Examinis actusque oratorii sollemnia in Gymnasio Sundensi diebus I I et III m. Octob. h.a. publice celebranda [microform]

^

^;„,^,atmiammi»''i.< ""wtniitjtMjM-kinwai^

■ »:----Lvr..^i^j«>

r

V

-I ♦

".■!-v-^.>..--.4 ■■ .

)• — , ■.-.

^:'^9

■■• «^'''iv-*

;'','.i,-'.,-^..

* - I

/ .

OF THE ^ *

EXAMmiS ACTUSqUE ORATORII

•''^

SOI^LEBINIA

IN

GYMMASIO SUND£NSI

DIEBUS II ET III M. OCTOB. H. A.

PUBLICE CELEBRANDA

HUMANISSIME INDICUNT

ID2I&IB(SIP<DI& ET (0<I)ILILIB(&ItIVS(I«

.A-*-

pE^I

1) COMMENTATIOMS

3) FASTOS GTMNASU COMPOSUIT DIRECTOR

/'

CRISA S. CIRRHA>PARTICULAM CONSCRIP81T J. F. G. TETSCJ£fCE,J^. D.

st..

SUNDIAE MDCCCXXXIV.

FORMIS OFFICiNAE STRUCKII

.-^:^ ...i-i^

-'• • •' « •• l n. , . .^ ^ 4, t; .

-t-.v

■sr , .

, ■ •'i

N,

^i i ■ <■■ » •

\ /

:A-^y

\ Coittitocfttationis

de Crisa sive Cirrha

/)

r; .?

' :p a r t i c u 1 a.

Att«tpre /. F. G. Tetsckkio, PhU. D.

> . ,* f ^ ' » -

'; nW!/4:

S^ingulanim Gracdac civitatani rcs gcstas nobis pcrlustrantibus mirum
vidcri potcst, quod dc ciiritatCy cujus historiam non parum quidem mo-
menti ad Graccarum gentium mutuas res cum publicas tum sacras ha-
buissc ncmo negabit, tam pauca, tam inccrta, quin fabulosa atquc intcr
sc tam discrepantia ab auctoribus antiquis nobis tradita sint: Crisam
(Crissam) dico sivc C i r r h a m. Huj us rci causas has potissimum af-
fcrrc possumuSy quod ca actas, qua sui juris crat atquc opulcntia vigc-
bat civitas illa, ad inccrta omnino ncquc firmis historiac monumentis
satis illustrata Graccac antiquitatis tcmpora pcrtinct^ — Graccorumquc
rcs non prius quam illius fcrc bclli tcmpore, quo Crisa dclcta esse tra-
ditur, ciaresccrc coepcrunt: ita ut tunc demum, cum fato suo jam succu-
buissct urbs, vim magis conspicuam ad rerum Graecarum statum habcrc
cocperit usquc ad cam actatcm, qua Gracciac civitatcs Romanorum
Impcratorum modo «^emcntia umbra quasi libcrtatis frucbantur. —
Crisacorum porro historiac tenebris quibusdam involutac non cxi-
gua causa cst, quod ct Herodotus ct Thucydidcs — in Graccorum rcbus
tradcndis principes — ne vcrbo quidem urbis belliquc mentioncm infc-
runt, cacteriqac practcrca auctorcs, apud quos commemorantur, in trans-
cursu tantummodo hoc faciunt. Nemo tamcn ex hoc^principum aucto-
mm silcntio argumentari velit, omnia, quae ilii omi^nt, levia omniuo
minorisquc momcnti fuisse: (sic apud Thucvdidem Amphict>onum etiam
nomen frustra quacras^ quorum auctoritatcm Graccorum in rcbus pubii-
cis satis magnam fuissc nemo ncscit!) quod practcrca rcfutatur affatim iis
Graccorum rcbus gcstis, quarum causa inbcllo/quod primumsacrum

.«»■»; ■

. .,.U-....S-i^

■^'■.^^^ieiLkiti.^,

II

dicitur^ potissinium quaerenda est. Tum ex ipsa belli Crisaei historia
patet, hoc Amphictyonum, quibus praecipuum fuit rerum omnium judi-
ciuni, consilio solemni, omniumque igitur Graecorum consensu esse sus-
ceptum: nam belli causa fuit ea, quae ad cunctas Graeciae gentes
maxime pertineret, cum ad templi oraculique Delphici religio-
nem atque integritatem, quae Amphictyonum concilio praecipuae
curae erant, restituendam eorumque, qui ad oraculum consulendum pro*
ficiscerentur, incolumitatem servandam spectaret. Eo accedit, ut Crisa
diruta Crisaeorumque terra Pythio Deo de4icata, sacrae terrae deter-
minatio, quam inter adjacentes civitates pius semel discordiarum causam
praebuisse scimus, usqne ad posteriora Romani Imperii tempora summk
cum religione severitateque observaretur : quod cnm ex rerum sequen-
tium narradonibus, tum ex antiquis monumentis illas res illustrantibns *)
intelligitur: — deniqne, quod summum est, Pythicorum certaminuni
instaurationem Pythiadumque rationem cum Crisaeorum civitatis in-
teritu arctissime conjunctas videmus.

r t

Quamobrem neque indignum, neque inutile mihi visnm est suscep-
tum, umnia qnae ad accuratam urbis Crisae cognitionem pertinent, quan-
tum quidem partim ex antiquis auctoribus, partim e recentiorum scrip-
tis erui possent, colligere atque componere: praesertim cum et singuli
tantummodo viii docti (inter quos cum eruditione, tum eximio ingenii
acumine insignes, A. Boeckhius atque C. O. Muellerus) iique in transitu
adhuc rem tractaverint : — et cum Boeckhii, Viri iaude mea longe su-
perioris, praeceptoris quondam mei sunime venerandi consilio olim ex-
citatus Phocicarum rerum studio aiiquot jam per annos me dede-
rini. Quoniam vero propter temporis angustias subsidiorumque inopiam
totam commentatioeem jam nunc in lucem proferre mihi non licuit,
hancce De Crisae initiis nominisque origine speciminis loco par-
ticuiam describendam curavi: jamque vero, ut hoc fragmentum lectnris
non prorsus displiceat, velim.

*) Cf. duaa Insoriptiimet Delphis repertu fn Boeckhii C«rp. laieriptt. Gnec. T. I. No. 1711. A et B
editas: ubi de «acrae terrae tinibus docte diserteque disputavit V. CV

immr^itee*

■r^l^W^W^i^- '

P4^:^' ' .'■'■; :-i- ii' ■'■■t. ■" :^''fi^>t ...^ ;". ,... = ?•,.••!. ; •■.;:;.■■ i- .^ .■ • ;--«»;-4

;;•.■•>;. ,"i. '...-. . ■., > • • -i. ii *- "■ <:5s f.; fH < ■ . ■^ ' '■ ' * . , •':••-'• ■ ■ /'■;•'■ . ■fc'"' /

•; i-'^ ■'■■ - -' ••- •-^< ^" - ' ■ ■ ■ ■ --■ ■ •• ^^ '- •■ ^''

-■ -w .;.■,.. -■ ■; .■ s - : ■ ■ •■ ■ ■ ' ; ■ : - ■ '■■\

▼ etus Crisa (vulgo et Crissa) sive Cirrha Q KqXaa, KQiaaa, KiQQa) — haec
enim unius tantum urbis nomina fuisse censeo — cum portu suo sita erat intra
Phocidis fines, Dejphis LX. stadia ') distans ad Africum, eo loco, ubi Pii-
stus fluvius (6 iRetarog, hodie Sil^aliska sive Sciiaiitza *) per vallem a Par-
nasso decurrens huncque a monte Cirphi (^ KtQ(pis, nunc Zimeno ^) alveo suo
sejungens, per planitiem in eam denique maris Crisaei sive sinus Corinthiaci
partem effunditur, quae a nonnullis scriptoribus tcax i^oxii* sinus Crisaeus (nunc
sinus Galaxidiensis vel jSalonensis) nominabatur *). — Urbis et portus re-
liquiae auctore Gellio Britanno hodie prope pagum, quem Graeci recentiores
SiiQontjyddi •), i e. fontero siccum appellant, inveniuntur, l^ fere milliaria German.
sive duas horas distantes a pago Castri (Delphis), quod cum Paus^niae auc.tori-
tate consentit •). — Crisae adjacebat campus Crisaeus (to KQusaTor sive Kiqqoio*
nsSiov)jah urbe cnurum versus usque ad AmphissamLocrorum (nuiicSaJlon^m, cujusportus

■) Pausan. X. 87. $. 4. et ibi Siebel. — Strab. IX. p. 418. Caianb. habet „o/io^xi>inei aov arnil^;" (cf. Mepn.

Lectt. Attic. II. 2.) Saidas et Harpocrat. v. Kl^a et Kt^Q. ittSlnr XXX stadia: sed PaaMoiae anctoritai prae-

ferenda. — Criiae Latitud. ST» 30'; Long. 50° 15': C. O. Mueller Orchom. p. 499.*^
*) Wheler Itiner. Dalinat. Graec. etc. T. U. p. 353. Tcn. Gall. Antwerp. 1698. — PoucqveTille Voy. en |6rice T. IV

p. 47: ,, Maintenant apelle flenve de Crigsa.'' — De Pliito cL Pau«. 8. X. 8. %. et Strab. I. I. Dodwell. in Iti-

nar. T. 1. 1. p. 250. Ven. Germ. flnviam accurate deacribit.

3) Strab. IX. p. 418. Casaub. Dodwell Itiner. Craec. T. 1. 1. p. 253. Vers. Germ. Wheler (Itiner. T. IL p. 605.) Cir-
phin a recentioribus Stiva nominari tradit. cf. Kruse Hellas II. 2. p. 10.

♦) Strali. VIIL p. 336. Casanb: 'H Si ano tov 'Artt^lov fi^xQ'' ^^f"^> ^aiaTra k. t. L quem ad loc. cf. Mannert.

Tom. VIII. p. 152. imprimisqae Groskord. Strab. Vol. II. p.ll. not. t. Kruse Hellaa II., 2. 18.
>) Gell apud Krnse Hellas II. 2. p. 49. Gellii librum ipsum nondum adire potui!
') Vid. Tabnlam geographicam agrl Criaaeiet Delphici delineatam a. C. O. Muellero, adjectam Pin-

dari editiuni a Dissenio comparatae, simul cum tabulae e.xplicatione.

1 •

a,_ .■i.'i.-i..

• ■^■'■■T.T^j^f^^iT^^f?^^^^);!^ ■

Chalaeon, hodie Scala) extensus: de fertilitate egregia non modd aoctores ve-
teres, sed etiam recentiores peregrinatores sunt testes ^). -~ Ab orbe maritinMi
Crisa, cujus ager etiam delubrum Pythium olim complexus sit (Homer. Hymn.
in Apoll. Pyth. v. 443.), distinguendum esse pagum, qui nunc Criso dicatur, eo
loco situm, ubi Hippodromus Pythicus fuerit convallisque Plisti angustior in cam-
pum Crisaeum patescat (Pausan. X., 37, 4. Sophocl. Electr. Y. 730. (Tauchn.) Schol.
Pind. Pyth. YL, 4.), jam monuit C. O. Muellerus '): .quibus partim refutantur, quae
Krusius (Hellas II., 2. p. 52.) attulit. —

Sed de situ urbis haec hactenus : de caeteris geographicis rationibus ad rem
pertinentibus alio loco nobis disputandum erit.

De Crisae origine incerta tantummodo referri possunt, cum in antiquis-
sima fabulosaque Gracciae tempora recedat. — Apud Homerum dicitur ^iij, di-
vina sive religiosa: vel a templo illustri Cereris (//^/«vt^cmp) , quod in ea fuisse
perhibent, ut Eustathius tradit, vel tanquam sacra Apollini *): qna ex re urbem
belli Trojani aetate jam ciaram fuisse colllgi potest. Conditam esse Crisam He-
cataeus apud Eustathium pluresque Schollastae **) a Criso sive Crisso tyranno
tradunt, quem Phoci filium, Aeaci nepotem fuisse scimus. E Psamathe enim
Nereide Aeaco natus est Phocus *'), cujus filii ex Asteria sive Asterodia (Aste-
ropea secundum Apollodorum) Deionei Phocensium regis filia ^') erant fratres
gemini Crisus et Panopeus, qui in matris utero jam altercati esse dicuntur "). —
Ex hac veterum auctorum traditione, quamvis mythica, hoc quidem intelligatur.

') Strab. IX. 1. 1.: to KqucSw ntStov tvint/top. Sopliocl. Electr. r. 180.: o xnr K^a> povro/40r Ix*" ^*-
xia> — Dodwell. Itinerar. Graec. I. 1. p. 310 et 218 vers. Germ. — Panuin. et Britannut Chandleroi inltinerar.
Graec. p. MT. vert. Gerin. illam fertilitatem celebrataoi quidem oegaut : led poat Crisaia deletam canpom colere
faa Bon erat : et Chandlerat Dodwelli alioramqne auctoritate refntatnr. cf. Krnae Hellaa H. 2. p. 12. IS. —

■) Tabnlae geog^aph. Explicatio in Pindari editione a Diiienio comparata.

*) Homer. II. /9. 520. Ruitath. ad h. 1. Hjmn. Homer. in Apoll. v. 433. cf. Maeller Dorin'. I. p. 210. — Oe Apol-
linia, Dianae et I.<atonae teno, qnod Cirrhae erat4l4^ cf. Paui. X. 3T. {. 6.

>•) EnaUth. 1. I. Schol. min. ad Hom. II. l\. 520. Schol. ad Eurip. Orett r. H- Tfeti. »4 Lycophr. v. 1070.

>>) Heaiod. Theog. v. 1003. Apollodor. bibl. III. cap 12. Segm. 6. %. 9. Schol. Pind. Olymp. VIII. v. 39. Nem. V. v.

12 — 15. Txets. ad Lycophr. v. 175. etc.
>«) Schol. ad Hom. II. v. 520. Tsets. ad Ljrcophr. v. 53. Paaa. II. 29. |. 4. Apollod. l. eap. 0. 5. 4. {. 2. —
>*) Tsets. ad Lfc. v. 989. et Schol. min. ad h. 1.

•Tp«ap5^i«iprj,-:^,^'j^,V»^'rs.-: ^ts>: ~-»--'?"^^'r^ --i: - '

Grisam Attgineticam coloidam (Paus. X., 1. §. i. Mudl. Aeginet. p. 23.), Cnaaecw
igkur aatiqiuMiinos sicuti caeteros Phocidia incolas Aeolicae geotis fuisse ,M)|>^^ ,,.,

"'""-^Phocidem, imprimisque eam partem^quae circa Tithoream et Delphos sila^
Aom«ii sunm accepiSse sive a Phoco, Ornytionis aifre Orn.yti Corinthii filio,
Sisyphi nepote, sive a Phoeo Aeaci illio, disdmus e Pausania **). lUum Or>
nytionis filium C. 0. Muelferus (Aeginet. p. 23. not.) ut tempore aequalem, ita om-
nino eundem cum Phoco nostro Aeaci filio fiiisse existimat, quod satis firmis ar-
gumentis stabiliri posse censet. Equidem tamen hanc V. C. sententiam omnibus
partibus sequi non ausim, cUm non desint alia veterum testiinonia eaque non
prorsus spernenda, quibus illos, etiamsi aetate fere aequales, diversos tamen
fuisse probari possit: quare haec res digna quidem videtur, in quam pauUo ac-
curatius inquiramus. Ad ea enim, quae Pausanias tradidit, accedunt alia, e quibus
hocquidemintelligi potest, utriusque Phoci originem imprimisque progeniem diver-
sam haberi jam a nonnulli8,etprioribnsetpo8terioribusPau8ania auctoribus. DePhoco
Aeaci filio ejusque filiis Criso et Panopeo omnia veterum testimonia satis consen-
tanea eaque firma esse mihi videntur. Qtiod autem ad* Phocum Omytionis sive
Om}i;i filium attinet, hunc a Sisypho originem duxisse tradit primus Scyranus
Chius ^*) dicens: 'E^i^ 9* 4*a)xe»j^ ovg dottei avtoatiatu ^ekos, xixxek^mf fitta KoQn^mp nQo%ov.
rtPttLXojtXxat ff^Oqvixov xov Snrvqiov. Tun sequitur Scholiastes Homeri *^), qui
dicit: OQWxof b £t0vif)ov, »ig'Tdfmoltp iX^eav intttovQnoat xotg dvxo&t xoig jionQoXg «ol^tovtri, xai
vtM)qeat, ^^ TVff xmQoe avxog. oi viog 0£xog, dtpov <l*«ntaag avxovg tMfttuHa' k. x. X. — Deinde

tradit Seholiastes ad Euripidis Orestem **): Mexd 8e xtrag xQorovgt 'OQwxog o I^ustxfov tk-
&m •» t^g ^Aofiag (h. e. Boeotia) «vrdae, xcu Kol^unvxag evQmr 'TafUToXixag itQog ' Onottrxittvg Ao-
nQOvg neQt JcKp9ov9xog, tfVftftox^ifag T< voujaevi xm ^ev avxoir, 'Eytfovxo Savx^ ttaideg 4»A*og mu
Boag' 'AlX 6 ftif Boag Ofta x^ naxQi eig KoQtfBof aK^laae, 4im*og de de^oftefog x^ dQj^ xoi maixQog
0(o%eag avxovg amfutaef. — His omnibus ad Pausaniae au<^oritam non parvi facien-
dam additis, non dubitandum mihi videtur, originem utriusque Phoci jam ab
antiquis auctoribus diversam existimari.

>«) Cf. Beek Welt - nnd VJHkergeacli. I. p. 81 S. leqq. Aeoa Tftbnl. genealog.

>*) n. c. 4. t. Si cHp. 29. {. 5; IX. 17. f. «; X. 1. (. I i cap. 82. (. T.

'*) Peri«gea. v. 484. —

'») IL 11. T. »17. — _

'•) Orert. ». 1081. (e4. Mfttth.).

•■r"^7'T^;^'^?»fr?7!r'.

De utriusque progenie eandem sententiam apud veteres praevaluisse , ex
sequentibus mihi constare videtur. Nam veterum auctorum imprimisque Pausania^
tesCimonio Phoci Aeacidae fiiii erant Crisus et Panopeus, quod jam ante memo-
ratum. E Criso natus est Strophius, cujus filius Pyiades ex Anaxibia Aga-
memnonis sorore genitus, quocum Orestes exsul juventutem peregit. **), Pyladis
iilii ex Electra Orestis sorore erant Strophius minor et Medeon *®). Panopei
iilius fertur fuisse Epeus ^^), qui iigneum equum, quo Troja capta est, fabrica-
^ vit posteaque Metapontum in Italia condidisse dicitur ^'). £t hanc gentis, qui
Aeacidae sint appeliati, omnem posteritatem fuisse tradit Pausanias (UL, 29. §.4.):
qui ab eadem stirpe profecti, domo profugi aiio commigrarint. Telamonem enim
et Peleum, Aeaci filios ex Endeide natos, huQc Pl^tbiam) iilum Sdlfunii^ ^iUugis»^
res nota est. — . ' ; . .;,

/

Nunc videamus, quousque Ornyti sive Ornytionis Sisyphidae posteritatsiw e
veterum testimoniis deduci possit. Ex Homero (IL II. v. 517-— IS.) Phocensium
duces in belio Trojano Schedium atque Epistrophum, filios Iphiti Naubolidae
fuisse discimus, de quorum origine ibi haec tradit Scholiastes, dnm pergit: Ov (h.
e. ^Haxov Ornytidae) OQwciatvt ov Nav^Xoe "), ov'J<fnxo€, oi £%idtos (atque Epistro-
phus, ut ex Homeri versibus patet). Hunc Sctiedium aliumque ejnsdem nominis
Periniedis filium minus notum (quem pariter oqxov OtoMi^at vocat poeta) ab Hectore
occisos esse constat ex Homero ^*), ejusque et fratris Epistrophi tov apoetoHvtos se-
pulcrum apud Anticyrenses se vidisse tradit Pausanias (X. 36. §. 4.). Idem nar-
rat (X. 4. §. 7.) in Dauliadis terrae parte, quae Thronis nominetur, se herois cu-
jusdani monumentum vidisse, quem aiii XanthippHm, alii Phocum Ornytionis
filium, Sisyphi nepotem fuisse dicant. — Ex his «nmib^is igitur patere videtiir,
Phocum Aeaci et Phocum Ornyti sive Ornytionis filium veterum ^uidem senteotia

>») Paui. II. 29. {. 4. Rnrip. Iphig. Taiir. 916—19. Schol. Eorip. Oreit. v. 1233. Sophocl. El«ctr. v. 42. Meziriac

corainent. lur les epitrei d'Uvide II. p. 258 — 60. Hanc Agamemooaia •ororein aiii «ocMt Aatyocken «( CyQdra»

goram: Hygin. fob. IIT. Scbol. Eurip. Oreit. v. 33.
10) Paui. II. 16. §. 5. cf. Muell. Orchom. p. 69. Schol. Hom. II. /9. v. 501.

2 1) Paus. II. 29. 9. 4. cf. Heyiie Exc. III. ad Virgil. Aen. II. Simonid. Epigr. ap. Athen. X. p. 456. -^
**) Juitin. X\. 2. cf. Interprett. ad Vellej. I. I. Ariitotel. de Mirabil. T. II. p. 1099 ed. Anrel. Allob. 1606.
*'') Quocum Naubolut Lerni filiui a Neptuno genui duceni, in Argonautaruro Calal. ap. Apollon. Rh. I. v. 135.

non coufundendui.
»♦) II. XVII. v. 306 — 10; II. XV. v. 515—16. ibique Schol. et Euitath. — Perperam ap. ApoIIod. III. 10. 7. }. 3.

Schediui Epiilrophi filiui dicitur.

'"v."

diversos fuisse: sicuti duo Aianes, duo Schedios, duo Eufybfttas, Eurymedontes,
Naubolos etc. (cf. Schol. ad Hom. D. 1. 1.) exstitisse etiam nuoc nemo negabit.
' u .. Ataudiatur etalt^ra pars, Quibus argumentis enim duos Phocos exstitisse in
duYilbin vocari potest, haee fere esse mihi videntur. — Primum de Sisyphi posteritate
veteres aoctores jam discrepare videmus. Plures filii Sisypho nati esse dicuntur,
quos vide apud Beckii Welt- und VdlKergesch. I. p. S17. Horum unuin tantum-
modo meroorat Apollodorus (L 9. 3. §.1.), Glaucura "); Scholiastes Homeri
^. II; V. 511): Olmum, Porphyrionem, Athamam; ad v. 517: Ornytum;
Scholiastes Apollonii Rhod. (III. v. l(^4w) Halmum (L q. Olmum) et Porphy-
Tionem; Stephaaus Byz. (v. il&rcnro«Tior) et Eustathins ad Dionysium Perieg. (v.
368;) Metapontumi, qiiem bari^ari Metabum nominassent, conditorem Metaponti
fabulosom. Pausanias denique omnibus lecis ante allatis Ornytionem comme-
morat, procui dubio "eiindem atqae Ornytum: praetereaque Thersandrum,
Halmum (i. q;' OinilMn) et^Glaucum cum trifous reliquis "): ut omnes Sisyphi
ftiii fuiiBe videantur hi: <jrla«cus, Halmus (Oimus), Porphyrio, Adiaraas *''}, Orny-
tus sivet Omytion, MetapOntus (Bfetabus) H TherSander: quibus veteres auctores
praeter Honerum addunt Ulyssem (ex. Anticiea Autolyci fiiia natum, postea Laertae
nup4»)^*)(.*^ At Scholiastes ad Hemmim (Il.II. 517.)Ornytum et Ornytionem di-
versos memorat, dicens: 'OQrvxog 6 £*9v<fm — ♦» vlot ^mxos — ov 'OQwxmr, ov l\fav^loe,
ov "l^mos K* T. X, Apoiionius Rhod. contra in Argonautarum catalogo Naubolum filium
Ornyti, non Ornytionis^*), a qiio patronymicon erat derivandum 'Oo^vxtmnitis,
fuisse docet, Ornjrtionem igitur fiiiumque ejus Phocum prorsus ignorare videtur.
Scymnns Chius (v. 4S6.) Ornytunr Sisyphi filium, non Ornytionem vocat. Apud
Scholiastem Euripidis (Orest. v. 1087.) denique eundem Ornytum vocatum inve-
nimos, quem Pausanias omnibus locis ante aliatis Ornytionem dicit. — Quae cum
ita sint, apud veteres jam nominum confiisionem in Sisyphi progenie tradenda
exstitisse intelligimus: atque ex hac mihi quidem constare videtur, Ornytum et
Ornytionem unum eundetnque fuisse Sisyphi fiJium, praesertim cum solus Schoi.
Hom. iilos diversos fuisse tradat. —

>>) Uomer. II. VI v. 153. aeqq. ef. Hygia. Aitron. II. 21.

'*) Ue Theraandro Paaii. IX. 34. $. 5; X. 30. (. 3; nbi qnoque de Halrno ; de Glanco et reliquit : II. 4. (. 3.
'*) AthamH Siayphi frater qnoqae dietui: Paat. IX. 34. f. S. Ttetz. ad Lycophr. v. 107 et 229.
**) Sophocl. Aiax v. 190. Enrip. Iphig. Anl. v. 524. ejnsd. Cycl. v. 102 — 4. cL Tzets. ad. Lyc. v. 344. etc. —
*') ApoUon. Rh. I. V. 207: 'J^rro; 'OpvvT^ao Navpilov. Quem ad locnm in Scholiii cod. Paritienii. pro A^cev-
Ao/ov ■cribendnm «at Jfm^ilanp mt ia Sflhol. edit invenitar. CL ApeUod. I. ». IC. |. 8 : 'Itftroi; Navfiolov.

it.,<

' ' Quid autem dePhoco, qui apud Scholiasten Homericuih medium iocum tenet
inter Ornytum et Ornytionem, cum hi diversi non sikit? Naubolds igitur Aon O/-
nytionia, sed Phoci filius esset, cui tamen Apollonii Rhodii testimonium modo
allatum repugnat, quod, cum sit antiquissimum, fide maxime dignum esse videtur.
Si enim ad alium Pausaniae locum (X. 33. J. 6.) spectamns, ubi Drymaeam Pho-
cidis urbem antiquitus Nav^Uis (quod nomen procul dubio ab illo vetere Phoeen-
sium rege Naubolo derivandum est) nominatam esse, incotas autem originem suam
non a Phoco Ornyti, sedAeaci filio duxisse tradit, facile inteiligitury et hoc testi-
monium satis incertum esse nullamque habere vim ad hanc opinionem, qua Nau*
bolus Phoci Ornytidae filius fuisse traditur. — Neque Scymnus Chius Ornyti filium
fuisse Phocum, sed genus tantum ab illo derivasse narrat: ipse igiturhanctradi-
tionem non satis perspectam habuisse videtur. Idem auctor hunc Phocnm cum
Cerinthiacis colonis in terram postea ab ipso Phocidem dictam venisse refert, sicuta
Pausanias (11. 4. §. 3.), qui tamen Phocum Ornytitfnis filium foisse Thoalwque
ipsius fratrem natu minorem Corinthi mansisse didt: a qiiibut discrepat Scho-
liastes Euripideus (cf. ante), qui patrem Ornytnm ex Aonia ad HyampoMtas jam
venisse, tum his imperasse, po<iteaque cum Thda) filio Corinthum reversuin alteri
filio Phoco (a quo incolaie Phocenses dicti) imperium reliquisse narrat: quocum
Scholiastes Homeri in summa rerum consentit; . ■• .n-tju* ,1jj.i <;!:>«»{ hO'':n'

Quonam igitur convertamur, veterum testihiotiia discrepantia atque inoerta
nobis sese offerunt, e quibus vera expediri vix possunt. Praeterea mirum est,
quod apud nullum alium antiquitatis auctorem, quod sciam, de Phoci Ornytidae
progenie mentio fit nisi in illo Scholiastae Homerici locO) cujus tamen auctoritas
valde in dubium vocari potest, cum, ut ante vidimus, nomintim confusione labo-
rare videatur: de Phoci autem Aeacidae genere ac posteritate omnia, quae ab an-
tiquis auctoribus traduntur, inter se consentiunt. — - * ' -

De Naubolo Iphiti patre, quem nemo veterum auctorum Phoci Ornytidae
filium fuisse refert praeter Scholiasten Homeri — exstat locus apud Statium in
Thebaide VH. v. 354:

Iphitus acer agit genitor, cui nuper ademptus
Naubolus Hippasides, tuus, o mitissime Lai,
Hospes, adhuc currus, secumque lora tenebat,
Cum tua subter equos jacuit convulsa cruentis
Ictibus, o utinam nostro cum sanguine, cervix.

■'^W^^Sy^f^^ry^fy^-^'- ' ' '^

r?'**'?^*»^ » " ' ■

Iglll^Vt^Biiitlocd Naiib«liM Hlp^asldBS ^ir-^ Qip)>aai cujiisdain fiiios dickur, qaen
yctaft ScboiioB ad h. L hospitem atque aurigain Laii fuisse tradit: at qui fnerit
iUe Hippastts, eum pUirea ejusdem nouiinis exstiterint — - et hic Naubolus, utrum
idem fuerit atque iUe Homericus nec ne^ ^liflicile erit dictu: nam non unum tan-
tuiumodo Naubolum e^stitisse notum efAi\^i\\%ii, jm ^^MTP^'4i9^<^i«(.^^v^^V^v> ^^'^
«^I^Yf^Incertum denique relinquunt Tzetzes et Stephanus Byzantinut "), qnonam
a Phoco teira denominat» sit, cum modo dicant, .a quodam rege Phoco regionem
illara nomen suura accepisse: atque Pausanias alio loco {X. 1. §. 4.) in bello inter
Th<MSalo8 et Phocenses gesto his tesseram datam esse ^ h o c u ra^, gentii aucto-
rem (««(orv/tor)} quidem tradil; attamen uter ille fuerit, non indicat. '^'rar f-_v' ••

Priufiquam autem ad finem pervenimus hujus disquisitionis , quae,. quamvis
aCrisaeorum rebus niinis fere aberrans, devitanda tamen non erat, de illo bello
a Hyampoiitis acyovante Ornyto adversus Locros Opuntios gesto, cujus
Scholiastes Euripideus et Homericus (cf. . locos ante allatos) mentionem faciunt,
non possumus, quin pauca disseramus. — Hpc enim bellum C O. MueUerus (Or-
chpm. p. .^j^p.).^n9n ad illa inyttiM^fi,. )|ed firmis jbistoriae monumentis iUustrata
tempora p^tinere cense^ ^i^o^nam taiuen bellum in V. C. mente fuerit, npn
indicat. EStr^bone ?*) discjppis, Dapbnuntein, qui portus .mari Euboico adjacebat,
inter.Locros Opuntip?|. Epicnemidios atquje Phppenses antiquitus jam controver-
sum procul^d^bio.fuissf^^, P|ioi^|h^8 eiuui temppribus JPhocidi., postea vero f^-
c^ldi adnui|i^f!^pjl^m esse, |4em auptpr j^fadil:. BeUi Trojani ^0ate Phoceni^s adhuc
p^ip .j^^isi^- i|ntelU^,^ote|it. j,am_^^^eQ,^ qq ,fj:««^, j|.,.^. Schpdii Phocensium

Mm mm^^^^ ^**> <<^^f^«r>^*1^J>f; ft ^^^^m^ ^ p. 4?4, Casaub.) '?>
Ql^^i^p ^^teii}j7^,^^^pq^e-po|^ji|Joi ppFf^.^l^ yiciss^ occupntus fuisse videtiir:

atquoan^iquissinn^p de ep certainei^, jf^m iUu4 a Si^pliastis roemoratum fortasse

fuerat. ; — , J^;raeter hoc d« duq^us tantum bellis int^f Phocenses et Locros sequen-

tibus temporibus gestis cei:ta, npbis tf^q,untui:: alterumest,,cpitts leviter mentio fit

apud Diodorura Siculum (XI{. S^.)^ ^Lberum apifd, Xenopbp^teioi (JpfeUenic. IIL 5.

§. 3.), qupjrum prius in Olymp. XC. 3. (a. Chr. 4^S.), posterius^in Olymp. XCVL

**) Tsets. mI Lycoyhr. v. 10^7.% Steph. Bys. t. 0<#x/«.

") IX. ji.'-4l8. et p. 434. CMmub. Criore loco dicit: ,'0 yid JttfifWi rjv voTf «^; iPmatSo^: aiciit Groshard in Vero.
(lerm. (not. I.) pro r^« Ao*\jiSo<h «luod alteri loco repugaat, tcribendam rerte docct. V. 424 enim tradit Strabo:
JntfiiWf — ^r St nnrt t^s 0 mrtiot ifilif nxroiiA^ t^? Evfioueijf' &ai.ei0mji n, t, i.

**) Schedii ■«pulcrun afad AaticjfrenMa repertum • PaaMui», X. 16. |. 4.

2

■ t'?if'T ?2'*y?S?R

10

1^2. (a; Chr. dg5:t-<«9&)'ipd(fit^|^Uti .eniib iiiter<Pti*^eMe»'«l •Thvssalos, etsi
iiBfNt^imis, circa Hyampolin ^eata''?)^- hac» in re vix <respicia8. flkid bellmn inter
Phocenses et Locros (Opuntios irel EpicnemidioS) qiiod quidein ob antiquas iilas
diseondias verisiiBiic ett) gestum unde Diodorus depromserit, non liquet^ cum niil-
lus alius veterum scriptorum, ne Thuoydides qnidemy de eo quidquus iieferat : atque
Diodorus, ipse .oequev belli. ' oavsas / neque sin^las res gestas , expenemi ^ Phocenses
proeUo. victttr^s. de Locris^plus>.miHe tpuddasse tantiimmodo^ narriit. ' -in bello Pe-
lopohnesiaco utraqBque genteni Peloponnesionim societati quidem-addiciam, at Pho*
censes tamen ad;Athenienses clam propensos eaque de causa Locris iitfensos fnisse
intelligi potest e Thucytbde ^^). -^ De' akero bello narrat Xenophon: Thebanos
Locria Opuntiis. persuasisfie) ut ex agrointer Phocenses et Thebanos controverso
pecmiias penderent: mox Pbocenses in Locridem irruentes pecuniani miiUo inajo-
rep iis ademisse: quibos e discordiis ortinii esse scimiis belhim, cui pugna illa ad
Haliartum commissa finem imposuit, in.qua Lysander occisas est.'?^)i ■^uuri-V.M'

Unum alteruinve igitur horum beIIoriiiti''*e^^aedii^^' fiistOrfcis moiiumentis
illustrata in mythicam rejecerunt iili Scholias^el Quiod mlhi ^uidem non
persiiasum est. Primum eiiim in utroqc^e bellb nulla proihsus metatio fit de Daph-
iiunte inter Phocenses Locrosque controverso, quae urbs a Scholi^ste Euripideo
causa belH foisse traditur. Tum in his duobus bellis Phoi;ehs'es modo in univcfr-
sum f non soli Hyampolitae connnemoranttir. Deinde difflcife est intellectii , ciir
Ornytum Sisyphi fiKum, ad fabulosa atque incerta Gr^ecoruni teiti^hra omnirio
referendum ciim recentioribus histbriae r^bus gestis' donjiini^erint Scholiastaef
Ejusmodi enim teinporum rerumque confksio hoc loeo quidem ValHe irisblifa essiet.
CaeteTUiii de illoantiquo bello, inquo Ornytuis Hyampeiitas adjuV^i^itV jam antiqui-
tus exstitisse tradftionein non est quod dnbitemus, iiriprimis ciilih vix credi pos-
sit, iilam rem a Scholiastis prorsus fictam, sed ex aiictoribus deperditis potius de-
promptam esse, ciijas rei exempla apud omnes Scholiastas exstant^c^berriina. —
Si duas denique ejusmodi res, secundum traditionem divei^is teiriporibiis gestals,
etsi aliqiiatenus similes easdem omnino fuisse sine ulla ' dubttatiotie praedi-

*') De hii cf. Herodot. VIII. 27. 28. PlttUrch. Virtut. Molier. T. II. p., 192. TMicha. J^^us, JK. ,1. Poljraen. Strateg.

VI. 18, 2. MDeU> Orchom. p. 418;. , ,...,.

'*) II. 32. cf. I. 108. — Thncyd. Ul. »5. — . ,.

»') Cf. Diod. XIV. 81. — ,,., i ,. ... r,..

ti

caanus ^ <Bii<«rftaCe«, ^we > iiM M>i 'dii>cerheadig r4ijmiicwbdi»que sese offiM-uat, -fedtt
quideiD ratimie tolluDtur< ; atque - remoi^tiir , aon Aritfis * perepicuisque argu^
mentis «•Iv^ntUr ^kffnfd expediuntiH'«r>^V'^i>iy<i,,i<'«'">' *>v;.-oii<jff>f . Vf vt^-^- 1>. y-m-.^^-u^^-^i^f

^** '• Sed jam ' ^i^vertiutitir ad ' Phdcum ' nostrnm. -^ l^ afnhibns, qnae supra com-
itl^in^ora^lrius, dtlbiratioyies quidem oriantuf, utirum duo^ iftius nominis exstiterint;
liec nd: factiifh]qu6'esse pbteSt, ut |)osteriorum scriptwum etrore onioiB yiri nomen in
M) Viros ^ansiat^ 'siti^^^Attaiiien' quid deScymni, l^saniae, quid de Scholiasta-
^hi testimbtliHr i^ti^''allatiii1 Oiniliils' enim in his qtlidem «^nsentiunt; aPheco
Ot^nyti llfib ^t^irfenn^dc^iii^ihatam' esse. Qiioruro receiitiMimus est Pausanias (se^
Mltido pi C^ysaf^cnliD), aiictor tantien' profecto non contemnendns, praesertim cum
dinnia ipsius testimbtiia d^' utrinsqne Phoci origine, etsi singtilis iocis incolarum
serinone i)jsi fortasse tradita, ita inter se coi^sentiant, ut fidem eo majorem iis
habere possimuW^''^'*-*'^*^'^*^^-'»^^- ^-* *^»'*^'^'"'*^ ^-^^^v»-^^;!- ?r ■.•■■ •

Attamen in his antiquissimis Graecorum rebus inquirendis dijadicandisque
omnino meminisse oportet, nos in fabiilosae neque certis historiae documentis
illustratae aeratis regioiiibus versari, iibi oleiim et operam perderemns, si ex ilfis
discrepantibus traditiombus certam historiam componere conaremur. — Hoc tantum

< 1

hnlladubitationelaborare videtur, secundum antiqilas traditiones duo tyrannorum
genera in Phocide usque ad' belli Trojani tempora regnasse, quorum alterum a
Sisyphb, vei, cum hob dubium sit, a Naubolo (cujus genus satis ignotum fuisse
vidimus), alteruih ab Aeaco originem duxerit: atque hujus sedem fuisse Crisam,
illius Hyampolirt posteaque Panopeum. ^ ^

At praeterea de illa traditione, Crisum et Panopeum Phoci Aeacidae filios
fuisse, non desunt, qui dubitaverint. Claverius enim, cum de Phoco per fratres
(Telamonem et Peleum) occiso dixisset, ita pergit '•): „Phocus ^tait encore dans
sa premiere jeunesse, et nVtoit jamais sorti d'Aegine; il est donc bien ^vident,
que ce n*^toit pas de lui que la Phocide avoit pris son nom, mais bien de Pho-
cus, fils d*Ornytion.*< Quam conjecturam refutdre conatus est jam Siebelisius ad

, • « 1 •■ ■ i\ i > ■»>■■) '■^'.'.:,}<. ..■■'■.•..' ,. ; ! .'.^: • . '■■;■■ , . ' j • . ■■ ■

**) Qus de re ipM Mtii nota cf. poetai et mythographoi praetereaque PauaaniaBi locii modo allatis: Plutarch. ParaL-

lel. §.25. T.il. Tanchn. Tsets. ad Lycophr. v. 175 et 901. — Adde etiain Aniinian.Marcell.XXII. 16, qui narrat •

,,In AognitaniBica (Aegypti prorincia) Peluiinra eit oppidum uobile, qnod Peleni Achillii pater dicitnr condi-

^.-^diM^, Inatrari deornni monitn jniins in lacn, qui cjuideni civitatii alluit aoenia, cam poat iatertectnin Iratrem

nomine Phocum horrendii niriarum imairinibu» raptaretur:" quo ex loeo intelUgere poHumna, traditionem de

'■ I^hoci caede Peleique fnga longe lateque iparMiB fuiiiie.

12

Paus. n. 29. §. 7, cum dieat: ^Sed si in prima juventitfe PIio<jim est oceiatta,
quomodo ei Pausanias §. 4. duos fiiios potuit tribuere (h. e. Crisum «t Panopeiun) f
Clavierus hanc rem ita expediendam putavit, u t (Hist. d. prem. temps d. 1. Gr^
I. 62.) Crisum Panopeumque Phoci prioris, Ornytione nati fiiios
diceret. Yidemur autem probavisse, eos. natos fuisse Phoco, Aeaci fiUo,
et indidem genus repetivisse F^peum. Deinde qui Clavierus negarepotuit, Phocum
hunc Aeaci unquam reliquisse Aeginam, cum Pausanias X. 30^ §.2. contra^
rium tradiderit? quo ex loco discimus, Phocum e Phocide in Aeginam reversum
a Peleo interfectum esse. Defiique per eundeni hunc Pli^cun^ , A^aci Phocidis no*
men latius sparsum esse, Pausanias iterum testatur X. 1. init. et confirmant alii
(Eustath. ad Iliad. U. 517. Schol. minor, et ad. ApoUon. Rhod. I. 207.)*^ — Tum
C. O. Muellerus in Aeginet. p. 23. Phoci caedem mythice quidem veram, histo-
rice falsam esse camque ob rem aliiid quid, quam hanccausamfuissecenset,cur Tela-
mon ad Cychreum Salaminiuin, PeleusPhthiam ad Actorem fugere coacti sint. Caeterum
Pausaniae (X. 30. §. 2.) iiarrationem, secundum quam Phocus e Phocide in Aegi-
nam reversus sit et tum inortem oppetierit, Crisus autem et Panopeus filii post
haec iterum in Phocidem redierint, nihili habendam esse judicat. Dubitatio immo
et mihi injicitur, quomodo fieri potuerit, ut Phociis, cum sine dubio adolescens
in patria domo a fratribus jam occisus sit, tamen in terram a se Phocidem
postea dictam emigraverit duosque filios reliquerit: quam quidem utramque tradi-
tionein Pausanias, ut modo vidimus, conciliare studet. — Accedit ut (quod C. O.
Muellerus jam observat : Aeginet. p. 23. not. t.) Phoci filius Panopeus (Apollod. EL
4. 7. §. 3.) cum Amphitruone, qui Peleo duabus aetatibus major est, contra Tele-
boas militasse dicatur: quae res de Panopei origine dubitationes quidem movet,
etsi ejusmodi errores in temporum ratione constituenda non raro inveniantur,
fabulosae aetatis traditiones si spectamus. An Apollodorus hunc Phocum
Aeaci filiiiui cuin altero, Ornyti filio, fortasse confudit? — At in omnibus
his pcrdiflicile erit dictu, quid ad certam historiam, quid ad fabulas referendum
sit: quare in iis, quae ab antiquis scriptoribus nobis traduntur de causa, cur Pc-
leiis et Telamon ex Aegina fugerint, acqiiiescendum esse censeo, cum omnes, quae-
cumque sint, conjecturae rei lucem affcrre vix possint.

Sed de his jam satis. Nunc si revertiiniir ad illam traditionem, secundum
quain Crisa uriginem nomenque duxerit a Criso tyranno, non possumus, quiii hac

qiroque in re (foprehendamns Oraeconim staditim, quo singularum urbium origines
rtominaque ad feibulosae aetatis heroes referrc solebant: atque haud dubie factiim
est saepenumero, Ut nomen auctoris ex urbi.s nomine dcduceretur. Exstat
praeterea traditio, qua urbis Crisae primordia ad multo remotiora Graecae anti-
qiritatis teoipora revocanda esse videntur. Hymnus enim Homericus in Apoilinem
(inde a versu 391.) docet: viros Cretenses in mari Aegeo na^igantes, Cnoso
Minoio oriundos (Xp^«ff ««o Krtaaov Mtmiov *, x. X. y. 998.) ab Apolline in delphinum
inutdto Crisam et Pytho (postea Delphos) ductos ibique sacrorum Delphico-
rum ministrbs institutos esse: ((uae res usque ad finemHymni copiose narratur '^).
Idem tradit Herinippus apud Scholiasten ad Arati Phaenomena v. 316., quocum
conferantuT Plutarchus de soHertia animalium cap. 36. (Tauchn. Vol. V. p. 487.);
Btymologicon magnum v. JeXftptog, ubi Apollo, delphino similis, navem, qua colonos
Castalius quidam Cretensis emiserit, usqne in Crisaeum sinum duxisse fertur:
ct Stephanus Byz. v. /1eX(poi. — Qua ex narratione, quamvis poetarum fabulis exor-
iiata, hoc quidem pro certo colligi potest, colonos ex insula Creta profectos jam
dudum ante belli Trojani tempora Crisae, vel potius Detphis consedisse Apolli-
nisque Pythii sacris administrandis se dedicasse: qua de re practer FTullmannum
(Anfange d. griech. Gcsch. p. 69 — 70.) praecipue C. O. Muellcrus pluribus locis jam
disputavit '*). Cui rei practerea argumento est, quod Delphorum sacracque ter-
rae incolac omnibus temporibus a reliquis Phocensibus discernebantur, ncque ipsi
Phoccnses nominari volcbant '*), scilicct cum Crcto - Doricac , non Acolicae
gcntis essent. Caeterum Delphorum cum Creta priscis tcraporibus conjuncfionem
exstitisse monuit jam C. O. Miiellcrus (Aeginct, I. I.): ad qiiam refercnda esse
quoque videntur, quae Pausanias tradit, Apollinein Pythonis cacde a Carmanore
Cretensi purgatum esse **).

Tcmpus, quo Crisam Pythoque diicta sit illa colonia, certa quidem ratione
constitui ncquit: scd procul diibio MucIIcri judiciu (Orchoui. p. 146.) res ,in-

*'') Quooiodo veraai 388 — 9C. disponi debeant, ride apud Matthiae Animadven. ad Hymn. Hom. p. 181. acqq. — D*

Delpliorum origine aliae traditiunet iuveniuotur ap. Pan*. X. 6. $. 2 — 3.
*<*) Durier 1. p. 2U6 ; 2U9 — II Orchom. p. 14«. ■eqq. Aegiuet. p. 154.
•*) Strab IX. p. 423. CaMub; l>ao». IV. 34. $. 6.
**) Paoa. U. 1. i. 1i 30. $. 3; X. 6. {. 3. De Pytkiae quodam reaponao X. 7. $. 2. — Attamen ex hia locii non

id proprie •equitHr, quod Hiillmannni (1- I.) dicit: „DaM Kreter, von denen dcr Deiphische Prieaterataat geitif-

tet worden, luweilen auf die miitterlieke Insel gereiaet aind.''

. *T

tt

cidit in aetatem, qiia Miii^e JI. impei^ante Vpolestdttf vjBariijftM ligelifeint Crotenaes,
sive in initium saeculi decimi tertii a. Chr. ; secundtun •Ckronic. ' Parium (Ep. 19;
Boeckh.) in annmn 519. ante priraam Oiympiadera (a. Chr. 1295., anno 13. Aegei
Atheniensium regis) **). v;.*r,; !;A V.^^rfi-tj' !^:;?V^ : !*t^ft' nuv^^dt^H^t-fi" te*»T)lwif»(
Jam vero Hymnus ille Homericus «rbia Crisae conditores fuiaso Creteno
ses minime tradit: sed res narratiir ita, ut urbem ipsam jam prios exstitisse' in«
telligi possit. Nam MnguJa verba haec sunt: v. 438.''^'Sm' (i; e^' Cretsns^s) itisKfii-
atjt ddMlov^ anvtUMaai', ig Xtfui. — Tum, cum Deus |e navi in Utus' deiatus

esset V. 445: naaa» 6& Kiftarjf xdxexei' oti-tts,- <*i ifoXoXvietp Kif*4Jai«»* ttk9toh'.imXii^oi xe ^vjor

xges. — Deindc Deus Pytho atqiie in Parnassum raontem ducit Cretenses v. 516:

Oi 8i fr^a^^ortBs larorro Koyxes •xgog rh9m, — V. 250: itfi^a ^iWto IJa^f^op k» t. 1. t— Interro^
gantibus, unde ad viv^nduin necessarib siimerenty oum (v. 529): „Ista- terra (h.
e. regio circa Pytho in Parnassi jUgis) nequ^^ tritici ferax neque pasciiis idonea
sit:" respondit Deus V. 535 — 37: > ', ..- . r; ,(> ...t:-^ / .\ /H. /; ^r-^ ' v^ «

/te^tttQ^ ftdJi fnaaxos %»* if x^tQt ftdxeupat rr^^'i:-^ •■'■'■ ,. m

oqpo^tf alei (tijXcu xa Kajifi9o9a <ndvxa voQiaxai^ >' v-,,. ,,i,.i , f

oaaa iftoi xdydyoaat ntfftMXvxd (pvX dr&Qmift»9 ... ^ . ;r «. ,n
tnov de ngoqivXai&e x. t. il.

Qua ex narratione Cretenses non Crisae, vel in campo Crisaeo eidaifiovh sed
Pytho atque in steriii inontis regione consedisse liquet. — Plutarchus (I. I.) pa-
riter narrat, Cretenses a delphino Cirrham quidein ductos esse, non urbem ip-
sam condidisse. - ^

Tempus igitur, quo orta sit Crisa, tenebris prorsus circumfusa latere vide-
tur: at ipsius veram originem ad suminam antiquitatem referendam esse nemo
negabit, etsi ne unus quidem veteruin scriptorum quidquam de ea tradiderit; — quod
eniin e loco mutilato Pausaniae (X. 37. §. 4.) *^) derivare voluerunt nonnulli (ut
Aiiiasaeus in illius auctoris versione latina), urbem Cirrham a Cirrha nympha
nomen accepisse, commemol^atu vix dignum, cum nomen „A^<S^c>«'" e »KQTaa" ortumsit *').

*') De Minoit II. aetate diverM judicia et locoi claHicoi vid. ap. Beckii H'. u. V51k. Gesch. T. L p. 887.
**) Nam inter verba: Atyrrat di iq Kt^av — *al lino «^; Kt^a^ to itfiiftim Vf^va» xm x**ii^ fmol»: — plora exei-
diiie liquet, cam ■entu proriut careant. cf. Siebelit. ad h. 1.

«*) E K(jiaa fit per metathetin Kl^a, licut xaqilta e nqaSla; KCfjaa, quod darum eil , • ejecto et ^ geminato per
hypertheiiii mutatur in KCuQa, eadem ratione , qua wt'(>po(; pro in>Qa6<;, Tti^tjroq pro TvQotp^i;, Xrtioortiooii pro
Xtoamfijaoi etc. ; cf. Euitath. ad Iliad. II. 520; cnjai autem arg^menta, qniboi illam nomiuis derivationem contir-
mare «todet, prortui inepta, cam dtcat: Jia t6 t^i' X^woor imlfiliovaav mttm *»•'?; ftmtfifbv^ %6 o, K(^Qitv
ktyio^nt. Ut enim e Kf>iaa fiat Kl^^a, t^r Koiaav dt^iXaitw %o a nil juvat.

w^--

16

-iJiqpAwQiMM cuin ita siiit, tainen opinie nobis ^xcitari ^test, Cretenses sive
iNo, sive atie quodam tempore Crisae, i]uae postea Crissa dicta, conditores fuisse,
mi'ip8uni urbis noinen respiciinus, cui iniram similitudinein cum x:e?^', K^io<i», Kw-
autg inesse^^hemo non videbil^. At quisest, qni nesciat, vafde incerta dubiaque esse
arguinenta historica, quae sola nominum similitudine nitantor, neqne aliis insuper
graviQribuB rationibuaftrmenturl Haecoe igitiir conjeetura in ihedio relinquiter, ne
in labyriHthioes Etymoiogorum quoruBdam errores incidamus. ^, *
H^i^|i;vHaec <le urbis Crisae origine. — De sequente urbis historia ifsqtte ad tenf-
pora primi belli sacri, quo celebritatem sibi ipsi pemiciosam nacta est, ab aucto-
ribus antiquisi perpauca incertaque nobis traduntur: attamen urbem sicuti omnes
fere reliquas civitates Graecas prioribus temporibus sub tyrannorum potestate
fuisse constat. Nam urbis nomen a Criso tyranno ortum esse traditur: tum
ipsius filius Strophius, apiid quem ftecundum traditionem valde divulgatam Ore-
stes versatus esse dicitur, procul dubio Crisae imperavit ^ ^). Strophii filius Pyla-
des utrum patris imperium acceperit, ignoramns: neque plura scimus de dtiobus
Pyladis ftKis exEle*ctra Orestis sorore nads, Medeone (quem Medeonis Phocicae
urbis cohditorem fuisse tradunt) et Strephio II. **): Pausanias enim ultimos ex
Aeaoi stirpe oriundos domo profuges alie commigrasse tradit, quod ante jani me-
moravimus. — Strophius igitur ultimus Crisae tyrannus ex Aeaci genere fuisse

VidetUr;'-^-V -'^'i^ •= M-;>fi; ;.; >,■--!..;_: n ! . .:■, . .■■.-,,

> - Inter Orisa^ et Panopei (Phanotei) nrbis Phocicae tyrannos veteres iniini-
citias ^xstitisse cum ex antiqua fabulosa traditione constat, quae' docet, fratres illos
Crrsum et Panopenm (qui auctor atque ^a>s KtoifVfwg urbis Panopei sive Phanotei
fuisSe 'fertur) in matris utero jain altercatos esse (cf initium ' commentationis no-
strae): tunr' imprimis ex eo, quodCrisi filius Strophius, et nepos Pylades Aganiem-

AA^ D« Slraiihio eC. M«4. Prtk. XI. r. SS. wiki. qsi JStgofU» iJafrcoon no^a rutorta dicH L e. Pytko rei CriwM^
vid. Scboliait. •d.k.l. Aeochyl. Agam. v. 880. Sckol. ad. Sophocl. Electr. v. 42 ; v.llll. — DeOrettc aStrophio educato:
Eurip. Iphig. T«ar. v.OlT.— 18. Oreit. v. 1403. cf. Mesiriac 1. 1. etc. — Homenit Orealein nen ePhocide, ted A t h ea i •

;;i veniHC NfcenM «d ■patrein alciieeiMlnm tradit, OdyBS. III. r. 306. aeiiq. ■an SckotiMtac md k. 1. dicuat. rccentio-
rei (k. e. Pindarom, Trag^icoi etc.) Orestem apad Stropkiam Phocentem enatritam cmc: quamohrem Zenodotui

''''v|^rb mt 'A&fi¥ai»i (at in noatril edltfonibui legitar), ««ro <f>«xi; wr ■cripaerit. Aliad Sckolion tradit : 'Euti (i. e.

apud Phocenvei) yaff kux({jih o £x(/o<f)U><;, fit; or avttfjfiftno Otfiortit xaia rfws^^oiv tnatitveto d> ir 'ji&^prfm;. —

, ' Traditionem, qnam liomerus tecntaa ait, aati«iniorcm ■<Mie, ^oia dubitct? Oaitiam igitur fbret, utrom Struphioi

Criaae habitaverit, an Athenia. Qua de rc cf. a G. Hermanno disputata , Ephcmcrid. Vindobonens. Vol. 65-

1834. p. 149. aeqq. —

**) Helianicnt ap. Pans. 11. 18. $. 5. cf. Maell. Orckom. p. 69. Pyladem ApoIUne ipso jabente uxorem duxiaac F.lcc-
' ■' tram, constat ex Eurtp. Oreat. v. I658i

16

nonis domtii aniicissimi fuisse a poetis narrantur. Clytaeiunestra e contrario Aegi-
sthusque socios (^oev^eyovir) sibi adsciscere stud^nt e Panopeigenere Criaaeis infenso
(cf. Sophocl. Electr. v. 45. 660.): qua de re adeas ea, quae C. O. Mueilerus dis-
putavit in Ephemeridibus Gotting. 1831. No. 101: quibuscum cooferenda sunt aG.
Hermanno docte atque ingeniose adnotata (1. 1. in fine not. 44.X : ■ . ' xu . , ...'

Deinde invenimus Dauli^in quendam Crisae tyrannum, qucm Ephorus
apud Strabonem \1. p. 265. (Casaub.) Mctapontum in Italia condidisse tradit.
Non autem tunc primum conditum Metapontum, sed antiquissimis belli Trojaiii
temporibiis fundatum fertur ab Epeo Panopei filio (cf. antc not. 22.). Caeterum
dc hujus urbis origine alias traditiones maxime diversas invenies apud Strabonem
aliosque scriptores ^^), quae ad nostram commentationem noii pertinent. Daulius
ille, ut verisimile est, Daulide Phocidis oriundus, coloniam in iilas Italiae regio-
nes fortasse duxit *') urbcmqiie Metapontum instauravit, postquam a Samnitibus
deleta erat, quod factiini esse rcfert Antiochus apnd Strabonem (i. i.) — Jam vero
de tempore, quonam vixerit ille Dauiius, nihil scimus: equidem igitur non intei-
iigo, quo jure Marxius ad Ephorum p. 15S. suspicari potuerit, Metapontum a
Daulio illo restauratum esse Olymp. LXXXIII; nam Crisa Olymp. XLVII. 3. jam
deieta, Crisaeorumque terra Delphico agro adjecta, ea aetate, qucou .Marxius
indicat, de Crisae urbis tyranno non amplius agi potuit ^').

Uesychius denique de Crisaeorum tyrannis mentionem facit, quos KQoxtOJdag
(vid. h. V.) vocat. Non dubito, quin hoc nomen sit idem ae KQuvYoXXidiu, KQavaXXi-
8ai: vel 'AaQayaXXHat^ ut apud Aeschinem adv. Ctesiphontiem p. 142. et 143. (Weigei.)
scriptum invenitur. Ab hoc hominum genere (de quo pluribus aiio ioco nobis
disputandum erit) nonnulli Crisaeorum tyranni originem fortasse duxerunt: at
dolendum est, in hac quoqne re omnibus certis argumentis nos carere^ -^ >,.

Quousque Crisaeorum civitas tyrannorum iniperio subjecta fuerit, non con-
stat : sed beiii primi sacri temporibus iifocrtate jam usam esse, veri simiilimum est.

Attamen ne arctiores hiijus dissertationis fines transgrcdiamiir, reliqnis, qiiae
ad Crisae historiam spectant, omissis, quacstionem illam intcr \'iros ^^ctos jain

**) Interprett. ad. Vellej. I. 1. Scymn. Chiut v. 326. EtyMol. Maga. r. MnanwnuKi; KufUth. ad. Dionyt. Perieg. v.

358. Steph. By«. v. Mtxnn. —
•') Cf. .\loell. Dorier I. p. 264.
«*) Warhtmuth (Helleu. Alterthumaknnde L 1. p. 276.) huncDauliom perperim vocat Dao li dem, eaademqDe fuitae

ceuvet atque A ulin, quemPlutarcb. de Maliguit. Uerodot.cap. 21. (Tauchn. T. V.)a Phocenaibu* expoliium eaae tradit.

n

dudttm controverMfn ex.»mHare tantumiiHMlo coAabiiBnr^ utrum dlveriae fue-
ri*t K(fi9it {i^vat^ tt JLiQf«h an noa, .ri-^vi^r-^^f f'-' ■ ''->i^-5'-i >:r.ri/ ' ■•*«♦*'■ '''*"

V ,- j^^ noimnis arDeiii exstiFfissej ex

Hotnero jani intelligi potest, apud quem (locis ante memoratis ) modo „Kfiea'*
praetereaque nomen Adjectivmn „iCp«<Taroff** inveiiitor. — Pariter Sophocles habet
„to!f/i:^i<rtt«^(E1ectr.v. fSbMibiveroSchoIiastae „K(netua9** h. e. regionem legisse videntur)
et „K^iaott09 nido/* (v.730): neque ullam duarum urbium mentionem facit. — Apud He-
rodotnm (VIH. 32.) semel tantum „KQujaXof neltior'* memoratum invenimus, quod ad
nostram qnaestionem decemendam nil juvat.'-^ Pindarus utroque nomine jam
utitur, „KQt«c^^t „Ki^Qa" : verumtamen duas urbes noii distinguit *•). — Eadem urbs
vocatur et KQleea^ eodem raodo, ut ex. antiquiore forma „Kr^<fusos, llaQrtjabg" ortum
est: „Kii(p$a<toff, tloQfaaah^ {ef. hot. 43.): plnrimique reliquorum scriptorum duo
nomina fjKQuraa" et tiKi^a'* usnrpant, unam eandemqne urbem sigiiificantes. Nani
apud Thucydid^ — xft" ab hoc incipiamUs — invenitur „KQuseaog mXitos'*; apud
Aeschincm scribitur: To KiQQaXoi' tctit^ et KtQQdXoi; Demosthenes habet: „1] KtQQoia
t^Qa'* et *^KiQQaiot\^ PoIybius„A:i(^C«" ••)'. In versibnii, qui Dicaearcho tribuuntur,
„KQujoa*o9 itsSiov'* et^KtQQar'* conjuiicta inVenimus '*).In Chronico Pario (Ep. 37.
Boeckh.) una urbs ' .«Xv^^ce** memoratur: ita et Ptolemaeus nonnullique auctores
Romani hoc nomen scribunt; apud Scylacem legitur: KtQQatof 9te9io9 •*). Apud
Diodorum Siculiim bis tantum hujus regionis mentio fit: ,iKQusa*og mXitog" et
^,X<»Qng KiQQaiag" ^^). Nicolaus Damascenus Lycurgum Crisae mortem sibi con-
scivisse tradit: Plutarchns Cirrhae, qui „KiQQaiovg v^QtCorcag eig t6 fiarttlof" — ali-
isque locis „a:^c«" scribit '^). Pausanias aperte dicit, KiQQOf eandem esse, quae
a Homero Kqiooa nominata sit, praetereaque semper „KiQQaf" Delphorum navale vo-

«>) Rind. latkM. II. 18; Pylh. VL 18. Boeckh. Rx»lic«tt. ad. Pind. Py(h. V. S1. Cf. Hypcthes. M Piad. Pytk.
ibique veniii ati Euphorione memoratot etc.

>•) Thncyd. I. 107; Aeichin. adv. Ctesiph. png. 142 (Weigel. ed.) ; Demoath. pro Corona p. 2T7. 278. Reiik. Polyb. V. 27.

*>) 'jipayiintf^ v. 73 { qnem ad loc. cC. BnttroaBnum in Programmate Schol. Portent. 183X

**) Ptolem'. Geogr. lil. e. 15. — Cjrrrka ap. Stat. Tkebaid. VII. v. 347, qaoa verana cL enm iit, qnae adnotarit
Oberlin. ad Vibinm Seqoeatr. p. 351. Lntatiua euim ad Stat. Cyrrham nnum ex Pamaaaijvgis vocat. — Scylac.
PeripL p. 82. (Lngd. Bat. 1709): pro Kwijcuo» tnim JU^faiof ^ribendura eaae Palmer. jam docnit.

»») XIL 47; XVL 23.

**) NicoL Damaac. ed. Orelliui p. 46; PluUrch. Lycurg. cap. Sl. (Weigel.)i Solon cap. 11. (WeigeL); ejnad. Qoaest.
Hellen. ^13. (T. U. Tanchn.); Numa c«p. 4.

3

■"??•'

18

cat '*). Polyaenus narratiuncalas daas de Cirriui et C^rrhaeis tradit (Xi^^
Ki^^atoi), attamen duas urbes non distinguit: qaocum consentit Callisthencs apud
Athenaeum; habet enim: „KQiaa€UHoe (quod Kftaaaioe scribendum) ^oXtftos, K$QQatot et
Kiif^a" ^^). AntoninusLiberalis antiquissimo urbis nomine utitur „Kj^a/* L u ci a^-
n u s recentiore fornia nKtQ^ ;" a U e I i o d o r o scribitur nKt^" et „K(ftaatuoe xolnoe"; ' ^ ) a
Heiladio apud Pho tium itidem nKiqoa" ^*), — Veteres Lexicographi unius
roodo urbis mcntionem faciunt „Ki^a" sive „K4iiaa" ^ *): idemque invenitur apud 8cho-
liastas Pindari ^'); — Longum horum scriptorum agmen daudat Thessaius,
Hippocratis filius, cujus belii primi sacri descriptio, si genuina es«et, gravissimae
auctoritatis foret: in ejus tMrv nQta^evxoci^" invenimus: „KQtaatof e&vos^ Kfiaaiop nediop et

K^taaXot" •»). ..... . , ^ « c^- tv , .

E scnptoribus Romanis Livius, P.om.ponius Mela, Justinus et Fron-
tinus unam tantummodo urbera Cirrham commemorant ^'). «^.. -i .. . < > ;

Diversas Crisam et Cirrham fuisse tradimt Strabo, )Ptolemaeu8 et
PliniusMajor; Strabonis, geographorum principis, testiraonium accuratius exa-
minandum est. Apud eum duo imprimis ioci inveniuntur, ubi de hac re agit "').
Priore loco haec dicit: vTWvnenToiM 6» x^ KiQ<pei nokte a^2<*'<* KiQQa^ m* rf ^aXaxx^Q liqv-
fuwtj, a<p ^g ofo^ktate dg Jehfove oydotjxoi^m vovaxttdimv (rectius 60 stadia, utPausan. refert;
cf. initium coraraentationis) iSqvtcu lfa<jiartixQ9 Stxvatoe. nqo9*uxai ii tq ^iQQ(f ^o KQtaaaXof
miiof evdaifiov. TlaXtf d'«fe|/]; iaxtp ttlltj nolie, KQiaau, atptia i xoilaof KQtaaaiog. ika 'j4ftt-
xtQQa X. X. L" — Mox altero loco pergitur ita: ,^Pxt)aQQa lUf ovf awftftifn' i/ di KiQ^a *tu n
Kifiaaa xaTeanda&tjaafi y fUf nQOxeQOf vno KQtaaaioaf' avx^ 8e i/ KQiaaa vaxaQOP vn EvQvXoxov xov
0exxaXov xaxa xof KQtaaaiof itoXiftof ». x l." Attamen in liis locis comparatis deprehen-

**) Paaa. X. 31. 5* 4; cf. ad h. l. not. 42. — Ejnsd. U. 9. g. 6: ubi vulgate lectio eit „n^; SKtQttPa:" qnae irallo
modo explicari poteit. Emendatio igitur ,.KC^av^^ ■eniui aptiiiima eit, com Panian. hoc loco de Cliithene Si-
cyouiorum tyranno loquatnr, qui in bello Cirrhaeo Amphictyones adjuvarit.

**) Polyaen. Strateg. III. 5; VI. 15; ad priorem locum cf. Blume Obserr. crit. ia Polyaen. Sundiae 1834. p. 12. leqq.
Athen. XIII. p. 560. c ; cf. IX. p. 390. b.

'^) Antonin. Liberal. Metam. fab. VIII; Lucian. Phalar. II. $. 4; Heliod. Aethiop. If. c. 26 (Coray. p. 90).—

>*) Ucllad. ap. Phot. Biblioth. ed. Bekk. p. 533. b.

**) Etymol. M. v. KffUia. Anctor contra Leocrinem quenXam coatendTt, non daat niiai nominii arbea exititine. >—

S«id. w. £»hii9 el K^iuiSiai. Hesych. v. Ki/axaki£at, Uarpocrat. v. Kjtaiiaikiitu et Kt^^mon »ti. Pbavoria.

Lex. ed. Saail. 1538 p. 1057—6« et p. 1112, qui e Strabone «t EutUth. exaeripMt.

*•) Ad Nem. IX. r. 2; Pyth. V. 13; IX. 23 ; X. 15 et 21. hthm. IL 26. — Cf. Enatath. ad lliad. IL SM. —

•■) Hippocrat. Opp. ed. Foes. Frcf. 1595. Sect. VIII. p. 24. seqq. —

*>) Liv. XLIl. II, 15. Pomp. Mela lU. 2. {. 10. Frontin. Strateg. IIL 6. $. 7. Jnitiu. XXIV. 1. J. 4. CL Martial. L 77.

•1) IX. p. 418. Caaaub. (Tichucke p. 495 — 499).

b5>™-''~'^-

19

denda siink Jbaee: Pumiini Strabo Cif r^am Critsa tive Crisa antiquiorem fuiase
oeaaet, quod omnibus teatinoiiiis aote aUa£it repugnat praetereaque refuiatur jam
eo, ^od nomen y^Ciffrka^ « ^^Crisa" ortun est (vid. not. 43,). Tum priore ioeo
narrat, duas jam. urbes, Cirrham et Ccissam exjitare: in sequentibus autem tradit,
Cirrha et Crissa deieta^ Anticirrham taatummodo supereste, cima e Pausania aliisque
scriptoribus Cinrh»BEiDelphonimnavaleposterioribus etiam temporibus fuisse probe
sciamus "). Deiude dicit Cirrbam, quam Crissa antiquiorem esse perperam af-
firmaverat, priut a Cris«aeis, Criasam vero postea ab Eurylocho Thessalo dira-
tam esse in belk> Crissaeo. At de illo bello, quo Cirrha a Crissaeis deleta sit,
nemo veterumscriptorum quidquam tradit : hoc autem £urylocho*duce gestum idem est,
quod primum sacrum appellatur °*). Omnia denique haec Strabonis verba se-
cum pugnare ooi^usioneque iaborare, quis noa inteiii^tt Corruptum esse utrumque
locum verisimillimum est: attamen valde dubito fore, ut nulla vi adhibita iis mederi
possimus ^°). Minime quidem hoc Strabonis, quamvk gravissimi auctoris testi-
monium oonfirmare potest, duas diversas illius nominis urbes eadem aetate exsti-
tisse. — Jam vero cnra Piinius et Ptolemaeus '^) eosdem auctores, quos Strabo,
vel fortasse ipsum Strabonem secuti esse videantur, horum quoque tesimonia exigui
tantum momenti esse iiquet.

, £o magis mirandum est, quod tamen non pauoi nostri temporis Viri docti illam
Strabonis sententiamadhucconprobant; v. c. Palmerius, Cluverus, Celiarius, Vaie-
sius (de Yalois), Mannertus, Heynius, F. A. Wolfius, atque inter recentissimos Kru-
sius et Clintonus °^): aiii in conta-ariam partem jam discesserunt, ut Credoy-
nus, D'AnvilUus, Qaverius, Beckius, Bredowius, Boeckhius, Wacbsmuthius impri-
misque C. 0 Muellerns "). Dodwellns in Itinerario quidem dicit, Crissam nunc

««) Paus. X. 3T. 5. 4 et g. 6. ete. Polyb. V. 27: „xctTa Kl^^^ ronmp."

**) CL C. O. Mueller. prcbom. p. 49S. Palmer. Exercitatt. in Aoct. Graec. p. 319.

•*) Vid. Not. critt. ad. h. 1. in Tschackii editione et Groskurdii veriione German. (T. II. p. 186).

*'') Plin. H. N. IV. 4 (3); Ptolem. Geogr. L L Im Catalogo ■criptorum, qnibni niui eit Pliiiini (rid. H. N.

Lib. I.), nnlla quidem Strabonis fit mentio.
•*) Palmer. Graec. Deicript. \l. 3; Clnv. Introd- in univers. Geogr. p. 377. (Guelferb. 1661); Cellar. Notit. O. A. I. p.

M7 ed. Schwarz. Valei. (de Valoia) in Hist. Acad. Reg. Inscript. VoL V. p. 62. leqq ; VoL VII. p. 262 ; Mannert

Geogr. Gr. et. Roman. T. VUL p. 148 teqqt Heyne ad Homer. Hymn. in Apoll. Pytb. v. 31; Wolt Geogr.Graec.

p. 4; Krusii Hellai T. II. 2. p. 47 teqq; CKntoni Fast. Hellen. p. 207 — 8 ed. Kruegeri. — Cf.Tscfcucke ad Melam

IIL 2. 9. le.
•*) Gedoyn. ap. Vales. in Hist. Acad. Reg. Inscript. Vol. V. p. 62 seqq ; D^Anville Geogr. anc. abreg. T. I. p. 256;

Claver. Hiat. d. prem. tems d. I. Grece T. II. p. 32U seqq ; Beckii W. u. Volk. Gescb. T. I. p. 851 (nov. edlt.);

Bredow. Hist. antiqna p. 301; Wacbimuib. Hellen. Atterthnmsknnde T. I. 1. p. 9; Boeckb. Expiicatt. ad Pind.

Pytfa. V. 37; C. O. Mueller Orcbom. p. 495.

3 *

Crisso nominari (cf. Meletiura in ret»Y(f. naXai^ x. raoc T. II. p. 313. Veiiet. 1807.),
atque in planitie sitam esse, quae olim Crissaeus campiis Aominatus sit; Cirrhae
vero ruinas ab ilio pago duas horas dwtantes (hodie Xer<^egadi) mari adjacere,
quas ipse tamen non yiderit. At GeUius Britannus, peregrinatorum accuratissimus,
has ipse visitavit, ut jaminitio diximus: atque iile pagus Crisso reoentioribus tem*
poribus ortus prope eum locnm, ubi olim hippedronmis Pythicys fberat (Vid. not.
S. iaitio coramentationis), nomen procul dublo obtinuit a veteris Crjsae vicini-
tate. — Chandlerus in Itinerario nnius tantum urbis Cirrhae mentioBera facit ^ *).

Quibus denique omnibus in sunimam redactis haec nobis patere videntur.
1) Eadem aetate una tantummodo urbs Crisa (Crissa) sive Cirrha antiquitus ex-
stitit. 2) Antiquissimum urbis nomen erat C r i s a, quare haec potissimum ejus forma apud
poetas mythographosque invenitur; sequentibus vero temporibus nomine „KQiaa^ in
^KtQQa" mutato, campiis, qui urbi adjacebat, vetus nomen „KQufai:w ite8iof"t mareque
vel sinus nomen „KQUjaiop nalayoi" sive „it^a»©ff xoAffoff'* retinuit ' *). 3) Vctere tamen
Crisa bello primo sacro diruta, recens oppidum Cirrha sensim ortum est, quod
Delphonim navale Romanorum Imperatorum etiaratemporibusfuissejamintelleximus.

Controversiae de hac re ortae vix aiia ratione dkimi posae videntur. i

' '.•":!'!■ •■, :Urru'-r ■.■ -' ...

^*) Dodwell. Itiner. T. I. I. p. 2IS leqq ; dt Poucquevffle^ V6y. «n Gtieh T. IV. p. 47; obi ii ^^ „CriMo". agitur.
Ckuidler. Itiner. Graec.c. 69. (reri. Germ. p. 386).

") Romanorum Imperatorum aetate antiqnum nomen „i(L^(('' fortatie in nsnm ruraui venerat: qood intelligi potest e
Buinmo Neronii, a Raachio in Lexic. Rei Nummariae T. II. p. 1071. memonito, eni inaeriptnm eat: '

K P I H.^ J a N N B Si K o i* sijy. .,.

(De Toce NtMxoQO^ cf. Scbneid. IjCX. Gr.) : qui nummns praeferea proi>at, illud Delphomm navale illa aetate exigoi
moroenti miniroe ftaiiie. — Urbem denique extremti Imperii Romanl temporibai dentio Criiiam ■ominatam
fuiiae, e nomiae bodierni pagi ,,CriMo" paterc vidotar, qaem memorat jam Be^jaaaiji Tndelcasia in Itiuerario luo
(l.ugd. Bat. 1633)i duodecimo enim laeculo in pago U^^^ /, qui eit procnl dubio idem atqoe Criiio, ad Par-
naMum lito 300 Judaeoi habitantei invenit ; cf. Zinkeiien Geieh. GriecbeHland» T. I. p. 799. — At Criiio non
eo loco, quo vetui Criia, led prope eam regionem, in qna.Hippodromui Pythiai olim fuerit, coaditum eiie jam ante
memoravimui. — Ad haec addere nobii liceat verba ex Inicriptione Delphis reporta, a Boeckhio odita in Corp.
laicript. Graec Vol. I. p. 833. No. 1709:

K P T i: 2: A A {It) E J 0 T 0,
Hunc acribendi modum ex errato fortaiie ejui , qui titulum triuiacriiiaerit , ortnm eiie eeniet Roeckliini, atqoe
legeudum: Kfjiaoa. Frocul dubio de. anatheniate Deo Delphico ofMMiA hoc in titulo agitur: Boeclhiu» tamen non
dobitat, quln ad reterii Criiae tempora non pertiueat, cum lilerarum forma leram aetatem jam ipectet. —
Veriiimile igitnr eit, ex IiDperalurum Roinanurum tein|K>ribui origiuem durere Inicripllonero : qaod et ipium jam
argumentu foret, antiquum nonieu Criiiam ea aetate ruriui in uiu fuiise. —