Skip to main content

Full text of "De historia stirpium commentarii insignes : maximis impensis et uigiliis elaborati, adiectis earundem uiuis plusquam quingentis imaginibus, nunquam antea ad naturae imitationem artificiosius effictis & expressis / c Leonharto Fuchsio medico hac nostra aetate longè clarissimo, autore. Regiones peregrinas pleriq[ue], alij alias, sumptu ingenti, studio indefesso, nec sine discrimine uirae nonnunquam, adierunt, ut simplicium materiae cognoscendae facultatem compararent sibi: eam tibi materiam uniuersam summo & impensarum & temporis compendio, procul discrimine omni, tanquam in uiuo iucundissimoq́[ue] uiridario, magna cum uoluptate, hinc cognoscere licebit. Accessit ijs succincta admodum uocum difficilium & obscurarum passim in hoc opere occurrentium explicatio. Vnà cum quadruplici indice, quorum primus quidem stirpium nomenclaturas Graecas, alter Latinas, tertius officinis seplasiariorum & herbarijs usitatas, quartus Germanicas continebit"

See other formats


Lr calor mri 
-— 


Ad 


D 


pi 


e. 


Ht x 
Hn 


[ 


4v 
SERCraX S 


uM 
mr 
CT Pace 


i 


Te 
T 
t 
[a 


^d 
z 
«t 


Enemies 


5204. 


D 
tef fr One E uu 


i'm 


—— — 


* 
* 
3 
Y 
3 

v 


"H 


— MÀ tim ÓÀÀ 


"Unt pcd 
: ————— . E : s : : , : ó j Mone 
e! TP arm e WO YR Cin yr y : [kn ip guess ioni ructimen n iiie acide v AU : cjeressy a Vxbeve faisais Me ze EY rent eurer ote rona 


siete OR réAC cun nds (hv joa jn nace ral n 
" ü "S " 


The Dibner Library 
of the History of | 
Science and Technology 


SMITHSONIAN INSTITUTION LIBRARIES 


PT. 


oh 


Ls 
T 


Ue AT avi 

ME 

1 rer 
PPP 


DE HISTORIA STIRK 
PIVM COMMENTARII INSIGNES MA 
XIMIS IMPENSIS ET VIGILIIS ELA 


BORATL ADIECTIS EARVNDEM VIVIS PLVSQVAM 
quingentis imaginibus, nunquam antea ad nature imitationem artíficiofius cfft. 
Cis&exprefsis, LEO NHAR' TO FVCHSrIO medicohac 
noftraactatelongeé darífsimo,autore, 


Regiones peregrinas pleriqalij alias,fumptu ingenti;ftudio indefeffo;nec fine difcrimine uit non- 
nunquam,adierunt, ut fimplicium materie cognofcendz facultatem compararent fibi: 
eam tibi materiam uniueríam fummo & impenfarum & temporis compendio, 
procul difcrimineomni,tanquam in uiuo iucundifsimog uiridario, 
magna cum uoluptate,hinc cognofcere licebit, 


Accefsit ijs fuccinctaadmodum uocum difficilíum & obfcurarum 
paísím ínhocopere occurrentíum explícatio, 


Vnàcum quadruplicíIndíce, quorum prímus quidem ftirptum nomenda- 
tUrasgraecas, alterlatinas, tertíus officínís feplafiaríiorum & 
herbarijsufitatas,quartus germanícas contínebít, 


xd 
X E3 
o 
lees 
eret 


d 2 


i) 


AAT, 


IT TT. Zi 


fll 


AL CLLM 
Cr por rut 


Da 
ff 


Caututti preterea efl inuiclifti c & x o 1 Imperatoris decreto,tte quis 
* alius impuné ufquam locorum bos de flirpium bistoria com- 
tietitavíos excudat, iuxtatenorem priuilegij 
-atttà à ttobis euuloati, 


BASILEAE IN OFFICINA ISINGRINÍANA, 
ANNO CHRISTI M, D, XLII 


LEONHARTVS FVCHSIVS 


AETATIS SVAE ANNO XLL- 


NSVGNENSRNS UTR 
: n 


| KS S» 


cá 


daxete e Y 
SONSEQRO I SSERQY 
1 


SEN 


Y t 


i9 E 
MA a. 


SN Ue 
SSSSSSSSSSENS Aes Nov SOS SNNM MVMMM 


WS na 


es 


s LOS * 
Hora 


Ue hu 


YA ue 


NS ele) 
EOS RNRELUE 
NIS SN 
a I SNC 


- SU 
CE ESSZSU TORNA 
ESRSSC RRONUN NE 


MASALA DEVIS 


UN " 


S. 


SSN 


AUD TA I DN 


SESS 


NANNSSNSESNS eL, 
SS X CR eer La 
NS SN Aerei M SSSSS SNR ER i ee 


m eme. CNN) 
ISSN 


» 


N 


X3 »,g. 
"idt Eu 


ILLVSTRISSIMO ET CHRISTIANISSIMO 


PRINCIPI AC DOMINO, DOMINO IOACHIMO, SACRI RO- 
MANI IMPERIL, ELECTORL, MARCHIONI BRANDENBVR- 
, E , , 
genfi,Stetínge, Pomeraniae, Caffuborum, SdauorumQ Duci,Bure- 
orauío INorímbergenfi,necnon Rugiz Príncipi, Domíno 
fuolongéclementifsimo, LE oN HAR Tvs 
Fuchíusmedícus s, p. p. 


NW VANQVAM utiterfa medicina nullis non feculis oloriofa co: 
à diuitta fit babita, Illuflriffime ac cencrofiféme w 158 Cx ps, ta- 

| etiem in boc eius fummo fblendore femper plus laudis admiratio" Werbari medic 
] ntis acpottderis, ea illius pars que naturas Jürpi ueffigat ritta- us 6» 
| turdsyobtinuit : id partim quod uetuflate,cuius maxima CITIDEY. dis fempey obtis 
3 apud omnes autoritas c9 ueneratio fuit, effet antiquifsima :par- nul. 
mem j tim etiam quod iucunda, utilis qo» nece[Taría eius effet cogiiitio, 

CLAVA ARAS AXANAUA A Nf Clfft relique propémodumomtes artes fimulatque à. Leo $ tirpium origo 
opt. max, creatus eft bomo ;imiente fint, ac fübinde multorum induffria aule, fole berba, re 
poft condita fLatim elementa, uullod; adbuc exiflente bomine, unà cum diuinis - fuis uiribus, 
ita iubente Deojeterre latebris eruperüt. Li boc nomine nulluis vei aut artis inventio ue- 

rius quam medicine et fHirpium, Deo affionetur. Q uod fPtamen quifbiam ijs que alJerui- 
atus impudenter redamare audeat, buic quidem IMofen, omnium qui fcripferuntuetuffifei^  mofts fcriptor 
anum teffem;utpote anite quem ullum alium inuenies fcriptorem, ted; apud Chaldaeos, feq omit antiquifa 
c Acoyptios ,tted; P bornices;tteque Crnecos, que tamen fünt uetufHiores nationes, oppote- iy: 

nus, quipalam quod tos; in Grenefí fia affirtat, INeg; eft cm infolenter co coriturmeliofe 

quis illtus tefFimoniti repudiet aut afbernetur,ut quem no noftri tttodofed c9» profani quid; 

nunquam non adimirati fünt, fummis; extulerunt laudibus:quert etiam uenerandut ueridi- 

cum; ipfa uetuflas facit, Siquidem becip[a, Ciceronete[le;proximé ad deos accedit ; qua- vetusti 
propter quopropiwus abefl abortu, et diuina progenie, boc melius ea que uera funt retinet, «ortas. 
Proinde baud tettteré quotquot unquam extiterunt bomines, adbiberi fidem uenerandee ue- 

tuflati conflanter afferuerunt. Gieterutt ton folum Mofes, fed etiam quotquot eum fequu- 

zifunt po&e q9* bifloricis ,]Aecyptia exculti difciplina, berbarum originem co»inuentionem 

dijs tribueruut, Crnecorum nanque attiquiftimti poete Flomerus c3» Fdeffodus (teque Womens er vie 
etiim quicquam Gxecdi babent quod atte illos citent)aperte flirbium diuitam effe originert Jiodus Grecori 
teffantur. Flicquidem dum bomines igtorare tradit, quanti in IMalua co» A, [/bbodelove- E gue 
conditum fit, INamjs uerbis fabobfcuré admodum berbarum uires in intimis earundem me 
 dullis veconditas eJe, bominibusq; ignotas tec nifi dijs ipfis, qui illar i futtt intuemttoves pera 

fpeclas intiuit, Ille uerodum IMloly berbee laudatifSiee, 9» contra Circes ueneficia mirà 

e[ficacis inuentionem IVlercurio deorut apparítori acceptam refert, bominibus, inueitu 

difficilem, dijs uero nb item effe fcribit. Quinetiam in fais T beriacis INicander Pattaces;, 

quod ipfo [Latim nomine morborü omnii remedia pollicetur, à dijs ipfis inuentii effe, buici; 

adco Chironiumy  Afclepium co» FHerculeum appellatum,memoriz prodidit, Quod gre 

ci poét;e particulatim atq; de fingulis feré generibus afferuerutt, bocister Latinos Qui- 

dius, quem unum pro multis tunc produxilJe teflem fatis fit,inuniuerfum de omnibus, dui 
italoguentem de feipfox Apollinem fimpit,affirttare uoluit, dicens: 

nuentum medicina meum efLopifexd;per orbem —— 
Dicor,cz berbarum fübiecla potentia nobis, 


Q nare nuticommibus perfbicuum e[Je arbitror. fi antiquitatem diuinam; origttem fDecle 
tus berbaria tuedicina nibil ufquam effe laudabilius (blendidius, bonorificentius, Q uod 
e 2 


AD ILLVSTRISS PRINCIPEM DN, IOACHIMVM 


Herbarie medio. ffueró utilitatis magnitudinem, quam bec ipfa bominibus affert, atio expendas, quid ea 
eie uulitas, preslantius fit not uideo, INam nulla alia ve ittagis bonam corporis ualetudiem conferua 
ttis tuemur  fuslentamus quàm [livpium omurs generis fubfidio.L"aletudine autem bona 
tubil neq; melius ned; pne[Tantius neq; optabilius exiffit utpote [ine qua necpotétia, nec di 
uitie,neculle alie res fuaues,ey"ufui effe po[funtut pre clare ab FRppoc. noftro dicli fit, 
Ud dpeA oo ey dre qanue re oe md uaioo re T GANG U Bd owic, &ráp vlc yieite. 
Neque prejentem tantum ualetudinem berbarum beneficio tuentur, fed «3 labefaclatam 
c9» conuul[am ijs ipfis corrigimus , emendamus ac reslituimus; Lt enimapes ex illarum 
oribus materiam colligunt unde mel conflant, ita os ex immen[a earundem uarietate ad- 
Heboiemedis uerfus morbos remedia decerpimus. Porró cum innumeri ferd fint ttorbi qui nobis à fronte, 
ementi" tepoo, Letevibus infidias tenduut, fümmóà necefJariat quoque effe exquifitam flivpium noti- 
tiam nemini obfcurum fore, fed conslare inter omnes puto, Neg; enim fine diuinis illarum 
ucunditascogni uiribus ut à nobis propulfemus morbos licebit, Q uattum ueró iucunditatis ac deledlatio- 
nonis fip. uis babeat [Tirpiuim cogtitio, non esl cur pluribus exponam, cum ttemo fit qui nefcat nibil 
effe in hacuita iucuuduus, delecabihusq;, quàm fyluas, montes, campos , uarijs ijs; ele- 
gantiféunis flofculis ac berbis redimitos c» ornatos peragrare , intentis; oculis intue- 
rt, J/oluptatem ueró ac iucunditatem illamuon parum auget, fi earundem facultatum ac 
uirium accedat ttotitia, Neque enim mittor in co giiofcenido, quam af biciendo füauitas co 
deleclatio. C) uare cum ueteres illi diuinam efte flirpiumoriginem, easd; in tantauitee bu 
mane fragilitate tton modo ufum e» fructum immenfüm babere, fed c : fummé ueceffarias 
effe animaduerterent, non folum de bac parte medicine bonorifíce entire cocperunt, ue- 
rumetiam nibilin ipfa natura quod fufbicerent dignius aut quod imiesligareit c» perferu 
tarettur pulcbrius;aut quod cognofcerent iucundius efte duxerunt, Proinde fe totos cy ani 
no (* corpore in earuidem inquifitionem atque idagationem contulerunt, Et boc ffudio 
uesligandarum flirpium non plebeijtantuim c2» abiecle fortis bomines tenebantur, féd qo» . 
ex omni genere bominum potentia; diuitijs, prudentia co» doctrína pralantes, Quuatito 
enim illi generis nobilitate clariores, prudentia; co* doclrina pra-flantiores fuerunt, atq; 
adeo de bac parte medicine incorruptius iudicare potuerunt;tato tttagis ad fe&landum boc 
Reges olim ftis fFudrum anumi illorum funt excitati ac inflammati, FTincef1 quod plerique eges, po- 
; Ha NE sca tentia «9 pruderitia excellentes jnegleclo interimregij fa ligi bonore,cumtoto regie digni 
rfictocupat, fatis fatellitio, per uaylas multarum regionum folitudines ire, inuia montium iuga peragra 
re, lacus inacceffos lustvare , abditas terne fibras fcrutari, biantes uallium fequi fbecus, 
minime gyauati fünt, C) uod ut faceretit, nontam eos immen[a iucunditas c9» woluptas,qui- 
bus tum fruebantur quum uaria loca uarijs floribus acberbis ortataobibantyinuitauit, 
quamutde bumano genere, adeod; tota posTeritate optime mererentur, co» imiortale wo- 
aen adipifcerentur, ardor quidam impulit. C) uare de illis quas quifque inuenit fibi afteren. 
dis ton ittinus acriter 9 [Irenué quam de imperio, aut uita ipfa, qua tübil charius, dimi- 
carutit : id quod uerum effe multarum flirpium notmita tesTantur, INeque enim P'olemo- 
ttía berba alia de caufa etiam D bileteeria, tefle Plinio dicla eft quám propter certamen - 
Gentis Trio» imyenttonis reguttt. INónne Crentiana etiam ip[a,cut à Genio Illyriorü rege eius inuento- 
uidi i re nomen inditi est, fatis docet quàm ille : fludiofus berbarum  füerit? utpote quem etiam in- 
ter ttedia arma earutidem indagatiotti operam nauave, c9» Crentiana rimari facultates non 
piguit,idq nullo alio nomine, nifi ut bac ratione memoriam fibi perpetuatm ac nunquam in- 
Lofimachus Ma. fermorituram conciliaret, Porró Loyfimachum Macedonum regem nontam animi tnagtii- 
i swa tudo uirium; gloria tobilitauit, quàm Liyfimacbia berba, que ín buucufque diem nomen : 
Poir, CÍls r'etítet, AMlitbridates fane, Ponti et Partborüirex maximus;ne uiginti quidemduarü 
| linguarum 


LEONHARTI FVCHSII EPIST, NVNCVPATORIA, 


lggpuavum peritia, uarijsis binc inde uiclorijs nomen fibi para[Jé contentus fait : fed ut 

carior celebriord euaderet;in eam quoque curam fovtiter incubuit, ut omnium  fimplicium 
tedicamentorum, eorum maximé que letalibus aduer[antur, exadlam wotitiam nancifce» 

retur, C uamuero intentum in camrem animum babuerit, quantum; binc laudis co glo- 

rie confequutus fit, nibil attinet dicere, quod idipum abundé fatis medicamentum boc quod 

n hodiernum ufque diem nomen eius retinet, ac IMitbridaticum appellatur, quod$ adbuc 

bodie ad avcenda uenena à medias ufürpatur, declaret, Et quidem Scordium berba, que 

tton alía de caufa , Crateia berbario autore , nominata IVlithridatia cfl , quam [Iudio- 
fiis ille fuerit flirpium fatis etiam monslrat. Prediclis uam regibus nobis adijciendus ue^ solomonvex 
nít omnium quotquot fuerunt unquam regum fapienti[éimus opulentifsimusq; Solomon, ad. Bebreorum. 
cuius immen[as laudes; quas illi [acra Bibliorum bistoria defert, hbocueluti maximum, co 
quodreliqua omuia füperare uidetur accedit, quod de fingulis flirpibus fapientifimà djé- — 

rere potuerit. Preterca primus Pergami vex. Attalus, ut teslis esl ovauifeimus autor. atus per. 
Gralenus; ottinis generis medicamentorum fTudiofifimus fuit, ita ut multas ac uarias com- g«rivex. 
gpofítioues que adbuc extamt, co» nominis eius infcriptionem retinent con flruxerit, Exuax. suax nva- 
etiattt. /drabum vex tatto ludio inquirendarum flirpium lagra/[e dicitur, ut de finpli- &mvex. 
cium effectibus ad INeronem fcripferit. luba denique Mauritanie rex berbarum lu^ aba vani 
dio quámvegro memorabilior ficlus est, Q uantam enim buic Eupborbium berba, quam t«rievex. 

alle à fe inuentam medici fui nomine appellauit, mirisis laudibus priuatim eidicato uolumi- 

tie celebvauit,pepererit, neminem effe puto quiigtoret, Cketerum quum fequentibus fubim. Cefares Roma. 
de antis [S omatorum reges c9» Imperatores propter publicas;easqd; uarias q9* maximas, " Bus 
occupationes indagatidis [Hirpibus operam nauare non pofJeut,boc faltem fludiofé co» dili- a wies 
genter curarunt, quod idem Gralenus teslatur, utuarijs in locis, maximis quidem impen- 

fis; berbarios alerent : idd nulla alia de caufa, quam ut fludíutti boc cognofcendarum | flir- 
pium,bominibus ton minus utile quàm nece[farium, fouerent,co"ab interitu conferuavent, 

Z^erum veliclis nc regibus, alijsd; tultis infignibus beroibus, Icucro «LAtacis fratre, 

qui Jéucrio tomen dedits Achille, quo IMillefolia. Acbilleia cognominata el; Cbirone 

Centauro, à quo Centauriti tomen accepit: FTercule, qui FIyofcyamíi inyenif]e traditur: 

quantum opere ac ludi) in perquirendis omnis generis flirpibus ueteres tum Greci tum 

Latini poétee «9» pbilofopbi pofüerint, breuiter perslringemus, «Atqui ex compluribus votar e phi 
paucos aliquot, eosd; optimos produxilJe fufficiat, Plinius quideminter Grecos antiquif- "UN, 
Jim poetam Orpbeum(memo enim ante bunc apud illos memoratur, fiquidem ante omnes. vino. z 
alios poétas c5* pbilofopbos floruit) de berbis aliqua, curioftus etiam,prodidife, «9* posl. ovpheus. 
eum IVlufceum eo FHefiodii Polum berbam miris laudibus celebrafe cribit, Preteveave mufens. 

vut bumanarü peritifsimii uatem FTomerum curam cogtofcendarii frpium tagni fecifJe, Fcfodus. 

n aye RE . Horterus. 

nec a fe reiecilJe aut af bernatum fuife, INepentbe, IMoly, Lotos ,c»*. Alcinoi bovtus - fatis 

offendunt, L'woilium autem, Latinoríi poctarüi principem, flirpium füifte p eritifsimiltam virgis. 
erebre earundem ín füis uevfibus mentiones palamteflantur.. Q gare n0 varo etiainterpre 

tibus grammaticis facefsit tegocili illum miJeris modis enarrantibus,C) um ueró ftudiofüs 

berbarü fuerit Ouidius nemini tto notii est, nifi qui illius carmina introfbicere dedignatus Ouidius. 

eft. P hilofopbos autem berbariam medicina non neglexifée aut coniteipfifee binc colligitur, 

quod literis proditum fit Pythagoratt,darum fapientia uirumyittegro uolumine Bulbos ce pythagoras, 
lebrafte, perinde att; Chbryfippum Draficam, Zenonem Capparitt: quod ficere tanti bí. cisyfpus, 
lofopbi uunc in animum induxiféent, fina optimé de bac medicine parte fenfiffent« Aristo- zem. 

lem preterea, fummíi certé pbilofopbum, aliquot de fTirpibus libros vehiquiffe tetto nefcit: adt 


uude quatitifecerit berbarum coguttionem;tam excelletttis ittgettij uir; quiuis coiecluram f 
& 3 


AD ÍILLVSTRISS PRINCIPEM DN, IOACHIMYVM 


cit, Sed deffno tandem illuslriumuivorum qui de berbaria medicina bonorificentifümé co» 

Jenferunt co» fcripferunt, texere catalogum, ubiprius unam etiam pre claris mulieribus, 
cIrtemifiam IMaufoli Carüe reguli uxorem, que ab bocindagandarum flirpium ftudio 

ton abborruit, illis adiecero. C) uam enim incredibili quodam ardore acdefiderío cogno- 

feendarum berbarum becipfa flagrarit, Artemifía flirps, que in bunc ufque diem tomen 

eius retinet,cum antea Partbenis fit appellata loquitur, Lt nuncommibus pev(picuum fit, 

omis «9* etatis «9 generis bomines, eosq; nobilitate acdoclrina pre slantifiunos, "oi fo- 

lum de berbaria medicina preclaré fenfiffeuerumetiam ut illam perdifterent plurimum o- 

uud pere, ftudij, diligenti c5" laboris contuli/Je « Atqui cognofcere fortaftis à nobis quifbiam 
MEAT, huicparti medicine parum equus defiderabit, quid tandem illi per nos longo ordine coruttte 
tifint, torati, boc fludio inquirendarum flivpium cofecuti fint£ Fem fané longé preftantifsmam, 
nullisq; neq; diuitijs, neque uoluptatibus postponendam, memoriam fcilicet apud posleros 
immortalem acfempiternam. Lándiu enim firma eo» illabefücla eorum manebit memoria, 

quandiu tellus fida e9* optima rerum parens Crentianam, L yfimacbiam,Scordium, Eupa 

torium, Eupborbium, Clymenon, Polemoniatn,et id genus altas flirpes quibus precarifít 

atorut reguim indita funt nomina; producet. L^wunt itaque bodie grata bominum mettoría; 

illorum nomina, alioqui fLatim fimulatqs e uiuis excefeiffeut cum ipfis peritura, niff illa Gir 

pibus indita post fe reliquiffent. Et à nobis cevté meritó bocomniü longà pracarifimum 
ac[aluberrimum tantorum regum c9* doctifsumorum bominum fTudium atque certamen lau 

dibus ad celum ufque extollitur, quoties quam optimis donis uitam ntoffram excoluerint, co 

qua de nobts preeclaré fint meriti recordamur, C) uare uerifeitte Plinius dixit : Sutgu- 

la quofdam inuettta deorum umero addiderunt, omnium; uitam clarioret feceruit coguo- 

minibus berbarum,tam benigne gratiam memoriareferente,C) uod ubi mecum reputo, mi 
vari fübit cur netto propémodum principum noslrorum,ueterum regum c2» beroumexem- 

plum imitari ffudeat , atque iuuare faltem eos qui boc fludio indagandarum berbarum te- 

sientur jin animum inducat. Scio quidem eos ttioleflis c5» operofís negocijs fic implicitos mo- 

| do Spartam que illis obtigit, probé tuevi uelint, ut inquirendis flirpibus operam dare ipft 

A principib.ber non bofsnt.. «fttamen illorum mibilominus erat bortos optimis , «2* à longe etiam petitis 
mi es berbrs confítos conslruere, atque quieafdem fübinde colant, augeant c9" conferuent berba- 
rédasborbas fup ríos, quod etiam olun Czefares I-omanos feci e füpra cümemorauimus. fuis impenfis ale- 
puütand. — re, Idi ea potifaimum de caufa, quod aulla fit res unde fibi plus laudis «9* glorie aucupa- 
ri ualeant, aut detota posteritate melius mereri, qu&mfi bac vatione flirpium notitiam con 
Jeruare fluduerint, Optarem itaque aliquam faltem partem, eamá; plane minimam fuo- 
rum funiptuum quos magna ex parte inres fluxiles ac momentaneas, tie quid grauius di 

cart, collocant, ad ilusTrandam banc mediana partem, que nunc qua[l caput fuum à pro- 
Medici toftri ié- fundis tenebris exerit, potterent, Sed pró Deu itimortalem,quid mirum reges cy prín- 
ponite cipes boc fludium indagandarum flirpium non admodum refDicere, cum tole etatis e- 
bari abborrent, fiam tttedici fic ab eo abborreant, ut inter centum uix unum qui pauculas faltem berbas ex- 
aclé cogitas babeat, reperire liceat. Q uod quidem alia de caufa freri n0 iudico, quam quod 

eam medicine partem quee [Hirpium cognitionem tradit,ad fe pertinere baud putent:aut ui- 

liorem inbonestioremd; effe cenfeant, quam ut ad fe pertinere patiantur. Dignitati enit 
exiffimationig; füce non parumdetractum iri arbitrantur. fi ea traclent, quorum feplaftarij 

qo quidam aljj,fidijs placet, fibi tam cognitionem uendicaruit. FTince[l quod totam banc cu 

UH vam in pharmacopolas, indoctum mebercule magtta ex parte bominum genus ,co in flultas 
Bum die js. Hired fuperflitiofas multerculas reijaant.« deo ut noffratempeslate uniuer[a berbaria 
peiteplbis. — trtedicitta in manibus fit vuflicari eoueailarum mulieri, ineruditorumd; bomuii,qui evro- 
| venfub- 


 LEONHARTI FVCHS$II EPIST, NVNCYPATORIA, 


| rem fübinde errore cumulant, IMeritó itag; reprebenfionem co obtirgationé tofTratn imul- 
zorurtá aliorum bonovii uirorutincurvunt medici, qui banc cogttofcendarii f'irpium curam 
funditus repudiant,afbernantuv, co pro tibilo putant, Q uis enim equo aniio ferret bocft 
bi fludium ígnominiofüm exiflimare,quodolim regibus, Crrecorumq; ducibus, adde etiam 
pottis co philofopbis fuiffe longé bonovificentiféumti demonfIrauitmus? C uod ff uero quif- 
pian fecum etiam reputet quam utilis quam, tecefJavia medicis fit becberbari notitia lon Slirpium notitia 
| gémaxüma cafligatione c9* obiurgatione digitos cenfebit, Nam nemo illorum morbis veclà nedicis tum uti. 
mederi potest, aut medicamenta comportere aut antea inuentis commode co» opportumid uti, ned 
nifi fimplicium exactam babeat notitiam. 1d quum omtibus fit manifeflifimit cur pluribus 
' demonstremus nibilopus efl. /Ad bancautem con tfequendait notitia ron fatrs est femel 
| aut bis térue illorum difcrimina, Craleno etiam noslro tesle, fed frequetiter adinodum in- 
exi/Je, Proinde cutn ueteres olitt cuti philofophi tum medici evo propriamqs infbe veterum medi 
: élionet ad exquifitam t fTirpium notitiam confequendam nece[fariarm e[Je perfpectum babe- DL. n cir s fin 
vent barum inquirendarum munus non rudibus c9» imperitis feplafíarys non borum mini tsi 
ris equéimperitis,aut multo rudioribus, on etiam [Iulte c9» inepte plebi permiferunt; tionem fludiun. 
fed ad fe potius pertinere banc prouinciam arbitrati, tton unius co» item alterius tantum ve- 
gionis tracius; fed magnamorbis partem peragvarunt,ut tton folum fuis ibforii oculis omnis 
generis berbas coutuerentur,uerutuetiat manibus contreclarent,deguflaventi,, ut fcilicet 
Dacratione ntontantum earutdem imagines, fed co» uires plan addifcerent, Gic fané T beo "Theophraftus, 
phra[Hi,qui nobis nouetu de bifforia libros certé preeftantiffimos veliquitmultas peragraf- 
 Jeprouincias conflat : neq; enim alias tam exquifita vattone fingulas fGrpium differentias, 
quas diuerfarum regionumatione babent, tradere potuifJet, D'iofcorides quods,ut tnetipe Diofcorides. 
teSlatur incredibili quodam cogtofcendarum berbavum defiderio ductus, tulta admodum 
tu militari labore loca perluslrauit, tantam bincconfécutus peritiam flirpium, utpost fe de 
dj fdem,Graleno etiam tese;abfolutiféimos veliqueritlibros, quos multi bodie berbarie me- 
dicittee fludioff, magno cum fructu, on tantum affiduà domi legunt, fed cy fecum nunquam 
tton circuniferunt, Pratereo tiuttc lubens Cyateiam, Dionyfium, IMetbrodorum, utpote 
quorut fcripta tion extent, temporum; iniuria perierint. Omitto etiam linium Secun vlisiu ge» 
dum, diuiniillius operis De mundi bistoria autorem, quemomnes plurimtiopene nono. end. 
- umin boc cogttofcendarum flirpiut, uerumetiam multarum aliarum rerum fmudiopofuif- 
fe; ac tandem mortem oppetiffe fciunt, C) uam uarias autem terr regiones ut tedicar 
materiam exacte cognofceret, uitattá; mortalium iuaret, Galenus lulrauerit, ttemo quí adem. 
- libros eius paulo diligentius legit,ipnorare potest, INam metallorum gratiain Cyprum, 
que ibidem multa funt : bituittittis c9» aliorum quorundam caufa, in Syriam Palestinam 
 "mauigauit, Cuantum uero [ludi c2" opene tn fola dignoffenda terra Lemnia pofüerit,js 
qui nauigatiottis fie defcriptionem legerunt notum esl. FYeclongius commemovauimus 
atulla alia de caufa, quam ut binc nostri feculi medici dicerent, quantum ipfi à ueterum ab^ 
effent diligentia : quos tttaximo etiam rerum füarum;adeod; corporis díDeudio, in deufifei 
ais fyluis eg» temoribus oberrare, altifimad; montium iuga con[Gendere ut exactam [Hir 
piutt notitiam confequerentur baud piguit:co" ut uel tantorum uirorü exemplo tandem con 
utcli flirpiti cogno[cendarii ftudium ad fe pertinere credant, Q uod fftamen ijs exemplis pa 
vut rtouentur ad banc fufcipiendam curamuel pudor eos impellat adigatás. INemo enim eft 
«eterori artificum qui fíbi t0 ignominiofi fimi e[Je duceret, fi fue artis instrumenta qoa 
teria qua quotidie manibus cotreclat, ignorare iudicaretur, Cun itaq; in manuarijs artibus siis 
-ettites eum ridendil effe artificem exifliment, qui artís eius quam profitetur taterit nt fatis " NES eR 
- gerfpecta babeat;imultó certémaiori cacbinno dignus erit medicus qui fue artis ttaterias, dica, vidicui. 
& € 


AD ILLVSTRISS PRINCIPEM DN, IOÁCHIMVM 


atq; ade fanandi inflvumenta ignorat, Et dete[landa quidem fi mullo alio,boctamen potift 

aum toimine bec medicorum quorundaminertia; defidia, focordia, c9" negligentia, quod ef^ 

fecerit ut propémodumomnis fHirpium cogtiítio extiticla. «9 » fuuditus deleta ' fuerit, cAtque 

actum plané de medicina berbaria füiftet, nifi aliquot bonos, eruditos, co diligentes uiros 

Deus excitaffet,qui boc ftudium quod iam ad intertiitionem tendebat, co» propé totum obli- 

feratur erat, taxis q3'uigilis «a'laboribus iuuare;atd; ab interitu uindicare uoluiftent. 

Inter eos autem qui flrenué in banceuram incubuerunt, mea quidem t fententia primas tenet 

Hemolas. genere co"eruditione larus FTermolaus Barbarus qui primus omniti,quod [aiam,noslra 
Bartantie c de facinus longé pulcberrimi ag gredi, camá; medicine partem tieutiqs contemnendam,à 
tenebris in lucemreuocare aufus est, [Nam initio fufcepti illius laboris preflantifimiLatqs 

multis iam feculis cGprobatii nedicee materie fariptoré Diofcoridem Latio donauit. Q wo 

corollarium feliciter peracto labore, Corollarium adiecit, quo nibil erudttius, nibil copiofíus, nibil de- 
Hemos nit maots varium pos P linium in latina lingua editum effc docli unanimi fententia faten- 
tur. C) uiequid enim & I beopbraflos. Aibeneo,Oribafío, A&tio,P aulo, Polluce, litio 
alijsd; cum Crrecis tum Latinis eruditis admodum bominibus, quos nominare nunc tibi 

attinet, (barfim notati est boc totum in Corollario füo;utto quafi fafce,complexus eft Bar 
barus..E1 quidem buius celebevvimiuiri fIudiii eó magts à nobis prcdicandum effe cenfeo, 

quod ipfe primus jfouis profefGone medicus à effet; fecurà interim in utramuis aurem dor- 
mitantibus medicis, nutanti tum breuid; cafüne rei berbarie auxiliares tanus porrigere 

osmes Rael. dignatus fit, 1ncoparabilis buius uiriexemplum ac in[Hitutii, paulo posl imitatus eff loan 
Ii» nes Fuellius Gallus, bomo füpralinguarii periti&nO uulgari rerum cognitioe praditusz 
fs etim pari conatu ac ftudio cum prodigiofís monfIris congreffurus, eumprimii ttobis auto 

eim latinitate donatumexbibuit,unde ueram exquifitami; materie medice cognitionem pe 

tere liceretyut falicet proferiptis e» explofís tandem. Aüicenne c9» aliorum. Arabum in^ 
Jülfisyerroribusq; tio leuibusrefertis de re bevbaria placitis, àpuriftimo fonte Diofcoride 

f'irpium notitiam bauriremus Certarunt itaq; inter fe bi duo infignes uiri uter alterituin- 
ceret;boneslum fane, Flefiodo c» Graleno tostroteslibus,certamen;à quo uterq; immor- 

talem ef confecutus gloriam, Ceterum cum IF uellius ueteres atq; adeo legitimas flirpium 
totenclaturas, quibus eas Doféorides appellauit, acceffiote touarti, quas mobrs ttagna 

Monsborer ex parte tonacbori e9*muliercularii füper[Titio peperityob[curatas nunc cg'oblitevatas ef^ 
im 2. Je inei etiam fingulas Jlirpes ab uito Difcoride defcriptas animaduerteret, paucis abhinc 
mendaturasopa «ttttis opus utapparet, multis uigilijs adornatii; cui de flirpium natura titulum indidit,edere 
fawape. uoluit. In quo fané quicquid ufquam ferd apud I beopbraslum,P linium,Galenutt,alios d; 
Ruelljjopusde ueteres c2" recentes probatos autores de flirpibus fériptum esl, complecli mago studio 
nita firpium. seniyus esl, C) uare d plerifqy bodieuir.ille bonus male audit,eó quod complura admodum 
ad uerbum aliunde; Plinio prefertim ac FJermolai Corollariostranfcripta, füppreftts eo 

rundem nominibus; in fuos transTulevit comentarios : quaft uerà illi quibus boc [uum tuere 

tur ficlum,modo füper ses effet, ueterum eorum; probatif&imori fcriptorum exempla de- 

Rucllis àcdue eftegt e Atqui ut mortuo iam nonibil patrocinemur,, unumtanti cümetmoyabimus. INeminé 
ima difitditu cs arbitramur qui nefciat Plinium ualum boc füum c9" immortalitate dignum de bifloría 
mundi opus ex antiquifSimis ac uarijs autoribus cotitexuifJe: is tamen ton quouts ini loco eo" 

rum unde fingula defcripfit nominatim mention& facit, cOtentus idipfüm femelfea fie, Q ua- 

re curnin Plinio baud culpetur quod non nifi fémel, libro nimirum primo, eorum unde füa 

tranfcripfit meminerit, qui fit ut boc ipfüm FR. uellio uitio detur ? cumtamen conslet bunc in 

pre fatione eius operis ingenuà fateri, eaque fDar]im &ueteribus tradita fünt, fe ucluti in 
compendium digefsilfe,atq; ufqueadeo ab ijs adiutum effe,ut eis pené totum accepti our 

| roinde 


LEONHARTI FVCHSII EPIST, NVNCVPATORIÁ, 

Proinde cumrs aliorum fcriptis comode ufus fit, ead; quafl in ordinem digefJerit, atq; adeà 

fia fecerit, erat cur pa sim autorum unde fingula mutuauerat ntomitia maximo lecentium 

fé sldio apponeret, De ijs itaq; ISuelli) laboribus alijflatuant ac iudicent quicquid uelint: 

fcio enim quam difparia, c» magtta ex parte iniquaymultorum de ijs ipfis fint iudicia:me cey 
1à non pudebit aperté fateri, mibi eius comentarios multum profuiffe, Q uamuis necillud no 
bis difü imulandumfitnos non raro ab illo difJentire tantum abeslut quifbiam tme in uniuer 

fut omniaque inijs libris de natura flirpium decernit, probare existimez, V tcung; autem 
aulta fint in. uellj comentarijs que uo probemus, debet tamen nibilominus eius : ffudium 
stobrs effe longe gratifstmum, ut qui intanta rei berbarice caligine plus tamen omnibus quí 
buncantecefJerunt pre flitevit, Sed de S uellio fatis,aut certà plura quat oportuerit dixi 
aus, pyefertim cum non defínt fuce gentis bomines tumerudititum eloquentes, qui illi mul. 

10 reclius quam ego patrocinari in bac caufa poffint, — A. IMaarcellum igitur L'ircilium varia viroi 
Florentinum, qui post Puellium banc medici partemilluslrare ag oreffus csl acceda- is renis. 
mus. Quamuis ueró illenon tmagnam adinodum berbarum notitiam babuiffe uideatur, ut 
qui profeJsione medicus tton fuerit, eod; tepore quo denfifimis tettebris ves berbaría ob- 
ducla iacuit fiia ediderit, tamen quia complura obfcura co» deprauata DDiofforidis loca em 
dleauit, co» pristino ntori restituit, debetuel boc faltem nomine illius fe'udium c9» conatus 
ttobis probari,cum nibil eque ad recte intelligendit Diofcoridem alios ds autores conducat; 
acexettiplarioril integritas e9* puritas. Q noduer nnnquam à uerbis JDiofcoridis pau 
lo longius recefJerit tec orum legitimi co» genuini Jenfum affecutus fuerit,id illi uiti cum 
«ceteris ittterpretibus comune esl, utpote qui nó varo Plinij magis quam IDiofcoridis fen- 

Jum exprimere acfequi ffuduerint, Q uod ueró nonulli Marcellum -Diofcoridts itterpre velim ain 
tem plané grammatici effe iudicant,nó tta gnopere reprebendo, Sed quod adijcitit eu in bac iria marcdlu, 
arte tio fatis tritum, boc faciunt more füo;ne tton palam omnibus ifanire ac fürereuidean- 
tur; dum ita frniftré acteimeré de bocuiro multisq; alijs de literis et ve ittedica optürié eritis 
iudicare audent, E po uero ottti a[Jeuevatione affirmare mbil ietuo, Marcellum intanta 

. etiam rerumomtium caligine;blures berbas copnitas babui[fG, ttagisds grammatici fuiffe, 
quam illi bodie,quitam impudenter de fama illius et aliorii evuditorit bominti detvabere n8 
uerentur, I^ erum otttiféts nuticexteris;ad Crermanos noffros uiros aliquot bonos eo»erudi 
£os,qui editis fcriptis medicine berbarie lucem afferre, eoeam quaft in inteort reflituere 
conati fünt,ueniamus ut nte eos etia tttevita defraudemus laude, Inter bos autem primus fuit 
Orto Brunfelfius uir quidem eruditus ca*pland QUNézT0VO, Gi primiülatino;dein etia ger otto rfilfus 
ananico fcripto berbariá medicina iuuave coilluffrare conatus eft. Quamuis auté multa in 
illus fcriptis defideretttur, utpote quod de[criptiones pidluris pa[Gim nb refbondeát,et quod 
paucas admodum, c uuloares tantii flirpes protulerit, quod fepe nb fuis Q7 legitinis tto 
minibus appellauerit berbas : nibilominus tamen ut buticomtes certatim laudibus efferant: 
uelutiíca bac de catifa meritus efP quod ipfe primus omniti reclam pigendarum flirpiut va 
tiotter deno inGrermaniaim noflyam inuexerit alijs d; bancimitandi occaffotem pre buerit, 

Cetera que in eo defiderantur cum illa preflare noti potuerit multas ob caufas, potifuni 
uero propter crebras ac tultas typograpbi moleTias,qui importune infiffebat, editionem: | 
ut tnetipfe in aliquo füarumuigiltarü loco fatetur maturabat;ueniatm terentur., Quidmul 
ta&cum constet Brunfelfium primum faiffe in Germania noftra quiberbariat medicinam 
propémodum extinclam à craféféimis evuere tenebris attentaucrit;certe boc tIOffltie, quan 
quam on omnia ex fententia ceciderint, uenia dignifsunus el: nam etiam iuxta prouer- 
biu cvy yy un Ta zipovozreieg, Preterea aim buicoptimo uiro uibil optatius fue- . 
vit, quam ut posleritati plurimum prodeffet , equi boni, faciendos ffudiofis omnibus 


AD ILLVSTRISS PRINCIPEM DN, IOÁCHIMVM 


eius labores,qualefcunq; funt, cenfeo, — Brunfelfioinboc ftudio illustrandee vei berbarie 

Euricius Cordus Jfüiccefit E uricius Cordus uir preter fingularem poétices aliarum, difciplinari eruditio- 
ttetiinitegerrimus acdiligentifsimus. Quantum autemrei berbarue uindicandee ab interi^ 

fu profuerit, Botanologicon quod ille pofleritati fue diligenti teffemreliquit,abundé teffa 

tiradeà ut nunc tto Tra mendatione buicnon opus fit. Fdoctamen in prefentia dicere uo" 

lui,uirum butclongiori ttita fuiffe dignifémum, ut qui opera tfta inflaurande berbariz ue 

dicite plurimum ttomenti adferre potui[fet. Sed quod parenti per ipfa fata non fuit. inte- 

Valerius Cordus grum perficere, oc filius quem poft | fe reliquit, I alevius Cordus;optime fpei iuuenis;et 
incredibili quodain cognofcendarii fürpium [Iudio aioreds flagrans nift dij quoq; quod lon 
gàabfit,illi uitam longiore inuideant, cumulate preffabit.Cumemm micpateruis ueffigijs 

f[renué infiflat, uS eff cur uelit quafiin medio curfü gradum fiflere. | Poft EuriciumGor- 

Hieronymus dutmiti banc venam defcendit FAievonymus Iragus qui auto abbincaltero;cum iat propé- 
Tr. — modwmbos comentarios abfolueramus,gertaticu i fcriptum bene longum de fHirpibus publi 
cauit. Cuius quidem«conatus mibi ualde probautur, INametfi mibi cum eo nulla intercedit fa 
stiliaritas, apparet tamen in bocbomine mira quedam in inquirendis fHirpibus diligentia, 

Et quidem buncuon effe imperitum berbavum, earundem defcriptiones quas affert palam 
teflantur. Eiufmodi enim magna ex parte funt utoculis fuis infbexiffe büc herbas quas pin 

git abunde demonfBrent.« Atq; boc quidem tiomine laudem meritus eff n uulgarem,potuif- 

fetis multorü euitare veprebenfionE nift fingulis feréberbis füa ex IDiofcoride nomina ac- 
cerféreuoluiffet : quafi uero Diofcorides omnium vegionum fHirpes defcripfiffet;cogritasis 
babuif[et,cum amen coffet quamuis propémoditterram fuas priuatimferre berbas, Dum 

itaq; omnibus [lirpibus fua ex Diofcoride omina itponere fludet,diclu mirum quam in- 

terdum temerà admodum,probatas c9*tmultis iam feculis receptas Diofcoridis lecliones im 

amutare acdeprauare cogatur. nodquidem ius pneter necefsitatem immutandiloca autori 

uon folumfibi Ifagus uerumetiam alij quidamyidi apio cum füpercilio,ufürpant: ut ii- 

hil mirum fitraros e(Te admodum autores, quamuis optimi fínt,quos tto infinitis mendis con^ 
taminatos uideamus . INeque enim alia esl maior deprauandi bonos autores occafío,quam 

cum quif, quod maximé placet in ijs immutandis flatuit. C) ui enim fieri potefl ut dum qui- 

tiis profuo arbitrio tuncdemit, mic adijeit aliquid, maneat illabefacTa getuina c2* legitima 
 feriptoris fententia? C) uare non minus ueréquamlepidà quidaimdixit,eos libros effe opti^ 

ios qui nullam prorfus lturam experti effent, Cum igitur is tos temere queuts in bonts 
autoribus immutandimobis femper füfbectus co» infenfus fuerit, diligenter admodum caui. 

uus ne quid facile in Diofcoride mutaremus jnifiut idipfum faceremus matifeflifimee con 

ieclung aut P linius,aut alius quifpiam fide dignis autor moneret cogerétue, Sed ad I7a- 
gumreuertamur, qui quuim fErenud nititur ut fingulis berbis nomina ex Diofcoride im- 

potat,in alterum peccatum inedit ut na varo falfas co'adulterinas facultates, quod pernicio 

fifi effe temo nb ouit;cidem af&iguet, FHactenus tum exterorütum etiam nofIne gen 

tis uirorum aliquot fand eruditorum, qui editis fcriptis rei berbariam inare fluduerunt, 
bouorificam facere mentionem uoluimus ut quatn bene de nobis totaifs pofteritate meriti cf 
fetitoffenderemus eo ut extaretetiam erga iam mortuos aliqua gratitudinis noslne fiotti 

ficatio. Ceteros qui deea medicine parte fcripferunt nibil moror, ut quos conftet plus illi 
tenebrarii offudiffe quam lucis attulif[é, taceo quod eorum feripta multis ac grauibus erratis 

gleta fint, L^" erü inter omnes berbarios libros qui bodie extant, nulli funt qui plus crafafa- 
Egenolphihers. stt0rum errorum babeant, quam illi quos iamiterum atq; itevum edidit E'genolpbus typo- 
belii. —— eypbus, INammultis inlocis unamatd, eandem berbam pro duabus tribísuejijsis eo for 
ina (9: facultatibus diffantibus; pingit, Sic ex uno quidem Polygotato, Diclamni co Elle 

boruttt 


LEONHARTI FVCHSII EPIST, NVNCVPATORIA, 


borum album facit, La etiam piclura c MAtriplicem e Mercurialem exprimit, Gladioli 
nomine tres inter fe differentes berbas defcribit, Omitto alia multa que quiuis, modó per- 
tenuei berbarum notitiambabeat, primo [Latim aditu deprebendet, De picluris eius boe 
dixi/Je : fatis fitytne mirari maiorem in modum cur füis pyxidibus non appinxerit etiam afsi- 
dentes pbarmacopolas, aut illorum ministros precinclos corio, cum nelliaduolattes "iu^ 
féass«o aquee naues, atq; in ijs ad tranfLra fedeutes nautas adbibericurauerit, Sed cut ton 
atttagrti faciat comoda fludioforit,eo* adem augendam magis attentus fit, nibil mirum ex il- 
lius officina prodire eiufmodi libros, Porró ut eó tandem quó tendebat animusperueniart, 
ego quidem paulo anté comemoratorum longé doclifeimorum uirorum LfAudium imitatus bos 
de bistoria flirpium commentarios maximis cum uigilijs tum fumptibus confeci, In quibus 
initio quicquid ad uniuer[am cuiufque flirprs bistoriam attinet,omnibus » Juperuacaneis ve- 
cifís; breuiter, «9* ordine, ut confidimus;optimo,eodemá; perpetuo, complexi fumus. De- 
inde fingulis flirpium bislorijs uiuas «9* ad nature eetmulationem à nullo utiquatbace ort 
nium dixerim;artifrciofius expreféas imagines adiecimus: idit nulla alia de caufa, quam ut 
ea que udis uerbis exponit bisloría, certius exprimeret,atqueadeo altius anitto tifigeret 
pictura, INeque fan? peregrinarum tantum flirpium , füads [bonte in Germania noslra 
baud prouenientium, quarumtamenplus centum ijs in cotmentarijs fFudioft reperient, pi- 
éluras dedimussueruttietiam uulgarium, c» earum quee iuxta fepes ac dumeta pafmpro- 


Confilij fii vatio 
nem in conficien 
dis ijsde [lirpiura 
bifloria comenta 
rijs exponit, 


Vulegatifiartt 


ueniunt, ld ut faceremus duabus potifsimum rationibus moti fumus, Primumut berba. ction bebaum 


ric ttedicie : fludiofí earutidem etiam bistoriam integrati co in ordinem digeflam babe- 
vetit, quee tagtta ex parte à ueteribus non es tradita apud recentiores ueró nion nifl man- 
ca c9 cotfufa., Dein ne posteris ttosirís accidat quod nobis eueni/]e tteminiob[curum ey, 
utfclicet que bodi e fuit ottttibus notiffmeflirpes illis prorfus inco gititee fiant, INam quis 


picture non con 


temnende, 


est qui nefciat.Diofcoridis feculo plerafos berbas tam notas füiffe,ut illum piguerit eavun- 


dem totas quibus à po[Teris fürs agnofcerentur tradere? Quod fi tatten bodie peritiftimos 
etiam berbaric rei bomines perconteris,temo erit qui eas cognofcet, Quare ne tostrane- 
gligetitia, aut temporum iniuria eueniat ut € notitia bominum uulgares mnc plebeisis cogni 
te [lirpes excidatit, earundem etiam bislorias 2* imagines ijs ttoslris commentarijs infe- 
vendas ejfe duximus, Etquare notas «9 uulgares admodum flirpes contemueremus,, cum 
Jepius maior illis uis infit, quàmi)s que à vemotiféimis extremis; orbis partibus, ton i fi- 
ue axis : fumptibus conquifita, importantur? INam quid Polygoto inagis uulcarefquid 
contenptius omnium fiquidem conculeatur pedibus : quod fi tamen uim ews quam in frflen- 
do » fatiguárte obtitet experiri uolueris, nibil eo praestantius dices, Poffem buic fimilia mul- 


£a commemorare, fed inve ttota tion esl cur temerà uerba fuudamus, C) uid multa? ut tan. 


quat diuerfis copijs iunctis tobis contra uarios morborum infültus aciem iniruere lice- 
vet, tam nostratium quam exterarum Slirpiumtum bislorias tum imagines fludioforum 
oculis fubijcere placuit. In acquivendis auté peregrinis et radicibus cy» feminibus que füb- 
inde terne tandata uobis feliciter prouetere tttultii nobis profuit FAieronymus Schallerus 
medicus INoricus orto e5* berbarii alarum; multarü rerum peritiféunus .Q uod bocloco 
comenmorareuolui;ut noftre atnicitíce accbaritatisaliquod apud pojferos extaretteflimoniit, 
cout ftudiofí quantum buic bono «9* erudito uiro;qui fua ttobrs tuquam defüit opera, debe 
vent palamintelligerent. Cieterum cum multarum flirpium quas neq; Diofcorides neq; alij 
ueteres cogttouerunt bifforias buicoperi inferuerimus:nam cum magia ex parte fint uulne 
raríz atq, adeo in quotidiano multorii, maxime cbiruvgori ufa pretereundas minimé puta 
uius sillari certe ufitatis atd; adeo barbaris nobis utendum fuit nomenclaturis quandoqui 
dem latinis deslitueremur, IMaluimus enim uti ineptis minusqs latinis appellatiombus, d 


jS 


Hieronyunus 
Schallerus, 


Quare ititerdu 
ujitatisey barba. 
ris ufas fit no» 
mienclaturis, — 


AD ILLVSTRISS PRINCIPEM DN, IOACHIMVM 


illis adultevinas uel orecas uel latinas accerfere;tte félicet cum illegitimis earundem toten 

daturís adulterime etiam ills facultates afcribendee nobis efJettt: quod cotigifJe nonullis qui 

de re berbaria fcripferunt, fupra comemorauimus,Q nare ubi potuimus babere dictionem 

gnecam per omnia germanice appellationi refpondenté, banc potius quàm falJam aliquam 

Curmiteey ex DDiofcoride illis impofüimus. In alijs flirpibus quas Diofcorides cognouit unicé caut- 
IE 4pulDio: sere tie otftties earumdem tomeniclaturas quee initio capitumreperiuntur comeimoraremus , 
a quod fciremus propémodum omes à fciolis quibufdam ex « Apuleio, aut alio eius generis 
pretrte. — autore adieclas c in contextum Diofcoridis temere raptas effe : «g* quod perfpectum ha 
| beatus nibileque berbarum cognitioniobfuilTe matoremsiacturam attulilfe ac illam con 
fufam appellationum coaceruationem. Pneflat igitur paucis admodur,ijsds ueris c» legiti 
anis uti tre nominum conifu[io, verum etiam tobis cofuflonem pariat. Porró adieamus etiam 
Avborkquanme aliquot arborum biflorias e*imagines non quod ttobis confilium fuerit fingulas uelle defcri 
M ; dA ee, bere, id enim infiniti laboris erat : fed cum Diofcorides alijs rei berbarice fcriptores illis 
ictle, flirpium quarundam folia affimilent, atq; adeo fine earum deliniationetota bisloria fatis 
intelligi non pofüt, barum etiam aliquas ijs cómentarijs inferereuoluimus,ad quas in cogio 
 fceuda flirpium bistoria fludiofi refpicerent. Quapropter quod fecitus, non errore, fed 

Quid iti cóme- iudicio factum equi iudices iudicabunt, In facultatibus cottemorandis fumma diligetttia ca^ 
n deir uitius fte alicui fTivpiti adulterinas ac illegitimas quod pleri; tto fite maximo errato cui 
jikrandum. — tee bumanee dif bendio  fécerüit,affignaremus,Q nare in bifloría fhirpilí quas ueteres cogno 
uerunt;eas duntaxat quee à Diofcoride, Galeno, Plinio, interdii etia que ab. Aétio, Pan 
loc: Simeone Sethi tradütur retulimus. ldis ea maximé de caufajut omnes fGirent eas facul 

tates in quibus illitres concordes fünt;e[fe eiufmodi;utin ijs tanqua maxime legitimis (bein 

certam potere liceat. INamm fi inter fe diffentiunt,tum Craleni potius quàm IDiofcoridis, es 

buius vur[us ttagis quatn Plinij erit fequenda fententia, Cur autem Graleni fententia omni 

Lus alijs fit praferenda,nulla alia esl atio, quàm quod is flirpium facultates partim certa 
quadamratione c9*metbodo,quam literis fübinde mandauit,cognouerit, partim etiam expe 

vietitia didicerit. In reliquis quidem flirpibus que ignotee ucteribus fuerunt, Graleni fecuti 

fumus exemplum : nam eas tantum (facultates comemorauimus quas multorum experientia 
comprobauit, qu d longo ufu receptae fünt ab ommbus, e que ab earundem qualitatibus 

Oxdirisiniscóe tiom abborrebant, C) uoduero inijs comentarijs orecarum literarum ordinem fecuti fumus, 
menarijs ralio. 5 d'necefertate ipfa quafi os cogettte fecitnus. INam multo maluifJemus, Diofcoridis exem 
plo;congereres fibi berbas pafüm conneclere, quam eum quem in[Bituimus fequi ordinem, 

nifi idipfüm per picluras nobis tton licuilJet. Siquidem cum nullius flivpis bifloriam fine ut- 

ua eiufdemimapine ijs noslris cómentarijs inferere conslituifJemus, [lirpes ueró ipfas ac 

earundem genera non nifi diuerfis temporibus, «9* nonnunquam aliquot annorum interue- 

tientibus interuallis nancifceremur, bunc literarum grecarum fequi ordinem coacli fumus. 
Qyuanquam tion uideam cur mibi tam exquifita opus frt excufatione, cum bunc etiam ordi 

uem fequi Galenum, P linium,eo" post eos Paulum, /A&tium, aliosd; complures n pudue 

piturc ez imas Yit. Quod ad picturas ipfas attinet, que certe finguli ad uiuarut flirpium lineamenta c9 
gresquic. — eff'ioies expre[[ce funt,unicócurauimus ut efeent abfolutifimaz, atqueadcout queeuis flirps 
uis pingeretur radicibus caulibus, folijs, floribus, feminibus acfructibus, fummam adbi- 

buimus diligentiam, De industria uero c dataopera cautmus ue umbris, alijs minus 
neceffavijs,quibus interdum artis gloriam affeclant piclores ,natiua berbarum forma ob- 

Ls Wa hteraveturzteq pafst fumus ut fichbidint fuee indulperent artifices, utin fubinde ueri^ 

( phus speeitis £46 piclura vefbonderet. Diclorum miram induslriam predar imitatus esl itus Ro- 
falbtor. .. dolpbus Specklin feulptor. Argentoracenfís longdoptimus, quiuniufcuiufq;pictune fcul- 


pendo 


LEONHARTI FVCHSII EPIST, NVNCVPATORIA, 


petdo lineamenta tam affabrà expreffit,ut cum piclore de gloria c9" uicloria certa[fe uidea 

tur, Gedeetfi multis «9 ámpenfis c2» füdoribus picluras parauerimus; tattten tton defüturos: ncontemptores 
 fcimus qui eafdem ueluti inutiles actudllius momenti damuabunt, atque buic quidem füse inc» Pe. 
ptifcunee fententie Cralenum patrocinari damabunt, ut qui ne defcribi quidem flrpes uo- 

luerit, tantum abesl utearundem picluras probauerit, Q nanquamueró neminem effe pu- 

tem qui tion quati illinfaniant intelligattamen eos bocin loco rogare baud pigebit,osen 

dant nobis ubi locorutt Cralenus flivpium defcriptiones c9 picturas damnarit ? cum certó 

fciam boc illine per omnium quidem uenifJe in mentem, «Atqui refpondebuit flatittt rale 

num idipfüm libro fexto de fimplicii medicamentorti facultatibus ,capite dex Abrotono, di- 
fertd aféerere. L^erum uos uicifsim illis vefpondemus faterittos quidemGralenti noluifJe flir 

pium formas ac (becies deferibere, non tatmen quod eas ipfas damnaret aut inutiles e/fe iu- 

dicaret, fed quod idipfum posl tot tatttosis uiros, Diofcoridem pre fertim,qui boc, Graleto 
etiamibidemteste, abJolutiféune preeslitit, conari plané fuperuacaneum exislimaret, Sed 

quid multis moror? quis queo fae mentis picluram contemtieret, quam conslat ves multà Pituelaa. 
darius exprimere,quamuerbrs ullis,etiam eloquentifeimorir, deliniari queant, Et quidem 

tatura ficcomparatum estut piclura omnes capiamurzadeoq; altis animo infident quee in 

tabulis aut charta oculis expofíta füttt c» depicla, quàm que nudis uerbis defcribuntur. 
Einciultas effe flirpes constat, quee cum nullis uerbis itade[cribi poftint ut cogto[can- 

turpiclura tamen ficob oculos ponuttur-,ut primo [latim afpeclu deprebendantur. Proin- 

de ub immeritó bonis picloribus füus femper apudomtes atates bonos fuit, E in uniuerfa 

Greca butcinorem fuiJé noti efLut ingenui et libere educati pueri atte oma aut altem 

una cum literis picluram docerettur, quód illis conflaret,bancipfam effe que fingulari ve- 

Yuttt toti Lfoluim Htatilrat exp rüneret,fed co'temoríat conferuaret. Quare ea quod; ars in 

prinum gradum liberali artium recepta est femperd bonos ei fuit,ut ingenui cam exerce 
rentymoxutbone[fi perpetuo ittterdiclo,ne feruitia docerentur:ideods in bac nullius qui fer 
uiieritopera celebrantur «Atqui de piclura;quamquida fatis certéimprudenter explodunt, 

bec dixiffc atiis fit. Preterea cutn intexeuda [lirpiii bistoria uocabulis paulo obfcuriorí Explicatio quas 
bus, «9: ab unperitori ittelligentia fenfuqs difiunclis nobis utendi fuerit,opereepreciti nos jt. Puig 
fücluros duximus, fi borum breuem quandam explicationé adijceremus, ue inter legendum ; 
parumperitos vemorarettur, | Porró cum fingulis fere [lirpibus quatuor nomendaturas Quauorndici 
inditas efe conslet,gveecam nimirum latinam, barbaram, quaofficitee feplaffaviorii utu '*?» 

tur co-gerianicam,quadruplicem etíam Indicem concinnauimus;ut quifos Fatum audito to 
anineycuiufs flirpis bisloriam querere nullo labore pofüt, — DDeuobis infüper boc affir- 

amare po[[umus; tos ned; impenfís ned; laboribus inis adornandis cómentarijs pepercilJe, 

ut multorum de ttobís expeclationi fatis faceremus, INeq; eim grauati fumus in campos c2 
Joluas creberrime excurrere, altifima iuga montium cofcendere, multad; artificum tedía, 

quee illis evratorum interdum emendatio peperit, deuorare:quod quiuis rerum equus et. 

amator per fe flatum deprebendet, ita ut non opus fit toslramoperam parum modele pree- 

dicare, Q uod f/tamen quid nobis bumanitus accidit, fat fGimus uenia dignos effe tos boni 

quid; iudicabunt , quód unius bominis non fit vem berbariam funditus propémodum obfcu- 

vata, ita inititegri reslituere,ut omniprorfus reprebenftone uacet,in bac preefertim re- 

vumotnii difficultate,acueteri de flirpibus cómentariori inopia. Inter omnía enim uete- 

vumde flirpium natura fcripta que earutidé coniunclim totas tradunt, ullum prorfus niff Distoridcsine 
-Diofcorídis extat:quitamen necomtes jut fupra coprebenfum est, defcribit,nec quas pin- je dus PH 
git femper diligenter ca*accuratà deliniat. [Nam in facie flirpium repraefentanda interdum n iod 
uarius effe apparet, tiotttiuttquá etiam tam multas preterit notas ut nibil minus quam eatn gligens, 


AD ILLVSTRISS PRINCIPEM DN, IOACHIMVM 
de qua illifermo est flirpemexprimere uideatur, Id quod tum maximé fit, ubi à fe non ui 
Jas; e: ex aliorum fententia flirpes depingit, Preterea nonpudebit etiam tos errata, fl 
qua commifi/Je conuincamur agnofcere, atque palinodiam canere : tantum abesLut indigne 
laturi fimus fi quod nos non potuimus impediti aut negligentia, aut iudicij tenuitate, alijin- 
ueniiant aut farciant, modo omifGrs tnalediclis «9 conuicijs, ut ueritatis fTudiofos decet, va- 
tionibus potius q9* probatiféimorut i feriptorum tesTimonjs fententiam noslram veuellant 
«9 cortuiticanit, Q nod !/í uer quifbiamomnino flomacbari, c2 ialioné ín conuicia prorutm- 
qerepergetbuucipfum füee magis quàm noflre exiflimationi obfüturum arbitramur: quod 
tetto eum bonum uirum reputet, qui temeré detrabere de fata alterius audeat , Et certe 
' qui tam prompti c2* parati funt ad alienos labores uel extenuandos., uel contemnendos, uel 
prorfus repudiandos magta ex parte in tenebris delitefcunt,qo* in angulis fe continent,ubi 
apud füi ftmiles eg" imperitos afinos mire triumphant, C) uod fl tamen momi illi aliquan-. - 
do tenebris erumperent, co» in apertutt prodirent,tettio ton ffatim intelligeret quám itta- 
ni eruditionis fisluturgeant, quami; fint impudentes tugatores, Et tos certéislos conui- 
ciatores fic exciperemus., ut fefe in latebris continuifJe, co lucem nunquam affecla[fe opta- 
vent. INam adillos probe traclandos, ac eorundem tela c9» iacula fortiter propellendare- 
torquendaq, neque uires tteque artes nobis defuturas confideremus, — De Michaelis 
Jfingrinij typographi Bafilienfís diligentifsimi, in excudendo bocopere industria cy» fe- 
 dulitate boc ín loco plura dicerem; nifi bas ipfas ex alijs multis quee nunc antis aliquotexil- 
uus officina prodierunt, fatis cogititas actefTatas effe f'aremus, Et quidemopus ipfum per 
»fe fatis loquitur quàm ín eo imprimendo diligens fuerit, C) uantos autem fecerit fomptus, 
factle quiuis ee ftimabit qui operís magnitudinem c picluras ipfas pro rei dignitate ex- 
pendere uoluerit. Plurimum itaque buicuiro debent vei berbarie : fludiofi,yut qui neque im- 
penfís neque laboribus quo illorum commodis inféruiret fludiad; iuuaret, pepercerit. Cum 
uero bodie multos e[Jetypograpbos compertum fit, qui inslar fucorum alienis infidientur la 
boribuslibrosqs optimis ac eleganti[Gimis typis excufos, e»prestlantiféimis picluris orna 
tos inepta fua etmulatione deforment atque contaminent ide nulla alia de caufa, quamut ex 
aliorum incommodis fua comparent comoda, I finovinij etiam, qui immenfos in bocopere ex^ 
cudendo fümptus fecit, vatto babe nda fuit : ideog; ne quis alius bos toflros commentarios 
ufquam locorum impune imprimat, Ceefareo decreto, quod initio etiam operis monuimus, 
cautum c9 profpeclum ed, Quum ueró ufitato tore patronum aliquem ijs nostris 
contitientarijs duereretn nobilitate ey uirtutum fbleudore excellentem, nemo omnium cuiiu- 
ftus quàmtibi Iluffrifüme Princeps 0 4 cnim &, dariftimo beroi,bos dedicaudos effe 
roAcsiMr putaremoccurrebat, Nam fi generis tui uetuslatem atque nobilitatem fpeclo, nemo te bo- 
i M Rae die Principum aut melior aut pra flantíor utpote cuius maiore | à Gruelfés qua uix ulla in 
denbwgenfis  Cxerinatia uetustior est nobilitas ortos effe constat. C) wodffeorundem uwtutes expen- 
lw. -— domillampror[us uirtutem magnis ca*bonis Principibus dignamllis defui/fe uideo.Om 
tiuero genere uirtutum fuiffe claros uel inde maxitmé colligi potest, quod Francie pars ad 
JAMMoenum fita,cuius tamen gens libertatis tuendee femper fudiofiffima fuit, non alio omine 
quam nobilitate co uirtute eorum inuitata;i]s parre corperit. Poffeémnunc fingulorü wa- 
iorumtuorii qui res maximas gefferumt uirtutes cómemorare;filongius euagari epiffolera 
Albertus Mare. £10 permitteret; quare pretereo ceteros, at unii eur; precipui produco ALBERTVM 
cbioBrandenbur. j]]urm quem ut reliqui propter infignem fortitudine inq; preelijs dexteritatem ac felicitalem, 
gn USE germamci, Achillis cognomine celebrariit:ita ego propter fingularemprudeutia;atq; inve" 
vlyffes. bus agendis miram induftria cfolertiam,germanici I^. bffem merito appellandi effe cen- 
Jeo.-De buius autéimultis ac uarijs uirtutibunulta extant precarate[Himoniain corii libris; 


qui Prin- 


LEONHARTI FVCHSII EPIST, NVNCVPATORIA, 


qui Principum Germanie res bene gestas memorie prodiderunt, adcó ut de ijs nunc lon 

gius mibi di/ferendii minimé fit. A d tuam itas celfitatem redeo ,de qua uerifstmó dici poteft 

quod femina uirtutis à bonis parentibus in posteros propagentur, Tantum enim abefLut à 

maíoribus tuis Principibus opt: nis degeneraueris, ut plerofq; etiam ingenio cy uirtute fa^ 

peraueris. Namut multas e«:d, praeclaras eo? magno Principe dignas urtutes tuas, iusli virtues vrina 
 tiamin imperio;pacis tuendee cram, magnitudine animiinte gritatéymodelíam, clementia, P "eo digne 
«eximiam bonitatemjomittam,nónne bec uere in te regia eff uirtus quod fludia litevarít, studisliteraum 
quee tamen uulgus Principuttodit cane peius 9 angue, adiuuare, ornared; tantopere fTu- DUC uTHoTeS 
des f C) uodautem immenfo fauore literarum profequaris fludia maximo el argumento; dÉi 

quod non folum fcbolam;fed eo aulam doctifmis uiris, quorum opera ad ffudiorum acre- 

rum gubernationem uteris quorum; te colloquio obleclas,pulchré ornatam babeas, In eo 

autem quod literas earumj; cultores amas obferuas ,tuerisampliféinisds bonoribusauges 

fingularis tua elucet prudentiazitelligis nang; fapientise fludio,atqueadeo literis ipfis flo- 
- rentibus;res omnes quibus bumana focietas conflat coferuari, Literis enimdebemus quod iterari 
bodie doctrine cocleflrs, aliarum; diféiplinarum puritate fruamur. lifdem etiam acceptum comoda, 
. referendum quod aliquid,quicquid esL adbuc refTat, quodd; non ommia uttà cum corporibus 

eodem puluere obruta c9" fepulta fint, CQ uid enim maiorum noffrorii uirtutes atq; res pra 

daré geffas ab interitu c7 obliuioute uindicauit nifi litere ipfe? Quid aliarum rerum om- 
niummemoria ufq; ad bcnofIra tempora conferuauit nifi litere 9 Sed idipfum uno c9» item 

altero exemplo breuiter demonflremus. INemo bodie animantium naturas exploratas ba- 

beret, tff Aristoteles precdarifiimos illos de eorundem bistoria libros confcribereuo- 

luiffet.Q uod ut praflare po[[et ton parum Alexandri adiutus e$t liberalitate, qui ad con &cxaxdriliber 
ducendos uenatores c2* alendas beffuas illi ocfingerta taletita,boc eff, quadringenta c9*oclo litasin Aniftot. 
gitita millia coronatovi tranfitifit. INullam preterea fHirpium peritiam bodie apud ullam 

gentem reperire liceret, ft Diofcorides , 1 beopbraflus , Plinius,» alij quidam earundem 

totas quibus deprebenduntur, literis non mandafJcnt. [Merito igitur bec uerà regia ín te 

uirtus nobis multis modis predicanda erit, bocprefertimtempore;quo maximus literarum sodio tempo 
omi contemptus no tantum rufTicas ivrepfit cafas,eg'artificum tabernas. fed ey'ma (gttq-- Yemaximuslitea 
tuitidotmos ac Principum aulas notus enim quifqs bodie est Principi, quem bec cura con mpi» 
Jeruandorum fludiorum tangatzita ut nobis metuendum fit,nifi C. L'aliorumqquorundam, 
 paucorumtamen pr dolor, Principum patrocinio c9liberalitate adiutee füerint, ne prope- 

diem à manibus nostris elabantur,, redeatés priflina illa uerd Scythica barbaries. C) uare 

ut litevas quemadmodum cozpisli perpetuo ames , foueas , «9* conferues,, tton folum bortor,' 

uno ctíamper CHRIST V M oro. Siquidem dum eas iuuare «9* ornare [ludes,, fimul etia Que commoda 
religionemcuius in primis cura babenda esl,nature cognitionem, leges ,co* quicquid eft ad Veram confer 


t "m ; La E ; uattonem fequati 
reipub. pacem c9" tranquillitatem conferuandam uece[Jarium, tueris. Proinde tton esl cur. yi. f 


C. L'eus liberalitatis qua in conferuatione literarü uterrs poeniteat : dum enim barum cul 
toribus fuccurris,atd; adeo ut fuum curfum fIrenu&urgeantefficis tibi etiam fimul fempiter 
namlaudemparas  Q num enim ilis non fit quod pro tantis tibi beneficijs quibus eos ortas 
rependant,tamen bocpreflabunt uicifim,ut memoria tua apud posleros perpetuó fit dura 
tura, ]Nam quanquam reliqua bumana omnia, utcund; in fpeciem uideantur ferma c» foli- 
daycum atiis fimul labantur c2" deficiant;fola tamen laus quam doctrine conferuatio pepe 

vit immortalis existit, C) uapropter neq; ampliorem,neq; (bleudidiorem famam eo:gloriz 
vibi imototi tuc ornatifsumee familie, comparare poteris quam doctrine cz»[Iudiori con- 

feruatione, T^t autemid quod nunc facis perpetuo quidem facias , in primis te necefitas ipfa; 
quam paulo ante expofür, cobortetur: dein diuinum etiam preceptum quod bocipfim abs tà 

: FA 


AD ILLVSTRISS PRINCIPEM DN, lOÁCH; EPIST, 

alijsd: Principibus féueré admodum exigit,ut liberalitate ueftra fic iuuetis ftudia, utborum 

Jabfidio publica pax co tranquillitas conferuetur. Sed non eff cur C T7 fpotte cuvrventi cal 

caria addat, quit inter omies Grermanice no[Iree Principes uix alius reperiatur qui eque 

atq tu literas, cosd; qui opinione aliqua eruditionis clari funt,amet,foueat, tueatur ,ornet; 

" pedidtons ]Nobilitatis itaq, tuce, multarumd; aliarum preclariftimarii quee inte elucent uirtutii (fplen 
- We. —— dore totus bos quos multis fane fudoribus eg*impenfis adornaui, de Stirpium bifforia co- 
: meittavios Celfitati tue infcripft, Perfpectum enim babebam eos n uulgare; fed excellens 
aliquod patrocinium requirere, quandoquidem uix ulla alia poft effe comentatio que plu- 

riui calumis pateat c9» expofita fit, quam eaque de fFirpium natura explicanda füfcipi- 

tur. Proinde cumin fpem certifemam adduceremur uoffras bas uigtlias non uulgarem ora 

tiamex amplifeumi nominis tui im[criptione apud candidos c9 equos inituras fored; ut eai 

ob caufam maledicoriim conuiciatorii petulattia perfringeretur te quidem in tanto ornatifei 
torum Principummumnero nbi delegi,cui potiféimum bas ipfas confecrarem, C) uare cum , 

eas füfcipies illustrife. »xk1N C$, comendari tibi defenfionem co conferuationer buius 
Disina greftn, Partis tnedicine que fHirpium naturas inquirit; flatues, Q uam ut cupidé clibenter inte ve. 
tico benignitas cipias multa) fcio, rmouebunt: potifümum uero boc ipfum,quod uix ex ullaalia ve imagis diui 
s d iplis». prefentia e benigmitas eluceat, quam ex tam uaria [lirpiui tum forma, tur ftatura, 
dui fcilicet oinnes illas ad ufüm bominis conditas à Deo ipfo perpendimus, Si quid ipitur 
aliud)berbavum certà diligens contemplatio exufcitat,imó cofrmat ín animis no[Lris opinio 

tiem banc, quod bomines Deo cure fint, quitam anxie laborauitinijs iuuatdis ac tuendis, 
dum tot elegantif imis atq; preffantifsimis flirpibus,quibus illitam uarios morbos propul 

Jare poffunt, terram exornauit, / [Non parum etiam ad eam fafcipiendam curamte preecla- 
rifümortitum F.egumtum Principum exempla; que füpra recitauitus bortabuntur, Sed 

omiiun ttaxime immenJa comoditas quee ex ifHius partis tedicine conferuatione ad uniuer 

Jos perueniet, LAd berbarie deniq; medicine tum amorem tum defenfionem mira quoq; iu- 
cunditas, quee in contemplandis tot berbarii generibus animi fübibit tuum, inuitabit, Q uid 

T enim iucundius, quid delectabilius quam intueri flirpes, quas Deus opt.max.tot tam ua 
rijs pinxit coloribus, totelecantifsimrs vedimiuit floribus, quorumcolorem nullus unquam 

piclor fatis exprimere potuit:tot deni feminibus o» fructibus, quorum co» in culina co» in 

itedicina ufus eft maximus ornauit? L'erumnon efl curte pluribus in admirationem buius 

partis tmedicine pertrabere coner utpote qui antea fludio «9* amore eius fictenearis ut uix 
fft aliud quod te ifia gfs deleclet, JNunquam enimin extruetidis bortis tot arboribus akk ber 

bis confitis tantum opere qo'impenfarumponeres,finon illucte vei iucutiditas acfingularis 

attor pertraberet, Reliquum nuncest illuslrifé. v & Ys c Ps, utpro tua excellenti butta- 

litate, quee uei familie cognataest, munus boc tioflvíitanqua fpecimen «9 teflemmet 

erga C. L'amoris e*obferuatttice exporrecla letads fronte accipias atq; tte tuo fauore co- 
pleclaris,eo autoritate ab inuidorum calumnijs defendas, Bona autem fes ei bunc bor- 

tum quem donamus C. Lore longé ovatifSitum, ntontantum quod in eo omttís feré generis 
berbas elegantiféimé piclas reperire queas, uerumetiamquod inde ad quauis tmtorborii ge 

neraveimedia decerpere tibi liceat, eus opt,max.tetuamd; ditionem incolu- 
ttem fevuet ut IS.eipub.Cbrifliane atqueliterisdiutifcimé pro- 
deffe pofüs, TübingeeCalen, Marti)s Atto à 
tato Chrislo wm. p, XL1L 


Acetabula, 


KÁcinus, 


Aculei. 
Ácus, 


KÁdnata, 


Ale. 


Alabafira. 


- Aluta, 


VOCVM DIFFICILIVM EXPLICATIO, 


EXPLICATIO QVARVN 


DAM VOCVM TOTO HOC 
opere pafsim occurrentium , in quibus 
affequendis non admodum peri 
tuslector haerere poflet, 


5 Cetabula ab aceto denominata 
j utdentur:quauís alij ab accípien 
do díctum putent;atque hínc eft 
à quodfícribantacceptabulum;ua 
2:3 fculatg fueruntorbiículata, cone 
caua, fine marginíslatítudine, quaeaceto plez 
naad íntínctus ponebantur, Dehínc uoxad 
omniaalía quz fimilem cocauitatem habent, 
translata fuit, Príámumty fic concauas partes 
in polyporum flagellis, quibus d anímal niti 
tur, & uelut adminículis fultum exurgit, nos 
mínauerunt, Translataetíam uoxad foemina 
rum locos,uocaueruntQp acetabula uenarum 
arteríarumtp ora, quz in uterüferuntur hían 
tía, l'ranftulerunt poftremó etíam hoc no« 
inen ad herbam, quam eam ob caufam Ace- 
tabulum dixerunt, quod folíaacetabulo fimi: 
lía ín orbem círcumacta, fenfimQ, fic ut fen« 
 fumfallant;íticoncauam lacunam defcenden 
tia; habeat, xozvAudlóvse eroecé nominantur. 
Acínus nontantum grana interna uuze, 
quemadmodum quídam exíftimant,fed toti 
fructum;quí ex fucco, & parte quz uelutí ca- 
ro eft, X ex uínaceís, € ambíente forínfecus 
cute coftat, fíenificat, 'eftís Galenus, qui lí 
bro 2.defacultatíbusalímentor& fícfcripti re 
liquit; Aciní corpusex quatuor partibus con 
[tat;ex eafcilicetquze efus ueluti caro eft ; exc 
humoreper eam dífperfo;undeuínum:;prate 
rea exnucleo;atqp eo quod omnía hecforís cír 
cuncludit membranofó tegumento, 6d Cirae 
císdícítur. ^ Aculeí,quzcüd; duríufcula ín 
cufpídem turbínata punctíonem inflígüt fpiz 
-culoríímodo,nomínantur, ^ Acus;purga- 
mentüfrumentí, leuífsimü fcilicetín eo quod 
uentilabrís extra aream zíáculat, ^ Adnata, 


uel Adnafcentía, fiue Appendíces;ramulidi- 


cuntur quos caulísnónundj exfemittít;quafi 
noudadícítítiamtp prolem,Sicautemuocane 
tur, quod quafi caulí adnafcantur & fuperace 
cedant, Girecí aaeeQvoldlae, quod círcum cau 
lem erüpentesaccrefcant,appellarüt, —Alz, 
cauí ínter caulem, &ramulosanfractus;unde 
finuatím noua proles egredítur, facta ab hus 
manís alís translatione, dícuntur, Crrzecí ue- 
eydame uocant. ^— Alabaftra funt feruandís 
odoribus ex folidifsíma & frígídifsíma mate- 
ría facta uafcula, ficdícta Girzcís quod ob Izee 
uorem fuum capíteneríG; mànibus non facíz 
le poffent,Jubricag dilabereritur, Hinc ala- 
baftrítes lapís, quem nunc alabaftrum uo- 
cant, quoníam ex eoalabaftra fierent, deno- 
mínatuseft, ^ Alutapellís feu corium díci- 
tur poftquáad ufum &€ opus calceorit & aliae 

rgmrerum concínnatü eft, Hínc algtamen,fi 


uealutamentíit, opus ex cocinnatís pellibus fa 
Cum, Etalutarij,pellíum & coríorücocínna: 
tores, — Alfiofanodiícuntur eaque frigidis 
locís gaudent, fed contra potíus quz algorcs 
ferrenonpoffunt, ^ Amulera remedia func 
prafentanea aduerfus uenena & fafcinatio: 
nes,qualia quidà ín annulis,& écollo fufpen- 
fa geftarefolent, ^ Amphora menfura eft 
que capitduasurnas,feuoctocongíos. Api 
ces qua ín medio calycis feu follículi quo flos 
claudit erumpüt,ftamína funt,que ueluti fila 
mentaab íntímo florís finu profilíát, Habent 
apíces fzepiusín fummo quídpíam crafsíufcu 
lum;à quafimilírudinenoméacceperüt, Ar 
bor eft quícquíd àradíce ftatím fimplici caudí 
ce, brachíati ramís ; furculofum, díffolutu& 
contumax affurgít, ^ Artículi funt partes 
qua ín nodosquofdam íntumefcüt, à quibus 
perfzperamuliprodeüt, ^ Aíparagíquepri 
mum ínlucem prodeütoler& eermina;priuf 
quam ín folía explicent, recentíffimity turío- 
nesquíedendofunt,dicunt, Arifta,eftque 
utacustenuís longa, emíneta gluma.1In fum 
masarífte quafi apices &cornua funt fpícari, 


Accefuntfoetus mínutiotes herbartt fru 
tíci;'arborum ue, quí dífper(ius raríusG 
enafcunt : ut funt partus laurí, A tcp ín hocab 
acínís differunt, quod ij denfius proueníant, 
Brachía funtplantarü,przciípuc aute atbo- 
rumramuli;quodínftar brachíiori in homine 
extendant, Dulbíradices funtrotüdz tuní 
catae; quales funthyacínthí, afphodeli, € col- 
chici, 
Achryes funtoblonga panícularum mo 
donucamenta, que fquamatim copacta 
propendenté ramís. Crefcüt hyeme, uere dez 
hífcüitín flauefcentesfquamulas;& folio pro- 
deunte, decídunt: qualía in abiete;pícea, à az 
Ijspermultís uídere lícet, Plíníus pilulasno- 
minat, QCalathuseftrectusturbojhoceft,id 
quod ex anguftijs ínlatítudínem fe diffundit, 
Calathi effigiem plane referuntfloresliliorü, 
Calyx follículus eft, quo flos prímit,mox 
femínísfoetus clauditur, ^ Capillamenta par 
ticulztereres Koblongz ín capillí modit exte 
nuatzdicuntur, Caputeftídquodfurfum 
deorfum'ue ín elobü extuberat.aurín orbem 
olomeratur.Sí magnitudíneceflerít,capiculá 
nomínat, Extrematamen uítís partem caput 
'etíam uocant, íd eft, ultímtü & productifsimi 
flagellum, — Capreoli funteolículí íntortí ue 
lutí cíncínní quídà ín ipfis pampínís tenerio- 
ribusapparentes,quibusuíftísuelutií manibus 
quibufdam admínícula coplectitur, ac copre 


hendít,lí ením utuitem teneant, ferpuntadlo 


cum capíendum:undeà capiendo capreoli di 

Cífunt, —Carodicítíd quod corticí fubeft, 

Caudex dícítur in arboribus &frutícibus, 

íd quodà radícefupra terra fimplex affurgít, 

&ínquodáradiceferturalimonía. — Caulis 
B3 


Alfiofa, 


Aumuleta, 
Amphora, 
Á pices. 
Arbor, 


Árticulf, 


Áfparaef, 
KAriftà, 
Bacce, 
Brachía. 
Bulbí, 
Cachtyes, : 
Pilas, 
Calathus, 
Calyx. 


Capillaméeta 


Caput, 


Capreoli. 


Caro, 
Caudex, 


Caulís, 


VOCVM DIEFICILIVAM: 


ueróidem quod fupra folit fimplex profilit ín 

herbís nominat, Sic utígy caudex ad frutíces 

&arbores,caulísad herbas duntaxatpertínet, 

Ceruíx eft pars illa capítatísradicibus pro 

díiens;prelongasterestpific dícta,quod ín colli 

Cyathus, fpeciem figuretur, ^ Cyathus Giraecís ie 709 

xvsi; id eft, 4fundendo dictus, eft duodecíma 

Cymz, parsfextar], | Cymaeherbaráü delícatiores te 

nerioresq colículi,quos à prima germínatío- 

ne,&infummafltirpeproferüt, Nam cum uer 

num tempusappetítprímo quocpfolíorü pul 

lulatu;przcluíísadhucforü calycib us,quof: 

dam quafíturíones,olus fubmíniftrat;ín quís 

bus florísprím&, mox femínísfoetus cocludi- 

Ciri, tur, — Círrifunt capillamentaqua contorta. 

Ciauícule, crifpantur, ^ Clauícule colículí funt,quibus 

quafi manib, proreptans uítísadmínícula co« 

Coma. prehendít, Coma eftquicquíd hilaríuenue 

(tate críníi modo, füummaramorti uel colícue 

Congius. lorum exornat,  Congíus;quí graeceysc díci 

tur, fex fextaríorit capax menfura eft, Eadem 

Conus, etíácongíaríü appellat, Conus Grecís,uel 

pyramís, eft ínuerfus carbo,;hoc eft, id quod 

ex latítudine ín arctius protrahítur ac faftígías 

tur, Cuí calathus,utdiximus;cotraríus exiflít, 

Cor elt quod ín medíolígní refidet;&tertiü 

àcortíce cotínetur,uelutin ofsibus medulla, 

Matrix, Ab alijs matríx,anonullís medulla nomínat, 

Corymbus | Corymbuseft hederar& uua dependentib, 

acinís coacta, Transfert tamen ad multos her 

Cortex, barüfructus. — Cortex parseftultíma à fub- 

iecto corpore feparabilís,ueluti crufta quada 

Cotyle. ad tegendü data," Cotyleuoxeft ín Girecía 

nata,nam Romaniheminz uocabulo utunt, 

Creng, VídeindictioneHemina, | Crenefuntque 

dam ín extremís orísíncífure,a quibus crenaz 

ta herbar& folíauocantur, hoc ell,ferrata, per 

Cubitus, ambítütgfecta. . Cubítuseft menfura quáta 

patetà cubiti flexura ufqyad (ummü medi dí 

eíti;quefex palmis dígitis'ueuigintíquatuor 

cófla, —Culmusfrumetícalamus eft;quí fpi 
cam fuftínet, 


Ceruix, 


Cor, 


Culinus, 


D , 

Ecufsisantiquis ad X líterze figurà fies 
195: 2. dLatínosdecem fignificat, 
Hincdecuffari eft ín fpeciemlíterae x: díducí, 

Dilutü dícitur,quod eft míxtürundeuínum 
aqua míxtii dicitur díluti, Dílutum uero fub 
ftantíaü factü,eft íd líquídum,ín quo aliquíd 
certo tempore macerat& & infufum fuít: ut fi 
ín uasuini appofitit abfinthíü fuerít , deínde 
poftínteríect tempus abítracttt,id uínum ab 
Dodrans, fínthij dilut&uocatur, Dodranseftmenfus 

ra duodenü dígítori, Alias palmus maíor La 
tínís, & Gracís azilzua dícitur, Dodrantalís 
ítag; caulículusuocatur,quí longítudíne duo 
'denosaquatdíeítos, 


Decufsts. 


Dilutum, 


! Chínuseftquícquíd numerofa congerie 
aculeorum Ítípatur;fiuetegmen,fíue cas 
put.fiuecacume fuerit: fic díctus quod globo 


Echínus, 


fo fpinari agmine maris herínacett mehtiat, 


| BIST germanz funt,queher 
barumarborumt minutíores funt radiz 
culz;ín quasuelut extremas,crafsiores effufe 
fparguntur. Fímbríefuntueftium extremí rimbrie; 
tates,a quibus & fimbríata folía dicuntur, . 
qua ínambítu ín quafdam fimbrías exeunt. 
Flagella dicuntur cymzarborum & ipfar& 
fumme partes, qua ad cuíufc uentí flatii mo 
uentut ; unde etíam nomen traxerunt ab eo 
quod flatibus petantur, Flagella etíam funtuí 
tium ramí oblongíores,& productíores, alijs 
tamen mínores,ab ípfisbrachtjsfurfum afcen 
dentes : dícta flabella príus, a uenti flatu fcilí 
cet. Follículusthecarei cuíuslibet,qua gra 
num uelfemen cotínetínuolutum,Síc meme 
branofa cutísacini folliculus dícítur, —Frue 
cus, quod carne& feminecopactum eft, Fre 
quenter tamen pro eo,quod ínuolucro perín 
dequafí carne&femínecoactum eft;accípi fo 
le Frutexeftquodà radíce caudíce multi- 
típlici, ramofumép fefeattollít, ut rubus, 
Frons ínterdit pro ramo ponítur, Proprie 
tamen dicitur íd quod ipferamus círcunqua- 
que producít, multa interdü folíahabens, & 
nonnihil cortícísjacuelutí caulículk, 
G 
(mo uiteídeeft quod oculus, quía 
ueluti ocellus quídà cofpicuus,aut gem 
ma quadam excellens confpicí pofsít, cum 
prímü éuíte prodít;aut farmento.Hzcíneun 
teuerefefeoftendít,Iab eaprimüflos,deínde 
fructus prodíttamínípfísuítibus.quàm arbo 
ribus, Crenículíftuegeniculafuntnodí qui 
ín herbísjaut legumínibus;aut etíam fubfruti 
cibusapparent,Sicgeniculatz radíces nomiz 
nantur;quaenodís quibufda ínterftínctae pro 
tuberát;rotundz &leuítercapítulate, ^Cilu Gluma. 
ma eftfollicufusgrani quod ín fpíca continet, 
uelgranítheca, |Grofsíappellátur fici, quze 
nomaturefcíit, Príuatím tamen ín bífera fico 
eas íntelligunt, quz per meffes maturantur, 
Hasgroflulos Graciuocantoaudtse, 


| 
| 
| 


Flagella; 


Folliculus. 


Fructus, 


Fr utex, 


Frons, 


Gemma. 


Geniculf, 


Grofsi, 


EminaRomanauoxeft,exereco quíde Hemina, 
Jd spicv,quod dímidía fextart) pars fit, derí 
uata, Girzecís xozvAs nominatur, Capituncías 
decem menfurales;ut copiofe ín annotatíonía 
busnoftrísín quartit detuenda fanítate líbrá 
.Galenidemoftrauimus, Herba eft quod àra- 
dicefolíatum, (ine caudice prouenit, fzepiusqg 
femen ín caulefert, | 


Herba. 


INternodi&, quod ínter artus uel genicula Intemodíü 
medii íntercedít, dícícofueuít, Interue 
níum,quod interuenasíntercípít, luba eft 
arüdínacea coma effufa,qualis ín milio eftrme 
taphoradefumptaà iubís,hoc eft crínibus aní 
maliiacollopedentib. lulustamGrzcisq 
Latíniseft quod ín corylo copactilícallo race: 
matim 


Iulus n 


EXPLICATIO, 


matím coheret, € ueluti prelongusuermís, 

fingularí pediculo penfilenitítur, & fru&um 

praecedit, 
L 


Achryma eftíshumor,quí ftatim defe&o 
caudíce,uel ramo;auttantum ípfo lígno, 
lanugo. profilit,&capparet. —Lanugo ínherbísatqy 
arboribus lanata quzdam efthírfuties,qua fo 
Liber. lia,coliculíicanefcunt, ^— Liberpars corti 
císínterior quaelíeno prefsiusadhzeret,Is quí. 
Libra. bus fcríbimus líbrís nomen dedit, —Libra 

E Romanacapítuncías duodecím menfutales, 

- Ligula. Ligula quarta pars cyathí dícítur,hoc eft, 
Z femuncía,demptis fcilicet duobus fcriptulis, 
Loulaéa ^ Loculamentafuntíeminüínuolucraquze 
Lomentum. uelutí paruz capfulz ea recludunt, — Lo 
Ladnie, mentum,fabarumfarínaeft, ^ Lacínízpare 
tes funt extremze partículatím decorís caufa 
"eoncifzeoraru ma fummarum cafurz, Inde 

folia membratím per flexurasdigefta, uel na 

tíuís fegmíníbus dífcreta , lacíníata uocitanz 

5 - ^tur,Sunt tamen quí laciníiofum pro fínuofo 

- . ufurpent, Ha 

Mislicorium. A : Í Alicorium eft máli putiíci putamen, 
xiMalleolüs. IMalleolusnouellus eft palmes inna 
tuspríorísanni Hlagello,cognomínatusà fimi 
lítudíneref, quod ín eaparte qua decidítur ex 
uetere farmento, promínens utrínd; malleolí 
^ —— fpeciem praebet, Vel;quod capillatusutrínqg 
Matrix. Gfurculatus folebat ferí, — Matrix, uídeín 
Medulla. dícíoneCor,  iMedulla,uídeibidem, Mu 
Mucro. croeftacumen ín quod pars quzcunque defi 
nít.Sícfolíorum multorü,filiquarum quarun 
dam, & fpínarum omnit extrema in mucroz 
Mu£us. nemacumínantur, — IMufcuseftíd quodín 
ipfa cortícís fuperficíe quarundamarborum 
lanuginofumapparet, uelutícani quida ipfaz 
rum arborum uíllí, In quibufdam etíam quae 
dam ípfarum arborum queuifitur uillofaflo- 
Ículorum congeríes; quz quod confercaa fit 
denfat florefcat;mufcusdicí confueuit; utín 
Mufaria, Líouftro, &Ccompluríbusalis, ^ Mufcaria 
^-^ ' funtín orbem radíatz herbari coma,cacumíi 
na& ín fafces coacta: à flabri fimilitudine, cu- 
ius uentilatu muícae d sabígunt, dícta, 


ILachryma., 


Nucamenta '& T V.camenta dícuntur ea quzecallo fquaz 
| TN compactilí pendent e ramiísnus 
cum,roborum,pícearum: fíc dícta, quod fint 
quafi quedam naturzrudímenta;píneam ny 
cem facere condifcentís, 
: O 

Culus gemmula íllaín herbartt furca 

lis,prímuin germínationts argumentit 
dícitur, 


Oculus. 


Palma. Alma dicítut matusuitisflagellum,;unde 
Palmus, Jo attanan uue,  Palmusueteribusdu 
plex fuit, Mínor digitorum quatuor habeba- 
tur, Cirzecís zu usas uocatus, Maíor díeítorü 


culam dixere, 


duodecím, azilzus Girecisdíctus, — Palmi- Palmites, 
tesdícunturqui éftirpibusacfurculís quotan 

nís prodeunt; fíicnomínatz,quod in modum 
humanari palmarum uíreulas quafi dígítos 

«dant, —Pampínífuntfrondentíumramue Pampíni. 
fculorum comze colículidy fructum fouentes, 

&ab ímpendente uíndícantes íníuría, Hínc 
pampinare,eftpampínosfuüperfluosexuinea ^: 
detrahere, pofteaquám fronduít, ^ Panícu rankuts, 
ladícípoteft quícquíd fublongauelfübrotun 

daeffigíe tumet, ut quz pendet épícearum ra: 

mís, Lanofam quoq; comá ín mílío, paníco, 
arundine, & qualem ín aruíscompluresherz 

bz, &ín paluftribus íuncíeerunt, Latíni paní 
Pappustam Gracís quàm. Pappus, 
Latínís eft lanugo ex floribusautfructib, de: 
cidua,Síc etíam lanofi quídam uíllí, quídeflo 
refcentíbusaliquotherbísremanent, & poft- 

modum ín auras euaneícüt, pappí funt, utín 
fenecione,foncho, & plerífqgalijsfit, ^ Pedí peaicutus. 
culus, fíue quod ídem habet, Petíolus, id eft 
quofolíü,fructus,autflosdependet, Peda- peamenta 
menta quibus flat recta uínea dícuntur, hoc 
eft;quibus uelutí pedibus nititur, INomínan£ 
etíamaquibufdam pedamína, ^ Pilula, uíz pitula. 
deCachrys, Pyramís,uídeConus, Pro- pjraii? 
pago dícitur uítís uetula depreffajatqg ínterfa. Propaco. 
per ínflexos arcus fubmerfa, ut ex una plures 
emergant, — Pulpa ín atboribus eft; quod 
nosinanímalíum corporibus mufculum apz 
pellaamus, ^ Puluínuseft quod ínterfulcos 
eminulü protumet;fícdíctus quod quandam 
referatpuluínorum ín quibus fedemus fimíz 
lítudínem, 


Pulpàá.- 


Puluínus, 


Vincuncialis fieura;efus fieurz quede 

cufsím antíquís fieníficabat;mediía eft, 
Fiebatuero decufsísad x lítere formam,que 
quidem apud Latínos decem fignificat, Ata 
hzcfi per medium fecetur,remanebít v figuz 
ra,quequínaríum numeri, atqueadeo quíns 
cuncem demonftrat,Sed hec quidem multos 
tiestum fuperíus,tum etíam ínferíus multipli 
catajfíeuramfacít;quze quíncuncialís appella 
tur, Talem plane Tríchomanís caulículi effi 
ciunt, l'yposforma quíncuncís,& quíncunes 
cíalis ordínís; fubijcere placuit. 


Quuincux, — Ordoquincuncialis, 


p ; 

) Acemus prouua accipitur, Nec tati. gacesus 
INS uitis eft, fed etíam hedere,Salíar& 
herbartr, autfrutícum uuas quafdam produ: 
centíü. Dícítur etíam ramofum íd,quo depen 


 dentacíni, Ramifuntquíiín caulefifsi mul gi 


tiplíces fparguntur, a 


Sarmenta. | 


Scapus. 
Scopus, 


Sefqui, 


Sextarius. 


Silíq ua. 


Sinus, 
Spica. 


Spongiz. 


Stamina. 


Stipulz. 
Striz: 


Stolones. 
Suffrutices. 


Surculus, 


VOCVM DIFFICILIVM EXPLICATIO, 


Armentaprzlonge funtuítium uíreule, 
y Jin quasuitísluxuríans fpargítur: hoc eft, 
uitís ipfíus brachíorum &caulium lígna,tam 
dum funtín ipfa uítequam dum execta,& ex 
emptafunt. —Scapus eft caulís quí ínítyli 
modum furfum proreptat; aut ínaltü fertur, 
ducta à columnaribus fcapís fímilítudíne, 

Scopusramofum íd,quo dependetacíni, 
Sefquí uocabulum cum alíqua menfura. 


uel modi,uelnumerí,uel temporís collocati, 


noníntegrum modo id cuítungiítur explícat, 
fed integrum & femis, Sícfefquilíbra, libram 
unam & femís fignificat, Sefquímen(fís íntes 
grum menfem cum dímídio, ^ Sextaríusca. 
pít uncías uiginti menfurales. . Sílíquate- 


egumentum eít, quo uel grana leguminit, uel 


herbarüfemína concluduntur, Nam non mo 
dó legumina, fed & complures quoq; & herz 
bz & frutícesfiliquas proferunt, — Sínusas 
larum cauafunt. — Spica eft quod culmus 
extulít. Hancantíquítus ruftícífpecam uocae 
bant, & à fpe uídetur nomínata ; eam ením 
quod fperantfore;ferunt, T'ríauero contínet, 
granum, glumam , & aríftam , Spíca mutíca 
eft qua non habet aríftam, Et mutíca, quafi 
mutilanomínatur, ^ Spongíasantíqui olíe 
tores uocarunt radículas ílligatas & conne 
xas, HíncAfparagifatiui &altilisradíces mul 
tís írretítze capíllamentis coalefcentes , & íns 
teríe ímplícatze,ac quaft ín unítatem co&unz 
tesfpongíolz,& fpongiz fpongíofzecp appel: 
lantur, — Stamínafunt quíín medio calycís 
erumpütapíces:fíc dí&ta;quod ueluti flamen 
taabíntímo florís fínuprofilíant, « Stipulae 
folía funt culmit ambientía, — Stríz partes 
funt quedam qua protuberant & eminent, 
Hinc ftríatus caulís, quí hutufmodí ftris eft 
pradítus, autftríaturis exafperatus, Strígiles 
etíam, fi Vitruuio credímus, appellantur, 
Stolones appellantur colículorum foboz 
les,inutilíscg eradícibusfruticatio, ^ Suffru 
tícesfuntqua cóopluribus ramulís furculísi 
lígnofisfcatent, fed mínutís conftant folijs, 
. Surculus, quod exramísfimplexac índíz 


 uíduum orítur;eftis uelut germen quoddam 


Thyrfus. 


'Tomentum., 


"Tori, 


exipfotruncouelcaudíceproductum, 


"m Hyrfus eft caulis,ídd nomen fibiuendis 
càuit, quod uirgulz ín modi, uel telí re- 
Cüitudínem confurgat..— ''omentüt Latinis 
omneid quoculcítrz ad mollíorem & calidío 
rem quietem ínfarcíuntur,dícitur,fiue íd lana 
fit fiae plunia;fiue quod uoluerítalíquis,excí 
piendís mollíter & fouendíscalore corporíb, 
noftrísaptum,Síc Díctamnifolía,quod mol- 
Iíauídentur effe,tomentitía &€ lanea dícuntur 
àDiofcoríde;hoceft,yveQaasadis, — "loripro 
minentes partíum callí;& infepulparum mo 


do colle&í nomínantur, Cirzecí sovdt/Ase uos 
cant, Hine xovdlyAddise, id eft, torofus, quod 


idem Latíníseftac nodí formi prazefe ferens, 


Tríensquatuorcyathí, ^ "l'uníca eft te- 
nuis cortex & uelutí membranaceus,quo uel 
arbor, uel radíx ínueftítur,Síc cepe follículís 
efttunícatum, — 'l'urbo dícitur quícquíd ex 
acumine tendes ín amplíus fpacíat, Hinctur» 


bínatum, quod ex anguíto continenter ínlaz 


tíus prodit, Síc turbínata confpicitur pyrorü 
forma, Permulta etíam herbarum folíaín mu 
cronemtutbínantur, ^ Turíones funttene 
rítates fummítati ipfarum arborum;qua (inz 
gulísanníscrefcunt, —'l'opíaríum opus cft 


quod exarbore;frutice;uel herbaad decorem 
componítur ínteftudínes autcameras fornís. 


catum, Hínc topíaríz dící merentur arbo- 


resuel herbx qua nímirum huicoperí,quod: 


flexiles funt, acfuolentore fequaces, accoma 
modantur, 


X 7 Afcula,feminü ínuolucra funt, 
nzfuntquein plantarü folijs apparent, 
&ramulos& humore habentes, — Vermi- 
culatum quod rofze modo, quafí purpurí(lo, 
rutilat,dícítur, ^ Verticillum florum uel fo 
liori ambitus, quí colículosautramulos her- 
barum coronat,exiftít: ab ínftrumenti mulíez 
bris fímilítudíne díctum, quod fufo uertendí 
gratía folítumeft adhiberí, ^ Vinaceí, grae 
nafuntacínorum,yíyaez« Grecís nomínant, 
quz prefsísuuís cumfolliculo abtjciuntur, 
Vírga eft queex radícibus;aut caudícís la 
teribusexít, A nonullís uírezeappellatae funt 
foboles, — Vírgultamfurculus ís eft,qui cer 
rz comíttítur,utinarboreínfurgat, ^— Vítis 
cul: non palmítes autfarmenta funt, fed fla- 
gella queuítís modo reptantía longelatet ua 
gantur, acuícínos frutices nactafic intrícant 
eos,utijsperíndequafi pedamínibusabutans 
tur;uelfcandentíafuisírretíüt clauículís, quis 
bus quafi dígítíshaerent, quales ín cucumerís 
bus, cucurbítís, & plerífgs alijsinueníuntur, 
V mbella eft florís feminis'iepedamentii, 
inplures digeftum longiores pedículos,qui fi 
mulexfaftigío eodem ortí, inlatíus contínuà 
tadíantur;fingulitpuel lorem;uel feme fufti 
nentiín orbem círcumactum, Greci huncHo 
rís habítum e:udd'ioy, Latíni ueró quonía um» 
bellz, qua mulíeres uultum uíndícantà fole, 
& etum arcent,círcínatá effigiem gerít, ums 
bellam díxerunt. — Vmbilicusid ín pomis 
éft;quodín eís medium uel promínet,uel con 
díur, —Vnguesin rofis & folíatís floribus 
intellexeruntueteres, ímas fuorum foliorum 
partes,quíbus ín capítefuocohzrent, decolo 
restp dependent, V el breuíus : Vnguís ínfi« 
ma parsfoliorumrofze albaappellatur, 
GRAECA: 


Vez 


"Triens; 
'Tunica, 


Turbo 


'Tutiones, 


"Topíarium 


Vafcula. 
Venz. 


Vermícus 
latum. 


Verticillu 


Vínacei, 


Víticulg, 


Vimbelía, 


V'mbilícus. 


Vngues, 


GRAECARVM/.NOMENCLAÁTIONVM Moo 


G R AE C A- 


RVM NOMEN. 
clationü fndex:cuius nu- 
merus paginam itera fe 
quens eiufdé pagina par^ 
tem,defignat, Picturas, 
ucl ante;uel poft capita lo 
catas, ue! iifdem in- 
' "fertas repe- 
ries, 


A LI 


que m Beovevop. 8.C 

à &ypteletédlac- 

IA aD 

MN "iireusit 135, Á 
iem $n 
&dYoyp 191, À 
Geor J14À 
e tooy d &ypp — 799.B 
eye 797, À 
"eoo 128,C 
gx Qu 105..À 


(oxewÜ Gr, si aoo oc $1,D 
xol AíUn, |— SATB 


Govvro 86.C 
Rapt DA 
CXTH, (63. À 
gat I6«C 
Acum «45€ 
&Axea A "79.B 
' eua bid drop 268.C 
CAO, 7. À 
E757 20. C 
WLoPuKU — $81 C. T 
Je conet 
CLuotaarrio 98. C 
i Qu 66. D 


Guo Aux, 95, .À 
Gus cnt 96, D 
GjTeAG- oioQép Gr xo 


Autos |83.B 
eucyedNie, GZA 
ewaryaTie sovd P. 
(714.C€ Pk 
ewdjeóceuuop —..- 7$. A. 

€78)0. C | 
eudjeayva (OI. 
eyutoy 29. Á 
euÜsuuis. ALD 
ew lpaziutéQO- $19. 
eUicap 61, À 
euQie. coc 
G7rXOLUR. 5. C 
áz19- 132. C 
el rop 68,C 
episoloyía - 89. B 

Xe ZB 
eaduboc i tbuslle 77. A 
&PvoyMaostp 40, À 
pop —68,C 
e Tett -49,Á - 


[^4 B vpop 9.,C 
Gri Anu 50.C 
Qe xvgops doripadis 
zB 
Batifecy Ge 59. C 
eig eade, 133... 
spp —. 448. € 
deqi toG" na. D 
gayeeruMe, 13.À 
ergkqagie 120. C 
Koaxn ^ .309.B 
&NvÜop 3.À 
B. m 
Bamecá ^ us 
Daputpoy 149,À 
Baciusop, : 546. D 
Baz 151, Á 
ES 159.À 
Brytoy "159,B 
Biluay 171, .À 
BAsyop 197. À 
Bailey 175. 
BonGoedyp(E^ — 168. D 
Bosuwop sgua 474. C 
Borgue 178. C 
BeG vp OC 234A 
BsyAgosop ' - 144 B 
Baxoe - 797. 
fioviee, 175. À 
BoolaAuop 143. 
Beaüuc 149, À 
Bevop s 165, .À 
Bevovic 95. 
Be&uoe 184. C 
laxeduep 19.4 
yannoue . 195. s 
yediuop, 2 yelhseuop, s 
yaMenp '195.B 
"FIOURL, 199..À 
Men 210. C 
yne stQouoe 877. À 
ynyidt :217, .À 
yxp 197. Á 
yhuncié fuco I9I, À 
Avnvetd R 20r, À 
yrepeiusp 221, N 


you fh roro a ; 
21r, A 
^ 
Apos 45» C 
dle xoc 2:9. D 
dl&Qvs &M«Eoudjoun , n 


idlatet 237, 
dleQvosdte 226. D 
Aue Bolaswee ^ 376. D 
diAaxoc 22. 

- dieanavria pyodaa , s 

djeaxivai) pere. 234.D 
deve 228, C 
evGrueop - GJGTSB 


Esoéchyo " - $5A 
&Óoxop c 16. C 
Ac TOL. 704.D 
&AsMoQexQ  — 247A 
sAgfuey 241.À 
SAtoo voy 271, À 
SADgvevy 98,.C 


VAMcbopae Aude. 271, À 
XAÉiM rioyQqT So 
299,À 


[2777 278.C 
LU 292. C 
&erergop 729, B 


üPiQvANóxonp roy 237. À 


aif puAop 265.B 
tettivfe 266. C 
&geinn 2944 D 
2:77 250, C 
&evÜeódinwop ^ 279.A 
épvouuoy ^ 256. C 
AU Coto 261, À 
vzrot a QAO 1 fTFÜCTUL- - 
Qiop 243. À 
dugeirum 245. À 
tQvdjeop 3144. C 
eQrnuópoy 239.4 
: 9398, C 
D 268.C 
z 
Zu. . 282. C 
12777, 128,C 
i " 
Havosgoc 287,.À 
npaovisie 295. À 
üomeTeLoy 243, A 
iorytpap 285. À. 
nPvoyiop 297... 
C geuoc HuéMe 308.C 
: (Aedazi , 6 ÜAecozidYop 
* 309. 
(ejd'a£ - | 398.C 
(vagos 338. C 
(vuópae 2303. 
Évpos ! 826, C 
Is$i. 324. D 
V Giooe 16, C 
- ise Doautvu 89r. À 
iéoaraop 5 A8,D 
t£oc. 3289,D 
(op woeiveou — 310.D 
izraroctAuoy 326. D 
laa 30)6 31, B 
ioc 316, € 
Vot olas 239. 
poitzie 330. € 
i ce 132, C 
UT ct 2O38Á 
ixludtsoey 499. C 


L4 
Eocin 43 À 
xe reiyop 8A 
" cow ver Guo 392, C 
xelorvGe - - 33A B 
xot dleruaop ' 36 B 
notpelstaparr yt 324. D 
satpoc 397, A 
xapuc. vroVick, 397,B 


«epuoy Bataviusóp, 378. C 
antosula 


347. 
aes oet 376. D 
Aty]gue 410. D 
nqvrosetou puRpop 38 c.C 
aépatirie "OU797.K 
aseatroc 426. C 
xispop 349.8 
lix üüpézep —- ex A 
lapxazo: 529.À 
Ligeióp 341, .À 
luosóc. 42t, À 
losucie d'aguisdtie, 

359. À 

xvid 105, Á 
xVIXOC 410.C 
xviaoc dela: 023. A 
Loxcapniees 402, C 


loAenudto: id'a dye 
367, À 


loAoxavlio, - 37),.À 

lonscie 4435. À 

LoDyusóp , 5 - éenpeop 

358. C 

loun. 820, D 

likoxay tilboolevou. 34.4. € 
0pavozrag 448. C 

luveiop 403. .À 


lied uen pudo 40,D 


eid, 437.B 
Lolvop 355. B 
Lpóroc 442. C 
Loóuavop 4329. Á 
loózay 39. 
leuoe 388.C 
luawoe 427, .À 
lodlovie unis — 375. A 
lvxAgavoc 4s0.C 
ITI 443.À 
LuuéyAGosop — 407. À 
loxpigon 0 443 À 
lawoc à epus $58. C 


Luz époc & E Luzrapoe 
492. D 


A 

A Aydarse 2o 494 À 
AxÜvojs, 454. D 
Acdzrotdop 460. D 
Aout 495... 
Aevi 466. D 
Adoxop |0305.8 
Aeydip. 47 (s 

Bs —Muv- 


Ave 


628. C 
AczidYop 485. À 
Acdfolipue 397. B 
AdVnowoy $63. À 
Adtlcioy dYoeeo/dis 
456. D 
AcUxdioy Ütodecss 
485. À 
Pu&pwtzic. 477.À 
Aócz$ap — 488.C 
Augvaciop «o upvotzoy 
386. C 
Puvó(tosie 474. C 
duvéCtosie yeu goa 
443. À 
Auvoy 470, C, 
AózH op 376. D 
Aveiuutop 490, C 
M 
Mandy $910. C 
powdjeeycpaee 529. À 
pipetüpop $00. C 


MsAmWTeRCH ^— 153.B 
pehouftuop $02, D 
peAMAGrTo 526. C 
!geAuosóQu Ay y à pxM- 


CUIR 497. Á 
peto Aui" 517,B 
panico Lipecrinie $21, À 
poca [2 914. D 
iA zJ7.B 
pivón 287. À 
pope 921, B 
pea 9122, C 
puépie Lupe — g24.D 

N 
N A7TV 537, A 
vajd G-& dye 855.B 
Vue | 542. C 
vvjcQote $9144 C 
d E 
e avüioy 578, D 
[6 
On $73. À 
oivcaln $63. 
- (X0 54.6.D 


duae $4 C 


devo 542.D 
ó£uc 569. À 
opsoceAwo $7; À 
ee/ycwO* 551. Á 
dopuvoy $67.Á 
dpo6 ^ $70. C 
óc'veie 544. D 
dpyie $58, C 
ógue mepazrixo — 561.À 
(QioyAeosty — $78.C 
It 
Tas 201, À 
"sapis 582. C 
"qezQuAM — 622,D 


exAG- 604. C 
"oéMdhaoy 278. C 
vuv ^ cAg. A 
mise $91, .À 
"éprucs paca 602. C 
"OVTUCITNG 643. B 
vrezpootAwvoy 654. C 


"yergorAuvop yeu 
73 * Á 


asévxsdlav- 598. D 
ryavoy lav 7 
615.B 
77 628. C 
mne 474. C 
"ov yv mt 5498.C 
AV yovop à &gpqu 6D.B 
"oAweridioy $87, À 
"30ÀV'T OLyOU 8r, .À 
"woTWuoyev0p — Gg2.C 
7Ipaciop A. $89, À 
"PRIN pA 155.B 
"opiaoy 65). Á 
vipoga 710, i gren eri. 
ZI.B ' 
vijeopan (0-163846 
"ép afeetop, 594. D 
wv£G- 643. À 
"xvesleop 64.0. C 
"wUpóg 647, B 
p 
PagovG-, 8 epewie, 
658. D 
odi Gies 664. C 
fodlod cwn 542. C 
godlidlgudjooy $42«G 
id 'op 656. C 
pz: 
25 auti 656, C 


ecedYones BodAavos 
376. D 
c'ate&iporyop, n aerpeicpos 


yo 729.B 
D P4 
caret zgiovAoy 
709. B ; 


eife) Becvunp. zu. B 
eeauwoy XN GOV 743. À 

etel 676. C 
euer gnat 809. B 
COL TO putostAsQTI-. 


xóp 787..A 
e'ávzAoy 804. D 
eidtigizie 770.C 
eixvo, n cikvG" nudo" 

SAO TE C 
eue yeu 704, D 
eA Qo 762. C 
eMATL 537. 
cWWmACYPUU — 305. 
coy 72144 C 
eipay 750. C 
eia vue ZA 


exi Ao 781, A 
e xóAvp oe 791, À 
exóedYoy 773. B 
e'tópod'oy 735. A 
cuiant Ad 719, Á 
yin Teyum — 717.B 
eui«t lucro 707, Á 
Cu pviop 759. B 
eoyyirte 318, D 
cóyxoc , 673. À 
C 7E WO ME 668, C 


exretbroy y ft eor etjrrioy 
759.A . 


az Alti 295. À 
sQupózvzroe 419. À 
s&Qe d oio 785. 
sevAivoe 685. À 
sey 76$. B 
SXUVTNC 692, C 
siye 777.B 


Spezia Th 0 yUMéQuAoe ; 
726.C 


spstioy 779. À 
spvxvoe 3 691, Á 
glued 921, B 
guid nip óaoc 7544 C 
cUudQvzoy 694. C 
oupéspoQoe 392, C 
ni 
Toxeup 799.B 
qtlousy 828, C 
TÓlTAOp 804. D 
Thug 797.À 
zilvueAor 810. C 


"ted vAsy , si. Toedu7uep 
809. B 


vjayémuyuy 820.D 
"7 giogyie $61,.À 
"TeiQuA oy 816, C 
7gíQu0M) qe xtpzülozréioie 
Mjyerasdtrog 820, C 
d 795..À 
zpVxvog 691, Á 
VQ 822. C 
Y 

Y asarlic 834.C 
vdpozrezót 842.C 
vd]ooctAuvap 271.Á 
VOCRUGIAOQ 832. C 
Vo uciy 830, C 
Vosa rog 840.C 


qo 
cb d $5 8D 


Qaayowoy 578. D 

QJAvoa 863, Á 

QjAcu/Üpuzrag $1.C 

QAóog 84.5. A 

QS 855. B 
X 

X Auocier 6;.B 


XMpex6aAmvOS — 134 B 


GRAECARVM NOMENCLATIONYM INDEX, 


Xeuctdjeue $68.C 
Xeuaeusdosae 877.4 
Xepeauxtumiteloses, 973. B 
yeast ade, .880.C 
X&ouMeoy use 982, C 


XMLousMp — A2. D. 

^ $82,C 

yapaezriaie $84.C 
€7830, C . 

Xeeidjoerop 34. C 


xeudiénopusye 8c4. C 
xeoudióvioy paxep.86 6, € 
qwccÜuop — 8789.C 


gr tdunp 120, C 
Y'ssdieghe. £89.A 
s iAuolleoy 55. À 
NUXuop 887. B 
Muxórede — 349.8 

4 Q [I 
Cokwalfs — 895A 
Qvavig 


6o0.,G 


LATIN A- 
RVM APPELLA- 

tionum Index, 
A 


pp 


Aconitum 86.D 
Acorum . 13.À, 
Adiantum 81.4 
Aiuga,fiueAbioa s884.c 
Aizoon '" $21.A 
Alcea 79,8 
Alcibiacum 278.6 
Alifma 43.C 
Allium 735.À 
Alocn 137.A 
Althza 16.C 
Amaracus 666.C 
Amarantus 98.C 
Ambubeia 676.C 
Ammi 66.D 
Anagallis 17,À 
- Anagallis aquatica 
724.C : 
Androfzmon 75.A 
Anethum 29.A 
Anethiiuaccini — 145.8 
Angelica 126.C 
Angutia 702z.C 
Aniium 61. A. 
Anonis 60.C, 
Anthemis 24D 
Aparine $c 
Aphaca 676.D 
Aphace 109.5 
Apiafirum 155.AÀ. 
Apium agrefte 155.4. 


Apiumhortenfe/ 745.4 
Apium montanil 575.A' 
Apium paluftre | 271.A 
Apiumíaxatile — 654. c 

Apios 


LAÁTINARVM NOMENCLAÁTIONVM INDEJX. 


Hpios 132,6 
Apollinaris 832.€ 
Ariftolochia 89.B 
Armoracia 661,4 


Arnogloffüum ^ —4o.A 


Artemifia 48,A 
Arum feu aris 68.D 
Afarum 9.8 
Afclepias 130.C 
Afcyrum 73.B 
Afparagus $9.C 
Afphodelus 114.D 
After atticus 133.A 
Atractylis 123.A 
Atriplex 120.C 
Auena 184..C 
Auricula muris 20€ 
B. 
Batecre 153.B 
Balfamine 188.C 
Barbacaprina /— 180.C 
Batrachium 155.AÀ 
Beta 804.D 
Betaíylueftris — 466.0 


Bellisfiuebellius 145.A 


Betonica 349.B.& 
351.B 
Blattaria 182.C 


Blitum fiueblitus 175.4. 


Botrys 3178.C 
Bouis lingua 143.B 
Brafsicafatiua — 432.D 
Bubulalingua —— 143.8 
Dugloffum 144.B 


Buglofsü magnü 241.4 


Bulbus fylucftris 168.D 
& 35 8.C 
Buphthalmum — 145.A 
Buxus 643. A 
C 
(tenda 00 43:.A 
Callitrichum 81.4 
Caltha ucl calthula.581.5 
Campanula 431.B 
Canina brafsica 443.4 
Canina málus $29.A 
Cannabis 292.C 
Capillaris 795.À 
Capíella 203.A 
Carduus 791A - 


Carduus Veneris -223 A 
Carduus fuarius | 880,C 


Carduusniger ^ 882.C 
Cardiaca 394.C 
Caron ucl careum 257.4 
Caryophyliata 282: & 
Caflutha 247.À 
Caftaherba 201.A 
Caftanea 276.D 
Centümorbia ^ 4oo.D 
Centunculii aut centun- 
cularisherba — 221.4 
Cepa - 429.À 
Cerafus 426.C 
Chamzcypariffus. 875.8. ' 
Chamzedaphne  2:;9.4 
Chamzleon albus,880.c 
Chamzmelon 244D C 
Chelidonium maius 
864.C , 


Ghelidonium- minus 
$66.C 

Chry(anthemum | 878.c 

Cicer 266.C 


Cicerbita 672.A 
Cicuta 405.À 
Cinara 791.A 
Cincinnalis 81.A 
Citrago 497.À 
Clematis Daphnoides . 
359.A 
Cnicus & cnecus, 410.C 
Cnicusíyluefter | 123.A 
Colubrina 234.D 
Columbaris feu. colum- 
bina $91.A 
Colutea 445.AÀ 
Coma 820.D 


Confolida media 29o.D 
Coníolidaminor 14;.5 


Conuoluulus - 259.4 

Gorion feu coriannon 
344.C 

Corona regia 526.C 

Corona Veneris 721.A 

Cotoneamálus 375.4 

Crambe 412,D 


Criftagalinacea 5$9:.A 


Crocus 442.C 
Cruciata 419.A 
Cucumis,feu cucumer 
702.C 
"Cucumis anguino 704..D 
Cucutrbita 367.A 
Cucurbita fylueftris 
373. 
Cunila 303.À 
Cyanus 427.A 
Cydonia 275.A 
Cynia 443.A 
. Cynoforchis $58.C 


Cyperus GC cypir9,452,D 
D 
Dinmaffonium 43.C 


Daphnoides 226.D 
Daucus 230.D 
Dolichi 707.8 
Dracunculus maior 
2344.D 
Dulcis radix 191,A 
EbBifus 16.C 
Ebulus 63.B 
Echium 268.C 
: 'Elenium 243.À 
Elleborusalbus 271.4 


Elleborus niger adulteri- 
' mus 276.C 
Ephemerü 259.A et258.C 


Equinalisherba — 321.58 
Equifetum 321.8 
Erica 254.D 
Eruca 261,À 
EÉruum $70.C 
" Eryngium 297.A 
Eupatorium: 243.A 


Eupatorium adulterinü 
2644€. 


Fzba 388.C 
Farrago 767.A 
Farfaria . 139.B 
Febrifuga 386.C 
Felterre 386.C 
Ficus fatiua 754€ 
Filicula 587.A 
Filix $94.D 
.Feniculum — - $oo,€ 


Fonumgrecum 797.4 
Fontalis 


652.C 
Fragaria 854.C 
Fumaria 337.B 
Fuíus agreftis 123.A 
G 
Giteopfis 193.À 
Gallion 195.B 
Geminalis $67.A 
Genifta 219.A 
Geniftella 219.À 
- Gentiana 199.A 
Geranium 210.C 
Gingidium 217.A 
Gith | $02.D 
Gofsipium 580.C 
Gramen 135.A 
H 
FH Aticacabum 691.À 
Hedera 421.A 
Hederaterreftris. 877.A 
Hedypnois 676.C 
Helxine 278.C 


Helxine ciffipelos 259.4 


Hemionitis 295.AÀ 
Hepatorium 243.ÀÁ 
Hiberis 324.D 
Hieracium 218.D 
Hierobotane $91.AÀ 
Hirci barba 820,D 
Hirudinaria 400.D 
Hordeum 437.B 


Hordenm diftichü 457.5 
Hordeum polyftichum 
437.B - 


Hyacintluis 834.C 
Hydropiper 842.C 
Hyoícyamus 832,C 
Hypericum 830.C 
Hyffopus $40,C 
Ipiga 884.C 
Ibifcus 16.C 
Illecebra 799.B 
Inguinalis 133.A 
Intubus 676.C 
Inula 241.A 
Iouis glans 376.D 
lrion. 2544€ 
Iris 216.C 
Iris (ylueftris 239.A 
Ifatis 230,C 
' Iuglans 378.D 
luniperus 77. 
Iunonis rofa 363.8 


: Lbrum Venetis, 223.A 


Lactariaherba ——810.c 
Lactuca 298.C 
Lactuca caprinaaut ma- 

rina 810.C 


Lactucafyluatica. 318. 
Lamium 4.68.D 
Lanariaherba — 279.4 
LarixfeuLarex 495.4 
Later, feu Laferpitium 

* 762.C 


Lathyris 454.D 
Lauer 724.C 
Laurus Alexandrina aut 

Idza 237.A 


Lens,fiuelenticula,858.D 
Lepidion 324.D, 
— &483,A 


Leporinuspes ^ 495.4 

Leucoion Diofcoridis 
456.D 

Leucoion Theophrafti 
4.85.A 


: Lolium 128,C 
Lichen 4724€ 
Liguftrum 4.79.4 
Lilium 263.B 
Limonion 4.66,D 
Linguacanina 407.4 


Lingua ferpentina $78.c 
Linum 4.70.C 
Lithofpermum — 488.c 
Lunariaminor — 481,4 
Lupinusíatiuus | 305.c 
Lupus falictarius uel re- 


ptitius 165.A 
Lychnitis 84.5.B 
Lycoctonum 86.C 
Lyfimachia 490.C 

M 
MaAiorana 666.C 
Mála infana 532.C 
Malua 510,C 
Máluscotoneà  375.A 
Marrubium 589.4 
Melilotus $26.C 
Melones 702.C 
Mentha 285,4 
Menthaftrum 287.4 
Mercurialis 474.C 


Mercurialis fylueftris 


mas 443. A 
Milium 410,D 
Millefolium $82.C 
Morsuermium s.B 
Morus $21,B 
Myrice $12,.C' 
Myrrhis $24.D 
INApus 175.A 


Napus buniasfatiuus & 
Íylueftris 175.A. 

NNardus fylueftris 855.8 

Nafturtiü agrefte 224.0 

Nafturtium fatiuum 
361.B 


Nepeta 433.A 
Nerion $42.C 
Nigella $02.D 
Nummularia 400.D 
INuxauellana 397. 
Nux Regia & Perfica 
278.D 
Nux caftanea 276.D 
. NuxPontica 397.B 
Nymphza 534.C 
QCimum $46.D 
Ocimaftrum 895.& 
Oenanthe $63. 
Olusatrum 326.D 
Ononis | 60,C 
Ophiogloffum ^ $78.c 
Ophris 565.B 
Orchis 558.0. & $61.A 
Origanum $51.A 
Orminum | $67.A 
Ofyris $42,D 
Oxalis 4.65. A 
Oxyacantha $42.D 
Oxylapathum — 460.D 
Oxys (086544 


LATINAÁRVM. NOMENCLÁTIONVM 


Aeonia 201.À 
Panicum Ares 
Papauerfatiuum | 517.8 
Papauer corniculatum 
521.À 


Papauernigrum — 5o2.D 
Papauerrheas — 514.5 
Parthenium $82.C 
Paftinaca 685.A 
Pedicularisherba 785.4 
Peplos 604..C 
Pepones 792.C 
Petafites 643.B 
Petrofelinum 654. C 
Petrofclinum fylueftre 
573.A 

Perfoliata 631.B 
Perficaria 631.A 
Perfica màlus 602.C 
Perfonatia 71.8 
Pesanferinus 652.D 
Pes cornicis 4.4.8.C 
Peucedanus 598.D 
Phu 855.B 
Pinaftellus 598.D 
Piperitis 731.A 
Piftolochia 89.8 
Pi(um 628.C 
Pituitaria 785.A 
Plantago 40.A 
Polygonatum 584.C 
Polypodium $87. 
Polytrichon 628.D 
Polytrichum 81.4 
Porrum 623. 
Portulaca 111.À 
Potamogeton 652.C 
Preneftinanux | 297.8 
Proferpinaca 6153.B 
Prunus 402.C 
Pfeudonardus ^ 889.A 
Pfilothrum 95.A 
Pulegium 197.AÀ 
Pulicarisherba — 887.5 
Pulmonaria 636.C 


Pyrethrü fylueftre, 638.C 


Q. 
Qv ercus 228.C 


Qewinquefolium — 622.D 


I. Adicula 658.D 
8 779.4 
Radix 658.D 
Ranunculus 155. 
Raphanus 658.D 
Raphanefylueftris.132.C 
Kapum 211,A.& 
450.C 
Rhodiaradix ^ 664.c 
Rhododendron  542.C 
Ricinus 239.A 
Rofa 656.C 
A ofmarigus 477.4 
Rubia 279.A 
Rubus 1571. A 
Rumex 4.60.D 
Rutrahortenfis — 615.8 


SAbina, fiue Sauina 
149.AÀ 
Saeminalis herba. 591.4 


Saliuaris 64.0.C 
Salix 323. A 
Salixequinalis — 321,5 


Saluia 24.7.À 

Sambucus 63.AÀ 

Sanguinalis 615.8, 8t 
4.48.C 

Sanguinaria 4.4.8.C 

Sanicula 672.C 

Sardianaglans — 376.D 


Satyrium regium. 711.B 
Satyrium trifoliü. 709.8 


Saxifraga 729.B 
Scandulaceum — 305.4 
Scilla 781.A 
Scorpium 86.C 
Scydücaradix ^ 191.4 
Secale 767.A 
Sedum 21.A 
Semen 282.C 


Semenlumbricorü — 5.5 


Seminalis 615.B 
Senetio 285.4 
Sentes 151.A 
Septifolium 259.B 
Seriola 676.C 
Seris 676.C 
Serpentaria 400.D 
Serpentaria maior;234..D 
Serpyllum 250.C 
Sertulacampana — $26.C 
Sefeli Creticum —— 809.8 
Sefeli Maísilienfe 7287.4 
Sideritis prima — 770.C 
Siliquaftrum 731. 
Sinapi 537.À 
Sion ' 714.C 
Sifer 750.C 
Sifymbrium 721. 
Sifymbrium cardamine 
721. . 

Sitanium 64.7.8 
Smilax afpera 717.B 


Smilaxhortenfis 707.4 


Smilax lzuis 719. 
Smyrnium 759.B 
Solanum 691. À 
Solidago 694.C 
Solis oculus 582.C 
Sonchus 673.4 
Sorbus 575.4 
Spartum 759.A 
Spinaalba $4.B 
Spinacia , uel fpinaceum 

olus 668.C 
Spina mollis 341.4 
Stachys 765.8 


Sternutamentaria 628.C 
Stichas,777.8.  (762,C 
Stratiotes millefolia 


Strobilus 791.À 
Succifa 714.C 
Supercilliüterre —— 81.4 
Syluz mater 64.5. A 
Symphytum 694.C 
T 
M Ama $12.C 
Telephium 799.B 
'Terminalis 392.C 
Terre capilus ^ — 81.4 
Terrecorona * 877.4 
Terreftrismálus — 529.4 


Tefticulus ferapias, fiue 


orchis 561.A 
Teucrium 828.C 
TeucrionPlinij 295.4 
Thlafpi 205,À 


Thymbra 303.A 
Thymus 826,C 
Thryallis | 845.B 
'Tilia 863.4 


Tintinabulü terre. 466.D 
Tithymalorum genera 
plura 810.C 
Tordylon, fiuetordylion 
809.B 
Trichomanes 795.A 
Trifolin odoratü — 816.C 
Triticum 64.7.B 
Trifolium pratenfe.820.c 
Triffago 868.C 
Trixagopaluftris 775.B 


Tuber terrae 4.50.C 
Tufsilago 139.B. 
Typha $22,C 
ME album 271.4 
Verbaícum 84.5.A. 
Verbafculaduo — 845.8 
Verbenaca 591.AÀ 
Vernilagium 882.C 
Veficaria 691.A 
Vetonica 34.9.4 
Vicia 171.A 
Victoriola 237.4 
Viola 4.56.D 
Viola alba 485.A 


Viola matronalis 312.D 
Viola muraria uel purpu^ 


rea 210.D 
Vifcum 328.D 
Vitis alba 95.A 
Vitisnigra 96.D 


Vitis uinifera 83.8 
Vmbilicusterrz — 4$50.C 
Volucrum maius, 64.5. A 


Vrceolaris 278.C 
Vrtica 105.AÀ 
Vrticalabeo 193.A. 
Vua crifpa 186.C 
AX Anthium 578.D 
Xylon 580.C 
ZiEa 282,C 


INDEX NO 


MENCL ATION VM 
qui ibus officinze x Íe- 
plaliarioru, & her 
barij no(tri tempo 


tris utuntur, 

AC 
vss Brotoni.8.c 
&  Abfinthiis.A 
Y 13. À 
à Li Acus pafto- 


EXE 
Acutella 60.C 


Aftodillus 
Agrimonia 
& 620.C 
Alchimilla 613,4 
Alliaris S alliaria, 103. A 
Alleluya 565.A 
Allium 735.& 
Alkakengt 691,A 


114.D 
243.À 


INDEX 


Alo& 127.A 
Altaraxacon 676.D 
Altercum 832.C 
Ameos 66.D 
Amoris poma $32.C 
Anethum 29.À 
Anifum 61.A 
Apiumhortenfe 743.A 
Apiumagrefle «— 155.A 
Aquilegia 101.B 
Archangelica / — 4.68.D 
Arcocus. 791.A 
Ariftologia 89.B 
Armoracia 661.A 
Artemifia 4.8.A 
Arthanita 450.C 
Arthetice herbe | 84:8 
Articocalus 791.A 
Afa fectida 762.D 
Afarum 9.B 
Afpergula 5g1.C 
Afprella 321.B 
Atriplex 120.C 
Auena 184.C 
B 
DBat&mita 721.A. 
Baptifecula 427.À 


S.Barbarz herba 745.4. 


Bardana 71.8 
Bafilicon $4.6.D 
Bedegarim, fiue Bede- 
guar 54.B 
Belzuinum 762.0 
Benedictaherba | 385.4 
Berberis $42.D 
Betonica 249.A 
Bipennula 607.B 
Biftorta. -259.B. 
Q 272.D 
Bifmalua 16.C 
Bombafum £80.C 
Bombax 580.C 
Bonifacia 237.À 
Bonus Henrichus 465.4 
Borrago 141.B 
Branca urfina suD 
Brufcandula 165. À. 
Bryonia 95.4 
Bucheiden 711.8 
Bugloffa 341.A 
Buglofsü fylueftre, 268.6 
Buríapaftoris ^ 3o5,A 


C'Alamentum 432.À 


Calendula 3981.5 
Camomilla 42D 
Campana 241.À 
Campanella Z719.A 
Canapus 392,C- 
Candelaregis, que € can 

delatia 845.A 
Capillus Veneris — 81.A 
Caprifolium (645. À 
Caputi caules 412,D 


' Cardo fullonti, feu Car- 


duusfullonius 223,4 


Cardopatium $80.C 
Cardu? benedict? 125.4 
Carota 685.4 
Cartamum 410.C 
Cartam?fylueftris.127.& 
Cartafilago 729.AÀ 
Carui 397.A 
Caftangula 193.À 


Gatapu- 


/ 


OFFICINIS SSPLASIARIORVM CONSVETAS NOMENCLATVRAE, 


Cataputia malor 339. 
Cataputía minor 454.D 


Gauda equina 321.B 
Caulis ^ — 4D 
Cauta "^ s82€ 
Cepa- 429.A 
Cepafylueftris 168.D 
 &839.B 

Ceniauriaminor 386.c 
Centumnodia — 615.8 
Centumcapitaà ^ 297.A 
Chamzdrys : 868.C 
Cherefolium — 217.4 
Cheiri 456.D: 
Chelidonia 864.C ^ 
Cheruilla "g$0.C 
Cicer 266.C 
Cichorea 676.C 
Cicuta 405, À. 
Cicutaria $24.D. 
Citonia 375.À. 


Citruli uel citreoli. 202.0 


Coloquintida 373. A. 
Colubfina 77».D 
Condiü 779. 
Coníolidamaior 694.c, 
Coriandrum $64. c 
Cornuceruinü ^ 4148.C 
Corrigiola 613.B 
" Cotulafatida $$2.€ 


"Craffula maior 


Cotulanófotida 145.4 
Cotum $80.C 
799.8 
Creísio hortenfis 361.5 
Crocus 44 2.C 
Crocushortenfis 410.c 
Cuculus 691.À 


Cucumer, ieu Cucumis - 


7926 
Cucumer afinin?. 704.0 


Cucurbita 367.À. 
Cuícuta 847.A 
 Cycamen | 450.C 
Cynogloffum. 407.4 
Cypirus 452,D 
Cypreffus $7;,B 
Di gastconis 676.D 
Diapenfia 672.C 
 Digitalis 892.€ 
Digiti citrini 711,B 


Endiuiauera | .676.C 
Enula 241.A 

: Enulacampana, 241.4 
Equinamentha 287.4 
Eruca 261,A 
Efula , 810.C 
Efularotunda . éo4.c | 
Euifcum. 16.C 


Tosbsus albus.271.A 


Eupatorium adulterinüi 
264.C 


XEuphrafia 245,A 
| Faba 388.€- 
Faba craffa 799.8 
afeoli — 7907.8 
Ficaria 192.A 
Ficus fatiua 254.C 
Filago 729.A 
Filipendula $63.A 
Filix | 594» D 
. 35 »& 


Flammula - 


LI 


Flos amoris ' 08.C 
Flosfebruarij ^ 485.4 
Flosomnit menfiti 381;8 
Faniculum $00.C 
Feniculus porcin9.598,D 
Fonumgracum 797.A 
Fortis,feu (ortis herba 
729.À 

Fugà demonum 830.€ 
Fumusterrz —— 337.B 
Funisarborüm — 719.4 


Gitlitrichum $1.5 
& $67.A . 
Genefta, (ine Geneftra 
219.B 
Gentíana : 199.À 
Glaftum 330.C 
Gratia Dei ^ 210.C 
Guadum 330.C 
HEdera terreftris 877.4 
'"Hepatica |. 472. 
Herba diui foan, .:830.€ 
Herba fortis 729.A 
Herbafullonum 779.4: 
Herbzparalyfis — 845.8 
Herba Roberti ^ ^ 210.€ 
Herba ftella 448.7. 
Hermoda&ylus —358.€ 
Hirundinaria 130.€ 
Hifpanach 668.C. 
Hifpanicumolus 668.c 
Hordeum 437.& 
Humulus 165.4 
Hypericum 830.C 
Hyfiopus $40,€ 
S. lAcobifos 7418 
farum: 68.D 
indicum 2301€ 
iringus 297.A 
Iris 216.C 
Iluamuíchata  , 884.c 
— luniperus 77. 
Áuíquiamus 832,C. 
KKEirim 456.D 
Kerua 339.A 
L 
Luc 298.€ 
Lactucdla — | 675.4 - 
Lapatiumracutü —450.D 
Lanaria 845. X 
Lappamaior 71.8 
Lappainuerfa ^ $78.D 
Lappa minor 578.D 
Larga 495.À 
Laureolz . 226,D 
Lens 858.D 
Leuifticum 759.B 
Lilium album 263.B 
Lilium conualliii 229.4 
Lilininterfpinas 645.4 
Linaria $44.D 
Linguabouis ^. 341.4 
Linguaceruina — 295.4 
Linum 4,79.6 
L:quiritia 191.Á 
Luparia 86.C 
Lupinus 308,C 
Lupulus 165,4 
M - 
UN A Aiorana '666,C 


"Malua ET. 
Maluauifcum 16,.C 
Maindragora $29.A 


Marrubiit nigrum 153.5 


Marrübiafrum 153.B 
Materfylua | ^ 645.A 
Matricaria 48.A 
Melanzana* $32,C 
Melilotum $26,C 
Meliffa 497.A 
Mentha 287.4 


Mentha aquatica 721.4 
Mentha Romana.287. & 
Mcctha Saracenica.287.4 


Mercurialis 474^ 

Milium 410.D 
Milium folis 4.88.C 
Millefolium 726.C 
Millemorbia 1903.A 


Mora uaticana 151.AÀ 


Morella 691.A 
Morfusdiaboli ^ 714.c 
Morfusgaling ^ — 20.C 
Morus celft $21.B 
Muralis 278.€ 
N 
Nagurtium 361.8 
Nafturtium Hus 
721. 
Nafrurtium tectorum; 
305.À 
Nenuphar SUE 
Nigella $02. 
Nil 330. é 
WNilech | 320.€ 
Ocularia 324$.A 
Oculus bouis aut uacce 
143. 
Oleander 542.€ 
Opnhthalmica 24$.& 
Orobus $70.C 
Origanum £g1,A 
Os mundi . 109.B 
Ofatis. 330.C- 
Ofteritium 762.€ 
PAeonia 201.4 
Paganalingua | 237.4 
Palma Chrifti 239,A 
G 711.8 
Pampinula 607.B 
Panis cuculi .$65.A 
Panisporcinus — 450.C 
| &332.D 
Panis terrae 450,€C 
Papauer 517.B 
Papauercornutiü 621.4 
Papauerrubeum | $14.D 
Parietaria 278.C 
Paftinaca 7590.€ 
Paftoriaburía — .61o,C 
.Pentadactylon — 339.4 
Pera paftoris 610.C 
Petforata 830.€ 
Perfica 602,C 
Peruinca 259.À 
Pesanferinus' — 652,D 
Pesafininus  ' — 103.A 
Pescolumbinus  zxo.c 
Pes corui 155.A 
Pes leonis 613.AÀ 
Pesuituli : 68.D 
Peirofclinum 273,8 


Phafioli ' 


707.5 
Pilofella 604:D 
Pimpinella 607.B 


Piper Hifpanum,feu In. 
dianum 


731.4 

Pipcritis 483.A 

 Plantago 40.A 
'"Podagra lini 347.A 
Polypodium $87.A 

Polytrichon 795. 

Porrum 632.À 

Portulaca 1A. 

Potentilla 620.€ 

Prafium 589.4 


Prafium fectidum | 355,5 
Primula ueris 


145.8 
Prunella 622 D 
Pruneola, fiue Prunul a 

4 02,C 

Prünus 402,6 
Píeudomelanthion,:23.c 
Piyllium 087.8 
Fulegium | 197.A 


Pulegiü fylueftre. 423.4 

Pyrethrum 6A0,.C 
^yrethrü fylueftre, 622.C 
Pyroi i 4.66.» 


Qv ercus 228.C 


Quinquefolium — 62z,D 
E R 
FH Aphanus minor & 


' maior 661, À. 
Rapiftrum 256.6 
Rapum 211.B 
Rapunculus 2iLB 
Remora aratri 6o.C 
Refta bouis 60.C 
Rhabarbarii monacho- 

rum 4.60.D 
Ribe 662.D 
Roberti herba & Rober 

tiana .210.C 
Rofe canine 656.5 
Rofmarinus 477.5 
ikoimarinus aculeatus 

219,.B 


Rofirumciconie 210.C 
Roftum porcinü.676.D 


Kubeatméiori 279.A 
Ruta 615.8 
DAceidotisuirile 68.5 
Salicaria 4.90,C 
Saluia 247.À 
$Saluia uita 729.B 
Sanamunda 283.A 


Sancti fpiritus radix 
' 326.C 
Sandaracha Arabii 77.A 


Sanguiforba 799.C 
Sanicula 672.C. 
: Saponaria 779.4 
Sardianz glandes, 376.D 
Satureia 203.À 
Sauina uel Sabina.14.9.A 
Saxifragalutea ^ 748.D 
Saxifraga maior 748.C 
Saxifraga rubea $62.A 
Scabioía 7A7.A 
 Scariola 676.C 
Scelerata 155.À 
Scolopendria 295.A. 
Scrophularia —— 866.c 
Scro- 


GERMANICARVM APPELLATIONVM 


Scrophularia maior 
193.À 

Semperuiuum 31.A 

Semperuiuum marinum 
137.AÀ 

Sena 445A 

Serpenrariaminor 68.D 

Serpentariz oitiónarm 
7721.0 

Serpyllum 250.C 

Serpyllüiromanü — 826.c 

Sernilla 750.C 

Serullum 750.€ 

Sigillà Salomonis. $84.. C 

Siler montanum | 787.A 


Simeonis her ba — 79.B 
Sinapi $37.A 
Sinapirnficum — 305.4 
Siapifylueftre — 256.C 
Sitanium 647-B 
Solatrum 691.À 
Solidago Sarracenica 
729.A 

Sorba $75.A 
Sorgi 7723€ 
Sparagus s9.C 
Spelta 282.C 
Sphamlafagtida — 795.5 
Squilla 781.4. 
Staphifagria 785.À 
Stellz herba 448.C 
Stichasarabica — 777.8 
Stichas citrina 98,C 
Siramonia 691.B 
Succus cyrenaic9. 762.D 
"Enmnaüitzus $12.C 
Tanacetii 48.8.3 49.c 


Tanacetii fylueftre. 620.C 
Tapfusbarbatus 845.A 
Taraxacon 676.D 
Teficuluscanis — $58.C 
Tefticnlus uulpis, aut fa- 


cerdotis 799.B 
Tilia 863.4 
Tinctoriusflos — 809.4 
Tormentilla 259.B 


Trifoliü, 816. C. & 820. € 
Trifolià acetofum. $65. A 
Trifolium humile, 495.4 


Triniras 493.A 
Trinitatisherba — 802.D 
Triticum 64.7.B 
"Tunica 251.B 
Turcicü frumentü.824.C 
V E 
V Aleriana 855.B 
Vernix 00 57.A 
Verbena $91.À 
Veronica 168.C 
Vincaperuinca — 359.A 
Vincetoxicum 130.C 
Viola 210.D 
Virgapaftoris — 223.A 
Vifícum 328.D 
Vitealis 25$9.A 
Vitiafylueftris — 109.8 
Viricella 95.À 
Vngula caballina | 159.8 
Volubilis maior 719.4 
Volubilis media 259.4 
Vrinalisherba — 5$44.D 
Vrtica 105.À 


Vrtica iners,mortua uel 


alba 4.68.D 
Vualupina ^ 6904 
Vua uerfa feu uulpina 

86.C 
Vua uulpis 
Vuularia 


691.A 
237,À 


Z Ingiber caninum 
731.A 


GERMANI- 
CARVM APPEL- 
: Jatíonu Index. 


bi 
Stbon —- 79;.2E 
Jicerpfrimmen 
809. 41 


Ailraun 529.2Í 
ZÍmelto:n 647.5 
Jínóon 5cs veeible 


589.4l 
JÓpoftemtraut | 717.21 
Jirtícoca 791.€ 
Jwffenblatt 237. 4l 
Jiugentroft 245.41 
Jiugenvourae 855.25 

2iduning —7212Í 
PLE 855. 
Xal(ammíüns | 287.2l 
Pal(amfraut 2987.24 
e. 3atrbara Erant 

1245.5 
2afiliea 446. € 
Jefigram — $46.) 
Denmfarc 587. 
2anmveell 580. € 


JSSanreneppid). 271. 2f 
Daurnfenif 305 .2f 


Seínbólplim .— 479.21 
J5enebictévourp.58;. 5 
J5ergmiünrs 551.2l 
Dertram 640.€ 
Deerreurt5 | 809.55 
Jefemfraut — 305. 2Í 
JeterslenB — 578. 
Diberfraut 386.€ 
ibinellen/ ober 2512 
bernelleyg — 607.25 
Jifanfreut — 832.€ 
Pungelreut — 474. € 
Digmünmn 785.21 
Jaumepbew — 421.21 
Jarernfraut — 866. 
25lave gilgen ober blaw 
(bwertel — ^ 36.€ 


3ave Fo:nblümen 


417.43 
23lavemenoeríe.868. 
2law merpenblümle 


8 34- [ 
2a vetd 310.9 
. 2ütfraut 790.€ 
A3ütstrópffle 353.5 
2oberellen. 691, 2f 
25odebart 820. 
Jecteboin 297.4l 
Sentn 388.€ 
Jxadyenoiftel || 297. 2f 


Jun betonicF. 349.25 
Jxaunboften — 551.2f 
JI:aun melanpá.s52. € 
Zaaunellen 622.€ 
nun weierid).490.€ 
J»aunwurs ^ 193.2Í 
J:uauner fingerbüt 
S92.€ 


XÓxenntraut — 845.2f 
Jy Blaud) 633.4Í 
Juudywürg ^ 245.34. 
631.5 
Zuinnen lebertraut 
472.€ 
3 übenleng 578.9 
Düdampffer - 565.21 
JSüdb:ot $65. 
Düdflee 565. 2l 
Pupépnm 645.4 
?2lftant 3176.9 
Calecurifdber/ober 
aS pfeffer 
&boifteurg 276.€ 
: itrtllen 702, 2 
ypzef 873. 
€ olequínt 373-4 
€onanoer 344. € 
Crenbaum 339.41 
Crennfalbey — 247.2l 
Crenpwurt5 — 285.2l 
419. 2Í 
€ joa uis 702,€ 
Cay 317.55 
&eimét/ooer Erug 
oeyment — . 287.2Í 
Cennaraf 61.5 
€ennenmarct | 855.25 
Cefdellraut ^ 610.€ 
C€incFelfozn — 282. € 
€onoernegele | 551,5 
€often 551. 2f 
€Matblüm 878.1. 
C:eifeltigFeyt blümen 
802. € 
€xopffhenrs — 587.2Í 
de ic 651.5 


Eerdurd 880.€ 
- $£oel(albep. 247-21 


info 282. € 
SifenEraut 591.21 
$fifernbart 591. 2 
£ngel(ug 587. 2f 
M 400.8 
f£pbew 42.2Í 
db (ficb/ ober f£ppic) 
s 34.745. 31 
BN 5 
'rbfe $421 
S£roapffel 450.€ 
Vrotbeer 854. € 
ffrotepbewo — 421.2f, 
877. 4l 


ffroentrenglin. 877.2f 
f£ro:audb 317.5 
f&rowceiraend) 868.) 


f£rowurn 450.€ 
$£rogall 386.€ 
f£rnrog $10.€ 
Vruen ;7o.€ 


i 


INDEX, 
€ (ela cacumer. 704. 


ffigbon 308. € 
cSeigébaum 154.€ 
Seigvweargékraut 866.€ 
Selber ^ 35.4 
[ln 3531. 
Sende 5oo.€ 
Sem) 252, 
Serbblümen — $09.21 
Sicberfraut 86,€ 
SilgFraur 47» 
Jngebüt — 89€ 
Sifdmtng 221.2Í 
fonswang/ooer Sen. 
vein. | 799.25 
Sla 479. € 
Slacefraut | 544.€9 
$lacefei?en — 347.24 
SlódFraur 631.2l 
Srawenveicl — 312, 2 
Srey(dbamtraut. 802. €Ó 
Sremboer Deterfilien 
654. 
fánff. blatt $22.00 
Sünf(fingerfraut 622. € 
Kf 
JÍmenoeríe 868. €O 
Qarben — 726.€ 
Garten ober beirifd) 
Jeneoictenveurts. 
383.5 
GartenfreB//— 361.5 
Gartenbyfop — 305. 2f 
Gartenfenff — 557.2f 
Gaud)blüm ^ 324.9 
(oaucbbzot $20. 
(BaucbElee 565.21 
(Gefblatt 645; 21 
Geeler (ingerbüt. 892.4 
€Pecler/ ooer guloener 
Fee 749.9 
Geclming 433. 2f 


Gecl melanpan. 532. £2 

Gecl ólmagen 521. 2f 

(Beel riben 685.2Í 

Geel (cblüffelblümen. 
845. 

Geel (eeblümen. 534. € 

Gecelweiveridb. 490.€ 


Genf(ug 652. €! 
Genfpappel 510. 
Gen(erid- 620.€ 
Gerlin/ooer (Beirhin 
750.€ 

Gerffen 437.5 
Gervel 726.6: 
Gilbblümen ^ 80o9.2f 
(pilgen 363.25 
(latte veinben. 719. 2f 
Glaffraut 278.€ 
(Ghotrcut 770.€ 
Ghtfden 414. 
Goloblíüm 878.€ 
Gottbeyl . 621.€ 
GottevergeB | 589.21 
Gafblimen — 351.25 
Ginofrant 285.2f 


Qinowura 460. 
(5:08 batbengel. 828.€ 
G: offe beinveell. 694. 
Gxogepfib | 526.2 
(B:of Seigvoarpene 
Fraut 


GERMANICARVM-APPELLÀÁTIONVM INDEX, 


fraut 193. 2f 
(5:98 fd:walbentraut 

— Bó4.€ * 
(5:0 sam moen. 750. € 
(5:08 ftedbeno voinot 


727.255 
:oB Qeu(felemil — 
"80.9 - 
Gudgauctlee : 565.21 
Gulbegunniel | 350. 9 
(uloener voioertbon 


Gunoefreb 877.2Í 
(urben 7021. 
Güter Qeinrid. 465. 21 
M bidlraut 318. 
f&elgfraut 431.25 
4oenff — 392.€ 
- barntraut 544.9 
barftrang 598. 
ba(clnug 397. 
bafentlee 565.21 
a ; 493.41 
bafenpappe 510. 
batmitn 604. 
baudbblatt » iS 
beoerib. - 256. € 
 berbfirof $10. € 
bergotebártlin | 790.€ 
bersgfpen — 394.6 
berptraut^ — 287.21 
bcyo 254.59 
beyorofen. 656.€2 
bevoclpfemd) — 252. € 
beyoni(cb veunotfraut 
10-725.21 
Dbünelb:ont ^ 845.2 
bünel(blüffel — 845.5 
bug —— 410. 
birtenfectel 610. €. 
birgsung 295 . 4f 
irenFlee 264,€ 
Dobn fieinbzecb. 748. 
bolamangolt | 466.€O 
bünerftüil 303. 2f 
bünertól 230.6. 
bunogblüm 581.€ 
bunbBFol - 443.4 
bune&sungd . 407.2 


EN 
&.299 2fcobs blüm 
741.25 : 
.Xebansfreut.g3o. € 


C. "Sobans treüblin/ 
" eoerbeerlm 662. 
f$ofeplen 305 2f 
"3fpen 840.€ 
Jíp 840.€ 
*"$ucenbütlin / "3ubenz 
. -oocten/ooer "Suoenz 
Firfen 691. 2Í 
t ME 
522Inentó:bel. 53 7.25 
V Aánle 493. 2f 
Jantentraut— 3125 
Aappi&fraut — 412. €) 
JAamentlee — 493.2f 
Janentraut — 855.25 
JAamenmüngo ^ 433.2f 
"Rasenweeocd| — 321.6 
Aeegenfraut — 845.2Í 
eften 376.) - 


Rin 2:0. € 
ZJrf(denbaum | 426.€ 
AMapperzofen — 514. O 
"Mein batbengel.868. € 
"Aeinepbev — 42.21 
"Aleinmonfraut. 481, 2f 
"Alein 3ám toic, 750. € 
"Aleín naterstig.400. €) 


JAeinfalbep — 247.2 
^Aein (c:belvourt 866.0 
"Alein. Caufentgüloenz 
fraut 386.€ 
Anabenfraut — 799.25 
558.€ 
"5nobled) 735. À 
"Anofpen 82.€ 
"Rel 412,€! 
"Aélblesfraut ^ 790.€ 
ZRóolEraut 676.) 
Ton 267.41 
Tomrofen 514. €! 
Woenmüntgs 4353.4Í 
iáenfüg 448. € 
"rau$ bal(am — 287.21 
Tren 661. 2Í 
Aeg 3o$.4Í 
Areupblimen «211.25 
"Rronáglin 810. € 
Arottenoill 582.€ 
ArottenflabB | 544. 
Aüben 797.4Í 
Aib 367.4Í 
Aüwurg 474.€ 
Aunel 303. 4f 
ZRunidunótrant.264.€ 
Jüttenbaum — 375.2f 
([22ítiid / ober ace 
tuc 298 .2f 
Écud 633.2Í 
Éauenoel ' $89. 
Écan. '470.€ 
Kiebflócdhel | 759.25 
É.ic&en 822. 
Éanoen 865. 2l 
Kinfen 858. 
Éyntraut 544. 
£oó:bbaum ——2495.2í 
Éowenfüg 613. 2f 
Éowentapen — 613.2(.— 
Kungenfrant — 636. 
P n 
oclgeer. 419. 2f 
fms EE 
« Sliag(omen 517.25 
VTiaio:an / ooer €Tieyz 
' ran - 666.€ 


Cliegenblümen. 259. 2f 
£Tíangolt voei vno rot 
$04. 
Cliangtrevo 297.21 
Cliarenrofen — 845.5 
£Tiarobel 589. 2f 
Clattlümid) — 357.21 
CTtaulberbaum |. $21.25 
flHaurepbew — 421. 2f 


Kliasurauten — 729.5 
CTieerbivg 488.€ 
flicerswibel — 781.5 
€Ticer cucumer. 702. € 
ffiyenfrant — 866.€ 
fTieyfterwura — 762.€ 
£Ticlaun. 702.9 


'lierzettdo 


Tiehffen. 497. 2l 
Üliengelwurt5 460. 
Qlercuninsfrut. 474. € 
661, 2f 
(Tieraenblümée. 485, 2f 
ClierBé violen — 310. €O 


anerteam 48. 2f 
«eufoclin ^— 604.€ 
Tiftel 328. 


£Tttelvomnóen.| 259. 2f 

€Togtolb 822. €. 

VTitind) rbabarbarum 
4,60. € 

£Tiünm 28 7.4Í 

fludenfraeut | 842.€ 

TU 479. 3l 


2fbelEraut. 5 4.4. 

Viacbt(datt.691. 2f 
Yjagcliraut — 604. 
Vicrzentolb 822,€ 
Ylaterwüurg — 772. 
Vjatersínglm — 578.4. 
NM 351.25 


Q5 Cbfensung. 341. 2 
QD oermenig 243. 2f 


Olanoer $42.€ 


D 
JETER $421. 
vh Dappel — $510.€ 
Deftiney/ober paftnaz 

cen 685.21 
Deteriin $73.21 
Q.Deterstorn. 282. € 
O.Der.(diüfel 845.25 
C.peterefraut 278. € 
Deterfilien- 573.21 
Deterfilien oer. frembo 

654. € 
Defülensvourts: 645.25 


Díeffenbóolin 866.€ , 
"Pfaffenvó:in/ ober pfaf. 


fenblart 676.€) 
Dfcben 702. €) 
Dfefferfraut — 485.21 
Dfefibbsum — 6o2.€ 
Dflaumen 402.€ 


Díenmigtrant | 400. 2 
Dferofwena 32.5 


bpirimmen 759. 
Dieffen. 804. 
Dott 512. 
Doumen 402.€ 
Dfilenfraut | 887.25 
MIC 

Denoód — 250.€ 

& 

J(bbiflel ^ 257.2f 

Wagwurs 561 2f 
WNappenfü8 —— 448.€ 
Suo ópffelirut.651.25 
SNauten 615.25 
Menweiben — 479.2Í 
ettíd) 659. 2f 
AWiedbéo anoom. 765.25 
Tungeblüm — 391.25 
ARoclen 767.24 


Rómifbpappel 510.€ 
oai cerquéoe 826.€ 


óte 279.21 
AXefe — 656.€ 
Wefewura — 664€ 


Bofnauin 477.3l 
BRofmniins 287.2Í 
Nofpappel 510. € 
mBoBfbówana 321.5 
Wotbeileura 249.55 — 


Sot nacbtfdatté.6o1. 2f 
Wotrüben -685.2f 
Wotfteinb:ecb — 563. 2f 


Sot. veafferpfeffer 
842.09 
e 

e 442, 
Qalbep — 247.2f 
Camfraut 652. € 
Canickel 672.0. 
Caturon 305. 2f 
jauramp(fer — 465. 2f 
Caurertlee — 565.2 
Caurid) $42. €2 
auxourt 195. 2f 
Cabiofen 717.4Í 
Ccartol 676. 
Coaftripp 726. 
COdaffgarben — 726.€ 
Coaffibew 32125 
Cobarlad 567.2f 
Odarpff wino 717.25 
C€xbnittland) — 65:.2f 
Cobeltraut 864, € 
Ootüüng 405. 2f 
Cxbleben. 402.€ 


Oxdblüffelblme. 845.5 


Cdlurien 691. 2f. 
Cdinalnbiüm  878.€ 
OCdülweiben | 479.2Í 


Cdimerwers | 694.€ 
Cd vwelbévwurs.866.€ 
Cdwarn €ouanber 


502.2 
Cdwarp dartenoifiel 

$82.€ 
(c:bweart Fórmid) 5o2. € 
Cdwarnwurb. 694. € 


Cbwarp epbew. 421, 2f 
Cidwefelwürg.5 58. € 
Cdweinfroo 652. 
Cxbwenbt 450.€ 
Cecblüm 534. 
Cyffenfreut — 772.23f 
C^enet 445«4l 
Cergenfrant — 303.2f 
Cefei 787.2f 
Gewbon 832.€ 
Cewbt ^. /450.€ 
Cewfenddl — 598.99. 
Cewtoot 652. 0 
Cubengeseit — $16.€ 

gnitao 15-2Í 
Cyngrin 359.4f 
Coegfonen. — 772.€ 
Cpecfgilgen — 645.21 
Cn»eierling 575.2 
Cpelr 282.€ 
Cperenfti) — 419.2f 
Cpícanarói — 889.5 
Cpimüns — 287.2 


Cpinet/ over fpinnat 
668.€ 
Cpingfrant 454. 
Cpnangtómer 454.6) 
GCpo:ópffel 575.4 
Citedenot ópffeliraut 
691,25 
Cteín^ 


Colutea 
differt à 
Colytea 


GERMANICARYM APPELLÁTIONYVAM 


Ckteintlec 748.9 
CiteinleberEraut. 4 72. €. 
Cteinmünm — 435.2f 
Crenrautem — 729.25 
Creinfomen — | 4g89.€ 


Ctenoclwturt$ 709.25 
Cridasfraut 777.55 
CrreyfforG | 460. € 
ius 809. 2f 


2fg vii nacbt.278. € 
"e Quumaric — 512.6 
Caubne(fel. — 468g. 
Gaufentblatt — 726.€ 
Geuffeleabbi8 | 14. € 
Qcuffelemild) 604. 


Gbym $26.€ 
Qootern 347. 2f 
Qootneffel 468. €! 
€ormentill 259.5 
QrebFoener | 444.9 


€tiacfe 855.25 
Gürcli(d €ucumern 
702. 
Cürcifd fen | 824.€ 
)n 


Di 456. 
Deebwurt 316.€ 


Yergi& mein nit. 86g. € 

Ver(icb $42. 2 

Ynboloenfera 845.2Í 

Ynfer frawen flacbg 
$44. 9 

'Ynfer (rawven mantell 
615. 2f 

ner frawen mina 


287. 
Ynfer fravoen (büdlin 


426. 
YVogelneft 685.21 
JInoliigErnt 795.25 
YDalotfarz 594. € 
YDelotlügen — 645.2f 
YDa«lottol 466, 


fo«lonnágolt 466. 
YDalvotirrs 694.€ 
YDafferbatenig, 775.25 


tTDefferooft 264.€. 
YPefjerepff ober eppid) 
271. 2Í 
fDaffermáber — 534.€ 
YDaffermmüng — 721.2f 
YDa(ferpfeffer — 842. 
YDegozitt 615.25 
YDedaraf 613.25 
XDegavearten / ober voegt 
wei 676.0 
YDeioen 33). 2Í 
YDeioeríd) 490.6 
YDeindartenvoinoen 
259.2 
YDeinvanten — 615.25 


YDe$ 2ínoozm — 589.2f 
YDei&BOlocten | 219:2f 
YDag dom cliüffel 

8 


45. 
YDaf foomnunggblü 


men. 485. 2f 
YDeiflilgem . — 3635 
YDag morlem — 750.€ 
YDeiB nievourts, 271. 2f 
TDeif (ceblimen. 534. € 
YDeif fenff 261.2Í 
YDeifwurs& ^ $84.€ 


YDeffé fteinbzed). 748. € 


VPcifferepbevo | 421. 21 


YDeyot 3310. € 
YDey(fen 647.5 
YOcyffenfolb — 647.25 
YDel(db »etel 312. € 
YDelfcb línfer. — 445.2f 
YOdfbnu& — 3;8.O 
YOcl(c:erbíig — 772.€ 
YDelfcber fteintle 526. € 
YDel(cberveey(fen 647.25 
YDibertoot 795.4Í 


YDileampffer 460. 
€Diloerbalfam. 287.2f 


YbDil fig ^ 995.2f 
UDilo Óencoicte vourt 
383.25 


foiloerbertram. | 638. 
fDilo bingeltráutoas 
mennle 443. 2Í 
YDilo cbannullen: 582. € 
YDilo cucumer 704. € 
fOilefle(s | $44. 


. YDiloer dalgan. 452.9 


VOioer garten(affran 
410, ( 

tvilo £oimel(oblüfel 
845.55 


45. 
YDiloen Flee 526.€2 
TDiloer Focffell. 524. 
fDiloer Fref 324. € 
YDiuberfürbg — 375.2f 
TDibmaen - 514.9 
YDilo mo:en 750, € 
Dio münga ^ 287.2f 


YDilo negclblüme 551.25 
Ynilo SeMeTSupit 


269. 
YDilopaftiney | 685.2f 


INDEX, 


XDunberbamm 


YDiloen polep . 435.21 
f)rilo rofen. 656. €Y 
VOibe(falbep ^ 567.21 
Yoiofbarlad) 567.2Í 
XDiloenfenff — 256.€ 
YDilo (dvoartser cozían 

oer 502.23 
YOilo vwenllFraut 845.25 
YDineenfrant — 7:19.2f 


SXointergrün — 466. €2 
SOyfenElee 820.€ 
YOyfenfümel — 397.2f 
fDolffemild) menderz 
leg. 810, 
YDolgerüt 551.4 
YDolriedbeber F[ce 816.€ 
YDüterid) 405. 2f 
YDullEraut 845. 2f 
39-21 
YDunotlraut-. 799.5 
YDurmtraut 48.2f 
CDunot(erling.40;.2f 
XDuterlingr 405. 4f 


e ieu ye eber 
Yngrün.359.21 (884. € 


| S] 
S IinFraut, 237 .2f 
Y oampaftiney 685. 2f 
oam / oocr gartenfenff 
537- 
oaner (affren. — 442.€ 


Seitlofen 358.€ 
Seunling 645.2fÍ 
ewffern 266.€ 
Sutterwürt — 460. 
eweyblatt 565.25 
Swibel | 303.21.429. 2f 


Sequentes dus appendices fuis capitibus adijciantur. 


cIppetndix in caput de Colutea. 


Dag. 445. 


Dum hofce cómentarios confcriberemus non eratad manii graecus Theophraftus:quarecum latino tanti uten- 
dam efferexemplari Theophrafti,nà fatis coijcere potuimus an per y aut per zv uox ipfa fcriberetur,cum nóraro La- 
tini eas uoces in quibus grzcé veft;peru efferant, Quarelatiné dicihancherbam Coluteam & Colyteam putauimus. 
Sed nacto tandem grzco Theophrafti codice,ftatim deprehendimus zsnevziay d swonvsto: diuerfam efle : idipfum enim 
Theophraftus manifefte innuit. Inlatina uero Theodori uerfione perperám pro Colytea fcribitur Colycea: id quod 
nobis ctiam tenebras offudit, Legendum itag initio capitis de Colutea in eum modum erit: avvio Grecis, Colutea 
Latinis dicitur & €, Expungenda itaq; dictio Colytea,& pafsim in hoc capitepro Colytealegendum Colutea, 


cAppendix incaput de Irifolio odovato. 


Pag, 916, 


Nonlatet hanc herbam propé accedere ad defcriptione Loti fylneftris, Caulem nang, fert bicubitalem,8£ aliquan 
do maioré,numerofis alarum cauis.Folia Trifolio quod in pratis nafcitur fímilia:femen Foenogreco ita refpondens, 
utnifi minus effet;uix ab inuicem difcerneres:fapore item medicato, Tamen non minus accedit etiam ad Trifolij acu- 
ti picturam, Frutex enim uerius effe quam herba uidetur;cubito maior,uirgas habens tenues,nigras,iunco(a adnata 
obtinentes,in quibus funt folia Loti,in fingulis pediculis tria;in ambitu cufpidibus ferrara,ut hinc comodi(simeé dici 
mereatur i£gvajo», Hzec etiam odorata funt uehementer,ut nonnullis caput offendant: & ad bituminis certé odorem 
proxime accedunt, fed non parum tamen fuauior & iucundior eft, Florem praterea ex fe mittit purpureum, hoc eft, 
ad purpura colorem nonnihil accedentem:ex albo enim purpureus,aut fubcorruleus eft, Semen etiam modice latum, 
& (ubhirfutum, exaltero fíne ueluti cornu obtinens, Quod ego non deipfo quidem nudo femine, fed de eius potius 


: follicalo,quod in cacumine plané aculeatum ac ueluti cornutum exiftit,intelligendum puto.Radix denig illi longa, 


gracilis, & tenax exiftirnihiltg eft in tota defcriptione quod ei aptifsime nó quadret. Accedit preterea amaritudo quae 
in femine non eft obícura,pulchre fibi etiam Trifolij odorati facultates uendicans:mouent enim qua amara funt uri 
nam, menfes ducüt,comitialibus profunt;aliaty quz DiofcoridesTrifolio huicadfcribit efficere poflunt, Quare ijs ra 
tionibus motus, concepta fenrentia difcedere nondiü queo,nifi contingat nobis aliam intueri ftirpem,cuius femina, 
atqueadeo grana ipfa hirfuta,& cornuta exiftant, Q uanquá non lateat parum admodum referreutram fententiá;no- 
ftram autaliorum amplectaris,cum Lotus & Trifolium facultatibus non multum aut fere nihil diftent, In hoc tamen 
femine,quod nos Trifolij odorati effe contendimus, nulla inefle apparet adftrictio,quam tamen in Loti femine Dio- 
(corides requirit, Quod pro confirmandanoftra fententia adijcere uoluimus. 


Errata quedam momentanca ad finem operís qure, 


R7 
o Goes. 


S Cem EX Gee «e (EX Qu (s PAGS 


Qi, MZ 


NE 


ABSINTHIVM 
VVLGARE 


x 


2 ; N 
z N 


EE m i C b 
EE pes P, 
SOUS VONT NC Mes uel 

Vp ecu. M (V IAS WM Ut 
SNNSS (PEERS [ 


FÉ 
y 


ioa 


be 
E 
13D ed 
MSS 
v 


e 


" : 


i, (s 


3 p 
MES 
LN 
em 


V AN 
NEAN 
pe j 
c 


f v5 
RSS 
£A 


Ht Arv; 77 

12 ui ren 

qum Iter gren 
— 


m 


SERIPHIVM 


abfinthium, 


DE ABSINTHIO» CAP» I» 3 


| NOMINA. 
2f) Y Inerox erece, Abfinthium latincappelfatur,In officinis 
IP; fuam appellationem retínuít, Germanice wermüt/ quafi 

iP; prohíbens hilaritatem &alacrítatem , ob ímmenfam fuam 

? amarítudinem, nominatur, INomenhoc Graecíab &J«$ve,. Abfintbium una 

MF) id eft, contrectando, per «zigpzew. deflexerunt, quod nul, dedic. 

, P lum anímal, ob exímíam amaritudinem, hancherbam at- 

i | » tingat, V'eteres Cireci Comici Xailip quoque conformi 

Uo vU mOTU Usa ctymo;quafi tmpotabilem dixerit, quod hancnemo, pro. 
pter infignem amarorem, bibere pofsit, 

GENER A. 

Abfinthfj genera funt tria, Galeno & Díofcoríde teftibus. Vnum quod Roma vulgare Abfina 
num, uuleare feu cómuneuocant, & eftíd quod pafsim ín Crermania noftra nafci^ tbi, 

. tur, & cuíus picturam hícdamus, Huius genetís eft quod à Pontoregione; ín qua 
naícítur, Pontícum cognomínatur, eft ceterís multo praeftantíus, Alterum genus. ponicun. 
eft marínu,quod Seriphium nomínant, Germani wel(omer. "'ertium Santonícit, Seriphium. 
àBantonibus Ciallie populis,apud quos plurímum eienítur,dictum eft, Hincnon. sqonicun. 
nulli eíusfemen corrupta uoce Sanctum , quoníam Sanctonícum dícendum effet, 
appellant. Nifi idnominis ob infigne eíus efficacia, quam in necandís lumbrícísobti 
net;illi ímpofuerint, Hodiefemen Iumbrícori nuncupát, germanice vurmfonen. 

FORM A. 

Abfinthit uulgare;herba eft caule ramofo,folijs íncanís, multipliciter fetis, au- Vulgate: 
rco florcfemínerotundo,racematim cohaerente, Seriphíum uero herba eft praetez seripbiun; 
nucsramos cirrósue habens, mínorí fimilis Abrotono, exiguis referta femínibus, 

B fubamara,& grauí odore, Ex qua delíníatíione omnibus perípicuum fiteherbam cu 

ius efriotem damus efle Seriphium. Síquidem herba eft tenuibus círrís, Abrotono 
fcemínze (imilís,feminein filiquís paruo, orauíter odorata, & fubamara, SantonícU. suos us. 
fimile eft Abfinthío, fed nonadeo copiofo femine fcatens,& (ubamarum. 
LOCVS. 
INafcitur, Oribafio & Apuleio autoríbus,locis cultís,montofis & faxofis : pluri 
mum autem przftantifsimumqin Ponto, Cappadocía, & Tauro monte.Seríphíü 
paísim círca itinera,macerías uínearum,& (epes prouenit: utuerum fit quod à Pli, 
 níodictum efl plerafq; herbas pedibus coculcamus, quarum fi nobís uírtus perfpe- 


&ta effet,cas in coelum laudibus ferremus,Santonícum ín Gaallía,ut díximus,copio^ 
fe oienitur, 


T EMPVS, 

Colligendum ín fine Iulij menfis , acín umbra exiccandum, quo etíam tempore 
floribus X (emíne praegnans eft. 

— TEMPERAMENT VM. 

Pontícum minus calefacit , quodad(trictionis multe fit particeps. Minus etiam 
cecterís eeneribus extenuat, no mínus tamen reficcat, Craleno itaq; autore calidum 
ín prímogradu, & ficcum ín tertío ftatuítur, Succus autem eíus longe quàm herba 
ipfa calídior eft, Vuleare quidem adftríctoríam,amaram & acrem qualitatem obti 
net,haud fecus atc; Ponticum.In hoctamenab eo differre uídetur,quodinillo ma: 
ior (ítamarítado quàm adítri&tio. C'uamuis neque Ponticum modícé amarum fit, 
quod Outdíus fatis fjs ínnuít uerfibus: 

T'urpía deformes eíenunt Abfinthia campi, 

T'erratg defructu, quàm fitamara docet. | 
Loquitur auté de Ponto. Seríphíum ipfum Abrotono mínus eft calidum , uerum 
Abtinthío calidíus,Santonícum ínextenuando & calefaciendo deficcandóue; Seri. 
phio paulo imbecillíus, j 
! 2 


€ 


4 PLANTARVM HISTORIAE CAP, Il, 


VIRES. EX DIOSCORIDE, 

Abfnthíum calfacit;adttríneit, bilemd ftomacho & uentri ínhaerentem expur, 
cat, Vrinas cít. Crapulam precfumptumarcet, Inflationibus,uentrísQg & ftomachí 
doloribus, cum Sefeli & INardo Gallíco potum prodeft. Faftídia dífcutit, IVlorbo 
reoíocorreptos,dilutum aut decoctum eius per fingulos díes cyathís tribus hauftu 
fanat. Vlenfes cum melle fumptüi aut appofitum euocat, Strangulationibus fungo- 
rum ex aceto potum fübuenit, Ixíze, cícutae, murís araneí morfibus,X draconí ma^ 
ríno cum uíno aduerfatur, Angínís cum melle & nítro ínuncítur, Contra epíny- 
Ctidas ex aqua, fugillata uero S oculorum calígínes cum melle, fimiliter auribus ex- 
quibus manat fanies,illinitur. D'ecocti eius uapor ft uffitüsue, dentium auriumq do 
loreslenít, D'ecoctum cum paffo dolentibus oculis oblínitur. Przecordijs, íecinori, 
& ftomacho dolenti, ac longo temporeaffecto, cum cerato Cyprino trítum illíni, 
tur,Stomachoautem cum rofaceo fubactum, Cum fícís, nítro, & farina lolíacea, az 
quz ínter catem,lienofisip fubuenit, Preterea ueítíartjs arcístpínditum Abtinthíu, 
ueítes ab erodentíum iníuríjs feruat. Culíces cum oleo perunctum à corporibus 
abigít& arcet. Atramentumlibrarít ex diluto eius temperatum, literas à murium 
erofione tuetur, Par eftetíanl fuccum haecomnía facere;attamen in potionibus im. 


| probatur,ftomacho enim obeft,& capítis dolores adfert, Seríphíum uero per fe;uel 


cum oryza decoctum, S cum mellefumptum,afcarídas 8€ rotundoslumbricos ne- 
cat,aluum fimulleuiter fübducens, Eadem poteft pracftare cum edulio aut lentícu- 
la decoctum, Santonicum eadem quae Seríphium poteft; 

EX GALENO. | 

Abfinthium adftrí&ctoríam,;amaram, & acrem fimul qualitatem pofsidet,excalfa 
ciens paríter & extergens,roborans & deficcans. Proinde biliofos uentrís humores 
peregeftioneminfernam propellit;ac per urínam euacuat,Vlagís uero quod ín ue. 
nís eftbiliofum per urínas expurgat.ldeo contentam in uentre pítuítam,fumptum 
nihil iuuat. Sicnecg fiin thoraceaut pulmone contíneatur;nam ad[tringens ín eo fa 
cultas,quàm amara ualentíor eft, 

EX PLINIO, 

Stomachum corroborat , & ob hoc fapor eius ín uína transfertur, Bibitur deco- 
ctum ín aqua, & pofteanocte & die refrieeratum füb dior decociis fex drachmis fo, 
liorum cam ramis fuis ín cceleftís aqua fextaríjs tribus. Oportet & falem addi, T ri^ 
tum,utaíunt, raro ín ufu eft, ficut & fuccus expreflus. Bibítur & madefacti diluci, 
Exprimiturautem cum prímum femen turgefcitmadefactum aqua tríduo recens, 
aut ficcum feptem díebus , deínde coctumin reo uafead tertías, decem heminís, 
inaquz fextaríjs quadragintaquingy, íterumqQ percolatum, herba eíecta, lente co- 
quíturad crafsitudínem mellis, qualiter ex mínore Centaurío quarítur fuccus. Sed 
hícAbfinthij fuccus inutilis (tomacho capítíq eft,cum(ut tradunt)fitíllud decoctu 
faluberrímum: nam ftomachum adftríngit, bilem detrahít, urínam cit, aluum e- 
mollit, & in dolore fanat;uentrís anímalía pellít, IVlalacíiam ftomachi & inflationes 
cum exiguo 5ilí & Nardo Gallíco, addíto aceto,difcutit, Faftidiaabfteroít, conco- 
ciones adiuuat, Crudiítates detrahit cum ruta, & pipere, & fale. Antiqui pureaz 
tionis gratía dabant cum marínze aquae ueteris Íextarío, feminis fex drachmis , cum 
tribus falís , & mellís cyatho. Efficacius purgat duplicato fale. Cuidam in polenta 
dedere fupradictum pondus addito Puleeio. Alij contra paralyfin, Alij puerís to. 
lia ín fico,ficut amaritudinem fallerent, Facilethoracem purgat cum Iride fumptt. 
Inregio morbo crudum bibítur cum Apío, aut Adíanto, Adueríus ínflationes ca. 
lídum paulatím forbetur ex aqua. lecínorís caufa cum Gallico Nardo, lienís cum 


' aceto, autpulte, aut fico fumitur, Aduerfatur fungís ex aceto. Irem uifco, cícutze ex 


uíno, & muris araneíi morfibus, draconi maríno, fcorpionibus. Oculorum daríta, 
ti multum cófert, Epiphorís cum paffo imponitur, fugillatís cum melle, Aures eius 
| decoctum 


DSI 


PLANTARVM HISTORIAE CAP, f, $ 


A decoctum uapotis fuffitu fanat: aut (1 manat fanies, cum melle tritum, Vrinam ac 
menfes cíunttres quatuórueramulí,cum Caallici nardi radice una,cyathís aquze ví, 
menfes príuatím cum melle fumptum, & ín uellere appofitum, Anoiínís fubuenit 
cum melle & nítro, Epíny&tídas ex aqua anat: uulnera recentía, priufquam aqua 
tangantur ímpofitum:pretereaq capitís ulcera, Peculiaríter libus ímponítur,cum 
cypríacera,aut cum fico. Sanat & pruritus. INon eft dandum ín febri, Naufeas ma- 
rísarcetín nauigatíonibus potum:ínguínum tumorem ín uentralí habítum,Som. 
nos allícítolfactum, aut infcio fub capite pofitum, V eftibus ínfertum tíneas arcet. 
Culíces ex oleo perunctis abíeít, fumo fi uratur, Atramentum libraríum ex dílu. 
tocíus temperatu, literas à mufculís tuetur, Capillum deniígrat abfinthij cínís, un, 
guentorofaceoq permixtus,lVlarínum,quod quídam feriphíum uocát, (tomacho 
inimicum, Aluum mollit,pellíttganíimalía interaneorum, Dibítur cum oleo & fale, 
aut infarínze trímeftrís forbítione dilutum, Coquítur quantum manus capíat, ín 
aquzefextarío ad dimidías, | | 

VINI ABSINTHITIS VIRES. 
EX DIOSCORIDE. 

Ab(inthites uínum ftomacho accomodatum eft,urínam cit. Tarde cócoquenti. 
bus utile:íecinorofis itídem,nephrítícis, I regío correptis morbo. Cibum nó appe 
tentibus,& ftomacho male affectis, longis praecordíorum diftenfionibus ac ínfla 
tíonibus,rotundis lumbrícis, Rt fupprefsis menfibus auxilíatur, Contra íxíze uene 
na haufta,copiofius potum,St uomítionibus redditum prodeft, 

) CONFECTIO. 

Varizuini abfinthitis funt confectiones,ut ex Diofcoríde conftare poteft. Opti 
mum tame fit,(i tufze Pontici ab(inthíj drachmae octo,linteo raroligatzeín ampho- 

$ ram uini coíjciuntur, Vluftum deinde míttitur, relicto uno uafis fpiraculo ne effer- 
uefcens foras exilíat, | | 

| APPENDIX. 
Santonici, quod ut comemoratum eft, hodie femenlumbricoru mocant, praeci, seuen lun- 
putris hoctempore ad lumbriícos ex corpore pellendos & enecandos ufus eft, Et fi bricorun: 
cenuínum eít, magna efficacia cum melleaffumitur tam à puerís, quàm 
adultis, Seriphíum quoc aduerfus lumbrícos à multís comen 
datur,eoq nomine mors uermium appellatur, Sunt | IMors ueris 
etiam qui lumbrícoru femen nomínent, 


A 3 


NR 


v, 
ET 


au 
UA 
Jr 


QNT LATAS 
E uM E 
A VACUA XY 
MO ASY- ee 
EX àv SS EN 


SN 


a 
»8 
um 125959 YI. Lr 
SER ET DT 

JS E IE 

22) vH 
zs PARAL 

S u2) 


RS A 
e f 
YAT 


Dos SUE 


TORO UR 


(- 2 ^ (2 Ü cer à 
CN PERS Pe e Que 
4 ( Y EN SR 


D 
S bete 
1 


Y 7 s SN 


» 


m 


NER p 

3r 
Aste 
2 


t. 3 2 
ps 
MT 


» ABROTONVM 


FOEMINA, 


Gtabtoutt$ coctble. 


E DE ABROTONO» CAP» II» 


5 NOMINA. 
E-ywemsPoromxom(Crzcs,Abrotonum Latínisnominatur, Officine antí- 
| quü nomen retínuerunt, Giermanis Oartbagen/Ctabwurn/ €cbofi- 
Abrotonnt uns. E Se^ M8 vourts/Dertwurts/Autcliraut/2((fru(cb/ appellatur. Hoc autem no- 
de dictum, D/E/TVA V. men fibi ufurpauít , ut INicandri teftatur interpres, 4| 7» mc ^p & Cpl olt 
roy qouridroa. A aseai d]a 7o dWasrvovy &ivas. hoc eft, quod confpectu tenerum, molle & 
delícatum appareat;aut quod grauem,;acrémue difficilem halitum profpiret, 
GENER A. 
Abrotoni duorum eftgenerum,ueterum & recentiori omnium fententia,mas 
& fcemina, Plíníuslib.xxi. cap.víj, mas quidem campeftre uocat Abrotonum,fce 
mínam uero motanum, V ulgus;fylueftrem Cypreffum,à fimilítudine & odore fo 
liorum eíuídem , nomendaturz herba frutícisue uocat, Grermanicé weif gart- 
ban/ober wiloer cyptef. | 


FORM A. 

Abotnima. — Abrotonu,quod masappelfamus, farmentofum, mínutis folijs , minus album 
quàm fcemína, tenui femineacnumerofo uti Abfinthíii, Semen autem nó quouis 
tempore producit, fed ad Septembris duntaxat menfis ínítía, quo fi diligenter ob- 
feruabís tempore,femine praegnans effe comperíes, Recte Íoítur Aezféxapzep in Dio. 
Ícorídelegítur, huíclectíoni no folum ueterum codícum fide, uerumetiá fenfu fu£- 

&brotonm fragante, Fcemínafrutex eft;arboris fpeciem habens,candícantibus folijs, Seríphij 
emi.  modomínutim círcum ramulos incífis, floribus refertus,ín fummo aurí fuleore co 
mantes corymbos obtínens,odoratus etíam cum grauítate quadam, 
LOCVS. 
Maaspafsím apud Germanos in hortís,& ín campeftribus nafcitur : focmína ue- 
n toíncollibus & montibus fua fponte prouenit, 
TEMPVS, 

Horetutruncg Auguíto,Collipiturautemin autumno,poti(simum Septembri 

menfe:hocením tempore femen,ut díximus,profert, 
| TEMPERAMENTY M. | 

Abrotonu calídum & ficcum,inG tertio ordíne feu receffu poft media fitum eft, 

id quod amarítudo eíus, quam cuftu pra fe fert,facile monftrat, 
VIRES, EX DIOSCORIDE, 

Vtriuíc abrotonifemen feruefactü & crudum trítum cum aqua potum nó nifi 
recta ceruíce fpirantibus,ruptís,conuulfis,ifchíadicis urinze difficultatibus, & fup- 
prefsis menfibusauxiliatur, Potum ín uíno exitíalium uenenorum antidotum eft, 
Cum oleorígentibus illinítur,Serpentes lecto ínftratum &í(uffitum fugat, Cum ui 
no potum aduerfus eorundem morfus, peculíaríter autem Ícorpionum & phalan- 
ciorum,prodeft. Oculorum inflammationibus cum cotoneo cocto, aut pane illi- 
tum fubuenít, Trítum cum farina hordeacea decoctumG tubercula diífcutit, Admi 

" Íceturírino unguento, 
EX GALENO. 

INon inftrenue excalfacit & deficcat, Nam (iue comá cum floribus(reliqtra enim 
eius palea ínutilís eft)cotufam ulceri puro íllínas,mordax & írrítans uídebit, fiue eo 
inoleomacerato,caputaut uentrem perfundere uoles,admodi calefacere reperies, 
Quin & fi quí per circuitum rígoribus capiuntur, eos ante ínuafionem rígorum 
hoc uoles confrícare, minus utig; rieore concutíentur, imo & fenfus confeítím ubi 
admotum fuerit ipfum calfacere percipit. Porró quod lumbrícos interímat par eft, 
nímírü quum fit amarum, Protinus uero quod & digerendi & incidendi uím ha. 
beat Ícíes. Praeterea abrotonum uftum calídum & ficcum facultate eft, magis 
etíam quàm cucurbita ficca ufta, & anethi radix , Illa enim ulceribus naris 
| fimu 


PLANTARVM HISTORIAS CAP, I3 . 9 


A fimul & citra phlegmonem callo induratís profunt, acproinde maxime ulceribus 
ijs quzeín padendorum praputijs funt competere uidenturtat cínís Abrotoni ulce 
ribus omnibus mordax eft , acídcirco cum oleo tenuítum partíum , Cícíno fcilícet, 
aut Raphaníno,aut Sycionio ueterí; potíísimum Sabíno,ad alopecías confert, Bar. 
bam etíam fegníus tardíusd enafcentem cum aliquo dictorum oleorum elicit: fed 
nccmínus illis,lentifcino maceratum, Rarefaciendi ením uím,eó qued tenuíum eft 
partíum, obtinet, & mordax eft, & calídum, Abrotonum uero ínímícum ftoma- 
cho exiftít, 

EX PLINIO. 

V fus eft & folijs, fed maior femine, ad calefaciendum,ídeo neruis utile,tufsi, or. 
thopnoícís, urínz , torminibus , conuulfis , ruptis , lumbis; Datur bibendum ma. 
nualibus fafcículis decoctis ad tertias partes. Ex hís quaternis cyathís bibítur, Da- 
tur & femen tufum ín aqua drachmze pondere, Prodeft & uuluz. Concoquít pa 
nos cum farina hordeacea , & oculorum ínflammationibus íllinitur cotoneo malo 
cOcocto;Serpentes fugat, Contra ictus eorum bibitur ín uíno, ílliniturtp. Efficacifsi 
mum contra ca quorum ueneno tremores & frígus accidunt,ut (corpionum & pha 

langiori,& contraalía uenena, Prodeft quoquomodo algentibus , & ad extrahen- 

da ea qua inherent corporibus. Pellit ínteraneorum mala. Ramo eíus fi fubijcíatur: 
puluíno, uenerem ftímularitraduniiefficacifsimamt herbam effe contraomnía ue 
neficía, quibus coítus inhibeatur, 


DE ASARO» CAP» IID 


NOMIN A. 
z APON graece, Aarü latine dicitur, Officínis hodie nomen retínet. Grer 
i maníce Doafelvontg. Afaron autem díctum eft, quodín ornati non ue Afonas 
! niat,uel ut Plíníuslib, xxí, cap. vi.inquit, quoniam in coronas atcp ferta, dium. 
zs.5 nonaddatur:uel quod manualíbus fcopis, que odorís eratía geftantur, 
mefolítum fit inferi, 


Hs 
inini 
FORMA. 
Folía hederz fimilia habet, longétamen molliora, rotundiorad, Flores ínter fo» 
líaad radicem purpureos,odoratos, Hyofcyami cytíno fimiles , ín quo femen acíno 
| no difsimile, Radices multas,genículatas,tenues,obliquas,gramini per(imiles,lon 
cetamen graciliores,odoratas,calefacientes, X líneuam admodum erodentes.Caz 
terum hícadmonendum effele&tore duximus , omnía Diofcoridis exemplaría hoc piofcoridislos " 
inloco deprauata efle,perperami habere uel voózQw uel ulioózQu, cum potius fcrí esenendatus. 
bendum fit paMaéz$c, íd quod partím Plínij teftimonio, partím etíam iudíce fenfu 
ipfo comprobari poteft, Plíníus fiquidem lib.xi).cap.xiij. Afarum fic depingit: Eft 
hederefoltjs,rotundioribus tantum, mollioribusqs.Si quis uero ea deread iudicem 
fenfum referat, Afarumi cum hedera conferat, A farí certéfolía neqg denfiora, necp 
miínota hederae folijs efTe comperiet, quum Afari folía maiora multo fint quàm he- 
derz., Proinde cum folía hederz íllorum comparatione multó mínora fint, euiden. 
tilsimum eft pro uloéz$« legendum efTe ueac974, huícnimtrum fectioni adftípu. 
fantibus Plinio & fenfus fudicio,ut dictum eft: ad tactum em huius folia longe funt 
hedera molliora. Accedit quodab una díctione ín alíam facilis fit ranfitus, FHis íta. 
«que rationibus motus, Afarí folía u$, hoc eft, molliora hedera: folijs e(Te di, 
xí,utreuera etíam funt, 
| LOCVYS. 
INafciturin umbrofislocis, montibus potífsimum &íyluis;afpera enim macráue 


& ficcalocaamat, 
runt TERMPYS$, 


PLANTARYM HISTORIAE CAP, IIl, — ^ ^ -— T" 


A TEMPVS. 

Bisanno,uere nimirum &C autumno floret, Colligenditm in fine Augufti , à die 

uidelicet decímoquínto eius menfis,ufcg ad octauum Septembris, 
! '"TEMPERAMENTVM,. 
Afarum in calefaciendo & exiccando ordinis tertíj exíftit,radíces potilsimu eius, 
VIRES. EX DIOSCORIDE,. 

Radices Aari calefaciunt, Surinam mouent, Hydropicis &ifchíadicis diuturnis 
profunt, Ducunt menfes pondere drachmarum fex cum mulfo potze, Pureant Elle 
boríalbi modo. R uptís praterea, conuulfis,tufsi ueteri, difficultatifpirandi, & uri. 
na conferunt, Cum uíno pote ferarum morfibus falutares, Folia ad ftringunt. llli 
ta capítis doloríbus,oculorum ínflammationibus,cgilopís íncipientibus,mammís 
à partu tumentibus , ignibusQg facris profunt, Coma fomnum etíam conciliat, Síc 
Crateías herbaríus de Afaro prodítum relíquit. 


EX GALENO. 

Afri radices utiles funt, facultate fimiles radicibus Acorí,íintenfiores tame, Itaqg 

ex ijs,qua de illis prodita funt, híc facienda coniectura, 
EX PLINIO, 
INardi uim habet Afarum , quod & ipfum alíqui fylueftte INardum appellant, 
EX MARCO AEMYLIO, 

Est Afaron greci L'ulgago dicla latine. 

FHeccalide c fícae uirtutis dicitur e[Je. 

Jértius est illigradus,ut dicunt, in utroque. 

Prouocaturinatm,potatad; menstrua purgat. 

FHocó, todo iecoris medicatur fumpta dolori, —— 

8  Fropicosi; iuuat, fchiafim fugat bausla frequenter. 

Kit uuluee ttorbis decoclio fübuenit eius, 

Dicitur iclericumpotata repellere morbum, 

Elleboritg modo uomitu praecordia purgat. 

Sed non esl buius purgatio tat uiolenta, 

ANec metuenda quidem, fi fiat taliter illa; 

Defolijs eius triginta recentia tollens, 

cL dde meri tantum quo poféint cutcla recondi, 

Jóta ttocle mero facias macerentur ínillo, 

AVane terens uino quo funt tnacerata refolue, 
- Vüncolus excoctum cum pingui carte recenti 

orcina, prius egroto da fufficienter, 

Ett fumat uini uult quantum fortis c» albi, 

SiccAfari fuccum colatum trade bibendum, 

Fortibus c9 ttagnis el bic numerus foliorum 

Sufficiens reliquis;ut diximus; el minuendus 

Juxta quod uíres,etas c9" cetera pofcunt, 

APPENDIX. 

Lixiuium in quo Afarum decoctum eft, fi eo caput lauetur , cerebrum roborat, 

& memoríam, Succus etíam eius cum Pompholyge,calíeantibus oculis confert, 


officínarum. 


A 


DE ACORO» CAP» ITID 1: 
NOMINA. 

jKoPoN orzcé, Acorülatíneappellatur, Officinis nomen retinet, Ger, 

4l manice Gel lilgetz/3Dzacbenvourts ober QC cEervouttg uocatur, Acoron 

lil aphrodifiam quafi ueneream Gireeci etíam uocant, Apuleíus,quícungg 

7369. 3ille fuerit, in comentariolo quod dealíquot herbis fcriptuàfe reliquit, 

Piperapíum dictam fuiffe hancherbam teftatur, quod ea in aluearí]s fufpenfa;nun. 
quam diffugíantapces. 


"S 


FORMA, 

Folía Irídís habet;anguftiora tamen. Radices non difsimiles,im plícatas, neg ir 
rectum enatas,fed oblíquas, & in fuperficie exi(tentes, eeniículís feu internodijs di, 
ftinctas,fubalbas, euftuacres,odorenon ingratas. Prae(tat denfum,candídum;nó 
cariofum,plenum & odoratum, cuíiufmodi e(tín Colchide & Galatía, Ex qua fane 
Diofcorídís defcriptionefatisliquet Acorum noftrum, quo hodie officinae utütur, 
etfi nó uerü fit;tamen aliquá faltem Acorí fpeciem effe: Irídis ením folia obtinetan 
guítíora tamen, Radices quoqj fimiles,implícatas & ínuícem adnatas,nó ín recti, 
Íed ín obliquum tendentes:non in profundo delitefcentes,(ed ín fu petficíe exiften, 
tes, &imodíco cefpíte tectas:deníg geniculís feu internodijs interceptas. [Neq etíam 
incoloreab eo quem Díofcorídes píngit uaríare uidetur:noftriz ením Acorü nó ra 
Yo jzoA&t«se hoceft,fubalbas feu candícantes radíces habere confpicitur. Accidítau 
tem ut & rubentes íntus habeat radíces; quae tamen cum candícantes pafsím ínter- 
currentes uenas obtineant,recte fubalbze dici poflunt, quod nímírü necg uere rube 
Ícantnecg candídum etíam prorfus colorem referant,fed eum potíus qui ex rubro 
& candido míxtus fit, Czeteru radíces Acorí quac intus candicant, forís ut plurímü 
Ífubrubet.Hinceft quod Serapion inAcori defcriptione Díofcorídis uerba refexes, 
vaAtinse dictione ítauertereuoluit : Btcolor radicu exterior tendítad ru bedínem, 
Proinde qui hacfola ratione, quod Acori radix íntus interdum rubefcat, mouétur, 
utdíuerfum noftri prorfus à Díofcoridís credant,ij non utuntur argumento quod 
tantí momenti fitjut quod conátur,perfuadere alijs pofsit, Cum ením Díofcorídes 
Acoriradices 9zA&xse hoc eft; albícantes facíat, nofter certenunquam non tales ha 


bere deprehenditur : uel enímuere candicantes funt, uel fübrubentes, quas etíam 


VzoAfirse recte dici pofle íam oftendímus,Porró quamuis odorata non fint eíus ra; 
díces, tamen níhil obftare poffet odor, quo mínus noftrum uerum effe putaremus 
Acorum;quum abunde conftet íllum,haud alíter quàm colorem,fecundum díuer 
fasregiones in eadem fapeherba mutarí:(i non effetaliud, quod ut díuerfum certo 
crederemus nos urgeret,hocnempe,quod noftri Acori radíces eu(tu acres nó fint, 
quod tamen omnes ueteres uno ore de Acoro affirmant, fed potíus adftríngentes, 
Quapropter etfi tota fere deícriptioilli refpodere uideatur,tamen quia acrís nó eft, 
uires eas quasuero Acoro tribuunt ueteres,habere non poteft: uthocnomineue- 
hementer errent quià folis defcriptionibus tantu pendent, INecmínus hallucínar 
tur officínze quae ad urínas mouendas,aut menfes euocandos,lienésue mínuendos 
coutuntut, Perperàm etíam Díacori compofitionem ex eodem conficíüt, Curent 
itaggutuerum Acorum habeant, quod iam in multís Germanic officinís proftare 
puto, Nam radix illa quae à nonnullis feplafiarijs nuncfub nomíne maíorís Gialan^ 
9ze uenditur,fi czetera etiam refpondeat, haud dubíe radíx ueríAcori eft, Et debent 
Íeplafiarij ea uti, quotiesín compofitionibus medícamentoru Acori fit mentío,prae 
cipuéautem ín Díacorí compofitíone apparanda, quod baec calefaciendo cococtío^ 
nem ftomachifupra modum íuuet, Et hoccó confidentíus faciendum effe hortor, 
quod Cialangam maíore uerí Acoríradícem effe exiftimem: genículis ením fcatet, 


forisfubrubra,intus fubalba, guítuacrís,odore nó íngrata, ut hoc nomineilla tuto 


& fine errore officínae pro Ácoro utí queant, 


B 


Acorn officina 
vum tton eft uerit 
Acoruiit, 


14 PLANTARVYVM HISTORIAE CAP, IIINL- 


€ LOCVS. 


Apuleiuslocis cultis, pratis achortís nafci, raram inuentu herbam hanc tradit; 
INoftrum Acorum iuxtaamnes,& pafsím ín aquofis &paluftribus locís prouenit, 
TEMPY S. 

Legitur radix Acoríacftatis initio, & ficcaturin umbra dieitalibus fruftís, 

TEMPERAMENTVYM, 

In calefaciendo & deficcando tertíj eft ordinis. INoftrum quidem deficcat, at ci; 
tracalefactionem, 

COP HNDERDEIS. EX DIOSCORIDE. 

Acori radix calefaciendí uím habet. Decoctum eíus potum,urínam cit. Prodeft 
lateris,thoracis & iecoris doloribus:tormiínib us,ruptis,conuulfis, Líenes mínuit, 
WVirinz ftillicidio, &uenenatorti morfibus fubuenit, Infeffuquemadmodum Irís, 
ad muliebria utilis eft. Succus radícís calígínes oculorum difcutít, Antídotís praete- 
Yearadix utiliter mífcetur, 

EX GALENO. 

Acori utimur radice quz guftu acrís eft,& modice amara;odore( non iniucun- 
da. Híncmanifeftum eft hancfacultate calidam, & coliftentia tenuium partium efz 
fe, Huicconfentaneu e(t;uturínam moueat, & lienes índuratos fuuet, tum cornez: 
membranzecrafsítíem deteroeat fimul atqj extenuet, Ad hocauté melior eft ipfius 
fuccus, Omníno uero ficcificum effe larum eft. 

EX PLINIO, 

Visci eftad calefaciendum extenuandum6 efficax, contra fuffufiones & calíoi, 
nesoculorum fucco eiufdem poto, cótraG ferpentes, Pectorís doloribus fubuenit, 
& ideoantídotís mifcetur, lecinorí medetur,thoraci quoc & przecordíjs. Vrínam 
citeíus decoctum, & omnía uefice uítía fanat. l'eftíum tumores radix decocta ín uí 


p no,trítatg Gc illita mire difcutit, Duritías & collectiones omnes fanat,decocto huius 


herbzcfouentibus. Cótufis & euerfis pota duobus obolís ín mulfi cyathis tribus ra 
dix prodeft, Acoron quoqy utile eftinterioríbus Ífcemínarum morbis, 
ACORI OFFICINARVM VIRES, 


&cori «dlierini .— Cruftus abunde monftrateius radicem íimmenfam adítríngendi facultatem ob. 


facultates. 


tinere, Hínc eft quod díuerfam planéà ueriAcori radice uim fortiíta fit, [Nam ut hec 
tenuíum eft partíu & facultate calída;ategadeó detergít, extenuat atq difcutit:ita iL 
la confiftentía craflaru partium,;ac facultate frigida, conftringit,denfat, cogit & con 
trahit, Quareurínam nó cítjutuerum Acorum,nec menfes euocat, fed potíus fup. 
 prímit, Sanguinem etíam undecuncg manantem cohibet, Proínde recte Pandecta 
rumautorícribít,eum qui fecum Acorí radicem geftet,anullo fanguinis profluuío 
corripi, Etex recentíoribus aliqui hancfacultatem Acorí noftri obleruarunt,atque 
híncadeóo tradunt eíus fuccum iene expreffum, menfes nimium promanantes con 
firíngere poífe,íd quod certé de Acoro affirmare uanifsimü erit. Ex ijs ítaqp intelli, 
gentíam feplafiarf),quís ufus noftrí etíamin medicina fitAcorí;nec comíttent,ut fa 
natíci cuiufdam, qui nuper IVlorophrafti impudentís homínís peftilentifsimas nu. 
gas & íneptías tegere,atqy adeo epiftola aliqua operi illius temeré praefixa cómenda 
re;acpre illo monftroreliquos omnes medicos,fi díjs placet contem 
nereaufus eft,cofilio obfecuti, hocproríus abrjcíant, 
cum íllius ímmenfa fitadftríngendi,quod 
demonftrauimus,facultas, 


De Althza 


- ALTHAEA 


Bifimalua. " 
Bialuauifcus, | 


16 DE ALTHAEA»* CAP» V» 


NOMINA, 
SI AOATA, Mibiox D", nibii GP eraccét Althaca, Ebifcus , Ibifcusfatiné dicitur. 
WU Officine, quacut plurimi barbarís uocibus gaudent,Bifmaluam, IVlaL 
JEN WE uauifcum,& fimpliciter Euifcum nominant. Vlaluaui(ci autem uox cor 
P 355-S ruptae(t,ex maluanimírü & euifco compofita, quafi dícatalíquís IVlal. 
ua ebifcus,hocnomine illam ab alíjs maluís,quae fané multae funt.feoreoans. Ger. 


Althea ute manícé "jbifcb/ober ZEibifdb/G:of ober wilb pappeli. Althza uero à multiplicí 


dicla, 


remedíioru poteftate &ufu, ucl ut Plíníus aít, ab excellentía effectus nominata eft, 
Siquidé dadaix Ciraecis ídem ualet;acfià medendo medica fimpliciter dícas, INam 
&Matvay illis mederi fignificat, 22foc uero remedíum & medícínam. 

FORMA. 

Sylucftris IVlaluze genus eft,cui folíautCyclamino rotunda,lan uginofa,flos ro, 

faceus;caulís cubitorum bínüm,radíx lenta uífcofa(g intus candída, 
LOCVS. 
Locis humentibus,pinguibusQ gaudet, 
TEMPVS, 

Radices,utreliquarum feré herbarum omníum,inter autumni ínitia hoc eft, ín 
fine Augufti, & Septembris menfis principio,legendze, Folía uero &(emen ín zefta 
te, Floret lulio € Augufto menfibus, 

i TEMPERAMENTYM, 

Folia & lores calidi & ficci primo exceffu feu ordíne , Radíces ueroin principio 

fecundi, | 
VIRES, EX DIOSCORIDE, 

Radíxín aquamulfa autuíno cocta, aut per fe pota;ad uulnera, parotidas, ftri 

mas;abfceffus,mammarü ínflámationes,fedis contufiones,ínflationes, neruorum 


D diftentiones, efficax eft. Síquídem dífcutit & maturat,aut rumpít, &ad cicatrícem 


perducit, Cocta quo díctum eft modo, & cum adí peanferinoautfuillo, ucl terebin 
thína fubacta;ad uteri inflammationes & przclufiones utiliter admouetur, Deco, 
ctum eíusídem pratat, fecundastgà partu relictas educit , DDecoctum radicis cum 
uino potum,uríne difticultati,calculoforü cruditati,dyfenterícis,ifchiadicis, trem 
lís, & ruptis fuccurrít, D'entium mítigat dolorem cum aceto decocta, colluto índe 
ore, Bemenautem uíríde ficcumQ trítum,cum acetoín fole perunctum alphos ex- 
teroit, Cumaceto & oleo inunctum à uenenatorü morfibus praferuat , Valetad 
dyfentería, fanguínis reíectione,& alui luores , Semínís decoctum ín pofca autuí- 
no contra omnes apum &mínutarü ferarum ictus bibitur, Folía cum exíeuo oleo, 
morfibus & ambuftis illinuntur, Addenfat aquam fub diuo radíx tríta &admixta, 
EX GALENO, 

Dicerendi,laxandi;phlegmone leuandi, mítieandi, concoquendi coctu diffici- 
lia tubercula, Porro radix eius 8C femen cetera quidem pari herbae uírídi modo a. 
gunt,uerum tenuíorum partíum,magísq exíccatoríam,ad hec magis exterforíam 
quàm illa facultate oftendunt,ut &alphos detereant,&femen renum calculos con 
fringat. Radiícís autem decoctum, dyfenteríze, alui profluuío, & fanguinis reiectío- 
níutile eft,nempe cumadftringentem quandam facultatem poffideat, 


EX PLINIO... 

Althaez contra omnes aculeatos íctus efficacior uis , precipue fcorptionum, ne- 
fparum,fimiliumQ, & murisaranei , Cyuín & tríta cum oleo,hac perunctianté,ucl 
habentes cam,nonferíuntur, Eius ràdix praecipue couulfis ruptísgy efficax eft. Co. 
ctaín aqua aluum fiftit,Ex uínoalbo firumas & parotídas,& mammarum íinflam. 
mationes , & panos ín uíno folía decocta &cíllita tollunt, Eadem arída ínlacte de- 

| cocta, 


PLANTARVM HISTORIAE CAP, V, 17 


A cocta, quamlibet pernícíofze tuffi citiffimé medentur, Hippocrates uufneratis , f 
tientibusqy defectu fanguinís,radícís decoctae fuccum bibendum dedít.Et eam aul 
nerib.cum melle & refina, item couulfis,luxatis, tumentibus, & mufculis , neruís, 
artículis ímpofuit, Et a(Thmaticis acd yfenterícis in uíno bibendam dedit, IVlirum, 
aquáradice ea addítaaddenfari (ub dio, atqj elactefcere, Efficacior aixt quo recétíor, 

EX THEOPHRASTO, 
Vuseiusad rupta , & tuffes éuíno dulci, & ad ulcera ín oleo. Alis fi carnibus 
concoquas,ín ídem agerceare;ac ueluti conglutínare poffe affirmant, 


DE ANAGALLIDE- CAP» Vl» 


NOMINA. 
CSS NATAAAIX erecé, Anagallislatiné,officinis inufitata, germanice G aud) COUP 
beyl/oecr Colmartraut, Hocnominisforté à Germanis inditum eft, 77774 
quod Anagallis in límine ueftibuli fufpenfa maleficiorum íntroíti peL 


o ) 
lere credita fit, Errant qui Ilorfum eallínae feu Pafferína uulgo dictam "4l mon 


Ji 


EA 


. * Li o D , * Il; 
herbam, Anagallída putantihaud fecus atque ij, qui A urículam murís proAnagaL PNE - P 
lide depíctam oftenduntherbarij, VEM 


GENER ÀÁ. 
. Duoduntaxat Anaeallidis cffe oenera ueterum omnii teftimonio conftat, ma- 
rem fcilicet & fcemina, quee fanenullo nifi lorü difcrimine diíftant, Vias ením puni 
ceo, fcemína uero cceruleo flore confpicitur, Proinde hallucinarí uniores ac barba 
ros medicos euidentiffimi eft qui plura duobusAnagallidis genera conftituunt, 
T FORMA. 

B —Frutíces funt Anagallides parui ín terra íacentes;folía ín quadraneulis caulibus 
pufilla habentes, & modicérotundaad Helxines fimilitudiínem, Semen geruntro 
tundum, INon quícquam fané certius hac fcriptorum pictura refpondet, cum di- 
plex fit ín flore color, puniceus nímirü &cceruleus, quadranguli caules per terram 
fparfi, folíanon toto ambitu rotunda, & femen coríandro nó diffimile círcínatum, 
INon eft tamen quod fichumí proftratos hosfrutíces intelligas, ut prorfus nó fup^ 
pullulent, INamínaltum etíam furgunt,non tamen altíus, quàm ipfa tibi examut 
fim pictura monftrat, 

LOCVS. 
 Pedibusinaruis uineis ubiqg calcatur,neqs quicquam nünc Anaeallide defpe- 
Ctíus eft;cum tamen in antíqua medíciína multus eius fuerit ufus, Licet autem ubi, 
que feré proueníat;in uligínofis tamen lzctíor, 
TEMPVS. 

Perzeftatem utriufcs prouentus maximus eft; potiffimum autem menfe Augu- 

fto,Florentautem à Maio menfe ufque inautumnum, 
TEMPERAMEN'TYV M. 

Anagallidis utercy fexus calidam & ficcam facultate obtinet, quod fcilicet exter 
cerepoffint.IVlulieres nancy queafperioré & decolore à natura cutem acceperunt, 
adleuorem nítorédy uultus harum fucco utuntur , ut hacratione errare neceffe fit, Emor quond 
quí Anagallídas fríeidas & humidas effe ftatuunt, Gc 

VIRES, EX DIOSCORIDE, 

. Vitraqj mitieandi facultaré habent. Inflámationes arcent, furculos extrahunt,ul 
cera ferpentía copefcunt. Succus ear garearíffatus pituítà capitís purgat, Per na- 
res infufus dolore dentíü lenit, (iin contraríánarem inijcíat, Arpema cum Attíco 
melle emendat, S oculoru caligínes iuuat, Contra uiperarü moríus,renum & íeci 
norís uítía, ex uíno potus prodeft, T'raduntnonnulli eam quz cceruleum florem 
habet, procíduam fedem reprimere:quze uero puníceum,illitu euocare, 


D 3 


Satidjcpl mele 


| Hie 


LELAES 


MAS, 


ANAGALLIS 


 ANAGALLIS. 
FOEMINA, 


fsaucbbenl eveible, 


B4 


20 PLANTARVM HISTORIAE CAP, VI, 


Yes EX GALENO. 

Anagallis utracg,tam ea quzeflorem parít cceruleum , quàm ea quae puniceum, 
admodum extergendífacultatem obtínent , Quendam etíam calorem attractoríü 
pollident, ita utimpactos corpori refioant aculeos , Succus earum ex naribus pur. 
gateadem de caufa, Et ut fummatim dicatur,exiccatoriam cítra mordícatíone facul 
tatem habent, quamobr uulnera elutínant,& putrída adiuuant, 

| EX PLINIO, 

V'triufcg fuccus oculorum calípínem dífcutitcum melle, & ex ictu cruorem , & 
areema rubens,magis cum Attíco melle ínunctus, Pupillas dilatat, & ideo hocín- 
unguntur anté,quibus paracentefis fit, Iumentorü quocy oculís medentur. Succus 
caput purgat per nares ínfufus, íta ut deinde uíno collua£, Bibítur &contra angues 
fucci drachma ín uíno, Mirum, quod fcemínam pecora uítant, At fi decepta fimilia 
tüdine(Hore ením tantum diftant)deguftauere,ftatím eam quae Afyla uocatur, ín 
remedio quzrunt, Ea ànoftrís ferus oculus nuncupatur. Precipíuntalíquí effoffi. 

Superflitios ris,antefolís ortum,;priufquá quicquid alíud loquantur,ter falutare eam,tunc fub- 

fun, latam exprimere,íta praeciptias effe uires, V rinam cient Anagallídes, Iecínori mire 
profunt, Cohibent quas nomas uocant, V tiles & recentib, plagis, przecipue fenum 
corporí. Ad recentía quoqg uulnera tanta tradítur uís,ut faniem offibus extrahant, 
Anagallis coerulea procidentía fedis retro agít;e díuerfo rubens prorítat, 


DE ALSINE» CAP» VII» 
NOMINA. 


Morfus gala ^ZINH grece, Auricula muríslatiné, Morfus eallinze uulgo appelfa- 
line, "v3 tur, Pauerína Italícé, quod pauetís , id eft, unioribus anferibus ora 
D z55 oV rum pabulum fumminiftret, Auiculas caueis ínclufas,cum faftídiunt 

à V3 eícà, aucupes hacherba recreare folet, Hínceermanicé Dogeltraut/ 

Alfine cir 1 Düner(erb/Doimeroerm/Dinerbig uocatur, Alfine autem dícta eft, 


4^^ ^ quodlucos,quae Graci d^e« nomínant,nemorofatg & umbrofa locaamet, Aurícu 
Awi ]aueromuris,quod mufculorumauribus folía fimilia habeat, 
gave. GENERA. 

Quamuis Diofcorides &alij unam tantum Alfinen faciunt, nos tamen tría eiuf- 
dem genera,lícet plura adhucínueníantur, damus, Prímum cenusAlfinen maíoré 
uocauímus;quod fcilícet uera fit Al(ine, & alijs maior, germanice Dünerberm no, 
mínatur, Alterius generís plantam Alfinen medía appellauimus , germanícé fit. 
netferb, Haec quodad flores attinet, quí ccerulei funt, à defcríptione uaríat : etu 
dem tamen cum príore facultatís. T'ertíj generís herbam Alfinen minorem uocaui 
mus, Hac,quídem,ut príma;pulchré defcriptioni refpondet;germanícé ZA leínuo^ 
geltraur nuncupatur, 

FORMA, 

Caufiículis ferpit rotundis,é quorum genículis exiles ramuli profilíüt, folijs He 
xines minoribus, mínusq hirfutis, flore exieuo,candido,forís herbaceo. Haec cum 
terítur cucumís odorem refert, INon autem illam Peponis maturi iucunditatem, 
Íed herbaceum cucumerís odorem fubolet, Porró cum Diofcorides Helxína fimi, 
lem cfle Alfinen tradít,non de ea Helxíne quac uulgo Paríetaría,fed ea potius quae 

Hexinede alio nomine Ciffampelos dicítur,intelligas oportet: haec ením folía FHederze haud 
P* ^ diffimiliaobtínet. Adeo utliquido am coftet, Alfinen effe eam herbam quam pat 
fim hodíe Morfum gallina appellant. Hucaccedit quod facultates, ut ex fequenti. 
bus patebít,quas uulgus lVlorfui galline tribuít;ab Alfines uiribus nihil uaríent, 
LOCVS 
INafcitur in lucis,hortis,& maximéín parietibus, macerfjs,opacisqglocis, 
TEMPVS, 


ALSINEÉ .. 


fünerocrt. 


MAIOR 


Gute. | 


ALSINE 
MEDIA, 


23 


* » 2 

HD CS 2p » 
M d T DT SI 
NSS 
NU s 
—M sg 
Qu. 


MINOR, fc | KIecitioadtaut. 


24 PLANTARVM HISTORIAE CAP, VII. 


TEMPVS, 

Incipità média hyeme, Arefcitautézeftate media, Cum prorepit, mufculorü au 
res imitatur folíjs, 

TEMPERAMENTVHM. 
Refricerantem S humectantem haud fecus quàm Helxine obtinet facultatemz 
eftenim aquez effentíoe frígidaeggt quare & citra adftrictionem refrígerat, 
VIRES. EX DIOSCORIDE. 

Alfinerefrigerandi facultatem obtinet, Oculorü ínflammationibus cum polen 
ta illita couenit, Succus eiusauríum doloribus inftillatus prodeft,In uniuerfum ea- 
dem qua helxíne poteft. 

EX GALENO. 

Adferuentes phlegmonas,& mediocria eryfipelata competit, 
| EX PLINIO, | 

Vus eiusad collectiones ínflammationesdqg, Quín emendatomniía quz Helxi 
ne,fedínfirmíus, Epiphorís peculíaríter ímponitur;item uerendís ulceribus; cum 
farína hordeacea. Succus eius auribus infunditur, 

APPENDIX. 

Eaídem facultates,herbis quas morfus gallinze uufeó nominant,noftri temporis 
herbari; tribuunt,quod fcilicet ad feruentes inflammationes,;aceryfipelata profint, 
Omnes eníim,ut dictum efl refrigerant atque humectant, Hínceftquod mínorem 
aliqui GiermanoruSiebertraut uocent,quia fcilicet febribus accómoda,& utilis fit, 


DE ANTHEMIDE» CAP» VIII 


" NOMIN Á. : 

NOEMIS A yeuslpstep orzece, Anthemis, Chamaemelon fatíne, officinis 
corrupto nomíne Camomilla dícitur, Germanice C amillen, Chamae 
4| melon,quoniam odorem habeat máli;appellant,íd quoddeprímo ge 

| nere potilsíimum intelligendum uenit, | 
GENER A. 
Tría eius genera, oribus tantum diftantía, inueniuntur, Fi enim etfi intus au- 
rei (int,tamenforís perambitü illis adiacent folia aut candída,autlutea, aut purpu. 


Leucantbenon . Yea, Cyuseforis ín orbem candida fofía obtínet,ea eft quae à Diofcoride proprie a«v- 


x&vlquy,SCuulgoó hodie Camomilla uocatur. Que uero luteis per ambítum folijs có. 


Chryfatbemon ftat;ea haud dubie eft, quá priuatím Diofcorides à fuis floribus xvovfoy nominat, 


Giermaniautem, pulchréad graecam appellationem alludétes, (5olotblimen/Gel 


Erantbemot, cemillen/Crreicbblimerrappellant. Tertía fpecies chamazemelí,que nimíru purpu 


rea per orbem folía habetnullaalía eftnifiea quam hodie uulgus medícorumCon 


Confolidavegslis (olidam realem, Crermani aute fimilitudine calcarís, cui refpondet flofculus eius 


eft tertia chame 


herbze,& à colorelepído regioQ qui afpectari nunquá fatis poteft, X itterfpotti uo 
cant. Diofcorídes peculíariter sevo, e o quod uere floreat,díci tradit, T ría itacp ín 
uníuerfum Anthemídis feu Chamaemeli generafunt,quorum fané prímum Cha 
maemelon leucanthemon,alterü Chamaemelon chryfanthemon, tertium Chamae 
melon eranthemon Diofcorídi nominatur, De duobus prímís generíbus nemine 
dubítare,quín uera &leoítima fint,arbíitramur,quod níhil ín ijs fit quod Díofcori- 
dís defcriptioni, quam mox fubijcíemus,non refpondeat, Tertium forté nonnullís 
qui morofius omnía obferuant,minime eenuínum Chamazmeli genus efTe uidebi 
tur : ideo quibus fimus argumentis & coiecturísimpulfi,ut tertium Anthemídis 
effe oenus credamus, n sci eritoftendere, Potifsimuautem quod nos ín hancfen 
tentiam pertraxit eft,quod (ineula in Diofcorídís defcriptioneilli congruant, ramí 


Ícilicet palmum non excedentes,fruticofi, multas alas habentes, paruí & exíguií,ca 
pítula 


€anmlen. 


E 


». CHAMAEMELON . 
LEVCANTHEMON, 


SY 


2-7 em ^ 


$5el catmillen, 


2ó 
CHAMAEMELVM 
CHRYSANTHEMON 


TOR. 


CHAMAEMELVM | 
ERANTHEMON, "och 


po SWttpont: 


C PE 


28 PLANTARVM HISTORIAE CAP, VIII, 


pítula rotunda,aurea,forís purpureis folíjs, magnitudine in nullo alio eenereR ute 
folijs magis fimilibus círcundata, Deinde fententíam hancnoftram cofirmauít an^ 
tiquifsimus codex manufcriptus,in quo pictura exquifitiffimeR egalem díctá con, 
folidá refert, quam fjs fanéuerbis defcribit: Herba eft quam quídálVlonachell&, fiue 
Capucíaría uocant (à cucullo hauddubié monachoru, quem flores íllius herbae re 
ferunt, nomen imponentes) Diofcorides Eranthemon appellat, & eft una fpecíes 
Anthemídiís, quae folía ínftarCamomillze habet,nigriora tamen:floremautem uío 
[ze fimile, Hazecille. Quibus omníbus illudetíaaccedit,noftram dehacherbafenten. 


 tíam mírificé corroborans,quod uulgus hodie medícoru C onfolídà regale calculo- 


fis,& oculís prodeffe tradat, adeo ut illius etíà confpectu multos ex oculís laboran- 

tes fanaffe dicant . Atcj hínc fit ut ftudio(i paffim eam herba ín fuis mufzís fufpen, 

fam habeant,;oculís hacratione cofulere uolentes, Has autem. omnes facultates ut 

ex fequentibus patebit, Eranthemo fuo Dfofcorídes etíam adícribit.)uamobrem 

nihil certíus eft, quàm Confolídam regalem tertium effe Anthemidis eenus, íd 

quodargumenta noftra ííam adducta palàám euíncunt, | 
FORMA. 

Ramipalmum non excedunt, fruticofi, frequentes alas habentes, parui, tenues 
& multi,capitulis rotundis, Flores íntusaureos continent,forís uero per ambítum 
candídos,autluteos,aut purpureos,foliorum R'utze magnítudine, 

LOCVS | 

INafcuntur ín afpero;ficcomacrod folo, & iuxta femitas atcp itínera 

| TEMPVS. , 

Collieunturuere, ín calídis potiffimum regionibus, in noftris inter zftatis ini. 

tía, hoceft, lunio menfe, | | 
TEMPERAMENTVM,. 

Calefaciunt & deficcantín primo ordíne, 

VIRES; | EX DIOSCORIDE, 

Vim habentradíces,flores & herba calfaciendi, extenuandi&g , Potu & infeffio^ 
ne menfes fcetus,calculos & urínam pellunt, Aduerfus inflationes,&tenui íntefti^ 
ín dolores bibuntur,Bile fuffufos expurgant,&iecinorofis medentur. Decocto ea^ 
rum uefícz uítía fouentur , Efficacíus ex omnibus generibus eft, quod florem fert 
purpureum, ceterísqy maius exíftit, idt propríé Eranthemon uocatur, C) uod uero 
Leucanthemon & Chryfanthemon cognomín&t,uehementíus urinam cíunt, Ae. 
cilopíjs illita medentur , Commanducata orís ulcera fanant, INonnulli ín clyfteri 
bus ex oleo utuntur , terentes ipfas ad pellendos febríum círcuítus , Folía & flo. 
resreponi debent, & fcparatim contufa in paftillos conformarí , Radix quocp fic- 
catur, & ufu pofcente ínterím partes duas herbae, florís aut radícís modó unam: in- 
terím contrà Hlorís duas, & herbae unam, alternis diebus duplícantes pondus, dare 
conuenit, Bibereautem oportet ín uíno díluto mulfo. ; 

| EX GALENO, 

"Tenuium eftpartíum,quamobrem digerendi, rarefaciendí, & laxandi facultate 
obtinet. Eftítag Chamemelon tenuitateR ofe perfimile,calore uero ad olei faculta 
tes magís accedít, anímali familiares, St temperatas. Quapropter laffitudínib.ut fi 
quídalíud,cofert, dolores( mitigat. Prarterea tenfa remíttít &daxat, quacg; medio, 
críter dura (unt emollit, quaeqg coftípata códenfatáue funt rarefacít, Ad haec febres 
quae cítra uífcerís alicuius ínflammatione infe(tant,diffoluit, praefertim quae ex hu- 
morib.biliofis, aut cutis denfitate cofiftunt, Qua dere & ab Aegyptíoriu fapíentit 
fimis Soli cofecrata eft, febríumQg omniü remedíü putat, V erum hac quídem ín re 
à ueritate aberrát:folas enim quas diximus febres fanare poteft , easqy quae íam co^ 
coctz funt. Iuuat autem pulchréreliquas etíam omnes que melancholicae funtaut 
pítuítofzc,aut ex uifceris inflámatíone prognate; nam harum remediu C Rd a 

melum 


PLANTARVM HISTORIAE CAD, VIII 26 


& melum uel ftrenuiffimir eft;ubi iam cocos adhibetur; quapropter & hypochon. 
dríjs, ut fi quidalíud, gratum exiftit, | 
EX PLINIO, 

Medici uere folia tufà in paftíllos dígerunt: item florem &radicem,Danturo; 
mnía mixta drachmeeuníus pondere contra ferpentum íctus, Pellit mortuos pat^ 
tus, item menftruaín potu, & urínam,calculosdp : inflationes, iecínortr uitia, bilem 
fuffufam,zeoilopía. Comanducata ulcerum manantes ín ore eru ptiones fanat, Ex 
omnibusíjs generibus ad calculos efficaciffima eft, qua: lorem purpureum habet, 
cuíus & folíorum & frutícís amplitudo maiufcula eít. Hanc proprie quidem Eran- 
themon uocant, ] 


DE ANETHO- CAP» IX 


- NOMIN A. 

SiNH OON orzcé, Anethumlatinéappellatur, Nomen in officinis oenui 

num retinet, Germanice Dyllen/& D»octraut nominatur, 

AC MO EPETI FORM A. 

388.9 Anethum fefquícubitali procerítate affuroit , multicaule, rmofum,ext, 
litate folij in ftamínis pene modum extenuata, luteolo flofculo, femine lato & qua- 
fi folíato,radícelignofa,neque adeó prolíxa, umbella fcenículí;cui cognatum quafi 
Senus,propter fimilitudinem uíderí poteft, 

d | LOCVS | 

Inhortis feritur:interdum & fponte, fceniculi modo, prouenit, 

cM TEMPVYS, 

2B  LHoretinaftate,Iunio & Iulio menfibus, 

d TEMPERAMENTVHM. 

Anethumadeó calefacit , ut habendum fit aut fecundi ordínis intenfi , aut tertíj 
remifTi, Exíccantit uero ordínis eft fecundi incipientis, aut prími finientis , V. ftum 
autem tertíj tum calfacientíum,tum deficcantíum ordinis fit, 

23i T VERES, |J EX DIOSCORIDE. 

Anethíaridi comzefeminisG decoctum potum laceuocat, Tormína & inflatio: 
nes fedat, AluumleuesQj uomítiones fitit. Vrinam cit, Singultuslenít, Oculos he 
betat,& genituram affiduépotum extinguit, Decoctum eius mulieribus pracfoca, 
tione uuluzelaborantibus ad infidendum utile, Semen eiufdem uftum &illitum 
condylomata tollit, | 


| 


|J ." EX GALENO. | ! 
Anethum ín oleo decoctum digerit,fedat dolores,fomnum conciliat, crudos & 
incoctos tumores concoquit. Fit ením ex eo oleum, cuítus propinqua fittemperies 
pus mouentibus, 8t maturantibus uocatis medicamentis, nífi quatenus paulo illis 
tum calídius,tum tenuiorum partíum eft, atqueadeo dieerédi facultate predítum, 
Vftum ulceribus admodum humidis illitum prodeft, potiffimum ijs quac ín pu« 
dendo confiftunt, uz autem in preputio funt ínueterata, ijs probé cícatrícem in 
ducít, Caeterum uíríde humidus eft; & mínus calidum, itaq magís cócoquit ficco, 
, &fomnum cóciliat,fed minus dígerít, Idcirco míhi uidentur ueteres coronís ex eo 
concínnatis in fympofijs ufi effe, 
and EX PLINIO, — | ^ 

Anethirructus mouet, &tormína fedat, Aluum fiftit. Epiphoris radices illinun 
tur ex aqua uel uíno, Singultus cohibet femen feruens olfactum. Sumptü ex aqua 
fedatcruditates , Cínís eius uuam ín faucibus leuat, oculos & geníturam hebetat, 

) EX SIMEONE $ETHL | 
Adaaflorihumorü inflationes prodeft, Quuida fanéipfum ftomacho bonum 
C 3 efle, 


NOENS l Y 7 
" - EM N z 1 p / 7 
7 * , : T 7 z E: , NNNM ! 
7 X — Xj 
p : » NN - D 
/NS : / 
: // A L 4 v 
7 277 2 NIS 
7/ ——— Mure. | : : 
jf / H j^ M / j —— V 
A ACT 


Abe 


ANETHV 


ven 


PLANTARVM HISTORIAE CAR, IX, 21 


A effe;alij uero minímé, dixerunt. Illi quidem ad eíus calíditatem,& facultate quae hu- 


33 


25 


miditatem cócoquít, & flatus qui funt ín uentrículo difcutit,refpexerunt:fj uero ad 


fubftantiam eiusque craffarum eft partíum,concoctu difficilis, & naufeofa, Oleo 
incoctum difcutit,& fomnum conciliat, Inunctix tumores crudos concoquit.Infla, 
tíones quoque quz in uentriculo generantur, digerit . Corpus ex immodico labo. 
re defatigatum,curat, Renes uero,ut quídam aíunt, laedit, 


DE AIZOO» CAPr- X* | 
- NOMINA, | | 


PW ftremum nomen officínz obtinuerunt. V ulgó louis barba, Germani 
BO wn WE ce Daufwurg/Donberbar dicitur;quod falícetnonnullis locís plebis 
! E E95. SJanimosíampridem ínuaferítopinio , non feriri fulmine domum , ín cu. 
ius tegulís uireat Sedum, Porro Aizoon & Semperuiuum appellant, quod perpe 
tuo, tam zeítate quàm hyeme uírefcat, nec ullis frígoribus , aut cceli íníuría quan. 


tumuis frígida,emoríatur, | 
GENER A. 

Diofcorídem fequentes tría eius genera ftatuímus, Prímum Aizoon feu Sedum 
maíus,quod folíalatíora habeat, Alterum Sedum minus, quod Girecís etíam zpe- 
X quia ter Horeatínanno; uocatur, Vulpgó V ermícularís;à fimilítudíne foliorum, 
quz rotunda funt, & fieurze oualís, utuermículos putes, & Craflula mínor nom 
natur, Huíus iterum duo funtgenera : alterum ením mas eft, quod nímírum flori 
busluteisfpectatur , & Germanis Eleinbaufwurtbas mennle appellatur , Alte- 
rum fcemína , quod pallídís feu candidis confpicitur floribus, Giermaníce £leír 


—EWERELZ 0-0 m graecét Aizoon, Sedum,Semperuiuumlatinénomínatur,Po^. 


Iouis barba, 


Aiz00H ntdius; 


Verimicularís. 
Craffüla. nitor. 
Alzoonünus, 


baufwutt eas wefble uocatur, T'ertíum genus eft quod Aízoon fylueftre,ab alijs Tertiumgenis 
Portulacafylueftris,autllecebra mínus recte improprie dicitur, NamPortulaca Aixoi. 


Íylueftrís diuerfa ab hoctertio Sedi genere herba eft;ut fuo dícemusloco.Illecebrze 
autem nomen alíz debetur herbae , quz T'elephíon uocatur , utín eiufdem hifto. 
ría docebímus , INomína uero hzc generi illi indíderunt;feducti errore eorum qui 
Portulacam fylueftrem cum tertío Aízoo apud Díofcoridem confuderunt, atque 
adeó qua debent Portulacae & T'elephionomína ; Aízoo temere affignarunt, Vt 
ením uíribus díuerfa eft Portulaca fylueftris ab hocgenere tertío Aiízoi , íta etíam 
nomíne & forma , Quare meríto reprehendendi funt quí duo hac capita fic fibi te 
mereémifcuerunt , V uleares herbarij V ermícularem mínorem uocant, Giermaní 
A atsentreuble ober GDaurpfeffer, 
FORM A. 


Semperuiutir maius caules profert cubitales,ínterdü etiam maiores, pollícis cra sius; 


fitudiíne,píngues,epregié uirentes,íncifuras Characie Títhymalli inftar habentes, 
Folia pínguía;pollícís magnítudine,ín cacumíne linguae fimilía;alía ín terram refu 


pinata, alíaín capíteínuícem contracta, circulo oculi fíeuram círcunfcribunt., IVli sig, 


nus Aizoon caules ab unaradíce exeuntes multos habet, tenues, folíjs plenos ro- 
tundís,pínguibus,paruis,ín fummo acumínatiís , Emittítauté é medio caulem paL 


míaltitudine,umbellam &flores pallidos luteósue fuftinentem: yaepé ením hoclo» 424. 


co,utalíàs fepe;pro àxà accipitur,id quod ex Serapione etíam abunde conftare po 
teft,quihuncDíofcorídis locum íta reddidit: Et habet uíream ín medio longam, cir 
calongitudiínem palmí,fuper quam eft capitellum,ín quo eft flos citrinus,fubtilis, 
Bam autem Semperuíui mínorís fpecie quae flofculis luteolís fpéctatur,, dilucidío. 
rís doctrirnze eratíamarem appellauímus. Alteram uero quz candídos obtinet flo 
res,fceminá, Tertium Semperuíui genusfyluefltre dictum, foliola habet pínguio- 
ra;ad Portulace fieuram accedentía,& hírfuta,breuiorítg cacumíne. Hís uerbis ex- 

Ub oM C 4  quifite 


" 


3 E | ^) 


B 
2C EE 
Lr M N 
i 


dm ax 
Rc 


Klcit batteeouta 
menle, 


AN 
EN 
"x 


4 
V Y . ' 
J 
"ap j 
z 7 
iA. 


&lein bauftourts cociblc, 


SEDVM MINVS 
FOEMINA. | 


36 


É& 
Ge tccuble 


G 
GENVS, 


SE 
D 
I 
z 
: 'TIV 


27 | PLANTARYVM HISTORIAE CAP, X, 


- 


"€ quifitéadmodum Diofcorides & Plíníus tertium Aízoi genus ; quod uermiculare 
mínorem hodieappellant,deliniarunt, Habet ením pínguía admodum folíola, ad 
Portulaca fylueftris formam nonníhil accedentía,hírfuta; & breuiori quàm ín Ai, 
zoomínoricacumíne , Reliqua qua fequuntur ín quibufdam Díofcorídís exem. 
plaribus, manifefté adulterina funt, INecp íjs plurahabet Aldinu exemplar, & alía 
qua paulo funt caftigatiora, 

LOCVS. 

IVlaius nafciturin montanis & tefteís, Nonnulli autem ín tectís domorum con. 
ferunt, Mínus Aizoon ín murís & petrís,maceríjs uíneariz, paríetibustg prouenit, 
Tertíum in petrofis locís,fepulchris umbrofis,oppidoruma fofsís, 

TEMPVS,. 

Florent Maio € Iunio menfibus maíus & mínus, Tertíxautem genus in Vaio 
tantum floribus ornatur luteis, 

TEMPERAMENTVM, 

Aizoon utrunque,tam maíus quam mínus, deficcant modice , uehementer au 
temrefrigeranttifunt enim ex tertio ordíne & receffu refrigerantíum , Tertium oe. 
nus calidum effe, Diofcorídis & omnit ueterum teftimonio conftat, Guftus etiam 
mínímérecamat: fi ením guftaueris, línouam uehementer urít, 

VIRES. EX DIOSCORIDE, 

Mlaius uim obtinet refrigerandi & adftringendí, Conferuntad eryfipelata, her. 
petas,nomas,oculorü inflammatíones;ambufta, podagras, folia per fe,& cum po. 
lenta íllita.Succus uero cum polenta & rofaceo,capíti ín doloribus infunditur, Da- 
turà phalangio morfis in potu, diarrhoea laborátibus,dyfentericistp. T eretes lum. 
brícos cum uíno potus excttít, Subdítus in peffo , muliebres fluxíones fiftít, Suc- 
cus etíamlíppíentibus à fanguine utiliterinungit, IVlinorís folia antedicto eandem 

D facultatem habent, T'ertíum genus calfaciendí uím habet;acrem, & exulcerantem, 
Cum axungia illitum,(trumas difcutit, 
EX GALENO. 

Semperuiui utrungs tam maíus quàm mínus deficcat quidem modicé,quando- 
quide & mediocriterad(tringar,omnís alterius uehementis qualítatís expers: quaz 
reín eoaquea effentía abundat, Refrigerat non mediíocríter, ideod ad ery(ipelata, 
herpetas,& à lluxione natas phlegmonas prodeft, 

EX PLINIO, 

Vitríuícg uís eadem,perfrigerare &adftríngere, Medentur epiphoris folia impo- 
fita,uel fuccus ínunctus, Purgant enim ulcera oculorum, explentG, & ad cícatrice 
perducunt, Palpébras deglutínant, Badem capítís doloribus medentur , fucco uel 
folio temporibus illitis , Aduerfantur phalangíorum ictibus: aconíto uero maius 
Aizoum przcipue, À fcorpionibus quoque ferírí id habentem negant, Medentur 
&auríum dolorí, 

APPENDIX. 

Errat non parum hodie magna medicorü pars,qui Sedi eenus tertium refríge- 
rare;aflerere haud uerent, Et mírum fané curab eo errore illos Díofcorides non re. 
uocet,qui diferte aít,hoc ipfum calefaciendi,& exulcerandi facultatem habere, Sed 

forté non magnoperelaborant quíd de hacplanta Diofcorides tradat:debuif: 

Íettamen errorís huius admonuiffe eos faltem germanica eíus plantze 
nomendatura, INequeením alíaratíone &2aurpfeffet no- 
ftrís Germanis dicta eft;nifi quod ín murís proue. 
níat, euftudacris admodum fit, 


95:epteotgriche 


N 


MAIOR, 


| PLANTAGO 


e 


LL. 


DN 


( 


a 


f ETE EV 


G»itsigct toco 
rid. 


P um. 
——— 


PLANTAGO 
MINOR. .— 


DE ARNOGLOSSO» CAP» XI* 40 
NOMINA. 

PROTAQZZzON (recs; Arnogloflum;Plantago Latinis nominatur, 

;INomenlatinu Plantagínis officine retínuerüt, Crermanícé YOegerícb/ 

|Cafsungen/ quodnomen grzco pulchrérefpondet,dícitur, Arno, amogloffnus 

«$'oloffum,quod eíus folía agninze linguae fimillíma fint,appellarüt Cirae« dc dics. 

ci, Latíni autem Plantaginem,ducto planta uocabulo,nuncuparunt, Sunttamen Platago. 

quiáà multitudine neruorum , quibus quafi coftísín dorfo per lon gitudínem folía 

cius diftíncta funt,Polyneuron uocant, Polyteuroi, 

GENER A. 

Duo Plantaginis funt genera,ueterum omnium fententía,maior &mínor, Vla. 
ior, quam peculíaríter àfeptenís quae ín folijs apparent coftís, oraecé vapdaacipo id 
eft; Septíneruid uocant, Giermanís noftrís à foliorum latitudine groffer ober bzey- 
tet vvegríd) nominatur, Minor, eo quod eíus folía fibris quíncg tanquá neruis di^ 
ftíncta funt,wqrzivévpoy id eft, Quínqueneruía dícitur, Officine, quoniam foltum ar 
&ius definitín acumen, & uelutínlanceze mucrone faftieíatur, Lanceolatam, uuL 
gusautem Lanceolam appellat, Giermanícé £lcir ober (piniger wegericb/ quía 
lcilicetacuminatior & longior eft; & ab equíng coftz fimilitudine, X.ofrípp uocat, 

FORM A. 

IVlinor Pfantago anguftiora, minora, molliora, leuiora & tenuiora folía habet, miror. 
cauleangulofo,in terram índliínato:flores pallidos:femen ín fummís caulibus, Vla- xir. 
ior contrà craffior uegetíort, latiore folio, betaceo.Folía fiquidem maioris Planta- 
oinis betaceorum efligiem,nó alteríus olerís referunt, quod Diofcorídes a«evaztas 
dixit. Nam apud Athenienfes a&voy pro Beta fzpe fumi folet, à cuius folíjs non axe. 
multum Plantaginea uidentur abhorrere, INon ítacp olus íntelligere potuit, cam 
ín exprímenda (imilitudine Ípecíatim loquí,non generatím conueníat, Huius cau- 
lisangulofus, fubruüber;altitudine cubítali, à medio fui ad uertíce uícg tenui femi, 
necírcundatus,flofculum ín fpica luteum,nónunquam herbaceum oftentat, R adí 
ces fubfuntilli tenerze,hirfute,candide,di gitalí craffitudine. Defcriptiones haeDío: 
Ícorídís pulchré picture refpondent, Antíquus etíam herbaríus eafdem pro ma- 
iori € minori Plantagíne herbas exhibet, 

T LOCVS. 

IVlaiorín paluftribus potiffimum nafcitur, V'tracp autem circum fepes,aggeres, 

prata, SG lacunofaloca... ..- | 


Sr 


Bi 


| eut TEMPVYS, 
Herba & flores ín aeftatis initio, Vaio & Iunío menfibus , femen uero Augufto 
carpiturmenfe, —— —- 
TEMPERAMENTVM. 

- Mixtzefttemperaturz Plantago;habet enim quiddam aqueirfrígidum:habet 
uero &Kaufterum quíddam,id quod terreum eft, ficcum,fri gidum. Itacprefrigerat 
fimul &deficcat, & ín utrocpfecundireceffusàmedijseft, —— — 

h VIRES. s EXoODIOSCORIDE —— 

Viímhabentfolía exiccatoriá & adftríngente,ideo ad omnía ulcera mali ena,ele 
phantíca,quae humore fcatent,& fordída,coferunt, Eruptíones fanguinís, nomas, 
carbunculos, herpetas,epinyctidasQs cohibent, V Icera uetera & ínaequalía cicatrí. 
ceobducunt, Vledentur & js quze Chironía nuncupátur.Sínus eutínant, lori. 
bus canís,ambuftis,inflammationibus,parotydí, panís, profunt, Strumís & xgilo 
pis cum fale illita coferunt, Olus cocti cum aceto &fale dyfenterícis &ccclíacis fum 
ptum fubuenít, Datur & ín locum Betz cumlentícula coctum, In leucophlegnia, 
, tía poftarídas epulas ín medío herba decocta datur, Comitíalib. & afthmaticis da. 
ta proficit, Foliorü fuccus orís ulcera continua collutione purgat. Cum creta címo- 


D à lía&c 


41 PLANTARVHM HISTORIAE CÁP, XI, 


lía & cerufa ignibus facrís medetur, Fiftulas infufus fanat , Auri doloribus & ip. 
pitadínibus fuccus inftillatus,& collyríjs additus prodeft, Gingiuis fánguínolen, 
tís,& fanguine reíjcientibus potus cófert. Dyfentericis fubter peraluum ínijcítur, 
Bibítur contra tabem, Aduerfus uterí ftrangulatíones ínTana apponitur:ítem uul 
uz fluxiones, Semen cum uíno potum aluí lluxiones, & fanguinis excreationes fi, 
(tit, Radix decocta collutíone, & comanducata,dentiit dolores fedat, Eadem cum 
folíjsin paffo ad ueficze renumi ulcera praebetur , Ferunt tres radices cum tribus 
uini cyathís,& paríaquz potas,tertíanis auxilíari, & quatuor quartanís , Sunt quí 
radice ecollo fufpenfaad ftrumas dífcutiendas utantur, 
| EX GALENO. 
Quaecungg medicamenta cum hoc quod refrigerant unà etíam adftrineunt, ea 
& ad ulcera maligna omnía, & ad luxiones,& putredínes profunt;atqueadeo etíà 
ad dyfenterías:nam & fanguinis eruptiones fiftunt, & i quid aduratur refiieerant, 
Sinus quog glutinant,& alía ulcera recentía fimul & uetera. In omnibus feréíd oc- 
nus medicamentis prímas tenet,aut certénulli fecundis eft Arnogloffum,ídiy tem- 
peratura fymmetría, Nam ficcitatem obtinet morfus expertem, & frigiditate quae 
nondum obftupefaciat, Semen eíus & radix fimilis funt facultatis, attamen ficcío- 
rís,& mínus frípidas, Semen etíam fubtilium eft partium, radíces autem craffioru. 
Ethuíus herbe folía exíccata;fubtiliorís &mínus frigide facultatis fiunt,nempe dif- 
Hato ex eoacdigefto excremento aqueo . Hac ratione radicibus utuntur ad denti 
dolores,tum manducantes, tum collutionibus íncoquentes, Praeterea ad íecínorís 
& renum ob(tructiones non has tantum adhibent, fed folia quoque & multó nia- 
gis femen : hecením quandam abftergendi in fefacultate habent, quam & ín herz 
ba uíridiínefle fatis contjci poteft,juerum ab humídítatis copía uínci, 
EX PLINIO. un 
Vis miraín ficcando denfandoGg corpore,cauterij uicem obtinens. INulfa res ze 
que fiftít luxiones,quas greci rheumatifmos uocant, Stomachü corroborat Plan: 
tago per fefumpta ín cibo cum lentealiczüeforbitione ; Strimis medetur. Semen 
eius ín uíno tritum,uel ipfa ex aceto cocta;aut alíca ex fucco eíus fumpta dyfenteri^ 
cís datur, Liíchenis fcedo malo medetur tríta. Vitia fedis & attritus celerríme fanat, 
Ex aqua mulfa duabus horis anteacceífionem pota duabus drachmiís,tertíanas le 
niores facit, uel fuccus radícís madefactze uel tufze ; uel i pía radix trítaín aqua ferro 
calefacta, Quidam ternas radices in tribus cyathís aqua: dederunt. ídem in quar. 
tanís quaternas fecerunt, Hydropícos fanatíri cibo cum príus panem (iccum come 
derínt (ine potu. Folía podaeras refrieerant,&in prímo impetu podaere rubentís, 
hoceft, calídae,conueniunt. Orís ulcera fuccus emendat, & folía radicesg; coman. 
ducata , uel firheumatifmo aboretos, Vitioreiectionis fanouínis idem medetur, 
Phthifim fanat fi bibatur , & ípfa decocta ín uíno cum fale& oleoà fomno matuti. 
norefrígerat, Luxatís dolores & tumores tolluntfolía tufa;addito fale modico, Fi, 
ftulís ínfufus fuccus auxilio eft, Sanguinis profluuium (iftit femen, fi ore reijcíatur, 
fiue aluo fluat,fiue foemínarum utero,Succus uomentibusfaneuinem datur, 
Contufis,euerfis omnibus modis ipfa fumitur, Medeturomníum oe. 
nerum ulceribus, peculíaríter fceminarum, fenum, & infa 
tíum,iene mollíta,melíor &cum cerato, 


DE AÁLI- 


et 
u 


18x 
?) 


S&affet oeatich. 


PLANTAGO 


AQYVATICA 


45 DE ALISMATE» CAP» XII 


e NOMINA, 

m BATZ MA, Adeuaosdnep orzece: Alifma, Damafoniuim latine nominatur, 
Sunt qui eam herbam efle putent, quam herbaríj & uulgusnomínant 
: Barbam fyluanam,& Plantaginéaquaticam : noónullí uero eam, quam 

pe^ SEP. * multipaftoralem fiftulam uocát. Príor Giermanís YOa(fer veegríc/ & 
SrofcbloffeL/quod fcilicet ín paluftribus nafcatur,ubi frequentes funtranze, Altera 
ueroijfdem Dírrenpfei(f nomínatur, Plantaginem autem aquatícá, ob natales & 
fimílitudínem quzilli cum uera Plantagine eft, dixerunt: quemadmodu fiftulam 
paftoralem,quod fingulari fcapo rudis li(tule & longitudine & effigiem quandam 
uideatur ímitari, Quac uero noftra de fjs (it fententia pauló poftíndicabiímus, 
FORM A. | 

Alifma folia Plantagini fimilia habet,anguftiora tamen & ín terram reflexa,de-- 
miffacg, Caulis illi eft tenuís, implex;altitudine cubitum excedente, thyrío fimilis, 
capítula habens, Flores tenues, candídos & aliquatenus pallídos obtinet. Radices 
ut Ellebori nigri tenues, odoratas;acres, modícetp píngues. Ex qua quíde delínía- 

tione fatis conftat neutram herbarum quarum picturas damus, efTe Alifma, Nam 

herba quam hodíe Plantagínem aquatícam uocant, non per omnia hiftoríe refpon 

det, Vt enim alía preteream,radix eíus neque odorata;neque acrís eft, Alteríusau 

tem; quam paftoralem fiftulam nomínauímus, etfi radix odorata fit, mínimetame 

actis exíftit, Quicquid tamen fit; hac potius qniàm altera pro Alífmate utendum e£ 

fe cenfeo, Eius effigiem fuoloco dabímus., 

: LOCVS,. 
Aquofaamatloca;in quibus paffim nafcitur. 
TEMPVS. 
D j[neftatecolligipoteft;tum ením floribus abundat, 
TEMPERAMENTVM,. 
Calídam effe hancherbam fatís monftrant radíces, quasacres efTe conftat , Ab- 
fterforíam etíam quandam in fe facultatem obtinent, 
VIRES, EX DIOSCORIDE, 

— Radixuniusautalteríus drachmz pondere cum uíno pota,hís quileporem ma 
rinum deuorarunt, prodeft; & quos rubeta rana momorderit, quit opíum haufe. 
runt, Tormínibus & dyfenteríceperfe,aut cum Dauco parí pondere pota confert. 
Conuulfis tidem & uteri (irangulationibus, FIerba fiftít aluum,menfes ducit, & 
ccdemata illita lenit, 


EX GALENO. 

Damafonium aut Alifma,De hac herba ín tertío libro tradit Diofcoríides,quod 
radíx eius epota dyfenterías fanet,& aluum fiftat,atcg cedemata mitípet, Nos uero 
eaexpertí non fumus, Quodautem cóftítutos ín renibus calculos aqua ín qua de- 
cocta fuerit pota cómínuat, cafu experti fumus, Ex quolíquet;quodabfterforíam 
quandam facultatem obtínet, | 

| EX PLINIO, 

V fus ín radice aduerfus ranas &lepores marínos. Lepori maríno aduerfaturin 
uino potum. Strumís imponitur ex aqua ccelefti folium trítum , uel radix cum a- 
xungío tufa;itautímpofita folio fuo operíatur, Sic &ad omnes ceruícís dolores, tu 
moresq,, quacungp ín parte, 

DE ARTE- 


ARTEMISIA . O^aag, 


LATIFOLIA, 


D 4 


ffictttat. 


ARTEMISIA 


TENVIFOLIA, 


*u 
NS 


—1 


i - 
ERA 
S SERES 


1 N 
iN / LAN gt, 
a mos 
AES eS TS) 
(sect. L - 


1 NI Z4 Nx 
" B » 
EN 147A *eN D 7 
"NI A 
SU EIN AS s 24 
1 IN | uz 
: à /- ZX V 
TY 
]o dt Es 
$ P 


| x 
etnfarit, 


2d 


E VE 


7 
LA, AT 
: LR A b 
pe t — b 
ez 
^, ^: " ^: 
dosi o ctu E NINS 
-— E a Y» 
775 
Es ^ aT 
Te he Ne VR j 
en MVSE NN ONT P3 
24 II ASS AIN BASS 
«MUR NA, 
ESETTI 


ASSISTE RES 
CCS 


MONOCLONOS, 


( 
a 
: ge s Ü 
AR'T'EMISIA 


47 


TAGETES 


INDICA. 


 Sinbianiig 


tnegelet. 


DE ARTEMISIA* CAP» XIID 48 


NOMIN A. 

zwmPTEMIZIA Craccís, Artemifialatinis, Germanís25ey (6/25ucten/ 
AM: &. $obans qirtel/Cyonnenoenó gürtel/ober O:o(fer veinfatri ap 
7:34 pellatur, Officine ueterem appellatione retinent, [Nomen herbe índi, Arteuifi wide. 
$4 tum putant ab Artemifia uxore Maufolircgis,que fibihancherbam fe 
Jadoptauit, ca ante Parthenís,id eft; uirgínalís,quod uíreo deaillíno. 
uocaretur, INon defunt qui ab Artemíde coenomínatà arbítrentur, 
quod priuatím fcemínarü malís, quibus afz«uc, hoc eft, Díana praeeft, medeatur, 
INomen Germanícu 6. $obane gírtel, quafi diui loannís zonam dícas,à fuperfti 
tiofulís nonullís monachís & mulíerculís herbae huic ímpofitum eft, Nam fuerunt 
quínon coronas duntaxat, fed etíam zonas ex í(ta herba cófecerunt, quas tandem 
inignem;quiín díe diuoloanni baptifte facro,in fingulis plateis urbium fuccende- 
batur,neícíoin quem euentu, proiecerunt, hauddubíé hacherba in deferto diuum 
Ioannem cinctum fuiffc fomniatí, | TRIES ih 

GENER A. 

Tres funt, Diofcoride tefte, Artemifiefpecies, que etíam hodíeapud nos paffim 
reperiuntur, Príma z!wz/qv96-, latíné Artemifia latifolía dici poteft, Ba autem eft. atenifi dia 
qua fimpliciter hodíe Artemifia uocatur, Huius íteru duo funt genera colote dun. feli 
taxat di(tantía : unu caule & floribus rubens, Giermanis & otbucfen/uel X otbey. 

(fig dicitur: alterum candícans caule, floribus uero flauís, Giermanicé weif bucfetz 
appellatur. Altera erecé 2«zfópvaXG-, latine uero T'enuifolía nominatur: quod quide Artemifia temi 
genus uuleus hodielVlatrícaria, Germani GO terEraut/& QOcttram,quod uterí, folia, — 
quem matrice uocant, morbis medea£, T'ertía fpecies Artemífía monoconos dici. Puis " 
tur, 'anaceti corrupto nomine pro Tageté hodie nominant, Germani X eínfatts, 1,5; 
quod filícís feré fpeciem referat, &in aquarum ripis nafcatur. Alío nomíne YOurm^ Tacetum, 
Erant, quonialumbrícos é uentre pellat, Effe uero hancherbam aliquam Artemi, «gets 
fize fpeciem uel híncetíam cóftare poteft,quod prímam fpecie, ut diximus, nónullí - 
Germaníce O:offeén teitifattt uocant:hac ením nomendatura manifefte docent, 8c 

eam quam T'agetem appellant Artemifiz efTe coneenerem, quod fcilíceteandem 
habeatappellatione. Hufus hauddubiéeenerís eft herba quz clegantiffimos pro» 

fert flores, earyophyllos Indos uocatos: nulla enímín renifi floribus, qui funt ele: 
gantíores & longe maiores;ab hacnoftra diftat:odore tame noftrá hanc etíam uin. 

cit, Hinceft quod Tagete Indicam appellauerímus, Germanícé autem $nbíanifcbe 
negeler.Flis aute herbis tribus couenire Diofcorídis defcriptióes faciléunufquifq 

ex fjs quee paulo póftdícemus cognofcet, Effe autem Artemifiae genera ex manu, 

Ícrípto codíce,quem ob uetuftatem lubens cito,manífefté colligi poteft.Is ením pi 

Clas ordíne tres íam cómemoratas herbas íta ob oculos ponít;ut nemo qui illas ucl 
femelfaltem uiderit,non agnofcat. Picturz accedunt defcríptiones,& nomendatu 
xze hodie etíam ufitatze, Prímam ením Artemifiam, alteram Leptophyllon & Mia- 
trícaríam, tertíam uero T'apgetem, quo nomine Apuleius ufus eft, & 'Tanacetum 
appellat, ítaut nemo deinceps quin uera fint Artemifiz eenera dubitare debeat, 

aut meríto poflit, | » 


S FOR M A, 
Primafpecies quaepriuatim Artemífiía dícitur , fruticofa eft herba, Abfinthio fi, Artenifu. 
milísmaiora tamen € pínguíora folía habet,quee fuperné ex nigro uirefcunt, fub. 
terautem candicat,crebro eríam refecta funt, Flos illí tenuís,& femen rotundi, AL 
era;folía tenuíora obtinet, llores exiguos,tenues,albos,&grauiter olentes, Porro 
Sampfuchi odorem cófrícata eíus folia &flores referüt. Que uticy defcriptio italVia 
trícaría uuloo dictam herbà exprimít;ut nemo non;nífi talpa cecior fit hanc effe aL 


teram 


A9 ! PLÁNTARVM HISTORIAE CAR, XIIL- 


C teram Artemifiae fpeciem uideat. Fruticofa enim herba eft Vlatricaria, folijs quàm 
[it Artemífia proprie dicta gracilioribus,Roribus tenuioribus, per ambitum albís, 
(intus ením lutei exiftüt)grauiter cum uniuería herba olentibus . Hallucinant íta^ 

Partbenimmmon. que quí Serapionís interpretem fecuti, Diofcoridís Parthenium efTe putant;ut fuo 
est Matricarit«. loco abunde demon(trabímus. T'ertía uvéxaove-, hoc eft, unícaulis dicta, fimplici 
caule confureitfolíjs mínutím fciffis , Caulísin fummo floríbus luteís & tenuibus 
abundat, Hzcodorís iucunditate príorem uincít. C)uzc fane defcriptio pulchréher 
Tanacctum, bam T'anacetum appellatam hodie , delíníat,ita ut tertiam efle Artemi(ize fpeciem 
nemo dubítare debeat;aut falté iure queat, Tagetes Indíca caule exuroít rubeícen; 
te,ramulís multis brachíato, folijs tenuibus, mínutim fciffis , & erauíter odoratis, 
floribus ín fummo cauleluteís,&croci feré colorem referentibus, elegantía nulli al 
teri cedentibus, 
LOCVS. ! 
Príma nafcitur in aquofis, incultis, afperísqplocis. Altera ín hortis, locís ficcís 8 
lapídofis. T'ertíaíinaquarumrípis,atque uínearum agceríbus paffim prouenit, un 
de Giermanicéappofito uocabulo X eínfatii uocatur, Indíca l'agetes non nififata 
prouenitín Ciermanía, 
| TEMP YS. T3 

Sineula genera tría zeftate, potiffimir cum uua maturefcit, tuncenim abundant 
floribus,colliguntur.Indíca pauló tardíus ín noftra regíone floret. 

| TEMPERAMENTVYM. 

Calefaciunt & modicé de(iccant, & funt; quod ad calefactionem attínet,ordinis 
Íecundí:quod uero ad reficcationem, aut prími íntenfi,aut fecundi remiíTi, Sunt e- 
tíam modícétenuíum partium, 

VIRES. EX DIOSCORIDE. 

Excalfaciunt & extenuant. Feruefacte profunt ad infeffus muliebres, ducendos 

p menfes,fecundas,Gtfoctus, V teri praeclufionem atque ínflammatione íuuant,lapi- 
des frangunt, & urínze fuppreffionem tollunt, Herba ipfaímo uentri íllita copío- 
fa, menfes mouet. Succus eíus ciumyrrha fubactus &tadmotus,ex utero elícít quae 
cung, & infeffio. Bibítur etíam coma tríum drachmarum pondere eorundem du- 
cendorum gratía, Sí quís ftomacho laborans Artemífiam leptophyllon contude. 
rit probé cum oleo amygdalíno, & ueluti malagma confecerít, (tomachoq ímpo; 
fuerit fanabítur, Neruorum quoque dolore (i quís affectus fuerit , ac fuccum eíus 
«um oleo rofaceo mifcens inunxerit, curabitur, 

EX GALENO; 

Adrenum calculos mediocriter, & ad uteri fomentationes profunt. 

| EX PLINIO. 

Axtemiífia priuatim foeminarum malís medetur , Eandem quoq; fecum haben. 
tibus,negant nocere mala medícamenta,;beftiámue ullam;ne folem quídem. Dibi 
tur & hzcex uinoaduerfus opium. Allieata príuatím potens tradítur, potáue ad. 
uerfus ranas. Alligatam quí habet uíator,negatur laffitudiínem fentíre. 

APPENDIX. 
Preter dictas facultates ufu compertum eft; flores Tanaceti pueris ex uíno uel 
lacte datos, mirifice ex uentrelumbricos pellere, ídeotg Germanis 
herbalumbriícorti, ut pauló ante dixímus,appellata eft 
haec Artemífize fpecies. 
DE APA- 


5 DE APARINE» CAP» XIIID 
e NOMINA, 
PEPERUAPINH, A ou QuAoxaPo "y QuAmiloaz C" grece, Aparine latíne,"A lebEraut 


Emantquiputát 


legetidiieffe ia. | /j Germanicénomínat, Omphalocarpos ab umbilíci fimilítudine, quam. omphato 
quete", femé cius refert,recte dicta eft.Philanthropos autem uox humanítatís, cepos. 


tam Diofcoridis Use es 


our herba fit,necalíter praetereuntiü ueftes apprehendat,quàm folentamici & hofpita 
ya onttia babent líores afe difcedentes comprehenfa uefte retínere;aut fi d nequeant;alíquandiu fe- 
dpQaMlapz) qui. Quam appellationem pulchré Grermani exprimentes, "A lebÉrant nominant: 
Cui fané lectioni e(t enim illis teben/ quodlatinís tenaciteradhzerere, Officínze & herbari nonulli 
Kis viet Aípergulam hodie uocant:rectíus tamen una detrítalitera nominarent Afperula, 
poto fédbom quod afperitate fua attíngentít ueftimentis pertinaciter haereat, 
bilici [pecie;quá " FORMA, | 

fitu cis ves— Ramulos habet Aparíne multos,exiguos, quadrangulos,& afperos., Folía per 
ft Ud e ambitum orbém ue Rubiz modo per ínterualla,círcumpofita, Flores albos , Seme 
toncomni dea; durum,candídum,rotundum,à medio, umbilici modo, leniter cócauum, Ipfa hér» 
tuisfitimueritó ba ueftibus adhacrelcit, 


LOCVS 


db Orofsio Hifba ; 

mo Hemos, — Njafciturinfrumentario agro;authortis círca fepes & maceríes, " 
Marcellus,et Rt TEMPVS 

elliuDio[coridis P s uS : ; 

TE à.  Colligituraftatedum femíne prcgnans eft, 

qaakepar TEMPERAMENTY M. 


lcgétesiaxatiti. — Aparinemodicé extergít& deficcat, habet nonnihil tenutum partium : unde 
fatis conftat hancalíquam etíam calorís ín fe portionem habere, . 
D | VIRES, EX DIOSCORIDE, 
Aparines feminis , caulium & foliorum fuccus cum uíno potus,phalangiorü & 
, tiiperarü morfibus auxiliatur. Infufus doloribus auríum medetur, Herba ipfa cum 
axungia tríta coacta,ftrumas diícutit, ; 
EX PLINIO. 
Efficax Aparine contra ferpentes,femine poto ex uino drachma:;& contra pha, 
langía, Sanguínís abundantiam ex uulneribus reprímunt folia impofita , Succus 
. auribusinfunditur, | | 


DE ACANTHO» CAP» XV» 
NOMIN A. | 
9g KANOOZ, dul Cirzecis, Acanthus (iue Acantha Latinis dicitur, 
$3 Officinzà fimilitudine, quam etus folia cum anterioribus urforum 
| pedibus habent, Brancá urfinam uocant, Ad quam etíam (imilítudi. 
nem refpicientes Giermani,25ernElaw ober 2Serntag nominant, IL 
E 3 lud non przetereundü effe putaui, hanc herbam olím etíam Roma, 
Banttorara: nís IVlarmoraríam efle dictam:quae uox ín omnibus Diofcoridís exemplaribus de 
Diofcoridis lo» rauata eft,acin IVlamolafíam detorta: quód eíus folía columnarti maxímé Corín 
eisemenist thiarmm capitulis infculpebantur,quarum identidem tamfcapi quàm uertíces mar 
motreíplendebant, Antíqui etíam Acantho pateras píngebant, 
dodo Und GENERA. TUE " 
Duo Acanthi genéra damus, Prímum quídemlegitimam Acanthum nomina 
uimus,quod fcilicet defcriptioni per omnia refpondeat, Giermanís dícítur YOel(cb 


Prancatfina, E 


3 


berntlavo, Alterum Grermanici, quod nimirum in Germanía officínze omnes pro 


Acantho hancufurpentherbam, Germanis fimpliciter 2$erntlaw uocatur, 
h | FORM As 


Sjamorís X comitatus illi ímpofita eft, quod blanda, comis, & hofpitalis did 
! YO. 


p P 


Ado bernflato, 


| NS CBE ON RE 
A NN AS NOR S CS x 


($t Ü i (e ^3 e TA dí 


ACANTHVS 
| VERA 


rA 
ej 
EE 
e 


Seres 


"a 
XO XS 
ARS 
n 
"S 


5 


v 

E 
a/ep2a 9? e (Sis 
/ ES eM 


exta. 
y 


S: 


 ACANTHVS 
GERMANICA, 


PLANTARYVM HISTORIAE CAP, Xv, 54. 


A FORM 4A. 

Folia habetmultó quàm Lactuca latiora &loneiora, Eruca modo íncifutis di, 
uifa,nigrícantía,pinguia,leuía, Caulem leuem,bínüm cubítorum,dieitali craffitu. 
dine,ex ínteruallís fub ipfum ufcj uerticem foliolis quibufdam oblongis ueluti nu- 

camentis;aculeatís,ex quibus candídus promítur flos, Semenilli eft oblongum,lu 
teum, caput thyrfi fpecie, Radíces fubfunt olutínofz , mucofz , rubentes, longe, 
Hactenus Díofcorídes, Si autem uerí Acanthi picturam diligenter fpectare uolue 
rís, huícdefcriptioni prorfus quadrare uidebis , íta utnulla fit nota quae illinon ad 
amuflimrefpondeat, INeque impedit quod Acantha fpínam fienificet, fpinofa e 
nim & hec quídem herba eft,fed mollibus duntaxat fpínis, ídeodg à Vergilio moL 
lís Acanthus dícitur. Ciermanicam tamen Acanthum ad Diofcorídis picturam 
non penítus accedere,eíteuidentifsimu, Poteft tame ín prioris inopía, huíus etíam 
cómodus efle ufus;ut ex ijs quae pauló poft dícemus,patebit, 
| LOCVS, 

INafcitur uera ín hortís, petrofis & humentiblocis, Germanica in hortis & pra» 
tisundíque, 

TEMPVS. 

Collicitur ín zcftate dum floribus & femíne abundat, Iunio pracipué & Iulio 
menfibus, - 

TEMPERAMENTVM. 

Folía Acanthi mediocriter digerentem facultatem obtinent, At radix exíccato- 
tia eft, & leuiter inciforía, S tenuium partium , Hancuim Acantho etíam Cierma; 
nícoíneffe, euftus abunde monftrat, Folía ením eius modícé amara, radix autem 
fubactis eft, 

VIRES, EX DIOSCORIDE, 
s  Acanthiradíces uftís & luxatis illitze profurit, Potacurínam mouent, & aluum 
 fiftunt, Tabidis, ruptis, conuulfis, míré utiles funt, 
EX PLINIO, 

Radices Acanthi uftísIuxatísQ mire profunt, Item ruptis,conuulfis,&phthifin 
metuentibus íncoctz cibomaxímé ptifana, Podagris quoc íllinuntur trítze & ca^ 
Iefacte calidis, | 

APPENDIX. 

Etfinoftrae Brance urfinze facíes pí&urz Acanthi non undíquac refpondeat, 
tame cíus radicem eandem habere cum Acanthí uerí radíce facultate eft euidentif. 
fimum, Cum ením guftu fubacris fit, neceffe eft ut exiccet,incidat, & tenüium fit 
partum , Errant ítagg noftra zetatís medicí;qui neglecta prorfus radíce, folijs tan. 

 tumutuntur,quee quidem mediocriter dífcutere ualent, 


DE SPINA ALBA»- CAP» XVI 


NOMINA 
qKANOA Afi orace, Spina alba latín, Officine Bedegarim feu Bede, nedeua; 
guar Peno nomineappellant, Germani YOcigoiffel/ober Cktecbtraut, 
INomen herbahacab albis folijs feu lacteís maculis , quibus folia con» spinzalbaune 
1S fperfafunt;accepit, de difta, 
GENERA. 

Quamuis Diofcorides Spínzealbae duntaxat unum faciat cenus, tamen cu plu. 
resínueníantur apud nos herbze quz defcriptioni efpondent, plura etíam utillius 
ftatuamus eenera neceffe eft, Vnum itacs eenus eft, quod hodieuulgó Carduus 
IVlariz dícitur, Giermanís uero QDatíenbiftel oder Srawenbiffcl nomínatur.INos 
fpinamalbam hortenfem, quodnimirum ín hortis tantum proueníat, appellaui 


3 mus, 


55. |— PLANT ARVM HISTORIAE CAP, XVI, 


c mus, Alterum genus fylueftreeft, proximead Diofcoridis deliniatione accedens, 
ideotg à Germanis YOetfwegbífiel uocatur, Caeterum uidimus herbam perégriná 
ficcam, quz fylueftri,quodad formam attínet, per omnía refípondebat,quz haud, 
dubiéuera fpinaalba erat, & defcríptioni prorfus coueniebat, Picturam eíus,quod 
uiridi de(tituebamur,dare non potuímus, 

| FORM A. 

Folíaalbo Chamzeleonti (imília habet;anguftíora tamen & candidiora, fubden 
fa, fubafperáue,& aculeata. Caulem bínos cubítos excedente , dígití magní aut mi, 
norís crafsítudíne,(ubalbum,íntus cauum , In cacumíne eíus caput eftaculeatum, 
Bchíno maríno non abíimíle,míinus tamen & obloneu. Flores purpureos,in qui, 
bus femen Cníci forma,fed rotundíus, Quz defcriptio ín untuerfum quadrare ui 
detur herbze quae uulgó Carduus Maríze appellatur,Folía (iquídem Chameleon: 
tinon difsimilia;anguftíora, candídíoradg(albís ením maculís undicg cofperfa;un. 
detam Graecum quàm Latinum,adde etíam Grermanícum nomen YOcígoi(tel/ut 
diximus , illíímpofitum eft)fubdenfa,fubafperdue,& minimé mollia, & mirum in 
modum aculeata funt, ítaut contrectataímmodice pungant, Caulis eidem fupra 
bína cubítaaltus,digiti maíorís aut mínorís crafsitudíne, & ínanís, In fummo uer, 
tíce Echíno maríno haud difsimile caput aculeatum obtínet , Flores denique pur. 
pureos,ín quibus femen Cníco fimile, fed rotundius habet, id quod ex utriufcg fe: 
mínís collatione pulchré deprehendes. His accedit, quod facultates quas albze Spi. 
nz Diofcorides tribuit ; fimiles fintíjs quae Carduo Vlarízeà noftrís hodie herba. 
ríjsaífignantur, ut ex fequentibus innotefcet claríus . Sylueftri fic quadrat defcrí» 
ptio ut nihil magis, Nam,ut cetera omítt&, radix deficcatoría e(t &modice adftrín, 
sens,atqueadeo genuínas Spínz albae facultates obtinet, 

D NY "^ ».LOoGVvia 
Nüafciturin montibus & fyluofis locis , Hodie in hortis pafsim etiam plantatur, . 
utalía quacdam Carduorü genera. Sylueftre inlocis íncultís SC arenofís prouenit, 
TEMPVYS, 
-. Colligendaeftherbain zeftate dum femine preenans eft.Floretautem Iunio & 
Tulio menfibus, : | 
TEMPERAMENTVMNM, 

Radix eíus deficcatoría eft, & modícéad(tríngens, Semen uero tenuis effentize, 
& calidae facultatis. M | 

| VIRES. EX DIOSCORIDE, 

Radix huíus pota,fanguíne excreantibus, (tomachícis & ccelíacis prodeft , V ri, 
nam cit, Oedematis íllínitur, Decocto eíus dentes in dolore colluuntur, Semen 
potum conuulfis infantibus, & à ferpente demorfis auxílíatur, Ferunt etiam quod 
amuletum ex eo uenenatas beftías abigat, 

D» EX GALENO, — 

Radix coclíacis & ftomachicis fuccurrít, Sanguinis reiectiones cohibet, & ccde- 

mata illita contrahit,ac dentes dolentes iuuat,fi decocto eíus colluantur,Semen po 
- tumíjsquí conuelluntur prodeft, 1 
| DE ASPA- 


sé 


Share oid, 


SPINA ALBA 
HORTENSIS 


€-4 


) 
1 UI 
SS SN 
SS 
NI 


S | 
Rh / li 


$5 
» 
D 
D 
uU 
i | , 
Us : 
i 
» | 
SN i 
e 100 
UE 
N 
NOS 
MES 
: / 
S j 
b 
bU 
/ Y 
^ - 
2 d | 
/ 
! B 
A 
! * 
|) ; 
VN 7A 
wii 
n m | 
34 
190 t 
*- 
Bi 
EA 
3h 
x | | 
lut 
M 
j 
] 
| D 
d 1 
. "x 
Y 
f 


SPINA ALBA d SN 35g goifd. 
CoCSYLVESTRIS, 7 V 


$9 


SUN (p 
SCA 


77A CONI RSS ELE Es 

Mf s f^ f 
^ SN 

NM. 


IE 


- 


AVI | Y 


ee 


Ova, 


e 


dd DE ASPARAGO» CAP» XVII» 


NOMIN IA. 
ETSENESI ' APATOZ grxce, Afparaguslatiné uocatur, Officine extríta priore 
litera 5paragum nominát, Giermaní CipargeniSícautem potifsímu al, 
tilis fatiuusqg de quo nobis híc fermo eftnomínatur, eb quod colículos 
hos, quí príma germínatione prodeunt éterra, praecipuos habeat, 
FORM A. 

E radiculís thyrfus prímum exilít,cacumine ín torulos turbínato,quod tandem 
increícens explicaturín pregrandesramos,quibus ínfuntfolía capillamentí modo, 
Gut Foenículi tenuata,qua per uetuftatem occalefcunt ín fpinulas, Florem fundit 
paruulum,quo decuffo baccze dependentprimum uírídes, quae tandem maturita- 
terubefcunt, feminibus tefertze Radices fpongiofz,lonoz & rotunda, 

LOCVS. 
Inhortisferítur & plantatur,intg nónullís locíslapidofis fponte prouenit, 
TEMPVS, 

Thyrfo prímü cum uerappetitemicanteuiret, fpíca trm cibis expetita , R.ecen- 
tes hos thyríulos in uoluptatem gulzeuerterunt helluones, Hodie decoctus ín ture 
Afparaeus;aceto,fale;&oleo confperfus,magno oulz delectamento comedítur,& 
in príncipum delícfjs eft, Semen fuolegitur tempore,nimírum acftate, 

TEMPERAMENTY M, 

Abftergendi facultatem habetAfparagus,ídiy cítra manifeftam aut caliditatem, 

autfrigiditatem, 


VIRES. EX DIOSCORIDE, 

Afparagi colículi cocti &'comefti alumm molliunt,&uriínam mouent. R adicum 
uero decoctum, diíflicultati urinae, reoío morbo correptis , nephriticis, ifchíadicis: 
cum uino autem idem decoctum phalangiorim morfibus auxilíatur.Sí decoctum 
fuper dente retíneatur,eíus dolori medetur, Facitad eadem omnía femen etíam po 
tum, Ferunt mori canes decoctum eíus bibentes, 

EX GALENO, 

Renesaciecur íinfarctu liberat Afparagus,& maximeherbzei pfius radices & fe. 
men, Quin &dentíu dolores fanat (iccítatis nomine, quam uel maximé dentes re- 
quirunt, EX PLINIO, 

V tililsimus ftomacho cibus;ut tradítur, Afparagi, Cumino quidem addito ín- 
flationes ftomachí coli(g difcutíunt, lidem oculís clarítate adferunt, Ventrem feni- 
ter molliunt.Pectorís & (pine doloribus,ínteftíinorumq uítijs profunt. Víno cum 
coquuntur addíto,lumboru &renum dolores mítigant. Venerem (timulant, Vri- 
nam cient utílifsimé,praeterquá quod ueficam exulcerant, R adíx quoq; plurimo 
rum pradícatíone tríta, & in uíno albo pota,calculos exturbat, Quidamad uuluz 
dolorem , radícem cum uíno dulci propínant, Eadem ín aceto decocta contra ele- 
phantíam proficit, Afparago tríto cum oleo perunctum pungí ab apibus negant, 

EX SIMEONE SETHI. 

Afparaeus olerum omnit: maxime nutrít, Proinde fi quis dícat eíus natur po» 
fitam effe media ínter olera &carnes,non procul à uero aberrabít; propter nutríen- 
difacultatem plantaru & carnium,quaz fimiliter fe habet, Vrínam quoq cit, Sc ob- 
ftructíonesiecorís & renum aperít: íd quod manifeftitex eo, quod urínze odorem 
in fuum tranfmutat, uthuncquíaliquantuli eius ederínt,fentíant, Neq; quifpiam 
admiretur illum ftatím urinze fuam qualitate índere:znam &rubea tínctorum fi ma- 
nibus contíneatur , urínam ín fuum colorem tranfmutat: quod paradoxum etíam 
effe uidetur,ut extrínfecus impofitum urínam tíneat, Afparagi colícís & renum a£ 
fectibus, quía pítuíta proueníunt, auxilíantur : femen genítaleaugent, & celeríus 
quam reliqua olera ín fanguinem mutantur, IVlenfes cíunt, Cordís palpitationíb, 
Íuccurrunt:dentibus profunt: fed nó femper ftomacho boni funt, propterea aro 
& olco conditis, cum mediocriter cocti funt, íjs uti oportet, 

DE ANONE, 


NO ^d 
2D NA EARN // 
ASNE NES e 
0 CE 
SN NS 
e LNPS SUL 


o es 


ANONIS . 


Rejla bouis. 
Renora aratri, 


Acutella, s/n 


Anon cur 
dicta. 


Ottonis unde, 


DE ANONE» CAP» XVIII» 


NOMINA, 

AG BEREES Aorovie Girecis: Anonis & Ononis Latinisappellatur, Vufous 

wu herbarioru R.eftam bouiís,quod ín operearantes boues fubinde (iftar, 
nomínare folet, 'NOnulliRemoramaratrí,quod altis &duris radicib.in 
E hix agrisaratrum remoretur;appellant.Sunt quí Acutellam uocent, quod 
fuis fcilicet fpinis íngredíentium pedes pungat & offendat, Germanis f2avobedocl 
nuncupatur,&C Scfenb:secb/ quía crebrísinter folíaaculeis, haud fecus ac inftru. 
mentum hocquo mulieres ínum carminát, & à craffiore purgant ftuppa;horreatz 
uel quod lígone adaculeatam hancherbam eruendam & extíirpandam cum ín aL. 
tum agitur, & fcfe propagat,opus fit, Equítes Germani Ctallraut/eó quod deco- 
&um eíus meierenequeuntib; equis offeratur;uocant, Binomínis autem antiquis 
eft fícriptoribus,una tantumlítera mutata, Suntenim qui Ononim,ut Theophra- 
ftus & Galenus:funt etíam quí Anonim;ueluti Diofcorides & Plínius,nomínent, 
Anonís hauddubie ànon iuuando, quod nullo íuuamíne polleat, dicta eft, Siqui- 
demaratoríbus ínímíca eft,uiuax&nímis fruges opprímit, fuíst aculeis nocet, O- 
nonís uero,quod afinos,quos Graci óvse uocant, fefe terentes ad illam fcabentestg 
fuuet, Complures quocg Graíj herbam ficappellari prodiderunt,quod ín ea feuo- 
lutantes,fpínis eius dorfum libenter affrícent & fcabant, Officinís prorfus ignota, 
& inufitata, 


FORM A. 

Ramos habet falmares,aut maiores,fruticofos,frequentibus ceniculis cinctos, 
cauís alaru multis, capitula rotunda, Folía exioua,tenuía ceu Lentis, ad Rutze, aut 
fcenarij Loti fipuram accedentía, fubhirfuta, odorata, nec iniucundéolentía , R.a- 
mulí acutas fpinas,fpículis acuminatis fimiles;folidastp serunt, Radice candida ni 
titur, T heophraftus toto caule folíatam effe tradít,ut ueluti coronam ex interuallis 


. totafpeciesreprafentet. Florem quoqueilli effe mínutulum, & in filiquanonun. 


dique feptum fcribit, Quse fane fingula pulchrépicturze refpondent, & Anoním 


effehanc herbam quam R eftam boüís hodieherbari; nominant, euidenter, nulla 


. Yedamante nota,oftendunt, [Nam haec ramos fpareitruticofos,palmolonpiíores, 


frequentibus cínctos artículis, à quibus alze funduntur , Capitula exerít orbicula, 
ta;folía Lentís parua;ad Rutec uel pratenfis Loti fieur& accedentía;hírfuta;iucun. 
dumodorem expírantía;ínter quz nocentiores,&mucronatze cufpidis aculei qua. 
fi fpicula fubrigunt. Hosferé Pii dilutiore mícat purpura, in filiquanon undíqua- 
que feptus, Radix in nigro candícans. 
| LOCVS 

INafcitur cultofolo;pingui,& elutínofo, pracipuéautem in feeetibus & aruis, 
inimíca aprícolis,uiuaxti fupra modum, Cum ením altam lactámue nacta tellurem 
fuerít,protínus ínaltumagitur,& fingulis annis,furculis in latus emiffis,rurfus ar 
nopoftero deorfum uerfus acta pluribus ramis luxuríat;ideo runcanda &radici, 
tus extírpanda uenit, 

| TEMPVYS, 
Aeftate germinare incipit, à fruoibus perficitur , autumno fui incrementi finem 


faciens, Floretautem Iulío menfe,& Augufto, 


TEMPERAMEN.T Y M. 

Ononis radix tertio quadantenus ordíne excalfacit, 

VIRES. EX DIOSCORIDE, 

Antequam fpinofa fit fale conditur, &eft cibis eratiffima, Radix eius calefacit,et 
extenuat,cuíus cortex cum uino potus urinà cíet,calculos rumpit,cruftasqp abfter. 
gít. Decocta radíx ín pofca dentium dolorem collutione mítieat, Huius decoctum 
potum,hemorrhoídasfanarecreditur,. — ^ | 


£X GA^ 


A 


PLANTARVM HISTORIAE CAP, XVIII, 61 


EX GALENO, 
Radicis cortex maximeutilis eft,habens quippià abfterforíi &inciforium, Pro, 
inde non tantum urínas ducit,fed &Japides confringit, Eadem facultate & cruftas 
cóofeltim detrahít, Vtuntur quocp eaad dentium dolores ín pofca decoquentes, & 


 collui decocto eius iubentes. 


B 


EX PLINIO, 
Radix decoquítur in pofca dolori dentium, Badem cum melle pota, calculos pel. 
lit, Comitíalibus daturin oxymelíte;decocta ad dímidias, 


DE ANISO» CAP» XIX» 


| oL. IN OOMTN A 
u1z0N grace, Anifumlatiné uocatur , Officinis nomen genuinum re- 
ji tínuit,germanice 2£nif appellatur, 
WI GENER A. 

/E^SES 9  Anifumcaule;folio;flore, Apio par effeuidetur, Caulem nanque te, 
nuiter ftríatum,rotundum,multísG ramulis brachíatum obtinet, Folium ubi pri 
mum enaícitur,rotundum,fed deinceps Apij modo diffectum.Florem candidum, 
mulícaríum fceniculi, lota herba, haud alíter quàm femen, odorata eft, 

LOGCVS. 
Ex Syría origine habet, iam autem paffim fatum ín Germanize hortis prouenit, 
Co. "T TEMPVYS: 
Iunioaclulio menfibus Horet,femíned pracenans eft, 
TEMPERAMENTY M, 
Calefacit & deficcat ín tertio ordíne, 
VIRES, EX DIOSCORIDE,. 

Aniíum ín uniuerfum calefacit,exiccat. Wavous rectius mea fententía interpreta, 
bitur pro co quod eft,faciléfpirare facit , Oris halitum iucundíorem facit , Anody- 
num eft,doloremueleuat, V rínà cit, Diffundit, Hydropicis potum fitím arcet. Pro 
deítad uenenata anímalía,& inflationes, Aluum,&album focéminarü profluuium 
fiftit. L'acad mammas elícit,&& Venerem ftímulat . Suffítum naríbus capítis dolo. 
remÍedat, T rítum,cumGrofaceo infüllatam, aurium medeturrupturis, 

| EX GALENO. 

Anififemen maximé utile e(t, acre & fubamarum, utpropéad urentíum acce; 

datcaliditatem , Proinde & urínam cít,& digerít, atcp uentris inflationes fedat, 
EX PLINIO. 

Aniíum aduerfus fcorpiones ex uino bibitur,aPythagora ínter pauca laudatiz, 
fiue crudum, fiue decoctum, Item uíride arídümue,omnibus qua códíuntur, que- 
que íntíneuntur defideratu, Panís etíam cru(tis inferiorib,fubditum.Saccís quoq; 
additur, Cum amaris nucibus uína cómendat. Quin ipfum orís halitum iucundo 
rem facit,foetoremG tollit mmanducatum matutínís cum 5myrneo,& melle exiguo, 
Mox uino collutum uultum íuniorem pracftat, Infomníaleuat fufpenfum ín pului 
no,utdormíentes olfaciant, Appetentià ciborum pracftat. Dolores capítís leuat fuf 
fitum naribus , Epiphorís oculorü radicem eius tufam imponit lollas : ipfum cum 
croco pari modo & uíno,&per fe trítum cum polenta,ad magnas fluxiones,extra, 
hendad (i quaín oculis ínciderint , INaríum quoqj carcínódes confumit illitum ex 
aqua.Bedatangínas cum melle & Hyflopo ex aceto gargarízatü, Auribus infundi 
tur cum rofaceo , "T horacís pítuítaspurgat toftüm, cum melle fumptum melíus, 
Cüacetabulo Anifi nuces amaras quinquaginta pureatas tere ín melle ad tufsím, 
Pracipuumautem eftad ructus, ideo inflationib, (tomachi & ínteftinorü tormini 
bus,& ccelíacís medetur, Singultus & olfactum decoctu potumqg inhibet, Potum 


LF fomnum 


PLANTARVM HISTORIAE CAP, XIX, 63 


A fomnum concitat, Calculos pellít, Vomítiones cohibet, & praecordiori tumores. 
Etpectorum uítíjs, neruís quogs quibus fuccínctu e(t corpus, utilifsimi , Prode(t 
eius & capitís doloribus inftillarifuccum cum oleo decocti, Non aliud utilius uen- 
tri & inte(tinis putant , ideo dyfenterícis & tenafimís datur toftum , Dalíon herba- 
ríus dedít bibendum cum anetho parturíentib , Phrenetícís quocp illinunt recens 
cum polenta, Sic & ínfantibus comítíale uitium aut cótractionem fentientibus,Py 
thagoras quídem non corripi uitio comitíali in manu habentes,ideoG quampluri 
mum domí ferendum, Parere quocp facilius olfactantes, Sofimenes contra omnes 
durities ex aceto ufus eft, Semíne cius poto,lafsitudínis auxilii uiatoribus fpopon 
dít, Strangulationes uuluze, fi manducetur & línatur calidum , uel (i bibatur cum 
caftoreo in aceto & melle, fedat , Vertigínesà partu cum femine cucumerís & lini 
parí menfura trínum díeítorum,uini albi tríbus cyathis,diícutít, V rinam cíet. V e- 
nerem ftímulat, Cum uíno fudoreleniter praeftat, V eftes quoqgà tineis defendit. 

EX SIMEONE SETHI. 
Prodeftad uetuftos ex frigore iecorís affectus , & ad fpirandi difficultatem quae 
ex pítuíta proficifcitur, Platus qui in uentrículo funt, digerit , Obftructiones tollit, 


& lactis copiam facit, 


DE ACTE- CAP- XX» 


NOMINA, 

VK rk Grecis, Latinis Sambucus nomínatur. Reliqua nomína dicemus 
V) pauló poft,ubi huíus genera índicabímus,Sambucus porró uídeturab. sanfucu unde 
authore appellata, cuinomen Sambyx fuít;uel à fabuca muficoinftru, 4e. 
Smento, quod alíj pectída nomínant, alij magadin, Atque hínc eft quod 

Sabucus potíus quàm Sambucus,(i Serenío Quínto credímus, fcribendum fit, 
B GENER A. 

Duo eius genera, Vnum arborefcit, quod príuatim officinae Sambucum, Ger. 
mani [2olber à cOcauitate uocant, Alterum CGiraecis xeueuodrzn, quafi humilis, & co^ xeu, 


acte breuítatis Acte nomínatur, Latínis Ebulus , Germanis 2Uttícb / uel tiíoerer Eb. . 
bolócr., 


FORMA, 

Sambucus in arborem aflureit,uíreís harundintt modo rotundis, fubcauis,ean sautus. 
dicantíbus;procerís,Folía tría,aut quatuor, aut quíncp, autfex, aut feptem per ín, 
terualla círca uíreas obtínet , riucís fuglandis (imilitudine , eraucolentía, pluribus 
incifuris, ín fummis ramís fiue caulibus umbellas rotundas ferentia, Flores albos, 
fructum acínümue T erebínthi in nígro purpureum,racemofum, fuccofum, & ui. 
nofum, Ebulushumilís mínorg eft, herbaceo generí propíusaccedens,quadran ziui. 
gulo caule,denfis genículís, Folía ex interuallis circa fingulos genículos Amyeda. 

Iz fímilía alae inftar expanduntur,per ambitü fetrata,lon eiora,eraucolentía, Vm. 
bellam ín íummo fert Sambuco fimilem , flores ftíidem & fructum . Radice nititur 
longa;dioitali craffitudine, 

j LOGCVS. 

V'truncpgenusín opacis, afperísy potifsimü locis, & iuxtaaquas emicat, Ebu. 
lusueroinagrisetíam quibufdam prouenit. 

TEMPVS, 

Parumante Sol(títíum zeftiuum floret Sambucus , "'ardíus autem Ebulus, Iu. 

nionimirum & Iulio men(ibus.In Augufto uero baccas fuas profert, 
TEMPERAMENTVM, | 

Bambucus utercg calefaciendi acdeficcandi facultatem habet, id quodamaritu- 

do, X adíftrictío modicaabunde mon(trant, 


Fa VIRES 


éó PLANTARVM HISTORIAE CÁP, XX, 


! VIRES, EX DIOSCORIDE, 

Eadem utrifcg facultas, & par ufus, exíccás fcilicet,aquá educens,ftomacho no. 
cens. Folia olerum modo decocta,pítuítam &bilem purgant, Quínetíá tenerí cau- 
lesín olla coctí,eadem praeftant. Radix ín uíno decocta & ín cibis data hydropicis 
auxilíatur, Dodem modo pota uiperarum morfibusfubuenit, Vuluas emollit & 
aperít; & quae circa eas funtaffectiones, decocta cum aqua íinfefsione corrigit, Frü- 
ctus cum uíno potus eadem efficit, IHlitus capillos denigrat,Folía recentía actenera 
cum polenta illita ínflammationes mítígant, Ambuftís etíam, & canís morfibus il- 
lita fuccurrunt,Profunda & quae ín cauernas dehifcuntulcera agelutinant, Poda- 
erícís,cum tauríno hírcinoue adípe íllita,auxiliantur. 

EX GALENO. 

V'tracg Sambucus,& arborefcens St herbacea,exíccandi,conglutinandi,modi, 
cet diperendi facultatem obtinent, Paulus Aegíneta hzcadijcit: Pote & manduca, 
tzcaquam per aluum educunt, 

EX PLINIO, 

 V'riufcg decoctuín uino ueteri, foliorü, uel femínis uel radícís,ad cyathos binos 
potum ftomacho ínutile eft,aluo detrahes aquà . R'efrígerat etíam inflammatione, 
maxime recentís ambu(ti: & canísmorfum cum polenta, mollifsi mís folioru illítis, 
Succus cerebri collectiones, príuatímqs membranze quz círca cerebrü eft;lenitinfu 
fus, Acini eius infirmiores quàm relíqua : tineunt capilli : potí acetabulí menfura, 
urínam mouent, Folíorü molliffima ex oleo &fale eduntur ad pítuítam bilem de 
trahendam, Ad omnia efficacior que mínor, Radícís eius ín uíno decoctze duo cya 
thí potí,hydropiícos exiínaníunt:uuluas emollíuntfolioru decocto ínfidentiu, Cau 
les tenerí minorísSambuci ín patínís cocti;aluumfoluunt. R efiftunt folia ferpentu 
ictibus ín uíno pota. Podagrís cum feuo hircíno uehementer profunt cauliculi illi- 
p tí.lídemiiínaqua macerantur,ut ea fparfa pulíces necentur, Foliorii decocto filo. 
5o, cus fpargatur,muíce necantur, Boa appellatur morbus papulariz, cum rubent cor. 
pora, Sambuci ramo uerberatur, Cortex ínterior trítus,ex uíno albo potus,aluum 
foluít.Ebuli fumo fugantur ferpétes, l'enerum cum folijs trítum, exuíno potum, 

calculos pellit, mpofitum teftes fanat, | 


C 


DE AMMD CAP» XXI 


NOMINA. 
a uut Grecis, Ammi Latínis, Ameos officinis corrupté, Germanis 2(mey. 
llappellari poteft, FORM A. 
i9 ^ Ammícaulerotundo &herbaceo coftat,furculis multis & exieuis:fo 
£-«« e Vliooblongo, angufto, per ambítüíncifuris diuifo: lore paruo,candído, 
umbella Anethi:femine exiliorí multo quàm Cumínit,guftu Orígani prefe feren 
te;acrí & fubamaro : radice candída & multifibra, Bffeautem hancherbam uerum 
Amniuenii, Ammi,femínis in euftu fapor,qui fubamarus &acrís eft,omniíii maxime oftendit: 
, talem ením ín eo fapore Galenusrequírit, Origant etíam euftu referre uidet, Qui 
bus accedítantiqui & manufcripti herbaríj teftímoniu, cuius pictura & defcriptio 
fatis docent, hancherbam effe Ammi genuíni. Inter cetera enim femen Ammíos 
piper guftu referre,ideocp à nonnullis piperculà dictà effeait, Id quod certeuerifsi 
mum effe coperies, fifemen guftauerís: miram enim huícacrímonia ínefle fenties, 
LOCVS. 
, Nufquamín Germania fua fpontenafcitur, Satum tamen facilé & magna copia 
^ prouenit, ficutdeínceps extírparíuix queat. 
'"'EMPVS. 
Augufto menfe floret,ac deinceps ubi defloruit,femenabundéproducit, — 
| : TEMPER A- 


d 


] 
» S 
M 


NS 
£5 
(28 


ZA Ane 
WESS 
SEN 


[e 


D 


Des uituli. 
Serpetttaria. 
mittor. 


Sacerdotis uta 
tile, 


é8 PLAÁNTARVM HISTORIAE CAP, XXI, 


TEMPERAMENTVM, 
Ammifemen in calefaciendo deficcandoG ex oxdíne tertio intenfo exiftit; 
VIRES. EX DIOSCORIDE, 

Visfemíini excalfactoría,feruens & exíccás, Facítad tormína,urinze difficultate, 
uenenatorü morfus cum uíno potum, Vlenftrua cíet, Mlifcetur derodentib, ex can 
tharidibus confectis medicamentis , ut índe exortís urínze dífficultatibus refiftat, 
Sueillata cum melle íllitum tollit, Colorem potum & inunctu ín pallorem mutat, 
Suffitum cum uua paíTa aut refina uuluas purgat, 

" EX GALENO. 

Herbz quam uocant Ammí,feme maxime eftutile, Facultatis eft excalcfactorig 
& deficcatoríze,tenuiumq partium, Sed & guftu fubamarü eft, & acre, Et clarum 
eít quod díecrat,SCurínam moueat. 

a s EX PLINIO, | 

Inflationes & tormina diícutít, Vrínam & menftrua ciet.Sugillata & oculorum 
epiphoras mítíeat. Cum líni femíne fcorpiontr íctus ín uíno potum drachmís dua, 
bus: príuatím(Q ceraftarum cum parí portíone myrrhac, Colorem quoque biben. 
tíum fimiliter mutatín pallorem , Suffitum cum uua paffa, autrefina, uuluas put- 
eat, Traduntfacilius concipere eas, quac odorentur id per coitum, 


DE ARO» CAP» XXII» 


NOMINA. 
|P o v, zapictor Orzecé, Arum & Arislatinédicitur, Officine corrupto,ut 
folent,uocabulo larum appellát , Quidam, quod folium effigie bubuli 
ueftiotj prodeat, Pedem uítulí uocarunt. Alfj, quod dracunculii aemula 
zx SSSsturfolamagnítudine difcrepans,Serpentaríà mínoremappellant:negg 
id fanétemere, Videtur ením Aron efTe Dracunculus mínor,cuí Diofcorides folía 
siosoidi, hoc eft, Hedere fimilia effe dicit, que prorfus Ari funt, nifi quod pauló fint 
longíora., Pliníus etíam Aro eas facultates tribuit , quas Diofcorides Dracunculo 
minori, Vthíincconfjcerelíceat, Arum cum Dracunculo mínori mifcuiffe ueteres, 
Vulgus, quod píftillum promiítexerti feré eenitalis effigie, Sacerdotís uirilenomi. 
nat. Id quod & Giermaní noftri faciunt, qui fua lingua Dfaffenpint nuncupant, 
Alíàs Avon, & ob uehementem acrímoníam,teíitfcberr $mgber uocant, 
FORM A. | 

Folía emittit Dracunculo fimilia,fed longiora & minus maculata:caulé dodran, 
talem,purpurafcente,piftilli feura,à quo crocí colore fructus exít, Radix illi candi 
da, Dracunculo fimilís,que quod mínore acrímonia eft, cocta comeditur, He uticg 
delíniationes adamuflim,nulla reclamante nota;noftro Aro coueniunt, Siquidem 
folía promit Dracunculí,longiora,&pauciorib. maculis refpería, caulem dodran. 
temaltum,ín purpuramleniter tendentem, Ante femínis partum, fagací naturear 


. tificio díienum, erumpit inuolucrum & cucullum , quod mucronata in turbíném 


Obietlionis dif» 
[oiutio, 


uaginula píftillum complectitur, & fuo fouet finu, V erum ubi fructu praenans 
fatilcit ín híatum , folida piftilli facies dilutíore purpura rutilans emergit, &an. 
fractu penitus tandem patente, primum uiridía , deín crocea fpectantur femina, 
quze in coronze modum concinné contexta, imam eius partem ambiunt, Radí. 
cem etíam obtínetalbam, ad Dracunculí radicem accedentem , ut pictura grapht, 
cémonítrat, INequeobftat quod Gaalenusradicem Ari elixam mandi fcribat, no. 
firíautem tamacrís fitut uix euftari ob míras & diutínas, quasín lingua ac palato 
excitat puncturas,pofsít, tantum abeft ut edendo effe queat, Síquídem Galeno lí 
brofecundo dealímentorum facultatib . tefte, non parem ín omnibus regionibus 
acrímoníam obtínét , ed ín nonnullís minimam , ut Cyrenis , Et Plínío quoque 


lib.xix, 


—— MÀ us 


: 1o enr, D REENe" lIEER í 
i m d 3 N 
"m ln. a o AUT SES 
d x " J - (m : : Ü 


B 


70 PLANTARVM HISTORIAE CAP, XXII, 


€ lib. xix. cap.v.tefte;ín Aegypto Aron nafcitur radice mollíoris naturze, quz ctíam 
cruda edítur, In quibufdam,;ut Germania noftra, maximam, V erba Galeni pauló 
poftín facultatum comemoratíone cítabímus . Hinc dífcendü erít, multa nobis in 

Ícriptoribus rei herbaríz,prímo ftatím obtutu pugnantía uíderí, quz; fi ad cceli re 

ionumdQ díuerfitate reípexerimus,nihil prorfus pugnantia autabfurditatís habe 
bunt, Quod nifi diligenter animaduertas, multas centrínas herbas pro adulterinís 
abijcías neceffe erít, His accedit quodGalenus nó fimpliciter dícat mandí Arí radi- 
cem,fed elixam, INon eftautem mírum fi acría etiam edendo fiant, (i elixentur , Bís 
 enimaütterinaqua decocta, Gialenolib.ij.de aliment, facul. cap.ultimo tefte,acri 
monia fpolíantur. Porró fiifta fcíolis quibufdam haud fatisfecerínt , dícendu pla 
néerit Arum Giermaníznoftrz effe Arífaron, quod euftu, Díofcoride & Galeno 
autoribus, acríus eft. C)uamuís ego cum Ruellio,dilieentiffímo earum rerum ín. 
quifitore, Arifaronab Aro differre haud putem,quod fcilícetforma utrífqg eadem 
fit, Cuíus etíam rei fidem facitipfa nomendatura, quae utríufcg retínuít appellatio. 
nem:duobus tandem uocabulísín unum coalefcétibus,dici ccepitArifaron, Apud 
ueterrímos enim Arís prímum:deín po(terioribus,copulatis unà nominibus, Ari 
faron confictum eftnomen, | 
Locvs. 
INaícitur ín fyluis,locis umbrofis, humidis & frioidis, 
TEMPVS. 

Folia ftatim in Martio, inter primas herbas uerís exiliunt, in Iunio difpereunt, 
ítaut haud facilé hoc nomíneherbaipía reperiri queat , Semen Iulio & Augufto 
menfibus reperitur,prímum,ut diximus, uiríde,mox croceum, 

TEMPERAMENTVM. 
pn. Arum CGalenusin calefaciendo & deficcando prími ordínis effe ftatuit, Et locu. 
tus etde Aro quinon uehementiacrimonia pollet.INoftrum hauddubié ín tertío 
ordínecalídum & ficcum eft,ob multam,qua praeditum e(t;acrímoníam. 
VIRES, EX DIOSCORIDE, 

Radiíx,feme,& folia Ari eafdemDracunculo utres habent, Radix priuatím cum 
Fimo bubulo illita podagrícis prodeft, Dracunculi more reponitur, In toti, ob mi 
tiorem eíus acrímoníam edendo eft, 

EX GALENO. : 

Arum terrena efTentia coftat,fed calida:proinde extergendi facultate pofsídet,ue 
rum non ualente,ficut Dracontiü. Radices eius maxímefunt utiles, Siquíde come, 
Ízc craffitíem humorü mediocriter incidunt, adeo ut excreatíonib, ex pectore ído. 
nez fint:íed magís tamenaptum eft Dracontii, Et in libro fecundo dealímentora 
facultatibus fícde Arofcribit: Ari radix rapí modo manditur, Quibufdam autem 
inregionibus acrior naícítur,ut Dracontio feré fimilis fit, Dum recté parare uoles, 
prioris decoctíonisaqua effufa , repente ín alteram calidam inijcere oportet, ut ín 
Brafsica € Lente díctu eft, Cyrenís cotrà quàm in noftra regione planta fe habet: 
nam illic míniími medícamentofi,mínimütgacrímonize habet,adeo ut uel rapís uti 
líor reputetur: ídcirco radícé quocpin Italiam cóportant, ut quz abíqy ut putrefcat 
aut regermínet,longo tempore perdurare pofsít, Perfpicuiruero eftalendis corpo 
ribus hancaccómodatiore effe.Si quis autem in thorace acpulmone collectos crafz 
foslentosq; humores extuflire ftudeat , acriorac medícametofior magís coueníet., 
Inaquaclíxa eftur cum finapi autaceto,ex oleo & garo. Quínetíá cum obfonfjs,& 
fale,&ijs.quze cafeo cóftant, fumitur, Haud uero obfcuriz eft; fuccum eíus qui ín ie 
curacuniueríum corpus diffunditur,quo uno anímal nutrítur,craffioremeffe,idig 
maximéquum radix,quemadmodü funt quze Cyrenís aduehuntur , medíca uí ca- 
ruerít, Apud nosnancpín Áfia;pleregs Ari radices acríores funt, & medicamento, 
fam íam uim obtínent, | 


EX PLINIO. 


PLANTARVM HISTORIAE CAP, XXII, 7t 


| EX PLINIO. | 

Aron míris laudibus extulere Girzeci, prímum ín cibís t foeminarum praeferer, t diis femina, 
tes,quoníam mas dulcior effet, & in coquendo lentíor,pectorísqy uítía expurgarett ^ 
aridum ín potione infperfum,aut eclígmate,urínam &menfes cíeret. Sic & ín oxy, 
melíte potum, ftomacho: ínteraneis exulceratis ex lacte ouillo bibendum,ad tu 
fim ín cinere coctum ex oleo dedere . Alij coxere ín lacte ,ut decoctum biberetur, 
Epiphorís elíxum impofuere: ítem fueillatis , tonfillis , Ex oleo hamorrhoídum 
uítío infadere, lentigínes ex melle illinentes , Laudauit Cleophantus & pro anti 
doto contra uenena,pleuritícis, peripneumonicis quoque & tufsientibus , Semen 
intrítum cum oleo aut rofaceo infundens,aurium dolori Díeuches, Cleophantus 
tuffientibusautfufpiriofis & orthopnoicis, & purulenta excreantíbus, farina per; 
mixtum ín pane cocto dedit, Diodotus phthificis émelle eclígmate,& pulmonis uí 
tijs,ofsibus etíam fractis impofuit, Partus omníum anímalíum extrahit natur cir 
cumlítum, Succus radícís cum melle Attíco, oculorum calioínes, ac ftomachi uitia 
difcutit. T'ufsím decocti ius cum melle, VIceraomnium generum fiue phagedzene 
fint, (iue carcínomata, fiue ferpant,fiue polypi in naribus, fuccus mírefanat, Folía 
ambuftís profunt ex uino X oleo cocta. Alirum inaníunt ex fale & aceto fumpta, 
Etiam luxatís cocta cum melle profunt, Item artículís podagricis cum fale,recentía 
ucl ficca, Hippocrates ad collectiones cum melle impofuit, Ad menfes trahédos fe- 
mínis uel radícís drachmae duzeín uini cyathis duobus fufficiunt, Eadem potío (i 
apartuno pureantur,& fecundas trahit, Hippocrates & radicem ipfam appofuit, 
Dicunt &ín pefülentía falutarem effein cibis, Ebrietatem difcutitSerpentes nido- 
recum crematur,príuatimqQ afpides fugat,aut ínebríat , fta uttorpentes ínuenían- 
tur, Perunctos quocp Aro utlaureo oleo fugiunt, ideo & contra íctus darí potu ín 
uíno níero putant utile, In folfjs Arí cafeus optime feruari traditur, 

| ; APPENDIX, 

Pofteriores medici Aron difcutiendi,extenuandi, extergendiQp facultatem habe Recétioresqua 
retradunt :ideog tumoribus auríum, fícubus,ftrumis, Ícirrhísq mederi, faciei de. facultates Aro 
formítatem cutísq auferre , eius denique radicem ín puluerem redactam fupercre "Pm 
Ícentemín uulneribus carnem mínuere fcribunt, Id autem poffe preftare;acrimo. 
níaipfa uehemens quz euftu fcfe exerít.abundé monftrat, Diofcorides etíam Ari. 
faron acrímoniahaud exigua przditum fcribit, ideod illitum nomas fiftere, colly- 
xia eHicacifsima ex eo cotra fiftulas fieri. Denicg radicem cuíufcungg animalis pu 

dendo impofitam,id corrumpere tradit, Plinius quocp Arifaron ulceribus mederi 
manantibus,item cóbuftis € fiftulis,fcriptum reliquit, Praeterea comíxtum colly, 
río nomas fiítere ait, 


DE.ARCIO» CAP» XXIII» 
v — NOMINA. vit 
SSERPEEIO RN; 7Oc)mt,am6sozie Grecis, Perfonatia Latinis dicitur, Offici 
v nz Lappam maiorem , uulgus Bardanam uocat, Germani 5:0 Elet, rappandor, 
ten, Perfonatía hac quondam ad períonas utebátur, quotíes ín theatrís perfouatisuns 
2.3) alijste locis qui cognofci à populo nollent;ecíffe quidpià uolebant,Eft dedic. 


ením folíorix eíus tanta amplítudo, ut totahumana facíes íjstegi poffit: atque hínc 
hauddubíé tam Circi quàm Latíni,nomen illi Profopíj & Perfonatíce indiderüt, 
VE | FORMA, | | ^ 
Perfonatíafolía Cucutbitze fimilia haber,maiora tamen,duríora,nieriora & hir 
futa, Caulem fubcandidum, interdum nullum,R adícem grandem, candídá íntus, 
foris nieram,Ex qua defcríptione nemonó íntelligit, Perlonatía effe eam herbam 


: " s 
n Em 


E, WS NS 


65:08 flettetta 


AS d 


z SN 7 
ANS X 
a » 3l A 
el A -— à 
de ES € - 
| ES x 


NN 
v— 
NS 


e 
REN 


PERSONATIA 


qm 


zw /, 
e 
(QS 


7l 


PLAÁNTARVM HISTORIAS CAP, 3OXIII, 23 


& quam hodie uulgus Bardanam uocat, qua: folio conftat omnium lapparum maxi» Badan 
mo,patteauería herbido,aduerfa cano,caule in purpureo albícante, orandibuslap 
pisqua tranfeuntium ueftíbus adhzrent,in quibus flos purpureus nafcitur, non 
euídens,fed occultus,intra fe germínans,radíce erandi,íntus candida, forís atra, 

LOCVS, 

INaícitur ubicy,potifsimi círca margines pratorum,St agrorum, 

| TEMPVS- 

IMenfe Iuliolappas cum floribus fuis producit Perfonatía, 

TEMPERAMENTVM,. 

Digerit fimul & deficcat, fed & ad(tringít nonnihil, 

VIRES, EX DIOSCORIDE, 
Radix Perfonatize drachmae pondere cum píneís nucibus pota, fanguine & pu^ 
- tulenta excreantibus auxiliatur, Artículorit quoq dolores, quí ex membrorü fra. 
&ionibus collifionibusue fiunt,trita & illita fedat, Quinetiam folía uetuftis ulceri, 
bus utilíterillinuntur, | 
EX GALENO. 

Arcium,quod Profopida uocát,cuíusc& folía Cucurbite firnillima funt,nifi qua, 
tenus tum maiora, tum duríora , di(cutit imul & deficcat, fed & ad(tringit medio, 
criteriquamobrem folía eíus ueteribus ulceribus mederi poffunt, | | 

EX APVLEIO, 

Perfonatiae herbae fuccus cum uíno ueteri ín potionem datus,omnes morfus fcr 
pentíum mírificé anat, Eiufdem folijs cínees febricitante, &(tatim febrem mitigat, 
calorem fanat. V uInus,etíam (i cancer erít,cum aqua decoctionís folíorü eíus fo 
ueto; deinde ipfam cum nítro & axungía, cum aceto tere , & in panno índucito & 
imponito, Ad canum rabidoru morfus radix cum modico fale tríta im ponit mor» 

B fui, & (latim eger liberabitur.Succus foliorum eius cum melle petui datus,urinam 
prouocat,& ueficze dolorem tollit , Puluis feminis eíus cum uino optímo per qua- 
dragínta dies datus, ifchíadicos mirabiliter (anat , Folía tríta cum albumine oui & 
impofita,ambufta mirifice curant, 

EX L . COLVMELLA,. 

: Venenauiperz pellitfuperfcarificatione ferro factam herba Perfonatia trita & 
cum fale impofita, Plus etíam eiufdem radíx contufa prodeft contra ferpentes, Ex 
uino bíbíturduüm denariorum pondere , Strumis radix eius medetur: tem cum 
axungíaoperítur folio fuo impofita, | 


DE ASCYRO- CAP- XXIIID 


NOMINA, 
Mz EYPON, hdr«ypadie grace, Afcyronfatiné nominatur, Officinis eno 
| tum, Germanice [Dartbów/id eftdurum fcenumappellatur, Cirzcià Afcyronicity 
cotrario,huícherbze nomen impofuiffe uidentur ,e«9- ením illis afpe, dicus. 


ix wsssiritatem fienificat. Pulchréigiturad Graecam appellationem Germani, 
caalludere uidetur, 


FORMA, 

- Hyperici fpecies eft Afcyron,magnítudine differens, maioribus ramis, frutíco, 
fius,puniceo colore rubens, Flores En luteos,feme Hyperico fimilejodore refinze, 
quod cumatterítur dígitos feré cruenta, 

E LOCVYS, 
Incultis &afperislocis prouenit, 


G. TEMPVYS, 


A. 


| 
PLANTARVM HISTORIAE CAP, XXIIII, 25 
TEMPVS. 
Aeftate;potifsimumuero lulio &Augufto menfibus,floret, 
TEMPERAMENTVM. 
Effentia tenue eft, ideotg calefacit & deficcat. 
VIRES. EX DIOSCORIDE,. 

Semen Afcyri potum ín hydromeliítís heminís duabus,ad ííchíadicos prodeft do 
lores:;biliofa enim multa excrementa ducit. Sed afsidue dari oportet donec conua- 
lefcant, Praetercaillitum ad ambufta conducit, 

EX GALENO. 

Semen eius purgatorii, Foliorum uero facultas modice extereens & deficcans, 
ut & ambufta fanare credantur , Czeterum ín uino auftero decocta , uinum ipfum 
magnorum uulnerum elutínatoríum effíciunt, 

| EX PLINIO, 

V'Íus feminis ad ifchiadicos , potus duabus drachmis in hydromelitis fextario, 

Aluum fofuít,bilem detrahit.lllinitur & ambuftis, 


t 


DE ANDROSAEMO» CAP» XXV» 


NOMIN A. 
NAPOZAIMORN CGirzcis, Androfzemon pariter Latinis dicitur, Offic 
] nísincoenítum. Germanis A unratb/quafi graece dicas T hrafibula;no 
mínatur, Dictum Androfzmon, quodaut coma, aut floribus eíus tri, 
pe^ sh. ris homínis fanguinem referat, 
| — FORMA, 

Differtab Hyperico & Afcyro Androfzemon. Frutex eft przetenuib. ramis,fur 
culofus , puníceo colore rubentibus uíreís , folijs triplo quadruplóue maioribus 
quam Rutz,quae contríta fanguineum fuccum remittunt, Alarum caua habet plu 
ra,in fummo alarum auium modo pennata expanfáue,circa quas flofculi pufilli lu. 
tei, Semen ín calyce,nigro papaueri (imile, ueluti punctis depictum diftinctumue, 
Comatríta refinofum odorem reddit, 

» LOCVS., 

Locísíjfdem quibus Afcyron prouenit. . 

(TE M-POVM S, 

Iulio & Augufto menfibus floret. 

TEMPERAMENTVM, 


Calefacit & deficcat, 
VIRES EX DIOSCORIDE 

Androfzmi femen trítum, potumig duarum drachmarum pondere,biliofa alui 
excrementa ducit. líchíadicis autem potiffimum medetur,fed à purgatíoneaquam 
forbereoportet, Herbaillita ambufta fanat; & fanguinem competcit, | 

EX GALENO, 

Eafdem cum Afcyrofacultatesobtinet, — 

T HECHEE | EX PLINIO. 
. Víusad purgandamaluum tufze cum femine;potedg matutino, uel à ccena dua^ 
bus drachmís ínaqua mulfa;uel uíno,uel aqua pura,totíus potíonís fextarío, Tra- 
hítbilem,prodeftifchiadicis maxime, Sed poftera die, capparís radicem refine per. 
mixtam deuorare oportet drachma pondere; iterum quatrídui ínteruallo idem 
facere, Á purgatione autem ipfa robuftíores uínum bibere;ínfirmiores aquá, Im. 
ponitur & podagrís, & ambuftís, € uulneribus,cohibens fanguinem, 

pf G 2 DE. ARCEY^ 


Androfemon 
unde dicta, 


dE 


E 
OQ 
P 
E 
x 
i" 
c 
Z3 
^ 


DE ARCEVTHO» CAP» XXVI 77 


NOMINA, 

— zo Ae 1 1 * L Y n ? 
"PKEYOoSZ, sajxéulie orece, IuniperusTatiné uocatur, Officinzelatinam 

| appellationem retínuerunt, Crermanícé YDectbolocr/ A ramatber/id 
' eS turdorum baccx uocantur quod fructibus eíus turdí pínguefcant, 
2 38523 luníperusautem dici uidetur,quod iuniores & nouellos fructus paríat: 
fola ením feré arborum foetus fuos ín biennium prorogat,quí ne maturefcunt qui, 
dem,nouis fuperueníentibus, 


GENER A. 

Iuniperus Diofcoridi duplex eft, maior & mínor,fola arboris & feminis m agni, 
tudíne ínter fe differentes, Minor humilís eft, feffilibus in terra ramulís, baccis mí. 
noríbus,radícibus fummo cefpite fuis, IVlaíor altíus adolefcit, & ín iuftam arboris 
magnitudine exurgít,caudice proceto,cortíce tragili,lieno fuluo, odorato, latíori- 
busramulís, aculeorum aceruo (lipatis, baccís alterí fimilibus, maíoríbus tamen, 

| : FORM A. 

Vitríufque facies horrída, coma uírent perpetua, fpínatg potius quàm folío, fed 
herbacea ueftiuntur, Cortex illis membran eus,fraeilís,nec difficulter fatifcens,ma. 
teríes fulua, quz fi ienibus dícatur,non iníucundü fumum expirat, qui odorís fua- 
uítategraflantía peftilentize cotagía depellíc. Ex ea etíam,ut recentíores Girzeci tra. 
dunt, zeftíuís temporibuslachryma thurís odorem atque colorem aemulans fudat, 
quz calorís officio durata, coéat ín gummí, Arabum familía,non fine magna cófiz 
fione nominum; Sandaracham appellat . Officínze uero V ernícem uocant, Baccas 
ferunt prímum uírentes , deínde per maturítatem níoras, quee biennio antequam 
maturefcantín ramís pendent, Hincfuntqui baccas in fjs efle ternas codem tempo 
redícant, anni proxímé exacti nondum maturas, & tertij ante pracfentem iam ma 


Tuniperus una 
de dicta, 


Satdaracba 
Arabum. 
Vernix. 


turas,tertías nouas GC recentes, Caeterum nó defunt qui noftram luni peri non ge- obiedtionis 
nuínam putét,quod bacc eius ad Díofcorídis maenítudiíne,qua nucis eft pontíce diffolutio. 


aut fabe,non accedant. Sed cogítentlocum ín caufa effe cur mínores producantur; 
utplurímum ením omnía quz ín Giermanía proueníunt;ijs qua ín Cirzecía nafcun 
tur mínora funt, INobís etíam luniperigrana aliunde allata uifa funt, quae nucis 
auellanz: quantitatem zequabant; ob id ut magnitudínem ac formam eorundem 
etíam exprímeret píctor,curauimus, 
CU mooys 
Amant luniperi montes, & marítima loca,ín planístg & cultís nafci recufant, 
TEMPVYS. 
Autumnofructus luniperorü decerpuntur,fed ad bímatum prorogati. 
TEMPERAMENTVM,. 

luniperus calída & ficca, utrinquetertij ordínís , Atfructus fimiliter quidem ca^ 
lidus e(t,fed non fimiliter (iccus;uerum ín hoc prími fuerit ordínis . V ernix calefa 
cit & exiccat fecundo receffu, | 

VIRES, EX DIOSCORIDE, 

Acrísutraque eft, calefacit, & urínam mouet , Incenfa fuffitu ferpentes fugant, 
Barum fructus,híc quidem fabe,;alius uero nucís pontícae magnitudine inuenitur, 
rotundus,odoratus,ín mandendo dulcís,&íubamarus, IVlodicé calefacit &adítrin 
oít,ftomacho utilís, Potusad uitia thoracís,tufTes,inflationes,tormína,& uenena- 
ta,prodeft, Vrínam cít, Conuulfis,ruptís,& uulue ftrangulationibus confert, Fo. 
líaacría obtínet luniperus,ideog tam ipfa quàm eorum fuccum ex uíno contra ui^ 
perarum morfus illíni & bíbí prodeft. Cortex praeterea crematus & cum aquaiilli^ 
tus,lepras exímit, Ramentum uerolieni deuoratum,ínterficit, 


G 5 EX GALE- 


PN 
y MA d 
AN 5025 NR S 


SS 
JS 
E 
AL i. 
7f Es 


IA 


T - 
A NEZ A 
fs 
S, 


a 
d 


z 


Bacca Iunipeti maioris, í 


xu) | p 
A Us 
NS Q 


IVNIPERVS 4! 
MINOR. | 
" 
9 
^O LÉÉA 
zt / 


qu) 
N 


cM -— j 
- : EET 
: b 


RE E 


. Siecfbolocr, 


PLANTARVM HISTORIAE CAP, XXVI 79 


A EX GALENO, 

luniperi fructus iecur renestp expurgat,nimírum craffos &elutinofos humores 
extenuando,cad de caufa falubribus medícamentís ímmifcetur, Perexiouum corz 
pori humanoalímentum ex eo apponitur. Affatim fumptus híc fructus (tomachü 
mordícat,caputt calefacit:ex quo illud quandog; implens,dolore díuexat, Alui ex 
crementa necretínet,nec propellít, Vrinam cíet mediocriter, 

EX PLINIO. 

V'tracp excalfacit extenuat, Accenfa ferpentes fugat.Semen ftomachi, pecto- 
ris, laterisqp doloribusutile, Inflatíones languoresq difcutit,tuffes concoquít & du 
ritías.Illíti tumores (iftit: item aluum, baccis ex uino nigro potís : tem uentris tu. 
morcs illítís,IVlifcetur &antídotís oxyporís. V rínas cit.llinitur &oculísín epipho 
rís, Datur conuulfis,ruptis, torminibus, uuluis, ifchíadicis cum uino albo potum 
pilulís quaternís,aut decoctís uiginti in uino , Bunt € quí perungant corpus éfemi 
ne eíus ín ferpentum metu, 

VERNICIS VIRES EX REGENTIORIBVS GRAECIS, 

Profluentem énaribus fanguinem fiftít, (i ex candido ouiliquore tríta tempori- 
bus & fronti íllinatur. Eadem uomitioné ex pollíne thuris & oui albo excepta fup. 
prímit, Item profluentem aluum cum eiídem illita firmat. Stomachum ín bíliofos 
uomiítus effufum,;deuoratain ouo forbili polenta eius cohibet, cruentam(aluí pro 
luuíem retínet, Defüillationes fufpendit fuffitze nídor , arcettpne praccipites ad ima 
decumbant, Pituitam quz ín ftomacho aut inteflinis cofjt, digerit, Humor etíam 
coércet,qui pernix à cerebro deuoluitur , l'ineas & caetera uentris anímalía necat, 
Vlioinofos fiftularum (inus indita reficcat, Menftruos continet fluxus, Girauedíni 
fufhtus eius auxiliatur . Híantibus manuum & pedum rímis illíitu fuccurrit , Et in 

5 ÍummaSnccini polletuíribus,fed paulo efficacioribus:quae fi defit, duplo pondere 
ín uicem fub(tituitur, LS 


DE ALCEA» CAP» XXVII» 
NOMINA. 
SAEEA Grecis, Alcea Latinis uocatur. Officinis ignota, V'uleares het. 
baríj & Empirici Simeonis herbam , Germani noftri &íqmarstraut/ sonis 
| ober Oígmunbfwurg/&c D ocd)leudoten: appellant, berba. 
uc A E FORM A. 
Sylueftrís maluz fpecies eft Alcea, folía Verbenacee modo fecta habens, cau. 
lesternosautquaternos,cortícem Cannabi fimilem obtinentes, Florem exi oeuum 
Rofz fimilem, Radices albas;latas quínque aut fex,cubitales, 
| LOCVS, 

INafciturin pinguiloco;nec ficco. 
"was 'TEMPVS, 

Hloret Iufío & Augufto menfibus, | 

.. ^! TEMPERAMENTVYM., 2 

Ex emplaftícorum medícamentori numero effe Alceam,& folía, quae efutíno.- 
Íum quidaclentorem quendam pre fe ferunt, & radix ipfa quae elutínofa, dulcis, & 
modicead(tringens apparet guftantibus,abunde monftrant, Hincfatís conftat Al 
ceam extra omnem infionem tum caliditate, tum frigiditatem ficcare, acplanéem- 
plaftícorum confiftentíam obtinere, V ide Cralenum lib,iíij.de fimpl.medi, facult, 
cap.iíi], S fequenti, 

VIRES. EX DIOSCORIDE, 
Alcez radices in uino autaqua potec,dyfenterícis & ruptis medentur, 
4 EX PAYVLÓ, 


PLANTARVM HISTORIAE CAP, XXVII £1 
EX PAVLO | 
Alceafylueftrís maluze genus eft , In uino pota dyfenteríae & rupturis medetur, 
potiísimum ípfius radíx, | 
i EX PLINIO, 
V fus radicis Álcee ex uíno uel ex aqua, dyfenterícís,aluo cítas ruptís & couulfis, 
APPENDIX. 
Celebraturad caliginem oculorum ab Empiricís,íta ut non defint qui credant 
radicem Alcez écollo fufpenfam,;aciem oculoru fupra modü acuere ,& tueri pofle, 


DE ADIANTO» CAP» XXVIII» 
NOMINA. | 
REVELATA N T O N, rao rptyop, t Mrpryop, iC wérpyo. oraccéz Adiantum, Poly. 
V2 trichum, Callitríchum, Cíncín nalís, l'erre ca pillus,&Supercilium terre 
pe E latíneappellatur, Offícínz: hodie Capillum V enerís uocant, quo etíam 
«£5. S nomíne appellari Latínís Apuleius teftatur , Germani Stawenbar / 
uel "und (rawenbar, Adíantum nomen ab euentu accepit,quod folium efus per- 
fufum aqua 2 diairerwe, id eft, non madeat, ficco femper fimile, utautor eft Theo. 
phraítus libro feptimo de Plantarum hiftoria, cap . xij. Id quod mínímé íntel. 
ligendum erít de merfione longiorein aqua: nam diutius merfum ac irríoatum, a 
quéacalíze herbae madefcít. Cyuare rectius de ímbre defcendente € coclo, cuíus fti. 
licidíum folíjs efus non ínfidet, ut te(tís eft ín Theríacís INicander, acci píendurue 
nít. V el,quod magis arrídet,ab interioribus puteorü parietibus, & fontíum maroi 
nibus quas coronat, díctum eft Adíantum, quod nímírum quafi fitiens illorum 
aquas,quas tamen odit &refpuít,quacrat. Polytríchon autem quafi multícomum, 
quod capillos multos ac denos facíat, eíustg defluuía expleat. Callítríchon uero 
quafi pulchrícomu,quod capillos tíngat, pulchríoresi reddat, INecalía ratione ca 
pillus Venerís hzcherba dicta eft quàm à fpeciofis reddendis capillis: necalío no. 
mine Venerís uox adíecta eft, quàm quod haecpulchrícoma píngat, Hinc patefit 
maxímus pharmacopolari noftri temporis error,qui fub tribus nominibus, unà 
&eandem duntaxatherbá figuificantibus, tres díuer(as herbas defienatas effe pu, 
tant. Alíam ením Polytríchum,alíam Callitrichit, quam tamen corrupto uocabu. 
lo Cailllítríchu uocat:alíam etíam Capillum Veneris effe herbam exiftimant, Qua- 
les autem herbe fint, Polytríchum,8cGallitríchum illis nominate, fuis locís often 
demus. FORM A. 

Folía albícantia Coríandro fimilia habet, in fummo incifuris diuifa, Caulesex 
quibus nafcuntur prodeüntue,níoros, admodum tenues, dodrantales,nítentesqg, 
INeqs Horem;necg femen creat. Folijs uero Coríandrí íam quídem erumpentis,uel 
pauló antea enatí;necdum caulefcentís, quz quidem ín ínfima eius parte quodam. 
modolata funt, & ín extremítatibusincifa, conftare Adíantum fciendum erít, Ex 
quanimírü defcríptione manife(tisimireft,eam herbam qua feré omnes Officinze 
pro Capillo Veneris utuntur, & quam nosà muris in quibus prouenit, Germani, 
ce QOautrauten/GC Csteínrauter uocamus, non efTe uerum C apillum V enerís, 
aut Adíantum: caules fiquidem eius non funt nigri, fed uírides: neque admodum 
tenues,fed pro herbae quantítate crafsi:neque fplendentes. In fumma,neque figu. 
ra,neque magnitudo;necy color,necnatales etíam refpondent,quía ín ficcís & foli 
expofitís muris naícitur,in humídis contrà Adíantum, 

LOCVS. : 
Locis opacis, paluftribusg, & humentibus murís, & prope fontes nafcitur , In 
Giermanía 


Capillus Vea 
fieris, 


Adiantum. unde 
dict Witt. 


Polytrichon, 
Callitrichon. 


Capillus Venes 
ri cur dicta. 


Phartacopolas 
Yum error. 


Ruta muraria 
n0 est. Adian 
tum. 


[2 


"^ ^ ADIANTYM t | 
| | 5a Kratenfar, — 


PLANTARYVM HISTORIAE CAP, XXVIII, 23 


A Giermania tamen noftra, quod fcíam,non prouenit:copiofe autem ín Narbonenfi 


Caallía,& Italia, 
(T EMPY S. 
Aeftate uiret,bruma non marcefcít. 
. TEMPERAMENTVM. 
Adiantum in caliditate quídem & frigiditatefymmetrum eft, uerum deficcat, 
VIRES. EX DIOSCORIDE. 

- Decoctum eiusherbe potum,afthmaticís, difficultate fpirandi laborátibus;ícte, 
ricis,lienofís,& urinae difficultatibus auxilíatur, Calculos conterit, X aluum cohi, 
bet. Venenatorum morfibus,& ftomachi fluxionibus cum uino potum prodeft, 
IVlenfes cit & Íecundas. Sanguinis reíectionem fiftit, Crudaherbaad uenenatoru 
morfus illínit, Alopecías capíllís explet.Strumas diijcít , Furfures & achores cum 

lixiuio exterít, Cumladano, myrthíno & fufino, aut hyffopo & uino, capillos de. 

fluentes cotínet, Decoctü eius cum lixiuío & uíno ab ftergit. Gallínaceos & cotur- 

níces cibís eorum additi pugnaciores facit.Serítur & maena utilitate círca ouilía, 
EX GALENO, 

: Extenuat Adíantum &difcutit. Alopecías capillis ueftit,ftrumas & abfceffus di 
gerit,lapidesifrangitepotum, V ifcoforum crafforumi ex thorace pulmonei ex 
creationibus non mediocriter confert, & uentris fluxiones fiftit, ^ 

EX PLINIO, 
Videinfra caputde Trichomane, 


DE VITE VINIFERA-» CAP» XXIX» 
| | NOMINA. | ud | 
QM EE AO ovipipG" nto: ausoO- orzece, V itis uinifera & fatiua feu culta fati, 
] néappellatur, Germanice YOeínreb, Vitisautem,quod ínuitetur ad u. 
uas pariendas; dicta effe primo uidetur, 
: GENERA, . 
Innumera uitium reperiuntur genera , quae fineula perfequi (uperuacaneir effe 
uidetur, Sí quís tamen ílla dí(quirere defiderat, rei ru(ticae fcri ptores, Plinium 
bro xííij.naturalís hiftoriz,qui dilipenti(fimé de íjs fcri pfitlegat, 

FORMA. 

Vitis caduca eft, & nifi fit fulta; fertur ad terram, A radice eius caudex unus cort, 
tortus exit,qui ín ramos frequentes fcindítur , IVlul tiplíci cortíce cingitur, rímofo, 
Hapellíslongélate& uagantibus,quibus fe quafi fuís manib, erioít,& quicquid na- 
€ta eft complectitur . Sarmentís,folíjs latís,& ín extremitatibus incifis, la(ciuienti, 
bus.Floribus fructum ambíentibus lan ugineís, Vua compluribusacínis acerua- 
ta,quiinterdum purpureo,nonunquam rofeo;aliquando uírídi colore fulgent, Se 
minibus tunica caufis, | 


: LOCVS. ; : 
Paffim Gt in multis Germaniz noftra regionibus nafcitur: & uix hortum inue. 
niesinquonon proueníat, ^ à : 
"J | TEMPVS ^. 
Floretfolftitio uitís,oautumno autem uuas maturas profert, 
TEMPERAMENTVM, 


Omníum partium uitis temperamentü ex facultatum enarratione pateícet, Vue *. 


Vitis unde 


dida. 


tamen immatutz GCacerbze frioidae & ficco funt; maturze uero calidae & humidaz./. 


in prímo gradu,autore quidem Simeone Sethi, 
v a VIRES 


20 ROWDD e —N 


d 
oH 


- 


d 


d 


Dp 


PLANTARVM HISTORIAE CAP, XXIX, | 4 85$ 


VIRES. EX DIOSCORIDE, 

Vitis uiniferze folia capreolitp trita & illita capitís dolores,ftomachitg inflamma. zolize» ce» 
tiones SCardorem cum polenta mitieant, Folia etíam per fe impofita, utpote quae preoli. 
refrigerant & adftringunt, Succus ex ipfis potus dyfentericis,fanouinem expuen- 
tibus, (tomachícis,& cíttalaborantibus mulieribus prodeft, Madefacti ín aqua ca^ 
preoli & potí, eadem efficiunt, Lachryma uero eius quee uelutí eummiíín caudíci z«bryma. 
bus cócrefcít, pota cum uino calculos pellit. Illíta líchenas, fcabíes & lepras fanat, 

Oportet tamenlocumantea nitro cófrícafTe, Eadem cum oleo frequenter ínuncta, 

pilos denudat: potiffimum ichor, aquofüsue humor, quí ex íncenfis uírídibus far 

mentís exudat. Hicetíam myrmecías ínunctus eijcit, Cínís farmentorü &uínaceo, 

rum círcafedem quaeantea ablata amputatáue funt condylomata & thymía , cum 
acetoillitus fanat, Confertluxatis X uiperaru morfibus, Líenis ínflammationibus 

cum rofaceo & ruta, X aceto illítus, V ua recens quzuís aluum turbat, & ftomachü vie. 

inflat, IVlínus horum partíceps qua aliquandiu decerpta pependit, quód ín ea co. 
píahumoris exaruerít. 5tomacho accomodata eft, appetentíáQ cibi excitat, & im. 

becillis cóuenit, Cyuac autem ín uínaceís,aut uínarío uafe feruatze funt,ori & ftoma vide aae tis 
chogratzfunt, Aluum fiftunt,ueficam tamen & caputtentant, Profunt fanguine 6roij.de dien 
excreantibus.Similes ijs funt quaeín muftum cóiectae funt, Cyuze ucro fapaaut mu ferif«el mpl 
fto códitz,ftomachum magís infeftant. R'eponunt & ccclefti cum aqua príus pat Fd frs 
fac factae mínusq uínofze fiunt, fitículofis,ardentibus & longis febribus utiles, Vi, ja, M 
naccicarum recondití,inflammatis,durís, tureentibusgy mammis cum fale illínun canem. 

tur, Vínaceorü decoctum dyfentericis,ccelíacis, & fluxuí muliebri ínfufum cófert, 

Adi infefliones quoq; acclyfteres aflumítur, INuclei acinorum adftringunt,ftoma- 

chograti, Toftíaute &tríti & pro farínaiilliti, dyfentericis, ccelíacis & ftomacho re 
folutisprofunt, Vuaautem pafífa alba maeis t extenuat, Caro illarum comeftajar, Scrapiotlegit; 
tetízs,tuffi;renibus acuefice confert. Eftur ín dyfentería per fe cum nucleís, Admi «dfrirgit. 
xta milij & hordei farínge & ouo, accum melle fríxa, & per fe etíam fumpta, atque 

cum pípere comanducata,ad capítís pítuítam purgandam ualet , "T'eftíum ínflam, 

matíones fedat,cum fabarum & cumiíni farína illita, Epinyctidas, carbunculos, fa- 

uos,& ín artículís purredínes X eanorenas, fine nucleíis tríta, & cum rutaím pofi 

ta,fanat, Podaeree cum opopanace illita auxilíatur , IMlobiles ungues íllíta celeríter 

adimit, Vini facultates tu ipfe ex Díofcoride, Galeno, & Plínío pete: fuperuaca 

neum ením,imo tedío plenum eflet eas ín uniuerfum omnes cómemorare, 

EX GALENO. 

Vitis fatiuze Scculte adfimilís facultas eftfylueftri,fed ad omnia imbecillior, Vi 
tis uero fylueftrís racemi, extergendí uim obtinet,ut epheles & nzuos,& íd oenus 
quacung ín cutis fuperficie fiunt, curare poffint, Habentuero & adftríctionem 
quandam ipfi , X extrema germína, quae & fale condiriaflolent, Plura de uuís ha- 
betidem Gaalenuslib,ij, de aliment.facul.cap.de uuís. 

EX SIMEONE SETHL 

V uz plusnutríuntreliquis oporís, mínus tame fícís: neqg mali fucci funt, fi ma; 
turz fuerintexquifite, l'amenhísnó robufta;nec denfa,fedlaxa &flaccida caro gi 
enítur, IVlaxímum quídem harum bonum, aít Gialenus, quod celeriter fubeunt, 
atque ideo firetineantur,lzedunt: necením tunc probécócoquuntur, fed crudum 
eienunthumorem,quí non faciléín (anguine tranfmutetur , INucleorum natura, 
ficca € quodámodo adflringens eft, Pertranfeunt igitur omnia ínteftina,non alte 
ratí, Penfiles uero uuze;necg fiftunt uentrem, neque prorítant, ceterís autem faci. 
lius cócoquuntur.INeq; uuarum parua etin dulcedine, GC aufleritate, Gt acídítate 
dífferentía, Dulces quidem calídiorem habent fuccum,;auftera uero & acídae frigi 
dum Aluum fübducut dulces, & maxime quando humida fuerint, Omnium ítaqg 
tutiffimus ufus eft quádo carnofz fuerint &maturae, & mediocriter quis ipías affu. 
mat, 


u 


86 PLANT ARVM HISTORIAE CAP, XXIX, 


c mat. Vuz quzalbz funt, magis fubducuntaluum quàm nigrae . Omnes uero di 
borumappetentiá excitant, & uenerem, Conuenit cum eduntur membraná &nu 
deos expuere,quod difficulter coficíantur. Quz immatura funt, uentrem fiftunt, 
& (tomacho bonz, Calíditatem à flaua bile ortam fedant, Minus uero nutriunt, 
Oportet autem nó folum uuas, fed etíam omnes fructus molli cortice predítos hu. 
mídos,ante relíquos cibos apponere, | 


|: DE ACONITO- CAP- XXX 


NOMIN A. 


Aconitum cia o RITON Ciracís, Aconitum Latinis dicitur, Sicautem Theophra: 
dicium. à ftolib.ix, de Plantaru hiftoría tefte, non & ?/éxovoy, id eft, à cautibus, 


Íedab Axonís Períandynorü pago, ad Heraclíam Ponti fito, uocatum 
«3 cft. Alti quod uís eadem in mortem effet,quae cotibus ad ferri aciem de- 
trahendam,ftatími admota uelocítas fentiretur, Sunt quí aliam ob caufam, quam 
referre minime neceffarium duco,fic nominatum fuiffe exiftiment, 
GENER A. | 
Paddiaches. — [Duo Aconitifuntgenera: unum Gracís Pardalíanches dictum, quod pardi eo 
Scopim. necentur, V ocatur etíam Scorpíum, quod radice Scorpioni fimilem habeat, VuL. 
Viawrfa, ousherbaríorü Vuam uerfam , & uulpíni, Germani YOolffabecr / & 3Dolwurs 
Lyeows. nomínant, Alterum Lyycoctonon Girzcís dicitur, quoníam deuoratum luposcon 
Lipari, feftím interficit, Vulgus Lupariam, Germani YOolffsveuts appellant. 
- FORMA, 
Paddumhe ^^ Pardalianchesfolía habettria aut quatuor Cyclamino ucl fylueftrí Cucumeri 
je ^— Gmilia minora tame,&fubafpera. Caulem dodrantalem, Radícem fcorpionís cau. 
D dafimilem,alabaftri modo nítentem, Ex hac defcriptione omnibuslíquídó appa- 
ret,herbam eam quam Vuam uerfam aliqui nomínant, cuíustg híc picturam exhi 
bemus,prímum effe Aconíti venus:habet ením tría aut quatuor folía,eatgCyclami 
nifpecie, Caulem palmíaltitudine, & radicem íncuruam, fcorpionum caude fimi 
lem;alabafiríg modo fplendente, Quibus etíam accedit quod manufcríptus & ue- 
tufti(fimus herbarius planiffimé eam herbá quam híc damus pro Aconito píngar, 
Geermaníca etiam nomenclatura fatis índicathanc herbam ob fuam facultaté perní 
Lyon. ciofim effe Aconitifpeciem, Lycoctonon Platanifolía habet , magís tameníncifa 
díuiláue,longiora &nigriora, Caulem ueluti Filix, cubiti altítudíne;aut maiore: pe 
dículum glabrum,Semen in filíquis alíquatenus longis, Radices círrís marínarum 
Luparia, Íquillarum (imiles,nigras. V nde íterum conftat Lupariam uuleó appellatam, effe 
alteram Aconíti fpecie : ea enim folía Plataní, quae Cici aut Vitis folijs fimilía funt; 
multas habentía díuifuras,obtinet. Caulem Filíci (imilem,;pediculü olabrum.Ho- 
remoblongum, luteum, poft quem longz proueníunt filiquzein quibus eft fe- 
men , Radices etíam nígras , ut nemo fubindequin uerum fit Aconitum dubitare 
poffit. 
LOCVS, rCwE 
Primum Aconíti genus paffim in nemoribus & collibus quibufdam nafcitur: 
alterum autem ín montíum uallibus altiflimis, Magna autem illius copía eft circa 
montem haud ultra unum lapídem à Tubínga fitum,quem Germaniíca uoce Sar 
tenberg nominant, 
TEMPVS. 
Aconiti primum genus Mlaío menfe potifTimum erumpit, Alterum autem zefta 
te,lunio & lulio menfibus floret. | ; 
TEMPERAMENTVM, - , 
Erofione & putrefactione enecant Aconita,ideototo genereletaliafunt, -—.: 


VIRV$ 


ACONITVM . Colmutt$. 


PARDALIANCHES 


ACONITVM 


Seolffetutts. 


LYCOCTONON 


PLANTARVM HISTORIAE CAP, XY*Y€X, $o 
VIRES EX DIOSCORIDE, 
* Ferunt Aconíti prími radicem fcorpioni admotam eum refoluere, & é diuerfo 
admoto elleboro excitari , Ocularibus medícamentís dolorem tollentibus mice, 
tur, Enecat pardos, fues, lupos, & feras omnes,carnibus impofitum & obíectum., 
Alterius radíce ad luporum uenationes utuntur. Infertae carnibus crudis, à lupis 
deuoratz,eos enecant, 
EX GALENO. 
Aconitum Pardalianches putrefaciendi facultatem obtínet & letale e(t, ítacy ín 
cibo potud fugiendum: attamen ad putrefacíendü collíquandümue quaedam ex. 
tra corpus , aut círca fedem,idoneum eft. Herbae uero radix ad haecutilís eft, Alte- Legendum enim 
rum fimilem príorifacultatem habet, fed peculíariter lupos, ficutillud pardos, ín- 7279 oov 
terficere con(ueuit, gud 
ft0ft 71V/c. 5 gà 
| EX PLINIO. "obs ua 
, Conftatomnium uenenorü ocyísimum effe Aconitum, & tactis quoqg geníta- bet exesplar al 
libus fceminini fexus aníimaliiz,eodem die inferre mortem, Hoc tam ín ufus huma. dimwn:aftipulas 
naefalutis uertére, fcorpíoniz ictibus adueríari experíendo aconítum datum ín ui fPshic in 
nocalído.Ea eft naturauthomin£ occidat; nifi nuenerit quod in homíne perímat: orc 
cum eo folo colluctatur, uelut parí intus ínuento.Sola haec pugna eft cum ueneni pretefatino. 
in uífcerib.repereritimirumQ, exítíalia perfe ambo cum fuerínt,duo uenena ín ho 
mine cómoríuntur,uthomo fuperfit. Imó ueró etíam ferarum remedia antiqui pro 
diderunt,demonftrando quomodo uenenata quoque ipfa fanarentur . Torpeícut 
Ícorpíones Aconiti tactu, ftupentig pallentes, & uinci fe confitentur , Auxilíatur 
eís elleborum album , tactu refoluente : cedítig aconitum duobus malís , fuo & o. 
mníum, l'aneütcarnes aconíto, necanti gu(tatu earum pantheras, ob íd quidam 
Pardalianchesappellauere, 


DE ARISTOLOOCHIA* CAP- XXXL 


| NOMIN A. 
jPIZTOAOXI4A Grecis, Ariltolochía Latinis,barbaris & officínís cor. 
| rupta uoce Aríftología, quemadmodu etíam Germanis [2olwurg/ & 
WE D fferlucey nomínatur, Dicta autem eft Axiftolochía, quod abíswzzeas- Ariflclochia t 
en S iic, id eft, optima puerperís fit, utpote quaeremoratos menfes, haeren. dedids, — 
fecundas,& reliquias omnes à partu expellat, 
, GENER A. 

Axi(tolochíz Diofcorides & alij Cirzeci tría effe venera ftatuunt, Vna eft que ro 

tunda & fcemína dícítur , Alteralonga & mafcula , "'ertía Clematítís , quafi dicas 


Ww 
te 


' Germanie offis 
farmentaría,appellatur. Harum certénullam prater longam officínz Giermaníae. cine folanlona 


noftrae agnofcunt, INam qua fub Aríftolochíae rotundae nomíne utuntur herba, £4 Aristolocbig | 
mínímé genuína eft,ut pauló poft euidentiffimis argumentis oftendemus.Plinigs 9^ 
tríbustjsgeneribus addít quartum,ac Piftolochía uocat,quze certé ea eft quam no- pifulodhis 
firae officinae Aríftoelochiam rotundam, & Germani X utioe Doolvonts Glío a ppel que. 
lant,utín eius defcriptione fufius docebímus. 
FORM A. 

Aríftolochíarotundafolía Flederze fimilia habet,cum acrimonía odorata, fubro. aritolodiis vo 
tunda,tenerá,cum multis ínuna radice germínibus:farmenta illí funt oblonga,flo tud. 
res candidi, pileolis fimiles,in quibus quod rubet grauiter odoratix eft. Radix illius 
rotunda, rapo fimilis , Ex íjs quídem uerbis fole clarius fit Aríftolochía rotundam 
officinarum,& qua cómuniter omnes utuntur,non effe eam quam Diofcorides at- 
que alij ueteres píngunt, Haecením non Eederze folía,fed R'utze potius,maíora ta- 
men habere deprehenditur, INeque etiam odorata, necp fubrotunda funt, Grauís 


3 etiam 


eC CARISTOLOCHIA — Qangfolout, —— 
97 ROTVNDA p Y») 


- Biurbcbohwuttg, — 


PISTOLOCHIA 


Radix rotanda & folida, 


Le 


92 PLÁNTARVM HISTORIAE CÁP, XXXI 


€ etíam qui ex Horibus exhalatodor, in noftrze Aríftolochize floribus nufquam ap- 
paret, Radiíx deníque et(i rotunda (it, ramen quía concaua eft, elobity formam ob^ 
tínet, rapo , quodolidum eft 8t oblongum; fimilis díci non poteft , INon fatet ta 
men interdum etíam reperiri eius generis radices prorfus rotundas acfolidas,utaL 
tera pictura monftrat: ueri cum reliquae Diofcoridís notzeabfint,leoítíma Arífto- 
lochía effe haud poteft, His accedit, quod manufcripti herbaríj pictura plané hanc 
Arxi(tolochia Hederz folía habere doceat , ut hínc etiam euídenti(Timu (it noftram 
Aristolocbia no eflesenuína, ^ Aríftolochíalonea;folia quàm rotundalongiora habct. Ramu 
b"8. ^ lostenues,altitudine dodrantales, Flore purpurei, grauíter odoratü, quí cum de. 
floruerít pyro fimilis fit, Radice díeiti craffitudine dodrantale, autlongiore, Tam 
huíus uero quàm príoris radíx colore buxeo,gu(tu amara, odore uírofo eft. Hec 
fané defcriptio non abhorretà noftra Ariftolochía, quae Hedere etiam folijs cóftat, 
 Obictliotis dif xamulíss tenuibus. INecgobftat quod haecnon purpureos,fed luteos potius ores 
SEU habeat:nam utín Symphyto magno uberíus dicemus,non ubiq; terrarum,earun, 
Earundi etit. dem etiam herbarum flores fimiles effe, euidentiffimu fit in Boragíne, & Confoli. . 
herbarum flor da maiore hodie nomínatis herbis, Quamuisautem [utei fint, erauíter tamen odo- 
i fenis, ratos effe conftat. Dein ubi flos noftre etíam Aríttolochize defloruerit,tum pyro fi 
milis fit,ut pictura etíam pulchre monftrat, Sed hícobtrudetnobis quifpiam Dío- 
obietiotis d^ fcoridem,quiCientíanze radícem Aríftolochíclonge (imilem;craffamq effe fcribitz 
uia huíus autem no(trzenedum digiti craffitudine obtinet, tantum abeft, ut quantita 
te Gentíanze radici fimilis effe queat, R'efpondeo, hacc quidem uera effe, fed nihil 
mirum effe (iapud nos mínor reperíatur:uaríatur enim ín una etíam & eadem her 
baíuxta regiones diuerfas radici magnítudo.Sicuifa eft nobis radix Axiftolochíze 
totunde multó quam fit maxímus digitus maior & craffior, Hzc tame in Italía pro 
n uenerat. INeqs dubiu eft quin noflrz etíam radix maior futura fit ubi cultus, & ter, 
raaptaadmodum accefferít, Nam ut Theophraftuslib,i,de hifto.plant.cap. v.au. 
tor eft, quaedam ob cufturam diuerfa efficiuntur, atqueà fua natura difcedunt, Síc 
IMaluain altum fe attollit, &arborefcit;atqs in longitudine & crafsitudíne inftar ha 
fte erandeícit, C)uíd multaccum noftra maxima etíam pracdíta fitamarítudíne,tu^ 
toilla pro uera & genuína , nihil obftantibus floribusluteis, & radice mínima, uti 
clenatitis- licebit, Clematitis ramulos habettenues,folíjs füubrotundis, minori Semperuiuo 
fimilibus,plenos:flores Rute haud difsimiles, Radices longiores,tenues,cortícem 
pistolochia. craffum habentes,S odoratum, — Píftolochiaà Plíníolib,xxv. cap.viij. ijs píngt^ 
tur uerbís: E(t& quae Piftolochía uocatur, quarti generís,tenuíor quàm tertía,den 
fis radicis capillamentis, funci plenioris craffitudíne, Hanc quidam Polyrhizon co 
Ariftolodiia wo onominant, Ex rjsautem uerbís nemo nó íntelligit, Ariftolochiam rotundam uuL 
firarotunda,c 56 nocatam,effe Piftolochiam: hazcením fupra modum tenuis, uel ut apertíus di, 
Piso — ^m tenera herbaeft, Radixetíam multis capillamentis ieftíta, craísiorís etíam 
iunci magrnitudine,atqueadeo concaua;ut pictura monftrat, His accedít,quod hec 
quz rotunda uocatur cauís ulceribus profit, quam etiam facultatem Piftolochiz, 
ut pauló poft patebit, Pliníus tribuit, Et quíd multis opus eftuerbís ? nomé ipfum 
abundédocet effePiftolochiam:credítur enim, quamuis reuera non (it, efle Arifto 
lochíahodie quoqs,haud fecus quàm Plinij temporib. Haec, ut totam eíus faciem 
teneas,caulem habetrotundum,leuem,folía Rutae hortenfis,latíora tamen, flores 
feré Eranthemi, purpureos : illa candídos , ut pí&ura quze utrofque unà comple- 
 &itur,pulchré monítrat, quibus abeuntibus, filiquas profert refertas femíneatro, 
lentibus haud difTimili: radíces,utoftenfum eft,hzcrotundam & cauam,illa uero 
rotundam,at omni temporefolídam obtínet,colore fubcroceam, 
P. LOGVS 
. Verarotunda,quod ícíam,nufquá in Germanía noflra nafcitur, Longa pafsím 
ín uineis,ac hortis alíjs prouenit, Pi(tolochía ín fyluis X locis umbrofis, 
TEMPVS, 


A 


PLANTARVM HISTORIAE CAP, XXXI, 93 
TEMPVYS 
Longa lunio & Iulio menfibus floret, Piftolochía in Martio & Aprili, quo pra^ 


teríto ftatim etiam difperit, | 
TEMPERAMENTVM, 


Cum fupza modum amare & fübacres fint Axíftolochize, calidas & ficcas effe ín 
fecundo,ucl, quod magis credibile eft;ín tertío ordíne recte (tatuemus, 
VIRES, EX DIOSCORIDE,. 
Rotunda contraalíauenena ualet , Longa uero drachmazeunius pondere cum 
uino pota & illitaa,duerfus ferpentes &lletalía , IVlenfes, fecundas & fcetus omnes 


 ínutero confiftentes cum myrrha & pipere pota pellit , In peffo (abdita eadem po. 


teft, Rotunda ad eadem omnía ad que praedicta conducit: amplíusdp afthmati, (in^ 
cultui, rígori,lieni, ruptis, couulfis,laterísg doloribus ex fríeída aqua potaauxilía- 
tur , Surculos & fpicula extrahit , Squamas offium illita educit , Putrefcentía exca- 
rificat, S fordída ulcera expureat. Caua cum Iríde & melle explet, Exterit oíngiuas 
& dentes. Credítur & Clematitis ad eadem prodefle,cfficacía tamen pracdíctis mi- 
nor inferíorq e(t, 
JA EX GALENO, 

Ariftolochiz radix ad medicationes utiliffima eftjamara & fubacrís, Sed ex ilis 
tenuiífima eft rotunda, & in omnibus efficacior . Alíarum uero duarum Clematí- 
tís uocata magís odorata eft : itaque ea ad unguenta utuntur unguentarí) : (cd ad 


- fanationes infirmíor, Longa uero mínus quidem tenuis eft quàm rotunda, fed nec 


ipfa inefficax, uerum abftergendi & calefaciendi facultatem poffidet, mínus tamen 
quam rotunda abftereítatque dígerít: fed non mínus calefacít, ímó fortaflis etíam 
plus. Itaque ín quibus ufus eft medíocriterabftereere, cómodior eft longa, quem. 
admodum ín carnís exulcerationibus, & ín uterí fomentatíonibus . In quibus au^ 
tem craffum humorem ualidius extenuare oportet,illic ufus e(trotundz, Quapro 

ter doloresab obftructione aut crafTitie crudorum flatuum natos mapís curatro- 


tunda, &furculos extrahít,& putredínes (anat, & fordída ulcera repuroat, ac den, 


tes gíngiuasq; candídas efficit . Auxilio eftafthmaticís, (inoultientibus , comítiali- 
bus, podagrícís cum aqua fríeida pota , Ruptis etíam conuulfisq, ut (i quod aliud 
medicamentum,ídonea eft, - 
EX PLINIO, 
V'alentradíce tantum . Rotundacontra ferpentes , Oblonga ín fumma tamen 


. gloría eftetíam modo , À conceptu admota uuluis ín carne bubula,mares figurat, 


uttradítur. )uze Piftolochía & Polyrhizos cognominat, couulfis,contufis, ex aL 
to przcípítatís, radíce pota ex aqua, utíliflima efle tradit, Semíne pleuríticos & ner 
uos confirmare, excalfacere , Putrida ulcera exeft,fordida expurgat, uermestp ex^ 
trahít Aríftolochía, Clauos in ulceribus natos,& infixa corporís omnía,pracíi pué 
facittas,&offa fracta, cum refina, Caua ulcera explet per fe, & cum Iríde:recetía uul 
nera ex aceto. 
APPENDIX. 
Etfi noftramAríftolochiarotundam nó genuinam effe dixerimus, tamen ob 
ídin medíco ufu non repudíanda erít. C'uum ením habeat & ín folijs 
& in radíceacrímoníam, eam nonleuem quídem, fi eenuína 
defit, fine omni difcrímine illa uti licebit ad omnia ea 
ad quae uera ufurpatur, 


DE ÁAMPELO 


jm (e 
; ES ee ; S ; 
. UN e ^ 
: s | ; SR 
e) : 
N | "d 
(i 
( 
27 Mi / : 
| : | Ne 
EU x 
; 5. 3 S 
*  N : [ Zi - j| El 
J 4 ) E ,L 
ye. | : 
FLY j i TE^ 
i E Jj 
| v p ] 
S 


SV : : Ni $61 
N NS 
LY LA ? | 
t ES 
E 


| 
[ M 
/ c RÀ 


í 
: 


DE AMPELO LEVCE* 'CAP- XXXIID» s 


NOMINA. 

2j MEEAOZ Ado, 5 Bovorie a Aolpi. oracce; V itis alba, Pfilothrümlati^ 
néappellatur, Officinis & herbaríjs Bryonía. V uleus Viíticellam no 
mínat, Giermanice GiticPwurg/GxbieByurs/X apwurtel/EDounbs 
ürbg/X ómifcrüb/YOilber sitwoan/QCeüfelotirg uocatur, Vitis aL 
pA ba uero dícta,non quod uitis fit, (ed quod uiti fimilís exi(tat, Sic etiam 
Viticella, P&lothriz, quod ex ciusacinis coría depilaríac cófici poffint, Bryonía ue. 
roà llevo forte, quod eft pullulo atqueadeo extollo, € exalto, eó quod ín adíacen: 

tes fibi frutices fcandens fe exaltecatqg laté pullulet. 

FORMA. 

Sarmenta,folía,capreoli,fatiuz uiti fimilía funt,hirfutiora tamen ominía; Propin 


E E Sy 


quis frutícibus fe implicat capreolís apprehendens, Fructum habetracemofum,ru. 


bentem,quo coría depilant, F adix alba,craffa & magna. 


LOCVS. 
Paffim in fepibus & fentícetis nafcitur, eostg quos prope fe nancifcitur frutices 
fcandit,ut eleganter ín carmínefuo Columella cecínit,dicens: 


Qu ued; tuas audax imitatur IN fie uiters, 

Nec metuit fenteis nam uepribus improba : furgetts 

eA chrados;indomitas bryonías alligat ulmos 

TEMPV S. 

Florettota (tate in bonam ufcg partem autumni,ín quo fructum producit, qui 
primum uírídis e(t,dein ubí maturitatem confecutus fuerit, rufus efTe Íncípit, 
| TEMPERAMENTYVY M, | 

Príma germínafübamaram & modicéacrem adftrictíonem habent, Radix au- 
tem deficcat & moderate calefacit. | 

| M VIRES. EX DIOSCORIDE, 

.. Bryoniz ín primagermínatione afparagí elíxi manduntur , utínam S&aluum 
cientes. Folía, fructus & radix, acrem uim habent: eapropter chironfjs, eangrae 
nicís,phagedzenicís, tibias putrefacientibus ulceribus cim fale íllíta auxiliantur, 
Radix abítergit corpus & erugat, Vítía faciei, uaros , lentícines , & cicatrices ni 
gtas, cum eruo,terra chía, & foenograco emendat, Ad eadem prodeft decocta ín 
oleo ufquedum líquefcat. Sugillara tollit, & dígítori pteryoía compeícit, Cum ui; 
noillita inflammationes difcutit , & abícefTus rumpit, Offa extrahit, tríta & illita, 
IMifceturapté medicamentis qua exedendo funt, Bibítur comitíalibus drachmae 
ponderequotídie perannum . Attonítis & uertiginelaborantibus confimiliter at 
fumpta prodeft, Cotra uiperarum íctus peta drachmis duabus prodeft, Fcetus ne, 
cat. IVlentemaliquando fubturbat. Cít urínam pota. Eclegma ex ca fit cum melle, 
quod pracfocatione oppreflis,tuffientibus,latera dolentibus, & ruptis datur , Ap. 
pofita utero, fcetus & fecundas trahit. Lienem trium obolorum pondere ex ace. 
totrícínta díebus pota confumit, Illinitur utiliter cum fico ad eadem . Ad ínfcffus 
decoquítur:uuluas fiquidem purgat,& abortum facit, V ere ex radice cius exprímí 
tur fuccus, bibitur cum aqua mulfa ad eadem,pítuítam ducens. Fructus eius ad 
pforas & lepras íllítus & ínunctus facit, Lactis abundantiam efficit fuccus eíus fru 
&us;(i cum trítíco decocto forbeatur, : 


EX GALENO. 

Vitisalbae,quam etiam Bryoní uocant,príma quide eermina ab omnibus pro 
more per uer eduntur;utpotc eduliir ftomacho eó quod adftríngar oratü, Habent 
ctíamamaram & modíceacrem ad(trictione, quare urin& moderaté mouent , Ra- 
dixautem abítereentem nonnullam, deficcantem & tenuium partíum; ac mode: 

IU EAM I RE [ 

"e Tate Ca» 


pryofiid. 


vitis alba cj 
dicla. 


Pfilotbrunà 
unde. 
Bryorid, 


o6 PLANTARVM HISTORIAE CAP, XXXI ^ 


c raté calidam uim obtinet, quamobre & lienes induratos liquefacit tum epota, tum ^ 
forís cum ficubus impofita. Pforam etíam aclepram fanat, Racemofus eíus fructus 
pelles tíngentibus utilis eft, 

EX PLINIO, | 
Bryoníz afparagi decocti in ciboaluum & urínam cient, Folía & caules exulce^ 
rant corpustutíque ulcerum phagedanís, & gangranis,tibiarumdi tedío cum fale 
illinuntur,Semenin uua rarís acínís dependet, fucco rubente poftea croci , INoue- 
. reídquicoría perficiunt:illo ením utuntur , Pforís & leprís íllinitur , Lactís abun. 

. dantíam facit coctum cum trítíco, potumqy , Radix numerofis utilitatibus nobilis: 
contra ferpentíum íctus tríta drachmis duabus bibitur, V ítía cutís ín facie, uarosqg 
&lentígines, & fugillata emendat,& cícatríces, Eadem praítat decocta ín oleo, 
Datur & comítíalibus potus,Item mente cómotis, SC uertigine laborantibus, dra- 
chmz pondere quotídie anno toto, Etípfa autemlargior aliquanto; purgat fenfus, 
Illa uís preclara,quod offa infracta extrahit ín aquaímpofita,ut Bryonía:quare qui 
dam hancalbam Bryoníam uocant, Suppurationes incipientes difcutítueteres ma 
turat € purgat, Cít menfes X urinam, Edegma ex eafitfufpiríofis, & cotra lateris 
dolores, uul(is,ruptis,Splenem ternís obolis pota triginta diebus cofumit, IIlinitur 
eadem cum fico & pteryeijs digitorum , Ex uíno fecundas foeminarum appofita 
trahít: & pítuítam, drachma pota ex aqua mulfa, Succus radícis colligi debet ante 
feminis maturítatem:qui illitus per fe & cum eruo,lzetíore quodam colore, & cutís 
tenerítate mangonízat corpora: ferpetes fugat, T'unditur ipfa radíx cum píngui fi^ 
co,erugatty corpus,fi (tatím bina ftadía ambulentur, Alias urít, nififrígída ablua£, 


DE AMPELOMELAENA* CAP» XXXIII» 


NOMIN A, 

SüurEAOZ Aura Grzcis, Vitisnigra Latinis nominatur, Officinis ín 
cognita, Giermahís YOaloreben/obcr £* ynen/ober X enen uocat, INL 
orauerouítisdicta eftàradíce nigra, S quod uitis fimilitudine obtineat, 
pem ade M" FORM A. 

- Folía Hederz fimiliahabetmagis tamen ad Smilacis folía accedentía,cui & cau 
es fimiles obtinet: maiora tamen eíus folía quàm illius funt , Clauiculís haec etiam 
arboresamplectitur,Bemen racemofum, ínítío herbaceum , cum maturuit deinde 
nigrum, Radícemforís nigram, intus buxeí colorís, Ex qua delíniatione omnibus 
coftatherbam hanccuíus pictura exhibemus, effe uítem nigram. Folijs ením Hae 
dere;maioribus tamen,Smilaci proximíoribus, caulibus quocp cognatis, Clauicuz 
lis fuísatbores períndeatqueadminicula comprehendit. Semen racematím cohze 
ret;inter príncípia uirens,poftmaturitatem nigrefcens. Radix forís atra, íntus buz 
xeo colore nitet, Flores eíus,quod omífit Diofcorides,funt candidi, & odorati,qui- 
bus decidentíbus femen fubnafcitur plumis quafi ueftitum , aut barbae canze effr 


DE 
vitisnigrattde 
dicia. 


oicm praebens 
LOCVS, 
In frutetis & dumetis potiffimum nafcitur, 
TEMPVS. 


- Floretlulio menfe, Augufto uero femen profert, 
TEMPERAMENTVYM. 

Idem quod uítís alba temperamentum habet, 
P | VIRES EX. DIOSCORIDE 

Huíus caulesin príma germínatione olerum modo manduntur, urinze & meti, 
fibus ducendis utiles, ídem líenes minuunt, Comiítialibus, uertiginofis, GC refolu. 
tísaccomodati (unt. Radix eadem pre(tat qu uitis albae, minus efficax tamen,Fo^ 

od líacum 


NB us 


98 PLANTÁRVM HISTORIAE CAP, XXXIII, 
€ líacamuino illita adíumentorum ceruíces exulceratas conducunt, Qyuínetíam Iu. 
xatís codem modo imponuntur, 
EX GALENO, 
Vitialbzead omnía fimilis,nifi quod ímbecillior, 
EX PLINIO, 

Afparagi eíusin cibo urínze ciendze;lienigs mínuendo utiles, Radix offa infracta 
efficacius extrahít quàm fuprà dicta, Caeterum eidem peculiare eft, quod iumento 
rum ceruícibus unicé medetur , Aiunt (í quís ín uilla extruxerit, fugere accípitres, 
tutasqp fieri aues uillaticas . Aliter eadem ín iumento homined flegma aut fangut 
nem qui fcreatur,talos circunlígata fanat. 


DE AMARANTO- CAP» XXXIIII-* 


NOMINA. 

cmauAPARTOZ Grecis, Amarantus Latínís dícitur,IVledicis &hetbarijs 
7H noftrzeaetatís ex amore & anthos dictionem coponi credentibus;Flos 
amotrisuocatur, Hanc appellationem ufurpantes Germani, Sloza:o: 
J55995 S nominant, alas &«amatblim/ SC Caufent(cbón appellatur, Amaran- 
Kunarantus us tus autem nonalío nomíne dici ccepít, quàm quod flos eius nunquam m arceícat. 
dedidw. ^— Flínceftquodpuellzchyemales fibi corollas ex eo cóficíant: id quod Erfordíze, ubí 

nonfolum zcítate, uerumetíam hyeme geftant coronas, fierí potifsimu folet. 

GENER A. 

Duplex eft Amarantus : unus luteus,qui Díofcoridi $Ajgvesi, Galeno Amaran- 
Stich citrita. tus, officinis St imperitis Stíchas cítrína, uelut ipfiloquuntur, Stícados cítrínum, 
Germanís Xbeínbliimen/quodiin regionibus quz Rheno adíacent, potífsimum 
p ueroquzíntra Spiram & V uormacíam funt,proueníat: ober QDottenblim/obet 
Ficicbryfon ut "$ámetlirer appellatur, Helichryfon dictum, quodad folís repercuffum comantib. 
dedum. — i orhemflorum folijs, fuleorem aurí przefe ferat, Alter purpureus, qui hodie Flos 
los 4moró. amorís uulgo, &€ Giermanís Slotamoz/ober CSamatblm uocatur,ut pauloanteà 


nobis dictum eft. | 
FORMA. 
Amauniulus — Amarantusfuteus qui Helichryfonalío nomine dicitur, uiream habet tenuem, 
teils, uirentem,rectam,folidamg. Folía angufta ex interuallis, Abrotono fimilia, Coma 


orbícularem,auri modo fulgentem . V mbellam rotundam, ueluti corymbos are- 
fcentes. Radicem tenuem, Ex qua defcriptione planum fit eam herbam quam ho- 
die officínze foloecifmo utentes Stíchada cítrínam nominant, effe Helichryfon , Eft 
ením herba furculofa, exilibus ramulis, folio ut Hyflopusangufto , euftu amaro, 
& inftar Abrotoníalbícante: coma orbícularí, aurí modo fplendente:umbella ro- 
cunda ueluti corymbosarefcentes : radíce gracili, Et ut paucís dícam, non eft nota 
Amarantis pur use íllínon aptifsíméquadret. Purpureus uero pedali altitudine furit, caule put- 
pureus, purafcente,folíjs Ocymo fimilibus,maíoribus tamen &longioribus,fpica purpu- 
rea,ueríus quàm flore,ínodora,qua nihil eratíus afpectu cernitur, 
LOCVS. 
Nafcitur ín afperis, fabulofis , ficcís & conuallibus locisluteus. Alter autem in 
hortís & fi&ilibus ferítur, 
TEMPVS, ' 
Helichryfum Iunío & Iulio menfibus Roret, Amarantus uero purpureus zcfia. 
te,potífsimirautem Augufto menfe, 
TEMPERAMENTVM. 
Luteus calidus & ficcus hauddubié eftid quod amaritudo in guftu &facultates 
ciusabundédemonftrant, Purpureusautem recentiorum herbatíoru fententia frí 
gídus eft & ficus. | VIRES, 


99 


Eb UE 

22 
PA 
DAY, 
» 


[gas 
S 


- d 


AMARANTVS. 


LVTEVS . 


z 


too 


AMARANTVYV 


PVRPVKREVS 


9 


PLANTARVM HISTORIAE CAP, XXXIIII, Tot 
A VIRES EX DIOSCORID E, 

Coma Helichryfi cum uino pota difficultatibus urinze, ferpentium ictibus, co- 
xendicum doloríbus;& ruptis auxilíatur.IVlenfes ducit, & fanouinis orumos ín ue 
ficaautaluo cum oxymelite pota liquefacit. Deftillationem tríum obolorum pon. 
dere cum uínodiluto albo ieuno data compefcit . Reponitur etíam cum ue ftibus, 
quas ab erofione integras feruat. Vnde iterum colligere Iícebít, herbam quam 
X beínbliimen uocant, effe Helichryfum,quodillam hac facultate ut ueftes à tíncís 
tueatur praedítam efTe,omnibus ín confefTo eft, 

EX GALENO, 

Amarantus,luteus nempe,facultatis eft incídentis & extenuantis, Quapropter 
coma cíus cum uino pota menfes educít, & fanguinis erumos líquare credítur, 
non folum ín uentre,fed & ín uefica . Sed tunc potíus illam cum mulfo bibere con- 
uenít, Omnes uero fimpliciter fluxiones pota deficcat, ftomacho tamen aduer(a, 

EX PLINIO. 

Heliochryfum ciet urínas éuíno pota, & menfes, Duritías & inflammationes di, 
[cutít, Ambuftis cum melle imponitur, Contra ferpentíum í&tus & lumborum ui- . 
tía bibitur, Sanguínem cócretum uentris acueficee abfumit cum mulfo , Folía eius 
trium obolorum pondere fiftunt profluuía mulierum ín uíno albo, V eftes tuetug 
odore non ineleganti, 

4 : APPENDIX, 
Recentiores purpureum Ámarantum uehementer ficcare tradunt, ideoG cum 
uinoíumptum alui luxiones fiftere fcribunt: fed, utaiunt, ftomacho aduetíatur. 
Lutei floribus ín uino decoctis, ad lumbrícos educendos utuntur: & ad pedículos 
enecandos ín líixíuío coctis. 


5 DE AQVILEGIA- CAP» XXXV» 


NOMIN A. 
Ew9vAE Aquilegía uulgó ab omnib. appellatur herba,ca Germanis 2(cfe- 
A Witey/2tgley/8t 2tgeley nominatur. C)uo uero nomine Gracís aut Lati, 
iuis medicis uocata fit, nobís nondum conftare potuit, INon effe enim 


i Graecorum Acgiílopa;utnon fol leares herbarij 
3d Ciroecoru giuopa, to:um uuieares herbarr,uerumctiam ma Aquilegia tion 


.gnínomínis medíci putant, notíus eft quàm utdemonftrarià me debeat, INam ni, e 4cgilops. 
hil ín uniuerfa Aegilopís,quzealterum Auenz genus eft, hiftoria reperitur, quod Kegilops quid, 
ad Aquilegíam referrí queat, Neque ením tam ab aneuilla cancer,quàm Acgilops 
ab Aquilegía difsidet; uthoc nomine errare toto coelo euidentifsimü (it, qui Acgí, 
lopa effe Aquilegíam arbitrantur. 

FORMA, 

Folia Chelidoníj maioris habet,fed paulo rotundíora, ac molliora, Caulem cu. 
bitalem,& interdum proceríorem,ín cuíus fummo flores purpurei funt, ex caudis 
quibufdam ueluti mulíebresloculí propendentes . His decídentibus capitula fub. 
nafcuntur, haud fecus atque in melanthío, in quibus femen atrum eft, Radix eius 

craffa, | 

LOCVS. 
INafcitur paffim in hortís,&pinguibus quibufd pratís.Inuenitur etiam in mon 
tibusfyluofis,& interdum ín petrís & muris. | 
TEMP VY S$, 
Vlaio & Iunio menfibus floret, 
TEMPERAMENTVM, 
Inguftu dulcedinem quandam prz feferre uidetur, uthocnomine mediocriter 
* "ü I—3 calidam 


AQVILEGIA . - 


| PLANTARVM HISTORIAS CAP, XXXV, 103 
& calidam effe;ac modicé dígerendi uim habere uerífimile fit, 
VIRES; . EX RECENTIORIBVS, 
Recentiores omnes,tum hetbaríj, tum medici, Aquílegize omnes Aeeilopis fa- 
cultates tribuuntat quàm redtéipfi uiderínt, Neque enim uerífimile eft herbe que 
fubacrís non eft;tantam difcutiendi ineffe Gicultatem pofle. Quum uero modicédi 


gerat QC exíccet,fcabiei & fiftulís, potiísímum fi illi farína cOmifceatur trítícea, con 
ferre poteft, | 


DE ALLIARIA» CAP»- XXXVDLb 


NOMIN A. 
SES ONDVM conflat quo nomine ueteribus Grzecís & Latinís herba hzee 
wa appellata fit, V uleó tamen,có quód tríta eius folía ingratum ac plané aL Alliaria unde 
3s F3 líaceum odorem redolent, Allíarís & Allíaría nomínatur, Ciermanícé dicta, 
AEN. LA oblocraut/obet f eucbel/oocr Gafifraut, Pandectarum autor 
Pedemafinínum uocat, E Pe; fitis, 
: FORM A. -— 

Folía eíus cum prímum emícant fubrotunda funt, uíolze (imilitudine, aliquan, 
tulum tamen maíora, Adulta autem ín angulos exeunt, Herba ipfa bícubitali pro. 
cerítate confureit,caule teretí,folijs V rtícze, nifi quod leuiora funt, parcíus fimbría 
ta,& à pedículo latiora, Allij odoratu cum teruntut,florelacteo albóue, exiliin fili 
quis femine;atro colore,radíce oblonga,ciufdem cum folíjs odoris, 

LOCVS, 
, Paffim propter fepes &agrorum maroínes prouenit, 
TEMPVS. | | 
. Folia ftatim primo uere;atqueadeó IVlartio ipfo erumpunt, Floret autem zeftz 
te,atque deínceps femen profert, | 
TEMPERAMENTVM. 

Quum prorfus fuboleat Allium,neceffe eftut temperamento eodem praedita 
fit. Calefacitieitur hauddubie & deficcat , non tamen períndeatque Allium ín ex, 
ceffu quarto, 


^ 


..— VIRES. | 
Eafdem propé Allij facultates habereucl híne coníjci poteft, quod nonnulli ín 
iuribus tortíuísQgs fuccis pro Allio fubftituant. Proinde corpus calefacere, craffos 
humoresín eo.extenuare, olutínofos incidere poteft. Omnia tamen hc mínori 
quàm Allium efficacía, Semen eius cum aceto emplaftrí modo mulíeribiüs 
... frangulatu uteri laborantibus ímpofitum , & uuluz admotum 
prodeft, aceaídem excitat, Etfummatím,omnía quae 

Nafturtij femen, fed mínorí effica- 

cía, poteft, | 
I4 DE ACA- 


&nobloctraut. 


A 
onend 
[e 
m 
feos] 
a 
tel 
« 


DE ACALYPHE*. CAP- XXXVII - 


NOMIN A. 
gp EA AY omnid Cirzecis, Vrtíca Latinis nuncupatur, Officine latino 
| nomíneutuntür, Giermanís Tfeffel appellat, Acalyphe uero dicta eft, Acd»phe uns 
; Athenzeoautore;quod íniucundo fit tactu, S prurioínem cíeat. Cnide iria 
CE auté, quod uellícet, pungat, acfuo morfu fenfum lacefTat,à uerbo «uy, id 
quod pungere & uellícare fignificat. V rtíca ab urendo, quod prurítum puftulasQg vri, 
igni fimiles excitet, 


GENER A. 

Diofcorides duo facit genera. Vnam afperam, quam hodie Romanam uocant: vrtica romana; 
& eftea quam pictam damus, Huius quídem femine ín officínis utendum, non aL 
teríus quae paflim in fepibus ac dumetis nafcitur, Grermanice YOclfcbneffel appel 
latur. Alteram mínus afperam,quam ob id mollem nomínàát. Hancnondum uíde- 
re potuímus.In Giermanía noftra preter hec genera;alía duo ínueníuntur, Vnum vrtica noftra 
maíus,quod germanice eyterne(ftl nominàt: alterum mínus, germanice 25zeri, "ador. — 
ne(fel/uel Daberneffel/ quod nimirum ín auena nafcatur,appellarí (olet, Flarum V!*eemnor. 
ctíam picturas adíjcere placuit , quod non prorfus ínefficaces efle putemus, quan- 
doquidem haud fecus atc Romana pungere uideantur, à; 

FORM A. 

Romana caule eft rotundo &afpero, fylueftrior etiam &afperior, latior & ni 
erior folijs, femine haud diffimili ín elobulis quibufdam femínelini , fed mínore, 
Altera príori fimilis eft, nifi quod non fimiliter afpera eft, tenuiusqg femen habet. 

LOCVS. j 

Romana apud nos non nifi fata prouenit, non fecus atque mollis uocata urtíca, Roman; 
V uleares paffim ín dumetis acfepibus gígnuntur, 
! TEMPVYS 

Semen mefsibus colligi oportet, 

'TEMPERAMENTVM, 

Subtilium eft partíum,& temperatura ficceejnon tamen tantum habet calidita. 

tís utíam mordiícet, j 
VE£RES - EX DIOSCORIDE, 

V'triufcg folía cum fale illita canis morfibus,eangreniís, malignis ulceríbus,can 
cris,fordidísq,luxatis,ruberculis,parotidibus,phyeethlís, St abíceffib, medentur. 
Lienofis cum cerato imponuntur. Profluuía fanguinis ex naribus cum fucco tríta 
& impofita fiftunt, Cum myrrha tríta & impofita menfes mouent, R'ecentía ad. 
motauterí procidentías emendant, Semen cum paflo potum uenerem ftímulat, 
& uuluasaperít, Cum mellelínctum orthopnceas,pleurítídas, & perípneumonia 
iuuat, Ea quz ín thorace funt educit, Mifcetur & exedentibus medicamentis , Fo. 
lia cum conchulís decocta aluum mollíunt,uriínasqy mouent, Cum ptífana decocta 
ca quzin thorace funt educunt, Decoctum foliorum cum exíguo myrrhe potum 
menfes clícit, Succus eargarifTatus,uuam ínflammatam reprímít, 

EX GALENO. 

Herbz femen & folia, nam hzecpotiffimu ín ufum adhibentur, digerentis funt 
facultatis, adeó ut tubercula & parotídas fanent, Sed & quiddam flatuofum obti. 
nent, quo & uenerem extímulant, maxímé ubi cum paflo femen bibitur , Porro 
quodnon uehementer calefacíat,fed admodum tenuium fit partium, teftatur craf- 
forum uifcoforumt humorum ex thorace € pulmone eductío, tum quod partes 
quas contigerit pruríant. Caeterum flatuofum eíus, cuíus particeps efe dicta eft, 
dum concoquítur,naícitur:znon enimactu flatuofa eft,fed potentía. V entrem au. 
tern mediocriter fubducitipía duntaxatabíterfione;ac ucluti títíllatione, non put. 

MTM du gatione 


106 


VRTICA. 


ROMANA —-. 


26d&bneffa. 


VR TICA 


| MAIOR 


108 


 Ssennel il, 


um 
O5 
ES 
E 
- 


PLAÁNTARVM HISTORIAE CAP, XXXVII, 109 


A gatione, Ciangrenofa & cancrofa, & ín totum quee exiccari cítra mordacitatem po 
Ítulant,ca conueníenter fanat, | 
| EX PLINIO. 

V'rtíca plurimis fcatetremedijs . Semen eius Cicutze contrarium effe Nicander 
affirmat. Item fungís,& argento uíuo. Apollodorus & Salamandrís cum íure deco 
Cz teftudínís. Item aduerlari Flyofcyamo,& ferpentibus, & fcorpionibus , Quin 
ílla pfaamarítudo mordax,uuas ín ore, procídentesq uuluas, & infantium fedes, 
tacurefilire cogít. Lethareícos expergifci tactis cruribus, magísq fronte, Eadem 
canís morfibus addito fale medetur.Sanguinem tríta naribus indita (iftit,& magis 
radice, Carcínomata & fordída ulcera, fale ammixto : item Iuxata , Sanat & panos, 
parotídas, carnes ab ofsibus recedentes . Semen potum cum Sapa, uuluas ftran- 

.gulantes aperít,& profluuía naríum fiftitímpofitum . Vomitionesínaqua muL 
fafumptum à ccena, faciles praeftat, duobus obolis. Vno autem ín uíno poto, laf, 
fitudínes recreat. V uluz uitijs toftum, acetabuli menfura , Potum ín fapa, ve(iftít 
ftomachíínflationíbus, Orthopnoicis prode(t cum melle, & thoracem puroat eo- 
dem ecligmate , Etlaterí medetur cum femínelíni: addunt Hyffopum & piperis 
aliquid, llliniturlieni, Difficilem uentrem toftum cibo emollit , Hippocrates uuL- 
vam purgarí poto eo pronuncíat, D'oloreleüari tofto acetabuli menfura dulci po. 
to,& impofito cum fucco maluz, Inteftínorum animalia pelli cum hydromelíte & 
fale, Defluuía capitis, femineillito cohoneftari , Artícularíbus morbis & podaeri 
cís plurimi cum oleo uetere;aut folía cum urfino adipe trítaímponunt , Ad eadem 
radix tufa cumaceto, non mínus utilis, Itemlieni , Et cocta in uino difcutit panos, 
cum axungía uetere falía, Eadem pfilothrum exiccat, Condiditlaudes eius Pha- 
nías phyficus, utiliísimam cibís coctam conditàmue profeffus arteríz, tufsi, uen. 
trís deftillationi, ftomacho, panis, parotidibus, pernionibus : cum oleo fudorem, 

B coctam cum conchulís cíere aluum;cum ptífana pectus pürgare, mulierum men 
fes cum fale;ulcera qua ferpunt cohibere, Succus quoque ín ufu eft. Expreffus illi 
tusqsfronti fanguinem naríum fiftít, potus urínam ciet, calculos rumpít. Vuam 
oargarilfatus reprimit, Sí quadrupedes foetum non admittant, urtica naturam fri, 
candam montrant, | 


DE APHACE»* CAP» XXXVIII-* 


NOMINA. 
Goa Eu Gracís, Aphace Latinis , wuleó Sylueftris uitia, && Os mundi, 
G4 Grermanís YOilowicten/ober €. C bziftoffel&traut uocatur. Alía eftab 
Aphaca Theophrafti, quz fylueftrium olerum genus eft; de qua fuo 


*-3loco plura dícemus. 


FORMA, 

Exieuus frutex eft, lenticulaaltior, tenuioribus folijs . Cuz nafcuntur ín ea fi- 

liqueelente maiores,terna aut quaterna femína nígríora & mínora contínent, 
| | LOCVS. 

Inaruis fponte nafcitur, 

| TEMPVY S, 

IVlaio menfe floret, & fubinde femen in filiquis producit, 

TEMPERAMENTVM, 
IVloderati calorís eft;ualentius autem deficcat. 
VIRES EX DIOSCORIDE, 

Semina adftringendi uím habent, quapropter ftomachi &calui fluxíones tofta, 

fracta, & decocta lentis inftar fiftunt, 
| K EX GALE- 


 APHACE yn $6ilo tvicfen, 


X 


PLANTARVM HISTORIAE CAP, XXXVIII, n1 


A EX GALENO, 
Aphace facultatem obtinetad(triGtoriam, ficut & ipfalenticula , Sed & fimiliter 
utlentícula edífolet:czcterum eegrius quàm ílla concoquítur, Aluum retínct, 
EX PLINIO, . 
Natura ciad fpiffandum efficacior quàmlenti.R eliquo ufu eofdem effectus ha. 
bet,Stomachialuigfluxiones fiftit femen decoctum. 


DE ANDRACHNE* CAP» XXXIX» 


NOMIN.A, 
eENA^PAXNH Cracis, Portulaca Latínis & Officinis, Germanis 25ütz porc. 
tsclÉraut dicitur, corruptatamen uoce,cum efferendum effet |DotseL 
Eraut/acfi porcellorttherbam dicerent, Aliás &avwbor íjfdem appel 
MX latur, GENER A. 

Portulaca in duas diftribuitur fpeciessunam hortenfem, & alteram fylueflrem, Portilaca hors 
qua non eft tertium Aizoi genus;utalíqui feducti mendofis Díofcoridís exempla sc " 
ribus credunt, Nam quod plerícs nomina harum duarum plantarü cofuderint, fa. PIS 
cum fubinde eftut multa adülterínaque fcilícettertij eenerís Aizoo debentur, ca^ 
piti de Portulacafylueftri inferta fint, qug omnía proríus expungenda ueníunt, ut 
pauló poft darius móftrabimus. Hortenfem Grermani fimpliciter 25utgcltraut/ 
Íylueftrem uero wilo ober acferburtsel uocant, p 

qo FORMA. 
Hortenfis caules habet craffos, pingues, teretes, ín altum erectos, lente uercen. 
tes in punicei,folía pinguía;à tergo candída, flores exiguos luteos, femína nígra ín | 
herbaceis calycibus cotenta.Sylueftris folia oleze obtínet,minora tamen multo,nu 
pg merofiora X tenera, rubentes cauliculos ab una radíce multos ín terra fefsiles, qui. 
comanducati fucco abundát,elutinofitg & fapore falfi funt. FT2cc eft genuina apud 
Diofcoride Portulace delíníatío,reliqua uero omnía funtadulterina, & ab imperi 
toalíquo reru, ex capite de tertío Aízoo excerpta, & huic (ine omni iudicio inferta, 
- ;.LOCVS : 
Prouenitinhortorum ateolís,uíneís,&alíjs cultis locis hortenfis, Caeterum ÍyL. 
ueftrís ín petrofis G incultis etíam nafcitur. | 
T E-M.P-Y. S; 
Iunio & Iulio potiífsímu menfib.carpenda folía & flores: femen uero fequentib, 
S d TEMPERAMENTYVM, | 
Refriceratutracg quidem ín tertio ordíneà temperatisac medijs, humectatue- ^ 
roín fecundo : quare uiribus etíam non diftant, Hínc que ín Díofcoride leguntur 
noníunt propríz,fed Aízoi tertíj cenerís , & àícioloaliquo temere Portulacz fyL 
ueftriattributz, "a. 
VIRES. EX DIOSCORIDE. : 

- Portulaca uím habetadftríctoriam.Cum polenta illíta,capitis doloribus,oculo 
rum inflammationibus,& alíatum partíu, (tomachi ardoribus,eryfipelatis, S uefi 
ce doloribus auxilíatur . Coómanducata dentium ftupore,ftomachi & inteftinorü 
eeftuationem fluxionesqp fedat. R.enes erofos 8 uefica adiuuat. V enerís impetus 
exoluit,Pari effectu & fuccus eius prodeft potus, & in febribus etíam ualens, Con. 
trarotundos lumbrícos, fanguinis excreatione,dyfenterías,haemorrhoidas,proflu 

. uíafaneuinís percocta efficax. Contra Sepís morfus, Ocularibus medicametís uti 

liter coómifcetur, Inteftinis luxionelaborantibus;aut uulua erofione affecta infun- 

' ditur, Contra dolores capitis ex uftione cum rofaceo aut oleo ex alto deftillatur. 

.. Exanthemataín capíte cum uíno exterit, V ulneribus ad fyderationem fpectantib, 
€x polenta illinitur, | 


/ 


K 3 EX GALE- 


b. $fsilbe burtd. 


PORTYLAQA eusbospc 
ObnioS PUN SpRdgst iA rioci siena Tn soni 


114. PLANTARVM HISTORIAE CAP, XXXIX, 


EX GALENO, 

Portulaca fricida & aquea temperamento eft;paucz cuiufdam aufteritatis parti 
ceps, Proinde fluxiones reprimit, maximé bilíofas & calidas, cum eo quod eas mu- 
tet, & in qualitate alteret, magnopererefrígerans . Hacratione & zeftuantes , ut fi 
quidaliud,adíuuat,tum uentrís ofculo impofita,tum totís hypochondrijs, potifsi 
mum ín hectícís febribus, Praeterea dentium ftuporem fanat, nempe quaeab acído 
rum contactu afpere exíccata fuerant, leníens atcp replens,utpote cum uíícofam ha 
beathumiditatem , Similiter uero & fuccus eíus, Itagg non forís modo ímpofitus, 
fed epotus quoq refrígerat , Hocfane & totí herbae comefz accidit, C'uoníam aw. 
tem adftríngit,utilíter dyfentericis editur, & ín muliebri profluuío, & fanguínís re^ 
icctionibus,Sed ad hzc multó quídem efficacior eft herbae fuccus. 

EX PLINIO, | 

Portulacae memorabiles ufus traduntur, Sagittarum uenena;& ferpentium hae 
morrhoídum & prefterum reftríngít pro cibo fumpta, &plaoís impofita extrahit. 
Item hyofcyamo poto,e paffog expreflo fucco, Cum ip(a non eft, femen eíus fimili 
effectu prodeft, R efiflit & aquarum uitijs,capitis dolorí,ulceribusq;ín uíno tufa &€ 
impofita, R'elíqua ulcera cum melle cómanducata fanat,Sic & ínfantiu cerebro im. 
ponítur,umbilicog prociduo, In epiphorisuero omnítz, frontetemporíbusi cum 
polenta, Sed ipfis oculis, élacte & melle. Eadem, fi procident, prodeft, folijs trítís 
cum cortícibus fabze, Puftulís cum polenta & fale, & aceto ac cera, Et ulcera orís,tu 
moremqQginoiuarum comanducata cruda fedat, Item dentíum dolores, Tonfilla 
rum ulcera fuccus decoctz , Mobiles dentes ftabilit comanducata, Cruditates fe. 
dat,uocemng firmat,& (itím arcet, Ceruícis dolores cum Cialla & Líni femine parí 
menífurafedat, Mammarü uitia cum melleaut címolía creta , Salutarís & füfpírio- 
D [is,femine cunrmelle haufto.Btomachürin acetarijs fumpta corroborat, Axdentib, 

febribusimponítur cum polenta , Et ali2s manducata refríogerat etíam inteftina, 
V omítiones fiftit. Dyfenterie & uomícis datur ex aceto,uel bibitur cum Cumíno, 
"Tlenaímís autem cocta; & comítíalibus cibo uel potu prodeft. Pureationibus mu. 
lierum,acetabulí menfura ín fapa. Podagrís calidis,cum fale illita, & facro ini, Suc 
cus eíus potus renes iuuat GC ueficas . Ventris animalia pellit, Ad uulnerum dolo. 
res,ex oleocum polenta imponitur, INeruorü durítías emollit. Venerem inhibet, 
Veneris fomnía.Pretorij uiri pater eft, Hifpaniae prínceps, quem fcío propter ím 
patibiles uuze morbos , radicem eíus filo fufpenfam écollo eerere, przeterquam in 
: balneís,&C italiberatum incómodo omni , Q'uínetíam ínueni apudautores, caput 
inde lítumdefüllatíionem totoanno non fentíre, Oculos tamen hebetare putatur. 


DE ASPHODELO» CAP- XL 
»— NOMINA. 
$zeo0AEAOz Grecis, Afphodelus Latinis, Officinis corrupta uoce AC 
! fodillus, Giermanis Golbvourrg nomínatur, 


e . GENER A. 
Duo Afphodd; jS *$9.)  Duoelffe Afphodeligenera, utcungruno contentus fit Diofcorides, 
geltera. teítatur Plíníuslibro xxí,cap.xvíj.marem nimirum &fceminam, IVlas proprie Al 


Albus, bucus nomínatur,fcemína uero Haftula regia, quod fcilícet dum floret prorfus re- 

cij Íceptri effigi£ referat, Germanicé Golbwurs. IVlarem depíneit Diofcorides, & 

radícem eius acrem atqueadeo cibo inutilem effe tradit, Foerninze Theophraftus li 

Hefiodus femi» bro vtj. de híftoría plantarum cap. xij. & Hefiodus mentionem facere uidentur, 
nemention£ft» quandoquidem eius ufum ín cibo quotídíanum fuifTe fcribant, FHlocenim de ma, 
ejcvitit: — ce dicihaudpoffe, radicis miríficaacrimonia facit. Galenus ctíam líbro fecundo 
dealL 


FOEMINA 


3N$ 


. Éolbturttoeible. 


K 4 


Afphodclus 


Was. 


n6 PLANTARVM HISTORIAE CAP, XL, 


€ dealiment.facult, Afphodelon fcemínam cognouiffe uidetur dum fcribit, Afpho. 


deli radicem Scylle radici, magnitudine, fieura & amaritudine quadantenus fimi 
lem effe, Fecením de Diíofcorídis Afphodelo uerédici non poffunt, cuius quíde 
radixnon Scyllz,fed Paeoniíze potius fimilís eft, Denícg non eftut fceminze amara, 
fed acrís,INeqg obftat quod noftra Haftula regía tantáamarítudíne, quantà ei Gia- 
lenus tribuít)non habeat, Nam ned ea quam Hefiodus fuo carmíne tantopere cele 


- brauit,tanta praedita fuítamaritudine:aliàs enim cítra cocturá multam, cuius tame 


illenon memínit,cibo quotídíano ídonea effe non potuiffet , Bt certéut Aron non 
in omnibusrceionib.paremacrímonia obtínet,íta nec Haftularegia parem amari. 
tudinem omnibus ínlocisfortitur. Adeo ut dubium non fit Hefiodum de noftra 
Afphodelo,que fcemina eft,loquutü effe. De femína autemloquutü effeHefiodi, 
cólirmat quodalibi tradat ín fyluis nafci Afphodeliz, Quod certéde ea quam femi 
namfecímus,recte díci poteft,quando raro alibi quàm in fyluisnafcatur, Sententía 
noftram firmare uidetur Apuleiusille, quiinlibro fuo de herbis infcripto, fcorfim 
& Afphodelum;,& Haftulam regíam defcribit. 
FORMA, 

Afphodelus mas folia habet Porro maiori fimilia, Caulem Ieuem in fummo flo. 

rémferente, Anthericiruocatum, Radices fubloneas, rotundas,elandibus fimiles, 


Fxmiss, guftuacres, INos marem hacuícehaberenó potuimus. Foemína folía habet oblon 


ea,anguíta,leuíterlenta, Plantagíni minori non difsimilia; caulem leuem, ín fum 
mononunum,fed plures flores píngues retrorfum íncuruos, plenos puníceís ma^ 
culís,radicem itidem bulbofam,capillisAllij ínftar multis fub bulbo enafcentibus, 
comatam,euftug glutínofam. 

LOCVS, 

IVasnon prouenitín Germania ni(i inhortís culta & plantata,Foemina uero ín 

montibus & fyluís fua fponte ac copiofe nafcitur, 

TEMPVS, 


Iunio menfe florent, | 
TEMPERAMENTVM,. 


IVlarís radix calida & ficca eft; Foemine folía cum amara nónihil fint &acría, iti 

dem calída & ficca effe, quemadmodu etíam radicem, conftat. 
VIRES EX DIOSCORIDE 

Radices Albuci uim calefaciendi obtínent,urinas &menfes potze mouent, Late 
tis doloribus,tufsibus,couulfionibus,ruptionibus, drachmg pondere ex uíno po- 
te medentur, Cómanducataaftragali menfura uomitiones adíiuuat.A ferpente de, 
morfis datur utilíter trium drachmaru pondere.lllinire aute oportet morfus folijs, 
radíce,& floribus cum uino, Item ulcera fordida, & depafcentía, Vlammarü quogs 
& teítium inflammationes,tubercula & furunculos, decocta in uini £ece radíce:ad 
recentes aute ínflammationes cum polenta, Radicísfuccus,adiecto uetere uíno dul 
cimyrrha & croco fimul decoctis,perquam utile fitoculís medícamentiü, Ad puru 
lentasaures perfe, S cum thure,melle, uino & myrrhatepefactus prodeft. In con, 
traríamaurem per feinfufus dentium dolore mítíat, Cinis éradice cremata illítus, 
alopecías capillis explet. Oleum in excauatis radícibusigni decoctum, illitum exul 
ceratís pernionibus, & ambuftis igni conducit, Doloríaurium ínftillatus auxilia. 
tur, Candidam uitiliginem línteo antea perfríictamin fole;illita radix emendat, Se. 
men & flores ín uíno potí, fcolopendrae & fcorpíonum uenenis eeregié aduerfan. 
tur.Aluum quoque deijcíunt, | ! : Lia 
EX GALENO, : US 

Afphodeliradix utilis eft; períndeatcg Ari, Afari & Dracontij, Exterottis fiqui. 


dem & 


PLANTARVM HISTORIAE CAP, XL, 117 


A dem & difcatientis facultatis . V (tae tamen cinis calídior, & exiccantíor , magis te» 
nuíum partium, & ad difcutiendum potentior efficitur, propterea & alopecías (- 
nat,Ineftítags ei extenuandi facultas;atag obftructa demolíendi,;ueluti etíam Dra- 
contío, Ideog ipfius colículus arquatís tanquam fummum przfidíum exhibetur, 

| EX PLINIO. | 

Defectis corporib.& phthificis conftatbulbos eitis cum ptííana decoctos aptif- 
fimé mederí,panem(Q ex his cum farína fubactum faluberrímum effe, Nicander et 
contra ferpentes & (corpíones, uel caulem uel femen, uel bulbos dedít ín uíno trí- 
bus drachmis : (ubftrauitig fomno contra hos metus, Datur & cótra uenenata ma, 
rína,& contra fcolopendras terreftres, Folia quocpillinuntur uenenatori uufneri- 
bus ex uíno, Bulbí neruísarticulisqs cum polenta tufi illínuntur , Prodeft & conci 
fis ex aceto líchenas frícare. Item ulceribus putrefcentib. ex aqua íímponere,IVlam. 
marum quod; X teftium ínflammationib, Decodtí ín fzece uíní,oculorü epíphorís 
fuppofito línteolo medentur. Folijs ín quocunqs morbo decoctís magís medici u- 
tuntur. Item ad tetra tibiarum ulcera, rímastg corpori quacungpín parte,farína are 
factortz, Succus quoqj ex tufisexprefTus;aut decoctus;utilis fit corporis dolorí cum 
melle, Idem odore corporis iucundu affe&tantibus,cum Iri arída &fale exiguo. Fo. 
líaetíam fupradíctís medentur, & ftrumis, panis, ulceribusín facie,decocta cum uí 
no. Cínís éradícealopecías emendat, & rimas pedum, Decoctz radícis ín oleo fuc- 
cus,perniones & ambufta, Etad grauítatem aurium infunditur , A contraría aure 
ín dolore dentium, Prodeft & urinze pota modicé radix, & menftruís,& laterís do. 
loribus.Item ruptís,conuulfis,tufsibus,drachmz pondere ín uíno pota, Eadem & 
uomítiones adíuuat comanducata. Semíne fumpto turbatur uenter, Chryfermus 
& Parotídas ín uino decocta radice curauit. Item (trmas;admíxta cachry ex uino, 

B (QQuídamaíunt,fi impofita radice pars eiusin fumo fufpendatur,&quarta die folua 
tur,unacum radícearefcere ftrumam.Sophodles ad podagras utrog; modo, cocta 
crudaq ufus eft, Ad perníiones decocta ex oleo dedit, & fuffufis flle ín uíno,& hy- 
dropícís , Venerem quocp concítarí cum uíno & melle perunctís, autbibentibus, 
tradiderunt, Xenocrates & líchenas & pforas, radice ín aceto cocta tolli dicit, Item 
fi cocta fit cum hyofcyamo &píce liquida;alarum quocg & feminum uitía, Et capiL 
lum crífpioré fierí,rafo príus capite,(i radice eafrícetur, Lapides renum ín uíno de, 
coctaatgg pota eximit , Hippocrates femen eiusad impetus lienis darí cenfet, Tu 
mentorü quoqj ulceraacícabíem,radíx illíta;aut decocte fuccus ad pilum reducit, 

APPENDIX. 
Animaduertendü facultates à Diofcoride & Galeno cómemoratas, Albuco feu 

. Afphodelo mari conuenire;huius ením radix guftu actis eft. Quae uero à Plínío re 

. cenfentur,ha partím marí,partím fceminze debentur, Fcemine, cüíus radíx & folía 
glutínofa & amara funt,ulcera glutínandi,(cabiem,rimast corporum, (i quae fi 
miles funtfacultates conueníunt,quas perítí methodi fimplicium medicamentorü 
faciledifcernent, Experíentía etíam quotidiana teftatur, huius ufum effe in ulcer 
bus malignis falutarem,)uze autem mari fint tribuendze,ex Díofcoríde, Galeno, 

& guítu quiuis deprehendere poterit, INosín tranfcurfu tantum parumat- 
tentos monere uoluímus , ne indifcríminatim & promíícué u- 
trícp generi has facultates ineffe putarent, 


DE ATRA- 


2 06 
GEL E C DX 
u E S 
z 
e 


118 


* 
e 
ES: 
- 
be 
ES 


ATRIPLEX 
HORTENSIS 


ox « 
u 


£500 molte. 


SYLVESTRIS 


"^ DEATRAPHAXIDP CAP- XLD 


NOMINA. 
QTPAOAEIZ, tijwoiAlxevoy Ciraecis, Atriplex Latinis & Officinis, Ger 
«3l manis (2olten ober (ilte nominat, Atraphaxis Attícís d líteram 
ín t mutarefrequeter amantibus, dícta eft, quod 4er fo, íd eft; (ta. 
tim inamplítudíne adolefcat, Síquidem octauo à fatu die profilít,con- 
fe(timQ incremento proficere uidetur, Fidem celerís aueméti facit ere 
ptum ín confinio ceteris herbis alimentum. Ac ne ín hortís quidem íuxta eam nafci 
Chryfolachas quícquam tradut,nífilanguídum, Chryfolachanon ueró,íd eft, aureum olus dixe. 
mn. runt;aluteo quem profert flore, 


Atrapbaxis 1 
quare dicta. € 


GENER A, 
Duo Atriplicis funt genera, fatiua feu hortenfis,& fylueftris.Satiuam fimplici, 
ter Giermani QDolten; fylueftrem ueró cum adiectione aliqua, YOilo moltemn/ooet 
AC fermolten/ober Eleirt (cbeiGmilters nominant, 
| FORM A. 
Amplexbo^ — Flortenfis caulem funditquadratum,ramís brachíatum, quibus prímum flores 
tenjis, lutei exigui, deinfolíatum femen & obductum cortíce promitur, Radícem unam 
habetínaltum defcendentem,non glabram, fed fibris quibufdam capillatà, Sylue^ 
Syluftris. (tris tamluxuríofa procerítate prodit, ut quaternos fzepe cubitos excedat: cauleut 
horteníis angulofo,ramofo, 8C purpurafcente: folio hortenfi nonadmodum difsi- 
mili, potifsimum quod ad colorem attínet : floreluteo exiguo , femine racematim 
congefto,radíce (impliciínaltum defcendente,ex qua fe multae promunt. 
Locwvs 5 
Hortenfis non nifi fata prouenit, Sylueftrís fua fponte nafcítur , V traque autem 
p afsiduo humore fatíari amat, 
TEMPVS. 
V'traquelunio & lulio menfibus floret, deinde femen proferunt. 
'"'TEMPERAMENTVM, 

Atríplex humida in fecundo ordine, frígida autem ín prímo, Hortenfis tamen 
fylueftrí humidior frigidior exiftit. 

VIRES, EX ^DIOSCORIDE, 

Bftur olerum modo elixum, Aluum mollít, Crudum uel coctum illitum panos 
difcutit.Semen eíus potum cum aqua mulía morbum regíum fanat, 

EX GALENO, 

Atriplex celeríter,ob Tubrícitaté, uentrem permeat . Parum autem omnino cíus 
eft, quod digerendi obtinet facultatem, Phlegmonis & phyoethlis quíde incipíen: 
tibus,crefcentibus,& mollibus adhuc;acueluti feruentibus, hortenfis:uigentibus 
uero,declínantíbus,&indurefcentibus cómodior eftfylueftrís, Semen eíus abfter 
centis eft facultatís, proíndead morbum regium ex íecorís obftructione proena 
tum utilis eft, 

EX PLINIO. 

Coquit difficillime, Addidere Dionyfius € Diodes,plurimos eigni ex eo mor- 
bos,necnífi mutata fzpiusaqua coquendum: ftomacho cótraríum efle, lentígines 
& papulas gienere, Hippocrates uuluarü uítíjs íd infundi cum Beta , Lycus INea^ 
polítanus cotra cantharídas bibendi dedit, Panos,furunculos incipientes, duriítías 
omnes,uel cocto uel crudo illini utiliter putant. Item ignem facrum,cum melle;ace 
to,nítrog. Similiter podagrís. Vnguesfcabros detrahere dicítur fine ulcere , Sunt 
qui morbo regio dent femen eius cum melle;arterías & tonfillas nítro addito perfri 
cent,aluum moueant,cocto aut perfe,aut cum malua, autlentícula concítantes uo 

-mitiones,Sylueftri capillos tíngunt,& ad fupradicta utuntur medícina, 
EX SYMEO- 


! 


VIV. 
M; » 


ER 12i 
ON 
x y 


VÉ: ITI SUYA 
D ATCCUCCC CN 
XA — g- ' 


GC'atoobencict 


ATRACTYLIS 
HIRSVTIOR. 


PLAÁNTÁARYVM HISTORIAE CAP, XLI, 123 
A EX SYMEONE SETHTLG | 
Ventrem quidem cit,prodeftad caliditatem iecoris,ac ictericis , & calidam tem 
peraturam habentibus fuccurrit , Comodiffima autem bilíofis. Cum malua illita, 
inflammationes fedat, 


DE ATRACTYLIDE» CAP» XLII- 


NOMINA. 
SESRTPAETYAIZ,AloixG-ayole Cirzecis: Atractylis , Cnícus fyluefter Lati. 
V2 nis dicitur , Atractylis autem ídeo dicta, quod ea antíquae mulíeres pro. Atradtylis unde 
Ifufo utebantur: dzgexzG- ením fufus eft Girecis,Sylueftris uero Cnícus, 4/2. 
Si quía Cníco urbano fimilis eft, i e 
GENER A, s 
Sylueftrís Cníci feu Atra&ylidis, Plíniolib, xxí. cap. xv. & Theophrafto libro 
vi.cap.ííj.autoribus,duze funtífpecíes, V namítior, & Cnicofatiuo fimilior, Flanc 
propríé Girecí Atractylida, Latini uero fufum agreftem;aut colum rufticam, quod. atrattytis proe 
cíus caulerigido admodu & exíli,ueteres mulieres pro colu;ut dictum eft, uteban, priédicta, 
tur,nominabant,Sunt quí Cartamü fylueftrem appellant, Germanice íitags uoce? cartam fle 
tur wiloer felb(a(ftar/ ut hacratione dífcernatur à Cnico, quem alíqui Cartamu, westris, 
& Crocum hortenfem nominát, Altera hírfutior, caules & folia Soncho nó afperze 
fimilia habens,que Officinis omnibus & uulgo Carduus benedictus nuncupatur. csduu pepe 
Germaníce Cateobenebíict/25ouvoutts/ober gefegneter oí(tel uocatur, diclus, 
FORM A. 
Spína eft Cnico fimilis, in fummo autem uíreularü folía multo foneiora habés, Attis pro: 
caulem magna ex patte nudii;afperumo,quo etíam mulieres pro fufo utuntur, Ca prie dicta. 
B piítulaín cacumine aculeata;flore pallidus radice tenuem,inutilem , Ex qua fané de- 
 Ícriptione omnib, perfpicuu effe putamus,fpina quam pictà exhibemus effe Atra 
ctylída, quodCníco fatiuo fimilisadmodu fit, ín cacumíne uíreularü folía quàm 
Cniícuslongíora habeat, caulem denícg magna ex parte nudi, autumni potíífimu 
tempore,quofolía fua fponte decidut, S minimeleue,fed afperü ftríatut obtineat. 
Idem etíam rigidus & exilís eft,ut fufi ufum praebere queat, Summiítati quoq eius 
capitula infident fpínofa , flos illi pallidus, radíx tenuís: & ín fumma, nulla eft nota 
que huícnon refpondeat. Carduum autem benedictum uulgó nomínatum effeaL. cadus benee 
teram Atractylídis fpeciem,ex Theophrafti & Plínij uerbis oftendí poteft: hirfu. dicus. 
tus enim eft,caulibus Soncheis,humi feré reptantíbus: propter fui enim mollitiem 
uclutifeffilis caducusq; folo procumbit, femine mínuto, frequenti, amaro, & pilis 
barbago,quod mollilanugine operítur.Flos eí pallídus Juteüsue, 


LOCVS 
Miitior Atractylís in aruis &montibus,hírfutior autem ín hortis íam pafsim pro 
uenit, TEMPVS. 


Prior Augufto menfeapparet,eius tamen femen anteautumnum non maturce- 

(cit, Pofterior citíus nafcitur, eius tamen femen fero etiam ad maturítate peruenit, 
TEMPERAMENTVM. 

Guftu cumamarz fint fpinze hze,euidentifsimü eftcalido & ficco temperamen: 

to effe pracdítas,id quod ex earundem etíam facultatibus collioí poteft, 
VIRES. EX DIOSCORIDE,. 

Atractylídis folia,coma & femen tríta cum pipere uínod pota,contra fcorpíioni 
ictus profunt, Sunt quí diícantà fcorpionibus percuffos quandíu teneant eam her. 
bam,;nonífentíre dolorem,depofita uero,dolore affici. 

EX GALENO, 

Atractylis aut Cnicusfylueftris, Haec planta ex fpinaru eft genere, Facultate ha^ 

betdeficcandi,& modicé digerendi, cL 2^ APPREN- 


St attgclic, 


ac 
L 
— 
EI 
eel 
[^21 


E 
OQ 
E 
2l 
Q 
Z 
« 


RECTE EO A 
d SYLVESTRIS, 


VH 16 PLÁNTARVM HISTORIAE CAP, XLII, 
C à | APPENDIX. | 

Príma fpína ín fanandiís ulceribus & fiftulis diuturnis efficacifsíima eft, Altera 
quam Cardumbenedíctum uocát, obftructiones ínternori uífcerum tollít,uríná 
mouet£,calculum frangít,ulcera;potílsimir pulmonís,fanat , Percufsís àferís uene- 
natis medetur. INegantetíá peftís experiri contapía,quíaut cum cibo,uel potu prae 
Íumpferit. Tam quoq correptis magnofore remedio fibi uulgus perfuafit , Ex qui. 
bus etíam omnibus fit perfpícuu, eafdem quas ueteres Atractyli tribuerüt,utrangs 
Ípínam habere facultates, Item herbam quamCardum benedictum uocant,contra 
Íerpentum & fcorpionüt morfus ualere omnibus ín confefTo eft:quam fané faculta 
tem cum Atractylí etíam afsignet Diofcorides, cofeqüitur ab eadem díuerfam nó 
efTe. Recentiores Cardum benedictum cótra capitis uehementifsimos dolores,uer 
tipínem, memoríam amíffam, ín cibo aut potu fumptum ualere tradunt, Item ad 
putrefcentía ulcera, mammarum potifsimir, fi ín puluerem redactus ínfpergatur, 


DE ANGELICA» CAP» XLIID 


NOMIN A. 
:vNQYID uetetibus cogníta fuerit haec herba, & quo nomineappellata 
Fiit;nondü fcírelícuit. INecs ením Smyrnion eft, quodícilicet umbellam 
"3 Anethi & femen rotundum, aliat multa quz defcriptio requírít, n6 ha 
sU Ze] beat, Silphion etíam efle haud poterít, quod folia Apíj habere mínímé 
eprehendatur , Recentiores autem uno orc omnes Angelícam, & Sancli fpiritus 
Sandifpirius radicem, à fuauifsimo eius radicis odore, quem fpírat: autab immenfa contra ue- 
radix cur dia. nena facultate;appellant, Germanis 2trgelict/ooerbes Deilisgen geyfte vouri/o^ 
p bOerc2Ówi(fvutts uocatur, 


Attgelica o est 
Sucyrnion., neq; 
Silpiiomn. 


A 


GENER A, 
Hotefis. —Duociusherbzinueniuntur genera, Vna enim mítior eft, cuius quidem radix 
Sjlucstris. ualde odorata,à Giermanís $am 2tnqelicf nominatur, Altera fylueflrís, eíus radix 
fuauiodore reftituitur,& à Germanis wiloe 2Ugelict nominatur, 
FOR. M A. ! 
 Caulem profert duüm cubitorum, cócauum : folía oblonga, perambítum ferra 
ta,fubnigra:floresín purpura candídos,femenlatum,folíaceum : radícem craffam 
& multam,forís nígrícantem,intus candídam, 


LOCVS 
IVlitior ín hortís plantata proucnít, & ín montofis etiam nonnullisfocís, periti 
deatquefylueftris. 
TEMPVS. 


Tulio & Augufto menfibus oret. 
| TEMPERAMENTVM. 

Calefacientem & deficcatoríam uím in tertío ordíne ei afsignant herbarij re. 

centíores, 
VIRES, 
, P LÀ [ 2 LH Y LÀ 1 
Aperit, extenuat, difcutit, utrecentiores perhibent, V'nicé uenenís aduerfatur, 
- 5 » " d D i] 4 " " 

Peflilentiae populatím fzuientís arcet cotagía . Corporaàlue peftifera uíndicat, (i 

tanti, ut affirmát,in ore teneatur. Per hyemem cícerís magnitudine cum uíno, per 

cftaté ex (tillatitio rofarü liquore fumpfiffe fatís eft, INecfenfuri eo die contagione 

pollícen£,quo quis deuorarítinam urina & fudore uenenuabisit. Lentitíá pituitae 

dieerít,quapropter tufsi,quam frigus attulerít,medet, CrafTa que ín thorace coe 

rint,difcutit. Herbaipfa ín uíno &aqua cocta uulnera interna elutínat, Cocretum 

fanguine refoluít,ftomachu efu corroborat. Cor recreat, Pituiti uentrículi defjcit, 


faftidía 


LOLIVM 


27 


128 PLANTARVM HISTORIAE CAP, XLIITI, 


€ faftídía ciborum difcutit, & elanguefcenté inuítatappetentíam.R abiofi canis mor 
fu,autferpentis ictu liberat, fi contríta cum ruta & melle folíaíndantur, deín cocta 
in uíno bibantur, Libidínem extínguit oreieiuno fumpta. Lafsitudines reficit,tho 
racem expurgat, Supra febricitantis caputímpofita,fertur ad fe feruore elicere, V a. 
lerecontra fafcínationes adfirmant,(i quís eam fecum geftarít, , 


DE.AERA»  CAP- XLIIID 


NOMINA, 
; en 1P A, A ÜUao 9-3 Qi cdviep Cirzecis: Lolium Latinis dicitur, Officinze nonuL 
Officinarm "i [anon fine magno errore;pro IMelanthío feu INíoella utuntur, utnon 
temeréctíam Pleudomelanthion did queat, Giermanís X atte / obet 
SA omnegele appellatur. 
| FORM A. | 
Folio conftatangufto, Theophraftolib.viij. de plantar hiftoría,cap.vij. tefte, 
pingui & pilofo; llorefubpurpureo, femine exilí in filíqua hifpida, uel ut Plínius 
aít,in cortíceaculeato. Ex qua fiquidem defcriptione fatisperfpicuum fitomnibus, 
Pfeudoueti? P(eudomelanthion hocefle Lolium:folía nang; Porri habet;oblonga,hirfuta,flo. 
in e Lo vem purpurett femen ín pilofajlonga, angulata, acper interualla firíata filiqua, Et 
! ut paucís fingula complectar, hordeo, cuius ut reliquaru frugum peftís & uitium 
eft,tota efligienon diísimile eft, 
LOCVS 
Non folumin trítícea & hordeacea, fed in omni fere alia fecete per fe prouenit. 
Frugum acerba peftis,ideoGpà V ergilío infelix appellatum, 
| TEM P V S 
Iunio menfefloret,& fubinde femen profert. 
TEMPERAMENTVM, 
Deficcat & calfacit efficaciter, utpropinquum fit acribus magis quàm lrís : fed 
non eft períndeutilla tenuíum partíum, uerum multum abeft. Secundum hoc po 
natípfum quífpíam in principio tertij ordinis excalefacientium, in fine uero fecun- 


di exiccantium., 


error, 


D 


VIRES, EX DIOSCORIÍDE, 

Lolíum molitum nomas, putredines,& gangrenas cum raphanis & fale illitum 
compefcít. Feras impetigines,S lepras cum fulphure uiuo & aceto fanat, Strumas 
quoque cum fimo columbíno &linífemíne in uíno decoctum difcutít, Cyuae zegré 
maturantur rumpit, Decoctu exaqua mulfa & illitum,ifchíadícís prodeft.Si cum 
polenta;aut myrrha;aut croco,aut thure fuffitum,conceptiones adíuuat, 

EX PLINIO, 

Lolíum moflítum ex aceto coctum ímpofitumQ,fanatim petigines,celerius quo 
fzepíus mutatum eft. Medetur &podagris,alíjsq; doloribus cum oxymelíte, Cura, 
tío hzecà caeterís díffert , Acetifextario uno dilui mellís uncías duas tuftum eft: íta - 
temperatis fextarijs tribus,decocta farinaLolij fextarijs duobus ufque ad crafsitu- 
dínem, calíidumGipfum ímponi dolentibus membris , Eadem farína extrahit offa 
fracta, Vlaeis etíam caeteris purgat ulcera uetera, & gangraenas , Cum raphano & 
fale & aceto líchenas. Lepras cum fulphure uíuo . Et capitís dolores cum adípean. 
feríno impofita fronti , Strumas & panos concoquit cum fimo columbíno, & lini 
Íemíne decoctaín uíno, | 
APPENDIX. 

Jam comemoratas facultates huíc etíam herbae,quà Germani X atten nominát, 
recentio, 


C 


Afclepias unde 
dicta. 
Hiranditaria. 
Viticetoxicum. 


130 PLANTARVM HISTORIAE CAP, XLIIII, 
recentiores tribuunt, IVlirifice enim hanc in fanandís impetíoínibus, alíjstp fcabíei 
generibus cómendant, ltem in uulneribus glutinandis,ac fiftulís curandis, compe 
Ícendod fanguine;cius effe ufum tradunt, ut hínc etíam líqueat hanc ipfam à Lolío 
non effe diueríam, 
EX SYMEONE SETHI. 
Vim zqualem lrídi obtinet. 


DE ASCLEPIADE* CAP- XLV» 


NOMIN A. 

jZKAHPIAZ Grecis, Aícepias Latinis,herbarijs Hirundinaría, O£ 
icínís Víncetoxicum, Giermanís &dwalbenwurt appellatur, Afde 
iasautem ab Aefculapioantíquo medicine autore nominata eft. Hia 
undínaría uero à filiquís quas producit, que dehifcétes plumofum fe 
xxr men oftendunt;atqueadeo hírundinis effigiem referut, V íncetoxicir, 
uel rectius visio hauddubie dicta eft, quod illi infienis aduerfus uenena uis fit, 
ut pauló poftfufius docebimus, 


FORMA. 

Ramulos profertlongos,in quibus folíalonga Hederz fimilia , Radices nume- 
rofas,tenues,odoratas, Flores grauiter olentes.Seme Securídace feu Hedyfari. Ex 
qua deliníatione nemíni non perfpícuu fit Vincetoxicu appellatà herbà,eífe Afcle- 
píada,Fruticofa fiquíde herba eft, caulem obtinensrotundu,leuem,tenuem,acferé 
funceit,ramulíslongis;folío hederaceo, fed obloneiori, in uiridi níerícante, lorib, 
exiguis, candídíis,autueríus in albo pallefcentibus, erauiter odoratís,ex quibus fili 
quac oblongze fiunt, quee dehifcentes femen plumofum Securídaca fimile, hoc eft, 
rufum & latum oftendunt, radicibus multis,exíguis tenuibus, &odoratís,adeó ut 
nulla fitprorfus nota quzeilli non refpondeataptiffime, Hís accedunt locus natalís 
& facultates, quae fingula cum Afclepíadeilli communia funt,quemadmodü ex ijs 
quz ftatím fubijciemus manifeftiísimum fiet, 

LOCVS, 

Prouenitin montibus afperis, altís acarenofis , Copiofifsimé autem nafcitur in 

monte haud procul à Tubínga fito,ín quo olímarx pofita fuifle fertur, 
TEMPVS. 

Aaügufto menfe floribus abundat, acfubinde femina in folliculis obíoneis, for- 

mam hírundinis cum dehifcunt referentibus, profert, 
TEMPERAMENTVM. 

Afdepias,Paulo tefte,calida, ficca, & tenuis fubftantia eft, Cyuo fané tempera- 
mento Hírundinaría etíam praedita exiftít: amara fiquide & parum elutínofa eius 
eft radix, foliauero aliquam praefe feruntadílrictionem:utiterum euidenter appa 
reat; Hirundinaríam efTe Afclepiada, 

VIRES. EX DIOSCORIDE, 

Radices cum uino potz,torminibus, SC uenenatorii morfibus fubueniunt, Fo. . 

lia uero illita maleficísín mammis & utero uitijs opitulantur. 
EX PAVLO, 

lTorminibusinuinopota competit, Illítauero uenenatorum morfibus,& mali 
enísmammarum & uteri uitijs fuccurrit, 

EX PLINIO. 

Radicestorminibus medentur, & contraferpentium ictus non folum pota, fed 
etiam illita profunt, 

APPENDIX. 

Recentiores radice eius magna efficacia ad menfiu prouocatione utuntur, & ad 

rabidi 


13) PLANTARVM HISTORIAE CÁP, XLY, 


c rabídi canis morfum;uenenisQ potenter refiftereaffirmát,unde etíam haud teme. 


victrix toxid, ré V'ictrix toxici ab tjfdem appellata eft, Hydropícis etiam radícem ín uíno macera- 


tam &fubinde coctam, mirifice auxiliari tradüt. Flores preterea folíadp ficcata, mox 


trita; uulneribus utiliter ínfpereiaiunt,Sordida etíam ulcera purcare;&ad cícatríce 


perdacere, genítalíumq uitijs X rupturis eoreoié mederi docent. Qua in uniuer. 
fum omnes facultates cum íjs quas Afclepias obtínet pulchré quadrant,uteandem 
efTe Hirundinaríam uocatam herbam,nullus deinceps dubitare debeat, 


DE APIO- CAP- XLVD 


NOMIN XA 
zegnm Lo Z, igo, 8 yeusuGadAevG" Ciraecis : Apios , Raphanus fyfueftris Lati, 


q/ FX gen/& 4Éromatel appellatur , Apion uero dixerunt Girzecí,quod ra, 


29 Xidicis extremum ín pyriformam turbínatur, Eadem etíam ratíone ifchas 


Chanebalamos, & chamacbalanos ab fjfdem nominata eft; quod in ficus, uel olandis effigiem radi 


cis extremi turbínetur , C uapropternon inepte Latinís etíam elansaut ficus, feu 
carícafylueftrís nominabitur, 
FORM A. 

Ramulos duos auttres iunceos,tenues,rubentesQ profert,qui fupra terram pa. 
rum feattollunt, Folía ruta fimilía,longiora tamen, & uirentía, Semen exieuit. Ra 
dícem Afphodelo fimilem, & ad pyri fieuram accedentem,rotundiorem tamen, & 
liquore plenam,íntus candídam,forís nigro cortíce tectam, Hzc Díofcorídes, Alij 


Wu nis dicitur, Officinis incognita, Germanis A£&vonuf/ Evctelen/sEvofei. 


n adijciunt Apíon habere tenues capreolos;florem Pifo nó dífsimilem,fedlonoémi | 


norem, Que fingula fatis declarat herbam cuíus pícturam exhibemus,effe Apionz | 


ramulos enim magna ex parte duos, uel ternos, ímó ut T heophraftas aít quater, 


nos, interdum plures emíttit;iunceos, tenues, & ínfima parte rubentes;quií fu. 


praterram parum fe extollunt, Folia quoque Ruta habet, at longíora & uíren 
tía.Semen etíam exiouum , Radícem denique Afphodelo mari fimilem , & ad py. 
ti effigiem accedentem:quod tamen nó de tota radíce,quelongifsíma eft & tenuís, 
intelligendum uenit,fed de extremis eiufdem,hoc eft, nucibus feu olandibus ab ea 
dependentibus, pyríaut ficus formam habentibus,qualibus etíam Paeoníae foem. 
nz radix afsimilatur, Succofa quocp radix eft;intusqg candída , Quibus omnib, ac. 
cedunt flores Pifo fimiles, & mirifice odorati, minorestamen : necnon capreoli tez 
nues, Coueníuntetíam uires;ut ex fequentibus patebit, íta ut prorfus nulla fit no^ 
ta quae reclamare uideatur, 
; LOCVS. 

Prouenitin frumentaceis aeris, hordeaceís potiísimis, trítici & zeze, quos inter, 

dum fues, ductze cupiditate eius radicis,feu rectius nucum ex radíce dependentiiz, 


Paris prima. prorfus euertunt, Atque hínceft quod panís porcinusà quibufdam nominetur, 


cur dictus, 


TEMPVS:' 
Floribusabundatodoratís admodum Iunio menfe, 
TEMPERAMENTVM. 
Apios temperatura calída eft & ficca medíocríter, id quod ex euftu facile depre- 


henditur, 
VIRES. EX DIOSCORÍIDE, 


Pars radicis fuperior fumpta, uomitione bilem pítuitam&extrahit.Inferiorper . 


aluum, Totauero utrínque purgationes mouet , Succus eíus fefquioboli pondere ', 


- hauftus, utraque parte,hoc e(t,fuprà & infrá purgat, Cum uerolíquorem collige- 
xc uoluerís,tundito radices, coníectísqy ín craterem aqua plenum mifceto;tum pen 
nacollectum qui fupernatabít liquorem ficcato, 


EX PLI 


PLANTARVM HISTORIAE CAP, XLVI, 133 


EX PLINIO, 
Succus pürgat utraque parte fefquiobolo ín aqua mulfa, Síc &hydropicis da. 
turacetabuli menfura, 
APPENDIX. 
Experientía teftatur nuces has naufeam atqueadeó uomitíonem ciere, fi quis il 
 lisuefcatur, 


i 


DE ASTERE ATTICO» CAP» XLVID 


NOMINA. 


| Oflicinís ignota herba . Giermanís &terrtraut comodeé appellari po. 
WE teft. Afterís autem nomen, nonà foliorum ín caulibus, fed ín floribus 
/&" «ES potius figura & fitu;accepit. Siquidem foliorum ín huius herbe florenu 
merus & forma, ftellam pra fe ferunt, uel ut Plinius ait, capitula per ambítum di. 
ifa folíjs pufillis, ftella modo radíata funt. Errant ítaque qui (ingula folía ín cauli. 
bus ftellacformam reprefentare putant. Bubonium & Inguinalis, quod inguínum 
pracíentaneum fitremedíum, dicta eft, 
FORM A. 

Cauliculuslignofus,purpureu & luteum ín fummo florem habens, ueluti Cha- 
maemelí capítulum,undique per orbem íncifuris díuifum, foliolis ftella fimilibus, 
Qua uero circa caulem funtfolía, oblonga & denfa hirfutáue, Ex quaquidem de- 
liniatione omnibus perfpícuum fit, herbam cuíus picturam exhibemus effe Aftera 
atticum, INam caulis eíuslienofus e(t, folijs ueftitus obloneís & denfis,ín cacumi. 
ne flos illi purpureus &futeus, ftella modo radíatus, qui fubinde in papposabít: 
radix fibrís multis capillata, 


SS 


| LOCVYS. 
INafcitur ín collibus,montibus altís,& fyluís, 
TEMPVYS. 
Augufto menfeutplurimum floret, durantGjin magnam autumni partem eius 


flores, 
TEMPERAMENTVM. 


Mixta eft potentize,uti rofa;refríoeratenim,non tamen uehementer, & digerit 
atque exiccat, quod fcilicetilli amara infit qualitas. 
VIRES, EX DIOSCORIDE, , 
Aeftuanti ftomacho illita cófert, Succurrít etíam oculorum ínflammatíonibus, 
buboníbus, & procídenti fedi , Tradunt partem ín flore purpuream, fi bibatur ex 
aqua,angína correptis, & puerorum comitíalibus opitulari, Recens inguínum ín. 
flammatíonibus illita prode(t.Sícca finiftra manu dolentis decerpta, inguini adaL 
lieata doloribus liberat, I 
EX GALENO, 
INontantumillitum,fed etiam fufpenfum bubonas fanare creditur, Habet uero 
quiddam etíam dieerens,ut miftz fit facuftatís,uerum id non adftringit, 
EX PLINIO. 
Bibituraduerfus ferpentes, Sed adinguinum medicinam finíftra manu decerpi 
iubent,& iuxta cinctus allicarí. Prodeft & coxendicis dolori adallíeata. 
M pr aGRo- 


jx THP eafioc,Bs6oviey Crrzecis : After attícus, Inguinalis Latinis dicitur, woundis. 


Aster unde 
dicta r 


Itguinalis quare 
appellata. 


Kp Quant. 


ATTLGIV.S 


DE AGROSTI- CAP» XLVIID- 


NOMIN A. 
BrPOZTIZ Ciracís,Gramen Latinis, Germanis 6:af appellatur. Gra 
men uerodictum eft;quod genículatis ínternodijs mirifice ferpat, à ora 


Ud Siradíces. FORM A. 

Genículatís per terram ferpit ramulís, & ab ijs dulces ceniculatasq radices fpar- 
oit. Folíacíus acuminata, dura, &ut parue arundinis lata, qua tumenta bouestp pa 
Ícunt , Ex quibus uerbis planum fitomnibus, plantam hanc,cuíus pícturá damus, 
efTeuerieraminis genus t geniculatís enim ramulis per terrá ferpít, &ab íjs dulces, 
geniculatas,GCexíeuas admodum ac tenues radices fpargit. E dodrantalibus etíam 
ramulís círca unumquencg genículubína folía acuminata,dura aclata emíttír, Fo, 
ribus denícs ad erame Parnafi accedere uidetur:candidí ením funt, & quinis diftín 
&i folíjs, S his ipfis diffe&tís:quibus decidentibus follículi rotundilini inftar, femi, 
nepleni exíguo;ut Parnafi eramen,prodeunt, Adeo ut nemo fit quí non uideat i 
li peromnia eramínis refpondere notas, Quare reprehenfione digni funt, qui Ew. 
phrafíam effe putant, 

LOCVS. 
. Pafsimnafcitur ín umbrofislocís,& dumetis. 
"e | TEMPVS. 
In fineferé Aprilis floribus fuis candidis & elecantibus ornatur, 
TEMPERAMENTVM, 

Radix eramínis mediocríter frigida Gtficca eft,mordacitaté quandam exiguam, 
&partíum tenuítatem obtinens, Herba uero ípfa ín prímo quidem exceflu refrige- 
rat,ín humíditate uero & ficcitate moderata , Bemen alibi quídem imbecillum et, 
ín P-rnafo uero deficcatoríum,& tenuíum partíum & fubacerbum, 

ANIRES. EX DIOSCORIDE 
Graminis radix tríta & illita uulnera conglutínat, D'ecoctum eíus ín potu tormi 


155 


Gramen unde 


diendo, uel à eíenendi foecunditate : (iquidé crebró ab ijs nouas fpareit ditm. 


Error quorutda 


[eplafiariorum, 


nibus medetur,S urinae difficultatibus. Calculofa etíam ueficze excrementa cómi- 


nuit, EX GALENO. 


Radix cruentaulceraglutinat, Caetert mordacitas & tenuítas quee radici ineft, 
exigua eftquidem,fed interdum tamen frangere lapides affolet,fi quís ipfam deco 
quens bibat, Semen autem alteríus quidem imbecillum eft;eius uero quod in Par 
nafo nafcitur,urínam cíet,& fluxus uentris & ftomachieficcat, 

| EX. PAYLO, 
Gramen Parnafi maximeutile eft, fíccatmodicérefrigerat, tenui parti, & fub 
acerbum,eogy uulnera cruenta glutínat, & decoctu eius uefice calculos confríngit, 
EX PLINIO. 

. Decoctumgramen uulnera conglutínat, quod & ipfa herba tufa preftat: tuc. 
turco, Sab ínflammatíonib, placat . D'ecocto adijcitur uínum ac mel : ab aliquibus 
G thurís,& piperis, myrrha tertíz portiones, Rurfusq coquítur ín zerco uafe ad 
dentiu dolores & epiphoras.R'adíx decocta in uino,torminibus medetur, &urinze 
difficultatibus,ulceríbusq ueficze, Calculos frangít, Semen uehementíus urínà ím 
pellit, Alu uomitionesQy fiftít, Priuatím aute draconir morfibus auxilíatur , Sunt 
quígeniculanoué uel uníus , uel é duabus tribüsue herbis , ad huncartículori nu. 
meri inuoluilana fuccída nigra iubeát,ad remedía (trume panorümue, Leíunti de. 
bere effe qui collíat. Itaírein domu abfentís cui medeat, fuperuenictiG ter dícere, 


leiunioieiunu medícamentu dare;atcy ítaalligare,tríduog id facere, uode oramí 


nir eenerefepte internodía habet,efficaciísimé capiti cotra dolores adallioat, Qyuida 
propter uefica crucíatus decoctu ex uino gramé ad dímídias e balneis bibi iubent, 


M a DE ALOE, 


Superstitiofua. 


DE ALOE»* CAP- XLIX» 57 
NO MIN A. | 

zu ^on Grecis, Aloe Latínísappellatur , Officina ueterem appellatione 

| retínuerunt. Germani deftituti peculiari nomenclatura, paríter Latínís 

| | Aloén uocant, Sunt quí hancá crafsísfolijs, & fimilitudine quaim cum 

«t$. 3 5emperuíuo habet;Semperuiuum marínum nominent, Semperuiuum: 

FORM A. TRATTO. 

Scylle folam habetAloé,craffum,pínguemodicélatum,rotundü,repandumG. 
Folía utrincs eerunt ex obliquis aculeos raros, &breues.Caulem profert Antheri, 
cofimilem,florem album,femen Afphodelo fimile, Ciraui eft tota herba odore, & 
guftuamarifsima, R adíce una,palí ín terram adacti fpecie, INoftra pictura non nifi 
radícem & folía ob oculos ponít, relíqua hoctempore habere non potuímus. Da. 


bimus autem operam,modoó Dco ficuifüm fuerit, ut aliquando integra plante pi 
Curam ftudiofis exhiberelíceat, 


Ls 


LOCVS. 

INafcitur copiofifsimain Indía, prapinguisqg,unde fuccus quoqs defertur, Pro, 
uenit etiam ín Arabia Afíatg, & in marítimis aliquotlocís,& infulis, utín Andro, 
INuncín alíquothortís Germaniz noftrz plantatur, ; 

Jr TEMPVS, 

Neque florem neque femen ín ftirpenobis uidere contigit, quare de ijs quo ni- 

mirum proueniant tempore nihil certí monftrarepoffumus, 
TEMPERAMENTVM, 

Alcécalefacientiir eft primi ordínis intenfi, aut fecundi remífsi,tertij autem exic 
cantium. VIRES. EX DIOSCORIDE, 

Duo funt fucci concreti genera, Vnumarenofum, quod fedimentii purífsimze 
aloés uidetur (hocoflicinis Caballintt uocatur, ) Alterum iecínorís modo coactum 
(Succotrini barbari appellát. )Eligito pur& quae níhil doli fenfit, fine calculis,fplen 
dentem,fubruffam,friíabile;iecínorís modo concretà,facilé liquefcente,eximie ama 
-xitudinis, Reprobato autem níeram,& fractu contumace, E(taloé uís adftingere, 
fomnum cócilíare,exíccare, corpora denfare, aluum foluere,& ftomacht purgare, 

Pondere cochlearís duorü ín aqua frigida, auttepida pota, fanguinis excreationes 
fiftit, Regium morbi purgat tribus obolís ex aqua;aut drachme pondere in potu, 
Deuorata cum refina;aut cum aqua;aut cocto melle excepta,aluu foluit, Trium dra 
chmaru pondere perfecte pureat,Vlixtaalijs purgatorfjs medícamentis, ftomacho 
minus noxía ea reddit, Síccata & infparfa, uulnera olutínat, & ulceraad cicatricem 
perducít,compefcítG Priuatím autem exulceratís genitalib. medetur, & rupta ín. 
fantium preputíaaeelutinat. Condylomata, rímasqQ fedis cum paffo mixta [anat, 
Sanguinis eruptiones ex haemorrhoidibus factas compefcit. Digitorum reduuias 
ad cicatrícem perducit, Liuores & fugillata cum melle delet. Palpebrarü fcabrities, 
angulorumq pruríoínes lenit, D'olorem capitis fedat temporibus & fronti ex ace; 
to um rofaceo inuncta, Capillos fluentes cum uíno compefcít, Tonfillís,eingiuis, 
. & omnibus orís ulcerib.ex melle & uíno prodeft. Torretur oculorum medicamen 
tis in tefta pura & candente, rudiculad fubinde uerfatur donec equalíter torreatur, 
 Lauatur utquod eftarenofifsimum fubfidat, tanquam inutile, & leue & pinguifsiz 
mum affumatur, | Meses 

| | EX GALENO. 

Haecherbanon admodum apud nos prouenit : & quae in magna nafcítur Syría 
aquofior eft, & facultatis imbecillíoris:attamen ufqueadeó deficcare poteft, ut uuL 
nera conglutinet. At ín repionib. calidioribus, qualis eft Ccelefyría & Arabía,mul- 
tó eft melior, Optíma ueroIndica,cuíusliquor eftíd quodad nos tmportatur medí 
camentir cognominati aloé,ad plurímas res propter ficcitaté mordicationis exper- 
tem utile, Eftautem nó fimplícisnaturz,fed, ut indicio eft euftus, adftrinoít (imul 


M 3 &amara 


PLANTARVM HISTORIAE CAP, XLIYX, 159 


A &amara eft, Ad(trineit quídem medíocríter,(ed uehementer amara eft, Subducit 
& uentrem,utp uta ex numero medícamentorü quae Greci ab excernendo fterco. 
reuocant cxLozestoxi. V erum & ipfius facultatis mifturam atteftantur partícularía 
ciusopera : nam X gratum ftomacho eft medícamen ,ut fi quid aliud, & finus olu. 
tínat.Sanat & ulcera que xgréad cicatrice duci poffunt, & maxímé quae ín ario funt 
& pudendo . Iuuatetíam eorum inflammationes aqualiquata,& uulnera ad eun. 
dem modum 9lutinat, Coneruit fimiliter utenti & ad ínflammationes ín ore,naríi, 
bus,& oculis,In fumma;repellere & difcutere fimul poteft,cum hocut paulum ex 
tergeat,quantum uídelícet ulceribus purís non fit moleftum, 

EX PLINIO. 

INatura Aloés fpiffare, denfave, & leuiter calfacere , V fusin multis & principa: 
lis,aluum foluere,cum pene fit fola medicamentorü que per feid praeftant, Confir, 
matetiam (tomachiradeo utnon ínfeftet ulla uís contraría , Bibitur drachma , Ad 
ftomachi uero diflolutione, ín duobus cyathis aqua tepídze uelfrieidac, cochlearís 
meníura,bis térue ín die ex interuallis,ut res exicit . Pureationis etíam caufa pluri 
mum tríbus drachmis, Efficacior,fi pota ea fumatur cibus. Capillà lentem conti 

» nercum uinoauftero,capiteín fole contra capillü peruncto, Dolorem capíitísfedat, 
temporibus S fronti ímpofita,ex aceto & rofaceo , Dilutiortg infufa, oculorii uitía 
omnía fanarí ea conuenit, Priuatím prurígínes & fcabiem eenarü,item ín fionitaac 
líuída,illíta c melle,maxime Pontíco:tonfillas, oingiuas,  omnía orís ulcera, San 
euínis excreatíones, fi modíce fint, drachmz pondere ex aqua,fi mínus, exaceto 
pota. Vulneru quoq fanguine, &undecung Buente fiftit per fe,uel ex aceto, Alíàs 
ctíam eft uulnerib.utilifsima,ad cicatrice perducens, Eade ínfperoit exulceratis ge 
nítalibus,uírorum codylomatis,rímisQy fedis, alíàs ex uíno, alíàs ex pafto, alíàs fic. 
ca perfe,utexioit mítiganda curatío;aut coércéda, Haemorrhoidu quog; abundan 

5 tíamleniter fifiit.Dyfenterieinfunditur, Eti difficilius concoquantur dbi, bibitur 
Accena modico interuallo, Etín regio morbo tribus obolís ex aqua, Deuorátur pi 
lulge cum mellis decocto;autrefina terebínthína,ad purganda interiora , Díoitora 
pterygíatollít. Oculorum medicamentis lauatur, ut quod fit arenofifsimum fub. 
fidat, Aut torreturín tefta; penna& fubinde uerfatur,ut pofsít zequaliter torrerí, 


4 


DE BECHIO- CAP» L» 


NOMIN A. | 
zw x10 Grecis, Latinis Tufsilaesoaut Farfaría dícitur.Síc uocata 
1398 quod Baie, hoc eft, tuffes iuuare credita fit, Herbarijs & offici sedios unde 
"us Jnís hodie V ngula caballina appellatur, Germanis ofbüb/ober. dicun, 
e125:anbtlatticb /quodfcilicet equínae ungulz perfimilis fit, & am. Vngula cabala 
Jbuftiís medeatur, lina, 

p A5—re FORMA | 

Folía hedera habet, fed maíora, fex aut fepté à radíce prodeuntía,fuperné uiren. 
tía;inferíore autem fuí parte albída; plures angulos habentía , Caulem palmum aL 
tum,Hloré uere prodeunté pallidi, quem unà cum caule cófeftím abíjcit Inde nó. Bechict fiot id 
nulli exiftímauertüt (ine caule hanc herba nafci. R adíx illi tenuís eft, que mínimé in. fet ire flore, 
utilis effe poteft, quandoquíde illius,ut ex fequentib. patebít,ín runapendís thora- 
cis abícefsibus, & etjciendo ex utero emortuo fcctu ufus fit, Subeffe Ítacp erroreín 
Diofcoríde manifeftiffimu eft, ubí radice Tufsilaginis djevsoy efTe ínquít, quem ta. Diofcorilisloe 
men nemo ínterpretu,quod fciam, anímaduertít . Hoc etíam adijciendi duxi pro 4 eiiettdetus,. 
confirmanda Diofcorídis defcríptione,& confutanda erronea quorundam fenten, 
tia, lores T'ufsilaeinis effe fueacifsimos : js ehím enatís breuí uígor uítatg durat, 
longiísimat mora triduum aut quatríduum, poft quod ilíco RUE flaccefcen, 

4 tein 


N | 
; 
Z[ NN 
, 
j 
/ ' 
j » 
; Y 
L, & 
Li 
M 
j N 
N 
1 N 
| 


dd | My Uu 
TVSSILAGO // 


PLANTARVM HISTORIAE CAP, L, 141 


A tesin papposeuanefcunt, & caducí marcent, ita ut non ní(i uere fefe fortefortuna 
ferant obuíam,quo potífsímum tempore flos & caulis fine folíjs uident . Quapro- 
pter quí herbam ipfam hoctemporenon cofpexerunt,& tam fübitam florís & cau. 
Iis iacturam haud anímaduerterüt, fine utrifcp nafci crediderunt, INos tamen & flo. 
rem &caulem fepíus oculís contemplatí fumus,ídeodqut utriufcp pictura accederet 
dilíeenter curauímus, | | 

LOCVS. 


INaícitur propefontes,& ín aquofis locis, 
| TEMPV S. 


Flores uere,8t ín Aprilicollieuntzab hocením tempore,ut paulo ante diximus; 

nufquam apparent, Folía & radíx tota aeftate durant, 
TEMPERAMENTVM. 

Folia Tufsilaeinis uirentía aqueze fubftantia admiftionem habent,uthacratio 
nefrígida & humida dici pofsint,Siccauero acríora funt,ídeo(g calida, 

| VIRES, EX. DIOSCORIDE, 

Tufsilaginis folía trita cum melle illita,ienibusfacrís, & inflammationibus cun. 
&is medentur , Eadem ficca íncenía, eos qui ficca tufsi & orthopncea ínfeftantur, 
quumfumum per ínfundibulum híanti fu(cipiuntore, fanant , Abfceffus thoracis 
rumpunt. Eadem radix fuffita poteft, fcetumi emortuum ínaqua mulía cocta & 
pota eijcit., 

EX GALENO. 

Bechium ídeo nuncupatum eft,quod &5y«c, id eft, tuffes & orthopnceas fuuare 
creditum fit, fi quís uídelícet folia arida autradicem ín prunis accendens, afceden 
tem índe fuligine ínfpiratu attrahat, Eftantem modiícéacrís,ut fine moleftía nox 
ueomnes thoracís abícefTus credita fit rumpere , Sanéfolía uíridía partes cruda ín. 

5 flammatione obfeffas illítu extrínfecus adiuuant;propteraquac humidítatis admi, 
ftionem,qua omnía uírentía tenera,alía plus,alía mínus participant, INam ficca Be 
chíj folia acríora funt, quàm ut ínflammatione laborantibus partibus conueniant, 

EX PLINIO, 

Tufsilaginis aríde cum radice fumus per arundinem hauftus aut deuoratus,ue- 

| terem fanare díciturtufsím:fed & ín fingulos hauftus paffum guftandum cft, 


DE BVGLOSSO* CAP» LD 


NOMINA. 
ovraozzoNw Gracds:Bueloffum,Bubufa fíngua, Bouislineua Lati 
nís, quod fcilícet eius folía bubulze linguae fimílía fint : officinis & her- 
D^ R barijs Borrago, Germanís 25urzet(cb dícítur, Alía uero herba eft QqUa3e 80/490, 
& hodie BuglofTa uuleó nomínatur,ut fuo oco indícabímus, 
ve : FORM A. 
Bugloffum V erbafco fimile eft, folium habens in terram depreffum, afperum, 
-nigríus, bubulzlínguenon difsimile, Florem cceruleum,fpeciofum, Qyuze nímírü 
defcriptio íta hodie uocate Borragini herbae quadrat, ut nemo non, nífitalpa cx- 
cior fit;ueterum effe Bueloffum uideat, Qui tamen eíus rei plura areumenta defi, 
derat,ea quz libro prímo;cap,xxxíij, noftrorum Paradoxorü produxímus, legat, 
& nihil puto deinceps dubitabit, | | 


Cam » v 


LOCVS, 
INafciturin planis & fabulofislocis . Pafsím etíam hodíein hortis feritur, ob id 
olitoribus optímé cognitum, | 
TEMPVS, 
Carpitur Tulio menfe, Hy 
mener Fc TEMPER A^ 


PLAÁNTARVM HISTORIAE CÁP, LI, 143 
TEMPERAMENTY M, 


Buefoffum calidi fiumiditg temperamenti eft. 
^ VIRE $ EX DIOSCORIDE 


Folium Bueloffiín uínum deiectum animi letítíam efficere credítur. Aiunt quee 
tres caules emittat fi cum radicibus & femine totateratur, & ín potu detur, contra 
tertíanos ripores prodefle:ad quartanas uero qua quatuor. Horum autem deco, 
Goin uíno fiat, FHerbam abfcefsibus etíam utilem effe ferunt, 

| EX GALENO. 

Bugloffum uínis inie&um letítize & hílaritatís caufa efTe creditum eft, Sed & tjs 

qui obfauciumafperítatem tufsiunt, ín melícrato coctum conuenit, 
EX PLINIO, 

Buefoffo praecipuum quod in uinum deiecta, animi uoluptates auget, & uoce 
tur Euphrofynum, Bugloffo inareícente, (i quis medullam é caule exímat, dícatGg 
ad quem liberandum febre íd faciat, & alliget eí feptem folía ante accefsione, aiunt 


à febreliberari, 
EX SYMEONE SETHL 


Bueloffumurinam cit, & fitim fedat , Caules eíus cocti & crudi comefti íecoris 
affectibus profunt, A uíatoribus ex eo conficitur zulapíon,& eft utile, 


DE BVPHTHALMO?» CAP» LII* 


NOMINA 
govooAAMOoN Grace Buphthalmü Latine, Hodie oculus bouisaut 
uaccee, X Cotula non fcetída herbarijs uocatur, Ciermanís X ínofjaug/ 
E oer JA fiaug. Duphthalmumautem nonalía ratione dixeruntueteres, 
E c» d quàm quod eius flores oculi ímitentur formam, S boum potiísimüu ocu 
lis (imiles fint. Grermanice etíam A stotll/hoc eftuaccinum anethum dicitur, quod 
Ícilicetuerum Ánethum eius folía referre uideantur, 
FORMA. 


Colula tion foca 
fida. 
Bupbtbalinima 
cur dictum. 
Aneibum iaccta 
tum, 


Buphthalmtum caulem tenerum emittit,folía fcenículo fimilia, floresTuteos An. 


themide maíores,oculorum fieura,unde & nomen traxit. Ele fiquidem notz ada- 
mufsími conueníuntherba quam uulgus herbaríorum Cotulam non fcetidam uo 
cant:caules fiquidem eius teneri, folía fceniculo fimilía, INec te moueat quod à Dio 
Ícoríde Buphthalmo utei flores tribuuntur , Cotuleautem non fcctide albi fint:ad 
diícum enim mediümue Diofcorides refpexit,quod luteum eft)non ad ambitum, 
in quo folía radiata candida, ut in Chamaemelo, exiftunt, Quod dicimus , confir 
mant que Galenuslib,vi.de fimpl.medic.facul.ín hunc modum fcribit: BuphthaL 
mi,inquiens,Hores colore Anthemidis floribus fimillimi funt, fed multo maiores, 
Serapion quocp florem eius magis luteum lore Chamzemeli effe aít, Si itaq; An- 
themídís floribus fimillími funt, necnifi fola magnítudine differunt, & Anthemi 
dís proprie dicte flores ín medio lutei, & perambitum candidi exiftunt;necelfe eft 
ut Buphthalmi etíam flores tales (int , ut fcilicet candida illorum folía,Tuteum me; 
dium cíngant. Quid multa e Buphthalmiflores ab Anthemídis floríbus nó nifi fo» 
la magnitudíne differut : erandiores ením Buphthalmi flores quàm Anthemidís 


Obieclionis fos 
lutio, 


confpiciuntur,relíqua facie quamfimillimi, Quod igiturad coloremattínet,ín nuL. 


lo uaríant, lam dictis accedit, quod Serapionís interpres fub Cotulae nomine Bu 
phithalmum deliníat. Denics congenerem effe planéherbam Buphthalmum cum 
 Anthemíde Díofcoridis tractandi ordo abundé docet, quum conftet illum tres her 
bas fibiadmodiü fimiles, Chamzemelu nempe, Parthenitz, & Buphthalmir,uno in 
loco defcribere, V ndeiteri palnu fit Buphthalmti effe Cotulánon fcetidam, quod 
fcilicet Chamaemelo proríus fimilis fit,excepto duntaxat flore;qui in illa maior eft, 
LOCVS$ 


f 


— 
SN 


e 


/ 
dL Sora A 
er S/N f/7 n 
SS LA 


d z LT 


WM f SM NY 7 
7 E el. i 

N | / ANA NS 

B 


bBVPHTHALMVM 


PLAN/JARVM HISTORIAE CÁP, LII, 145 


In campis & circa oppida nafcitur, 
TEMPVS, 
Carpitur Iulio Auguftot menfibus,& duratetiam ufqzad autumni medium, 
TEMPERAMENTVM, | 
Flores Buphthalmi acriores funt Chamgmeli loribus,ob id illis funt calidiores, 
VIRES EX DIOSCORID E, 

Buphthalmi flores cum cerato tríti, cedemata & duríties difcutiiit, Ferunt poft 
exitiabalneo potam, regio morbo correptis colorís bonítaté tractu tem porís red 
dere. | | EX GALENO, 

Buphthalmíflores Anthemidis floribus uehementíus difcutiuntjadeb ut &du. 

 ritíesex cerato mixtifanent, 


Me? 


EX PLINIO. 
Buphthalmos cum cera fcirromata difcutit, 


DE BELLIDE- CAP-* LIID 


| J. NOMIN A, 

SENIELLIS necp à Díofcoríde, necgà Galeno, necalijs etíam Girzecis, quod 
3(« Ícíam, defcripta eft, ídeog ereco nomine deftituítur, Latinam itac; dun 

9:05 Wtaxatappellationem habet, Bellis fiue Bellius,autore Plínío,nomína 

Eee esit, GENER A, 


Ic/ober roteblimle nomínant., Altera fylueftris, quam uuleus herbariorum Pri 
» mulam uerís, quod fcilicetuereínchoante mox erumpat, Giermaníautem (3f. Prinula ueris, 
. lieble/8CA Leinseitlófle nuncupant, Maiorem officinz nónullae Confolídam me. Cófolidenedia. 
díam,quod credatur uulnera glutínare, Ciermaní Dengbliim uocant, INosalíam 
Coníolidam mediam ínfrà defcribemus. 
nS FORMA. | 
IVlínor hortenfis, fylueftri praeter lorem qui rubicundus eft, per omnia fimilis siivor. 
eft. Conftantueroflores íj ínterdum fimplici,;interdü multi plicifoliorum cóotextu, 
ut pícturaaffabré oftendit, Sylueftris, Pliníolib.xxvi.cap.v.tefte;flore coftatalbo, plisj loas exs 
aliquatenus rubente,quínquagenífternis, interdu etíam quinquagenifquinis bat, £lic«w- 
bulis citcínato,folío pingui,in terra acente,ín rotundum oblongo,leuifsime ferra, 
to, Neq; obftat quod Plinius lib.xxi.cap.viij. Bellio luteum effe lore tradat, quía 
nonadambítum, fed ad diícum mediumue floris, quod fantluteum eft;refpexit. 
Hinceft quod à quibufdam Plinij locus italeeatur; uuteum & Bellio,ut fubaudia 
tur femen, Vlaíor Bellís proceríior affureit,folio nonadmodum díuerfo,altioribus wis, 
duntaxat crenaturís laciniato,colículis tenuibus, furculofis, cubiti altis, lore prio. 
rínon diísímili , maiore, paucioribus tantum barbulís, &ín uniuerfum candidis, 
medíumluteum ín orbem concinné cíngentibus, 
SUOUEOE VS. | 
Dafsim in pratisuterque nafcitur Bellíus,Iam & ín hortis feritur,fed flore multi 
plici,barbularum ftipatu denfiore. 
| | TEMPVY S, | | 
Minor prímo ftatím uere apparet, &tota feré aeftate durat. Mlaior autem in Ma, 
io menfefloret,quo etíam tempore carpi debet. 
TEMPERAMENTVM, : 
. Béllius uterque calidus & ficus eft,id quod ex Plinio colliei poteft,qui iflorum 


addit 


ffionatblánt. 


BELLIS MINOR 
| HORTENSIS., . 


BELLIS MINO 


SYLVESTRIS, 


Wehen. —00 0 


147 


148 


BELLIS MINOR 


/ 


. Sxngolüm, - 


PLANTARVM HISTORIAE CAP, LIII, 149 


& addifcutiendas ftrumas ufum effe fcribit, Acetofus tamen fapor quem in euftu mí 


5 


. nor praefefert,alíquam frieiditatís ín ea portionem effe monítrat, Quicquid tame 


fit,exiccare Dellios euidentifsimum eft. 
VIRES. 

Quotquothodie uiuunt uufnerarii herbam Bellium effe nouerunt, ualet po^ 
tilsimirín capitis fractura admota , Succus etíam herbae utiliter uulneratis bibitur, 
Laudatur etiam herba ad membrorum refolutionem, quam Cirzcí paralyfinuo, 
cant;itemt ad podaeras, ifchíada, & aduerfus (trumas, 


DE BRATHY-* CAP» LIIID 


NOMINA. 
PAOYZ nox Bolovipy Cirzecis, Sabina uel Sauína Romanis, etienbaum 
Germanís dicitur, Officinae nomen uetus retínuerunt, 
dw) GENER A. | | 
E DuümeftgenerumSabina, Vnum quodhic pictum exhibemus:al 
terum T'amaricís folía habens, 
FORM A. 

Prími generís Sabinafoltjs Cupreffo fimilis eft, fpinofior tamen, eraui odore, 
acris & feruens, Arbor breuis, & in latitudínem magis fe fundens & explicans. To 
píaríus ítacp frutex eftímmortali coma uires; patulo faftíoio, iuniperi fimilitudine, 

| LOCVYS, 

Pafsim ín hortis nafcitur, 

TEMPVS, 

Quouiís tempore collioí poteft; potifsimüautéautumno dum femine pregnans 
eft, TEMPERAMENTY M. | | 

Tertij eft ordinis excalfacientiu & deficcantium, & ex numero eorum quae uel 
maximétenuium funt partium, | 

VIRES EX DIOSCORIDE, 

Priorisfoltjs nonnulli pro fuffitu utuntur. V tríufcg folía nomas fiftunt.Inflam. 
mationes illita mitígant, Cum melleillita nierítías repurgant, itemq fordes & car. 
bunculos abftergunt, Cum uíno pota fanguinem per urinam ducunt, fcctumQ ex 
cutíunt,Idem appofita & fuffita praeftant, Mifcentur uneuentís excalefacientibus, 
priuatim Cileucíno, 

. EX GALENO. 

Sabínaex numero eft fortiter exíccantíti, idip fecundum tres qualitates quas in 
euftu praefe fert (imiliter CuprefTo,nifi quod ea acríor eft, Sut fic dicà, magis aro- 
matíca,feu odoratíor, loítur huius quam modo díxi qualítatís eft particeps,nempe 
acrímonize cóofiftentís ín calído temperamento,;preterea amarítudinís & ad(trictio: 
nís obícuríorís quam inCupreffo.Síquide quanto magis acrímonía fuperat;tanto 
etiam potétius digerit, Tracy elutínare nequitob ficcitatis & caliditatis robur, INam 
utríuícp illi tantum ineft, ut etíam tendat, & inflammatione afferat , At putredíni, 


- busfimiliter Cupreflo accómodarí poteft, maximeétjs quae malíeniores fuerint, & 


diuturníores. INam hee cítranoxam medicamenti uehementíam perferunt , Quín 
& quzatra funtreddíta, & admodum fordida,ea cum melle expurgat.Carbunaz 
los itemfoluit, Porro ob effentize partíümue tenuítatem meníes quoqj prouocat, 
ut fi quid aliud , Etfanguínem per urínas mouet, Fcerum etíam uíuentem ínterfi 
cít,& mortuum eíjcít. Vnguentis inditur, & potífsíimu Gleucíno, & ín multas an- 
tídotos inijcitur, C)uídam uero etiam Cinnamomi uíce duplum eíus adíjciunt;eft 
ením extenuandi & digerendi facultatis,fi pota fuerit, | 
EX PLINIO. 
Sabinaà multis in fuffitus pro thure affumitur, In medicamentis uero duplicato 
IN 35 pondere 


/ 


150 


Greuenbaum. 


SABINA 


A 


B 


 PLAÁNTARVM HISTORIAE CAP, LIII 151 


pondere eofdem effectus habere quos cínnamomum traditur. Collectiones mi» 
nuit, € nomas compefcit., lllítzulcera purgat, Partus emortuos appofíta extrahit 
& fuffitu.Illiniturieni facro & carbunculis, Cum melle & uino pota,regío morbo 
medetur, Ciallínacei &enerís pítuítas fumo eius herbae fanari tradunt, 


DE BATO-» CAP- LV» 


NOMIN A. 
ATO Cirecis,Rubusautfentes Latínis uocatur, Aliquibus Mora ua- 
tícana,corrupta uoce,eíus fructus dícuntur, cum dicendum effet mora 
uacinía, Nam ín hodiernum ufque diem Girecí mora illa 4 Barre , Bedae: 
hee 1: Beine cognominant. teftís Cralenus libro fexto,de compof, medica, 
fecundum locos,cap. prímo, Vergilius ín Bucolícís unius líterae ímmutatione ua- 
cinia uocauit, inquíens t Alba líguftra cadunt, uacínía nígraleguntur, Edog.fj, A 
noftrz ztatís medícis barbarís & herbaríjs mora baccí appellantur,cum illís dícen 
dum effet mora bati. Theophrafto libro íij, de plantarum hiftoría,cap.xvítj, Cha- 
meebatos,quafi dícas humilis rubus;appellatur, Giermanicé 2510mber, 
FORMA, | 
Rubum omnes nouerunt,ubique enim ueftibus practereuntium fefe affioít, re, 
moramq uíatoribus ínfjcít. Caulem habet minacibus ac pungentibus fpínís & acu 
leis ueftítum, Folía íncífurís díuifa,nipricantía ab uno latere, altero candentía, Flo. 
rem initio rubefcentem,deín candidum profert, quo abeunte fructus exít,quí cum 
maturuerít moro perfimilís fit nierefcens,auibus oratus, nec hominibus ínfuauís 
cibus , Ineft illi fuccus fangüineus,& ueluti cruoreatro manus ínficiens, 
LOCV$S . 
Pafsimin dumis prouenit Rubus, qui protínus quàm pauló accreuit,retro uer. 
oíitín terram,atque ítaradícatur,íterumq ex fe nafcitur, 
'"EMPVS. 
'Diuerfistemporibusfolia, lores & fructus Rubi colliguntur, Folia nanquein 
uere;flores eftatis initio, lunio nimirum & lulio menfibus ; fructus autem ubííam 
maturuerít per mefles & extrema zeftate decerpitur, 
TEMPERAMENTVM, 
Rubifolía, eermína, flores, fructus & radix qualitate adftríngente participant, 
eagp non obfcura. Bed hoc ínterfe dífferut,quod folía potifsimix & recens nata plu- 
rimum ínfe habeantaquez fubftantie, parum uero ad(tríngant, Eadem ratione & 


SE 


 germína, Eftítacg eorum temperies cx terrea frígida effentía, & aquea tepida, Fru- 


Cusautem,fi quídem maturus fuerít, non parum habet fucci temperatí calídi, qui 
dulcis eft. Proinde eam ob rem, & propter modícam adftrictionem, efui non ínfua 
uis eft, Atímmaturus à fríoida terrea fubftantia uíncitur,ac proínde acerbus eft, & 
exiccatoríus, V tercp autem ficcatus reconditur,ualídíus quàm recens deficcans. 
VIRES. EX DIOSCORIDE. 
Rubusadftringit & deficcat. Capillos tingit. Ramorum eíus decoctum potum 
aluum fiftít,& foeminarum profluuía cohibet, Prefterís morfu utile, Giíneiuas fir. 
mat. Orís ulceribus folía cómanducata medentur. Cohíbent herpetas, & ín capite 
achoras , oculos procidentes, condylomata & haemorrhoidas,illita folía (anant, 
Cardiíacís & ftomachi doloribus tríta & impofita fubueniunt, Succus ex caulibus, 
folíjstp eius expreffus,&in fole coactus, efficacius omnibus íam díctís medetur, Fru 
Cus eius optímé maturi fuccus,ad orís medicamenta cóuenit.Siftit & aluum ín me 
día maturitate comeftus,Flos quoq eíus ín uíno potus aluum fiftit. 
IN 4 EX GALE 


EET 


$", ER 
po 
f 
(ou de 


PLANTARVM HISTOR I ÁE CU P. XY, 153 


A EX GALENO, 

Folía & germína Rubi fi mandantur, aphthas &alía or ís ulcera fanant. Quin & 
alía uulnera glutinare ualent.Flos eíus eandem fructui ímmaturo facultatem pofsi 
det:utracp ad dyfenterías,Suentrís profluuía,eiustg robur deperdítu,& faneuínis 
expuitiones,idoncaremedía, Radix prater adftrictione non paucáín fc habet fub, 
flantíam tenuem, propter quam etíam ín renibus lapides comminuit, 

EX PLINIO. 

INec Rubosad maleficia tantum genuit natura; ideot ex eís mora uel homínib, 
cibos dedit, Vim habent ficcandi;ad(trín cendíg,einoíuis,tonfillís, genitalibus ac- 
comodatiífsimi, Aduer(antur ferpentium fceleratifsimis, haemorrhoidi & prefteri, 
flos & mora, Scorpionum uulnera fine collectionum periculo iungunt. Vrínanm 
ciunt. Caules eorü tunduntur teneri, exprimiturg fuccus, mox fole cogiturin craf 
fitudínem mellis, fingulari remedio contra mala orís, oculorumij fanguinem ex. 
creantes , angínas, uuluas, fedes , ccelíacos , potus aut illitus , Orís quidem uítíjs 
etiam folía comanducata profunt,& ulceribus manantibus, aut quibufcuncp in ca, 
pite illinuntur, Cardíacis uel ficperfe imponunturà mamma finiftra, Item ftoma- 
chi doloríbus, oculis procidentibus, Inftillatur fuccus eorum & auribus , Sanat 
condylomata cum rofaceo cerato. Calculorum ex uíno decoctum praefentanett eft 
remedium , Item per feín cibo fumpti cymze modo; aut decocti ín uíno auftero, la- 
bantes dentes firmant, Alu fiftunt & profluuía faneuinís , Dyfenterícis profunt, 
Síccantur ín umbra,ut cinis crematorum uuam reprímat, Folía quoque arefacta & 
contufa,íumentorum ulceribus utilia traduntur. IVlora quein ijs nafcuntur,uel e£. 
ficaciorem ftomatícen prebuere quàm fatíua morus , Badem/g com pofitíone, uel 
cum hypocifthide tantum & melle bibuntur ín cholera , & à cardíacis, & contra 
araneos,Inter medícamenta qua ftyptica uocant,nihil efficacíus Rubi mora feren. 

B tísradice decocta ín uino ad tertías partes,ut colluantur eo orís ulcera, & fedís fo- 
ueantur,tantaq uis eft utfpongiz lapidefcant, 


IDE BALLOTE- CAP» LVD 


NOMINA. | 
ES]A A A QT H, petty weelenp Cirzecis, Ballote Latínis, Officinis IMlarrubiu | 
(«| nigrum,aut Vlarrubíaftrum;aut Prafsium fcetidum dícitur, Germanís merdtim nia 
V fcbwatts 2nbou/ober 2Wborn weible, IVlarrubíum à fimilitudine fo. graucu dici. 
E28 liorum, nigrum à caulis colore, qui niger eft Vlarrubi refpectu,dicta 
allote eít, 


FORM A. 

Caules ex fe mittit Ballote quadrangulos,nígricantes,fubhirfutos, ab una radi. 
ce complures. Folía IVlarrubío fimilia, maiora tamen,fübrotunda,pilofa;per ínter. 
ualla in caule difpofita, Apiaftro fimilia;eraueolentía, undealiqui Apiaftrum eam 
uocarunt, Flores ín rote fpeciem caules círcumíacent, Theophraftus etiam lib, vi, 
cap.1).de híftoría plantarum, Ballotenfolio herbído,ferratiori, incifuristp profun- 

- díoribus & confpectioribus difcreto conflare fcribít, Vnde liquido conftat hanc 
quam pictam damus effe ueram Balloten,quod illa fit herba fruticofa,quadrangu- 

- líscaulibus affurgens, nierís, hírfutís feré, folío IVlarrubij, fed maiore, pilofo, cin. 
gente per intercapidines caulem;odore graui, orbículato florum purpureorixam. 
bítu,quifcapos uertícillatim obducunt, 

| | LOCVS ! 

INafcitur propter uías, domos, fepes, ccemitería, & alijs umbrofis in locis. 

; TEMPVS, 


v4 


uM 


——— 


LÍ 
VAT 


BALLOTE 


" 


PLANTARVM HISTORIAE CAP, LVI, | 155 
TEMPVS r 
Floretin fine Iunij menfis, initio Iufij,quo fané tempore carpi cómode poteft, 
TEMPERAMENTVM, 
Amara & actis eft,ideoG calefacit ín fecundo ordíne iam completo;aut tertío re 
milTo:deficcatautem ín tertío, | 
VIRES. EX DIOSCORIDE, 
Huius folia cum fale illíta,canis morfibus medentur, Feruenti cínere flaccefzen- 
tia,condylomata reprimunt,fordída (g ulcera cum melle purgant, 
EX PAVLO, 
Ballote,quodalij Vlarrubíum ni orum dícunt, acris eft & ab(terforia facultatis, 
Illítum cum fale canis mor(ibus medetur, 
"^" EX PLINIO. 
Viis eius efficax aduerfus canís morfus, ex falefolíjs tritis impofita, Item ad con, 
dylomata,coctís cinere,ínfolio olerís.Pu reat X fordida ulcera cum melle, 


DE BATRACHIO-* CAP» LVII-* 


NOMIN A. 
ja TPaxron Cracis,Batrachium & Ranunculus Latinis dicitur, Apu 
244! leius Sceleratà nominat, Vulous medicorum perperàm Pedem coruí 
» s üocat, Bunt etíam qui Flammulam,ab urendí facultate;appellant, Get, 
exc2s3 maniloanenfag. Batrachíon autem fiue Ranunculus dicta efthauddu 
bie, quod limitibus humídis opacísq marginibus ranarum morelztetur:aut quod 
aquís ubi ranz degunt potifsimir, eaudeat,;aut quia inter eíus frutices ranzefrequen 
terínueniantur, Aerefteuero Apium feu Apiaftrum, quod folíjs aptum emuletur, 
5cclerata, eo quod comefta noxía fit: ucl, quod magis arrídet,quía ualidi (celeratit 
mendícantes fibi crura & lacertos hacipfa dilaniant, quó pofsint impudentius ft 

pem extorquere, atque hacímpoftura pecuníolam aucupari, 

| GENER A. 

"Plura funt Ranunculi venera, Díofcorídes uero & Galenus quatuor potifsimi 
efTe tradunt, Prímum duplex eft: huíus enim generís Ranunculus quidam fytuc- 
ftrís c(t: & híciterum duabus difcrimínatur dilferentíjs, Vnus enímluteos lores 
profert, & Germanis weiffer Doanenfif dicitur, Alter uero purpureos, quí mihi, 
quod ícíam, nondum uífus eft , Quidam autem hortenfis, quí nífi cultura accedat 
proueníre haud folet, Hícitidem duplex eft, V nus qui fimplici florum textura con 
ftat, Germanicévngefülter garten banenfif , Alter multiplice foliori ín floribus 
copagem obtínet,ídeoQ Germanis gefülter garten banenfá& dictus eft, Alterum 
quodáfolíorum fimilitudine quam cum Apij folijs obtínet,à nonullis ewe dyeuy, 
ideft, Apium fylueftre, uel Apíum rifus cognominatur, Germani YOafferbaner 
fif uocat, l'ertíum genus exiouum eft, ob id etiam Germaniís tleíiner Doanen(fig 
nomínatur. Quartum etíam míníimum,;eermanice YUalbtbenle appofitífsima uo. 
ccappellatur: eftením ínter reliquas herbas quae germanice Pedes valli uocantur, 
& mínima, & nonnifi ínfyluis ut plurimum prouenit, adeo compofita uoce re- 

€tílsime YDalobenle nomínatur,quafi dícas mínima ínter pedes Galli, & in Íyluis 
prognata, Bftiduüm generum: unum quidem lacteo flore, alterum luteo,ut pi 
ura docet, Prímu autem quodlacteo flore ornatur,eftid quodà Diofcoride pín 
oitur,vermanicéuocatur YUcif walobenle, Alterum;6as gelb walbbenie. 
FORM A. 

Prímum Ranunculi genus folía Coríandro fimilia habet,[atiora;uel ut Plinius 
ait,ad maluzelatítudiné accedentía,fübalbida & pínguía , Ploremluteum, interdu 
purpureum, Caulem non craffum, cubíitali altitudine, Radícem paruam, albam, 
| | amaram, 


Scelerata, 
Flanmula. 


Ranunculus una 
de dicíus, 


Koreste apium, 
Scelevata, 


Sylueftvis v4a 
nuticulus, 


Hortetfise 


Apiu fylueftre, 


Pritttiitt getius: 


156 


(4j 
DUISS 


RANVNCVLI PRIMA SPE. 
CIES SYLVESTRIS 


SBeffer Danenfág.— 


em 
e 
iz 
* 
z 
S 
vt 
z 
S» 
de 
a 
t» 
$2 
E 
& 
&» 
[57] 
à 


RANVNCVLI HORTENSIS 
SIMPLICIS PRIMA SPECIES. 


RANVNCVLI PRIMA SPECIES 


HORTENSIS. MVLTIPLICIS, 


e SSaffür Ganenfág. 


SECVNDA SPECIES. 


^ RANVNCVLI 


RANVNCVLI CAS 


TERTIA SPECIES, 


RANVNCVLI 


QVARTA SPECIES LACTEA, 


RANVNCVLI 
QVARTA SPECIES LVTEA, 


N 


£d68 valobenle.— . 


M cm ns EE i rl 


PLANTARVM HISTORIAE CAP, LVII, 163 


À amaram,adnafcentias Ellebori modo habentem , Caeterum eflecit cultura, ut qui 
- ín limitibus fimplici foliorum compage flores oriantur, eemíno quodam denfotg 
acmultiplici foliorum ftipatu nunc ín hortís collucefcat, quemadmodis píctura a£. 
fabrémon(trat, Alterum genus lanugínofius, uel ut Pliniusinquít foliofius, altío, Alert, 
recaule,pluribus foliorum íncifuris, copiofiffimuin Sardinía, acerrímumdt, quod 
íam Apium fylueftre nominant, T'ertíum genus ualde paruum, grauí odore,flore Tertium. 
quiaurifpeciem refert . C'uartum huíc fimile, flore autem lacteoautluteo, radice Qzartun. 
iongiore,& modo quodam nodofa;guítu acrí, 
LOCVS. 
Primum eenus Ranunculifylueftrís lutei fine cultura circa fluenta , & in fimiti, 
bus pratísqp humidis &ulígínofisprouenit, Horten(is uero adhibito cultura in hor 
tis nafcitur . Alterum genus fecus aquas & fontes gignitur, & apud Sardos copio: 
fiffimum.Ea fi comedatur,uefcentibus neruos contrahit,ri&ctudggora diducit,ut qui 
mortem oppetunt,uclut ridentíü facie íntereant, Ob id Sardonius rífus ín prouer, Setonierjur 
bium ceffit. Bt(iautem noftra non perínde efficax fitatqg ea quze ín Sardinia nafci. 
tur, tamen hanc uchementiffima etiam erodendi facultate efle preditam , ouftus 
oftendit. Tertium genusin pratis & campeftribus paffim prouenit. Ciuartum, ut 
CGiermanícum nomen palàm demonítrat.fyluis familiare eft, Liuteum uero ín ual, 
lefupra & infra Bebenhufum monatteríum iuxta aquas copiofiffime nafcitur, 
TEMPY S | 
Primum genus hortenfis Ranunculi lutei, ftatim inter initia Aprilis foret: IVa, 
ioautem menfe difperit,& nufquam fubinde confpicitur.Secundum & tertium ge 
nus itídem tota ze(tateinueniri poffunt, Quartum ín uere, Aprili nimirum menfe, 
tantum apparet,quo fané temporc hocipfofylue, luci &nemora fcatent,floribust 
eius candícant, 
B TEMPERAMENTVM, 
Omnium tum radix, tum uníuería herba uehementer calida & ficca eft , Primt 
tamen generis fylueftrís lütei, nó perínde acreliquorir acrís admodum eft facultas, 
VIRES. EX DIOSCORIDE. 
Omnium folía & caules teneri fi íllinantur,exulcerandi , & cruftas cum dolore 
creandi uim habet, Proínde fcabros ungues & fcabíem tollunt, & ftígmata delent, 
myrmecias, acrochordonas &alopecías modíco tempore illíta fanant , "'epído eo- 
rundem decocto pernionesfouentur, Radix ficca trítatp, (ternutameta naribus ad. 
mota cíet.D'entíum dolores adhibitalenit,eos tamen contetit, 
EX GALENO. 
Quatuor habet fpecíatim Ranunculus differentías , Omnes ueró uehementer 
acrem facultatem poffident;adeó ut cum dolore exulceret, Hacitacy ratione (i mo- 
deratéutare,pforas & lepras excoríant,&unguesleprofos díuellüt,ac ftiemata di 
cutiunt,& acrochordonas & myrmecías detrahunt. Quin &alopecías íuuant pau- 
cotéporeadmota, Nam fi diutius inhaereant,non excoríat folum cutis,fed &ín cru 
ftam uritur, Atcpigitur hacomnía caulís & foliorum funt opera, fi illinantur uiri. 
día, Porro radix arefacta (ternutatori e(t medicamenti fimiliter alijs quae ualen- 
ter dc(iccát,. Sed & dentium dolores iuuat,ut & eos,uchementer fcilicet exiccando, 
frangat, EX PLINIO. 
. Omnibus uís cauftíca,fi cruda folíaimponantur,puftulasg ut ignis faciüt. Ideo 
adlepras & pforas utuntur, 8 ad tollenda ftigmata, cauftícisg omnibus milcent, 
Alopecíjsímponunt, celeríter remouentes . Radixiín dolore commanducata díu^ 
tius,rumpit dentes, Eadem ficca concifa,fternutamentu facit. Noftri herbaríj ftru- 
meam uocant,quoníam medetur (trumís,& panís,parte ín fumo fufpenfa, 


4 DE BRYO, 


, 


46 


YT 
kd T 


(fS 


Y 
£2 


, N E, 
A R7 
EPUM Ps 
CC E. 
E L2 


LVPV$ SALICTARIVS. 


DE BRYO» CAP» LVIII- iés 


NOMINA. 
PYON (Gracis recentioribus, Lupus (alictartus Latinis, Lupulus offi. ruputu. 
eg cinís, uulgo Humulus uocatur. Aliquot Italiae rura;ad eraecam appel, Hindu, 
3): lationemalludentes, Brufcandulam, quafi Bryon fcanfilenomínát, Ger 2o. 
uiuo mani Depfferi Giraecí autem Bryon à Bryoniz fimílitudiíne handdu- 
biénomínarunt, Lupus uero falictaríus, quía fubít fcanditt falíces, &arbu(ta o- rapi filio 
mnía circumuoluendo fe círcumplectitur,appellatus eft, Hínc quoque Lupus re. riv. 
ptitíus nonnullís nominatur, Lupus réplitius 
FORMA. 

Caules habetaculeatos;longifsimos, Folia uitis albae, hifpida,& nietíorà, Flo 
res cínereos feu candícantes, acmultís exilibus folliculis Íquamatím compactiles, 
Radicem fubnigram,longam, | 

e IE LOCVS 

Pafsim & copiofe ín Germania noftra ítxta uepres & falicta prouenit, ex ead 
ceruífiam potum, quo uíní uíceutuntur, Germani conficiunt, IdeoGiín hunc ufum 
ín hortis plantatur, | 


L. ; TEMPVS, 

Aaüeufto menfe floret € Septembri, 

TEMPERAMEN TVM. 

Sunt quirefrigerare Lupulum dicant, alíj temperamento medíum effe putant, 
Atutríqg,mea quídem fententía,falluntur:flores enim quorum potifsími ufus eft, 
calidos & ficcos effe,odorís & exauítas,& immodica amaritudo teftan£, Antiquus 
etiam herbaríus calídum & ficcumín fecundo ordine effe tradit , Denique conftat 
radíces quoque eíus ealídas effe, | 

VIRES, EX RECENTIORIBVS. 

Bilem utrang; detrahit, Abfceffus difcutít , Pítuitam ín aqua inter cutem per aL 
uum ducít , Succus eíus crudus hauftus uentrem magis fubducit, mínus uero ob. 
ftructionesaufert , Coctus uero magísab obftructionibus liberat, minus uen» 

trem fubducit, Auribus in(tíllatus eas à putredíne uindicat,& à fcctore libe: 

rat, Radíces obítructiones tollunt,lienis potifsímum & iecorís. 
| | DE VERO^ 


r7 


166 


! NI 


S 
E 


NC C€ytbidi male, 


— Cyenbici ocible. 


' VERONICA... /4 
quss FOEMINA. 20 eo 


169 DE VERONICA» CAP» LIX» 


NOMINA, 
3E TERIB VS Gracis & Latínis cognita fuerit necne haecherba;nondun 
j conftat, V uleus autem herbarioru hodie V eronícam, Giermaní 1Fren 


/55-] b:eif ober OwmbbeylL/ob mirificam fanandí ulcera & uulnera faculta, 
ISXEXI tem nominant, 


GENERA, 
Duüm eít generum V'eroníca; una mas;altera uero fcemína, Difcrímina earum 
ex defcriptionibus patebunt. 
| FORMA. | 
Veronica mas herba eft per terram ferpens,cauliculo dodrantali & nonnunquá 
etiamlongíore,rubefcente X lanusínofo,folijs oblongiís,nieris,hirfutis &íerratís, 
floribus ín cacumíne purpureis, femen ín uafculís loculí fpeciem habentibus, radi 


—.. cetenui, Feemínaitidem perterram ferpit caule lanuginofo, folíjs rotundis inftar 


D 


Cepa [yluestris, 


puli, fe 


herbae quae Centummorbía & INummularía hodie uocatur,míníme in ambitu in^ 
cífis,paulo quàm maris uiridioribus,floribus inluteo purputeis, femine ín uafculis 
rotundis,radice,ut mas,tenui, 
LOCVS, 
INafcitur incultis & fylueftribus locis. 
TEMPVS, 
lunio menfe oribus & femine abundat, 
TEMPERAMENTVM, | 
Amaritudinem quandam & uehementem adftrictionem in euftu prze fc fert,ut 
hinccalídam & ficcam effe coníjcere líceat, 
VIRES, 
IVlirificéad cruénta ac uetera uulnera & ulcera fananda confert. Scabici denique 
G omnibus cutís uítijs medetur, Ferüt quondam huíus herbae adiumento Regem 
Caallize elephantíae morbo correptum,à quodam uenatore fanatum effe, cum ís cer 
uum à lupouufneratum eius herbae comeftíone, & afísidua ín illa uolutatíone,cu. 
rafle feipíum animaduertiffet, Tumores etíam,in quacung corporis parte fuerint, 
potífsímum autem ín ceruíce,difcutere poteft. Recentiores huíus ufum uticé com 
mendantín febribus pefüilentíalibus;iecoris &líenis obftructionibus,poti(simum: 
uero pulmonís exulcerationibus, 


DE BVLBO SYLVESTRD CAP» LX» 


NOMINA. 
zo ABoz dpo6- Grecis,Bulbusfylueftris Latinis,Sunt quibus Cepafyl 
y 4| ueftrisappellatur. Crermaníce Selo/veilo ober acfersvvibel, Bulbosau- 
NW tem nomínanttradices fus membranis tunicatas,fiue pluribus capitulís 
AS coagmententur, uno folliculo omnesambiente, fiue quadantenus di 
tinctzleparentur, 


: FORM A. 

Hetba eft caule dodrantali,cauo;folíjs porraceis,floribus iij finuatím emicanti 
bus,fpecíofis,fex folijs écalatho ftellatim radíatís,ex uiridi inluteum tendentibus, 
capillo íntus croceo, capítulo floribus decidentibus tríangularí, feminibus pleno, 
radice bulbofa ceu Allium,cítraodorem elutínofa, | 

LOCVS,. | 

Infocis umbrofis,circadg maroínes quorundam pratorii copiofe prouenit. C)ua^ 
rein uallíbusnon procul à Tubíngaiuxta monafterii Bebenhufenfe fitis, Sradíce 
montis Auftríaciad pratum tenue uocatum, Bulbus plurimus nafcitur, 

TEMPVS, 


RBVLBVS - do gibel. 


SYLVESTRIS, 


169 


170 PLANTARVM HISTORIAE CAP, LX, 


* TEMPVS, 

Per initia ueris, Martio & Aprili menfibus erumpit,ac ftatím fubinde euanefcit, 

Semen non tantum ín caulibus,uerumetíam íuxta radicem profert, 
TEMPERAMENTVM, 

Amaraaufterag qualitate przeditos inueniet,non hunc, fed & afíos bulbos, quí 
guftum exacte confuluerít. Proinde hos ab(tergere fimul € elutínare,& nimirum 
ctiam exíiccare pofle, nemini non notum eft, 

VIRES. EX DIOSGORIDE, 

Omnes bulbi acres funt & calefaciunt, ueneremg ftimulant, Linguam & ton- 
fillas exafperár. Multum nutríunt, Carnes procreant, flatustg faciunt, Ad luxata, 
collifa,furculos;artículorumdq dolores illití coducunt, Giangrenís & podagrís cum 
melle, X perfe, hydropicorutg tumoribus & canum morfibus profunt, Cum meL 
leparíter X pipere tríto illítí, fudores cohibent;& ftomachi dolores fedant, Furfu. 
res & achoras cumnítro tofto exterüt,Sugillata X uaros per fe, aut oui luteo put- 
eant, lentipínes cum melle autaceto. Fractís auribus cum polenta, & cótufis ur. 
ouibus profunt, Fícos ín calídís cineribus tofti, 8t cum mzenarum capitibus crema 
tis appofiti;tollunt. Cobufti uero &Alcyonio permifti uitia cutís in facie, & nigras 
cicatrices in fole ílliti emendant, Cum aceto elixí & in cibo fumpti ad rupta faciunt, 
Cauereueró eorum ín cibo copiam oportet, quoniam neruofas partes tentant, 

EX GALENO, 

Bulbiamaram aufteramQ uim manifeftam obtinent, quamobrem elanguefcen 
tis ftomachialiquatenus auiditatem excítant, Atueró neg íjs inutiles funt, quibus 
éthorace & pulmone pus expuendum erít, quanquam craflioreac elutínofiore (it 
corporis fubftantia: etením amarítudo crafsitudini aduerfatur , lenta craffaG nata 
incidere. Quapropter bis elíixi uberius quidem alunt,fed excreare uolentibus relu- 

n ctabuntur, utpote omni amaritudine exuti, Tum uero ex aceto,oleo garoQp miftís, 
efitare fatíus fuerit: nam íta magis oblectabutac nutríent,minustpinflabunt, & fa 
cilius cócoquentur . Quidam horum cibo abunde & immodice ufi, plane feminis 
auctam copíam, inp uenerem fe efTe promptiores fenferunt, Hos quog; homines 
uaríé apparant, INon enim folum aqua elíxos, uerumetíam patínas ex ipfis uarie 
conditas inftruunt, Alij quidam ín fartagine frigunt , multí ín craticula affant. 
V'erum hí multam coctíonem haud fuftinent, admodum pauca cótenti, Sunt qui 
nihil prorfus przecoquant: delectat nancy eos amarítudo ipfa acaufteritas integra, 
quippequiamplíus ab eaad cibumallicíantur : quanquam ad huíu(modiillecebrá 
duo auttres plus fatisfacier.Si uero liberalius ficapparati fumantur,;prefertim ubi, 
utmos eft, crudiores ingeruntur, amplíus crudítatem generabüt. ()uidam etíam 
non probé cocti,inflatíones & tormína pariüt. C)uí ad hunc modum efitantur,alí 
mentum mínimé boni fucci procreant, Acplurímum decoctorum, aut bís ctíam, 
fuccus craffior quidem ille erit,caetera uero melior acalibilior reddetur, 

EX PLINIO. 

Bulbi exaceto & fulphure uulneribus in faciemedentur:per fe uero tríti neruo, 
rum cótractionem,X ex uíno porrigínes.Succu cum melle canum morfibus,Erafi 
ftrato placet cum pice, Sanguinem idem eos fiftere craditillítos cum melle , Alij fie 
naribus fluat, Coríandrü & farinam adijciut, Theodorus &lichenas ex aceto buL 
bis curat, & erumpentíaín capite cum uino aufteroautouo , Etbulbos epiphorís 
idem illinit,& ficlippítudíni medetur. Aequeuitía quae funtín facie,eorum ruben 
tes maxime ín foleillítís,cum melle & nitro emendant, Lentígínem cum uino, aut 
cum cumíno coctis, V ulnerib. quocg mire profunt per fejaut,ut Damíon,ex muL 
fo, fi quínto díefoluantur. liífdem & auriculas fractas curat, & teftium pítuitas , In 
articulorum doloríbus mifcentfarínam.In uíno cocti illiti uentrí, durítíem preecor 
diotum emollíunt, Dyfenterícis ín uino exaqua coelefti temperato dantur, Ad con 

| uulía 


PLANTARVM HISTORIAE CAP, LX, - 171 


& uulfaintus cum Sílphio pilulis faba» magnitudine, Ad fudoré tufi ilfinuntut | INer, 
uis utiles, Ideo & paralytícis dantur íuxtàín pedibus , Qui funtruffi ex his, cítifsi- 
mefanantcum melle & fale, Venerem (timulant.Sylueftres interaneort plagas & 
uítía cum Silphio pilulís deuoratís fedant, Et fatiuorum femen contra phalangía bí 
bitur ín uíno, Ipfi ex aceto íllinuntur contra ferpentíi ictus. Semen antíquí biben- 
dum ínfanientib, dabant, Flosbulborum tritus crurum maculas uaríetatesqpione 
factas emendat , Elixosaísís minus utiles adijciunt effe , & difficile concoquí ex ui 
uniufcuiuíq: naturae, | 

APPENDIX . 
Hic quem pictum damus Bulbus, facultaté emollíendi & difcutiendi duros tu. 
mores habet, Humidís denique & depafcentibus ulceribus toftus calído cínerc,& 
cam melle trítus atque admotus prodeft, 


| DE BICIO- CAP» LXDb 


NOMINA. 
gi kr0N Grace, Vicia Latinénomíinatur, Officínz non fine maximo er offanaum 
rore ea pro Orobo utuntur, Giermaníialludentes ad eraecam appellatio eor. 
: Mg nem, YOic'en fimplíciteruel cum adiectione $am wícfer: uocant, Vícia Viciaunde. 
p ov aute,ut Varroni placet, dícta eftà uínciendo,quod item ut uitís capreo. dicta. 
los habeat, quibus furfum uerfus ferpit. 
NM FORMA. 
Cubitalialtitudine furit, folijs Aphaces,anguftioribus tamen,flore Pifiminu. 
tis nierícantibusq in filíquis feminibus, quorum quidem figura non rotunda eft, 
fed, fimiliterlenti,latiufcula, 


LOCVS. 
Síccaloca maximéamat,inter autem feoetes copiofe prouenit, 
E | TEMPVS. 
Iunio menfe floribüs & femine przgnans eft. 
TEMPERAMENTVM. 
IVledium tenet calidítatis & ficcitatís,ualidius tamen ficcat, in fecundo nimirum 
ordine, 


VIRES. EX GALENO. 
Seminahzcnon folum ínfuauía,fed concoctu etíam diffícilía, & aluum retínen. 
 tía.Perípicuum ergo eft, quum huiufmodi naturam obtineant, alimoníam quogs 
quae ex ípfis ín corpus permanat, improbi crafsitp fucci efle, idoneam ad humoris 
melancholíci generationem, - ! 
Pa DE BLITO, 


DE BLITO» CAP» LXII» 173 
A NOMIN A. 
[pgsexenex 1A 1T T o N Cirecis;Dlítum fiue Blítus Latinis uocatur, Officinehancher offanaum 
TET ( bam cum Beta cófundunt non fine magno errore, Grermanís QOaíter dí eror. 
) Nicitur, Blitum nomen índe traxit,quod iners &fatuum olus effet,fine fa» nlitum unde 
uss:-24 5 poreautacrimonía ulla , INam Baíaie (tolídos & ienauos Cirzeci dixe, dictum. 
runt, Síchodiegraca imitatione focordes, & nullíus mom entíhomínes,blíteosap Bao, 
pellamus,Ita Plautus in Truculento blíteam meretricem nomínauít, 
FORM A. 
Bliítum non pingíturà Diofcoride,fed ab Hermolao Barbaro,homíne non mi. 

» nus docto quàm diligente,ín fuo Corollarío íjs uerbis defcribítur: Blítum erum pít 
»» ocyfsime,folíjs betaceís, (ineacrímonía fatuis & infi pidís, femíneut Beta cortíceo, 
» copíofo,racemofo,ut Atriplex, Radícenon una;non ín rectum tendente,fed muL 
» tiplici;/obliqua,&prolíxa. Ex quibus utiq: uezbísomnibus perfpicuum fit, herbam 

quam depictam damus efle Blítum,Hec fiquidem ocyfsímé erumpít,atcg ín altum 

tollitur, folíag Betacea prorfus habet , Infipida denique & (ineacrímonía , Semen 

eíus ut Betzecortíceum,copíofum,racematím fin gulis ramís infidens.Radíce non 

una nítítur,fed multiplici ac longa,non in rectum,fed obliquum tendente,R ectío 
| rem tamen & magis defcriptioni refpondente f; quifpíam protulerít, non orauabi 

mur noftram mutare fententíam, ut qui probé perfpectum habeamus ín fjs herbis 
- quz áDiofcoridenon defcripta funt,facillime aliquem ín tanta rerum pené omnii 
-— caligine aberrare pofle, 
' LOCVS. 
-  Etfifpontefua interdum herba hecproueníat, tamen ut de Blito etiam trad unt, 
- ficultofolo femel nata fuerit, ípía fe per multa fecula feminis deíectione reparat, ut 
B ctiam fi uelís uix pofsitaboleri,ficfemel nata pluribus annis reftibili fertilitate pro^ 
- uenit. , 
1 TEMPVS 
Floretecítate & autumno,femíneG precenans eft, 

| TEMPERAMEN TY M. 
Blítum frigidum &humídum ínfecundo ordíne, 
VIRES, ; EX DIOSCORIDE,. 

Blítum olerís uicein cibum uenit , Aluo utile eft, nullam tamen medícamento. 
— fam uim obtinet, ; | 


EX GALENO, 

Aquofum eftolus,acuti quis non abfurdé dixerit qualitatis expers, & infipidu: 
quapropter non ex folo oleo garot, fed addito aceto fepíus meliustaffumitur, 
INónihil etíam adleuígandá aluum momenti affert, uerum ídipíum perquam exí- 

- guum eft,quoníam nulla ipfis acris nítrofade adeft qualitas , quae aluum ad excre. 
tione irritare pofsít, Liquet eti quod mínímaab ipfo alimonía ín corpus dímanet, 
| EX PLINIO, 

Blitum iners uideturac fine faporeautacrímonia ulla, Vnde couicium fceminis 
apud Menandrum faciunt mariti, Stomacho inutile eft, Ventrem adeo turbat, ut 

- choleram faciat aliquibus , Dicitur tamen adueríus fcorpiones potum uino pro^ 
deffe, S& dauis pedum illini , Item lieni & temporum dolori ex oleo, Flippocrates 

- menítrua ifti eo cibo putat, 
" P 3 DE BYVNIA, 


BLITVM 


DE BVNIADE* CAP» LXIID 175 


3 NOMINA. 
peesgoY NIAZ CGracis, Romanis INapus, Grermanis &tecfrüb appellatur, Napu. 
"a Duníadis autem appellatione à tumente figura quam prazefe fere, irae, Bunias quare 
J ci deduxerunt, INanqr radix INapi buníadís ín amplítudíne excrefcit,& 4i 


hs jjj in rotundum extuberat, Clíuos fiquidem, colles, uerrucofatg loca Bsvae Devoi, 
nominant, | 


GENER. A. 

INapí buniadis, quem Gialenus & alíj ueteres ín Raporum cenfum reponunt, 
duofuntgenera, Vnum fatíuum,quod forma proxíméad Brafsícam tertíz fpeciei xapu uti 
accedit,radícemqs oblongiorem obtinet, Giermaní huíus generís INapos,Cructen fatis. 
ftectrüben nominant, Alterum fylue(tre, quod folijs uis Brucze non dífsimile eft, sytuestri. 
radice ampliore, & rotundiore , Giermanice Léafffediviben appellantur cius c, 
neris INapí, 

FORM 4A. 

Folia habet Rapí, leuiora, Erucae modolacíníata, caulem cubitalem, interdum 
altiorem, rotundum, flores luteos, Brafsicze proxímos, femen in filiquís, radicem 
oblongam. | 

LOCVS, 
'Bunias gaudet frigidis Iocís. 
TEMPERAMENTVM, 
"Cumeafdem quas Rapum uires habeat Bunías, neceffe eft ídem etiam utobti- 
neattemperamentum, Eft ítag; INapus bunías in fecundo ordíne calidus, &ín pri 
3mohumídus, 
VIRES. EX DIOSCORIDE. 
Radix Buníiadis elíxa, flatus creat, minus tamen quàm Rapum nutrit, Semen 
s eiuspotum letalía uenenaínefficacía reddit, IMlifcetur antidotis, Radix etíam eius 
fale conditur. 
EX GALENO, 
Eafdem quas Rapa uites obtinent, V ide itaque caput de Rapis, 


P a DE BOTRY, 


177 - 


EJ 
Red 
S2 
NÉ 
vr$ 
ei 
5 
RS: 
6 
t26^. 
R1 
et 


NAPVS BVNIAS 
SYLVESTRIS 


Botrysunde e 


dicta, 


D 


- DE BOTRY* CAP» LXIIID 


NOMINA, k 
zxo Tv z Gracis,Botrys Latinísappellatur,Officinis & uulgaribus her 
baríjsíncogníta, Crermanís haud ínepté Craubentraut nominabítur, 
Dotrys uero dícta eftà femíne, quod racematím ramulis adnafcítur, 
onec s | FORM A, 

Herba tota eftÍutea;fruticofa, fparfa, multatgalarum caua habens. Semen totís 
ramulís adnafcitur, Folia Cíchorio fimilia obtinet, totaq ualde odorata eft, ideodg 
ue(tibusapponítur, Ex qua quidem defcriptione omnibus manifeftum fit, herbam 
cuius picturam exhibemus effelepítíma Botryn : uníiuerfa enim herba ad luteum 
colorem uergit,fruticofa eft, & multis ftolonibus fufa, folijs Cichorij, odoratis, fe- 
míne círca ramulos totos ín racemos collecto nafcente, Quid multa nulla eft pror- 
fusnota,qua illi nonappofitifsímé quadret. | 

LOCVS. 
INafcitur circa profluentes aquas & torrentes , In Germanía tamen, quod equi- 
dem fcíam,non nífi fata prouenit, 
| TEMPVS | 

Augufto &Septembriad maturítatem maximé peruenit : quibus etiam menf, 
bus,ut Ruellius annotauít,uenalís herba per Parífienfium urbem defertur , Odo- 
ris enim eratía Cralli ueftímentis, pannis, X linteis curiofe ínterponunt, Apud Ger 
manos tamen eíus herbzenulla eft eratia,quod illis hactenus ignota fuerit, 

TEMPERAMENTVM,. 

Calídam & ficcam effe Botryn amaritudo eius quz guftui occurrit, facilé mon. 

ftrat, Item uís eíus incidendi, quae illi propter calorem,tenuitatemq ineft, 
VIRES EX DIOSCORIDE,. 
Inuíno pota orthopnccas lenit, 
EX PAVLO. 

Planta eftadmodum odorata, quae cum uíno pota non nifi recta ceruice fpiran. 

tibusauxiliatur, 


EX PLINIO. 
IVledetur orthopnoicis, 


DE PÁKBA 


S'raubenfraut. 


BOTRYS 


"Ei DE BARBA CAPRI* CAP» LX V» 


| NOMINA. 
zv o nomíne ueteribus Girzcis X Latinis haec herba uocata fit, nobis 
| nondum compertum eft, Neque enim Pycnocomon eft,quód à defari,. 


Hec beyba non l Jt e 
. eft Pycnocomo.,. | go 


a catrice. B j| ptioneillíus prorfusabhorreat , Quare Darbam caprínà ínterea donec 
d p NAE 5 : ; 7 om Ms : 
La» cipem E certius nomen nacti fuerimus,nuncupabímus,à lorum nímírum figu. 


ra,qua caprínam barbamreferre uidetur, Crermanicé YDalo geifbart/ut eam fe, 

gregaremusab altera eiufdem nominis, quz non ín fyluis,ut haec í pfa, nafcitur, fed 

in pratís € fentícetís,appellare nobis placuit, : 
FORM A. 

Caulem habet trícubítalem,angulofum,folíaCaftanee autCorylo fimilía;in am 
bitu ferrata, flores candídos,exiguos,racematim compaétos, ínftar barbe canze de 
pendentes,radícem nígram,lignofam,intus candidam, Flores eíus ín íulos abeüt, 

, I2 CY) NIS? 
Prouenitin obícurís [yluis, & uallibus nonnunquam mínus apicis, 
TEMPVYS. 
Hloret Iunio menfe,ac fubinde femen profert, 
TEMPERAMENTVM, 

Calídam & ficcam efTe hancherbam facilé ex euftu deprehenditur:miram ením 
amarítudínem,ín radíce potiíIimum,euftata exhibet, 

VIRES. 

Abftergithauddubié expurgattp, & quz in uenis eft craffitiem incidit . Quam- 
obrem menfes ducit,educendoGp ex thorace, & pulmone puriauxilíatur.Etín fum 

p ma, fiue craíTa in eis pituíta, fiue pus, fiuealíud quippíam contínetut eíufmodí,ex^ 
purgat, Hacutiqr ratione € morbo comítíali competit . Extrínfecus íllíta &Z 
impofita,tumores ex pituita ortos diícutit, 


DE BLATTÁA- 


o Pda 
Uu 
E: 


i05 00.99 
nu 
Tc OU c 
l4 


NOMEA 
AN. 
LEE, ! 
NY 
UM N 
NN by 
SIS x EY 
MERLO n 
EN ANM ) i 


NN 
MoOXWN 


5 UN i I» E 
E kl rs SN vit 
ii m it ied NÉ aee 
COQenooma SN SN (y : M 
pc UT te z 1 4 


i^ ] 
; X 
"S Xr] Z ; 
SN 4 " Vid 
DRCWUAWMY / 
- zu 


i alogciBbatt. 


BARBA CAPRI. 


r Blattariaunde 


dica, 


35 


DE BLATTARIA-» CAP» LXVI» 


NOMINA, 
5 VM Graecis autoribus cogníta haecherba fuerit, nondum cópertum ha, 


NES - 2 ; lor "o , ; : 1 
NS |. beo. Plíníus certélibro xxtj,cap.ix.Blattaríam nominat, Inuenitau tem 
iow nomen hoc Latínum,à colligendis in fe blattís, Ideo couenientifsimo 


nomíneCrermanis appellabitur &cpabentraut, 
FORM A. | 
Plíníusloco am cítato Blattaríam fic píngit: Blatraría eft fimilis V erbafco her. 


» ba, quz fxpefallitpro ea capta, folijs mínus candidis, caulículís pluribus, florelu. 


D 


teo. Ex qua píctura fatís conflat; herbam cuíus picturam damus effe Blattaríam:fic 
ením V'erbafcum mentítur,ut pro eo fzepíus ab ímperítis decerpatur . Etfuntnon 
pauci herbarfj, qui hac fimilitudine decepti, eam ínter V erbafci genera connume- 
rent, Folía tamen, quae mínime funt hírfuta & candida, fed potíus uirídia, faciléab 
hocetrore paulo attentíores reuocare poffunt, Plures denig; caulículos habet, flo- 
res itemluteos, ad V erbafci lores proximéaccedentes . Follículos quoque lini in. 
ftar,ín quibus femen contínetur, 


LOCVS 
INafcitur iuxta aquas, & fluminum rípas, 
TEMPVS 
Horetlunio & Iulio menfibus, 
TEMPERAMENTVM. 
V'ehemensamaritudo cíus fatis docet effe calidam & ficcam. 
VIRES. EX PLINIO, 
FExcabiecta blattas ín fe contrahit;ideotp Romze Blattaríam uocant. 
APPENDIX, 
INon plura de huíus herbz facultati, apud probatos autores ínuenio,fed haud 


dubíefi quis ea uti uoluerít,eade quae alía amara, ín corporenoftro efficere poteft, 
Quia qualía fint;ex capite praecedente facile intellioes. 


DE DBROMO., 


kan; DE BROMO» CAP» LXVID 


NOMINA, : 
Ip 0. Mo z Greece, Auena Latínísac Officinis, Germanis f2abern dicit; 
FORM A. 
Folíjs & culmo T'ítico fimilis , venículís interfecto . In fummo ueró 
sre ructum habetuclutilocuftas duplíci crure diuarícatas,ín quo femen ín 
duditur, Radicem copiofam. 


DOG WS. 
Pafsim in Germanie agrís nafcitur, acíumentorum potíus quàm homínum pa. 
bulum exíftit, | 
TEMPVS. 
Seritur IVlartío menfe,metitur autem Augufto, 
| TEMPERAMENTVM, | 

Auenautmedícametum refriperat, Galenoautore: utalimentum ueró, eodem 

tefte,calefacit fufficienter. V troque ueró modo exíccat, 
VIRES. EX DIOSCORIDE. 

Semen cíus haud fecus quàm hordeum ad cataplafmata utile , Puls etíam ex ea 
fit cohibendae aluo accómodara , Succus eíus ín forbítione acceptus, tuísientibus | 
prodeft, ! | 

EX GALENO, 

Auenaut medicamentum fimilem hordeo uim obtínet , [Nam illitum deficcat, 
& digerít mediocriter, & (ine moríu, INonníhil etíam adftrictionis obtínet,ut uenz 
trís profluuía iuuet, : 

EX PLINIO. ; 
D  Bemenutileadcataplafmata atquehordeum & fimilia, Prodeft tufsientibus fuc 
cus, Auenz farína ín aceto tollít naeuos, 


DE VVAÀ 


LAN 
€ 
m 


AVENA 


"$ DE VVA CRISPA* CAP» LXVIID 


' NOMIN A. 
XewmETERIBVS ne Gracis € Latinísfrutex ille coenitus fueritme Ígnora, 
ri re adhucingenuéfateor, C)uare cum nomenaliud quo hunc appellare- 

Vs mus ín promptu non effet, uuloar€ & qua omnes hodie herbaríj utun- 
DM S rur nomendlaturam ufurpareuoluímus , Vuam autem crífpam fruti, 
cem huncdiíxerunt ab intortis fereGyín círculum uerfis (crifpaalíj uocant)folijs,& 
acinis quos producit, Quo etiam refpícientes Germani noftri, J& enfbeer / ober 
Atüfcbeer uocant, Latíníus forté uua intorta nuncuparetur, 
FORM A. ! | 

Frutex eftramulís multís,aculeatus,rectod Ípínarit mucrone horridus,folijs in 
tortis ac círcínatze rotunditatis, Apij modo difTe&is,flore ex herbido purpurafcen. 
te,acinis candícantib.& fplendefcentibus,prímum acerbís, à maturitate dulcibus, 
Ex fjsabunde conftare putamus,frutícem hunccuíus pi&turá exhíbemus,non effe 
primam,utnonnullí arbitrantur, R hamni fpeciem, INam etfi caetera reípondeant, 
tamen folía quze rotunda & minime oblonga funt,ut Rhamní,re puenare manife, 
fté uidentur, Poffet tamen cítra aliquod uítze difcrimen Rhamní generibusannu 
metarí,quod fcilicet uiribus illi fimilis admodum fit, quas etíam illi fuo loco adfcri^ 
bemus, 


Vid erfpacur 
dicfa, 


LOCVS. 
In frutetis & fepibus nafcitur , non tamen pafsim, Nufquam autem copiofius 
quàm Tubingeeluxuríat, ubí circaomnes ferefepes fefe profundit, 
TEMPY $ 
Veris (tatim initio frutex ille pubet, primum hoctemporefolía, dein flores, ac 
P nondíu póftacínos feu baccas acerbitate gratas profert, 
TEMPERAMENTVYM. 

Hauddubié idem quod Rhamnus temperamentum obtínet, Vt enim hicad. 
ftringit & refrigerat, (ic etíam illa, Refrigeratautem ín prímo com pleto,autíecun^ 
do incipiente,deficcat uero ín fecundo, 

VIRES, E DIOSCORIDE, 

Folia ignibus facris € herpetis illita auxiliantur. Fertur & ramos eius foribus & 
feneítrís appofitos ueneficiorü arcere maleficia . B quibus Diofcorídis uerbis fatís 
liquet, Vuam íntortam non hoc tantum nomíne fepibus apponi ut eafdem mu. 
niat, atqueadeó alienorum ingrefIum prohibeat, uerumetíam ut ueneficía ab hor, 
tís propulfet, Vthinc quoqp colligerelíceat, eíufdem cam Rhamno effe facultatis. 

E GALENO. | 

Herpetes fanat,& eryfipelata non magnopere calida, Porró ad hzc tenerís uten 
dum eftfolijs, 

DE BALSA- 


Q4 


ESECUPSL ! 
- | fh "A 
A 


Éüfelbeer, 


|VVA CRISPA | 


Prirta Balfae 

mine. 
Hierofolymitas 
num pomut. 
iirabile pomi. 

Charantia. 

Altera Balfartie 
ae. 

Balfamitun, 


Prin. 


D 


Allerius. 


Balfamitte uox 
uide tidla, 


5 3 DE BALSAMINE CAP» LXIX» 


NOMINA. | 
zze*memsy o nomine ueteribus tum Girocís cum Latinis appellate fint hae plan, 
(Mete Ww teme ienorare ingenuefateor,Puto autem illis plané fuiffe íncoenitas, 
àla| quod de fjs neuerbum quídem apud eofdem fcriptum ínueniatur. Ho 
S 


zd] die Dallamines nomíne uocant, Caufam índicabímus paulo poft, Ger. 


maníadlatínam nomendationem alludentes,25al(amtraut/haud(arbitror)íne, 
ptéappellabunt, 


GENER A. 

Duo Balfamínes genera damus.Primam,quam nos certíoris difcríminis oratia 
marem fecimus, Lígures Padani Balfaminá uocát, Hierofolymitani pomum He- 
truría, Mirabile Gallia, uulgus Italorum Charantíam, quoníá feptí modo ín hor- 
tisfeneftrísq per cancellos opere topíario facile digeratur, Alteram,quam fcemina 
nominauimus,[talí neutro genere Balfamintrappellát,priori quidem quod ad fru. 
cum attínet fimilís,nifi quod minor eft, in alijs difsimilis : neqs enim folíjs , neque 
etíam floribusrefpondet, V trac planta uifu pulcherríma eft, ut hocfaltem nomi 
nepíngi meruerínt, Etfi praeftet etiam harum habere picturas,ut de ijs plura inue; 
ftigandi pofterís occafio alíqua fit, | 

FORMA. 

Príma tenuibus prelongist flagellis ultro citro reptantib.euaatur, folijs Vi 
tisalbaefeu Bryoníz,articulatioríbus,exílibus pampínis ex alarum finu prodeun- 
tibus,quibus illigantes fefe cancellatím uícinísímplicant pereulis:flore cucumerís 
exalboínluteumlanguefcete,turbínato utríng fru&u,carnofa cute, & per uerfus 
uerrucofa,acrigidioribus bullis íntumefcete,cucumeris fyIueftris pufilli fimilitudi 
ne,puniceus maturo-color, cartilaeo intus punícea uellutea, fanguineusqg fitccus, 
Pomum maturitate diísilit,inanitasqp confracto patet, femínaintus pomi formam 
referentía contínens, Altera caulem habet crafsifsímir, Portulacz afsímilem,in her 
baceo colore rufefcente, folía Salícis, ín ambitu íncifis, flores magnos, purpureos, 
inftar Confolídae hodie regalís uocatae herbze caudatos, fructum príorí non dífsi- 
mílem,prímo herbaceu,deín pallídum luteümue,pilofum, qui maturitate dífsilir, 
inanítastg confracto apparet,femína intus aliquotlentículzcfere figura contínente, 

LOCVS, 
INon nififateeín Germania proueníunt, Sed íamin multorum hortís plantatae 
nafcuntur, 
TEMPVS 
Floribus & fructibus preegnantes funt Augufto & Septembri menfibus, 
TEMPERAMENTVM,. 

Idem quodTelephium temperamentir,potifsimum alteram;obtínere arbitror, 
Quare ín fecundo ordine íntenfo;aut certe príncipio tertíj exíccare, nec infigniter 
calefacere,primo nimirum ordine,eft uerifimile, 

VIRES. 

Ex primi generis Balfamines femínibus ofeum exprimitur,ad uulnera, quod ín 
Corollarío fuo annotauit doctifsimus Hermolaus,przcipuum, INónulli pomum 
oleo príus imbutum alíquot dies infolant, deinde uel fimo, uel terra tantifper ob- 
raunt,dum prorfus intabuerit,fic Balfami uires elutínandis uuIneribus adfcifcere 
pollicentur, inde tractum Balfamínae uocabulum, Qyuid multa ?ín uaneribus fa 
nandis Telephio non inferiores effe coníjcío,hincggBalfaminas appellatas. INos ta^ 

men deijs peculíarem experientiam nullam habemus.Poterunt itaque alíj,(i 

lubet,earundem uíríum facere perículum, 
DE GLYCYR^ 


ea | 
Joss] 
od 
Eds 
On c 
"E 
« 
E 


| S5alamBratit eoetble, 


— BALSAMINE 
ALTERA, 


DE GLYCYRRHIZA» CA P» LXX» * 101 
A NOMINA. 
| —— zz AYEYPPIZA CGracís, Dulcísradix Latinis, Liíquiritia officinis, riquritis. 
C 24 Germanis &áfbolms dicitur, Nomen tum apud Ciraecos,tum etíá Gcyrbizaum 
$a oct (ta 


à| L'atínosá dulcedine, qua radix eíus praedita eft, inueniffe notius. 4cdics. 
| eft; quam ut dici debeat, Theophraftus nono de plantaruhiftoría Scythica radix. 
&3 libre, Scythicam nomínauit tadícem,quod ín Scythía círca IVlaco. 


T 


es 


p: tim paludem plurímum proueníat , Sunt etíam quí doy uoci. 
tent,quod (itím retenta ín ore arceat. 


FORM A. 

Breuis frutex e(t, ramos bínüm cubítorum altitudine f; pargens , ín quibus fofía 
denía, Lentiííco fimilia, pínguía,tactug glutínofa.Florem fert Hyacintho fimilem, 
Fructum pilularum Plataní magnítudine;afperiorem tame, filiquas Lentís modo 

- rübefcentes,breuesdg habente, Radices illi funt longz, colore buxez ut Gentíane, 
fubacerbze,fed dulces, qua Liícij modo ín fuccum coguntur &denfantur, Hzcdeli 

— níatío íta Liíquiritize hodie uocatae quadrat, ut nulla penitus fit nota quae ín illa non 

reperíatur,Fruticofa ením eft,ramos bícubitales emittens, folis lentifcínis, dentis, 

L- pínguiíbus,tactudp fequacilentore elutínofis. Flore Hyacinthi,fructu pilularà Pla 

tani craffamento,fed afperíore, filiquas Lentís figura, & breues habente, Radici. 

— buspreloneis,buxeo colore, & dulcibus. 

| L.C VS. 1 

Plurima & optímain Cappadocía ac Ponto nafci , Multa pratereanecionaua Pabenbergenfis 
aliquot Germanie noftrae locis, Pabenbergenfi prefertím agro,IO AC HIM I noftri 42€ Gborrhie 
Cameraríj,uiri do&tifsimi,patría, producitur . Echodien ulquam ferénó feritur ín Sed p 
hortis, His quae femel comprehenderit, tam pertinaci fertilitate cohzeret,ut uix un» 4,5. 
quam pofsitradicitus extirpari,tam reftibili fcecunditate regermínat, 

B 'TEMPVS. 
| Carpítur Septembre menfe,quando femine praegnans eft;aut Vereilíarum oc- 
cafu, Flores fuos Iulio menfe profert. ^ 
TEMPERAMENT TVM. 

INatura eius noftra temperatura familíaris eft: nam tale monftratum eft effeid 
quod dulce eft, Sed quum adftrictio quaedam adíuncta fit;uniuerfum cius tempe, 
ramentum quantum ex calídítate & ad(trictione eft, tepíde potíísimum calíditatís 
fuerít,quamproxímé ad Íymmetrum temperatümue accedens, Porró quum etíam 
dulcis fit;humiída quoc fit oportet, 

VIRES. EX DIOSCORIDE, 

Succus radicis ad arteríz exafperatíones utilís e(t,oportetautemutlín guae fub. 
dítus elíquefcat, Ardoríi (tomachi, & adiecinorís thoracistg uítía prodeft. V eficze 
Ícabíem, S renum uítía cum paffo potus emendat. ldem elíquatus fitím reftinpuit, 

V ulneríbus prodeft círcunlítus , Comanducatus ftomacho (fuccurrit., Radícum 
recentíum decoctum ad eadem conuenit, Radix uero ficca ín puluerem tríta, pte- 
ryetjs commodifsimeinfparoitur. j 

EX GALENO. 

Huíus fruticís radícum fuccus ín prímis utilis eft,fimiliter ut eius radíces dulcis, 
fimultg modice adftríngens . Proinde aíperitates lenire poteft,no folum in artetía, 
uerumetíam fcabra uefica, ídG temperaturaz mediocrítate , Quoniam autem tem. 
períe quoque humidum eft quod modicé dulce eft, iure fané fitim arcens medica. 
mentum eft;nimirum modícehumidum, fimul &natura humana frigidius. R efert 


Díofcorídes,radícem ficcam ad leuorem redactam, pterygiorum íllítu idoneum 
— efleremedíum, 


EX THEO 


Co— 


B 


PLANTARVM HISTORIAE CAP, LXX, 193 
EX THEOPHRASTO, 

Dulcis & Scythícaradíx utilís ad fufpiría,& tufsim ficcam, atqain totum thora. 
cislaborantís medicamento comoda redditur , Quín & ex melle ulceribus mederi 
poteft, Sítím quoq; extinguit,fi teneatur in ore, Qua de caufa tum ea,tum Hi ppa- 
ce, Scythas decem & duodecim díes degere, S uitam prorogare affirmant, 

EX PLINIO, 

Radícis ufus in fubditis decocta ad tertías,cetero ad mellis crafsitudine, aliquan 
do & tufa.E quo genere & uulnerib. imponitur, & faucium uitijs omnibus , Item 
uoci utilifsimo fucco, ficut fpiflatus eftlinguze fubdito : item thoraci & iecínori, In 
orc habentes fitím non fentiunt:ob id quidam Adipfon appellauerunt eam, & hy. 


- dropicis dedere ne fitirent, INon parum auxilij confert ijs qui perpetua fití excru. 


ciantur ; ideo cómanducata & ftomatice eft, & ulceribus orís infperoitur, fepe & 
pterygijs,Sanat ueficcefcabíem, renum dolores, condylomata, ulcera eenitalíum, 
Dedere eam quidam potuí ín quartanís, drachmarum duarum pondere, & pipe. 


re hemínaaquze, Cómanducata fanguinem fiftit ex uulnere , Bunt qui & calculos 


ea pelli tradiderunt, 


DE GALEOPSID CAP» LXXD 


NOMINA, 
AAHO YIZUyeMidile) erace; Galeopfis , V rtica labeo latín, uuleo 
9 | & officinis Scrophularía maior, Fícaría, IVlillemorbia & Caftrangula 
^g dicitur, Crermanice JA saunourg/GCauvourn/grof figwartsentraut, 

ENNESS Appofitéautem Cialeopfis appellatur, nomine ex erazeco &latíno com. 
pofito,quod eíus flores prorfus galeze afpectum referant, Aut fi oraeca cum fati- 
nís componí haud poffunt, yeiolie cum » & non » ut habent multa exemplaría, 
Ícribendum erít, utídem ualeatac muftelze afpectum referens : lores ením nó dit 
fimiles effe capiti illius animalís uidentur , Et íta legendum efle Plinius etíam tefta 
tur, quí Graleopfin hanc nominat herbam , Scrophularíam autem à curandis (tru. 
mís,quas Ícrophulas uocant recentiores,díxerunt, 

FORM A. 

"Totus cum fuo. caule & foltjs frutex V rtícae fimilis eft, Ioeuiora tamen habet fo. 
lia, & cum teruntur erauíter odorata. lores illi tenues, & purpurafcentes , Huíus 
delíníatíonis notzeín uniuerfum omnes , nulla prorfus reclamante, herbae quam 
uuleus Scrophularíam maiorem nominat,conueniunt, Frutex ením eft quiadhu 
maní corporis fere longitudinem ínterdum affurgit, folíatg V rtícee habet, fed lac 
uiora, GC que tríta grauem fundunt odorem, Flores tenues;atque purpurafcentes, 
R'efpondet etíam locus natalís,utex fequentibus patebit. Effe autem ueterum Ga- 
leopfin uulgi Scrophularíam maiorem,przeter ea quae íam díximus,manufcríptus 
quoque codex euídenter oftendit, ín quo pictura íta Scrophularíam refert , ute. 
mo fit quí eam nonagnofcat, Huc accedit quod ín defcriptione,quam ex Diofcori, 
de defumpfit;aperte teftatur Scrophulariam maiorem alio nomine dictam effe Ga 
leopfin & Galeobdolon, INeque facultates difcrepant,fed utrarunque fimiles funt, 
adeo ut hauddubie ueterum Caaliopfis, recentiorum herbariorum fit Scrophula 
ríamaíor, 


INafcitur circa fepes;femitasqo, SC in areis zedificiorum pafsim. 
TEMPVS. 
Collieítur Iunio & Iulio menfibus,tum ením potifsimum floret, 
: TEMPE- 


Adipfon. 


Scrophularia 
ialor. 


Galeopfis cur 
dicla. 


S tauttottts, 


- GALEOPSIS 


PLANTARVM HISTORIAE CAP, LXXI, 195 
A TEMPERAMENTVM. 
Deficcat, extenuat, & difcutít, adeoQg partium efttenuíum, id quod amaritudo 
quam ín guftu pra fe fert, (atis indicat, 
VIRES. EX DIOSCORIDE, 
Folía,fuccus,caulis & femen, duritías,carcínomata, ftrumas,parotídas & panos 
difíjciunt. Oportetautem bis die cum aceto tepidum cataplafma ímponere,Fouen 
tur & decocto eíus utiliter, Ad nomas, eanerznas, & putrefcentía cum fale illíta 
profunt, 
EX PAVLO. 
Galeop(is,quam lí Galeobdolon appellant, urticz fimilis herba eft, maiorem 
- tamenlzuorem habet, & odorem orauem , Scírrhofos tumores dilsipat & emoL 
- lit.Item ad nomas cataplafmatís modoillíta confert, 
EX PLINIO. 
-. Caleopfisfolía caulesiy, durítías & carcínomata fanant ex aceto tríta & ímpofi, 
ta. ]tem flrumas;panos & parotídas difcutiunt.Ex ufu eft & decocto fucco foucre, 


Putrefcentía quoque & eangraenas fanat, 
APPENDIX, 


Recentiores etíam Scrophularize tribuunt facultatem fanandí ulcera putrefcen. 
tía,&marífcas.Succum eíus mederí deformítati faciei íam fert elephantíce tradunr, 
ut índefatís conftet Gialeopfi non díuerfam effe.Semen ín expellendis & enecan- 
díslumbricis effe efficax adijciunt,id quod ab eíus amaritudine non abhorret, 


NL 


— eU Te T3 P 


DE GALLIO-* CAP» LXXII- 


B NOMINA. 
| A A ATO RN; HyeDAcorop, iynA moy Cirecis, Giallíon Latinis. Officinis,ut mul 
tac alíze optimae herbze,neelecta & incognita eft, Grermanís *Onfer líe. 
| ben frawwen veeg/ober wal/ ober bet(fro dicitur. [Nomen inuenítex eo cj, "de 
xiss&l quod uim coagulandií,acfpiffandi lactís habeat, ditum. 
"al 5 i FORMA. 

Ramulosrectos, & folía Aparínz fimillima liabet, Florem ín fummo luteum, 

tenuem,frequentem,ualde odoratum, 
LOCVS. 
INafcitur in aruís & humidis paluftribüsuelocís. 
TEMPVS. 
lunio & luliopotifsimum menfibus floret. | 
TEMPERAMENTVM, 
Caallium ficcum eft & fubacre. 
VIRES EX DIOSCORIDE 

- .Flos eíusambuftis illínitur,& fanguinis profluuía cohibet, Idem cerato rofaceo 
- mifcetur,infolaturgp donecalbefcat,& fic lafsitudínes recreat, Radíx uenerem fti 
mulat, 


EX GALENO. 

Ciallium inde adeó nomen fortitum eft fuum, quodlac coagulet. Facultatem ob - 
tinet exiccatoríam & fubacrem. Flos eius fanguinis profluuijs competere uidetur, 
& ambuftís mederi, E(tautem boni odorís,& coloris lutei. 

! Ro DE GLE- 


- 


:onfee frasven veoftros 


5a 
[] 


B 


DE GLECHONE»* CAP» LXXIID 


NOMIN A. 
AHXAQN, 2 Bxyay Grece, Puleoium Latinc uocatur, Officinz fatinum 
nomen retinent, Germanice Doley, Blechona autem appellarut,quod 
i 4 guftatum à pecore cum floret,balatum concitet, Td quod Pliínío lib,.xx, 
Exe: cap.xíiif autore, de fylueftri ueré dicitur, Puleeíirueró, quod eius flos 
recens incenfus pulíces ínterficíat, 
GENER A, 

Plinius & Apuleius duo Pulegij faciunt eenera;alterum fceminam,alterum ma 
rem:necalía ratione differre fcribunt,nifi quod mas candídum , foemína uer) pur 
pureum florem habeat. Díofcorídes Puleoium mafculum, quod fatíuum alío no. 
miíneín Dictamni defcriptione uocat, duntaxat depíngit, Sylueftre autem fecun. 
dam Calaminthae fpecíem facit, quam Latini proprie Nepetam nomínant, ut fuo 
loco dicemus, 


FORM A, 

Pulecium mas feu fatiuum, cuius hic pícturà damus, fruticofum affuroit, & ad 
cubiti altitudinem increfcít, maximé fi fit quo füftentetur: folijs Sampfychi,furcu. 
lis hírfutis,rubicantibus, & per interualla purpureo floreorbiculatim coronatis, 

| LOCVS : 
Prouenitlocis cultis & aquofis;femeli fatum diutina durat tate. 
| TEMPVS, . 
Carpítur dum floribus przenans eft;id quod Iulio & Augufto menfib,accidit, 
. TEMPERAMENTVM. Í 

Puleeium quum acre & fubamarum fit, ualde tum excalefacit, tum extenuat, 
ideog in tertio ordíne calidum & ficcum effe ftatuunt, 

VIRE S, EX DIOSCORIDE. 

Extenuat, calefacit, & cocoquit, Potum menfes,fecundas,& fcetus trahit, Cum 
melle &caloépotum,ea quz círca pulmonem funt, educit, & conuulfis auxiliatur, 
INaufcas ftomachi& morfus cum pofca potum lenit, Atram bilem peraluum edu. 
cit. Cum uíno potum uenenatorum morfibus fuccurrit, efectos antmo cum ace- 
to naribus obiectum recreat, Síccatum & ín puluerem trítum crematumQ eíngi, 
uas firmat, Illitum cum polenta inflammationes omnes mítioat , Podaeris perfe 
confert ufquedum rubefcat cutis , Cum cerato uaros tollit, Lienofis cum fale uti- 
liter illínitur, Decoctum eíus pruriginesfieo lauantur fedat, Inflationes, durítías, 
GC conuerfiones uuluz in defefsionibus iuuat, 

EX GALENO. 
Pulegium calefacereabunde maenum eftteftimonium,;quodillitum rubrificat; 


. &quod.i quis díutius toleret, exulceret , Extenuare uer fatis indicat, quum hu. 


mida,crafía & lenta ex thorace &pulmone excreatu facilia faciat,menfesG moueat, 
EX PLINIO, | 

IVlagna focietas cum Vlentha,ad recreandos defectos animo;,Pulepío cum furz 

culís fuís ín ampullas uitreas aceti utrifque deiectis . Qua de caufa dignior é Pu, 

legio corona uertíoíni quàm é rofis, cubiculis noftrís pronuncíata eft, INam & ca. 

pítís dolores impofita dícíturleuare , Quin & olfactu capita tueri contra frígorum 

zeflusqy iniuriam, & À fiti traditur : neque zeftuare eos qui duos éPulegio furculos 


 impofitosauribus ín fole habeant, llínitur etíam ín dolorib,cum polenta & aceto, 


197 


Blechon, 


Satiuum Pule 
gium. 
Sylucstre. 


PNaufeas cum fale & polentaínfrigida aqua pota inhibet , Síc & pectorísacuentris | 


dolorem.Stomachi autem ex aquaitem rafiones fiftit,& uomítiones cum aceto & 
» ,* 2 q . » L4 4 LÀ F, 

polenta. Inteflínorum uítía melle decocta & nítro fanat. Vrinam pellítex uino, & 
R 5 fiami 


PVLEGIVM 


PLANTARVM HISTORIAB CAP, LXXIII, 159 


A fiaminaum fit, & calculos , & ínteríores omnes dolores, ex melle & aceto fedat, 
IVlenftrua & fecundas , uuluas conuer(as cortígít , defunctos partus eijcit, Comi 
tíalibus ín aceto cyathí menfura datur , Sí aqua ínfalubres bibendz funt, tritum 
infpereitur, Salfitudines corporís fi cum uino tradatur minuit, INeruorum caufa 
& ín contractíone,cum fale;aceto & melle confrica£ opifthotono, Bibítur ad Íerpen 
tium ictus decoctum, Ad fcorpionum, in uíno trítum, maxime quod ín ficcis nafci. 
tur. Ad orís exulcerationes,ad tufsim efficax habetur, Flos recentís íncenfus, puli. 
ces necat odore , Xenocrates Pulegij ramum lanaiínuolutum, íntertíanisante ac- 
ceísionem olfactandum dari, aut ftragulis (ubijci, & íta collocari eorum, ínter re» 
medía tradit, ; | 
EX SYMEONE SETHL ^ 
Pulegíumattenuat & calfacit uehementer, quapropter humida & craffa in tho- 
race, Xin pulmone humida & glutinofa iuuat, & ut excreentur cflicit. Cum uíno 
albo coctum & potum, calidumq fyncerum menfes prouocat, Extrínfecus illitum 
ifchíadícis,Gcalíjs partibus frigore affectis auxiliatur, 


DE GENTIANA» CAP» LXX IIID 


NOMINA, 
ENTIARH grace, Gentíanalatínéappellatur, Nomenapud omnes o£. 
ficínas retínet; Giermanicé 4£ nian coet2Sittervurts nomínatur,Sícà 
4| Gientío Illyriorum reoe,qui ín bello prímus eius uires reperit,dicta eft, 
FORMA. 
Folia Crentíanze fuxta radicem erumpunt íulandí aut Plantagíni fimilia , fub. 

8 rubentía: fed quae à medío caule, praefertím autem cacumíne prodeunt,breuiori. 
— busincifuris fectafunt. Caulis illí inanís,leuis,díoíti crafsítudíne, bínüm cubitori 
altítudíne, genículís interfectus, ex maioribus interuollís folía proferens, Flores 
eiusluteí primum calycibus conclufi,poftea intumefcentes explicantur , Semenín 
calycibus obtinetlatum,leue, elumofum , ad Spondilij femen accedens , Radícem 
mittit longam,fimilem Ari(tolochíize longee,craffam,& amaram, 

LOCVS. 
INafcitur in altífsimís montium cacuminibus, umbrofis locis & aquofis , Pluri, 

ma ucro & copiofifsima fub Alpínís montibus ín Illyrío,& ín monte Satienberg 
haud proculà Tubinga fito, 


TEMPVS. 
Horet z-ftate, Iunio potifsimum menfe,dein Iulio femen producit, 
TEMPERAMENTVM, 
. Amaritudoímmenfà fatís monftrat radícem eíus effe calidam & ficcam. 
| VIRES. EX DIOSCORIDE. 

Geentíanzeradix calefatoríam S ad(tringentem uím habet . V enenatorü mot- 
fibus fuccurrít duarum drachmarum pondere cum pipere, ruta &uíno pota.Succi 
drachma,laterum doloríibus,ex alto cadentibus, ru ptís & couulfis opitulatur, He. 
paticis, ftomachícís pota cum aqua fubuenit , Radix collyríj modo fubdita fcetus 
eijcít, V ulneraría eft, impofita utlycíum,uulneríbusQg finuatím depafcentibus, po 
tífsímum fuccus,medetur , Oculis inflammatione laborantibus illinitur , Pro me- 
conío collyríjs acribus mífcetur fuccus. Radix alphos abfteroit. Contufa radix die. 
bus quínqueaqua maceratur, poftea ín eadem decoquitur, dum aqua radices fü. 
perftentemíneántue:deínde ubi refríxerit aqualinteolo percolatur,iterum( deco. 
quítur,dum mellís crafsitiem contrahat;demum in uafe teftaceo reconditur, 


R 4 EX GALE- 


heb Gum. 


Gehtiatiatulia 
de dica, 


SEES R22 
Z D í ' ig [] (e 
, - uj fí : 
2C NSGy [.u 
" 


4 WN / f) | 
SUI 


GENTIANA 


PLANTÁRVM HISTORIAB CAP, LX XIIIL. 201 


Á EX GALENO, 

Radix Gentianze herbze admodum efficax eft quum opus eft extenuatione, pur 
eationc;abíterfione,obftructionis liberatione, Nec mírum fi haec pofsít,quum im 
penfe amara fit, 

EX PLINIO. 

Vusin radice & fucco. Radicís natura eft excalfactoria, fed praeegnantibus non 
bibenda.Praecipuéaduerfus angues duabus drachmís cum pipere & ruta,uíní cya 
thisfex, fiue uiridis fiue ficca pota prodeft, Tanta huicuís eft,ut iumentis ctiam n6 
tufsientibus modo, fedilia quoq; trahentíbusauxilíetur pota, Stomachum corro» 
boratex aqua pota, Farína eius exaqua tepída fabae magnitudine pota, ínteraneo- 
rum uítijs occurrít, Radix tríta ucl decocta, à ruptis, conuulíis, & ex alto deiectis 
potatur, 


DE GLYCYSIDA» CAP» LXX V» 
"Et NOMINA. / 
AYKYZIAB, twutyie Grecis, Paconía & Cafta herba Latínis dicitur, 
3 | INomePzoniz in officinis feruat, Germanis Deontenblim/ A ónígf- 
- 44 blim/ Didotwirn/2Senignenrof / Menebi(cbzo / 2Denebíctenrog/ 
ze] Dfingffrof uocatur, Glycyfida porro día eft, quod orana malí puni :alcyfida una 
—- cíacinis fimilia habere uideatur, INam fidía malí punicí grana à Bxotis nomínan, dedica. 
tur, Paconíaab eíus inuentore,medícinze perítilsimo,Paconeap pellata eft, Peotiia cit 
GENERA. | xis 
Duo eíus genera funt, mas & fcemina, IVlas ínuulgaribus herbarijs f'íntuer 
youets/fcemína uero 'eonienblüm/alíjs nomínibusGermanicis pauló antécom 
memoratis nuncupatur, lídem,magno errore, Pzoníantà Píonía dífferre putant, 
atqueadeo díuerfis etíam capitibus , ímó & uiribus di iungunt, Perendustamenís Esorbetu: 
- error effet nifi utrícp etíam herbae, hoceft, Pzoníae & Pionie,duplex cenusafsigna rion. 
| rent,marem nímírum & fceminam,cum tamen fub una Pxoniz nomenclatura,u. 
 trungp genus Díofcorídes & alij ueteres complexi fint, | 
FORMA, 
Caulis duorum feré dodranti altitudine nafcitur, multas propagines habens, 
IVlas Iuglandi nucifolía fimilia obtinet : fcemína uero Smyrnij modo díuifa, Sum. 
mo caule filiquas quafdam Awmyedalis fimiles profert , ín quib. quumaperiuntur, 
- grana rubra,multa,exioua, punicí mali acinis fimilia inueníuntur,in medío nigra, 
pürpurea;quíncpaut fex, Radix marís digiti crafsitudíne,dodrantali uero longitu 
dine,guftu adftríngens, alba, Fcemínze propagines fobolésue ceu elandes feptem 
autocto,ut Afphodelus habet. Ex qua fiquidem defcriptione abundeliquet, Paso. 
níam quz paísim ín hortís nafcitur , & cuíus hic picturam damus, effe fceminam, 
quod eíus folia Smyrnij modo fintlaciníata , & quod radix feptemaut octouelati 
glandibus conftet. Reliquae note; potífsímum quod ín ilíquís eranaalía rabentía, 
alianíiera fínt;utrícg eenerí cómunes exíftunt, 
LOCVS. 
INafcitur ínaltifsimis montibus, & pafsim hodie;fcemína potifsimum,in hortis 


prouenit, | 
| TEMPVS$ 


IVlaio floret menfe, 

TEMPERAMENTVHM, 

Pzonía radicem habet leuiter adftringentem cum quadam dulcedine, Si uero 
plufculum dentibus mandas,acrímonià item quampíam fübamaram fubeffe perci 
píes,id quod in radíce etiam noftratís Paconize, quam fcemina efTe diximus, depre- 

"A aT hendes, 


PLANTARVM HISTORIAE CAP, LX xv, 203 


& hendes, Peconize uero ín uniuerfum temperamentum tenuíum eft partíum, exic- 
catoríum,haud tamen infieníter calidum, fed aut Íymmetrum, aut paulo calidíus, 
VIRES. EX DIOSCORIDE. 
Datarradíx mulieribus partu non purgatís, Cít menfes Amye?dalae magnitu, 
dine pora, Ventrís doloribus cum uíno pota auxilíatur, Regío morbo correptís 
prodeft,renum acueficz doloríbus.Decocta ín uíno & pota;aluum fiftít, Semínís 
erana rubra decem aut duodecim pota ín uino auftero, nigro, rubentem fluxioné 
fitit. Stomachícis & erofionibus comefta profunt, A pueris pota € comefta,ínítía 
calculori eximunt, Grana nigra nocturnis fupprefsionibus, ephialtas nomínant, 
uuluz: ftrangulatíonibus,&uteri doloribus ín aqua mulfaautuino quíndecim po. 
ta,opitulantur, | 
| EX GALENO. 
Radix Poconíae menfes cit ex mulfà Amyedalee quantitate pota, Sanétundere 
eam oportetaccribare,& fic infperoere. Expurgatetíam iecur ob(tru&tü & renes, 
Sed hacc efficere nata eft quà acrís & fubamara cft; quà uerb quiddam etíam ad(tri 
&oríum obtínet,fluxíones uentris fiftit, Oportet autem tuncín aufterorum uíno- 
rum quopíam eam decoctam bibere, Eft omníno reficcatoría uchementer, ut non 
defperauerim eamex collo puerís fafpenfam,merító comitíalem morbum fanare, 
Equidem uidi puellum quandoque octo totís menfibus morbo comitiali liberum, zifarís. 
ex co quo geftabatradícem tepore. V bíautéfortefortuna quod à collo fufpenfum 
erat decidiffet;protínus morbo correptus eft:rurfusd füfpenfo ín illius locum alío, 
inculpatepofteafe habuit. V ifutn uero eft míhi (atius effe denub íd certíoris expe- 
rientize oratía detrahere,id quum fecifTem, ac pueríterum effet couulfus, magnam 
acrecenrem radicís partem ex collo eius fufpendímus, ac deinceps prorfum fanus 
B eftectus eft puer,necpoftea conuulfus. Ratíonabile ftaque erataut partes quafpía 
à radíce defluentes,ac deinde per infpirationem attractas,íta affectos locos curare, 
autaérem à radíce afsidué mutari & alterarí, Nam hoc pacto fuccus Cyrenaícus co 
Iumellam phlegmoneaffectam íuuat,& INioella frícta palàm deftillationes & ra^ 
uedínes deficcat,fi quís eam ín calidum línteum rarum liget , aísiduedg calorem ex 
ea perínfpírationem qua per nares fit,attrahat , Ciuinetíam fi compluríbuslínis, 
maxime marina: purpurze,collo uiperz íniecerís, illís uiperam prarfocauerís, cag 
poftea cuiufpíam collo obuínceris, mirifice profuerit tum tonfillís, tum omnibas 
ijs quae ín collo expullulant. 


e 


EX PLINIO, 

Paconía medetur Faunorum ín quiete ludibrijs, R ubra oranarubentes menfes 
fiftunt quindecim feré pota in uino nigro. Nigra grana uuluis medentur, ex paílo 
aut uino totide pota , Radix omnes uentris dolores fedat ín uíno,aluum(Q purgat, 
Sanatopífthotonum,morbum regium, renes,ueficam, IVlatricem autem & ftoma 
chum decocta ín uíno, aluumQ fiftit. Eftur etíam contra malum mentis, fed ín me- 
dendo quatuor drachmee fatís funt, Girana nigra auxiliantur & Íupprefsionib, no. 
Curnísín uino pota quo dictum eft numero, Stomacho uero & erofionibus,& ef, 
Íc ea & illinireprodeft, Suppurationes quoc; difcutiuntur recentes niorofemine, 

ueteres rubro, Vtruncpauxilíatur àferpente percufsís, & puerís contra caL 

culosindpienteftrranguría, - 
i DE GERA^ 


| Gtoscfinbnabd, 


GERANIVM 
, PRIMVM, 


| GERANIVM - 6 | SOuben fg. 
ES ALTERVM, — A | | | : 


——ÓOSSüptttefrauc. 


CSS. 


GERANIVM 
o TERTIVM 


206 


NN /] 
7 


l 
/ 


SUR SS 
N : y, IN 

i IU NS 

U/ € E—2 Ode 


| E di Ln cmMEEMEES "Sc Ze mcos Nas MT mca Roto Aur d o c n uti 
EM P ET . e D n ESSE Rs tut 5 E urea Ter Cae ^ xH- M rA o d - 3 - - 


^GERANIVM - 
3 QVARIVM. 


^ 
Ko 
1 
z 
e) 
XO 
S 
- 
x 
Q 
ie, 


SAlüeouttS, —— 


| SEXTVM,. 


| — GERANIVM 


Prittint genus. 


Secuttdut. 


Aion ton est 
pes columbinus, 


"rerttun e 


Koberllatta. 


Quarti. 
Quintum. 


Sextitit. 


Prüti. 
D 
Secundi. 
Tertij. 


Quarti. 


Quit. 


Sexti... 


DE GERANIO» CAP» LXXVI» 
NOMINA : 
EP ANION grace, Geraniumlatine, uulgo & herbarijs Rofttum ciíco^ 
UN | nizappellatur. Geranium autem à gruini capitisimagine,quae fummo 
P-. 44 cius plantze capítulo ine(t, Giraecis aptifsíma (imilítudine dictum eft.Síc 
i3] recentioribus à cíconize roftri effigie; Roftrum cíconíze nomínatu eft, 
GENER A 
Duo Geranij Diofcorides tradit genera, Prímum quodlongioribus roftrís, 8 
in mucronem acamínatis conftat. Hoc hodie officinis & herbarijsA cus paftorís &c 
IVlufcata, Giermanís ueró Ctozcten(cbrabel dicitur. Alterum quod malu folía 
habet, Pes columbinus uulgo nominatur, Suntquí turpiter aberrantes, Amomu 
elle exiftimant, Germanice Cauben(iüf/ober Cbattentraut appellatur , Praeter 
haec duo alía adíecímus eenera,inter quz id quod tertíum ordine eft, folijs Arte- 
mifize tenuifolíae uel Chaerephyllo fimile exiftit , herba Roberti & Robertíana à 
nonnullisjhauddubieà fuperftitione aliqua Díuí , qua fuperior aetas mirifice im- 
buta fuit, appellatur , eermanicé XftpzecbtsEraut. Quartum folía obtinens Ia- 
ciníata,germanícé pro certiori difcrimine A ranícobalg uocarí poteft. C)uintum, 
quod folía Ranunculí habet, eratía Dei nominatur, germanice Gottes gnab / ab 
ínfigniínfanandís uulneribus effectu, Sextum, quod forma quarto generi fimili 
mum eft,necfereab illo nifi fola magnitudine folioriz, lorum & radicis diftat, ocr. 


maníce 25litwura /àrubro coloreaut mirificain fi(tendo fanguinis profluuío fa- 
cultate uocatur, 


FORMA. 

Geranium primum caules habet à radice rubentes, lanuginofos, folía Anemo- 
nes,díuifuris incifajflores purpureos, & ín cacumine caulium faftigía capitulis ci- 
coníeaut grum cum roftellís longitudineacus emícantía. Radíce oblonga & fub. 
totundádulcemQg, — Alterirut precedés caules tenues,rubentes à radíce (tatím,a- 
nupinofostg obtinet, folía maluz fimilia, candídiora,flofculos fubpurpureos,capi- - 
tella eruínicapitís modoroftrata,radicem tenuem & oblongam, | l'ertíium,cau- 
les habetà radicerubefcentes,fanuginofos,genículatos,faporís € odorís íníacun, 
di,folía Chzerephyllo aut Artemifize tenuifolize fimilia , flores purpureos,capitel 
la gruíni capitís modo roftrata,radícem intus uíríidem, SC adftríngentem, — C)uarz 
tum,cauliculos itidem utreliqua rubentem,lan uginofum,folía lacíníata admodi, 
Bores purpureos , ex quibus capitella oruíní capitis inftar roftrata, & in íjsfemína 
quings nafcuntur : radicem intus candidam,extrafubluteam, | Quintum reliqua 
omnía maenitudíne excedít, caules emittit oblon gos,rotundos,modiícé lanugíno, 
Íos,a radice ftatím rabentes,folía Ranunculo fimilía,flores feré czeruleos , capitella 
precedenti Geranío fimilía,radicem craffam & longam, multis exiguís radículís ue 
luti capillamentís quibufdam fibratà, Sextum ramos habet tenues,lanugínofos, 
folíalacíníata,tenuía,flores ín fümmo purpureos,ex quibus,ut in quarto, capítella 
oruini capítís formam referentía proueníunt, R adicem extrà & intus rufam, 

| LOCVS. ! | 

Omniía Geranij genera ín íncultis proueniut, Primum pafsím in campeftribus, 
& nónunquam ínter fegetes nafcitur, Alterum in colliculís, l'ertíum in umbrofis 
locis & dumetís. Quartum ín agrorum límitibus, & iuxta fepes. Cyuintu ín pratís, 


Sextuminlocís montofís & faxofis, 
TEMPVS. 


Primi flatím inter ínitía uerís Aprili menfe lores fuos oftendit, & fubinde per 
integram zeftatem . Alterum,tertium,& quartum, Vlaio menfe florent, Or uíntum 
Iunio & Iulio menfibus,quemadmodum etíam fextum, 

; '"TEMPERAMENTVM. 
Omniumfolía & radices;prímo excepto,cuíus radix dulcis eft,quodammodo, 
| atquea 


PLANTARVM HISTORIAE CAP, LX € Yon 211 


A atqueadco difcutiendi ui praedita;ad(tringunt ac ficcant, 
VIRES. EX DIOSCORIDE, 
Radix Geeraníj prími in uino drachmo pondere pota, uteri inflationes difcutit, 


Secundum nullum habet ín medicina ufum. 
EUXUCGBRA VIC, 


Geranium quod folijs refpondet Anemones;radicem habet efculenti,que cum 
uino drachma uníus pondere fumpta, uterí inflationes diffoluit , Altera Gieranij 
fpecies ín re medica inutilis eft, 

EX PLINIO, 

Prima Geranij fpeciei radix, reficientibus fc ab imbecillitate utilifsima , Bibitur 
contra phthífin drachma ín uíni cyathis tribus bís die. Item contra inflationes, quae 
G cruda ídem praeftat, Succus radícís auribus medetur, Opifthotonicis femen dra- 


chmís quatuor cum pipere & myrrha potum, 
APPENDIX, 


Etfi fecundum Geeranij genus à Diofcoridealijst nónullis, tanquam nullius in 
medicina ufus damnat fit, tamen pofteríor etas quotidiana experíentía ín (anan. 
dís uulneribus & fiftulis, eius ac reliquorum etíam mírum effe effectum comperitz 
proinde eas herbas his ipfis ín potu miríficé coferre tradunt , Et certé nó mírum eft 
caramdem uires olím fuifTe ignoratas,cum &alíarum multarum plantarum faculta 
tes, quas conftat effe hodie notiísimas,ueteribus fuiffe incoenítas,notíus fit quàm 
- utdemon(trati debeat, Antíquus quoq; herbarius,pradíctorum Geraníorü folía 

magnam uím obtínere ín glutínandis uulneríbus,&artículorum doloribus lenien 

dís tradit, Primi autem radícem mouendi urínam facultatem habere aít;ideoG caL 

culofis,ftranguríze & difficultati urínze prodeffe, Tertium gerüs ad orís,mammiL 
B larum,pudendorum$G ulcera fananda unícé códucit, Reliqua fimiliter ad elutinan 
da ulcera mírífice profunt, Nullum ueró ad fanguínem undecung; emananté com 
pecendi pracflantius fexto eft:unde etíam Germani;ut comprehenfüm eft,23l5c- 
vutt$/hoceft,fanguinaríam radicem appellare uoluerunt, 


| DE GONGYLE» CAP» LXX VID 


NOMIN A. 
OFTYAH, s ycyyAic Cirzcis, Rapum Latinis & Officinis , Germanis Goneyle quare 
| Xübenappellatur. Graciautem àfigura eíus, quae plerunqz rotunda dit. 
?! effe folet;juocabulum detorferunt, Nang quod inrotunditatem coa, 


] s cum eft, uel ín orbem círcumagítur, yup dixerunt. Rapa ueró, 


: opo Aya 
quod ex terra rure, quafi ruapa, Varrone teftejnominata cft, Rapautde. 


GENER A. 
Rapiduo funtgenera, Vnum fatíui,quod fimpliciter Germani X üben uocát, 
- Eftgid iterum duüm generum , Vnum candidum , quod Germani etíam Yocíf. 
- tüber uocant:& alterum rubrum, tot üben ijdem appellant, Alterum fylue(tre, 
- quoduulgus Rapunculum, quafi paruit rapum, Germani X aputtmelis nomini, Raputculus, 
: FORM A. 

Rapum fatiuü caule & folijs raphano fimileeft: oribus ueró & filiquis, ín qui. 
busíemen profert, INapís aut Brafsicis . Sylueftre frutex eft cubitalialtitudine, ra^ Sylueflre vapit 
mofum,in fummo leue,folía nimirum euía habens,díeitali latitudíne;autmaiora, 

Semenín calyculatis fert filiquís:dehifcentib,ueró femínü ínuolucrís, alía íntus ca. 
pitirfpecie eft filiqua;in qua femína parua níerafuntfed quz fracta intus albicent, 
Flos eíus ín purpurei uerit colorem, Radix díoitalis fere eft. Cue deliniatio pror 

- fusalluditadhancherbam quam uuleusRapunculum nominat: fiquidem cubita 
lis eft, fruticofa,ramofa, folio díoitali,nioro in filiquís femine, quod cam franpítur 
album íntus apparet. Flos etíam purpureícolorís eft;radixy dísítí magna ex parte 
magnitudineconftat, — | 5 4. LOCVYS 


RAPVM 


SATIVVM, 


—.. $8eB xüben. 


IY | 
SUD 


1 

M 

s ) à 
-——Á, VUUN E 


nao Sad 


At 


JA2 


Ap 


SN 
SS 


2 3 8 zd a) 
ScS-RAT RS) es : 
e 6 


CU 


-— —— 
| d 
y 
3 S 
p M 
e. 
ERAN: y/it 


—— 
um 


s 


M 
H 

Y x 
»» 2 


4 u^ : XN 


' e 
NI 


zu 


CTTNÉE 


(S 
S 


( 


m 


RAPVM 
RVBRVM, | 


MM 
t 


iC 


9tapuntgdit. | 


e 
€ 
Qa 
4 
ES 


nj 
cá 
A 
[21 
jen 
— 
-1 
PN 
va 


A 


PLANTARVM HISTORIAE CAP, LXXVII, 21$ 


LOCVS. 
Satiuum folum putre & folutum defiderat, Syueftre in aruís nafcitur paísim, 
TEMPVS 
Satiuumrapum floret zcftate, ac fili quatur fubinde, Sylueftre autem uerno qui 
dem tempore priufquam ín caulem attollitur, acetarí]s frequenter ínferí folet, eru. 


tum radicítus cumfolijs fuis iam recens enatis, quo fané tempore à puetís etiam a. 


gnolcítur, Deínceps uero exit ín caulem & adolcícít,ac Junio menfe flores, acfub. 
inde femina prófert, ] 
TEMPERAMENTVM. 
Rapa calida funtín fecundo ordine, S humída in prímo., 
VIRES EX DIOSCORIDE, ' 

Satiui rapi elixa radix nutrit, inflat, carnem flaccídam cenerat, uenerem ftimu^ 
Jat. D'ecocto eíus podagra ac perníiones fouentur , Ipfa etíam radix tríta illita pro. 
deft. Sí ueró quifpiam in excauata radice rofaceum ceratum feruenti cinere liquefe- 
cerít, exulceratis pernionibus proficiet , Afparaoí etus decocti eduntur ciendze ur 


 nze accómodi,Semen ín antídota & theríaca, praefertim quae dolores mítigare pot 


" funt;sptéadditur , Potum uenenís adueríatur , Venerem concitat, IVluría condi 


tum, comeftum mínus nutrít, fed appetentíam excítat . Sylueftre rapum míifcetur 
medícamentís quae ad detergendam faciem reliquum corpus, ex lupínorum;aut 


 tríticí;autlolfj,aut erui farína conficiuntur. 


| EX GALENO, 

Rapifemenuenerem excitat,utpote fpiritum fllatuofum procreans,Síc & radix 
concoctu difficilis eft , inflati & femen generat , Succus ex ea ín corpus dígeftus, 
temperato crafsíor eftiideod fi quis ultra modum efitauerit, & maxím fi perfecté 


- conficere eam nequeat, crudum fuccum ín uenis congeret, Ad aluí deiectionem 


necconferre quícquam , nec officere díxerís, potiísimum quando bene fuerit per- 


— eocta,ut que longam elíxatíonem requitat,optimaq fit bís decoctíonem perpeffa, 


5in crudíoríngeratur,concoctioni pertínacius refiftet, paríet inflationes, & (toma 
chum infeftabit,nonunquam etíam mordereillum non uerebitur, 
EX PLINIO, 

Rapo uis medíca íneft, Perniones feruens ímpofitum fanat, Item frieus pellíté 
pedibus aqua decoctum . Et íus feruens podagtís etíam frípídis medetur. Et cru. 
dum tufum cum fale cuícungg uítio pedum. Semen illitum & potum ín uíno, cotra 
lerpentes & toxíca falutare elle prodítur, A multis uero antidoti uim habere in ui- 
no& oleo, Democritus ín totum ipfum abdicauítín cibís propter inflationes, Diío 
des maenís laudibus extulit,etíam uenerem ftímularíab eo profeffus, Item Diony 


- fius : magiístp(i eruca condiretur, Tofta quoqueartículorum dolori cum adí pepro 


deft, Sylueftri ad i d albicandámue cutem ín facíe totog corpore,utuntür, 


— mixta urina parí menfura, Eíus fuccus círca meffem exceptus,oculos purgat,mede 


tur calioíniadmixtolacte mulierum, 
EX SYMEONE SETHI. 

. Admodum nutriunt rapa, urínam cíunt, inflant, cenitale femen cionut, fauces 
leniuntatque thoracem, Crebríor illorum ufus craffüum humorem generat, ob- 
ftructiones iecoris parit. V entré nec fiftunt,nec mouent. Sí cam aceto & fale edan- 
tur;appetentíam excítant , Horum femen trítum & hauftum magna copía, uene- 
rem fuícítat, Fertur quod fi quís hocipfum feme cum Calamintha &Lemniía terra 

cómixtum fumat,eo die neque ueneno, neque morfu uenenatí anímalís 1a. 
di, Appenfum inguinum morbis peculíari quapíam 
propríetate medetur, 
| DE GIN- 


216 


| 


ISI. 
e erest- 


:3f 


4 

r^c, 
Ven / 
DON 


íJ 9 


AB 


jx 
N 


7 
Le : 
432278 


Éetbafaut. 


GINGIDIVM 


| DE GINGIDIO- CAP» LXXVIID* 217 


A NOMINA. | 
| IT F1AION grace, Gingidium fatíné, officinis Chzrefolfitz, Giermanicé cherefoliun. 
AetbellEraut dicirur, Chaerefolium autem,oraxca uoce GCatína coale, croi us, 
] (centibusin unum nomen,ob íd di&um eft, quod folijs luxuríet. INe ta. dedizum. 
si men uocabulorum uícínitas aliquam paríat cofufionem, imperítoG Te, 
cori nomendationi (imilitudo ímponat,fciendum eftofficínarum Charefolium 
díueríum efle à Cheerefolio Plínij, 
FORM A. | 

 Herbaeftfylueftri Paftinacz fimilis, tenuior tantum & amarior, Radicufa fub 
candída, amarícante , Vnde fatis liquet herbam quam hodíe Chzercfolium nomi 
nant,effe Giingidiii, Nam erratícze Paftinacefolium zemulatur, aliquanto tenuius, 
radícula fubalba;amarícante,floríbus candidis, femine ín filiquís exiguis oblongo, 
anguíto & acumínato. | | 


LOCVS, 
Pafsim hodie in hortis colitur, 
TEMPVS, 
IVaio menfe oret, & fubinde femen profert. 
TEMPERAMENTVM, 
.. Bicutguftuamaritudinem & adftrictionem profert, fic tem peramento quoque 
- ipfo calíditatem & frigiditatem , Secundum uero utrangs qualitatem deficcatoríu 
- infecundoordíne eft: undeíterum colligi poteft, Chaerefolium effe Ginoidium, 
— quodipíum guftuiamarorem & ad(trictionem euídentifsime repraefentet, 
VÍRES, EX DIOSCORIDE, 
Crudum & coctum olerum modo efuí idoneum eft, Edítur etíam fale códitum 
38 feruatümue, Stomacho utile. Vrinam ciet, DDecoctum eius cum uíno potum,;uefi 
cz accommodum eft, 
| EX GALENO. 
Bftur Scandicis modo, Stomacho mirc utile fiue crudum, fiue elíxum libeat fuz 
mere. Longioriís decoctionis impatiens eft, INónulli ipfum ex garo oleotp efitant, 
Altj uínumautacetü adijcíunt;ac multo fic magis ftomacho conducit, Cum aceto 
affumptum,faftidiofos ad cibum inuítat.Perfpicuum ueró efthancherbam medi 
camentum magis effe quàm cibum, quippe quz & adítrictionis & amarítudinís 
non obfcure necexíguce particeps eft, 
! EX PLINIO, 
Coctum crudumi ftomachi magna utilitate eftur , Síccat enim exalto omnes 
humores eíus, 
APPENDIX, 
Facultates iam cómemoratas etiam Chaerefolio fuo tribuunt recentiores : fcri» 
buntením miríficé conferre uentrículo, ci endísqy menfibus, & uríne in uino deco. 
- dum, utíterum híncconftetà Gingidio non effe diuerfum, 


"p DE GENI» 


; : m 
E xe 


GENISTX 


DE GENISTA» CAP» LXXIX» 219 


NOMINA. 
SENISTA Latínisreiruftica fcriptoribus & Plinionominatur, Offici 
inis G barbaram fectantibus medicínam, Gienefta & Gieneftra, Germa, Goega; 
;à nis Gínft uel Genift appellat, Cieniftam autem uocáthauddubie quod aewsaude * 
x— «9oenu modo flexilís ad nexus fitzuel,utalijs placet, quía eenibus medea. dici. 
tur dolentibus, Alíaautem eft à Sparto, quod hoc uirgas habeatlongas fine folijs, ceuitanon c 
utíuo dícemusloco,illa autem mínutis folijs fcatet. eddé cii Sparto, 
FORMA. 

Geniíta frutieat ramis herbaceis, fcabris, folijs minutis fcatentibus, flore Iuteo, 
apibustperatifsimo,femínelentículis haud abfimili, quod filiquis ínnafcítur, radi, 
cefublutea, 


LOCVS. 


Peraridaloca amat,ideod ín fyluís, & iuxta fyluas nafcitur, 
TEMPVS 


Horet Vaio & Iunio menfe;ac fubindeín filiquis hírfutis femen profert, 
TEMPERAMENTVM, ! 
Calefacit € ficcat in altero ordíne,id quod amarítudo quà guftata refert, & eius 
facultates abundé docent. | 
VIRES. EX PLÍNIO. 
Semen Geneftze purgat Ellebori uice, drachma & dímídía pota ín aque mulfze 
cyathis quatuor ícíunis, amis fimiliter cum fronde ín aceto maceratís plurib. díe^ 
bus & tufis,fuccum dantichíadicís utilem,cyathi unius potu. Quida marína aqua 
macerare malunt, & infundere dlyftere,Perunguntur eodem fucco ifchíadici,addi, 
tooleo, Quidamad firanguría utuntur fcmíne, Grenífta tufa cum axungia, genua 


dolentía fanat. 
APPENDIX. 


Ex iam comemoratis uerbis perípicuum omnibus fit,Sparto & Gieniftae, n6 ob 
(tante quod formanonníhil díftent, eandem inefle facultatem:ut ením Spartum pi 
- tuítam perfuperna & inferna purgare poteft, ficetía Grenifta, Hiíncadeó ficut eius 
feminis hodierno tempore contra podagram magnus fit ufus, Vrinam etíam ama- 
ritudinis ratione mouet, &quía íncidendí &extenuandi facultatem habet,lapídem 
tum ín renibus,tum ín uefica cofríngere,ut etíam recentiores tradunt, potelt.Stru- 
mas denique atc alíos tumores díícutere poffe fjdem (cribunt, 


DE GENISTELLA» CAP»- LXXX» 


NOMIN A. 

zc-RIORIE nonadmodum diísimilem herbam nonnulli Geniftellam uo ceujaau; 
B^ cant, quod fcilicet Creni(ta exilior & humilior fit . Giermanícé appellari 

x1 est npoteftbte ffedbenbe Din(t. Alij uocat eropfrymen/obertlein (freich. 
QAM PA blimen. Bunt qui non fine magno errore proGrenifta utantur,quum fa 
cultatibus diuerfis praedita (it. Sunt qui Rofmarinum aculeatum nominent, quod Rofueioduna 
cius folía R.ofmaríno fere fimilia fint, leatus, 

FORMA. 
Frutex eft Libanotidis coronaríz,quam Rofmarínum uocat,pené folío, fed ri 

gído acpungente;floreluteo;pifo non difsimili,femine ín exiguis filiquis rufo, ra- 
dice fublutea, | 


LOCVS. 
Nlafcitur ín arenofis locis;fecus uías, | 
i apes TEMPYVS 


220 


GENISTELLA'/ "^ 


Gudebe Ei — 


PLANTARVM HISTORIAE CAP, LXX x, 221 
Á TEMPVS : ! 
. Maio menfefloresluteos producit, quibus paftze apes improbu mel conficiunt, 
| TEMPERAMENTVM, 
Adftringentem cumamaritudine facultatem pofsidet, ac proinde ualenter, fi. 
muldj citra mordacitatem exiccantem, 
VIRES. ——— 
Semen cíus ferpentibus aduerfari tradunt, Decoctum foliorum, profluuiti men 
ftruorum fiftít. Idem etíam potum uentrís fluori fuccurrít, Et ut rem in pauca con» 
traham,idem Geeníftella quod Hippuris feu Cauda equína poteft, 


DE GNAPHALIO- CAP» LXX XI» 


| NOMINA. 
NAOAAION Cirzcis, Centunculumaut Centuncularis herba Latinis Cettuncilum , 
j | nominat, Officinisienota, Germanis X bárfrant appellat, Ginaphalia 6o e 
z/Ag| uero uocata eft haecherba, Galeno autore,à candidis mollibusQ eíus fo cnapbddi quà 
2€ lijs,quibus suzryreeewp hoc eft; pro tomentis utuntur, Cmaphalion íta- redidtun. 
que dicitur, quafi tomentítía, Centunculum autem dixerat, quod centonibus cum Ceruedisens 
tomento maxima fitcognatío , Crermanícam nomendlaturam ab eíus facultate ad. 4 
uerfus dyfenteriam illiindítam effe nemini non notum eft, 
. GENER A. 
Duüm effe uidetur generum: unum ením pauló latioribus ac candidioribus fo. 
- lijsconftat: alterum ueró tenuioribus & mínus candidis, quodd flores ín fummi, 
tateaccacumine tantum profert, Verum cum forma parum admodum, facultati 
8 busuero níhil díftent,nos una pictura genus utrunq; complexi fumus, 
FORM A. 
Candida 8 mollia Ginaphalium obtínet foliajatqueadeó tom entitía,floresqIu- 
tcos,radicem uero capillatam actenuem,ut pictura ipfa monftrat, 
T. LOCVS. | 
Vulgaris herba ubíc ícatens Gnaphalíum,inlocís ficcis potifsimum,;interdum 
etiam pínguibus proueníens, 


TEMPYVYV S, 

lunio & Iulio mentibus floret, 

; TEMPERAMENTVM, 

Adítxingitatqueadeó exiccat Ginaphalium, 

VIRES. EX DIOSCORIDE. 

Gnaphalfj folijs aliqui pro tomento utuntur, Tamen faciunt haec ipfain auftero 
uino potaad dyfenteríam, | 
EX GALENO. 

FoliaCinaphalij mediocriter adftríngunt;ac proinde quidam id exhibent ex au. 
- fterorumuinorum quopiam dyfentericís, 
| EX PLINIO. 
Daturínuinoauftero ad dyfenteríam, uentris folutiones, menfesG mulierum 
 fiftit,Infundíturautem tenafmo,Illinítur & putrefcentibus ulcerum, 


qu DE DIP$A- 


DE DIPSACO- CAP-*CLXXXII 5 
A ;] NOMINA. 

: —]EZAKOZ Crecis,Labriuenerís, Carduus uenerís Latinis, Vir Virg patoris. 
ga paftoris officínís,&& Cardo fullonum dicitur. Germanis 7&ar-— 
tenoi(tel/2Sbenfteel/YOeberfartets. Dipfaciautt nomen à con- pipficutidé 
| trarioinuenit, quoniam concauoalarum finu rorem uel imbrem dits. 

à V recipíat, quo uclutad abigendas fitis iniurías abutítur. Labri ue- «brum ueteris 
| $^ «neris nomenclatíon£à carínato foliorum habítu con traxit,que fe 
antractuofa finuantía ambage , peluís uelTauacti fpeciem coftituunt, & intra fe hu- 
moré nunquam nó retinent, Virga paftorís hauddubié dicta eft,ob longas uíroas, virga paftori: 
quibus carduíad políiendos pannos utiles ín(ident, quas paftores forté fumunt, & 
ca parte qua pofsit manu capíaculeís nudant,reliqua autem aculeata parte oreoem 
ducunt. Carduus ueró fulloníus ccepit appellari, quod earudes pannosuelut echi, cedus fito: 
' noquodam expolíunt, detractísQy floccis concínnant, Exrat mírum ín modum Se. viu. 
rapionis interpres, quí fub Virez paftorís nomine, Polysonon Díofcorídis de se«pionizinter 
líníat, pres persiringia 
GENER A. xx 
Duüm efteenerum, Vnum quodàfullonibusin hortis plantatur, alteri quod 
fuafponte paísim prouenit, Differuntinter fe hac quidem ratione, quod prímum 
folíalatiora & profundius in ambitu incifa, flores candidos, echínataty capitula ma 
ois aculeata habeat: alterum contrà anguítiora € minus lacíníata folía, flores pur, 
pureos,capítulaQ mínus aculeata obtínet, INos diícrímínis illias rationem haben- 
. tes,primi generísappellauimus Dipfacumalbum,alteríus ueró Dipfacum purpu- 
reum,;adflorumnímirum refpicientes diuerfitatem, 
FORM A. 
Aculeatarum generis eft heecherba. aulem habetaltum, fpinis horrente, folía 
caülem amplectentía,lactucze fimilía;ín fin eulis eenículís bína,oblonga,aculeis ar 
mata, qua ín dorfi medío ueluti bullas intus & extrà fpinofas habent, cócauo quo 
Ícín genículís coiunguntfinu,quo aquze,rores, & imbres afferaantur,unde Dí pía 
ci quafi fitientís nomen traxit, In cacumine caulís, fineulis furculís capítulitunum 
echíno fimile ineft,oblongum,aculeatum , quod poftquam exaruerít candidi ap, 
paret. Diflectiz per medíam medullam caput,uermiculos habet, Quod fi Ítacg con, 
templerís eam quam herbarij hodie V iroà paftorís & Carduum fullonu nominat 
herbam,offendes omnes huíc notas refpondere, Síquidem hzc paftoría uirga pro 
fertcaulem binüm cubitoriz,imo qui fzepiufculé fuprahomiínis altitudine increfcat, 
Ípínis horrídum,geniculatufolía lactuce,ín fingulís seniculís bína;pralonga,acu 
, leata,quorum toruli bullantibus targentfpínis,dorfog nocentibus aculeis rigent, 
carínato alaru finu, quí peluís uellabri modororís & imbris pluutj capax fit. Gina- 
rzelatícís huíus auículze,cum folís ardentifsimus opprímit zcftus , hucappelluntur 
ad fatíanda fitís defidería, illis facta bibendi poteftate anfractuliberalem potum mi 
ní(trante,Scaporum faftigía echínato mínantur uertice, refupiína hamuloriüi flexu 
ra, mucronibusdleuiter uncínatís, quibus rudelanificiit afpero ductu lzeuipatur, 
Singuli echíni érotundo in oblongum quodantenus turbínantur, inter quorum 
Ípicula candícans autpurpureus emícat los. Hís diffectisin medullo uermículos 
identidem nobís ín autumno quum exiccarí incipitlicetínuenire, Vermículus au^ — veruicdiin 
temalbus eft;quí per cauítatem echíni dimouetur, & ín caudícem tranfit. Hyeme echivis Dipfad 
ctiam euadem uiderelicebitantequam prz frígore moríatur , Imó etíam uerísíniz "t 
tioin quibufdam uermiculià nobis reperti funt;partim uiui, partim mortui, 
ba eere 4 LOCVS, 


Cue 


NN) 


224. 


Ni JI 
3 
Sete 


N LL 
WI D 
Nu, 


DIPSACVS ) 
ALBVS, NE NN 


IZ MUT C YrPS 
ect ^ jo» 


E dl Let em AL | ———— 
MÁS 
AS AN NS 


DIPSACVS. 


PVRPYREVS, 


E 


1 


- iil 9. 


226 PLANTARVM HISTORIAB CAP, LXXXII, 


c | LOCVS. 

INafcitur humectíslocís , iuxta ríuos aquarum & fontes : quapropter nonnulli | 
Dipfacon à Grecis nomínatum effearbitrantur, 

TEMPVS, 
Carpitur in etate, Iunio & Iulio potíífsimum menfibus. 
TEMPERAMENTVY M. ! 

Dipíaci fpinz radix ex fecundo ordine exíccantíum eft; habetig nonnihil abfter- 
forium, 

VIRES EX DIOSCORIDE 

Huius radix cum uíno decocta & tufa ufq; dum cerati crafsítudiné accipiat, im- 
pofita rimas fiftulastg fedis fanat. Oportetautem medícamentum hoczrea píxíde 
recondere, Feruntpraeterea formicis & uerrucis penfilibus remedio effe, Vermi 
culi capitis eius in follículo claufi &collo aut brachío appenfi,quartanas fanare pro 
duntur. 

EX PLINIO. 

Sanat rímas fedis,item fiftulas decocta ín uino radice ufqs dum fit crafsitudo ce 
ra, ut pofsícin fiftulam mitti, Item uerrucas omnium generu , Cuidam & alarum, 
quas modo diximus,fuccum fjs illinunt. 

| ' APPENDIX 

Alize facultates quae à Serapionis interprete & alíjs recenti oribus illi concedun- 

tur non funtgenuinzefed fpuríze,& Polysono adícribendze, 


DE DAPHNOIDE» CAP» LXXXIIDI 
-" | NOMINA, 
y;]A9N0EZIAEZ orzce, Daphnoideslatiné nominatur, Officinís &noftre 
f, B tatis herbarfjs,eraecam ímítantibus uocem, Laureola, Germanis $et^ 
pop th Nel ant/O seibclpaft nuncupatur, Daphnoídes autem &Laureola,à Lau 
dedita. eser qug. ri forma & fpecie, quam in folijs & fructu refert, dícta eft, 
FORM A. 
Frutex eftcubitalis, ramos complures habs lori inftar flexiles, à medio furfum 
uerfus foliofos , Cortex ramos ueftíens admodum elutínofus lentüsue eft. Folía 
Lauro fimilia,mollíora tamen, tenuíora, necfacilefragilía, os & fauces erodentía, 
incendentíag . Flores candidi, Fructus ubí ematuruerit fubniger , Radix ínutilis, 
Obictliotiis di- Cyucin uniuerfum omnes noteLaureole hodie díctze coueniunt, INec obftat quod 
folutio. Diofcorides fue Daphnoidi candídos tribuat lores, cum Laureola purpurafcentes 
potíus habeat:lolet ením color fecundu diuerfas regiones ín cadem fzpé herba mu 
tarí,utfufiusin Symphyto maiore dícemus.Et certe nihil íncómodí etít (1 etía Lau- 
reolz flores quifpiam candidos díxerít , cum albi colorís non mínor quàm purpu. 
rciín íjs portio reluceat, V erífimile quocp eft Diofcorídem ab extremo potíus co- 
lore,quam medio flores appellare uoluiffe, | 
LOCVS, 
INafcituriín montanis & fylueftríibus locis. 
TEMPVS, NUT 
Floret primo ftatim uereantedgfolía erumpunt, Fructtitaut&autumno profert; 
TEMPERAMEN TVM, 
Calida eftadmodum & ficca, 
VIRES. EX DIOSCORIDE,. 
Ducitper inferna pituitofa fíccum aut recens Daphnoidisfolium, V omitus & 
menfes cít, COmanducatum capitís pituítas elícit , Sternutamenta itidem mouet, 
Purgant etíam feminis eíuspota grana quíndecím, 


EX. PLIS 


2cilant. 


DAPHNOIDES. 


Officittarum 


€rrore 


Tbymelea ton 


est laureola. 


ie 


228 PLANTARVM HISTORIAE CAP, LXXXIIL 


EX PLINIO, 

Daphnoíides ftue fylueftris laurus aluum foluit,recenti folio uel arido drachmis 
tribus cum fale & hydromelite manducata, Pituítas extrahit foliir & uomitus, Sto- 
macho ínutile, Sic & baccae quinze denzeüie pureationís caufa fumuntur, 

APPENDIX. 

Animaduertendühocloco mirumín modum errare officínas, propterea quod 
folijs Daphnoidis pro IVlezereon, quzetamen grecorum eft Chamelza díuerfaad 
modumà Daphnoide,utantur:&eíus fructu pro cocco cnídío,quod fructum Thy 
melez effe notíus eftquàm utdemonftrarí debeat , Sícín manifeftifsimis coecutire 
folentofficinz pulchre interímad eos errores conníuentibus medicís , non mínus 
quàm illi rei herbarize imperitis, T'hymelaean ueró non effe laureolam hodíe appel 
latam herbam, ex eo colligi poteft,quod hecipfa, Diofcoride autore,línum nonuL. 
lis nomínata fit,non alía quidem ratione,quàm quod fatiui lini fimilítudinem refe- 
rat,cuí quàm difsimílis laureola fitjnemo non nouít.Sunt etíam quíad hane fimilL ' 
tudinem refpicientes,in hodiernum ufque diem linum fylueftre appellant, 


DE DRYI CAP» LXXXIIII 


NOMINA. 
»v z Graecis, Quercus Latínis & Officinís, Germanis 4Eycbenbaum 
? Blappellatur, 
; FORM A. 
E INotifsima eftatbor Quercus, procera;crafsiore &afperiore caüdice, 
ramofa,folijs profundelaciniatis, Glandes producit optímas,& erandifsimas,caL 
lasitem & uílcum. Radix eius latifsimé circumiacentem terram amplectítur, 
LOCVsS,. 
Paísim ín fyluis alíjstplocís nafcitur. 
TEMPY S. 
Vere quidem germinat,fed taxdíus multis alíjs arboribus, 
TEMPERAMEN TV MN, 
Deficcat;adftringit & excalfacit paulo infra medía,in genere Ícilicet eorum quae 
tepída funt, 


VIRES EX DIOSCORIDE, 


Quercusomnís adftrictoríam facultate habet; praefertim id quod inter corticem 

& caudicem membranz fimile dauditur: quínetiam membrana putamíni elan- 
dis fubíecta. Decoctu ex ijs datur dyfentericis & fanguiné excreantibus , & in pefz 
fis tritum contra luxíones mulierum apponitur. Gllandes idem poffunt, Vrínam 
cíunt,capítís dolorem, & flatus comeftze pariunt , Refiftunt efitatzz uenenatorum 
íctibus.Decoctum cortícís cum lacte bubulo potum, contra toxíca prodeft, Cru, 
dzeautem trítze & illitaeínflammatíones leniunt , Ad malíonas durítías,&malefica 
ulcera cum adipe fuillofalfo coueniunt. Ciallafructus eftquercus, Aliqua ompha 
cítís appellatur,parua quídem, praefe ferens formam in dioitis artículorum, folida, 
nullo foramíne peruía. Altera leuís,plana, perforata , Elíoi debet omphacítis quae 
efficacior eft, V trag; uehementer ad(tríngit, Carníü excrefcentías trítze, fluxiones 
oinoíuaru & columellz, atq ín ore aphthas reprímunt, INucleus earum cauernís 
dentíum índítus,dolores edat. Crematze carbonibus doneciene flagrent, € uino 
autaceto,autoxalme extincta, fanguinem reprímunt . Decoctum earum ad infe 
fus utile,contra uuluze procídentías,fluxionesqy, Capillos deníerátaceto autaqua 
macetratz, Coelíacis, dyfenterícís, cum uino autaqua trita conuenienter illínuntur 
aut bibuntur , Vtiles & obfonijs míxta , autíntegrae ín aqua praccocizc,ín qua ali, 
| quid co; 


j 
LIH 


) 


/ 


A, I on, /! 


d) ji 


|) 
12/117 


!]) 
ah 


x E 

BN IN 
z OX 
XN 


n. 


3 1) JP» / » 
27777 


d] 3 
J7 


" 
4) 299 /// 


rs 
am 


d 


Vita acrimoniá 


a ununt. 


D 


230 PLANTARVM HISTORIAE CAP, LXXXIIII, 


quid coquendum fit qued ip(is cóferat, In fumma, galla utendum quoties opus eft 
ad(trictione & exiccatione, 
EX GALENO, 

Quercus omnes partes ad(trictoríz facultatis participes funt, Sed plus tame que 
intruncíicortice membrana fubeft;tum que fub elandiís putamine, ea uidelicet que 
fructus carnem conueftit , Q'uamobré ad fluxum muliebrem, fanguinis expuítío, 
nes,uentrísq diuturnos fluxus,coómodam effe credunt, Vlaximé uero ea utunt de- 
cocta, Síquídem ego quandogy glutinaffe me uulnus memini fecuri inflictiz,quum 
nullumad manum effet medicamenti praeter ipfius C)uercus folía, T'erebam uero 
inleuifaxo,& uulnus cum circumiacentibus locis íllinebam, Eandem folijs uim ha 
bet & fructus Quercus,eog medici nónullíad íncipientes,& crefcentes phleomo- 
nas utuntur, Nam quae íam uehementes funt,adftríngentíbus haud indigent. Gia 
la quz omphaciítis nuncupatur,admodum acerbum eft medicamenti, plurímum 
terrenae frigide fubftantig particeps,per quam deficcat & reprimit fluxiones:ad, 
hzec conftringitcontrahitg partes laxas aclanguidas,omnibusqQ fluxioni affectib,. 
ftrenué refiftit, Bfto uero tertij in deficcando,fecundi autem ín refrígerádo ordínis, 
Altera autem galla,flaua,laxa,8tmagna,exiccat quidem etíam ipfa,fed tanto, quan 
to acerbz qualitatis mínus eft particeps. Coctaitacpipfa per fe;ac deinde tríta cata- 
plaíma non inftrenuum eft fedís phlegmonariacprocidentiarum, Porró coquen- 
da eftínaqua,(i modica opus (it adítriCtione:fin uehementiore in uino.Et fi auce- 
reinfuperadftrictionem fitopus,uíno etíam utare aufteríore, Denia eallac combu 
(tz fanguínis reprímendi facultatem acquirunt;ac nímirum eriam calorem & acrí- 
moníam ex uftioneaffumunt, funt fjs quae ignem non experta fuerínt,tum fubti 
liorum partíi,tum maíore deficcandi poteftate, Ceterum quum ad fanguínís fup. 
preísionem praeparare eas uoles,carbonibus impofitas dum undequacp candeant, 
acetoaut uino extínpuere oportebít. 

EX SYMEONE SETHL 

Glandes difficilis funt coctionis, & ualdenutriüut, tardius defcendunt, crudos 

humores generant,proptereadp illarum ufum deuitarí praecipimus. 


DE DAVCO» CAP» LXXX V» 
NOMINA, 
31A Y &oz erac, Daucus latínénomínatur, Officinz alijs & adulterinis 
Bl herbís fub hocnomíne utuntur, Grermanícas appellationes ín eeneriü 
V. explicatione indícabimus. | | 
pour qug GENER A. nl 
Diolcorídes tria Dauci comemorat genera, Primum Cretícum daucum uocat; 


Jyerwut& Ciermaníis Serwurg/ propter capillatam radícem, aut quia uteri dolorem,qui j£ 


cur dicla. 


Creticus daucus 


dem 25ermüter appellatur,fanat, Alterum nomine peculíari caret , folijs Laferpi^ 

tío fimile, Giermanís vocif Dir vourm dicitur, Tertium genus ítídem nomine deti 

tuítur proprío, Giermanís autem nonnullis fd)wattseloirtsvourt nominatur, 
FORMA. 

Creticus daucusfolía Feeniculo fimilía habet,minora tame &tenuiora, Caulem. 
dodrantalem,umbellam Coríandro fimilem . Flores candidos , & poft hos femen 
acre,candidum,hirfutum,& ín cóomanducando odoratum, Radícem crafsítudine 
digitali, & longitudine dodrantali, Omnes huíus defcriptionis note, herbae quam 
25ervourtt Germaní uocant conuenire ad unguem uidentur, una duntaxat exce 
pta: fiquidem femen non eft hírfutum , Sed quum omnía alía , atqueadeó facultaz. 
tes etiam ipfe refpondeát,no eft cur una hzc notanos impedíat,cur mínus Cretícir 
daucum credamus,aut faltem Giermanicü qui Cretico per omnía refpondear. V el 
fi prorfus alícui non fatisfaciunt,qua díximus, dícat plané hancherbam effe Sefeli 


Cretícum, 


* 


| | cem T0 
ADS 


AN 


MPREOASH 
: ny iy 


SÉ 
veisvh. 


CE 
V 


DAVCVS 93Sertouttd, 
CRETICVS, : 


z 
pu 
» A mam 


- 
"- 


——— 


NES 


E ; 
Lo AA ÉÓÁMMÉáÁe 


DAVCI 
ALTERVM GENVS, 


B C 


——— 
H S G^ my x G o 


Serpettavia 

maior. 
Dracumculus un 
de dicta. 


Colubrina. 


234. PLANTAÁRYM HISTORIAE CÁP, LXXXV, 


Creticum,cuius etíam herbae note omnes huic noftre cóueniunt,neqr etíam facuL 
tates quas fimiles Dauco cretíco habet,difcrepát, Alterum Apíofylueftri,uel,ut 
antea diximus, Laferpitío fimile e(t:aromatir modo odoratum,acre,ouftanti odo- 
ratum &tferuens. T'ertíufolijs Coríandro afsímilatur,flore candido, capite & fe. 
mine Auethí, ín quo umbella erratícze Paítinacz fimilis eft, femíne oblongo ple- 


num,faporeut Cuminum actí, 


LOCVS, 

Primum ín petrofis & apricis locís nafcitur, nufquam ueró ín Germania copio, 
fius quàm ín Mlartíanzefyluee quibufdam pratís prouenit , R elíqua duo genera ín 
altis montibus gíenuntur, 

TEMPVS, 

Iunio &lulio menfibus florent, 

TEMPERAMENTVM, 

Semen Dauciadmodum calefacit & exíccat, Idem etíam,fed minori efficacía, fa- 
cit herba, 

VIRES, EX DIOSCORIDE, 

Omnium Daucorum femen calefaciendí uim obtinet, Potum menfes, fcetus,& 
urínas mouet, Tormínibusliberat. Tuffes diutinas enit, Succurrit phalangíorum 
morfibus cum uíno potum, Oedemataillitum dífcutit , Ex alijs femínís tanti ufus 
efl, ex Cretíco radicis etíam,quae cum uíno praefertim ad uenenata bibitur, 

. EX GALENO, 

Daucí femen efficax admodum tum mouendz urínze medicamenti, tum pro» 
uocandiís menfibus, Multum etíam difcutereforís impofitum ualet. Ipfa etíam her 
baeandem uim obtinet, femíne tamen ínferíorem , nímirum ob aquezchurnidita: 
tís mífturam. 

| EX PLINIO. 

Vehementer urínam impellit, Cretícum magis contra ferpentes pollet. Bibitur 
éuino drachma una, datur & quadrupedibus percufsis, aduerfatur phalanoo, ca 
pítís dolorí medetur,tufsi (ubuenít,ftrangurize medetur drachma icninis: Pita ra 
dix ín uino pota,dyfenteríam fiftit, Contu(is & euer(is potü duobus obolís ín mul 
fi cyathis tribus fubuenit, aut fi febris adfitin aqua mulfa . IVlenfes & fecundas po- 
tum facillimé pellit, Calculos eíjcít.Folia omnia tela ínfixa corpori extrahunt, 


DE DRACONTIO MAGNO» CAP» LXXXVI» 


NOMINA. 
]PAKONTIA piyolauji dloenovnop usyx Cirzecis , D'racunculus maior Lati — 
| nís,nonnullís Serpentaría maior dicitur , Officínís ignota herba , Ger» 
mani Colangentrautuocant, Nomen autem à figura fumpfit: caulis 
heowr gus enim olaber, purpureíisqy refperfus líturis, uerficolori facie, corpus an- 
euinum reprefentat & aequat longitudine, Vertex quoque finuofo orís híatulin. 
cuam exerens cruentam, caput exprímit, Atque hínc eft quod ueteribus etíam Ro 
manís Colubrína ac Serpentaría nuncupata fit: uel fic dicta, Plinio autore, quod é 
terra ad primas ferpentiu uernationes exeat,rurfusdg cum fjfdem fe ín terram recon 
dat,necomníno occultata ea appareat ferpens, 
FORM A. 

Cauléhabet elabrüIeuumdq, recti, bícubítale, baculi crafsítudine,uerficolore, ut 
anguí fimilís uídeat,purpureis etíá maculís abundat. Folía fertRumícís inflexa, 8 
plícata . Fructirín fummo caule racemofum,colorís inter ínitía cíneracei, poftea c& 
maturuít crocei Xpunícei, Radíce erandé, rotundá, candida, tenui cortíce ueftítá, 
Ex qua deliníatione omnib.perfpicuü fit;plantà eam cuíus pícturá exhíbemus, effe 
Dracunculu maíore.Simplici ením caule attollit,binu cubítüm alto,leuí glabróue, 
recto, baculi crafsítudine , uerficolorib, anguíir maculís uaríegato, purpureis etía 

intercur,- 


|. DRACVNCVLVS 


236 PLANTARVM HISTORIAE CAP, LX XXVI, 


intercüríantib, lituris, itautplanéferpentís habitum colorem mentiri uideatur] 
Inuertíce comofo folia prodeunt fena feptenáue , crafsiore pedículo dicitor mo- 
do propendentía;puníceis refpería notis, Rumiícís primi oneris figura, Bfolíato 
Ícapi faftício, uagina quedam forís herbacea profilítín mucronem fenfim turbína 
ta, uelut erupturí partus ínuolucrum, quz cum dehífcens fefe pandit, purpureum 
cornu ín acumen faftígíatum demonftrat . Ea feminis incremento diftenta difsilit 
inrimam,S tandem elanguefcens flaccefcit,fubarefcenstp perit relicto cornu, Cu. 
iusímam partem racemofus fructus ambit,acínís primo uírentibus,deín croceo & 
puníceo colore rutilantibus , Radix denique magna,rotunda,alba,tenuig cortíce 
ueftita, Etín fumma, nulla eft prorfus nota, quzereclamare uídeatur, 

LOCVS, 

INafcitur ín opacis fepibus, 

TEMPVYS,. 

Carpiturfemen cum maturitate nígreícit. Radix per meffem effoditur, hoc eft, 
lulio meníe,autínitio Augufti. 

TEMPERAMENTVM. 

Dracunculus acris & amarus eftleuículamt quandam adftri&ionem habet,ut 
calidam & ficcam effe nullus dubitare pofsít, 

VIRES, EX DIOSCORIDE,. 

Radix calefaciendi uím obtinet, T'ofta &elíxa cum melle delincta orthopnoicis, 
ruptís,conuulfis,tufsibus,&deftillationibus prodeft, Pota cum uino uenerem fti» — 
mulat. Concíía & ex melle illita, ulcera malignaatcg phagedzníca expureat,pra- 
fertím cum uítealba, Ex ca & melle collyría ad fiftulas, 8 fcetus euocandos compo 
nuntur, Ad uítíligines cum melle efficaciter illinitur, Polypos & carcínomata abíu 
mit.Succus eíus ad oculorum medícamenta,item contra nubeculas;albugínes,ca- 
liginemq utilis eft, Odor herbae radicisQg, recens coceptos abortu uitíat, ldem prae 
ftant trígínta grana eius ín pofca pota, Sunt quí eas fuccum cum oleoauríum do- 
loribus ínfudere. Oy uinetíà folía eius;utpote adftringentía, uulneribus recentibus 
impofuere;ín uíno autem cocta pernionibus, Feruntnon feríti à uipera eos qui fo- 
lía manibus affricuerínt,autradicem eeftauerint. 

] EX GALENO, 

Dracuntium quiddam Aro perfimile habet,tum folíjs,tum radice, Acre etiam 
eft& amarum, tenuíum partium , Obtinet quoque leuem quandam adftrictío, 
nem,qua quandoquidem cum przdictís duabus qualitatibus, acri fcilicet & ama 
ra,coníuncta e(t, medicamentum factum eft,ut que maxime efficax. INam radix ui 
Íceraomnía expurgat;craffos potifsímu& lentos humores extenuás, Optíimumg 
remedíum eftcontumacíirulcerum, ExpurgatextergetG ftrenué tum alía quz ex- 
terfionem defiderant;tum alphos cum aceto, Folía quoque, utpote fimilem facul. 
tatem habentía,ulceribus, uulneribusq recens inflictis accomoda funt , & quanto 
mínus fuerínt ficca,tanto maeís conglutinant: nam quae ficciora funt,uíribus funt 
acrioribus quàm ut uulneribus cóueníant.Credítum eft cafeum humidi fi illís fo» 
rís tectus reponatur,ob temperature illorum ficcitate,à putredíne coferuari, Fru- 
&us ualentíor eft,nó folíis tantum, fed & radice: proinde & cancros, & polypodas 
eliquarecreditus eft.Succus quocp eius uítía oculorum expurgat , Dracontij radi 
cem bísterüeelixam,quo omnem exuat medícamentofam uim, in cibo ínterdum 
Arí modo exhibemus, quum crafsíacelutinofi thoracem pulmonem ínfeftan. . 
tes humores fortiore ui expellendi ueniunt, 

| EX PLINIO. 
Omníno habente Dracunculü ferpentes fucíunt, Ideo percufsis prodeffe in po. 
tu maioréaiunttut & menfes, fiferro non attingatur, fiflat , Succus eius & aurium 
dolori prodeft. R elíquas facultates ín Arí defcriptione offendes, Vident enim ue; 
teres Arum cum Dracunculo mínorimifcuiffe, —  ———— APPEN/ 


PLANTARVM HISTORIAE CAP, LXX XVI, 237 
| APPENDIX 
Hic e(t uera Serpentaría quat officinis utendum erít, & minim? ea quam 
alio nomíneBiftortam uocant, INam uíríbus planéab ea qua eenuína eftdífsídet, 
utfuo etíam loco monuimus , C'uarenon eft cur deínceps eandem medicamentís 
quae thoracíi expurgando adhibentur admifceant'medici,fed hanc potíus,cuíus pí, 
cturam oculis fubíecimus, 


DE DAPHNE ALEXANDRINA» 
| CARN Exxxvit 


NOMIN A. 
S^ NH dAEudeosmaidlatx Ciracis : Laurus Alexandrína , aut Idea Lati vuulaia: 
WE Binis,officinis V uularía,nonullís Bonifacía, multis etíam Paganalíngua, 

x Germanís 5ápflinErant/bauctblatt/& auffenblatt dicitur, Theophra zpiphytiocare 
Ew gest (tus appellat &mevaMétepmo, quod fructum fuper folíjs ferat, Alexandri pos 
namautemlaurum dictam putamus,quod Alexander uictor ea ufus fuerit, Hinc , 4lxemdrins 
- eftquod Apuleius hanc Victoríalam nomínet, quod nímírü uictores ea pro Law ied hein 
roín triumphi & uictoríze finum uterentur: quanquam ín eo capite Daphnoída gu, 
cum Viictoríala confundat, Idoa ueró ab Ida monte, quo ínloco fpeciofior & co. 


piofior nafcatur. 


t 


FORM A. ; 

Folía Rufcofeu Mlyrtofylue(tri fimilia habet,maiora tamen,molliora & candi- 
diora, Frucum ín medíjs folis fert rubentem, Cíceris magnitudine , Ramos fpar- 
oíta terra dodrantales,& aliquádo ampliores , Radícem R.ufco fimilem,maíorem 

p tamen,odoratam, € molliorem.Ex qua fané delíníatione fatis perípicuum fit,eam 
herbam cuíus pícturam damus,effe Laurum Alexandrini. Folío fiquidem Myrtí 
- fylueftrís, fed ut Plinius lib,xv.cap.xxx.aít, acutiore, molliore, & candidiore, fru. 
&u ínterfoliarubro, magnitudine Cícerís, ramulis à terra Íparfis dodrantalíbus,ra 
dice (ylueftri,Vlyrto proxíma, odorata & mollí, 
LOCVS. 
INafcitur ín locís montanis, & in Ida monte , ut coprehenfum eft,fpeciofifsima, 
- Nuncadfertur ex ínferíore Pannonía;atcy in nonnullís hortís plantata prouenít, 
| TEMPVS 
Fructumínaeftate ín medio folij,in genículo alterius folij quod maiori fuperna. 
- fcitur, profert, 
TEMPERAMENTVM,. 

Calída X ficca eft, id quod guftus euidenter monftrat. Siquidem guftantibus 

acris fimul X fubamara eft, 
VIRES. EX DIOSCORIDE, 
Radix eíus pota pondere fenum drachmarü cum dulci uíno, difficulter patienti 
- bus, & (tillicídio urínze laborantibus fuccurrít, Sanguinem quos menftrui dlicít, 
EX GALENO, 
-. Potatum urinas,tum menfes prolícit, 
| ! EX PLINIO. | 

Celeres partus facít, radice pota trium denaríorit pondere, in uini dulci cyathís 

tribus, Secundas etíam pellit meníesqg,eodem modo pota, 
APPENDIX 

R'ecentíores in fauciu ulceribus, & humecta fupra modum columella utuntur, 
Hince(t quod nonnulli appendanthancherbam puerís,ut nímía illorum humidi. 
tas exiccetur, 

DE EPHE- 


DE EPHEMERO NON LETALI»- CAP» LXXXVIID 5, 


| NOMIN A. 

pao HMEPON, "igedyelz Circis, Ephemeron,]rís fylueftris Latinis 

513 dicitur, Cumautem Craleno, Paulo, & Díofcoríde teftibus,duo Epheiteri duo 

£3 (int Ephemerígenera;alterum,quod Colchícon à natalifolo díci, genera. —— 
QW 1 tur, interficiens , de quo firoloco plura : alterum quod nonletale 
«d e(t, & precipuo nomíne Ephemerü dicitur, híc de fecundo,nem- 

« A. 3 penon interficientenobis fermo duntaxat erit, Ephemerirautem Ephemeunaw . 
nomínatum eft,non quod eadem die iugulet(nulla ením ei uís mortifera íneft)fed di. 
quod flos illius confeítím marcefcat,neclonoíus uno &altero die cómoretur. Vul 
gus &officinz Lilium couallium,quod in opacis & lucis nafcatur,appellant, Ger» ilit condi. 
mani QOQayenblimle, 


FORM A. 
- QCauleé & folia L'ilio f(imilía habet,tenuiora tame, Flores candidos amarosq, ru 
&um molle, Radíce unam digitali crafsitudíne, longam ,adftríngente, odoratam, 
Que fiquide deliníatio íta herbe illi quam uulgus Lilium couallium nomínat con- 
"uenít,ut nulla prorfus in ea fit nota, quz eí n6 refpondeat. Caulem ením & folía Li 
lij habet,fed tenuiora, Flores candídos & fuauiter olentes,guftu amaros.Fructum 
mollem,colore puniceum, afparagi fructuí non difsimilem , Radicem fingularem 
 digíti minimi crafsíitudine,longam,ad (tringentem & odoratam, INecobítat quod obicttio dilis 
|! nunquamautrarífsiméapudnos reperíatur radix que mínímí digiti crafsitudinem tw. 
zquet. Diofcorides enim cumalicuí herbae autradící menfuram tribuit, id facitut 
maiori partí índíuiduorüíllius fpeciei quadret, necadeó ftatam menfura affignat, 
-quín quandoggínfra aut fupra hanc effe pofsit,Cui hoc etía accedít, quod magnitu 
dofecundi díuerfas regíones in una eademá herba (pe uaríatur,íta ut nihil mir 
B fitradíces noftri Ephemerí,pauló quàm illius quas Díofcorides uídit mínores effe, 
LOCVS, 
INafcitur ín fyluis & umbrofis locis. 
| TEMPVS 

In Vlaio menfe flores illius magna copía erumpunt, ac mox iterum euanefcunt 
atc decidunt, Deinde Iulio menfe fructus profertur Afparago haud difsimilis, ut 
dictum eft, | 

TEMPERAMENTVM, 

Miftzeft temperaturze, Galeno tefte,nempe repellentis &difcutientis, quía fcili 
cetradix ad(tríngitflorestg amari funt. 

VIRES. EX DIOSCORIDE, 

Huiíusradix in dentium doloríbus remedío e(t, decocto eius cofluuntur.Folía 
in uíno decocta & illita cedemata & tubercula, quae níhil adhuc purís cótraxerunt, 
diílcutiunt; sv enim & non ve legendum, ut ex Galenolíquet. 
| EX GALENO. 

— Bphemerumnon illud letale, quod etíam Colchícum nominant, fed alterum, 
quod & Irín agreftem uocant, folía & caulem Lilío fimilem obtinet , radicem ob. 
longam,nonrotundam ceuColchícum:digiti autem potifsimü crafsitudíne eft,ad 
flríngens & boni odorís , Ex quibus palàm fit quod miftz fit facultatis, nempe re, 
pellentis,& halitu digerentís , Teftificanturueró id quae partículatím zedít opera, 
- Siquide non inefficaciter radix eius ín dentium doloribus colluítur,Folía tubercu. 
lorum tum augmento,tum uieorí congruunt, Oportet auté ín uino decocta prius 
- quàm pus moueas illínere, 


Lad 


EX PLINIO, 
Radicem unam digiti crafsitudine obtiner, dentibus praecipuam cócifam in ace- 
to,de- 


EPHEMERVM b 
Beier c C d Bfapenblámie. 


SURRESS 
A [y 
X 


r 4j 
- l 
. N 
. S E 
M 7M 
yo 
/ 


PLANTARVM HISTORIAE CAP, LXX XVIII 241 


K to,decoctami uttepído colluantur,Et ipfa etiam radix mobiles fi(tit,cauís & exe- 
fisímprimítur, 
APPENDIX. 
Recentiores roborare cor,iecur,cerebrum( tradat. Hinc eft quod eíus fuccum 
aut decoctum fyncopa,uertigine,morboGg comítialí correptis, attonítís,& phrene- 
tícis exhibeant, Czeterum íncipienti elephantize,ne latius Íerpat, & altíus radíces a. 


gat,uiam praecludere fcríbut, Oculartj medící ad oculorum calipínes difcutiendas 
eo etiam utuntur, 


DE ELENIO* CAP» LXXXIX» 
NOMINA. 
EXj^EnION Grzcis, Blenium & Inula Latínis , officínís Enula, ruftícis 
jCampana;uulgo íunctís utrifcg uocabulísEnula cam pana dícítur, Gier. Enula campana 
^3manis 2lant, bleníium autem ab Helenzclachrymís,é quibus natum fa rlenium unde di 
€ Zbulantur,quidam dictum effe uolunt, Alij quoníam cotra ferpentes ex &. 
coprimum ab Helenaremedíum ínuentum fit. 
FORM A. 
Caulem ex fe míttít Elentam craffum, hírfutum, cubitalem, & alíquando ma. 
iorem (interdum ením íuftam homínis ftaturam altitudine equat)angulofumdg, 
- Huicfupernélutei flores ínfident,& ín hís femen V erbafco fimíle,tactu prurítum 
excitans, Folíaanguftifolio V erbafco fimilia obtinetlanuginofiora tantum &ob- 
longa, Radícem fubruffam,odoratam,magnam,fuübacrem,ex qua ad confitionem 
Lilíorum aut Ari inftar, pingues propagines appendícésue auferunt, Ha: fiquíde 
5 notze Enulz campanae uulgo díctz pulchre quadrant,neg obftat quod nó ín cun. obiettiodilita 
Cís orzcis exemplaribus omnes illae habeantur,cum ín nonnullis, ists probatifsi, 
mís faltem,legant, Sic Mlarcellus Vireilius Florentínus ín fuís quos edídit ín D'ío« Marcellus [Flos 
Ícoridem cómentaríjs teftatur, fibi uifum effe antíquifsimirac probatifsimir codi. "etis. 
cem,ín quo adhucomnes feruentur , Et certé níhil abfurdi comíttemus,fi nonnul 
- las Díofcoríde notas fubticuiffe dícamus,cum euíidentifsimi fit Inulam nó pafsím 
- una forma preeditam nafci, quando,eodem Díofcoride tefte,in quibufdálocís cau 
— lem haud emíttat :ínírríguis denicg procerior &elegantior, quàmín ficcioríb.pro. 
- ueniat, Fiucaccedit quodaliás fepe notas etíam admodü necefTarías pretermittat, 
LOCVS, 
INafcitut montanis, umbrofis, & ficcís locis , In hortís etíam paísím hodie plan. 
tatur, 
TEMPVYS 
Radixecftate effodítur,& concifa Giccatur. Floret Iulio menfe, 
'TEMPERAMENTVM,. 
Elenij radixnon prímo (tatím occurfu excalefacit;ac proinde non dicenda eft ca 
lida & ficca exacté,ceu mel & piperalbum,fed cum recrementítio humore, 
VIRES. EX DIOSCORÍDE. 
Radicis Elenij decocti potum, urínam & imenfes ducit, Ipfa denígs ín eclegma, 
tecum melle fumpta,tufsi,orthopncez,rupturís,couulfionibus,inflationibus,uc. 
nenatorum mortibus prodeft,calefaciendi uí quam ín uniuetfum habet, Folía eíus 
in uino cocta ifchíadicis utiliter illinuntur, Radix etíam Elenij ín paffo condita, fto 
macho utilís eft, Siquidem faleamarfj paululum (iccatam eam,mox decoctam, fri. 
gidaaqua demergunt, poftremo ín defrutum coníectam,ad ufum recondunt , Ea 
trita X potafanguinem excreantibus auxiliatur. 
EX QUXDEEALOS. 1p 
Elenij radix maximeéutilis eft. Eclegmatis quae faciunt ad educendos lentos & 


X &ralTos 


SESS 
242 ANS 
E E: 


( 


E EX 


eS 


mn 


(cere 


S" S PM p. | 
2» AER y 


ELENIVM 


(BN 
X » j Slant. 
Do. 


PLAÁNTARVM HISTORIAE CAP LXXXIX, 243 


a craffos qui funt ín thorace € pulmone humores commodé mifcetur . Rubrificant 
quocp ea pattesfrioidis & diuturnis uexatas affe&tibus , cutu(modi funt nonnullae 
coxarum pafsíones, i(chíadas uocant, & exiguae afsiduae(g quorundam artículorü 
praehumíditateluxatíones, 
EX PLÍINÍO. 
Inufaà ieiunís coómanducata dentes confirmat, fi ut eruta eft, terramnon attin» superdltiofum. 
gat, Condita tufsím emendat, R'adicís ueró decocta fuccus tíneas pellit, Síccata au 
tem ín umbra farína tufa, & conuulfis, & inflationibus,& arterfjs medetur, V ene- 
natorum morfus abigit, Folía ex uínolumborum dolori illinuntur, 


DE EVPATORIO-*  CAP- XC» 


NOMINA. 
JY FATOPION, «irezienp grece, Eupatorium & Hepatoriu latínc,offL 
e cinis Aerimonía dícítur, Germanis ermenig/25«mdvours. Eupato. Agrinonia. 
by rium ab Eupatorerege, quí illam prímus inuenit , nominatam efTe uo, Eupatorimeur 
zi lunt, Hepatorium ueró quoníam íecorí przecipué medeatur, ditat, 
FORMA. Hepatoriutit, 
Fruticofa eftherba, unum, interdum alterum etiam Ícapum eflerens , tenuem, ! 
lionofum,re&um,nigrum,hírfutum,cubitalem,aut etíam maiorem . Folia perín, 
terualla partibus potílsimi íncifa quings,& aliquando pluribus, Quiínquefolij uel 
Cannabís potíusfolfjs fimilía, niprícantía, & ferre modo in extremitatibus inci(a. 
Semen à medío caule enafcítur deorfum inclinati, hírfutum, adeb ut ficcatum ue- 
| übusbzreat, Fio deliniationes adamufsim, nulla redamante nota, herbae quam 
-B uulgus & offícínae uocant Aerímoníam conueniunt, Quapropterhancuerum &. Agrioria c& 
. genuínum effe Eupatorium facilé deprehendet, quí finoulas defcriptionis partes ve Eupatos 
diligenter expendet.Síquidem Aeríimonia fruticofa eftherba , Ícapum unum aut. "/"r 
alterum obtines,lienofum,tenuem,rectum,nígrícantem,hírfutum cubitalem uel 
maiufculu . Folía ex ínteruallis Cannabína,aut Qui nquefolío fimilía,quínquepar 
tita uel plurífaríá incíía, per ambitum ferrata , E medío caule femen erum pítdeor- 
fum fpectans,fubhiríutum,utreficcatum ueftibus adhzrefcat. Proinde pracfracta 
quadam acímmedicabilí caecitate captos effe eos iudico, quihocipfum hodie non, 
animaduertunt, 


LOCVS. | 
INaícit pafsimÍocis montofis,cam peftríbus etiam, pratis nempée,& circa fepes, 
TEMPVS, ! 


Carpitur inzeftate,dum floribus abundat. 
TEMPERAMENTVM. 
Eupatorítt herba tenuíum partium, íncidendi extergendity facultatem cítra ma 
- nifeftam calíditatem obtínet.Ineft eí &ad(trictio modica. 
| VIRES. EX DIOSCORIDE. 

Contritahuius folía & cum ueteri fuillo adipeimpofita,ulceribus difficile cicatri 
cem contrahentibus medentur, Semen aut herba ín uino pota,dyfenterícís,iecino^ 
rofis, S ferpentíum morfibus auxilíatur, | 

EX GALENO, 

Obftructiones iecorís expureat,& robur huicuifceri addit, 

EX PLINIO, | 
Semen dyfentericís ín uino potum auxiliatur unicé, 


E | AX DB EVPHRA- 


ux 


144 


NS 


- j v 


" ACA 
COLS 2 
eA 


V 


À 

oa 

WS 
A 


DE EVPHRASIA- CAP» XCl» 245 
NOMINA. — 
PERS RAVDDVBIE Euphrafiz herbz nomenáà graczlíngue imperitis phar 
15 macopolís deprauatum eft,cum olím $/$pocals dicta (it, quod nimirum. 3vdeiruin 
4 poculos, quorum calíginem difcutit, delectet, Ad quod nomen Germa, ceditts. 
jue. Sninoftri pulchrealludentes 2(ugentroft/ hoce(t, oculorüfolacium ap» 
pellant, Nonnulli hac quoque ratione motí ophthalmicam & oculatíam nomi. ophibduics. 
nant, Officíne,ut feréín omnibus alijs herbis,corrupti uocem retínentes, Euphraz 
fiam uocant. Etfi autem herba haecgraeco & eleganti nomíne donata fit , nihil ta. 
men de ea,quod fcíam,apud ueteres Giraecos & Latínos;nempé Díofcorídem, Pli 
nium, Galeni, adde etíam recentiores, Aétíum, Paulum, & Actuaríum Ícriptum 
reperitur, Cum ueró appellatio ipfa orzecam teftetur oríoinem, uidetur fant à Bi. 
9loffo ueterum mutuata & defumpta efle , Vt enim hocín uínum coniectum ania 
mi lzetícíam parit, atqueadeó &uopizuoy dictum eft , ita etíam illa quía oculos iuuat 
& delectat, svaeeruó» appellati ccepit. Cyuam fubínde uocem ímperítilíngua,utdi 
ximus,deprauantes,ín Euphrafiamuerterunt, —— ^ | 
FORM A. 

Herba eft parua;palme unius longitudine, Hyffopo fimilis,cauliculis purpureis, 
folis exiguis, perambítum ferratís, flofculis albicantibus,radíce exigua & inutili. 
INecobftat quod Hermolaus,immenfz eruditionis uir libro tertío;capíte decímo Hermolaus Bar 
octauo fui Corollarij, Iuteolos effe dicít:ís enimad partem duntaxatflorum refpe, barus, 
xít, quz lutea effe euidenter apparet. Certe fiflores Euphrafize exquifité confide; 
res,neque prorfus luteos, neque in uniuerfum etíam candídos e(Te deprehendes: 
tribus ením coloribus,nempe putpureo,candído & luteo,ut píctura ipfa oftendit, 
maculati funt , Cyuum ueró potior florum pars candido colore conftet, fatum eft 
utferméomnes herbáhancdepingentes,albos illi alsienarint flores, nobís autem 
hos candicantes dicere placuit. ": 


LOCVS, 
— PNafciturinapricis collibus,S pratís feréomnibus, 
| | TEMPVS 
Interautumniinitia magna copia erumpit, 
: TEMPERAMENTVM, | 
Quas particulatim facultates obtinet abunde docent calidam & ficcam effe 
herbam, 
VIRES 
V'tuntur ea adoculorum caligines & fuffufiones , uel perfe impofita, uel ex ui. 
. nodecocta, Memoríam etíam oculorumGacíem redacta ín puluerem , & ín uíno 
albo pota, mirificeroborat,amifam(qQ reparat, 


X3 DE ELELI$^ 


246 


EVPHRASIA 


9 fuaeittcoft. 


DE ELELISPHACO» CAP» XCII* ME 
A NOMINA 

EXAERAIZSAKON Cirzecis, Saluía Romanis & officinis, Giermanís &aL 

A bey appellatur.Porro cum ipfa herba femper retorrída &exucca uidea-- 

pH tur factum eft,ut Graecis Blelifphacon,quafi in tabem redacta,uelín fy. Eldifphaconun 
HB us derationem flaccefcens dicta fit, tasfsy & «elec uocibusiín unam coa 44i: . 


lefcentibus appellatione, E(tautem «94x69, feu potíus «odxG« malum in plantís e2«icA- 


quum per zetatem & ardentifsimu canís aeftum uí folis altius penetrante , humo- 

retg quonutríuntur deficiente,languent Xarefcunt, Latíni (yderatione nomínant, 

Saluia autem dicta Latinis,quodad multa, praefertím ad fcecunditate,falutarís (it, sduiacuruos 
GENERA, | poo 

Duo funt Saluía genera, quemadmodu etíam plebeij abundénouerüt. Vnum 
quod príuatim Elelilphacon dicitur, (qualidíus folío & fcabríus,lacunofa facie prze 
afperum,multolatíus, quafi cultum fenferit, adeo ut domeftícaaut hortenfisSaluía 
- dicipofsit,INos euídentiorí díftinctione ufi, Saluíam maiorem nomínauimus, Gier. Seluia maior. 

manís eríam grof oocr breyt &albey uocatur, Alterum folioleuíus & cotractíus, 
- quafi fylueftrem ob id referat figura, fylueftris Saluía appellari poteft, minus etíam 
fqualore obfitu eft, Nos Saluíam mínoré díxímus, Germani creíti Calbey / ooet: sduianixor. 
tleirt Calbey /ober (pits Galbey /cocl &albey nomínant, Díofcorídes utruncg ge 
nus fub unoBlelifphaci nomine complexus eft, quod fcilícet facultate nihil díftent, 
- fed ídem proríus efficíant. 
E FORM A. ; 

Frutex et obfongus, ramofus, quadrangulas & candídas uirgas habens, Folía 
mali Cotonei effigie,oblongiora tamen,afperiora, X crafsíora, quac fenfim attríta, 
rumueftíum modohiríuta,fubalbida,uehementer odorata,fed uirofa (unt, Seme 
B ínfummis caulibusfylueftri Ormiíno fimile gerit, Haec defcriptío,nulla prorfus re 
— dlamantenota , cum herba quam Baluíam uulgo uocant quadrat: nanque ea fru- 
—' tícofa eft,rueofis folíjs,extrítarum latenter ueftium afperitatem fcabrítíiámue refe; 

" rentibus,incanis,uehemeter odoratís, purpureo ín fpíca flore,ín aquilini roftrifpe- 
ciem falcato;femíne fylue(tríis Ormini,ut pictura eraphice monftrat, 
| . LOCVS ! 
INafcitur inlocís afperís,& utruncp genus hodie pafsim in hortis inuenitur, 
TEMPVS. 

Carpitur ín Iunío & Iulio menfibus , quando nimirum floribus & femine prz 

enans eft, 


'TEMPERAMENCTVM. 

Elclifphacos euidenter excalfacit;acleuiterad(tríngit. 

VIRES. EX DIOSCORIDE. 

Foliorum ramorumG decocti potum urinam cít, menfes foetustg extrahit. Pa. 
ftinacze marinae ictibusauxilíatur, Capillos deníerat. V ulneribus herba utilis eft, 
fanguinemt compefcit, Ferína tetráue ulcera purgat, Pudendorum pruritus folío 
rum & ramorum decoctum cum uino,f(i eo abluantur,fedat, 

| | EX AETIO 

Traduntquidam fuffitamSaluíam menfes immoderate fluentes, &tomníno mu 
liebre profluuium compefcere, Aoríppa facram herbam uocauit,quam praegnan. 
- "tes mulieres fifluidze laxzetp fuerint , utilifsime comedunt: cotínet enim concepti 
uítalema reddit: acfi íuccí huius hemínam cum modico fale quarto à fecubitu díe 
mulier potauerit,deinde uiro mifceatur, proculdubio concípíet, Aíuntín quodam 
Aegyptiloco poft feuas peftilentías ab hís qui fuperfunt;ad eum fuccum bibendu 
mulieres cooí;plurímosq nde producifoctus , Dato,ínquít Orpheus, fanguinem 

pod A 4 expuene 


ATIS 
PORPOXMD 


| 
| 
| 


$5108 Gal6cp. 


249 


MOV DE» »5 
1 une yd LIT 
DI ADEYEVAVPTE EAE 7D 
EP 


Cc 
Pille, 


Serpyllum unde e 


dictum, 


Serpyllum borz 

tenfe. 
Syluesire. 
ZVy&p. 


Hortenfe. 


: Syluesire, 


Plinij ematun . 


250 PLANTARVM HISTORIAE CARP, XCII, 


expuentibus fucci Safuíze cyathos duos;íeiunis cum melle bibendos,& fan euis ifi 
co cohibet, l'abídís pilulaeín hunemodum parantur. Spicae nardí,Z íineiberís fin^ 
gul.drach. ij, feminis Saluíze affati tríti & cribratí drach. vii) . Piperis longi drach, 
xíj.cum fucco Saluíe pilulas conficíto,& mane íeiunís drachmam unam exhibeto, 
eodemg modo ín uefpere;ac poftea aqua purae quippiam propínato, 

EX PLINIO. 

Mlenfes Saluía cit & urínas, Paftinacze marínze ictus fanat, Torporem autem in. 
ducítpercufloloco,Bibítur cum Abfinthiio ad dyfentería, Cum uíno eadem com. 
morantes menfes trahit, Abundantes fiftit decocto eíus poto, Per fc impofita uuL 
nerum fanguínem cohibet, Sanat & ferpentíum morfus. Btfi in uino decoquatur, 
pruritus teftíum fedat, Partus emortuos appofita extrahit,ítem uermesauríü, Ad 
tufsím laterísG dolores bibitur, Contra fcorpiones eadem & dracones marínos e£ 
ficax, Contraferpentes quoqj ex oleo perungi ea prodeft, 


DE ERPYLLO- CAP» XCIID 


NOMINA. : 

SiPEYAAON grace Serpyllum|latíne, Officinzelatinum nomen retínue 
runt, Germanice Qyueneel/ inlin/Toiimertel appellatur, Serpyllum 
xi 24 autem,utautor eft Varro, ab eo quod ferpat tam Cirecís quàm Latinis 
US Ex dictum eft, quonia (i qua eius partícula terram attíngit,inibi radices de- 

ittit, Eft enim ut Theophraftus libro fexto de plantarum hiftoría,capite feptimo 
ait,proprium quoddam eíus ramulorum incrementi, quippe cum pofsit ín quan- 
tam uoluerít quifpíamToneitudine trahí;adiecto lli pedamento aliquo, autfi pro- 
pefepes plantetur;aut ex altioreloco alíquo deorfum demíttatur: fic ením in lon- 
gum protrahuntur: Gab hacplantein ramulis eius natura, quód ínlongum ferpít, 
Greci &€ Latini peculíariter Serpyllum nomínauerunt, 

GENER A. 

Duro eius genera. Hortenfe,quod germanice beymifdber Cyuenbel dicitur, Syl. 
ueftre,quod príuatím Z;yeís uocatur, quod forté eo iugarentur uites, Zvy&y enim. 
Grecis interdum ídem quod Latinis ligare & uincire figníficat, Germanice fimpli, 
citer Qyuenbel dicitur, [Nos fylueftris tantum Serpylli picturam damus, 

|» FORMA, 

Hortenfenó difsimile eft Origano, potifsímum quodad folia & ramulos ipfos 
attínet, quos candídíores tantum habet, odore tamen prorfus Sampfychum ze- 
pracfentar, R epíthumi,& in rectum nonattollitur,Sylueftre contrà huminonfer- 
pit.fed rectum exilibus ramulis & lignofisattollítur, R'utze folijs plenis, anguftío^ 
ribus tamen, Hofculos habet fubpurpureos,ouftu acres,odore iucundo, radícem 
multifidà . Plinius fecus quàm Diofcorides hortenfe ferpyllum nequadg,fylucfire 
uero humiferpereaflerítadeo ut fubeffeín hoc mendá uerífimile fit: res ením ipfa 
& uiuz herbarum imagines fatis teftantur, Diofcoridís fententíam effe ueriorem, 
Diofcoridi fubfcribit Aétius, INeqs mirü eft magis humi reptare cultum, quod ín 
firmius humoris copía eft, atqueadeó ramis inualidioribus ftare nequit, quàm fyl- 
ueftre,quod illo rígidius ac lignofius exiftit. | 

LOCVS, 
 Hortenfenonnifi fatum prouenit, & Columella tefte,necp pinguem, neqy fter" 
coratum.fed aprícilocum defiderat, ut quod macerrímo folo nafcatur , Sylue(tre 
autem ín petrís,collibus,S«montibus plerífg copififsíme nafcitur;ita ut eo quafi ue 
(tiriuideantur, 


Sylueftre tota zeftate floret) hortenfe autem Iunio & Iulio menfibus, : 
TEMPERA- 


igi 


dutbd. 


7 


SERPYLLVM 


252 PLANTARVM HISTORIAE CAR, XCIIIL 


c TEMPERAMEN TV. 
Serpyllum guftuacre eft,ob id calidum ualde, ítaut menfes & urinam moueat, 
VIRES, EX DIOSCORIDE. 

Sylueftre efficacius & maiori calefaciendi ui quámbhortenfe,atquead ufum me, 
dicinzaptius.Menfes trahit,& urínam cit potum, Tormínibus, ruptis, conuulfis, 
iecinorís índammationibus auxiliatur, Adueríus reptilia potum & illitum , Capi. 
tís dolores fedat coctum adiecto rofaceo, & aceto madefacti, IVlaxiímé uero lethar- 
2o & phrenitidi couenit. Sanguínis uomítum fedat fuccus eíus quatuor drachmis | 
cum aceto potus. 

EX AE'CTIO, 

Berpyllum íta calefacitut menfes &Curinam ducat; Huius genus duplex. Sylue- 
ftre efficacíus calídiusg hortenfi;atq; omníno ufus eius ín medicina prefertur, Pro. 
defttorminibus,couulfionibus,rupturis, inflammationib, iecínorís, reptilibusq, 
Potumacillitum capitis dolores fedat. Mladefactum autem aceto ac decoctum ad. 
míxto rofaceolethargícis,&díutínam phrenítím patientibus fummopere cógruit, 
Preterea drachme uníus pondere exaceto bíbitum, fanguínís eiectiones copefcit, 

EX PLINIO, 

. Aduerfusferpentes efficax, maximé Cenchrín & Scolopendtas terreftres ac ma 
rinas & (corpiones,decoctis ín uíno ramís folíjsqs.Fugat & odore, comínus fura 
tur, & contra marínorü uenena pracipue ualet , Capitis doloribus decocti ín ace 
toillinitur temporibus;ac fronti cum rofaceo. Item phreneticis, leth argicis,contra 
tormína &íecinorum dolores, Folía obolís quatuor danturad lienem ex aceto, Ad 
cruentas excreatíones teriturín cyathís duobus acetí & mellis, 

V EX PLINIO VALERIANO. 

Serpyllum calídum, fimul nobís utile medicinae ufus oftendit , Capitis dolores 
D coctum exaceto & rofaceo temporíacfronti illit mitigat. Serpentes & omnía ani 
malia uenenata aduftum nidore repellit, ideo & mefloribus ín cíbo mifcetur, ut fi 
fatigatos fortéfomnus opprefferít;tuté quiefcant contra animalia quze hoctempo- 
reuenenatís haufibus fzuíre confueuerunt, Contufi puluis ex fcrupulis xíj.ín aqua 
datus tormína emendat,urínze difficultates refoluit,líenís quogg iniuriae idem pul. 
uis ex aceto mixtus occurrit, Nec mínus cruentis excreatíonibus fubuenit,ex duo» 

bus cyathis mellís & aceto temperatus, 


DE ELYMO- CAP»! XCIIIID 


NOMIN A. 

i Avu oz Grecis,Panicum Latínis, Germanis Doeybelpfenic/ober ge 
(E Ay nic dicitur, Panícum autem panículísin quibus femen eft, Latiniap. 
amc pellauerunt, 
o s FORMA, 
Mili (imilitudine profilit,denis ut plurimum folijs luxuríans,culmo penéín fur" 
culum extenuato,nutante, rubído panícularu faftíeío, praedenfis aceruato granis, 
alías purpureis, alías rufis,nigris alías,item & candidis, - 

LOCVS. 

Batum facilé quouis feréloco prouenit ,leuem autem & folutam terram potifsi, 
mum defiderat,INecín fabulofo duntaxat folo,fed ín arena quog nafcit,modo hu- 
mídum ccelum,uel rífguum folum fortíatur, 

TEMPVYS. 
Quadragefimo die poftquá fatum eft abíolui,ut omníaacftiua,inter omnes con 


uenit, 


Panicum quare 
dicium, 


:] 


Le 
E 


S 


NS 


NIA 
N 


" 


WW. 


" 


| 
|J. SBfeniep. 


/ 


254. PLANTARVM HISTORIAE CAP, XCIIII, 


c uenít, Quocungríteítur tempore fatum fuerit, ubi (emine przegnans erit, tum car; 
pendum uenít. AR. 
TEMPERAMENTVM, 
Refrigerat & exiccat; praefertim fiforis illinatur, 
VIRES. EX DIOSCORIDE, 
Mlilij fimilitudinem refert , eodemt modo ín panes defingitur, € ad idem ae 
cómodatum eft,mínus tamen quàm Milium nutrít & ad(tríngit. 
EX GALENO, e 
Panícum facultate pauci nutrímenti,& exiccatoría , Siftit quocp nonihil uentris 
fluxus,ceu ipfum etíam Milium.Paniís itagp eíus exigui eft alimenti & refrigerans, 
. Conftatínfuper praearidu & inftar arenze aut cineris friabilem effe:caret ením pení 
tus pinguedíne & lentore, Iureigituraluum humentem deficcat. Aorícolaefarína 
huius coctaadmifto adipe fuillo & oleo uefcuntur, Panicum ín omnibus Milío ce; 
dit, infuauíus efu, concoctu difficilius, uentremtg magis coércet , mínusGy nutrit. 
Huíus farínà ínterdum cum lacte coCtam,ruftici uelutí tríticeam efitant, ClarumQg 
eft id edulij tanto quàm illud perfe folum affumpti: melíus efTe, quanto lachuíus 
feminis natura ad boni fucci procreatione, alíatg omnía emínentíus habetur , Dico 
autem alía omnía, cococtíonem, uentrís fubductionem,ín totum corpus dí(tribu- 
tionem,adeog ipfam ín edendo fuauítatem &uoluptatem, Hocnanq; femen nuL 
lagratia aut iucunditate commendatur, 
EX PLINIO, 

PanicumDiodes medicus mel frugum appellauit, Effectus habet quos Milium, 
In uíno potum prodeft dyfenterícis. Similiter íjs que uaporanda funt excalfactum 
ímponitur,Síftit aluum ín lacte caprino decoctum, & bis die hauftum,Sic prodeft 

D Qadtormina, 


DE ERICA» CAP» XCV» 


| NOMINA. 
eq p &rk n Grecis, Eríca Latínís,D»eyo Germanis dicit, Officinisinufitata, 

. FORMA. | | i 
4 — Erícafruticofaarbor eft Tamaríci fimilís,multó tamen breuior,Eíus 
Ee E: floreutentes apes,reprobü mel conficiunt, Plinius líb.xxiitj.cap.ix.fru 
ticem elle fcribitnó multum à Tamarice dífferentem, colore Rorífmaríni, & pené 
folío.Id quod ueréde ea Eríca,cuius nos picturam damus, dícitur , Theophraftus 
etíam Rofmaríno fimilem Erícam facit, Habet flores in candído purpureos. 

LOCVS. 
In montibus & fyluis locísqp arenofis nafcitur, 
3 | TEMPVS, 
Autumno floret fola feré in fyluis, 
TEMPERAMEN TV M. 
Calída & ficca eft Erica;id quod ín guftu amaritudo fatis docet. 
VIRES. EX DIOSCORIDE, 
Eríce coma & flores illita ferpentium mor(ibus medentur, 
|| EX GALENO. 
Difcutiendi facultate praedita eft Eríca: lore eíus potifsimu & folijs utendum, 
EX PLINIO. 
. Ericen aduerfariferpentibus tradunt. 
», APPENDIX. 

Recentiores herbarij praeteríam coómemoratas, alías facultates addunt, nimirü 
florum decoctum lumborü acuentris doloresleníre poffe, Succum ex folijs lori 
busg elicitum,oculís ímbecillibus euttatim ínftillatum, autforis inunctu coferre, 

| | DE ERY^ 


255 


S ? z 3 ; 
AY | i 


DA EE WAR c 
s 
Su. 

uM. d 

QU zu 

Ue 


F LA 


Ü 


: 3 E 
2l 
A 
N 


MT 
[^ 


aufi 
RI 
2 


462574 


2v 


: NC 


e NIA 
3 5j 


—. foe. 


256 DE ERYSIMO» CAP» XCVIP 


Rapistvun tion 
est f ylucstris Ez 
ruca. 

Eryfimot. unde 
dictum. 


Irion quare uo 
cata. 


NOMINA. 


FORMA. 
Folía habet fylueftrí Erucz fimilía,cauleslori modo flexiles,floresfuteos.In ca 
cumíne filiquas cornículorum figura,ut Feenigrzeci oraciles,in quibus femína con 


tínentur parua, INafturtio fimilia, guftuferuido, Hz utique notze ín uniuerfum 


omnes;herbaillí quam pictam híc exhibemus adamufsím quadrant, 
LOCVS, | 

INafcitur pafsim propéurbes,domorum areas, rudera & hortos, 

TEMPVYS 

Perintegram zeftatem floret,autumno autem femen ín filiquis profert 

| TEMPERAMENTVM. 

Semen Eryfimi haud fecus quàm Nafturtíj calfacit & exiccat, Terba etíam ipfa 
arefacta fimilem femini uím obtinet, Flumida tamenacutrídís, multo femíne ínfe- 
rior eft, 

VIRES EX DIOSCORIDE, 

Eryfimi femen thoracis fluxionibus purulentis, tufsientibus, regio morbo , co. 
xendícum doloribuslinctum cum melle confert. Bibitur etíam contra letalía uene- 
na.Exaquaaut melle íllitum,occultís carcíinomatibus, durítijs,parotidibus, teftiu 
acmammarum inflammationibus prodeft, In uniuerfum extenuat & calefacit. | Vli 
tíus ad eclegmata fiet, fíaqua madefíat & torreatur, autlinteolo ílligatum circum 
lita pafta peraffetur, 

EX GALENO. 

lrionis femen ficutguftu Nafturtio fimile apparet,ita facultate igneum eft &ex 
calefactorium, Porró ubi ín edegmateutí ex ufu eft, praeftataqua praemaceratum 
torrere , autlínteolo illigatum fubindedg cruftze piftoríze inuolutu affare , V tile eft | 
cum eceegmatis ad promonendas crafforum lentorumqgin thorace pulmone hu 
morum expuítiones, (uin & parotídas índuratas,atcp durítíias mammarum & te 
fticulorum ueteres iuuat, Refert Díofcorides,quod cum aqua & melle illitum, oc 
cultís profit cancrís, 

| EX PLINIO. 

Vülifsimum tufsientibus cum melle , & ín thoracís purulentis excreationibus, 
Datur & regio morbo, & lumborü uítijs, pleuríticis,tormíniíbus, ccclíacis, Illinitur 
uero parotidum & carcínomatit malís. Teftíum ardoribus ex aqua, alíàs ex melle, 
Infantibus quoq; utilifsimum , Item fedis uítf)s & artícularíjs morbís cum melle & 
fico. Contra uenena etíam efficax potum, Mledetur & fufpiriofis, Item fiftulís cum ^ 
axungia ueterí,ne intus addatür, 

DE HEL^ 


IRION A Socio. 


DE HELXINE CISSAMPELO- CAP» XCVIID- 259 


NOMINA. 
—À(c3|^ EIN H usur O- Graecis, Helxine cifTampelos & Conuoluulus La. 
Je 4 tinis nominatur, V uleus herbaríorum & officíne, Volubilem mediam 
AS Vitealem appellát, Germani dOittelwinben/ober YOeinqattenvoito isis, 
zs oer, Recteautem Ciffampelos dicitur: ín uineís ením potiísimum na- ciffonpdos qui 
io hederaceo, Conuoluulus ueró,quod crebra reuolutíone uícinos fru. Ye dicitur. 
tíces & herbas implícet, Cotiuoliudtis. 


FOR M A. j 7 
Folía habet Hederg fimilia,minora tamen, Ramulos exiguos circumplectentes 
- quodcunag contigerínt. Folía denig;cíus fcanfili ordíne alterna fubeunt. Flores pr í 
mum candídos Lilij effigie, deínin puniceum uergentes, profert, Semenangulo. 
fum ín folliculis acínorum fbecíe. 
! LOCVS. 
In uineis nafcítur,unde etíam eí appellatio Ciffampeli,ut diximus;indita eft, 
TEMPYVS 
Aeftate, potífsimum autem Iulio & Aueufto menfibus,floret, 
TEMPERAMENTVM, 
Calidam effc ex uiribus quas illí ueteres tribuunt, facilé conijcere licebit, 
VIRES, - EX DIOSCORIDE,. 
Succus foliorum eius potus,aluum fubducendi facultatem obtínet, 
EX GALENO, 
Helxíne,quz & Cillampelos nuncupatur,digerendi facultatem habet, 


DE HEPTAPHYLLO»- CAP» XCVIII» 


NOMIN A. 
FTAGYAAON graceSeptifoliumlatíné;uulgó Tormentilla nomíta^ vorn. 
ie tur.Buntex recentíoríbus qui perperam Biftortam uocent. Germanícé 
i Cotmentill/ X otbetl wurrs appellatur , Heptaphyllon autemà fepte, meptaplflon 
23 nario foliorum numero dicta eft, | ads can 
FORM A, 
Qaínquefolío fimillima eft,nifi quod feptem non quíncg habet fofía, utrinag Ia 
- nugínofa, exigua;parua, ferrata, caulem certís fere interftítijs ambíentía, flores lu. 
teos , radicem puaíceam ac modíce íntortam . Ex hac defcríptione omnibus con- 
ftare puto,herbam noftrís l'ormentillam dictam, non effe Diofcoridis Quirique« rome ss 
folium, Hocením,utreliqua omíttam,radicem non íntortam,fed rectam & oblon e£ aximufoe 
gam habet. Plíníus etíam libro xxv.capite ix, herbam Qyuinquefolium íncípere gc lm. 
definere cum uite fcribit, Tormentilla autem non maturé prouenit, fed cum uites 
iam florent. Áccedít quod hzecín montofis & fylueftribus incultisqg,hoc ueró pra. 
tis, cultís & aquofis in locis potíus prouenit, Apuleius etíam utrancg herbam (cor. 


fim defcribit, 


LOCVS,. 
INafcitur montofis,utdiximus,locís acfyluis, 
|| TEMPVS 
Sero accum íam uites lorentherba haec apparere íncipit, 
| ?TEMPERAMENTVY M. 

Recentiores iudicant hanc herbà ín tertío ordine frígidam &ficcam effe, Ceterü 
non effe fríoidam,potiísimu ín tertio ordíne,facultates eíus abundédedarant . Gu 
| ftusetíam ad(trictioneillam tanta frígíditate prorfus carere palàm oftendít, Quare 
cum eafdem quas Coinquefolíu facultates habeat,idem etíam temperament ob. 
bp tíneat 


Sottmetll. 


PLANTARVM HISTORIAE CAP, XCVIII, 26t 


— tíneat neccfTe eft, Erit itacp radix deficcatoria ex tertío ordíne, nullatenus tame ma. 
nife(ta calíditate partícipans, 
| VIRES EX APVLEIO, 
Heptaphyllo herba trita &cür oleo míxta pedes perunges, tertio die dolore tollit, 
| EX REÉCENTIORIEVS 
Facultatem obtinet glutinandi uulnera. Farína herba uel radicis ex fucco Pfan. 
tagínís propinaturin difficultate urínz, Badem refperfu uulnera ad cicatrícem per 


- ducit. Cum albooui fubacta € figlíno decocta, datur cholericis, Foliori uis deplo- - 


- ratis fi(tulis inftillatur,necp non oculis ad diífcutiendas nubeculas. Ad putrefcentía 
orís ulcera herba & radix cómanducata,& ín ore retenta ualet. Herpetas, ftrumas, 
duritias,tumores, aneurifmatady fanat. Etutantea díximus, facultates ferd ca(dem 
quas Quinquefolium obtinet. C) uapropter uenenís refiftit, dvfenterias, & omnes 
- fanguinis eruptiones compefcit, 


DE ERVC A» CAP» XCIX» 
NOMINA. 
jv z oMon CGirzcis, Eruca Latinis,officinz latinum nomen retínuertit, 
WGrermanis YDcif (en(f appellatur. Euzomosautem Girzcís, quoniam 
* iura comendet,habeatg ín eifdem peculíare eratíam dícta e(t. Exucam 
jueroideo nominatam uolunt quod ezodat:hec enim ubi deeuftaueris, 


— 


os X línguam fatis acriter uellicat, 

: GENER A. 

Duplex eft Eruca, Vnahortenfis feu fatiua, quae Germanis sem xoci fen(f di 
citur, Alterafylueftrís,ijfdem xoiloer weif (eff appellatur, 

B FORM A. 

Sefquipedali thyrfo confuroitfatíua; folio longo,anguftog, in profundas fed ra 
riores crenaslaciníato,euftu prater modum acrí,floribus pallidioribus, femine ín 
filiquis rapi,uel finapí,firmo,radice candida. Sylueftris foliofatíuze fimili, ftrictiore 
tamen & mínore,flore luteo, 

LOCVS. 
.' fatiuaínhortis nafcitur. Sylueftris Hifpaniadfamiliaris:propétamen aquas pro 
| uenit magna copia, C'uzcautem apud nos creditur effe fylueftrís Eruca, ea non eft 
- fed Eryfimon,dequa quídem herba fuo inloco abunde fcrípfimus, 
TEMPVS. 
—. fatitratotazeftate floret:fylueftrís autem círca Calendas Iunij potifsimum erum 
- pit:alio enimitempore uix reperitur, | 
TEMPERAMENTTVM. 
Temperamentum Eruczídem cum temperamento Eryfimi, 
VIRES. EX DIOSCORIDE, 
Cruda Erucafatiualargíus comeftauenerem ftímulat. Idem poteft femen eius, 
- quod urínam cit;coctiont adiuuat;aluumQ bonum efficit. Vtuntur femínead con 
dímenta, Quod ut plurímo tempore feruetur,aceto uellacte maceratum, & ín pa 
- ftillos digeftitrecondunt. Sylueftrís femíne hominesin Hifpania finapís uice utun 
tur, E(tautem ad ducendam urínam efficacior, & multo quàm fatíua acrior, 
EX GALENO. 

Olus hocperqu& manife(té calefacit,adeó ut nó facilé folum abfcg iun&is Lactu 

cze folijs edatur , Quuinetiam genitalefemen augere credítur, & inuenerem ftímu. 


- losaddere, Caput magis dolore afficiet (i folum edatur, 
EX PAVLO. 


Eruca temperamento Eryfimo fimilis,flatulenta eft,ob quod ad uenerem infti. 


gat.Demen cíus urínam quoq mouet, Caterüfylueftris, domeftica uafentior eft, 
! ) EX PLI 


Etizonos utide 
dicta, 
Eruca. 


E OIL 


— SYLVESTRE, 


Officitiarum 
error. 


E upatoriit adul 
trinum. 


Eupatori& adul 
terinum non est 
Hydropiper. 


264 PLANTÁRVM HISTORIAE CAP, XCIX, 


EX PLINIO. 
Eruca diueríz eft quàm Lactuca natura: concitatríx ueneris : idcirco iungitur 
illi feréín cibisutnimio fríoori parferuorimmixtus temperamentü zquet, Eius fe 


men Ícorpionum uenenis & muris araneí medetur . Deítíolas omnes ínnafcentes. 


corporíarccet, V itía cutís ín facíe cum melleillitum, Lentíoínes ex aceto. Cicatríces 
nigras traducítad candorem cum felle bubulo. Aiunt uerbera fubiturís potum ex 


pu Il 


uino, durítíam quandam contra fenfum índuere, In condiendís obfonijs tanta eft 


fuauítas, ut Girzcí euzomon appellauerínt , Putant fubtrita Eruca fi foueant ocu 
li,claritatereftitui, Tufsim ínfanttumfedarí, Radix eiusínaqua decocta, fracta offa 
extrahit. Tría folía (ylueftris Exuce finí(ira manu decerpta,S tríta ín aqua mulfa,fi 
bibantur,ueneremítímulant, ^ 


DE EVPATORIO ADVLTERINO* CAP» C» 


NOMINA. 
gym vM herbahzcueteribus Grecis & Latinis cognita fuerit, & quo nomí 
wj neab ídem appellata fit, mihi nondum contare ingenue fateor, Offi. 
NU cínze tamen feré omnes pro Bupatorío uero , cum tamen non fit , haud 
go fine magno errore utuntur, Hinc cum nomenalíud non effet quo íllam 
appellaremus, Eupatorium adulterínir nominare placuít, Giermanícé Y&uniqunb 
Eraut/hoceft, herba S, Kunigundiuocatur, & YUa(ferboft/ ab Origani fimilitu. 


díne, & quodíuxta aquas proueníat, Alíjs Doírgentlee/ quod uulneratí cerui fibi. 


hacmedeantur herba, | 
FÓRM A. ! 

Caulem editrotundum,purpureirgeniculatu folidum &hírfutum,circa quem 
alae panduntur,folíalonga, Canabinis fere fimilia,amarady. Flores ín fummo par- 
uos coaceruatos,ín candido purpurafcentes,tande ín pappos tenues abeuntes. Ra 
dícem multis fibris capillatà Gt ínutilem.Erranthauddubié qui herbam hanc Dío. 
Ícoridis Hydropiper e(le putant. INam etfiferétota eíus herbae facies,floribus dem 
ptís, Hydropiperís delíníatíoni reípondeat,tamen quía nulla pror(us píperís ín fo- 
lijs aut loribus acrímoníaapparet,non eftcur Hydropiper dící pofsitaut merea£, 

LOCVS. 

In fluminum ripis,alijsqy locis humidis nafcitur : potifsimum uero iuxta refides 

aquas;aut tardo fluxu prorepentes, | 
à TEMPVS,. 

Iulio & Augufto menfibus floret. 

TEMPERAMENTVM. 

Guftu uehementer amara eft, ut calidam & ficcam effe in fecundo ordíne,aut ín 
medio tertij non fit dubium, SUN 

VIRES. -—— 

Hauddubieherba hzecabítergit,expurgatqg& qua in uenis eft crafsitiem inci, 
dit: quamobrem menfes & urínas mouet, educendoGy ex thorace pulmone(g purí 
auxiliatur, aliasqp facultates amari faporis,quas recenfet Gralenus lib.iifj.de Simp. 
med.facul.cap.xvíj.obtínet, Poteftitagz obftructiones íecorís & lienís aliarumG 
partíum corporís foluere, Ex recentioribus funt qui hancV ulneraríá effe tradunt, 
neg; temeré;idipfum enim poffe, ficcítas eius teftatur, Suffitum praterea eíus her, 

be,uenenatas fugare feras íjdem fcribunt. Euidentifsimiruero eft hanc etíam 

contra uenena effeadmodum efficacem, 


DE ERE 


265 


z 

t 
— 
e 5 
ue 
BE 
MU 
p. 

E 
HB 


futttount Grau 


3 


DE EREBINTHO» CAP» CI» 
NOMINA, 
jPBBINOGO: erzcé,Cicerlatíne, officinze latinum nomen retinuerunt, 
Icermaníce $yffertr nominatur, 
| GENER A. | 
S uw Triaprecipuafunt Cícerum genera,album,rufum & nigrum.INos 
ex ijs tríbus nigri tantum picturam damus. Differunt potífsíimum ín floribus: hoc 
ením ut cernís purpureos,album uero candídos flores producit. 
FORMA, 
Cicer fatiuum caule eftlienofo,obliquo,folíjs exiguis, multis,circinatis,flore aL 
boucl purpureo,(iliquis rotundis, radíce tenui &Ánonadmodumlonga, 
LOCVS, 


Eri : 
A 


Ur EET. 


Pullocraffog folo eaudet, 

TEMPVYS. 

Floret Junio € Iulio menfibus;atq fubíndeín filiquis femen producit, 

| TEMPERAMENTVM, | 

Calidum & ficcum eft prímo ín ordine, 

VIRES EX DIOSCORIDE 

Cicer fatiua bonam facitaluum,urínam cit,inflatíones parit, cutís colorem com 
mendat,menfes &fcetus educit,lacauget, Ciim Eruo decoctum illinitur ad inflam 
matíones teftium GC myrmecías, Ad fcabiem, achoras, ímpetípgines, ulcera concrez 
fcentía & maligna, cum hordeo & melle, Alterum genus aríetínum nominatur, 
Vitrungpciturinas,dato cum Rofmaríno contraregíum morbü € cutem fubeun- 
tesaquas eorum decocto, Leduntautem ueficam exulceratá & renes, Contra myr 
mecías X acrochordonasiubent aliquí noua luna (ingula earum capita emínen- 
tiásue fingulis Cíceribus tangere , delígatatg ín líntheolo femína illa poft fe abijce- 
re,utacrochordones decidant, | 

"e EX GALENO. 

Cicerlegumen eft flatuofum quod nutrire poteft, aluo mouendze habile, cien. 
de uríngidoneü& femíni generando aptum, Prolícit uero & menfes, Porró quod 
uocatur aríetínum, czeterís efficacius urínam prouocat. D'ecoctum eíus calculos re 
num conftrínoit. Reliquum autem Cícerum genus quod Orobíatr uocant,eadem 
ui pollet, putaattrahendi , diperendi, íncidendí , exceroendi , Lienem & íecur, 8€. 
renesexpureant, fcabiesj € impetigines extereunt, Parotídas &teftes índuratos 
difcutiunr. Valígna etíam ulcera cum melle fanant, : 

EX SYMEONE ANTIOCHENO, | 

Cicera difficulter concoquun£ & excrementa gignunt, Venerem (tímulant,ma 
ois quàm fabae nutríunt, obftructiones tollunt, & menfes educunt, HabentfaL 
fam fimul & dulcem qualitate, & ob falfuginem uentrem mouent, propter dulcedi | 
nemautem urínam.Inflatíones quocp faciunt, & lac eíenunt,exrergendit faculta 
tem obtinent, Nigra medicamentofam uím habent:urínam enim uehementifsímé: 
mouent,& calculos renu & ueficz frangunt, Nullum uerolegumen ficut Cícera; 
pracipucauténigra & parua,lapides frangere poteft. Id ueró magís eius ius, quod 
tamen ue(icz morbís fupra caetera leeumína officit. Cícera uero rubra calidiora & 
crafsiorü funt partíum quàmalba. Omníaautem urínam ducunt, IVladefacta no 
&eunainaqua & fumpta, lumbrícos eíjciunt, fed quí utíturfex feíunet horas opor 
tet.Impofita ut cataplafma parotídibus, molliunt & dífcutiunt tumore, Farína hoz 

rum aceto fubacta , & fcabiofis inuncta prodeft. Ius eorundem ícterícos íu- 

uat,& urínam albam reddit , Oportet uero fjs neque ante ci 
bum;neque poft utí,fed in medío, 
DB ECHIO; 


? 


VI 


* q^ 
-— 
—- e / NDS 
EA prat 
NS YT7 4 ] ( 
CITTA 


CICER 


NIGRVM. 


268 


Büploffem 5i 
— Meslve, 
Ecbion quere 
dictum. 


DE ECHIO»* CAP» CII 


NOMIN A. 
cucERGU X Tow 5 &Aabuddhy Gracis,Echion &Alcibíaci Latinis dicitur, Offici, 
?3) nísigniotum. V'ulgares herbarij fyl uettre Bueloffum nomírant, quos 
£4 lequentes Giermaní vilb cbfensumgen appellant, Echíon autem di» 
* sect ctumuolunt,quod contra ferarum íctus (it utile, Alij quod florefcít ca- 
pírulis utperze fimilibus, Rectius Diofcorides,quod femina uiperíno capiti fimilía 
ha! 


Es 


FORMA, 

Folia obrinet oblonga, afpera, tenuía, Anchufe proxima, mínora tamen & pit, 
guia, Habet & aculeos exiles folíjs adíacentes, Caulículos tenues multos,& utrín- 
que foliola tenuía,pennata;nígra, minora proportione ad cacumen caulis, Iuxta fo 
lía lores purpureos,ín quibus feme eft uiperino capíti fimile, Radix digito exilíor, 
fubnigra.Ex qua fané delíniatíone fole claríus fit,herbam cuius picturam híc exhi, 
bemus effe Echíon,Folía ením habet pralonga,hirfuta,tenuía,ad Anchufam acce 
dentía,minora tame pínguíag, tenuibus fpínís horridula,caulículos tenues,nume 
rofos,mínutagfolía utroq; latere dependentía, níora; ín fummo caule mínufcula, 
inter quze purpurei Hlores emicant,in quibus femina uíperarum capitulis fímilía in 
fident,à ceruice paulatim ín roftellum extenuata, tu mídiore fuperna parte, ín qua 
quaedam promiínulze quafi fedes oculorü apparent , id quod ego hifce oculís non 
femel,fed iterum atgriterum confpexí, Radíx digito tenuior níorícat. 

LOCVS,. 
— Vbicgferéad itinera, & in afperislocís nafcitur, 
TEMPVS, 

lunio menfe floret, 

: TEMPERAMENTVM, 

Calidum effe citra tameninfignem (iccítaté inde coníjcítur, quod lactis procrea: 
trícem facultatem obtinet, Medicamenta énim, Galeno libro quínto capíte uigefi, 
mo deSimpl.med.facul.tefte, quia pituitofos humores calefacientía in fanguinem 
uertunt,lac procreare folent, 

VIRES, EX DIOSCORIDE., 

Radixnonfolum ijs qui à ferpentibus mori funt fuccurritpota cum uino,ue- 
rümetíam prafumentes eam ne feríantur facit. Idem pracítant folía & femen , Se. 
dat etiam doloreslumborum,& cum uino autforbitione fumpta lacproritat. 

EX PAVLO. 

Echionfpinofa herba e(t, qua: non modo à ferpente commorfis cum uino pota 

auxiliatur, fed praefumentes quocp percuti non patitur, 


DE ELEO- 


269 


4 
; MCN 
" NS 3 
e NA o 
EY A - ) 
giis) NN WA P/P 
(7; 
VH] ) 
V 
tU! 


Qu AG 
y 


í 
] 
J 
à 
L 
, 
^ 


M. 


$f5ilo ocbfersungen. 


! 


Nrsadi fter í N / eS. 
ERR, «V Zn Ew A 
SSESSIDUUE ys j B 


AXaffer eppip. 


APIVM 
PALVSTRE 


270 


DE ELEOSELINO»* CAP» CIID 271 


Á NOMIN A. 
[E EEEESABOZEAINON;Udewtawp Cirzecis, Apium paluftre & rufticum La. Apium paluftre 


3 tinis, Germanis YDaffer ep(f/ober ZEppico/obcr bauteneppido nomt Eleofelitron ura 
a natur, Sícdictum Grecís,quod in paludibus Gt aquofis locís proueníat, dedicum, 
£ e FORMA. s 
Apio fatíuo maíus eft,caule tenero,concauo,folío molli,raro nechírfuto, fimife 
Apío fapore,odore,floribus,femíne & radice, 
LOCVS, 
INa(citurin paludibus & aquofislocis, 
TEMPVS. 
Iulio meníe floribus & femine praegnans eft. 
TEMPERAMENTVM, 
. Idemquod Apium fatiuum temperamentum obtínet, 
VIRES EX DIOSCORIDE 
Eademomnía quz fatiuum poteft , 
EX PLINIO, 
Eleofelino uis priuata contta araneas, 


DE ELLEBORO ALBO» CAP» CIIID 


-. NOMINA, 
T3 ^EÉBOPO Z Afviór Grecis, Blleborus candidus, & V'eratrum album 
Qu Latínis, officinis paríter L'atínís Elleborus albus, Germanis Yoeifi riefo ptleboru cuv 
wur appellat, Elleboron autem SEE uolunt,quod cibu cor didi; 
£ poris erípíat, Album àradíce uocarunt,qu2 nigri refpectu candida e(t, AlPiequreco^ 
FORM A. ghonttaius, 
Plantagíni fimilia folia obtinet, aut Betze fylueftris,breuiora tamen,nieriora,& 
colorerubentía, Caulem palmíaltitudine, cauum, quum ficcarí íncceperít cortíci. 
busfeu tunicis ínuolutum, Radices illi fübfunt numerofe,tenues,ab exiguo & ob. 
longo capíte cepara modo prodeuntes. C)uodautem Díofcorídes dicit colore ru. 
berefolía;íd de coftís corum intelligendum erit, 
LOCVS, 
INaíciturín montanis locis frigidis & afperis, 
TEMPVS, 
Radices eius per meffem legenda funt. | 
TEMPERAMENTVYM, 
In tertio ordine eft excalefacientíum & exíccantium, 
"VIRES. EX DIOSCORIDE,- 

— Optimushabetur qui medíocriter extentus eft & albus fragilis, carnofus, non 
» acumínatus;iunceusg,aut quum frangitur puluerulentus,exilem interiorem me. 
- dullam habens,guftu non admodum feruens,negg faliu& confertim ciens . Huíu. 
Ícemodiautem ftrangulat, Purgatuomitionib, uaría educens, Mifcetur collyrijs, 
qug clarítati oculorum offícientía pureare poffunt, Mlenfes ducit &fcetus ín utero 
- appofitus enecat, Sternutamenta cít, & mures ínterficit, cum melle & polenta fub. 

actum; Carnes (imul coctum mínuit. Datur íeíunís perfe & cum Sefamo,aut Ptí. 

- fane fucco,;aut Alícze;aut mula;aut pultej&utlentículaautalía forbítione, Paní có 

- pínfitur & torret, Apparatus & uictus ratío ab ijs tradita eft, qui de ratione & mo- 

do dandi eíus,dícato priuatim opere,;fcripferant.Potifsimum autem Philonidi Si 
culo ab Enna fubfcribímus. Longum ením eflet ei qui de medica matería acit, cu. 
randí quog ratíonem docere . Dantautemalíquí cum copiofa forbítione, aut i 

4 c€oimuL 


3 
EN 
e 


ELLEBORVS 


ALBVS, 


PLANTARVM HISTORIAE CÀ?, CIIII, 273 


A comulto;aut modicum cibum dari prxcipientes,ftatím Blleborum offerunt prae- 
fextím ijsin quibus fufpecta timendáue erít ftrangulatío, aut corporis imbecillitas 
immínet:tuto enim ea fic peragítur pureatío,quod non íntempceftiué medícamen- 
tum corporibus cibo munítis accedat, Sedi etíam balani ex Elleboro fübditze cum 
accto,uomitiones eliciunt, 

; EX GALENO, 

Elleborus extergentis fimul & excalfacientís facultatis eft. Quamobrem ad al. 
phos,ímpetígínes, Ícabíes, leprasQg accomodus eft, Quiínetíam (i ín fiftulam callo 
induratam ínfandatur duobus tribüfue díebus, callum detrahit , Dentibus (i cum 
aceto colluantur prodeft, . 

EX PLINIO. 

Candidu ueratrum uomitíone, caufastg morborü extrahít: quondam terribile, 
poftea tam promifcuum,ut plerícy (tudíorü gratíaad prouidenda acríus quz com 
mentabant, fepíus fumptítauerint. Carneadem refponfurü Zenonis libris : Dru. 
fum quogsapudanos,tribunor popularium darífsimiz , cuí ante omnís plebs ad. 

- flans plaufit,optímates ueró bellum Mlarficum imputauere , conftat hoc medíca, 

mentoliberatü comítíali morbo inAntícyra ínfula, Ibi ením tutifsime Íumitur,quo 
 niam,utdixímus, Sefamoides admifcent. Italía ueratrum uocat. Faríra eíus per fe 
Smixtaradícule qualanas díximus lauarí,fternutamentu facit, fomnumd. Legun 
turautem tenuífsimz radices breues ac ueluti decurtatae etíam hae, [Nam fumma 
"quaeftcrafsifsima,cepís fimilís,canibus tantum datur purgationis caufa, Antíqui 
tadícécortícemti carnofifsímir elígebant, quo tenuior exímeretur medulla , Hanc 
humidis fponetjs opertam turgefcentemig, ín longitudine findebát, Deinde fila ín 
umbra ficcabát,rjs utentes, INuncramulos ipfos à radice fua grauifsimi cortícís, ita 

8 dantes. Optimi quodacreguftu, feruenst ín frangendo puluerem emittit, Opti 

mum praeterea quod celerrímé mouet fternutamenta,fed multo terríbilíus niero, 
przcipuefi quís apparati poturorii apud antiquos legat,contra horrores, firangu 
latus,íntempeftíuas fomni uíres, fingultus ínfinítos, aut (ternutamenta, ftomachi 
diffolutiones,tardiores uomítus autlongínquíores,exiguos aut nimíos , Sedanti- 
quorum uitium erat,quod propter hos metus parcíus dabant,cum celeríus erum- 

— pat,quolargíus fumitur, Themifon bínas n6 amplíus drachmas donauít.Sequen- 
tes &quaternas dedere, claro Herophilí przeconío , quí. Elleborum fortifsimi du. 
cis fimilitudíni equabat , Concitatís ením íhtus omnibus , ipfum ín prímís exire, 
Preterea mírum inuentum eft, quod íncifum forfículís,cortex remanet, Hocína- 
nito,medulla cadit, FIaccín nimía purgatíone data, uomítíones fi(tít, Cauendum 
eítfelíci quoque cura;ne nubilo detur die , quippe ímpatibiles crucíatus exiftunt, 
Nam zftate potius quàm hyeme dandum, non e(tín dubío.Corpusfepté diebus 
preparandi cibis acribus,abftínentia uíni, quarto & tertío díe uomítionibus, pri 
die ccenze ab(tinentía, Album édulci datur, aptifsiméueró ín lacteaut pulte, INu- 
perinuenere difTectis raphanís ínferere Blleborum , rurfus comprimere rapha- 
nos, uttranfeat uís; atcp eo lenimento dare, Reddí poft quatuor fert horas incipit. 
Totum opus feptenis peragi tut horís, Vledetur ín morbis comitíalibus uertioíni, 
melancholicis,infanientibus,lymphaticís,elephantíe alb zleprís,tetano,tremulís, 
podaerícis, hydropicis, íncipientibustg tympanicis, ftomachícis,fpaticis,clínicis, 
dMchiadícis, quartanís quz alíter non definant, tufsi ueterí, ínflammatíonibus, tor. 
minibus redeuntib, V etant dari fenibus & puerís , [tem mollibus & fcemínei cor- 
porísanímeüe exilibus,aur tenerís,& cemínis mínus quàm uírís, Item tímídis, aut 
liexulcerata (int precordía, uel tumeant,mínimety fanguíné excreantibus, uel late- 
reuel faucibus, Vledetur extra corpus eruptionibus,pítuitae cum axunpía illitum, 
Item füppurationi ueterí , Mlures polentaadmixti necat, IMufcae quocp necantur 
albo tríto, 8C cumlactefparfo. Eodem & phthiria(is emendatur, 
| DEB ELLE- 


Gifs 
unt. 


M "us 


n 


a 


: 


E (fe i 2 

LA, NÉS ) 
NMM m 
CY LA 7 
NONSE — D 

À Mo " 
NN (ENS : 

A D 


^ 
1986 7— 
EY 


LTERINVS $YLVESTRIS 


$^ 
] Li 


La 
[A 


BLLEBORVS NIGER 


L3 3 MM EY a 


TA L—áÀR — 
db m "- z — ^u 


"7$ DE ELLEBORO NIGRO ADVLTE- 


c RINO. CAP, CV, 


NOMIN 4A. 

JE R BA M hanc cuiuspícturam damus non effe uerum Elleborum £i. 
lé conftabit,fi eam ad defcriptioné referas, Verum quum magna pars 
4 jhodiemedicorum pro Elleboro nígro,necy tamen cítra fummam effica 
5189.8 citatem,utatur,adulterínum nigrum Elleborum appellare placuít,Ger 
manís CbiifEwutt dicitur , nonalío fanenomine quàm quod círca feruatorís no» 
ftrí CHR 1$ T £ natalem díem flores, modo calído ínloco fita fit herba,producat, 
Caterum etfi cenuínus Elleborus non (it, tamen non admodum ab illo abludit 
defcriptio,necuitibus multo inferior eft;ut ín alteríus inopía huíus ufus cítra erro» 
rem efle pofsit, 


Elleborus niger 
adulterigus cur 8 
dictus, 


GENER A. 
Duo cius effe genera deprehendimus. Vnum quod officinae hodie Elfeboruns 
nierum, Giermaniueró Cbiiffvours/utdiximus,nominant, INos certíorís difcri» 
Hortenfis, mínís caufa, Elleborum niorum adulterínum hortenfem appellauimus, quod fcilí 
cetfua fponte, & nifi plantatum fit,ín hortís non proueníat , Alterum quod fylue, 
Sylucftris. ftre fit, fponte fua nafcitur , Elleboram nigrumadulterínum fylueftrem nuncu 
pauimus, Germanis f eüfrant dicitur, 
FORMA. i 
Fortenfis caufem,uel potius pedículum,habet oblongum & folijs nud um,nifi 
- jn fummo;ubi folía oblonga,angufta;pluribusq díuifuris incifajatqueadeó ín am^ 
bítu ferrata producit. Florem habetherbacei colorís, Radices tenues, nieras,uelutí 
àcapítulo ceparum pendentes , Syluef(tris priori nonadmodum difsimilis eft, nifi 
quía caulemobtínet crafsíorem,folia& minora. Florem etíam etfi herbacei habeat, 
tamen é medio eíus,follículi;aut filiquze duae aut tres, in quibus femen eít,exeunt, 
LOCVS, 
pn Florten(is,ut dictum eft; pafsim in hortis nuncprouenit:fylueftris in montibus. 
afperís, lapidofis ac fublimibus, 
TEMPVS, 
Fortenfis hyeme,circa c H R £s T 1 nímirum natalem, utcomprehenfum eft; 
floret, Sylueftrís autem uere & initio ze(tatis, | 
TEMPERAMENTVM. | 
Quum experíentía teftetur Elleborum nigrum adulterínum,potifstmu horters 
Íem,eandem quam genuinus habere facultate, idem etiam obtíneattemperamene 
tum necefle eft, Calidus ítagg & ficcus in tertío ordine erit, 
VIRES. : 
Purgat perindeatqg genuinus ínferioremuentrem, pítuitam & flauam bilent 
ducens. Prodeft comítíalimorbolaborantibus,melancholicis, infanientibus,arti 
culorum doloribus correptis, & refolutís, IVlenfes ín peffo fubditus trahít, Foetus 
necat, Porró cum íllís etiam ínfit extergendi uís, alphos, impetioínes, fcabíem, Ie, 
prasg curant, Erodentibus medicamentis comifcentur, Ideo& fylueftrís non teme 
ré,quod pediculos interficiat;£* cgErautà Germanís meis dicitur , INon uero pe 
dículostantum,uerum etíam oues & alíaanimantía comeftus necat, 


DE HEL- 


(C— " 
A t d 1 3 3 pies guo c TU " 
M UETEPT ST cg eat me eec m 
MTM : JT - U»- -" 
" ^ i^ —- We 


Helxine unde 

dicia. 
Perdicion . 
Vrceolaris. 
NMuralis. 
Parielaria, 


D 


278 DE HELXINE- CAP» CVD 


| NOMINA. 
WEINE moddrap orece,Helxine & Vrceolarislatiné nominatur. Oc. 
3 ficínac uocant Paríetaríiam, S dempta una lítera Parítarí&, Vulgus IVla 
* ralium & Muralem. Germaní «ag vnb nadt/6. D eterslraut/ober 


MA 
JE 


pS coe Olaftrant. Helxineautemab afpero femine quod tenaci nexuuefti 
bus adhzret,dícta eft. Perdícium uero,quod ea perdíces praecipue ucfcantur, V ^ 
ceolarís autem, quod detergendis uitreis,urceolís uafistdg efficax fit, IVluralis & Pa- 
rietaría,quod muros ac paríetes natales locos fibi fecerit, 

! FOR M A. 

Caulículos habet tenues,fubrubentes,folía Mercuriali fimilia, hirfuta,circa cau 
les ueluti exigua femina, afpera, ueftibus adhzrentía. Haec fane pictura fic plante 
illi refípondet,ut nulla prorfus fit nota quaeilli non adamufsim coriueniat. Eft ením 
fruticofa,cubitalis,caulículís tenuibus,leniter rubefcentibus,folijsVlercuríalis her 
bz, hirfutis, floribus purpureis mínutifsimís, exili per ambitum eíus femine, afpe- 
ro,ueftibus adhzrente,radice fubrubra, fibris capillata, 

LOCVS. 

INafcitur in fepibus,murís,macerfjs, parietibus & uínetis.INuncin hortis etiam 

plantata prouenít, 


TEMPVS 
lulio menfe floret. 
TEMPERAMENTVM. 
Facultas Perdicio inéftabfteroendi & coftringendi cum humiditate fubfrigida, 
(pU VIRES, EX DIOSCORIDE,. 

Folia refrigerandi coftríngendi(g uim obtinent, Quare illita facros iones fanant, 
condylomata,adufta,íncípíentes panos,inflammationes omnes, X oedemata, Suc, 
cus eius ceruffae míxtus,ienibus facris & ijs qua ferpunt malis utiliter illínitur , In. 
ungitur podagrís cum ceratoCypríno,uel feuo hírcino. Díuturnas tuffes adíuuat, 
cyathí menfura abforptus . Contra inflammatas ton(illas gargariffatus & illítus 
prodeft. Aurium quoq; dolores cum rofaceo infufus iuuat. 

"2S BX OGUDLENO. 

Vim habetabftergendi & paulatím conftríngendi acrefrígerandi, Cyuare phle 
emonas omnes ínter ínítía, & ín augmento ufcp ad ftatum fanat, maximé calidas, 
Quinetiam íncipientib. phygethlís cataplafmatis rítu illiníitur . Succus quog eius 
ad dolores phlegmonofos mediocriter profuerít. Giargarizandür item nonnulli ex 
hibentad parifthmía, Aliqui etíam medicorum fjs qui díutina tufsi uexantur;illam 
exhibuerunt, Certéeuidens extergendíexperímentum prebet & ín uafis uitreís, 

Et EX AETIO. | 

Exterít alopecias & impetigines priuatim afsidue illita , Sedis hzemorrhoidas 

aperit, fiftulis medetur, & finus cohibettrita & cum modico fale appofita, 
EX PLINIO. 

Hixcinficitlanas , fanat ienes facros, tumores , collectionestgomnes & adufta, 
Panos fuccus eíus cum pfimmythio , & euttura incípíentía turpefcere , Item uete^ 
rem tufsim cyatho haufto.Et omnía ín humído,Sícut tonfillas & uaríces cum rofa 
ceo, Imponítur & podagris cum capríno feuo cera Cypría, 

APPENDIX, à 

Mlonendi funt hocloco medici utrectum Helxínes ufum difcant, INam hacte, 
nus nonrectécam ín frigidis uítijs pro fomento ufurparunt,cum refrígerandi con. 
ftríngendit uím habeat, Caeterum cum abftergendi quoque illi facultas infit, po» 
teft etíam calculofis , & js qui difficultate urinze laborant exhiberi , potiísímum fi 

aliquid 


* 


PLANTARVM HISTORIAE CAP, CVI, 279 


A aliquid confimilem facultatem obtinens ei admifceatur , Sic Aétíus fedis haemor- 
rhoídas aperíre tradit,fi tríta cum fale, cui etíam ab (tergendí uís ine(t, apponatur. 


Quare qui calculofis hancherbam propinant, curentut aliquid quod ab (tergen« 


di facultatem habeat,commifceant, 


DE ERYTHRODANO» CAP» CVID 


| NOMINA. 

tx3PYoPoA^AnNoN grace, Rubíalatiné uocatur , Officinze Rubeam tin 
ise ctorum appellant, Giermanícé X óte nominat , A rubore radicis, quo 
"Manae & coría tínguntur,factum illi utrung; nomen eft, 


FORMA, 
Caules fatiuze quadranguli,longi,afperi,imiles Aparinae, multo tam& matores 
robuftíoresq, folía per interualla in (ingulís genículís habentes , ftellartt modo ín 
orbem círcüíacentía, Fructus rotundus, per initía uírídís, mox ruber, poftea cum 
maturuit niger, Radíx tenuis, longa, rubra , Sylueftris itidem caules quadran ou» 
los,utdiximus, emíttit, folía per interualla ín fingulis geniculís (tellarum inftar ín 
- orbem círcumiacentía,flores candídos,radicem tenuem,longam & rubram,;adeó 

ut fuo colore tíngere etíam uideatur, 

LOCVS. 
B — Nafciturín plerifgsnunc Germanícelocís, agro potifsimum Argentoracenfi & 
- Bpirenfi,Seríturautem propter emolumentü quod ex ea queftuofifsimü fentitur, 
TEMPVS, 
Aeftaté collieitur fru&us,& fubinde etíam effodítur radix, 
TEMPERAMENTVM, 
Calída eftín fecundo ordíne,& ficca in tertio, 
VIRES. EX DIOSCORIDE, 

Radix urínam ciet,qua de caufa regio morbolaborantibus cum aqua mulía au^ 
xiliatur : item ifchíadicis & refolutís . Vrinam multam & craffam ducit, nonnun- 
quam etíam fanguinem , Bibentes quídem quotidie lauari oportet, & excremen- 
torum quze redduntur differentíam fpectare , Aduerfus uenenatori morfus fuc. 
cum cum folijs bibere prodeft.Semen ex oxymelite potum, lienem abfumit , Ap- 
pofita radix,fetus,menfes,& fecundas trahit. Albas uitilioínes ex aceto illita anat, 

EX GALENO. 
. Rubíatinctorum radix acerba & guftu amara e(t, Itaque qu dcuncp agere dixi, 
- mus ubi eiufmodi coiuerint qualítates , ea omnía ín hac radíce luculenter confpi 
- cies : quippe quum & lienem & iecur expurget, & urinam craffam copiofami,ac 
nonnunquam etíam fanguínolentam moueat, Quín & menfes ciet , acimediocri, 
ter quae exterfionem poftulant,extergit: proinde uitilioínes albas cum aceto illita 
iuuat, Suntqui eam ifchíadicis & refolutís ín potu cum melícrato exhibeant, 

| EX PLINIO, j 

Erythrodanum,quam nos R ubíam uocamus,qua tingunturlanz,pellesGg per 
ficiuntur , ín medícína urínam cít , morbum reoíum fanat exaqua mulía, & líche; 
ias ex aceto illíta: & ifchiadicos & paralytícos , tautbibenteslauentur quotidie, 
Radix femeni trahunt menfes;aluu fiftunt,& collectiones difcutiunt, Contra fer- 
pentes ramí cumfolíjs ímponuní, Folía & capillum tíngunt. Inueníoapud quot 
dam morbum regíum fanati hocfrutice, etíam fi adallieatus fpectetur tantum. 

| a 2 DE ZEA. 


Rubia cur uos 
Cáíd, 


Satiua, 
Syluestris. 


oie gam, 


$30 


tuc s E z 
PEE tee erm AN 
; C st e 


Ex 
4 Axe 


I'VE 
Ar LAE 
DITE CE LC ar 
"d NUES IN SS ve 
PM CR. m 
e 


» 
T4 
ERE 
E: 
b.» 
vl o Q8 
EN 
ques 
ox 
P» 9€ 
^ £t 


: ; | 20 
282 DE ZEA» CAP» CVIII*» 


^ NOMINA, 
Semen cur dis [EE EEzumy EA Graecis, Zea & Semen Latínis, uulgo & Italis Spelta dicitur. 
(la Zea, Semen autem Latíni à pracftantía frugis appellarunt. Hinc eft 
zédlspoe | «Uu quod Hoemerus etíá hanc celebrauerit dicens, idtueoe zeope. yuib, 
deapa., 44 fanéuerbísinnuitaruum Z;eam largiens , non ut nonnullí arbi 


trantur quod uítam donet, Plinio autore, 
T Peu TES GENVS. 
Duo ez Diofcorides facit genera. Vinum cuíus grana in fineulís tunicis feu 
Aíxonxoe, glumis gemína, quod Girzecís ea ob caufam doce coonomínatur , Ciermanís hoc 
genus Cipelg/ober 3DíndelEour uocatur, Alterum fimplicis efteraní, & germa- 
nice nomínatur AFíntow/obcr C. D eters Eon, 
FORM A. 


prmurgems. Primum genus culmo, geniculís & fpíca ttítíco fimile eft , duobüsque utrículis 


Alem, iunctisduo grana fimulfert, Alterum culmo & fpica eftbreuioribus, erana fingu- 
lain fingulís tunicís duplici ordíne feu uerfu difpofitis proferens , acin (ummitate 
aríftis fuís plané hordeum refert, 

| LOCVS, 
| Leetum pinguetgfolum defiderat, 
! TEMPVS 
lunio menfe floret, Iulio autem maturitatem confequitur, 
TEMPERAMEN TY M. 


Zea media quodammodo eft ínter tríticum & hordeu, quatenus ad calefaciendi 


& refrigerandi facultatem attínet, placide uero exíccat, 


VIRES. - EX DIOSCORIDE, 
D Zeamagisnutrit quàm hordeum , Orí fuauís eft , Digefta ín panificía minus 
quàm trítícum alít, | : 


EX GALENO. 

Zea uníuerfafua facultate quodammodo ín medío eft trítici & hordei : ítaqs ex 

illis copnofcatur, | 
, EX PLINIO 

Z.cs farina efficacior hordeacea uidetur , tríme(tris mollior, Ex uino rubroad 
Ícorpíonum íctus tepída , & fanguínem excreantibus , Itemarterízc. T'uffi cum ca- 
prínofeuo autbutyro , Ex Foenograco mollíffima omnium, VlIcera manantía fa- 
nat, & furfures corporis , ftomachi dolores , pedes &( mammas cum uíno & nítro 
cocta, ! | 
FA EX SYMEONE SETHI, 

ZLeafacultatem habetproximam trítico,Eftüero facilis concoctionis;bonity fuc 
ci;ad hecetíam emplaftíca exiftít, 


^ pE ERL 


$83 


—BAB PRL 
"obs 


' 7284. 


———————wgMnM. wee ————À—Ó T 


Cinfon, 


ES 


E (QU 


e 
- 
e 
R1 
o 
E 
- 
ps, 


ZEAE ALTE- 


DE ERIGERONTE» CAP» CIX» 
Á NOMINA, 
EHE ESPITEPON CGracis,Senetio Latínis,officinis inufitata, Germanis 
| M DrinbtEraut dícitur . Girzecis autem Erigeron quafi uernus fe. 
/* nex nomínatur,feu cító uel uere fenefcens, quod celeríter ín pap. 
pum &lanuginem abeat, Itaque compofitíone nomínís,tempus 
| Ey Gimulquo floret, & floris mox defloreícentis euentum ; indicare 
i| uoluerunt Grací,ut quo tempore quaerenda, & quibus notis in^ 
omnesfcirent, INon igitur fenectutís ratío aliqua ín ea eft, fed cane 
Ícenteshumani capilli modo poft florem eius pappi;utà fenectute denomínaretur, 
effecerunt, Eam ctíam ob caufam Romani Senetíonem illam uocauerunt, 
FORM A. 
-. Herba eft cauliculo cubitali , fubrubro , folijs continuis, in extremitatibus Eru. 
ce modo íincifurís díui(is, fed minoribus multo ; floribus luteis, celeriter fcifsís de- 
hifcentibüsue, &ín pappos deBlorefcentibus : unde & Eríigeron dicta eft, quod 
7 were fcilicet capilli modo flores canefcànt , R'adice inutili, Omnes hae Díofcoridís 
notz,herba: quam Germani Creutvoura GC O:inottraut nominant, reíponde 
redeprehenduntur.Síquidem caulículus ettillí cubitalis,fubruber, folía contínua 
habens, pet extremitates Bruce inftar laciníofa, minora tamen . Flores lutei , quí 
—fcifsi ftatím in lanuginem abeunt , Errant toto coclo quí Senetíionem INaftur^ 


tium efle oarríunt, | 
LOCVS. 
INafcitur pafsim in fepibus, 8 circum oppída. 
TEMPVYS. 


- Vereerumpit,quo etíam tempore;utdictum eft,canefcit; SC durat feré tota zefta 
-8 te eius herbae prouentus, 
c TEMPERAMENTVM, 
7 Erigeron;Paulo Aegineta autore, míxtam temperaturam obtinet:refríoerat € 
- nim & modicé diícutít, - 
VIRES EX DIOSCORIDE 
—  Folíacamfloribusrefrigerandi uim obtinent , quapropter cum exiguo uíno, 
aut per fe illita folía,teftium fedisqp inflammationes fanant, Cum manna,tum reli, 
— quis uulneríbus, tam neruorum quoque medentur. Idem praftant pappi perfe 
| exaceto illíti,uerum recentes epoti f(trangulant, Totus autem caulís ín aqua deco- 
—— &us,& cum paffo potus,ftomachi dolores à bili contractos perfanat, 
EX PLINIO, 
- Lanugo eíus cum croco & exiguo aquae frigidae trítze illinitur epiphoris. T'ofta 
cum míca falís (trumis, Erígeron quoque cum farína thurís & uíno dulci; teftíum 
inflammationes fanat. 


DE HE- 


285| 


Erigeroi cur 
dicta. 


Senetio. 


Senetio nón. eft 
Nasturtium. 


| E 


21 /. 


286 


C tait$mutt. 


SENETIO 


DE HEDYOSMO»* CAP» CX» phi 
NOMIN A. 

gue voznwoz, ivl» otzce,Vlentalatiné dicit, Officine nomenlatinum 

| retinuerunt, Crermanice (36nt uocatur. Hedyofmon Grací,quod 


— fas percurrat. 
GENER A. | 
Menta in uníuerfum duo funt genera . Vna enim fatiua & hortenfis eft: alte. 
rafylue(trís & fera , Batiuge iterum quatuor praecipua funtgenera. Vna eft quam 
L Germani 3Dcyment fimpliciter uel Erauf IDeymentuocant, Altera, quam ífjdem 
—Eeauf 25al(am.. T'ertía, quae fjfdem 25al(ammáns appellatur, & vnfer Scau. 
socer mint / ober (pitgmünts : à noftrae aetatís herbaríjs Romana uel Saraceníca, 
—— Quartam Germani quidam f2ergtraut/nonnulli 25atl(amtcaut uocant, Per me 
tamen licebit has fpecies, quandoquidem facultatibus fimiles fint, ut cuíuís placue 
ritnomiínare , INobísautem ut certíus diícernerentur predictis nomínibus appel. 
lare placuit. Sylueftrís, quae Latinis Mentaftrum uocatur, & uuleo equína IMlen- 
—ta,germanice X ofmin Avilber 2oal(am/ober wil mins dicitur, INonignora- 
— mus plures effe IVlentz fpecies , nos tamen eas duntaxat quas uídímus;píctas ex- 
hibemus, 
! FORM A, 
Satíua prima caulem habet quadrangulum,à radice enté punícantem, & lanu. 
-gine pubefcentem,foliumferé rotundum, erratum, molle & odoratum, flofculos 
— purpureos ínternodía senículatím coronantes,uertícillato femper ambitu, Altera 
priori per omnia fimilis eft,nífi quod illi fubpurpureus flos circa caulículorum fa. 
L8 ftioía fpícatur . T'ertíafolio longiore & acutiore conftat , lofeulis purpureis coliz 
—— culorum cacumínib, fpícatim infidentibus . Cyuarta ítidem lonoioribus folijs eft, 
— floribusi purpureis internodía geniculatím,haud fecus quàm ín prima, caules co 
-ronantibus. Mentaftrum uerófolíjs lanugine canefcentibus, atque hírfutioríbus, 
3 Sifymbrio proceríus, odore magís uírofo , flofculis fpicatím colículorum faftíeía 
— coronantibus, | | 


T- 


LOCVS,. 
Satiuzepafsim in hortís proueníunt, Amantapricum locum,nó pinguem, non 
— ftercoratum, humidis facilius adolefcunt.Sylueftris autem,qua Mentaftrram alío 
— nomíneappellat,uligínofis gaudetlocís , pafsimq irrígua hoc Mentaftro pubent, 
| TEMPVS, 
Florentomnes menfe Augufto. 
| TEMPERAMENTVM. 
Vitraqp,tam hortenfis fcilicet quam fylue(trís,evuftu acrís,S facultate calida eft, 
ex tertio ordíne excalefacientium. Infirmior tamen eft horten(is,mínusq calefacit. 
"Exíccatautem ín fecando ordíne : illi ením ex cultura aliquid humiditatís accedit. 
VIRES. EX DIOSCORIDE. | 

Calefaciendi, adftríngendiatque exíccandi wím habet IMlenta hortenfis, Proín. 
defanguínem fiftít fuccus eius cum aceto potus. Lumbrícos rotundos enecat, V e 
- neré concitat; Síngultus,uomiítiones, cholerami fedant duo autterni furculi cum 
acidi eranati fucco potí, Cum polentaillita abfceflus difcutit, Impofita fronti, capi 
- tís dolores mitigat. Vlammas quz tendunt;autlacte turgent,compelcít, Cum fale 
canum morfibus illinitur , Auríum doloribus eíus fuccus cum aqua mulfa fubue- 
nit. Vlulieribus ante cotum admota, conceptíoni refiftít, Liínguzefcabrítiem con- 
frícatale uigat, Laccoire denfaritgín caleum non finít,ímmerfis ín eo foliíjs.In fum. 
ma,ftomacho utilís eft, & in condímentis peculiarem ufum habet, Sylueftris ín fa- 
nitate deteríoris ufus eft quam fatiua, 

EX GA 


Hedyo[mon uma 


Saliue genera. 


Primtas 


Secunda. 


t4uB Ocpment. 


S 


SECVNDA, 


a 
- 
Uo 
* 
R1 
E 
pá 
io 
ien 
Ki 
|a 
z 
E 
[z: 


290 


MENTA 


HORTENSIS TERTIA 


291 


MENTA 


HORTENSIS QVARTA 


Écrtsfraut. 


a 
o» 
e 
- 
U) 
X 
Ap 
"a 
m" 
»- 


ES 


E: 


PLANTARVM HISTORIAE CAP, CX, 293 


] EX GALENO. 
Menta fatiuaad uenerem mediocriter excítat , íd quod omnibus íne(tqua hi- 

miditate femícocta & flatuofa participant, Deníg: ín abíceffibus alíquieam cum po 

lentaimponunt, Habet etíam quíddam amarum ín fe & acerbum:illo quídem lum 

brícos ínterficit,acerbitate uero fi cum oxycrato bibatur,recentes fa neuínís excrea- 

tionesreprimit.Subftantía eft;ut (i quaalía herba,tenuium partíum, Aétíus addit, 

potum eíus decoctum tríbus feríatim diebus,colícos omnino fanare, 

B. . EX PLINIO, 

Mentz horten(is odor anímiü excitat, & lapor auidítatem ín cibis: ideo ín mam. 
marum mixtura familiares ipe acceffere,ut coire denfariàlac n6 patiantur, Qua 
relactís potionibus additur , ne huíus coagulati potu ftrangulentur, Dataínaqua 
& mulío, cadem ui re(iftere & generationí creditur , cohibendo oenitalía deníari, 
Aeque maribus & fceminís fanguinem fi(tít , & purgationes fcemínarum inhibet, 
Cum amylo ex aqua pota,cceliacorum impetus, 5yríation S: uomícas uuluze cura; 
uit, llle8iecinorum uitía ternís obolís ex mulfo datis. Item fanguinem excreantí, 
bus inforbítíonem . VIcera ín capite infanti míré (anat, Arterías humídas ficcat, 
ficcas ad(tringit, pítuítas corruptas purgatín mulfo & aqua, V ocifuccus fub certa 
inine utilis duntaxat,qui & garearifatur uua tumente;adiecta ruta & coríandro ex 
lacte. V tílís & contratonfillas cum alumíne, linguae afpere cum melle, Ad cóuuL 
fà íntus per fe,uíti]sQg pulmonis. Síngultus & uomiítus fiftit cum fucco oranati , ut 
Democrítus mon(trat. R ecentis fuccus narium uitía * Ípirítu fubducto emendat, 


- Ipfa tríta choleras ín aceto quídem pota , Sanguínís fluxiones íntus . Ileum ctíam 


impofita cum polenta , & (i mammae tendantur , Illínitur & tem poribus ín capítís 


* dolore. Sumitur & contra fcolopendras , & (corpiones marínos , & ad Íerpentes, 


B Epiphoris illínitur,& omnibus ín capite eruptionibus, ítem fedis uítijs, Impetíoi, 


nes quocp, uel fi teneat tantum,prohibet, Auribuscum mulfo inftillatur, Aiunt & 

lieni mederi eam ín horto guftatam,ita ne ucllatur, Arídae quoq; farinam tríbus di. 
gitisapprehenfam, & ftomachi dolorem fedare in aqua , & fimiliter afpería in po» 
tionem,uentrís anímalía pellere, 


APPENDIX 


* Alis fpiritus 


[ubductos, 


Animaduertendum, ea qua Plíníus IMlenta(tro tribuit, Calaminthee deberi ,ut. 


fatis liquet Díofcoridem legenti, INecg fané mirum, quandoquidem autores focíe- 
tate quz eft inter Mentam , Mentaftrum & IN epetam deceptí , tum fpecies , tum 
nomína confundunt, 
T APPENDIX ALTER A. 
Cacterum appendícis etíam uíce híc annotandum erít, Aríltotelem fe&ione XX. 


- proble.fecundo,cum affcrít Mentam refrigerare poffe corpora,non pugnare cum 


Galeno alijsq medícis quí illam effe calidáaffirmant., Per fe nancp calída eft Ven. 
tatat quia efalibidinem proritat, S heccum immodica fuerít corporís uíres defjcít, 
atcpadcó animum & corpus refríoerat , ídeo eam ex accidente , quía uídelícetucin 
uenerem immodice ruamus efficit,refrigerare dixit Ariftoteles, 
EX SYMEONE SETHÍ 
luuaticcur frigidum,& uentrem corroboratac ftomachum,coctionem facít,uo 
mitum fedat & fingultam.Prodeft etíam ad cordís morfus ; &appetítionem fuíci 
tat, atus difcutit,& lumbrícos ínterímit, potiffimum Íylue(iris Mlenteius. Vene. 
rem ftímulat , & íecínorís ob(tructiones tollit, Verum hoc uefciad fatíetatem non 
- opertet,quoníam fanguinem extenuat, & ferofum facit , & ipfum ín flauam bilem 
mutat:deín elficírutfaneuis quí maxime e(t renuíum partíü difcutiatur ; & craflus 


» acmelancholícus relinquatur,atcy idcirco oportet biliofos ab ea abftínere. C'otríta 


cum fale, & morfuirabiofi canís impofita , medicamentum fit (alubre , Ar 


b 3 


idauero 


194 


UT C4 


! Ditftutaen. 


HEMIONITIS 


PLANTARVM HISTORIAE CAP, CX, 20$ 
-À trita, & poft cibum (umpta,ad coócoctionem facit, & lienofos tuat , Cum uíno po 
ta difficulter parienti (üccurrít, Ferunt etíam quod man(a lippienti impofita, fiat re 
medíum:quodq eius decoctum abforptum,confe(tim languínem e faucib.eijcíen 
tes fanet, Huíus femen uentrem purgat, & pulmonem lzdit. 


DE HEMIONITIDE-* CAP- CXI 


NOMIN A. 
3MIONITI ZjiazAMuup Girecis, Hemíonitis Latinis, Plinio Teucríon,offi- 
cínís & herbarts Scolopendría & língua ceruína, Giermanís Díir(suag: scolopendia 
nomínatur. Alíatamen eftà Díofcorídis Scolopendrio,que Afplenon officinam. 
2 &altonomine dicitur, 


FORMA. 
Folium Dracunculo fimile profert,Junatum. Radices uero illi multae fubfunt, 
tenues , INeg caulem, necy femen,necp flor fert , Ex qua defcriptione fatísliquet, sclopentrisdi 
eam herbam quá uulgus Scolopendríà uocat, effe Hemíonitin, quod tota ill Dío- Beuioniis. 
- fcoridís píctura,nulla reclamante nota, conueníat, Sunt ením illi folía D'racunculí 
- feu Ari, ín(tarlune cornículantis falcata. Etfi ením ínterdum ín alti fareant, ramen 
— ínterínítía potiffimum incurua, & Iunz crefcentís modo falcata funt. Radicibus 
.— etiam cohaeret multís exílibus, nunquam florefcens, nec caulem, nec femen profe 
— rens, Non effe autem Phyllitim ín prímís folía docent, que ín ea funtrecta, & mini, scctopendricnd 
—' me (icut in Linguaceruínalunata. Dein ín tergo ueluti uermiculi,qui in Phyllitide vt?»»lüüs. 
penfiles , ín Líneuaceruína autem fefTiles € nequaqu& propendentes , fed líratím 
— digefti funt, 'T'ertío natales ipfi: Phyllítís enim in umbrofis opacisue , & hortís na- 
B (citur, Scolopendríauero feu Hemioniítisín petrofis. C)narto,quod meomníiz ma 
- xime mouet, Phyllitidi nulla prorfusTienem liquandi facultas íneft , quam tamen 
Scolopendrie uuloarí adeffe praeter cómunem confenfum,quotidíana etíam expe, 
- rímenta demonftrant . Hís ítagsde caufis Phyllítis , Scolopendría uulearis effc auc 
— dící non debet, Dato ením quod defcriptio per omnía conueniret,facultates tamen 
Lipf, quae díaerfz funt;alíam à Scolopendría effe manifefte docerent. | 
LOCVS. 
- — Nhfciturlocisumbrofis, montofis acpetrofis , copiofiffime aut& fuxta montem 
7 haud procul à Tubinga fitum, quem Germanico uocabulo Sarnberg nominant, 
- prouenirefolet, Nunc paffim in hortís habetur. 
:OUTY CE TEMPVS. 
A (tate ufgs ad autumnum abunde nafcitur, 
TEMPERAMENTVM, - 
Ad(tringens fimul & parum amara eft , unde credibile eft ín primo ordine effe 
calidam, & in fecundo fíccam, 
: | VIRES, EX DIOSCORIDE. 
Herba guftu adftríngit, Haecautem cum aceto pota lienem liquat, 
EX GALENO. 
Hemiíoniítis (imul & adftríctioné & amarítudinem poffidet : quamobrem cum 
aceto pota,líenofis auxilio eft. 
EX PLINÍO. | 
. Medeturlienibus, ConftatG fic inuentum: cum exta fuper eam proiecta effent, 
fertur adhafife lieni,eumq exínaniffe, Ob id à quibufdam Spleníon uocat. INar- splenion unde 
rantfues quí radicem eíus edunt, fine fplene inueniri, diftum. 
! b uu SSH CERVI 


-DE ERYNGIO» CAP» OXD — 7 


NOMINA. 


gus uocatur, Plericg etià Centumcapita nomínant,à numero nimirum 

capítum quz ín fummo obtínet,Plíníj tamen C entumcapita, ab Eryn- 

Eee. 8 oio eftdiuerfa,utetíáSerapionis,Sí quis enim diligenter cíus defcríptio: 

memexcutíat,cam plané effe deprehendet, quae Díofcorídi After Atticus & Ingui, 

malis appellatur, V tríufcg ením pí&turee fic ibi refpondent;ut planéuna effe herba 

7 uideat, Giermanís Eryngii nominatur &Danftrew /25tacbenoiftel/8c Kaboiftel, 
FORM À. 

In genere dieto ftírpium eft Eryngíum, cuíus folía initio fale condita oe. 
rum modo comeduntur.Suntaut lata, & ín ambitu afpera, euftu odorata, Cyuum 
—ueroadolefcunt, in multis caulíum emínentijs fpinis aculeant : ín quorum fummi- 
tatibus globofa capita , durarü acutiflimarum( fpínarum ambitu ftellae inftar cir 


"nitur. Radix illi oblonga,lata,forís nígra,intus alba;pollicis craífi tudine, & odora- 
ta,B quanímirum deliníatíione omnibus perfpicuü fit, ípínam cuius pícturà nunc 
L exhibemus, effe Eryngíum : aculeatís enim folijs & per extrema fpinofis confpici 
"tur, odoratís, caule cubitalí, ín cuíus uertíce coacta in olobum capítula ; durorumi 
L &acutiffimorum fpículorum uallo,ftelle inftar radíantur, quorum color ín puber- 
: (tate uiridis;adultae cceruleus,flaccefcentí candidus confpicitur ; radíce pollícari,in. 
! tus candída,foris nigra;fed odorata, 
LOCVS 
| NAME ín campeftribus & afperís locis, Prope Argentoratum eíüis magna eft 
J eopía. 
B TEMPVS. 
— . Colliei hancquidam, ut Plíníus tradít,cum fol Cancri hefpiund tenet, hoc Hs 
y E folftitio,iuflere, 
| TEMPERAMEN TVM. 
— Eryngíum caliditate aut parum autníhil ea qua moderata &ttemperata funt fu 
(perat Sicciatem uero ín tenui effentía confiftentem non exiguam obtínet, 
VIRES, EX DIOSCORIDE. 
-— Vim habetcalefactoríam radix. Pota menfes & urínas pellit, "'ormina &cínfla: 
? tiones difcutít, Cum uino íecínorofis, uenenatorum morfibus, & ijs quiletiferum 
— hauferunt fuccurrit; Bibítur adueríus pluríma cum Staphylini fémíne pondere 
— drachmz unius, Appenfa & íllita tubercula difcutere proditur, Radíx cum hydro. 
- melite pota;opifthotonicís & comítialibus medetur. : 
EX AETIO. ! 
Potum radicis decoctum colicis medetur. IVlulfo addito calculos, ftillicidia, diffi 
- eultates urínze, G renum uitía fanat: quod per quindecím iugiter dies, & ieiunos, 
-"& ínlectum ituros bibere oportet. C)uod (i cum eo Síum quoq; decoxerís , maoís 
- proficies. Affirmabat quidam afliduoEryngij uftnuncg poftea minxifle calculos, 
cum príus eo morbo frequentiflime uexaretur, 
EX PLINIO. 


naícens, A dueríus ictus: morfusqy radix eius bibitur drachme pondere in uíno: aut 
- fipleruncy tales íníurías comitatur febrís;ex aqua, Illinitur plagís, peculíariter effi. 
cax contra cherfydros acranas. Omnibus uero contra toxíca & aconíta effícacio 
rem Heraclides medícus, ín iure anferís decoctam , arbitratur, Apollodorus ad- 
uerfus toxíca cum rana decoquit ceeteri in rii j 


Bein primís aculeatarum Eryngíon eft,contra ferpentes & uenenata omia 


EXCHETORILESAC SIS EE BUE TUA | x m DE CTHÉEAI- 


3»yrrioN Grecis, Eryngíü Latínis, officinis corrupto uocabulo Irín. ringu. 


Centumcapita, 


Serapionis Cen 
tumcapita eft 
Asler, 


Birauallaritur, quorum color modo uirídís aut candidus, interdum ceruleusi inue» . 


298 DE THRIDA CE» CAP» CXII 


C NOMINA . 

x: PIAA € Cirecé, Lactuca Latíné: officinzelatinum nomen rétinue 
j| runt: Germanice £2? attícb/ober f! actuct nominat, Diíctaautem 
3 | Lactucaeft, quód copíalactis , quod credebatur leniter moucre 
uentrem,exuberet: unde apud ueteres ín prímís epulis ueníebat, 
| quod Martialis etíam ijs teftatur uerbís: 
PrímatibidabíturuentríLactucamouendo — Vilis, 

m GENER A. 
Lactuca prímum infatiuam & fylueftrem deducitur, Satiuz tría fant genera, 
| crífpa nimirum;rotunda,& capitata, INos una ícone duo complexi fumus genera, 
Crifps Laus, Folium enim quod ftatím àradice erumpit,eam Lactucam refert quae Latínís cri^ 
Ípa, à folijs crifpi(fimis, Germanis £raufet f. attic)/appellatur, Columellalib,xí, | 
cap.iij. Cecilíanam & Beticam à regionibus in quibus crefcit,nominat, Reliqua fo^ 

Rotund4, lía eam quae Rotundaà folíjs rotundís uocatur , praefeferunt, Germaníce b:zeíters | 

capita. f attíd) nomínatur, T'ertíj veneris Lactuca,que Capitata dicitur, folijs fuis, quae | 

ubi parum terra attolluntur , máli cuiufdam fpeciem rotundam obtinent, & ín | 
ftar Brafficae capítatze, ín capitís feré formam extuberant, Germanis gtoffer at. | 
tícb/ uel teí(fer É' attícb Afemine candido nominat, Sylueftrís Lactuca fatiug op. | 
ponitur, fponte ením fua ínaruís nafcitur. Giermanis wílber £* attíd) nuncupatur, | 
FORM 4A. | 
Batiua príma,cuius imapínem hicdamus,folía Intybo fatiuo haud diffimilia haz 
bet, in rectumqQ furgit, caulibus ín fummo brachíatum , in quorum cacumíne flo- 
res funtluteí, Altera folíjs,quecrifpa admodum funt,duntaxatà priori uaríat,aliàs | 
peromnía fimilis, Sicetíam capitata nonnifi folijs fuís , id&g dum paululum creue- | 
D runtà priorib.differt, Ideo duab.picturis,que omnes referunt,contenti fuimus, 
Latus Sylueftris fimilis e(t fatiuze Lactucae, radíce tamen breuior , proceríore caule, can | 
"irn ^ didioribus folijs, eracilioribustp, afperioribus, & cuftu amaris, quz, ut addidit | 
Theophraftus,ubícofummata funtaculeantur, Ex qua delíniationeabunde cor. | 
(tat, L'actucam fylueftrem efTe eam herbam,qua paflim nuncab officinis &herba. 
offidtamm. 11s, no finemagno errore, Endiuía dicitur.Ea ením ín aruís & uinearum limitibus 

eror, fpontenafcítur,folio Lactucee,& cum adoleuít per oras aculeato, & lacíníatim fer» - 
rato,caulib, bícubítali procerítate confurgentibus, fpínulis inhorrefcentibus, qui^ 
bus fuccus ineftlacteus, amarusty,flore ut Lactuca fatíualuteo. Definant ítacg de- 

inceps ea herba pro Endíuia uti medicí,fi modo recte confultum zcerís cupiunt, 

LOCVS. 

Patíua ín hortis prouenit, Sylueftris ín aruís & uinearum hortorum macerijs | 
Íua fponte nafcitur, 


dicta. 


TEMPVS. 

Florent lulio menfe,atq; (ubinde femen proferunt, 

| TEMPERAMENTVM, 

- Lactucafatiua humidum eftfrígídumd olus,non tamen extremé:fiquidé eden, 
do nonforet : uerum maxime fecundum aquaeut (icdícam, fontanz frigiditatem, 
Symeon Sethífrígidam & humidam ín tertío ordine ftatuit, Sylueftris autem mi, | 
nus refrigerat & humectat, | 

VIRES. EX DIOSCORIDE, 

Satiua Lactuca ftomacho accommodata eft, refrigerat, fomni conciliat,aluum 
moliit,lactis abundantíam facit,Elixa maeis alit, Illota autem cometa (tomachícis 
prodeft, Semen eius potum uenerem affidue fomníantibus opítulatur , & concu. 
bitumarcet, Ipfe tamen frequentiores ín cíbo , clarítati oculorum officiunt, Con- 

' duntur muría, Quum ín caulem prodierunt, uím quandam nancifcuntur fucco 
aut 


CTVCA SATIVA CRI 
SPA ET ROTVNDA, 


CAPITATA. 


JLACTVCA . // uM A y Stoffctlattidp. 


—» LACTVCA 


| ^ — SYLVESTRIS 


D 


 autlactifylue(tris Lactuce fimilem.Sylueftris uírib, in totum Papaueti fimilis eft, 


& 


202 PLANTARVM HISTORIAE CAP, CXII, 


unde aliqui eíus (uccum IMleconio permifcuerunt, Aquofa per aluum purgat po- 
tus ín pofca liquor obolorum duorum pondere, Exterítargema & caligíne, Cum - 
lacte mulíebri íauncta ad ambufta prodeft, In uniuerfum foporifera eft , & dolo, 
rem leuat, Meníes trahít, Contra (corpionum ictus, & phalangiorum morfus bi- 
bitur, Semen haud fecus quàm fatiuglibidinum ímaginationes infomno,acuene; 
rem arcet, Succusad eadem ualet, fed uiribus infirmior, R'eponitur fuccus eíus ín - 
fictili ua(e,antea,ur ín alijs liquaminibus moris eft,infolatus, | 

bow EX GALENO. | 

Lactucaad calidas phlegmonas accoómoda eft, & ad parua & leuia eryfipelata, 
maíoribus tamen fatísfacere minime idonea eft, (t etiam edulium fitim arcens.Se 
men potum geníturz profluuíum cohibet: quamobrem etíam íjs quí libídinofis 
Íomnijs uexantur,datur.Síc & fylueftris Lactucz femen, Cuíus quoq fuccus col. 
ligitur,argema X caliginem expurgans. Ad aduftíones cumlacte mulierum inum 
itur. Omnibus alijs oleribus pauciffimum fanguinem & uítíofum generantibus, 

ex fola La&ucanon multus quídem , necuítíofus , haud tamen omní ex partelau- 
dabilís gíenitur. Vtplurímum cruda ipfa uefcuntur, A:ftateautem cum ín femen - 
iam proruptura eft,ín aqua dulcí praecoquentes, ei oleo, garo & aceto affumunt, ^ 
autcumalíquo ex condímentis,obíonijsue, praefertím tjs quae cafeo conftant, Ple | 


- 


— 


r-—— 


río etíam antequam excaulefcat,in aqua elixa utunt;uti ego íam facío, ex quo den: 
tes mihí deteriores effe cceperunt, INam amícus quidam meus , quum olere hocà 
longo tempore me utfamilíari cibo ufum fuifTe fciret,uideretqg poft mandi à me ci 
tra magnam moleftíam non pofle;cocturz ratíonem índícauít, In iuuentute ením; 
quoniam affiduo os uentrículí bile efferuefcebat , acftus moderandi gratía Lactu- 1 
cis utebar, Quumautem ad prouectá ztatem peruenifTem, olus hoc contra quàm. 
iniuuentute, fomnum íam ftudio & indu(tría accerfenti mihi;auxilio fuit: quippe 
quíetíamnum íuuenís uigilijs dedíta opera me affucfeceram , declínanteíam acta- 
te, ipfaex feinfomni, grauíus hoc incommodo moleftabar, Adueríus quod unt 
cum míhi praefentiffimum remedium Lactuca uefpere cómanducata femper fuit, | 
Frigidum ergo humídumQ fuccum proferthaudquaquam tamen uítíofum. tags 
fícutalía olera àíufta concoctione non excídit , neg; aluum cohibet, utí necgímpel 
lit, Atcp hecillinonímmerító accídunt,quum necauftera;necacerba fit, quibus fa 
cultatibus ín uníuerfum aluus fiftitur,quemadmodum à falfis,acribus, & omníno 
ab(tergendi uim habentibus ad excretíonem concítat,quorum níhilL actuc íneft, 
s EX PLINIO. 
Eft quidem natura omnibus refrígeratrix, & ideo eftate oratze à (tomacho faftiz 
díum auferunt,cibig appetentíam faciunt, Diuus certe Auguftus Lactuca conferz 
uatus ín xerítudinefertur,prudentía Mufze mediíci, cum priores eam ob relígioné 
mínimécommanducarent,ín tantum recepta commendatione, ut feruarí etíam itt 
alienos menfes eas oxymelite repertum fit, Venerem ínhíbent,e(tum refrigeran 
fomnum(Qfacíunt, Cruditatem ípfze nequaquam faciunt , nec ulla res maiorem ít 
cibis auídítatem incítatinhibetqg. Ambu(tis profuntrecentibus,príufquam puftu 
la: fiant,cum fale íllitae, VIcera etiam quae ferpunt,coércentinitio cum aphronítro; 
mox ín uíno trítze, eni facro illinuntur. Conuulfía &Iuxata caulib, trítís cum po 
lenta ex aquafrigida leniunt. Eruptíones papularum ex uíno & polenta, In chole 
ra quocp coctas patellís dederunt, ad quod utiliffimae quammaxími caulis & ama 
xc, Quidam lacte infundunt, Deferuefacti ij caules & ftomacho utiliffimi tradun. 
eur, ficut Íomno,& fatíua maxime Lactuca,& amara lactensig, quam IMlíconident 
uocauímus.Hoclac & oculorum clarítatí cum muliebri lacte utiliffimum effe prae 
cipitur, dum tempeftiuecapitiínunguntur, Semen fatíuarit contra fcorpiones da-- 
| ri, Se 


PLANTARVM HISTORIAE CAP, CXII 303 


Ati, Seminettito ex uíno poto & libídiínum imaginationes ín fomno compefci, Ten. 
tantesaquas non nocere Lactucam edentibus, Quidam tamen frequentiores ín ci^ 
boofficere clarítati oculorum tradiderunt, 


DE THYMBRA- CAP- CXIID 


NOMINA. 
YMBPA Cirecis, P'hymbra,Cunila& Latinis, A utrel Germanis appella£, 
GENER A. 
"Thymbrzfeu Cunilze duz funt fpecies, Vna hortenfis feu fatíua, 
Pu mque quíamínori eftacrimonía,in codimentario cenere edultjs cocoqui 
''tur: híncà faturando Satureía dici ccepit, Ali] tamen à Satyris nome traxifle putát, 
"quod fcilicet marcefcentes coitus ftímulet. Giermanicé Gaturon/Eyinerfül/ Xofe 
"plen/ S:ibel ober GO attenbyfop/ober Cergentraut nominatur, Alteraaere(tis 
— fiue rattíca Cuníla e(t quee peculiariter T'hymbra nuncupatur. 
| ; ZI ac | FORMA. 
"Thymbra fimilis eft l'hymo,fed minor atqj teneríor,ferens fpicam floribus ple. 
7 nam, colorís uírídís, Satureía pedalialtitudine fureit, fruticofa, furculofis utringg 
. caulículis , folío Hyflopi, flofculis per interualla ex purpura candicantibus , odore 


faporeggratiflimo. 


LOCVS. 


- Thymbraín tenui folo; Scafperis locís nafcitur, Satureía in hortis fertur paffim, 


| TEMPVYS. 
A (tateutrag; Cunila floret, 
| TEMPERAMENTVM, 
B "Thymbra calida & ficca in tertío ordíne. 
VIRES. EX DIOSCORIDE, 
- TThymbra eadem quz Thymus praeftat (i confimiliter fumatur, V tilís ctíam in 

fanítate efus ufus. Eft etíam fatiua T hymbra, ín cunctis fylueftri mínor: ad cibum 

"cuero utilior, propterea quod non adeo efficax illi (it acrímonía, 
rà EX PAVLO 
— Thymbrafylueftris eadem quee "Thymus pracftat, Hortenfis autem omnibus 
"quidem ímbecillior,fed ad cibum laudatior. | 
EX PLINIO. 
INufquamutrungs Thymbrz genus additur,quippe fimilis effectus, 
E - " EX HERBARIO ANTIQVO . 1 

—— Farínaeius ex uino pota,medetur pulmonis, thoracis, & ueficz uítijs. Ciet uri 
— nas, méfes pellit, Herba ipfa cum floribus Lethareicos excítat calfactu;aut corone 
— modo capiti ímpofita, Succus cum tofaceoauribus infunditur. Cum trítícea farína 
—oxendícibus illinitur, Satureíze ufus marceícentes coitus ftimulat, quare à Satyris 
'traxille nomen putant, Stomachi concoctiones adíuuat, fa(tidía dífcutit, hebetes 
-. eculos exacuít, 
h | c 2 DE THLASPI, 


Hortetfis, 
Satureia unde 


dicta. 
Sylucftris, 


Satureia, 


204 | 


Ela 
s 


IN 
TAS 
j 7 í Kl | 
/f 
£4 5 


SATYVREIA 


SATIVA, 


DE THLASPI CAP» CXIIID 


NOMIN A. 
ag ^ A E TELA Drazidi, n civit dyptoy Graecis dicitur: "Thlafpi, Capfella, & 
&| Scandulaceum Latínis, Sunt huiustemporís herbaríj quí INaftur 
) |tíum tectorum, &Binapi tftícum, quod digitis fríatum finapím fub. 
/ JJ oleat;appellent, Alij Burfam paftorís uocant, non fané quod fit reue- 
[en raeius herba fpecies, fed quod ad formam illius quamproxímeé acce 
dat, Sic antiquo herbarío Burfam paftorís appellare T hlafpín placuit, Thlafpiau 
tem Graecís à fructus forma dictum eft,qui INafturtío fimilis eft; fed latior, 8C uelut 
infra&tus & contufus. ea&3« ením fj(dem contundi eft & ínfrínei , infringendog 
quod globofum tumidümue erat malleo, lapide, pedéue cum dilatatíone exa 
— quare, 


GENER A. 

- Duo Thhafpisgenera damus, Vnum latioríbus folijs , quodad Díofcoridis de^ 
fcriptioné proxímé accedit. Hocgermanicé 2S5aurnfenff/ ober A vef nomínatur, 
Alterum folfjs anguftioribus conttat, & cermaníce 2SefemtEraut/quod fcoparum 
uices fappleat uocatur, Quare fi quífpíam haec duo genera ab inuicem diftinguere 
" eertís appellationibus uoluerit,prímum Thlafpi maíus autlatifolíum,alterum ue; 
romínusautanguftifolium appellet. Díofcorides etiam duo Thlaípios senerafa^ 

- eít,unumlatifolíum,;alterm anguftifolium, 

FORMA. 
Herbula eftanguftís folijs ad digiti longitudinem, ín terram uerfis,in extremita 
— tibus íncifis , fubpinguibus, Caulem tenuem , duorum drodantum emittít,adnae 
T fcentes fibí paucos ramulos habente , & per totum eíus ambitu fructus eftín fum 
mo modicélatus, in quo femen exiguum INafturtio fimile,dici fieura, ueluti con. 
" quaffatum,unde & nomen inuenit, Florem obtinet album,femen(p acre, Ex ea fa- 
né deícriptione fatís coftat, herbam hanc quam píctam damus effe T hlafpín;angu- 
T ftaenim folía habet, potifsímü fuprema eíus parte; digitali longitudine , ín terram 
fe conuertentía,per extrema leniter íncifa, caulem duüm dodrantum, agnatis in eo 
7 paucís calycibus;breui pedículo nitentibus,quadam ligularum uel cochleariorum 
elfioie,in quibus femen contínetur Nafturtio fimile, fedlatius & ueluti conquaffa 
tum, quodacerrímí effe euftus deprehenditur, ita ut manfum Sinapis modo os X 
linguam uellícet, 


wu  " —— 


LOCVS, 
In foísis,(emitis,& fepibus prouenit. 
7 ( | TEMPVS. 
IVlaio & Iunio menfibus floribus & femine preegnans inuenitur. 
: TEMPERAMENTVM, 
| Semen calfacít € exiccatín quarto ordíne, | 
bL VIRES$ EX DIOSCORIDE 
-— Calefacit;bilem per fuperna & inferna purgat acetabuli menfura potam. chia 
dicis ín clyftereinfunditur, Potum fanguinem ducit; € interiores abíceffus rum. 
pítmenfes cít,& fetus necat, 
/ : EX PAVLO,. 

— Semen Thlafpi facultatéhabetacrem,adeo ut internos abíceffus potum difrum 
pat, Vlenfes cít,& fetus enecat. Per fedem infufum fanguinolenta euacuans ifchía 
dibus prodeft, Poteft ením alioqui tum fuperne, tum inferne biliofos uacuare hu- 
mores acetabuli menfura epotum.Infunditur & contra coxendícu dolores, Qyuín- 

- etíam potum fanguínem trahit,& internos abícefTus rumpit. 
à é 3 EX GA 


305 


Nafturtium tee 
ctorum, 

Sinapi vufticumt, 
Bar[a paftoris, 


"T hlafpi unde 
dicium, 


e 


ENT 


E E 
Qu 
eed ES Aus 
ND 
i9) 
Bs 


THLASPI 


ge 
£z 
E. 
£z 
$2 
Et 
i: 


LATIFOLIVM, 


OU GP ON we sU 
' " 


"jg 


THLASPI 


 ANGVSTIFOLIVM . 


9Sefet frat, 


308  PLANTARVM HISTORIAE CÁP, CXIIII, 


E EX GALENO. 

Thfíafpi femen facultate acre eft;adeó ut internos abfceffus poti rumpat. Men, 
fes mouet, & foetus necat, Per fedem infufum fanguinolenta euacuans ifchíadibus 
prodeft, Eft enim alioqui tum inferne,tum fupernebílíoforum humorum euacua 
torium, acetabuli menfura potum, 

EX PLINIO. 

Semen afperí guftus,bilem & pituitam utríngg extrahít, Vlodus fumendi aceta- 
bulí menfura. Prodeft & ifchíadicis infufum , donecfanguinem extrahat , Menfes 


quog cít,fed partus necat, 


DE THERMIS» CAP» CXV 
NOMINA 

supe] 5 P MO Z spseoe Caraecis, Lupinusfatíuus Latinis : offícínzelatínum no» 
y SN men retínuerunt: Giermanis Seígborrappellatur, 
Uf D) FORMA, 
cud] —Vnicumcaulem obtinet Lupínus, folium quinquefaríam aut fepti^ 
faríam díllectum , lorem candidum, filiquas ín quibus quína fenáue intus grana, 
dura,lata,rufadg contínentur, Radícem luteam capillamentis fibratam. 

LOCVS. 

Exílem amat terram , arenofam & rubricam precipue, Límofo agro non exit, 

culturamq reformídat, 


TÉMPVS. 
n Terforet,prímum Vlaío,deinde Iunío,&tertío Iulio menfe, Poft unumqueme 
que florem filíquas producit, 
TEMPERAMENTVM,. 
Immenfaamaritudo euidenter calidum & ficcum effe mon(trat, 
VIRES. EX DIOSCORIDE,. 

Farína eíus cum melle linctalumbrícos pellit. Ipfi quoq; macerati , & amarí adz 
huccomeftiidem efficiunt, Decoctum eorundem cum Ruta & Pipere potü ídem 
facíttunde & líenofis prodeft, Eodem eangranas, ulcera tetra;incípíente fcabíem, 
alphos,maculas,exanthemata, & achoras perfundere utile, IMlenfes & fcetus ídem 
decoctum cum myrrha & melle fubditum trahit. Farína eorum cutem líuoremdg 
expurgat. Inflámationes cum polenta &€ aqua mitigat, Ifchíades & tubercula cum 
acetolenit,In aceto cocta & illita (trumas díffipat,& carbunculos rumpít. Decoctí 
pluuíali aqua donecín fuccirlíquefcant faciem abftergunt, Cum radice níerí Cha. 
mzeleonís ouium fcabíei medentur, fi tepido decocto abluantur. Radix cum aqua 
cocta € pota cíturínam, Vbíautem edulcati fuerint, trítícum aceto & potí ítoma- 
chífaftidíum leniunt,& cibi auídítatem excitant, | 

EX GALENO. 

Lupínus edítur coctus,multisanté diebus maceratíone ín aqua amaritudinem 
deponens, fiti tuncnutrimentum crafli (uccí, Caeterum ut medicamen íta praepa2 
ratus ex eenere eftemplaftícorum, Qui uero natíuam amarítudinem habet, huíc 
extergendi X dígerendí uís ineft, Lumbricos occiditíllitus , & cum melle línctus, 
autcum pofca potus. Quuín & decoctum eius lumbrícos eijcere poteft, Forísíden- 
tidem perfufum,alphos,achoras,exanthemata,fcabíes, eangraenas, ulceratg mali 
cna íuuat, partím extergendo, partím dieerendo, cítrad mordacitatem ficcanz 
do, Expurgat fecur &líenem cum Ruta & Pipere fuauitatís eratía affumptum, 
Elícit menfes acfcetum cum myrrha & melleadpofitum,Porró Lupinorum etíam, 
farína (ine mordacitatedígerít: nec enimliuída tantum , fed & ftrumas & tuber 
cula curat: atqui tuncín aceto , aut oxymelíte , aut pofca hanc decoquere oportet, 

| pro 


4 


309 


Xeigbótt.: 


310 PLANTARVM HISTORIAE CAP, CXV, 


c prolaborantis nimirum temperamento, & affectus diuerfitate,quod ex ufu eft in 
ueníiendo, Digerítítem qua líuida funt, & quaecunq; modo díctum eft praftare 
decoctum , eadem omníaefficit & farina, Sunt uero etíam quí Ifchíadicis catapla- 
Ímatis modo illínunt, | 

EX PLINIO. 

Ex omnibus quz eduntur ficco nullí mínus ponderis eft;nec plus utilitatis. Mt ^ 
teícunt cínereautaqua calídis.Colorem homínís frequentiores in cibo exhilarant, 
Amari cotraafpídas ualent. V [cera atra;aridí decortícatitg tríti,fuppofito linteolo, 
aduíuum corpus redieunt, Strumas, parotídas ín aceto cocti difcutiunt, Succus 
decoctorum cum ruta € pipere , uel infebrí datur ad uentrís animalía pellenda, 
mínoríbus trícíntaannorum, Puerís uero ímpofiti ín uentrem íeíunis profunt, Et 
alio genere tofti, & in defruto poti,uel ex melle fumpti, Iídem auídítatem cibi faci- 
unt, faftídium detrahunt. Farína eorumaceto fubacta, papulas prurítusqy ín baL 
neís íllíta cohibet, & per fe ficcat ulcera, Liíuores emendat, Inflammationes cum po 
lenta fedat.Síad mellis cra(fitudinem decoquant,uitiligines nigras & lepras emen- 
dant, Rumpuntcarbunculos ímpofití, panos & (irumas mínuunt, aut maturant, 
Coctíex aceto cícatrícibus candidum colorem reddunt, Sí uero cceleftí aqua de- 
coquantur,füuccus ílle ímeema fit, quo folentfouere ganereenas, eruptiones pítui^ 
te, ulcera manantía,utiliffimum, Expedit ad líenem bibere, &&cum melle menftruís 
hacrentibus. Líení crudi cum fico ficca tríti ex acetoimponuntur, Radix quog ín | 
aqua decocta, urínas pellit, |Vledentur pecorí cum Chamzeleonte herba decocti;z 
quaín potum collata, Sanant & fcabíem quadrupedum omníum ín amurca deco» ^ 
éí,utrogliquore poftea míxto,Fumus crematorum culíces necat, | 


D DE IO» ^ CAP. CXVDP 


NOMINA. | 
jo N aepQupoui Ciraecis, Viola muratia uel purpurea Latínis, blavo — 
"259. JD ciclober GOertsen violen Giermanis dicitur, Officinze fimplici 
ES ter Violam nominant, Nicander Ion Grecís dictam credít,quod 

ES Nympha quadam lIoníz, flore illum Ioui prímum dedere mu; 7 

' «| neri, Alfj Circi Ion uocatum putant, quod cum Ioín uaccamà ? 
ES Sosze es loue conuerfa effet, terra lorem illum pabulo bouís eíus fuderít. ^ 

violewmde Latini quocp detrita t litera, Víolam quafi uítulam ímitatione erzeca uíderí pof — 
""4*  funtappellafle, 


on quaredi&a. Z2 


FORMA. 

Folium habet minus tenuius quàm Hedera,nioríus tamen nec díffimile, Cau 
liculus ftatím à radíce medíus profilít, ín quoflofculus fuauiter olens, purpureus. 
Humilís praeterea eft, (tatímig à numerofa radice orbiculata folía fine ramís exeüt, ' 
Semen quoq; mínutum ínfolliculis uafculisue rotundís, ut pictura índicat, extre 


- 


ma feré zeftate producit, 
LOCVS. 
INafcitur ín opacís Xafperislocis,ad radíces maxime murorum,hortorum mar» 
ginibus,& fepibus. | 
" TEMPVS s 


^ Virethzcperpetuo, Theophrafto tefte,(i catus adhibeat: tamen uere, & Mar 
tío menfe floret, quo potiffimum tempore colligi flores cíufdem debent, Semina 
ueroínzftate,utdíctum eft. —— 
TEMPERAMENTVM,. 
. Viola foliaaqueam & fubfrígidam fubftantiam fuperantem poffident.Frigide - 


autem funt primo ordíne,humída uero fecundo, 
VIRES. 


3n 


fsecaen octidl. 


VIOLA 
PVRPVREÉA 


[o 


. ducunt, Humída capita de(tíllationibus obnoxía reddunt. 


312 PLANTARVM HISTORIAE CAP, CXVI 


VIRES. EX DIOSCORIDE, 

Refrigerandi uim obtinet. Folía eíus perfe & cu polenta illita; ftomacho eftuarz 
ti;,oculorum ínflammationibus,fedísqy procidentíjs auxiliantur, Praeterea íd quod.) 
ínflore purpureum eftcum aqua potum,angína correptís,&X puerorum comiítíali^ 
bus mederi affirmant, 


EX GALENO, 

Folía per fe,aut cum polentaillita, calicas phlegmonas mitigant, Imponunt & 
ori uentrículi zeftuantí,& oculis, 

EX PLINIO. 

Purpurez uiolz refrigerant, Contra inflammatíones illinuntur (tomacho ar. 

dentí, Imponuntur & capiti infronte, Oculorü príuatím epiphorís, & fede prociz 

dente,uuluáue. Et contrafuppurationes, Crapulam & grauedines capitis impofi; 

tís coronis olfactüue difcutiunt. Angínas exaqua pote. ld quod purpureum eft ex 

ijs comítíalibus medetur, maxíme pueris, in aqua potum. Semen fcorpionibus ad. 

ueríatur, 

v | EX SYMEONE SETHL 

Profuntad inteftínorum dolores,cor uero offendunt, Dolores capitis qui fiunt 

à flauabile fopiunt pota & odoratz, V entrículürirrítant, & flauá ín eo ínuentam 

bilem, Caput ficcum humectant,calídumq refrigerant fuo odoratu, Somnum in- 


DE VIOLA MATRONALI- CAP» CXVII»* 


NOMIN A. 
j Eteribus Graecis € Latinis cognitz fuerint nec ne Violze quae hodie, ; 
quod eas matrone colerefoleant,matronales uocantur, nondum com. 
»J pertum habemus, CQ)uare uulgarí & ufitato nomine, donecreciíus ínz. 
: uentü fuerit,utemur, Giermaniceé,quod rarz adhucin Germania dum; 
i(ta fcriberemus fuerínt,wel(cb?Detel appellare uoluimus,ut nimirum hac nomen 
daruraà Leucoijs,de quibus fuo dícemusloco,fegregaremus.Poflent etiam haud 
ínepte Stawenucicl/ad imitationem latini nomínís appellari, 
| | GENER A. 
"Tría Violarum matronalíum damus genera. Primi enim generís candida eft;af. 
tcríus punícea,tertíj purpurea: necdifferreadmodumnifi folis floribus uidentur. 
FORMA... 
Fruticofa eft herba, cubitali altítudíne,ramofa,caule & folijs lanuginofis, oblon 
is,anguftis,mollibus ac caneícentib us,floribus autalbís,aut puníceís,aut purpu^ | 
reis quadrifolijs,femine ín oblongis filiquíslato ac tenuí,radicelonoa,lignofa, fub- 
rufa & acri, | 
LOCVS, 
Inhortís & cultíslocís proueníunt. 
'"TEMPVS, 
Iulio & Augufto menfibus florent. 
TEMPERAMENTVM. 
Admodum calidas efle fapor foliorum &radicis,qui acrís eft,abunde docet, Hu 
midítatem autem multa, Galeno lib.4.cap.18.de fimplí, medi, facul.tefte,eo quod 
amara non fint,admiftam habent, 
VIRES. 
Incídendi & digerendi per halítum uim obtinent, Ideog radix aut folia decocta 
ín aqua,couulfis, difficultate fpirandilaborantibus,& ueterí tufli auxiliantur, V riz 
nam & menfes ducunt,fudoresqg ciendi facultatem habent, 


B 
Ld 


DE IRIDE, 


Ec 


VIOLA  . 
|. MATRONALIS ALBA 


VIOLA MA 
: P 


TRONALIS PVNICEA 


VIOLA MA- 
J| TRONALIS, PVRPVREA. 


Daun voelfcb ^" ciel, 
| ele 3 


Caufa udegaris 
erroris, 


Violaced radix. 


D 


316 DE IRIDE- CAP» CXVIII» 

| NOMIN A, 
gox|r17 Grecis,Iris Latinis appellatur: officinis fuam appellationem reti» 
d j) nuit. Germanis blaw Gílgen/ blaw GCidwertel/ Deielwutts dicitur, 
3 RC A cccleftís arcus fimilítudine , quam flores eíus repraefentant, ut paulo 
d poftdícemus , nomen accepit Irís . Sunt quínon fine pudendo errore - 
aliam afsignentherbam recto,alíam cafuí paterno,íta ut Irís ab Ireos, tanquá pur» - 
pureus color àníu eo,díftingui putetur imperitis herbarijs, Promanaffe aute hunc 
errorem ex graeca uoce aseoy, qua Lilíum, quod candidos profert flores, centi il. 
lí fienificatur, parum perunius litere abíectionem deprauata , uerifimile e(t , Pri, 
mam nanque líteram abfjcientes,ultíimam ueró ín e uertentes, dex díxerunt pro 
?éeny, Bed hzecopínio índigna eft quac explodatur, cum Díofcorídem & alíos ue- 
teres omnesfeorfim de Iríde & Lírio fiue Lilio agere conftet, 

FORM A, 

Folía Ciladiolo fimilia fert, maiora tamen, latiora & pinguíora. Flores in caule 
ecqualibus inuicem fpacíjs di(tantes, ínflexi,uaríj . Aut ením candidi, autuírides, 
autlutei,aut purpurei,autccerulei confpíciuntur, Vndeob hancuatíietatem arcui 
cceleftí afsimi'ata eft, Radíces fubfunt genículatze,folídze, odoratz;quze fimulatqg | 


* 


fuerint díffectze, (iccantur ín umbra, & filo traiectze recondunt , Hzc Díofcoridis - 
pictura tota huíc herbe,quam Irím hodie herbarfj & officínze uocant;fuffraeat. Sia 
quídem ea radicibus nítítur folidis,eenículatís & odoratís, adeo ut uiolara purpus - 
rearir odorem prorfus referre uideatur, & hoc nomine à Germanis noftris SDeiel | 
wurts/hoceft, Violacea radix, (it appellata. Folia Gladioli faciem (imulant,maiora 
duntaxat,latiora & pínguíora, Caule recto fefquipedali,é cuius faftiofjs paríínter - 
uacante fpatio Hlores erumpunt, ínflexis mutuó folíorü labris, quí nítent uaría co» - 
lorum miftura,inftar coele(tís arcus , Quemadmodir enim aquaríus ílle arcus, qui 
eftímago maléexprefsi folis,caua nube recepta; uaríos mentitur colores, fic ut cce» 
ruleas;uírides, luteas, purpureastplíneas ducat, íta cauo calyculi finu uerficolores - 
lituras llores oftendunt,qua diuerfa fpecie cceleftem zemulanturarcum, Falluntur - 
itaque qui ín toto florís ambitu huiuícemodi uarietatem perquirunt, cum inflexa 
foliorum labraucl purpureus;uel cceruleus femper color ínficíat, 
LOCVS, 

Pafsím in hortis & maceríjs uinearum prouenit , Laudatifsima tamen eft quae 
ín Illyrío &lVlacedonia nafcítur,8 melior ínter has quae denfa & breui radíce con». 
ftat, quxque frangentí contumax eft, colore fübruffa, admodum odorata, gu» 
(tudGferuida, 

TEMPVS | 

Floret uere, Vlaio potifsimü menfe, quo fané tempore flores collioi debent, Ra- 
díces autem fuo tempore, hoc eft;autamno, 

| TEMPERAMENTVM. 
Iris ín altero calefacit ordíne;in tertío aiit deficcat . Abfteroit quocp & maturat, 
VIRES. EX DIOSCORIDE, 

Irides omnes calefaciendi extenuandí& uím obtinent , Contra tufsim efficaces, 
humoresQg;nó facilé excreabiles extenuant, Biles ex hydromelíte drachmarum fe 
ptem pondere pot purgant, Somnum concilíant, Lachrymas cíent, Torminibus 
medentur. Cum aceto potz uenenatorum morfibus,lieno [is,conuulfis,refrigera 
tis, rieentibus , & quibus genítura effluit, auxiliatur . Vlenfes cum uíno potze du- 
cunt, Decoctu earum ad mulíebría fomenta utile; molliens aperiens locos. l(chía 
dícis infunditur, Fiftulas & finus carne explent. Quínetía olandís modo cum mel- 
leappofitac,fcetus extrahunt,Strumas ueteresqg duríties coctze & íllitae emolliunt, 


Aridae 


851» Silgert. 


)OGERMANICA. 2 


2318 PLANTARVM HISTORIAE CAP, CXVIII, 


€ Aridz ulcera explent, & cum melle purgant, Nudata offa carne operíunt. Dolori 
bus capitis cam aceto & rofaceo utilíter illinuntur, Lentíipines, cutisín facíe uítia 
cum Elleboro albo, & duabus mellis partibus illitze emendant, Peísis,malagmatís 
& acopís mífcentur, In uniuerfum magni ufus funt. 
EX PA V LO. 

Iris tufsi utilis, Humores in thorace nó facilc excreabiles extenuat, Tormínibus 

medetur,ulcerag fordída expurgat. Cum mulfa pota aluum ducit. 
EX PLINIO. 

Infantibus eam circunligari falutare e(t, Dentientíbus praecipua eft & tufsienti, 
bus,tínearümue uítiolaborantib, ín(tíllarí, Caeterum ulcera purgat,capítis praeci» 
pué,fuppuratíones ueteres, Aluiz foluit duabus drachmis cum melle, Tufsim, tor; 
mína,ínflationes,pota. Líenes ex aceto, Contra Íerpentíit & araneori morfus,ex 
poíca ualet, Contrafcorpiones, duarum drachmaru pondere ín pane uel aqua fir 
mitur , Contra canum morfus ex oleo imponitur . Etcontra perfrí&iones , Síc 
neruoriü doloribus, Lumbís uero & coxendicibus cum refina illínitur, V ís eí con» 
calfactoría, INaribus fubdíta, (ternutamenta mouet,caputtg purgat. Dolori capitís 
cum Cotoneís málís aut Strutheis illinitur. Crapulas quocg & orthopnccas dífcu. 
tit, Vomítiones cit, duobus obolís (umpta. Offà fracta extrahít,impofita cum mel 
Ie. Ad paronychíasfarína eíus utun£, Halítus oris cómanducataabolet, alarum 
uitía,Succo durítías omnes emollit.Somnum concilíat, fed veníturas cofumit, Se. 
disrímas & condylomata,omníag ín corpore excrefcentía fanat, 


DE HIERACEO»* CAP» CXIX» 


D NOMINA, 

i SESEPAKION, 4coyyzut Cirzecis, Hieraceum Latínis díciturtofficinis ínufi 
1 Fe) tatum, Giermanicé, quum aliud nomen expifcari non potueramus,i5« 
[€ 7 bicbtraut appellauimus;ad oraecam alludentes appellationem:neque 
Hiec urs. E55 enim alía ratione Gireci hancherbam Hieraceir nominarunt, nifi quod 
dedidum. — accipitres , quosilli pexee dícunt, fcalpendo eam, fuccotp oculos tíngendo,obfcu, 
Sonchites. ritatem cum fenfere dífcutíant, Sonchítes autem dicta eft, quod Soncho no admo. 
dum difsimilis (it, maxíme quod ad eíus círcunferentíam & extremam partem , ín 
qua caules & Bores funt;attinet, FTaec enim & illa cócauo, S&clacteum fuccum emit. 
Lactuca fylut7 tente caule;luteiscg Horibus eft, Apuleius Lactucam [yluaticam appellat. Plíníus 
tica, quoque libro uigefimo,cap.feptímo,utalij omnesferé, ín Lactucarum fponte na- 
Ícentíum numero, propter fimilitudínem, Hieraceon hochabet, Quàm autem ín. 
uicem fimiles fint Hieraceum & Lactucafylueftrís, utriufcg icones & effigies coL 

lat moní(trabunt, ; 


GENER A. 
Híeracíj duo funt genera , maius nimirum & mínus, IVlaius germanice qtof 
Dabictraut, mínusautem EleítiI2abicoEraut nominatur, 
FORM A. 
Hir&eut — Flieraceum maíus caulem habetafperum,modicérubentem, fpínofum, conca 
"^ ^ wum,Foliíaperínteruallarariufcule díuifa , Soncho per círcunferetitíam fimilia. 
Flores in oblongís capitulis luteos . Quae defignatío prorfus hanc quam pictam 
damus herbam exprímit, Síquidem caulem emittit fcabrum, fubrubrum, fpínu. 
lís horrentem, cauum, folía ex interuallís & raró lacíniata, Sonchi folijs non difsi- 
Hieractimims, milía, Flores ín longiufculis capitulis luteos , Mínus Hieraceum folía ex E 
ís per 


z-, 
PR, 
p d 


€N 
TuÀ 
[223 


$5108 Gabitbfraut. 


-- 
E 
Oz 
EL 
*o 
" 


wd 
Pe 
2n 
$ 
es 
E 
«e 
$i 


HIERACEVM 
MINVS, 


PLANTARVM HISTORIAE CAP, CXIX, 321 


Alis perambitum diui(uris fciffa obtinet . Caules de fe emittit cauos, teneros & uiti, 
des,ín quibus Boreslutei circulum círcunfcribentes, Que tidem notze omnes her, 
ba íllí,cuius picturam exhibemus,conueniunt, 
LOCVS, 
Vitrung iin quibufdam pratís prouenit, 
TEMPVS 

Tn fine Tulij menfis, &per uniuerfüm Auguftum floret Hieraceum, Succus eíus 
carpitur per meffes incifo caule. | 

| TEMPERAMENTVM, |. 

Mlaius Híeraceum plané Sonchí temperamento conftare uidetur, refrioerat ita^ 
que& medíocrís ad(irictionis eft particeps , Mínus in guftu pauló maíorem ama, 
ritudinemrefert, —— —— — | | 
p^ VIRES, EX DIOSCORIDE,. 

Vimhabet Hieraceit maius refrigerandí, & modícéadftringendi,ideots zftuan 
ti (tomacho,&cinflammationib.illitum prodeft, Succus erofionem efufdem infor» 
bitione mitigat, Herba ipfa cum radice illita fcorptonum í&ibus auxiliatur, Vlinus 
facultates habet fuperíoríi eafdem, 

EX PLINIO. 

Succus fanat omnía oculorum uítía cum lacte mulierum, Arcet nubeculas,cíca- 
"ttíces,aduftionestp omnes, praecipue calígínes. Imponítur etíam oculís ín lana con 
"tra epiphoras.Idem fuccus aluum purgat,ín pofca potus ad duos obolos, Serpen. 

tium ictibus medetur ín uíno potus . Ecfolía tofta, thyrfiGy tríti ex aceto bibuntur, 
- V'ulneri illinuntur, maxímé contra fcorpíonum ictus, Verum contra phalangía, 


"commixto uino ex aceto, as 
APPENDIX, 


Sunt quítantam ineffe huicherbae uím contra oculorum uitia credant, ut radi. 
L'«em etíam à collo fufpenfam caliginem oculorum farare poffe dicant, 


DE HIPPVRLI CAP» CXX» 


NOMIN A. 


— [3 manis X offdwarns / Dferotfcbwang / X ofwabel / 2 atsenvocbel/ 
pu e Aanensagel/Aantentraut/ Gdafftbów nominatur, Nomen tam 


tunt;accepit, 
r | GENER A. 
Eius duofuntgenéra, Vnum ongíius,quod nonnulli a«tatis noftrzc herbari; ab 


- pectínum &aliorum mínutortr operum rudítatem huíus herbz fcabrítía ín nito. 
rem expolíant, Crermaníce g£ofi & offcbwar dicitur, Alterum breuíus eft;ad ab; 
ftergendauafaaptum, Giermani tlein X ofdywants appellant, 

FORMA. 

Primum Equifeti cenus cauliculos habet inanes, leniter rubentes , fubafperos, 
folidos, geniculís qui ínuícem inferuntur diffe&tos, ín quibusfolía íuncea, crebra, 
& tenuía, Inaltitudínem adfureit, fcandendo proxímas ftipites comis círcunfu(a 
dependet multís, nigris ut equorum cauda, Radix illi eft lienofa,dura, Alteri co: 
masper interualla habetbreuíores,candidiores & molliores, 

| Locvs 


exrrovprz Grecs,Equifetum, herbaaut falix equinalis Latinis , re Equifetun. 
*| Pe) centioribus herbaríjs uerbum uerbo reddentíbus Cauda equína, Gier. Cauda equina, 


Graecum quàm Latínum à caudz equínz imagine, quam comzillius prae fefe. nippaico 


afperítate quam obtínet Afprellam uocant. Hiínceft quod materíaríj fabriligne Afrele. 


6:68 Wefyod. 


EQVISETVM |..." 02 
LONGIVS.- me : 


| 'EQVISETVM 


MIN VS, 
) 


| Allein X off dwants 


324. PLANTARVM HISTORIAE CAP, CXX, 1 


c LOCVS. | 
Longius Bquifetiri in aquofis locís & fcrobibus prouenit, nec eo ín foffis prope | 
Xepidlpsvoy. aquas &C umbrofis locis alía planta frequentior eft, ut hocnomíne yepadtgawop Care] 
*Qvéew. — cisdictum fit. [Neqs enim yapdlztgealiud eft illis nifi terre rima & fiffura sovd'es etiam 
nonalíaratione,quam quod in aquofis produceretur,nomínauerunt, Alterum ín ' 
pratis inuenitur,necferéfrequentíus occurrit,inui(a fcenifecis. 
TEMPVS | 

Vitrunggzeftate fuis in locís copiofe prouenit. | 

| TEMPERAMENTYV M. | 

Adftringentem cum amaritudine facultatem , ac proinde ualenter fimul citra | 
mordícationem exíccantem,obtinet, | 

VIRES, EX DIOSCORIDE, 

Herbaipfa ad(tríngít, quapropter fuccus eíus fanguinem ex naribus erumpenz. 
tem fiftit, D yíentericis cum uíno potus confert, Vrinam cit, Folía cruenta uuIne 
raglutínanttrita & infpería, Herba & radix tuffientibus,orthopnoícis,ruptísq fuc 
currít, Qyuínetíam ínteftínorum diíui(iones, ueficz dífTectionem, & ínteftínorum 
ramícem coalefcere cogity folía in aqua pota feruntur, 

EX GALENO. 

Vulnera maxima conglutinat, etíamf(i praefectos effe neruos contíngat: przetez 
reainteftinorum ramices cogit. Caeterum ad fanguínis reiectionem, ad fluxii mue 
liebrem, potiffimum rubrum, ad dyfenterías , & adalia uentrís profluuia eeneroz 
fum eft medicamentum herba ipfa autexaqua,aut ex uino epota. Bunt quí deea: 
Ícriptum relíquerunt,quod nonnunéf etíam ueficze, & tenuium ínteftínorum uuL 
nera fuccus ipfius fanauerit. Prode(t etíam profluuio fanguinís ex naríbus , tum. 

p flusuobnoxijs in uentreaffectibusex aufterorum quopíam uínorum potus , ac fi 
febre teneatur ex aqua. 


EX PLINIO. 

Viís eius fpiffare corpora. Succus fanguinem énaribus fluentem inclufus (iftit 
item aluum , Medetur dyfenterícís ín uíno dulci potus cyathis tribus, V'rinam 

cit. Tuffíim,orthopnccam fanat;ítem rupta, & qua ferpunt.Inteftínis & ueficae foz; 

lía bibuntur. Enteroccelen cohibet, - 


DE HIBERIDE- CAP» CXXI» 


NOMINA. 
- B EP LZ,AuxetpdleuaurTirci A dry piod nop Ciroecis, Galeno & Paulo alio nomiz | 
stet 4 Bars ne Lepídion: Hiberís, INafturtium agrefte Latinis appellatur, Offici, 
apte. 1 [£z X nisnoftrís incogníta. Giermanís Gaucblim/nonalía ratione quàm 
ME» &6 quod plerofc quí ín illius notitiam nondum peruenerunt, infatuet, | 
Agriocardamon. Poteftetíam comodé dici wilber AA vef, Cardamantice, & Agríocardamu Graecis. 

ewdile ^ appellata,quodradici odor infit INafturtij : uel quod eíus folía partím INafturtio a- 
quatíco,quod àDiofcoríde Sifymbrium cardamíne dicitur, partím ctiam hortenfi, : 
quod Cardamon Gracís nomínat, fimilía fintzuel quod guftu INafturtiü referant, 

FORM A. 

Folía Nafturtio fimilia habet,uerno tempore uirentía,cubitaliloneitudine, aut | 
mínore,florelacteo,radicibus duabus, fed unaapud nos frequentius;nítitur, odo; 
re INafturtíj quamacerrímo. Ex qua nímirum defcriptíone omnibus perfpícuum 
fit, herbam cuíus pícturam exhibemus effe Hiberida:caulem enim cubítalem obz- 
tinet, folíagg INa(turtío fimilia, Quae enim à radíce ftatim exeunt,aquaticí,quae ue 
roínfupremo caule emicant hortenfis INafturtij folía referunt, V'erno quocg tem. 
pore uirent,flos denícy lacteus eft hoceft, inalbo purpurafcens:huncením Do 

ridem 


9^5 


Sandiblm, | 


226 PLANTARVM HISTORIAE CAP, CXXI, 


c rídem uocarelaCteum lorem, fatis teftatur quarta Ranunculi fpecies, cuius etiam 
forem, quí colorc huic fimilis eft,lacteum efle fcribit , Semen quoque ín filiquulis 
tam exiguum producít,ut, Plínio etíam tefte,uix afpici poísít; radicem autem exte 
lematque acrem,cuí íneft INafturtij odor. 

LOCVS. 
INafcitur incultis Tocis,círca itinera & prata, 
TEMPVS, 
V'ernotemporeapparet, Aprili poti(simum menfe & Maio, durat&g ad acftatis 
initía,quo potiísíimum temporelacteum florem fundít:inítio ením purpureo colo. 
re maculatus uidetur : effícacioremQy ufum obtínet, quod tum femen etíam ín fili 
quulís proferat. 


-—— 0004 COTÉ OX -———o 4 -——oc-—— s CORP REPRE 


TEMPERAMENTTVM. 
Ex quarto eft ordine calefacientíum,ut INafturtíum, mínus tamen eo deficcat, 
VIRES. EX DIOSCORIDE. 
Radix calefacit & adurit, V tilis eft ad coxendicís dolores cum fuillo adipe falfo; 
emplaftrí modo quaternis horis illita . Deinde ín balneu defcendatur, & oleo cum: 
lanalocus perungatur, | 
i EX GALENO, 
Similis INafturtio tum odore,tum guftu,tum uiribus, | | 
EX PLINIO, ; 
Coxendicibus & articulis omnibus cum axungía modica utilifsima, uiris pluriz) 
mum quaternís horis, fcerínis mínus dímidio adallípata , ut dein ín balneum dez) 
Ícendatur ín calidam, & poftea oleo & uíno corpus perungatur, díebusg uicenís 
interpofitís idem fíat,fi quaadmonitio doloris fuperfit, Floc modo rheumatifmos? 
omnes fanatoccultos.Imponíturín ipfa ínflammatione,fed imminuta, Adallígata: 
p capíti cum Qyuínquefolio,epiphoras & fi qua ín oculis uítía funt, emendat, 
APPENDIX D 
Recentiores herbarij eius herbze cuíus pícturam damus ufum probant contra) 
pedículos filíxíuio incoquatur, Vnde colligere lícebít,eam exíccandi &ex alto euo? 
candi trahenditg facultatem, haud fecus atqg INafturtíi aut Sínapi, habere, INamg) 
Cialeno lib.í.de compofit. med. fecundum locos,cap. víj. tefte, medicamenta qua) 
phthíríafi medentur neceffaríó exiccantatcp ex alto trahunt, Vtíterum euidenti: 
fimum fithanc herbam,eo quod INafturtij facultates obtíneat,efle ueram Hibei 
da,non ob(tante quod raro aut nunquá duabus, fed una potíus X exilinitatur, 


DE HIPPOSELINO» CAP» CXKXII* 


NOMIN A. 

- REOZEAINON Cracís, Olusatrum Latinís dicitur: officínze eius fez 
)«s) mine perperam pro Petrofelino macedonicoutuntur; Germanís gvof. 
Bippofelin us | ET | IE p(ficb/ober grof AEppic appellatur. Hippoftlinon autem à magniz 
de digi t$-2 € tudine dictum e(t:(iquídem Cirzecí magnís &amplis rebus híppo prae. 
Olus atrit quare ponere folent, adeo ut Hippofelíni L'atínís nihil alíud nifi erande Apiu fit, Ol Is | 
appdlaum. — autem atrum ucl pullum àfolíjs,quae atro colore nitent,appellatum effe uidetur, 
FORMA. 

IVlaíus efthortenfi Apio,caule cauo,alto;tenero,ueluti líneas habente, folijs Taz! 
tioribus,(ubpuniceis, Libanotídís coma, plena flore, ín corymbos antequá defloz 

reat cogefta,feminenigro,oblongo,folido,acrí,odorato,radice odorata,íntus cam 

dida,orí erata;pro caulís magnítudíne non admodu denfa, Porro ne mirerís quod 

pí&urz non ex omní parte refpondeat defcriptio : neq; enim Hippofelinum íntez 

erum,& quodad perfectam peruenítaetatem, florestp & femen produxítdamus; 


(cdid 


officiniarum |f 
error. 


ug j 


E —— HIPPOSELINVM Ww 7 


228 PLANTARVHM HISTORIAE CÁP, CXXII, 


C fed id tantum quod prímo erumpit, Radicem ítags tantum & folia depinei cura- 
uimus,ut quae Oleris atri,cuíus fep? fitapud Diofcoridem mentío, forma, faltem — 
in folíjs & radíce, effet, cerneres , Annitemur tamen ut alíquando integram eius. 
herbz picturam exhibeamus, 

| LOCVS, 2 

INafciturin umbrofis,& iuxta paludes, 

TEMPVS ( | 

Batum tardé prouenit,ideotg factum ut integre depictum dare nobis haud lícue 
rit, Floret,Plinío tefte,aftate, | 

TEMPERAMENTVM, 

Calídum eftín fecundo ordíne,ut Apium, & ficcum ín medio tertíj, 

VIRES EX DÍOSCORIDE 

Eftur olerum modo ceu Apium, Radix etíam cocta & cruda eftur, Quinetiam 
folía & caules cocti manduntur, & per fe aut cum pifcibus preparantur , Crudaj 
ad faloama condiuntur , Semen potum ín mulfo menfes ducit, Ripore concuffos 
calfacit potum & illitum, V 1ínce ftillicidio auxiliatur, Radix eadem praeftat, 

EX GALENO. E 

Hippofelini fimilis Apio uis eft,ualídíor tamen, Menfium autem & urinae cien- 
dae potifsimum facultatem habet,ut liquet ex capite eiufdem de Smyrnio, 

EX PLINIO, 

Olusatrum quod Hippofelinum uocant;aduerfatur fcorpionibus , Poto femi. 
netormínibus interaneís medetur , Jtem difficultatibus urínze femen eius deco. | 
ctum ex mulfo potum, Radix eíus ín uíno decocta calculos pellit, &lumborumae 
laterís dolores, Canís rabiofi morfibus potum & illitum medetur, | 


DE IXO» CAP» CXXIID 
| NOMINA, | 
qz oz Grecis, Vifcüm Latínís & officinis , Germanis €Diftel / ober 
xj JV (folter nomínatur. 


FORMA. É 

4  Plantaeftfruticofa, lenta, Íemperuirens , intus porracei coloris, ex- 
bflaua,folíjs buxí;acinís exícuis, (ine flore, 

LOCVS. 
Nundjin terra; fed femper in arbore, quercu pracfertim;pyro, málog prouenit, 

TEMPVS$S, ^" ; 

Autumni ínitio cum fuis acínís decerpítur, 
TEMPERAMENTVM, 


Calefacit cum acrímonía : ex pluríma ením aéría & aquea, paucifsíma terrena 

conítat.leitur acrímonia in eo amarítudínem excellit, 
VIRES. EX DIOSCORIDE, i; 

Difcutit,emollit,attrahit:tubercula,parotidas, ceterosQ abfceffus cum refina & 
pari cera mixtum, maturat, Epinyctídas ín fplenío curat, Cum thure antíqua ulce 
ra, & malíenos abíceffus mollít , Liienes cum calce, aut cagate lapíde, aut afio co» ' 
cum & impofitii minuit, Cumaurípiementoautfandaracho íllitum, ungues ex; 
trahit, Vlixtum cum calce &fzce,uím fuam intendit, 

| EX GALENO, 

Valenter ex alto humores extrahít: nec tenues tantum, fed & crafsiores, eosdg 
diffunditacdigerít, Eft autem ex eorum genere quae nomprotínus admota calfa- Y 
ciuntfed quee tempusrequírunt,uelut Thapfia. 


trà fi 


DE ISÁ-; 


330 DE ISATIDE- CAP» CXXIIII» 


NOMIN A, 


Guádum. 1 pes) (tatur Caefar, Gilaftum olím dícebatur, nunc Giuadum , Germanis au- 
Nilecb, 'B- | 
Indicum. BECA Et Lech, & Indicum,utlib.i. Paradox, cap. uigefimofexto monftrauímus, 
ofais,, Barbari deprauata uoce Ofatim appellant, 

GENER A. 

Duo Tfatidís (ant genera, Vna enim fatíua,qua tíngendis lanis infectores utun- 
tur. Alteraueró fyluettris, qua lanarum ínfectores haud utuntur, Príorem Germa 
ní (implícíter TOeyot/alteram uero cum adíectione wilo YDeyot nomínant, 

FORMA. 


Si, Satiuafoliíahabet Plantagini fimilia, fed pínguíora,nígríorag,caule duobus cubi - 


tís altiore, HecDiofcorídes,qui relíquas notas; que fylueftri (imiles per omnía funt, 
comemorare noluít, Ex fylueftrís tamen effigie facilé quales fint aeftímare poterísz 


Sylustris. bec em tefte Diofcoríde,fatíuze (i milis eft,folía tame maíora obtínet,ad Lactuce fo-- 
lía accedentía:caules etia tenuiores, multifidos,rubícantes, quíín cacumine follicuz | 


loslínguarü figura multos dependentes habent,;ín quibus femen, Flos eiluteus & 
tenuis, LOCVS. 


Ifatís fatiua copiofe in Crermanía prouenít, prefertim agro Erphordiano,cui ma | 
enum quzftum adfert, Víridem enim herbam trufatilibus molís premunt,ut her | 


baceá faníem excludant:deín abacto liquore digerunt ín maenos 9lobos, quos taz 
bulatís coputrefcere ín ze(tate feruente (inunt, Hos cortínís infectoría coquunt o£ 


ficínze, SC laneos pannos;acuellera demergunt;ut cceruleu ímbibant colorem, Syl- 
» ue(trís (ua fponteín quibuídam Crermanizelocis nafcítur,ut Tubínez,ubi omnes - 


uinearum maceríes hacherba feptze uidentur, 
TEMPVS,. 
IVlaio & lunio menfefRorent,ac fubinde femen proferunt, 
TEMPERAMEN TY M. 


latis fatiua ualenter admodum exíccantís,nondum tamen mordentís Gcultatís - 


e(t:amaraením (imulatquead(tringens exiftit. Sylueftrís ueró acre quíddam,tum 
guftu,tum actione prefert:proínde ualentíus quàm fatíua deficcar, 
VIRES. EX DIOSCORIDE, 
Ifatidis fatiuze folíaomnía cedemata & tubercula illíta difcutere poffunt, Cruen 
ta uulnera glutínant,Sanguínís profluuía (i(tunt. VIcera phagedzeníca, herpetas, 


eryfipelata, & putrefcentía fanant , Sylueftrís eadem quee fatiua poteft, Lienofis | 


ctíam pota & illita auxiliatur, 
EX GALENO, 

Datíua magna ulcera durorum corporum elutinat, etíam(iín capitibus mufcu. 
lorum fuerínt, & (anguínís profluuio laborantibus partíbus utiliter illinitur, Tu- 
mores cedematodss mírifice difcutit, (imul & reprimit , omnibustp ulceribus ma; 
lignis mírabilíter refiftít,etíam(i putrefcant,etiam(i erodantur, Quod fi quandola 
borantís natura ualídíor appareat, folíjs eius tritís aut panem, authordeaceàa fari 
nam,auttritíceam,aut polentam, pro uíncente ín unoquoqp affectu,mifcere opor. 
tebit.Sylueftrís uero potentífsimé humidis putredinib.obfiftít,ad cetera ueró íam 
comprehenfa deteriortimmoderatius ením & cum mordacítate deficcat,talía nan- 
que irrítantur hocpacto,& phlegmonegrauarí incipiunt . Caeterum ob facultatís 
roburlíenofis quocp utilis eftquumaltera prodeffe nondum pofsit, 

EX PLINIO, 
Ifatidis folía tríta cum polenta, uulneribus profunt.Sanguínem fiftít, Phagedo 


nas & putreícentía ulcera, & quz ferpunt,fanat. Item tumores ante fuppuratíone, ' 


Contraignem facrum,radice ucl folijs prodeft,uel ad lienes pota, 


DE ITEA, 


iz A T1 Ciraecis;Tlatís Latinis uocatur, Gaallis,utin cómentatijs fuis tez- 


temadhocnomenalludentibus, YDeybt nominat, Arabibus INiL, INiZ- 


-o wow ro - —" —— o am—— 
- n 
H ' 


|! -——— Á—— 998... 


^ Lc mms El 


- 
n 


^— 
- 


"ISATIS 


SATIVA, 


SNR Y 
QR LAE 


eer n 
aus 


n 


ISATIS 


DE ITEA» CAP» CXXV» 333 
: NOMINA. 
STE A Crecis,Salix Latinis, YOciber/ obet Selber. Giermanís appella: 
j| tur. Salix ueró à faliendo dicta e(t, quod ea celeritate crefcat, ut quati fa^ 
Ss lire uídeatur,Sícetíam Iteam quafi Salicem uocauerunt Graeci, 
z : GENER A, 
"Tria Salícis senera T heophraftus lib.iij. cap.xíij, de hiftoría plantarü recenfet, 
Primánigram nomínati dícit,quod nieroautpuníceo cortíce obducta fit. Secun. 
"dam candidam, quod candido obducatur cortíce, T'ertíam coactg breuítatis ac pu- 
milam,Helícen Arcadibus appellari fcribit, Plíníus etíam lib.xvij.cap.xxxvij,tría 
—Balicís nomina cómemorat: Vimínalem, eandem( purpurcá : V ítellinam à colo. 
te luteo,oraciliore priore: Crallicam,quze fit tenuifsima, Lucíus Columella líib.iiij, 
«ap.xxx, eiufdem quoque tría facít genera, Ciraecam, Gallicam, & Sabínam,quam 
"etiam Amerínam uocaríà plurimis fcribit, Girecam flauí colorís, Gallicam obfoleti 
purpureí,tenuifsímitg uímínís, Sabinam gracilibus uíroís atcprutilibus effe afferit, 
Quaefanefingula pulchré cum íjs que Theophraftus tradit, conuenire uidentur. 
TNam prímam Salicis fpeciem , quam Theophraftus nigram aut puníceam uocat, 


-tor YOciberr nominant, Becundam fpeciem, quam Theophra(tus candídam, Pli 
—níus Vitellinam, Columella autem Cirzecam uocat, Germani geel YOcíben , T'er. 
tiam, quae T'heophra(to Helix dícitur , Plíníus & Columella Gallicam appellant, 
"Germani ueroà tenuitate Eleírs YOcíberr, 
FORMA, 

Balix breui caudíce confureit,ramís lonis,é trunco extremo ueluti à capite pro 
deuntibus,lentis,flexilibus:folijs loneís, fubtus incanis, fuperné uirentíbus : lore 
"feu nucamento fquamatím compactili,Januginofo, propendente, fructu qui facile 
ante maturitatem euaneícat, 
LOCVS. 
Aquofis lzetatur,ideod auctu perquam facilís, 

: TEMPVS 
Floret prímo ftatim uere, Ocyfsiméamittit fractum, anté quàm omnino matu 
"ritatem fentiat,ob íd dicta Homero àn«znzez G^, hoceft,frusiperda, Odyff, «. ubi 
iccanit: gaxpaz 7 eXyeipot xo itas aoseixapz. Fructum fiquídem fert, Plinio autore, 
"abeuntem ín araneam antequam percoquatur, 

TEMPERAMENTVM, 
Salícis tum folía,tum flores, citra mordacítatem exiccantis funt facultatis,ac mo 
"dicéadftríngunt, Cortex tamen eíus ficcior, 
VIRES. EX DIOSCORIDE, 

Ad(tríneunt Salícís folía,fructus,cortex & fuccus. Folía tríta cum exiguo pipe: 
xe & uino pota íleofis conueniunt.Per fe etíam cum aqua fumpta, przeftant mulie: 
"ribus ne concípíant, Fructus potus fanguine expuentibus prodeft, Cortex eadem 
preftat, V ftus 8: cumaceto fubactus, clauos & callos illitus tollit, Ex folijs & cor- 
tíce fuccus ín putamíne máli puníci cum rofaceo calfactus, auríum doloribus auxi. 
liatur, D'ecocto corum podagras fouerí optímir, Furfures exterít. Excipitur ctíam 
€Balice fuccus excifo cum floret cortíce:ín interiore ením eíus parte concretus inue 
nitur, Vim autem habet exterendi quzecuncp pupillae clarítati obftant, 
EX GALENO. 
Salicis folijs ad cruenti uufneris elutínatione quís utí poffet. Ver floribus eius 
maxime propéomnes utunt medici ad exíccantís emplaftri preparatione: eft enim 
uis eorum deficcatoría : habent etíam quandam ad(trictione, Suntqui fuccum ex 
€à expreffum, medicamen feruent mordacitatis expers & exiccatoríum, ad multas 
res uti» 


1 


Salix cur dicla, 


Itea tnde uo2 
€4ld, 


Salix tlgra. 
Candida, 
purila. 


Viminalis. 
Vitellina. 
Gallica. 


Greca, 


Sabina. 


Prima Salicis 


"Plinius Viminalem, Columella uero Sabínam & Amerínam appellat, Germani fpeciss. 


Secunda. 
Terlia. 


OIN ES 


A ERI 


J| 
: / 
D LE 
(Sm 
SN 1 
os 


GENVS.- 


LIGIS 


PRIMVM SA 


Ao Sel S8doen. 


D ALTERVM SALL 


CIS GENVS, 


z 

—— 711 
T, 
: T v] 

// 


T ERIJTENXMJ A. 


SALICIS 


Klin Sect. 


GENVS 


"a 


PLANTARVM HISTORIAE CAP, CXXXV, 337 


A tes utile, Haud enim inuenias quidad plures res utilius medicamento citra morda 
«Citatem exiccante,quod paulum etíam ad(tringat, Porro arborís cortex (imilem fa 
cultatem obtinet, tum floribus,tum folijs,ni(i quod temperatura fit ficciorís, uelut 
omnes cortíces , Sed huncquidam comburunt, eíustg cínere utunturad ea omnía 
- quz ualenter deficcare oportet, [Nam clauos quos uocant,callos, myrmecíasQy tol. 
lunt;aceto ipfum macerantes acrí, Nonnulli autem dum floret Salíx,cortícem eíus 
- incidunt, & fuccum quendam collieunt , utuntur ad ea quee pupillas obfufcant, 
extergente uidelicet fímulQ tenutum partium medícamine, V'tiueró illo ad multa 
alia quis poflet,fiquídem talís (it,. 
| EX PLINIO. 

Balicís fructus ante maturitatem ín araneam abit, Sed fi prius colligatur, fangui. 
nem reíjcientibus prodeft. Corticis éramís primis cínís,clauum & callum aqua mí 
xta fanat, V ítía cutís ín facie emendat, maeís admixto fucco fuo, E(taute híc tríum 
generum, Vnumarboripía exudateummí modo , Alterum manatín plaga cum 
floret, excilo cortíce trium dígitoru magnitudine, Hícad purganda qua obftant 
oculis,item ad fpiffanda quae opus funt,ciendamt urínam, & ad omnes colle&tío. 
nes intus extrahendas , "T 'ertíus fuccus eft detruricatíone ramorirà falce deftillans, 
Ex fs alíquís cum rofaceo ín calyce máli punící calfactus, auribus infunditur : uel 
folía cocta, G cum cera tríta imponuntur . Item podagrícís , Cortice & folijs ín ui 
no decoctís fouere neruos utílílsimum.Flos trítus cum folíjs furfures purgat ín fa. 
cic. Folía tríta € pota íntemperantíam libidinis coércent, atque ín totum auferunt 
ufum fzpíus fumpta, 


F DE CAPNO* CAP» CXXVL» 
d. NOMINA 

j^ r so z Grecis, Fumaria Latinís:officinis Fumusterre, Germa. sunu terze. 
nis JErbtaucb/:Daubentrop(/ A anentórbel appellatur, Fuma. zumaiaude 
ría uero hacc herba dícta eft; propterea quod fuccus eíus oculís ín, «dict. 
Wi ditus,ueluti fumus lachrymas mouet,oculosG mordícat. 

i^e j FORM A. | 
em Fruticofa herbula eft, Coríandro fimilis, tenera admodum:fo- 
- dijs candidioribus;cíneracei colorís,undicg numerofis:flore purpureo. 
: ay LOCVS 
Lo Dafciturínfegetibus hordeaceis;hortís,uineis,(epibus,& maceríjs, alíjsq locis 
— incultis atque pínguíbus. | 


TEMPVS 
. Carpítur ínfineVlaij menfis & Septembris, 
TEMPERAMENTVM, 

Capnos calída & ficcaín fecundo effe uídetur ordine, id quod ex guftu patet: 

acris enim & amara eft, 
| VIRES, . EX DIOSCORIDE, 

Huíus fuccusacrís eft,uifum acuít,lachrymas ducit, unde & nomen traxit , Illi. 
tuscum eummí duplíces palpebrarum pílos renafci non finit, Comanducata her- 
babiliofam urínam trahit. 

EX GALENO. 

5. Capnos acrís fimul & amarz qualitatis eft partíceps,nectamen plané expers eft 
acerba (yuamobrem biliofam urinam multam prouocat, fanat(g íecínorís ob(tru 
tiones € debilítates , Succus eus oculorum aciem acuit, non parum lachrymaru 
trahens;uclut ipfe fumus:nam hínc eí appellatío indita. Plebeius quídam ea uti fo. 
Jebatad (tomachum roborandum, una uentrem lubricandi, Siquidem herbam 
y d prínum 


PLANTARVM HISTOR I AE CAP, CX XVI, 339 


a primum deficcatam condebat: deín cum uti olebat fub ductionis quídem gratía 
melícrato ínfpergebat:roborandi ueró caufa, uíno nímíirum diluto, 
EX PLINIO, , 
Claritate facit inunctís oculis,delachrymationemq ceu fumus,unde nomen ac- 
cepit. Eadem euulías palpebras renaíci prohibet, Bilem per urínam trahit, 


DE CICLD CAP- CXXVII» 
NOMINA, | 
ED merry Grecis Rícínus Latinis, Vlaurítanís Kerua,officínis non Cherud, 


y 


jnullisCataputía maior, quibufda etiam Pentadactylon &Palma Chri. Cataputia maior 
4 (tí, quod fcilicet eíus folía in humanze manus effigiemartículentur: Ger 
IB. SS2 DJ manís YOunberbaum/ober C reutibaum dicitur, Crotonautem & Rí crotoneo Bicis - 
7 einusà (imilítudine animalís,quod femen eíus referre uidetur, nomínata eft, Sunt niudedicia.- 
Lcenim Girzecis xeézev«, & Latínís Ricini, infecta animantía,que canibus praefertim ligósoovas, 
adherent, quibus cibi nullus exítus eft, colore líuído, nullís difcreta membris, in 
"globum contínué creícentía, donec pleníus faginata,poft aliquotdies fponte fua de - 
— eidant, Hinceft quod à Germanis noftrís Sed'entómer nomínentur, | 
| | FORM A. 
Arbor eft parue ficus magnitudine,foliaPlatano fimilía habens,maiora tamen, 
Tauíora & nigríora, Caudíces uerb & ramosarundinís modo concauos, Semen in 
z'uuís racemisue afperis, quod cortíce nudatum, R ícíno anímali fimile eft, Qua de- 
"fcriptio ita pí&turze quadrat, ut nihil magis. 
; . LOCVS 
B  NMafciturnufquam in Germaníanoftra,nifi fatum fuerit, Satum autem femel co 
— piofe prouenit. Síne difficultate etíam pafsím íam ín hortís prouenit, - 
TEMPVS. 
. Carpítur Autumno dum femine abundat, 
TEMPERAMENTVHM, 

—. Ricínusin fecundo uel fümmum tertío ordíne calefacientium & ficcantium ef. 
feapparet. | 


VIRES — EX DIOSCORIDE. | 
Ex femine R iciní oleum nomine Ricininum exprimitur, ad edendum minimé olemniannt 
vaptum:alioquin tamenlucernís & emplaftris utile , Girana trígínta numero puta. 
"minibus pureata,tríta & pota; pituíitam,bilem,& aquam peraluum defjciunt, Vo 
mitiones etíam mouent, Eftuero iíniucunda admodum & laboríofa huiufcemodi 
purgatio:ftomachir ením ualíde fubuertit, T'ufa & illita uaros, maculasty fole cotra 
clas purgat. Folia tríta cum polenta, oculorit cedemata & inflammationcs fedant, 
mammas$ turgentes cohibent, Per fe aut cum aceto íllíta iones facros reftinguut, 
EX GALENO. | 
Semen Ricíní,quod etíam purgat, extergendi & digerendi facultatem obtínet, 
Sicueró & folium, fed undequacp debilíus . Oleum quod ex femine coficítur, tum 
calidíus, tum tenuíorum partíum, quàm eft oleum commune,ac proínde quoque 
dioerit. 
[ s- o DE CIR 


RICINVS | ffiunbetbaunt. — 


1 
) 


DE CIRSIO- CAP» CXXVIII» 341 


NOMINA. 
xE]IPzIoN race, Spina mollis, Bugloffum magnumlatínénominatur: sugtoffz. 

XJ officinze, necnon herbarij Bugloflam uel Linguam bouis uocant. Cír. cirfioncur dida 
3] fionautem eó quod uaríces,quos Cirecí siec3e nominát,(anet,dícta e(t. 
3 Giermanis Scb(enisung appellatur. 

GENERA. : 

INos duo damus genera, quorum unum Germanicum, alterum uero Italicum 
—eftiín quo omníafunt maiora, - 


Lr 


|! 


FORM A. 
Caulis eft tener, duüm cubitorum,tríangularis, Ab inferiore parte foliolis rofa 
^ ceorum figura, angulos fpinofos per interualla, fed molles habentibus, Folia Bu- 
3 'eloffo fimilía, modice hirfuta, longíota, albicantía , extremitatibus aculeata obti 
"net, Cacumen in caule orbículatumi, hirfutum, ín quo capitula ín fummo purpu- 
Crea, quz in lanugínes euanefcunt, Heec fane defcriptio fatis monftrat , Cirfion effe 
"Busloffam hodíe uocatam, cum ei deliníationes omnes, nulla feréreclamanteno- sugloffcnoftra. 
"ta;conueníant,Síquidem caulis ei tener,bicubitalis,tríangularis,fpinofis per ínter. 
alla angulis, fed mollibus & innoxijs aculeis, Folia Buoloflo fimilia, longiora ta« xo piofioris 
»men,autleoe, zip, hoceft, minora,cum Pliniorfubcandida,leniter hírfuta,in. discmendatu. 
"extremis partibus aculeata, Cacumen quoque caulís circínatum;hírfutum, in quo 
capitula purpurea , Etfi uero relíqua omnía conueníant, tamen capitula purpurea 
"nonabeuntin pappos negp in noftra,neqg ín Italíca, 
LOCVS, 
Produciturlocís cultis € incuftis,arenofis potilsimum & petrofis, Jtalícu etiam 
hodie ín multis hortís magna copía nafcitur, 
TEMPVS, 
Carpitur lunio € Iulio menfibus. 
d | TEMPERAMENTVYM, 
— lnpriímocalefacere & humectare ordíne apparet, 
VIRES EX DIOSCORIDE 
- Radiícem Cirfij laboranti loco adalligatam , dolores uaricum fedare Andreas 
P eripfit.- | 


EX PLINIO, 
— Hancherbamtadicémue eius adalligatam, dolores uaricum fanare tradunt, 
j APPENDIX 
- Nonpflures íam comemoratis facultates Círfio, Diofcorides & ueteres alij tri, 
"buunt. V ideantíieitur noftre zetatís medici;ne temeré Buoloffze fuze quasnon ob. 
B. uires adícríbant, | 
1] 


: : | f s DE CO 


i METQIME NS 
n Ne - NPPYEN" 
. 4 NS 
) 


; 
VR 


i 9, 


CIRSIVM Stef b dofengurtg: 


GERMANIGCVM, 


CIRSIVM. 
| X ITALICVM,. — 
Oeo S efensug. 


344 DE CORIANO-* CAP» CXXIX- | 


NOMINA.- — 
jo PIO N, six5e/wvoy Cirecis: Corion feu Coriannon Latinis,uulgo & o£ 
Coriandrum. 9] BET Ficinis Coríandrum, Giermanis,quí latínam feu offícinarum appellatio 
Corionquare o | IN e-44 nem imitantur , Coztanber nomínatur , Corío nomen fecifTe címíces 
atum. p uxo wy uerifimile eft, quos folía & caules efus olent: *9pve ením CGiraecís infecti 
"Seve. id eenus eft,quod Latinís címex dicitur, 
FORM A. 

Caulis Corianno exilís, Íefquicubítalis, ramofus , Folium dum primu erumpit 
Adíanti,deín Fumarize,odore oraui.Flores candídos. Semenrotundü acn udum, 
firmum & díutinum, Radícem breuíufculam,ligneam, nec; admodum fibratam, 

| LOCVS 
 Amatterram pinguem, Palladio te(te,fed & macro folo nafcitur, INunquamau 
temni(i fatum prouenit, 


TEMPVS, 

Autumno dum femine praegnans eft carpitur, 

TEMPERAMENTVM,. 

Coríandri temperamentu mínimé fríeidum ac fimplex eft,fed uaric coalitum & 
compofiti. Eft enim copiofz quidem amaritudinis partíceps,que ín tenui fimulac. 
terreftri fubftantia fundac;fed &aquofze humiditatis tepide eí nó parum ineft, Ha 
bet etí&ad(trictionis nónihil,(icut paulo poft ex Galeni uerbis claríus innotefcet, 

VIRES, EX DIOSCORIDE, J| 
HicDifoiis ^ Vimrefrigeratorià habet Coriandrum,undeillitum cum paneaut polenta eryz 
uerba paulo poft. fipelatis,& herpetibus medetur, Epinyctidas,teftíum ínflammationes, carbuncuz 
Gdemieitilt ost cum melle uua paffafanat. Cum Iomento ftrumas & tubercula difcutit, 
D Lumbrícosfemen cum paffo poti pellit,eenituramGauget, Laroíus tamen fumz 
ptum, mentemnon fine perículo mouet, quapropter copíofiore & cótínuum eíus 
ufum cauere oportet, Succus cum ceru(Ta;aut argenti (puma,necnon aceto & rofa 
ceoillítus,ardentes in fumma cute inflammationes iuuat, 
EX GALENO. 
Coríannon fiue Corion,aututcuncg uocare lubet, V etuftiores Girzeci Coríanz 7 
Diofcoridesr^ non nominabát,;acrecentíores omnés medici Coríon appellítant, ficut & Diofcoz 
rprebeni«! vides refrioeratoria effe herbam dictitans, fed perpera. Siquidem ex contraríjs con 
ftat facultatibus;plurímir habens amarze eflentíze, quam oftendimus effe tenuíum 
partium,Sterrenam,nec modícum etíam aqueg humiditatis obtinente,quae eft faz | 
cultatís tepídze, Habetautem & adftrictionis pauxillum , Ex quibus omnibus uaz? 
xié quidem agít ea quzefcribit Diofcorides, 8t non tantum ex refrigeratione. Caetez ^ 
rum ego cuíusq partículatim actionis caufam enarrabo, tametíi propofitum fue 
rat mei unius duntaxathocín libro fententi expromere . Sedforténihil ob(tabit, — 
imo fiuerum fatendum eft, proderít nónihil fuperiores methodos, qua ín paucís 
medicamentis funtdíctae,huncín modum repetere, Primum ergo nó Díofcorídes 
tantum,fed & alíj complures medícoru índeterminate & cítra límitatíone de morz? 
bís pronuncíant,ficut fané hac quod tempeftate non paucos reperías medícos ínfi^ 
enes,przter alia)hacin re maxime hallucinantes, Interdum ením atra,líuida, fríotz 
dad reddita parte quae eryfipelas habuit, necamplius refríperantía pofcente medie 
camenta,ceu antea,fed ea quz infixum parti praeter naturam humorem euacuent, 
ij tamen refríoerare perfeuerant, Alíquando autem ad dígerentía quíde tranfeunt;. 
caeterum eryfipelas fanare dicunt. Et fanefcribunt incipientibus etiamnum & cre 
Ícentibus eryfipelatis alía couenire medicamenta, alíadg declínantíbus, V erum res 
ita non habet, Neg; ením eryfipelas etíam uocari debet pofteaquam inflammatio: 
"* | eius. 


34.6 PLANTARVM HISTORIAE CÁP, CXXIX, 


c eíus & feruor;acbiliofum illud abierint:necg que facultate funt frigida; neq; que il. 
lafanant, remedío effe putandum eft, fed uelut (i uel ínitío protínus aut percufsis, ' 
autalía decaufa quauís tumor ín parte quapiá autlíuídus, aut níoer extíterít, eum | 
frigidum effeaffectum exiftimabis, & quae díeerant excalfacíantég pofcerezad eun 
dem modum fi calída affectío ín frigidam reciderit, neolioenda quidem príor eft, 
fed fecundaalio nomíneappellanda. Aut (i difplícet nominis mutatio, (altem ficut 
aliquíalía fcribunt príncipij,alía declinationis remedia, haud frigida effe autuman- 
tesdeclinationis remedía,concedendü (ane eft, (i cuí íta placet,ut talís affectio etíant 
eryfipelas uocetur : fed eam etíam calídá dicere ubi iam refríoerata eft,id ueró neu-- 
tiquam concedendum. Itaque ne quod tuncei auxilio eft, refríoeratorium effe crez 
damus, ficut Díofcorides Coríannon, quod, ut ípfeait, cum paneaut polenta illi. 
tum eryfipelasfanet . Nam quod exquifitum eft eryfipelas, &íam utiqueinflam- 
matum & flauum eft, nequaquam cum pane fanabit Coríannon, fed illud qued 
iam refríoeratum eft. Proinde nos fuperioribus uoluminibus, quum determinata 
ac definita experíentía cuíufcg medicamenti facultatem explorandam cenfuímus, | 
quammaxímefieri poffet fimplicilsimum eligi affectum confuluimus. At pleríque 
medici, nec quod uel plurími morborum protínus ab inítio compofití inuadant, 
norunt, neque quod alíus affectus fit ery(ipelas exactum, alíus uero ís qui uocatur 
ab omnibus nobís u(itaté, utà ueteribus quog,, phleemone, Alij autem ínter hos 
medij plurimi , partim ut fic dícam eryfipelata phleemonode,partím phlesmonze 
eryfipelatodes , Acinuenías nónunquam ubi neutrum uíncat, fedad unguem paz 
ría (int.C)uínetíam nónunquam cedematodes effe ery(ipelas cofpicítur, ficut aliud 

D fcirrhodes,ut compofitoru morborum haud paruus aceruetur numerus , De quiz 

Libroxiij. bus copiofius cum alibi differuímus, tum ín librís de curandi ratíone . DDicetur au 
Exquifitum ery tem & nunc, quoad faltem eorum memíniffe neceffe eft, quod exactum eryfipelas ; 
fipclas. haud unquáab antedícto cataplafmate curari pofsit. V oco autem exactum,quum 
àbilíofa luxione pars impleta fuerit, Porro quod longéà refríceratíone abit Co. 
riandrtiuel ex ijs quae ipfe fcripfit Diofcorides difcerelicet. Nam ftrumas, inquit, 
cum lomento difcutít. C)yuod ueró nullumrefrigerantí medícamentorü idoneum 
fit dí(cutiendís trumis,uel ipfum Díofcoridenon dubitare arbítror,ut qui fexcen. ; 
ta fcripterít medícamenta (trumas fanare potentía, quze omnía temperie calída, &C 
actionibus dígerentía efe cofeffus eft, Hactenus Galenus;cuíus quidé,etfi prolixa 
fint, uerbaideo recenfere placuit, ut uuloi & noónullorum etíam medicorix errore : 
detegeremus,qui preter uerítaté Coríandri temperamentü effe fríoidumafferunt, 
periadofumpio D'enigg ut ex hocloco difcerent (tudiofi,quàm periculofum (it Díofcorídísac alíorü 
foridisferiptafi veterum fcripta finelímítatione fequí , Admonitos quocp lectores effe uolumus, 
ne limitationeles oc caputex eorum effe numero,ín quo Gialenus à Diofcoríde diffentit, 

E EX PLINIO VALERIANO MEDICO. | 

Non dubitanter Coríandro refrígeratrix poteftas datur, no tamen fimplex, ut 
prudentifsime Galeno uídetur, fed cui quzedá portío aufterítatís immíxta fit, inde 
quod quada ex eo uítía curantur, quee nunquá omníno curaret,fi fola uirtute friof 
da níteret. Cum melle & uua paff trítu &impofitu,omnes tumores collectionesdg 
compefícit. Praecipue tamen ífto venere medicamínís doloribus teftíum fübuenit, 
Succo máli oranati et oleo ín potíone permixtum;anímalía ínteraneís innata perfe: 
quit , Semen exaqua potum folutione uentrís ftríngit. Scriptirà multís legítur tría 
Coríandri grana tertíanas excludere ante accefsione fi fuerint deuorata. ide quog; 
repellendis efficax eftípfum Coríandrürante folís ortum ienoranti ceruícali uiride 
fubíectir. Mirum eft quod Xenocrates tradit, (i unum feminis erani foemina bibe 
ríruno díe menítrua cotíneri, biduo fi duo,& totíde diebus quot grana fumpferit. 

Eadéferéfunt quz alter Plín.lib.naturalis hífto.xx.cap.xx.fcribit, ideoqs omit. 
tere placuit, Tantu addit, Marcum Varroné putareCoriandro fübtríto cum aceto, 
carnem íncorruptá zefTate feruari, APPEN- 


PLANTARVM HISTORIAE CAP, CXXIX, 347 
APPENDIX. 
INon tranfeundum filentío erít quod Diofcorides hic diligenter monet, Corían coriadro nico 
"dri copíofum & cotíauum ufum effe fugiendum, Ideot errare uehementer recens. piofe e cóimà 
tiores medícos,quí eo tam frequenter, potifsímum ad caput roborandi, cui ínfen, "md 
fifsimum eft,utuntur,manifeftíus e(t quàm ut probatione indigeat. A quo fane er. 
— rore uel id faltem reuocare eos deberet, quod idem Díofcorídes, libro fexto, Co^ 
?riandrum ínter uenena connumeret, 
EX SYMEONE SETHILE. 

Stomacho bonum eft;& eundem corroborat, Cíbos ín uentrículo donec probe 
cocoquantur retínet, l'oftumigne uentrem (iftít.Prodeft ad phlegmonas & cali- 
das temperaturas, Sanguinis profluuiu potum, & fi imponatur, compefcit , Cum 
uino potum, lumbrícos educit: ímmodicus tamen eíus ufus delirium facit, Hu- 
ius etíam fuccus potus uenenum efít& occidit, C)ui enim hunc bibunt, muti fiunt, 


- & defipiunt, 


DE CASSVTHA» CAP- CXXX» 


NOMINA, 
je] AzzYvoA recentioribus Graecis: Caffutha,ylítera ín u tranfeunte, ut 
qr (zepé fierí folet, Latínís appellatur: officinis € herbarijs noftra aetatis 
LU NM NEZSSSS " "CY 3 06r TEC » o2 " 
4 DS híncdeflexa quadam priftini nomínis umbra, Cufcuta dícitur,cum pri 
3 mum Caffutha,deín couerfa Cafcutha; poftremo Cufcuta cceperít ap- 


— pellari, Sunt quí podaeram líni uocant, quod quafi compedibus id cui infederit illi. poz4gratini. 


B ober Cobtern dicitur, Errant qui Díofcorídis Androfacen efTe putant, cum uete^ sudroficenon 
— res Girzeci, quod fcíam, de Cufcuta hodíe dícta, nihil memorize prodiderunt, Pli- es cafa. 


uens fefe : Caffytas enim legendum non Cadytas: fic ením codices alíquot Plínía. Plinij locu 
ni,utín fuís annotationibus doctífsimus Hermolaus admonet, ij&j emendatiores, emendatus. 
habent. Jam ígitur memoría Plinij Caffytas herba fuo nomíne Syríaco uenerat in | 
Latíum, quod multis poftea feculis ufurpantes tam Poeni quàm Arabes, fuis fcri 
— ptís protriuerunt , Quod autem Plinius (ine fpiritu protulit, idlibraríorum culpa 
factum effe fufpícor,qui inuertentes mutarunt Caflytha in Caffytas, 
| FORMA, 
Herbofis fruticibus adnafcítur, earum adminiculo fulta : radíce nulla, fed uelut * 
"abalarum finu prodeunte círro capillamentóue mira longitudinis, (tatím ab eius 
ortu fefe ramulis conuoluente , Quz íam ueluti dlauiculis nixa, fenfim proferpens 
herbarum faftigía fcandens, SC crebrís uolutíonibus opere topíarío per uertíces ro. 
tata, comas herbarum complectítur:tam uolubilis illi natura eft. Folíjs uídua cerní 
tur,Florem fundit album, femine quocp ícatet tenui, Círrí dílutiore rutilant purpu 
ra,nonunquam ex rubro rufefcunt, fidibus lyrarum craísítie pares, s 
LOCVS 

Non ín terra, fed in herbis arboríbustg pafsim nafcitur Caffytha, quas tam fpi 
fo fzepítrs irretít cotextu;uttentoríj modo herbofum cefpitem àfole uíndícet. Non 
nunquam cacumínib, ímpendens ftírpes humi deturbat, propríamt parente fuis 
laqueís ftrangulat;aut continuó materni alímentí fuctu perducít ad tabem. 

TEMP YS 

Aeftate, lulio potíísimum & Augufto menfibus, maximus illius ín Ciermanía 
prouentus effe folet: hocenim tempore tanta eíus eftluxuría , ut mole fua (lírpes 
onerata feré procumbere uideantur, | 


TEMPER Á- 


CASSVTHA 


PLANTARVM HISTORIAE CAP CXXX, 349 


: TEMPERAMENTVM, 

- In prímo calefaciengium abfceffu (eu ordíne , & deficcantium fecundo ftatuen. 
. dum;quandam enim refipít amaritudínem, 
b. VIRES 

Abftereendi naturam obtínet, & cum quadam ad(tríctione roborandi faculta, 

L'tepracdíta eft, lecínorís ímpedímentalaxat, infarcti & ob(trudii lienís expedit ui. 
tía; uenas pítuítofis atqj biliofis exonerat humoribus,pellit urínam, Regio morbo 

fubuenit quí íecínorís obftructionibus contrahítur , Febribus fs auxiliatur que 
"pueros male habent: fed ufu nímio ftomachum fuaaftrictione erauat: uerum no. 
-xatollítur,(i Ani(i momentu adijcíatur , INatura eius flauam bilem per aluum exi. 
gere,fed efficaciorem cum Abfinthio prbet effectum, Hze quidem ex Poenorum 
Lac Arabum fententía facultates Caffuthae tribuunt, qui atícp uires illius longé ma- 
eis glífcere pollicentur, fi parentís ingenium eí patrocinetur, Hínceft quod hanc 
Worlitan ueteres Cireci;quamuis tríuíalem, eo nomíne fubtícuerunt, quod natíuas 
Tuae meríto parentis dotes adíciuiflet, € finu cuius uernaculum ebibens humorem 
aleretut, INam ut teftatum fjdem Arabice fa&tionis medici relíquerunt,fi calídae 
infidet herbae arbortue,calidam fortíetur facultatem, & fi decubuerit froides, uim 


fibifríeidam uendicabit, 


DE CESTRO»* CAP» CXXXLD 
NOMIN A. 


] ^ ? - ] 1 " " "* 2 
iid copia remedioru, Ceftron à Crrecís dicta eftthac fiquídem UOCEeOpUs cedronuude 
xeu interpunctracuue píctum nomínauere , Libri etíam àuaríetate (ubie. dida. — 


"ftrum,id eft;pi&uratum dixit, Betoníca uero ab inuentoribus V etonibus, Hiípa, setorice, 


FORMA, 
7 Herbaeftcaulem tenuem obtinens,cubitialtitudine,att maiorem, quadrangu 
Tum. Folía longa, mollía,quernis fimilía,per ambitum íncifuris díuifa,odorata,pro 
"peradicem maíora,In fummo caulíum femen ueluti Thymbrz fpicatum ineft, Ra 
dices fubfunt tenues ut Ellebori, 
| LOCVS, 
INafcitur in pratis,fyluis,montofis,frigidís & opacis locis, ideog; Girecis Juyézpo- xoyégodop. 
Qop uocata eft, | | ! 
TEMPVS. 
In Vlaio & Iunio menfibus floribus abundat. 
! TEMPERAMEN TVM, 
- Calida & ficcaín prímo ordine completo,autín medio fecundi, 
VIRES. EX DIOSCORIDE, 

Folía Betonicze carpunt & ficcantur plurímos ad ufus, Radices cum hydromeli 
te pote;pituitofam uomitione elíciut. Folía dantur ruptis, couulfis,uuluze affectio. 
nibus,&eiufde ftrangulationib.drachmg uníus pondere cum hydromelite, T erne 
in uíni fextarijs duobus cotra ferpentiu morfus ebibun£ , Herba ipfa illita uenena- 
toru morfib, prodeft, Aduerfus etíáà uenena drachma ex uíno pota cóuenit, Hanc 
fi quis praefümpferit,letalehauftü uenenu níhil nocebit, V ríná cít, Aluum fubdu. 
cit. Vledet comitíalibus &furiofis cum aqua pota. lecínorís & lienis uítijs drachme 
pondere cumaceto mulío pota fuccurrít, Concoctíone adíuuat,fi quis à ccena eam 


o fabz 


350 


P5etoric£, 


BETONICA 


PLANTARVM HISTORIAE CÁP, CXXXI 451 


A obe magnitudine cum melle cocto deuorauerít , Eodem modo & acida ructanti. 
tíbus propinat, Stomachícis cam manducare, & fuccum deuorare proderit, fi po. 
ficadilutum uino forbeatur, Datur fanguinem excreantibus tríum oboloru pon- 
dere cum diluti uini cyatho uno, Iíchíadicis,renum & uefice dolorib. cx aqua, Hy. 
- dropícis autem bínis drachmis, febrientibus cum hydromelíte, non fcbricitantib, 
-eirmulfo, Regio morbo laborantes recreat, Menfes ducit drachmae pondere cum 
uino pota, Aluum purgant drachme quatuor cum hydromcelitis cyathís dccem po 
tz, Cum melletabidis,purulentis auxilíatur, Folía cum ínaruerínt tríta ad hos cffe 
Cus fictiliuafe reponuntur, 
EX GALENO. 

Vim habetincidendi, ut euftus indícat , Amaríufcula enim eft, & fübacrís ipfa 
herba,íd quod & particulatim edíta oftendítactio.Nam confiftentes ín renibusla 
pides rumpít,& pulmone & thoracem & iecur expureat,abfterciti. IVlenfes mo. 
uet, comítíalibus prodeft, Rupta atq; conuulfa curat; & omnibus beftiarii morfi 
bus íllíta ulceríauxilíatur, Acídum ructantibus & ifchíadicis bíbita fuccurrít, 

EX PLINIO. 

-. Morfibusferpentum imponitur Betoníca praecipué,cut uís tanta perhibetur,ut 
inclufz círculo eíus ferpentes,ipfz fcfe ínterímant flagellando, Datur & ad í&us fe 
^men eíus denaríj pondere cum tribus cyathis uini, uel farína drachmis tríbus fexta 
xioaquz imponitur . Obolis tribusinaqüa, contra purulentas, contrats cruentas 
excreatíonces facit , Faciles preeftat uomiítíones radix eius Ellebori modo quatuor 
- drachmis ín paffo aut mulfo, Ifchiadicos dolores & fpinz leuat eiufdem £srína ex 
aquamulía, Aluum foluit drachmis quatuor,ín hydromelitis cyathis nouem, Fo, 
lía (iccantur ín farínam plurímos ad ufus , Fít uínum ex ea & acetum, ftomacho & 
j daritati oculoru., Paraly(in fanare dícitur , Eadem torpentíbus membris prodeft, 
— Adlaterís & pectorís doloresfarínaeíusbibitur, .—— 


DE BETONICA ALTERA» CAP» CXXXII* 


NOMINA, 
v AS effe Betoniczefpecies practer Paufum Acoinetamlib. víj. Plíntus 
tetíam lib.xxv.cap,víij, abunde docet: & ín aliquibus Diofcorídís codi. 
8 cibus huíus quoque fecundze Betonicee mentio fit, Hanc itaque pofte. 
Iríorem,tam officine quàm herbari] medici T'unicam,detractís à Beto. tot Tuhica. 


^ níca duabusliterís prioribus,nomínát, Germanis G:afblimen Gy fegelbliümen/ 
"quod flores eius garyophyllorix odorem referant,'appellare placuit, 
GENER A. 

Duüm eftgenerum, Vna fiquidem fylueftris eft, quam Germani wilo 'YegeL. sje2s; 
blümen/hoceft, fylue(trem Garyophylleam, & 3Donbernegele; Selotnegele & 
35litgrropfile. Alteraaltilis eft,quealio nomine Betoníca feu V etonica coronaría, Alilis. 
"quod illiusin coronis nímíus ufus fit; dicitur , Germani beymi(cb EY egelbüsmen/ 
quafi domi natam Giaryophylleam appellant, 

dit ! FORMA, 
Specie multumà priore Betonica differt, Radicem enim totam rubram, odora. 
tam habet, Folía porracea, oblonga ,ftamine quo medium díuíditur puníceoac 
tubente,cum recto calamo tríangula,floríbus in uertíce purpureis. Fzec Díofcori. 
dis deliníatio utricg generi comunis eft: priuatim tamen fylueftrís Betoníca herba. »uetri nes 
fruticofa e(t, folijs porrí,oblongis,angu(tis,per extremit mucronatis, czfís, con. trier. 
coloribus calamis, teretibus, eenículatís, cubitalibus , floribus fpecíofis , fim plíci- 
"bus,qui quinis, fenisue folijs conftant,fenté fimbríatis, magna ex parte purpureis, Alilis fcucoros 
quamuis & ínterdum níueí confpícíant, Altilísfeu coronaría,folijs e(t porraceis, naria Betonica. 
9 2 oblon- 


352 


cooneanae, 


*É d 
OZ 
En 
ies 
E a 
Sues 
ean 


353 


DXSAMC 122 
TOP ANT 


fi 


M 
f £ ne 
7 d z 2 Y N 
^ 2 z ESFENNA ^4 Mr N S 
! f | Ww W y |! S 
2 ^ y '] 

p 
N n 3 
» D / | 

N 


YLVESTRIS ALTERA | 


.BETONICA 


. ALTILIS, 


BETONICA 


PLANTÁRVM HISTORIAE CAP, CXXXII, 355 


Roblongis;per extremum mucronatís,cócoloratu cxíijs, teretibus cauliculis fefqui. 
—'eubitalibus,genículatís, coéuntibus pyxidatim ínternodijs, floribus omnium Ípe 
- ciofifsimis, Craryophyllorum odoratu,fed longé fuauiísímo,quandoquidem alius 
cocco rutilat,alíus faturata nítet purpura;alíus candido, alius emaculato blanditur 
colore;alíus uerficolore uaríatur cómíftu, Omnibus teres longíufculusQp calyx fpe 
&atur;orbiículo fuperiore dentículatus,à quo quína fenáuefolía prodeüt,lenté qui 
"dem fimbríata, Nonnulli tamen flores frequentíore coma fti pantur,gemínis utrín 
"que emicantibus (tamíneís apicibus, | 
LOCVsS. , 
Sylueftris in pratis, montibus,nitidisq locis nafcitur, Coronaría uero paísim in. 
"fictilibus uafis alitur,necy facile zedes inueníes, ante quas non expofitam intuearis, 
d TEMPVS. 

Inzftateutriufcg magna eft copia. Coronaría tamen longiori tempore durat, 
atq acftiuas,autumnales,hyemalesiy ftruít coronas. 
| TEMPERAMENTVM, 

Calidam & ficcam cffe tum amarítudo, tum odor & alía multa declarant, 

VIRES. EX DIOSCORIDE, 

Animas homínum & corpora cuftodít, Contra nocturnas peregrínationes, lo. 
"ca ínfidiofa, Xt difficiles fomnos cómendatur, In totum,ad omnem medendiratio, . 
mem celebrata. Recens tríta uulneríbus capítís índíta dolorem finit, Vulnera olu. 

*tinat, Fracta offa extrahit, & hoc quotidie efficit, donec perfanefcat. Dolori capitis 
zmedcetur, (i decocta ea ex aqua caput perfundatur, aut temporibus cum bítumíne 
AMlinatur,aut radix eiufdem fuffiatur, 

EX INCERTO, 

Farina eíus tam aduerfus toxíca quàm ferpenti & Ícorpionix ictus ex albo uino 
Pbibítur, Quartanz reliquarum febrium horrores difcutit, Comitialibus opitula 
"tur fub ipfam accefsíonem propínata. Eadem per fe carcinomatis inf; pergit,qua taz 
umen preeftíterít herbze fucco príus abluiffe. Bftur contra uentris tíneas, Succus pe- 
" flísarcet contagía;atque etiam hauftus,fiíam morbus ínuaferit, liberat, Fit ex lore 
zeleum ad canís rabiofi morfus, ad fiftulas & parotídas, quibus illitu medetur. Vi. 
Mus acíem exacuít, leiuno fumpta dolorem dentíum fedat,iure decocti colluto ore. 
" Difcutit erauedínes, Partum,qui fine febre fit,accelerat, INeruori uulneribus ím. 
z ponitur, Pracfumpta ebrietatem arcet . Intertrigi nem ín itínere faciundo non fen. 
"tient qui ex uíno biberint, Faftidia cum aceto mulfo difcutit . lis qui ex morbis fefe 
»recollieuntaluum ex aqua calida detjcít, V omitiones cohibet , Dolores podagre 
Jacinflationes uentris fedat , V enena rabiofi canis morfu im preffa elicit plagze díu. 
"tius íllíeata, 


APPENDIX. 
Recentiores fylueftris Betonice fuccum mirifice cómendantin atterendo & edu 
«endo calculo, & medendis comítíalibus , Altilís autem radicem contra peftís con. 
taoía utilem effe tradunt. Hancob caufam ex floribus etíam eiufdem, medicamen. 
tum conficiunt quodConferuam hodíe uocant; quodad eundem ufum adhibent, 


9. 4- . DE' COft 


INIDSO 


 ecitlofen 


i 


miteenblámen, — 


257 


Seitlofenmírblettern vnb (omen, 


oO 
band 
E.O 
Q 


MAE" 


. FOLIA ET SEMEN, 


358 


* NOMINA. 
| EITESEjoAXIEON, 42:95 Graecis, Bulbusagreftis Latinis,officinis & her) 
Hennodaetlus, ee S barfjs Fermodactylus dicitur, Giermanis Seítlofer, Colchícum à Col: 
Colcbieuneu 3 SSCIS chideueneniferace,ín quanafcitur, nome defumpfit , Dictum uero eft 
dictum. E-Ee-51 Bphemerum,quoníam uno díefumptum ínterficíat,atqueadeo ab alte" 
Ephemerum , D E CELUT ris 
ro Bphemero,quod mínímeletale eft, & de quo fuoloco díxímus,non folum figu, 


D &ylí, Diofcoridis Colchicon prorfus depingat, Alium tamen efTe à noftroHermo) 
Hermodatbylus dactylo illum putamus,quem Aétius, Paulus Aegínetalib.víj 8 Actuaríus pecupy 
remoti 8r? [íaviter GC príuatimarticulorum doloribus conducere fcribunt, Paulus ením fepaz? 


€arattt,. 


candos acabígendos pedículos ufus effe poteft, 


DE COLCHICO- CAP» CXXXIID 


ra,uerumetíam facultatibus differt, Etfi ueró Ephemeron Colchícum etíam fioniz 
ficet,tamen precipueid Ephemeron quod ueneno caret , hocnomíne intelligitur, 
FORMA, | 
Autumní exituflorem fubcandidum,crocíno fimilem profert. Poft florem folía; 
Bulbo (imilía,pinguíora tamen, Caulem palmo altum;ruffum ferente femen, Raz? 
dicem habentem corticem in nigro rufefcentem,que cortíce fuo nudata, alba,tenez! 
rafucco plena, & dulcís inuenitur, Habet Bulbus eius ín medío rímam fiffurámue: 
unde fioserumpit , Fluíius defcríptionis in uniuerfum notze omnes ita Hermodaz 
ctylonoftro conueniunt,ut nemo,nífi Tírefía cacior fit, Diofcorídis effe Colchiciat 
ambigere pofsit, Exítu enímautumniín pratís florem zedítalbicantem,crocí flori 
bus fimilem. Pofterius, Februario nímiru menfe & prímo ftatim uere,folia Bulb 5 
fed piínguiora, Caulem palmeuferentem femen rufum, Radícem cortíce ín nigro, | 
colore rufefcente,quae decortícata candícat,teneratg fucco plena, &dulcis apparet, / 
Bulbus etíam eiufdem díuifiontín medioobtinet, ex qua flos erum pit, ut pictura: 
exquifité tibi monftrat. His accedit, quod Serapío Arabs fub nomíne Hermoda) 


ratím tanquam díuerforum mentione fecit, & de Colchico & Ephemero díuerfas 

ab Hermodactylo capita conftítuit, | 
: LOCVS | 

IVlagnus Colchici in Meffenia, &apud Colchos prouentus, INafcitur &pafsim | 

in omnibus pratís Giermanize noftrze, | | 

| TEMPVS l 

Flores inAitumni exitu,ut diximus,apparent, Folía autem poft flores veneram] 

tur,& prímo ftatím uere € terra erumpunt, Semenin zflate Iunio potifsimu mene? 

fe producitur, j 

| TEMPERAMENTVM . | 

Calídum & ficcum nonnulli Colchícum ín fecundo ordíne feu à medio rece 

fu (tatuunt, | ^ | 

VIRES. EX DIOSCORIDE 

Radix eius comeíta fungorum modo ftrangulando enecat.Hancautem depínz 

ximusne pro Bulbo deuorataaliquem lateat, Mirum eft ením quantum ienaros. 

propter fuauítateínuitet, Haec Diofcorides, Proínde fatis liquet Hermodactyli hut 

íus noftríufum minimétutum effe: uenenum ením eft, & ufcg ad fanguínis excrez- 

tionem per inferna fubducit, Eius tamen, radícís potifsimum & foliorum, ad ene«— 


REMEDIA CONTRA COLCHICVM, 

R'emedio funt edentibus quecunq contra fungos opem ferunt , Bubulum tía. 
lac potum;adeo utquoties hocaffuerit,nullum preterea quaerendum praefidíü fit, — 
| EX PAVLO. m 

Bphemeron,quod nonnulli Colchícon, eó quod ín Colchidenafcatur, uocan | 
autBulbumagreftem,epotum protínus totum corpus pruríre facit,uelut e ad 
cua 


n 


i - 
-A fcillatactum írritatumdQ:interíora erodit, ftomachum utít cum ponderofa erauíta 
te, Inualefcenteautem malo,cruenta ftrigmentis mífta per aluum egeruntur. Suc 
«urrendum,;ut Salamandra,uomítionibus & dy(teribus,Sed antequam uíres (ibi 
—— adídfcat uenenum, darí debet foliorum quercus,aut glandíir aut malícorij, aurfer 
— pylli decoctum cum lacte bibendum: aut Polygoni fuccus;aut furculorum uítís, 
"autrubí;aut tenerarum ferularum medullz, aut myrti cum uíno, Denefacít etíant 

caftanearum ínteríor tunícula,fi cum alíquo éfuccis, quos prediximus,affumatur, 
-Oríiganum quoq cum lixíuía potum, ín ídem efficax eft, Adeo uerb exactum prae 


s PLAÁNTAÁRVM HISTORIAE CAP, CXXXIII, 359 


* 


' fidíum eftlac uaccínum calidum potum,&fimulín orecontentum,ut hoc pracfen. 
"te nullum alíud defideretur, 


| 


-DE CLEMATIDE DAPHNOIDE* CAP» CXXXIIII» 


NOMINA, 

] ^HMA TZ dlaqvosdtis Cirzecis, Clematis Daphnoides Latínís,Perutn. 
ca officinis, Vincaperuínca uulgo nomínatur. Giermanís,eó quod fem 
per uireat , Yrgtün/ uel &yngrüán., Clematída Grrzci,quoníam «wi- clematis unde 
T 33 ue72 hoceft, farmenta feu uítículas per terram fpargat, dixerunt, Da. dits. 

o phnoída ueróà foliorum Lauri, quam eíus folía habent, figura, Plíníuslib, XXÍÍij. Dapbtoides. 
eap.xv. Clematida A'eyptíam nomínat: libro autem xxí, cap.xí, Víncamperuín. 
7'eam, alíot nomíne Chamzdaphnen díci tradít, quod fcilicet humilís uideat Lau. 
""rus,ut nomen fonat, INon eftautem cur eam Chamadaphnen putes qua Roma, 
nis Laureolaaut Laurago dicta eft: hecením à Vincaperuinca cenere & faculta, 
tibus diuería eft, & feorfim illam Chamaedaphnen depingit Plíníus lib.xxíitj. cap, 
B xv.uthínc manifeftífsimu fit Plinio duplicem effe Chamzedaphnen, Vnam quar Plinio duplex 
- fic appellant Díofcorídes, Galenus &alij Circi, Alteram quam príuatím V íncam Chanedaphne, 
"peruíncá alío nomíne uocat Plínius.Sícautem,quod humí ferpat, & feín modum 
funículi porríoat uicina quaeg uíncíens,appellat, 
| FORMA 
- Barmenta oblonga habet,iuncez crafsitudínis, Folium exiguum, Lauro fieura 
2 & colore fimile,multo tamen mínus.Jam fi quís imaginem & effigiem Clematidis 
"daphnoidis exquifitius exploret, ea deprehendet effe quz hodie uulgó Víncaper- vincspenanea: 
Zuinca nominatur, Haecením humiles & graciles fpargítiuncos, folía& Lauri figu. 
—*a & colore obtinet, multo tamen mínora : Hore hyacinthino feu ín purpuram cce- 
-fuleo, inodoro, rotundo, folíjs quinque fed contínuis diftíndto , Ea etíam, ut Pli. 
— níus aít,fem per uiret,ín modum línee folfjs eeniculatím circundata, Flybernas fua 
- perpetua fronde texit coronas, 


zd 


Chamedaphne, 


LOCVS 
— Gienitur píngui,umbrofo, Iztot folo, fed ínculto, in agrorü uinearumd mar» 
^ 5 inibus " 


TEMPVS. 
—  Haeetfi nunquam non uírefcat, uere tamen duntaxat florefcere uidetur, IVlarz 
tío potifsimum menfe & Aprili. 
uÜ j TEMPERAMENTVM, 
L—  ficcitas ín Clematide, Paulo Acgíneta tefte, ceterís qualítatibus przeualet, Id 
I" quod euftus etíam oftendit: ouftanti enim adftrictionem quandam &amarorem 
— habereuidetur, Adítríngitautem modiíce,fed fortíter amara eft.Síccat Ítaque,at ci, 
tra mordicationem. 

E VIRES . EX DIOSCORIDE. 

—— Huius caules acfolíaín uino pota;aluí profluuía &dyfenterías finiunt, Vteri di 
— lores cum lacte & rofaceo, aut cypríno ín peffo appofita (anant, Commanducata 
| dentíum 


€ 


CLEMATIS  Qonarün. 


DAPHNOIDES 


PLANTÁRVM HISTORIAE CAP, CXXXIIII, 361 


^ 


A dentíum dolorem mitieant, Venenatortrm motfibus impofita profunt, Feruntur 
— &afpiídum mor(fibus cum aceto pota auxiliari, 
| EX GALENO, 

Clematis daphnoides nequaquam eft exulceratoría, nequeactís, imo aluí pro- 
fluufjs X dyfenterijs cum uino pota prodeft, dentíaqg dolores manfa mitigat, V te. 
7 ridoloribusinpeffo admotum ufui eft, tantum abeft uturataut ulceret, 

3 ' EX PAyYyrLO, 
Clematis quibufdam Daphnoides, alíjs IVlyrfinoides, nónullis Polyeonoídes, 
farmenta habet praclonga,crafsitudine iunci, folium uero Lauri. Siccandi facultate 
-pollet,qua aluí fluores, difficultates inteflínorum,& dentium dolores finit, Contra 
uenenatorum morfus prodeft, 

APPENDIX. 

- Jam cómemoratze facultates fatis oftendüt Clematida daphnoida effe Vincam. 
peruincam: nam codexantíquus manufcriptus, quem ín rebus dubíás lubens cito 
& fequor, eafdem prorfus uires Peruíncz tribuit , 5anguínis ením é naríbus pro. 
"fluuio míritín modum prodeffe tradit , Item ijs qui fanguíné uomuntaut fpuunt, 
In (imma omnem fanguinis luxum folía eius fiftere aflerít,íta ut euidentifsimum 
"fit Peruincam officínarum eandem effe cum Clematíde hac noftra. Quibus etíam 


accedit pictura GC defcriptio eiufdem, quae utraque adamufsim Peruíncz noftrae 
"xefpondent, d ^ 


DE CARDAMO- CAP- CXXXV» 


NOMINA. 
jA PAA MON oraecé,INafturtiufatiuum atiné dicitur. Officinis latinum 
jnomen retinuit, Barbari noftre zetatís herbarij Crefsionem hortenfem Créfiotorterfis 
j uocant, Giermaníce Gartenteef dicitur , Cardamirueró Graecis non» Codonm un» 
Eoo. es nulli dictum effe arbitrantur, i3 23cx2)4Y«e, quod cor foueat,& ín Íynco deditum. 
ppeilla, quam Cardíacam nomínant,plurímum ualeat . Alij diuería ratione ufi, fic 
zdictum quod caput edomet,quafi «epictspar, putant, Nam arcem mentis obfidens 
duo feritacremento, &ionea ui praeditum caput tentat, Bunt é Cirzecís qui spi zo 
"pe wap, id eft,quod pupíllas oculorum coeuntibus unà palpebris abícondat, íta 
"dici cenfeant , Nam luminibus admotum fubínde cogit conniuere, A quo,ut uo» 
Llunt,euentu lajfapszsy uerbum declínarunt, quod conníuere noftra líneua díci^ needteuvztdy 
"mus, Nafturtium autem appellatum eft, Varrone &Plinio teftibus, naribustor. s«twtit quare 
"quendís,quod odore & femínis acrímonía fternutamenta prouocet, &ppetiatits 

FORMA. 
- INafturtium caulibus affureit feíquipedalibus , ftatim à radice mínutor& folio. 
fum pediculo,floribus candidis, femíne per ramorum latera copiofo, firmo, calycu 
isorbicularibus contento,acri (apore. 
EF | LOCVYS, 
Paísimin hortis fatum prouenit. 
TEMPVYS | 

Hloretecftate, Iunio potifsimirmenfe. Sequenti tempore femine praegnans eft, 

TEMPERAMENTVM, | 
INafturtij femen calefacit &deficcat ordine quarto. Herba quoque ficca fimilem 
"femini facultatem pofsidet, Humída autem adhuc & uiridis propter aqueze humi 
" dítatis admiftionem multo inferíor eft; adeog fic mordacítas eius moderata eft, ut 
xum pane ea utiliceat ceu obfonío, | 


h VIRES. 


NASTVRTIVM - 


HORTENSE, 


fSagtets eg. — 


PLANTÁRVM HISTORIAE CAP CXXXV, 363 


A VIRES. EX DIOSCORIDE, 

Omnium femen calefacít,acre eft, (tomacho inímicum, Aluum turbat. Lum. 
bricos pellit. Lienem ímminuit, Fcetus in utero enecat.Vlenfes cít, Venerem exci 
tat.5inapis & Eruce femini fimile eft, Lepras & im petigínes abfteroit, Lienem il. 
litum cum melle extenuat & reprímit,& fauos expurocat.Sorbitionibus íncoctum 
ea quecín pectore funt educit , Potum ferpentibus adueríatur , Suffitu eafdem fit 
gat.Capíllos decíduos continet , Carbunculos rum pítad fuppurationem ducens. 
líchíadicis cum polenta & aceto illítum confert, Oedemata & ínflammasiones dif: 
cutít, Furunculos cum muríaillitir ad fuppurationes ducit, Herba omnia eadem, 


fed minore effectu, poteft, 


EX GALENO, 

Nafturtij femen adurentis eft facultatis patticeps ficut Sínapi. Proinde coxen- 
dicis &capitis dolores,atqueadeó quodcunque rubrificationé poftulat,eo perinde 
atque Sínapi excalefaciunt,IVlifcetur quog; remedijs quze exhibentur afthmaticis, 
tanquamíd quod craffoshumores ualenter incidere ualet,uclut & Sínapi , INam 
per omnía ei fimile eft, 

| | EX PLINIO. 

INafturtium Venerem ftimulat, animum exacuiít, aluum purgat, Detrahit bi 
lem potum ín aqua decem denaríiori pondo. Cum lomento ftrumis illtum, oper^ 
tum Brafsica,praeclaré medetur, Ca pitis uitia purgat, uifum darificat, Comotas 
mentes fedat ex aceto fumpti, Líenem ex uíno potum,uel cum fico extenuat, Tufz 

— fim ex melle,fi quotidieieiuni fumant, Semen ex uino omnia inteftinori anímalía 
expellít, efficacius addíto IVlentaftro . Prodeft & contra fufpiría cum Oríeano & 
uino dulci, Pectorís doloribus decoctum ínlacte caprino.Panos difcutit cum píce, 
B extrahitG corporíaculeos , Et maculas illitum ex aceto, Contra carcínomata adi. 
itur ouorum albam. Etlienibus illinitur ex aceto. Infantibus uerb é melleutilifzi. 
me. Seftíus adijcit hoc ferpentes fugare, (corpionibus refiftere, Capitis dolores con 
tritam, S alopecías emendare addito Sinapí: erauitaté aurium trito impofito auri, 
| buscum fico, Dentium dolores ínfüfo in aures fucco, Porriginem & ulcera capítís 
cum adipeanferíno. Furunculos concoquít cum fermento . Carbunculos ad fi p 
puratione perducit & rumpit. Phaeedaenas ulcerum expurcatcum melle, Coxen. 
"dicibus &clumbís cum polenta ex aceto illinitur , Item licheni & unouibus fcabris: 
|! quippe natura eius cauftíca eft, 


DE CRINO- CAP- CXXXVbP 


NOMIN A. : 
jP IN O N sw Acety Graecis, Lilium fiue Iunonis rofa Latinis, Lilium al^ 
5| bum officinis, weif f^ ilgen/ ober Dilgen: Germanis dicitur, Veteres 
24 Girzecorir poétzc fingunt é Iunonislacte refperfaterta natum Lilium, 
9 wes Nangi cum Hercules puer,quem ex Alcmene fuftulerat Jupiter,Iuno 
nis dormientis uberibus admotus effet, & lacte fe repleffet, poft fucum dioreffus 
mamma lacte copiofe profluxit , Quod ín ccelo à puero uago & íncerto fuctu per. 
fufum eft/lacteam effecit uíam:quod humi fparfum eft, Lilium lacteo flore nítente 
ereauit,unde rofa lunonis dictum. 
| FORMA | 

Lilium caule fimplici,raro duplici, tricubitali,comofo, folijs longis , Satyrij effi. 
Bie,ex herbaceo nítentibus,flore eximíj candoris,folíjs foris ftriatis,&ab anguítijs 
inlatitudínem fe paulatim laxantibus,forma calathi, refupinisperambitum]labrís, 
luteis emicantibus ex fundo calycis apicibus , alteríus quàm flos odoris , conftat, 


ice 


Yutottis ofa qua. 
re dictum Lili. 


2 Flos - 


364. 


5s Sag Gilgen. we 


cn 
-— 
Prmd 
- 
eer] 
ded 


—LDILIVM 
CROCEVM, : 


365 


366 PLANTÁRVM HISTORIAE CAR, CXXXVI, 


C Flosiflefanguidofemper collo eft;n6 fufficiente capitis oneri, Radix bulbofa, Hec 
defcriptio planéhuic Lilio cóuenit,quod hodie candidum uocamus, INos alterius 
etíam generís picturam adíecímus, quod Croceum appellauímus,à flore eius, quí ' 
non,utín priore,candidus,fed croceus eft, Folia quoqg eiusanguftiora funt quam 
priorís,aliàs fimile,ut píctura luculenter oftendit, 

LOCVS., 
Paísim apud nosín hortís prouenit, 

! TEMPVS 

Floretínitío menfis Iuníj, 

TEMPERAMENTVM, 

Lilij los temperaturá míftam obtinet, partím ex tenui, partim ex terrena efTen. 
tía, ex qua uticpín guftu amaritudine habet, partím ex aquea, ea(y temperata . Raz 
díxautem & folía prími ordinis (unt exiccantíi &abftergentium, Plus tamen íneft | 
ab(tergentis facultatis ín radice quam ín folijs, 

VIRES. EX DIOSCORIDE,. 

Liam ole, — Ex Lilijfloreunguentü fit quodab alfjs Lírínum ; ab alijs Sufinum appellatur, 
ad emolliendos neruos,príuatími uuluarum duríties aptum. Folía herbe illíta,feg 
pentíum morfibus fubueníunt, Feruefacta ambuftis profunt, Eadem ín aceto con 
ditauulneribus opítulantur., Succus foliorum cum aceto & melle ín zereo uafe co- 
&us,cotra uetufta ulcera, & recentía uulnera medícamentü fit, Radix affa,aut cum 
rofaceo trítaambuftis medetur,uuluam emollít,menftrua ducit, & ulceribus cíca- : 
tricem inducit, Cum melle fubacta neruorum pracifionibus & luxatís auxilíatur, 
Alphos, lepras, furfuresy emendat , Achoresab(teroit, faciemt emendat & eru. 
cat, Teftículoriínflammatíones tríta cum aceto;aut Hyofcyami folíjs, & farina tri 

D tícea demulcet.Semen contra ferpentii morfus potum ualet, Ilínuntur facris ioni | 
bus femen & folia cum uíno tríta, 
EX GALENO, 

Quod ex flore Lilij conficitur oleum &unguentum,citra mordicationem dioe: 
rendi fimulg emollíendi facultatem obtinet, Vnde fit ut uteri durítiebus fit aptifstz 
mum  Porró radix folíatg perfe tríta deficcant & abftergunt & digerunt modera 
téiproínde quoque ambuftís competunt:fiquídem haec quocg moderaté deficcan, 
tem extergentemqQ facultatem poftulát, Radícem ergo affam toftámue, acdeinde 
cum rofaceo cotrítam,ambüftis quoad obducatur cícatrix im ponunt:quíppecum | 
alíoquí & aliorum ulcerum omníu bonum fitínducendz cícatríci remedii, Quin- ^ 
etíam uteros emollít, menfesqy prouocat, Folía uero praecoquentes, & ipfa ad ob. ' 
ductam ufq cícatrícem imponunt,non ín ambuftionibus duntaxat, fed alíjs quogs 
uulneribus.Sed funt quíaceto ea códientes ad uulnera (uo tempore utant, Quum. 
alphos, aut píoram, autlepram, aut achoras, autaliquid id genus extergere uolu- 
mus,cómifcemus illi alíquíd aliorum medícamentori ualidíus extergentit, cuíufz 
modi mel eft, Cacterü fi id moderateilli ac cGóuenienter admifceatur, & ad neruorü 
díuifiones competít,S ad alía uniuerfa quz ualenter exíccarí poftulantabfqs mor» 
fu. Impofuímusueró etíam quandocg & foliorü fuccum cum aceto & melle coctir, 
Quinque partibus fucci plus utrocg erat, atcp ínfiene medicamen ad omnía ea que 
exíccari poftulantabíggs morfu fuit,ceu uulnera omnía ingentía, && maxímé quaín 
capitibus mufculorit eueníunt, & quzecungg humída flaccidáue, diuturna & zegré 
ad cícatrícem perducuntur, 


EX PLINIO, 
Lilíj radices multis modis florem fuum nobilitauerunt,contra ferpentium ictus 
ex uino pote, X contrafungorum uenena, Propter clauos pedum ín uíno deco- 
quuntur, . 


PLANTARVM HISTORIAE, CAP CXXXVI, 367 
A quuntur, tríduotgnon foluuntur . Cum adipeaut oleo decocta pilos aduftísred. 


dunt, E mulfo pot ínutilem fanguinem cum aluo trahunt, Líeni & ru ptís & uuL. 


fis profunt,Etmen(truis fcemínarum ín uíno decoctze, Impofitzeg cum melle ner- 
uis prccifis medentur, Lichenas,lepras & furfures ín facie emendant,Erugant cor 
pora. Folíaín aceto cocta uulneribusimponuntur. Epiphoris teftít in melle cum 
Hyoícyamo S farína trítici, Semen illinituríoni (acro , Flos & folía ulcerum uetu- 
tati imponuntur. Succus qui lore expreffus eftab alíjs mel,ab alijs Íyríum uoca, 
tut;ad emollíendas uuluas utilís, Sudores mouet,fuppurationes concoquít, 

| EX SYMEONE SETHI, 


Odoratum frigido capíti prodeft, Oleum ueró quod ex í pfo paratur,uim habet 


difcutiendi & emolliendi , Fluiusautem radíce quídam utunturad uulnerum fa- 
" nationem, 


DE CVCVRBITA SATIVA-* CAP» CXXXVID» 


NOMINA, 
| joA4oEvwea efe Cirzcis , Cucurbita Latínis uocaturtofficinze 


1 * Ded 
poss A 
VA NN X 


B  Pliníuslib.xix,cap.v.duo fatiuze C ucurbítz genera facit, Vnam cameraríX uo. 


FORM A. 

Cuctirbita amplexicaulis eft,reptantibus flaeellis ín altum fcandens, ín ramost 
uitis modo fe diffundit:tamen ob caulís ínfirmitate humi fpargitur,ni propíusad. 
fitcui caducus ínnítatur: folío rotundo, Perfonatíz aut Afarí folijs haud difsimi, 
- Hiiflore candido, fructu colorís herbacei prímum, flaui pauló poft, pytriforrna tur. 
- bínato, quiautinlongum prorogatur, aut ín orbem collectus intumefcít ,aut ín 
breue crafTamentü cogitur , Cortex recentí tener , inueterato durus, quo carne 

prius exinaníto perepre proficifcentes urceortt uíce frequenter utunturin eo uína 
' condentes,quo pet iter fe à itís íníuría uindicare pofsint, 
LOCVS. 
Amatrígua& aquofaloca Cucurbíta,necní(i (ata prouenit, 
TEMPVS. 

Tardíusín Germania ob foli frieiditatem fructus Cucurbítze maturefcit;ideoG 
uixante exactum autumni maturum eius fructum ínueníes , Cíbus autem quoti» 
- díanus,doneclienefcat,effe poteft, 

TEMPERAMENTVM, 
Cucurbitafrígido: humida temperatura eft,utrag qualitate fecundi ordínis, 
VIRES. EX DIOSCORIDE, 
- Cucurbita cruda tríta & illita , cedemata, abíceffusqüe mitigat , Ramenta eíus 


! h 4 infan, 


sb Aoxudn qua 
re nominata, 


- Cuantita cur 
dicia, 


NV ex 4 ZUNS t 


e ] 
E D 


M cnS i 
SONO ee 

EUR Sch uM 

PN (s S d A X 


 CVCVRBITA | 
MAIOR, "ELUP tA 
2G Arb, LL 


2x 
he 4 2N 
/ à 


rfi t7 


í 
à SN 
N 


EE ; 1 UC | | W* d | D - » 
CVCVRBITA 
MINOR, 

A leinR ücbg, 


CVCVRBITA 
OBLONGA, 
Fang ürb. 


PLANTARYM HISTORIAE CAP, CXXXVIIL 37i 


infantibus contra capítís ardorem,quam firiafin uocant,ín fincipite utiliter iflinun, 

tur, Oculoru íínflammatíones,podagrasQ fimilítet iuuant, Succus éramentís con, 

£ufis per fe, &C cum rofaceo inftillatus,aurium doloríbus auxiliatur, Aduftíones cu 

tísinunctus adíuuat, T'otíus Cucurbitze elixze&t expreffz fuccus cum exiguo meL 

le& nítro potus,aluum leniterfoluit, Sí quísin Cucurbità crudam excauatá uini 

infundat, X fub dío habeat,temperatumq ieiunus bíbat;aluum leniter molliet, 
EX GALENO. 

Succus ramentoruCucurbíte ad aurium dolores cum phleemone functos,cum 
rofacéo utentibus prodeft, Síctota quogrillita calidas phleemonas mediíocríter re; 
friverat, Comefta humida eft; & fitim arcet, Cruda cibo infuauis eft, ftomacho per 
niciofa;& concoctu plant inexpugnabílís,adeo ut fi quís alteríus cibi ínopía íngere 
- re eam copellatur,ceu quídam íam aufus eft;pondus cum algore uentriculo íncum 

bere (it fenfurus, ftomachum(euertet, & ad uomitione concítabit, quae una eum 
ab urgentibus (ymptomatis liberare poteft. Hanc igitur;alíatg ex fugacibus coplu. 
Ta,aut mox quàm elixata eft;autfrictam in fartagíne, autaffam omnes homínes ef- 
Íe confueuerunt,Ipía quantum ín fe e(t, humida frigidumQ corporialimenti pra 
"bet;acídipfum eade caufa exiguum, fed leuiter per aluum fübít, cum ob fuze fub. 
"ftantíz lubricitatem,tum ob comunem omníum humidorü ciborü rationem, quí 
"fcilicet citra adftrictiones tales funt. INec fane infeliciter cócoquitur, modo non an- 
teuertat corruptio, Pluralib.ij.dealiment.facult, Galenus, 
E EX PLINIO VALERIANO, 
Veteres medici de Cucurbíta íta fenferunt, uteam aquam dicerent coagulatá, 
Galenus humídz putat uírtutís & frígidae;idG ex eo probat,quod ipfa ín cibo fum 
"pta ftomachiü relaxat;bibendi defidería non excítat, Caetera etíam ínCucurbita ta- 
3 liaut aperte frigidae poteftatis exempla demonftret, Crudze & trítze lentunt omne 
" tumorem,[In cibo fumpta molliunt uentrem.Succus earum,ut Galenus aít,ad có- 
' pefcendum uelocíter aurículae dolorem tepefactus infunditur, Idem fuccus & do. 
" lorem denti mítigat,fi diutius in ore teneatur, Sed & rofaceo mixtus, & unciioni. 
corporis admotus, febríir reftínguitardores, Cínis arídae cortícis efficaciter poteft 
"combufta fanare, Eundem cínere dídícimus ab expertís uulnera in uerretro íam ín 
" putredínem uerfa purgare, & ad cicatrícem ufcg perducere, Semiíni ficco illa uis tra 
' ditur,utín puluerem tufum & ínfperfum impleatuulnera quac cauata funt, Quui- 
- dam illud ín uino bibendum dedere,utíolutíones alui fluentís inhiberet, Viticulae 
"quog Cucurbíte am fenefcentes cum paffo &aceto dyfentericís datae, miro modo 
- faucía inteftína componunt. 
EX SYMEONE SETHL 
Concocu facilis,bonicg fucci eft, & admodirnutrit. Sitím fedat,uriná cit,& aen, 
ttem mouet, Calídís &ficcís teperaturis prodeft; & ínflámationes uentrís &iecorís 
feat, Pituítofos autem ledít,colícosq; affectus, Si malos humores affequítur;ab íjs 
' corrumpítur, & malum fuccum generat, Semen genitale mínuít,& V enerís appe- 
'tentíam extínguít.Sanguís ex ea procreatus, confiftentía tenuis eft, Thoraci, puL 
moni & ueficae prodeft, Succus ramentorum eíus,cum rofaceo ímpofitus,ad 
aures inflammatione laborantes confert.Integra ueróíllita,ca- 
lidas inflammationes refrigerat. 


DE CQ- 


COLOCYNTHIS 


DE COLOCYNTHIDE»- CAP» CXXXVIII*537; 


Á 
NOMIN A. 


joAoKYNorz Ciracis,fylueftris Cucurbita Latinis , Coloquintida celequintis. 
*i barbarís 8 officinis, Grermanis veiloer Zárbg/ ucl Coloquint appel. 
3344 latur.Sícautem nomínata eft,quafi parua Cucurbíta, INam fi eius fru. colocynthis ute 
3:20 ctum cum fructu fatiuz contuleris,quantítate longe mínor erít,ac pilae dedic. 
formaín orbem coactus. | 


FORM A. 

Viticulasfoliag per terram ftrata emittit, fatio Cucumeri,ei nimirum quem 
^ Citralum hodie officinae uocant, fimilia, díuifurís fciffa, fructum rotundü, medio. 

crí pilze fimilem, uehementer amarum, fungofa candida íntus medulla : flores, 
- quod Diofcorídes omifit;palleícentes acluteos, Cucumerí íam nomínato fimiles, 

LOCVS,. 

In Germania fua fponte non nafcítur, fata tamen prouenit, fed raríísimé petfe- 
Gionem attíngít , quod frieidíor (it eius terra quàm quod ín ea fructum proferre 
- pofsit, In orientalibus enim & calidioribus locís nata ad nos defertur, 

x: TEMPVS. 

Eius floresin fine fere eftatis,fructus autem extremo autumno apparent,qui pri 
| mum quídem herbaceí,mox pallidi fiunt, Legendi ueró funt cum cceperíntín paL 
lidiorem colorem demutarí. Bt durat integrís natura & uiribus ad quings annos. 

4 TEMPERAMENTVHM, 
- Calefacit & deliccat in tertio ordíne, 
E VIRES, EX DIOSCORIDE, 

- Mledulla fru&us purgandi uim habet, quatuorobolorum pondere cum mulía 
"aqua fumpta, & cum nítro, myrrha & melle coacta ín catapotium , Arefactze pilae 
'tritze,utilíter mifcentur clyfteribus ifchíadicorum, refolutíonis neruorum, & coli 

co dolore aHfectorum, pítuítam,bíilem & ftrigmenta, interdum etíam cruenta edu. 

centes , Appofitz foetus enecant, Dentium dolores, fi quísrepurget hanc, & lu. 
tooblínat,& ínaceto nítroqinferuefcat, & ad colluendos dentes det, tollit. Sí ue- 
1oquísaquam mulíam aut paflum in ea decoxerit , & fub dio refrigeratum biben. 
dum dederit, craffos humores & (trigmenta purgat. Stomacho fupra modum ad. 

uer(atur , Sedi etíam ex ea balani fubtjciuntur, ad excrementa eijcienda , Quuínetià 
" uirentis fucco;ifchíadici utiliter perfrícantur. | 

| EX GALENO. 
Colocynthís guftu amara eft, Sed quee amarifsimo dum potaturadíunt opera 
"medícamento,ea euidenter effícere nequít,ob purgatoríam facultatem quam uali 
" dam in fe contínet,nimirum cum íjs quae expurgat,per aluum & ipfa excerni prae 
uertens. Viridis ipfius fuccus íntrítus ifchíadicis prodeft, | 
EX PLINIO. 

Herbaceaarefacta per feinanitaluum. Infufa quoque clyfteribus inteftinorum 
omníum uítijs redetur,& renum, & lumborum, & paralyfi efecto femine , Aqua 
mulía ín ea decoquítur ad dímidías , (ictufsientí infunditur obolis quatuor. Pro. 
de(t & ftomacho,farínz arídae pilulis cum decocto melle fumptis. In morbo ue 
fo regío utiliter femina eius ínfumuntur,G protínus aqua mulfa, Carnes eíus cum 
abünthio & (ale dentíum dolorem tollunt.Succus uero cum aceto calefactus mobi 
les fitit. Item fpinze & lumborum ac coxarum dolores,cum oleo fi infrícetur, Prae. 

terea,mirum dictu, femina eíus fi fuerint pari numero adalligata febribus, fa. 

nare dícuntur quas Graz períodicas uocant, 


E 
4 


i DE CO 


A 


COTONEA 4 füttenbaunt, 


MALVYVS 


DE COTONEA MALO-* QCAP- CXXXIX» sm; 


NOMINA. 
— LU $2 ^ LE n & x AN 
EessesQv AQNTA pase Ciracis, Malus Cotonea & Cydonía Latinis, officinis 
Ww Citonía, Germanis A fittenbaumnomiratur, Cydoníam ueró Graecí. cydonisunde 


A 


GENER A. 

— GCotonezarboris mála Diofcoride & Galeno autoribus duüm funt generum, 

Alía enim mínora,rotunda,odoratioraq funt, qua: uera Cotonea appellant , Alía 

'autem maiora,dulciora;ac minus acerba, Graleno in fine libri fextí de tuenda faníta 
"te tefte; Struthea nuncupantur, Struthea 

| FORMA, 

— Arbornotior eft quàm utdebeat reprefentari, Malo uuleari haud difsimilis eft, 

ni(i quod ínfra magnitudinem illius fubfidet,fructu fcilicet incuruatos deprimen. 

—teramos, prohibente(y parentem crefcere , Folium quoque eíus anguítíus à terra 

: albicat, Pomatenui lanugine pubefcunt, X incifuris crifpantur, ut pictura affabre 
! oftendit, | 


LOCVS,. 
- Incuftis &hortís prouenit, Locum tame peculiariter & fríioidum & humidum 
— defiderat.Si in calido ftatuítur, afsidua irrigatione illi fuccurri opus eft: fert tamen 
mediocris fitus;inter frioorís & caloris naturam,ftatum,Planís & dedíuis gaudet, 
, "n TEMPVS$S ! 

Autumno poma eius maturefcunt, 
TEMPERAMENTVM, 


Mlála Cotoneafrigido & terre(tri temperamento donata funtpropterG uíncert 
"'temadítrictionem mínus ceterís mális humida exiftunt , Frigida itaque funtpri 
mio ordíne,& ficca fecundo, 
| VIRES... EX DIOSCORIDE, 

Cotonea ftomacho accomodata funt; urínam mouent. Tofta mitiora fiunt, Coe 
lacis, dyfentericis, purulenta excreantibus; cholericis profunt , praefertim cruda, 
Mlaceratoriliquor potus ftomachiatquealui fluxionibus opitulatur,Succus cru- 
dorum affumptus orthopnoicísauxilio eft, Decocto eorum fedes & uuluz proci 
dentes proluuntur, Qua melle condíuntur,urínam cientmelautem naturam eo^ 
xum induit: quippeadftringens & conífpiflans obítruensue fit , Quuze autem cum 
"melle coquuné, (tomachoutilía funt,.& euftuiucunda,mínus autem coftríngunt, 
Cruda cataplafmatís miífcentur ad cohibendam aluum,contradg ftomachi fubuer- 
fionem & ardorem, mammarum inflammationes, líenes induratos SC códyloma, 
ta. Fit uinum ex fjs tufis & exprefsis,fed quo perduret,fedecím fextarijs fucci,unus 
Lmellís adíjcitur;alíoqui acefcít, Prode(t autem ad omnía quee dicta funt , Vnouene vyounty ne; 
tum etíam ex ipfis coficitur, quod IVlelinum appella£, quo utimur quando adftrín. tinm, 
genti oleo opus eft, Elioi oportet uera, quz parua,rotunda & odorata funt , Btru- 
"thea autem uocata &( magna, minus utilía, Flos X uiridís &ficcus cataplafmatis uti 
lís,íjs potíísímum quz ad(trictionem defiderant conueniens, Inflammationibus 
oculorum, fanguínís xeíectionibus, alui fluxionibus, menfiumqQgimpetui cum ui^ 
no potus prodeft, | | 
[ EX GALENO, 
7 Eximíum quid Cotonea pta alíjs mális pofsident: nam & plus ad(tríngunt, & 
durabílem fuccum habent, fi cocta cum melle afferuare quís cupíat , Alioru fuccus 
AED | | y» i 2 repofi- 


376 PLANTARVM HISTORIAE CAP, CXXXIX, 


C repofitus acefcit;utpote frieida humiditate multa redundans.Strutheorum quogg | 
fuccus perennare poteftubi recte fuerit praeparatus , quemadmodü & Cotoncoz 
rum:ueriü hic minus fuauís & iucundus eft,maximedp adftríngit, ita ut huíus quo^ 
quealíquando ufus fit idoneus ad uentrís maiorem in modum diífoluti robur rez - 
(lituendum, j | 

EX PLINÍO. 

Cotonea cocta fuauiora , Cruda tamen duntaxat matura, profunt faneuíne ex, 
creantíbus,acdyfentericis,cholericis,ccelíacis, Non ídem poffunt decocta, quoni& | 
amittunt coftríngentem illam uím fucci, Imponunt & pectori in febrís ardoribus, 
&tum decoquuntur ín aqua;ad eadem quz fuprafcripta funt, Ad (tomachi autem 

. dolores cruda decoctáue ceratí modo imponuntur. Lanugo eorum carbunculos 
fanat,cocta ín uíno,& illita cum cera, Alopecijs capillum reddunt, Qyuz ex ijs cruz 
daín melle códíuntur,urínam mouent. Mellís autem fuauitati multum adijcíunt, 
ftomachog id utilíus faciunt. Quae ueró ín melle condiuntur cocta;quidam ad fto 
machi uítía tríta cum rofaceo folijs decoctis dant pro cibo, Succus crudorum lie 
nibus,orthopnoicís,hydropicís prodeft. Item mammis, condylomatis, uaricibus, 
Flos &uirídis & ficcus,inflammationib.oculorum,excreationibus fanguínis,men | 

fibus mulíerum, Fíc & fuccus ex íjs mítís, cum uíno dulci tufus, utilís & coclíacís &Z 
iecinori, Decocto quoque eorum fouentur, fi procidant uuluz & interanea, Fít &| 

oleum ex ijs, quod Melínum uocauímus;quotíes no fueríntin humidis nata , Ili | 
nus utilía Struthea, quamuis cognata. | 

EX SYMEONE SETHL 

Stomachüad(tringunt & corroborant, & ante cibum fumpta uentré cohibent, 

urinam prouocant.Si ad fatietate edantur, difficulter cócoquuntur. Dulcía minus: 
D ad(tringüt;acida ueró magis, uomítum( compefcunt. Poft cibum fumpta uentiei 
mouent:fed quibus eft ímbecilla facultas uentrís retentrix, &'excretrix ualída,plus: 
cibi accipiant, Maníaà potu, uini uapor ín caput diftribui prohibent.Si qua prz 
gnans, utfertur,crebríus hec comedat, puerum índuftrium & uerfutum pariet, 


DE CASTANEA* CAP. CXL» 
NOMINA. | (3 

BAETANA,Adhe BaAavG-, n capdieuoe BaARVO" à Aémuop Ciroecis : Caftanea, | 
"i Dardíana olans, Iouis elans, INuxcaftanea Latínís appellatur . Gier- 


Caflatee unde f) | manis no(trís Caffant/uel 7A effer uocant. Caftanez autem à Caftaz; 
dicie, E i» wu nolVlaenefize oppído,unde prímum aduectz funt, nominatas effe coL. 
Sardiahe gai. ftat, Dardianzeuero glandes,quoníam in Sardinia optima: náfcantur, 
des. | FORM A. 


Arbor eftuülgó cognita, Iuglandi haudquaquam difsimilis,folio tantum ueno 
fiore € fimbríato. Nux quam producit íntus folida, & plurímum plana,tríplíci te 
emínís ambitu fepta, membrana prímum amara, mox lento cortice, demum echi- 
nato calyce, 

LOCVS. 

Puram & refolutá terram defiderat,opacoG & feptentríonali clíiuo Laeta, Monz. 
tes & ualles dilígit.In plerífa; Giermaniz locís copiofifsíima prouenit, 

TEMPVS,. 
Ineunte uere germínat,feríustg V eroiliarum occafu fructificat, 
TEMPERAMENTVM. 

Ad(tríngit & exiccat Caftanea haud fecus quàm aliae glandes , Calida ueró & 

ficca eft prímo ordine, - 


VIRES, 


Y - 


AS 


"s 
NN 

| 
- E 


E. 


CASTANEA 


378 PLANTARVM HISTORIAS CAPBR CXL; 


C VIRES EX DIOSCORIDE, 

Caftanezadtringunt,eadem( qu glandes poffunt, Potifsímt autem quein; 
ter carnem & corticem membrana eft, Caro hís qui Ephemeron, hoceft, Colchiz 
con,biberunt,accommodata eft, 

EX GALENO. 

Caftanez inter omnes glandes principatum tenent, folzetg fylueftrium fructuit 
alimentum memorabile corporibus praebent, 

EX PLINIO. 

Caftanez uehementer fiftunt ftomachíi & uentrís fluxiones, fanguin£ excreart 
tibus profunt,carnes alunt, 

EX PLINIO VALERIANO. 

Caftanez ex omnibusfortifsimü quidem cibum corpori praeftant, fed qui diffi 
ciléconcoquatur, Coctz autem ín carbonibus,uel in fictili uafe ficco affatze, Sc cum 
melle ieiunis date, tufsientibus profunt. Aquain qua cum fuo cortíce decoquütut, 
ccelíacis, dyfenterícis,fanguinemi excreantib, bibenda haud ínutiliter propinat, 
Interíor membrana quzecortíce fructumQ difcernít,ad tertíam partem decoctaín 
aqua & potui oblata, míréaluum fluente refrenat,adeó ut Diofcorides putet etíam 
cathartíco dato;per hanc potíonem iri obuiam poffe,fi plufquá neceffe fit,purget, 

EX SYMEONE SETHL 

Copiofum corporíalimentum przcbent, tardé tranfeunt, & difficulter coquun- 
tur, CralIum humore,capitís dolorem,& flatus efficiunt,uentremGg fiftunt,Si tor. 
reantur;aut ficcentur,multum nocumentí deponunt, 

APPENDIX. 
Capitis dolores creant, Inflationes paríunt,cócoctu difficiles, Toftae tamen cru. 
p dis ínnocentíores funt. Arefactee multum noxa remittunt, Trítae cum melle & faz 
lerabíoforum canum morfibus ímponuntur,Vlammarü durítías difcutiunt, cum 
hordeaceo pollíne &aceto impofita, jsp uíno maceratis, & cum farína fubadtis, 
peísi uíce utuntur ad fupprimendos menfes, 


DE CARYO BASILICO» CAP» CXLI* 


NOMINA, | 
jAPYON BanM6) Cirzcis, Regíanux &Perfica;Iuglansi Latinis: offi 
224 cinis INux fimpliciter, Germanis YOel(cbrf appellatur, «fpvoy autem 
343 Graecis à capitís erauedíne uocatam efTe notifsimum eft, INam folía ar 
EL $i? borís huius erauem expirant halitu, uiresqy eíus in cerebrum penetrat, 
bafllics cy Pere atqueadeo eos Topore tentans Izdít qui fub arbore decubuerint, Bafilíca uero, Re 
Jens. oiánue & Der(icam,có quod e Perfide prímum ín Greecíam à recibus delata (it,diz 

tuglats. ctam ele conftat.Iuglandem à íuuando & elande nomínatam exi(timant, 


FORMA, 


Caryott unde if 
Greci appelé. |i 


tariit, 


Axboreft pregrandís, multis preelongístp nixa radicibus, procero caudíce,muL. 


tisfummatím ramís ingentibus brachíato, ad bínüm ternümue cubitorü comple: 
xus fxpíus craflefcente, cortice híulco, & ín rímas altas dehifcente, folijslatís , ob- 


vmbra vgl» longís,eiucundo grauiter fubolentibus, patulamt íaculantibus umbram & infa 


dis atoris l*- brem, perautumnum decíduis , V'erni temporis inítio ueluti quodam ecftiente 
VH foliorum conceptu, panícula przelonea, callo íquamatím compactili protracta,or. 
dínenucís pínez protuberat, dehícitq . Flauefcens ftatim quàm frondem facere 
ccepít,nutans caducat prolabitur , "T'um fuper ramenti huius pedículi flos erum, 

pit, totidemi calyculacea teeumenta quot flores petiolo contrahuntur, fineulísig 

íjs fingula includuntur nuces,multís munit ínuolucris,prímum herbaceo corti- 

cemox lieneo putamíne , deín tenuí tuníca , Crífpi íntus nuclei quadrípartító di 

gerun^ 


380 PLANTARVM HISTOR I AE QCAOB, ^C ERO 


€ gerüntur,líonofa intercedente membrana, 


LOCVS. 


IVlontibuslIatat;aquasG odit, Pafsim ín omnib, fere Germanie hortis prouenit, | 


TEMPVS, 


.. Germinat poft afflatum Fauoníj, non cacumíne, ut maxíma pars arborum, (ed 
 lateribusímpulío príorepullulo.Fructíficatautumno. ——— 


TEMPERAMENTVM, 
Huius temperamentum ex uíríum enarratíorie patebít, Virides uero nuces pri 
mo ordine ficcae, fecundo uero calidae cenfentur, | 
VIRES. EX DIOSCORIDE. 
INuces iuglandes difficiles cócoctu,(tomacho ínutiles,bilem augent, capitis do; 


lorem faciunt,tufsientibusiínimicee, Ad uomítionesíeiunis in cíbo utiles, Prafum- - 
ptz &à cibo come(tz cum caricís & rutaletalibus uenenís aduerfantur . Laroius | 


re) 


efitatzelatos lumbrícos pellunt.Tllínuntur mammarü ínflammationi, abícefsibus, ^ 


luxatístg cum exiguo melle & ruta , Cum cepa uero, fale & melle, canís homínísq | 
moríuí conferunt, T'ormína cum putamínefuo crematz & umbilico admotze fe. | 


dant. Cortex combuftus, trítusQy ín uíno & oleo, infantibus ínunctus capillos ele; 


gantes efficit,alopecíasg replet, Siftit menfes crematum trítumt, & cum uínoad- 
motum quod intra nuces clauditur, V etuftarautem nucumnucdlei illítí, gangra 
nas, carbunculos, xgilopas &alopecías comanducati & íimpofití celeríter fanant, 
Fit etiam ex ijs contu(is X exprefsís oleum, R ecentes nuces (tomacho mínus no- 


cent,dulciores enim funt , C'uam ob caufam allíjs mífcentur, utacrímoniam aufe- 
rant.Illíituliuores quoque tollunt, 


EX GALENO, 


D. Arbortumingerminibus,tuminfolijsad(trictionem qtrandam pofsidet , Cae 


terum euídentem & plurimam ín nucís putamíne recenti & ficco: proinde eo fullo. 
nes quoggutuntur. Atnos ea exprímentes, fucco fimiliter ut mororum & ruborit 
decocto in melle; ut ftomatíco medicamento utimur, & ad omnía reliqua ad quae 
modo dícti fuccí coueníunt, Porró nucis ipfius quod edendo eft, oleofum eft & te 


Talüsiens nuium partíum, ideotp etíam facilét exprimitur: & quo díutius reconditum fuerit, 
vu, in bikm magis tale efficitur, Cuamobré oleum ex eo ínueterato exprimere lícet:tunc fané 


Wertitur. 


admodum difcutiens fit,uteo nónulli eangraenas, & carbunculos , & zeilopas fa 
nent: nonulli ueró etíam ad neruos uulneratos utuntur. Caeterum fi recens (itad- 
(tríngentís noníhil qualitatis quocp obtinet, At quod imperfecti eft etíiamdum,& 
nondum ficcum, ueluti relíqui fructus omnes quí uírídes funt, plenum eft femico 
die humídítatis . Cortex tamen eíus ubi ínaruít, tenuíum partium & exíccatoríiz 
eftmedicamentum, morfus expers. 
EX PLINIO. 

Arborumipfarum foliorum uires,ín cerebrü penetrant,hoc(g minore momen 
to,fedin cibís,nucleifaciut.Suntautem recentes iucundíores, ficcze unguínofiores, 
& ftomacho ínutiles, dífficiles cococtu, dolore capitis inferentes, tufsientibus íní^ 
míce,& uomituris ieiunís aptzeín tenaímo folo:trahunt ením pituítá, Ezedem prae 
fumpta uenena hebetant, Item angínam cum ruta & oleo, Item aduerfantur cepis, 
leniuntig earum faporem, Auríü inflammationí í mponunturcum mellís exiguo. 
Item cum ruta mammís &luxatis, Cum cepaaute & fale & melle, canís homínístg 
moríui, Putamíne nucís tuglandiís,dens cauusinuritur, Putamen combuftum tri 
tumi ín oleoautuíno,infantiü capite peruncto;nutrítcapillum:&ad alopecías fic 
utuntur, Quo plures quís nuces ederít,hoc facilius tíneas pellít.Et quae perueteres 
funt nuces gangreenís & carbunculís medentur, Item fugillatis, Cortex iuglandii 
líchenum uítio & dyfenterícis prodeft, Folía tríta cum aceto;aurium dolori. In fan- 
euaríjs Mithridatis maximi Regis deuícti, Cn, Pompeíus inuenit ín peculiari co^ 

menta» 


PLANTARVM HISTORIAE CÁB, CXLI, 38t 


A mentario ip/ius manu corüpofitionéantídotí, duabus nucibus ficcís,item ficis toti 
dem, & rutzefolfjs uiginti fimul ttítís addito falis erano:& quí hocíeiunus fumar, 
nullum uenenum nocíturum illo díe , Contra rabíofi quocp canís morfus, nuclei à 
ieiuno homine cómanducati illítiq, praefenti remedío effe dícuntur, 

»n EX PLINIO VALERIANO. | 
INuxuíridis,utpoté adhucaquatiorís hum oris,ftyptica &trigida uírtute cenfet, 
Pote(tdeníiqs € (tomacho aliquid uigorís acquirere , & uentré cum caro fumpta 
mollíre.INuces aute ficcac, dure, cum catícís duabus, &uigínti ruta folijs addito fa- 
lisorano fimul coteruntur,nullísG uenenis opprimi poterit ea die quifquís ieiunus 
acceperit, Inter Calendas & Idus Iulij centum numero nuces ftatím ut arbori dem 
ptzcfuntcortice adhaerente quaffantur: hís admifcentur alumínís fciísí librae tres, 
& in nouo fictili uafe ponuntur : fuper hzecíínfunduntur oleí bonilibrze tres, & db 
ligenterínloco neg; humido, necs nímíum ficco obruunt, poft nonagínta díes da: 

- buntoleum,quod fluentíum capillorum damna reftítuit, 

MN EX SYMEONE SETHI. 

Viridesuentrem mouent,quamobré quídam ante cibum cum fapo comedunt, 

—— Facilius etíam quàm amyedalz concoquuntur. Arídae ín ore ínflammationes & 

—— plagas efficiunt, Stomacho meliores fiunt, (í cum carícis edantur, Ferunt etíam 
eam quí nuces cum carícís X rutaante reliquos cibos efitauerít, non magnopereà 

| uenenatís medicamentislzdi , Cócoquuntur facile nuces in frigidis uentriculis , ín 

— calídís uero ín bilem magís mutantur. Faucium & capítís dolorem afferunt, & tu^ 
fes augent. Ante alíos cibos fumptz , uomítum adiuuant. Ad fatietatem come; 

ftas,lumbriícos educere fcímus, Ad dentium prurítum utiles funt, 


| 
H DE CALTHA» CAP» CXLIP 


| quam uoce deinde corrumpentes offícing,in Calendulam immutari, 
[25-4 Quanquam uerifimile etíam fit, fic nominatam effe, quod omníbus 
menfium Calendis fruticare comperíatur. Atque hínc fit quod nonnulli orem 
omníum menfium appellent, Germani Xítigelblimet: uocant, ab íntorto, & in 
circulum acto femine, 


FORMA, 

Herba eftfrüticofa, caule dodrantali, lignofo, folijs longíufculis, in anguftum 
definentibus,floribus fpeciofis,croceís luteisue,non íngrati,quamuís grauís,odo- 
tís,qua dote in coronamenta uenit:femíne, cuíus uagína fcorpíonis caudam imita 
tur : radíce fimplici, multo capillitio fibrata, Curautem hanc herbam Caltham 
efle credam, facitínprímis Plinius, qui lib. uige(imoprímo, capitefexto, Caltham 
odore grauem effe fcribit, Dein Virgilius qui &olocafecunda (ie canít: Mollia ltr 
teola pingit uacínía Caltha, Luteolam,àluteo floru hauddubie colore,nomínans, 

| ! LOCVS | 

Proueníitin cultis,atcg uixhortum ínuenies ín quonon copiofe nafcatur, 

| TEMPVS& 

Singulis feré menfium Calendis,ut diximus, florere deprehenditur, IVlaio inci. 

piens menfe, Vlagis autem autumno eiufdem emícant flores, 
TEMPERAMENTVH, 

Calídam & ficcam effe (tatumnt,negiíd ímmeritó,quandoquide dufcedine mo. 

díca cum amarítudine coniuncta partícipet, — | | 
| | VIRES 


Caletdula quare 
dicia, 


Flos oii 
menfiun. 


EA 


AS oM) 


PLANTÁRVM HISTORIAE CAP, CXLII, 383 


VIRES EX RECENTIORIBVS. 
Herba ipfaadhibetur condimentis & acetaríjs , Flos ex uíno potus ciet menfes 
item herbae fuccus,quo in dentium dolore os prefentaneo remedío colluítur,INon 
parum etíam eíus flos ad lauos reddendos capillos conducit. Idem,petínde atque 
ipla herba;fecundas educit mirifice,fi aridus fuffitibus admotus fuerit. 


DE CARYOPHYLLATA» CAP- CXLIID 


NOMINA. 
$3 VALITER Graecis Xantíquís Latinis fcriptoribus haec herba nomi. 
|| nata fitjnondum compertum habeo, Cur enimDiofcoridis Lagopum caryopbyltaa 
jJ non efTe credam,etfi panículum pedi leporino prorfus fimilem habeat, 10e L«gopu- 
2-534] facit quod ín manufcripto & peruetufto herbario feorfim defcripta & 
depicta utrancp herbam uíderím, Píctura autem Lagopilongé aliam herbam,que 
—'infegetibus nafcitur,quàm fit Caryophyllata, exprimit: de qua fuoloco dicemus, 
INeg defunt qui herbam hancde qua agímus, Gieum Plínio díctam uelint, quorü 
certe fententia periculo uacat , quod eadem facultas utrifgg radicibus fit, Sed ad ín- 
" füitutum reuertamur, Herbam quam recentíores LatíniCaryophyllatam,ab odo. 
——tis íuauitate quam radíces de fe prebent,nomínant, uulgus herbam Benedictam, seria. 
à diuína fua efficacía, 8. Sanamundam appellant, Germani 25eneoíctenvourg, 
| GENER A. 

Duo efle eius herbae genera animaduerti , non tamen multum à fe difsidentia, 
L- Prímum genus Caryophyllatam hortenfem uocauímus, cuí ex cultura alíqua te« cajoprlta 
: nerítas accedit in folijs , floribus & panículis . Flos huic pauló minor & pallidíor borterfis. 
B quàm fylueftri , Germanice garten / ober beymifc) 2Senebícterurt appellari 
1 poteft. Alterum huíus herbze genus Caryophyllatam fylueftrem dixímus , quod cayophytaa 
fcilicet citra culturam proueníat, Flores eíus multo maíores, magísqp ad crocí colo. flucftris. 
rem accedunt. Germanice ilo 2Óenebictervurts nominari comode poteft, Díffe 
rentíam tamen nemo rectius quàm ipfa pictura demonftrabit, 

FORMA. 
Caulis illi fefquicubitalis,genículatus,anguftus,terna e pediculo longo folía ar. 
ticulatím exeuntía, perambitum ferrata, bina etíam prioribus mínora, fingula ge. 
nicula cingunt . B medio alarum finu ramuli funduntur tenues, quibus ín fummis 
— flosluteus emicat, quo fuccuffo caput extuberat círcínatis acinulís cumulaté ftipa. 
— tum,quafi rudimentum eluceat nature fragum ínchoantíis, Radix multis luteis ca 
;pillamentis fibrata, Caryophyllon olet, 
LOCVS. 

Primum ín hortís plantatum prouenit, Alterum ín montanis,opacís, iuxta fe; 

pes nafcitur, | 


Sammunda, 


TEMPVS, 
* PloretlVlaio & Iunio menfibus. 
TEMPERAMENTVM. 

Recentiores, & peruetuftus etíam herbaríus, calidam & ficcam effein fecundo 
ordine ftatuunt.Folía faneín guftu non mediocrem adftrictionem oftendunt, Rz 
dix itídem haud paruam adftríctíonem obtinet. 
VIRES EX RECENTIORIBVS, 
Radix eiusluto & fordibus eluta (iccatur, & imbre aceti refpería arcas & ueftes 
- ducuhdo comendat odore, Decoctum huíus fumitur ad perficiendas concoctío. 
nes, fedandosqQ coli dolores. Radíx eíus pectoris laterisqs dolores & cruditates iu^ 
— eundo fapore difcutit, Manufcriptus herbaríus facultatem habere difIoluendi, di 
serendi,X ob(tructiones tollendi fcribit, Fomentü item ex uino decoctionis cius 

| | menfes 


CARYOPHYLLATA 


HORTENSIS. . 


Garten OSeneoictenwurs. | 


| YOilo 25enebicremwnesg,. *4 


om 
USE 
: d 
€ 
go 
re 
Nu 


cQ 
EA 
a 
ups 
E: 
5 
24 
"e 
i 


386 PLAÁNTARVM HISTOR I ÁE CAP, CXLIII, 


j 
c menfes cíére, Contra uenena trítam cum uíno fumptam ualere, Cococtionem prae. | 
terea roborare, dolorem uentrículi & ínteftinorü àfrigiditateaut flatibus ortum, ' 
decoctam ín uíno fanare ait, IMlirifíce etíam ad interna uulnera huíus herbae deco^. | 
Cum confert, Externa uero ex ea collui debent, 


DE CENTAVRIO MINORE* CAP» CXLIIID* 


NOMINA, 
ERBENTAYPIOR uui, n Arion, «ok Mpriop Graecis, Febrifuga & Fel ter; 
*A rze Latinis , officinis Centauría minor, Grermanis Eleírt Cau(enorguL 
1d oentraut/SicberEraut/2Erotgall/& 2SiberErant appellatur, Centau 
2» rium, qued ea curatus dícit Chíron Centaurus, cum Herculis excepti 


Centaurium ute di 
de dictum, 


FORM A. 

Herba eft Hyperíco Origanóue fimilis,caulem habens altitudine fupra dodran. 
tem,angulofum,Flores ín puníceo colore fubpurpurafcentes;ad Lychnídis flores 
accedentes, Folijs paruís & oblongís ueluti Rutze, Semen trítíco fimile, Radícem: 
exiguam,ínutilem & leuem. 

LOCVS, ' | 

Propterlacus & rígualoca, Diofcoride autore, nafcitur , Apuleio uero tefte in 
folidís & fortibus quoquelocís prouenit, id quod non raro in Germania noftra ac 

np cidere compertum habeo, 
TEMPVS, | 
Floret aeftate 8tautumno, quo maxime tempore , quia femíne eft praegnans, 


collioitur, 
TEMPERAMENTVM, 


In folijs & floribus uíncit qualítasamara paululum obtinens adftrictionis , at. 
que propter eíufmodí temperamentum admodum exíccatoríum eft medicamen: 
tum,expers mordacitatis, "ds 

VIRES. EX DIOSCORIDE. 

Herbaipfa adhucuirens tufa & illita uuInera elutínat. V'Icera uetera purgat, & 
cícatríce obducít . Biliofa & craffa per aluum ducit, D'ecoctum eiufdem ifchíadicis 
coómodeé infunditur, fanguinem educens, & à doloreleuans , Succus ad oculorum 
medicamenta perutilís,cum melle qua pupillas obtenebrant expurgans , In peffo 
admotus menfes acfcetus educit, Príuatím potus neruorum affectibus fuccurrit, 

EX GALENO, | 

Centauríj mínoris radíx prorfus ínefficax eft . Rami uero & potifsimum folía 
que in ijs funt atque flores, utiliora , V [cera magna herba ipfa adhucrecens illíta 
glutínat. Vetera quoque & quz egré ad cícatrícem perduci poffunt eodem modo: 
utentibus cícatríce obducuntur, Arefacta glutínatoríjs & deficcatorfjs mifcetur Ir 
cultatíbus, ijs uídelícet quae (inus & fiftulas fanare funtnatze, & ueteres durítíes e 
mollire, tum ulcerum maligna fanare , Vlifcetur etíam íjs quee rheumaticís affecti? 
bus medentur, ín quíbus ea medícamenta optíma funt quae uehementer deficcanz 
tiacum quadam adftrí&tíone nullam habent mordacitatem, Decoctum herbe quiz 
dam iíchíadicis ínfundunt,ceu bilíofa ac cra(Ta ducens:nam & talía purgat, C)uanz: 
quam quum adeó uehementer operabítur utcruenta euacuet, tunc magis po 

. fit, Sue 


387 


b 
"" 
n 
1 
; 
m 7 
m, 
^4 
iH 
B. 
N 
M 
Im j 
AT 
' 
p 
" 
H 
^ 


BEER YO. 


| GENTAYRIVM | 


51 
EX esi 


| $68 PLANTARVM HISTORIAE CAP, CXLIIII, 


C rít.Saccus porro eius quum adfimilís (it facultatis, hoce(t,exiccatoríoe & abfterfo- 
ríz, X relíqua íam dicta pulchre efficere poteft. Cum melle ctíam oculís illinítur,: 
menfesqs & fcetum appofitus ín pefTo euocat, Sunt qui ipfum praebeant & ijs quí» 
bus neruiaffe&i funt,ut quí euacuet & deficcetinnoxie quaeímpleta funt, Optimi: 
etíam medicamentum e(tad iecínorísob(tructiones foluendas, Bonum quodplíez: 
níínduratoforís impofitum,& nihilo fecíus (i quís bibere fuftínuerit, | 

EX PLINIO, 
Purgataluum fuccus Centaurij mínorís drachmaíin hemína aqua cum exiguo 


falís & acetí,bilemq detrahit, 


DE CYAMO»-* CAP» CXLV» 


NOMINA, 
ev A Mo z Graecis, Faba Latínís dicitur, Officiínae Latinum nomen re; 
|tinent, Giermanis 25orrett appellatur, 

P FORM A. 
Sc Sola Fabaínterleeumina (ine adminiculo nititur, folio carnofo,Por 
ace fimilí, flore criftato,uerficolore,partím albo,partím purpureo, atrís quibut 
dam maculís notato,quas IVI, Varro lugubres uocatliteras ; filíqua plerunque fez 
mípedalí, fructu íntuslato humani unguís effieie, colorenon fim plící, fed autful- 
uo,autnigro, íam uero etíam herbaceo & coccineo: radice fingularí,líonofa, & ca- 
" " * , 1 * 

pillata fibrís . Quaehícà quibufdam, quafi noftranon effet uera Faba, afferuntut. 
argumenta, non tantí momenti [unt ut confutatione indigeant: conftat enim noz. 
ftram,eas quas ueteres illi adfcripferunt,haberenotas & facultates, Non tamenne. 

D gamus in diuerfis terrís maiorem aut mínorem produci pofTe, 
JE oS S. | 
Pafsím in hortis fata prouenit, L'zctatur loco pinguiísimo & ftercorato, 
TEMPVS | 


Floretaeftate, | 
TEMPERAMEN TVM, | 
Fabain refrigerando & exíccando ad medíam temperaturam propinqui(simé; 
accedít. Eftitaquefrigida & ficca ín prímo ordine, | 
VIRES, EX DIOSCORIDE. | 
Spiírítuofa, ínflans, concoctu pertinax, ínfomnía tumultuofa faciens, "Tufsita,. 
men confert,carnesQq generat, D'ecocta ín poíca, & cum cortíce comefta, dyfen te^ 
rías X ccelíacas fluxíones fiftít, V tilis contra uomitíones ín cibo fum pta. Minus: 
inflat príoreaqua in decoctíone cffufa . V írídis magís ftomacho nocet, plustg ín» 
flat, Farina eius per fe & cum polenta illita, ex plagainflammationes mitíoat, & cí 
catríces ad relíquí corporis colore reducít, Mammis ín quibuslacín grumos cogi, 
tur, &ínflammationelaborantibus auxilíat,lacg extinguít, Cum melle & fcenierg. 
cifarína furunculos, parotídasac fugillata oculorum diícutit, Cum rofa, thure, && 
ouí albo,procidentes oculos,ftaphylomata & cedemata com peícit, IVlacerataín ui. 
no fuffufiones &íctus oculorum fanat, Ad fiftendas fluxiones fine cortíce com 
manducata fronti imponitur, T'eftium ínflammationes ín uíno decocta fanat.Pue. 
rorum pubí illita díuíimpuberes feruat. Alphos exterít, Euulfos pilos ut non nu^. 
tríantur & graciles fiant;cortices illiti efficiut, Cum polenta;alumine & oleo ueterí 
illiti ftrumas difcutiant, Decoctum illorum anas tíngit, Factas ab hírundinibus 
fanguínis eruptiones, cortíceablato, Faba qua parte coharet díui(a, (i dímidía ape 
ponatur,compefícít, 


EX GALE-4 


C 


D ces, Gad neruorü ueteres dolores,cum adipis fuilli uetuftate prodeft, Et per fe corz 


yuedia. 


Confolida J 2x : 2 


200 PLANTARVM.HISTORIAE CÁP, CXLY, 


| EX GALENO. 
Caro Faba paulum quid abftergentis facultatis cotínet, ficut cortex adftríngen .— 
tis : idcírco medícorum nonnulli totam Fabam cum polenta deco&tam dyfenteri 
cís,ccelíacis X uomentíbus exhibuerunt, Porró ut edulium flatulenta eft, & co&tu. — 
diffícilís, ut(i quid aliud , Excreationibus quidem ex thorace & pulmoneídonea, — 
Vtmedícamentum ueró forís impofita fine mole(tía exíccat, In podagrícís ea (ae« — 
penumero ufi fumus ex aqua decocta, deinceps adipem fuillum admiícentes . Ad 
neruorum tum contu(iones, tum uulnerationes, farínam eius cum oxymelite ime ^ 
pofuimus, Ad eos quí ex íctuíam phlegmone occupabantur,cum polenta , Sed & 
telum & mammarum bonum e(t cataplafma , INam hz partes cum phlegmone 
tenentur, moderaterefrípgerariamant, maximécum mammze ex lacte ín ipfis con 
creto phlegmonen patíantur, Qyuínlac quoque ab eo cataplafmate extinguitur,fi- ' 
cutpuerorum pubes farína fabacea illita plurímo tempore glabra permanet. IVlaz 
nifeftefabacea farina cutis fordes detergere confpicitur, quod intelligentes mango ^ 
nes,acmulíerculzsín balneís quotidie hac utuntur, lllínunt praterea & hacfaciem 
quemadmodü ptífana:znam quae ín fumma cute emínentlentes exterit, & maculas 
uelut ex fole contractas, 


1 
| 
] 
j 
| 


EX PLINIO, 

Faba hebetare fenfus exiftimata,ínfomnía quocp facere. Solída frícta, fernenstg | 
inacríaceto coníecta,tormínibus medetur. In cibo freffa, & cum allío cocta, con- 
tra deploratas tuífes fuppurationestp pectorum, quotídíano cíbo fumitur:SC com^? 
manducata feíuno ore, etíam ad furunculos maturandos difcutiendósueimpont 
tur, & ín uino decociaad teftíum tumores & genítalium , Lomento quoq ex ace? 
to decocto,tumores maturatatqy aperit, Item líuoribus,combuftís medetur. V odi | 


eam prodelfe, autor e(t M, Varro. Fabalium etíam filiquarum cinís ,ad coxendi 


tíces decocti ad tertías fi(tuntaluum, 


DE CONSOLIDA MEDIA* CAP* CXLVIx 
|» NOMINA, | E 

ENTER multasalías herbas quibus uufnera elutinandi facultas ineft, 8 

jj hzec cuíus pícturam damus cónumeratur, Hínceft quod uulgus herba | 


Guloe guiisel nuncupatur. 
| FORMA, 3 
Caulem habet quadrangulum,lanuginofum,ex qtro per interualla folia bína ex-— 
fingulis geniculis ín extremitatib.lacíniata, Vlenthze fimilía emícant. A medío cauz. 
lísad faftigium ufgrex fingulis folíorumalís,flores fex autfeptem ín purpureo ccez 
rulei exeunt, Radix illi fabeftlignofa, quae multas à fe exiguas radices capíllamenz - 
torum ínftar per terram latéferpentes propagat, ] 1 
LOCVS, 
Paísiminpratisnafcitur, — 
TEMPVS, 


Floret copiofe IMlaío menfe. 
ens TEMPERAMENTVM. ^ 


Guftuadftríngit & amara eft,ut calidam & ficcam eíIenemo dubitare pofsit, 
"IR ES, 


Vulnera elutinat,Sanguínis grumos ex cafu; uel cóotufionib, coactos ín corpore: 
| diftjcit. 


CONSOLIDA 


MEDIA. 
j ; X 


MT 


J/ 


291 


392 PLANTARVM HISTORIAE CAP CXLIVI . 


c dífijcit & diffoluit , Praefens remedium eft aphthis & ulceribus ín ore ferpentibus;. 
Decoctum eíus tumoríbus illitum eos difsipat, V fus etiam eius ad íntertrígines,ul. 
cera pudendorum, & ínteftínorum exulceratíones prodeft, 


DE CANNABE-» CAP» CXLVII- 
NOMIN A. | 
ZANNABIZ COirzcis, Cannabis Latínís, Barbaris & uulgo Canapus di^ 
cea citur, Germanis autem D?anff. 
d GENER A. ! | 
Puer Cannabisduofuntgenera. Vna enim fatiua e(t, quam Greci soispi- 
9» quod magni ínuita ufus fitad robuftifsímos funes texendos , Germanis $4» 


mectoanf dicitur, Altera fylueftrís, quam Latíni Termínalem uocant, Germani 
voilben Danff. | 


euturéspod 


FORMA, 
SalinaCamabis — Satitta Cannabis folía fert fraxino fi milía,erauís odorís,caules longos,inanesqg, 
Sylusstris. femen rotundum, Sylueftrís ueró uírgas fundít Altheze f; miles,nieriores, afperioz 
res Gc mínores,cubitali altítudíne. Folía fatiuze fimilía,afperiora & níeriora. Flores 
fubrubeos, Lychnidi fimiles , Semen & radícem Althez fimilia , Eius eífioiem ui 
dere nobís nondum lícuiít, | 
LOCVS. | 

Batíua,ín locís cultis fata prouenit, Sylueflris ín fyluis & afperislocis, Apuleiodg 

te(te;jíuxta femítas X fepes nafcitur, | 
TEMPVS. 
Herbaad ufus medicos carpitur dum maximeuiret , Semen autem eius, Plinio: 
D autore,cum maturum eft,id quod prope autumni zrquínoctíurh accidit, 
TEMPERAMENTVM,. 
Admodum calefacit & exiccat, 
VIRES EX DIOSCORID E. 

Datiuae maíorí copía fumptum genituram extinguít, Ex uirídi autem fuccus ex | 
preífus, contra auríum dolores utiliter inftillatur. Sylueftrís radix decocta íllitatg, | 
inflammatíones mitigat, Tumores difcutit,& callos dífijcit, Huius cortex texendis ; 
funibus utilíseft, | 


EX GALENO. : | 

Cannabis femen flatus extínguit,adeoQg deficcat,ut fi plufculum edatur genítu, | 
ram exiccet, Sunt quí ex uirídi fuccum exprimentes, ad auríum dolores ab ob(tru- 
Cione,ut mihi uídetur,natos utuntur, Semen etíam cannabinum difficulter conco 
quítur, ftomacho & capiti aduerfatur,prauosq; humores creat. Admodum excal-- 
facítídeog caputaeftuofo ac medícamentofo halíru furfum miffo tentat, 

EX PLINIO, 

Semen Cannabis extinguere genituram uirorum dícitur . Succus ex eo uermi^ 
culos auríum, & quodcuncp animal intrauetít, erjcít, fed cum dolore capitís . T'an- 
tadp uis ei eft,utaquae infufa,coagulare dícatur, & ideo iumentorum aluo fuccurrit 
pota ínaqua, Radix cotractos artículos emollít ín aqua cocta, Item podagras & fi, - 
milesimpetus. Amburftís cruda illinitur, fed (zepius mutatür priufquam arefcat. 

* EX SYMEONE SETHL 

Semé Cannabís comeftum idem nocumentum quod Coríandri affert: immo 
díceením fi eftur, ut íllud,deliríü facit. Folía uero arída pota, uelutifarína, aut ma» ' 
gis pro potione hzc farína exíccata, ebríetatem quandam hofpitalem facit, & quae 
ab hautíente non fentiíatur, Apud Arabas enim pinfitur, fubigitürue pro uíno, & 
inebríat, Deficcat uero femen genitale ut Caphura, | 

ÁPPEN- 


€^ 
Qv 
ea 


P4 
pu. 


ma anf. 


9« 


CANNA BIS 
SATIVA 


$ 


ji i 


( 


394. PLAÁNTARVM HISTORIAE CAP, CXLVII, 


C APPENDIX. 
Quum ex iam dictis coftet Cannabínum femen caput facilé tentare, atqueadeo 
Lzdere, imprudenter faciunt, qui uulgi errore fequentes,ín morbís,íjsGg maximis; 
capítis, ex hocfemine confecta ííu(cula zerotantib, magno eorum malo exhibent, 


1 LI 


DE CARDIACA* CAP» CXLVIII» 


| NOMINA, | 
«3 vo nomine herba haec ueteribus fitappellata,nondum nobis conftat, 
$54 j Noftri tamen temporís herbaríj Cardíacam uocant. Germaní Det. 


V e uc | gípan/ ober Dersgfeert. Cardíaca ueró hauddubié à recentioribus: 
[2-4 8 nomínata eft, quod cordis palpítationi , quam illí perperàm x«jduodi, 
appellant, mirifice conferre uideat, Alía eft haec à Ballote,de qua fuoloco díxímus, 


FORMA. 
Cardíaca caulem ex fe mittít quadrangulum, eeniculatum, niorum: folía faci! 
niata,niera,per interualla in caule ex fingulís eeniculis prodeuntía: flores ín can 
dído purpureos orbículato ambítu caules círcumíacentes : radícem luteam, íntor 
tam,capillamentís fibratam. 
LOCVS. 
Paísím in ruderibus & circa fepes nafcitur. 
»  TEMPVS, 
lulio menfe oribus abundat. 
TEMPERAMENTVM, 
Amara admodum exíftít, uthoc nomíne calidam effeín fecundo ordine, & fic 
cam ín tertío conftet, 1 
, VIRES 
Recentiores recte contra cordís palpitationem, conuulfionem & refolutionemt: 
códucere tradunt:poteftením quum amara fitherba,fua caliditate & ficcítate crafz. 
Íoshumores quí inuenís & alíjs partibus, neruofis potiísimum,funt, incidere, exz. 
tenuare & diícutere, Hac etíam ratione morbo comiítíali confert, urínas mouet, &b 
menítrua educít;alíasq facultates quas Galenus libro quarto de fimpl.med. 
facult.cap.xvij.amarís tribuitobtínet, 


DE CARÓ, 


um 


cm 


e d 


Mem 


- 


- à 


i£feo&mid. 


DE CARO» CAP» CXLIX» 397 


a / NOMINA, 
EA Poz Grecis, Caron uel Careum Latiínís,officinis Carui nomínatur, Ceu. 
WW Germanis &OattEimid) / ober YOyfentimel dicitur, A Caría forté Cecaunde 
x dreoione,in qualaudatífsímum naícitur,appellationern accepít. Man 
OO FORM A. 
aules emittit quadraneulos ab una radice multos, folía Staphylíni, flores can 
' dídos, &cín caulíum fummo femen angulofum ac copiofum , radicem oblongam 
& luteam, 


LOCVS,. 
Paísim ín pratís Giermaniz noftrae prouenit, Optímum tamen eft quod in Ca. 
ria,ut diximus,nafcitur, 
TEMPVS 
. lunio menfefloribus & femine pregnans eft. 
TEMPERAMENTVM, 
Cari femen calfacit & exíccat tertío quodammodo ordíne,moderatéacrem qua. 
litatem pofsidens, 
VIRES. EX DIOSCORIDE. 

Semen Cari calfacit;urínam cít,(tomacho & orí oratum accómodumQ. Conco- 
ciones adíuuat. Antidotís &oxyporis utiliter mifcetur, Anifo proportione refpon 
dens, Radix elixa Paftinacae fylueftrís modo edendo eft, 

| EX GALENO. 

FHlatus extinguit & urínas ciet,non (emen tantum fed & planta, 


DE CARYO PONTICO» CAP» CL» 


NOMIN A. 

L]A P Y A rola Aezifonpve Cirzecis : Auellanze nuces, & Praeneftinze La^ aulane: 
"e SA tinis, Doa(elnug GCrermanis nominantur, Pontíce autem uocantur, Pontice quare 

Ww Piquod-in Afiam Girecíamqgé Ponto uenerunt, Paru, quod Iuglandi, wcae. 
j bus mínores fint, | Parie. 
GENER A, 

Duo eius funtfaftioia, Vna enim eftfylueftrís, quam priuatim Germaninoftrí 

— Da(tnuf nominant. Alteraueró urbana feu domeftíca, quam i]dem X otnuf/o- 


Leer A enu appellant. 


iz 


FORMA. 
Corylusarbor in qua Auellana nux prouenit, caudice eft multis inferné (tolo, contw, 
"Dibus fruticante,fuperné ramís brachíato,uirgis breuibus, fine alarum finu enodi, 
bus, crafsitg nonullis, folíjs ab una parte nigris, altera ueró fübalbís, per ambítum - 
ferratis, materiaadmodum lenta,cortice fummo tenui, pinguí,maculís albis uario, 
medulla tenui & flaua , INon floret, fed floris uíce quídam in eo peculíares compa- 
&ilí callo racematím cohzerentes,& ueluti preloneí uermes fingulari pedículo pen 
files uli erumpunt, quí ineunteuere dehífcuntac defluunt cum folia profilíunt, ac 14i. 
:tum calyculacea tepumenta totídem fummatim fimbríata, quot tuli fupra pedícu- 
lum exeunt,eorumq fingulis nuces fingulz infunt, Domeftíca non differt à fylue- Donftica, 
ftrínifi quod etus folium maíus, & caudex proceríior, melior fructus, rubra mem. 
branainclufus, | 
LOCyS 
Giaudetargillofis & uliginofis locís: nafcítur itaque in plano , INemora etiam & 


montes Corylis ueftiuntur, 
TEMPVS, 


—. Autumnoleeuntur Auellanz nuces, 
! TEM- 


; bafdnug. 


ve a 


3j 
- 
i-— 
X 


My 
D— 


GRSA 


Det. 


M 


E zi 
EA 


NS 


S 
" m^ —] 
ACUN SRCOWNCN : 
DeL ASUUESNOA NES - 
WS S 
E i ^V Y. - 
M— " " ul 
N oM U 
[ 
» x p 
* 
/ 
! 
Dy 
N 
Li 


INC 
SYN : 
s 
AVELLANA. 
SYLVESTRIS. 


WX 
SN 


"e 
— : 


E" 


^ AVELLANA 


c DOMESTICA - 


400 PLAENTARVM HISTORIAE CAR CL 
|| TEMPERAMENTVM, 
"Tum cortex,tum planta,tum fructus guftanti aufterior quàm ugfans apparet, 
plus itaque habet eflentíz terre(lrís & fríeidze . Symeon Sethi calidas & humidas 
efTe Auellanas afferít. 


c 


VIRES. EX DIOSCORIDE,. 

Stomacho aduerfantur Auellanze, Trítae in aqua mulfa,& pote ueterem tufsim 
fanant, Toftee uero &cum exiguo pípere comeftze deftíllationem maturant. T'otze 
crematae,tritae cum axungía aut euo urfino & ínunctz alopecías explent, Ferunt ' 
aliqui ufta earum putamina , & ín puluerem redacta cum oleo ceefiorum oculorü 
pupillas infantibus denierare,perfufo fyncipite, 

EX GALENO, 

Valentiores funt Auellanze quàm luglandes:nam denfior ftrictiorGg his e(t fub. 

ftantía,ac mínus oleofa, Caetera magnz nuci fimilía funt, 
EX AETIO, | 

Auellana,que &INux pontícanuncupatur,quod ín Euxino ponto frequens fit, 
praeter quod frigidior, aufteríor, terre(triordg eft, in reliquís Iuelandi afsimilatur, 
Comefta dolorem capitis ínuehít, 

EX SYMEONE SETHL 

IVlaeis nutriunt quàm luglandes nuces, difficilíusg; cocoquuntur , Inflationes 
faciunt, S ut quídam aiunt,íeiunum ínteftínu laedunt , Facilius autem cocoquun- 
tur,mínusq uentrem fiftunt,fi ínteríor earum cortexabíjcíat. Dicitur quod fi quis 
ante reliquos cibos cum ruta fumpferit,huic necs moríus,necy uenena officere illo 
díe poffe,&t ícorpionesab ipfo fugere . Bumptae cum carícís, íam à fcorpíone ictos 

p iuuant, Adaciditatem à nigro humore excitatam omnino confert, 


DE CENTVMMORBIA» CAP» CLD 


NOMINA, 
z"3 vrc herbzsutalijs multisynomealiud ímponere nonlícuit,quàm;,quo 
J uuleó hodieappellari folet, Centummorbiz , Sícautem hauddubiéà 
: chirureis, quí illa quotídie utunt,à mírifica fua quam ín plurímíis ulce; 
| $19. ribus medendiís obtinet facultate, dicta e(t, Sunt qui à folíorü fimilítudi - 
Biwmmdarie. neque nummi fpecie referut,[Nummularià uocant, À nónullís Hírudínaria,quod ^ 
paísim terrze hírudinis inftar affixa (it, dícitur . Necdefunt qui Serpentaríam apz^ 
pellent, quod compertum fitferpentes hacherba fi uulnerentur fibí mederi , Gierz — 
maníce J£ qeltraut/ooertlein T (atersunq/ober D(ennigtraut nominatur, 
FORMA. 
Serpít per terram,exiguísQy radiculis écoliculisatís prodeuntibus nititur, Folía 
habet ex utrog caulislatere rotunda, pínguiadg;flores luteos, | 


Centummorbia, E 
unde dicla, 


LOCVS, : 
Prouenít ín locis humidis,potifsimum uero circa lenta, 
TEMPVS 
Maio menfe apparet, lulio autem floret. ; 
| ?^ TEMPERAMENTVM, : ! "s " 
Giuftu admodum adftringit, uthínc conftet fecundi aut tertíj ordinis exiccane - 
tium efle herbam, Á i 
VIRES, 


. Huíus flores &folía tríta adeó deficcátad(trínguntg,ut quzuís ulcera olutínare ^ 
ualeant. IdeoG pota cum uíno dyfenterías,uentrís ímbecillitates,fluxusq; ac humiz 
ditates fanant , Cataplafmatis rítu illita ulcer putredínofa íuuant , Profunt etam 


adían, 


40 . A PLANTARVM HISTORIAE CAP, CXLI, 


C ad fanguinis reiectiones,profluuía muliebria, & ad omnía interanea uulnera & ul 
cera, potifsími pulmonis , Externis etiam ulceribus fumme confert, fi uinoin quo 
herbahzc decocta eft,lauentur atque abftergantur, 


DE COCCIMELEA-* CAP*- CLID 


NOMIN A. 
EROKEIMHAEA Gracis, Prunus Latínís & officinis, Giermanis eiusar- 
i99 borísfrucus Dflaumen/ober o:umen dícuntur, 
LA GENER A. 


FORMA. : 
. Prunusarbor eft radicibus fummo cefpite uagantibus paucis,caudice fubrecto, 
Ícabro, multis brachíato ramiís , folio ex oblongo feré rotundo, per oras minutim. 
ferrato,flore candido,foliato;pomo carne cute ueftito,ofTe intus duroín quonuz? 
cleus íncluditur, : 
LOCVS, | 

Satíua Prunusin hortis nafcitur. D'amafcenain Damafco Syriz, à quo cogno; ^ 

minata funt, Sylueftrís autem pafsím ín fepibus reperitur, 
TEMPVS, 
D Satiuainzítate poma fua profert,fylueftrísautem autumno, 
TEMPERAMENTVM, 

Satiuce Pruní fructus mediocriter humectant & refrígerant , Sylueftris adfirin: 

eunt,utfufius ex eorundem facultatibus innotefcet. 
VIRES. EX DIOSCORIDE. 

Eíus pomum eftur,ftomacho tamen aduerfatur. Aluum mollit, Syríaca autem. 
pruna,& pracfertím in Damaíco genita, exíccata ftomacho utilia funt, & aluum co 1 
hibent. Foliaín uino decocta & gargarifTata columellam, eingíuas & tonfillas fluz- 
xionelaborantes reprímunt, Praftantidem & fylueftríum Prunorü fructus cum. 
maturuerunt ficcati, Cum fapa decocti (tomacho utilíores, € ad cohibendam al 
uum aptiores redduntur, Gummi Prunorü glutinat, Potum ín uíno calculos con 
terit, Ex aceto illitum,impetioínes infantium fanat. 

EX GALENO. 

Pruníi fructus uentrem fubducít, recens quídem plus, arídus ueró minus, Cae 
terum Diofcorides, haud fcío cur, Pruna D'amafcena ficcata uentrem fiftere aít, 
quum tamen & ipfa palàm etíam fubducant,minus tamen tjs quae ímportantur ex. 
Ibería, Damafcena quidem magísadftringunt: at quae Iberia fert, dulciora funt, 
Quin & ipfzearbores fructibus proportione refpondenttmínus ením ad(tringunt 
quz ín Ibería nafcuntur,magís uero que Damaící, Porró ut ín fumma dícam,quaz 
rum ínfolíjs autgerminibus adftri&tío quzdam íneffe apparet manifefta, íjs decoz 

ctis phlegmongin columella auttonfillís exiftentes colluuntur, Sylueftríu fructus 
euidenter adftrí&torius eft, uentrem fiftíc, Giummi autearboris funt quí dicant 
cum uíno potum lapides confringere,cum aceto ueró puerorü fanare ímpetigines, 
Acfi id pracftat, clarum eftíncidendi tenuandit illí facultatem íneffe , Raro frw 
&tum huncaufterum aut acíidum,aut omnino íniucundum ínuenias, ubi exactam 
mat 


-—— — mmm 


r* 


ZU t 
M f) 
(fi 
iM 
NM 
[o 
T 
IL. Hn 
nm 
1 
[5 5 
i 
S 
E 
; 

2 
E 
T 
x 


- 
m Pu etui 


AN 


ATACAR 


PDAS 
SISSE Mes 
Rn 


SUIS 


ESSEN 
P ES : 
AT PEN EE EMEN. bee 


SES 


PRVNVS. 
SATIVA, 


RRSN 


——— M ÁÉEM 
Axxenc mc su E 
cx T CE 


—M— 
CE EE - 


er s SUC 


Y ' E ,j NM Pw: 3 e 
: — 
tuas" 


(/ 


m" 

DNE 
ES 

a 

p - ox 

Ra D 
» 


NI v4 " 
PLANTARVM HIS$TORIAE CAP, CLII, 405 


P 


n maturitatem fuerit affecutus , Priufquam ením eó perueníat,nulfus eft fermé quí 
mon acorem,autacerbitatem prae fe ferat;eft quí & amaritudinem, Proinde ex hoc 
"fru&u minimum alimenti corpus accípit, Verum quum humectare & refrigerare 
"mediocriter uentrem ftatuemus;utilis erít: quem fubducít humiditatís & lentoris 
fuieratía, Prunis porró zequeacficubus conceffum eft,ut uel exíccata utilía perma 
"neant, Damafcenis prímalaus bonitatis magna homínum opinione defertur, Pro 
"xima fjs qua ín Iberia & Hifpanía proueniunt, Probatifsíma in Damafcenis funt, 
— qua cum medíocri adftríctione magnalaxag funt, At parua, dura, acerbagg & ín 
"cibo permolefta , & uentrí fubducendo minus idonea, cui officio Iberíca maxímé 
"coueníunt. In melícrato plus mellis habente,abundé uentrem molliunt,ctíam(i fo» 
lacomedantur,& multo magis fi melícratum ipfum fubforbeatur. 
EX PLINIO, 
Pruni folia decocta tonfillis, eingíiuis, uuze profunt ín uino decocta, & fubinde 
ore colluto,]pía Pruna aluum molliunt. Sylueftríu quidem Prunorum baccz,uel 
radice cortex, ín uínoaufterofi decoquat, ítaut triens ex hemina fuperfit, aluum 
S tormina fiftunt , Satís eft fingulos cyathos decocti fumi , Et in ijs & fatiuis Pru. 
nis eftlimus arborum, quem Girzeci Lichenaappellant, rhagadijs & condyloma: 


tis mire utilís, 


DE CONIO» CAP» CLIII- 


NOMINA. | 

jo NEION erzcé, Ciícuta Latinis & officinis, Germanis YOutterlíng/ 

"e TOunot(berling/Gxditling/ ober YOdterid)/ quafi tyrannus dicitur, 

24 quod fcilicet Uere PUMA intra corpus fumatur., Hínceft quod 

e Arhenienfes eius fücco ín interímendo fapientifsimo philofopho So- 
trate, quem falfo Anytus & IMlelytus quafi parum recte de Díjs fentíret, accufa 

"runt;ufi funt, | 


2. FORM 4A, 
Caulem profert geniculatum Foeniculi modo, magnum , Folia ferulze, uel, ut 
- Plinius aít, Coriandro fimilía, anguftiora tamen & graueolentía, In cacumínibus 
adnafcentes ramulos & umbella, Florem fubalbum, femen Anio fimile, albídíus 
"tamen, Radicem concauam nec profundam, 
LOCVS. 
Paísim in pratis,locis incultis & umbrofis nafcitur, 
A4 TEMPVS. 
- lulio menfe flores & femina profert, 
TEMPERAMENTVM. | 
Summam habetrefrigerandi uím Cícuta;atqueadeo uenenum eft, 
s. |. VIRES. — EX DIOSCORIDE. 
Interletalia connumeratur Cícuta, fua frigiditate enecans. Remediío eft meraci 
-uiní potus, Succus exprimitur ex eíus cacuminibus contufis, priufquam femen & 
1 comaarefcat,expreffusdrin fole denfatur, IVlultus aridíad medendirationem ufus 
— eft. Miifcetur utiliter collyríjs,quze leuandi dolorís oratía adhibentur . Flerpetas 8 
—eryfipelata illitus reftinguit, Herba cum coma tríta teftibus circunlíta,libídinum 
infíomno imaeínationibus auxilíatur , fed cenitalía íllítà refoluít, lan euídaQ red. - 
— dit, Lacextinpguít,mammas ín uiroinitate íncrefcere prohibet , Puerorum teftícu 
— los tabefcere facit, 


i 


! 


j EX PLINIO, 
Cícuta uenenum eft, publica Athenienfium pcena ínuifa, ad multa tamen v- 
uus non omíttendi , Semini & folijs refrigeratoría uís , quze fi enecat, íncipiunt 
B | Lu algere 


t 


AT 


us 


f 
e eR / DS 
LA QUT " y TT 
/ IAM T AS 
LA e RU 
Í dà 
: f, 
MR UA) 
( 7 
A LA 


t 
^ 


PLANTARVM HISTORIAE CAP, CLIII. 407 


[oereab extremitatibus corporís , R'emedío eft, priufquam perueníat ad uitalía, 
inatura excalfa&toría. Sed ín uíno pota, irremedíabilis exiftimatur . Succus ex^ 
mítur folijs lloríbusggitunc ením maxime tempeftiuus eft & melior. Semine trí. 
xpreffus, X fole denfatus ín pa(tíllos,necat fanguine fpiffando. Faecaltera uís, 
"Etideo fic necatorü maculz ín corporibus apparent. Ad diffoluenda medicamen. 
tautuntur illo pro aqua.Fít ex eo ad refríioerandü malagma, Praxcípuus tamen eft 


urcollyrijs,& alíosomnes rheumatiímos cohibet. Folía quoq; tumorem omnem 

oloremt& & epíphoras fedant. Anaxilaus autor e(t,mammas à uírgínitate illítas, 

emper (taturas, C) nod certum e(t,[ac puerperarum mammis impotita extinguit, 

ueneremq te(tibus círca pubertatem illíta, | 

DE CYNOGLOSSO OFFICINARVM» 

| G/X Rib/edtitL | | 
NOMINA. 

YNOTAQZZON gQrace,latine Lingua canína : officinze graecam ap- 

9S pellationem retínuerunt, Germanice Douribfisung appellat, Animade 

x Juertendum tamen nos non temere adieciíTe officinarum : neque ením 

| £j Diofcorídis damus Canínam linguam, quz uídua caule eft;& uiribus 

"etiam ab hac noftra díuer(a, 

E. d FORMA. REY UN ; 

"Caulem obtinet cubitalem, & interdumlongiorem, hífpidum, furculofum:fo^ 


iaangufta,praelonga & lanugino(a;non uenola,molliatg:lorem prímum purpu- 

'um,deín ceeruleum, (tamina habenté purpurea : radicem oblongam,& profun. 

déterram penetrantem, | 
Ec LOCVS. 

— Pafsim circaitinera prouenit, 

3 | - TEMPVYS. 

- Iunio & Iulio menfibus floret. | | 

: | | TEMPER AMEN TVM. 

7 Recentiores herbarij fríeidam & (iccam effe ftatuunt ín ordine fecundo, 

! VIRES . : 

Oris & alijs maleficis ulceribus medetur. Dyfenterize etíam prodeft, Debet ita, 
milibus morbís, Auxilíatur etíam gonorrhcez & deftillationibus : atque hinc eft 
- quod catapotíorum compofitioni, quorum nomenclatura eftad omnes mor 
bos catarrhí;aut de Cynogloflo;admilceatur, 


DE- CNICO, 


que illius herbe ufus effe in omnibus ulceribus, uulneribus,fcabie Flifpanica, & (i^ 


ad cohibendas epiphoras aeftiuas,oculorum( dolores fedandos circunlítus, Mlifce. 


Lingta canina. 


Diofcoridis Cys 
nogloffon. 


Catapotia de Cy 
togloJJo. 


CYNOGLOSSVM  . » V Éunbgsung, 


OFFICINARVM, 


&Gibet gartenfaffean. 


CARTAMVS$S' 


n DE CNICO» CAP» CL V» 
; NOMINA. 
ze] s1K oz erzcé, Cnícus & Cnecus latíné nominatur. Officine Carta 
(wu mum & Crocum hortenfem appellant, Germani YDiloen garteifafe 

NE ran /addifferentiam Atractylidis,de qua fuprà dictum eft, 

: FORMA 

Folia babetoblonga;incifuris diuifa;afpera;aculeata, Caules cübítales,in quibus 
capíta olíaze magnitudine, Florem fimilem Croco,femen candidum & rufum,ob, 
longum,angulofum, ! 


Cartanus. 


Crocus bor- Ps 
tenfis. 


LOCVS. 


Nafciturin hortís & agris fatus, 
TEMPVS 


Floretlulio & Augufto menfibus;acfubindefemen etiam profert, 
TEMPERAMENTV M, 
TTertíj eft ordinis excalefacientium eíus femen, fi quísforis eo uti uolet, 
VIRES. EX. DIOSCORIDE, 

Huíus floreutuntur in obfonfjs.Semen tundi£ & ex eo exprimit fuccus qui cum 
hydromelíteaut gallínaceo fure datus aluum puroat, Stomacho tame adueríatur, 
Fíuntetíam placentze quz aluum emollíunt,fi fuccus eius amyodalís, nitro, anífo, 
& mellí cocto mifceatur. Oportetautem ante coenam in partes quatuor díui(as Iu 
elandis nucis quantítate duas aut tres fumere, Eas hoc modo conficere oportet. Su 
matur Cnici candidi fextaríus, amygdalarü toftarum & decortícatarii cyathi tres, 
anifi fextarius unus, aphroniítri drachma una, carícarum triginta carnes , Seminis 

fuccuslaccogit,S&c ad foluendum aluum efficacius efficit, 

( EX GALENO, 
n  Cnícdfemineduntaxatad pureatíones utimur, 


DE CENCHRO»- OCAP» CLVI- 


NOMINA. 


) " " R7 
Nilum ute gà P 
dediciunm,-— 


Li 


IAMBEN, FORMA. 
UNA Framenti genus ftípula cubito altiore, eenículata, folio arundína; 
ceo, femine ín iuba teretí & pendulo, folliculo conclufo, radíce numerofa, capilla: 
ta, ac multiplici frutícante culmo, | 
LOCVS, 

Satum ínaruis prouenit.In frigido & aquofo folo príus ferendum, poftea ín ca 

lido praecipiunt, Giaudetfololimofo uliginofoG, 
TEMPVS 
Augufto menfe demetendum., 
| TEMPERAMENTVM, | 

Mlilium prímo ordine refrígerat,exíccatautem tertío exoluto, aut certe fecundo 

intenfo.Paululum etíam tenuíum eftpartíum, —— 
VIRES, EX DIOSCORIDE, 

linus czterís frugibus alít, In panesautem coactum, aut tanquam puls confe; 
cum aluum fiftíturínam autem mouet, T oftum uero faccis inditum & fomentilo 
coappofitum,tormínibus & alijs doloribus auxílío eft, 

EX GALENO, 

Milium-utferculum comeftum inter omnía frumentacea edulía minimu nutriz : 

mentí confert, Sed & uentrem deficcat, Porro forísímpofitum ín facculís idoneum | 


e(t fo; | 


412 PLANTARVM HISTORIAE CÁP, CLVI, 


€ eftfomentum fjs quae cítra morfum exíccari poftulant, Cataplafmatis etiam modo 
illitum exíccare poteft, attamen admodum fríabile eft , proinde difficilis eft eius in 
Panitexmlio, cataplafmatis ufus . Panis ex milio exieui eftalimenti & refrigerantis, Conflatin 
fuper prearídum & inftararenulzaut cínerís fríabilem effe:caret enim penitus elu 
tínofo pínguí:íure ítaquealutrm humentem deficcat. IVlilium tamen ad omnia pa- 
nico pra'ftantíus,nam & fuauíus edítur,facilius concoquítur, uentrem minus co 
hibet,ac magís nutrít. Huius farínam lacti incoctam efitant, ueluti trítíceam aeríco 
Ix:carumt eft id edulij tanto quàm illa que per fe fola fumuntur melius effe;quan 
tolac milij naturaad boni fucci procreatíonem, aliatg omnía emínentius habetur, 
Dicoautem alía omnía,concoctionem,uentrís fübductionem,in totum corpus die 

(tributíonem,adcoGiípfam in edendo fuauítatem acuoluptatem,. 

EX PLINIO, ! 
Milio fititurafuus,difcutiuntur tormina,in quem ufum torretur ant, INeruo- 
rum doloribus & alíjs feruens ín facco ponítur,neque alíud utilius, quoníamleuifz 
fimum mollísimumQ eft, & caloris capacifsimum , Itaque talis ufus eíus eft ad o- 
mnía quibus calor profuturus eft, Farina eius cum pícelíquida;ferpentium 8 mul 
tipedae plagís imponitur, 
| EX SYMEONE SETHL 
Difficulter concoquitur, uentrem fiftit, parum nutrit. Iuuateos qui refrigera, 
tionc & exíccatione uentriculi índigent,Sumptum cum lacte, uel amyedala thafía 
facilius concoquítur,& humidus fit, AS 


DE CRAMBE SATIVA» CAP» CLVII» 


D NOMINA. 
Ef RI PAMBH A440 prece, Brafsica fatiua latine, officinis & uulgo Caulis; 
(Ew GermaniceA él appellat, Crambe Grecís dícta cenfetur quafi seeza& 


3| quod pupíllasoculorum, quas Greci sópee uocantobtundat,hebetettg, 


453 In qua certe fententía fuiffe Columellam hoceius de cultu hortorum 
carmen te(tatur: 
^ LJ L] . 4 EJ ? 
JNuncuetiat quaruis oculis inimica Coramble, 
Attici integro nomíne s5ets&w protulerunt, alio fed potiore etymi fenfu, quafi 
»669 dp6s, uel rectius ai»i6s, id eft, crapulce fatietatitg contraueniat , INam uíno ad. 
ucrfatur,ut ínimíca uitibus, Antecedens ín cibís ebrietatem arcet; X poftea fumpta 
crapulam difcutit, | 


' 


GENER A, 
Etfi plurima fint Brafsicze genera; ut ex ueteribus rei rufticze fcriptoribus liquet; 
quatuor tamen duntaxat, quz hodie ufitatze funt, producemus:quarum una Grae. 
Brafiicaleuis, cís Ae, hoc eftleuis nomínatur,orandibus & latis folijs, caule magno : Giermanís 
b:citer ober groffet Al uocatur, Altera crífpa, quacà fimilitudírie apíj euvoed'üe, 
Api, ideft, Apiana nuncupatur, Vulgo crífpus caulis, Germanícé fraufer 2A 90, Ter 
Crane, tía propríé uocatur Crambe,mínutioribus caulibus,& tenuíoríbus folijs, floreIt 
teo, Giermaníce Elcíner 2A 6L/ utab alijs difcernatur, nomínari poteft;aut fimplici, 
capitata, ter &C ineadiectione A 6L. Quarta feísilis eft, folio & capite patula, Vulgus capu 
tos caules,quaf(i capítulatos appellat,quoniam in capítis formam extuberant, Folía 
enim horum ín orbem elomerantur, exteríus callofa & perambitum rugata, mul 
tísintus carínarum uolumínibus, externís femper ínteríora complectentib, Hue 
alludentes Germani Cappifttaut uocant. INonnullíà candorefoliorum Brafsi, 
camalbam, & caules albos appellare maluerunt, Hoc genere Brafsica: ín plerifque 
| yin | Germa^ 


|. BRASSICAE TER E Lo lene Sol. 


| TIVM GENVS$ 


uu 5 24 
NA . 
mU IN d "t 
d ; 
7 y 
AN 


BRASSICAE QVAR 


fappifraut 


TVM GENV$S 


| 


PLANTARYVM HISTORIAE CAP CLVIM. — 417 
Germanic partibus, Boioaría potiísimum, peri ntegrum anni currículum quoti, 


"die uictitant quod illíceíus prouentus fit uberrímus, 

E | FORMA. 

Cauleeft Brafsica Teuiter rubente;craffo,folío pregrandi,carnofo,ex czfio can» 
"dícante,ín fatus utríncp diffufo,promínulis uenarum torís fruticante,cyma patula, 
floretumluteo,tum albo;femine in filíquís, 

| LOCVS, 

-Inhortis hodie pafsim proueníunt Brafsice, Frígidis uero & pluuijs regionibus 
politío carundem optíma, 


3 TEMPVS. : 
Augufto menfe potifsimum florent,ac (abinde femen etiam proferunt, 
TEMPERAMENTWY M. 
- Brafsica tum manducata, trm foris impofita exiccat , Síccauero & calida! prímo 
"erdine, ! | 
B | NIRES$ EX DÍOSCORIDÉE. | 
fal Brafsica'fatita aluo eftídonea,fileuiter feruefacta edatur, Percoctaueró aluü ft 
fiit, Simulto magis bís cocta; & in líixiuio decocta, E ftíua flomacho nocet & acrior 
—eft.In Aeeypto propter amarítudín£ nó e(tur, Obfcuritate uífuslaborantib.&tre, 
zamulis comefta auxílíat. A cibo (umpta ex crapula & uíno noxas reftínguit, Cyma 
Is ftomacho utilior,fed acrior, & ad cíendá urina ualidior, Códíta fale ftomacho 
imica eft, aluumq coturbat. Crudus eíus fuccus cü iríde & nitro deuoratus alui 
mollit, Ci uíno potus uiperari morfib.fuccurrít, Cum Feenigreci farína, podagrí. 
[ais XGrtículortt doloribus correptis,ulceribustg fordidis &uetuttis illitus prodeft, 
Üaput pureat perfe naribus ínfufus, Mlenfes ducit cum lolíacea farína indítus, Fo 
xerfe aut cum polenta tríta,omnibus inflammationibus & cedematís coferunt, 
Erylipclatis,epinyctidis & leprís medent, Cum fale carbunculos rumpunt, Capil 
Lorum íincapite deluxü retínent, Coctaautem & mellí míxta perd paícen- 
bus malis opitulant, Cruda ex aceto comefta lienofis profünt, Mlanfa ueró deuo- 
fucco uocem amifTam reftítuunt, D'ecoctü eius potum, aluum & menfes mo- 
utt, Hlos poft conceptione ín peffo fubditus fterilítate facit, Semen eius, pracfertím 
"quz ín Aeoypto nafcitur, potum lumbrícos pellit, In antidota coelíacorir additur. 


D 


iem lentíoínesq expureat, Cauliculi uirides cum radice crematí,& adipe porci 
"uctufto exceptí,diuturnos laterum dolores impofiti mítigant, ZI 
| EX GALENO. OU TR 
? Brafsica efcufenta deficcandi uim habet tum efa, tum foris impofita; non tamen 
tiam admodum acrem, Alioqui GC ulcera glutínat,& maligna ulcera fanat. Przete- 
i phleemonas íam índuratas, ac xgré folubiles, & id &enus quoque eryfipelata, 
adem facultate epínyctídas & herpetes fanat, Habet quiddam etiam ín fe abfter- 
um, quo lepras curat , Porro femen eiuspotumlumbrícos ínterficit, maxime 
Dralsicoe A ceyptíae, quanto ea fcilicet temperatura ficcior eft.Sané amarze qualita 
Ltis partíceps femen eft, icut uidelicet omnía alía medícamenta quae ad lumbrícos 
Jidonea funt, Secundi eandem facultatem ephelidas, lentigines, & quacuncpalía 
emodiciabfterfione poftulant;adíuuat, Caules Brafsíce combufti,cíneres efficiunt 
modum deficcantes,utuídelícet iam &adurenté uím partícipent, Hacratione eí 
erem adipem comifcentes,ad inueteratos laterum dolores, & fi quid eíus fuerit | 
veris;adhibent, Nam ualenter dígerens medicamentum efficitur, Brafsice quo- 
€ fuccus purgandi quandam uim obtínet: contrà folidum eius corpus ficcitatís 
tione cohibere magis quàm incitare deiectionem poteft, Proinde quum expel. 
aluí excrementa propofitum erit, ahenoín quo elíxa unà cum aqua fuít, pro. 
pius admoto, ipfam eximere confeftím;uafculoG ín quo paratur, oleum cum aro 
P — € X ) Íníjce. 


418 PLANTARVM HISTORIAE CAP, CLVII, 


C ínfjcere oportebit, Athument£aluum ficcareuolentes,quum mediocriter buljffe: 
uidebitur, priore aqua effufà repentéalíam calentem ínijcímus, acíta rurfusinea 
difcoquímus ufquedum tenera flaccídats cuaferit. | 

: EX PLINIO. i 

Cato crifpam maximé probat, dein leuem grandibus folíjs, caule magno. Pr 
deíle tradit capitis doloribus,oculorü caligini,fcintillationibusq uel ftomachi do; 
loribus,crudam exaceto &melle,coríandro,ruta,mentha,laferís radicula, fumpta. 
acctabulis duobus matutino. Tantamty effe uim, ut qui terant haec, ualídíores fie 
ri fefentiant,Ergouel cum uínotrítam,forbendam, ucl ex olei intínctu fumendàá; 
Podagrac autem, morbísQy artícularíjs íllini cum rutze,coríandri GC falis mica, ho£ 
dei farína. Aqua quoque cíus decocta,neruos artículos( mire iuuarí.Sí foueantur 
uulnera & recentia & uetera, etíam carcinomata, quceenullís alijs medícamentisfa 
nari poffunt, Fouerí príusaqua calidaíubet, & bis díe trítam, imponi. Síc etíamHt 
(tulas eluxatas, & tumores reuocarí, quaque difcuti opus fit. ]níomnía etíam; uie 
ilíasty tollere decoctam, fi feiuni edantquamplurímam ex oleo & fale, Tormína 
fi decocta iterum decoquat;addito oleo & fale,cumíno;polenta.Sí íta fumatur fine. 
pane,magis profutura. Inter reliqua bilem detrahit per uínum nigrum pota. Quín 
& urínam cíus qui Brafsic& efitauerit, afferuari iubet, calefactam neruis remedio 
efTe, Auribus quocp ex uíno fuccum Brafsicec tepidum infüillari fuadet., Id&y etiam 
tardítati audientium prodeffeaffeuerat, Et ímpcetigines eadem fanarí fine ulcere; 
Graxibiles detrahere non percoctá putant /Ttem aluum foluere, candem bís coz 
ctam fiftere, Vínoaduerfari,ut inímicam nitibus, Antecedente ín cíbís caucri ebríe 
tatem , Poftea fumpta crapulam dífcuti, Hunccibum & oculorü caritati conferre 
multum, fucco ueró crudzcaneulis uel tantum tactís cum Attíco melle; plurimus 

D Hippocrates ccclíacis,dyfenterícis bís cocta cum fale dariíubet. Item ad tenafmong. 
& renum caufas, Lactís quoqj ubertatem puerperís hoccibo fieri íudicans,& purz 
gationem fceminís, Crudus quidem caulis fi edatur, partus quoqs emortuos pd i 
Inuenio & à podagraliberates edendo eam;decoctaq ius bibendo. Hoc &ccardía: 
cís datum & comítíalibus morbis addito fale, Item fplenctícisin uino albo per dies: 
quadraginta. Contra uero fingultus cum coríandro, & anetho,GC melle;acpipereg 
& aceto.lllitam quoque prodelleinflationibus (tomachi,Item ferpentirictibus;à 
fordidis ulceribus & uetuftís,uelipfam aquam cum hordeacea farína, Succu exace 
to,uel cum Feenogracco.Sicaliqui &articulis,podagrisQ imponunt, Epinyctidas 
acquícquídaliudferpitin corpore,ímpofiraleuat, Item repentínas calígines:haset 
fi mandit ex aceto, Sugillata ueró & alíosliuores puraillita. Lepras & pforas cum 
alumínerotundo ex aceto, Sic & fluentes capillos retinet , Bpícharmus teftíum 86 
cenítalium malis hancutili(simé imponiafferi . Efticacius candem cum faba trita, 
Itera conuulfis cum ruta, Eemuriís araneí morfus, foliorum aridorum farina alte 
rutra parte exínanít, Stirpium Brafsiceearídorum cinís, inter cauftica intelligiture 
Adcoxendiícü dolores cum adípe peruetufto,Plura de Brafsicee uiribus uideapud 
Catonem dereruf(tíca,cap.clvij. | 

EX SYMEONE SETHf. 

IVlalum & melancholíciz fuccum procreat. V ifum hebetat,& fomni per contra 
zia ínfomnía interturbat, Succus eíüsaliquatenus purgat:corpus uero eíus uentie 
fiftít. Quapropterín quibus humccidaluum exíccare uolumus, ipfam modicede 
coquentes, aquamq primam abí]cientes, confeftím alteri aqua feruentí indímuse 
nibil enim neque aérís,neque frigida aque quod bís coquítur tangere debet. Ac fti 
ua Brafsíca peiorís fücci eft quàm hyberna. Cítueró urínam,lumbricos interficit 
& ijs qui ex uíno crapula laborant auxiliatur, Perturautem quod ab humiditate 


ertam hebetudínem fanet , Cocta cum píngui carne; plurimum noxa atque uiti, 
amittit 


O» 


PLANTARVM HISTORIAE CAR, CLVII, 419 


Flos eius proprietate quadam femen genitale corrumpit,utero impofitus, 

res concipere prohibet, Pulmonem lzdit, ''radunt quoque (i ante alíos 
affumpta fuerit, ebrietatem arcere, Et quod eius fuccus cum melle fum ptus, 
ice defectiones uocis iuuet, V ulneribus impofita, ea conglutinat, X malefi- 
era, & induratas ínflammationes fanat, 


[1j 


X» DE CRVCIATA» CAP» CLVIII» 
j NOMIN A, 
3$ vo nomíneueteres hancherbam appellauerint nondum compertum 
l| habeo. Neque ením Ifatís eft, quam uulgus Saponaríam uocat, ut fuo 
loco docebimus , ideotg nomen quoillam nomínaremus finpendum 
£4 luit. Adímítatíonem autem Germanice nomenclatura Cruciatam di^ Cruiatacir 
s, quod eíus radíx ín modum crucis transfoffa fit, Vt hoc etíam nomíne ora, 4^ 
qd anpirua G- dici poffet, Giermanicé Crcutgwurg / Cperen(ticb/ & QOabelgeer savpézvaG", 
nuncupatur, - | ! 
FORMA. 
Caulem rotundum obtínet,dodrantalem,in fummo rubentem, afas multas ha. 
tem,e quibus fingulis bína folia craffajangufta &coblonga,floresq orbiculatím 
ipurei e filiquis coloris herbacei prodeunt, Radícem albam, longam, crucís in^ 
flarab utrogplatere perforatam;à quailli nomen inditum eft, 
! | ! LOCV$, 
INafciturlocis incultis, | 
| TEMPVS. 
Floret Iulio menfe. . | 
B. TEMPERAMEN TVM, 
Admodum amara eft,unde facile colligerelicet calidam & ficcam efle, 
1 "VIRES 
Recentiores eíus efle magnum contra peftilentize uenena ufum tradunt , Item 
quod ea qua ín thorace funt educere ualeat, Cue fane fingula pracftare pofle ama, 
apor qui ílliineftabundédocet, Abfterguntením expurgantQy amara, & qua 
nis eft crafsítiem incidunt , Galeno libro quarto de fimpl. medícamentoru 
tatib, cap. decimofeptímo, autore, C)uamobré menfes etíam mouet, comitía, 
limorbo competit, & alía que amarís ab eodem tribuuntur,pra(tare potett. 
V ulneribus etíam glutínandís mírificé conducit. 


DE CISSO, 


d ui 
: 
NI | 


fi ^ 


DEÉ.CISSOF CAP» CLIXM. . 45 
- NOMINA. ns 

12202 grecó Hederalatiné, 4 pbevo Germanicé dicitur, Athenienfes Ciffos cur tomis 
Bacchum appellarunt Cítton, quo nomíne rígens Hedera qua finead a. 
De míniculo ftat, folaomnium generum ob id uocata eft Cí(los;c diuerfo 
Lee nunquánifi repens humi Chamzeciflos.Síc Dionyfia;hoc e(t, Dacchica 
nominata eftà Baccho, qui prímus ex Indís ín Girasciam Hederam afportauít: ucl 
quod in tutela cíus fuerit. INam ut ílle iuuenis femper,íta haec uiret , INec fecus o-. : 
mnía, ficutille mentes hominum, illigat, Hederauero dicta eft, quod uetuftis pa- zredercune 
ictibus hzereat:uel potíus quía edíta petat, & alte diuagetur : uel quía íd cui adhae, «pelas. 
Íerít, edatatque corrumpat, | 


4 S 


Diony[ia. 


GENER A. 
- Plurimas,Diofcoride autore, figillatím habet fpecies, fed maximé eenerales tan 
tum tres, Candida eními quedam dícítur, co quod candidüfert fructü:haec fcemina. cautids. 
à Plinio uocat . Germianís wei(fer £Fobew nomínari comode poteft, Alteraniera, wigra. 
quanigrum producit fractum: hzec Plínio mas nomínatur., Germanis fat. 
fiet Epbew, Flecetía paríetibusobrepit, muris pertínacius haeret quàm utpot 
fitabite , hínc &Qautepbew Germanis uocatur, & 2Saumepbew/quod fcilicetar- . 
boresfio complexu ftrangulet, l'ertía príuatím Helix id eft; dauicula, & hederu. nix, 
Vanuncupatur. Germanis £&eírr ZEpbew/ober ZErbepbew, 
| ! ».FORMA. | 

- INigra, quae in Germania noftra prouenit, arbores & patíetesradícofis ample wigre. 
itur brachijs,ín totum frutícofa,folía primüm cum pubefcit aneulofa, compluri, 
mumín tríangulam facíem exeuntía liabens, V etuftíori rotundantur,pínguía,du 
ra,immortali uirore:flore exilí,uítioíneo, non inodoro:baccis prímum herbaceís, 
Bimoxatrís, Xx nonnunquá croceís, longiori pediculo ín uuz: modum dependent, 

busíparfioribus racemis non ín elobum candídae modo coéuntibus,fed ín acínos 
difcretís, Radíce num erofa,denfa,Rlexuofa,cotorta,ac furculofa,nec admodü pro- 
funda, Candida inter mediíafolía emittit brachía,quibus arbores com plectítur,ma candide, 
ximeéramofa & robü(ta, corymbis,hoc eft,racemís ín orbem circumactis, aut folío 
albícat, Ficlix quantu muis dít uiuat, Theophrafto autore, nunquá fert fructum, nia. 
adcog (terilitate à ceteris diftat, Parua tenuidue huic folía;angulofa & rubra, uíti, 
culeg tenues fine corymbís, - a 

— Au P . L0CVSs 
Hedera aquís gaudet, Nigra pafsím circa muros crefcit, Helix uero in fyluis hu- 
mi ferpit, B EE S 

| TEMPYS, 

»DNufquamnonuiretHedera. ——  —— — 

| E TEMPERAMENTVMHM, 
- Hederaex conttarijs copofita eft facultatibus: habetením quiddam adftringen 
tis labRantize quae terrena & frígida eft, Habet etíam nónihil acrís, quae calída eft, 
INecdeefttertia,aqueam nangy fubflantíam quandam tepídam obtinet, certe (i ui- 
xidís (it, Siquidem dum arefcít, haec príma exhalet necefle eft,maneti quz terrea 
eta frioida ad(tringenstp,& ea quae calida & acris, 
OU VIRES. EX DIOSCORIDE, 
- Hedera omnis acrís & ad(tríngens eft, INeruos tentat, Flores tríum dicítorum 
Carptu,in uíno bís die poti;ad dylenterícos faciunt, Ambuftis cum cerato illití pro- 
lunt. Tenera folía ex aceto coctaaut cruda cum pane detríta,lienes (anant, Foliori 
$ corymborum fuccus cum íríno unguento, melle, aut nítro naribus infunditur, 
Etcontra ueterés capítís dolores ualet,atque co perfunditur caputcum aceto &'ro 


laco, Dolentibus & purulentís auribus cum oleo medetur, INiotz hedere fuccu s, 
m E P * 
3 : n aut 


D 


» 

cá 

Ri 
2p 


(Oautepbew. 


* 
E 


(m. d 
ME 


424. PLANTARVM HISTORIAE CAP CLIX,; 


ac 
Lachryma eíus depilat; pedículosip illita necat, Radicum fuccus cum aceto "- 


EX GALENO, 

Viridis, folíjs eius ín uíno decoctis, ulcera erandía conelutínat, quaeque mali 
ena íunt,ad fanítatem reduaít. lene etíam factas exulcerationes cícatríce includit, 
Cum aceto decoctafolía lienofis profunt , Flores autem quodammodo ualidiores. 
funt,utadleuorem redacta cum ceratoambuftis conueníant. Praeterea füccus mez 
dicamenti eft,quod naribus infufum capití pureando idoneum exiftit, V etuftas 
aurium fluxiones fanat:ad hzculcerauetera tum ín auribus, tum in naribus. Por 
ro fiacriorappareat, autrofaceo, autdulcioleo mifceatur. Lachryma eíus pedicu 
losinterímitpílis nudat;ufqueadeo calidae poteftatís ut obícuré adurar, 

EX PLINIO. 

INaturaomnium Flederarii ín medicina anceps, Mentem turbat & caputput 
gatlargíus pota, INeruis íntus nocet, lifdem neruis adhibita forís prodeft , Eadem 
natura quee X aceto,ei eft, Omnia genera eius refrigerant, Vrínam ciunt potu,ca: 
pitis dolorem fedant, praecipue cerebro: continenti cerebri membranae utiliter 
mollibusfoltjs impofitís,cum aceto & rofaceo tritis & decoctís,addito poftearoía- 
ceo oleo. Illínuntur autem frontí, & decocto eorü fouetur os,ca puti perungitur,. 
Lieni & pota & illita profunt, Decoquuntur & contra horrores febri um,eruptíoz 
nesq pítuitz, aut ín uínoteruntur. Corymbi quoque poti ucl illíti lienem fanantt 
íccinoraautem illíti, 'rahunt & menfes appofiti.Succus Hederz tzrdía nariü eraz 
ueolentíamq emendat; przcípuéalbz fatíuzs, Idem infufus naribus caput purgat; 
efficacius addíto nitro , Infunditur etiam purulentisauribus, aut dolentibus cum 
oleo, Cícatricibus quoque decorem facit. Ad líenes efficacior albze eft, ferro calcfaz 
ctus:fatisqp eftacinos fex ín uini cyathis duobus fumi, Acini quoque ex eadem al 
baterni, ín aceto mulfo potí,tíneas pellunt:ín qua curatione uentri quoque ímpoz 
fuiffe eos utile e(t, Hederae quam chryfocarpon appellauimus, baccís aurei colorís. 
uiginti,in uíni fextarío trítis, ita ut terni cyathi potentur, aqui quz cutem fubierit,. 

- perurinam educit Erafiftratus, Eiufdem acinos quíncg trítos ín rofaceo oleo, cale 
factosqpín cortíce punici,in(tillauít dentíum dolori à contraría aure, Acini,qui cra 
ci fucci habent, praefumptí potu,à crapula tutos pravftant. Item fanguíné excreart 
tes , aut tormínibus laborantes. Hederze nigrae candidíores corymbí poti fteriles: 
etíam uiros faciunt. [línitur decocta ín uíno omníu ulcerum generi, etíamfi caco&z 
the fint, Lachryma Hedera pfilothrum eft; phthiriafimq tollit. Flos cuíufcung ge 
neris trium digitoru carptu,dyfenterícos & aluum cítam emendat,ín uínoauftcro. 
bis die potus. Etambuttis illinitur utiliter cum cera. Denigrant capillum corym» 
bi. Radicís fuccus ín aceto potus,contra phalangía prodeft, Huíus quocp ligni ua 
fe fplenetícos bibentes fanarí ínuenio.Etacinos terunt, mox cóburunt, & ítaillí 
nuntambufta,príus perfufa aqua calida.Sunt quí &íncidát fucci eratia,eod utate 

tur ad dentes erolos, frangit tradunt, proxímís cera munitis ne ledantur, 
Gummiíetíam ín Hedera quarunt,quod ex aceto utilifsi 
mum dentibus promittunt, 


426 J| DE CERASO- CAP» CLX» 


NOMINA, 
EPAZOoZ Grecis, Cerafus Latinís, Germanis " it(cbenbanm dícítur,' 
Cerafum autem arborem,ut Atheneus refertlib, ij. Dípnofoph.à Ce 


MAS 
M ej 
// A] 
CN 


NINE * rafunte Pontíca cíuitate,prímus ín Italíam Lucullus íntulít, debellato 
Cerdisunde Eom) Mithridate. Illeídem eft quí etíam fructum cognomíne ciuitatis apz. 
didi, uit Cerafium, r 


GENER A. 
Vlulta Cerafiorum funt genera, ín Giermanía tamen tría,quod fciam, duntaxat 
prinus. proueníunt, Primí ením generís (unt rotunda, ac maxíme rubent, fuat uoce illi 3 
Scodem. dicuntur 2 marellen, Alterius genetís, quod ad figuram attínet, prioribus fimili; 
funt,differuntautem colore, quíillis ad nígredínem accedit. Vocantur autem hoz. 
Tertio. rum lingua YOcícbfel, "T'erti) generís preedíctis minora funtac longíora, partímQg 
ruübent,partím nigricant: à nonnullís priuatim Airfcben ue A ev(cben appellanz 
tur, INos unaícone omnía tría complexi (mus. Cuz ín utro oenerenigra funt; 
eauefcentíi manus & labra fucco fuo,quí fanguíneus eft, mororir inftar ínficiunt, 
FORM A. | 
Cerafus folio feré Mefpilí,duro,latiore;& in ambitu ferrato coftat,cortíce leuo, 
ín candido nígricante, ore albo racematim congefto, fructu rubro autníoro, ma» 
enítudíne fabz, 
m LOCVS : 
Frequens eftín omnibus hortis Cerafus. Quetamen pofteriorís cenerís Ceraz 
fia profert,ín fyluis nonnunquam & nemoribus etíam reperitur, Gaudet aute 
aquofis montibus. 
TEMPVS. 
p» lunio aclulíopotiísimum menfibus fructus maturítatem confequitur, Flores) 
primo ftatím uere apparent, 
TEMPERAMENTVM, 
Ceraforum non unumídemi eft temperamentum, quod ex eorundem facuL. 
tatibus perfpícuum fit. Symeon tamen Sethi frigida & humida effe tradit, | 
VIRES, EX DIOSCORIDE, 
Cerafia quidem ipfa (i uirídia fumantur, uentrí utilía funt. Eadem ficcata aluum 
fiftunt, Gummí Ceraforum cum uíno díluto fumptü uetu(tz tufsí medetur. Co2 
lorem commendat, Viíum exacuít, Appetentíam inuitat, Idem ex uino poti cab 
culofis auxilio eft, 
EX GALENO. 
Cerafusarborfruc&tü fertnon parís adftríciionis in omnibus partículatím pfanz 
tis partícipem,INam & ín horum, ficut etíam malorum granatorum, & malorum; 
quibufdam auftera qualítas,ín quibufdam uero dulcis, in nonnullís autem acida 
exuperat, Q'uínetíam ipforum dulcium ea quae nondum concocta (untac matura; 
quadam admoduacerba funt, quacdam (imiliter morís acída, Sed ín morís ímma 
turís acída qualítas acerbá exuperat,in Cerafijs non fem per. Ergo que dulcía funt, 
magís quain ínteftínís funt íubducunt, fed minus apta ftomacho funt, Contra 
auftera, Cyuzecung uero acída funt, ea pítuítofis excrementofisdg (tomachís com 
ueníunt,Síquídem aufterís magís exíccant, & nonnihil etíam incidunt. Porroip. 
fiusarborís gummi comunem omnibus uiícofis & mordacitatem expertis medie 
camentis facultatem obtinet, quae & ad arterías exafperatas accómoda eft.Propriíé 
autem(fi quidem uerum eft quod quídam fcribunt)calculís uexatos cum uíno pe 
tum adíuuat, Nam ficillitenuium partíum quaedam facultas ineft, 
EX PLINIO, 
Cerafa & aluum mollíunt, ftomacho utilía, Eadem ficcata aluum fiftunt, urind 


ciunt, 


PLANTARVM HISTORIAE CAP, CLX, 427 


& ciunt, Inuenio apud autores, fi quis matutíno rofcida deuoret cum fuis nudis, ín 
tantum Jeuarialuum,ut pedes morbo liberentur, 

EX SYMEONE SETHI, 
^ Cerafia mali fucci funt;uentrem fubducunt, humidum uentriculü ledunt, prze., 
fertim cum non funt matura , Profuntautem calídís & (iccis uentrículis ac tempe 


12 aturis, Gummí uero arborís cum uíno fumptum calculofis auxilíatur, 
APPENDIX, 


. Sunt qui tradunt gummí quod ex arbore deftillat ueteri tu(sí mederi, exq ui^ 
n 3 fumptum gutturís leníre afperítares,faftídía difícutere,& ciborum appetentíam 
moliri, Colorem cutísfacere eratiorem, « oculis afferre claritatem , Líchenes ín- 
fantium ex aceto fanare, 


DE CYANO» CAP» CLXI 


NOMINA. 
$23 YANoz Grecis, Plínio & Latinísalijs Cyanus appellatur. INonnaL 
lis Baptifecula,quod fecantibus & metentibus officíat,retu(a in eíus oc naptifeeuta. 
| curfu falce . Nam & feculam ueteres falcem dixerunt, Rectius tamen 
| -3 Dlaptifecula uocaretur, quod Aaezfsy Girzecis nocere fignificet, INoftri 
florem frumentorum, Germaniautem blaw AX oinblimen nominant, quod fcíli^ glos frumentor 
cetín frumentarío naícat agro, Cyanos uero dicta eft heccplanta, ob florem quem cyansen ditta 
profert cceruleum, aut quod honorem nomen dederit cceruleo colori . Hiaceft 
od püerí ín hodíernum ufque diem barbulas calycibus erutas , ex candído oui 
 - terant,quo ín píngendis grandioríbus literís cccruleí nitorem mentíantur, 
) FORMA. 
Caulis illi e(tangulofus;folía angufta & oblonea, calyces rofarum, fed fquaro(i 
n m triftes,quos plurímaz ccerulez ftípant barbulae, Radix oblonga, lienofa, fi^ 
bris quibufdam capíllata, 
LOCVS. 


- Txíuialis flos eft ;pafsím ín frumentis nafcens, 
|^ — TEMPVS 


-. Iunio potifsímum meníc Roret, nec parum gratíze fio cceruleo colore frumen- 
^ isadfert, Hinc eftquod ruftícorum etíam coronís inferatur, quanquam ínodorus | 


prorfus fit, - 
TEMPERAMENTVM. 


— Frigide eft temperatura atqueadeo repellentis,id quod ouftus etíam faciléíndi 
ct, uilcofitatem manifeftam,& nullum prorfus calorís indicium pr fe ferens. 
VIRES 
B aus recte tradunt huicherbzefacultatem ínefle, qua oculís alijstg parti» 
bus inflammatione laborantibus profit, 


' n 4 DE CROA- 


428 


r^ - Te. t. 2l 
tior Emm mm 


e.- AM n 
| 325208 


m D bog 
£122 30008 
iom 


DE CROMMYO» CAPF CLXID IT 
NOMIN A, 
gpoumvow Grecis, Cepa,&in neutro Cepe, Latínís dicitur, Officine 
"4 genuinum nomen retínuerunt, Germanis Swibel appellatur:quod (a 
| d néuocabulum à Gallíco detortum effe uidetur : quandoquidem Calli 
| Ua fua língua Cepam uocent Siboulam, Crommyon autem, Aríftotele ín crono ws 
problematis autore, díctum eft, quod oculí pupillam comprimi cogat. Nam ocu. dedicun. 
losucllicando exprefsis fubíndelachrymis contrahi pupillas certum eft, Itidem Ii €*P4 «e wo- 
bronono Dípnofoph.te(tatur Athenaeus. Cepa ueró à capitis magnitudíne, — ^"^ 
FORM A. 
Folíahabetferé porracea;intus concauatcaulem teretem rotundum, per cuíus 
faftigium Bores prímüm candidí;acfubinde femen, in orbem fparguntur:radícem 
tapitatam pluribus compacà tunícís, que fummatím preetenuibus rufísq ueftítur 
membranís,uertice nierícanté,a quo fibrz capillítij modo fruticant, 
LOCVS 
Terram Cepaeamant pínguem, uehementer fubactam &irriguam, pafsimag 
"hodieín omnibus plantantur hortís, 
JU TEMPVS 
- HoretTulio potifsimi: menfe, & deínceps femen profert, quod nonante legen. 
»dum,quàm cum nigrum colorem prae fe feret , Siquidem eo colore perfectionem 
fatetur,níoritíagy matutítatís índex eft. 
: TEMPERAMENTVM,. 
Ex quarto eftordíne excalefacientíti, effentíatg eius craffarum eft partíum.Sí fuc 
um cíus exprimas,quod relíquum eft admodum terreze fubftantia eft, eiusd cali, 
3B dzeat fuccus aqueze aeríaedg calidítatís, 
P VIRES. EX DIOSCORIDE, 
Cepalonga acrior eft quàm rotunda,item flaua quàm candida, ficca quàm ui- 
ridis, & cruda quàm cocta, aut fale condita, Omnes tamen mordicant, flatus ei^ 
gnunt,appetentíam ínuítant,extenuant,fitím excitant, faftidium pariunt & expur 
gant, Aluo utiles funt, Detractís tunícís ínGj oleum coniectz,ac pro glandibus fub 
ditz,hemorrhoídas, reliquast excretíones aperiüt, Succus cum melle illitus, ocu. 
Torum hebetudínibus, areemís, nubeculis, & incipientibus fuffufionibus auxilía, 
"turangínaglaborantibus.Suppreffos menfes mouet, Caput purgat naribus ínfa 
fus.Canís mor&bus cum fale,ruta & melleillinitur, Cum aceto autem ín fole ínun 
7 éusalphos (anat. Cum parí fpodio, fcabras lippítudines fedat. V aros cum fale re- 
"primit, Contra calceamentorum attritus,cum eallínaceo adípe utilís e(t, Alui flo- 
xibus prodeft. Aurium grauítati;ac fonítui confert, Ad purulentas aures, & clí cien 
"dam aquam ín fjs ínterceptam ualet, Alopecíze earum fuccoutilíter perfrícantur: 
- eeleríus ením quàm Alcyoníum pilos euocat, Largior Ceparum cibus capítís do, 
— lores ciet, Cocta ehementíus urínam pellit. In morbis, cocta etíam, copíofius co. 
-mefta;letharei effícít, Cum pafísis uuis,& fico illita, tubercula cócoquit & rum pit. 
| EX GALENO. | | 


- Hemorrhoídas aperit,tum appofita,tum ctraceto inuncta.In fole alphosabfter 
git, & alopccíjs attríta pilos Alcyonío citius reftituit. Porró fuccus cíus ijs qui fuffu 
— fioneoculorü laborant;autaciem oculori obtufam pra crafsitadíne humorü obti 
nent,inunctus prodeft, Tota Cepa manducata flatuofa eft. Itacg que temperatura 
funt ficcíore,minus flatuix generant, Craflos corporís humores extenuat, elutíno, 
los incidit, Bis tamenautterín aqua decocta;acrímonía fpolíatur, quanquam ne 
ficquídem uím perdit extenuandi ; uerum facultaté quandam obfcurifsimá alendí 


corpo. 


430 


CEPA 


. Sibi. 


PLANTARVM HISTORIAE CÁP, CLXII, 43i 
"corporis exinde acquírít, cuius antea quàm decoqueretur, nihil prorfus obtinebat, 

ALME. EX PLINIO. | 

Cepzolfactu ipfo & delachrymationi, & calígini medentur, magís uero (uc 
'diínun&tione,.Somnum etíam facere traduntur, & ulcera oris fanare, command, 
"cat cum pane, Etcanís morfus uírídes ex aceto íllítae, aut (icce cam melle & uíno, 
"itaut poft diem tertium foluantur, Síc& tríta fanant , T oftam ín cínere epíphorís 
multiímpofuere cum farina hordeacea, &genitalíium ulceribus, Succo &cícatricés 
"oculorum, € albugines, SC argemas inunxere, X ferpentium moríus, X omnía uL. 
ceracum melle. [tem aurícularum cum lacte mulierum, & ín fjfdem fonitu ac gra- 
a ítatem emendantes, cum adipeanferíno, aut cum melle ftillauere. Etex aquabi. 
bendum dederuntrepente obmutefcentibus. In dolore quoqrad dentes collueri 
dos in(tillauere,& plagis beftíarum omníum;príuatím fcorpionum, Alopecías fri 
uere & pforas tufis cepis. Coctas dylenterícis ueícendas dedere, & contra lumbo- 
rum dolores, Pureamenta quoqj earum cremata ín cínerem, illinentes ex aceto fer 
"pentíü mor(ibus,interíp(as quoq; multipedes ex aceto. Reliqua inter medicos mi^ 
radíuer(itas. Proxímí inutilia effe preecordíjs & concoctioni, ínflationemq & i» 
tim facere dixerunt, Afclepíadisfchola ad ualidum quoq; coloré profici hoc cibo, 
Btfifaccum ieiuni quotídie edant,firmítatem ualetudinis cu(todirí, (tomacho uti, 
lia effe;ac fpirítus agitationi, uentrem mollire, haemorrhoidas pellere fubditas pro 
balanis, fuccaim cum fucco fceniculí contra incipientes hydropifes miré proficere, 
Iter contra angínas;ruta & melle, Excítarí eifdem lethareícos, | 

| . EX SYMEONE SETHL 

E Cepalotium cít,&femen genítale gignit, Cibi appetentiam excitat, Capitís do. 
-8 lores cit & ftomacho officit. Ratíonem etíam, ut aliqui ferunt,Iaedit, Sí uero co- 
— quatur, plurímum malignitatis deponit, & utilis fit ad thoracís afperítates, & tut 
fs, Hamorrhoídas ímpofitaaperít, & cum aceto inunctum alphos extergit. Etfi 
— autem craffarum partium fubí(tantià habeat, humores tamen craffos & lentos ex^ 
 tenuat, Ventrículum uero inflat, Sí crebrius quís ea utatur,in lenis uitía incidit, 


L 


DE CAMPANVLA-* CAP» CLXIII» 


NOMINA. ! 
$v vM nobís nonconítet quo nomíne ueteribus appellata fit haec herba, 
placuítillam Campanulam, àflorum fimilitudine, quí campaná plané 
»udl referunt, nomínare. Germanis falBEraut,hoceft Ceruicaria, dicitur, 

xij quod fcílicetad orís, S ceruicis,faucíumq mala mírifice conferat, 
) | FORMA. 
- Caulem profert quadrangularem,hirfutum, rubefcenté,folía oblonga,hitfuta, 
inextremitatibus íncí(a & ferrata, ad V'rtícam proxime accedentía, flores purpu- 
feos campanzeaut calatho fimiles, ín medio luteum quid prominens obtinentes, 
quibus emarcefcentibus ín rotundis capitulis femen prouenit, Radícem multifa, 
tam intortam,X candidam. 

| i; LOCVS, 

Gioniturín pratis (iccis,ín quibus dumeta plurima exiftunt, Propemodix enim 

nunquam nifi ín dumetis reperírí poteft, 
TEMPY S. 
FloretIunio & Iulio menfibus. | 
TEMPERAMENTVYM, 
Guftuad(tríngít;uthínc exiccandiilli uim effe quifgs conijcere queat, 
| | VIRES 
Ad(txingendí habet facultatem, idco y decoctum illius unicéad oris exulcera. 
| tiones, 


-—^ 


Campanula uns. 
de dicla. 
Ceruicaria. 


] 


^ ^ 
nn 
A 
» 
[ 
n 
V 
"74 
7 
Ve/ 
Yr" 
"it 
|: L' 
Ig 
M 
1! 
d 
t 
[ 
£ 
K. 
« dins 
NYA 
LX 
vene 
NATAS 
MESS 
IN. 
Hr n 
, |. 
^ 
; 
|L- 


- CAMPANVLA 


PLANTARVM HISTORIAE  CÁP, CLXIIIL 433 


iones, alíady eiufdem mala quae adftri&tione indigent,confert , V tilís etíam haud- 
dubiéadalia quacuís ulcera, ob infienem quam obtínetín exíccando facultatema. 


DE CALAMINTHA» CAP» CLXIIII* 
| NOMINA, 
AAAMINOH Cirecis, Calamintha Latinis, officinis Calamentum no» 
, minatur, Giermanícas appellationes pauló poftindícabimus. Calamín Calenintba qua 
 thaueró dicitur quafi uel bona;ucl utilís mentha:;nancp nídore fuo fer, rcdicis. 
Berns5 pentes fugat. Quod teftatur etíam Aríftophanes íjs uerbís: cv 4t c 
agAegiadse ipee Asi, INifi quis exiftimet à x&as, hoc eft,líono, quafilignofam ap. ) 
pellarí mentham, 
| GENER A. 
Calaminthze Diofcorides tria facit enera, Prímum amat montes;ideo huíus 9e Prin, 
merisCalamintha montana uocatur, Giermanís Gteínobet X atgemmána dícitur, 
"Alterum Latini proprie INepetam,uuleus eo quod Pulegío fimile (it, fylueftre Pu. seamdum., 
"leeium nominat. Giermaníi eta uulgi opinione fequentes,wilben Ooley & AX oir Prlegim fplucs 
nnnm uocant. Officinze pro Calamento hocfolo genere utuntur, Tertium Men, n 
taftro fimile eft, Germanice Geelinéitits comode appellatur, Sy 
FORM A. 
Primum Cafamintha genus folia Ocymo fimilía habet,fubalba, ramulos angu 
lofos,florem purpurei, Alterum Puleoío fimile eft,maíus tamen,propter quod 
quídam, ut dictum eft, fylueftre Pulegíum nomínant, quoníam & odorem illius 
vemuletur, "l'ertíum Menta(tri (imilitudine e(t,longíoribus folijs, caule & ramis 
praedictis maíus,fed mínus efficax:flore luteo, 
DE * ES086yS. 
- Primi eenerís Calamintha iri montibus & afperis oionítur,unde & montana di 
€taeft, Alteríus in campeftribus & agrís, Tertij ínaquofis locis, 
TEMPVS. 
Florent Iunio,potifsímum uero Iulíomenfe, 
| TEMPERAMENTVM. 
Calamintha effentía eft tenui & calída, ficcatg in tertio quodammodo ordíne, 
Horum manifefta funt indícia;partím guftu apparentia; partím experíentía cogní 
ta, Giuftu quide acrís & palàm calída eft, ac paulum omnino amarítudinis obtinet, 
VIRES. EX DIOSCORIDE. 

Omnium folia guftu feruentía admodum & acria, Radix inutilis, Pota autillita 
demorfis à ferpenteopitulatur, Decoctum eius potum urínas & menfes expellit, 
Tuptis, conuulfis,orthopnocee,tormínibus,cholerz,ríeoribusq auxiliatur , Prae, 
lumptaín uino uenenis refiftit, Regium morbi expurgat, Lumbricos & afcarídas 
cum fale & melle pota; enecat, INecíecus cocta cruday (i terat, Elephanticos efitata 
adiuuat,(i poftea ferum lactís bibatur, Folía tríta & a ppofita,meníes ducunt,& fce 
tus interímunt, Accenfa aut fubf(trata ferpentes fueant. INierís cícatricibus cando. 
rem reddunt,ín uíno cocta & illita, Sugillata tollunt, Ifchiadicís imponitur, uthiu 
morem ex alto cuocet,meatusQ tranfmutet, fummam cutem exurens, V ermes ne- 

«at fuccus auribus inítillatus, | | 


EX GALENO. 
Periclitantibus & corpori admouentibus extrinfecus impofita, primi quidem 
ualde excalfacit & mordícat,cutemQylaniat; poftremo etíam ulcus efficít.In corpus 
gutem intro affumpta, tum ipfa perfe ficca,tum etíá cum melícrato,perípicuó calfa 
dt, fudorem cíet,omnety corpus tum digerit, tum exíccat, Earatíone ducti qui. 
Sam ipfam contra ríeores per cucuítü repetentes adhibuerunt , forís quídem oleo 


[y inco» 


434 


RE 


ROS | 
T— 


SUIT 


RES 

SEE 
V IL 

2? P 


MVM GENVS 


s p— AA 
DE 


435 


Da 


" CALAMINTHAE SE 


. CVNDVM GENYS&. 


i doe Spolep, 


pod. 2 


CALAMINTH AE «dle ftint, 


TERTIVM GENVS, 


N 


PLANTARVM HISTORIAE CÁP, EEGCIPBNO 437 


"íncoctam toti corpori inungentes cum fríctione non fceni,intró uero affumerites, 
"ficuti e(t díCctum , Qyuinetíà & coxendicibus eam quídam in zerítudinibus ifchía. 
dics tanqua ftrenuum remedii illinunt:trahít enim quze in profundo hierent, to. 
tumg adeo articulum excalfacít, cutemq non obfcuréadurit, ménfesi tum pota, 
tum appofita admodü efficaciter prouocat, Bonum etíam elephanticorü remedíu, 
"non eo tantum quod ftrenué tenues humores digerat,uerumetíá quía extenuet & 
incidatualenter craffos, quales funt qui hunc morbi procreant, Síc & cícatrícibus 
atris candorem reddit, & (uoillata digerit.Sed ad talía recentem magís quàm aren. 
"tem adhibere praeftat, Quippe arefacta uehementíor redditur,& ad urendü prom 
1 pior.Porró talís cum fit, ad uenenatarü beftíari morfus a(Tumitur,uelut etia cau- 
teria, X queecungg medícamenta calida funt & acría,tenutumq partítr, quad facile 
ex alto ad fefe cíircumiacente omnem humiditate poffuntattrahere, Czeterü quae iL 
liíneftamaritudo,plané exigua eft,uerum ad quaeda íta efficaciter agít, ut quae ua. 


re Kalcaridas & lumbricos fuccus eíus infufüs aut potus enecat. Eadem ratione au 
rium uermes, aut (i alícubí ín parte corporís finuofa aut ím plícata quae putredíne 
tentetur,talís prouenerít affectus, Síc & conceptü feu pota, feu admota ínterímit & 
-efjcit.Ieitur íncidendi quídem ei uis adeft propter calore eius,tenuítatem,& amari 
tudine:abftereendi uero propter uriícam amarítudíne, Itacs a(thmaticís ob omnía 
antedícta prodeft. [&terícís ueró potisimum ob amaritudine, ficut alía ferc omnia 
amara, utpote ab(tergentía & expureantía in iecinore prouenientes obftructío 
-nes, Ad omnía íam dícta efficacior eft montana, 
EX PLINIO, 

Decocta ín aqua ad tertías dí(cutit frígora, IVlulierii menftruis prodeft, Aeftate 
3 fedat calores. V ires quoqg contra ferpentes habet, Fumü ex ea nidoremq fugiunt, 

quam & fubfternere ín metu obdormíturís utile eft, Tu(à coilopís imponitur, & 
'apitis doloribus recens,cum tertía parte panís temperata aceto íllínit, Succus eíus 
—in(tillatus naribus fupinís,profluuiu fanguinis (iftít, Jtem radíx cum myrti femíne 
Lin pafTo tepído garcarízata,anpínis medetur, 


DE CRITHE- CAP- CLXV» 

| NOMINA. TEN 
ero & CGracís,Hordeir Latinis & officinis dicitur. Germanis Getrften. 
| Ex eo polenta,quam Cirzcí &AQ,:y nominant, &Ptifana,medicamen. 
| taueteribus ufitatífsíma,conficiuntur. 
GENER A. 
ici duo effe Hordei genera tradunt, Vnum Polyftichi,quod ficdictum eft 


hoceft, Hordeü magnum uocatur, Alterum Diftíchirnomi natur,quod fcilicet ín 
duos duntaxat uerfus Ípicetur, Germani &eíri 5 crftei/id e(t, ordeum exiguum 
appellant, | 

1 FORM À. IW 
- Culmum habet trítici, fragilioré tamen mínoremQ,quínque, fex, & interdum 
"pluribus geniculatüartículis, fimplici ín ftipula folio, & eo quidem fcabroaclato, 

Grana fere nuda,longiore capillamen to,mordacíc arí(ta.In uerfus fpicatur,radíce 
Irequenti,capillís fibrata, | E 
LOCVS, 

Hordeum pinguifsimum amatagrum. 

J 
| 


Qi 3 TEMPVS, 


[] l 


" , 


lentifsíma e(t,nimirü quum coiuncta fit uchementicalori cumtenui cfTentía, Qua- 


Polenta. 


Hordeum polyz 
quiain multos uerfus fpícatur, Suntenim ex hoc genere que fpicam tribus,ínterdu ftichwn- 
"quatuor,nuncfex,nuncocto uerfibus diftín& proferunt, Giermanís gtof Gerft/ 


Diflichum. 


438 . 


HORDEVM l f£:olfc Saft. 


POLYSTICHVM, . 


i [vi N 
325 9 


e — | 


MEUM MELDE MPEELOECAISmILIGML HD Auc du lee - 


479 


is. 


HORDEVM DI 


$STICHVM, 


flineBof, 
pud 


TM MT 

1 ; RC 
( Di J[——— ' 
d ] N z e dM 

A VJNNC d 


440 PLAÁNTARVM HISTORIAE CAP, CLXV, 
C TEMPVS. 
Erumpità prímo (atu die feptimo, & caputalterum graní ín radícem exit,alterür 


inherbam.iVletítur Augufto menfe. 
TEMPERAMENTVM. 


Hordea prími funt ordinis ín exiccando & refrígerando. 
NOICISOEUS Ex DUM UG O-RSPSJE | 

Hordeum optímu eft candídum,purumG., Minus quàm tríticum nutrit. Pid 
fana tamen ob cremorem ín elíxatione redditum, plus alimenti prebet quam E 
lenta ex hordeo facta. Contra acrímonías ateg faucium fcabrítías, exulcerationesQg. 
pollet,quibus etíam triticea ptífana pracfidío eft, fed plus alít, maoísqy urinam mo. 
uet. Lacabundeé fuppeditat,fi cum Fcenículi femíne decocta forbeatur. Abftergít, 
urínam cíet,ínflat,(tomacho aduerfatur,&cedemata concoquit. Farina hordeacea 
cum fico ín mulía aqua decocta, ccdemata & inflammationes difcutít , D'urítías ci. 
píce,re(ina & fimo columbino concoquít, Cum meliloto autem & papaueris caly^ 
ce dolores finit quí latus excrucíant, Adueríus inteftínorum ínflationes , cum líni. 
femíne,fcenogracco & ruta illínítur.Strumas cum pícelíquida,cera,oleo, & impu 
bís pueri urína, ad concoctíonem perducit. Cum Myrtoautem,autuino, aut ÍyL 
ueftribus pyrís,aut rubo;aut malícorio,alui profluuía fiftit, Podagricís inflammaz 
tionibus cum cotoneís,aucaceto prodeft. Decocta in acrí aceto,modo quo hordea 
ceum cataplafma,Gcalída impolita,leprís medetur, Líquata eadem cum aqua;atqg; 
cum píce & oleo decocta, pus excítat , Cum acetoautem líquata, & cum píce deco 
Cia , contraartículorum fluxíones prodeft, Farina ex ijs aluum cohibet, ínflam- 
mationesq mítípat, | 


EX GALENO, 
D  Hordeapauxillum etiamabfterfionis habent. Pauló etíam plus deficcant quàm 
farina fabacea,cuí non in(int cortíces. Cetera ueró fimilía funtforís utentibus.In ci 
boautem hoc preftantfabís,quod flatuofam natura exuant: fabís quantumcungg 
quecoxerís, flatuofa natura remanet:funt ením crafsíoris effentize quàm hordea; 
quamobrem ijs plus etíam nutríunt. Quoniam uero ambo paulum à medío recef 
ferunt, multo funt ufui , INam talia medicamenta multis alijs mifcentur ceu mate: 
ríze quaedam:ítaque etiam cera & oleum paucís medícamentís coniunguntur, Poz 
lenta uero multo plus hordeo deficcat . Plura de hordeo, ptifana & polenta apud: 
Galenum libro prímo dealímentoru facultatibus offendes, 

| E X PLINIO. 
Farína ex hordeo X cruda &decocta,collectiones ímpetusqQ difcutit; lenit &con 
coquit . Decoquituralíàs in mulfa aqua;aut fico ficca . Ad iecinorís dolores eam ít 
poíca pofitam cocoquí opus eft,aut cum uíno. Cum uero ínter coquendum diífcw 
tiendumdQ cura eft,tuncín aceto melíus;aut ín fece acetí,aut cotoneis pyrisue decoz 
ctis, Ad multipedu morfus cum melle,ad ferpentium in aceto & contra fuppurane 
tía;ad extrahendas fuppuratíones ex pofca; addita refina & galla, Ad concoctione 
uero & ulcerauetera cum refina , Ad durítias cum fimo columbíno, aut fico ficca; 
autcinere, Ad neruorü inflammationes, aut inteftinori ucl laterum uel uiriliu 
dolores, cum papaucreaut meliloto, & quoties ab ofsibus caro recedit. Ad ftruz 
mas cutn pice & ímpubís puerí urína, Cum oleo & foenograeco contra tumores 
praccordíorum, uel in febribus cum melle, uel adipe uetu(to, Suppuratís tri 

ticea farína multo lenior, INeruis cum Hyofcyami fucco illi, 
nitur, Ex aceto X mellelentigini. 


DE .CR 


^ 


Bill bulla nbs: 
locI FLORES ||. GaffcatibUboner. 


 &affrenblerter, 


Nw 


CER 


Crocus unde 


dictus. 


D 


44r DE CROCO:  CAP- CLXVI» 


NOMINA, 
z*g]PoKoz Grecis,Crocus Latínis appellatur. Officínz antíquür no 
^W retinuerunt. Giermaní Gaffratr uocant fimpliciter, aut cum adie ; 
pine, 5amer Gaffean. Síc ueró uocatus à Croco íuuene, quí propte 
AS jamorem Smilacis uiroinis,in lorem fuí nomínís uerfus eft:quod O | 
us teítatur,qui ficfcriptum relíquit: 1 
Et Crocum ín paruos uerfümcum Smilace flores, 
FORMA, 

Crocus folío eftangufto adufque capillamenti pené exilitatem:flore purpureo 
Colchiícifloribus non admodum difsímili, in quo lammea Croci ftamína: radice 
bulbofa,copiofatp ac uínací, 


edd (| faece 


LOCVS. 
INafcítur ia Coryco monte Ciliciae optimus, Proximanobilitas ei qui in Olym, 
po Lycía: monte prouenit, Dein eí quí ex Aegis &tolíz urbe affertur , INuncin 


plerííque Grermaniz Iocís plantari ccepit haud infeliciter, quod uiribus é locís iam 
comemoratis allatís haud cedat, 


TEMPVS,. i 

Florem ante folium eedít: per autumnü nang; Vergilíarum occafu floret,neque 
ultra menfis fpàcíum Bores durant, Poftquá autem hí decidunt, ftatim folíaa Ot 
fta& oblonga prodeunt, uírentig tota hyeme, 
| | TEMPERAMENTYM. 
Crocus paulum quid adftringens obtínet,quod terreum frieidumi eft: fed fü 
peratín eo calefaciens &qualítas & facultas;ut tota efTentía fecundi fit ordínis exci 

lefacientium,& prímí exiccantíum, 
VIRES. EX DIOSCORIDE, 
Crocus emollít,concoquit,leniter adftríngit,urínam cit, & colorís bonitate effi 
cit, Arcetcrapulam cum paffo potus. Fluxiones oculorii cum lacte muliebri inu " 
&us fitit. Potionibus quz pro ínteraneís parantur, utilíter miícetur: item íjs quae 
uuluzfedítgfubijciuntur & illinuntur, V eneré (tímulat. Infammatíones eryfipez 
latofas inunctuslenít. Auríum remedijs utilifsimus eft, Letalem fané dícunt hum 
fitríum drachmarü pondere cum aqua bibat; Radíx eíus cum pafTo pota;urín& cit, 
EX GALENO. 
Crocus concoquendi uím quandam habet, adiutante fcilicet ín hoc & paucaad» 
ftrictione, Qui ppe quibus medieamentís,quum non admodü excalfaciát,pauc lr 
adeft adítríctio, ea parem facultate habent eflentíjs emplafticís nominatis, quas 
cum íunctas calídítatí non uehementi contígerí t,concoquentes efTe conftat, 
EX PLINIO. | 
Difcutitínflammationes omnes quídem,fed oculorii maxímé ex ouo illitir. Vul 
uarum quoq ftrangulatus,Stomachí exulceratíones,pectorís & renum,íecinoril, 
pulmonirueficarumQ, peculíariter ínflammatíoni earum uehementer utile , Item 
tufsi & pleurítícis, Tollit & pruritus. Vrinam cit, Quí Crocum prius biberint,cra: 
pulam non fentíent, Ebrictati co refiftunt, Corone quoq; ex eo mulcent ebríetaté 
Somnum facit. Caputleníter mouet, Venere ftímulat.Flos eius iení facro illínitut 
cum creta Címolía,Ipfum plurímís medicamínibus mifcetur, 

EX SYMEONE SETHL 

Stomacho bonus eít;ciborumt concoctione efficit, Obftructiones tollit, Pítui 
tofa & letharoíca uítíaíuuat. Difcutiendi quoque uim obtínet,& uifceribusuti s 
eft,ad fpírítusq difficultate conducit, Si quís illo mediocriter utatur, bonum col ^ 
rem habebit:fin uero cítra modum, pallorem contrahet, & capítís dolorem, cibíg 


inappe 


"PLANTARVM HISTORIAE CAP, CLXVI, 443. 


e 
inappetentíam faciet, Cum opio & lacte & rofaceo pedum doloribus impofitus 
ubídolent,fummopere prodeft, fuperpofitis Betze folijs, 


DE. CYNOCRAMBE- CAP» CLXVILD 
NOMIN A. 

] Y NOK PAM B 1, 3uuvíe, à TwéQasic dy oiespplo Cirecis, Canina Dra(sica, Cy 

nía,&lylueftris mercuríalis mas Latínis,wilo 25íngeltrautobas menn» 

le/Pounoptol Germauís appellatur, 

| n FORMA. PEE | 

- Caulem ex fe mittit dodrantalem, tenerum & fubalbida. Folía Vlercuriali fimi- 

lia, albefcentía ex certis interuallís.Semen prope folía paruum,rotundum.Ex qua 

quidem delíniatione fole merídiano clarius eft herbam cuíus picturam damus cffe 

nocramben , Síquídem ea caulem bínüm palmorum altitudíne habet, mollem 

fubcandidum. Folía Mercuríali (imilia admodum, certís interftitijs, fubalbida, 

Semen item iuxta folía exieuum,rotundum,gemínorü ínftar tefticalorum conne- 

xum;& in fumma,nihil eft quod non ín ea deícriptíoni adamufsím ref; pendeat, 

EE. | E LOGROS: 

- In fyfuis copiofe prouenit, 

EN n TEMPVS, 
Semen ueris inítío,nempe Aprili menfe,profert,maturefcitautem IVlaio, 

E | TEMPERAMENTY M, | 

- Quumguftunihil à fatiua IVlercuriali díftet C ynocrambe, colligitur híncideni 


"AN 


quod illa obtinere temperamentum. | 

P VIRES, EX DIOSCORIDE, | 
5 Caulis& folia pota, & olerum modo comefta aluum cient. Tus uero decoctoru 
;bilem & aquofa detrahit, | fn) 

D APPENDIX 

- Alíaeft Cynocrambe ab hacnoftra,ca cuius mentionem facit Galenus, Paulus 
"& alij; adde etíam Diofcorides, uerum fub nomíne Apocyni : quod le&orem ne 
!diuerlas herbas unam effe putaret, monere uolui, . 


» ' DE COLY- 


&eQ 
p 
"" 
Ó 
Z 
- 
ce 


DE COLYTEA- CAP- CLXVIILD 445 


: NOMIN A. 
mr IOAYTEA Grecis, Colytea & Colutea Latínis dicitur: 3nul!o tamen, 
r quod fcíam, ueterum,quàm à Theophratto lib. ij. de plant, hift, cap, 
TN Qu xvi].celebrata, 
i GENER A. 
Duo cíusfunt genera, Vnum quod príuatím Colytea uocatur,officinis ín coení Cobtets 
tum, Germani vwel(cb £ infer: appellant, Alterum officinis cognitum & frequen, | 
tiufi à medicis ufurpati, IVlaurítano fermone Sena nominatur. Germaniad eam 
alludentes appellatione, €etiet nuncupant. Differuntautem inter (e magnítudi, 
ne:fiquidem prímu eenus maíus eftaltero, utpote quod quadríennío, Theophra. | 
ftoloco pauló anté citato tefte,fe in arborem efferat.Siliquae etíam illius magis tur^ 
'eidofpiritu dí(tenduntur , Sena uero filiquas profert lunatas, nec íta practumídas, 
emen deni: Colyteze rotundum, lentís obtínens fimilitudínem;Senz autem ol 
longum,cordisq; humani inftar acuminatum, 
CT | FORM A. 
Frutex eft ramis exilibus,folio fcenioreci,flore geniftze aut pífi luteo, membra, colteedes 
»neo folliculo, pellucente, practumido, & ueluti quodam fpirítu díftendente tu roi. feiptio. 
'do,itaut digitis fi prematur,crepitans difsilíat;ín quo femen atrum,durum,latum, 
lentis magnitudine,pí(i euftu,in ordinemág digeftum dauditur, 
LOCVS, 
Satum uttunqueín hortis prouenit, 
| j | TEMPVS, 
— Horet Colytea Maio & Iunio menfibus, ac fubinde in filiquis obloneis femen 
y profert, : 


a 


TEMPERAMENTVYM. 
Arabes calidam in principio fecundi, & ficcam ín prímo ordine ftatuunt, 

AM US OU VEIRES EX ACTVARIO. | 
-. Senefiliquofus quidam fructus à barbaris appellatur, quicitra noxam drachme 
"pendufculo potus, pítuítam & bilem deijcitzpoft hos reliquos humores modef(tif- 
fimépurgat,retorrídam atramQ bilem, eiustp fuffüfiones ex gallínaceo iure depel. 
lit. Vetuíto capitis dolori, fcabíei, comitialibus, impetíoini fuccurrit, Sed feruefa. 
"iius potíus quàm tríti farína propinatur, Inreraneorum obftructiones tollít, 

' APPENDIX. 

- Quum nonforma tantum, imó etíam fapore duo haec Colytez cenera fibi fimi- 
lia fint;faciléetiam hinc colligitur facultate inter fe mínimé differre, Quare utrun- 
"que cítra moleftíam atram bilem retorrídamq educit,caputGgac cerebrum, & in. 
-— firumenta fenfuum à noxijs purgathumoribus, Quíd multa aduerfus 
m omnía uitia ab atra bile nata ualet, 


p DE CORO- 


a4 


4$ DE CORONO POx CAP- CLXIX» i 
NOMINA, | | 


OP GNOP OY Z, 4dspiop Crzecís, Pes Cornicis & Sanguínaría Latinis di 
*'*5 citur, Officinis incognita herba, Giermanís cómodé Vk ráen ober X ape 


Coroftiopus tis 9 3 : ; j : 
de difta. l penf'& appellari poteft. Coronopus ením non alía ratione díci ccep 
ü " ENS Y ,? t PP 5 ; 
Sanguindria, B) quàm quod Cornícís pedem cffioíe repracfentet, Sancuínaría auter 


Bebafile. Sanguinalisue uocata e(t, quod faneuíni fiftendo apta fitherba, Sunt quíherba 


Corm ceimi Ceruinum cornu uocarunt, 
É FORMA. 

Herbula eft oblonga, per terram ftrata, folíjs fifsis, radíce oracili & ad(trínpene 
te, Ex qua quídem defcriptione ; etfi concifa admodum, fatis liquet, herbam ha d 
cuíus picturam damus efle Coronopum . Herbula ením eft folijs oblonoís & fcifz 
fis acín multas partes lacíníatis,atqueadeo cornícis pedem cftigie referentibus, hue 
miquoque femper fparfa proferpit:radice denique tenuí admodum &adftrínoem 
te predíta, Quibus omnibusid quoqueaccedit,quod Díofcorídes Pfyllium folía 
Coronopo fimilía haberefcribit: quod fi uerum effe ex utríufque herbz collatione 
experiri uoluerís; fentíes Coronopi huius noftri folía plané Pfyllij folíjs fimillima 
effe, potiísimum ubí prímum éterra erimpunt: imo quod ad folía, flores & femi 
naattinet,omnia in utrííq: fibi fimilia deprehendes, ín eodp folo diftare comperíes; 
quod Pfyllium folíanon fiffa habeat; in altum furgat, fingula am dicta maiora 
producaticontrà Coronopus humi repat, minora omnía proferat, Vtraq; igitur 
herba luteos obtínet flores, & Íemína in capitulis pulicibus fimilía , Capitula uer 
ín Coronopo funt multo quàm in Pfyllio tenuiora ac longiora, íd quod pictura 
. D graphicémonftrabít, Ex js quoque manifeftum fit errare illos toto ccelo, quí ora 
. men aculeatum & Coronopum unam & eandem herbam effe contendunt, cum 
tamen forma non parum diíftare uideantur, Atque hínc eft quod omnes ueteres 
tamGreci quàm Latini utranque herbam feorfim,& in diuerfis locís defcripferínt; 
Plíníus fiquídem líb.xxiiij, cap.xíx.aculeatum gramen ín cacumine aculeos pluri? 
mum quinos habere;atqueadeo Dactylon uocatum effe hoc nomine; quod fcilicet 
digitorum fpeciem referat; fcribit. Coronopus ueró neque quítios, neque ín cacuz 
míneaculeos obtinet, fed tantum folia fiffa, uel (i aculeos placet appellare has fiffuz 
ras,non ín cacumíne;fed ínambitu paísim foliorum eas reperíes:ut certum fit Coe 
ronopumnon effeaculeatum gramen. | 
LOCVS. 
Diofcorides ín incultis, femitis, & iuxta domicilia nafci tradit, In Giermanía taz 


men,quod fciam,nufquam nifi fata prouenit. 
TEMPVS 


Floret Iunío menfe, ac fubinde in oblongis capitulis femen profert, 
| TEMPERAMENTVM. 
Ex adítrictioneipía fatis conftat radicem ipfam ficcandi uí preditam effe, 
VIRES. EX DIOSCORIDE, 
Herba coctaefturólerum modo, Radicem habet ín cibo ad(iríngentem , quae 
ccelíacis conducat. 
EX GALENO. 
Coronopodis radix comefta ccelíacís prodeíle creditur, 
EX PLINIO, 
Seriturínterím Coronopus,quoniá radix ccelíacís praeclare facit ín cinere tofta, 
DE CYCLA- 


, 


450 DE CYCLAMINO» CAP- CLXX» 
c NOMINA, 1 
ERDYEKAAMINOZ, AMylvibii Girzecís, Rapum & tuber umbilíicusdg terrae 
j L'atínis, Cyclamen offícínis mutata uoce, Panís porcínus & terrz,at 
| Arthanitaá noftre ctatís herbarijs, Germanis 4£rbwurt ober 2L piel 
Coclaninus us. Ez yea) Cicbwctt ober Cevobzot dícitur, Cyclamíno Girzecí nomen fecerunt, - 
de dicla. circumactá ín orbem eíus círcínatione contemplatí, &4 v8 «vi^», quafiab orbe Cy. 
daminon,hoceft;orbicularé dixerunt, Fuítiy haec prior & antíquíor plantae huius" 
Ichthyotheron. appellatio, Ichthyotheron uero fjdem,quod piíces eanecantur nomínauerunt, Ro: 
Rem teme. mani Rapumterrae,quoníam eius radix ín terra uelut Rapum extuberat, Qua faz 
 Tubrtere, nérationeterrztuber,quod ín molem quandam íntumeat: aut umbilicum terrae 
vmbilisteye quoníam ut umbilicus círcinata forma emergit,fic &.C yclamínus fub terra confpi/ 
Patis primus, Citur,etíam appellarunt, Panem porcínum hauddubié prímum uocarunt fubulci 
Patíicre, quipecori fuo radícem huíus gratam pabulís cognouerunt. Czeteriantíquum Cy 
clamíni nomen ignorantes, quod fzpíus radicem ín orbem círcumadtà íntuerenz 
tur, que non ín globum íntumefcens, (ed ueluti prefTa fefe ín latítudinem explíc 
ret, quaforma quotídíano ufu panes uifuntur,terra panem cceperunt appellare, 
FORMA. | | 
Folía Hederehabet, purpurea, uaria, fuprà ínfraQ albícantibus maculis, Caufem 
longítudine quatuor dígitorinudum,folijsQg carentem, ín quo flores rofarum e£ 
figie purpureí.Radícem nigram,rapo fimilem,in atitudínem fe pandentem, 
LOCVS. 
INafciturin umbrofis & uepribus,maximé fub arboribus, 
TEMPVS | 
Cydamiínus ad finem Augufti folia fua quae per integrü retínuít;amittit, & fub; 
D indenoua emittit,atqg (latím inter ea flores oftendit, qui integro durantautunmo, 
TEMPERAMENTVM, 
Clarum eft ex partícularibus operationibus,quas ftatim fubíjciemus, Cyclamte 
num effe calidam & (iccam in tertío ordíne, 
1 VIRES EX DIOSCORIDE, 
Radix Cydamini cum hydromelite pota, pituitam, aquam per inferna trahit, 
IVlenfes pota & appofita cit. Tradunt fi prsenans mulier radícem tranferediatur, 
abortum fierí. Partum appenfa accelerat, Bibitur & ín uino contra letalía, praefetz 
- tímleporé marínum.fllita contra ferpentíü í&tus remedio eft, Immi(ta uíno ebríez 
tatem facit. Regium morbum fi(títtribus drachmís pota cum paffo;aut diluta mul; 
fa.Sed oportet eum quibibit cubículo calído reclinare, multís ueftíbus cotectum, 
quo fudet. Eíectus uero fudorfelleus colore ínuenitur,Succus eius ad purgandum 
caput,naribus ínftillatur.Sedí etiam deijcienda excrementa ín lana fubíjcit, V mbi 
lico, imouentrí & coxzillitus fuccus aluit mollítuerum abortu efficit , Suffufis8 
hebetibus oculís inunctus cum melle fuccus prodeft, IMledicametís abortü inferen. 
tibus admifcet, Sedem procidenté cum aceto ínunctus fuccus cópefcit. Exprimitut: 
tuía radíce fuccus, & ad mellis crafsitudine decoquit, Radix cutem exteroít, Exanz 
thematareprímit. V'ulneribus perfeexaceto aut melle medet. Illíta liene mínuit, 
Viítía cutís ín facie à fole & alopecías emendat, Decocto eius luxata;podagra, 8 ca 
pitísulcufcula,pernionesq utiliter fouent, Ipfa in uetere oleo feruefacta;ad cícatrl 
cem perducit qua oleo illo inuncta fuerint , Cauata radix oleo exple£, & cíneriferz 
uentiímponít,adiecto ínterdu thyrrhenice cerae modico, ut ftríomenti crafsitudie 
- nemcontrahat unguenti, cum prímís utile pernionibus, Radix Scilla modo core 
cifareponítur, INarrantad amatoríam affumi cotufam, & ín paftillos conformat&; 
EX GALENO. 
Cydaminus uarías uires obtínet,nam & extergit,& incidit, &ora uenarum ape. 
tít,& attrahit, difcutit, Clarum ueró íd eft ex partícularibus operibus, INamft 
cus ci 


^ 


452 PLAÁNTARVM HISTORIAE CAP, CLX X, 


€ cus eius heemorrhoídas referat, uíolenter( ad receffüm prouocat ín floccís appol 
tus, Sícetiam medicamentis tubercula, ftrumas,alíasqg durities difcutientibus co 
mifcetur, acfuffufis cum melle illitus competit: ad haec quocp per nares expurga 
Adeo eftüchemens eíus facultas, ut abdomíneillito uentrem Íubducat, & fectum 
interimat, INam & alioqui ualidum ínterím endo conceptuí medícamen eft,in pe 
Ío addíta . T'ota uer radix fucco imbecillíor eft, quanquam & ipfa uehemens fit, 
INam & menfes fiue epota,fiue appofita euocat, & regío morbo prodeft, non mo; 
doipfum uifcus expurgans, fed etíam quae ín toto corpore bilís fuerit, eam per fu 
dorem excernens , Proíndeà potíone omnibus modis (udorís adiuuanda prouo. 
catío eft, Modus eíus bibendi eft drachmarum tríum, fiue cum melícrato,fiue " 
paífo. Cutem extergít cum ín alijs, tum quod alopecías, ephelidas , omniad exanz 
themata curet. Lienem quoque índuratum íuuat illíta; tum £ecens,tum arída, Sunt. 
quiradícem (iccam a(thmatiícís exhibeant. 
| EX PLINIO, 

Cydamini radix contraferpentes omnes bibitur, In omnibus ferenda domibus, 
fi uerum eft,ubi fata (it,níhil nocere mala medicamenta:amületü uocant:narrante 
eaebrietatem reprafentari, addita ín uinum radice, Bt (iccata Scillae modo concifs 
reponitur,decoquíturg eadem ad crafsítudine mellís , Suum tame uenenum ine 
ei, traduntig fi praegnans radicem eam tranferedíatur, abortum fieri , Radix de 
nique tribus drachmís bibitur ín loco calído,& perfrí&tionibus tuto;fudores enim 
felleos mouet, 


DE CYPERO* CAP» CLXXLD 


NOMINA, : 
jv PEPoz üxvzapO- Grecis, Cyperus &Cypirus Latinís dicitur, Quun 
^4 pq" enim Graeci quandog; diphthongo, ut Theophraftus, quandog; uo 
4| yen cali breui, quemadmodü Diofcorídes, Galenus & alij quidam,penult 
Ee WS mam fcribant,fitut aliqui ealf) ueró í retineant. Poétae qui e ex dipl 
thongo retinuerunt, merító penultimam in Cypero producunt , Officine latín 
nomen retínuerunt, Giermanís wílber Galgan uocatur, 

FORMA, - 

Cyperus porri folía habet,loneiora tamen,eraciliora &folidiora. Caulem cub 
talem, &inonunquam altíoré,angulofum, (chceno fimilem, ín cuíus cacuminem 

nutorum foliorum ac feminis productio e(t. R adices illi fubfunt,quarum ufuse 
oblongz,olíuarum modo fibi ínuícem cómifTe,aut rotunda, níorae,fuauiter olet 
tes, amarz:uel,ut Theophra(tus deliníauit,ingquales,partím crafLe,carnofztg,. 
partim graciles atqj furculofze, Ex qua defcríptione omnibus effe perfpicuum arbí 
tramur,(tírpem cuíus nunc picturà damus effe Cyperum. Siquidem folia fert potz. 
racea,longíora exilioragg:caulem altítudíne cubiti,aut altiorem,angulofum, in cuz 
ius cacumine mínuta folía prodeunt,inter quae femen refidet, Radíces huícfuntob. 
longz;oliuarum modo interfe connexa acínuícem ímplexzsaut rotundze,niora 
iucunde fpirantes , euítu amarze, Praeterea magna inzequalítate notantur , quod. 
pars quzdam craíTa carnofatg, quaedam oracilís atquelienofa fit. Nemo ením non 
uidet radicis tenuítate furculofam protinus ín olíuaría tubercula uertícillarí , [Nae 
Ícitur quoque élatere huíus radícula,quod Theophraftus etíam notauít,unde cau 
liculus erumpítalius,ut pictura affabre monítrat, 


LOCVS 
INaícitur in locis cultis & paluftribus . Jn Germania certé non ni(i cultus ín hore. 
tís prouenit, : TEMPVS. 


IMinutafolía in cacumíne cum femine Iunío & Iulio menfe producit, 
TEMPEA 


YOiloer Galgan, 


CYPERVS 


iL 7 


200 9 9. ! 
por. 
d 7 
y LI 


454. PLANTARVM HISTORIAE CAP, CLXXI, 
C TEMPERAMENTVM, 

Cypeti radices maxímé ufui funt,excalfacientes pariter & exíccantes cítra mot; ; 

dacitatem., * 
VIRES EX DIOSCORIDE JH 

Radíci Cypeti calefaciendi uis íneft, urínamQ mouendí i Calculofis & aqua in. 
ter cutem córreptís pota faccurrít. Aduerfus Ícorpionu ictus remediío eft. R'efrige | 
rationibus uuluze & preclufionibus fotu auxilíatur, Pellít menfes, Aridatrítaorís - 
ulceribus,etíam fi depafcant, prodeft, Vlalagmatis calefacientibus mífcetur,& unz 
guentorum fpiffamentis accommodatur. 

EX GALENO. 

Cyperi radíces maxim? ufui funt, excalfacientes paríter C exiccantes citra mor; 
dacítatem, Itag ulceribus quae prae nímía humíditate cícatrícem difficulter admite - 
tunt, mirificé profunt:habent enim quiddam etíam ad(tríngens, quapropter ulcez - 
ribus item orís conueniunt, Quín & íncidendí uím quampiam illis ineffe teftifican. 
dum,qua & calculo uexatis congruunt, & urínam menfes mouent, 

EX PLINIO. 

Cypero uís ín medicína pfilothri, Illinitur pteryotjs, ulceríbusqs genitali um,& : 
quz in humore funtomnibus,ficut orís ulceribus, Radix aduerfus ferpentíü ictus | 
& (corpionum praefertim remedio eft, V uluas aperít pota, Laroíori tanta uís, exz 
pellit eas, Vrinam ciet & calculos:ob íd utilifsíma hydropícis,lllinitur &tulceribus 
qua ferpunt, (ed hís precipue qua ín ftomacho funt, ex uíno ucl aceto illíta , Iuncí 
radix in tribus heminís aquae decocta ad tertías tufsi medetur,Semen toftum & in - 
aqua potum,fiftit aluum & foeminarü menfes, capítísqg dolores facit, 


" DE LATHYRDP CAP» CLXXIID 
NOMINA, | 
Calaphtianinor ]^ovPtz Grecis, Lathyrís Latínis, officinis Cataputía mínor, j 
quare dicta | quodín pilulisquibuídam,feu potius catapotfjs,femen ferat:zaut, - 


.] quod uerifimilius eft, quía granis eíusad aluum fubducendam | 
E^| pro catapottjs utantur , Giermani GypzíngEraut/Gpzingbóuner! 
.| eocr CreibEóener appellant; quod femen fcilícet nifiín tempore i 
4 auferatur,fua fponte ex loculamentis faliendo excidat, | 
| FORM A. ' ; 
Caulem profert cubitalem, uacuum, digiti crafsitudine : ín eius cacumine funt" 
alze, Folía ín caule oblonga;amyedalínis fimilía, latiora tamen & lzeutora. Quae uez 
róín fummis funtramulis,mínora, Aríftolochízc aut oblongze Hederze fioura, Fru 
&um fert ín fummís ramís tribus loculamentis díftinctu, rotundi ceuCapparín,in - 
quo terna funt femína putamínib.inuice difcreta, rotunda, maíora eruís, quce quit | 
corticibus exuun£,candida funt, & euftu dulcía, Radix illí tenuís & inutilis, T'otus j 

autem frutex lacteolíquore, T'ithymali modo,plenus eft, Hanc certé defcriptione, ' 
cataputiamiror fi fingula comparare uelís, ita Cataputize minori quadrare inueníes, utnulla pror," 
fus (itnota,quam non pí tura referat. INam hzc caulem cubítali emíttit lonoítudiz 
ne,& digitali crafsítudine, Gignunt ín faftioío alzc, & folía ín caule oblonga,amyeg- 
dala proxima,latíora & laeuiora, Quuocautem ín fummís emicantramulís,mínora . 

fjsqua caulem ambíunt confpíciuntur, Ariftolochía: autlongíoris Hedera figu: 

. fa.TIn cacumíinibusfructum oerít tríplici cellula conceptaculóue diftín&tum, ceu. 
Capparín rotundum, ín cuíus uenttículís orana tría intercuríantibus membra. 
nís díuiía contínentur, eruís maiora, rotunda, qua corticibus exutaalba fpectanz 
tur,cuftatu dulcía, 


-——— 


] 
LOCVS, 


152 


NW z— 
WD Na 
)a V : m 
WE es 
" 
H 


ES 
| AC jd 
D 3 

] z 


[rm AE 
P p » z 
"n. 
/ AA 


(CR 


Lic eme mo ops 


(N de^ 


LA, 4 


456 PLANTARVM HISTORIAE CAR, CLXXIL 
LOocvs. | 
INafcitut locis cultis & fabulofis. | i 


Carpíturautumno dum fructu pregnans eft, fementg eximítur dum tuniculze 
quibus íncluditur,ínaruerunt. | 
TEMPERAMENTVM, 
Calidam ín tertio, &ín prímo ordíne humidam ftatuunt. 
VIRES. EX DIOSCORIDE, 

Purgantaluum grana eíusfex uel feptem fumpta ín catapotio, aut comefta, aut 
cum carícís aut palmulís deuorata, frigida fuperpota aqua. Ducunt autem pitui^ 
tam & bilem, & aquas.Succus Tithymali modo exceptus, eundem effectum prae. 
(tat, Folía cum eallínaceo aut oleribus decoquuntur ad eofdem effectus, 

| EX GALENO. 

Sunt qui Lathyrín dicant Títhymali effe fpeciem, tum quod fimiliter illis fue. ' 
cum habeat,tum quod eodem modo purget, uníuerfag illis facultate fimilis fit, ni- 
fi quod femen guftantibus uideatur dulce : quod fanéetíam maximé purgatoríam 
uim obtínet, 


EX PLINIO. | 
Grana uícena in aqua puraaut mulfa pota, hydropicos fanant. Trahunt& bi- 
lem.Q)uíi uehementíus purgari uolunt,cum folliculís ipfis fumuntea, nam (toma; 
chum laduntiítacg inuentum eft,ut cum piíce;aut iure eallínacei fumerentur, 


DE LEVCOIO DIOSCORIDIS» 
CAP. CLXXIII, 
D NOMINA 
viola alba, V jEv&otoN Grazcis, Víolaalba, uel Viola fimpliciter Latinis, officinis 
Chri. |i Maurítana uoce Cheiri uel Keirím appellatur, Germanis ?Deicl. INon 
autem temeréadiectu eft Díofcoridis:hac enim uoceà Leucoio Theo : 
phra(tí,de quo fuoloco dícemus,fegregare uoluímus, 
GENER A. 
Etfi Leucotj nomine Viola fienificetur candída,tamen & pro lutea,& cccrulea; 
& purpureafolet ufurpari, Quatuor ítaque Víolae huíus funtgenera,quacfolaflo- || 
viola pupireá rum díuerfitate interfe differunt. Alia ením candida,alía lutea;alia purpurea,.INon | 
PIG. eft tamen quod per pürpuream híc íntellígas eam quae Graecis iz, & Latiníspro- | 
prie Víola dícitur:nam eíus alíaab ea de qua hícagimus familía eft;huictgtum qua | 
litate tum facultate,adde etíam forma, contraría, Ea enim quae sy Girzecis uocatur, | 
humilis eft, ob id à nonnullis Sefsilís dicta, & latiorefolio, Contrà noftra illa, ut. 
mox dicemus, cubitali eft altitudine, & minime fefsilís, Idem de candida dictum '! 
viclsesndils putes,nam ea quocp duplex eft:unade qua hic fit fermo, alía fefsilís, de quain prae 
dpkx —— Íentianihil dícemus,INostría duntaxat genera picta damus:cceruleas ením uidere 
nonlicuit. Quare fuppofititium hocuerbum in Diíofcoride puto,maximé cum Plí 
níuslib, xxí, ubí defatiuis Violís loquitur, purpurea fcilicet, lutea & alba, nullam 
de ccerulea mentionem fecerit, 
FORMA. 
Cubitalialtitudine profiliunt,ramofz, caule Brafsice exiliore,folíolongo,molL 
Ii, canefcente;flore quadrifolio, Viola Íyluefirís odorem referente, non uníus colo 
rís,nam alíj candidí,ali) luteí;alij purpurei, Semen folíaceum tenuibusquidem, (cd 
quincuncíalibus filiquíis contínetur. 
LOCVS. 
Vbicp feréin hortís & cultis reperiuntur , [Non ením nafcuntur magna ex par- 
te ni(i fata fuerínt, : TEMPVS. 


atit SOetel, 
2 


4 
T 


—NLOLA 
PVRPVREA 


460 PLANTARVM HISTORIAE CAP, CL XXIII, 
C TEMPVS 


Prímo uere & IVlaio potifsimit menfe;ínter Hores emicat Leucoion.Hocítaque 

tempore flores carpendi, Semen ínter ze(tatís inítía profert, 
TEMPERAMEN TVM. 

Leucoion abítereente facultatem pofsídet,& tenuíum eft partíum, Gialenoau. - 

tore,proínde utcalidum fit neceffe eft, | 
VIRES. EX DIOSCORIDE, 

Luteaín medicina praecipui ufus eft , FIuius flores arídi efferuefacti ín defefsio 
nibus,contra uuluz ínflammatíones ualent,& menftrua educunt, Cerato excepti 
rímasfedís fanant:cum melle orís ulcera , Semen eíus duüm drachmarum ponde 
re exuínopotum;autcum melle appofitum,menfes, fecundas & fcetus educit, Ra 
díces cum aceto íllíitac,reprímuntlienem,& podagrícos iuuant, 

EX GALENO. | 

Leucoij frutex uniuerfus extergenté facultatem obtinet, actenuíi partium eft, 
plus tamen flores, &iínter hos quifunt ficciores magís etíam quàm uirides, adeó ut 
& oculorum craffas cícatríces extenuent, Tum menfes quoq; decoctu eorum mo. 
uct,& fecundas,fcctumG emortuum elícit, & fi bibatur,abortum facít, Eftereo id 
medícamentirut fi quodaliud, amarum , Quod fi quís uíríum efus uehementíam 
multa aqua admí(ta mitiget, aut certéid venus alíquo, habebít & ad phlegmonas 
bonum medícamentit, Sicdecoctum eius fi non merum fuerit, uterí phlegmonas 
identídem perfufum fanat, potifsimum quz díutíno tempore ad Ícirrí modum ín- 
duruere, Síccum cerato ulcera zegré ad cícatrícem peruenientía curat, Sunt uero 
etiam qui cum mellead orís ulcera adhibeant, Semen quum eiufdem fit facultatis, 
aptiísimum eftduarum drachmari meníura potum, tum menfibus ciendis cum 

D melleappofitum conueníre creditur, fcetumQ uiuentem interficere ac mortuum 
eijcere , Radices fimilis quoque facultatís,nifi quatenus crafsiorís funt effentíze & 
magis terrenz;, cum aceto líenes índuratos fanant, Nonnulli uero & phlegmo. 
nas índuratas fjs curant, imo cw 

EX PLINIO. 

Extenuant,menftrua & urin& ciunt, Minor uís eft recentibus,ideody aridis poft 
annum utendi. Lutea dímidio cyatho ín aquae tribus,menfes trahit , Radíces eius 
cum accto illíte fedantlienem.Item|podagram,oculorü inflammationes,cum myrz 
rha & croco, Folía cum melle purgant capitis ulcera,cum cera rímas fedís, & qua 
in humidis funt, Ex aceto ueró collectiones fanant, 


DE LAPATHO-  CAP- CLXXIIID 


NOMINA, 
Lapatbin unde es ess] P A 0 ON Graci, Rumícem Latíni,barbari Lapatium uocant, Lapa- 
ditum. x AN 51 thumautem ab effectu nomen accepit, quod fcilícet exínaníat; etenim 


Nezr&cap uacuare uel exínaníre Cireccís eftzomnium fiquidem generum 
folijs decoctís aluus mollítur. 
GENER A, 

Pimm, —Huiusquatuorgenera facit Diofcorídes . Primum oxylapathon Graecis & La 7 
Lapatium acus tinis dicitur, Officínae Lapatiumracutum, Germani GOengelwurg/Giinbrwurg/ 
tun, Citrey (Rourts/Sittervuris/ YUilbampffee nominant. Oxylapathu,quamutsan: 

cepsín acidum faporé uel acutam figurà uideatur figníficatio, tamen nomen hocà 

Scaundum, folíjs quae in mucrone definuntaccepíffe uidetur, Secundü genus hortenfe príori 
difsimile,non quídé ín uniuerfum,fed duntaxatin folijs,quae Serapione teftemul; 
tofuntlatíora, Hoc genus hauddubiéeft Rhabarbarii monachorum,quod pafsim 

hodie ín hortis plantatur: Oxylapatho enim per omniíaferé fimile e(t, folía tamen 
latioraobtinet,S&ob culti pauló teneríus eft. Cum autem prímüm erumpit folía, 

Totim. purpurcafere funt, deinquotidie utridiora fiunt;ut pí&tura ipa monftrat, Tertium 


Íviuez 


4 


M - 
iip 


Xbabarbaron, 


aotnd 


RVMICIS$S SE 


CVNDVM GENVS3 


P, 


——— 


VET UR 


OXALIS 


PLANTARVM HISTORIAB CAP, CLXXIIIL 465 


Lfylueftre;paruum,plantagíni fimile,molle &humile eft,quod uuleato nominebo 
nus Henrichus,germanice güter [oeínricb dicitur;id quod ex forma prímüm col 
licitur : folíaenim eíus oxalidí, nífi quod amplíora funt, atqueadeo ad plantagínís 
nonihil accedunt folía, fimilia funt, Flores autem eíus & femen fic Oxylapathu refe 
unt,ut uix ab inuice dí(cerni queant. Deín uíres etíam coueniunttuulneraría enim 
herba cft Bonus Henrichus, ac míríficé ad fordída purganda;ac glutinanda ulcera 
confert, (ic ut appenía etíam,actríta uulnerib. impofita, uermes qui ín ijs nati funt 
excidere facíat, Quartu genus Greci fend, Latini Oxaliden, officine Acetofam, Quat. 
Germani &aur 2umpffer nominant , Oxalís autem ídeo dicta eft, quod ín guftu Acuofz. 
" acoré plané refipiat, unde etíam uulgus Acetofam uocauit, Hanc propríé Romani 
appellarunt R'umicé,forfitan quod ab ea fuccus non alíteratq;y mamma, quam Iu gumex unde 
"men ueteres dixerunt, fitíentibus exugifoleat, Galenus tría tantum genera Lapa. dice 
thí facit, Oxaliden, Oxylapathon & Hippolapathon, quod fic Girzeci quafi grande 
- Lapathum dícunt, magnis amplisQ rebus hippo praeponere folíti, ab equo excel. Eitpo- 
lentis amplitudinis animali magnitudínem mutuantes, 

FORM A. 
Oxylapathü folijs durís & ín cacumine acutis,femine herbaceo acuminato ex mi Oxlipathi. 
nutífsimis pedículis dependente;radícelonga &lutea uel potíus crocea.. Secundu 
genus Oxylapatho perquàm fimile eft;folijs tame latioribus ac teneriorib,conftat, 
caule bícubítali interdum, (tríato,floribus exíguis;luteís, femine ut Oxylapathon 
tríaneulari,radícelonga &luteafeu crocea, Tertia genus, quod uulgus hodie Bo 
numHenrichüu uocat;foliu Oxalidi,latius tame,autAro,uel ut Diofcorides inquit, oxdids. 
plantagíntue fimile obtinet, Aliqua ením Arí;alíqua aute plantaginis folía referüt, 
Caulé prioribus duobus humiliore, in quo flores & (emina racematím multa de. 
B pendent, Radiíce ueró longam & fubflaua, Oxalis aute folía fylueftri & paruo hu. 
miliue Rumící fimilía habet, Caulís eius no adeó grandis eft,fefquicubitü altus.Se 
men acumínatum, rubrum, quod folíaceo ueftitur inuolucro, fapore acrí,quod ín 
caule & adnafcentibus colículís nafcitur. 

LOCVYS | 
Oxylapathon ín paluftrib,&circa foffas potífsimu nafcitur, Secundi genus ho- 
díein multorü hortis confituní prouenit, T ertíti pafsim in areís,fepibus & circa iti 
cra crefcit, Oxalísin omnibus pratís copiofifsimé prouenit, 
TEMPVS. 


A flateantequam prata demetantur omnium copia haberi poteft, 
.TEMPERAMENTVM. 


Recentiores Acetofam ftatuüt effe fríoida & ficcá in fecundo, Atqui quale huius 
& reliquarüi Rumicü fittemperamentu,ex facultatibus earundem,quas mox dice- 
mus,facilé deprehendent ftudiofi, Secundi generis Rumex infolíjs manífeftifsima 
- acíditatem oftendit,ut hínc etíam conicere líceat effe Rumicem,utcungg monachi 


S cum íjs multí quoc medici, Rhabarbarum effe contendant, 
VIRES EX DIOSCORIDE, 


Omnium Rumici olus decoctiraluum mollit , Crudum illit cum rofaceo aut 
croco melícerídes difcutit,Seme fylueftrís &Oxylapathi & Oxalídis cum aquaaut 
uino utiliter contra dyfenterías,coclíacos affectus,ftomachi fa(tidía,fcorpionumqg 
ictus bibit, Si quís etíaín potu pracfumat,nihil ictus patíet. Radices ipfari ex aceto 
- &crudzeillita,lepras,impetigines,fcabrofosq; ungues fanát. Sed antealocus aceto 
& nítroin fole perfricandus eft. Pruritus decoctit arum fedat,fi eofoueantur, Co^ 
Cizcín uíno fi cum fure colluant,auríum dentiumQ dolore mulcent, Strumas paro 
tídasg difcutiunt fi cum uíno decocta íllínant, Lienes auté cum aceto. Alíquí utun 
turradícibus contra ftrumas,uínculo collo eas appendentes, T rite & appofitgfoe, 
mínaru fluxiones fiftunt. Decocte cum uíno & poteregío morbo correptos emen, 
dant, Calculos ueficee cómínuunt, Vlenfes cient. Scorpionum ictibus auxiliantur, 
Hip polapathon eafdem antedictis Rumicum generibus uíres obtínet, 


EX GA- 


466 .PLANTARVM HISTORIAE C ARPIATCHTARCUROE M Met, 


"E | EX' GALENO. | 
Lapathum moderate digerente facultatem habet, oxylapathum ueró miftamg 


nam fimul cum eo quod digerit,nonihil quoq; reprímendi facultate participat, Sez 

inen eorum manifeftam quandam adítrictione obtinet , adeo ut & dyfenterías, & 

àlui profluuía fanet;potifsimum autem oxylapathi , Hippolapathon eafdem dictis 
facultates obtinet,fed imbecillíores. 

EX PLINIO. ] 

Sylueftria Lapatha fcorpionir ictibus medentur, & ferire prohibent habentes, 

Radiíxaceto decocta fi coletur, fuccus dentibus auxilíatur : fi ueró bibatur, morbo 


reoio.Semen ftomachí inextrícabilía uítía fanat. Hippolapathi radices priuatim un. 


ues fcabrofos detrahunt. D yfenterícos, femen duabus drachmís ín uino potum; 
liberat. Oxylapathi femenlotum ín aqua ccelefti, fanguinem reíjcientíbus;adíecta 


àcacía lentís magnitudine;prodeft. Prae(tantifsímos paftíllos faciunt ex folijs & raz | 


díce, addito nitro & iure exiguo, In ufu aceto diluunt. Sed fatiuu in epiphorís ocuz 
lorum illinuntfrontibus, Radíce melicerías & lepras curant.In uíno ueró decocta; 
ftrumas & parotídas & calculos , Poto uíno & líenes, ccelíacos aeque & dylenteríz 
cos & tenaímos. Ad eadem(g omnía efficacius ius Lapathi, & ructus facit, & urina 


ciet,& oculorum caliginem diícutit , Jtem prurítum corporis, in folia balneariradz | 


dítum;aut príus ipfum illitum fineoleo.Fírmat & comanducata dentes, Eadem de 
cocta cum uíno,fi(títaluum,Folía foluuntadiecto fale, | | 
APPENDIX. 


Ahdbardmos — Alteriusgeneris Rumicis,qui Rhabarbarü monachorir uocatur,radix pureane 


$8$, 


Beta fylueflris 


unde alcía. 


tchorum facil di etam uim obtinet; fiin puluerem redacta drachmz pondere fumatur, Neg; id 


mirumadmodum, cum etíam Díofcorides ípfeomnium Rumicum olus decoctü 


emendare,ob bilís nimirum per inferna eductíonem, te(tetur, 


DE LIMONIO-* CAP» CLXXWV» 


NOMINA. 
(s JErw oxrom Grecis, Limonion, Betafylueftris & T'intinabufum tet, 
WO /ANS| rae Latinis, uuleo Pyrola, Germanis TUintergrin / f2olmangolt/ 
SECUN Nes E € ; 
& AMA YOalotmangolt/ooer YOalottol appellatur. Beta autem fylueftrís hec 
[esie wj herba dicta eft,quod ín fyluis & locis mufcofis, horten(i Betze prímum 


pe 


NEN 
A 


D aluum mollíre,atcg decoctas eorundem radíces cum uíno; regio morbo correptos / 


"raninabulu erumpenti haud difsimilis, proueníat, Tintinabulum , à floribus eius tintínabu. — 


inae. 


lo fimilibus. Pyrola, quod eíus folía arboris pyri folio fimilía fint, 


Porole, FORMA. 


Folia Betz fimilia habet, tenuiora tamen & minora, decem,aut plura, Caulem 
tenuem, rectum, lilio zequalem, femine rubro, guftud ad(tríngente plenum, Ex 
qua fiquidem defcriptíone abundeliquet,herbam quam uulgusPyrolam uocat cC 
fe Limonía.Folíjs enim Betz (imilis eft, ueram tenuioribus & minoribus (legen: 
dum ením ín Díofcoríde suxpózds, & non uere, Plinio libro uíecfimo, capite 

. octauo,tefte) decem, interim pluribus . Caule tenui , recto, lilio fimili, pleno fe 
minis rubri,quod euftu adftríngít. Cyuibus accedít quod germanice YDalonmnan 
golt/id eft, Beta fylueftris nominatur , Neque uires difcrepant: adftringít enim, 
uulnerariatg herba eft Pyrola, baud fecusatque Límonium. Flores deníquetín- 
tinabulo fimiles funt, ut cítra ullum difcrímen Pyrolam Diofcorídís effe Límo- 
níum afleuerare líceat, 
me LOCVS. 

Inumbrofis & fylueftribus prouenítlocis. 

TEMPYV$, 


E UU TTATAS 467 


^ S 
ONES y 
| 
"i 


D ^ LIMONIVM 


L 


468 PLANTÁRVM HISTORIAE  CÁP, CLXXY, 


C TEMPVS, 
Junio menfe floret, 


TEMPERAMENTVNL 

Folía & femen euftuuehemen teradítringunt,íta ut ín tertio ordine ficcitatis iL. 

lud recte recentiores collocent, | 1 

VIRES, EX. DIOSCORIDE, | | 

Semen trítum ín uínopotum acetab ulí menfura, dyfentericis ac ccelíacís auxilía. 

. tur, Rubrum fcemínarum profluuíum fitit, d 

EX GALENO, | 

Límonij femen utpote aufterum, ccelíacís, dyfenterícis & fanguinem fpuentiz 

bus cum uíno exhibent, Iuuat & profluuíum muliebre, Satísautem eft acetab uli. 
menfura, | 


i" di 


EX PLINIO. | | 
Huíus folía ambuftis utíla, euttantía adítríngunt, Semen acetabuli menfura 
dyfentericís prodeft, Aquae éradíce cocte maculas ueftium eluere dícuntur, item 

membranarum, | 
EX RECENTIORIBVS 


Pyrolz decoctum ínterna & externa uulnera potum fanat. Item fiftulis ac al s. 
malienis ulceribus medetur. : 


DE LAMIO» CAP» CLXX VI» 


NOMINA. 
| A MIVM Plíniolib.xxi, cap.xv. & lib.xxij, cap.xiiij, uocatur. Vulgo 
| V rtíca iners & mortua, Suntquíalbam Vrtícam nomínent, & Archa 1 
' gelícam, Officínís inufítatum,germanice Coottre(fel/ ober C'aubnefo 


Vrtica mortua | fel dicitur, Iners & mortua cognominata, quod folijs non mordentiz 
qureditt. bus fit, & mitifsima, | 


Archaneelica. 


GENERA. l 

Vrtícoe mortuc tría ínueniuntur genera, Vnum albis, qued propríé Lamíum: 
dicitur : alterum luteis, & tertíum purpureis floribus conftat, INos,quíafolís flo bí 
bus differunt, nec ín eorum folíjsaliquod difcrímen apparet, una ícone omnía tría 
complexí fumus genera, 


j 


FORMA, | 
Folijs conftat V rtícae pungentis,minoribus, fimbríatis, candidioribus, lanu ot^ 
nenequaquá mordaci, caule quadrangulo, florealbo, luteo, aut purpureo, radice, 
ex interuallís cíncínnís capillata, Girauí odore tota fragrat. Innoxía eft & morfu c ^ 
ret, Semen ín caulibus per ínterualla copiofum & niorum profert, 
LOCVS. 

Paísim circa femitas & Íepes nafcuntur, 

TEMPVYS. | 

Vere primo,Mlaio potiísímum menfe,floribus abundant,& tota feré xtate, 

TEMPERAMENTVM, 

Calidum & ficcum eft Lamium,uelutí etíam alía V rtícae cenera,id quod ex gu. 

ftu,cíusg facultatibus deprehenditur, : 
VIRES, EX PLINIO, 

Mledetur cum míca falis contufis íncufsis Gp, inuftís & ftrumis,tumoribus,poda. 
otís,uulneribus. Album habetín medio folío, quodienibus facrís medetur, Quiz 
dam énoftrís tempore dífcreuere genera, Autumnalís V rtícae radice allíoata in tet. 
tianis,ita utzeerí nuncupentur cum eruítur ea radix, & dicatur quae, & cuí, & quo) 
rum filio eximatur, liberari morbo tradiderunt, Hocídem contra quartanas polle: 


re,lidem. 


470 PLANTARVM HISTORIAE CJAP,. CLXOOVL 


c re.Jídem radice urticae addito fale,infixa corpori extrahi, Folíjs cum axungia ftru, | 
mas difcutí,uel fi fnppurauerínt,erodí complerítg. | 
Y EX RECENTIORIBVS ; 
Recentiores hacínerti Vrtíca utuntur fiftendo ruentís é naribus fanguinis im; 
petu,imze ceruíci uel fcapulís alligando,índe fperant ín aduerfum trahí cruorís ma 
nantís ímpetum , Vlceríbus denique, putredínibus & fiftulís mirifice conferre;ac 
mederi tradunt, 


DE LINO» CAP» CLXX VII» 


NOMINA. 
iNow Graecis, Línum Latínis & officinis, Grermanis £eíts/ ober 


Slacb$ appellatur. | 


AA VS FORMA. 
Ex  Herbaefttenuicaule;folijsanguftis, oblongis, & in fummoacumi, 
natis, oribus cceruleís, fpeciofis, quibus decidentibus folliculus enafcitur ín quo 
femina contínentur fulua, | 


LOCVS. 
ximmapis — Gaudetpínguifolo & modicé humido. Agrís autem noxiu eft; deteriores enim - 
toxWü. — cosfacit, id quod íjs carminibusín Creorgicis fienificauít Virgilius: 

| FFritenimlini campum feges,urit auene, 

J/vunt letbeo perfüfapapauera fomtto, 

TEMPVS. T 
V ellitur zeftate ubi matutítaté confecutum fuerit, quae fané duobus argumentis / 
D intellioi tur,íntumefcente femine, uel flauefcente colore, 
TEMPERAMENTVM, i 
Eftin príimoordíne caliduac humiditatis &ficcítatis quodámodo in medio fitu, | 
VIRES |. EX DIOSCORIDE. L 
Semen Líni eandem Fcenogrxco facultatem obtínet , Omnem íntusforisGg ínz » 
flammatíonem difcutít & emollit, cum melle, oleo, exiguatg aqua decoctum, aut" 
melle co&o exceptit, V ítía cutísín facie crudum, uarosQy cum nitro & ficu illitum, ^ 
Cum líxiuía autem parotidas, duritiesqp difcutit , Flerpetas ín uíno decocti, 8 fa^^ 


uos purgat. Vngues Ícabros cum parí modo Nafturti) & mellis eximít, Cum meL.- 
Íc uíce eclepmatís fumptum,ca quae in thorace funt educit. Tufsim lenít, Venerem 
ftimulat fi cum melle &pipere mixti pro placenta lareius fumatur, Huiusdecoctit 
inteftinorum uterítg erofionibus íniectum medetur, add excrementorü eductíoz) 

4 Li Li , 4 , 1 m 
nem prodeft. Ad uuluz inflammatíones ín defefsionibus haudalíter quàm Feeniz? 


erac perquam utile eft, 


! 
EX GALENO. | 
Linifemen fum flatuofum eft, etíamfi fríeatur, àdeó fané excrementítía humiz) 
ditate plenum eft. Vifceribus tamen quecírca hypochondría funt, ut fi quíd aliud, i 
gratum exiftít. Cuidam hoc toftoinftar obfonij non fecus acfactítío fale cum garo 
utuntur. In ufu e(t & melle confperfum, Inferunt nonnulli panibus quoque , Stoz 
macho & concodtíoni repugnat , T'enuíter corpus alít , C'uod fpectatad deíectíoz: 
nem, neclaudandum, nec uítuperandum, perexiguam tamen uím mouendz uríz 
nz tenet,quaeín tofto efficacior eft, Idem quoque aluum magís fi(tít, Ruftíci fpez 
numero torrefacto adiecta portione mellis utuntur, | 
|. — EX PLINIO, 
Lini femen cum alijs quídem ín ufu eft , Et perfe mulierum cutís uitía emendat 
ín facie , Oculorum aciem fuccoadíuuat. Epiphoras cum thure &aqua, autcum 
myrrha, Cum uínofedat parotídas, Cum melle;aut adipe;aut cera, ftomachi folu 
tione 


C 


Hepatica, | 
Lichenquare (RUP 


dicta, 


Hepaticaquare. ' 


472 PLANTARVM HISTORIAE CAP, CLX XVII 


tionesinfperfum polentze modo, Angínas ín aqua & oleo decoctum, & cum anifo 
illitum, Torretur utaluum fiftat, Coclíacis & dyfenterícis imponitur ex aceto, Ad 
iecínorís dolores eftur cum uua paíTa & ad phthifin utilifsime,Semine fiunt & edi 
emata.IVlufculorum,neruorum,articulorum,ceruicum duritías, cerebrí membra 
nas mítíeat farína feminis, nítroautfale, autcinere additis, Eadem cum fico ítem 
concoquit ac maturat, Cum radíce uero cucumeris fylueftrís extrahit quaecunque 
corpori ínhacrent, Síc& fracta offa , Serpere ulcus ín uíno decocta prohibet . Exu^ 
ptiones pituítze cum melle emendat. V ngues fcabros cum parí modo INafturtíj, 
& telum uítía & ramíces cum re(ina & myrrha, & gangranas ex aqua, Stomachí 
dolores cum Fecnogrzeco fextaríjs utrifq; decoctís in aqua mulfa, Inteftínorum & 
thoracis perníciofa uítía,cly(tere in oleo € melle, 


DE LICHENE» CAP» CLXXVIII* 


NOMINA. 
«1 Erx uu Graecis, Líchen Latínis,officínis & herbaríjs Hepatica, Ger 
7| manís Cxteírrobcr 2óeunnenlebertrautdicitur, Líchena autemGrze 
2 ci & Latíninomínauerunt,quod cotra Lichenas omnibus remedíjs 
1C] anteponatur: autàreipfanomen dederunt, quoníam faxa quibus 
ze hzretlínguze modo lambat, FHepaticam uero recentiores uocarunt, 
quodíecínorum fibris (imílis confpícíatur. 
| FORM A. 
Folio fucci pleno, craffo & oblongo con(tat, rorulentis petris adhzrente , fub 
quo caulículi,pedículorum forma, capitula ftellata habentes,exeunt. 
| LOCVS. 
INafcitur ín rofcidis & grauíter olentibus faxis, 
TEMPVS. 
Iulio menfe ea qua picta eft forma decerpitur, 
TEMPERAMENTVM,. 


Abftergentem ac modícé refrigerantem facultatem, utrancy uetó reficcantem ^ 


habet. Abftergentem quidem atg exiccantem àpetra, refrigerantem autemabas ^ 


queo humore, 
VIRES. EX -DIOSCORIDE,. 

Lichen iflitusfanguínis eruptiones fiftit,& inflammationes compefcít. Impeti^ 
cines fanat, Inunctus cum melleregío morbo affectis prodeft , Oris &línguae dez 
Bu arcet, 

EX GALENO, 


Lichen qui in petris nafcitur, eft ueluti mufcus quidam, fed recte ex plantarum | 
cenere cenferi poteft Sicnomínatus uidetur, quod líchenas feu ímpetígines curet. 


Extergentem & mediocriter fríoidam facultatem obtínet, Porró quod ex talibus 
fubftantíjs cóponítur, aduerfum effe inflammationi nihil mirum eft, An ueró fanz 
cuínís eruptiones fiftat,ut Diofcorides aít;íd neutiquam dícere queo. 
EX PLINIO. 
Sanguinem fiftít uuIncribus infiillatus, & collectioncsillitus . Morbum quoc 
regium cum melle fanatore illito &língua.Stíemata etíam delet, 
| DE LINO* 


476 


Gin Cebecfiaut. 


LICHEN 


f 


474. 
C 


Mercurialis. 


Mercurialis cuv 
dicla 


DE LINOZOSTE»* CAP» CLXXIX» 


NOMINA. 
INOZQOZTIZ A t9u$ Bortucp ime Graecis, Mercurialis Latinis & offici 
nís dícit, Grermanis 2Síngellraut/ GOcercuriustraut/ ober ZA fours, 
| IVlercuríalís dícta eft,quod à Mlercurío ínuenta fit, 


FORMA, 

IVlercutíalís folía Ocimo fimilia habet;ad Helxines foliorum figuram acceden, 
tia,mínora tamen, Ramulos genículatos,alari caua multa & denía habentes. Foe 
mína femen fert racemofum & multum, IVlas ueró iuxta folia exiguum, rotundi, 
gemínorum teftículorum modo connexum , T'otus frutex dodrantalis, & non» 
nunquam maior, 

LOCVS, ! 
Nafcitur ín campeftribus cultís,uinetíscg,aliquibus locís tam copíofa & efficax, 
utfapore fuo uína etíam ínficíat,& bibentibus íngrata reddat, 
TEMPVS 
Augufto menfe (emíne prcenans eft. 
TEMPERAMENTVM, 

Calídam & ficcam ín prímo ordine effe afferunt, 

VIRES EX DIOSCORIDE 

V'traqaluum mouet oleru modo comefta, Cocta in aqua & epotaaqua;bilem 
& aquofa ducít, Creduntur praterea foeminae folía tríta & pota;aut poft purgatio, 
nem pudendis appofita, ut foemínze concipíantur efficere , Mafculee uero fimiliter 


D adhibita,mares progenerare, 


| EX GALENO, 

VVlercuríali omnes duntaxatad uentrís purgatíones utuntur , Verumenimue: 
ro fi quis eíus facere perículum uolet ín cataplafmate, fanédígerentís admodum : 
facultatis efTe experíetur, ROO | 

EX PLINIO, 

Mirum eft quod deutrog eorum genere proditur:ut mares gíenanturhuncfzz 
cete,utfcemínz illam, Hoccótingere fià conceptu fuccus protinus bibatur ín paf 
fo,edantürue folíadecocta ex oleo & fale, uel cruda ex aceto . Quidam decoquunt 
eam ín nouo fictili cum helíotropío, & duabus aut tríbus fpícis , donec decoquaz; 
tur, Decoctum darí iubent & herbam ipfam ín cibo altero díe pureatíonís mulie; 
ribus per tríduti, quarto die à balneo coire eas . Hippocrates miris laudibus in mu. 
lierum ufu praedícauit íllas . Eastg ad hunc modum adhuc medicorü nemo nouit, 
Tile easuuluze cum melle, uel rofaceo, ueliríno, uel líríno admouit, Item ad cíenz. 
dos menfes,fecandasdq. Hocidem praeftare potu fotudg dixit. Inftíllauit auribus 
furdís fuccum , ínunxít(g cum uíno uetere , Aluo folía impofuit, epiphoris, ftranz 

uríac & ueficee, Decoctum eíus dedit cum myrrha & thure, Aluo quídem foluenz 
dze,uel in febrí,decoquitur quantum manus capíat;ín duobus fextaríjs aquae ad d 
midías,bibitur fale &melleadmíxto:necnon cum ungula fuís,aut p deco 
cum falubríus, Purgationíis caufa putauere aliqui utrancg dandam,fiue cum — 
malua decoctum, Thoracem pureant,bilem detrahunt, 
Íed (tomachum laedunt, 


DE LIBA 


475 


VN YN 
£c s ii 
O Pp m [ 
Ne cer 


473 


MERCVRIALIS 
FOEMINA 


DE LIBANOTIDE CORONARIÍA» 477 
C A P, CL X X3 


NOMINA. 
xgipAmorIZ Grecis, Rofmarinus Latíriís & officinis, Germanis X of. Rofuainu 
3/| mati: appellatur. Libanotis ueró dicta eft, quod odorem thurís ved, ritanotis eur 
A dat. Libanotida autem nó eam qus fimpliciter fc nomínatur à Girzecis. dicta. 
3 intellige,(ed eam que cum adiectione, coronaría Libanotis appellatur, Libamtiscos 
FORMA. ronarid, 
Rofmarínus qua nectentes coronas utunt, uireas habet tenucs, círca quas funt 
folía tenuía,crebra,oblonga X gracilia,intus candícantía,exteríore autem parte ui, 
-ridía, erauíter odorata , Florem, quod Díofcorídes omifit, ín candido coeruleum, 
radicem nigram, multis fibrís capillatam. 
! LOCvVvS | 
Hodie pafsim ín hortis & ficülibus uafis plantatur. In Narbonenfi autém GaL 
lía ua fponte prouenit tam copiofe;ut eíus íncolzealíud lignum non urant, 
AUC UTEM PYS 

Carpitur Maio menfe & deinde ufque ad Septembris medium, Floretqg bís ai^ 

- nuatim,uere & autumno, 


TEMPERAMENTVM. 
Calida & ficca eft,id quod ex eu(tu & uiribus coníjcere quic poterit, 
VIRES. EX DIOSCORIDE, 
Calfacit, Regium morbum fanat, fi quis eam in aqua decoxcerit, & ante exerci 
-tiabibendam dederít,deín poft exercitía lauerit,&t uino potauerit, IVlifcetur etíam 
acopís,& mufteo oleo, | 
De OGUACPENN OU i; 

— Libanotidis,quaead coronas eftutilis, quàm Romani Rofmarinu nuncupant, 
— decoctum regio morbolaborantes potum adíuuat, Omnes ením Libanotídes ab. 
^ flereentís & íncidentis facultatis funt participes. 

" APPENDIX. 

— A Recentiores Rofmarinum fuffitu tufsim & deftillationem fedare tradunt, Et 
quod ín prímis nobile,tutam praeftareín peftilentia domum crematam, nidore ím 
7 probam aéris diluentem perniciem , Adijcíunt & alías facultates,eas nempe : Rot: 
— marinus corroborat cerebrum,fenfus interíores,memoríam & cor . Succurríttre 
mori,refolutioniqg partium, Loquelam amífTam reparat, SC alía multa poteft, 

qua comemorare fuperuacaneum eft, 


DE LIiGV- 


DE LIGVSTRO-* CAP» CLXXXD  — 479 


NOMINA. 
IGVSTRVM Plinio alíjstg Latinís nominatur , Officínís inufitatum, 
Germanis 25cínbólulin QOunbtboli/ X cit obet Ccbübweiben dici 
| tur, Quoautem nomine Gracis appellatum fit, nondum certo nobís 
con(lat: neque enim ut feréomnes hodie putant Cypros eft, quae Pli, Ligurum s» 
miolibro duodecimo tefte,femen habecC oríandri,pereerinag exiftitarbor. At Lia est Cypros, 
:guftrum femen non Coríandro fimile, quod rotundum ac fubflauum ett, (ed po- 
: íus atrum, X altera partelatum modíceqy cocauum ín racemis profert, INecarbor 
ceft pereorína,fed fponte ín fepibus & fenticetis ubías prouenit, IVlea tamen fenten 
L'tía Phíllyrea potius apud Diofcorídem erít, quod hzc Cypro congener ac fimilis philrea uides 
t fit;caídemt quasLiguftrum facultates habeat, Iudicium tamen penes prudentem tree Ligdir 
— lectorem efTe uolumus, | 
E FORM A, 
Liguftrum arbor eft parua,folijs Olea fimilibus,floribus paruulís, candidis & 
odoratís,racematím florentibus,fructibus initio uirentibus,proceffu temporís ni, 
'gríseuuarum more congeftís, | 
' i LOCVS. J 
Nihil frequentius Lieuftroin uepribus occurrit,nihilig crebrius in dumetís ín. 
"uenítur,íta ut hoc nomine contemptui habeatur, Quapropter hucrefpíciens V ír- 
? eilius ín Bucolíco carmíne, eius flores negligià pa(toribus, ac ínutiliter períre ca, 
^ nit,dicens: : ) 
Alba ligustracadutt,uacinia nigra leguntur, 
TEMPVYS, 
Maio menfe floret,autumno autem cum maturis baccis nietefcit, 
| TEMPERAMENTYM, | 
Etfi forma nónihilà Cypro diíftet Liguftrum, temperamento tamen eodem eft 
? preedítu, Eíus ením folía & furculí míxta qualitate conftant:difcutiens ením quíd- 
- dam cum aquea fubftantia, modíce calída, &: quiddam etiam adftrictoríum ex ter, 
" rena fubftantíafrigida,& fine morfu ficcante,obtínent. 
à VIRES. EX PLINIO, 
Succus eíus neruis, artículís, alooribus, folia ubíqs ueteri ulceri cum falis míca, 
- & oris exulcerationibus profunt, Acini contra phthiríafin, item contra intertrígi, 
- nes,folíáue,Sanant & gallinaceorum pítuítas acíni, 
| APPENDIX. 
Recentiores Liguftri fuccum ulcera orís, ueretritg fanare tradunt , Idem etíam 
pofle folía ín uíno decocta adíjciunt: ut hínc euídentifsimu fit,folijs Liguftri,haud 
- fecus atque Cypríaut Phillyreze, ad(trictoríam íneffe uim, propter quam cóman- 
ducata & decocta, orís potífsímum ulceribus opitulantur, 


[ 


DIE "mv 


zh 
m pie 
7 


/ 


QUE 


$3cinbólalítt. 


DE LVNARIA MINORE: ip 
CA DO TS XT, 
. NOMIN A. | 

rv multumq dehuíus herbae nomenclatura fuimus folícíti, at utcun. 
quemultos interrogauerímus,tamen aliud nomen quàm ídípfum quo 
nuncappellamus expifcari haud potuímus. V ocetur ítaque Liunaría runaia min». 
«5, mínor, donec certíorem appellationem habere contigerit, Germanice 
Hein QDontraut/ut (itad Latínam nomendaturam allufio quedam,nuncupetur, 
—— "OME FORM A. | Er 
- Rotundo eftcaule,cui folía utringg feptem annexa,cordís feré humani formam 
nabentía:in fummítate caulís femen Betz fimile profert, 
— dS LOCVS. | | 
- Nafciturin montibus . Copiotifsimé autem Tubingae ín pede montis Auftria- 
ti prouenit, Prope hancnunquam no Ophris,de qua fuo dicemusloco,ínuenítur, 
"M |J ,TEMPY $. | 
- Infine Maij & Iunio men(einuenítur,deín (tatím euanefcit. 
| |  TEMPERAMENTVM. 
- Terreftre quid prac fe fert euí(tata, atque parum adftri noit, ut hinc mediocriter 
Irioidam & ficcam efle uerifimile (it. : | 
E VIR E S. 
- Visfoliorum eíus hauddubié uulneribus efficax, glutínandi nanque facultate 
iredíta eft, Chymícorum nugas, quibus eius herba ufus frequentífsímus eft, Iu. 
ens pretereo. Có(tat autem experíentía, ad (upprímendos menfes, & album mu. 
liebre profluuium, mirifice conferre hanc herbam. 


s DE LEPÍ- 


LVNARIA 


MINOR. 


M. 


BDDELERIDIOX CAP. CLXXXIIT 

^Q NOMINA IR JM sm 
Need E Pr ro v Gireecis, Lepidium Latinis appellatur , Vulgus herbariora 
) Piperitím nominat, )uam denominatione Ícquentes Grermaní noftri 
10/2 61 Pfeffettraut uocant, [Nomen ueró hocà pipere traxit, cuius acrímo- 
Eo:s463| niam herba haec guftata refert. Díuerfa eft ueró,ut obiter partim atteri, 
moneam, ab ea planta quam Plíníus Piperitím nuncupat,de qua ftio loco dice, 
mus copíofe.Sunt qui Lepidium alio nomineraphanum nomínent,quod non alía 
"fitratione, quàm quod herba haec quod ad folía attinet, raphano fylueftri, quem 
"Amoracíam alio nomíne dícunt,admodum (imilís fit . Lepidium uero appellatir, 
- quod 2:252«s, hoc eft, fquamas & maculas ín facie deleat € repurget; | 

| FORMA. E M IN 

Fruticofum eft, ín cubítalem altítudínem furgens, folijsTaurinis, fed mollibus, 
7» & maioribus, Síc quidem Lepídion depingit Plinius & Paulus , Vnde fole claríus 
"fit;/ herbam cuíus picturam damus efTe Lepidion:cubítalís ením & interdum bícu. 
biralis eft caule folido & rotundo, folijs oblongis &lauríinís, maioribus tamen & 
mollíoribus, guftu piper referentibus & acribus, magnopere líneuam ucllican- 
tibus, oribus candidis exiguís admodum, femine paruo,radice oblonga. In fum: 
ma,forma totíus herbae raphano;ut diximus, fylue(tti fimilis e(t, 


E | LOCVS. 
In hortis potiísimum prouenit, ín quibus uíuacitatem fuam ufquead multos 
'annos prorogat, 
b. TEMPVS. 


—  Horetlunio & Iulio menfibus,deinde femen profert. 
y TEMPERAMENT V M. 
B  [nordinequarto calefacit;ut INafturtíum,exíccatautem ipfo mínus, 
| VIRES EX DIOSCORIDE 

—  Baleamorum more, fale cumlacte conditur. Foliorum uis acrís & exulceratrix 
Left. Quapropter ífchíadicis pracfenti remedio illínitur,tritum cum radice Inulae, & 
— quarta unius horz parteimpofitum. Similiter & lienofis prodeft, Lepras idem pel 
Jit, Radix collo adallieata,dentíum dolorem euare creditur. 

EX GALENO, 


—— Facultate Nafturtio fimileeft, ' 
| EX PLINIO. 


- Infaciecutem emendatexulcerando, uttamen cera & rofaceo facile (anetur , Sic 
"lepras & pforas tollit femper facile; & cicatrícir ulcera . Traduntín dolore dentium 
7 adalligatum brachio quà doleat,compefcere dolorem, 
| | APPENDIX. 
Lepidion craflos & elutinofos cibos & humores extenuare, & incidere ualet: 
? ideoG culínaría eft herba, & falfamentís idonea, 


S.2 DE LEV- 


D 


4 


Piperitis. 


Rapbanus cur di 
citur Lepidium, 
Lepidium unde 
dictum. 


EE o 
CYM 0 


eo fefferfeaut, 


LEPIDIVM 


X 


:| 


DE LEVCOIO THEOPHRASTI- 485 


E: Gn b Ge SxITTÓ 
NOMINA, 


gEv&korouw Theophrafti hoc loco defcribimus, quod plané díuerfum 
,| eftà Leucoio Diofcoridis,quod fuprà depinximus,id quod tamen ple 
A X4 rique etíam docti uirí non anímaduerterunt, Latínís Víola alba dici, vio; aíba, 
Ese tur. Giermanice wei$ D»oinungfiblimen/ober GOetrienblümen. INon 
7 autem ab re Víola alba díci ccepít;flos ením huius herbae colorem album, && Vio» viola atbacur 
larum odorem refert, | dicta, 
) | FORM A. 
Folia habet Porro fimilia, tenuiora tamen & molliora, ex radice bulbofa pro, 
deuntía, Pediculum etíam profert dodrantalem, tenuem ac feré íunceum, in quo 
candidus flos eft, ín medío croceus, Violarum purpurearu odorem referens, quo 
decidente,;capitula INucís auellanae quantitate erumpunt, ín quibus femen Sínapi 
haud diísiímile continetur. Quod fi ad hanc defcriptionem adhibeas ea qua de 
Viola alba Theophraftus libro fexto & feptimo de ftirpium hiftoría tradit, certé 
fole manifeftíus erít herbam hanc cuíus picturam damus effe eam, quam aévioiop 
"'Theophraftus uocat , INam hzc príma florum fe oftendit , Bmicat ubi ccelum de- Theophyafti ala 
mentíus ftatím, etiam non hyeme exacta: ubi ueró immitius, poftea, Celeríter. Paula, 
quoque euanefcit,RRadicem denique bulbofam & florem odoratum obtinet, Que 
- fingula etíam de hacnoftra herba ueré dici poffunt, Prima fiquidem florum, hye. zt Februarij 
me etíam nondum exacta, Februario nimirum menfe, &die diuo Valentino facro, wocaius, 
ubi ccclum clementíus fuerit, apparet, In Aprili, ubiappropinquareíam cceperít 
IVlaius,euanefcit.Flos item eíus, Víolarttm purpurearum proríus odorem refert, 
Radix etíam ad Bulbi fimilítudinem orbiculata exiftit, uthocnominenemini du^ 
- bium effedebeat, quin fit Viola alba Theophra(ti, 
:: | | LOCV$. | 
Prouenitin umbrofis fyfuis & locis, qualis eft non procul à Tubinga paulo fu; 
prà & ínfráà monafterium Bebenhufum uocatum,ubi copiofifsime nalcitur, Plan. 
tatur nuncetiam pafsím ín hortís, 


TEMPVS. 
In Februario (latim hzec erumpit,ut diximus, herba, inter initia Martij ad per 


fcctíionem uenit, Semen ín Aprili oftenditin capitulis,ut ín altera pictura uides, 
TEMPERAMENTVM, 


Folía feré qualitatis omnís expertía,radix aute dulcís & elutinofa eft, uthocno. 

mine ad(tringat & exíccet,utreliqui bulbí, 
VIRES. 

Digerentem leuiter, & cum hocadíiringente facültatem,ficut reliquos bulbos, 
habere ex ijs quze cómemorauímus fatís conftat, l'amen nunc nullus,quod fcíam, 
eius ftirpis ufus eft, | 

s 3 DE LITHO- 


486 


lómmítoenm (omen, 


Yodf Doungfb 


/ 


SEMINE. 


CVM 


VIOLAE ALBAE FOLIA 


$4 


dor 


^Y 


TE 
j 


4* DE LITHOSPERMO- CAP» CLXXXV» 


€ NOMINA. 
: «s]19ozrirwoN Graci, Líthofpermum Latínis, officinis & medi 
«| dshodieomnibus iVlilium folis appellatur . Giermanís (cerbírg/ 
Ww ober Giteínfomen. INomenà lapidea feminis durítía accepit: neque 
( ením Liíthofpermon alíud fonat Girecís , quàm lapideum femen, 
3 Quum ítaquefemína tanquam calculos ferat,candore & rotundíta 


ilium folis. 


Litbofpermon. | V. i 
wide diclum. 


FORMA, 

Folía habet Olez fimilia, longiora tamen & latiora, & quz in ima parte funt, 
humiíacent, Ramulos ueró rectos,tenues, crafsítudine luncíacuti, folídos, ligno, 
fosg;. In quorum cacumíne bifidi díuarícatitg exortus, caulículortrm fpeciem exhí 
bent longa habentesfolía, ínter quac femenlapideum, rotundum, paruum, eruo 
equale.Plíníus eraphicé candore & rotunditate margaritas referre dixit, Noftrum 
autem Líthofpermon multo mínus quàm Diofcorides & Plinius tradiderunt fe; 
men profert, quod foli díuerfitatí acceptum referendum erít . Radix etiam Litho- 
fpermí,quodadijciendum efle arbitror,exteriore fui parte rubore perfunditur, 

LOCVS, 

Lithofpermon afperis & fublimibus Iocís gaudet, Satum etíam in hortís pro, 

uenit, 


TEMPVYS. 
Foret lunio & Iulio menfibus,eoG tempore femen etiam profert. 
D TEMPERAMENT TVM, 

Semen Liíthofpermi,cuius maximé ufus eft,calidum & ficcum effe facild ex eiuf 
dem facultatibus conijcítur, Omnía fiquidem urinam cientía, Galenolib, v, de 
fimpl, medicam, facult, cap.xíj.tefte,calída & ficca funt, 

VIRES — EX DIOSCORIDE, 

Semen cum uinoalbo potum,calculos frangit, & urínam ducit, 

EX PAVLO, 
Semen cum uíno albo potum, calculos conterít,& urínas pellit, 
EX PLINIO, 

Lapillis eíus drachmae pondere potísuíno albo calculos frangi pellitg conftat, 

& (tranguríam difcutí, 


DE LYSI- 


LITHOSPERMVM , 


/ 
"i 


A490 


Lyfimacbia uite 
de appellata, 


Salicaria, 


DE LYSIMACHIA» CAP- CLXXXVb 


NOMINA. 


zn pofita iugo, afperítatem cohibeat, Quarea diffoluenda difsidentíum 
pugna,non ínepté LyGimachía uidebit nomínata, Salicaría ueró quod folía falícís, 
aut quod ínter falíces nafcatur,dicta eft, 

LT ey redii EIU IL Rr cet (uis 

Lytimachie duo efle genera ex Diofcoríde & Plinio fatisliquet. Plinij enim pur 
pureum florem habet, híncnos illam purpurea appellauímus , Giermaníce bzaurs 
YOcíberid). Diofcorídis uero rufos, hoceft,aureos,ut metipfe ínterpretatur,flores 
obtinet,ideodq luteam nomínauimus, Germanice geel YOeiberíc, Ethaec quidem 
altera magisadftríngit;íng ufu medico hocnomíne eídem praeferenda, 

hys FORM A. | 

Caules profert cubitales,autetiam maiores, tenues, fruticofos, quorum à gent, 
culis folía exeunt gracilía,falici fimilia, ouftum adftringentia,flores rufos,autad au 
ricolorem declinantes, Ex qua pictura nulli non notum fit,plantas quas pictas da; 
mus effe Lyfimachías , Caules ením emíttuntcubitales, & multo quoque longio: 
res, tenues & fruticofos , Folía etiam habent falicis, cumlentore quodam ad(trín: 

entía, Flores hzecrufos,illa autem purpureos habet, utnon contemnendus autor 
eft Plinius, His accedítlocus natalis, S alía quae referre non attínet, 

NW! LOCVYS 

INafcuntur paluftribuslocís, & prope aquas, potifsimü ubi falices proueniunt, 

ACTOGM-PR VS 

Junio & Iulio menfibus florent;acfubinde purpureain filiquis oblongis femen 
producit, lutea ueró decidentibus floribus, femen exiguum, Coríandro haud dif 
Íimile profert,quod guftum non fecus atque folía adftríngit, | 

TEMPERAMENTVY M. 
Superantem ad(trictoriam qualitatem,adeodQp exiccatoríam uim obtinent, 
VIRES, EX DIOSCORIDE, 

Succusfoliorum eíus,cui adftringendi facultas eft, ad fanguinis excreationes && 
dyfenterías potus & infufus confert. Siftit & mulierum fluxum appofitus. Contra 
erumpentem é naribus fanguinem herba ipfa utiliter ínferítur , V ulneraría etíam 
eft, & fanguinem compefcit. Incenfa acerrímum habetfumum, utferpentes qui- 
dem abígat,& muífcas enecet. 

EX GALENO. 

V'ulnera elutinat, erumpentemi ex naribus fanguinem emplaítri modo illita 
fitít: quin € reliquas fanguinis eruptíones compefcere tum ípía, tum fuccus eius 
multó magis poteft, Pota dyfenterías, fanguínís reícctiones acmuliebrem fluxum 
fanat. 

EX PLINIO. 

Vis eiustanta eft, ut iumentis di(cordantibus iugo impofita , afperítatem co; 
hibeat.Pota uel illita, uel naribus índita, fanguínís profluuíum (iftít. V ulneribus 
ijs príuatím quae calceamento facta funt contrita & arida ínfrícata efficax eft, 

DE LÁGO- 


4?t 


" E 
m 


LA É 
cam 


LYSIMACHIA 


S5ot 4f efoctich. 


PVRPVREA. 


492 


LY S: MANCHER 


LV CEUESA 


IAS 
S 


CCS 


uj 


DE LAGOPO-* CAP» CLXXXVIID 493 


NOMINA, 
AT Oroy Grecis,Leporínus pes Latinis, Trifoftum humile SC Tri vrinitas. 
nítas à tribus folijs herbarijs dicitur , Officinis noftrís ignota e(t her- 
] ba. Germanis D'afenffg/ober I atsentlec/ober ZA Ale nominatur, 
4 Sic uero Grzecí atque Latíni hanc herbam appellarunt, quod Lepo. ragopuceur 
3 ríno pedi fimilem panículam habeat. dicta, 
| | FORMA, 
A nullo,quod fcíam, Lagopus defcribitur , Herba autem quam pro eo exhíbc, 
mus,caules habet rotundos, hírfutos, folia Loto trifolize quz ín pratís gíenitur fi 
— milía,femen ín panículis mufcofis lanugínofisq, leporíno pedi fimilibus admodi, 
—— ad(lringentis guítus. | 
$^ | | LOCVS. i 
—. In fegetibus, Plinio etíam authore, Sin hortorum areis, ut teftatur D'iofcori, 
- des,gignitur, 
| TEMPVS 
Iulio & Augufto menfibus potiísimum apparet. 
 TEMPERAMENTVM,. 
Exiccandi facultatem obtínet, Galeno tefte, Lagopus. 
DILSVIER E S, EX DIOSCORIDE, 
7 Vim habet Lagopus herba fiftendi aluum cum uíno pota  Febrientibus autem 
L cumaqua danda, Allieatur eadem contraínguínum inflammatíiones, 
PME EX GALENO, 
Fluxus aluí probé exiccat, 
EX PLINIO, 
B  Laoopusfiftitaluum uino pota, autin fcbri ex aqua , Fademíinguini adalliga- 
. turin tumore, US OM | 
| | APPENDIX. 

Ex fjsomnibus abundé conflat, herbam eam quam depictam damus effe Lago 
pum, (iquidem & nomen & forma illí aptifsimeérefpondent. Locus etíam conue- 
nit:nafcítur ením copiofisiméin fegetibus. Nec temperamentum abhorret, quod 

illi e(tad(tri&tortum & exíccans. His omnibus accedunt uires:uulgó enim 
omnes hac planta ín dyfentería,8 alui profluuío utuntur, mS 
| t . DE LARI 


/ 
1 


am 


j/ NW 
1/) (AE € e 
A S 77, 7, SS — 
uu 2 7L. NN 
727 7p) 


f 


fe We 


ewm 


DIOS 


D 

7, 
P. 

x 


77 


27 


7 


We 
ME 


SS 


[ 


A 
y 


zw 
UR 
RA 


NS 


, 


(ifii 


f 


Radeon, 


DE LARICE» CAP» CLXXXVIII- 495 
E NOMINA, | 
JEEEE] APr£ Grecis, Larix & Larex Latínis, officinis & uuloó Larga, Gier, L«iz feu Laex 
manís £* ózcbbaum appellatur, 
FORM A. 
[xesudomd ^ Larixarboreft maena,Piícez limilis,crafsior,Iaeuiorid cortíce, folio 
uillofo pectínum modo,píneui & denfo, molli& flexu, matería prae(tanti, ruben. 
te; odoreacrí, Hiíncerumpítnonnihil liquorís melleo, Diofcoríde ac Plinio te(ti 
[ bus,colore atquelento,nunquam durefcentis, Eft autem refina quam Larígnam, mu toii; 
L aut certé Larícinam uel Laríceam uocant, qua hodie omnes ferc officinze pYO tere- hodie pro terea 
- binthína,non fine ertoreutuntur, Terebínthina ením candida eft, pellucida, & ín Pinthinautuntur 
modum coloris uítrí ccerulea & odorata . Lignum eíus propémodum íenibus ín. 9f. 
Luíctum, necy flagrat, necp ín carbones recídít:necalio modo ienis uí confumitur, 
" quàmfaxum ín fornace ad calcem coquendam adhibítum,quod quidem nec flam. 
mam recipit,nec carboné remittit fed longo fpacio tardé comburitur, E ramís eíus 
- panícularum modo nucamenta dependent,quod píctura affabre oftendit, 
LOCVS. 
Po Larix,utautor eft Vítrauius,circa ripam fluminis Padí, & litora marís Adría, 
tici nalcítur, Copiofifsim?é autem ín SileGa prouenit, unde Illuftzifsimus Princeps 
"GEORGIVS Marchio Brandenburoenfis dominus meus clementifsim us,plures ezogcivs 
"arbores Onoltzbachiit transferre curauit, à quo fanéhanc etíam cuius híc damus M«rcbio Bratie 
picturam ad me Tubíngam tranfmifit, In Sílefia ex eius arboris lieno hypocaufta "Pega. 
conftruuntur,tantus illius ibídem prouentus eft, 
| TEMPVS, 
Laríx nullo exhilaratur flore, fed turgens tantum zedít eermína, 
P TEMPERAMENTY M, 
-. Minimum ín eíus temperamento ignis & aérís, humoris autem terreni pluri. 
mum, Hínc cum non habeat fpacía foraminum quá pofsít lenis penetrare, fit ut 
eius uim, quemadmodi pauló anté diximus, reíjcíat, nec patiaturab eo cító ledií, 
Ad(trictoríam itaque facultatem, haud fecus atque píceze, eíus folía & cortíces, ut 
- ftatim dícemus;obtínent, 
gH | VIRES, EX DIOSCORIDE, 
Cortex eíus ad(tríngitac intertríoínib,trítus & íllítus prodeft, & ulceribus fum 
Lt mam cutem occupantibus;ambuftist cum lithareyro & manna thuris. V Icera ín 
- tenerís corporibus cerato myrtíno exceptus ad cicatrícem perducit, Trítus cum 
atramento futorío,ferpentía cohibet. Fcetus &fecundas fuffitu eijcíit, Potusaluum 
fitit, &  urínam mouet. Folía eius tríta llíitacginflammatíones eniunt, & uulnera 
ab inflammatione uíndicant, Tríta uero & ín aceto cocta, calída collutíone dentíü 
| dolorem mulcent. Refina eíus,utomnes alíze,emollít;calefacit, díícutit, expurgat. 
Tufsientibusactabidisín eclíemate perfe aut cum melle conuenit, Thoracis uitía 
| expurgat. Vrinam etíam cít,maturat,& aluum mollit, Pilos in palpebris olutínat, 
Cóotralepras cum eruoeine,atramento futorio, & nítro ín ungitur, Auribus faniem 
- ftillantíbus cum melle &oleo,& ín genítalium prurítu. Mifcetur etíam emplaftrís, 
malagmatis & acopís,Laterís doloribus per fe íinuncta & im pofita auxiliatur, 
EX GALENO. 
. Cortex eius uíncentem habet adftríctoría facultatem ufqueadeo, ut & íntertri. 
gines belli[sime fanet, & uentrem potus fiftat, Sed & ambuftis cícatrícem índucit, 


In folijs arborís, ut que multo funt cortíce humidiora,uís íneft uulnerum olutina- 
toría, Refina eius deficcat & calefacit. 
| EX PLINIO 


Laricis folía trita & decocta in aceto, dentium dolori profunt, Cínis cortícum 
t 2 inter^ 


M 
| 
, 


N di ll [] : 
" 2 PCOTEANS A^ 
NEST 
z 1 N 9 UN wZ 


y 


PLANTARYVM HISTORIAE CAP, CLXXXVIIi, 497 
E intertrigini &ambuftis medetur.Potusaluum (iftit. Viritiam motiet, Suffitu uuL 
.uas corrígít, Refina larigna tufsí efficax habetur, polletqp contra uífcerum ulcera, 


DE MELISSOPHYLLO» CAP» CLXXXIX» 
NOMINA. . | 

EEIBAIZZOOYAMAONJuAQuM) Cirzcis , Apiaftrum fiue Cítra- 
|! co Latinis, officinis IVleliffa dicitur, Germanis QOeliffett / aoc; 
| liffentraut/ Donigbtim. IVleliffophyllum non alio noriineap^ 
E pellatum eft, nifi quod apes eius folio magnopere delectentur: 
& necp ením gevsiovAvy aliud quàm apum folium fienificat, IVle, 
;J liphyllon ueró, qua uoce INicander ufus eft, mellís folium indi- 


non fug 


GENERA. ' 

Duo futitex uulgarium herbariorum fententia IVleliffophylli cenera , Vnuni 
uerum:alterum adulterínum,quod Giermaní YUangentraut nomínant,ut paul 
.póftdicemus, 

FORMA. |. 

Folia &cauliculi ueri Mleliffophylli, Balloti feu Marrubio niero fimilia funt, ma 
* loratamen & tenuíora,necíta hirfuta, cítrí málí odore, Perperàm hodie officínze 
p prouera Mleliffa utuntur herba pafsim ín hortís proueniente, quam Giermaní, ut 

diximus,quía címices olere uidetur , YOarisentraut nomínant, Pocdus ítaqs cum 
huíus herbae odor fit, non e(t cur apes ea delectentur, neq; ei lorenti ínfident, fed 
. eam potíusfueiunt, Contrà illa quam pro uera pictam damus unicéoblectantur, 
quod illus tam gratus odor fit;ut ín edibus (trata,eas gratífsimo odore compleat. 
: LOCVvS | 
INafcitur in fyfuis uerum;adulterínum autem ín hortís, 
| TEMPVYS. 


Carpitur zcftate;Tunio potifsimum menfe,quo floribus preenans eft, 
TEMPERAMEN T V M. 


.Mieliffophyllon ex fecundo ordíne calefacientíi cenfetur,deficcat ueró non ae 
- qué, fed ipfum quifpiam in hocprími ordinis efTe pofuerit. 
VIRES EX DIOSCORIDE, 

Folía cum uino potaaut illita, contra fcorpioni, phalangíori, canumQ morfus 
- profunt. Decociu eorundem,fi eo perfundantur, idem poteft, In infefsionibus ad 
ducendos menfes utile eft, Dentes eodem ín dolore colluuntur. Dyfentericís ínie- 
- €um prodeft. Funcorir (trangulationibus, folia cum nitro pota fuccurrunt , Tor, 
. mínibus auxiliant, Danturín eclegmate orthopnoicis , Illita cum fale (irunias dit 

cutíunt, V Icera pureant, Artícularios doloresillita mitígant, — 

| EX GALENO. 
Meliffophyllon IVlarrubio facultate fimile eft, fed plurímti ab eo uíncit: quam, 
- Obrem necutitur illo quifpiam. Superuacaneum fiquídem foret pracfente IVlarruz 
bio,cuíus tantus eft ubícgj terrarum prouentus,uelle uti IVleliffophyllo. Caterum 
fi cuiforté ad manum quandocp Marrubium non fuerit, illo ad quaecunque uti là 
- €ebit,modo quanto ab hocexuperetur cognítum habuerit. 
EX PLÍINIO, 


Meliffophyllo fiue Vlelíttzena i perunganturaluearía, rion fugient apes : nullo 
L3 enim 


Mcliffa. 


Meliffopbyllum 
inde diclum 


Ápiaflum. 


Citrago, 


MELISSOPHYLLVM 
VERVM, 


499 


(P^ Q 
bi 
NM 


NP 


^ 


a 


4 ^ EN 
| PN 
LI S 


707 Büantentedut, 
T (enit 


 MELISSOPHYLLVM- 
ADVLTERINVM, |. 


MS 

bi 
QW 
TU É 


$00 PLANTARVM HISTORIAE CA PLUCLOXXXISS 


C enim magis gaudent Bore, Copía íftíus examina facillime continentur, Idem prz; 
fentifsímum eft contraíctus earum uefparumQ, & arancorum, item Ícorpionum, 
remedium, Item contra uuluarum (trangulationes addíto nítro, Contra tormina é 
uíno. Folía eíus ftrumísillínuntur,& fedis uítíjs cum fale decocta, Succus fcemínas 

urgat, & ínflationes diícutit, & ulcera fanat, Artícularíos morbos fedat,canisig 

moríus, Prodeftdyfenterícis ueteríbus,& coclíacís, orthopnoicis, lienibus, ulceri, 
bus thoracís, Caligínes oculorum fucco cum melle ínungí exímíum habetur, 

| EX SYMEONE SETHL 

Ad (tomachi ex frigiditate morfus, 8 à nierabile triftítias & timores qui finera, 

tione ex illa fiunt,confert. Hilarítatem efficit,& ad melancholicir ac piítuítofum hu 

morem prodeft. Fertur quod índuftríam afferat, & quodante fomnum fum ptum, 

bonafomniía facíat,contraría ratione cum Brafsíca, quae mala infomnía affert, Bu- 


bonesladit, 


DE MARATHRO» CAP- CXO 


NOMINA, 


APAOPON grace, Fceniculum latíné, officina: antiquum & latinum 
Mayhem ci NNUS [S nomen retínuerunt, Germanicé Seidel dícitur , IMlarathrum Grzcís 
 «ppelatum, — ANTES i díctum putanta marcefcendo, quod ad codienda pluríma cum ínarue, 
Fonicilun. 993423 4 rit comendatifsimum fit, Feenículum autem dici exiftímant, quod fa- 
tum magno cum fcenore femen reddat, 
FORMA. 

D  Foniículumferulacei generis eft,homínisq plerunjproceritatem fuperat, cati, 
le genículato,fungofa intus medulla, leuí exteríus cortíce & herbaceo, folía Abro- 
toní,fed longiore molliorigo, iucundo odore, umbella rotunda, am plajfutea;ín or. 
bem radíatim circinato, ín qua femen nudum dependet, radíce candida, longa&. 


odorata, 
LOCVS | 
Paísim in hortis fatum prouenit, Sua etíam fponte interdum ceu Anethum 
nafcitur, 
TEMPVS 


Cellíoitur caule tureefcente.Floret Iunio & Iulio menfibus; 
TEMPERAMENTVM. 

Foeniculum tam ualenter excalfacít, utex tertío ordíne excalefacientituim cenferi 
pofsít, Exíccat ueró non zequé fed ipfum quífpíam ín hocprimi effe ordínis pofue 
rít, Proínde lacprocreat,quod,fiadmodum deficcaret,non fané efficeret, 

VIRES. EX DIOSCORIDE.- 

Foenículi herba comefta mammas lacte replet, Idem poteft fem potum aut de- 
coctum cum ptifana , Comze decoctum fübditum ímpofitümue, renum & ueficae 
uítijs utilequippe quod urínam cíere pote(t, Contra ferpentíum ictus in uino po- 
tum prodeft, Menfes ducit. In febribus naufeam,& ftomachiardorem ex aquafri, 
gida potum,fedat. Radices contritae & cum melle íllitae, morfibus canum meden- 
tur. Succus caulibus & folíjs exprefsis in fole ficcatus, medicamentis quzead excí- 
tandam oculorum aciem cóficíuntur,utiliter adíjcitur . Extrahitur etiam fuccus ex 
Íemine uiridi, folijs, ramulísqg, ad eadem utilís , Radíx ín prima eermínatione ex- 
primitur.In occidentali Iberialiquorem gummi fimilem reddít, Caulem medíum 
dum herba floret íncolae demetunt, ienig admouent,quo facilíus uí calorís exu- 
dans gummi remittat, Hoc efficacius fucco eftad medicamenta oculorum, 

EX GALE- 


ESSE 


D — FOENICVLVM. 


$02 - PLANTAÁARVM HISTORIAE CHAP. CXG 


c T EX GALENO. 

Foeniculum lac procreat.Suffufis auxiliatur. V rinas menfestgcit.In condimen, 
tis afsiduus Anethi ufus, Fceniculiueró & in obfonijs, Apud nos in hocreponunt, 
non fecusac Pyrethrum & Terebinthum condientes, utín totum annum ufui fit, 
quemadmodum & cepas & rapas &alía huiufmodi quadam ín folo aceto, alía ín 
oxhalme afferuantes, 

] EX PLINIO. 

Ad ícorpionum ictus & ferpentium, femine ín uino poto ualet, Succus & auri7 
bus ínftillatur,uermiculosqp ín his necat.]dipfum condímentis propé omnibus ín- 
ferítur, Oxyporiís etíam aptiísime. C)uin & cruftís fubditur panis . Semen ftoma- 
chum diffolutum adftríngit , INaufeam ex aqua trítum fedat , Pulmonibus & íeci 
noríbus laudatífísíimum, V entrem fiftít cum modice (umítur, urínam excitat, c 
tormína mítieat decoctum,lactísqp defectu potum mammas replet. R'adíx cum ptí 
fana potarenes purgat, (iue decocto fucco, fiue femine fumpto , Prodeft & hydro- 
picis radix ex uíno cocta:ítem conuulfis , IIlinunturfolia tumoribus ardentibus ex 
aceto, Calculos uefice pellunt. Greníturzeabundantíam quoquo modo hauftum 
facit. Verendís amicifsimum, fiuead fouendum radíce cum uíno cocta, fiue con- 
tríta in oleo illítum . Multítumoribus & fugillatis cum ceraillinunt., Et radice ín 
fucco uel cum melle contra canis morfum utuntur. Et contra multipedé ex uino, 

EX SYMEONE SETHLI 

Lacprocreat,& fuffufis remedio e(t, V rinam cit, & menfes ducit, 


DE MELANTHIO» CAP» CXCI» 


D. : NOMINA 


e EA AN orO Nu Girzcis, Papauer nigrum, INieella & Giith Latinis dici; 
! tur. Officinz omnes Nigellam appellant. Melanthionautem & Nigel 
73 4 la'à nierofeminis colore haecherba hauddubie dicta eft, 

NEA GENER A. * 

Et(i apud Diofcoridem aliosQg ueteres una duntaxat NNigella: Ípecies reperia- 
tur, nobís tamen domefticas & horteníes tres uidere contigit, quarum duze qui; 
dem habentíemina nigra, tertía uero fubflauum., Inter eas quee habent femina ni^ 
era, prímá (wars A ommid germ anicéappellauimus,alteram autem fdwart$ 
C o:iatiocr/quodfolía eius Coriandri folfjs non difsímilia fint. Tertia, quod ad fo- 
lía & flores attínct, primae per omnia fimilís eft, ín femíne tantum quod flauefcit, 
ut diximus, diuerfa, Herbarij huíus temporís Nigellam citrínam nominant, Pra | 
ter has tres íam cómemoratas eft quarta, quz fylueftrís INioella dicitur, quod fci 
licet fua fponte ín aruis nafcatur , Giermanís wil (dywatner Cozíanber nomina, | 
tur, Videturautem efTe potius tertium genus Cumiíni fylueftris, E 

FORMA, | 

manh, — Melanthion frutex eft pufillus, ramulis tenuibus, altítudiue palmorum duo- 
rum uel amplíor, folijs paruis Senetionís herbae (milibus, multo tamen exilioz 
ribus, capitulo in cacumine, exíeuo ceu Papauerís, oblongo,intercuríantibus in- 
ternédiftín&ionibus oculofis quinque autfex, ín fummitate extrínfecus cornicus 
latís,quibus femen nigrum,acre,odoratum íncludítur.Sylueftre alteri hortenfifez 
ré (imile cft, folia fiquidem anethí habet, flores prímo fimiles, nifi quod colore 
fintelegantiores . Capítulum plané Aquileiz refpondet, atque ín fe femina nigra - 
& odorata contínet, 


mim 


& 
IE 
$n 
z 
E 
2 
ma 


TERT 


LOCYS 


au Me K—ÁEEC—A 


L^ - - i 
" AME ENS E n - J^. - , 
UUA————np— 

; v 


i 
E 


M—. 


SSOA 
: p 
RE Er 


ERN 


ANE 
| 4 


NIGELLA HORT 


SIS ALTERA. 
| Gidwars Coiíatibet,. 


E. UT 
P T 1229 a 
[E RSETAS IM tuatem 


/ 


9 Ji T——Ó am L2 
ZZ D 7 78 — E c 

ac p 0j 

| 7 4 


iler (cwoargetr Costanber, 


SO L WOE.S T RoE, 


MELANTHINVM 


| 


c 


D 


$06 —— PLANTARVM HISTORIAE CAP. CXCIL 


LOCVS 
Melanthion domefticum non nifi ín hortis fatum prouenit , Sylueftre autem, ' 
utdíctum eíLin agris fua fponte prouenit, 
TEMPVS, 
Mielanthion floret Iunio menfe, Iulio autem & Augufto femine precenans eft; 
TEMPERAMENTYVM. 
Mlelanthium excalefacitatque deficcat tertío ordíne, . 
VIRES. EX DIOSCORIDE. 

Capitis doloribus illítum fronti Vlelanthiu,& incipientibus fuffufionibus cum 
irino trítum & naribus ínfufum prodeft, 'T'ollitlentígínes,lepras,cedemata uetuz 
(ta,duritiesgy cum aceto íllitum, Circunícarificatos clauos excutít cum uetere uino 
impofitum, Dentíum doloribus cum aceto & teda decoctum,fi eo colluantur, fuc 
currit, R otundos uentris Jumbricos expellit,ex aqua umbilico illitum, l'rítum au 
tem & ín linteo colligatum & olfactum,deftillatione laborantes adiuuat, Pluribus 
díebus potum, urinam, menfes & lac prouocat, Difficultatem fpirandi cum uíno 


V 


potum finít, Phalangiorum morfibus drachmz pondere cnm aqua hauftum au^. 


xilíatur,Suffitu ferpentes fugantur, l'raduntlargíus epotum enecare, 
EX GALENO, 

Tenuíum eftpartium IVlelanthium, unde deftillationes fanat calidum in linteo 
admotum,atque afsíduó olfa&um, Quinetíam fi intró ín corpus fumatur, uel ma 
xime flatus extínguit, Hínc conftat effentíze ipfum effe tenuís, & ad unguem à cali 
ditate elaboratz. Propterea fané etíam amarum eft, Itaque mírum non eft (ilum 
bricos interímatnon efum modo,fed etíam forís ímpofitum, INeque fané etíam mi 
randum fi lepras,clauos,myrmecías efjcíat. Sícuero etiam orthopnceam íuuat, € 
menfes prouocat, quí ob craísitiem aut uifcedínem retenti fuerínt , In fumma, ubi 
incifíone,exterfione,deficcatione, excalefactione eft opus, preftantifsimum id re 
medium eft, : 

p EX PLINIO. 
IVlelanthion medetur ferpentium plagís & fcorpionum , Illini ex aceto && melfe 


reperio, incenfod ferpentes fugari, Bibitur drachma contra araneos , Deftillatío, - 


nem naríüm difcutit tufum ín linteolo olfactum , Capítís dolores illitum ex aceto; 


& infufum naribus mitigat, Cumíríno oculoru epiphoras & tumoreslenít, Denz- 


tíum dolores coctum cum aceto, Vlcera orís tritum & comanducatum , Lepras € 
lentígínes exaaceto trítum emendat. Difficultates fpirandi addíto uíno potum. Du 
xítías cumoresqp ueteres & fuppurationes illitum , L'ac mulíerum auget contínuis 
diebus fumptum. Collie 
ftrua ciet, Similiterlaroius uenenum eft,quod míremur,cum femen eratifsímépa 
nes etíam condíat, Quínímo línteolo allíeatís tantum granis trípínta, fecundas tra 
hireperío, Aiunt & dauísin pedibus mederi trítum ín urína , Culices fuffitu neca 
réiitem mulcas, 
EX SYMEONE SETHILK 

Efttenuíum partíum, lumbrícos ín uentre necat, flatus difcutit, pituitamd ín, 
cidit, Ad orthopnceas & defluxus capitis facit odoratum; praefertím poftquam cz 
lefa&um fuerit. Dicitur ueró quod fi teratur,& cum aceto uentri imponatur, etíam 
ficlumbrícos necare, Et (i cum melle fermentetur,&calída aqua hauríatur,calculos 

inrenibus & uefica mínuit,urínam cítmenfes ducít,&uelutiremedium con^ — - 

trauenena eft;fi quis ipfum ieiunus affumat, 
DE MALÁ- 


oítur fuccus ut Hyofcyami, Oculos purgat,urínam &tmen" 


T caf 


Crieofan. 


MALVA 


v 
- 
ua 
z 
i69 
E 
rÁ 
[e) 
ZH 


MALVA SYLVE 
7 STRIS PVMILA.. 


9 topyapsd, 


u 3 


510 DE MALACHExr CAP» CXCII» 
NOMINA 
FEAAAXH grace, IVlalualatíné, officínis latinum nomen retínuit, Ger, 
B j| maníce Dappel dicitur, Mlaluaautem Graecís ab emollíenda aluo no: 


||| men traxít: pezisp enim mollire fignificat. Quínetíam Latínís Varro 
-s (2.3 IVlaluam quafi moluam, quod aluum mollíat, dictam effe contendit, 
Antiquí ením ea utebantur ín acetarijs cum Lactuca ad fubducendam aluum, Vn 


Fxoneraturas uentrem mibi uillica maluas 
cAttulit, co uarias quas babet bortus opes, 
GENER A. 

Nlaluarü genera effe duoDiofcorides & Galenus tradunt, V.na ením hortenfis; 

Borterfis altera fylueftrís IVlalua dicitur , Hortentis, quae ín hortís fata prouenit, Germanis 
Mau. Xémi(cbe Dappcl/uel£enrof/quod(fcilicet mefsis tempore Roreant;uel Derbi 
tof nominatur. Huius iterum uaria funt genera:alía fiquidem rofas purpureas,& 

has uel (implíci uel multiplici foliorü textura conftantes, ut pictura mon(trat: alía 
candídas & iterum folioru textura differentes producit. INos una píctura quatuor 


Sylwfris. hacc hortenfis IVlaluze genera complexi fumus . Sylueftrís non qua in fyluís, aut | 


afperísTocís, fed quae ín incultis locís fua fponte nafcitur, intellioí debet:id quod 

Apo, or2eca uox xe, qua Diofcorides utitur, maxíme docet. Haecenim Graecis inz 

cultam & ínelaboratá terram fignificat, qualís ín femitís,pratis;alíjsq; huiufcemodi 

rutis & agri partibus eft. Erratíca haecfeu fylueftris Mlalua ítidem ín duas di(tri, 

Putils. buítur fpecies : quadam ením pumila eft, & humi ferpens, hanc Germani enfe 

Arborefcens, pappel/ A Ag ober D'a(enpappel uocant, Quadam altíus attollitur, & feréarboz 
reícitvhanc germaníce X o&pappel nominant, 

D | FORMA. e 

Bote, — Flortenfis Malua grandefcit in arborem, eíusQfcapits tanta maonitudine pro- 

ficit;ut baculi ufum praebeat, Folía huícam pla,circinatze rotunditatis,multis ín am 

bítu fegmentis, Caudex fimplex, luxuriofz proceritatís attollitur, à medio feréad 

uerticem pulcherrimis floribus decoratus, breuíadmodum pedículo dependentiz 

bus,quíiuenuftaterofis non cedunt, & fi fuppeteret odor, de príncipatu certarent, 

Colore conftant purpureo;uermículatóue &candido. Capítula quedam breuibus 

ínnixa petiolis, & leuíterín mucronem faftigiata primüm écaule profiliunt, fjsQg 

paulatim íntume(centibus,przgnantía florü ínuolucra fatífcüt,ín quibus dehifcen 

tes rofz fee pandunt, & explícant ín folía quíngg, ínterdum (tructili quadam ferie, 

ut díxíimus,numerof(a, calycibus apices paucos cóplexis, quí lutei medíjs emícant, 

quibus decidentibus erumpunt purpurea ftamína, Hís foetus fuccrefcít multiplici, 

ter tunicatus,atcp in umbilící formam numerofo femine coagmentatus, ín quibus 

cum decuffa funt folía, relíquarum Maluarit modo femínarecluduntur. | Sylue 

slwftrispus ftrís pumila & humi repens, folío rotundo, pingui, & ín ambítu ferrato conftatz 

iila. caule magno, floribus ex candído purpurafcentibus, radicecandída, — Sylueftrís 

Sjlueftris pro altior folio magis lacíníato nafcitur, floribus ex cccruleo purpurcís,radíce candida, 


fiore LOCVS. 
Hortenfis ín hortis fata prouenit, Sylueftris autem locís incultis, pinguibus po 
tifsimum,& humídís, " 
TEMPY S. 


Hortenfis floret lulio X Augufto prafertím menfibus: neque ením flos ís ut 
rofa fugax eft, fed diu uígor uítagg durat. Sylueftris pumila per totam zeflatem, & 
ín maximam autumni partem durat, Arborefcens autem lunio & Iulío menfibus, 
floribus quammaxímeabundat, 


TEMPERA^ 


PLANTARYVM HISTORIAE CAP, CXCII, si 


! TEMPERAMENTVM. 

IMaalua fylueftris digerentis paululum, & emollientis leuiter eft facultatis. Hor. 
tenfis ueró quanto plus habet aquezc humídítatis, tanto facultate ímbecillior eft, 
"Fructus eíus tanto ualídíor e(t, quanto & ficcíor. Inter Lactuca, Betam & Maluam 

- ídeftdifcriminis, nem pe quod ficcíora fintfylueftría, fatíua humidiora , Permi(tir sytuftriafatinis 
eft Malug fuccoalíquid elutínofum, quo Lactuca caret. A refrígerádi facultate ma fecere. 
nifefteabeft,utante fumptioné cernere lícet, (i ex ambobus partículatím oleribus, 
quemadmodü factitare homínes confueuerunt,cataplafma ad calídum quempiam 
altectum,qualís eft ery(ipelas, componas, mollíuícula folía diligenter tundens do» 
necadleuorem redacta fint exactifsimum, l'um nanque cognofces Lactucam ma. 
nifefte refrigerare, Vlaluam uero modicum, & quafi tepidum quendam calorem 

— obtínere , Facilé hoc olus deorfum labitur, non tantum quía humidum eft, fed 


| 
L 
| etíam quía elutínofum,Si horum tríum olerum fuccos ínter fe compares,tenuís & 
) 
n 


abfterforíus Betz, crafsior elutinofiorg IVlaluz, in utriufqs medio Lactucz fta- 
- tuetur, Haec Gralenuslib.i).dealimentoru facultatibus, 
| VIRES; |. EX DIOSCORIDE, 

Efui aptior hortenfis multó quàm fylueftris , Stomacho noxía, aluum bonam 
efficit, praefertím caules, inteftinis & ueficae utiles, Folía cruda íllíta, & cum modi. 
cofaleaddito melle comanducata, eeilopas fanant, V erum ín índucenda cícatríce, 
ca (ine faleutendum eft, Contraapum uelparumqictus illita prodeft. Etfi cruda 
trítaty cum oleoanteafe ínunxerit aliquis, non ferítur , Achoras, furfuresqg cum 
urína illíta fanat, Sacris ienibus & ambuftis decocta folia trítag utiliter cum oleo 

" imponuntur.Eíus decoctum uuluas infefsione mollít, Prode(terofionibusintefti 
norum,uuluz fedísqy,clyftereinfufum, Ius decoctze cum radice fua omnibusleta- 
libus uenenis auxilíatur, fi contínuó à bibentibus reuomatur , Contra phalangio. 

- rum morfus remedio eft. Lacproritat , Semen eius admíxto Loti fylueftrís femíne 
potum cum uíno ueficee dolores lenit, 

1 EX PLINIO, 

— Mlafuze contra omnes aculcatos íctus efficacior uís, praecipuefcorpionir, uefpaz 

rum fimiliumtg, & mutís aranei . Quín & tríta cum oleo qualibet earum peruncti 

ante, uel habentes eas nonferiuntur , Folium ímpofitum fcorpionibus torporem 

- affert, Valent contra uenena. Áculeos omnes extrahunt illítze crudos, aut cum 
tanetho pote, [Decocte ueró cum radice fua, leporis matíni uenenareftríngunt: GC. taliüs aceto; 

: 


- utquídam dícunt,(i uomatur, De eifdem mira &alía traduntur,fed maxime,fi quo 
tidie quis fucci ex qualibet earum forbeatcyathum dímídium,omnibus morbís ca. 
ritarum , VIcera manantíaín capíte fanant, in urína putrefactzlíchenas, & ulcera 
orís cum melle , Radix decocta furfures capitis & dentium mobilítates . Eíus quae 
unum caulem habet, radíce círca dentem qui doleat punge, donec definat do; 
lor, Eadem ftrumas & parotidas panósque , addita hominis faliua , purgat citra 
uulnus, Semen ín uino nigro potum, à pítuitís & naufeís liberat, Radix mam 
marum uiítijs occurrít , adallioata ín lana nigra. T'ufsím in lacte cocta, & forbt 

tionís modo fumpta , quínis diebus emendat, Stomacho ínutiles Sextus INiger 
| dicit, Olympías 'Thebana, abortiuas efTe cum adipeanferis , Aliqui purgari fcc^ 

— mínas, folíjs earum manus plenae menfura, ín oleo GC uino fumptis , Vtique cone 

— flat parturíentes fubftratis folijs celerius folui, protínus à partu reuocanda, ne 

uulua fequatur, Dant & fuccum bibendum parturientibus ieíunis , ín uíno de- 

cocta hemína., Quin & femen trítum adalligant brachio, genítale non continens 

- tium. Adeóque ez Veneri naícuntur, ut (emen unicaulís afperfum genítalí, fcc» 

minarum auíditates augere ad infinitum Xenocrates tradat, Item tres radices an 
] uU 4 adalli- 


512, PLANTARVM HISTORIAE CAP, CXCIL 
C adallieatas, tenaímo & dyfenterícis utilifsíme infundi, Item fedís uítíjs, uel f; fo; 


ueantut, lVlelancholicís quoque fuccus datur cyathís ternis tepídüs , & infanienti, | 


bus quaternís, Decoctze comítíalibus hemínz fucci, Híc & calculofis,& inflationeg 
& tormínibus, aut opiflhotonico laborantibus tepídus illínitur , Et facrís ionibus 
& ambuflís decocta ín oleum folía imponuntur, &ad uulnerum impetus cruda 
cum pane, Succus decoctz neruís prodeft, & ucficze, & ínteftínorum rofionibus, 
Vuluas &cibo &ínfufione mollit in oleo, Succus decocte porí meatus fuaucs facit, 
J EX SYMEONE SETHL 
V'entrículum facilefubit,non folum propter humídítatem, uerumetíá elutino, 
fitatem,atqp inprímís fi cum oleo & caro offeratur, uíno quo edítur tem poreirro: 
rata, V eficam,thoracé;pulmonem(iuuat,S& raucam uocem lenit , Sylue(tris mal 
ua, utferunt, comefta, dolores ex uefparti morfu tollít. Si quís morfusà uefpis aut 
apíbus,fucco Mlaluae;praefertím fylueftris, peruneatur, confeftím dolore leuatur, 
Dicítur etíam quod huíus decoctum potum, lapides conterít, fomnum conciliat, 
facilemQ partum praftat, fi mulíer ea crebríus utatur , Illíta ínflammationes lenit, 
eag qua indurata funt emollit, Illud IVlaluze peculíare eft, ut impofita íctibus ue- 
Íparum & apum, dolores leuet, 


DE MYRICE» CAP» CXCIID 


; NOMIN A. 
Y P1K 8 Gracis, Myrice & Tamarix Latinis,officinis Tamarifcus, Ger 
manís Camatifce & Dozff nomínatur, 
VELIM GENER A 
en 2 Diofcorídes duo ''amarícís genera facit, Vna enim fylueftrís eft, 


ualís eft ea quz ín plerífqg Giermanízelocís prouenit, quami híc píctam damus, 


"Tamarifcus. 


"LI" 


Altera fatíua,quae priori ín cecterís (imilis eft, nifi quod fructifera eft, & mínimé,ut "| 


illa, fterilis, 
FORM A. 

Sylucftrís arbuftum frutéxue humilis eft, ramís ex herbaceo fuluodg colore uaz 
riceatís;folijs Sabinae aut Eríces,flore mufcofo, qui demum ín pappos euolat, Sa 
tiua caetera fimilis eft fylueftrí, fructum tamen gall non difsimilem profert,quí 
guftu ínzqualíter ad(tringit, 

LOCVS, 

Proxime paludes,refides (tagnantesG aquas nafcit, Sylueftristg copíofa in Ger 
maníaad Rhenum & Ifarum, ínfignes fluuios, prouenit. Satíua ín Syría & A ey. 
pto;ubi proceríísimas aequatarbores,oíienitur, 

TEMPVS, 


Perpetua coma frondet. 
TEMPERAMENTVM, 


IVlyrice ab(tercentis eft acíncidentis facultatís,ab(os perfpicua deficcationetha 


betueró etíam adftrictione nonnullam . Caeterum fructus & cortex non paucam 


fortita e(Ladftrictione,;adeó utoallae omphacitidí feu immatura proxíma (int, nifi 
px A rue ba 
quodacerbitas euídens eft ín galla, fed Mlyrices fructui temperatura ineft iuasquaz 


lis:ímmi(ta eftenim nature eius multa partíum tenuítas, atque uís abíieroendi, 


quod fané gallze haud ineft . Porró Myrícae combuftz cínis admodum deliccato 
ríe facultatís eft, plurímam ab(tergendi facultatem habens, pauxillam adítrinz 
gendi, | | 
VIRES ^ EX DIOSCORIDE. 
Fructu uice gallein orís oculorumQg medícaminibus utuntur, Cruentis fputisin 
potu 


[^o 


3 


EA 


S"e *X 
SS i 

E) 
EM 


Re. i, 
Wir AE 


up 


—] 
SUIT. 


D -—^t 
a ^X 


f. 


 Stamactfc 


2 TAMARIX . 


4 


$14 PLANTARVM HISTORIAE GUVCP IECIT 


c potu,cccíacis,fceminarü Bluxionibus, morbo reoío,& phalangiorti morfibus pro. 
deft, Oedematailllitus reprímít, Cortex eadem quze fructus poteft, Decoctum fo 


liorum cum uíno potum,lienem mínuit, Ad dolorem dentium ín collutíonibus fà- 


lutare eft, S mulierum fluxionibus ín defefsionibus . Aptéhis in quibus pediculk . 


& lendes abundant circunfundítur, Cinis lignorum eius appofitus profluuittex 


Cdicespolorij utero fupprímit, E trunco eíus nonnulli potoríos calíces fabrícant,quibus in líenos - 


ex tico 147 fis pro poculo utuntur,quó datus ín fjs potus proficíat, 
i us EX GALENO, 


Myriceprodeftadmodülieni indurato, decoctís cum aceto aut uino radicibus, 


fiue folijs, (iue extremís ramulís,Sanat uero etiam dentium dolores, 
EX PLINIO, 
Lenzeus fanari ea carcínomata ín uino decocta trítaG cum melle dicic, Ad líenem 
praecipua e(t,fi fuccus eius expreffus ín uíno bibatur, AdeoG mirabilem eíus anti 
pathíam cotra folum hocuifcerum faciunt,utaffirment,fi ex ea alueis factis bibant 


fucs,(ineliene inueniri, Etídeo homini quoque fplenetíco cibum potumdqdantin | 


uafis ex ea factis, Líenum & flos & folía & cortex ín eofdem ufus adhibent, quan^ 
quam remifsíora, Datur fanguínem reijcientibus cortex trítus,& contra profluuía 
foeminarum, ccelíacis quoq . Idem tufus ímpofitustg collectiones omnes inhibet, 
Folijs exprímitur fuccus, Ad haec eadem & ín uíno decoquuntur:íipía ueró adíecto 
melle eangrenís illínuntur, Decoctum eorum in uíno potum, uel í mpofitum cum 
rofaceo & cera fedat,Sic & epinyctidas fanant, Ad dentium dolorem autí um, de 
coctum eorum falutare eft, Radix ad eadem, fimiliter & folía , Haecamplíus ad ea 
quze ferpunt íimponunturcum polenta , Semen drachma pondere aduerfus pha 
langía &araneos bibitur. Cumaltilíum uero píngui furunculis imponitur. Efficax 

p Gcontraferpentium íctus,praterquam afpidum. INecnon morbo regio,phthíría 
fi.lendibusg decoctum infufum prodeft;abundantíamt mulíerum [iftit, Cínisar 
borís ad omnía eadem prodeft, 


DE MECONE RHOEADE- CAP» CXCIIII» 


NOMIN A. 
5j BK 9 m fae Giraecis, Papauer rhceas , hoc eft, fluidum aut erratícum 
||2 L'atínis, Papauer rubeum officinis & herbarijs, Giermanís à ftrepítu 
2/3 [4 quem ludentes puerí harum folíjs concauo pugno impofitís,altera pal 
ad M ma íncuffa edunt, A lapperzofen/ quafi dícas crepítaculares rofas, & 
Rho unde dis Glit(cben/& wilo (Daen/ac Jowrofen appellant. Rhocas autem à flore, quí eí 
eum. protínus decidit, dictum eft, | 


iz» 


FORM A. 

Folía Erücze;aut Cíchorio fimilia, & íncifa habet;lonoiora tamen &afpera, Cau 
T dliàs iuiceum lem tlanugínofum,rectum;afperum,cubitalem. Florem puníceum, &alíquando 
candídum, fimilem fylue(tris Anemones flori , Caput oblongum, minus tamen 
quàm Anemones, Semen rufum , Radícem oblongam, fubalbam, mínorís digiti 
crafsitudíne,amaram , Ex qua delíníatione omnibus perfpicuü fit, herbam quam 
Papauer rubeum hodieuulgó nominant,eífe R hocada,quod (it folio Erucze, laci» 
níato,fcabro, &longiore: caulelan ugínofo,recto, afpero,cubítali: flore Íylueftris 
Anemones puníceo;nonnunquáalbo,oblongo capite : (emíne rufo,radicelonga, 
papauer ribeii fübalbida, mínorís dioiti crafsitudin e,guftuamara.Errantitaque quí Anemonem 
nift Anemone. efTe arbitrantur, quod folía eius, quae Coríandri funt, euidentifsime reclament, 
INos Rheeadis utriufque pícturas damus, V níus, atqueadeo prímí, quod Erucze 

folía habet;alteríus quod Cíchorfj, 


LOCYS, 


LUFT. 


,4 PAPAVER ER 


//4 RATICVM PRIMVM. 


EXON XN NV 
: ) 4 
4 t ^N 
—N NW 
SN an 
r3 


-— 


| 1 MX 
mm Nul 
] I CEU ad 


516 


PAPAVER ERRATI 


GVM ALTERVM, 


foofctt. 


PLANTARVM HISTORIAE CAP, CXCIIII, 


^ "EOCyYs, 
INafciturinaruís&feoetibuspafsím. —— 
| TEMPVS, 
Vere &acftate dum frumenta meffem appetunt, Horet:quo etíam temporc de 
 cerpítur, | | 


PairA 


TEMPERAMENTY M, 

R'efrigerat,utalía genera Papaueris. 

OELIVCORS BE-S. EX DIOSCORIDE, 

Huíus Papaucris quínque féxuecapíta cum tribus uiní cyathis decocta donec 
ad duas reducantur, potuí dabís quibus fomnum accerfere uolueris , Bemen aceta- 

- bulí menfura cum aqua mulfa potum;aluum leniter emollit. Ad ídem praeftandü 
mellítis & dulciarijs immifcetur, Folía cum calycibus illita inflammatíones Íanant, 
Eorundem perfufione & fotu fomnus allícitur, 
à EX GALENO, 

Papauer quoddá Rhoeasnuncu pat,quod fcilicet celeriter flos eius defluat, Hu 
ius femen ualídíus refrigerat,íta ut nequaquam co quís ínnoxié folo uti pofsit;uelu 
tífatiuo melli admifcens, Admodi uero ita fumptum fomnum conciliat. Scd &pu 
fillum eíus ínfpereunt ijs quac ex melle conficiuntur bellarijs,placentís & panibus, 

EX PLINIO. 

Aluum exínaníunt capita quíncg decocta ín uíni tribus heminis : potafomnum 

- faciunt, t 

EX RECENTIORIBVs, | | 
Bacro feni medetur, Mulierum men(trua profluuía com pefcit.Sanguínem éna 
- ribus fluentem iecorí impofitum fiftít. Língüa ex decocto eíus lota, ardorem fau- 
B cíum fanat, Pudendorü tumores detumefcere facit. Tem poribus illtum, phrene- 
- tícís Íómnum concilíat, Calídos oculorum dolores línteoím pofitum mitigat, Vn. 
deruríus omnibus liquet; Papauer hocrubrum non effe Anemonem, quod fcil 
'€et haec ipfa contrarías plane facultates obtíneat, 


DE MECONE SATIVO- CAÀP- CXOCV» 


NOMINA, 
HK ON "n44G^ otzece, Papauerfatiuum latíné dicitur, Officinze antíquü - 
: nomen retínuerunt; Germanícé (ODagfomen ober GOán uocatur, Di. : 
^ A Cum autem CGraecís uilap à pi iovy, hoc eft, non míni(trando ; quod Mecott qidreap 
Es fuisfuneimunijsuefcentesnon patíatur, — — pellctug. 
GENERA. 
-. Batiui Papauerís duplex cenus,albu uidelicet, cuíus flos & femen candida: & ni 
grum, quod femine níero cóftat, [Nos utrungsgenus una pictura complexi fumus, 
; FORM A. 
Folíjs conftatlongís,perambítum Íerratis,nullog pediculo caulí adherentibus: 
floribus uel candidis, uel ex candído leniter purpureis; capitibus oblongis,ín qui, 
—busíemenatrum uel candídum., 
| | LOCVYS. 
. Pafsim ínhortís fatum prouenit, 
o? . TEMPVS 
- Aftatefloret,acfubínde femen profert. 
f TEMPERAMENTVM, 
- Refrieerat,ficutomníaalía Papaueris oenera,ín quarto ordíne, 
| VIRES. EX DIOSCORIDE, 

. Cómuniísipfis refrieerandi uis eft; proínde folia & capíta inaqua decocta fotu 

E X ^. Íomnum 


 , cmm md V" ueni sane os. n — T" s^stüitnd 
- 4i 7$ ' 


| 
e 
v2 
L-: 
e 


| 


É- PLANTARVM HISTORIAE CAP, CXCVY, ? 5i9 


1 
"A fomnum accer(unt, Bibitar & decoctum contra uieilías, Capita tríta &ctrm polen, 
— ta cataplafmatís míxta, onibus facris & inflammationibus profunt, Oportetau. 
tem uirídía ipfa tundere,& in paftillos conformare, fi Ccatosq reponere ac uti, Capí 
taper fe etíam ad dimídías in aqua decocta, dein iter cum melle dum humor den- 
fetur craflefcati decocta, eclegma medícamentü efficiun t;doloré mítigans in tuf 
fi Rluxionibus arteríae & ccelíacis affectionibus, Efficacius redditur adiecto Hypo- 
- ciftidis fucco & Acacia, Papauerisníeri femen trítum cum uíno bibitur contra flu. 
— xíones aluí & foeminarüm profluuía. In peruigilijs frontítemporibusis cum aqua 
— illinitur, Biufdem líquor plus refrioerat,infpiflat, iccatqs. Eruí quantitate fumptus 
— dolorem leuat,fomnum conciliat & concoquit. T ufsiatque coclíacís affectibus au. 
- xiliatur , Mlaioriíautem copía hau(tus nocet, letharoícos efficiens, & interimit, Ad 
dolores capítís cum rofaceo perfufus facit. Aures dolentibus cum amygdalino, 
myrrha & croco in(tillatur,In oculorum ínflammationibus cum tofto oui luteo & 
— croco. Teni facro & uulneribus cum aceto, podagrís cum lacte mulíerís & croco fe. 
- di pro balano fubdítus,fomnum allicit, | | 
; | ÉX GALENO. 
Satiui Papauerís femen panibus utilíter ceu dulcíarium infpereitur,non fecusac 
Sefamum . Candiídíus níeriore praeítat, uímQ refrieerandí habet, ideod fomnifi 
cum eft. Si uero liberalius fumatur, foporem etíam índucet, cereq concoquetur, 
— Tuf&ím praeterea ex thorace & pulmone compefcit, Confertaduerfus tenues ex ca. 
— pite defüillationes. Corpori nullum notatu dignum exhibet nutrímentum, 
EX PLINIO. 
— — Candidi femen toftum ín fecunda menfa cum melle apud antíquos edebatur, 
Calyx ipfe teritur & bibitur fomní caufa.Semen elephantijs medetur.E nigro Pa. 
B pauerc lactus fuccus fcapoincifo exprimitur, quí denfatur, & in paftillos trítus ín 
? umbra ficcatur,non ui foporifera modó, uerum (i copiofior hauríatur, etíam mor. 
L'tifera per Íomnum:opíon uocant, Semine cíus tríto in paftillos, élacte utunturad 
fomnum, Item ad capítís dolores cum rofaceo . Cum hís aurium dolori in füllatu, 
- Podagris illinitur cum lacte mulierum , Sic & folíjs ipfis utunturad facros iones, 
- Item uulnera cum aceto, Ego tamen damnaucrím collyríjs addi , multo magis 


quas uocant lexipyretas, quastp peptícas & ccclíacas , INierum tamen ccelíacís in 
—uíno datur, ! 


EX SYMEONE SETHI 
2. Mus eftalbum quàm nigrum , Somnificam uím habet, & difficilis eft conco» 
? &ionis,parumq nutrit.Sí autem cum melle edatur,femini genitali adijcit. Prodeft 
-& thorací, & afperaarteríz, actufsi , Ventrem fiftít,etfi quídam falfo putauerunt 
Lipfum mouere, cum contraríam habeat uím , Lzedít caput, fi copiofius fumatur, 
idem aggrauat. Suntquí ipfum conterunt, & uieilantiü fronti imponunt, ín hoc 
"xutfomnum conciliet , Czteri nigrum Papauer frieídius eft, &' magis fomniferiz, 


1 adeo ut fi quís eo immodícé utatur, fomno profundo fimiliter lethareícis capiatur, 
-. Cumrofaceo impofitum capiti,eiüfdem dolores à calore ortos fanat. Dicitur 
? etiam quod illítum cum lacte muliebri & croco, podagrícos íu- 
uet, Huíuslachryma uenenum eft, Nigri autem 
fuccus eft uocatum opium, 


x à DE MECÓ» 


] 


— Gelbilmagem — 


DE MECONE CERATITE* OCAP» CXCVb 


NOMIN A. WERE 
wm HE ON xQerine Gracis,Papauercorniculatum Latiínis,officinis Papa 


N uercornutum; Germanís Gelb ólmagen: appellatur , Corniculatum à 
zi 


u fructu,quem producít,cornu modo inflexo nomínatum eft. 

RE Ed FORM A, 
Folía habet candida, hirfuta, V erbafco fimilia, per ambitu Papaueris fylueftris 
modo ferrata:caulem etíam fimilem,Hlorem luteum pallidüómue,fructum paruum 


Áutcornu ínflexum, fcenierzci corniculo fimilem, unde € nomen ínuenit , Semen 


pufillum , nigrum quale Papauerís , Radícem ín fuperficie terrae herentem , ni 


.gram,craffam, 


LOCVS. 
Diofcorides in maritimis & afperislocís prouenire ait, In Crermanía tam en no» 
ftranon nifi fatum fueritnafcitur, 
| TEMP YS. 
. luniofloretmenfe,Semen autem círca meffesleoitur. 
TEMPERAMEN T V M. 
- Calídum & ficcum effe, facultates eius,& in euftu nitrofitas,fatis oftendunt, 
/ VIRES. EX DIOSCORIDE. 
Radixad dímidias cocta ínaqua &pota;ifchíadas,& iecinoris affectus fanare po 
teft. His etíam qui craffas & araneofas faciunt urínas prodeft, Semeacetabuli men 


ura cum aqua mulía potum, aluum leniter purgat. Folía praeterea floresp cum 
oleo illita cru(tas emargínant, Badem inuncta íumentorum argema acnubeci. 
'" fasemendant, 


^ 


B 


| . — EX. GALENO. 
Papauercorniculatit nominatum quidem e(tà fru&tuleuem inuerfiont haberi 
te,ueluti € foonumgrzcü,ut bouís cornu fimile effe uideatur, Vim habetinciden, 
di &abftergendi , Proinde radíx herba inaqua decocta ad dímídium,iecínoris a£ 
fectasadiuuat. Folía & lores, fordidaadmodum & maligna ulcera iuuant, Sedab 
hisabftünere oportet ulceribus iam purgatís:adeó enim abftergere ualentut & pu 
ra quoque carnís nonnihil eliquent, Hocfacultatum robore non fordes duntaxat, 
fed & cruíTam ulceribus detrahit, | | 
| EC EPULODNMU: 
Semen aluum pureat dimidio acetabulo ín mulío, Folia trita cum oleo,argemas 
iumentorufanant. Radix acetabulí menfura cocta ín duobus fextaríjs ad dímidías, 
datur ad lumborum uitía & íecínorís, Carbunculis medentur ex melle folia, 


DE MORO-* CAP- CXCVII» 


NOMINA, 

"2oPEA, Sevuue Ciroecis, IVlorus Latinis, officinis & uulgaribus her. 
j barfjs Morus celfi, Germanis &Danlberbaum appellatur, 
CEA URS E FORMA. 
EE SO Morusarbornotioreft quàmutdefcibi defideret. Folia autem ro- 
tunda feré habetnifi quod ín fummo fint acuminata, ín extremítatib, ferrata, Sc ad 
Mlenthaehortenfis prími &fecundi generis folía accedentía. Flores lanugíneos, fru 
Cum flatím ab ortu candidum, cum pubefcit rubrum, ubi maturuítatrum , [Non 
eft certe filentio tranfeundum, quod IVlori folijs quadraginta fere diebus à V eroi 
liarum exortu ufgsad folftitíu paftí uermiculi,qui esps» Ciraecis, Latinis bombyces 
ac Beres nomínantur,fericei uellus, quo turget uterus,pedibus explicantes confi, 
ciunt: nulla ením ínrealíanaturafagacior deprehendit, necars aliquid ab ijsacce. 
piffe uidebitur,in quo íngeniofius laboraucrit,(i tam multas dum id uellus perfici, 

| X3 tur na, 


$ii 


Paper core 
tiitum. 


Morti celft, 


Seres uermiculi 
unde nulriantur, 
€7 eorundem mi 
randa nctamors 


phofts. 


2" 9 | 
a - 
CORNVEEEN E 
a uut z ' 
ff 


" : ves | o | 


MORVS  fiaulberbautt, 


XOASN T . 7 
ES CLR B p 
^ M 


PLANTARVM HISTORIAB CAP CXCVih. 533 
A turnatura: mutationes, artis dum ad uitae ufum difponitur labores &ftíimemus; 
Appetente fiquidem uere oua, pifcium ouis haud disimilía, linteolo cliartacüe ad: 
" hareícentía,qua proximoautumno produxerunt,radíjs folís exponuntiir,aut ca; 
' fidoínloco;hypocau(to nímírum,feruantur. Quo fit ut nermículi excludantur exí 
oui, qui mox iVlori folijsnutriuntur, quoad erandiores factí fuerint: tum ftatím 
" penulac cuícg.chartaceze, uel potíus ínuolucra conficiuntur; quibus inclufi mirabili 
" naturz opere lanitío Íefeínuoluunt, accongefto glomeri fe coridentes, pefiquam 
" fuum nendi obíerunt munus emoríuntur, adeo ut femeftris tantum illis apud nos 
^ mita fit, Vlortuis teftacea fubinde tuníca índucitur, qua aliquot diebus obdu&tí re; 
^ uiuifcunt, acafcítis fibíalís ín uolucres papiliones degenerant, quíafsidue ínuícem 
" infidentes co&untesqy;tandem relictis ouís milij forma & colore,quibus fua redíui^ 
" uaptoles fequenteanno renafcitur, íteru moríuntur, atqueadeo cum nullius prae^ 
' terea fint ufus abíjciuntur , Oua autem ad uerís uíqy ínitía feruantur, Hanc mírifi- 
" cam metamorphofin quam nó raró íumma cum admiratione ac delectatiorie fum 
" contemplatus,non potui non cómemorare, quó ftudiofis uermículorum i(torum 
-- qui Morifolíjs pafcuntur natura prorfus perfpecta effet, 
L LOCVS. | 
-— FNafciturin hortis quibufdam, Amatautem inprimis oca calida fabulofatg, Giai 
— detfofsione & ftercore, 
E... Isi ve TEMPVS | 
Nouiísima urbanarir eerminat;necnifi exacto frigore, ob id dícta fapientifsima wonw fapieia 
L'arborum, Proinde cum hancgermínare uiderímus,frígus minimé timendum erit, tfüntarborii 
TEMPERAMENT TVM, à 
Immatutus Vloti fructus ubi exaruerítadmodü adftríngit, Vlaturusautem me 
'B diocríter ad(tríngit. Cortex radícis arboris amaritudinis cuiufdam & pureantís fa- : 
- cultatis partíceps eft, Folia & germina quodammodo mediía temperie inter ad(tri- 
- €tionem & purgatoríam facultatem funt praedita, 
p VIRES, EX DIOSCORID E. 
IVlorifructusaluum foluit,Facilé corrumpitur, Stomacho ínimicus e(t. Pracftat 
hocidem eíus fuccus, Decoctus autem zreo uafe, aut ínfolatus, magís adftríngir, 
- Admixto mellísexiguo;ad fluxiones,nomas &tonfillari inflammationes facit, Au 
- getur uís eíus adiecto cifsili alumíne;oalla,croco &myrrha, item tamarícís femíne, 
- iríde & thure. Mora uero ímmatura ficca tufatg, Rhoís uíce obfonijs mífcent, cce 
fíacos iuuant, Radiícis cortex decoctus ín aqua &potus aluum foluit.Latos uentrís 
Iumbrícos expellit: ijs quogsauxilíat quíaconitu hauferut, Folía tríta & cum oleo 
illita, ambuttís igne medentur. Decocta ín aqua ccelefti cum uítís & níora fici fo. 
líjs capillos tíngunt. Succus foliorum cyathí meníura potus,phalangíorum morfi- 
busauxilíatur , Cortícís X foliorum decocto colluuntur utilíter ín dolore dentes. . 
Colligítur per meffem fuccus,circüfoffa & (ecta radice arborís : ínuenítur enim po 
ftridie concretus,qui ín dolore dentíir utilis eft, Tubercula difcutit,& aluiz purgat. 
EX GALENO, 
Mori fructus maturus uentré quide fubducit:immaturus arcfactus medicamen 
- tumfitfatís coftringens,adeó utad dyfenterías & coclíacos affectus, alíiostg omnes 
- quiexfluxionum funt genere efficax (it, Contunditurautem & obfoníjs miícetur, 
uelutí Rhoísfructus:aut (i cuí íta uideatur, ex aquaaut uíno bibitur , Porro quod 
maturorum füccusad ftomatica medicamenta fitutilís, propter eam uidelicet quze 
ineftilliadftrictionem,nemínem latet, Preterea ad alia complura partícularía, quae 
mediíocrem pofcunt adftríctíone, competit. Atímmatura practer acerbitaté acídí, 
tate etíam participant. T ota quoqgarborin omnibus fuis partibusmiftam alíquam 
obtinere facultatem ex conftringente & purgante compofitam uidetur , Attamen 
- ínradicís cortice purgatoría cum quadam amaritudíne exuperat, adeó ut & latum 
X 4 Jurnbri- 


$24. PLANTARVM HISTORIAE CAP, CXCVII, 


€ lumbricum interficiat. In alíjs autem partibus conftringens uíncit , In folijs tamen. 
& germinibus media quodammodo coprímentis & fübducentis facultas eft. Cae- 
terum IVlora ubí in uentriculum purum, & príma fuerintínge(ta, cítisime per in» 
teítina tranfeunt,& alíjs cibís fuo ueluti ductu uíam ftruunt, V erum fecundoloco 
affumpta, autprauum ín uentre humort inueníentia, celerrímé alijs unà cum cibis 
corrumpunt,extraned quandam atcp ínexplícabilem corraptelam inducentía fimi 
liter Cucurbítís, Tametfi enim fugacibus lhiecomnía fint efculentis innocentíora, 
corruptione ramen nifi uelocíter deorfum concedant,non fecus ac Pepones, uítían 
tur. Porro quando uentrículi os fqualídum calidumG erít,tum ficut peponibus,íta 
& Moris utendum. Talenancp iecur ctíam tunceffe neceffee(t, Immatura Mora 
ab arbore decerpta;ficcataQp,ín hyemem reponunt,ut fibi medicame ex íjs parent; 
utilead dyfenteríam, aluitp díuturnum fluorem perfanandi, Quod quidem facile 
defícendantforte eís ufuuenitfolafubftantiae humiditate & lubrícitate, forte etíam 
admiftioneactiorís facultatís,quz ftímulande ad excretíonem aluo fit fatís, INam 
ad(tríngens qualitas adeó nihilad deiectionem opitulatur, ut etíam reprimere fti 
pareg fit nata, Proinde Mlorís exiguam quandam eíus facultatís portiunculam ín; 
efTe cofjcio,cuius permagna in purgantibus medícamentis habetur : quac facitnon 
folum utfacilé deijcíantur, uerumetía utdíutius morata ín uenire corrumpantur, 
Quod fi corruptionem effugiant,omnino quidem humectant,fed non planérefrí,- 


" 


gerant,nififrioida accipiantur, Pareifsimécorpusalunt, (imiliter ut Pepones,haud 


tamen uoimitum cient,nec ftomacho utilliaduerfantur, 


. 


DE MYRRHIDE» CAP» CXCVIII» 


D Í NOMINA, : 
EuwEES YPPIZGie(s Graecis, Mlyrrhis Latínis, uulearibus herbarijs Cicuta» 
B !: ría, quod fcilícet caule &folijs Cícutze fimillima fit, Hacfimilitudine 
& quidam decepti;ueram efle Cícutam putauerunt,cum tamenab ea,ui- 
j| ribus potifsimu, diuerfifsima fit, Germanis YOileerto:ffel appellatur, 
j FORMA. 

Cicutae caule & folíjs fimilis eft, radicem obtínetlongam, teneram, rotundam, 
odoratam,ín cibo non ínfuauem. Hzectota Díofcoridis delíníatio,nulla prorfus re 
clamante nota, herbzecuíus effigiem damus píctam fuffragatur , Siquidem caule 
ftríato,folijs & flore Cícutz fimillima eft, adeó uteam nonnullià Cícuta difcerne, : 
re nefciant, Radicem etíam habet longam, teneram, rotundam; cibo iucundam 


Cicularia. 


Error de duplici 
Cicuta, 


& odoratam, 
| | LOCVvVS 
Pafsim in hortís & pratis nonnullis prouenit, 
TEMPVS. 


Mlaío menfe loca in quibus nafcitur huíus floribus quafi candicant, 
TEMPERAMENTVM,. 
Ex fecundo eft ordíne excalfacientíum;adiuncta partium tenuitate, 
VIRES. EX DIOSCORIDE. 
. Phalangíorit morfibus radix Mlyrrhidís fuccurrít cum uíno pota , Menfes pur. 
gat & fecundas educít. Coctain forbitione tabídis utiliter datur . Ferunt praterea 
aliqui eam bis térue die potam ex uino ín pe(üilentíalibus con(títutíonibus, à mor, 
boíeruare íncolumcs. 
EX GALENO. 
Radix eius menfes mouet, quavG ín thorace € pulmone funt expureat, 
EX PLINIO. 
Cít menftrua X partus cum uíno, Aiunt quoque eandem potam in pritens 
alutarem 


: e / ios 


ANTA 


MYRRHIS | 


L4 


526 PLANTARVM HISTORIAE CAP, CXCVIIL 


C Íalutarem effe, Subuenit & phthificís ín (orbítione. Auiditatem cibi facit, Phalan, 
gíorum morfus ref(tríngit, VIcera quoque ín facíeaut capite fuccus eíusinaqua 


tríduo maceratz fanat, 


DE MELILOTO- CAP» CXCIX- 


NOMINA. 
QÉAIAQTOZ Cirzcis,Vlelilotus, Sertula campana, Corona regía La 
à tinis dicitur, Vleliloti nomen officinae retínuerunt, Sertulam uero dixe 
he 5 runt, quodflos eíus coronamentis dícatus fit, & quíaex eaantiquitus 
2-1: &J coronae & ferta factítata (int, Coronam autem regiam, quoniam luteis 


floribus fuperné coronetur, 


GENER A. 
vulga Mes — "'rialVlelilotihodiefaciuntgenera, Primum uuleare, ftatím à radice frutíco» 
lilotus, fam, cubítalem, folío fcenierzeci mínuto aclenté fímbríato, flofculoluteo, odorís 
Prinum genó [rauis,teretí per ramos diffufo femine, Hoc quanquam tertío oenerí,quod nos ue- 
dx ^4* vum effe putamus, folfjs & floríbus fimilefit,tamen cum nullam guftu pra (e ferat 
. A adftrictione, quam fummérequirunt Diofcorides, Galenus &alíj ueteres medici, 
&practeramarítudiné haud exiguam acrímoniá habeat,fitut ínter IVlelilotos,meo 
quídem iudício,recté conumerari non pofsit, Hínc eft quod nos infrà,hancalío no 
Geratica Mc« mine dígnati fumus, SaxifrapamGluteam appellauerímus, — Alterum afpectu ca 


litus, no, Croci flore,folijs Trifolíj, minutifsimis,ut pauló poftfufius dicemus, Hoc fané. 
genus nos Mlelilotum germaníci uocauímus,quodilla,& non prior,in Germanía 


noftra pro uera IVleliloto fit ufurpanda, ob ad(trictíonem illam manífeftam quam 


guftu pracfert, Accedunt folia quae píneuía funt, & flores Crocicoloré referentes, | 


D quos Díofcorídes requírít. Sententíá noftram confirmat antíquus manufcríptus 
herbaríus,qui hancpro Vleliloto pingit, INeg; obftat quod hec herbanon admo» 


dum odoratafit; fatemur ením non effe laudatifsímam Melilotum, fed eam quam 


og J c. 


Germanía noftra profert, [Nam quum Plinío lib.xxi.cap.xí.te(te,IVlelilorus ubiag. 


naícatur, fuam quzeuís habeat feréregío neceffe eft, Nihil ioítur mírum fi huicher 
bze non adfint fingulee notze, quas illí ueteres Girzecí & Latini attribuunt, Satís au- 
tem eft eí míftam quandam, nempeadítringente & dígerentem inefTe facultatem, 
haud fecus quàm optímze, Germani hanc herbá nomínant *Dnfet feawen (cbücb- 

ttdlica Melilotus líss/uel voiloertlee, — "'ertíum eenusnos optímam & legítímam effe arbitramur 
iMlelilotir, quam nos maíorís difcrímínis caufa Italicam nuncupauimus,quod mos 
fit patríus Crermaníz noftra;,omnía feré peregrina uocare Italíca, Giermanícé ítaqg 
haud ínepté welfcber Citeintlee nomínabitur, 


FORMA. 
mellouwGes — Vulgaris Meliloti defcriptione inuenies fuoloco. Germanica, herba eft humi 
m4rica. lis,palmialtítudine,folío pratenfis Trifolfj,píngui & cano,flore pífi;minore tame, 


dics. lutco, femíne ín filíquis, radícerufa, Italica, quam é Campaníaallatam in Germa. 
níam arbiítror,caulem habet fubrufum,rotundtü, folium Ícenieraeci, in ambítu fer^ 
ratum,floreluteo,odorato,femínein filiqua lunata,ut pictura luculenter oftendit, 
Tota etíam herba odorata eft,uthíncetíam conijcere líceat ueram effeVlelilotum, 
LOCVYS. 
Germanica paísim in pratís Giermaníz, montofis potiísimum, nafcitur, Italíca 
in GCrermanía, nifi fata fuerit, non prouenit, In Campanía uero círca INolam, Dío- 
Ícoríde tefte,copiofe nafcitur, 
TEMPVS. 
Floret feré per íntegram zftatem utrunque genus , Silíquas tamenin fine Iulij 
& Augu(to menfe proferunt, 
TEMPE^ 


*onfst feawwen (cbidolím, 


MELILOTVYS 
GERMANICA, 


PLANTARVM HISTORIAE CAP CXCIX, $29 
TEMPERAMENTVM, - | 
Mlixtze eft facultatis : habet ením quiddam ad(tríngens, fed & difcutit & matu. 
"rat:copiofior ením ín ea e(t fub(tantía calida quàm frigida, 
p VIRES. EX DIOSCORIDE. 
Mlelifotus ad(tríneendi facultate obtinet. IVlollit omnes inflammationes,preci^ 

L puéautem oculorü, utei, fedís & te(tium ín pafTo decocta & illita. Aliquando aut€ 

addito ouiluteo afTato, aut fcenigreeci farina, aut lini (emíne, aut pollíne molarío, 

aut capitulis Papauerís,aut Intybo. R ecentes melícerídas per fe cum aqua,&acho. 
rascum ctetaChía &uíno aut galla íllíta fanat.Stomachi dolore cuim uíno cocta, & 

«ruda cum antedictis leuat, Auríum etíam dolores cruda expreíTus fuccus, & cum 

- paflo ínftillatus fedat, Capitis dolorem lenit, cum aceto & rofaceo infperfa, 

x | EX PLINIO. 

- Mlelilotosoculís medetur cumlacte,cut cum lini femine, IVlaxillariz quocs dolo 
reslenit,& capítis cum rofaceo: ítem aurítt é paffo, quacqpin manibus íntumefcunt 
ucl erumpunt , Stoómachídolores ín uíno decocta, uel cruda trítaG. Idem effe&us 
eftad uuluas, T'eftes ueró & fedem prociduam,quaeG ibi funt uitía recens ex aqua 

"decocta;ucl ex paffo, Adiecto rofaceo illínuntur ad carcínomata, Deferuefcitín ui- 

7 no dulci, Peculíariter & contra melícerídas efficax, 


DE MANDRAGORA-* CAP CO 


NOMIN A. 
ANAPATOPA Z,ploie Cirzecis , ed lpmzrouopoG" Pythagorae, Latinís 
caninaaut terreftrís málus, officinis Mandragora, Germanís 2Llraun 
à dicitur. uui Circzam uocarunt;nomenilli à Circe fecerunt, quoníam cie, quaredia 
ESSAIZ4 V creditur radix eíus ad amatoría conducere, Pythagoras hauddubiéab &mandragora 
zhumanaforma, quam radix eius referre uidetur, Anthropomorphon appellauít, Ambropomora, 
L Hinc fumpta occafione;agyrtee & impoftores illí círctiforanei radices humana effi, phoscur romiz 
— gie infienítas círcunferunt, quas IVlandragoras effe teftantur , cum tamen conftet Bor ret - 
eas efTe fi&títías, S manu factas ex cannarum radícibus humana fpecie fcul ptissbor 5 
Lftea plantatis.INafcunturautem fubinde radícul paruze, quz reprafentant capil- 
P los,barbam,pectínís pilos,& ex terra eum acquírunt colorem, ut radices cffe appa 
—reant, Sunt & alía multa quz nebulones illi fabulanturut pecuníam ab im perítís 
extorqueant,qua: comemorare ín praefentía níhil attínet, 'Terre(trem málum Ro. Terreftris málua 
zmanidixerunt,quod mála proferat;nec ín altum ut reliquae arbores fureat. 
| — GENER A. 
— DuoDliofcoridi & Plínio iVlandragore (unt venera, IVlas candida e(t, udoup suas, 
7 Grac uocant, Huíus hic effioíe,cítra tamen poma, qua habere non potuimus, da. 
mus, Fcemína nigra, Girecis deu'axíze à fimilitudine foliorum appellata. Theophra ranis; 
ftus tamen lib,vi.de hiftoría plantari,cap.fj.tertíum quoddam genus |Vlandrago Lowsrbeophra 
7*2 conftituere uidetur,cuíus fructus fit uice, oz feydd'ue sco ümddine y yvui», hoc eft,ni l'iexplicdudifa 
—ger;acinofus,Gt fapore uínofus , Et nifi hoceenusà príorib, díuerfum effe ftatuas, "^ 
— difcrepare inter (e non leuiter Theophraftii &Diofcoríde nece(Te e(t fatearís.INam 
- Diofcorides palàm afferít poma príorum duorü oenerum uitellís ouorü e(Te fimi 
Tia, & pallida : contra Theophraftus níora;acinofa, ut diximus, & fapore uinofa efz 
fe tradit, Accedít quod ídem T heophraftus eode locolVlandragore caulem tríbuat, 
L perindeatque Plíníus , quem Diofcorídes penitus aüfert: ut hoc nomine neceffe 
fithzecomníaad tertium hocgenus Mandragore referre, quod nos tamen ínfrà ín 
ter 5olani genera recenfebimus ubi etíam eius picturam offendes, 
FORM 4A. 

Fcemina anguftiorib, S minoribus quàm Lactuca folijs eft,erauiter odoratis & Fornüine, 

y uirolis, 


" 


MANDRAGORA | n M 
Uoc MARS | fletum venne, b 


PLANTARVM HISTORIÁE CÁP, CC, 531 
"R uirofis, per terram fparfis, iuxtay folía pomis uitellís ouí (imilibus,pallidis,odora; 
4tís,ín quibus femen quale pyrí,radicibus magnis,bínis ternisue,fibi ínuicem ímpli 
citis,ín (uperficie nigris, intus candidis & crafsi corticis , Caulem uero non fert; 
IVlarís folia funt magna, candida,lata;Iuía ut Detze,|Vlála duplo maiora quam fce 
"mínz, crocí colore, cum alíqua grauitate odorata, quae comedentes paftores qua^ 
dantenus foporantur, Radix fupradictz fimilis, maior tamen candidior , Orba. 
a& hzc eft caule, | | 
| LoCcvS, imum 
Proueníit ín fyluis & umbrofislocís, Nuncin hortis etiam plantatur, 
| | TEMPERAMENT V M. 
. Mlandragorauincentem habet facultatem refrígeratoríam, adeó uttertij itor" 
—— dinis refrígerantium, V eruntamen nonnihil etíam calorís ineft;&C ín pomis humí. 
ditatis, Radicis cortex non tantum refrígerat,fed & deficcat, re TA 
E VIRES EX DIOSCORLID IE. 
Succus collíoituré cortíce recentis radicis tufo & pralis fubiecto, quem infola. 
"turi cum íam cocreuetit;in fictili uafe reponere oportet, Colligiturítidem épomís 
fuccus,ienauíor tamen, Delibratur radícís cortex; & traiectus lino ad ufum fufpen 
ditur , Quidam Mlandragorz radices in uino ad tertías decoquunt, & traíectit per 
"colum ius feruant, utentes cyathi unius menfura ín peruigilijs, & doloribus, & in 
hís quos fine dolorís fenfu fecare aut urere uolucrínt. Potus obolorum duorü pon 
dere cum! mulfa aqua Mandragora liquor, pituitam, nigram bilem ueratri mo^ 
" do pureat, V erum maiore copía potus uítam adimit, IVifcet medicamentis ocula- 
"Yibus,& fjs quae dolores finiunt, pefsis quocp emollientibus.Per fefemioboli pon. 
dere appofitus, menfes & fcetus trahit , Sedi pro balano fubditus fomni facit. Ra- 
B dix ebur emollírefertur,fi fenis horis cum eo decocta (it, &ín quam uoluerit alíquis 
formam fingi & formari facilem reddere, Folia recentía;oculoru &quas ulcera excí 
tarunt inflammationibus cum polenta illita profunt.Difcutiunt eadem omne durí 
"tiem;abíceffus, (trumas,tuberculaGg,quing aut fex diebusleniter cofrícata.Stíigma 
"ta fine ulceratione delent, Folía condita fale feruantur ín eofdem ufus , Radix aute 
trítaex aceto ignibus facris, S ferpentium íctibus ex melle aut oleo medetur.Stru- 
amasatque tubercula ex aqua difijcít; Artículoru dolores cum polenta fedat. Con^ 
ficitur citra coctione uini é corticeradícis, T ernae mínz ín uini dulcis metretà con, 
"fjciuntur, Dantur ex co terní cyathí,íjs qui (ecarí,aut uri debent;utanté dictum eft. 
"Siquídé nullo tuncafficiuntur dolore, eó quod fomno quodam prefsí torpefcant. 
"Mála olfactu,& comefta foporem afferunt. Poteft idem & eorü (uccus, INímíus ta 
"men eorundem ufus obmutefcere facit, Semen málorum poturn uterum purcat, 
appofitumq cum fulphure ígnem non experto rubra fcemínarum ptofluuia fiftit, 
Collioítur ex radicelíquor, ea fcarificata multifaríam, & eo quod erumpit, in cà- 
uum uasrecepto., Eft autemlíquor fucco efficacior, Sed non ferunt omnibus locis 
liquorem radices;idq experientia oftendit, 
||. EX GALENO. 
-. Soporem concilíandi uim habent Vlandragorz poma, Radicis cortex ualenti(^ 
- fimus eft, reliquum quod íntus eft imbecillum exittit. 
! |. EX PLINIO 
- Succusfit & é málís & € caule, decifo cacumine, & radíce punctisaperta aut de^ 
- cocta, utilis hacc uel furculo, Conciífa quoque ín orbículos feruatur in uíno.Succus 
nonubícg inuenítur, fed ubi poteft, círca uindemías quaeritur , Odor grauis eius, 
fed radícís & máli erauíor, IVlála matura in fole (iccantur , Succus ex ijs fole denfa- 
tur;item radicis tuíze,uclín uíno níero ad tertias decocie. Folía feruantur in murfjs 
efficacius, alíàs recentium fuccus peftis eft : ficquoque uires noxíze , Girauedinem 
y 2 afferunt 


532 PLAÁNTARVM HISTORIAE CAR, CC, 


C afferuntetíam olfactu, quanqu& malain alijs terrís mandantur, nímio tam odore 
obmutefcunt ignari, Potu quidem laroíoreetíam moríuntur, Vís (omnifica pro uí 
ribus bibentíum. Medía potío cyathi unius, Bibitur & contra ferpentes, & antefe, 
Ctíones punctionesdg,ne fentíantur , Ob hacc fatis eft alíquibus fomnttodore qua 
ifle. Bibitur & pro Elleboro duobus obolís ín mulío, Ad ftrumas radix Mandrz 
gorz ex aqua bibit , Artículis profuntfolía cum polenta, uel radíx recens tufa cum 
cucumere [ylueftrí,uel decocta ín aqua. Cum cerato apoftemata & ulcera tetra, fo. 
lia Vlandragora recentía fanant, Radix uulnera cum melleaut oleo, 


DE MALIS INSANIS- | CAP» CCD- 


NOMINA. 


||| alijs amorís poma,à Germanis ueró QOelattgan/num ucteribus cogni 
ta fuerint affeuerare non aufim , INon latet tamen Hermolaum ín Co 
4j rollarío fuo ín ea effe (ententia,ut putet effe tertíilVlandragore fpeciem; . 


málainfananon quam IMlorion uocant. Quam tamen fententíam cur non probem, facitinprímís: 
funttetia Mat» "l'heophraftus,quilib.vi.dehiftoría ftirpium cap.tj.eius fructum effe nierum,aci, 
dragore [pecit- f mts (cribit, qualia mala ínfana non funt. Deín quod IVlorij fru&tus letalís fit, 
málainfana ov mala uero infana mínimé,ut pauló poftdicemus.lVlala autem ínfana dícta funt,nó 


dicia. quod letalía (int, fed quod difficulter concoquantur. Amorís autem poma, quod - 


Amoris poma propter elegantíam & pulchritudinem digna fint quz amentur, 
quare uocatd. GENER A. 
Duo unt malorum infanorum genera. Alíqua enim purpurea feré tota, aliqua 
D uerólutea, aut candoremaliquem prafe ferentia , Prími oenerís poma germanice 
byaundOclantan/alterius autem,gcel GOclantat: uocantur, 
, FORMA. 

Mala infanaín frutice nafcuntur, qui Perfonatiam propémodum caule & folijs 
refert. Differuntautem huíus folíaà Perfonatíz, quod longiora, magísq lacíníata 
fint. Flores habet purpureos, fpeciofos, fex folfjs é calatho ftellatím radiatis, fru» 
€tusoblongi maliforma & magnitudine, ín quibus femen filiquaftro non dífsímiz 
le, Radicem multiscapillatam fibris luteamdg, 

| |» LOCVS& 
Inhortísapud nos feruntur, (ed frequenter in fictilibus & penfilibus feneftrarit 
hortis, Eteodem cultu quo cucumeres & melones gaudent, 
TEMPVS. 
Floret Augufto & Septembre menfibus, acfubínde fructum profert, 
TEMPERAMENTVM. 

In his malís hauddubié ut ín cucumere efculento, aut fungo, frigida &humída 

temperies fuperat, | | 
VIRES, 
Nullum, quod fciam, ín medicina ufum habent , Eduntur autem à nonnullis 


j 
* 


em v AE mála infana hodie appellantur, & à Neapolitanis Mlelanzana, ab - 


1 
L 


éx oleo, (ale € pipere fungorit modo cocta, Alíj ubi paulufum inferbuerunt igni, 


in orbiculos uel taleolas digerunt, & in acetaríjs ex oleo,uel pipere Gc aceto come 
dunt, Salgamarij ín muría acída feruant, cibo per hyemem & uer orígrato, fed taz 
men qui gríus concoquatur. Quíd multacdelícatorum & omnía deguftare uolen 
tíum cibus eft malum ínfanum, Quare qui (anítatis ftudio aliquotenen- — ' 
tur,íj (latím nomine ipfo terríti,ufum illo. 
| rum euítabunt, 


DE NYM^4. 


Ue DE NYMPHAEA» CAP» CCII» 
le NOMINA. han 


Netuphar, gexscspsss-merrrx Y Mo ALIA Ciracis, INymphaa Latínis, officinis Nenuphar bar; 
CINES | bara uoce nomínatur , Giermanis &«eeblüm / YOaffermáben, 

Nomphea cur. B3 Eo. CSS )| Nymphez autem nomen fibí uendicaffe uidetur, quod aquofa 
dicia, 19x amet loca : ucl, ut ex ueteribus alíqui fabulati funt, à INympha, 


[6| quae zclotypia Herculis íntabuit & mortua eft, íntp paluftrem 
2 hancplantam mutata, 
GENER A. | 
Cada — Duo eiuscenera. Vnaenim à flore candido, Lilij fimili, candida appellatur, 
Luces, Giermanicé weifj &eceblimen , Altera itídem à floribus, quí lutei funt, lutea no-- 
mínatur, Germanice gcel Geeblümen.Poffent etiam radicibus difcerní,cum prior. 
nigra;altera ueró candída cóftet, adeo uthoc nomíne príma candída, altera autem 
niera díceretur. Multó ueró con(ultíus eftà floribus,quàm radice difcrimen fume 
re, quod illi nunquam non oculis expofiti fint, radíces autem non nifi effoffze in 
tueri pofsínt, 
FORMA. 

Príma,folía Ciborio fimilia habet, mínoratamen & longíora, quadantenus fü. ' 
peraquam eminentía, aliqua tamen etíam fub aquís, plura ab una radíce prodeunz 
tía.Flos candidus, Lilio fimilis, ín medio quod croceum fitobtínens . Híccum de 
florueríitrorundus,& málo circunferentía,aut Papauetis capiti (imilís,colore níger 
fit.In quo fanéfemen clauditur nigrum,latum,denfüm, euftu elutinofum, Caulis | 
illi Iacuís,míníime craflus, niger, A:eyptize fabae fimilis . Radix nígra, afpera, clauae 
per(imilis, Hac fingula notacalteri Nenupharí uocato quadrant, Folío enim con- 

D Ípicitur orbículato,Iouí,herbaceo,amplo,ín ftapnantibus aquis fupernatante:flo, 
recandído,L ilio (imili;ín medio croceum habente,&cum defloruerit capíte Papaz ^ 
uerís,ín quo femenlatum,amarum, pingue, Caulis oracilís e(t € laeuís, Radix ni 

ra & ampla,dulcís,)nodofa,clauzcformam reprafentans, — Altera folia antedi cg - 
fimilia habet,fed radicem albam & afperam:florem luteum, fplendentem, rofze fi. 7 
milem . Quz itidem notz in uniueríum omnesalteri INenuphari, qua luteis eft 


Boribus,refpondent. 
LOCYS, 
INafcitur in paludibus & aquis ftagnantibus. 
TEMPVS. 
Flores in fine Viaij & Iunio menfe colliguntur. Radíces autemin autumno e£ | 
fodiuntur, 
TEMPERAMENTV M, 
Nympheze tum radix, tum femen refrigerandi & citra morfum deficcandí uim 
obtínet, 


VIRES EX DIOSCORIDE | 

Radix priorís ficca cum uíno pota,cccliacís & dyfenterícís prodeft, Lienem ab - 

fumit , Stomachí ue(icze(g doloribus illínitur. Alphos ex aqua exterít , Alopecias ^ 

cum pice impofita (anat, Eadem contra V eneris ínfomnia bibitur, (iquíde ea com; 

peícit. Paucis diebus, (i quís contínuó bibat,genítale ínfirmat. Idem femen potum 

efficit. Alterius qua lutea dicitur, radix & femen contra muliebría profluuía ex uie 
nonigrobibuntur., | 


d: mm diPushs un. 


EX GALENO. | 
INymphgz radix &feme,uentrís profluuía cohibent,fementg genitale (iue per fo 
mnía,fiue alio pactoímmodiícé profluens retinet, Iuuat dyfenterícos. CeterülNym 
phaa qua candídà radice habet, potentioris eft facultatis, ut & muliebri pro 2 
1 medea: , 


S5 eB Geeblümen 


NYMPHAEA 


CANDIDA, 


Ged Geblámen, 


PLANTARVM HISTORIAE CAP, CCiL 537 


^ medeatur, Verum & hzc, X ea quoque quz atram habet radicem, ex uino ní; 
9ro auftero bibítur , Porró nonnullam etíam abftergendi uim obtínent, ita ut al, 
phos & alopecías fanent, Ad alphos uero macerantur aqua, ad alopecías pice líqui 
da, Sedad hzcaptior e(t ea cuíus radix nigra eft;(icut ad alía,cuíus alba, 

EX THEOPHRASTO, 

INymphzaa tríta plage impofita fanguinem fiftere traditur, V tilis & ad difficule 
tates inteftinorum pota. | 

| EX PLINIO. 

Venerem in totum adimit INymphea,femel ín quadraginta dies pota. Infomnía 
quoque Venerís à ieiuno pota,S& in cibo fumpta. Illita quoque radix genitalibus, 
inhibetno folum V enerem,fed effluentíam geníturzetob id corpus alerejuocemig 
dicitur. Semen cum uíno potum dyfenterícis auxilio eft, Tenefmo radix eiufdem 
ex uíno bibítur.In uíno quoque pota líenem confumit. Dolores uefice fedat ex ui- 
no, Vlanantía fanat ulcera, Maculas omnes emendat, T ríta plagis Ámponítur, V1» 
ceribus, príuatim ijs quae calceam ento facta funt;prodeftarída infrícata, 


DE NAPY» | CAP» CCIIDP 


NOMIN 4A. 

BAT Yom orece,Sinapis & Bínapi latinéuocatur, Officine nomen re; 
|] tínuerunt. Perperá tamen faciunt, quodaltero genere pro Eruca, quam 
qb (uo loco depínximus, utunt. Germanícé sam ober Gartenfen(f nomi. 
- EESPENX: ] natur, Sínapís autem nomen e Gracía uenitín Latíu, cenfetG dictum 
Athenzuslib.ix. Dypnofoph.Sínapi, $z10ivert vic orate qi v8 d p hoceft,quod olfa 
| ciumlumínibus officíat. Pleragg Girzecía INapy nomínat quafi INaphy,ut ídem eo 
- dem ínloco interpretatur , quoníam non fine natura fitfedacri € proínde íncom- 
moda donetur, Alij Napy per priuatíonem uidelicet vizwy, quafi immíté dici uo» 

- lunt,quoníam acrímoníz uehementis partíceps fit. e | 

GENERA. —— | | 

Sínapís duo ínueníuntur genera,folijs, floribus & femine díftantia, Primum fi 
quídem genus rapitíam frondem exprimit, loremq luteum obtínet, ac femen aL 
- bum profert. INos à floribus luteis germaníce geelem G artenfen(f nomínauimus, 
Alterum ín Eruca: folium lacíníatur,floregy albícante,& femine ueíco pulloG con; 
"flat, [Nos genus hocab albicantibus floribus weiffert Garten(en(f appellauimus, 
— utelfechuius aliquaab Erucae nomenclatura díuerfitas, quam Giermaní fimplici» 


- ter veei(fers C'en(f uocant, 


FORM A. 

Primum caulem habethirfutum,longum,ramofum, folíarapi, minora tam& & 
afperiora, flores luteos,filíquasrotundas ac híríutas;plenas femíne candícante, AL- 
terum genus ítídem hírfuto caule predítum eft,minore tamen,folijs Erucae, maio» 
— ribus tamen aclatíoribus,laciníatis, floribus albícantibus,crucisq effigiem referen 
- tibus,filiquis teretibus € oblongís, femine pullo rufefcenteue refertís, 
| | LOCVS | 
Vtrung; ín hortis fatum prouenit, Et quamufs nullo cultu plerung germinet, 
"terram tamen aratam & congeftítíam magís amat, 

TEMPYS$. 

Floret utruncy lunio ac lulio menfibus, eodemt tempore femen in filiquis fuis 
profert. TEMPERAMENTVYM. 

Sínapí calefacit & deficcat quarto ordíne, 

— VIRES. EX DÍIOSCORÍDÉ. 


Calfaciendi,extenuádi &extrahendi uim habet. Cómanducatü capitís pituitá ei 
[e (UA 


Officinamum 
€rror. 


Sinapis unde 
dicta, 
Napycuruos 
catum, 


E 


3$ 


) 
; / 


SINAPI PRI 


MVM GENVS 


TM 


.SINAPIS. ALTE | fA EL 


R AVM GENV 


$40 PLANTARVM HISTORIAE CARP, CCIIE 


C cit, Succus eíus hydromeliti mixtus contra tonfillarum pracduros tumores, ac ue 
terem callofam( arteriae fcabrítíé conueníenter gargarízatur, Trítum naribus adz 
motum,fternutamenta ciet, Comiítialibus quoq auxiliatur, Foemínas uuluz ftra 
eulatu oppreffas excitat. Lrethareicis,derafo capite,illínitur, Fícís ammiftum Gc im 
pofitum donec rubefcat locus, ad coxendicum crucíatus,lienes, X omnís generís 
díuturnos dolores confert,cum permutandz pafsionís caufa ex alto in cutís fuper: 
ficiem alíquid trahere uoluerímus. Alopecíjsillitum medetur, Faciem purgat, Su; 
eillata cum melle,aut adipe, aut cerato delet. Ex aceto contralepras,& ferasímpez 
tigínes perungítur, Arídum contra febríum círcuitus bibitur, aut potuí polentae 
modo ínfperfum, Extrahentibus empla(trís, fcabiemtg extenuantibus utilíter am 
mifcetur, Grrauitati aurium & fonitui,tritum cum fico impofitum prodeft. Succus 
ad hebetudínes oculorum & palpebrarum fcabrítiem illinitur, Exprímitur autem 
ex uiridiadhucfemine fuccus, & ín fole ficcatur. 

EX PLINIO. 
Sinapi Pythagoras principatum habere ex hís,quorum fublime uis feratur,íudi 
cauittquoníam non aliud magis ín nares & cerebrum penetret, Ad ferpentiu ictus 
& Ícorpionum trítum cum aceto illinitur, Fungorum uenena difcutit , Contra pi 
tuitam tenetur ín ore donec líquefcat, aut gargarizatur cum aqua mulía, Ad den» 
tium dolorem manditur , Ad uuam gargarízatur cum aceto & melle. Stomacho 
utili(simir contra omnía uítia,pulmonibusQ, Excreationes faciles facitín cibo fum 
ptum. Datur & fufpiriofis. Item comitíalibus tepidum cum fucco cucumerir, Sen- 
fusatque fternutamenta capitis purgat,aluum mollit, menftrua & urinam cíet, Et 
hydropicisimponitur. Cum fico & cumíno tufum ternis partibus comítíali mor- 
bo, Etuuluarum conuerfione fuffitum excitat odore aceto míxto, Itemlethargiz 
D cos: X fiuehementior fomnus lethargícos premat, cruribus autetíam capíti ílliniz 
tur cum fico & aceto, V eteres dolores thoracis, lumborum, coxendícu, humero- 
ram, & ín quacunque parte corporis ex alto uítía extrahenda funt, illítum cauftíca 
uiemendat puftulas faciendo, Atín magna duritía fine fico mpofitum:uel (i uehe 
mentior urioo tímeatur,per duplíces pannos . Vtunturadalopecías cum rubríca, 
píoras,lepras,phthíiríafes,tetanicos,opi(thotonicos.Inungunt quoq fcabrasgenas - 
autcaligantes oculos cu melle.SuccusQ tribus modis exprimitur ín fictili,calefcitgg 
ín eo ínfole modice. Exit & écauliculo fuccus Iacteus, quiíta cum induruit, denti 
dolorí medetur , Semenacradíx cum immaduere mufto, conteruntur , manusQg 
plenze menfura forbentur ad firmandas fauces, (tomachum,oculos,caput,fenfusdg 
omnes, IMulieruetíam lafsitudines;faluberrímo medicinae genere , Calculos quoz 
que difcutít, potum ex aceto. Illinítur &líuoribus fugillatiscg cum melle & adípe 
anferíno, aut cera Cypria, Fít & oleum ex femine madefacto in oleo expreflotg, 
quo utunturad neruorum rigores, lumborumQ & coxendícum perfríctiones, 
EX SYMEONE SETHL 

Sinapi uim habet diffoluendi & difcutiendi humiditates quae in capite &ftoma^ 
chofunt, Confert etia lienis affectib, à humiditate & flatu procreatís . Item quarta; 
nis morbís,qui ex adufta pítuíta contracti funt : ad hec € podagris à pituita factis, 

Officitueró uifui, & calido capitiaciecorí, Adíuuat concoctione & diftributione 

ciborum craffari partíum.lVlinuit quz ín uentrículo funt humiditates , Illítum le: 

prís,eas in melíus mutat, Linguas etíam humíditate erauatas ficcat. Sí cum melle 
fumatur,tuffes refoluit, Cum carícis ueró ifchíadicis illitum,& lienofis utile 
eft:trahit enim qua íntus funt ad corporis fuperficiem, Su£- 
fitum ueró &íncenfum,ferpentes fugat, 
DE NE- 


543 


. Óltnor, 


$4 DE NERIO- CAP» CCIIID 


[e 
NOMINA, 
[Eggs H P Lo N, »fodbdloJavu, i Godldigudoey Cirzecis, INerion & Rhododendron La. 
Oleatder, Is NO | tinis,oflícinis & barbaris Oleander, Germanís £3lanber dicitur, Rhoz - 
Rhododaphrte $i dodaphnen autem Girzci díxeruntà rofze oribus & laurí folíjs, quae 


cur dicla, 


E^ frutícís huíus praecipuze funt notze, INecrefert quod Díofcorides amy, 

gdalzc folijs eíus folía coparauerit,lauro ením & amygdalze nó difsimilis magnope 
Rbododendros ve folíoru figura eft, Fecitídem rofz flos & arbor, ut eade gens Rhododendruno, 
quare, minauerit, /—.. FORMA. 

INotusfrutex, amygdale longiora & crafsíora folía habens, florem rofarum fiz 
gura;fructum amygdalz fimilem, uelut cornu, qui dehifcens lanea natura plenus; 

eft pappisacanthinis fimilí, Radix illi e(tacuminata,longa, lignofa, euftanti falía, 
LOCVS. 
INafciturin hortismarítímis,& fecundum amnes locis, 
.TEMPVS 

Quoc menfe floribus &fructu praegnans fit INerion , non fatis conftat: neque 
enim uel Hores ucl fructus eíus nobís uidere licuit. Hínc eft quod etíam pictura 
quam exhibemus íj(dem careat. 

TEMPERAMENTVM, 
INeríii Arabes calefacere ín principio tertij ordínis,&in fecundo ficcare tradunt, 
VIRES. EX DIOSCORIDE, 

Flores & folía canes, afinos, mulos & quadrupedes plurímos enecantthomíni 
ueró cum uíno pota contra uenenatorii morfus praefidía falutaría funt, praefertim 
firutze comiícueris,Infirmíora uero anímantía,ut oues,caprasQ, fiaquam biberint 
in qua folía eíus maduerint,moríuntur, | 

D EX GALENO. 

INerium aut Rhododaphne notus omnibus eft frutex, Forís quidem illitus di 
cutiendí uím obtinet , Introautem ín corpus affumptus, pernícíofus ac uenenofus 
non tantum homínibus,uerumetiam plerifcg pecudibus, 

EX PLÍNIO, 

Rhododendros ne nomen quidem apud nos ínuenit latinum: Rhododaph: 

nen uocant,aut Nerímm, Mirum, folía eius quadru pedum uenenum effe, homini 


z- ui e —— 


ueró contra ferpentes pracfidium,ruta addita, & € uíno pota, Pecus etíam & caprae 


fiaquam biberint ín qua folía ea maduerínt,mori dicuntur, 


DE OXYACANTHA» CAP» CCV» 


NOMINA, 

E EYAKANOA Cirzcis, Oxyacantha Latinis, officinis Berberís, 

| Germanis aíffelbeer / Cauticb / Z£eb(el/Der(ic) uocatur, 
| Hauddubié Graeci à fpinarum acumínatís cufpidíibus Oxya; 
! J| canthan dixerunt, i 
í FORMA, 
(mens  Sylueftri pyro fimilís arbor eft, fed minor & nimis fpinofa; | 
Eru Myrto fimilem, plenum conferctümue, rubentem , fractu facilem, 
intus nucleos habentem, Radícem multifídam & altam, Huíus delíníationis note; 
nullaprorfus reclamante, arborí quam uulgo Berberim barbara uoce nominant, 


[ij 


adamufsim refpondent , INanque arbufcula eftpyri fylueftrís afpectu, fed humi? 
lor, ramis ex interuallo fpinofis, foliolenté per ambitum aculeato, acínís rubentí^: 
bus, in pedículo iuxta & racemo pendulis, guftuacido & fubauftero, duobus ínz 
ts granis,radíce numerofa, 

LOCVS, 


» 


J |y | 
DW RO ZA-—— 
y, : 


C37 


544. |: PLANTARVM HISTORIAE CÁP, CCWV, 


C « LOCVS. 
IVlultis nafcitur locís, fyluís nempe, frutetis, campef(tribus, montanís, ficcís Gt. 
aquofis. 
TEMPYVYS. 


Ciermínat ineunte uere,ab occafu autem V eroiliarü fructifera , Per Septembre 

itaqueac Octobrem menfes carpítur,campos fyluasq exornans. ] 
TEMPERAMENTV M, 

Oxyacantha adftringit & deficcat, atqueadeo quorundam fententía frigida & 
ficca in fecundo eftordíne, Fructus tamen tenuíum eft partíum,& paululum quíd 
dam íncifiuum habet, ie | 

1 VIRES EX DIOSCORIDE. F 

Huíus fructus potus & comeftus,alui profluuium,& muliebrem fluxum fi(tít, 
Radix tríta & illíta aculeos & fpicula extrahít , Abortum facere tradunt, fi fenfim - 
uenter ter radíce feríatur aut perungatur, | 

! EX GALENO. 

Oxyacanthus arbor ut pyro fylueftri fimilem habet fpeciem, ita &facultates mi 
nimédiísimiles, Quin & ipfi fructus, Pyrí quidem fylueftrís prorfum atcp abfoluté 
aufterus eft, Oxyacanthesautem tenuium partium eft,&imodicé incidit, Porró ar^ 

! borís huíus fructus, pyrifylueftrís fimílís non eft,fed IVlyrti potíus fructui, rubens 

T dpietidetr fcilicet && trarus, Habet uero & nucleos, Caeterum non tantum efus,fed &bibitus - 
i and ** omnes fluxionum affectus cohibet atque fiftit. 
Re EX  RECENTIORIBVS | 

E baccis uínum exprímitur eodem feré ufu,quo uínum ex málo punico. Conz- 
diuntur ítem acíní uel melle uel faccharo ad reftríngendá fitim, depellendam fe^ 
bricitantíum malaciam , quor morofum nímís palatum cibum ferre quemcunqs." 
rcfpuit, Elanguefcens appetentía erato huius acore recreatur, L 


DE OSYRIDE-* CAP» CCVID 


NOMINA. | 
ge z Y P1z Girzecis, Ofyris Latinis, officinis Linaría,nonnullis herba uriz^ 
| V nalis appellatur. Grermanicé Slacbffraut / £ yntraut/ Darntraut/- 
d ?Onfer frawen flacg/Yoileflacb6/ A cotenflacb/Yfabeltraur. Lína 
j riam autem dixerunt recentiores à folijs que Lini facié referre uident, - 

FORM A. | - 
Vireultum farmentümue nigrum eft Ofyris,tenues uíreaslentastp habens, In. 
quibus foliola funt terna & quaterna, modo quína,interím & fena,ceu Líni níera 
inítío,deín colore mutato fubrubefcentía , lam firem dilieenter expendas, nullam." 
delíniationís notam Ofyrídi tradít&;in Línaría dicta hodie deeffe reperies, Síquide ^ 
haec caulículisfruticat nígrícantibus,&quí ob fuum lentorem haud facile frangune 
tur, tenuibus, atrís quoque folíjs , Línifacie , Concolorí deníque femine tantifper 
dum maturefcít,poftquam ematuruítrubefcente , Senefcentes quoque ramuli ni 
orítíam in ruborem uertunt. FHís accedít antiqui & manufcrípti herbarij teftímoz - 
níum, quí Línaríam eam effeherbam tradit , quae Díofcoridí Ofyrís dicitur, flo^ 
rema habere luteum inquit, R efpondet etíam per omnía pictura, 
LOCVS, : 
Paísim ín campeftribus prouenit. 
TEMPVS, 
, , Hloretaflatetota & autumno, : 


TEMPE^ 


Vindviaquare à * 
dicia, ] 


— 


ue yr M Je 
ARR AN 
SIS 
ANS TES 
GI ANNZ 
CA dA. S / 
" ; 


$46 PLANTARVM HISTORIAE CAP CCVIL 
G TEMPERAMENTVHM, 

Olyridi amara ineft qualitas, & obftructiones aperíendi, adeotp ut calída fit ne; 
cefle eft; Amaranancp, Galenolib. ííij. cap.x, de fimpl. medicamen, facult, tefte, 
qualítate praedita,omnía calída funt.Síc etíam eodem autorelib.v.cap.xi.eiuldem 
tractatíonis, fingula que poros & meatus expurgant , ab infarctudg liberant medi 
Linaria tot cf camenta;calida funt & tenuiüi partium, Vehementer itaque errant, qui Línariam 
frigida. frigidam & humidam efle afferunt , Et certé praeter ea quae íam dicta funt, uel hoc 


unoargumento erroneam illorum fententíam confutare omnium maximelicebit, | 


Cum etením Línariae urinam mouendi facultatem íinefle fcribant uuleares etíam 


herbarij,collieiturillam non effefrigidam & humidam,quandó Galenolibroíam [ 


cítato cap.xíj.atteflante,omnia quae urínam ducunt ex acríum atqueadeo calidorü 
& ficcorum (int genere, 
VIRES. EX DIOSCORIDE. 
Huius decoctum potum morbo regío affectos iuuat. 


Rbonp[o enim EX GALENO, 


mo folum fcopas, 


trtur , uerume« quare & ín íiecinore confiftentes obftructiones adiuuat, 
tiam soo uoa, EX AETIO, A 
Vi cdaem. Ofyris eft herba fübfruticofa, tenuibus uírgulis,fractioni renitentibus,folijs Li 
efi conptorise; 0 fimilibus,nierís primo;poftea fubrubefcentibus,guflu amarís,underegío mor 
uentiflantia f:ci£ bo conferunt, 
Wedicaméta gre EX PLINIO 

| dixerüt:é qu Jis Ld 5 , 1 : 2 
Wiss we Bmegmata mulieribus ex Ofyridís folijs faciunt. Radicum decocti potum,fa. 
roOfyrisqfl que at arquatos, Ezedem príufquá maturefcitfemen conciíz, 8 fole ficcatae;aluum fi. 
ciamarafitexs ftunt. Poft maturitate uero collectz,, & in forbitione decoctz;, rheumatiímis uen 


tergerectiá qu? trís medentur,& per fe trítze ex aqua coclefti bibuntur, 
funt in corpore, 


fücie potifiimit, 

maculas potest, DE OCIMO»* CAP» CCVID 

Hinc recie Pli a 

niusex eius folijs NOMIN A. 

mulieribus, utpo gez K 1M O N. Carzecis, Ocimum Latinis, recentioribus Giraecis. Aaevusop, id 


! li lo) 2 IS 
tc pius e. urs 
teque pins ats E/E 


eft, regium appellatur , quod nomen apud omnes noftre ztatís herbaz 
comere €7 uenu e esee i 


d S Q y o. ; 4 , " -— 
fiae acm fos jries & officinas ufurpatur.Bunt tamen quibus Ocimum caríophyllatu 
lent ; fimegmata EE — «i nominetur, Germanice 25afilien/ucl 2Sa(ilgram dicitur, Qcimumau 

WE. : RORIE I UU EN PER - r ' , . " LI " 5 ; P. 
firisadt. — tem quibufdáà nafcendi celeritate dictum eft, fiquidem à fatu tertío ftatím die emi 
cat. Quod ueríus Ocymo uidetur conueníre, quod pabulí & farragínís quoddam 


cenus eft, fíicnomínatirab àxie graeca dictione , quz cito fienificat, Proindefunt - 


Ozimwm cy. qui fignificantíus per z fcribendu ducant Ozimum, ab 4», quod redolere deno. 
déwm. ^ tatquoníamherbatota fuauifsimü fpiretodorem, Ab eodem odore, quod bafili« 
Bájlicimt, ca & regia domu dignum fit; Bafilicum hodie nuncupatur, 
GENER A. 

Sunt quí duo Ocímí cóminifcantur genera: unum latíora folia habens , quod 
priuatim Bafilicum : alterum anguftiora, quod Ocímum garíophyllatum appel 
lant.INos tría tibi exhibemus ex uno promifcaé (emíne nobis nata, Prími maiorís 
difcríminis ratione Ocimit exigui, Germanice Eleín 25afilíen/nomíinauímus, AL 
terum mediocre, Germanice míttel 25afilien . T'ertíu magnum, Giermanice groff 
25aftliert uocauímus,INeq enim nifi folijs folís diftare uident, quz ín prímo gene: 
re exigua admodü funt,in altero ueró pauló latiora, ín tertío primi refpectu latíísi" 


" E E , 
ma, Odor autem omnibus tribus unus idem eft, 
FORMA; 


Ofyridi, ex qua medicamenta ad exterendam leuigandamG cutem, Graeci segs 
ut quidam abi» ptr uocant, fieri folent;amara ineft qualitas, SC obftructiones expediendi facultas, 


- . EN 


4 


2A Leírs 25afilier. 


OCIMVM 


EXIGVVM, 


548 


OCIMVM 


MEDIOCRE 


(itte afilíen,. 


OCIMVM 


MMAGNVM, 


| LE p Me UCET !ouum 1 Py (Soc Ke ORA E com a cw l p ECC eon m ERST t S DEM, LE PERS "dedii aci Nuieuer a mee ^. T "ITE 
PIENE w— Pac —n " As x-6 3 Bj EDD OEOAPUER EP T FER ENIAN: i is " D WA LETT EDI Vr BM p reri M QU - aque aU ERE med wv MW Sec 
. Y : : 


E 


$50 PLAÁNTARVM HISTORIAE CAR, CCVII, 


FORM A. 

Ocimum pedali altitudine profilit,furculofum, ramulís rotundis, folio Mlercu. 

xíalis, dilutí uírorís. Floret partículatím, prímó parte ínferíore, demum fuperiorez. 

flofculo candido,femine pullo nigróue,cui cortex obducítur, Radix una defcendit. 
ín altítudínem,crafsior & lignofa, caeterae lateribus funduntur exiles ac prolixe, 

LOCVS. [ , 

Pafsim in figulínis uafis mulieres extra feneftras aedium fouent Ocimiz, In horz 

tis etíam fatum prouenit, | 


| 
| TEMPVS 

lunio & Iulio menfibus floret,deín femen producit, 

: TEMPERAMENTWYM. ! 

Odmum ex fecundo eft ordíne calefacientium,cum excrementitía quadam hue 
miditate. Y^ | 

VIRES EX DIOSCORIDE, 

Copiofe comeftum oculorum acíem hebetat;aluum emollít, flatus mouet, uri. 
nam cít,lac euocat, eegredpín uentre mutatur , Illitum cum polenta farína, rofaceo: 
& aceto,ínflammationibus, marínity draconis & fcorpíonís ictibus auxilio eft, Per 
feautem cum uíno Chio oculorir doloribus , Oculorum calíeínes fuccus eiufdem 
abftergít,eorundemi fluxiones exíccat, Semen potum quibus atra bilis eíonitur; - 
diffícultati urínze,inflatísGy conuenit, Olfactu per nares attractum, copíofa fternuz 
tamenta mouet, Quodidem herba efficit. Porro íinftante fternutamento oculos; 
comprimere oportet.Sunt quí Ocimum cauent mínímed comedunt,quandoqui 

dem manducati,&ín fole pofitum uermes gignat, Libyes autemadiecerunt,quod — 
fiferíanturàfcorpione qui Ocimum ederínt,nullo dolore conflictarí, | 
EX GALENO, 

Ocimum excrementitía humiditatem habet,proinde neccómodum eft quod ín. 
corpus fumatur, Ceterum forís illitum;ad digerendum & concoquendi utile eft 
Plería; hoc etíam ut obfonio utuntur;ex oleo &earo offerentes, V itíofiorísautem 
fucci eft, Admentiuntur ob hocquidam dicentes, fi trítum fictili nouo indatur, ce 
lerríméíntra paucos díes fcorpiones eienere, prafertím ubi quís quotídie ollam 

 foliexpofitam calfecerít. Sed hocfanéà ueroabeft, Id porró ueréde co dixeris, pra- 
ui fucci; (tomacho inímicum,& concoctu pertínax olus effe, 
EN PEINIO 
J. Ocimum Chryfippus grauiter increpuit, inutile effe dícens ftomacho, urínz, 
oculorum quocp dlarítati. Preterea ínfaníam facere, € lethareos,& iecínoris uítía, 
ideotp capras id afpernaríithominibus quogfugiendum cenfet, Adijciunt quídam, 
tritum fi operíaturlapide,fcorpíone eignere:comanducatum, & in fole pofitum, 
uermes afferre, Alíj ueró, fi eo dieferíatur quifpiam à fcorpione qui edíderít Oct 
mum,fanarí non pofle. Quínímo traduntaliquí,manipulo Ocimí cum cancrís dez 
cem marínís uel fluuíatilibus tríto,couenire ad eum fcorpiones à proximo omnes, 
Diodotus ín empíricís,etíam pedículos facere Ocimi cibum , Secuta zetas alacríter 
defendit, nam íd effe capras, necmínus quàm mentham & rutam fcorpíonti terre; 
firíum íctibus,marínorumqQ uenenís mederí cum uíno,addíto aceto exiguo , Vu 
quocp copertum, deficientibus ex aceto odoratum falutarem efTe. Item lethareicís, 
& inflammatis refrígerationi, IIlit capitís doloribus cum rofaceo, aut myrteo,aut 
aceto.Item oculorum epíphorísímpofitum ex uíno,Stomacho quoq effe utile, in, 
flationes & ructum ex aceto díffoluere fumptum. Aluum fiftereimpofitum, Ví, 
nam cíere,Síc& morbo regio & hydropicis prodefTe, Choleras eo & deftillationes 
ftomachi inhiberi, Ergo etíam ccelíacis Philiftío dedit, & coctum dyfenterícís & co 
licis Pliftonícus. Alíqui &ín tenafmo,& fanguine excreantibus,in uino, Contra du 
ritíam precordíoru illínitur mammis, Extínguít quocplactís prouentum, Auribus | 
utilifsi, 
: 


PLANTÀRVM HISTORIAE CAP, CCVIIL, 551i 
& utilifsimu infantium, praec puécum adipeanferíno, Semen trítum & hauftum nà- 
ribus,fternutamenta mouet,& deftillationes capiti quogp illittrm , V uluas purgat 
incibo ex aceto , V errucas míxto atramento futorío tollit, V enerem ftímulat, 
EX SYMEONE SETHL- 

- Bafilicaocíma olfacta cor & caput iuuant, Si aqua irrígantur, humidiora funt, 
fomnum concilíant, Semen eorum cardíacis affectibus fuccurrít, Animi moero- 
em exatra bile ortam,in hílaritatem & lactítiam mutat, 

| APPENDIX, | 
Videsin referendís Ocimi facultatibus non parü inter fe diffenttre Diofcoride, 
aleni & Plinium,ita ut uix pugnantes illorum fententías concilíare pofsís, C) ua- 
xecofultum erít ut híc, quemadmod ín alijs etíam, Craleni amplectarís opínioné, 
qui quodammodo inter hos medíus interíectus, comendat exteriorem eius ufum 
ánijs quae eviezelwxox d]ioépsay, id eft, concoctionem & difcufsione defiderant: da- 
mnat uero internum, ob excrementiítiu humorem quo grauat & laedit ínteranea, 
P Etadhunc etíam fcopum refpicíens, plerafcg alías Diófcoridís & Plinij contradi 
iones tollere poteris, ' 


DE ORIGANO» CAP» CCVIII*» 
|. — NOMINA. | 
PITANOZ Graiis, Origanusuel Origanum Latinis,officinis nomen 
(uu retinuit, Giermanis YDolgemüt/3Doffen/25zaunóoften/uel 2Serg. 
mint nomínatur. Origanum uero quod montibus gaudeatappella- Orígamm unde 
je. 385753 tionem apud Grecos inuenit, $2 722p», id e(t monte, & xepàs, caudio, dicturi, 
Herodíanus quod uifum exacuat nomen duxiíle teftatur, ab ies uidere; & «và 
B darifico,quafi aciem oculorum illuftrans, Theodorus grammaticus nomen ex ad, 
uerfo dati putat;à &iy&, quod eftalgeo,fierí fyevyy, quafi rigens,cenfet,& tandem 
"afcíta litera principe;o,in Origanum efle confictum,contrarío tamen fenfu, quod 
mínimérefrigeret, | 
GENER A. nut 
Orieani genera feurectius coonomína quatuor effe conftat, E(t enim Heracleo seadeotiomt; 
ticum, Onítis, l'ragoriganu,& fylueftre, Prímum ab Heraclea Pontí díctum , cz, 
'tera à pecoribus coonomenta defumpferunt, Onítís,quodab afinis impeteretur, oniti, 
acin cibo eratum effet, l'raeoríoani quafi hírcínum Oríganum, non alía forfitan Tragorigenmt, 
ratione quam quod eíuspabulí uoluptate anímal hoc caperetur, Sylueftre,quod (i^ sjtwftre. 
necultura, & fua fponte proueníat, copnominatum fuít, Caeterum quum ín tanta 
cura nomenclationü tum hiftoríze ambiguitate uaríetategg tam Girzecorum quàm 
— Latinorum nó facilé fit quicquam in folidum de his ftatuere, fatis fit unum genus; 
C fylueftrenimirum & uulgare;pro omnibus pictum exhibere, quód;ut Paulus aít, 
7 utcunque nomínibus diftinguantur, una tamen omníum fit facultas, adeodp ín re 
admodum incerta, multum operazeaut laborís temeré ínfumere mínimé necefTa. 
xium putaui, 
^s - FORMA. à 7. 
—  Orieanumuuleatefruticulus eft;tam folíjs quàm ramis Serpyllo fylueftri fimi? vulgare. 
? lis, comante fupra cacumen umbella, ín qua flores haud fecus quàm ín Serpyllo ín 
albopurpurei, odore iucundo predíti emicat. Ex qua fane delíniatione fatis liquet, 
? Orieanum hocuuleare, l'ragorioanü, uel faltem eiufdem fpeciem quandam efle, 
quod hoc ut Diofcorides refert, folijs & ramulis fylueftri Serpyllo fimile exiftat, 
LOCVS u 
Montibus diuofisQy locis gaudet Origanum noftrum, paísimi ín hís propter 
Íepes nafcitur, 1 / | | 
TEMPV$, 


ORIGANVM SYLVESIRE 


, SEV VV GARE Sy idi NN | $fsolgemüt, 


PLANTARVM HISTORIAE CAP, CCVIIL $53 
TEMPVS, 


Floret Julio menfe, 


| ; TEMPERAMENTVM. 
Omnes Origani fpecies, Galeno & Paulo teítib us,calefaciunt & exíccantin ter, 
tio ordíne, 
VIRES, EX DIOSCORIDE, 

-. Heradleoticit excalfacít,unde decoctum eius cum uíno potum uencnatort mór 
Mibus prodeft : cum paffo autem ijs quí cícutam, aut meconiü : cum oxymelite ijs 

qui gypfumautephemerü hauferunt. Ruptis,conuul(is, hydropícís cum fico man 
ditur, Arídu acetabuli menfura potum cumaqua mulía,atros humores peraluum 
yducit,menfest cíet, Linctü ex melletufsibus medetur. Prurioínes ítidem,fcabies, 
DDregiumg: morbü,decoctum eíus cum ín balnea defcen(um e(t, iuuat , Succus eiuf 
"dem adhuc uirentis,tonfillas, columellas,orísq ulcera anat, Per nares cum oleo írí 
oo infu(us trahit , Cum la&te aurium dolores mitigat , Conficítur ex eo & cepís, & 


n 


xhu obíonioru uomítoríum medicamenti, omnibus ijs in ereCyprio fub Canísar 
genti sc(tu per quadraginta diesin(olatís , Herba uero fubftrata ferpentes fuat, 
PiDnitis cadem qua Heradeotícü Origanum prafftat, non tamen eadem effícacía, 
D5ylueftre priuatim folijs & Roribus cum uíno potis, uenenatorü motibus auxilia 
tur, Omnía autera Tragorigani genera calefaciunt, urína mouent, bonam faciunt 
aluum, fi decoctu eius bibatur;biliofa enim defjciunt, Lienofis cum aceto potautí^ 
Mía:cum uino autenihis qui Ixíam hauferunt, Vlenfes ducunt, Tufsientibus, peri, 
t pneumonícis,ex melle ín eclemmate dantur, Eft & efficax potío, quare cibum fafti. 
dientibus,& ftomacho male affectís, & acida ructantibus datur, Item fjs quibus tà 
maris íactatione naufea, & hypochondriorü calor excitatur, Oedemata cum po- 
B lenta illita di(cutíunt, 
— SENE EX GALENO. 
-. Oripanus Heracleotica efficacior et Onitide. Sylueftrís ueró utracp ualentior, 
(Omnesautem íncídendi,excenuandi & calfaciendi facultatem obtinent, Tragorí 
ganus quippiam etiam adftrictionísaffumpfir, —— 
| | EX PLINIO. 

Origani priuatim ufus contra tor(iones ftomachi in tepidaaqua, & cruditates, 
Contraarancos fcorpionestpin uino albo. Luxata & contufaín aceto & oleo & la 
na. l'ragorieanirurínam dict, tumores dífcutít,contra uífcum potu uiperedg ictum 
efficacilsimu, (tomachotpacida ructanti & przcordijs . T'ufsientibus quoque cum 
melle datur, & pleurí tícis,&peripneumonícis, Heraclium Íerpentes fugat, Percut 
fis efui datur decoctu, Potuuríná ciet, Ruptís,conuulfis medetur cum Panacís ra^ 
dice, Hydropicís cum fícojaut cum hyfTopo, acetabuli menfurís decoctirad fexta, 
Jtem (cabíem, prurioíne, pforas,ín defcenfione balnearü. Succus auribus infundi 
turcum lacte mulieris, Tonfillis quoq; & uuís medetur. Capitis ulceribus, Vene- 
[ona opíj & gypfi extinguit decoctu,fi cum cínere &uíno bibatur, Aluum mollítace 
tabuli meníura, Suegillatis illinitur, Item dentíi dolorí,quibus etíá & candort facit 
cum melle &nítro,Sanguíné naríum (iftit, Ad parotídas decoquítur cum hordea: 
cea farina, Ad arterías aíperas cum gallo & melleterítur, Adlienem folia cam mel 
lc & fale. Crafsiores pítuitas & nigras extenuat coctum cita aceto & fale fumptum 


tur ex eo,ita utneuenter attingatur, Epinyctídas cum pice fanat, Furunculos ape- 
LJ rítcum ficotríta, Strumas cum oleo & aceto & farína hordeacea, Lateris do- 
: lores cum fico illitum, Fluxiones faneuinis ín senítalíbus tu, 
fum ex aceto illítu m, Relíquías purgatio. 
|. mum à partu, 


1 AE àa DE ORCHL 


T dliás replea 
tione 


paulatim, R'egío morbo trítum cum oleo in nares infanditur, Lafsi perungun. - 


ORCHIS. MAS LA | JyngefptengtZA nabentrautmennle, 
TIFOLIA, | | 


555 


Ge(piengt"A nabentraut. 


mennle, 


aa 2z 


$56 


P» 


Das avóffer A nabentraut 
OR us Dp. ME 


MINA MAIOR. 


Ix i2 
I iri 
Vs Bez - 
- T9 
gei €^ 
Pu 
Sz G 
* jS [z:] 
dt 
: EE 
ves 
&á 
ia 
- 
lari 
z 
: c : 
/ ue O9 
? | woe : 
E oQ 
Mis 4 
E m 
; m 
* - : da 8 
Mim 
Q 
[a 
-d * Q. 3 


558 DE ORCHI CAP» CCIX-* 


z NOMINA, 
Teflialus FEET P X12 ewieipae Gireecís , Orchis & Cynoforchis Latinis, 1 cfticulus- 
TA AX y canís officinis, Germanis X nabentraut uocatur, Orchís dicta hecher | 
Orchis cur Qj ba eft, quod radíces fibi inuicem haudfecus atque duo teftículí cohaez 
e ici — 4H reant. Cynoforchis ueró,quod canum teftículís fimilem radice habeat, - 


GENER A. : 
 Orcheosduo effe genera animaduertimus,marem nimirum & feminam, IVlas" 
. in uníuerfum maíor quàm fcemína proceriorG eft, ut pictura ipfa pulchrédeda; 
rat, Eft duorum generum, Vnum latioríbus folíjs &candicantibus feré floribus; | 
quod Orchín marem fatífolíam uocauimus . Alterum quod anguftíoribus folijs, - 
& maculofis maoís, floribusig purpureís conftat, INos maiorís difcriminis ratioz- 
nem habentes, Orchín marem anguftifoliá nuncupauímus , Fcemína ítídem duo- 
rum eft generum;una ením maíior,altera mínor eft,ut píctura fatis demonftrat, 
FORMA, 

Folia habet círca caulem & ima cíus parte per terram ftrata,, oleze molli fimiz 
[a ,anguftíora tamen, leuía & longiora, Caulem dodrantalí altitudine , ín quo 
purpurei lores, Radícem bulbo fimilem, oblongam, duplicem, ín modum olíuae. 
anguftam,fuperiorem alteram, inferiorem alteram; & hanc quídem mollem acruz 
gofam,illam uero plenam. 

LOCVS. 

INaíciturlocís, Diofcoríde autore; petrofis &arenofis,In Germania certé noftra. 

D inhortís & pratís,locístpfabulofis copiofe prouenit, | : 
TEMPVS, 

In Vaio & Iunij principio carpitur, 

TEMPERAMENTVM, - 

Radíx eius maior calida & humida eft, euftantibustg dulcior effe apparet. Vli. 
noradmodum elaborata eft;ad calidius ficciusdp tendit, 

VIRES, EX DIOSGORID E, 

Radix editur utbulbus cocta.Fertur de ea;fi maiorem edantuíri,mares cenerae 
riminorem uero fcemínae,foemínas, Addunt etíam in Theffalía mulieres paruam 
cum caprínolacte bibendam dare,utad uenerea excitent:arídam ueró ad ínhiben-- 
daatque difsipanda, Alterum etíam alteríus potu refolui, : 

EDU G A LE NIOLLE 

Radix maior Orchíos multam uidetur habere humiditatem excrementitiam 8C 
Batuofam:quapropter pota Venerem excítat, Altera uerbmínor uidelicet, contrá? 
non mcdonon ftímulatad coítum,fed plane cohibetacreprímit , Eduntur bulboz 
rum more afTx, 

EX PLINIO. 

T'umores & uitía partíum earum erumpentía,cum polcntaillita radix fedat;uel 

per fe tríta. Eadem ex lacteouillo neruos íntendit;& ex aqua remittit, 


DE ORCHI. 


alc. c 


459 


TRIORCHIS SERA . A nabenteautinauteoas Heiner, 
PIA$ MAS | | 


TRIORCHIS 


FOEMINA, 


Suv teible, 


DE ORCHI SERAPIADE-» CAP» CCX» 5ót 


NOMIN A. ; 
jPXIE E etéataca pope, Paulo & Aétio teftibus, Girzecis dicitur, Orchis 
xy fiuete(ticulus Serapías Latínís , Officine eius cognitione non habent. 
$8 Germanice X agwurss dicitur , Serapías autem ab Andrea medico ob sj, qué 
E71 multos radícis ufus,ut ínquit Diofcorides, appellata eft . Sunt qui à Sa- aic, 
'rapí Alexandrínorü deo nomínatá uclínt; propter laíciuíà ímpudente, qua ís deus 
"Canopi, ubí templum & cultu & relioione excellens habebat, colebatur: de quo 
L Strabo in xvij.fuze Gieographize libro. T'ríorchís uero, manifefto ex ea appellatio- 755,4; uy 
7 neargumento, quod non duabus, fed tribus teftículatís radicibus in terra nítatur, dica. 
' Quauna quídem re faciléà prioribus diílcríminanturOrchibus, 
GENER A. 
Duo effe Orchis Serapiadis (eu Triorchis genera, res ipfa fatís monftra. Etfi 
ením ín fols ac radicibus nihil aut parum difcríminis habeant, tamen ín Horibus | 
maniífefte differre uidentur , INam alterum genus, quod nos marem uocauimus, micis nus, 
floribus conftat purpureis, & parumper albicantibus. Alterum ueró,quod nos ut 
certius à príorí di(cerneretur, foeminam nominauíimus, flores obtínet diuerfis co. yii fees 
- loríbus díftínctos,purpureo uidelicet; candido, uiridi ac nigricante, inferiorety par mina, 
tefuci plané effigiem exhibent. 
FORM A. 
Folía habet Porro fi milía,oblonga,latiora & pinguía,ín alarü cauís inflexa, Cau 
lícalos dodrantales,fubpurpureos flores, Radicem mínímís teftículís fimilem, 
LOCVS. 
Prouenít ín pratis & campeftribus, 
j UTEMPMS, 
In fine |Vlaíj menfis & ínitio Iunij hoceenus apparet, deín nufquam inueniri 


| poteft, 


1 


TEMPERAMENTVM., 

Valentius quàm primo ordine exiccat. | 
VIRES EX DIOSCORIDE, - 

Radix illita tumores difijciendi uím obtinet, atque ulcera expurgat . Herpetas 
— cohibet. Fíftulasabolet,inflammatione laborantía illita mitícat.Sícca nomas com 
- pefcit;ulceratp putrefcentía & maligna orís (anat. Cum uino pota aluum fiftít, Fe. 
runtur de hac etíam quaecunque de Cynoforche dícta funt, 
[ | EX GALENO. 
Orchis Serapiasad V enerem nó fimiliter accómodus eft , Oedemata ilíitus di 
- cutit, & vlcera fordída pureat, & herpetes fanat. Síccatus multó magis deficcat, 
— adeó ut& putrefcentía contumacíady ulcera fanet . Habet etíam quippíam fübad, 
- firíngens;ac proinde uentrem ín uíno potus fiftit. 
| ! EX PLINIO. | 
Eíusradices fanantorís ulcera;thoracís pituítas,aluum fiftunt é uino potz, 


DE OENAN^ 


95ot Gteittfsedb. 


|t 
) 
LU 
"m 
/ " 
LÀ NS 
Ll 
e LN 
D 
z 


Ga 


DE OENANTHE* CAP» CCXI 


NOMINA. 
pa INANOH, nAui» Ciraecis, Oenanthe Latinis, Filipendula officinis, 
» V ac Baxifraga rubea, Giermanís rot Giteínbzed) nominatur, Oenanthe 
| autem dicia hauddubie eft quod cum uino floreat , Leucanthon ueró 
E» aflorum quos producit candore. Filipendulam à numerofis illis & ro. 
is in radíce capitibus tuberibüsue, qua quati ex flo quodam pendere uíden- 
tur;appellatam efe conftat, 


FORMA. 
I  FoliaPaftinacefylueftris habet;flores candidos,caulem craffum,dodrantalem; 
A femen Atríplicís,radicem magnam, multa habentem capita rotunda . Ex qua de 
— fcriptione palàm apparet, Oenanthen eam efTe herbam quam ztas noftra Filipen. 
- dulam uocat, quod nulla prorfus fit nota quz illi non conueníat, Folíjs ením Pa. 
L. ftinacze erraticac e(t, quae plané eius herbae quze uulgó Petrofelinon hodie appeL 
- fatur folijs fimilia funt, Hince(t quod ín uulgaribus herbarijs fcribatur folía Petro 
" felino fimilia habere : quamuis Staphylino legendum effe putem, Manufcriptus 
- etíam herbaríus Filipendulam folía Dauci agreftís habere tradít. Flores deníque 
- illi albí,caulís craffus,dodrantalís, Atriplicis femen, Radíces quoque multa.quín. 
queínterdum autfex,nonnunqu& etiam plura capita rotunda,tanquam à filo pen. 
LI. dentía,utaitantiquus herbaríus,habentes:íta ut hinc effeOenanthen abundécon, 
D ftet.Sed demusnon effe;nihil tamen inde periculi erít,quod fcilicet Oenanthe eat 
dem quas Filipendula,ficut ex pauló poft dicendis patebit, facultates obtineat, 
LOCVS. ] 
L— Naíciturinpetrís & montibus afperis, Tubingz certé in monte Auftriaco no. 
L mínatocopíofifsime prouenit, ín fylua non proculab arce eius oppidi díftante, 
B , ) uu T.EM.PV.S 
Iunio menfe floret,quo fané tempore quía facilé ex floribus agnofcitur, carpi po 
- teft. Radices tamen ínter autumni initia colligendae erurit, 
| TEMPERAMENTV M. 
Amaraadmodum eft Filipendula,ita ut non temeré hancrecentiores calidam & 
" ficcamín tertíoordíneftatuant. — — | 
VIRRBRKS, EX DIOSCORIDE, 
Oenanthes femen,caulís & folía cti mulfo ad fecundas eíjcíendas bibuntur, Ra: 
dix cum uíno contra ftranguríam conuenit, 
EX PAVLO. 
Oenanthefecundas eíjcit, urina füillicidio,morbog regio medetur, 
EX PLINIO. | 
Caulis eius & folía cum melleacuinoniero pota,facilitatem pariendí prac(tant, 
fecundasQ purgant, T'ufsím é melle tollunt, V rínam cient, Radix ueficze uítíjs me, 
B der. ——— am. I j 
| EX  RECENTIORÍBEVS$ 
. Filipendufainlotij ftíllicidío S urínae remoratu, neque non renum doloribus, 
- atquelapide eorundem, couenit; Badem ftomachi ínflationes difcutít,medetur & 
- fufpiríofis & anhelantibus,& omnibus morbís quos caufa frieida concítauit, Fari, 
nam eiufdem cíbís comitíalium infpergunt. 
DE OXY, 


563. 


Saxifragarubea 
Oenantbe quare 


dicía. 
Filipendule, 


2 6 | 


"A 
V 


S 


E" 


T 7 


E —— 


2527 i 


1/ C 


* 
$5 
*e 

Wd 
e 


OXYS 


NOMINA 
& Y x otzcé, Oxys Plinio & Latinis , Trifolium acetofum & Alleluya 
officinisuulgoPanís cuculi,uel quod cuctilus auís eo uefcatur,uel quía 
;B hocerumpente,cuculus uocem fuam edere incipiat. GrermanisCSatiter 
DES uem Elec/25ücbtlec/25acbampffer/25üdbb:ot/GaucbElec/Dud' qaudtlee 
Dafentlce appellatur, Oxysueroabacidofaporedictaeft, — 
! FORM À. T 9 
- Humílis herba eft, longis tantum pedículís, tria fumratim folia perinde atque 
"Trifolium proferens, exigua; & in cacuminelacíníata, faporeacido . Florem habet 
candidum,ín fimplici (tylo inter folia profilientem:rufum ín lunatis (iliquis femeri, 
"Radiícem ín tranfuerfum longam,genículatà ac rufam , Antíquus & manufcríptus 
herbarius putat hancherbam efle Lotum fatiu&cuits certe fententia, quód à Dio- 
fcoríde non defcribatur Lotus,neq; probo neq? ímprobo, Cur tamen non fequar;; 
facit quod herba quam Alleluya barbarí uocant,;non fit fatíua,fed pafsim in fyluís 
'&alíjslocís umbrofis nafcatur future tempeftatís prenuncia , Síquidem appropíri 
quante aliqua tempeftate;arrígítur contrà tanquam tempeftati colluctatura, 
LOCV$ —— | 
L Mlaultíslocis prouenit: nam ín fyluis circa petrofa &taquea loca nafcentem coti, 
Mpeximus. INullibíautem copiofiorem quàm Tubingz in prímo ftatím confcenfü 
"montis Auftríaci ad dextram prouenire uidimus, 
TEMPVS. 
Apriliatqueínterdum Maio menfe floret, dum fcilicet cuculi uox prímüm exaii 
— dítur, atcp hínc Cuculí panem díctam effe puto,utdictum eftantea. Obferuatir ad 
Lem eft à nobís,atqueadeo multorum aliorum experientia coenítu,quod eíus her. 
B ba copiofi Bores, crebras illius anní pluuías, & aquarum ínundationes certó por: 
tendant;paucí contra ficcítatem. | 
TEMPERAMENTVM. — 

Quum acidum in guftu faporem prz fe ferat, idem cum Oxalide habere tempe 

"'ramentum, frigidum nempe & ficcum,euídentifsímum eft, 
VIRES. EX PLINIO. 
Daturad ftomachum difTolutum:edunt & qui enteroccelen habent, 
| EX  RECENTIORIBV S. | 

V Iceribus,uulneribus & fiftulis,potifsimum autem orís,medetur. Sítím arcet; 
& utfümmatim dícam,eaídem quas Oxalís, acetofam noftri nominant, facultates 
obtínet,- 


DE OPHRI- CAP» CCXIILD 
^ NOMINA. |. 
Sp*8 PHRIN hancherbam nominare placuit, quod inuenetím plantá binis 


j ETT duntaxat folíjs conftantem hac appellatione infieniri. Germanicum 
ie À nomen nullum extorquere potuimus: neque ením ea eft que 3:Durcb- 
c ESE— 65] vacs/hoc eft; Perfolíata uocatur, ideoQj hanc à gemínis folijs 3xvey; 


blatt nomínauímus, ! 
FOR M Á. 

Caulem à radice (ingularem ac rotundü emittit, per bína qua tantum habet fo^ 
líapenetrantem,à cuíus medíoad fummum ufque calyculi multi funt, & in hís ue. 
lutilínguze diflectze nutantes Hofculi, Radix uero illi fübeft tenuis,adnafcentes (ibi 
radículas multas,obliquas & odoratas obtínens, 

bb zoevs, 


DE OXY» CAP» CCKXIDP $65 


"rrifolitmi dcéo 
to[um. 
Alleluyd, — 
paris cuculi. 


Oxys qiidré 
dicla. 


Ophiis; 


—J OPHRIS |. Setpblatt, — 


" 
, 


. LOCVS. | | 
INafciturín montibus, & nullibi maíorí copía quàm Tubings in pede montis 
Auftríaci prouenit, | | 
TEMPVS ; 
IVlaio & lunio menfibus floret,deín (tatím euanefcit, Quapropter hoc potiísi, 
mum tempore colligenda, 
! TEMPERAMENTVM, 


Guftantí elutinofa e(Te apparet, &C quodammodo dulcis, ideoGg calidam & fic- 
cam efTe conijcere licebit, 


| 


| VIRES, 
luxta dictarum qualitatum míftionem contrahendi & conftringendi facultate 


- praedítam effe nemini non conftat, Hínceft quodad rupta, & uulnera cóglutínan 
- Y * 
da hacherba comodé utantur recentiores, 


DE ORMINO» CAP» CCKXIIIID 


NOMINA. 
PMINON Cirecis, Ormínum & Geminalís Latinis, Gallitricum offíci 
Nynis, Ciermanís &iparlad) appellatur, Orminon autem Graecis haud. 
/8| dubie díctum eft, quía Venerem extímulat, 
dJrE i GENER A. 
| Orminiduofuntgenera, Vnum fatíuum, quod Gallitricum fimpliciter nomi. 
nant, & germanice &datlacb. Alterum Íylue(tre, quodalio nomine Saluíam fy 
'ueftrem herbarij uocant, Germani wilber Cibatrlad)/ober wilbe Galbey, 
FORMA. 

B, Orminumfatiuum herba eft folijs IVlarrubio fimilís,caule quadraneulo, femi. 
? cubitali,círca quem emínentíc filiquís fimiles prodeunt,ad radicem uerfus nutan. 
&s,in quibus femen eft, Ex qua delíniatione abundelíquet herbà quam hodie Gal 
litrícum uocant effe Ormínum fatiuum : haec ením folijs IVlarrubio fimilis eft, ni(i 
"quod funt maíora & míríficé odorata:caule femícubítali,quadrangulo,ab imo rufe 
"fcente,calyculís círca caulem filiquarum effigie prominentibus, Sad radicem deor 
fum fpectantibus, ín quibus femen nigrum & oblongu íncludítur:flofculis ín can. 
dido purpureis, aut ín dilutum ruborem indlínatís , Sylueftre príorinon admodü 
difsimile eft;folijs fatis ad Saluíam accedentibus,rugolaty afperítate praeditis : cau- 
lefefquipedali,leniter hírfuto,in was ftríato:floribus é cceruleo ín pur. 
pureum uergentibus, adaquilíni roftrí e igiem falcatis, calyculís pluribus ín ter. 
"ram ínclínatis, ín quibus ad (ummum quatuor femína, parua, rotunda & fulue. 

Icentía reperiuntur. 


- LOCVS. 
Batiuum nufquam non ín hortis fatum prouenit. Sylueftre autem pafsim omnia 
prata exornat,fuag [ponte in fjs nafcitur. | 
TEMPVS —— 

Vtrunque lunio menfe floribus & femine przgnans eft, 

| TEMPERAMEN T V M, 
. Orminum calidum & mediocriter ficcum e(t, id quodamariítudo atqueadftri. 
&tio ín euftu fatis monftrant, 

VIRES. EX DIOSCORIDE, 

Creditur femen fatiui cum uíno potum V eneré ftímulare . Cum melle argema 
eC oculorum albugines purgat. Illítum cum aqua cedemata difcutit, Surculos cx. 
trahít. Herba ipfa illita eadem poteft, Sylueftre uchementiorem facultatem habet, 
'quarcunguentis mifcetur, 
3 | bb z EX PAY- 


PLANTARVM HISTORIAE CÁPR CCXIIL | 567 


t. 


Galliram. 
Orrirbn cur 
dicunt, 

| 


| 
Saluiayucftris. 

| 

| 


Ormitujn [stia 
um. d 


Sylieftre, 


SATIVVM, 


Gd aad. 


ORMINVM 


SYLVESTRE, 


- $70 PLANTARVM HISTORIAE CAP, CCXIIII, 


c EX PAVLO,. 

Orminon Venerem ftimulat,oculorum crafsitíes cum melfe repurgat,cedema^ 

ta difcutit, & extrahítaculeos, 5ylueftre domeftíco eft ualentíus, 
EX PLINIO. 

Semen ad Venerem ftimulandam, & ad oculorum argema & albugínes ualet, 
V'troque genere tufo extrahuntur aculeí ex corpore, perfe illito ex aqua, Folíaex 
aceto impofita, panos per feuel cum melle dífcutiunt. Item farunculos, príufquá 
capita facíant,omnestQ acrímonías, 

EX  RECENTIORIBVS$ | 

Recentiores etíam eafdem facultates fuo Gallítrico attribuunt: potifsimum auz 
tem conferread albugines & oculorü caliginem tradunt, uthíncetíam colligi pof 


, ; 2 
fit herbam hanc Ormínon effe Diofcoridis, 


DE OROBO-* CAP- CCXV» 


"NOMINA, 
jPoBoZ Gracís, Eruum Latínis dicitur , Officina graecam appellatio, 


A We wA appellari poffunt, 

EB—o— GENER A, 

Duo funtgeneraErui:unum ením candidum,alterum autem rufum inuenitur, 
INecinterfe nifi floribus &radicibus differunt, quemadmodü pí&tura affabre mon 
ftrat, Rufum ueró fylueftre eft,fuatg fponte ín aruis, & ínter dumeta prouenit, 
FORM A. 


y nem retínuerunt, Giermanís JFrücn/ ad ímítationem latíni nomínís, 


D  Exicuusfrutex eft, tenuis, angu(tis folijs, floribus uel candidis, uel in candido . 


cceruleis aut puníceis, feminibus in filiquis fine Íepto cylindraceís, quemadmodu 
pifa,fe inuicem tangentibus. 
LOCVS. 
Letaturloco macro,non humído,quía plerunque luxuría corrumpitur, 
TEMPYS. 

Floret Iunio & Iulio menfibus,fjfdem(t femína profert, 

| TEMPERAMEN TV M, 

Deficcat quidem Eruum exceffu fecundo intenfo, calefacit uero prímo, 

VERES CEX-DIOSGOTIEDXZ 

Capítis erauítaté facit Bruum, uentrem turbat, fanguínem(g per uríná ducit fi 
comedatur. Coctum tamen appofitü boues faginat , Farína eíus bonam facítalui, 
urinam cít,corporiscolorem cómendat, Frequentíorín efu aut potu fanguíné cum 
torminibus peraluum & ueficam ducit. VIcera cum melle purgat, & lentíoines,& 
afpredin& cutísín facie,eiu(demQ maculas & relíquir corpus, Nomas,ganerenasqg 
cohibet, &&mammaru duritías emollít, Fera ulcera, carbunculos,fauosqp rumpít. In 
uíno macerata canum,homínüuiperarumq morfus íllíta fanat. Cum acetoautem 
difficultates urine,tormína & teneímos lenit, Prodeft etía íjs qui cibo non nutríun 
tur,nucís maenítudínefrixa &cum melle fumpta, Decoctum eíus fouendo pernío 
nes,G in corpore pruritus fanat, | 
EX GALENO, 

Orobus quatenus amaritudinis eft partíceps, eatenus incidit, extereit, atqs ob. 
fiructiones expedit, Caeteru fi fumatur copiofe, fanguine per urínas euocat. Homí 
num cibis prorfushocfemen damnat;eft enim &ínfuauifsimu & praui fucci, Erao 
autem inftarlupíni preparato ex melle utímur,ut medícamento craflos pulmonís 

thoracistg humores expurgante, Candidum mínus eft medícamentofum, 

quàmid quodad flauum aut pallidum colorem tendit, ( 
DE OREQ^ 


ei 


| ERVVM 


SATIVVM. 


E ddbEme. — LÁ 


ERVVM 


Aotober voiló Ze ructt | 


SATIVVM.. 


R 


DE OREOSELINO- CAP» CCXVlI» 57 


NOMINA. | | 
PÉOZÉAINO RN; Aaczgituopdyowy Cirzecis ; Sylueftre Petrofelinim, & 

Apium montanit Latinis, offícínís & barbaram fectantibus medicina A»it wont nf, 
j Petrofelinum dicitur. Id quod híncaccidiffe puto, quod líriguae graecae Penofelinit offi 
EE— «69 incita, Oreofelinum dictionem ín Petrofelinum mutauerint : uel quía Grid 
fimpliciter enuncíauerint quod cum adiectione nomínandum erat Petrofelinü ÍyL p im 
uc(tre,ad differentia nimirum IVlacedonici, quod ueré eft Petrofelínum ueterum, ^ — 
Germani Deterfilgen uocant. Nos teut(cb JDeterfilgen/obocr Deterlin nominaui 
"mus,utdiícerneretur à IVlacedonico,de quo fuo dícemusloco, 
: FORMA, 
2. Caulemhabetunum dodrantalem à radice tenui exetintem, círca quem ramuli 
1 & capitula Cícutz fimilía,multó tamen tenuíora.In hís (emen oblongum,acte, te- 
nue;odorati, Cumíno fimile, Ex qua fané defcriptione fole daríus apparet, Petro- 
"felinum officínarum effe Oreofelínum ueterum:caule ením uno prouenit dodran 
tali ex radíce pertenuí, qui perambítum ramulos fpareit capitulis Cicutze, tametfi 
multó tenuíoribus:ín ijs femen,acrímonia ouftu praferens;odoratum,tenue, Cu Diofcoridis los 
Lmíno proximum, Nequeobflat quod in plerifque exemplaribus Díofcorídis capi, € emendatur, 
—tulorum Papaueris fiat mentío : error ením haud exieuus fubeft,quod fcilicetnon 
quilovio zpqappi hoceft Papaueri fimilia, fed zevá, id e(t, Cícutze legendum fit, Id 
7 quod in prímis confirmant ea quz fcribit Plinius libro xix. capíte octauo, ín hunc 
2 modum: Oreofelinum eft Cícutz folíjs, radíce tenuí,femíne Anethi,miínutiore ta- 
7 men. Qyuod fi tamen hzc fententía mínus arríferít,nihil moror quín dícas Petroíe. 
"línum germanícum,cum forma parum admodum à uero Petrofclíno diftet,ut pa 
L Em fit utriufque picturas intuenti, 
| | LOCVS. : 
B —Nafciturinocis petrofis& montanis,unde etiam nomen accepit, In Germania 

" ueró noftra ín hortís pafsim plantatur, 

| TEMPVS 
. lunio& lulio menfefloribus & (emine pravonans eft, 
| " TEMPERAMENTYV M, 
Calidum eftín fecundo eradu extenfo,ficcum ueró in medio tertij, 

* | VIRES, EX DIOSCORIDE. Die f 
LJ BemenG radíx ín uinopota urinam cient. Menfes etíam ducunt, IVlifcetur anti, 

dotís,necnon medicamentis urínam cientibus & excalfacientibus. Non hallucina- 
L'rínos oportet, exiftímantes Oreofelínum effe quod ín petrís prouenít:zaliud enim 
Lab hoceft Petrofelíinum, 


| APPENDIX. 
Vtcunque autem diligenter hoc monuerit Díofcotídes, tamen cauerenon po» 
| tuit quín pofterítas medicorum Oreofclínum effe Petrofelínum certo credíderit, 
| EX GALENO, j 


M 


Orcofelíni (imilis Apío uis eft, 


| EX PLINIO, | 
»— Oreofclinum urinae & menftruis efficax, Eo etíam purgantur fcemina 2 uino, 


| 
u 


9Leut fob SD «efilg, 


OREOSELINVM 


DE OI$» CAP-.CCXVID 75 
; ' DEENUSEDPNRd 0. M. 
prc H Graecis, Sorbus Latínís,eft arbor cuius fructusGiraecis de toz ove, Cra, Sorbus, 
| 9 Ieno tefte, Latínis uero Sorba appellantur , Officinz latínam nomen. sojj;, 
Ace claturam retínuerunt, Gérmanis Cpeterliiq/ uel &pozópffel corru. 
Eb. eis- cl pta puto uoce pro &otbóp(fel nominantur, Vel (icab au(terítate uo» 


cata funt,quafi mála auftera, 


GENER A. 
Sorborum duo genera tradit Theophraftus lib.iij.de hiftoría ftirpium,cap.xtj. nuofutgerera 
fceminam fructiferam,& mafculam fterílem, Differre quoque fructibus ídem fcri» Sorborà Yheos 
bít,quodalíz orbículatum, alia? ouatum ferant . Fructusautem orbiculati dulcio, P?4*» 
res (entiuntur,ouati fi»penumero acídi,minusq odoratí , Plíníus lib. xv. cap. xxí. plius quatuor 
in Sorbo quatuor differentías Latínos nofle memoríz prodídít:alijs ením eorum, differentias sors 
ait,rotundítas máli eft;alijs turbínatío pyri,alíjs ouata fpecies ceu málorum, Quar boram poni 
rum genus tormínale appellant, Nos picturam eius generís damus, quod turbina. 
tum pyrí inftar fructum zedít,quí Germanis Gipobirr/corrupta uoce pro Go:b 
bírn/autquafiaufterum pyrum dicitur, | | 
| FORMA. *i Hd 
Sorbus arbor eft procera,recto caudíce,cortíce leui pineuiufculo, colore ad Ha» 
uum albicante,cuíus folía pedículo fingularí,prolíixo, neruaceoq, ín uerfus condi^ 
ta,alae modo à lateribus exeuntía, tanquam ex omnibus unum fiat, ad neruum ufz 
"quelaciníatum,uerum amplíufculo interuallo diftantía . Omnibus ramulis ín ex- 
tremo pedículi folium impar promínet,cuíus accefsíone impar numerus efficitur, 
Figuralaurum tenuifolíam imítantur,uerum ambitu ferrata, breuíoradg funt, nec 
ínextremum acutum mucronata,fed in rotundíus orbiculata. Flos racematim fin. 
oularí petíolo, émultis mínutis & candidis conftans. Fructus uel orbiculatus,ut di 
ctum eít, uel ouatus, uel pyri inftar turbínatus , Radices haud multas, necalté de^ 
Ícendentes;ualídas tamen & craffas & incorruptibiles agit, 
LOCVS 
--^ Locaamathumida,montana &frigida,ecodem Theophrafto autore, 
TEMPVS, | 
Autumno fructus fuos Sorbus oftentat, 
TEMPERAMEN TY M. L4 
 Ad(tringentéobtínet qualítatem Sorbus,fed multó imbecilliorem cj Mlefpilus; 
VIRES, EX DIOSCORIDE, 
Sorba málorum colorem referentía,necdum maturefcentia,difTecta &in fole fie 
cata,cum mandunturaluum fi(tunt. Farina eorum cum mola terítur, polentzlo: 
coín eundem ufum fumitur, Pote(tídem & decoctum eorum, 
Ax | EX GALENO. ". 

Sorba quidem ad(tringunt,fed multó fortius Mefpila quàm Sorba . Quamob. 
rem aluo fluentí ín ciboaccomodatifsime exhibentur, Sorba maiori cum uolüptae 
tefumuntur:proríus enim initio nihil acerbi uti IVlefpila habent, fed fuccus eorum 
citra acerbitate duntaxataufterus eft, Illud porró neminem putolatére,hzcc omnía 
parce, nonlargeut ficus, uuasQ effe comedenda , Nequaquam ením eis 

ut cibís,fed magís ut medicamentis egemus, - 
DE .OorPHios 


 Gyéacding. 


Tr 


Ü 
iO lA. 
Sas 
ir 


[ 
pc [ n 


" J. dme ( L 

: s [els HD i 
^N Ap HEN DN j 
i | , X (y S uU 

ZA Ll LL HR M 

7 ( Hz D / | 


ID 


/ 


LXCY 


UI 


1 
ALS 
Ve 


4 


Or UE 
NUS N 


SORBVM 
OVATVM 


* 
- 
* ! * 
i * l 
! 
N 
x 4 
d i 
PEN M 
* 
X 
t P» ; 
WIS " 
"s ! 
à P : 
/ 


.J. OPHIOGLOSSVM 


I [ 
44 as 


À 
Cr e 


CCCCTTIDITAS- 
CU 


ACCESS 


ee 


p, n 


2 DE OPHIOGLOSSO» CAP» CCXVIID 


c NOMIN A. | 
FERBA haoc appofitifsima uoce oraece óQioyAuosey appellari poteft, non 


! 58 Hl quod (iceam ueteresautrecentiores greci nominauerint;fed quod cum 
S ogermaníca nomenclatura optime quadret, INeq; ením certó conftatan 
4.8 Graecis, & fub quo nomíne herbailla cognita fuerit, uapropter utno 
uam eiinderemus appellatione neceffum erat : meliorem ueró hacípía quam retuz 
Lirgus ferpets limus;inueníre haud potuímus, Latine Ophiogloffum, autlingua ferpentína dici. 
s poteft: germanicéením TYateestinglin uocatur, à forma & figura quam refert. B 
fingulis nanque folíjs ingulari pedículo prodit, quodligulam ferpentis forma fua. 
referre uidetur,ut pictura affabre monftrat. 
! FORMA. 
Folium unicit obtinet pingue, digiti longitudine, Plantagini aquaticze uocatae 
haud difsimile, écuius finu inferiore pedículus exit, cui quippiam herbacei coloris 
' ínfidet,quod ferpentínzelingua uocatilapilli fimilitudine refert, 


9/6 Amosoy 
cur dicta. 


LOCVS. 
Copiofein monte prope Tubingá Auftríaco nominato prouenit, Amat &alía: 
pratain montanís fita, 
i TEMPVS 


IVlaio menfereperitur,fubinde autem euanefcit,ac nufquam apparet, 
TEMPERAMENTVM, 
Cítracaliditatem ínfignem exíccat;id quod guftus fatís docet. 
VIRES, 
V ulneraría eftherba,maligna fiquíde & curatu difficilia uuInera fanat ,"Tumo: 
D resetíam difcutit, X fere Symphyti facultates obtinet, 


DE XANTHIO» CAP» CCXIX»* 


(» uU NOMINA. 


| ANOTON, AQ&eyavp grace, Xanthium atinénominatar, Ab herz. 
baríjs noftrae tempeftatis Lappa mínor & Lappa ínuerfauocaz. 
L-&P| tur, Giermaníce 2Settlerslenf / ober 25übenleug. Xanthion diz 
i| ctum,quod &wfs, hoceft, flauos capillos facíat, 
FORM A. 
ex221 .. (Caulem habetcubitalem, pínguem;angulofum,& in ipfo aas: 
iplici (imilia,incifuras habentia,odore INafturti), Fructi rotundit: 
ceu grandem olíuam;aculeatum ut Plataní pila, contactu ueftibus adhaerente, Ex 
qua quidem deliníatíone nemo non uídet herbam cuíus pictura damus effe Xanz 
thíon,quod illiomnes notzad amufsím refpondeant, Caule ením eft cubitali, pín» 
gui,angulofo,crebras fundente alas;folíjs Atriplicis íncifuras habentibus, INaftur» 
tíum manifeftifsiméolentibus,fructu magna olíuzemodo rotundo,ut Plataní pil 
fpínofo,contactu ueftes apprehendente, INudeus quí ín echinata pilula clauditurà 
pueris eftur dulcí & grato cibo, 


Kappaitterfa. 
anthion unde 
di&um, 


LOCVS. : 
INafciturlatís & pinguibuslocis,& lacubus paludibüsue exiccatis, 
TEMPVS. 
Fructgs Autumno maturefcit,quo fané tempore collioi debet, 
TEMPERAMENTYVY M. 


Cum difcutiendi uires habeat, facilé colligitur temperamento effe calido & ficco: 
pra ditum,id quod ex fapore etíam,qui eft amarus X fubacrís, deprehendi poteft 
E: VIRE $, 


OM 


Perdeteleug, 


€c2 


580 PLANTARVM HISTORIAE CAP, CCXIX, 
[e VEROES . dX DIOSCOmNIDE- ! 
.. Poteftfructus antequam penitus ínarefcatcollectus,tufus,& in fictili uafe recon 
ditus, capillos lauosreddere, fi quís cum ufus exioittrybli) pondus ex eo furens 
tepídatyaqua madefaciens;nitro príus capite pre»parato íllínat, Alij ca uíno tufum. 
iplum reponunt, Fru&us etiam cómodétumoribusillinitur, —— 
, EX GALENO. 
Xanthíon uocatur etíam Phafeaníon, Fructus difcutiendi facultaté obtinet, 


DE XYLO- CAP- CCXX» 


NOMINA, 


Gofipion, 3 YLON SC Gofsipium Plinio &alíjs Latinis dicitur, Girzeci, quod fciam; 
MM 3| eíus nufquam meminerunt, Barbaris ac Arabibus Cotum & Bomba 
Cotonium. B € feu Bombafum, Germanis 25aumwoll appellatur , Línum eíus cotoz 
dem UE TE^ XJ nium uulgo uocatur, ficutlanugo ipfa coton, Ab huíus generís planz. 
yline ue 


fis ta ueftes xylinze, & lina xylinanomínata funt , Iurifconfulti lanam hancliígnea 
Xanalign,, Du rncupant, 
í FORMA. 

Frutex eft exiguus, folio uitium, fed mínore, floribus luteis ín medio purpura, 
fcentibus,fructu barbatznuci fimili.lanugine pleno, que netur ínlínum candidifz 
fimum, mollifsimumq , Nuxautem ipfa cum hiafcens fatífcit, lanuginis elobos 
repraefentat, 

LOCVS. 

Superior pars A'oyptiín Arabiam ueroens, Plíniolib. xix, capite primo tefte; 
frutícem huncgignit. In Creta etíam nafcítur, & ín Apulía,ac Maltha prope Sici , 
líam ínfula, INuncín Germanic noftra hortís plantatur, ut pluríma alía peregríz 
na,nobís antea proríus incognita, 

| | TEMPVS. : 

Tam fertilis hic frutex eft, ut fimulatqueadoletiít, quod duorum menfium fpaz 
cioaccidit,/nunquam definat florem & fru&um proferre, donecafperítate & inde 
mentía hyemis impediatur, 

| TEMPERAMENTVM. | 

Arabes, ut annotauít Serapion, frutícís huiuslanugínem calidam & humidam 

effe (tatuunt, 
| VIRES EX ARABIBVS 

Foliorum fuccus medetur infantium alaiprofluuío atque torminibus , Semen 
tufsi & thoracís uítijs , Oleo femínis emaculantur lentipgínes & faciei puftulze , Sez 
men etíam eíus genitale femen procreat, 


D DE PAR THENIO- CAP» CCXXDP 


G 
NOMINA B 
A PO ÉNITO N, duceibp,xeuatushop Cireecis: Partheniti, Amaracum, | 
Cauta, Solís oculus, Mlillefoliu Latínís : Thufcís Cauta,officínis & herz 
Cotula fectida. 


baríjs Cotula fcetída dicitur , Germanis "R rottenbill /Voyunbf- 
blüm/wilo Cbamillen. Caterum cogítabunthocloco ftudiofi, / 
j| Amaracum de quonunc agímus díuerfüm effe ab eo quem alío 
dj nomine Sampfychon Grací uocant, ut fuo loco fufius dícemus; 
FORMA, | 
Folía Coríandro fimilía habet tenuía, Flores perambitiüi candídos, ín medio luz" 
teos,odore grauí & fubuirofo,euftugg amaro. Haec Diofcoridis defcri ptío pulchré 
& per omnía herbae illi quae hodíe uulgó Cotula fcetída nomínatur,refpondet, Si^ 
quídem ea folíjs eft Coriandri tenuibus, flore perambítum albo, intusluteo,odo- 
re graui, & faporeamaro,Folíjs autem C oríandrí,non quídem íam erumpentis &€ 
paulóanté enatí, necdum maturefcentís, quz funt quadantenus lata & fubrotunz 
da,atque ín extremitatibus ínciía: (ed maturí,cuius quídem in alto folíaad Chamae" 
meliaut Fcenículi foliorum formam accedunt, capillatat funt, contare fcías . Sic | 
enim utriufque folía fimilia (unt;ut Coríandrum Parthenfj, & rurfus Parthenium. 
Coríandrí prorfus referre folía uideatur, Quod ut diferte innueret Diofcorides, 
Qv Mzifa, id e(t, folia tenuía dixit, ut fcilicet hac uoce latíora, quz inínfima funt. 
Coríandrí parte; fecluderet. Quod autem de íjs folijs Díofcorídes locutus (it,ex: 
tractandi ordíne abundeliquet. De tribus fiquidem herbis, Chamaemelo, Parthez 
nío & Buphthalmo , quz fanéínter fe congeneres, atque folijsadmodum fimiles 
funt, ordíneagit, quod nunquáfeciffet fi nulla inter has fimilitudo intercederet faz 
D liorum, adde etíam florum, Buphthalmü tamen folíjs ad Fceniculi formam proz 
píus quàm reliquae duae accedit , Sententíam hancnoftram con firmat,quodaliqui, 
Parthenium, ob fimilítudíne quam habet cum Anthemíde, Chamamelon díxez 
rínt. T'am fimilis ením e(t Chamaemelo, ut frequenter etíam ab imperítís pro illa; 
carpatur, Hís accedit & hoc, quodob foliorum tenuitatem nonnullís Mlille£olium 
appellatum fit Parthenium, quod fierí minime potuiffet (i ad latiora Coriandri fo» 
Cotilauxutde lia Diofcorides refpexiffet . Praeterea effe Parthenium Cotulam, nomen quod ilf; 
deducta. Thufciíndiderunt fatis declarat: Cautam enim appellauerunt, unde dimínutíut 
Caurula deductum e(t, & tandem corrupta uoce Cotula. Fectidam autem effc, gra 
uisodor quí ín ea omníum maximefentítur, euidenter dedarat. INequaquá itaqg. 
parten i$. ea efTc herba poteft, quam IVlatrícaríà uulgó uocant,ut Hermolaus,&alij multi do 
drmameris | Ci uiri huncfequentes putantiquód huíus folíalatiora fint,quàm ut cum Chamz 
meli, Buphthalmíaut Coríandrí tenuibus folijs cópararí queant,tantum abeft u£ 
fimilia Gnt, Huc accedít,quod omníum maxímé euertere uidetur aduer(aríorü (en 
tentíam:nemo unquam ex recentioribus IVlatrícaríae herbae bilís & pituítze per ínz. 
Ln ferna tractricem facultatem tribuit,quam tamen Parthenio Diofcorides; Paulus 8 
. alíj ueteresafsionant, utetiam hocnomíne Parthenium non pofsit effe IVlatricaría 


herbadiícta uulgo. 


LOCVSs. 
Nafcitur interfegetes & iuxta femitas,intermixta feréfemper Chamaemelo, In 
hortorum etíam fepibus,Plínio tefte,prouenít., 
TEMPVS. 
Primo flatim uere,Vlaio potifsimu menfe,erumpit,actotam zeftatem durat, 


VIKES, 


mS 
Sec 
pF 


-— 


Z 


SS 


2 : 7 
SS 


Y 


2 is 


 ftottenoil, 


PARTHENIVM 


584. PLANTARVM HISTORIAE CAP CCXXI, 


C VIRES. EX DIOSCORIDE. 
Sicca cum oxymelíte, aut falepota, non fecusatque Epíthymum bilem atram 
& pítuítam per ínferna ducit, Afthmatícis &tmelancholícis prodeft, Herba ipfa flo 
tibus demptísà calculofis & a(thmaticis utilíter bibitur, D'ecoctum eíus ad ínfiden 
dum prode(tín uuluac durítía & inflammatione, Illínitur cum floribus facrís ioni; 
bus, € ínflammationí, 
EX PAVLO, 
Parthenium aridum ín potu fümptum atram bilem per inferna deducit, 
EX PLINIO. 
Siccatum cum melle & aceto potum;bilem trahít atram, Ob hoccontra uertígi, 
nesutilis X calculofis . Ad ínfidendum decoctü ín duritia uuluarum & inflammae 
suparstitiofut. tionibus, Ilinítur & facro ioní,item ftrumis cum axungía inueterata, Vlaoi contra 
tertíanas [iníftra manu euelli eam iubent, dicitg cuíus caufa uellatur, necrefpícerez 
deín eíus folium zcgri linguae fübijcere,ut mox ín cyatho aquae deuoretur, 


DE POLYGONATO» CAP» CCXKXII» 


NOMIN A. 
Exo ^YrowaAroN Graecis, Polysonati Latínis dicitur , Officinisitem 


» ur 3 A 95 L4 ^ L4 LÀ * 
Sigillun Sdlo« |.) [5 P herbarfjs &uuleo,fieillum Salomonís, Giermanís YUcifvourts/hoc eft, 
iu LM em 1 o2) | radix albanomínatur. Polyeonatü autem à radice geniculorü frequen- 
cwrdidum, zu e-e|tibus nodis ex ínteruallis tumenteappellauerunt,. 


GENERA, , 
Duo eíus genera damus, Vnum uerum,latíoribus folijs : alterum multo angue 
D (tioribus, quemadmodu píctura graphícé oftendit , A folijs utrique nomina funt | 
índíta, 
FORMA, 
Frutex eftcubito altior, folia lauro fimilia habens, latiora tamen & leguiora,fapo- 
re máli cotonezaut punice:euftatum enim ad(trí&tione quandam refipit, Per fin» 
.gulosfolíorum exortus candidos flores promít numero maíore quàm folía, fuppu 
 tatíonearadice facta, Radicem habet candída,mollem,longam,geniculís plenam, 
denfam,graueolentem, díoítí cra(situdíné obtinentem., Iam fi fingulas Salomonij 
Sigillum $do» fioilli notas libeat profequi, omnes,ne una quídem reclamante, adeffe comperies, 
m"""  INanqueín montibusgienitur, fruticecubito proceríore, folíjsTaurilatioribus,&€ 
lzuíoribus,qua guftara quendam málíi cotonez aut puníce faporem referant cum 
aliquaadítríctione. Flores per fineulasfoliorum eruptíones exiliunt candidi, qui 
folíanumerolongefuperent,à radicead cacumen Íupputata. Siquidem bíni,terní, 
aut pluresab unoquoquefolíorum finu prodeunt. Radix illi candída,mollís, lon 
ca,crebrís nodisartículata, denía, orauiter olens,digítali crafsitudine, Floribus ex 
cuísis bacce pífiferé magnitudine dependent, ex uírídi nierícantes,& in quendam 
ordínem díoe(tec, 
LógVs wa. 


INafcitur ín montibus, 
TEMPVS$ 


IVlaio menfe floret,quo etíam tempore carpi debet. 
i TEMPERAMENTVM. 
Polygonatum míftam habet qualítatem . Eftením ín eo adftrictionis pariter 8 
acrimoníz quíppíam,necnon faftídiofz cuiufdam amaritatis explícatu difficilis, 
VIRES, EX DIOSCORIDE, 
Radix illita uufneribus auxílíatur, Quíineti&uultus maculas delet & aufert, 
EX GALE^ 


- Afetitousts, 


POLYGONATVM - 
LATIFOLIVM - 1 


V le : 
Viovy 


POLYGONATVM AN | SdmaleYOcifyourg, 


GVSTIFOLIVM, 


t 


! PLANTARVM HISTORIAE CAP, CCXXIL 587 

A | EX GALENO, 

— Radicem Polygonati quidam uulneribus íllinunt , Suntetíá qui illo nauos ma- 
- «ulasi ín fa cíe detergant, | 

APPENDIX. 

-  Hodiequog; mulieres figillo Salomonis fibi faciem extergunt& fucant,ut pla, 

7 nenullum fübfit dubíum,quín Polygonatum effe conftanter credamus, 


: DE POLYPODIO» CAP» CCKXKXIII* 

F | NOMIN A, 

oAYtoAroN oracePolypodit, Filicula latine, officinze erzcam ap^ 
pellatíonem retínuerunt, Giermanice Z£ngcl(ag/ 29aumfatz/ 3Dzopf 


- 2 | 
Ic: 
| (A 


c 


] 

LJ Lj edo LI LI 'q2 Li *. — D 
PUE 7 & rosobtinetinditum eft , Filículam autem Latínià fimilitudine foliorüu dc dictum. 

| Filicula, 


cum Filíce nuncupauerunt, 


FORM A. 

Herba eft palmi altitudine, Filici fimilis, fubhirfuta, incifuris díuifa, non tamen 
adeo tenuibus. Radix illí e(t hirfuta, cirros polyporum modo habens,míními dioí 
tí crafsitudine. Derafa hzc intus uírídis eft;acerba,guftu fubdulcís, Parteauerfafo 
líafuluis maculis notata,(ine femíne, 3 
| LOCVS | 
Gigníturin mufcofis petrís, S in agreftibus quercuum truncis, 

TEMPVYS. 


Radixin fine Augufti carpenda. | 
TEMPERAMENTY M. 


Polypodíum dulcem fimul & aufteram habet uíncentem qualiítaté;ut facultatis 
fitadmodum deficcantis,cítra morífum tamen, 
| VIRES. EX DIOSCORIDE, 

-.— Purgandiuimobtinet, Coquiturautem cum gallina;aut pifcibus, aut Beta, aut 
- Mlaluaad purgationem, Aridaaquz mulíz ínfparía, bilem & pítuítam ducit, Ra^ 
- dix tríta & illita luxatís confert, & ad fiffuras quae ínter dígitos funt, 

EX PAVLO. 
Polypodíu exiccatadmodum citra morfum, & potum per inferna purgat. 
EX. PLINIO: ; | 
Radixin ufu. Exprímiturfuccus aqua madefacta,&ipía concifa infpergitur ole: 
- ri, & Betze, & Maluz, del fal(amento, uel cum pulticula coquíturad aluum leniter 
- foluendam,ucl ín febrí, D'etrahítbilem & pituitam. Stomachum offendit. Arídae 
farina indita naribus Polypum confumit.lllitaluxats medetur, — 


— S Ü 


DE PRKASIO, 


vourts uocatur. Polypodío nomen à radice quee polyporum modo cir. pobpodiunus; 


499 


Cnadfüp. 


 POLYPODIVM 


DE PRASIO* CAP*- CCXXIIID 589 


NOMINA. 
IEcexsmmPAzrom Grecis,Vlarrubiu Latinis, Prafsium officinis uocatur. Ger arabi, 
| : PS 14 [4 manís 2(mbon bas weiblin/vocíf Junbom/ADatobel/Gottgvergef, Prafum. 
2407 Ur FORM À. 
135---—]  Frutexeftabunaradíce ramofus, fabhirfutus, albicans, uirois qua- 


drangulis.Folíium pollici equale,fübrotundu,hirfutu,rugofum,ouftu amarü. Se 
men perínterualla ín caulibus eft. Flores afperi uerticillori figura. Haec delíniatío 
adamufsimlVlarrubio hodie dícto refpondet.Siquidem fingulari radíce;angulofis wann. 
"ramulis fruticat, lantiginofum : folijs feré orbiculatís, pollicis magnitudine, ínca 
- nis, hírtís, amarís, lacteo ore, uerticillato cinctu caulem ex ínteruallo am plecten, 
te,cui fuccreícit teres S afperum femen, 
| LOCVSs 
INaícitur circa domicilia collapfa,& inter rudera, 
TEMPVS 
Colligítur herba in acflate, Tulio potifsimü menfe,dum femíne eft praeenans, 
TEMPERAMENTVM, 
Mlarrubiu ín caliditate quídem fecundi ordínis iam completi eft, ín ficcítate ue. 
'ó tertij medíj aut completi, 
VIRES. |. EX DIOSCORIDE, 
Huius folíaarida cum femine decocta ín aqua;aut uirídíum expreffus fuccus,da. 
turcum melleafthmaticis, tufsientibus & tabidis , Craffa é thorace cum íríde ficca 
"ducunt, Datur mulieribiüs qu& non purgantur, ut menftrua & fecundas pellant, 
Item difficilé paríentíbus, hís qui à ferpentibus morfi funt, & quiletale quid bibe, 
runt, V'eficee tamen & renibus nocent. Folía cii melle illíra fordída ulcera purgant, 
pterygía nomasQg cohibent, Doloreslaterum mítígant. Ad eadem pollet ex folijs 
contulis exprefus fuccus & fole coactus. Cum uíno & melleillítus, oculorum cla^ 
ritatem exacuit, Morbüregium per nares expurgat , Aurium doloribus per fe,aut 
cum rofaceo ín(tillatus prodeft, 

) | .SEX. GALE RN-O. - 
^, Prafimmutgüu(tu amarum eft, ita (j quís utatur confentienté huic aporiactioné 
habet,iecur aclieneni obftructioneliberans, &thoracem pulmonemi expurgans, 
-acmenífes promouens, Sed & illitum detergítac difcutít. Succo eíus cum melle ad 
aciei oculorum claritatem utuntur, Quinetiam & per nares morbum regíum pur. 
gant,& adauríum dolores inueteratos adhibent,ín quíbus utique obftructíonem 
diftycere,meatumdi ipfum & explantatíones membranarü exp urgare neceffe e(t, 

J Te | EX PLINIO. | 

Huius folía fementy contrita profunt contra ferpentes,pectorum & laterís dolo. 
res,tuísim uetere.lís quí fanguine efjciunt eximie utile, fcapís eíus cum paníco aqua 
 decoctis,utáfperítas fucci mítigetur. Imponítur (trumis cum adípe, Sunt quí uíri- 
dís lemen, quantum duobüs dioitís capíant,cum farris pugillo décoctu,addito exi 
guo olei & falís,forbere ieiunos ad tufsím iubeant, Alij nihil coparant.In eade cau. 
Ta Vlarrubij & Fceniculí fuccís ad fextaríos ternos exprefsis,decoctisqy ad (extarios 
duos,(i cochlearíj meníura ín dieforbeaturin aqua: cyatho. Virilitim uitijstufum 
cum melle míré prodeft, Lichenas purgat ex aceto, R uptis,conuul(is, neruorum 
contractionibus falutare, Potum aluum foluit cum falé & aceto, Item menftrua & 
fecundas mulieri, Arída farína cum mellead tufsim ficcam efficacíísima eft, Item 
ad gangrenas &pterygía. Succus ucró artículís,& énaribus morbo regío,mínuen. 
dae bili cum melle prodeft, Item contra uenena ínter pauca potens. Ipfa herba fto 
machü & excreatíones pectorís purgat, Cum íríde & melle urínam cíet. Cauenda 
tame exulceratz ueficae,& renum uitijs, Dícítur fuccus clarítate oculori adíuuare, 


dd DE PERISTÉ- 


MARRVBIVM Sen "S ÉSagsintonr 


a 


DE.PERISTEREONE- CAP» CCXXWV» ED 


NOMINA. 


EPIZTEPEON, p Bezio orece: V erbenaca, Verbena, Columbaris feu Vetenac. 

3| yj Columbina;herba Sagminalís latíné,herbarijs &officinis Verbena uo Verben. 

|j d) catur, Germanice Fífentrant/uel XFifernbart/hoc eft,ferraria,quod 

LE nomenutolím,fichodie quocp habet. Periftereon nomen índítürà co, Periflereonca: 

- lumbis,quíín ea uerfati plurímum delectantur, Hierobotane autem,hoc eft;facra ?id«- 

— herba ídeo dicta,quod ea olím apud Romanos domus purgabatur, familía luftra. F'eofotarc. 

* batur, louís menfa ad facrificia &tepulas uerrebat, &fcecíales ín facrís leoationibus 
illa coronabantur,uel ut Diofcorídes inquít,quod ín expíationibus fufpeníà &allí 
gata míre utilís (it, Saemínalis uero, quod ínter faemína, hoc eft, eramína ex loco 

- facro; przcfertím arce Capitolíj,cum fua terra euulía,prímum haec honore haberet, 

GENER A. 

Dto Verbenace & Grzci & Latíni fecerunt genera, Díofcorídes & alíj Graci 
aplantec habítu rectam & fupinam, Plinius à fexu marem &fcemínam, Recta Dio 
Ícoridis, eft Plinij mas,alioQy nomíne Cri(ta oallínacea, à (erratís folíjs quae gallína crift« galli 
ceze criftze formam referunt, dicitur, Recta autem nominata eít,quod rectís ramu. "4c. 
lís afluroat.Supínaautem Díofcorídis apud Plinium fcemina eft, Romanis Cin 
- cinnalís uocatur.Supínam ueró uocarunt, quod femper humi fu píné procumbat, 

Germani etíam perfexum generailla dí(tinguunt, uocantQrectam V erbenacam 
ZÉifenteautoas mennle/Supinam ueró $as weible, 
Ts FORMA, 
Recta (iue mas herba eftaltitudínís palmí;aliquando etiam maioris. Folia htric 
-incifa,fubalbida,é caule prodeuntía, qui ei unus eft magna ex parte,quemadmodu 

B G radixuna,Flos luteus, quo folo feréà fcemina differre uidetur « Haec defcriptio 

- pulchre Verbenacz marí refpondet: eft ením herba dodrantalís, interdum uero. 
procerior,quemadmodu ea eft quac in Giermanía noftra prouenit;inunquam enim - 
autrarííTime palmí altitudine non excedit. Folía haber íncifuris díuifa, albeícentia, 
erumpentía é caule, Sinoularis denique illi, ut plurímum, caulís & radíx una, Su. Supitta, 
pína feu fcemína ramos profert cubítales,aliquando ctíam maiores,aneulofos,cír- 
ca quosfolía funt per ínterualla quernís fimilia, anguftíora tamen & mínora, per 
ambitum íncifa,colore fubczefio. R.adícem habet oblongam,tenuem, Flores pur 

- pureos, tenues , Cuíus iterum delíníationís nota» Verbenze fceminaeadamufsim 

- conueniunt, Síquidem multis flatím à radice anoulofis colículís conftat,coma fub 
tus íncana,folío querno non dífsimili,ni(i quod inínus eft & anguflíus, multis per 
ambiti íncifuris:Hofculo ex albore & purpura uerficolore, Quibus omnibus ma- 
nulcripti codícis,qui Periftereon interpretatur V'erbenam, accedit teftímonium, 


| & communís omníum confenfus, à quo fine manifeftis coniecturis & rationibus 
nunquam eft difcedendum, 


Sagiitalis. 


Reda, 


LOCVS. 
-.. Viraquein planís S aquofis locis prouenít, 
"TEMPVS 
IVlas cítius quàm fcemina apparet , C ollioidebent,potifTimü fcemina, circa Ca- 
| nisortum,nam hoc tempore floret, Ji 
on M»TEMPERAMENTVM, 
-  Viraque deficcat & ad(trinoit, 
, VIRES, EX DIOSCORIDE, ' 
- Rede Verbenaczfolía cum rofaceo, autadipe füillo recenti appofita, uufua^ 
rum dolores finire putantur.lonem facrum cum aceto illita reprimunt, Putrefcen 
[ tía ulcera cohibent, V ulnera glutinant;ueteraq ex melle ad cícatrícem perducunt, 


| dd z Supiínae 


WERBENACA SVPI 


Cifenfyaut vvetble, 


SIVE. FOEMINA, : 


594. PLANTARVM HISTORIAE CAP, CCXXY. 


Supinze autem folia & radix ín uíno pota illítatg, aduerfus reptilia ferpentésue fa. 
ciunt, Eadem drachmz pondere cum thuris obolís tribus,& uíni ueterís hemína, 
quadragenís díebus ieiuno contraregíum morbum bibuntur , Vetera cedemata, 
&inflammationes illita miticant.Sordída ulcera purgant. l'otaautem herba ín ui 
no decocta tonfillarum cruftas abrumpít,& orís nomas oargarííTata cohibet, Fer. 
turfparíoaqua tríclinío qua maduerít,laetíores conuíuas fieri, Datur potandumin 
tertianis febribus tertíum à terragenículum cum adiacentibusfolijs : quartanís, 
quartum, 
EX GALENO. 
Vim habetadeó deficcantem ut uulnera elutinet, 
EX AE'CTÍO. 

Vetbenacarectaad capitis dolores fummo pracfidio cffe teflatur Archigenes,fi 
cacoronetur patíens,aut fi teratur cum aceto & rofaceo &iillinat,autoleo decoqua 
tur, acfoueatur caput. INectantum ca pitis dolores fedat,fed capillos quogpfluen- 
tes compefcít , Radicis decoctum calidum ore retentum dentíum dolores mítipat, 
ac mobiles firmat, orístg ulceribus medetur, Ad colícos radíces femícontufas ín 
aqua ad dimídíam decoquíto, & diebus quínque decoctum potandum daro: effi 
caciflimum id effe experientía compertum eft, Facit &ad calculos atqp ad ínchoan- 
tem élephantíafim , i cum melle propínetur, Vtere itídem ad epileptícos, & ad 
quotídiana,quartanáue febre laborantes, Ad podagrícos uero & coxendicit mor- 
boaffcctos uino decocta exhibetur. Succi éradíce exprefli collutío ad fiftulas com, 
modiíTima c(t. Etfi mororum liquorí ac melli míxtus exuratur,& acidus íllínatur, 
fiftulas fanat.Poteft etíam melleafTumi,& fiftule tanquam collyríum ínijci,ac mi. 
rum ín modum prodeft, | 

EX PLINIO. 

Aiuntfi aqua fpargatur triclínio qua maduerit Verbenaca, letiores conuíctus 
fier. Adueríus ferpentes conterítur ex uíno, Omnibus uífceribus medetur, aterí^ 
bus,pulm oníibus,iecinoribus;thorací,peculiaríter autem pulmonibus,&quos ab 
ijs phthifis tentat, Dyfenterías emendat ex aqua data carentibus febre, aut ex uíno 
aminco cochlearíbus quíinque,addítís in cyathís tribus uíní, 

EX SYMEONE SETHL 
Vetbenaca recta facitad capítís dolores & defluentes capillos inuncta , Dentíü 


. doloresfedat, SE motosatqs concuffos cofirmat, Oris ulcera fanat, Decoctum eius 


xilix, 


Pteris cur dicta. |: : 


Pteris. 
"belypteris, 


colícos X calculofos iuuat, Pota íjs qui prímum elephantía laborare incipiunt, & 


.comiítíali morbo affectis fuccurrit. Item quotídíana & quartanalaborantes fimili 
H H LE FE. 11* 
teriuuat, Podagrícos uero & coxendicís morbo captos,uulneratosdy illíta fanat, 


DE PTERIDE- dCAP- CCXXVI 


NOMINA, 
S TEÉPIZ, «uu Grecis, ilix Latínís dicitur, Offícinze latino nomine 
Wi utuntur, Germanice YDalotfat: . Pteris autem & Pterion ab alís auítr, 
2// (/] quarum formá in ramulis difpofita eíus folía referunt, Cirzecís díciturz 
£9. pennatus ením; & pennatis folijs frutex Filix eft, 
GENER A. 
Duo Filicis funt genera, mas fcilicet & fcemina, IVlas Girzecis fimpliciter aifieit, 
Latinís Filix mas, Germanis YOelotrfat: mennle dicitur, Fcemina Girecís (aver, 
Latinis Filix foemina, Germanis YUalotfat: voeible appellatur, 


FORMA, 


- EIE c o6 9 


3377724 8 QR. 
EXE AN So - ME $9526 


e 3 X 
456 27- : yw CurNTV EE MIS 
oe t am s : 
i. " 


PN» Ji 

MAGO 

Uy 
[d 


m 


ipe At 
Tadebv ce 


| - X P^ CO ABS X AC 
EAE JACX X X AO XS. 
UNS Poo? 9 s es SN z : A. 
OY TA Say ter OPES 
OY Y 


Wa 


COP 


CES LU Y nj 
CN reo 


enm 284 
S NONAS S IAY3X CONT 
LOYFeS S 


TUN ; 


3E, 


(Ü 


FILIX MAS 


ZA 
v 


$ 
S 
AAA uS 
SY 


SN 


À 


l- 


»V LUE "zs - 
Vase S 
Aj E DIÓNCNN » 
Peu ISE— "um 
|| AA AX ; 
zt ü mE ( 
cu V S J » 
y^ 


FILIX . 


FOEMINA, 


Sesalofatin vocible, 


PLANTARVM HISTORIAE CAP, CCXXVI, ^97 


: FORM A. | 
'^Fifix mafcula folia habet fine caule, (ine flore, fine femine,ex uno pediculo cubi. 
tali longitudine exeuntía, íncifa, alarum auium modo explicita, odore fuberauia, 
Radícem ín terrae (uperficie foris nigram , crafTam, oblongam , adnafcentías ap^ 
»pendicésue multas habentem , Ex qua fiquidem defcriptione fatis conftat hanc 
- quam fub hoc nomíne pícam damusherbam effe Filicem mafcalam : hecením 
neque caulem(quod enim ín ea (upra terram extollítur, pedículi foliori, non cau 
is rationem obtínet)neque florem,neque femen habet:folía ex uno pedículo cubí 
talia terra ftatím, aut ex ftípite eíus exeunt, utroque latere pinnata, fuberaui odo- 
re, Radix deníqueilli eft per (umma cefpitum nigra, & ut Theophraftus ait, crat 
- fa;oblonga, multis adnatís & capillamentis fibrara, atque, ut fummatím dícam,o- 
mnes illinotzzadamuffim refpondent. — Filix fcemina folía priori (imílía ob tínet, 
nontamen uno finsularía pedículo utilla haerentía,fed adnafcentes ramulos mul 
tos altíorestg habentia, Radix illi lonea,oblíqua,ín nigro colore fubflaua, aliquan 
do uero rübefcens. Que defcriptio iterum per omnía cum ea herba cuíus picturam 
exhibemus íta conuenít,ut nulla prorfus (it nota quae illí non refpondeat. 
LOCVS. 
INafcuntur ubiqs, fed maxim? ín montibus,fyluis & faxofis locis, 
TEMPVS, 
Effodiuntur V'ereilijs occidentibus,hoceft,autumno, 
E TEMPERAMENTVM. 
Lo Amare(untFilices,paululum habentes adftri&íonis,ut euidentiffimum fit has 


, calefacere & exiccare pofle. 


7  yYEDOL'"- 


VIRES. EX DIOSCORIDE, 

.. Filícis mafcula radix pellítIatosIumbrícos pondere drachmarum quatuor curi 
aqua mulfa pota, Vlelíus autem fi cum Scammoníz,aut ueratrí nigri quatuor obo 
— lís deturtueruntamen oportet fumentesallía praefumpfiffe , Líenofis utreftituan- 
— tur prodeft pota, Radix etiam cum axuneia íllíta contra (ctus ab harundíne factos 
— utilis e(t, Eius autem heec probatío. Peribit Filix quam perambítum copíiofior ha- 
— rundo coronet: & contrà euanefcet harundo, quam obfepiens multa Filix ín or- 
bem cínxerít, Fcemínze radices cum melle ín eclesmate fumptze, latos lumbrícos 
L pellunt, Cum uínoautem pondere trium drachmarum potz, rotundos lumbri. 

cos efjciunt, Vlulieribus date fterílitatem faciunt. Et fi praegnans fümat, abor- 
tum, Bíccee & ín farínam trítae humidis & fjs quae difficulter (anantur ulceribus ín. 
Íperguntur. Vledentur iumentorum ceruicibus , Folía eíus nuper prodeuntía ole; 
- rum modoclíxa comeduntur,aluumQ molliurit, 
EX GALENO. 
Filix mas radícem habet maxime utilem : latum ením lumbricum ínterficit , 
- quis eam quatuor drachmarir pondere ín aqua mulfà fumpferít , Ad eundem mo. 
— dum fcetum quidem uiuum necare, mortuum autem eíjcere mírum non e(t, VI 
- ceribus ímpofita ualenter deficcandi facultatem obtínet;nó tamen mordax eft , Si. 
- milemeiuím habet "Thelypterís nominata. 
EX THEOPHRAS'TO, 
Thelypterís feu fcemina Filix,contra lumbrícos uentris & latos &graciles utifís 
eft, Contralatos quidem cum melle míxta,contta tenues autem ín uino dülcí cum 
- polenta data. Qyuínetíam mulieri (i detur,pracgnanti quidem abortum: (impliciter 
autem fcemínís fterílitatem facere affirmant, 
| | EX PLINIO, 


Filix ma[cula. 


Filix focttilia, 


598 PLANTARVM HISTORIAE CAP, CCXXVI, 


C EX PLINIO. 

Vfus radicis ín trímatu tantum, nequeanté nec poftea, Pelluntínteraneorum 
animalía, Ex hís tíneas cum melle, caetera ex uíno dulci trídiro potze . V traque ftoz 
macho ínutilifsima, Aluum foluiít, prímo bilem trahens, mox aquam , IVlelíus tí; 
neas cum Scammoníj parí pondere, Radix eius duüm oboloriz pondere ex aqua, 
poftuníus diei abftinentíá bibitur, melle praeguftato,contra rheumatifmos,INeu 
tra danda fcemínis,quoníam grauidis abortum, ceterís (terílitatem facit, Farína ea- 
rum ulceribus tetrís infpereitur, lumentorum quoque ceruícibus , Folía címicem 
necant, ferpentem non recipiunt, ideo fubfterni utile eft ín locis fufpectis , V (tae 
ctíam fueantnídore, 

APPENDÍX. 

Wlixfemiepro — Falfum & coómentitium hauddubié eft quicquid neoterici aliqui de Filicis femi 
fácre^ —— nefabulantur: quod(cilícet una folftitíali nocte floreat, eademQ hora cum deflo- 
ruit maturum ín terram femen cadat, ideo nifi quifpíam tuncaffuerit, necuideri 
florem,nec colliei femen pofle,tum quía íncredibilía funt,tum quod omnes, Theo 
: phraftus fcilicet, Galenus, Diofcorides, Plíníus,fterilem & fine femine díxerunt, 
INeg; etíam medici uel Arabes uel Perfae ad magicas uanítates natí, femínis huíus 
meminerunt, ()uapropter omnía haec agyrtarum comenta effe uidentur humaz 
.nzíienorantiz ad quatum impudenter illudentium, quz certéuel una hacratío- 
neabundefatís confutari poffunt,quod cáncta illa fierí &obferuarí natali nocte di 
ui loannís Baptiftze preecipiunt,cum natalís ea nox & folftítíalis illa duodecim díe^ 

rum numero nuncínter fe diftent, 


» DE PEVCEDANO» CAP» CCXXVIDP 


NOMINA, | 

|EY KEAA N OZ Girzcis, Peucedanus Latinís;bfficinis & herbaríjs no, 
ftra aetatís Foenículus porcínus dícítur, Germanis Doatffranq/ Cc. 
40 Ki feticbel/ober Ccbwefelvouris/quod lachryma éradice fulphuri autthu 
ri fimilis exudet, Peucedanum autem nomen inuenit à pínu, quae Grae, 


voctiiculus pora 
€ifius, 


dedica, cis w5ix« dicitur, cui folio par eft, Hinc pofteriores Latini Pínaftellum eum uo- 
Pinésiellu. cauerunt, 


Peucedatius ulta 


FORMA. 

Caulem emittit tenuem, macilentum, Fceniculo fimilem , Comam habet círca 
radícem copíofam & denfam. Florem luteum ,radícem foris nigram, intus albanr, 
erauí odore, craffam, liquore plenam , Hz fanéomnes notae, nulla prorfus recla 

Officina Pes, mante;huícquam pictam exhibemus herbz conueníunt, Officínz, qua: non taró 

ecdanis won e? adulterínas pro genuinis uendüt herbas, Peucedanit oftenduntradíce nó fuccofa, 

&UWH. ^ ^ (edlienofa,nec eraui odore,fed íucundo:unde fatís coftare poteft uerum non effe, 
L O:G V58. 

Gignítur ín montibus opacis;potifsimum ín monte prope Tubíngam,cui olím. 
arx impofita fuit;ín itínere uerfus Rotenbureum fito. 

TEMPVYS. 
Horet lulio € Augufto menfibus,atque deínceps femen producit, Radíx fodi^ 


tur exitu autumni, | - | 
TEMPERAMENTVM, 


Calefacitordíne fecundo íam completo:deficcat ueró tertio iam íncipiente, 
VIRES. EX DIOSCORIDE, 
. Radiceadhuctenera Peucedani cultello íncifaliquor effunditur, profluensdy fta 
timin umbrareponít:in fole (iquídem languefcit, Facít cum colligit capitís dolores 


& uertieínes,nifi quís antea rofaceo nares prauneat,& caput írrioat, Radix affata 
inutilís 


Oatftratg. 


P PEVCEDANVS. 


éco PLANTARVM HISTORIAE  CÁPR CCXEXIII 


c inutilis fit, Collioitur &ex caulibus & ex radice ficute Vlandragoraliquor atcp fue 
cus. Minus tamen efficax faccoliquor,&uclocíus expirat.Interdu etíam cocreta ín 
ueníturlachrymathuri fimilis, caulibus radicibusqg adhaerens, Ex aceto & rofaceo 
ínunctusethareícis,phreneticis,uerticinofis,comitialibus, diuturnis capitis dolo 
ribus, refolutis,ifchiadicís, conuulfis:ín untuerfumtineruoru affeciionib, ex oleo 
& acetoínungitur.Strangulatu uuluz laborantes olfactus,fopored profundo cot 
reptos reuocat, Suftitu ferpentes fugat, Aurium doloribus cum rofaceo ín(tillatus 
prodeft, Cauís dentium erofisíndítus eorundem dolores mítígat , Contra tuísím 
ín ouo fumptus facit . Difficultati fpírandi, tormínibus &ínflationibus fubuenit, 
Aluumleniter mollít.Lienem mínuit.Difficiles partus egregie adiuuat, Ad uefice 
renumq dolores & diftentiones potus confert, Aperit uuluam , Radix ad eadem 
utilis e(t;fed inefficacior, Eius decoctum bibitur. Sicca tríta fordida purgat ulcera; 
ofsiumqQ fquamas detrahit, ueteratg cícatríce obducit , Ceratís malagmatísQy cale; 
faciendí ui praedítis mifcetur . Elioí debet recens, non caríofum, folidum, odorís 
plenum , Succus ad potiones amarís amyeodalís,aut ruta, aut pane calido, autane^ 
thodiffoluítur, 

EX GALENO. 

Peucedani radice quidé maxímé,fed tamen etiam fucco & liquore utimur, Sunt 
auté hzccomnía eiuíde fpecie facultatis, fed ualentiorlíquor, admodu excalfaciens 
& digerens, Quareaffectibus omnibus círca neruos confiftentibus conuenire crez 
dítur,tum morbís ín pulmone & thorace ex crafsitudine atque uifcofitate humoru 
factís, Btíntró quidem ín corpus fumpta, fed tamen etíam olfactu profunt , Porro 
quod incidatatque extenuet,fzpe etiam dentium perforatorü dolores cauítati ímz 
pofitus protínus fedauit,quia uidelicet e(t tenuit partium, & excalfactorius. Quin 

D etíam lienesíndüratosiuuat, nempe incidendo, díoerendo & extenuando craflos 
humores, Sed & radícead hzc utilicebít,quae & fquamas ab ofsibus celerrímé dee 
trahit, quía uidelícet ualidéde(iccat,minus tamen quàm fuccus excalfaciens . Et uL 
ceribus malíenísarida illita optímum eftremedíum ; ipfa enim expurgat; carnem 
oenerat,X ad cícatrícem perducit. 

EX PLINIO. 

Peucedani radíces conciduntur ín quaternos dígitos offeís cultellis, fanduntig: 
fuccum ín umbra, capíte príus & naríbus rofaceo perunctis, ne uertigo fentíatur, 
Btalíus fuccus ínuenítur caulibus adhzerens, íncifisgg manat, Probatur crafsítudi^ 
ne mellea, coloreruffo, odore fuauiter graui, feruens guftu, Ethícin ufu & radix, 
& decoctum eíus pluribus medícamentis , Succo tamen efficacifsimo, qui refoluiz 
turamarís amyodalís,aut ruta,bibiturGg contra ferpentes,X ex oleo perunctos tue 
tur, Idem pectorís doloribus fubuenit , Pítuitam & bilem detrahít Peucedani ra 
dix, Eadem decocta lieni & renibus prodeft. Perungunt & radice fudorís caufa eli 
ciendi, quoníam cauftica uis ei eft , Peucedanoad recentía uulnera tanta uis eft, ut 
faniem ofsibus extrahat. Cum femine Cuprefsibibitur, fi fanguís per os redditus 
eft; Huitqgab infernis , Strangulatus uuluzenídore uftum recreat, laxanturiy fuffo^ 
cationes eo:fed quidam ammifcentín uíno femen Cuprefsi cotríitum, Potum cum 
coagulo uítulí maríni zequís portionibus comitíales fanat, Succus infantium rami" 

ci, umbilicis eminentibus ínungitur,Stranguríae cum melle medetur, 
Item feminelethareici excitantur, & ut perhibent ex 
éuphorbio naribus tactís Peuce, 
dani fucco, | 
DE PERSI- 


^ DE PERSICA ARBORE- CAP» CCXXVIID- 


[e NOMINA. 
Eum ÉPZIKH we Grecis,Perfica málus Latínís : antiquum nomen her, 
/| barij uulgares retinuerunt: Giermanís ferficbbaum appellatur, Per 
| ficafortedicta,quod ex Perfide prímum aduecta fit, 
wr ES | FORM A. 
Perfica folíjs amygdalae maioribus conftat: flore fubpuniceo, pomo carnofo; 
fucculento,forís lanugínofo,düra intus &€ fcabranuce, ín qua nucleus qualís amy. 
odalis. LOCVS. 
Pafsim ín hortis,uíneis potifsimir, nafcitur, Craudet autem aquofis, 
TEMPVS, 
Floretprímo ftatim uere,fructus uero eíus autumni feré exítu mature(cit, celer, 
rime marcefcens, 


dicta. 


TEMPERAMENTVM, 

Perficaatborín germinibus & folijs uíncentem amaram qualitate habet, ut hoc 
nomíne calídam efle nemo dubítare pofsit , Fructus eius ín fecundo ordíne frígie 
dus & humidus exiftit. | | 

VIRES EX DIOSCORIDE. 

Perfica poma ftomacho grata funt , matura bonum faciuntaluum, cruda ueró 
aluum conftríngunt.Síccata uehementíus adítríngunt, Síccorum decoctum hau 
ftum (tomachí & uentrís fluxiones fiftít, 

| | EX GALENO, 

Folía Perficee trita & fuper umbilicum impofita lumbrícos necant. Alioqui (a^ 
néetíam difcutiens medicamentü eft, Pomorum ueró eíus fuccus & ueluti caro fa 
cilécorrumpitur, omnínod noxam ínfert, quapropter haud poft alíos cibos ulti 

D modQ.ficutnonnulli folent;illa offerri oportet:nam ín fummo natantía corrumpun 
tur, Huius ueró,quod omníbus cómune eft, memíniffe oportet: quzecungp uítío- 
fi fucci quae humida & lubrica funt,facileQ defcendunt fecedüntue; prac alíjs come 
denda elle:ficenim & ipfa celeriter fubeunt, alijs praeunt,ac quafi fter munífunt, 
Poftremoó autem fumpta;unà fecum alía quoq in corruptionem trahunt, 

EX PLINIO VALERIANO, 

Perficorit cibus eft quidem ftomacho ínutilís,eó quod cító fuccus eius ínacefcat, 
& caro zcque ín digeftíone uítíetur , uerum mínímegrauis, dum non díutíus ín in 
teftínis moratur, & ad íma femper exitu celerifeftínat. Perficorum cibus negatur à 

medícís membra nutríre,Sed & Gialenus fuadet nunquam omníno poft cibum fu. 

mere,corrumpi affirmans fi cibis czeterís ínnatent , Perficorix folía tríta & ímpofi, 
ta uentris animalía perímunt X expellunt, Eadem ficca & in puluerem tua, recen; 
tes plagas cruentoru uulnerum claudunt, Nucleus perficorum capítís dolorí cum 
oleo & aceto trítus illínitur: quamuis quidam cum folo rofaceo terere maluerint, 

Gummigutta quam Perfici truncusillachrymat,fluenti aluo medetur, Eadem mi 

xtacum uíno etíam ín ueficalapillos frangit , 'Tríta ex aceto impetigines reprimit, 

Decocta cum croco tumores faucium mitigat, Afperam arteríze canalem leuíorem 

facit, Excreantibus fanguínem míro modo fubuenit, Thoracís obftríctos finusre. - 
feratiuitía pulmonís expurgat, 
APPENDIX. 
Flores Perficze faccharo conditi,inftar rofarum autuiolarum, aluum haudleut 
ter mouentatque fubducunt, 
DE PEPLO, 


T WC ENEMMEES 


Mii o Uo ob SUA IN, 


: 


| - Afolffemdd. 


Q 


SG 


* 


/ | os 
2 ESQ |VMHS 


$4: DE PEPLO- CAP» CCXXIX- 


$ NOMINA. 
Efi rotunda, rjErAoz GracisPeplos Latinis,offícinis &uuleo Efufarotunda, Ger; 
"m j| y manis Ceufelfimild appellatur, | | 

// FORMA. 

-*|  Exiguusfrutex eftalboliquore plenus:folíjs paruís ut R.utze,fatiori 
men, T'ota eíus coma dodrantalis,rotunda;humi fuía : femine (ub folijs par. 
uo & rotundo, mínore quàm candídi papauerís , Radíce una, ex qua totus frutex 
prouenit, LO'CY'. [ 
INafcitur in hortis & uineis, 


TEMPVS | 

Colligitur mefsibus,ficcaturg in umbra, & continué uertitur] 

TEMPERAMENTYVM, 

Idem cum T'ithymallis habet temperamentiz, atqueadeo ex quarto calefacieri 

tium ordíne eft, i 
VIRES. EX DIOSCORIDE, 

Herba ipfa multos habetufus, radix ueró inutilis , Semen eíus tufum, feruidadg 
aqua madefactu recondítur , Pítuítam & bílem acetabuli pondere cum hydrome- 
litís cyatho potü ducit, Obfonijs mixta herba aluit conturbat, Conditur ín muría, | 

EX GALENO, 
Peplos frutex liquorem fimilem Tithymallis habet, cumin alíjs, tum quía put 
eat ceu illí, | 
EX AETIO 
 Pituítamacbilem ducitacetabuli menfara cum mulfz cyatho bibitum Pepli fe 
co Dp men.Baleetíam herba maceratur,flatusQ dífcutit,ut Hippocrates afferít, Summo 
pere íoítur confert flatuofis affectibus, quiín melancholía domínantur, ítem díu- 
turnislienis & uteri X coli latibus,tumefactisqg cedematibus in abdomine, 
EX PLINIO. 

Semíne Pepli poto aluus foluitur,bilis ac pítuíta detrahitur, Vledía potio eftace 
tabuli menfura,in aquae mulfe hemínis tribus , Et cibís ínfpereitur obfoníjsq ad 
molliendam aluum, 


DE PILOSELLA» CAP» CCXXX» 


NOMINA, 


«x vonomine ueteribus Cirecís aut Latínís nominata fit hecherba, ínoe 
S 1 nue fateor me ignorare. INecp enim eft pvicse Diofcoridis , Cum íta- 
45 quegrzeco & latino nomíne deftítueremur, barbaro utí nobís neceffe 
pasce fuit, nifi planéherbam hancuulneribus glutínandís miréutilem, prae 
vilftllautde tevire uoluiffemus, Herbartj itacg noftrae zetatis à copiofis pilís quibus ueftítur, Pi, 
dicta, lofellam, Germani (oeufo:lin/uocant. | 
GENER A, 
Mdo. —Duoeius herbzegenerareperiuntur,in nulloferénifi floribus diftantia, Vnum 
cenus maíoribus folijs, & quaefe à folo fuftollunt, floribustg luteís,maior Pilofella 
Mito. nominatur, Germanis proprie Z'íagelEraut, Alteri mínoribus folijs, ín terra fe 
filibus,floribus purpureís,& quafi ín pappum euanefcentibus, Giermanís (enfe 
óiín/ober Dafenpfátlin peculiariter appellatur,Síc etíam fuam Pilofellam manu 
fcriptus herbaríus in maiorem & minorem dioefsit, 
FORMA. 
- Herba eft folijs in terram gramínis modo fparfis, pilofis, albicantibus à terra, 
fuperné - 


SARI 


Cos 


] 3 


E xr x 


" PILOSELLA 


MAIOR, 


606 


PILOSELLA 
-- MINOR 


PLANTARVM HISTORIAE CAP, CCXXKX, 6o7 


"A fuperné uirentibus, lloríbus luteis atit purpureís, radice ín exilitate multam exte» 
nuata , Ex qua defcriptione fole claríus fit, eam herbam quae à Grecis IMlyofotís, à Myofotistoneft 
Latinísautem Aurícula muris dicitur,non effe Pilofellam:nam,utrelíqua taceam, Pofl. —— 
— neque maior neque mínor Pilofella cceruleum flofculum uelut Anagallís obtinet: Mu. Er 
- utnon parum errent herbarij noftrítemporis qui Pilofellam alío nomíne Mauris 
aurículamappellari tradunt. 
| LOCVS. 
INafcitur utrunque genus Iocís montofis & collibus terrenis , Maiorautem in^ 
uenitur etiam ín afperís X íncultís aerorum limitibus, 
: | TEMPYS. | 
IVlaio & Iunio potifsimu menfe florent, Mínor tamen Pilofella paulo poftini, 
tia Juníj menfis difperit, Sz nufquam fubinde inuenitur, 
TEMPERAMENTVM, 
-. Effe calidas & ficcas Pilofellas euftus palàm declarat:habent enim adftríctioné 
«um exigua quadam acrímonía coniunctam, ut hocnomíne ad purificandaacfub. 
inde glutinanda uulnera fint mirifice utiles, 
VIRES EX RECENTIORIBVS 
Feruntfoliorum farínam uulnera mírum ín modum elutinare. Herbae recentis | 
fuccum exprímuntad cohibendos quartanzefebris horrores, Eodem tíngunt gla. 
" diorum aciem,utomne ferrum alíud domet, fecetip: ferrum enim quod huíus fuc; 
co cómaduittantam contrahere durítíam, tamt magni induere robur produnt, 
- utchalybisaciem refpuat . Fas certéomnes facultates manuícríptus herbaríus Pi 
- lofellae adícribit, Recentiores huius herbae radícem Mato menfe effoffam, ficcatá, 
& in puluerem redactam,ac fubínde potam,aut ín cibo datam, efficacifsirnü efTe ad 
B uerfusramicem remedium tradunt, 


DE PIMPINELLA» CAP» CCXXKXI» 


NOMINA. 
vo appellata fit Girzecís aut Latínís herba haec quam hodie uuleus her; 
9.) baríorum & officinze Pímpinellam uocant, nondum nobís certo fcire 
PANES licuit.Sunt qui Pampínulam & Bipennulam nomínent, Germani 25i. Patipintila; 
pesce binellen 8 25ibernellen appellant. | 
GENER A. 

Duüm eft eenerum Pímpinella, Vna maíor,radíce admodiTonga,folíjs multi. 
faríam fcifsis,Sifaro haud difsimilibus,caulibus angulofis,floribusqg in fummo exí 
euís & candidis . Altera minor, caulibus rufefcentibus, folfjsg minoribus, & non 

- diffectis multifariam, fed ferratis tantum,aliàs priori per omnia fimilis, 
| FORMA, 

Herba eftfolio mucronato, diffecto, aut in extremitatibus ferrato, caulibus ab 
eadem radice bínís aut trínis,angulo (is, & interdum rubentibus, in quorum fum- 
mo nafcuntur flores mínutí & candidi, & tjs decidentibus femen exieuum Oreo. 
Íelini femíni (imile. Radice craffajlonga,& fubrubente;acri admodum, 

LOCVS. 
Lucis & opacislocís minus, ín pratís autem maius, affatim cítra culti erum pit. 
TEMPVYS, | 

Aiflate in autumnum ufque floret, 

TEMPERAMENTY M,. * 

Quum acrimoniam non exíouam ín guítu pracfe ferat, hauddubié ín fecundo: 
ordíne calída & ficca erít,ímó fecundum calefaciendi ordínem excedere credibile 
e(t, & ad tertium feré accedere. 


€e. 4 VIRES 


, « 
EAM 
e da— 
: A N 
o ZEN ETANGS 
LAT NN z 2 
Dog p EN N 3 2 
"4 "d 4 


PIMPINELLA 
"^  ; MAIOR. 
10$ 2Sibinel, 


ó6o9 


PIMPINELLA . fici Sibinell. 


MINOR. 


ES 


j) 


PRA 
A (SS 
11 


PN 
N 


pd ru 
5 


/ fe 
JV 
PEN. 


610 PLANTARVM HISTORIAE  CÁR CCXXXI, 
C VIRES EX RECENTIORIBVS 


Pímpinellze fuccus bibitur contra ferpentium morfus, Ex uino pota calculos: 
terit, Strangutíà etíam decoctaleuat., Succus eíus potusomne uenenum difcutit, 
Aqua eíusignís ui exprefTa oculoru caliginem difcutit. Hae funt facultates quas illí 
antiquus herbaríus tribuit, Alíj tradunt fuccum eiufdem faciei maculas deteroere 
pofle. Eft autem radicis Pimpinellee tum ufus przecipuus, quum fzeuíentís populaz 
tím peftilentíz contaeía arcere conamur:unice ením uenenis aduerfatur, & corpoz 
samguiforba nó. ra ab haclueuindicat;utadfirmant, fi tantum ín ore teneatur, Quod certénon po- 
gt Pimpisla, teftea quam hodie Sanguilorbà uocantherba, Quare mírumin modü errant, quí. 
hanccum Pímpinella confunduntur fufius fuo dícemus loco, 


DE PASTORIA BVRSA- CAP» CCXXXID 


NOMINA. 

373 v o nomíneherba quam uulgus Paftoriam burfam appellat erzcís && 

jjj latínis medicis dicia fit, onorare me íngenué fateor . Sunt quí peram 

«mj ctíam paftorís nomínent, à follículísín exiouz uuloz fimilitudinem | 

uxo comprefsís, turbínata cordis effioie , Giermanís 3De(cpeltraut & Doirz- 
tenfecfel uocatur, T 


Eurfa aut pee. 4 V 
rapaftoris cur 
dicia. 


FORMA. 
Herbarato pedealtior,ramofa, Eruca folía habens, at mínora , Flores exiouos, 
candídos,Semen ín uulgís minutum & nigrum, Radícem candicanté & oblongà, 
| DeoScM S | 
INafcitur propter uías pafsíim,& ín paríetinis, 
D j | TEMPVS. 
Iunio & Iulio menfibusleoítur. 
T'TEMPERAMENTVM, 
R'efrigerat & ad(tringit, 
: VIRES EX RECENTIORIBVS | 
Ex aceto tríta collectíionum inflammationes refrigerat,aceó confluentes humo. 
mores cohibet, Imponiítur facris ignibus, & quibus ftomachus zftuat. Succus eíus 
purulentís auribus infunditur. Cruenta fanat uulnera . IVledetur dyfenterícís, fan. 
guinem excreantibus,necg non muliebri profluuío., Manufcriptus herbaríüs ad. 
dithancfanguínem énaribus profluentem (iftere mirifice poffe , Herbam quoque - 
manu tantum geftatam, mox ídem efficere tradit , Quid rnultaz mire c£ | 
ficax eft ín comprimendis omnibus fangui, | 
nis eruptionibus, 


DE PEDE 


PES LEONIS 


DE PEDE LEONIS» (4CAP» CCXXXIID m 
^ — NOMINA. 
SV AM uuleus herbariori Pedem leonis nominat, non e(t Diofcoridis Leontopiodíon 
» uil L.eontopodion, id quod defcriptio (atís monftrat, Quo uerb nomíne Diofcoridis tton 
(t Cireecis & Latinis appellata fit,mihi nendum conftat, Sunt ex barbaris 2 2 ROMS RCP 
z3jquíi Alchimillam, alij etíam qui plantam leenís nominant. Sícautem dí. VERENA 
cta, quod folía habeat ínftar leoníni pedís lata & rotunda , Germanís GynttaYo/ pesleonis cur 
Dowentapen/£' 6wenfóf/8vnfer fraven mantel uocatur, dicia. 
| FORMA. 
Dodrantalís e(t herba, folíalata, crifpa & rotunda octo ferratis incifuris diftin- 
Ca,non tamenad pedículos ufque, quí ftatim é radice exeunt, fifa habens , Flores 
item exieuos & luteos profert, Radícem díoito crafsiorem,& (e(quipalmoleneío. 
- rem,fubrubefcentem, 


LOCVS. 
Pafsim ín pratís,in alto potifsimum fitís,nafcítur. 
TEMPYVYS, 
IVlaío menfe eru mpit;acinter luni ínítía floret, 
TEMPERAMEN TVYM., 
Folía & radix ad(trictione uehementi participant, atqüeadeo exiccant , Recent, 
tiores idipfum in fecundo efficere ordine tradunt. 
VOD ENSTDOSÉ S: RECENTIORIBVS 
Vulneribus glutínandís aptifsima e(t. D'eco&to enim illius lauant utiliter omnía 
uulnera, Línteum quoquein eo madefactum illis cómodé imponitur , Mulierum 
mammas impenfe laxaslínteum decocto eiufdem íntín&tum & impofitum, duras 
folidasc, efficit. DDecoctum denique hocepotum ínteranea uulnera, rupturasqg ofu 
tínat, Et quod díctu mirum eft, tanta eíus planta ín elutínando uís eft, ut ramíces 
ínteftínorum,ín pueris potifsím um,fanare pofsit, ' 


DE POLYGONO MARE» CAP» CCXXXIIID 


NOMINA, 
O AYTONOR Ajfy Grace: Proferpínaca, Semínalís à feminis multitu- senindis in 
244 f ||díne,& Sanguínalis à cohibendo fanguine nomínatur , Officínis Cor. dit. 
4 Em T irigiola && Centumnodia, Germanicé YDeggraf / 3Denngraf / YOeg, Sangindis, 
- [ee gm oxítt appellatur, Polyeonon à geniculorum frequentía, & multítudi. D No e 
- nedictum eft, | 


i FORM A. 

Herba eftramís tenuib us,teneríbus, copíofis, geniculis interfectis, in terra era, 
minis modo repentibus, Folijs Ruta: f; milibus longíoríbus tamen , Iuxta fingula 
folía femine,unde mafculum uocatur. Flore albo aut puníceo, 

LOCVS,. 
X Nafciturpaísim,quotidietg pedibus conculcatur, fua fponte in aggeribus & fe. 
mítis proueníens, 
TEMPVYS 
£ flate floret, quo etíam tempore legitur, 
TEMPERAMENTVM. 

Vti adftrictione quandam obtínet Polygonum,ita fané uíncitín eo aqueum fri- 
Sidum,ut uidelicet fecundi fitordínís medicamina refrigerantíum;aut etíam quo» 
dammodo ín ínítio tertij, B(t etiam exíccatoríum. — 

VIRES. EX DIOSCORIDE, 

Vim habetad(tringendi & refriperandi fuccus Polygoni potus.Prodeftfanou£ 

| ff 


nem exe 


PLANTARVM HISTORIAE CAP, CCXXXIIII, 615 


nem expuentibus,&alui defluxionibus,cholericís & urinze ftillicidio. Vrinz enim 
euidenter ducit, Cum uíno potus uenenatori morfibus auxilíatur, Valet etíam ad 
febrium círcuítus una boraante accefsione fumptus, IVluliebre profluutum appo- 
fitus fi(tit, Auríum doloribus, S purulentís auribus ín(tillatus confert, Cum uíno 
decoctus melle adiecto,eximiead genitalíum ulcera facit. Folía contra ftomachi ar 
dorem,fanguinís reíectionem, herpetas, ignes facros, inflammatíones, cedemata, 
GCuulnera recentía illinuntur, 

» | EX GALENO, 

.Polygonüíjsfane quibus ftomachus zítu feruet extrinfecus illitum auxiliatur: 
uelutí etíam ienes facros X calidas phlegmonas iuuat, Porro tale cum fit,& fluxio, 
nesreprimit, & hacratione uidetur exiccatorium efle, Quare cum herpetum,tum 
ulcerum, aliorumQ bonum eft remedium : efficaciísimi autem inflammatione & 
fluxionelaborantium partium, Eft & cruentorum uulnerum glutínatorít , Sed 8 
aurít ulceribus prode(t:& (i uel fatis purís infit, hoc tamen etíam deficcat, Eafdem 
ob facultates & muliebre profluuium, 8 dy(enteria,& fanouínis eiectiones, Gc un 
decunquealíundeiímmoderatiores impetus fiftít. Refert Diofcorides quod & uri 
nam prouocet exhibitum füllícidio affectis , INon tamen affectum exacte difcrimi- 
- natín quo dari ipfum expediat, 

EX PLINIO, 

Succus eius infufus naribus fupprimit fanguinem, & potus cum uino, cuiusli, 
bet partís profluuíum excreationesq; cruentas inhibet. V ís eius fpifTare ac refríoe- 
| vare, Semen aluum largius fumptum foluit, urinam ciet, rheumati(mos cohibet: 

qui finon fuere,non prodeft, Stomachi feruorí foliaimponuntur, V eficze dolorí 
illinuntur,& ignibus facrís, Succus & auribus purulentisínftillatur,& oculorü do 
lorí períc, Dabatur &iín febribus ante accefsiones, duobus cyathís ín tertíanís quar 
tanisue precipue, Jtem cholerícís,dy(enterícis, 8C ín folutione ftomachi, 


| 
DE PEGANO* CAP- CCXXXV* 
| 


NOMINA, 


HTANON nzé7w orzece, Ruta hortenfis latine: officinae retinuerunt 
jj nomenlatinum;X auterr & YOcíntauten germanicé uocatur, Pega- 
| [7 non Grzeci, Plutarcho libro tertío fui fympofij tefte, à facultate, quod ezanon unde 


P. «| calore ficcítateq geníturam coagularet, dixerunt: wXyvv9o enim coa, diftum, 
gulare, & quafi in glaciem contrahere eft, Flíncuterum eeftantibus ínimíca etíam 
coronís inferta putatur, 
| FORMA, 

Frutex eft Ruta hortenfis erauifsimi odoris, femper feré uirens : folio exiguo, 
pene rotundo, cefij colorís, denío, furculofis ramis : flore luteo angulofis calyci- 
bus, ín quibus femen album contínetur, 

LOCVS,. 
Prouenitpafsim in hortís,amatapríca & ficcaloca; 
| TEMPVYS. 
Floret cftate, femen autem Autumno maturefcit, quo etiam tempore carpen. 
: dum uenit, | 
TEMPERAMENTVMNML. 
-  Guftanonfofum acri,fed & amaro eft,ex tertio ordine excalfactenti um, &ftre 
nuéedeficcantíum, GEM 
VIRES. EX DIOSCORIDE, 
Vit, calfacit, exulcerat, urinam mouet, men(truáque ducit, Aluum fi flit pota 
E t2 & co, 


c 


UL — dmt » 


TENSIS. . 


PLANTARVM HISTORIAE CAP, CCXXXVY, E 


A & comefta, Letalium uenenorü antidotum e(t,(i femen acetabuli menfura in uino 
bibatur. Folía perfe ante cibum fumpta, & cum nucibus iuglandibus,arídísQy ficis, 
inefficacia uenena reddunt , Contra ferpentes (imilíter fumpta profunt, Geníturá 
tam ín cibo quàm potu extinguit, Coctum cumanetho ficco, tormina fiftit . Facit 
etíam ad laterís thoracísq dolores, difficultate fpirandí;tuffes, pulmonis inflamma 
tíonem,coxendicum,articulorumQg crucíatus,ríoores círcuíitibus certís repeten tiu 
febrium,;uti praedíciu e(t; pota . Ad inflationes coli, uteri & recti inteftíni, decocta 
cum oleo & ínfufa , V uluz ftrangulatu liberattríta cum melle, f1à genítalí ufq ad 
fedem imponatur. Feruefacta cum oleo & pota,lumbrícos excutit, Artículori do^ 
loríbuscum melle, aque inter cutem,qua hypofarca dicitur, cum ficís illinitur, Ei 
dem pota auxilíatur;ín uíno decoctaad dímidías partes,&fi ea ab(tereantur. Cru. 
da,falegy conditaac comefta;uifus aciem exacuit, S oculori dolores cum polenta il 
lítafedat.Cum rofaceo & aceto capitis doloribus fuccurrít. Sanguinis narium pro. 
fluuía tríta & impofita fiftít , 'e(tium inflammationibus cum Lauri folijs illita, & 
exanthematis cum myrto & cerato prode(t. Cum uíno autem, pipere G nítro con; 
Íricta;albac uitilieíni medetur. Cum ij(dem illíta thymos & myrmecías tollít. Cum 
melle & alumine impofita lichenibus prode(t . Succus ín malícorío calfactus & ín. 
(tillatus aurium doloribus fuccurrít. Oculoru hebetudínibus cum fucco Foeniculi 
& melleinunctus fubuenit. Tenes (acros, herpetes &Cachores cum aceto, ceruffa & 
rofaceo ínunctus fanat, Ceparum & alliorum acrímoníam cómanducata domat. 

| EX GALENO. A 
Rutaíncidere atquedieerere craffoslentostg humores poteft. Ob eam autem 
uim &urínas mouet, Quínetià tenuíum eft partiíit,flatusqp extinguit, Quare ad in; 
flationes prodeft, ac V enerisappetitum cohibet. Difcutitatcy exíccat (trenue: eft 

B ením ex eorum medícamentorü numero quz ualenter exíccant, 

t EX PLINIO, : 
— Quecungg Ruta & per fe proantídoto ualet;folijs trítíis Sex uino fumptis.Con 
traaconitumaxime &ixíam, [tem fungos, (iue ín potu detur,fiue ín cibo, Simili mo 
do contraferpentíü ictus, utpote qui muftelze dímicaturze cum hís, R'utam príus 
edendo (e muníant, Valent & cotra Ícorpionu ictus; &araneoruapum;crabrontr, 
uefparir aculeos, & cantharidas;acfalamandras, canisue rabiofi moríus,acetabuli 
men(íura (i fuccus éuíno bibitur, & folía tríta uel cómanducataímponunt cum mel 
le &(ale,uel cum aceto &cpíce decocta, Succo ueró perunctos, aut etíá habentes;ne 
gantferíri ab his maleficijs. Serpentest,fi uratur R uta, nídorem fugere. Efticacit 
fimatamen eft fylueftrís radix cum uíno fumpta: eandem adíjciunt effícaciore efTe 
fab dio potam.Pythagorasoculís noxíam putauit falfo, quoníam fculptores & pi 
cores hoc cibo utuntur oculorü caufa, Cum pane quoqy uel nafturtio (atíuz atq 
Íyluefttis propter uifum. V taiunt, multifucco eíus cum melleattrito inuncti di 
cufferunt calígínes, uel cum lacte mulierís puerum eníxee,uel puro fucco angulís 

- oculorü tactís.Epiphoras cum polenta impofito . Lenitautem capitis dolores po. 
tacum uíno;autcum aceto & rofaceo illíta . Si uer fint cephalzea, cum farína hor; 
deacea;uelaceto, Eadem cruditates difcutitymox inflationes, dolores ftomachíi ue- 
teres, V uluasaperit,corripgitig conuerías,illíta ín melle toto uentre & pectore, Hy- 

ropícís cum ficu, & decocta ad dímidías partes, potat ex uíno. Bic bibitur & ad 
pectoris doloreslaterumq,& lumbori,tuffes,fufpiría:spulmonu,íecinort;renum 
uitia: herroresfrigidos, Ad ctapulz grauedines decoquuntur folia poturis , Et ín 
cibo uel cruda uel decocta conditáue prodeft . Item torminibus ín Hyflopo deco, 
€ta,& cum uíno, Sic & fanguinem fiftitínteríorem,& naríum,índíta:(ic & collutís 
dentibus prodeft, Auribus quoque ín dolore fuccus infunditur,cuftodito ut dixi 
mus modo, E fylueftri ueró contra tardítaté & fonitum cum rofaceo, ucl cum lau. 
| ff s reo oleo 


- 


é18 PLANTARVM HISTORIAE CAP, CCXXXV, 


xeoofeo;aut cumino & melle.Succus & phrenetícís ex aceto trítze infillaturin tem 3 


pora & cerebrum. Adíeceruntalíqui & Serpyllum,& Laurum,illinentes capita & 


colla. D'ederunt & letharegicis ex aceto olfaciendu. Dederunt &comitíalibus biben - 


dum decocte fuccum ín cyathís quatuor ante acceísiones,quarum fricus intolera, 


. bileeft, Alfiofisqg crudam daríín cibo, Vrínam quoque uel cruentam pellit, Foe, - 


máínarüetíam purgationes, fecundastip, etíam emortuos partus, ut Híppocrati ui» 
» PP 


detur, ex uíno dulci níero pota. Itaqueillitam & uuluarum caufa etíam fuffire iu. 


bet. Díocles & cardíacis imponítex aceto & melle cum farína hordeacea. Et contra 


iléum decocta farínaín oleo,& uelleribus collecta , Multí ueró & contra purulen, | 


tas excreatíones ficcze drachmas duas , fulphurís unam & dímídiam fumi cenfent, 


Etcontra cruentas, ramos tresín uíno decoctos , Datur & dyfenterícís cum cafeo 


in uíno contríta, Dederunt &cum bítumine ínfríCtam potíoní propteranhelitum, 


Ex altolapfis femínis tres uncías,ex olei libra, uinidg fextarío. Illinitur cum oleo co- ^ 


&ís folijs partibus quasfríeus aduflerit, Siurínam mouet, ut Híppocrati uidetur, 


mirum eft quofdam dareuelutinhibentem potui contra íncontinentía urinae Pfo, 


 xas Xlepras cu melle & alumíneillita emendat. Item uitilieines uel rugas,ftrumas, 
& fimilía, cum hírcíno & adipe fuillo; actauríno feuo, Item ionem facrum exaceto 


& oleo,ucl pimmythío, Carbunculum ex aceto, INonnullí laferpítíi unà illíni iu-- 
bent,fine quo epínyctídas puftulas curant, Imponunt & mammiís tureentibus de 


coctam, C pítuitze eruptíonibus cum cera, T'e(tíum uero epiphorís cum ramíslau, 
rezetenerís, adeó peculiari ín uifceribus hís effectu, ut [ylueftrí Ruta cum axungía 
ucteríillitos ramíces fanarí prodant, Practa quoque membra femine tríto cum cera 


inipofito. Radix Rute fanguínem oculis fuffufum,&in toto corpore cícatrícesaut | 


maculas illíta emendat, Ex reliquis quoque quae traduntur, mirum eft,cum feruen 
tem Rutz naturam efTe conueníat;fafcículum eíus ín rofaceo decoctum addíta un- 
cía aloés,perunctís fudoré reprimere, Itemi generationes impediri hoc cibo, ídeo 
profluuio genítalí datur, & V ener& crebró per fomnía ímaginantibus , Praecauen- 


dum eft grauídís,abítineant hoc cibo;necarí enim partus ínuenío, Eadem ex omní 
bus fatís quadrupedu quoq; morbis ín maximo uftr eft, fiue difficile fpírantibus,fi 


uecontra maleficorum animalium ictus, infufa per nares ex uino: aurfifanguifu- | 


cam exhauletít, ex aceto, & quocunquein fimili morborum cenerc utín homíne 


temperato, 
EX SYMEONE SETHL 
. Inciditcraffos & tenaces humores,pertg urínam uacuat,& ad ínflationes condu 


cit;appetentíamig V'enerís compefcit,ac (trenué exiccat, Ad ínflatas aquas inter cu. 


tem, anafarcam, morfos à uípera, fuccum Papauerísautaconitum bíbentes, co. 


lícostp,pota & infecta, Traditur quod comefta uifum acuet,ob idantíqui pictores ' 


hancaísiduédeguftabant. Nonnulli &fuccum eíus mellí cómifcentes,medicamen 


tum ad oculoru aciem acuendam cóficiunt, Succurrit díffícultatí urínze fi cum oleo 


coquatur, & ea uefica foueatur , Item difficulter fpírantes cum melle data, confe 
ftim iuuat, Lethargícis pota, & per clyfteres iniectaremedíum fit, Inteftína corro» 


borat,non folum calídítate,fed proprietate quadà, Fertur etíam quod fi przenans. 


mulier ex eíus fucco bibat, abortíat. Et (iín dies quíndecím folía affumar, ídem fa- 
cít, Obftructiones iecorís &lienis tollit. Siíeíunus quifquam ipfam affum, — — 

- "i  píerít,eo díeà ueneno non Izdetur, zy 

DE POTEN« 


* 


enti) 


POTENTILLA 


*^ DE POTENTILLA* CAP» CCXXXVD 


C p 
NOMINA. 
exem vo nomine Graci & Latini hanc herbam appelfarint, à nullo, quod 
Potentia, |f $2 Nl Íciam,adhucproditum eft. Recentiores herbarij Potentillam,aliqui ob 
Tanacctum [yb WS e e Gmilitudine Aerímoníam & Tanacetum fylueftre nuncupant, Germa 


t " : SE o pda » : A , ert 
une ud ni,quod herba illa anferesin cibo delectentur, G enferíd) uocant, 


FORMA. 

Herba Eupatorio,quod Aerímoníam hodieuocant,haud difsimilis, Caules ex 
unaradice multos profert, humi flratos . Folía Eupatorío fimilia, fuperné uíridía, 
infernécandícantía, FloresIuteos fingulari pedículo pendentes, Radice extrinfécus 
rufeícentem,intus candidam, | * " 


LOCVS. L 
INafcitur pafsim circa femítas & loca aquofa, atque in fluuiorum ripis ac maroi, 
nibus, 
TEMPVS. 


Atatcfloret,quo etiam temporelegideber, — 
TEMPERAMENTVM. 
Quum folíacius & radix ad(tríngant, temperamento à Pentaphyllo (eu Quin. 
quefolio nihil differre uídetur. Quare haec; potifsimum autem eíus radix, ex tertío 
ordine deficcatoría eft,mínimumdqy euídentis caliditatís habet , Errantítaqs mirum 
Potentillanacft f modum recentiores, quí hanc humidam effe ftatuunt, nulla alía moti ratione 
fuii, quàm quod in humídis locís proueníat:quafi uero INafturtíum aquatícum, quod 


i ' * * ', L2 L4 
Sifymbríum cardamine Diofcoridi uocatur, haud ob(tante quod in aquofis nafci. 


tur, non etíam in tertío deficcetordíne, Debuiffetcerteillos ab hacfententía deter, 
D rerenonleuís ílfa ad(tríctío;que certifsímus eft ficcitatísindex:adítríngentía enim, 
Galenolibro quarto de fimpli. medícament, facult, capite fexto tefte, terrena funt 
& craíla eorporis confiftentía, atqueadeo ficca, 
VIR ES. 
. Recentiores Potentillà luxionibus &puncturís oculoru prodeffe,recentia uuL 


nera glutín are, S exedentía fanare, mulierit menftrua copefcere, artus &( membra 


* cófirmàre,rectétraduntinam ídipfum poffe, adftrictio,quae in hacherba haud mo 
dica e(t,abundé docet. Etcum habeat Quinquefolij temperamentü, eius etíam fa. 
cultatesobtíneatnecefle eft, Dentiuitag dolore finit. Exedentía orís ulcera fanat. 
Dyfentericis & alui profluuijs,coxendicís artículorumQ doloribus fubuenit, San; 
ouínis eruptiones fitit, alíatp poteft quz à Diofcoríde Cyuínquefolío tribuuntur, 
Quod ueróadíjciunthancetiálumbrícos extermínare pofle,id minus recté facíut, 
Ea fiquidem facultas non huic, fediilli ineft herbae quae uere Tanacetü dicitur, quae 


Herbarij Polette quidem efttertía,ut fuo dixímusloco, Artemifize Ípecies.Proinde noníL 
tillam cum Tad ne magno errore,Potentíllam cum ea quz proprie 
ceto confuderit. "I anacetum uocatur herba con 

| fuderunt, 


DE PRY^ 


D 


PRVNELLA 


^» DE PRVNELLA»* CAP» CCXXXVID 


c NOMIN A. 
Vp O0NDVM nobisconítat quonomínehac herbaucteribus tum Graecis 
wr |tum Latínis appellata fit, Vuleus tamen mediícorü & herbaríorü Pru» 
Prutella, [309 5:5 nellam nominant, Germaní 23zaunnceller ober Gottbeyl, 
0 DEEAARS | FORMA. 

Caules habetin medio ftríatos, pingues & hírfutos:folia Ocimo fimilia, coloris 
herbacei, X acuminata, Flores ín fummís caulibus fpícatos, Lauandulze uocate her 
bae non difsimiles, Radícem tenuem, multis capillamentis fibratam. 

LOCVS, 


INafcitur pafsim ín pratis, 
TEMPVS. 


IVlaio & Iunio menfibus floret, 
TEMPERAMENTVM, 

Calidam & ficcam effe conftat,id quod ex euftu patet:elutinofa enim admodu, | 

& modíceamara eft, 
i; VIRES 

V'ulneraríam effe herbam euidentifsímü eft, Succum eíus cum aceto & rofaceo 
mixtum, uchementes capitis dolores fedare recentiores uno confenfu tradunt, fi 
2 poraex eoínungantur, Aphthas & orís ulcera;fauciumi uitía fuccus eiufdem 

anat, 


DE PENTAPHYLLO- CAP» CCXXXVIII* 


NOMIN A. 


D D à eer LE ARP Y T4 
ENTAOYAAON CGracis, Quinquefoliü Latínís & officinis, Germa: 
Gub inis Sünffingertraut/ober Sünffblatr appellatur, [Nomen ànumero 
sidedichin- &Iitolioru habet:ín unoquog; enim pedículo quincg effe deprehendunt, 


EAE GENER A. 

Etfi Diofcorides unum duntaxat Pentaphylli eenus facíat, tamé nos ad noftras 

Maius Pet» Yefpicientes terras tría eíus oeneraín uniuerfum produximus, Vini quod maíusap 

Pol. ^ selfauimus,prorfusad Díofcorídis pícturáaccedés, ut hocnomíne ueri effe Quin 
quefolíi putemus. Eft duüm generü:unum quod pallídosfeu candídos flores ob 
tinet, hínceftquod Quínquefoliu maius candidum appellauerimus , Germanicé. 
gtof xoci Sánffingerlraur, Alterum floribusornaturaurí coloré aemulantibus; 
feu luteís.INos ut difcerneremus à priori, Quinquefolir maíus luteum nomínauiz: 
mus, Díofcorídes etíá haec duo genera innuereuidetur, cum inquit florem habere 

Minis. uel candídum uel aurí aemuli, l'ertíit mínusdiximus , quod priori haud difsimile 
e(t, nontamen pafsím utillud quinquefolía obtinens , Hoc, cum non haberemus 
aliud nomen quo ipfum appellaremus , ínter Quuínquefolij genera connumerare 
placuít, Videtur uero Hippocrates etíam duo Quíinquefolí) eenera nouiffe, unix 
humilíus;alteru proceríus,ut hocnomine nobís etiálíceat minus &maíus ftatuere, 

bh FORMA. 

Ramulos habetfeftucaru inflar eraciles,dodrantales,&ín íjs femen, Folía IVfem 
tha fimilía,ín fingulís pedículís quina,raró plura,per ambitum ferrae modo íncifaz 
florem ín candído pallidum;auri aemuliz, Radicem fubrubrá,oblongam,Elleboro 

Maii Quinque nigro crafsiore, Ex qua fane defcriptione omnibus liquet;maíus Quiínquefolíu effe 
filium cft wert Jeoítimum, Ex una fiquidem radice fubrubra & oblonga, ramulos profert tenues, 
Pentaphyllo., — se proríus feftucaceos,&in fjs femen,folía IVlenthe, quina in fingulis pedículís,per 
ambitum ferrae modo crenata,florem luteum,autaureum, Quibus accedit natalís 
locus(in ríguis ením naícítur)& íimmenfía ad(tríngendi facultas ; quze quidem finz 
eulaue- 


J. QVINQVEFOLIVM 


MAIVS CANDIDVM, 


Q:of weif Sünf fingertraut, 


NS ^s. 


QVINQVEFOLIVM 


MAIV$ LVTEV M, 


Q:of SánffingerEraut, 


55 
95 


Allein Sünffingertraut, 


Sets s 
v. SN N 


2 MSS 


- QVINQVEFO 
j LIVM MINVS, 


626 PLANTARVM HISTORIAE CAP CCXXXVIII, 


€ gula uerum effe Quninquefoliu docent , Adeotg mirari fatís non poffum, cur non» 
nulli adulterína hzc effe Pentaphylla fibi perfuaferint, 
LOCVYS. 
- Prouenitaquofislocís,Gtiuxta aquzeductus.Interdum etíam ín incultis,(iccis && 


arenofislocts, 
TEMPVS 


Floret IVlaío & Iunio menfibus potífsimum. 
TEMPERAMENTVM, 
 V'triufcg certéfolia,flores & radices uehementer adftringunt:atqueadeo,ut Gia 
[enus aít,radix,cuius multus eft ufus,ex tertío eft ordine deficcantiu, minimum ha 
bens euídentis calíditatis. 
VIRES. EX DIOSCORIDE 

Radícis Quinquefolij decoctum ad tertías depreffum deductümue, fi ín ore rez 
tineatur, dentíum dolores fedat, Putrefcentía orís ulcera collutione fiftit , Arteríae 
afperítates gargarizatum emendat. Contraalui profluuía, & dyfenterías auxilía: 
tur. Item artículoru & coxendícü dolores potum fanat, Coctaín aceto & illita; herz 
petas cohibet.Strumas di Ícutít,durítías,cedemata,aneuryfmata,abfcefTus,eryfipe 
lata,díoitorum pterygía,condylomata, (cabiestp fanat, l'enerac radícís fuccus, con-. 
traíecinorís pulmonísqpaffectiones Xuenena prodeft. Folia cum hydromelíte;aut 
uíno diluto, & exiguo pipere,contra febrium círcuítus bibuntur : in quartana qui^. 
dem quaternorü ramulorum folía,ín tertíana uero tríum,ín quotidiana unius, Trí 
cenis dícbus pota comítíali morbo medentur , Succus folíoru per dies aliquot tríüt 
cyathorü menfura potus,celeríter regit morbum fanat. V ulneribusac fiftulis cum 
fale & melleillíta medentur . Enterocelícís, íd eft, ínteftínorum xamíce laboranti 

D bus fuccurrunt, Sanguínís eruptiones porum & íllitum Cyuínquefolíü fitit, Incíz 
ditur adexpíationesluftrationesue,fanguínis profluuía & caftimonías, 
EX GALENO. 

Pentaphylli radíx deficcat uehementer,mínimum uero actis eft:quareín multo 
eftufu, uelutalia quoque omnía, quz quum fint tenuíum partium, cítra morfum. 
deficcant, 

EX PLINIO. 

Quinquefolítt adhibetur pureandis domíbus,.Strumis medetur, & pectorís ui 
tíjs, Idem ifchíadicis bibitur & imponitur . Panos fanat. Impofitirartículis utilifsi 
mum . Fíftulís quac ín omní parte ferpunt auxilio eft cum fale € melle, Phalangío: 
aduerfatur,lichenas emendat. Succus de Quínquefolio potus cyathís tribus angiz: 
ne medetur. Idem íecínorís &pulmonís uitijs,fanguínemdQref)cientibus,cuícuncg, 
faneuínis uítío intus occurrit, IVlulti fupraomníalaudantad deploratos dyfentez 
ricos Quinquefoliu, decoctis inlacte radicibus & potís . Item decoctum ad es 
ín uíno ícterícis darí atqp illíni utilifsimu eft, Eíus folía ex aqua comiítíales fanant, 
Jtem contríta ex uíno fumpta trígínta diebus ín betonícz farínze pondo denariori 
tredecim cum aceti fcilliticí cyatho, comitialibus morbis liberant. Celerríme fuc 

cus regío morbo medetur,tríbus cyathís cum fale & melle potus. C)uínque- 

folij fola quidam terna tertíanís dedére, quaterna quartanís,plura 
m caterís,omnibus obolis tribus cum pipere ex 
| aqua mulía, 


e 


PISVM 
$108 CrbB, 


E DE PISIS CAP» CCXXXIX» 


C 
NOMIN A. 
pec x0 N, aul" oracce, Pifum latine dicitur. Olficinis hoc nomíneno, 
e an timsicematis d A£vbf/ober AF recy(fen. Síicautem à Pífaloco ín quo - 


zu olím copiofisime nafcebatur,nomínatum cft, 

icd GENER A. 

Duoa apud nos genera Piforum reperíuntur. Vnum ínaruís caduci, humi ferz 
pens, quod genus Grermaní Elein felo £Evvoey (feti nominant, Huius, utpote uul^ 
garís, pícturam haud damus, Alterum ínaltum fcandít,arboribus aut palis quibus 
accubetadfixís, quibus fefe capreolis uínciens illigat , loc Giermani qvof garten 
AEpwey(fen uocant, Genus hoc pictum exhibemus, 

FORMA, 

Caules ín terram fpareit concauos,ramofosq praetenui furculo:folio frequenti. 
prater caeteroru morem longíufculo:flore papilionís forma,circa umbilicum pure 
pureo:filiqua oblongafeu cylíndracea:eranis rotundis, &, ut Plinius ib, xvífj. caz- 
pite xíj.aít,angulos multos ínzequales habentibus: radíce íimbecilla: ut mírarí fatís 
non pofsím, unde plerifcp fufpícío orta (it, ut Pífum noftrumlegítimum effe dubi, | 
tauerínt.Scío aute efle quí ilegumen hoc quod hodie pafsim Pifum appellatur, pu^ 
tent efle Cícer aríctinir, quod ícilicet ualuula feu filiquae eíus cornu aríetíni form&' 
habeant. Quorum certéfententíam probarenon poflum,quod, Plínio tefte, Cicer | 
arietinu fic non fit dictum quía ualuulze effigie aríetíni cornu exprímant, fed quía / 
legumen ipfum feu granum Cíceris aríetíno capití fimile fit , Bam autem formale- 
sumen hocquod Pifum nomínamus non refert, í 

LOCVS. 
Aptricis gaudetlocis,frigorum nang; impatientifsimu, Tepidum ítaquelocum; 

D &cocdlumtrequentis humoris defiderat. 

TEMPVS 


Iunio & Iulio menfibus floret, & fubinde etíà femina in mraluulis profert, 
TEMPERAMENTVM, 
Quü Pifum fimile quid tota fubftantía cum faba,ut teftatur Galenus, obtineat; 


necefle etutnon multum à medío temperamento ín refrigerando & exíccando 
recedat, 


VIRES EX GALENO, 

Símile quid tota fubítantia cum fabis obtinent Pia, nec alío quàm illae modo: 
manduntur.In duobus autem euaríant, Non ením fimilíteracfabe inflant, necab: 
ftergendifacultate habent,ideody feoníus quàmillze peraluum fecedunt, 

EX PAVLO, 
Piíum molle quidem &laxum eft;non tamen adeo inflat, 


DE POLYTRICHO APVLEIANO» 
GA. GR E 


NOMINA, 
Polytrichià Apu. [ESSE O N temerecadiectu eft Apuletj, ne fcilicet quifpiam Diofcorídis & alíoz 
lejcurdidum. — |: Pj 


j rum Grazcorum intelligeret Polytríchon, quod fanéformaab eo quod 
»inuncdeícribímus alienifsimu eft, Giermanícéà coloreaureo quam haz 
SCUSA bet, guloincr YUibertbor: uocatur, Officinís íncogníta eft haecherba, 
Dora dicia eftàramulis,quíi capillorum inftar tenues fune 


GENERA, 


PLANTÁRVM HISTORIAE "CÁB, CCXL 629 


| GENER A. 

-.. DuoPolytrichi Apuleiani damus genera, V num maius, altertm minus: necp 

- enim differuntnifi fola maenitudine, | 

AE | FORMA, 

Ramulos habet capilforiinftar tenues, colore aurum referentes, circumq hos 

-. folía multa capillacea, ín fummo capítulalentís aquaticae ferc forma, eiufdem cum 
ramulis colorís, 


| L-O0VS. ! | 
Mlaius nafcit in pratis humidis & uliginofis . linus in petrisac muris humidis; 
||  TEMPVYS, | 
. Menfelulio utrunquetreperitur. 
|» JTWEMPERAMENTVM, 
In caliditate & frigiditate fymmetra funt:deficcanttamen,extenuant& digerut, 
| VIRES | s 
- ^ Decoctum eorundem in aqua autlixiuía capillori radices firmat, ideotg in alo^ 
| pecia caput glabrum capillis ucftít, Potum, uifcoforum crafforum( é thorace pul 


' moneq excreationibus non mediocriter confert; lapides frangít, & urínas ducit, 


. IVlorbo regio correptis &lienofis auxilíatur.Strumas diícutit,& in fumma eadem 


- quz Adíantum poteft. Recentiores fuperftitione quadam ducti,illis multa ridícu- 
- la&íncredibilia tribuunt, | 


Maius Polytrichum | dpulegj, 
Qs drog guloin tDibertbon, 


Minus Polytrichum cpuleij, 
€2«s Hein qufoin TOioertbon, — 


g9 5 DE PERSI- 


DE PERSICARIA» CAP» CCXLI 


NOMINA, 


i: 


i) caria uocata ueterib, fit, Sed mea quide fententía, ín uniuerfum omnes 
QNS] coniecturis ufinon fatis firmís,decepti (unt. Et ego quídem fateor inge. 
7&5 Jnué necmihi conftare num à ueteribusdefcrípta it;tantum abeftut íci- 
;xe queam quo illam appellauerínt nomine , Vulgus herbaríorü uno confenfu ho. 
? die, quod folía Perficee habeat, Perficaríánomínant, Germaní SlébEraut, 
2 FORMA. 
Folía Perficee arboris habet, fufca ín medío macula plumbaginéue : caulegeni- 
culato, rubente, longo : flore fpicaceo;prímüm candído, dehínc purpureo:femíne 
mínuto;radice lutea,numerofa, M A | 


LOCVS. 
Inbumidis & paluftribus locís frequentius prouenit, 
j : TEMPVS, 
Iulio & Augufto menfibus floribus ornatur. 
TEMPERAMENT V M. 
Prigidam &admodum ficcam effe euftus abundé monftrat; mirifice enim gu. 
C flata adítringit, 
VIRES. 
V'ulneraríam herbam effe temperamentü eíus fatis docet , R ecte itas iuniores 
medici ín uulneribus, X maxímé fiftulís curandís utuntur, Vilis hauddubié ín 
dyfentería,alíjsqs malís quzerefrigeratione & adftrictíonem requirunt, 


DE PERFOLIATA» CAP» CCXLID 
H NOMIN A. | 
vemm xhecherbaueteribus coeníta fuerit Girecis & Latínis,affirmare certó 
AU non poffum.Eeo plane Cotyledonem putarem Dfíofcoridís,ni(i radíx 
/ E? indiuerfam me traheretfententíam,quae olíuz inftar rotunda non eft, 
p pes Hodietamen, quód caulís eíus fi ngula folía diffecatatqs penetrat, Per 
) folíataab omnibus appellatur , Germanícé 3:Durcbwacpg & 25:ucowurts dicitur, 
E FORM A. 
2 Caulisillirotundus,rubefcens,iólía fineula penetrans,quz Piforum folíjs haud 
7 difsimilia funt, tenuía admodum & elabra, In fummo colículorum capítula, & in 
AE floresluteí, & femina formam fere T'ithymalli, quam uulgo Efulam nomínant, 
L prac fe ferentía, Radix candida, fibris capillata, 
u LOCVS. 


INafcitur in hortis fata, & interdum fua fponte iri arenofis locis prouenit, 
TEMPVS, 


Floret Iufío meníe,& fubinde femína producit, 
TEMPERAMENTVM, 
Amaramodice eft & adftringít;ut hínc collioi líceat calidam & ficcam effe, 
VIRES | 
—  Vulneribus & ulceribus tam externís quàm ínternís curandis aptifsima eft her, 
? bathaecením elutinat, Valetautem potifsímum ad ramíces puerorum fanandos, 
— Auxilíatur etíam exulcerationibus &promínentíjs umbilici, Plurímushuíiusapud 
—. chírurgos ufus, 


gg 4 DE PORRO, 


zm oN dàm me eft quàm uarie à multís díuinatum fit, quo nomíne Perfi. 


631 


Perficaria, 


Perficaria uide 
dicta, 


Perfoliata cir. 
dicia, 


DE PORRO» CAP» CCKXLIII» 63; 


NOMIN A. 
Z3 PAx ow Grecis, Porrum Latínis & officinis , Germanis £'aucb ap. 
jl pellatur, Porrum autem dictum putant, quod porro eat, & longe la. 
dn teQ oraffetur, "1 
[oii GENER A. 

- Porrí duo genera (ignauícantíquítas. Vinum capitatum, fic nóminatum quod 
eius radix ín caput íncrefcatatque extuberet. Alterum fc&iuum, cui frondens co. 
ma fuperterram eminensauferturamputatürue. HocGermani pulchréad nomen 
latínum alludentes,&coníttlaud) nomínant, & 25:y glaucb. 

FORMA. 

Capítati: fimplici capite ex albae ceruicís anguftijs extuberante conftat, fronde 
fuper terram carínata,&in angulum oblonga.Bectíuo uero caulís eftlongus;íntus 
cauus, multis ín uertice floribus aceruatím collectís, & ín fpecie abfoluti orbís con, 
olomeratís, íd quodin bímo accídit:quod etiam fementefcít, fparfo per eius cac. 
men femine, & emorítur, Radix candicans,craíTa, multis fibrís capillata, ac tunicis 

uibufdam ueftita, | LOCVS, 

Laetofolo gaudet,oditrigua, 


TEMPVYS. | 

Duodeuigefimo dieà fatu prorumpit,bímatumq perfert, 

TEMPERAMENTVM,. 

Calefacit & extenuat perínde atque cepa, utex eíus facultatibus euidentiusiti 

noteícet, Symeon Sethi calidum & ficcum in fecundo facit ordíne, 
VIRES. EX DIOSCORIDE. 

Porrum capitatumínflatíone facit, Noxium fuccum creat, difficiliainfomniía pa» 
rit, Vrinam ciet, Aluoaccoómodum, Extenuat, Oculorum obfcuritate facit, Men. 
fes pellít;ueficam exulcerat&, renesty ledit, Cum ptifana uero coctum & comeftu, 
ea quz; in thorace funteducit, Coma eíusinaqua marís X aceto cocta, in defefsio, 
nibus ad praeclufiones uuluze & duritías,utilis habetur , V na & altera aqua coctu, 
autaquafríeida maceratum, dulcefcít, € multo mínus inflat , Semen acríus cft, & 
quandam adftrictorià uim habet, Cyuare fuccus eius cum aceto, addíto thure aut 
manna, fanguinem,maxímeé naribus prorumpenté f(iftit. V ener (tíimulat. Con 
traomníathoracísuítía pro delinctu efficax eft, &t ad tabem come(tu. Purgatetíam 
arteríam,Sed fiafsidue eftur,uifus obícuritate inducit. Stomacho aduerfatur, Suc 
cus ex melle potus;contra beftíarü morfus auxilio eft, Idem quoque illítus poteft, 
Qum aceto,thure & la&te,autrofaceo in(tillatus, aurium doloribus & fonitui pro. 
deft, Varos tollunt folía,cum rhoé obfoniorumillíta, Epinyctídi medentur. Cri 
ftas ex fale illita rumpunt. Veteres fanguinis reiectiones cohibent feminis drach- 
mz bínze cum equali baccarum Myrti pondere pota, | 

EX GALENO. 

Corpus calefacit, & craffos in eo humores extenuat, elutinofost incidit, Bís 
tamenaut ter in aqua decoctum, acrímonía fpolíatur : quanquam ne fic quidém 
uim perdít extenuandií, 

EX AE'TIO, 

Porri capítatí acrís faporís ueluti & cepe funt, cuius ratione corpus calefaciunt, 
cralfostg humores attenuant;aclentos incidunt, urinam prouocant,fanguiné pur, 
gant, Prx(lantifsimus ufus eorum qui bís coquuntur:ítaeniím acrímoniam depo- 
nunt,nequeam plíus deprauatum fuccum retínent. 

| EX PAVLO, 

Porrii mali (ucci eft & acre, Vtauté Diofcorides aít,grauía facitinfomnia,aluudg 
bonam, uríná cít X extenuat, Faber & abftergendí uím aliqua, cum ptífana: (iqui. 

dem 


porrum unde 
dictum. 


Capitatum Pore 
vum. 
Sedi. 


64 


PORRVM CA 


PITATVM, 


- Gdnitdaud. 


zs — D — 
- — ; 
Iu ALT LU CE 


"EE 


YN 


PORRVM SE 


|^. CTIVVM. 


C 


636 PLANTARVM HISTORIAE CAP. CODUTEBBH 


dem coctum,ea quz ín thorace funt educit , Semen ueró eiusnephriticis mífcetur 
medicamentis . Folía etíam nóníhil adftringunt;ob eam caufam fuccus ipforum 
fanguinem fupprímít, 

EX PLINIO, 

Porro fectíuo proflía fanguinis fiftíín naribus, contrito eo obturatis, uel eal 
lg míxto,aut menthze, Item ex abortu profluuía, poto fucco cum lacte mulierum, 
T'uísi etíam ueterí,ac pectorís € pulmonis uítíjs medetur, Illítís folijs fananturam 
buta, epínyctídes:íta uocatur ulcus aciem hebetans, &C ín angulo oculí perpetím. 
humor emanans, Quuídam eodem nomine appellát puftulas liuentes, ac noctibus 
inquíetantes,Et alía ulcera cum melle trito, V el beftíaru morfus ex aceto. Item ferz 
pentíum, Auríum uero uitía cum felle caprino, uel parí menfura mulfi , Strídores 
cum lacte mulíerís , Capitis dolores, fi ín nares fundatur, dormíturisue in aurem, 
duobus fuccí cochlearibus, uno mellís , Succus & ad ferpentiu fcorpionumt& ictus 
ín potu bibitur cum mero, &ad lumboriür dolores cum uíni hemína potus. Sangui, 


 nemucroexcreantibus & phthificis,deftillationibus longis, uel fuccus, uel ex ipfo 


Pulittotarid cur 
ttomindla. 


cibus prodeft. Item morbo regio, uel hydropicis , Etad renum dolores, cum ptifa 
nz fucco acetabuli menfura,Idem modus cum melle,uuluas purgat , 'Toftus uero 
edítur & contrafungorum uenena,imponitur & uulneribus . Venerem ftímulat, 
fitím fedat, ebrietate difcutit, Sed oculoriraciem hebetare tradítur,inflationé quo. 
quefacere, quz:tamen ftomacho non noceat, uentrem(Q mollíat. Capítato maior 
eítad eadem cffectus.Sanguínem reífjcientibus fuccus eius cum cauleautthutis fa 
rina,uelacacía datur, Hippocrates & (ine alía mixtura dari iubet,uuluascg contra- 
Ctas aperírí putat, Fcecunditate etíam foeminarum hoccibo augeri , Contrítum ex 
melleulcera purgare. T'ufsim & deftillationes thoracís., Pulmonis & arteríae fanat 
uítía datum ín forbítione ptifanze:uel crudum,praeter capita, fine pane,ita utalterz 
nis diebus fumatur:uel fi purulenta excreentur.Síc oci uel V enerí,íomnog muL 
tum confert. Capita bís aqua mutata cocta, aluum fiftunt, & inflationes ucteres, 
Cortex decoctus íllítusqo, inficit canos. | 
EX SYMEONE SETHIE 

Virinam cit,& mali fucci eft, Afsidue comeftum uifus hebetudine efficit, Difficiz 
lía inuehítfomnia, & ftomacho nocet, Semen genitale calefacit, & capitis dolores 
excitat , lecur, renes & ueficam ledit. Confertad hemorrhoídas, Bís ueró aqua 
coctum, &aceto, garo & oleo, cuminoGg conditum, falubre eft íjs qui frígído funt 
ftomacho, 


DE PVLMONARIA»* CAP» CCKXLIIIIx» 


NOMINA, 


«umm T ueteribus Girzcis & Latínís nominata fit hzc herba , nondum fcire 
] licuit, Hodierní temporís medici & herbarij Pulmonaríam uocant, 
&-* Germani É£'ungentraut. Sícautem hauddubieappellarí coepit, quod 
x5 pulmonum uitijs, exulcerationibus potifsímum eorundem, praefens 


remedium fit, 


FORM A. 
Folía mollía habet,ínuicem íncumbentía,leniter Iaciniata,cauis multis praedíta, 
fuperíore parte uíridía, inferiore ín luteo albícantía, acuelutí punctís aut puftulís 
uibufdá notata, atcg hocnominealíquam pulmonis humaniformam referentía: 
unde etíam Pulmonariam dictam effe conijcímus, 
E LOCVS,. 
Prouenitin quercu arbore, & faxofis locís, 
; TEMPVS, 


627 


^ 
, 


D 
EE 
7 — A 27^ 
ETE mU Mf 
4 : » 
SEDAN 
T e SM 
7f 612 7 
(S Wy 


BE 


(t CNN, 
( iN 


SS 
^ 


PVLMONARIA ('uigmbraut, 


638 PLANTARVM HISTORIAE CAP. CCXLIIII, 


X TEMPVS, 
'Totazeftate inuenitur locis iam monftratis. 
. TEMPERAMENTVM. 
Recentiores frigidam & humidam effe,mea quidem fententia, falfo ftatuit : ad. 
modum ením adítringít, ut hocnomineídem cum quercu ín qua nafcitur habeat 
temperamentum , Deficcat taque & paulo ínfra medía calefacit, ín genere eorum 


uz tepida funt, 
4 P VIRES 


Deficcandi & adftringendi facultatem obtínet , quamobrem uulnera recentía 
olutínat, potifsíimum autem pulmonis, Ad incipientes quoque ac crefcentes phle; 
omonas utílistnam quae íam uehementes funt,ad(tríngentía refpuunt, Confert au 
tem hauddubié etíam ad muliebre profluuium, & fanguínis expuitiones, & diu- 
turnosalui fluores, 


DE PTARMICE» CAP» CCXL V» 


NOMINA. 


Sterhutdntentae TAPMIKH Gracis,Sternatamentaría Latínís dici poteft, Sunt qui fyL 

via, ls ueftre Pyrethrum nominent,quod fcilícet Pyrethrí modo, quanquam 

INE Fores e /.| míitius,linguam uellicet. Atque hínc eft quod nonnullí pro uero Pyre; 
vum, -E- 


Exe thro, feducti eíus títillante acrímonia, defcrípferint . Germanís woilber 

Ptamiceemr 25evtvai appellari poteft, Ptarmice dícla eft,quod flores cíus naríbus obiecti fter. 

dicta, nutatmenta elicíunt, | 
FORMA, 

Breuis frutex eft;paruis,multis,teretibus, & Abrotono fimilibus ramulis,circa 
quosfolía multa,oblonga, oleaoínís fimílía, In fummo Chamasmeli capituli, par- 
uum,rotundum,olfactu acte,fternutamenta cíe ns,unde €inomen ínuenit, Hacte- 
nus Díofcorides. C) uod fiítagg naturam atqueimaginem eíus fruticis recté expen: 
das,undiquacp ei plantze cuíus picturá damus, hzecdefcriptio quadrabit, Nam fur- 
culis trutícat exiguis, multis,rotundís, Abrotono non diísimilibus, lenté rufefcenz 
tibus;quifolijs frequentibus, longíufculís, oleae fimilibus,anguftis,utríncp leniter 
ferratis ambíuntur,cacumíne Anthemídís umbellam obtínente,quaeactí fuo odo» 
te naresferiens (ternutamentum írrítat, | 4 

LOCVS. 
Inuenitur fzepius in montibus altís & faxofis locís, 
TEMPVS. 
Horetzeftate:radix eius extremo effodítur autumno, 
TEMPERAMENTVM. 
Eius temperies eft calida & ficca, uírídis etíamnü ordine fecundo, (iccata tertio, 
VIRES. EX DIOSCORIDE, | 

Folía cum floribus illita (ugillata emendare poffunt, Flores fternutamenta effi 
cacilsimé mouent, 

EX GALENO. 

Ptarmices flores ciendz fternutationis uím obtínent,unde & herbze nomen, Su 
eillata & reliquas ecchymofas difcutít, 

| EX PAVLO, 

Ptarmíces folía fternutamenta mouent, Totusautem frutex uiridís fueilfata, fi 

uoresq alios difiicít, 


DE PYRE- 


PTA RMICE . Yoiloer 2Sertram, 


hhaz 


2v WT 
MD NN. Eo» T NN 
S RN zm 


LV ANE tr I 


NN " 
i N e» 
Is. M Y ZLN 
e 


RUSSE 
WV UAM. 


| 
| 


[ 
hu 


640 DE PYRETHRO» CAP» CCXLVI» 


NOMINA. 


YPÉOPONOrxcé, Saliuaríslatíne dicitur , Officinze graecam appella. 
prettrose |3 CRGO |y tionem retínuerunt, Germanice 2Dertram nominatur, Pyrethron au 
dicm, à 52/4 [Z) tem à feruido,acionís fimili, qui ín eíus radice eft fapore, Greci dixerüt. 
Salinas berba. P o2 55 Saliuarísuero,quod manfa uel oretantum detenta eíusradix,copiofam 
quarenonind4. (tinam eliciat, Romanis appellata eft. 
FORMA, 

Herba eftcaulem folíaG fylueftrís Daucí, & Foeniculi inftar proferens, V mbel, 
fam Anetho fimilem orbículatam , Radícem pollicis crafsítudíne, longam, fapore 
feruidifsím&, HaecDiofcorídes, Vbi nobís monendus uenit lector, Pyrethrum no 
ftri foli nonex omniparte huicdefcriptionirefpondere. [Non ením umbellam ane 

Pyrethrum tos tho fimilem,fed anthemidís potius orbículatum capitulum,quod Ptarmici tribuit 
fran Ptarmices Dyiofcorídes,habere deprehenditur, Caetera omnía adamufsim refpondent.Siquiz 
fores obtinet, — dem habet Pyrethrum caules & folia Dauci fylueftris & Fceniculi , radicem polli, 
cis crafsitudine,oeuftus ardentifsimi. 
LOCVS, 
In Germania noftra,quod fcíam,non nifi plantatum prouenit, 
TEMPVYVS. 


Floretzcflatís maxima parte, 
J TEMPERAMENTVYM, 
Excalfacit & ficcatín tertio ordíne,uel ut aliqui putant;in quarto. 
VIRES EX DIOSCORIDE 

Pituità elícit radix:ideocg dentíum doloribus decocta in aceto, colluto inde ore, 

D auxiliatur, Mlanfa pituitam extrahít.Sudores ciet,inuncta ex oleo, Díuturnis rigo» 
ribus efficax, Contra refrigeratas partes corporís acrefolutas eximie conducit, 
EX GALENO. 

Pyrethriradice potifsimu utimur urentem facultatem obtínente,qua utíqs den. 
tium etíam refrigeratorum dolores mitipat, Etad rígores ante circuitum cum olco 
infrícatur. Ad haec ftupidos & refolutos adiuuat. 

EX PAVLO, 
Pyrethriradix adurentem poteftatem occupat, dentium quifrigori patuerunt 
. doloreslenit.]tem ad febriumrigoresante circuítum infrícatur cum oleo , Ad haec 
ijs quorum corpora ex refrígeratione ftupent, & refoluta funt, efficacifsimé adhi 
betur, | 


DE PYXO, 


AN 
Ad 


E 
Y 


| y 7 
3 € jf. " 
A / 
on 74, 
» 


e— 


| 


ANO 
A 


DE PYXO* CAP» CCXLVID 


NOMINA, | 
1 v z02 Cracis,Buxus Latinis, Germanis 25uc$baum dicitur, 
y FORM A. 


7/ 1 Arbor immortali coma uirens;folío Mlyrti,exieuo,fubrotundo:flo, 
zs re herbaceo:femine rufo &rotundo,omnibus animantibus ínuifo, — 
LOCVS. 
Gaudet frigidis & apricis, plurimatg ubig Buxus, 
TEMPVS, 

Perpetua fronde uíret, neque ei ullo tempore decidunt folía . Quo nomine po» 
tifsimum hanc celebrat germanica illa cantilena,eiufdem ac Salícis contentionem 
* continens, 


TEMPERAMENTVYM. v 
R'ecentiorés temperatam eíus arborís effentíam effe ftatuunt, id quod ob muL 
tas caufas,quas recenfere fuperuacuum eft,non uidetur uerífimile, Hauddubié ue- 


1o ad(tringit;atqueadeo exiccat, 
: VIRES. 


INonadmodum magnus, Buxi ín medícina ufus eft, Folio eius in lixiuto decocto 
rufant,aut flauefcere efficiunt capillos , Scobem eíus decoctam ín aqua alui proflu. 
uium fanaretradut.Somnum capere fub hacarbore,cerebro uehementer íncoómo- 
. dat, quod eiusodor naturae prorfus aduerfetur , Ferunt (erpentes uulneratas cíus 
xadíce degu(tata, (latim fanítatem recuperare, j 


DE PETASITE» CAP» CCXL VIII» 
| NOMINA 


643 


&TAZITHZ CirecisPetafites Latinis appellat, Officinis penitusigno, 


|| ta, Germanís Peftileniouts nominatur, quod nímírum efus radix 
przfentaneum fit contra peftilentíales febres remedium , Petafites au. 
: tem à petafo,píleum fignificante, dicta eft, quod folíu eius pedículo fu. 
perpolitum,petafi modoamplum,;ut fungus dependeat, 
| FORMA, | 
Pediculus eft cubito maior,crafsitudíne pollícis, ín quo petafi fieura folium ma- 
- gnum,ut fungus dependet.Ex qua fané defctiptione fatis perfpicuu fit, herbam cu 
— fus picturam damus effe Petafiten, Haec ením ftatim ínter ínitía IVlartij,flores fuos 
- inalbo purpureos,agglomeratos,&botri fieuram referentes profert,cítra quidem 
folía,quodDíofcorides omifir. Hí marcefcentes fine fructu abeuntac decidunt, Po 
Ítca purpureos emíttít pedículos,cauos, hirfutos, quibus folía fu perpofita funt ma 
- ena;piletampli figuram obtinentia,füperné uirídía, inferne uero candicantía: quae 
- intantam crefcuntamplitudinem,ut unum ínterdum,orbícularé menfam proríus 
- tegat, Radix illi craífa & longa;íntus candida,uehementer odorata & amara, Qui- 
bus accedít quod uires huius herbzeà uiribus Petafites, ut ex fequentibus parebit, 
- non díícrepent: ut hoc nomíne níhil euidentíus fit, quàm eam herbam effe pland 
ueterum Petafiten, 
LOCVS. 
INaícitur copiofifsimé ín pratis humidis & iuxta riuulos fitis, 
| TEMPVYS ; ; 
Inítio Vlartíj menfis, ut comprehenfum eft, floribus fuis confpicua eft herba, 
qui Apriliimmínente (latím citrafructum decidunt, Quo facto folía cum pedícu, 
-lisfuisprodeunt, - 


hh 4 TEAPERA- 


Petafites quare 
dicla. - 


"PE TASITES 
epefttletit souttsel. 


PLANTARVM HISTORIAE CAP, CCXLVIIL 645 
TEMPERAMENTY M, 
Ex tertío eft ordine deficcantít;id quod amarítudo eíus,quam guítu deprehen. 
dimus,facilé monítrat. 


VIRES, EX DIOSCORIDE, 
Facítad maligna & phagedaenica ulcera trítum & illítum, 
! | EX GALENO. | 
. Ad maligna & phagedaenica ulcera, ea utuntur, Idem etíam de Petafite tradit 
Paulus, 
APPENDIX, | 
Experímento comprobat eftradícem hancmirificé coferre peftilentíalibus fe. 
bribus,quod fudore uehementer moucat,fi ín puluere redacta cum uíno fumatur, 
INecminori efficacíabibitur à mulieribus quas uterí tormína & pravfocationes ex^ 
ercent, Valet etíam unícéad enecandos lumbrícos , Buccurrít quog; ijs quí fpiritus 
difficultate laborant, Ducit urínà & menfes, Efficax eftad uulnera praehumída, & 
ad reliquas cutís fcedítates. Hecueró pofle,amarítudo eius euidentifsímé docet, cu 
íus quidem hae funt facultates,ut ex ijs quee fzrpe íam diximus, & Galenus lib, íiij, 
de (impl, medi. facult,cap.xvij.fufius docet,maniífeftum eft, 


DE PERICLYMENO» CAP» CCXLIX» 
NOMINA, | 
EPIKAYMENON Cirzcis, Volucrir maius Latinis, Scribonio Largo 
Syluz mater, uulgo Captifoliiu & Vlaterfylua, & nonnullís Lilium ín, sytuemater. 
terfpínas dicitur, Germanis (Deyfblatt/ Gpedt ober YOalbtgilgen/ Caprfelim. 
EET] & Seunling. Sícfané dictum, quod círeumuoluendo ade uicínas ar, Lim iter 
B boresautírutícesuocet, S ndas 
. FORM A. unde dictum» 
Simplex frutex eft, exinteruallis folia fpargens ipfum amplectentía, fubcandi, 
da, Hedere (imilia:flores candidos, Fabe fimiles,fubrotundos, quafi ín folium pro- 
cumbentes:femen durum, & quod difficile uellitur:radicem craffam, rotunda, Ex 
qua quidem deícríptione perípicui fit, frutícem quem píctum exhibemus effe Pe. 
riclymenon:fiquidem caulibus fuís uícína amplectitur, eemína perínterualla um^ 
bilicata folía habens, tetra czftjs,fuperne herbofis,ad Hederz fimilitudine:flores 
albos, Fabz non diísimiles,fubrotundos,potifsimum antequam dehifcant;baccas 
hederaceasaut R.ufci,radicem crafTam, 
LOCVS. ; 
INafcitur ín aruísac fepibus, conuoluens fe uícinis fruticibus , INunc ín hortis 
etiam pafsím plantatur, 


TEMPVS, 
Floret]unio&luliomenfibus. : 
TEMPERAMENTVM. 

V chementer calefacit &deficcat;id quod euftu etíam ipfo deprehenditur, Folia 

fiquidem acrimoníam quandam przfe ferunt guftata. 
VIRES. EX DIOSCORIDE, 

Fuíus femen poftquá maturuit collecti, & ín umbra (iccatu,drachmze pondere 
datur ín uíno quadragínta diebus,ut liene mínuatabfumádtue, & lafsitudíne díícu. 
tiat, Orthopncce & fingultui prodeft, V rínà cítà fexto die cruentá, Partum accele- 
rat, Habenteafdem uires & folia : qua trígintafeptem diebus pota, fterilitate face. 

. reproduntur,[n períodicis febribus cum oleo ínuncta, ear horrores mitigant. 
EX GALENO, 
Pericdymeniutilis eft tum fructus,tum folía, adeó uchementer íncidentis & ex- 


calefa- 


PLANTARVM HISTORIAE CAP, CCXLIX, 647 


x calefacientis facultatis, utfi plufculum bibantur, urínam fanguinolentá efficiant, 
" Principio quidem urinam tantum mouent: porro forís cum oleo illíta calfacíunt,- 
Tuuát &lienofos,&difficulter fpirantes, Copetens potionis menfura eft; drachmae 
unius pogdus cum uíno. Caterum deficcat quoque femen. Et quídam aíunt,fi co, 
| piofius bibatur, fterilitaté omnino bibentibus afferre , Sunt etíam quí certum die- 
" rum numerum ad talem potíonem pra:finiunt,quemadmodiü Díofcorídes;qui fe. 
ptem & triginta dies eos tradí refert, Hic quoque cruentam urínam reddi à fexto 
die memorat, 
EX PLINIO. 

Semen eíus in umbra (iccatum tundítur,&in paftíllos digeritur, Hi refoluti dan 
tur ín uíni albí cyathis tribus, trícenís diebusadlíenem , eumqp urína cruenta, aut 
peraluum abfumít,quod intelligitur à decimo ftatim díe, Vrinam cíent &folía de. 


cocta, qua X orthopnoicís profunt. 
APPENDIX 


Ex íam cómemoratís facultatibus nemo non intellioit fruticem hunc effe Peri^ 
dymenon:cum enim guftu acrímonia pra fe ferat, necefle eft omnia haec quae ue 
teres Períclymeno tribuunt, pofsit, Quibus accedit, quod recentíores etíam herba 
iij fuo Caprifolío eafdem uíresafsignent, Exiccare ením ipfum tradunt ulcera hu- 
mída & fordída,fanare impetigines, & alias cutis fceditates, líenem abfumere,di£ 
ficultatifpirandi conferre, partus celerítatem facere, calculos pellere, faciei maculas 
ab(tergere, & alía pofle quae rion attínetreferre, 


DE PYRO»* CAP» CCLI* 


NOMINA. 
vPoz Grecis, Triticum Latinis dicitur, Officinze antiquumlatinum 
f| nomen retinuerunt, Giermanís YOcy (fers appellatur, l'ríticum uero di^ Triticum unde 


qo ij cítur,quod tritum ex fpicís fitjut autor eft Vlarcus Varro, E 
i252 VIP - G E N E R A. 


Tritícifumma genera tría obferuant quí frumentarize rei períti funt , Primum primm. 
quod Robus dícitur,quoniíam & pondere & nítore prae(tet. Crermanis fimpliciter 
YOey (fert nominatur, Secundum trímeftre,& nonnullis Sítanium dicitur, Fríme. semi, 
ftre quidem,quod tertio feréfatum menfe maturefcat: id quod tamen noftro ín or^ 
benon fit, ín quo Martio menfefatum, quínto tandem, hoc eft, Iulio menfe meti, 
tur, Germanís 2(ielÉost dícitur,hauddubié non alíaratione;nifi quod ex hoc ge. 
nere tritící amylum optimum conficíatur , Eius pícturam dare hoc tempore non 
potuimus, Tertíi eenus trítíciynon undíquacg notum, Grermanís wel(dber YOey (7 Tert. - 
(e/ & YOey(fentolb dicitur, 
. ^ FORMA. nib: | 
Primum tritici genus cuftiro eft quàm hordei altiore, tribus geniculis conftan. 
te; folio arundíneo,fpica à folijs remotiore ,incondíta, & in nullos ueríus difpofita, 
Exterítur ín area,utalía quacdá frumenta,  Alteru culm o,genículís,eranísq prio, 
ti fimile, necab eo differt, nifi quod fpicam multis aríftís uallatam, Gt ín duos uer» 
fus difpofitamobtínet, Tertium genícula habet quaterna, aliàs praecedenti per 
omnía propémodum fimile, 
| LOCVS. | 

Pafsim prouenit Trítictm primi & fecundi generis , Poftremum in Alfatia, & 

agro Tubínsenfi gígnitur, 
TEMPYS. 

Floret,utalía feré omnía frumenta, Iunio menfe:in Iulio autem metitur. 


TEMPERA- 


648 


CPROELICIOPRI 


MVM GENVS, 


g epffan. | 


-— 


GENV S 


TRITICI TERTIVM at | XOelfcber YDey(fr. 


í1 


———Óá——— - —— * Ww 


L^ 


650 PLAÁNTARVM HISTORIAE CÁP, CCL 
TEMPERAMENTVM, 


Triticum ut medicamentüforís impofitum , primi e(t ordinis excalefactenti, | 


non tamen necreficcare,nec humectare manífeftó poteft, Porró quod ex eo confi 
cíturamylum,eo tum frígidíus eft,tum ficcius, 
VIRES. EX DIOSCORIDE. 

Optimum ad fecunda ualetudínis ufüm Trítícum habetur quod recens & iam 
perfectéadultum,& colorem máli refert, Crudum ín cibís rotundoslumbrícos gi 
enít, Canum morfibus prodeft manfum & illitit, Confectus ex eius [imilagine paz 
nis,plus alít quàm cibarius, quem Graci evyss;siy uocant, E Sítanfj farína panís 
leuiorem cibum praebet, & qui faciléin membra demandetur, Farína eíus cum hyo 
Ícyami fucco illinitur aduerfus neruorü fluxiones. Item contra ínteftínorü inflatío 
nes. Lentíoínes ex oxymelite tollit, Furfures autem acríín aceto elíxi & calentes il. 
liti,lepras pellunt.Incipíentes etiam ínflammationes omnes íllíti leníunt, In Rutze 


uero decocto elíxi,mammas turgentes fedant. Viperarü ictibus auxilíantur,&tor 


eo 
mínofis profunt , Confectu ex farína trítícea fermentum calefaciendi extrahendidg 


uím habet Príuatím quaeín plants pedum funt extenuat, Cetera tubercula, furun 
culosd ex fale concoquít,& aperit. Sítanfj farína contra uenenatos ictus cum aceto 
autuíno comodeillinitur, Eadem fi decocta in glutíni modum delíneatur,cruenta 
excreantíbus fuccurtrít, Cóntra tufsím & exafperatamarteríam, cum menta & bu, 
tyro decocta efficax eft. Trítícípollen fi exaqua mulfa, aut hydrelaeo decoquatur, 
omné difcutit inflammatione, Panís €: cum melícrato coctus & crudus ínfláima- 
tiones omnes illitus mulcet, cum emollíat, € quadantenus refríeeret, mixtus her. 
bis fuccíst quibufdà. V etus autem & arídus per fe, adíectísqy alijs quíbufdá,citam 
aluum cohibet, Recens muría maceratus & illítus,uetu(tas impetioínes fanat, Glu 
tinum ex fimilagine & pollíne, quo charta elutínantur, fanguínem excreantibus 
prodeft,filiquidíus actepídum cochlearis menfura detur forbendum, 
EX GALENO, 

"Triticum quiddam lentorís, & obüruentis natura habet, Quod ueró ex pane 
fit cataplafma, uim obtínet magis digerentem, quàm quod ex Trítíco:nímirum 
quum & falem & fermentum panís adíuncta habeat:quippe cum fermentum uim 
habeat attrahendi digerendig ea quein altorefident, Plura de Trítíco petenda e 
runtex capite prímo,librí prímí dealimentorum facultatibus, quo ín loco uarie pa^ 
nis fpecíes exponuntur, 

EX PLINIO. 
.. Grana Triticiferro combufta,fjs qua frigus ufferít preefentaneo funtremedio; 
Farinaex aceto cocta, neruorü contractíonibus auxilíaturtcum rofaceo ueró & fi 
co ficca myxísq decoctis. Item fuppuratísneruís cum hyofcyami fucco illinitur. Ex 
aceto & mellelentíoíni, Furfures tonfillis faucibusqpgargarizatíone profunt. Sex, 
Pormpeíus prectori) uírí pater, Hífpaniz cíteriorís prínceps,quum horreis fuis uen 
tilandis praefideret, correptus dolore podagre, merfit ín'T ríticum fefe fuper genua, 
leuatusQ (iccatís pedibus mirabili modo, hocpoftea remedíoufus eft, Vis tanta 
eft,utcados plenos ficcet. Paleam quoqp trítíci uel hordei calidam impo 
niramícum íncomodis experti iubent,quad decoctze 
funt aquafoueri, 
DE POTÁ-^ 


POTAMOGETY 
— Gamfraut. 


^ as 
M 


"ert 


652 


C 


Potamogeton un | 


de dicla. 


Stachyites, (9 CE 


D 


Pesanferins mus .lINa 


sir dicla» 


DE POTAMOGETONE- CAP-* CCLP 


NOMINA. 
OTAMOTEITON, ezyvizze orzece, Fontalís & Potamogeton Latínis. 
(34 [4 dicitur. Offícinís íonota e(t herba, Germanis &amtraut uocatur. Po- 
/// [/] tamogetonautem quafi flumínibus uicina dícia eft : fiquidem aquofis 
ie] & paluftribuslocís nafcí amat, Stachyiítes ueró quafi Ípicata,ob caulem 
quem ex fe mittit oribus & femine fpicatum, 
FORM A. 

Folium Betze fimile habet,denfum,& paulum extra aquá emínens,Ex qua qui 
dem breuiadmodum delíníatione fatis intelliof poteft,herbam cuíus picturam da^. 
mus effe Potamogetona. Caulem nang; rotundu habet, eenículis interfecta, é qui» 
bus pediculí exeunt folijs Betae aut Plantagínis ueftíti, paulum fupra aquam emíz 
nentibus.Flores etíam fpícatos,Plantagínis inftar, profert;ac fubinde feme, Quid 
multa:folía huíus herba plane referunt folium Indum uocatum officínis, 

LOCVS. 
INafcitur in lacuftribus & aquofis locís. 
TEMPVS 
Floribus praegnans eft Iulio menfe, 
( TEMPERAMENTVM, 
R efrigerat & exiccat,ut guítus etíam abundé docet, 
VIRES EX DIOSCORIDE, 


Refrigerat &tadftringit: pruritibus;ulceribusdp uetuftís,& ijs quee pafcendo fcr. 


o 
punt,confert, 


EX GALENO. 
Ad(tringit & refrigerat fimiliter Polyeono, fed effentia eius crafsior quàm Po. 


, lygoni eft, 


EX PLINIO. 
Potamogeton ex uino dyfentericis & coclíacis medetur, Peculíariter refrigerat, 
fpiffat. V fus ín folijs, cruribus uitiofis utilia, & contra ulcerum nomas, cum melle 
uel aceto, : 


.pE PEDE ANSERINO» CAP- CCLII» 
| NOMINA. 


sx] vo nomine ucteribus tum Graxcís tum Latinis fit appellata haecpfan- 
«WII taánondum cognofcere potui : quapropter nouam ut íllí nomenclatura 
3/4 inderem neceflefuit, Alíam autem & comodiorem nonlícuítínuenire 
a s] praeter eam, quamalludentes ad germanícam appellationem impofui. 

m fifolía eius fpectes inambitu laciníata, planéanícrini pedís formam ac 
fimilitudinéreprafentant, Híncappofitifsimé Crermanis noftris uocata eft 6enf. 
(0B/ ober Genffüfle. Quum uero eadem herba fuibus ínímíca admodum fit, at 
queadeo mortem inferat, factum eftutà mulíerculís etíam fit nomínata Gewtoo/ 
& Cdweinftob, Eti uero ínoflicinis eius herbze nullus fit ufus, tamen quía pat 
fim nafcitur, &temerefortafsís à nonnullis uires eius ignorantibus ufurpari pofTet, 
eam filentío tranfire noluimus, quo fcilicet facultas tam uulearís herbae omnibus 
patefieret, | 


La 


FORMA. 
Caulem profert cubitalem, ftríatum:folía ad Flalicacabi formam accedentía, in 
ambitu tamen lacíníata;atqueadeo anferíní pedís fpeciem referentía;floresexíguos 
| : ruben, 


Me Wr rr: 


654 PLAÁNTARVM HISTORIAE CAP, CCLII, 


C rubentes femen racematim,ucluti in atriplícefylueftrí,finoulis ramis infidens ; taz 
dícem obliquam,multasqpadnafcentías habentem, | 
LOCVS. 
Paísim ín hortis;alijsGg locis ubi fimum reponitur,nafci folet, 
TEMPVS. i 


lulio menfe potifsimum floret. 
TEMPERAMENTVHM. 


Hauddubiéin fecundo refrigerat ordíne,non fecus atque Solanum hortenfe, 
VIRES. 
Suibus exítíum affertherba hacc comefta, id quod experientia cognitum eft , In 


humano corporeídem poteítquod Solanum hortenfe , Quare facultates eiufdem 
fuo quaresloco, | | 


DE PETROSELINO-* CAP» CCLIID 


NOMINXA. 


Api [axatile ]ETPozEAINON Gracis, Apium faxatile Latinis, & Petrofelinumap - 
pellatur, Germanice frembber JDeter(ilíert nominari commode, ad al 
terius quodOreofelínum eft,utíuo diximus loco, differentíam;pote(t, 
drin ii Officinz eius herbae cuíus nunc picturam damus femíne pro Amomo | 


utuntur, non tamen fine magnoerrore, quum conítet omnibus, modó conferre 

intere utriuí(que hiftoríam non pigeat, Amomum ab ea herba efle díuerfifsimum, 

INos ut tandem fciremus é qua [tirpe femen hoc decerperctur, terra illud manda 

|» uimus,& heeccuíus pictura form& oftendit herba erupit, quam nos uerum effe Pe - 
D trofelinum;ut pauló poft oftendemus,credímus, 
FORMA, 

Petrofelinum, inquit Diofcorides, femen Ammi fimile obtinet: odoratius ta; 
men, acre, & aroma olens, Dreuís quídem delíniatio hac eft, atque ímperfecta, ut 
nihil mírum fit, nos hactenus quod uerum efTet Petrofelinum non potuiffe coeno 

Diofcorides te« Ícere.IVlerito itaque hocloco,ut compluribus etíam alíjs, Diofcorides neolíoentíze 
gligenticinfin infimulari pote(l,ut qui mancas ac mutilas plerafcp pofterítati relinquere ftírpium 
fn hí(torías uoluerit , Siueró quifpíam paucas etíam has notas expendat, hauddubíé 
herbam hanccuíus picturam oculís fubiecimus, Petrofelinum effe comperíet , Se- 
menením eius ÁAmmií tam fimile eft, utab eo uíx difcerni queat: odoratíus etíant 
exi(tít, S acre, acaroma olet.In fumma;nulla eft nota queilli n6 refpondeat,ut hoc 
nomíne uerum Petrofelinum effe credam, Quinetiam tota eius herbzc forma, quae 
non multum à noftro € Germanico Petrofelíno abeft;atque odor,Selíni fpeciem 
effe docent, ut pro Petrofelíno ufurpare hancipfam officinz tutó pofsínt: femen 
enim quo hodie utuntur,non Macedonicum Petrofelinum,fed Hippofelínum,;ut 
fuo diximusloco,exiftit, 
| LOCVS. 

In Macedonia frequensoptímum( nafcitur, hínc Vlacedonícü dicitur : ing faz 
xis X pracruptís potifsímulocis,unde cccpit appellari Petrofelínu INafcitur & alijs 
inlocis,utlib,i,deantidotis teftatur Gialenus,at minus laudatum, 

TEMPVS. | 

Floret Augufto menfe,atquefubínde femen profert. 

TEMPERAMENTVYRM., 

Petrofelínum ut guftu acre eft cum amaritudine, fic & ín operibus calídiz , Fuez 

rititacg & ipfum tertij ordinis tum excalfacíentíum,tum deficcantium, 


Y IRES, 


T 


E 
XM ni 
2 4 
diu 
H ! 
SERE 7 ao j 
T " 1 XJ 2 
7 Á 
: NONE erc M SIS 
oru 
: rA. 
P A 4 
D 5 ; 
T MU ANE 
EN T 
- S 3 
» "n » 
" ;" / 
" " C^ 


^S 


v. 
NND 
SC 


m 
cT E 
E 
ri 
UU.) 
OQ 


C 


dictum. 


* 


656 ' PLANTAR3XM HISTORLAB CAP, CCLIII, 


: VIRES. EX DIOSCORIDE, 

Virínam cit, X menflrua ducit, Stomachi & coli inflationibus auxiliatur, & tor 
minibus , Laterum quoque, rénum & uefice doloribus ín potu fumptum fuccur- 
rit, Vli(cetur antidotís urínam cíentibus, 

EX GALENO. 

Petrofelíni femen maximé ufui eft,quum tota etíam herba unà cum radice fimi: 
lem,fedimbecilliore, facultatem fortíatur.Incídendi etíam uím habet : hínc menfes 
& urínaslargíter prouocat, Flatus quoque extínguit, 

| APPENDIX. 

Sunt qui hanc herbam qiram pro Petrofelino damus, Sifona effe putent:quorü 
fententíae cur non magnopere repugne, facit ín prímís Diofcorídes, quí Sifona pe- 
rindeatcy Petrofelina fuís notís haud defcrípfit, Deín quod uiribus nó difcrepent, 
atqueadeo ín ufu huíusautillius nullum fit perículit, Nos tamen noftram fenten. 
tíam propter adductas paulo anté ratíones deferere, nifi euídentibus conuicti ar- 
eumentis, non poffumus, 


DE ROSA» CAP» CCLIIII* 


NOMINA, 


77] 0 ^oN graece, R ofa latiné,officínis eodem feruato nomine appel, 
X253 latur, Crermanicé X ofer. Rhodon autem Graecis, Plutarcho au- 
;jj tore,nomínatur, quodlareum odoris effluutum emittat, 
GENER A, 

Theophraftus libro fexto,cap. ví.de plantarum hiftoria, pene 
Ini. 7 £45 rarofarum multa elTe tradit, quac folíori multitudine, paucitate, 
afperitate, leuítate, colore & odore differunt, Plínius etíam lib.xxí, capite quarto, 
ex loci diuerfitate multa rofarum genera collicit, INos (implíciter duo duntaxat il. 
larum genera faciemus,fylueftres fcilicet & domefticas.Sylucftres, quz etíà Cani 


 nzrofeuocantur,afperiores tum uiroís,tum folijs funt, acodore;colore, magniítu, 


tudíneà domeftícs fuperantur, Giermaní Doeybrofen/& YUilbrofe uocant, In 
utroque uero genere duplices exíftunt, puniceze nímirum & candídz, INos utrun- 
que genus una pictura complexi fumus, | 

| FORM A. 

Vulgo omnibus nota eft Rofa . Víreas fiquídem fufcis maculis tínctas, & acu» 
[eis plenas emíttít ; folía íncifuris diui(a, nigrícantia & afpera. Germinat prímum 
incluía eranofo cortice, quo mox íntumefcente, & ín uírídes alabaftros faftíoíato, 
paulatím rubefcens dehifcit;ac fefe pandit, in calycís medio fui (tantís complexa luz 
teos apices ftamínatp capillamentís infidentía, quae proprie flores dicuntur , Sylue- 
firís fponoíolas etíam producit,quas plerzeqg officínae Germaniae noftra, non (ine 
deteftando errore pro Bedegar ufurpant:fructum quoqy parít rotundi, ínítío uirí 
dem,deín puniceu. LOCVY S. 

Domeftíca paísím in hortis prouenit, Sylueftris etiam nufquam non ín campe 
ftribus X dumetis nafcitur, 

TEMPVS. 
. Rofautnouifsimainter uernos flores erumpit,ita etía flatim deficit. Decerper, 
daitacp erít Iunío menfe ubí prímum erupit,ne mox nufquam compareat, 
TEMPERAMEN TVXM. 

R'ofarum uis ex aquea calída fubftantía duabus alijs qualitatibus, adfiringenti 
uidelicet & amarz mita, compofita eft, Flos ear magis etíam ipfis Rofis aditrin- 
Sít,ac proinde fané exiccatoríus eft, 


VIRES, 


N 
SS 
T EA 
um 
LOREM. 
p 


N lo? 
IN 4 
3 X —. 
: CON £— 
VT 
e- Ns 


—— 0 


mx 


7 
Zn 


658 PLANHTARVM HISTORIAE CAP, CCLIITI, 


C | VIRES, EX DIOSCORIDE, 

Rofarefri gerat & ad(lxinoit, fed ficca magís ad (tríngit , Succus recentibus folfjs 
vnguis. exprímendus, detracto forficeungue.Sicappellatur quod candida eft in folio : re; 
liquit mortarío premi & terí debet in umbra donecdenfetur, & itaad oculorü cir, 
cumlítiones recondi,Síccantur etíam folíain umbra crebró ueríata, ne mucefcant, 
Ex arídís rofis ín uíno decoctís expreffus liquor, ad capitis,oculorum,aurium,oín 
iuarum,fedís,recti inte(lini ac uulue dolores penna illitus,collutus infufüsue,con 
ducít, Eadem fine exprefsione contufa & illita, praecordiorum inflammationibus, 
ftomachi humidítati,X facrís íenibus medentur , Sícczeac tritae femoribus infper- 
guntur. Mliceri folent compofitíonibus quas antheras uocant, & uulneraríjsantia 
dotís. V runtur folía ad honeftandas palpcbras.Flos quí in medíjs R.ofis inuenitur 
ficcatus, gíngiuarum fluxíonibus efficaciter infpergitur , Capita pota, aluum pro 

fluentem,& fanguinis reiectiones fiftunt. 

EX PLINIO, 

V (us fucci ad autes;orís ulcera, gíingítas; tonfillas, earoarizatu:ftomacht, uu 
uas, fedis uítía, capítis dolores, In febre perfe, uel cum aceto ad fomnos, naufeas, 
Folíaurunturín calliblepharum, E ficcís feminaafperguntur . Epiphoras quoque 
arídas leniunt. Flos fomnum facit. Inhibet luxiones mulierum, maxímealbas, ín 
poíca potus,& (anguínis excreationes, Stomachi quoque dolores, quantum in ui, 
ni cyathis tribus, Semen hísoptimum crocínum,necanniculo uctuítíus, & ín um, 
bra (iccatur. [Nigrum inutile, Dentium doloriillinitur, Vrínam cíet.Stomacho im 
ponítur.Item ignifacro non ueteri, Naribus fubditum caput purgat. Capíta pota, 
Íanguínem & uentrem (iftunt, Vngues Rofz epiphorís falubres funt:ulcera ením 
oculorü Rofa fordefcunt, praeterquàm ínítíjs epiphorz, ita utarida cum paneíinr 

p ponatur, Polía quídem uítijs ftomachi,rofionibus,& uítijs uentris, & inteftinoriz, 
& precordijs utilifsima uelillita. Cibo quoque Lapathí modo condiuntur. Cauen 
dus quoque ín ijs fitus celeríterínfidens.Etarídis & exprefsís aliquis ufus . Díapa, 
Ímata inde fiuntad fudores coércendos;ita utà balneis ínarefcant corpora, dein frí, 
oiídaabluantur,Sylue(trís cum adipe urfino alopecias mírificé emendat. 

n EX SYMEONE SETHIL 

Odorata calídis capitibus prodeft, humida ueró offendit, ea deftillatíoni ob. 
noxía reddit, Sumpta uero ad febres ex flaua bile procreatas iuuat, & roborat fto. 
machum & íecur.Proprietate autem quadam teftes laedit; prohibettg acres exhala- 


tiones nead caputferantur, 
; APPENDIX. 


Spongiolzac fructus Cynorrhodi feu fylueftrís Rofze mirifice ualent contra cal. 
culum, urínz difficultates, (i leuigatae ín puluerem exhibeantur, 


DE RAPHANO- CAP- CCLV» 


| NOMINA. 
ZUQAOANOZ,A1exQorie Cirzecis ; Raphanus, Radix, Radicula Latinis dici, 


Es P 


tur, EHaccautem generís funt nomína, ídeodp errant non paucí noftrae 


Raphanus unde. | $5 etatis medici & herbarij, qui Radiculze nomen ad fatiuu duntaxat Ra^ 
didus. — j| phanum transferunt, Raphanusautem fibínomen & à f& qalyey. íd 


€ENERA, 


— PE 
» NOST TA Ae "i Mw 
/ J Eo pp d ero) 
CU UU CZ wer 
m ^. 
| 


v 2 
tl "o 


[POT NW 
HAN 


RAPHANVS TEES 77705 
R 


SYLVESTRIS, 


UU 


(HIT 


FILLELTEEHITTT, 


eOCUGG( ( (CI 


LITT 


"rice 


Un 


PLANTARVM HISTORIAE CAD, CCLY, ó6ói 


GENER ÀÁ. 

Raphani Graci duo faciuntgenera, fatiui & fylueftris . Satíuus officinis hodie 
peculiariter Raphanus mínor dicitur, Ciermaníce X ettícb. Sylue(trís Latínis At^ naphanatis 
moracia appellatur, Giermani ad uocem Romanáalludentes,GOerzetícb & TX ven. 07. 
nomínant, Noftri hodíe herbarij,fua potius quàm ueterum autorítate freti, Radí, Anor«ia. 
cem fimpliciter,generís nomine,uocant, Nonnulli Raphaniz maíoremappellant, gaptemumeor 
propter folía ipfa, quaefatiui folia magnitudine fuperantzaut quíaacrímonía maio- 

 reaut uiribus efficacioribus praeditus eft, 
FORMA, 

Radix atia caudice uno affuroit nonnumquáarboreo,radícead Rapi imilitu, saiueralix, 
dine folijs lacíniatisangulisqp horrída:Boribus candidis, & femine in filiquís, Syl- sytuftris, 
ueftrís dicta Armoraciafronde copiofior quàm corpore, folía fatiuae feré fimilia ha 
bet, magís tamenad Lampfíanz formá accedentía,longa & acutatradicé oracilem, 
mollem,Sínapi inftar acerrímá,adeó ut caput tentet,& lachrymas íncítet, 

LOCVS. 

. Raphanus ín hortis nafcitur, Amatautem terram píneuem,Palladío lib.ix.cap. 
quinto tefte, íolutam & díu fubactà , Sylueftrís etíam hodie ín hortís habetur, fici 
translatus ad culta, edomita ferítate mitefcit melíortp fit , Crefcitaliàs círca maroi, 
nesitineri, &locaarenofa, índ pratís nonnunquá fua fponte copíofe prouenit, ut 

. fitinpratoad oppidum T'ubíngam fito,facrificori uocato, 
TEMPVS, 
Cumfrieorís patientifsimus fit Raphanus, non fofum eftate,uerumetiá hyeme 
colligi poteft, Eftp illius ufus quotídianus. Floret ac(tate, 
TEMPERAMENTVM, 
p — Raphanisfatiua excalefacitquidem ordine tertío;deficcatueró fecundo . Syfue- 
(irisautem inutroqp efficacior e(t, Quin & femen ipfum planta efficacíus eft, 
VIRES. EX DIOSCORIDE. 

Raphanusfatíuus excalfacit;flatus oionit,ori fuauis eft, fed (tomacho inimicus, 
Ructus & urínam cít, Bonam facítaluum,Sí quis à cibo ipfum fumpferit, diftribu. 
tioni eius magis conferet, Pre(umptus autem,cibum fubleuat. Prodeft ante cibum 
datus uomituris, Senfus exacuít, D'ecoctus contra ueterem tüísím, & crafsitiem in 
thoracenatam prodeft, Cortex eius cum oxymelite fumptus maiori efficacia uo. 
mitiones cítat, Flydropícis utilis. Tll(tuslienofis etiam confert, Cum melle ea quae 
ferpendo pafcunt fiftit, Sugillata tollit, Contra uiperarum ictus auxilíatur, Alo. 
pecías pilís explet, Lentigines cum farínalolíacea exterit, Hiís qui à funois ftrangu, 
lantur fubuenit, Menfes trahít, Semen eius uomítum proritat, urínamq mouet, 

Cum aceto potum líenem extenuat, Coctum cum oxymelite calido angínalabo. 
rantíbus utiliter gargarízatur , Contra Ceraftís morfum ex aceto potum auxilio 
| eft, Cumaceto illitum gangrenas efficaciter difrumpit fcarificáttte, Sylueftrís 
tam folía quàm radix olerum modo in cibo coquuntur, Excalefacitautem,urinam 
cit;aeftuofus eft, 
EX GALENO, 

Facultas ineft Raphano difcutiendi, itaque ad fugillata;&talíos id eenus liuores 
.ob eam facultatem conducit. Radix eius ex eorum numero eft qua obfoníj potius 
quàm nutrímenti nomine frequenter comeduntur, V ís illi extenuatoría,cum qua 
.confpicué unà excalfacit : acrís enim ín ea qualitas exuperat, V erno tem porecau. 
lem ín altum affureentem prodacere folet,ceu alía quee nata funt excanlefcere, Hic 
elixus eftur ex oleo, garo & aceto, ut Rapae caulis,Sinapi & Lactucz , Etfané cau- 
lishíc magís quàm crudus Raphanus nutrít, ut quiacrímoniam ín aqua deponat: 


quanquá mínimam fané € ipfe alendí poteftatem habeat, Cyuidam non folum cau 
kk lem,fed 


662 PLANTARVM HISTORIAE CAP, CCLV. 


C]em, fed unà Raphanos ipfos elixantes comedunt Raparü modo, Cacterum cum 
medicos, tum ídiotas illos mírari fubit, qui à ccena crudos eos concociionis íuuan- 
dz gratía edunt, IpGi quídem fe experíentía id abundé compertü habere dícüt nul. 
lustamen exemplum illorum fine dámnoímitari potuít,  Factenus Galenus, cu- 
ius equidem uerba eo libentius recitauimus, quod uulgi errorem Raphanosàcce 
na comedentis lepide notare uideantur, 

EX PLINIO. | 
Raphanidecocti mane potíad ternos cyathos, comínuunt & etjciunt calculos; 
lidem ín pofca decocti,contra ferpentiu morfus illinuntur. Ad tufsím etíam mane 
ieiunís prodeft Raphanus cum melle, Semen eorum toftum, ipfumQgcómandu-. - 
catum ad lagonoponon:]In aqua folíjs eíus decoctís, bibere uel fuccum ipfius cya- 
thís bínis. Contra phlegmoni ipfos illinire tufos utile, Inchoantibusautem recen- 
tem cortíce cum melle,ucterno(is uero quamacerrímos mandere , SemenG toftiu, 
deín contriti cum melle fufpiriofis,]ídem & contra uenena profunt , Caeterum ce; 
xa(tis,(corpionibusaduerfatur, uel ipfo femine infectis manibus impunétractanti, 
bus.Impofito Raphanofcorpíonibus,moríuntur,Salutares &contra fungorüaut 
hyofcyami uenena equ e, ut Nicander tradit, Et contra ixiam quoq; dari duo Apol 
lodori íubent;fedCitieus femen ex aqua trítum, Tarentinus fuccum, Lienem item 
extenuant,iecinori profunt & lumborum doloribus. Hydropicís quoque ex aceto 
& inapi fumpti, & lethargicis , Praxagoras & iliofis dandos cenfet, Pliftonicus & 
colícis, Inte(tinortr ulcera fanant, Ac purulenta precordíoru, (i cum melle edantur, 
Quidamad hzccoquere cosín luto illítos malunt;fic & fceminas purgari, Ex ace 
to & mellefumptiinteftinoru anímalia detrahunt, Item ad tertías decocto eorum 
poto cum uíno enterocelís profunt, Sanguinem quoque ínutilem fic extrahunt, 

D Mediusad hzc & fanguíné excreantibus coctos dari iubet, Et puerperís ad lactis 

copiam augenda, Hippocrates capillos mulieri defluos frícari aphanis, & fu per 
umbilicum imponí,contra tormenta uuluze, R educunt & cícatrícéad colorem. Se, 
men quoque ex aqua ímpofitü fi ftitulcera quae phagedznas uocant, Democrítus 
Venerem hoc cibo ftímulari putat, ob id fortaísis uocí nocere aliqui tradíderunt, 
Folía qua in obloneis tantum nafcuntur,excitare oculorum aciem dicuntur, V bí 
ucró acrior Raphani medicina admota fit, Hyflopü dari protinus imperant. Hacc 
antipathía e(t, Erauríum grauítati fuccum Raphani in(üllant, Nam uomiíturís, 
fummo abo efle eos,utilifsimu eft, Sylueftrís urínze duntaxat cíjciendac utilior, 


DE RIBE» CAP» CCL VI» 


NOMINA, 


R AECIS cognitus fuerit nec ne frutexille, nondum compertü habéo; 
& IVlaurítanis & officinis hodie Ribes nominatur, Germanis €x, *$o- 
17 gi bang treublin ober beerlín/quod fcilicet circa diui loannis Bapti(tae 
m5 diem fructus eius frutícis ad maturitatem pertíngant, 

FORMA, 

Frutex eft nullis fpinis horridus, fed topiíarius magis, uítis pufillz folijs, baccís 
rubentibus ex pedículíslongis dependentibus refertus, ut pictura ipfa abundé do» 
cct, Vnde manifeftum fit Maurítanori Ribesà noftro diuerfum effe, quodnon 
uitis,fedlata potius,maena,rotunda & uirídia folia habeat. Quanquam nonflateat 

Arabes ctíam ín Ribes defcriptione non admodum concordes cffe, 


LOCVS, 


lka 


€, obans beetlim,. 


-uA NN 
gc SN 


d piss 


-- - € D 
- ES h ' z—- -— i, "i 
P NE 3 
2) 2 LR u 
'- x " 2 
V S 1 


664 PLANTARYM HISTORIAE CAP, CCLVI, 


i LOCVS. 
Pafsim in hortis nafcitur,ac eorundem puluinos & areas fepit, 
^ "TEMPVYS. 

Circa díui loannis Baptiftze natales ferías,& Iulio potífsimu menfe, baccis acu» 

uis rubentibusfrutex ille ornatur, | 
TEMPERAMENTVM. 

Folía & fructus uehementerad(tríngunt, Mlauritani frigidum & ficcum faciunt 

in fecundo ordíne, j 
VIRES EX MAVRITANIS 

Baccz acido fapore placent. Refrígeranteftuanté ftomachü:fitim reftinguunt, 
qua cum alíos,tum maxime febricitantes excrucíat , Cibi fa(tídia difcutiunt, & ap. 
petentíam ínuitant, Fcedam uentrís proluuiem cohibent, V omitiones fiftunt,fto- 
machum firmant. Alui profluuíu quod bilis attulit, retínent:erofiones & ucllicatio 
nes eiufdem tollunt.Sanguinis feruore demulcent, & bilis acrímoníá domant, Se; 
plafiarí) fucci eius fructuscondíiunt;ad anni totíus ufum, Rob de ribe appellantes, 


DE RHODIA RADICE» CAP» CCLVII» 


NOMINA, 


Rbodicralix EE OAIA je erzcé R hodía radix latiné nominatur, Offícinis ienota,ger, 
erdie, — m3 P9 E^ maníce Xofeneuri uocatur, Rhodíamautem tam Girzci quàm Lati, 
T 95 nidixerunt,quoníam contríta Rofasredolet, Quapropter R ofz, quas 

] Graeci. (4e nominant,non Rhodus ínfula,utímperíti putant,huicrae 


D dicinomen fecerunt, 


FORMXE. 

Radix rhodia Cofto fimilis eft, leuíor tamen minoris ponderis, & inzequalís, 
odorem Rofarü cum teritur reddens.R elíqua eíus facies T'elephiü refert,ni(i quod 
flore € (eminecarere uidetur,id quod Galenus etiáafferit, & ín Corollarío fuoan- 
notauittermolaus, Diofcorides etíam illorum nullam facit mentionem, 


INafcitur potifsimu in Macedonia. INunc in muftís Germania hortis plantatur, 
TEMPVS 


Radíx autumno effodienda. 
TEMPERAMENTVHM. 


Rhodia radix in calefaciendo fecundi ordinis,aut certe tertij incipientis, 
VIRES, EX DIOSCORIDE. 
V'tilis ef1 capitis doloribus,fi madefacta fronti & temporibus cum modico rofa. 
ceoímponitur, à | 
EX GALENO, 
T'enuíum partium,& difcutientis e(t facultatis. 
| DE $SAMPSY^ 


^ RHODIA RADIX 
Sofenvourt, 


$6 DE SAMPSVCHO* CAP- CCLVIID 


C 
NOMINA. | 
Maiordtia, AMYYXON,Adpzeexop Girzecis : Maiorana , Amaracus Latinis? 
| officínae latinam appellationem retínuerunt, Germanis (/24fo. 
Duplex Ame Eia ^| tam / ucl eDcytan dicitur . Anímaduertendu autem nos híc de 
Vdcllie A Amaraco ealoquí quz iucundo placet odore, Duplex enim Cirze 


FORMA. Pr. 
Herba eft Sampfuchum furculofa, per terram ferpens : folijs hirfutis & rotun- 
dís, Calaminthe tenuífolíe fimilibus,admodum odoratis, Haec deliniatío adamu£ 
; fim herbze IVlaíoranz uulgo díctze fauet: eft enim furculis lenté rubentibus, folíjs 
pilofís,& rotundís,iucundo odore,femíne copiofo,quod bullulís quibufdam con- 
tínet;Blore candído & exiguo.Serpítetíam per terram:uerum id non ubicy fit,ínter 
dum ením rectà (urgítínaltum., 


LOCVS, 
Pafsím in hortís & fictilibus uafis prouenit, Craudet autemlocís umbrofis,aqua 
& fimo, 
TEMPVS 


A ftate dm floribus praegnans eft carpitur, 
TEMPERAMENTVM,. 
D  Sampfuchumtenuium partíum,& dícerentis eftfacuftatis : deficcat enim & ca 
lefacit ordíne tertío, 
VIRES. EX DIOSCORIDE, 


^ 


Calefaciendi uím obtínet,& coronamentís apta, Decocti efus potum,incipien,. 


tiaquacínter cuté prodeft; &ijs quos urínzc difficultas, SC tormina difcruciant, Ari 
dafolía ex melleillíta,fuoillata tollunt. In peffo fubdíta menfes ducunt. Cótra fcor, 
píonís ictum ex fale & aceto illínuntur, Luxatís cerato exceptaímponuntur,SímL 
líter & cedematís , Adueríus oculorum ínflammatíones cum pollíne polentzilli^ 
nítur,IVlifcentur acopís & malagmatis calefaciendi eratía. 
EX PLINIO. 

Sampfuchum fcorpionibus aduerfatur ex aceto & fale illitum . Menftruis quo» 

que multum confertimpofitum. Minor eft eídem poto uís, Cohibet oculorum epi 


phoras cum polenta , Succus decoctí tormina difcutit, Vrínís & hydropicis utile, 


oleum Amaral IVlouet & naríum fternutamenta, Fítexeooleum quod Sampfuchinum uocatur; 
nte aut Amaracínum,ad excalfaciendos emolliendosqy neruos, V'uluas calcfa- 
cit, Ecfolia fugillatis cum melle, & luxatís cum 
cera profunt, 


DE SPAÁANA-- 


667 


| Sieiotan, 


AMARACVS 


JP DE SPANACHIA» CAP» CCLIX» 


C 
NOMINA, 
FANAXIA Gracis recentioribus, Spínacia uel Spínaceum olus Lati, 
nísappellari poteft, Arabice factionis príncipes Hifpanach;hoceft, Hi 
Spanachia eur panícum olus nominant , Ciermaní &píret / ober Cpínmat. Spana- 


zxÉ. chíam hauddubiéab olerísrarítate dixerunt Graci : raro ením illo ute 
bantur medíci,quod cibo magís forfitan quàm medícínze nata efTetjnec quicquam 
illuftrefortíta, V el, quod etíam fimile ueri eft;ab alíjs natíonibus emendicato fpína 
Spitaciaunde ceo nomine, Spínacía uulgo dicta eftab infieni feminisfpiculorum nota:etíi enim 


dicta, 


MIocdta. herbaipfa olabra & mollís fit, femen tamen ín fpínas occalefcit, Hifpanicum ueró 
Hifanicamolis olus nomínauere, forfitan quodíndeprímum duxerít orioíne, ad caeteras tandem 
natíones translata, | 
FORMA 


Exitfeptem diebus à fatu,;folio prímüm tríangulo, molli, mox intybi, plerungs 
quà pedículo coharetlacíníato, inerti fapore , exígua radíce, tenuibus capillamen- 
mentis fibrata;caule cubitali,nonnunquá altíore,íntus cauo:floribus ín uertíce ro, 
tundís,racematím coéuntibus,exíguís:femíne fpínulis horrído, 

LOCVS, 
Nullum folum refpuit,fed ubicunquefatum fuerit híclzetífsímé prouenit, 
TEMPVS, 

Serítur Beptembri menfe, non horrens hyemis frígora, ut uerno tempore cibü 
fuppeditare pofsit, Vlartiío etíam menfe ferítur , Iunío autem & Iulio menfibus fe 
men & flores profert. 


TEMPERAMENTVM. 
D  Spínachiaprímirefrigerantium & humectantíum ordínis eft, 
VIRES, 

Aluum emollit, Melius Atríplice fuppeditat alimenti, fed aluo parum haerens 
facilé exigitur, Flatus colligit, & uomítiones concitat, nifi excrementítíus humor - 
abíjcíatur, V entrem decocta íus proluít, Stomacho ínutile,Et caeteras feréomnes 

 Atriplícis uires fibi fertur arrogafle, 
DE SANI 


T 


dh b 


e 
n 
r ue 
UÉOE : 


^ TT 


67V 


Gaticfd mennie, 


SANICVLA 


672 


Dispenfia, (8 


Sanicula cur 
[£21 él [^ 


DE SANICVLA» CAP- CCLX» 


NOMINA, 
: b. * " "m 4 " 
re ERBAquam omnes hodiíe Sanículà uocant, à nullo, quod fcíam, uete. 
rum delcripta eft;fed à recentioribus ínuenta,ut multae alíze uulneraríe 
herbe. Suntauté quí Díapenfiam nominent. Germanis Caníctel di. 


e 


2.8 citur, [Nomen Saniculam à fanandís uulneribus traxifTe uulgo conftat, 

| GENER A. 
Duáüm eftgeneru. Vna quz propric appellatur Sanícula, ideot marem,ut cer- 
tius efle difcrimen, appellauímus , Giermanicé &anictel mennle . Alteraab omni. 


. bus feré herbaríjs pro fpecie Ofteritij uulgo uocatí habetur, fed falfo,quando necg 


infolijs,nequein radice ulla appareat acrímonía,fed perinde atqueín mare Sanicu. 
la;amarítudo & ad(tríctío, Ciermanís errore etíá quodam 9íetleít: QOeifferwurg 
nomínatur, [Nos eandem cum & forma & facultate ad ueram Sanículam, quam 
marem fecímus;proximéaccederet,Saniculam fcemínam nuncupauimus, Germa 
nice &anictelweible, 

FORMA. 

Banícula uera;atqueadeo mas herba eft folío uitis,atrt Apfj,in quincp partes di 
fecto,rubentibusin fine fe&ioni maculís quibufdam : furculis quocp rubrís ad ra^ 
dicem, quae multis ei capillamentis fibrata fubeft:capitulis ín fummis coliculis pu- 
fillis,herbacei colorís & fubnieris, Foemina quod ad folía attinet priori fimilis, ru. 
bentibus tamen maculis caret;ítemQ rubrís ad radícem furculís,quod ín ea haec fin 
gula candída fint, Flores ín fummo candídos, acfubínde femen ftríiatum & oblon- 
oum profert, 

LOCVS, 

INaícitur in fyfuis & umbrofislocis, 

TEMPVS, 

Carpenda cum fuis capitulis Mato & Iunio menfibus, 

| TEMPERAMENTVYM. s] 

Non eft (implícis nature,fed,utíndício eft euftus, adftringit (imul &amara eft, 
uthocnomine calefactoríam &exíccatoríam elTe nulli dubium fit, Statuuntautem 
calídam & ficcam ordine fecundo, K 

| VIRES, 

Sanicule herbae fuccum uulneratísin potu mirifice conferre experientia com, 
pertum e(t , l'umores quoque reprímere decoctam herbam impofitam, aut eíus 
fuccum illitum tam in homine quàm in pecoribus conftat, Neque enímalíud prac 
fentíus eftauxilíum,cum ad fauces uel pulmones uítíum decubuit, Et ín fumma, 
omnía quz Symphyton,pracftat etiam Sanícula, Potífsimi ueró fanguinis fputo, 
dyfenterízerenumqQ uítijs medetur, 


DE SONCHO, 


DE SONCHO»* CAP» CCLXLP 


NOMINA. 
EXXSS-]orxoz grece Sonchus,Cicerbitalatine dicitur, Sunt qui Lactucelfà 
NN «Y & Lacteronem appellent, quod fcilícet caulis eius diffe&tus copiofo di 
5:42) Ruatlacte, Germanícé 400f/ober Genfoiffel uocatur.Sonchus autem 
exeE| fibínomen uendicauit ix zácá xe, có quod falubrem fundat fuccum, 
utpote qui fua forbítione ftomachi rofionesleníat, & lactís abundantiam nutríci- 
bus fummíniftret, senitalibustplocís collectionelaborantibus praefidio fit , Cicer, 


673 


Sonchus ci? 
dicla. 


Cicerbitá, 


bite tamen uocabuliu,quo omnís Hetruria adhuc utitur, recens effe adíectitiumqg, 


& exnon multo tempore Diofcoridi accreui(Te uidetur, 
GENER À. 

Sonchi duo funt genera, Alterum fylueftríus,aculeatius, S nierius,quod erf 
oíffel germanice uocatur. Alteru teneríus efculentumQp,ac mínus nigrum, Germa 
nis Dafentel dícitur, Et Apuleio Lactucaleporina, quod cum leportanimus de- 
fecit aeftujhac fibi herba mederi foleat, | | 

| FORM A. 

Cubitalis & angulofus Soncho caulis eft; cauus & aliquando rubefcens, & qui 
fractus copiofo lacte manat. Folía habet per interualla ín ambítu fcifTa , Florem lu- 
teum, qui, ut Benecionis,breui dígeftus abít ín pappos,uanefcittp ín lanugines, 

LOCVS, 


Sottchus afpera, 
Nona[pera, 


Vbics feréín maceríjs hortorum, potifsimuautem ín uíneís Sonchus prouenit, | 


| | TEMPVS, 
FloretIunio & Iulio menfibus Sonchus utercp. 
TEMPERAMENTVM. 


T'emperamenti eius quodammodo mixtum eft:conftat ením ex aquea terreatg 


effentía,utracy leuiter frigida, Nam & adftrictionis cuiufdam eft partíceps, Et fiue 
 cataplaímatís ín morem imponatur, fiue edatur,manifeté refríoerat, Pofteaueró 
quàm plane reficcatus fuerit, terre(tre eius temperamentir redditur, modicam ha» 
Beeuscaldiatemh, — 27 050 o | 
VIRES EX DIOSCORIDE, a 

- — Vis uttriqueSoncho refrigeratoría, modiceQg ad (tringens . Proinde ftomacho 

eeftuanti & inflammationibus illíti profunt, Succus eortm ín forbitione datus fto. 
machírofiones morfusüe mítigat,& lactis abundantia efficit. In lana appofitus, fe. 


disacuuluzinflammatíonibus opítulatur , l'am herba quàm radix illita Ícorpios . 


num ictibus fubuenít, 
EX GALENO. 

Sonchus ubi adoleuerit, ex fpinofis plantís eft, Caeterum uiridis etiamnü & te- 

ner eftur perínde ut caetera olerafylueftría. 
| inl. EX PLINIO. 

Albus qui élacte nitor,utilis orthopnoicis Lactucaru modo, Erafiftratus calcu. 
los perurínam pelli eo monftrat;& orís graueolentíam cómanducato corrigi, Suc. 
custríum * cyathorü menfura ín uíno albo & oleo calefactus adíuuat partus, íta ut 
àpotuambulent grauídze , Datur & in forbitione . Ipfe caulis decoctus facit lactis 
- abundantíánutricibus,coloremi meliore infantiu:utilifsímus fjs que lac fibi coire 
fentíant.Inftillat auribus fuccus;calidusq ín ftranguría bibitur, cyathí menfura:& 


* afobolonem -— 


ín (tomachi rofionibus cum femine Cucumeris,nucleísa pineís.Illínit & fedís coL. 
lectionibus, Bibítur cotra ferpentes fcorpionestp,radix ueró illínitur, Bademtg de 


cocta in oleo punící málí calyce, auríu morbis pracfidium eft, Hacomnia ex albo, 
Cleomporus nigro prohibet uefci, ut morbos faciente, dealbo confentíens , Apga- 
thodes etíam contra fanguinem tauri demonftrat fucco eíus uti. Refrigeratoriá taz 
men uim efle couenít nigro, & haccaufa imponendü cum polenta, Zeno radíce aL 
bi ftranguri& docet fanarí, l1 DE SERL 


676 . DE SERIDE- CAP» CCLXID 


NOMINA, 


[suu] Reiz Graecis, Serís & Intubus Latínísuocatur, R'elíqua quacilli funt 
NOM j nomina,in generum diftinctione mox dicemus, 
E A GENER A. 

Eme]  BerinGrecinduofa(tigia partíuntur,ín fatíuam & fylueftze, Sic & 

Satius Trtubius, intubum Laatiniin duo genera dioefTerunt,ín fatiui & erraticum, Satíuü, quinon 

Erreticus. nifi cultu & humana diligentía prouenit. Erraticu ueró,qui fuz fpontis &liber,fub 

nulla olitoríslege uagatur &errat,díxerunt.Satíuus In tubus, quem príuatím, Pli 

níolib.xx.cap.vitj.tefte,Serín nominarütueteres,ín duas diftrahitur fpecies, Vna 

latiore folio conftat, Lactucz fimilior, Haec corruptaab Intybo uoce, ín Hetruria 

Endiia. pafsím Endíuía appellatur, Etdeberin omnibus prouera Endiuia ufurpari offici. 

nis, Nam qua hodie fub hac uoce utuntur, non eft uera Endíuía,(edLactuca Íylue 

| ftrís, ut fuo dixímusloco. Germanice Fnbíuien uocari poteft, Altera anguftiora 

sericla. folia habet, & fubamara e(t, Haec diminutio à Serís nomine Seríola dicitur,quod 

-.— Seriola. deinde corrumpentes recentiores Scaríolam fecerunt, germanicé Gicaríol appel, 

larípoterít, Erratícus iterum Intybusín duas fpecies, Plinio loco antea cítato au- 

tore,degenerat, Vna, quac Graccísab infigni amarítudine z:xelc liydezp nomina, 

Cichorea, tur, Liatínis auté Ambubeía, Vulgus herbariori & officinae Cichorea uocant, Ger 

maní YDegwarten/quafi uíarum cuftodem,uel YOegweif/quod peregrínis quafi 

"Hedjptoi, uíam indicare uideatur, Altera, qua latiorefolio prodit, Plínío Hedypnois nomí. 

natur,hauddubíénon alíaratione;ni(i quod fuauíter dormire, Íomnumiirrepere 

faciat, V.el,fipauló duriorha:cuidetur ínterpretatio, quod flos eíus preter alías Se. 

D rídes fuauíteradmodu fpiret, "T heophraftolibro feptimo de plantarü híftoría, ca 

Aphact. pitefeptímo,& Plíniolib.xxi,cap.xv. Aphacaalio nomine appellatur : diuerfa ta. 

menab ea quam fuprà defcripfimus, & qua aliàs V ítía fylueftrís dicitur, Vulgo 

Dennis | ensleonís, quod folium finuatim per lacinias dentículatü fit, & Roftrum porci, 

Rofi!P9* vum nominatur. Officinis noftrís,que barbarís delectantur uocibus, Taraxacon, 
casoucn, AUt Altaraxacon dicitur, Germanís Alfraut/Dfaffentédin/Dfaffenblate, 

FORMA, 

SeiwsInwbu. — Satiuus Intubus caulem edít magnum, rotundum, firíatum, frequentibus fur. 

culis brachiatü. Germinat folíatu flatím à radíce uenofo, Flos illí in ramufculis cce 

ruleus,& nonnunquam etíam candidus emicat , Prima autem cíus fpecíes,ut dixi 

mus,folío latiore,altero angu(tiore conftat. Erratíci Intubi genus primum, quod 

€icborium. Cichorium uocant,oermínatà radice poft Veroilias;folio Betzelaciníato, ferc fem 

per ín folo procumbente: caule magno, fiftuloío, frangi cótumace, multis ramulis 

brachiato, ad uínctum quoquelentis : lore cccruleo, interdum albo, partículatím 


ufque in autumni erum pente, quínubilo etíam diefolís exortu panditur, & cum 


eo círcumagitur ín occafum, noctu femper compreffus, & interdíu hífcens, Hinc 
panditur rudifsimus quorundá error, qui hancherba quam Germani YOegwart 
nominant, Heliotropiu effe cótendunt,cum tamen prímum folíarepugnent, quae 
nonfunt Ocimo fimilía,neque candida, fed nierícantía maeís , Deíndenon candi 
dum, fed magna ex parte cceruleü florem habet, Radix deníque eíus,ut Helíotro. 
pij,non ínutilis,(ed,experíentía tefte,miré efficax, Quibus omnibus accedit mani, 
fefta cum alíjs fatiuis Intubís fimilitudo, quae una fatís docet Intubü effc fylueftre, 
&non Heliotropiit. Vt quorundam temerítaté non fatís mirari queam,quí contra 
apertam uerítatem,Stomníum medicorum cófenfum, fecus pronunciare audent, 
Leotisdes. Alterum,quod Leonis densnominatur,folijs multís con flatutrings dentículatis, 
in terra (efsilibus,cauliculis dodrantalibus,concauis,leuibus & enodibus, flore lu. 


tco, (ti 


677 


fi Ns 


INTVBVM SATIVVM . 
LATIFOLIVM, 


678 


INTVBVM SATIVVM 
ANGVSTIFOLIVM, 


Gcatíol . 


Ilf 4 


TAREUAM 
IO SUE 

-£ZEAO 
e 


E OE LO me. zx 
NEN pm 
! PAS c eeedn cud 


MN —— 
2 LA | 
j 


di 

) 

T 

/, 

IN 
A Pop mE 
: 777 ES 
en d. : 


INTVBVM SYL-. 
VESTRE 


: M - -—- - ^ - 
"—-——-—.—--—————.————ÀMET NEM ST 


D, 
v 
Sw A 
^N LE 

MT 


MAT 
5 RTL 


(il // 7 7 
t 7, 


MINNS 
ARN 


HEDYPNOIS 


PLANTARVM HISTORIAE CAP, CCLXII 681 


^A teo, ftipantibus ín circulum foliolis coronato, qui fenefcens euanefcitin lanugine, 
quac cum aura raptím fertur. | 
LOCVS. 

Satiuus non prouenit ni(i ín hortis cultu & diligentía humana:;haud tamen di£ 
ficulter ubi fatus fuerít,emergit. Exratíci príma fpecies pafsím iuxta ítínera nafcit, 
Alterain hortís,& pafsím feréetíam fponte fua gignitur, 

TEMPYS$ 

Satiuus Iunio & lulio menfibus floret, Cíchorit eodem feré tempore incipit flo. 

rere, & in autumnum ufque durat, Hedypnoídis in Vlartío erumpunt flores, & ín 


zeftatem ufque perdurant, 
| | TEMPERAMENTVM. 


Serís olus eft (ubamarü, & magis quod fylueftre eft, quod ob idipfum Picrída 
quidam nuncupant, quidam uero Cichoríum appellant , B(tautem ea ficca frígi 
daetg temperaturze,utruncp fecundo abíceffu, Porró domeftíca magis etíam quàm 
Íylueftris refrioerat.Sed & humíditatis multac admiftío ficcítatem extinguit, V tra. 
queautem ad(tríngentis qualítatís particeps eft, 

VIRES. EX DIOSCORIDE, 

Omnes adftríngunt & refrigerant, & (tomachuradiuuant, Aluum fiftunt cote, 
fi cum aceto affumantur.Sylueftres autem ftomacho meliores, Comefti ímbecillu 
& acftuantem leniunt, Cardíacis perfe, aut cum polenta utiliter illínuntur , Poda- 
erís & oculori inflammationibus fuccurrunt, Herba & radix illita, percufsis à fcor 
píone fubuenit.Tenibus facrís cum polenta medetur, Succus eorum cum cerufa & 
aceto utiliter js que refríoerationem defiderantinungitur, 

EX PLINIO, 

B  Intubiquocp nó extra remedia funt, Succus eorum cum tofaceo & aceto capitis 

. doloreslenit. Idem cum uino potus, iecínoribus & ueficae & epiphorisimponit, 
Cichorí refrigerat.In cibofumptum & illítum collectiones,fuccusqy decocti uen. 
trem foluít, lecinori & renibus, & ftomacho prodeft, Jtem fi ín aceto decoquatur, 
urínz tormina difcutit.Item morbum regium é mulío,(i (inefebre fit. V eficam ad. 
iuuat slVlulierum purgationibus quidem decoctu ín aqua adeó prodeft, ut emor- 
tuos partus trahat. Adfjciunt magi, fucco totius cum oleo perunctos fauorabilío- 
res fieri, & quae uelint facilius ímpetrare, Hedypnois ftomachum diffolutüadftrin. nebpuidi: fie 
eitcocta: crudagp fiftitaluum , Et dyfenterícis prodeft magis cum lente , Rupta & «dites. 
conuulía utroque genere íuuantur. Item quibus eenítura ualetudinís morbo e£ 
Huar, Serísutracg (tomacho utilifsima, praecipue quem humor uexat, Cum ace. 
toin ciborefrigerantuelillítzc, difcutiuntig & alíos quàm ftomachi , Cum polenta 
Íylueftrium radices ftomachi caufa forbentur, & cardíacis íllinuntur fuper finiftrá 
mammam ex aceto, Omnes hae &podagticís utiles, & fanguine reijcientibus, Item 
quibus eenítura fluít,alterno díerum potu. 

EX SYMEONE SETHL 

Stomacho bonum eft Intubum,fí cum aceto quis eo utatur, Poftquam decoctü 
eft;aluum fiftít, Ob(truciionesauferendi uím habet;ut nullum aliud olus. Sangui 
nis feruorem fedat, & inflammatíones iecoris dífcutit, & icterícos iuuat. lecur pro- 
prietate quadá corroborat. Mediocriter Íomnü índucit, Tradunt quidá poft uenac 
fectioné,aut cucurbitas,fi quís cum aceto utatur,íecinoris fanitaté conferuare, V e. 
nerísappetentiá extínguit, & femen genitale in js qui frigidam habent temperatu. 

ram,minuit, V tile eftad fanguinis excreatíone, Huius etíam decoctum ie 
cnoríadmodum utile, Semenfebresexflauabile — 
ortasiyuat;at lien nocet, 2IMM 
DE STAPHY- 


é82 


PASTINACA SATI 
VÀ PRIMA, 


ELS! 


S yz ^ 
/— Sew 
SANTA 
EE 
NJ 


ASTINECA SATI p. 


VÀ ALTERA, | | 7 
fcdrübat | 


ME , Y zi 
Ü 


zu 
e 
NS 
TAS 


Ne 


Y — DA 
Y t Z4 
AERSSN NN 
iA EN x N J, 
MESS Ed 3 Z7/ 
z^ res. 
^L 


n 
NV 
NA 
VAT IN T 
J.A 
"7 
*, M 2/9 
dO U 
V// WI 
// Wj 
J/ 
! 
! 


PASTINACA ER 


RATICA. 


S6 docspaftaep. 


DE STAPHYLINO* CAP» CCLXIID e 


Á NOMINA. 
TAOY AINOZ grece, Paftinaca latínédicitur , Germanicé Daffíney / 
| oer Deaffnacen. Paftínacee ueró nomen à pafcendo dictum uidetur: patincumie 
natura enim eí calens, fapor uehemens, alít corpus,& Venerem cít, — 4e — 
- GENER A. 
Duplex Paftínace genus, Vnaenim fatiua eft, quae iterum duorum eft generi, 
Vnum genus quod uulgó Carota dicitur, Germanícé sam Daftitey / & rot Aa 


VETT 


up d j/À 


FORMA. 

Folía Gíngidij habet Paftinaca fylueftris, latíora tamen & fubamara , Caulem 
rectum,afperumdi, umbellam Anetho fimile obtínenté,ín qua flores candidi, exi. 
guum quíddam purpurei ín medio habentes, &feré ad croceüi accedentis, P. adíx dí 
gíti crafsitudine, dodrantalís, odorata, quz cocta mandit, Hortenfes fylueftribus 
peromnia fimiles funt,nífi quod flores ín medio purpurei quíddam non habeant, 
& radix unius ín fuprema fuí parte purpurea fit, alteríus aute maoíslutea, 

LOCVS. 
Paísim círca itinera, loca petrofa, & hortorüi maceríes fua fponte proueniunter» 
ratícze, Satíuz ín hortís nafcuntur, 
TEMPVS. 
Iulio & Augufto menfibus flores & (cmina Dauco fimilía producit utracp. 
TEMPERAMENTVM,. 
Calefacit & abftereit utracg,magis camen fylueftrís, 
: VIRES. EX DIOSCORIDE, 

Erratícze femen potum autappofitii menfes ducit, V rínze difficultatibus;hydro 
picís,& pleuritícisín potu confert, Contrauenenatorum morfus & i&us utile. Fe- 
runtnon Iedía uenenatís qui íd prefumpferint, Coceptus adíuuat. Radix ipfa uri 
nam cít,&€ Venerem flimulat, Fcetus ex utero pellitappofita, Folía tríta cum mel 
leimpofita ulcera depafcentia expurgant. Hortenfis Paftínaca cibo aptíor e(t, Ad 
cadem,fed minori effícacía, prodeft, | 

EX GALENO, 

Pa(tínaca fatiua imbecillior, fylucftrísad omnia potentior, Vrínas mouet, && 
menfes prouocat cum herba quídem tota,tum maximé femen &radíx, Habet por- 
ro etiam abflerforium in fe quippíam : quamobrem pafcentía ulcera quidam folijs 
eíus cum melle,quó pura reddant,illinunt, 

EX PLINIO. 

Paftinace erraticee femen contritum, Sc ín uíno potum,tumenté aluum, & fuffo 
cationes mulieru doloresq lenitín tantum ut uuluas corríeat, Illítum quod € paffo 
uentríearu prodeft, Virisueró cum panís portíone aequa trítum, Ex uíno potum 
contra uentrís dolores. Pellít & urínà, & phaeedenas ulcerü fiftít recens cum melle 
impofitu. V elaridae faríne ínfperfam radice eíus Dieuches cotra íecínorís & lienis, 
ilium,lumbori G reni uítía,ex aqua mulfa darí iubet , Cleophantus & dyfenteri 
cis ueteribus.Philiftion ín lacte coquit, &ad (trangurià dat radícís uncíasquatuor, 
Exaqua hydropicis, fimiliter & opifthotonícís,& pleuríticis,& comítialib. Haben 
| teseamferíríà ferentibus negantur;aut quianté guftauerint, non ladí, Percufsis 

imponit cum axungía, Folía contra crudítates mandunt, Orpheus amatori íneffe 
Btaphylíno dixit, fortafsis quonià Venerem ftímulari hoccibo certum eft:ídeo có. 
ceptus adíuuare alíquí prodiderüt, Ad relíqua & fatiua pollet, efficacior tamen fyL 
ueftrís, Bemen fatíuze quoq; contra fcorpíonü íctus, ex uíno aut pofca falutare eft, 
R'adice eius circunfcalpti dentes,dolore liberantur, 

mm DE $TRYCENO, 


B 


| / S E rit 
SOLANVM il N 
| HORTENSEÉ VARI AN 
, I xS i 


P 
sRowg. UA 


ems 


688 
: fS EN. Ru E : 
S | 
j SW 
! | | | Qo fp 


[ 


HALICACABVM EAT 


PEREGRINVM, 


85dfd Sdlutn. 


SOLANVM 


Collfraut, 


SOMNIFERVM, 


mm 


STRAMONIA, 


Aaucp epficlEtaut, 


DE STRYCNO»' CAP» CCLXIIID ^6» 


NOMINA, 


rPYXNOZ orzce, Galeno peruníus líterzc abieCtíionem sp/9^, Sofa; 
num latíné,officinis Solatrum,uulgo Cuculus, Vualupina, Vuauul. solarum. 
pís,IVlorellaG dicitur, Germanice 1$ acbt(cbatt. 
GENER A. 
Quatuor, Díofcoride & Galeno autoribus, Solani funt genera, Prímühorten, solammhtors 
fe dicitur, quod fcilicet olím ín hortís cum alíjs oleribus quae edendo funt, femínaz tef. 
batur, Hodie fua fponte, & inuítís cultoribus prouenit, INígrum alío nomine; ni 
orís nimirum folijs,autín extrema maturitate fructu nigro, appellatur, Giermanís. 
fimpliciter Z'acptfcbatt uocatur. — Secundum, quod príuatím Halicacabum no- 
minatur, Veficaría quoq; uocantàfollículis quos producit ueficarum in anímanti 
bus fpeciem imitantibus;uel quod uefice caclulís medeatur, Officínze Arabes fec 
- te,corrupto Halicacabi nomíne, Alkakengi appellant, Giermaní noftri "$ubenbit^ Altatengi. 
- din/obce DDoctli/ $ubentirfen/ Csdlutten/ 2Boberellen/ X ot 'Yacbtfcbattetr, 
Bt preterea alía Halícacabi fpecies nuperríméinuenta, X aliundeín Giermaníam 
allata,cuíus nemo antíquorum fcriptorum, quod fcíam, mentionem fecit, INos dí, 
(criminis gratía Halicacabir peregrinü nomínauimus, Ciermanícé wel(cb &ebluc, 
ter nonínepténuncupauimus, — Tertium Solanum fomnificti;ab effectufcilícet solu fori, 
nominant.Sunt qui Solatrum dormítorít uel marínum dicant, quod rupibus non ficu. 
longé àmariinueníatur, Quartum Girecís pavióp, hoceftfuríofum nominatur, sau; furion 
- officinis Solatrum mortale, fun, 
FORMA. | 
!—B Solanühortenfe (rutex eft efculentus,exilis,alas multas habens,folianigra Oct, i55, 
mo maíora & latiora, fructum rotundir, uírídem, cum autem maturuerit nígrum, 
autrufum, Floshuíccandicat, —Halicacabufolfjs príori fimile, latioribus tamen, zliczodum, 
- Caules eíüs poftquam íncreuerunt ín terram ínclinant, Fructum fert in folliculís | 
rotundis ueficis fimilibus, rufum, rotundum, leuem, utrarum acínís fimilem, quo 
- coronarijutunturtexentescoronas, Peregrínum planta eft pergulís operíendís 
LJaptifsima:latifsimé ením fuis clauiculis fefe diffundit, Folia habet oblonga, &laci^ 
níata, Flores candídos, ueficulas Flalicacabo fimiles, ín quibus femen íncluditur 
pifisaut cíceribus fimile, ín cuius medio effioies uelutí cordís humani ínfculpta & 
íncifaapparet, "Somnificum frutex eft ramos babens multos,deníos & lignofos, sonificum, 
difficile fraeiles;folíjs pinguibus refertos,máli cotonei fimilitudine,florem rubri, 
orandem, Semen in filiquís croceum, Radiícem cortícem habentem fubrubrum, 
erandem, Furiofum folíum obtinet Erucz fimile, maíus tamen, fatís ad fpínam zuriofum., 
quam Paederota uocant accedens, Caules à radíce proceros decem aut duodecim 
emittit, ulnarü cubítorümue quatuor altitudine, capitulum effioíe oliuee ínfidens, 
fed hirfutumut Platani pilulze, maíus tamen & latius , Florem nígrum, poft hunc 
fructum racemofum, rotundum, nigrum, denís aut duodenís acinis conftantem, 
Hederz corymbis fimilibus,mollibus ut uuz, Radice candidam, craffam, cauam, 
cubítalem, ^ Caeterum plantatur nunc in hortís Giermaniz herba Italís uocata 
Srramonía, & pomum fpínofum, quam nonnulli ínter Solani fpecies numerant, 
non quod defcriptioni refpondeat,fed quod eius folía opfj odorem referre uídean, 
- tur. Quare ut alíjs occafionem daremus cogitandi de hac planta, hocloco eíus pi, 
curam ínferere placuit, Floreshuíus herba fuauem Lili fpirant odorem, V ide. 
tut uiribus parum à pofteríoribus generibus Solanidiftare, Germanice à pomís 
appellarelíbuit,ffecpen ober aud) opffelEraut, 


Morell. 


Halicacabum, 
Veficaria, 


— — 


mm 4 LOCVS, 


C 


692 PLANTARVM HISTORIAE CAP, CCLXIIII, 


LOCVS. 

Hortenfe paísím ín opacis locís,& femítis obuit eft, INaícitur & in hortis, Hali. 
cacabum ín uíneís copíofifsime prouenit.Somnificu ín faxofis nec procul à marilo- 
cis producitur , Furiofum ín montanis, acuento perflatis locís, & ubi Plataní na 
Ícuntur, 

TEMPVS. 

Hortenfetota feréze(tatefloret, autumno autem fructus eius maturefcit, Halica 
cabum uefícas íllas fuas in fine Augufti, & ínter ínitia Septembris menfis colore prí 
mum uírídi,mox paulatim rubefcente profert. 

'TEMPERAMENTVM,. 

Hortenfe refrigerat & ad(tringitin fecundo ordine, medium autem abfolute ín 
humectando & exíccando, Galeno lib.v,fimpl, cap.ix.tefte. Idem faciunt Halíca. 
cabifolía.Somnificum terti) eft refríoerantiu ordínis , IMlanici feu furíofi cortex ra 
dicisrefrígerat fecundo ordíne íncipiente, & deficcatin fecundo íam completo, & 
tertio incipiente, 

VIRES EX DIOSCORIDE 

Flortenfe refríoerandi facultate obtinet, quapropterfolía ignibus facrís,herpeti 
bus cum farína polentzeillíta profunt. Der fe autem tríta &ímpofita eoilopas,capíe 
tíscg dolores fanant.Stomacho e(tuantiauxilíantur, Parotídas cum fale tríta & illi, 
ta difcutíunt. Succus eíus ualet aduerfus íenes facros,& herpetas, cum cerufa,rofa. 
ceo &lithargyro. Ad egilopas ueró cum pane. Infantíum quoq; ardorí,quem fy, 
ríafin uocant Girzecí,cum rofaceo perfufus proficit. Vlifcetur collyríjs pro aquaaut 
ouo contraacres fluxiones ad ínunctíoues, Auríum dolori ínftillatus prodeft, IVlu 
líebría profluuía ín ana appofitus fitit. Succus fuluo eallinarum ín domibus ober 
rantíum fimo fubactus &línteo appofituszeilopís remedíoeft, —Halícacabum 
uím ufum horten(is Solani habet,uerum non comedítur, Fructus eíus potus,có 
quod urín& mouet, regium morbum expurgat, Vtrorumcg herba exprimitur, 8C 
fuccus ficcatus ín umbra reponitur, ad eadem utilis , Somnifici radícís cortex in ut^ 
nodrachmz pondere potus fomnificam facultate obtínet Papauerís fucco mítío, 
rem, Fructusuehementer urínam cít. Corymbi eíus feré duodecim hydropicis dan 
tur. Pluresautem poti ec(tafin facíunt . Remedio eftaqua mula copíofa potuí da- 
ta.Succus eíus medicamentís dolorem leuantibus & paftillis mífcetur, In uíno de- 
coctus & ín ore retentus dentíi doloribus fuccurrít, Radícis fuccus cum melle ít 
unctus oculoru hebetudines tollít, Furíofi radix ín uíno drachmae unius pondere 
potanon illepídas neg; íníucundas imagínes fpecíesue efficit , D'uari uero drach 
marum pondere pota;ad tres ufa díes ec(tafin affert, Quatuorauté drachma hau 
(iz ínterímunt, Remedío eft aqua mulfa maiore copia pota, & uomítione reíecta, 

EX GALENO, 

Solanum efculentü quod ín hortis nafcitur, noti eft omnibus, utunturGgíllo ad 

omnía ea quz refrígerari & ad(tringi poftulant, Cacterorü ueró non efculentorum 


unum quídem nuncupatur Halícacabum,fructum habens rufum,acíno uuz tum. 


fieura,tum magnitudíne ad(imilem, quo etíam ad coronas utuntur, Alteri autem 
frutícofum, quod fomníficu, & tertium quod furiofum dicitur , Halícacabum ioi, 
turin foliorü facultate hortenfi fimile eft,fructum habens cíendze urínze ídoneumz 
proínde multís compofitís facultatibus quae ad íecur, ad ueficam & renes accómo- 
dantur, mifcetur , Solani uero fomnifici cortex radícís (i cum uíno bibatur, fomni 
accerfit drachme pondere fumptus.Sed &ad cetera Papaueriís fucco perfimilís eft, 
ni(i quod eoufcg ímbecillíor eft,ut ipfe terti) habeatur ordínís refríoerantii,quum 
hicín quarto fit con(lítutus, Huíus femen urínà mouendi facultatem habet, Sí au- 


tem plus 


PLANTARVM' HISTORIAE CAP, CCLXIIIL 693 


tem plus duodecim corymbis hauferís, dementià furiámue adícifcet, Porro quod 

rcliquum eft ex dí&is Solanís,ad medícationes queíntró ín corpus adhibentur;in- 

utile eft, INam fi quatuor cíus drachma fumantur, mortem ínferent : fi pauciores, 

'infaníam, Vna certé ínnoxié offertur, caeteri necipía utile quid obtinet, V erum (i 

forís corpori íllinatur,ulcera maligna & depafcentía curat , Sed ad talia radicis cor^ 

tex optimus eft, | 
| EX PLINIO. 

- Strychno,quam quidam Trychnon fcripfere, utinam nec coronartj in A oypto 
uterentur,quos ínuitat Hederz flori (imilitudo, in duobus eíus generibus, C)uo^ 
rum alterum cuí aciní coccinei, eranofi follículí, Halícacabü uocant. INoftri autem 
ucficaríam,quoniam ueficz & calculís prodeft, Frutex eft furculofus uerius quàm 
herba;folliculís magnis latísqg, S turbinatis,orandií intus acino, qui matureícit INo 
uembrí menfe, T'ertío folía funt Ocimí, minime diligenter demon(tranda . Reme^ 
día ením,non uenena tractamustquippe ínfaníam facit paruo quocp fucco, C)uan. 
quam & Greeciautores ín íocum uertére, Drachma ením ponderelufum pudoris 


rí,repraefentari mortem, Floceft uenenum quod ínnócentilsimi autores fimplici" 
ter D'orycníon appellauere, ab eo quod cufpídes ín preelijs tíngerentur illo pa- 
fim nafcente, Quín & alterum genus foporiferum eft, atqj etíam opio uclocius ad 
mortem, Laudatumueró à Díocle & Buenore:quíppe precfentaneum remedium 


ne diutius id fieret:delírationem enim gigni eo, Comendatur & ín cibís tertíum ge 
nus, lícet praferatur hortenfis faporibus, Et nihil effe corporis malorum, cuí non 
p falutare fit Strychnos, Xenocrates predicat. Somnifici radícem bibunt qui funtua- 
- ticinandi callentes,quod furere ad confirmandas fuper(títiones afpíci fe uolunt. Re 
medio eft (id enímlibentíus retulerím) aqua copiofamulfa calída potuí data. INec 
illud przeteribo, aípidum natura: Solanu fomnificum ín tantum aduerfum, utra- 
díce cíus propius admota foporentur;illud foporeenecante uím earum, Ergo tríta 
ex oleo percufsís auxiliatur, ! 
APPENDÍX. 
—. Quod nosfomnificum effe dícimus Solanum,alíqui hortenfe non fine maximo 
errore effe putant; pluríimum6 fuibus conferre, ac eafdem à letalibus morbis prac 
feruare afferunt. [Nos tamen non laboramus magnopere quomodo fuibus fuccur; 
rat, fed quid ín homíne pofsitmagís confideramus, quum conftet pleraque alíjs 
anímantibus effe cibum, quaehomíni uenenum funt. Experíentía uerocognítum 
eíl; cemínos pueros ftatim ex efu acínorum huius generís Solaní mortuos efle. 
Quod fané exemplum nos mouetut fomniferam effe credamus, potiíísímu cum 
in uniuerfum fere illi defcriptio quadret, uno hocdempto, quod femen non habet 
in filiquis croceum, Suntautem notae quaedam ín hortenfis etíam delíníatione que 
illinon conueníunt, INeque,ením exilís eft frurex, fed propémodum arborclcensz 
neque etíam florem candídum,fed fpadiceum obtinet. C)uod ucroad flores & fru 
&um attinet; uidetur accederead hiftoria Solani furíofi,ut fufpicio fere fit duoruna 
horum generum hiftorías efTe confufas:quam quidem auget T heophraftus,qui ín 
corundé defcriptione nonnihil à Díofcoríde uaríat, Cyuicquíd uero fit, certum eft 
-. Solani effe fpecíem,quod forma ípfa folíori abunde docet:atg; huicuehemente rez 
frigerandí uim, maxime (i paulo copiofiusfumat;ínefle,ut hocnomínepro fomnife 
ro Solano eíus ufus medícis nullo periculo effe queat. INos uulgi fententía fequutí; 
appellauimus 3Dolltraut. Poffet etíam germanice uocari &ela(f Z'Eacbt(cbatt. 
Sunt qui GewErautnomínant, Quod fi tame haecnónullís haud fatisfecerínt,cer, 
téneceffc erít IVandragorae fpeciem effe fateantur tertiá, quam pingit Th de 
: US 11D, 


ciení dixerunt,fpecies vanas imaginesqg; conípícuas obueríari demon(trantes. Du. 
plícatum huncmodum,legítíma infaníam facere, Quícquid uero adíjcíatur ponde 


ad dentes mobiles firmandos, fi colluerentur ; huíc tamen exceptionem addídere, 


Veficaray "^ 


4 


Symphylum cur 
dictum, 


Confolida tttaio 
Obic&io ditur 


D 


694. PLANTARVM HISTORIAE CAP, CCLXIIII, 
ftus lib.vi.de hift. plant.cap.tj.fjs uerbís : V9 £6 xreat f pedo yles v utem opa. 

ife xg oivddlue i78 yvy, hoceft, fructus Mandragorz peculíaris, quía níger,aci^ : 
nofusq,& uinofus fuofapore fentitur, FI2c ením omnes notz ín fructu huius fruti- 
cis reperíuntur, Sed plura ea de re ín capíte de IMlandragora diximus, 


DE SYMPHYTO MAGNO» CAP» CCLX V» 


NOMINA, 
CXLUEAMYTON,ARouQweyueys Graecis, Symphytü & Solidago Latinisyo£. - 
Wes] cinis & herbaríjs Confolída maíor, Giermanis YOalwurn/Gd»watts 
Ue 27. 3! wurt/Gidmerwurg/gtoffe beyrwell, INomenilliapud Gracos La- 

z64 tinosqp egregía conftringendi X conglutínandi uis fecít, 
FORM A. 

Caulem emittit bínüm cubitorum, aut matorem, leuem, craffum, angulofum, 
Sonchi modo ínanem;círca quem folía funt non magnis interuallís diftantía, hír(u 
ta,angufta,oblonga,ad Bueglofsi foliorum fieuram accedentía, Habet caulis fecun. 
dumangulos emínentías quafdam producias , Folium tenue ex fingulísalís pro- 
dit, Flores Iutei, & femen V erbafci, Totus ueró caulís & folía quandam lanugine 
modiícéafperam,tactu prurítum mouentem,habent.R adíces in fuperficie extráue 
níoraíntus candída & elutínofz,quarum eft ufus. Hac fiquidem delíníatio ada. 
mufsím huíc herbae quz uulgó Confolída maior appellatur, competere uidetur, 
quod nulla prorfus fit nota queilli non quadret,.Sed obtrudet quifpíam, florum co 
lorem non refpondere, quem Diofcorides luteum effe dicit, quum ín noftra Con- 
folida alíus fit, Cuíítarefponfum uolo. Coloris ifta ín floribus diuerfitasnon tan. 
tí momenti eft,utaliud à Confolida maiori Symphyton efTe,conuíncere pofsit:ne- 
que enim ubique terrarum,etíam earundem herbarum, flores fimiles funt,Exem- 
plo eft Bugloffum, quod Boraginem hodic officinz uocant: hoc enim interdu aL 
bos,quos nos Norimbergae & Culmachij fepe uidím d autéex parte pur 
pureos producitflores.Sic quoque Symphytum frequenter lore fubrubro, uelle; 
niter purpurafcente,ut Onoltzbachij,raríus candido confpicitur, Tubinge tamen 
omníaflore albo uifuntur, Luteís floríbus nullum ín Germania uídifTe me memi 
ní, Quodautemalíos quamluteos nonnunquam proferat lores Symphytum, fa. 
tís docet Apuleíus ín comentaríolo illo quem de herbis confcripfitquí illius flores 
nigros effe tradit, fabrubrosaut fubpurpureos hauddubié innuens , INos una pi^ 
Cura utrofcy flores exhibemus. Germani candidis floribus Symphytum fcemíná, 
fubrubrísueró marem appellant, — Caeterum non eft quod ín Symphyti defcri, 
ptíone te perturbet aut remoretur, quod idem caulís (imul leuís & angulofus di, 
citur:id enim ficintelligendum uenit,quod caulis nó perpetuoleuís aut angulofus 
fitfed modo hunc,modo íllum producat pro foli díuerfitate, 

LOCVS. 
Locisaquofis,paluftribusgabundé prouenit, 
TEMPVS. 
Perintegramaftatem floret. Radix tamen ín autumno carpenda uenit, 
TEMPERAMENTV M, 
Modicé,ordíne fcilicet fecundo,calefacít,exíccat & contrahit, 
VIRES. EX DIOSCORIDE, 

Radices trita & potze cruenta expuentibus, ruptísqpprofunt, Recentia uufnera 
illita elutinant. Carnes fi unà coquantur cogunt, Inflammationibus,fedís potiísi^ 
mum,cum Senecionis folijs utiliter illinuntur, 


BX GALEe 


Y d X 
E : N 
. 5 


XM 
ATE. 


MAGNVM, 


0MPHYTVM 


606 PLAÁNTARVM HISTORIAB CAP, CCLXY, 


EX GALENO. 

Symphytu magnum fimilem petro facultatem habet, non tamen euflantibus 
dulce,necg odorantibus odoratum apparet, fed íjs fanéab íllo díuerfum eft, Cacte- 
rum quatenus uífcofitaté quandam & mordacítaté obtinet, Scilla fimile eft, V ti- 
toreo ad omnía quz petrzo, Pote(tautem petrzeum collecti ín thorace, pulmo, 
ned pus expurgare, Habetetíam contrahendi uíra,qua fanguinis eiectionibus au. 
xilíatur, Enterocelíjs imponitur, & ad conuulfa & rupta cum oxymelíte bibitur, 


In uíno decoctum ad dyfenteríam, & profluuium muliebre rubrum conftríngen, . 


dum exhibetur, - 
EX PLINIO, 
Symphytiradíx íllita,enterocelas cohibet, V ulneribus fanandís tanta praeftan. 


tía eut carnes quog; cum coquuntur, conglutínetaddíta, unde & Girzecínomen 
impofuere, Ofsibus quoque fractis medetur, 


SYMPHYTI PETRAEI VIRES 
Quum Diofcorídes & Galenus ad Symphyti facultates lectorem ín Symphyti 


magnihiftoría ablegent remíttantG, necefle eftut illas ordíne cónumeremus mo- 
requidem noftro prímum ex Diofcoríde,deínde ex Galeno & Plínío, 
EX DIOSCORIDE,. 

Decoctum ín aqua mulía € potum Symphytix petrzum, quae ín pulmone funt 
expurgat.Sanguine rei)cíentibus & renum doloribus cum aqua datur , Ad dyfen. 
teríam & rubra fcemínarum profluuíaín uino decoctum bibítur , Ad conuul(a & 
rupta exaceto mulfo fumitur, Comanducatum fitim arcet, Gutturís afperítatibus 
prodeft, ecentía uuÍnera gfutínat, & ínteftínorü ramíces illitum coercet , Carnes 
cum unà coquitur conglutinat, 

EX GALENO, 

Symphytü petri ex contratíjs conftat facultatibus:habetením íincidendi uím 
quampíá, qua collectu ín thorace & pulmone pus expurgare poteft. Habet etíam 
quandam contrahendi facultatem, qua eíectíonibus fanguinis auxilíatur : & tertía 
ad cas ineft humiditas quzdam non ímmodicécalída, per quam guftantibas dulce 
apparet, & odoratuíiucundum. lVlanfum fitim extínguít, & arteríae afperitates fa. 
nat. Porró fecundum omníum díctarir uíríum míftíoné fimul díeerere abundé po 
teft, (imult corpora contrahere & conítringere , Proinde enterocelíjs imponitur, 
& ad conuulía &€ rupta cum oxymelite bibitur, Caeterum quí ipfum in uino deco, 
ctumad dyfenteríam, & rubrum muliebre profluuium exhibent, tanquam defic- 
cante & contrahente utuntur, Qui ueró ad nephritin renümue dolorem,tanquam 
expureante & íncídente, 

EX PLINIO, 

V'ilifsimulateribus,lienibus, renibus, torminibus pectoris, pulmonibus, fan. 
cuinem reíjcíentibus,faucibus afperis, Bibitar radix tríta, S ín uino decocta, & ali, 
quando fuperlínitur, C)uín & cómanducata fitím fedat,praecípuetg pulmonem re, 

frigerat. Luxatís quoque imponitur & couulfis,lieni,interaneís , Aluum fiftit coa. 
Cain cíneres, Detractís quocp follículís tríta cum piperis nouem eranís,& exaqua 
pota, Vulneríbus fanandis tanta przeftantía eft;ut carnes quoque cum co- 
quuntur, conglutínet addíta,unde & Girzeci nomen 
impofuerunt, Ofsibus quocp fra 
ctís medetur, 


DE SICY 


VN  CVCVMIS SATIVVS 


VVLGARIS, 


Qucumerm, 


" gd 
EE: 
z 2 
vi - 
"OE 
i421 
m pet T aer 
CO M 
a 
O t) 


— 
^ 


4 
[A 


"72. 


"m - 


z- 7 
AT 
* 


ffüécee Cueumer, 


MÀ 


zS& 


CVCVMER 


MARINVS. 


CVCVMER 


CITRVLVYS, 
&itculletg. 


ALME 
/ 


Ci 


x 3 | Cip et 
Y ELA est | NOS 
d AS 


f mm», T 
PEPO (Np 


iss DE SICY SATIVA» QCAP-.CCLXVD 
C: NOMINA, v n 
LC Y Z, tto oi«vG" 44498 Cyrgecis, Cucumis & Cucumer Latinis dicitur, 


ORAS 
KC V. n Ead: A i 
Um c Officínzelatínam appellatione retinuerunt, Aétíus Anguríü etíam uo» 
———— / 277 H] », " L , Li 
cuamer unde ZA ^| caritradit, Crermani Cucumerr uocant, Cucumerautem,ut Varroni 
dictus. Exc«xEsF) placet, dícíturà curuore,quafi Curuímer, Sícyn uero Greci ex aduerfo 


SÍ. VS p odlap «9x xvep, quod ícilícetappetentíà concumbendi minime (timulet, nomi- 


Addi. naffe uidentur, Hínc celebratum Girzecís prouerbíü eft, utex Athenzeo annotauit 
Texticesme^ Flermolaus : l'exens pallíum mulier cucumeré deuoret,quód textríces magna ex 
8^4 eX P?* parte. fi Aríftoteli credímus,impudica fint, &t opportunze V ener, Vtergo fjsim- 
MUDANGES petus infrenet & elanguefcat;adaeíit edendos carcumeres textrícibus confulebat, 

GENER A. 

peores, — Cucumerügenera funtPepones & Melopepones, ín quos ftatim degenerant; 

Meopepoes. fioura tantum & quantitate ínter fe difsidentes , Síquidem quí magnítudíne exce 
dunt;aut ín longítudíne procedunt,quales multis locís nafcuntur, Pepones quon- 
dam uocati fuerunt, Sed qui formam &effieié máli referunt, &humirotundantur, 
IVlelopepones Girecís uocantur;facto ex Pepone &tmálo nomíne:neq; ínter Pepo, 
nes &Melopeponesalíud quàm quod fumitur ex figura quondam,ut díximus,dí 
mones ew ÍIcrímen fuit. "lotum hocgenus Palladius WVlelones, quafi uiaevas, id eft, pomeos, 
dai ^ àmálorum figura appellauit, quonomíne maíor pars hodíe medícorix fimul cum 
. officinis utitur. Suntítacín uniuerfum tría Cucumerüfatíuorum genera, — Pri 
Cuemis. mum genus abfoluté Cucumis, à noftra zetatís herbarijs, cum adiectione Cucu, 
mis citrínus,hoc eft;flauus;à colore quem habet cum maturuerít, appellatur , Ae 
Atgiris, tias, quod equidem fcíam, prímus Anguría uocari tradít, quae ueteribus eixve, íd 
eft, Cucumeres nomínantur, Horum fane plura funt genera, nos quatuor potíora 
D cómemorabimus,quoru etíá pí&turas exhibemus, Primi eenerís eft uulgarísCucu 
mer,fructi obtínes oblonga Gcmaculofüm,germanícé uocat gemeyn Cucumeris, 
Buntquíillum príuatím Anguríaappellent, Ad quod fané nomen alludentes Ger 
mani noftri,alionomíne &urcber nominant, | Alteríus generís Cucumer eft pe 
regrinus, quem uulgus T'urcícii nuncupat, príori multó maior acproceríor foliis, 
floribus & fructu;quí utin prímo nó eft maculofus,fed tamen oblongus etía, Ger- 
mani Cürctifd Cucumeriappellant, Fructus eius admodix flauus exiftit hinc eft 

Citredi at quod multi eundé príuatím Citrulum & Cítreolu, quafi cítríni, hoceít, lauu uo-- 
Cimd, ^ cent.Fluiusfeminaalba &latafunt. Tertíj generís Cucumer eítqui marínus dici 
tar, Turcíco, quodadfolía, flores &(emina attínet, feré (imilís, nífi quodin hoc o- 
mnía fint mínora, Fructus uero rotundus;ut píctura monftrat, VuleusZZucco ma 
tín uocat. Crermani meer Cucumer, Officinis perínde atqj Turcícusienotus. Quar 
ti generís Cucumer eít,quem officine hodie Cítruliruocant, Folía habet feré Colo 
cynthídis,multifaria difecta & íncifa:fructu rotundi, herbacei coloris, & ín eo fe- 
mína lata, & colore fpadícea;hoc eft, in rufo atra, [Nos officinas refpicientes nomi^ 
nauímus hunc Cucumere cítruli,germanícé Cítruller, Alteru genus Cucumeris 
Pcpo. eft, qui nunc fimpliciter Pepon, à Zweraivsie, hoceft, matureícere dicit, Is enim 
mitis actener maturítate flaccefcit, Giermani feberrappellant, Tertíix eenus Cu 

Mdos. cumerís hodie IVlelon ab omnibus uocatur, Germani Q2claun nominant, A prío- 

reforma & fuauítate differt;irotundior (iquíde & máli cotoneí quafi forma referes, 

mítíorg exi(tit. Difcrimen hoc fentíentes pofteríores Girzeci eixw fimpliciter dixe- 

runt, quem nos príuatím modo Cucumeré uocamus, Adíecta autem Peponís uo. 

ce,huncquem noftra ctas príuatimPeponé nomínat, exa» sczeve, id eft, Cucumere 

Pepone dixerunt mite fcilicet & maturitate tener Cucumím ínnuentes,Sub quo 

eum etíam,quem à terctíac rotunda málí effioie uiaere peculíaríter dixerunt,com- 
plexifunt, FORMA. | 

Cus, Cucumisfarmentis uiticulísty preclongis ferpit, in ramosQg uitis modo fe diffun, 

Lo dit,ta. 


PLANTARVM HISTORIAE CAP, CCLXVI, 703. 


dit;tamen ob caulís infirmitate humi fpargitur, ni propius ad(it cuí caducus incum 
bat: folío angulofo;floreluteo, fructu cartilagíneo, & interdum maculofo,colorís 
tum herbacei, tü cítríni,tum nigri, Pepo uiteferpit praclonga, flagellis ultro citrod 
reptantibus,uitioineis feréfrondibus,fcabrís,floreluteo,fructu cartilagineo,orbi^ 
culatím ftríato,prominulis puluínorü torís,ftrípilibus in uertíce pomi & umbilico 
coéuntibus, ibidem ftellatim decufTatis, cuteafpera uelutlentigínibus occupata; 
carne íntus fuaui,femínibus ín utero liratím dígeftís, 
| LOGWS 

Píneui gaudetfolo,locist apricís uberíor prouenit Cucumís, INafcuntur & pe; 
pones bene cultís locís,eod latius fi fubínderigentur, Amant ramen apríca loca, € 
fole irradíata : ídeoqg cum annus eft pluuiofus X nubilus, non aeque utín ficcís an- 
nís proueníunt, Libertate etíam gaudent, qua pofsíntultro uagarí, Magna copía 
Peponum & Melonum apud Norímbergam,celeberrímu Giermaníe noftre op- 
pídum,prouenit, | 
TEMPVY S. 

A (tatis fine, lulio potifsimu menfematurefcunt, Ciítius tamen IVlelones,quàm 
priuatím Cucumeres dicti, ME: 
TEMPERAMENTVM,. 

In Cucumeribus fuperat humida & frigida temperíes ,non tamen uehementer, 
fed quafi ín fecundo cenfetur ordíne, Attamen (i quís aut femen aut radicem arefa- 
ciat, haud etíam humida fuerít natura, fed iam deficcantis, ídqpin primo quodam: 
modo ordíne;autín fecundo incipiente, 

VIRES. EX DIOSCORIDE, : 

Satiuus Cucumis bonam facitaluum, ftomacho accómodatus eft. P efrígerat, 
neccorruptíone fentít. Prodeft ueficze. Olfactuanímo deficientes reftituit, Semen 
eius medíocríter urín& cit, Cumlacte aut pafTo ueficz exulceratíonibus fubuenit, 
Folía eius cum uino illíta, morfus canum fanant, cum melle uero epínyctidas . Pe- 
ponís autem caro comefta urínam cít.Inflammationes oculorum illita fedat. Supe 
rior eius cortex contra aduftíonem infanti, quam firíafin uocant, fyncípití impo» 
nitur, Fronti utoculorü fluxíones auertat;íimponitur. Vlixtus farinae, S cum femíe 
ne in fole ficcatus fuccus,fmegma fit ad extergendáà cutem, &C nitorem in facíe corz 
- cilíandum , Radíx ficca, & cum hydromelíte drachmae pondere pota, uomitiones 
mouet. Quod fi quís modícéà ccena uomere cupíat, gemini oboli fatís erunt, Sanat 
& ulcerain modum faui concreta,cería uocant, cum melle illíta, 

EX GALENO. | 

Cucumis efculentus maturus quide tenuíorís efTentíze e(t quí uero ímmaturus 
cft, crafsioris. Sed & abftergendi & íncidendi facultate partícipant, quare & urin& 
mouent,& corpus fplendidum reddunt:at magis (i quis femine arefacto contufodg 
attp cribrato,uice puluerís abfterforíj atatur, In femine & radíce maíor abftergen, 
di facultas, quàm in fructus ipfius carne. V níuería Peponi natura frigidior cum 
larga humiditate exiftít, Habent & quandá abftergendi uím, ideodg urínam cient, 


& deorfum expeditius quàm Cucurbíta & Melopepones rapiuntur , Quuod por^- 


roabftergant,difcere licet fordidam cutem defrícando. Quamobre maculas etíam 


Pep 


folís calore factas, & lentículas faciem occupantes, & in fuperficie alphos extergere 


. poffunt, Semen quodin eorum ueluti carne continetur, ad hoc efficacius, adeó ut 
renibus etiam calculo infeftatis fit accómodatum. Gignitin corpore uítíofum fuc. 
cum,potíísímü quando non recté concoquítur. Tum ueró morbü etíam quí cho 
lera dícitur,inducere confueuit. Etenim priufquam ad corruptionem peruenít,uo- 
Anítioni quoque idoneus eft : lareíusQ ingeftus, nifi quísaliquid corum quae boni 
funt fucci fupermandet,omnino uomítum concitabit,  Melopepones mínus ved 

lem nn 4 mídi 


[e 


— 


D 


Cucutiis ditguis. 


nus 
Cucuiner dinis 
fus. 


704 PLANTARVM HISTORIAE CÁPR, CCLXVL 


midi quàm Peponesfunt,necadeó praui fucci,fegnius item prouocant urinam, tar 
dius deorfum defcendunt, Ad uomítü excíitandum non eandem uím Peponibus 
obtínent,(icutnecceleríterín uentrículo, quandoillic prauus humor coaceruatur, 
autalía corruptionís caufa illum ínfeftauerít, corrumpunt, V entriculohaudqua. 
quam ceu Pepones officiunt, ^ Cucumeresautem urínam mouendi facultatem, 
perínde atque Pepones habent, fed ímbecilliorem : mínus nanque fubftantía hu- 
mídi,ideoG nó facile, ut illi, in uentrículo corrumpuntur. Inuenías quí hos ceu alía 
multa,quz bona homínum partí concoqui non poffunt, conficíant,ob totíus fcili^ 
cet naturae cum eis proprietatem, | 
EX PLINÍO. 

Pepones qui uocantur, refrigerant, maxímé ín cibo, & emollíunt aluum, Caro 
eorum epiphorís oculorum, aut doloribus imponitur, Radix fanat ulcera concre- 
ta ín modum fauí, quz cería uocant, Eadem contra uomítíones ficcatur, ín farína 
tua datur,quatuor obolísín aqua mulfa, ta ut quí biberít, quíneentos poftea paf 
fus ambulet, Hacfarína & ín fmegmata adíjcitur. Cortex quoque uomítione mo. 
uet,faciem purgat. Hoc&folía cuiufcuncy fatiui illita, Eadem cix melle epínyctídas 
fanant:cum uíno canis morfus, Cucumis odore defectum anímí, 

| EX SYMEONE SETHL 


Anguría;que Cucumeres dicuntur, fecundum ueró cómunem fermonem Te 
trangura, ob frigídu 8t humidum temperamentü noxía funt, & malí fucci, Ex ijs 
autem parua magnisanteferre oportet, Haxcurini ducunt, & fiín aceto macerenz 
tur,ín acutís praefertím febribus, mítioré calorem reddunt, Crebrior ueró horum 
ufus femen genítale mínuit, ín Veneremtímpetuaufert, Semen autem horü de: 
ficat, calíditatem quand pofsidet, contrariamQy hís actione efficit, urínamt ma- 
eis prouocat. Pítuità efutínofam T'etrangura ín uenttículo eíenunt,que cruda per 
uenas diffunditur, Propterea quí his crebríus utuntur, ílli propter humores tem. 
porís fpatío ín uenís, & alíjs corporis cauítatibus coactos, loneís corripiuntur fe- 
bribus. Semen uero horum uríná cit, fed mínus quàm Peponi, quoniam celeríus 
ín uentriculo corrumpuntur, Melíora ín his funt quae habent femen exíeuü. Cali 
dos aute X ficcos (tomachos íuuant, & (i ínardente febre cum aceto porrígantur, 
ualde profunt. Propríu ueró horum eft naufeas uentrículí calore excítatas, fedare. 
Horum autem ínteríora effe oportet:nam queforís funt,mali fucci exiftunt, & di£. 
ficulter admodu concoquuntur, & feré uenenata , Habent ueró & alías propríeta- 
tes,utanímo deficientes propter excedente calore refíciant, Síaute pituítà ín uentrí 
culo nancifcant,naufeas faciunt, colícós affectus, & hypochondriacas paísiones, 


DE SICY SYLVESTRI» CAP» CCLEXVID 


NOMINA. 
IEY X dypiG- i verieny, ficautéspropríé uocaturfuccus eius Graecis, Cuz 
cumís anguínus,fylueftrís & erratícus Latínis,offícinis & barbaris Cu 
74 / cumer a(ininus, Germanis'wilo Cucumer/uel e(ela Cucumcer appella. 
ESNNSEZZS Wo! tut, x FORMA. . 
Solo fructu à fatíuo Cucumere diftat, quem multo mínoré habet, elandibusq 


longiufculis fimilem, Folía & (armenta (atiuo fimilia, Radicem albam & magnam, 
T'otusfrutex amarus, 


LOCVS. 


Ruderibus fabulofistlocis prouenit, INufqua tamen ín Germania, quod fcíam, 
ni(i atus nafcitur, 


s 


TEAMAPVS, 


VESTRIS, 
Toile Cucumer, 


i 
--1 
p 
va 
en 
E 
E 
d 
o 
—- 
[9] 


206 | PLANTARVM HISTORIAE CÁP, CCLXVII, 
TEMPY S 
Augufto menfe floret, atque fubindeautumno fructüm tempeftiuix producit, | 
qui feminibus acfucco plenus eft,qui decerpto pedículo confeftim exilire folet, 
| TEMPERAMEN TV M. 
Calidus & ficeus eft Cucumisfylueftrís,ut ex uiribus latíus patebit, 
VIRES "EX |NMO:SOCOTRCDDE 

Foliorü fuccus inftillatus aurium dolori conuenit, Illíta ex polenta radix omne 
uetus cedema difcutit. Impofita cum refina terebinthina;tubercula rumpít, D'eco- 
€ta ex aceto & illita podaoras dífcutit.Iíchiadicis infunditur eíus decoctum, eoGín 
dolore dentes colluuntur, Arídatrita;alphos,lepras & ímpetigine abfteroit, Cíca- 
trices níeras, & ín facie maculas expurgat. Radícís fuccus fefquíoboli pondere, & 
ítem cortex acetabuli quarta parte;bilem pítuítamdip defjciunt, praefertim in hydro | 
pícís, Purgat ueró cítra ftomachi iniuriam, Radicís felibram accipere oportet, intg 
duobusuini, pracfertím Libyci, fextaríjs conterere, ac dandi ex eo terni cyathí, do- 

Eldtrij confes nectumor abunde fubfederit, Quod uero Elaterítruocatur, ex fructu huíufce Cu- 
vr cumerís paraturad hunc modum. Elíeito Cucumeres qui tacti faliendo fuccum ex 
fe profundunt;acnocte una repofitos dimitte, Poftridie cribrum raríus neque cre- 
braforamina habens craterí fuperponito, fupínotg cultro furfum uerfus aciem ha, 
bente fioíllatíim Cucumeres utrifgs manibus prehendens diuídíto, & per cribrum 
in fubiectum craterem humorem exprimíto,fimulti carnofum ín eís quod íam cri 
broadhzretexprímito, ut & illud defcendat, Quae expreffa funt in paratá peluím 
Cof]cito, Coaceruatís autem ín cribro quz antea difTecta fuerunt,ea dulci aqua per, 
fundito,&cum exprefferís abíjcito, Humor in pelui agitatum,& linteo opertum, 
foli exponíto,dum$ fteterit totam fupernatantéaquam,cum humore cócreto;per 
D colato, Facítotpíd fxpíus donec fupernatans aqua fubfidat, quam cum diligenter 
excolauerís,conicctum in mortaríum fedímentü teríto,& ín paftillos conformato, 
Visor. Elateríum ueró à bimatu ad decenníti purgationibus utile, Integra quantitas obo» 
lus eftmínimafemíobolus,puerís chalci duo, Copiofius ením potum,perículirad 
fert, Pituítà &bilem per inferna paríter & fuperna trahít, Optima autem per ipfum 
difficulter fpirantibus fit purgatio, Quod fiítaque ínanímo eftperaluum purga- | 
rc,adiecto falís duplo,& ftibi) quod colorari fufficiat;ex aqua catapotía eruímaeni 
tudine dato, Poftea cyathus unus aqua tepida forbeatur, Ad citandas uerb uomi- 
tionesaqua diluens Elateríum, fubiectas linguae partes penítifsimé penna oblíni 
to. Quod fi quifpiam difficilius uomat, oleo aut unguento íríno diluito, Somnum 
inhibeto, Porró ijs qui fupra modum pureantur, uínum cum oleo míxtum conti» 
nuó dare conuenit:etenim uomendo emendantur, Quod fi uomitiones non finían 
tur,aqua fríoída, polenta; pofca;poma,&quze ftomachum denfare poffüntofferen 
da funt. Cíer Elaterítt menfes. Foctus enecatín peffo fubdítum, Morbo reoio me^ 
detur,cum]Jacte naribus ínfufum, Díuturnos capitis dolores finit, Efficaciter angi, 

nalaborantibus ínungítur,cum uetere oleo,melle;aut felle tauríno, 

EX GALENO, 

Cucumeris fylueftris, & fructus ipfius fuccus, quem Elateríum uocant, & non 
míníme radicís acfolíoriz, ad medícationes perutilís eft , Elateríü itacg menfes ciet, 
& foetum interímít appofitum, ceu alia omnía amara & fubtilium partiti, maxímé 
fialiquam habeant caliditatejueluti Elateríum, Summé fiquídem amarum eft, le. 
uiter calidum,utex fecundo fit ordíne calefacientiüt, Porró tale protínus quoq di. 
gerendi uím obtínet.Bícieitur eo angína laborantes inungunt quidam cum melle, 
autoleo uetere, Bonüritem eft regio morbo affectís fufum cum lacte ín nares, Hoc 
etíam ufu dolores capítís fanat, Atqs Elateri quidem eiufmodi eft, At radícís fuc. 
cus,ut & foliorum, licet fimilem uím habeat, imbecillioré tamen, Sed & i pfa radix 

dii M Ac adimi, 


PLANTARVM HISTORIAE CAP, CCLXVIH 505 
-ad(imilem facultatem pofsidet;abftergit nanque, digerítatque emollit, Porró cor; 
tex eo potentíus deficcat, 


| EX PLINIO. 

Ex Cucumere fylueftrí fit medicamentu quod uocatur Elateríum, fucco expiet 
foé fructu. Cuius caufa nifi maturius incidatur,fuccus exilit,oculorüu etíam perícu^ 
lo. Obfcuritates € uítía oculoru (anat, genarumq ulcera. Tradunt hoc fucco tactís 
radícibus uitium, non attínoi uuas ab auibus, Radíx autem ex aceto cocta poda, 
erisillinitur,fuccoq dentium dolori medetur, Arída cum re(ina íimpetigíne & fca. 
biem, quam pforam & líchenas uocant, Parotidas & panos fanat, & cícatricibus 
colorem reddit, Etfoliorum fuccus auribus furdís cum aceto ínftillatur, Nullum 
ex medicamentis Elateriolongiorezuo durat. Incipit à trímatu , IVlelius autem 
quo uetuftius erít, quod íam ducentisannis feruatu efle autor e(t Theophraftus, 
Etuíq ad quínquagefimu lucernarülumina extínguit, Hoc ením ueri experimen, 
- tum eít,fi admotü príus quàm extinguat,fcíntillare furfum acdeorfum cogat. Effi- 
cax eft contra fcorpionu ictus Elateriu, & ad purgandi uterum, aluum. Modus 
portione uíríum à dimidio obolo ad folidu.C'opiofius necat.Síc € contra phthiría 
fin bibitur & hydropiles.lllitu,angínas & arterías cum melle, & oleo uetere fanat, 


DE SMILACE HO RTENSI* 
GA TIN GXCHEPREXC MWOEXE 
NOMINA 
| 1A A S xuzoi oraece,Smilax hortenfis atine,officinis inufitatatreceti: 
"Qe. tiores Grzciacherbarfj, & quí Arabum, praefertim Serapionis & Aui 
i 0)| cennae, fe&tantur placíta, Phafiolos uel Fafeolos, Galenus & alij uete- 


cel] res Gireci Dolichos appellant, Germani Sa(elen./ voel(d) ober xvilo 
25onetr; uocant, 


| FORMA. 

Folía Flederze fimilía habet, molliora tamen:caufes tenues, & capreolos uicínis 
frutícibus fe ímplicantes, ín tantum íncrefcentes, ut tabernacula efingere pofsint; 
Fructum Feenograco fimilem profert.longíorem tamen maioremáin quo femi 

- marenibus (imilia,non unius colorís,fed ex parte fubrufa continentur, Ex qua cer» 
-. tédeliníatione fole clarius fit Smilacem hortenfem Díofcoridis non effe nifi phafeo 
los uulgó uocatos,cum fintfolfjs Hederz,mollíoribus atque uenofis,cauliculis te- 
nuibus,clauiculis propínquis fruticib. fe implicantibus,ramis incremento fuo ten- 
toría & hortor cameras fornícesue facientibus,filiquís Foeenograco haud difsimi, 
libus,lonoíoribus autem & maioribus,femínibus intus uerficoloribus, & renibus 
inuniuerlum fimilibus. Que certéunícà nota ad docendum Smilacé hortenfem efz 
fc Phafeolos fufficere poffet. Accedit quod Phafeolori apud Serapioné defcriptio 
non fitalía quàm apud Díofcoride Smilacís hortenfis, id quod manife(te patebit 
.utraíg conferenti, Caeterum etfi duo Phafeolorü uideantur effe generatfuntenim 
aliquí candidí,nonnulli uero rubentes,tamen quía ín folijs nulla eft prorfus díuerz 
fitas,& Díofcorídes quoque innuat femína hacnon effe uníus colorís,fed ut Sera. 
pion interpretatur, quedar ad candore, quaedam ueró ad ruborem accedant,ídeo 
fub uníca píctura utríufcg coloris Phafeolos exhibemus : necs enim diftantalia ra^ 
, tione, quàm quodalbí producant flores candidos, rubentes ueró purpurafcentes; 
Licetnon ad candidos & rubentes tantum haec Díofcorídis uerba, 3x ico, refe 
renda elle exiftimem,fed ad alios etíam:funt ením nónulli fufcí, alíj uero gilui, coc- 
: rulei & caítj, alij maculís & orbibus atrís uaríeeati, nifi quis omnes iam díctos co» 
lores [ub candido & rubro,ex quibus i] cómíxti efle uidentur,complecti uelit, 


LOCVS, 


—SRO——-————wP— 


(— ————— 
d 


Phaftoli; 
Dolichi; 


Y Jj. u^ 
4903000; 


SN 
NI 
"we 
ZA 
E 


"7 
( : 
i 


X 
' RCRUM 


TENSIS 


PLANTARVM HISTORIAE CAP, CCLXVIII 709 
LOCYVYS. 

Smilax de qua hic agimus, ut ex nomine (atis conftat, in hortis fata prouenit, & 
cum longis ferpat flaoellis,propé poni ridice paliue debent, quas capreolís fuis, ubi 
increuerít,complectatur, | | 

TEMPVS. 
Zftate Hlorent;ac fubinde filiquas & ín ijs femen producunt. 
| TEMPERAME SN T.V M, 

Symeon Sethi & Mlauritani in primo ordíne calidos & humidos effe Phafcofos 
ftatuunt, Galenus etíam ínlibro primo de alimentorü facultatib,humidiores natu» 
ta efTe afferít, 


VIRES. EX DIOSCORIDE, "2 

Oleri modo efui apta eft filiqua cum femíne Afparagi modo elixà, Vrinam pel 
litiinfomníad 9rauía & tumultuofa facit, 

EX GALENO. 

Dolíchinon minus quàm Pifanutriunr, militer etíam flatu carent:fed quod ad 
fuauitat&attinet & deicctione, peiores funt, Alibiles itaq funt,nifi quando íntepri 
G etíamni uirídes unà cum fuis filiquis ex oleo & earo ab homínibusingeruntur, 
Alíqui uinum etíam adijciut, Sed horum in repofitione, ut Piforir, nullus eft ufusz 
quippe quum natura fint humidiores,cító corrumpi cofueucrunt, Attamen fi quis 
hos tuto reponere cupíat,ficcare prius diligenter & exacté oportebit, Siquidem eo 
modo & à putrefactione, & à corruptione tota hyeme uíndicantur,eundem quem 
nobis Pifa ufum exhibentes, 

EX AETIO - 

Siliqua feu Lobí qui nunc pafsím uocant;apud omnes antiquos Dolichi &Pha 
fioliappellati, degenere Piforum (unt,Gimiles illis quant ad mínímam flatus gene 
rationem ; quantum uero ad iucunditate cibi & egeftíonem, peiores , Peculíariter 
autem Lobi dícuntur,quoníam feré iftitantum eorum omniu qua filiqua ueftiun 
tur,cum filiquís fuís comeduntur, | 

EX SYMEONEÉ SETHL | 

Qui ex tjs maoís rubri funt,calidiores, Vlanifefta quoque ín ijs humiditas, quod 
cito putrefcant, Humoré generantcraffum & pituitofum, Medium locum habent, 
utaít Gialenus;inter ea quae facile & difficulter cocoquuntur,celeríter & tardé tran- 
feunt,inflant & noninflant,parum & multum nutríunt, Ante alíos cibos cum fapa 
fumpti,uentrem prorítant, Cum finapi oblati,plurimum noxz deponit. Albi iot 
tur Phafiolí craffiores,Sdifficilioris coctionis,achumídiores funt quàm rubr, Pro 
prictateautem quadam turbulenta fomnia facit, fedad bonam habítudiné corpo- 
ris conferunt, & urínas mouent, Et horum decoctum menfes mouet, 


DE SATYRIO TRIFOLIO»* | CAP- CCLXIX» ] 


NOMIN A, xc 
ATYPION zgiQvA) Ciraccis, Satyrium trifolium Latinis, officinis no^ 
(J| (tris incognitum autínufitatu : uulgo Tefticulus uulpis autfacerdotís, ^efticli udpis, 
//| Germanis €tenbelvourg nominatur. Satyríoautem nomenfecerunt sariauunde 
-: Satyri, qui prími fylueftres dij colludentes nymphis per fyIuas &antra, dicm. 
adfirmiorem Venerem herbam hancinuenerunt, Trifolium uero, quoniam tría rifolian. 
fertfolíaad terram uera, h 


FORMA, 
Folía tría fert Rumiciaut Lilío fimilía, minora tamen & rubentia, Caulem nu 
dum,longum,cubitalem, Florem Lilio fimilem;album, Radicem bulbo fimilem, 
o0 mali 


^ SATYRION 


TRIFOLIVM, 


Gtenodeutts. 


PLANTARVM "HISTORIAE CAP, CCLXIX| 7i 
máli modo extuberante,forís vafam,intus oui modo albam;euftu dulce &ori era. 
tam, Q)uod uero hícdícimus Lilio fimilem, non ficintelliesendu uenit quafi quan, 
titate & tota figura Lilío fimilis flos fit, quando euídentifsimi fit Lilium quantiíta- 
tefuaBatyríj orem multis modis fuperare, Denícg nec figura etíam per omnía rc 
Ípondet: quare haecfimilitudoad colorem & florís effentíam referri potius debet, 
quz plané eadem eft cum Lilíj colore & effentía, id quod conferenti hos duos flo 
res manifeftum fiet, 

|^ — L0CY$ | 
In montofis & apricis nafcitur, iw Ure: 
TEMPVS 
In Iunio menfepotifsimum compáret. | 
TEMPERAMENTVM, . i 
Calidum & humidum eft,quamobrem guftu dulce apparet; 
VIRES--EX DIOSCORIDE, 
.. Radixinuinoaufteronigro;ad opifthotonü bibitur, Ferunt etiam hanc impe: 
tumad Venerem excítare, ! LN 
: EX GALENO. * 
SBatyrion excrementítia & flatuofam humiditaté pofsidet, quocircaad Venere 
incitat, Haecuero &herbeipfius radix pra:(tare poteft, Porro ut nonnulli fcribunt, 
cumuinoníeroauftero potum opifthotonum fanat, - | 
EX PLINIO: n 
Radix cum Satyrio gemina fit,eíus ínfczior pars &/mator mates eienít, fuperior 
. acminor fcemínas, 


DE SATYRIO BASILICO» 
CAP C GILXOO 


NOMINA, 
7/]A TY P1o N Baenuóp pofterioribus Grecis, Satyriü rceium Latinis, o£ 
| ficinís Palma Chrifti, Arabibus Bucheiden, Auicennz: Dieiti citríni, 
L4 Germanis Xreugblünei uocantur, Palma Chrifti propter fimilitu. 
-:som4! dinem quam eíus radíx cum h:nana habetmanu;dixerunt, 
^ GENERA, | 
Duo eius funt génera; quorum alteram mas folia non maculofa,florestg purpu» 
reos habet. Alterum fcemina maculofis e(t & paulólatioribus folíjs,floribus ín pur 
pureo albeícentibus, Radícum etíam in colore e(t differentia, quod marís quidem 
radix flauefcat citraalbedinem,fcemínz autem cum albedine, Quam fané differen 
tíam Auícenna etíam exprefsifTe uidetur, dum unam cx flauo & albo comiftam ef- 
Íc colore;alterám ue£ó ex flauo fine albedine inquit, - 
:E p Eon T. E I n 
Folia cum reliqua fuperficte Cynoforcho fimilia (unt, Radix tamen ei fubeft fuc 
. taautflauefcens;ínftar manus ramofa:modo ením quatuor, modo quinque, mo» 
- dofexaut plures radices prodeunt, quae ferc humanos dígitos ímítariuidentur, - 
| -N LOCV$- 
Prouenitin montibus;& locís foli expofitís, 
In Maio & lunio menfibus inuenitur, Mas quidem lunio, fcemina uerb Mlaio; 
i /— TEMPERAMENTVMN, 2059 088 
Vitrungpamarü eftmagistamenamarum qued maculofis conflat folijs. Ideo 
LUE oo 2 iton 


Pala Chrifti, 


$5, 9,8 8,10 A 


Mass 
Fontiftds 


71 


- Éeeutsblüm mavile,— 


SATYRIVM BASI 


vá 
FQ 
E 
E 
- 
o 
- 
| 


71 


CVM FOEMINA. | | fuut foctóle, 


00 3 


C 


Moris diaboli. 


7A4 PLANTARVM HISTORIAE CÁAPB, C€r33X 


non perperám cenfent Auicenna & alij quidam ex recentioribus medicis, qui calt 
dum cflc & ficcum ín fecundo ordine tradunt. 
VIRES EX TOE CEN ITIORISYVYS 

Vus eius ad erugandá cutem,ad neruorü dolores, & contra noxía medicamen 
ta. Fertur Xamuletum efle radix geítata.Semen ex uíno fümptum nouem díebus, 
comitíales fanat.Ín eundem effectum uinum diluitur herbe decocto. Scobs radicís 
propínatur ín uíno ad arcendam quartana,quam &uomitione curat pauló ante ac 
ceísionem pota, Plura in pracfentía refcíre de huíus facultatibus non licuit, 


DE SVCCISA» CAP» CCLXXD 


NOMINA, 


1 vo nomíneucteres aut pofteriores Girzciappellaueriínt hancherbam, 
coenítamqQ illam habuerínt necne, nobís nondum conftat, Nonnullí 
A759 Geum eflearbitrant. [Nos Succífam nominare uoluímus, partím quod 
[2-5 4 id nomínís latinum eflet, pulchré huícherbz quadraret, cuius radi 
ces cíircunrofz funt, partím quod antiquus manuícriptus herbaríus fic uocaret, 
Vulgus fuperftitione quadam motum credit cacodemona, tante cfficacie radicem 
inuídere homínibus, atque hacratíone ubi fuccreuerit ftatím eam undiquagy cír. 
cunrodere, Hínceft quod Díaboli morfum appellitent, Quam etíam fuperftitio- 
nem plufquam muliebrem fecuti Germani, Cev(fele abbi(f5 /hoc eft; preemorfam 
à diabolo,nomínant, 


FORMA. 

Bínüm cubítorum faftieiatur altitudine,folijs Plantaginis minorís,aut Cirfij [e 
uioribus,folidioribusd,leniter laciniatis, Floribus purpureis, Radicib, fubnieris, 
fuccifis & circunrofis, 

| LOCVS. 
INafcitur locis incultís & montanís, faltibus, acínterdu etiam pratis € dumetis, 
TEMPVYS. 
In Augufto eius magna eft pafsím inlocís íam dictis copía. 
TEMPERAMENTV M. 
Supra modum amara eft,unde calidam & ficcam efle fatis conftare cuíuis poteft, 
VIRES 

Prafentaneo remedio ad maturandos, atqueadeo fanandos carbunculos adhi 
betur,(i herba uiridis trítaimponatur,aut uínum ín quo decocta fuerítbibatur. Ra 
dix per fe eftur,autuínum eius decocti in uulue doloribus bibitur. Haec manufcriz 

tus herbarius.Hodie,cum habeatfacultatem difcutiendi & incidendi, utuntur ea 


ad diffoluendos fanguínís orumos, 
DE SCABIOe 


" e 
M^ 
em 
25 
«e 
E: 
bv 
ES 
s) 


SVCCISA 


- m oU T T rcu TIME Mem scr LU TMTTUM OMUEEUMUTN I ERUNT IMP ELNE——PRTPRHITS—G———MTEeEEPESD——————TPE————AREREAARee———M—M— CMM 


DE SCABIOSA» CAP» CCLXXID- zT 


NOMINA, 
sg T hacherba quo nomíne Graecis uocetur, fatemur nos ignorare, Sunt 
quí Aetio Jdecp dictam uelínttuerum cumnomíne tenus eam tantum 
| profequatur non adiccta defcriptione;níhil certi conftitui poteft, V uL 
E59 eus Bcabiofam uocat, quo nomíne nobís utendum erít donec legitimi Scabiofz. 
com pertu fuerit, Giermaní &cabtofen/ober 2I poffemErautnomínantScabiofam sediofa mde 
ucro autàfcabro herba habitu,aut quod fcabíei medeatur appellatam efTe euiden. i. 
tifsimum eft: íd quod etíam Pfora uox pretendere uidetur, Stccben Díofcoridis scdbiofemonqt 
non efTe multisareumentis conftat, qua praetereo, State, 
T. FORMA, 

Folía carnofa, Erucae modolaciníata & multifida habet, fubhitrfuta, non tamen 
aculeis horrentía, Flores fpeciofos, ditturnos, colorís ex cacfio aut pürpurcoalbi- 
- cantís, Radícem craffam, 


LOCVS. 

Pafsim in omnibus,potifsimit autem humidis pratis prouenit, 

i TEMPVS, 
In Junioantequágramine denudentur prata, paísím floret, 
| TEMPERAMENTVYN, 
Quum fit uehementer amara, calidá &ficcam effe nemo nefcit,idemG cum Suc 
cia temperamentum habet, 

VIRES. 

Faídé quas Succifa facultates obtinet, Potiísimu autem fcabiem & tufsim fanat; 


DE SMILACE ASPERA» CAP» CCLXXIII*- 
NOMINA. 

MIAAZ vpn5e Diofcoridi, ist Galeno, Smilax afpera Latinis dicis suiloxetmites 

/«| tur,officinis noftris incognita, eermanicé gzof flecberio ober (cbarpff 

3| YOinibt/ab aculeis quos habet,nomínaríapté poteft, 

"NN FORMA, | ! 

Folia habet Peryclimeno fimifía, ucl, ut Theophraftusaithederacea : ramufos 

multos,tenues, Palíuriaut Rubí modo aculeatos, Circiimuoluitur arboribus fur- 

fum deorfum fe circiragens, Florem candidü, fructum racemofumfert, cum mati, 

xueritrübentem,euftuleuiter mordente, R adícem craffam & duram, 

. i LOCVS. | 
In paluftribus & afperis nafcitur, Plinioautem teftein conuallibus opacis; 

TEMPVS. f 

Smilacé quidem afperam nafcentem, non uidi : ficca enim aliunde ad me trant 
milfa éft;itaut certó indicare quo tempore floreatautfructum producat, haud pof: 
fim.ld quodideo referre uolui, ne nos calumniandi anfam habeat ofor perueríus; 
finon ex omni parte picturam natíuz ipfius herbae formze refpondere uiderít. Co» 
gítet enim non uírídem,fed (iccam nos pingendam tantum dediffe. Theophraftus : 
tamen libro ii],cap.ult,de híftor.plant.hancuerno tempore florere fcribit, 

| | TEMPERAMENTVYM. 

Quale fit eius temperamentir, uíres fatis declarant, 8t folia ipfa atcp fru&us,quae 
fineulain euftulenem quandam mordiícatíone prz fe ferunt;ut calidam effe & fic. 
cam haud dubíum fit, | 

VIRES EX DIOSCORIDE, 

Huiusfolía & fructus fi ante & poft bibantur cotra letalía uenena ice funt, 

radítum 


x E 
D 
nl 

EE 
[221 

|t 
* 
o 


PLANTARVM HISTORIAE CAP, CCLXXIII 219 


Tradítum eft; qued fi quis tritum eorum aliquíd nuper geníto infanti bibendi de, 
derít,nullumilli poftea uenenum nocíturü, Concidítur ctiam ín alexipharmaca, 
gu ont EX GALENO. 
 Milaxafpera cfauiculis plena eft,utarboribus furfum deorfum díuetfimodé cir. 
cumuoluatur, Folía euftata acrimoni& aliquam habent, & alioqui fiillis utarís ca, 
lefaciunt. — "AV. , d | 
| Wis" EX PLINIO, 
Coronam ex eafactam impari foliorü numero, aiunt capitis doloribus mederi; 
Contra uenenata efficacifsimi acínori corymbi,in tantum-utacinort fucco infanti 
bus fzpe inftillato,nulla poftea uenena nocítura fint, 


DE SMILACE LEVI-  CAP- CCLXXIIID 


NOMIN A. 
KIAA& 2s Diofcoridi, z«t£ Galeno &Paulo dicitur. Latinis Smifax 
3». feuis, Officinis & herbarijs Volubilis maíor,à nónullis Campanella,& votisifisimdor; 

fos Funís arborum, Giermanís YDinbentraut/glatte YOinben/obet Yoeff runis arborum, 
Lo [EE Dloctetr uocatur, Lacuís autem fionaliaratíone, nifi quod aculeís ca siilecLeuiscue 
LJ reat,dicta e(t, - d tiommindtd 
E FORMA | 

Hederz fimilia folia habet,mollíora tamen,Izuiora &tenuiora, Ramufos fupra 
dicta fimiles;aculeis carentes, Conuoluítur & hzcarboribus;utprior, Fructü fere 
-— Lupinofimilem,nierum,paruum,fuper quem femper Bores albi;,copiofi, & orbi- 
-— culati pertotam Smilacé exeunt, Z (tate tabernacula per ipfam fiunt,autumno au^ 
" p tem folía cadüt.Ex qua defcriptione planum fitomnibus,herbam hanc quam uul- 
-— gushetbarioru V olubilem maiorem uocat,efTe Smilacem Iguem,quod illi fcilicet 


fingula notaánobis cómemorate conueníant, ld quod etiá pictura Smilacis afpe- 
rz», li cum haccóferas,fatis demonftrat,quam uno hocnomíne dedimus,ut ex eíuf 
dem collatione manife(tíus leuis ipfa conu Hisacceditantiqui & manufcri 
| ptiherbari teftímoníu,quí Smilacem leuem, V olubile maiore ínterpretatur, Eius 
etíam píctura, V olubilem quam maiorem appellamus,penítus exprímít, 
| LOS Sdn 
| INafcitur pafsim per fruteta,& fepibus fefe ínuoluit, Amat culta, & in fjs etia po» 
tifsimum eignítur, s. 2 
| D TEMPVS 
Kflate floret,autumno fenten profert, . 
TLEMPERAMENTY M, 
IModicamamaritudinemin eu(tu pra fefert, : 
| VIRES — EX DIOSCORIDE, — 
Huius femen cum Dorychio, & utruncy trínm oboloriz pondere potum,fomnia 
multa & turbulenta facere fertur, . j 
|» £X GALENO. 
IViilax leuis facultate quodammodo predicta fimilis eft, 


| EX PLINIO, 
 INulliusefteffectus, ^. ^ j/ WC 


APPENDIX. "A &io wd 

.. Empitícihodiefucco Volubilis maíorís ad calidas utuntu£ pafsiones,capitis po; 
tifsimum & oculorum, ds bo lei E 

| | DE SISXM- 


A " GrofglateYOinbt ^ 


LEVIS | 


DE SISYMBRIO*- CAP- CCLXXV» 7" 


NOMINA. 
izvu BPrOoN Cirecis,Sifymbriu Latinis appellatur.Sifymbriü dici pu 
25 tat Varroà Sifymbrio, qua fuit ueteribus comcedíjs meretrícula, Co- 
344 ronam ctíam V'enerís nonullí dixerunt, uel quod ob odoris fuauítate corone veneris 
Ec.) quam prefefrt,eo iuuentus que amoribus gaudet coronata, ín comet. edd. 
fationibus fuís blando odorís oblectamento fuas illecebras cómendaret , Vel po. 
tíus, quod Sifymbrij caulis articulatím per ínternodía uerticillato lorum ambitu 
concínne coronetur, 


GENER A. 
Sifymbrí) duo funtgenera, Vnum quod fimpliciter Sifymbríi diciturthocfepla, 
fiari) Balfamítà, ut manufcríptus etíam teftatur herbaríus, uulgusautem lVlenthá pafanite; — 
aquatícam, Germani Si(dbmünm/YOaffeenin/ ober 25acbmini uocant, Alte, Metbeaquae 
rum cum adiectione Sifymbríi cardamíne nominatur. Offícinis INafturtíi aqua. tie " 
, , ; * 405 asturi4aquda 
ticum, Giermanís 25:umnentrej. Sic ucró dictum, quod fapore Cardamum, hoc ,;,, 
eft Nafturtium, imtietur, | | 
FORMA, 
Sifymbriu hortenfi Vlenthe fimile, quadrato caule, quadantenus purpurafcente, sifymbrium, 
folijs Vlenthz,, ferratís, latioribus & odoratioribus : oribus internodía genícula, 
tim coronantibus,uertícillato femper ambitu. Si lymbriítt cognomento cardamíne sifumbrigu car 
folía inter initia orbículata habet,cum auté creuerint ut Eruce folíumlaciniatim Ga desine, 
duntur, Caule profilít cauo,fefquipedali,ima fuí parte pluribus radicularum fibrís 
fubinde capillato, e cuius alarü cauís círri frequentes finuatím erum punt, Hore can 
dido, Semíne Eruce ín(tar ín filiquis acri & exíguo., 
LOCVS 
Vtrungjríeuos tractus amat, Primumautem potifsimi círca ftagna & piícínas 
nafcitur, Alterum nufquam non in aquatilibus, i 
TEMPVS, 
A ftate;potifsimu ueró Augufto menfe,cum Mentha florent, 
| TEMPERAMENTYM, 
Sifymbriu primu excalfacitatqg reficcat ín tertío ordíne, Alterirauté quum ficcü 
eft;itidem tertí) eft ordínis excalfacientiu & exiccantíü:quum humídü & uiríde,fe- 
cundi, VIRES. EX DIOSCORIDE, 
Sifymbrium prímum uím calfaciendi obtinet, Semen eius ad (trangurías & cal 
culos cum uíno potum prodeft. T ormína& fingultus fedat, Folíatemporibus & 
fronti illinunturcontra capitis dolorem, Adueríus etiam apum & uefparum ictus 
ualent, Vomitiones potum fiftit. Alterum cardamíne coenominati calefacit, uri. 
nam cíet, Comedítur quog crudum. Lentigines & cutís à fole nigríciem & afperiz 
tatem exterít tota nocte illitum,maneautem ablutum, 
| EX GALENO. | 
Sifymbriir prímum tenuiti partium eft, dígerentis,calefacientis & exiccantis £i, 
cultatis, Semen quoque eíus tenuíium partium eft &calidum, Quocirca ipfum quia 
dam cum uíno exhibent fingultientibus, & tormína patientibus. Sifymbríi quod 
quídà Cardamiínen uocant,quandoquidé Cardamo, id eft, INafturtío fimile quid. 
dam gu(tu prafert,eadem feré poteft, 
EX PLINIO, 
Vtrungj Sifymbríi efficax aduerfus aculeata anímalía;ut funt crabrones & fimi. 
lia;,Sedant capitís dolore,item epiphoras. Alij pané addunt. Alfj per (e decoquunt 
ín uíno, Banat & epínyctídas, cutis uítía ín faciemulíerum íntra quartum díem 
noctibusimpofitu, diebustg detractu, V omitiones, fineultus, tormína, ftomachi 
PP diffolu- 


! 


SISYMBRIVM 


S JEMEN 
f 3 
AM í 


T 


(Al 

e Le. LI ^ 
77 

2d. | 


j 


SISYMBRIVM 


CARDAMINE, 


7?3 


224. PLANTARVM HISTORIAB CÁP, CCLXXY, 


C diffofationes cohibet (iuein cibo fumptum,Giueín fucco potum. INon edendi era 
uídís nifi mortuo conceptu, Quippe etíam impofitum eíjcít, IVloueturínam cum 
uíno potum , Sylue(tre & calculos , C)uos uígilare opus fit excítat infufum capiti 
cum aceto, j 


DE SIO- CAP- CCLXXVI 


NOMIN KA, 


WI O N, wey ie wud] G^ Cirzecis:Sion, Lauer & Anagallis aquatica Latt 
qnis dicitur, Officinis ionota herba, Giermanís YOafferpungen/25ad» 
j| pungcen/ober Dungenappellatur,Síonauté nomen fibi adíciuità con. 
| cuffu,quod Greci s&sp dícuntinam excutíendi uim nactum eft, utpo. 
4nzg4is aqu te quod àrenibus calculos pellat, urín£ & menfes ducat. Anagallís aquatíca, quod 
tica. flores eíus Anagallídís fcemínz floribus per omnía refpondeant. Lauer nomen 
. Laer. hauddubiéálauando cótraxít, quod fonantíbusaquís enatü femper eluí gaudeat, 
FORMA. , 
Pufillus eftfrutex,rectus,pínouis,folijs latis, Olufatro fimilibus,minora tamen; 
GC odorata, Qyuz delíníatio prorfus a(típulatur huicherbze quam Germani YDaf- 
ferpungen nomínant, Flzcením ríuulís eaudet, frutex pufillus pineuísq cft, latís 
folijs, Flippofelíno fimilibus, & dioitis leniter fríata iucundi expírantibus odore, 
.. Horibus cceraleis, Anagallida fcemínam referentibus, 
LOCVS, 
Inuenitur in aquis citatoapfu repentibusaut etíam refedibus, Sepe uero intu 
meícentibus demerfum uídetur, 
D TEMPVS, 
lunio menfe Horibus praegnans eft, 
TEMPERAMENTVM, 
Quum amara admodi fit hecherba,ut calefaciat & exiccet neceffe eft, Atqg hine 
iterum collíeerelícebit,ut patebit ex uerbís Aétíj,eam effe Síium, 
VIRES. EX DIOSCORIDE,. 
Sj folía cocta crudag comefta calculos cómínuunt & excernüt, V rínas mouent, 
- Fectus & menfes educunt, D yfenterícis utilíter comeduntur, 
EX GALENO, 
Síum quantum eu(tu odoratu eft,tantum etíam calefacientis facultatis eft parti 
ceps, Digerítautem & uríná mouet; & calculos renum frangit, & menfes euocat, 
EX AE'TIO. 
Sium quatenus guíttt odorati eft, eatenus calefacit, & exiccat , Difcutiendi etía 
uires habet;urínà mouendi, calculos ín renibus diffoluendi,ac menfes cíendi, 
l EX PLINIO, 

. Prodefturinis,renibus,lienibus,mulierumdi menfibus, fiue ipfum in cibo fum. 
ptum,fiue fus decocti, iue femé éuíno drachmís duabus. Calculos rumpit;aquísqg 
qua gienunt eos, refiftít , Dyfenterícis prodeft infufum. Item lentíoini illitum, & 
mulíerum uítijs ín facie, noctu illtt momento cutem emendat, & ramíces lenít, && 
Ícabiem equorum, 


Sion unde dicta. 


37] j 27 A 
a (4 
ESNNNSGZZZ 98/747 


|J APPENDIX, 
Veterinarij in hodierni ufq; diem hacherba ín tumoribus difcutiendis, & Íca^ 
bie equorum fananda utuntur,uthínc manifeftü fiat illam effe Síum. 


DE STRAÁTIO- 


2w L2 


228 DE STRATIOTE MILLEFOLIA» ^" 


c | CAT. OGGI XSV d 
NOMIN A. 
LLL] TPATIOTEZÓjMQwAG- Gracis,Stratiotes millefolía Latinis, offi. 
Killefolium. | i .| cínís & herbarfis IVlillefolium, Germanis Gatben/ Gidafgarben/ 


| Gafripp/ Caufenotblatt/ & Gerwel nomínatur, Stratiotes ue- 
"5| ró Grecis,id eft, militaris dicta eft, quod uulnera ferro facta fanet;at^ 
zd queadeo ín militía & caftrís multus eíus ufus fit, 
FORMA. 

Frutex eft exiguus,dodrantalis & maior, Folia habet pulli auium pennis fimifía, 
5untGQ foliorum exortus admodu breues,incifuris díui(i, Breuitate ueró & afperia 
tate Cumínofylueflri maxime afsimilantur, & etiamnum breuiora, Huíus deni 
que umbella denfior &plenior:furculos enim ín cacumine paruos habet,in quibus 
Anethi modo umbellz funt, Flores illí candidi & exigui funt, 1 

! LOCVS. 
INafcitur in agrís afperis, & praecípué circa uias acfemitas, 
TEMPVS, 


Stratiotes unde. E» 


Perintegram floretacflatem, 

TEMPERAMENTVMHM, 

Nonnihil adftrictionis habet;atqueadeo exíccat, 

VIRES. EX DIOSCORIDE, 

Exímié utilis eft herba ipfa ad faneuínis eruptione, & ad ulcera ttetera acrecen. 
tia;ítem ad fiftulas, : 

EX GALENO. 
p —Vulneraelutínare poteft,& ulcerib, utilis e(t, Sunt qui eaad fanguinis eruptio, 
nes utantur, X ad fiftulas, 
EX PLINIO, : 

Hetruria Millefolium appellat herbam ín pratís tenuem, Àlateribus capillamen 
ti modo foliofam,exímij ufus ad uulnera, Boum neruos abíciffos uomete, folidari 
ea,ruríusqgy iungiaddita axungia affirmant, 

APPENDIX 

R'ecentioresad eofdem ufus Millefolium fuum adhibent, ad fananda nimirum 

omnís generís uulnera, difToluendum fanguinem concretü, & ad conftríngendos 
 menícs, VndcáStratíote millefolía non efledíuerfum omnibus perfpicuix fit, 
: DE SARRA- 


" 
EL 
S e 


P f Pa 
AKEEN ; 
u wey 
Z AH 


STRATIOTES 
MILLEFQOLIA, 


Ur TODAS 


SOLIDAGO 


SARRACENICA, 


Ar ( E :) Ww 
[y2) W * 
y PS Mi 


* 


i 


DE SARRACENICA SOLIDAGINE 


C A P, CCLXXVIIIL 


NOMIN A, 


J| placuitufitatáactrítam noftri temporís herbarfjs appellatione ufurpa- 
/&| re; donec ueríorem comperire contínoat, INon tamen latet à nonnullis 
| x4 corrupta uoce Cartafilaeine, ucl magís deprauata Filaeinem nomína- 
ri, cum dicendum eflet Ceratophylace, quía nímirum partem oculorü ceratoída, 
hocefü,corneam,defendat, falutitg percuffam aclacfam reftituat, Cur uerS hocno- 
mine non appellanda cenfeam, facit in prímís quod defcriptio C eratophylacis illi 
non conueníat,Deín quod pictura eiufdeín manufcripto herbarío illi herbe quam 
Fortem uocant;prorfusnon refpondeat, Herbam ítacp Fortem, uel utalíj habent 
Sortis,nominamus eam qua Germanis beyonifcb YDunbEraut uocat,dquod forte 
à Barracenis reperta putetur, Hínc, ni fallor, à quibufdà Confolída Sarracenica di^ 
citur, Fortís uerb à uehementi odore, 
FORM A. 

Caulem rubefcenté,duüm triümue cubitorum ac cauum habét,d quo prodeunt 
folía oblonga,in extremítatibus ferra» modo íncifa, Salícitg fimilia, Flores luteos in 
pappos euanefcentes, Radícé multifidam,forísqy rubentem, 

LOCVsS. 

INafcitur in fyluís & in montibus altís, Copiofe autem ín monte poftarcem Tu. 
bingenfem,quem germaníco nomine $íeóberi burg uocant; prouenit, 
TEMPVS 


Augufto menfe floret, 
TEMPERAMENTVM, 


Giuftu adí(lríngitmodiceQ amara eft;atqueadeo ficcare euidentifsimü eft, 
VIRES EX RECENTIORIBVS 
V ulneraria herba eft; id quod eermaníca appellatio abunde fatis monftrat. Im, 
pofita íítagy uulneribus carnem prímum generat, dein ftatim elutínat, Sícca ín pul. 
uerem tríta recentía uulnera,fi infpergatur, celeriter fanat, Fiftulis etíam medetur, 
malienat ulcera mundificat;ac confeftím fanat, 


DE SAXIFRAGA» CAP» CCLXXIX» 


NOMINA. 


APEIOPAT ON, Sodio, A tuaergty Girzecis, Saxifragon & Saxifraga 
£x Q3 | Latinis, Oicinís quibufdam perperàm Capillus Veneris dícitur,ut ín 
(72.2. | Adíanto docuimus, R ectíus muraría ruta uocaretur , Sunt quí Saluíá 
E-—ezE| uitam hodie nomínent. Germanís (Oautrauten: & Citeinrauten ap 
pellat.Saxifraeon, quod calculos é corpore pellat frangatty. Empetron uero, quo. 
niam ín faxis proueníat, Officine hodie alías practer hanclatínoru Saxifragas often 
dunt,de quibus fuo dícemus oco. | 
FORMA 
Surculofus frutex faxis haerens, iuncís tenuibus, Epithymi non difsimilibus, ni 
oris, breuibus, folijs 'Tríchomanís, maioribus, interius leuibus, auerfa ueró parte 
annexa puncta habentibus,fine flore, (ine femine,radice nigra, fuperuacua, 
LOCVYS. | 
In faxis & afperislocis prouenit, Ideo eíus magna copia inueniturapud uetufta 
zcdíficia,ín lapidum comiffuris, 


ANON 


TEMPVS, 


& vvM nobis non conftet quo nomine uetetibus nominata fitherba hec; 


729 


Herba Forlis nó 
est Cartafilago, 
feu ut rectius dia 
cdit, Ceratophy 
lox. c 


Officitar& error 


Saxifragon cur 
dicium. 
Empetroit; 


730 


ff&autiautet, 


SAXIFRAGA 


PLANTARVM HISTORIAE CÁPR CCLXXIX 721. 
j TEMPVY S, | 
Vere GC acftate inuenitur, potifsimtim autem Iunio menfe, 
TEMPERAMENTVM. » 
Satis ex facultatibus cius euftujy, in quo manifefta quaedam adftrictio apparet; 
colligitur hancherbam calidam & ficcam effe, | 
VIRES EX DIOSCORIDE, 
Inuino cocta & pota, febricitantibus opitulatur, (lranguría: & fineultui mede. 
tur, Lapides ueficzefrangit, S urínam mouet, —— 
| EX PAVLO, 
Saxifraga urinam ciet;& calculos conterit, 


DE SILIQVASTRO» CAP». CCLXXX» 
NOMINA. 

& ILIQVASTRVM conuenientifsimo nomine à Pliniolib, xx, cap.xvij, siliuftrni; 
dicta eft herba hacc, à filíquis nímirit magnis & oblongís quas produ, 
j cit, Badem etíam ab eodem Píperítís, quod (emen eius gu(tatum pipe» ripeitis; 
[s 5i rís faporem &acrímoníà prafe ferat, nominatur. Alía tamen e[tab ea 
. quam uuleó Piperítim appellant,ut fuprà etíam monuimus,Sunt quí piper Hifpa 

numj,alíj piper Indíianum;nonnullí etíam piper ex Chalechut uocant, Auicenna uí Piper Tdiatum. 


detur appellare Ziínziber caninum, Grermanicédici poteft Cbalecbutifder ober zinc cns 
Anofani(cber Jo(effet. | flit 


| GENER A. 
IVlaius & minus e(t Siliquaftrü. IVlaius filiquas producit maiores, & colore fub. 
, nioras, aut fuícas, Vlínus contrà minores profert, & colore puníceas, INos tamen 
- utrungjgenusuna píctura complexi fumus, utt híantes due pingerentur filiquae 
- curauimus, nonfanéquod fpontefua ficrumpantur, fed ut quale intus effet femen 
cerneretur, Procter heec, genera alíafuntbína, quorum unum longifsímas & colo, 
repuníceas;alterum uero latiores multoG breuiores producit filiquas, Damus ítag; 
quatuor Siliquaftridiftíncta genera, ut ex píctura manifeftifsimé deprehendit, Ho 
| rum primum diícrimínis oratía maíus;alterum minus, tertíum longum, quartum 
| latumappellauímus Siíliquaftrum. 


FORM A. 

Herba eftcaule rubro & longo,crebrís eenículis,folijs Laari, floribus candidis; 
femine ín filiquis oblongis & maenís albo,uel potíus Hauefcente,tenuí,ouftu Pipe 
rísacerrímo, Radíce uníca, fubalba,capillamentís fibrata, Ex qua nímirum delínía- 
tione fatis conftat herbam cuíus picturam damus effe Plinij Silíquaftrum feu Pipe 
ritím,Caule fiquidem,ut ex Caftore collegit Plíníus, rubro & longo, denfis etianx 
oeniculis, undefolía Lauri folijs fimilía erumpunt, feminéalbo, tenui admodum, 

- guftupiperis, Quibus omnibus etià Siliquaftri & Piperitidis nomendaturz, quae 
huicoptíme quadrant,;accedunt, 
| LOCVS 

In Germaníaíam ín fictilibus ac teftaceís (atum pafsim fere prouenit , Perpaucis 

antéannís Giermanís incoenítum fuít, | | 
TEMPVS. 

Zitate quidem floret,atque mox decidente flore filiquze prímum herbacei;dein 

puniceiautfufci colorís fubnafcuntur, plenae femine, ! 
TEMPERAMENTVM, | 

Valenter excalfacitatque deficcat,id quod feminísimmenfa acrímonia,& folio- 
rumamarítudo euidentifsimé monftrat:ut certé non temeré plerig; hoc femínelo. 

€o uert 


SILIQVASTRVM 


MAIVS ET. MINVS.. 


SILIQVASTRVM 
QVARTVM. 
2Dieyter CÍnbianifa 
Prefer. 


P 
Uo NT 4 
METIUE s " 


"EN 
t 


A E 


HL 


Ew € 


PLANTARVM HISTORIAE CAP, CCLXxxX, 735 


& coueri Pipcrisutantur:eaídem ením facultates hauddubid habet,quas etíá ex Dío 
Ícoríde fumptas fubíjciemus, 
VIRES, EX DIOSCORIDE, 

Piper comuniter calefaciendi facultate habet,urinà mouendi,cocoquendi,extra 
hendi,diícutíendi,& quz pupillas oculoriobtenebrant exterendi, Prodeftrigori, 
bus circuitu certo inuadentibus poti & ínunctü, V enenatorü moribus fuccurrit, 
Fetus ex utero ducit, Tufsi & omnibus thoracis affcctib.in eclegmate & potu fum 
ptumauxilíat. Cum melleínunctü angina correptos fuuat. T'ormína cum teneris 
Lautifolijs potü foluít , Pituita ex capite purgat cum Btaphyfaeria cómanducatu, 
Doloresleuat,ualetudinemq tuetur, Appetentía mouet, Concociíoné adiuuatad 
intínctus addítu, Strumas cum pice exceptu dilcutit, Cum nitro alphos abfteroit, 

EX PLINIO. 

Siliquaftrix utile eineiuís,dentibus;oris fuauitati,& ructibus, 

APPENDIX. 

Auicenna Zínziber caninum ab (terere cutís & faciei maculas,fentesGy tradit, 
Jtem ftrumas alíosqg tumores, eíus femen digerere fcribit, ut hínc etia eafdem cum 
ucro Pipere habere facultates collioere liceat, ' 


DE SCORODO» CAP» CCLXXXbD 


NOMIN A. 
KoPoAON orzcé, Allium latinéappelfatur. Officínzelatínum nomen 
retinuerunt, Crermaníce A nobloc/oocr A tiobloncy. Scorodon auté scorodon unde 
dicit,ut nónullis placet, qua(i exezy cw, id eft, rudís R ofa, quod afpe. didum. 
E-———veEÉ|refupra modum redoleat, & olfacientíi nares offendat. Latini Allium Allia, 
à Girgcofortafsis uerbo da«9os, id e(t,exilire, uocát,quod nímiru exiliendo crefcat, 
GENER A. 

Tría in uniuerfum Allij funtgenera, Vnum hortenfe &atiuü domefticümue, Alli bortenfe, 
quod Germani gatten ober beymifcb A nobloucb uocant, Alterü [ylueftre, quod 
Giracci éQuoenseodty, id eft,anguinü Allium nomínant,ínaruísaccam pe(tribusfpon Anguini Alliam 
tenafcens. Cuíus nos duo genera damus,quorum prímü Germanís wilber X nob 
loucb dicitur, alterum ueró SeloEnobloucb. Tertium itidem Íylueftre, urfinum co» vfum, 
gnominant, infyluís proueniens, Giermanís YOaloEnoblouco appellatur, 

; FORM A. 

Allium hortenfe fronde uiret cepítía, caule tereti & inani, In cacumine flores in Hortenfe, 
olobum circumaguntur,in quo feme emícat. Radícis bulbus tenuís,uelatur mem. 
branís,mox pluribus coagmentatur nucleís,& íjs feparatim ueflítis,ín cuíus uerti- 
ce complures fibrae círrorum exemplo crífpantur,tedíofo habitu,& afperofapore, 

Sylueltre folijs conftat prclongis,teretibus,intus concauís,iunceá fpeciem reprae syluftre. 
Íentantibus,caule procero,lení,purpureos flores oftentante, cacumíne tum colore 

tum forma confpicuo, radice bulbofa & capitata, nucleis fpicatim copactilibus ín. 
tumefcente,fummo uertice capillamentís fibrato, V rini odore molli, folís gran Vrfinat, 
dibus,& Ephemeri non letalis folijs (imilibus, floribus ín fummo candídis, capite 
pratenui, , . | LOCVS. : 

Hortenfe pafsím in hortís fatum &plantati prouenit. Sylueftre fponte ín aruís, 
ut diximus, & campeftribus nafcitur, V rfinix autem ín nemoribus, 

TEMPVS, 
Hortenfe & fylueftrezftate orent. V rfinirauté uere, Aprili & IVlaio menfibus, 
TEMPERAMENTVMHM. 


Allia deficcant & calfaciunt quarto exceffu. 
VIRES EX DIOSCORIDE, 


Facultas Allio eft acrís;calfacit,flatus excernitaluum turbat, (tomachü exíccat, 


dq 2 sitim 


DEC 


QN Y 
Sw //A 


oL Ee ee 


736 


 ALLIVM 


HORTENSE.  . 


F 


ECTS XX 


737 


ALLIVM SYLVE 


STRE PRIMVM, 


Xem 
SS cae 2 n 


RES 


|. BENE" 


(" 

2 
p 

) XEdofnobloudb. 


STKE ALTERVM, 


738 


ALLIVM SYLVE 


7 


C 
Yecendiin Dios 
fcoride, o £3 
Quuemesoui- 
op eAxQxóp 


240 PLANTARVM HISTORIAE CAR, CCLXXXI, 


Sitim efficit. Inflationes permutatalterátue, Summam corporis cutem exulcerat, 
Eadem pote(t Anguínum allium, Comeftülatos uentrís lumbrícos expellit, V ri^ 
nas ducit, Contra uiperarir morfus & haemorrhoidi prodef(t, ita ut non aliud ma; 
ois,fi uinum íugíterfumatur, autín eodem trítum bibatur, Contra rabioforii mor 
fus utiliter illínitur, Allium ipfum ín cibofumptum contra aquarix mutationes con 
fert, Afperas arterías claríficat, Veterem tufsim crudum & coctum comeftü lenit, 
Cum Origaní decocto potum,pediculos & lendes enecat, V (tum & ci mellefub- 
actum illitumg, hypopya & alopecías fanat, Exanthemata cum nardíno unoguen- 
to,fale € oleo curat, Alphos,impetígínes,lentíoines,achoras,lepras, furfuresq exí 
mít, Cumteda & thure decoctum, (i ín ore contíneatur, dentíum dolorem Ieuat, 
Contra muris araneí morfus cum ficulneis folijs, & Cumíno íllinitur, Comze deco 
&umiín íníeísionibus menfes & fecundas trahit, Eiufdem eratía fuffitur, Factum 
ex co& nigra olíuaíntrítum,quod Cirzecí uvafezwy uocant, uríná cit, & obftrudtio- 
nesapetit, V tile etíam hydropicis. 
EX GALENO, 

Excalefacit corpus, craffos in eo humores extenuat, olutínofosq incidit. Bís ta- 
menautterín aqua decocti, acrímonía fpolíatur:quanquá nec fic quídem uím per 
dít extenuandi , uerum facultaté quandam obícurifsim& alendí corporís acquirit, 
cuius antea quàm coqueretur,nihil proríus obtinebat. Ceteri: Allium non modo 
utobíonii;uerumetíam ut medícamentu fanítatiaccomodum, quod ob(tructafol 
uere & difcutere pofsit,ufurpatur.Eftautem Allium ex eorum cibori senere, qui 
& flatum diícutíant, & mínime fitím inferant, Ophiofcorodon domeftico, uel reli 
qua omnía fylueftría,ualentíus eft. 4 

EX AE'TIO 

Allium comeftü flatus difcutit,fitím reprímit,cratfos & lentos humores íncidit, 
Habettamen quídpía utrofum,& mali fucci, quod amíttít i aqua clixetur, Ab eíus 
afsiduo ufu pracfertím calídas temperaturas cauere oportet. 

EX PLINIO, 

Allio magna uis, magna etíam utilítates contra aquarü & quorumlibet locorü 
mutatíones.Serpentes abigit & fcorpiones odore:atqy, utalíqui tradídere, beftia; 
rum omniuictibus medet,potu uel cibo,uel íllitu. Príuatím contra haemorrhoidas 
prodeft,cum uino reddíti: tomítu, Acne contra araneorii murum uenenatii mor 
fum ualere míremur, aconítiz, quod alío nomíne pardalíanches uocatur, depellit:- 
item Hyofcyamü:contra canu morfus, íng uulnera cum melleímponitur. Ad fer^ 
pentíu quidem íctus potü cum reflibus (uis,efficacifsimé ex oleo íllinitur, Attrítisdg 
corporu partibus,uel fi uefica íntumuerít. Q)uín & fuffitu eo,fecundas partus euo^ 
cari exíftimauít Hippocrates:cinere eoru cum oleo, capítís ulcera manantía faníta, 
ti re(tituens.Sufpiríofis coctum,aliqui crudum id dedére, Díocles hydropicis cum 
Centaurea;autin fico duplícíad euacuanda'aluum:quod efficacíus praeftat uíríde, 
cum Coríandro in mero potum.Sufpiriofis aliqui &tritu ín lacte dederunt. Praxa^ 
coras & contra morbi: regíiruino mifcuit;& contraileum ín oleo & pulte, ficilli, 
nens.Strumis quoque. Antíquí & ínfanientibus dabantcrudum. Díocles phrene. 
ticís elixum, Contraangínastrítum imponi & gargarízare prodeft, Dentíi dolo. 
rem tribus capitibus ín aceto trítís ímmínuit: uel;fi decocta aqua colluantur,adda- 
turd ipfum ín caua dentíu, Auribus etíam in(tillatus fuccus cum adipe anferíno, 
Phthíríafes & pruríogínes potum,tufum ítem in aceto & nítro, Copefcit & deflilla, 
tiones cum lacte cociu,uel trítum permíxtümue cafeo mollí;quo eenere & raucíta- 
tem extenuattuel phthifin,in fabe forbitione.In totum aute coctum utilius eft cru» 
do,elíxumq tofto, fic& uoci plus confert, Tíneas & relíqua anímalía interaneorü 
pellít, ín aceto mulfo coctir. 'enafmo ín pulte medetur, T'empori doloribus illi 
tum,elíxum, & puftulís coctum cum melle, deinde trítum, T'ufsi cum adipe uetu. 


fto deco. 


PLANTARVM HISTORIAE cCÀP CCLXX€L 741 


ftodecoctu, uel cum lacte, Aut fi faneuís etíá excreetur,uel purulenta fint.Et pitui 


tac fub pruna coctum,potum,& cum mellís parí modo fumpti, Couulfis & ruptis 
cum fale & oleo. [Nam cu adipe tumores fufpectos fanat, Extrahit Giftulís uítía cum 
fulphure & reina, etíam harundines cum píce, Lepras,lichenas,lentipínes exulce- 
rat.fanatQgcum origano,uel cinis eius ex oleo & earo illitus.Síc & facros iones.Su- 
eillata autliuentiaad colore reducit,cóbuftum ex melle, Credunt &comitiale mor 
bum fanare, (i quís ín eo cibo utatur autpotione, Quartanas quoq; excutere potu 
caputunum cum Laferpitij obolo.In uíno auftero tufsím,& alío modo acceptum, 
Suppurationes quantaslibet fanat, fractze íncoctü fabae, atgpita ín cibofumptum, 
donec fanitate re(títuat, Facit & (omnos, atqj ín totum rubicundíora corpora, Ve 


 nerem quoq ftímulat cum Coríandro uiridi trítum,potumqQ é mero, Czeterir con- 


tra pítuítam & gallinae & gallinaceís prodeft, Mlíxtum farre ín cibo, iumentisuri- 
nam reddere,atcp non torqueri tradunt,fi eo tríto natura tan eatur, 
JEX SYMEONE SETHI | 
Cómodifsimi: eft craffüm & tenace, aut crudum humoréagerecantibus : eum 
enim íncidit, GCobfítructíones ab eo factas tollit, abet ueró quíppíam mali fucci, 


- quod decoctü aquaabíjcit. In frigidis temperaturis fepe fanitaté praeferat, Tem. 


peratura uero calidos,Izedít,&& maximé oculos,caput,pulmonem,& renes eorum, 
Proptietateautem quadá fitim à falfo humore factam fedat, & lumbrícos efjcit, & 
flatus difcutit, Etfi uero fanum uifum offendat, nihilominus tamen eius hebetudi- 
nem propter humiditate ortam fanat.Semen ín calídís corporibus exiccat.In fríot^ 
dis ueró & humidis corporibus idem calefacit, Venerem(q excitat, Eftetíam reme 
dium contra uenena, X morfus uenenatorü, perindeatgitheríaca : unde & Gale; 
nus hoctheríacam ruftícorum uocat. Hoc ipfum fugíuntferpentes,tanquam Ru- 
tam, Quapropter Perfze coquínas ipforum Allijs replent Non folum autem fla- 
tus díícutit,fed etíam horum generatione prohibet , Colicosaffectus à flatibus or. 
tos, & diuturnos coxendícü qui à pituita proueniunt dolores, iuuat, Alimenti &£ 
fanguine extenuat, & faciem rubíficat, aíperamQarteríam purgat. Si uero affetur, 
& corrofis dentibus aut propter humíditate dolen tibus imponatur,prodeft. Non 
folum ueró fumptum ad uenenatorti morfus confert,fed etíam poftquá tritum eft, 
fuperpofitum, Lacdít preegnantes &lactentes,menfesGg ducit, 


DE SANCTI IACOBI FLORE 


CALP CCLXXXÍLI 


NOMINA 
2 vM herba hecueteribus Gracis & Latinis éognitafueritjnondum cet 
| to affirmare aut inficíaríaudeo, Vulgus tamen herbariorü fancti lacobí 
|floremautherbam nominat, Officinis íncogníta e(t, Giermaní €, a: 
3 cobs blíim appellant, | 

FORMA | ! 

Herbaeftfruticofa,cauliculo rubente,multifariá ftríato,folíjs exiouis, Erucz in 

ftar confectis,floribus luteis,forma Chamgmeli Horibus haud difsimilibus, radice 
adnafcentías multas habente, | 


LOCVS. | | 
INafcitur inagrorii marginibus, S aquarum ripis,locisQy arenofis, 
TEMPYS. 


lulio & Augufto menfibus floret. d riw 
TEMPERAMENTVM, 
Amara eft & ad(lríngit,ideotg calidam & ficeam efle conftat, 
. VIRES, 


& Xe 
sh sepe qq 
Am M 
, Qs NE 

742 — QNUM à 


S. IAC/OBRII. 


HERBA. 


PLANTARYM HISTORIÁE CAP CCLXXXII, 743 


A VIRES, 

Recentiorii medicorum experientía coenitix eft, herbam hancuulneribus miri 
ficé mederí,& ad interanea prodefle, Fiftulas quoque íjdem curare, & ne ultrà fer 
pant prohibere, impofitam tradunt, Q)uae fané omnes facultates pulchré eíus tem, 
peramento refpondere uidentur, | 


DE SELINO HORTENSI-* 
Gu BS o6«ugkEcGgxupE 


NOMINA, 


EATNON luzcoy Grecis, Apium hortenfeautfatiuum Latinis uocatur, 
Officinze latinum retínuerunt nomen, Germanís AE p(ficb/ober AP p. 
3I pic nomínatur, Selínon autem Graci uocant, quafi taseesvipftvoy, hoc 
251 eft, paludibus íimpulíum : paludofis ením gaudet, & in fjsenatum Iz, 
tius exureit, 


i Ped 


Le A 
! ANC f 


FORM A, 

Apíum hortenfe fepe cubítalem zequaz altitudiné:caufe rotundo, tenuiter (rta. 
to,multísq; ramulis brachíato:folijs tripartito diffectis, & leniter crílpis,in extremi 
tatibuslaciniatís:flofculis candidis, & quibus minores haud temeré reperías;femi 
neexieuo:radice fingularí, longa,capillata. Fizecítacy herba, cuíus pictura damus, 
eftuerum Apium;quodilli omnesrefpondeantnotz,adeó ut temeré nonnulli pu- 
tent effe uuloare noftrum Petrofelínum, — 

, LOCVS,. 
In hortís fatum prouenittamatautem loca potifsimi aquofa, Hínceft qitod fua 
- B fpontenóproculà Canftadio Ducatus V uittenbergenfis oppido in paludofis pro 


ueniat, | TEMPVYS. 
lunío &Iulío menfibus floretacfemíne praegnans eft. 
T TEMPERAMENTVM, 


Calidum eftin fecundo ordíne,& ficcum ín medío tertíj. 
VIRES. EX DIOSCORIDE, 

Ad oculorü inflammatíones cum paneauttenui polenta illitu prodeft, A ftum 
ftomachí mulcet. |Vlammas grumís índuratas difijcít, Cruditaut coctum comeftu 
urinà mouct, D'ecoctum eíus radicum( potum, letíferís medícamétis aduerfatur, 
uomíti cíens, Aluumcohibet.Semen effícacius urínam cít, Succurrit &ferarüi mor 
fibus, & fjs quílíthargyru hauferunt, Inflationes difcutit, IVlifcetur etiam utiliter 
medicamentis dolorem leuantibus,theríacís,R tufsí medentibus, 

| EX GALENO. 

Apium ufqueadeo calídü eft, &t & urínas & menfes cieat, [atus quoq difcutit, 

G magís femen quàm herba ip(a, Orí, ftomacho pratifsimum, 
EX PLINIO, 

Rami Apíjlargis portionibus per íura ínnatant,& in códimentis peculiare eratía 
habent, Oculis illitu cum melle,itautfubinde foueant feruenti fucco decoctí;alíjsQg 
membrort. Epiphorís perfe trítum;aut cum pane, aut polenta impofitit, mírc au. 
xilatur, Pilces quocp (i eerotentin pifcinísapio uírídi recreantur, V er apud eru 
ditos non aliud erutum terra ín maiore fententíarirautoritate eft, Ad cibos non eft 
admíttendu, imó omníno nefas : nam id defunctorii epulis feralibus dicatis exifti^ 
mant. Tpfius quoq uifus claritati ínimícü. Eos quí ederínt fterílefcere mares fcemiz 
nasq tradunt, In puerperíjs ueró ab eo cíbo comítíales qui ubera hauríunt, Inno, 
«entíoré tamen efle marem. Ead caufa eftjne ínter nefaftos frutíces damnet, Viam. 
marum duritíàimpofitis folijs emollit. Suauiores aquas potui íncoctü pracftat, Suc 
co maxímé radícis cum uinolumborü dolores mitieat, Bodem iure ín(tillato ora- 


uitatem 


Apium bortenfe 


Selitton quare 
dieti. 


PLANTARVM HISTORIAE CAP, CCLXXXIIEl 745 


A uitatem aurium,Semíne uríná cíetmen(trua ac fecundes partus.Et (i foueantur fe 
míne decocto fueillata reddit colorí,cum oui albo íllitum, Aut ex aqua coctum po- 
tumGrenibus medetur , In fríoída tritum orís ulceribus, Semen cum uíno, uel ra. 

dix cum ueterí uíno ueficae calculos frangit, Semen datur ex tribus cyathís ex uíno 


albo, 
| EX SYMEONE SETHLILI 

-. Vtinam cit,obftructiones tollit,non inflat, magis uero flatus dífcutit,& menfes 
ducit, Difficulter autem concoquítur, atq; ob eam caufam oportet ipfum ín medio 
 ciborüfumí, Paululum quíd uentrem fiftit. Propríetate ueró quadam comiítíales 
Izdiít,& oportethos omnino abítinere. Sepe enim quídam qui feré ex hoc morbo 
conualuere,parati autem eum íncídere,ex eius ufu iterum comiítíales facti funt. O£ 
fenditetíam teftes,.Semen autem quàm folía ualídius & efficacius, & eo radix, Pro- 

. de(tad (ingultusà craísís excrementis profectos. Abfteroít renes &uefica, Obftru 
Ciones ín uenís Xarteríjs factas aperit, Semen praefumptu,ebríctatem arcet, Con- 
fertetíiam ad bonum *corporís odorem, multig crebriore huius ufu grauem *cor, *4f.oi 
poris odorem abegerunt, lVlulieres ad rem ueneream promptíores facit, Sí inhu. *oris 
ius decocto calculofi defidant,calculos,ut ferunt, eijcít, &difficultaté urínae anat, & 
renes curat, Lactantes mulieres oportet ab eius ufu ab(tínere ; mínuitenim lac, 


S" BARBARAE HERBA» 
C AÀ P, GoG LNXUoCITTrT 


NOMINA. 


EQYE huíus herbzealiud nomen, quàm quo uulgo appelfatur, afferre 
jpotuímus. Superftítíone enim quadam ducti priorís temporís herba- s. satarebera 
| rij díuze Barbarze herbam nomínarunt, INecnosaliud nomen utcun. Paar dicia, 
$^! queínueftigantes ex herbarig rei peritís extorquere potuimus, Crerma 
nis &,25atbaraEraut uocatur, | 
FORM A. 
Caufem habetrotundu,folidum, (triatum,folía Erucae modo lacíníata, flores fu 
tcos,filiquas teretes;femíne refertos, radicem ex obliquo prodeunté, &oblongam, 
à LOCVS. 
Pafsim in campeftribus nafcitur, 
TEMPVS. 
IVlaio & Iunio menfibus floret;ac fubinde ín filiquis femen profert, 
TEMPERAMENTVY M, 
Guftanti primum fubacris effe, deín parum etiam ad(tringere uidetur, ut calida 
& ficcam effe nemo dubitare debeat. 1 | 
VIRES. 
Vulneraríam herbam e(fe & temperamentü eíus & experientía docet, Hís uero 
petilsimi ulceribus medetur quae impura funt,&ín quibus caro fupercrefcens fue 
. tít:nam quia ualenter ficcat;ideo fordes extergere,& carnes mínuere poteft, 


rr DE SAXIe 


-— 
med 
Y 
ci 
(NS 
Q9 
Bes 
VI 
Pd 
Uie 
—-- 
«9 


747 


bec Gteinbsed, 


£50 


SAXIFRAGA MA 


I1OR SEV ALBA. 


rt 2 


748 DE SAXIFRAGA MAIORE* 
G Ga P. 46 CE XI SSSC Y, 
NOMINA 


2 INuetetibus Girzecis & Latinis herba hacccoenita fueritjnondum mihi 
J| conftare ingenue fateor, V uleus herbaríorü GC officine Saxifragá maío 
«E rem,Scalbam,quod fcilicet mírificam ín cóminuendis frangendisqy caL 


E35. culisuim,acHoresalbos habeat;hodie uocant, Giermaní boben Gteíis- 
ccb/uel xecí(fett teinbzec appellant, 
FORM A. 

Caulem habetlanugínofum,fubrubícundi, folía exíoua,rotunda,in extremíta 
tibus incifa,flores candidos,radícem exilem, cui granula Coríandii feminis quan. 
titatem referentía adhaerent, partím alba, partim rubea,quibus officinze pro femine 
eius utuntur, : 

d LOCVS. 
Ín pratis & montibus, potifsimum ficcis, prouenit, 
TEMPVS. 
iVlaio menfe floret,dein ftatim euanefcit. 
TEMPERAMENTVM, 


Quum flores, folia & radix euftanti amara fint, calidam & ficcam in ordine ter, 
tio e(Te uerifimile exiftit, 


b: 


VIRES. | 
Virinà mouet, calculos frangit & conterit, Stranguriz itaque confert: abfteroie 


enim expurgatqj,X qua ín uenís eft crafsitiem, ficut omnía alía quacamara funt,iti 


cidit, Mlenfes quoque cít,craffagp ac olutínofa ex thorace educít, 


DE SAXIFRAGA LVTEA» 


C À P. Q'C LXXxwvE 


NOMINA 
5: OMEN hocín prefentía fingereadlubuit,cum fcilicetaliud quo herbang 


AS 


" ES N18 hancappellaremus non occurreret, ut hacratione à príori difcerni pof- 
V Sefapeom EE s fet. Baxifraga autem uocare placuít, quod nímírti calculos frangat, Ad 
. fel Les Ac Y - . 999 , Aw 
dicis. BCOIGEA quod fanénomealludentes Germani &teítilee nomínant,quod ídem 
uale 


* 
£rror,. 


FORMA. 

Caulem cubiti feré altitudine obtínet,folía fcenogracco fimilía,in quouis pedícu 
lo tria:floribus pifiamulto tamen mínoribus,luteis,odoratís, deorfum nutantibus, 
femíne per ramulos diffufo rotundo,radíce fubcandida, 

LOCVS, 

Pafsiminaruis & fegetibus prouenit, 

TEMPVS, 
Floret tota zftate;potiísimtrautem Iulio menfe,ín quo femen etíam producit, 
TEMPERAMENTVM. 

Calidam & ficcam effe euftus abundédocet:amara enim & fubacrís exíftit, 

VIRES. | 
*-'  Abfiergit,expurgat, que ín uenis eft crafsitíe incidít;atqueadeo obftructiones 


iecinorís 


749 


Za 


in&ee, 


£:offce Gt 


3793 
í 
SAXIFRAGA. 


LVTEA, 


Ne 


250 PLANTARYVM HISTORIAE CAP, CCLXXXVI, 


c iecinorís & fienis tollit, Vrin& mouet,menfes cit, lapidem frangit, & qua ín thora 
cefüntglutínofa extenuat & educit, Recte ítacy recentioresín obftructionibus re; 
num & ueficz, earundem partíü calculis hacherba utendum effe docent, Succus 
ctíam eíus herbzeac florum eiufdem ad caligine oculorum ínftillatus confert, 


DE SISARO- CAP» CCLXXXVID 


NOMIN A. 


izAPoN Gracis,;Sifer Latínis, uulgo Paftinaca, quod eí congener fit, 
"Y lappellatur.Sunt quí extrítís priorib. literis díminutríceforma Berulfu, 
A: $i autSeruillam,aut Cheruilla,pro Siferculo nomínent, Grermaní ad cor, 
usó! ruptam hancappellatione refpicientes,Oerlin &€ OD eirtin uocant, 
GENER A. . 
Duo (unt Sifari, Plinio lib.xx.cap.v.autore,genera. V num fatíuu,quod iterum 
duüm eft generum : unum enim magnum dicitur, Crermanís gtof 5am (Dozen. 
Alterü ueró mínus,quod fjdem príuatím Oeírlin/weif (D otclen/Elcín sam a20- 
rctz/uel GOotcbelert nomínant, Alterum erraticum,quod wílo (20er: appellant, 
paucas. COfficinís nonnullis Daucías dicitur, 
FORMA. 
Sfaonfuum, — Sifaron fatiut caulem habetangulofum, folía oblonga, &in extremitatibus in^ 
cífajflores magnu luteos,minus ueró candídos,femen latum & folíaceu, radices írn- 
Erntticim, tus candídas, iucundi guftus, efuitpgratifsimas. Erratíct caule eft bícubítali, folis 
Pimpínellze,fed maioribus,floreluteo &X umbella Anethi,feminelato & rotundo, 
utfatiuum,radice tenui aclonga., 
D LOCVS. 
Copíofc ín Germanía noftra prouenít;gaudet ením frigidis locis, Satiuum qui» 
dem ín hortís,erratícü uero pafsim ín incultis,uberius autem in aprícís pratis. 
TEMPVYS. 
Vtrungparftate floret,atque fubinde femen prodücit, 
TEMPERAMENTVM, 

Gifaron Paulus ín tertio ordíne, Gialenusautem rectiusin fecundo calidum efle 
ftatuít,Satíuum autem ficcum quidem fimulín prímo ordíne,quandoquíde Vene 
rem ftímulat: erratícum ueró,quoníam adiectam habet amarítudíne quandà cum 
leuícula ad(tríctione,ficcíus exiftit, 

VIRES. EX DIOSCORIDE. 
Suauís ori elixa Siífari radix, ftomacho utilís,urínà cít,& appetentia excitat, 
, EX GALENO. 

Sifariradix cocta, (tomacho grata eft; & urínam mouet, 

EX PAVLO. 

Silari radix cocta, (temacho utilis eft, & urínze ciendae, Semen tenue eft & dit 
cufforium, ualídumq: idcírco ijs quos fingultus & tormína male habent, cum ui, 


no exhibetur, 


EX PLINIO, 

Sífer erraticum fatiuo fimile eft & effectu. Stomacht excitat, fa(tidium difcutit, 
Exaceto laferpítiato fumptum, autex pipere & mulfo, uel ex garo; urinam ciet,ut 
Opíon credít,& Venerem, In eadem fententía eft Díocles, Praeterea cordí conuez 
níre conualefcentíü,aut poft multas uomitíones perquam utile. Heraclides contra 

argentum uíuum dedít,& V eneti fubinde offenfanti,zcorisqyfe recollipenti, 

bus.Satíuí priuatim fuccus cum lacte caprino po 
tus,fi(títaluum, 
DE SYCE. 


) 


t) | aaa 
x $ 
z PESOS quise 
AS TS 


EN D 
y, lc» 
N 6: 
S u 


Eye S 
E 
j — 
y 
v 


M 
CEPS NOE 
j RN Ne 
/ 
€ 
N, 


j 
S 


tu 


7 (o3 NEA 
AU 
177, A 
; (^ 
t / 


ds NS eR 


VD 
jJ 
[o M m 


] » 
S | l n 
ww WU B /7. / Ea 
" zT "n 
& Í 4 N | deos | / 
Y : K 
N : ll LLMÁ —- 2 
| i T "1 E: hf 
) TS 
QUA Ss rm 
l | wi -——— 
) pd ! 
SN p ^ YA NS ON 
n / e RD i L ) !N 
M 3 N l iy N NS 
NOURU 
SY sl 3 EM 
S zm 
N. 
d xx 
li E 
L 


diu 
^ (LA o 
MI S 


| of 5am (ott 
- SISARVM SATIVVM | 
- MAGNVM, 


rrt 4 


SISER 
PATIVVM, 


^*^. 


. SISER. SYL- 


VESTRE, 


754 
[o 


Ficlis. 


DE SYCE» CAP» CCLXXXVIII* 


NOMINA, 
v X 3 20496- Gracis;Fícusfatiua Latinis &officinis, Germanis Seígen. 
baunm dicitur, 
FORM A, 
g5|  Ficusfatiuaarboreítnon magnopere procera,quanqu& amplíísimze 
quadam ínueníantur, uel pyris emula magnítadíne,caudíce breui,cortíceleui,me 
dulla carnofa;folío perquam magno umbrofodg, profunde admodü lacíníato, fine 
flore,pomo quod fuprafolíj pedículu nafcitur, tubínato,molli, íntus eranofo, fuc. 
cocum matureícítlacteo;poftea melleo:radícibus multís,oblíquís aclongis, 
| LOCVS, 

Iam ín plerifeg Germaniae noftrae hortís plantatur,at ín pauciísimis fructus maz 
turos producit, Calídíora SC aprícaloca amat: arbor ením omniüferétenerríma & 
delícatifsíma,gelícidía & olacies horret, i 

TEMPVS. 
Germinatfub Arcturum poftuer,aut pauló ante fofftitium; 
TEMPERAMENTVM. 

Ficusarbor calidae temperatura eft, tenuíum(q partíu, ceu indícant tum liquor 
eius,tum foliorum fuccus, Valenter enim eorum utercy calídus eft, Fícus quoque 
recentes & arídze prímo ordine completo calefaciunt;aut fecundo incipiente:defic- 
cantuero in medío prími, 

VIRES. EX. DIOSG ORE 

Fici mature,tenerze recentésue (tomacho noxíze, Aluum foluunt,fed faciléab eis 
contracta fluxio fiftítur, Exanthemata & fudores prouocant, Sítím fedant, calore 
reftinguunt, Síccae nutríunt, calefacíunt, fitim magís afferunt, bonam facíunt aL 
uum. Fluxionibus tamen (tomachí & uentris ínutiles:arterize uer, ueficae & reni» 
bus utiles, Amícae etíam ijs quoslonga ualetudo decolorauit,afthmaticis,comitía- 
lí morbolaborantibus & hydropícis. D'ecoctac cum Hyffopo & potz,qua ín tho 
racefunt pureant, V'eterítufsí,& diuturnis pulmonísaffectibus profunt, Aluum 
molliunt, tufzc cum nítro & croco manducatz., D'ecoctis earum arteríae & tonfilla- 
rum inflammationibus gargarízatu confert, Cum hordeacea farina cataplafmati 
miícetur, & ín mulíebría fomenta cum fcenograco, aut ptífana, Cum Ruta deco. 
Cx, in tormínibus ínfundunt, Coctz, tritzillítzetg, durítías difcutiunt, parotidas 
ac furunculos emollíunt , Panos maturant, maxímé iríde, nitro, aut calce addíta, 
Crudze cum antedictis tufze, eadem efficiunt, Cum malícorío, pteryoia purgant, 
Cum atramento futorío difficiles curatu & maleficas tibiarum fluxiones fanant, 
Quín cum uíno decocie, addito abfinthío & hordeacea farína, hydropicis íllitze au 
xiliantur. Crematae Gt cerato comixtzpernionesfanant. Cruda & trítze fina pihu- 
mído exceptas,acauribus impofitze,fonitus & prurigínes curant, Succus tam Íylue 
ftris quàm fatiug Fící,coagulí modolac coagulat, concretum utacetum diffoluit, 
Exulcerat corpora,ac uenarum oraaperit, Soluít aluum, Vterum laxat,cum Amy 
odala tríta potus. Mlenfítrua cíet cum luteo ouía ppofitus, auttyrtheníca cera, Po. 
dagrícorü cataplafmatís cum farína fceníorzeci & aceto utílís, Lepras,lichenas, dif: 
colorem à fole cutem;alphos,fcabies,achoras, cum polenta expureat, In(tillatum 
plaga percufsísà fcorpionibus, uenenatorü íctibus, & rabíofi canís morfibus au. 
xiliatur, D'entíum doloribus lana exceptus prodeft, & cauís eorum indítus, Myr 
mecíam tollít cum adípe círcunlíta in ambítu carne, 

EX GALENO. 

Ficiarborisliquor,&fuccusfolíori eíusnon mordícat tantiz,aut abftereetuehe 
menter,fed & ulcerat,& ora uaforü referat, & myrmecías eíjcít, Verum & purgare 


poteft. | 


—— ÜEgenbaum. 


756 PLANTARVM HISTORIAE CÁP, CCLXXXVIIL 


c poteft, Fícusaridz tumores duros concoquunt,eosd ftatim difcutiunt, Atc ipfe 
per fe illita cíufmodi uím obtínent.Sed & decocti earum eiufdem utíg nature cft, 
Verum ubí magis cocoquere confilíit eft,mifcenda eft farína trítíceasubi uero plus 
digerere, hordeacea, Paníshorum ín medio eft, In przfentíari hacc de carícis no^ 
uifTe fufficiat. Scire ueró oportet, quod qua pinguíores funt,magís poffunt conco 
quere:quae ueró guftuacríores,magís tum extergere,tum difcutere, Caeterü quod 

.. exijsplurímüinaqua coctis efficitur, fimile eft melli non folum confiftentía, fed &€ 

——. facultate, Porro Ficus uirides comefz propter admiftam humíditate facultatis funt 
 imbecillioris:fuübducunt tamen aluum utrzegz tum humidae tum ficce, | Praeterea 
Fícus cómeabiles funt, & faciléín totum corpus peruadunt, penetrantig, [Nam & 
abítereendi ui pollent haud obfcura:cuíus gratia coómanfz,e calculofis renibus are 
 nulariruím propellunt. Carícelícet multiplici utilitate comendentur,fi quís tamen 
crebró largiterQ efitauerit,fentíet non efleiínnoxias. [Non admodü enim probum 
fanguine gignunt, quapropter pedículorü quoqpagmen eas comitatur, Incídendi 
extenuanditg uím habent,quo nomínealuum ftímulantad excretione, renesqp ex 
purgant, lecoríautem lienítg ínflammatione obfefsís officiunt;uelut Fícus quogg, 
comuni ratíone omníti dulcíum epularir, non peculíarí quadam eximia facultate. 
Obftructísaute illis,autícirrho tentatis,ipfze ex fefe proprijs uiribus nihil profunt, 
necobíunt:fed incídentibus,extenuantibus,& abftergentibus íunctae,non medío 
críter auxilianturzideoq medici nonnullíín díctislienis iecorísqy affectibus eas lon, 
ceante cibum cum thymo,aut pípere, aut zíngibere, aut pulegío, aut fatureía, aut 
calamentha, aut orígano, aut hyfílopo darefolíti funt, Ad eundé modum cumalio 
quouís acrem qualítatem, aut omníno incídendi extenuandi(y uím gerente carícas 
affumere,nófolum ita affectis,fed fanís quoq ex ufu fuerit.Siquíde iecorís meatus, 

D perquosferturalímentu,patentesapertosd feruarí non folis laborantibus,fed be. 
neualentibus etíam tutifsimu eft, Proinde hoc pacto Fícus extenuante fale, aceto 
earoG conditas uulgó comedunt, experímento íd utile effe cópertum habentes, 

EX PLINIO, 

Fici fuccus acteus,;aceti natur& habet : itagy coaguli modolac contrahit, Excipi, 
turante maturítaté pomí,& in umbra ficcat ad aperienda ulcera, cíenda menftrua, 
appofitus cumluteo ouí,aut potus cum amylo, Podagris illinitur cum farína fceni- 
orzcí & aceto.Pílos quoq; detrahit palpebrarum( fcabíe emendat. Item líchenas 
& pforas, Aluum foluit, Lactís ficulni natura aduerfatur crabronir,uefparumQg, SC 
fimilíum uenenís, príuatim fcorpioni, Idem cum axungia uerrucas tollit, Folía & 
qua non maturuere Fíci ftrumis illinuntur,omnibusi que emollienda funt difcu- 
tiendáue, Prac(tant hzc & per fe folia, Etalij ufus eoru, tanquam ín frícandoliene 
& alopeci]s, X quaecung exulcerari opus fit, & aduerfus canís morfus. Ramorute 
nerícaulículi cutí mponunt, Iidem ci melle ulceribus quze cería uocantur,illinun^ 
tur, Extrahuntinfracta offa cum Papaueris folijs fylueftris, Canum rabioforii mor 
fus,folío tríto ex aceto re(tríngunt. E níera Fícu candidi caulículi illinunturfurun- 
culís,murís araneí morfibus cum cera. Cínís earum efolíjs,eangranis,confumen, 
dísqg qua excrefcunt, Fíci maturae uriná cíunt;aluum foluunt, fudoré mouent, pa- 
pulasqy, Ob id autumno infalubres, quoní fudantía huíus cibi opera corpora rez 
frigeícunt. INec ftomacho utiles, fed ad breue tempus, INecuocí contraríz intelli" 
guntur, INouíísimze falubríores quàm prímze. Mledícatze ueró nonnunquáíiuue^ 
num uíres augent, Senibus melíoremualetudine faciunt, minusq rugaru.Sítim fe^ 
dant,calorem refrícerant:ob íd non neganda: ín febribus conftrictis, quas ftegnas 
uocát.Síccac Ficí ftomachüladunt,eutturí &faucibus magnifice utiles. Natura í]s 
excalfaciendi.Sítím afferunt, Alui mollíunt, rheumatiímís eíus & ftomacho con- 
traríz, V e(icze femper utiles, &anhelatoribus;ac fufpiriofis, Item iecínorü,renum, 
lienum uitijs, Corpus & uires adiuuant, ob idante athletze hoc cibo pafcebantur, 


Pythago, 


PLANTARVM HISTORIAE CAP, CCLXXXVIII vm 


Pythagoras exercitator, prímus ad carnes eos tranftulít, Recolligentibus feàlon- 
ga ualetudíne utilifsíma:, Item comitialibus & hydropicis, omnibusqg quae mati 
randaaut difcutíenda funt;ímponuntur,Bfficacíus calceaut nítro admixto. At co. 
ce cum hyffopo pectus purgant, pítuítam, tufsím ueterem, Cum uíno autem ad 
fedem, &tumoreé maxillarum,& furunculos, panos,parotídas,decocte illínuntur, 
Vtiles & decocto earum fouere fcemínas. Decocta quoq; ezdem cum fcenoera, 
co utiles funt pleurítícís & peripneumonicis , Cum Ruta cocta, tormínibus pro- 
funt, Tibíarirulceríbus cum zrís lore. Pterygtjs cum puníco málo. Ambuttis, per; 
níonibus cum cera, Hydropicís coctz ín uíno, & cum ab(inthio & farína hordea- 
cea,nítro addíto, Aluum fiftunt manducatz , Scorpíonü ictibus cum fale trítee illi- 
nuntur, Carbunculos extrahunt ín uíno cocta? & impofitae, Carcínomati, (1 fine ul 
cere eft, quampinguífsímàá Ficum ímponí,pené fingulare remedíü eft:ítem phaoe- 
daene. Cinís non ex alía arbore aciem purgatacríior,conglutinat,replet, adftríngit, 
Bibitur & ad difcutiendu fanguinem concretü. Item percufsis,praccípitatis,couuL 
fis,ruptis, cyathís (ingulísaqua & olei. Datur tetanicis & fpaftícis. Item potus uel 
infufus ccelíacis,dyfenterícis, Et (i quís eo cam oleo perungat,excalfacít. Item cum 
cera & rofaceo fubactus,; ambuftis cicatrice tenuifsíma obducit. Lufciofos ex oleo 
illitus emendat,dentíumq uítía,crebro frícatu, Produnt etíam, fi quís inclínata ar. 
bore,fupino orealiquem nodum eius moríu ab(tulerit nullo uídente, atqj ín aluta 
illigatum lício écollo fufpenderit, (trumas & parotidas diícutí, Cortex trítus cam 
oleo, uentrís ulcera fanat. Crudzegrofsi uerrucas & thymosnitro farínaty additis 
tollunt,fpodijg uicem exhibetfruticum à radice exeuntiu cínís, Bís toftus adíecto 
pfimmythiodigeritur ín paftillos,ad ulcera oculorum & fcabritíam, 
EX SYMEONE SETHI. 

Ficus admodü nutríunt,non tamen adí(trictam &robuftam carnem efficiunt,ut 
panis ac caro,fedlaxam. V entrem flatibus implent, nifi probécoquantur, Minus 
ueró quàm cetera opora funt malí fucci, SC uentrem prorítant, & facilé exeunt, EC 
fatu digná extergendi facultate obtinent:proinde arenofa multa fi edantur nephre 
ticisexcernuntur, lVlaturze Ficus nihil feréobíunt, proxímet ad carícas accedunt, 
quae multa utilía habent, Vlalum hocillis ineft,quod fanguínem nonadmodubo. 
num gienunt, unde & pediculí procreantur . Oportet autem po(t ufum Fícuum, 
alimentum quod extenuet,íngerere, Ad haec Fíci pulmonem & thoracem íuuant. 
Aiunt infuper cotra uenena facultate habere, fi quis (ineulís diebus ieiunus íjs uta, 
tur, Caríce pectus íuuant, & tuffes, Vrinam cíunt,fatísqy nutríunt, corporís etíam 
bonam habitudíne efficiunt. Ante cibum fumpte,uentrem írrítant,fed nifi celerius 
uentrem pertranfeant,non bonum fanguine gignunt, Quapropter fiad fatíetatem 
ufque eduntur,fcabíem & prurítum excítant. Cibus autem bonus eft, & aduerfus 
uenenaremedíum,fi cum nucibus autamygdalís comedantur, R'enes expurgant, - 
& iecoris, lienisqg obftructiones auferunt, uerum calefaciunt, & fitim inferunt, & 
flauam ín calidíoríbus temperamentis bilem procreant. Impofitz parotidibus & 

reliquis abícefsibus,emolliunt & concoquunt, potífsimum ín fjs quibus funt 

carnes molliores.Podagrícis cum fcenograeco X aceto 
.impofitae,non parum iuuant, 
| ss DE $PARTO, 


^2 SPARTVS 6 


DE SPARTO» CAP» CCLXXXIX» 759 


NOMINA. 
7j FA PT O N, azeziop Cirzecis, Spartum Romanis uocatur, Officinis ir. 
2X cognitum, Ciermanis D frimmen appellari poteft, Sparton ueró díxe: Spartum unde 
571 «.44| runt, quod funiculíacuinculi ufum in alligandis uítibus prebeat, diclum, 
ES FORMA. 
Frutex eft uiroas longas proferens, fine folíjs,ualidas,difficulter frapiles,quibus 
uites lieant. Silíquas phafelorum modo fert, & ín íjs femina lentís formam haben- 
tía. Florem Iuteum;ueluti Leucoion, 
LOCVS. 
Aridum folum amat,eftig ueluti terrae íuncus, 
TEMPVS, 
Hloretcirca Idus Iunias;ac fubinde filiquas producit. 
TEMPERAMENTV M, 
Calidum & ficcum cffe, & euftus & uires indicant, 
| VIRES . EX DIOSCORIDE, 

Sparti femen & flores in aqua mulía pota quini obolorir pondere, per fuperna 
cum intenfione uclutí Elleborus cítra perículu purgat. Semen perínferna purgat, 
Quinetiam maceratís ín aqua uiroís eius, deinceps uero tufis & exprefsis, fi fuccus 
cyathi unius menfura iciunis bibatur;ifchíadicis &angína laborantibus auxiliatur, 
Quidam etíam muría,aut marína macerantes;ifchiadicis clyfterem ínfundunt, Str 
ementa autem cruenta elicit, | 


| EX GALENO. 
Sparti,quo & uitesapud nosalligant,tum femen,tum uirearum fuccus,nón ín. 
(irenuétrahentis eft facultatis, | 
B EX PAVLO,. 
5parti,quo uiteslicant,& femen & flos cum mulfa pondere quinque obolorum: 
pota;perfuperíora purgantueratri modo (ine periculo, Semen per inferiora quo» 
que pureat, Viro ipfiusad coxendicumdoloresproficiunt, —— 
j EX SYMEONE SETHL 
5partí, quo uites lieantur, femen & flores cum aqua mulfa fi bibantur pondo 
obolorum quínque,per fuperna purgant,ut Elleborus albus,fine perículo, Semen 
autem perínferna purgat. V íroze uero ifchíadicis profunt, 


DE SMYRNIO» CAP» CCXCOC» 


NOMINA. 
1M vPNtroN Grecis, Smyrníon Latínís, officinis Leui(ticit, Germanis 
Ds Qo É-febfte cel dícitur.Smyrnion dictu, quod huícidem fitodor qui Myr. smiorcu: 


zu qus Diofcorídi Lieufticum appellatur . INeqs enim caulem genícula. 


FORMA. , 
Caulem habet Apio fimile, adnafcentias obtinente multas, Folía latíora Apio, 
adterram confracta, fübpinguía, robufta, cum acrímonia odorata, mediícatatp, & 
.colore fublutea, V mbella fupra caulemA nethofimilem,Semen rotundi,ni orum, 
faporeacre,Radiceacrem, odoratà, teneram, fuccofam, fauces mordente, forís ni, 
. gram,íntus pallidam;aut fubalbida, Ceteri fi quis fingulas has notas uelit expen, 
dete;facilé perpendet Smyrniu eam efTe herbam quam hodie Leuiftícii nominant, smi ee 
—  Siquídéeaut Apíu caulem profert concauirac floIones multos, Folía quoqs Apíj, zeifiam, 
: 


-—— ON X 


P S$ 2 atlatio- 


PLANTARVM HISTORIAE CAP, CCXC. 761 


A atlatiora, ad terram contracta, fubpinguia, firma, cum quadá acrímonía odorata, 
odore tamen mediícato, coloreín luteum languido:mufcariü ín capitibus caulium 
Anetho (imile:femen rotundu, nígrum, acrífapore: radicem odorat&, acrem, gu 
ftu fauces mordentem,fuccofam,mollem,forís atram, intus fübalbidam, aut palli- 
dam, Hiísaccedit quod Leuifticiiforma 8& odore Apío ualde fimile eft, ítaut non^ reuifticit forma 
nulli hacratíone motí putauerínt effe Apij fpeciem quanda:ut congeneré efTe her, etodore Apiofi» 
bam,quemadmodi teftatur Galenus, nemini dubíü efTe debeat, Vnde iterum li, "It 
quido colligi potefteffe Smyrnion, quód certe (latim ab Apío Díofcorídes,tanquá 
fimilem congeneremq herbam, idipfum defcribat, Conueníunt etíam utrarun- 
que herbarum facultates,ut paulo poft monebímus, Item Diofcorídes fcríbit Paeo 
níam focminà folía Smyrnij habere . Cyuid uero folijs Pzeoníze fceminze, quàm fo. 
lia Leuíftici hodie nominati magis (imilezut nemo dubitare debeat (ubínde 5myr 
nion efle Leuifticum, DE 
| LOCVS. 

INafcitur hodie pafsim in hortís, umida autem loca amat, 

| TEMPVYS 

Floretaeftiuo tempore, 

TEMPERAMENTVM, 
Calidum & ficcum in tertío ordine, 
VIRES EX DIOSCORIDE, 


Calefaciendi facultatem habent radix, herba & femen, Olerii modo comedun. 
turfolía muría macerata, aluum fiftunt, Radix ferpentiit morfibus pota fuccur- 
rit. l'uffes & orthopnceas mitigat, V rínac difficultatí medetur. Illíta recentía cede. 
mata,phleemonas, durítías difcutit, V ulnera ad cicatricem perducit. Feruefacta 

B GÍubdita;abortusfacít.Semen eiuslíenis, renum & uefica uíti]s prodeft, IMenfes 
& iecundas pellit, Comodédatur ifchiadicís cum uino, Inflationes ftomachi lenit, 
Sudores & ructus ciet, Potu peculiariter hydropicis, & febríü círcuítibus prodeft, 

] EX GALENO, 

Smyrnion cíteiufdem generís cum Apio & Petroíclino : fueritig Apío quidem 
ualidius,Petrofelino autem ímbecillius, IVlenfes itaque & urínas mouet. Cilices ín 
Amano monte natum Petrofelínu uocant.E(t quídem & ipfum Smyrníon,mínus 
ueró Petrofclíno & Smyrnío acre eft, Proinde & ulceribus imponi poteft, quía ui. 
delicet (ine moleftía deficcat.Sed & digerere quac índurzata funt, ualet. Ielíqua fa 
cultas eius Apio X Petrofelíno fimilis e(t, Quocirca & femine utimur ad menfes, 
urinas X afthimata, Haec Galenus, Ex íjs Galeni uerbis liquido apparet duplex e£ 
Íe Smyrnion,unum quodalío nomíne Hippofelínon,de quo fuo díximusoco,di, 
citur;alterum autem quod ín Amano nafcitur monte,de quo híc nobis fermo eft, 

| EX PLINIO. 

Virínà & menfes ciuntfolia X radix, Aluum fiftit femen, Radix fuppurationes 
recentes, & collectiones diíícutít: ítem durítías illita, Prodeft contra. phalan oía, ac 
Íerpentes, admixto cachry aut polline, autapíaftro ín uíno pota, fed partículatim, 
quoníam uníuerfa uomitiones mouet, qua de caufa nonnunquáà cum ruta datur, 
Partusadiuuat; & fecundas pellit, IVledetur tufsi & orthopncez radix uel (emen, 
Item thoracis, líenis,renum & ueficae uítijs. Radix autem ruptís,conuulfis auxilia, 
tur , Sudores cíet & ructus, ideo inflationem ftomachi difcutit, V ninera ad cíca- 
trícem perducit. Datur ifchiadicisín uíno cum crethmo.Exprimitur fuccus radicis, 
utilis fceminis,thoracis & precordíoru defiderijs:calefacit enim,concoquit,& pur. 
cat. Semen peculíaríter hydropícis datur potu, quibus & fuccus illínitur. Conco. 
Ctiones facit, Sapore fimillima piperi, ideoad obfonía utuntur cum mulío, oleo & 
garo,maxímein elixís carnibus, : 


8S 3 APPEN- 


C 


Oftritium civ 
dictum. 


D 
Laferpitium ger 
TRatticultt. 


761  PLANTARVM HISTORIAE CAP, CCXC, 


! APPENDIX. | 
Confer cum iam dictis facultatibus eas quas Leuiftico recentiores tribuunt, & 
comperíes prorfus eafdem efle, Tradunt enim eius femé mouere menfes & urinas, 
inflatíoncs tollere,ferpentíi morfibus mederi, calculos confríngere, fudores cíere, 
uulnera conglutínare, lienísqpobftructiones auferre : adeó ut hínciterum conftet, 
Leuiftíicum à Smyrníionon effe,faltem uíribus;díuerfum, | 


DE SILPHIO- CAP» CGXCDP 


NOMINA. 
t^ 610 Si Grecis,Lafer,&Laferpitium Latínis dicitur, Vuloo & o£ 
ficínis corrupta uoce, deflexa tamen quadam à Laferpitío priftínino 
mínís umbra, Ofterítii uocatur. Prímüm fiquide,ut díctum eft, La. 
E- S.| ferpitium,deín deprauata nomenclatura, Ofterítit poftremo Oftri 
LE. tium ccepítappellari. Qui fanélapfus facilis admodum fuit, Abíecta 
nanc príma litera, Afteritium,& deín a mutatoín o, Ofterítiir, ac poftremo ma- 
eísconciíe Oftritium nomínareímperiti cceperut, Veteribus Germanis hauddi. 
bíe É'aferwuris dictaeft hecherba,quam quídem uocem, utpote femilatina, po- 
(terínon recté intelligentes, in &Ocyfferwurts mutarunt, Q»ua quídem appellatío, 
ne adhuchodíe omnes utuntur Giermani, 

, FORM A. 

Caulem ferulz fimilem habet,folía uero Aptj,aurei coloris,femen fatum, folía, 
ceum, radícem quz corticem nígrum obtínet, à qualíquor etíam modice rubens, 
translucídus, myrrhamqQredolens, ac odoratus deftillat, Ex qua quide defcríptio- 
neluce daríus conftat, herba hanccuíus pictura damus, effe Laferpitiu, faltem oer 
manicu. Caulís ením ei fcenículaceus,feu ferulze, hoc eft, eenículatus, folía Apij in 
aurícoloré languefcentía,femen folíaceu & latum;nempe quod figura exile folíolix 
exprimít:radix crafTa & multa;forís níerícans;intus candida, miragy flaerans íucun 
dítate,que fi uulneratur,liquor profluítlentus;ac modice rufus,fuauifsimumd fpi^ 
rans odorem, linguam fua acrímoniía uellicans,ut fane nulla fit prorfus nota quae 
xeclamare uideatur, Hís accedít quod facultates Oftrítij nominatià Laferpitij uiri 
busnondifcrepant,quemadmodum ex fequentibus patebit, 

LOCVS 
Nlafciturin Syria; Armenia, Media & Aphríca, Cyuod ex Armenia & Aphríca 


affertur fuauifsímum odorem habet, praefertim Cyrenaícum, unde & zie, íd eft, 


i 


Ae, 
DEI 


Succus Cyres- fuccus Cyrenaícus appellatur, INechoc Laferpítíum aliud eft quàm concretus ille 


talus. 


fuccus,quem officínze Belzuinum, uel BenTuínum uocant. C)uod ueró ex Media 


Eezuimmc*: àv Seria affertur, Diofcoridetefte, uirofum odorem obtinet, acputrilaeíne refipit, 


Laferpitium. 
Afa. foctida. 


ídeotg uidetur effe id quod hodie officine pafsím Afam fcetídam nomínant, Quod 
etíam hínccolligi poteft,quod in hodiernum ufque díem ex Syría Alexandrína,& 
hínc V 'enetías deportatur, INoftrum in montofis locís prouenit, acín omnibus fe. 
réhortís nunc plantatur, 

TEMPVS. 

Iunío menfe oresadmodum exíguos accandídos, inftar Anífi, profert, atque 
fubinde femenlatum, | 

TEMPERAMENTVM, 

Silphij liquor calídiísimus eft. Verumenimuero & folía, & caulís, & radix fat 
ftrenueexcalfaciunt, INoftrum etíam Laferpítii ín uníuerfum calidius atcg acrius 
eftpipereipfo, adeoq calefacit & exiccat in tertío ordine, Radix autem & femen, 
folía & caulem fuperant, utín eo etíam effícacifsímus omnium aliarum partíum fit 
liquor,fecundo loco folía, poftremo caulis, 

VIRES, 


LASERPITIVM 


GER MANICV M, 


x 


764 PLANTARVM HISTORIAE CAD, CCXCI, 


"VIRES. EX DIOSCORIDE, 

| Lafetpittj líquoracrís eft,inflat, Inunctus cum uino, pipere S'aceto;alopecíias fa. 
nat, Oculoru aciem exacuit, Incípíentes fuftufiones cum melle ínunctus difsipar, 
Cauernís dentíum ín eorundem dolore índítur, aut cum thure ín línteo círcunpo- 
nitur, autcolluitur eo os cum Hyflopo, & Ficis coctis in pofca. His prodeft, quos 
beftía in rabie efferata momorderiít,uulneribus impofitum, Valet adueríus omnía 
anímantía quz uírus eiaculantur,uenenata tela, porus aut ínunctus, Scorpionum 
t aexirzuos plagis oleo dilutus circunlinit, Giangraenís tantea fcarifícatis immittítur. Carbun. 
Sy'rep lege» culis cum ruta, nítro 8 melle, uel per fe, Clauos, callosqg príus círcunfcarificatos. 
dius tollít,cerato, autarídorü Fícuum carne praemollítus, R.ecentes líchenas ex aceto fa 
nat, Excrefcentías carnis,polyposQp,fialiquot diebus ciratramento futorío aut eru. 

gine illinatur, Extuberantía cum forfice extrahit. Diuturnís afperzarteríe afperita- 

tibus opitulatur. Vocem fubit exafperatá irraucefcentemue, dilutus aqua & ab. 

' forptusconteftim reftituit, Vuam cum melle ínunctus reprimit, Angína laboranti 

bus exaqua mulfa utiliter eargarízatur, Coloris bonitate íjs quí eo uefcunt auget, 

Inforbilí ouo datus tufsiauxilíarur,pleurítícisqy ín forbítionib.Suffufis felle, & hy- 

dropícis cum aridis Ficís utiliter exhibetur, Cum pípere,thure & uino potus,rigo- 

res foluit, INeruorum diftentionelaborantibus;opifthotonicísQs datur oboli pon- 

dere deuorandus,Hzrentes gulae hírudínes,gargarízatu cum aceto detjcít. Ad lac 

intusín erumos concretü, Comítíalibus ex oxymelíte fumptus fuccurrit, IMenfes 

ciet cum pípere & myrrha potus. Ccelíacos ínacíno uuze fumptus iuuat, Cum líxí 

uío potus,repentínís conuulfionibus & rupturís prodeft, Ad potiones difloluitur 

amarís amygdalís,aut ruta;aut calído pane, Folíorülíquor eadem poteft, fed muL 

tó minori efficacía, Cum oxymelíte manditur ad expedíendam afperam arteríam, 

praefertim amiffam uocem, V tuntur eo cum Lactucis,pro eruca comedentes, 
D EX GALENO, 

Omnes Silphij partes flatulentzc maeis funt efTentize,ac proinde concoctu diffi 
ciles, Forís tamen impofitz corpori,efficaciores, & omnium potifsímü liquor, ad- 
modum trahente facultate obtinens, Attame excrefcentias imminuendi,& líquan- 
diuím quandam propteríam dictam temperie habent, Líquor Cyrenaicus quíde 
omnes caliditate &tenuitare exuperat;ac proinde etíam omnii maxime difcutit, 

EX PLINIO, ; 

Folía Silphij ad expurgandas uuluas;pellendosq emortuos partus, decoquun. 
tur ín uino alboodorato, utbibatur menfura acetabuli à balneis. Radix prodeft 
arterijs exafperatis, & colleciionibus fanguínisillinitur, Sed & ín cibis concoqui, 
tur cre, Inflationes facit & ructus. Vrínze quoque noxia. Sugillatís cum uino & 
oleo amícifsima, & cum cera flrumís, V erruca fedís crebríore eíus fuffitu cadunt, 
Liquor eius per fealgores excalfacit. Potam neruorum uítía extenuat, Fcemínis 
datur in uíno. Et lanis mollibus admouetur uuluz ad menfes ciendos, Pedum 
cauos circunfcarifícatos ferro, mixtus cerz extrahít. Vrinam ciet cíceris maegniti- 
dine diílutus , Andreas fpondet, copiofius fumptum necinflationes facere; & con- 
coctioní plurímum conferre fenibus & fceminis, Item hyeme quàm zc(late utilíus, 
ueruntamen aquam bibentibus, cauendum(ine quaíntus fit exulceratío . Ab e 
erítudine recreationi efficax in cibo. T'empeftiué ením datus, cauteríum obtinet: 
affuetis etiam utilius quàm expertibus . Ad extera corporum, indubítatas confe 
fiones habet, V enena telorum &ferpentíu extinguit potus:exaqua uulneribushis 
círcunlíni£.Scorpíonum tantum plagís ex oleo. VIceribus ueró non maturefcenti, 
bus,cum farína hordeacea,;uel fico ficca, Carbunculís cum ruta, uel cum melle, uel 
perfe uifco fuperlitü ut hzereat. Sic &ad canis morfus. Excrefcentibus círca fedem, 

cum tegmine punici máli exaceto decoctus . Clauís pedu,qui uulgó mortícini ap, 
pellant, nitro míxto, anté fubactus, Carnes replet cit uino & croco;aut pipere;aut 
1 murium 


C 


PLANTARVM HISTORIAE CAP CCXCH . 765 


a murium fimo & aceto, Perniones ex uino fouet, & ex oleo coctum fmponitur: fic 
& callo, Clauís pedum fuperra(is praecipue utilitatis. Contra aquas malas,peftilen 
tes tractus, uel dies , In tuísí,uua, fellís ueteri fuffufione, hydropicis, raucitatibus: 
confeftim ením pureat fauces, uocem reddit, Podagras,in fpongía dilutus pofca 
lenit, Pleuríticis in forbitíione uinum poturis datur, contractíonibus, opifthotoní. 
cis,cicerís magnitudine cera círcunlitus. In angína gargarízatur, Anhelatoribus & 
ín tuísi uetufta,cum Porro exaceto datur, atqj ex aceto hís quí coagulum lactis for 
buerint, Praccordioriruítíjs,(yntecticis,comitialibus ín uíno,ín aqua mulfa línguae 

. paralyfi, Coxendicibus &lumborum doloribus cum decocto melleillinitur, Non 
cenfuerim, quodautores fuadent, cauernís dentíu ín doloreíndítum cera íncludi, 
magno experimento homínís quífe eadem caufa precipitauit ex alto, 

"APPENDIX, 

Laferpitiu noftrum ex traditione recentíoru unice uenenís aduerfatur. Irem pe^ rafepitij germ 
ftilentíae populariter eraffantis arcet contagía. Lentitiam pituítoforu humorum tii fevliates. 
incidit acdifcutit: quapropter tuísí quam frígus attulit medet, Craffa quz in tho. 
race coéunt,diícutit, Coloris corporis bonitate js quí eo uefcuntur, efficit, Concre- 
tum in corporelac & fanguínem refoluit.Stomachu efu corroborat. Pítuítam uen. 
trículí deijcít, S elanguefcente appetentíam ínuitat.Menfes & urinam cíet, Rabío- 
fi canis morfu, aut ferpentis ctu liberat, fi contríta folia uulnerí indantur, Hypo. 
chondríorü uítijs auxiliatur, Item lumborum doloribus, Carbunculos cum polen 
tatritum & ímpofitu fanat. Cum uíno potum rígores diícutit, Flerba ipfa ín uíno 
& aqua cocta uulnera ínterna eglutínat: & ín fumma, omnía qua Angelica uccata 
herba, & maiori efficacía,poteft, Vthinc etíam conftet Ofterítium à noflris nomí 
natum,eafdem habere quas ueterum Laferpitium,inefficaciores tamen,facultates, 

B Quarecum metus fit ne Laferpitiu adulterinum,;autfaltem non optimu ad nosa£ 
feratur, prae(tTat noftroutí,quod fcilicet exioua admodi pecunía comparari pofsit, 
& uiribus fatís efficax fit, Nam eadem qua Diofcorides X Plinius Laferpítio aísi- 


gnant,recentiorum teftimonio praeftare ualet. 


DE STACHY» CAP» CCXCID 


NOMINA, 
TAXYz Grecis Stachys Latinis dicitur, officinis ionota. Ciermanis ríe 
CJ cbenber 2unoor nominatur, Stachys uero dicta, quod uertícillato flo- ss inae 
- 9 Irumambitu,& orbibus fpicarum caules cíngentibus coronetur, dicla, 
Meg FORMA, | 
Frutex eft Vlarrubio fimilis,fed altior;folía ferens plura, fed rara; hírfuta, dura, 
odorata, íncana. Vírgasab una radice plures emittit Marrubío candidíores , Ex 
hac deícriptione perípícuum fit omnibus, herbam quam pictam damus, effe Sta. 
chyn: eft enim frutícofa, Marrubijt fimilitudínem refert, nífi quodaltior eft:folía 
quocp plura;at rara obtinet,item híríuta,dura,odorata & albícantía. Virgulas de. 
nique,et(i pictura ídipfum non oftendat, ab una radíce plures emíttít, candídíores 
quàm Marrubíum, Quibus omnibus florum purpureorüuerticillatus acceditam 
bítus,acorbesfpícarum,quicaulescíreundant, — 
| | LOCVYS. 
Afperíslocis,montibus accollibus prouenit, j 
TEMPVS, 
FloretIunio& lulio menfibus, — | 
| TEMPERAMENTVM, 
] Stachys guftuacri & amaro eft, tertijqp ordínís excalfacientii, V ndeiteruliquet 
haacherbam effe Stachyn,quod guftataacrís € amara uideatur, 
| — VIRES, 


766 


SMedenoer 9fnbosm, 


STACHYS 


PLANTARVM HISTORIAE CAP. CCXCII, 7652 
A VIRES, EX DIOSCORIDE, 

Vim habet excalfactoría & acrem. Ideof decoctumfoliorum eíus potum, men 
fes X fecundas pellit, 


[ EX GALENO. 


IVleníes prouocat,abortum facit, & fecundas cíjcit. 


| EX PLINIO, 
Pellit menftrua, 


DE SECALE- CAP» CCXCIID 


NOMINA, 
29 ECALE dicitur Plíniolib.xviij.cap.xvi,&Farrago, Germanis X od'etr 
Ned 


j| GC our nomínatur. lVlagnoín erroreuerfantur qui hocfrumenti ge 


17) nus Siligiínem efTe exiftimant, Siquidem ex hac, Plíniolib.xvíij.cap.íx, secde mon eft 


eo te(telautifsimus fit panís,tener, candidus, & primatum tenens: ex illo 5/ligo. 
cibarius,ater,& pondere precíipuus;ad arcendam pauperum famem tantum utilís, 
qui ueterafcens acorem etíam contrahit. Item Siligo habet ípicam erectam, Plínio 
loco íam cítato,cap.x. autore, necrorem continet, quz rubiginem facíat : hocueró 
procumbente, € ideo quod imbres retíneat, rubigini opportuni. Síligo praterea 
orano eft candido, leui, & multipliciter tunícato : hoccontrà nígro, ftriato,& olu- 
mis feréexplícito, Denicr Silíeo finearífta e(t, hocuero arí(tís horret, Poftremu ex 
 Siligine piftrinarür opera fiuntlaudatifsima, ex Secale nullum fere tentatü eft. His: 
itaque rationibus euidentifsímu effe puto,hocfrumenti genus quod Germani no, 
ftri K oder uocant,non efle Siligínem. 


(B FORM A. 
| 
: 
| 
| 
| 


Secale frumenti genus uulgo notifsimu, ftipula eft cufmo tríticeo, eraciliore & 
proceríore,geniculis ut plurímu quatuor,fpíca innocentiotib,ariftishorrente,non 
erecta,fed (emper propémodum procumbente,erano glumís explícito, &ob id ca 
duco,trífti;nigrícante,(trígofo. Plíníus cap.xvi.libri xvítj. fcribit, Secale foecunda; 
fed gracili ftípula effe praediti, níerítía trífte, fed pondere przecipuu. Quze fingula 
fatis monftrát,frumentü quod X ocferi uocant Germani, efTe fecalen,&nó filigine, 


LOCVS. 
Gienitur qualicunque folo, ídeot paísim in Germanía, prafertim Rhetía, & 
V indelica feritur, 
TEMPVYS, 


FloretIunio meníe,metitur autem lulio, 
| TEMPERAMENTVM. 

IVlaeis uidetur excalfacere quàm T ritícum,mínus tamen refrigerare quàm Hor 

- — deum. Mlagisítem exíccare quàm Tríticu,mínus tamen quàm Hordeü aut Zea, 

| VIRES 

Habetafiquidlentorís & obfiruentis naturae Hincpanis ex eo confectus; poti 

fimum fià furfuribus non fit probépurgatus, ftomacho grauis efle folet, Reliquae 

uíres ex capitibus de Trítíco & Flordeo colligenda, | $AIHTO 
| DE $IDE- 


SIG AdP E 


Socfen. 


o OAK MTM v 
mU MES M. ar 


SIDERITIS 


SlbfrquG — 


PRIMA, 


58 


779 DE SIDERITIDE PRIMA 


c CAP QG3XOCIIIT 
NOMINA 

Chamepitys LAHPITIE Ciroccis, Sideritis príma Latinis dicitur, IVIaena officina 

daulterina, pars hacherba pro Chamepíty uera utítur,non fine errore,cum fatis ex 

$67: :.4]| formaillius conftet, ut paulo poft mon(trabímus, non effe Chamzpi- 

Sideri cur |ESssssól tyn , Germanis Olíotraut appellatur. Síderitis ueró nomínata, quod 
NS olutínandís uulneríbus apta; praecipuum ín bello habeat ufum, 

FORMA, 


Herba eftfolía Vlarrubio fimilia habens,lonoíora tamen, ad faluize aut quercus 
figuram accedentía, uerum mínora & afpera, Caules fundit quadratos, dodranta- 
lcs, aut longíores, guftu non íníucundos, aliquo modo adftríngentes, ín quibus 
perinterualla uelutín IVlarrubio uerticilli ín orbem cíircumacti, & ín hís femen ni. 
erum. Ex qua quídem delíniatione fole claríus coftat, herbam cuius híc picturam 

Sideritis prime. exhibemus, effe Síderítin prímam, Síquide folía Marrubij habet, fedlonoiora, ad 
faluíac fimilítudinem afpera & rugofa, minora tamen, Caulem quadratum & hir. 
futum, non íníucundi guftus, aliquantum fubad(tringentís, quem perínterualla 
uertícillati orbes coronant,ut in| Vlarrubio uiderelícet,ín quibus flores fubcandidi 
acluteí, & fubinde femen nígrum. R'adícem exiguam & fubluteam, quod filentio 

Sideritis won eft ttanfiuít Diofcorídes.INon effe uero hancherbam Iuamarthritícam,nec Chamae- 

Waathüs pityosgeneribuspoffeannumerari, híncconijcerelícebit:primu, quod non fit pu. 
mila,fed ín altum furgat,fruticís uerius quàm herbae fpecie, uod ueró neque prí- 
mumnedq fecundu genus Chamepítyos dící queat, hínc manifeftü fit,quod utrun- 
que folfjs Semperuíuí mínorís fit, à quibus faluize, qualía haec habet, diuerfifsima 

D Ííunt. Neg etiam tertíum;quíafolía eius non funtexilía, 
LOCVS, 
INafcitur afperís, petrofis & incultis locis, 
TEMPVS, 
Tunio menfe florere incipit,necdefinit nifiín Autumni fine, 
TEMPERAMENTVMHM, 

Sideritis habet quandam abítercendi facultate, id quod amaritudo etus fatis in. 
dicat: & pauculam adftríctionem, Plurima tamen eius pars humida eft, & medio: 
críter frioida, | 

VIRES, EX DIOSCORIDE, 

Folía eíusillita uulnera glutinare,& inflammatione arcere poflunt, 

EX GALENO, 
Phlegmonem fedat, & olutinandíi uím obtinet, 
EX PLINIO, 

Síderitís tantam uim habet,ut quamuis recentí oladíatorís uufneri illieata, fan» 

euínem claudat, 


DE SORGI, 


772 DE SORGID CAP» CCXCV» 


NOMINA 


E ESEWEREGRINVM efthocgenus frumenti, &ex Ttalía ad nos alfattr,ideotg 
rm ») * Germani wel(cben Doir$ uocant. Alij &orgfomen / quod fcilicet ín 
E ItaliaSoroí nomínetur. INecy conftat quo nomíne ueteribus fitappel 

£1 latum,nifi farrís genus fit, quod ín Gallianuncrubrum & barbatu fru- 


IUS 


mentum nuncupant. Probe ením illíhec nomenclatura uídetur coueníre,quod ni, 
mírum eíus fpíca rubra & barbata fit , Certó tamen nihil affirmare audemus, nam 
Panícum etíam referre, quamuís magnitudo repugnet,uídetur, 
FORMA. | 
Culmos habet quatuoraut quíncg altos,craíTos, ceniculatos,rubicundos,fofíjs 
ueftitos longis,latís, & ín fummitate acumínatis, harundíni non difsímilibus:fpica 
quàm Panicu maioré ac denfioré,rufam & barbati,in qua femen rufum,rotundu, 
lentis magnítudine,&acuminatü, Florem luteum, Radicem multis fibrís capillatà. 


LOCYS. 
INon prouenit nifi fatum, nuncín multorü hortis colitur ac plantatur,non ta 
men facilé emergit, 
TEMPVS. 


Floret lulio & Augufto menfibus,flore,ut diximus, futeo, necnifi extrema fere 

autumní parte ad maturitatem peruenit, : 
TEMPERAMENTVM. | 

Semen dulce eft,& Panícum planéín guftu rcfert; ideoQp temperamento ab hoe 

minímé differre putamus, 
VIRES. : 
Tametfideilliusfacultatibus nihil comperti habeamus, tamen quía Panic ou» 
D (turefert,eafdem illi facultates obtínere exiftiímamus,quas fuo loco ínueníes, 


DE SERPENTARIIS OFFICINARVM»* 
GAPRJECOXCYL 


NOMINA, 


*3j vo nomineueteribus medicis Girzcís & Latinis appellatze int, nemo 

V hactenus, quod fcíam,indícare potuit, Recentiores herbarf & officine 

offiinanm. | 99/3] non fine magno &intolerando errore Serpentarías uocant, non certé 

erdum. — (OXTES quod ín nomenclatura tantum fit fitum,fed quod forma & uiribus plu 

rimum ab eaherba quam Grad 4eeivziy, Latini autem DracunculuacSerpen: 

taríam nomínant, plurímum difcrepent, ut fuoloco latius demonftrabimus, Gierz 

mani noftri has herbas T'faterwurss fualingua appellant, 
GENER A, 

Duo funtSerpentarize recentioru & officinarü genera, forma non multum ua; 

M4. riantes, Vnum quod leuibus admodufolijs, & radice in fe contorta conftat, Hínc 

sifort. eft quod herbari]s noftri temporis Biftorta dícatur . [Nos certíoris di(criminis era- 

tía marem fecim us,germaniceg Yíaterwurmnmennie uocauimus, Alterum rugo^ 

fioribus folijs, maioriqp radíce, & minus íntorta;ac multum capíllata uídetur, V uL 

romins, gares herbari] Colubrín&nuncupant. INos fcemíná cóftituímus,ideoG germanicé 

Colibrita, Y'Gatevvourts vocible uocauimus. Serpentarías uero utrung genus dixerunt, pro» 

pterea quod ubi prímum éterra prodeunt, língua ferpentínze pelle tenuí ueftítae, 

formam obtínent, 


d 


FORMA. 
Caulículo conftant tenui ac iunceo,glabrefcente, per ima tantum folíato,fpicofo 
flori uertíce, quibus dilutiorís purpura color ineft:folio Rumicis à terra cacfio, ft. 
, 
perné 


SERPENTARIA MAS 


*SBYV CBISTORTA 


tt 3 


COLVBRINA SEV SER. 


PENTARIA FOEMINA, 


PLANTARVM HISTORIAE CÁP CCXCYVL 77$ 


A pernéuíridi & herbaceo:radice, mas quidem draconis modo ínuoluta & contorta, 
Ícemína uero oblonga, maiore ac capillata,extrà niericante;intus rubefcente, 
LOCVYS. 
INafcunturlocis umbrofis & humidis, pratis potifsimi IVlartianzefyfuce, 
TEMPVYS, 
. HlerentVlaio menfe & lunio,quo maxímétempore,ut omnesaliz que floribus 
ornantur plantze,díenofciac inueniri poffunt, 
TEMPERAMENTVM. 
Vtriufqs radix mirificéad(tringit,utrefrioerandi ac exiccandi facultate praedítas 
efTe nemini it dubium, Antiquus manufcriptus herbaríus frígídas & ficcas effe ín 
tertío ordíne cenfet, | 


VIRES, 

Radices illarum efutínant uulnera, fcetum ín utero retinent, uomitü biliofunt 
reprímunt,dyfenterià fanant, Haecantíquus herbaríus, INoftrae ueró ztatís mediz 
ci aliorü errataimpudenter fectantes, ad longé díuerfos ufus Serpentárío utriufcg 
radíces adhibent,)nempe ad eos ad quos Díofcorídes, Galenus & alij ueteres fuum 
Dracontitt;cum tamen uiribusinter fe maxime difcrepent,quod guftus etíáiabun, 
déteftatur, cum Dracontij radix acrís fit;illariueró uehementer ad(trín cat, Vtioi 
tur errore huncrelinquant,fubínde medicos &feplafiaríos hortor,nifi forté perde^ 
remagis quàm fanare in delíti)s habeant:fciantQg Serpentarías (uas non alias quàm 
Britannicà habere facultates, ad (tríngendi nímírum, priuatim ad ea qux ín ore & 
tonfillis funt depafcentia ulcera accómodatas, St ad omnía alía quibus ad(tríctione 
opus eft, Folía etíam ín farínam tríta labiles dentes confirmant, 


DE SCORDIO-* CAP» CCXCVII» 


NOMIN A. 
jj& o PAto R Gracis, Latinis Tríxago paluftrís dicitur, Officinis fero» 
mnibus íncogníta, Germanisallufione quadam ad Romana appellatio 
j| nemapte YDaffeebatenig nomínabitur,Scordion autem Girecís ab AL. scordion uide 
Iijs dicta eft herba haec, quod nímirü eíus folía affricta, Alli), quod Gira ditus. 
cis 5corodon uocatur, odore referant, Ab hoc mali & íngrati odoris fenfu, t(dem 
etíam dlvGryop appellataeft, Vtueró Tríxago dicta fit, fimilitudo fecit: Trixapini D»fofon: 
enim,quze Cireecis Chamzdrys nomínatur,(imilis e(t, Paluftris autem,quoniahu T'*x«gopaluá 
mentibus ac paluftribuslocís nafcatur, Hg 
FORM A. 

Folia Trixaeini feu C hamzedryi fimilía habet,maíora tamen, necficin ambitu 
incia, odore alíquantü Allium referentía, euftu ad(tringentia & amara , Caules 
quadrangulos, in quibus flos fubrubefcens , Haec delíniatio fic refert herbi hanc, 
cuius pictura damus,ut ouum ouonon fittam fimile. Folio fiquidem e(t Trixagi^ 
nis, maiore, & perambitum non ita profundé ferrato & incifo, odore aliquatenus 
Allium reddente , ad(tríngentís & amari guftus, quadrangulis caulibus : ore ín 
caulibus, inftar Chamadryos & T'eucrij, fübrubro, & mínímé ín fummis cauli^ 
bus, utaliquí putant, quemadmodi pictura ipfa abunde docet, Haec taque herba 
in theríacos paftillos inferenda erít, & non fylueftre Allium, utmaximo ín errore 
uerfentur feplafiarij inftitores, qui pro retam falutari atqg omnibus putrídis mare selatarionm 
coribus, Galeno lib.í, deantidotís autore, aduer(ante, fylueftre Allium ufürpant, cor 
Sed indigníus erratum,quàm quod multis explodí debeat. In huncautem eofdem 
uicinitate uocabulorü potíísimu incidifle errorem, libro primo Paradoxoriz, cap. 
xxiiij.abundémonftrauimus, 


tt 4 LOCYS, 


PLANTAÁRVM HISTORIAE CAR, CCXCVIL 777 


, 
A LOCVS, 

INafcitur in montanis &humentibus locis, Necinter fc pugnant Diofcorides & 
Plíníus, dum hícin campis humidis pinguibusty, illeautem in montanis nafci (cri 
bit. Vterg; ením uerum dixit: ín campe(tribus fiquidem & montanís, non tamen 
omnibus prouenít,fed,quodDiofcorídes etíam adiecit, humentibus tantum,Plan 
tatum autem Scordíum non difficulter nafcitur, & poffunt de uno duntaxatramo 
complures prouenire,modo folo humido comittantur, 

TEMPVYS, 

Iunio & lulio menfibus floret, flos tamen non nifi diem unum durare uidetur, 

ficcontínuó unusalíum fequitur. 
TEMPERAMENTVM, 

Tum ex faporibus, tum etíam facultatibus pauló poft exponendis fatis conftat 

Scordíu calidum effe, Nam, Galeno etíam teftejamarum quíd obtinet, & acre, 
VIRES. EX DIOSCORIDE, 

Herba uim calefaciendi habet, & urinam cit recens tríta & pota , Arída quoque 
cum uíno decocta contra ferpentítt morfus,& letalía uenena bibitur, Ad ftomachi 
rofiones,dyfentería, &urínze difficultate pondere duarum drachmarü cum hydro- 
melíte, Purgatcraffa purulenta é thorace, Facítad ueteré tufsím, rupta, conuulía, 
cum nafturtio, melle & refina in ecligmate arida cómíxta, Hypochondriorü uetu. 
ftas inflammationes excepta cerato lenit, Succurrít eadem podagrís cum acríaceto 
circunlita,aut ex aqua íllita, Vleníes fuppofita mouet, uulnera glutínat, uetufta ul 
cera purgat, «cum melle ad cícatríce ducit. Siccata carnium excrefcentias reprimit, 
Duccus praeterea ex ea expreíTus ad praedicta uitía bibitur, | 

EX GALENO. 
Expurgat fimult excalfacit uifcera,tum menfes urínamt mouet, Preterea con^ 
B uulfa rupta &lateru dolores ab obftructione & frígore natos fanat potum. De, 
nicp uírideillttum magna uulnera conglutínat: uerum fordida purgat, & maligna 
ad cícatrícem perducit, íllítum arídum, 
EX PAVLO. | 

Scordíum uaríum exiftitut quod amari, acerbi & acre fit. Purgatigitur fimuf 
& calfacit uifcera, urinas & menítrua cit, refrígerata omnía recalfacit, uulnera olu. 
tinat,repurgatosaridum illítum cícatricem inducit, 


DE STICHADE» CAP» CCXC VIII» 


NOMINA. 

TIX AZ grace, Stichas uel Stoechas latine appellatur, Officinze cogno- sticha ardica, 
mento Arabícam uocát. Giermanís nominatur Crícbastrant.Stichas 
ueró nomen accepítà Stcechadibus ex aduerfo IVlafsilize (itis Ciallíae ín. Stichas unde 
| fulís, in quibus prouenit, Arabe factionís autores patriam Stichada relí 4«t«- 
quis omnibus praztulerüt,hinc fequaces illorum gentili cognomento Arabici nun. Arica quare 
cuparunt, FORMA, | Ndedias 

Herba eft tenuibus ramulís, comam fimilem Thymo habens, longiore tamen 
folio, & guftu acrís, X aliquantü fubamara. Hactenus Diofcorides, qui llores atq; 
Ípicam prorfus omifit, Suntautem flores,ut pictura abunde mon(trat,exieui &coe 
rulei,fpíca uero lauefcit,feminereferta exiguo;tríquetro,&colorís fpadicei, Radix 


| illi efttenuis & lignofa, 


LOCVS. 
r A—- -— 8 " " 2 " 3 D " T" Á " 
INafcitur,utantea eft cómemoratiin infulis Gialliae e regione Mafsilizeque Sti» 
chades appellantur, à quibus etiam gentilitíam appellatione accepit, Prouenit etià 
in Arabía;alijsqg copluribuslocis,& in multis ctiam Grermaniee noflrze horrís. 
| TEMPVS$, 


*—31 


- 2 
2 NS / 
S l 


X 
TET 
TUI : 
ACC mà , 7 / 
d : S S eL 27/ Jil N z 7 
f z /, s 
N XI n 77 Í / / — : 
, : V E: ! RSS 7 L d : 
SS E n f 7: 
za ] T 7f J ac 
) 7 / z 7 — y'/, 
i "t eH ] A M — E 
* !) / x e EN 3 I / l Uu m 
zm ; EN : - - X - 4. T^ 
A Rc e XA £z : UA — 
: s AN Ar 7 yo ce / 
: S - 4 TIAS c. E: 
93a. CA. i AY — S LETS / P^ SCAN 7 / N 
NE, V MC 1 Z um - Ze 
Jette d, / 3 z Z M 9, NS 
( / 5 : ZÁ 44 Se ud 
v )S DEUS c 7 77 | | SE 9 y, ^ : 
A 7 7 zm "uo er o NN D 7, /, ld - - j TAN 
e AZ Er E NE IE n P A X / N I, 775 i 
— 3 7 ] z b WEIL — iod ES / INN LK A, 
/ n, /) VAM2s US rr M n 
— A , X Iud m a E A " | y ca cà T "7 Ps 4 LL 7 7 V 
EAE 4 AA I zm E M M I DT, 
- 7, | d XC Sa S —— f / i| Aw LZ j —— zt A c Ua ifi 7, li 
SNC — Zz : | c — pU / 
i Z e CCS | : | 
j* Z ^ c. ES l I 
jj eaae ZA / NEST // 


Gadaefraut, 


STICHAS . 


PLANTARVM HISTORIAE CAP, CCXCVIII, 779 
TEMPVS 

Floret eo quo Lauandula tempore;nimírum ante Solftitium zeftiuum, hoc eft, 
Iunio menfe, 

TEMPERAMENTVY M. 

Stcechadis qualitas guftu quide amara eft; & mediocriter fubadftringens. T'en, 
peramentüruero compofitum ex terrena effentía frigida exigua, unde fané adftrin 
git; ex tenui;altera,qua terrena eft,copiofiore;à qua utiqy amara eft, 

VIRES EX DIOSCORIDE 

Decoctum eius,quemadmodum & Hyffopí,ad thoracis uítía efficax eft, Mice, 

tur antídotiís utilíter, 


EX GALENO. 
Obftructione liberare,extenuare,extergere,roborareG tum omnia uifcera,tum 
totum corpus eftnata, 


EX PLINIO, 
IVenfes cit potu;thoracís dolores leuat, Antidotís quocp mifcetur, 


DE STRVTHIO- CAP» CCXCIX» 


NOMINA, 
TPoYotoN Grecis, Radícula,fiue Lanaríaherba Latinis, Vlauritanis madicua; 
Q3 & officinis Conditi,nonnullis herba fullonum, uulgo Saponaría, Cer» L«neriz: 
1| manís Geyffentraut dicitur. Vnde uero Greci hanc herbam Struthíü Aen 
m5 appellauerínt,non fatis conftat,nifi forté à foliorü pofitura, quaeauium . 55,5 ug, 
alas quadantenus imitant, nomen illi índiderínt, INam gens ea spsfóp & spstiop pal^ sominatum, 
ferem,& minores alías aues appellat, V el forfitan quod V enerem ftímulet, Cirzecí 
ením, ut dictum eft, sesfip pafferem uocant, & ab eius auis falacitatelafciuos, & ín 
Venerem procliuiores homínes sesfc, quafi pafferes uocant, Porro ftrutheum,ut. spatii, 
e(tapud Feftum, nuncupant obícoen& uírilem partem, C)ua imitatione Vlartialis 
& Catullus pafferem pro uirili membro in fuis uerfibus ufurpaffe uidentur, Lana- renaiseoe 
ríam ueró díxerüt, quodad candorem & mollitiem lanarü ea ufa fuerítantíquítas, ^^ 
INam cum füccídaelanze cefypo fpurcatz colores refpuerent,prolutae huíus radicís 
fucco, ad quofcuncg fuffectus ímbibendos praeparabantur, quibus cefypum erat 
impedímento.Sic fordefcentes lanas ueteres hac herba eluebant, ad munditíe con 
trahendam, quz prímumab ínfectoribus querebatur, fordídis colores afpernan. 
tibus, Sícquocs à precipua & utílíore parte, Radicula Romanís eftappellata, Sa nadiedaquare 
ponaría recentíorib, dicta eft,quoníam eluendis ueftimentorü maculis,fordibustg «pella. 
lanarum expuregandis,faponís uícem exhibet, Herba autem fullonu nomínata eft, Tue MORE 
quod ea ínterpollandís ueftibus,& mangonio poliendís fullones utantur, Herba illonum, 
FORMA. 

Struthion herba eft caufelanuginofo,folijs oleze prodeuntib, ex interualfo qua^ 
fi geniculatím,plerung quínís in unum co&untibus, ín fummo colículorü floribus 
candidistradice,quam fummo cefpite non ín altum ultr citro per longitudinem 
fundit, magna, tereti & oblonga, qua concídítur purgandis lanis, 

LOCVS. 

Nafcitur in Afia Syríag, faxofis & afperis locis praecipue, INuncin hortís qui^ 

bufdam plantatur. | | 


TEMPVS& 
Floret zeftate, Iunio maxime menfe,fed per duos cótínuos menfes floribus pra^ 
enans e(t, 
| TEMPERAMENTVYM. 
Calidum & ficcum temperamento;ex quarto quodammodo ordíne, 
! I VIRES, 


Gebffenfraut. 


 STRVTHIVM 


| N | / D 
? : 
T ? / SN du cmt Z7 | f 
z S v r : " 1 / ju | $ 
i err NS : : p uU 
* ESSEN 5 a ANN Z | | S S N 
1 (x mu "E bs $ c ! 
P ; NS " CN N S. SN f I N — ; 
: ON RN N SINN 2 QS Extr d NN / S N X í 
Sus « : — [ SEN : NS N 1 : : BNNS N 
7^ eU s IILNINN UN N M : NE -—» -x 
m) / "7 k T U eT - 1 / 
a fat I] Uh N ZA POCO MSA, M j 7224 / 7/ / 
p p, Á "" 9, "M NR—E N ZZ 9 V 29/277. 7 
| E - 7277 ; vtr y ui . / 
7 2 j "S yx um / Y / 7 a Á 
| | x Z j Us » f, ps Ji pe / 
T " / ms / ^ 
- | : , ; | | ! 
p PD PETS. TUNE Z7 Á/ 4 MAN N Z 
. E / ! ib: / / N N NS NN / 7 ÁN 
MIEIN / | / ! | ( NO x 
À d | 207 l / ] x l Hi ; : N / N ^ à ; Z : M 
! ^, ; l J ! WS : MU | : 
d ! Sd | | | 
: 7n ^fi i ; | | | 
: j1 i j| 1 5 
z -— xz j / : | s i 
—— i ! 1 
DA ! I | 
7 i ' | 
vd ; 
f ; pe ; 


í 


AE 


/ 


P 


A 


PLANTARVM HISTORIAE CAP, CCXCIX, 781 
VIRES EX DIOSCORIDE, 

Radix cius acris eft, urínam cit, fecinorofis auxiliatur, tufsi & orthopnocis cum 
melle cochlearís menfura fumpta, Aluum fübducít. Eadem cum Panace & Cap- 
paris radíce fumpta, calculos frangít,&x per urínam exturbat, Lienem induratü mí, 
nuit, Subdita menfes elícit,& fcetum manifefté enecat. Cum polenta & aceto illíta, 
lepras tollít, Cum farína hordeacea in uino elixa,tubercula dífcutit. IMlifcetur prae^ 
terea collyrijs & malagmatis quz ad dlarítatéoculorü conficiuntur, Sternutamen- 
tacít,& críta cum melle naribus infufa; per os puroat. 

, EX GALENO, 

Struthíj radice potifsimi utimur,eu(tu acti quidem exi(tente, Sed & abftetoit, 
& irritat, ideotp fternutamenta mouet, ceu cxtera omnía qua euftu acría funt, & 
temperamento calída, 

EX PLINIO, 

Iedetur morbo reoioipfaradix decocta, & íus potumtítem thoracis uitijs. V ri 
nam cit,aluum foluít,& uuluas purgat. Ba & ex melle prodeft magnificéad tufsím 
orthopncez cochlearís menfura. Cum polenta uero & aceto lepras tollít, Badeim 
cum Panace & Capparis radice calculos frangit; pellitig, Panos difcutit,cum farina 
hordeacea & uíno decocta, Mli(cetur & malaematis & collyrfjs,clarítatís caufa. Ad 
Íternutamentautilís ínter pauca , Líeni quocp acíecinorí, Eade pota denarij uníus 
pondere ex mulfaaqua,fufpiriofos (anat, 


DE SCILLA» CAP» CCC» 


NOMINA, ! 
: 7] KI AAA Cracis, Scilla Latinis, Squilla, exemplo Varronis, omnibus 
&:«| nuncoflicinis uocatur. Giermanís autem Gcerswibel, 
FORM A. | 
| 4 — Ecillz radix czepae modo multipliciter tunicata corticofatg, ex qua 
prius,utin croco, caulís profilít, tum ex eo flos ínluteo candidus emergens ínfidit, 
quí cum fenuerit folía demum multís poft diebus emícant lata, nullo nixa pedícu. 
lo, czepítía quadam fpecie; & pleracg ex íjs in terram deflexa, 
LOCVS 
Scilla undíque;ut czepae & allía, prouenit, 
TEMPVS. 

Sillam ter florere, tríat tempora fationir oftendere, Theophraftus libro fepti. 
mo capite duodecimo tradít, Prímum enim florum prouentüarandi prímum tem 
pus fignificare fcribit, fecundi medium, tertíit nouifsimü, Quotením fuerint i(tí, 
totidem & ararí tempora fermé occurrunt, Scíllze praterea flos,ut eft Berytíusau. 
tor,uíreata fpecie profiliens,modó celeriter nó emarceícat,laroos frugum prouen 
tus,ac uberem annonam nobis promittit, 

TEMPERAMENTVN. 

Admodüincidentem facultat& obtinet, non tamen admodü calidam, fed fecuri. 

dum hoceam quifpíam fecundi ordínis cenfeat excalfacientíir. | 
7 ^V IRES. EX DIOSCORIDE, 

Vimacrem &feruente habet, Affata ueró multiplicé obtinet ufum, Pafta aut fu. 
to oblíta, ín dibaniz conijcítur, aut carbonibus obruitur,doneccircunlíta paítafu£ 
ficienter tofta fuerít, Qua amota,finon emollefcat, altera pafta aut luto círcunlini, 
tur, X eadem quz príus fiunt , Nam quzeíta non affatur, noxía maoís eft, prafer, 
tím interaneis data , T'orreturítem ín ollaindito operculo, & ín dlibani coniecta, 
bumitur ex ea,abíectís extímiís partibus, quod maxímé medíü eft, quod concifum, 
effuía priore aqua; coquítur,nouag fuperinfufa uc dum necamarítudine, neque 

uu acri 


SCILLA 


Bicenseotbd, 


oo pIM———-—— l—— ————u€— 


PLANTARVM HISTORIAE CAP, CCC. 7293 


A acrimoniam habeat aqua, Síccatur autem ín umbra diffecta, &líno traíecta, íta ut 


B 


ne taleolz ínuícem fe contíngant.Sícioítur fecta, ad oleum,uínum,acetumG fcillítí 
cum utimur, Ad rímas uero pedum crudze Scilla interanea pars in oleo feruiefacta, 
autcum refina liquefacta imponit . D'ecocia ín aceto demorfisà uipera cataplafma 
e(t. Affzc eiufde pars una toftí (alis partibus octo fübigitur, daturtpieiunis cochlea, 
risuníus duorümue pondere ad emolliendá aluum . Additur potionibus & odo. 
ramentarijs medícamentis, &ijs cum quibus urínam ciere uoluerímus, hydropi^ 
ciscp &ftomachicis, quibus innatant cibi, &morbo reoio,tormínibus,in uetere tu 
fi,afthmaticís,cruenta reíjcíentibus, Trium uerb obolorum pondus ín delínctu ex 
melle fumpfifIe fatis e(t, Coquítur eadem cum melle, fümíturg ín cíbo ad eadem, 
maxímécoctione adiuuans . Strígmentítía peraluum ducít , Cocta & fimili modo 
fumpta,idem poteft, Cauendus Sillas ufus tjs, quibus interanei aliquod exulcera 
tum erít. Prodeft uerrucís &pernionibus affam ínungere.Semen eíus tritum,cum 
caricísaut melle exceptum,íi manditur,aluum emollit, Pro foribus domus fufpen: 
fa tota amuletum eft, 
EX GALENO. 
Precftataffam aut elixam fumere:fic ením uirium efus uchementía exoluitur, 
EX PLINIO. 

Scillarum ín medicina alba eft quac mafculus,fcemína níera. Sciffa que candidit: 
fima fuerit,utili(sima erít. Huic arídis tunicis direptis, quod relíquü &uino eft, con- 
futum fufpendit lino modicis interuallís , poftea arida frufta ín cadum acetí quàm 
alperrími pendentíaímmerguntur,ítane ulla parte uas cótingant, Hoc fitante Sol 
ftitium diebus quadraginta octo, Gypfo deinde oblitus cadus, ponitur fub tegu. 
lis,totíus diei folem accipientibus, Poft eum numerü dierum tollitur uas, Scilla exí 
mítur, acetum transfunditur , Hoc claríoré aciem facit , Salutare eft ftomachi late. 
rumq doloribus, param fumptum bínís diebus , Sed tanta uís eft, utauidius hau. 
ftum extínctee anímz: momentoaliquo fpeciem praebeat, Prode(t & oínoiuís & 
dentibus, üel perfe cómanducata , Tíneas & reliqua uentrís anímalía pellit ex ace- 
to & mellefumpta . Línguz quoqj recens fübiecta praeftat ne hydropici fitím fen. - 
tiant, Coquítur pluribus modis in olla, quae coni]cíatur ín clibanum aut furnum, 
uel adipe autlutoillita;aut fruftatím in patínis, Et cruda ficcatur, deinde có cíditur, 
coquiturq ín aceto, tum ferpentium ictibus ímponítur, Tofta quoegr purgatur, & 
medíum eíus iterum ín aqua coquitur, V fus fic cocta ad hydropícos. Ad urínam 
ciendam tribus obolís cum melle & aceto pote. Item ad fplenetícos &ftomachiícos, 
finonfentíant ulcus,quibus innatet cibus. Ad tormín a,regios morbos, tuísím ue. 
terem cum fufpírío, Difcutít & ex folijs ftrumas,quadrínís diebus foluta, Furfures 
capitis, ulcera manantíaillíta;ex oleo cocta. Coquitur & in melle cibi eratía,ma- 
xímé uti coCctionem faciat. Sic & interiora purgat . Rímas pedum fanatín oleo co- 

Ca, GC míxta refine, Semen eíuslumboru dolorí ex melleimponiítur, Py. 
thagoras Scillam in límine ianug fufpeníam, malorum 
medícamentorum íntroitum pel, 
| lere tradit, | 
uu 2 DE STAPHIDE 


| | | 
I VN 
2 A 
i 
E | 
| 


| 
STAPHIS AGRIA | 


DE STAPHIDE AGRIA*» 
Gd EC Uu GL 
NOMIN A 


TA o1z Xjeíe Crrzecis, herba Pedicularís & Pítuitaría Latínis , officinis 
Staphífagría, Germanis 2Sifmiin, Pedicularís autem Pituítaríat La. 


Pedicularis quas 


5.25 | tínis à uiribus quas habet, dicta eft : erum pentibus ením é corpore pe. redi. 


d SENS 
TU ae 


zx diculis ex oleo inuncta adueríatur, & cómanducata feruore multam pi 
tuitam trahit, 


FORM A. 

Folía habet Labrufcz,incifuris díuifa, coliculos rectos, molles, nierosc, flores 
líatí Gimiles,femen ín uafculis uírídibus fimilibus Ciceri tríangulu, afperum, ín ni 
ero fubrufum,intus candidu,guftu acre. Haec defcriptio herbae huic cuíus hic effi. 
oiem damus per omnía quadrat,floribus tantum exceptís,quí minime lati (imiles 
Íunt;negg ín coloreneg; in quantitate. Jíatís ením flores lutei funt, & exigui,huíus 
contrà fubczftj;ac multó maiores,ut hincfere fufpicer eam herbam non efTe quam 
ueteres pínguntStaphída agrían , Czeteru cum proxímé tamen ad picturam acce- 
dat,neque uiribus difteradmodi,inter Sraphidis arías fpecies recté à plerifq; ho. 
die herbarie rei fludíofis cónumeratur. Folía ením fert pleruncp feptem,aliquando 
etíam paucioribus incifuris díuifa,coliculos rectos,nigros, S in folliculis herbaceís 
Íemen tríiquetrum,ín nigro fubrufum,intus candidum,guftu acre,íta ut illi omnes 
notz,demptis floribus,refpondeant, 

| LOCVYS 
INafcitur, Plinio authore,in opacis, Ea cuíus picturam exhibemus,nunc pafsim 


in hortís plantatur, 
TEMPV S. 


Floret acftate. 
TEMPERAMENTVM. 


Quum urendi uim habeat Staphis agría, confequitur eandem ín quarto ordíne 
effe excalfacientium & deficcantium,. 

VIRES. EX DIOSCORIDE, 

Eíus grana quíndecim (i quis tríta in aqua mulfa dederit, craffa per uomitü pur, 
cgant.Bed qui biberínt,ambulare debent, Quinetiam afsidue attendere oportet, & 
aquam mulfam potui dare, quod ftrangulatienis pericula inferant, & fauces deu. 
rant, T rita eadem, & ex oleoinu ncta,pediculationi,prurigini & fcabiei auxiliatur, 
Plurimá cítpituitá comanducata. Decocta in aceto, dentium dolori, fi ea colluan. 
tur,fubuenít. Gíngíuarü rheumatifmu fiftit, V Icera orís, aphthas nomínant, cum 
melle fanat, Mifcetur praeterea urentibus malagmatis, 

EX GALENO. 

V'chementeracrem obtínet facultate, adcó ut ex capite purget pituítam, ab(ter. 

gatq ualenter,]tacp ad fcabié accómodata eft.Sed & urendi uim aliquam habet, 
EX PLINIO. 

INudleis eíusad purgationes utí non cenfuerim propter ancipite ftrangulatione, 
necad pituità orís ficcandá:fauces enim edunt, Phthiríafi caput & reliqui corpus 
liberát trítí, Faciliusadmixta fandaracha. Item prurítu & pforis. Ad denti dolores 
decoquunturín aceto. Ad auriüruítía,rheumatifmi gingiuarü,ulcera orís manan- 
tia.Flos trítusin uíno contra ferpentes bibitur, Semen enim abdicauerim, propter 
nimíam uim ardorís, Quidam eam Pituítarià uocant, & plagis ferpentium uticp il 
linunt. ltem phthiría(i, qua Sylla dictator confumptus eft. Nafcuntur quog ín fan 

guíne ipfo hominis anímalia exefura corpus. R'efiftitur Staphidis aerias fuc. 

co,cum oleo perunctis corporibus. Hac quidem in aceto deco 
Ca,etiam ueftes eo taedio liberat, 
uu 3 DE SESELI 


Püuttaria unde. 


DE SESELI MASSILIENSD 


CAP CCCII, 


NOMINA, 


ke) 


FORM A. 

Folía gerit Focnículi,crafsíora tamen, Caulem uegetíore, umbellam Anetho fi. 
milem,ín qua femen eftoblongum,;angulofum,& deeuftanti confeftim acre:radi, 
cem longam, & odoratam , Ex qua Diofcorídís deliniatione fatís conftat flíirpem, 
cuíus picturam damus, effe Sefelí Mafsilienfe, quodhuic nimirum, nulla prorfus 

 notareclamante, tota defcriptio fuffragetur, Cyuid multa ; dato etíam quod fingu. 
lzc illi non refponderent note, tamen cum eas quas ueteres Sefeliattribuerunt facul 
tates obtíneat,cítra omneperículum pro eo ufurparetur, 
LOCVS. 
Optimüíuxta Mlafsiliam,tefte Diofcoride, Giallize urbem nafcitur, unde etiam 


737 


cognomínati eft IVlafsilienfe , Prouenit autem alíjs quocg inlocís calidioribus, & 


nuncín plerifc; Giermaniz hortis,fed non nifi fatum & cultum, 
| TEMPYS 

Floret zcftate,& femen fubinde producit, 

TEMPERAMENTYV M, 

Calefacit & deficcat ín fecundo ordíne, 

VIRES. EX DIOSCORIDE, 

Semen & radix calefacíendi uim obtínent.Stranguríc,orthopnceze, uteti fuffo. 
cationibus & comítíalibus potamedentur,Vlenfes & foetus ex utero ducunt, Inte. 
rancís omnibus profunt, & diutínas tuffes fanant, T pfum femen cum uino potum 
coctioni confert, tormína difcutit, & epíalís febribus utile e(t, Ad arcenda in itinere 
frigora cum pipere & uinobibítur , Datur caprísalijsig quadrupedibus bibendi, 
utpartus itiuet, 

EX GALENO, 

Sefeli & radix & femen ufqueadeo excalfacitutadmodum urínà mouere queat, 

Sed & tenuium eft partíum;ut & comítíalibus, & orthopnccis competat, 
EX PLINIO, | 
Prodefthominiad tufsím uetere,rupta, couulfa, ín uínoalbo potum, Item opi» 


fthotonicis,& iecinorüruítijs,& torminibus,& firanguriz, duarum auttríum ligu. 


larum menfura, Sunt & folía utilía, ut quae partusadíuuent etíam quadrupedum, 
Hocmaximé paící dicuntur ceruz paríturze. lilínítur & ioni facro, Vlultum ín fum 
mo cibo concoctíonibus confert, ucl folio, uel femine, Cuadrupedum quoque al, 
uum fiftít, fiue trítum potuiinfufum, fiue mándendo cómanducatum é 
i fale,Boum morbís medetur,uel fi contri. 
| tum infunditur, 
uu 4 DE SANGVI- 


Se 
Ned i Y 
M e 
SET 
ON Y 
feo f x 
! DN 
78 8 "See 
* ü b 
d NA 
E c 
I 


£108 &ólbleofraut. 


lj / 
Au TUA 
N | - ' 
i M ANNE e ^N NN 

- A NS CERNI N 

SRL M $ex i: 

Y JP YSS i 

7, SEN ri er ER BE 
" z EBAY, m 


n ^ «2 3] | Hi ZA 
(o EECRERN IN ll. 
2 RUM od Ey » jj 
f i 7 e NS 


S : ÁN SNR 

£ NS eH, [PS 
EAE CE S 
j ADAE re NU 


fH 


i 
ni 


V SAN 
Ui E SS 


As | Nf 1] WI 
Zi. zr A ; ih —3À 
ts A 4 n MU » 
i , | 


M0. UN 


f INS Put 
AN ^r. 


NC 


7*9 ,DE SANGVISORBA» CAP» CCCIII- 


NOMIN A. 
sm vvM ienoraremus quo nomíne ftirpem hancueteres Greci & Latini, (i 


a 


|| modo tjs cognita füit,appellarínt,maluimus interea uuleari utinomen 


4 clatura, donecaliud certius nomen ínueniremus, Elatinen tamen efTe 
54 iudícarem, fi folía pufilla;pilofa,& rotunda obtineret, Nunc quam ne- 
que pufilla, neg; pilofa, necp rotunda, fed mucronata effe uideantur, certí ftatuere 
sanguiforba eur nihil poffum . Sanguiforba ueró dícta eft haec herba, non quod uulneribus íniecta 
dicia. ferri & fpícula facile & cítra fenfum dolorís exigat, ut nonulli arbitrantur;idípfum 
enimnon poffe mirifica quz illi íneftad(tríngendi facultas abundéoftendit:fcd po 
tius quod eí ín fi(tendo fanguine undecung; emanarít,mira admoduü ínfit efficacia, 
Emoreorum qui adeo ut huncipfum quafi abforbere uideatur, Errorís autem huius nulla alía caufa 
Pimpincla e*t e(t nifi quod hanc (tirpem multi cum ea quae hodie Pimpinella uocatur, confun- 
Sanguiforbaeot qon t; qua certe propter calídítaté quam obtínet haud exiguam, quandá ctíam tra- 
Fuunm hendi facultate habere uidetur,adeo ut ínfixa corpori extrahere facile queat. Quod 
uero cum Pímpínella confuderínt non alío factum eft nomine, quàm quod huíus 
folía proximéad Pimpinellz folia, qua itidem ut haecferrata funt , accedere uíden. 
tur, Sed hzcconfufionon careterrore,ut pauló po(tdícemus , Germanis hzcher- 
ba "& élblestraut / à capítellis quae ruffefcentibus punctís maculata funt, dicitur, 
INónulli etíam Grermanorum D'ergots bártlírn nominant, Quidam etíam à (i(ten- 
do fanguíne 23l/ttraut, 


GENER A. 
Duo funt eius herbae qua Sanguiforba uocatur genera, Vna ením maioribus 
Segura conftatfolítjs aclongioribus,colículis tamen tenuioribus, ideot ab hacfolíori for- 
"4v.  tnamaiorànobísdictaeft. Altera minoribus folijs, colículísautem maioribus effe 
min, deprehenditur, quareab í(ta foliorü effigie recté minor appellari poteft,utínter eas 
aliquod difcrímen efle herbariz rei (tudiofi hacratíoneanimaduertant, 
FORMA, 

Herba eítà radice craffa & longa, flatim foliofa, minor potifsimi, coliculos ha- 
bens plurimos rubentes,folía afpera,in extremitatib.laté crenata & ferrata, ín fum. 
mo colículorü capítella ruftefcentibus punciís maculata, quz fi híant flores exeunt 
herbacei,ín medio croceam comam oftendentes, 

LOCVS, 

INafcunturlocis incultís,aridioribus,& foli expofitís, Vnde íterum colligere, 
cebitnon effe Elatínen, utcuncg à facultatibus illius non dicrepet, quod Díofcori- 
de & Plínío tefüibus;Elatíneín cultís & feeetibus proueníat, | 

TEMPVS, 

FlorentIVlaíio &lunio menfibus. — 

TEMPERAMENTVM, 

Giuftantibus ad(trictioné haud uulgarem acuifcofitatem herba prac feferreui 
detur , Quapropter ficcam admodum confiftentíánacta eft, fimul corpora con. 
trahere, GC conftringere poteft;atqueadeo emplaftícam,eo quód elutínofa fit,facul 
tatem obtínet, 

VIRES, 

Ex tjs quze diximus abundé conftat utranque Sanguiforbam ín re(lringendís ac 
fupprímendis fanguínís profluufjs effe efficacifsimas, adeó ut nonnulli conftanter 
aflerant, eas etiam manibus geftatas fanguínem undecungsmananté fiftere poffe, 
Experientia certé compertiteftad muliebre profluuiü fanandü, nullum poflerepe 
riri prcfentíus íjs ftírpibus przefidíii. Glutínant etíam uulnera íllarü folía, carcíno- 
matis & fiftulis medentur, Generofum deníq: ac (trenuum remedii eafdem e(Te 


ad dy. 


PLANTÁRVM HISTORIAE CAP, CCCIIN 791 


À ad dyfenterias,& reliquos uentris fluxus;fi ex aqua autuino bibantur,nemini non 
notum eft, Qyuíd multa v Elatínes herbae, cuíus certé hae duze (lirpes genus cffc uí 

dentur, facultates habent. Quare toto coclo errant qui herbas has, ut füprà etíam 
comemoratum eft, cum Pimpínella confundunt, quod hacipíaacrísadmodü fit 
 & multum calída:illae contrà fapore;haud fecus atcp Elatíne;ad(tríngente, Vcrum 
nontantum differunt facultatibus,imó etíam odore,col oreq foliorirmaxime uero 
Hor diuerfitate;ut quíuis ex utríufcqg herbe picture collatione (tatím deprehendet, 


DE SCOLYMO* CAP- CCCIIII 


NOMIN A. 

j&oAYMoz Graecis, Carduus & Strobifus Latinis, Columella? Cina. 
43 lradícitur, Sunt qui hodíe Arcocum corrupta uoce nomínent, prímam 
74.5 | uocis fyllabam articuli uíce praeponentes, Alij pauló rectius Alcocalum 
Eee uocantt Cocali fiquídem nomine,nux pínea, cui Scolymi capitulum fi, 
mile e(t, uenit. [Nuncuulgo herbarioru ab artículo ftatim duabus íntericciís literís 
Artícocalus, autexpuncta uocalía, Articoclus, uel magis curtato, ut fere fit, uoca; 
bulo, Artícols uel Articoca nuncupatur. Germani inflar uulei Q(rtícoca. nomína. 
bunt, aut &trobiloozn. Strobilum autem Romani hancftirpem non alíaratione 
dixerunt, quàm quod eíus capitulum, ut diximus, ftructilí nucleorü ferie pineam 
nucem referre uidetur, Cinaram ueró funt quí appellatá putent;quod (atum & cul 
tum cíneribus gaudeat. Alfj à Cínara potíus puella, qua ín cíus fpeciei Carduum 

mutata e(t,dictam effe uolunt, | 


FORMA. 

Folia habet Chamzcleontis,& fpinze albae uocatze imilia,nigriora tamen acera? 
fiora. Caulem emíttít oblongum,foliofum,in quo capituli [pinofum.R adice uero 
nigram & craffam, Haec Diofcorides, Caeterum caputeíus & uertexín (quarofum 
extuberat globum, cortícofis unguibus turgente, fpíciscg (quamatim coagmenta- 
tum;quort orbís exterior uiret, ínteríor niueo candore nítefcit, Flos purpureo ru 
tilatcolore,qui tande euaneícitin pappos . Caputuetuftate tandem difsilitin corti, 
ceas laminas, femen o(tendens Cinici figura, INos tamen íntegrá Scolymi facit ac pí 
cturá hoctempore dare non potuimus, quod prímoanno fructum fuum nó often. 
dat, Curabímus autemalío tempore ut (tudio(i integram eius habeant picturam, 

LOCVS. 

Nlufquam, quod fcíam, ín Grermanía prouenit Cínara, nifi fata & culta, Quare 
Scolymus quí in hortis colitur & plantatur,ueré Cínara exiftít. Cyuod ideo monen 
dum effe duximus, quía inter Girecos effe conftat; uteft Paulus & Aétíus,qui Sco. 
lymum à Cinara difcríminát , INon eft aute alíud ínter eas ftirpes difcrimen, quàm 
quod Scolymus ferus eft & fylue(ter, Cínara ueró domita cultu;ideocg à nonnullís 
Carduus altilís nomínatur, 

TEMPVS. 
Quum Sol(lítii eftiuum agitur,Scolymi flos erumpit, Hefiodo in ib, ij. cui tí- 
tulus Opera & dies,tefte,qui ea florente cícadas acerrímí cantus effe, & mulieres li, 
 bidinisauidifsímas,uirosQp ín coitum pigerrímos,capite, genibus, actoto corpore 
pra Sirfj cftuarefcentibus,fcribít. — -Aba.. 

a TEMPERAMENTVM, 

Quzsefecundum qualitate editur actio,calídum ín fecundo ordine completo;aut 
tertio incipiente,medicamentu índicat,ficcum ueró ín fecundo, 

VIRES — EX DIOSCORIDE, | | 
Radix Scolymiíillita eraueolentià alaru,&totíus corporis emendat, Item fi deco. 
cta ín 


Pimpinela n? fo 
luti facultatibus, 
uerumetiam fora 
ina d Sanguifore 
ba diuer[a. 


Cardum, 
Strobilus, 
Chiara 
Alcocaluss 
Cocalus, 


Articocalus, 
Articoca, 
Strobilus cu 
dica. 

Cinara quare 
appellata. 


Scobymus bora 
tenfis proprié 
Cinafa dicitur. 


Scolymus. 
Ciara. 
Carduus aliilis, 


D 
PE 
i NT NFL HÀ 
: RA N NI NN í 
RA 
o —SUNCNSSPS NN 
r 


GQttobilyott, 


SCOLYMVS 


PLANTARVM HISTORIAE. CAP, CCCIIII, 793 


A cain uino bibatur, Vrin& etiam copiofam fcetidamt pellit, Herba cum recens na. 
fcitur tenercícitue;afparagorum modo in olera tranfit, 
EX GALENO. 

Scolymi radix copiofam urinam graueolente elicit, (i quís eam in uíno coca bi. 
bat:ideoGy graucolentíá fanat, tum alarum,tum totíus corporis, Atcp hocfané me. 
dicameto ex tota íne(t e(Tentía,utpote eius fucco exí(tente purgatorio, Etínlibro 
Íecundo de alimentorü facultatibus: Praui fucci edulium eft Cinara,precipué cum 
iam durior euaferít:tum enim biliofi humorís copía abundat,totaG eíus fub(tantia 
duríor exiftít, adeoqgut ex ipfa melancholícus, ex fucco ueró eius tenuis & biliofus 
humor producatur, Proinde coctam edere praftíteritadiecto Coríandro, dein ex 
oleo, earo, uínoqgfumatur . Si tamen ín patina aut fartaginead efum praeparetur, 
abícy rjs comedatur, Pleríque ením fic eius ueluti cacumina comedunt, quz fpon- 
dylos nominant, 

EX PLINIO, 

Vtinam ciere Scolymum przcipué tradítur, Sanare líchenas & lepras ex aceto, 
Venere (timulare in uino, Hefiodo & Alceo teftibus, qui Rorente ea cícadas acerrí 
mi cantus cfTe, & mulieres libidinis auídilsimas;uirostp ín coitu pigerrímos fcripfe. 
re,uelut prouidentía natura hoc adiumento tuncualentifsimo. Item eraueolentia 
alarii emendat radicis emedullatze uncía, in uini falerni hemínís tribus decocta ad 
tertias, a balneo ieíuno, itemQ poft cibum cyathis (ingulís pota. Miri eft, quod 
Xenocrates promíttít experimento; uitium id ex alís perurinam effluere, 


DE SPHATVLA FOETIDA» 
(S D (OQ Ge NM 


NOMINA. 


pw ERBA quam officinze Sphatulam fcetídam uocant, quod grauem ex. spb«tula fetidg 
| E i, halet odore, quomodo ueteribus fitappellata nondum certó fcire po( 9? iie 
à B/384 & fum. INomen quídem ipfum Xiphij feu Gladioli fpeciem efTe docet: sphata. 
jl! Aiee.8 Bphata fiquidem Latínís eladium (ienificat. Non efleautem Xiphíum Sphatula fctida 
radix eius cuidenteradmoduü oftendit,quae non eft bulbofa, nec gemina, íta ut al- non eft xipbix. 
teraalteri infideat, (ed capillamentís fibrata . INeqs etíam Sparganit effe partím fo- mondft spagae 
lia eius quein terram non procumbunt, partim etíam femína, quz non ín pilulís, trn. 
fed folliculis aut filiquis profert, INon uidetur etíam effe Xyris, quod illa radicem, xoseft xris, 
hàbeatlongam & rufam,Sphatula ueró fcetída neclongam nec rufam, fed rotunz 
dam;albam S capillatam, Tamen quícquíd (it gentilem ijs c(Ie foliorum fimilitu 
dine conftat, Germani eam YOstiotleuftraut/à necandis cimicibus appellant, 
FORM A. 

Folia Iridi (imilía habet,minora tamen & angu(tíora. Caulem ex fe mittít,in cu. 
ius fümmo folliculos aut filiquas Paeoníae fceminz non difsimiles profert, quibus 
dehilcentibus femen ín íjs apparetrotundum & rubrum, Radicem obtinet capilla 


mentis multis fibratam, 


B 


LOCVS. 
Circa fepes & dumeta nafcitur, frequens ín Italía, nufquà tamen ín Giermanía, 


quod fcíam,nifi fata prouenit, 
TEMPVS. 


Fructum feu filiquas (uas autumno profert, acfübínde ín íjs, ubi dehifcunt, fe. 


men oftendit, | 
TEMPERAMENTVM, 


Vehementeracrem qualitate obtínet, adeó utguítata, fauces quafi urere uídea. 


tur, Proinde calidam & ficcam admodum efle con(tat, 
| xx VIRES, 


« 
i 
-—- 
E 
- c 
iam 
[em 
22 


"T4 
rd 
A he 
2 di 
Q Sf 
lE 
uou 
o € 
- 


PLANTARVM HISTORIAE CAR, CCCYV, 795 


VIRES. 
Non multum à Staphidis agrizeuiribus abeffe apparet: ualenter enim abfter, 
oit. Hincadfcabiem,eíus potifsimü fuccus,abieendam utilís eft, Surculos etíam & 


fpicula;períndeatque Xiphíum & Xyris,fine dolore extrahit. Címíces quoque ne 
cat atque fugat, 


DE TRICHOMANE-* CAP» CCCVDb 


NOMIN A, 


7| PIX OMA NE grece, Tríchomanes, Capillaris latiné uocatur, O£ 

| ficinis Polytrichon falfo dicítur:id enim nomínís Adíanto herbe, pofytridhon off 
3 quam hodie Capillum V'enerís uocant, Díofcoríde & ueteribus «ian, 

; ! alijs teftibus,debetur. Giermanicé YDibertobt/ober 2tbtbor ap^ 

y pellatur. l'ríchomanes aut à facultate fua Girzeci nomínauerunt, Trichomans 

Gu em quod fcilicet fluentem capillum expleat, & fubnafcí facíatz powop cr diftum, 
ením ea oensrarum uocant, zj& autem capillum , Hoc etiam nomíne Capilla- capilar 


FORM A. 

Filici (imile e(t Tríchomanes, paruum admodum, Ex utraqy parteordíne quo^ 
dam folía habettenuía, Lentís figura,contraría ínuicem,ín ramulis tenuíbus,fplen 
deícentibus,fubnigris & aufterís, Cuius equidem defcríptionis notae omnes,nulla 
penitus recamante, herbz íllí quam hodieofficinze Polytríchon uocant, pulchré 
quadrant.Síquídem caulículis iunceis,quincuncialibus, à radice ftatím pené folía- 

tis conftat,folijs rotundis,lentículae forma, aduerfis inter fc pedículis, ramulis fub. 
B niotis X nitentibus,(ine flore,(ine femíne, 
LOCVS. 

INafcitur ín paluftribusatque umbrofis locis, humentibus murís, 8 iuxta fon, 
tes,haud fecus atque Adíantum, 

TEMPVYS. 

Carpitur etate X autumni ínítio, 

La TEMPERAMENTVM. . 

Trichomanes ín calíditate quidem & frigiditate fymmetrum eft, uerum defic, 
cat,extenuat X dícerít, 

VOICROB SO CEMM DIOSCORIDE, 

Eadem poteft quz Adiantum, Cum itaque Adíantumaliunde in Germaniam 
fit deportandu, && Triíchomanes pafsim proueníat;licebit hoc ín alteríusinopíauti, 
Etconfultus multo ut T'ríchomane utantur officinze, quàm Adíanto adulteríno, - 
Prodeftigitur Trichomanís decocti potum afthmaticis, d yfpnoicis, felle fuffufis, 
lienofis,urínactg difficultatibus. Calculos franpít. Aluum fiftít, V enenatoriz morfi 
bus, & ftomachi fluxionibus ín uíno potum medetur, Vlenfes & fecundas ducit, 
fanguinis autem reíectiones (iftir. Crudum illinitur uenenatorü morfibus, Alope- 
cías explet, (irumas difijcit, Furfures & achores cumlixiuio exterít , Cuml1adano, 
myrtíno, fufino, aut hy(Topo & uíno capillos defluentes contínet, D'ecocti etíam 
eíus cumlixíuio & uíno fi eo abftereantur,idem poteft, 

EX GALENO. 

Alopecías denfat, & flrumas & abíceflus difcutit, lapidesig frangit potum, Vi, 
fcoforum craflorumig ex thorace pulmonetg excreationibus non medíocriter con. 
fert, Ventrís profluuiix Giftit, nullam tamen manifeftam caliditate affert, ficut nec 
frioiditatem, 1 EX PLINIO. 

Calculos e corpore miré pellit, franeitiy, utique nigrum, Cyua de caufa potius 
quàm quod ín faxís nafcerctur, & à noflrís Saxifragum appellatum crediderim, 

xx 2 |BDibitur 


^ 


796 


PLANTARVM HISTORIAE CAP, CCCVII, 707 


^ Bibituréuino quantum terni decerpfere dípiti, Vrinam cient, Serpentii &araneo 
rum uenenís refiftunt,In uino decocti aluum fiftunt, Capitis dolores corona ex íjs 
fcdat, Contra fcolopendrae morfusillinuntur,crebró auferendi ne pereant, Hoc & 
in alopectjs.Strumas difcutiunt, furfuresQy in facie, & capitis manantia ulcera, De 
coctum ex his prodeft fufpiriofis, S iecinori, & Iieni,& felle fuffufis, & hydropicis, 
Strangutie illinuntur,& renibus cám Abfinthio.Secundas cient & menftrua. San 
cuínem fiftunt ex aceto,aut R'ubi fucco poti, Infantes quoque ulceratí perungun- 
tur ex íjs cum rofaceo GC uino príus , Folium in urína pueri ímpubís, trítum quide 
cum aphronítro,& illitum uentríi mulierum;ne rugofus fiat,pracftare dicitur, Per» 


dices & eallínaceos pugnaciores fierí putant, in cibum eorum additis, pecorít efe 
utilifsimos, 


DE TELI. CAP» CCCVII» 


| NOMINA, | 

2 HAT, xaizitazyind O^ BénQO- Girzcis, Foenumgraecü Latinis:oflicinze 

| genuinum nomenretínuerunt: Germanís 25octsboztz/ ober Z& übostt 

w| dicitur, Magna eraecarum appellatíonix pars à filíquarum quas produ- 
io t citfigura defumpta eft:he ením cornículís fimiles exíftunt. Hinc Cerat cei a 
àcornu fimpliciter díci ccepit : :&p«c enim Girzecís cornu eft, Aioocerosautem à dide. — 


tís 
capríni cornu fimilitudine, quemadmodum à bubuli Buceros, quod fané nomen co 
Theophraftuslibro quarto de híftoría plantarum illi ímpofuit, Cum itaque corni, P9"* 
culís (imiles habeat filiquas, factum eftut illam Columella fimpliciter Siliquáno- 
minauerít,Pliníus Siliciam, Varro Silículam. h ; 
s, FORMA. ud 

Caulículis emicat exilibus, rubicundis, folío pené Trifofij, lore candido & exi. 
cuo, femíne ín filíquís oblongis, ac cornu inflar íncuruís fuluo , Radice fübrotun. 
da & oblonga ínnititur, 


LOCVS. 
Satum Feenogracum pafsim feré prouenit, 
TEMPV S, 

lunio & Iulio menfibus floret,& unà filiquas producit, Semen tamen in Auew- 

fto maturum legitur, 
TEMPERAMENT TVM,. 
Foeenumgraecum calidum eft fecundi ordinis, deficcat primo, 
VIRES, EX DIOSCORIDE 

IVlolliendi &difijciendi facultatem habet Fcenogracci farina, Facitad inflamma. 
tiones quz intus forísqyfunt fi cum aqua mulía decocia tríta íllinatur, Lienem cum 
nítro & aceto fubacta &illíta mínuit, Decoctü eius infeffu ad muliebría mala, quae 
cunque per inflammationes aut przeclufiones confiftunt, utile eft , Expreffus Fce; 
nograciín aqua decocti fuccus,capillos;furfures & achores exterít, Cum anferino 
adipe pefsí uíceapponitür,loca quzeiuxta uterum funt emolliens & relaxans, V fri 
de cum aceto ímbecillis & exulceratis locis prodeft. Decoctir eius aduerfus tene. 
Ímos,&erauiter olentía dyfenterícori excrementa confert, Oleum eius cum myr, 
tino capillos & ín genitalibus cicatrices abfteroit. | 

EX GALENO. 

Feenumgeraecu feruentes inflammationes irrítat , Cuz ueró minus funt calidae, 

&G magis durze,eas dígerendo curat, 
EX AETIO : | 

Fceenumgracit habet etíam abftereendi uires, Varijs modis comeditur, fed co, 

piofius fumptum caput tentat, Atcremor decocti Fcenograecí cum modico melle 


XX 3 exhibí, 


FOENOGRAECVM 


PLANTÁRVM HISTORIAE CÁP, CCCVII, 799 


A exhibitus,omnes deprauatos ínteftínoru humores educit. Permodici effe oportet 
quod permiícetur mel,ne erodat, In diuturnis ueró doloribus qui fine febrí thora. 
cem ínfeftant;pingues fimul palmulz elixantur, inde fucco expreffo melleq admi, 
xtofuppofitís carbonibus rurfus decoquuntur ufcqgad congruam confiftentíam, 
Daturíd diu ante cibum, obferuaritp oportet ne ijs exhibeatur quibus facilé caput 
dolet:;palmulz ením capiti infeftze funt, 

EX PLINIO, 

Vis cíus ficcare, mollire, difToluere, Succus decocti foeminarum pfuribus malís 
fubuenit:fiue duritía, iue tumor,fiue contractio fit uulug, fouentur,infidunt. Infu 
fum quocr prodeft. Furfures ín facie extenuat.Spleníaddito nítro decoctum & ím 
pofitum medetur, Item ex aceto.Síciecínorí decoctu, Díocles difficilé paríentibus 
femen eíus dedít acetabuli menfura trítum in nouem cyathis fapac ad tertías partes 
bibere,utqui biberentin calidalauarentur.Etín balneo fudantibus dimiditr ex re^ 
lícto iterum dedít,mox à balneo reliquum, pro fummo auxilío, Farínà Foenograe, 
cícum hordeoautlíni femine decoctam aqua mulfa cotra uulue cruciatus fubíecit, 
Itemdimpofuitimo uentri, Lepras, lentígines, fulphurís pari portione mita fart 
nacurauit,nitroanté preparata cute;fzpius die illinens,perungitg praccipies, Theo 
dorus Foenograco mifcuít quarta partem purgati INafturtij acerrímo aceto ad ez 
pras, Damíon Feenigraci femen acetabuli dímidía menfura cum fapze &aquze no, 
uem cyathis ad menfes cíendos dedit potu. INec dubitat quin decoctu eíus utilifsi 
mum fit uuluís,interaneísq exulceratís, ficuti femen articulís atcp precordíjs, Sí ue- 
ro cum IVlalua decoquatur, pofteaaddíto mulfo potus, ante cxtera uuluis intera- 
neis; laudatur: quíppe cum uapor quoque decocti plurímu profit, Alarum etíam 
oraueolentiá decoctum Foeenograeci femen emendat, Farína porrípines capitis fur, 

B furesqp cum uíno &nítro celeriter tollit, In hydromeliteautem decocta addita axure 
oía genitalibus medetur, Item parotídi, podagre,chíragre,artículis,carnibusqg que 
recedutab ofsibus, Aceto uero fubacta luxatis, Illinitur & líeni decocta in aceto, 82 
melletantum. Carcínomata fubacta ex uíno purgat, mox addito melle perfanat, 
Sumítur & forbitio éfarína ad pectus exulceratt, longamqQtufsím , Díu decoqui. 
tur donecamaritudo definat;poftea mel additur, 


DE TELEPHIO- CAP- CCCVIID 


NOMINA, j 
2 HAEÉOIOR, 2ád(eyiyeuy Grecis, Telephiu & Illecebra Latínis,offícinis 
& uulgo Craflula maior appellatur. Sunt quí Fabam craflam, à foliort craft inaor; 
] quam cum faba habent fimilitudine,nominet, GermanísYDunbEraut/ rabacafa. 


2 ZA nabentraut/ Sonswang/ Sotswein dicitur, Telephii ueró díctum  elephiamunde 


Elise iN 
e(t,;iquod ulceribus malignis & deploratis, quibus T'elephus IMlyfizerex ab Achil. dicun. 
le uulneratus confenuít, quc eam etíam obrem T'elephíauocantur,auxilietur, — T^ Phiaeeree 
GENER A, 
Diofcorides duo eenera facit. Vnum floribus albís,quod nobís Telephialbum reteguim 
nominare placuit, eermanice YDuribttrautbas wocible , Alterum floribus luteis, «bun. 
quod Norímbergz me uídiffe memíni, Damus pro íllo T'elephi purpurafcentiz Telepbios puta 
bus floribus emicans,quod ad differenti priorís T'elephíix purpurafcensappellare peefens. 
uoluímus,eermaníce YDuribErautóas mennle , Praeter lores qui ín prímo candi- 
di funt;in hocautem purpurafcentes,foliorum etíam colore differunt,qui ín candi 
do uírídis & herbaceus exiftít, ínpurpurafcente autem paulo pallidior. Caetera o^ 
mnía ín ijs fimilia apparent, folía potifsímu, que fabacea prorfus funt,nifi quod pín 


guíora,& crafsiora exiftunt, 


XX 4 FORMA, 


TELEPHIVM 


ALBVM, 


 TELEPHIVM 


PVRPVRASCENS. 


pm 
ANN 
- 
; » V 


AunoByaut niente, 


$02 PLAN TAÁRVM HISTORIAE CAP, CCCVIIL 


C FORM A. 

Folíjs & caule Portulacze fimilis herba T'elephíum. Alas bínas ín Gineulís fofío: 
rum genículís ínhzerentes habet , Famuli radicefeni fepteníue prodeunt, refert 
folíjs cceruleis,crafsis,olutínofis/'carnofis:flores illi lutei, uel albi, uel purpurafcen- 
tes;radix íma, quod Diofcorídes omifit, innumerís tuberibus fcatet, [Non eftauté 
cur díuerfum T'elephiu hocnomíneab ea herba, quam herbarij hodie Craffulam 
maíorem nomínant,;fufpicemur,cum omnes reliqua notz à Díofcoríde cómemo- 
ratzilliadamufsím conueníant. Etfolenne certé eft Díofcorídi ut multas notas, ín 
his potifsimu herbís quae ipfe noneiídít, atqueadeo ex alioru fide píngít, eas ma- 
ximé quidem neceffarías omittat, X filentío tranfeat, Quibus etíaacceditlocus na^ 
talís,& facultates T'elephij,quae eaedem funt cum ijs quz CrafIulae maiori recentes 
herbarfj adícribunt, Sunt quíalterum acetabulu effe putent, quorum fané fenten- 
tíam nonadmodum abfurdam efle iudico, 

LOCVS, 
TNafcitur ínter uites, locís cuftís & íncultís humidis, 
TEMPVS. 
Vere ftatim profilit, Iulio autem & Augufto menfibus floret, 
TEMPERAMENTY M, ! 

Telephitt exíccatordine fecundo intenfo, aut certé principio tertíj,nó tamen in 

fioníter calída,uerum in hocforfan quifpiam ipfum prími effe ordinis cenfeat, 
VIRES. . EX DIOSCORIDE, : 

Folia fenis horis illita;albas uítilioines fanant:fed oportet poftea hordeacea fati^ 
naillinerelocum . Quínetiialphos tollunt cum aceto ín foleínuncta , Sed ubi ína, 
ruerínt,abftereuntur, 

D EX. GALENO, 

Telephià detergendi & exíccandi facultate eft praedítü: proinde ad putrida ul. 

ceraconuenít,X leucas X alphos cum aceto fanat, 
EX PLINIO, 

Illiniturlentieini, & cum inaraitteritur., Illinitur & uitiligini, ternis feré menfi 
bus fenis horis noctísaut díei; poftea farína hordeacea illinítur, IVledetur & uulne- 
ribus & fíftulis, 

APPENDIX, 

Recentiores herbarij fua Craffula maiorí in curandis uufneribus,&fiftendo fan 
ceuínis profluuío utuntur,ut eandem efTe cum T'elephío uel hoc faltem nominene: 
mo dubitare debeat, Vlagnamautem efficacía habere ín internís potifsimi uulne^ 
ribus € ulceribus,mirificeGg herniofis prodefle íjdem tradunt, 


DE TRINITATIS HERBA» 


CAU UONSO Du 


NOMIN A. 


Rus vo nomineprivatim planta haec Girecis aut Latinis appelfata fit medi, 
|| cís, ignorare mefateor , Conftat tamen Viola inodorz cenus efle, & 
| meaquídem fententía Iouís florem, Vulgus triplici colore florís, her- 
27 bam Trinitatis nominat, Sunt qui Iaceam, & herbam dlauellatà appeL 
lent, Giermani 3DzeyfeltigEeycblimen/& Srey (c«bamtrautuocant, 
FORMA. 

Herbahzcfolío eft initio rotundo, per ambitum ferrato,proceffu temporis ob. 
longiore, caulículo tríangulo, íntus cauo, leuíter ftríato, ex interuallis oenículato, 
prodeuntibus exalarum finu pedículislonoís, ín quibus fummatim elucent flores 


figura 


Youis flos. AN 
Herba Trinitatis ls 
unde dicta. | 

Iacea, 


HERBA TRI 


NIIATIS 


904 PLANTARVM HISTORIAE CAP, CCCIX, 


c figura & fpecie uíolarum purpureari, fuperiore parte purpureí,ín medío candidi, 
inferiori ueróluteí, radi]s quibufdam níeris di(tincti , Quibus decidentibus femi 
na protuberant, | 

| LOCVS, | 

Sua fponte ín aruís interdum prouenit. In hortístamen ut plurímum plantatur, 

fpeciofiordg nafcitur. | 
TEMPVS. 

Vereuíola hecpoítpurpuream emícat,& tota 'flate floret, 

TEMPERAMENTTVM, 

Herba ín euftulentorem quendam, atque modicam acrimoníam fetr mordacL 
tatem prz fe fert, atqueadeo àSymphyti temperamento non admodiü abeffe ui, 
detur, íd quod etíam ex facultatibus quas illi recentiores tribuunt facilé deprehen- 
ditur, Calída ítaque & ficca eft, 

| : VIRES. 

Quum acrimonieratione íncidendi uim quampíá habeat,ideo refi recentiores 
afthmaticis,pulmonísQ phlegmonibus prodeffe tradunt:colle&ü fiquidem ín tho 
race & pulmone pus expurcare poteft, Hacrationepucrorum etíam comítíalibus 
morbis auxilío effe folet, Ceteri non parum ad pruríti & fcabíem confert,omniíatg 
cutis uitía emendat;idqg medíocrís acrímonía  ficcítatís ratione, V Icera etid,quía 
uifcofitatem obtinet, elutínare poteft, 


DE TEVTLOxR. CAP CUCOX* 


NOMINA, 
—jEYTAON 45m) Gracis,Beta Latínisappellatur , Germanis &Oatr- 
i5 golt/ obet Díeffert. zdVz2ey autem Gireciab ímpulíu nomínarunt, cte- 
J,j nim cultus ratione quadam incrementü capefsitarborís,neque ulli hor 
: «3v tenfium latítudo folíori maior, Betze nomen fibi adícíuit, quoníam fL 
guram € [íterz graece dum femine turget referre uidetur, [Nam fummitatem ín ca. 
camine relexam obrínet, ld quod teftatü nobis reliquit Lucius Columella ín fuo 
carmine de cultu hortorumi íta canens: 
Nomine tum graio,ceu litera proxima prie, 
Dangitur in cera docli mucrone magislri, 
Giccg* bumo pingui ferratee cu[bidis iclu 
Deprimitur folio uiridis pede candida Beta, 
GENERA, 

Eius àcolore omnes duo genera faciunt,candídam & nieram, Candidaalio no. 
mine Sícula,ut l'heophrattuslibro octauo de híftoría plantarum, & Plíníus libro 
decímonono,capite octauo, memoríz prodíderunt;appellatur, Et nuncextríta li, 

side. tera una feré omnibus noftri feculi medicis Sicla nominatur. Germanicé eciffer 
Nigra Bet. (Qangolt. INígraadatrum uidetur tendere colorem, & à Germanis roter (Oan. 
golt uocatur, | 


zUrAe unde je y 
dictum . Et 
Beta cur dica, 


Candida Beta. 


FORMA, 
Caulem habet ftríatu,bicubitalem,folíum fere Atri plícis,flores exiguos luteos, 
femeín caulibus copiofum : radice unicam ínlongum protenfam, écuíus lateribus 
alízc, modo fingulae,modoó bínz,nonnunquá ternz fundunt, fibrís multís refertc, 


LOCVS. 
In hortís pafsim, & cultís locís nafcuntur Betze, 
TEMPVS, 


lulio& Augu(to menfibus floribus & femíne turgent. 
TEMPER A- 


qo. 


$5erfer fSangolt, 


BETA CAN 
DIDA 


NIGRA. | 


SSotee fbangolt. | 


PLANTARVM HISTORIAE CAR. CCCX, 807 
K TEMPERAMENTVYM, 

INitrofa qualitate partíceps eft . [Nigra tamen adftrictionis quippiam adiun&ta 
habet, & magis in radice quàm ín alijs partibus, Symeon Seihícalídam & ficcam ef 
Íe in tertío ordíne afferít, | 

VIRES EX DÍIOSCORIDE, 

INiera Beta cumlente coctaaluum efficacius cohibet,multot magis radix, Can 
dida aluo utilis eft , V trac ueró propter nítrofam uím quam habet mali fucci eft, 
Vnde fuccus earum cum melle naribus índítus caput pureat, Auríix etíam dolorí^ 
busauxilíatur. Decoctu radicum & foliorum, furfures & lendes deteroet, Pernío, 
nes fotu mitigat , Crudis folfjs alphos nitro príus perfríctos,alopecías prurientes, 
atq; depaícentía ulcera illiní prodeft , Cocta exanthematis, eryfipelatis, ambu, 
flís medetur, : 


EX GALENO. 

Beta nítrofze facultatis eft particeps, qua tum extergit, tum dioerit, & per nares 
purgat, Caeterum cocta nítrofitaté omnem exuít,fitip facultatis phlegmonis aduer 
Íz,leuíter difcutientis , Porro ad detergendü digerendum(q ualidior eft Beta alba, 
INam nígraadiunctu habet quippià ad(trictionis,& magis ín radíce quàm alíjs par 
tibus, Beteítag; abfterforíus ínefle fuccus confpicitur, adeo utaluum ad excretío- 
nem extímulet,& nonnunquá ftomachu demordeat,;pracfertím ijs quibus ille fen. 
filiorobtigit:eoqylargius commanfa, ftomachum infeftat, Huíus ceu aliorum ole. 
rum,exíoua e(t alimonia, lecorís obftructionibus, quàm IMlalua, aptíus accómo 
datur, magísautem ubí cum Sínapi eftur, autaceto, Liienofos ítem fimiliter man 
ducata, mirifice iuuat, 

EX PLINIO. 

B NecBeta(ineremedio eft utracy. Siue candide, fiue nier radix recens & ma 
defacta;fufpenfa funiculo;contra ferpentíi morfus efficax efTe dicitur, Candida Be 
ta cocta, cum Allio crudo fum pta,contra tíneas,INigrae radíces ita ín aqua cocte, 
pruriginttolluntjatay ín totum efficacior effe traditur nigra. Succus eíus capitis do 
lores ueteres X uertíoines,item fonítum aurium fedat,infufus tjs. Ciet urina, IVIe; 
detur dyfenterícis iniecta, & morboreoío. Dolores quoque dentium fedat íllitus 
fuccus. Et contraferpentium ictus ualet, fed huius radici duntaxat expreffus , Ipfa 
ueró decocta; perníionibus occurrít, Albe fuccus epiphoras fedat,fronte illita, Alu. 
minis pauco admixto, ionem facrum. Síne oleo tríta lícet,aduftis medetur, Et con; 
tra eruptiones papularum cocta, Eadem contra ulcera quz ferpunt. Illínitur &alo^ 
pecíjs cruda. Et ulceribus qua ín capite manant,Succus eíus cum melle naribus ín- 
dítus, caput purgat. Coquítur & cum lentícula addito aceto, ut uentrem mollíat, 
Validius cocta, fluctuationes ftomachi fiftit & uentris, E 

EX SYMEONE SETHLIE, 

Eius fuccus mediocriter abftereit. Hic etíam uentrem ad effluxir prorítat;& fto» 
machum aliquando uellícat, eorum prafertím qui hunc ualde fenfilem obtínent, 
Quapropter edulium eft ftomacho infe(tum,fi plurímu comedatur, Exiguum eft 
eius alímentu, ficut caterorirolerum , V tilis uero eftad íecorís obftractiones cum 
aceto comefta, Pari modo (i edatur, & líenis obítructionib.bonum fit medicamen 
tum, Conftatautem Betaex contraríjs facultatibus . Succusením eíus calidus eft, 

uentrem conftrínoít, &fitim affert, Eíus uero corpus craffarum partíum, 
flatuofum,concoctu dífficilé & frigidum,uentremG fiftít, 
maximefiaquaín qua coctum eft,fubín, 
| deabijcíatur, 
YY ? DE TINCTO- 


&ibblünt, 


TINCTORIVS FLOS 


cOo—— — ——————ÉÉÉBRRN 


DE TINCTORIO FLORE 


C À P. CCCXLI 


NOMIN A. 


ZEN IN herbahacueteribus cogníta fuerit nondum compertis habemus: 
| quapropterad germanicam alludentes appellatione, Tínctoríü florem 
? interím dum certíus nomen nactí füerímus, nomínabimus , Germani 
P$ 3:23 Gilb ober Otreíd) ober Secbblimen/ quod flora illiusin tíngendisli. 
bris & alijs quibufdam ufus fitjnuncupant.SuntquiJ(erpfrímmen uocant, — 
FORMA, 

Geniftze non admodü difsimilis e(t hzc herbat:ramos enim herbaceos, utilla ha. 
bet;acfcabros,folía tamen pauló longiora & latíora,ad Hyffopi feré formam acce. 
dentia,R'orem luteum, Pifo fimilem,femen in filiquís Lenticuloe haud abfimile, ra. 
dícem planeligneam, | 


E ) d 
i rau 
ACOEWE- 


LOCVS. 
Prouenitlocis altis,incultis & arídis,atque pratis nonnullis, 
TEMPVS. 
Floret Iunio & Iulio menfibus;atque deinceps femína profert, 
TEMPERAMENTVYM. 
Amara eft;haud aliter quàm Gienifta;ut calefacereillam & ficcare in altero ordi, 
ne fit euidentifsimum, 
VIRES. 
Vtforma & temperamento Genifte fimilis e(tfic etiam facultatibus hauddubié 
eidem refpondet, Has ioítur fuo loco reperies, 


5 DE TORDYLO» CAP» CCCKXILD 


NOMINA. 
EXT]O PAY A ON, 3 ztpdtizun, cere Lowry Graecis: Tordylon & Tordylion, 
* & Seleli Creticu Latínis, Paulus Giordylion appellat, Germanís 25eet- 
EQ muris dícitur,utfupràin capite de Dauco quoque diximus, INam cum 
E57 5e Daucifemenhirfutum fit, utcungg cactera refpondeant, hocueró míniz 
mé,non eftcur D'aucum effe credamus, : 
| FORM A. 
Fruticofa eftherbula, femen habens rotundi, ceminatum, clypeo fimile, (uba. 
cre & odoratum, Quz fané omnes notae huíc herbaze,qua à Germanis 2Ócerwurt 
dicitur,refpondent,ut eíus píctura,quam ín capite de D'auco reperíes, abundé do, 
cet, Hancautem propter radícum fimilitudine inter Daucorum effigies haberelo. 
cum uoluímus, | 
LOCVS. 

INafciturin Amano Ciliciae monte , In multis etíam Germaniae noftrae [ocis co. 

piofifsimé prouenit, 


,TEMPVS, 
Iulio menfe floret,acfubinde femen profert, | 
TEMPERAMEN TVN. 
Calfacit & exiccat;ut ex facultatibus eius abundécollicerelicet, 
VIRES, EX DIOSCORIDE, 

Potum eíus femen contra urínze dífficultate,& ducendis menfibus prodeft.Suc 
cus uero caulís femínísip adhuc uírentís trium obolorum ponderehauftus decem 
diebus ín paffo, nephríticos fanat, Efficax etíam radíx : cum melle fiquidem líncta, 
qua ín thorace funt educít, s 


YY 3 EX PÁV- 


909, 


Sefeli Creticua, 


$10 PLANTARVM HISTORIAE CAR, CCCXII 


: EX PAVLO,. 
Gordylon alij Sefeli appellant;urínze &menfibus ducendis habile, Radix ipfius 
ex mellelíncta,quae ín thorace haerent, educit, 
E X. PLINIO, : 
Combuflapotu ciet menfes, & pectoris excreatíones, efficaciore etiamnum ra, 
díce, Succus eius ternís obolis hauftus renes fanat, Additur radix eíus & ín ma- 
laemata, 


C 


DE TITHYMALIS* CAP» CCCXIII* 


NOMINA. 


Lacldria berba. es] ea 
cur tiominata. Ez 


Latluca capris caufam, quía fcilicet ex hac herba haud fecus atcp ex Lactuca fecta lacfluit, Capri 
quare ioca, nam,quod caprae Tithymalis uefcantur, 
| | GENER A. rz Ed | 
Septem funt, Diofcoride & alfjs ueteribus teftibus, T'ithymalorum cenera,Pri- 
Chara, mus Characías, íd eft, uallarís dicitur, quod uallis feptísg; muniendis idoneus fit; 
Minis, Secundus IVlyrfinites,à Myrtifoliorü fieura:aut à nucibus, quibus fimile fert fru. 
cum, Caryites nominatur, Huncfructum funt qui Nucem uomícam, Germanis 
Padis, ZAtoráglitr uocatam,efle putent, T'ertius Paralíus, id eftymarínus, quod ín mart 
Hliofcopius, tímis nafcatur,appellatur, C)uartus Helíofcopíus, hoc eft, folí fequus,quía eíus co» 
p maadíoliscurfum círcumagitur, nomina£:germanícé Connenwenbebe YDolifs- 
Coparifiias, ttílc) uocarí poteft. Altjs nomínatur grof YOol(famild). Quintus Cyparisías à 
| Cuprefsi fimilitudíne nuncupatur, Germanícé cypie(fetie YUol(femílc) nominari 
Dendroades, poteft.Sextus Dendrosdes,à ramorü copía dicitur, Septimus Platyphyllos,id eft, 
Plabphyllos. Tatifolius;à latítudine folíorü nominatur, Germanice bzeytbletterte YOolffemilco/ 
alij grof Geuffelfinild) uocant. INos ex ijsgeneribus tría tantum depicta damus, 
quod reliqua uidere nondum nobis licuerit, Proferentfortéalij longe plura, 
FORM A. t 
Nos eatantum genera quorum picturas exhibemus,omifsis alijs, defcribemus; 
Heliofcopi. Fleliofcopius itaque Portulacz fimilia folía obtinet, tenuíoratamen atque rotun, 
, díora. 'amosautem à radíce prodeuntes quatuor aut quinque míttit, dodranta- 
les,tenues & rubentes,copíofo lactis líquore plenos . Caputhuiceft Anetho fimi 
le,& femen ueluti ín capitulis inclufum, Círcumagit huius coma cum fole,unde & 
Coparifus, Fleliofcopíjnomenaccepiít, ^ Cyparifsías caulem emittit dodrantalem, aut maío- 
rem, fubrubrum, ex quo germinant folia pini (imilitudine, teneríora tamen acte- 
nuíora, Etín uniuerfum pino nuper natz fimilis et,unde & nomen traxit, Abur 
Plyphylls. dat haec etíam fucco candido — Platyphyllos V erbaíco fimilis eft, longioratgreliz 
quis folía habet, 
LOCVS,. ' 
Heliofcopius in ruderibus potifsimum, & circa oppida nafcitur, Cyparifsías in 
campeftribus frequentifsimus occurrit. Platyphyllos uero ín fyluís, 
TEMPVS, 
. Bemé Tithymalorürautumno legitur, fuccus ueró incipiente pomorülanuoine, 
TEMPERAMENT V M, | 
Viíncentem habent acrem calidam facultate, ineft ueró & amarítas, Ex quarto 
itaque calefacientíum funt ordíne, Gt ualenter deficcant, 


VIRES, 


TITHYMALVS 


| Gonnavenbebe YOol(femilco, 
HELIOSCOPIVS, | 


YY 4 


Un» 
m 
CE 
T 
FTO 
ii 
€ 


TITHYMALVS. 


PLATYPHYLLOS, 


e 


q 


814 PLÁNTARVM HISTORIAE CAP, CCCXIIL 


^ V IRES, EX DIOSCORIDE, 

Vim habet Characize liquor lacteus aluum per inferna purgandi, pítuítà & bi, 
" lem ducens, duorum obolorü pondere ex poca fíumptus , Cum melícratoautem 
uomítum cít, Appetente uindemía lacteus collioíturliquor. Depilat liquor híc re- 
cens ex oleoín fole ínunctus,renaícentesQ flauos & exiles efficit, randemtp omnes 
deftruít , Cauernís dentium índitur, leuatGg doíores : fed cera dentes oblínendi,ne 
effluens faucesautlinguam uitiet, Idem inunctus myrmecías,acrochord onas,thy. 
mos & impetigines tollit. Valetetíam aduerfus pteryoía, carbunculos, phagedae, 
nas,gangrzenas,fiftulasq.Semen & folía eadem lacteo fucco praeftant,dímidi; ace. 
tabuli pondere pota, Radix drachma pondere cum hydromelíte infparfa & pota, 
per inferna purgat, Decocta cum aceto, colluto ore, dentíü dolori auxiliatur, He. 
liofcopíus eandem príori uím habet, non tamen ufqueadeo íntentà, INecdíuerfam 

facultatem obtínent Cypariísías & Platyphyllos, 

EX GALENO, 

Validi(simus Tithymalorüliquor eft, Secundülocum tenet femen & folía, Sed 
& radix earundem facultatum partíceps eft, fed non ex equo . San&ipfa cum aceto 
decocta dolores dentíu fanat, maxímé quiillis erofis prouenit, Atliquores ut quí 
ualentíorem uím habeant, ín foramína quídem ipfa dentium induntur , Caeterum 
fialíam corporis partem contígerínt,contínuó adurunt,ulcerantQg:quapropter fo 
ris ills cera circunlinitur, Síc pilos quoque fuccus ínunctus tollít; Porró quum ue. 
hementior fit, oleo mifcetur:& fi íd (epe fiat; tandem prorfus radices pilorum adu- 
ftac corrumpent,corpusQ depile reddetur, Eadem facultate myrmecías, acrochor, 
donas,pterygía & thymos auferunt, detergentüplichenas & pforas,quía fcilicet ab. 
(tergendí íllís facultas ineft; propter amarítudine, Preterea ulcerum phagedanica, 

D anthracede & gangranede, quía ualenter calefacíunt & ab ftergunt, fi ín tem pore 
& moderaté quis utatur, iuuare poterunt. Verumenimuero & fiftularii callos, ea. 
dem facultateadímunt. Porró heec omnía eenere quidem fimiliter, ímbecillíus ta. 
mer & folía & fructus prac(lare poffunt, Quibus fané & ad pííces ín aqua ftagnalí 
capíendos utiafTolent, Celerríme nanque abillís ín uertiginem actí, acfemimortui 
reddití,ad aqua fuperficiem feruntur , Caeterum quum feptem fint eorum gene, 
ra,ualentífsimus eft quem Characíam nomínant, &Vlyr(inites,& quíín petrís na^ 
Ícíturad modum arboris:deinceps qui V erbafco adfimilis eft, & C yparíísias:poft 
Paralius, denique Heliofcopius, Proportíoneueró com preheníz illorum faculta- 
tís & cínís & líixiuíum erit, 

EX PLINIO, 

Tradunttotíes purgari hydropicos fico fumpta, quot guttaslactis C haracie ex- 
ceperít. E(CGC femen ín ufu cum melle decoctum ad catapotía foluendze alui oratía, 
Semen & dentium cauis cera includítur , Colluuntur & dentes fücco radicis deco. 
cz in uínoautoleo, Illínunt&lichenas fucco, bbunt& eum ut purgent uomitio 
nes,X aluofoluta, alíàs (tomacho inutilem , Trahit pituítà faleadiecto in potu, bi 
lem aphronítro,Si peraluü purearilibeat, ín pofca:fi uomítione, ín paffoautaqua 
mulía,IVledía potío tribus obolís conftat, Fícos à cibo fum pfiffe melíus eft, Fauces 
urítleniter,Eft enim tam feruentis naturz,utperfe extr corpori im pofitu, puftu. 
las igniu modo facíat, & pro cauftíco in ufü fit, Helíofcopius trahit bilem per ínfer, 
nain oxymelite dimidio acetabulo, Czeterí ufus qui Characíze, Cyparifsíae eadem 

uis qua Heliofcopío aut Characize, Platyphyllos pifces necat;aluum foluit, 

| tadice uel folíjs,uel fucco in mulío;autaqua mulfa drachmís 

quatuor, Detrahit priuatim aquas, 


DE TRIPHYL- 


AN ; Boa: | 
e PA 
P F ned vx N 
; X A 
P2273 Y (77 
c , €; 
X p. 
£A v. (xS / AR N 


UA NT 
Nx 
n : 


Gibetgcsdits 


TRIFOLIVM . 


ODORATVM, 


2 DE TRIPHYLLO- CAP» CCCXIIID 


C 
NOMINA. 
PIOYAAON Cirzcis, Trifolium odoratu Latínis, officinis fimpliciter 
Trifolium odora. v lrifoliu dicitur, Germanis Gibengescit/propterea quod fingulís die. 


| bus feptíes odore fuum habeat,& toties etíam amíttat, quandíu ín hor, 
£2.59 tocreuerít,D'ecerptum ením &exiccatum,odorem fuum perpetuo re. 
tinet, Qui certé pluuiofa temporis conftítutione ac tempeftate ínftante multo ue- 
hementior eft, fic fané ut totas edes, ín quibus hzc herba repofita eft, odore fuo 
compleat, Poteft etíam appellari comodiísim? wolrícd)enber 2A Lee 
FORMA, 

Frutex eft cubito altior,uirgas habens tenues,nierís,iunceistg adnafcentijs mul 
tis pradítas, ín quibus folía Loto arbori fimilía funt, terna ín finoulís ermínatio- 
nibus, Hís recens enatís odor Rute ineft;auctisueró iam,bítumínis, Florem emit. 
títpurpure&m, femen modicélatum & fubhirfuti, ex altero extremo apícem obti, 
nens. Js adíx illi tenuís,longa,ualida. Ex qua quidem delíníatione fatis conftat her; 
bam, cuíus picturam damus, efTe Trifolium odoratum:fiquidem cubito altior eft, 
caules tenues obtínens,underamufculí multi nigrícantes quodammodo, acíuncei 
oríuntur, qui (ingulíterna folía producunt odorata , Flores etíam habet ín purpu. 
reo cccruleos , Semen quocp lilio haud difsímile in folliculis modicélatis, pilofis, 
& ín fummítate aculeum habentibus, profert, Radícem denícs longam, candidam 
acualídam habet,ut prorfus nihil fit quod defcriptioninon relpondeat, 

LOCVS, ! 
Sponte fuaín Giermaníanon prouenit. Satum ueró nulla difficultate prodit, 
TEMPVS. 
D  luliomeníefloret,acfubinde femen producit. 
TEMPERAMENTVM, 
Calidum eft& ficcum in tertío ordíne. 
VIRES — EX DIOSCORIDE. 

Semen & folíainaqua potalaterís dolore laborantibus, difficultati urínze,comi, 
tialibus,incipientí aquae ínter cutem,uuluzQ ftrangulationibus auxilíantur,IVlen 
fes etíam ducunt, Oportetautem feminis tres, folíorü uero quatuor drachmas da^ 
re, Succürrunt&C uenenatorü morfibusfolia tríta cum oxymelite & pota, R eferüt 
quidam,f(i totíus fruticis,radícís &foliori decocto foueantur fa&ti ex Íerpentíi mor 
fibus dolores,cos mítígari.Síueró alius ulcus habens eodem illo decocto quo qui 
píam fanatus fuerít foucatur, eadem fentit quae morfi à ferpentibus, Dant quídam 
etíin tertíanís bibenda folia eius tría;aut totíde femína cum uíno,ín quartanísaute 
quatuor;ucluti quz círcuítus foluere poffunt. IVli(cet uero eius radix & antidotís, 

à EX GALENO, 

Tríphyllum potumlaterum dolores ab ob(tructionenatos iuuat,urínà & men» 

fes prouocat, 


tum cur dictum. E v9. 


EX PLINIO, 

Trifolium fcio credí praeualete contra ferpentiü ictus & fcorpioniz, ex uínoaut 
pofca,femínís oranís uiginti potís,uel folijs, &tota herba decocta; ferpentestg nun 
quam ín Tiifolio afpici, Praeterea celebratis autoribus cótra omnía uenena pro an. 
tidoto fufficereuigintiquínque erana eíus. 

| APPENDIX. 

Debeteius Trifolij odorati ufus effe fubinde ín omnibus officínis,quod mirificé 

uenenis aduerfetur,& ad ulcera malefica fananda perquam utile fit, 


DE TRIFOLIO 


'RIFOLIVM  PRATENSE : 
TRIFO 25sann YOy (cnElee, 


PVRPVREVM, 


zz 


(E 1» t T — 
: uw». ES 
"n : js 


Sw. [| 277772 
EUM AS | 


A 
NY 


TRIFOLIVM PRATEN. 
SE ALBVM, 


. TRIFOLIVM PRATEN- 


"SE LVTEVM. (eclee Y0y (ente 


d DE TRIFOLIO PRATENSI 


c | CAPR CCCXV 
] NOMINA. 


PIOYAAON y 29ezororaonc 9yasfy Cirzecis, Trifolium pratenfe Latt. 
j tínis dicitur. Officinzelatíinum nomen retínuerunt,& fimpliciter Trífo 
3 (4 Ilíumuocant, Vtendum ueró illis efTet odorato Trifolio,quemadmodu 
:&y altero abhínccapíte diximus. Giermanís YUy fentlee nomínatur, 
M MK GENER A. 

Trsgerpra | "l'risapud nospafsimín pratis prouenientía Trifolij inueniuntur fa(tioía, quo. 
(5TU ^ vumprimumafloribus purpureis, Trifolíà pratenfe purpurei, germanice bzaurt 
2 TN YOyfentlec/ alterum itidem à oribus fuis candidis, 'T'rifolíi pratenfe candidum, 
Lucem. germanice voci YOyfenElee/G tertium luteum, eermanicé geel YOy (entlee appel, 
lauímus, Quodadfolíaipfaattínet,non admodiu differunt: quoduis ením horum 
generum tríbus conftat folíjs, quac ín prímo funtlatíora & herbacea,ín fecundo au- 
tem longiora & angu(tíora,maeísq pallefcentía candícantiáue, In tertío funt míno 
|». ra & rotunda;atquead Fcenigrzcci folía accedentía, Sunt quihocgenus Lagopum 

effe putent.Sed de Lagopo fuo diximus loco, 


FORMA, 


Caulem rotundü,cubitalem obtínent,ramos exiles, folía per interualla tría:flo.- 
resin fummo aut purputeos, autcandidos,autluteos:radícé longam &lígnofam, | 


LOCVS, 

Scatentíjs prataomnia,unde etiam nomen nacta, 

| TEMPVYS., 
D  HlorentVlaio & Iunio menfibüs. 
TEMPERAMENTVM, 

Adftrictorie cuiufdam qualitatis fenfum ín euftu pre feferunt, non tamen mul 
tum admodum, ut nihilominus (int tenuíum partíum & exíccatoría, quandoquí, 
dem etíam exígua quafi acrímonia praedita uideantur, 

^ VIRES. 

Hauddubié medíocríter concoquendi & exiccandi uim pofsident,utnon teme, 
ré quidam ex recentioribus herbaríjs tradant, Trifolía haec albo muliebri proflu. 
uio mirifice conferre. Eadem etíam inflammationibus impofita, eas cócoquunt, &€ 
ad maturatíonem perducunt, 


DE TRAGOPOGONE- CAP» CCCXVrp 


| NOMINA. | 
PATOPROFPON,1:159 Grecisnominatur, Latinis Hirci barba, & Co. 


4| ma:oflicinís íenota eft herba, Germanis 25octsbart & Gancb:otdi- 
citur, Fiieronymus herbaríus Braunfchuuigenfis magno errore hypo- 
Trégopogoneur sees] cifthida ín hacherba nafci putauít, Sícauté eam Girzeci uocarunt, quod 


didis, à calyce eius promíffze pendeantbarbze, uel rectíus quod utei illius flores ín uolu. 
cres barbulas euancfcant, 


Hircibarba, 753 


FORMA. 

Caulem habet exieuum,loneum tamen, & bícubitalem interdum, ceniícufatir, 
folia Croco fimilía, radicem longam & dulcem, fupra caulem calycem magnum, 
&in eíusfummo femen nigrü, lorem luteum, qui ín canefcentes barbulas fati(cít, 
Hacetíam cum carpitur lacte manat. 


LOCVS, 
Suafpontein pratís nafcitur, 


TEMPYVS, 


ted 
e 
I" 


$3ocfebart, 


TRAGOPOGON 


822, PLANTARVM HISTORIAE CAP, CCCXVI, 
Gu | j TEMPVS, 
IVlaio & Iunio menfibus floret. 

TEMPERAMENTVM. 

Dulcedo qua ín radice ac totafere planta apparet, fatís monftrat eam effe cali, 
ditate tepida praedítam, & modicehumídam, 

VIRES EX DIOSCORIDE, 

Herba & cruda & cocta edendo eft, 

APPENDIX. 

Ex recentiorum traditione, & temperamenti ratione, zeftuanti ftomacho utilís 
eftherba,thoracís & iecorís uitíjs,renum ítem & ueficae malís, Succus eiufdem mi^ 
rificelaterum doloribus auxilíatur, | | 


DE TYPHA»* $CAP» CCCXVII- 


NOMINA. 
2 vou Grecis, Typha Latínís, officinis ínufitata, Germanis (20fi/ obe 
3 Dfattentolb dicitur, A nonnullis nofpen vn X íegen, 
W ! FORMA, 
yc €») —Foliüprofert Cyperídi (imile,caulem Iaeuem,enodem, cuius in fum 
mo capite los obducitur denfus,euadens ín pappum feulanuginem, Qua defcri 
ptio huic plante fic quadrat, ut nulla fit nota quz redamet. Folío fiquidem Cype. 
ridis erumpit,caule alto,Izui, plano; enodi, cuius cacumen denía florum congeríe 
(tipatur,& ueluti fpiffa cíngíturlanuegíne,qua in pappos tandem euanefcít, 
LOCVS. 
D QGieniturin palu(tribus & ftagnantibus aquis, 
TEMPVYS. 
Tulio menfe caulis lanofa loccoru denfitate obducitur , Augufto autem in pap. 
pos abít,& euaneícit, 


TEMPERAMENTVM, 

Quantum ex uiribus eiufdem colliei poteft;non euidenter, potifsimir eius flos 
calefacit &refrigerat,modiceg abftergit;atqueadeo exiccat. Quum enim ambuftis 
medeatur, & ambut(ta, Paulo libro quarto, capite undecimo tefte, medícamenta 
quae mediocriter cítra infignem calíditatem atit frigiditatem abftereunt,requirant, 
fequitur hoc quale díximus temperamentum obtinere, 

VIRES EX DIOSCORIDE, 

Ffos eius cum fuillo adipe uetufto eloto exceptus ambuftís medetur, 

DE TVRCICO 


923 


Snaesenfolbert, 


$24. 


erurcic frumene E 
tun cur dictum, B 


D 


DE TVRCICO FRVMENTO»r 


CALP CIGAC X NUM 


NOMIN A. 


3 0c frumentum,utalía multa, ex eorum eft genere quz aliundé ad nos 
translata funt. B Girecía autem &CA (iain Giermaníam uenít,unde Tur. 
] E cicum frumentum appellature(t: Afiam ením uníuerfam hodie ímma, 
L5 fgg. € nifsimus l'urcaoccupat. Giermaní etiáad loca unde affertur refpicien, 
tes, Cürdi(do Eo: nominant. 


[x 


GENER A. 

Quatuor huius frumenti reperiuntur genera, uoddá enim erana rufa, quod, 
dam ueró purpurea, aliquod lutea, aliquod fubcandida grana profert, Spicarü feu 
panícularum etíam ín ijs eft diuer(itas:etfi ením omnes mutice fint,tamen alía can- 
dídos,alíaluteos;alía purpureos;prout fcilícet orana colorata erunt,flores obtinet, 
Alíàs,quodad formam attínet,in íjs nulla eft differentia, 

FORM A. 

Culmum habet craffum, rotundum, altum longümue, infima eíus parte pur- 
pureum,genículis ínterfectum:folía oblonga & harundinacea,in fummítate pani» 
culas, autípícam mutícam, & granís uacuam, inftar Secales florente, nunc luteo, 
nunc candído, nunc purpureo colore, proutfructus quem profert coloratus eft, 
Fructu uero & grana tríangula, díuerfis íam coómemoratis coloribus tíncta, in fo. 
liaceís,rotundisac crafsís membranis acuaginis,quz elateribus eenículorum feré 
fingulori prodeunt,contenta obtínent,coaceruata ac penítifsime iuncta, ing octo 
aut decem uerfus ordíne dígefta , E faftigio uaginarüu capilli tenues, íam candido, 
íamluteo,nunc purpureo colore maculatí dependent,;ut píctura fatis oftendít,que 
uníca quíde tibiomnía genera repracfentabít, Flzec ín una uagina quatuor tibi era- 
norum colores monftrat, cim tamen quzeuís unius duntaxat colorís erana, nem- 
peautlutea, aut purpurea, aut rufa, autfubcandída omnia habeat, Quod nos, ne 
aliquem pictura deciperet,monendum effe duximus, 

LOCVS, 

E Gracia uel Afia;ut dictum eft;prímum ad nos peruenit, INuncautem pafsím 
inomnibus hortís prouenit, 

TEMPVS, 

Seritur menfe Aprili,necnifi fub finem Augufti & initia Septembris ad maturi 
tatem peruenit, 

| TEMPERAMENTVM, 

Dulcediné &lentorem quendam erana guftu pra fe ferunt,ut hauddubicidem 

cum Títíco habeat temperamentum, 
| VIRES 

Cumidem cum Trítico habere uideatur temperamentü,eafdem etíam obtineat 
facultates neceffe e(t, Girana itaque teruntur ín candídifsímam farinam, quaeín paz 
nificía fubinde cogitur. Panís tamen illelentoris quiddam & obftruentís naturg ha 
bet, Hinc eft quod in Afia & Tl'urcía illius nullum ín cíbo ufum effe,nífi cum anno- 

na premit inopía,dicunt. Caeterum foliorum fuccum refrígerandi facuL 
tatem obtinere tradunt, híncad eryfipelata utilem ad. 
modum efTe conijciunt, 


DE THYMO, 


IVRCICVM 


FRVMENTVM. 


S wrcEifep Cos, 


8:6 DE TH YMO» CAP.» CCCXIX» 


NOMINA. 
sepollu Ro [E]ERg] Y wo 2 Giraecis, "Thymus Latínís, herbarfjs uufearibus Serpyllu Ro- 
Wanati. v ASIN manum, hauddubíe ab odore quem cum Serpyllo comunem habet, di 


17 A| citur. Officinzeantíquum nomen retinuerunt, Grermanis Cbym /& 
Thynus utde eo 


| c iesteu X ómifeber quenbel uocatur , 'hymus autem Graecis ab excítando, 
yo quod &sp dícunt, nomen inuenit, INonnullis potíus hoc placet etymum, ut Thy, 
mos quafi thyzmos;hoc e(t, fanguinem impellens dicatur, 
FORM A. 

"Thymus furculofus frutex eft, mínutís multis & anguftis folijs circundatus, in 
fummo capítula floribus purpureis referta habens, Ex qua fané delíníatione omní 
busconfpícuü fit herbam cuíus picturam damus effe Thymum. Dodrantalís ením 
& furculofus frutex eft, folijs exíguís, flofculis ex purpura candícantibus, fuauifsi- 
mí odorís,capítella fpecie complícataru formícarum;radice lignofa, enafcentías ui- 
rídes multas obtínente,quibus ín terra radicatur, 

LOCVS, 

INafcitur petrofis & tenuibusocís : neque ením locum pínouem;necg ftercora, 
tum, fedaprícum defiderat, INuncin hortis multis Giermaniz prouenit, 

7EMPVS. | 

Floretferó,quod Theophraftus etíam libro fexto de híftoría plantar, capite fe^ 
cundo teftatur,círca Solftitía,cum & apes decerpunt, & auguríiu mellís eft, 

TEMPERAMENTVM, 

'Thymus uehementer calefacit, Itaque ín calefaciendo & exiccando ín tertío or; 
díne ftatuendus eft, 

D VIRES, — EX DIOSCORIDE. 

Potuscum fale &aceto,pituítà peraluum ducit, Decoctu eíus cum melle ortho» 
pnoicís &afthmaticis prode(t, Lumbrícos uentris, menfes,fetus &íecundas pellit, 
Vrinam cíet, Vlixtus melle ín ecleemate,excreabilía efficit thoracis uítía, R ecentía 
cedemata cum aceto íllítus difcutit , Sanguinis grumos difloluit ,"'hymos S uer- 
rucas penfifes tollit, Iíchiadicis cum uíno & polentaimpofitus auxiliatur , Hebeti^ 
bus oculís ín cibo fumptus opítulatur, V tilís etíipro condimento ín fanitatís ufu, 

EX GALENO, 

"Thymus incidit, &calefacit manifeftétob id & urínà &menfes prouocat,foctum 

eucllit;& uifcera potus expurgat, educendís ex thorace &€ pulmone confert, 
EX AETIO,. 

Fizcexperimentis de Thymo comperta funt, Dato íeiunis artícufari morbola- 
borantibus, Thymiaridi mínutifsimí drachmas quatuor cum oxymelítis cyatho, 
Bilem enim reliquos humores atq; acrem faniem euacuat, Facit & ad ueficae ma, 
la. Ventre ínflatís,ubi intumefcere cceperínt, drachm& unam dato íeíuno cum co, 
«hleari aquae mulfzc, Adlumborü coxendícumqg dolorem, laterístg & thoracis, ac 
hypochondríorü fufpenfiones, ac inflationes,pondere tríum drachmarü cum oxy 
melítetemperato,menfura cochlearí) ieiuno exhibeto. Similiter etíam &melancho 
licís, & mente turbatis, tímoreGg detentis drachmas tres cum oxymelítis temperati 
cochleari przebeto. Dato ítem ietunis & ante ccenam adueríus lippítudíne, & uche 
mentem oculorum dolore, Praeterea contra podagram, etiam quz motum omniz 
nointerceperít,cum uíno utilifsíime propinatur, Poftremó ad tumefactos teftes,íe 
iunis trium drachmarum pondere exhibeatur. 

EX PLINIO. 

Oculorü claritati multum conferre exiftíimatur, & ín cibo, & ín medicamentis. 
Item díutínzetufsi eclíomate faciles excreatíones facere cum aceto & fale. Saneuíne 
concrefcerenon patitur é melle, Longas faucium de(tüillationes extra illíta cum Si. 

napi, 


SS otnifd queiod. 


Us 


2 
A XE : 
à x s. * 
IS JLSNNS à 
DEA » jme A 
t x : . - 21. 2 
^ LO SS e] ^ 4 S 1 T 
——(Z Sie - / 5 
p ul 3 "e d 5 
V ERU: T 3 
i; x W UN o -— 4 ! P 
AZ 2 »- (j A NL 2 - 
—. t ES / e - E 


NL 


$28 PLANTARVM HISTORIAE CAP, CCCXIX, 


C napi,extenuat;item ftomachi & uentris uitía, IVlodícé tamen utendum eft,quoniá 
excalfacit, quamuis fiftataluum;qua fi exulcerata fit, denaríj pondus ín fextarium 
accti & mellís addi oportet, Item filateralis dolor fit, aut inter fcapulas, autín tho- 
race, Pracordíjs medenturexaceto cum melle: quae potio datur & in alienatione 
mentis & melancholicis , Datur & comítíalibus, quos correptos olfactus excitat 
Thymi, Aiunt & dormire eos oportereín molli Thymo., Prodeft & orthopnoicis 
& anhelationi, mulierumQ menfibus retardatís , V el, (i emortui (int ín utero pat- 
tus,decoctum ín aqua ad tertías, V iris ueró contra inflationes, cum melle & aceto, 
Et fi uenter turgeat, teftésue aut ueficae dolor exígat, E uíno tumores & impetus 
tollítímpofitu. ltem cum aceto,callum & uerrucas, Coxendicibusimponitur cum 
uino, Artícularibus morbís tríum oboloru pondereín tribus cyathis aceti (mel. 
lis, Et in faftidio,tríitum cum fale, | 


DE TEVCRIO» CAP» CCCXX» 


NOMINA, 


ET7EYKPION,Ayeuuadeve Ciraecis, T'eucrion Latinis appellatur, Officinis 

v ignotum, Germanis grof 2Satbengel dicitur, T'eucríum autem uoca- 
rum eft Grrzecís paríter & Latínís, quod Teucer Aíacís frater hocínue. 
S nerit. Inuentum ueroab eo fic tradít Plinius, Quum exta in facríficio fu 


"Teucrum unde ? 
dictum. 


Teucriumbocdi accreuít, Diuerfum tamen hocT'eucrisab Hemionitide,quod à Plínío etiam T'eu. 
pa ded i crídm appellari diximus, Chamaedrys autem nomínata eft hzc herba, quod Cha. 
in onam madry fimíllíma (it, adeo ut uicifsím etíam Chamzedrys hoc nomine, ut fno díce- 
Lon musloco, dicta fit l'eucríum , Maiustamen eft Teucríium quàm fit Chamadrys, 
D utmeriító Germanís grof 25atbengel nuncupari queat, 

FORM A. 
Herba eft uirez referens effigiem, Chamzdry fimilis, tenuifolio, non multum 
Ciceri difsimile, Haec quanquá breuifsíma fit Teucri] deliníatío,taméabundé mon 
ftratherbam hanc,cuíus picturá exhibemus,efTe uerum T'eucríu, cum níhil Cha- 

madry magis fimile dicí queat,;(i diligenter utriufcs plantze notas expendas. 

LOCVS. 

NNufquam,quod ícíam, fponte fua in Giermanía prouenit. Satum tamen copío. 


fenaícitur,In Cilícía plurímum habetur, 
TEMPVS. 


Floret Iunio & Iulio menfibus,ac fubínde femen producit, 
 TEMPERAMENTY M. 


In fccundo excalfacientium,tertío autem exíccantíum exi(titordine, 
VIRES, EX DIOSCORIDE. 

Viride cum poíca potum, aut aridum decoctum ac hauftum, lienem potenter 
minuit, Lienofis cum ficís &aceto illinitur, Venenatorum autem morfibus cu 
aceto fine ficís, 

EX GALENO. 
T'eucrium incidendi, & tenuium partíum facultatis e(t, quare lienes fanat. 
EX PLINIO, 

Recens T'eucriía in pofca;uel ficca deferuefacta, potu líenem efficaciter cofumít, 
Item ex aquaillinitur.Pota arida & decocta quantum manus capiat, ín acetí hemiz 
nis tribuslieni medetur, Ad uulnus illinitur eadem cum aceto, aut fi tolerari non 
pofsít,ex fico uelaqua,Serpentíum plagis imponitur cum aceto tantum. 

| | DE HYPE- 


» 


Y 
cM 


pe 


t 


zx 
-— 
E 
O 
— 
Ea 
E 


— 


9? . DE HYPERICO- CAP. CCCXXD 


C NOMINA. 
E EUM REÉPIKON,mdóreuap, yapeerirvt Grecis , Fyperici Latinis dici, 


3 tur. INomenlatínum in officinis feruat, V uleus herbaríori: Per 
( | foratam uocat, quod folía foli obíecta innumeris foraminibus fca 
à AI tere, &' omni ex parte punctís quibufdapertundi uideantur, Her, 
T. Qu [Xe NM. bam quoq; díui Ioannís appellant, Giermanís €, Yobanetraut 
Atdrofemon. Vei 479] nominatur, Androfzemon ob florem eíus quí digitis confricatus 
Chanepios. (e ouineü emíttitliquorem, dixerunt. Cham epítys uero ab odorefemínis refinaz 
Eigademo^ ceo nominata eft, Fugam daemonüalíqui, quod (uperftítione quadam induci, fi. 
care poffe daemones credíderint,appellauerunt, 
FORMA, 
Folía Rute fimilia habet,furculofus frutex, dodrantalís, rubefcens. Florem ft 
 teum, quidieítisattrítus fanguíneum emíttít fuccum, qua ratíone Androfzmon, 
quafi humanum díxerís fanguíne,appellatur. Siliquas eerít fubhirfutas, ín rotün» 
dítate oblongas, hordei magnitudine, in quibus femen niorum, refinam obolens, 
Cuíusnimirum defícriptionis nota íta herba illi, quam Perforatam uocant noftri 
temporis herbarfj,refpondent,ut nemonifi prorfus pracfracto fitanimo Hyperici 
effe deíncepsreclamare pofsit.Síquide furculofa eft herba, dodrantalis,fubrubens, 
folio R.utz, flore luteo, quem fi dioítis libeat terere, manus profecto inuenies fan- 
guíneo fucco cruentatas.Silíqua deníque terete, hordei magnitudine, femíneintus 
níoro,refinam olente, Duo ítagpín Perforata ínueniuntur,quz effe Hyperícü Cer» 
tam tibi facíut fidem, cruentus nempe floris tríti fuccus, odorG feminis refinaceus, 
marcdlitlorete qui diuerfum fentíunt hauddubie Vlarcelli Florentini ín terpretatíone falía (educti 
üncmm. (nnt quíflorealboconftare Hyperícum afferít, cum tamen ín Díofcoride fit, «vu g- 
2 D Spypiiuvoy, hoceft,floremluteum habens, : 
LOCVS, 
Gienitur ín cuftis,& afperís locis. 
| TEMPVS 
Acftate floret, Tulio potifsimum & Augufto menfibus, 
TEMPERAMENTVHM, 
Hyperícum calefacit & exíccat;tenuisip fubítantiz eft, 
NURMRSESS C UCECXTU YUTO-S CIO RAI EP ES 
V'rinam cít, menftrua ducitappofitu. A tertíanís quartanísg cum uino fotum. 
liberat.Semen quadragínta diebus potum ifchiadicís medetur, Folía cum femíneil ' 
lítafanantambufta, 


Porforata, We 


EX GALENO, 

IVlenfes & urínas prouocat : fed ad haec totus fumendus eft fructus,non tantum 
femen, Cum folíjs illítus uíridis ad cícatricem ducit cum alía, tum etíam ambufta; 
Cacterü fi ficca contufa ínfpereas, humida & putredínofa ulcera fanabis. Sunt non. 
nulli qui ifchíadícis bibendum exhibent. 

EX PLINIO. 

Natura femini Hyperici fpiffandi, Aluum fiftít, urinam cit, ad calculos uefice - - 

cum uino bíbítur, sue zit fes Ver a 
DE -HYOS CYÁMO,.. 


G. Sjobane Graut, 


PA ESN 
tZ 


ue RNC 
y | 
j 


HYPERICVM 


82» DE HYOSCYAMO» CAP» CCCXXIID 
( , ! 
NOMINA 
ozKvAMoS Grecis, Hyofcyamus, A pollíparis Latínis dicitur, Ara» 
bibus Plíníus Alterci uocari teftatur, Officínís corrupta uoce lufquía^ 
j| mus dicitur, Germanis 23ilfamEraut/ucl fimpliciter 25ilfer. Hyofcya- 
Fiyofcyamon un | monautem Graci uídentur appellare quafi fabam fuillam aprínámue, 
dc didum, quód,utin hí(toría fua Helíanus inquit, pattu huíus herbe conuellantur fues apri, 
ue, pracfentí mortís periculo, nifi copiofa aqua ftatím fe forís & intus proluerint, 
Adeunt(g aquas non ut proluantfe tantum, uerumetíam ut cancros uenentur: fjs 
enim nactís protínus fanitati reftíruuntur, Atque hínce(t quod à nonnullísetiam 
Apollinis. Crermanis €ewbor: nomínetur , Apollinarem ueró Latini ab Apollíne medici. 
nz inuentore dixerunt, | 


Alterum. | 


GENER A. | 
NigerHyofode — "l'riafuntHyofcyamigeneta, Vnum purpureos fert Rlores,folía Smilaci fimilia; 
mus femen nigrum,cytinos duros & fpínofos. Hocnigrum herbaríj appellant, Altera 


rias. floresluteos ceu máli effigie, folía & filiquas teneríores, femen fubflauu ceu Irionz 
Al laum uocant, Ethoceft quod pictum damus, T'ertium utilead medicinam, pla. 
cíidiísimum exíftens, píngue, tenerum, lanuginofum, flore & (emíne candido ; aL. 
bum nomínant, Quod (i uero illud non adfit, utendum flauo erít, INígrum utde- 
terrímum improbandum, | 
FORMA. 

Frutex eftcaules emittens craflos, folía lata, oblonga, incifa, nípra, hirfuta. Per 
caulem deinceps flores prodeunt uelurí máli punici cytíni, clypeolís fepti, femine, 
ut Papauerís, plenis. Cyuid multa:frutex eft trifti afpectu,folio lato, longo;píneui, 

D hirfuto, uenofo, & laciniato:caulibus crafsís, € quorum latere flores prodeuntran- 
quam málorum punícorum cytini, muricatis calycibus, ramos contínua feríe ue» 
(tientibus,femíne intus Papaueris refertís, 

LOCV S. | 

Primum genus ín Galatia nafcitur. Alterum pafsim círca littora, & inter ruínas 

& rudera prouenit, Tertium ín marítímis & ruderibus, 
TEMPVS. 
Semen nullum nifi poftquam inaruerit legendum, Floret feré per inteerá afta 


tem,potifsimum]luliomeníe. —— | 
TEMPERAMENTY M. 


Candidus ex tertío qudammodo ordine refrígerantium eft, Reliqua duo sene; 
tauenenofa, t | 
VIRES EC DIOSCORIDE, 

Exprímitur fuccus ex tenero femine,folijs,caulibusq,ín quem ufum tunduntur 
omnía,expreffustp ín fole ficcatur. V fus eius adannum uftg : facilé ením putrefcit, 
Exprímitur príuatím etíam fuccus ex arido femine,aqua calída perfufo, tufo & ex- 
preffo. E(t aeró fuccuslíquore preftantíor,& magís dolores finit. Herba autem ut 
rens contuía,& trímeftrí farinze mista ín paftillos coformatur & recondítur, Prior 
uero fucci exprefsio, S quodà ficco femine exprimitur, collyríjs dolorem leníenti 
bus comodé mifcetur, I contra acres calidasqg luxiones,dolores auríum,& uuluae 
uitía, Cum farina autem autpolenta,contra oculortt; pedum, alíasQy ínflammatío- 
nes,Semen eadem poteft. Facitad tufsim, deftillatione, oculorum fluxione, uche, 
mentes dolores, mulíebría profluuía, aliasqp fanguinis eruptiones, obolí pondere 
cum Papauerís femíne, & aqua mulía potum. Confert podaeris, teftibus inflatís, 
mammísqQ à partu turgentibus, fi trítum cum uíno illinitur , IVlifcetur utiliter & 
alijs cataplafmatis dolorem leuantibus, Folía omnibus medícamentís dolorem fe- 
dantibus, perfe, & cum polenta mixta utiliter illinuntur , Recentía ad mitigandos 

omnes 


HYOSCYAMVS 


FLAVVS, 


834. PLANTARVM HISTORIAE CAP, CCCXXIL 


*  comnesdoloresillinunt, Tría aut quatuor cum uíno pota, hepíalas febres fanant, 
Decoctaolerit modo, & triblij menfura comefta, mediocrem íinfaníam gienunt, 
Idem efficere tradunt,fi ín colo ulcus habenti quis per clyfterem ínfundar , R.adíce 
ín aceto decocta,dentes ín dolore colluuntur, 

EX GALENO, 

Hyofcyamus cuíus femen atrum eft, infaníam & foporem affert , Huícis cui fe. 
men mediocriter lauum eft propínquam facultat£ obtinet, Fueiendi autem utrigg 
funtutinutiles & uenenofi, Ceterü cuíus femen acflos candidus eft, ad (anationes 
uel maximeidoneus eft, 

EX PLINIO. 

Hyofcyamiü contra canum morfus ualet,ín& uulnera cum melleimponit, Con. 
tuum cumfolíjs ex uíno datur peculíariter contraafpidas, Eius fuccus fanguinem 
excreantibus medetur, INídor quoq accenfi tufsientibus, V fus femínís & per fe,& 
fucco expreflo. Exprimítur feparatím,& caulibus folijs utuntur, & radíce, teme. 
raríaín totum(utarbítror)mediícína, Quippe etíam folíjs conftat mentem corrum 
pii plura quàm quatuor bibantur, Etíam antíqui ín uíno febre depelli arbítraban 
tur, Etoleum fit ex femíne,quod ipfum auríbus ínfufum tentat mentem, 


DE HYACINTHO» CAP» CCCXXIII-* 


NOMINA, 
FECNEZA] A E18 002 Grecis, Hyacinthus Latínis,officinis incognitus, Germa; 
(a nis 25laxo QDernenblimlin / quod uidelicet cum Viola purpurea ín 
| Martío & prímo uere erumpat,appellatur, 
GENER A. 
All Hysintbi, | D'uplicesfunt Hyacinthi,albi &ccerulei,utex hocC olumelle carmine colíiei po, 
p teft:INecnon uel níueos, uel cceruleos hyacinthos, Abos uero non íntellígas pror, 
fus candidos, fed eos potíus qui fi cum cceruleis cóferas pallefcere uídentur,quem- 
admodii píctura affabre tibí demonftrat, Germani album fceminá, ficut ceruleum 
marem uocant , Sunt quí ad etatem hanc differentíam coloris referre uolunt, quo» 
rum ego fententía ueríore effe exiftimo:cum ením adolefcunt, pallefcere incipiunt. 
Coeruleautem Hyacínthü noftra terra tríplicem producit, ut é pictura manifefté 
cernerelícet:maximu,maiorem,& minore, Minor floribus differt plurímtrà maío 
re;in illo enim maíores ac patentíores, ín hocauté mínores & quafi orbículati funt 
flores. Omnibus autem defcriptio, ut ex íjs quae (tatím fubtjciemus plani fiet, puL 
chreconuenit,uthínc congeneres herbas efTe conijcere cuiuís liceat, 
FORMA. 

Folia Bulbo fimilia habet, caulem dodrantale, leuem, mínimo dicito tenuiore, 
uirídem,comam adíacenté íncuruam,plenam florum purpurcorü,radicé & ipfam 
bulbofam , Fizec certé defcriptio ita pí&turis quas damus quadrat, ut nulla prorfus 
fiteius nota qua íllas nó appofitifsimé exprímat. Folía (iquíde Bulbi protínus à ta- 
díce prodeunt,caulis dodrantalís,leuís,& mínimo digito tenuior, herbaceus,coma 

Obicio. procumbens íncurua, plena lorum purpureorü, radix bulbacea, V erü poffetali, 

quís cauillarí, hos quos defcripfimus flores non efTe Hyacíinthos,quod ín ijs difcur 
Ouidius xiijme« rentibus uenis eraecarülíterarum figura At, utPlíníuslib. xxí.cap.xi, prodidit, S teo 
tamor. ipfe fios Poetae fabulantur,haud infcripta legatur. Cui (icrefpondemus: Hyacinth ü,quem had 
genitus foljsit^ Dyiofcorides & alij hiftorici defcribunt, diuer(um effeab eo de quo Poétz fabulan. « a4 
odd ife tur. Cuíus rei teftís e&t Paufanias,qui refert floré qui natus eft extincto Aiace apud k * 
ptan, funetaj; Salamína,non efle Hyacinthi, fed literis Hyacintho fimilem uíderi,ex candído ru- 7,;. 
liradulaet. bentem, ac Lilio mínorem, quemadmodü Ouidius,ítemt Virgilius defcribunt, " 7e 
; Idem etíam autor Cofmofandalon díci floréapud Hermionenfes, Trcecenijs E zi. 

nes 


HYACINTHVS COERV 


LEVS$ MAXIMYS, 


25a dOeegenblümóie geé fee; 


aaa 4 


836 


HYACINTHVS COERY- 


LEV$ MAIOR, (Ocrienblimlin bie Efeítzer, 


837 


HYACINTHVS COERVLEVS »5lav (Oeetsenblm mennte, 
MAS MINOR. | 


83s 


HYACINTHVS ALBICANS SEV 


25laxe mertsenblimlin voeible. 
FOEMINA 


SIPLRANTARVM -HISTORIAE.CAP, CCCXCXIII, 83e 


A. finesteftatur, Cum itaqueconftet duplicem effe Hyacinthum;alterum rubentem, 2545); 

——. eumliteris illisinfcriptis, qui à Poétís defcribitur;alterum areró purpureü feu coeru. pofiouv. 
leum(nihil enimrefert utrum dixeris, quod Diofcorides per purpureum colorem mibi v; 
uíolaceum dilutu;hoc eft,clariorem &apertiore,quem cceruleum uocamus, ínte]- fcoris, 
lexerítznam & Pliniuslib.xxxvtj.cap.ix. Hyacinthi colorem uíolaceu dilutum uo- 
cauit ine literís, à Diofcoríde alijsqy hiftoricis defcriptu:níhil ením Díofcorídes ín 
fuo Hyacintho de literís cómeminit : Haud igitur temeréin Viíreilio ferrioineos remuginite: 
hyacinthos,non cceruleos, fed rubentes ad (imilitudine ferrueínis quifpiam ínter «t^i qui api 
pietabitur,potifsimum cum Poétarum Hyacinthus,non cceruleus,fed rubens fit, Vergini, 
quemadmoduualibi Viíreilius € Paufanías docuere.R ubet etii color ferrugineus, vergilis Edog, 
INeque obftat quod INoníusferrugineos hyacinthos cceruleos interpretatus eft; tti: Et fueve 
isením cceruleu tantum Hyacinthu nouerat, Quod (i uero haee morofis quibufda sí SUE AL] 
non probabuntur, fed proríus funeftas literas ínfcríptas effe contendant, íjs ita re. Kor 
Íponíum uolo, Quas ín Flyacíntho literas appellant Poétze,&reras non efle, fed po. ritereinmy«in 
tíus notas quafdam níeras;íd quod hínc palàm fit, Plinius lib.xvifj. cap. xij. ubi de thogides. 

Áeguminibusloquitur,líteras lupubres ín flore etíam fabae ex fententía IVI, Varro. 
nisreperíritradit, ín quotamen flore non líteras ullas, fed nigras tantum notas, ut 
res ipía &pictura docent;infpicere licet, C)uod fi necifta fatisfecerínt,dicemustum ..— « 
penitus fabulofum effe quod regum nomínibus infcriptum Poéta,florem huncca- virg.Dicquibus 
nít.Si enimid credendu erít, credendum etiam quod ídem ex puero transformato !" terisinforiptt 
nattsfit, V el,quod ucro fimilíus eft, de reeijs florum appellationib, Poétaíocum folu forc ; 

ftruxiffe uídetur, cum paftorem índucít fcilcitante, quibus ín terris infcripti nomi, 1, ij, e 
nareeum nafcuntur flores:funt ením complures flores quibusáfuís ínuentoríbus — 

— regibusnomína funt indita, INeg; nunc ulla prorfus regt permultorü extaret me^ 
B moría,nifi ín flori nomendaturis, qui nomínibus regum inícripti funt;afTeruaret, 

LOCV:S. | 
INafciturin nemoribus:atque hinc eft quod Galli,apud quos, Plinij etiam teft 
monío, exímíé prouenit, ut in fuis comentartjs de INatura flírpíum uir eruditione 
darus loannes Iuellíus autor eft, nemoralem uel agreftem cepam nomínent, Et. uelle. 
cius certé magna eftcopía uerno tempore ín nemore haud procul à uico Lufche, ^eHisepe 
nauiuxta l'ubineam fito, ut uel ex natalíetíam fatis conftet llores hos quos pictos 
exhibemus,eílegenuinos Hyacínthos. — | | 
in TEMPY$. : 
V'ere,menfibusnimirü Februario &Vlartio,cum uiofa purpurea, Theophrafto 
lib.vi.deStirpium hiftoría,cap. ultimo te(te,erumpit : híncVlartium florem Gre? matiuflos, 
manís noftrís dictum elle [uprà monftrauímus . Hocpotifsimu tempore prorum- 
pítis quem Hyacinthit minorem nominauímus, Exit etíam,eodem Theophrafto 
autore,cum Gladíolo, quí uernus etíam flos eft. C)uo fanétempore is maxime lo^ 
rct, quem maiorem appellauímus, Proinde cum tempus etíam coueníat,nemo eft 
qui deínceps ueros efTe Hyacinthos;dubitare merito pofsítaut debeat. 
"M TEMPERAMENTVIM, 
Hyacinthi radíx bulbofa eft;ordínis primi ín deficcando, fecundi ueró completi, 
aut íncipíentis ín refrieerando, Semenautem tertio quadantenus ordíne deficcat, 
inmedío calidítatis & frigiditatis confiflens. 
| VIRES EX DIOSCORIDE 
Hyacinthi radix pueris cum uíno albo illítaimpuberes feruare creditur. Siftítal 
uum, Pota urínam ducit, Gzphalangíoru morfibus auxilíat, Semen magis adftrín» 
oít, G'ccelíacís prodeft, Potum cum uínoregíum morbum emendat, 
| EX GALENO, RA. | 
Radix pueros diutifsimé fertareimpuberes ín uíno illita creditur, Semen regio 
morboaffeciís ín uíno exhibetur, | i | 


EX PLINIO, 


940 PLANTARVM HISTORIAE CAP, CCCXXIIL 


[e EX PLINIO, 
Radix Hyacinthi ín uino dulci illita pubertaté coércet,&non patitur erumpere; 
Tormínibus & araneori morfibus re(iftít, Vrínam impellit , Contra ferpentes & 
Ícorpionesymorbumqgregíum,femen eius cum Abrotono datur, 


DE HYSSOPO- CAP» CCCXKXIIII 


NOMINA. 
cem zzonoz grace Hyflopus & Hyffopiülatine, Officina nomen legiti 
73 mum retínuerunt, Germanice $(per/ober (op uocatur, 

Ue EIOS GENER A, : 
Hotefs, ESI GCAE] — Duüm generi Díofcorídi Hyffopus eftjhorcenfis & montana, Hor 
NEo'4*. cenfis quein hortis prouenit;ac culinarü caufa colítur, gattetr $(pen Grermanís uo» 

catur, Montana qua ín montibus nafcit, &eermanicé bírg 3 (per appellari poteft, 
FORMA, 

Herba eft pedali altitudine hortenfis, frutícofa, folio Satureiz fatiuze, floribus 
in cceruleo purpurafcentibus, thyrfos fpícze modo ueftientibus, radícelonoa & li 

Hortenfiserttos onofa.Vlontana priorí haud difsímilis eft, Errant qui noftram Hyffopum horten. 

fa Bffopiset (em non effe ueram putant: habetením plané folium orioani, nífi quod anguftíus 

wg git e(t INlecplures funteiusapud Díofcoridé notze [Nam que deumbella quidam ob- 
fjciunt,nihilad Hyffopuattinent, cum fimpliciter fcribat Díofcorídes, Oríganum 
D nonhabereumbellamrotze fpecíem obtínentem,Id quod uerum eft, 
LOCVS. 
Inhortis,utdíximus;hortenfis,ín montibus ueró montana nafcit, Cacteris prae, 
fertur quain l'auro monte prouenít, 
TEMPVS. 
K ftate floret,quo etíam potifsimum tempore carpenda uenit, 
TEMPERAMENT TVM,. 
Hyffopü calefacit & deficcat ordíne tertio: fed & tenuíum eft partium. 
VIRES EX DIOSCORIDE, 

Vim habetextenuandi & calefaciendi, Decocta cum ficis, aqua,melleacruta,& 
pota;períipneumoniícis,a(thmatícis,tuísi uetuftee, deftillationi & orthopncez opi, 
tulatur, Lumbricos necat. Cum mellelíncta idem praeftat. Decoctit eius cum OXy- 
melíte potum,crafsítudiné per aluum ducit, Eftur cum fícís uírídibus, aluum fub 
ducens, V ehementíus purgat adíectoilli cardamomo, autíride, aut eryfimo. Co. 

 lorembonum prebet, Cum fíco &nitro illínitur ad lienem;aquam íntercuté, Cum 
uínoad ínflammationes , Difcutit íueillata cum aqua feruenti illita , Anoína labo. 
rantibus cum decocto fícorum optimi gargarifma, Decocta cum aceto, dentíum 
dolorem collutione mitigat. Inflammationes qua círcaaures funt fuffitu foluit, 
EX PLINIO. 

Hyffopum in oleo contrítum phthiríafi refiftit,& prurieini ín capite, Stomacho 
e(tcontrarium, Purgat cum fico fumptum perínferna, cum melle uomítionibus, 
Putant & ferpentium ictibusaduerari,tritum cum melle & fale & cumíno. 

DE HYDROPI- 


HYSSOPVS 


HORTENSIS. 


e: 


44 DE HYDROPIPERE- CAP» CCCXXV» 


NOMINA, 


—zjAPorzr£Pi Grecs Hydropiper Latínis,officinis Áncoenitum, Ger. 
/ T manis YOafferpfeffer / ober GOuctentraut nominatur, Hydropiper 
| 2X autem alocís quibus nafcitur, & píperís fapore quem praefe fert, quafi 
xD Ver dixerís piperaquatile,appellatum eft. IVlufcae denícgab eo uehementer 
abhorrent:neque enim íd quod fucco eíus afperfum eftattingunt,híncGg adeo alte, 
ram appellationem Germani illi índíderunt, 

FORMA. 

Caulem zdit geniculatu,robuftu,citca quem alarum concauítates,8t folía Men 
tha fimilía,maiora,teneriora,candídiorag,guftu piperis acrí,jnon tamen odorato, 
Semenínramulis tert fecundum folía naícens, contínua ferie congeftum, racemo- 
fum, & acre, Radícé exiguam & inutile , Ex qua defcríptione fatis conftat herbam 
hanc,cuíusímagine damus, effe Hydropiper: nulla fiquidem nota eft quz illi non 
coueníat, Caulis ením eíus genículatus,folidus,círca quem alze panduntur, & folía 
IVlenthe cofimilia,maiora tantu, hoc eft,longíora multó,teneríora & albiora, Quae 
fingula facile diligens quifpíam oculís luftrabít, Sí uero língu& confulat, folía me- 
ram piperis acrímoníam refipiunt,nullam tamen odoris fuauítaté ín eis deprehen- 
det. Quod fireliquam faciem excuflerít, offendet (emen prope folía enatum race 
matim congeftüu, X quada feríe cohzerens, ipfum acre , Accedunt denicg natales, 


. facultates, & alía, ut nullus planéambigendi locus relictus fit, D'amus hícetíam aL 


teríus herbze qua inaquís prouenit pictura, quam nónulli Hydropiperís fpecie ez 
fe arbitrantur, quz fere Hedere folia obtinet, & fecundü ea femen, Ari femíni haud 


 difsimile, Nos à colore femínís appellauímusHydropiper rubeum, germanicé rot 


YOafferp(effer, Huius herbe & racemofus fructus, X folía acrimonia funt praedita, 
LOCVS, 
Gienitur prope ftantes aquas;aut quz leniter fluunt, Copiofe prouenit ad flu 
men Pegnícum haud proculà INorímbergo. 
TEMPVS. 
Floret Augufto menfe floribus albis fpicatím cohaerentibus, acfubínde femen 
minutum profert. 


TEMPERAMENTVM, 
Calidum eft,non tamen ufqueadeo ut piper, & (iccum : id quod guftus abunde 
docet, VIRES, — EX DIOSCORIDE, 


Folía cum femine illita, cedemata,ueteresqg durítías dífcutíunt, Sugillata delent, 
Síccata € tufa pro pipere fali & ob(onijs mifcentur, Radix parua, nullius ín medi 
cína ufus. EX GALENO. 

Hydropiper à locís ín quibus nafcitur, & à fimilitudine quze illícum Piperein 
cuftu eftjnomenfortítum eft. Caeterum calidum eft, fed mínus quàm piper. Atcg 
herba ipfa etiamnum uíridís cum femíne cataplafmatis ín modum ímpo(ita fugi, 
lata, St índuratos tumores dioerít, 

EX- JD EPIO, 

Hydropiperherba eft ínaquofis naícens,ramufculis acfolijs Vlenthe fimilís,ma 
ior tantum,guftuacerrima ut piper,perexíoua femína fingulis folijs ferens, Calida 
quidem eft;nontamen accedens piperi, quz recens illíta fueillata ac durities fanat, 


Hancnonnulli condímentis piperís loco addunt, 
APPENDIX, 


Cum ínterea temporís dum fub prado funtnoftrí cómentartj,quomodo ueter, 
bus fitappellata herba quam Hydropiper rubeum uocauimus diligentíus cogito, 
tertíam Dracontíj apud Plíniülib.xxíirj, cap.xví. fpeciem efTe coperio : hancením 
ta pingit; Tertía demonftratio fuit folio maiore quamCornus, radice harundinea, 

totídcm 


bbb a 


H 
Ut 
d eee 
[Iu 
i3 
a 


—M 


SEN 
M o) 
v. SUM 
SON / 
PRONUS 
x z "^ 
zd as L / d: 
EL À Em -: 
n $. 
: " / 


HYDROPIPER 


RVBEVM,. 


9Sot Saffepfeffer. 


PLANTARVM HISTORIAE CAP CCCXXV, 845 


A totidem utaffirmabant geniculata nodís, quot haberet annos:totidemq effe folía, 
Híea ex uino uelaqua contta ferpentes dabant, Quae quídem notze huic etíam her 
bz competere uidentur, B(t enim folio maiore quàm Cornus,radice harundinea, 
nodisq genículata , An ueró tot nodis fit genículata, quot habet annos, totidemdg 
folíjs,nondum obferuare potuimus. Quinetià uniuería tum foliorum tum fructus 
forma,acrísqy fapor, Aríac Dracontí; genus effe euidenter oftendunt, Facultas de- 
nique contra ferpentes, quam Diofcorides fuis etiam tribuit Dracontijs, abunde 
quod contendímus docet. INon eftautem, ut quidà exíftimant, Plinij Arís, quod 
eíus radix oliuze erandís magnitudinem atcp formam non referat , Hanc noftram 
de hac ftirpe fententíam hocloco referre placuit, ne quis nosillam Hydropiperís 
efle eenus pertínaciter afferere actueri uelle exíftimet. 


DE PHLOMO»- CAP» CCOCXXVI* 


NOMINA, 


^onoz erzce, Verbafcu latíné, officinis Tapfus barbatus dici, Tapfis ba 
tur. Sunt quí Candelam regís, Candelaríam, LanaríamQynomi, Paw. — — 
nent, Giermanice YOulliraut/ JA ertsentraut/ DOnbolben Berg, Cemtrlarcgis. 
Dimelbzant/25:enntraut uocatur. Phlomon autem hauddubié phlons cw 
díxerunt Circi, quód ea pro ellychnijs utantur, Candelaría quo. di. 
[4 querecentiores nomínarunt, quod caulibus eíus adipe, feuo, uel candclaria. 
lítís,nonnulli pro lucernis utantur, 
GENER A. " 
Verbafciomnium ueterü teftimonio duo habet fumma venera, Candidu enim 
p alterum folfjs, nierumalterü eft, Candidum ruríus ín marem & fceminá díoeritur, 
Preter tría haec, &fylueftre habetur,wílo YOullEraut Germani appellant.Sunt etiá 
V exbafcula duo,quae à noftrís herbarijs herbae paralyfis, & uulgó arthetícee, cum voa duo, 
arthritícze dicendum eflet,uocantur, Germanice &clí(elblimen. Horum unum net«padfis, 
eftodoratu, alterum odorís expers, Príus eermanícé fimpliciter &cblíá(felblme/ 
ober gelb &clá(felblümen / trímel(cblü(fel / ober €, jQetere (cblüfcl / alterum 
xoilo &clüffelblimen / obet weif VYinel(cblá(fel appellant, Eft& tertium V er. 
baículum,quod Lychnitim;alij autem T hryallida appellant, Germani QDaríento 
fett uocant. Fizecfunt genera V erbaící quemadmodu à Díofcoride & Galeno com 
memorantur, quorü fane omniu pícturas damus, excepto ultímo, quod hoctem- 
porenondum floruerat, Quanquam diftíngui genera haec, ut Plíniuslibro xxv, 
cap.x,aít;penefuperuacuü fit, quum fint eíuídem effectus omnía, 
FORM A. 
V'erbafcum candidum fcemína,Brafsicze fimilía folia habet,multó tamen hírfu- 
tiora, latiora & candida , Caulis eius cubitalís & amplior, candidus, fubhirfutus, 
Flores albiautfubpallidí,Semen nígrum.Radix longa;acerba,crafsitudine digiti, 
Candídum mas à foliorum candore Leucophyllon Cirzcís díctum, oblongiori. cardi mas, 
bus & aneuftioribus folíjs, & tenuí caule, INigrum ín cunctis candído fimile, nífi Nigrum. 
latioribus nieríoribusQ conftaret folíjs , Sylueftre uírgas fert altas & arborefcen. Syluefire, 
tes, folía Saluíae fimilia, Habetueró circa uireas ramulos IMlarrubij modo, Florem 
luteum, auri fuleore, V erbafcula duo hírfuta, terrae ínhzerentía, humiliáue : folijs veibafaia, 
rotundis, & multó minoribus, rugofis, é quibus medijs ftylus exílit'tenuís, palmi 
altitudine, íncanus, in cuius uertíce terní, quaterní, & plures etíá dependent flores 
lutei,fummis labris dentículati,in altero odorati,ín altero inodorí,calyculo ín albi 
pallefcente , Lychnitis fiue Thryallis folíjsternis, autquaternís, aut etíam plufcu- rijs. 
lís,crafsis,pínguibus, hirfutistg, ad lucernarü lumina utilibus,floribus purpureis, 
bbb 3 LOCVS, 


VERBASCVM CANDI 
DVM MAS 


-—-. 


A 
fL 
| 


ze s 


"VERBASCVM CAN. 


SUV 06g YOullEranttvcibls 


DIDVM FOEMINA: 


bbb 4 


7" VERBASCVM 


NIGRVH, 
Gidbwarg Youlltrant, 


n ws EL 
» ON. s "E M e 
E MT UL 
ETT b c PE ———ÓÁÀ—— 


VERBASCVM 


E 


SYLVESTKRKE, 


850 


- Sel Gdláffiüblmen. 


VERBASCVLVM 


ODORATVM, 


851 


Yocig eli frelblüns. 


VERBASCVM NON 
ODORATVM 


852 PLANTARVM HISTORIAE CAP, CCCXXVTI 


LOCVS, 

Candidum & nígrum ín campeftribus,& ín fyluís etiam proueníunt, Sylueftre 
ín campef(tribus, potifsími ficcís &lapidofis, nafcitur. Verbafcula duo pafsim in 
pratis & hortís producuntur, Lychnitis fimiliter alijs ín campeftribus nafci folet, 

TEMPVS. 

Verbafcula duo prímo ftatim uere emicant,certítj huius appetentís nuncij, Hoc 
fanétempore carpenda ueníunt,quod confe(tím fugacía euanefcant:uita ením illis 
cum plurímum menftrua, nectemeréad fummum fefquímenfem excedunt, Reli, 
qua generaautumno,dum florent & femen proferunt,collienda, 

| TEMPERAMENTV M, 
Omnium folía deficcandi & detereendí uím pofsídent, 
VIRES, EX DIOSCORIDE, 

. Radixpriorum duorum adftringit : undetaliludicrí magnitudine ín aluí pro» 
fluuio utiliter cum uínoín potu datur, Decoctieiufdemru ptís, conuul(is, contu- 
fis, & antiqua tufsi auxiliatur, Dentíum dolorem collutione mítíoat, Verbafcum 
cuíflosaurei colorís, capillos tíngít, & quocunqggs reponatur blattas ín fe contrahit, 
Folia in aqua decocta aduerfus cedemata, & oculoru ínflammationes illinuntur, 
Syderata ulcera cum melle autuíno, cum aceto autem uulnera fanat, Contra fcor- 
pionum ictus auxilio funt.Sylueftrís folía ambuftis illinuntur, Ferunt feminae fo^ 

lia carícis interpofita;incorruptas atqà putrefactione immunes feruare, 

: EX GALENO. 

Príorum duorü radix guftuacerba e(t, & fluxionís affectibus prodeft, Sed & ad 
dentium dolorem eam nonnulli colluunt, Folía tamen digerendí uím habent, Síc 
etíam aliorum folía;potífsímt autem eius que aureos flores obtínet, Capillos quo, 

D queflauefcere faciunt, 


C 


EX PLINIO, 
Contra fcorpiones bibiturradix cum Ruta ex aqua magna amaritudine, fed e£ 
fectu pari . V erbafcum príuatím tonfillisín aqua potum medetur. Tríbus obolis 
bibitur Verbafcttcuíus flos aureus eft, contra omnía pectorísuítía, tuffem, & pu» 
rulenta excrearitibus, Tanta huic uis eft, ut íumentís etíam nó tufsientibus modo, 
fed ilía trahentibusauxilietur potus, Laterís & pectorís dolores Verbafcum cum 
Rutaexaqua fedat, Panos fanat cum fira radíce tufum, uíno afperfum,& ita cinere 
calfactum;,utimponatur calidum,Semen ex uíno decoctum & contríti luxatís me 
detur,dolorem &tumore tollens, Radícís medulla collyríj tenuítateín fiftulam ad. 
ditur, Contufis,euerfis, & fi febris fit potatur ín aqua V erbafcum, cuíus flosauro 
fimilis e(t, Folía ex aceto imponunturin ftruma , Semíne ac folíjs decoctís ín uíno 

actrítís,omnía corpori infixa extrahuntur, 
, APPENDIX. 
Recentiores duobus V'erbafculis hos effectus afsignant, Tríta imponuntur c£. 
ficacíterartículorum doloribus. Radícís decocto uefice renum obftrudtiones fol, 
uuntur.lus herbz propínatur & illínítur aduerfus rupta,luxata & líuentía, Quod 
ueró hzc eadem pofsint,temperamentir eorundem palàm docet: parum enim ad- 
ftringunt:(i guftauerís,amara,&modicéacría funt:uthoc nomíne deficcandi &de- 
tergendi facultate,quam illis Gialenus fcribit, habere nemo dubitare debeat, INo. 
ftri etíam temporís herbartj calida & ficca effe ftatuunt, Et mulieres formze ftuden- 
tes,fucco efloribusillorum ex preíTo faciem illinunt,quod maculas, rugascy, & alía 

eiufdem uítía mírificé detergent, V thínc euidentifsimü fit herbas, quas 
edliffclblümen uocant Germani,efle 
V erbaícula, 


DE FRAGA- 


ars. 
N z 
DANA 


X 
rm 
nc v^ 
NU VA 
LC 


Citer. 


FRAGARIA MAIOR 


ET MINOR, 


ecc 


5^ DE FRAGARIA* CAP» CCCXXVID 


e NOMINA, 


Eu R AECIS utherbaquz fraga gerit nomínata fit,certó conftituere nobis 
2 nondum lícet. Sunt tamen quí Bezop idliay, hoc eft, Rubum Idzum effe 

| f| putent, eum potifsímum qui fine fpinis ínuenítur . Quorum certe fen» 
Ux 5 tentíam ob multas uaríasq caufas, ut ín fequentibus dícemus, mínimé 
repudíanda exíftimamus, Apuleius Cirecís sépopop appellari fcribit quod fi uerum 

cít;alia fità Comaro quam Díofcorídes, Galenus & alij quídam depingunt,necetz 

fe eft:haecením arbor eft, illaautem herba, Ego tamen uídí codicem manufcriptir, 

in quo hzcuerba: Comaron Grzcí, Romani Fragum nuncupantinon habeban. 

Fragaria ue tur, Qyuicquid uero fit,ex numero lVlororü efTe coítat eius fructum optimi odoris: 
dicia, híncáfrago uerbo,quod odore reddo fignificat; herbai pfa Latínis Fragaría, & fru 
ctus fragum dící cceperunt, Ciermaní 4£rotbeer uocant, Greciautem fi Comaron 
appellarunt, ob fructum arboris eiufdem nominis quí fragis ijs terreftribus fimi 


lis e(t,hauddubie fic dixerunt, 


Rubus deus ui- [f 
deturefJc Eragae 9 f 
Yid, 


GENER A. 

Duo Fragariz funtgenera. Vna flores fructustp pauló maiores, altera mínores 

obtínet, [Nos una pictura utranque exprefsímus, 
FORMA. 

Fumi fine caule fpargítur, multis àradicelanuginofis pedículis,quorum alf; flo 
re candido coronantur, alíj tríeemíno comantur, folio perambítum ferrato atque 
uenofo, ali) fructum gerunt exiguis quidem IMlorís haudabfimilem, caeterum (ui 
generís folidum,callofum,teneru,quum maturuít rubente, tum euftu, tum etíam 
odore fuauifsímum , Radiceforís atra aut rubefcente, íntus candída, multo fibra, 

D tacapillítio, 
LOCVS, 

In fyluis,dumetís,&in opacis montibus,ac fecus uías fponte nafcitur, V nde etia 
colliei poteft effe Rubum Idzeum, quando & ís inlucis proueníat, In hortís etíam 
nonnunquam utgrandiorem fructum míníftret,colítur Fraearía, 

TEMPVS. 

Floretuere,& tota zeftate;inig maxima autumni partem, Fructus tamen eius fuz 
oax,raro nifi ze(latís ínítío inueniri poteft, 

TEMPERAMENTVM, | 

Detemperamento Fragarie recentiores diuerfa tradunt, Serapio calidam & fic 
cam ín fecundo ordíne tradit, Alf) fríeídam &humida ín prímo:nónulli,quí tamen 
proríus meo íudício hallucinarí uidentur, ín tertío ordine fcribunt, INos folía ipfa 
guftu modice effe amara, & adftríngere deprehendímus,ut ficcam effe hacratione, 
&míníméhumid& oporteat, C uapropterin tanta fententíarü de eius temperamen 
to díuerfitate anímaduertendu, idem de Fragaría, quod de Rubo fentiendum effe, 
nempe quod folía,flores,fructus & radix adítríneat, Differre tamen ínter fe,quod 

FlisEragarie. Folía potifsímti recens nata plurímum ín fe habeantaqueze fübftan tíae, parum uero 
adftríngant:adeo ut uerifimile fit de ijs locutos effe, qui frigidam & humida ín pri, 
mo ordine Fragaríam ftatuerunt, Eft enim eorum temperíes ex terrena frieida e 
Frictucinfdem, entía, & aquea tepida. Fructus immaturus frigida terrea fübftantía praditus eft, 
utfrígidus & ficcus hocnomíne dici mereatur. Vlaturus aute non parum fucci tem 
perati calidi qui dulcis eft, modicamQy adftríctione habet, íta ut calidus & ficcus di, 
cendus ueníat , Defructu ítaque intelligendi erunt, qui Fragaríam calidam & fic. 
cam effeaffirmant. Quare ubi de temperamento Fragaríz agitur, non fimpliciter, 
fed cum predicta diftíntionerefpondendum eft , Vnde cum ídem feré cum Ru. 
bo temperamentum habeat Fragaría, iterum hanc ab Idazo Rubo níhil differre 
uerifimile eft, | 
VIRES, 


PLANTARVM HISTORIAE CAP, CCCXXVII, 855 


VIRES, 

Quum recentiores ín cómemorandis Fraearie facultatibus partím eas quas Dío 
Ícorides R'ubo Ideo;partím etíam quas Comaro tribuít Apuleius, uíres Fragariac 
alcripferínt,operepraecium mefacturumarbítror,(i utríufcg de ijs uerba premife, 
rout nímírum quifcg hac ratione, quapropter iuniores ijs facultatibus Fraearíam 
ornauerint,certíus intellioere queat, 

EX DIOSCORIDE, 

Ideeus Rubus eadem poteft quac Rubus , Amplius eíus flos cum melle tritus & 
illitus,oculori inflammatíonibus auxilíatur , Sacros lenes extínguit , Stomachicis 
cumaqua potui datur, 

ESNQECAGBOV OR TESY 0 

Adlienis dolor& herbae Fragi fuccum ex mellís uncía potui datum miríficé pro» 
ficere certum eft, Ad fufpiriofos eiufdem fuccus cum piperealbo & melle mixtus, 
potui datus,mírificum eftremedium, Has facultates ctíam antíquus manufcri ptus 
herbaríus Fragaríze adícribit,nomíne tamen Apulei ín Diofcoridís nomen ímmu. 
tato, Addít tamen huíus fructum comeftum ftomacho conferre, & ex fucco eíus os 
contrafoctorem colluí,íd quod Serapíon quoque tradit, 

; EX RECENTIORIBVS, 

Herba Fragaríaín cibofumpta medet lienofis,item fuccus ex mele potus.Idem 
cum pipere candido datur fufpiríofis. Fraga fitim fedat, ftomacho profunt,fed pre- 
fertim bilíofo, Succus Fragís exprimítur,uetuftate uíres accipiens,preefentaneo re- 
medio ad facíeí ulcera,oculorü fuffuiones,neg nó epí phoras. Radícís decocti íecí 
norís feruores mulcet matutíno & meridie potu, V tuntur hodíe frequenter Fraga 
ríaad elutínanda uulnera,aluum fiftendam,men(trua cohibenda,eíneiuas confir 
mandas;orís ulcera,eíufdem(q fcetore tollend um,quee fingula Rubus etíam Ideus 
peteft;utínde rurfus conijcere líceat Fraearíam ab eodem nihil differre, 


DE PHV GERMANICO» 


GU cPUGPG C XXV Ibn 


NOMINA, 


Seo, &&yeit vitbd G- Cirzecis, Phu & INardusfs ylueftrís Latínís, Valeriana Nardwls 
7 Fs officinis & herbarijsnoftri temporís, Germanis 25alozton/ 3Dennen sfr. 
77] matct/ober JAanenfraut/ober QLugenwurtsel appellatur,quod fcil Valriana, 

i| cet catti odore radicis eíus,quo eoru oculi roborant,im peníe delectent, 
a GENER A. 

Duo funtprecípua Phu genera. |Vlaenum;quod alio nomíneTheríacaría uoca 
tut. Focdefícriptioni peromnía refpondet, eermanícé q1of 25albzion/ & Ctíacta 
appellatur, Vuleus herbariori: Valeríanà maiorem nomínat, Alterum uuleare, 
quodalio nomine Valeríana etíam uulgarís nuncupatur. Germanís gemeíis 2L 
o:tor/8C A anenwurgel dicitur, Hocetíam genus à píctura Diofcorídis, ut paulo 
poftfufius docebimus,non abhorret, 

FORMA, 

Folia Elaphobofco,(iue Ofufatro fimilia habet, Caufem cubítale, aut procerío» 
rem,leuem,teneru,purpurafcente,ín medio cócauum, oenículís interfecti, Flores 
ad INarcifsi llores accedentes, mínores & teneríores, ín fubalbído purpurafcentes. 
Radices ín fuperiore parte míními díoiti crafsitudíne , Adnafcentes etíam radici» 
las oblíquas ueluti íuncus odoratus,aut ueratrü niorum, inuícé implícitas, fubfla- 
uas,bene odoratas,nardum ín ouftureferentes, cum quadam uírofa orauítate, Ex 
qua certe deícríptione fole claríus fit, herbam quam uulgaré hodie Valerían&no» verant: 

CCC NS minant, $45, 


856 


Ofoft. 


L 


V4 $508 93a] 


PHV MAGNVM 


M . 
Las 
[20 


Mes NS NS E 
aret Wo 2) XS 


Sandia S3alostoft. 


umo NDS 
7 ANS s x72 


Z2 ou ul 237 S. 


fi^ 
A NC 
/ Z d, : " 
j] iM]. x 4 27, 
(NU 4] P pus 
"Cf V II, 
/ L4 c - « ON 
T N / 
: & * 
7 


[SS 


E 
(L2. 
UU 

[: 


NN 
JEN 


e 

S 
SNNT 
NU) 


SE 


Ju 
Js 


So 
X ( 
S 


"PHV GER 


MANICV M, 


ccc 3 


858 PLANTARYM HISTORIAE CÁP, CCCXXVIII, 


Cc minantéffe Diofcorídis Phu,quod omnia feré ficilli refpondeant, ut prorfus nulla 

. redamare nota uideatur , Folía nang; huíus cum prímüm erumpunt Elaphobofci 

praícferuntimagine:poftea ueró dumadolefcit ín Olufatrí modum lacíníantur, 

Caulís quocp eíus cabítalis,&maior(nó enim raró ad tríum cubítoru longítudíne 

caulís à nobís uifus eft) Izeuís,potifsimtr ín ínfima eíus parte, denícg tener, purpu- 

raícens,ín medío cocauus,genículatus. Flores eiufdem quí fummís caulibus emer. 

eunt, Narcifsi certam exprimunt effigie, quamuis mínores fint, atqueadeo tenerio 

res, Vthocnominecum Rucellío ín erecís codícibus Diofcorídís esse pro peo Te- 

PhuPoni, cendum efle putem. INi(i quís exiflimet Phu Ponrí, quod Diofcorides potífsimu 

deícribit, fauentís ccelí beneficio maíufculos habere flofculos , Przedícti etíá flores 

aceruatím coéuntes ín purpuram candícant , Radices quogpín fuperíore parte mi^ 

nímídigiti crafsitudíne obtinent, multasq radículas obliquas,Schení,autnieri Ve 

ratrí modo fibíjpfis ímplicitas,fubHauas,odoratas, Nardum,cum uírofa tame ora. 

uitate,ímitantes, Quum ítagy hze omnes notze, Valeríane noftrerefpondeant,mul 

torumq cofenfus nobis fubícribat, & facultates eíus quas íllí recentiores tribuunt, 

planécum íjs quae Díofcorídes Phu adícribit coueníant,quid ímpedíat cur non cer 

to affirmemus Valeríanam hanc uulgarem effe Phu Díofcorídis non uídeo, prae» 

fertím cum manufícriptus etíam herbaríus Phu effe Valeríana aperté doceat, íta ut 

mirarí fatis non queam cur aliquot docti uírín Crermanía noftra díuerfum aftrue- 
re uoluerínt, LOCVS. 

INafcítur ín humectis locís, & prope aquas, haecg ad miranda altitudine furoit, 

Prouenít etíam ín lucis & czeduis fyluis,fed hecín tantam procerítaté non emergit, 

TEMPVS, 


Floreti ntegra aetate, 
: TEMPERAMENTVM, 


Calidam & ficcam effe ín fecundo ordine tradunt, 
| V-DRCESSR VEOXIUUDUDO SE ORE DE. | 
. Phu calefacit.Sicca pota urind mouet, Poteftidem & decoctum eius, Ad [aterís 
dolorem prodeft, Mlenfes ducit, & antídotis mifcetur, 
| EX GU EE NO, 
Odorata quodammodo eft huius herbae radix, Nardo uiribus fimilis, fed tamen 
ad pluríma infirmíor, V rínam plus mouet quàm Indica aut Syríaca INardus, fimi, 
liter autem ut Celtíca, : 


D 


EX. PLIBGDUCS 
Radix Phu datur potui tríta, uel decoctaad ftrangulationes, uel pectorís dofo- 
res,uellaterum,lVlenfes quoque cit, Bibitur cum uíno, 
APPENDIX, 
IVlagni Phu radice hodie muftí,magno cum errore, pro calamoaromatico utun 
tur,quod hocínloco monere placuit, 


DE PHACO» CAP» CCCKXXIX» 
NOMINA, 
n, PRGEPREIA E09; aquia Grecis, Lens & Lentícula Latinis dicitur, Officinis & her 
«| Paw barijs latinum nomen retínuit, Grermani £* ínfers appellant, 
FORMA. 
itis €93  Lensracemofumlegumen eft, folijs Vicio, fed minoribus, floribus 
exieuísín candido purpurafcentibus, filíquís paruís,molliterin latitudine fufis, ín 
quibus tríaaut quatuor grana,inter leeümina minima, funt, 
LOGVYS, 
Prouenit pafsiminagrísfatum, — 


22^ 
A 


TEMPVS, 


860 PLAÁNTAÁRVM HISTORIAE CAF, C GG CUERO, 
TEMPVS 
Iulio menfe floret, & deinceps ín filíquis erana profert, 
TEMPERAMENTVYV NM, 
Lentes mediu tenent calídítatis & frieiditatis, deficcanttam&ín fecundo ordíne, 
VIRES. EX DIOSCORIDE, 

Lens crebró comefta,oculoriraciem hebetat, A'oré cócoquítur. Stomacho no» 
cet,eumt & ínteftína inflat, Aluum cum cortíce fuo cometa (iftít, Przeftat que fa, 
cillimé concoquítur, & nihil atri ín maceratíone reddens, Vím habetad(trictoria: 
quapropter aluu fiftit,(i detracto antea cortice accuraté coquat, prímatpaqua ínter 
coquendu effundatur, Prímiz ením eíus decocti aluum foluít.Som nía tumultuofa 
& grauíafacít, INeruís, pulmoní & capiti inutilis, IVlelius fuo fungetur offícío con. 
traalui luxiones, admixtoilli cum aceto intybo, aut portulaca, aut beta níora, aut 
myrto,aut cortíce puníci málí,aut rofis ficcís,aut mefpilis,aut forbis,aut pytís The 
banís,aut cotoneís málís,aut cíchorío;aut plantagíne, aut gallis integris, qua poft 
decoctíoneabíjcíuntur;aut rheis que obfonijs ínfparegitur, Acetum autem cum eo 
diligenter percoquí debet;aliás aluum conturbat, Cotra fubuerfione ftomachi tri. 
cinta erana lentis fuís cortícibus denudata,deuorata profunt,D'ecocta cum polen 
ta,Cillita,podagram lenit, Sínus cum melle efutínat. Cruftas rumpit, &ulcera pur 
cat, Decocta ín aceto durítías & (trumas dilcutit, Cum meliloto, aut cotoneo má. 
lo, medetur inflammationibus oculorum & fedís,addíto rofaceo. In maíoribus fe- 
dis inflammationibus &(inu amplo cum malícorioaut ficcís rofis,adíecto melle de 
cocta, Contra nomas eangranícas fimiliter utuntur,aut adiuncta marís aqua. Ad. 
ueríus autem puftulas,herpetas, eryfipelata,pernionesqp,utantea díctum eft, Con 
tra mammas orumofum lac contínentes, & lactís copía turgentes, ín aqua maris 
cocta & illita auxiliatur, | | 

EX GALENO. 

Lentesnonualenterad(trinout. Ipfum itacp earum corpus deficcat & fitit uen. 
trem:ceterum decocti írrítat, Proinde etíam prioraqua abíjcítur; ubi retentíonís 
caufa adhibent, Cortex efus uehementer adftrí ngit,carnea fubftantía tenuíter,que 
& cralsi fucci &terreflris e(t. Succus porro Lentis adítríngenti eft cotraríus, Quo» 
círcafi elíixac ín aqua fufculum fale earo oleotg conditum bibatur, aluum deíjcíet, 
Atquodeex bís decocta Lente ferculum apparatur, contraríam fucco uím obtínet, 
TINam queuentri obueníunt fluxiones deficcat,os uenttrículi;inteftína,&totum de 
nicp uentrem corroborans, Quamobrem caclíacís & dyfenterícis accomodatus eft 
cibus, Lens ueró decortícata, utillam adftríngendi uehementia, cam hacalía ui 
delicetomnía qua cofequuntur;amittit,ita alibilior quàm integra illa efficitur, cra(; 
fum pramumi fucci gíenens, tardé cómeans:alui tamen fluores haud deficcat, utí 
ca quz cortice non eft fpolíata , Iuréigítur qui modum ín hoc edulío non feruant, 
clephantiafim quam uocant, & cancrum íncurrunt, Siquidem craffa ficcatg cibaría 
faciléín melancholícos humores uertuntur , Quareíjs duntaxat quibus uitiofa eft 
habítudo ob aqu& ín carne diffufam, Lens cibo utiliter prebetur,ceuarídís & Íqua- 
lentibus admodi damnofe. Eandem ob caufàm uífum integrum & ínculpatihe- 
betat,immoderate exíccans, Ei ueró quí contrarío modo fe habet, humídíori uíde. 
licet, opitulatur, Mlenftruis purgationibus inepta eft: craffum ením & tardifluum 
fanguínem facit, At muliebriappellato profluuío conuenientifsima, 

EX PLINIO. 

Lens optima quae facillimé coquitur,eaQ quae maximéaquam abforbet, Aciem 
quídem oculori obtundit,& (temachü inflat: fed aluum fiftít ín cibo,maeíst diíco 
cta cocleftí aqua, Eadem foluít,mínus percocta; Cruftulas ulcerü rumpít, eaqg quae 
intra osfunt, purgat & adflringit, Colle&tiones omnesimpofita fedat, maxime 
exulceratas &crímofas, Oculorirautem epiphoras cum melíloto aut cotoneo, Con 

: tra fup, 


PLANTARVM HISTORIAE CAP. Cccx xr, ' *. pét 


A trafuppurantía cum polentaimponitur, Decoctz fuccus ad orís exulcerationes &C 
senitalíum adhibetur. Ad (edem, cum rofaceo aut cotoneo. Tn fjs quzeacríus reme; 
díum exiguntcum putamine punící,melle modico adiecto, Ad id demum ne celerí 
terínarefcat;adijciunt & Bete folía. Imponit & (trumís panísQp,uel maturís,uel ma 
turefcentibus,ex aceto dífcocta. Rímis ex aqua mulía,& eangraenís cum puníci te^ 
emine.Item podagrís,cum polenta, &uuluís,Rrenibus, pernionibus,ulceribus 
difficile cicatricem trahentibus. Propter diffolutione ftomachi tríginta erana Len, 
tis deuorantur.In cholerís quoque & dyfenteria, efficacior eft ín tribus aquís cocta, 
inquo ufu melíus femper eam torrereaut tundere, ut quamtenuifsíma detur, ucl 
períe,uel cum cotoneo málo,aut pyrís,aut myrto, auti ntubo erratíco, aut betaniz 
oraaut plantagine , Pulmoni eft ínutilis, & capitis dolorí, neruofisqy omnibus, 
felli, nec fomno facilis , Ad puftulas utilis, íenitg facro, 8t mammís,in aqua marína 
decocta: ínaceto autem, durítías & (trumas diícutit, Stomachi quidem caufa, po» 
lente modo potionibus infpergitur. Qyuz funt ambu(ta, aqua femícocta curat; po^ 
flea tríta, & per cribrum effufo furfure, mox procedente curatione addíto melle, 
Ex pofca coquítur ad euttura, 

EX SYMEONE SETHIE 

Crafsi fucci eft, SC aufteram uím atque qualitatem pofsidet, Si quis ergo ín aqua 
coquat, & eam aqu, oleo & fapee cum fale mifceat, potionem faciet quae uentrem 
fubducat. Bis autem cocta;uentrículum & ad ipfum defluxus fiftít. Inducitautem 
ftomacho robur, & inte(tínis, & uniuerfo uentri . Cuapropter utilís eft cibus cce 
 líacis & dyfentericis.Si ueró cortíce ablato fumatur,uehementíam adftringendi ab 
fjcit, magis uero nutrít,cum tardi fit tranfitus,& craísíi fucci, non tamen adeo ficcat; 
utantea dixi. Qui uero hocedulío crebró utuntur,elephantíam contrahunt, XC can 

p cros, & duritias, & neruorum dolores, & melancholicos affectus . Aptus ením eft 
craffus & ficcus faneuís,ut fiat fuccus melancholícus , Quibus igitur habítus quif 
píam malusaquofus ín carne eft, íjs folis utile eft edulíum, quemadmodi ficcís &C 
Íqualidís maximé noxium , Similiter uífum falubriter fe habentem nimium exíc. 
cando hebetat, contrà ueró affectum iuuat , INeque etíam ad menftruas purgatio- 
nes utilis eft, eo quod craffum & difficulter fluentem fanguinem efficiat, Ad hzec 
Venerísappetentíam, femen exíccando, extinguit:ideo cafté uiuere uolentibus ad 
hoc maximé confert, Grauía etíam fomnía facit,eó quod ex ea melancholíci fucci ín 
totum diftribuantur corpus. Cum Vlentha decocta, plurimi ínflatíonis deponit. 
Nonnulli & Betam huius reí eratía eo quo decoquítur tempore ínfjcíunt, Lens ue 
ro probédecocta & tríta, fi uulneríbus ex íaculo aut telo facta imponatur, fangui^ 

nísfluxum uchementer compefcit, Paruz uero Lentis decoctum fum, 
ptum,difficilem partum foluít, Auribus ex quibus pus 
emanatínftillatum,fuccurrit, 
DE PHILYRAÁ. 


| ANS 
DESC 


TILIA FOE- 


MINA, 


DE PHILYRA» CAP» CCCXXX» 86; 


NOMIN A. 

IAYPA Grzcis, Tilia Latínis & officinis, Germanis £2 ner: appella. 
SS tur, Aliaab haceftarbor qua Díofcoridí &vpie uocatur, Quodnon pbilbreclisà 
//| animaduertentes uiri etiam nonulli doctífsimi, utralcg arbores magno Phibis. 
ECEP €319 errore confundunt,quod forma admodu difcrepent, ut ex ijs quz pau 
fo poftdicemus,& é Diofcoride & Theophraftolib.iij.de plantaru híftoría,cap.x. 
inuicem collatis abundé conftabit, Differunt itacp inter fe Philyra & Phillyrea, ne- 
que una utracj uoce arbor fignificatur,fed diuerfa, 

GENER A. 

Tilizs, Theophraftolocoíam cítato autore, duo habentur genera, mas fcilícet && 
foemína, Diftantig inter fe tum materíze, tum totíus corporís forma,& quod altera 
fructifera, altera fterilis, IMateríes mari dura, laua, nodofior,fpinofiordg : foemínae 
candídior:& cortex marí crafsior,detractusqp inflexibilis propter duritià eft:foemt, 
ne candidior flexibiliortg,ex quo cunas faciunttítem fcemíne odoratior. Et mas fte 
rilis,nullog flore eft:fcemina, cuíus tíbí picturá damus, florem & fructurgienit, 

i FORMA. 

Folio efthederaceo,molliore; 8t ín anguliracutiore rotundiore &prolixiore,8& in 
orbemlentécrifpo atcp ferrato:Bore tantifperdum calyculo contínet herbaceo;ubi 
emer(itflauo:fructus magnitudine fabz, fimilis acinis hederz, ín quo fermé praete- 
nue quantu atriplicís,omnibus animantibus ingratit,cum folioru pabulo maxime 
ducant,corumq míra dulcedíne capiant, Nunc cum fjs confer ea quae Diofcorídes 
de Phillyrea tradít, & fentíes effe diuerfifsíma, Nam quis uncf dixit Tiliam habere 
folía oleze,& fructu ferre fubdulcé ad fimilitudine Lentifci;nieriz, uuar more con. 

eftücPhilyrze enim feuTilizefolia funt hederacea atcp ferrata;adeody ab olezc folijs 
difsidentia:fru&tü deníg fert nó modó non fubdulcé;fed quí à nullo mandi poteft, 


ES 


LOCYS. 
IVlontes & ualles dilioit Tilia fed plus montibus gaudet aquofis, 
TEMPV3S 
Floret Iunio menfe, | 
TEMPERAÀMENTVY M, 


Calidà effe T'iliam,;uel ex eolíquet quod fríoidís cerebri malis, epilepfie Gt id ge^ 
nus alijs mírificé conferat, Amarítudo etíam cum glutinofitate quadá ín ea reliquís 
qualítatib, przeualere uidetur,fi hanc deguftes, Quare abftergendi plané facultate 
cum modíca adftrictoría;perínde atq V Imus, cuíus facultates illi Plíníus, ut ex ijs 
qua paulo poftfubijcíemus planum fiet,tribuit,habere euidentifsimu eft. 

d VIRES, EX GALENO, 

V'Imi folijs alíquando recens uulnus glutinauimus, confidentes ad(tríngentem 
pariter & extergenté illís ineffe facultate, Cortex amplius etiam fubamarus eft & 
adí(trictoríus,itacg cum acetolepram fanat , Porro uiridis etíamnü & recens fi uu, 
neribus deligature uíce circunligetur,ea elutinare poteft. Radices eandem uím ob 

tínent:proinde & decocto earum quídà perfundür fracturas quibus callo inducto 
opus eít. | EX PLINIO. 

Cortex interior Tilíaelepras fedat,& folía ex aceto illita. Vlulti cortíc€ comandu 
catum uulneribus utilifsimu effe putant.Folía tríta,aqua afperfa;pedu tumorí. Flu 
mor quoc; émedulla caftratearboris effluens,capillü reddit capiti illitus, defluen. 
testg contínet, Humor denícy cutí nítor&índucít faciet gratiore preftat, Folía ad 


infanti ulcera ín ore cómanducata profunt.decocta & pora,urínà cíunt & menfes, 
APPENDIX. 


Quum Plínius feré omnes facultates Vl1mi etiá T iliac adícribat,ut ex eiufde uer^ 
bís patet, ídeo é Galeno qua ílle de VImo tradít produximus,5i uero quifpía uires 
1 

| quz à 


Chelidonitunde 7 


duum. 


$64 PLANTARVM HISTORIAE CAP, CCCXXX, 


C quzárecentioribus Tila tribuuntur,probé expendet,nihil ab ijs quz ex Plinij & 

Gialeni fententía retulímus differre comperíet. Nam maculas faciei abftergere fcri, 
bunt Tilíam,fi illa eíus fuccolauetur, IMederí etiam morbo comitíali bibitum eius 
liquorem (ftillatitiu, oculís clarítatem índucere, calculum fanare,tumores diífcutere 
fjdem docent, Q'uíd multa? omnes facultates VImi obtinet Tílía, ideodp uulneri^ 
bus etíam recentibus fuccurrit,& alía quac à Diofcoride & Galeno ín V1mí hifto- 


ría comemorantur, poteft, 


DE CHELIDONIO MAIORE 
C'A-PGE E C Odo SS 


NOMIN A. 


ZE ÉAIAONION pcyt Graecis, Chelidonitt maíus Latinis, officinis 
3 Chelidonía, Germanís GorlEraut/Gicbelwurs/ grof Cdwal 
benEcaut dicitur, Chelidonio autem, uel (i mauís Hírun dínarie, 
auís hírundo quae Grzedis xeudóp uocatur, nomen índidit, uel, 
E&| utautor e(t Plínius,quod hancprímüm ínuenit, & ea oculis puL 
: » lorum ín nído reftítuít uifum, ut quídam tradunt, etíam erutis, 
ucl quod floretaduentu hírundínum, difceffuG; commarcefcít : id quod de mínore 
uere dicitur, FORM A. | 
Caulem emíttit cubítalem & maíorem,gracilem, adnata folíjs plena habentem, 
Folía Ranunculo fimilía, teneríora tamen, & colore fubcacfia, í uxtag fineula folía 
florem Leucoio fimilem, Succusillí croceus,acrís,mordax, cum aliqua amaritudi, 
ne & odorís grauitate, Radix fuperné (ingularis,inferneautem plures, Fructus cor 


S E 


D nutiPapauerís ínflarteneiís,longus ueluti ealee conus;ín quo exíeua femína funt, 


Papauerís femíne maiora, Huius defcríptionis nota omnes Chelidonio noftro re- 
Ípondent. Síquidem frutícofa eft herba, cubitali altítudíne, caulículís lanueínofis, . 
tenerís,folío Ranunculí,magís angulofo,tenuiori,aduerfa parte caefio,auerfía ínca- 
no,floreluteo, L'eucoío confimili,femine Papauerís,quod ín cornículís feu filiquís 
longis exilibus dauditur. V ulnerata fuccum croce emittít,puftum uellicante, Ra 
dix in fuperiore parte unajín inferiore parte multísluteis fibrís capillata, 

LOCVS, 

INaícitur ín opacis & parietínis, 

 TEMPVS. 

Chelidonii hirundínum aduentu florem excitat,atqueadeo toto deinceps uere 

& ac(late floret, quibus etíam temporibus carpitur, | 
TEMPERAMENTVM, 
Herba hzctertíj ordinis abfolutí eftín calefaciendo & deficcando, 
VIRES, EX DIOSCORIDE, 

Succus Chelidonij míxtus melli, & in eneo uafein carbonibus decoctus,contra 
oculorum caliginem prodeft. Exprímitur autem füccus ex folíjs,radícibus & flori 
bus incipiente acítate, ficcatur(pín umbra & ín paftillos conformatur , Radix cum 
Aniío & uino albo pota,reeío morbo medet, Sanat herpetas cum uíno illita, Den. 
tíum dolores commanducata fedat, 

EX GALENO, 

Chelidoniii admodum exteroentís & calidae facultatis eft, Sed & fuccus eius ad 
acuendum uí[um comodus eft, utique ín quibus craffum quiddam ín pupilla col 
ligitur difcufsione índigens, Vi funtquídam radice eíusad morbum reoium aie, 
corís obftructione proficifcenté,in uíno albo eam potui exhibentes cum Anífo.Pa 
rimodo manía,dentíum doloribus confert. 


EX PLINIO, 


C 


$crofularia mia 


tior cur dicia. 


D 


866 PLANTARVM HISTORIAE CAP, CCCXXXI, 


EX PLINIO, 

Florentibus fuccus exprími£,& in reo uafe cum melle Attíco leniter cinere fer, 
uentí decoquitur, fingulari remedío contra calígínes oculorum, V'tuntur & per Íe 
fucco ín collyríjs, quze Chelídonía appellanturab ea . Eadem oculorir aciem adíu- 
uuat, fiaddíta aqua foueantur. Succus eius cum melle culíces, nubeculas, obícuríi^ 
tatemq difcutit,cícatríces extenuat, Albugines etíam íumentorum, 


DE CHELIDONIO MINORE» 
CAP CcXXxXXIIE 


NOMINA, 
EEÉAIAONIONuixpip Gracis, Chelidoniii minus Latinis,officinis Scro» 
2 fularía mínor uocatur,quod ftrumofa radíx multís eranorum frumenti 
B erumis uídeat coaluifle:uel quod ftrumis, quas imitatione graeca Scro- 
3 V fulasuocant, medeatur. Grermanís Seíqwattsen obet 2Slaterntraut/ 
id eft Ficariam, Dfaffenboolin/Eleitti Cicbelwurr/ ober Ciwalbenwurt / ober 
(Ocyentraut nominatur, Chelídonium autem haecherba uocata eft hauddubié, 
quod;ut Theophraftuslib.vij.cap.xíitjhíirundinu aduentu lorem excitet, 
FORMA. 

Herbula eft à (tolonibus pediculisue pendens,fine caule, folíjs Hederz fioura; 
rotundíoribus mínoribusq,ítem tenerís & aliquatenus pinguibus, Radíces habet 
paruas multas,ex eodem callo prodeuntes, trítící modo aceruatím congeftas,qua- 
rum tresaut quatuor ínlongítudínem progredíuntur. Hacc Díofcoridis delíiníatío 
prorfus herbe ílli quam Scrofulariam mínorem uulgó nomínant, conuenire uíde, 
tur. [Nam hacherbula eftà pedículís pendens,uidua caule,folíjs Hedere,rotundío 
ribus multó mínoribusQ,tenerís &modíce pinguibus. Radíces oftendít ex eodem 
callo prodeuntes,paruas,complures ín granoru trítící morem aceruatím collectas, 
quarum tres uel quatuor ín longum protenduntur , Flos ei Ranunculí ut maíorí, 
luteo colore nítens.Hís acceduntlocus,tempora,uíres,Galía quae íam cómemora. 
buntur,quz fingula Scrofularíze mínoríadamufsím quadrant, utnemo hanc Che 
lidoníum mínus efle ínficias ire fine magna impudentía pofsit, 

LOCVS, 

In paluftribus, propeaquas, & ín límítibus humidis, omnibus ulieinofis tra 

ctibus achortís paísim gíenítur. 


TEMPVS. 
Verno tempore,lVlartío menfe, & pracfertím hirundinu aduentu floret,neclon 


:go poít tempore marcefcens euanefícit,fic utírrigui limites, qui largo foliorum flo, 


rumq ftipatu pubefcebant,confeftím fjs fpolíati elabrefcere confpicíantur, 
TEMPERAMEN TTVM. 

Chelídonii mínus, Galeno te(te,quarti ordinis abfoluti eft ín calefaciendo &de 
ficcando,ídeog magnam przefe fertacrimoní&,guftum erodentem. INoftrum au. 
tem ufqueadeo acrenon eft,utcommanducando fzpe nullam prorfus fentías acri 
moníam, potiísímum ín eo quod humido inloco natum fit, In hocautem quodlo. 
cís ficcís prouenit, fenties &tamarítudínem & acrimoníam, fenfim tamen guítum 
erodentem, 

VIRES, EX DIOSCORIDE, 

Acrem uim habet, Anemones modo fummam cutem exulcerante, Scabiem & 
unguíum lepras tollit, Ex radicibus expreffus fuccus adpurgationem capítís addi 
to mellenaribus utiliterípftillatur , Símiliter decoctum eíus cum melle eargariíTa^ 
tum,caput ftrenue purgat, X omnía pectorís uítía, 

EX GALENO, 


a $67 


^ cz SS 
SS 
77 
j| dA ^ UN 
Li VEA ?, ANS 
e SL IL ÁAN SS 
) A 
NBN: y) 


i:ctamartenfraut, 


. CHELIDONIVM 
MINVS 


ddd z 


968 PLANTARVM HISTOR,ÁE CAT, CCCXXXIL 


6 EX GALENO. 
.. Chelidonii minus cum acrius fit maiore;íillitum confeftim cutem exulcerat, un. 
guesq fcabros eíjcít, Succus eius per nares purgat,utpote uehemeter acrís exiftens, 
APPENDIX. 

Recentiores eaherba in exterendís ficubus marífcisue, & ftrumis, magna expe. 
rientíautuntur,ut inde certé Scrofularía nominari,quemadmodu díximus,merue 
rit. Antíquus etíam ac manufcriptus herbaríus, fub nomíne tame Pediís uituli,quo 
Aron nomínatur, fcà quodam quí expertus fit cognouiffe fcribit, quod haecherba 
contra maríícas ac (trumas mirifice profit, 


DE CHAMAEDRY-* CAP» CCCXXXIID 


NOMINA. - 
23 A.M AA P Y Z oraece, TrifTaoo latine, officinis graecum nomen infedit, 


Sematila. ENS uulgo Quercula mínor, & à ferratís folijs Serratula appellatur, Chamg 
Chanedrys un- : E drys ueró Girzecis dicta eft, quafi humilis ac terreftrís quercus,quod fci 
dedida. PESES- Y licetfolía Quercus habeat, &huius refpectu quafi humí repat.Sunt qui 


$i. Serratáà nomínatáideo putent,quodab ea ferra inuenta fit, Diofcorides hanc Teu. 
críum eti, propterea quod T'eucrío fimilís admodü fit;appellari à nonullís fcribit, 
£m GENER A. 

Etfi Diofcorides alijQg ueteres unica facíant Chamedryn,tamen nos,quía plures 
herbasad eíusformam ac pícturá accedere uídemus,duo eíus genera produxímus. 
Quorum fané prímum uera Chamzdrys exiftít, & germanice Elcírs 25atbengef 
nominatur. Illíus autem rurfus duo funt genera, Vnum ením quod prz ceteris o^ 

D mníbus pícturz Diofcoridís maximé accedit, mas dicitur , alterum uero fcemina 
neque ením aliter nobís difcrimen indicare licuit nifi fexus ratione, Alterum genus 
uulearís eft Chamzdrys,quod iterum duüm eft generum, mas fcilicet & foemína, 
IVlas germanice AErotweirauc, / foemina uero Gamenberle / 25lawmenberle/ 
XDergif mein nit/appellatur, 
FORMA. 

Frutex dodrantalís,folíjs exiguis, forma &diíuifuris quernis fimilibus,amarisQr, 
florefubpurpureo,exili; femine in calyculís atro , Q'uze utique defcriptio ita herbís 
illis quas píctas exhibemus refpondet, utnulla prorfus nota reclamare uideatur, 
Sunt ením herbae palmum altzeutplurímum, exilifolío, effigie & díuifura Cyuer. 
cus,amaro, flore pené purpureo & exiguo, ítaut mírari fatis non pofsim, cur non» 
nullíalteram fpecíem genuinam Chamzdryn effenegent,cum tamen Giermaníca 
etiam appellatio pulchré ad antiquum atqueadeo graecum nomen alludat. Sed ín. 

obictiionis ftabit forfitan quifpiam dícens, Chamaedrys Diofcoridis palmum alta eft; haec tua 
folii, — yenfuram hancexcedít, Fateor fané, attaménon multum exuperat,quod fi etíam 
plus exuperaret, non tamen hocnomíne alteríus fpeciei herba putanda eflet : necg 
enímadeó (tatam atque certam men(uram herbis tribuit Diofcorides, ut quando» 
que ultra cítrat confiftere non liceat: uerum cum alícuí herbae menfuram adícri^ 
bit,id ea ratione facit,ut maiorí parti índíuiduorü illíus fpeciei quadrare exiftimet, 
Inpríoris itaque inopia;alteríus ufus effe poteft, 


LOCVS 
NNafciturafperis & petrofisTocis, interdum etiam ín montofis & campeftribus 
folidis, 
& C wES TEMPVYS, 


Primum genus Iunio & Iulio menfibus floret, Alterum autem uere potifsimu, 
Carpuntur femine pra'gnantía, 
TEMPERA- 


Sf 
VAS 
3 
A) 

] 


d | CHAMAEDRYS 


VERA MAS. 


Is 4 — Klein S3atengd, 


X. oie 
me 


VO EN N 
"m 
d 


SEU 
Tt 
S 
) 


870 


0 


gi 


ez 
SOSENS - : 


CHAMAEDRYS VERA 
FOEMINA 


P 
z 
"1 
/J 


CZ I. MV N 77, 
UA £u, jj 


li 


CHAMAEDRYS VVLGA- 
RIS MAS, 


$72 


uc 
A 


CHAMAEDRYS vvrga. | 
RIS FOEMINA, L, Qanmenberle 
NI | 


PLAÁNTARVM HISTORIAE CAP, CCCXXXIII, 873 
| TEMPERAMENT V M, 

Ex tertio ordine calefacientiu & deficcantium facít Gralenus, Giermanícae tamen 

minus calefacere & deficcare uidentur, utpote ín regione fricidiore nata, 
VIRES. — EX DIOSCORIDE. 

R'ecensacuiridis ín aqua decocta Xpota,conuulfis,tufsientibus,lieni indurato, 
urínze difficultatibus, hydropicis ínterínítía auxiliatur. Cít menfes, fcetusqp extraz 
híc, Lienem exaceto pota mínuit, Aduerfus uenenata cum uíno pota & illita effi- 
cax eft, T'ríta ad predicta in pilulas conformatur, Cum melle uetera ulcera purgat, 
Cum oleo tríta;inuncta & illita,oculorum caliginem difcutit, 

| EX GALENO, 

Chamzdrys uincentem qualítaté amara habet; & e(t quodammodo acrís.C)uo 
circa meríto líenem colliquat,urínam & menfes mouet, crafsitudiné humorum ín» 
cidít,& uifcerum obítructiones expurgat, . 

EX THEOPHRI ASTO. 

Triffaoinis folía ad rupta; uulneratpin oleo trita ualent, & ad depafcentía ulcera, 
Semen bilem extrahit, & oculís quocg beneficum eft, Folíum ad albugines tritum 
. inoleo prodeft, ES d 

| EX PLINIO. 

Aduerfus ferpentiti uenena potu illitudp efficacifsíma. Item ftomacho,tufsi uetu 
ftc, pítuitze ín eula coharefcenti,ruptís, conuulfis laterís doloribus. Lienem con- 
fumíc, Vrina & menfes cit,ob id íncipientibus hydropicis efficax, manualibus Íco. 
pis eius ín tribus heminiís aquze decoctís ufque ad tertías , Sanat & uomícas, & for- 
dida ulcera cum melle, Fit & uínum ex ea pectorís uítíjs, Folíoru fuccus cum oleo, 
caliginem oculorum dicutít, Ad fplenem ex aceto fumitur, 


DE CHAMAECYPARISSO» 


C À P. CCCXXXIIII 


NOMINA 


ZOAMAEYRAPIZzOSPliniodicta e(t,quafi pumila Cupreffus, Apud 
4i Graecos, quod fcíá, eius frutícis nulla fitmentío, Vulgo Cypreffus, Ger 
NN manis Cyptef nominatur , Cypreffusab odore &t forma folíori eiuf- Coprefu unde 
» X dem nomenclaturz arborís uocata eft, dicia, 
FORMA. 

Inarbufculi formam fruticat,folíjs incanís, Abrotoni foeminae modo fcifsis.Ffo, 
tibus ín fummo aurí inftar fulgentibus , Totus frutex odoratus eft, Errát quíChas chenecyparif^ 
mapityn effe arbitrantur;neque enim utilla humi ferpit,fedaltius à terra,ut píctu, fuor est chas 


ramonftrat,confurgit, mepitys, 
LOCVS. 
In hortis pafsim acfieulinis prouenit. 
TEMPVS. 


Aiftate loret. Paucos auté frutices inuenies ín quibus flores intueri liceat, quan- 
dó peruniuerfam uítam non nifi unum hunc, cuius pícturam damus, frütícem in 
quo floresapparuerínt,uiderim, 

TEMPERAMENTVM, 

Apparetín ea,ficut guftus teftificatur,leuis quídem acrimonia,fed maior amari- 

tüdo,multot etíam plus acerbítatis ín tota planta, R.eficcat taque abícy infigni ca» 


lidítate, 
VIRES EX DIOSCORIDE, 


Quumeafdem quasarbor Cypariffus qualitates habeat Chamaecypariffus, ne^ 
o T ceíle eft 


In» 


s 
^ UE 

A "€. 

NN ed 


EN ENSE 


P 


CHAMAECYPARISSVS, 


PLANTARVM HISTORIAE CAP. CCCXXXIII, e75 


A celfc eftut etiam facultates eafdem obtineat, Arboris ígitur hzc funt uires, Adftrir. 
oit & refrigerat, Folía eius cum paffo & myrrha modica pota, ucficze Ruxíonibus 
& urínz difficultati medentur, Pilulae tufe,& cum uíno potzs, contra fanguínís re- 
iectionem ,dyfenterias,alui luxiones,orthopnocam,tulsímQ profunt.Decoctum 
earum idem poteft, Tufz cum fico durítías emolliut, S polypos in naribus fanant, 
Leprofos ungues cum aceto decoctae & trítze adiectis lupinis tollunt, Inteftínoru 
ramícesillitae coércent, Folía ídem poffunt. Pilulze cum coma fuftitze culíces abige 
recreduntur. Folía tríta &illita uulnera elutinant,fanguinemi fupprímunt.Cum 
aceto alitem tríta, capillos tíngunt. Ilinitur per feaut cum polenta ad eryfipelata, 
herpetas,carbunculos, & oculorum phlegmonas , Cerato mixta & impofita uen: 
trículum firmant, 

EX GALENO, 

Cuprefsi folía,oermina,pilufa: recentes & molles, magna ulcera ín durís corpo- 
ribus glutínant.Ex quo darum eft quod reficcandi uím habeat, abíq infigni acrí^ 
monía & caliditate. lanta íneft eí acrímonía calíditastg, quanta fatís fit deducen- 
da ín altum acerbítatí: nullam tamen mordícatíonéaut calidítatem ín corporibus 
efficit. Proinde in alto latentes ín flaccídís putrefcentibuscp affectibus humíditates, 
fine moleftía tutoQj depafcítur,quum quze calefaciunt & deficcant,eas quídem que 
contentze funtabfumant , caeterum acrimonía & calíditatealías attrahant , Sicínte^ 
(tínorü ramice affectos iuuat: fiquidem exiccat & robur addit corporibus prze hu- 
míditate laxís,utpote quum ad(trictio in altum fubeat,eó quod caliditas que lli ad. 
mifta e(t deducat;ad eam quidem menfuram perueníens,ut preire quidem ualeat, 
nondum tamen mordícare. Quidam ea utuntur ad carbunculos & herpetes polen 
tz mífcentes,tanquam abfumat cítra calefa&íonem eos morbos efficientem humi; 

B ditatem,Suntquíad eryfipelata utantur, admifta nímírum polenta cum aqua, aut 
oxycrato aquolo, 

EX PLINIO. 

Cuprefsi folía tríta ferpentum ictibus imponuntur, & capiti cum polenta,fi à fo 
fe doleat. Item ramicí,qua de caufa bibuntur, T'eftíum quoque tumori cum cera iL 
linuntur.Capillü denigrantex aceto. Eadem tríta cum duabus partibus panís mol 
lis, & é uino AÁmíneo fubacta;pedum ac neruorum dolores fedant.Pilule aduerfus 
ferpentium ictus bibuntur, aut [i efjcíatur fanguis. Collectionibus illinuntur. a 
micí quocp tenerz tufze cum axungía &lomento profunt, Bibuntur ex eadem cau 
fa. Parotidi & ftrumae cum farína imponuntur, Exprímítur fuccus tufus cum femi. 
ne,qui míxto oleo,calíginem oculorum aufert, Item uictoríati pondere in uino po. 
tus íllitusqy,cum fico ficca pinguí,exemptis eranís,uitía teftíum fanat,tumores di 
cutít,& cum fermento ftrumas, Radíx cum folijs tríta potat, ueficze & ftrangurize 

medetur,& contra phalangía, Ramenta pota menfes cíunt, Ícorpionum 


ictibusaduerfantur, Chamzcypariffos herba ex uino Cbanecyparifti 
pota contra uenena ferpentíum omnium facdiates, 
Ícorpíonumqg pollet, 


DE CHAMAE- 


876 


£Sunodteb, 


(à 
) 


y 


SE 


CHAMAECISSO 


DE CHAMAECISSO* CAP» CCCXXV» $77 


NOMIWN A. 


"Ese AM ALE.LE X O 2, 4 yne siqavG* Ciraecis, Hedera terreftrís, l'errae corona. Hedera terres 
(3| Latínís appellatur. Officine nomen Hederz terreftrís retinuerunt, fr^ 

B Germanice Gunoelreb/corrupto fanénomíne uocatur, cum dícendu 

eene 3 effet Otunbteb/hoce(thumirepens uítícula. INominatur etíam Gier 

manís AFtocpbew/8t ££rbentrenalin, Chamzciflos ueró dicta eft,quod nunquá& chaneciffos un 

nonrepathumi,folijs Hederz fimilibus. Corona terrae, quod ramulos fuos per ter 4e2i4- 

ram fpargens,foliofo ueluti ferto eandem coronare uideatur, EUR ITER 

FORMA. 

Folía Hederze fimifía habet, minora tamen & tenuiora , Ramulos dodrantales 
multos,folijs plenos;à terra quíncp aut fex prodeuntes, Flores Leucois fimiles, mi 
norestamen, & ín ouftu uehementer amaros, Radix illi eft tenuis, alba, & ínutilís, 

Ex hachiftoría fatis conftatherbam hodie uocatam Hederam terre(trem,efle Dio 

Íícorídís Chamaciffon , Siquidem folijs Hedere conftat, minoribus tamen & te 
nuioribus, ac ín círcuítu incifis. Legendu ením effe uxpizde, & non. pexeézde, res Diofcoridisloan 
ipfa docet:nam etfifolía Chamaecifsialiquatenus Hederz fimilía (int,tamen rotun eae. 
diora,atqueadeo mínora etíam & tenuiora exiftunt. Et eft hiclapfusab «ín «apud 
Diofcoridem frequens ut ex alijs etíam locís fupra notatísliquet. Ramulis etíam 
dodrantalíbus multís,foliofis,qui tamen antequam fcíndantur quíngg aut fex à ra- 

dice procedunt, Flores denique eius Leucois fimiles funt, non quidem luteis, al- 

bís,aut purpureis,fed cceruleístíta ut uehementer errent qui eíus flores neque figu 

ra neque colore floribus Chamacifsi, qui Leucoís ad(imilantur, effe fimiles pu^ 

tant, Etfi ením colore neque albí,nequelutei fint, cceruleos tamen, qui color etíam 
Leucoiorü eft;efTe conftat. In euftu denig, ficut etíam folía;amari funt, Radix quo 

que eíus tenuis, & nullius prorfus ufus eft. Hís omnibus accedít,quod nomen etíá 

pulchré quadrat:neq enim Cirgcis alíud fonat Chamzcíflos, nifi humilem achu. chaneaffs 
mirepentem Hederam, Caeterum non effe Elatínen, praeter alía multa quae referre rede terreftris 
fuperuacaneum arbitror, fapor manifefté oftendit, qui ín Fledera terreftri amarus fon est Elatine. 
| & modícéacris eft;atqueadeo calorem pra fe fert, Elatine ueró refrígerat atque ad. 
fixingit,Sícnon effe Afclepíada,ut taceam quod Securídacz fimile femen non pro xor cst afe, 
ferat;uel unuslocus natalís fatis mon(trat, Afclepías enim ín montibus, Hedera au Pi 

tem terreftrísin decliuibus locís & uallibus, ut germanicum nomen O:unbtrcb 

abundeé índicat,prouenire folet, Quz autem herba fit Aíclepías,fuoloco dictum à 

nobis eft, pps | 


LOCVS. 
INafciturin cultis ocis,iuxta etíam fepes & dumeta, 
TEMPYS. 
^ In Martio ftatim erumpit, & floretín maenam ufcg ze(tatis partem. 
TEMPERAMENTV M, ' 
Amarítudo exigua acrímonía folíori & florum fatis monftrant herbam hanc 
calidam &ficcam efTe;íta ut hí qui frigida effe ftatuunt,reprehen(ione non careant, Error quorund 
£y | | VIRES EX DIOSCORIDE, , fiotatir, 
Folia eiustrioboli pondere ín aqua cyathis tríbus,quadragenis aut quinquage; 
nís diebus pota,ifchíadicís profunt. Mlorbum quoqueregium ín fenos feptenósue 
dies fimiliter potaemendantatcy expurgant. | 
aide Wr due EX GALENO. 
— Chamacifsi flos quum fitadmodum amarus;iecoris obftructiones foInit, Sunt 


quiillum etíam ifchíadícis exhibeant, | 
eee EX PLINIO, 


878 | PLANTARVM HISTORIAE CÁPR CCCXXXY 


C EX PLINIO. 

Chamaeciffon appellant Hederam non attollenté fe à terra, Echaec contufa in ví 
noacetabuli menfuralieni medetur, Eius folía bibuntifchíadici tribus obolis;in uí 
ni cyathís duobus feptem díebus,admodum amara potione, 

APPENDIX. 

Has omnes iam comemoratas facultates Federz terre(tri recentiores tribuunt: 

necj dubíum eftquum fitadmodiramara,quín ealdem habeat,X alía etíam pofsít 

X^ quz illí adfcribunt,ut euocare fupprefIos menfes,urínam mouere, obtufum audi. 
tum remouere, Contrapeftem etíam traduntefficacem efle: íd quod equites quo» 
que fciuntthi ením quoties fibula dí&ta peftís equum corrípuerít, hac contra eande 
herba magna efficacía utuntur, 


DE CHRYSANTHEMO» CAP» CCCXXXVI 


NOMINA, 


jevsawetmo mx Grecis, Chryfanthemu Latiínis,officinis inu(itatum, 

Germanis Dolotblim/Csdymalablim,/à pinguedine qua contríto di 

oítís Rofculoapparet,& 3D:atblfiim nominatur. Chryfanthemon uero... 

à floículísauri fplendorem & colorem praefe ferentibus, dictum eft. 
FORMA, 

Herba efttenera,fruticís tamen fpeciem obtínens,leues proferens caules, Scmul 
tifida folía:luteos flores,uehementer fplendentes,& oculi inftar circulares, Ex qua 
fane deícriptione fatis larum eft, herbam quam pictam damus, effe Chryfanthe- 
mon,quodiillí omnes à Diofcoríde traditae notze,nulla prorfus redamante,conue, 

D níant. Quibus Democritiín Hydrofcopicoacceditteftímonium,qui herbam hanc 
quae Batrachío fimilís eft, C hryfanthemon Grecis appellari fcribit,folijsqg Aptj e£ 
Íe, maioribus tamen,flore aurí colorefplendente. Addit denícg ab Aquilegíjs mire 
celebratá effe,eó quod aquam fubefle certum fit;ubi folet emicare, C)uae quíde fin. 
cula herbe illi quam depicta exhibemus refpondent.INam ut cztera omíttam, ubí 
haec nafcitur aquae latíces fubefle non eft dubium. Quidam perperàm YOaffetba. 
nenfiifi germanice nomínant:inam hocnomíneappellata herba, alíaab ea eft, ut ín 
capite de Batrachio docuimus, INam cum haecnoftraacrímonía uacet, quanquam 
Batrachíjs fimilis fittamen in numero illorum effehoc nominenon poteft, 

LOCVS. 

INaícitur prope urbes,in pratis humidis, & affjs Tocis aquofis, 
TEMPVS. 

IVlato menfe eius floribus prata &loca humida fplendefcunt, 

/ TEMPERAMENTYVM. 
Eíufdem effe cum Buphthalmo temperamenti,& guftus & facultates declarant, 
Calídum ítaque effe & (iccum conftat, 
| VIRES, EX DIOSCORIDE. 

Eiíusflores cum cerato trítí,fteatomata difcutere produntur, Regio morbo cor, 
reptís colorís bonitatem tempeftiué reddit, à balneo poft longiorem in eo moram 
exitu pota, ; 


Chro fantberzuam. orbes 
unde dicua, TN 


ZA 


EX PLINIO, 
V eficae calculos Chryfanthemon efjcit,, 


DE CHAMAE- 


CHRYSANTHEMVM 


Comalsblim, 


pu | ume 7 
Webb eel e 

LEBER. 

/J 


ye DE CHAMAELEONE ALB O» 


C CARP CQ C C 26 XUXONW dVE 
NOMIN A. 


carduus fuarius. ] AMALAE ON Adixie Grecis, Chamaleon albus, Carduus fuarius &ua- 


Cardopatiim. ríus Latínís, officinis & barbaris Cardopatium appellatur, Quod no. 

3.) men hauddubié corrupti eft,deductumqQ à díctione Pancratíon,nam 
Chameleon un- |ExpzS9 (icolim efíenominatu Chameleonem Apuleíus teftaturzautàCarduo 
de diclus, uario,à qua díctione,u fcilicetlíteraín p,&r ín t mutata, ín Cardopatti facilis eft 


lapfus.Giermanís A£berwurts/elegantiallufioneadCarduum fuarium,nuncupa- 
tur, Chamzleon autem à foliorü uarietate díci ccepit. IMlutat ením cum terra colo- 
res, Plinio tefte: hícniger, illic uírídis,alubi cyaneus,alíubí croceus,atcp alíjs colo- 
Susi Carduis ribus uidetur. Suariusautem Carduus díctus eft, quod fues fi ín polenta exhibea- 
quarc noiittus tur, perímat. Ob quam etíam caufam ZEbervourr Germanis nuncupatam puto, 
FORMA. 
Folia habet Silybo aut Scolymo fimilía,afperiora autem,acutiora, nigro Cha, 
mazcleone ualídíora , Caule uacat, uerum émedío fpínam Echíno maríno, aut Ci 
narz fimilem erigit. Flores purpureos, uclutí capillos,quí ín pappos euanefcunt, 
Semen Cníco fimile, Radiíceín pínguibus collibus craffam, ín montofis ueró ora. 
ciliorem,ín profundo albam,aliquatenus aromatícam,eraueolente & dulcem. Pli 
níuslíibro xxfj.cap.xviíi],breuíus herbam hancdepíngit,fic ínquíiens: Afperiora fo 
lía habet, ferpít ín terra Bchinimodofpinas erígens, radíce dulci, odore eraui(si^ 
mo. Quz certé note ín uniuerfum omnes, herbz qua hodie barbara & corrupta 
uoce Cardopatiü uocatur, adamufsim refpondent, ítaut nemo non effe Chamae 
leonem perfpícue intelligat, Hucaccedit quod facultates etíam eaedem fint, Radix 
D. enim Chamzleonis albi haufta;uenenis refi(tít , Radix etíam Cardopatij ex recen 
tíorum tradítíone, mirifice uenenis aduerfarí,& contra peftilentíam populatím fze- 
uientem,ut pauló poft dicemus, efficacifsimu effe remedii dicitur, Quod fi tamen 
rectíora quis protulerít,non grauabímur hic,ut in alijs quocp, mutare fententià, 


LOCVS,. 
In elabretís montíum prouenit, & in fyluís,ut hínc etíam fyIuatícus Carduus co 
enomínatus fit, 
T EM, PASS. 


lufío € Augufto menfibus cum fuís floribus effodi poteft, , 
TEMPERAMENTVM, 
Radix eius calefacit fecundo ordíne abfoluto,deficcat autem tertio, 
VIR ES. EX DIOSCORIDE. 

Radix pota acetabuli menfura, latos lumbrícos pellít, Sumitur autem ín uino 
auftero,cum decoctoOrigani, Hydropicis cóomodédrachma ín uíno datur: etenim 
eos extenuat, Contra difficultatem urinz decoctum eíus propinatur, Pro theríaca 
cum uíno pota eft, Occidit canes & fues, IVlures ítem necat fubacta cum polenta, 
aut hydrelaco madefacta, 

EX GALENO. 

Radix eius potui daturacetabuli menfura contralatos lumbrícos cum uíno au 

ftero, Exhibent etiam aqua inter cutem laborantibus, 
EX PLINIO, 

Hydropícos fanat fucco radicis decoctz. Bibitur drachmain pafTo. Pellít & ín; 
terancorum anímalía acetabuli menfura fucci efufdem in uíno auftero cum Oríga, 
ni fcopis,Facítad difficultatt urínz. Hícfíuccus occidit canes fuesqpin polenta, Ad. 
dítaaqua & oleo contrahit ín e mures & necat, nifi protínusaquam forbeant. Ra- 

| | | dícem 


XN ) 


JC NN 


(L402))))) A / v ASN 
Jy T AS 
n) A 
! 99L 


A 
BRANI 


M 


YE MAN 


» 
N 


CHAMAELEON 


ALBVS 


Cóettoutts. 


eec 3 


882 PLANTARVM HISTORIAE CAP, CCCXEXXVII, 


C dícem eius aliquí concifam feruaríi iubeat funículis pendente, decoquuntigin cibo 
contra fluxiones, quas Girzeci theumatifmos uocant, 
APPENDIX, 

Recentiores radice Cardui fuaríj drachmze pondere ín uino fumptam cótra pe- 
ftilentíe contagia prodefTe tradunt. Eandem etíam ín aceto decoctam, contra Íca- 
biem,impeticíne,&comnes cutís fcedítates curatu difficiles conferre fcribunt, fi eius 
decoctolauentur, Idem dentíum etíam dolori fuccurrit, 


DE CHAMAELEONE NIGRO» 


CA E CC OGOXCOAUGUV RUPAMP 


NOMIN A, 


EAMAIAEON gue Graecis, Carduus níger aut V'ernilagium Latinis 
4 dicitur, Officinis haec planta incognita exiftit, Germanis allufione ad 
.& latinam nomendlaturam (d)watser Gartenbiftel uocari poteft, quod 
JE (cilícet ín hortís tantum culta proueníat, Sunt qui eam à candore folío- 
| rum nomínent voel(cb vocíg 3DíftelÍed prior appellatio ad difcríminandas plantas 
Chamelconnis. yyyelior exiftit, Chamacleon uero dictus eft à uarietate foliorü, qua pro terrae & lo- 
geromdhu. cori differentia,autadmodü uiridia,aut fubalba,aut coerulea, aut rubra inteníun, 
tur, Niger ueró hauddubié à radíce appellari coepit, 
FORM A. 

Folíjs Scolymo fimilis eft minora tamen,tenuíoratg,& rubentía ea habet, Cau. 
lem emittit digitali crafsitudíne,dodrantalem,fubrubriür, quí ín fummo habet um- 
bellam,& fpínofos flores tenues, hyacínthi aemulos, uerfícolores, Radíce craffam, 

D nígram,denfam,& alíquando corrofam, quae dií(Tecta fubflauefcít, & cómanduca- 
ta mordet, Ha quídem notz quanquá plante,cuíus hícpíctura damus, feré omnes 
uideantur quadrare:caulem ením euehít dodrantale,& altiore etíam, dígitirequan 
tem crafsitudíne,fubrubrum, folía ín(tar Scolymí, mínora,fubalba & leníter puni, 
cea,candíduachífpidum florem,hyacinthína purpura uaríatü, radícem nigram & 

^ fubflauam:tamen cum non admodülínguam uellícet cómanducata radix,fit ut nó 

parumanlegítímus fitChamzleon niger addubítem, V eri cum multi huíus tem. 

porís uiri erudíti hanc plantam Chamaleoné nigrum effe credant, nolui hoctenr 

poreab fjs proríus diflentíre,atqueadeo eandem quzeilli plantae huic indere appel 

lationem uoluí,maxime cum nullam alíam eidem coueníreapud Díofcorídem de. 

Ícríptíonem uídeam, donecalíquíd certíus de ea nobís autalíjs compertum fuerit, 
LOCVS. 

Nufquam fua fponte ín Germanía prouenit, quare cultura índíget. INa(cíturau 
tem Chamzleon niger, Díofcorideautore,ficcis,cam peftribus,diíuo(isi, & mariti 
mís locís, TEMPVS, 

lulío menfe loret,ac fubínde ín capítulís rotundis Augufto menfe femen hífpi 
dum profert. TEMPERAMENTVM, 

Chameleontis nigri radix ficca eft ín tertío ordíne;calefacit uero ín fecundo abfo 
luto. Y IRMESS "EX DIOSCORIDE" 

Radix tríta,addítis exiguo atramento futoríio,cedrino oleo, & axungía,fcabiem 
abigere poteft, Abftergít etiam ímpetigínes,ad mixtis fulphure & bítumíne, Deco 
ctum eíus collutíone dentíum dolore mítigat, Cum parí pipere &cera oblíta,dolen 
tibus dentibusauxiliatur; Quínetía fouentur ea dentes,quü decocta ín aceto, & ca, 
lens impofita fuerít.Scríptorío ftylo doléti denti calída admota, eum frangít. Cum 
falphure decoloreob fole facie, & alphos emendat, Mlifcetur medícamentís eroden 
tibus, Phagedenas,ferínacp ac tetra ulcera illita,ad mitioré habitu tránsferens fanat, 

EX GALENO, 


EX EN 

CH S 

ZONSS aW (EPA 
XS UU M LUN 

b i NI caca we). W EST 

o ESSI ] TEN. "Mese pos, 

RSS 75) / 

e 


TISSU PIE dz i 
ET fte 


RSS 
NN 


UNES ud 
(La 

$$ 
ZI 


CHAMAELEON 


NIGER, 


Giówars Gartenoiftel, 


; 5 Sed S xscE S] M 
N09 A Ad NIST s US 
A zw CEN ZA Uu 


s 
26. Nd MESES M 
ART ANNGSS i 
CEA fI d 
(( f ] h^ S IC NU ' 
] [Ss m - 
HANS CAN 


W , 


ud 
5a 


m" 


ET 


$84. PLARNTARVM-HISTORIAE CA B,s4C C6 2 XVII 


c EX GALENO, . 

Radix quiddamletale obtínet, quamobrem eíus foris ufus ad fcabies, impetioi: 
nes,alphos,& ínfummaad omnia quz deter(ione poftulant, Praeterea emollientia 
bus & difcutientibus medicamentis mifcetur,ac íllíta phagedaeníca ulcera fanat, 

EX .PILILXNIQG, 

Radice eiuslíchenes curantur,cum fulphure & bítumíne unà coctísscomandu. 
cata uero dentes mobiles,aut ín aceto decocta, Succo Ícabiíem etíam quadrupedum 
fanant,Etrícínos canum necant, 


DE CHAMAEPITY»* CAP» CCCXKXKXIX» 


NOMINA. , 
anam Grads,Aíugafiue Abíea;autore Plinio, Latinis dicitur, 
x77 | Inuenítur & Ibigauocarí,quod nome, Hermolao tefte,feréferuant ho^ 
» | díe Illyrici. Hincabiectís duabus literísi € e; Iba, 8 ab Aiugaabiectio- 


wu, EA, nelíteraruma &g, Tua manauitín uulgi nomenclatíone, Officing Iuam 
cognomento mufchatam appellant, Germani y e lenger ye líeber, Caeter Chamze 


Abiga qure uo» 


€dÍde 
GENERA. 


Pima — "lriaciusfuntgenera, Vnafolíjs Sedifeu Aizoi, quamnos fcemina fecimus, AI 
Altera. tera ramis anchorze modo íncuruís, quam nondum uidimus , T'ertía mas dícitur 

Ter. ctam Díofcorídi, Harum difcrímina é defcriptionibus certius coenofces, 

D FORM A, P 
Príma, herba eft per terram ferpens, fubcurua, folía mínori Azioo fimilia ha, 
- bens,multó tamen tenuiora,pínguiora:hoc eft,ut Serapion ínterpretatur,fuper fe 
plus humíditatís tenacis habentia, Gt hirfuta; círca ramos frequentía, odore píceze, 
flores exiguos,luteos aut candídos, radícem Cíchorij. — Altera cubitalibus eft ra 
mís anchorze modo íncuruís,tenuibus,coma fupradictz fimili, flore candído,femi 
neniero, Oletautem & ípfa píceam, — "'ertía que mafcula appellatur, herbula eft 
foliolis tenuibus, candídis & hirfutis,caule afpero, candido, flofculís Iuteis, femine 
fecus alas pufillo, Píceam &chzcolet. 
LOCVS. 
Sua fponte,quod fcíam, in Geermanía non prouenit, [Nunc tamen in hortís plan 
tari ccepit, Plinius tertíam ín petrís nafci tradit, 
TEMPVS, 
Floret Iunio & Iulio menfibus. 
TEMPERAMENTVM,. 

Chamzpitys euftu quidem amarü faporem acrí ualídiorem obtinet, Eftautem 

in calefaciendo fecundi,ín ficcando ueró terti] ordinis. 
VIRES. EX DIOSCORIDE, 

Folía prímz feptem diebus ín uino pota;regío morbo medentur, Quadraginta 
ueró ex hydromelite,ifchíadicos fanant, Dantur peculiariter íecínorofis,urinze di£. 
ficultatibus, & renum uítijs, Profuntetíam tormíno(fis, Eaapud Heracleam Pon. 
ticam,períndeatcgantídoto contraaconítum utun tur,bibentes decoctu. Adante- 
dicia illinitar,cum polenta íure decoctí macerata. Tríta & cum fico pro pilulís data 
aluum emollít, Excepta melle,fquama zerís,&refina,purgat, Appofita ex melle,ex 
utero ducit, Mammarü duritías difcutit, Vulnera glutinat, Vlcera quec ferpunt, 

cum 


. £85 


"us 


Yelender yelieber weible, 


CHAMAEPITYS 
PRIMA 


elengaet ye lícber mennle, 


PLANTARVM HISTORIAE CAP CCCXXEXXIX, $87 


A cum melleillitacohibet,Secunda & tertía eandem uim obtinent,non tamen ufque 
adeo efficacem, 
EX GALENO. 

Bffectu expurgat Chamzpitys, abftergitig uifcera plus quàm calfacit, Proinde 
reoío morbo correptís,& omníno quibus faciléíecur ob(trnitur,bonum e(t medi. 
camentum, Quin & menfes ducít tum pota,tum appofita cum melle, Sed & urinae 
mouendz aptum eft medicamen, Sunt quí etíam eam exhibent ifchíadicis decoctá 
in melícrato, Herba porro ipfa uirídis magna uulnera conglutinat, X ulcera putre- 
Ícentía fanat, Mammarum preterea durítíes difcutit, 

J EX PLINIO, 

Profunt aduerfus (corpionu ictus, Item iecínori illita» cum palmis aut cotoneis, 
R'enibus & ueficee,decoctu earu cum farína hordeacea, Morbo quoqg regio, &uri 
nz difi.cultatibus,ex aqua decocta bibunt. INouiísima contra ferpentes ualet cum 
melle.Síc & appofita uuluas purgat.Banguíne denfatum extrahit pota.Sudores fa 
cít, perunctis ea, Peculíariter renibus utilís eft, Fiunt ex ea € hydropícis pilule, 
cum ficualuum trahentes, Liumborüu quoc dolore uíctoríati pondere ín uino finit, 

& tufsím recente, Vlortuos foctus ex aceto cocta potaqp,eíjcere protinus dicitur, 
APPENDIX. | 

Recentiores herbarij,&& magna officínaru pars,alíam Chamzpityn oftendunt, officinam 
folio Saluic rímofo,anguftiore tamen,& ad radícé maíore, flore fübcandido aclu. €"? 
tco, & femine nígro:qua tame legítima Chamaepitys non eft,fed príma potíus Si. 
derítídis,ut fuo diximus oco,fpecies, Definantigitur fubínde hacherba pro Cha; 
mzepíty uera uti, acillius loco has quarum nunc pícturas damus ufurpent, Errorís 
autem huíus nullaalía fuit caufa,quàm quod Chamzpitys etíam ueteríbus alio no 

B míne dicta fit Siderítís, Hincplericp decepti eam herbam quz priuatim ac proprié 
ficnomínatur,pro Chamepiíty ufurpare cceperunt,Síderitís auté nulla alía de cau- 
ía dícta eft Chamapítys;nifi quodilli uulnera elutinandi ínfit facultas, 


DE PSYLLIO- CAP» CCCXD 


NOMINA, 
| YA AtoN orzce, herba Pulicarislatiné,nomen graecum in offici - 
i nisretinet,germanice Dfiltientraut nomínatur, l'am graecam au 
4| tem quàm latínam appellatione à pulíce, cuíus effigie [emen eíus pfyttn unde 
& | refert fortítaeft herba. V elutnonnullis uídetur,quía fi uírídís ín ditum. 
3id domum feratur,generaríín ea pulíces prohibeat, 
FORMA, 


fimile)nigrum durumg. | 
| LOCVS. 
Inaruís & íncultís nafcitur , INufquam tamen, quod ícíam, in Germania nifi fa^ 


tum prouenit, 
TEMPV S. 


Flores tota feréae(Tate ex capitulis eíus; quae fpica: formam obtinent, erumper. 
* na E " " » Y 
tes dependent,canino capiti haud diísimiles, ut pictura abunde monítrat, Semen 


uero autumno profert, | 
TEMPERAMENTVM, 


Semen eíus ex fecundo refrigerantium eft ordíne, ín deficcando uero & hume- 


ctando medíum quodammodo &fymmetrum, Coómentum leues de fubftantía mefiescómess 
eius ínteríore calída nihil moror, VIRES, m. 


£. 
A s 


ul 


J 


PSYLLIVM 


eplientraut. 


A 


PLANTARVM HISTORIAE CAD, CCCXL, 889 


VIRES, EX DIOSCORIDE. 

Vis Píyllio refíoeratoria, Cum rofaceo,aceto;aut aquaillitum articulori dolo, 
ribus,parotidibus,tuberculis,ccdemarís,luxatis,capítístg doloribus prodeft, Ente 
rocelís feu inteftinorirramicibus puerorum, & umbilícis prominentibus cum ace- 
to illitum medetur, Oportet autem acetabulí menfura tufum in aquae hemínis dua 
bus madere, & ubí aqua concreuerítillínire:eoreoié fiquidem refrioeratideiectum 
ením ín feruentem aquam,calorem eíus reprimit, Prodeft eryfipelatis , Perhibent 
fiuiridis domum ímportetur, prohibere ne ín ea pulíces generentur. Tua cum adi 
pe, fordida & maligna ulcera expureat, Succus eíus cum melle adaures fluxione 
tentatas,& uermículofas conducit, | 

EX PLINIO, 
Vis eiad refrigerandü íngens.Semen in ufu, Fronti imponitur in dolore &tem, 


poríbus,exaceto & rofaceo;aut pofca, Ad cactera illinitur acetabuli menfu ra,fexta» 


rio aqua denfatac contrahit. Tuncterere ac crafsítudine illinere oportet cuícunay 
dolorí,& collectioni ínflammationitg. Tenafmo ín aqua cum radicibus decoctum 
medetur, Omnibus artículoru morbis falutare e(t huius femen madefactà ín aqua, 
admíítís ín heminam feminis duobus refinze colophonig cochlearibus,thurís uno, 


DE PSEVDONARDO»* CAP- CCCXLLD 


NOMINA, 


EYAONAPAOZ graece &latiné nominatur, quodfcilicetnon fit uera 
& genuína INardus,cuíus Diofcorídes & alij ueteres meminerunt, 
vd "| GENER A, 

»4 Duüm cernitur generum, Alterum proceríus eft, & maiorem fpírat 
odorem,necmínus quàm INardus placet. Hocnos Pfeudonardu marem díxímus. 
Officínze & uulgus herbariorum Spícam à fpícatís floribus nominant, Germaní 
Cipicanatói, Alterum amplitudine & odore minus, quod nos Pfeudonardü fcc- 
minam appellauimus , Officine & herbarij recentiores Lauandulam uel Lauen, 
dulam,eó quod balneis & hominum lauacrís expetatur,elota(gj omnía fi permiícea 
turodorís commendet fuauitate,uocant, Giermaniad hoc nomenalludentes £? 4. 
nenocl nuncupant, 


e» 


a 
MAPS 
A 


FORMA, 

Frutex e(tfolio crafsiore, carnofo, an guíto, colore fanguído, in candidum uer. 
cvente,pilofo,frequentibus fpicis ín ariftas fparfis, flofculis ín fpíca feré cecruleis, ín 
Lauendula autem purpureis, 

LOCVS. 

Ciaudentaptricis & petrofis,tanta fuauítatis fragantia,ut omnes pené flores odo 
risiucundítateuincant,quadote ueftibusinferuntur, — 

TEMPVS. 

V'traque perpetua coma exitu uerís canefcít, Iunio & Iulio menfe fpicatur,flo 

ribusq praegnans eft, 
| TEMPERAMENTYVY M. 

Calefacit & ficcat ordíne fecundo, tenuibusdg conftat partibus, haud multum à 
natura Celtíce INardi difsidens, 

. VIRES, 

Antiquus manufcriptus herbaríus eaídem fere facultates Pfeudonardo, quas 
Celtica habet, tribuít,dum ín hunc modum fcribit: Stomachi dolorem frigidum, 
eiufdem ínflatíones, uteri dolores, lienis duritiem, iecinorísqg ob(tructiones tollit, 


£ff Btrangue 


Pfeudonardus 
unde dicta. 


Spica. 


Lauandula, 


"o C$picanatot, 


PSEVDONARDVS 


MAS. 


[51 
o Cra 
Cc 
ce: 


TES 9 
XD 4 NE 
S St ———mÓp JM 
AE | (/ 
7 


D onini e T, 


/ 


PSEVDONARDVS 
FOEMINA. 


892 PLANTARVM HISTORIAE CAP, CCCXLrEIL 

C Stranguríze & dífficultati urinze auxiliatur. Capiti admota calefacit,eíusc; b:«o:i 
tates exíccat. Hinc eft quod recentiores tantifper eius u(um ín frigidis cerebri nce 
uorum morbís;apoplexía,paralyfi,& fimilibus comendent, 


Gequettía duo capita, quottiam abJolutofermé opere ad nos uenerunt, coídcirco fuo loco re- 
poti non potuere, tamen ne leclor ijs fraudaretur, in calcem potius reijce- 
requamotititio preterire;collibuit, 


DE DIGITALI CAP» CCCXLIID 


NOMINA. 


$3] V od appellatione tum graeca tumlatína herba haec hodie deftituta fit, 
yy nullaalía de caufa factum exiftimamus, quàm quod ueteribus íncogni, 
2/4 ta fuerít. [Nos pulchritudine eíus illecti, »dvvucp effe díutíus non fumus 
-e si pafsí. Appellauimus autem Dígitalem, alludentes ad germanícam no» 
menclaturam Sítigetbüt/ficenim Germani hanc ftirpem nomínant, à florum fi. 
militudine,quze digitale pulchré referuntac exprímunt, Hacappellatione utemur, 
donecnos uelalíj melíorem inuenerint. 


GENER A. 
Digidi pue — D'uümefteenera, Vnaenim purpureos obtínet flores,ideod Dioitalem purpu 
purea. ream appellauimus, Germanis bzauner Singerbüt dicitur. Alteraluteos habet flo 


pigitdisluez. res,obíd Dígitalis lutea dicta nobis eft, Germanis gecler Síngerbát nominatur, 
Inalíjs peromnía fimiles funt, 
D FORMA. 

Herba eft cubitalís;folijs latís & oblongís,Plantagini non difsimilibus,ín extre, 
mitatibus ferratis, Horibus à lateribus caulís ordíne dependentib.dígítalis formam 
referentibus, purpureís autluteís, Quibus decidentibus, femen ín calycibus latum 
& oblongum profert, Radix illi eftexigua & capillata, 

LOCVS. 
INafcitur ín montibus,umbrofis & faxofis locís, 
TEMPVS 
Floret Tulio potifsimi menfe;atcp fubinde cadentibus floribus femen producit, 
TEMPERAMENTYMHM, 

Impenfe amara eft herba; perinde atq; Gentíana,ut hoc nomine calídá & ficcam 
efle euidentifsimum fit, 

VIRES. 

Haccherba hauddubié quum opus eft extenuatione, abíterfione, purgatione, 
&obflruciionis liberatione,efficax admodu effe folet, Nam,ut teftatur Galenus li^ 
bro iífj.de fimp. med.facul.cap.xvífj.amari fapores abftereunt,expurgant, & quz 
in uenís eft crafsítíem íncidunt, Quamobré menfes etíam quacamara funt mouere 

poffunt, & ex thorace & pulmone pus educere. Quíd multa ? poteft haec 
herbaferéomnía quz Gentíana, cuíus uíres fuo ín Lo, 
co ínuenient ftudiofi, 


DE 3OCIMA- 


DIGITALIS 


PVRPVREA 


| DIGITALIS 


LVTEA, 


—R 


ARES. qu DN 


Z^ SS ie 


DE OCIMASTRO» CAP» CCCKXLIIID $5 
NOMINAG, 
-XEIMOÉIAEZ CGracis, Ocimaftrum Latínis dicitur . Offícinisinufita- 
3 tam atque incognitum, Crermanis wiló 25afilq appellatur, Ocímoides ocio en 
"ÀJ uero Girzcis haud alía ratione díctum eft, quàm quod Ocímo,fuis po- ditt. 
Eg ifsimum folijs fimile fit. Ocímaftrum autem Latíni,quafi fylueftreOci oanatrus. 
mum appellauerunt, Nam fic ipfum uocare uidetur lib,xx.cap,xíij, Plíníus, Sylueftre Ocia 
FORMA. Wm 

Folíahabet Ocimo fimilia, ramulos dodrantales;cofdem(y hírfutos,filiquas Hyo 
Ícyamoperfimiles,femine nigro plenas, Vlelanthio feu INigellze fimili(legendir em. Diofcoridistos 
ín Diofcoride inlóz& & non texézweut habentalíqua exemplaría)R adíx illi eft gra ctcinendatuss 
cilis & inutilíis,Ex qua quidem delíniatione omnibus palàm fit, ftirpem, cuíus effi 
ciem atcp picturá dam us,effe Ocimaftru:fiquide folia fert Ocimí, ramulos palma, 
res € quadratos(quod Diofcorides omifit) hírfutos, flores purpureos (quos ítíide 
Diofcorídes no explícauit)forma Ocimi floribus (imiles,qui tamen colore;qui illís 
candidus eft,díftant:decidentibus floribus filíquas Flyofcyamo fimiles,femínis ni 
erí,IVlelanthio fimilis,plenas oftendit, R'adice etíà nititur tenui & fuperuacua, Hís 
omnibus etíam acceditodor, quí plané Ocimum referre uidetur:íta ut nemo dubi 
tare debeat, quín hzecherba uerum fit Ocima(trü,potifsimtim cum illí Diofcorídís 
defcriptio fic quadret,ut nulla prorfus nota reclamare uídeatur, 

LOCVS. 

INafcitur arenofis ín locis. Copiofe aut& iuxta INirtíngam ad INicerum oppiduli 

prouenit,ubi idipfum prímü uidi,ac reperí:alias,quod Ícíam,mihi nunquá uifum, 
TEMPVYS. 


Floretín fine Septembris & Octobre menfe,atcq (imulin filiquis femen profert, 
TEMPERAMENTY M. 


Ocimaftrum, maxímé eíus femen, eft calidae & ficcze temperature, quod (apor 
etiam fatis oftendít,qui cum modica ad(tríctione amarus eft. 
VIRES. EX DIOSCORIDE, ; 
Semen Ocímafüxi ín uíno potum, medetur uiperaru &Calíarum ferpentiis mor» 
fibus.líchíadicis daturcum myrrha & pipere. | 
EX GALENO, 
Ocimoídes quidam philiterii copnomiínant, Radix fuperuacanea eft, At femen 
tenuíum partium, deficcantis citra mordacitatem facultatis eft, 
| EX PLINIO, 
Sylueftri Ocimo uis efficacior ad eadem omnía, quz fatiuo, Pecuflíaris ad uitía 
quz uomitionibus crebris cotrahuntur, V omicisguuluz, contrad beflíaru mor, 
fus radix in uino eft efficacifsíma, 


APPENDIX. 

Vefyfueftre Plinij Ocimu dítrerfum eftab Ocímaftro, aut in uerbis éiufdéiam pii focus 
productis,errorfubeft.Cyuum enim Ocimaftri radix, Díofcoridís & Craleni tefti. enendatw. 
- monío;ínutilís fitjnon recte Plinio dícitur quod eíus radix ín uino contra beftíaru 
morfus efficacifsima fit : fed hoc potíus, Díofcoríde tefte, femíni tribuendum erít. 
Quarein Plíníolegendü,contrag beftíaru morfus femen ín uíno eft efficacifsimi, 

Quam fanelectionem Díofcorídis autorítas abundé confirmat,qui Oci- 
ma(trifemen cum uíno potum, contra uiperarum Q alio, 
rum reptilium ictus efficax efle tradit, 
| fff 4 


COMMENTARIORVM DE S$STIRPIVM 
HISTORIA FINIS, 


In 
m3 
2: 
Q 
z 
B 


OCIMASTRVM 


PICTORES OPERIS 


9MIbertuó Heeper. 


LE 


£eaticuo Xoullimaucee, 


EXUXONNNN, 


SR 


y) 


aon jy» 


Cyecfle, 


* 


SCVLPTOR 


9Dítue S300olpf 


M o» 
NSSSSESS il 


(e : N , 3 
v eM ASTU AS 
QEON AS / Lc E ESNDNAS 
ET NN reete EROANIONENAMT 


EMENDANDA IN COMMENTARIIS 
de Stirpium biftoria. 


Pag. 4. uerf.11, legendum, Hypochondrijs,iecinori &€. Ibid.uer(.2o.legendum,Eadem poteft praeftare 
cum fapa,autlenticula, Pag.8.uerf.11. Plin.lib.21.cap.21.marem quidem campeftre &€. [bid.uerf.15.ceiuf- 
dem nomenclaturz:expungendumitag; cóma poft eiufdem. Ibid.uerf.16. quod mafculum appellamus. 
Pag.11.uerf.19. Ex Macro. Pag.14.uerí.5o.lege,de Acoro uero affirmare. Pag.16.uerf. 40.tubercula facul 
tatem obtinet, Pao.28.uerf,29.tenuis inteftini dolores. Pag.29.uerf16.ramofum. Pag.s7.uerf.ult.acris, 
ut piper,admodum fit, Pag. 45.uerf.penult.axungia, Pag.54. uerf.10. mollibus duntaxat fpinis predita, 
Pag.79.uerf22. Tenias,pro Tineas. Pag.86.uerí.11.ab conis, Pag.o;. ucro. illita, aduerfus. Pag.o8. 
uerí.8.fi quis in uilla eam extruxerit. Pag.126.uerí.27.deftituitur, Pag.128.uerf.s 4.lege, Cum polenta, & 
expungedictionem Si, Pag.155.uerí,46.Ieiuno. Pag.141.uerí26.aquez. Pag. 148. iuxta picturam lege, 
BELLIS MAIOR. Pag.z10.uerf.ult.dulcis eft quodammodo. Pag.256.uerf.5 s. utig; maxime, Pag.265.iu 

Xtapicturam,ERVCA SYLVESTRIS. Pag.264.uerf.19.Kunigundis. Pag.304.iuxta picturam, SA T V 
REIA SEV THYMBRA SATIVA,. Pag.s26.uerí.5 4. nitatur,adijciendü,radice. Pag.28. uerí.3 7.ter- 
rena fubftantia conftat, Pag.; 44.. uerf. s. «oie enim Grecis &€, Pag.;55. uerf.28.tenias. Pag.365. uerf.e. 
quz in thoracefunt educit. Pag.597.uerf.57.crafsisty nónullis, Pag.4.40.uerf.28.abundat,que. Pag.45o. 
uerf;2 5. perintegrumretinuit annumamittit &&, Pag.eadem, uer(,58. Sedi etiam ad deijcienda. Pag.452. 
uerí.1.ad feceffum prouocat, Pag. 472.uerf.23.utranqy uero. Pag.510.uerf.14. floreat, Pag.529.uer(15,aut 
cumlini, €, Pag,672,ucrf.o, effet difcrimen. 


E 


eR 


Y 


e e 


tx n SS 

L9 72707797 ^ 
rH e a 7 ntt 
NUT e o 724 1144) 
o 


Purtsred- 


AL 


t 


OS raa 


MOS 


Mr 
- deg 
"» 


CAD PE 
ay rh m n o 


d H7 cud 
TRA 


MITHSONIAN INSTITUTION LIBRARIES 


LICERET 


3088 D09884585 
nmahrb fOK41.F95 
De historia stirpium commentarii insigne 


/a cr a 
Ceo hl A. Lv? 


M [osi gehe 


- E y £5 0 


P " - ! 4 | -. Ladder 
S. y" E . "A — Deine —LT K z n wo 
Arc ; — M — — T-—— xU D T rt rr Ee aue t uo. am A 
" - , -» J T cc rm ar Me Ed rA E ME uM" MAS 


M T I eme pre 


Ok DEW EA Uere] 7 Fra TIAE LOC "pops, neri eig eee NAAR E , Ton HIER UT 15 i-e a 
VA Scie ts ? 8,24 n ELI va uc i ur. V usu fn ^ df ned Pete! aum. "Tec 
MN (URP DENEN] dE at Cn t SP E. "n x A put A. n DNE i eei TE EPA di b rv ER M Adkap dl; NYC Tan 
t " E E 7N ge. A L^ Cw Lad * 


i ; RT), y) EUM t2 ] ew e RU Ut QM] rial a or at Sr ta ue 
: ed. rrt ; SI Med rele aud vr? hor Anm Ww 2 re Ae es Cdi ae i a rio d. pl Teey Codd ec med d 6 it GE. e tt 
"ucre ^ r A mn ersevnigoenmmmienwiiy enm m ias PR i pd eo M Dar C "m 2a e Mv ys ta conem tt M iom te edet & Foviaar mo im osr enés mi Án lore iom HAE 3 nidare deis RP SA PIUURU  ibes R ds tdm scq Roa Pia Cu T lp, a deeds La n rom d s mt Lg e pt M i mln ie —À e " 


Ls Mis cienonmRRAOO e UNIO ts EY eme oem dd 9 sos Flies smt om Femoga em dme dp pne pom od deni oe n n an dca dle omae D ace iH cd egi il dog dd (2 al, ob cp dit ent a e 7d apti andi | mima t i 


rad ! T 4 uw 1 ^ ees "ay "a ^ * Uu y La M 
du M ^ $ | h y Aulo FL qe. 
M 21 EUR xut ET uu iy ^ - ot T ev 
ML COLS, ario x S ny A CM 2 E x, Ty Yes d t ulla VN or ey "OM uU 4. - Vr "E 
" - z h - , Lo tr WI n - "P ANT. ^ - Lx P9. vio 1 4 ; ^ P "A 
i 05 yen . ^ Men P de 87; : "HN ret ire om n FI ARRA PAFUPRTETINS Ts PL IPE PPP TU ora m MW PR Ia CUT TE TRENT LUTTE RLEUT nhe e EA rtm pina dl aura m oos m o pr rur . 
D m MEE RR s D DLL ^ Fil: dote e al VIO HP S mL coda UR noe I7 Se ntn Mer s, n anuo e OPI Ta multa RC Ye tlle me dc Fl FI ond ans ps Lr fttt (0m idm mal d CH ome DU TINIEIEETRELI IDILESTLILIUDIEI Bei Mb Ii mA Messm bee o je de m the Hn o ido oe i ei Le te ET ee eed atum, tuf amm ,. "- w - 
1 , "i "^ : - 1 n : * " - " | £5 * M 
rto ide Mode ot 173. v aru LUC FU y AMA rens t m moe de EAR UR na WTY A Fete MS 1 lm SR re a abes 2E ata Ce ar i Emm Rut 6 et irm. ge Pe n cnm one d oem Moos cs ome inem ni em ta nh gt qim" ———À JD c m—— emo Moda o erm ee emen sit ai a £z - 4 Nu" h ^ 
4^ DOMEDN ] j: b qoos Coach. ipia e kA Cove. cete Mgr eet ( Y Uie Lou SEI ET y ^ LADEN, n T0675 Tonos su nra eif s, ' 
PANE OT a alu: Lycus es it P ERU DI uL PS Vii E ES TDE VP C AMET Jd iam re rai P Mh edm pu "OT 
psc eres reed AT " Red aer m RN i 2 dil ; prep à Ms) Ax A iub: e age ME A7 L- Ae m a "i uh, Sa.— "5st í 
m res Sm hd 3 P. ae, " " cien ru 1A 7 anm nt Pa M — f j — 
e Auc cu ; gat e Feier gn. e COM UN vn t, A YA i e T ad UN P eer e E PAN 
Hh 2i Ye A CRX ei da NU fimi. 4 g- YEN ani e DN PEEL P PC Cy 1 T TEM nC Pans Dr oru Jer CN 495-91) S^ 7E M en PTCQAATS 2» ^3 UL UÀ ha AT. AP "Ld "IT Fw DEC BACC 2^ value ^ A 
DIRITTO DOORS TS NI I eov -LOAY D ad "laesae West V ESI AMT S Mens E pire Re E MAI MESI AR ad n Eae Lg "ES e MU I vaa i iei ceo OM ae Red qel iu Cid i f ha Mori dn lh d lta . 


9 om d is buie qe (n on IAS 6m mid pn ie e o NI Scio jf i e 6 Mi ÍT aie d RH ee M E M C 


ew ptm ids y p ecd EDO MIRA ur OR Dm slm Mb a Kleve 8 JC SOS COHMIE Qe la o De rtt 


ik lee e dile dC m Re Hd eig ptr p i nor m eT 1 ln fg Tk ih AUN HT drm 3, 


der genet 


Memor omo ema RET eco Selten om reme Ml n 


5 
s ; Li 
ENT UPUS WP E UT j datae j I: XH 
nri i sedo là na e LR e "Prset A EE 
T ] z Tac 
d d s ni Co dna Ln mmt dp t 1 2 C REN e 
T " -*4 ; cg P 
Dl aco grt eM Li 7008 ch Jd Rap eA etn LA i oe NMODETVPETEPS "n m LES Mode es ad 4 4 Xe E" 
Re CI Nd | tp o A REN Lol ENDE ous ARS Lio iab eu evo V ? EC 
PS e ih. rr NOn t am o T P LN " urat em -——— a -— & VITSE AG 
j — - 2 "ox M E Tw A — wy ) Tul. - (745 
Lm, 1H t 2 AM (7 , ^ud aD 4 EU x 
mn — :[ - — (7 L OEC TEE Y , 1 LE T : 
b ds 1t MY 2 5 1! : WM s ui 
- e CR Fer E cedi / - ! L ] U EAS D 
Sj e n XA es MAT ANSE Re : e cere ' "n * oj pon d 
LS » jieiipardrogt ote PRESA 4 atu M ooa a M C M ce f Pin Mona qs a e vndas orar adeat fie PARS C Mr PERGERET eae e s rial ^v abes igo 5 aed a 40 amas LATE 2! intei MI Md Rm ami P Kn jv) H Ph H P * - LI) € ;: 
h H - —-— J "- A - " ^ » y . js K ; " 3 D "s » ce 
- uM M Ir ETE Ms sj AR Oo JB Vita hmi, refi en SS ua nie Ml s S Moe ded den ui M a icio c et Me He dee Reis E DAE 1 M moe re ju) Api s tdm A 5 j" r Ir xtd D. P 
ez Ty fn — , "Um m eom remo NM CE : A LUE m " , RETI Hi T3 
d 24 1 « quu ? Set ET 


MS XN 
JS 
S 
bi. mm. 
EN 
Xm 
t : 
&Vwiy quove oe pr. 


m 


US MP md 
AE eene mer 


LEA 
l3* 
Lu 


II 


x 


— 


"T 
m 


os 


m 4 


"- 
T RUEPEEP NIST nA, 
zx 


3 Mau 


TT 


FETESS. 


Ty 
/ 


q- 


*ie 


"E 
* 
P 
$ 
x 

24 
2 


2 
x -— 
POETS 


ew 
co rds 


iex 


MN 
-$ 
g 


3m 
n an 


cS 
SES DN 


gem 
DR 


Sce D Ea 


- P 


TUS T. ADITU 


2 


6-2 E: 


E ee 
- 
E 


[s 
E 
E 


-L 


SERE 


tm E 
E 


ge 


er a 
5 


' " AM 
HO DM UD py oM Md 4 d 
rmm sten ea v" ada DT aum as "es SC A M CV AREA), de yn pua eor Ft (TRAN. ig Ci i 
rr pude Ea hne - * ^e : di M ES : 
EU LEE Mor x4 c pra 29 * ne Te dy Rau d 
des TNA, - z , WAR c» HM 


Da 


D 


DOSpDpRerp pp WR 
ANCMSENUNS. P) 


ipsc ue 
wr panties SONIS 


e o A. 


eA 


Mg n if 


Ii Re 
Mysr ewiMav E t 
lis: ish hut TQ 


5 7 - Mere emn e RM rv "UA $i ud 
cfi vui Eg Moss RE NERONI Sc PED CEA RE a c dba Pci, cu A rm x AC 
2A ONT ETE) DES TET E qe Mies finie nur eee ar, CET WT Jd Jm riy " M uc 


: T ae PI -—7 ea cc rr E NEM jm 
gosase oue se a X camem Lie spem apre duh MAU, Tro tent br Met Sar e 


turi f 
LUN m 


s 


ji 
Rl 


E 

jJ tec 
' 7 

S ASSURER 


* TU 
door ia 

aeg A ! " 
C ; x i 
Mun 


C 2 


ERA 
jg NERIS wee 
VA pere 


zoe aa Pe anta 


x 


T 


An. 
"e 
] iy gue aig" 


t 
S d 
7 
A T t 
JE TENE 


A47 $9hu 7 ar 


V MAE 
5 wur ZEMCYS 5L Ke 00 MUTA ONE Sew 2I 


ECT 


za er 
; tape Be d 


Me ae 4t Rein. Ti 306u 
Vd 


dei 


Eos Se NES eT Is at 


^ 


i f DEM 


m 


T 


a AR 


aci 


"ePUPmS ME 
/ amm " 
ky, Mea Ia ea 


0o Mies S! IN tl RCURLUET 


T 
Phe d lote dem Da id etate 


eie kamal 


Suede cb sea) en 
Peg ^ i 


X 


Xu 


4 vu 
Drs reti onn ovs " 


——— 


womens. d y acao—Àd rv «n