Kuranì Kerimin Düsündürücü ve Ürpertici Ayetleri

1

Kur'an-i kerimdeki ayetler on kisimdir:

1- ikazedici,

2- Mujdeleyici,

3- Nasih [Hukumsuz birakan ayetler],

4- Mensuh [HukmiJ kalkan ayetler],

5- Nasihat [Ogut verenler],

6- Temsil [Ornekli olanlar],

7- Muhkem [HukmiJ kesin olanlar],

8- Miite§abih [Tevili gerektirenler],

9- Helali bildirenler,
10- Harami bildirenler. (Ebu Nasr)

FATIHA SURESI

1 *- Rahman ve rahim olan Allah'm adiyla

2*- Hamd (ovme ve ovulme), alemlerin Rabbi Allah'a
mahsustur.

C 3 J W^ £$

3 *- O, rahmandir ve rahimdir

4*- Ceza guminun malikidir.

0% Oi*lii h£\j jL£ hC[

5 *- (Rabbimiz!) Ancak sana kulluk ederiz ve yalniz senden
medet umanz.

(jfy jj. ft .Sill U$*l\ luil
6*- Bize dogru yolu goster.

Ij7 J) OiJLiJi % ^x* ^jjdai ^ ju^ cL^i ^„iii "u

7*- Kendilerine lutuf ve ikramda bulundugun kimselerin
yolunu; gazaba ugrami§lann ve sapmi§larm yolunu degil! Amin.

A^lklama^Kura'm acan ilk sure oldugu i9in "El-fatiha" denilen bu
sure, aym zamanda en biiyiik dua ve munacattrr.

Elham-i §erifin onemini a§agidaki Kudsi Hadis en giizel §ekilde
anlatmaktadir; Peygamber (SA) efendimizin bildirdigine gore, Allah'u Teala,
Namazi (en biiyiik dua olan fatihayi) Kulumla kendi aramda ikiye boldiim;
kulumun istedigi kendisindir. Kul, "Elhamdii lillahi Rabbil'alemin" deyince,
Allah'u Teala: Kulum beni sana etti (layikiyla ovdii) der. Kul, "Maliki
yevmiddiiin" deyince, kulum beni yiiceltti der. "Iyyeke N'a biidii ve Iyyake
Nestain" dedigi zaman, Allah Teala, bu benimle kulum arasinda, (kulum
samimi olarak kulluk gorevini yapacak, ben de lutf ve keremimi
bah§edecegim ) buyurur. Kulumun istedigi kendisine verilecektir.

Kul, "Ihdinessiratal Miistkiiim Siratallezini enamta aleyhim,
gayrilmagzubi aleyhim veladdalliiin." dedigi zaman, Allah'u Teala, bu
kulumun istegi, kulumun istedigi verilecektir. Buyurur. (Ettac. C.l S.36)

m , EN BUYUK YOLU GOSTEREN, KUR'AN ^,

^W v * . j, -t - t - ■ . ' ^W

*-0 kitap (Kur'an); onda asla §tiphe yoktur. O, rrnittakiler
(sakinanlar ve arinmak isteyenler) icin bir yol gostericidir.

Bakara 2
A^lklama^Allah kelami oldugundan §iiphe edilmeyan yiice Kur'an,
Miittaki-leri yani takva sahibi olanlan hidayete kavu§turur. Takva sahibi
olabilmenin §artlan; Gaybe (yani Imamn alti esasina) imandan, namazi
hakk'i ile kilmak, zekati vermek (yani Islam'in §artlanm) yerine getirmekten,
Kur'an ba§ta biitiin semavi kitaplara ve kesin oldiikten sonra dirilmeye, yani
Ahiret safahatina Iman etmektir

-INKARCILARIN HALI NASIL OLUR-

*- Allah onlarm kalplerini ve kulaklarini muhurlemi§tir.
Onlarm gozlerine de bir ce§it perde gerilmi§tir ve onlar icin
(diinya ve ahirette) biiyiik bir azap vardir Bakara 7

A^lklama+inkarci kafirlerin, Kalpleri, kulaklan Allah tarafindan
manen muhiirlenmi§ ve gozlerine perde cekilmi!-; oldugundan, onlar
gercekleri anhyamazlar, e§idemezler ve goremezler, §eklinde ozetlenebilir.
Nitekim yiice rabbimiz; "... Tarn aksine kufurleri sebebiyle Allah o kalpler
iizerine miihiir vurmu§tur; pek azi miistesna artik iman etmezler."
Buyurmu§tur (Nisa:4\155)

-MUNAFIKLARIN DURUMU NASIL OLUR-

l)«. ■ /*;■ 2 ' " )\ "- i la ■ *

*-0nlann (munafiklarin) durumu, (karanlik gecede) bir ate§
yakan kimse misalidir. O ate§ yanip da etrafmi aydmlattigi anda
Allah, hemen onlarm aydmhgmi giderir ve onlan karanhklar
icinde birakir; (artik hicbir §eyi) gormezler Bakara 17

-KIMLER SAGIR, DILSIZ, KOR-

*- Onlar sagirlar, dilsizler ve korlerdir. Bu sebeple onlar geri

donemezler Bakara 18

A?lklama^Ayette gecen sagirhk, dilsizlik, korliik; biyolojik
degildir, Manevidir. Yiice Rabbimiz, gerceklere kulaklan tikah gercekleri
soylemeyen ve gozleri gercekleri goremeyen ikiyiizlii miinafiklan boyle
tanitmaktadir.

-O GUN MUNAFIKLARIN DURUMU-

( V^ilS\Jl> Ja-^i iillj Ojil jJL>utplj./gll

19*- Yahut (onlarm durumu), gokten saganak halinde
bo§anan, icinde yogun karanhklar, guriiltu ve §im§ek bulunan
yagmur(a tutulmu§ kimselerin durumu) gibidir. O munafiklar
yildinmlardan gelecek olum korkusuyla parmaklanni

kulaklarma tikarlar. Halbuki Allah, kafirleri cepecevre
ku§atmi§tir.

'j]j \y>\i |i-jli* ilkl lijj 4»i Ij-li *i *l*»l LSJL5" >jUajl i aJalg Jj^Jl alSo

20*- (O esnada) §im§ek sanki gozlerini cikaracakmis. gibi
cakar, onlar icin etrafi aydinlatinca orada birazcik yiirurler,
karanlik uzerlerine cokiince de olduklan yerde kahrlar. Allah
dileseydi elbette onlarm kulaklarmi sagir, gozlerini kor ederdi.
Allah §uphesiz her §eye kadirdir Bakara 19, 20

-SUPHE EDEN BENZERI BIR SURE GETIRSIN-

>'* ' i

*- Eger kulumuza indirdiklerimizden herhangi bir §upheye
du§uyorsaniz, haydi onun benzeri bir sure getirin, eger
iddianizda dogru iseniz Allah'tan gayri §ahitlerinizi
(yardimcilarmizi) da cagirm Bakara 23

-YER YUZUNUN HALIFESi-

4jLL>- j^jVl J JpU- (jl.i5iiUJLi dJLj JlS ilj

*- Hatirla ki Rabbin meleklere: Ben yeryuzunde bir halife
yaratacagim, dedi. Onlar: Bizler hamdinle seni tesbih ve seni
takdis edip dururken, yeryuzunde fesat cikaracak, orada kan
dokecek birini mi yaratacaksin? dediler. Allah da onlara: Sizin

bilemiyeceginizi herhalde ben bilirim, dedi Bakara 30

A^lklama^Yeryuzunde Allah'in vekili ve temsilcisi olarak
yaratilmi§ olan Insan, Allah'in "Halifesi" olarak hakki, Adaleti tesis etmeye
cah§arak, orada ilahi Hiikumranhgi gercekle§tirmenin gayreti icinde cali§arak
sorumlulugunun farkinda olmahdir; Aksi halde , "...Yemin olsun ki biz
insani en giizel bicimde yarattik. Sonra onu a§agilann a§agisina indirdik.

5

"Ettin: 95\4) Ayeti- Kerimesi Hukmiince halifeligini, §erefini ve Allah
korusun turn insani degerlerini yitirir.

-KALBI TA§ OLANLAR KIMLER-

^ *>

SjJLj JUil j\ SjL>cJ-L^ f-Qi d-Ui Jlij /ja (1-Xj jJLs C— 1j <r

*- (Ne var ki) bunlardan sonra yine kalpleriniz katila§ti. Artik
kalpleriniz tas. gibi yahut daha da katidir. Cunku ta§lardan oylesi
var ki, icinden irmaklar kaynar. Oylesi de var ki, catlar da ondan
su fi§kinr. Ta§lardan bir kismi da Allah korkusuyla yukardan
a§agi yuvarlanir. Allah yapmakta olduklarmizdan gafil
degildir Bakara 74

-ELLERIYLE KITAP YAZIP AZ BEDELLE SATANA-

LLC 4j \Jj^2~J 4\ll JLIP *w0 I JL& JjJjjSj i* I^jJbu t^LxxJl jj_*xS\j /jjjJJ Jjji

*&Ji

*- Elleriyle (bir) Kitap yazip sonra onu az bir bedel
kar§ihgmda satmak icin «Bu Allah katmdandir» diyenlere
yaziklar olsun! Elleriyle yazdiklanndan oturii vay haline
onlarm! Ve kazandiklanndan oturu vay haline onlarm!.. Bakara 79

-OLUMU iSTEYIN BAKALIM-

b\ op.1 l^uji ^r*^ ^ i>? **^J1»- ^ '&■* °Jr*-^ jl-^l i-SCJ Cols' j[ ji

*- (Ey Muhammed, onlara:) §ayet (iddia ettiginiz gibi) ahiret
yurdu Allah katmda diger insanlara degil de yalnizca size aitse
ve bu iddianizda dogru iseniz haydi olumu temenni edin
(bakalim), de Bakara 94

-ALLAH BIR AYETIN HUKMUNU KALDIRIRSA
YENiSINi GETiRIR-

Lg-ULa Jl Lg-^s ^T^" ^Lj Lg ■•■* i jl 4_>1 '~o ?c^..*.J La

*- Biz, bir ayetin hukmunu yuriirlukten kaldinr veya onu
unutturursak (ertelersek) mutlaka daha iyisini veya benzerini
getiririz. Bilmez misin ki Allah her §eye kadirdir... Bakara 106
A^lklama^Sonra gelen bir ayetin, daha onceki ayetin hukmunu
yiiriirliikten kaldirmasina «nesh» denir. Allah Teala, insanhgin medeni ve
kiiltiirel geli§mesine ve bu geli§menin dogurdugu ihtiyaclara uygun olarak,
gerektikce yeni peygamber ve kitaplar gondermi§, oncekilere ait bazi
hukumleri yiiriirliikten kaldirmi§tir. Naslannin hiikmii ebedi olan Kur'an-i
Kerim nazil olurken, bu doneme mahsus olmak iizere bazi ayetler, digerlerini
neshetmi§tir; ancak bunlann sayisi oldukca azdir ve ilk Islam neslinin terbiye
ve intibakmi temin maksadina yoneliktir.

-YAHUDILER, HIRiSTIYANLAR NE DEMISTi-

*- (Ehl-i kitap:) Yahudiler yahut hiristiyanlar haric hie kimse
cennete giremeyecek, dediler. Bu onlarm kuruntusudur. Sen de
onlara: Eger sahiden dogru soyliiyorsaniz delilinizi getirin, de.

Bakara 111

-YUZUNU ALLAH'A DONENIN MUKAFATI-

, -" \\* > •1" *♦. -", \\' "° »s "•' J J " T -*"!• s • ! ^' ^ ' *' ' ^ ^'\ •"> • ^ \s

*-Bilakis, kim muhsin olarak yuzurrii Allah'a dondiiriirse
(Allah'a hakkiyla kulluk ederse) onun ecri Rabbi katindadir.
Oyleleri icin ne bir korku vardir, ne de uzuntii cekerler.

Bakara 112

A^lklama^Bu ayette Allah'a kulluk etmek ihsan vasfina baglanrmstir.
Yani bir kimse ibadet etmekle kendisini kurtaramaz. Kendini kurtarmasi icin
muhsinlerden olmasi gerekir. Muhsin: Yaptigi igi Allah icin yapan, sadece
O'ndan korkan, o sebeple i§ini noksansiz bitiren ve her isin hakkini veren
kimse demektir.

Hiristiyan Araplardan olusan Necran heyeti Resulullah'in huzuruna
crkinca yahudiler onlann yanlanna geldiler. Aralannda munakasa yaptilar.
Birbirlerini itham ettiler. Bunun iizerine 113. ayet geldi.

-DUNYA DA, REZILLER KIMDIR-

0\£ U diiJjl \&)^- J (_y*-^j «"l L^i ^jj jl dill l>-LLi iii j^C lit I ^j

IJip i_j|jLc- o^j-Vl (J (i-ij l£t*" ^•jJl (j (t-i 0>^^- *I Laj-Ls--Jj Jl (%_A

*- Allah'in mescidlerinde O'nun admin anilmasina engel olan
ve onlann harap olmasina cah§andan daha zalim kim vardir!
Ashnda bunlarm oralara ancak korkarak girmeleri gerekir.
(Ba§ka turlu girmeye haklan yoktur.) Bunlar icin diinyada
rezillik, ahirette de biiyiik azap vardir Bakara 114

-NERE DONSEN ALLAH'A DONMUS OLURSUN-

1-JIp *— 'Ij iul jj_ au! <u>-j 1j3 IJjJ' tiLli i_jw*ilj (3 j-£il aUj

*- Dogu da Allah'indir bati da. Nereye donerseniz Allah'm
yiizu (zati) oradadir. Siiphesiz Allah'(in rahmeti ve nimeti)

geni§tir, O her §eyi bilendir Bakara 115

A£lklama--PAllah her yerde hazir ve nazir olmakla birlikte, namazda
kibleye donmek ibadetlerde nizam ve intizami saglamak gayesine matuftur.

-UYARICI OLARAK GELEN KiMDIR-

~>\>*-*0\ }j£- Jilj' Vj lji-^j l G^~^. (j^*"". ■^jI- : J-- o jI Lij.

*- Dogrusu biz seni Hak (Kur'an) ile mujdeleyici ve uyanci
olarak gonderdik. Sen cehennemliklerden sorumlu degilsin

Bakara 119

-MUSLUMANIN TOPLANTI YERI NEREDIR-

2,| LjJL^Pj A./ra ^Ajj_[ Ajla /y> ljjj£lj uJilj lj^UJ *jui C***jl U->t>- ijj

*- Biz, Beyt'i (Kabe'yi) insanlara toplanma mahalli ve guvenli
bir yer kildik. Siz de ibrahim'in makammdan bir namaz yeri
edinin (orada namaz kihn). Ibrahim ve ismail'e: Tavaf edenler,
ibadete kapananlar, riiku ve secde edenler icin Evim'i temiz
tutun, diye emretmi§tik Bakara 125

-NAMAZDA YONUNU MESCID-i HARAM'A DON-

i.

*- Nereden yola cikarsan cik (namazda) yuziinii Mescid-i
Haram tarafma cevir. Bu emir Rabbinden sana gelen gercektir.
(Biliniz ki) Allah yaptiklarmizdan habersiz degildir... Bakara 149

-SEN ALLAH'I ANARSAN ALLAH'DA SENI ANAR-
t

*- Oyle ise siz beni (ibadetle) anm ki ben de sizi anayim.
Bana §iikredin; sakm bana nankorluk etmeyin! Bakara 152

-ALLAH SABREDENLE BERABERDIR-

*- Ey iman edenler! Sabir ve namaz ile Allah'tan yardim
isteyin. £unku Allah muhakkak sabredenlerle beraberdir

Bakara 153
A^lklama^Sabir ile namaz, nefsin kotii arzulanna kar§i en biiyiik silahtir

-ALLAH YOLUNDA OLENE, OLU DENMEZ-

jj^aj^i *2 (j^JJ *tj»-i (Jj Olj-«l dill (U^ (J Lp^i l Vjj-'J-*J' fj

*- Allah yolunda olduriilenlere «61uler» demeyin. Bilakis
onlar diridirler, lakin siz anlayamazsmiz Bakara 154

-HELAL OLANDAN YEYIN-

* j. ^j -

* i

*- Ey insanlar! Yeryiiziinde bulunanlarm helal ve temiz
olanlarmdan yeyin, §eytanm pe§ine du§meyin; zira §eytan sizin
acikbir du§manmizdir Bakara 168

Aciklama ^Peygamberimiz , (S.A.V)"... Helal kazan9 i9in gayret
gostermek farz iizerine farzdir." buyurmu§tur. (sinaniyye:49) Ibadet ve
dualanmizin kabulii helal yememize bagh olup, Ahlak ve davrani§
giizelligimizin olu§masinda yedigimiz ve ictigimizin etkisi bilimsel bir
gercektir.

-KURTULU§A KULAK VERMEYENIN HALI-

*jj* fio L^ sTju} SLpi V| gjLlu V ti J*ii (jJJl JiiS Ij^K ^jJJI Jiij

-. *,*•- \1 • J '

* - (Hidayet cagnsma kulak vermeyen) kafirlerin durumu,
sadece cobanm baginp cagirmasmi i§iten hayvanlarm durumuna
benzer. £unku onlar sagirlar, dilsizler ve korlerdir. Bu sebeple
du§unmezler Bakara 171

Acpiklama^l 70-171. ayetlerde insanlann korukoriine eskiye
baglanmalan, yeni ortaya konmu§ fikirlere kulak vermemeleri k6tiilenmi§, bu
konuda dogru olanm, akilci olarak hareket edilmesi oldugu soylenmi^tir.

Zemah§en'ye gore ayetin meali §6yledir: Kafirleri dogru yola cagiran
davetcinin (Peygamber'in) durumu, baginp cagirmadan ba§ka bir §ey
i§itmeyenlere seslenen cobanm durumu gibidir.

-ALLAH (c.c.) KIMDEN §UKUR BEKLER-

10

*- Ey iman edenler! Size verdigimiz nziklann temiz
olanlarmdan yeyin, eger siz yalniz Allah'a kulluk ediyorsaniz
O'na §ukredin Bakara 172

-ALLAH'IN HARAM DEDIKLERi-

Ljsj-j jjii> 4ill jj. «11p f j. !Mi iU YJ

*- Allah size ancak oliiyii (le§i), kani, domuz etini ve
Allah'tan basjtasi adma kesileni haram kildi. Her kim bunlardan
yemeye mecbur kalirsa, ba§kasinm hakkma saldirmadan ve
haddi a§madan bir miktar yemesinde giinah yoktur. Siiphe yok

ki Allah cokca bagi§layan cokca esirgeyendir Bakara 173

A?lklama^islam'da zorluk yoktur. Zaruretler mahzurlan ortadan
kaldinr. Bir kimse elinde olmayan sebeplerle haram olan bir §eyi yemek ya
da bir i§i i§lemek zorunda kahrsa, haddi a§mamak ve o §eyi devamh helal
saymamak §artiyla zaruret miktannca yiyebilir. Bu durumda dinen giinah
i§lemi§ sayilmaz.

-ORUC KIME FARZ OLDU-

Ixii] (li^ilS Ij* ^.IJi Jp C^£ \^£ fll^J! ^lip C^S iy^i ^jIJI l£jl Ij

i

a 84b) >i

183*- Ey iman edenler! Oruc sizden once gelip gecmis.
iimmetlere farz kilmdigi gibi size de farz kihndi. Umulur ki
korunursunuz.

184*- Sayili giinlerde olmak iizere (oruc size farz kihndi).
Sizden her kim hasta yahut yolcu olursa (tutamadigi giinler
kadar) diger giinlerde kaza eder. (ihtiyarlik veya §ifa umudu
kalmamis. hastalik gibi devamh mazereti olup da) oruc tutmaya
giicleri yetmeyenlere bir fakiri doyuracak fidye gerekir. Bununla
beraber kim goniillii olarak hayir yaparsa, bu kendisi icin daha

11

iyidir. Eger bilirseniz (giiclugune ragmen) oruc tutmaniz sizin
icin daha hayirhdir Bakara 183,184

-KUR'AN HANGI AYDA iNMi^TIR -

Jbjj ~r*"i ("4 I .j- o JLxJ jjj—o Ap ji I ■ -^ ■ i * jli ,j-sj 4 a -/»^1* j g ■'■'■ 11 fi-S>J^ JLg-i

^ J a ^ * -& '

*- Ramazan ayi, insanlara yol gosterici, dogrunun ve dogruyu
egriden ayirmanm acik delilleri olarak Kur'an'm indirildigi
aydir. Oyle ise sizden ramazan ayim idrak edenler onda oruc
tutsun. Kim o anda hasta veya yolcu olursa (tutamadigi gunler
sayismca) baska giinlerde kaza etsin. Allah sizin icin kolaylik
ister, zorluk istemez. Biitiin bunlar, sayiyi tamamlamaniz ve size
dogru yolu gostermesine karsilik, Allah'i tazim etmeniz,
siikretmeniz icindir Bakara 185

A?lklama^Dinde giicliik yoktur. Allah orucu emretmistir. Oru9 tutma
jartlari bulunan kimseler 01119 tutarlar. Hastahk, yolculuk gibi gecici bir
engelden otiirii oruc tutamayan, sonra kaza eder. ihtiyarhk ve iyilesmeyen
miizmin hastahk gibi devamh ozrii olanlar fidye verirler. Her tiirlii zahmete
ragmen kendi arzusu ile goniilden oruc tutan ve hayir yapanlar ovulmiistur.

-DUA EDENE, ALLAH (c.c.) KAR§ILIK VERiRIM

BUYURUYOR -

*- Kullarim sana, beni sordugunda (soyle onlara): Ben cok
yakmim. Bana dua ettigi vakit dua edenin dilegine karsilik
veririm. O halde (kullarim da) benim davetime uysunlar ve bana
inansinlar ki dogru yolu bulalar Bakara 186

12

A^lklama^Rivayete gore birbedevi Resulullah (s.a.)a «Rabbimiz
yakin midir yoksa uzak midir? Yakinsa ona fisilti §eklinde dua edelim,
uzaksa bagirahm» dedi. Bunun iizerine ayet indi. Allah'rn istedigi iman ve
itaattir. Allah, iman edip itaat edenlerin dualanm kabul edecegini vadetmi§tir.
Ger^ek manada iman edip Allah'a kulluk edenlerin duasi kabul olunur.

-KADINLAR SIZIN ELBISENIZ GIBI-

IjJcolj 2^jj-*itj /h^ *&& Lapj lislip CJ\z$ LS^Ljii\ jjjljj^- 1j^5 ^S\ji <U)i

^ L

^ v* r -*'-' "i/" « .- J" J ~ 1 J" "*j -"- ■"* J" -- * J"

ji JUJ IijIj lio J^U ^ ri-£jL^ J,[ cuiJJl *LJaJl iLJ liG Jj>-1

*- Oruc gecesinde kadmlarmiza yakla§mak size helal kihndi.
Onlar sizin icin birer elbise, siz de onlar icin birer elbisesiniz.
Allah sizin kendinize kotuluk ettiginizi bildi ve tevbenizi kabul
edip sizi bagi§ladi. Artik (ramazan gecelerinde) onlara yakla§m
ve Allah'm sizin icin takdir ettiklerini isteyin. Sabahm beyaz
ipligi (aydmhgi), siyah ipliginden (karanhgmdan) ayirt
edilinceye kadar yeyin, icin, sonra ak§ama kadar orucu
tamamlayin. Mescitlerde ibadete cekilmis. oldugunuz
zamanlarda kadinlarla birle§meyin. Bunlar Allah'in koydugu
smirlardir. Sakm bu smirlara yakla§maym. i§te boylece Allah
ayetlerini insanlara aciklar. Umulur Id korunurlar.Bakara 187

A^lklama^islam'in ilk zamanlannda farz olan ramazan orucunu
tutarken sahur yemegi yoktu. Oru9 tutan kimse, ak§am orucunu a9inca yatsi
namazim kihp uyuyuncaya kadar yer icerdi. Bundan sonra yemek, i9mek ve
kadmlara yakla§mak haramdi. Bazi miislumanlar dayanamayip kadinlanna
yakla§ti. Bazilan iftardan sonra yorgunluklan sebebiyle hemen uyuduklan
i9in, ertesi giin a9hk ve susuzluktan bayginhk ge9irdiler. Cenab-i Allah
muminlere acidi ve bir kolayhk olmak iizere bu ayeti indirdi. «Beyaz iplik ve
siyah iplik» ifadelerinden maksadi, «mine'l-fecr: tanyerinin agarmasindan»
ilavesi a9ikhga kavu§turmu§tur. Buna gore orucun ba§lamasi gereken zaman
(imsak), gune§in dogmasina degil, fecrin dogmasina, yani tanyerinin
agarmaya ba§lamasina baghdir. Iplik tabiri de, tanyeri, agarmasinin
ba§langicim ifade etmektedir. Aydinhk yayihp yiikselince, artik ona «beyaz
iplik» denemez. Aydinhgin ba§ladigi an sahurun bittigi ve imsakin ba§ladigi,
aym zamanda sabah namazi vaktinin de girdigi andir.

-KENDI KENDiNIZi TEHLIKEYE ATMAYIN-

13

S'J * i

/^■■■».M-.^ , l

*- Allah yolunda harcaym.Kendi ellerinizle kendinizi
tehlikeye atmayin.Yaptiginizi giizel yapin; Allah giizel yapanlan
sever Bakara 195

A^lklama^Ayette ge9en «ihsan» kelimesi, bir i§i tarn ve noksansiz
yapmak, i§in hakkini vermek ve diiriist olmak demektir.

Nitekim bir hadiste Resulullah (s.a.)a «ihsan nedir?» diye sorulmu§. O da:
«Allah'a, O'nu goriiyormus. gibi kulluk etmendir, her ne kadar sen O'nu
gormuyorsan da, O seni goruyor» buyurmu§tur. Kulluk umumr bir
davram§trr. Bu itibarla hadisteki manayr, ozellikle ibadete yoneltmek dogru
degildir. Esasen Arapca'da ihsan, i§i dogru diiriist yapmaktrr. Onun icin
i§inin ehli olana «muhsin» denir. Terciime bu anlayr§a gore yaprlmr§trr.
Sosyal yardrmr ve adaleti de icine alan ihsan ve infakr, «tehlikeyi onleyen bir
tedbir» olarak gosteren ayet, adaletin anar§iyi ve ihtilali onledigine de i§aret
etmektedir.

-KAVGA ETMEDEN HAC EDEN GUNAHSIZ DONER-

t

J JlA>- Vj ijjj-ii ^j liJij iki «J-I l y$J J^i ° l yii oUjlii _^-il j*£-\

-/ " " *" " Sr

*- Hac, bilinen aylardadir. Kim o aylarda hacca niyet ederse
(ihrammi giyerse), hac esnasinda kadma yakla§mak, gtinah
sayilan davrani§lara yonelmek, kavga etmek yoktur. Ne hayir
i§lerseniz Allah onu bilir. (Ey muminler! Ahiret icin) azik
edinin. Bilin ki azigm en hayirhsi takvadir. Ey akil sahipleri!
Benden (emirlerime muhalefetten) sakinm Bakara 197

A^lklama^Eskiden Araplar, hac mevsiminde bir takrm panayrrlar
kurarlar, orada ce§itli sahalarda ah§veris. yaparlardr. Bunlar o zaman cahiliye
devri adetlerine gore cereyan ederdi. Miisliimanlar bunlan giinah saydrlar.
Allah Teala a§agrdaki ayetlerde bu hususa a9rklrk getirdi.

14

-DUNYAYI ISTEYENIN AHIRETTEN NASIBI YOK-

JjJij ^i ^^ii 5^* '5^2 "^*'' i' £*^' %£'^ **' Ij^oli (ii^wlli 1 £ .^g S ISU

(3*A^- ly» ;>>-^ J ii ^ j &-^ J &l £>j

*- Hac ibadetlerinizi bitirince, babalarmizi andigmiz gibi,
hatta ondan daha kuvvetli bir sekilde Allah'i anm. insanlardan
oyleleri var ki: Ey Rabbimiz! Bize dunyada ver, derler. Boyle
kimselerin ahiretten hie nasibi yoktur Bakara 200

-INANMAYANA DUNYA GUZEL GELIR-

A»J /(^ijj IjJiJl /fjJUlJ IjJ^al /jj Jul j^ jj j->c->~J_J UJ-XJl o*^*-l lj )-■" /j-> JUU jJJ

A.
ii-LaJl

*- Kafir olanlar icin diinya hayati cazip kihndi. (Bu yiizden)
onlar, iman edenler ile alay ederler. Oysa ki, (iman edip)
inkardan sakinanlar kiyamet giiniinde onlann ustiindedir. Allah
diledigine hesapsiz lutufta bulunur Bakara 212

A^lklama^Ebu Cehil ve arkada§lan, fakir miiminler ile alay ettiler,
bunun iizerine bu ayet nazil oldu. Hayat gercegini sadece diinya mah ile
degerlendiren kafirler icin diinya mah cazip hale getirilmi§tir. Onun icin
bunlar, iistiin degerlere degil, gecici diinya mahna kiymet vermi§ler, sonunda
diinya mah onlara hicbir fayda saglamami§tir.

-SIKINTISIZ CENNET MI OLUR-

s-L^UJl 1 ^ " ".. a ISj^i /~a 11L>- "*jj JUl LSJa i^XjIj II j 4Jji-l IjJl>-JL> jl Ll~~>- *\
dill ^2J j). il dill ^->A> ,^a <*-*i Ijjjol /jjJJlj Jj— ojJl (Jj-SJ ,£>- IjJJJjj i\"j^aj\j

j! "T.

*- (Ey muminler!) Yoksa siz, sizden once gelip gecenlerin
basina gelenler size de gelmeden cennete gireceginizi mi
sandmiz? Yoksulluk ve sikmti onlara oylesine dokunmus ve

15

oyle sarsilmi§lardi ki, nihayet Peygamber ve beraberindeki
muminler: Allah'm yardimi ne zaman! dediler. Bilesiniz ki
Allah'in yardimi yakmdir Bakara 214

A^lklamaH^Bu ayet, bir rivayete gore, Hendek sava§rnda
muslumanlann cektigi sikintilan dile getirir. Diger rivayete gore, Uhud sava§i
ile ilgilidir. Bir ba§ka rivayete gore ise evlerini, mallanni ve yakinlanm
Mekke'de birakip ce§itli sikintilara katlanarak Medine'ye goc eden
musliimanlan teselli icin inmi§tir.

-ANA, BABA'YA, AKRABA'YA YARDIM-

i.

^^Lylj (jyji^lj /jjJo\j\li jj>- ?ja XsJLaj\ Li Li jjJLLxj lili i»iijjJLlj

*- Sana (Allah yolunda) ne harcayacaklarmi soruyorlar. De
ki: Maldan harcadiginiz §ey, ebeveyn, yakmlar, yetimler,
fakirler ve yolcular icin olmahdir. Siiphesiz Allah yapacagmiz
her hayn bilir Bakara 215

-IMAN ETMEDIKCE KIMLERLE EVLENILMEZ-

' -" « ^ S -* ^ -* ^ a ^^3 ® " S ' i -- °J 3 J ^^

ij I-SsXl>tPI jjj j5fij /~a^J>- <C^aLa 4j>2j /t^JJ iS"*" ^-'L£j- , ~il Ij-StXiJ JIJ
l^jjjjl rt*J^l>tPl QJJ lj j-*X^a 'jAjJ>- *j-aa-a *Xl_XJJ loj^aaj <£->- (JO j-JLJkl la_>tSjj

*- Iman etmedikce putperest kadmlarla evlenmeyin.
Begenseniz bile, putperest bir kadmdan, imanh bir cariye
kesinlikle daha iyidir. iman etmedikce putperest erkekleri de
(kizlarmizla) evlendirmeyin. Begenseniz bile, putperest bir
kisiden inanmis bir kole kesinlikle daha iyidir. Onlar (musrikler)
cehenneme cagirir. Allah ise, izni (ve yardimi) ile cennete ve
magfirete cagirir. Allah, du§unup anlasinlar diye ayetlerini
insanlara aciklar Bakara 221

16

A^lklama^ Islam'a gore nikahi haram olanlar, (Nisa:4\23 de )
aciklanmi!-; olmakla beraber, Devletin Milletin temel cekirdegi olan Ailenin
temelleri atihrken, 90k titiz davranmahdir; Ozellikle e§ seciminde
peygamber (SA) efendimizin koydugu olciiler cercevesinde davranmahdir
secilecek e§in sadece zenginligine, boyuna posuna, fiziki goriintusune,
soyuna sopuna aldanmamahdir. Gercek huzur ve mutlulugu yakalayabilmek
icin, e§ seciminde Manevi yon, Ahlak ve fazilet tercih sebebi
olmahdir."Dunya bir metadir (Yararlanilan nimetlerden ibarettir) Diinya
nimetlerinin en hayirhsi Saliha (Her bakimdan iyi) bir hanimdir. "Hd.§erif.
R-salihinTerc-C.l\283

-KADINLARIN AY HALI NEDIR-

*- Sana kadinlarin ay halini sorarlar. De ki: O, bir
rahatsizliktir. Bu sebeple ay halinde olan kadmlardan uzak
durun. Temizleninceye kadar onlara yaklasmaym.
Temizlendikleri vakit, Allah'm size emrettigi yerden onlara
yaklasin. Sunu iyi bilin ki, Allah tevbe edenleri de sever,
temizlenenleri de sever Bakara 222

-KADINLARINIZ SIZIN TARLA NIZDIR -

*- Kadmlarmiz sizin icin bir tarladir. Tarlaniza nasil
dilerseniz oyle varm. Kendiniz icin onceden (uygun
davranislarla) hazirlik yapm. Allah'tan korkun, biliniz ki siz
O'na kavusacaksmiz. (Ya Muhammed!) miiminleri mujdele!

Bakara 223
A^lklama^Cinsi temasin §ekli simrh degildir. Yasak olan sapik

17

ili§kidir. Temastan once hazirhk hem maddi ve cinsi hem de besmele vb. gibi
manevi olarak anla§ilmi§tir.

-KASITSIZ YEMINDEN ALLAH SORUMLU TUTMAZ-

*- Allah sizi kasitsiz yeminlerinizden sorumlu tutmaz. Lakin
kasith yaptiginiz yeminlerinizden dolayi sizi sorumlu tutar.
Allah gafflrdur, halimdir Bakara 225

-AYRILAN KADININ BEKLEME SURESI-

*- Bo§anmi§ kadmlar, kendi ba§lanna (evlenmeden) uc ay
hali (hayiz veya temizlik nriiddeti) beklerler. Eger onlar Allah'a
ve ahiret gunune gercekten inanmisjarsa, rahimlerinde Allah'm
yarattigmi gizlemeleri kendilerine helal olmaz. Eger kocalar
ban§mak isterlerse, bu durumda bo§adiklan kadmlan geri
almaya daha fazla hak sahibidirler. Kadinlann da odevlerine
denk belli haklan vardir. Ancak erkekler, kadmlara gore bir
derece ustiinluge sahiptirler. Allah azizdir, hakimdir.

Bakara 228

-COCUGUNU YETi§TIRME HUKMU-

^ ' •<= ' ^ - - $ *

dlJi ALo OjIjJI ( Lpj ojJjj <u ijijj)

*- Emzirmeyi tamamlatmak isteyen (baba) icin, anneler
cocuklarmi iki tam yil emzirirler. Onlarm orfe uygun olarak
beslenmesi ve giyimi baba tarafina aittir. Bir insan ancak gucu
yettiginden sorumlu tutulur. Hicbir anne, cocugu sebebiyle,

18

higbir baba da cocugu yuzunden zarara ugratilmamahdir. Onun
benzeri (nafaka temini) varis iizerine de gerekir.Eger ana ve
baba birbiriyle g6rii§erek ve kar§ihkh anla§arak cocugu
memeden kesmek isterlerse, kendilerine giinah yoktur.
£ocuklarmizi (siit anne tutup) emzirtmek istediginiz takdirde,
siit anneye vermekte oldugunuzu iyilikle teslim etmeniz sartiyla,
uzerinize giinah yoktur. Allah'tan korkun. Bilin ki Allah,
yapmakta olduklarmizi goriir Bakara 233

-DORT AY ON GUN NE DEMEK-

*- Sizden olenlerin, geride biraktiklan esleri, kendi baslarma
(evlenmeden) dort ay on gun beklerler. Bekleme muddetlerini
bitirdikleri vakit, kendileri hakkmda yaptiklan mesru islerde size
bir giinah yoktur. Allah yapmakta olduklarmizi bilir... Bakara 234

A^lklama^iddetin hikmeti, rahimin temiz oldugunun tesbitidir. Bunda
vasita, hayizdir. Dort ay i9inde U9 veya dort hayiz vaki olur ki bu, kadmin
hamile olmadigim gosterir. Oliim sebebiyle aynlmada ayrica matem durumu
da vardir. Miihim olan, bu dort ayhk miiddet dolmadan kadmin baskasiyla
evlenmemesidir. Bu miiddet icinde evlenme ile ilgili a9ik konusmalar
yapilmamasi da tavsiye edilmistir. Gerek bosanma, gerekse oliim sebebiyle
aynlmadan sonra tekrar evlenme icin iddet bekleme zorunlulugu hem kadin
hem de onun yakinlan icin bir teselli ve ahstirma devresi olmasi sebebiyle
psikolojik bakimdan faydah bir uygulamadir. Bilhassa kadmin yakinlanndan
meydana gelecek hosnutsuzluklar belli olciide azaltilmis olur.

-BUTUN NAMAZLARA DEVAM ETMEK-

*- Namazlara ve orta namaza devam edin. Allah'a saygi ve
baghlik icinde namaz kihn Bakara 238

19

A^lklama^Namaz dinin diregidir» hadisinde belirtildigi iizere en
biiyiik ibadet Allah nzasi i?in kihnan namazdir. Ayette ge9en «orta
namaz»dan maksat, ikindi namazidir. Resulullah (s.a.) Hendek savasinda
soyle buyurmustur: «Orta namazdan yani ikindi namazindan bizi ahkoydular.
Allah onlann evine ates doldursun!» Orta namazin hangi vakit oldugu
hususunda farkh rivayetler de vardir.

-NAMAZDAN KURTULU§ YOK-

IjJjiO' °1 U l£Up US ill Ijf^Sli *2L«I liLs uLSj jl ^U-y (Ui->- jL»

*- Eger (herhangi bir §eyden) korkarsaniz (namazlarmizi)
yiiriiyerek yahut binmis. olarak (kilm). Gtivene kavu§tugunuz
zaman, siz bilmezken Allah'm size ogrettigi §ekilde O'nu anm
(namaz kilm) Bakara 239

-DINDE ZORLAMA YOK SEVDIRME VAR-

"A"- Dinde zorlama yoktur. Artik dogrulukla egrilik birbirinden
aynlmi§tir. O halde kim tagutu reddedip Allah'a inanirsa,
kopmayan saglam kulpa yapi§mi§tir. Allah i§itir ve bilir.

Bakara 256
A?lklama+Tagut, seytan ve Allah'tan baska tapilan her sey
demektir. Insanin nefsi yani kotii arzulan seytanm saptirmasma kanar. Onun
i9in nefsine uymayan kimse kolay kolay giinah islemez. Ashnda dinin
koydugu kaidelere uymamiza mani olan, i9imizdeki kotii arzulardir. Nefsini
egitmek suretiyle insan kendini kotiiliiklerden koruyabilir. Islam insanlan,
din duygulanm uyandirmak ve akillanni dogru yonde isletmek suretiyle
kendisine davet etmektedir. Kur'an'in a9iklamalanyla dogru egriden ayirt
edilir hale gelmistir. Bu irsadin lsiginda Islam'a ilk adimi atmak, hiir
iradeleriyle insanlara aittir.

-ALLAH (c.c.) OLDURDU VE DiRILTTi-

20

f»jj Lpa-tJ jl LijJ C-£J Jli C-iJ £ Jli <dij £• ftp iSLa dill AJ'Lali

*- Yahut gormedin mi o kimseyi ki, evlerinin duvarlan
catilan iizerine cokmus (alt list olmus) bir kasabaya ugradi;
«01iimunden sonra Allah bunlan nasil diriltir acaba!» dedi.
Bunun iizerine Allah onu oldiirup yiiz sene birakti; sonra tekrar
diriltti. Ne kadar kaldin? dedi. «Bir giin yahut daha az» dedi.
Allah ona: Hayir, yiiz sene kaldin. Yiyecegine ve icecegine bak,
heniiz bozulmamistir. Esegine de bak. Seni insanlara bir ibret
kilalim diye (yiiz sene olu tuttuk, sonra tekrar dirilttik). Simdi
sen kemiklere bak, onlari nasil diizenliyor, sonra ona nasil et
giydiriyoruz, dedi. Durum kendisince anlasilmca: Simdi iyice
biliyorum ki, Allah her seye kadirdir, dedi Bakara 259

A£lklama^258. ayette Hz. Ibrahim ile tarti§an kimse ile 259. ayette
yikik kasabaya ugrayan kimselerin her ikisinin de kafir oldugunu soyleyen
miifessirler vardir. Ancak daha yaygin olan rivayete gore, yikik kasabaya
ugrayan Uzeyr (a.s.)dir. Uzeyr azigini almi§, e§egine binmis. giderken evleri
yikilrms. harabe haline gelmi§, orada oturanlardan kimse kalmamis. bir kasaba
veya koy yikintilanmn yanina gelir, orada konaklar. Etrafma bakar, bu
§ekilde olenlerin nasil dirilecegini dii§iinur. O anda uykusu gelir yatar. Allah
onu oldiiriir, yiiz sene sonra diriltir. Yiyecekleri hie bozulmami§, ancak e§egi
curiimiis. sadece kemikleri kalmi§tir, yikik kasaba da imar edilmi§tir.
Uyandigi ilk anda, bir giin kadar veya daha az bir zaman uyudugunu
zanneder. Yiyeceklerine bakinca gercekten boyle oldugunu samr. E§egine
bakmca durumu anlar. Allah, Uzeyr'in gozii oniinde e§egini diriltir. Boylece
Allah'in kudret ve azametini crplak gozle mii§ahede eder.

-OLULER NASIL DiRILMiSTi -

'o&'ft ^ oj^ J^ <-*i* (Jj 1 4^ f^HV.i J^ ijj

*- Ibrahim Rabbine: Ey Rabbim! Oliiyii nasil dirilttigini bana
goster, demisti. Rabbi ona: Yoksa inanmadm mi? dedi. Ibrahim:
Hayir! inandim, fakat kalbimin mutmain olmasi icin (gormek
istedim), dedi. Bunun iizerine Allah: Oyleyse dort tane kus
yakala, onlari yanina al, sonra (kesip parcala), her dagm basina

21

onlardan bir parca koy. Sonra da onlan kendine cagir; ko§arak
sana gelirler. Bil ki Allah azizdir, hakimdir, buyurdu.

Bakara 260
A^lklama'THz. Ibrahim olen bir canhnin yeniden nasil dirilecegini
merak etmi§ ve bunun kendisine gdsterilmesini Rabbinden istemi§tir. Allah
Teala ona, ayette ge?tigi gibi maddi bir ornekle cevap vermis-;, dirili§in
mahiyetini izah etmemi§tir. £iinku insanm bilgi kapasitesi, dirilme, canlanma
olayini kavramaya elveri§li degildir. Bundan onceki ayetlerde de gectigi gibi
peygamberlere verilen bu ornekler birer mucizedir. Miihim olan, Allah'in
biiriin canhlan, ozellikle insam mutlaka diriltip hesaba cekecegine kesinlikle
iman etmektir.

-BIR SEVAP NASIL YEDIYUZ OLUYOR-

" * . ' s a ' a ' s ^ ' ■* i ^ ' ' * 3 . ^ *'

^ i i "~ ' ' > -* \ ^ r& ^ *' ' °

«_JLp *— >Ij <uiij iLtj /A,' apLygj <*ilj *~>- iSLs 5-L~— *

*- Allah yolunda mallanni harcayanlann ornegi, yedi ba§ak
bitiren bir dane gibidir ki, her ba§akta yiiz dane vardir. Allah
diledigine kat kat fazlasmi verir. Allah'in lutfu geni§tir, O
her§eyi bilir Bakara 261

-GUZEL SOZ BAZI SADAKADAN EYIDIR-

,. - i i *^~ . . _ « « * -

n-^>- ^C- <U)IJ (_£il ^-«-^J 4JJ-s<9 .j-s^O"" BjAJuaj L_SjjJt^ (JjJ

*- Guzel soz ve bagi§lama, arkasindan incitme gelen
sadakadan daha iyidir. Allah zengindir, acelesi de yoktur.

Bakara 263

-SADAKANIN ASIKARIDA GiZLISIDE MAKBUL-

lio^>- j_gi i\yuu\ [ajjjjj {j>jjl£- o\j -rj*> LojCJ olij ■ /■*'! IjJUj j[

*- Eger sadakalan (zekat ve benzeri hayirlan) aciktan
verirseniz ne ala! Eger onu fakirlere gizlice verirseniz, i§te bu
sizin icin daha hayirhdir. Allah da bu sebeple sizin gunahlarmizi
orter. Allah, yapmakta olduklarmizi bilir Bakara 271

22

A^lklama^Zekata aym zamanda sadaka denmesinin iki sebebi vardir:
Birincisi, malm temizlenip artmasi, ikincisi de imanda sadakat ve kemale
delalet etmesidir. Zekat olsun sadaka olsun, yapilan hayirlann gizli
yapilmasi, a§ikar yapilmasindan iistiin sayilmi§tir, zira gizlice yapilan
hayirlar riya ve gosteri§ten uzak olmasi sebebiyle hem Allah'in nzasina daha
uygundur, hem de insan haysiyet ve §erefini muhafaza bakimindan daha
faydahdir.

-KIM §EYTAN £ARPMI$ GIBI OLACAK-

ilip^a oiU- ^ii IjjjJl p^>-j 5^1 *ul (J>-Ij IjjJjI J^j ^5*jI Lcj lj-ili A-$jL> tfJUi

*- Faiz yiyenler (kabirlerinden), §eytan carpmi§ kimselerin
cinnet nobetinden kalktigi gibi kalkarlar. Bu hal onlarm «Ahm-
satim tipki faiz gibidir» demeleri yuzundendir. Halbuki Allah,
ahm-satimi helal, faizi haram kilmi§tir. Bundan sonra kime
Rabbinden bir ogut gelir de faizden vazgecerse, gecmi§te olan
kendisinindir ve artik onun i§i Allah'a kalmi§tir. Kim tekrar faize
donerse, i§te onlar cehennemliktir, orada devamli kahrlar.

Bakara 275

-FAIZ OLAN MALDA BEREKET OLMAZ-

*- Allah faizi tuketir (Faiz kan§an malm bereketini giderir),
sadakalan ise bereketlendirir. Allah kufurde ve gunahta israr
eden hie kimseyi sevmez Bakara 276

A?lklama^Faiz yasagi Islam'in kesin hiikumleri arasindadir ve her
ce§idi ile faiz haramdir. Ferdi ve ictimai zaruret halleri miistesna olmakla
beraber bunlar devamh degildir. islam'in iktisadi, ictimai, ahlaki... nizami bir
biitiin halinde i§letildigi zaman faize zaruret hasil olmaz. Islam ekonomisi
sermaye birikimini te§vik i9in faizi degil, ortakhk usuliinii ileri surmu§tiir. Bu
usulde sermaye faizsiz olacagi icin maliyet ve enflasyon problemi ortadan

23

kalkacak, miilkiyete i§tirak tabana dogru yayginla§acak, ekonomik ve sosyal
farkhla§ma asgari seviyeye inecek; sermayeye, yatinmlara ve ticarete kotii
gozle bakilmayacaktir. Para bir degi§im vasitasidir. Onu, almrp satilan mal
haline getirmek ve rizikoya girmeden gelir saglamak tath fakat zehirli
yiyeceklerle beslenmeye benzer, tesirini gosterince 90k defa i§ i§ten ge9mi§
olur.

-BORCLUYA IMKAN TANIMAK COK HAYIRDIR-

*- Eger (borclu) darlik icinde ise, eli geni§leyinceye kadar
ona muhlet vermek (gerekir). Eger (gercekleri) anlarsaniz bunu
sadakaya (veya zekata) saymak sizin icin daha hayirhdir.

Bakara 280

-ALI§VERI§TE YAZI§IN-

ji-l aUp (_jJJI AUlij C^iQi '<&\ iiip U^ clivj jl djl£ il»li Yj JliiL.

J-- I < ■

Lj-i <C^a ~~>c-j >J <bj <U)I (J^Jj

*- Ey iman edenler! Belirlenmis. bir sure icin birbirinize
borclandiginiz vakit onu yazm. Bir katip onu aranizda adaletle
yazsm. Hicbir katip Allah'm kendisine ogrettigi gibi yazmaktan
geri durmasin; (her seyi oldugu gibi) yazsm. Uzerinde hak olan
kimse (borclu) da yazdirsin, Rabbinden korksun ve borcunu asla
eksik yazdirmasin. §ayet borclu sefih veya akh zayif veya
kendisi soyleyip yazdiramayacak durumda ise, velisi adaletle
yazdirsm. Erkeklerinizden iki de §ahit bulundurun. Eger iki
erkek bulunamazsa nza gostereceginiz §ahitlerden bir erkek ile
biri yanihrsa digerinin ona hatirlatmasi icin iki kadm (olsun).
£agirildiklan vakit §ahitler gelmemezlik etmesin. Buyiik veya
kuciik, vadesine kadar hicbir §eyi yazmaktan sakm u§enmeyin.
Boyle yapmaniz Allah nezdinde daha adaletli, §ehadet icin daha
saglam, §upheye du§memeniz icin daha uygundur. Ancak

24

aranizda yapip bitirdiginiz pe§in bir ticaret olursa, bu durum
farkhdir. Bu durumda onu yazmamanizda sizin icin bir sakinca
yoktur. (Genellikle) ah§-veri§ yaptigmizda §ahit tutun. Ne yazan,
ne de §ahit zarara ugratilsm. Eger bunu yaparsaniz (zarar
verirseniz) §uphe yok ki bu, sizin yoldan cikmaniz demektir.
Allah'tan korkun. Allah size gerekli olani ogretiyor. Allah her
§eyi bilmektedir Bakara 282

A^lklama^Kur'an-i Kerim, bu en uzun ayeti ile noterlik
miiessesesinin esaslanm koymu§, muslumanlarda bu tavsiyeyi genellikle
uygulami§lardir. islam'in titizlikle iizerinde durdugu prensiplerden biri de
hakkin korunmasidir. Alacak ve borcun korunmasi, ifasi gereken
haklardandir. Hakkin icra ve ifasi, onun bilinmesine, gerektiginde isbat
edilebilmesine baghdir. Gerek yazma ve yazdirma ve gerekse §ahit tutma,
isbat icin hala kullanilan en gecerli vasitalardandir.

Islam kadini, tabiat ve fitratina uygun bir egitim gordiigii, hayasi ve
duygulan daha giiclii, daha miiessir oldugu icin §ahitlik gibi resmi ve
ammeye acik konularda, hemcinsiyle takviye edilmesi uygun g6rulmu§tiir.

-YERIN GOGUN TEK SAHIBI ALLAH (c.c.)~

*- Goklerde ve yerdekilerin hepsi Allah'mdir. icinizdekileri
aciga vursaniz da gizleseniz de Allah ondan dolayi sizi hesaba
cekecektir, sonra diledigini affeder, diledigine de azap eder.
Allah her §eye kadirdir Bakara 284

-PEYGAMBERiMiZIN ALLAH'DAN (c.c.)

GETiRDiGINE IMAN ETTILER-

— 6 A-

*- Peygamber, Rabbi tarafindan kendisine indirilene iman
etti, muminler de (iman ettiler). Her biri Allah'a, meleklerine,
kitaplarma, peygamberlerine iman ettiler. «Allah'm
peygamberlerinden hicbiri arasmda ayirim yapmayiz. isjttik,

25

itaat ettik. Ey Rabbimiz, affma sigmdik! D6nii§ sanadir» dediler.

Bakara 285
A^lklamaH^Bu surenin 253. ayetinde de ifade buyuruldugu iizere,
peygamberlerin Allah katmda derece farklan bulunmakla birlikte, burada
miiminlerin gorevinin ayinm yapmadan biitiin peygamberlere iman etmek
olduguna i§aret edilmi§tir.

-ALLAH KULUNU GUCUNUN NISBETINDE

SORUMLU TUTAR-

*- Allah her §ahsi, ancak gucunun yettigi olcude mukellef
kilar. Herkesin kazandigi (hayir) kendine, yapacagi (§er) de
kendinedir. Rabbimiz! Unutursak veya hataya du§ersek bizi
sorumlu tutma. Ey Rabbimiz! Bizden oncekilere yukledigin gibi
bize de agir bir yuk yiikleme. Ey Rabbimiz! Bize gucumuzun
yetmedigi i§ler de yiikleme! Bizi affet! Bizi bagi§la! Bize aci!
Sen bizim mevlamizsin. Kafirler topluluguna kar§i bize yardim
et! Bakara 286

A^lklama^Bakara suresi'nin son iki ayetini olu§turan ve
«Amenerresulu» diye amlan bu miibarek ayetler, ilahi emirler kar§isinda
mutlak itaate yonelen miiminlerin inanclanndaki sadakatlerini ifade
etmektedir. Aynca bir onceki ayette gecen «icinizdekileri aciklasaniz da,
gizleseniz de Allah sizi hesaba cekecektir» haberiyle endi§eye kapilan
miiminlere bu ayetlerle kolayhk bah§edilmi§, miikellefiyetler hafifletilmi§tir.
Boylece Allah'a tam itaat ve iltica meyvelerini verirken yersiz ku§kular da
bertaraf edilmigtir.

^QP SEHER VAKTI AF DILEYIN ^ff

jL>t— o ib /jj j.a.».".>'v-llj (j-uLLillj jjiJoLlilj (jiJiLiJij \ 'j ') saJI

*- Sabreden, duriist olan, huzurda boyun buken, hayra
harcayan ve seher vaktinde Allah 'tan bagi§ dileyenler (icindir).

Al-Imran 17

-ALLAH NEZDINDE TEK DIN ISLAM-

26

->£U- U sJu I,* VI. il)bxJl IjjjI ^jUI (_iu>-l Uj aXLVI 4iil -Up ^j jJI jl

*- Allah nezdinde hak din Islam'dir. Kitap verilenler,
kendilerine ilim geldikten sonradir ki, aralarmdaki kiskanclik
yiiziinden ayriliga dustiiler. Allah'm ayetlerini inkar edenler
bilmelidirler ki Allah'in hesabi cok cabuktur Al-imran 19

A5lklama ll F«Din» kelimesi, itaat ve ceza, millet ve §eriat manalanna
gelir. Kur'an-i Kerim'de din kelimesi degi§ik manalarda kullamlmi§tir.
Yukandaki ayette ise, kullar tarafindan uyulmasi istenen ilahi kanunun
kastedildigi anla§ilmaktadir. «islam» kelimesine de §u manalar verilmektedir:
Itaat etmek ve baglanmak, selamete kavu§mak, ibadette ihlash davranmak.
Bu ayette «islam»dan, tek Allah inancina dayanan ve Hz. Muhammed (s.a.)in
risaleti ile kemal noktasina ula§tinlmi§ bulunan ilahi diisturlann biitiinii
kastedilmektedir.

-O OLUDEN DIRI, DIRIDEN OLU CIKARIR-

^j ^4' jA ^4> hi *j-\ £A tP j ^ '&s f^ j & '&

*- Geceyi gundtize katar, gtinduzti de geceye katarsm.

Oluden diriyi cikanr, diriden de oluyu cikanrsin. Diledigine de

sayisiz nzik verirsin Al-iimran27

A^lklama^Bu ayette, gece ve giindiizun uzayip kisalmasmm, Allah'in
kudretine bir ni§ane oldugu anlatilmaktadir.

-ALLAH YANINDA KiMIN DEGERI YOK-

jiul ^o j-4^9 i-iUi S*-*i. lT°J Oir^S^' '-^ dr? *^5i' drt^^' OjJLa^il -i>ci V

i -* j a ^ i J-" * -" ^ ,JI J' "**-' a ^ '

^,- sail Alii (J,]j 4..1.a.i <U)I SjJj^j "^JiJ' (t-£~" Ij2*j jl V} j/c-i (J

*- Muminler, muminleri birakip da kafirleri dost edinmesin.
Kim bunu yaparsa, artik onun Allah nezdinde hicbir degeri
yoktur. Ancak kafirlerden gelebilecek bir tehlikeden sakmmaniz

27

basjtadir. Allah, kendisine kar§i (gelmekten) sizi sakmdinyor.
Donus. yalmz Allah'adir Al-iimran28

A?lklama^Ayette yasaklanan dostluk, kafirlere kar§i goniilden
baglanma ve muminleri birakip onlara ilgi ve sevgi gosterme manasindaki
dostluktur. Buna kar§ilrk bir miisluman devletin -ba§ka muslumanlann
aleyhine olmamak §artiyla- kafirlerle ban§ imzalamasi ve ba§ka bir gayri
muslim devlete kar§i i§birligi yapmasi caizdir.

-PEYGAMBERINE UYANI ALLAH SEVER-

*- (Resultim!) De ki: Eger Allah'i seviyorsaniz bana uyunuz
ki Allah da sizi sevsin ve gunahlarmizi bagi§lasm. Allah son
derece bagi§layici ve esirgeyicidir Al-iimran31

-ALLAH KAFIRi SEVMEZ-

\ ij h\£}\ <L£ V 4ill jU \'Jty jU Jj-i'jJij ill l^*J»l ji

*- De ki: Allah'a ve Resulii'ne itaat edin. Eger yiiz cevirirlerse
bilsinler ki Allah kafirleri sevmez Al-i imran 32

-ALLAH H.Z. MERYEM'I NASIL YETiSTIRDi-

uS'j bjllp Lp-i UJl£ b Sj LgJ iKj 1^1^- litlj b££olj /*-»>■ <J»^4j b|Jj Lj 1;?7<

ill j]_ jjiil _up ^ j-* cJli IJu* kiU (jl Vji li Jli lijj Lajup 1>-j OlyM

i >b^j>- J ^^-*J frb^o '*-a i^Jj?

*- Rabbi Meryem'e husnu kabul gosterdi; onu guzel bir bitki
gibi yeti§tirdi. Zekeriyya'yi da onun bakimi ile gorevlendirdi.
Zekeriyya, onun yanina, mabede her giri§inde orada bir nzik
bulur ve «Ey Meryem, bu sana nereden geliyor?» der; o da: Bu,
Allah tarafmdandir. Allah, diledigine sayisiz nzik verir, derdi.

Al-i Imran 37
A^lklama ^Zekeriyya aleyhisselam, Hz. Meryem'in teyzesinin
kocasi idi. Ayette ifade edildigi gibi Hz. Meryem'in Beyt-i Makdis'te

28

bakimim Zekeriyya iizerine airman. Meryem'e ozel bir oda tahsis etti ki ona
ayette «mihrap» denilmiijtir. Mihrap, harp ve cihad vasitasi demektir. Bir nevi
9ile odasi anlamini ta§rr. Ayette gecen «mihrab»in, camilerde imamin namaz
kildrrdigi yer olan mihrap ile alakasi yoktur. Hz. Zekeriyya, Meryem'in
yanina her giri§inde ce§it 9e§it taze meyveler goriirdii. Bunlar o mevsimde o
bolgede yeti§meyen meyvelerdi.

-ALLAH ISA'YA NE DEDI-

JpU-j \/J>k ^jJJi ^o %$Lij til ^*?'jj ^Mj^ cil t>~^f ^ '&\ dd i|

j ^ * j ^ J ° . a l ^ ■" ^ ^ ^ «: *

La_j rl-^J-o (l-^vJ-U LSJkp^'jA [J,[ £• aJLosJI AaJ ^| Ur 1 ^ (Si l3>* iJjJtol /jJ Jul

*- Allah buyurmu§tu ki: Ey isa! Seni vefat ettirecegim, seni
nezdime yukseltecegim, seni inkar edenlerden armdiracagim ve
sana uyanlan kiyamete kadar kafirlerden ustiin kilacagim. Sonra
donu§unuz bana olacak. i§te o zaman aynliga du§tiigunuz §eyler
hakkmda aranizda ben hukmedecegim Al-i imran 55

-ALLAH AHIRETTE KIMLE KONU§MAYACAK-

*- Allah'a kar§i verdikleri sozii ve yeminlerini az bir bedelle
degi§tirenlere gelince, i§te bunlarm ahirette bir payi yoktur.
Kiyamet gunu Allah onlarla konu§mayacak, onlara bakmayacak
ve onlan temize cikarmayacaktir. Onlar icin aci bir azap vardir.

Al-i Imran 77

-KAFiRIN FIDYESi KABUL EDILMEZ-

29

*- Gercekten, inkar edip kafir olarak olenler var ya, onlarin
hicbirinden -fidye olarak dunya dolusu altin verecek olsa dahi-
kabul edilmeyecektir. Onlar icin aci bir azap vardir; hi?
yardimcilan da yoktur Al-iimran91

-SEVDiGiNIZDEN, VERMEDIKCE SEVDiGiNIZi,

ALAMAZSINIZ-

*- Sevdiginiz §eylerden (Allah yolunda) harcamadikca
«iyi»ye eremezsiniz. Her ne harcarsaniz, Allah onu hakkiyla
bilir Al-iimran 92

A?lklama^«iyi» §eklinde terciime edilen ayetteki «birr» kelimesi,
hayrin, iyiligin kemal noktasi, Allah'in rahmeti, nzasi ve cenneti manalannda
anla§ilmi§tir. Bakara suresinin 177. ayetinde «birr»in etrafli bir izahi
verilmi§tir ki, buna gore «birr», imanda, ibadette ve ahlakta en dogru ve en
giizel bir hayati ya§amaktir. Yukandaki ayete gore boyle bir hayata ve
Allah'in liituf ve inayetine ula§manin §artlanndan biri, ki§inin sahip oldugu
ve sevip baglandigi §eyleri Allah yolunda kullanmasidir. Miifessirlere gore
bu §eyler, servet, mevki, ilim ve beden kuvveti gibi maddi ve manevi
imkanlardir.

-DUNYADA ILK EV BEYTULLAH'TIR-

^ILili (_$1aJ ISjlli iivli ^UJ ^uJU **J>j c4» ujl j|

*- §uphesiz, alemlere bereket ve hidayet kaynagi olarak
insanlar icin kurulan ilk ev (mabet), Mekke'deki (Kabe)dir.

Al-i imran 96

-NICE YUZLERIN KARARDIGI GUN-

* - Nice yuzlerin agardigi, nice yiizlerin de karardigi giinii
(du§uniin.) §imdi, yuzleri kararanlara: inanmanizdan sonra kafir

30

mi oldunuz? Oyle ise inkar etmis olmaniz yuzunden tadm azabi!
(denilir) Al-iimran 106

-KENDI DI§INIZDAKJLERi SIRDA§ EDINMEYiN-

Vtli- (^SsJjJIj V li^jji '^a SjUaj Ijjj^' V l^iil ^.lil 14jI C

*- Ey iman edenler! Kendi dismizdakileri sirdas edinmeyin.
Cunku onlar size fenalik etmekten asla geri durmazlar, hep
sikintiya dusmenizi isterler. Gercekten, kin ve diismanhklan
agizlarmdan (dokulen sozlerinden) belli olmaktadir. Kalplerinde
sakladiklan (diismanhklan) ise daha buyuktiir. Eger dusumip
anhyorsaniz, ayetlerimizi size aciklamis bulunuyoruz.

Al-iimran 118

-TAKVA SAHIBI KIM-

t

*- O takva sahipleri ki, bollukta da darhkta da Allah icin
harcarlar; ofkelerini yutarlar ve insanlan affederler. Allah da
giizel davramsta bulunanlan sever Al-iimran 134

-ALLAH (c.c.) KAFIRE MUHLET NigiN VERIR-

^/di ijsisjg jtf jl til IfJ^/J^ jtf Ji til l£i* ^JJI 0^ Vj

1

*- Inkar edenler sanmasinlar ki, kendilerine miihlet vermemiz
onlar icin daha hayirhdir. Onlara ancak gunahlarmi arttirmalan
icin firsat veriyoruz. Onlar icin alcaltici bir azap vardir.

Al-i imran 178

-INSAN ICIN CiMRiLIK COK FENADIR-

31
I_A IJi "1a Aj 1~A \fj>- j-A <iL*ai /~a 4Ail 1 ^ Jl Lc jjJL>t»j /jj Jul (jyilji ij

*- Allah'm, kereminden kendilerine verdiklerini (infakta)
cimrilik gosterenler, sanmasmlar ki o, kendileri icin hayirhdir;
tersine bu onlar icin pek fenadir. Cimrilik ettikleri sey de
kiyamet giiniinde boyunlarma dolanacaktir. Goklerin ve yerin
mirasi Allah'mdir. Allah butun yaptiklannizdan haberdardir

Al-i Imran 180
A^lklama^Ayette ge9en «miras» kelimesi dolayisiyla tefsirlerde
genellikle §u a9iklamalar yapilmi§tir: Gdklerde ve yerde ne varsa hepsi
Allah'm mulkiidiir. Ondan yararlananlar, hep O'nun miilkunu birbirinden
devralmaktadirlar; o halde, Allah'm mulkiinde cimrilik etmeleri ne kadar
yanh§tir! Bir giin, herkes olecek ve malik oldugu §eyler iizerindeki
miilkiyetini kaybedecektir; halbuki Allah bakidir, miilk yine O'nundur

-HER CANLI OLUMU TADACAK-

Jj>olj juJl /*-p ?-j^-j fj^-i ii^sJI f'jj $3yr\ ^j^y ^\j ^j^ ^^ j*^ A^

jj^iJl £-fo VI. tuJl S^J-I Uj jli lai X2L.1

*- Her canh olumu tadacaktir. Ve ancak kiyamet gunu
yaptiklarmizm karsihgi size tastamam verilecektir. Kim
cehennemden uzaklastinlip cennete konursa o, gercekten
kurtulusa ermistir. Bu dunya hayati ise aldatma metamdan baska
bir sey degildir Al-i imran 185

-MALDAN CANDAN iMTIHAN VAR-

nSJ^i 'jja i_jUSol l»Jjl [V.-^l (V s *-o--"-"-)J nS^~J&\j (,-Solj^l (_J jj-Ll->J

*- Andolsun ki, mallarmiz ve canlarmiz konusunda imtihana
cekileceksiniz; sizden once kendilerine kitap verilenlerden ve
miisriklerden bircok iiziicu sozler isiteceksiniz. Eger sabreder ve

32

takva gosterirseniz, muhakkak ki bu, (yapilacak) islerin en
degerlisidir Al-iimran 186

-ALLAH NASIL ANILIR-

cJCyJLjy ,j-L>- (J jjJ^Liij 1^jjJj>- [Lpj ISjjiij ISLli aA)I jjJS'ij ^ Jul

*- Onlar, ayakta dururken, otururken, yanlan uzerine
yatarken (her vakit) Allah'i anarlar, goklerin ve yerin yaratilisi
hakkmda derin derin dusunurler (ve soyle derler:) Rabbimiz!
Sen bunu bosuna yaratmadm. Seni tesbih ederiz. Bizi cehennem
azabmdan koru! Al-iimran 191

A^lklama^Allah Teala, 190. ayette, goklerin ve yerin yaratih§i ile
gece ve gundiiziin degi§imini, bir ba§ka deyi§le, mekan ve zamanm ilahi
kudrete delaletini akhselim sahiplerinin ibret nazanna sunduktan ve boylece
bizden, varhgin gercek bilgisine ula§ma cabasim gostermemizi, ozlii bir ifade
ile istedikten sonra; 191. ayette, bu cabayi gosterenlerin, Allah'in iistiin
kudretinin ve e§siz sanatinin eserlerini idrak etmeleri sonunda, O'na derin bir
saygi ile yonelmelerinin kacimlmaz oldugunu ortaya koymaktadir.

"W BIR KiSI KAC HANIMLA EVLENEBILIR 4J 7

* - Eger (kendileriyle evlendiginiz takdirde) yetimlerin
haklarma riayet edememekten korkarsaniz begendiginiz (veya
size helal olan) kadinlardan ikiser, ucer, dorder aim. Haksizlik
yapmaktan korkarsaniz bir tane aim; yahut da sahip oldugunuz
(cariyeler) ile yetinin. Bu, adaletten ayrilmamaniz icin en uygun
olanidir Nisa3

A^lklama^Yaratih^tan gelen kiskanchk duygusuna ragmen ayetin,
erkeklere birden fazla kadinla evlenme izni vermesi oteden beri -daha ziyade
gayr-i muslimlerce- tenkit ve itiraza konu edilmi§tir. Ancak islam'in bu iznini
diger talimati ve hayatin degi§en §artlan icinde ele almak gereklidir. Islam'a
gore zina kesin olarak haramdir; §u halde zinaya giden yollan tikamak

33

gerekir. Erkegin gii9lii ve yeterli, kadinin ise zayif ve isteksiz olmasi veya
dogurgan olmamasi halinde, savas. vb. sebeplerle erkeklerin azalmasi ve
kadmlarm cogalmasi gibi durumlarda, erkegin birden fazla kadinla evlenmesi
zaruri olabilir. Boyle durumlarda erkegin birden fazla kadmla evlenmesi bir
emir degil, bir izindir; ikinci ve iicuncii... es. olacak hamm da buna mecbur
degildir. Ayrica bu izin kayitsiz §artsiz olmayip adalet §artma baglanmi§,
buna riayet edemeyeceginden korkanlara bir kadmla yetinmeleri
emredilmi^tir. Biitiin bu kayitlar ve §artlar bir arada du§unuldugii zaman
Islam'in bu izninin, zaman icinde degi§en §artlara ayak uydurma bakimindan
en miisait yol oldugu acikca anla§ilacaktir.

-KADINLARIN MEHRINi VERIN-

*- Kadinlara mehirlerini gonul rizasi ile (comertce) verin;
eger gonul hoslugu ile o mehrin bir kismmi size bagislarlarsa
onu da afiyetle yeyin Nisa 4

-YETIME YARDIM EDIN-

1^1J]_ l^iiili Ij-ij l-^-o l^UI jU J-LS\Ul IjJtJj lij.Tg>- (_5^^' 'j-^Jj

rt-ilj-al

*- Evlilik cagma gelinceye kadar yetimleri (gozetip) deneyin,
eger onlarda akilca bir olgunlasma goriirseniz hemen mallanni
kendilerine verin. Buyuyecekler (de geri alacaklar) diye o
mallan israf ile ve tez elden yemeyin. Zengin olan (veli) iffetli
olmaya calissm, yoksul olan da (ihtiyac ve emegine) uygun
olarak yesin. Mallanni kendilerine verdiginiz zaman yanlarmda
sahit bulundurun. Hesap sorucu olarak da Allah yeter.Nisa 6

-ALLAH HANGI TEVBEYI KABUL EDER-

i.

4Ul

..^11p4J

34

17*- Allah'm kabul edecegi tevbe, ancak bilmeden kotiiluk
edip de sonra tez elden tevbe edenlerin tevbesidir; i§te Allah
bunlarm tevbesini kabul eder; Allah her §eyi bilendir, hikmet
sahibidir.

<i~Ji (j]_ Jli Oji.1 '&jS-\ j -h"*- '^iia^ ouLUI jaJLLxj /fjJ-U ijjjjl c-^LJj

1 8 * - Yoksa kotiilukleri yapip yapip da iclerinden birine olum
gelip catmca «Ben §imdi tevbe ettim» diyenler ile kafir olarak
olenler icin (kabul edilecek) tevbe yoktur. Onlar icin aci bir azap
hazirlami§izdir Nisa 17, 18

-BABALARINIZIN EVLENDIGi KADINLARLA

EVLENMEYIN-

*- Gecmi§te olanlar bir yana, babalarmizm evlendigi
kadmlarla evlenmeyin; ciinkii bu bir hayasizliktir, igrenc bir
§eydir ve kotii bir yoldur Nisa 22

A^lklama^islam oncesi Araplann iivey anneleri ile evlenme
seklindeki firkin bir adetini daha ortadan kaldiran bu ayetten sonra
muslumanlann, baska kimlerle evlenmelerinin caiz olmadigi 23. ayette
bildirilmektedir.

-NIKAHI HARAM OLANLAR §UNLRA-

7~l\ OUjj i^SsJ j/U-J i^SsjLipj |^SsJlj_>-lj iSoUJJ i^SsJL^al los^JLp C-way>-
j^XjLU OL^-aij ^pLs^jJI |y (^Xj'jJ^-Ij pScJt^aj] ~Jul iSJL^oij iJU>- 2' OUjj

35

J —. -- J"

tJc^VI £h l^i^ iblj ^5L>i ^ ^jIJI jiiolij Jj5Uj licli ^lli 5U

ULj>-j Ijj^p jLS' 4iil j| i_ii^o jj U ^}

*- Analarmiz, kizlarmiz, kizkarde§leriniz, halalarmiz,
teyzeleriniz, kardes. kizlari, kizkardes. kizlari, sizi emziren
analarmiz, siit bacilarmiz, e§lerinizin analari, kendileriyle
birle§tiginiz e§lerinizden olup evlerinizde bulunan iivey
kizlarmiz size haram kilindi. Eger onlarla (nikahlanrp da) herriiz
birle§memi§seniz kizlarmi almanizda size bir mahzur yoktur.
Kendi sulbuniizden olan ogullarmizm e§leri ve iki kiz karde§i
birden almak da size haram kilindi; ancak gecen gecmi§tir. Allah
cok bagi§layici ve esirgeyicidir Nisa 23

A^lklama^Ayetin «nikahlamp da birle§mediginiz kadinlann kizlari
ile evlenmenizde mahzur yoktur» mealindeki kismindan maksat, anasi nikah
altinda iken onun kizini da almak degildir. Caiz olan, bir erkegin nikahlayip
da kendisi ile birle§meden bo§adigi kadimn ba§kasindan olma kizi ile
evlenmedir. Ayette evlenilmesi kesin olarak yasaklananlar di§inda kalan
akraba ile evlenmek, bazi §art ve zaruretler icabi caiz kihnmi§ olmakla
beraber, hadisler akraba olmayanlarla evlenmeyi tavsiye etmi§tir.

-EVLENMEYE GUCU YETMEYENE EMIR-

liU jljl>-l OljL>t^a ij oL>c-SLLa^P r \\ ^-j. t_ijliiL> /w*jjj»-l /wfcajlj
(1-~>-J JJ-i-^ aU'_J aSJ j\>- ljjy\_s<aj jlj A-XLa C-Jj«Jl ^e^>~

*- icinizden, imanh hiir kadmlarla evlenmeye gucii yetmeyen
kimse, ellerinizin altinda bulunan imanh gene kizlarmiz
(sayilan) cariyelerinizden alsm. Allah sizin imanmizi daha iyi
bilmektedir. Hep aym koktensiniz (insanlik bakimindan aramzda
fark yoktur). Oyle ise iffetli ya§amalan, zina etmemeleri ve gizli

36

dost da tutmamalan §arti ve sahiplerinin izni ile onlan
(cariyeleri) nikahlayip aim, mehirlerini de normal miktarda
verin. Evlendikten sonra bir fuhus. yaparlarsa onlara, hur
kadmlarm cezasinin yansi (uygulanir). Bu (cariye ile evlenme
izni), icinizden gunaha du§mekten korkanlar icindir.
Sabretmeniz ise sizin icin daha hayirhdir. Allah cok bagi§layici
ve esirgeyicidir Nisa 25

A^lklama^Zina kesin olarak haramdir. Bir iicret kar§ihginda
anla§arak ge9ici bir zaman icin evlenmek me§ru degildir. Metres ve dost
tutmak da zinanin ba§ka ce§itleridir. Bir muslumanin evlilik ihtiyaci
kar§isinda yapacagi §ey, imkani varsa oncelikle bir mumin ve hiir hanimla
evlenmektir; miisluman olmayan ehl-i kitap kadinlarla evlenmesi de caizdir.
Sonra sirasiyla miimin cariye ve mumin olmayan cariye ile evlenmek gelir.
Cariye bir ba§kasina ait oldugu icin onunla evlenmenin bazi mahzurlan
vardir; bu sebeple cariye ile evlenmekten ise sabredip, imkanin elvermesini
beklemek insan icin daha hayirhdir. Ayetin cariyelere «kizlanmz» diyen ve
«biitun insanlann aym kokten geldiklerini, insan evladi olduklanm»
du§iinerek onlann hor gorulmemesini, onlarla evlenmekten cekinilmemesini
isteyen kismi Islam'in insana verdigi deger bakimindan onemli vesikalar
mahiyetindedir. Islam'da kole ve cariyenin tek asli kaynagi sava§tir. Savas.
esirleri icin tek alternatif kolelik ve cariyelik degildir. Esir, kole ve cariye
statusiine gecirilmis. ise bu takdirde onlara yapilan muamele hiir
insanlannkine oldukca yakindir ve hedef hidayete ermelerini temindir.

-ALLAH (c.c.) GUNAHI BAGI§LAYICIDIR-

(f26j) (i-S^lU Cjj^j r*-^^ iri Oi^ ^* (^i^4?J t& 0^. *^ •hy,

U_Jip !Ali IjJ-jt jl ■"■'Ij g .*. 'I jjjt»i /p Jul Jj jjj livlip Cjyj jl Jujj <mlj
(f28^) lLw> jLliNl jlij L&e Cm& jViol jl^j (f27^

26*- Allah size (bilmediklerinizi) aciklamak ve sizi, sizden
onceki (iyi) lerin yollarma iletmek ve sizin gunahlarmizi
bagi§lamak istiyor. Allah hakkiyle bilicidir, yegane hikmet
sahibidir.

27*- Allah sizin tevbenizi kabul etmek ister; §ehvetlerine
uyanlar (kotii arzularm esiri olanlar) ise biisbutiin yoldan

37

cikmanizi isterler.

28*- Allah sizden (yukumizu) hafifletmek ister; cunkii insan

zayif yaratilmi§tir Nisa26, 27, 28

A£lklama^§u halde dini teklifler ve vazifeler birer yiik degildir; tam
aksine insam diinya ve ahiret hayatinda cikmaza diismekten, altindan
kalkamayacagi veya kendisine fayda yerine zarar getirecek olan is ve
davramslara girmekten ahkoyan, boylece yiikiinii hafifleten temrinler,
diizenlemeler ve irsadlardir.

-BUYUK GUNAHLARDAN KALININ, KUCUKLERI

ALLAH (c.c.) AF EDER-

*-Eger yasaklandigmiz buyuk giinahlardan kacmirsaniz, sizin
kuciik gunahlarmizi orteriz ve sizi §erefli bir yere sokanz.
Insanlar, melekler gibi yaratih§lan icabi giinahtan korunmus.
degildir, gunah ve sue i§leme kabiliyetleri de vardir, faziletleri
de. Faziletleri, nefsani arzulanna kar§i verdikleri mucadeleden
gelmektedir. Kul elinden geleni yapmca Mevla, ufak tefek
kusurlan ortecek, yiize vurmayacaktir Nisa 31

-ERKEKLER KADINLARIN YONETiCiSiDIR-

* ^i^~ o I ^ f l *- <£ ' - * ^ , ^ .' J

*- Allah'm insanlardan bir kismini digerlerine ustiin kilmasi
sebebiyle ve mallarmdan harcama yaptiklan icin erkekler
kadinlann yoneticisi ve koruyucusudur. Onun icin saliha
kadmlar itaatkardir. Allah'm kendilerini korumasma kar§ihk
gizliyi (kimse gormese de namuslarmi) koruyucudurlar. Bas.
kaldirmasindan endi§e ettiginiz kadmlara ogut verin, onlan
yataklarda yalniz birakin ve (bunlarla yola gelmezlerse) dovun.
Eger size itaat ederlerse artik onlarm aleyhine ba§ka bir yol
aramaym; ciinku Allah yiicedir, biiyiiktiir Nisa 34

38

A^lklama^Erkeklerin maddi ve manevi ozellikleri ile ekonomik
rolleri onlann aile reisi olmalanm tabii kilmi§tir. Aile kiiciik bir toplumdur.
Toplum diizenle ya§ar. Diizen ise bir reisi, bir idareciyi zaruri kilar. Islam'da
devlet ba§kanmdan aile reisine kadar her idareci ilahi talimata gore hareket
etmek, yonetmek mecburiyetindedir; §u halde onlara itaat bu talimata itaat
demektir. Idare eden veya edilen bu talimatin di§ina cikar, itaatsizlik ederse
miieyyide uygulamr. Burada bahis mevzuu olan zevcenin itaatsizligidir. £are
olarak once ogiit vermek, sonra yatak boykotu ve daha sonra da dovme
tavsiye edilmi§tir. Kur'an'i bize teblig eden Hz. Peygamber (s.a.) hicbir
zaman kadin dovmedigi gibi, «Kadini e§ek dover gibi doviip de giiniin
sonunda onu koynunuza ahp yatmamz olacak §ey midir?» buyurarak
iimnietini uyarmi§tir. Dovme miieyyidesi kullamldigi takdirde kadinin camm
yakmayacak ve viicudunda iz birakmayacak §ekilde uygulanmasi gerektigini
de ifade buyurmu§tur. §u halde dayagi Islam getirmemi§, aksine onu
hafifleterek ortadan kaldrrmaya yonelmi§tir. Ayrica kadina da, kocasindan
§ikayetci olmasi halinde hakem ve hakime ba§vurma, hakkrm arama imkam
vermi§tir.

-ANA BABAYA ITAAT-

ij^J Sii^ b\k iy> LJL H 'ill b[ x£ks\ cJCu

*- Allah'a ibadet edin ve O'na hicbir §eyi ortak ko§mayin.
Ana-babaya, akrabaya, yetimlere, yoksullara, yakin kom§uya,
uzak kom§uya, yakm arkada§a, yolcuya, ellerinizin altinda
bulunanlara (kole, cariye, hizmetci ve benzerlerine) iyi davranm;
Allah kendini begenen ve daima boburlenip duran kimseyi
sevmez Nisa36

A^lklama^Allah'a kul olmamn geregi boyle bir ahlaka sahip
bulunmaktir; kaba-saba, haksiz, zalim, cimri, herkese kotiiluk eden
kimseler yalmzca bazi ibadetleri yapmakla Allah katinda makbul bir kul
olamazlar.

-MALINI GOSTERI§ iCIN VERMEK GUNAH-

39

r^T^ Ctr^. X5 *^, ^J-^jH 1 . *J ir" J (»-*lj-*l jjJLio !v JJIj

*-Allah'a ve ahiret gunune inanmadiklan halde mallanni,
insanlara gosteris. icin sarfedenler de (ahirette azaba ducar
olurlar). §eytan bir kimseye arkadas. olursa, ne kotii bir
arkada§tir o! Nisa 38

-ALLAH KULUNA ZERRE KADAR HAKSIZLIK ETMEZ

40*- §iiphe yok ki Allah zerre kadar haksizlik etmez. (Kulun
yaptigi i§, eger bir kotiiluk ise, onun cezasmi adaletle verir.)
Iyilik olursa onu katlar (kat kat arttinr), kendinden de biiyiik
miikafat verir.

49*- Kendilerini temize cikaranlara ne dersin! Hayir, Allah
diledigini temize cikarir ve hie kimse kil payi kadar haksizlik
gormez Nisa 40, 49

-EMANETI EHLINE VERIN-

\^SZ b\ ^JclS ^ lil£i- lljj 1^1*1 "],[ oUUNl IjljJ b\'iy\l ill !)J,

ULc jLS' 4»| jl <o li^lL«i U*j 4Ul jl JjjJL.

*- Allah size, mutlaka emanetleri ehli olanlara vermenizi ve
insanlar arasinda hukmettiginiz zaman adaletle hiikmetmenizi
emreder. Allah size ne kadar giizel ogutler veriyor! §iiphesiz
Allah her §eyi isjtici, her §eyi goriiciidiir Nisa 58

A^lklama^Ayetin emanet ve adalete riayet emri ebedi ve genel bir
diistur olmakla beraber, giizel de bir niizul sebebi vardir: Hz. Peygamber
(s.a.) Mekke'yi fethedince, Kabe'ye bakan Osman b. Talha kapiyi kilitlemis,
Kabe'nin iizerine cikmis ve anahtan vermeyi reddederek: «Senin peygamber
oldugunu bilseydim onu verirdim» demisti. Hz. Ali anahtan zorla ondan aldi,

40

kapiyi acti, Hz. Peygamber i9eri girerek iki rekat namaz kildi, cikinca amcasi
Abbas, anahtan ve §erefli bir gorev olan bakicihgi kendisine vermesini istedi.
I§te bu miinasebetle 58. ayet nazil oldu. Efendimiz, Hz. Ali'ye «anahtan eski
vazifeliye vermesini ve ondan oziir dilemesini» emretti. Bu olay Osman b.
Talha'nin da musliiman olmasrna sebep te§kil etmi^tir

-ULUL EMRE ITAAT SART-

(J lipjbj jU 1^1* y>*)!\ J,jij Jj-i^-ii lj-*-J»lj ill ij-«Jf i ij-^i /j_> JJi Lgjl C

59*- Ey iman edenler! Allah'a itaat edin. Peygamber'e ve
sizden olan ululemre (idarecilere) de itaat edin. Eger bir hususta
anla§mazhga du§erseniz -Allah'a ve ahirete gercekten
inaniyorsaniz onu Allah'a ve Resul'e gotiiriin (onlann talimatma
gore halledin); bu hem hayirli, hem de netice bakimindan daha
giizeldir.

-^^ ~ ^ i ^ ~ i

-I ^ u -l

69*- Kim Allah'a ve Resul'e itaat ederse i§te onlar, Allah'm
kendilerine liituflarda bulundugu peygamberler, siddikler,
§ehidler ve salih ki§ilerle beraberdir. Bunlar ne guzel arkada§tir!

Nisa 59, 69

-EYILIK ALLAH'TAN KOTULUK NEFISTENDIR

i.

^iLJJ IjLU-^jIj dX^JLJ /t-»i i p-y~^ /y i^-oUisI Lij dill /j-o-9 i ^JL>- /y> lLuL^sI La

*- Sana gelen iyilik Allah'tandir. Ba§ina gelen kotiiluk ise
nefsindendir. Seni insanlara elci gonderdik; §ahit olarak da Allah
yeter Nisa 79

41

A?lklama^78 ve 79. ayetler birlikte degerlendirildiginde, islam'in
hayir, §er, kaza ve kader mevzulanndaki inane ve du§uncesine i§ik tuttugu
goriiliir. Insanlar umumiyetle elde ettikleri ba§an ve iyi neticeleri kendilerine
(veya inananlar Allah'a) mal ederler. Felaket, kotiiliik ve ba§ansizhklan ise
yiikleyecek birisini ararlar; kendilerini kinamak ve suclamaktan kacarlar.
Halbuki her §eyi yaratan Allah'tir; her §ey O'nun takdir ve kudreti ile var
olur. Ancak Allah, hicbir kimse icin dogrudan dogruya felaket ve kotiiluge
nza gostermez; kulun i§ledigi her gunah, sue ve kotiiliikte bizzat kendi iradesi
devreye girer ve Allah, kulu oyle istedigi icin, iradesini o yolda sarfettigi icin
oyle yaratir. §u halde kul kasibdir; hak eder, murat eder, Allah hahktir; kulun
iradesine gore yaratir.

-IYI I§ YAP ANA ARACILIK YAP AN SEVAP ALIR-

*0 ,'j3>j 4JL^«o 4£-ulS> *jl£*j .'j-^j M-^ l *%*&-* ~ ij^^ ^-~*>- <LP-Lfl_Jj *jl*^j *j»a

«< ^ *-" ' ^ i ^ ^ ^ ^ ° i3 °

l^Jii j/j-i J^ (ii- 4ill JlSj L^a A^

*- Kim iyi bir i§e aracilik ederse onun da i§ten bir nasibi

olur. Kim kotii bir i§e aracilik ederse onun da ondan bir payi

olur. Allah her §eyin karsjligmi vericidir Nisa 85

A^lklama^T opium hayati bircok halde aracihgi gerekli kilar.
Kendisinden araci olmasi istenen kimse neye araci olduguna dikkat etmek
mecburiyetindedir; ciinku neticeden onun da giinah-sevap, fayda-zarar
bakimlanndan payi olacaktir.

-MUMIN'i OLDURMEK HARAMDIR-

i ^a\a <uij \i 1 Ji3 l c U->- U/oLa [li U~*J '""*- }(} U/ol/0 JXiij jl /j^jj^ jLS La J

'ji.j>^ i^)-* "y^j t& j-^ fj^ (V ^ ^>\? \j$J^A>.. ji V| «-L»l J,]. iiJLli Cij

a-

92*- Yanh§hkla olmasi di§mda bir muminin bir miimini
oldiirmeye hakki olamaz. Yanh§hkla bir miimini oldiiren
kimsenin, miimin bir kole azat etmesi ve olenin ailesine teslim
edilecek bir diyet vermesi gereklidir. Meger ki oliiniin ailesi o
diyeti bagi§lami§ ola. (Bu takdirde diyet vermez). Eger
oldiiriilen miimin oldugu halde, size dii§man olan bir toplumdan

42

ise miimin bir kole azat etmek lazimdir. Eger kendileriyle
aranizda antlasma bulunan bir toplumdan ise ailesine teslim
edilecek bir diyet ve bir miimin koleyi azat etmek gerekir.
Bunlari bulamayan kimsenin, Allah tarafmdan tevbesinin kabulu
icin iki ay pespese oruc tutmasi lazimdir. Allah her seyi bilendir,
hikmet sahibidir.

4J jilj <CjUj 'CjS' <U)I Q. -^g-J L^*i I jJU- '(, '. ,j ■>■ ojl j->tS IjloJcla ILaLa lT^-". iV°J

" 1

93 *- Kim bir miimini kasden oldiiriirse cezasi, icinde
ebediyen kalacagi cehennemdir. Allah ona gazap etmis, onu
lanetlemis ve onun icin biiyiik bir azap hazirlamistir Nisa 92, 93

A^lklama^islam ceza hukukuna gore bir miisliimam haksiz yere ve
bilerek olduren kimsenin cezasi kisas, yani idamdir. Bunu affetme selahiyeti
yalnizca maktiiliin ailesine aittir; bunlar isterlerse kisas yerine diyet talep
ederler ve isterlerse her ikisini de bagi§larlar. Bu takdirde devletin ta'zir
yoluyla -daha hafif bir §ekilde- cezalandirma selahiyeti vardir. Kisas ile ilgili
ayet 2. surede gecmii-itir (178-179). Buradaki ayet ise manevi ve uhrevi cezayi
aciklamaktadir. Bir miimini yanli§hkla; mesela av hayvani zannederek veya
muharip du§man sanarak... olduren kimsenin de maddi ve manevi cezalan
vardir; bu cezalar, maktuliin mensup bulundugu topluma gore degi§mektedir.
Maktiiliin ailesi miisliiman ise oldiirene iki ceza vardir: 1 . Maktiiliin ailesine
verecegi diyet; bu da yiiz deve veya bunun ba§ka mallardan kar§ihgi kadar
bir meblagdir. Diyeti, oldiirenin ailesi oder, bunlann giicii yetmez ise devlete
ba§vurur, maliyenin odemesini talep ederler. 2. Yanh§hkla da olsa bir hayata
son verdigi icin, bir miimin koleyi hiirriyete kavu§turmak suretiyle topluma
ilave edecegi hiir bir hayat. Kole azat etmeye giicii yetmeyenler ise iki ay
aralik vermeden oruc tutarlar. Maktiiliin ailesi miisliimanlara du§man bir
toplum ise, onlara mal vererek kuvvetlendirmek miisliimanlarin aleyhine
olacagi i9in diyet odenmez.

-NAMAZ KISALTILIR AMA TERK EDILMEZ-

jl n^>->: J| isjJ_sk!l "^jA \j j ,/ j S'i jl 7-^T rt-^-^ J-"-"-* O^'S* ' (J (*-Hj^* 'H5

lLJ> VjXf- liG IjJLS" ^.^iLxJl jl \/y£ It lil '<<£^jl>.

43

*- Yeryuzunde sefere ciktigmiz zaman kafirlerin size kotxiluk
etmelerinden endi§e ederseniz, namazi kisaltmanizda size bir
gunah yoktur. §iiphesiz kafirler, sizin apacik du§manmizdir.
Ayetteki kasr-i Salatla ilgili olarak, Hanefi fikih kaynaklarma
gore; Nisa 101

A?lklama^Subutu ayet, hadis ve icma-i iimmetle hiikme baglanan
Seferilik halinde, yani bir musliimanm 90 km. uzakhktaki bir yerle§im
yerine gitmek iizere yola crkmasi halinde dort rek'ath farz namazlan iki
rek'at olarak kilmasi vaciptir. Dort kilmasi mekruhtur, siinnetleri dilerse tam
olarak kilar. Cuma ve Bayram namazlan yukumliigii de du§er dilerse bu
namazlan da kilabilir. Yola ciktigindan itibaren niyetli orucunu da bozabilir;
ama seferilik durumunda imkam varsa orucunu tutmasi daha dogru bir
davranis. olur ve sevap kazamr.

Seferilik halinde Kurban kesme yukiimlulugu de yoktur, keserse
olur. Seferi bir ki§i mukim bir imama uyarsa, o imamin namazim kilar yani
dort rek'at olarak tamamlar. Aym namazi kilmak kaydile musafir bir imama
mukim bir kimse uyabilir, bu durumda imamin seferi oldugu cemaata
soylemesi miistehap olur. imamin selamindan sonra kalkan mukim cemaat az
bir bekleyi§le kiraetsiz, yani okumadan namazi tamamlar.

Gunumiizde, gerek karada gerek denizde ve gerekse havada cok seri
vasitalar ortaya cikmi!-; isede, seferilikteki asil hiikum degi§mez. Hepimiz
biliriz ve ya§anz ki, vasitalanmiz ne kadar suretli olursa olsun, hatta ozel
vasitalanmizla da seyahat etsek yinede ma§akat, sikinti ve yolculuk
yorgunlugu mutlaka vardir, bu sebeple"...efendim bu giinku bu hizh
vasitalann kar§isinda seferilik diye bir anlayis. soz konusu olamaz" demeye
hakkimiz yoktur, boyle bir davrani§ bize bir §ey kazandirmaz, hata etmi§
oluruz; aym zamanda yiice dinimiz bize bah§ettigi ruhsa ve kolayhhgi
elimizin tersi ile reddetmis. oluruz ki, boyle bir davranis. olgun bir mii'mine
asla yaki§maz.

-YATARKEN, OTURURKEN ALLAH'I ANMAK-

*- Namazi bitirince de ayakta, otururken ve yanmiz iizerinde
yatarken (daima) Allah'i anm. Huzura kavu§unca da namazi

44

dosdogru kilm; ciinku namaz miiminler iizerine vakitleri belli bir
farzdir Nisa 103

-§EYTANI ALLAH (c.c.) LANETLEMi§TIR-

*- Allah onu (§eytam) lanetlemi§; o da: «Yemin ederim ki,
kullarmdan belli bir pay edinecegim» demi§tir Nisa 118

-KADIN ERKEK EYI I§ YAP ANA ALLAH CENNET

VAAD EDIYOR-

*- Erkek olsun, kadm olsun, her kim de mumin olarak iyi

i§ler yaparsa, i§te onlar cennete girerler ve zerre kadar haksizhga

ugratilmazlar Nisa 124

A^lklama^insanlann gerek sosyal ve ahlaki degerleri, gerekse
davramslanna gore elde edecekleri neticeler, Allah ve Resulii tarafindan
aciklanrmstir. Buna gore, kimin kimden ustiin oldugu, kimin dogru yolda,
kimin yanhs yolda bulundugu... kuruntu ve temennilerle degil, ilahi beyanla
anlasilacak; ilahi degerler sistemine gore olculer tesbit edilecektir.

-MUNAFIKLAR CEHENNEMIN EN ALT TABAKASINDA-

^waJ pt 3J- 'j]j jUI ^o jll^l 43ISJI J O^illil jl

*- §uphe yok ki munafiklar cehennemin en alt katindadirlar.
Artik onlara aslabir yardimci bulamazsm Nisa 145

-ALLAH KOTU SOZUN A^IK^A SOYLENMESINi

SEVMEZ-

^^^l^^i^J 1 ** ^ a j, » * i -5 J *#

ULjp \jujf ISA L>lSj lit ly> Vj. J}iJl \yA fr^JL J^Ll 4ttl t^ V

45

*- Allah kotii sozun acikca soylenmesini sevmez; ancak
haksizliga ugrayan baska. Allah her seyi i§itici ve bilicidir.

Nisa 148
A^lklama^^irkin soz, arkadan ceki§tirme, soz ta§ima, jurnal etme,
yalan, iftira... kotii sozler ciimlesindendir. Bunlar insanin icinden gecebilirse
de ba§kasina aciklamak ve soylemek caiz degildir. Bir kimse digerine bir
kotiiluk, bir haksizhk yaptiginda bunu ba§kasina soylemek de kotii soze girer;
ancak kotiiliik ve haksizhk goren kimse, ya lslah etmek yahut da suclunun
ceza gormesini saglamak maksadiyla bunu aciklamak mecburiyetindedir,
buna izin verilmi§tir.

-ALLAH'DAN, H.Z. ISA'YI OLDU DIYENE CEVAP-

*- Ve <A.llah elcisi Meryem oglu isa'yi 61diirduk» demeleri
yuzunden (onlari lanetledik). Halbuki onu ne oldurdtiler, ne de
astilar; fakat (oldurdukleri) onlara isa gibi gosterildi. Onun
hakkmda ihtilafa du§enler bundan dolayi tarn bir kararsizlik
icindedirler; bu hususta zanna uymak di§inda hicbir (saglam)
bilgileri yoktur ve kesin olarak onu 61durmediler...Nisa 157

At; I kla ma ♦Allah Teala Nuh'u tufandan, Ibrahim'i atesten, Musa'yi
Firavun'dan, Muhammed Mustafa'yi mii§riklerin tuzagindan koruyup
kurtardigi gibi Isa'yi da, onu oldurmek isteyen yahudilerin elinden kurtarmi§,
Hz. Isa'ya ihanet ederek bulundugu yeri askerlere gosteren ki§iyi Isa'ya
benzeterek 61durtmu§tur.

-ALLAHIMIZ MUSA ILE KONUSTU-

*- Bir kisim peygamberleri sana daha once anlattik, bir
kismini ise sana anlatmadik. Ve Allah Musa ile gercekten
konustu Nisa 164

46

A?lklama^Hadislerde yiizbinlerce peygamber gelip gectigi
bildirilmi§tir. Bu ayet de sayi vermeden aym gercegi dile getirmektedir. Buna
gore yeryiiziinde insanlann bulundugu yerlere her zaman, ilahi mesaji
ula§trrmak iizere 50k sayida peygamberin gonderildigi anla§ilmaktadir.

^ HARAM OLAN HAYVANLAR ^

^^>aJI ^p- »i Uj 1x1^ ^ *i f v--^^ J-^' ^j i>^Jij Aji^ilj

*- Le§, kan, domuz eti, Allah'tan ba§kasi adma bogazlanan,
bogulmu§, (ta§, agac vb. ile) vurulup 61duriilmii§, yukandan
yuvarlanip 61mu§, boynuzlanip olmus. (hayvanlar ile)
canavarlarm yedigi hayvanlar olmeden yeti§ip kestikleriniz
mustesna dikili ta§lar (putlar) iizerine bogazlanmis. hayvanlar ve
fal oklanyle kismet aramaniz size haram kihndi. Bunlar yoldan
cikmaktir. Bugun kafirler, sizin dininizden (onu yok etmekten)
limit kesmi§lerdir. Artik onlardan korkmaym, benden korkun.
Bugun size dininizi ikmal ettim, uzerinize nimetimi tamamladim
ve sizin icin din olarak islam'i begendim. Kim, gonulden giinaha
yonelmis. olmamak iizere aclik halinde dara diverse (haram
etlerden yiyebilir). £unku Allah cok bagi§layici ve esirgeyicidir.

Maide 3
A^lklama^Her dinde ve sistemde haramlar, yasaklar vardir. Onemli
olan bunlann, fert ve toplumun menfaatine, ebedi mutluluguna yonelik
bulunmasi, bir hikmet ve mana ta§imasidir. Islam'da yasaklanan yiyecek ve
icecekler genellikle sihhate zararh oldugu, bazi §ekillerde hayvanlara eziyet
oldugu, islam'in getirdigi iman ve ahlak nizamina ters du§tugii i9in
yasaklanmi§tir. Bunlardan bir kismrmn zararh oldugu oteden beri
bilinmektedir. Digerlerinin zaran ise insanhgin ilmi seviyesi yiikseldikce
anla§ilmaktadir ve anla§ilacaktir.

-ABDESTIN FARZ OLU§U-

<jiijii ^1 liijjij ii\-&jj>-j ijJL^i-ii oj_UkJi ^\ xsXi ii| ijjjoi r*j-> JJi l^jI t

^py* &£ b\j \jjy0\3 Li>- liiS 1 q\j 0^-*^' Ji (t^WjIj r*^-?Jj J . \y*^~^3

47

lj_«J>_J3 JUo IjJL^- ft— Is SL^JJI *~~JL1. jl JajLijI /~a z^jvJ^a JL>-I £U»- jl jjL~u ,Lp jl
j- J - J , , - „' #

*- Ey iman edenler! Namaz kilmaya kalktigmiz zaman
yiizlerinizi, dirseklerinize kadar ellerinizi yikaym; ba§larmizi
meshedip, topuklara kadar ayaklarmizi da (yikaym). Eger ciiniip
oldunuz ise, boy abdesti aim. Hasta, yahut yolculuk halinde
bulunursaniz, yahut biriniz tuvaletten gelirse, yahut da kadinlara
dokunmu§saniz (cinsi birle§me yapmi§saniz) ve bu hallerde su
bulamami§saniz temiz toprakla teyemmum edin de yiiziinuzu ve
(dirseklere kadar) ellerinizi onunla meshedin. Allah size
herhangi bir gucluk cikarmak istemez; fakat sizi tertemiz kilmak
ve size (ihsan ettigi) nimetini tamamlamak ister; umulur ki
§ukredersiniz Maide 6

A^lklama^Namaz, ibadet duygusu ile Allah huzuruna cikmak, belli
§ekillerle O'na tapinmak ve O'nunla konu§maktir. Namaz Allah'in, kulunu,
huzuruna kabul etmesidir. I§te bu kabul ve bu ubudiyet arzi, bir hazirhgi
gerekli kilmaktadir. Huzur-i ilahide duran kulun uyamk, §uurlu, ici ve di§i ile
tertemiz olmasi gerekir; abdest ve gusiil bunlan temin i9in en giizel vasitadir.
Suyun bulunmamasi veya bulundugu halde kullanmayi engelleyen bir mani
yahut mazeretin bulunmasi halinde teyemmum edilir. Teyemmiim her ne
kadar maddi temizligi saglamazsa da temizlik §uuru vermekte ve ibadete
hazirlamaktadir.

-BIR Ki§iYi KURTARMAK BUTUN INSANLARI-

KURTARMI§ GIBI BIR Ki§iYi OLDURMEK BUTUN

INSANLARI OLDURMU§ GiBiDIR

(j iL^i j\ l y~jij j*Ju_ \~ZJl> \n /Jo «a_j( Ltli— o[~Xj Jp LUxS" lLUS \sA /y

*-I§te bu yiizdendir ki israilogullart'na §6yle yazmi§- tik:
Kim, bir carta veya yeryuztinde bozgunculuk ctkarmaya kar§ihk
olmaksizm (haksiz yere) bir carta ktyarsa biitun insanlart
oldurmtis. gibi olur. Her kim bir cant kurtartrsa buttin insanlart

48

kurtarmis. gibi olur. Peygamberlerimiz onlara apacik deliller
getirdiler; ama bundan sonra da onlardan cogu yine yeryuzunde
a§m gitmektedirler Maide32

-HIRSIZIN ELINI KESME EMRI-

%-SS- y\& iiilj d!ui \* *^Lxj LL15 12 *1J>- U^jJjJ Ijjtkili iijLUlj JjjLUlj

*- Hirsizlik eden erkek ve kadmm, yaptiklarma kar§ihk bir
ceza ve Allah'tan bir ibret olmak uzere ellerini kesin. Allah izzet
ve hikmet sahibidir Maide 38

-KISAS EMRI-

J J" o ^ » J a a ^ a a ^ a b a ^ a a , a^. a.^ -£ ^ „ ^ ^^

jiVl> ji^lj i_i>^L> tlij^lj Oy«JL> Oy<Jij ^r^JL; if-^ Jl ^* (i-kA* ^r^J

*- Tevrat'ta onlara §6yle yazdik: Cana can, goze goz, buruna
burun, kulaga kulak, di§e dis. (kar§ihk ve cezadir). Yaralar da
kisastir (Her yaralama misli ile cezalandinlir). Kim bunu (kisasi)
bagi§larsa kendisi icin o keffaret olur. Kim Allah'in indirdigi ile
hukmetmezse i§te onlar zalimlerdir Maide 45

A^lklama^Allah'in indirdigi hukumler ile hiikmetmeyenlere iic
noktadan bakdmi§; O'nu inkar manasi ta§idigi icin «kafir»; Allah'in hiikmii
adalet, onun ziddi zuliim oldugundan «zalim» denilmi§tir. 47. ayette ise
Allah'in emrinden c;iki§ manasi gozoniine ahnarak «fasik» denilecektir.

-YAHUDI VE HIRiSTIYANI DOST EDINMEYIN-

[t^-*-; *y_?' i g h ' \ *y_?i j£y \"'"j ■ij-^Ji \jJj>Cj j I yj>\ /w Jul L^jI L

*- Ey iman edenler! Yahudileri ve hiristiyanlan dost
edinmeyin. Zira onlar birbirinin dostudurlar (birbirinin tarafmi
tutarlar). icinizden onlan dost tutanlar, onlardandir. Suphesiz
Allah, zalimler topluluguna yol gostermez Maide 51

49
-INSANLARI ALIMLER UYARMALI-

Qa *'. . S9 I

*- Din adamlan ve alimleri onlan, giinah olan sozleri
soylemekten ve haram yemekten menetselerdi ya! i§ledikleri
(fiiller) ne kotiidiir! Maide 63

-KAFIRLER ICIN SEN UZULME-

liUJ| Jjjl UJ J^ji^lJ ijJJJl IjJkJiJ ,_£>- j^J. (Jp ILL) i_>lxxJl Jjkl Ij Ji

*- «Ey Kitap ehli! Siz, Tevrat'i, incil'i ve Rabbinizden size
indirileni hakkiyle uygulamadikca, (dogru) bir §ey (yol)
uzerinde degilsinizdir» de. Rabbinden sana indirilen, onlardan
cogunun kufiir ve azginhgini elbette artiracaktir. Kafirler
topluluguna uzulme Maide 68

-VASIYET EDERKEN IKI SAHIT GEREK-

Jji Iji jlij'l <u^jJI tj&- Ooil SjS-\ j-^->- li[ ii-^iJ SiL^Ii Liil jvi Jul L^jI tJ

*- Ey iman edenler! Birinize olum gelip catinca vasiyet
esnasinda icinizden iki adalet sahibi ki§i aranizda §ahitlik etsin.
Yahut seferde iken ba§miza olum musibeti gelmi§se sizden
olmayan, ba§ka iki ki§i (§ahit olsun). Eger §upheye du§erseniz o
iki §ahidi namazdan sonra alikorsunuz; «Bu vasiyet kar§ihgmda
hicbir §eyi satin almayacagiz, akraba (menfaatine) de olsa; Allah
(icin yaptigimiz) §ahitligi gizlemiyecegiz, (aksini yaparsak) bu

50

takdirde biz elbette giinahkarlardan oluruz» diye Allah uzerine
yemin ederler Maide 106

-MULKUN SAHIBi ALLAH (c.c.)-

*- Goklerin, yerin ve iclerindeki her seyin miilkiyeti

Allah'indir, O, her seye hakkiyle kadirdir Maide 120

A^lklama^Havariler, Peygamberimizin ashabi gibi Hz. Isa'ya, O
hayatta iken iman eden ve O'na sadakat gosteren miiminlerdir.insanoglu
biitiin diinyaya sahip olsa bile bu biiyiik bir kazanc degildir; ciinkii bu
sahiplik gecicidir ve mecazidir, asd sahip Allah'tir. Ayrica bugiine kadar
ke§fedilebilen, capi on milyar i§ik ydhk maddi kainat yamnda diinya bir zerre
degildir. «Oyleyse diinya hayatinda insan icin en biiyiik kazanc nedir?»
denecek olursa, §iiphesiz bu Allah nzasidir. O'nun nzasini kazanan, iyi ve
giizel olan her §eyi kazanmi§tir; oyle iyi ve giizel ki, diinyada ona insanlann
eli degil, hayali bile ula§amaz. Onun icin miiminlerin birbirine en hayirh
duasi ve te§ekkiirii «Allah razi olsun!» ciimlesidir.

"W DUNYAYA GERI DONMEK ISTERLER 'W

*k- Onlarm atesin karsismda durdurulup «Ah, keske diinyaya
geri gonderilsek de bir daha Rabbimizin ayetlerini yalanlamasak
ve inananlardan olsak!» dediklerini bir gorsen! En'am 27

-KOR ILE GOREN BIR OLUR MU?-

y\ h\ dilo ji ft j^i % 44iJi p^\ Tj iii ij&- ^ ft jjii v Ji

jjtsC& 5lsl jw^ij t^^' cii^. J-* J^ tli £f£ ^ *l

*- De ki: Ben size, Allah'm hazineleri benim yanimdadir,
demiyorum. Ben gaybi da bilmem. Size, ben bir melegim de

51

demiyorum. Ben, sadece bana vahyolunana uyanm. De ki: Kor
ile goren hie bir olur mu? Hie dusunmez misiniz?... .En'am 50

Agiklama^Miisrikler, Resulullah (s.a.)a «Sen Allah tarafmdan
gonderilmis. bir peygamber isen Allah'dan iste de bize diinya nimetlerini bol
bol versin, aksi halde sana inanmayiz» dediler. Bunun iizerine bu ayet indi ve
Peygamberin, insanlan zenginle§tirmek i9in degil, onlara gercegi teblig
etmek i9in gonderildigi ifade edildi.

-ALLAH'DAN iZINSIZ BIR YAPRAK BILE DU§MEZ-

*- Gaybin anahtarlan Allah'm yanmdadir; onlari O'ndan
baskasi bilmez. O, karada ve denizde ne varsa bilir; O'nun ilmi
dismda bir yaprak bile dusmez. O yerin karanhklan icindeki tek
bir taneyi dahi bilir. Yas ve kuru ne varsa hepsi apacik bir
kitaptadir En'am 59

A^lklama^Goklerde ve yerde insan ilminin ke§f edip insanhgrn
istifadesine sunamadigi nice hazineler vardir ki Allah bunlan bilir, zamani
geldiginde, diledigini insanhgrn istifadesine sunar, diledigini de kendi
ilminde sakh tutar. I§te gaybin anahtarlanndan maksat bunlar olmahdir

-GECE SiZI OLDURUP, UYUTAN KIM-

*- Geceleyin sizi oldiiren (oldiiriir gibi uyutan), gunduzun de
ne islediginizi bilen; sonra belirlenmis ecel tamamlansin diye
gunduzun sizi dirilten (uyandiran) O'dur. Sonra donusiiniiz yine
O'nadir. Sonunda O, yaptiklarmizi size haber verecektir.

En'am 60

-KUCUKKEN IBRAHIM A.S. GECE MAGARADAN

CIKINCA ILK DEFA GOKTEKI YILDIZI GORMUSTU-

52

IJ76J) oJi^i LJ\ N Jli jii Uli jj &» Jtii^ ij jii d* ^ UUi

pl!l ^o ^^Sf (jj (jJ^'i l^J Jli Jil LUi <jj 11a Jli UjU jii!l Ij UJi

li Jli cJit Uli^st Til Jj ilk Jii Sji; jjJji ij ilii (J77J) oJl^ 1

olj-LUl jJai (^iiJ r^-j <^~prj <ji (^78^ CijZjZj He *^jj <jl. »ji

(J79J) Oifj4i ^ tJi us lL^ J^jij

76*- Gecenin karanhgi onu kaplaymca bir yildiz gordii,
Rabbim budur, dedi. Yildiz batmca, batanlan sevmem, dedi.

77*- Ay'i dogarken goriince, Rabbim budur, dedi. O da
batmca, Rabbim bana dogru yolu gostermezse elbette yoldan
sapan topluluklardan olurum, dedi.

78*- Gune§i dogarken goriince de, Rabbim budur, zira bu
daha biiyiik, dedi. O da batmca, dedi ki: Ey kavmim! Ben sizin
(Allah'a) ortak ko§tugunuz §eylerden uzagim.

79*- Ben hanif olarak, yiiziimii gokleri ve yeri yoktan yaratan
Allah'a cevirdim ve ben mii§riklerden degilim.En'am 76, 77, 78, 79

A5iklama^«Hanif» Allah'i bir bilen, Hakk'a yonelen ve batildan
ho§lanmayan anlamim ifade eder.

Hz. Ibrahim'in bu davrani§indan maksat, gercekten Allah'i aramak mi,
yoksa gok cisimlerine tapanlan kinamak, onlann gittigi yolun yanh§ ve
yaptiklannm bir sapikhk oldugunu gostermek midir? Bu hususta miifessirler
ihtilaf etmi§lerdir. Ancak ikinci g6ru§ gercege daha yakindir. £unkii 74.
ayette putlara taptiklan icin babasim ve kavmini agir bir dille kinamasi Hz.
Ibrahim'de tevhid inancinin mevcut oldugunu gostermektedir. Nitekim 78.
ayetin sonu da bunu vurgular.

-YARATILDIGINIZ GIBI TEKER TEKER ALLAH'A

DONECEKSINIZ-

53

(_gjj Loj Sjj-jpi iljj SuJjJ>- La LsZyij oJa Jjl S^LjLL>- L«J} i^ilji L>j_«j£>- JULIj

La .,_xxp U^j (i-So-o » a a'' JUL) llSj-i f-™* e-fr'' f~^~ f 'J iji r * ** f-^-*-*

• > J •.•• . ':,c

*- Andolsun ki, sizi ilk defa yarattigimiz gibi teker teker bize
geleceksiniz ve (dunyada) size verdigimiz seyleri arkanizda
birakacaksmiz. Yaratihsmizda ortaklanmiz sandigmiz
§efaatcilanmzi da yanmizda goremeyecegiz. Andolsun, araniz
acilmis. ve (tann) sandigmiz seyler sizden kaybolup gitmistir.

En'am 94

-ALLAH'IN E§IDE YOK COCUGUDA YOK-

*(V^ lP (J-"- 5 "" J '4- :> "w9 <u [>>-j ij -Uj *J iJjJsnj (jl lj^j j^j oljJ>-UI ,»j>ij

^4* Sils^ 1 J^j >*J

*- O, goklerin ve yerin essiz yaraticisidir. O'nun esi olmadigi
halde nasil cocugu olabilir! Her seyi O yaratmistir ve her seyi
hakkiyla bilen O'dur En'am 101

-PUTLARA SOVMEYIN KI ONLARDA SIZIN

ALLAH'INIZA SOVMESIN-

Ji\J Luj dlilS j,Jlc- jJu IjJLc- "<&\ Ijlili aA)I jji /yi jjpjij jV JJl IjIJLj Y$

jjjUJti \y\S fr^ILi °f-b^ry> °<*-fj dif <*-&** jH

*- Allah'tan baskasma tapanlara (ve putlarma) sovmeyin;
sonra onlar da bilgisizce, dusmanca Allah'a soverler. Boylece
biz her iimmete kendi islerini cazip gosterdik. Sonunda
donusleri Rablerinedir. Artik O ne yaptiklanni kendilerine
bildirecektir En'am 108

A^lklama^Rivayete gore, Resuliillah (s.a.) miisriklerin putlanni
kotiiliiyor ve ta'n ediyordu. Miisrikler: «Ya tanrilanmiza sovmeye son

54

verirsin veya biz de senin tannna soveriz» dediler. Bunun iizerine bu ayet
nazil oldu. Ayetin hiikmii her zaman ge9erlidir. Millet veya fertlerin
mukaddes kabul ettigi §eylere sovmemek gerekir. Zira bu tiir davrani§lar
daima aksi tesir gostermekte ve mukaddes kabul edilen §eylere hakarete
sebep olmaktadir.

-HADDI A$ANI ALLAH BILIR-

U V| A-Oi £/>■ U IxJ Jjii Jij jllp Jul jU-l J^i Cf tjJLS'Lr VI *io Uj

* -Uzerine Allah'm adi anihp kesilenden yememenize sebep
ne? Oysa Allah, caresiz yemek zorunda kaldiginiz dismda,
haram kildigi seyleri size aciklamistir. Dogrusu bir coklan
bilgisizce kendi kotii arzularma uyarak saptinyorlar. Muhakkak
ki Rabbin haddi asanlan cok iyi bilir En'am 119

A^lklama^insanlar caresiz kahp achktan oliim tehlikesi gibi bir
tehlike ile kar§i kar§iya kaldiklannda, haram olan §eylerden az miktarda
yiyebilirler.

-KARANLIKTAKI, I§IKTAKI GIBI OLUR MU?-

*- Olu iken dirilttigimiz ve kendisine insanlar arasmda
yuriiyebilecegi bir rsik verdigimiz kimse, karanhklar icinde
kahp ondan hie cikamayacak durumdaki kimse gibi olur mu?
iste kafirlere yaptiklan boyle sushi gosterilmistir... En'am 122

-KIMi DOGRU YOLA ILETMEK ISTERSE KALBiNI
ISLAM'A ACAR-

55

Lall^i ojJL^a A*J£ i ' <", 0\ $ji /y>j f^—"^ "J-^ 9 fj~± ^t^4i ^ *^ 5 ri clr*^

l)j1«Jj ^ ^jJJl Jp J-^l <"■"' J^sr iy-i^ 5U-UI J 1«Jsj CclS" li-5>-

*- Allah kimi dogru yola iletmek isterse onun kalbini islam'a
acar; kimi de saptirmak isterse goge cikiyormus. gibi kalbini
iyice daraltir. Allah inanmayanlarm iistiine i§te boyle murdarlik
verir En'am 125

A^lklama^Allah Teala bu ayette bir tabiat kanununa da isaret
etmektedir. Goge yiikseldikje basm9 azalacagindan o nisbette teneffus de
gucle§ir. Hatta 20.000 metreyi ge9ince ozel cihazlar olmadan insan nefes
alamaz, oliir. I§te bu kanuna isaret buyuran Yiice Allah, Islam'a
girmeyenlerin gogiislerinin goge yukseliyormus gibi dar ve sikintih olacagrm
bildirmektedir.

-COCUKLARINI OLDUREN BEYINSIZLER-

jJOl jjp t\j&\ 4Wl jJmjSjj ^ \y*j*~3 r*^P j^*-> l^^ - j^ *j' 'jr** d^.^' j-T^ ^

L £ ^

*- Bilgisizlikleri yuzunden beyinsizce cocuklarmi oldurenler
ve Allah'm kendilerine verdigi nzki, Allah'a iftira ederek
(kadmlara) haram kilanlar, muhakkak ki ziyana ugrami§lardir.
Onlar gercekten sapmi§lardir ve dogru yolu bulacak da
degillerdir En'am 140

A^lklama^Cahiliye devrinde Araplarm bir90gu esir olmaktan veya
fakir diismekten korkarak ya da gelin etmekten utanarak dogan kiz
90cuklanni diri diri topraga gommek suretiyle olduriirlerdi. Iste Allah Teala
onlann bu durumuna isaret buyurarak onlan kinamaktadir.

-ALLAH'IN YARATTIGI MEYVELERI YEYIN,

ZEKATINI DA VERIN-

56

■uSl Liiisi pjj-iij Jj>cJlj oLijJjii^pj oLijJjii oL>- LiJl (_£JUl j-&j
oiLi>- <>jj <tJL>- Ijj'lj jjrl li| Ojlc /j-o IjJLS^ jjUl^^^j L^jLiJLa jLolilj jiXjjJIj

*- Cardakh ve cardaksiz (uzum) bahceleri, uriinleri ce§it cesjt
hurmalan, ekinleri, birbirine benzer ve benzemez bicimde zeytin
ve narlan yaratan O'dur. Herbiri meyve verdigi zaman
meyvesinden yeyin. Dev§irilip toplandigi gun de hakkmi (zekat
ve sadakasmi) verin, fakat israf etmeyin; cunku Allah israf
edenleri sevmez En'am 141

-YUK TA§IYAN HAYVANLARI YARATAN ALLAH'DIR

liG Aj[ ibUaLLil ol^k>- lj-*-^J Yj Jbl rt-&jj Lf IjJLS' li^J iJji*- flijY ^oj

* j $ ' -

*- Hayvanlardan yuk ta§iyani ve tuyunden do§ek yapilanlan
yaratan O'dur. Allah'm size verdigi nziktan yeyin, §eytanm
ardma dii§meyin; §iiphesiz o sizin icin apacik bir du§mandir.

En'am 142
A^lklama^Ayette gecen «hamule», yiik ta§iyan hayvan demektir;
«fer§» ise henuz binilme cagina gelmemi§ kiiciik hayvan veya yiiniinden,
kilmdan yaygi, sergi ve do§ek yapilabilen hayvanlardir. Yatinhp kesilen
hayvan manasina da gelir.

-DOMUZ ETI YEMEK HARAMDIR-

\& y 1

*- De ki: Bana vahyolunanda, les. veya akitilmis. kan yahut
domuz eti -ki pisligin kendisidir, ya da gunah i§lenerek Allah 'tan

57

basjtasi adma kesilmis. bir hayvandan ba§ka, yiyecek kimseye
haram kilmmis. bir§ey bulamiyorum. Ba§kasina zarar vermemek
ve smin a§mamak uzere kim (bunlardan) yemek zorunda kalirsa
bilsin ki Rabbin bagi§layan ve esirgeyendir En'am 145

-YAHUDILERE HARAM OLANLAR-

U4-^j^i *-$*■ &*y~ £^lj jQ\ Cr?j y^> l£^ J^ LUj>- [pL* £rf JJI Jpj

lilj i-$JuJ *?&>>- ^k (»J**i &&>\ La jl tj|j2-l jl Cfj^k ^-^ ^ ^i

*- Yahudilere butiin tirnakh hayvanlan haram kildik.
Sirtlannda yahut bagirsaklannda ta§idiklan ya da kemige
kan§an yaglar haric olmak uzere sigir ve koyunun ic yaglarmi da
onlara haram kildik. Bu, zuliimleri yiizunden onlara verdigimiz
cezadir. Biz elbette dogru soyleyeniz En'am 146

A?lklama^Ayette zikredilen «bagy» kelimesi, zuliim manasinadir.
Yahudilerin, peygamberleri oldiirmeleri, tefecilik ederek fakirleri ekonomik
bakimdan ezmeleri, harami helal, helali haram saymalan gibi zuliimleri
sebebiyle Yiice Allah, ayette zikredilen §eyleri onlara haram kilmi§tir. Yoksa
ashnda bunlann hepsi haram degildir. 147. Eger seni yalanlarlarsa de ki:
Rabbiniz geni§ bir rahmet sahibidir. Bununla beraber O'nun azabi, suclular
toplulugundan uzakla§tinlamaz.

-ALLAH'IN YASAKLADIGI §EYLER-

*- De ki: Gelin Rabbinizin size neleri haram kildigini
okuyayim: O'na hicbir §eyi ortak ko§mayin, ana-babaya iyilik
edin, fakirlik korkusuyla cocuklannizi oldurmeyin sizin de
onlarm da nzkini biz veririz; kotuluklerin acigina da gizlisine de
yakla§mayin ve Allah'm yasakladigi cana haksiz yere kiymaym!

58

I§te bunlar Allah'm size emrettikleridir. Umulur ki du§iiniip
anlarsmiz En'am 151

-BIR SEVAB NASIL ON OLUR-

*- Kim (Allah huzuruna) iyilikle gelirse ona getirdiginin on
kati vardir. Kim de kotulukle gelirse o sadece getirdiginin
dengiyle cezalandirihr. Onlar haksizliga ugratilmazlar.

En'am 160

^ SEYTAN NICIN SECDE ETMEDI ^

12, *- Allah buyurdu: Ben sana emretmi§ken seni secde
etmekten alikoyan nedir? (iblis): Ben ondan daha ustiiniim.
£unku beni ate§ten yarattin, onu camurdan yarattin, dedi.

13 *- Allah: Oyle ise, «in oradan!» Orada buyukliik taslamak
senin haddin degildir. £ik! cunkii sen a§agihklardansm!
buyurdu Araf 12, 13

-H.Z. ADEM'E YASAKOLAN AGAC-

*- (Allah buyurdu ki): Ey Adem! Sen ve e§in cennette
yerle§ip dilediginiz yerden yeyin. Ancak §u agaca yakla§mayin!
Sonra zalimlerden olursunuz Araf 19

-SEYTANIN ADEM A.S.'A VESVESESI-

59

Lo<_^J La (JLij La (j J I j ■ •' /jjO Ut ^ *. P (_£jj La Lila (jJjCJ 01 U^.t, II Lola ^1«ij-~ujJ

20*- Derken §eytan, birbirine kapali ayip yerlerini kendilerine
gostermek icin onlara vesvese verdi ve: Rabbiniz size bu agaci
sirf melek olursunuz veya ebedi kalanlardan olursunuz diye
yasakladi, dedi

■y* La^lip jl i ■"'■£ LsLiisj La^jJ'lj-^u L»ji OJLj 'i^>cJUj\ lili L«Jijjuju Li-^Jji
jLkljJI j| L<LS\J JJlj VpyJ^S\ L<Lx1j /jP L<LSv£Jl °ll La^Jj U^jiLjj 41>-l JjjJ

jj\^o j Jp LoO

22*- Boylece onlan hile ile aldatti. Agacin meyvesini
tattiklannda ayip yerleri kendilerine goriindu. Ve cennet
yapraklarmdan uzerlerini ortmeye ba§ladilar. Rableri onlara:
Ben size o agaci yasaklamadim mi ve §eytan size apacik bir
du§mandir, demedim mi? diye nida etti Araf 20, 22

-ADEM A.S. PI§MAN OLDU-

Jli (C23^ ^j^um ^ </yji2j L^-Jjj Lu _^L*j °1 o\j L^jsjI LuJJi Gj Vli

Jli (^24^ 0i>- J,l £&j j£li ^jVl J piOj jip a *JcS j^CXij I^LaI

f25j) op-j^ 14L03 j^jlc L4JJ jjlii I4J

23*- (Adem ile e§i) dediler ki: Ey Rabbimiz! Biz kendimize
zulmettik. Eger bizi bagi§lamaz ve bize acimazsan mutlaka
ziyan edenlerden oluruz.

24*- Allah: Birbirinize du§man olarak inin! Sizin icin
yeryiiziinde bir siireye kadar yerle§me ve faydalanma vardir,
buyurdu.

25*- «Orada ya§ayacaksmiz, orada oleceksiniz ve oradan
(diriltilip) cikanlacaksmiz» dedi Araf 23, 24, 25

60

-ALLAH (c.c.) TAKVA ELBISESI YARATTI-

1a-* - '-i^J^ (_CjJLJI -uUJj L^-jjj (1-XjIj—o (^jUj '- '-*; '(£»* ~j^' -^ f^' 74-1 ".

*- Ey Adem ogullan! Size ayip yerlerinizi ortecek giysi,

suslenecek elbise yarattik. Takva elbisesi... i§te o daha

hayirhdir. Bunlar Allah'm ayetlerindendir. Belki du§iiniip ogut

alirlar (diye onlan indirdi) Araf 26

A^lklama^Takva elbisesi, bazi alimler tarafmdan haya, salih amel,
yiizdeki hos 9ehre, tevazu belirtisi olan sert ve yiin elbise, harbte giyilen zirh
ve migfer, Allah korkusu, emrettigi ve yasakladigi konularda Allah'tan
sakinmayi siar edinme sekillerinde yorumlanmistir. Buna, takvayi hatirlatan
ve takvamn geregi olan elbisedir, yorumunu da ekleyebiliriz.

-SEYTAN ADEM A.S. NICIN KANDIRDI-

*- Ey Adem ogullan! Seytan, ana-babanizi, ayip yerlerini
kendilerine gostermek icin elbiselerini soyarak cennetten
cikardigi gibi sizi de aldatmasin. (^unkii ve yanda§lan, sizin
onlan goremeyeceginiz yerden sizi gorurler. Suphesiz biz
§eytanlan, inanmayanlarm dostlari kildik Araf 27

A^lklama^ieytan da cinlerden oldugu icin insanlann goremeyecegi
bir sekilde insana yaklasir ve ona vesvese verir. §eytanm insanlara
gorundugunii ifade eden bazi rivayetler vardir.

-ALLAH KOTULUK EMRETMEZ-

yt\j S USA o[ Ji L^j Uy>\ ISAj U£\j) l^ilp uJJ?j ijJli i£j>-U Ijlii lilj

61

*- Onlar bir kotiiluk yaptiklan zaman: «Babalanmizi bu
yolda bulduk. Allah da bize bunu emretti» derler. De ki: Allah
kotulugii emretmez. Allah'a kar§i bilmediginiz §eyleri mi
soyluyorsunuz? Araf 28

-HER SECDE ETTiGiNiZDE YUZIINU ALLAH'A CEVIR-

/wl JLJI 4J tjft . /»!'•£ Oipilj JL>c^La [£ JUP I_>J&j_>-j Ij_*^3|j t-J ■■■ all . jjj ^i| U

i.

*- De ki: Rabbim adaleti emretti. Her secde ettiginizde
yuzlerinizi O'na cevirin ve dini yalniz Allah'a has kilarak O'na
yalvarm. ilkin sizi yarattigi gibi (yine O'na) doneceksiniz.

Araf 29

-MESCIDE GIDi§iNiZDE GUZEL ELBISENizi G1Y1N-

*- Ey Adem ogullan! Her secde edi§inizde guzel
elbiselerinizi giyin; yeyin, i9in, fakat israf etmeyin; cunku Allah
israf edenleri sevmez Araf 31

A^lklama^islam dininde temizlik ve giizellige onem verilmi§tir.
insanlann avret mahallerini ortecek derecede bir elbise giymeleri §arttir.
Fakat israfa kacmamak kaydiyla her muslumamn ibadet esnasinda en giizel
ve temiz elbisesini giymesi ise sunnettir

-ECEL GELINCE BIR SAAT BEKLEMEZ-

*- Her iimmetin bir eceli vardir. Ecelleri gelince ne bir an

geri kahrlar ne de bir an ileri gidebilirler Araf 34

A^lklama^Her iimmet, her millet ve her devletin Allah tarafindan
tayin edilmis. bir omrii vardir. O vakit geldiginde onu ne bir saat ileri ne de
bir saat geri alabilirler. Milletler ve devletler, fertler gibidir, kurulur, geli§ir,

62

duraklar, geriler, nihayet yikihr ve yok olurlar. Bunlarm uzun ya da kisa
omurlii olu§u, toplumun maddi ve manevi yapisinm saglamhgina baghdir. Bu
durum tayin edilmis. ecele aykin degildir. Zira Yiice Allah toplumun
durumuna gore ecelini tayin eder.

-GOK KAPILARI KIME KAPALI, DEVE IGNENIN LIGINDEN

GECINCEYE KADAR ONLAR CENNETE GIREMEZ-

(JjJL^-JU 2j tLo^Ui k— i\y\ 4-A «lflj j ^&*& \JJSc^J\j UjIjLj IjjJLS" />jJJI b[

^■^fi 0OJ) o-^i ^ adi-j^d-i ju J J4-I ^ i^ &M

Cj 4 1 J) ypiil £# ^3 t^i* (4*^ ^J ^

40*- Bizim ayetlerimizi yalanlayip da onlara kar§i
kibirlenmek isteyenler var ya, i§te onlara gok kapilan acilma-
yacak ve onlar, deve igne deligine girinceye kadar cennete
giremiyeceklerdir! Suclulan i§te boyle cezalandirinz!

41*- Onlar icin cehennem ate§inden do§ekler, iistlerine de

orttiler vardir. i§te zalimleri boyle cezalandirinz!. ...Araf 40, 41

A^lklama^Bu ayetteki «cemel» kelimesini me§hur olmayan kiraat
§ekillerine dayanarak Kur'an'daki edebi tasvire uygun du§medigini, deve ile
igne deligi arasinda bir miinasebet bulunmadigini ileri siirenler vardir. Bunun
icin kelimenin diger kiraattaki «kahn ip» yani halat manasim tercih ederler.
Ancak, umumun kiraati goz oniine ahnarak «deve» manasi tercih edilmi§tir.
Devenin igne deliginden gecmesi, imkansizhk bildirir. Buna gore ayetin
manasi: «Onlar asla cennete giremezler» veya «£ok zor girerler» demektir

-GiZLICE DUA EDIN-

, i

J " •"? i i i si J ".i -- : '. - \* i -. - • £* i ' '\

*- Rabbinize yalvara yakara ve gizlice dua edin. Bilesiniz ki
O, haddi a§anlan sevmez Araf 55

-iYILIK EDENLERE ALLAH 'IN RAHMETI YAKINDIR-

63

*- Islah edilmesinden sonra yeryiiziinde bozgunculuk
yapmaym. Allah'a korkarak ve (rahmetini) umarak dua edin.
Muhakkak ki iyilik edenlere Allah'm rahmeti cok yakmdir.

Araf 56

-OLULER NASIL DiRiLIR BIR MISALI-

*- Riizgarlan rahmetinin oniinde mujde olarak gonderen
O'dur. Sonunda onlar (o riizgarlar), agir bulutlan yuklenince onu
olu bir memlekete sevkederiz. Orada suyu indirir ve onunla turlu
tiirlu meyveler cikannz. i§te oluleri de boyle cikaracagiz. Her
halde bundan ibret alirsmiz Araf 57

-MUSA'YA ALLAH BENI GOREMEZSIN DEDI-

UaJl /f>-ij rgJ y /J JLi lLUJI_ Ukjl ^jjl i_Jj Jli <jj <uJiSj Uj LiLJ.^ ^_-» a_a iU- Lij

J>-j lio <di>- J^->>JJ ajJ (Jj^ uJi tjjy i-ij-li AjLSvi Jsx-LI jU J^>-l J,}

*- Musa tayin ettigimiz vakitte (Tur'a) gelip de Rabbi onunla
konu§unca «Rabbim! Bana (kendini) goster; seni goreyim!»
dedi. (Rabbi): «Sen beni asla goremezsin. Fakat §u daga bak,
eger o yerinde durabilirse sen de beni goreceksin!» buyurdu.
Rabbi o daga tecelli edince onu paramparca etti, Musa da baygin
du§tii. Ayilmca dedi ki: Seni noksan sifatlardan tenzih ederim,
sana tevbe ettim. Ben inananlarm ilkiyim Araf 143

64

A^lklama^Hz. Musa, Yiice Allah'in diinyada goriilemeyecegini
bildigi halde kendisindeki §iddetli i§tiyak sebebiyle Allah'a boyle bir niyazda
bulundu. £iinkii o, Allah'in sozlerini duyunca adeta kendinin diinyada
oldugunu unutmu§, ahiret ve cennet hayatina kavu§tugunu zannetmi§ti.

-GOZU OLUP GOREMEYENLER KIMLER!-

*- Andolsun, biz cinler ve insanlardan bircogunu cehennem
icin yaratmi§izdir. Onlann kalpleri vardir, onlarla kavramazlar;
gozleri vardir, onlarla gormezler; kulaklan vardir, onlarla
i§itmezler. i§te onlar hayvanlar gibidir; hatta daha da
§a§kmdirlar. i§te asil gafiller onlardir Araf 179

-EN GUZEL ISiM ALLAH'INDIR.(c.c)-

IjJLS" U jjj^l- *J^"' J ^J-^ 5 ^. Ifj^ 'jj^J ^. oj-Pili (i-lJ-1 £te*Vl 4«j

*- En guzel isimler (el-esmaii'l-husna) Allah'indir. O halde
O'na o guzel isimlerle dua edin. Onun isimleri hakkmda egri
yola gidenleri birakin. Onlar yapmakta olduklannm cezasina
carptinlacaklardir Araf 180

A^lklama^Bu ayette en giizel isimlerin Allah'a ait oldugu ifade
edilmekte ve Allah'a o isimlerle dua etmemiz emrolunmaktadir. Hadis-i
§erifte «Allah'in doksan dokuz adi vardir. Onlan ezberleyen muhakkak
cennete girer» buyurulmu§tur. Ancak hadiste tahdit yoktur. Allah'in isimleri
sadece doksan dokuzdan ibaret degildir, ba§ka isimleri de vardir. Ayet-i
kerimede anlatilan «Allah'in isimleri hakkinda egri yola gidenler»den
maksat, O'nun isimlerini tahrif edenlerdir. Mu§rikler Allah'in isimlerini
tahrif ederek kendi tanrilanna veriyorlardi. «Allah» ismini tahrif edip Lit ve
Aziz ismini degi§tirerek «Uzza» demi§lerdir. Halbuki yiice Allah, en giizel
isimlerin kendine has oldugunu bildirmi§tir.

65
-BIR CANDAN YARATILAN INSAN-

*- Sizi bir tek candan (Adem'den) yaratan, ondan da yaninda
huzur bulsun diye esini (Havva'yi) yaratan O'dur. Esi ile
(birlesince) esi hafif bir yiik yiiklendi (hamile kaldi). Onu bir
muddet tasidi. Hamileligi agirlasmca, Rableri Allah'a: Andolsun
bize kusursuz bir cocuk verirsen muhakkak sukredenlerden
olacagiz, diye dua ettiler Araf 189

- CAHILLERE BAKMA-

*- (Resuliim!) Sen af yolunu tut, iyiligi emret ve cahillerden

yiiz cevir Araf 199

A^lklama^Bu ayette iyilik olarak terciime edilen «6rf»den maksat,
§eriatin ve akhn begendigi §eydir. Yoksa cahiliye Araplanmn rastgele orfii
degildir. Islam onlann kotii orflerini kaldirmi§, iyilerini de kismen veya
tamamen ibka etmi§tir.

-KUR'AN-I DINLEMEK SARTTIR-

tiy£-y XSlii \j"../9'i\j <u Ijji^JL^li jlyLil l£j£ lijj

*- Kur'an okundugu zaman onu dinleyin ve susun ki size

merhamet edilsin Araf 204

A?lklama^Gerek namaz icinde, gerekse namaz di§inda Kur'an
okunurken, onun manalanni iyice anlamak, ogiitlerinden faydalanmak ve
davrani§lan ona gore ayarlamak icin biitiin dikkatleri ona vermek ve siikut
etmek gerekir.

-YALVARIRKEN YAVAS^A YALVAR-

66
Vj JL^Vij JjJJL JjJLli '-J* j-pr' ^j-^j ^^tj ^-j 1 ^' ^iL*xj <J dioj J^iij

*- Kendi kendine, yalvararak ve iirpererek, yiiksek olmayan

bir sesle sabah aksam Rabbini an. Gafillerden olma Araf 205

IMAN NE ILE ARTAR?

*- Miiminler ancak, Allah anildigi zaman yiirekleri titreyen,
kendilerine Allah'm ayetleri okundugunda imanlanni artiran ve
yalniz Rablerine dayanip giivenen kimselerdir Enfal 2

-RABBIM'iN MELEKLERLE YARDIMI-

\jy£ /jjJUl i_jjJi (J .JLiL* lj-^al jV.J-il 'j-4** (i-^*-* (j' *5iHl J,), dljj (C^-JJ

9*- Hatirlaym ki, siz Rabbinizden yardim istiyordunuz. O da,
ben pespese gelen bin melek ile size yardim edecegim, diyerek
duanizi kabul buyurdu.

12*- Hani Rabbin meleklere: «Muhakkak ben sizinle
beraberim; haydi iman edenlere destek olun; Ben kafirlerin
yiiregine korku salacagim; vurun boyunlarma! Vurun onlarm
biitiin parmaklarma! diye vahyediyordu Enfal 9, 12

A^lklama^Resulullah (s.a.) kendi arkada§lannm azhgim, mii§riklerin
de coklugunu goriince, kibleye yonelerek iki elini uzatti ve §6yle dua etti:
«Allah'im! Bana verdigin sozii yerine getir. Allah'im! Bu cemaati helak
edersen artik yeryiiziinde sana ibadet edecek kimse kalmayacak! » Resulullah
(s.a.) bu duayi devamh olarak okudu. Allah Teala da onun duasini kabul
ederek bin melek ile yardim etti. I§te bu ayette buna i§aret edilmektedir.

67

-ALLAH YANINDA EN KOTU KiMDIR-

*- §iiphesiz Allah katmda canhlarm en kotiisu, dii§unmeyen
sagirlar ve dilsizlerdir Enfal22

-EMANETLERE IHANET ETMEYIN-

*- Ey iman edenler! Allah'a ve Peygamber'e hainlik etmeyin;
(sonra) bile bile kendi emanetlerinize hainlik etmi§ olursunuz.

Enfal 27

A^lklama^Medine'de bir yahudi kabilesi olan Kurayza ogullan bir
sava§ta, Peygamber'le daha once yapmis. olduklan antla§mayi bozarak
miittefik mii§rik ordularma yardim ettiler. Mu§rik Arap ordulan cekilip
gittikten sonra Resulullah onlann kalelerini ku§atti. Bans, isteklerini de
reddetti. Yalniz sececekleri bir hakemin verecegi hiikme razi olacagrm
bildirdi. Yahudiler de hakem olarak Sa'd'i sectiler. Sonra da Sa'd'in verecegi
hiikiim hakkinda bir fikir edinmek iizere Ebu Liibabe ile konu§mak istediler.
Ebu Liibabe gitti. Sa'd'in hiikmiiniin ne olacagim ona sordular. O da
yahudilerin kesileceklerine i§aret olarak bogazrm gosterdi. I§te bu ayet Ebu
Liibabe'nin bu davram§ina i§aret ederek onu kmamaktadrr. Bunun iizerine
Ebu Liibabe, kendisini mescidin diregine baglayrp, oliinceye, ya da Allah
tarafmdan affedilinceye kadar yeyip icmeyecegine dair yemin etti. Yedi gun
sonra bayihp du§tu. Bunun iizerine affedildigine dair bir ayet indi.

-MAL, EVLAT iMTIHAN igiNDIR-

*- Biliniz ki, mallarmiz ve cocuklarmiz birer imtihan
sebebidir ve buyuk mukafat Allah'm katindadir Enfal 28

-KUR'AN'A "MASAL" DEDILER-

68

*- Onlara ayetlerimiz okundugu zaman dediler ki: «(Evet)
isjttik, istesek biz de bunun benzerini elbette soyleyebiliriz. Bu
oncekilerin masallarmdan ba§ka bir §ey degildir. »...Enfal 31

-KIMLER "UZERiMIZE TA§ YAGDIR" DEDI-

j\ jUJLil ^o °jL>>^- L4-Lf }^J>\i Z]j^ ^a jjSi-l j_& Ijla jlS' jj_ 14i" '>^ H5

*- Hani (0 kafirler) bir zaman da: Ey Allah'im! Eger bu Kitap
senin katmdan gelmis. bir gercekse uzerimize gokten tas. yagdir,
yahut bize elem verici bir azap getir! demi§lerdi....Enfal 32

-ALLAH (c.c.) KIME AZAP ETMEZ-

Qjj j *", .°,'l >j l^j JjLa dill jlS^ Laj t fc* C-jlj l^jJOlJ <U)I jlS^ Laj

*- Halbuki sen onlarm icinde iken Allah, onlara azap edecek
degildir. Ve onlar magfiret dilerlerken de Allah onlara azap edici
degildir Enfal33

-ALLAH (c.c.) YANINDA EN KOTU KiMDIR-

*- Allah katinda, canlilann en kotiisu kafir olanlardir. Cunku

onlar iman etmezler Enfal 55

^ KIM MESCID YAPMAYA LAYIK DEGIL ^

i»iiiJj1 j^SoLj 1 jj ... ail ~1p /p jlaUi aiil JL>-Lli Ij^aj jl (J^SjJl^JJ 00 Li

* - Allah'a ortak ko§anlar, kendi kafirliklerine bizzat kendileri
§ahitlik ederken, Allah'm mescitlerini imar etmeye layik
degildirler. Onlarm butiin i§leri bo§a gitmi§tir. Ve onlar ate§te
ebedi kalacaklardir Tevbe 17

69
-MESCIDLERi KIMLER YAPAR-

L Jlisi °lj o iSjJl (jlj ajJ ■jkil *lilj j->-VI fi^Ks *"". JV"I (V* Jw JL>-Lli J-«j»j tcj

^jJiX^ll ^* Ijjj-Ssj jl ^Jji ;>»•** «&l VI,

*- Allah'm mescitlerini ancak Allah'a ve ahiret giiniine iman
eden, namazi dosdogru kilan, zekati veren ve Allah'tan
ba§kasmdan korkmayan kimseler imar eder. i§te dogru yola
ermi§lerden olmalan umulanlar bunlardir Tevbe 18

-MUMIN KIMi DOST EDINMEYECEK-

*- Ey iman edenler! Eger kufru imana tercih ediyorlarsa,
babalarmizi ve karde§lerinizi (bile) veli edinmeyin. Sizden kim
onlan dost edinirse, i§te onlar zalimlerin kendileridir Tevbe 23

-KIMLER MESCID'i HARAM'A GIREMEZ-

11& ^li- jii Alji-I Jj>^lil Ijj^2j 5\i JJ£ j^iil til. lyil ^j JUl L$jI £

l^Sv>- fl-JLp *Ul jj. il-~i j| *" ""»* /►* 4A!l li^JjU L-Jj^lj <Ullp (U^>" jjj

*- Ey iman edenler! Mii§rikler ancak bir pisliktir. Onun icin
bu yillarmdan sonra Mescid-i Haram'a yakla§masmlar. Eger
yoksulluktan korkarsaniz, (biliniz ki) Allah dilerse sizi kendi
lutfundan zengin edecektir. Suphesiz Allah iyi bilendir, hikmet
sahibidir Tevbe 28

-ALLAH (c.c.) NURUNU TAMAMLAYACAK-

jjJilSol %S jJj ojjJ *JL) jl y[ dill (JIjj jt ^ fcljili Aiil J jJ Ij-ikj jl jjJbp

70

*- Allah'm nurunu agizlanyla (ufleyip) sondurmek istiyorlar.

Halbuki kafirler ho§lanmasalar da Allah nurunu tamamlamaktan

asla vazgecmez Tevbe 32

A^lklama+Tefsircilerin cogunluguna gore ayette gecen «Allah'in
nuru»ndan maksat Kur'an-i Kerim veya Islam dinidir.

-PARALAR ATE§ OLACAK-

f>s u> i jj> fjj&>j jt-fri^rj (H-* 1 -^- 4j cij^ 3 (►H*- J b J L ^ lc - cr^ C* 1 -

*- (Bu paralar) cehennem ate§inde kizdinlip bunlarla onlann
alinlan, yanlan ve sirtlan daglanacagi gun (onlara denilir ki):
«I§te bu kendiniz icin biriktirdiginiz servettir. Artik yigmakta
oldugunuz §eylerin (azabmi) tadm!» Tevbe 35

-SEVIR MAGARASINDA NELER OLDU-

J^ij MjUJI J L? ij (juJl ^jIj Ij^iS' ^jjJUl **rj>-\ SJ,«U)I oj^iJ JJii l/j^l Vj.

Li>-j LaJ^J °1 ^ir oJblj Alii- Cliw 4))i (Jjjli Hia Aill j[ jjji V 4^-UkJ

»^o- jjjp J <0)lj LLiJl ^a 4ill iUSj (^-~JI Ij^aS" ^jlil iU5

*- Eger siz ona (Resulullah'a) yardim etmezseniz (bu onemli
degil); ona Allah yardim etmi§tir: Hani, kafirler onu, iki ki§iden
biri olarak (Ebu Bekir ile birlikte Mekke'den) cikarmi§lardi; hani
onlar magaradaydi; o, arkada§ma. Uzuhne, cunkii Allah bizimle
beraberdir, diyordu. Bunun uzerine Allah ona (sukunet
saglayan) emniyetini indirdi, onu sizin gormediginiz bir ordu ile
destekledi ve kafir olanlarm soziinii alcaltti. Allah'm sozii ise
zaten yucedir. £unkii Allah ustiindur, hikmet sahibidir Tevbe 40

A^lklama^Hicret esnasinda mu§rikler tarafindan israria takip edilen
Hz. Peygamber (s.a.) ve Hz. Ebu Bekir (r.a.) bir ara Sevr magarasina
siginmiijlardi. Mu§riklerin ayak seslerini duyuyorlardi. Hz. Ebu Bekir (r.a.)
korkmu§tu. Pvivayete gore mu§rikler, magaranm giri§indeki oriimcek agi ve
giivercin yuvasini goriince, i9eride kimse yoktur, diye birakip gittiler.

71

-ALLAH KIMIN VERDIGINI KABUL ETMEZ-

iJyLAi Liji L^S *S3[ XS^o J^-a-^. iV ^-*j^ j' LpV* 9 IjjLijI Ai

*- De ki: Ister gonullii verin ister goniilsuz, sizden (sadaka)
asla kabul olunmayacaktir. £unkii siz yoldan cikan bir topluluk
oldunuz Tevbe 53

-USENEREK KILINAN NAMAZ NEYE ENGEL-

ojJ_skJl jyt Yj *Jj— *yj 4A)l> \jy£ +-fr>\ Vj. ^-gJ'ULij l^Lo J^' jl °*-$jC^ Lij

*- Onlann harcamalannin kabul edilmesini engelleyen,
onlarm Allah ve Resulunu inkar etmeleri, namaza ancak
ii§enerek gelmeleri ve istemeyerek harcamalarmdan ba§ka bir
§ey degildir Tevbe 54

-SADAKA, ZEKAT KIMLERE VERiLIR-

*- Sadakalar (zekatlar) Allah'tan bir farz olarak ancak,
yoksullara, du§kunlere, (zekat toplayan) memurlara, gonulleri
(islam'a) lsmdinlacak olanlara, (hurriyetlerini satm almaya
cah§an) kolelere, borclulara, Allah yolunda olana, yolda kalana
mahsustur. Allah pek iyi bilendir, hikmet sahibidir... Tevbe 60

-MUNAFIK OLANLAR KOTULUGU EMREDER-

l_9j yell /**• Oj-&~>j >>JJ.l) J j^ab ,*<2-*-> />-« /> g .,<■? «j OUlsUIIj JjJlSlUI
jjJL. uliJI J ^ (juiiuil jj. * ^..,'.t *i)l IjJLi I_gj Jul j « ■/? . Sjj

*- Munafik erkekler ve munafik kadmlar (sizden degil),
birbirlerindendir. Onlar kotiilugu emreder, iyilikten alikor ve

72

cimrilik ederler. Onlar Allah'i unuttular. Allah da onlari unuttu!
Cunkii miinafiklar fasiklarm kendileridir Tevbe 67

A^lklama^Allah'in miinafiklan unutmasindan maksat, onlardan
yardimim, hidayetini ve rahmetini kesmesi, miinafikhklan sebebiyle onlan
unutulmus. ve terkedilmis. bir vaziyette birakmasidir. Buna gore, Allah'in
miinafiklan unutmasi mecazi manadadir. Zira Allah unutmaktan munezzehtir.

-KIMIN TEVBESINi ALLAH KABUL ETMEZ-

*- (Ey Muhammed!) Onlar icin ister af dile, ister dileme;
onlar icin vermis kez af dilesen de Allah onlari asla
affetmeyecek. Bu, onlarin Allah ve Resulunu inkar etmelerinden
oturiidur. Allah fasiklar toplulugunu hidayete erdirmez... Tevbe 80

-AZ GUL, COK AGLA ALLAH (c.c.) EMRI-

j yy*£Zt_ \yyS Lc II y>- \jC£ I j^lJj !xJU UC->. i^lJJ

*- Artik kazanmakta olduklarinin cezasi olarak az giilsiinler,

cok aglasmlar! Tevbe 82

A^lklama^i^iledikleri giinahlann ahiretteki cezasi §iddetlidir. Onun
icin onlarin giilmeleri degil aglamalan gerekir

-ALLAH CANIN KAR§ILIGINDA CENNET VERIR-

£t>\ \^» (J jjli'Uj <C>-I ili jL> llilj^lj I ^ .". ail (JU^JII /^a (_^/i-il aill j}
"•ja oJlgiu (jjl ^j jlyLilj Lji^lj jbjjJI (j U>- <u1p Ij^-j JjJulSjj jjJbiui

*- Allah miiminlerden, mallanni ve canlarmi, kendilerine
(verilecek) cennet kar§ihginda satin almistir. Ciinkvi onlar Allah
yolunda savasirlar, oldiiriirler, oliirler. (Bu), Tevrat'ta, incil'de ve
Kur'an'da Allah iizerine hak bir vaaddir. Allah'tan daha cok

73

soziinii yerine getiren kim vardir! O halde O'nunla yapmi§
oldugunuz bu ah§ veri§inizden dolayi sevinin. i§te bu,
(gercekten) biiyiik kazanctir Tevbe 111

A^lklama^Mekke'de Akabe biati sirasinda, ensardan 70 kisji
Resulullah'a biat ederlerken, i9lerinden Abdullah b. Revaha, «Ya Resulellah!
Rabbin ve senin i9in §artlarm nedir?» demi§ti. Resulullah buyurdu ki:
«Rabbim i9in §artim O'na ibadet etmeniz, O'na hi9bir es. tutmamanizdir;
kendi hakkimdaki §artim da canlannizi ve mallannizi nasil miidafaa
ediyorsaniz beni de oyle savunmamzdir. Tekrar soruldu: «B6yle yaparsak
bize ne vardir?» Resulullah «Cennet vardir» diye cevap verdi. Onlar da «Ne
karh ahs. veri§! Bundan ne doneriz, ne de domilmesini isteriz» dediler. I§te bu
ayet bunlar hakkinda nazil oldu.

-KIMLERE AF EDILENMEZ-

La JL«j "jA i_)°y£ (J.JI Ij-jLl jjj jJOj^LqJj \j jAjCL*»j jl IjJ^al /jj JUlj r§*-y jLi La

*- (Kafir olarak oliip) cehennem ehli olduklan onlara acikca
belli olduktan sonra, akraba dahi olsalar, (Allah'a) ortak ko§anlar
icin af dilemek ne peygambere yara§ir ne de inananlara.

Tevbe 113
A^lklama^Rivayet edildigine gore Resulullah (s.a.) amcasi Ebu
Talip i9in Allah'tan magfiret dilemek istemi§, bunun iizerine 113. ayet
inmi§tir. Daha once de Ibrahim Peygamber, babasmin affi i9in Allah'a dua
edecegine dair babasina soz vermis, ve Allah'tan onun affim dilemi§ti. Fakat
babasmin Allah du§mam oldugunu anlayinca dua etmeyi birakti. 114. ayet de
onunla ilgilidir.

^P KULUN HAYRI CABUK ISTEMESi ^

*- Eger Allah insanlara, hayri carcabuk istedikleri gibi §erri
de acele verseydi, elbette onlarm ecelleri bitirilmi§ olurdu. Fakat
bize kavu§mayi beklemeyenleri biz, azgmliklan icinde bocalar
bir halde (kendi ba§lanna) birakinz Yunus 1 1

74

A?lklama^Rivayete gore, Nadr b. Haris gibi bir takim miisrikler,
Resulullah'rn peygamberligini in-kar etmisler ve «Ya Allah, eger
Muhammed'in peygamberligi dogru ise, hemen gokten iizerimize tas yagdir
veya bize acikh bir azap getir!» demislerdi. Bunun iizerine bu ayet indi.
Demek ki, Allah Teala dilerse kullanm isledikleri giinahlar yiiziinden hemen
cezalandirmaz; belki tevbe eder, pieman olur ve hakka donerler diye
cezalanm erteler. Tevbe etmeyenlere de kendileri icin takdir edilen belli bir
siireye kadar miihlet verir, bu sure sonunda onlann cezasini ya diinyada iken
verir veya ahirete birakir.

-KULA SIKINTI GELINCE, NASIL DUA EDER-

jl£ ^Ja 'iyja <£p LiLlS uli Lcji j\ 1 JLe-li Jl ii>- IjLpS j+gl\ jLlJ^l tJ> lijj

* - Insana bir zarar geldigi zaman, yan yatarak, oturarak veya
ayakta durarak (o zararm giderilmesi icin) bize dua eder; fakat
biz ondan sikintisim kaldirmca, sanki kendisine dokunan bir
sikmtidan otxirii bize dua etmemi§ gibi gecip gider. i§te boylece
haddi a§anlara yapmakta olduklan §eyler guzel gosterildi.

Yunus 12
A^lklama^Allah Teala bu ayette, insanin bela ve musibetler
karsisindaki ve bunlann kaldmlmasindan sonraki tutum ve davramslarim goz
oniine sermektedir. Iyi insana yarasan, gerek srkintih hallerde, gerekse refah
anlannda daima Allah'i anmak ve ona dua etmektir. Sadece musibet amnda
Allah'i amp refah aninda unutmak, inanci ve iradesi zayif olan, nefsani ve adi
isteklerin karsisinda ezilen ve yenilen acizlerin tutumudur.

-INSAN HAYATI BIR SU GlBI-

JS'li (jC ^jVl Olo 4j iaJLtili jUJUl 1y> oHJ^i jUi loiJl tJ&-\ &» XsS

Ojjili f$ IfUt D>j c^jlj L^-j J^jVl oli-i lil ~£- fliVlj J-llII
JJii; kiUJL? ^Vt) Jytf'i l)1£ ljLws<a>- l»llU>J IjLJj j| ^J ljjj>i L^J'i I4IU

75

*- Dunya hayatinin durumu, gokten indirdigimiz bir su
gibidir ki, insanlarm ve hayvanlann yiyeceklerinden olan
yeryuzu bitkileri o su sayesinde gurlesip birbirine girer. Nihayet
yeryuzu zinetini takmip, (rengarenk) suslendigi ve sahipleri de
onun uzerinde kudret sahibi olduklarmi sandiklan bir sirada, bir
gece veya gunduz ona emrimiz (afetimiz) gelir de onu sanki dun
yerinde yokmus gibi kokunden kopanlarak bicilmis bir hale
getiririz. iste iyi diisiinecek kavimler icin ayetlerimizi boyle
acikhyoruz Yunus 24

-GUZEL DAVRANANA, GUZEL KAR§ILIK VAR-

T i <i \

ZA>^is\ dhij\ iii ^Jj^ ft-^yrj (J-*Ji Vj ~ a ^jj (i*~^"l \y*L>-\ /jJ-UJ

*- Guzel davrananlara daha guzel karsilik, bir de fazlasi
vardir. Onlarin yuzlerine ne bir toz (kara leke) bulasir ne de bir
horluk (gelir). iste onlar cennet ehlidirler. Ve onlar orada ebedi
kalacaklardir Yunus 26

A^lklama^Ayette zikredilen «ihsan» Yiice Allah'a layik ve nzasina
muvafik giizel is yapmak ve isleri layik olduklan sekilde giizel yapmak
demektir. Peygamberimiz ihsani soyle tarif etmistir: «ihsan, Allah Tealaya,
onu goriiyormussun gibi kulluk etmendir. (^iinkii sen onu gormesen de o seni
gormektedir.» Iste boyle giizel is, vazife, ibadet ve iyilikler yapanlara,
yaptiklanndan daha giizel olan cennetler ve Allah'in liitfu olarak fazla
nimetler de verilecektir.

-KOTU DAVRANANA MISLINCE CEZA -

fi-M»i^ /y jii /y *-& Li iii ^ tj. " & y>j *-& '*? J~~° '^"rT oLiLLil \y~£ "v Julj

*- Kotiiluk yapanlara gelince, kotuliigun cezasi misli iledir.
Onlari zillet kaplayacaktir. Onlan Allah'a kar§i koruyacak hie
kimse yoktur. Onlarin yiizleri sanki karanlik geceden bir

76

parcaya burunmustiir. l§te onlar da cehennem ehlidir. Onlar
orada ebedi kalacaklardir Yunus 27

A^lklama^iyi i§lerin sevabi bire on, bire yedi yiiz ve daha fazla
olarak verilir ki bu, Allah'm liitfunun neticesidir; kotii i§lerin cezasi ise yalmz
bire kar§i birdir. Bu da Allah'm adaletinin neticesidir

-GUCUNUZ YETERSE BENZERI BIR SURE GETIRIN-

*- Yoksa, Onu (Muhammed) uydurdu mu diyorlar? De ki:
Eger sizler dogru iseniz Allah 'tan baska, guciiniiziin yettiklerini
cagmn da (hep beraber) onun benzeri bir sure getirin Yunus 38

-ALLAH (c.c.) KULUNA ZULM ETMEZ-

*- §uphesiz ki Allah insanlara hicbir sekilde zulmetmez,

fakat insanlar kendilerine zulmederler Yunus 44

A^lklama^Allah insanlara, gercegi bulmalan ve inanmalan icin fitri
kabiliyetler vermis, ve peygamberler de gondermi§tir. §u halde Allah onlann
sezme, anlama ve kavrama melekelerini ellerinden cekip aldigi icin degil,
onlar iradelerini kotiiye kullandiklan icin hak yoldan cikmi§lar, peygamberi
kabul etmemi§ler ve cezaya miistehak olmusjar, dolayisiyla kendi kendilerine
zulmetmi§lerdir.

-OGUN NigiN BUTUN SERVETINi FEDA EDER-

54*- (O zaman) zulmeden herkes yeryuzundeki butiin servete
sahip olsa (azaptan kurtulmak icin) elbette onu feda eder. Ve
azabi gordukleri zaman icin icin yanarlar. Aralarmda adaletle

77

hukmolunur ve onlara zulmedilmez.

62*- Bilesiniz ki, Allah'm dostlarma korku yoktur; onlar
uzulmeyecekler de Yunus 54, 62

-FIRAVUN NE ZAMAN IMAN ETMEK ISTEDi-

<Sjil li|~x>- IjJLpj lJ«j oijjj>-j jlpji I ^«l2i'U ~^>c1jI Ltk^ul 7Xl> '•Jjj^-j

^91) ^^Jil k di^ ji d^ Jij ^i (J90J)

90*- Biz, israilogullarmi denizden gecirdik. Ama Firavun ve
askerleri zulmetmek ve saldirmak uzere onlan takip etti.
Nihayet (denizde) bogulma haline gelince, (Firavun:)
«Gercekten, israilogullarmm inandigi Tanri'dan ba§ka tanri
olmadigina ben de iman ettim. Ben de muslumanlardanim!»
dedi.

91 *- §imdi mi (iman ettin)! Halbuki daha once isyan etmis. ve
bozgunculardan olmu§tun Yunus 90, 91

A^lklama^Firavun daha once Misir'da tanriligim ilan etmis. ve: «Ey
cemaat, ben sizin icin kendimden ba§ka tanri bilmiyorum. Ben sizin en yuce
rabbinizim!» demi§ti. Onu tann olarak kabul etmeyenlere §iddetli isjcenceler
uyguluyordu. Ozellikle israilogullarmi agir isjcenceye tabi tutuyor, aynca
erkek cocuklanm da kestiriyordu. Hz. Musa ve karde§inin Misir'dan ayrilma
istekleri Allah tarafindan kabul olundu ve Filistin'e gitmek iizere Kizil
Deniz'in kenanna geldiler; onlan imha etmek icin Firavun ordusuyla
arkalanndan yeti§ti. Hz. Musa, Allah'tan aldigi bir vahiy ile asasini denize
vurdu, denizden yollar acildi ve kavmini Tih coliine cikartti. Ayni yoldan
pe§lerini takip etmek isteyen Firavun denizin ortasina geldiginde, yollar
kaybolup bogulacagim anlayinca, Allah'a iman etti. Fakat iimitsizlige
dayanan imam kabul olunmadi.

-ALLAH 'IN IZNi OLMADAN KIMSE INANAMAZ-

*- Allah'm izni olmadan hie kimse inanamaz. O, akillarmi
kullanmayanlan murdar (inkarci) kilar Yunus 100

78

"W GIZLIYi A§iKARI ALLAH (c.c.) BILIR ^W

i ^ a -

". i j i^ j 1 -^ , J ^i'.-- • !•""'''. \1T J ° i • ■ • " • 'i • ' ^ J t J • ''■' • J "i vT

jjJLiJI OlJb (»-^ip 4JJ, jjJJju Uaj

*- Bilesiniz ki, onlar Peygamber'den, (du§manliklanni)
gizlemeleri icin goguslerini cevirirler (gonullerinden geceni
gizlerler). iyi bilin ki, onlar elbiselerine buriindiikleri zaman
dahi, Allah onlarm gizlediklerini de, aciga cikardiklarim da bilir.
£unku O, kalplerin ozunii bilendir Hud 5

-RIZK YALNIZCA ALLAH'IN UZERiNEDIR-

^^ J J^ t**3)ilij ^V^- jUijj L&J 4»l j* Ml. ^jVl J £13 ^ lij

*-Yeryuzunde yuriiyen her canhnin rizki, yalnizca Allah'm
uzerinedir. Allah o canhnin durdugu yeri ve sonunda
birakilacagi mekani bilir. (Bunlarm) hepsi acik bir kitapta
(levh-i mahfuz'da) dir Hud 6

-NIMET VEiLINCE KiBIRLi OLUR -

*- Eger kendisine dokunan bir zarardan sonra ona bir nimet
tattinrsak, elbette «K6tulukler benden gitti» der. £unku o (bunu
derken) §imanktir, kibirlidir Hud 10

■L~>ls> fr/s-ij IJl* j[ L>4-i Aii IJl&j jj^e- Wj .aJIs 7«-^j ^?. ^J^i

-SARE ANAMIZA GELEN MELEKLER -

!-.*.* . . .<\ *

/

72*- (ibrahim'in karisi:) Olacak §ey degil! Ben bir kocakan,
bu kocam da bir ihtiyar iken cocuk mu doguracagim? Bu
gercekten §a§ilacak bir §ey! dedi.

79

A?lklama^Mufessirlerin izahina gore o sirada Ibrahim (a.s.) yuz
yirmi ya§inda, hanimi ise doksan ya§inda idi.

81*- (Melekler) dediler ki: Ey Lut! Biz Rabbinin elcileriyiz.
Onlar sana asla dokunamazlar. Sen gecenin bir kismmda ailenle
(yola cikip) yurii. Kanndan ba§ka sizden hicbiri geride
kalmasin. Cunku onlara gelecek olan (azap) §uphesiz ona da
isabet edecektir. Onlara vadohman (helak) zamani, sabah
vaktidir. Sabah yakm degil mi?

jj ./?'J> L>c— o -y> 'cijL>cj>- L^llP- Ljlk^lj L^lsL* ^J^ uJbt>- LjJ-ai i^r Lils

* t * t

82*- Emrimiz gelince, oranin altmi ustune getirdik ve
uzerlerine (balciktan) pi§irilip istif edilmi§ ta§lar yagdirdik.

83 *- (O ta§lar:) Rabbin katmda i§aretlenerek (yagdinlmi§tir)
Onlar zalimlerden uzak degildir Hud 72, 81, 82, 83

-O GUN KONUSMA IZNINi ANCAK ALLAH'VERIR-

*- O geldigi gun Allah'm izni olmadan hie kimse konu§a-
maz. Onlardan kimi bedbahttir, kimi mutlu Hud 105

-KOTULUGU NE GIDERIR-

* - Gunduzun iki ucunda, gecenin de ilk saatlerinde namaz
kil. Cunku iyilikler kotulukleri (gunahlan) giderir. Bu, ogut
almak isteyenlere bir hatirlatmadir Hud 114

A^lklama^Tefsircilere gore, gunduzun iki tarafindaki namazlar,
sabah, ogle ve ikindi; gecenin yakm saatlerindekiler de ak§am ve yatsi
namazlandir. Ayette belirtilen iyiliklerden biri 5 vakit namazdir. Resulullah
(s.a.) buyurmu§tur ki: Ne dersiniz, sizden birisinin kapisi oniinde bir irmak
bulunsa da, her gun bes. defa onda yikansa kendisinde kir namina bir §ey kahr

80

mi? Ashap, «hayir» dediler. Bunun iizerine Resulullah buyurdu ki: I§te bes
vakit namaz da bunun gibidir ki, Allah o sayede biitiin hatalan antir.

-HALKI IYi OLAN MEMLEKETI, ALLAH KORUR-

*- Halki iyi oldugu halde Rabbin, haksizhkla memleketleri

helak etmez Hud 117

KUR'AN NigiN ARAPCADIR?

Jtt'/ l)jJL2ju (^xLo Lj^P Ljtji oUJJjl U Jfc7

*- Anlayasmiz diye biz onu Arapca bir Kur'an olarak
indirdik Yusuf 2

-MAZIYI KUR'AN HABER VERIYOR-

*JL15 'ja C^S b\j b\'y&\ 11a dO L4>-ji d: ^^yi-iiiJl 5-^' lillip JaI; *Jd-

*- (Ey Muhammed!) Biz, sana bu Kur'an'i vahyetmekle
gecmis. milletlerin haberlerini sana en guzel bir §ekilde
anlatiyoruz. Gercek §u ki, sen bundan once (bu haberleri) elbette
bilmeyenlerden idin Yusuf 3

-YUSUF (A.S.)'IN RUYASI-

,V JL>-L~o

4*- Bir zamanlar Yusuf, babasma (Ya'kub'a) demi§ti ki:
Babacigim! Ben (riiyamda) on bir yildizla gune§i ve ayi
gordum; onlan bana secde ederlerken gordum.

81

5*- (Babasi:) Yavrucugum! dedi, riiyani sakin karde§lerine
anlatma; sonra sana bir tuzak kurarlar! £unku §eytan insana
apacik bir du§mandir.

A^lklama^Rivayet edildigine gore, yahudi alimleri Mekke
mu§riklerinin ileri gelenlerine, «israilogullannm nicin Misir'a gittiklerini
Muhammed'e sorun, bakahm ne cevap verecek» diye telkin etmi§ler, onlar da
sormu§, bunun uzerine bu sure inmi§tir. Nitekim ayette onlann bu sorulanna

i§aret edilmektedir

t

8*- (Karde§leri) dediler Id: Yusufla karde§i (Biinyamin)
babamiza bizden daha sevgilidir. Halbuki biz kalabalik bir
cemaatiz. §uphesiz ki babamiz apacik bir yanh§hk icindedir.

A?lklama^Yusuf ile Biinyamin bir anadan, diger ogullan ise ba§ka
bir anadan idiler.

9*- (Aralannda dediler ki:) Yusufu oldiiriin veya onu (uzak)
bir yere atin ki babanizm tevecciihii yalniz size kalsm! Ondan
sonra da (tevbe ederek) salih kimseler olursunuz!

A^lklama^Ayetin son kismini «...Bundan sonra i§inizi yoluna
koymu§, durumunuzu diizeltmis. olursunuz» §eklinde anlamak da
mumkundiir.

10*- Onlardan biri: Yusufu oldurmeyin, eger mutlaka
yapacaksaniz onu kuyunun dibine atin da gecen kervanlardan
biri onu alsm (gotursiin), dedi.

A^lklama^Bu teklifi yapan Yehuda isminde birisi idi. Karde§lerine
bunu kabul ettirdi ve babalanna geldiler.

82

11*- Dediler ki: «Ey babamiz! Sana ne oluyor da Yusuf
hakkmda bize guvenmiyorsun! Oysa ki biz onun iyiligini
istemekteyiz.

jjJaiti- <J Ljjj ^LSIjj *jJj lip Lia ^JLojl

12*- Yann onu bizimle beraber (kira) gonder de bol bol yesin
(icsin), oynasm. Biz onu mutlaka koruruz.»

jjlilp <up *ijIj lIJJJI ■^JLS'Ij jl lJU-Ij 4j IjlaJJ jl TjJj^clJ (jl Jli

13 *- (Babalan) dedi ki: Onu goturmeniz beni mutlaka uzer.

Siz ondan habersizken onu bir kurdun yemesinden korkanm.

A?lklama^Hz. Peygamber'den nakledilen bir hadiste belirtildigi gibi
Ya'kub (a.s.): «Onu kurdun yemesinden korkanm» seklindeki bu sozii ile
farkinda olmadan onlara, tasarladiklan plam nasil ortbas edecekleri
konusunda bir ipucu vermisti. Gercekten 17. ayette de goriilecegi iizere onlar
bu ipucundan yararlanrmslardrr.

'b/jJL ill U ZJ** 1/-3 4*4^1 '*& °C$ IjJU

14*- Dediler ki: Hakikaten biz (kuvvetli) bir topluluk
oldugumuz halde, eger onu kurt yerse, o zaman biz gercekten
aciz kimseler sayilinz.

» ji -* l -- \f » ** ^

15*- Onu goturiip de kuyunun dibine atmaya ittifakla karar
verdikleri zaman, biz Yusufa: Andolsun ki sen onlarm bu
islerini onlar (isin) farkma varmadan, kendilerine haber
vereceksin, diye vahyettik.

A?lklama^Tefsircilerin bircogu, ayette gecen «biz Yusufa...
vahyettik» ifadesine dayanarak Hz. Yusufa peygamberligin daha o zaman
verildigine kanidir. Cenab-i Hakk'in Hz. Yusufa kuyuya atildigi zamanki bu
vadi daha sonra gerceklesmis ve ilerideki ayetlerde goriilecegi iizere Hz.
Yusuf bu tuzaktan kurtulmus, kardeslerine de biitiin yaptiklanm bildigini
soylemistir.

83

i. —

16*- Ak§amleyin aglayarak babalanna geldiler

17*- Ey babamiz! dediler, biz yan§mak uzere uzakla§tik;
Yusuf u e§yamizm yanmda birakmi§tik. (Ne yazik ki) onu kurt
yemi§! Fakat biz dogru soyleyenler olsak da sen bize
inanmazsm.

JjjLaj La Ap jLn^lil

18*- Gomleginin iistunde sahte bir kan ile geldiler. (Ya'kub)
dedi ki: Bilakis nefisleriniz size (kotii) bir isi guzel gosterdi.
Artik (bana diisen) hakkiyla sabretmektir. Anlattiginiz
karsisinda (bana) yardim edecek olan, ancak Allah'tir.

A?lklama^Rivayet edildigine gore karde§leri, Yusufun gomlegini
kana bulayip babalanna getirdiklerinde, aci haberi alan Ya'kub (a.s.), feryada
ba§ladi, onun gomlegini istedi. Onu yiiziine suriip agladi ve dedi ki: «Bugiine
kadar boyle yumu§ak huylu bir kurt gormedim! Oglumu yemi§ de sirtindaki
gomlegi yirtmami§!» Buna gore Hz. Ya'kub, onlarm hilesini sezmi§ti. Fakat
yapilacak bir §ey yoktu.

^ . ^ Jj. j ^ , , _ „ J. ■ i , j ^ s -

^ Jt ^ \

19*- Bir kervan geldi ve suculanni (kuyuya) gonderdiler, o
da (gidip) kovasmi saldi, (Yusuf u goriince) «Mujde! i§te bir
oglan!» dedi. Onu bir ticaret mall olarak sakladilar. Allah
onlarm yaptiklarmi cok iyi bilir.

84

20*- (Kafile Misir'a vardigmda) onu degersiz bir pahaya,
sayili birkac dirheme sattilar. Onlar zaten ona deger
vermemislerdi.

A^lklama^Ayetin son kismini «.. .zaten onu hemen elden cikarmak
istiyorlardi» §eklinde cevirmek de mumkiindur.

iJUj oJL>tZJ jl ujijib jl ;>«~£- ^.j-i-" i_c*j^l j "j j • ^ " jY *iA"*' l5^' <J^j

i j.

^ -- tS ^ a ^ , ,-

21*- Misir'da onu satin alan adam, kansina dedi ki: «Ona
deger ver ve giizel bak! Umulur ki bize faydasi olur. Veya onu
evlat ediniriz.» iste boylece (Misir'da adaletle hukmetmesi) ve
kendisine (riiyadaki) olaylarm yorumunu ogretmemiz icin
Yusufu o yere yerlestirdik. Allah, emrini yerine getirmeye
kadirdir. Fakat insanlarm cogu (bunu) bilmezler.

A^lklama^Tefsirlerdeki rivayete gore Hz. Yusufu himayesine alan
bu zat Misir'in maliye bakam idi. O, Hz. Yusuf un zeka ve kabiliyetini
sezmiij, bu yiizden ileride kendisinden devlet i§lerinde yararlanabilecegini
du§unmu§tii. Ayrica son derece sevimli bir cocuk olan Hz. Yusufu evlat
edinebileceklerini soylemi§ti. £unkii cocuklan yoktu.

22*- (Yusuf) erginlik cagina erisince, ona (isabetle)
hukmetme (yetenegi) ve ilim verdik. iste giizel davrananlan biz

boyle miikafatlandinnz.

v . ^

dill Slii Jli dl! C~L& ^-^J *~>\j±l\ C^ilpj <U~iJ }j£- L$£o (J j-A jXJl AjSjIjj

■tf ^ ^ 1. ^ ^

23*- Evinde bulundugu kadm, onun nefsinden murat almak
istedi, kapilan iyice kapatti ve «Haydi gel!» dedi. O da «(Hasa),
Allah'a sigminm! Zira kocaniz benim velinimetimdir, bana
giizel davrandi. Gercek su ki, zalimler iflah olmaz!» dedi.

85

A^lklama^Hz. Yusuf buyiimu!-;, gelismis ve gorkemli bir gen?
olmustu. Onun bu hali, yasadigi evin haniminda kendisine karsi farkh
duygulann belirmesine sebep olmus ve kadin Hz. Yusuf a gayri mesru iliski
teklif etmisti.

24*- Andolsun ki, kadm ona meyletti. Eger Rabbinin i§aret
ve ikazini gormeseydi da kadina meyletmi§ti. l§te boylece biz,
kotiiluk ve fuh§u ondan uzakla§tirmak icin (delilimizi
gosterdik). §iiphesiz ihlash kullanmizdandi.

/Jo «•!}->- ^> cJli i_jll!l Iju IajlLS llillj oi /j i.'hygj ojJj Ollll 1<&l~uIj

fJlilJ^jl^JjlNl

ly. - dJULaL Slj

25*- Ikisi de kapiya dogru ko§tular. Kadm onun gomlegini
arkadan yirtti. Kapinin yaninda onun kocasma rastladilar. Kadin
dedi ki: Senin ailene kotiiliik etmek isteyenin cezasi, zindana
atilmaktan veya elem verici bir i§kenceden ba§ka ne olabilir!

AJ \j jls <ua^«-9 jL^ b\ L^J-ftl /-» jlaU; J-^-ij tc^-^ }j& re-^jlj Cs? '-^

26*- Yusuf: «Asil kendisi benim nefsimden murat almak
istedi» dedi. Kadinin akrabasmdan biri §6yle §ahitlik etti: «Eger
gomlegi onden yirtilmi§sa, kadin dogru s6ylemi§tir, bu ise
yalancilardandir.»

27*- «Eger gomlegi arkadan yirtilmi§sa, kadin yalan
soylemi§tir. Bu ise dogru soyleyenlerdendir.»

86

28*- (Kocasi, Yusufun gomleginin) arkadan yirtilmis.
oldugunu goriince, (kadma): «Suphesiz, dedi; bu, sizin
tuzagimzdir. Sizin tuzaginiz gercekten buyiiktur.»

29*- «Ey Yusuf! Sen bundan (olanlan soylemekten) vazgec!
(Ey kadm!) Sen de gunahimn affini dile! £unku sen
gunahkarlardan oldun»

30*- Sehirdeki bazi kadmlar dediler ki: Azizin kansi,
delikanhsmm nefsinden murat almak istiyormu§; Yusufun
sevdasi onun kalbine i§lemi§! Biz onu gercekten acik bir
sapiklik icinde goriiyoruz

ija _ *"" a'' *<** -i if ' S'"" ■$ " • - - i " = ^^"

La di). J«U- /J-9j /wgjJbl "•Jdajij *SjS\ <UjIj LoJlS Jw^lip r-j->-l cJlij Luiw
/f. ^ dJLU VI. \^J» j[ lj-ij IJiA

31*- Kadm, onlann dedikodusunu duyunca, onlara davetci
gonderdi; onlar icin dayanacak yastiklar hazirladi. Onlardan
herbirine bir bicak verdi. (Kadinlar meyveleri soyarken
Yusuf a): «£ik kar§ilanna!» dedi. Kadinlar onu goriince, onun
buyuklugunu anladilar. (SasJanhklarmdan) ellerini kestiler ve
dediler ki: Ha§a Rabbimiz! Bu bir be§er degil... Bu ancak ustiin
bir melektir!

A5lklama^«Dayanacak yastiklar» diye terciime edilen «muttekeen»
kelimesi, «yemek meclisi» seklinde de anlasilabilir. £unku onlar miireffeh
insanlann adeti oldugu iizere yerken, icerken ve sohbet ederken arkalanna
dayamrlardi. Bundan otiirii dayanarak yemek yeme yasaklanmistrr. Bu
konudaki Cabir hadisi soyledir: «Allah Resulii sol elimizle ve arkamiza
dayanarak yememizi yasakladi.»

87
u.'j ' lt* J^^J Cf~?^~-y ° >■*'

1

32*- Kadm dedi ki: I§te hakkmda beni kmadigmniz sahis
budur. Ben onun nefsinden murat almak istedim. Fakat o,
(bundan) siddetle sakmdi. Andolsun, eger o kendisine
emredecegimi yapmazsa mutlaka zindana atilacak ve elbette
suriinenlerden olacaktir!

( >^Jl. ^1~^>\ (>aj4^ ik* L - ^j °#~ ^\j ^ITs^j*^ "IlU *—**-! (V* 1 -^' ^j JLs

33 *- (Yusuf:) Rabbim! Bana zindan, bunlarm benden istedik-
lerinden daha iyidir! Eger onlarm hilelerini benden cevirmezsen,
onlara meyleder ve cahillerden olurum! Dedi Yusuf 4, 5, 8-33

BU KUR'AN UYDURULACAK BIR SOZ DEGILDIR

4 ^ 1 ^ a ^ ^ ^ J. a ^a > $ ^ , ^ ^ » ^

(_£JJ| Jj J_ski ^£Jj (Jj^. W^ "^ ^ t — '^Vl J,J^ o^*- A-^.tf.tfS <j oLS" JlijJ

^Ja ^ ^ a ^ -* ^'-"^ a ^ ^ ^ a

jjJ-oj^J CJ-2J '^JJ c5-*-*J J^s** 1 rP /};•>'? a ''J 5i"^5 UV.

*- Andolsun onlarm (gecmis peygamberler ve ummetlerinin)
kissalarmda akil sahipleri icin pek cok ibretler vardir. (Bu
Kur'an) uydurulabilecek bir soz degildir. Fakat o, kendinden
oncekileri tasdik eden, her seyi aciklayan (bir kitaptir); iman
eden toplum icin bir rahmet ve bir hidayettir.

^ Yusuf 11^

"W DU§UN DIREKSIZ GOGU YARATAN KIM "W

liCj jUL liCiiJ oli^l J-^j j-^I j->^. (J^^ J^"*^ l£/£ J 1 ^ y*^\j

88

*- Gormekte oldugunuz gokleri direksiz olarak yukselten,
sonra Ar§'a istiva eden, gune§i ve ayi emrine boyun egdiren
Allah'tir. (Bunlarm) her biri muayyen bir vakte kadar akip
gitmektedir. O, Rabbinize kavu§acagmiza kesin olarak inanma-
niz icin her i§i diizenleyip ayetleri aciklamaktadir.Ra'd 2

-DU§UN YERI DO§EYEN KIM -

3 *- Yeri do§eyen, onda oturakh daglar ve irmaklar yaratan ve
orada butiin meyvelerden cifter cifter yaratan O'dur. Geceyi de
gunduzun iizerine O ortiiyor. §iiphesiz butiin bunlarda du§iinen
bir toplum icin ibretler vardir

A^lklama^Modem ilmin bir ke§fi olan bitkilerdeki dollenme olayim
haber veren bu ayet Kur'an'in mucize oldugunun acrk delillerinden biridir

4*- Yeryiiziinde birbirine kom§u kitalar, iiziim baglan,
ekinler, bir kokten ve ce§itli koklerden dallanmi§ hurma agaclan
vardir. Bunlarm hepsi bir su ile sulanir. (Boyle iken)
yemi§lerinde onlarm bir kismmi bir kismma iistiin kilanz. i§te
bunlarda akillanni kullanan bir toplum icin ibretler
vardir Ra'd3,4

A^lklama^Ayni topraktan ve ayni sudan beslenen bitkilerin her
birinin tadi birbirinden 90k farkh olan meyveler vermesi, Allah'in varhginm
ve kudretinin en acik delillerindendir.

-KiMiN BOYNUNDA TASMA OLACAK-

89

\/y& ^.JJl diiJjl Jy J^- jl>- ^yiJ lij* IjI^j L5 lili Ijiji cLiii tl^Jj jlj

*- (Resulum! Kafirlerin seni yalanlamalarma) §a§ryorsan, asil
§a§ilacak §ey onlarm: «Biz toprak oldugumuz zaman yeniden mi
yaratilacagiz?» demeleridir. l§te onlar, Rablerini inkar
edenlerdir; i§te onlar (kiyamet gununde) boyunlannda tasmalar
bulunanlardir. Ve onlar ates. ehlidir. Onlar, orada ebedi
kalacaklardir! Ra'd5

-GiZLIYi DE A§iKARI BILEN ODUR-

jljJLc o_Up j^J; JZj ib)j Uj fU-j^l Ji^' Lij ^l j£ J-^ ^ (Ujy. *"i

^J^J J^. v lJ * ,j: ^' 3-* ilr*J w Jr^" dr°J <-|>iii J-^ ^ jt-S^-f *l>^ (cju^

8*- Her di§inin neye gebe kalacagmi, rahimlerin neyi eksik,
neyi ziyade edecegini Allah bilir. Onun katmda her §ey olcu
iledir

10*- Sizden, sozu gizleyenle onu aciga vuran, geceleyin
gizlenenle gundiizun yiiriiyen (onun ilminde) e§ittir Ra'd 8, 10

-GOK GURLEYINCE NE EDER?-

tUL) ^y> Lgj ' i^4J Jjc. Ij .V^il L^i jjj Ol~>- ^y> 0<JLUjj oJL*S4 Appl ^c^Ljj

*- Gok guriiltiisii Allah'i hamd ile tesbih eder. Melekler de
O'nun heybetinden dolayi tesbih ederler. Onlar, Allah hakkmda
mucadele edip dururken O, yildinmlar gonderip onlarla
diledigini carpar. Ve O, azabi pek §iddetli olandir Ra'd 13

-HER§EYIN GOLGESI ALLAH'A (c.c.) SECDE EDER-

90

"A"- Goklerde ve yerde bulunanlar da onlarm golgeleri de sabah
ak§am ister istemez sadece Allah'a secde ederler Ra'd 15

-KORLE GOREN BIR OLUR MU?-

jji^Ic V *Ujl fjji J^ fi^UI J» i5)l Ji ^jVlj oljJ^Ul i_jj Ji Ji

j ji ^ ^ '^ ,^i ' i '■", -■ • - ° jj * =< „ -i «. "^ j °'

oUiiiJl £yJLi Ji j>l ^rwilJlj l5 *pVI tSy^-i. J^> J^ 'j-^ *^J ^**j ^-6-r^^

J^ jJli- iill Ji (i-fcip Jli-I 4jULSi sJLUtS' l^ii>- *l£JJi iil ljJL*>- (»l jjlJlJ

*- (Resulum!) De ki: «G6klerin ve yerin Rabbi kimdir?» De
ki: «Allah'tir.» O halde de ki: «0'nu birakip da kendilerine fayda
ya da zarar verme gucune sahip olmayan dostlar mi edindiniz?»
De ki: «K6rle goren bir olur mu hie? Ya da karanhklarla
aydmlik e§it olur mu?» Yoksa O'nun yarattigi gibi yaratan
ortaklar buldular da bu yaratma onlarca birbirine benzer mi
goriindu? De ki: Allah her §eyi yaratandir. Ve O, birdir, kar§i
durulamaz giic sahibidir Ra'd 16

-ALLAH ISTEDiGiNE RIZKI BOL VERIR-

* -Allah diledigine rizkmi bolla§tinr da daraltir da. Onlar
dunya hayatiyla §imardilar. Oysa ahiretin yanmda dunya hayati,
gecici bir faydadan ba§ka bir §ey degildir Ra'd 26

-KALPLER ALLAH'I ZIKRETMEKLE HUZUR BULUR-

JJi

91

* - Bunlar, iman edenler ve gonulleri Allah'in zikriyle
sukunete erenlerdir. Bilesiniz ki, kalpler ancak Allah'i anmakla
huzur bulur Ra'd28

KOTU SOZ NEYE BENZER

j

VJ Ija Q LS ^jVl ££, ^o cJ^Ak^ Vf?l£ jij^ iiK Jsij

*- Kotii bir soziin misali, govdesi yerden kopanlmi§, o
yiizden ayakta durma imkani olmayan (kotii) bir agaca benzer.

Ibrahim 26

-A§IKAR GIZLi VERIN-

J5i>- Y? jj i^> ^ a)j "jt

*- iman eden kullanma soyle: Namazlanni dosdogru
kilsmlar, kendisinde ne ah§-veri§, ne de dostluk bulunan bir giin
gelmeden once, kendilerine verdigimiz nziklardan (Allah icin)
gizli-acik harcasmlar Ibrahim 31

-GOKTEN SUYU, YERDEN RIZKI VEREN KIM?-

32*- (O oyle lutufkar) Allah 'tir ki, gokleri ve yeri yaratti,
gokten suyu indirip onunla nzik olarak size tiirlii meyveler
cikardi; izni ile denizde yiiziip gitmeleri icin gemileri emrinize
verdi; nehirleri de sizin (yararlanmaniz) icin akitti.

jL^jJIj lji ri-SO "*>t-~»j (j^ljii y^jv\j Cva.>tJi ri-SO "*>t-~»j

33*- Diizenli seyreden gune§i ve ayi size faydali kildi; geceyi
ve giinduzu de istifadenize verdi Ibrahim 32, 33

92
-INSAN COK ZALiMDIR-

£ Jl ^ ' ^ a 3 "S ^ ^, ,-*..'], ^ B ^Jl^ a j J ^ * -" i* 1 1

*- size istediginiz her §eyden verdi. Allah 'in nimetini
sayacak olsaniz sayamazsmiz. Dogrusu insan cok zalim, cok
nankordiir! Ibrahim 34

-BOYLE DUA ETMELIYIZ-

*- «Ey Rabbim! Beni ve soyumdan gelecekleri namazi
devamli kilanlardan eyle; ey Rabbimiz! Duami kabul et!».

Ibrahim 40

-GOZLERIN DI§ARI FIRLAYACAGI GUN-

*- (Resuliim!) Sakm, Allah'i zalimlerin yaptiklarmdan
habersiz sanma! Ancak, Allah onlari (cezalandirmayi), korkudan
gozlerin di§an firlayacagi bir giine erteliyor Ibrahim 42

-BU YER BA§KA BIR YERE DONU§ECEK-

*- Yer ba§ka bir yer, gokler de (ba§ka gokler) haline
getirildigi, (insanlar) bir ve giicune kar§i durulamaz olan
Allah'm huzuruna ciktiklan giin (Allah biitiin zalimlerin cezasmi

verecektir) Ibrahim 48

A£lklama^«Yerlerin ba§ka bir yer, goklerin de ba§ka gokler olmasi»
konusunda yapilan yorumlar arasinda §unlar da vardir: Yer ate§e, gokler de
cennete d6nu§ecek, yer gumiis. gibi bembeyaz, iizerinde kan dokiilmedik,
giinah i§lenmedik bamba§ka bir yer olacak. Ibn Abbas 'tan bir rivayete gore
de yer yine bu yerdir. Ancak sifatlan degi§ecek. Kisaca daglan yiiriiyecek,
denizleri yanlacak, hertaraf diiz olacak, egrilik biigruliik goriilmeyecektir.

93
KUR'AN ALLAH'IN KORUMASI ALTINDA

J12J "^jk\ c-jjii j "Jiij djyj^ J9J) 5j%£ a uij jiriji njjj ^ u

9*- Kur'an'i kesinlikle biz indirdik; elbette onu yine biz
koruyacagiz.

A^lklama^Bu ayet a9ik9a gostermektedir ki, Kur'an-i Kerim
Allah'in korumasi altindadir ve kaybolmaksizm, en ufak bir tahrife
ugramaksizin kiyamete kadar ashm muhafaza edecektir.

12*- I§te boylece biz onu, (inkarcihgi) suclularm kalplerine
sokanz Hicr 9,12

-RUZGARLAR NEDEN ESER-

*- Biz, riizgarlan a§ilayici olarak gonderdik ve gokten bir su
indirdik de onunla su ihtiyacmizi kar§iladik. (Biz bunlan
yapmasaydik) siz onu (yeterli) suyu depolayamazdiniz.

Hicr 22
A^lklama^Ayette riizgann bir a§ilayici olarak gonderildigi ifade
edilmektedir ki, bugiin ilim, yagmurun yagmasinda riizgann biiyiik rol
oynadigim; ayni zamanda bitkiler iizerinden eserken, onlann erkek
tohumlanni di§i tohumlannin iizerine kondurmak suretiyle onlan a§iladigim
isbat etmektedir. Bu ayette ayrica, gokten inen sulann yer katmanlannda stok
edildigi ve buralardan insanhgin ihtiyaci kar§ilandigi ifade edilmektedir.

-INSAN NEDEN YARATILMI§TIR-

-. ' ^ ° ^ . -: " ° - '" - • <

26*-Andolsun biz insani, (pi§mi§) kuru bir camurdan §ekil-
lenmis. kara balciktan yarattik

29*- «Ona §ekil verdigim ve ona ruhumdan ufledigim zaman,
siz hemen onun icin secdeye kapanm!» Hicr 26, 29

-LUT KAVMINi HELAK ICIN GELEN KIMDi? -

94

VI ^5 9 J) o^i -i^ ft -b^ Jl Vi fj58J) ^^ ^i Jl IlLjl til l}Jli
i&l ju |J61J) Ojl^jii.^jJ Ji ili ill* (J60^ 5^iiJi 51 1^1 Ujjj j <gi^i
Uj ^ &5lj |J63J) 2>j£c 5J Ijfe & 3l% ji IjJli (J62J) Oj^li pi
jlS-T li^Lo chilli Yj ^jljit LJlj JJI ^0 JLl dilaL _p.ti f*64j^ OybLiJ

tjlaii *Vj-* jjIS ji ^iVI ^±JLJi 4IM lil^ij (f65^ Oj^>>' i^- Ij-Xllj
^70J) yiiil ^ &£p I3JU (J69J) j^ Sfj ill l^ilj ^68)"^Ui:

j^4^v. f^5^° l^ f44 ^j^ C^i^ o^ii a^ oi 73 & ^vj-A ju

58*- Dediler ki: «Biz, suclu bir topluma (onlan helak
etmeye) gonderildik.»

59*- «Ancak Lut ailesi haric. Onlarm hepsini kurtaracagiz.»

60*- «(Fakat Lut'un) kansi mustesna; biz onun geri
kalanlardan olmasmi takdir ettik.»

61,62*- Elciler Lut ailesine gelince, Lut onlara: «Hakikaten
siz tanmmayan kim selersiniz» dedi.

63 *- Dediler ki: «Bilakis, biz sana, onlarin §uphe etmekte
olduklan §eyi (azabi ve helaki) getirdik.

64*- Sana gercegi getirdik; biz, hakikaten dogru soyleyenleriz

65 *- Gecenin bir bolumunde aile fertlerini yola cikar, sen de
arkalarmdan yurii. Sizden hie kimse, sakm donup de ardma
bakmasm, istenen yere gidin.»

66*- Ona (Lut'a) §u hukmumiizu vahyettik: «Sabaha
cikarlarken mutlaka onlarin ardi kesilmis. olacaktir.»

67*- Sehir halki, birbirlerini kutlayarak, (meleklerin yanina)
geldiler.

95

A^lklama^^iinku gene erkekler suretinde gelen melekler onlann
e§cinsellikten dogan kotii arzulanm uyandirmi§ti.

68, 69*- (Lut) onlara «Bunlar benim misafirimdir. Sakin beni
utandirmayin; Allah'tan korkun, beni rezil etmeyin!» dedi.

70*- «Biz seni, elalemin i§ine kan§maktan men etmemi§
miydik?» dediler.

71 *- (Lut:) I§te kizlarim! (Du§undugunuzu) yapacaksaniz
(onlarla evlenin), dedi.

72*- (Resulum!) Hayatin hakki icin onlar, sarho§luklan icinde
bocahyorlardi Hicr 58-72

-IBADET NE ZAMANA KADAR OLMALI-

*- Ve sana yakin (olum) gelinceye kadar Rabbine ibadet

et! Hicr 99

ALLAH BINEK HAYVANINI NigiN YARATMI§TI?

*- Atlan, katirlan ve e§ekleri binmeniz ve (gozlere) zinet
olsun diye (yaratti). Allah §u anda bilemeyeceginiz daha nice

(nakil vasitalan) yaratir Nahl 8

Aciklama^Nitekim, 7-8. ayetlerden de anla§ilacagi iizere eskiden
insanlar, ta§ima araci olarak yalmzca biiyiik olciide hayvan giiciinden
yararlanmis. olduklan halde, zamanla ve ozellikle son asirda nakil vasitalan,
gerek ce§it, gerekse siirat bakimindan akillara durgunluk veren bir geli§me
g6stermi§tir. I§te yukandaki ayetin «Allah, §u anda bilemeyeceginiz daha
nice (nakil vasitalan) yaratir» mealindeki ifadesi ile bu geli§meye i§aret
etmektedir ve §iiphesiz bu geli§me, Allah'in insanlara en biiyiik liituflanndan
biridir.

-ALLAH'IN NiMETINi SAYACAK OLSANIZ

SAYAMAZSINIZ-

96

*- Allah'm nimetini saymaya kalksaniz, onu sayamazsmiz.

Hakikaten Allah cok bagislayan, pek esirgeyendir Nahl 18

A^lklama^Surenin ba§indan buraya kadar siralanan ayetlerin cogu,
insani, etrafmi cevreleyen tabii varhk ve olaylar iizerinde du§unmeye,
ara§tirmaya ve esranna vakif olmaya cagrrmakta, boylece, bir yandan bu
alemde hizmetine sunulan bu varhk ve olaylar hakkinda daha 90k bilgiler
edinip bunlann saglayacagi imkan ve nimetlerden en giizel §ekilde
yararlanmaya te§vik etmektedir. Bu insanin diinyevi terakkisi icin gereklidir;
diger yandan, kainattaki incelikleri, harikalan mumkiin oldugunca mii§ahede
etmek yoluyla, bu nizamin kurucusu olan Ulu Allah'm varhgini ve kudretinin
sonsuzlugunu sezmeye, boylece giiclii bir imana sahip olmaya
sevketmektedir. Bu da insanin ahiret mutlulugu icin gereklidir.

-HERSEYIN GOLGESI ALLAH'A SECDE EDER-

j- _ .. , , __ , y , .. r

*- Allah'm yarattigi herhangi bir seyi gormediler mi? Onun
golgeleri, kuculerek ve Allah'a secde ederek saga sola doner.

Nahl 48
A^lklama^Yani golgesi bulunan e§yanm golgeleri bile sahiplerinin
hukmiinde degil, Allah'm emri altindadir. Sahibi ne kadar ugra§irsa ugra§sin,
golge Allah Teala'nm emri ve takdiri dogrultusunda i§igin geldigi noktaya
ters istikamette du§er ve onun degi§mesini takip eder. Aym zamanda golge
i§igin bir eseri de degildir. Ancak Allah'm bir kanunu geregidir. Dolayisiyla
e§yanm golgelerinde bile hiikiim ve tasaiTuf Allah'indir.

-ECEL GELINCE NE BIR SAAT JLERI NEDE GERI-

J>-l Hl'j>y~jj l£lj <>\i ^ 141U £y u ;-frJUaj j-ui -oil I>-Ijj j-ij

Jj^jULlJ»j ^j *s\1» jy~>-bJ»j jf 1^ L>-l £L>- iili ^^La

*- Eger Allah, insanlan zummleri yuziinden cezalandiracak
olsaydi, orada hicbir canh birakmazdi. Fakat onlan takdir edilen
bir muddete kadar erteliyor. Ecelleri geldigi zaman onlar ne bir
saat geri kalabilirler ne de one gecebilirler Nahl 61

97
-ALLAH YOLUNDAN ALIKOYANIN AZABI KAT KATTIR

*- inkar edip de (insanlan) Allah yolundan alikoyanlar var
ya, i§te onlara, yapmakta olduklan bozgunculuklar sebebiyle,
azaplarmi kat kat artiracagiz Nahl 88

-ALLAH ADALETI SEVER-

jjji'jj' li^UJ l X J g ,«J ^jilJlj

*- Muhakkak ki Allah, adaleti, iyiligi, akrabaya yardim
etmeyi emreder, cirkin isleri, fenalik ve azgmhgi da yasaklar. O,
dtisuntip tutasmiz diye size ogtit veriyor Nahl 90

A^lklama TAllah Teala bu ayette diinya nizamim saglayan vie esasi
emrediyor; buna karjilik iic firkin davrani§i da yasakhyor. Emrettigi esaslar:
Adalet, ihsan ve akrabaya yardimdir. Yasakladiklan ise: Fuhu§, miinker ve
zuliimdiir.

Adalet: Her §eyi tarn olarak yerine getirmek, herkesin hakkim vermek ve
olculii davranmak demektir.

Ihsan: iyilik etmek, hayir yapmak, bagi§ta bulunmak ve emredilen §eyi
gerektigi gibi yerine getirmek demektir. Ibadette ihsan: Allah'i goriir gibi
ibadet etmektir.

Akrabaya yardim: Uzak ve yakin akrabaya iyilik etmek, ihtiyaclanm
kar§ilamak ve onlara kar§i iyi davranmak demektir.

Fahsa: Yalan, iftira ve zina gibi soz veya fiille i§lenen giinah ve
cirkinliklerdir.

Miinker: §eriat ve akhselimin begenmeyip fena kabul ettigi is. ve
davranis. demektir.

Bagy: Insanlara kar§i ustunliik iddia edip onlan, zuliim ve baski altinda
ya§atmak demektir. I§te Allah Teala bu iic kotii §eyi de yasaklarm§tir.

-KUR'AN OKURKEN ALLAH'A SIGININ-

98

*-Kur'an okudugun zaman o kovulmus. §eytandan Allah'a
Slgin! Nahl 98

A^lklama^Allah Teala, Kur'an okumak isteyen kimseye, once
§eytanm §errinden Allah'a siginmasmi emretmektedir. Bu siginma «Euzu
billahi mine§§eytanirracim» demekle olur. Kovulmu§ §eytandan Allah'a
siginmm demektir.

-HELAL VE TEMIZ RIZIKLAR YEYIN-

l)jJl1*j sQ Ills' jj. 4«l cLliu Ij^SLilj Os ^!A>- iiil jJ-Sojj Lc IjJio

114*- Artik, Allah'm size verdigi nziktan helal ve temiz
olarak yeyin, eger (gercekten) yalniz Allah'a ibadet ediyorsaniz,
onun nimetine §iikredin.

&\ Jp Ij^J j»ljp- IJlaJ J5U- IJl& olSCJI licLJI lIa; U^IjJjJl; Yj
i J . . . • , ^ „ .. « « v . •

116*- Dillerinizin uydurdugu yalana dayanarak «Bu helaldir,
§u da haramdir» demeyin, ciinku Allah'a kar§i yalan uydurmus.
oluyorsunuz. Ku§kusuz Allah'a kar§i yalan uyduranlar kurtulu§a

eremezler Nahl 114, 116

A^lklama^Bii kisim Araplar, kendi kendilerine bazi §eyleri helal,
bazilanni da haram sayiyorlardi. Bazi hayvanlan erkeklere mahsus
goriiyorlar, kadinlara yasakhyorlardi. I§te 116. ayet, onlann bu durumlarma
i§aret ederek, Allah'm yasakladigi §eylerden ba§ka bir §eyin haram
olmayacagini bildirmektedir.

«t7 BIR GECEDE ALLAH KULUNU MEKKEDEN m*
™ FiLiSTINE GETIRDLYAYA 45 GUNLUK YOL^

^S^JI »....O......I I J_» <(j[ UJUI L j^ <UjO <UjJ>-

*- Bir gece, kendisine ayetlerimizden bir kismmi
gosterelim diye (Muhammed) kulunu Mescid-i Haram'dan,
cevresini miibarek kildigimiz Mescid-i Aksa'ya gotiiren Allah

99

noksan sifatlardan munezzehtir; O, gercekten isitendir, gorendir

Isra 1

-BIR ULKE HELAK EDILECEKSE ALLAH (c.c.) NE

YAPAR-

LiLjJ^Ji JjJLil L$11p (J>ti 14s* IjJLlii \-ifcJ(jv> uy>\ <oJi dJLL^J jl Ljijl lilj

*- Bir ulkeyi helak etmek istedigimizde, o iilkenin zenginlik
sebebiyle simarmis elebasilarma (iyilikleri) emrederiz; buna
ragmen onlar orada kotiiluk islerler. Boylece o ulke, helake
mustahak olur; biz de orayi darmadagin ederiz isra 16

-ANA BABAYA OF BILE DENMEZ-

j\ ~\j>jj-'\ -jg$\ *&* i^ C\ ijl^-i ^jJijiuj *<&\y[ ijjl^: vi d£j ^^j

t£jk N)i u5 jij C*^; Yj Jm u5 jii 5U G&s

23 *- Rabbin, sadece kendisine kulluk etmenizi, ana-babaniza
da iyi davranmanizi kesin bir sekilde emretti. Onlardan biri veya
her ikisi senin yaninda yaslanirsa, kendilerine «of!» bile deme;
onlan azarlama; ikisine de guzel soz soyle.

24*- Onlan esirgeyerek alcakgonulliiliikle uzerlerine kanat
ger ve: «Rabbim! Kucuklugumde onlar beni nasil
yetistirmislerse, simdi de sen onlara (oyle) rahmet et!» diyerek
dua et Isra 23, 24

-COCUKLARI OLDURMEYIN-

100

*- Gecim endi§esi ile cocuklannizm canma kiymayin. Biz,
onlarm da sizin de nzkmizi veririz. Onlan oldurmek gercekten
buyiikbir suctur isra 31

-ZINA YAPMAYIN-

*- Zinaya yakla§maym. Zira o, bir hayasizliktir ve 50k kotu

bir yoldur isra 32

A^lklama^ Bu ayette «zina etmeyin» denilmeyip de «zinaya
yakla§mayin» buyurulmasi ilgi 9ekicidir. Buna gore yalniz zina degil, ki§iyi
zina etmeye sevkeden yollar da yasaklanmi§tir. Esasen bir kere bu yollara
tevessiil edildikten, yani insani zina etmeye zorlayan ve cinsi arzulan
kabartan bir ortama girdikten sonra, artik, bu arzulann agir baskisi kar§isinda
iradenin giicii oldukca yetersiz kahr ve zinadan korunmak son derece
gucle§ir. Insanin bu psikolojik zafim dikkate alan Kur'an-i Kerim, prensip
olarak insani kotuliiklere sevkedici sebepleri ortadan kaldirmayi
amaclamii-itir. Buna sedd-i zeria prensibi denir.

-HAKSIZ YERE INSAN OLDURULMEZ-

*- Hakh bir sebep olmadikca Allah'in muhterem kildigi cana
kiymayin. Bir kimse zulmen oldurulurse, onun velisine (hakkmi
almasi icin) yetki verdik. Ancak bu veli de kisasta ileri gitmesin.
Zaten (kendisine bu yetki verilmekle) o, alacagmi almi§tir.

Isra 33

-YETIM MALINA YAKLA§MAYIN-

101

*- Yetimin malma, riisdune erinceye kadar, ancak en guzel
bir niyetle yaklasin. Verdiginiz sozu de yerine getirin. £unku
verilen soz, sorumlulugu gerektirir isra 34

-OLCUNUZU DURUST TUTUN-

&Js ZyL^\j*}£ ^\.,i~.:l\ ^iLiiL lyjj :% ill Jxii ijijij

*- Olctugunuz zaman tastamam olcun ve dogru terazi ile
tartm. Bu, hem daha iyidir hem de neticesi bakimmdan daha
guzeldir isra 35

-BILGiNIN, OLMADIGI ISE KARISMA-

%2J> *ks> h\k dkJjl j^ Sljlilj >iJlj iLUl Si. lip <u dJU j~J IS tliaj Y5

*- Hakkmda bilgin bulunmayan seyin ardma dusme. £unkii
kulak, goz ve gonul, bunlarm hepsi ondan sorumludur.isra 36

-BOBURLENME-

<lj» Jldl '£$ -)j ^#\ $j£ 'J &£.? ^fi\ Jjil^

*- Yeryuzunde boburlenerek dolasma. £unku sen (agirlik ve
azametinle) ne yeri yarabilir ne de daglarla ululuk yansma
girebilirsin isra 37

-GiZLEYICi ORTU NICIN CEKILIR-

1 * ' ' -: ' "j "\ - A - ' - '• '' - - < ' '' '''■*'

\jtl2*ja bu>cj>- «ji-JU jjJLajj 2 /rj~^' UHJ *"»{ ^-"^T »lilj-2jl Oui lijj

45*- Biz, Kur'an okudugun zaman, seninle ahirete
inanmayanlarm arasma gizleyici bir ortii cekeriz.

46 * - Aynca, onu anlamamalan icin kalplerine bir kapahlik ve
kulaklarma bir agirlik veririz. Sen, Kur'an'da Rabbinin birligini

102

yadettiginde onlar, canlan sikilmi§ bir vaziyette, gerisin geri
donup giderler isra 45, 46

-ISTER TAS OL, ISTER DEMIR-

*- De ki: ister tas. olun, ister demir, isterse goziiniizde
buyuyen herhangi bir mahluk! (Bunlar, Allah'in sizi yeniden
diriltmesini giicle§tirmez.) Diyecekler ki: «Bizi tekrar (hayata)
kim dondurecek?» De ki: Sizi ilk kez yaratan. Bunun uzerine
onlar sana alayli bir tarzda ba§lanni sallayacak ve «Ne
zamanmis. o?» diyecekler. De ki: Yakin olsa gerek! isra 50, 51

-MAHSERDE HERKES ONDERI ILE GELECEK-

3 J l^jl^S' Jj_y!J dliijU '*-^-«4 J . <j\z£'i^j\ jj-Q-9 l^-alil; ^Ijl J^ lj-pJJ*Jj

* - Her insan toplulugunu onderleri ile birlikte cagiracagimiz
o giinde kimlerin amel defteri sagmdan verilirse, onlar, en kuciik
bir haksizhga ugramamis. olarak amel defterlerini okuyacaklar.

Isra 71

A^lklama^Bu ayette, amel defterleri sagmdan verilenlerin durumundan
bahsedildigi halde, solundan verilenlere deginilmemistir. Bu konuda Beyzavi
soyle diyor: «Yukandaki ayet gostermektedir ki, amel defterleri solundan
verilenler, onun muhtevasina muttali olduklannda kendilerini utanc ve hayret
biiriir; o kadar ki, dillerinde defterlerini okuyacak mecal kalmaz. Bu yiizden
Cenab-i Hak, onlar hakkinda soyle buyurmakla yetinmistir:»

-BU DUNYADA KOR, AHIRETTE DE KOR-

%~* J^lj cr** 1 tj^^ J H* cr^' ?f* J ^ Ifd

*- Bu dunyada kor olan kimse ahirette de kordur; ustelik
iyice yolunu §a§irmi§tir isra 72

-EN KUVETLI NAFILE NAMAZ HANGISI?-

103

*- Gecenin bir kisminda uyanarak, sana mahsus bir nafile
olmak uzere namaz kil. (Boylece) Rabbinin, seni, ovguye deger
bir makama gonderecegi umulur isra 79

-HAK GELINCE BATIL GIDER-

liy&j ote J^UI j} LULlJl j_&jj J*"' ^r J^j

*- Yine de ki: Hak geldi; batil yikilip gitti. Zaten batil
yikilmaya mahkumdur isra 81

-KUR'AN INANANLARA §IFA iNMi$TIR-

*- Biz, Kur'an'dan oyle bir §ey indiriyoruz ki o, muminler
icin §ifa ve rahmettir; zalimlerin ise yalnizca ziyanmi artinr.

Isra 82
A^lklama^Miimin, Kur'an'dan feyz almasim bildigi, bu maksatla
okudugu, dinledigi i9in, Kur'an ayetleri kendisine sifa ve rahmet vesilesidir.
Buna karsihk, hastanin ilactan yararlanmak istemeyisi onun hastahgmi
artirdigi gibi, zalimin Kur'an'dan uzak durmasi da onun hiisranim artinr.

-BUTUN DUNYADAKILER BIR ARAYA GELSE-
KUR'AN'IN BENZERINI GETIREMEZLER

"ate jjj i&jijfc Sf djaii il* jlc lyfc li\ ^p y-ij j-ivi cJLaii ju Ji

*- De ki: Andolsun, bu Kur'an'in bir benzerini ortaya koymak
uzere insu cin bir araya gelseler, birbirlerine destek de olsalar,
onun benzerini ortaya getiremezler isra 88

-§AHIT OLARAK ALLAH YETER-

104

*- De ki: Benimle sizin aranizda gercek §ahit olarak Allah

kafidir. Zira O, kullarmi hakikaten bilip gormektedir isra 96

A^lklama^Bu ayette Allah Resulii'ne bir teselli, kafirlere de tehdit
vardir.

-KIM KOR, SAGIR, DILSIZ, HESAP VERIR -

r^-*-~» °£u2J c~L>- L«JLS I'.^> i g \j\ ■" L«wvsj LiSoj LJ)-p- l_g_&j->-j Ap jJLJLil

*- Allah kime hidayet verirse, i§te dogru yolu bulan odur;
kimi de hidayetten uzak tutarsa, artik onlara, Allah 'tan ba§ka
dostlar bulamazsm. Kiyamet gununde onlan kor, dilsiz ve sagir
bir halde yuzukoyun ha§rederiz. Onlann varacagi ve kalacagi
yer cehennemdir ki, ate§i yava§ladikca onun alevini artinnz.

Isra 97
Agiklama+Bir sahabi Allah Resulii'ne: «Ey Allah'in Resulii! Kafirler
yiizleri iistiine mi hasredilecekler?» diye sordugunda, Resulullah: «Onu iki
ayagi iistiinde yiiriiten kiyamet giinii yiiziistii yiiriitmeye de kadir olamaz
mi?» buyurdu. Bu haber Katade'ye ulastiginda o da: «Evet, izzetine yemin
olsun ki, Rabbim buna kadirdir» demistir.

-NAMAZDA HANGI SESLE OKUMALI-

*- De ki: «ister Allah deyin, ister Rahman deyin. Hangisini
deseniz olur. £iinku en guzel isimler O'na hastir.» Namazmda
yiiksek sesle okuma; onda sesini fazla da kisma; ikisinin arasi
bir yol tut isra 110

^ KUL HER ZAMAN DENENMEKTE ^

105

*- Biz, insanlarm hangisinin daha guzel amel edecegini
deneyelim diye yeryuzundeki her §eyi dunyamn kendine mahsus
bir zinet yaptik Kehf 7

-ALLAH IZNIYLE, DEMEDEN KONU§MAK BO§-

fj24j| llij \1m ^ O^ <j,j ^0^ jl &£ fij cL~J

*- Allah'm dilemesine baglamadikca (in§aallah demedikce)
hicbir §ey icin «Bunu yarm yapacagim» deme. Bunu unuttugun
takdirde Allah'i an ve: «Umanm Rabbim beni, dogruya bundan
daha yakin olan bir yola iletir» de Kehf 23,24

-SERVET, EVLAT DUNYA SUSUDUR-

^j^"j tyy ^5 &*s*- oLiL^Jl oLJLJlj dlJl S^J-I ZLj l)j^\j Jtii

*- Servet ve ogullar, diinya hayatinin siisiidiir; olumsuz olan
iyi i§ler ise Rabbinin nezdinde hem sevapca daha hayirh, hem
de limit baglamaya daha layiktir Kehf 46

-BU KITAP KtgUK BUYUK HER§EYI YAZARMI§ DENIR-

y i_>biOl IjlaJ Li LuLj L> jJjJijj <^i Lc 1 j^.iLa.>t.a (j^is-l (_£/vi <_->LxSol *-J>jj

|JL>-I lii-JJ (1-U2J }(j Yy^S\a~ IjJLa-P La ij^>-JJ I fe.»JflJ-l jj S/^ JJ SjOts* J^Lij

*- Kitap ortaya konmu§tur: Suclularm, onda yazih olanlardan
korkmu§ olduklarmi goriirsun. «Vay halimize! derler, bu nasil
kitapmi§! Kiicuk buyuk hicbir §ey birakmaksizm
(yaptiklanmizin) hepsini sayip dokmu§!» Boylece yaptiklarmi
kar§ilarmda bulmu§lardir. Senin Rabbin hie kimseye zulmetmez.
ja^, Kehf 49 ^

^ ALLAH'IN iZIN VERDIGi §EFAAT EDER ^

106

y^i <j ,^-s^jj l >^^' *i &i ^ VI * p ^-^i }-^ v ^y.

*- O gun, Rahman'm izin verdigi ve sozunden ho§landigindan
basjcasmin §efaati fayda vermez Taha 109

-TEKRAR TEKRAR IKAZLAR KUR'AN DA-

I^fo 1J. OJj£ jl l)j2^ *4-L»J -Vfj - ^ O - * is* tjj-^j Qj^* "Iji ollijjl dlJJi5j

*- (Resulum!) Biz onu boylece Arapca bir Kur'an olarak
indirdik ve onda ikazlan tekrar tekrar acikladik. Umulur ki onlar
(bu sayede giinahtan) korunurlar; yahut da o (Kur'an) kendileri
icin bir ibret ortaya koyar Taha 113

-"RABBIM iLMIMi ARTIR" DE-

*- Gercek hukumdar olan Allah, yucedir. Sana O'nun vahyi

tamamlanmazdan once Kur'an'i (okumakta) acele etme ve

«Rabbim, benim ilmimi artir» de Taha 114

A?lklama^Vahye muhatap olmanin heyecam i9inde, daha vahiy
bitmeden, aldigi kisimlan okumaya, telaffuz etmeye caiman Peygamberimiz
ikaz edilmekte, acele etmesine gerek bulunmadigi ifade buyurulmaktadir.

-MELEKLER ADEM'E SECDE ETMISTi-

r 1 1 7 J) ^yLiji aSL-I ^ Uiu^-yi 5U tiWjJjj ^J j-^- I J-*

116*- Bir zaman biz meleklere: Adem'e secde edin! demi§tik.
Onlar hemen secde ettiler; yalniz iblis haric. O, diretti.

117*- Bunun iizerine: Ey Adem! dedik, bu, hem senin icin
hem de e§in icin biiyiik bir du§mandir. Sakm sizi cennetten
cikarmasin; sonra yorulur, sikmti cekersin! Taha 116, 117

107

-§EYTAN, ADEM (A.S.) NE DEDI-

Jz v kiiiij jjii *£A Jp *lusf J* isi u ju oiklii Ji j-pji

5^r' (3jj t>? ^-frP^ i)l^"r Li^j U-^'lj-^ Lii oili L$i* !feli (rl2(o

120*- Derken seytan onun aklmi karistinp «Ey Adem! dedi,
sana ebedilik agacini ve sonu gelmez bir saltanati gostereyim
mi?»

A^lklama^ieytan, meyvesi yasaklanmis. agaci gostererek: «Rabbiniz,
iki melek haline gelmeyesiniz, yahut burada ebedi kahcilardan olmayasiniz
diye yalmz bunun icin- size turn agaci yasakladi» diyerek onlan kandirdi.
Bak A'raf 7/20.

121*- Nihayet ondan yediler. Bunun uzerine kendilerine ayip
yerleri goriindu. Ustlerini cennet yapragi ile ortmeye cahstilar.
(Bu suretle) Adem Rabbine asi olup yolunu sasirdi.

122*- Sonra Rabbi onu seckin kildi; tevbesini kabul etti ve
dogru yola yoneltti Taha 120-122

-KIM KOR OLARAK HAR§ OLACAK-

,~<kPI J^iLil »jj h\J^-j \Sc*0 tjL*jtja <U jU t^Ss /*P if^jP' tV°J

124*- Kim de beni anmaktan yuz cevirirse suphesiz onun
sikmtili bir hayati olacak ve biz onu, kiyamet gunu kor olarak
hasredecegiz.

\-^j c^sS Jij (Ji-f-i (ij Ul^-'I i— >j Jli

r/w*j

125*- O: Rabbim! Beni nicin kor olarak hasrettin? Oysa ben,
hakikaten goriir idim!, der.

t^ iv - L '

Lz pJl dJUiSj LfLJj bJUl d0 dlJJ^ Jli

108

126*- (Allah) buyurur ki: iste boyle. Ctinku sana ayetlerimiz
geldi; ama sen onlari unuttun. Bugun de ayni sekilde sen
unutuluyorsun.

127*- Dogru yoldan sapani ve Rabbinin ayetlerine
inanmayani iste boyle cezalandinnz. Ahiret azabi, elbette daha
siddetli ve daha sureklidir Taha 124-127

GUNE§IN DOGMADAN VE BATMADAN ONCE

TESBIH ET-

^ys^y dJLUJ jL^lil lJI^IsIJ ?tLli J-^' IS^

*- (Resulum!) Sen, onlarin soylediklerine sabret. Gunesin
dogmasmdan once de batmasindan once de Rabbini ovgu ile
tesbih et; gecenin bir kisim saatleri ile gundiiziin etrafmda (iki

ucunda) da tesbih et ki, hosnutluga eresin Taha 130

A^lklama^Miifessirler, bu ayette «6vgii ile tesbih»ten maksadin,
namaz oldugunu belirtirler. Namaz en biiyiik ve en kamil zikirdir; Allah'i
tesbih, tekbir, yakans. ile anma, O'na ve yalmz O'na tapinma, kullugu
arzetmedir. Beyzavi'ye gore, giine§in dogmasmdan onceki tesbih, sabah
namazi; gecenin bir kisim saatlerindeki ise ak§am ve yatsi namazlandir.
«Gunduziin etrafmda, yani ba§inda ve sonunda tesbih et» ifadesi ile, onemine
binaen, sabah ve ak§am namazlarma ikinci defa dikkat cekilmii-itir.

-AILE'NE NAMAZI EMRET -

J- i i

^g^JLdJ iliUJlj i-iiijjj Ij£ lijj dllLU ^ l^llp^Ua^lj isjJUaJl; dlla! ySj

*- Ailene namazi emret; kendin de ona sabirla devam et.
Senden nzik istemiyoruz; (aksine) biz seni nziklandinyoruz.

Guzel sonuc, takva iledir Taha 132

DUNYA DA KIMSE BAKI KALMAZ

109

5jjJQ-l 14I JL» ^Ul jjjll dJL^S ly> jl^S lliif Uj

34*- Biz, senden once de hicbir besere ebedilik vermedik.
§imdi sen olursen, sanki onlar ebedi mi kalacaklar?

jjjc>-lj l~Jjj <CJ3ji3- 1 j lJuJb SjJlIjj OjJ.1 iiSli Lf^JJJ lP

35*- Her canh, olumu tadar.Bir deneme olarak sizi hayirla da,
serle de imtihan ederiz.Ve siz, ancak bize donduriileceksiniz

Enbiya 34, 35

-KIYAMET GUNU ADALET TERAZISI KURULUR-

*- Biz, kiyamet giinu icin adalet terazileri kurariz. Artik
kimseye, hicbir sekilde haksizlik edilmez. (Yapilan is,) bir
hardal tanesi kadar dahi olsa, onu (adalet terazisine) getiririz.
Hesap goren olarak biz (herkese) yeteriz Enbiya 47

-KU§LAR, DAGLARDA TESBIH EDER-

*- Boylece bunu (bu fetvayi) Suleyman'a biz anlatmistik. Biz,
onlarm her birine hukum (hiikiimdarlik, peygamberlik) ve ilim
verdik. Kuslari ve tesbih eden daglan da Davud'a boyun
egdirdik. (Bunlan) biz yapmaktayiz Enbiya 79

A?lklama^Kur'an-i Kerim'in bircok yerinde gune§, ay gece, giindiiz,
denizler, daglar gibi tabii varhk ve olaylarm insana miisahhar kihndigi,
boyun egdirildigi ifade buyurulur; maksat, bundan, insanlann istifadesine
sunuldugunu anlatmak ve insanlann bunlardan olabildigince yararlanmasini
ogutlemektir. Daglann tesbihi biitiin tabii varhklar gibi onlarm da, en ufak bir
sapma gostermeksizin ilahi kanuna boyun egmeleri veya bizim
anlamadigimiz bir dil ile Allah'i amp tenzih etmeleri §eklinde anla§ilabilir.

110

vjj? NASIL BIR DEPREM OLACAK M?

LJip «•(%-* if-LUl iijJj j[ (i-SCj IjjSjI J^WI L^j I li

1*- Ey insanlar! Rabbinizden korkun! £unku kiyamet
vaktinin depremi muthis bir seydir!

JuJlJ5 auI Cj\ JLp /S^j (_$jL5L1j °^ Uj (_gjLSL-o ^»uJI

2*- Onu gordugiiniiz giin, her emzikli kadin emzirdigi
cocugu unutur, her gebe kadin cocugunu dusiiriir. insanlan da
sarhos bir halde goriirsiin. Oysa onlar sarhos degillerdir; fakat
Allah'in azabi cok dehsetlidir! Hacc 1,2

-DiRILMEKTEN SUPHE EDERSEN, BIR DUSUN-

L>-l J,| tLiJ Lo aU-jVI (J j^Jj (t^J <j>rj 4jSJIj£ j^J *r&^£- *•'.*** (V 3 jC jJLip

fjS\ \yfey 1 f Hi &-j&*f (J-^

*- Ey insanlar! Eger yeniden dirilmekten suphede iseniz,
sunu bilin ki, biz sizi topraktan, sonra nutfeden, sonra alakadan
(asilanmis yumurtadan), sonra uzuvlan (once) belirsiz, (sonra)
belirlenmis canh et parcasmdan (uzuvlan zamanla olusan
ceninden) yarattik ki size (kudretimizi) gosterelim. Ve
diledigimizi, belirlenmis. bir sureye kadar rahimlerde bekletiriz;
sonra sizi bir bebek olarak disari cikannz. Sonra guclu caginiza
ulasmaniz icin (sizi buyiitiiriiz). icinizden kimi vefat eder; yine
icinizden kimi de omriin en verimsiz cagma kadar goturiilur; ta
ki bilen bir kimse olduktan sonra bir sey bilmez hale gelsin. Sen,
yeryuzunu de kupkuru ve 61u bir halde goriirsiin; fakat biz,
iizerine yagmur indirdigimizde o, kipirdanir, kabanr ve her
cesitten (veya ciftten) ic acici bitkiler verir Hacc 5

Ill

-BIR IYiLiK OLANA BIR DE KOTULUK DOKUNANA

BAK-

.411* oUisI jjj 4j jUJsl S jS- AjU^I jU l_sJj>- Ap ill J!*?. (V ir"^ (VJ

(jQl jl^JLjJ-l j_a dlJi o^>-^lj IIjjJI J-~>- 4^j>-j ,Lp i^JLsjI

*- Insanlardan kimi Allah'a yalniz bir yonden kulluk eder.
§6yle ki: Kendisine bir iyilik dokunursa buna pek memnun olur,
bir de musibete ugrarsa cehresi degi§ir (dinden yiiz cevirir). O,
dunyasmi da, ahiretini de kaybetmi§tir. i§te bu, apacik ziyanin ta
kendisidir Hacc 11

-ATE§TEN ELBISE KIME BigiLIR-

j. ^ _, s , * ■* -" ^ S '-> s a S \

t^ C 2 ^ ^-^"'^ fi^- 4 u ^ ^** Q^$ r^" 1 H"^ ^ ^

19*- §u iki gurup, Rableri hakkmda ceki§en iki hasimdir:
imdi, inkar edenler icin ate§ten bir elbise bicilmi§tir. Onlarm
ba§larmin ustiinden kaynar su dokulecektir!

20*- Bununla, karmlarmm icindeki (organlar) ve derileri
eritilecektir!

21 *- Bir de onlar icin demir kamcilar vardir!

22*- Izdiraptan dolayi oradan her cikmak istediklerinde,
oraya geri donduriilurler ve: «Tadm bu yakici azabi!» (denilir).

Hacc 19, 20, 21,22

-KURBAN NASIL OLMALI-

112

^ * a ^ 2 S '

36*- Biz, buyuk bas hayvanlan da sizin icin Allah'in (dininin)
isaretlerinden (kurban) kildik. Onlarda sizin icin hayir vardir. §u
halde onlar, ayaklan iizerine dururken iizerlerine Allah'in ismini
anmiz (ve kurban ediniz). Yan iistii yere dustiiklerinde ise, artik
(cam ciktiginda) onlardan hem kendiniz yeyin, hem de ihtiyacini
gizleyen-gizlemeyen fakirlere yedirin. iste bu hayvanlan biz,
siikredesiniz diye sizin istifadenize verdik.

(jo^il j-ijj ISo jla La Ap dill Ij^SjJ

37*- Onlarm ne etleri ne de kanlari Allah'a ulasir; fakat O'na
sadece sizin takvaniz ulasir. Sizi hidayete erdirdiginden dolayi
Allah'i buyuk tamyasiniz diye O, bu hayvanlan boylece sizin
istifadenize verdi. (Ey Muhammed!) Guzel davrananlan
mujdele! Hacc36, 37

A^lklamaH^Bu ayet, genel olarak biitiin ibadetlerde iyi niyet ve ihlasin
gerekliligini ortaya koymaktadir. Anla§ihyor ki, ibadetlerimizde bizi Allah
nzasina ula§tiracak olan temel unsur, kalplerimizin takvasi, yani bu
ibadetleri, gosteri§ten uzak olarak sirf Allah nzasi icin yapma cabasidir.
Nitekim Hz. Peygamber bir hadislerinde, «Amellerin kiymeti ancak niyetlere
goredir. Herkesin niyeti ne ise, eline gececek olan da odur» buyurmusjardrr.

-GOZU DEGIL KALBI KOR OLAN KIMLER-

*- (Seni yalanlayanlar) hie yeryiiziinde dolasmadilar mi? Zira
dolassalardi elbette diisiinecek kalpleri ve isitecek kulaklan

113

olurdu. Ama gercek §u ki, gozler kor olmaz; lakin gogiisler
icindeki kalpler kor olur Hacc 46

A^lklama^Bu ayet miislumanlara gezip dola§mayi, gecmiij
milletlerden kalmi§ harabeleri tetkik edip, kotiiliikleri yiiziinden yok olup
gitmi§ milletlerin halinden ibret almayi tavsiye etmektedir. Ancak, ibret
almak bir basiret ve olgunluk i§idir. Ayette de belirtildigi gibi asil korler, kalp
gozlerini kaybedenler; yani, tarihi basiretle inceleyip, tarihi olaylar iizerinde
du§unemeyen, bu yiizden de gecmii-itekilerin i§ledigi hatalan tekrar
edenlerdir.

-AHIRETTE BIR GUN, DUNYADA BIN YIL GiBIDIR-

LC il^o t aJLS' lIJjj J-XP Lijj q\j oAPj AJOl t_ flii£ jJj i^)l JjOL ^1IjjJl>tjLl1Jj

47*- (Resulum!) Onlar senden azabin cabuk gelmesini
istiyorlar. Allah vadinden asla donmez. Muhakkak ki, Rabbinin
nezdinde bir gun sizin saymakta olduklannizdan bin yil gibidir. .

48*- Nice ulkeler var ki, zulmedip dururlarken onlara muhlet
verdim. Sonunda onlan yakaladim.Donus. yalniz banadir.

Hacc 47, 48

-INSAN COK NANKORDUR-

iU-Jl ^JL~l?j o^L> ^r^l J isjf- ^JLLiJlj ^jVl J U '*£> y>^ "ill jl y 11

Lj>-j ljjjJ ^bJL ill jl *JiL V| of jNl jp i£ 01

65*- Gormedin mi, Allah, yerdeki e§yayi ve emri uyannca
denizde yiizen gemileri sizin hizmetinize verdi. Gogu de, kendi
izni olmadikca yer uzerine du§mekten korur. Cunku Allah,
insanlara cok §efkatli ve cok merhametlidir.

A^lklama^Gundiiz ve gece gokyuziinii siisleyen giine$, ay ve sayisiz
yildizi denge ve diizen icinde tutan Allah'tir, O'nun kainatta hiikiim siiren
kanunlandir. Bu denge ve diizen bozulsa bir yildiz parcasi diinyayi toz haline
getirebilir.

j^iiG jLU^I b\ (i-SLJi c ISc^Ss ills- 1 (^jj| jj>j

114

66*- O, (once) size hayat veren, sonra sizi oldurecek, sonra
yine diriltecek olandir. Gercekten insan, cok nankordur.

Hacc 65, 66

-§IRK KOSANLAR BIR SINEGI BILE YARATAMAZ-

IjJLLii /jj dill jji °-jj) ijyf-XJ (VJJl b\ <U IjJCoJ^lili lii Cjj*J> ,t»liJl 1$jI Lj

« ■>•, j i ^ * * , . i j • V J

i^lJlkJI t—aju* <^ ojJULxiJJ j Lilli i jIj Jul 1 ^ 'JLIj jlj <u ljjcii>-l jJj IjLo

^jiiaij

*- Ey insanlar! (Size) bir misal verildi; simdi onu dinleyin:
Allah'i birakip da yalvardiklarmiz (taptiklarmiz) bunun icin bir
araya gelseler bile bir sinegi dahi yaratamazlar. Sinek onlardan
bir sey kapsa, bunu ondan geri de alamazlar. isteyen de aciz,
kendinden istenen de! Hacc 73

-RUKU ET, SECDE ET, HAYIR ISLE, KURTUL-

jj^rJLaj L>Aju^ji-\ IjJjtslj |i~5oj ljJLl*-lj IjJL>c-oIj Ij-*SjI Itiil /ri^ ^5J Ij

*- Ey iman edenler! Ruku edin; secdeye kapanin; Rabbinize
ibadet edin; hayir isleyin ki kurtulusa eresiniz Hacc 77

-ALLAH'A SIMSIKI SARILIN-

i. ^

*- Allah ugrunda, hakkmi vererek cihad edin. O, sizi secti;
din hususunda uzerinize hicbir zorluk yuklemedi; babaniz
ibrahim'in dininde (de boyleydi). Peygamberin size §ahit olmasi,
sizin de insanlara §ahit olmaniz icin, O, gerek daha once (gelmis.
kitaplarda), gerekse bunda (Kur'an'da) size «muslumanlar» admi
verdi. Oyle ise namazi kilin; zekati verin ve Allah'a simsiki

f

115

sanlm. O, sizin mevlanizdir. Ne guzel mevladir, ne giizel

yardimcidir! Hacc 78

CENNETiN MIRASCILARI KIMLER

l^. 1 <_^ C 6 ^ ^>^ ^ r«^ r^ ^* u ->' rf^' i* ^i C 5 ^

1 *- Gercekten muminler kurtulu§a ermi§tir;

2*- Onlar ki, namazlarmda hu§u icindedirler;

3 *- Onlar ki, bos. ve yararsiz §eylerden yuz cevirirler

4*- Onlar ki, zekati verirler;

5 *- Ve onlar ki, iffetlerini korurlar;

6*- Ancak e§leri ve ellerinin sahip oldugu (cariyeleri) haric.
(Bunlarla ilisjdlerden dolayi) kmanmi§ degillerdir

7*- §u halde, kim bunun otesine gitmek isterse, i§te bunlar,
haddi a§an kimselerdir.

8*- Yine onlar (o muminler) ki, emanetlerine ve ahidlerine
riayet ederler;

9*- Ve onlar ki, namazlanna devam ederler
10*- I§te, asil bunlar varis olacaklardir;
11*- (Evet) Firdevs'e varis olan bu kimseler, orada ebedi
kahcidirlar Mii'minun 1-11

-INSAN NEDEN YARATILMI§TI-

116

liliip ii-^all LaJUci iJLsii ilUJl LiL>ci iilp iikJl LLL>- r (fl3j)

12*- Andolsun biz insani, camurdan (suzulup cikanlmi§) bir

ozden yarattik.
13 *- Sonra onu saglam bir karargahta nutfe haline getirdik
14*- Sonra nutfeyi alaka (a§ilanmi§ yumurta) yaptik.
Pe§inden, alakayi, bir parcacik et haline soktuk; bu bir parcacik
eti kemiklere (iskelete) cevirdik; bu kemikleri etle kapladik.
Sonra onu ba§ka bir yarati§la insan haline getirdik. Yapip
yaratanlann en guzeli olan Allah pek yucedir ..Mu'minun 12, 13, 14

-DOGAN ELBET BIRGUN OLECEK-

0-6% Ojiili iiliJl Yy. &\*f C}5h} ^jQ ^B ^. (*-M f

15 *- Sonra, muhakkak ki siz, bunun ardmdan elbet
oleceksiniz.

16*- Sonra da §uphesiz, sizler kiyamet giiniinde tekrar
diriltileceksiniz Mu'minun 15, 16

-TUR DAGINDA HANGI AGAC YETISTI-

*- Tur-i Sina'da da yeti§en bir agac daha meydana getirdik ki,
bu agac hem yag hem de yiyenlerin ekmegine katik edecekleri
(zeytin) verir Mu'minun 20

-CUZ: 18, MU'MINUN SURESI: 23, AYET:21-

L^oj tj££ iiuJo 1^3 (U&J ' g M " ', (J u£ ^^2-Jj SyuJ P»UuVi (J rt-SO jjj

•J

^ J" J" a^.

117

21*- Hayvanlarda sizin icin elbette ibretler vardir. Onlann
karinlanndakinden (siitlerinden) size iciririz. Onlarda sizin icin
bircok faydalar daha vardir; etlerinden de yersiniz.

-NUH A.S. GEMI YAPMA EMRI-

L$J dLLoli jjUi jlij LjJJii frl^- lili ^J^jj Ui*pIj diiiJi *^i jl a!J[ ^4^"i^

^jiJl J ^jlklisi Yj ,Ufr~; Jj-a-Ji *11p Jp {y> Ml, dll* I j (juJI ui>-jj j£ ^o

JUjJ-I Lii dJULill ^P kilia ^aj k£j| kjLJ^Jol liU (r21% jjiyj) l^j[ IjJdii

Ijjs >oi; ^ llli ^ (J30J) o^gi lis oij ol$ iiJi J h |J29J| J^i

5lil o^J> <]j ^o 1SG U 4t)l IjJlIpI jl l4L Vjij j^fei Hl^jU (f3 ljjj) ^,J^-\

t

(J32J) 6ji2

27*- Bunun iizerine ona soyle vahyettik: Gozlerimizin
oniinde (muhafazamiz altinda) ve bildirdigimiz sekilde gemiyi
yap. Bizim emrimiz gelip de sular cosup yukselmeye baslayinca
her cinsten birer cift ile, daha once kendisi aleyhinde hiikiim
verilmis olanlann dismdaki aileni gemiye al. Zulmetmis olanlar
konusunda bana hie yalvarma! Zira onlar kesinlikle
bogulacaklardir.

28*- Sen, yanindakilerle birlikte gemiye yerlestiginde: «Bizi
zalimler toplulugundan kurtaran Allah'a hamdolsun» de.

29*- Ve de ki: Rabbim! Beni bereketli bir yere indir. Sen,
iskan edenlerin en hayirhsism.

30*- Suphesiz bunda (Nuh ve kavminin basmdan gecenlerde)
birtakim ibretler vardir. Hakikaten biz (kullanmizi boyle)
deneriz.

31*- Sonra onlann ardmdan bir baska nesil meydana getirdik.

32*- Onlar arasindan kendilerine: «Allah'a kulluk edin. Sizin

118

O'ndan baska bir tanrmiz yoktur. Hala Allah'tan korkmaz
mismiz?» (mesajini ileten) bir peygamber gonderdik.

Mu'minun 27-32

A^lklamaH^Bu ayette kendisinin ve kavminin adi verilmeyen bu
peygamber, bazi tefsircilere gore, Hud (a.s.) veya Salih (a.s.)tir.

-YARATANA NEDEN AZ §UKUR EDIYORSUNUZ-

*- O, sizin icin kulaklan, gozleri ve gorriilleri yaratandir. Ne
de az sukrediyorsunuz! Mu'minun 78

-ATES YUZLERINi YAKARDA CiRKINLESiRLER-

*- Ates yuzlerini yakar; orada suratlan cirkin ve giiiunc bir

halde bulunurlar Mu'minun 104

A^lklama^Allah Teala, biiyiik bir nimet olan diinya hayatmi §irkle,
inkarcihkla ve kotiiliikler i§leyerek gecirdikten sonra, olumiin deh§eti
kar§isinda, i§ i§ten gecince uyanan, ancak cehennem azabina ugramaktan
kurtulamayan bedbahtlara o zaman yoneltecegi hitabi ve onlann acz ve
itiraflanni bu ayetle ifade buyuruyor.

-DUNYADA KAC YIL KALDIN SORAR-

JLli j»jj Jiii jl ISjj liLj IjJli (f 1 12j) (ju-- Sis- ^jVl J ^iiJ I Jli

1 12*- (Allah inkarcilara) «Yeryiiziinde kac yil kaldmiz?»
diye sorar.

113*- «Bir gun veya gurriin bir kismi kadar kaldik. iste
sayanlara sor» derler.

1 14*- Buyurur: Sadece az bir sure kaldmiz; keske siz (bunu)
bilmis olsaydiniz! Mii'minun 112-114

-SEN BOS YERE YARATILDINIMI ZANNETTIN-

119

*- Sizi sadece bo§ yere yarattigimizi ve sizin hakikaten

huzurumuza geri getirilmeyeceginizi mi sandiniz?

Mii'minun 115

A?lklama^Ayetten de anla§ilacagi iizere, diinyadaki biitiin canhlar
i9inde vazife ve sorumluluk ta§iyan yegane varhk insandir. Esasen insan
hayatim anlamh kilan, ona deger katan temel ozellik, insanin bir vazife ve
sorumluluk varhgi olu§udur. Bu sebeple, vazifelerini ihmal eden ve sorumsuz
bir hayat ya§ayan insanlar, gercek anlamda insanhk degerini yitirmis. olurlar.
Bu diinyada bir kisim insanlar, insanhgrmn geregi olan vazifeleri ihmal etmis.
ve bunlann sorumlulugundan kurtulmus. olabilirler. Ancak, bu ayet acrkca
gosteriyor ki, ilahi sorumluluktan kurtulmak ve Allah'in huzurunda hesap
vermekten kacmak hi? kimse icin miimkun degildir. Bunun aksini du§unmek,
ahlak nizamim ve bu nizamin temeli olan mutlak adaleti inkar etmek
sonucuna goturiir,

f

ZINA EDENE YUZ SOPA

s ] 1 ^ \ ^ ^ 1

^ V ®^ ~^ j 1 ^ i^ ° a 2. 1a ° ] -- J a-" *a J a 1

2*- Zina eden kadm ve zina eden erkekten her birine yiiz
sopa vurun; Allah'a ve ahiret gumine inaniyorsaniz, Allah'in
dininde (hukumlerini uygularken) onlara aciyacagmiz tutmasm.
Miiminlerden bir gurup da onlara uygulanan cezaya §ahit olsun.

3 *- Zina eden erkek, zina eden veya mu§rik olan bir kadindan
ba§kasi ile evlenmez; zina eden kadmla da ancak zina eden veya
mu§rik olan erkek evlenir. Bu, muminlere haram kilmmi§tir.

Nur 2, 3

A^lklama^islam'da mu§rik kadm ve erkekle evlenmek caiz degildir
ve boyle bir nikah akdi gecersizdir. Ayette, zina etmis. miisliimanla

120

evlenmenin ijirkinligi de belirtilmis. oldugu kabul edilmekle birlikte, ayetin
niizul sebebi ve diger deliller dikkate ahnarak, Islam alimlerinin
?ogunlugunca boyle bir nikah akdinin ge9erli olduguna hukmedilmi§tir.

-IFTIRA AT ANA SEKSEN SOPA-

4*- Namuslu kadmlara zina isnadmda (iftirada) bulunup,
sonra (bunu isbat icin) dort §ahit getiremeyenlere seksener sopa
vurun ve artik onlann §ahitligini hicbir zaman kabul etmeyin.
Onlar tamamen gunahkardirlar.

5 *- Ancak bundan sonra tevbe edip lslah olanlar mustesnadir.
Allah cok bagi§layici ve merhametlidir Nur 4, 5

-DILI, ELI, AYAGI YAPTIGINA §AHIT OLCAK-

il>l i* l^j o^^ij &lil J ijl«-i ^tL^I O^iiliJl olli^-l J^Jj j^J JJI J|

*- jj-U^j IjjLS' 12 l_jj_L>-jlj I^jJjIj l^iLJl A-^lLc- J-g-^J' ^jj * - ^f*

23, 24*- Namuslu, kotiiluklerden habersiz mumin kadmlara
zina isnadmda bulunanlar, dunya ve ahirette lanetlenmi§lerdir.
Yapmis. olduklarma, dilleri, elleri ve ayaklannin, aleyhlerinde
§ahitlik edecegi giin onlar icin cok buyuk bir azap vardir.

Nur 23, 24

-KOTU KADINA, KOTU ERKEK-

otllkJJ Q y.U'lj (jwlaJj CiulkJIj oli~>cJj jii^J*-lj (j-d^^dJ oli~3-l

? i- T

S ' Si ' S • j^ ' ' > i ' j^ ^'j

£-_jS (3jjJ Oj-s-*-* rt-* (JjJjJL Lf JXr^ tiiiijl

*- Kotii kadmlar kotii erkeklere, kotii erkekler ise kotu
kadmlara; temiz kadmlar temiz erkeklere, temiz erkekler de

121

temiz kadinlara yara§ir. Bu sonuncular, (iftiracilarin)
soylediklerinden 90k uzaktirlar. Kendileri icin bagi§lanma ve
guzel bir nzik vardir Nur 26

-HABER VER, SELAM VER OYLE GIR-

5j>x- liLa 'J$*J£ ;i^>

*- Ey iman edenler! Kendi evinizden ba§ka evlere, geldiginizi
farkettirip (izin alip) ev halkina selam vermedikce girmeyin.
(Haber vermek) sizin icin daha iyidir; herhalde (bunu) du§umip
anlarsmiz Nur 27

-IZiNSiZ BiRiNIN EVINE GIRMEYIN-

Lie- jjlii; 12 -oilj ISO ^jl y*

*- Orada hicbir kimse bulamadinizsa, size izin verilinceye
kadar oraya girmeyin. Eger size, «Geri donun!» denilirse,
hemen domin. Cunku bu, sizin icin daha nezih bir davrani§tir.
Allah, yaptigmizi bilir Nur 28

-KADINLAR VE MUMIN ERKEKLER GOZUNU

HARAMDAN KORUSUN-

\Sjlj>- 4l)l L>\ pt, ^j\ dJUi p-prj^ ^j^rj °fj^jaj\ dr? \y&*i 0^3-^5 J^

U j *' ■ ^ '

30*- (Resulum!) Miimin erkeklere, gozlerini (harama)
dikmemelerini, lrzlarmi da korumalarmi soyle. Cunku bu,
kendileri icin daha temiz bir davram§tir. §uphesiz Allah, onlarm
yapmakta olduklarmdan haberdardir.

122

^ ^i Crf^J Oi-fii ^ CrPrJj* Cf^J o*J^J dr? Cr*-*-"* ^-^j-^ ^J

■A "J"

31*- Mumin kadmlara da soyle: Gozlerini (harama
bakmaktan) korusunlar; namus ve iffetlerini esirgesinler.
Goriinen kisimlan mustesna olmak iizere, zinetlerini te§hir
etmesinler. Ba§ ortiilerini, yakalarmm uzerine (kadar) ortsunler.
Kocalan, babalan, kocalarmin babalan, kendi ogullan,
kocalarmin ogullan, erkek karde§leri, erkek karde§lerinin
ogullan, kiz karde§lerinin ogullan, kendi kadmlan (mumin
kadmlar), ellerinin altinda bulunanlar (koleleri), erkeklerden,
ailenin kadmina §ehvet duymayan hizmetci vb. tabi kimseler,
yahut henuz kadmlarm gizli kadinlik hususiyetlerinin farkinda
olmayan cocuklardan ba§kasma zinetlerini gostermesinler.
Gizlemekte olduklan zinetleri anla§ilsm diye ayaklarmi yere
vurmasinlar (Dikkatleri iizerine cekecek tarzda yuriimesinler).
Ey muminler! Hep birden Allah'a tevbe ediniz ki kurtulu§a
eresiniz Nur 30, 31

A^lklama^Bu ayette kadmlara, teshir etmeleri yasaklanan «zinet»ten
maksadin ne oldugu konusunda farkh goriisler vardir: Bir goriise gore bu
zinetten maksat, kiipe, bilezik, yiiziik ve gerdanhk gibi siis takilan ile siirme,
kina gibi seylerdir. Bu yoruma gore bu tur zinet esyasimn bedende teshiri
kadmlar icin haramdir. Elbise de zinet olmakla beraber, gizlenmesi mumkun
olmadigi i9in ayette digerlerinden istisna edilmistir. Ancak, daha kuvvetli bir
goriise gore ayetteki «zinet» tabiri, kadmm viicudunu ifade eder ki, buna gore
yasaklanan, siis esyalarrmn teshiri degil, viicudun teshiridir. Bu
yasaklamadan istisna edilen «goriinen kisim» ise, kadinin yiizii, elleri ve -bir
goriise gore ayaklandrr.

-ALLAH YERIN GOGUN NURUDUR-

123

<LUi ( > j m3 \J frLwJ 'wfl OJS^J <lAll ^J-£_) JQJ -LP JQJ jL) 4-w-wJT I ajj <!■"-" ^/j i ^A-*-*J

JJl^ S(lr i jL. i)lj ^&J JliiVI

*- Allah, goklerin ve yerin nurudur. O'nun nurunun temsili,
icinde lamba bulunan bir kandillik gibidir. O lamba kristal bir
fanus icindedir; o fanus da sanki inciye benzer bir yildiz gibidir
ki, doguya da, batiya da nisbet edilemeyen mubarek bir agactan,
yani zeytinden (cikan yagdan) tutu§turulur. Onun yagi,
neredeyse, kendisine ate§ degmese dahi i§ik verir. (Bu,) nur
iistune nurdur. Allah diledigi kimseyi nuruna eri§tirir. Allah
insanlara (i§te boyle) temsiller getirir. Allah her §eyi bilir.

Nur 35

A^lklama^Allah'in nur olmasmm manasi, butun alemin ve alemdeki
butiin hissi nurlann ve idrak edici guclerin yaraticisi ve icat edicisi olmasidir.
§u halde, nurdan asil umulan aydinlatma, aciga cikarma, tecelli ve inki§af
manalannm temeli, nurdan ve nuru alandan 90k, nuru yapip yaratana ait
olacagi icin «Nur» ismi Allah'a daha layiktir. Ancak, bundan dolayi nuru
yaratana «Nur» denilmesi, lisan bakimindan hakikat degil, mecazdir.

-HiCBIR §EY INSANI IBADETTEN ALI

KOYMAMALI-

V

lijj jjits£ \^"j>\ i^!.\j Sj-L-aJl flijj *ill ^\ lj* *jj Y$ ojC£ rt-fc*^ *^ J^-J

*- Onlar, ne ticaret ne de ali§-veri§in kendilerini Allah'i
anmaktan, namaz kilmaktan ve zekat vermekten alikoyamadigi
insanlardir. Onlar, kalplerin ve gozlerin allak bullak oldugu bir
gunden korkarlar Nur 37

-KU§LAR BILE ALLAH'I (c.c.) TESBIH EDER-

124

** j.

*- Goklerde ve yerde bulunanlarla dizi dizi ku§larm Allah'i
tesbih ettiklerini gormez misin? Her biri kendi duasmi ve
tesbihini (6grenmi§) bilmi§tir. Allah, onlarm yapmakta
olduklarmi hakkiyle bilir Nur 41

-ALLAH (c.c.) HER CANLIYI SUDAN YARATTI-

o^rj j* lTT^ i>* f4^J ^ j* erf? hf p4M S 1 ^ ilr? ^ J* e^ *^

y„^ S^ J^ J* **>' ^i iL ^- ^ *"' J^S £-3' li* erf* <>° p-^*J

*- Allah, her canliyi sudan yaratti. i§te bunlardan kimi karni
iistiinde suriimir, kimi iki ayagi ustiinde yiiriir, kimi dort ayagi
iistiinde yiiriir... Allah diledigini yaratir; §iiphesiz Allah her §eye
kadirdir Nur 45

-NAMAZ KIL ZEKAT VER-

(Jala*- -j ,)-SUl*J (J J— oJl Ijjt^ialj 0i5jjl IjJlJ 0jJ-s<2jl Ij-o-^lj

*- Namazi kilin; zekati verin; Peygamber'e itaat edin ki
merhamet goresiniz Nur 56

-GUNUN UC VAKTINDE IZIN ISTEMELi-

li^Lo iJbJ-l Ijii^'l ^.JJIJ iioCcI c-SUi ^jJJl li^SLJLl! Ijj^l ^jJJI L^jI C

^>\r a l -^-~"

*- Ey miiminler! Ellerinizin altmda bulunan (kole ve
cariyeleriniz) ve icinizden heniiz ergenlik cagina girmemi§
olanlar, sabah namazindan once, ogleyin soyundugunuz vakit ve
yatsi namazindan sonra (yanmiza gireceklerinde) sizden iic defa
izin istesinler. Bunlar, mahrem (kapanmami§) halde

125

bulunabileceginiz uc vakittir. Bu vakitlerin di§mda ne sizin icin
ne de onlar icin bir mahzur yoktur. Birbirinizin yanina girip
cikabilirsiniz. I§te Allah ayetleri size boyle aciklar. Allah, (her
§eyi) bilendir, hukum ve hikmet sahibidir Nur 58

A^lklama^Bazi tefsirlerde, bu ayetin inmesine sebep te§kil eden olay
kisaca §6yle nakledilir: Hz. Peygamber, bir ogle vakti Mudlic adh bir
sahabiyi gondererek Hz. Omer'i huzuruna cagirdi. Mudlic, Hz. Omer'in
odasina izinsiz girmi§ti. Oysa Omer (r.a.) uyuyordu ve muhtemelen iizeri
acilmi!-;ti. Uyandinldiginda Omer'in cam sikilmis. ve gonliinden, «Ke§ke
boyle zamanlarda izinsiz girmek yasaklansa!» §eklinde bir temenni ge?mi§ti.
Resulullah (s.a.)'in huzuruna vardigrnda bu ayetin heniiz inmis. oldugunu
ogrenen Omer, Allah'a hamdetti.

-YA§LI KADINLARIN MAHREMLIGi-

j^jG "•.« ^ jl 7-Li>- /»^lip lj-4-" ^-Lxj ^y^'Ji ' L^' *L»~^jI 2y ^\y^\j

J- u

I^wJlP puJr <U!lj /jA j^>- /j.a.a.».'..>vj Jlj *1jJj Oli-^r^-*^*'

*- Bir nikah umidi beslemeyen, cocuktan kesilmis. ya§h
kadinlann, zinetleri (yabanci erkeklere) te§hir etmeksizin (bazi)
elbiselerini cikarmalarmda kendilerine bir vebal yoktur. iffetli
davranmalan kendileri icin daha hayirhdir. Allah isjtendir,
bilendir Nur 60

A^lklama^Bu surenin 31. ayetinde kadmlar i9in ortiinmenin
gerekliligi ve bunun ne §ekilde ve kimlere kar§i olacagi, istisnalar verilmek
suretiyle belirtilmi^ti. Aynca orada «zinet» tabirinden ne kasdedildigi
hakkinda tefsircilerin g6rii§lerine de kisaca yer verilmi§ti.

Kadimn, kocasina giizel goriinmek icin siislenmesi ve acilmasi dinen
miibah, hatta tavsiyeye §ayan g6rulmu§tiir. Ancak, ozellikle 31. ayette
siralanan yakinlar di§inda kalan yabanci erkeklere giizel goriinmek icin
siislenmek, hususiyle acihp sacilmak, gen? olsun ya§h olsun, biitiin
musluman ve hiir kadinlara haramdir. Bununla beraber, bu ayette ya§h
kadinlann da diger kadinlar gibi davranmalan tavsiye edilmekle birlikte,
giyim ve ortiinme hususunda onlara, belli §artlara bagh olarak daha serbest
hareket etme imkani getirildigi goriilmektedir. Bu ruhsat, ya§h kadinlann
kadinhk cazibelerini artik biiyiik olciide kaybetmis. olmalanndan ve bir
mefsedete yol acmalan ihtimalinin ortadan kalkmis. bulunmasindandir.

126

KUR'AN'A KIM UYDURMA DEDI

UJJi JU- iii 0/J^-\ %'ji jlli- '^\s-\j i/^il .dii} Mj IJl* o| IJjis' ^j Ul Jli}

|J5 J) ^Tj *# a^ jl ^ L^l oJjNl ^U I^Jlij |J4J) ' &jj

4*- Inkar edenler: Bu (Kur'an), olsa olsa onun
(Muhammed'in) uydurdugu bir yalandir. Ba§ka bir zumre de bu
hususta kendisine yardim etmi§tir, dediler. Boylece onlar hi?
§uphesiz haksizliga ve iftiraya ba§vurmu§lardir.

5*- Yine onlar dediler ki: (Bu ayetler), onun, ba§kasina
yazdinp da kendisine sabah-ak§am okunmakta olan, oncekilere
ait masallardir Furkan4, 5

A^lklama'rBu ayette, bazi kafirlerin, Kur'an ayetlerinin onceki
kavimlerin masallarmdan ibaret oldugu, Hz. Peygamber'in bunlan
baskalanna yazdirdigi ve ezberlemesi icin kendisine sabah-ak§am okundugu
yolundaki ifadelerinden sozedilmektedir. Tefsirlerde genellikle tercih edilen
bu mana esas ahndiginda, ayetin dikkat cekici bir hususa i§aret ettigi goruliir,
ki bu, Hz. Peygamberin iimmi oldugunun yani okuyup yazma bilmediginin
miinkirlerce de bilinmekte ve kabul edilmekte olu§udur

-KUR'AN'I TERK EDENLERE PEYGAMBER (s.a.v.)

§IKAYETCi OLUR-

*- Peygamber der ki: Ey Rabbim! Kavmim bu Kur'an'i

busbiitun terk ettiler Furkan 30

A^lklama^Ayette, Hz. Peygamber'in, Kur'an'a gereken degeri
vermeyen ve hatta onunla alay eden kavminden yakini§i anlatilmaktadir.
Ayetteki «mehcuran» kelimesi «kotii soz» manasinda da anla§ilmi§tir. Bu
manaya gore, mu§riklerin Kur'an hakkinda onun sihir v.b. oldugu yoniindeki
ithamlanna i§aret edilmis. olur.

-KUR'AN BIR DEFA DA iNMELIYDi DEDILER-

127
bULjj iJSlji <u cJSJ dills' S-^-lj «i£ jijiJl a^Ip Sj ^jJ IjT^ls - jjUI Jlij

* - inkar edenler: Kur'an ona bir defada topluca indirilmeli
degil miydi? dediler. Biz onu senin kalbine iyice yerlestirmek
icin boyle yaptik (parca parca indirdik) ve onu tane tane
(ayirarak) okuduk Furkan32

-YALANCILARI ALLAH (c.c.) SUDA BOGDU-

*- Nuh kavmine gelince, peygamberleri yalancilikla itham
ettiklerinde onlan, suda bogduk ve kendilerini insanlar icin bir
ibret yaptik. Zalimler icin acikh bir azap hazirladik Furkan 37

-HAYVAN GIBi KiMMI§-

!A~-^ J^l > Ji flints' Vl> j| j>i^>v. ji jjiLJLi Yj£\ ji d-iii (>l

*- Yoksa sen, onlarm cogunun gercekten (soz) dinleyecegini

yahut dusunecegini mi saniyorsun? Hayir, onlar hayvanlar

gibidir, hatta onlar yolca daha da sapiktirlar Furkan 44

A^lklama^Bu gibi kimseler, akillanna ve kendilerine ula§an ilahi
teblige uymayip sirf hissiyatina gore hareket etmeleri bakimindan hayvanlara
benzetilmi§; hayvanlannin hareketlerinin kendilerine verilen giic ve
kabiliyetlerin yaratih§ amacina uygun olmasina kar§ihk boyle kimselerin
davrani§lannin bu ozellikten yoksun bulunmasindan oturii de onlardan
gidi§ce daha sapik olduklan belirtilmi§tir.

-GOLGE NASIL UZAR-

128

45*- Rabbinin golgeyi nasil uzattigini gormedin mi? Eger
dileseydi, onu elbet hareketsiz kilardi. Sonra biz gunesj, ona
delil kildik.

46*- Sonra onu (uzayan golgeyi) yavas. yavas. kendimize
cektik (kisalttlk) Furkan 45, 46

-GECEYI HATAN BASKA KIM ORTU YAPABILiR-

Ijj^iJ jl^ji Ai>-j ull~>i f j-^'j ^**„ lt^ i*"^ lt^" iS^"' j-^j

*- Sizin icin geceyi ortu, uykuyu istirahat kilan, giinduzu de
dagilrp cah§ma (zamani) yapan, O'dur Furkan 47

-OLU TOPRAGI KIM CANLANDIRDI-

(r4oj) Ijj-^ *^ jUJLil 2y ^y^j <^j t°£-^. Oy. 11-^j f"^.j-^ J^j' l£-^ j-*j

48, 49*- Riizgarlan rahmetinin oniinde miijdeci olarak
gonderen O'dur. Biz, olu topraga can vermek, yarattigimiz nice
hayvanlara ve nice insanlara su vermek icin gokten tertemiz su
indirdik.

50*- Andolsun bunu, insanlarm ogiit almalan icin, aralarmda
cesjtli §ekillerde anlatmi§izdir; ama insanlarm cogu ille
nankorluk edip diretmi§tir Furkan 50

A^lklama^Bu ayete, «ilahi kudretin eserlerinin ve insanlara verilen
nimetlerin bir9ok peygamberin dilinden defalarca ve ce§it ge§it anlatildigini»
ifade etmek iizere yukandaki §ekilde mana vermek mumkiin oldugu gibi;
«suyu evirip cevirip, degi§ik yerlere tiirlii tiirlii yagmur yagdirdik» tarzinda
bir mana da verilebilir.

-BIRI TATLI, OBURU TUZLU SU NASILDIR-

129

U>-jjj b> ^'.. i L*j>-j r-^-i f«-* IJLaj Olj3 i_jJLp IJLa /pjj^JI "ry (_£J-)i j-*j

*- Birinin suyu tath ve susuzlugu giderici, digerininki tuzlu
ve aci iki denizi sahveren ve aralarma bir engel, a§ilmaz bir smir
koyan O'dur Furkan 53

A^lklamaH^Bu ayet hakkmda degisik tefsirler vardir: 1) Maksat,
denize kansan nehir (Dicle gibi) ve onun kanstigi denizdir. Denizi yanp
arasindan fersahlarca akip gittigi halde, nehrin suyunun tadi
bozulmamaktadir. 2) Maksat, Nil gibi buyuk irmak ve biiyiik denizdir ki
aralarma bir kara parcasi (dil) girmektedir. 3) Maksat, miiminlerle kafirlerdir.
Tath su miiminleri, aci su kafirleri sembolize etmektedir. Diinyada yanyana
fakat birbirlerine kansmadan yasadiklanna isaret edilmektedir.

-EY INSAN, SUDAN, MENIDEN YARATILDIGINI

HATIRLA-

IjjJls ii Lij jlSj Kg -/»j ll^J 'JjL>cJ ij-~-> *ki' "y lj-^ l£*^' j-^j

54*- Sudan (meniden) bir insan yaratip onu nesep ve sihriyet
(kan ve evlilik bagindan dogan) yakinliga donu§turen O'dur.
Rabbinin her §eye gucti yeter.

55*- (Boyle iken inkarcilar) Allah'i birakip kendilerine ne
fayda ne de zarar verebilen §eylere kulluk ediyorlar. inkarci da
Rabbine kar§i ugra§ip durmaktadir Furkan 54, 55

-HANGISi ALLAH'IN HAS KULLARI-

liMS IjJLi JjJLaI>.| l^llsU- lilj ljy& .^jVl jp Jj-^lc ^jiJl (j^-jJl ikle-j

■S3 a ^ -* J< ^ -" ^ J" ""*

Lp kj^i £j DjJyi ^.JJlj ^64J) litij |jl»J. ^jJ 6ji-j &U\j (J63^

130

J66J) UlSij ijalii oiU L^l |J65j| Uljp 615 l^jli* 01 i4f 4>l^

l?67J| isrjS dUi ^ ^j ijPi'jij ijV4'J ly^i^j. cri-JJij

63*- Rahman'm(has) kullan onlardir ki, yeryuzunde tevazu
ile yuriirler ve kendini bilmez kimseler onlara laf attigmda
(incitmeksizin) «Selam!» derler (gecerler);

64*- Gecelerini Rablerine secde ederek ve kiyam durarak
gecirirler.

65*- Ve §6yle derler: Rabbimiz! Cehennem azabini
uzerimizden sav. Dogrusu onun azabi gelip gecici degil,
devamlidir.

66*- Orasi cidden ne kotii bir yerle§me ve ikamet yeridir!
67*- (O kullar), harcadiklannda ne israf ne de cimrilik
ederler; ikisi arasmda ortabir yol tutarlar Furkan 63-67

-TEVBE EDENLERIN KOTULUKLERINi EYILIGE

CEViRIR-

iiil jlSj cJc^S- l^Jlfl^i 4jkil Jjlj dkJjli G^li ^kke- A**j j^\j Cju ^J Vj.

(f71^ KlL; diil Jl, kl)jij iU G^Us J*i-j tlilJ jij (^70^ U-p-j Ijj^p
Ijjh ill ^jJJIj ^72J) ISrjS Ijji jikj Ijji lllj jjjJl Ojl^ii V oilJIj
/^a Hi iJ^a Ujj JjJjjSj /^j JuIj^ (r73 j) LjIILc-j Hi ^r^ U>^ °|* (1-6-6 ^^.
ti o^iJi 5)}k dkJjl (f74^ liUI, ^>ilUJ liiii-lj j^pI s£ li^jij l^ljjl
LSUij \jjLlLji c^~U- L^i ajJJI^- (c7-0 \2>y^j <Ji- L^i ojj&j [i>w>

70*- Ancak tevbe ve iman edip iyi davrani§ta bulunanlar
ba§kadir; Allah onlann kotiiluklerini iyiliklere cevirir. Allah cok
bagi§layicidir, engin merhamet sahibidir.

131

71*- Kim tevbe edip iyi davranis gosterirse, suphesiz o,
tevbesi kabul edilmis olarak Allah'a doner.

72*- (O kullar), yalan yere sahitlik etmezler, bos sozlerle
karsilastiklarmda vakar ile (oradan) gecip giderler.

73*- Kendilerine Rablerinin ayetleri hatirlatildigmda ise,
onlara karsi sagir ve kor davranmazlar;

74*- (Ve o kullar): Rabbimiz! Bize gozumuzu aydinlatacak
esler ve zurriyetler bagisla ve bizi takva sahiplerine onder kil!
derler.

75*- Iste onlara, sabretmelerine karsihk cennetin en yuksek
makami verilecek, orada hurmet ve selamla karsilanacaklardir.

76*- Orada ebedi kalacaklardir. Orasi ne guzel bir yerlesme
ve ikamet yeridir Furkan 70-76

-DUANIZ OLMASA ALLAH (c.c.) INSANA NE DIYE

DEGER VERSIN-

*- (Resulum!) De ki: (Kulluk ve) yalvarmaniz olmasa,
Rabbim size ne diye deger versin? (Ey inkarcilar! Size Resul'un
bildirdiklerini) kesinkes yalan saydmiz; onun icin azap yakanizi

birakmayacaktir! Furkan 77

^ NUH A.S. KAVMINE SOYLE DEMISTI ^

Ija *jLp ixlill Uj f 1 63 j 0yJb\j 4«l IjiJli (f 1 62i (j^l J^j liJ jl,

^l65J) V iriuJl k il^IJl 6yGl (Jl64^liJl Oj j^ VI (i>i il">i

•^ jd l^Jli §Jl 66J) 6j^ pi ^i JJ ^Ijjl ^ ^J ^ jli U 5jji:j

§Jl 68J) yiail ^ 'f&J4 Si JLi |jl 67J) o^pii ^ ch>^ J^ li «2

132

J \jji^> Vi (cjl 70^ Oi^t-i idilj Sl2£i» (cjl 69J| djhJ6 U Jilj ^ Oj

162*- Bilin ki, ben size gonderilmis. guvenilir bir elciyim

163 *- Artik Allah'a kar§i gelmekten sakinin ve bana itaat edin

164*- Buna kar§i sizden hicbir iicret istemiyorum. Benim
ecrimi verecek olan, ancak alemlerin Rabbidir.

165, 166*- Rabbinizin sizler icin yarattigi e§lerinizi birakip
da, insanlar icinden erkeklere mi yakla§iyorsunuz? Dogrusu siz
smiri asmis (sapik) bir kavimsiniz!

167*- Onlar soyle dediler: Ey Lut! (Bu davadan)
vazgecmezsen, iyi bil ki, surgun edilmislerden olacaksin!

168*- Lut: Dogrusu, dedi, ben sizin bu isinizden
tiksinmekteyim!

169*- Rabbim! Beni ve ailemi, onlarm yapageldiklerinden
(vebalinden) kurtar.

170*- Bunun uzerine onu ve biitun ailesini kurtardik.

171*- Ancak bir kocakan mustesna. O, geride kalanlardan

(oldu).

A^lklamaH^Burada Hz. Lut'un kansma i§aret edilmektedir. Tahrim
suresi'nin 10. ayetine ve 12. ayetindeki aciklamaya bakmiz.

172*- Sonra digerlerini helak ettik.

(J223^ by$k '£j£\j ^LUl by%

221*- §eytanlann ise kime inecegini size haber vereyim mi?

222*- Onlar, giinaha, iftiraya diiskun olan herkesin ustiine
inerler.

223*- Bunlar, (seytanlara) kulak verirler ve onlarm cogu

yalancidirlar §uara 162-172, 221-223

4ff DAGLAR NASIL YURUR ity

133

j/c-i 15 /JiJi i_£-XJI aUi | 5Lw» i_jL>c-~Ji ^i JC r>&j oJLaU- {^.'..■C J^JT' L^j-'J

*- Sen daglan goriirsun de, onlan yerinde durur sanirsm.
Oysa onlar bulutlarm yiiriimesi gibi yuriimektedirler. (Bu,) her
§eyi sapasaglam yapan Allah'm sanatidir. Siiphesiz ki O,
yaptiklarmizdan tamamiyla haberdardir Neml 88

A^lklama W3u ayet, diinyanm sabit olmayip, hareket halinde olduguna
i§aret etmektedir. Daglann hareket etmesi demek, onlann da iizerinde
bulundugu arzin hareket etmesi demektir.

^ MUSA VE FIRAVUNUN MUCADELESi ^

8*- Nihayet Firavun ailesi onu yitik cocuk olarak (nehirden)
aldi.O, sonunda kendileri icin bir du§man ve bir tasa olacakti.
Siiphesiz Firavun ile Haman ve askerleri yanlis. yolda idiler.

I JUj oJL>clJ jl LJ>.a.".j jl ;v~£- oJilaj 2 iJJJj J, (j^P C/Ji Jj-^-j-S oK^I cJlij

** J J '*' \\ «* '

9*- Firavun'un kansi (sepetin icinden erkek cocuk cikinca
kocasina:) Benim ve senin icin goz aydinhgidir! Onu
oldiirmeyin, belki bize faydasi dokunur, ya da onu evlat ediniriz,
dedi. Halbuki onlar (i§in sonunu) sezemiyorlardi.

ya jjicJ Ug_JLS (Jp Hk>j jl YjJ <b (JJ-^ Oils' j[ li-jli LS ^ jj> i»l ilji Al^'j

10*- Musa'nin anasmin yureginde yalnizca cocugunun tasasi
kaldi. Eger biz, (vadimize) inananlardan olmasi icin onun

134

kalbini peki§tirmemi§ olsaydik, neredeyse i§i meydana
cikaracakti.

Jj jjtjij }( ^J l^~~>- /»*• *J ' >j ■/» ;* *„"°' *Z>-1 CJlij

11*- Annesi Musa'nm ablasma: Onun izini takip et, dedi. O
da, onlar farkma varmadan uzaktan karde§ini gozetledi

12*- Biz daha onceden (annesine geri verilinceye kadar)
onun siit analarmi kabuliine (emmesine) musaade etmedik.
Bunun uzerine ablasi: Size, onun bakimini naminiza ustlenecek,
hem de ona iyi davranacak bir aile gostereyim mi? Dedi

13 *- Boylelikle biz onu, anasma, gozii aydm olsun, gam
cekmesin ve Allah'in vadinin gercek oldugunu bilsin diye geri
verdik. Fakat yine de pek cogu (bunu) bilmezler.

A^lklama^Firavun ile hammi, Hz. Musa'yi evlat edinmek isterken
herhalde onun, ellerinde terbiye edilmekle kendilerine uyacagrm sanrmslardi.
Halbuki insan hayatinin olusumunda iki muhim amil vardi: Veraset ve
terbiye. Insan bazan verasetin, bazen terbiyenin, bazen de her ikisinin tesiri
altinda kalrr. 9. ayette bu incelige isaret edilmistir. Bilgi insan davramsmi
kismen degistirir. Bununla beraber insanin bilgi ile, cevre tesirleri ve egitim
ile tamamen degistirilebilecegini, istenilen kahba sokulabilecegini sanmak
yanhstir. Iyi egitim gormus, iyi cevrede yetismis, bilgili ve kultiirlii olmakla
beraber kotii insanlar bulundugu gibi, kotii 9evrede yetismis, kotii egitim
gormiis... fakat iyi olarak kalabilmis insanlar da vardir.

14*- Musa yigitlik cagma erip olgunla§inca, biz ona hikmet
ve ilim verdik. i§te guzel davrananlan biz boylece
miikaf atlandinr iz .

135

A?lklama^«Hikmet» olarak manalandinlan «hukm» kelimesi,
tefsirlerde daha 50k «peygamberlik» §eklinde a^iklanmaktadir

■■•"'« ig-^y "j^f^ ojJLp- /~* (_J-Ui (iP 41*^1 j< i_£-Ui <L>uC~oU ojJLp /-o IJLaj
ijj (U^o j J-c- *j). jUaLiJl (U-*- (V '^-* <-^> Jr^

15*- Musa, ahalisinin habersiz oldugu bir sirada sehre girdi.
Orada, biri kendi tarafindan, digeri dusman tarafindan olan iki
adami birbiriyle dogusur buldu. Kendi tarafindan olani, dusmana
karsi ondan yardim diledi. Musa da otekine, bir yumruk vurup
olumune sebep oldu. (Bunun iizerine:) Bu seytan isidir. O,
gercekten saptinci, apacik bir dusman, dedi.

A^lklama^Hz. Musa, hakki teblig etmeye ba§ladigi i9in, Kiptiler
kendisine cephe almi§lardi. Bu sebeple, ahalisinin evlerine 9ekildigi bir
vakitte §ehre girmi§ti. «Bu §eytan i§i» derken, Hz. Musa'mn kendi i§ine degil,
zaten oliim cezasini hak etmi§ olan maktiilun su9una i§aret ettigi
belirtilmektedir. Bu su9un, bazi yerlerde, bir musevi kadini zinaya icbar, bazi
yerlerde mutlak tarzda Allah'a isyan oldugu kaydedilir. Bununla beraber,
heniiz oldiirme emri almamis. oldugundan, Hz. Musa'nm, bu sozuyle kendi
fiilini kasdettigi de ifade olunmaktadir.

j « i i ^ „ .. . .. .^ ,* ^ ^

l^p-j}\ jj-iiui j-* *jj. *J y>JKi J, lipli tg-^-nJ C^JHj? <j[ 1— 'j JLS

16*- Musa: Rabbim! Dogrusu kendime zulmettim (basima is.
actim). Beni bagisla dedi, Allah da onu bagisladi. £unkii, cok
bagislayici, cok esirgeyici olan ancak O'dur.

17*- Musa: Rabbim! Bana lutfettigin nimetlere andolsun ki,
artik suclulara (ve suca itenlere) asla arka cikmayacagim, dedi.

Kasas 8-17

-RABBIM MUSAYA §OYLE SESLENDI -

136

r s *»y> Ij jl oji-^Jl jV ji^j^ 4-*-£?-!l (J (V?^' ^Ij-il fj*^ (V lPj-> ^h' ^-^

V

jrdliJl Oj J di)l UTjl

"' ■ / c

30*- Oraya gelince, o mubarek yerdeki vadinin sag
kiyismdan, (oradaki) agac tarafmdan kendisine §6yle seslenildi:
Ey Musa! Bil ki ben, butun alemlerin Rabbi olan Allah'im

Yj AJI Tf*y* Ij l --~^V. /J !5i*^" (_k3 *-^ ^-^ jH- 1 ' ^-*'j ^^ ^'^ fr jJl ^'j

31*- Ve «Asani at!» (denildi). Musa (attigi) asayi yilan gibi
deprenir goriince, donup arkasina bakmadan kacti. «Ey Musa!
Beri gel, korkma. £unku sen emniyette olanlardansin»
(buyuruldu).

jrJL»li Li^i IjJlfT l_$Jl_ rtj'Slij Jj-c-^? JJ. ^Ajj (V jLjIaJj dljl ii ^-aJJI

32*- «Elini koynuna sok; kusursuz, bembeyaz cikacaktir.
Korkudan (acilan) kollarmi kendine cek. l§te bu ikisi Firavun ve
onun adamlanna kar§i Rabbin tarafmdan iki kesin delildir.
£unku onlar, yoldan cikan bir kavim olmu§lardir» (diye
seslenildi).

33*- Musa dedi ki: Rabbim! Ben onlardan birini
61durmu§tum, beni oldurmelerinden korkuyorum.

JjjJLxj jl lJU-I ~jj,\^ ^°> ' ■/»■ IJij /y^ <Ul~ojU uLlJ ^a — ./»*! j_» jjJ-& ^Ij

34*- Karde§im Harun'un dili benimkinden daha duzgundiir.
Onu da beni dogrulayan bir yardimci olarak benimle birlikte
gonder. Zira bana yalancilik ithaminda bulunmalanndan endi§e
ediyorum.

137
UjJI uJIjL UO. jjJLsai 5\i lilkli, UiG Jijij ^JL>-L; iiJui* ±J^1* Jli

35*- Allah buyurdu: Seni kardesinle destekleyecegiz ve size
oyle bir kudret verecegiz ki, ayetlerimiz (mucize yardimlanmiz)
sayesinde onlar size erisemiyecekler. Siz ve size tabi olanlar
ustun geleceksiniz.

(J IJlJj L^c" Lij (J&i* _^ >c — " i\\ -1a U iJli Oul> UJ'tjl; ( _ s -"j^ 1 '^i^- uJi

36*- Musa onlara apacik ayetlerimizi getirince: Bu, olsa olsa
uydurulmus bir sihirdir. Biz onceki atalanmizdan boylesini
isitmemistik, dediler.

37*- Musa soyle dedi: Rabbim, kendi katindan kimin hidayet
(hakka rehberlik) getirdigini ve hayirli akibetin kime nasip
olacagini en iyi bilendir. Muhakkak ki, zalimler iflah olmazlar.

jUaJl ^ jUli Ij J, JLsjIi ^Sj^> <&\ °{y> (i-S^J C^JlC- U Till Lgjl Ij Jj-C-^? JLij
JyiLSCJl ^ ills>S/ <jlj ^y- y> ^|7J| iilsl '^-i lij-i J Jj^li

38*- Firavun: Ey ileri gelenler! Sizin icin benden baska bir
ilah tanimiyorum. Ey Haman! Haydi benim icin camur uzerine
ates yak (ve tugla imal et), bana bir kule yap ki Musa'nm
tannsma cikayim; ama saniyorum, o mutlaka yalan
soyleyenlerdendir, dedi.

138

39*- O ve askerleri, yeryuzunde haksiz yere buyukluk
tasladilar ve gercekten bize donduriilmeyeceklerini sandilar.

(jdUaJl ililc- jlS i_ilS" jJijli l^Jl J >LjJLui *i$y>-j 'a[jX>-[i

40*- Biz de onu ve askerlerini yakalayip denize ativerdik.
Bak iste, zalimlerin sonu nice oldu!

41*- Onlari, (insanlan) atese cagiran onculer kildik. Kiyamet
giinu onlar yardim gormeyeceklerdir.

^ a a a 5^ a i 1 3^

(j^>-yJLi\ 2y '& i-*^-*-JI fjhL? i ^-*-> l^J-i-JI oJlA (J ^Lotljlj

42*- Bu diinyada arkalarma lanet taktik. Onlar, kiyamet
giiniinde de kotiilenmisler arasmdadir.

(_JJlAj -fLU-i j'l ■/''■ (J.J ^ i Jj'Uiji LiSUlaI La Jlij /~a OlxSsJI je-^J-a Luj'l Jjlij

43*- Andolsun biz, ilk nesilleri yok ettikten sonra Musa'ya, -
dusunup ogut alsinlar diye- insanlar icin apacik deliller, hidayet
rehberi ve rahmet olarak o Kitab'i (Tevrat'i) vermisizdir.

jjj JLaLiJl /~a CJiS' La J jJ>l\ i_s~*_y l_>i . ■ * "H Lij-*"^' ' *^^ CJj Laj

44*- (Resuliim!) Musa'ya emrimizi vahyettigimiz sirada, sen
bati yonunde bulunmuyordun ve (o hadiseyi) gorenlerden de
degildin.

A^lklama tHz. Musa'nm Tur daginda ilahi kelama mazhar oldugu ana
i§aret edilmekte ve Hz. Peygamber'in o esnada Tur'da bizzat hazir
bulunmadigi ve bati tarafinda Hz. Musa'yi bekleyenler arasinda olmadigi
hatirlatilmakta; biitiin bunlarm, kendisine vahiy yoluyla ogretildigi ifade
edilmi§ olmaktadir.

139

l^lLc- IjJLj ^ii LaI (J IjjLj c-is' Uj J^jJI (i-^-Lc- JjUaia L» jji LjuljI LSOj

45*- Bilakis biz nice nesiller var ettik de, onlarm uzerinden
uzun zamanlar gecti. Sen, ayetlerimizi kendilerinden okuyarak
ogrenmek uzere Medyen halki arasmda oturmus da degilsin;
aksine (onlan sana) gonderen biziz.

■- . .*V~, *.'. ■•' '.- . c« . ^L • "•'• \ - - ''

46*- (Musa'ya) seslendigimiz zaman da, sen Tur'un yanmda
degildin. Bilakis, senden once kendilerine uyanci (peygamber)
gelmeyen bir kavmi uyarman icin Rabbinden bir rahmet olarak
(orada gecenleri sana bildirdik); ola ki dusumip ogut alirlar.

A^lklama^Tefsirlerde, 44, 45 ve 46. ayetlerde, «Sen ... degildin»
§eklinde i§aret edilen olaylann ayri zamanlara ait ve Hz. Musa'nin hayatinda
ayn ayri miihim birer hadise oldugu belirtilmektedir.

Hz. Muhammed'den once peygamber gonderilmemis. devreye «fetret»
devri denmektedir. Ayette kastedilenin, Hz. isa ile Hz. Muhammed
arasindaki 570 yilhk zaman parcasi oldugu soylenmektedir. Hz. Isa ve Hz.
Musa'nin davetleri Israilogullan ve onlarm havalisindekilere miinhasir
oldugundan, burada kastedilen devre, Hz. Ismail ile Hz. Muhammed
arasindaki donem §eklinde de aciklanmaktadir.

47*- Bizzat kendi yaptiklanndan dolayi baslanna bir musibet
geldiginde: Rabbimiz! Ne olurdu bize bir peygamber
gonderseydin de, ayetlerine uysak ve muminlerden olsaydik!
diyecek olmasalardi (seni gondermezdik Kassas 30-47

-SIMARIK OLANLARI HELAK ETTIK-

140

*- Biz, refahindan §imarmi§ nice memleketi helak etmi§izdir.
I§te yerleri! Kendilerinden sonra oralarda pek az
oturulabilmi§tir. Onlara biz varis olmu§uzdur Kasas 58

-MEMLEKETI ZALIM OLANI, ALLAH (c.c.) HELAK

ETMIS-

*- Rabbin, kendilerine ayetlerimizi okuyan bir peygamberi
memleketlerin merkezine gondermedikce, o memleketleri helak
edici degildir. Zaten biz ancak halki zalim olan memleketleri
helak etmi§izdir Kasas 59

A^lklama^Ayetteki «merkezine» olarak manalandmlan «fl ummiha»,
Mekke sehri olarak a^iklanmistir. Zira Mekke'nin, bir adi da «Ummu'l-
Kura» idi. Ayni kelime, memleketin ileri gelenleri seklinde de tefsir
edilmistir.

-DUNYA, VERILEN BIR SUSTUR-

^lil ( Ju\j J jJ>- dill JUp La J L^xLjj LoJjl Bj^>-\ 9-^~a^ its""" (V° |*-^'j' ^~°J

I

*- Size verilen §eyler, dunya hayatimn gecim vasitasi ve
susudur. Allah katmda olanlar ise, daha hayirli ve daha kahcidir.
Hala buna aklmiz ermeyecek mi? Kasas 60

-O GUN ALLAH (c.c.) ORTAK KOSANLARA

CAGIRACAK-

141

^ j * '

*- O gun Allah onlan cagirarak:Benim ortaklanm olduklarmi
iddia ettikleriniz hani nerede? diyecektir Kasas 62

-"KE§KE DUNYA DA DOGRU YOLA GiTSEYDIK"

DERLER-

IjjlfT l^Jl jJ Olliil Ijljj li Iji^JtlJLj l_li °Aj-S"Ji S^ilS^ lj-£-il J-ij

*- «(Allah'a ko§tugunuz) ortaklarmizi caginn!» denir, onlar
da cagmrlar; fakat kendilerine cevap vermezler ve (kar§ilarmda)
azabi gorurler. Ne olurdu (diinyada iken) dogru yola girselerdi!

Kasas 64

A^lklama^Ayetin son kismina «azabi gorurler, ah ke§ke dogru yola
girmis. olsalardi diye yanarlar» §eklinde de mana verilmektedir.

-HEP GECE OLSA ONU SABAHA KIM GETiREBiLIRDi

liColi dill 'jS- ii[ ly> juiiJl fjj Jj. IJuaJ^- JJl iiCLU- AUl Jif jj. IsJtjl J^

71*- (Resulum!) De ki: Dii§undiinuz mil hie, eger Allah
uzerinizde geceyi ta kiyamet gunune kadar araliksiz devam
ettirse, Allah 'tan ba§ka size bir lsik getirecek tann kimdir? Hala
isitmeyecek misiniz?

livJ'lj Aill jj> *}[ Jjt iiiiiJl ?¥.. (Ji l"Jw_^ j^4^' (<-^^ p **' J"*^" ^i l^i'j' J^
jjj./?lj' *Ail <ui jjJLX*Lj J"".

72*- De ki: Soyleyin bakalim, eger Allah uzerinizde gunduzu
ta kiyamet gunune kadar araliksiz devam ettirse, Allah'tan
ba§ka, istirahat edeceginiz geceyi size getirecek tann kimdir?
Hala gormeyecek misiniz? Kasas 71, 72

142
-DUNYANIN ZENGINI KARUN-

*- Karun, Musa'nm kavminden idi de, onlara karsi azgmlik
etmisti. Biz ona oyle hazineler vermistik ki, anahtarlarmi guciii-
kuvvetli bir topluluk zor tasirdi. Kavmi ona soyle demisti:
§imarma! Bil ki Allah simariklan sevmez Kasas 76

A^lklama^Karun'un, Hz. Musa'nm amcazadesi oldugu rivayet edilir.
Once Hz. Musa'ya iman etmi§ti. Fakat hirsi ve kiskanchgi yiiziinden
miinafikhga yeltendi. israilogullarmm ba§inda Firavun'un gorevlisi olarak
bulundu, onlara kar§i zalimlik ve ta§kmhk etti. Bir taraftan servetiyle, bir
taraftan da ilmiyle oviiniiyor, §imanyordu. Rivayete gore israilogullan icinde
Tevrat'i en iyi okuyan kimse o idi. Kimya ve ticaret sahalannda da 90k bilgili
olduguna dair kayitlar vardir. Ne var ki, sonunda, gerek ilmi gerekse serveti
ona yar olmami§, inancsizhgi ve azginhgi yiiziinden helak olup gitmi§tir.

-HERKES YAPTIGININ KAR§ILIGINI GORUR-

ol!LLil Ij-L-p jV.iJl t£j£ ^ 5~~~-^. ^°r Cr"J {-&- a j^~ *^>-L> i-\=? ly>

*- Kim bir iyilik getirirse ona bundan daha hayirli karsilik
vardir. Kim bir kotiimk getirirse, kotiimkleri isleyenler, ancak
yaptiklan kadar ceza gorurler Kasas 84

A^lklama^Allah Teala'nm liitfuna smir yoktur; buna mukabil O,
hicbir §ekilde kullanna zulmetmez. Nitekim bu ayette de, yapilan iyiliklerin
kat kat sevapla kar§ilanacagi; fakat kotiiliiklerin, misliyle cezalandmlacagi
anlatilmaktadir. Ancak bu, ferdi plandaki iyilik ve kotiiliikler hakkindadir.
Bir iyilik veya kotiiliigii ilk ba§latan, topluma bu yonde omek ve te§vikci olan
kimsenin durumu ise farkhdir. imam Miislim'in «Sahih»inde yer alan bir
hadis-i §erif ile bu noktaya §6ylece acikhk getirilmi§tir: «Kim ki Islam'da
makbul olan giizel bir i§i ilk once i§ler de bunun yol haline gelmesine sebep
olursa, kendisine hem i§ledigi bu haynn sevabi verilir, hem de en kiiciik bir
eksiklik olmaksizin- kendisinden sonra aym iyiligi yapacak olanlann sevabi
kadar sevap verilir. Yine, kim Islam'da kotiiliigii bildirilen bir i§i ilk once

143

i§ler de bunun yol haline gelmesine sebebiyet verirse, kendisine hem isledigi
kotiiliigiin giinahi yiiklenir, hem de -en kiiciik bir eksiklik olmaksrzin-
kendisinden sonra aym kotiiliigii isleyecek olanlann giinahi kadar giinah
yiiklenir. »

EYI I§ YAPANIN, ALLAH (c.c.) GUNAHINI ORTER

(_gJUl /r^>-i !> ^bj->dij l^j'lil^u '., flip jyi&J i"jf4-l .%!! 1 A^&j LXal 'vJUlj

*- iman edip iyi i§ler yapanlann (gecmi§) kotiiluklerini
elbette orteriz ve onlara, yaptiklarmin daha giizeli ile kar§ihk
veririz Kasas 7

-ANA BABAYA NE ZAMAN ITAAT EDILMEZ-

5U pip 4J 3J J~J La <j ^j-^j iJli*!^- L)jj Ll1.>- AJjJljJ jLLJ^I lll^sjj

*- Biz, insana, ana-babasina iyi davranmasini tavsiye
etmi§izdir. Eger onlar, seni, hakkmda bilgin olmayan bir §eyi
(korii koriine) bana ortak ko§man icin zorlarlarsa, onlara itaat
etme. D6nu§unuz ancak banadir. O zaman size yapmis.
olduklarmizi haber verecegim Kasas 8

-KULUN KALBINi BILEN ALLAH'IMIZDIR-

j^LiJl JjJ-s<9 (J tjC ilpL; dill J^liji <i-Xia U^ U /Jj-2^ !^JJ /r° j./?i tU-

*- insanlardan kimi vardir ki: «Allah'a inandik» der; fakat
Allah ugrunda eziyete ugratildigi zaman, insanlann i§kencesini
Allah'in azabi gibi tutar. Halbuki Rabbinden bir nusret gelecek
olsa, mutlaka, «Dogrusu biz de sizinle beraberdik» derler. iyi de,
Allah, herkesin kalbindekileri en iyi bilen degil midir?

Ankebut 10

144

A^lklama^Bu manaya gore, samimi iman sahibi olmayan bu gibi
kimselerin, Allah yolunda eziyete ugradrklannda, kar§ila§tiklan diinyevi
i§kenceleri, Allah'in ahiretteki azabina denk tutmalan anlatilmis. olur. Bir de,
«insanlardan gordiigii ezayi, Allah'in azabi imis. gibi sayar» manasi
verilmektedir.

-NUH A.S. KAC YIL YA§ADI-

& iff -£ a

^15 J) ^lill %' lil^-j *LfHl ^l^ij SES&i |J14J) 5^i]i 'ij

14*- Andolsun ki biz Nuh'u kendi kavmine gonderdik de o
bin yildan elli yil eksik bir sure onlarm arasinda kaldi. Sonunda
onlar zulumlerini surduriirken tufan kendilerini yakalayiverdi.

15*- Fakat biz onu ve gemidekileri kurtardik ve bunu
alemlere bir ibret yaptik.

16*- ibrahim'i de gonderdik. O kavmine soyle demisti:
Allah'a kulluk edin. O'na karsi gelmekten sakinin. Eger bilmis
olsaniz bu sizin icin daha hayirhdir Ankebut 14-16

-EN gURUK YUVA KiMIN YUVASIDIR-

41*- Allah'tan baska dostlar edinenlerin durumu, orumcegin

durumu gibidir. Orumcek bir yuva edinir; halbuki yuvalarm en

curiigu suphesiz orumcek yuvasidir. Keske bilselerdi!

A^lklama^Allah'tan ba§kasrm dost edinerek kendilerine destek
arayanlann durumu, ayette oriimcege benzetilmi§tir. Ayette ozlii olarak ifade
edildigi iizere, orumcek biitiin buriin evsiz degildir, kendine bir yuva edinir;
fakat orumcek yuvasmm ciirukliigu me§hur meseldir. I§te orumcegin edindigi
yuva ne kadar zayifsa, Allah'tan ba§kasinm destek ve himayesine
giivenenlerin tutamagi da oylesine curiiktur.

145

SjiUil VI l*li~ lij ^-UJ l^pJ JliiVl iiL^

43*- I§te biz, bu temsilleri insanlar icin getiriyoruz; fakat

onlan ancak bilenler du§unup anlayabilir Ankebut 41, 43

A^lklama^Kureyi-i'in cahilleri ve beyinsiz takimi, «Muhammed'in
Rabbi, sinekten, oriimcekten temsiller getiriyor» diye giiliip alay ediyorlardi.
Bu misallerin «insanlar» i9in verildigi belirtilerek, hayvandan farki olmayan
bu cahil ve du§uncesiz kimselerin bunu anlayamayacaklanna i§aret
edilmektedir

-HER CANLI BIR GUN OLUMU TADACAK-

jjjc>-lj uJ[ c Ooil ij&\'$ (t-jij \£

*- Her can olumu tadacaktir. Sonunda bize donduriileceksiniz.

Ankebut 57

-RIZKI DiLEDiGINE BOL BOL VERIR-

pA& j/j-i ASvj ill jj. <*-! jJ-£>j oi ^ (V s *^5 iS^^Jj^' -k-*4?. ***'

*- Allah nzki kullarmdan diledigine bol bol verir, diledigine de
kisar. §uphesiz Allah her §eyi hakkiyla bilendir Ankebut 62

-GOKTEN SU INDiRiP YERYUZUNU ALLAH'DAN

BA§KA KIM CANLANDIRABiLIR?-

jjiiJu V °f}S\ Jj 4% JiiSM Ji

*- Andolsun ki onlara: «G6kten su indirip onunla oliimunun
ardindan yeryuzunu canlandiran kimdir?» diye sorsan, mutlaka,
«Allah» derler. De ki: (Oyleyse) hamd da Allah'a mahsustur.
Fakat onlarm cogu (soyledikleri uzerinde) du§unmezler.

Ankebut 63

-BU DUNYA SADECE OYUN VE EGLENCEDIR-

146

*- Bu dunya hayati sadece bir eglenceden, bir oyundan
ibarettir. Ahiret yurduna (oradaki hayata) gelince, iste asil
yasama odur. Keske bilmis olsalardi! Ankebut 64

-GEMIYE BININCE NE DEDILER-

j^Sjj^ > 'Hj^' (J! p4*£ ^* ^jjJi 4j uw4^ *ui ij^i 4LL4J1 J ijiSj i^

*- Gemiye bindikleri zaman, dini yalniz O'na has kilarak
(ihlasla) Allah'a yalvanrlar. Fakat onlan salimen karaya
cikarmca, bir bakarsm ki, (Allah'a) ortak kosmaktadirlar.

Ankebut 65

ty NAMAZLARIN FARZ OLU$U ^

*- Haydi siz, aksama ulastigmizda (aksam ve yatsi vaktinde)
sabaha kavustugunuzda, gundiiziin sonunda ve ogle vaktine
eristiginizde Allah'i tesbih edin (namaz kilm), ki goklerde ve
yerde hamd O'na mahsustur Rum 17,18

A^lklama^Abdullah b. Abbas (r.a.)'dan gelen rivayete gore, bu ayet,
bes vakit namazi icine almaktadir. Bu sebeple ekseri alimler bes vakit
namazin Mekke'de farz kihndigi kanaatindedir. Hz. Peygamber (s.a.), bir
hadis-i serifte, buyiik sevap kazanmak isteyenlere bu ayeti okumalarmi
tavsiye etmistir.

-E§LER ARASINDA SEVGIYI VEREN ALLAH'DIR-

*- Kaynasmaniz icin size kendi (cinsi)nizden esler yaratip
aranizda sevgi ve merhamet peyda etmesi de O'nun (varligimn)

147

delillerindendir. Dogrusu bunda, iyi dii§iinen bir kavim icin
ibretler vardir Rum 21

-AYRI DIL, AYRI RENGI ANCAK ALLAH YARATIR-

dlJi J j| lioljJlj livxLJl lJ!Ax>-Ij ^j^ij Olj-«JL!l jl>- 4jIjI ^oj

*- O'nun delillerinden biri de, gokleri ve yeri yaratmasi,
lisanlarmizm ve renklerinizin degi§ik olmasidir. §iiphesiz bunda
bilenler icin (almacak) dersler vardir Rum 22

A?lklama^insanlann bir erkek ve bir kadindan yaratilmakla beraber
farkh ozelliklere sahip topluluklara aynlmis. olmalan konusunda Hucurat
Suresi 13. ayetin aciklamasina bakimz.

-AKRABAVE YOLDA KALMI§IN HAKKINI VER-

*- O halde sen, akrabaya, yoksula, yolda kalmisa hakkmi ver.
Allah'in nzasmi isteyenler icin bu, en iyisidir. iste onlar
kurtulusa erenlerdir Rum 38

A^lklama^Ayetteki «hakkim ver» diye ifadelendirilen emir, sila-i
rahimde bulunma, zekat verme, iyilik etme gibi manalarla tefsir edilmektedir.

-KIYAMET KOPUNCA NE DERLER-

*- Kiyamet koptugu gun, giinahkarlar, (diinyada) ancak pek

kisa bir sure kaldiklarma yemin ederler. iste onlar, (diinyada da

haktan) boyle dondiiriiliiyorlardi Rum 55

A^lklama^Ayette, bir yoruma gore, gunahkarlann bu yemininin
gercekle bagda§madigina; diger bir yoruma gore ise, kendilerine, kulluk
edebilmek icin yeterli sure verilmedigi §eklinde yanhs. bir iddiada
bulunacaklanna isaret olunmaktadir.

148
ANA BABAYA EYI DAVRAN

,J Jiwl (1)1 Oy^" (J ^U^ij J-Aj (ip U-Aj *tal 4ll^ Aj jJljJ jLUVl {^&JJ

i-

*- Biz insana, ana-babasina iyi davranmasmi tavsiye
etmisizdir. Cunku anasi onu nice sikmtilara katlanarak
tasimistir. Sutten aynlmasi da iki yil icinde olur. (l§te bunun
icin) once bana, sonra da ana-babana siikret diye tavsiyede
buhmmusuzdur. Donus ancakbanadir Lokman 14

-EVLADIN BABASINA, BABANIN EVLADINA HiCBIR

YARDIM EDEMEDIGi GUN-

*- Ey Insanlar! Rabbinize karsi gelmekten sakinin. Ne
babanin evladi, ne evladm babasi namma bir sey odeyemeyecegi
gunden cekinin. Bilin ki, Allah'in verdigi soz gercektir. Sakm
dunya hayati sizi aldatmazsin ve seytan, Allah'in affina
guvendirerek sizi kandirmasm Lokman 33

A^lklama^Herkesin kendi kaygisina du§ecegi kiyamet guniiniin
ahvali hakkinda 50k ozlii bilgi veren bu ayet ile, kafir olan babasina ahirette
faydasi dokunabilecegi iimidi besleyen bazi miiminlere, bu imkanin
bulunmadigi da bildirilmi§ olmaktadir.

^ YERI GOGU ALLAH ALTI GUNDE YARATTI *W

bj^te 5UI «jL5 Mj Lij ilr? fi?^ ilr? f*-^

4*- Gokleri, yeri ve bunlarm arasindakileri alti gunde
(devirde) yaratan, sonra arsa istiva eden Allah'tir. O'ndan baska

149

ne bir dost ne de bir §efaatcmiz vardir. Artik du§iiniip ogut
almaz mismiz?

i.

7*- O (Allah) ki, yarattigi her §eyi guzel yapmis. ve ilk ba§ta
insani camurdan yaratmi§tir.

8*- Sonra onun ziirriyetini, dayaniksiz bir suyun oziinden
iiretmi§tir.

9*- Sonra onu tamamlayip §ekillendirmi§, ona kendi
ruhundan uflemi§tir. Ve sizin icin kulaklar, gozler, kalpler
yaratmi§tir. Ne kadar az §ukrediyorsunuz! Secde 4, 7-9

-GUNAHKARLAR O GUN BASINI ONE EGER-

*- O gunahkarlarm, Rableri huzurunda ba§larmi one
egecekleri, «Rabbimiz! Gordiik duyduk, §imdi bizi (dunyaya)
geri gonder de, iyi i§ler yapalim, artik kesin olarak inandik»
diyecekleri zamani bir gorsen! Secde 12

-YUCE ALLAH DILESE HERKESE HIDAYET VERIRDi-

jli-l 2j^ &^4>- (j^^ ^ Jj-2-Sl J>- ^^j ^4d^* ,_r^ J^ ^'^ ^-? 3-Jj

*- Biz dilesek, elbette herkese hidayetini verirdik. Fakat,
«Cehennemi hem cinlerden hem insanlardan bir kismiyla
dolduracagim» diye benden kesin soz cikmi§tir... Secde 13

150

Aciklama^Allah Teala insanlan ve cinleri cebren cennet veya
cehenneme sevketseydi, kulun hiirriyet ve iradesinin, bunlara bagh imtihanin
manasi olmazdi. Miikellefler, kendi iradeleriyle hidayet ve cennet, yahut
dalalet ve cehennem yolunu sececeklerdir.

-BUYUKLUK TASLAMADAN KIM SECDE EDER-

*- Bizim ayetlerimize ancak kimseler inanirlar ki, bunlarla
kendilerine ogtit verildiginde, buyukluk taslamadan secdeye
kapamrlar ve Rablerini hamd ile tesbih ederler Secde 15

A^lklama^Bu ayet secde ayetidir. Bu konuda Ebu Hiireyre (r.a.)in
rivayet ettigi bir hadis-i §erifin meali §6yledir: Insanoglu secde (ayetini)
okuyup secde ettigi zaman, §eytan aglayarak ^ekilir ve «Eyvahlar olsun!
Ademoglu secde ile emrolundu, secde etti ve cenneti kazandi; ben ise secde
ile emredilince direndim ve sonum ates. oldu» der.

-YATAKLARINDAN KIMLER UZAK KALIR-

*- Korkuyla ve umutla Rablerine yalvarmak tizere (ibadet
ettikleri icin), vucutlan yataklardan uzak kahr ve kendilerine
verdigimiz nziktan Allah yolunda harcarlar Secde 16

"W ZIHAR NE DEMEK ^W

1

1 , , J. r

jjsj l y£-\ JjJij 4illj liv^ljiL (i-^ji (i-^i^ £*^J S*^*°' J"*^" ^°J |*-^J^4-°I

*- Allah, bir adamm icinde iki kalp yaratmadigi gibi, «zihar»
yaptigmiz e§lerinizi de analarmiz yerinde tutmadi ve

151

evlathklarmizi da 6z ogullarmiz olarak tanimadi. Bunlar sizin
agizlarmiza geliveren sozlerden ibarettir. Allah ise gercegi
soyler ve dogru yola O eri§tirir Ahzab 4

A?lklama^Araplar arasindaki bir gelenege gore, bir adam kansrna
«sen bana anamin sirti gibisin» dedi mi, o kadin kendi anasi gibi sayihr ve
artik o adam ona yana§amazdi. I§te buna «zihar» denirdi. Ayette, bir insanda
iki kalbin birarada bulunmadigi gibi, hem annelik hem zevceligin, hem ba§ka
soydan evlathk hem gercek ogul olma vasfmin birle§emeyecegi
anlatilmaktadir. Kur'an, Araplardaki bu iki gelenegi (zihar ve evlathk
edinmeyi) tammami§tir. Zihar yapilmasi halinde, ceza olmak iizere «keffaret»
hiikmii getirilmi§tir (bak. Miicadele 58/ 1-4). Ayette Araplar arasinda akilh
ki§ilerin iki kalp ta§idigi yolundaki inanca i§aret olundugu da bazi tefsirlerde
belirtilmektedir.

-KALBINDEN BILE BILE YAPTIGINDAN GUNAH VAR-

<uil jlSj li^ijJLs ojJLxj Li /jSoj <u i'Lk^-l L«_j ^LJj- livlip ,j~Jj A-S\JIj_«j

*- Onlari (evlat edindiklerinizi) babalanna nisbet ederek
caginn. Allah yaninda en dogrusu budur. Eger babalannin kim
oldugunu bilmiyorsaniz, bu takdirde onlari din karde§leriniz ve
goriip gozettiginiz kimseler olarak kabul edin. Yanilarak
yaptiklarmizda size vebal yok; fakat kalplerinizin bile bile
yoneldiginde gunah vardir. Allah bagi§layandir, esirgeyendir.

Ahzab 5

-PEYGAMBER HANIMLARI, MUMiNLERIN

ANALARIDIR-

(Jjl '^4^ l >h f^j^l IjJjIj p-f\&>\ ^r'jj'j j*-fry^'l d^? ui^P-k JJI tsp

152

*- Peygamber, muminlere kendi canlanndan daha yakmdir.
E§leri, onlann analandir. Akraba olanlar, Allah'in Kitabina gore,
(mirascilik bakimindan) birbirlerine diger muminlerden ve
muhacirlerden daha yakmdirlar; ancak, dostlarmiza uygun bir
vasiyet yapmaniz miistesnadir. Bunlar Kitap'ta yazili
bulunmaktadir Ahzab 6

A^lklama^Onceleri, miiminler, bir aile gibi birbirlerine mirasci
olurlarken; bu ayetle, miras9ihkta akrabahga oncelik verilmi§tir.

-PEYGAMBER HANIMLARININ,

HAYASIZLIKLARININ CEZASI IKI KATIDIR-

jl£j (J-uLjws <_J|JI*JI Li i ac.1.^1 A^ya aJL>-Lsj />&-* >-—''->. (V« r_s~J' *U^J u

Pr^J Jbl jp dJLji

30*- Ey peygamber hanimlan! Sizden kim acik bir hayasizlik
yaparsa, onun azabi iki katma cikanhr. Bu, Allah'a gore
kolaydir.

32*- Ey Peygamber hanimlan! Siz, kadmlardan herhangi biri
gibi degilsiniz. Eger (Allah'tan) korkuyorsaniz, (yabanci
erkeklere kar§i) cekici bir eda ile konu§maym; sonra kalbinde
hastalik bulunan kimse iimide kapihr. Giizel soz soyleyin.

Ahzab 30, 32
A^lklama^Ayette ge9en emir, her ne kadar Resulullah (s.a.)in
hanimlan icin buyurulmuij ve onlann ozel durumlan vurgulanmi§ ise de,
hukum, biitiin miisliiman hammlara §amildir.

-EHL-I BEYT KIMLER-

153

jj\ g taj $J g lajj C-iJ I Aft I J~>-jJl lisle- C^aJlJ dill Jbjj t£| *ij—»jj «3)l /V^J

*- Evlerinizde oturun, eski cahiliye adetinde oldugu gibi
acilip sacilmaym. Namazi kihn, zekati verin, Allah'a ve
Resuliine itaat edin. Ey Ehl-i Beyt! Allah sizden, sadece gunahi
gidermek ve sizi tertemiz yapmak istiyor Ahzab33

Agiklama^Ayette hitabedilen Ehl-i Beyt, Resulullah'in ev halkidir.
Ehl-i Beyt hususunda en uygun goriis. §udur: Allah Resulii'niin evlatlan,
e§leri, torunlan olan Hasan ve Hiiseyin ve damadi Hz. Ali, Ehl-i Beyt'i te§kil
ederler.

-ALLAH'I COK ZIKRET-

IJ42J) %Jj \& ij^j (4V$ttf & & Ijj^ril \jd ^„JJI \£\l

41 *- Ey inananlar! Allah'i cokca zikredin.

42*- Ve O'nu sabah-aksam tesbih edin Ahzab 41,42

A^lklama^Sabah-ak-iambutun vakitleri icine almaktadir. Tesbih ve
zikir, oncelikle «Subhanellah», «Elhamdulillah», «La ilahe illallah», «Allahii
ekber» ve «La havle vela kuvvete ilia billahi'l-aliyyi'l-azim» ifadeleriyle
yapihr.

-MELEKLER MUMINLERE iSTIGFAR EDER-

*- Sizi karanhklardan aydmliga cikarmak icin uzerinize
rahmetini gonderen O'dur. Melekleri de size istigfar eder. Allah,
muminlere karsi cok merhametlidir Ahzab 43

PEYGAMBERiMIZE (s.a.v.) HELAL KILINANLAR

154

1

tuT'Gr dSU cJfc iij ^ij^-i c^i txJi di>-ij]i dii HJuU-i ui |iii i^i c

(jJji-La. ^1 dlj'*^U- OUjj dlJU- OUjj d-LiU-S- OUjj diJLf- OUj dills- iill

Lg->c5ojL*^j jl "oXJl 2ljl jj Ta^-U I ^ .C. s i olLaj j| «u^aj^ Srlalj iJJJLo

*- Ey Peygamber! Mehirlerini verdigin hanimlanni, Allah'in
sana ganimet olarak verdigi ve elinin altinda bulunan cariyeleri,
amcanm, halanm, daymm ve teyzenin seninle beraber goc eden
kizlarmi sana helal kildik. Bir de Peygamber kendisiyle
evlenmek istedigi takdirde, kendisini peygambere hibe eden
mumin kadini, diger muminlere degil, sirf sana mahsus olmak
iizere (helal kildik). Ku§kusuz biz, hanimlan ve ellerinin altinda
bulunan cariyeleri hakkmda miiminlere neyi farz kildigimizi
biliriz. (Bu hususta ne yapmalan lazim geldigini onlara
acikladik) ki, sana bir zorluk olmasin. Allah bagislayandir,
merhamet edendir Ahzab 50

A^lklama^Nisa suresinin iiciincii ayetinde dortten fazla evlenmeye
izin verilmedigi halde, bu ayette Resulullah'in dortten fazla hanimla
evlenmesine miisaade edilmi§tir. Resulullah'a has olan bu miisaadenin
hukuki, ictimai, siyasi ve egitimle ilgili sebepleri vardir.

Hz. Peygamber di§indaki miiminlere verilen birden fazla evlilik izni ve
bunun smirlan hakkmda bak. Nisa 4/3 'iin aciklamasi.

-DAVETE ICABET NASIL OLMALI-

^jjj&fcyj- *\Jd? J,], liG jiji jl ^[ ^Jl OjJ Ijli-X' ^ Ijj^l '{ji JUl I^jI li

OjJii; u> w i^ , ^' ^J IjJ-^Li Ao>~*l* iiii IjJ^-ili (U^f-i ii| (>^j v|

* - Ey iman edenler! Siz, bir yemege caginlmadikca, zamanini
gozetmeksizin, Peygamber'in evlerine girmeyin. Ancak davet
edildiginiz vakit girin. Yemegi yediginizde hemen dagilm,
sohbete dalmayin. £unku bu hareketiniz Peygamber'i uzmekte,
fakat o (size bunu soylemekten) utanmaktadir. Ama Allah, hakki
soylemekten cekinmez. Peygamber'in hanimlarmdan bir §ey
istediginiz zaman perde arkasindan isteyin. Bu, hem sizin

155

kalpleriniz, hem de onlarm kalpleri icin daha temiz bir
davranistir. Sizin Allah'in Resulunu uzmeniz ve kendisinden
sonra onun hanimlanni nikahlamaniz asla caiz olamaz. £unku
bu, Allah katmda buyiik (bir gunah) tir. Ahzab 53

A^lklama^Bu ayet, Hz. Peygamber'in evine yemekten once gelen,
yemek hazir oluncaya kadar bekleyen, yemekten sonra da kalkrp gitmeyenler
hakkinda nazil olmu§rur. Ayet-i kerime, musliimanlann Resulullah'a ve
hane-i saadete kar§i nasil davranacaklanm, birbirlerine kar§i nasil muamele
edeceklerini bildirmektedir. Buna gore bir kimsenin ba§kasim rahatsiz
etmemesi, evinde huzur ve istirahatini bozmamasi, davet edildiginde
bildirilen zamandan once gitmemesi, yemekten sonra fazla oturmamasi
gerekmektedir.

PEYGAMBERE (s.a.v.) SALAT-I SELAM ALLAH EMRI

U_JLLj' Ij^JL^j aIIp- l«JLi> \yj*\ /tjJJI Lg_il tJ TgJI Ap jj I ■/» ■ AxSoJLaj ill j|

*- Allah ve melekleri, Peygamber'e cok salevat getirirler. Ey
muminler! Siz de ona salevat getirin ve tam bir teslimiyetle
selam verin Ahzab 56

A^lklama^Allah'in salevati, rahmet etmek ve kulunun §amm
yiiceltmektir. Meleklerin salevati, Peygamber'in §anim yiiceltmek,
muminlere bagis. dilemek anlaminadir. Miiminlerin salati ise, dua anlamina
gelmektedir. Allah biitiin muminlere, peygamberlerine salat ve selam
getirmelerini emretmekte ve ona saygi gostermelerini istemektedir.
«Allahiimme salli ala Muhammedin» demek salat, «Esselamu aleyke
eyyuhe'n-nebiyyii» demek selamdir. Peygamberimizden rivayet edilen cok
sayida salevat-i §erife vardrr. Bunlan okumak, mumkiin oldugu kadar cok
salat ve selam getirmek, Peygamber'in sevgisini celbeder, §efaatine sebep
olur.

-iFTIRA EN BUYUK GUNAH-

*- Mumin erkeklere ve mumin kadinlara, yapmadiklan bir
seyden dolayi eziyet edenler, suphesiz bir iftira ve apacik bir
gunah yuklenmislerdir Ahzab 58

-KADINLAR DI§ARDA DI§ ORTULU OLMALI-

156

( j-^j!A>- ^jj* (j-^lc- Cjy^i C&'ij* 1 j^-^Jj ^'^j l ^-U - 'jj i J^ t^JI ^?J ^

*- Ey Peygamber! Hanimlarma, kizlarma ve miiminlerin
kadmlarma (bir ihtiyac icin disari ciktiklan zaman) dis ortiilerini
iistlerine almalanni soyle. Onlarin tanmmasi ve incitilmemesi
icin en elverisli olan budur. Allah bagislayandir, esirgeyendir.

Ahzab 59

-IKI YUZLUNUN KALBI HASTALIKLIDIR-

*- Andolsun, iki yiizluler, kalplerinde hastalik bulunanlar
(fuhus dusuncesi tasiyanlar), sehirde kotii haber yayanlar (bu
hallerinden) vazgecmezlerse, seni onlara musallat ederiz (onlarla
savasmani ve onlan sehirden siiriip cikarmani sana emrederiz);
sonra orada, senin yaninda ancak az bir zaman kalabilirler.

Ahzab 60

-KIYAMET NE ZAMAN-

Oj£> ipLUl JjJ kiLjJij LSJ 4i)l .up Lg-Up Ccj. Ji ipLUl ^p JAxJl dJUll.

*- Insanlar sana kiyametin zamanini soruyorlar. De ki: Onun
bilgisi Allah katmdadir. Ne bilirsin, belki de zamani yakindir.

Ahzab 63

-KAFIRLERE £ILGIN ATE§ VARDIR-

% Qj ^/^ ^ t^^M 0i^~ C^4J| te*^ $ ^-'j 5-l^ 1 ^ ^ ^1

UU»lj dill IjJUsl Uxli b jjjjjjj juJl (J 1^Aj->-j lUl4j fjj (CT)Z>j} Yj\ ■."'*

157
"Ej ({67 J) %JJ\ Ijjl^ts £i[j£j E"3U llXLl % "Ej ijJiij |J66J| ^i^Jl

64 * - Su muhakkak ki, Allah kafirleri rahmetinden kovmus ve
onlara cilgm bir ates hazirlamistir.

65*- (Onlar) orada ebedi olarak kalacaklar, (kendilerini
koruyacak) ne bir dost ne de bir yardimci bulacaklardir.

66*- Yuzleri ateste evrilip cevrildigi gun: Eyvah bize! Keske
Allah'a itaat etseydik, Peygamber'e de itaat etseydik! derler.

67*- Ey Rabbimiz! Biz reislerimize ve buyiiklerimize uyduk
da onlar bizi yoldan saptirdilar, derler.

68*- Rabbimiz! Onlara iki kat azap ver ve onlari biiyiik bir
lanetle rahmetinden kov Ahzab 64-68

-IN SAN CAHIL VE ZALiMDIR-

L^La ^yLLilj IgJLLoji jl ijy.U J^5r'j iT0J*\j OljJi-~JI <ip iiLa^l L^i'Jp Lj|

1.

1* J, J" „ ^ J-i > . • ^

*- Biz emaneti, goklere, yere ve daglara teklif ettik de onlar
bunu yiiklenmekten cekindiler, (sorumhilugundan) korktular.
Onu insan yuklendi. Dogrusu o cok zalim, cok cahildir.

Ahzab 72
A^lklama'Wnsana yiiklenen emanet, i§lenmesinde sevab, terkinde
ikab olan ibadet ve davrani§larla, akil ve du§iince kabiliyetidir. Kulluk ve akil
emanetine riayet edilmezse, zuliim ve bilgisizlige sapilmi§ olur. Bu emaneti
vermekle Allah, insani teklifleriyle sorumlu tutmu§ ve boylece onu imtihan
etmi§tir.

^W O GUN KIMLER SEFAAT EDEBILIR "W

liSj Jli liU IjJli (i-g-;jJi ^p fji 'Hls^" ^ ^ (iA^i °- lL * p *pLLiJl ^iij Yj

^Jdi J ^iji ^ij Jii ipii

158

*- Allah'in huzurunda, kendisinin izin verdigi kimselerden
basjtasmm §efaati fayda vermez. Nihayet onlann yureklerinden
korku giderilince: Rabbiniz ne buyurdu? derler. Onlar da: Hak
olani buyurdu, derler. O, yucedir, buyuktur Sebe 23

A^lklama^Ayette §efaat i^in izin (jikinca, §efaat edenlerle kendilerine
§efaat edileceklerin kar§ilikh konu§malanna i§aret edilmektedir.

-VARLIKLI VE §IMARIKLAR NE DEMi§TI-

bjj*)S *j (iiLojl \s U Liji^Ji Jli V[ jj JJ ^o iiji j IjJLojl Uj

34*- Biz hangi ulkeye bir uyanci gondermi§sek mutlaka
oranm varlikh ve §imank ki§ileri: Biz, size gonderilmis. olan §eyi
inkar ediyoruz, demi§lerdir.

35*- Ve dediler ki: Biz malca ve evlatca daha coguz, biz
azaba ugratilacak da degiliz.

\ ^^ , , ..^ i -„~^., *-, J Ja . - 1 -i

36*- De ki: Rabbim, diledigine bol nzik verir ve
(dilediginden) kisar; fakat insanlann cogu bilmezler.Sebe 34-36

-KULU, ALLAH'A (c.c.) YAKLA§TIRAN NE MAL

NEDE EVLATTIR-

37*- Sizi huzurumuza yakla§tiracak olan ne mallarmizdir ne
de evlatlarmiz. iman edip iyi amelde bulunanlar mustesna;
onlara yaptiklarmin kat kat fazlasi mukafat vardir. Onlar
(cennet) odalarmda guven icindedirler.

- ,j '■ s ■ - ~ j - '_. ' . s

L)jJ 0&- i_->l JLiJl (J dJiJjl ^ V>-Iij> liitjl (J JIjLIj /pj-ilj

159

38*- Ayetlerimizi bo§a cikarmaya cah§anlara gelince, onlar

da azapla yuz yiize birakilacaklardir Sebe 37, 38

^f/ 7 IKI DENIZ BiRBiRINE BENZEMEZ ^ff

LS' /t-^j ?y°?\ 7"-° IJl*j 4 j )j~"' AjL-° Oui i_jJLp Ijl& jr^>tJi (_c»i»1j Lij

*- Iki deniz birbirine e§it olmaz. Bu tathdir, susuzlugu keser,
icilmesi kolaydir. Su da tuzludur, acidir (bogazi yakar)
Hepsinden de taze et (bahk) yersiniz ve giyeceginiz sus e§yasi
cikanrsmiz. Allah'm lutfundan (nasibinizi) arayip da
§ukretmeniz icin gemilerin, denizi yarip gittigini goriirsun.

Fatir 12
A^lklama^Suyu tath ve aci olan iki deniz birbirine nasil e§it degilse,
inananla inanmayan da birbirine e§it degildir.

-BIR KIMSE BASKA KiMSENIN GUNAHINI

YUKLENEMEZ-

i , *
di?

*- Hicbir gunahkar ba§kasmm giinahmi yiiklenmez. Yiikii
(giinahi) agir gelen kimse onu ta§imak icin (ba§kasmi) cagirsa,
bu cagirdigi akrabasi da olsa, onun yiikunden bir §ey
yiiklenmez. Sen ancak gormeden Rablerinden korkanlan ve
namazi kilanlan uyarabilirsin. Kim temizlenirse o, kendi
menfaatine temizlenmi§ olur. D6nii§ Allah'adir Fatir 18

A^lklama^Bu ayet-i kerimede herkesin kendi gunahmdan sorumlu
olacagi, hig kimsenin bir ba§kasinm gunahmdan sorumlu tutulmayacagi ifade
edilmektedir. Ancak, kotiiliikte cigir acanlar hem kendi giinahlanndan
sorumlu, hem de o giinahi i§leyenlerin kotiiliigiinden sorumlu olur. Nitekim
Peygamberimiz, «Kim bir kotii adet cikanrsa, ona, hem onun giinahi, hem de
onu isjeyenlerin giinahi vardir» buyurmu§tur

160
-GORENLE, KOR BIR OLUR MU?-

19, 20, 21*- Korle goren, karanhkla aydmlik, golge ile sicak
bir olmaz.

22*- Dirilerle oluler de bir olmaz. Suphesiz Allah, diledigine

i§ittirir. Sen kabirlerdekilere i§ittiremezsin! Fatir 19-22

A^lklama^iman, bilgi, hikmet ve akil sahibi, ahlakh, faziletli
kimseler ile bunlann takip ettigi hak yol ve nail olacaklan uhrevi nimetler ile
imansiz, bilgisiz, akil, basiret, ahlak ve faziletten yoksun kimseler ve bunlann
takip ettikleri batil yol ve ugrayacaklan uhrevi azap, kesinlikle bir tutulamaz.

-CESIT CESIT MEYVEYI VEREN ALLAH (c.c.)~

il>- Jti-I ^oj LgJljJl lilUk oljlc aj ll>-^>-U i\s> jUJUl j* £-JV&\ b\yl\

*- Gormedin mi Allah gokten su indirdi. Onunla renkleri
ce§it ce§it meyveler cikardik. Daglardan (gecen) beyaz, kirmizi,
degi§ik renklerde ve simsiyah yollar (yaptik) Fatir 27

-EN COK ALLAH (cc.)'DAN ALIMLER KORKAR-

ollp ^o ill LS ^ : \s[ diiiS' <oljJl i_ipt *\jui\j OljjJlj (j-uJl ^oj

. . , 4 J. a

« • • * ' ^* I • I li I \ ' II

*- insanlardan, hayvanlardan ve davarlardan da yine boyle
turlu renkte olanlar var. Kullan icinden ancak alimler, Allah'tan
(geregince) korkar. Suphesiz Allah, daima ustiindur, cok
bagi§layandir Fatir 28

161

A^lklama^Alimler, Allah'i bilen ve O'na tazimde bulunarak saygi
besleyenlerdir. Bir hadiste «Rutbelerin en yiiksegi ilim rutbesidir» denilir.
Ayette bahsi gecen ilim, imanla birle§en ilimdir. £unkii iman ahiret hayatim
da garanti altina ahr; imansiz ilim ise insanlara sadece gecici diinya faydalan
saglar.

-GIZLI VE A§IKAR SADAKA VERENLER, ZARARA

UGRAMAZLAR-

jjj>-Jj ZS%*j \j+* °^&}j LC IjJLJJlj oj_UkJl IjJalilj 4Ul £Az£ Jj-bo /jt^\ 0\,

is ' s*

* - Allah'm kitabini okuyanlar, namazi kilanlar ve kendilerine
verdigimiz nziktan (Allah icin) gizli ve acik sarfedenler, asla
zarara ugramayacak bir kazanc umabilirler Fatir 29

-EN BUYUK FAZILET HANGISI-

^xJl l./gaJl j_& dJQi dill jiL> OJj-jJ-li J->LS> ^JUj

*- Sonra Kitab'i, kullanmiz arasmdan sectiklerimize verdik.
Onlardan (insanlardan) kimi kendisine zulmeder, kimi ortadadir,
kimi de Allah'm izniyle hayirlarda one gecmek icin yan§ir. i§te
biiyiik fazilet budur Fatir 32

A^lklama^Kendisine zulmetmek, Kur'an'a gore amel etme ydniinde
kusur etmek; ortada olmak, giinahi sevabina denk olmak; hayirda one
gecmek, Kitab'a uygun olan davram§a ba§kalanm da yoneltmek §eklinde
tefsir edilmi§tir.

Ayette gecen «zalim» ve «muktesid» kelimeleri muhtelif manalarda
yorumlanmi§ olmakla birlikte, cumhura gore her ikisi de miiminlerde
bulunabilen sifatlardir. Kafirlerin sifatlan sonraki ayetlerde belirtilecektir.

-IPEK ELBISEYi KIM GIYECEK-

162

*- (Onlarin mukafati), icine girecekleri Adn cennetleridir.
Orada altin bilezikler ve incilerle siislenirler. Orada giyecekleri

elbiseleri de ipektir Fatir33

^pBIZi KABIRDEN KIM KALDIRDI DIYECEKLER^T

52*- (I§te o zaman:) Eyvah, eyvah! Bizi kabrimizden kim
kaldirdi? Bu, Rahman'in vadettigidir. Peygamberler gercekten
dogru s6ylemi§ler! derler.

53*- Olan muthi§ bir sesten ibarettir. Bunun iizerine onlarin
hepsi hemen huzurumuzda hazir bulunurlar.

Oj ^ Slji ^ (J57J) 5jijb U ;3j i^li i^s ^ |J56J) &JS& dlirjNI

55*- O gun cennetlikler, gercekten nimetler icinde safa
siirerler.

56*- Onlar ve e§leri golgeler altinda tahtlara kurulurlar.

57*- Orada onlar icin her ce§it meyve vardir. Butiin arzulan
yerine getirilir.

58*- Onlara merhametli Rabb'in soyledigi selam vardir.

Yasin 52, 53, 55-58

-O GUN GUNAHKARA AYRIL DENIR-

59*- «Aynhn bir tarafa bugun, ey gunahkarlar!»

163

82*- Bir §ey yaratmak istedigi zaman Onun yaptigi «01»

demekten ibarettir. Hemen oluverir Yasin 59, 82

^|7 GOKLERI SEYTANDAN KORUDUK ^

6*- Biz yakm gogu, bir susle, yildizlarla susledik.
7*- Ve (gokyuzunu) itaat di§ina cikan her §eytandan
koruduk Saffat6, 7

-ZAKKUM ZALIMLERE YEDiRiLIR-

§J67 J) ^ & BjiJ £fe ^

63 *- Biz onu (zakkumu) zalimler icin bir fitne (imtihan)
kildik.

64*- Zira o, cehennemin dibinde bitip yeti§en bir agactir.

65*- Tomurcuklan sanki §eytanlarm ba§lan gibidir.

66*- (Cehennemdekiler) ondan yerler ve kannlarini ondan
doldururlar.

67*- Sonra zakkum yemeginin iizerine onlar icin, kaynar su
kan§tinlmi§ bir icki vardir Saffat 63-67

-IBRAHIM A.S. PUTLARI NASIL KIRMISTI-

68*- Sonra kesinlikle onlarm donu§u, cilgin ate§e olacaktir
(J90J) ^ii '^ \$& (J89J) f^is ji jLii ^88)^1 J b& j&i

E.

^ ££ (J92J) ^1l2 V^Jau^91J) o^S Nl Jlii j^fil rjl £#

164

fj95j| dj^ is (SjJuiSt Jli (J94J) o^ji 5^1 l}Mi (^93J) o^L, Cp.

88*- Bunun iizerine Ibrahim yildizlara soyle bir bakti.

89*- Ben hastayim, dedi.

90*- Ona arkalarmi doniip gittiler.

91, 92 * - Yava§ga putlarinin yanma vardi. (Oraya konmu§ yemek-
leri goriince:) Yemiyor musunuz? Neden konu§muyor sunuz? dedi.

93 *- Bunun iizerine, yanlanna gelip sag eliyle vurdu (kmp
gecirdi.)

94*- (Putperestler) kosarak ibrahim'e geldiler.

95, 96*- Ibrahim: Yonttugunuz seylere mi ibadet edersiniz!
Oysa ki sizi ve yapmakta olduklarmizi Allah yaratti, dedi.

Saffat 68, 88-96

-IBRAHIM A.S. ATESE ATILMASI-

OJi^/l J iHk^i \±s ^ Ijlljti (J97J) pj^Ll J lj& iStS *} \Jj\ ijJli

97*-Onun icin bir bina yapm ve derhal onu atese atm! dediler
98*- Boylece ona bir tuzak kurmayi istediler. Fakat biz onlan

alcaklardan kddik.
99, 100*- (Oradan kurtulan Ibrahim:) Ben Rabbime

gidiyorum. O bana dogru yolu gosterecek. Rabbim! Bana

salihlerden olacak bir evlat ver, dedi.

101 *- Iste o zaman biz onu uslu bir ogul ile mujdeledik.

Saffat 97-101

-ISMAIL A.S. KURBAN EDILiSi-

165

102*- Babasiyla beraber yiiriiyiip gezecek caga erisince:
Yavrucugum! Riiyada seni bogazladigimi goriiyorum; bir diisiin,
ne dersin? dedi. O da cevaben: Babacigim! Emrohmdugun seyi
yap. insallah beni sabredenlerden bulursun, dedi. Saffat 102

A?lklama^l02-lll. ayetlerde Hz. ibrahim'in oglunu kurban etmesi
anlatihr. Bu kissa bir imtihandir. Bu imtihan, peygamber olan baba ile oglu
arasinda cereyan etmi§tir. Soyle ki, Hz. ibrahim'in iki oglu vardi: ismail ve
ishak. Kur'an-i Kerim'de kurban edilecek cocugun isminden soz edilmez.
Ama tefsircilerin kanaatine gore bu, ismail'dir. Zira olay gocten hemen sonra
olmu§tur ki, o zaman ismail vardi. Ayrica olay Mekke'de gecmiijtir.
Mekke'ye gelen de ismail'dir. ibrahim (a.s.) gece riiyasinda, birisinin
kendisine, «Allah sana oglunu bogazlamam emrediyor» dedigini duymu§,
sabah olunca bunun §eytandan mi, Rahman'dan mi oldugu hususunda
tereddiit etmi§, iic gece riiyayi iist iiste goriince bunun Allah'tan oldugunu
anlami§tir.

C 109 >

103, 104, 105, 106*- Her ikisi de teslim olup, onu aim
iizerine yatinnca: Ey ibrahim! Riiyayi gerceklestirdin. Biz iyileri
boyle mukafatlandinnz. Bu, gercekten, cok acik bir imtihandir,
diye seslendik.

107, 108, 109*- Biz, ogluna bedel ona buyuk bir kurban

verdik. Geriden gelecekler arasinda ona (iyi bir nam) biraktik:

Ibrahim'e selam! dedik Saffat 102-109

A^lklama^Son Peygamber'in iimmeti ona salatii selam okurken Hz.
ibrahim'i de anar, onu hayirla yadederler.

166

-YUNUS A.S. 'MI BALIK NASIL YUTMU§TU-

Otf J ^i V>ii (J142J) LJi >kj ojll iifciu ^141J) Ou^Iil ^0 5l&
jij jT^iJL. aljiii (^144^ 5ji£2! {>jj lii^M J <i~U (^143^5) 2r^4^l 5?

139*-Dogrusu Yunus da gonderilen peygamberlerdendi.
A5iklama^ 139-148. ayetlerde de Hz. Yunus'un kissasi anlatihr:

140*- Hani 0, dolu bir gemiye binip kacmi§ti.

141 * - Gemide olanlarla kar§ilikh kur'a cektiler de
kaybedenlerden oldu.

A^iklama^Yunus kissasi ifinbak. Enbiya 21/87'nin a^iklamasi

142*- Yunus kendini kinayip dururken onu bir balik yuttu.

143, 144*- Eger Allah'i tesbih edenlerden olmasaydi, tekrar
dirilecekleri gune kadar onun karnmda kalirdi.

145*- Halsiz bir vaziyette kendisini di§an cikardik.

146*- Ve iistune (golge yapmasi icin) kabak turiinden genis.
yaprakh bir nebat bitirdik.

147*- Onu, yuz bin veya daha cok ki§iye peygamber olarak
gonderdik.

148*- Sonunda ona iman ettiler, bunun uzerine biz de onlan
bir sureye kadar ya§attik Saffat 139-148

-HA§A KIZLAR ALLAH'IN (c.c.) DEDILER-

167

|jl 5 3 J) cr^Jl ji olldl L5 Ik>i

149*-Putperestlere sor:Kizlar Rabbinin de erkekler onlann mi?

150*- Yoksa biz melekleri onlann gozii oniinde kiz olarak mi
yarattik?

151, 152*- Dikkat edin, kesinlikle yalan uydurup soyliiyorlar;
«Allah dogurdu» diyorlar. Onlar §uphesiz yalancidirlar.

153 *- Allah, kizlan ogullara tercih mi etmi§! Saffat 149- 153

^|7 DAVUD A.S.'A GELEN DAVACILAR NE DEDI ^

^JuC>_ X* 1 : la 5u ( J«j jU.J?> i_iii ^ IjJIi (*-^ \'y^ *j\* [I* IjJLi-S i}

22*-«Korkma! Biz birbirine hasim iki davaciyiz, aramizda
adaletle hiikmet, haksizlik etme; bize dogru yolu goster»

yjLL\

23*- (Onlardan biri §6yle dedi:) Bu, karde§imdir. Onun
doksan dokuz koyunu var. Benimse bir tek koyunum var. Boyle
iken «Onu da bana ver» dedi ve tarti§mada beni yendi.

4s' ^ t ^ ' ^ j i» ^ ^ j^ jl . ^ ^ ' ^

0L3 Clcl ijli ^Jij > La (U^J OU-LsaJl IjJLkPj ly^l ^J JJl V| j^«J (^
Oulj Lo Ij *>-j *jj ~^a.».".-iU

24*- Davud: Andolsun ki, senin koyununu kendi koyunlanna
katmak istemekle sana haksizhkta bulunmu§tur. Dogrusu

168

ortakcilann cogu, birbirlerinin haklanna tecavuz ederler. Yalniz
iman edip de iyi isler yapanlar mustesna. Bunlar da ne kadar az!
dedi. Davud, kendisini denedigimizi sandi ve Rabbinden magfiret
dileyerek egilip secdeye kapandi, tevbe edip Allah'a yoneldi

25*- Sonra bu tutumundan dolayi onu bagi§ladik. Ku§kusuz
yanimizda onun yiiksek bir makami ve giizel bir gelecegi
vardir Sad 22-25

-EYYUB A.S. HASTALIGI-

k_j|Jlc-j y ■ ■,-"•; jllgl.t, II rj-^a <jl <oj (_£iL> i| ^d LjaIc- IS'ilj

41*- (Resulum!) Kulumuz Eyyub'u da an. O, Rabbine:
Dogrusu §eytan bana bir yorgunhik ve eziyet verdi, diye
seslenmi§ti.

42*- Ayagini yere vur! i§te yikanacak ve icilecek soguk bir
su (dedik).

A^lklama^Rahatsizlanan Eyyub (a.s.), bu su ile yikanmis, mucize
olarak i9 ve dis hastahklannin hepsinden bu sayede kurtulmustu.

43*- Bizden bir rahmet ve olgun akil sahipleri i9in de bir
ibret olmak uzere ona hem ailesini hem de onlarla beraber bir
mislini bagi§ladik.

A^lklama 1 ^ Hz. Eyyub ve ailesi darmadagm halde iken bir araya
toplanmis, saydan eskisinden bir kat daha artmis, kayiplar fazlasiyla telafi
edilmistir.

, -« j • J- -. * t _ -. ' - *.

44*- Eline bir demet sap al da onunla vur, yeminini boyle
yerine getir. Gercekten biz Eyyub'u sabirli (bir kul) bulmu§tuk.
O, ne iyi kuldu! Daima Allah'a yonelirdi Sad 41-44

169

A^lklama^Rivayete gore Eyyub (a.s.) hammimn bir hatasindan oturii
sihhate kavu§unca ona yiiz degnek vurmaya yemin etmi§ti. Halbuki kansinm,
ona kar§i hizmetleri, fedakarhklan buyiiktii. Onun icin Cenab-i Hak, yiiz tane
ekin sapindan olu§an bir demetle bir kere vurulmasim kafi g6rmu§rii.

Bundan sonraki ayetlerde, peygamberlerin kissalanndan bolumler
hatirlatihr.

-INSANIN YARATILISI H.Z. ADEM-

'^ja <S ilsjkJ6j <£Jj-* liLs O O oiV 'oi 'j-""^ o^°~ <Ji ^iviUJlJ dhj J^ H
i -* . . v ^ Jj j, T. _

J-J41 VI |J73 J) j^l j^Jk x&Hi j^ui* |J72J) ^j^l: a i^iii L5 ^ J j

CJU U J^JJ 5i di£i IS J--lil. C Jli (cj74j| j^il^il ^ 5lSj jf&^-J

j\j '^ja ^sis- '^ j*j>~ ul Jli (r/53) j^JULil ^ ijLls' *l o^ScL-l i^Jlj
t^J dOi 013 ^77J) f^-j dL-U l^L g£u Jli (J76J) 0^ ^ £aUj
^ 3jU Jli (J79J) 0^ f £ jl lij^Tli ^j Jli (J78J) ^„jJI f ji jl

^8 1 J) pJIii ^ ft jl (J80J) ^>il

71*- Rabbin meleklere demi§ti ki: Ben muhakkak camurdan
bir insan yaratacagim.

72*- Onu tamamlayip, icine de ruhumdan ufurdugiim zaman,
derhal ona secdeye kapanm!

73*- Butiin melekler toptan secde ettiler.

74*- Yalniz iblis secde etmedi. buyukluk tasladi ve
kafirlerden oldu.

75* -Allah: Ey iblis! iki elimle yarattigima secde etmekten seni
meneden nedir?B6burlendin mi, yoksa yucelerden misin? dedi.

76*- Iblis: Ben ondan hayirhyim! Beni ate§ten yarattin, onu
camurdan yarattin, dedi.

77,78*- Allah: £ik oradan (cennetten)! Sen artik kovulmus.
birisin, ceza gunune kadar lanetim senin uzerindedir! buyurdu.

79*- iblis: Ey Rabbim! O halde tekrar diriltilecekleri gune

170

kadar bana miihlet ver, dedi.

80, 81*- Allah: Haydi, sen bilinen giine kadar miihlet
verilenlerdensin, buyurdu Sad 71-81

-IBLiS NE DEMISTi-

Jli ^83 J) ow^l fe i&K* VI (JJ82J) o^l ffe^V d^ Jli

(J85 J) 'uy^-l j#- &ii cfe ^ r^ *&& C 84 ^ i^ &Mj S^

82,83*- Iblis: Senin mutlak kudretine andolsun ki, onlardan
ihlasa erdirilmis. kullarm bir yana, hepsini mutlaka azdiracagim,
dedi.

84, 85*- Dogrusu -ki ben hep dogruyu soylerim- mutlaka sen
ve sana uyanlarm hepsiyle cehennemi dolduracagim! buyurdu.
^RABBIM INSANI TEK NEFISTEN YARATTI ^

*- Allah sizi bir tek nefisten (Adem'den) yaratti, sonra ondan
da e§ini yaratti. Sizin icin hayvanlardan sekiz es. meydana
getirdi. Sizi de annelerinizin karmlarmda uc kath karanlik icinde
cesjtli safhalardan gecirerek yaratiyor. i§te bu yaratici, Rabbiniz
Allah'tir. Miilk O'nundur. O'ndan ba§ka tann yoktur. Oyleyken
nasil oluyor da (O'na kulluktan) cevriliyorsunuz?...Zumer 6

A^lklama^Yaratilan «sekiz e§», erkegi ve di§isiyle birlikte, deve,
sigir, koyun ve kecidir. «Uc karanhk» kann, dol yatagi ve cocuk kesesidir.
«C^e§itli safhalar»la cocugun ana rahmine du§mesinden dogumuna kadar
gecirdigi donemler ve geli§me kasdedilmektedir.

-KIMSE BASKASININ GUNAHINI CEKMEZ-

Vj iiiJ <£ji ij^-^J b\j y&>\ **&£ ls*^j!. ^J &^^ Is* *"' ^ hj*^* ^1

i-

jj 1 sfflJI OlJu

171

*- Eger inkar ederseniz, suphesiz Allah, size muhtac degildir.
Bununla beraber O, kullarinm kufrune razi olmaz. Eger
sukrederseniz sizden bunu kabul eder. Hicbir gunahkar digerinin
gunahmi cekmez. Nihayet hepinizin doniip gidisi, Rabbinizedir.
Yaptiklarmizi O size haber verir. £unkii O, kalplerde olan
herseyi hakkiyla bilendir Ziimer 7

-SABREDENLERIN MUKAFATI HESAPSIZDIR-

j.

1 *' "' i.

*- (Resulum!) Soyle: Ey inanan kullanm! Rabbinize karsi
gelmekten sakmin. Bu dunyada iyilik yapanlara iyilik vardir.
Allah'm (yarattigi) yeryuzii genistir. Yalniz sabredenlere,
mukafatlan hesapsiz odenecektir Ziimer 10

A^lklama^iyi davrananlara haber verilen iyilik, cennet, sihhat ve
afiyettir. «Allah'in yeri geni§tir» ciimlesinden, kafirler arasinda Allah'a kar§i
ibadet ve itaatini yapamayan kimselerin, inancini ya§ayacaklan yere hicret
edebilecekleri anlami cikanlmii-itrr.

1 1-20. ayetlerde, ibadetle ihlasin yamsira, Allah'm di§mdakilere ve
Tagut'a tapmaktan kacrnmamn geregi aciklanmii-itir.

-ALLAH (c.c.) BUTUN GUNAHLARI BAGI§LAR-

OjJJJl ykJu ill j} *i)l Zs*j °-ja lj W- a" ^ 1 ^ ... ail ~lp Iji^lol fviJl (jjitle- Lj Ji

*- De ki: Ey kendi nefisleri aleyhine haddi asan kullanm!
Allah'm rahmetinden limit kesmeyin! £unku Allah biitiin
giinahlan bagislar. §uphesiz ki O, cok bagislayan, cok

esirgeyendir Ziimer 53

A^lklama^Bu ayet-i kerimede Allah'm rahmet ve muhabbetinin
sonsuzlugu ifade edilmektedir. O'nun rahmeti her §eyi ku§atmi§tir, her insan
bu ilahi rahmetten istifade edebilir. Ancak §u hususa dikkat etmek gerekir ki
«Allah'in rahmetinden iimit kesmeyin» demek, giinah i§lemeye devam edin,
demek degildir. Bundan maksat, en gunahkar insanlann bile tevbelerinin

172

kabul edilecegini bildirmek, dolayisiyla bir an evvel kotiilukten vazgecip
Allah'a donmelerini tesvik etmektir.

-O GUN KIMLERIN YUZU KAPKARADIR -

A.

tJjZ* j»-^>- (J J~t^ isij-^ 1^-Ajj>-j dill jjp \y,JS ^j JJl (_£y 5*^1 j»jjj

*- Kiyamet giiniinde Allah hakkmda yalan soyleyenlerin
yiizlerinin kapkara oldugunu gorursiin. Kibirlenenlerin kalacagi

yer cehennemde degil midir? Zumer 60

A^lklama^Musriklerin Allah hakkmda uydurduklan yalanlann
basrnda O'na ortak kosmalan, evlat nisbet etmeleri ve sifatlanni inkar
etmeleridir.

-SUR'A UFURUNCE BUTUN CANLILAR OLECEKTIR-

<J> iJ6 C dill "sXj> Jj> Vj. ^jVl (J JJ>3 Cj\yJL}>\ J ^y> (j-^-i^ jj_sk!l j Ttijj
Qjijlj^ »L3 ,» lib i£j?-l

*- Sur'a uflenince, Allah'in diledikleri mustesna olmak uzere
goklerde ve yerde ne varsa hepsi olecektir. Sonra ona bir daha
iiflenince, bir de ne goresin, onlar ayaga kalkmi§ bakiyorlar!

Ziimer 68
A^lklama^Birinci Sur'da Allah'in dilemesiyle olmeyip kalanlann,
Cebrail, Mikail, Israfil, Azrail veya hamele-i ars ya da ndvan melekleri,
huriler, cennetin hazinedan olan Malik'le cehennem bekcileri olan zebaniler
oldugu belirtilmistir. Bu ayete gore nefha yani sura iifuriis ikidir. Birincisi
oliim sum, ikincisi de ba's yani dirilme surudur.

-O GUN HAKSIZ KIMSEYE ZULMEDILMEZ-

X $> { > ^^3 j'"^4^'J 0^". *cr^"J k — '*-^' f-<0. 33 ^-U J3^>. tj0j*\ i y* i j^"J

*- Yeryuzu, Rabbinin nuru ile aydmlanir, kitap konulur,
peygamberler ve §ahitler getirilir ve aralarmda hakkaniyetle
hukum verilir. Onlara asla zulmedilmez Zumer 69

173

A9lklama^«Yeryuzu», manner olarak yorumlamrken, «kitap» da, amel
defterleri veya levh-i mahfuzla tefsir edilmi§tir. Getirilen §ahitlerin de
peygamberlerin iimmetiyle, melekler ve salih insanlar oldugu acrklanmii-itir.

-KUFUR EDENLER BOLUK BOLUK CEHENNEME

SURULUR-

H^y>- p> J^j H>&) ^->^ l-aj^- IHtl*" !J*3 fH^- (ii bj^ 5i"r' t*s-fJ

^jji^ii j* ujiliii lus- cJ^ j^j j;

*- O kiifredenler, boliik halinde cehenneme siiriilur. Nihayet
oraya geldikleri zaman kapilan acilir, bekcileri onlara: Size,
icinizden Rabbinizin ayetlerini okuyan ve bugiine
kavusacaginizi ihtar eden peygamberler gelmedi mi? derler.
«Evet geldi» derler ama, azap sozu kafirlerin iizerine hak

olmustur Ziimer 71

A?lklama^Ayetten, §eriat gelmeden once teklifin olmadigi
anla§ilmaktadir. (Jiinkii melekler, cehennem ehlinin kinanmasim,
peygamberlerin gelmesi ve kitaplarm teblig edilmesine ragmen inanmamalan
sebebine dayandirmi§lardir.

-RABBINE KARSI GELMEKTEN SAKINANLAR

BOLUK BOLUK CENNETE GIDER-

jr- - " ' - '~ ' * „ i ' * " - Ji > .*

*-Rablerine karsi gelmekten sakmanlar ise, boliik boliik
cennete sevk edilir, oraya varip da kapilan acildigmda bekcileri
onlara: Selam size! Tertemiz geldiniz. Artik ebedi kalmak iizere
girin buraya, derler Ziimer 73

M^ ARS'I YUKLENEN MELEKLER *tf

174

X- Ars'i yiiklenen ve bir de onun 9evresinde bulunanlar (melekler),
Rablerini hamd ile tesbih ederler, O'na iman ederler. Miiminlerin de
bagislanmasim isterler: Ey Rabbimiz! Senin rahmet ve ilmin her seyi
kusatmistir. O halde tevbe eden ve senin yoluna gidenleri bagisla,
onlan cehennem azabmdan koru! (derler) Mii'min 7

A^lklama^Ariji ta§iyanlar, «Hamele-i ar§» denilen meleklerdir.
Rivayete gore sayilan dortiir. Ancak, Hakka suresinde (69/17) kiyamette
bunlann sayisinm sekiz olacagi bildirilmi§tir. Ar§in korunma ve tedbirine
memur olduklan icin, bu isim kendilerine mecazen verilmi§tir. Ar§in
9evresindeki melekler, ar§i tavaf eden meleklerdir.

-FIRAVUNUN KULESI-

olj-LUl CJCL\ (f36^ CJClH\ iJJi rjiJ \L'jlfi J, J>\ jULa £ byz'ji Jlij

c?37 j) W '&$ Sjj j»y> hi\ c£&

36, 37*- Firavun: Ey Haman, bana yiiksek bir kule yap; belki
yollara, goklerin yollarma eri§irim de Musa'nm Tannsi'ni
goriiriim! Dogrusu ben onu, yalanci saniyorum, dedi. Boylece
Firavun'a, yaptigi kotu i§ suslu gosterildi ve yoldan saptmldi.
Firavun 'un tuzagi tamamen bo§a cikti Mii'min 36, 37

-DUNYA HAY ATI GECICi BIR EGLENCE-

jl^ill jlS ^A o^>-Vl jjj f-lli llUJl Sj^J-l oJL* tc} <»ji tj

X- Ey kavmim! §iiphesiz bu diinya hayati, gecici bir
eglencedir. Ama ahiret, gercekten kalmacak yurttur... Mii'min 39

-KABIR AZABININ GERCEK OLDUGUNA,-
BU A YET DELIL

175

*-Onlar sabah ak§am o ate§e sokulurlar. Kiyametin kopacagi

gun de: Firavun ailesini azabm en cetinine sokun (denilecek)!

Mii'min 46

A^lklama^'Kabir azabinm ger9ek olduguna bu ayetle de istidlal
edilmi§tir.

-CEHENNEM DE KAFIRLER ^EKIS EDER-

Lzj\ J^i Lio lio US' U Ij^Sc-ol |v JQJ IlijLs^Jl Jj-£^ jl^il <j tJU»-ls*i> ijj

47*- (Kafirler) ate§in icinde birbirleriyle ceki§irlerken zayif
olanlar, o buyiikluk taslayanlara: Biz size uymu§tuk. Simdi
atesjn birazmi bizden savabilir misiniz? derler.

iL*Jl ^j .^So- JlS ill j[ L$J J5 U Ij^ScJ-l ^j lil JIS

48*- O buyiikliik taslayanlar ise: Dogrusu hepimiz bunun
icindeyiz. Siiphe yok ki Allah kullan arasmda verecegi hiikmii
verdi, derler.

A^lklama^Allah'in verecegi hiikum, miiminleri cennete, kafirleri
de cehenneme sokmasiyla ilgili hiikumdur.

^jlJJLil "y> lijj lit- t_iii£ i-^Jj Ij-C-il ji-^f>- 4J}i£;jlUl (J /jJ-i-ii Jlij

49*- Ate§te bulunanlar cehennem bekcilerine: Rabbinize dua
edin, bizden, bir giin olsun azabi hafifletsin! diyecekler.

\ ifj&\ i>i ii/ij*aij ijju^ ijlis oii^L licbj i£jiS dirjji rjJii

50*-(Bekciler:) Size peygamberleriniz acik acik deliller
getirmediler mi? derler. Onlar da: Getirdiler, cevabmi verirler.
(Bekciler ise): O halde kendiniz yalvarm, derler. Halbuki
kafirlerin yalvarmasi bo§unadir.

176

A^lklama^Bekciler, «Kendiniz yalvann derken» kafirlere §efaat
etmeyeceklerini ifade etmektedirler.

il^-Ji 21 f J-£> CJJJ LJJUl !jj>l (J lilJal "v JUlj UJ— oj j ■/■••' U

51*- §uphesiz peygamberlerimize ve iman edenlere, hem
dunya hayatinda, hem §ahitlerin §ahitlik edecekleri gunde
yardim ederiz Mii'min 47-51

A^lklama^iahitler, meleklerdir. £iinku melekler, peygamberlerin
ahkarm teblig ettiklerine, kafirlerin ise bunlan yalanladiklarma §ahitlik
edeceklerdir. Ayrica insanlara §ehadet edecek olan melekler, peygamberler
ve miiminler, §ahitlerden sayilmi§lardir.

-O GUN ZALIMIN OZUR DILEMESi, HICBIR FAYDA

SAGLAMAZ -

*- O giin zalimlere, ozur dilemeleri hicbir fayda saglamaz.
Artik lanet de onlarmdir, kotii yurt da onlarmdir!. ...Mii'min 52

-YERIN, GOGUN YARATILMASI NASILDIR-

jjJJju ^ i jA^>\jS\ IjQj (j-»^l J-b- 'irt'j^^ o^J^J *~>\y>^*l\ jli-

*- Elbette goklerin ve yerin yaratilmasi, insanlarm
yaratilmasindan daha buyuk bir §eydir. Fakat insanlarm cogu
bilmezler Mu'min 57

-KOR ILE GOREN BIR OLUR MU?-

*- Korle goren, inanip iyi amellerde bulunanla kotiimk yapan
bir olmaz. Ne kadar az du§unuyorsunuz Mii'min 58

177

-RABBIM BUYURUYOR: BANA DUA EDIN KI KABUL

EDEYIM-

*- Rabbiniz §6yle buyurdu: Bana dua edin, kabul edeyim.
£unkii bana ibadeti birakip buyukluk taslayanlar a§agilanarak
cehenneme gireceklerdir Mtt'min 60

-DiNLENEBILMENiZ ICIN GECEYI YARATTIK-

^Ul Jp Jvii jU ill jj, Ij-a1^ j^'j ^ l^iSLld JJI i-SCJ Ji>- (_g JJI 4iil

*- icinde dinlenesiniz diye geceyi, gormeniz icin de giinduzu
yaratan Allah'tir. §iiphesiz Allah, insanlara kar§i liitufkardir.
Fakat insanlarm cogu §ukretmezler Mii'min 61

-NEDEN YARATILDIGINI HIC DU§UNDUN MU?-

j^ , ,j ^ i -*« a -"^^ ^ '* '* -* -f j -• -* ^ -"

rt~xL*Jj ^-<i^La ^\>-l lfl_*-LXJj L3 j-a iJ^J (V 8 f^^5J l^-a-s-i laja_SCJ jT 2^-**>l

*- Sizi topraktan, sonra meniden, sonra alakadan
(a§ilanmi§ yumurtadan) yaratan sonra bebek olarak cikaran,
sonra sizi guclu kuvvetli bir caga eri§meniz, sonra da
ihtiyarlamaniz ki icinizden daha once vefat edenler de vardir
ve belli bir vakte ula§maniz icin sizi ya§atan O'dur. Umulur ki
du§unursuniiz Mii'min 67

A?lklama^Ayette, ilk insan Adem (a.s.)'in topraktan yaratildigina
i§aret edildikten sonra, insanm ana rahminden ihtiyarhgina kadar 9e§itli
safhalan tasvir ediliyor.

178

-KAYNAR SUYA VE ATESE KIM ATILACAK-

70*- Onlar, Kitab'i ve peygamberlerimize gonderdiklerimizi
yalanlayanlardir. Onlar yakmda (gercegi) anlayacaklar!

71, 72*- Boyunlannda demir halkalar ve zincirler oldugu
halde, sicak suya suriiklenecekler, sonra da ate§te
yakilacaklardir Mii'min 70-72

^W ALLAH'IN YARATTIGI DAGLAR VE KARALAR 'W

7*- Onlar zekati vermezler; ahireti inkar edenler de nlardir.

jl lp)i> l^Sl ^j^Ajj ti Jlii OU-i ^j *U-Ul Jl. 'gfUfc (^10^ ^rJoLUJ
& ^ J ts^jlj L^JJ J 9^ fr- Zr^"* O O ui~U» £jI &L* ^>

10*- O, yeryuzune sabit daglar yerle§tirdi. Orada bereketler
yaratti ve orada tarn dort gunde isteyenler icin fark gozetmeden
gidalar takdir etti.

11*- Sonra duman halinde olan goge yoneldi, ona ve
yerkureye: isteyerek veya istemeyerek, gelin! dedi. ikisi de
«isteyerek geldik» dediler.

Asiklama+Cenab-i Hakk'in «yer ve gokten istedigi», her
ikisinin de kendilerine yuklenen gorevlerin geregini yerine
getirmeleridir.

12*- Boylece onlan, iki giinde yedi gok olarak yaratti ve her

179

goge gorevini vahyetti. Ve biz, yakm semayi kandillerle
donattik, bozulmaktan da koruduk. i§te bu, aziz, alim Allah'in

takdiridir Fussilet 7, 10-12

A^lklama^Her goge gorevinin vahyedilmesi, meleklerin,
yildizlann ve diger gok cisimlerinin, yaratilmak suretiyle her birine islerinin
bildirilmesidir.

-INSANIN GOZLERI, DERILERI NICIN §AHiTLIK

EDECEK?-

Yj li^i* A-SCli- lg-ij ji bjjc^ °Ji$ Uj ^21 S by^ry aIJJj ^ Jjl

(iJ22j^ 6j±U; Gr. ^ jU~ V 4)1 61 j&& ^/^U- %'p^4

20*- Nihayet oraya geldikleri zaman kulaklan, gozleri ve
derileri, i§ledikleri §eye kar§i onlann aleyhine §ahitlik edecektir.

21 *- Derilerine: Nicin aleyhimize §ahitlik ettiniz? derler.
Onlar da: Her §eyi konu§turan Allah, bizi de konu§turdu. ilk
defa sizi o yaratmi§tir. Yine O'na donduruluyorsunuz, derler.

22 * - Siz ne kulaklarmizin, ne gozlerinizin, ne de derilerinizin
aleyhinize §ahitlik etmesinden sakinmiyordunuz, yaptiklarmiz-
dan cogunu Allah'in bilmeyecegini samyordunuz... Fussilet 20-22

-BIZI SAPTIRANI GOSTER, YA RABB DiYECEKLER-

ll«ljit cJ£ U4i*£ u^y^ ji"' 'oi ^*^' oi^ 1 ^ffik) Wj& Oi-JJI J^j

*- Kafirler cehennemde: Rabbimiz! Cinlerden ve insanlardan
bizi saptiranlan bize goster de a§agilanmi§lardan olsunlar diye
onlan ayaklanmizm altina alalim! diyecekler Fussilet 29

180

-DOGRU YOLDA OLANA MELEKLER, SEVININ
DERLER-

\yy£ % \J& Sfl A^illl Lfelp J^EJ Ijillill *i ill l^J IjJli ^jJJI 5l

\^VI J} Cull 8^-1 j'p&\ ■£ (J30J) Oj^y j£<r J\ £Ll. \j^\j

@ 2 5

30*- §uphesiz, Rabbimiz Allah'tir deyip, sonra dosdogru
yolda yuriiyenlerin uzerine melekler iner. Onlara: Korkmayin,
iiziilmeyin, size vadolunan cennetle sevinin! derler.

Agiklama ♦Melekler, ayette vasiflan belirtilen muminlere,
zikredilen mujdeleri oliim sirasmda vereceklerdir. Dosdogru
yolda yuriimek, imanda sebattir. Bunu Hz. Ebu Bekir, soz ve
davram§la diizgiin olmak; Hz. Omer munafiklik etmemek; Hz.
Osman, amelde ihlash olmak, Hz. Ali, farzlan eda §eklinde
yorumlami§lardir. Meleklerin, «korkmayiniz» mujdesi, oliim
sonrasi ve gecmis. amellerle ilgilidir. «Tasalanmayiniz» diye
mujdeleri ise, geride birakilan evlat ve aile ile ilgilidir.

31, 32*- Biz dunya hayatinda da, ahirette de sizin
dostlanniziz. Gafur ve rahim olan Allah'm ikrami olarak orada
sizin icin canlarmizm cektigi her §ey var ve istediginiz her §ey
orada sizin icin hazirdir Fussilet 30-32

-KUR'AN ARAPCA NICIN iNMi§TIR?-

jjSuj ^iiiJjl ( _ 5 ^c- i-fel* >*j _^j fi-fJlil J ^j-^jb ^ "ui^J '^'j iS**-* l>-"'

181

*- Eger biz onu, yabanci dilden bir Kur'an kilsaydik,
diyeceklerdi ki: Ayetleri tafsilath §ekilde aciklanmah degil
miydi? Arab'a yabanci dilden (kitap) olur mu? De ki: O,
inananlar icin dogru yolu gosteren bir kilavuzdur ve §ifadir.
Inanmayanlara gelince, onlarm kulaklannda bir agirlik vardir ve
Kur'an onlara kapahdir. (Sanki) onlara uzak bir yerden
baginhyor (da Kur'an'da ne soylendigini anlamiyorlar.).

Fussilet 44

-KULA NIMET VERINCE HALI NE OLUR-

,r&ij& j^-co jli JjJl <uUi lijj <ujtir Ljj ^j^ jLlJ^I (Lp tujijl lijj

*- insana bir nimet verdigimiz zaman (bizden) yuz cevirir ve
yan cizer. Fakat ona bir §er dokundugu zaman da yalvanp durur.

Fussilet 51
4B 7 BOL RIZIK KULU AZDIRIR 4J 7

w w

oillaj <b[ tLij La jJJL (J)\J /S^J jjjjjl (J IjJtp oi ^-*J <3j"r' *^ " •"•■'[ jjj

*- Allah kullarma nzki bol bol verseydi, yeryuzunde
azarlardi. Fakat O, (nzki) diledigi olcude indirir. £unku O,
kullarmin haberini alandir, onlan gorendir §ura 27

-BU KADAR CANLILARI YARATAN NE YAPMAZ KI-

li[ (i-g-*^ [li- j-*j Jjji (V? ^fe^ '—■4 ^°J ir^J^'j ^Ij-o - ^l l?-' 1 -'" ^'^J (V?J

*- Gokleri, yeri ve bunlarm icine yayip iirettigi canhlan
yaratmasi da O'nun delillerindendir. O diledigi zaman bunlan
biraraya toplamaya da kadirdir §ura 29

182

-KULUN i$LEDiGi MUSiBETIN COGUNU ALLAH

(c.c.) AF EDER-

jC£ /*P IjjL*j_j /(OyJbl C-^->~ii UL«J ^yA' jV" (i-So w 5 ' ^J

30*- Basmiza gelen herhangi bir musibet, kendi ellerinizle
isledikleriniz yuziindendir. (Bununla beraber) Allah cogunu
affeder.

A^lklama^Ayette hitap edilenler, giinahkar miiminlerdir. Giinahi
olmayan miiminlerin ba§ina gelen musibetlerin sebebleri ba§kadir. Mesela
onlann sabretmeleri ecirlerini arttiracak sebeblerden biri olarak sayilabilir.

jyf^> Vj Jjj ^j ill dji j^ ^ lij (jf jVl J ^jj^ic IXj'I lij

31 *- Yeryiiziinde (O'nu) aciz birakamazsiniz. Allah'tan baska
bir dostunuz ve bir yardimcmiz da yoktur §ura 30, 31

-ZULME UGRAYAN NE YAPMALI-

^.JJI j£ JsJUl til 01 J) J^ ^ ( U$lS U dkJjti -J& j& y£>\ jij

•Jj 02J) fJ i& ^ dkij Jll ^ ^1 J o^j j-Uji 6>ak
04^ J-i j£ S^ ji ji ^ji: oiliJi ijij ti yi^Jl ^j

41*- Kim zulme ugradiktan sonra hakkmi alirsa, artik onlara
yapilacak bir sey yoktur.

42*- Ancak insanlara zulmedenlere ve yeryiizunde haksiz
yere taskmlik edenlere ceza vardir. Iste acikh azap bunlaradir.

43*- Kim sabreder ve affederse suphesiz bu hareketi,
yapilmaya deger islerdendir.

A^lklama^Kotiiluk kar§isinda sabreden ve onu bagi§layan kimse,
mert ve azimli insanlann yaptigi i§i yapmi§tir. Dinin istedigi de budur.

44*- Allah kimi saptmrsa, bundan sonra artik onun hicbir

183

dostu yoktur. Azabi gorduklerinde zalimlerin: Donecek bir yol
var mi? dediklerini goriirsun §ura 41-44

-ALLAH (c.c.) DILEDiGiNE EVLAT VERIR-

*- Goklerin ve yerin mulku Allah'indir. Diledigini yaratir;
diledigine kiz cocuklan, diledigine de erkek cocuklan bahseder.

§ura 49

-O KULUYLA VAHIY YOLUYLA KONU$UR-

(j>:^ Xj-~"J X^y, i' t — '^^r l^'jj dr? i' -J Vj. 4i>l <uJivj jl ^JlL! jLS' Uj

*- Allah bir insanla ancak vahiy yoluyla veya perde
arkasmdan konusur, yahut bir el9i gonderip izniyle ona

diledigini vahyeder. O yiicedir, hakimdir §ura 51

A^lklama^Vahyin gelis. §ekillerinin belirtildigi bu ayete gore vahiy,
kalbe ilham veya Cenab-i Hakk'i gormeksizin perde arkasmdan konu§ma ya
da vahiy melegi (Cebrail) aracihgiyla kelam i§itmek suretiyle de
gercekle§mektedir.

^7 DOGRU GIDIN DIYE YOL YARATMI§^

*- O, size yeri besik kilmis ve dogru gidesiniz diye
yeryuzunde size yollar yaratmistir Zuhruf 10

-GOKTEN SUYU OLCU ILE GONDERIR-

j«j>-l^- cilJJo lU^ ejJLi <u ULJLJLi j JUL Vd »L>..UI /~a ujj ijj-U'j

*- Gokten bir olciiye gore suyu indiren O'dur. Biz onunla
(kupkuru), 61u memlekete hayat veririz. iste siz de boylece
(mezarlarmizdan) cikanlacaksmiz Zuhruf 11

184

A^lklama+Ayette, ihtiyaca ve belli olcuye gore yagmurun
yagdinldigi onunla topraga hayat verildigi bildirilen bu durumun dirilmenin
acik ornegi oldugu kaydedilmi§tir.

-BINEKLERiNiZi DE O YARATMI§TIR-

•J _ ^

12, 13*- Butiin Qiftleri O yaratmi§tir. Ve size bineceginiz
gemiler ve hayvanlar varetmistir ki, boylece onlarm sirtma binip
uzerlerine yerlesince, Rabbinizin ni'metini anarak: Bunu bizim
hizmetimize vereni tesbih ve takdis ederiz, yoksa biz bunlara
giic yetiremezdik, diyesiniz Zuhruf 12,13

A^lklama^Binekler, du§unmeye ve Allah'i tesbihe sevkeden
varhklardir. Bu yiizden sahabe-i kiram hayvanlarma bindiklerinde, ahireti ve
tabutla ba§layacak yolculugu du§unurlerdi. Resulullah, yolculuga crkarken bu
ayetleri okurdu.

-INSAN NEDEN NANKORDUR-

jw> jji^J OLJ^I b[ \%'ji- t&g & iJ IjJu^-j |J14j) b£&. £j jl Ulj

14*- Biz siiphesiz Rabbimize donecegiz (demelisiniz).

15*- Ama onlar, kullarmdan bir kismini, O'nun bir cuzii
kildilar. Gercekten insan apacik bir nankordur.

Agiklama+Burada yahudilerden bir bolumunun Uzeyr'i,
hiristiyanlann da isa'yi Allah 'in oglu saydiklarma, musriklerin
ise melekleri, Allah'm kizlan kabul ettiklerine isaret edilmistir.

16*- Yoksa Allah, yarattiklarmdan kizlan kendisine aldi da
ogullan size mi ayirdi? Zuhruf 14-16

-KiMLERIN YUZU SIMSIYAH OLURDU-

185

t y>< j-&j taj_Jj> <$>-j At y&> /J?*")!! Cj'jJs Ks. >Jj>-I 'JJlj lijj

*- Onlardan biri, Rahman'a isnat ettigi kiz cocuguyla

mujdelenince, hiddetlenerek yuzii simsiyah kesilir.Zuhruf 17

A^lklama^Ayette ifade edildigi gibi kizlan Allah'tan, ogullan

kendilerinden saydiklan i£in, kiz 90cugunun dogum haberine iiziiliir ve

sinirlenirlerdi. Sonra da kizlan diri diri kuma gomerlerdi.

-KIMIN MERDIVENi GUMU§ OLURDU-

|J34J| 6j£b 1*3* l£ij 1313:1 ^j^Jj (J33J) d/j&. l^fe £J&>j

33 *- §ayet insanlarm kiifiirde birle§mi§ bir tek iimmet olmasi
(tehlikesi) bulunmasaydi, Rahman'i inkar edenlerin evlerinin
tavanlarmi ve cikacaklan merdivenleri giimu§ten yapardik.

34*- Evlerinin kapilanni ve iizerine yaslanacaklan koltuklan
da (hep gumu§ten yapardik).

35*- Ve onlan zinetlere bogardik. Butiin bunlar sadece dunya
hayatinin gecimligidir. Ahiret ise, Rabbinin katinda, Allah'm
azabindan sakinip rahmetine sigmanlara mahsustur.Zuhriif 33-35

-KIMIN YANINDA §EYTAN OLUR-

36*- Kim Rahman'i zikretmekten gafil olursa, yamndan
aynlmayan bir §eytam ona musallat ederiz.
37*- §iiphesiz bu §eytanlar onlan dogru yoldan alikoyarlar da

186

onlar, kendilerinin dogru yolda olduklanni sanirlar.

38*- O §eytan dostu kimse, en sonunda bize gelince
arkada§ina: Ke§ke benimle senin aranda dogu ile bati arasi kadar
uzaklik olsaydi, ne kotii arkada§mi§sm! Der.

Agiklama^Ayetten, kiyamet guniinde yoldan cikan ve
§eytana arkadas. olan kimsenin, kotii arkada§iyla kendisi arasinda
uzak bir mesafe olmasini dileyerek gorii§mek istemeyecegi
anla§ilmaktadir.

39*- Zulmettiginiz icin bugiin (nedamet) size hicbir fayda
vermeyecektir. £unku siz, azapta ortaksmiz Zuhruf 36-39

-FIRAVUN KAVMINE NE DEMI§Ti-

J& iri (£J£ J^' "^J r^i ^^ (i t>^ C^ ^ ^ ^ J '^'jt iP^J

ii i i i

*- Firavun kavmine seslendi ve §6yle dedi: «Ey kavmim!
Misir miilkii ve altimdan akip giden §u irmaklar benim degil mi?
Hala gormiiyor musunuz?» Zuhruf 51

A^lklamaTO'iravun bu soziiyle saraylanni ve altindan akan Nil nehrini
kasdederek kudret, servet ve ihti§amini ortaya koyuyor ve buna kar§ihk Hz.
Musa!mn zayifligim ve fakirligini hatirlatiyordu.

^FGOKLERI NASIL BIR DUMAN BURUYECEK^F

i-JI i_jIJLp- IJl» (i"^!! is*~*i. (C-l"3) u±r° <J^ — *-; *I-«-~jI (jLj' fy„ C« Sjjli

em

10,11*- §imdi sen, gogiin, insanlan biiriiyecek acik bir
duman cikaracagi giinii gozetle. Bu, elem verici bir azaptir.

Duhan 10, 11

-YERI, GOGU OYUN OLSUN DIYE YARATMADI-

187

*-Biz gokleri, yeri ve bunlar arasinda bulunanlan, oyun ve
eglence olsun diye yaratmadik Duhan 38

-ZAKKUM KiMIN YEMEGiDIR-

05)^1 J ^ ' J4ilir ^44J) '^| ' f u& 03)^1 t<A k
-b j^5T is IJJ* 61 ^49J) J ^^Jl jjpiil cil dLI ' jl |J48^J-I Ljlli ^

43, 44*- §iiphesiz zakkum agaci, gunahkarlarm yemegidir.

45,46*- O, karmlarda maden eriyigi gibi, suyun kaynamasi
gibi kaynar.

47, 48, 49, 50*- (Allah zebanilere emreder): Tutun onu!
Cehennemin ortasina suriikleyin! Sonra basina azap olarak
kaynar su dokun! (ve deyin ki:) Tat bakalim. Hani sen kendince
iistundiin, serefliydin! iste bu, suphelenip durdugunuz seydir.

Duhan 43- 50

"W ZALIMLER BiRBiRiNIN DOSTUDUR "W

*- £unkii onlar, Allah'a karsi sana hicbir fayda vermezler.
Dogrusu zalimler birbirlerinin dostlandir; Allah da takva
sahiplerinin dostudur Casiye 19

-O GUN HER UMMET DIZ COKMU§TUR-

28*- O gun her iimmeti, diz cokmiis gorursiin. Her ummet
kendi kitabma caginhr, (onlara soyle denilir:) «Bu gun,
yaptiklarmizla cezalandinlacaksiniz ! »

188

A^lklama^Ayette belirtildigi gibi her dinin baghlan, Allah'in
huzuruna toplanacak ve davrani§lannm yazildigi «amel defterleri» verilmek
iizere cagmlacak, ayrica yaptiklarmin kar§ihgi da kendilerine verilecektir.

34*- Denilir ki: Bu gune kavu§acagimzi unuttugunuz gibi biz
de bugun sizi unuturuz. Yeriniz ate§tir, yardimcilanniz da
yoktur! Casiye28, 34

-ALLAH'IN AYETLERINI ALAYA ALANLARIN HALI-

14L0 Oj-i-yr V V^lSli tuJdl «^»-i s&j*j IjJ-* *^ ^J 'jci^l *ioLi iioi

*- Bunun boyle olmasimn sebebi §udur: Siz Allah'm
ayetlerini alaya aldiniz, diinya hayati sizi aldatti. Artik bugiin
ate§ten cikanlmayacaklardir ve onlann (Allah'i) ho§nut etmeleri
de istenmeyecektir Casiye35

A?lklama^Ayetten anla§ildigina gore azabi hak edenler, Kur'an-i
Kerim'i alaya alanlar ve ahiret hayatini kabul etmeyenlerdir. Artik bu
durumda bunlann o giinde tevbe ve itaatlanmn faydasi dokunmayacaktir.

VANA BABAYA EYILIK ALLAH'IN (c.c.)TAVSiYESi^

jjiij ^JLiij a\!£-j lijiT azjJJ>jj V&°J> ol ■cXf- LjL1j>-| ^.-^j-; jL^jVI bL^jj

*- Biz insana, ana-babasma iyilik etmesini tavsiye ettik.
Annesi onu zahmetle ta§idi ve zahmetle dogurdu. Ta§inmasi ile
sutten kesilmesi, otuz ay surer. Nihayet insan, guclii cagma erip
kirk ya§ma vannca der ki: Rabbim! Bana ve ana-babama
verdigin nimete §ukretmemi ve razi olacagin yararh is. yapmami
temin et. Benim icin de zurriyetim icin de iyiligi devam ettir.
Ben sana dondum. Ve elbette ki ben muslumanlardamm.

189

Ahkaf 15
A^lklama^Tevhide yonelmek ve islam'a girmek en biiyiik nimettir.
Allah'in ho§nut olacagi davram§lan yapmaya cabalamak, mesela Hz.
Ebubekir'in yaptigi gibi kafirlerin isjsencesi altinda kivranan miiminlerin
kurtulu§unu saglamak, yapilmasi gereken yararh i§lerdendir. Ayrica biitiin
neslinin salih miisliimanlardan olmasini istemek de, insanm yapacagi dualar
arasinda olmahdir. ^

^ SAVA$TA NE YAPMAMIZ LAZIM ^

/jSJj I frla j ■/•'"'' J <U!l iLij jjj dAJi LAjljjl i_jp-l « ■ /-»" ,jj->- SI jj Lajj JLxj

*- (Sava§ta) inkar edenlerle kar§ila§tiginiz zaman boyunlarmi
vurun. Nihayet onlara iyice vurup sindirince bagi sikica
baglaym (esir aim). Savas. sona erince de artik ya kar§ihksiz
veya fidye karsjhgi sahverin. Durum §u ki, Allah dileseydi,
onlardan intikam alirdi. Fakat sizi birbirinizle denemek ister.
Allah yolunda olduriilenlere gelince, Allah onlarm yaptiklarmi
bo§a cikarmaz Muhammed 4

A^lklama^Savaste, oncelikle, zafere ula§mak icin gereken yapihr.
Dii§man maglup olunca sag kalanlar esir ahmr. Esirler ya bagi§lanarak veya
fidye ahnarak serbest birakihr. Fidye alma, mal veya esir miibadelesi
§eklinde olabilir. Savas. ulvi bir gaye icin emredilmi§tir; bu gayeyi
gercekle§tirerek imtihan verenlerin amellerinin bo§a cikanlmayacagi da
ayrica belirtilmi§tir.

-KIM DINE YARDIM EDERSE ALLAH (c.c.) DA ONA

YARDIM EDER-

7*- Ey iman edenler! Eger siz Allah'a (Allah'm dinine)
yardim ederseniz O da size yardim eder, ayaklarmizi kaydirmaz.

IjiU-c-l A-^lj (t-i LL>ci \jy& ?ji^J

190

8*- Inkar edenlere gelince, onlarin hakki yikimdir. Allah
onlann yaptiklanni bo§a cikarmi§tir Muhammed 7, 8

-HAYVAN GIBI YIYEN KIMLER-

p> tjjfji jliJlj »Lii^l JSAJ U£ (jjiS'liJ jjjcui Ij^jiS'

*- Muhakkak ki Allah, inanip iyi i§ler yapanlan, altlarmdan
irmaklar akan cennetlere koyar; inkar edenler ise (dunyadan)
faydalanirlar, hayvanlarm yedigi gibi yerler. Onlarin yeri ate§tir.

Muhammed 12

A^lklama^Ayet, inkar edenleri, ahireti tammayan, ba§lanna
gelecekten habersiz, biitiin imkanlanni midelerine ve §ehvetlerine harcayan
muhteris yaratiklar §eklinde tammlamaktadir.

-CENNETTEKILER CEHENNEMDEKILERLE BIR

OLURMU-

*- Miittakilere vadolunan cennetin durumu §6yledir: icinde
bozulmayan sudan irmaklar, tadi degi§meyen siitten irmaklar,
icenlere lezzet veren §araptan irmaklar ve siizme baldan irmaklar
vardir. Orada meyvelerin her ce§idi onlarmdir. Rablerinden de
bagi§lama vardir. Hi? bu, ate§te ebedi kalan ve bagirsaklarmi
parca parca edecek kaynar su icirilen kimselerin durumu gibi
olur mu? Muhammed 15

-KALBI MUHURLU OLAN KiMLERDIR-

>ily&l l}jtolj i_gjjJLS J* J «d)l ills ^j JJl dkljl Lsjl Jli

191

*- Onlarin arasinda, seni dinleyenler vardir. Fakat senin
yanindan cikinca kendilerine bilgi verilmis. olanlara «Az once ne
demi§ti?» diye sorarlar. Bunlar, Allah'in kalplerini muhiirledigi,
heva ve heveslerine uyan kimselerdir Muhammed 16

A^lklama^Kafirlerin iki yiizlii tipini te§kil eden miinafiklar, Hz.
Peygamber'in huzurunda veya hutbede dinlediklerini, sonradan sirf alaya
almak veya maskarahk etmek icin, Ibn Mes'ud ve Ibn Abbas gibi alim
sahabilere yana§arak Hz. Peygamber'in az once neler soyledigini sormaya
yelteniyorlardi. Ayet, onlann bu tutumunu aciklayarak davramsjanm
kotiilemektedir.

-ALLAH'IN (c.c.) KOR ETTIGi KILLER-

>jU^I ^-f-lj l^JL^li ill »-^ IfJ^ k -^-?'

23*- I§te bunlar, Allah'in kendilerini lanetledigi, sagir kildigi
ve gozlerini kor ettigi kimselerdir.

27*- Ya melekler onlarin yiizlerine ve sirtlarma vurarak
canlarmi alirken durumlan nasil olacak! Muhammed 23, 27

-DUNYA OYUN VE EGLENCE-

*- Dogrusu diinya hayati ancak bir oyun ve eglencedir. Eger
iman eder ve sakmirsaniz Allah size mukafatinizi verir. Ve
sizden mallarmizi (tamamen sarfetmenizi) istemez.

Muhammed 36

A^lklama^Sarfedilmesi istenen, sadece zekat ve sadaka gibi ciiz'i bir
miktardir.

-CiMRILER, KIME CiMRiLIK EDER-

192

J -" ^ ^ a -" a ^ ^ a ^ ^^ a 2 ^ J a >.y ^ a 1 V a ^ ^ * ^

D- I§te sizler, Allah yolunda harcamaya cagmliyorsunuz.
icinizden kiminiz cimrilik ediyor. Ama kim cimrilik ederse,
ancak kendisine cimrilik etmis olur. Allah zengindir, siz ise
fakirsiniz. Eger O'ndan yuz cevirirseniz, yerinize sizden baska
bir toplum getirir, artik onlar sizin gibi de olmazlar.

Muhammed 38
A^lklama^Ayete gore, insanlar farz olan harcamayi yapmak
zorundadirlar. Eger bunu yerine getirmezlerse helaki hak eden bir toplum
olu^ir- ^.

Wallah kimi §ahit olarak GONDERMi$Ti^r

rjj juj \y^ ilaLii im^ji u

*- §uphesiz biz seni, sahit, miijdeleyici ve uyanci olarak
gonderdik Fetih8

"W SESINIZi YUKSELTMEYIN ^

JjJLiLi <u \j'j^£- ^j "~xJI ojws (3j-9 |i~S\jljw»i \~y^y * \cj»\ |v Jul Lgjl Li

jjlxJLi }( (i^jlj (^SoLq-p-I jsl^- jl ^i*li li^ixj »^->t^

*-Ey iman edenler! Seslerinizi Peygamber'in sesinin ustune
yukseltmeyin. Birbirinize bagirdigmiz gibi, Peygamber'e yuksek
sesle bagirmayin; yoksa siz farkma varmadan amelleriniz bosa
gidiverir Hucurat 2

A5iklama^Resulullah'm huzurunda yuksek sesle konu§mak
yasaklanmi§tir. Bundan maksat Hz. Peygamber'in huzurunda miinasebetsizce
baginp cagirmayi ve sesi yiikseltmeyi onlemektir. Sahabeden Sabit b.
Kays'in durumu ayetin anlamina acikhk getirmektedir. §6yle ki: Bu zat, ayet
inince, yuksek sesli oldugundan, Hz. Peygamber'in huzurunda konu§ursa
amelinin bo§a gidecegi endi§esi ile huzur-i risalete gitmemeye ba§lami§ti. Hz.

193

Peygamber onu cagirtarak teselli etmi§, ona hayir haberi ve cermet mujdesi
vermi§tir.

-IKi Mli'MIN SAVA§IRSA NE YAPILIR-

J\k~Jiil t_^ 4i)l j} ljlg..,?lj

*- Eger miiminlerden iki gurup birbirleriyle vuru§urlarsa
aralarmi duzeltin. §ayet biri otekine saldinrsa, Allah'm
buyruguna doniinceye kadar saldiran tarafla sava§m. Eger
donerse artik aralarmi adaletle diizeltin ve (her i§te) adaletli
davranin. §uphesiz ki Allah, adil davrananlan sever.

Hucurat 9

-MU'MINLER KARDE§TIR-

*- Miiminler ancak karde§tirler. Oyleyse karde§lerinizin
arasmi diizeltin ve Allah'tan korkun ki esirgenesiniz.

Hucurat 10

-BIR MU'MIN BA§KA MU'MINLE ALAY ETMESIN-

*- Ey miiminler! Bir topluluk diger bir topmlugu alaya
almasin. Belki de onlar, kendilerinden daha iyidirler. Kadmlar
da kadinlan alaya almasinlar. Belki onlar kendilerinden daha
iyidirler. Kendi kendinizi ayiplamayin, birbirinizi kotii
lakaplarla cagirmaym. imandan sonra fasiklik ne kotii bir
isimdir! Kim de tevbe etmezse i§te onlar zalimlerdir.

Hucurat 11

194

A?lklama^Erkeklerin ve kadmlann birbirleriyle alay etmemeleri,
birbirlerini ayiplamamalan ve kotii lakap takmamalan istenmekte, bunlan
yapmanin yoldan cikma anlamina gelen fasikhk oldugu hatirlatilmaktadir.

-BiRBiRINiZiN KUSURUNU ARA§TIRMAYIN-

k * ' > - . "

Lsiju jv-S^-vijo i^JLxj

*- Ey iman edenler! Zannin cogundan kacinm. (^iinkii zannin
bir kismi gunahtir. Birbirinizin kusurunu ara§tirmayin. Biriniz
digerinizi arkasmdan ceki§tirmesin. Biriniz, 61mii§ karde§inin
etini yemekten ho§lamr mi? i§te bundan tiksindiniz. O halde
Allah'tan korkun. §uphesiz Allah, tevbeyi cok kabul edendir,

cok esirgeyicidir Hucurat 12

A^lklama^Zandan kacinmamiz, kusur ara§tinp ayiplan
de§mememiz ve giybet etmememiz istenmi§tir. £eki§tirilen kimsede,
anlatilan kusur bulunsa bile, bunun anlatilmasimn caiz olmadigi Hz.
Peygambejtefafmdan aciklanmii-itir. ^,,

* USTUNDEKI GOGE BAK YETER "W

6*- Ustlerindeki goge bakmazlar mi ki, onu nasil bina etmi§
ve nasil donatmi§iz! Onda hicbir catlak da yok.

7*- Yeryuzumi de do§edik ve ona sabit daglar koyduk. Orada
goniil acan her tiirden (bitkiler) yeti§tirdik Kaf 6, 7

-GONUL GOZUNU ACIP IBRET AL-

*- Allah'a yonelen her kula goniil goziinii acmak ve ibret
vermek icin (biitiin bunlan yaptik) Kaf 8

195

-KULUNA ALLAH (c.c.) SAH DAMARINDAN DAHA

YAKIN-

*- Andolsun, insani biz yarattik ve nefsinin kendisine fisilda-
diklarmi biliriz ve biz ona §ah damarmdan daha yakmiz.Kaf 16

-SAGINDA SOLUNDA MELEK YAZAR-

17*- iki melek (insanin) sagmda ve solunda oturarak
yaptiklarmi yazmaktadirlar.

18*- Insan hicbir soz soylemez ki, yaninda gozetleyen
yazmaya hazir bir melek bulunmasm Kaf 17, 18

-INSAN SAHIT VE YAZICI ILE GELIR-

$ '^$~^^^^ y \* • ~

*- Herkes, yaninda bir suriicu ve bir de §ahitle beraber gelir.

Kaf 21
A^lklama^Ayette ge9en «suriicu» ve «§ahitler»in iki melek
olduklan, birinin mah§ere sevketme, digerinin de amellere §ahitlik etme
gorevini yerine getirdikleri soylenmi§; ayrica, «§ahit» hafaza meleklerinden
sayilmi§tir. Bir yoruma gore de «surucii» kotiiliigu yazan melek, «§ahit» de
iyiligi yazan melektir.

-CEHENNEM DAHA VAR MI DER!-

*- O gun cehenneme «Doldun mu?» deriz. O da «Daha var
mi?»der Kaf 30

-ALLAH (c.c.) YERI GOGU ALTI GUNDE YARATTI-

196

l_JjJO jj VjLja Laj »bl ^L~u ^J ULgJ-o Laj ^9j )llj OU-«--jl uJLL>- JLiLij

*- Andolsun biz, gokleri, yeri ve ikisi arasinda bulunanlan

alti gunde yarattik. Bize hicbir yorgunluk cokmedi.Kaf 38

A^lklama^Bu ayetle, yahudilerin «Allah, cumartesi giinii istirahate
cekildi. Ar§in iistiine bagda§ kurup oturdu» §eklindeki sozleri reddedilmi§tir.
Bazi tefsircilere gore «alti giin»den maksat, alti donemdir.

-GUNE§IN DOGU§UNDAN, BATI§INDAN ONCE

ALLAH'A (c.c.) HAMD ET-

i_Jj"lijl Al^J ,»— a.»£Jl p ■ yJO Ali >-i*->J J-«j4 /t^— >J jjJiiJj Li [IP ^rw»li

*- (Resulum!) Onlann dediklerine sabret. Gtinesin
dogusundan once de, batisindan once de Rabbini hamd ile tesbih

et Kaf 39

A?lklama^Ayetle, sabah, ogle ve ikindi namazlanmn kihnmasi
kasdedilmi§tir.

-AK§AM, YATSI VE TEHECCUD KIL-

*- Gecenin bir bolumunde ve secdelerin ardindan da O'nu

tesbih et Kaf 40

A^lklama^Bu ayetle de, ak§am, yatsi ve tehecciid namazlanyla,
farz namazlann ardmdan kihnan siinnet ve naflle namazlar veya vitir namazi
kasdedilmi^tir.

KIMLER BOYLE IBADET EDER

f ^yJc^f^ljf. ;:6 > i^UJJ!^4 r :Ulyl5

17*- Geceleri pek az uyurlardi.

18*- Seher vakitlerinde de istigfar ederlerdi Zariyat 17, 18

-SARE ANAMIZA GELEN MELEKLER NE DEDI-

197

jjs ij\ dijj Jli 4^!-^ 'j-^ C^'O ^C J * P jy^ cJlij L^j>-j C-iwai is^a

28*- Derken onlardan korkmaya ba§ladi. «Korkma» dediler
ve ona bilgin bir oglan cocugu mujdelediler.

29*- Kansi ciglik atarak geldi. Elini yuzune carparak: «Ben
kisir bir kocakanyim!» dedi.

30*- Onlar: «Bu boyledir. Rabbin soylemi§tir. O, hikmet

sahibidir, bilendir» dediler Zariyat 28-30

A5iklama^Hz. Peygamber'in ya§h kansi Sare, ayette belirtildigi gibi
cocuk haberini ahnca, §a§kmlik icinde elini yuzune vurarak, ya§hligim ifade
etmi§ti.

-ALLAH KULLARINI, CiNLERINI NigiN YARATMI§-

(J58J) 0^1 sjiii i 3\jJ>\ > ill 01 (J57J) ^i*k

56*- Ben cinleri ve insanlan, ancak bana kulluk etsinler diye
yarattim.

57*- Ben onlardan nzik istemiyorum. Beni doyurmalanni da
istemiyorum.

58*- §tiphesiz nzik veren, giic ve kuvvet sahibi olan ancak

Allah'tir Zariyat 58

A^lklama V'Rizki veren ve besleyen Allah'tir. Durum boyle olunca,
Allah'in insanlara ve cinlere ihtiyaci yoktur. Ustelik kendilerinin de,
ba§kalarrmn da nziklanm O kar§ilamaktadir.

-VAY KIMLERE-

- > - .1 , " .* s , "

^J-^ji (i^ 1 j4?j5 0-? Ur^ o^ Jij^

198

*- Ba§lanna gelecek (aci) gunlerinden dolayi vay o kafirlerin
haline! Zariyat60

^ DAGLARIN YURUYECEGI O GUN^
t - „ $ j- j „ i' -

(juAiCUJ liijj j£^ (tICq tiu Jt^-l j^jj (l9j \yy> iU-Ui jjp ^

ql3j Ua pi>- jU Jl bj*Z "fa |J12j| bp& ^tfi J •> ^jJJl ^1 1 J)

9*- O giin gok sallanip calkalanir.
10*- Daglar yuriidiikce yuriir.
11*- Yalanlayanlarm vay haline o giin!
12*- Ki onlar daldiklan batil icinde oyalanip duranlardir.
13, 14*- O giin cehennem ate§ine itilip atihrlar da «i§te
yalanlayip durdugunuz ates. budur!» denilir Tur 9-14

-TESBIH NE ZAMAN YAPILMALI-

*jJLj (j^>- ki*->J "i-aJ^r 7^-~°J liS^ClJ iJJjLJ i^-»JJ ((-*•<; ^walj

48*- Rabbinin hiikmiine sabret. Ciinkii sen gozlerimizin
oniindesin. Kalktigin zaman da Rabbini hamd ile tesbih et.

>y>CJ>\ jLOJj Or^Li 11)1 t VjJ

49*- Gecenin bir kismmda ve yildizlarm batismdan sonra da

O'nu tesbih et Tur 48, 49

A^lklama^Ayette gecen ifadeler, ak§am, yatsi ve sabah namazlan
biciminde yorumlanmi§tir. Bu vakitlerde namaz kihnmasi veya
«Siibhanellahi ve bihamdihi» diyerek tesbihte bulunulmasi emredilmi§tir.

'rESULUM KENDI KAFASINDAN KONUSMAZ^

199

1, 2, 3 *- Battigi zaman yildiza andolsun ki, arkada§miz
(Muhammed) sapmadi ve batila inanmadi; o, arzusuna gore de
konu§maz.

4*- ONUN ( soyledikleri) vahyedilenden ba§kasi degildir.

5, 6, 7*- Ciinku onu giiclu kuvvetli ve ustun yaratih§h biri
(Cebrail) ogretti. Sonra en yiiksek ufukta iken asil §ekliyle
dogruldu Necml-7

-MIRAC DA OLAN OLAYLAR-

J*j\V> °-C* Jl &~j\i ^9^) jit jt ^}i klAi Olio (^8^5 JJii & ^

jii^buiijiiiolrufjioj)

8, 9*- Sonra (Muhammed'e) yakla§ti, derken daha da
yakla§ti. O kadar ki (birle§tirilmi§) iki yay arasi kadar, hatta
daha da yakin oldu.

10, 11*- Bunun uzerine Allah, kuluna vahyini bildirdi.
(Gozleriyle) gordugunu kalbi yalanlamadi Necm8-ll

-HERKES YAPTIKLARIYLA KARSILASACAK-

*- Goklerde ve yerde bulunanlar hep Allah'indir. Bu,
Allah'm, kotuliik edenleri yaptiklanyla cezalandirmasi, guzel
davrananlan da daha giizeliyle miikafatlandirmasi icindir

Necm 31

-SENI ANNE KARNINDAYKEN BILE, BILEN ALLAH

200

*- Ufak tefek kusurlan disinda, buyiik gunahlardan ve
edepsizliklerden kacinanlara gelince, bil ki Rabbin, affi bol
olandir. O, sizi daha topraktan yarattigi zaman ve siz
annelerinizin karmlarmda buhmdugunuz sirada (bile), sizi en iyi
bilendir. Bunun icin kendinizi temize cikarmayin. Cunkii O,
kotulukten sakmani daha iyi bilir Necm 32

A^lklama^Hz. Adem'in topraktan yaratih§i, insanin ana kamindaki
durumu, ashndaki zayifligi ve aczi hatirlatilarak, kendini begenip gurura
kapilmamasi istenmi§tir.

-KIMSE KiMSENIN GUNAHINI YUKLENMEZ-

38*- Gercekten hicbir gunahkar, baskasmm gunah yiikiinii
yiiklenemez.

^y)\ $& 4iTj (J44J) V l^-lj oUI ^i Jjlj |J43J) 'JSlj di^l > a!Tj

CJ47J) U>^l slilil <& oij (J46J) 'J2 lii aILj & 05 J) 'jftlj jsdil

43 *- Dogrusu giildiiren de aglatan da O'dur.

44*- Olduren de dirilten de O'dur.

45, 46*- §urasi muhakkak ki (rahime) atildigmda nutfeden,
erkek ve disiden ibaret olan iki cifti O yaratti.

47*- §uphesiz tekrar diriltmek de O'na aittir.

48*- Zengin eden de yoksul kilan da O'dur Necm 38, 43-48

A^lklama^Ayetin ikinci kismina «ihtiyactan kurtaran» manasi
da verilmi§tir.

201
-NICIN GULUYORSUNUZ-

60*- Guiiiyorsunuz da aglamiyorsunuz!

61 *- Ve siz gaflet icinde oyalanmaktasmiz! Necm 60, 61

PEYGAMBERIMiZiN (s.a.v.) MUCIZESI

I^Jj-£j 'j-^^HV. £J Ijj5 <J]j C^V ^-^' J-^j i*L^^Z4>i!

1 *- Kiyamet yakla§ti ve ay yanldi.

A^lklama^Bircok sahabiden gelen rivayetlere gore Mekkeliler Hz.
Peygamber'den mucize istemisler, o da parmagiyla aya isaret etmis ve ay
ikiye aynlrms, sonra birlesmistir. Musliimanlann iskenceye maruz kaldigi
hassas bir donemde ayin bu goruniisu Mekkelileri hayrete dusurmustiir.
Miisrikler bu olaya bir itirazda bulunmarmslar, sadece «biiyii» demislerdir.

2*- Onlar bir mucize goriirlerse hemen yiiz cevirirler ve:
Eskiden beri devam edegelen bir buyudur, derler....Kamer 1, 2

-NUH TUFANI'NDA OLANLAR-

jji ji yt\ ~^& i\l\ ^yiiJU Li^lp lJ^J^' ^J^J

*- Yeryuzunde kaynaklar fi§kirttik. (Her iki) su, takdir

edilmi§ bir i§in olmasi icin birle§mi§ti Kamer 12

A?lklama^G6kten yagan yagmur ve yerden fiskiran su birleserek
Nuh'un inkarci kavminin helakini hazirladi.

-O DEFTERE KUCUK BUYUK HER§EY YAZILI-

" - -* '"

*- Kucuk buyiik her §ey satir satir yazilmi§tir... Kamer 53
A^lklama^Buna gore melekler, yapilanlan amel defterlerine
kaydetmektedirler. Tutum ve davranisin, giinah ve sevabin hepsi levh-i
mahfuzda kayithdir.

-t 7 #

202

BAK GORURSUN,
BITKILER, AGACLARDA SECDE EDER

o!

f-^t

*- Bitkiler ve agaclar secde ederler Rahman 6

A?lklama^"«Bitkiler» diye terciime edilen «necm» kelimesi
«yildiz» anlamina da gelir.

-OLCUDE ADALETTEN AYRILMA-

*- Olciiyii adaletle tutun ve eksik tartmaym Rahman 9

-SUCLU O GUN SIMASINDAN TANINIR-

*- Suclular, simalarmdan tanmir, percemlerinden ve
ayaklarmdan yakalamrlar Rahman 41

-ALLAH 'DAN KORKANLARA CENNETLER VAR-

0llirCi/i ^47^ v ji;Jio- uJ^j 3 £li (J46^oi^- ^3 ^Lb o£ $3
|J54J| jlS c^ii Hf /^J^lll ^ l^flk j*js Ji. 0^ (J53J) jujij

46 * - Rabbinin huzurunda durmaktan korkan kimselere iki
cennet vardir.

47*- Oyleyken Rabbinizin nimetlerinden hangisini
yalanlayabilirsiniz?

48*- Iki cennet de ce§it ce§it agaclarla doludur.

203

49 * - Oyleyse Rabbinizin hangi nimetlerini
yalanlayabilirsiniz?

50*- Ikisinde de akip giden iki kaynak vardir.

51 *- Oyleyken Rabbinizin hangi nimetlerini
yalanlayabilirsiniz?

52*- Ikisinde de her tiirlu meyveden cift cift vardir.

53 *- Oyleyken Rabbinizin hangi nimetlerini
yalanlayabilirsiniz?

54*- Hepsi de ortuleri atlastan minderlere yaslamrlar. iki
cennetin de meyvesinin dev§irilmesi yakmdir.

55*- Oyleyken Rabinizin hangi nimetlerini
yalanlayabilirsiniz? Rahman 46-55

-ORADA HANGI E§LER VAR-

56*- Oralarda gozlerini yalniz e§lerine cevirmis. guzeller var
ki, bunlardan once onlara ne insan ne de cin dokunmu§tur.

5l^-Vl VI QLJ-VI iTjf Ja

60*- iyiligin kar§ihgi iyilikten ba§ka bir §ey midir?

Rahman 56, 60

INSANLAR UC SINIF OLDUGU ZAMAN

(^0& iti cjiS (J5Jj V Ll: jdLl ^ ^ lij J^/Vl ^ lil

i J-

Oj£lll iiiijl (J 10^ OjilUl Ojl.LUlj |J9J iiliil ^lA^i U julill

|J12^^lol^J(JllJ)

4*- Yer §iddetle sarsildigi,
5 *- Daglar parcalandigi,

204

6*- Dagihp toz duman haline geldigi,
7*- Ve sizler de uc smif oldugunuz zaman,
8*- Sagdakiler, ne mutlu o sagdakilere!
9*- Soldakiler, ne bahtsizdirlar onlar!
10*- (Hayirda) onde olanlar,(ecirde de) ondedirler.
11, 12*- I§te bunlar, naim cennetlerinde (Allah'a) en yakin
olanlardir Vakia4-12

-CENNETTEKILERE IKRAMLAR NELERDIR-

§J1 9J) bjhji Vj Vfc C>j*±ZZ M (cjl 8 j) £** '&* o^J 3a#Ij ^S

§J2 1 J) 6^4^. kJ^> ^-j ({20 J) Oj^i. fc i^Uj

18*- Main ce§mesinden doldurulmu§ testiler, ibrikler ve
kadehlerle.
19*- Bu §araptan ne ba§lan agntihr, ne de akillan giderilir.
20*- (Onlara) begendikleri meyveler,
21 *- Canlarmm cektigi ku§ eti Vakia 18-21

-INCI GIBI HURI'LER KIMLERE-

V ^24J) hj&Z \£k K*jX& tp$bj&\ $JI J&K ^22J) ^ y-j

^26 J) l2fc Li5b ^J \ Q5^\lJc % rjA l*-s dji^

22, 23 *- Sakh inciler gibi, iri gozlu huriler,

24*- Yaptiklarma kar§ihk olarak (verilir).

25*- Orada bo§ bir soz ve gunaha sokan bir laf i§itmezler.

26*- Soylenen, yalnizca «selam, selam»dir Vakia 22-26

A?lklama^l0-26. ayetler hayir yan§inda ileri giden dnciilerin
(sabikun)un kavu§acagi nimetler siralanmi§tir. Bu nimetlerden biri de, asla
bitip eksilmeyen bir kaynaktan akan ve kendisinden kaplann dolduruldugu
Main adh cennet §arabidir.

-SAGDAKILERE VERILECEK IKRAMLAR-

205

|J32j|Y^ i^lij (J3 1 J) L.^o jUj (J30J) V,^ jljj ^29^'jj-ils

^34J) jjpjijs ^jij ^3 3 J) £>•£ Sfj j^kii V

27*- Sagdakiler, ne mutlu o sagdakilere!
28*- Duzgun kiraz agaci,

29*- Meyveleri salkim salkim dizili muz agaclan,
30*- Uzamis. golgeler,
31*- Caglayarak akan sular,

32, 33 *- Tukenmeyen ve yasaklanmayan, sayisiz meyveler
icindedirler;
34*- Ve kabartilmis. do§ekler ustiindedirler Vakia 27-34

-SAGDAKILERE BEKAR HURILER VAR-

t3 7J)"l3ljj| fr£ ^3 6 Jj'ljli^i ^iHiiii (J3 5^ tliil ^ibllji Ul

35*- Gercekten biz hurileri apayn bicimde yeni yarattik.
36, 37*- Onlan, e§lerine du§kiin ve ya§it bakireler kildik.
38*- Biitiin bunlar sagdakiler icindir.

-BIZ NASIL DiRiLECEGIZ DERLER-

djiji\ Ujfcjjt ^47^ byy& &* lil^*j IjI^ (Sj liL list 6jJ^5j IjJlSj

(J50J) fi k; r >: oLLo ji 5>^ (J49J) ^tvij osCvi Si ji 08J)

47*- Ve diyorlardi ki: Biz oldukten, toprak ve kemik yigini
haline geldikten sonra, biz mi bir daha diriltilecegiz?
48*- Onceki atalanmiz da mi?
49*- De ki: Hem oncekiler hem de sonrakiler,

206

50*- Belli bir gurnin belli vaktinde mutlaka toplanacaklardir!

Vakia 47-50

-SAPIKLARA VERILECEK CEZA-

»-J>l OJ-i 0yj\jL$ (c543) p-£*2-\ 'o? t*^ OjjjLii (f 53 J jjV.il L^la

51 *- Sonra siz ey sapiklar, yalancilar!

52*- Elbette bir agactan, zakkum agacindan yiyeceksiniz.

53 *- Karmlarmizi ondan dolduracaksmiz.

54*- Ustiine de kaynar sudan iceceksiniz.

55*- Susami§ develerin suya saldin§i gibi iceceksiniz.

56*- I§te ceza gununde onlara sunulacak ziyafet budur!

Vakia 51-56

-DU$UN RABBINI TASDIK ET-

# fi %ii£ pk (J58J) bp is ^iljil (J57J) 6jil^ Sfjii'&iU ^
Jip iT^p (<J60J) OiSji-li ^ ISj ojll i££ lyji ^2 (J59J) 5jiJGM

57*- Sizi biz yarattik. Tasdik etmeniz gerekmez mi?

58*- Soyleyin oyleyse, (rahimlere) doktugumiz meni nedir?

59*- Onu siz mi yaratiyorsunuz yoksa yaratan biz miyiz?

60*- Aramzda olumu takdir eden biziz. Ve biz, onune
gecilebileceklerden degiliz.

61 *- Boylece sizin yerinize benzerlerinizi getirelim ve sizi
bilmediginiz bir alemde tekrar var edelim diye (olumu takdir
ettik).

207

-ICTiGiMiZ SU, YA TUZLU OLSAYDI-

, , , . v ■t

^Jl jbJl i-^il (J70J) Oj^l: V)li 14^1 illli^ illi >J (JJ69J

liilii^ ^2 (J72J) 'j|4lil J ^2 ' f 1 T^J; filil j£u £71 J) £>jjy

£74^ t pjkiJl dl^j ,jJ«L *4^i (f73jj| ^iiJJ l^foj %|ls

68*- Ya igtiginiz suya ne dersiniz?

69*- Buluttan onu siz mi indirdiniz, yoksa indiren biz miyiz?

70*- Dileseydik onu tuzlu yapardik. §ukretmeniz gerekmez mi?

71 *- Soyleyin §imdi bana, tutu§turmakta oldugunuz atesj,

72*- Onun agacini siz mi yarattmiz, yoksa yaratan biz miyiz?

73 *- Biz onu bir ibret ve 9olden gelip ge9enlerin istifadesi 19m

yarattik.

74*- Oyleyse ulu Rabbinin adini tesbih et Vakia 68-74

A5lklama^41-73. ayetlerde soldakilerin cehennemdeki hayati
a^iklamrken, inkardaki sa^mahk, delilleriyle 9urutulmii§tur. Mesela,
yaratanm, diriltmeye de giiciiniin yetecegi mutlaka kabul edilmesi gereken en
tabii durumdur. Meniden yaratilma, olumiin takdiri, ekilenlerin bitirilmesi,
yagmurun yagdmlmasi ilahi kudretin a9ik delilleridir. Ayrica iki ye§il agacin
birbirine surtiilmesiyle hasil olan ates. de ibret orneklerinden biri sayilmi§tir.
74. ayette ise biitiin bunlan yapip yaratan Yiice Rabbin ismini tesbih ederek
sagumzi dile getirmemiz emredilmi§tir.

-KUR'AN'A ABDESTSIZ DOKUNMAYIN-

*- Ona ancak temizlenenler dokunabilir Vakia 79

A?lklama^Ayette ge9en kitabin elimizdeki mushaf veya levh-i
mahfuzdaki ash oldugu soylenmi§tir. Mushaf oldugu yolundaki yoruma gore
Kur'an'in abdestsiz ele ahnamayacagina hukmedilmi§tir. Kur'an abdestsiz
tutulmaz fakat ezbere okunabilir. Ciiniip olan kimse ise, Kur'an'a el
siiremedigi gibi ezbere de okuyamaz.

208

-ALLAH'A YAKIN OLANA ALLAH'IN NAIM
CENNETI VARDIR-

& jls iuJij (J89J) ^ elf j 2>I2# £# (J88J) o^l 5, jls ilTTu

^ 61s: ijTtfj |J91j| o>^1 v 1 ^ 9 ' <j- ^fi'ffc* ({90 J I^il ^UU»I

^93 J) v ^ ^ &i (J92J) i^OJl ouiSil

88*- Fakat (olen kisi Allah'a) yakin olanlardan ise,

89*- Ona rahatlik, giizel nzik ve Nairn cenneti vardir.

90*- Eger o sagdakilerden ise,

91 *- «Ey sagdaki! Sana selam olsun!»

92*- Ama yalanlayici sapiklardan ise,

93 *- Iste ona da kaynar sudan bir ziyafet vardir!

& YERDE, GOKTE NE VARSA ALLAH'I M/
TESBIH EDER

1 *- Goklerde ve yerde bulunan her sey Allah'i tesbih
etmektedir. O, azizdir, hakimdir.

2*- Goklerin ve yerin miilkii O'nundur. O, diriltir, oldiiriir. O,
her seye giicii yetendir.

Li* j^J. JJnj y&j y»tJ Ij J^UiJlj ^>- Vlj JJVl j-a

3 *- O ilktir, sondur, zahirdir, batindir. O, her seyi bilendir.

Hadid 1-3

A^lklama^Allah ilktir, her §eyden oncedir, ba§langici yoktur, varhklan
O yaratmi§tir. Sondur, varhklann yok olu§undan sonra da O bakidir. Zahirdir,
varhgi bir cok delille giin gibi aciktir. Batindir, zatinin hakikati duyular ve
akillarla idrak edilemez.

209

-ALLAH (c.c.) ICIN ODUNC VEREN KAT KAT
KAR$ILIGINI ALIR-

*- Kim Allah'a giizel bir odunc verecek olursa, Allah da onun
kar§ihgmi kat kat verir ve aynca onun 90k degerli bir rrriikafati
da vardir Hadid 11

A^lklama^Allah'a 6diin9 vermekten maksat, sirf yardim gayesiyle ve
Allah nzasi i9in maddi sikmti icinde bulunanlara faizsiz bor9 vermek ve bu
borcun tahsilinde kolayhk gostermektir.

-ONUNDE VE SAGINDA NUR OLAN KIMLER-

*- Mumin erkeklerle mumin kadinlan, onlerinden ve
saglarmdan, (amellerinin) nurlari aydmlatip giderken gordiigiin
gunde, (onlara): Bugun mujdeniz, zemininden irmaklar akan ve
iclerinde ebedi kalacaginiz cennetlerdir, denilir. i§te buyuk
kurtulu§ budur Hadid 12

-KIM BIR PARCA I§IK VER DIYECEK-

I jjt>-jl L$ SjjJ /)-« i^r^J Jh IfSil /ri-^y OULsuilj jjJLsuil Jj-£> »jj
4JLI3 ^yi ojjfcliij <C?-jJI ^i *i»u <— 'y *J JJ— ~->. ft ^ '-i\ <~->t "•"* ijj-> U-*~»^JU Jiljj

l»llij|

*- Miinafik erkeklerle miinafik kadmlarm, muminlere: Bizi
bekleyin, nurunuzdan bir parca i§ik alalim, diyecegi gunde
kendilerine: Arkaniza donun de bir i§ik araym! denilir. Nihayet
onlarm arasina, icinde rahmet, di§inda azap bulunan kapili bir
sur cekilir Hadid 13

210

A^lklama^Munafiklann isteklerine, miiminlerin cevaplanm tasvir
eden bu ayete gore, miiminlerle miinafiklann arasi kesin olarak aynlacak,
cekilen duvann bir tarafinda cermet diger tarafinda cehennem yer alacaktrr.

-KADIN, ERKEK SADAKA VERENE MUKAFAT VAR-

C.S ~\pA I_ij ji-i i a c\ .>> i Lu^>- Mfi'l dill Ij^lilj i "jU 1 ,%1 Ij ^<<1 ,%ll j|_

*- Sadaka veren erkeklere ve sadaka veren kadinlara ve
Allah'a giizel bir odiinc verenlere, verdiklerinin karsihgi kat kat
odenir ve onlara degerli bir miikafat vardir Hadid 18

-SEHiTLIK MERTEBESINE KIMLER ERER-

^ a ^ ^ ^ * *~ i ^^ ^ * J* f

*- Allah'a ve peygamberlerine iman edenler, (evet) iste onlar,
Rableri yaninda sozu ozii dogru olanlar ve sehitlik mertebesine
erenlerdir. Onlann mukafatlan ve nurlari vardir. inkar edip de
ayetlerimizi yalanlayanlara gelince, onlar da cehennemin
adamlandir Hadid 19

-DUNYA HAYATI, OYUN EGLENCEDIR-

JljJ>*yi (J Ij'LSvJj (i-xLJ ij>-LaJj <ujJj Xhj C_»aJ LIjjJI 0*3-1 til I^JJLp}

y$j%

w- Bilin ki diinya hayati ancak bir oyun, eglence, bir sus,
aranizda bir oviinme ve daha cok mal ve evlat sahibi olma
isteginden ibarettir. Tipki bir yagmur gibidir ki, bitirdigi
ziraatcilerin hosuna gider. Sonra kurur da sen onun sapsari
oldugunu goriirsiin; sonra da cer cop olur. Ahirette ise cetin bir
azap vardir. Yine orada Allah'in magfireti ve rizasi vardir.
Diinya hayati aldatici bir gecimlikten baska bir sey degildir.

Hadid 20
A^lklama^Dunya ve ahiret hayatmm mukayesesinin yapildigi bu

211

ayette, ozellikle, diinyanin aldatici taraflan izah edilmi§, onlardan kacimlmasi
tavsiye edilmi§tir. £iinkii diinya ve diinyadakilerin bo§ yere yaratilmadiklan
muhtelif ayetlerde aciklanmii-itir. Diinya hayati kotii degildir. Kotii olan onu
Allah'a ve Peygamber'e itaate yoneltmemek; ahireti ve insanhgi unutup, sirf
diinyaya ve diinyanin fenahklarma kapilmaktir.

-ALLAH'A PEYGAMBERE INANANIN MUKAFATI

COK BUYUK-

/jj jlU ojlc-I yjj\j *La.wJI l ^> °j*£ \ $ '& y ^>-j n^>j y "\y > - a <j,\ rLSjL*

it. ■}•■ J^ *^'j *^d dr° J^Ji ^' lP^ ^-^ f^°JJ ^^. 'j-~°'

*- Rabbinizden bir magfirete; Allah'a ve peygamberlerine
inananlar icin hazirlanmis. olup geni§ligi gokle yerin geni§ligi
kadar olan cennete ko§u§un. i§te bu, Allah'in lutfudur ki onu
diledigine verir. Allah buyuk lutuf sahibidir Hadid 21

A^lklama^Bu ayet, Allah'in liituf ve ihsani olmadikca, kimsenin
cennete giremeyecegine delalet etmektedir.

-ALLAH'DAN KORKANA ALLAH (c.c.) NUR

LUTFEDER-

J -" ^ a fl ^ a^ a -"a J 11 *^ J 1 J

V J^l ^ J ' a ^ } '

*- Ey iman edenler! Allah'tan korkun ve Peygamberine
inanm ki O, size rahmetinden iki kat versin ve size i§igmda
yuriiyeceginiz bir nur lutfetsin; sizi bagi§lasm. Allah, cok
bagi§layan, cok esirgeyendir Hadid 28

A^lklama^Burada ehl-i kitaba hitap edilerek, hem Hz. Peygamber'e
hem de diger peygamberlere iman etmeleri sebebiyle kendilerine iki niir
verilecegi vadedilmi§tir.

^ALLAH'IN (c.c.) DINLEDiGi KADIN KIM^

212

^2j) jji* jhl 4«l oij i^jjj JjiJi ^j ££li jjJ^iJ ^4"ij ^ Uj ^Ji

1*- Kocasi hakkmda seninle tarti§an ve Allah'a §ikayette
bulunan kadinin sozunu Allah i§itmi§tir. Allah, sizin
konu§mamzi i§itir. Cunku Allah i§itendir, gorendir.

2*- Icinizden zihar yapanlann kadmlan, onlarin analan
degildir. Onlarin analan ancak kendilerini doguran.

Mucadele 1,2

-ZIHAR'IN CEZASI-

3*- Kadmlardan zihar ile ayrilmak isteyip de sonra
soylediklerinden donenlerin kanlanyla temas etmeden once bir
koleyi hurriyete kavu§turmalan gerekir. Size ogiitlenen budur.
Allah, yaptiklarmizdan haberi olandir.

i-Jl <_jIJLp- \jji\SJjj au! ijji>- tiiljj ~j—°jj i^->. ^j^'pi <^iA-JS L«5LLa jj^-o

4*- (Buna imkan) bulamayan kimse, hanimiyla temas
etmeden once ardarda iki ay oruc tutar. Buna da giicii yetmeyen,
altmis. fakiri doyurur. Bu (hafifletme), Allah'a ve Resulune
inanmamzdan dolayidir. Bunlar Allah'm hukumleridir. Kafirler
icin aci bir azap vardir Mucadele 3, 4

-ALLAH'IN BIR BIR SAYDIGI, KIMLER?-

213

, > ->

s

*- O gun Allah onlarm hepsini diriltecek ve yaptiklarmi
kendilerine haber verecektir. Allah onlan bir bir saymi§tir. Onlar
ise unutmu§lardir. Allah her §eye §ahittir Miicadele 6

-UC Ki§iNiN KONU§TUGU YERDE DORDUNCU

ALLAH (c.c.)-

j_A VI, && (£j£ lf» jjio Li j^jVl J Uj olj-LUl J li lliu -0)1 jl jj °il

A-g-olS j-& Ml, J-^" Vj (»-$-*■> I j

* - Goklerde ve yerde olanlan Allah'in bildigini gormuyor
musun? Uc ki§inin gizli konu§tugu yerde dorduncusu mutlaka
O'dur. Be§ ki§inin gizli konu§tugu yerde altincisi mutlaka O'dur.
Bunlardan az veya cok olsunlar ve nerede bulunurlarsa
buhinsunlar mutlaka O, onlarla beraberdir. Sonra kiyamet gurrii
onlara yaptiklarmi haber verecektir. Dogrusu Allah, her §eyi
bilendir Mucadele 7

-GIZLI KONU§MAK §EYTANDANDIR-

*- Gizli konu§malar §eytandandir. Bu, iman edenleri uzmek
icindir. Oysa §eytan, Allah'in izni olmadikca, muminlere hicbir
zarar veremez. Muminler Allah'a dayanip guvensinler.

Mucadele 10

A^lklama^Bu ayet ile, fisiltmin ve toplulukta gizli konu§manm

§eytanm i§lerinden oldugu hatirlatilarak, bu i§in birakilmasi istenmektedir.

-MECLISTE GELENE YER ACIN-

214

i ^ ^ a a -*-" .t ^ i* a jl . ^ i ' j-* a ^ j-"°^

*- Ey iman edenler! Size «Meclislerde yer acm» denilince
yer acin ki Allah da size genislik versin. Size «Kalkin» denilince
de kalkm ki Allah sizden inananlan ve kendilerine ilim
verilenleri derecelerle yukseltsin. Allah yaptiklarmizdan
haberdardir Miicadele 11

A^lklama^Adab-i mua§eret kaidelerinden birini ogreten bu ayete
gore; mecliste yer acmak, gelenlere yer vererek kalkmak ce§idi maddi ve
manevi faydalar saglamaktadir. Zira iman ve ilimle tamamlanan ahlak
kaidelerini ya§ayanlar diinya ve ahirette yiiksek derecelere eri§irler.

GOKLERDE, YERLERDE NE VARSA ALLAH'I (c.c.)
m^ TESBIH EDER

^^S^ » * J. * s> S \

1 *- Goklerde ve yerde olanlann hepsi Allah'i tesbih
etmektedir. 0, ustundur, hikmet sahibidir Ha$r 1

-CENNETLIKLE CEHENNEMLIK BIR OLUR MU?

*- Cehennem ehliyle cennet ehli bir olmaz. Cennet ehli,
isteklerine erisenlerdir Ha$r 20

-KUR'AN DAGLARA INMIS OLSAYDI DAGLAR

PARCA PARCA OLURDU-

jjji^ii (i-4-L*-! ^Ljj L^jj^j

215

*- Eger biz bu Kur'an'i bir daga indirseydik, muhakkak ki
onu, Allah korkusundan bas. egerek, parca parca olmus.
goriirdun. Bu misalleri insanlara du§unsunler diye veriyoruz.

Hasr 21

-EN GUZEL ISIM ALLAH'INDIR-

o^j^j olj-LUl J U iJ ill^ls-^-' *l£"Vl «J jj-s^il £SjtJl (jJti-l **>! j-*

*- O, yaratan, var eden, §ekil veren Allah'tir. En giizel isimler

O'nundur. Goklerde ve yerde olanlar O'nun §anmi

yiiceltmektedirler. O, galiptir, hikmet sahibidir Hasr 24

A^lklama^Ha^r suresinin bu son iic ayetinin fazileti hakkmda
Peygamberimiz (s.a.) §6yle buyurmu§tur: Her kim sabahleyin iic defa «Euzii
billahi's-semii'l-alimi mine'§-§eytani'r-racim» dedikten sonra Ha§r suresinin
sonundaki iic ayeti okursa, Allah, ona ak§ama kadar bagi§lanmasini dileyecek
yetmis. bin melek gorevlendirir. O kimse o giin oliirse §ehit olarak oliir.
Ak§amleyin okursa yine boyledir.

^KIYAMET GUNU EVLAT VE YAKININ^J/ 7
FAYDA VERMEZ

3*- Kiyamet giinii yakinlanniz ve cocuklanniz size fayda
vermezler. Ciinku Allah aranizi ayirir. Allah, yaptiklarmizi
gorendir.

-KADINLARIN BIATI-

216

^j^i Yj iti ill ^j-i4 V iil ^p »iiiiiti oHojil IliU- lil J ^JI L^jt

jv-^>-j JJ- 4 * «)i tJ). «U)I (V* j-a-*l~"lj jf«jLJ Ljjjj«_a (J CI^axj

*- Ey Peygamber! inanmis kadinlar, Allah'a hicbir seyi ortak
kosmamak, hirsizlik yapmamak, zina etmemek, cocuklanni
oldiirmemek, elleriyle ayaklan arasmda bir iftira uydurup
getirmemek, iyi isi islemekte sana karsi gelmemek hususunda
sana biat etmeye geldikleri zaman, biatlanni kabul et ve onlar
icin Allah'tan magfiret dile. Suphesiz Allah, cok bagislayandir,
90k esirgeyendir Miimtahine 12

A^lklama^Biat sartlan arasmda sayilan, «elleriyle ayaklan arasmda
bir iftira uydurmama» tabiri, gayri mesru bir cocuk diinyaya getirip, onu
kocasina nisbet ederek iftira etmeme anlamina gelmektedir. Ayet, Mekke
fethi giinii nazil olmus, Hz. Peygamber, erkeklerden sonra kadinlann biatim
kabul etmistir.

^ HZ ISA NE DEMISTI -$$

i. „
jC?-l 'tCl (_£JL*j /~a (jb (Jj_«, u~l> rljL^aj jbjiXJi ^a

6*- Hatirla ki, Meryem oglu isa: Ey israilogullan! Ben size
Allah'm elcisiyim, benden once gelen Tevrat'i dogrulayici ve
benden sonra gelecek Ahmed adinda bir peygamberi de
mujdeleyici olarak geldim, demisti. Fakat 0, kendilerine acik
deliller getirince: Bu apacik bir biiyiidiir, dediler.

jylilSjl aS jjj ojjJ Ijla <U)lj 1 ^ feljib aUi jjJ Ij a k-J jjJb .J

8*- Onlar agizlanyla Allah'm nurunu sondurmek istiyorlar.
Halbuki kafirler istemeseler de Allah nurunu tamamlayacaktir.

Saff 6, 8

217

A^lklama^Kafirler Allah'in dinine, kitabina ve delillerine sihir, §iir
ve kehanet diyerek iftiralar uydursalar da Allah'in dini yucelecektir.

"W CUMANIN FARZ OLU§U *W

9*- Ey iman edenler! Cuma gunii namaza caginldigi (ezan
okundugu) zaman, hemen Allah'i anmaya ko§un ve ah§ veri§i
birakm. Eger bilmi§ olsaniz, elbette bu, sizin icin daha
hayirhdir.

f/dS' ill Ij^ilj *ul J m3 ^ ^o IjJtXjIJ l^j^' (j ijJ-^Li Sj-UkJl c-ls^i liU

10*- Namaz kilmmca artik yeryiiziine dagilm ve Allah'm
lutfundan isteyin. Allah'i cok zikredin; umulur ki kurtulu§a
erersiniz.

11*- Onlar bir ticaret ve eglence gordiikleri zaman hemen
dagilip ona giderler ve seni ayakta birakirlar. De ki: Allah'in
yaninda bulunan, eglenceden ve ticaretten daha yararhdir. Allah,
nzik verenlerin en hayirhsidir Cuma 9-11

A^lklama^Rivayete gore, Medine'de kithk ya§anan bir donemde Hz.
Peygamber, cuma hutbesi irad ederken oradan yiyecek yiiklu bir kervan
geciyordu. Kervanm geldigine i§aret eden def sesini duyunca herkes kervana
ko§tu, yalniz on iki ki§i kaldi. Ayet bunun iizerine nazil oldu. Eski
zamanlarda bir kervan geldigi zaman ona kar§i sevinc gosterisi olmak iizere
defjahmrdi.

# ^

MAL EVLAT SIZI ZIKIRDEN ALI KOYMASIN

218

J ■* ^ J a Ji

diJi JiiJ ^j 'ill ^o ^ pVjl Vj jJarjiT jJ^L" V Ijlil ^tlll Lfei^

*- Ey iman edenler! Mallarmiz ve cocuklarmiz sizi Allah'i
anmaktan alikoymasm. Kim bunu yaparsa iste onlar ziyana
ugrayanlardir Miinafikm 9

-OLUM GELMEDEN VERECEGINI VER-

< _! ^ <<r< ' , < -» ' *

^ ^ * ^ ^ -Z ^ -i 1 -*

10*- Herhangi birinize olum gelip de: Rabbim! Beni yakm
bir sureye kadar geciktirsen de sadaka verip iyilerden olsam!
demesinden once, size verdigimiz nziktan harcayin.

„ * t , * \ v ** *' ~ '. •' i * - . '

11*- Allah, eceli geldiginde hie kimseyi (olumurni)

ertelemez. Allah, yaptiklarmizdan haberdardir Miinafikm 10, 11

MUSIBETTE ALLAH'IN iZNiYLEDIR

i * i

IJlp sS** J^y *w'j *^i -^B *"^. (V°Ji iVj **>' ^% *^i ^r^ 3 -" (V° 'SU^I ^

*- Allah'm izni olmaksizin hicbir musibet isabet etmez. Kim
Allah'a inamrsa, Allah onun kalbini dogruya gotiiriir. Allah her
seyi bilendir Tegabiin 11

A^lklama^Allah'in, ilmi, iradesi ve takdiri olmadan insana hicbir
musibet gelmez. Fakirlik, hastahk, oliim ve iiziintii gibi sikmtilann Allah'm
takdiriyle olduguna inanan kimse bu musibetleri sabir ve metanetle karsilar.

-E§I EVLADA DU§MAN OLANLAR VARDIR-

219

48 ^ J5 •'^'"1*1*1 Jl *»«•>* I -* • a .• ^

*- Ey iman edenler! E§lerinizden ve cocuklarmizdan size
du§man olanlar da vardir. Onlardan sakmin. Ama affeder,
kusurlarmi ba§larma kakmaz, kusurlarmi orterseniz, bilin ki,
Allah cok bagi§layan, cok esirgeyendir Tegabiin 14

-MAL, EVLAT BIR iMTIHANDIR-

*- Dogrusu mallarmiz ve cocuklarmiz sizin icin bir

imtihandir. Buyiik miikafat ise Allah'm yanmdadir... Tegabiin 15

A^lklama^Rivayet edildigine gore, Mekke'den hicret arzusunda
bulunan bazi muslumanlann e§ ve cocuklan, kendilerinin peri§an duruma
du§eceklerini one siirerek, babalanni hicretten ahkoymak istediler. Fakat
hicretle kazamlan yiiksek mertebeleri ogrenen musliimanlar, e§ ve evlatlanni,
kendilerine engel olmaya kalktiklan icin cezalandirmak isteyince bu ayet
indi; onlann affedilmesini emretti. Bunun yaninda, mal ve cocuklann
beklenmedik yer ve durumlarda kigiyi giinaha sokup, ahiret hazirhgindan
ahkoyabilecegine de i§aret edilmi§tir.

-CiMRiLIKTEN KURTULAN KURTULU§A ERER-

A^wj&j rcS t3*J (V°J it^*^ i \J^~ U^J'J ItiuWj ^JJ^^J fl"* "' *-* *Ml IjJiJLi

*- O halde giiciiniiz yettigince Allah'a isyandan kacmm.
Dinleyin, itaat edin, kendi iyiliginize olarak harcaym. Kim
nefsinin cimriliginden korunursa i§te onlar kurtulu§a erenlerdir.

Tegabiin 16

-ODUNC VEREN KAT KAT SEVAP ALIR-

220

*- Eger Allah'a (nzasi ugruna) odunc verirseniz, Allah onu
sizin icin kat kat arttmr ve sizi bagi§lar. Allah cok mukafat

verendir, ceza vermekte acele etmeyendir Tegabiin 17

PEYGAMBER KADINLARINA HITAP

^ liCg^^/ \y£\j sloJl Ijjas-Tj ( J_^i"JLjJ ^jilki iLllJl iiiils ^tS^ \-$\

1*- Ey Peygamber! Kadmlan bo§ayacagmizda, onlan
iddetlerini gozeterek bo§aym ve iddeti de saym. Rabbiniz
Allah'tan korkun. Apacik bir hayasizlik yapmalan hali bir yana,
onlan evlerinden cikarmaym, kendileri de cikmasinlar. Bunlar
Allah'm smirlandir. Kim Allah'm smirlarmi a§arsa, §iiphesiz
kendine zulmetmi§ olur. Bilemezsin, olur ki Allah, bundan sonra
bir durum ortaya cikanverir.

A^lklama^ Ayette, Hz. Peygamber'e hitap edilmi§se de hiikiim
umumidir, biitiin iimmete yoneliktir. Ayete gore, bo§anmasi istenen kadinlar,
iddetleri dikkate ahnarak, adetten temizlendikten sonra bo§amr. Bo§anmis.
kadmm da iddetine riayet edilir, yani uc hayiz veya temizlenme miiddeti
tamamlanmadan, -ric'i talakta- koca, kansma donebilir. Bu siire dolduktan
sonra bo§ama kesinle§ir. Bo§anan kadinlara zarar vermemek, ayette belirtilen
mahzur ortaya cikmadikca, iddetlerinin bitimine kadar evde kalmalarrm
saglamak icap eder. Ayette, bu siire icinde yeni bir durum ortaya cikabilecegi
hatrrlatilmaktadir ki bu, nefretin sevgiye donu§mesi, pi§manhgin belirmesi ve
e§ler arasinda uzla§ma meydana gelmesidir. Ashnda bir hadiste belirtildigine
gore bo§ama, helal olmakla beraber Allah'm ho§lanmadigi bir helaldir.

JjlP (_£ji lj_L^Jllj L-JjjJti ( "y&jijli j\ ^jyCC /\JfciiC~J>U }jfyS-\ /**ij liji

221

2*- Iddet muddetlerini doldurduklannda onlan ya me§ru
olculer icerisinde (nikahmiz altmda) tutun veya onlardan me§ru
olculere gore aynlm. Icinizden adalet sahibi iki ki§iyi de §ahit
tutun. §ahitligi Allah icin yapm. i§te bu, Allah'a ve ahiret
giiniine inananlara verilen oguttiir. Kim Allah'tan korkarsa,
Allah ona bir cikis. yolu ihsan eder. Ve ona beklemedigi yerden
nzik verir. Kim Allah'a guvenirse O, ona yeter. §uphesiz Allah,
emrini yerine getirendir. Allah her §ey icin bir olcii koymu§tur.

Talak 1, 2
A^lklama^Ayet, bekleme siiresinin sonuna yakla§mi§ kadinla ilgili
olarak kocasimn yapacagi i§leri sirahyor. Bunlar, ya tekrar almak veya
cezalandinp zarara sokmadan bo§amaktir. Her iki durumda da iki §ahit
bulundurmak gerekir. Yukandaki ayetlerde gecen talakla ilgili emirler §6yle
ozetlenebilir: Bo§amayi sunnete uygun §ekilde yapmak, iddeti saymak, kadini
evinden cikarmamak, bo§ama sirasinda §ahit tutmak, §ehadeti hak olculeri
icinde yapmak.

-KADINLARIN OZEL HALLERI-

i 1 L

1^14 "J^ Ifi *J J^r '-&\ J^. ir°j "JO*' {j^H ^ 'J&r^ J^^l o^jlj

*- Kadmlarmiz icinden adetten kesilmis. olanlarla, adet
gormeyenler hususunda tereddut ederseniz, onlarm bekleme
suresi tic aydir. Gebe olanlarm bekleme suresi ise, yiiklerini
birakmalan (dogum yapmalan)dir. Kim Allah'tan korkarsa,
Allah ona isinde bir kolaylik verir Talak 4

-ALLAH'DAN KORKANIN KOTULUGUNU ALLAH

(c.c.) ORTER-

*- Iste bu, Allah'm size indirdigi buyrugudur. Kim Allah'tan
korkarsa Allah onun kotiiluklerini orter ve onun mukafatmi
arttmr Talak 5

222

-ONLARA ZARAR VERMEYIN-

dr6-^ clr^. li* 1 drfc^ ^^ J*" 9 *-?'

*- Onlari guciiniiz olciisiinde oturdugunuz yerin bir
bolumiinde oturtun, onlari siki§tirrp (gitmelerini saglamak icin)
kendilerine zarar vermeye kalki§maym. Eger hamile iseler,
dogum yapmcaya kadar nafakalanni verin. Sizin icin cocugu
emzirirlerse onlara ucretlerini verin, aranizda uygun bir §ekilde
anla§m. Eger anla§amazsaniz cocugu, ba§ka bir kadm
emzirecektir Talak6

-KlSi IMKANI NiSBETINDE NAFAKA VERIR-

Lt..a.i <ml i_aiSsj jf <ml <uj'l If ( j^JU <*ijj CXs- jji /Jij axjLSj -^ jJL* ji (J-aiJ

7*- imkani geni§ olan, nafakayi imkanlarma gore versin;
nzki daralmi§ bulunan da Allah'm kendisine verdigi kadarmdan
nafaka odesin. Allah hie kimseyi verdigi imkandan fazlasiyla
yukumlu kilmaz. Allah, bir guclukten sonra bir kolaylik
yaratacaktir.

8*- Rabbinin ve O'nun elcilerinin emrinden uzakla§rp azmi§
nice memleketler vardir ki, biz onlari (ahalisini) cetin bir hesaba
cekmi§ ve onlari gorulmemi§ azaba carptirmi§izdir.

Talak 7, 8

-SIZE, KARANLIKTAN AYDINLIGA CIKARACAK

RESUL GONDERDIK-

223

jjl]| JloUiikJl

*- Iman edip salih amel i§leyenleri, karanhklardan aydmhga
cikarmak icin size Allah'm apacik ayetlerini okuyan bir
Peygamber gondermi§tir. Kim Allah'a inanir ve faydali is.
yaparsa Allah onu, altlarmdan irmaklar akan, icinde ebedi
kalacaklan cennetlere sokar. Allah o kimse icin gercekten guzel

bir nzik vermi§tir Talakll

PEYGAMBERIMiZiN (S.A.V.)
my E§LERI ILE OLAN HADISESI m*

1 *- Ey Peygamber! Esjerinin nzasmi gozeterek Allah'm sana
helal kildigi §eyi nicin kendine haram ediyorsun? Allah cok
bagi§layan, cok esirgeyendir.

A^lklama^Ayetin i§aret ettigi hadise §udur: Hz. Peygamber,
zevcelerinden Zeyneb binti Cah§'in evinde bal §erbeti icmi!-; ve bu yiizden
onun yaninda biraz fazla kalmi§ti. Bu durumu kiskanan iki zevcesi, Ai§e ve
Hafsa, aralannda kararla§tinp, Peygamber yanlarma vardiginda kendisinden
megafir kokusu geldigini soylediler. Hz. Peygamber megafir yemedigini
soyledi. «Demek ki bah yapan an megafir yalami§» dedi ve bir daha bal
§erbeti icmemeye yemin etti. Surenin bu miinasebetle indigi rivayet
edilmi§tir.

2*- Allah, (gerektiginde) yeminlerinizi bozmanizi size me§ru
kilmi§tir. Sizin yardimcmiz Allah'tir. 0, bilendir, hikmet
sahibidir.

224

^/u3-l i-JULJl ^jllj JUS I jl* ^lljl j^o cJli <b L»L) uJi L ^a-«J /vP \p'j£\j

3*- Peygamber, e§lerinden birine gizlice bir soz soylemi§ti.
Fakat e§i, o sozu ba§kalarma haber verip Allah da bunu
Peygamber'e aciklaymca, Peygamber bir kismmi bildirmi§, bir
kismindan da vazgecmi§ti. Peygamber bunu ona haber verince
e§i: Bunu sana kim bildirdi? dedi. Peygamber: Bilen, her §eyden
haberdar olan Allah bana haber verdi, dedi Tahrim3

A?lklama^Rivayete gore Resulullah, e§i Hafsa'nrn evde bulunmadigi
bir sirada cariyesi Mariye'yi onun odasina almisti. Hafsa bundan haberdar
olunca uzuntiisunii belirtmis ve danlrrusti. Resulullah da Hafsa'ya, bundan
boyle Mariye'yi yatagina almayacagim soylemis ve bunu gizli tutmasim
tenbih etmisti. Hafsa ise bu konuyu Hz. Aise'ye aciklarms, bunun iizerine bu
ayet nazil olmustur.

A^lklama^Baska bir rivayete gore Hz. Peygamber, irtihalinden sonra
hilafete snasiyla Ebubekir ve Omer'in gececeklerini soylemis, Hafsa, Hz.
Peygamber'in bu simm Hz. Aise'ye soyleyince durum vahiyle Hz.
Peygamber'e bildirilmis ve ayette zikredilen konusma cereyan etmistir.

-INANANLAR KENDINIZi AILENIZi ATE§TEN

KORUYUN-

Ojy>jJ Li jjliijj °&j>\ li aill l)j ■/? *j j il J-i Jj!Ap

*- Ey inananlar! Kendinizi ve ailenizi, yakiti insanlar ve
ta§lar olan ate§ten koruyun. Onun ba§inda, acimasiz, guclu,
Allah'm kendilerine buyurduguna kar§i gelmeyen ve
emredildiklerini yapan melekler vardir Tahrim 6

-EN GUZEL TEVBE SAMIM! TEVBE-

225

'S

*- Ey iman edenler! Samimi bir tevbe ile Allah'a donun.
Umulur ki Rabbiniz sizin kotuluklerinizi orter. Peygamberi ve
Onunla birlikte iman edenleri utandirmayacagi gunde Allah sizi,
iclerinden irmaklar akan cennetlere sokar. Onlann onlerinden ve
saglarmdan (amellerinin) nurlan aydmlatip gider de, «Ey
Rabbimiz! Nurumuzu bizim icin tamamla, bizi bagi§la; ciinku
sen her §eye kadirsin» derler TahrimS

A5lklama^«Samimi bir tevbe» diye terciime edilen «tevbe-i nasuh»
i9in bir9ok yorum yapilmi§tir. Bunlann ortak noktasi sudur: «Nasuh», «nush»
kokiindendir. Buna gore «tevbe-i nasuh»; tevbe edenin kendi nefsine nasihat
dinletebilmesi, giinahlanna son derece uziilmesi ve artik onlara donmemeye
karar vermesi demektir.

-KI§i E$iNDEN NE KADAR SORUMLUDUR-

\* /J Jlc- i£j£ tils' i>J oKJ>lj 7- y cJ\y>\ \jy£ |v JJU *KLa J <U)I CjyJ>

'{u> jbJl *>\jiol \Jj Uli dill j^ U^ic- ili»j IJi G?bjl>J J^L^j Qitlp

*- Allah, inkar edenlere, Nuh'un kansi ile Lut'un kansmi
misal verdi. Bu ikisi, kullanmizdan iki salih ki§inin nikahlan
altmda iken onlara hainlik ettiler. Kocalan Allah'tan gelen hicbir
§eyi onlardan savamadi. Onlara: Haydi, ate§e girenlerle beraber
siz de girin! denildi Tahrim 10

-ASIYE ANAMIZIN ACIKLI DURUMU-

jdUiJi (.jiil ^ j^j *iipj &ji.ji ^ ^j 52L1

226

*- Allah, inananlara da Firavun'un kansini misal gosterdi. 0:
Rabbim! Bana katinda, cennette bir ev yap; beni Firavun'dan ve
onun (kotu) i§inden koru ve beni zalimler toplulugundan kurtar!
demi§ti Tahrim 11

-HZ MERYEM'DE BIR ORNEKTIR-

OUiJiXj C~SJU*»j U>-JJ /~a «ui UJ>cJllS L^->-Ji i "■• ./»■»■ I "Jj| Jj-^ C-IjI f-j*J

*- Iffetini korumus. olan, imran kizi Meryem'i de (Allah ornek
gosterdi). Biz, ona ruhumuzdan iifledik ve Rabbinin sozlerini ve
kitaplarmi tasdik etti. O gonulden itaat edenlerdendi... Tahrim 12

A5lklama^l0-12. ayetlerde bahsedilenlerden Hz. Nuh'un kansi,
kavmine onun mecnun oldugunu soylerdi. Hz. Lut'un kansi da, kocasina
gelen erkek misafirleri, gece ates. yakarak, giindiiz de duman cikararak haber
verirdi. Ikisi de layik olduklan cezaya carptinldilar.

A^lklama^Firavun'un kansi Asiye, Hz. Musa'ya iman etmi§ti.
Bundan dolayi kocasi Firavun, onu ellerinden ve ayaklanndan dort kaziga
baglami§, gogsiine kocaman bir tas. koymu§, oylece yakici gune§e birakmi§ti.
isjtence aninda, zikredilen duayi yaparken nihunu teslim etmi§tir.

J&7 KIM GUZEL DAVRANACAK DIYE, ^
BIR iMTIHAN

*- O ki, hanginizin daha giizel davranacagmi sinamak icin
olumu ve hayati yaratmi§tir. O, mutlak galiptir, 90k
bagi§layicidir Miilk2

A^lklama^Hayat, anlamsiz bir var olus. olmadigi gibi Slum de sonu
hiclik olan bir yok olus. degildir. Aksine hayat, bir hayirh faaliyetler alani,
oliim ise bu faaliyetlerin kar§ihgim bulacagimiz ebedi varhk sahasina geci§i
saglayan bir doniim noktasi ve -Peygamber (s.a.)in de belirttigi gibi- bir
uyancidir.

-O GUZEL YARATAN, ALLAH'A BIR BAK-

227

j./> j| ,*^-jti OjUj /^a /f»jjl (J^* - (J cSr 1 ' ^ ^^? ^Ij-C" (*4-~° lJ-'- 5 "" (£^\

3*- ki, birbiri ile ahenktar yedi gogii yaratmistir. Rahman
olan Allah'm yaratisinda hicbir uygunsuzluk goremezsin.
Goziinii cevir de bir bak, bir bozukluk gorebiliyor musun?

^ S ^ ^ ^ a J „ ^j

CJ\XS- LjL LjAlC-lj J^Jsl^iJJ Li*^-j LiLii>-j p^oL^C lljjJl iUJLil LjJ JJLij

5*- Andolsun ki biz, (dunyaya) en yakin olan gogii

kandillerle donattik. Bunlari seytanlara atis taneleri yaptik ve

onlara alevli ates azabmi hazirladik Miilk3, 5

A^lklama^Bazi tefsirlere gore burada, havada panldayan, bir ate§
tanesi gibi hizla ve tek istikamette hareket edip sonen «§ihab»lar
kasdedilmektedir. Bu konuda, Hicr suresinin 16-18. ayetlerine ve Saffat
suresinin 6-10. ayetlerine bak

-AZABI GORMEDEN KOREAN DAHA MAKBUL-

*- Fakat daha gormeden Rablerinden (azabmdan) korkanlara
gelince, onlar icin gercekten hem bagislanma hem de biiyiik
miikafat vardir Mulkl2

-RIZKI O RABBIM VERMESE KIM VEREBILIR-

* * i -- \

*- Allah size verdigi nzki kesiverse, size nzik verebilecek olan
kimdir?Hayir, onlar azginhk ve nefrette direnip durmaktadirlar.

Mulk21

-SURUNEN MI, YURUYEN MI DAHA ERKENE ERi§IR-

(yf^ -^>f <i* k^ erf* i>°' ^- ul tf^J & ^ <-rf£ (Ir^ 1

228

*- §imdi (du§urnin bakalim), yuz ustu kapanarak yiiriiyen mi
(vanlacak) yere daha iyi eri§ir, yoksa dogru yolda duzgun
yuriiyen mi? Miilk22

-BU KADAR KIYMETLI AZALARIN §UKURU AZ-

i-

*- (Resultim!) De ki: Sizi yaratan, size i§itme duyusu, gozler
ve kalpler veren O'dur. Ne az §ukrediyorsunuz! Miilk23

-YA SUYU CEKIVERSEYDI ALLAH (cc.)"

*- De ki: Suyunuz cekiliverse, soyleyin bakalim, size kim bir

akar su getirebilir? Miilk30

YA EYiLIKLERi ENGELLEYENLER

|jl 6J) pijiLl J£ iL-ii |J15J| oJjNl ^ U Jli l-Sd

10, 11, 12, 13, 14*- (Resulum!) Alabildigine yemin eden,
a§agihk, daima kusur arayip kmayan, durmadan laf gotiirup
getiren, iyiligi hep engelleyen, mutecaviz, gunaha dadanmi§,
kaba ve ha§in, biitiin bunlardan sonra bir de soysuzlukla
damgalanmis. kimselerden hicbirine, mal ve ogullan vardir diye,
sakin boyun egme.

15*- Ona ayetlerimiz okundugu zaman o, «Oncekilerin
masallan!» der.

16*- Biz yakmda onun burnuna damga vuracagiz (kibirini
kirip rezil edecegiz).

229

35*- Oyle ya, (Allah'a) teslimiyet gosterenleri, (o)
giinahkarlar gibi tutar miyiz hig?

V

44*- (Resuliim!) Sen bu sozii (Kur'an'i) yalan sayani bana
birak (kendini iizme). Biz onlan, bilmedikleri bir yonden yava§
yava§ azaba yakla§tmyoruz Kalem 10-16, 35, 44

-KAFIRLER KUR'AN'I DUYUNCA SENI

DEVIRECEKLERDi -

l)j2s ijj iJjJjijj ^ JUI IjJ^ Li >jUajL> dJbjiJ^ Ijjis' ^jJJI ilii l)]j

*- O inkar edenler Zikr'i (Kur'an'i) i§ittikleri zaman,
neredeyse seni gozleriyle devirivereceklerdi. Hala da (kin ve
hasetlerinden:) «Hic §uphe yok o bir delidir» derler... Kalem 51

# KIYAMETTE NELER OLACAK "°

I 1

o Jj>-Ij iS'S 1x5" Ji d&Mj ^jVi , -i-^ w j (fl 3 J) SJl>-Ij i>uij jj-s^Jl J f*i* lit*

|J1 6J) L>lj i£i)j ^ iU-Ul cjlilj |jl 5 J) iiil^l cJUj top ^14j|
|jl 7j| £jd is!): .v&i .*Jjj ^> j^j l^jl r> Mlj

13, 14, 15*- Artik Sur'a bir defa uflendigi, yeryiizii ve daglar
kaldinlip birbirine tek carpi§la carpilip darmadagin edildigi
zaman, i§te o gun olacak olur (kiyamet kopar).

16*- Gok de yanlir ve artik o gun o, cokmeye yuz tutar.

17*- Melekler onun (gogiin) etrafmdadir. O gun Rabbinin
ar§ini, bunlarm da ustiinde sekiz (melek) yuklenir...Hakka 13-17
A5lklama^«Ar§» i?in, Hud suresi 7. ayetin afiklamasina bakimz.

-KAFIR O GUN CANDAN DOST BULAMAZ-

230

Vii&ij SI Cj36j| jiLip & H\\\& Vj (J35J) f^ tt^ {£« iJ j~U

35*- Bu sebeple, bugun burada onun candan bir dostu yoktur.
36, 37*- Ancak gunahkarlarm yedigi kanh irinden ba§ka
yiyecegi de yoktur Hakka 35-37

-KUR'AN §EREFLI BIR ELCININ SOZUDUR-

JjJL Vj (f 4 1 J) Ojioj^' Li !^Ji ^Li JjJL> j_» Lij (^40^) r.i Jj^j JjiJ ajJ,

Luk %z jjj (J43J) oduil Oj & JjJ: (J42J) 5^1; u &Ji ^
(J46J) o^il il. £&U f 05J) o^JL. il. UliSJ ^44^ J^lfti j^i
diSJ Uj 08 J) c^kl! s^ixi 4j|j (JJ47J) jj}^1£ ^ Ai-i ^ *&* ui
Cadi ji % ^50jj j^lSil £ s>d- ^ 09) o-.ki ^L 2>t

(cJ52J) pJiiii &J ^ gii 1 J)

40*- Hie §uphesiz o (Kur'an), cok §erefli bir elcinin sozudur.

41 *- Ve o, bir §air sozu degildir. Ne de az iman ediyorsunuz!

42*- Bir kahin sozii de degildir (o). Ne de az
du§unuyorsunuz !

43 *- (O), alemlerin Rabbi tarafindan indirilmi§tir.

44*- Eger (Peygamber) bize atfen bazi sozler uydurmus.
olsaydi,

45*- Elbette onu kiskivrak yakalardik.

46*- Sonra onun can damarmi kopanrdik (onu ya§atmazdik).

47*- Hicbiriniz buna mani de olamazdmiz.

48*- Dogrusu o (Kur'an), takva sahipleri icin bir ogutriir.

49 * - Icinizde (onu) yalan sayanlar bulundugunu §uphesiz
bilmekteyiz.

231

50*- Muhakkak o, kafirler icin bir ic yarasidir.

51 *- Ve o, gercekten kat'i bilginin ta kendisidir.

52*- O halde, ulu Rabbinin adini yuceltip noksanhklardan

tenzihet Hakka 40-52

"ELLI BIN YIL" DEMEK, NE DEMEK?

j^4|^l!i j^j ^ (J7 J Kjyi i^j (J6J) il~ Viw j^I C^p^
(J10J)W f^ Jul: % (0)^ <3fcJL| ^j ®

4*- Melekler ve Ruh (Cebrail), oraya, miktari (dunya senesi
ile) ellibin yil olan bir gunde yukselip cikar.

Agiklama^Ayetteki «giin»un manasi icin bak. Secde
32/5 'in aciklamasi.

5*- (Resulum!) §imdi sen guzelce sabret.

6*- Dogrusu onlar, o azabi (ihtimalden) uzak goriiyorlar.

7*- Biz ise onu yakin gormekteyiz.

8*- O gun gokyuzu, erimis maden gibi olur.

9*- Daglar da atilmis yune doner

10*- Dost, dostu sormaz Meari? 4-10

-GUNAHKAR KENDINI KURTARMAK ICIN OGLUNU,
KARISINI TUM VARLIGINI FID YE VERMEK ISTER-

11, 12, 13, 14*- Birbirlerine gosterilirler (fakat herkes kendi
derdindedir). Giinahkar kimse ister ki, o gunun azabmdan
(kurtulus icin), ogullarmi, kansmi, kardesini, kendisini koruyup

232

barmdiran turn ailesini ve yeryuzunde kim varsa hepsini fidye
olarak versin de, tek kendini kurtarsm

15*- Fakat ne miimkun! Bilinmeli ki, o (cehennem) alevlenen

bir ate§tir.

16*- Derileri kavurup soyar Meari? 11-16

A^lklama^ «Derileri» diye manalandinlan «§eva» esasen kafa derisi
demektir. Viicudun, ba§, el, ayak gibi uc uzuvlan manasina da gelir

-SERVET BIRAKANLARA-

17, 18*- Yuz cevirip geri donen, (servet) toplayip yigan
kimseyi (kendine) caginr! Meari? 17,18

-INSAN SABIRSIZ YARATILMI$TIR-

7J ^ij ^23 J) lj$ ^-5U & f o*jS ^22J) ^Liii VI ({21 J)
jijJI ££j Ojllii ^JJIj (J25J) pjilj jiLUy ({24J} ^ Ji j^ii

19*- Gercekten insan, pek hirsh (ve sabirsiz) yaratilmi§tir.
20*- Kendisine fenalik dokundugunda sizlanir, feryat eder.
21 *- Ona imkan verildiginde ise pinti kesilir.
22, 23 *- Ancak §unlar oyle degildir: Namaz kilanlar, ki onlar
namazlannda devamlidirlar (ihmal gostermezler;)

24, 25*- Mallarmda, isteyene ve (isteyemedigi icin) mahrum
kalmi§a belli bir hak taniyanlar;
26*- Ceza (ve hesap) gunurnin dogruluguna inananlar;

233

27, 28*- Rablerinin azabmdan korkanlar, ki Rablerinin
azabi(na kar§i) emin olunamaz; Meari? 19-28

-CENNETLERDE AGIRLANANLAR §UNLAR;-

^U j^Jtcl diCU U j\ ^-Ijji ;> VI (J29^ Ojiili ^-j^J j£ Oi^J
■^ 5eJJIj ({31 J) OjSliJl ^ dkijti dU> i\jj J^\ lA C 30 J) W^ £
•i ^jIJIj (J33J) Oj^U j^jiSl*!; tf <^iJlj ^32J) 5plj j*J^j jU^lfcSf

29, 30, 31 *- Irzlarmi koruyanlar ancak e§lerine ve
cariyelerine kar§i miistesna; ciinku onlar kmanmaz; bundan
oteye (gecmek) isteyenler ise, onlar ta§kinlann ta kendileridir;

32*- Emanetlerine ve ahitlerine riayet edenler

33*- §ahitliklerini (dosdogru) yapanlar;

34*- Namazlarmi koruyanlar;

35*- I§te bunlar, cennetlerde agirlamrlar Meari? 29-35

A^lklama^Makbul kullann ozellikleri sayihrken, basta ve sonda
namaza yer verilmesi, namazin onemini apa9ik ortaya koymaktadir. 22. ve
23. ayetlerde namaza devam etme ve bu konuda ihmal gostermeme noktasina
temas edilmisti; 34. ayette ise namazm biitiin haklanm vermenin, yani bir
taraftan erkan ve adabina riayet etmenin, diger taraftan namaz disindaki
davramslarda da, namazin kazandirdigi ulvi hasletleri korumamn onemine
isaret edilmektedir.

"W YUCE ALLAH AYI GUNE§I NICIN YARATMI§^

^yi\ fi fa ^ t} 8 > WA i&Aj $*'p*$*f C 1 7 S^
(J20J) lil^i :5ti £* i^L^J f[ 9J)Ul^

16*- Onlarm icinde ayi bir nur kilmi§, gtine§i de bir cerag
yapmi§tir.

234

17*- Allah, sizi de yerden ot (bitirir) gibi bitirmi§tir.

18*- Sonra sizi yine oraya dondiirecek ve sizi yeniden
cikaracaktir.

19, 20*- Allah, onda genis. yollar edinip dola§abilesiniz diye,

yeryuzunu sizin icin bir sergi yapmi§tir Meari? 16-20

INSANLAR GIBI CINLER'DE KUR'AN DINLER

Jl ^jl^ |jl J \ZSJ> Ulji £k*> U tJILai ^M ^ > ^.1 iil til ^jl ji

1,2*- (Resulum!) De ki: Cinlerden bir toplulugun (benim
okudugum Kur'an'i) dinleyip de §6yle soyledikleri bana
vahyolunmu§tur: Gercekten biz, dogru yola ileten harikulade
guzel bir Kur'an dinledik de ona iman ettik. (Artik) kimseyi
Rabbimize asla ortak ko§mayacagiz.

A^lklama^Hz. Peygamber'in Taif d6nu§unde Batn-i Nahle denen
yerde kildirdigi sabah namazi esnasinda, soz konusu cinler Kur'an'i
duymu§lar, dinlemi§lerdi. Tefsirler bu sirada Hz. Peygamber'in onlan
gormedigini, durumun daha sonra bu ayetlerle kendisine bildirilmis. oldugunu
belirtmektedir.

3 *- Hakikat §u ki, Rabbimizin §ani cok yucedir. O, ne es. ne
de cocuk edinmi§tir.

i * , \ ^ * j. , s 4*

UaiaJa dill Ap- L^jL* Jjj»j jL^ *Jlj

4*- Dogrusu bizim beyinsiz olanimiz (iblis veya azgm
cinler), Allah hakkmda pek a§in yalanlar uyduruyormu§...Cin 1-4

-MESCIDLER DE YALNIZ ALLAH'A YALVARILIR

~* * - j t .* " \ , A *'

|jL>-l 4ill *i I^PJJ *5\i 4% JL>-L^JLI jlj

*- Mescidler §uphesiz Allah'indir. O halde, Allah ile birlikte
kimseye yalvarmayin (ve kulluk etmeyin) Cin 18

235

A^lklama^Ayetteki «mescidler» kelimesi §u §ekillerde tefsir
edilmi§tir: 1) Namaz kilmak icin bina edilmi§ yerler; 2) Namaz ve ibadet
yalniz camilere ve belli yerlere hasredilmi§ olmadigindan, biitiin yeryuzii; 3)
Biitiin mescidlerin kiblesi oldugundan, «Mescid-i Haram; 4) Secdeye temas
eden uzuvlar.

Bu ayette, hiristiyanlann kiliselerine ve yahudilerin havralanna girdikleri
zaman yaptiklan gibi, Allah'a e§ tutulmamasi ihtar edilmektedir.

^Sjf EY ORTUYE BURUNEN RESUL ^f

*- Ey ortiinup buriinen (Resulum)! Miizzemmil 1

A^lklama^ilk vahiy geldikten sonra, Hz. Peygamber ilkkez
Cebrail'i asli §ekli ile gormu§, viicudunu bir urperti ve titreme kaplami§ti.
Dogruca evine gidip e§i Hz. Hatice'ye «Beni 6rtun» demi§ti. I§te bu olayin
ardindan Cebrail aleyhisselam yine kendisine vahiyle gelmi§ ve Resul-i
Ekrem'e bu §ekilde hitap etmi§ti.

-KUR'AN'I TANE TANE OKU-

2, 3, 4*- Birazi haric, geceleri kalk namaz kil. (Gecenin)
yarismi (kil). Yahut bunu biraz azalt, ya da cogalt ve Kur'an'i
tane tane oku.

5*- Dogrusu biz sana (tasimasi) agir bir soz vahyedecegiz.

Miizzemmil 2-5

-GECE KALKIP, OKUMAK DAHA UYGUNDUR-

£fy%Jj» la^o jCf]\ J dJU 61 |J6J|%J }js\j lij iii <>* jii %£ 5i

6*- §iiphesiz gece kalkisi, (kalp ve uzuvlar arasmda) tam bir
uyuma ve saglam bir kiraata daha elverislidir.
7*- Zira gunduz vakti, sana uzun bir mesguliyet var.

236

8*- Rabbinin admi an. Butiin varhginla O'na yonel.

Miizzemmil 6-8

-DOGUNUN, BATININ RABBI O DUR-

9*- O, dogunun da batinin da Rabbidir. O'ndan ba§ka ilah
yoktur. Oyleyse yalniz O'nun himayesine sigin.

10*- Onlarin (mu§riklerin) soylediklerine katlan ve onlardan
guzellikle aynl Muzzemmil 9-10

-NIMET ICINDE YUZUP, YALAN SOYLEYENIN

CEZASI-

1 1 * - Nimet icinde yuzen o yalancilan bana birak ve onlara
biraz muhlet ver.

12, 13 *- Hie §iiphesiz bizim nezdimizde (onlar icin
hazirlanmi§) boyunduruklar, yakici bir ate§, bogazdan gecmez
bir yiyecek ve elem verici bir azap vardir Miizzemmil 11-13

-DAGLAR SARSILACAK-

*A~ty> Lt^ <J^r' c-JlSj <Jll>-lj <y*°)^S i — *>■>> fjj

14*- O giin (kiyamet gunu) yeryuzu ve daglar sarsihr; daglar
cokiintu ile akip giden kum yiginina doner.

18*- Gokyuzu bile onunla (o gunun deh§etiyle) yanlacaktir.
Allah'in vadi mutlaka yerine gelir Muzzemmil 14, 18

237

-PEYGAMBERiMIZE (s.a.v.) ONERILEN
IBADET ZAMANI-

jt^Jlj J1JI j-Uii 4l)lj

*- (Resulum!) Senin, gecenin iicte ikisine yakm kismmi,
(bazen) yarismi, (bazen de) xigte birini yatmadan (ibadetle)
gecirdigini ve beraberinde bulunanlardan bir toplulugun da
(boyle yaptigmi) Rabbin elbette biliyor. Gece ve gunduzu
(icinde olup bitenleri iyiden iyiye) olcup bicen ancak Allah'tir. O
sizin, bunu sayamayacagmizi bildigi icin, sizi bagi§ladi. Artik,
Kur'an'dan kolaymiza geleni okuyun. Allah bilmektedir ki,
icinizde hastalar bulunacak, bir kisminiz Allah'm lutfundan
(rizik) aramak iizere yeryuzunde yol tepecekler, diger bir
kismmiz da Allah yolunda carpi§acaklardir. O halde Kur'an'dan
kolaymiza geleni okuyun. Namazi kihn, zekati verin, Allah'a
gonial ho§luguyla odiinc verin. Kendiniz icin onden (diinyada
iken) ne iyilik hazirlarsaniz Allah katinda onu bulursunuz; hem
de daha iistiin ve mukafatca daha biiyiik olmak iizere. Allah'tan
magfiret dileyin, §uphesiz Allah cok bagi§layici, cok
esirgeyicidir Miizzemmil 20

A^lklama^Sahabe-i kiramin bir kismi, Resul-i Ekrem'e uyarak
gecenin onemli bir bolumiinii ibadetle geciriyorlardi. Sabaha ne kadar
kaldigim kestiremedigi i9in ihtiyaten biitiin gece ibadet eden ve ayaklan
§i§enler vardi. Ummet-i Muhammed'in buna giic getiremeyecegini bildigi
i9in Cenab-i Hak bu tarzda gece ibadetini onlara farz kilmadi. Namazda
Kur'an okundugundan burada gece namazinm mecazen Kur'an okuma ile
ifade edildigi ve «kolayimza geldigi kadar gece namazi kihn» manasinin
kasdedildigi belirtilmektedir.

Ayetin son kisminda, saghkta iken yapilan hayirlann, Slum sonrasina
birakilan vasiyete gore daha sevaph olduguna i§aret bulundugu, tefsirlerde
yer almaktadir.

EY BURUNEN RESULUM "W

238

1 *- Ey buriinup sarinan (Resulum)!

2*- Kalk, ve (insanlan) uyar.

3 *- Sadece Rabbini biiyuk tani.

4*- Elbiseni tertemiz tut.

5*- Kotu §eyleri terket.

6*- Yaptigin iyiligi cok gorerek ba§a kakma Miiddessir 1-6

-SERVET VE EVLAT VERDiGIM KIMSELERi BANA

BIRAK-

11, 12, 13, 14*- Tek olarak yaratip, kendisine genis. servet ve
gozii oniinde duran ogullar verdigim, kendisi icin (nimetleri
online) serdikce serdigim o kimseyi bana birak!

15*- Ustelik o (nimetlerimi) daha da arttirmami umuyor.

16*- Asia (ummasin)! £unku o, bizim ayetlerimize kar§i
alabildigine inatcidir Miiddessir 11-16

-CENNET VE CEHENNEMLIKLER UZAKTAN UZAGA

SORU SORARLAR-

U 01 J) Oifj^l ^ (J40 J 5jJiL^ * ollf J |J39J) * uyf^\ CJ^JA %

0if4l j^ dll'jlj |J43J| Oij^ 1 5- ^ ^ Cj 42 J)^ J r^-

239

39*- Ancak sagdakiler ba§ka.

A£lklama^«Sagdakiler» hakkinda bak. 56/16'nm a9iklamasi.

40, 41, 42*- Onlar cennetler icindedir. Gunahkarlara: Sizi §u
yakici ate§e sokan nedir? diye uzaktan uzaga sorarlar.

43*- Onlar §6yle cevap verirler: Biz namaz kilanlardan
degildik,

44 * - Yoksulu doyurmuyorduk,

45*- (Batila) dalanlarla birlikte dahyorduk,

46*- Ceza guminu de yalan sayiyorduk,

47*- Sonundabize oliim geldi catti Miiddessir 39-47

-OGUTTEN KACAN NEYE BENZER-

bj& ^ j;%r ^52J) s>lli llii jji it j^L. k>I j* V- <£ C 51 >
oi Sfi Oj^i: Uj £55J %si ili ^ii (JJ54J) igjj "4.^ |j53J| s^tVi

49, 50, 51 *- Boyle iken onlara ne oluyor ki, adeta arslandan
iirkiip kacan yaban e§ekleri gibi (hala) ogutten yuz ceviriyorlar?

52*- Daha dogrusu onlardan her biri, kendisine, (oniinde)
acilmis. sahifeler (ilahi vahiy) verilmesini istiyor.

53 *- Hayir! Ashnda onlar ahiretten korkmuyorlar.

54*- Asia (dii§undiikleri gibi degil)! Bilsinler ki bu, gercekten
bir ikazdir!

55*- Dileyen ondan (du§iiniip) ogiit ahr.

56*- Bununla beraber, Allah dilemeksizin onlar ogiit

240

alamazlar. Sakmilmaya layik olan da O'dur, magfiret sahibi de
O'dur.

^T KIYAMETI SORANLAR S W

(Jl 1 J) jjj V & ^10^ Jill ^1 iiSjl 5l^l J>: ^9J) jiiilj J^JJI

Jj (^13^) >>4j *Ji 12 J£s)j jLJNI IJ2j (^12^ yjllil jiiijj dljj jl

|jl 5 J) S>aiS JJI }Jj (Jl 4J) 3j^ -lJj J^ dliWl

6*- «Kiyamet gunii ne zamanmis?» diye sorar.

7, 8, 9*- Iste, goz kamastigi, ay tutuldugu, giinesle ay
biraraya getirildigi zaman!

10*- O gun insan, «Kacacak yer neresi!» diyecektir.

11*- Hayir, hayir! (Kacrp) sigmacak yer yoktur!

12*- O gun vanp durulacak yer, sadece Rabbinin huzurudur.

13*- O giin insana, ileri gotiirdiigii ve geri biraktigi ne varsa
bildirilir.

14*- Artik insan, kendi kendinin sahididir.

15*- Isterse oziirlerini sayip doksiin Kiyamet 6-15

-DIL SUSUP KIPIRDAMAYACAK-

yi oUji fsu £1 7 ^ iJijij ii£ £& h Ij 1 6 J)V- J**3 ^^ j* ^ ^
b£&j ^20J a^uji 5j^i J; & £1% £12 £ia 4 *i (J18^ £iji

i£i£ 5^ (J23J) ^ l£j jl ^22J) ^L* .££ l^rj Q.\ J) s^VI
jjj ^26J) ^#1 cil: &0S (^25J) sjili I* JiiJ 61 £& ^24J) ^
dJ^j jl ^29)'<3lIIL &Ul clllj (JJ28J) <^l J J ^j (J27J)6lj ^

241

^ |J32J} Jjjj Osk j£Jj (c;3 lj| J^ Vj jli il (J30J) «jLdl^>:
^35J) Jill dJU jjl^ (J34J) Jill dJU jji C]33;yj^ ^ & 4^

16*- (Resulum!) onu (vahyi) carcabuk almak icin dilini
kimildatma Kiyamet 16

A^lklama^Resul-i Ekrem, gelen vahyi unutmamak iijin, heniiz
kendisine okunup bitirilmeden onu acele ile tekrarlamaya ?ah§iyordu. Ayette
buna i§aret edilmektedir.

17*- Suphesiz onu, toplamak (senin kalbine yerlestirmek) ve
onu okutmak bize aittir.

18*- O halde, biz onu okudugumuz zaman, sen onun
okunusunu takip et.

19*- Sonra suphen olmasm ki, onu aciklamak da bize aittir.

20, 21 *- Hayir! Dogrusu siz, carcabuk geceni (dunya hayatini
ve nimetlerini) seviyor, ahireti birakiyorsunuz.

22*- Yiizler vardir ki, o gun lsil lsil panldayacaktir

23 *- Rablerine bakacaklardir (O'nu goreceklerdir).

24*- Yiizler de vardir ki, o gun burusacaktir;

25 *- Kendilerinin, bel kemiklerini kiran bir felakete
ugratilacagini sezeceklerdir.

26*- Artik gozunuzu acm! Ne zaman ki can kopriiciik
kemigine dayanir,

27*- «Tedavi edebilecek kimdir?» denir.

28*- (Can cekisen) bunun gercek bir aynlis oldugunu anlar.

29*- Ve bacak bacaga dolasir.

30*- iste o gun sevkedilecek yer, sadece Rabbinin huzurudur

31 *- Iste o, (Peygamber'in getirdigini) dogru kabul etmemis,
namaz da kilmamisti.

32*- Aksine yalan saymis ve yiiz cevirmisti.

33 *- Sonra da calim sata sata yiiriiyerek kendi ehline
(taraftarlarma) gitmisti.

242

34*- Layiktir (o azap) sana, layik!

35*- Evet, layiktir sana ( o azap) layik! Kiyamet 16-35

-SEN KENDINI BASI BOS MU SANIYORSUN-

36*- insan, kendisinin ba§ibo§ birakilacagini mi sanir!

37*- O, (dol yatagina) akitilan meninin icinden bir nutfe
(sperm) degil miydi?

38*- Sonra bu, alaka (asilanmis yumurta) olmus, derken
Allah onu (insan biciminde) yaratip §ekillendirmi§ti.

39*- Ondan da iki e§i, yani erkek ve di§iyi var etmi§ti.

40*- Peki (bunlan yapan) Allah'm, oliileri tekrar diriltmeye
giicii yetmez mi? Kiyamet 36-40

2 *S- Gercek §u ki, biz insani kati§ik bir nutfeden (erkek vt
kadinm dolunden) yarattik; onu imtihan edelim diye, kendisini
i§itir ve goriir kildik insan 2

-HAKIKJ MU'MIN ISTE BOYLEDIR-

8*- Onlar, kendi canlan cekmesine ragmen yemegi yoksula,
yetime ve esire yedirirler.

A^lklama^Ayetin «ala hubbihi» kismina, «kendi canlan
cekmesine ragmen» yerine «Allah sevgisiyle» manasi da verilebilir.

243

\*J b'fy,. V \&\ji\ & l«-i 6^ (J12J) I5,>j £^ Ijj^, & j£j£j

(J14J) Ijju" i^i>i dliij d5te ^ Lisj (Jl3J)V^i ^ ^

12*- Sabretmelerine kar§ihk onlara cenneti ve (cenetteki)
ipekleri lutfeder.

13 *- Orada koltuklara kurulmu§ olarak bulunurlar; ne yakici
sicak goriilur orada, ne de dondurucu soguk.

14*- (Cennet agaclarmm) golgeleri, iizerlerine sarkar;
kolayca kopanlabilen meyveleri istifadelerine sunulur.

15,16*- Yanlannda, gumu§ kaplar ve billur kaselerle, gumu§
beyazhginda (billur gibi) §effaf kupalarla dola§ihr ki, sakiler
bunu (cennet §arabmi) olcusiince tayin ve takdir ederler.

Insan 8, 12-16
A^lklama^Miifessirler, cennet kaplan, kupalan ve kaselerinin gumii§
ve billurla tanitilmasinin, sadece bilinmeyeni bilinenle anlatmak maksadiyla
yapilmi§ bir te§bih oldugunu belirtirler. Nitekim Abdullah b. Abbas,
«Cennetteki nimetlerle diinyadakiler arasinda isimlerinden ba§ka bir
benzerlik yoktur» demi§tir.

-CENNET NIMETLERi KIMLERE-

fl 8^ 5L~il^> Jj^z Lfci ill* 0. 7^ 5L^-j ^Myt ^ L->^ *4^ il)}.i^4j

<l)lSj *Tjj>- ^-SU d)l£ 11* 61. (^21 J) Ij^^* £.!>* f4-L> p-fe^J *-** i>? JJ^

17*- Onlara orada bir kaseden icirilir ki (bu §arabm)
kan§immda zencefil vardir.

244

18*- (Bu §arap) orada bir pinardandir ki adina Selsebil denir.

19*- O insanlarm etrafmda oyle oliimsiiz gen? nedimler
dola§ir ki, onlan gordugunde, etrafa sacilip dagilmi§ inciler
sanirsm.

20*- Ne yana bakarsan bak, (yigmla) nimet ve ulu bir saltanat
goriirsun.

21*- Uzerlerinde ye§il ipekten ince ve kalin elbiseler vardir;
gumu§ bilezikler takmmi§lardir. Rableri onlara tertemiz bir icki
icirir.

22*- (Onlara §6yle denir:) Bu, sizin icin bir mukafattir. Sizin
gayretiniz kar§ihgini bulmu§tur.

*■* ' + ' - ' :

"ilwslj 8^Xl lILj i—ul j^iij

25*-Sabah ak§am Rabbinin ismini yadet insan 17-22,25

-GECENIN BIR BOLUMUNDE TESBIH ET-

*- Gecenin bir kismmda O'na secde et; gecenin uzun bir

bolumunde de O'nu tesbih et insan 26

A^lklama^Bazi tefsirlerde belirtildigine gore 25. ayette sabah, ogle
ve ikindi namazlarma, 26. ayetin ilk ciimlesinde ak§am ve yatsi namazina,
ikinci ciimlesinde ise, Peygamber Efendimiz'e farz olan tehecciid namazina
isaret edilmistk ^

"W KIYAMET NASIL KOPACAK "W

|jl 0j| c~LJ jtJrl \l\j (cj9j| JiJrJ i\Xli\ \l\j (J8J) d-~X piljl \'4

8, 9, 10, 11*- Yildizlann i§igi sonduriildugu, gokkubbe
yanldigi, daglar ufalanip savruldugu ve peygamberlerin
(ummetleri hakkinda §ahitlik) vakti tayin edildigi zaman (artik
kiyamet kopmu§tur) Miirselat8-ll

245
-SEN BIR DAMLA SUDAN DEGIL MISIN?-

*- (Ey insanlar!) Biz sizi dayaniksiz bir sudan yaratmadik
mi? Murselat20

-SARAY GIBi KIVILCIM SACAR-

({33 J) % &^Z\kQ2f^\k^^') \i\

32*- O, saray gibi kocaman kivilcim sacar.

33 *- Her bir kivilcim, sanki birer sari deve gibidir.

Murselat 32-33

-HEPSI GERCEK, HANGISINE INANMAZLAR-

50*- Onlar artik bundan (Kur'an'dan) sonra hangi soze
inanacaklar Miirselat 50

6, 7*- Biz yeryuziinu bir do§ek, daglan da birer kazik
yapmadik mi?
8*- Sizi cifter cifter yarattik.
9*- Uykunuzu bir dinlenme kildik.
10*- Geceyi bir ortii yaptik.
1 1 * - Gundiizii de cah§ip kazanma zamani kildik.
12*- Ustiiniizde yedi kat saglam gogii bina ettik.
13 *- (Orada) alev alev yanan bir kandil yarattik.

246
i . - ■y, ' i - j ^

20*- Daglar yurutiilur, serap haline gelir.

29*- Biz ise her §eyi bir kitapta sayip yazmi§izdir.

31, 32, 33, 34*- §uphesiz takva sahipleri icin umulani
bulduklan yer, bahceler, uzum baglari, gogusleri tomurcuk gibi
kabarmi§ ya§it kizlar, icki dolu kaseler vardir.

Nebe6-13, 20,29, 31-34

-O GUN INSAN KONU$MAYA YETKILi DEGIL-

37*- O, goklerin, yerin ve ikisi arasmda bulunanlann
Rabbidir. O, rahmandir. O gun insanlar O'na kar§i konu§maya
yetkili degillerdir.

, ^ ^ ^ <> -i , ^ $> j^To ^

38*- Ruh (Cebrail) ve melekler saf saf olup durdugu gun,
Rahman'm izin verdiklerinden ba§kalan konu§mazlar; konu§an
da dogruyu soyler Nebe37, 38

-BAZI Ki§ILER, "KE§KE TOPRAK OLSAYDIK" DER-

247

*- Biz, yakm bir azap ile sizi uyardik. O gun kisi onceden
yaptiklarma bakacak ve inkarci kisi: «Ke§ke toprak olsaydim!»

diyecektir Nebe40

DiRILMEYE INANMAYANLAR NE DERLER

10, 11*- «01diikten sonra biz, (dunyadaki) ilk halimize mi
donduriilecegiz, (hem de) curiimu§ kemikler olduktan sonra
mi?» derler.

LgllJ Jlk^lj (l28J) \4ly^4 145^ *ij (^27^ L$Jj iUJLJl *l lILi- Ail 1^1*

|J29 j) L^Ui £jiTj

27, 28, 29*- Sizi yaratmak mi daha giic, yoksa gokyiiziinii
yaratmak mi, ki onu Allah bina etti, onu yiikseltip duzene
koydu. Gecesini karartti, gundiizunu agartti Naziat 10,11, 27-29

-KIM YERYUZUNU DOSEDI-

JtJLij |J3 1J) l^jij lias i£. ^1 |J30J)\^U diii j& j^jij

^3 3 j) jLLufrj jJ3 £& ({32j)Vi

30, 31, 32, 33*- Ondan sonra da yerkiireyi dosedi. Kendiniz
ve hayvanlarmiz icin bir faydalanma olmak uzere, yerden
suyunu ve otlagini cikardi ve daglari saglam bir sekilde
yerlestirdi Naziat 30-33

-O, BUYUK FELAKETIN VAKTI-

cJjyj QS^J^ IS dliiyi >-£ pi ^34J) J ^^5dl oUJl oiU- ISU

34, 35, 36*- Her seyi alt list eden buyuk felaket geldigi
vakit, insan diinyada iken ne icin cahstigmi hatirlar. Cehennem
de goren her kisiye acikhgi ile gosterilir Naziat 34-36

248

-DUNYAYI AHIRETE TERCIH EDEN KIMLER-

37, 38*- Azana ve dunya hayatmi ahirete tercih edene,
§uphesiz cehennem tek bannaktir Naziat37, 38

-KIYAMETIN GUNU COK UZUNDUR, DUNYA

HAYATI ISE BIR SAAT GiBiDIR-

*-Kiyamet gunumi gorduklerinde (dunyada) sadece bir ak§am
vakti ya da ku§luk zamani kadar kaldiklarmi sanirlar.

Naziat 46

O GUN KIM KIMDEN KACACAK

<(iv>-Ui (f3oj) VjJlLj> Aiijj °j-^"j (c3 /j) 5^-*-". ( ^^*' ■^~ a °y r* $'-* t£r^

-J. 1 E.

^ ikJJ 1 J) s^i l^i>- ({40J) r£ i^ i££ J^ (J39J) s>t£ii

(J42J)S^lJUj^Jl

34, 35, 36*- i§te o gun ki§i karde§inden, annesinden,
babasindan, e§inden ve cocuklanndan kacar.

37*- gun, herkesin kendine yetip artacak bir derdi vardir
38, 39*- O gun bir takim yuzler parlak, giilec ve sevinclidir.
40, 41, 42*- Yine o gun birtakim yiizleri de keder buriimu§,
huzunden kapkara kesilmi§tir. i§te bunlar kafirlerdir,
gunahkarlardir Abese 34-42

249

I 1 i 1 -ji

J9J) JjbS yi & ^8J iii^ sSi^l lilj ^7J) " IflS J^l lilj (J6J)
lljj (J11J) c.t».?.< JU-Ul lijj (J10J) 'o^j iliijji lilj

1 *- Giine§ katlanip duriildugiinde,

2*- Yildizlar (karanp) dokuldugiinde,

3*- Daglar (sallanip) yuriituldugunde,

4*- Gebe develer sahverildiginde,

5*- Vah§i hayvanlar toplanip bir araya getirildiginde,

6*- Denizler kaynatildiginda,

7*- Ruhlar (bedenlerle) birle§tirildiginde,

8, 9*- Diri diri topraga gomulen kiza, hangi gunah sebebiyle
olduriildugu soruldugunda.

10*- (Amellerin yazili oldugu) defterler acildigmda,

11*- Gokyuzu siynlip almdiginda,

12, 13 *- Cehennem tutu§turuldugunda ve cennet

yakla§tinldigmda, Tekvir 1-13

DENIZLER BiRBiRINE KAYNA$DIGINDA

(?5% o^ij c-ili U J~i c^ip f4% cjj^Z, jjllJl lilj

1, 2, 3, 4, 5*- Gokyuzu yanldigi, yildizlar dokuldugu,
denizler birbirine katildigi, kabirlerin icindekiler di§an
cikanldigi zaman, insanoglu (yapip) gonderdiklerini ve
(yapamayip) geride biraktiklarmi bir bir anlar infltar 1-5

-CEZA GUNU NEDIR-

250

17, 18, 19*- Ceza giinii nedir bilir misin? Nedir acaba o ceza
giinii? O gun higbir kimse ba§kasi icin bir §ey yapamaz. O giin
i§ Allah'a kalmi§tir infitar 17-19

^TARTIDA HILE YAP ANA YAZIK OLSUN^

ji fjte \l\j (J2J) hfez ^&i fc \j&\ ill ^.jji (Ji J) iiftilkaj jy

1, 2, 3 *- Insanlardan alirken olcup tarttiklannda tarn, onlara
vermek icin 61?up tarttiklannda ise noksan yapan hilekarlara
yaziklar olsun!

4, 5, 6*- Onlar du§unmezler mi ki, buyuk bir gunde (hesap
vermek icin) diriltilecekler! Oyle bir giin ki, insanlar o gunde
alemlerin Rabbinin huzurunda divan duracaklardir.

Mutaffifln 1-6

A5iklama^ibn Omer bu sureyi okurken altmci ayete gelince hiingiir
hiingiir aglami§tir. Bir bedevi de Abdullah b. Mervan'a «Allah'in, olcii ve
tartida hileye sapanlar hakkinda ne soyledigini bildigin halde musliimanlann
mahm olciisiiz, tartisiz ve zahmetsiz almakta devam ediyorsun!» demi§tir.

-UZERINDE KATIP VAR HER§EYI YAZAR-

^„jJ| ^ ijil^j ^JJl ^1 0J) Oy.ASUJJ isijj J^ $J9J| *^y\ Lte

(J12J)^i ^ j<f ^ 44% Uj (Jl 1 J)

9, 10, 11, 12*- Hayir! Butiin bunlara ragmen siz yine de dini
yalanhyorsunuz. §unu iyi bilin ki uzerinizde bekciler, degerli
yazicilar vardir; onlar, yapmakta olduklarmizi bilir.

Mutaffifln 9-12

251

-ILLIYYUN NEDIR-

19*- Illiyyun nedir, bilir misin?

20*- (O illiyyun'daki kitap) icinde ameller kaydedilmis. bir
kitaptir.

21 *- O kitabi, Allah'a yakm olanlar goriir.

34*- I§te o gun (ahirette) de iman edenler kafirlere gulerler.

MutaffTfin 19-21, 34

Q^ oli J^jl \l\j (J2J) iiij l^J dJitj ^1J) iiiil fU-lil ill
4^ ^ilij^dJilj^ijilj^iUdiJij^ 7

1,2*- Gok yanldigi, Rabbine kulak verip boyun egecek hale
getirildigi zaman,

3, 4, 5*- Yer dumduz edildigi, icinde bulunanlan atip
bo§aldigi ve Rabbini dinleyip O'na hakkiyla itaata mecbur
kilmdigi vakit (insanoglu yaptiklan ile kar§ila§ir)..in$ikak 1-5

-KITABI SAGINDAN VERILEN-

S 4^»l in^ -jji ly> Liti ^6J) C AJ5Ui £As: dJLJj <jl Jols dlJl auiyi \$\

& &j (0;\jjj^> *i*' i 44^3 0'tjj kl^ 4~-l4 C%£ (J7J)

6*- Ey insan! §uphe yok ki sen Rabbine kar§i caba ustiine
caba gostermektesin; sonunda O'na varacaksm.
7*- Kimin kitabi sagindan verilirse,
8*- Kolay bir hesapla hesaba cekilecek;
9*- Ve sevincli olarak ailesine donecektir.

252

10,11,12,13*- Kimin de kitabi arkasindan verilirse, derhal
yok olmayi isteyecek; alevli ate§e girecektir. Zira o, (dunyada)
ailesi icinde (mal-mulk sebebiyle) §imarmi§ti insikak 6, 13

A^iklama +Bu ayetlerde, dunyada zengin olup etrafina yardim
etmeyen, egoist olarak ya§ayan, zenginligi kendisi icin bir imtiyaz sayarak
fakirleri, yoksullan hi? du§iinmeyen kimselerin ahiretteki acikh hali
sergilenmektedir. Bu ayetten gerekli ibret dersini almayanlar, oliimle
kendilerini azabin ve ate§in icinde bulacaklardir. Halbuki onlar zenginlik ve
refah halinin devam edecegini, yeniden dirildikleri takdirde diinyadaki
durumlarma gore dirileceklerini samyorlardi. Sonuc umduklan gibi
olmayacaktir.

-KIMLER SECDE ETMEZLER-

21 *- Onlar kendilerine Kur'an okununca secde de
etmezler insikak2l

A^lklama^ (Mealde gecen «secde etmezler» ifadesi §u §ekillerde
aciklanmii-itrr: 1. Saygi gostermezler; 2. Hz. Peygamber ve miiminler, secde
ayeti okundugunda secdeye kapandiklan halde onlar dikilip dururlar; 3.
Namaz kilmazlar.)

14*- O, cok bagrslayan ve cok sevendir Biiruc 14

"W TARIKNEDIR "W

^ b[ (J3J) ii&l f^l ^2J) JjUJI IS dl^lUj ^l^JjUJIj *U-Ulj

1, 2, 3, 4*- Gokyuzune ve tanka (sabah yildizma ) yemin
ederim. Tarikin ne oldugunu nereden bileceksin? (O, karanhgi)
delen yildizdir. Hie kimse yoktur ki uzerinde bir koruyucu, bir
denetleyici bulunmasm Tank 1-4

-INSAN NEDEN YARATILDIGINA BAKSIN-

253

v^ 1 l« w £^ Cj6J| jilS jU ^ jii (5^ jii |U aiiiyi Ji-di

5, 6, 7, 8*- Insan neden yaratildigma bir baksin! Atilan bir
sudan yaratildi. (O su) sirt ile gogus kafesi arasindan cikar. i§te
Allah (ba§langicta bu §ekilde yarattigi) insani tekrar yaratmaya
dakadirdir Tank 5-8

^W KIMLER NE OLUR, NEDE YA$AR S W

cm

10, 11, 12, 13*- (Allah'tan) korkan ogutten yararlanacak. En
buyuk ate§e girecek olan kotii kimse ise ogutten kacinir. Sonra
o, ate§te ne olur ne de ya§ar A'la 10-13

DUNYADAN, AHIRET HAYATI DAHA HAYIRLI

16, 17*- Fakat siz (ey insanlar!) ahiret daha hayirli ve daha
devamli oldugu halde dunya hayatini tercih ediyorsunuz.

«7 ' A ' la Jfc 17

'W KAYNAR SUYU KIMLER I^ECEK ^W

i i i

'^ ^yLLJ %^Q) %x^°- lj" ij-^ C^5 *-^^ «il«lp (c2j £*J*U- liijj ojj>-j

c?y4 &

2, 3, 4, 5, 6, 7*- O gun bir takim yuzler zelildir, durmadan
gali§ir, (fakat bo§una) yorulur, kizgm ate§e girer. Onlara kaynar
su pmarmdan icirilir. Onlar icin kuru dikenden ba§ka yemek
yoktur, o ise ne besler ne de acligi giderir Ga$iye 2-7

-CENNETIN CE§ITLi NIMETLERi-

254

(ifl 6^ i^i q Ijjj (fl 5J| ii^ijai

12, 13, 14, 15, 16*- Orada (cennette) devamli akan bir pmar,
orada yukseltilmi§ tahtlar, konulmu§ kadehler, sira sira dizilmi§
yastiklar, serilmi§ hahlar vardir Ga$iye 12-16

-BIR DEVENIN YARATILI§INI DU§UN-

Jlj (1 8J) dJ# ^ jU-Ul Jlj |jl 7J) dili 0£ J..NI Jl 5j^. 5$

(J20J) 1a^ Ok ^>fi\ Jij (J19J) li^j CXk jdLi

17, 18, 19, 20*- (Insanlar) devenin nasil yaratildigina, gogun
nasil yukseltildigine, daglann nasil dikildigine, yeryiizunun nasil

yayildigina bir bakmazlar mi? Ga$iye 17-20

AZGINLARA VERILECEK CEZALAR

J i#- $£ ■} J\ ^7 J) ^tuJl oii ' r jl ^6J) ^ dljj Jii a£ >- ^
^P 7 (J9J) ^ijJL j^L^J! i^.u. ^j ji S^j (J8J) "i5Ui ^

*- Gormedin mi, Rabbin ne yapti Ad kavmine; direkleri
(yuksek binalan) olan, ulkelerde benzeri yaratilmami§ irem
§ehrine, o vadide kayalan yontan Semud kavmine, kaziklar
(cadirlar, ordular) sahibi Firavun'a! Ki onlann hepsi ulkelerinde
azgmlik ettiler. Oralarda kotiilugu cogalttilar. Bu yiizden Rabbin
onlann iistiine azap kamcisi yagdirdi. Ciinku Rabbin (her an)
gozetlemededir Fecr6-14

A^lklama^Bazi miifessirlere gore Firavun, yere dort kazik caktmr,
i§kence edecegi kimseleri ellerinden ve ayaklanndan bu kaziklara baglatir, o
§ekilde i§kence edermi§. Onun icin kendisine «zu'l-evtad=kaziklar sahibi»
denilmi§tir.

-ALLAH (c.c.) KULUNU IMTlHAN EDER-

iy^SS ~(jj <Jj-4»* ^Lxjj ■Ct'^M <uj iJbjl U li| jLu^l Uli

255

15*- Insan var ya, Rabbi kendisini imtihan edip de ikramda
bulundugunda ve bol nimet verdiginde «Rabbim bana ikram
etti» der.

iV liJ Jj2j< <ujj *1JLp jJJii 'tJil li li| ulj

16*- Onu imtihan edip nzkini daralttiginda ise «Rabbim beni
6nemsemedi» der.

t^j |J22J)Ui lli dJUiilj d£j sU-j |J2 Wlia ik JUjNl clS ill ^
cJ.3i ^1J G J^e; r23j) t^JJl D (jlj jLuNl ^ii ii^jj jU££ Jl^}j

21, 22*- Ama yeryuzu parca parca dokuldugu, Rabbin(in
emri) geldigi ve melekler saf saf dizildigi zaman (her §ey ortaya
cikacaktir).

23 *- O giin cehennem getirilir, insan yaptiklarmi birer birer
hatirlar. Fakat bu hatirlamanm ne faydasi var!

24*- (I§te o zaman insan:) «Ke§ke bu hayatim icin bir §eyler
yapip gonderseydim!» der.

25*- Artik o giin, Allah'in edecegi azabi kimse edemez.

26*- O'nun vuracagi bagi kimse vuramaz Fecr 15,16, 21-26

-ALLAH KULUNDAN, KULDA ALLAH'INDAN-
HOSNUT OLUNCA RABBIM "GIR CENNETIME" DER

J jiSli |J28J| £U> wlj dUj jl ^jl (J27J) Sdil j-Uji igffc

aoj^jisij^y^tp

27, 28, 29, 30*- Ey huzura kavu§mu§ insan! Sen O'ndan
hosjiut, O da senden ho§nut olarak Rabbine don. (Seckin)
kullanm arasina katil ve cennetime gir! Fecr 27-30

BUTUN AZALARI KULUNA VEREN, DOGRU YOLU DA
4|< GOSTEREN YUCE ALLAH ^

256

(I OJ) ^j^I Sfijuj |J9 J) o£iij IjLJj (J8J) g£ *J J^ 1 ■?

8, 9, 10*- Biz ona iki goz, bir dil ve iki dudak vermedik mi?
Ona iki yolu (dogru ve egriyi) gostermedik mi? Beled 8-10

-AC OLANI, ACIK OLANI DOYURMAK-

11, 12, 13, 14, 15, 16*- Fakat o, sarp yoku§u a§amadi. O sarp
yoku§ nedir bilir misin? Kole azat etmek veya achk gununde
yakini olan bir yetimi, yahut ac-acik bir yoksulu doyurmaktir.

Beled 11-16

CiMRiNIN MALI O GUN HIC FAIDE VERMEZ

#^ <8)^lj j* '& \X\j ty

8, 9, 10, 11*- Kim cimrilik eder, kendini mustagni sayar, en
guzeli de yalanlarsa, biz de onu en zora hazirlanz. Du§tiigu

zaman da mall kendisine hie fayda vermez Leym 8-11

T^j? YETIMI KAYIR ^7

9*- Oyleyse yetimi sakin ezme.

10*- El acip isteyeni de sakin azarlama Duha 9, 1(L

^F INSANI EN GUZEL §EKILDE YARATTIK "W

Hili liJ (J3 J) o^NI jfcil llij |J2J) ^ j>j (Jl J) v j^lj odlj

|J5J) odill Jill S&S^ ^yye ^J-l j Sl^NI

*- Incire, zeytine, Sina dagina ve §u emin beldeye yemin
ederim ki, biz insani en guzel bicimde yarattik. Sonra onu
a§agilarm a§agisina indirdik Tin 1-5

257

A^lklamaH* Allah Teala insam ruh ve beden kabiliyetleri bakimindan
canhlann en miikemmeli kilmi§tir. Surede «en giizel bicimde yarattik»
ifadesi bu hususu belirtmektedir. Insan serbest iradesi ile ya bu kabiliyetlerini
giizel kullanarak «kamil insan» olacak, yahut da aksi yonii tutarak §uurlu
varhklann ve canhlann en a§agi mertebesinde yer alacaktir.

ILK INEN AYET, RABBININ ISMI ILE OKU

^2 J) jli ^ Sl^NI &- gty %& ^JJI ^ p^ v)\

1,2*- Yaratan Rabbinin adiyla oku! O, insani bir asilanmis

yumurtadan yaratti Alak L2

^KUR'ANHANGiGECEiNMi$Ti ^T

^ ^4 J) v >i jjr ^ j^jj jjl i^j yjij isdii ^ (J3^^3 <jii

1*- Biz onu (Kur'an'i) Kadir gecesinde indirdik.
2*- Kadir gecesinin ne oldugunu sen bilir misin?
3*- Kadir gecesi, bin aydan hayirhdir..
4*- O gecede, Rablerinin izniyle melekler ve Ruh (Cebrail),
her is icin iner dururlar.
5*- O gece, esenlik doludur. Ta fecrin dogusuna kadar.

Kadir 1-5
ZERRE KADAR AMELIN KARSILIGINI GORURSUN

'"ji £* %P ^^ J~*i 'cr"J

*- Kim de zerre miktan ser islemisse onu gorur.Zilzal 8

A^lklama^ Yerin agirhgini di§an cikarmasi birkac tiirlii tefsir

edilmi§tir: 1. Icindeki hazineleri di§an Qikanr, fakat onlara bakan olmaz. 2.

Kabirlerdeki oliiler dirilir. 3. Yeraltindaki madenler, gazlar, yanar durumda

olan lavlar di§an firlar.

INSAN DUNYADAKI NIMETTEN HESABA CEKILECEK

258

5, 6, 7, 8*- Gercek oyle degil! Kesin bilgi ile bilmi§
olsaydmiz, (orada) mutlaka cehennem ate§ini gorurdiinuz. Sonra
ahirette onu ciplak gozle goreceksiniz. Nihayet o giin (diinyada
yararlandigmiz) nimetlerden elbette ve elbette hesaba

cekileceksiniz Tekasiir 5-8

4^ KIMLER ZIYANDADIR ^

1, 2, 3*- Asra yemin ederim ki insan gercekten ziyan icinde-
dir. Bundan ancak iman edip iyi ameller i§leyenler, birbirlerine
hakki tavsiye edenler ve sabn tavsiye edenler mustesnadir.

Asr 1-3
Agiklama+Mehmet Akif in sureyle ilgili bir manzumesi soyledir:
Halikin na-miitenahi adi var en basi «Hak»
Ne biiyiik sey kul igin hakki tutup kaldirmak
Hani ashab-i kiram ayrilahm derlerken
Mutlaka sure-i ve'1-asr'i okurmus bu neden?
Qiinkii meknun o biiyiik surede esrar-i felah
Basta iman-i hakiki geliyor sonra salah
Sonra hak sonra sebat: I§te kuzum insanhk
Dordii birle§ti mi yoktur sana hiisran artik.

^KIME YAZIKLAR OLSUN ^

^ \-^j ^u -g ^iii ty$Q & <& <fe

1,2*- Arkadan ceki§tirmeyi, yiize kar§i eglenmeyi adet
edinen herkesin vay haline! O ki, mal toplami§ ve onu sayip
durmu§tur.

259

J\ (iJ6J) sjijil ill jIj §J5J) Idzil U dJLjil Uj ^4J) J id=il J oI^J &
^9J) £& ^ J (J8 J) siS.ji ^ 1^1 ^sj^ 1 J* ^

4*- Hayir! Andolsun ki o, Hutame'ye atilacaktir.
5*- Hutame'nin ne oldugunu bilir misin?
6, 7*- Allah'm, tutu§turulmu§, (yandikca) tirmanip kalplerin
ta ustiine cikan ate§idir.

8, 9*- Onlar (bu ate§in icinde) uzatilmi§ sutunlara
baglanmi§lar ve o vaziyette o (ate§) uzerlerine kapatilmi§tir.

Hiimeze 1,2, 4£
" HANGI NAMAZ KILANLARA YAZIKLAR OLSUN^

(J5J) i^LS

3 *- Yoksulu doyurmaya te§vik etmez;
4, 5 *- Yaziklar olsun o namaz kilanlara ki, onlar namazlarmi
ciddiye almazlar Maun 3-5

Wallah tovbeleri en cok kabul edendir^

(f2 J liljil 4iil ^.i J (jjJLi-Jj J-UI cJljj (fo A^Jlj >i!l j-iJ *U- IS],

(C-3 2} ^Ijp "-^ ^i °j- 4 -*- : -~^j i — h3 j-»j4 ^4-*~^

1,2,3 *- Allah'in yardimi ve zaferi gelip de insanlann boluk
boluk Allah'in dinine girmekte olduklanni gordugun vakit
Rabbine hamdederek O'nu tesbih et ve O'ndan magfiret dile.

Qinkii O, tevbeleri cok kabul edendir Nasr 1-3

^FALLAH BIRDIR, TEKTIR E§I ORTAGI YOKTUR^F

i£l Ijifr J J ^j (J3J) 4^j At;} ^2J) ii^Jl il |J1 J) l^liil > ji

260

*- De ki: O, Allah birdir. Allah sameddir. O, dogurmamis. ve
dogmami§tir. Onun higbir dengi yoktur ihlas 1-4

A^lklama^ Samed, hi9bir §eye muhtac olmayan, aksine her §ey
kendisine muhtac olan demektir

YARATILANLARIN SERRINDEN SABAHIN RABBINE
^|7 SIGINIRIM ^

1, 2, 3, 4, 5*- De ki: Yarattigi §eylerin §errinden, karanhgi
coktiigii zaman gecenin §errinden, dugumlere ufiiriip biiyii
yapan ufurukciilerin §errinden ve kiskandigi vakit kiskanc
ki§inin §errinden sabahin Rabbine sigimnm! Felak 1-5

^ CiNIN, INSANIN , SEYTANIN SERRINDEN ^
f INSANLARIN ILAHINA SIGINIRIM "W

^\-^r)\ p & ^3J) ^.dJl Jl ^2J) ^LJI diii (Jl J) ^lil 0>. 1>I ji

^6J) ^Hjij sLLi ^ ^5J) v ^lji jjli j j-psj ^iJi 0J) ^&Li

1, 2, 3, 4, 5, 6*- De ki: insanlarm kalplerine vesvese sokan,
(insan Allah'i andigmda) pusuya cekilen cin ve insan §eytaninin
§errinden insanlarm Rabbine, insanlarm Melikine (mutlak sahip
ve hakimine) insanlarm ilahina sigimnm! Nas 1-6