Dissertatio theologica in verba Christi: sine me nihil potestis facere [microform]

DISSERTAtiO THEC

IN YERBA CHR

.SmEMEN
POTESTIS F.

P RMS I D

CHRISTGPHORO ^

PFAFI^g

S, THEOL. DOCT. ET PROFESSC

CANCELLARIO UNI^mR:

ABBATE LAUREAGE

I

AD DJEM XXI L MAR TII
HANG DISSERTATK

IN AUDITORIO Jt

GOLLOQiMO HANC IN REM PUi

DEFENDENT

M. JO. JACOBUS REHJV

ET

M. JO. GUIL. GENTNEF

— i» >—li .-. — ■.■■i - - I .1 ■■■■■ — i—i. ih»i ■!■ ■■! >■, I ■ ■■■ii*1^MWi1*i^— i— 1

T U B I N G /.

LlTERIS EXCUDEBATUR VlDUi£

THEOLOGICA

CHRISTI:

FACERE,

S I D E

iO MATTH^O

EIOFESSORE PMMARIO,
ONIVERSITATIS ,
|UREACENSI,

tJiTII A. MDCCXLFL

•RTAHONEM

lO JURIDIGO,

LEM PUBLICO INSTITUTO,

NbENT

lEHM r Mczingenfis ,

ST

TNER , Hochbergenn

' N G ^.

i ViDu^ ROEBELIiE.

[. XV. y.

quiajlne me mhjlf00sj^ceri^

% iiocChrifti oraculo i^atet, iiQminera /a? vMtis na^k'
raUhis nec convertere fe, nec bona operajj^z/^iZjEiwar-
gelmm d nobis pofcit^ J^cercj nec vel m^ illud vei ad
hxccoop^rando per eafdem^um gratia concurrere polTe.
ita Aug. Cpnf. art. XX. fub finem, f>. 48. A50I. Aug.
Conf. art.^^ p. Jf6f,i66. 182. is^f.^ art. f.-p.-S^j. «pit. Form.
Conc. arc.2. deiib.arbr. fub finem afErniatlvse,^ ,& jdeclar. F.C,
eodemarticulo , :p.,7fg-i 7641 tioftrae edit, JExcipiunt i . %ufUnoa
ifignificarc praccif^ fifJe, fQdjextra^' feoyfim^ Non enlm dici «V«i»
5^8 , «7«^ l/*?i (ed ;ic«*e*« «/**^ iti ^upd idem fit, ac J»%« «/««. llnai
vcrbo: loqui de illis Chriilum ^ qui ii le vite «xcifi ;fint palmites.
Si ^me exddamini, ijuale in fixitiummox .proiapfiis eft Judas> nJ!,
qupdiitfrugisbpnse, iacerepoteritisampljL^s.. Atquivero ai
apoftatis eorumqiievconfummata prayitate at^ique ad omoebonum
opus faeiendum impoteutiS non licere arguere ad omnes homi-
snes ut fic. :2»Vet!h3.finemecon:cavrum ^cooperafioMemhominh
;non ;excluder.e5 fed oftfintlerfiialtem , vires noftras tiaturales ad
hoc negotium non fuflieere, ied opus habere gratifie ^Jjuforia^
Sic j ciim 'dicitur: «quushic fine alt^ro admoto curr«m xraherc
non poteft, non innuitur, iliumadtrahendum currum noncon-
currere, quCim trahitur, fed innuitur jpotius contrarium, qu6d
cum altero admoto lad traitlionem eurrus cpncurrat. Conftac
ho^eK:caufafodie definitione, Imp patere ^& ^.^ju^d verbahsee
Chxi^icobper^tionem noftram 5nfinuent-,/ex ,^0 , qiiod alLo^^uatur
hJc Apoftolos , dudum -conyccfos,^ rooperArivpvb iconv.erfos cum
gf^afidr.hcmlnetn noftrum idiffiteri, Paulumquc /alias- affirmare,

A2 qiiod

red ialtem ^r/y^/tf/w haHtiiaknh licec & aSimUbitsfuhfequentibusftU
/?/?//?m/'(qua ma(^i facere p^flim opera, gratia & yita SBterna di^
gna, h.e. mericbria, Ex ho'C>er6 hdn fequivqubd homo fead
juftificationem viribus iigturaUbus voluntatis fiiae ^ grat^d aSi^ua-
li &cpraveme0e mozx difponere Jiaucl ppflit. 5*. per yerba /?»^ me
innui ikXtQvci grafiam objeBivam 6c extermm ,[ fenlumqiie.eire , fine
inllitutione, dodrina , exemplo Ghrifti iiihil a.difcipulis Ghrifti
fieifi pofle^egregir, adeoque Mtriinicuiis & adjutoriis hifce oplSs
efT^j, opus efreEvangelii prEedicatiQiie m^rw^, ut convertamu|,
* iic bona opera faciamuS) quse vero deinceps, motivis exEvanfi-
Ho hauttis, ex quibus prsecipuum fitpropofitio praemii, peraga^-
tut" virib.us noftris & voIUiTtatis noftrae perfaaec motivamotas na-
turalibus, non bpuseiTe w2ir/2f«/o, nori opus effeinterm qmdani
Chrifti gratid fiipermturaliit quse irradiet intelleftum , quse trahat:
ybluntacem , nifi fprteari ad facilius ialtem. peragenda ifta^ jam
^nim 6. fl noTfpoJfe difficultatem operis patrandi fignificare faltem
{ubinde. Ita communi verbo ribs dicere faepius, hoc velillud
nos abfolute facere non poflTe, quod rioHmus faltein, vel quod
difficile riobis fit fa6hi. Exempla dedifTe ex ipfis fcripcuris facris
f iacium in Ciave Scr faCrse vocibus impofftbile & pqffum f,4i 8'fq4^
94f • ^Q9* edit Mufseanae, itemque Glaffiuni in Phiiol. facra L. III;
tr. 5. C. 12. aHoSj quos rane & nos allegayimus in diC depraede-
terminationeDei ad pecCata phyfica p.jo. Ita Joh. XII. ^9» di-^
ci, Ju^seps, licecadcredendUm invitatosaChrifto, adeoquefup-
pofitos ab hoc, quod credere poffinc, nmpotuiffe credere, utpo-
te praejudiciis bccjtcaibs, quae fidetri ipfis reddebant diificilem i
ita i.Joh.111.5. dici, renacos non poffe fc;.;facile peccare, quod
pifi eflret, graciaaniiffibilisrtonefret. Ita\ inquiebat PelagiuSi
velofacilius, remo dijfficilitis , tamen '^ remo itur. Jumento faciliuSi
pedihus difficilius , fed tamen ?jf pedibus pervenitun Vide Auguftini
{erm.i^.deverbisApoft^C.if* 7. ex eodemGIafliicanonej^tere,
qubd tI fion poffe idem fubinde fit, ac non deberL Senfijs fucjrit : wo»
MefU} non licet vohis facere ^uii^^udmynifi me prcecipienferfu/idente^

• appYO'

{iolif^c^rUnSque tiim

officialibus i qui V abfente Ghrirta, facil^ potuifleiir cefpitarej ad
ittcapaeitatem bominum'natturalem ad;fo
ope^ fadCnda non yalef&^^^^^ -^i te^um nofttum faltem de

^eW/rii? Ibqui^geudi. ■ • Diftingui enim hieldebere t^ (^r-^o i^eUsi
tV agerev \primum Mtem^m/^ «ffe deputandum i Vkextus uo-
ilVi , poftieriora duq ^ viribu^ hoftris naturalibus dependere ,
vQtitioriiin'ix.2iX\Mt\y qUae Topdffi fequatur , /7^«wque ipliim ex toto
fjoftra eS^ejYei^yfacere in noftro tcxtu eff^QCikQm perfieere apus.
Concedi vei' tandem pofle, nos eonverfionem floftram' perfieere
iine Chrifto rtoupoffe, fed ex hoc nondum fequi, £^QeAmchoare
illam viribus noftris haud^oflimus. In;itium operis- efte conatus
naturales noftros, quibus ad converfionedl per operapadagogica
difponamur, prseparcmur.^ Mtperficere hoc opus pommusj uti-
que a gratia 'Chn fti repeti pofle* Excipitur 9. vo cem i^ev nibil
hon pofle Mc ftridi & in totS fua Univer&litate funii. Fieulne-
um fore, fiquis ex hoctextu probare Gontenderet, nos fine con-
curfu divino Chrifti, fupernaturali ilio tel naturalii ne quidera
naturales fundiones tioflras peragere pofl^e , quod e. g. fine illo
nec opifex facere opificium j nee arare rufticus vel metere &:d
&c&Gpofl3t. Falfiim & hoc ejFe, fi quis aflirmarit, hOminem
exviribus naturalibus nec Vona opera moralia perficere pofle ,
e.gi dicereveritatem , fervare pa6ta, diligere parentea, liberos,
^micos, erogare eleemolynas &c &g &g. nec abftinere arpectatis,
gravioribus raaxime. Reftringenda itaque efle hsec verba ad opera
Apojlolornm^ qUos folos hic alloquatur Chriftus, officialia^ ad quce &
reftringendafint verbaP^uli 2.Cor III.5. quae itidem commuriiter,
fedperperam, & contra contextum ad omni4 ChriftianorUm co-
gitata 6r opera applicerttur. Ita fan^ Curcellseus , qui ita : Lociis
lic propri^ mtiofiendit , miidi?i pngulis fidelihiis requiratur y ut fahttis
isternce fiant participes ^ fedpotiuSi qmdnam fit fpeciale Apoftolorum
officitim yut demandatofibi munere defungi B* midtos ad veritatem iid-
ducere po(pnt-,hoc nanpe^, ut aChrifto toti pcndeant ^ ne , fi quid pro-
prSoarhfriofacire injiituermp p. g. Matth. XVII. i^. fqq. ^adipfm

- A J ■ pra-

pta-iMatradiMvohiSynQtifti^ifyft^^ ohJmaimif$H}m''

■ Uu ullum UboYkpeflYifucc.e^^^

vedeuntem expeBare, Yide Inftic. irdigv fChrift; -L. W« XSiia^
f. ?97. Denique iQi ii:^ >ad cipera iju«Tsds fidftUum bona Jtraht
velit textus,j:amen rearingendumadhuc elTe niumadhoruRjfia:'
cellentem |)r2Efl:anciani <5c tnuititudinem v qti?»m imme^iap^ ante*
cedat; juiin me, ipanet^ fert^ fYuBumimultum. Bcenim fignificiire
7fl »i/w7 in iacris quoque fubinde ialtcm paYumy modktmiimpeYfe^
Bum, Ita poftj^elagianos Evafoius de libero arbitrio adycjrlus
Lutherum , in <juo ad Joh. IH. 27. i.Cor JII..7. XIH. 1., j)jrovocar.
Plura hane in rerriloca congeuere Flacius in clave Script. lacras
^foctnibH, f. 734.73frediuonis^laudatae, itemguc GlaiCus in
Hhetorica facra tr. i. C, 14... de lynecdoche gqncris. p* 458. 4?9»
pices , ilc eVanefeere porifma dogmaticum^ quod^ fwb initium
ijifiertationis ex textu noftro deduxcrimusi Sed tioti evanefcit.
Refpondemus quippe ad i* utique perinde nobis effe, ilve quis
T» %m}U pQvfine, q^odcommuniter fit, five fsx sxtra HfeoYjim.
vertat. Non bpus fmiFet, utj. B. Bpiruetus, Epilcopus Meldcnfis,
Gallus, Richardo iSimoni, OratoriiPariGenfisPreSbytero tanto-
^cre exprobraifet j quQd in vcrfione Gallica, Triviiltii cdita ver*
tiflet: vous ne pouves rienfaiYe fepares de moi, adjecifTetque hanc
p!6X2im\ fansmoiyC^eft AdiYe , fe^^^

le pqrte , d en tgraffetque Sim pnem , qupd iecutus Ji Jc eflet Slieh-
tingium., Socmianum^, cui 6c Wolzogenium ad h, 1. addere ^^f:iT
tuiifet , itemque Gr-otium ad h. J. in inttru.fl:. paftor.I. contra ver-
fionem hanc edita p. 7. reiSegue reipondit.Simon, etiam Ilante
hac verfionePelagianos;fi3,flicienter ex lioc textui-efutari poflfe|
hinc ScBezam yertiflej(^ory?r/f^ w^f &Camerariume^/y/z^^w^^
cxRomanae filii^ Ecdefise Gagnjeum ejufiiemiecum fuifl^e mentis,
Videla Bibliothequc critique de Mr. de Sainjore, fub quo no-
mine-Simbnhic latitat, T.jlV.lettrcs 41.42. p. ?9?. fqq.^ Addi
pqterat Bezae ex Reformatis Pifcator ad h, 1. & Camero in prae-
lcd. deEcciefia Opp, f.ai9,. & Ravanellus in Bibliptheca facra
T, I. f. 5>48. col. 2, quos fccuci quoque func ex recentioribus

• Infan-

Irifaritms & SellblSbtriiiS ad hv I^ ex Afftiirilanis (Sii^
ex Atiglis WKitby Mk, I^ ex rrtjftris GerM^rdus in hitm*
Evang. C» 17^. ^artioviiis vid h^ t^- Schnii^iiis > Priiefenerus
tri viri diciis ad hVl. f^ 704. Querifteditis j -laliT; rScificet ihnuun-
turin^o^'^CK^o^'^> qui extraChrifl;Un>funt.j^iT^
ajjbftatJevred & dmnes relapfi, vel ad Chrifturini noridum cbnverlT,
qtji Chrifto n6h (unt irifiti , ur^almites vitiv " Ad 2, i?eifponde-
muSr ex contextu ap^arere ad oculumiyxjuod ta -^«Vl^^^
dum (it iny^«/J/ virium natur^Iium (?jifc/^t;oV nOn in brdine ad
illas cum gratia Chrifti f«WM/fei;d, innuique prbrfiasy qttodomne
bonurh , quod faeiarit fidfeles, hciantexinviutiChrifii cJEU^bsipils
cdmmuhicata , quemadmodum fine Chrifta fa£lum dicijur nil
Joh.1. 3ii ITtieriimpialmes, firievite, feoriim ivite, ^ vite ah-
icilfus ;«//J«w iruQ:um ferrc poteft , areleit ehim V ^ onmem fuc-
cum ex vite trahit, »«//«7w alias habiturus, ita qupque , qui irifi:-
tusChrifto nonr eft, nec in illa manet, nil fuca habet adfacien-
dum borium, Egregi^ AuguftihUs tr. 8i»ihJoh. Ipamvifefifif
paMfes^fitvitimnconferanfy^fl^^^^ ttMvitant, : Itaver^

vitis efi inpalmiftburittfvitalemmemimifiihmnMref «>, nonfmnat
d eis, Ac per Boc gf manenfem in fi habert Cmfium ^ mane^'e in
Chrifio difcipulis pradefl utrumque^ nonChrtflo, Nam^ pvacifopat-^
mifeypafeftdemvdraJicealiur^^ ^m/tutempracifiif eflr fi^^

radice nonpqfeftvmere., V erba haecrirepetiit Proiper fenr. ? 64,. ho-
diS 3^S. & Gonciliurii Aratiffcahum !!► c.i^. Somn|avtt €rg:6
ad hr I. Maldonatus , cum fcripfit ,; non fequi , fi palnies fine vite.
fruftum fetre ricqueaty hon potfe quoque,'^ ciim viti adhaefeati
cdoperari eriim palniitertj viti ad fxiiidum ferehdum, quem vitis
fme palmite riequeat ferre; Etenimi, fi hiEymincsnon eflerit, fpi-
rituaFeillis robur non conferre pqlTet Ghriftus, quo thaai fru-
(kum fertent, Sed de hoc non eft quseftio , led ha^c eft qusEftiov
fium palmes ex^ro/ri/j virtu^e quadamfrudlnm ferrep^ffit, quam
mt Mmmfotamexvke, Patet ex his,: quam fidicuk firit Mal-
donati verbar CalvMft(ffreBicoil^erenonfofi^nfy^r^^^^^ iri memari-.
fcritis, riihil ijoteftis facercr Erg6, etiamfi in memahferitisy
nihil poteftis ipfi facere^ ego enim folus omnia facio. Quis cnim
^n rideat ita colUgentem^ctmiyfi de palmite eodem modo difputaret^.

agri-

. ":>

aumfer^e poc^ft;,erg0^;et^

(bla fine ipfo ykis ff u6fcus ferre p<oteft 'Qtiis^-,^iiafpi^^m rujims
eft, M0um tAm]mepfmnS^^ non.€xJihileti Nbs confra^re^

Be collmnms, : :Nifi in (^^ manferimus , nihil pipflumus fac^ere ■
Ergp , &in; illo. manierimus , aliquid facere pptedmus,,, - DiflJ- ,
mulat Jefuita ftatum Goatroverfise , qui i>on eft hic : ««»; , ^qi^
Chrifto infitifiitmisibena<)pemfaceYe ^«^/2?»«i, de quo nemp ,eft,
qui dubitet.9 fed num ex viribus ./Jw^r/ij &7//?^ar^^^«f , yel^
Chrifti yif tute nohis communicata ilta facere poifimus# * Imq
jcontradicicjefuita Chrift^ in -os , quo dixit cpmm.4. FahnesnQn
poteft fntBumferre NB, dfiipfo^ mp maneat in jy//^. . -Egregi^
rurfUs Auguftinus tn gi, in joh. adverfus Pelagianos : QB^d di-
citiSi qutd vos ipfos decipitis^ non ajfertores y fid pracipitatorMiihri
arbitriil N^mpe vox veftm eft', qu6d Imm ex fem^t ipfo faca mftir
tiam», Hoc£ft altmn elationis veftrce. , ^edveritas co0radicit^d^
cit: J?ahnes, non poteft^ frudum ferre a ie ipfo, *iifi manferit ia
vitei Itenunc per abrupta , ^ non hahentes , ubi figaminiy ventofa
loqttacitate jaBamim. Hcecfuntinania prceftmtionkveftrce» Sed^
quidvosfequatur) videte^ ^yfieftinvoHsuUusfenfiiSyMrrete. Qui
enim dfimet ipfo fyuSius ejciftimat ferre y invitemn^ftyqui invite,
non eft , iitChrifto npnefty qui in Chrifto no^ eft , Chriftiaitusnqneft»,
Hcecfuniprqfunda ffibmerfionis veftra* Hinc & prprfus ■omnino.
appfobandus nobis ; yenit • canon 7. Concilii Ai^auGcani H. -5*^
quisper natune vigorem bomimliB. ali^md-i fuodad fahitenipertk
net 'vitj^e. ceterncs , cogitare', ut £xpedit ,mt eligere , five falutari^ ii
eft y Emngelicce prcedicafioni confentire fi poffi cmfirmat abfqtiejUU''.
minatione S^f infpiratione Spiritus SanBi , . -^ia, dat omnibus fuavitatem
in confintiendq^, credendo veritati, hcereticp fallitur fpiritUj nqni^^,
teUigens yocemVei in By/z»^^/io//;?fe»^ix; .fineiiie.nihil ppcellis f^

cerc.,, Ad 5. r^gerimus, cooperationem. converiorum Gum
gratia non efle^A" viribus jMturalibus fed fpirituaJihis in<:onyer(iO'
neacceptis rep^tendam, ex viribus caslitas-a Chriftoyo/o datis,,
quibus, fed & exti-aordinariis , mafiti A.poftpii i^ "^fficialibus;
cum gratia copperaci fuerint, licet i. Cor. XV. 10: cooperationem
non irifinuct, monente Hiiliemanno in manuali Aug.Conf. difp. 1 6.,

§.6»

§. 6.' p. 7ro. Jam veri) 6c 4^* peccat pofl: Moiinam irifinit&fque alios
Maldooacus, cum excipit, iri rioftro textu diei falterti, fine gratia
ehrifti habituali bona( ^ nobis opera fieri nequirCj quae vicam aster-
nam mereantmv Etfi enim in antece4entibus ciicat Chrillus : qui
mnstin w, idquod utique gratiam Wim<z/^W2 innuit,y^r^/»"«(S?«i/i
amplurm , ajpwzV tamen ad gem tranfit dicendo: quoniamfine meni-
lilptejiis facerev'Stn{\x?> fuQrit : Sifineme ^fine patidmeiUfinefiicc9
fpintuaUi, qum.vpbis ptr Spiritummeumitfunao, fmevirtutsjpiri'
tualir qu^voshoiexvirihus veftris naturalibnsy juxta quas palmi-
tis exjucci eftiSinihil boni fpiritualis, ag£re potejHs, fiuShis utique
multos facietis^ fi in me habitualiter ni^nfexitis. Manifefturii eft , -
perfru^Jis hic incelligi pmnia.cogitata^diiaa^ fa^a fpiritualia,
iion vcTco meritoriai qux nuUa dailtur, non merita, non vitam
aternam. Et quid?-iNonrie fatetur ipfe Maldonatus fub initium
col. 1^27* pmne juftijicationis itntium pmniumque adjuftificatiojfem -
difpofitionum non dnobis^ Jjjed a prdeveniente ^ aBuali Chriftigrati&^
jUrniof^^-i'^*^'^. Habemus itaque reum confitenterii , quod k nobis
eooperantibus ex\iiibv»o-tvoftris naturaliby^^ repeti queat fpi-
ritualis boni , foli quippe grati« deputiinai. Confcirri cum hifcc
yelim, quse fcripfit^Jontra; Maidonatum Seb. Schmidius , qui da-
t5 opera praculiim hoc noftrum explicavit & vindicavit in Col-
lejjioBibiico pofteribte, loco g. p. if j.iqq. < Ad f. reponimus,;
non dg gratii faltem.^x^^««, fed maxim^ i«/^^^^ eft, de il-

luminatipne inteileftus «c inclinatione voluntatis fpirituali Me
cogitandum effe, .quia & fuccus ille, qui h vite in palmitesde-
rivatur/atque facit, ut hi fru(9:us protrudarit & ferant, internits
i?/?, & quia-fme.manfione internd Chrifti i;/ nobis & noftra in
Chrifto nil boni- operis nos facere pofl^e textus indigitat, mori-
ftratque adeo? quoufque vadat tertium in fimili. Itaque ergo
fuccus fpiricualis, ex vite Chrifto in nos palmites, ipfi infitos»
derivandus left pw/Wi", fibona fpirirualiter talia facere velimus/
Hallucinatus Pelagius fuitj.cam ftatuit, gratiam quidem exter'.
7w;w neceflariam Q^Q^interna!m fecus. Nil valent motiva exEvan-
gelio exmnfecus haufta ,.nifi virttitejpirituail^ftipernaturaliyqux
eidem ihfita eft, ijnpragnata, in animum Sc cor noftrum laban-
tur. Ad 6. regmmus, oftendere idem fimile in fijotertio^ rS
nonpofte effcftride fumendum, ncc^kem indigitare//i^«//:/7/m

B operis.

operis. Statuit yel tandem , cum urgeretur lioc oraculo l>ela-
gius^ bona opera, licet yiribus noilris naturalibus fieri pofliht,
//7a/?«j tamcn per gratiam.fieri. Sedvre(Si^vAiiguftihus Contra
duas epiftolas Pelagianorub ad Bonifacium L. U. C; g. ^ow/iz?«j,
Mt ref^onderetfiitWoPeldgioy 7ion^dixit ; fineme difficilfe poteftjs '
aliquid facere, fed aitr une me mhil poteftis facere,, itemque
Concilium Milevitanum , juxta alios Carthaginerire III. A. ^igi
habitum em,f..Itempfyiiniit,-iiti^mmnqu^ gva-

tiam mflifieationis dafi-, utyquodfacere per liberum 'whemurarhiiri-
wm, ita vero Pelagius tuminepiftola ad D.emetriadem, tum m.
libro infra ab Auguftino citando , facilihs pofjimus implere pef
gratiam^ tanquam^ effi. gratia non daretiir^ non ^Wm facfe;
fed tanien pofjimus ettam fine iBd implere divind mandatay ana^
thema fit, D^ fruSiihtis ehim mandatorum D6minus loquehatury
tdnnonaip: Cmtme difficilius pot^ftis facerevT^^/z/A: iine meHi-
M pot^ftis facere,, quse verba;exftant quoque in ConCilio Afri-
cano can. 80. & in Codice Canorium Ecclefiae Afrio»"~ ^ voci-
16 &TuftelIoinBibli6thect juris Can^^^f^l vccerisedito n. 11?.
T, 1. 1. 590. & 1 cpbtuatm a Ljseleftinb I. in ep. ad Epifcopos Gal-
liarum C.X. coL 1 i^^.edit. CoUftarit. Leonel.degratia&lib arb,
art.7, Opp* T. I. f.57. jg.edit.Quefn. itemque in jureicanonic6
c. I f tf. fin. de cpnlecr., dift. 4. . Placet hic appingere alium adhuc
Auguftinilocum,-qutL. j-de gratiaChrifti contra Pela^giurii 6t
Cgeleftium C. 2^. exftat j ubi ita Hipponenfis Prasftil : m primo
Uhropro lihero athitrto VQhgim, ut, quodper liherw^, inqjiit, hd-
mines facere juhentur arhitrmm » facibus pofftnt implere per gra^
tiam» !?b//^facilliis, ^ non folum plehus, verum' etim fams
tft fenfus^ fi ita dicatur, tity qmd pet liherum facere 'pihentttir ho-
j«im /zr^/>m?«, verba haec fua facerenon debuerat AuguftinuS)
& ipfa in Pelagio caftiganda , pq^;^? implere pergratiam* Curh
mitem C2iKA\\\x^ additur ^\ adimpletiohoni operis etiam fine Dei grd'
tia pojfe fieri tacitd figmficatione fuggeritur, Quem fenfum redar'
miit-i qui f/i«> ; fine me nihil pbteftis facere,, Liceat addcrc
QC tertium Auguftini locum ex ferm. 13. de verbis ApoftoHi
Jamverb dicunt^ adjutricem ejfe gratiampei ad f^ciliiis jacienda.
j^dhoc^ dedity iniiuiuntyD^us gratiam fiiam hominihus, ut, qubdfd"
eere juhenturper lihermn arhitriumyfaciliiiis poffifit impiere per grit-
fiam, Non eft fic» Magifter enim verus , qui 7ieminem palpat, ne-

tninem

mkmfillityverax doBor idemqueSalvatorylion aif^ (ine me facere
^uidem poceftis aHqiud^ ied faciUiis per me, ?i[d« aif, frudum
veflrum firie me pdtellis quidem facere>^,fed ubgriorem per me.
Nohhoc Jixit, fea iegite, quid dixerit^ Euangelium fanBum eft,
Omnimnfuperba cqUafubduntur, Non hac dicit Mguftinus , feddi'
cit Doimnus: fine me nihil pdteftis facere. „ Aft, quidpugna*
mus autoritate vel Auguftini vel Mileyitani Concilii , (ium pro
rfobis clamet contexcus. Itane ergo^almes fine vice , k viteab-
ibifflts, fruiSum ferre pbteft, licet difficulter? Refpondep : pla-
ne non poteft. Idem fimile mohftrat & ^7. ri fion pjo0 riQn fvL^i
rtji pofl!e pro 7;o;2^^^i?m Quod vero g. ex mente P^elagii dbiey
aum fuit , video Auguftinum , non quideni ex npftro Ipco, fed
ex Phil. ir. i^. diluentem j &.reprehendere cum emphafi de grar
tia Chrifti L, I. contra Pelagium & Gaeleftium-Q. 5* . & 47. Aft
& ex nPftro loco capi refpPnfio poifit. Non poflUmus jw:ffr^bo-i
num opus fine Chrifto , ; & Ipfius gratiofo infliuxu , adeoque -'^
fojfe &/rff^f ex gratia Ghrifti eft. ■ Facere qaipj^QfmeChrifio non
pojfumus, Palmites nec/)Q;^«Aproducerie, nec produqunt »^«
uvas fine vite. Quis ferat dieentem , quod ^Yitisi.Jpiritualem
potentiam dec homini, qiia mad:us ipcv virts natiiraks bonuix^
agat: *A<rwyo8T<» h^p fiint. Vires noftra^ naturales furit aridi pal-
mites. Sed nec inchoare bonvim opus vel qonverfionem wV/^IT
pofl^umus naturafibus yuti nec palmes fihei vite initium cbnferre
pbteft gemmse vel uvce producendae , quas nec fine illo pefftcit.
Egregid rurfus Auguftinus cdntra duas epiftolasPelagianorum ad
Bonifacium L. II. C. 8. EtyUt refponderet futuris efiam iftiStineddem
ipfd Evangelicd Jententid nonait : s fineme^nihil poteftis pisrficere,
jed £zcere, iVii/w , 7? perfieere ■dixiffetypoffent ifti dicerCi nqn ad
mcipiendiimhoffum^ qmJ a nobis£ft ^ fed ad perficiendwn effe Dei ad^
jutorium necejfarium,, quse verba rcpetitGonfeflio Wirtembergi-
ca de peccato p^ 279. noftrae edit.- Aft confer (altem Phil. 1. 6,
II, 1 5. Scilicet & opera padagogica^ qux & ipfa fubftant gratiSB
divinx pfavenienti, remoti Csiltcm^ non proxim^ cpncurrunt ad
converfipricmy fermo vero hic eft de ipfo converfionis initip ,
num fieriper vi*res naturales poflit? Ad^j.facile largimur, yo-
cem ^hhmhilin omrii gerieralitate fua haud fumendam efl^e, ho-
Tninemque- ex ymbus mturalibus ctiam bona. o^Qtsi naturalia &

B 2 mora"

%

myaliai Mcet non talia , qujB Evangdium :porcltv^/r//ft/^i/</nem
pe, facei-e poiTe, quod ih dilT. ad Rpm. XIV. i|. YCrb2iijquo^ejc
fidemnefl^ p^ft-^^ttw e/? , expofuimus latius. Sed tameri & adya-r
A2 Apoftolorum opera officLalia oraculum ttoftrum reftring^re
contextus vetat,' qui deopere precum cortim.7. 16. de fervatio-
ne mandatbrumphrifti comm. ro. 14. de amorc mutuocortim,
12. 17; de patientia in tribulationibus comrti. i^. (qq. agit,» de-
c|ue oninibus iis agit, qui ut paimites Chrifto viti iriferi atque
in Chrifto nrianere debent, ut hujus madi gratia boria ppera
agant, ut fruQ:us fpirituaies ferant. Quaet-o, num • fblorum
Apbftolorurti hoG exftiterit officium ?, quos non w»i/or^i Mc fed
^^/?/2i^^; fert textus. llnderiec*^ Troiwvj^/c^re ad faStipnemmira-
culorum,^quam (ubinde: (ignificat, de qua vero nec contextiis .
agit, trahi hic poteft. Notandum hoc non feltem cpntra Cur-.
cellaeum , fed & cpntra anpnymuni , qui Bibliothecse Gei^ri:iani(cae
Gallic^Fcriptse ihferuit la kfrreftirla liberteyin qua oracula facra
de neceffitate gratiaf internae enervar^^ cohatus eft & hQcquo.que
crud^ fatis explicat de operibus Apoftoiorum officialibus T.XLIII.'
art.a.p.5"o. Miferurti eft, quod probationis loco afFert : Si ces
parobs fignifioienty qu^ on ne peut {ibfoliiment rien fdire finsj. C. il
s^enfuivroityComme dHjabiles gens tont remar^ueihi vero rne quidem
Jatent, qu^on ne pouvroit: pas auffi pecber fans J. O ee qurferoit une
manifefte impiete, Jam enim reftringenda diximus verba Chrifti,
fed ad bona operai quse ex noftra in Chriftum infitione fluunt, hu-
jufquefunt frudus. Denique contra decimarti exceptionem liceat
nirfus allinere verba Auguftini ex tr. 8 1 • in Joh. adv. Pela^ianos
fcripta : Etiani atque etiam confiderate ,. quidadbuc veritas adjungat
£5* dicat: Ego fum, inqiiit, vitis , Vos palmites. Qui manet irt me
& egoin eo, hic fert frudum multum , quia fine me nihil ppte-
ftis facere. ■ Ne quifquam putarety faltem parmim aliquem fru&um
pojfe ^femet ipfo palmitemferre, citm dixiffet: hic fertfru^tumrtiul-
tum, n&n ait, quia fine me parum poteftis (RCQVQ^fed nihil pote-
ftis facere. Sive ergo parum.fivemultum, fineiUofieri non potefiy
fine quo nihilfieri fot^i, qtiia, etfi parum attuterit patmes , cuinpur'
gat agricola-, iit phis afferat. Tamen^ nifiinvite manferit '^vixerit
de radice ■, quantumJiJbet fruSlum a femet ipfo non poteftferre, Re6ti(^
Sml quidem hoc pbfterius. Palmes fine vite nec pamm nec mul-

tum

/«w fert, Ergo riec, gui fine viceChriftQ.fiintvpalniites myftioi>
jequivoci ][Ili. CQnferri hic velini, qu^ in libro de fervo arbi^
trio Erafinib refpondit hic Lutheriis T, 5. Jen/OpP' Lutheri lat, f»
221. Tqq. & p. i'82. Tq^' editioiiis Schmidianae, ubi fan^ perquani
cgregi^ hac oraculun» contra Erafmuiti vindicat. Ben^j quod
in totformas, cQntradi£fcorias quoqtie, fe vertitPelagiijs icum fe-
quacibus & antiquioribus & recentioribus. Peflimae caUfae in-
dicium hoc efti Poiremus jgm addere falfa porifmata, quseexora-
culo noftro deducrfubihdc yideas, pabimusiUtemquaedam. Ica
peccat Alvarez , quum de auxiliis divinse gratiae & humani arbi-.
trii viribus difp.XXIV. §. 2f . p. 2 J9. probare exinde.contendit>
Deum etiam hominem j!'r«^//(?^^mi;?/zrf adadiones malasy in quan-r
tum fint aStiones yS\\x\2i utfic bonae firit , & h^mines fineDeo nehas
quidem facere poflint^in ordine ad^z;^/?/3fm«, qua floreant. ^^ Nec
porro quoque ex noftro cextu ftuit /?K<«^i?^fmi«/?^ipihoiminr5 ad^^^
coft verfionem & bon? opera^ phyfica^ ita di(ftaf non quod faperna-».
turalis haudfic, (ed, quateiius in genere c^aufa fecunda non ftippQ-
nitur agere poflTe j nifi mota a prima , & ab hSc mota noin poteifc
nonagere, & quacenuswwr/7/i opponitur, quae per repraefentatio-
nem motivorum laltem agit, quae fententia Thomiftarum in Ec*
clefia Romana & complurium R.eformaterura Theologorum ,eft»
Etfi eriim gratia immediat^ , riqn ^uideitv immedietate oxganh qupci
verbum divirium eft , led immedietafevirtutis in intelleSiHii & yo-
luntatem influati radiQS JJ^iri/'«//?fe illi, huic, vires^iri??//3;/<?x int
fundendo V refiftere tartjen huie ^ratiae it^fluxui homo valet , uc
eflTedum aDeointenturif^-nonfortiatur. Nec enim argui.tertiQ
exloGp noftropoteft, qu6d> quemadi^bdum palmes fuccutp».
quem vitis illi infundit, irr^iMi^^r .e3c UIo trahit ? & gemmas
protrudit, in uvas evalituras j ;ita quoque gracia fit irrefiftibilis<i
quod contra R.emonftrarites urfere Contraremonftrante& in fefl^
XCIX. Synodi Dordraeenae. Vide hujus ada p. jif. 316. editr
Hanov. Norieft hoc rmiww fihiiHsV quod fupradetermiriavimus-
Pertinet huc qi;art6 Controverfia inter Molinift^s^ TljomftftsSc
S^/i/^/^wi/?/?^ agicata , num oraculum noftrum agat de gratia^j^«r-
ente vel per fe ejjicace j & num, qui illS madus fit, nonfaitem a^u
primO) fed ^fectmdo fe convertere pofllt, adeoque ^oreait potefitia
proxima ad fe convertendum , & quaenam baec fi;: , yel num ad

B 5 ipfum

X

ipfum converfionis aftum & bbria opera ^acraiida reqiiiratur am-
^\]jas grati^ 0cax ^ quse si€tutttmfaMiiiter-6c invmcihilitev.S^inde^
ctinuhmer operetur ? Con ftat , Janfenium .ab Innocenti o X; fui^c
damnatum , qubd ftatuerit , aliqua Bd prceeepta h(mmbus-'^uftis^^^
jiixra prafentes\ qiias habeant •> vkes , ejfe impo0bilid , quia . iUis depp
gr^^M illa efficax nempe. Eft haec prima damnatarum Janferiit
prop ofiti 6 num . Co n ftat , qtiarita dica fu erit fcri pta An t. Arnal-
do, qu6d ftatuiflet) Petrumabiiegaffi Ghrijium\fqim iicetgratiam
habuiflety?(/^^/e«rew2 ipfum nori abnegaridi , tkmen efflcacecarueriti
quae neceflraria fuerit ad tentacionem yincendam, & quam dein-
Gcps pro Petro exoraverit Chriftus f »^;;?^^x z^T^r^^^^
tia perfeverama itideminfuperahili jundlam. Conftat deqique ,
Glementem XI. in Gt^nftitutiOne ife]^^«//f/j :dam'na^^ hanc

Pafch. QUefnelli propoficionem : yefuChnftigratiayprincipiumQ?^
ficax bo0 cujufcunque operisnecejfariaeft adomne opushomnu •> Ahf-

fm iUdnonfQliim nihil fit ^ fed ftec fiefi potefl^ Ita enim fcripferac
ans fes reflexions moriles fur le N. T. in textum noftrum QueC-
nellus : Lugrace de J-, C, principe efficace de totite forte de hien , eft ne-
ceffaire pour toute bonne a^ioiK SanseUe nonfeulement on ne fait rieny
jijiais on ne peut rien faire, Deleverat in Iterata editione harum re-
flexionurii vocem efficace (Z)ardina|is & ArchiepifcopusParjfienfis
NQAILLIUS , uc Quefneilum falvarec atque a criminacibnibus
Mpliniftarum prajftarecimmuriem. Sed cur delcvic, ihquis, le-
Qior, cbm cerribilis lisec fic PonciiLicis condemnacio , verborUm,
quae non t^m Quefhelh\ fed ipfius Chrifti func? Cape r^fponfio-
nem.' Si Quefnellus per gratiam efficacem incellexiflrec illarri , qua;
aBu primot^M^ eft, in a&mnfecmduj^ ev^nlituvoj ni refl:iceric ho-
mo, errafli^et ucique cerribilicerPoridficis fulmen. Sed alicer ille.
Jam enim per gra^iam ^^fi?m«iUam incellexic Quefhellus , quai
yi(^«^7;ft contradiftinda eft, &, ciimhsec (altem dettS j!?o^, dare
dicitur & quidemyo//z « veUe Sc ro agere, Janfenifmi hinc poftula-
tusfuic Quefnellus , quod de gracia^#f/7f^ /o/<^ hunc cexcum ex-
poneret, &gratiam7«#«V»rm/ cum Janfenio rejiceret, quam ta-
Qien ex mente Thomiftarum explicatam admifit deinceps in fcri-
ptis fuis apologeticis, ^re, ut puto, in eo tamcn jurereprehen-
dendus, tum, qu6d^/^/^»/m gratiam fliatuit, qu2ein/?(^«wy^-
f««^«/« efumpere haud valeat unquam, hocipfbinterminiscpn-
" tradi-

tradidoria , fitque adeo faltem collativa , uti feholaftic^ loqutin-^
turr/?c»if^//if/W/?^^^^f^^^^?iJ> n<3n confequentiS) poffibilitatiSy npnftifth
ritionis y capacitatis y non. pbfitioniSyaBuspnmi^r^o\\fecui2$y inyol-
vatque Ca\tem finmltatAnpotentice^ noinpotentiajiifimi{lt.atiSy2.At6quQ
potentiam d^YQprdxima?n dici certo fenfu poflltVtutn quod ftatuit0
t^rn/jo^^/^^^weuegratiam efficacemy fblisele£lisdatam,ut efFedtiTri
infuperabilit.ero^evemv CQmpQY^McQtirrefifiibiliS) haec enim fententia
in Goncilio Tridentino fefl^VI. dei^iftif. C.f ..-& can.4. condemnata
eft, ilici. nequeat, quiain me(|io a6i:u,ade6que bcin fenfucompofitOf
niuIt6magis.^iyi/&, in medio, inquam, a£tu, quohomb converti-
tur, nihilomiijbs tamen hic h^htztpotentiamrefi^endi in aBuprimH
Mcet acfusfecundtis, ad . quem tamen hasc pqtentia ne aiTurgere qui^
dem queat,.per gratiam^^f j^^7« impediatur. Si dixeris, redi erg6
reprehenfum fuiffe a Clemente XI. . Quefiiellum & fomnia h«c cC-
feVirum, hon falleriSi Sed fomnia (unt errantium, qui re vcra
gratiam iri'</*/f/^//pw ex abfoluto decrecp folis ele.dis datam fta-
tuunt , & effugia faltem quierunt , quae i jDfos ab anathemate Tri-
dentino immunes prseftenr, Poft Concilium enim Tridentinum
demiim hae argutise ^Thomiftis fuere confidta?, hie pypusdo&ri-
nse adinvehtus ,. uti hiftoriaCongregationuniRomanarum deau-
xiliis gratiae docet. pratia, quae a^um /^c«;///«»2-producere^^^
vzletyfufficiens hon eft , id tnimfufficiens eft , quod .omnia invol-
vit , quae neceffaria funt ad aftum prpducendum. Hoc efl , quod
inyolvit terminus/fo/^/;^/^ proxima, quam infinuat textus noftei*.
Falfumhoc efle.ais , iu TBomifia , tnJar^femfiayAynaldine. vej ^ef»el^
Hane / Sufficere, cpod potentia proxima t!i<:iut fu^ciens talis fit in ejje
potenti£j in ordinead^»4z»ita dJcatur, noniri ordinead ^^«w, yeram
effe fotentiamy, licet in ^^«w deducatur nunquam. Ita D eum l>aber6 pc-
tentiara infinitafn ad infiriita alia {zcknd^^fafficientefn adilla faciendat
quse tamen fafloru^ fit nunquam. Porro , quis negarit , inquiunt ambo ,
eum, qui fanis gaudieat oculis j gaudere & yidendi potentia /'r£'A7wi, cum
tamen a6lu fecundo videre non pbfftf, nifi adfitlux, itanec pcr gratiae
fufBcientis potentiam />?'<?j»r/«?^w ad converfionem operandam convertiho-
minem a6lu, quia, ut ina^lum deducatur ha?c potentia, neceffariafitgra-
tis efficacis lux & robur. Qui fomnia ha?c prolixiiis noffe voluerit , huic
exinfinitis ex unaparte Alvarez l.c. difp, ii^. n. 14. p.910.511. difp.
117. §. 1 1. p. 928. & Montaltius five PaCcalius , itemque Wendrockiiis

.■■.■',.' . ■ fivc

»4

five Nicollus dans les Icttfes
pouvoir pyocbaiit & de ta g\
ficacitfi de la grace Opp. T 1
yinus de Meyer de mente
determinaritem difT. i. C. li
hsEc recenfuiffe , eft refutafTel
pdientiam^qux4^um /ecun\
non Kabere ^ potentije,
quicere , utaSusfecundits
valeat illa. Dicimus 3. />«?/(?;
cem ScobjeSlumvifiifiie, Dil
fe eandem talem eiTe j nifi p[
i///«j necefTariam» Plura non
& judicio & ittgenip pollentc
vendere. Qui eXtra partium
pct, vel ridet pbtius fubtilita
pat, Cert<t enim Cchasargutias a
dd.Porrauia CbaferifiU HelveticS
tiani fi0cieiitem miverfaiem Ra.
HCque Particularifiia, qixi gratia
£blis ex abfoluto dccretp eleiti
bus de liberb arbitrio honiinis
iioh &i quo' orthodoxo an errone
mento dixi, .Quaeri videas& quj
tiam habifualeMScaSualem requi)
infinitos alios egit Card, Gbtti i
Miraquaeftio, chm gvAtia habitu.
quod^Facfinus , fua natura, fua fp'
fit , num ex lioc , quod dicit Ciu
les ergb cum Chrifto poffe omnin
(pondeo, utitjue omniailla, qua
tiae illis ^onatae & receptivitate
Sciiicet contextus , qui Phil. IV.
ta fint ifia , quac in Q)ccie omnij
Ijm, cx his , quae diximus , ut fuj
K.T. de impotentiS liberi arbitri
ca fcriptione in h. 1. dedit diffud
alii. Miror &, tam minuta ad I1
' pleret. Vindicias. di.Q:o.rum facr<
Ex yindiciis h, 1. quas dcdimu* ,
beCAd the/in,quam fub initiiim
licuerit, manum abftrahere S

T E

tretwafle. Aftre^itabimus tameni Dicimusit^que

«/« /?^a^, poHtis ponenciis prsdjuc^rehaud tS^
;w.^. Dic.mus^,ad/t;/.>;/^^«j,^^^/^^;^^^

?W«/ femper fe^uatur. Sufficit, ut hunc produce

",?;^^f^»('^«^/'''^'*''«»^'» ad videndum requirerc 6c/i

^i/wT^--^ ^^^ ^^lite/Iey^/.2,V„o,lpo
lci ni/i perf^f^fww;, ad producendiim a&ufnfecm
lura non opus eftaddere. Miramur raltem, homin«

ppollentes ita potuifleineptire &pro veritatibusbulla
a partium ftudium eft^ pofitus , ad eju/modi gerras ftt
isrubt.litatisacumen mifellum. quo'dtotasi4as6ccu

e;/^/.«: ftatuit qua. converfionem operari nefcit? S
qi.1 ^;-4f:^«, fjP^c^cem,. quac /o/« iUam operatur ftaSi,
reto eleais dari. Conferri velim , qn« ' in dSfekation
o hommis infpiritualibus, de adjutorio AuguS^e aS
l^^erroneor &de variis grad.^di^ifionibS^ie S
deas & qiunt6 num ex textu aoftr<fequatur , pr^ter S
i/f«; requm adyj«.«/a. bonos aaus, dcqu3^^^^^
rd. Gottun TheoIogiS fchokmco - dogr^aticl T. ^; p?/!
^tt^habituahs mccntinms aftus, quoticfcunquebonum !li

! dict Chnftus: f,ne me nihil potefi facere , fequatur Ide
'olfeomnia, qupd de fe affirmat-PaUlus Ail.IV "^ «'"
Mna qu^^Iex Ghrifti ab. ipfis poHulat, pro merifuri cra."
eptmtatefuS. Ulterius fi vadat cdnfequentia' pecf^
Ph.I,lV.ij. a.,tecedit, oftendit, qua^nj, qSrqu^n:
c,e omma poifc fe in Chrifto dixit Padus. Jam vt^ vel
ius, ut fupplcas quaJ in. h. U dudfim in vindiciis locorum

in M S h . '^''.^.'i}''S^^'' Johann^i intsrpres •Lampius:,
nuta ad h.l. fcnphfte m curis Wolfinm, ut Polum fup-
rum facrorum commuhiter Interpretes noa dant. fed>»4/K'

ifSm l^''r;- ^- " 'T^ ^•''*^«°^«'«. qui intendi de-
initium^differtationis pofuimus, inde eruendam. Nuni
Irabere ^^^J»"! jh3c. Scnptionis itaquc noftr* hic efto