Valeriani de Flavigny... epistola tertia in qua de libello Ruth Syriaco quem Abrahamus Eschellensis insertum esse voluit ingenti isti bibliorum operi...

VALERIANI

D E FL AVl G N Y

i ■

Sacrsq Faculcatis Theologice Parifieri-'
fis Do&oris ae Socij Sorbonici ,
Infignisac Merropohcana; Remen-
fis Ecclefia: Prcfbvceri Canonici,
&c m alma Pariiienfium Acadcmia
Sacrarum Hebraiearumqtie Lite-
rarum ProfeiToris Regij \^ C J'

EPISTOLA TERTIA

tnquade Libello Ruth Syriaco, tjuem Abra-
hamus Echellenfis infcrcum efle voluit in-
genti-ifti Bibliorum Opeii , cjuod non ita
pridem LiuetiffParifiorumHebraice , Grae-
cc , Latinfc s Chaldaice , Samaritanc , Syre^
& Arabice prodijt.

-

jidemndem A^BT^AffjdMP^M EClfELS.
LENSEM , yt tandem aliquttndb minii£
de fe quam dc alijs feniiat*

M. DC. XLVIL'

■

OVid vides feftucam in ocu~
lo fratris tui , & trabcm in
pcuIo cuo n on vides t tskfattb. 7»
*V. 3. Eijcc piimum trabcm de o-
culo tuo, & tunc videbis cijcere
fcftucam de oculo fratris tui.
Ibidem T. 5.

ABIAHAMO

ECHELLENSI

MARONITi.

ALB 7{IA NVS 7>B BLA VI G Nr,
Sacr*> Facultatu Theologi* Ttrijienjts 7>o<- -
tfor ac Socius Sorbonicus , Jn/ignat <*c Me-
tropolitana- T^emenjis Eccleji* Tresbyter
Canonic/u , ry in alma Varifienjium Jkca-
demia Sacrarum Jfeb raicarum^ue Litcra-
rum TrofeJJbr 7{$giut»
#

On fum nefcius, Abraha-

ME CORDATISSIME , quili

optime memineris quibus
nosverbis exceperimus,vbinuper
per- conuenimus apud Illuftriu r i-
mum Bignonium, & quid ibi fue
rim cibi pollicicus , dum me petuJ

lanter aggreiTus esin difceptatio-
ne de Sacro-Sanc"be EditionisHe-
braie^ authentica veritate , qua?
tua nihil intererat. Nolo igitur
tuam hic foljicitare memoriam ' %
fcd tantum meis fatisfacere polli-
citationibus ; ratus te nihil pra:-
termiffurum ex ijs quje ad alfe-

rendam tuam famam pertinere
putaueris. Scio equidem quod aie-
Das , &: illud tecum insenue fa-
teor & admittoj me nempe nihil
fere praster characteres pun&os
& apices in libris Syrorum & Ara-
bum agnofcere ; adeott, vbiali-
quid dilcutiendum venit aut ex-
planandummihil ego fim penitus
Diome>c rehflo y verfatus tantum,
licet forte fitis mediocriter , in
Hebrajcis. Sed fcio etiam , & il-
lud iplum.tua pace,palam &aper-
profiteor , me lacis profecifle

ex illa longa & aflldua confuctu»
dine, qus mihi fcmpcr fuit cum
Clariihmo Gabriele Sionita Lin-
guarum Orientalium Profeflbre
Regio longe meritiflimo j vt mihi
promptum fit & expeditum, ctiam
folis mcis vinbus , omnes illas exi-
mias elucubrationes , quibus tan-
topere gloriarisac triumphas,ex-
piodere. Et ne longius abeam in
re tanti tibi ponderis ac momenti,
autte diutius dubium & ancipi-
tem dctineam 5 hoc ipfum , quod
tibi nuper coram llluftriflimo
Bignonio fum pollicitus, fideliter
exequor 8c breuiter adimpleo.
LibellusRuth, quiprimus, ni
. fallor, cx omnibus ingenij tuifce-
tibus Arabice flmul 6c Syriace ,
nec-non & Latine prodijt ; lucu-
lenti(Iimum,fiquis vnquam alius,
perhibere debuit de tua fum-

A iij

6

ma ac fingulari cruditione ] nec-
non & fupercminenti Linguarum
Oriencalium peritia teftimonium.
Prodijc enim ' pompatice , & infig-
nem veluti triumphum agens ,
quod ingcnti ifti Bibliorum Opc-
ri , quod ante annos fere viginti
Luteti« Parifiorum Hebra'ice s ,
Gnece , Latine , Chaldaice , Sa-
maritane, Syre, & Arabice para-
tum fuit & adornatum , illuftrem
plane coronidem imponeret , &
gloriam indefeflis ClaritfimiGa-
brielis Sionita* laboribus debitam
eriperet. Et tamen , quod vix ac
ne vix quidem credidiflemus , tot
& tantis conipurcatus eft maculis
ac tanrfcedis erroribus tua manu
infceliciter obftetricante , vt om-

ninomirum fit & fa?culis omni-
bus inauditum , eum , qui tan-
ca laborat infckia , audere adhuc

7

inter eruditos , etiam Parifijs,ca-
pucattollere. Nempe, vtego prar-
termittamTextum Arabicum, de

quo nulla mihi fuit tunc tempo-
ris tecum controuerfia , plusquam
quadraginta quinque mendas,eaf-
quegrauiffimasjin folo primofuo
capite nobis exprimere Textus
Syriacus, de quo fola nobis qax.
ftie fuit, ita fe habet , vt paflim
& vbique redolere videatur craf-
fam penitus & ineptam Tyronis
alicuius ignorantiam. Atque vt fe-
mel fcias me te adhuc benigne
exciperc,&ea,qua pofTum,vrba-
nitate atque beneuolentia j fepo-
fitis in tui gratiam omnibus illis
hallucinationibus, quas forte Ty-
pographorumincuriae,aut Emen-

datorum ofcitantiae cribui potfent;
has folum , quas nullus bene fanus

«quo animo tuleric , accipe. Agc

8

igitur & expendc.

Cap. i. v. hoc nomen prd~
prium "]l?D>5?fc8 ejuod etiam cibi La-
tine fonat ex Hcbrco Elimelech j
barbare fcribis ac inepte i^nh»
Cum autem naruus ifte habeanu-
adhuchocipfo cap. v. 5. & cap.z.
v. 3. ncc-non & cap. 4. v. 3, palam
& aperte relinquitur tuum illud
mcndum non efle fortuitum, aut
prxli viti6 introdu&um fed craf-
. lumpenitus atquc fupinum. Eod.
cap v. 7. ad illa verba EgreJJk junt
de terra hahtatiom fu<e male fcribis

& imperitc |*niapoi pro vrnpym

habttationis fu<e. Sciunt enim om-
ncs Linguae Syriaca: Tyrones at-
que Candidati, Homina , qm ha~
bent a capite liteiam Mim ajfeflam
puntTo Pthohho , cum afftxts primx
peifom Jtngularis , & fecunda ac tet-
tiapluralis Ittriufquczenerts, affumert
- r - n femper

9 _ .. /

femper punclum Pthohho/Zpm pe-

nultimam , vt in his . exempli

Ki^ipa Sancluartum , >Enpa $ an-
Buarium meum , pstiripa Santtm-
num ■yeftrum , f W?p_a Sancluarium
eorum , & aliis. Eod. cap v.8. invoce
Karv} JMtfericordias , male prorsus
omittuntur duo punCta pluralita-
tis , qujc numquam prstermittun-
tur a peritis. Eod. cap. v. 9. adilla
verba Et ofculata efi eas ,infcite fcri-
bis ac imperite %0p pro npm
Et ofculata efi. Nempe fciunt qui
fatis Syriace fciunt, InHerbis a-
cliuis & in con^gationibus Peal &
Pael -yjitatis , conjugationem Peal ~y-
furpari tanmm t l>U efi Dnicum fuppo-
jitum in quod aclto tranfeat ; conjuga-
tionem vero Pael , f bt plura. Ex.
bpp Occidtt de vno tantum occilo
dicitur „ Sap autcm de pluribus.

Vnde cum hic fermo fit de plu«

B

10 m

ribus , vti patet cx Textu qui
dicit , etiam fecundum tuam in«
terpretationcm , Et ofculata eft eas;
quis nefcit te preter flgW hic ek
fe Jegendum, & non nppn Et of
culataeft} Mirum porrb te homi-
ncm eruditim"mum,& qui de iyn-
ceritate Sacro-{anc~te,Edicionis He-
braicx ac ftrenuis eius Propug-
natoribus audentiilime pronun*
tias,nefcij{Te hanc voccm wbttt
qua? h6c ipfo cap. repcritur verf
20. cffe vnum ex Dei nominibus
cum Litera Dolath fibi pre,pofita;
atque adeb non effe efferendum
per vocem , vt tu male effers
ac barbare, fed pcr vocem
,pure Hebraicam , etfi in tua ver-
fione male adhuc habeas Elifadai.
Audi ergo appofitum tibi Prouer-
biu, Ne Sutorvltra crej>idam y aut fi fa-

tisHebraicefapispbna Vfln nd-m

II

HiU Sed, ni fallor,cx illorum es
numero,de quibus etiam dici poteft
adagium iftudThaimudicu ksSdi
WifU k*? 'ban . Iam enim effecit
tua inftitutio , vt quod puden-
dum eft minime te pudeat.

Cap. i. verf i. barbare fcribis
ac penitus imperite »ma pro »n"U
Ftlia mea. Et vt minime cpgitare».
mus hoc mendum , licet craflum
penitus & infulfum ,tibi inconful-
to exciduTe,autcafu, vel fortuito,
illud ipfum repetis , non folum
h6c ipf6 cap. verf 8. 8? verf iz..
fedetiamcap.j. verfi.io.ii.i6.& 18.
adeo vt mirum videri non dcbeat
te mecum contcndnTe apud illu-
ftriflimum Bignonium , vocem if-
tam itaeiTe legendam ac fcriben-
dam. Sed videant Lingua: Syria-
ca* Tyrones ac iudicent. Eod. cap.
v. jo ad iUa' verba Etoffendit, in $>at-

B ij

tem agriBoo^ contribuhs, auc cognati s
duplex mendumcommiccis , &il-
lud quidem craflimum acquc
ftupidiffimum,vcnihil dicam dc
rua verfione,qujenonica commo-
da eft ac propria,£r occumt ei pars
agri Boo% confangumei. Primum in
voce n^3pnDKl Et offendit, vel inci-
*///-, quamfic male fcribis & incer-
pretaris rf?3pnDW Et occumt ; eft
enim verbum iftud , vci fciunc
Lingua? Syriacar Candidaci, a forma
bapflOK vficanflima ; non a for-
ma Sspnoyi inuficaca penicus &
Syris omnibus incognica. Alcc-
rum invoce KlnyVia qu$ non fig-
nificac , vc inccrpreraris, Partem^
auc fortionem , fed difjenftonem , fchif

wa, auc dtufionem «.Acque ica WmaVia
dtfienfionem , /?/ , aut <//'«///<>-

»«w , inepce Legis & imperice
pro |twi$£» Partcnt , jgut fortio-

*" 13*
nwi,'etficap. 4. v 3- idem illud
mendum exprefliflime habeas.
Eod. cap v. 9. inepteadhuc vfur-
pas mafculinum MntffcO Et btbe } pro
fceminino mpX\ quod eflet cegru-
um. Eod. cap/v. 14. ad illaverba
Fragmenta fpicarum perfricatarum in-
fcite legis Kinisnsi pro KinttHfll
Perfticatarum 5 eft enim partici-
pium plurale Fcemininum for-
mx emphaticae , quod habet a
• capite literam Dolatb cum puncto
Pthohbo de more literaru Vm, qua-
rum conftrudionem cum di&ioni-
bus fubfequentibus hic & alibi paf-
(im videris penitus ignorare. Ec
ccrte , cum tibi nuper exprobraf-
femapudilluiiriflimu Bignonium,
te ne quidem literarum iVn ge-
nium ac naturam percipere , quod
camen omnibus Lingue, Syriaca»
gultoribus planum efle debet atquc

- pcrvium ; nullum aliud dedifti
mihi refponfum,quam fumofum is-
tud acque perturbatum , Qutdf
Quidi Denique hocipfo cap. v. 2..
inepte fcribis ac barbare >Pip3"n
pro >flp5n*( Quod adhajtfti; eft enim
iecunda perfona fingul. fceminina
cum litera TDolath a capite a ver-
bo fecundx forma; pai Jdhaft,
non autem p2l primai forma? , vti
male deducis & exprimis.

Cap. 3 .v. 1 o. pr^ter mendum iftu d
infigne , quod quinquies admi-
fifti in fola didione >rrn Filia mea,
vti modb palam tibi lubiecimus,
inepte penitus ac ftupide mon^
ftrum iftud erlormas rhw cum li-
neolainfra literam Lomadh, vteius
quietem atque fileritium indicer.
Si enim vox ifta nbm eft fecunda:
perfona: flng. fcem. vti etiam tua
verfio (atis innuit Secuta Jis , ad

verbum/m*; pneter ineptam iup-
preflionem Yiterxloudh , qux om-
nino eflentialis eft in fine iltius
dictionis , vc indicetur eam efle
(ecundse perfons fingularis fcemi-
nina:, inicite fcribis ac barbare
fignum quietis fub litera Lomadh,
qu£,vtiiciunt quocquot fatis Sy-
riace fciunt , nufquam quiefcit in
hoc praterito, prxter quam in
prima fingulari mafculina & ter-
tia fingulari fceminina. Quod fi

dicas di&ionem iftam etfe
tertia? perfonse fingularis fcemini-
nx ^tejnullus equidcm erit er-
ror in tua nocatione , fed femper
oberit fequela Textus cum tua
verfione Stcutajis. Quis igitur feret
tantam ac tam fupinam in vni-
ca dictione imperitiam ?

Cap. 4. v. 1. infcite fcribis
wa proiyjoj neque enim verten-

dum cft , vti ctiam minime Ve£-
tis,£«« <?/?? Ccd,Quideft} Ac pro-
inde cum vo* illa interrogatiua
fp dicatur tantum de perfonis 3
Kiata autem , & per contra&ionem
jiD de rebus-,quis nefcit te pre,ter hic
efle lcgendum iJia ga/'d */? ? Et
non wp ^a«" <?/? ? maxime cum
fenfus neceflarioid poftulet? Eod
cap. v. 4. male fcribis ac barbarc"
np*0 pro TOW Ef > fprerafem-
per literarum Vm notatione, & re-
pofita liceraDo/tf/Aprolitera R//^.
Eod.c. v. n.ad illaverba FaciatDo-
minus mulierem iftam ficut R^jicbel
&Li«m , piial ^»* <xwa£«? ddifica-
uerunt Domum Ifiaeh^ male fcribis
& incongrue jbiftl pro pgfti Si~
quidem ^Mn dc abfentibus tan-
tum aut quafi abfentibus dicitur,
mn autem de pnefentibus aut
1 - velun

veluti pra*fentibus , adeovt plri
idem fit ac l\U , ac //?*. Vnde
cumhie demonftrentur veluti di-
gito Rachel& Lia , eoquod a:di-
ficauerint domum Ifraelis ; paiam
& aperte relinquitur , non join
///*., fed pjn ///* legendum efTe
ac fcribendum. Et certe hoc ipfiim
tua verfio , qua* Textui parti»
culam Jmba addidit, infinuare vi-
detur,vbiait,H* qu* atnl* adtfka*
uerunt domum Ifaelis. Eod.cv.14.*
barbare fcribis &incpte liytt pro
Tranftulit ; conitat cnim ,
etiam apud Tyrunculos Lin-
gua» Syriacar , Verba cnnjugationis
Aphel numquam habere ptinflum •
Pthohho fub fecunda thematis y nifi
tertia fit litera Rifch > aut -yna
tx gutturalibus. Sed quid opus
pluribus > Summam tuam in Lin*
gua Syriaca ignoranciam pro*

i8

det vltimum , quod ego notabo,
vocabulum. Dum enim fcri-
bis hoc ipfo capite 4. verf iy.
HfnVpro nrnV/7 3 ep erit illum y pra%
termiflo pundo HhDoffohib litera
Joudh 3 quod ei tamen omninb
eflentiale eft ac neceflarium , 8c
repofito puncto Pthohho fub litcra
Lomadh, loco puncti Rnoffo, con-
tra analogiam )C verbi t]?j/quo
tertia ifta perfona fingularis fce-
minina deriuatur,& non a verbo
,quod barbarum eft penitus
atque infolitum j quid aliud colli-
gcre poflumus , quam tc mag~
num efle Ardejlionem , & inLin-
' § ua Syriaca Tyrunculum potius
quam Magiftrum aut Do&o-
rem.

Porro , quis tuam feret in Lin-
gua Latina barbariem i An Lari-
nedici putas quodais cap. 1. v. &i

19

Reuertimini fiha , quoniam ego fenui
wt effem apta "Wo , pro Ego fenui Dt
fim afta viro ? Quid dicent Latitie
Eruditi de tua illa verfione eod.
cap. i, v, 19. Etfaftum eft , njt cum
lenijfent inHethlehem Iuda , Utaretut
in eis omnis l>rbs \ pro Veniffent Be-
thlehem , & Tota vrbs ? Quis cre-

det Latinam eflTe phrafim iftam
cap. i.v. j.cap.j v.9. Quodnuntium
efi pue!U huim f pro QtM fama eft
fuella huim ? An quifpiam Latine
dixerit quod ais eod. cap. %. v. 9»
Ecce pracepi x ~)>t homo non Udat te;
pro eo quod vulgo dicitur, Ecce
yrxcepi , ne qws re Udat l Quis fc-
ret phrafim iftam incongruam
eod- cap. 2. v. 10. Jd cognojcendum
me, quod ejjem peregrina , pro con-
grua ifta loquendi formula. Jd ,
cognojcendum me } cum ego fimferegri-
na ? Denique , quis dicet Latine

C ij

2.0

dici quod ais eod. cap. i. v. ly. E&
fercujjit y t rga ea qua collegit , pro St
decujjity aut excujjit virga ea qua coU
legerafi Et iterum eod. cap.i. v.18.
Et dedtt ei de eo quod comederat, &
Juperfuit ei } pro Comederat& fuper-
fucratl Certe , ha?c-& alia eiufce
generis innumera, qua? hic nota-
re fuperfedeo, ne contramentem
in immenium noftra excrefcat
Epiftola , lucutentiffimum nobis
perhibent de tua fumma ac fin-
gulari Linguarum OrientaIium&
£**»«*>Occidcntalium peritiaTFaxit Deus,
qui ne talis efles minime prohi-
berevoluit, vt tandem aliquando
refipifcas hifce meis monitis &
animadueriionibus ^ ne fl pergas
vlterius alienis inuidere laboribus,
aut ijs, quos aliunde mutuatuses,
gloriari , Tollat Jua munera Qerdo- 9
atque adeo fcpe fepiiis a xiobis

t

1

2.1

audias , Tecum habita 3 & noris auam
fit tibi curta fupellex. Interim bene
vale , & mentem fonam in cor.
pore fano tibi poffide. Luteriae
Parifiorum pridie Cal. Mart. An.

s. m. dc. xlvil

' hnis: