AFS verslag 2008

ANNE FRANK STICHTING

BIJZONDERE DATA IN 2008

23 Intensief overleg tussen stadsdeel
Centrum, de Anne Frank Stichting,
omwonenden,de Bomenstichting
en de eigenaarvan detuin waarin
de boom staat, heeft geleid
tot overeenstemming over het
behoud van de kastanjeboom. De
boom krijgt een steunconstructie.
De veiligheid van het Achterhuis
is daarmee gegarandeerd. De
stichting Support Anne Frank
Tree is verantwoordelijkvoorde
uitvoering van het project en het
onderhoud van de boom.

4 Prijsuitreiking van de Anne Frank-
fotowedstrijd 'Sources of Inspi-
ration 2007', de Russische Nadya
Gorodeskaya wint.
6 Tijdens een feestelijke bijeenkomst
ontvangt de Stichting van de
BankGiro Loterij een cheque van
750.000 euro uit de opbrengst
van de dertiende trekking. Deze
eenmalige bijdrage zal besteed
worden aan de bouwvan een
virtuele vleugel van het museum.

15 Miep Gies viert, in besloten kring,
haar negenennegentigste verjaar-
dag.

28 In Madrid is de premiere van de
musical 'Ana Frank- un canto a la
vida'.

3 In Den Burg West (Texel)wordt
het straatnaambord van de
nieuwe Anne Frankstraat onthuld
door directeur Hans Westra.

9 Medewerkers Jan Erik Dubbelman
en Aaron Peterer zijn aanwezig bij
de opening van het Durban Holo-
caust Center in Zuid-Afrika.

22 Tim Boswell, parlementslid uit
Groot-Brittannie, brengt een
bezoeken laatzich informeren
over de werkzaamheden van de
Anne Frank Stichting. Boswell is
voorzittervan de Britse All-Party
Parliamentary Group against Anti-
semitism, die in 2007 een onder-
zoeksrapport uitbracht inzake
antisemitisme.

23 Start van Amsterdam Wereldboe-

kenstad met Anne Frank als een 12

van de drie iconen.

23 In het NCRV-televisieprogramma
'Kaaskoppen & Waterlanders'
aandachtvoorde historische
betekenis van Anne Frank.

23 Een nieuwjaarskaart van Anne

Frankvoor haarvriendin Sanne 24

Ledermann is opgedoken in een
antiekwinkelin Naarden-Vesting. 30

25 De biografie 'Anne Frank, haar
leven' voor laaggeletterden wordt
gepresenteerd in het museum. Het
boekdoetin eenvoudig Neder-
lands verslag van het leven van

Anne Frank. De fractievoorzitter 5

van GroenLinks, Femke Halsema,
neemt het eerste exemplaar in
ontvangst.

26 De stichting komt in het bezit van
een foto van Peter Schiff, een
jeugdliefde van Anne Frank.

29 In het Anne Frank Huisvinden live 1-15
opnames plaats met presentator
Matt Lauer voor het Amerikaanse
televisieprogramma 'Today Show'.
Het programma trekt ruim
7 miljoen kijkers. 11

4 Tergelegenheid van de nationale 21

Dodenherdenking wordt een her-
denkingsconcertgehouden in de
Noorderkerk in Amsterdam; mede-
werker Maatje Mostart houdt er
een inleiding. 26

9 Minister-president Jan Peter Bal-
kenende bezoekt het museum met
zijn vrouwen dochter. 30

19 Het populaire Duitse jeugdte-
levisieprogramma 'Willi wills
wissen' is met zijn aflevering over
Anne Frank genomineerd voor de 30-31
belangrijke Duitse televisieprijs de
Erich Kastner- Fernsehpreis.

22 Op de website www.monitor-

racisme.nl staat het nieuwe online 1

dossier 'Holocaustontkenning'.

29 In Duitsland is'Alle Juden sind...
50 Fragen zum Antisemitismus'
verschenen, een bewerkte verta- 6

ling van het in 2005 gepubliceerde
boek 'Vijftig vragen over antisemi-
tisme'.

Verschillende Anne Frankscholen
in Europa planten op Annes
geboortedag een zaailing van de
'Anne Frankboom'. De boompjes
zijn ontkiemd uit kastanjes van de
boom die Anne vanuit het achter-
huis kon zien.

Supermodel en tv-personality Tyra
Banks bezoekt het museum.
Mies Bouhuys, schrijfstervan
jeugdboeken en vele jaren als
bestuurslid betrokken bij hetwerk
van de Anne Frank Stichting, over-
lijdt op 81 -jarige leeftijd.

De tentoonstelling 'Anne Frank-
een geschiedenisvoorvandaag'
is, samen met een tentoonstelling
van de boeken die Anne las,te
zien in de Openbare Bibliotheek
Amsterdam.

Samen met het CIDI organiseert
de stichting een studiereis lesge-
ven overWOII en de Holocaust'
in hetYad Vashem in Jeruzalem,
Israel.

Muzikant Lenny Kravitz bezoekt
het Anne Frank Huis.
Het Trio Triptych speelt in het
kader van het Grachtenfestival
Amsterdam live in het museum-
cafe een programma van Franse
barokmuziek.

Voorzitter lord Janner of Brauns-
tone van de Holocaust Educational
Trust bezoekt de Stichting.
In hettelevisieprogramma 'Een-
Vandaag'een reportage uit over
de restauratie van de plaatjes in
de kamervan Anne Frank.
De Anne Frank Stichting pre-
senteert zich op de Uitmarkt in
Amsterdam.

Ronald Plasterk, minister van
Onderwijs, Cultuur en Weten-
schap, en echtgenote bezoeken
de Stichting.

Zangeres Gloria Estefan bezoekt
het museum met haar dochter.

17 De Anne Frank Stichting pre-
senteert het nieuwe lespakket
Free2choose voor het voortgezet
onderwijs.

24 Filmregisseur Steven Spielberg
bezoekt het Anne Frank Huis.

28 Gerdi Verbeet, voorzitter van
de Tweede Kamer, bezoekt het
museum met haar gezin.

1 De website www.monitorracisme.
nl is uitgebreid met de 'Kroniek
Antisemitisme 1945-2004' en het
webdossier 'Demonstraties'.

6 De eerste maandelijkse Nieuws-
brief Racisme & Extremisme
verschijnt met actuele informatie
rond racisme, antisemitisme en
extremisme.
6-8 De partnerorganisaties van de
Anne Frank Stichting uit Londen,
Berlijn en New York komen samen
in Amsterdam om ervaringen uitte
wisselen en plannente delen.
16 Leerlingen van de Parostokschool
in Poltava, Oekra'i'ne, spelen een
door hen gemaakte balletvoorstel-
ling over Anne Frank. De voorstel-
ling is te zien in het Geert Groote
College in Amsterdam, waar op
dat moment de Anne Frankten-
toonstelling iste zien.
30 Optreden van directeur Hans
Westra in de paneldiscussie
'Hoe verdraagzaam zijn we?' in
Enschede.

1 Het museum is tot laat open
met een speciaal programma in
verband met de Amsterdamse
Museumnacht.

4 De start van de 'stadsdelentour-
nee'van de tentoonstelling 'Anne
Frank- een geschiedenis voor
vandaag' vindt plaats in het Tech-
nisch College Amsterdam met een
toespraakvan Ahmed Marcouch,
voorzittervan het stadsdeel Slot-
ervaart
10 MedewerkerLies Schippers geeft
een aantal lezingen en workshops
in Montreal, Canada, op uitnodi-
ging van het Goethe-lnstitut en het
Holocaust Memorial Centre.

19 Medewerkers van het Prins
Bernhard Cultuurfonds en het
Nationaal Fonds voor Vrijheid en
Veteranenzorg worden ontvangen
in het museum en krijgen een
rondleiding.

20 Buren en omwonenden worden
ontvangen in het museum.

26 Medewerkers van de Dienst
Maatschappelijke Ontwikkeling
van de gemeente Amsterdam
bezoeken het Anne Frank Huis.

27 Medewerkers van de BankGiro
Loterij bezoeken het museum en
krijgen een speciale rondleiding.

10 Perspresentatie van de achtste
rapportage van de monitor
Racisme & Extremisme bij de
Anne Frank Stichting.

11 Ontvangst van medewerkers van
het ministerie van Volksgezond-
heid,Welzijn en Sport in het
museum.

17 Televisiepersoonlijkheid Ruby Wax
bezoekt voor haartv-programma
'Ruby goes Dutch' het museum en
wordt rondgeleid door acteur en
regisseur Jeroen Krabbe.

21 Amerikaans filmregisseur Woody
Allen bezoekt het Anne Frank Huis
met zijn gezin.

31 Het museum ontvangt in 2008
998.943 bezoekers.

Anne Frank Stichting verslag over 2008

'Never forget! In life and even more in
death Anne Frank has held the world
in the innocent spell of her truth and
wisdom/

(Steven Spielberg

Minister-president Jan
Peter Balkenende wordt
op 9 mei ontvangen
■>or HansWestra.

24 September brengt
nregisseur Steven
lelberg een bezoek

Voorwoord

Hans Westra
Algemeen directeur

De zorg voor de plek waar Anne Frank was
ondergedoken en waar zij haar dagboek
schreef, staat centraal in het beleid van de Anne
Frank Stichting. In 2008 is het project 'Behoud
en Presentatie Anne Frank Huis' succesvol
afgerond. De meest authentieke onderdelen
van het achterhuis, de sporen die Anne en haar
familieleden daar achterlieten, zijn hiermee
voor de komende generaties behouden. Naast
dit belangrijke project zijn 00k drie ruimtes
in het museum vernieuwd. Hiermee komt
er meer aandacht in het museum voor Otto
Frank en de handschriften van Anne. Haar
eerste dagboek, een verjaardagsgeschenk voor
haar dertiende verjaardag, heeft een ereplek
gekregen.

Een van de kerntaken van de Anne Frank
Stichting is het volgen van de ontwikkelingen
op het terrein van racisme en extremisme in
Nederland. Eind 2008 komt in dat kader de
achtste Monitor Racisme & Extremisme uit.
Het hoofdstuk dat betrekking heeft op de Partij
voor de Vrijheid kreeg veel aandacht. De kern
van de zaak betreft de vraag naar de huidige
grenzen van de vrijheid van meningsuiting.
De Stichting is van mening dat alleen de

onafhankelijke rechter daar helderheid over
kan verschaffen.

In de zomer van 2008 hebben we afscheid
moeten nemen van Mies Bouhuys. Zij was
vanaf 1980 tien jaar lid van het bestuur en
daarna lid van de Raad van Advies. Mies heeft
het prachtige jeugdboek 'Anne Frank is niet
van gisteren' geschreven en heeft jarenlang op
scholen verteld over het leven van Anne Frank.
Zij wordt erg gemist.

Het verslag van de activiteiten van de Anne
Frank Stichting over 2008 is niet compleet
zonder een woord van dank aan de vele
individuen en organisaties die de Stichting
in dat jaar materieel of immaterieel hebben
gesteund. Dat was van doorslaggevende
betekenis voor de omvang en de kwaliteit van
ons werk. Ik hoop ervan uit te mogen gaan dat
op die steun 00k het komende jaar gerekend
mag worden.

Amster&am, maart 1009

zoekers bekijken net
gboek van Anne Franl

,

^^^T

m

L

Regisseur Woody Aller

poseert in de kamer van

Anne Frank.

'Let love rule. It's an honour to be here.
Anne lives on/

(Lenny Kravitz)

Muzikant Lenny Kravitz
laat een bericht achter in
het gastenboek.

Museum

'Het aantal mensen dat net Anne
Frank Huisjaarlijks bezoekt, is
gczicn degrootte van bet huis ecn
uitdaging voor ons. Na in zooj
te zijngestart met de verkoop van
kaarten via het internet, zijn in 2008
de oveningstijden verruimd. Voor
ons team van medewerkers betekent
dit dat zij onregelmatig werken.
Het is dan 00k een heelgeipuzzel om
net werkrooster rond te krijgen. Het
blijft echter een bijzondere werkplek,
de medewerkers kunnen dagelijks
ondervinden hoegeraakt de bezoekers
worden door net levensverhaal van
Anne en de overige onder duikers.'

In 2008 heeft het Anne Frank Huis wederom
een groot aantal bezoekers mogen ontvangen.
Opnieuw lag het bezoekersaantal nabij de een
miljoen. Maar liefst 998.943 mensen bezochten
het museum, iets minder dan de 1.002.902 in
2007.

Tot laat open

Het merendeel van de - veelal jonge bezoekers
- komt uit het buitenland; Engelsen en
Amerikanen lopen hierbij voorop, maar 00k
steeds meer Nederlanders brengen een bezoek
aan het Anne Frank Huis. Het hoge aantal
bezoekers is mede te danken aan de ruime
openingstijden van het museum. Het museum
is dagelijks geopend van 9.00 tot 19.00 uur, en
in het voorjaar en de zomer tot 21.00 uur. In de
drukke zomerperiode, juli en augustus, is het
museum zelfs dagelijks tot 22.00 uur geopend.
Dit jaar wordt voor het eerst een test gedaan
met de afsluiting van de Westermarkt voor het
verkeer. Deze proef zorgt voor minder overlast
bij omwonenden en komt de veiligheid van de
museumbezoekers ten goede.

Actualiteit

In het Anne Frank Huis kunnen bezoekers
naast de historische ruimtes, waar de
geschiedenis van Anne Frank en de
andere onderduikers centraal staat, 00k
een actuele tentoonstelling zien. In de
interactieve filmpresentatie Free2choose
komen voorbeelden uit de hele wereld aan
bod die betrekking hebben op het recht op
vrijheid van meningsuiting en het recht niet
gediscrimineerd te worden. Bezoekers wordt
telkens gevraagd wanneer aan welke rechten
voorrang moet worden gegeven. Een voorbeeld
van de onderwerpen die aan bod komen, zijn
de protesten naar aanleiding van Deense
spotprenten over de profeet Mohammed.
'Hadden de Deense cartoons gepubliceerd
mogen worden?' is de vraag die kijkers bij het
filmpje krijgen voorgelegd.

installatie wordt op het dak

I f I

Restauratie plaatjes achterhuis

'Het is voor een vavierrestaurator
een wonderlijke ervaring om een
eigenlijk heelgewoon behang
met plaatjes met zoveel zorg te
conserveren. Toenwegevraagd
werden voor de conservering van dc
learner van Anne, konden we niet
vcrmoeden dat dat zon vcelzijdigc
ovdracht zon worden. Het was uniek
om bij zon belangrijk project een
ccntralc ro\ te vcrvullcn en samen
te werken met zoveel mmsm die
allemaal wilden bijdragen aan em
zogoed mogelijk eindresultaat.
Nu de learner klaar is, zieje al net
werk er niet aan af f net is nog steeds
gewoon net kamertje van Anne/

De eerste week van de onderduik, juli
1942, vrolijkte Anne haar kamertje op
met een deel van haar ansichtkaarten- en
films terrenverzameling. De plaatjes laten
zien hoe Annes interesses in de loop van
de onderduik veranderden. Het gaat om 59
plaatjes, waaronder foto's van films terren,
kinderen en kunstwerken, veelal uit het
tijdschrift libelle'. Sinds de oprichting van
de Anne Frank Stichting staat behoud van het
behang met de plaatjes in de kamer van Anne
Frank hoog op de agenda. In de zomer van 2008
is een omvangrijk restauratieproject afgerond.

Plakband

Na de oorlog zijn plaatjes die loslieten
met synthetische lijm en met plakband
vastgezet, met alle nadelige gevolgen van
dien. De restauratoren hebben zowel lijm als
plakband zonder schade kunnen verwijderen.
De behangdelen zijn vervolgens verstevigd
met Japans papier en op aluminium
honingraatpanelen geplaatst. Voor alle
behangdelen is een glazen vitrine op maat
gemaakt. Hiermee is het originele behang
met de plaatjes goed beschermd tegen stof
en andere invloeden van buitenaf] Ook

gerestaureerd zijn de groeistreepjes die Otto
Frank van Anne en Margot op de wand tekende,
en het kaartje van Normandie waarop hij de
invasie van de geallieerden bijhield. Dankzij
deze werkzaamheden blijven de authentieke
sporen van de onderduikers in het achterhuis
voor toekomstige generaties bewaard.

Klimaat

Randvoorwaarde voor het behoud van de
originele behangdelen en plaatjes is, naast de
restauratie, het creeren van een stabiel klimaat.
Om dit te bereiken zijn de oude panden van het
museum voorzien van klimaatsystemen, zodat
de originelen geen hinder meer ondervinden
van schommelingen in temperatuur en
luchtvochtigheid.

Steun

Het project kon worden uitgevoerd mede
dankzij financiele steun van de BankGiro
Loterij, het VSBfonds, het Anne Frank Fonds in
Bazel, de gemeente Amsterdam, het ministerie
van VWS, het Nationaal Fonds voor Vrijheid
en Veteranenzorg en het Prins Bernhard
Cultuurfonds.

0)
00

o

•a

E

i

v-personality Ruby Wax
en acteur en regisseur
"eroen Krabbe bekijken net
gboek van Anne Frank.

Aanpassingen museum

'Mijn eigen historisch hesef
overbrugt heel soms de tijd, zo lijkt
het tenminste. Als het stil is in het
museum bijvoorbeeld, vroeg in de
moxgen, en ik me buig over de vitrine
om een naar regels te lezen in net
originele dagboek. Het was de kunst
om aanvassingen te doen die naadloos
aansluiten bij het doordachte concent
van het bestaande museum. De
vresentatie van bet dagboek is daarbij
heel belangrijk.]e moet ingetogen
te werkgaan, zonder toevoegingen
die de aandacnt ajleiden. Bezoekers
komen voor bet achterhuis, maar
de aanleiding is dit aangrijvende
document humain, een aandoenlijk
klein roodgeruit boekje.'

De vaste presentatie in het Anne Frank Huis
is in 2008 aangepast. Tien jaar na de renovatie
en de bouw van een geheel nieuwe vleugel
werd het tijd voor een herziening. De filosofie
van het museum is niet gewijzigd. Alle
ingrepen zijn uitgevoerd binnen de grenzen
van het bestaande concept. Er zijn tal van
kleinere aanpassingen verricht, varierend van
nieuwe tekstbordjes of gordijnen tot andere
verlichting. Maar er hebben 00k enkele grote
veranderingen plaatsgevonden. Zo is er een
nieuwe introductieruimte ontworpen met
portretten en uitspraken van Anne Frank en
hebben de maquettes die Otto Frank in 1961
liet maken van het achterhuis een vaste plaats
in de route gekregen.

Otto Frankzaal

In de Otto Frankzaal zijn fragmenten te zien
van een interview dat hij gaf in 1967. Hij vertelt
over zijn terugkeer naar Nederland en over het
belang van het dagboek. Ook zijn hier originele
documenten te zien uit zijn archief, zoals een
notitieboekje dat hij bijhield tijdens de lange
reis terug van Auschwitz naar Amsterdam.

Dagboekzaal

De grootste verandering is een nieuwe
dagboekzaal. Het dagboek heeft een centrale
plaats in deze ruimte. De sfeer is ingetogen.
Naast het dagboek zijn er ook enkele door Anne
in 1944 herschreven paginal te zien. En er is
een korte film waarin Miep Gies vertelt over
een bijzonder moment, toen zij Anne op een
dag stoorde bij het schrijven.

Reactie

Zomaar een berichtje in het gastenboek:
'Het Anne Frank Huis bezocht ik in 1956
voor het eerst. Ik herinner me, dat de sfeer er
beklemmend was. Nu: andere tijden, andere
zeden, waaronder het gebruik van audiovisuele
middelen om het leven van Anne, haar familie
en hun vrienden in ontroerende beelden te
presenteren. Dat neemt niet weg, dat de sfeer
er beklemmend is gebleven. Het Anne Frank
Museum anno 2008? Indrukwekkendf

'I vividly remember being in the hustle and
bustle of Amsterdam, only to be surrounded
by silence when we neared the house/

(Een bezoeker in het gastenboek van de website)

'Voorgroeyen is fiet a\ een tijdje
mo^elijk om te reserveren via internet
Men wordt dan op een afgesyroken
dag en tijd ontvangen en hoeft niet in
een eventuele rij te staan. Hierbij lean
nu een korte introductie van 10 of 30
minuten oy geboektworden, eventueel
met een lunch in ons museumcafe. Het
is leuk om dezegroeyen te ontvangen
en de kennis die ik in de loop derjaren
hebt oygebouwd, met anderen te
delen/

Groepsbezoek

In totaal bezoeken 812 groepen het Anne
Frank Huis voor een educatief programma.
Hiervan zijn 274 groepen uit het basisonderwijs
afkomstig, en 246 groepen uit het voortgezet
onderwijs. Daarnaast worden 113 groepen
uit Duitsland en 88 groepen uit Engeland
ontvangen. yy groepen ontvangen een inleidend
programma en voor 14 groepen wordt een
programma speciaal op maat gemaakt.
Om te voldoen aan de grote vraag uit het
onderwijs is het aanbod van educatieve
programma's vergroot. Een dertig minuten
durend inleidend programma wordt structured
in het aanbod opgenomen. Groepen kunnen een
tijdsreservering maken en staan niet meer in de
rij. Hierbij kan 00k een tien minuten durende
ontvangst geboekt worden met een inleiding
op het onderduikverhaal. In verband met deze
uitbreidingen is het reserveringssysteem op de
website geheel aangepast.

van het culturele seizoen als belangrijkste
museumsponsor een 'Museumkwartier' van
gestapelde zeecontainers. In een container
die als het kamertje van Anne is ingericht,
presenteert de stichting zich met een korte film.

Museumnacht

Met 40 andere Amsterdamse musea doet de
Anne Frank Stichting op 1 november, voor het
negende jaar, mee aan de Museumnacht. Met
als thema 'Aan die voet van die oude Wester'
is het museumcafe ingericht als authentiek
Jordanees cafe. Het duo Leo Roberti en tante
Daat laten met hun combo levensliederen van
o.a. Willy Alberti, Johnny Jordaan en Zwarte
Riek horen. Daarnaast is het 00k mogelijk
voor bezoekers om de speciaal verlichte tuin
achter het museum te bezoeken en een blik te
werpen op het achterhuis en de veelbesproken
kastanjeboom.

Uitmarkt

De Anne Frank Stichting neemt eind augustus
deel aan de Uitmarkt in Amsterdam. De
BankGiro Loterij plaatst bij deze opening

Anne Frank krant 2008.

rikYousif bij de
esentatie van het
ispakket Free2choose.

- + ■■

®mmm-s

Leerlingen in discussie

\'<

'Je moet accepteren dat andere mensen
ook gebruikmaken van hun rechten,
ook al ben je het niet met ze eens/

(Een leerling over het lespakket Free2choose)

Educatie

'Afgelovenjaar hebben mijn
leerlingen van de derde klas vmbo
meegewerkt aan Vreezchoose. Ze
mochten infilmvjesfigureren en met
elkaar in discussiegaan. De leerlingen
vonden net duidelijk svannend
omgefilmd te wordenl Ze werden
gestimuleerd om fiun beste beentje
voor te zetten. De ovnames waxen
een succes: na wee dagenfilmen
waxen alle belangrijke argumenten
genoemd en mochten we moe maar
voldaan naar huis. Wet is bijzonder
omje eigen leerlingen terug te zien op
dvd. Het is een leuke dvdgeworden,
diegoedgebmikt lean worden in de
lessen bij de vakkengeschiedenis en
maatschappijleer/

Free2choose op school

In September wordt het lespakket
Free2choose gelanceerd. Free2choose is een
discussieprogramma voor het voortgezet
onderwijs over botsende grondrechten
en de grenzen van de vrijheid. Met
behulp van filmclips, discussievormen
en bronnenmateriaal worden leerlingen
uitgedaagd om over concrete situaties na te
denken, een standpunt in te nemen en met
klasgenoten in discussie te gaan. Bijvoorbeeld
over de vraag: 'Mag de politie zomaar foto's
maken van hangjongeren en een dossier van
hen aanleggen?' Tijdens de lancering, met
radio- en tv-presentator Tarik YousifJ stond
dan ook het belang van discussieren over
botsende grondrechten centraal. Het lespakket
slaat goed aan. Docent Naomi Nagtegaal van
het Calvijn Junior College in Amsterdam neemt
in december het duizendste exemplaar van
het lespakket in ontvangst. Het lesmateriaal is
gerealiseerd dankzij de financiele bijdrage van
het minis terie van Volksgezondheid, Welzijn
en Sport.

Anne Frank krant

In het voorjaar verschijnt de negenentwintigste
editie van de Anne Frank krant voor de groepen

zeven en acht van het basisonderwijs. Het
thema is dit jaar 'groepen en het daaraan
verbonden Vij-zij denken'. In de bijlage -
een klein boekje in het midden van de krant
- worden negen jongeren geportretteerd.
Zij vertellen over de verschillende groepen
waarvan zij deel uitmaken, en gaan ook in
op de vraag hoe belangrijk die groepen zijn
in hun dagelijks leven. De krant wordt door
ruim zestig procent van de basisscholen in
Nederland gebruikt.

Werkstukwijzer

De website Werkstukwijzer krijgt er maar
liefst tien nieuwe landenversies erbij.
Op Holocaust Memorial Day, 27 januari,
wordt de Werkstukwijzer gelanceerd in
Australia, Argentinie, Brazilie, Denemarken,
Indonesia, Oekrai'ne, Portugal, Polen, Spanje
en Zweden. Met deze online bronnenbank
kunnen scholieren zelfstandig een werkstuk
of spreekbeurt maken over Anne Frank
en de Tweede Wereldoorlog. Basis voor
alle Werkstukwijzers is de Nederlandse
Werkstukwijzer, die sinds 2003 online is. In
totaal zijn er nu negentien Werkstukwijzers in
veertien talen.

'No Laughs, NoThrills, and Villains AIIToo Real/

(The NewYorkTimes' op 27 februari over J De Zoektocht')

Jongeren met elkaar in discussie
" hetthema antisemitisme.

De Anne Frank Stichting
neemt deel aan deTask Force
for International Cooperation

on Holocaust Education,
Remembrance and Research.

TASK FORCE FOR
INTERNATIONAL
COOPERATION (

HOLOCAUST
EDUCATION,
REMEMBRANCE.
AND RESEARCH

De Duitse, Poolse en Hongaars
versie van 'De Zoek

ai

+ o ) * • '

Holocausteducatie

'Na fiet succes van "De Zoektocht"
op Nederlandse scholen waxen we
benieuwd hoe leerlingen huiten
Nederland op de strip zouien rea-
$eren. We zijn een pilot begonnen in
Duitsland, Polen en Hongarije. Door
mijn Hongaarse ajkomst was Alt voor
mij een heel bijzoniere ervaring. Ik
vond fiet er$ leuk om in mijn moe-
dertaal de docententraining tegeven
en te zien hoegoei de leerlingen met
de strip uit de voeten konien. Het is
eenfantastisch resultaat dat de strip
straks al in Duitsland in de winkel te
koop zal zijnF

De Zoektocht

In 2007 verscheen het educatieve stripboek
'De Zoektocht'. In dit beeldverhaal worden de
belangrijkste feiten over de Holocaust verteld
aan de hand van de belevenissen van fictieve
Joodse families. De strip biedt jongeren de
gelegenheid om op laagdrempelige wijze
kennis te maken met de belangrijkste feiten
over de Holocaust. De strip en het begeleidende
lesmateriaal is gemaakt voor jongeren tussen
de 13 en ltfjaar.

Na het succes van 'De Zoektocht' in Nederland
wordt onderzocht of de strip 00k gebruikt kan
worden in het Duitse, Poolse en Hongaarse
onderwijs. Internationale publiciteit, onder
andere in 'The New York Times', zorgt voor
extra positieve aandacht. In samenwerking
met het Anne Frank Zentrum in Berlijn,
het Pools-Duits Centrum in Krakau en het
Holocaust Memorial Center in Boedapest
is een pilotproject gestart. De strip en het
bijbehorende lesmateriaal worden getest op
scholen om te zien of de strip daar aanslaat en
om uit te zoeken of het lesmateriaal per land
moet worden aangepast. De eerste resultaten
zijn zeer positiefj al moeten sommige docenten

en leerlingen wennen aan deze vorm van
informatieoverdracht.

Antisemitisme

In Duitsland is het boek 'Alle Juden sind... 50
Fragen zum Antisemitismus' verschenen. Dit is
een vertaling en uitbreiding van Vijftig vragen
over antisemitisme', dat in 2005 in Nederland
verscheen.

De Office for Democratic Institutions and
Human Rights van de Organisatie voor
Veiligheid en Samenwerking in Europa
werkt met de Anne Frank Stichting aan
verdere verbreiding van het lespakket over
antisemitisme. Van de driedelige lessenserie
'Antisemitisme. Oude en nieuwe vooroordelen'
zijn versies voor tien landen ontwikkeld. In
elk land wordt het materiaal toegespitst op
de belevingswereld van de jongeren daar. In
oktober en november vonden in Krakau (Polen],
Kaliningrad (Russische Federatie], Vilnius
(Litouwen] en Kiev (Oekraine] seminars plaats
voor docenten en trainers. In Duitsland zijn
in 2008 dertig seminars voor docenten over
de lessenserie verzorgd door het Anne Frank
Zentrum, de partnerorganisatie van de Anne
Frank Stichting.

'De foto is op het juiste moment gemaakt,
heeft een mooie compositie en geeft de
spanning goed weer.'
(Jurycommentaar bij de winnende foto)

Stadsdeelvoorzitter Ahmed
Marcouch opent op 4 november de
Anne Franktentoonstelling in het
Technisch College Amsterdam in
Amsterdam-Slotervaart.

De winnende foto van de Anne
Frankfotowedstrijd gemaakt doi
Evgenia Stanina.

Een citaat van Anne Frank
op de buitenkant v£

boekwinkel van het mus

Diverse activiteiten

'Het werken met scfio Keren tij dens
eengidsentraining isvoormij een
^rote uitdaging. Wat achterdochtig
komen sommigejongeren hinnen en
ze^en dat ze daar alleen maar zijn
omdat ze wiskunde n<% crgcr vinden.
Gedurende de trainingsdag worden
zegegreyen door het verhaal van
het dcrtknjarigc meisje dat moest
onderduikcn. s Nachts moet er een
metamorfose hehben ylaatsgevonden
waarin dc ongeXnteresseerdejongcren
zich ontyoyyen tot yrofcssionclc
gidsen, want tijdens de eerste rond-
leidin^ kunnen zij tot in detail ver-
tellen over Anne, haarfamilie en de
geschiedenis van de "iweede Wereld-
oorlog en dejodenvervolging/

Bomen

Anne Frankscholen in verschillende Europese
landen planten op 12 juni, de geboortedag
van Anne Frank, een zaailing van de 'Anne
Frankboom' in de buurt van hun school. De
boompjes zijn ontkiemd uit kastanjes van de
170 jaar oude kastanjeboom in de binnentuinen
bij het achterhuis. Anne Frank kon de boom
vanuit het zolderraam zien en schreef erover in
haar dagboek.

Fotowedstrijd

Winnaar van de Anne Frankfotowedstrijd
'Sources of Inspiration 2008' is de 16-jarige
Evgenia Stanina uit Rusland. De jury, bestaande
uit twaalf getalenteerde jonge fotografen van
de internationale Joop Swart Masterclass, koos
unaniem voor de foto die zij van een jong meisje
maakte na een bungeejump. Ruim 400 jongeren
deden mee aan de fotowedstrijd en brachten
met hun foto en onderbouwing tot uitdrukking
hoe zij aankijken tegen de thema's vrijheid,
goedheid, geven, moed, geluk en menselijkheid.
Thema's waarover Anne Frank in haar dagboek
schreef De Anne Frank Stichting organiseerde
de wedstrijd in samenwerking met MSN,
Canon, CanvasDirect en World Press Photo.

Wereldboekenstad

Van 23 april 2008 tot 22 april 2009 mag
Amsterdam zich namens de UNESCO, de
VN-organisatie voor onderwijs, wetenschap
en cultuur, Wereldboekenstad noemen. Er zijn
drie iconen gekozen die een verhaal vertellen
over de historie en actualiteit van Amsterdam
als Wereldboekenstad. Dit zijn Spinoza,
Annie M.G. Schmidt en Anne Frank. De Anne
Frank Stichting neemt deel aan verschillende
activiteiten rond Anne Frank.

Stadstournee

In het kader van Wereldboekenstad wordt in
juli, in aanwezigheid van Annes jeugdvriendin
Jacqueline van Maarsen, de tentoonstelling
'Anne Frank - een geschiedenis voor vandaag' in
de Openbare Bibliotheek Amsterdam geopend.
Speciaal voor de presentatie in de bibliotheek
is een aanvulling gemaakt: in vitrines zijn
boeken te zien die Anne in het achterhuis las.
De boeken gaan vergezeld van citaten uit haar
dagboek, die duidelijk maken wat de betekenis
van deze boeken was voor haar ontwikkeling
als schrijfster. Daarna reist de expositie langs
verschillende scholen in Amsterdam. Op alle
scholen worden leerlingen getraind om als gids
medeleerlingen rond te leiden.

'I have read Dickens, Dostoyevsky,
Melville, andTolstoy. Never have I read
anything as profound and moving as the
words of a teenage girl, Anne Frank/

(Een bezoeker in het gastenboek van de website)

Wereldwijd

'In oktober kregen wij bezoek van de
Varostokschool uit Poltava, Oekrai'ne,
z6kinderenvan9 tot zi jaar, met
him balletvoorstclling "Anne Frank's
Diary", gelnsmreerd door de Anne
Vranktentoonstelling in Oekrai'ne. In
samenwerking met net Geert Groote
College Amsterdam vonden daar drie
voorstellingen vlaats. Voor hen en de
medewerkers van de stichting was de
voorstelling een onvergetelijke erva-
ring. De zaal met 450 ixeners was na
vijfminuten doodstil, iedereen was
zeer onder de indruk van de acteer- en
dansvrestaties van degroev, maar
00k van hun ontroerende manier van
uitbeelden van fiet verhaal van Anne
Frank/

Anne Franktentoonstellingen

De reizende tentoonstelling 'Anne Frank - een
geschiedenis voor vandaag' is in 2008 in 174
plaatsen in twintig landen over de hele wereld te
zien. De plaatsingen zijn onder andere mogelijk
gemaakt door steun van de Nederlandse
ambassades, het Hivos en het Erasmushuis.
In Stavanger start in mei de Noorse versie
van de tentoonstelling voor een tournee van
twee jaar. De opening vindt plaats bij de
Intercultural House Foundation. De jongeren
die de rondleidingen voor schoolgroepen
verzorgen, hebben grotendeels een islamitische
achtergrond.

In samenwerking met het Center for Prevention
of Violence in Nicaragua ontvangen jongeren
afkomstig uit de sloppenwijken een training
om rondleidingen te verzorgen bij de
tentoonstelling in het Nationaal Museum in
Managua.

In Bandung, Indonesia, is in samenwerking
met het cultured centrum Common Room een
reeks van activiteiten over Anne Frank gestart
ter gelegenheid van zestig jaar Universele
Verklaring van de Rechten van de Mens. Het
is de bedoeling om in meerdere steden in
Indonesia tot een samenwerking te komen met
lokale instellingen en universiteiten.

Partners

In Duitsland, het Verenigd Koninkrijk
en de Verenigde Staten bevinden zich de
partnerorganisaties van de Anne Frank
Stichting.

De Anne Frank Trust in Londen voert onder
andere, als antwoord op het racisme in de
gevangenissen, het Anne Frank Prison Project
uit. Anne Franktentoonstellingen maken een
tournee langs gevangenissen en gedetineerden
worden getraind om rondleidingen aan
medegedetineerden te verzorgen. In navolging
van de positieve ervaringen in Engeland is het
project 00k in Duitsland van start gegaan.
In het Anne Frank Zentrum in Berlijn is de
permanente tentoonstelling 'Anne Frank, hier
& heute' te zien. De tentoonstelling vertelt het
verhaal van Anne Frank, en jongeren komen aan
het woord over thema's die 00k in het dagboek
van Anne Frank een belangrijke rol spelen.
De uitreiking van de Spirit of Anne Frank
Awards door het Anne Frank Center in
New York is een jaarlijks evenement. De
Awards worden uitgereikt aan auteurs,
studenten en docenten die initiatieven
nemen ter bevordering van meer respect en
gelijkwaardigheid in de samenleving.

15>

Het achtste monitorrapport.

gctxttct

:. n r,.^-

"3

•a
c

Onderzoeker Jaap van

Donselaar wordt geVnterviewd

over het monitorrapport.

oor potentiele moslimterroristen
staat niet in verhouding met de aandacht
voor extreemrechts.TerwijI extreemrechts de
afgelopen jaren behoorlijk groeide.'

('NRC Handelsblad' op 11 december in een artikel over
het achtste monitorrapport)

'Holocaustontkenning'.

Onderzoek

Ik werk nu tweejaar als documen-
talist op de afdeling Onderzoek &
Documentatie. Een van mijn taken
is de eindredactie op de Nieuwsbrief
Racisme & Extremisme, die we
maandelijks uitbrengen. By de
actualiteit betrokken zijn is wat mij
het meest aanspreekt in mijn werk.
Vaak zit ik erbovenop. Bijvoorbeeld
doordat ik da^elijks een digitale
knipselkrant samenstel. Berichtgeving
over extreemrechtse demonstrates,
bekladdingen met hakenkruisen,
uitsipraken van politici, maar ook
ontwikkelin^en in de wereld die in
Nederland hun weerslag hebben, zijn
zo onderdeel van mijn werk/

De Monitor Racisme & Extremisme is een
wetenschappelijk onderzoeksproject van de
Universiteit Leiden en de Anne Frank Stichting.
Dit project is opgezet om uiteenlopende
vormen van discriminate, antisemitisme en
extremisme te volgen en erover te rapporteren.

Monitor acht

In december verschijnt de achtste rapportage.
Aan deze rapportage hebben dertien
onderzoekers meegewerkt, afkomstig van de
Universiteit Leiden, RADAR Rotterdam en
de Anne Frank Stichting. De onderzoekers
concluderen dat het probleem van de
'islamofobie' in Nederland afgelopen jaar
aanzienlijk groter is geworden. Dit betreft
niet alleen het negatieve opinieklimaat
over moslims, maar ook het toegenomen
geweld tegen deze gemeenschap en het
vaker gedogen van grove beledigingen die
tegen moslims gericht zijn. Daarnaast zijn
er twee andere opvallende bevindingen. Het
extreemrechtse landschap in Nederland is de
laatste jaren ingrijpend veranderd. Dit komt
enerzijds door sterk toenemend extreemrechts
straatactivisme en anderzijds door de wijze
waarop radicaler wordende politieke partijen
zich manifesteren. Zo wordt de Partij voor
de Vrijheid van Geert Wilders op basis van de

door de onderzoekers gehanteerde criteria als
extreemrechts aangemerkt. De balans tussen
vrijheid van meningsuiting en bescherming
tegen discriminatie is de afgelopen
monitorperiode veranderd. Oorzaken zijn
gelegen in een veranderend politiek klimaat -
kort samengevat: je moet kunnen zeggen wat
je denkt' - en in neveneffecten van beleid tegen
terrorisme en radicalisering.

www.monitorracisme.nl

Op de website www.monitorracisme.nl
verschijnt in maart de 'Kroniek Antisemitisme
1945-2004 . Hierin komen de belangrijkste
antisemitische ontwikkelingen in Nederland
na de Tweede Wereldoorlog aan bod. In het
nieuwe webdossier 'Demonstraties' wordt
de besluitvorming over demonstraties
van (rechts-jextremisten inzichtelijk
gemaakt. Verder is het webdossier
'Holocaustontkenning' online gegaan
met een overzicht van nieuwsberichten,
achtergrondartikelen en rechtspraak over dit
onderwerp.

In oktober verschijnt de eerste Nieuwsbrief
Racisme & Extremisme. Het belangrijkste
doel van deze maandelijkse uitgave is het
bevorderen van informatie-uitwisseling tussen
vakgenoten en beleidsmakers.

'Just visited this incredible museum for the third time.
Fabulous! Did stop in the museum cafe and had the most
wonderful apple pie. Is this recipe available, please?'

(Een bezoeker in het gastenboek van de website)

Minister van Onderwijs, Cultuur en

Wetenschap Ronald Plasterk bezoekt

de Stichtinq en laatzich informeren

Hoofdrolspeelster Isabela

Castillo van de Spaanse

musical 'Ana Frank- un canto

a la vida' tijdens een bezoek

aan het Anne Frank Huis.

A f

Ellen Damsma, managing director

van de BankGiro Loterij en Kleis

Broekhuizen, zakelijk-financieel

directeur van de Anne Frank

Stichting, tijdens de overhandiging

van de cheques.

Anne Frank Stichting

'De museumwinkel fieeft een duidelijk
gezicnt, alle artikelen verwijzen naar
Anne Frank en de wereld waarin zij
leefde. Dezegeschiedeniswordtvan
generatie op generatie doorgegeven.
Veel ouders kopen het dagboek voor
nun kinderen in onze winkel, vaak
omdat ze er zelfals kind zo van
onder dc indruk warm. Ze fiecfiten er
waarde aan net dagboek te kopen op
de plaats waar hetgeschreven is, en
het lie/st in hun ei^en taal. Wij zijn in
gesiprek met diverse uitgevers over de
fiele wereld met als doel zoveel moge-
lijk vertalingen in de museumwinkel
aan te kunnen bieden!

De Anne Frank Stichting is een onafhankelijke
organisatie die de plek beheert waar Anne
Frank tijdens de Tweede Wereldoorlog was
ondergedoken en waar zij haar dagboek schreef
De Stichting brengt Annes levensverhaal
wereldwijd onder de aandacht ter bezinning
op de gevaren van antisemitisme, racisme en
discriminate, en op het belang van vrijheid,
gelijke rechten en democratic

Organisatie

De Anne Frank Stichting is een non-
profitorganisatie. De twee pijlers waarop de
stichting steunt, zijn publieksvoorlichting en
educatie. Van de ruim honderd medewerkers
bij de Stichting is ongeveer de helft werkzaam
ten behoeve van het museum en de
museumbezoekers. De overige werknemers
zijn voor het merendeel betrokken bij de
ontwikkeling van educatie ve projecten en
activiteiten in binnen- en buitenland of
verrichten onderzoek op het gebied van racisme
en extremisme.

Financien

Voor haar inkomsten is de Anne Frank
Stichting voor een groot deel afhankelijk van
het museumbezoek; ruim 95 procent van de
begroting wordt gedekt door de opbrengsten
van het museum. Voor de financiering van
de verschillende grote projecten die in dit
activiteitenverslag beschreven worden, is de
stichting aangewezen op bijdragen van diverse
fbndsen, samenwerkingspartners, vrienden
en donateurs of subsidienten als de Europese
Unie en de Nederlandse overheid. Sinds Z007
is de Anne Frank Stichting beneficient van
de BankGiro Loterij en ontvangt zij voor een
periode van vijf jaar een bedrag van zoo.000
euro per jaar.

Lot uit de loterij

Op 6 februari, tijdens een feestelijke
bijeenkomst in Amsterdam, ontvangt de Anne
Frank Stichting van de BankGiro Loterij een
extra bijdrage van 750.000 euro. Deze eenmalige
bijdrage is afkomstig uit de extra trekking van
de BankGiro Loterij en is bestemd voor de bouw
van een virtuele vleugel van het Anne Frank
Huis, die in zoio online gaat.

23

Verwante organisaties

Colofbn

Bestuur en directie

Hans Westra
[algcmccn dircctcurj
Kleis Broekhuizen
{zahlijk-financiccl dircctcurj

Raad van Toezicht

De heer mr. M.W.B. Asscher

(viccvoorzittcr)

Mevrouw mr. J.E. Biesheuvel-

Vermeijden

Rabbijn mr. M. ten Brink

De heer W. Kok (voorzittcr)

Mevrouw P.W. Kruseman

De heer dr. M. Simon

De heer mr. H.D. Tjeenk

Willink

Raad van Advies

Mevrouw drs. G. Acton

Mevrouw M.A. Bouhuys

(f3ojuni)

De heer mr. P.R. Brouwer (tot

november 2008)

De heer mr. P. van Dijk

Mevrouw M.H.M.F. Garde-

niers-Berendsen

De heer drs. R.J. Glaser

Mevrouw drs. M.L. Henneman

De heer ir. N.G. Ketting

De heer mr. H.E. Koning

Mevrouw drs. R.C. Musaph-

Andriesse

Mevrouw mr. J.E. Overdijk-

Francis

Anne Frank Center

38 Crosby Street, 5th floor
New York NY 10013
Verenigde Staten
Tel. 001-212-4317993
Fax 001-212-4318375
www.annefrank.com

Anne Frank Trust UK

Star House, 104/108 Grafton

Road, Kentish Town

LondenNW54BA

Groot-Brittannie

Tel. 0044-20-72845858

Fax 0044-20-74282601

www.annefrank.org.uk

Anne Frank Zentrum

Rosenthalerstrafte 39

D- 10 178 Berlijn

Duitsland

Tel. 0049-30-2888656-00

Fax 0049-30-2888656-01

www.annefrank.de

Anne Frank Fonds

Steinengraben 18

CH-4051 Bazel

Zwitserland

Tel. 0041-61-2741174

Fax 0041-61-2741175

www.annefrank.ch

Vkgavc:

Anne Frank Stichting

Postbus 730

1000 AS Amsterdam

Kantoor: Westermarkt 10

Tel. 020 - 55671 00

Fax 020 - 620 J9 99

Museum: Prinsengracht 267

Tel. 020 - 55671 05

www.annefrank.org

Samcnstclling en rcdactic:

Ton Mascini,

afdeling Communicatie

Foto's:

Juul Hondius [omslag, p. 2, 4, 8]

Riekus Heller (portretten en ovcrigc foto's)

Gerrit van der Linden (p. 6)

Nico Lingbeek (p. 6)

Henk Geraedts (p. 7]

Ton Mascini (p. 10]

Charlotte Bogaert (p. 12]

Simone Timmermans (p. 14]

Ingrid van Voorthuijsen (p. 14]

Ecole Anne Frank, Argentan (p. 16)

Levien Rouw (p. 16)

Evgenia Stanina (p. 16)

ItaAmahorseijafp. 18]

Bandung Oral History (p. 18]

Plataforma Brasil Holanda (p. 18]

Roy Beusker (p. zo)

Strvptckcningcn:
Eric Heuvel (p. 14]

Wilt u op de hoogte blijven
van de activiteiten van de Anne
Frank Stichting, meldt u zich
dan aan voor de nieuwsbrief
via www.annefrank.org. Als
u de stichting financieel wilt
ondersteunen, kunt u zich
via de website aanmelden als
vriend of donateur.

Vormgcving:

Basisontwerp Karel Oosting
Opmaak Pieter Mineur,
Schuttelaar & Partners

Druk:

Thieme GrafiMedia Groep

© Anne Frank Stichting, 2009

PLAATSINGENTENTOONSTELLINGENVAN DEANNE FRANK STICHTING IN 2008

Beijing II, China

Brent I, Verenigd Koninkrijk

Brent II, Verenigd Koninkrijk

Clamecy, Frankrijk

Crema, Ita lie

Decatur, CA, Verenigde Staten 3

Esch-sur-Alzette, Luxemburg

Glen Parva, HMP, Leicestershire,

Verenigd Koninkrijk

Hudiksvall, Zweden

Litomerice, Tsjechie

Liverpool, Verenigd Koninkrijk 5

Madison, Wl, Verenigde Staten 1

Mannheim, Duitsland 2

Muncie, IN, Verenigde Staten

Newcastle, Verenigd Koninkrijk

Northumbria, Verenigd Koninkrijk

Oldenburg, Duitsland

Parijs I, Frankrijk

Saint-Hubert, Belgie'

Stockton-on-Tees, Verenigd Koninkrijk

Ternopil, Oekra'i'ne

Torgau, Duitsland 4

Utrecht, Nederland

White Plains, NY, Verenigde Staten

Zagreb, Kroatie

Zgierz, Polen

Beijing III, China

Brezno, Slowakije

Chortkiv, Oekra'i'ne

Enfield, Verenigd Koninkrijk 5

Hamburg, Duitsland 2

Hotton, Belgie

Linz I, Donau, Oostenrijk

Madrid I, Spanje 4

Madrid II, Spanje 4

Parijs II, Frankrijk

Pecs, Hongarije

Straznice, Tsjechie

Syracuse, NY, Verenigde Staten 4

Terebovlya, Oekra'i'ne

Tower Hamlets I, Verenigd Koninkrijk

Traunstein, Duitsland

Wandsworth, Verenigd Koninkrijk

Athens, GA, Verenigde Staten
Berejani, Oekra'i'ne
Bolzano, Ita lie
Brasilia, Brazilie'
Brixton, HMP, Londen,
Verenigd Koninkrijk

Camden, Verenigd Koninkrijk

Frankland, HMP, Durham,

Verenigd Koninkrijk

Greenwich, Verenigd Koninkrijk

Ketzin, Duitsland

Lake Zurich, IL, United Staten

Linz II, Donau, Oostenrijk

Maassluis, Nederland

Manchester, Verenigd Koninkrijk 4

Metz, Frankrijk

Neufchateau, Belgie

Parijs III, Frankrijk

Salgotarjan, Hongarije

San Marcos, Guatemala

Schopingen, Duitsland

Skalica, Slowakije

Tower Hamlets II, Verenigd Koninkrijk

Watkinsville, GA, Verenigde Staten

Wooster, OH, Verenigde Staten 1

Ahrensburg, Duitsland 2

Chandler, AZ, Verenigde Staten

Cigliano, Vercelli, Ita li e

Enfield I, Verenigd Koninkrijk

Escuintla, Guatemala

Florange, Frankrijk

Komarno, Slowakije

Habay-la Neuve, Belgie

Linz III, Donau, Oostenrijk

Metz, Frankrijk

Porto Alegre, Brazilie

San Antonio, TX,

Verenigde Staten 4

Southwark I, Verenigd Koninkrijk

Stockholm, Zweden

Stoke Heath, HMP, Shropshire,

Verenigd Koninkrijk

Uzhhorod, Oekra'i'ne

Usk, HMP, Wales, Verenigd Koninkrijk

Blackburn, Verenigd Koninkrijk 5
Enfield II, Verenigd Koninkrijk
Hlinsko, Tsjechie
Homburg, Duitsland
Komarom, Hongarije
Latchmere House, HMP, Surrey,
Verenigd Koninkrijk
Linz IV, Donau, Oostenrijk
Mariana, Brazilie
New Hall, HMP, Wakefield,
Verenigd Koninkrijk
Parijs IV, Frankrijk
Quiche, Guatemala

Ruynes-en-Margeride, Frankrijk
Stavanger, Noorwegen
Trofaiach, Slovenie

Camden, Verenigd Koninkrijk

Feltham, HMP, Middlesex,

Verenigd Koninkrijk

Ktodzko, Polen

Leeds, Verenigd Koninkrijk 5

Southwark II, Verenigd Koninkrijk

Tower Hamlets III, Verenigd Koninkrijk

Vrbove, Slowakije

Wormwood Scrubs, HMP,

West London, Verenigd Koninkrijk

Amsterdam, OBA, Nederland
Krimml, Oostenrijk
Linz V, Donau, Oostenrijk
Miinchen, Duitsland

Huehuetenango, Guatemala
Lutherstadt Eisleben, Duitsland

Bratislava, Slowakije

Budapest, Hongarije

Carrolton, GA, Verenigde Staten

Cartagena, Colombia

Finney, Noorwegen

Glasgow I, Verenigd Koninkrijk

Harrow, Verenigd Koninkrijk

Holloway, HMPYOI, North London,

Verenigd Koninkrijk

Kherson, Oekra'i'ne

Ludenscheid, Duitsland

Neustrelitz, Duitsland

Parijs V, Frankrijk

Pentonville, HMP, North London,

Verenigd Koninkrijk

Trier, Duitsland

Wandsworth, HMP, South London,

Verenigd Koninkrijk

Wandsworth, South Thames

College, South London,

Verenigd Koninkrijk

Altcourse, HMP, Liverpool,
Verenigd Koninkrijk
Amsterdam-Zuid, Geert Groote
College, Nederland
Caracas I , Venezuela,
Delmenhorst, Duitsland
Glasgow II, Verenigd Koninkrijk
Gloucester, Verenigd Koninkrijk 5

Gyor, Hongarije

Hamburg, Duitsland

Hounslow, Verenigd Koninkrijk

John's Creek, GA, Verenigde Staten

Klepp, Noorwegen

Managua, Nicaragua

Martin, Slowakije

Plauen I, Duitsland

Plzen II, Tsjechie

Villa rea I, Castellon, Spanje

Alzira, Valencia, Spanje

Amsterdam-West, Junior College,

Nederland

Amsterdam-West, TeC, Nederland

Caracas II, Venezuela,

Freital, Duitsland

Hillington, Verenigd Koninkrijk

Jablonec nad Nisou, Tsjechie

Kvinnherad, Noorwegen

Northumbria, South Tyneside College

Verenigd Koninkrijk

Paisley, Verenigd Koninkrijk

Parijs VI, Frankrijk

Plauen II, Duitsland

Ruzomberok, Slowakije

Santa Cruz, Argentinie

Savannah, GA, Verenigde Staten 1

Schmalkalden, Duitsland

Sopron, Hongarije

Statesboro, GA, Verenigde Staten

Stockport, Verenigd Koninkrijk 5

Valencia, Spanje

Venetie, Ita lie

Xativa, Valencia, Spanje

Bandung, Indonesie

Bedzin, Polen

Brent III, Verenigd Koninkrijk

Ealing, Verenigd Koninkrijk

Gattatico, Ita lie

Glasgow III, Verenigd Koninkrijk

Guatemala City, Guatemala

Segorbe, Castellon, Spanje

Torrellano Elx, Alicante, Spanje

1 The Anne Frank Story

2 'Anne Frank - ein Madchen aus

4 'Anne Frank: A Private Photo

De Anne Frank Stichting heeft een
foto van Annes liefde van 'een zomer
lang', Peter Schiff gekregen. De foto is
geschonken door Ernst Michaelis, een
jeugdvriend van Peter uit Berlijn. Peter
is uiteindelijk in Auschwitz omgekomen.
Door het fotootje van Peter Schiff is er
bij de naam in het dagboek nu ook een
gezicht gekomen.

■

Voorkant: Het achterhuis

is na de arrestatie van

de onderduikers geheel

leeggehaald. Na de oorlog

wilde Otto Frank dat

de kamers leeg zouden

blijven. Om toch een

beeld te kunnen geven

van de inrichting van de

schuilplaats Net hij in 1961

maquettes vervaardigen.