareat. Coni ceterum ' marginibus conniventes , rariores et minores ütplurimum. lacunas superne constituunt. TT cellulae parallelae, eirureeiam 45. SARCINULA, JLam., slirps libera, e tubis paral- lelis coadunatis; tubi cavi, vacui, cylindracei, verticales, lamellis transversis conjunctis; cellularum lamellae tubos radiatim occupanles. fc Tubi lamellis transversis, saepe arctissime sibi invi- cem appositis, connexi; eaedem e continuatis cellulis su- premis nascuntur, et incremento slirpis ulteriore depo- nuntur. ; 1 T S.organon, Lam. L. amoen. Don p. 199, fig. VI. n. 1., tubi cylindracei, distantes , erecti, tamen connexi; stellulae cellularum in ipsa septa transversa Bn cidé, Hab. Li- thuaniam, ubi massa ultra pedem in diametro et libra- . rum triginta ponderis e lacu majore extracta est. Fre- quenter ceterum in omni terra alluvii Lithuaniae et ad oram baltüci maris obvia. Etiam rubri maris incola esse dicitur. $- 47. : AM. FII. LITHOPHYTA FISTULOSA, ScZw. Stirps calcarea, e tubis saepe latioribus, plerumque verticalibus , parallelis, saepe articulatis composita; tubi vel recti vel hinc inde flexuosi, modo septis parvulisve tubulis transversis, modo massa calcarea interjecta, mo- do ipsis tubis approximalis conjuncti. 'Tuborum aperturae plurimum teretes, vel hexago- nae, semper liberae, perforatae, cellulis lamellosis nullis instructae. i: : Massae tubulosae vel stirpes hxas, SunlBEORIies ; te- reles, vel concentricas crustas, sibique invicem super- positas, efformant.. Genera fere omnia , nisi 7'ubzporam exceperis , fos- silia, e variis lapidum formationibus, prisci telluris aevi repetendis , eruta; nostris in regionibus alluvii terram fre- quentissime incolunt. 5 190 46. ''UBIPORA, L., stirps e tubis cylindricis , erectis, parallelis; tubi cavi, transversis dissepimentis juncti. Haec vero e radiata et porosa expansione horizontali a quolibet tuborum margine superiore nascuntur et grada- üm sibi imposita sunt: ubi dissepimenta proficiscuntur, tubi, intus clausi, columellam parvulàm vel conulum ca- vum offerunt, non totum tubum adimplentem; qui vero laminae transversae, tubum: dividenti, incumbit, quo hic tanquam articulatus adparet. | j Magna certe allinitas cum. Sarcznula; cujus tamen. cellulae lamellosae ei plane desunt, tubis scilicet superne hiantibus. Polypi, tentaculis octo fimbriatis viridibus, amplam massam viridem supra tubos consttuunt; stirps ipsa rubra. 1. * T. musca L. Esp. T'ub. t. 1. f. 1—5., tubi cylindrici, septis trans- versis distantibus conjuncti, Hab. oceanum Indiae orien- talis. "Tubi complures per contignationes semper al- tius dispositi; tota massa ultra pedem patens. (0 45. Cylindripora, n., stirps e tubis cylindricis tere- tibus, longissimis, erectis, parallelis, massa calcarea per- , , , pauca interjecta iunctis. ^. "'Tuborum alii minores, alii majores, plurimum ova- les, vel teretes, subapproximati, in massam calcaream quasi immersi. 1251] serpuloides, n. T'ab. ITI. fig. 5. stirps calcarea , tubi cylin- drici, elongati, subrecti, parum flexuosi, intus longitu- dinaliter striati. Hab. fossilis..... Habitus fere serpulae, cujus tubi recti paralleliter invicem adpositi sunt. Tubi illus ad septem pollices et quod excurrit alü ; et ad unam et dimidium lineam lati. Affinis Eunomiae LAwx.; a qua, tamen differt tubis cylindricis parallelis, rectis, nam Zunomiae tubi radiorum instar e centro ad peri- pheriam transeunt. 48. HAnwODITES, PTsc. s), stirps e tubis parallelis, s) Notice sur les polypiers tubipores fossiles, Moscou, 1828, avec une planche. 191 erectis, flexuosis, tubulorum brevissimorum adminiculo invicem junctis; tubi cylindrici, teretes, saepe intus can- cellati. Stirps varia, modo expansa , modo subglobosa, tubis in illis e lata basi paralleliter adscendentibus, in his sibi invicem propius adpositis et ad peripheriam radiantibus. 'Tubi vel transversim, vel longitudinaliter striati, intus cavi, vel alios tubulos, filamentis calcareis subtilissimis cum illis junctos , continent, unde apertura tanquam can- cellata. Species aliae in Lithuania, aliae in Rossia, in Mosquensi praesertim.regione, obviae. 1. T l.cancellatus, n. Tab.IT. fis. 7., tubi paralleli , erecti , e lata basi orsi, flexuosi, transverse grosse striati, alii cavi, alii tubulos minores verticales includentes, parvulis fi- lamentis calcareis verticalibus cum illis conjunctos, apertura inde cancellata. Hab. Lithuaniae agros argilla- ceos, arenaceos alluvii. Tubuli, singulos tubos necten- tes, transversorum septorum instar, breves, crassiores; intus cavi, saepe vixdum conspicui; tubis ipsis tunc invicem approximatis et geniculatim connexis ; latitudo tuborum linearis et quod excurrit. In basi singuli tubi ab invicem magis distantes, in superficie vero appro- ximati, alii immo confluentes , prima catenae vestigia, in Ca£eniporis adeo exculta, offerentes. Tubi intus spathi 'calcarei crystallis adimpleti, calcarei, compacti. 2. ] H. elegans, n. Tab. II. fig. 8, tubi e communi basi orsi, ad peripheriam radiantes, globosa inde stirpis forma; su- perficie tuborum, externa subülissume longitudinaliter striata, nitida; tubuli transversi connectentes rariores, distantes, ipsis tubis plerumque invicem junctis, ibi- demque quasi gibbis. Hab. easdem regiones Lithuanicas. Aperturae tuborum simplices, non cancellatae, rarissi- me in uno alterove tubo, itaque non e regula, internus tubulus obvius; tubi in superficie invicem approximati; vel distantes, nunquam vero invicem confluentes. La—- titudo tuborum linearis, intermedii longiores, laterales breviores. Tubi compacta calce adimpleti, parietes al- "bidi, subcretacei, friabiles. .9. T H. radians, Fisch. l. c. fg. 2., tubi tenuiores, paralleli , ver- sus superficiem radiantes, tubuli connectentes transversi numerosi, approximati, tenuissimi ; tubi sibi invicem nun- quam juncti. Hab. easdem Lithuaniae regiones. Tubi 192 ad dimidiam fere lineam et quod excurrit crassi; in su— perficie raro plures invicem in annulum juncü, potius distantes. j i 4g. CATENIPORA, JLam., Hlalysites, Pusch., sürps e tubis parallelis, vel per series vel secum invicem jun- clis, tubi ovales, raro teretes, cavi, non articulati, ca- ienae instar nexi, laminas modo latas, modo coarctatas verticales conslituentes. : Stirps superne plerumque latior, expansa, basi co- arctata; inde laminae, e tubis efformatae, divergentes, superne expansae. Dn Dissepimenta nulla; tenues laminae tuborum ple- rumque flexuosae, longiores, vel brevissimae, transver- sim utplurimum sulcatae. Aperturae tuborum ovales, teretes, saepe minimae, superne in variam figuram conveniunt. 2: t C. escharoides, Lam. Esp. Millep. suppl. 1. t. 5. f£. 1—2. tubi longi, compressi, inde a basi divergentes, lami- nasque invicem concatenatas constituentes ; aperturae mi-— nores, ovales. Tubi quinque ad octo ct plures con- gregati, interstitia fere teretia vel oblonga constituentes. . Hab. oram maris baltici; etiam in Lithuania frequen- tissima. Forma plerumque angulata , alta et expansa , le- vis et inanis, vel calcareis particulis adimpleta. Plures ejusdem. varietates obveniunt. i 2, da C. approximata, n., Tab. II. fig. 9, vubi longi, per series invicem appositi; series longitudinales integrae invicem. approximatae et vefertae; interstitia elongata, angusta, raro triangularia vel nulla, laminis tunc invicem junu- ctis. Hab. Lithuaniae térram alluvii, prope Vilnam. Sms dirsidamssy n. Tab. II. fig. 10., tubi elongati, per series fle- — - xuosas dispositi ; interstitia tortuosa, latiora, clausa. Hab. Lithuaniam. Laminae vérticalcs saepe tres qualuorve in uno puncto conveniunt, et interstitia, utraque parte ex— trema rotundata , medio plurimum ab uno latere inflexa, ab altero angulata, tortuosa et longiora componunt. 4. T C. reticulata,n., Tab. II. fig. 14, tubi breves, crassiores di- vergentes, aperturae mnajores , oblongo-teretes, septenae superne congregatae, interstitia angulosa, arctiora, con- stituentes. Hab. Lithuaniam, prope Vilnam. Maxime accedit ad C. escharoidem , differt tamen tubis crassio- 193 ribus, aperturis septenis, retis instar, interstitia forman- übus, et forma fere globoso-depressa, tuborum autem. laminis brevissimis. 5. 1 C. dissimilis, n. Tab. II. fig. 12., sürps e tubis elongatis, e com- muni basi adscendentibus, supremis ejusdem fere lon- gitudinis, in planitiem latam expansis , lateralibus multo brevioribus. Hab. Rossiam , an regionem Mosquensem? Laminae verticales conspicuae nullae. Tubi omnes re- fertüi, approximati, invicem juncti, minimis inter sin- gulos interstitiis, quatuor fere tubis limitatis. 6. 1. C. ex zs, n. Tab. IT. fig- 19., tubi exiles, breves, invicem jun- cti, lamellarum seriebus non conspicuis, apérturae ma- jorés , ovales, refertae; interstitia illis vix majora, trian- gularia. Hab. Lithuaniae. terram alluvii, prope Kowno. Tubulorum aperturae ternae aut quaternae, duabus in- vicem oppositis, nitidam flosculi delineationem in su- perficie constituunt. Omnium minima; vix pollicaris. 7. T € communicans, n., series laminarum verticalium, tubos includentium , longissimae, flexuosae, sub recto angulo alias breviores demittentes; tubi invicem. communican-- tes, oblongi; interstitia longiora, lata, contorta, non clausa. Hab. Lithuaniam. Affinis cum C. distante. 90. FAVOSITES, ZLar., stirps e tubis parallelis, con- üguis, angulatis, vel globosa, vel informis, saepe per sirata incrustans. : Tubi, dissepimentis transversis proxime ab invicem dispositis divisi, articulati, hexagoni, raro pentagoni, vel alius formae irregularis. Parietes tuborum, inter se connexi, in superiore margine e nodulis ex ordine compositi, sulcis dehinc in fa- cie tuborum interna descendentibus; inde forma catenu- larum, licet per pentagona dispositarum, et cum Cateni- poris affinitas, exoritur. Interni tubi utplurimum in com- pactam calcem mutati, at externi detriti, quo factum est, ut fabrica supremorum cellularum marginum rite non- dum descripta sit. Polypi specierum, quae omnes fossiles eruuntur, non supremos nodulos, etiamsi fortasse excavatos, Ca- £eniporarum exemplo, sed ipsa pentagona ' articulata, cum interstitiis illarum comparanda, habitasse videntur; Jd omi E 13 194 . in Catenzporis vero ipsas cellularum aperturas; per ca- tenas dispositas, incoluerunt. - 1. T F. gothlandicus, Lam., tubi prismatici, pentagoni vel hexagoni, paralleli, contigui, aequales. lab. fossilis Gothlandiam insulam, omnem baltici maris oram, re- giones denique Lithuanicas, Vilnenses. Tubi dissepi- mentis divisi, e centro basali saepe ad peripheriam ra- diantes, per strata dispositi, crystallina massa calcarea intus repleti. Forma stirpis saepe pedalis, subglobosa. Internis nonnullis articulorum stratis erosis, stirps ibi- dem lacunosa fit; tubi vero angulati, e basis centro ad peripheriam toda egressi, articulorum. adminiculo concentricos annulos constituunt. Marginum noduli minimi. h 29. T F. reticulum, n. Tab. II. fig., 14., tubi prismatici, augula- lares, irregulares, pentagoni utplurimum, majores, a minoribus plurimis, vel minimis, saepe triangularibus, inclusi; anargines tuborum superiores majoribus .no- dulis ex ordine obsiti. Hab. Vilnenses regiones alluvii, sürps exigua, vixdum saepe pollicaris, tenuis , incrustans, aliis Phytozois plerumque fixa. d FAM. VIII. CERATOPHYTA SPONGIOSA, Scu. Stirps, polypis destituta, polymorpha, e fibris cor- neis, numerosis, e lata utplurimum basi orsis, diver- gentibus, vel sine ordine per omnem massam distributis, et gelatina animali vestitis. Fibrae tenuissimae vel fasciculatim conjunctae, vel radiantes, ad superficiem minores majoresve poros in- ter se linquenles, vel ipsae apice porosae, tubos ipsos cavos conslituentes, seplis transversis nonnunquam divi- sos, unde affinitas cum Zzthophytis fistulosis iis enascitur. Gelatina, fibras contegens, animali contractione in- signis, dum exsiccatur, compacta vel coriacea vel terrena evadit. 1 Spongiae, quibus sane penitior animalis indoles de- negatur, ambigua corpora organica conslituunt, et P/y- iozoa cum vegetabilibus conjungunt; hisce fortasse : 199 potius adcensendae essent, sed locus, quem inter ea oc- - cupare deberent, simili modo iisdem minus conveniret. Spongillae tamen, ut S. Jacustris, friabilis, aliaeque, majore jure regno vegetabili inserendae, quum gelatina minus conspicua seminaque globosa, ut vegetabilibus, iis obveniant. Omnes hasce et alias iis similes formas, ut T'ethyas, boletos vel clavarias proxime accedere, quis- que facile intelliget. Sm Juneau. Schuw., Spone:a, L., sürps e Blhris reticulatis, lacunosa, gelatina animalis bubo conti- nua, aut minulis poris pertusa. Stirps polymorpha, tenax, poris pertusa irregula- ribus, aquam haurientibus; e fibris corneis, flexibilibus, densissimis, reticulatis. Aliae elasticae, aliae subfriabiles, aliae rigidae; sub tactu. motum contrementem vel con- iraclionem quandam exhibent. Sola gelatina animalis, ab omnibus vegetabilibus aliena, cAzlea animalia de- clarat.. Dum comburuntur vel putrescunt, animalium cor- porum instar, gravem odorem spargunt. Aperturae saepe majores, aquam éxcipientes, variam contractionem ma- nifestant, vel clauduntur, vel dilatantur. 30 50AT officinale, Schw., Sponsgia officinalis, L. Esp. t. 15—174* x sürps globosa, lobata; mollis, tenax, poris pertusa. Hab. mare mediterraneum , rubrum et ad oram Americanam. Recens adeo gelatinosa, ut statim. abluenda sit, ne pu- trescat. : 55. ScvPnrA, Of., Sponsa .L., stirps cava, cylin- dracea, superne hians, in cavum internum cylindraceum ducens; fibrae reticulatae, gelatina obductae. 1. * S. fistularis, Schw. Esp. Spong. t. 21—22., sürps tubulosa, elongata, simplex, superne dilatata, fibris laxis retifor- mibus. Hab. oceanum americanum. . 68. GEoD1A, Lam., stirps globosa cava, gelatina obducta, e fibris rigidis calce. interjecta, extus undique porosa. | Foramina, poris majora, in area unica orbiculari et la- terali cribri instar acervata, aquae intus excipiendae apta. 19/* 196 1. G. gibberosa, Lam.; Schw. Beob. auf nat. hist. Reis. Tab. IIT. fig. 468—419, wuberosa, rotundata, tumoribus , et tuber- culis inaequalibus passim obsita. Hab. oceanum ame- - ricanum. ' 54. RETICULITES, n., stirps libera, elata basi plana teretes emittens fibras subtiles, tubulosas, filiformes, di- vergentles, superficiem semiglobosam, saepe elevatam, hinc inde erosam constituentes. Fibrae passim minimis septis transversis microsco- picis divisae, integrae, non articulatae, sibi invicem ap- prime adpositae, in nitidi reticuli speciem superne ex- currentes. ' Ubi quaternae ternaeve fibrae tubulosae superne con- veniunt, interslitia minima, solida, parum impressa, fo- veolam teretiusculam, rhomboidealem imitantia, conspi- ciuntur, quae, ab aliis tamen aliena, Atetzculztas unu . liis, ut urceolato, admovent, quibus e contra omnes omnino tubuli desunt. Reticulitae , superficie saepe exesi et lacunosi, ad Sponsias et T'ragos accedunt et Ceratophyta cum 4Lz- thophytis jungunt. 1. [OR. H£huanus,n., Tab. ITI. fig. 7., stüvps e lata basi, parum , c€óncava, tenues fibras approximatas emittens, sensim sensimque in pileum globosum excurrens; superne parvae lacunae inter fibras tubulosas aggregatas con- spicuae ; basis impressa, passim concentrice striata. Hab. Lithuaniae regiones alluvionis. Delineata species 1 poll. 4 lin. alta; basis 1 poll. 8. lin. lata; majora tamen specimina 1 poll. 7. lin. alta , et 2 poll. 7 lin. lata sunt; multo vero zninora frequenüus snubrepunt, distinctas fortasse species constituentia. 3. T R. deformatus, n., strps e lata basi convexa minutissimas fibras tubulosas emittens, quae in altiorem conum obtu- sum superne excurrunt, unoque latere tumidae, promi- nulae, sgibberem efformant. Hab. Lithuaniam. Alütudo et latitudo fere aequales, utraque ad 1 poll, 2 lin. acce- dente. À 9. TR. boletzformis, u., Tab. IIT. fig. 6, sürps ex angusta basi pedunculiformi adscendens, superne in expansionem pi- leiformem excurrens, e fibris tenuibus, apprime adpo- 197 sitis, lacunas parvulas, sed frequentiores includentibus. Hab. Rossiae terram alluvii. Forma boleti; superficies hujus pileum, poris minoribus et minimis pertusum, re- fert; fibrae tenuissimae, septis transversis minus conspi- cuis divisae, massa calcarea in iis aggregata. Superficies quasi exesa. Álütudo 3. poll., latitudo pilei 4, poll. 99. CHAETETES, PZsch., slivps varia e fibris fasci- culatis vel e basi vel e centrali axi radiantibus, tenuissi- mis, invicem arclissime junctis. Fibrae in superficie inter se invicem poros minutos linquentes, lacunis passim, etiamsi minoribus, inter easdem obviis. Forma stirpis vel fastigiata, per strata fere con- centrica gradatim adscendens, vel cylindracea, fibris e centrali axi cylindraceae stirpis ad latera quaquaversus radiantibus. 1. | C. fastzgiatus, n., sürps e fibris inflexis, fasciculatis, per strata horizontaha et concentrica gradatüm dispositis, incru- stans. Hab. fossilis regionem' Mosquensem , aliis corpo- ribus marinis fixa. Basis ejus e compactissimo lapide corneo composita. Stirps irregularis pedalis, 2. T C. cylindraceus, n., Tab. III. Fig. 6., sürps cylindracea, adscendens, efibris inflexis, ex axi centrali ad periphe—-- riam quaquaversus radiantibus ; pori inter eas minutis- simi obvii. Hab. fossilis regionem Mosquensem. Basis non completa; superne cylindro fracto, fibras fascicu- latas ostendente, ibidemque forte semper hiante; ad poll. 2, lin. 3. lata. $. 3g. FAM. IX. CERATOPHYTA TUBULOSA, Schw. 'Tubuli membranacei aut cornei, raro subcalcarei, polypiferi, simiplices aut ramosi, saepe articulati, ple- rumque in cellulas dilatati Pars animalis, iu iis inclusa, mollis, cava, superne excurrens in polypum, vel simplice vel multiplice ten- taculorum corona cinctum. Forma plane vegetabilis, stirps ramosa, fixa, e ra- mis ovulorum capsulae propullulant, aut oviformes gemhiae ore prodeunt; regeneratio eorum insiguis. 'T'ota 198 nonnullorum stirps auctumno perit, et ex radice vegeta vere redeunte nova regeneratur. . 56. PLUMATELLA, Lam., Nais, uu tubi gelati- nosi, aut membranacei, superne polypiferi; ostium sim- plex. Polypi retractiles, saltem octo tentaculis ciliatis. Hab. aquam dulcem.. Novissimis observationibus RaspAiL t) Jfícyonellam aliam Plumatellae formam esse statuit, quae, dum repit, P. /uczfuga a LAMARCKIO dicta est; si vero basis, e qua pullulat, natare incipit, Cristatellam aliorum auctorum, certoque alio respectu -Leucophram heteroclitam JMull., JDzfflugiam alias di- ctam, offert. ; ; 1. P. cristata, Lam. (germ. Federbuschpolyp), Tremb[. t. 10. f. $6—9., tubi breves, ramosi, subpalmati serie tentacu- lorum campanulata, lunata. Hab. aquas stagnantes. 2. P, campanulata , Lam. (germ. Glockenpolyp.), Rós. III. t. 75—75, tubi filiformes, ramosi, ramis alternis, serie tentaculo- rum campanulata, lunata, cristata., Hab., sub lemnis fixa, aquas stagnantes. 97. TusULARrA, Z,a7zm., iubi membránacei, gelati- nosi, superne polypiferi; polypi non retractiles, ore po- cilliformi, e centro tentaculorum prominulo. 'l'entacula simplicia plura, quam octo. i1. T. zndiwisa, Ell. t. 46. fig- c., tubi simplices elongati, cum basi. invicem juncti; superne dilatatü. Hab. mare medi- terraneum. 58. ANGUINARIA, Lam., Aetea, ILam* , tubi filifor- mes, cellulis elongatis, claviformibus, ostiolo laterali pertusis. 1. 4. spathulata, Ell. t. 22. c. repens, gracilis, fistulosa. Aliis vegetabilibus marinis fixa, — Hab. mare mediterraneum. 59. CAMPANULARIA, JLam., Clytia Lamx., tubi fili- formes, ramosi, cellulis dispersis cu tun Brouse culatis, pedunculi sparsi, adscendentes. i) Bullet. univers. N? 9. Sept. 1827. . ) 199 1 C. volubilis, Ell. t. 14. f. 21. H. B., sürps tubulosa volubilis, subramosa, peduuculi alterni, longi, in unicam cellu- Jam excurrentes, margines cellularum dentat. Hab. Oceanum australem, fucis infixa. 60. SERIALARIA, Larm., stirps tubulosa, cornea, cellulae in spiras aut lineas interruptas conglutinatae, cylindraceae, prominulae, parallelae. 1. S. lendigera, Lam. Esp. Sertul. t. 9, ramosissima, rami filiformes, articulati, subdichetomi, cellularum series distinctae. Hab. maria europaea. 61. Harrecium, Of£., 7Ahoa, .Lamx., Sertularia, JLam., sürps e tubulis corneis celluliferis, in truncum et ramos conglutinatis; gemmae vesiculares. i. H. Aalecznum, Esp. Sertul. t. 21., cellulae minimae, vesiculares, gemmae singulae sparsae. Hab. maria europaea. 62. SERTULARIA, Schw., stirps cornea, tubulosa, cellulis denticulata, tubulis et cellulis liberis, simplicibus. Gemmae vesiculares. 1. *S. abietina, Esp. t. 1., rami alterni, cellulae oppositae, ovato-tu- bulosae. Hab. maria europaea. 63. SaLICORNARIA, Cue. Cellaría, Lamx., Cellu- laria, Of., slürps articulata, sublapidescens, articuli e cellulis, in superficie quaquaversus hiantibus, radiatim connexis, aut tubulis conjuncti, aut extremis partibus conligui. 1. S. dichotoma, Cuv., Esp. aA ou t. 2., sürps dichotoma, arti- i cul elongato-cylindrici, ostiola cellulàrum rhomboide- alia. Hab. maria europaea. $. 40. FAM. X. CERATOPHYTA FOLIACEA, cA. Slirpes fixae subealcareae, corneae, flexiles, ex- pausae, foliosae, incrustantes, cellulis apprime RODO basi clausis, ostiolo simplice. Cellulae minus profundae semper parvae, sessiles, 200 raro diffusae, utplurimum seriales, vel in uno vel utro- que latere expansae stirpis. Polypi, a se invicem sejun- cti, nulla mutua communione, et brevi vel parum elon- gato corpore excellentes. 64. 'TUBULIPORA, ZLaz., stirps e cellulis tubulosis, membranaceis aut calcareis, in fasciculos conglutinatis, vel gucendeiss vel incrustans. N ilo dio Gespioess. Lam., Ell t. 97. fig. E. F., cellulae tubulosae, per series transversas conglutinatae, stirps incrustans, repefis.. Hab. mare mediteraneum, in fucis fixa. 65. FrusTRA, 4L, strps flexilis, foliacea, cellulae in lineas e basi stirpis radiantes in utraque pagina di- stributae, ostiolo hiante, nonnunquam denliculato et ciliato. i. *F. foliacea, LL. Esp. t. 1. folis lobatüs, lobis cuneatis, apice rotundatis. Hab. maria europaea. Margo cellularum tibus quatuorve aculeis brevibus munitus. 2. F. carbasea, LL. foliacea, dichotoma, cespitosa; laciniis lineari- cuneatis, obtusis, cellulae uno strato dispositae. Hab. mare europaeum. Effigies ejusdem speciei in calce Po- czaiowensi,' quam ex integro occupat, fossiles adparent. 66. CELLEPORA, Z., stirps foliacea, subcalcarea, incrustans; cellulae conoideae, unilaterales, ostiolo vel consiricto vel non constricto. 1. C. Spongites, L. Esp. t. Ó., stirps incrustans, tubulos ramosos efformans ; velltipünt, irregulariter dispositarum , os- üolum circulare, constrictum. — Hab. mare mediter- raneum. 2. C. verrucosa, LL. Ésp. t. 2., stirps incrustans, cellulae in lineas regulares dispositae, ostiolo dentato, non constricto. Hab. mare mediterraneum. 67. EscHARA, Z., stirps calcarea, tenuis, lamelli- formis, cellulae in lineas obliquas in utraque foliorum pagina dispositae. Stirps non flexilis , explanationibus rigidis, fragilibus, intusque poris es n instructa. 201 i. *E. foliacea, L., Esp. Cellep. t. 6. lamellosa, laminis plurimis va- rie flexis, coalescenübus, pori quincunciales interstitio dirempti. Hab. oceanum europaeum. 68. ALVEOLITES, JLL«., stirps lapidea, e stratis cellulosis;. cellulae contiguae prismaticae, fundo plano, extus reticulatim concatenatae. Omnes species pneter A. zncrustantem fossiles. 1. A. madreporaceus, Lam., sürps tereti-oblonga, subramosa, superficie reticulatum alveolata. Hab. fossilis Galliam. Tota massa e-cellulis tubulosis, pentagonis et hexago- nis per strata dispositis, composita. 69. RETEPORA, Z., stirps foliacea, reticulatim per- tusa, vel reticulato-ramosa, cellulae unilaterales, in una vel superiore vel interiore pagina dispositae. Stirps expansa , fragilis, saepe tenuis, nitida, exi- gua5 recens pars superior mollis et flexilis, Escharae et Celleporae instar; ex aqua vero emersa mox solidescit. i, *R. reticulata , IL. Esp. Mill. t. 2:, sürps explanato-foliacea, un- dato-convoluta, superficie interna, verrucosa, D Hab. mare mediterraneum. u A1. FAM. XI. CERATOPHYTA CORTICOSA, ScZw. Stirps ramosa, fixa, compacta, vel cornea, vel cal- carea, e stralis concentricis composita, cortice tectis spongioso, contractii, vel mucoso, vel gelatinoso, vel E qui exsiccatus in crustam friabilem, calca- "ream commutatur. Axis vero calcareus e lamellis cor- ticis lapidescentibus prodit. Polypi tentaculis octo decemve utplurimum vestiti, in verrucis corticis vel in cellulis obvii, in canales tu- bulosos, lacteum humorem vehentes, elongati. Gemmae oviformes, e canalibus, inter bina tentacula sitis, pro- deuntes, libere circumnmatant. | .' 70. ANTIPATHES, Pall, sürps axi corneo distincto, corlice polypifero deciduo, subgelatinoso. . 202 Stirps vitrea, exsiccato corlice mucoso hispida, ex annulis concentricis composita, ramosa, omnes rami in una planitie expansi. 1. À. spiralis, Pall. Esp. t. 8, stirps subspiralis, scabra, non ramosa. Hab. oceanum indicum. L*AÀ. Flabellum, Esp. t. 1., stirps ramosissima , flabelliformtter explanata, ramis striatis, compressis, lateralibus ramu- lis reticulatim connexis, hispidulis. «Hab. oceanum * indicum. 71. GoRGOoNIA, JL., sürps corneo axi distincto, crusta polypifera fibroso-calcarea, persistente. Stirps compacta, flexilis, laevis et striata; cor- lex coriaceus cum cellulis, polypos octo-tentaculatos fo- venlibus, particulis refertus calcareis, in statu exsiccato crustam Ífriabilem constituentibus. Verrucae contractiles - et canales, rubrum laticem ducentes, in cortice con- spicui.; 1. *G. antipathes, Esp. t. 25—24., stirps ramosa, axi striato, nigro, ultimis ramis setaceo-subcapillaceis, cortice laevi, poris majoribus sparsis; Hab. oceanum indicum. 2. * G. lepadifera, Ésp. t. 18., ramosa, dichotoma, verrucis confer- ts, campanulatis, squamosis, subimbricatis. Hab. mare septentr ionale, glaciale, Europam alluens. 3. * G. verrucosa, Esp. t."16., laxe ramosa, flabellata, ramis tere- übus, flexuosis, proliferis, verrucosis. Hab. mare me- | diterraneum , oceanum americanum. 4. * G. flabellum , .Esp. t. 2—35., ramosissima, flabellaüm compla- | . nata, reticulata, ramulis creberrimis, coalescentibus, ostiolis minimis, sparsis. Hab. indicum oceanum, mare mediterraneum. 72. Istis, .L., ILazn., stirps axi distincto, articulato, arliculi calearei et cornei alterni, hi demum lapidescen- tes. Cortex carnosus, crassus, facile deciduus. Polypi octo-tentaculati, cellulae non prominulae. 1. *L. Appuris, L. Esp. t..1—95., ramosa, rami alterni, cortice laevi, crasso, deciduo, artüculi sulcati, irregulares, ulümi . compressi, Hab. oceanum indicum. 73. MELITAEA, JLam., sürps axi distincto , nodoso, zy 205 nódi spongioso-calcarei, internodia calcarea; cortex car- nosus cellulosus, persistens. 1. * M. ochracea, Lam. Esp. t. 4., subdichotoma, explanata, ramosa; ramis erectis, flexuosis, liberis. Hab. oceanum indicum. 7^4. ConaALLIUM, Z,am., süirps axi distincto, calcàreo, uniformi, longitudinaliter striato; corlex spongiosus, carnosus , mollis, siccatus durus et porosus. Polypi octo- tentaculati. ; 1, *C, rubrum, LLam., Isis nobilis, L. Esp. t. 7—9., ruberrimum, raro albidum. Hab. mare mediterraneum , ubi ad. afri- canam: potissimum oram insulamque Corsicam, inde a Martio mense ad Novembrem usque, reübus piscatur. Ornamenta varia ex eo conficiuntur, - Nee FAM. XII. PENNATULAE, Schw. j Stirps libera, membranacea, carnosa, plerumque cylindracea,. e cortice spongioso et axi osseo vel calcareo distincto, superne polypifera, polypis in cánalem sacci- formem, membranaceum, axiu excipientem, conjunctis. Polypi, canali illo intercedente, invicem cohaerent, vitaque et motu communi gaudent; vel insimul libere circumvagantur, vel in fundo maris arenoso infixi haerent. : | 79. VERETILLUM, Cuv., stirps simplex, cylindracea, clavata , libera, UEM basi nuda, utplurimum coria- cea, superne polypifera. ,Polypi sessiles, apicem versus in stirpe sese. octo tentaculis, circa os dispositis. Axis stirpis cartilagineus, fere osseus, membrana carnosa et molli tectus, et in superficie externa quaquaversus parvulis tuberculis, e quibus polypi prodeunt, instructus. 1. V. phalloides, Cuv., Pennatula phalloides , Pall. Elench. zooph. t. 19. f. 67., sürps cylindracea, subclavata, semi-nuda, minutos polypos superne exserens, axi subulato, qua- drangulari, Hab. oceanum indicum. 204 76. ViRGULARIA, .Lam., stirps libera, fibrosa, su- perne bifariam pinnata, pinnis abbreviatis amplexicauli- bus, polypiferis, axi sublapideo. (3. P. juncea, Lam. Schw. l. c. Tab. IL fig. 1:9., sürps filiformis, longissima , basi crassiore: pinnae rugaeformes, oblique D iansversae, minimae. iab. oceanum europaeum. 77. PENNATULA, ALam., sürps libera, fibrosa, basi: nuda, superne pinnata, pinnae elongatae, patentes, po- lypiferae, distichae, margine superiore dentatae. Polypi lentaculis pinnatis. : ] Plurimae Pennatulae, luce phosphorea et alba , noctu splendent. . Vesiculae, quae ex iisdem pullulant, gemmas continent oviformes, quaeque, dum ab his secedunt, in novas Pennatulas mutantur. 1, * P. phosphorea , L. Bsp. t. 5., stirps teres, carnosa, longiuscula, rachi inter pinnas papillosa, sulco exarata; pinnarum margine pectinato. Hab. maria europaea. Color pur- pureus, vel rufescens, raro exalbidus; lux ejus nocturna * X * . . . . . . splendidissima; axis tenuissimus , laevis. 2. *P. rubra; L. Penn. granulosa, Lam. Esp. t. 2., stirps carnosa, rachi dilatata, ad latera granulosa. Hab. mare mediter- raneum.. Color ruber, raro albidus. 79. RENIELA, JLam., stirps brevis, reniformis, fi- brosa, pedunculata, libera; polypi e centro radiantes , in disco unilaterales. Y. R. americana, sürps reniformis ; in uno latere polypos sex-tenta- .culatos, in altero sirias radiatas ostendens, . pedunculo cylindrico non osseo. Hab. oceanum americanum. Co- lor purpureus. ! 79. ÜMBELLULARIA, Z,arm., stirps fibrosa, elongata, libera, apicem versus polypifera, axi distincto, non ar- ticulalo, calcareo, tetragono, polypi umbellati, maximi, terminales, tentaculis octo ciliatis. 1. U. groenlandica, Lam. Ell. t. 57., stirps longissima, superne at- tenuala, polypi apicem versus umbellau. Hab. septen- trionalem oceanum, ad oram Groenlandiae. Stirps ad sex pedes longa. 209 SECUNDA CLASSIS. CYCLOZO A. ZLazteratura. A. de Heide, Urticae marinae anatome, in ejus experimenüs, p. 42. Amstelüd. 1686, 8. M. Slabber , naturkundige Verlustigungen , Harlem , 1769, mit illu- minirten Kupfern, übersetzt von R. Muller, Nürnberg, 1775.' S. Th. Klein, conspectus dispositionis Echinorum marinorum mu- -sei Kleiniani, Gedani, 1751. — — maturalis dispositio Echinodermatum , Gedani; 1754, cum iconib. — edit. II, descriptionibus iconibusque aucta, a N. G. Leske, Lipsiae, 1778. J. H. Linkius, de stellis marinis, lib. singularis, digessit C. G. Fischer Lipsiae, 1735, cum iconib. - Péron, hist. generale et particulióére de tous les animaux, qui com- posent la famille des Meduses, in Annal. du /Mzs. d'hist. mat. T. XIV. 1809, p. 218 et T. XV. p. 41. P. Forsktgl, Prof. Havn., descriptiones animalium, avium , amphi- biorum, piscium, insectorum , vermium, quae in iünere orien— tali observavit, post mortem auctoris edd. Carsten Niebuhr, Havniae, 1779. Spix, mném. pour servir à Phistoire nat. de l'actinie coriacée, de lasterie rouge ctc. n du' Mus. d'hist. nàt. T. XIII. 1:32. H. M. Gaede. Beitráge zur Ánatomie und Fuge der Medu- sen, Berlin, 1816, cum. iconib. F. Tiedemann, Anatomie der Róhrenholothurie, des pomeranz- farbigen Seesterns und, des Steinseeigels, mit 10 Kupf, Landshut, 1816, fol. E. Zichwald, de Physalia 'obss. anatomicae, in mém. de l'acad. imper. de Petersb. T. IX. 1825. E. v. Baer, über Medusa aurita, in Zfrch. f. PAysiol. v. Meckel, E vm. 206 9. 43. Generalia. Aliam omnino se praebet conformatio Cyclozoorur, iu quibus circularis corporis evolutio praevalet, cujus itaque centrum reliquarum. omnium partium evadit gra- vissima, nam exinde omnia organa ad peripheriam. ra- diant; quod et ipsum, tanquam sempiternus vitae fons, corpus continuo animat. Circa id omnia organa strata, ab eo egrediuntur. Digestionis itaque vere «animalis apparatus, reliquis certe gravior, mediam partem tenet, et incirca eum respiralorii sacci, generalionis deinde organa mnervosique systematis annulus disposita sunt. Quum vero omnia circularem evolutionem sequantur, minima iis adest linearis dimensio,"in Graznmoszois demum praevalens, illa tamen altitudinis in; omnibus magis minusve dominante. NEUE Quoad universam corporis conformationem . duae notantur Cyclozoorum. evolutiones variae; alia scilicet eorundem mollia sunt et gelatinosa, (JMalacoderma), alia vero coriacea calcareave, (cAznoderma. dicuntur). llla discum formant gelaünosum, atque praeter intesli- nalem tubum vasculosum ramosumque, e centro radi- antem, omnibus fere organis internis privantur; vasa enim haecce e superficie corporis absorptione excipiunt humores assimilandos, per corpus nullo prorsus circulo regulari distribuendos; formae deinde aliae magis compo- sitae ventriculum , medio in disco situm, offerunt, multis intestinulis coecis dilatatis praeditum, e quo vasa oriun- tur, humores ulterius per corpus vehentia. Quapropter eliam gelatinosi eorundem, ut Medusarum, corporis incre- mentum continuo aequabiliter procedit, inque omnibus cir- culi evolutionem prosequitur. Aliae deinde Cyclozoorum formae latitudine minus, quam altitudine increscunt, novo iamen incremento a centro ad peripheriam continuo 207 procedente, ventriculo ibidem cum tubo intestinali, cir- caque eum ovariis saccisque respiratroriis dispositis. Quum Malacoderma e gelatina potissimum, perquam difluente, formentur, Echinoderma e contra externa vestiuntur calcarea capsula, quae interna organa omnia involvit, innumerisque passim particulis componitnr, ad epidermidem SPONDYLOZOORUM, squamas potissimum serpentium, numerosas et ipsas, aequiparandis. Aliis denique formis, ab hisce recedentibus, discus exoritur calcareus, qui in plures deinde radios, symmetrice sitos, saepenumero iterum dichotomice divisos, emanat. qui. Cyclozoorurzm vis regeneratrix, eliamsi satis con- spicua, cum illa PAytozoorum neutiquam comparari potest. Sic.majores Medusarum disci gelatinosi partes scindi possunt, brevi subinde regeneraturae, neque a- nimal, nisi ipso centro laeso, perit. Deperditi deinde Asteriarum radii regenerantur, nec tamen unus radius, quod quidem de Hydrarum tentaculis l'REMBLEY se ob- servasse memorat, totum corpus regenerare valet. Jam, vero propter inferiorem omnium fere partium evolutio- nem, Cyclozoa transitus magis conspicuos ad PAytozoa, quam ad Grammozoa, quoad corporis dimensionem longitudinalem iis directe opposita, manifestare necesse est. Ideoque non immerito parvulae Medusae et Beroes ;pro chaotica hujus typi evolutione habendae: quod |cum corporis retardata fabrica, tum circularis disci ge- latinosi indoles confirmant; in reliquis vero, praesertim |Echinodermis, vasorum . intricata -fabrica ;chaoticam 'qualemcunque conformationem longe superat. Propaga- tionis etiam modus Cyclozoa a PAytozoorum parte po- (tius stare jubet; in utroque enim genere gemmae, ena- 'scuntur, in appendicibus Medusarum membranaceis mox "ulterius evolvendae; in Echinodermis demum congrega- |tae jam ovaria componunt: masculis tamen genitalibus jpartibus in iis nullibi obviis.. : 208 $. 46. ' De orm dnis motus. Externa zotus organa, unde universa corporis Cy-. clozoorum forma deducenda est, perquam varia evol- vuntur. Malacoderma enim, libero etiamsi motu, et musculosa paene fabrica passim excellant, ab undis ta- men potius hinc inde jactantur, neque ipsa idcirco li- " bero motui adeo indulgent, ut sese figere possint. Aliae certe Medusae, diyibtis omnino ibas muscularibus or- bae, corpus gelatinosum, chaoticorum globulorum in- star, varie mutare, ipsasque appendices membranaceàs latas saepe et longas mobilesque multifariam involyere et extendere valent. Privus deinde ille calcareus Echi- noderniorum apparatus habendus est, qui tum motui inservit, tum toti corpori omnibusque internis partibus fixum punctum praebet, et in Encrinis, Asteriis at- que Echinis e magno numero assularum polygona- rum, invicem junctarum, componitur; sic Asteriarum radii assulati et mobiles varie invicem approximantur, corpusque inde promovetur. Jam vero maxima assu- larum copia infimam animalium - evolutionem indicat, quae subinde amplius prodit eo, quod quina divisio vere vegetabilis in caleareis his rudimentis dominetur. llle etenim numerus, idemque etiam duplex et triplex, adeo universus est in plantis, ut maxima earum copia, pentan- dricae scilicet, decandricae, icosandricae, polyandricae, ab eo ordiantur, indeque foliorum. calycis, corollaeque, capsularum deinde seminumque dispositio pendeat. Me- dusae itaque gelatinosae, Asteriae dein et Echini cal- carei vel appendicum membranacearum radiorumque vel tabulorum certorum, in ambulacris fixorum, dis- positionem continuo quinam, denam aliamve offerunt; capsularum vero illarum, quamquam inorganicarum, incrementum, non vegetabilibus legibus, sed vere a- nimalibus, intussusceptione scilicet novarumque assu- larum formatione consequitur, ideoque continuo altior 209 evadit et globosior. Encrini postremo, articulata stirpe in fundo marino fixi, ramisque. circa eam verticilla- lim dispositis excellentes, multo magis ad plantas acce- dunt, et fabricam stirpis Phytozoorum quodammodo repetunt. 9. 47. ; Neque tamen Echinis alius osseo-calcareus appa- ratus internus deest, qui, laterna ab ARISTOTELE dictus, maxime compositus, ex osseis columellis quinque to- tidemque aliis laminis, his superstratis et invicem con- nexis, elegantissime ila compingitur, ut, pyramidis Osseae instar, superne praeter ventriculi partem supre- mam, quinque deinde dentes triangulares et acuminatos fipat. Qui vero incirea os omnique capsulae Echino- . rum calcareae, vel inferiori radiorüm Asteriarum pa- ginae infixi sunt tubuli suctorii » pro pedibus habiti, non motus, sed potius tactus organa, sugendi absorbendique aliquam functionem promoventia, sistunt, neque ideo hujus loci partes sunt. Aculei vero mobiles, tuberculifor- mibus eminentiis inserti, stratisque muscularibus dirigendi, pro parlibus haberi debent, quae motui, fulcrorum ri- gidorum instar, iuserviunt, quocirca, aculeorum motu vario, corpus et ipsum varie promovetur. Aculei de- inde Asteriarum, .quae scilicet ipsis radiis incedendo u- tuntur, minimi; maximi vero saepeque longissimi illi Echinorum sunt. Muscularis denique fabrica maxime conspicua in Actiniis emergit, quae totae quantae mem- branis musculosis compositae, corpus. varie commutare, modo iu tubi speciem elongare, modo conglobare, adeo- que variam formam induere possunt, ut distincta vix ulla iis adscribenda sit: hoc potissimum respectu ad Hy- dras quam proxime accedunt. Earumque tamen liberi motus minus conspicui sunt, nec ipsae nisi lente ince- dunt, undarum. utplurimum ludibrio sese tradentes; dum vero prorepunt, basi corporis dense musculari u- iuntur. Lis certe vivaciores motus Holothuriae, mus- ds omi oL 14 210 cularibus stratis, tum longitudinalibus, tum transversali- . bus adjutae, produnt. $. 48. De organis sensibilitatis. N Cyclozoorum, vitae sensiferae organa multo minus exculla, non misi perpauca nervorum vestigia, in iis itaque primum emergentia, mauifestant. Ab infimo quidem Malacodermorum ordine et haecce prorsus aliena. sunt, etiamsi gelatinosum corpus aliquam certe sensibi- litatem in externas injurias exhibere videtur; nam ex-: terno irritamento, ulterius quidem non propagando, le- ves contractiones consequuntur. In ipsis Echinodermo- | rum plurimis, ut Echinis , omnium nervorum vestigia de- siderantur; in Asteriis e contra nervosus annulus, qui in quemlibet radium filum. tenuissimum demittit, circa os deprehenditur; illaque fila in tubulos suctorios, per- quam sensiles, excurrere, aliaque, inter ea sita, a ner- voso annulo ventriculum adire, videntur. .Actiniis de- nique sex adscribuntur ganglia nervosa,'in interna ba- seos facie, haud procul a centro disposita, secum invi- cem nervosis filis juncta, quum alia fila e quolibet gan- glio orsa, in sepla muscularia. inter cutem et ventricu- lum excurrere dicantur. V 49. Je organis reproductionis. Malacodermis sane ommibus,.si nonnullas exceperis Medusas, agastricas inde dictas, vasis nutritivis tantum- modo donalas, centralis ventriculus, amplus, ut solet, saccus, tubulive plures suctorii adsunt. llle saepenumero in pedunculum prolongatur, tubulosum, qui in plures appendices, tubulosis vasis repletas, Rhizostomatis in- star, excurrit. Medius deinde ventriculus alüs coecis saccis cordiformibus vel cylindraceis obsidetur, e quo vasa 211 tenuia ad disci marginem excurrunt; horum enim ad- miniculo corpus nutritur; nam nutritivi humores, ex- inde transsudali, in omnes disci partes perveniunt. Fila vero alia tubulosa, tentacula ulplurimum vocata, e ven- triculo,saccisve ejus coecis, vel e'disci margine oborta, ium cum annulari quodam vase, ventriculi vascula ex- cipiente, ium cum ipso ventriculo immediate junguntur. Humorem secernunt, perquam coloratum et acrem, pru- riginem culi excitantem, concentratum certe Medusarum succum, qui animalculis, ventriculo ingestis, digerendis inservire videtur, ideoque etiam pisciculi ab iis deglutiti celerrime assimilantur. Aliorum porro Malacodermorum ventriculus omuem vesicaeformis corporis partem occu- pat, inque canalem deorsum fertur, varie divisum, tubu- lisque suctoriis, Rhizophysarum exemplo, utrinque instruc- tum. Physaliarum denique tubuli suctorii, ab inferiore parte amplae earundem vesicae appensi, ejusmodi cor- rodentem humorem, animalculis digerendis, aptissimum - secernunt; iique postremo Porpitarum Velellarumque paginam disci inferiorem, longissimi vero et lati, tubu- losos tanquam totidem ventriculos referentes, Rhizo- physas nonnullas ibidem. adornant. $. 90. Echinodermorum vero tubus alimentarius, e lata pharynge in Echinis orsus, capsulae calcareae paralleli- ter decurrit, cui, quinque ambagibus undulatis ab eo con- fectis, filorum tenuissimorum adminiculo, intus adhae- ret; et veluti superne per apparatum dentium calcareum in os, sic inferne in anum excurrit JAsteriarum porro ventriculus omne omnino corporis centralis cavum tenet, et quot radiorum sunt, in tot etiam dilatationes bigemi- nas laierales elongatur; mec nisi os, ani etiam vicibus fungens, infimáe parti adest, in suprema vero intesti- nula quinque coeca figuntur, quae humorem ,. assimila- tionem promoventes, secernunt. PBigeminae illae dilata- liones, vesiculis innumeris utrinque instructae, humo- 14 * !" 212 rem acrem, e lubulis suctoriis exceptum, in ventriculum deducunt, ubi assimilationi absque dubio inservit, et he- . patici alicujus humoris vices gerere videtur. Latus de- nique Acliniarum venlriculus musculosus, totum cor- poris cavum adimplet, et indigesta per os ejicit. Ko-' lothuriarum denique os, iu allera corporis parte extre- ma ano oppositum, per pharyugem in latiorem ventri- culum ducit; tubusque alimentarius, . postquam. imam partem adgressus est, ilerum adscendens, denuo reflec-- titur et excrementorum exitum vel cloacam intrat, quam eliam respiratorium organon peculiare accedit. : LASS CO Jam vero multo memorabilior est dispositio vaso- rum, quae in Cyc/lozozs compluribus duplicem humo- rum circuitum prae se ferunt; alia enim vasa tubo ali- mentario, parlibus genitalibus, organuoque respiratorio, alia vero tubulis suctoriis dicata sunt, Echinorum exem- plo; a quibus tamen Asteriarum fabrica parum differt; in his nempe privum vasorum systema ventriculo, coe- cis intestinulis et oyariis venit; vasa, iude egressa, absor- bentium illorum vicibus quadantenus funguntur, et chy- lum, e ventriculo saccisque coecis exceptum, in vas annulare, circa os dispositum, deferunt, unde latius vas cordiforme iu aliud'annulare, os et ipsum circumdans, deflectilur, e quo demum arteriosi rami in ventriculum ejusque dilatationes vesiculares coecas, in radiis dispositas, nec non iu ovaria feruntur; radiorum autem sulcus in- ferior longitudinalia vasa sua ex alio annulo vasculoso, itidem circa os sito, excipit. Ab,.his vero omnibus va- sis plane sejunctum syslema vasculosum tubulis suctoriis datum est. Loco enim, quo duo radii conveniunt, py- riformes vesiculae, excolore humore repletae, obviam veniunt, earumque ductus excrelorius, inter bina cor- ? puscula glandulosa, in annulum vasculosum excurrit, cujus demum vasa longitudinalia plura totidem radios, Li LI / . eorumque ramuli ipsos tubulos suctorios adeunt. llla 213 itaque vasa nutritioni, haec vero tubulorum motui po- tissimum inservire videntur; nam hi humore nimio in- jecti intumescunt et eriguntur. Echinorum denique an- nulus vasculosus sane similis anum circumdat et, majus vas cordiforme demitüt, e quo dum adscendit, ramus ad pyramidem calcaream tubique intestinalis parietem internum, prodit, arteria utputa intestinalis, cui in oppo- sito intestinalis tubi lateré, vena homonyma obviam it, innumeris vasculis e tubo illo egressis, exorsa. Alia de- nique vasa cutem aggrediuntur et per eam ubique -di- spersa, in annulum vasculosum iterum redeunt. Respi- ratio Echinorum, certe cutanea, adjuvantibus tubulis suctoriis absolvitur. | SU GO) : / Malacodermorum modus respirandi in variis eorun- dem generibus perquam varie perficitur; aliis, ut. Me- dusis compluribus, quatuor sacci respiratorii, singuli proprio ostio instructi, incirca ventriculum dispositi sunt, eaedemque isochronicis motibus disci, quem continuo vel explicant vel complicant, respirationem aperte indicant; alis vero, ut Physaliis et Rhizophysis, crista adest pli- cata, supremae vesicae parti imposita, quam vasa plura satis conspicua e media vesicula lenuissima adeunt. illam varie expandunt vel componunt, ita ut, veli nomine apud eas veniens, respiratorium organon potius videatur; or- biculus denique niger, in Rhizophysarum suprema vesica fixus, ejusdem usu pollere, nullus dubito; idemque sacco, acre distento, e quo bullae acreae saepenumero prodeunt, inhaeret. "Palis vesica aérea Physsophoris eliam adesse solet. In Echinodermis deinde organa respiratoria amplius. excoluntur; aqua enim in iis, ab interno cavo animalis excepla, omnia inlestina adit, ut in; Echinis, .Asteriis, ita lamen; ut culis principale respirandi munus in se suscipere videatur; hancecé nempe, maágna tubulorum suctoriorum copia instructam, permulta vasa perreptant, quae e tubulis illis humorem: excipere, probabile est. * 214 Quocirca sane cutanea vasa Holothuriarum cum pro- prio organo connectuntur respiratorio, quod, pulmonum instar formatum, respirandi munere aperte fungitur. E cloaca scilicet, quam rectum intestinum intrat, truncus egreditur brevis ac tubulosus, protinus divisus in duos ! ramos, qui perquam vasculosi et longissimi ad ventricu- lum usque ,adscendunt, et per omnem decursum ramosis tubulis instructi, in ramulos, et subtiles hi in parvulas vesiculas, excurrunt. Ramorum longitudinalium alter tubo intestinali, alter internae culi inseritur. Iuncremen- tum ceteroquin Cyclozoorum non impeditum, in omni- bus partibus simili modo procedit; in Echinis et Aste- riis, novae nascuntur assulae calcareae, earumque nu- merus in his ad tredecim fere millia, in illis ad quadrin- gentas quadraginta accedit, quibus praeterea ultra duo millia aculeorum addenda sunt. Quum vero incremen- tum capsulae Echinorum globosae, non novorum stra- torum accessu, Z7'/erozoorum iestarum instar, fieri pó- lest, calcarea massa intussusceptione increscat necesse ' est. Secernitur vero calcarea materies proprio loculo, exlus jam-inler duos radios in disco .Asteriarum, sub forma verrucosae eminenliae calcareae conspicuo, e quo amplus canalis, friabili massa repletus, atque prope ;vas cordiforme orsus, in annulum vasculosum, tubulis suctoriis destinatum, infunditur. 9. 95 De organzs generationis. Cyclozoa solis foemineis genitalibus, ovariis scilicet internis, gemmas aggregalas, vel ovula, prae se ferenti- bus, praedita sunt. Sic Malacodermorum, ut Medusa- rum, ovula in cylindraceo .torulo gelatinoso plicato et semicirculari, cuilibet intestinulo ventriculi coeco ap- penso, occurrunt, qui globulos continet obscure gela- linosos, ex universa certe corporis massa pullulando ob- ortos. Aliae ejusmodi. gemmae in quatuor appendicum 215 fimbriis crispis observantur, et illuc e ventriculo delabi videntur; forma gemmarum fere campanulata, intus cava medioque obscura, margine, imprimis supremo, lucido, et motus insuper celerrimus, omninoque igitur cum illo chaotzcae ' materiei conferendus. Earundem figura ab illa adultarum Medusarum certe longe recedit; eas tamen quolibetcunque modo ex integro in illas e- volvi, vel maxime probabile est. Echinodermorum de- inde ovaria multo magis conspicua sunt; quorum nempe duo, singula e fasciculo utriculorum, uvarum inslar ag- gregatorum, conflata, in quolibet radio sese offerunt, et loco eo, quo radii bini connectuntur, prodeunt. Echino- rum licuiqiie ovaria, inter ambulacra bina, interno capsu- lae parieti insident, atque singula peculiari ostio prope anum emergunt; eorumque volumen autem ab ovulis, vario numero in iis congregatis, pendet. Holothuriarum postremo ovarium, ex ramosis compositum utriculis, .qui, superne per fasciculos appositi, postica corporis parte in oviductum excurrunt, haud procul ab ore inter verrucas prodeuntem, inque eundem pyriformia transe- unt corpuscula, lacteo humore repleta, quae, si non ovulis foecundandis, certe testae coriaceae secernendae inserviunt; Holothuriae enim, tum ob corporis conspi- cuam altitudinem, qua. Grazmozoorum longitudinalem dimensionem imitantur, tum ob peculiarem organi respi- ratorii fabricam, superiorem animalem evolutionem adeo manifestant, ut masculorum genitalium quaelibetcunque vesligia in iis non omnino extranea dicende sint. s! $. 54. Jus fo b nme Cyclozoa maria omnia ipsaque frigidissima, prae- primis vero. illa calidarum regionum, incoluut, ubi Me- dusae, Physaliae, Velellae, aliaque Malacoderma magnis semper gregibus ab undis hinc inde jactantur, ita ut phosphorea earundem luce nocturna omnis aequoris su- perficies longe lateque splendidissime fulgeat. Frigida- 216 rum autem regionum maribus Medusarum aliorumque id genus animalium longe minor turba innatat , iisdemque splendor nocturnus fere omnis deest, ita ut iste in ca- lidis potissimum regionibus illis enascatur. Echinoder- morum deinde numerus longe major calidarum earun- dem regionum maria incolit, nec nisi rarissima genera, Asteriarum instar, septentrionalem oceanum antarcticum * tenent. Priscus tamen protogaeae oceanus complura ge- nera, quae in vivis haud, amplius supersunt, in omnibus fere ipsisque frigidis et temperatis Europae regionibus, enutrivit; sic Ananchytae et Galeritae, haud amplius in vivis superstites, per Europam longe lateque ex an- liquis montium formalionibus eruuntur, iisque, quoad : numerum, lucrinorum numerosum genus, tum forma, tum magniludine corporis immani insigne, adsociandum 5: haud facile eos in loco quodam, licet remotissimo , deside- rabis; nunc vero temporis non nisi singula eorum spe- cimina.frigidae regionis europaeae incolae dicenda sunt. Aliorum denique generum insignis numerus tum inter vivas, tum inter fossiles species insimul occurrit; ita ta- men, ut modo hae, modo illae invicem numero abun- dent. Sic Spatangorum et Echinorum species vivae fre- quentiores, Cassidulorum vero, Scutellarum, Clypeastro- rum aliorumque fossiles multo plures obveniunt. - Omni- um fere illorum Echinodermorum reliquiae in calcem, pyromachum, cretamve mutatae, capsulis ceteroquin bene servatis, eruunturs Asteriarum vero, ut Ophiurarum species fossiles imagines praeprimis, lapidi impressas, reliquerunt. Articuli postremo singuli tum stirpis, Encri- norum, ium aculei Echinorum saepenumero gigantei, ubivis locorum, e calcis potissimum cretaeve formatio- nibus secundariis frequentissime effodiuntur. $59" .ORD. I. CYCLOZOA MALACODERMA. JMalacodermis fere omnibus. corpus adest gelatino- sum, disciforme, campanulatum, yesiculare, transparens; c E appendicibus membranaceis, saepe margine fimbriatis, funiculisve proliferis, nonnunquam longissimis, tubulis deinde suctoriis, acrem humorem, digestioni faventem, secernenlibus, oreque unico, centrali, saepe tubuloso et ipso; sáccis denique respiratoriis plerumque quaternis, et cylindris totidem gelatinosis, plicatis, ovaria interna exhibentibus, intestinula ventriculi coeca cingentibus. Partes fere omnes priva fabrica excellunt; sic funiculi proliferi mouiliformes adparent, si extensi, Sera vero, dum contracti cernuntur, iique Physaliarum organa ge- nilalia extus posita, appendicum Medusarum fimbriata- rum instar, interpretandi sunt. Neque aliter de privis omnino tubulis suctoriis censendum est; qui vel maxime contractiles, numerosissimi, basin Physaliarum cingunt, lotidemque osculis conferri solent. | . Omnia Malacoderma, in aperto oceano ab undis circumacta, tum splendidissimo colorum vivacissimorum lusu, tum lucis nocturnae fulgore phosphoreo insigni- untur; corpus ceteroquin eorum adeo EUH ut facillime diffluat. 4. 56. FAM. XIII. HYDROSTATICA, Cuv. Corpus vesiculosum, gelatinosum , elongatum, vel leres, pluribus vesiculis minoribus cinctum, vel una ve- sicula acrifera majore, minorem aliam includente,. com- positum; basi funiculis plerumque moniliformibus, in fimbriatos excurrenüibus, tubulisque suctoriis perplurimis instructa. Omnia calida maria incolunt. 82. PuvssoPHORA, P'ors£., corpus gelatinosum, elon- gatum, liberum, e vesiculis aériferis lateralibus per se- ries longitudinales dispositis, aliaque superiore interme- dia, tubulis deinde suctoriis aliisque funiculis tenuissimis. 1.-P. Aydrostatica , "Por ut Icon. t. 59. f. E., ovalis, vesiculis late- ralibus trilobis, hianübus. . Hab. mare mediterraneume 218 83. Rumzoprnvsa , Pér., corpus gelatinosum ; e vesica ovali; aliam minorem vesiculam, extus oybiculo nigro veslitam, intus gerenti, ore terminali, centrali; tubuli suclorii plures passim et latiores, nec non fumniculi' pro- liferi solitarii saepeque ad latus divisi, dependentes. XEERT filiformis, Fors., vesica corporis obibusas filo longissimo de- pendente, laterahbus tubulis suctorüs instructo. Hab. iJ mare mediterraneum. ' 84. PrysaLIA, ZLam., Zrethusa, Brown, corpus gelatinosum, oblongum, e vesica acrifera, aliam. mino- rem includente, superne-crista branchiali, plicatili; ex- irema corporis parle altenuata oslio perlusa; basi ejus tubulis innumeris suctoriis, aliisque compluribus funicu- lis proliferis cincta. 1, P, pelagica, Lam., Arethusa CRUCE KEichaw. 1. c. Act. acad. pewop. Tab. IX. Fa 4,, ovata, crista rubella, fu- niculis proliferis pond coloré vario , violaceo. IlIab. oceanum atlanticum ; americanum et sinum mexicanum. j. 55. FAM. XI. PORPITAE. Corpus orbiculare, gelatinosum, .cartilagine: papy- racea intus instructum, tubulis compluribus suctoriis in- ferne dispotis, os inferum centrale; carlilago saepe ere- cta, superne corpori inserta. . Omnia hujus familiae genera calida maria incolunt. 859. VELELLA, oru corpus gelatinosum, oblon- gum, intus Conn" carüilagine alia erecta dorsali; os inferum cenirale, tubulis sensim longioribus, sucto- ris cinctum. Wd Velellae noctu lucem Wisepbesus emittunt; dum. tanguntur, pruriginem cuti excitant; ab undis hinc in- de jactantur. 1. V. scaphidia, Péron, voyage, T. T. 3o, f..6., ovalis, carilagine dorsali oblique posita, tenuissima; tubuli suctorii nu- merosi coerulei. Hab. oceanum atlanticum australem. Millenae undis marinis innatant. en 219 86. PonPrTA, Z,az., corpus gelatinosum, discifor- me, carlilagineum, superne planum, nudum, inferne radiatim striatum; os inferum, centrale, prominulum, innumeris tubulis suctoriis cinctum. 1. P. zuda; Lam. , Medusa porpita I;. Àmoen. acad. IV. t. 5. f. 7—9., orbicularis, plana, nuda. Hab. oeeanum indicum. 87. NocTILUCA, JLLazn., corpus gelatinosum, mini- mum, ^orbiculare, dum contrahitur reniforme; os in- ferum infundibuliforme. A 1 i. N. miaris, Lam., Encycl. t. 89, f. 29—5., corpusculum mini- mum, tubulus suctorius prope os solitarius. Hab. ocea- num europaeum. Maximis saepe gregibus in aperto ja- ctuntur, lucemque phosphoream splendidissimam emit- tunt. Minima intus corpuscula, gemmis comparanda, obvia. D j. 56. FAM. XII. MEDUSAE. Corpus gelatinosum, disciforme, orbiculare, cam- panülatum, superne riudum, inferne appendicibus fim- briatis quatuor plerumque latioribus, aliisque filis. ét tu- bulis saepe longissimis praeditum; os centrale simplex in ventriculum ducit, quatuor coecis intestinulis cordiformi- bus cinctum; sacci respiratorii plerumque quatuor, in- circa os sili. Aliorum disco gelatinoso praeter vasa di- chotomice divisa filaque longissima, pruriginem in cute excitantia, marginalia, nulla alia organa data sunt. | In aperto oceano frequentissime obvia, praedam, ap- peudicum illarum adminiculo captam, tubulorum sucto- riorum humore urente enecant et digerunt. Colorum lu- sus earum insignis, nocturnaque lux phosphorea splen- didissima. 98. AEQUOREA, ZLa., corpus orbiculare, iranspa- rens, simplex, filis tenuissimis, longissimis, marginem disci cingentibus; os inferum centrale; vasa dichotomice divisa superne discum ambientia. 1. À. euchroma, Pér., voyage, t. 2. f. 2., subconvexa , vasis superne 220 quatuor e centro ad peripheriam radiantibus, 'dichoto- mice divisis; filis marginalibus longissimis. Hab. ocea- num americanum. N 89. PELAGIA, Pér., corpus semiglobosum, excava- tum, pedunculatum, pedunculo cavo, quatuor appendi- | cibus fimbriatis, invicem junctis instructo; ore centrali | simplice. * : | ; 1. P. panopyra, Pér.,.voy. t. 5. f. 4., corpus parvulis verrucis , fi- lisque longissimis tenuissimis; pedunculus appendicibus multo brevior. Hab. oceanum americanum aequato- rialem. go. RirrzosTOMA, Cuv., corpus pileiforme, respira- toriis saccis quatuor, ventriculum cingentibus , pedunculo brevi, e ventriculo medio, quem continuat, oborto, in octo appendices fimbriatas excurrente. iR. Cuvieri, Eysenhardt, zur Amat. u. Nat. gesch. d. Quallen, in Act, C.-L. Nat. curios. Vol. II. "Tab. 54., margo cor- poris pileiformis crenatus; pedunculus brevis, ad basin appendicum triangularium , fimbriatarum triangulari- ribus processubus lobatis instructus.: Hab. mare mediter- raneum. Vasa satis ampla, e ventriculo pocilliformt obor- ta, longitudinem illarum appendicum tenent ramosque laterales in margines fimbriatos demittunt. Certe et absor- bendis humoribus nutitivis et ovulis deducendis inser- viunt. 91. EPHYRA, Lam. corpus disciforme, transparens, pedunculus brevissimus, in appendices quatuor, apicem versus sensim latiores, et elongatas excurrens; sacci qua- tuor ventriculi intermedii quatuor, aliis cordiformibus et cylindraceis aliis coecis cincti, tentaculis filiformibus lon- gioribus perplurimis ex iisdem egressis. « i. E. capillata, Lam., Gaede, 1l. c. Tab. 9., corpus disciforme, crenatum , appendicibus quatuor dependentibus, e filis innumeris connexis. Hab. mare germanicum, balticum. 92. AURELIA, JLaz., corpus disciforme, octo inci- sionibus marginalibus, corpuscula totidem teretia conti- nentibus; appendices qualuor dependentes lobato-fim- 221 ! briatae, supra conniventes, marginibus membranaceis os centrale cruciforme contegentes; quatuor sacci respira- lorii, ostiolis instructi, totidemque intestinulis coecis, ventriculo medio appensis, impositi.. 1. À. aurita, Gaede, l. c. "'ab. 1., margo disci hemisphaerico-de- press? numerosissimis tentaculis brevibus cinctus. Hab. mare balticum, ab 1 ad 5 poll. lata; appendices de- | pendentes in.pollicaribus Speciminibus nedum obviae. Vita tenax; scissae particulae longius tempus moventur; - dummodo aqua marina sincera maneat. e». Es JFAM. XIIT. BEROES. Corpus gelatinosum, globosum, cylindraceum, vel lateribus compressum , tentaculis vasisque ramosis instru- ctum, vel alatum, vel costatum; costarum vel canalium longitudinalium: foliola continuo motu corripienda; os, cum ventriculo, simplex et hians. Beroes leni rotatione in aperto circumvagantur, fo- lia enim. costularum continuum motum manifestant, no- ctuque lucem phosphoream emittunt. 93. Inv, Larn., corpus cylindraceum, sacciforme, cavum, canales longitudinales corporis ab ore ad extre- mam ejus partem decurrentes, foliosis parietibus trans- . versis instructi, foliis his continuo. mobilibus. 1. J. macrostoma, Per. l. c. Y. t. 51. f. 1., elongato-cylindracea, octo-costata , ore amplo. Hab. oceanum atlanticum. Lon- gitudo ad 5 poll. 94. BEnoE, AMüll., (germ. Melonenqualle), corpus. ovatum, vel globosum, costae 8—10 eminentes, ciliatae ab una parte extrema ad alteram. decurrentes; os am- plum inferum; tentacula duo retractilia, duabus costis oppositis appensa. Celerrime increscunt, noctuque phosphoreo splen- dore fulgent et contrementibus costularum foliolis nili- dissimum colorum lusum offerunt. j 1. D. pileus, Bast. opusc. IIL. t. 14. f. 6—7., globosa, octo-costata, 222, ! j - tentaculis duobus elongatis; ciliatis. Hab. atlanticum mare. Longitudo 1. poll. 995., CALLIANIRA , Pér., corpus cylindraceum, tubu- losum, utraque parte extrema obtusa; alaeformes pro- D . La RJ . .* cessus duo laterales margine ciliati, natatorii. 1. C. diploptera, Pér., processus matatorii bifoliati, ciliati; pinna alia, umbraculi instar, os cingens. Hab. oceanum au- stralem. Longitudo 1 poll. $. 58. x i ORDO II. CYCLOZOA ECHINODERMA. ' Corpus Echinodermorum varium, globosum, ova- tum, disciforme, cordiforme, radiatum, vel coriaceum extus vel calcareum, assulis angulatis constructum; os vel superum, vel inferum, centrale, anus modo su- | perus vel centralis, vel.marginalis, modo inferus, et marginalis; series plures tuberculorum ab ore ad anum . decurrentes ; aculeis saepe longissimis et incrassatis ob- sitae, interque eas aliae series ostiolorum plerumque quinque, ambulacra totidem constituentes; tubuli deni- que suctorii innumeri ex ostiolis illis emergentes. Dentes nonnullorum calcarei triangulares peculiari apparatui osseo fixi; tubus alimentarius centrum capsu- lae calcareae tenet, eumque annulus vasculosus et ner- vosus, ovaria deinde et organon respiratorium cingunt. Omnià Echinoderma in aperto oceano degunt, ver- mibus marinis, testaceis, crustalis, aliisque viclitant, nec nisi lente in fundo maris secs $. 9g. j FAM. XIP. ACTINIAE. Corpus coriaceum, molle aut subgelatinosum , raro pedunculatum, os amplum, simplex, ani etiam vicibus fungens, tentaculis variis cinctum. Aliorum corpus liberum, aliorum fixum, peduncu- lis repentibus invicem junctis. | 225 Sicuti Medusae gelatinosae cZaoticam materiem , sic fixae Actiniae coriaceae PAyftozoa referunt; Hlydrarum enim instar, vita illaesa, in duas partes scindi, et in'ipsa glacie congelascere possunt; unum tamen individuum ab altero non digeritur. T /96. AcriNIA, JL., corpus monile. cylindraceum, utrinque iruncatum, coriaceum, non pedunculatum, ore supero amplo, tubulosis tentaculis, apice hiantibus, in- numerisque cincto; basis disciformis, carnosa. Ovaria inter ventriculum et externum corporis parietem sita; pullos, quos vivos edunt, ore ejiciunt. Sereno coelo, florum instar, explicatae manent; formamque adeo commutant, ut vixdum distincta iis adscribi queat. bn A. equina, L. rufa Lam. Enc. t. A. f. 6—40, corpus semio- vale, laeve, tentaculis pallidioribus. Hab. mare mediter- raneuim ., omnemque oceanum europaeum. Rupibus ut- plurumum fixae inhaerent, tamen nonnunquam locum mutant, undarum ludibrio sese linquentes. 2. À. helianthus, Ellis, Enc. t£. 74. f. 4—29., carnosa, hypocrateri- formis, amplo ore perplurimis tentaculis praedito. Hab. oceanum americanum. 97. ZOANTHUS, Cuv., corpus coriaceum, clavatum, superne crassius, inferne tenuius, pedunculàtum, ore su- pero, simplice, tentaculato; radice repente, carnosa, plu- ra individua concatenante. Affinior sane forma eosdem Hydris et Corynis ad- movet. N 1. Z. sociatus, Cuv. Enc. f. 70. f. 1. repens radix pennae fere anse- rinae crassitudinis, ultra 1. pedem longa, parvulis di- stantiis individua plura crassiora, pollicaria, emittens. Hab. americanum oceanum; * 98. LucERNARIA, JMull., corpus coriaceum, subge- latinosum, radiatum , radiis quatuor apicibus tentacula- tis, ore medio supero infundibuli iustar prc otracto, disco inferne in pedunculum elongato. i. L. quadricornis, Müll. Zool. dan. t, 39., corpus subquadrangu- - 224 lare; radiis quatuor iterum divisis, apicibus tentaculis | certe tubulosis instructis. Hab. atlanticum. oceanum, ma- reque germanicum. Pedunculó adjuvante sponte in cor- poribus marinis sese figit. à EU EAM. XP. STELLATA, Lam. M Corpus varium, disciforme, radiatum, radiis saepe iterum divisis, et ramosissimis, raro pedunculatum; su- perficies aculeis brevioribus vel longioribus plurimum asperrima, angulisve prominulis exstructa; os dentibus calcareis praeditum centrale, tubulis suctoriis cinctum, ano plerumque ei adposito, marginali. Asteriis distinctus vasorum apparatus evolvitur; ven- iriculus medius, annulo: nervoso cinctus, in 'intestinula coeca varie ramosa excurrit et ovaria angulos inter bi- nos radios tenent. Per tubulos suctorios aqua cavilatem corporis adit, et interna organa quaquayersus adluens, oxydationem humorum promovet. Victitant teslaceis, cruslatis aliisque. vermibus len- | leque prorepunt, neque tamen natant; luminosa fundi marini loca diligunt, obscuriora fugiunt. ; 57. ENCRINUS, illis, (germ. "Meerpalme), corpus radiatum, pedunculatum, pedunculo tereli, arliculato, simplice, os 'superum, ano approximato, marginali. Corpus perisomate cinctum, e quinque assulis cal- careis composito , radii quinque, inde a basi bifurcali, iis- dem fixi, arüiculati, utrinque fimbriati, fimbriae molles, iterum ciliatae. Alii radii tenuiores simplices, ad basin illorum, in perisomate fixi, articulati, revolubiles. Os, tentaculis exiguis et quinque valvulis maioribus cinctum; anus marginalis in tubulum: membranaceum elongatus. . Pedunculus simplex, filiformis, apicem versus pa- pyum incrassaltrus, articulis superioribus sensim breviori- bus; ejusque basis e disco ovali, in quo pedunculus fi- . gitur, adscendit, et coralliis semper inhaeret. Pedunculus 225 céterum ad omne.latus mobilis, flecti varie et spiraliter contorqueri potest, ita ut vivacissimum ejusmodi motum non nisi in pedunculo Vorticellarum reperias. Encrini, priscae potissimum telluris incolae, magna caterva e variis montibus calcareis complurium terraquei orbis regionum, ut etiam apud nos e calce intermedia balticae orae maritimae, eruuntur; pedunculorum articuli ibidem singuli, Enrochztae (serm. Ràdersteine , Schrau- bensteine, Bonifaciuspfennige), dicti, frequentissime obvii, exiguo ambitu notati, et in calce Ingrica, prope Lugam amnem, 'lerebratulis innumeris. adsociati; in Lithuanica vero terra alluvii, ut prope Vilnam, articuli, mole con- Spicui, oblique invicem juncli, medioque canali pertusi, (v. T'ab. III. f. 4o.), majorum sane Encrinorum fossilium reliquiae, effodiuntur. Corpora tamen, radiis ipsis in- structa, in nostris regionibus nedum obvia, in Gottin- gensi calce potissimum aliisque Germaniae locis frequen-. ter occurrunt. Unica, quae etiamnunc in vivis exstat, species exi- lis, europaei oceani septentrionalis incola est. | 1. E. europaeus, Thompson, u) Heusing. Zeitsch. f. d. org. Ph. IL 1i. tab. V.—VI., corpus minimum, vixdum polli- care.- Hab. sinum anglicae orae, prope Cork urbem. Forma fere Comatulae pedunculatae. 2. * E. li liiformis, Lam., pedunculus teres, laevis, articulis ma- |. joribus cum minoribus alternantibus, radiis plurimum coarctatis, bipartitis. Hab. fossilis complures Europae regiones antiquae formationis, calcareae. Longitudo ple- rumque pedalis. 98. PENTACRINUS, Blumenb., corpus quinque radiis pluries dichotomice divisis, articulatis, utrinque fimbria- tis constructum; pedunculus elongatus, pentagonus, ar-. ticulatus, vamis verticillatis ab invicem aequaliter remo- lis cinctus; rami simplices articulati, teretes. u) ÀÁbhandlung üb. d. Penfacrinus europaeus, eine in der Bai von Cork neu entdeckte Art, in Heusinger, l.c. p. 55. qo m sr 19 226 Plurimae species fossiles cum Encrinis e variis 'or- bis terraquei regionibus eruuntur, integra specimina ra- rissima; singuli vero pedunculorum articuli, zstroztae, in omni fere calce antiquioris formationis, etiam in no- stra, in terra alluvii obvia, frequentissime effodiuntur; sic apud Vilnam iidem (v. T'ab. 111. fig. 9.), éum testa- ceis variis illi inhaerent. Nitidae vero: species, magni- tudine notabiles, in schisto margaceo bituminoso VVir- tembergensi occurrunt. Unica, guae hucusque viva innotuit species, incola est americani oceani. Dj 1. P. caput Medusae, Isis asterias, L., Esp. Vorticell. t. 5—6, pe- duncülo peutagono, verticillis; ramorum compluribus, ramis quinis simplicibus, radiis tripartito-dichotomis. Hab. oceanum Antillarum insularum, prope Martinicam. 2. P. britannicus, Schloth. Blumenb. Abb. nat. Gegenst. T. 70., pedunculo pentagono, angulis acutis; articuli: singuli -stellulae speciem in utraque pagina exhibentes; radii multifariam divisi, arctissime fimbriati. Hab, Angliae calcem antiquam , apud Dorsetshire. 99. CoMATULA, ALam., corpus non pedunculatum, liberum, orbiculare, depressum, radii circa id in coro- nam dispositi, articulati, simplices vel bifurcati, fimbriati, alii multo breviores, itidem in coronam dispositi, verticem cingentes. Os inferum, parum excentricum; tubus analis membranaceus prope id in margine situs. 1. C. multiradiata, Lam. Enc. t. 195, f. 3., radii basi dichotomice palmati, 5—10-fidi, numerosissimi. Hab. mare indicum. 2. 28 mediterranea , Lam. Enc. t. 194, f. 6., radii ad. basin. bifidi, fimbriis longiusculis. Hab. mare mediterraneum. 5. * C. carinata, Lam., radii ad basin bifidi; deni, discus superne carinatus , cirri ibidem 20. Hab. oceanum australem, africanum. X LY j 100. GoRGONOCEPHALUS, Aeach; EÉuryale, Larm., corpus orbiculare, disciforme, liberum, radiis margina- libus quinque, inde a basi bifurcatis, articulatis, et dein pluries dichotomice divisis, in cirros graciles excurren- tibus. ^ 227 Os inferum centrale; foramina decem elongata, in disco, versus marginem, distantia et bina inter utrumque radii í Radiis ramosissimis varie flexibilibus Gorgonocephali praedam captare et ori admovere dicuntur. 1. * G. muricatus, Leach, Enc. f. 128—9., discus superne decem seriebus aculeorum praeditus, inferne laevis. Hab. in-. dicum mare. Radii multifariam dichotomice divisi, ita "ut ultra 8000 partium extremarum in uno specimine numerentür. ] 1 2. * G. asper, Leach, Asterias caput Medusae, L., Enc. f. 137. discus superne decem-costatus, radii multüfariam di- visi, tuberculis inaequalibus; aculeatis , numerosis. IIab. indicum mare. 10. OPnivRA, Zarm., corpus orbiculare, liberum, radiis quinque simplicibus, cirratis, inferne complanatis; os inferum, centrale, compluribus foraminibus cinctum. 'Suctorii tubuli circa os vel prope radios dispositi. Radii motui inserviunt. 1. O. lacertosa, Lam. Enc. t. 192, f. 4., 123. f. 1., radii elongati, tereti-subulati, laeves, papillis lateralibus breviusculis, transversim seriatis. Hab. atlanticum oceanum. * O. fragilis, Lam. Mull. Zool. dan. t. 98. , discus superne acu- leis muricatus, radii lineari-subulati , ad latera echinato- pecünati; aculei serrato-asperi, Hab. oceanum septen- "mionalem , ad Norvegiae. oram. 102. AsTERIAS, JL. corpus radiatum, angulatum, li- berum, radii simplices, subtus longitudinaliter sulcati, tubulique suctorii in sulcis dispositi; os inferum, cen- trale. l. * Á. rubens, Lam. Enc. t. 119. f. 9—4., t. 113. f. 1—23., radii quinque , lanceolati, papilloso-echinati. Hab. maria eu- rOpaea. n2 A. aurantiaca, L. Enc. t. 110. f. 1—25., discus latior, superne papilloso- echinulatus, radii quinque , margine radiorum aculeis ciliato. Hab. maria europaea. 15* 228 Dd FAM. XIX. ECHINI. ^ Corpus globosum vel depressum, e capsula calcarea,: assulis angulatis constructa, aculeisque mobilibus, in ver- rucis, per series dispositis, fixis, obsita; tubuli deinde suctorii retractiles inter eos, exiguis inhaerentes orificiis, per binas series longitudinales dispositis, ambulacra 5 aut 10 constituentibus. Os et anus distincti. Os apparatu calcareo, quinque dentes suffulciente, et musculis propriis mobili, munitum; anus modo superus, modo inferus et marginalis. diu ! 103. SCUTELLA, .Larn., corpus complanatum, elli- pticum, superne convexiusculum , inferne planum, spinis minimis echinatum, ambulacra.quinque circumscripta, rosulam constituentia; os centrale, inferum, | anus inter os et marginem. 1. * S. bifora, Lam., Kleim 1. c. t. 21. f. À. B., corpus, planum, subangulatum, duobus foraminibus oblongis uirinque ad anum submarginalem. Hab. indicum mare? 104. CrLvPEASTER, Zarn., Echinanthus, Leske, cor- pus irregulare, subdepressum; saepe gibberosum, mini- mis spinis echinatum, margine incrassato, centro infe- riore concavo, ambulacra circumscripta; os inferum, centrale, anus prope marginem, aut in margine. 1. * C. rosaceus, Lam., Klein, t. 17. f. A. et t. 18. f. B., ovato- ellipicus, subpentagonus, dorso ^convexo ambulacris dilatatis. Hab. oceanum indicum et americanum. 2. T C. altus, Lam., Klein, t. 55. f. 4., exaltatus, dorso convexis- simo, inde vertice conoideo, ambulacris longis, mar- Bine corporis brevi, incrassato. Hab. fossilis Italiam, - etiam Lithuaniam, prope Vilnam? ex alluvionis terra effossus. " Omnis testa parvulis verrucis obsita, inferiore parte concava. Latitudo 6 poll., alutudo 4 poll. 105. FrBULARIA, Uus , corpus elongato-globosum, vel orbieulare; anus ori centrali approximatus; ambu- lacra quinque circumscripta. 229 | s YF. fasentina, Lam., ovato-elliptica, subtus plano-concava, am- buiacris brevibus. Hab. mare mediterraneum, prope Ta- rentuin. -z. ? F. ombigua n., ovato-elliptica, inferne concava, lateribus . ^ grosse sulcatis, sulcis numerosis, nec ambulacris,, ne— que ore anoque conspicuis. Hab. fossilis , an Lithuaniam? Altit. 10 lin., latit. 112 lin., in calcem crystallinam ex integro commutata; vix rite definienda.- 106. EcHINONEUS, ALeste, Lam., corpus obovatum, ambulacra longitudinalia a vertice ad basin inscripta, anus prope os subcenttale. Plurimi fossiles. 1. E. cyclostomus , Klein, t. 57. £. 5—4., subdepressus, pulvinatus. Hab. oceanum indicum. 107. GALERITES, Z,am., corpus conoideum, subovale, ambulacra longitudinalia, e poris minutis in sulcis decem duobusqne invicem approximatis, dispositis, a vertice ad.basin inscripta. Os marginale. Omnes fere fossiles. 1, T G. olbo-galerus, Lam., compresso-conicus, decem ambu- lacris, binis approximatis, tenuissimis , longitudinalibus, anus major in margine situs. Hab. fossilis Galliam , enam cretam Grodnensem; omnis testa, in basi potissimum, parvulis verrucis obsita. Altitudo 1 poll. 55 lin., lati- tudo majoris diametri basis 1 poll. 5I lin.; minoris 1 poll. 5 lin. 108. ÁNANCHYTES, Z,arn., corpus ovato-conoideum, ambulacra longitudinalia, per bina approximata, poris majoribus; os et anus in marginibus oppositis. Omnes : fossiles. i. T Á. pustulosus, Lam. Klein, t. 16, f. A. B., elevato-conicus, compressus, vertice impresso, duplicato, ambulacris biporosis; basis elongato-ovalis. Hab. prope Pinsk, Li- thuaniae urbem, in pyromachum commmutatus. Ánus et ambulacra, ab eo 52 lin. distantia, prominula, inde in- ter haec et illum sulcus profundior obvius. Os oblique situm , marginem versus fovea limitatum. Altus 1 poll. |. 9 lin., longit. maj. diam. basis-2 poll. 4 lin., min. diam. 1 poll. 10 lin. à ! 2. ] A. depressus, n, Tab. III. fig. 41. a. b. c., depresso-glo- bosus, subovalis, ambuiacra latiora, in vertice late 230 confluenta; sulco inter anum marginalem et àambulacra' minus profundo, vix conspicuo, anus marginem versus declivis; basis ovato-teres, Hab. frequentissume pyroma- chum et Grodnensem et Krzemieniecensem ; si integer obvenit, bene servatus est, fractus vero et pyromacho r fortiter inhaerens fragmenta capsulae vixdum cogno- scenda offert. Altus 1j poll, latit. maj. diam. 2 poll. 2i lin., min. diam. 2 poll. 1 lin. S. T A. ovatus, Lam. Klein, t. 55. f. 5., obovato-conicus , par- vulis verrucis, in basi frequentioribus obsitus. Hab. fre- quenter pyromachum Grodnensem. Media parte basali inler os teres marginale et anum transversum im re- cessu profundo situm, prominula, Altus 1 poll. ioi lin., diam. maj. 2 poll. 4 lin., min, 2 poll. Testa raro detrita, laeviuscula. 109. SPATANGUS, JLarn., corpus ovalto-cordiforme, subgibberosum, parvulis verrucis obsitum, ambulacris . quinque circumscriplis; os margini vicinum, transversum, anus marginalis, saepe superus, illi oppositus. 1. * S. columbaris, Lam. Enc. t. 158. f. 9—10., ovalis, vertice re- tuso, quatuor ambulacris, brevioribus, quinto recto, evanido; Hab. oceanum americanum. 2. T S. cor anguinum, Lam. Klein, t. 25. f. A--D., cordiformis, ambulacris quinque, quolibet e binis pororum sericbus composito, sulco profundo, at tenui, diremptis, Hab. fos- silis Germaniam , Galliam , Lithuaniam, 'in pyromacho fixus, perplurimis verrucis parvulis, in basi praesertim obviis. Anus superus. 110. CASSIDULUS, Zan., corpus ovatum, cordifor- me, ambulacris circumscriptis, rosulam conslituentibus, os subcentrale, anus submarginalis, superus. Plures fos- siles. 1, C. australis, Lam. Enc. t. 145, f. 8—10., postice latior", vertice excentrico, prominulo. Hab. mare Polynesiam, et AÁn- tillas insulas alluens. 111. Ecutsvs, Z.., corpus orbiculato-globosum, echi- ' natum, mobiles aculei saepe longissimi in tuberculis fixi, decidui; os inferum centrale, anus superus centralis. In calce intermedia Ingriae, prope Petropolin rarae effigies 221 Echinorum exiguorum obviae, vix quatuor lineas lon- gae, aculeisque violaceis similis omnino longitudinis tectae, ulterius tamen non definiendae. *) testa orbicularis, ovalis, tubercula apice rotundato, acu- lei cylindracei, ambulacra dilatata ,, ÉcAznus, Lam. 1. * E. esculentus, L., Klein, i, 58. f£. 1., semiglobosus, fasciis po- rosis ; obsolete verrucosis, aculeis brevioribus. Hab. ma- ria europaea. 2. * E. lucunter , Lam,, Klein, t. 50. f. A. B. , semiglobosus, acu- leis conico-subulatis, elongatis. Hab. oceanum indicum. **) testa globosa, tubercula apice retuso, aculei bacilli- formes, ambulacra angustata, Cidarzs, Lar. 5. * E. imperialis, Lam. Kleim, t. 7. f. A., depresso-globosus, acu- leis majoribus cylindraceis, apiee striatis, iu. tuberculis fixis et aliis minoribus circumdatis. Hab. rubrum mare et mediterraneum. | 4 t E. nittdulus, n., Tab. III. f. 13., depressus, 4 lin. altus, ambulacra quinque, e binis pororum minutissimorum, ei per paria dispositorum , seriebus composita; binae series tuberculorum, exiguis impressionibus basi cincto- ruüm, abbreviatae, inter binas pororum series obviae; inler bina vero ambulacra series et ipsae binae majorum iuberculorum, illis longiores, conspicuae. Hab. cretam Grodnensem. [nterstitia inter ambulacra verrucis mi- nutissimis referta. Czdarztes vulsaris, e Volhynica creta apud Cuvier (ossem. foss. Lp. 5260! commemoratus , ad nostram speciem sane referendus videtur; sub illius 'enim nomine talis nullibi describitur. Capsula pollicaris. 112. EcHurNOSPHAERITES, Sc/ilot/., corpus globosum, assulis (?) hexagoni$, pentagonisve vel irregulariter an- gulatis compositum; e medio earundem radiis promi- nulis in singulos angulos excurrentibus, unde asterisci in qualibet assula figura 'nascitur. Nec ambulacra, nec aculei iis adfuisse. videntur. Omnino singulare genus, in calce. intermedia Revalensi potissimum obvium, iu Petropolitana ex toto crystallina calce conflatum, laevis- simum, non nisi singulis passim assulis pentagonis ele- i9, » vatis conspicuum, neque in iis, parles illae, ut de ore anoque taceam, ubinam adfuerint, accuralius perspicitur. . i. | E. baltécus, Tab. IIT. fig. 12., globosus, assulis hexagonis, pealagonisve, invicem junctis et confluenübus, radiis e |! 932 centro in angulos excurrentibus; longitudinaliter striatis vel grosse sulcatis, elevatis, majoribus, Hab. calcem. Revalensem. Reliquiae, priscae telluris incolae, perquam singulares; parietes scilicet prominuli unius pentagoni hexagonive radiorum vicibus alterius funguntur, illorum- que inconstantissimus numerus, ita ut ipse quaternus €t nonus passim, licet rarius, subrepant. $- 64. | FAM. XX. FISTULATA. - , Corpus membranaceum, coriaceum, cylindraceum, elongatum, contractile, tuberculatum ; ore anoque di- slinctis, tubuli suctorii prope os vel distincti, vel nulli. Omnia genera marina littora incolunt. 114. FisrULaARIA, ALazm., corpus cylindraceum, cute coriaceo-cartilaginea, | aspera, papillosa3 os terminale, ientaculis apice dilatato-peltatis cinctum, pelta tenta- culorum ramoso-dentata. Anus posticus. 1. F. elegans, Lam. Enc. t. 86. f. 9—10., tentacnla numerosa, cor- pore papilloso. Hab. maria europaea. 2. F. *zubulosa, Lam., Holothuria Enc. t. 86. f. 12. tentaculis vi- ginti, apice peltato-divisis, corpore praelongo, supra papilloso, subtus tubulis retractlibus. Hab. mare me- diterraneum. ii4. HoLoTHURIA, JLaz., corpus cylindraceum, crassum, papillosum, valde contractile; os anticum, ten- taculis peltato-incisis cinctum; dentes calcarii 10 in ore; apertura dorsalis ad caput pro genitalibus. Anus in exiremo postico. ; 1. H. pentacta, Lam., Enc. t. 86. f. 5. tentacula decem; pinnatifida, corpus quinquefariam verrucosum. Hab. mare medi- terraneum. ^2. H. doliolum, Lam., Enc. t. 86. f£. 6—8., tentacula bipartita, cor- pus pentagonum, quinquefariam papillosum, Hab, mare mediterraneum. visco pn ide d RAMMOZMO A. "dO . Literatura. J. A. E. Gótze, Naturgeschichte d. Eingeweidwürm. Blankenb. 1782. . J.G. H. Zeder, Anleitung zur Nat. gesch. d. Eingew., Bamberg, 1803. C. A. Rudolphi, EÉntozoorum s. vermium intestnalium historia naturalis, Ámstel., 1808—10, 2 tomi, in Ó volum. cum 12 tab. . aen. — ejusd. synopsis Euntozoor., Berol., 1819, cum 5 t. aen. À. H. L. ZFestrumb, de helminth. acanthoceph. Hannover. 1821, c. Ó. t. aen. D. Bremser, über lebende Würmer im lebenden Menschen, Wien, 1819 cum 4 tab. aer, — ejusd. icones Helminthum, Viennae, 1824. F. S. Leuckart, zoolog. Bruchstücke, (de bothriocephalis), 1 fasc., Halle, 1820. — ejusd. über die Eintheilung der Helmin- then, Heidelberg, 1858. E. von Baer, Beitráge zur Kenntniss der niedern Thiere, in Áct. Acad. C. L. C. Nat. Curios. T. XII. p. 2. pag. 525—762. C. L. Nitzsch, Beiwag zur Infusorienkunde, od. Mat. besch. der Zerkarien u. Bacillarien, Halle; 1817, cum 6 t aen. — ejusd. de Echinorhynch. in Ersch u. Gruber, allgem, Enoyclop., T. I. (1818) pag. 241 et T. XII. p. 824... O. F. Muller, v. Würmern d. süss. u. salzig. Wass., Kopenh. 1771. P. Sim. Pallas , miscellan. zoolog. Hagae Comit. 1761. | L. A. W. Sors, disquisit. circa. n cspeasons insector. et vermium, Rudolst, 1805. J. F. P. Braun, systemat. Beschreib. einiger Egelarter, Berlin, 1805. Spix, Darstellung d. gesammt. innren Baus d. gem. Blutegels, v. Denkschriften der Akad. z. Münch., 1814. L. Bojanus, über die Anatom. d. Blutegels, v. Okezs isis, 1817, p. 981, et 1818 p. 2089. — ejusd. Enthelminthica , Cfens Isis, 1821. I, p. 162—191., cum fig. J. Leo, de siructara Lumbrici terrestris, Regiomonti, 1820. $69... Generalia. Grammozoa , superioris fabricae animantia, Cycio- z0:$ in onmi respectu alia corporis evolutione excellunt; 234 dum haec enim in circulari ejusdem dimensione; illa in lineari et longitudinali continuo increscunt; et propler hanc dimensionem praevalentem, una corporis pars ex- irema alteri continuo opponitur, in illa os, in hac anus evolvitur. Jam vero propler utramque ani et oris par- tem, invicem oppositam, in simplice, ab initio corpore disjunclio intrat, ita ut plures annuli id componant, et -. quisque annulus singulum individuum, plus minusve se- junctum, formet, proprioque Marte, a corpore reliquo solutus, vitam degere, quin immo in novum individuum. evolvi possit. Corporis itaque annulata conformatio ex ulraque parle opposita sane emergit, indeque media. . indifferens manet; gravior haec corporis évolutio non externas solum, sed internas eliam corporis partes ad- greditur, ideoque quisque fere annulus, propriis organis vitae degendae instructus, (a reliquis prorsus sejunctus, eam continual. Omnis ceterum corporis evolutio uni- versalis major est illa Cyc/ozooruz, idcircoque vaso- rum sanguiferorum, nervosi deinde systematis confor- malio, nec non respiralionis et generalionis organa al- liore fabrica sensim excellunt, ita ut in supremis formis sensuum jam organa, el sexus ulerque, duobus specimi- nibus variis inhaerens, evolvatur, quum e contra iufe- rior ordo illi utplurimum evolutione longe recedat, et chaoticam paene conformationem participel; quo fit, ut tum suprema Cyclozoorum. genera, composita corporis fabrica, eum superent, tum chaolica ipsa materies eun- dem adeo accedat, ut quoadusque invicem differant, vix intellisatur. | $. 66. Grammozozs vermes potissimum allinent, tum zz- Zestini, lum exierz; ili, in aliorum animantium cor- pore viventes, Éiozoa vocantur, quorum tamen alia non nisi parasiiorum modo, extus in eo figuntur; hi vero extra id aquam terramve humidam incolunt, et 4fznu- lata dicuntur. Omnium illorum corpus vel teres est et / 2239 non annulatum, vel planum et anuulatum; etiamsi id eiiam non annulatum in aliis sit. Vermes itaque exteri, quorum vita a gravioribus influxubus solaribus excitatur, altiore jam corporis totius evolutione excellunt, et praeter rubri sanguinis circuitum organa respirationis perquam exculta offerunt. Sanguinis tamen circuitus per annulos corporis absolvitur, et nullibi cor centrale cernitur, quod primum denique in Z7rozozs, summis HETEROZOIS, | accedit. Ideoque eliam respiralionis organa, cuilibet an- nulo propria, enascuntur; sic duplices branchiae cujusli- bet annuli Nereidum , Arenicolarum aliorumque, sic Hi- rudinis etiam et complurium exterorum vermium vesi- culares testes singulis fere annulis singuli evolvuntur; quo denique fit, ut Naidum, ipsarum dein Planariarum corpus scissione corporis transversa, vel annulorum sin- gulorum disjunctione propagetur, vel scissae particulae vitam propriam degere valeant. Hinc etiam. intelligenda est duplex vita quorundam vermium intestinalium, ut Cercariae ephemerae, cui accedit conformatio Distomatis duplicati; illius enim pars caudalis, a trunco quodam- modo sejuncta, licet cum eó cohaereat, aliam omnino : vilam degit , aliosque motus exserit, ex oppositione utrius- 'que corporis partis terminalis facilius interpretandos. $4 67. De organis motus. i Grammozoa: omnia, tum intestina, tum extera, ne minima quidem rudimenta pedum offerunt, ideoque jam primo adspectu ab articulatis Popozors remotis- sime distant. Corpus quorundam Graznozoorum sane annulatum est, ejusmodi autem articuli, quales pedes corpusve illorum componunt, nullibi in iis deprehen- duntur; illi scilicet jam ipsorum pedum evolutionem sibi postulant. Annuli enim corporis Graznozoorum enascuntur, dum utraque pars extrema invicem oppo- nitur et aliquam corporis sejunctionem provocat; iisque 236 etiam setae junguntur rigidae, perperam pro. pedibus ceclaratae, quae mera motus organorum fulcra prae- bent. CONRCT enim. motui absolvendo musculi elabo- ra& sunt, quorum plura jam strata, et longitudinalia, et iransversa, in vermibus intestinis evolvuntur. Alii tamen inferioris ordinis vermes e solo muco coniractili com- ponuntur, ideoque motus eorum admodum lenti. Di- süinctiora musculorum strata in Amphistomate, Ascaride, Strongylo; in proboscide denique Echinorhynchi liberi cernuntur musculi Omnibus deinde 'Irematoideis et Cestoideis pori vel foveae profundiores sese adsugendo, corpusque sub motu figendo, evolvuntur. Corporis eo- rundem superficies plurimum laevis, raro, ut Distoma- 'tum quorundam, subtilissime muricata; multo denique rariores vermes subrepunt, qui, Chaetogastri exemplo, uirinque ad latus annulorum corporis fasciculo setarum praediti sunt. Jam vero exterorum vermium corporis con- formatio perquam varia; alii, Vibrionum instar , serpenti- nis corporis contractionibus satis vivacibus cellerime sese movent; alii, Hirudinum exemplo, ore, sese adsugendo, d is postici discum promovent, dumque eum 551ds denuo procedunt, eorumque corpus omnium fere reli- quorum instar, dense musculosum est; ali e conira in tubis calcareis fixi, alii in marinis foraminibus arenosis, quae nunquam linquunt, immobiles haerent. Ceterum his fere omnibus setae adsunt laterales, saepe fasciculatim dispositae, musculis propriis regendae. Fibrae denique musculares corpus contrahere et transyersae id extendere valent, ita ut summam saepe longitudiuem assequatur. $. 68. De organis sensibilitatis. Maxima certe Gramrnozoorum pars systemate ner- voso caret; alia tamen organa admodum exculta cer- nuntur. Íntestinorum vermium vix unus alterve, Stron- gyli;, Amphistomatis exemplo, distinctis nervis gaudet, 233 corporis utplurimum longitudinem tenentibus; illius fi- lam nervosum, e compluribus gangliis compositum, ex singulis his minutissima fila ad organa interna demittit, annulc insuper nervoso oesophagum cingente; hujus vero neryi, utrinque ad oesophagum siti, e depresso oriuntur ganglio, quod utrumque filo transverso conjungitur. Ex ambobus dein gangliis plura fila tenuissima perbrevia ad |. 05, sacci instar dilatatum, utrinque vero unum filum lon- gissimum ad imum feruntur, quo aliud denique filum transversum illa conjungit. Exterorum vermium etiam complures nervis omnibus carent, ut Nais, Gordius, neque in Planariis eorum vestigia detecta sunt; in re- liquis contra, quorum respirationis systema adeo emer- git, nervi aperte patent. Quorum tamen omnium sy- stema nervosum gangliosum est, ila ut anticum gan- glion cerebri locum occupet, filaque demiiiat duo, quae annui* instar oesophagum amplectuntur, moxque sub oescphago in novum concurrunt ganglion abdominale, cui deis» reliqua apposita, singulis filis, antice potissi- mum, ab invicem dirempta. In Lumbrico simplex fi- lum in singula passim ganglia intumescit, minoraque fila nervea, tum ex gangliis singulis, tum ex filis, inter' ea sitis, prodeunt. Hirudo denique, etiamsi nervis prae- dita, ian: exigua sensilitate pollet, ut ferreis instru- mentis vell, quin immo uri possit, ne minimo quidem dolorum indicio praevio. In his tamen exteris vermibus prima sensuum organorum dislincliora vestigia emer- gunt; sic in Naidibus, Planariis, Liirudinibus, Aphro- | ditis aliisque puncta nigra, oculos mentientia, observan- tur, quorum numerus saepe magnus est; at nihilominus complurium oculorum adminiculo vixdum exieruas res percipere valent. ..$. 69. De organis reproductzonzs. 'Tubus alimentarius Gramzmnozoorum. intestinorum, semper fere distincto ore anoque praeditus, vel vascu- 238 losus est, vel utriculosus, vel simplex canalis , qui om- nem corporis longitudinem tenet. Alii, Cysticorum instar, suctorios poros vasaque simplicia longitudinalia, 'Taeniarum ad modum, offerunt; vesica, cui plures ver- miculi insident, omnibus communis est, eaque animalia aggregata, Polyporum instar, declarat; inde probabile videtur, e vesica ila vermes enasci, simili sane modo, ut Polypi e communi stirpe pullulant. 'laeniarum de- inde vasa magis conspicua per omnes corporis annulos decurrunt, humoremque nutrilivum ducere videntur. '"Trematoideorum tubus intestinalis, vel vasculosus, vel utriculosus, proprio ore et oesophago praeditus est; vasa, ex tubo illo orsa, chylum ubique in corpus de- ponunt. Posticus porus imperforatus, vel acetabulum, cum vasis ilis non communicat. Echinorhynchorum cutis vasis tenuissimis, nilide divisis, nutrimentum ab externo ambitu insugere videtur, proboscis enim non perforata est. 'l'ubuli denique subtilissimi e Nematoide- orum tractu alimentario nascuntur, et cutem adeuntes, externum nutrimentum assugendo ad interiora deferunt. Respirationis organa in nullis, nisi fortasse Ascarides exceperis, deteguntur; in his enim vesiculae observantur biidae, numerosae, quatuor seriebus in antico corpore dispositae, .et duae insuper lineae laterales, longitudi- nalium vasorum instar, binis corpusculis floccosis utrin- que ornatae, quae ad modum branchialium fasciculorum formatae, aliquam respirandi functionem indicare videntur. 9. 70. ; Grammozoorum, deinde exterorum organa digesti- onis illis multo compositiora.sunt. Aliis jam, ut Hiru- dini, corneae calcareaeve particulae, dentium locum occupantes, in ore nascuntur, aliis partes maxillares, ad latus utrumque horizontaliter mobiles, 'oriuntur. His tubus alimentatius externis constrictionibus coarctatur, ilis septa ejus transversa, coarctatis potissimum locis, enascuntur, ut tota inde corporis cavitas in plures lo- 239 culos dirimatur, qui extus seorsim tenuissimis orificiis aperiuntur. Externa itaque annulata corporis fabrica in internis etiam parlibus. recurrit, itidem ab oppositione directa utriusque partis extremae repetenda. n aliis deinde, ut Aphroditis, complura intestinula coeca, saepe ramosa, cernuntur; simplex tamen tubus intestinalis ab ore ad anum decurrit; raro per ambages retrogradus denuo adscendit et demum in anum excurrit. Jam ci- bis digerendis propriae glandulae, fortasse salivales, hu- morem privum secernentes in Lumbrico obviae; in aliis vero, ut in Arenicolis, omne intestinum granulosa sub- stantia, hepatis alicujus instar, cingitur. Respirandi denique functionem exteri vermes variis organis absol- yunt, vel branchiis externis, vel vesiculis internis pulmo- nalibus, vel cutis ipsius adminiculo: memorandum certe est, singulos, fere omnes, saltem plurimos annulos cor- poris propria organa respiratoria exhibere; sic vesiculae pulmonales Hirudinis, Lumbrici, nec non branchiae ex- lernae Nereidis, Arenicolae aliorumque per binas series longitudinales, fasciculatae istae saepeque ramosae, sin- gulos corporis annulos tenent. Quapropter humorum circuitus adeo evolvitur, ut sanguis rubrum colorem induat; ile tamen incomplete duplex est, «quum non nisi una sanguinis pars per respiralionis organa transeat. Cuilibet fere corporis annulo privum vas aunulare adest, per quod circuitus, a reliquis sejunctus, absolvitur; ar- teriae tamen venaeque longitudinem corporis tenentes, per annulos ejusmodi vasculosos nectuntur. Sic Hirudini tria adsunt vasa longitudinalia, duo lateralia, unumque dor- | sale; illa, quae anastomosibus conjunguntur,' complura vasa tubo intestinali, musculis, organis dein respiratoriis et seminalibus vesiculis demittunt. Ga. 'airle De organis generationis. Alius vixdum animalium typus praeter Gramo- zoc& tantam generalünis organorum vyarietatem mani- 240 festat; his, ut infimis, ea plane deesse videntur, illis o- vula, gemmarum instar, pullulant; aliis foemineae par- tes genitales solae, aliis masculae, iis conjunctae, alis denique supremis, sejunctus sexus evolvuntur. Cystici vermes non nisi primitiva generatione nascuntur; '"l'aeniae coutra, iisdem affiniores formae, utroque sexu, in uno | individuo obvio, copula aulem mutua' conjungendo, ex- cellunt, ideoque ovula ponunt, tunicis propriis amicta; ovarium enim, modo simplex, modo ramosum, ea per oviductum ejicit. 'Trematoideis, ut Distomatibus, jam compositior genitalium partium fabrica emergit, ita ut praeter foemineas varie formatas, cirrus masculus, in vesiculam fortasse seminalem excurrens, status itaque hermaphroditicus, adesse videatur. Ovula vero prode- unt e proprio ostiolo genitali, inter anticum os et po- rum poslicum sito; oviductus, inde orsi, longissimi, u- irumque corporis latus tenent, iisque adnexae vesiculae muitifidae. .Amphistomata eandem fere genitalium dis- positionem, apertius tamen, ostendunt. Uterque demum sexus distinctus Echinorhynchis obvenit; masculo speci- mini testes adsunt duo, in una linea unus post alterum siti, et praeterea testium succenturiatorum paria iria quatuorve, bina invicem adnexa; e quorum postremo deferens ductus vesiculam adit terminalem, quae mas- -culum genitale condi, idque musculis forüibus e poro genitali protrudit. Foemineo vero sexui ovarium adest, oviductus deinde, vesiculae porro hyalinae peduncula- | tae, in alias excurrenies, quae omnes conveniunt in o- viducium, uteri similem, e cujus extremo poro genitali ovüla prodeunt, mutua copula antea foecundanda; quae etiam in Nematcideis pluries observata est. Genitale eorundem masculum vel' duplex, vel simplex, saepe ropendens, cum vase dilatat vesicula seminali), id- | P , , , 2H que cum longo canali, (vase deferente), conjungitur; alterius autem sexus porus genitalis terminalis in vagi- nam ducit, oviductus instar dilatatam, qui dein in duos canales longos, wuteros scilicet, excurrit, iidemque mox ^ 241 tenuiores facti et spiraliter contorti in globulum tenuis- simorum filorum , ovarium scilicet, terminantur. Aliorum tamen Nematoideorum conformatio eo insignitur, quod vel mascula genitalia in nullis detegantur, solaque foe- minea obveniant, vel specimina mascula rarissime inter iot numerosa foeminea subrepant.. VD "ralem sane inferiorem evolutionem alia etiam ex- terorum Grammozoorum offerunt, ut Naides, quae, nulis omnino genitalibus partibus praeviis, scissione iransversa ita multiplicantur, ut jam caput, cui mox oculi exstruuntur, in novo specimine, antequam a ma- - terno corpore postico plane secesserit, enascatur; plu- raque saepe capita variorum pullorum insimul in variis Naidis annulis evoluta cernuntur, postremum tamen in- dividuum semper prius ab his secedit. Alia deinde, Ser- pularum semper fixarum exemplo, Mhermaphroditica partium genitalium conformatione excellunt; aliis e con- ira, ut Lumbricis, in collo plura teretia corpuscula, quorum unum pyriforme cum 4, vel 5, aliis minoribus communicat, et oviductum sistit, propeque eum alia duo corpuscula lactei coloris, testes nimirum, evolvun- iur. Cum illo oviductu quinque canales jin uudules cohaerent, in quibus maxima ovulorum copia depre- henditur. Masculum genitale, licet imperforatum, lon- gisimum tamen, oestro venereo excilando potius in- servit Manifeslior est hermaphroditicus status Hirudi- nis, mutua tamen copula gaudentis; series nempe albi- dorum globulorum, pro testibus sane declarandorum, uirinque inter nervorum ganglia et vesiculas respirato- rias cernuntur; ductus dehinc deferens canalem adit, qui .ad externum eorumdem latus commune vas deferens constituit, quod quidem utrinque globulum eontortorum canalium vel epididymidem aliquam format, quae utraque demum bursam, genitale masculum foventem, intrat. Post mascula gere sita sunt foeminea, ovaria duo, dom. Im: 16 242 uterum aliquem imitantia, cujus vero oviductus, pluries contortus, post exitum masculorum genitalium in re- . . . E x * gione colli, extus emergit. en Drs Por rmn tors. Grammozooruz. distributio per dissitas orbis ter- rarum regiones late patet; vermes enim inlestinales in ommibus terrae plagis omnia absque dubio animalia, su- periorum potissimum ordinum, illa calidi sanguinis vix- dum frequentius, quam alia frigidi, laticis infestant; nam "Therozoa cum acephala, tum gasteropoda, Paludina- N p | | li | ! ! | I t L i l rum et Lymnaeorum exemplo, numero illorum vermi- Ó um alia omnia longe antecellunt. Quo fit, ut tot millia speciminum . Cercariarum. aliorumque vermium omnes fere, musculosas praeserlim, partes Lymnaeorum alio- rumque id genus gasteropodum teneant, ut vix proba- bile sit, naturam vermes illos aegritudinis excitandae causa iis largitam fuisse, quin potius arbitrari liceat, Cercarias , Zoospermatum instar, ad naturalem eorum statum pertinere, quo vita corporis universalis in omni- bus ejusdem. parlibus palescat. Externi deuique ver- mes, numero multo pauciores, complures certe orbis lerrarum regiones, frequentius tamen australes ihcolunt, ibidemque nimio calore incitati; phosphoream lucem emillunt, ita ut Nereidis noctilucae fulgore haud pro- cul a littore, integri oceani tractus, longe lateque splen- deant. Grammozoa, tubis calcareis inclusa, ut Dentali- um, Spirorbis, Serpula, Arytaene aliaque, calidatum prae- serlim regionum maria incolunt, at priscum protogaeae oceanum septentrionem versus frequentius habitaverunt, quod saltem ex innumera grege tum Dentaliorum, tum Serpularum patet, quae e calcariis montibus antiquae saepenumero formationis, in nostris ctiam regionibus, haud raro obviis, ernuntur. E 1 | 1 | ! 1 ] 2435 $7 ORDO I. GRAMMOZOA INTESTINA. 3e Omnia Grammozoa iutestina corpus aliorum anima- nüum internum, vel in exierna sallem eorundem cuti, branchiis aliisve partibus fixa, nec unquam fere extra id aquam terramve incolunt. Unica haec illorum vitae degendae indoles, etiamsi alio respectu nullo modo gra- vis, perquam stabilis est, ita ut in vermes intestinales, extra corpus reliquorum animalium degentes, frustra inquireres: perpaucos tamen dies in aqua eos degere posse, compertum quidem habemus. Omnibus hisce Grammozois corpus elongatum, , saepe planum et arti- culatum, tractus dein intestinalis utplurimum vasculosus, vel simplex, ore anoque instructus, adest; reliqui cete- roquin characteres in variis generibus varii deprehen- duntur, communis iamen locus natalis in omnes com- petit. Nec ulla adest pars corporis interna, quam non ' infestent, neque ideo cerebro, neque corde, neque ipsis vasis exceplis, in quorum sanguine arterioso, licet raro, libere circumnatant. Vita tamen eorum e pluribus tum corporis, quod incolunt, tum aeris conditionibus, tum e variis etiam locis pendet; quo fit, ut intestinales ver- mes in certis regionibus frequentius, quam in aliis eadem animantia infestent, eorundemque numerus variis anni iemporibus modo major, modo minor adpareat. In organis deinde, maiore vi vitali insignitis, ut in cere- bro, vermes, minore vita animali excellentes; in illis vero minore vi vilali donatis, vegetativis, ut in tubo ali- mentario, alii superioris evolutionis, nascuntur. Leges dein, e quibus tum origo, tum frequentia eorum orditur, eaedem sunt, quae c/aoficae materiei originem deter- minant. Numerus ceterum intestinalium vermium, quot- aunis detectorum, continuo augelur: LiNNaAEO vixdum undecim species innotuerunt; at in novissimo opere Rv- DOLPHII, summi helminthologi, utra mille ducentas spe- cies enumerantur. 16 * 244 790.7 : NR FAM. XXI. CYSTICA, Rud. Corpus Cysticorum vel depressum, vel teretiusculum, postice iii vesicam excurreus, vel pluribus vermibus, vel. unico communem ; caput 2—4 bothriis vel suctoriis oscu- lis, corona dein uncinulorum et 4 proboscidibus uncinatis instructum. Interna organa fere nulla conspicua. Cor- pus aliorum elongatum, et aunulatum, cum illo Cesto- ideorum alfine, ut nisi parvulam exceperis vesicam ter- minalem vixdum alia obveniat differentia. Vesicas ita- que, in quibus plures vermiculi figuntur, cum stirpe Phytozoorum jam supra contulimus, at veluti inter haec stirpes obveniunt, animali parte plane orbata, et massae inde ambiguae nascuntur; sic eliam inter haec Grazn- 7znozo« vesicae non animatae, Hydatides dictae, sese offerunt; quarum ulteriorem evolutionem quodammodo animalem Acephalocystides exhibent, omnibus certé or- ganis tum externis, tum inlernis orbae, quae tamen ad Echinococcos proxime adstaut. Omnes ejusmodi con- formationes cum cAaoftzca Volvocum evolutione apte conferendae sunt. 119. EcHINOCOCCUS, Aud., (germ. Hülserirast ve- sica simplex, vel duplex, purius vermiculis intus fixis, corpus eorum obovatum, caput uncinorum corona et suc- toriis. osculis armatum. 1, | E. humanus, Rud. Ent. hist. t. XI. f. 4. Bremser, 1l. c. t. IV., f. 27—52, uncinulorum corona nulla. Hab.'omnes fere humani corporis partes, imprimis hepar. E. veferino- rum, hud. l. c. f£. 6—7. vix ab eo differt, corona un- cinnlorum tamen semper obvia; hab. oves, boves, camelos. 116. CoENURUs, Jtud., (serm. Quese), vesica sim- plex, plures vermes fixos offerens; corpus horum elon- gatum, depressum, plicatum, caput uncinulorum corona . osculisque suctoriis quatuor armatum. 1. q C. cerebralis, Rud. i. XI. f. 5. A—E, vesica saepe ovi colum- 245 N 7 N bini magnitudinis; aqua repleta, vermiculi extensibiles, Hab. cerebrumi ovium, vertigine inde correptarum. 117. CvsricERCUS, Jiud., (germ. Blasenschwanz), vesica externa simplex, unum vermiculum offerens, ean- dem tanquam conlinuantem; corpus depressum, raro tereliusculum , caput armatum. 1. T C. cellulosae, Rud. Brems. l. c. t. IV. f. 18—26., caput qua- drangulare, vesica terminali elliptica. Hab. musculos, lelam. potissimum mucosam animalium , raro hominis, frequentius suis, corpori striato cerebri ipsique cordi inhaerens. 118. ANTHOCEPHALUS, /tud., vesica exlerna dura, alteram tenuiorem includens, unum vermiculum offe- rens, cujus corpus elongatum, depressum, vesica ter- minali dilatata instructum, caput 2—4 bothriis et 4 pro- boscidibus uncinalum, 1. À. elongatus, Rud. synops. t. 3. f. 12—17., bothria duo ovalia, collum teres, crassum. Hab. hepar Orthragorisei,. s. 76. FAM. XXII. CESTOIDEA, Rud. Corpus depressum, molle vel continuum vel annu- latum, caput ulplurimum 2—4 bothriis vel suctoriis osculis instructum; vasa nutritiva pro. omni tubo ali- mentario, ovaria dendrilica; geuitale masculum propen- dens. Omnes androgyni; singuli annuli mutuam invi- cem copulam ineuntes Ovula membranis propriis amicta. 119. LiGULA, A/och., corpus depressum continuum, longissimum, slriae transversae fere nullae, sulcus me- dius longitudinalis; speciminum magis evolutorum corpus plicatum, caput bothriis duobus simplicissimis, ovaria vel simplice vel duplice serie, cum lemniscis vel geni- talibus masculis. .Ligulae non nisi pisces aeque ac ani- malia, quae iis vescuntur, incolunt. r l. ] L. sznpücissima, R., longissima, simplex, medio longitudina- liter sulcata. Hab. pisces, Cyprinos, Percas, Siluros. 246 2. | L. uniserialis , R. t9. f. 1, antice parum incrassata, plicata; ovariorum serie duplice. Hab. Laros. 120. CARYOPHYLLAEUS, Gznel., corpus depressum, continuum, caput dilatatum, bilabiatum, labio superiore et. inferiore. l i. TC. mutabilis, R. t. VIII. f. 15—18., caput'antice fimbriatum. Hab. intestinalem. tubum Cyprinorum , Cobiuüdis. 121. ''ETRARHYNCHUS, R., corpus depressum, conti- nuum, caput duobus bothriis bipartitis, et quatuor pro-- boscidibus uncinatis retractilibus. 1, T. macrobothrzus, R. v. VII. f. 5—9., bothria elongata, costata; corpus postice appendiculatum. Hab. hepar Coryphae- nae, etiam Scombrum, Testudinem. 122. BoTHRIOCEPHALUS, JL, (germ. Bandwurm, Grubenkopf), corpus elongatum , annulatum , depressum, caput subtetragonum, saepe proboscidibus armatum, bothriis duobus vel quatuor oppositis; ovaria in disco annulorum; omnes piscium utplurimum incolae. 1. T B. Jatus, Brems, t. 2. f. 1—12, Taenia lata L., caput et bóthria elongata, collum subnullum, annuli latiores quam longiores. Hab. intestina tenuia hominis, in Helvetia, x Rossia, et Polonia, , rarior in Gallia, rarissime apud Germanos, non nisi ex illis regionibus advenas. An- nuli. priores saepe filiformes , tenuissimi. 2. ] B. proboscideus , -H., caput et bothria marginalia oblonga, cor- pus medio sulcatum , annuli brevissimi, antice attenuati. Mab. appendices pyloricas Salmonum. 123. ''AENIA, JL, (germ. Bandwurm , Kettenwurm), corpus elongatum, depressum, annulatum; oscula sucto- ria quatuor; ovaria in margine annulorum. Numero- sissimum post Distomata genus, mammalium utplurimum incola. Thy le T. solum, LL. Brems. t. 5. f. 1—14., caput subteres, arma- tum, proboscis obtusa, annuli antici brevissimi, dein subquadrangulares, reliqui oblongi. Orificia ovariorum alternantia, . marginalia. Hab. intesüna tenuia hominis omnium fere europaeorum regionum, misi eas, quas Bothr. latus Occupat; exceperis; tamen utramque spe—- 243 ciem, capite instructam, in una foemina simul obser- vavit Rudolphi, (Physiol.,IT.'p. 259). Integer vermis nullibi obvius; anticis enim annulis vixdum evolutis, postremi-jam ovula ferunt et decedunt; annulli singuli dicuntur vermes cucurbitini. 2: D» cucumerind , Bloch, caput antice altenuatum , obtusum, : inerme, orificiis ovariorum oppositis. Hab. intestinalem tubum canis. T FAM. XXIII. TREMATOÍDEA, Rad. i; Corpus depressum, teres, molle, pori suctorii (seu acetabula) postici, vel lamina clathrata suctoria sub ven- ire. Omnia androgyna, vel sexu distincto nullo. Vermes externi complures iisdem admodum affines. 124. CERCARIA , JMull., corpus depressum, in cau- dam saepe atienuatum, porus suctorius posticus solita- »rius, os terminale anticum. Aliae singulae, aliae C. fur- caíae exemplo, aggregatae in cylindris mucosis mobili- bus, aliae denique in aliis involucris fere animalibus, et mobilibus, suctoriis poris pedunculaüis oreque praeditis, vitam degunt. Est repetita quodammodo sürpis JPAyto- zoorum. fabrica. 1. C, ephemera, Nitzsch, l. c. t. 1. f. 1—13, corpus elongatum, puucüs tribus tanquam oculiformibus capiti insertis, ni- gris, cauda mediocri. Motus caudae ab illo corporis distinctus. Hab. -Paludinam, Planorbem? 2Vop C. MU n. Z'ab. I. f. 15, a b c, corpus ovale, mutabile, pun- cüs oculiformibus nullis, os inferius, porus suctorius extensibilis, cauda minor, tanquam annulata. Hab. sub cute Lymnaei stagnalis innumeris gregibus; nudo oculo visibilis. Prorepente trunco, cauda quiescit, hnacce sese circumjactante, ille motum ejus sequitur lenteque circumagitur. Forma trunci repentis elougata, antice dilatata, saepe circularis; cauda, dum movetur, longior fit vel longissima, pellucida; annuli omnes dis- parent, ideoque illi pro rugis habendi. Cauda sese circumjactans ocius serius truncum secum trahit, qui dein illius motum participat, et insimul, in aqua hila- riter circumjactatur, globuli formam assumens. Cau- 248 s l ' dam a trunco sejunctam, C. epAemerae instar, non ob- servavi, species tamen illi simillima -et affinis. '8. C. ecaudata, n., Tab. I. f. 16a b c, corpus elongatum, tuümi- : dum, varium, os anticum terminale, capite vix distin- cto, ad latus utrinque vesiculis duabus minimis prae— dito; porus suctorius medius, inferus, Hab. sub cute Lymnaei stagnalis, color dilute: flavescit, massa corpo- ris mucosa, granulosa; nudo oculo visibilis, exalbida; lente repit, multisque monadibus -obsidetur. Corporis parte antica tribus seriebus exiguarum vesieularum , in formam utriculorum aggregatarum, postica vero duabus .Seriebus , in medio cum illis conjuncüs, praedita." Cau- dalis pars fere semper fixa, capitalis mobilis; os, pori suctori instar, dilatabile. D 325. AsPIDOGASTER, Baer, corpus elongatum, ro- tundatum, mutabile, ore anoque oppositis, lamina cla- thrata suctoria sub ventre. 1. À. conchicola, Baer |l. c. t. XXVIII. f. 3—12, lamina clathrata subventrali a reliquo corpore distncta. Hab. in peri- cardio circa cor concharum fluviatülium, ut ÁAnodomn- . ium, Ünionum, vix ultra lineam longa, in omnibus parübus et ad omne latus contracülis, Extra aquam 5—14 dies vitam degere valet. 126. Disrowa, Jletz., (germ. Leberegel), corpus "depressum, vel teretiusculum, molle, os anticum, po- rus suclorius solitarius ventralis, porus genitalis, inter huncce et os situs, minimus. Omnium numerosissimum genus vermium, quorum externa cutis jam multo mus- culosior est et compactior, quam in Cercariis. 1. T D. Aepaticum, Brems. t. YV. £. 11—34., poro ventrali majore, corpus obovatum, Hab. raro vesicam felleam hominis, frequentius hepar aliorum mammalium; oves saepe in- legris gregibus eo afficiuntur. " 137. ANMPHISTOMA, Zi, corpus teretiusculnm , molle, porus suctorius solitarius, posticus major, genitalis inter eum et os anlicum; caput aliorum a reliquo corpore distinctum, (ZZolostomum , INitzsch). dts AS conicum , R., c caput cum corpore continuum , corpus teres, postice incrassatum, obtusatum. Hab. ventriculum bo- vis, cervi, ovis, 249 2. T A. subtriquetrum, R., corpus parum depressum, postice cras- sius. Hab. intestina crassa Castoris. 128. PorysroMA, A.,corpus depressum, teretiuscu- lum, pori suctorii sex postici, e hyalina, vixdum mu- sculosa massa, in circuló dispositi; porus genitalis soli- tarius. ; (d. TP. Znfegerrimum, RR. t. VI. f. 1—0., corpus antice attenuatum, postice acetabulo sex-poroso instructum. «Hab. vesicam . abdominalem Bufonum. 2. P. pznguicola, Brems. i. VV. f. 15—17, corpus depressum, an- » tice attenuatum , postice rotundatum. Hab. in adipe ovarii foeminae humanae, ubi semel tantum inventum est. 129. MoNosTOonA, /i., corpus teretiusculum, vel de- pressum, molle, porus suctorius anticus solitarius, (an |. os?), vel RUNE. vel marginalis. i4 M. ellipticum orus circularis, corpus de DUI HUM Hab. 'p p ep Jt D P due Bufonum. 130. ''RarsSTOMA, Cuv. Phylline, Ok., corpus depres- sum, pori duo antici simplices, approximati, inter eos os, proboscidem emittens; porus poslicus radiatus, ma- ximus. : 1, T. maculatum , R., synops. t. I. f. 9—10., corpus teres, obscure albidum , coeruleis maculis notatum, Hab. branchias piscium maris mediterranei. $. 78. FAM. XXIF. ACANTHOCEPHALA, Rud. Corpus teretiusculum; utriculare, elasticum. Probo- . Scis serialim uncinata, retracilis. Sexus distinctus. Proxime accedunt ad Sipunculum, nullis aliis ver- qmibus: inteslinalibus cum iisdem conferendis. 121. ECHINORHYNCHUS, Zoega, (germ. Kratzer) pro- boscis teres, ovalis, elongata, medio incrassata; collum utplurimum longum, et corporis instar nudum, vel non armatum, vel armatum. . 1, T] E. gzgas, R. t. IIT. f. 15, proboscis 6 uncinorum seriebus ar-. mata, teres; corpus longissimum ; transverse plicatum, 250 Hab. intestinalem tubum suis; rarissimi 1nares foeminis , multo minores. i 2. ] E. haeruca, eR. t. XII. f. 40—41, proboscis basi parum in- crassata , 6—8 seriebus uncinorum pr. Hab. ranas; B bufones. jet FAM. XXP. NEMATOIDEA, Aud. Corpus elongatum, teres, elasticum vel aequaliter crassum, vel una alterave pars extrema attenuata; os ab ano sejunctum, sexus distinctus. Mares utplurimum foe- minis minores, et rariores, passim omnino mulli. Foe- "minae ovula ponunt, vel pullos vivos pariunt. 135. VisniOo, Jull., (serm. Essig u. Kleisteraelchen), corpus teres, filiforme, utrinque attenuatum; os? anti- cum, genilale orificium p Sóla tonat speci- mina, vivipara. 1, V. frumenti, Spall. opusc. phys. t. Y. f. 15—15, corpus filiforme minimum. Hab. glumas agrostidum , ideoque vermis in- testinalis vegetabilium. 2. 1 V. aceti, Mull., utraque parte extrema pellucida.: Hab. corru- | ptum acetum , ubi chaoticae materiel instar enascitur. 2. n V. glutinis, Mull., filiformis, postice bifurcus. Hab. ge 133. Oxvunis, Z., (germ. Pfriemenschwanz), corpus teres, parte .postica "ocnudbe Subulata; genitale mascu- * lum vagina conditum. Aliae ovula, aliae pullos vivos pa- riunt. 1 T O- vermicularis, Brems., (germ. Springwurm, Madenwurm), caudalis pars maris acuminata; ummembrana ulrinque ad caput lateralis pellucida. Hab. intestina crassa hominis, potissimum rectum. Mares rarissimi. p E iU curvula, R., caput nudum, foeminae pars postica subulata ; mares non obyii. Hab. intestinum coecüm equi. 154. "'RICHOCEPHALUS, Z2., corpus teres, antica parte fliformi, elongata, postica subito incrassata, brevi; os. orbiculare, caput utplurimum inerme. 1. T. dispar, Brems., t. Y. f. 1—5. , antica pars capillaris , longissima, caput brevissimum, corpus spiraliter contortum. Hab. crassa intestina, praesertim coecum, hominis, et simiarum. 251 135. Ascanis , ., (germ. Spulwurm), corpus teres, utrinque attenmatum; caput trivalve; genitale masculum spiculum duplex. 1. T A. dumbricoides, L. Brems., t. 1. f. 15—17, corpus utrinque sulcatum ; cauda obtusa. Mab. intestina tenuia hominis, bovis, suis, equi. i 2. T] À. mzgrovenosa , Zed., caput utrinque alatum , cauda maris in- tus flexa. Hab. pulmones serpentium , ranarum. 136. SrRoNGvLvus, JMüull, corpus teres, utrinque at- tenuatum ; os orbiculare, angulatum, apex caudae ma- sculae bursa, genitale emittente, terminatus. 1, T S. gigas, R. Brems., t. IV. f. 5—95., caput obtusum, ore 6 papillis instructo. Hab. renes hominis, canis, lupi , vul- pis, mustelae, equi aliorumque. Dir 2. T S. armatus, R., caput globosum, ore uncis fectis et densis ob- sito, bursa maris triloba. Hab. crassum intestinum equi, asini, praeprimis aneurismata arteriae coeliacae. 357. FrranIA, Z., (germ. Fadenwurm), corpus teres, subaequale, elongatum, os orbiculare; genitale. mascu- lum spiculum simplex. 1, * F. medinensis, Gmel., (germ. Medinawurm), Brems. t. IV. f. 1. longissima, ore simplice, cauda maris subulata,; foe- minae acuminata. Hab. sub cute in tela mucosa homi- nis Indiae orientalis; Persiae, Arabiae, Aegypti, Gui- neae. In hominibus, ex India advenis, Astrachani pas- sim. obvenit. 2. T EF. papillosa, R., collum papillis obsitum, cauda curvata. Hab. cayum pectoris et abdominis equi, in membranis de- in cerebri ejus, raro in antica oculi camera; in India orientali equinum oculum, humida potissimum tempe- stata, frequenter infestat. 138. LERNAEA, Z;., corpus elongatum, teretiusculum, ore suctorio antico, caput processubus tentaculiformi- bus munitum; ovaria extus dependentia. L3 1. T L. branchialis , Müll., Zool. dan. t. 118. f. 4., corpus fusiforme, cylindraceum , flexuosum , coriaceum. Hab. branchias Gadorum. Tutermedia inter vermes instestinos et exte- ros conformatio, r j5 $90 ORDO II. GRAMMOZOA EXTERA. Exteri vermes, solaribus radiis ad majorem vilae evolutionem provocati, humida utplurimum terrae loca ipsamye aquam. incolunt; iisque gangliosa medulla ab- dominalis, purpureique: sanguinis in compluribus circui- ius imperfecte duplex enascuntur; branchiae praeterea variae omnino evolutionis, extus plurimum sitae et ra- mosae, pulmonales denique vesiculae internae partesque genitales fabricae admodum complicatae iis superaddun- tur. Corpus eorum molle, elongatum, cylindraceum, planum, annulatum, singuli annuli rigidis setis instructi perpauci non annulali ad vermes intestinales adeo acce- dunt, ut vix ab iis removendi sint, sic Gordius cum Filaria, Planaria cum. Distomate summa affinitate excel- lunt. Caput eorum distinctum, tentaculis, oculis, raro- que maxillis instructum. Alii ues alii in tubo. calcareo figuntur. - $. 81. FAM. XXF I. LUMBRICI. / Corpus elongatum, utplurimum annulatum, rigidae setae in annulis fixae; anus, ab ore distinctus ,. in discum suctorium non dilatatus; branchiae nullae. 139. Nais, Z.., corpus lineare, depressum, sparsae annulorum setae aut solitariae, .aut fasciculatae; ca- put in plurimis distinctum, binis punctis oculiformibus notatum. 1. T N. proboscidea, Müll. Würm t. 1., (germ. "Wasserschlingelchen),. proboscis elongata, rigida, setis solitariis. Hab. stagnantem . aquam 5 pr opagantur scissione ilransversa. 2. N. vermzcularis, Mull., proboscis setaeque fasciculàtae nullae. Hab. a quam sta [4 nantem. 14o. Gonprvs, L., (serm. Saitenwurm), corpus fi- liforme, annulis setisque nullis; sulcus corporis longitu- dinalis; ano. oreque distinctis. 295 i. T G- aquaticus, L., corpus utrinque aequale, teretiusculum , pa- ' rum depressum, rugis transversis notatum. Hab. aquam dulcem argillaceam. Cauda utplurimum bifurca; saepe ad 2 ped. 4. poll. longi, in nodulos conglomerati, ob- / veniunt. ! 141. LuwBRICUS, Z5, (germ. Regenwurm), corpus cylindraceum, utrinque acuminatum, annuli distincti; setae per longitudinales series dispositae; foemina ovula. ponit. 1. T L. f£errestris, L., os edentulum, annuli spinulosi, clitello me- dio. Hab. argillaceam terram. » 142. 'THALASSEMA, Gaertn., corpus elongatum, te- reliusculum, setae per transversas series dispositae; os ampliatum, infundibuliforme. 1. * T. echiurum, Pall., annuli corporis plurimi nudi , duabus ui- busve seriebus setarum in postico corpore obviis, ano terminali, Hab. mare atlanticum. | 143. SrPUNCULUS, G., corpus elongatum, cylindra- ceum, antice crassius , postice tenuius, os in extrema pro- boscidis parte situm, et anus ad ejus basin couspicuus. 1. S. edulis, Gmel., cauda clavata. Hab. fundum maris arenosum Indiae orientalis.- Tubo oris filigero retractili. 8 $. Sour FAM. XXFII. HIRUDINEI. Corpus elongatum, annulatum, utrinque attenua- tum, disco membranaceo suctorio postice terminatum; os papillis duriusculis tribus obsitum; caput punctis pas- sim oculiformibus instructum. 144. BonrLasrA, Of., Nemertes Cuv., corpus filifor- me, longissimum, ore anoque distinclis, in discum mem- branaceum postice excurrens. i. B. Jngliae, Of. Linneus, So:. Brit. Misc. p. 15, corpus vel li- berum, vel parasitice Ànomiis inhaerens. Hab. oceanum atlanücum , prope Angliam; saepe longissima. 145. HrkvDo, £., (serm. Blutegel), corpus elonga- tum, planiusculum, disco membraiaceo terminatum; os V 294 armatum, vel inerme. Ovula, capsulis inclusa, ponunt, in quibus plures evolvuntur pulli. *) os armatum , Hirudo, Blainy. Lam. 1. T H. medicinalis, L., corpus nigrum, supra varie striatum ; sub- tus flavo-maculatum. Hab. lacus; pisciculis sangui- .nem exsugit. TSUR 2. SEE sansuisuga, L., corpus fere aequale, viride, migrescens, : nou striatum, nebulosum, maculis, nigris dorsalibus notatum, abdomine cinereo. Hab. fossas et lacus. Mor- sura ejus suppurationem. culis excitat. ( **) os inerme. T) corpus laeve, annulo tumido pallido, (clitello) notatum,. Trocheta, du "TTroch. Lam. 9. H. subviridis, OK. , Isis, 1818. p. 1917, os bilabiatum , edentulum. Hab. Galliae loca humida terrestria. T1) corpus cylindraceum , verrucosum, annulis concoloribus, Pontobdella , Leach, Lam. ; 4. H. muricata, L., H. piscium , Bas£., corpus teres, verrucis in an— nulos digestis. Hab. oceanum europaeum. TT) corpus cylindraceum , disco membranaceo utrinque ter- minatum, Piscicola , Blainv. Lam. 5. H. geometra, L. Roes. l. c. HT. t-52., membrana utriusque partis extremae dilatata, sübrotunda. Hab. aquas dulces euro- paeas. TET) eorpus eampanulatum , disco, uncinulis armato, ter- minatum, Zutobdella, Blainv. Lam. Phylline , Ok. 6. H. Aippoglossi, Mull., Énc. t. 52.,-f. 11—14., corpus dilatatum, ; albidum, medio ocello didymo candido. Hab. maria europaea, in Pleuronecte hippoglosso fixus. TT) eorpus complanatum, disco prehensili terminatum, Helluo, Ok. Erpobdella, Blazn. Lam. 7. T H- octo-oculata, L., corpus flavo-fuscum , oculis octo serie lu- , nata. Hab. Europae plantas aquaticas. 8. T H. bioculata, Mull., H. stagnalis, L., corpus cinereum, oculis duobus. Hab. Europae lacus et fossas. 146: PLANARIA, JMUll., corpus planum, oblongum, dorso parum eminente, os inferum, versus posticam cor- poris partem situm; post hoc porus genitalis. Anus non conspicuus; ponunt ovula, in capsulis inclusa, 4—8 pul- los liberos continentibus. * 1. T P. ZJactea, Müll. Baer, 1. €. t. 55. f. 2.,,corpus lacteum, va- 255 sculosus tractus intestinalis transparens; oculi bini nigri. Hab. aquam stagnantem. 2. T P. £orva, Mull, l. c. Baer, l. c. f. 4—6, corpus antice ro- tundatum , dein coarctatum , postice dilatatum ; bini oculi nigri maculis lucidis cincti. Hab. paludes. 2: d IB tentaculata, Mull. Baer, l.c. f. 5. corpus latius, caput binis processubus, basi oculigeris tentaculiformibus in- structum. Hab. paludes. NW ue Bat ' FAÀAM. XXFIII. NEREIDES. . Corpus annulatum, elongatum, annuli subaequales vel aequales, verrucis setigeris instructi; externae bran- chiae per totam corporis longitudinem dispositae; caput distinctum, tentaculis oculisque minimis instructum; se- - tae per duas series longitudinales in abdomine dorsoque OR uet . ARENICOLA , Z,azmn., corpus elongatum, teretiu- Cru branchiis ramosis dorsalibus, proboscide retra- clili, cauda nuda. i ] 1. À. piscatorum , Lam. OK. Isis, 1817. T. IV., branchiae 16 in me- dio corpore sitae. Hab. per millenas aggregatae maris germanici fundum arenosum. 148. AwrnuINOWE, Drus., corpus elongatum, plàniu- sculum; quolibet annulo verrucoso branchiae ramosae, duplice serie dispositae. 1. À. flava, Brug., Jphrodite, Pall., misc. zool. t. 8. f. 7 — 10, branchiae tripinnatifidae, purpureae, setaeque clongatae fasciculatae , flavidae. Hab. oceanum indicum. 149. APHRODITE, Z;., corpus elongatum, dorso con- vexo, eet bacs. squamoso, squamis in quolibet an- nulo binis, aut nudis, aut obtectis. 1. À. aculeata, Pall, l.c.t. VIf. 1—15, ovato-oblonga, hirsuta, acu- leata , nitide splendens ; squamis -dorsalibus fusco-pun- ctatis. Hab. oceanum europaeum. ? 150. NEREIS, 7, corpus elongatum, complanatum, annuli vel branchiis lamellosis, vel cirris, vel setis instru- cli; caput 4 —8 tentaculorum paribus praeditum. 256 m jh pelagica, Mul. Enc. t. 55. f. 21., annulorum verrucae appen- dicibus carnosis instructae, dorsum convexum. Hab. oceanum europaeum. $. 84. FAÁAM. XXIX. AMPHITRITAE. Corpus elongatum, annulatum, vérrucae annulorum . | perpaucae, debiles, setigerae; os flabello filamentorum ciliatorum, vel collum tentaculis filiformibus et fascicu- lis branchiarum pectinatis cinctum; omnes fere fixae degunt in tubis, ex arenulis concharumque fragmentis conglutinatis. ; dur 191. AMPHITRITE, Cuv., corpus flexili tubo inclusum, os filamentis numerosis cinctum, branchiae corneaeque lamellae in antico corpore. conspicuae. 1. * À. auricoma , Pall., Misc. Zool. t. 9. f. 1—15, caput cristis du- . abus pectinatis , aureis; cinctum , cauda tiloba. Hab. mare germanicum. "Tubus rectus vel parum inflexus. 152. TEREBELLA, Cuv., corpüs tubo inclusum, os filamentis teretibus coronatum; branchiae ramosae collum cingentes. | * T. conchylega, Pall. l. c. t. 9. e 14—22., tubus pennae anseri- nae crassitudinis. Hab. mare germanicum, in fundo arenoso, dense stipatae, fixae. 153. SpPrRocRAPHIS, Spall Sabella, Cuv., corpus tubo iaclusum , antice branchiis pinnaeformibus cinctum; Bilamenta cylindracea ad branchiarum basin sita. * 1l. S. ventilabrum , Ellis, Corall. t. 54, tubus basi fixus, extus an- ^. nulatus, intus' corneus. Hab. mare mediterraneum. Flabella branchiarum aequalia. $. 85. FAM. XXX.' SERPULAE. - Corpus elongatum, annulatum, verrueis lateralibus setisque obsitum; os branchialibus flabellis filamentorum piunaeformium pedunculatis cinctum, in basi eorum. fila- "menta duo carnea fixa, altero operculum tubi constitu- ente; tubi calcarei, plus minusve incurvi, liberi vel fixi. - , 297 154. SERPULA, Z., (germ. Róhrenwurm), corpus elongatum, tubo calcareo inclusum, branchiis duabus flabelliformibus, os coronantibus; filamenta carnea ad ba- sin branchiarum, unum cylindraceum, alterum conca- vum; tubus repens, sinuosus, hinc inde flexus. Reliquiae Serpularum, ex tubis tenuissimis, vix dimi- diam lineam adaequantibus, hinc inde flexis, quam maxime Íraclis, ita ut vix ullibi pollieem longi sint, in calcareo lapide Volhyniae, prope Poczaiow, obveniunt, eumque ex integro consüpant. STE contortuplicata., Ell. l. c. t. 58. f. 2., tubus cylindraceus, contortus, operculo infündibuliformi, f flabellis branchi- alibus rubicundis. Hab. mare adriaticum et americanum. - Hd 195. SPIRILLUM, Za, tubus calcareus, pellucidus, spiraliter contortus, flabellis non pedunculatis; vel in fucis fixus, vel liber. 1. S. spirillum, Lam., corpus antice branchiis pectinatis coronatum, stylo carnoso exserto, in discum dilatato. Hab. mare mediterraneum. . 156. DENTALIUM, Z4, (serm. Meerzahn), corpus tu- ! bo calcareo arcuato, conoideo, et in utraque parte extrema 'aperto, inclusum; caput collati cinctum, cauda discoi- -dea; verrucis selisque nullis. Ex novis observationibus | Franco- Gallorum Dentalia inter. TAerozoa prope Patellas | referenda videntur. 3. TD. elephantinum, L., tubus calcareus, 10-angulatus. Hab. mare E mediterraneum, indicum; frequenter fossile obvenit, tamen 8-angulatum, in calcareo lapide Caucasi, prope aquas carbonicas. T D. entalis, L., tubus laevis, non angulatus. Hab. ibidem; fossile obvenit, tubo tereti et majori, in calce an- tiquiore Lithuaniae, prope Popilani. 157. ARYTAENE, Of., Aspergillum, Z;a7n., tubus cal- - 'Ccareus, aflixus, superne ,dilatatus, operculo cribriformi | inferne COPS WU rozog referenda? ——ÁÉBÓ n —Ó T' o m. 17 258 QUARTA CLASSIS. THEROZOA UE A M. Lister, exercitatio anatomica de Cochleis, maxime terrestribus, | et Limacibus, Londini, L, 1694; II, 1695; III, 1696. F. W. Martimi, neues systemat. Conch ylienkabinet , Band 1—-3, Nürnb. 1769—77, fortges. v. J. H. Chemnitz, B. 4—10, Nürnb. | 1780—88; ein Süpplementband, 1795. Ue. e de d Argenville , couchyliologie ou hist. nat, des Coquilles, Paris, 1772—80, 5. vol; Poli, testacea utriusque Siciliae eorumque histor et anatome, qu I—II, Parmae, 1791—995. Mangili, nuove ricerche zootomiche sopra alcune specie di con- chieglie bivalvi, Msbscse 1804. P. R. Draparnaud, hist. nat. des mollusques terrestres et /flu- | viatiles de la France, Paris, 1805. Denys de Montford, conchyliologie systematique , Paris, 1808—10, 2 vol. x G. Cuvier, mém. pour.servir à l'hist. et à l'anatom. des Mollus- ues, Paris, 1817. , , Audebard de Férussac hist. nat. generale et partüiculiàre des Mol- ; lusques terrestres et fluvistiles, Paris, 18919 et seq. ann. C. Pfeiffer, sysvemat. Anordn. und Beschreib. deutsch. Land- und Wasserschnecken, Cassel und Berlin, 3 Bànde, 1821—28. * ) E - J. C. Savieny, mém. sur les animaux sans vertébres, Paris, | 1815—16. ) j. 86. Generalza. Summus denique HETEROZOORUM organisationis iy- pus, ZAerozoa oppositionem maxime couspicuam cum | Phytozors manifestant; veluti enim iu his, minima ani- | ue 9g mali evolutione excellentibus, vegetabilis conformatio ubique dominatur, eaque stirpis ambitu continuo incre- scunt, sic in 7'erozozs illis animalis natura. interiora versus vel maxime concentratur, dum inorganicae testae calcareae ulteriorem corporis ambitum coercent. Ani- malis itaque natura, quae in PAytozois centrum fugit, in "Àerozozs idem petit. Quam ob rem omnes aniima- les partes, ut tubus alimentarius, humorum deinde cir- cuitus et respirationis organa, polissimum vero geni- lales partes maxime evolvuntur. Propter animalem hanc indoleni perquam excultam, matcriei vicissitudines in 7'Ae- "rozois celerius procedunt; itaque praeter renes hepar, in iisdem primum evolutum,. et maguitudine insigne, secernendae bili incumbit. Ex eodem sane fonte, qui vicissitudines materiei tantopere promovet, deducenda est secrelio externae testae calcareae, simili modo con- Spicua. At evolutionem organorum illorum, quae cor- poris ipsius conservandi vices gerunt, longe superat eximia conformalio partium, quae stirpi propagandae incumbunt; generativi enim systemalis apparatus, adeo complicatus et excultus est, ut ejusmodi vixdum in alia animalium classe recurrat. j $. 87. Primum etiam in 7erozois evolvitur humorum circuilus centrum, per quod omnis sanguinis massa fertur: centrale cor, utplurimum simplex, rarius du- plex, uno saltem, cum, sinistro SPONDYLOZOORUM com- parando, ventriculo gaudet, quem scilicet sanguis e -branchiis accedit, et ex quo dein ulterius per omne corpus propellitür; e coutra Grammoszoorum singulis corporis anuulis peculiare vas annulare inhaeret. Cor : JV Aerozoorum ab hepate saepe maximo cingitur, recto- que intestino, id permeante, excavalur. Partium au- iem omnium vel maxime extrorsum sitae sunt brau- chiae, :quarum scilicet usus non sine communione cum respirabili fluido consistere potest; aliis tamen : D. 260 T'herozo:s ipsa respirationis organa ad interiora ten- dunt, ubi genuinorum pulmonum fabricam imitan- tur. Omne ceteroquin eorundem corpus nolle est, mu- sculari tunica (pallio) amictum, quae glándlaiim plu- ribus seriebus, in margine potissimum conspicuis hu- morem ilum, facilime coagulabilem secernit, qui in testas calcareas indurescit. Nervosum systema ex annulo gervoso circa. pharyngenr obvio, et nonnullis gangliis sine ordine dispersis, componitur. Sensuum autem or- ganorum vix aliqua emergunt rudimenta, licet tamen amplius exculta, quam in Gramznozois sese exhibeant; nam oculi magis compositi, bini-utplurimum, vel qua- lerni, in tentaculis figuntur, quae, distincto jara capiti | aliorum inserta, partes molles elongatas, intus volven- das et taclui , adaptatas sistunt. His etiam ,corneae par- liculae maxillares cum primo linguae rudimento ena- scuutur. Motus tamen '"Üherozoorum, omnium segnes 5 alia immo fixa: sunt, alia prorepunt musculosa parte ab- dominali, quam plantam pedis vocant, varie formata, alia natant binis alis musculosis, in quibus etiam. bran- chiae figuntur. j. 88. i Orsana motus. Acliva itaque motus orgaua omnibus fere "77:ero- Zozs salis exculta; musculorum enim insiguis copia cor- pus fere lotum componuil, ita ut ipsum abdomen mus- culosum, praecipua orgaua interna includens, iis prore- pendo inserviat |Musculorum- alii. cuti internae, alii testis calcareis figuntur; adductores ab interno pariete . unius testae ad alterum decurrunt et propter vim, qua testas claudunt, impressiones profundas in utraque re- linquunt. Aperiuntür.vero hae cardinis elastica cartilagine, in proprio. sulco vel fovea saepe obvia, ligamentis deinde, quae, actioni musculorum adductorum opposita, e fibris transversis, fere corueis, ab una testa ad alteram transeun- tibus, componuntur. Memorabilis denique et ex toto sin- 261 | gularis est byssus complurium "erozoorum, cujus adminiculo rupibus adhaerent; .qui non nisi fibras mu- sculares, congregatas certoque loco exsiccatas exhibet, dum ipsae prope exordium.bene vigent, et demum in rupibus fixae exsiccare videntur. "'l'estae calcareae, bi- nis saepe valvis, medio cardine jungendis, (eozcAzs), vel simplice parte spiraliter contorta, operculo claudenda, (cocAlea) , componuntur, et ex deposito quodam hu- more mucoso-calcareo inter rete vasculosum culis et epidermidem formantur, ideoqué cum sceleto superio- rum animalium conferri nequeunt: ossa elenim ab ini- lio ;gelatinosa, vasa sanguifera varie ramosa continent, quae calcis par&culas deponendo gelatinosam eorundem indolem in osseam commnutant. Exsudato itaque a cute coagulabili humore calcareo, strata testarum calcarea alia continuo in alia deponuntur, ita ut formia ejusdem cerlo respeclu ad illam cutis vel palli referenda sit; o- mmés enim processus lubulosi, spinosi ac lamellosi testa- rum nonu nisi ex ejüsmodi pallii continualionibus ori- untur; excisurae vero e capile tubove respiralorio emi- nente mud lestis remanent. .$. 89. Itaque omnibus sceleti rudimentis absentibus, mulla eliam pedum vestigia adesse possunt; prehensionis enim . et laetus organa, quae in Lepadibus, per paria circa os disposita sunt, antennas Insectorum potius, quam pe- des imilantüur, ideoque intus cava, articulata, apicemque versus sensim tenuiora, intus volvi, non. vero pedum iustar genicülalim flecti possunt. Auimalia haec,. sem- per fixa, iisdem praedam captant, puram sibi adducunt aquam, impuram removent, et pericula, quae iis im- minent, cognoscunt. Cumi iis idcirco conferenda sunt ten- , lacula duo Lingularum fimbriata, et cornea, tactus certe praedaeque captandae organas nam motum earundem, semper fixarum, facilitare nequeunt. Maecce vero ad tentacula reliquorum "l'herozoorum ita accedunt, ut iis 262 | I omnino correspondeant, quibuscum denique comparan- dae PopozooRUM antennae, soli tactui inservientes,, pe- | des tanquam in summo capiti repeliti, at commutati. $99. x De organis senszbzlitatis. | . Maxima Therozoorum pars nervis, sine ordine in corpore dispersis, excellit; inferioribus quidem nonnul- lis, ut Lepadibus, ad modum Grazzozoorum exte- | rorum, .fila biáa nervosa, certis distantüs, in ganglia | per bina congregata, intumescunt, quae in abdominali | parte sita, alia fila exigua demittunt; pharyngem vero | similis annulus nervosus cingit. Hic in aliis "T'Aerozozs, in antica corporis parte e ganglio peculiari, enascitur, ipseque fila plura demittit, quae postica parte in alia ganglia conveniunt; in Lingula horum plura cerebri lo- cuim ,tenent. 1n supremis vero "7erozois, ut,gastero- podibus, unum ganglion supra pharyngem, alterum infra id dispositum est, filis invicem ,nexum , indeque annulus nervosus conficitur, qui fila singula ulterius defert (Tab. T. Jig. 43), postica parte aliud ab his constituitur gan- glion. Sensuum erozoorum organa jam amplius evo- luta; alia enim tactum offerunt, per omnem corporis superficiem in tenui ejus membrana mucosa inhaerens, Salparum exemplo; aliis tentacula tactui inserviunt par- vula, quae omnis saepe pallii, vel: tubi, ab eo prolon- gati, marginem cingunt, ut Patellis, Haliotidibus; re- liquis vero, ut gasteropodibus, capiti inserta, visus or- ganon sustinent. Linguam eorundem; .carlilagineam fere, gusiui minus, quam cibis deglutiendis inservire, proba- bile est, neque olfactus ex tolo iis deesse videtur. Visus denique compluribus 7/erozozs denegatur; gasteropo- dum auiem oculi vel basi vel apici tentaculorum, aliisve pedicellis parvulis tentaculiformibus fixi sunt; eorum- que jam cornea aliaeque partes interiores differri dicuntur. Auditus iamen organon plane deesse videtur. 1 - 265 j $. gi. De organis reproductionzs. Variam omuiuo 7'herozoorum singulorum confor- . malionem organa eorum reproductionis denotant. Ace- phala enim plura tum cibos excipiunt, tum spiritus du- cunt tubo membranaceo, saepe duplice, retractili , quorum. alter, ani instar, ad partes excrementitias deponendas in- servit el exspirationem absolvit. Reliqua cibos ore assu- munt, utplurimum labiato, et lobi hi contr acüilles, saepe DG Lures. dentes obtegunt, qui pectinati saepe et in- curvi, superne et inferne singuli obvii, horizontaliter mo- ventur. 'lubus alimentarius uno pluribusve ventriculis instructus, raro eo orbatus est, Liugulae exemplo. Ag- gregatis acephalis singulis, ut Botryllis, Pyrosomati, os adest, distinctum ab ano, omnibus vero communi, Pen- RISE ia itaque conformationem repetente. Acephalo- rum testaceorum veniriculus in massa hepatis tanquam exaratus est, inque eum id e compluribus orificiis bilem defert. His privae omnino particulae, slyli crystallini triangulares, insident ; cum apicibus in sinus biliosos con- versi, usus nedum determinati. Reliquum intestinum, ambagibus compluribus. in abdomiuali parte confectis, in rectum intestinum, quod cor nonnunquam permeat, dorsoque situm est, excurrit. Gasteropodibus, ut Aply- siis, plures ventriculi adesse solent, quorum primus in-. gluviei instar conformatus, alter dein musculosus, et cartilagineis laminis, intus per series dispositis praeditus, triturandis-cibis adaptatus, atque tertius uncinatis aculeis intus obtectüs est. Hepar "Therozoorum maximum, in tres saepe lobos divisum, omnibus, nisi cirripeda exce- peris, commune est; biliferi ductus, nulla vesica fellea praevia, recta via intestinum accedunt; sanguis, quem excipit, non venosus, sed artieriosus est, ita, ut aorta, quod praelerea non nisi in "T'estudinibus recurrit, hepati sanguinem tradat. . D 264 V. 92. Neque minus sanguinis circuli organa in 7'Aherozozs variant; omuibus unus saltem cordis ventriculus, qui sinistro superiorum animalium correspondet, adest, e quo sanguis jam arteriósus reliquum corpus adit. Alis, | ui brachiopodibus duplex ventriculus cordis evolvitur, | ideoque duo tanquam distincta corda Lingulis, etiam Ar- cis enascuntur: 'reliqua- vero acephala unico gaudent. Atria denique in simplici cordis ventriculo vel simplicia, | vel etiam duplicia figuntur; sanguis, ut T'eredinis, raro ruber, utplurimum excolor. Vei. absorbentium va- sorum locum occupantes, tenuissimis parietibus exstru- ciae, et in majores sensim ramos collectae, nullo venae portae systemate intercedente, organon respiratorium petunt. Hoc vel aquatili, brauchiali, vel. aérea, pulmo- nali, respiratione fungitur; in infmis vero omnibus aqua- üilij ita ut vasa, quae respirando inserviunt, vel in in- ierno sacci respiralorii pariete, ut in ,Ascidiis aggregatis, varie dispertiantur; vel branchias constituant, per omnem saepe longiludinem fixas, saccoque respiratorio inclusas. Area aulem respiralio vasis absolvitur, in pariete sacci respiratorii interno distributis. "Acephalis compluribus. | laminae branchiales, binae iu utroque latere sitae, can-^ cellatae dein et propendentes, tum respiratorio munere iunguntur, ium ovulis ulterius evolvendis inserviunt; iisque organa duo glanduloso-spongiosa, ex nigro viridia, in dorsali parte sita, accedunt, quae pulmonum quidem fabricam manifestant, renum tamen munere fungi viden- tur. Aliorum etiam humorum, ut purpurae gasteropo- dum, excretioni glandulae inserviunt, quae marginem pal-- li, saepe spongiosum, cingunt, ut in Murice et Aply- sia, cujus lobus clypeiformis, branchias contegens, pur- puram desiillet. Regenerandi facultas, etiamsi insignis, cum illa Phytozoorum nequaquam conferenda est; ten- tacula enim et aliqua capitis pars, cum labiis scissa,. dummodo ganglion fusi laesum non fuerit, rege- 265 neralur; majores autem testarum parles destructae ex integro resüituuntur. :: TA TP SE d De organis generationis. Iufima "'Àerozoa solas foemineas partes genitales, ovaria prae se ferunt, quorum ovula, gemmarum in- star, evolvuntur, eaque chaoticam hujus typi confor- malionem constituunt; in aliis masculae partes, in uno tamen individuo cum illis conjunciae, accedunt; in per- paucis sexus distinctus est, iia ut gasteropodum exem- p!;o, mutua copula utantur. lllorum ovula, gemmarum . instar, modo in uno, modo in duobus organis secreto- riis sen ovariis congregata sunt; uvarum instar saepe- que insignis magnitudinis posticam singularum Ascidia- rum aggregalarum partem tenent, ductusque eorum ex- cretorii in anum excurrunt. Ácephalis testaceis aliis sola foeminea adsunt genitalia, ovaria; certoque dein anni tempore aliis lacteus humor obvenit, seminalis fortasse, ideoque eliam Cercariis numerosis obsidetur, ita ut ovu- lis illorum sane foecundandis inservire possit Gastero- poda complura hermaphroditica sunt; alia distincto sexu excellunt. Masculum horum genitale saepe maximum, ita ut intus condi nequeat, sed semper propendeat; et te- stes, in hepate siti, in vas deferens continuantur. Geni- tale dein masculum Paludinae dextrum tentaculum , cras- sius idcirco apiceque perforaium, occupat, ibidemque everlitur. Ovula tanta copia in branchiali sacco accu- mulantur, ut ipse mox superimpleatur, et vivi pariantur pulli, jam penitus evoluti. In Lymnaeo masculum geni- tale post dextrum tentaculum emergit, vaginaeque aper- tura procul ab eo, prope respiratorium orificium, con- spicitur. Klieirapier individua duo cum utrisque par- libus genitalibus sese conjungere nequeunt, tertioque iri- dividuo opus est, ut illud, aeque ac hoc foécundetur, quo eliam fii, ut integrae saepe Lymnaeorum catenae ANUS . 266 ; in copula cohaereant. Reliquorum ovarium, ab hepatis substantia involutum, in oviductum sensim latiorem ex- currit, eique vas deferens intime adhaeret; quisque tamen ' seorsim prodit. Cum illo praeterea vesicula communicat, quae, cum testibus raro conjuncta, calcaream materiem ovulis secernere perhibetur; acidum enim uricum con- linet; ideoque, haud perperam reni cuidam comparatur. Hisce accedunt cylindri duo lacteo humore referti, qui mul- la intestinula coeca figunt et cum prostala conferendi sunt. Omnes vero illae partes, scilicet cylindri, testes dein, ve- sicula illa et. oviductus in eundem canalem conveniunt .sacciformem, cui jin Helicibus peculiaris praeterea cy- lindrus inhaeret, carneus, styliformi quodam corpusculo lricuspidali armatus. Hicce musculorum privorum ad- miniculo, ipso cylindro everso, sub copula prodit, mox- - que decidit, deinceps tamen regeneralurus. 9. 94. "Os vr a bui so. "Therozooruzw innumerae species per omnem terra- rum Orbem, in ipsis frigidissimis maribus aeque ac in calidissimis, dispersae, in hisce tamen longe maxima eorundem, insigni colorum varietate praeditorum , turba sese offert, ita. ut cum Aytozozs, haud minus frequen- lioribus, quolibet respectu ibidem certare valeant. T'erre- . Stres dein et fluviatiles 7'Aerozooruz species, per omnes sane terras, in calidis et temperatis tamen multo frequen- tius obviae, formas perquam allines, eorundem ilaque generum, tum in vetere, tum in novo orbe terrarum prae se ferunt. Rarius eadem marina species majores lacus et-apertum insimul oceanum inhabitat, Cardii edulis exemplo, quod, cum aliis ejusdem generis sane peculia- ribus speciebus, maris caspii incola, in baltico eam et mediterraneo nigroque maribus, totoque oceano atlanlico obvenit. 'T'alis etiam lanthina fragilis est, quae ad oram Angliae, Galliae, in mari dein mediterraneo, prope Ae- n Lj Y 267 .gypi littus maritimum frequentius occurrit. Nuda vero "heorozoa, Pyrosomatis exemplo, non nisi in calidio- ribus regionibus , ubi cum Salpis fulgore nocturno splen- dent, maria incolunt. Aliter se habuit distributio 7'Ae- rozoorum. in prisco protogaeae oceano: in quo .cum ma- xima copia cujuslibet generis, tum eaedem species longe dissitas regiones tenebant: integri itaque montes totius "Europae, Asiae, Africae et Americae fossilibus eorun- dém reliquiis componuntur, quae genera passim extra- nea, ab iie, quae etiamnunc iu vivis exstant, formis, longe recedunt, patefecerunt, Diceratum ,. Gryphaearum, Acardinum, Plagiostomatum, Calceolarum, aliorumque: complurium exemplo. Quam ob rem non potuit non fieri, ut regiones terrae continentis remotissimae ipsaeque temperatae fossiles erozoruz reliquias exhibuerint, quae nostra memoria non nisi in calidis maribus in vivis detecta sunt, vel plane ignota manserunt. ^Viventium sci- licet. generum complures species fossiles ex antiquissi- mis montium europaeorum formationibus eruuntur, eo- rumque affines formae non nisi in fervidis regionibus sub- repunt. Rarissinyae tamen eaedem species et vivae et fos- siles obvenire videntur; sic Cerethium serratum , australis oceani indici incola, fossilis ex Italiae montibus, Caly ptraea lrochiformis, oceani Polynesiam alluentis incola, fossilis e Parisiensi regione eruitur. $. 93. ORDO I. THEROZOA APODA. Aquatilia 'herozoa apoda gelatinosa vel coriacea, | capite distincto nullo, oreque inermi, variisque branchiis utplurimum foliaceis instruuntur; ' omnia hermaphrodi- (tica. Nullae iis adsunt testae calcareae; corpus tamen ut- | plurimum fixum , raro liberum , subsidiis accessoria , aut imembranacea, adt Sau plus minusve 'vestitur. | Animalcula plura, involucro aut tubo communi, sin- , Y 268 ; gula iamen branchiali sacco, in fundo os excipiente, munita, congregata itaque, cum JAytoxzors,. et ipsis in una' Borpe conjunclis, conferenda sunt; raro solitaria obvia vel libera, vel affixa. Apoda maria utplurinium calida incolunt, ibidem- que phosphorea luce splendidissime fulgent. : - ! dod p FAM. XXXI. TUNICATA, Zam. Animalia in substantia molli, gelatinoso-coriacea sparsa, passim regulariter congregata, raro solitaria, aut juxtapositione UNE cohaerentia, libera vel MN lunica gelatinosa vel cartilaginea cum incluso corpore vel margine ostiolorum iu vel corpore tota su- perficie eidem fixo; os ab ano diesem. Sub externa tunica corpus oblongum, irregulare, pluribus intus ca- vitatibus subdivisum.. Praeter tubum alimentarium et vasa sanguifera gemmarum aceryuli solitarii vel gemi- nati conspicui, vesiculosa membrana vestiti, ovaria imi- tantes. : 158. SiGILLINA, Sap., aninialcula in Scu -cal- carea substantia sparsa, stirpem erectam, in pedicellum altenuatam, coéfficiente; singulorum corpus filo postico appendiculatum , quo animalcula conjuncta aul. solitaria. 1. S. austrális, Sav. l|. c. € 5. f, 2., os tentaculis sex, anus sex—- dentatus, acervulus gemmarum unicus, iuferus. lab. ainare circa Polynesiam. i 159. DrpEWNIUM, | Sav., animalcula in stirpe incru- stante irregulari, coriacea, sparsa; orificium branchiale regulariter. dentatam; anus evanidus; thorax animalcu- lorum globosus; cellulae medio contractae, inde bilocu- lares,: loculis communicantibus, cavitatern branchialem et abdomen excipientibus. 1. D. candidum, Sav. l. c. t. 4. f. 5. et t. 20. f. 1., stirps gelatino- sa, lactea, plana, hic inde gibberosa, incrustans. Hab. sinum Suezensem, in Madreporis fixum. ; * 269 160. DriAZoNA, Sav., animálcula in stirpe gelatinosa radiatim conjuncta; stirps in discum irregulareni effusa; animaleulorum ostiola et branchiale et anale dentibus regularibus. 1. D. violacea, Sav., t. 2. f. 5., animalcula terminalia, concentrica, multüplice serie conjuncta. Hab. mare mediterraneum. Forma communis animalculorum stirpis eandem. PAy- £ozoorum. ex integro refert. 161. PoLvcrLiNUM, Sav., animalcula iu rosulas plu- res conjuncía, in gelatinosa substanlia sparsas; centrum rosularum tubulosum, filamentis radiantibus cum ani- .amalculis.. conjunctum; orificium .branchiale regulariter dentatum; dentibus sex internis ét totidem externis. Anus ori vicinus; cellulae contractae, inde triloculares, loculis confluentibus, saccum branchialem , abdomen et ovarium excipientibus. 1. P. constellatum, Sav., t. 4. £. 2 et t. 18. f. 1. stirps gelatinosa, hemusphaerica. Hab. oceanum australem. 16». BorRvrzvs, Gaerín., animalcula e tubo affixo communi radiantia os et anus, in tubum apertus, nudi; orificium branchiale tentaculatum, ano oppositum. Re- tractilia animalcula integumento tenui involucrata. 1. B. rosaceus , Sav., t. 20. f. 5. stirps incrustans, affixa, semicarüi- laginea, suborbicularis. Hab; sinum. Suezensem. 163. PyRosowA, Pér., tubus membranaceus, basi clausus, natans, animalcula cylindracea e superficie emit- tens; corpus animalculorum retracljle, ore antico nudo, in tubum aperto. [i L , 1. P. ezsanteum, Sav. t. À. f. 7., et t. 22, 25. stirps grandis, / D . . . . AN . . subcylindrica, tuberculis inaequalibus confertis, inor- dinatis, apice lanceolatis. Hab. mare mediterraneum. 164. CLAVELINA, Sav., saccus subcartilagineus, cor- pus excipiens, membranaceum, in superficie gelatinosum, solitarium, aut plura animalcula juxtapositione fortuita cohaerentia, fixa, pedunculata; orificium sacci branchi- alis lobis 6—9, aut nudum. ! 270 1. C. borealis, Sdv, t. 1. f. 5., t. 11. f. 2., elongata, inferne stipi- 3 tata, in oblongum clavum superne incrassata; aper- turis ad apicem approximatis. Hab. oceanum septen- . trionalem. 165. BoLTENIA, .Sav., saccus plicis internis distinctis: instructus, corpus excipiens in superficie coriaceum , pe- dunculatum, fixum, orificium sacci branchialis quadri- lobum. E l1. B. ov?fera; Sav. t. 1. f. 1., corpus ovatum ,- brevibus pilis obsitum; | pedunculus tenuis. Hab. americanum oceanum. 166. SarPA, Gel. Biphora, Brug., substantia ge- | latinoso- coles cum tota corporis animalis solitarii et liberi a i cóhaerens; corpus insuper pallio tubu- loso obtectum, utrinque apertum, ore anoque in pallii tubo aperlis; orificium pallii prope anum bilobum con- iractile.et valvula munitum, alterum ' integrum- hians. 'l'ubus pallii branchias foliaceas fovens, aquam hauriens. ^Animaleula in ovariis et pulli recens . nati regulari ple- runique serie cohaerent, demum solitaria. Aliis crista dorsalis, aliis nulla. 1. S. cristata, Lam. , corpus lateribus depr essinsculum crista dor- salis, brevis, subquadrata. Hab. océanunr australem. 2. S. Scutieera , Lam., corpus muticum, versus extremam partem. utramque subattenuatum, eminentia dorsali cartilaginéa, crista nulla. Hab. oceanum australem. | S, .97- .ORD. II. 'THEROZOA CIRRIPEDA. Corpus molle, pallio amictum, testaque plus mi- nusve calcarea inclusum, fixum, tentaculis articulalis, intus revolubilibus , cirratis, os uy Os Buts non prominulum, maxillis per pa- ria dispositis , inseqibiibusd denticulatis; tentacula cor- nea, per binas series disposita, singula e binis cirris se- taceis tubulosis in communi pedunculo fixis, composita. Anus in tubum elongatum excurrens. Circulalio cordis vasorumque adminiculo, et respiratio branchiis absolvi- I I | | 271 ^ iur; medulla sangliosa longitudinem abdominis tenet. Hepar omnibus adest. Corpus testis calcareis contectum vel sessile vel pedunculo tendineo fixum. | .$ 98. | FAM. XXXII. LEPADES. Character ordinis. Interna corporis evolütio universalis admodum re- "tardata nulloqué modo illi gasteropodum anteponenda, etiamsi series gangliorum eorum abdominalis neryosum systema Popozoonuw quodammodo referat; tamen ex- tera Grammozoa. complura tali gaunglioso systemate ex. cellunt, ita ut cum his potigs cirripeda conferenda sint. Cirri ceterum eorum articulati, revolubiles, pedes vulgo, sed perperam, dici solent; nam tentaculis Grazunozoo- rum ium ex integro respondent, tum usum eorum offe- runt. iu Y 167. ANATIFA, JLa., corpus teslis calcareis tec- tum pedunculoque tendineo fixum; tentacula inaequalia complura, cirrata, apicem corporis versus exserta. 'l'estae compressae e quinque valvis inaequalibus contiguis com- positae, duabus lateralibus, inferiore utraque majore, quinta dorsali, illas nectente. M 1. T À. laevis, Lam., Lepas anatifera, L. Cuv. l. c. f£. 1—10. (germ. Entenmuschel), testis compressis; laevibus pedunculo tubuloso, elongato, transverse rugoso. Hab. oceanum europaeum. Alia species parvula nigrum mare incolit. 168. Omros, Leach, Lam., corpus pedunculatum, tunica membranacea superne ventricosa obvolutum; tubi duo cornuufn instar, in extrema parte pervii, supremo pallio impositi; tentacula plura cirrata e laterali apertura exserta; testa duabus calcareis valvis minimis |com- posita. 1. T O. auritus Leach, Lepas aurita, L. Cuv. l. c. f. 12—18. corpus et tabi duo exserüi immaculati. Hab. oceanum septen- trionalem. L 272 / 169. BALANUS, Jrug., corpus sessile, testa conica, apice perforata, operculata inclusum; tentacula numerosa, cirrata , exserta, retractilia; os partibus quatuor maxillari-. bus aliisque appendicibus palpos fere imitantibus cinctum. | "Testae affixae fundo, lamella testacea adhaereute, clauso; cavitate simplice; oper culo interno quadrivalvi. 1. q B. Zintznnabulum , Brug. (germ. Seetulpe) , Chemn. l1. c. t. 97. | f. 850., testa' conica subventricosa, longitudinaliter ' lineata, radiis transverse striatis. Hab. oceanum euro- paeum, americanum et indicum. Color purpureus. / 170. CORONULA, ALa., corpus sessile, testa oper-. culata involutum, superne teniacula parva, cirrata,. se-,| tacea exserens. "l'esta sessilis, suborbicularis, | vel co- | noidea, superne truncata , parietibus incrassalis, intus ra- diatim cellulosa; operculum quadrivalve. | 1. 7| C. balaenaris, Lam., Chemn. l. c. t. g9. f. 845—46., testa orbie | culato-convexa, radiis sex angustis, transverse striatis, interstitiis sulcatisS, sulcis radianübus. Hab., 1n cor- pore balaenarum fixa, oceanum septentrionalem. 99... ORDÓ IIL 'THEROZOA BRACHIOPODA. Corpus, pallio áperto bilobo testaque bivalvi inclu- sum, molle, fixum, saepe pedicellatum, vel sessile; os duobus tentaculis carnosis, pectinatis et retractilibus ciu- ctum. Branchiae filamentosae, internam superficiem pallii loborum coronantes. | ... Nervi simplices, non ganugliosi. 'l'esta utraque pa- rum inaequivalvis, cardine quodam conjuncta, vel valva inferiore rupibus adhaerét, vel pedunculi admihiculo fi- gitur. T'entacula duo ciliata, spiraliter involvi et intra testam abscondi possunt. , j $. 100. ; FAM. XXXIII. LINGULAE. Character ordinis. Brachiopoda "'AÀerozois acephalis quam proxime accedunt, quin immo novissimis observationibus l'ranco- 279 Gallorum cum iis jungenda sunt; singularis tamen ien- laculorum conformatio corporisque totius simplicior fa- brica distinctum potius ordinem ex iis condere jubet. Quibus accedit, ea imprimis ad animalia, quae priscum - protogaeae oceanum incoluerint , pertinere, ita ut'in lato orbis terraquei oceano etiamnunc vix nonnulla eorum genera inter viva obveniant. Lapis calcareus interme- dius orae marinae balticae tum "l'erebratularum potissi- mum, tum ceterorum Brachiopodum reliquiis fossilibus Ébundat ! * 171 LiNGULA, JDrug., testae aequales oblongae, Complanatae , lenues, pediculo carnoso fixae. Cardo edentulus. lImpressiones duae musculosae in pariete te- starum interno. 1. " L. anatina, Brug., Paátella inunguis, L. Chemnm. t. i73. f. 1675—77., testa apice truncata, basi subacuta. Hab. oceanum indicum, circa Molluccenses insulas. 2. E exunguis, n. Tab.IV. fig. 1., testae subaequales, apicem versus incrassatae, non unguiculatae, postice multo la- tores, Hab. fossilis calcem intermediam Petropolita- nam, tamen rarissime obvia. Longitudo testae 7 lin., laüt. 45 lin., crassitudo 2 lin. Superücies concentrice transversim striata. 172. CnANIA, Zam., testae irregulares, inaequival- ves, orbiculares; inferior valva fere plana, intus qua- Euor impressionibus muscularibus satis profundis notata; duabus intermediis subcentralibus approximatis; valva superior patelliformis, utplurimum convexa. Calx in- termedia orae balticae quibusdam reliquiis, ad Cranzas referendis, excellit: at specimina rarissima et incompleta ulterius vixdum examen admittunt. 1. C. personata, LLam., Anomia craniolaris, LL. Chemm. t. 86. f. 687., testae orbiculatae, valva superiore gibbosiore convexa. Hab. oceanum indicum. T €- quadrata, n., "Tab. IV. fig. 2, testae, subquadratae, postrorsum. latiores, convexae; superior inferiore con- vexior, vertice excentrico elevato, cardinem . versus presso. Hab. calcem intermediam Revalensem. Striae JU om 18 274 concentricae transversae utramque valvam ornant. Lon- git. 10 lin., laüt. 11 lin., crass. 4$ lin. $. T€ unguiculata, n., Tab. IF. fig- 3., valva (an inferior?) suborbicularis, planiuscula, antrorsum parum attenuata, in exiguum apicem unguiformem excurrens. Hab. cal- cem Revalensem. Superficiés stiis concentricis trans— versis notata, et parvulis papillis, vixdum conspicuis | obsita. &. T C. sulcata, n. Tab. IV. fig. 4., valva (àn superior?) elongata, antrorsum attenuata, postrorsum. dilatata, fornicato-in- flexa, grosse sulcata, sulcis transversis, concentricis. | Hab. calcem Revalensem. Longit. 10 liu., latit. 65 lin. Color niger. 173. OBOLUS, z., testae aequales, suborbiculares, | antice nonnunquam attenuatae, margine ibidem inflexo, et intus dilatato, ibique medio sulco exarato, pro liga- mento sane excipiendo; impressiones qualuor muscula- res, duae antice distantes sub iuflexo margine, et duae aliae pone eas, in media testa sitae. | T'estae procul dubio fixae, prope Cranias collocan- dae, quibus margine antico inflexo longitudinali sulco prae- dito, differunt. Species utráque non nisi in lapide are- | naceo soluliore, sub calce intermedia Ingrica, prope Jamburgiam, ad ripam Lugae fluminis obveuit, ibidem- | que millies millena specimina, adeo tamen fracta, ut nulla integra reperiatur, lapidem ex "loto tenent, (v. meas &eogn. zoolog. observationes per Ingriam p. $4.) | 1p OO. pollinis, n. Tab. IF. fig. ., testa antrorsum parum | altlenuata, apice tanquam bilabiato, sulco scilicet in - eum excurrente. Hab. prope Jamburgiam fossilis. Su- | perficies laevis, concentricis stris transversis notata. Laütudo.testae versus marginem anticum 4 lin. : 2 T O. ingricus, n., testa antrorsum dilatata, sulco longitudi- | nali marginis inflexi intus parum conspicuo. Hab. | eandem regionem. Impressiones quatuor profundae. Testae antecedente majores, anüce fere 5 lin. patentes. Superficies ut in illa laevis, ex fusco-rufa illius instar non nisi valvarum singularum fragmenta obvia., 174. ORBICULA, Cuv., testae teretes, inaequilaterae, inaequivalves , altera plana affixa, altera conica, libera. p 3. O. norvegica, Sotwerby, Müll. zool. dan. t. V. f£. 1—7, valva su- perior conica , vertice acuminato , margini dup Hab. mare septentrionale. P 175. TEREBRATULA, Drugs., testae duae inaequales, una valva altera multo major; vertex illius perforatus, ,pedunculo carnoso e foramine prodeunte, valvamque figente; cardo dentibus duobus; in interno pariete rami |. duo ossei, graciles, furcati, e disco valvae minoris exor- ti; in quo animal figitur. Maxima pars specierum fossi- lis, iisque et nostrae regiones abundant; a loco tamen, et tempore nimium quam. coercili non nisi insigniores formas descripsimus. * T. vitrea, Lam. Chemn. t. 78, f. 7907—9, testa obovata, ventricosa, hyalina, laevis, vertice majore prominulo perforato, foramine parvulo teret. Hab. mare mediterraneum o- ceanumque atlanticum. : 2.-L T.£eretior, m., Tab. IF. fig. 6, testa terreti-angulata, striis transversis, sinuato-concentricis, vertice vix prominulo, foramine parvulo, margine integro, lato sinu profundo. Hab. regionem Petropolitanam fossilis. Valva inferior vertice plurimum minimo instructa, major, crassior, antice late excisa, convexa. Laüt. 74 lin., longit 7 lin., crass. 4 lin. e 9. T T- globosa, n. Tab. IF. fig. 7, testa subglobosa, superior valva vertice vix prominulo foramineque minimo instructa, ab inferiore, convexiore, apicem versus prominula, con- tecta; utraque verticem versus laevis, ad marginem - vero a medio longitudinaliter tenuissime striata; mar- gine utroque denüculato. Hab. fossilis ibidem, Lon- git. ultra 10 lin., latit. 11 lin., crass. 11I lin. 4 t T. deformata, n., Tab. IV. f. 8, testa a lateribus com- pressa, superioris valvae medioque convexae vertice vix conspicuo, inferior multo major, medioque convexior, margine superiore exciso, pro recipienda valva supe- riore, ibidem prominula. Hab. fossilis calcem Reva- lensem. Valva utraque a vertice versus marginem. Su- periorem longitudinaliter tenuissimeque punctato-striata ; striis aliis prope marginem anticum transversis sinuatis addiüs. Propter nimiam a lateribus compressionem utra- que valya medio protruditur et fere quadrangularis ad- paret. Latit. 8 lin., longit. 9 lin., crass. 81 lin. 5. T T. dentata, n. Tab. IF. f. 9, testa sinuato-globosa, grosse | 18*. 6. tT. sem . 976 sulcata, marginibus dentibus majoribus; superioris valvae media parte in longum processum continuata. Hab. regionem Revalensem. Valva superiore medio sinu- profundo excavata, inferiore ibidem convexissima ; illus margine antico medio late prosiliente, hujus vero ibidem profunde exciso, pro excipiendo illius processu lougiere. Latit. 107 lin., lougit. 19 lin., crass. 10. lin. icircularis, n., an Strophomena Raf[in.? Tab. IF. Jf 10, testa semicircularis , superior convexa, margine antico utrinque ad latus verücis prominuli, vix perfo— vati, recto; inferior valva ejusinodi formae, parum con- cava, anüco margine recto; uliraque a vertice versus anticum marginem radiatüm striata. Hab calcem Pe- tropolitanam. fossilis. Latt, 8: lin., longit. 7 lin., crass. 5 lin. "Testa quasi alata, utraque parte antica angulari alae instar prominula , prosiliente. 7. t T. cancellata, n., Magsas, Sow. Tab. IF. f. 11., testae 8. 1 T. valva superior RT. plana, "verüce parum prominulo exciso, inferior convexa, apicem versus me— dioque tumida, utraque valva longitudinaliter | striata; transversis alüs striis versus anticum polissimum mar—- ginem superioris obviis, indeque cancellata. Hab. re- gionem Vilnensem alluvionis. Margine superioris valvae sinuato-deflexo, inferioris ibidem exciso; altero latere utrinque prope verücem obliquo. Long. 1 poll. 1$ lin., latt. poll. 12 lin., crass. 7 lin. incrassata, n.,. Spirifer Sow., Tab. IV. f. «9, testa incrassata, longitudinaliter sulcata; subtrigona; superiore verticem versus prosiliente, margine superio- ris medio prominulo, inferioris ibidem exciso. Hab. regionem Grodnensem. Margo utriusque valvae cardi- nalis rectus, dilatatus, planus, trausverse striatus; illo superioris valvae sub vertice triangulariter exciso, ex— cisione multo laüore quam longiore. Proxime accedit ad Spiriferum trigonalem, Sow., a quo differt testae forma universali, inedia enim valvae supérioris parte nostrae speciei multo minus impressa, verticeque non tam profunde sulcato, inferiore valva medio magis ele- vata, marginem versus anticum prominula et magis excisa. Laut. ulwa ii poll., longi 1 poll. 2 lin., €rassit, 115 lin. 277 $. 101. ORDO IF. 'THEROZOA ACEPHALA. . (Conchifera, Lam.) | Testa bivalvis, aut multivalvis, valvulae ligamento carlülagineo hiantes, in fossa cardinis dentati aut' eden- tuli recondito; musculi aut musculorum, testam clau- dentium, foveolae in ipsis valvulis conspicuae. Capite destituta omnibus fere sensuum organis ca- rent, ore foliolis nonnullis labiatis circumdato, ano in oposito latere. obvio; cor dorsale duobus veutriculis to- tidemque atriis instructum, interque ea intestinum rectum excurrens. 'lotum corpus ab utroque latere a duabus laminis branchialibus, antice hiantibus, eaeque pallio, e duobus foliis couflato, contectae. Antica abdoiis pars, (planta sic dict la), carnosa, utplurimum securiformis, vel linguaeformis, dum pro- truditur, animal prorepit; ad illius basin plerisque bys- .sus enascitur. Ovula in loculis cancellatis laminarum branchialium evolvuntur. Omnia aquam, potissimum marinam incolunt; vel rupibus fixa, vel in arenoso fundo haerent, ore semper deorsum converso; rarius in ligno lapidibusve foramina, domicilia sua, terebrant. $. 102. ] FAM. XXXIF. MYACEA. Pallium sacciforme, e foramine plantam emittens, inque tubus duos exsertos elongatum; byssus nullus. "l'estae elougato-trausversae, utraque parte hiante, ita ut planta tubique respiratorii emilti possint. Habitaut sub arena aut saxis, seu ligno inclusa. 183. TTEREDO, £L., (germ. Schiffsbohrwurm), pal- | lium cylindraceum, calcareo tubo breviori duplice termi- terminatum, et operculis calcareis duobus utraque parte extrema munita. Habitant sub aqua, lignum perforantes, 'canalemque dein calcareo tegumento induentes. 278 1. T. navalis , L., Enc. t. 167, f. 1—5, tubo calcareo tenuissimo; flexuoso. Hab. mare europaeum. Ex India orientali na- vibus, quas perforat, in Europam devectum narrant; nunc quidem ad oram batavam maxima copia vul- gatus est. i 2 i ^ 176. Prioras, £L, (germ. Bohrmuschel), testa val- vulis duabus, inaequahter curvatis, apertura utrinque ampla hiantibus; c cardo valvulis accessoriis, dente lamel- | loso ligamentoque interno; planta ori vicina. Pallium | in geminos tubos exsertos elongatum. Habitant "maria; in saxis immersae. i. " P. dactylus, L. Chemn. t. 101. f. 859, testa elongata, postice an- gustlato-rostrata, costis posticis dentato-muricatis, au- tco latere mutico porrecto. Hab. oceanum europaeum, mare mediterraneum. Noctu splendent; saxisque im- mersae degunt; edules. 177. SoLEN, L., (germ. Scheidenmuschel), testa bi- valvis elongata, plus minusve utrinque hians, altera parte exirema plantam, allera tubos exserénte; cardo dentibus aculis, subulatis, ligamento externo. Celerrime in are- nosum Íundum marinum sese infodiunt. l1. * S. siliqua, L., Chemn. t. 4. f. 26—28., valvae rectae, virides; duobus dentibus in una valva obviis, Hab. maria euro- paea ; edulis, ] 2. T S. ensis, L., Chemn. t. 4. f. Ep. testa linearis, subarcuata, car- dine-altero bidentato. Hab. mare germanicum, medi- terraneum, et nigrum; .ad oram QColchicam. Antece- dente minor, utraque parte extrema rotundata. 178. GAsTROCHAENA, Spengler, testae antice. ad- modum hiantes, apertura obliqua; cardo edentulus; tu- bus respiratoritis duplex, extensibilis, retractilis. i. G. Aians, Chemn. t. 172 f. 1678—9., striis transversis arenatis. Hab. Indiam occidentalem ; color albidus. 179. Mv^, JLam., iesta bivalvis transversa, utrin- que hians; dens cardinis unicus, magnus dilatato-com- pressus, lamellosus, fovea cardinalis in altera valva; li- gamentum internum, crassum, breve. 279 1. M. zruncata , L., Chemn. &. 1. f. 1—2., testa ovata, anterius ro- tundata, cardinis dente accessorio denticulo laterali aucto. Hab. oceanum europaeum. T 1 18o. GrycvwEnis, Lan., testa transversa, utraque parte extrema valde hians; cardo callosus, dente nullo; ligamentum externum. 1. G. siliqua, Lam. Chemn. t. 198., f. 1954., testa transversim oblonga, vertice detrito, valvis inlus disco .calloso incrassatis. Hab. mare septentrionale europaeum. 2. q G- edentula, Mya Pall. iin. 1. N. 95., testae transversae, lon- gitudinaliter costatae, valvae productiore extremitate ] late hiante. Hab. septentrionalem ripam caspii maris. Costae argutae circiter 55, in breviore e&tremitate di- stantes. ; i 3. t G-. laeviuscula, n. Tab. P. f. 4, Vesta transversa laeviuscula, costis latioribus evanidis, in producüiore extremitate di- ; stantibus. Hab. australem ripam maris caspii, in sinu Astrabadensi , ubi in fundo arenoso latitant. Costae com- planatae vix ultra 20 numerantur, vertex in uno latere testae situs; productiore extremitate et parte, vertici op— posita, late hiantibus, margine antico laevi, integro. Latit, ats 1 poll. 47 lhiu., longit. vix pollicaris. 4. T G. plicata, n., Tab. V. f. 9., testa transversa, costis numero- sis scabridis, plicata. Hab. cum antecedente sinum Astra- badeusem. Margine antico dentato, in antica, vertici opposita , parte minus, productiore vero latere magis hiante. Costae argutae, elevatae, in breviore extremi- late numerosiores, circiter 4o. Lougitudo 6 lineas, la- üt. 9 lin. accedit. Utraque species tenuissima ,' albida, a me viva non lecta. 5. T G. vitrea, n, Tab. V., f. 5., testa laevis, tenuissima , pellucida, striis vixdum conspicuis, vertice iu medio margine car- dinali, parum prominulo, utraque parte extrema hiaute. Hab. australem oram caspii maris, Astrabadensem. Lat. 8 lin., longit. 6 lin. Tennuissima testa, fere vitrea. 6. T G. colorata, n., Tab. F., f- 4, testa crassior, vertice pro- tracto, costata, costis complanatis, latioribus, vix se- decim, in extremitate hiante evanidis. Hab. Hypanin fluvium, ad nigrum usque mare. Color nitidus; fasciae coerulescentes, purpureae, luteae albidaeque transver- sae invicem alternant; intus testa rufo-ferruginea ,. varia. Vertex medius, protractus, margine cardinali inde non á 280 recto, ut in»antecedentibus speciebus, sed amngulari; singula novi incrementi strata dign ubraNN testa inde quasi decussatm squamata. Latit. 1 poll. 2I lin., lon- git. fere pollicaris. Ligamentum, aliorum instar, exter— num, prope verticem in cardinis margine callus promi- nulus, denüs fere speciem offerens. 181. LurRARIA, ZLazn., testa inaequilateralis trans- versim oblonga, ad latera hians. Cardo dentibus duo- bus obliquis, fossa triangulari adjecta, ligamentum ex- cipiente. Dentes aut laminae laterales nullae. 1. L. solenoides, Lam. Chemn. t. 9. f. 49., testa oblonga, striae transversae rugaeformes, latere antico praelongo, apice rotundato, valde hiante. Hab. oceanum europaeum. Etüam fossilis in monte Martii prope Romam occurrere dicitur, $ 103. FAM. XXXF. CARDIH. *- Pallium antice apertum, ostiolis duobus, saepe in tubos elongatis, uno in anum, altero ad branchias hiante; ipsa ostiola tubos utplurimum longiores aut breviores, modo solitarios, modo concretos sistentia, Duo musculi et planta, rependo apta. Fossulae musculorum, testam claudentium, in valvulis binae. 'l'estae plerumque cor- diformes, elongatae, triangulares, aut orbiculares, den- libus cardinis perpaucis, at distinctis. Omnia maria habitant, in arena fixa. 182. ''ELLINA, Z., testa oblonga, valvulis plica lon- gitudinali ad marginem posticum distinctis; cardo denti- bus mediis et utrinque lamina munitus. 'l'ubi respiratorii . longissimi, planta lanceolata. i, * T. radiata, IL. Chemn. t. 11. f. 100—2, testa oblonga, longi- tudinaliter subtilissimeque striata, nitida, alba, radius i rubris. Hab. oceanum europaeum et americanum. 2. T T. fragilis, L., Chemn. t. 9. f. 84, testa inaequilatera, striata, vertice rotundata; cardinis dente unico, fisso, in una valva, in altera duobus; in utraque lateralibus nullis. Hab. europaeum oceànum, balticum mare et caspium ; siriae transversae per alias decussatae, albida testa pas- sim purpurascens, tenuissima. 281 183. Cvcras, Brug., testa bivalvis, compressa, sub- orbicularis, striis transversis; cardo dentibus binis me- diis incrassatis, lateralibus lamellosis. Ligamentum ex- ternum. 1. T. C. cornea , Lam. , Chemn. t. 15. f. 155., testa subglobosa, ven- tricosa, tenui, tenerrime striata, pallide cornea. Hab. rivulos europaeos, etiam prope Vilnam. .2. T C. lacustris, Drap. Chemn. t. 15. f£. 155., testa orbiculato- subrhombea, subinaequilatera, compressiuscula, ci- | , nerea, Hab. paludes europaeas. 5. 4 C. fontinalis , Drap., Pisidium, Pfezff., testa oblique cordata, ventricosa, substriata, pellucida, verüce acuto. Hab. paludes europaeas, prope Vilnam. .184. ConBULA, Zrug., testae subtriangulares, cor- datae, inaequivalves; dens unicus in medio cardine co- nicus, curvus, cui fovea lateralis adjecta; tubi respi- ratorii. breves. A S 3. T €. volhynica, n., Tab. V., f. 2., Vesta tereti-ovata, verüce prominulo laevi, reliqua testa transversim profunde sul- cata. Hab. calcem-Poczaiowensem. Longit. vix duas li- neas excedit. Dens cardinalis unicus , magnus. 2, T C. caspia, n., Tab. V. f. 6., testa subcordata, longitudinaliter t subtilissimeque striata , margine denticulato; verticibus gibberosis purpurascenübus. Hab. caspium mare. Vivam non observavi; ,color ex flavido-fuscus, purpurascens; raro jn majoribus speciminibus cinereus; testae tunc transversum sulcatae, antiquatae. 185. VENUS, Z.., testa rotundata, cordato-ovata, pla- na, vel mediocriter convexa, aequivalvis, cardo den- übus mediis conglomeratis, et dente laterali approxima- to; tubi duo respiratorii mediocriter longi, utplurimum invicem connati. Ligamentum externum post verlicem utrinque in excisura elongato-ovali situm; ante illum recessus planus. i. * V. Dione, L., Chemn. x. 27. f. 271—275., testa subcordata, costis transversis angustis, duabus aculeorum seriebus in latere postico obviis. Hab. mare mediterraneum. 2. * V. puerpera , L. Chemn. i. 36. f, 588—89., testa cordato-ro- 282 tundata, gibba, subglóbosa, striis long eitudinalibus con- fertis; trausversis costis elevatis, remotiusculis. Hab. oceanum indicum. 3. T V. Gallina, L., Chemn. t. 8o. f. 508—10., testa cordato-tri- ; gona, superne rotundata, sulcis transversis elevatis. Hab. oceanum americanum et maria europaed, etiam nigrum. Singulae in caspio mari obviae videntur. Albida testa rufo-radiata. 4. T V. £rzcuspzs, n. Tab. IP. f. 45., testa cordato-dilatata, minus longa, transversim. striata, sulcis minus profundis , te— À nuioribus. Hab. fassilis calcem Poczaiowensem. Dentes cardinis tres acuminati, erecti, tenues, distinctiores ; testa intus laevissima. 5. T V. marginalis, n., Tab. IF. f. 16., testa crassior, transver- sim costata, costis elevatis, interno testarum margine denticulato. Hab. calcem Poczaiowensem. Dentes for- tes, robusti, cardo incrassatus: V. tricuspidis vero den- tes tenuissim1, acuminaü, erect, cardo perangustus. 186. VENERICARDIA, Z;an., testa aequivalvis, inae- quilatera, suborbiculata, costata; dentes cardinales duo obliqui in uno latere siti. Omnes fere fossiles, in Galliae montibus caleareis potissimum, obviae. 1. ] V. a culeata, n., Tab. IV., f. 48., testa suborbiculata, in lon- gitudinem tracta, costis longitudinalibus rudioribus , im— bricato-squamosis, squamis in aculeos tubulosos excur- rentibus. Hab. calcem Poezaiowensem. T'esta crassa , lon- Bior, quam latior. -187. DoNax, 4., testa valvulis uno latere trunca- lis, inde TODA denlibus cardiuis intermediis duo- bus et lateralibus duobus remotiusculis ; Digamentum in- ternum; planta securiformis. i, T D. zrunculus, LL. Chemn. t. 36. £ 253—4., testa wansversim elongata, striis longitudinalibus miuimis, latere antico laevi, brevissimo. Hab. mare mediterraneum et-nigrum. TTesta intus violacea, margine denticulato. 188. MacrRa, Z;, testa bivalvis, ldiezsbus subae- qualibus, cardinis dente medio plicato, lateralibus com- pressis remotis. i 283 N i. * M. stultorum, IL. Chemn. t. 25. f. 224—26,., testa ovato-tri- gona, laevis, subdiaphana. Hab. oceanum europaeum, atlanticum mareque mediterraneum. 189. Canpiuu, Z;., (serm. Herzmuschel), testa cor- diformis, valvulis plicatis, vertice recurvis, cardinis den- tes quatuor, binis intermediis approximalis, minoribus, lateralibus distantibus, elongatis. Dentes omnes arcuati. Pallium prope duos tubos breves hians; planta longissi- ma , falciformis. 1l. T €. edule, L., Chemn. t. 19. f. 194., testa rotundato-cordata, obliqua , subantiquata , sulcis 26, transverse striatis, su- perne et postice crenatüs, subimbricatis. Hab. oceanum europaeum , iare baltücum , mediterraneum , nigrum et caspium. à 2. 1 C. rusticum, IL. Chemn. t. 19. f. 197., testa antiquata, gla- bra, sulcis 20 remotis interstitis rugosis Hab. maria europaea, mediterraneum - et caspium, ubi frequetissi- ' mum. Hujus varietatem minimam Ó linearum, valde constantem , solamque omnium vivam observavimus, ad oram. caspii maris orientalem, in sinu. Tjuk-kara- ganensi; aliam praeterea scabriusculam , ad distinctam forte speciem referendam, testa imbricatim squamo- sa, squamulis erectis scabriusculis, acutis, raro polli- carem. ; 9. T C. trigonoides, Pall., testa inaequilatera, subtriangularis , sub- imbricata, valde gibba; valvae versus verticem angu- latae, altero latere plano, altero lato, convexo. Hab. caspium mare. Testa tenuis , transparens. 4. T C. crassum, n., testa inaequilatera dilatata, incrassata, subim- * bricata; verüce minus prominulo, vixdum angulato. Hab. caspium mare, frequentissime, sed nunquam vi- vum occurri; omnium maxima, ad 2 pollices lata, et crassissima species, non transparens, striata, striis nu- merosis, tenuibus. Color saepe coerulescens, ferrugi- neus. -— 5. 3 C. protractum;, n., Tab. V. f. 9, Vesta wansversa , 'inaequi- latera, uno latere protracto, dilatato, expanso, altero abbreviato, vertice vix prominulo; costarum interstitiis latioribus laevibus. Hab. calcem Poczaiowensem. "Testa squamis decussata, tamen non scabrida. 190. IsocARDIUM, ZLarn., testa cordiformis, valvulis aequalibus, costatis, vertice revolutis; cardo dentibus "284 lamellosis binis in foveolas receptis; ligamentum ex- ternum. 1 1, *J. cor, Lam., Chemn. t. 48, f. 485., testa cordato-globosa, laevi, . fulva. Hab. oceanum europaeum, mare mediterraneum. 2. T J. corcüulum, n. Tab. IV. f. 13, testa cordato-globosa, sub- i; tlissime, et longitudinaliter striata; verticibus minus revolutis, magis distantibus. Hab. fossilis calcem Lithu- anide prope Popilani. Uno latere testae rotundato, marginibus prominulis, ^altero truncato, marginibus ibidem protractis. E 191. HEMICARDIUM, Cuv., testa libera, cordiformis, aequivalvis, inaequilatera, valvulae naviculares, com- pressae, medio carinatae. Cardus affine genus. , 3. * H. cardzssa, Cuv. Chemnm. t. 14. f. 145—6, testa cordata, valvis, compressis, dentato-carinatis, verticibus approximatis. Hab. rarius oceanum indicum. Cordi humano simil- linum. B 192. DickRAs, JLarn., testa inaequivalvis, verticibus in spiram irregularem contorlis; deus cardinalis maxi- mus auricularis. lImpressiones musculares duae. '"l'esta, dum animal vivebat, in maris corporibus fixa fuisse vi- detur, Gryphaearum modo. 1. D. arietzna, Lam., Dict. des scienc. Caznac. f. 4., altera val- vula major, altera minor, utraque ventricosa, verlüici- bus contortis longioribus. Hab. fossilis raro, montes calcareos Helvetuae Galliaeque. 193. CnaWMa, Cuv., testa sessilis, verticibus inaequa- libus; cardo dentibus binis in fossulas receplis, uno co- nico, allero in laminam elongato. ' Valvulae inaequales lamelloso-tuberculatae; planta geniculata. 1, * C. lazarus, L. Chemn. t. 5i. f. bo7—9, testa imbricata, lamellis dilatatis, undato-plicatis, sublobatis, obsolete striatis. Hab. oceanum americanum. 2. * C. eryphoides, Lam. Chemn. t. 51, f. 510—315, testa imbricata, submuricata, lamellis brevibus, adpressis, plicatis ; for- nicalis, subasperis. Hab. mare mediterraneum. 285 V. 104. FAM. XXXFI. TRIDACNAE. | Pallium orificiis tribus in testae parte anteriore aut media late hians, ex uno orificio byssus, ex altero in- testinum rectum prodit, et in tertium aqua respirabilis intrat Musculus unicus fortissimus. "l'estae inaequival- ves, crassae, transversae; antico latere pone excisuram hiante. Dentes cardinis fortes. .- 194. 'RIDACNA, Airus., (germ. Riesenmuschel), dens cardinis medio fortis, alio laterali, altera valvula ipso duplici munita; byssus tendinosus. 1.* T. sz7sas, Lam., Chama gigas, L , Chemm. t. 49. f. 495, testa maxima, transversim ovata, costis magnis, imbricato- squamosis; margo testae anterior hians. Hab. oceanum indicum, saepe 500 librarum ponderis. 2. * T. AÀippopus, Lam., Chemn., t. 5o. f. 498 —9, testa costata et " -aculeata, ventricosa. Hab. oceanum indicum. : | $. 1095. . FAÁAM. XXXFII. MYTYLI. Pallium antice longitudinaliter .apertum, peculiari tamen apertura, pro ejiciendis excrementis, instructum; (duo 'teslarum musculi; prope plantam byssus nonnun- /quam obvius. 'l'estae aequales, inaequilaterae, dentibus 'cardinalibus. vel nullis, vel nonnullis passim fortibus. Alia in maribus, alia in fluviis et lacubus degunt. 3995. UNro, Brug., (germ. Mahlermuschel), testa transversa, ovalis, aequivalvis, inaequilatera, dentibus cardinis duobus, alter brevis, irregularis, simplex aut !bipartitus, substriatus, alter elongatus, compressus, la- teralis. Impressio, muscularis postica composita; liga- mentum externunr. j |1. T U. pictorum, Brus. Chemn. t. 1. f. 6, testà ovato-oblonga, an- ^ tce rhombeo-attenuata, extremitate obtuse acuta.: Hab. majores fluvios Europae, Lithuaniae, Rossiae. Vertices subverrucosi. 12. [ U. margaritifera, Brug., Mya marg. L., Pfeiff. t. 5. & 11, 286 testae incrassatae, ovatae, antice coarciatae; xus nigrae, intus nitide margaritaceae. fab. Germaniam, Volhy- niam. Vertices decorticati. — Matricem perlarum et margaritas spurlas profert. i 3. T U. batavus, Pfeiff. X. 5. f. 14, testa ovalis, crassa, verüces pro- minnli, rugoso-tuberculati. Hab. Germaniam, Borus- siam. 196. ANoDoN, Jrug., (germ. 'T'eichníuschel), testae ovatae, transversae, tenues, modice convexae, utraque parte extrema, rotundata, vertice obtuso; cardo edeutu- lus, solo ligamento- decurrente formatus; planta magna, compressa, nullo bysso. i 1l. T À. cygneum, Brug. Pfeiff.t. 6. f. 4, testa ovalis, fragilis, ventriéosa, transversim sulcata; vertices retusi. Hab. Europae lacus, etiam in Lithuania obvium. Testa in- ferius late rotundata. 2. À. anatinum, Pfeiff.t. 6 f. 2, testa eliptüico-ovata , crassiuscula, -subventricosa, transversim striata, inferius subemargi- L nata. Hab. Europae fluvios, lacus. 3. A. cellensis, Pfeiff. t. 6. f. 1. An. sulcat. Lam., testa algucat ovala, fragilis, ventricosa, transversim sulcata, inferius subemarginata, posterius linguaeformi-producta, bian- gulato-subrhombea. Hab. Germaniae lacus. 197. MvriLUS, Z., (germ. Miessmuschel), testae elongato-triangulares, aequales, convexae, altera parte exirema acuminata, altera rotundata, hiante; cardo e- . dentulus,. nenas elongato angusto formatus; planta linguaeformis, byssus exsertus. 1, T M. edulis, L. Chemn. t. 84. f. 751, testa oblongo-ovalis, superne dilatato-compressa, versus basin tumidula. Hab. eu- ropaea maria, baltücum etiam-et nigrum. Edulis. Co- lor ex nigro-violaceus. 3. T M. polymorphus, Paíl., testae versus verticem magis carinatae, latere inferiore planae, vertex acutus, deffexus, disse- pimento intus brevissimo. Hab. frequentissime nigrum et caspium mare, jam in fluvio Volgae, cis Ástracha- num urbem obvius. 198. Lrrnopowvus, Cur., testa elongata in utraque parte. extrema rotundata , vertex prope anticum mar- ginem prominulus. Lapides, et PAytozoorurn stirpes hu- 5187 more quodam acri intercedente antea sane solvendas, perforant, et in internis his cavis, quae nunquam relin- quunt, vitam degunt. n 1, * L. czunuamomeus, Chemn. t. 82, f. 751, testa subcylindrica, angulata, -sinuosa, vertice incurvato, cardine lineari. Hab. oceanum Indiae occidentalis. 199. MonDiOLA, Zam., testa elongata, obliqua, aequivalvis, vertex lateralis in brevissimo latere cardi- nali situs; cardo edentulus4 ligamentum cardinale subin- ternum. | : 1. M. papuana, Lam. Chemn. t. 85. f. 757, testa oblonga, antico latere oblique dilatato, verticibus tumidis obiuse an- gulatis. Hab. atlanticum oceanum, oras Ámericae sep- tentrionalis. 2, T M. volhynica, n., Tab. IV. f. 17, testa exigua, oblonga, antico latere parum proiminulo, verücibus vix tumidis. * Hab. calcem Poczaioveusem. Testae longitudinaliter et subülissime striatae; vix ultra $ poll. longae. 000105. FAM. XXXFII. OSTREAE. Pallium acephalorum ex toto apertum, tubo nullo aut brevissimo; testae planae, inaequivalves, altera con- cava, altera plana operculi instar ei inserviens; aliis musculi, testam claudentes duo, hinc valvulae foveolis .duabus notatae, aliis unicus musculus, hinc valvulae unica foveola notatae. Omnia fere maria habitant, ubi plura in rupibus fixa haerent. i 200. "RIGoNIA, Brug., testa subtriangularis; cardo cristis convergentibus utrinque sliriatis, 1u consimilem foveolam receplis, cardinis cristae alterius valvulae bi- nae, alterius quatuor. Plures fossiles. 1. T T. navis, Lam. Enc. t. 257. f. 5, testa ovato-trigona, ante- ; rius producto-compressa, costis longitudinalibus tuber- culato-nodosis, area postica planulata, puppiformi, traus- verse. costata. Hab. fossilis Germaniam, Lithuaniam. Testa ultra duos pollices louga. 201. ARCA, Z., testa aequilatera , transversa, passim. Oorbicularis (in Pectunculis Larn.), cardo longitudinalis, 'dentibus numerosis -lamellosis; ligamentum externum; byssus ex antica testae excisura, emissilis. | 1i. * À. Noae, L. Chemn. t. 55. f. 529—351, testa oblonga, striata, apice emarginata, verlücibus remotissimis, margine hiante. Hab. oceanum enropaeum, atlanticum. Cardo denübus aequalibus rectilineus. 2. T À. orbiculus, n., Tab. V. f. 12, testa orbicularis, incras— Sata, extus concentrice striata, cardinis dentes semicir- culariter disposiü ; verlicibus approximatis. Hab. calcem Poczaiovensem. lestae margine intus crenulato. / 202. PINNA, Z., testae aequales, cuneiformes , mar- gine hiantes, bysso affixae; cardo edentulus, ligamento elongato. 1. * P. nobis, L. Chemnm. t. 89. f. 775, testa echinaussima, sulcis longitudinalibus crebris, superne squamiferis, squamis confertüs subtubulosis, erecto-recurvis. Hab. oceanum :atlanticum et americanum. 203. AvICULA, Drus., (germ. Schwalbennraschel), valvulae aequales, cardine rectilineo, edentulo sulco lon- gitudinali ligamentum excipiente, sinu prope cardinem byssum emiitente; testa utplurimum postice alata. 1:54 9A margaritifera , Brus. (germ. Perlenmuschel), Chem. t. 80. f. 717—21, testa subquadrata, non alata, superne ro— tundata, lamellis per series transversas imbricatis, su-— perioribus majoribus, Hab. sinum persicum, ad oram e ceylouicam , mexicanam et circa Polynesiam. T'esta so- | lida intus margaritacea, matrix perlarum genuinarum. 2. T A. Uithuana, n., Tab. V. f. 13, testa superne rotundata, non - alata, crassa, utrinque prope cardinem profuuda fovea, pro excipienda protuberantia alterius valvulae. ne regio— nem Grodnensem. Margo superne incrassatus, inflexus, lamellis imbricatis, erosis; utroque latere majoris valvae undato-exciso, pro recipiendo margine ibidem produc- tiore inferioris et multo minoris valvae. Latitudo ultra & pedem. Cum anteced. Meleagrinae Lam. adnumeranda. 9 * À. hirundo, Chemn. t. 81. f. 722—298, testa laevi, valvis bilobis, alatis. Hab. oceanum indicum, americanum , atlanticum mediterraneum. 289 204. MALLEUS, JLam., (serm. Hammermuschel), valvae subaequales, cardo edentulus, fossa conica et fissura notatus, auricula utplurimum utrinque auctus. 1. * M. vulgaris, Lam. Oswea malleus £., Chemn. t. 70. f. 655 —56, testà triloba, sinu byssi a fovea ligamenti separato. llab. oceanum indicum et australem. Extus et intus saepis- sime niger. '209. SPONDYLUS, Z., Los Lazarusklappe), val-- vulae inaequales , MIR. ]obo triangulari sulcato, postice plerumque appendiculata; cardo dentibus duobus cum foveola intermedia. Valvulae e laminis imbricatis, costis tuberculosis aut spinescentibus. 1i. * S. Gaederopus, LL. Chemn. t 44. f. 459—061, testa superne rubra, stris longitudinalibus exiguis granulato-asperis, spinis sublinguatis, truncatis, mediocribus. lab. mare mediterraneum. 206. AwxoutA , Brus. , (germ. Bastardmuschel), val- vulae inaequales, inferior prope ligamentum excisa, aut pertusa, fissura vel foramine operculalis, musculum , excipienlibus; testa operculo affixa. 1. * Á. ephippium LL." Chemn., t. 76. f. 692—595, testa gteditunbte rugoso-plicata, undata, planulata, foramine ovato. Hab. mare mediterraneum oceanumque atlanticum. . PLAcUNA, Arug., (germ. Scheibenmuschel), Ec. subaequales integrae, cristis duabus internis, prope cardinem convergentibus. 1. * P. placenta, Chemn.t. 79. f. 716, testa suborbicularis, plana, pellucida, striis transversis decussatis. Hab. iudicum oceanum. 208. CALCEOLA, ZLa., testa valvulis inaequalibus, majori naviculari, minori plana orbiculari, : cardo den- tibus binis aut tribus. j 1. * C. sandalina, Lam. Anomia sandalina, Knorr, Petrif. suppl. t. 206. f. 5—6, margine cardinali tuberculis duobus la— teralibus cum fovea mediana et lamella instructo. Hab. fossilis. Galliae regiones plures. 209. OsrREA, Brug., (germ. Auster), testa bival- d'om lI. 19 1 290 vis, fossa ovala in cardine edentulos; valvulae inaequa- les, planiusculae, e laminis imbricatis, externe scabrae, B cardinem rotundatae. . T O. edulis, Chemn. t. 74. f. 682, testa ovato-rotandata , basi subattenuata, membranis imbricatis, undulatis, valva superiore plana. Hab. oceanum europaeum, mareque nigrum ; etiam indicum , ubi ad oram Colchicam fre- quentissime occurrit. Integra scamna formant submarina. 2. TO. vi rginica, Encyc. t. 179, f. 1—5, testa elongata, augusta, subrecta, crassa, lamellosa, valva superiore planulata. Hab. oram Virginiae. Fossilis reperitur in Gallia, Li- thuania, prope Vilnam; valva inferiore versus cardinem angustatum crassissima. 210. PECTEN, Brug., (germ. Kammmuschel), val- vulae dilatatae, inaequales, radiatim costatae; cardo utrinque auriculatus. Fossiles Pectines, cum P. radula, indici oceani incola affines, ex alluvionis terra Lithua- niae prope Lukoyn effodiuntur. 1, F P. maximus, AES: t. 60. f. 585, testa inaequivalvis, superne planulata, radiis rotundatis, ougitudinaliter striatis. Hab. oceanum europaeum. 211. PLAGIOSTOA, Sor., valvulae subaequales, prope edentulum cardinem auritae, non hiantes; fovea cardi- nalis conica, infra verticem disposila, partim externa, extus pervia, ligamentum excipiens. - 3 Omnes species fossiles, etiam: in Volhyniae pyro- macho haud raro obviae. . ^o P. £urgzdum, Lam., testa suborbicularis , turgida , longitudinaliter sulcata, sulcis valvae superioris acutis, serrulatis, in— ferioris obtusis, laevibus. Hab. fossilis Galliam. 212; Poporsrs, Lam., valvulae inaequales, inferior major, convexior, postice producta recta; cardo edentu- lus, ligamentum internum. i Omnes fossiles, etiam in volhynica creta , obveniunt. 1. P. £runcata, Lam. Enc. t. 188. f. 6—7., testa longitudinalis, cune- ata, superne rotundata, subobliqua, striis longitudina- libus obliquis, aculeis raris, interdum asperatis. Hab. fossilis Galliam. 291 213. GRYPHAEA, Z;azn. , valvulae inaequales, inferior- magna, cymbiformis, postice subspiralis, superior com- planata, opercularis, cardo edentulus, fossula cardinalis, oblonga, arcuata; impressio muscularis unica. Omnes fossiles obveniunt. — 1. T.G. columba, Lam. Enc. t. 189. f. 5—4., testa ovato-rotuu- data, dilatata, glabra, unco parvulo obliquo. Hab. fos— silis Rossiam ; an haec distincta species? 214. AcaARDO, Brug., Rtadiolites, Larm., testa inae- quivalvis, valvula altera galeata, ventricosa, major, ver- tice protracto, altera operculiformis , minor, parum con- cava. Cardo ignotus. Omnes species fossiles hucusque e montibus Pyre- naicis erutae sunt, EXC Opa sequente. io 5r 5 TEE n., Tab. IV. f. 14, testa transverse sulcata, anüquata, altera valvula major galeae instar formata, ventricosa et cava ; altera planior, parum concava,.oper- culi instar illi inserviens; utraque profundis sulcis con— centricis rugosa, dislocata, vi compressa. Hab. prope Vilnam, in terra alluvii. Unicum specimen, hucusque iuventum, in Musaeo oryctologico Universitatis servatur. Testa major 4 fere pollices lata, ultra 2 et quod ex- curri alta. Testae, remotüs, valvis óbviae, inhaeret sürps PAytozo: alicujus, an Harmoditis, quam hiante quasi rictu deglutisse videtur; vertici vero infixae ad- parent Turbinoliae parvulae. 215. CATILLUS, Zrogn., testa subaequalis, libera, transversa; cardo linearis, rectus, tanquam callum cras- sum , longitudinaliter excavatum, numerosis fossis, in serie positis, pro ligamento recipiendo ornatum, et postice an- gulum fingens. Omnes fossiles, maxime fractae, neque ideo bene determinandae. ij 1. T C. Cuvieri, Brogn. Cuv. ossem. foss. T.I. Tab. 4. f. 10. A—H., testa rotundato-ovata, valvis crassis, planulatis, extus transversim striata. Hab. cretam parisiensem et sueca- nam. Ejusdem sane fragmenta frequentius in calce vol- hynica ; in pyromacho potissimum, sese offerunt. 197 292 $. 107. ORDO F. THEROZOA GASTEROPODA: . Gasteropodum fabrica interna multo magis compo- . sila; corpus eorum elongatum, cylindraceum; collo pro- iràcto insidet caput in plurimis, tentacula vel duo, vel quaterna, retractilia, gerens, inque iis oculi fixi. Os car- tilagineis maxillis instructum. Corpus raro nudum, ut- plurimum testaceum; abdominalis pars musculosa, pli- cata. Organa respiratoria vel externa, vel interna, ex- ius varie aperta. |^. 'l'esta eorum circa columellam, passim. cavam, spi- raliter contorta; apertura cavi columellae externa um- bilicus dicitur; apex calcareae testae vel cocA/eae plerum- que oblique dextrorsum conversus est. Plurima gastero- poda aquam potissimum marinam, raro.fluviatilem, vel ipsam terram incolunt. $. 108. FAM. XXXIX, CYCLOBRANCHIATA , Cuv. Corpus planum, elongatum, ovale, vel pluribus squa- mis testaceis anguslis, invicem juuclura mobili connexis, vel unica tectum ; planta pallio angustior ; caput, nonnun- quam tenlaculis et oculis privatum, involucratum; bran- chiae foliaceae sub pallio utrinque reconditae. Pallii margo vel nudus, vel aculeis, setarumque fasciculis obsitus. 216. CurroN, Z.., corpus dorso squamis transversis imbricatum, tentacula nulla; abdominalis pars plana. 1. * C. squamosus, L. Chemn. t. 94. f. 788—91., testa octo-squa- ^ 'fhata, semistriata , corpus squamulosum. a. C. gigas, L. Chemn. t. 96. f. 819., testa octo-squamata, crassa, convexa, prima squama: crenata, postrema dentata, me- diis emarginatis. Hab. oram africanam, ad promonto- rium bonae spei.' Longit. ad 4 poll. 217. PATELLA, Z., testa univalvis, spira destituta, conica, pileiformis, o: elevato, imperforata; tolum corpus testa tectum. z 295 i. * P. festudinaria, LL. Chemn. t. 6. f. 45—48, testa ovato-rotun- data, convexa, decussaüm. striata , striis longitudina]ibus eminentioribus. Hab. oceanum indicum. $. 109. FAM. XL. ASPIDOBRANCHIATA, Cur. Testa subconica, plana, parum spiraliter contorta, - vel spira plane destituta; apertura ámpla, orificiis pas- sim lateralibus, fissura dein vel foramine in apice obvio. Branchiae pecliniformes sub foramine vel fissura pallii, in branchiarum cavitate, e duabus pyromubus parvulis, foliolis conflatis, compositae. 218. EMARGINULA, Cusv., testa spira nulla, imper- forata, antico margine aperturae exciso, fissura cum ve- sica branchiali communicante; vertex inclinatus, margo fissura simplice notatus. 1. E. fissura, Lam. Chemnm. t. 12. f. 109—110. , testa ovalis convexo- conica, costellis longitudinalibus, strisque transversis cancellata. Hab. oceanum europaeum. 219. FissURELLA, Brug., testa spira destituta, co- nica, pileiformis, apice centrali perforato; foramen api- cis cum ano et vesica branchiali, supra collum etiam aperta, communicans. 1. * T. graeca, Lam. Chemnm. t. 11. f. g8— 100., testa ovato-oblon- ga, striis elevatis, cancellatis, ad sectiones tuberculatis, foramine parvo, margine crenulato. Hab. oceanum atlan- ücum mareque. mediiezraneum. 220. CARINARIA, JLar., iesta conica pileiformis, spira destituta, crista longitudinah, vertice centrali re- flexo, imperforato, branchias in dorso tegens. 1i. * C. vitrea, Lam. Chemn. t. 18. f. 165., testa tenuis, hyalina, transversim sulcata, dorso carina dentata instructo. Hab. oceanum australem. 221. HaLroTIS, Z., testa longitudinalis, auriformis, depressa, imperforata, orificio ampliato, foraminum se- rie longitudinali prope marginem, spira brevissima. 294 1. * H. £zuberculata , IL. Chemn. t. 16. f. 147—9., testa ovato-oblonga, convexo-depressa, longitudinaliter striata, transversim plicata, spira parum prominula, marginali. Hab. mare europaeum, ailanticum. - 2. dh H. volhynica, n., Tab. V, f- 18., testa ovato-dilatata, con- vyexo- depressa ; longitudinaliter striata, raro transversim plicata, spira rhaxime prominula, a margine remota, centro approximata. Hab. calcem Volhyniae. Series fo- raminum margini magis approximata , quam in ante- cedente specie; forma testae minus longa, multo ta- men latior illa. : - $. 110. à FAM. XLI. CTENOBRANCHIATA, Cuv. "Testa spiraliter contorta, operculata, ad latus in excisuram vel canalem elongatum excurrens; duo tenta- cula duoque oculi,saepe pedicellati capiti inserti; os pro- boscideum, lingua emissibilis, uncinulis obsita; bran- chiae pecüniformes in propria cavitate branchiali recon- ditae; apertura hujus cavi in margine pallii sinistri late- ris sita. Sexus distinctus; masculum genitale exsertum, non retractile, ad dextrum colli latus situm. 222. STROMBUS, J., (germ. Flugelschnecke), testa spiralis; in canalem sinistrorsum flexum desinens, mar- gine aperturae explanato, sinu proprio distincto; mar- go vel inermis, (Szrombus , Lazn.), vel digitatus (.P£ero- cera, Liazn.). z i. * S. auris Dianae, L. Chemn. t. 156., f. 1487—8., testa ovato- oblonga, tuberculifera, iransversim striata, spira ex- serta, acuta, labio incrassato, antice lobo digiüformi ter- minato. Hab. oceanum indicum magnum. 2. * S. lambis, L. Pterocera, Lam. t. 86., f. 855., testa ovato- oblonga, tuberculato-gibbosa, processubus septem di- gitiformibus instructa, apertura laevissima. Hab. ocea- num indicum. - 225. MUuREX, J., (germ. Stachelschnecke), testa ovalis, aut elongata, tuberculata aut aculeata, tubercu- lis aut spinis transversim serialis, in plures lineas lon- gitudinales dispositis; apertura in canalem rectum elon- - 295 gatum excurrens; operculum corneum; tentacula elon- gata, approximata, externe oculos gerentia. 1 * M. £ribulus, L., Chemn. t. 118. f£. 1052—6, testa antice ventri- cosa, longe caudata, per omnem longitudinem trifariam spinosa, spinis longis validis, inferne incrassatis, ventre "transverse sulcato et striato, spira prominente. Hab. oceanum magnum indicum. 2. * M. ramosus, L.. Chemn. t. 102. f. 980, testa ovato-oblonga, ven- ticosa, transverse sulcata eL striata, trifariam frondosa, frondibus maximis, incurvis, canaliculatis, inciso-ser- ratis. Hab. oceanum magnum indicum. 5. * M. Jotorium , E. Chemn. t. 150. f. 1236—9, testa fusiformi-tur- rita, inferne distorta , valde tuberculata , lransverse ru- gosa, anfractubus superne angulato-tuberculatis, aper- tura trigouo-elongata. Hab. oceanum indicum magnum. 4. * M. £ri£onis, L. Chemn. t 154—b, f. 1277 et 1282—5, testa elongato-conica, tubaeformis, inferne ventricosa, laevi- bus costis obtusissimis cincta; columella rugosa, su- perne uniplicata, Hab. oceanum indicum, ad oram Asiae, Ültra pedem longa, insularum maris pacifici incolis tubae instar inservit. 224. CERITHIUM, DBrug., iesta spiralis, fusiformis, turrito-acuminata; apertura ovalis obliqua, in canalem aut truncatum , ( Potamzda , Brogn.) aut recurvum, (Ce- rithium, Brognu.) elongata; operculum teres, corneum. 1. * C. aluco, L. Chemn. t. 156. f. 1475, testa turrita, echinata, an- ! fractibus inferne laevibus, superne tuberculatis, tubercu- lis acutis, canali recurvo. Hab. oceanum indicum ma- guum circaque insulas Molluccenses. 4 S 2. T C. exile, n., T'ab. P. f. 40, testa turrita acuminata, exigua, spiris ! anfráctuum tribus seriebus tansversis tuberculorum ob- siüs, sulci inter singulas tuberculorum series longitu- dinales obvii, apertura tereti-ovalis, extus arcuatim siriata; canali truncato. Hab. nigrum mare. Longit. 4.lin. Color fuscus, rufescens, raro flavidior. Anfractus medio: rotundati. 9. T C. deforme, n., Tab. V. fig- 41, testa turrita, acuminata, me- dio tumidiuscula, spirarum series tres transversae tuber- culorum minimorum striis invicem conjunctorum, aper- tura semicircularis, arcualim striata, canali parum in- - flexo, prominulo. Hab. fossilis calcem Volhyniae. Longit. 6 hn. Affinis antecedenti. Anfractus plani, quasi an- 296 gulati; et cancellati; in ultimo vel antepenultimo una alterave series tuberculorum tumidae apparent testamque ibidem deformem reddunt. 225. BucciNUM, JL. (serm. Kinkhornschnecke), te- sla spiris conspicuis, gibberosa, columella non plicata, apertura ovalis, in canalem distinctum abbreviatum vel sinum sinistrorsum excurrens; alia fusiformia, apertura iriplo brevior testa, ad basin contorta et excisa, (Te- rebra, Brug-); alia testa ovali, plerumque tuberculata, columella plana, margine exteriore acuto, apertura te- stae in canalem brevem obliquum desinens, (Purpura Brug-); alia ventricosa, costis longitudinalibus , columella laevis, basis attenuata, apertura testae ampliata, (JZarpa, ALam.); alia dein iesta ventricosa, coslis transversis no- lata, margo aperlurae ampliatae dentatus aut crenatus, CDolium .Lam.); alia denique testa ovali, apertura ob- longa, coluniella convexa non umbilicata, cum margine laevis, (Buccimum, Lam.) 1. * B. maculatum , I., Terebra m. Brug. Chemn. t. 155, f. 1440, testa comco-subulata, crassa, ponderosa, laevis. Hab. oceanum pacificum, circa insulas Molluccenses. 2. * B. persicum, L., Purpura p. Brug. Chemn. t. 69. f. 760, testa ovata, transversim sulcata, asperiuscula, spira brevi, apertura patula, columella medio excavata. .Hab. o- ceanum indicum magnum. 1 5. * B. Harpa, L. Harpa venuicosa, Lam. Chem. t. 119. f. 1095, testa ovato-turgida, costis angustis creberrimis, spira brevi, apice mucronata, carina spirali minima. Hab. oceanum :americanum. 4. * B. undatum , L., Lam. Chemn.'X. 126, f. 1206—9, testa ovato- ! conica, ventricosa, transversim sulcata et striata, strlis lonigtudinalibus, tenuissimis decussata, longitudinaliter : plicatum. -Hab. oceanum europaeum. b. ] B. vulgatum, LL. Lam. Chemn. t. 124, f. 1165—6, testa ven- ticoso-oblonga, stris longitudinalibus pliciformibus, wansversas subtüiliores, undatas, decussantibus, Hab. frequentissime mare mediterranéum , nigrumque, ad Augliae insularumque é6anariensium et Azorum littora, In nigro mari parvulam, eandem tamen, vix semipolli- carem Cancer Bernhardus incolit. 6. FB.s£rzatulum, n., Tab. V. f. 7. Vesta ventricoso-ovalis, 297 spiris supremis minimis longitudinaliter suiatis, infimis aperturam versus transversim striaüs; canalis brevis pa- rum ad latus flexus, margine aperturae interno plicato. Hab. fossilis [calcem Poczaiovensem. Longit. ad 6 lin. vixdum accedit. ] B.costulatum; n., Tab. P. f. 98, testa ventricoso-ovata, exigua, costis rudioribus, longitudinalibus conspicua, canalis ad latus magis inflexus, brevis, apertura solito angustior, margine extus tumido intus plicatulo, tu- mido. Hab. fossilis Volhyniae calcem. eandem. Raro duas lineas excedit. 226. VoruTA, Z., (germ. Walzenschuecke), testa ovalo-cylindrica, spiralis, apicibus spirarum in una parte extrema plus minusve prominulis; apertura longitudinalis margine subrectilineo, ad basin excisa, excisura parvu- lum canalem formante; columella plicis obliquis, oper- culum nullum; pallium iasld latius, eam ex dimidia parte involvens. 'l'estae laeves, nilidae. 1, * V. musica, L. Lam. Chemn. t. 96. f. 927—9, testa ovato-tur- - binata, ventricosa, columellae plicis inferioribus sex incrassatis , reliquis minimis, ultimo anfractu anterius valde tuberculato, spira tuberculis asperata. Hab ocea- num circa Antillas insulas. 2. *, V. episcopalis, L. Mitra Lam. Chemn. i. 147, f. 1360, testa subfusiformis, turrita, acuta, columella quadriplicata, plieis inferioribus minoribus, labro postice denticulato. ; Hab. oceanum. indicum magnum. 3. * V. papalis, LL. Mitra Lam. Chemn. t. 147, f. 1555—4, testa lurrita, crassa, ponderosa, striis impresso-punctatis, re- imnotiusculis cincta; anfractuum margine superiore plicis dentformibus coronato, columella subquinqueplicata. Hab. oceanum indicum. 4, iud V. laevis, n., Tab. V. fig. 44., testa exigua, fusiformiter turrita, acuminata , apertura angusta, elongata , superne dilatata, apicem versus ad latus flexa, extus ibidem transverse striata. Hab. calcem Poczaiowensem. Lon- git. ad 8. lin. accedit. "Testa laevi, planiuscula, spiris non prominulis, in una planitie sitis, parumper longi- tudinaliter striatis.— Margo aperturae externus tumi- diusculus, plicatus, plicis paucioribus, rudioribus, co— Jumella multo minoribus plicis, vixdum conspicuis no- tata. — Cum antecedentibus, excepta tamen V. musica, Mitrae Lam. adnumeranda. 298 b. T] V. exilis, n., Tab. V. f. 15, testa exigua, ventricosa",' ovato- conica, apertura inferne majore, margine reflexo, ip- crassato, basi emarginata, plicis collumellae tribus, inferioribus majoribus, obliquis. lfab. calcem Pocza- - dowensem. Testa transversum tennuissuüme sStriata, vix 5 lin. longa ; nitida species. . 227. OvUurA, Brug., testa gibba, utrinque attenua- ta, apertura margine involuto, longitudinalis , angustata 5 margo Belsic edentulus. 1. * O. oviformis, Brug., Bulla ovulum , £. Chemn. t. 22. f. 205—6, ? $'? , testa ovato-inflata, medio ventricosa, laevis, lactea, ex- trema parte utraque prominula, subtruncata. Hab. ocea- num circa Molluccenses insulas. 228. CYPRAEA, Mo (seen Schlangenkópfchen), te- sta convexa ovalis; apertura longitudinalis angustata, utroque margine involuto dentato. Fossiles Cypraeae, tamen ulterius non definiendae, in Lithuania obveniunt. 5 Eo moneta, LL. Chemnm. t. 91. f. 557 —8, testa ovata marginata, marginibus tumidis nodosis, Hab. oceanum indicum, et circa insulas Maldivicas. 2 * C. exanthema, LL. Chemn. t. 98. f. 989, testa ovato-cylindrica, fulva, maculis albidis;: rotundis subocellats, sparsis, linea longitudinali pallida. Hab. oceanum circa Ánül- las insulas. 229. CoNus, 7, (germ. Kegelschnecke), testa co- nica, turbinata, apertura lougitudinalis angustata, mar- gine cum columella parallelo, recto. Complures Conz fossiles sese offerunt in calce. Poczaiowensi; numerus lamen viventium specierum maximus, ita ut in calida- rum polissimum regionum maribus abundent, in euro- paeis vero vixdum tres quatuorve obveniant. 1. * C. zmperialis , L. Chemn. t. 62, f. 690—1, testa oblongo-tur- binata , albida, spira obtusa, depressa, tuberculis majus— culis ornata. Hab. magnum oceanum indicum et circa Molluccenses insulas. S 2. * C. generalis, L. Chemn. t. 58, f. 649—062, testa oblongo-tur- binata, spira plana, marginata, apice acuminata. Hab. oceanum indicum magnum. 2S 230. NERiTA, Z^, testa spiralis, tenuis, vel incras- sata, columella dilatata, abscissa, vel integra CNerztina, Lam.) vel dentata, (.Nerzta, .Lam.,) hinc apertura cir- culi dimidium aequans, operculo corneo. 1. tl N. fluviatilis, L., Neritina, Lam., testa parvula, dorso con- vexo, glabra, spira inclinata, laterali, margine colu- mellari plano.. Hab. fluvios Galliae, Germaniae, ftos- siae, etiam frequentissume mare nigrum et caspium, ibidemque varietas minima, vix lineam longa, tenuis- sima, pellucida, nigris striis transversis nitide ornata, oram maris orientalis tenet. x 2. * N. polita, L. Lam., Chemn. t. 193. f. 2001—14, testa incras- sata, glabra, spira retusa, margine dentato. Hab. ocea- num. indicum. 231. NaTICA, Lam., testa subglobosa, unmibilicata, apertura inlegra, semirolunda; margo columellaris ob- liquus, edentulus, callosus, callo umbilicum coarctante, interdumque obtegente. Margo externus acutus, intus laevigatus;s operculum calcareum. Maxima specierum pars calidarum regionum maria incolunt; raro fossiles sese offerunt. i, N. mammilla, Lam. Chemn. 1. 189. f. 1928— 31, testa ovalis, ven- tricosa, convexo-depressa, crassiuscula, spira promi- mula, callo marginis umbilicum penitus obtegente. Hab. e oceanum indicum. e ECRUINSIA ar SILIQUIS OUDLD- V. f. 16, testa subglobosa, spira brevi, parum prominula, laterali, apertura semicircu- lari; umbilico majore a callo tenui dimidiato vixdum tecto. Hab. calcem Poezaiowensem. "Testa omnino laevis, ultimo anfractu transversim striato. Latit. raro ultra 5 lin. Z 235. JawTHINA, La., testa turbinata, subglobosa, inoperculata, apertura subtriangulari, margine incom- .pleto, arcuato. .Animal vesiculis aériferis ad extremam corporis partem, caput ore proboscideo, tentaculis fur- catis. 1. J. fragilis, Lam. Helix Janth. LZ. Chemn. V. 166. f. 1577—8, testa ventricoso- conoidea , longitudinaliter subrugosa,; trans- versum tenuiter striata, ultimo anfractu magno, angu- 3oo lato, spirae apice obtusiusculo. fab. oceanum atlan- ticum, mareque mediterraneum. Purpuram veteribus suppeditasse videtur. 233. MELANIA , JLarm., testa turriformis , operculata, apertura longiori quam latiori, ad basin ampliata, et semilunari; columella laevis. i. M. amarula, Lam. Chemn. V. 127, f. 1218—9, testa ovato-co- noidea, longitudinaliter costata, costis in spinas rectas porreetis, anfractubus superne angulato-planis, spira exserta. Hab. Indiae insulaeque Madagascarae flu- vios. SR ; i 2. M. Holandrü, Fer. Pferff. VAI. t. 8. f. 6—8, testa ovata, costulis transversis tuberculatis, apertura ovata. Hab. fluvios Germaniae et Italiae, Flavo-virescens, fasciis duabus tribusve fuscis cincta. 224. 'TRocHUS, Z., testa turbinata, columella de- pressa, basi obsoleta, vel excavata, spiris tunc. omnibus in cavilate conspicuis, (Solarzum, Lam.) apertura si- nuoso-quadrangularis, completa, oblique truncata. Ani- mal pallio utrinque appendiculato. i, * T. ziloticus, LL. Chemn. t. 167. f. 1605, testa conico-pyrami- data, basi dilatata, crassissima ; ponderosa, laevi colu- mella arcuata, basi truncata, superne denticulata. Hab. oceanum indicum. Alba, strigis longitudinalibus rubro- . fuscis ornata. : 2, T. magus .L., Chemn. t. 171. f. 1656—60, testa conoidea , crassi- uscula, transversim striata; anfractibus superne tuber- culis nodiformibus corouaüs, inferne lineà elevata cinctis, facie inferiore convexiuscula, late et profunde | wmbilicata. Hab. mare mediterráneum et rubrum. Si- millima omnino species, nisi eadem, in calce Poecza- iowensi frequentissime obvia. 5. * "T. perspectivus, L. Chémm. t. 172. f. 1691—2, testa orbiculato- : conoidea , longitudinaliter striata, crenulis umbilici par- vulis. Hab. oceanum indicum mareque mediterraneum. . . 995. 'TuRBO, ZLam., testa conoidea turbinata, aper- tura circularis integerrima, margine supra columellam evanescente.. Fossiles complures species, etiam e calce volhynica eruuntur, aliae etiamnunc in mari nigro vi- vunt. 301 1. * T. pica, L. Chemn. t. 176. f. 1750—1, testa orbicülato-co- noidea, ventricosa, late et profunde orbiculata, crassa, ponderosa, laevis, umbilici orificio unidentato. Hab. oceanum atlantüicum, aequatorialem. ^ Color albidus, maculis strigisve nigris longitudinalibus, latis, subin- terruptis radiata. i 2. T T. angulatus, n., Tab. V. f. 17, testa acuminato-conoi- dea, ultimo anfractu latissimo , externo margine acu- minato, umbilico exiguo integro; facie inferiore plani- uscula, transversim .striata ; apertura angulata. Hab. fossilis calcem Poczaiowensem. Testa extus longitudi- naliter'striata, striis parum. conspicuis. 256. SCALARIA, JLarm., (sgerr. W endeltreppe), te- sta turbinata, conico-cylindracea, costis verticalibus, pa- rallelis notata; apertura circularis completa margiue revoluto. | 1. * SS. pretiosa, Lam. 'T'urbo scalaris L., Chemn. t. 152, f. 1426—27, testa conica, umbilicata, in spiram laxam contorta, anfractibus disjuncüs, laevibus, ultümo ventricoso. Hab. oceanum magnum. indicum. 2. * S. communis , Lam., Turbo clathrus, L. Chemx. t. 155, f. 1454 —8, testa turrita, non umbilicata, costis crassiusculis lae- vibus, subobliquis. Hab. oceanum europaeum. 257. ''URRITELLA, Za. (germ. Schraubenschnecke), testa conico-cylindracea, turbinata, apertura circularis, margine supra columellam evanescente, sinu notato. 1. * T. duplicata, Lam., Turbo L., Chemn. t. 151. f. 1414, testa cras- sa, ponderosa, trasverse sulcata, et carinata, anfracti- bus convexis, carinatis. Hab. oceanum indicum ma- gnum, ad oram coromandelicam. 2358. PALUDINA, Jam., testa turbinata, laevis, um- bilicata, apertura completa, subcircularis, angulo acu- io; operculum conforme, corneum. Animal pallio u- irinque alaeformi et appeudiculato. ' 1. T P. vivipara, Lam. Pfeiff. t. 4. f. 45, testa ventricoso-conoidea, tenuis, transparens; longitudinaliter et tenuissime striata; anfracübus quinis, rotundato-turgidis. lab. Europae, Lithuaniae paludes. 2. ] P. impura, Lam. Pfeiff. t. 4. f. 4o—-1, testa ovato-conoi- dea, laevis, pellucida, anfractibus quinis, ulümo ven- N 302 tricoso, spira acuta. lfab. Europae, Lithuaniae palu- des. "Testa semper impura, confervis tecta. . 939. VaLvATA, JMulL., testa disciformis, in una planitie contorta, apertura circulari operculata. Bran-- chiae pinnatae, e vesica branchiali prominentes. 1. V. cristata, Mull. Pfeiff. t. 4. f. 35, testa discoidea, plana, sub- i wochiformis, subtus umbilicata, anfracübus subquinis, Spira apice obtusa. Hab. Europae rivulos et lacus. 2: V. spirorbis , Drap. Pfeiff. V. 4. f. 54, testa discoidea, supra sub- tusque umbilicata ; margine reflexo. Hab. Europae pao ludes, fossas. 5. V. obtusa, Drap. Pfeiff. tV. 4. f. 52, testa turbimata, umbilicata, spira obtusa, apertura circinata. Hab. Europae rivos et fossas. Sr UTE FAM. XLII. COELOPNOEA. Gasteropoda vesica pulmonali, acrem respirante, in- slructa; vesica illa vel fissura, vel simplici ostiolo aperta. "Testa spiralis vel operculo praedita, vel destituta. Aliae species sexu distincto, aliae hermaphroditicae; masculum genitale aliis exsertum et non retractile, aliis retraclile. Plures terrestres, aliae im aqua degunt, ad ejus tamen superficiem, ut aerem. respirent, pervenire debent. 240. CYCLOSTOMA, JLam., testa ovalis spiralis, aper- tura tumida, margine completo, circularis, operculata. Animal vesica pulmonali, fissura aperta aerem spirans. 1. C. elegans, Lam. Pfeiff. t. 4. f. 50 —51, testa ovato-conica , um- 4 bilicata, striis transversis elegantissimis cincta. Hab. Europae regiones herbidosas. Color cinereo-caesius, ul- timo anfractu duabus fasciis fuscis interruptis ornato. , T € rivularis, n., testa ovato-conica, ultimo anfractu maximo, apertura circularis, passim loco adnato interrupta , mar—- gine integro, non reflexo. Háb. rivulos parvulos mon- tosos ad oram caspii maris, prope Tarki urbem. - Testa longitudinaliter striata, strüs in ultimo anfractu sulcos | profundiores exhibentibus, minimis aliis striis transver- 303 sis conjunctis. Color obscure purpurascens, concolor. Affinis cum antecedente specie; ultimus. tamen illius anfractus et apertura ejus multo major et altior. 241. PrvsaA, Drap., testa spiralis, ovata, pellucida, apertura longior, quam latior, columella laevis; pallio animalis denticulato, tentaculis duobus cylindraceis, ob- tusis, oculis in eorum basi extus fixis. 1. T P. fontinalis, Drap. Pfaiff. t. &. f. 28, testa ovata, pellucida, spira brevissima obtusa. Hab. Europae fluvios et ri- 1 vulos. ij 2. T P. Aypnorum , Drap. Pfeiff. t. 4. f. 29, testa ovato-oblonga, fusiformis, niuda, pellucida, spira acuta. Hab. fossas eu— ropaeas. 242. LYMNAEUS, Z;azn., testa spiralis oblonga, aper- tura longior quam latior, margine recto; columella plica longitudinali, oblique adscendente. "l'entacula animalis duo compressa. 1. T L. stagnalis, Drap. Pfeiff., t. 4. f. 19., testa ovato-acuta, ven- tricosa, tenuis, pellucida, longitudinaliter substriata, ul—- timo anfractu superne subangulato, spira conico-subu- lata, apertura magna, margiue repaudo. Hab. Europae lacus, paludes; prope Vilnam frequentissimus ; varietas ejusdem. minor in superficie tanquam caucellata adpa- ret, cancellis illis ex suiis longitudinalibus, aliisque ^ transversis, ab illis decussatis, exortis. 2. ] L. palustris, Drap. Pfeiff., t. 4. f. 20., testa ovato-oblonga, . longitudinaliter et tenuissime striata , anfractibus tere- übus, spira exserta, acuta, apertura ovato-elliptica. Hab. Europae paludes, prope Vilnam. 5. T L. ovatus, Drap. Pfeiff. V. 4. f. 21., testa ovata, umbilicata, j anfractu ultimo ampnllaceo-ovato, spira brevi, acuta, apertura ovata. Hab. Europae paludes, frequens prope Vilnam. |. Ro 4. T L. fuscus, Pfeiff., t. 4. f. 25., testa elliptico-elongata, non um- bilicata, spira acuta, apertura ovato-elliptica. Hab. Eu- ropae paludes, frequens prope Vilnam. Margine aper- turae intus obscure violaceo, extus rufo. 5. t L. pereger, Drap. Pfeiff., t. 4. f. 25—4 , testa ovato-oblonga, non umbilicata, spira mediocri, acuta. Hab. Europae pa- ludes. Margine acuto, intus saepe calloso, callo albi- do, plano. ! 3o4 6. T L. minutus, Drap., Pfeiff. i. 4. f. 27., testa ovato-oblonga, àcuta, pellucida, umbilicata, spira mediocri, acuta, apertura ovata. Hab. Europae paludes, prope Vilnam ; tamen ibidem non umbilicata, ultimo anfractu multo majore, amplo, apertura latiore. 243. PrLANORBIS, Jrug., iesta disciformis, spiralis, centro utrinque depresso, apertura latior, quam longior; margo ejus illo spirae magis prominulus; tentacula elon- gata, filiformia, setacea; oculi in basi eorum interna fixi. . : 1. T P. corneus, Brug. Pf[eiff. t. 4. f. 5—4., testa cornea, crassi- uscula, superne plana, depressa, subtus late umbilicata, anfractubus transverse striatis. Hab. Europae paludes, prope Vilnam frequentissimus. 2. T P. marginatus , Drap. Pfeiff. t. 4. f. 1—2., testa utrinque con- cava, ultimo anfractu ampliore, angulato. Hab. Euro- pae lacus, paludes, prope Vilnam. Apertura ovalis. 5. P. carinatus , Müll. Pfeiff- 1. 4. f. 5—6., testa pellucida , planiuscula, ultimis anfractubus amplioribus, medio carinatis. Hab. Europae paludes. Apertura elliptica, utrinque acuta. 4 T P. contortus, Mull. Pfezff. X. 4. f. 11., testa superne plama, disci centro depresso umbilicata, subtus concavo um- bilicata, apertura lunata. Hab. Europae paludes, prope Vilnam haud raro. 5. T P- vortex, Müll. Pfeiff. t. & f. 7., testa discoidea, planulata, su- perficie convexiuscula , tenui , anfractubus subsenis, ul- timo angulato. Hab. Europae paludes, etiam prope Vil- nam. Apertura ovato- -lanceolata. 6. t P. complanatus, Pfeiff. v. 4. f. 14., testa nitida , depressa, pel- lucida, disco planiuscula, subtus umbilicata, carina media. Hab. Europae, Curoniae et Lithuaniae fossas, aquas stagnantes. Apertura semiteres, parum compressa. 244. OwcnriDIUM, Puchan., corpus nudum, pallio clypeiformi, latissimo; tentacula capitis duo cylindracea; os tentaculis duobus iriangularibus abbreviatis. Anus et vesica pulmonalis cum orificio oviductus in postica parte extrema sub pallio distinguendi; orificium masculi gue talis inter tentacula cylindracea. 1. O. Péronii, Cuv. Annal. du mus. V. t. 6. f. 1—3., corpus verru- cis compositis tectum, margine veli latiusculo repando. Hab. oceanum indicum. 305 . 945. CrAUusILIA, JDrap., testa spiralis fusiformis, cylindracea, acuta, anfractus ultimus parum compressus, aperlura ovato-pyriformis, sinistrorsum flexus, duabus plicis columellae denticulatis; margo completus , reflexus, 1-0 ieu Drap. , Pfeif. t. 5. f. 25., testa subventricosa, pellu- : cida, plicis columellae duabus, apertura ovata, laevi, marginata. Hab. Europae loca humida, ad muros, ra- dices et truucos arborum. 2. C. plicata, Drap., testa subventricosa, striata, columella uni- dentata. et apertura pyriformi plicaus. Hab. Europae 5 muros humidos. : $. C. rugosa, Drap., testa gracilis, tereti-attenuata, acuta, Striata, columella biplicata, margine laterali aperturam coar- ctante..Hab. Europae loca: sylvosa, sub folis exsiccatis. 246. SuccINEA, Drap., testa spiralis, ovalis, aper- tura altiore quam latiore, margine recto , laevi; tentacula ' quatuor, inferiora parum conspicua, superiora a basi medium versus parum incrassata. i T S. amphibia, Drap., Pfeiff. t. 5. f. 56—58., testa ovata obtu- siuscula, pellucida; apertura ovata, ampla. Hab. Euro- pae lacus et rivulos, prope Vilnam, ad ripas aquae. 2. S. oblonga, Drap. Pfeiff. . 15 f. 59. , testa ovato-elliptica, acuta, pellucida, apertura subrotundo-ovata. Hab. lLiuropae. loca humida , ad lacus. 247. PUPA, Zan., testa elliptica, cylindracea, ulti- mus anfractus haud major antecedente, prope apertu- ram angustatus, aperturae incrassatus, subintegerrimus, semiovalis, vel dentatus, vel plicatus. 1. P. £ridens, Drap. ; Pfeiff. t. 5. f£. 12., testa subovato-oblonga; apertura tridentata. Hab. Europae regiones montosas. 2. P. muscorum,, Drap., Pfaff. t. 5. £. 17—418., testa cylindrico-elli- .püca, obtusa, apertura edentula. Hab. Europae regio- nes montosas, sub muscis. Minima testa. 9. P. marginata, Drap. Pfeiff. A. 5. f. 25—25., esta ovata, obtusa, apertura unidentata. Hab. Europae regiones herbidosas, sub muscis. 248 BuLiwUs, Zam., testa oblonga, conoidea, ul- timo anfractu majore, apertura elongata, feve semilunata, margo integerrimus, incrassatus. ditor T 20 306 1. T B. radiatus, Brug., Pfeiff. v. 5. f. 4—6., testa ovato-oblonga, umbilicata, margine aperturae columellari reflexo. Hab. Europae, Rossiae, Caucasi, etiam Chersonesi tauri- cae regiones herbidosas, arbuscula. 2. B. acicula, Brug. Pfeiff. f. 8—9., testa fusiformi-oblonga, graci- lis, non umbilicata, margo aperturae simplex. Hab. re- giones Europae montosas, herbidosas. 249g. VITRINA, Drap., tesa complanata, tenuissima, iotum animal non excipiens, apertura edentula, altiore quam latiore; pallium supra testam reflexum, in dextro testae latere incumbens, transverse plicatum. 1. V. diaphana, Drap. Pfeiff. V. 5. f. 2., testa depressa, tenuissima, nitida, anfractibus sesquitribus, apertura ovata. Mab. Europae loca humida, sub muscis. 250. HELIx, Zug. Lam., iesta subglobosa , aper- tura non altior quam latior, semilunata, convexitate ulti- mi anfractus excisa, raro dentata. í 1. ] H. pomatia, L. Pfeiff. t. 2. f. 9., testa globosa, ventricosa, subumbilicata, solida, apertura subrotunda, margine simplice, patulo, columellari umbilicum contegente. Hab. Europae Rossiaeque,; ut Caucasi, taüricae Cher- sonesi sylvas, hortos, vineta. Color rufescens, fasciis obsoletis. 2. T H. nemoralis, L. Pfeiff. t. 2. f. 30—11, testa globosa, non um- bilicata, laevis, apertura sublunata, margine parum re— flexo. Hab. Europae, Hossiae, ut Caucasi regiones syl- vatlicas, hortos. Color ütplurimum luteus , aut fasciatus; margo aperturae fuscus. 5. T H. Aortensis, L. DfeUji s 2-2 f 12—315., testa globosa, non umbilicata , laevis, apertura sublunata, margo parum reflexus, albus. Hab. Europae, Rossiaeque regiones syl- vaticas, hortos, i in arboribüs plerumque fixa. 4. T H. ericetorum , Mull. Pfeiff. &. 2. f. 25, testa subdepressa, um- 2 bilicata, apertura rotunda. Hab. Europae Rossiaeque re— glones monlosas, herbidosas. "Testa pallide flavescens, * . r . . d fascia unica vel pluribus, fuscis, margine aperturae albo. 5. H. lapicida, L., Pfeiff. t. 2. f.26—27., testa depressa, umbilicata; carinata, apertura ovata, margine patulo, reflexo. Hab. regiones Europae montosas, locaque humida, ad mu- ros, radices arborum. Color varius, maculatus. | | 907 ic HS lucida, Drap. Pfeiff. t. 2. f. 19, testa subdepressa, umbi- licata, tenuis, pellucida, apertura subrotunda, margine simplice. Hab. Europae loca humida, prope Vilnam. 7. ] B. Deucaltonis, n. Tab. P. f. 49, testa depressa, umbili- cata, apertura semilunata, margine simplice. Hab, fos- silis calcem Poczaiowensem. .Striae transversae subru- &osae testam crassiorem non pellucidam ornant, Affinis cum H.,depilata. Inter tot igitur animalia marina ter- restre eliam iilud arbuscula orae certe submarinae pro- togaeae incoluisse, perquam memorabile. 2591. LiwAx, Z,., Animal nudum, elongatum, pallii . loco scutum carnosum, anticam corporis partem conte- gens, et discum cartilagineo-calcareum includens; tenta- cula quatuor, superiora duo longiora, oculi in eorum apicibus inserti. Vesica pulmonalis et anus in antica corporis parte. qj L ater, L. Drap. t. 9. f. 5—4, niger, scuto granuloso, cor- pus rugosum, apertura lateralis subantica. Hab. Euro- pae huinida loca. 2. T L. rufus, L. Drap. t. 9. f. 6., scuto Er duis corpus rugo- sum, longitudinaliter sulcatum , apertura laterali antica. : .J Hab. Europae hortos. 3. T L. agrestis, L., Drap. t. 9. f. 9, albidus, maculatus et imma- culatus, corpus subrugosum, apertura laterali postica. Hab. Europae hortos, agros, in locis, humidis. 252. 'l'ESTACELLA, Z,a7n., animal nudum, vesica pulmonalis et anus in parte corporis postica supra cau- dam aperti; scutum coriaceum. concha spirali im- mersum. NT 1. T. haliotidea , Cuv. Annal. du mus. V. t. 26. f. 6—7. Hab. austra- les Galliae regiones, sub terra. Wo DID FAM. XLIII. POMATOBRANCHIATA, Cuv. Gasteropodum branchiae lamellosae, aut dorsales aut unilaterales, pallio plus minusve obtectae; parvula ulplurimum testa a pallio inclusa. Omnia in marina aqua habitant, et hermaphroditica genitalium partium dispositione excellunt. 3508 j 255. BULLAEA, JLLam., testa plus minusve spiraliter contorta, calcarea, pallio obducta; tentacula abbreviata eL dilatata, vixdum conspicua. i. B. aperta, LLam. Chemn. t. 146. f. 1554— b, testa tenuissima, uno latere passim et spiraliter contorta, columella spi- raque desututa, apertura amplissima , superne dilatato- patula. Hab. oceanum europaeum. ! ^ 254. DULLA, JLan., testa ovato-globosa, convoluta, columella nulla, spira non exserta, apertura longitudine testae, margine externo acuto. Caput vix distinctum, tentacula conspicua nulla. i 1, * B. ampulla, L., Chemn, t. 21. f. 188—953, testa ovato-subglo- bosa, inflata, vertice umbilicato. Hab. oeeanum. indi- cum et americanum. 259. APLYSIA, £., corpus ventre plano, laxa mem- brana marginalum, in dorsum reflexa; branchiae lamel- losae sub cornea testa in medio dorso reconditae; caput collo protracto, quatuor tentaculis, binis sulcatis. Aply- siae exsudant humorem mucosum, foetidum, qui vo- mitum excitat et ex quo capilli defluere dicuntur. | 1. À, depilans, .L. Enc. t. 85. f. 1—2, corpus livido-fuscum, ni- gricans, posüce obtusum. Hab. mare mediterraneum. * 2956. PLEUROBRANCHUS, Cuv., corpus ventre plano, sulco laterali dextro, branchiarum triangularium seriem excipiente; caput tentaculis subbifidis; os proboscideum. Orificia genitalium et anus ad utramque branchiarum extremitatem conspicua. i. P. Péronü, Cuv. Annal. du Mus. V. t. 38. f. 1—2., testa interna dorsalis, tenuis, planulata. Hab. mare indicum. $. 112. FAM. XLIF. BYPOBRANCHIATA, Czv. ' Gasteropodum corpus nudum, branchiis lamellosis, lateralibus, sub margine pallii utrinque insertis. Omnia hermaphroditica, et maria aperta incolunt. 382. PuvrLIDIA, Cuv., corpus nudum, branchiis N o9 * lamellosis, in latere dextro, sub pallio insertis; os pro- boscideum, bitentaculatum , anus posticus. 1, P. pustulosa, Cuv. Annal. du Mus. V. t. 18. f. 8, corpus subo- vale, dorso nigro, pustulis latis, inaequalibus, sparsis, , pallide luteis. Hab. mare indicum, $ on FAM. XLY. GYMNOBRANCHIATA, Cuv. Gasteropodunr corpus nudum, branchiis dorsalibus aut lateralibus nudis. Omnia hermaphroditica; plurima, planta sursum conversa , in dorso natant, scaphae instar; et marginibus pallii tentaculisque remigum inslar uturitur. 257. GrAUvCUs, Porst., corpus elongatum, nudum, ventre complanato, branchiis lateralibus, flabelliformibus, oppositis, natatui inservienlibus; caput tentaculis quatuor; anus dorsalis. 1, G. a£lanticus, Cus. Annal. du mus. VL t. 61. f, 11, pinnae branchiales apice palmato-digitatae, laterales, horizon- tales. Hab. oceanum pacificum. 258. Tugrvs, Z., corpus nudum, ventre plano, branchiis dorsalibus, pectiniformibus, biseriatis; os pro- boscideum, membrana fimbriata alaeformi veli instar cinctum. Anus dorsalis. 1. T. fimbria, LL. Cuv. Annal. du Mus. XII. t. 21. f. 1—2, margo veli subcrenatus, filamenta nulla. Hab. mare adriaticum. 299. T'RrTONIA, Cuv., corpus nudum, ventre pla- no, branchiae dorsales ramosae, in lineam longitudi- nalem utrinque distributae; anus cum orificio genitalium lateralis; caput tentaculatum, maxillae corneae. i. T. Hombersi,. Cuv. Ann. du Mus. I. t. 51. f. 1—2, corpus ob- longum, subtetragonum , superne verrucosum, lateri- bus planulatis laevibus, branchiis conferüssimis. Hab. alanücum mare, 260. Donis, Cuv., corpus nudum, ventre plano, membrana laxa contecto. Anus dorsalis, branchiis ra- moso-fimbriatis cinctus. Caput tentaculis quatuor; os pro- - boscideum. ; : 310 i, D, verrucosa L. Cuv. t. 78. f. 4—5, corpus ovato-oblongum, verrucosum, tentaculis superioribus intra duas lamellas eminentibus. Hab. mare indicum. t 2. D. argo, .LL., corpus planulatum , laeve, tentaculis superioribus clavaüs, subverrucosis, e foveis nudis exserentibus. Hab. nare mediterraneum. dtes ORDO FI. THEROZOA PTEROPODA, Cu. . '"herozoorum pteropodum os membrana alaeformi utrinque cinctum; tentacula nulla aut abbreviata.- Caput alis nullum, et praeter alas natatorias branchiae obviae, alis pinnae alaeformes tum respirationi, tum natatui inservientes. Corpus modo testaceum, modo integumento gelatinoso-cartilagineo obductum. In alto mari natant, corpus tamen neque figere, neque in fundo prorepere, at pinnarum ope, quae alas referunt, bene natare valent. & 16. ERHBL XLFI. PTEROPODA. LI Character ordinis. y diy Omnia genera duplice potissimum corporis confor- matione excellunt, e varia eorum evolutione deducenda. 261. HyALAEA, Cuv. JLam., corpus capite nullo, testa cornea inclusum; alae membranaceae latissimae, os coronantes; pallium. lateraliter fissum, branchias exci- piens. i, H. £ridentata, Lam. Cuv. Ann. du Mus. IV. t. 59, testa pellu- cida; 1enui, subtilissime transversim striata, cuspide terminali, lateralibus longiore. Hab. mare mediterra- neum oceanumque au siralem. 262. PNEUMODERMON, Cuv., corpus ovale, nudum, postice branchiis pinnatis munitum; os proboscideum, tentaculis fasciculatis, alis nalatoriis, abbreviatis, bran- chiis distinctis. 511 i. P. Péronz, Cuv. Aun. du Mus. IV. t. 59. Hab. oceanum at- lanticum. 263. LiMACINA, Cuv., corpus testaceum alis mem- branaceis, tum respirationi, tum natatui inservientibus, caput excipientibus; cauda spiraliter contorta, in testam subspiralem excepta. 1. L. helicina, Cuv. Clio. helicina Gm. Árgonauta arctica Fabric. faun. groenl. Hab. mare septentrionale. Praecipuum "balaenarum nutrimentum. 264. CvuBULIA, Pér., corpus integumento gelatinoso- cartilagineo, alis membranaceis UE exserlis, os pro- boscideum coronantibus. 1. C. proboscidea, Pér. Ànn. du Mus. XV. t. 5. f. 10—12. Hab. mare mediterraneum. 265. CrEoDoRa, Pér. Clio, L., corpus integumento phyramidato- bubus. alis decina decis duabus ex- serlis, os excipientibus. 1. C pyramidata, Brown. Pér. Ànn. du Mus. XV. t. 2. f. 14, testa triquetra, pyramidata, brevis, ore oblique truncato. Hab. oceanum. americanum. ' 266. Cr10, Z4, corpus oblongum, nudum, bran- chiis duabus anticis alicforumbus. capite distincto inler- medio. : 1. C. borealis, L. Cuv. Ann. du Muss. l. t. 17, f. 1—2, gelatinosa, pellucida, alis subtriangularibus, cauda acuta. Hab. mare septentrionale. 2. C. australis, Lam., carnosa, rosea, alis lanceolatis, cauda com- pressa, biloba. Hab. mare indicum. 312 EXPLICATIO TABULARUM. Icon, fronti opusculi adjecta, arborem. vitae ani- znalis, (v. p. 41.), figuratam repraesentat. "l'as. IL. Columnam. Spondylozoorum vertebralem exponunt Wig. 1—4. Fig. 1. a, vertebra caudalis Siuri glamidis, 4. b, vertebra abdominalis Cyprini, fig. o. vertebra caudalis Varani caspü, m. fig. 3. vertebra dorsalis Falconis, a, ab antica parte, b, «a laterali, fig. 4. a, vertebra suis foetus, b, canzs recens natz. In omnibus his significant : T x a,-corpus seu basis vertebrae, bh b, processus spinosus supe- rior duplex, c c, processus spinosus inferior, d d, processus trans- versi s. arcus laterales, f f, processus spinost laterales seu costae, i, canalis columnae vertebralis superior, medullaris, k, canalis columnae vertebralis inferior, arteriosus, l, canalus col. vert. late- ralis, itidem arteriosus. Compagem, capitalium vertebrarum exponit Fig. 5. Fig. 5. vertebra capitalis prima vituli foetus. a. basis vertebrae, b b, crista occipitis seu duplex processus spinosus, c c, partes condyloideae seu arcus duplex. Columnam. pectoralem exponunt Fig. 6—8. l Fig. 6. apparatus branclzalis seu sternum pisctum, 7. S£ernum cum ala dextra galli pulli, 8. sternum humanz foetus. In, omnibus his sienificant: a a, corpus vertebrae pectoralis, b' b', (in humano et aviculari sceleto) costae spuriae vel processus spinosi superiores, b b, (um pisctum sterno) processus spinosi tjdem, vel arcus branchiales di- cti divisi. b, scapula seu processus spinosus supertor, e clavicula seu arcus columnae pectoralis avis; € €, tidem arcus avium; e e e, arcus columnae pectoralis piscium, cum branchialibus illis connexa. B— G. alae singula ossa, vel processum, spinosum transverse diwi- sum fieurantia. B. humeri os. D D, uina et radius. E E, ossa carpi. F F, os metacarpi. G G, digitorum phalanges avium. Fig. 9. vertebra abdominális 'cum duobus radiis pinnae pisctum. A a, corpus vertebrae, b, processus spinosus, superior, c, processus idem inferior. D—G-—g$, radiorum partes, pedes comumutatos vel divisos processus spinosos figurantes. D, ossicula, quae radios su— stent, G, radii pinnarum longitudinaliter e£ transverse divisit, g, 8, radioli singuli cavi. : Fig. 10. a, b, medulla oblonsata et cerebrum foetus humani, e 97 hebdomadem. (Cum sequentibus fig. 11—15 copiae). Fig. 10. a, basis cerebri; a, medulla spinalis, b, canalts hujus me- dullae, c c pyramides, d d, corpora olivaria, e e, eorpora resti formia , £, facies cerebri inferior, g h, flocci cerebri, i; pons Fa- DIO roli, k k, crura cerebri, Y 1, eminentiae candicantes ; m; apophy- sis, n, decussatio nervorum. opticorum, o o, postici lobi cerebri, p. p, medi lobi cerebri, q q, lob: antici, v v, nervi olfactorii, s, "clavus hujus nervi, t t, gyri inciptentes, 4. primum. nervorum par e fossa Sylvii et infimis fibris nervets, e corporibus striatis radians. 2. secundum nervorum par, ex antico pari corporum quadrisemi- norum, e corpore geniculato et ex suprema parte thalamorum ner- vorum opticorum exortum; 43. terttum par e cruribus cerebri pro- diens, 4. quartum par nervorum, e valvula cerebri egressum. Ó. quintum par inter corpora olivaria et restiformia exortum et per pontem F aroli penetrans , 6. sextun, nervorum. par inter corpora pyramidalia *et olivaria exortum, 7. septimum. par ex medulla ob- longata egressum, ó. octavum par, e taenia cinerea prodiens. g. 40. 41. nonum , decimum. e£ undecimum par nervorum cerebralium. Fig. 10. b Sectio cerebri ejusdem verticalis. a, medulla spinalis,. b, oblongata medulla, c, pons Faroli, d, faenia cinerea, e, ventriculus cerebri quartus, f, aquaeductus (Sylvii sub corporibus quadrigeminis, g, valvula cerebri Vieussenii, h, i, ramus rectus cerebelli Reilii, k, 1, m, ramus Rorizontalis -cerebelli. Reilii, n, corpora quadrisemina, o, thalami nervorum opticorum, p, tertius ventriculus cerebri, q, crura cerebri, v, emi- nentia candicans, s, fibrae exinde. orsae, im fornicem adscenden- £es, t, commussura anterior, u, Inf[undibulum apophyseos cerebri, v, nervus opticus, w w, lamella septi pellucidi, x, fimbriae, y, fornix, descendens, z z, corpus callosum. À Fig. 11. cerebrum cum medulla spinali Piscium, a , hemisphae- ria, b. corpora quadrtgemina, c, cerebellum, d, medulla spinalis, 1. nervus obfactorius. ; j Fig. 12. medulla sangliosa abdominalis Insectorum, a, gan- glion supra-oesophageum , b, infra-oesophageum. Fig. 15. medulla simplex abdominalis Therozoorum, a, ganglion supra-oesophageum b ganglion infra-oesophageumy, c c, commis- surae, d d, nervt optict. Fig. 14. Ceratium cabanense, v. pag. 156. Fig. 15. a. b. c. Cer- earia affinis, n. Vig. 10. a. b. c. Cercaria ecaudata, n. ^ 'TAs. HH. Fig. 1. Orbitulites hemisphaericus, n., adaucta particula su- per ficiet. 2. Dianultes pyrtformis , n., adaucta particula super- ciet. i 3. Orbitulites apiculatus , n. 4. Floscularia corollisera , n. 5. Floscularia luxurians, n. 6. Astraea ambigua , n. 7- Harmodites cancellatus , n. 8. Harmodites elegans, n. 9--Catenipora approxunata, m. 10. emm. distans , n. 11. — reticulata, n. 12. — dissimilis , n. 13. — exilis, n., adjecta adaucta particula, 14. Pavosttes reticulum , n., adjecta adaucta particula. 15. Dianulites bicornis, n. à * Tz. HIE. Fig. 1. Turbinolia pileolus, n. 2. Turbinolia ornata, m. 9. Patinula lithuana , n. 314 4. T&rbinolia turbinata, Lam. var o.) ltthuana, n. 5. Cylündripora serpuloides , n. : 6. Reticulites boletiformis, n. 7. Reticulites lithuanus, n., tum poris, tum tubulis adauctis. et adjectis. 8. Chaetetes cylindraceus , n. , 9 ZIstroites vel annulus pedunculi Pentacrint. 10. Entrochites vel annulus pedunculi Éncrint. 11. Zinanchytes depressus, m., a, a superiore, b. ab inferiore, c. a latere. ba ; 12. Echinosphaerites balticus, m. adjecta marginis portiuncula. —— n 15. Echinus nitidulus , n. Taz. IV. Fig. 1. Lingula exunguis , m. " 2. a, Crania quadrata , n., b. sectio transversalis. 5. Crania unguiculata , n. 4. Cramia, sulcata , n. 5. a. b. Obolus Apollinis, n. 6. T'erebratula teretior , n. 7- — globosa, n. Em, 8.2. b. — deformata , m. Q9. a. b. — dentata, n. 10. à, b. — semicircularis, n. (Strophomene Raf.). 11 — cancellata, n. (Magus, Sow-). 12. a. b. — incrassata , n. (Spirifer, Sow.) j 13. Isocardium corculum , n. 14. a. b. cardo lithuanus 5 m. 15. a. b. P'enus £ricuspis, m. c. cardimis dentes a latere. 16. a. b. P'enus margtnalis, n. 17. Modiola volhynica , n. : 18. a. b. F'enericardia aculeata , n. "Pas. V. Fig. 1. a. b- Glycymeris laeviuscula , n. £5 Eb i» — plicata, n. 5. — vitrea, m. Z 4. a. b. — colorata, n. 5. a. b c. Corbula volhynica, n. : E 6. — caspia , m. 7. Buccinum striatulum , n. 8. — costulatum, m. 9. a. b- Cardium protractum , n. io. Cerithium exile, m. —- ' iile — deforme , m. 12. a. b. rca orbiculus; m. 18. 4Avicula lithuana, n. a, minor valva ab inferiore latere, alteri majori insidens, b. major valva ab üuterzore. 14. F'oluta laevis, n. 15.2. b. — -exzlis, n. : 16. Natzica distincta, m. 17. Trochus angulatus , m. 18. Haliotis volhynica, n. 19. Helix Deucalionis, n. x—w—— a ——— UNES —J——»- - BENE X »—————— s- € t i L MCZ LIBRARY HARVARD UNIVERSHY — — CAMBRIDGE. MA USA - —Ó Me M Ed "i —- MCZ LIERARY | MARVARD UNIVERSHY —— CAMBRIDGE. MÀ USA - " MT us MCZ LiSRARY ^nm -HARMVARD UNIVERSH CAMBRIDGE. MAC prse n 4.42.. N rmn mere serere mirae S ' DUET EE Ld MCZ LiSRARY HARVARD UNIVERSITY CAMBRIDGE. MA USA e Date Due - - : g^.9 - og - t p uA o e ^ " "e -— D " "- / — Th mta e J " » ^o nns : m -— f "^ ta ecu e a an sym or ls —— E at Pre qm ^e Xt. o^ "cmm at » MP Ve- hub RAUS co -—- ^ e s y^*s whu) vA nahen um T ——— ia du di e] - Q9 B JA 2,5, 0, Aot . " - - Aem Pa cr heu a M Pm imt ig » VÀ ee. P Los e A MAS a V ATA ATA e^o y a am a Chest 49 yy, gta nete, vA dear si oar ern D, (pto es "up ro mo * to v oom Bem p P giai mam Eit 9 ee i ZI AE "m A MALI endi Pl - ;oewW act dur o amu -— nmt a I pru ay . , * - 4 damas Pa tn. ro brutum, v ausu dev Du e "stes won Fus. o m c um he —— ^s caput iA & us ta, Beg arn P Dru P o * qma yh rm , rule e iura mg eoa di ," " Mh ah Aat te o n oriei dea v opu m rp or - to j ^4 €» ameta p Nr M SEL od dad ordei ed em c9 " Pe P AA I. " Bos 4 o. m » m t cubos hurt c meus wa, cm uq, Fur wars p , E M dee ur dw. | m s oc at y IE am Mu uarie rss PP pe e s ^ "vdné » nl ^" ^e. han mee Rt qoo mmm can ndi A5 - - cr e n ep amurew pdf o do s.