The ancient liturgies of the Gallican Church [microform] : now first collected, with an introductory dissertation, notes, and various readings, together with parallel passages from the Roman, Ambrosian, and Mozarabic rites

. Part first,- price 2s. free by -post. '.';': ;'- ;

:' THE
5TOIBNT LITURGIES

OF THE
9

^ A T T T P A XT r< TT TT T> r< I-I
orAJu.LlL'AlN L 1 U It O Jr* :

< '

NOW FIRST COLLECTED,

WITH AN INTRODUCTORY DISSERTATION. NOTES, AND
VARIOUS READINGS,

TOGETHER WITH

PARALLEL PASSAGES

j
ROMAN, AMBROSIAN, AND SJOZARAB1C RITES.

J!V

J. M. KB ALE,. M.A,

WARDEN OF S AGKVILLE.. COLLEGE ;

AND

, G. H. FORL 3.

BTJENTISLAjSfD :

AT THE PiTSLIGO.' PRESS.

1855.

Class Book

University of Chicago Libraries

GIVEM BY

Besides the main topic this book also treats of
Subject No. On page Subject No. On fage

THE

ANCIENT

OF THE

... . .

.*. * .***. : '.'" v. v" '*

GALLIC AS-^e-tf'"" '

NOW FIEST COLLECO?ED,

AV1TH AN INTRODUCTOKY DISSERTATION, NOTES, AND
VARIOUS READINGS,

TOGETHER WITH

PARALLEL PASSAGES

FROM THE

ROMAN, AMBROSIAN, AND MOZARABIC RITES.

BY

J. M. NEALE, M.A.,

WARDEN OF SACKVILLE COLLEGE ;

AND

G. H. FORBES.

BURNTISLAND :

AT THE PITSLIGO PRESS.

1855.

360344

TO THE

HON. . F. BOYLE,

ONE OF THE FOUNDERS

OF

THE CATHEDRAL CHURCH OF S. NINIAN,
AT PERTH,

AND

FOUNDER

OF

THE COLLEGIATE CHURCH OF THE HOLY SPIRIT
IN CUMBRAE,

THESE LITTJEOIES

COGNATE TO THAT GBEAT EASTEEN FAMILY

WHENCE

THE COMMUNION OFFICE

OF THE

CHURCH OF SCOTLAND

IS DERIVED,
ARE DEDICATED BY

THE EDITORS.

PEEFACE.

As the general introduction to the Gallican Liturgies will not
appear till the whole is completed, it has been thought right
here to sayui few words on the subject of the present edition
of these venerable monuments of the Western Church, by
way .of explaining what has been done in it to throw light
upon their character and origin.

The fortunes of the Ephesine Liturgy, which was once
universally used throughout France and Spain, may not
unfitly be compared to those of the original inhabitants of
these countries, who, by the irruption of the Arian races,
have been so entirely driven out of France, that hardly a '
memorial exists of their former occupation, while in Spain
they are now confined to a single province.

The Ephesine Liturgy, in like manner, though in Spain it
was preserved, atfirst from intermixtuTejyith the Roman, and
afterwards (in part through the patriotic zeal of the great
Ximenes) from total oblivion, was so thoroughly disused in '
France in the time of Charlemagne, that even in the reign of
his successor 'Charles the Bald' all recollection of its nature
seems to have faded away, and priests had to .be -brought from
Toledo to gratify the king's curiosity concerning the service by
which his predecessors- had worshipped God.

We need no further proof of the entire ignorance 'that
prevailed on this subject in more recent" times, than the fact
that the Missa published by the Lutheran, Flaccus Hlyricus, at
Strasburgin 1557, was for some time accepted by learned men
as the original Gallican Liturgy, although it is purely Roman.

The first person who laid a solid foundation for the
settfement of. this matter, was the truly eminent Bona. He
in his great work on Liturgical Matters, laid down four
peculiarities which had distinguished the Gallican service
from the Roman, being mentioned in the writings of authors
who had lived while it was yet used ; and proceeding a step
further, he pointed out two Missals in the :Vatican Library,
which, as they corresponded with these particulars, he pro-
nounced to be genuine Gallican Liturgies. They were soon
after published by Cardinal Thomasius, with the addition of a
third, which resembled them ; he added a few notes.

The subject was now taken up by Mabillon. In one of his
journeys he' discovered at Luxeuil a Lectionary which he
perceived to have belonged to the Gallican Rite. This he
published at Paris, in 1685, with a very learned introduction
and notes, adding thereto the three Missals which Thomasius
had printed at Rome about two years before.

We cannot here withhold- our tribute of admiration for the
skill which he displayed in amending the very fatilty text
which the Italian had given with scarcely any alteration from

VI PEBPACE.

the MS. Almost all the numerous errors which are to be
found noted in the margin of the present edition as occurring
in it, have been corrected by the diligence of the learned
Benedictine ; though it .would certainly have been more satis-
factory had he not done so sw& silentio; and the more so,
because many of the readings which he has altered, rather
proceed from the infima latinitas of the time, than from
mistakes of the copyist. .

We 1 have only to add that these three Missals, the Gothic.
Frankish, and Gallican, were reprinted by Muratqri in his
, Collection of Western Liturgies- published at "Venice in 1748
(strangely misnamed Liturgia, Romano, Vetus,~) from the_
original edition of Thpmasius, without making any use of the
emendations" of Mabillon,. while Yezzosi in his collected
edition of the works of Thomasius, in which the sixth volume
is occupied with' these sacramentaries, does not take .nearly so
much advantage of 'Mabillon's labours as he might have done.

The next circumstance that threw light on this subject was
the discovery of the Gallican Sacramentary in the library of
Bobio, by Mabillon during his journey into Italy. He printed
it in the first volume of -his Museum Italicum with a good
many notes and an introduction ; from this it also was copied
into Muratori's collection. All the four have been reprinted
by. the Abbe Migne in the-lxxu volume of his Patrologia,
Palis, 1849, -but without- any corrections, together with, .the
Expositio Brevis of S. Germanus of Paris ; which also will
accompany the present edition. Thus stood the researches of
-the learned for a century. .

M. Mone, who is Librarian at Karlsruhe, was engaged in
collecting the original writers of the History ,of Baden.
In the library there exists a Commentary of S. Jerome
on S. Matthew, the first. leaves being of the seventh, and
the rest of the eighth century. It came from the. -Abbey
of Reichenau, and contains in a later hand and in blacker
ink, at the end, Benedicat Deus Johanni Episcopo et congrega-
tion! nos"trse. This points out' John II.- Bishop of .Constance
and Abbot of Reichenau,- (A.B.^ 7.60 781.) Hence the later
part of ,the M. is coeval with S. Pirmin, the founder of
Eeichenau, who died in A.D. 754, It is not, then, unnatural
to conclude, as the former part of the MS is earlier than the
foundation of the Abbey, that S. Pirmin brought it with him
from his native Austrasia. But the MS was clearly palimp-
sest, and'M. Mone, anxious to examine it .for his Historical
Collection, ascertained that the old ink only was metallic,, and
by the application of suitable chemical agents, he was thus
enabled to restore the. first writing without destroying the
second. He then discovered fragments of eleven Gallican
Masses, written on forty-five leaves, but sadly cut about to
suit the formation of the new work. The variable parts only

PREFACE. Vll

of the Mass are given, and M. Mone devotes a learned
dissertation to the discovery of their age.

The text is so exceedingly, corrupt, that we have thought .
it best to give both that and a conjectural emendation of
it. In the latter, ""for which Mr Neale is responsible, we
have followed the usual, orthography ; because it is so ex-
ceedingly difficult to determine what in the original is patois,
and what is -simply a. blunder on the part of the transcriber,
or rather amanuensis;' for, as will be seen, the MS seems
to have been written from dictation;

The only other relic -of the French Liturgies is that which.
Mr. Bunsen has published in his Hippolytus. It was commu-
nicated to him by Niehuhr: ; . . -.

It remains to speak of -what has been done as to the
Services- edited by Mabillon and Thomasius. The publisher
having had occasion to examine several. of the Western
Liturgies for his work on the Chiristian Sacrifice, was struck
with the number of collects which were found both in the
Gothic.. Missal and in the ; -Roman Sacramentary that goes
under the name" of S. Leo. further investigation into other
Roman rituals greatly increased the number, and it was ob-
served that a large. proportion of those -which could not be
. traced in Roman service-books, occurred in the.MQzarabic.

He, therefore, resolved in. printing the (jrallican services to
make an attempt at separating what . was. borrowed from
other Churches from what might be considered .the genuine
compositions of. the ancient French ritualists. Starting from
the supposition that France would borrow from Rome, and
not Rome from .France (a supposition borne out 'by -the
infernal evidence) he has given in smaller type whatever could
be found in any Rom.an Liturgy, including under that_head
the Ambrosian Mi'ssal. ; -What the- Gallican services have in
common with 'the 'Mozarabic' has. not .been so .distinguished,
as this latter belongs to the same general Ephesin'e family.
Had he, however, been as strongly persuaded at the outset
as he now is, that the Mozarabic is". the original from which
the , compilers of the. following services haVe .borrowed, he
would probably have adopted some method to distinguish these
portions also; but as the parallel passage -is always printed
in the margin, this is of less moment.

' He is "fully sensible how Jmperfectly he has executed the
task he proposed to himself, and wishes, therefore to bear the
full blame of the defects that will be- found in it, as also in
the revision of the text of those printed by Mabillon. He
trusts, , however, that allowance will be made by those who
reflect on the labour necessary to trace the various collects,
which are often considerably^ altergd and applied to different
services. He" has to a "certain degree endeavoured to give

\

Vlll PREFACE.

the earliest .authority he could find (e. g. not to quote the
Sacramentary_fifjSf^Gregory"fbr "a prayer occurring in that
ascrib,ed_tp : S. Gelasius) but this has not been always carried
out. It is hoped that what has Seen done~will direct the
'\attention of others to this enquiry, especially of those who
l have 'access to the MS rituals of Western Europe, as there
can be no doubt that"much"m6re light ""might thereby be
thrown on the ancient Gallican rite, both by removing prayers
of foreign origin, and also by supplying better readings of
those which really belong to it, and, it may*T)e, fuller re-
censions which have been abridged by the compilers of the
services which have been preserved.

The text has been formed by a careful collation of the
editions of Vezzosi, Mabillon, and Muratori. When the first
and third of these agree in differing from Mabillon, the
reading has been given as that of the MS. But in the few I
instances in which Murafort~agrees~with Mabillon, it has!
been supposed to be a change of Vezzosi's, and is marked
accordingly. The pages of Mabillon's edition are given in
the mg. distinguished by,a^j and those of Vezzosi's Thomasius
preceded by a j-

The following are the editions employed, and the abbrevia-
tions by which they are designated.

S. Leon. The Sacramentary ascribed to S. Leo, from the 2nd volume of his

works published by the BaUerini ;_Ve.B.,, 17.56.
S. Gd. That ascribed to S. Gelasius from the 6th volume of Vezzosi's edition

of Thomasius' works. ' *~ "-

S. Greg. That compiled by S. Gregory as edited^y JMJenard ; from the

Benedictine edition of his works ; Paris 1705.
Greg. vet. The edition of the same Sacramentary published by_A.,Roeca ;

quoted from the edition of S. Gregory's works,' 2Tnt. 1615.
S. Greg, apud Pam. The edition of the same published by Pamelius in his

LUurgica Latinorum ; Col. Agr. 1571.
S. Greg, apvd Mur. That published by Muratpri. > in T ,his. 1 iito i fia Romana

Vetus, already referred to. "

S. Greg, apud Gerb. That published byGerbertJn . his Jl/onumenfo Veteris

Liturgies AlemanniccB ; Typis SanTBIasianis, 1777.
Miss. Ambr. The Ambrosian Missal from the.,.editipn,..of .Pameliua in his

work mentioned above; also from that authorised by Cardinal

Puteobonelli, Milan, 1768.
Miss. 'Moz. The Mozarabic Missal is quoted from Lesley's^ jdition_Jlome

1755, and also from that of Arevalus; Roine 1804..
Srev. Moz. The Mozarabic Breviary was printed at Madrid in 1775, by

'Cardinal Lorenzana.

Martene's vHfiksde'Ani. Ecd. Ritibus has also.lieen referred to ; Ant. 1773.
M. Goth. M. Franc. M. Goth. The Gothic, Frankish, and Gallican Missals

are referred to by the pages of Mabillon's_edition, but the text is

taken from Vezzosi's Thomasius. " T-

Sac. Gall. The Sacramentarium Gallicanum frqmJVIabillon's edition men- i

tioned above. ~~^ "'

M. Rich. The Missal of Bichenau, first published by Mone in his Messen

Lateinische und Griechische, 1850. ~ ~

M. San-Gall. The fragments printed by Bunsen in his Hippolytus.

MISSALE KICHENOYElSrSE.

(MISSA I.)

(ante OratlOnem dominicam.) a a DeCCatO a The preceding sentence probably
v . -i . -I "i i referred to heretics or open sinners.

sancto nomine suo jubeat liberari;.et jam eos

nostris precibus adjuvemus, qui ignorantes? ; A clear proof that this mass is of a

,, f, -,. -, i . ., date anterior to the establishment of

adhuc iter verum a diabolo m. erronbus Christianity as the reugion of the.
sseculi 1 * detinentur,. ut omnes agnitione suae c ^ the Gothic anssai, this prayer,,

maioc-fa-fia illn-miriAf PAP TAOIITYI nViT-iafiim the .Em&oJismua, (see Introduction) is-

majestatis muminet. rer jesum onristam BlmostiUjdTera ^ y , addl . esgedto ( he
Dominum nostrum ;.cui us mandata retinentes? ather: tut there do occur some

, j . . J instances where (as liure) it is di-

"OraitlUS et CllCimUS I. reeled toJhjuSon: see pp. 2i4a, 23oa, ,

(post orationem dominicam.} Libera,. Bo- 33 a ibera nomine, libera nos at
mine, libera nos ab omni malo,. et constitue ^1
nos in omni opere bono : aui vivis et reffnas es ^ virt utis et dextera tuas protec-

-,-, . . *~ . .. * . , 6 , tione defende. Miss. Goth. p. 2g8b.

CUmJratre et bpintU.banCtO in SeCUla SeCUlO- Libera nos a malis, auctorbonorum<

""'"~~ a ~T" " omnium, .Deus: libera nos ab omni-

rum. Ji.IIlcll. tentaiione, ab omni scandalo, ab omni.

(post communionem.) Spiritali esca haus^SutZsli^mnrote^Tono:
tuque reereati, 'omnipotentem Deum Patremetdapacemindiebus nostns auctor

, ?.. A ,. r ,. -r, pacis et veritatis, Deusi Per. Miss..

debita gratiarum actione veneremur. rer Goth. P . zo6a.

Dominum nostrum Jesum Christum Filium

suum viventem manentemque secum ca

Spiritu Sancto in ; zeterna saecula saeculorum.Miss.Goth.p.294b.

Amen.

v

Textus codicis.-

(fflSSA I.)..

(ante orationem dominicam.) * * cato sancto. nomine suo julieat liberari et'7]b
iam %os nostris precibus 'adiuuemus. qui ignorantes adhuc iter uerum a Mone 15
.diabulo in erroribus saeculi detinentur. ut omnes agnitione suae maiestatis
inluminet per Jhesum Chriatum dominion nostrum cujus mandata retenentes
oramus et dicimus.

(post orationem dominicam.) Libera domine libera nus ab omni malo._et
conslitue nos in omni opere bono qui uiues et regnas cum patre et spiritu
sancto in secula seculoruiu. amen..

(post communiowm.) Spiiita- 1 11 esca haustuque reereati omnipotentem 7ia
deum patrem debita gratiarum actione ueneremur per dominum nostrum
Jhesum Christum filinm suum uiuentem manentemque secum cum spiritu
sancto in aeterna secula seculorum. amen.

2 MISSALE RICHENOVENSE.

(collectio.) Exaudi nos, Deus Pater omni-
potens, et prsesta quse petimus per Dominum ;
Jesum Christum Filium tuum qui vivit et
regnat Deus in ssecula seculorum.

(benedietio.) Sit, Domine, miseratiohe tua
digna misericordiam vox petentum : cunctos
respiciens tu singulos non repelles : hoc voti-
vum nobis faciens, quod necessarium esse
cognoscis, ne aliud nostra intemperantia stu-
deat petere, quam tua prcesciat potentia con-
venire. Per Dominum.

(MISSA II.}

(collectio.) Deum fidelium salvatorem,

a none would read d*cret, which conservatoremque credentium, Deum jeternse
has no sense. Dismtens, or rather immortalitatis auctorem, fratrcs dilectissimi,

discrctens, is mere patois lor dtscer- ...... 4 ii-

cnj, the verb being re-formed from umammiter JJommum deprecemur, ut nobis
' undouhtediy ob-pietatis sujB dono spiritali misericordiam inde-

Suhrewm^ndficienter impertiat. Per Dominum.

design which give birth to the action, (ante nomind.) DeUS, GUI pro mainl-
and makest allowance for the action . ,. . , f -i -i j i

itself, as it is necessarily influenced by tudine tua per universa diffunderis et unique
difference: tamen totus adsistis, discritens- omnium
SMSSvolimtates, quaHtatibus, locis, temporibus,

Blessed Virgin Mary: and punished atqUC perSOnis, VOtorum Omnium Capax.
the one. while He rewarded the other. . " ' -. - , j. j

In the last clause we may perhaps tiatUS nOS eXaUOl \ ClUm ad CUnCtOS aa

3r^\omn^ c m?ser a e d rl. icis ' mnctos foves, omnibus misereris. Per Dominum.
Lnsei S r = e SSfSS inteS^of fro** nominaj Recitata nomina Dominus

this oblation may assist our prayers." benedieat, et aCCCpta Sint DommO : utl llUJUS
The nis might easily have been , . , . . >. ..* .^ , nf

dropped before the nostris. oblationis* nostris precibus intercessio suftra-

Textus codicis.

(collectio.) Exaudi nos deus pater omnipotens et praesta quae petimus per
dominion Jhesum Christum filium tuum qui uiuet regnat deus in saecula
seeulorum.

(benedictio.} Sit domine meseratio tua digna misericordia uox petentum
57bcuncfcus | respiciens jn singulus non repelles. hoc uotiuum nobis faciens. quod
necessarium esse cognusces. ne aliut nostra intemperantia studeat petere. quam
tua praesciat potentia conuenire. p. d.

MISSA n.

(collectio.) Deum fidelium saluatorem, conseraatoremque credentium. deum
aeterne. inmortalitatis auctorem. fratres dilectissimi. unianimiter dominum
5>7adepraecemur. ut nobis pietatis suae dono spudtali | misericordiam indeficienter
inperciat p. d.

(cottectio ante nomina.) Deus qui pro magnitudinem tuam per uniuersa

Mono 17 deffunderis et ubi tamen totus adsistis. discriteus omnium uoluntatis quali-

tatebus locis temporibus adque personis. uotorum omnium capax. propiciatus

exaudi. dum ad cunctus adspices foues omnebus misereris. p. d.

73 b (post nomina.) Kccitata nomina dominus benedieat, et accep- | ta _sifc

domino uti huius oblatio. nostrisque praccebus intercessio suflragetur. spirt-

MISS ALE RICHENOVENSE. 3

getur. SpifituS quoque Carorum nOStrorum This peculiarly tender expression is

lajtis sedibus conquiescant, et primse Tesurrec-$*^ ^^J^.
tionis gaudia consequantur. Per Dominum. Sf^SSTinL5 ll tt p SS r8 n S

(ad pacem.) Exaudi nOS, DCUS SalutariS ccur more than two or three times.

^ , . . y , . T . /> See pp. 416. ioi and 314. 55. In like

IlOSter, et in COnSOrtlO nOS dlVinorum Sacnfi- manner the prayer that they may be

riorum dignanter admitte ; hanc pacem tuam^^,5S^toa 1 GSiitaS

benignus largire. Per Dominum. K^^'S^X^.^.

(contestatio.) Disnum et justum est, se- p- 3&ft>, 385*) is not applied once to

v i--i j. j. j. ATJ. the departed in the Mozaralnc. though

qUUm et JUStum eSt, Ut tC, SanCte Pater, there are some few instances of its

omnipotens seterne Deus, omnibus locis, omni- %%\F%*& .^w^nfay t

busque temporibus, per omnia momenta vene- ^mfer^t^ * M

remur: tibi supplices simus, tibi deferamus of the Epnesme Liturgy.

preces, te totis studiis et affectibus adore-

mus : Deus, qui ultra omnes virtutes, ultra

omnes es potestates, Deus universorum arbiter,

judex secretorum; quern cseli et terra, quern

angeli et archangeli, quern throni et domina-

tiones, quern Cherubin et Serapbin incessabili

voce proclamant, dicentes : Sanctus, Sanctus,

Sanctus.

(alia contestatio.) Dignum et justum est,
nos tibi gratias agere, Domine Deus, per
Christum Jesum Filium tuum : qui, cum Deus
esset seternus, homo fieri pro nostra salute
dignatus est. unice singulare, et multiplex
Salvatoris nostri mysterium ! nam unus idem-
que et Deus summus et homo perfectus, et
pontifex maximus et sacrificii sacratissimum,
secundum divinam potentiam creavit omnia,
secundum humanam conditionem liberavit
b.ominem : secundum vim sacrificii expiavit

Textus codicis.

tibus quoque karorum nosfcrorum laetis sedibus conquiiscant. efc primi resur-
rectionis gaudia consequantur. p. d. mn.

(ad pacem.) Exaudi nos deus salutares noster. et in consortio nos diui-
norum sacrificiorum dignanter admitte. hac pacem tuam benignus largire.
p. d.

(contestatio.) Dignum et iustum est. equum et iustum est ut te sancte 7sa
pater omnipotens aeterae deus. omnibus locis. omnibusque temporibus. per
omnia momenta ueneremur. tibi supplices simus. tibi deferamus praecis, te
totis stodiis et effectibus adoremus. deus qui ultra omnibus uirtutis. ultra
omnis es potestatis. deux uuiuersorum arbiter, judex secretorum. quern caeli et
terra, quern angeli J et archangeli. quern throni et dominationis. quern cherubin. 6sb
et serafin. incessabili uoce proclamant dicentes. SS. SOS. SS.

(contestatio.) Dignum et iustum est. nos tibi gratias agere domine deus
per Xpm Jhm filium tuum. qui cum deus esset aeternus. homo fieri pro nostra
salute dignatus est. unice singulare. et multiplex saluatoris nostri mysterium.
nam unus idemque et deus summus et homo perfectus, | et pontifex maximus. 6sa
et sacrificii sacratissimum. secundum diuinam potentiam creauit omnia.
secundum humanam conditionem liberabit hominem. secundum uim sacrificii

MISS ALE RICHENOVENSE.

<i The accusative plural, as is also of- commaculatus, d secundum jus sacerddtii'recon-,
fenst "' ciliavit offensus. unice redemptionis mys-

terium singulare ! in quo vetusta ilia vulnei'a

e Mono -ouia read Domini, but the nova Domino e medicina sanavit: et primi

salutaris nostri privilegia

LORD ;" i. e. to His giory, and for HIS resciderunt ! Ille concupiscentise 'exagltatus

service. But, if any correction be ,. T -i i_ j- i- n , -i

necessary, Dominns would undoubt- StimUllS, nlC OueOientlEe COmlXUS CSt ClaVIS :

thoL^c b ien\ e ^Sb y L antwine ad arborem manus incontinenter extendit,
cine -" iste ad crueem patienter aptavit : ille, volup-

tate illicitus, gustus explevit, iste cruciatu
indebiti doloris afflictus est. Ideo merito poena
innocentise facta esfc absolutio debitorisT jure
etenim obnoxiis dimittuntur debita quse pro
eis ille qui nihil habebat absolvit. Quod singu-
lare mysterium non solum homines in terris,
verum etiam angeli venerantur in-cselis. Cut
merito.

"Vere san6tus, vere'benedictus Do- (post :SCtnctUS.) Vere SanctuS, Tere bene-

DominUS nOSter JeSUS OhristuS FillUS

P rid!e -- Miss -tuus. Qui pridie.
s, uti iioe sacrincium tua (post mysterium.) Domini ac Dei nostri

oencdictione bcnedicas et Spmtus l * . **.,. ' -.

tui rore perfundas; ut sit sempiterm gloriam deprecemur, orantes uti
' 1 per noc sacrificium tua f T)enedictione benedicas et
S Sancti Spiritus tui rore perfandas: ut aeeipi-
ot ' ie ? examples. ... . entibus universis leeitima e sit eucbaristia

E A Icgitima mchcmstia, is, according T /^i T-I-T i T^

to the commentators, one in which all per JcSUm Christum FlllUHl tuUOl Deum aC

conservatoremque nostrum': cui est
te ' Domine, cum Spiritu Sancto regnum
n of the passages in which the sempitemum, perpetua divinitas, in secula

expression occurs it would rather \ A

seem to refer to the effect of the SeCUlOrum. Amen.

Holy Eucharist, and to imply '"grace

giving."

Textus codicis.

expiauit conniaculatus. secundum jus sacerdocii reconciliauit offensus. '0 unice
Mono 18 redemptionis. mysterium singulare. in quo uetusta ilia uulnera. noua domino

58b medicina sanauit. et primi hominis praeiudi- | cia. salutares nostri praeuiligia
resciderunt. ille concupiscientiae exagitatus stimolis. hie oboedientiae, confixus
est clauis. ille ad arborem manus incontinenter extendit. iste ad crueem
pacienter abtauit. ille uoluptate inlecitus gustus explebit. iste cruciatu indebite
dolores afflictus esfc. ideo merito poena innocentiae facta est absolutio debe-

58a tores jure, etenim obnoxii demittuntur debita | quae pro eis ille qui nihil
habebat absoluit. quod singulare mystirium. non solum homines in terris. uerum
etiam. angeli uenerantur in caelis. cui me.

(post sanctiis.) Uere sanctus. uere benedictus dominus noster Jhs Xps
filius tuus. Qui pridie.

C6b (post mysterium.) Domini ac dei nostri sempeterni gloriam depraecemur.
orantis uti hoc sacrificium tua benedictione. benedicas et sanoti spiritus I tui
rore perfundas. ut accipientibus uniuersis. legitima sit eucharestia per Jhm
Xpm filium tuum deum ac dominum conseruatoremque nostrum, cui est aput
te domine cum spiritum sanctum regnum sempiternum perpettia diuinitas in
secula seculorum amen.

MISSALE SICHENOVENSE.

(MISS A III.)

(collectio.) Omnipotentem Deum in Trini-
tate venerabili subsistentem, Patrem divinitatis
auctorem, Filium cum Patre semper extan-
tem ante omnia sseeula, consubstantialiter et
sequaliter dominantem, fratres carissimi, di- "> thc T * S aacctionis pienitu-

, u ,. -i -i -i. j . dmem to be referred to the. Holy

iectionis plenitudmem deprecemur : ut sensus Ghost, so as to complete the mention

nostri terrenis actibus segregati, illi inse-

parabiliter copulentur, a quo se intel^nt

accepisse quod vivunt: et cum, Auctori a suo takenfroma contraction in his MS,

f .,.*-, i , , -, i . , _. it is not impossible that they were

se numiliando, mens devota subdedent, Re- written by mistake instead of tiio
parator noster exaltet b inclinata majestatisfiwSis^co^tionbe right, the sense

nrvfoTrfiti n n r> a forlorn i-f T*oi TVi-mirm-m that will be elicited is this; "And when

potenxia quos reaemit. rer .uommum. the devout mind> by humbling itself>

(ante nomina. ) Deus qui exuberantem shn11 have submitted to its creator,

P V , . . <. r--? /.TJ.I -our Restorer may exalt those whom

TOntem miSeriCOrdlSe [miniStraS, ] tarduS ad He redeemed by bowing down the

vindictam, celeriter 4 ad veniam; quern pecca- wo^incUnatetotou^nTh^amc
torum nostrorum non ignorantia revocat, sed^ 6 W : ut qui te auotore ,,,

patientia Clementer CXpectat: prOpitiatumconditi,tereparatoresalvemur. Sac.

t i i i -r i 11 i T i- i Leon. p. 121.

noblS te indulge. Intellectum dirige : directum The verb is wanting: perhaps we

irreprehensibiliter tutare : ut vitantes quo^cSferlf manifestly a corruption.
moriamur, valeamus accedere, te pravio, quo^f,^ SffiJSfcgSSS*"'

vivamUS. Per Dominum. e The MS. pves pure nonsense,

., , , * -r\ i i , n which a less violent emendation can

(post normna.} Propitiatorem nostris faci- hardly rectify,
noribus, fratres amantissimi, venerabiliter pi^s^
supplices exoremus: ut recitatis nonumbus^^5g s b ^ h s ^ 1 3 t b beni e nusa(1 -
defunctorum disnanter munera respiciat offe- Recensitis oiferentum nominibus,

. TT . . ... ,/ divmam misencordiam exoremus, ut

rentum. Ut SU?e pOtCStatlS SanctlficatlOne offerentes sibi placitos esse faciat, et

largita, h(BC oblatio in Christi corpora

Textus codicis.

(MissA nr.)

(collectio.) Omnipotentem deum in trinitatem uenerabilis subsistentem
patrem diuinitatis. auctorem. filium cum patrem semper extantem omnia
saecula. cumsubstantialiter et | aequaliter dominantem. fratres karissimi. 660.
dilectionis plinitudinem depraecemur. ut sinsus nostri terrensis actibus
segregati. ilH inseparabiliter. copolentur. a quo se intellegunt. accepisse quod Mono 19
uiuunt. et cum auctore suo se humiliando. mens deuota subdederint reparatur
noster exaltet. inclinata. maiestatis potentiam quos redemit. p. d.

(ante nomina.) Deus qui exuberantem fontem misericor- | diae. tardus ad Sb
uindicta. celeriter ad ueniam. quern pfeccatorum nostrorum non ignorantia
reuocat. sed patientia clementer expectat. propiciosa a nobis te indulge,
intellectum. dilige dilectum inrepraehinsibiliter. emitari. ut uitantis. qui
morimur ualeamus accidire te praeuio quo uiuamus. p. d. nm.

(post nomina.) Propiciatorem nostris facinoribus, fiatres amantissimi
uene- | rabiliter supplicis exoremus. ut recitatis nominibus defiinctorum j 1
dignanter munera respiciat offerentum. ut suae potestatis sanctificationem
largita. liaec oblatio in Xpi corpore et cruore conuersa proviciat, defunctis ad

MISSALE RICHENOVENSE.

cruore conversa, proficiat defunctis ad requiem,
fiat offerentibus ad mercedem, maneat sumen-
tibus ad salutem : Per Dominum.

(ad pacem.) Deus universalis creaturse

dominator et conditor, quern agnoscere lux

est et colere salus, desiderare corona est,

* The MS. sscipi, Le. s!cipc)-e;suscipe f liumilitatis nostrse orationem liben-

perhaps intended for a deponent im- , , / -n T * , i T , 111

perative. ter, et tribue divimtatis tuse dignanter indulta :

ut qui munera tui honoris offerimus, culpse

nostree debita non luamus. Deprecantes ut

Quicunque ex praeepto junguntur quicumque junguntur ad osculum, magis g

ad osculum. Miss. Goth. p. 2270. illinianfnT" aflFof>tn fononfoo h Tinn nopfm'o nnnrl
Et pacem quam in labiis oris exe- im g entur anCCtU, ICnenteS nOC pCCtOlC qUOO.
quimur, immaculatis cordibus tenea- nve Dl'ofertur Per Dominum
mns. Miss. Goth. p. 2Sga. "...' \ T\- , , L

S i. e. that those who outwardly ex- ( COnteStatlO.) Dlgnum et JUStum 6St,

yet e more e TCally e knU; togetlSry y in- SeqUUm et JUStum CSt, nOS tiM gratiaS _

h'lhe MS. has i^an*ur, wU oh b omiupotens seterne Deus, Pater, Unigenite,

either a mistake of the copyist, whose SpirftuS Sancte 6X Patl'6 et Filio l mVStica
eye may have been caught by pro- * - . - J .

fertur, further on, or a deponent processione subsistens i una eademque in
if this passage lias not been subse- Sanctal Trinitate trium personarum substantia,
_..,*,_ ..,, .^._. essentia et non discreta concordia:

on of the Double Procession which Bequalis potentia ; voluntas unita ; ipsa apud

can be found. That it has been J- . * ' ' . " * ,

altered seems probable from the fact sc permanens ante tempora universa vel

l szecula ; nibil J ultra sc liabens ; nibil intra se

menti

f compare s.Hiidebert: nesciens ; cuncta supereminens, et se cunctis

intra cuncti, nee inciusus: infundens ; loca contmens, et locis excedens ;

Extra cuncta, nee exclusus : ,,. . .:. . n

super cuncta, nee eiatus: nullius indigens et omma complens ; sermone

ineffabilis, virtute efficax. Etsi voce non capax,
sol prsecepto potentitB, CBalum, terrain, maria,

intra totus es, impiendo. cum suis formis in ffcneribus procreasti; sed

Mundura movens, non moveris ; . , , . . * i T

locum tenens, non teneris: inter reliquas animantium creaturas, ut pecuh-

Tempus mutans, non mutaris:
Vaga firmans, non vagaris.

Textus codicis.

requiem fiat, offerentibus ad mercidem maniat. sumentibus ad salutem, p.
d. nm.

(ad pacem.) Deus uniuersalis creaturae dominatur et conditur. quern
csb agnuscere lux est. et colere salus | desiderare corona est. suscipire humilitatis
nostrae libenter. et tribuae diuinitatis tuae dignanter indulta. ut qui munira
tui honoris offerimus. culpae nostrae debita non luamus. depraecantes ut
quicumque junguntur ad osculum. magis inlegentur affectu teneantur hoc
pectore quod ore .profertur. p. d. I. Xm.

(contestatio) Dignum et iustum est. uere equum et iustum est. nos tibi

68a gratias agere. omnipotens. aeterne deus, | pater unigenite spiritus sancte. ex

patre et filio mystica processione. subsistens. una eademque in sanctam trini-

tatem. trium personarum substantiam. coaeterna essent. et non discreta

concordia. aequalis potentia. uoluntas unita. ipsa apud se permanens. ante

tempora uniuersa uel saecula nihil ultra se habens. nihil intra se nesciens.

cuncta supereminens. et se cunctis infundens, loca continens. et locis excedens.

sib nullius | indigens. et omnia conplens. sermone ineffabilis. uirtute efficax. etsi

uoce non capax solo praecepto potentiae. caelum terrain maria cum suis formis

Monejoin generibus procreasti. sed inter reliquas animantium creaturas et peculi-

MISS ALE RICHENOVENSE. 7

avius in tua laude viverent, liominem ad ima-
ginem et similitudiriem beatissimse Trinitatis
condidisti, ut collocatus in suavitate paradisi,
Oeatori serviens, creaturis reliquis imperaret,
et tibi fideliter famulando haberet in aliis

generibus dominatum. Sed culpa pravarica-k compare culpa peccati, just below.
tionis k admissa, homini, projecto de vita para-
disi, successit mors de poena peccati : et
jacebatintenebris, tuse lucis jussa contemnens.
Inter hoc nullus erat, qui cseco lumen osten-
deret, prostrato manuin porrigeret, exuli
patriam redderet, sepulto vitae munera refor-
maret. Tu autem clemens et conditor J condo- 1 compare the hymn ;-
lens tuo homini prsevaluisse culpam peccati, S&ffJ&SSSS;
ut iacens potuisset erigi, ad ilium inclinata saivasti mundum lauguidum,

,' ,. A j j. ? -i Donans eis remedium.

potentia descendisti. In hoc enim persona
unigeniti Filii humana carnis absolvit : et quod
omnipotens dedit per pietatem humilis refor-

mavit formis. m Igitur digne proferat qUOd m This passage appears incurably

indignis prajstitit divina dementia; ut DeoS^^SU* 110 * read ref< ""
admirabiliter uniretur humanitas, et homini
per Deum tribuetur seternitas. Cui merito.

(alia contestatio.) Dignum et justum est,
vere sequum et justum est et sanctum est, nos
tibi gratias agere, Domine sancte, Pater omni-
potens, seterne Deus, precem fundere, te con-
titeri, in tuis laudibus gloriari : Qui omne
verbo jubes, sapientia disponis, virtute confir-
mas, ratione dispensas. Digne igitur 11 ac juste n EiUier we must read Digne igitur

'fp linrl<np mipm nmnpa nno-pli prmlinrln-nt ac J1lste debemus; or more probably,

ie lauaare, quern omnes angeu. coniauaam;, jji gnum i g it ur ac justum est.
et astra mirantur, maria benedicunt, terra

Textus codicis.

arius in tua laude uiuerint. horainern ad imaginem in similitudinem beatis-
sima trinitatis condedisti ut conlocatus in suauitate paradyssi creaturi seruiens,
creaturis reliquis imperarit. | et tibi fedeliter famolando haberit in aliiss'a
generibus dominatum. sed culpa praeuarecatione admissa. homine proiecto.
de uita paradissi successit mors de poena. peccati. et iacebat in tenebris. tuae
lucis. iussa contemnens. inter hoc nullus erat. qui caeco lumen ostonderit.
prostramanuu porregerit. exoli patriam redderit. sepulto uitae munera
reformarit. tu autem climens et conditor condo- | lens tuo homini praeualuisse. 2 gb
culpam peccati. ut iacens potuissit erigi. ad ilium inclinata potentia discen-
disti. in hoc enim personam. unigeniti fili humana carnis absoluit. et quod
omnipotens dedit per pietatem humilis reformauit formis. igitur digne pro-
ferat. quod indignis praestetit diuinae clementiae. et deum admirabiliter.
uniretur diuinitas. et homini per deo trebuetur aeternitas, cui me.

(contestatio.) Dignum et iustum est. uere equum et iustum est. et sanctum z6a
est. nos tibi gratias agere. domine sancte pater omnipotens aeterne deus. prae-
cem funde . . . tc confetiri. in tuis laudibus gloriari. qui omnem verbum.
iubes sapientia. sapientia disponis uirtutein. confirmas, rationem dispensas,
digne igitur ac iuste. te laudare quern omnis angeli cumlaudant. et astra

8 MISSALE EICHENOVENSE.

veneratur,. inferna suscipiunt ;; eui Cherubim
et Seraphim, non cessant clamare dicentes :

o We would rather read; .ex. (post S<mCtUS.) BencdlctuS: DeUS et cle-

PMone would read, ei-adiMttdisy.-but-menti proposito pi'o erudiendis p mortalitati

- facinoribus* infertis :. Ipse etiam uni-
P partu quo earo factus est, habitus

goooumqup-

fluente sanguine, nullus manum ad est mortallS, llJtrO SB SubdenS ludlbl'llS : et

fwemfgjrt peth e apsSmortazito*i eolumna sui corporis direptionis nostrse ruinas

nostrce.- infertis is patois for iBatfe.j'-i -.1. _. _,,: naai1 a nnnrlpw Tirm+ia *iim
Mone would read infertis ipsi: but lUlClVlt, &C SUI CaSUS ponaere nOSUS arma

ipse clearly goes with unigenitua^ conterens- fortiore robore quam . . . ecclesiam

ruituram, erigit. Per Dominion. Qui pridie.

H ? C igitur pracepta sen-antes.- (post secreta.) Recolentes igitur et ser-
nS; D > omine!donatua et P ra3ce P ta vantes prceccpta Unigeniti, deprecamur, Pater

seryantes, in altare tuum panis ac omnipOtenS,.ut Ms CTeaturis altariO tuO SUper-
vmiholocaustaproponiniusjrogantes . ,f -, . ., ../. , . / -i ,

profusissimam tu* miserieordioB pie-pOSltlS bpiritum SanctltlCatlOniS intunClaS, Ut

ca^^r g h 1 iteTn^ru i ^rnc%it n ,per transfusionem cselestis atque invisibilis sa-
SSt to^n2a p n ! v .H, saucti " cramenti, panis hie mutatus in earnem, et calix
ut has hostias sancto aitai-io tuo translates in sansjuinem, sit totius r gratia, sit

Euperpositas . . . Miss. Moz. 77. 29. ... -P. ' _. . '

r There is clearly a con-uption here. SUmentlbuS medlCina. Pel' Dominum.

The reference is to the Benedictus,

and perhaps the prayer may be

understood almost as it stands; f*T\/fTG{Q/t TV \

"We render thanks by benediction, ( J -"-'-^^- a - *- Y >J

and pay to Thee that which we can \i-v i

return Cvicissitudinem) for Thy vi- (nOSt VrOphetiam. ) Dum pl'OphetlCa dicta

mtation" (for He hath visited and **; % * ,. ' ., v. a.

redeemed His people:) "and because nOStrSB deVOtlOUlS COmitamUl' ObSCqUUS, et

gratias, et
ndassinv fter nempro visitatione desolvimus : etquiaomnipo-

interval of time, the oracles of the tens pleM SUE6 fecit, in domO DaVld COmU
Prophets, and guiding our feet in the .- 1 , .-,.,. , ..

wayofpeaceandsaivation." wemusterecturus, et gaudio adsignans, post spatia
fa m ce wffh u^r^ef twotemporum, vaticinia prophetarum, gressusque
atetaiS nostr . os in viam P acis dirigens et salutis. Per.

are both found in the same part of
the service as this one, a fact which
is worthy of notice. See M. Goth.

pp.i9oa,2 5 ia. Textus cod'icis.

r, maria be- | nedicunt, terra ueneratur. ininferna suseipiunt, cui
cyruphym et seraphym non cessant. clamare dicentes,

(post sanctus.) Benedictus deus et dementi proposito. pro erudiendis.

mortalitatis nostrae faeinoribus, infertis ipse. etiam vmigenitus pro parte quae

caro fectus est. abitus est. mortalis ultro se subdens ludibriis. et colomna sui

8ia corporis. dilectionis nostrae ruinas fulcirit | acsui casus condere hostesarnia

Mono 21 conterens forciore rubore. quam eclesiam ruiramus erigit. p. d. Qui pridie.

(post secreta.) Recolentes igitur. et seruantes praecepta unigeniti. deprae-

cainur pater omnipotens. ut his creaturis altano tuo supei-positis spiritus

sanctificationis infandas, ut per transfusione caelestis adque inuisibilis sacra-

Gib menti. panis hie mutatur, in carne, et | cales translatus in sanguine, sit totius

gratia, sit sumentibus medicina. p. d.

(MISSA IV.)

POST PROEETIAM. Dum profitica dicta, nostrae deuotionis cometamur obse-

quiis. et benedictionem reddimus gratias, et uecessitudinern. pro uiatatione

Monezadesoluemus, et quia omnipotens plebi suae fecit in domo Dauid cornu,

erecturus. et gaudio adsignans, post spacia temporum, uaticinia profetarum

6ia gressusque nostros. | et uia paces dirigens, ct salutes p, d. nm. Ihm. Xpm.

MISSALE RICHENOVENSE, 9

(prcefatio.) Unum Deum Patrem et Filium
cum Spiritu Sancto, divisis personarum nomi-
nibus, indivis& divinitate confess!, fratres
carissimi, totis mentibus deprecemur, ut in
omni loco, vel tempore, euncti fidem rectam,
vitam habeant innocentem, auctorem conditio-
nis suse ac redemptionis agnoscant, resurrec-
turos. se, ac secundum sua opera judicandos
intelligant : et quia ex vitiatae naturae contactu
nostrse voluntatis habet fragilitas ut Isedatur,
suse benignitatis preestet pietas ut placetur.
Per Dominum.

(ante nomina.) Deus, cujus tarn immensa
est bonitas quam potestas, prsesta quod justis
polliceris accipere, quod reis minaris evadere,
veraciter te credere, rationabiliter confiteri,
salubriter conversari; si quies adrideat, te
colere, si temptatio ingruat, non negare ; tem-
porarite vitse necessariis abundare, seternis
gaudiis non carere. Per Dominum.

(post nomina.) Sanctifica, seterne omnipo-
tens Deus, ea quse H te ordinata sunt, placa-

bilitate. Dlgnator" HbenS SUSClpere quod Offe-u If this correction be right, the sense

rimus, .et clemens indulgere, quod Isetemus ; ra $ty e b
sanctorum tuorum nos gloriosa merita, ne n f

in Doenam. veniamus, excusent. Defunctorum what we offer, and mercifully to

PT ,. . i i., j- j ! stow upon us that in which we may

tidelium anunse quse beatitudine gaudent, nobis rejoice."
opitulentur; quse consolatione indigent, eccle-
sise precibus absolvantur; eorumque oblatio,
quorum ante altare tuum nomina recitantur,

Textus codicis.

VI. (praefatio.) Unum deum patrem et filium hac spirito sancto, diuisis
personarum nominibus, indiuisa diuinitate confessi. fratres. karissimi. totis
mentibus depraecemur, ut in omni loco, uel tempore, euncti fidem rectam
uitam habiant innocentem, auctorem conditionibus suae ac redemptiones
agnuscant resurreeturus se, ac secundum sua opera judi- \ candus intelle-
gant. et quia ex uiciate naturae, contacto nostrae uoluntatis habit fragilitas,
ut laedatur suae benignitatis. praestit pietas ut placetur. p. d. nm.

(ante nomina.) Deus cuius tarn inmensa est. bonitas, quam potestas,
praesta quod iustis polliceris. accepire quod reis minaris, euadere, ueraciter te
credere, rationabiliter confetiri, salubriter conuersari, sit quies. adridat, | te6
colere, si timptatio ingruat non negare, temporariae uitae, necessariis abundare.
aeternis gaudiis non carere p. d.

(post nomina.) Sanctifica tua omnipotens deus ea quae a te ordinata sunt,
plagabilitate dignatur. libens suscipe. quod offeremus, et clemins indulgeat,
quod laetamus, sanctorum tuorum nos gloriosa merita. ne in poena. ueniamus.
excusent, defunctorum fedilium. animae quae beate- | tudinem gaudent. nobis 7
opetulentur, quae consolatione indigent, eclesiae praecibus. absoluantur, quo-
rumque oblatio, quorum ante altarem tuum, nomina recitantur. ita sit in
2

10 MISSALB RICHENOVBNSE.

ita sit in tuis oculis placita, ut illis sit in
beneficiis copiosa. Per Dominum.

(ad pacem.) Dona nobis, Domine Deus
v The reference is of course to s.noster, in custodienda pace tuum donum, v

John 14. 27. ''Peace I leave with , , .. f. ,.., . .

you, My peace i give unto you," tuumque depositum custodire, et sic m nomim-

bus sequi quam ipse jubes et tribuis caritatem,
ut in aliquibus culpas noverimus odisse, non
animas ; finem optare crimini, non saluti : si
concrdia, sit amori ; ut discordiam

n.
the se . nse originally was.nec infeiTe ulli liceat, nee referre. Per Domi-

" While we are m concord with all,

let us exhibit our love more especially num.

to the household of faith." (contestatio.) Dignum et justum est, omni-

potens Pater, tibi semper gratias agere, te
super omnia diligere, pro omnibus te laudare ;
cujus munere cunctis bominibus imaginis tuge
dignitas conceditur in natura ; seternitatis fa-
cultas dignatur in anima ; Hbertas arbitrii
prsestatur in vita ; felicitas baptismi offertur
in gratia ; hereditas cseli promittitur in inno-
centia; utilitas remedii servatur in psenitentia;
bonitatis venia iniquitatis pcEnse proponitur :
ut abundantius in omnes liomines Dei pietas,
nee in malitia vellet degenerare quos condidit,
nee in ignorantia perire quos docuit, nee in
supplicio permanere quos diligit, nee a regno
discedere quos redemit. Ante cujus conspec-
tum omnes angeli non cessant clamare di-
centes : Sanctus, Sanctus, Sanctus.

(alia contestatio.) Dignum et justum est,
nos tibi semper gratias agere, Trinitas Deus,

Textus codicis.

oculis placita, ut illis sit in beneficiis copiosa p. d. nm.
(ad pacem.) Dona nobis domine deus noster, in custodienda. pacem tuum

74 donum, tuumque depositum custudire, et sic in nominibus sequi. quam ipsi, j
jubias. et trebues caritate, ut in aliquibus culpas noueremus odisse. non
animas, finem optare crhnine, non salute si cunctis, concordia sit amori. ut
discordia. nee inlerre ulli liceat. nee referre p. d.

(contestatio.) Dignum et iustum est. omnipotens pater, tibi semper gratias
agere, te suner omnia diligere, pro omnibus te laudare, cujus munera cunctis

33b homenibus. imaginis tuae, dignitas concedetur. in natu- | ra. aeternitatis
facultas dignatur. in anima libertas arbitrii praestatur in uita filicites baptasmi
offertur. in gratia hereditas. caeli promittetur. in innocentia. utelitas remedii
seruatur. in paenitentia bonitatis ueniam. iniquitatis poenam. proponetur. ut
habundantius in omnes homines dei pietas, nee in militia uellit degenere quos
condedit, nee in ignorantia perire. quos docuit. nee in supplicio permanere

333 quos diliget. nee a regno discedere | quos redemit, ante cujus conspeetu. omnes
angeli non cessant clamare diccntes. SSS.

CONTESTATIO. Dignum et iustum est. nos tibi semper gratias agere,

MISSALE RICHENOVENSE.

cujus nos potestas .verbo creavit pro merito
nostro offensa damnavit, per Filium pietas
liberavit : per baptismum et pcenitentiam ad
cselos vocavit. Cui merito.

(pOSt SanCtUS.) DeUS,* qui nOS CreleS-xMonecaUsthisprayerunintelligible.

tium numquid hymnum tibi vis offerre, " T * '"" *"''" "* '" * " """ "

meritum, et sacra angelorum tarn loca _

nere, quam carmina : dona, ut qui superna-% mn ) b ?V he .^ odwo ''"( m . e "'* l )

' ." , . , I A T I or celestial spiritsj and should have

mm Virtutum COncentum in tua prsedlCatlOne no less the holy places than the holy

sumimus, etiam superioris vitse affectum """ * '

correctione sumamus : ilia Domini

Jesu Ohristi quse in memoriam passionis suee ^e our eva ways, take to ourselves

. -,.-,., i_ u j. . > -r, T\ f\ . the love of the heavenly hfe, &c."

tradidit verba dictun. Per Dominum.
pridie.

(post secreta.) Deus Abraham. Deus

Deus Jacob Deus et Pater Domini nostri rainus .7. Descendatuc7quffiso,m-

T rn L- j. j T j. -j.- ^*> visibiliter benedicbo tua . . . et oblata

J CSU UhriStl, tU de CSBllS tUlS prOpltlUS attavenS, pariter et vota sanctificet, ut qui-

, hoc sacrificium nostrum indulgentissima " '''"*

tate prosequere. Descendat, Domine> pleni*i-

tudo majestatis, divinitatis, pietatis, virtutis,

benedictionis et gloriae tuaa super hunc

panem et super hunc calicem : et fiat nobis

legitima eucharistia in transformatione cor-

poris et sanguinis Domini : ut quicumque et

quotiescumque ex hoc pane et ex hoc calice

llbaverimus, sumamus nobis monumentum

fidei, sincerem y dilectionis, tranquillam spem y Either sincerem is patois fo* si-

resurrectionis atque immortalitatis seternse ii ' * """ " "

^ tuo FiHique tui. . . . .

Textus codicis.

trinitas deus. cujus nos ^otestas uerbo creauit, per mereto nostro offensa dam-
nauit, per filio pietas liberauit. per baptismum et paenitentia. ad caeloa
uocauit. cui m. omnes. SS.

POST SANCTTJS DICES. Deus qui nos caelestium numquid hymnum tibi uis
offerri sed meretum et sacrum, angelorum tarn | loca tenere quam carmenazSb
dona qui supernarum uirtutum concentum. in tua praedicationem sumemus
etiam superiores uitae affeotum; ex correctione. sumamus. ilia domini nostri
Ihu Xpi que in memoria passionis suae- tradedit uerba dicturi p. d. Qui
pridie.

COUUECTIO. Deus Abraham; deus Isaac, deus Jacob deus et pater domini
nostri Ihu Xpi tu de caelis tuis. propitius affauens. hoc sacrificium nostrum,
mdullentissima pietate prosequere. discendat | domine plenitude, magistatis. Mone 24
diuinitatis, pietatis. uirtutis, benedictionibus et gloriae tuae. super hunc panem. 28a
et super hunc calicem. et fiat nobis. legitima eucharistia in transformatione
corporis et sanguinis domini. ut quicumque et cotienscumque ex hoc panem.
et ex hoc calice libaberimus. sumamus nobis. monimentum, fidei. sincerem
dilectipnes. tranquilla. spem resurrectionis. adque inmortalitatis aeterne in
tuo filique tui. hac. * * *

12 MISSALE RICHENOVENSE.

=> Tills Missa appears to be one of the

earliest now extant. It is clear that

it was composed in time of a violent {JxtllsSA K. a )

persecution; "Nullaj quidem nobis * '

adhuc cytharaa personant;" " quos

(contestatio.) ... res gratia* debitores, jugi

fniS^^^MS^l^^^^^ 6 ' veneremur, seu cum public^
theticai way in which H aiiudes to the prece sacra adolemus altaria, sive cumsecretis

presence of Angels in the Holy Eucha- r ,. , ,., ~, ,-,-,. -.. .

rist;"quiadesse nobis possent." Thementium penetraliDus mettabilia dictu quse

feceris jBstimantes, taeito fovemus affectu.

Justje enim viiB tue > ^ex gentium. Quis nou
southof France, naturally leads our timebit et magnificabit nomen tuum 1 ? Nullse

thoughts to that of Lyons, A. D. 177, . T_- ji J.T. j_

winch sent the Bishop s. Potninus, quidem nobis aaliuc cjtharse personant : sancti

qui bestiam seeculi hujus concordift, virtutum

usuc vicerunt. 1 ' . . . nullum de nobis

of the church of Lyons to those of Movsi canticum qui inter fluctus adhuc istius

Asia. Notice especially these pas- a , , , IT TI T . .

sages; "Qui bestiam scecuii hujus stECuli volutamur. Nulla vox angelorum, nisi

laudare nos <>*st> e * adesse nobis

ttP SBent ' ctol F iHi tui dilectissimi corpus sacra-
hn- mus et sanffuinem. Sed pia cura pro populo,

IMirfi. We may remark, too, that , , ij.it- j.- .

the phrase edictum, in the Post et sancta pro salute plebis oratio: et mens
elsewbeie occm ' in cultui intenta divino si non potest majestatem
c^TnfsenTe^^ti o P eris explicare, 4 nititur tamen usum
we conceive, be completed thus : concessi muneris frequentare. Quis enim

" The Saints who by the perseverant ., ^ , T ,

concord of y-irtues haveconquercdthepossit pertunctorio sensu divma tua prseterire

vitse insufflare dignatus es; hominem

over the beast and over his image," fecisti 6SS6 QUOd ImiUS 6St I Materiamque
who are represented in Revel, xv. 2. as i i T -TI T

uniting in that song. mortalem, ad imagmem siniihtuainemque

sa^Mone 1 wouid^t ffoT^' : tuam spipitali vivificasti vigore nature, ut pig-
but perhaps the following meaningx.ana humuin hebetemque limum igneus vigor f

may be elicited from the words as. . -T .

they stand: "We hear no voice ofmtus animaret, agilique motu venae tepentis

Angels, unless perchance they may x

praise us, who may possibly be pre-

sentH-itli us, when we consecrate &c." Tprtiio rndirio

d Explieare, to set forth publicly: J 6XtUS c aicls -

another reference to time of perse-

cution. TVTTQQ A ~\7

o The sense is probably, "for who can aLiaaa. V.

negligently pass over Thy divine gifts." ,......* , j r-, - .

f A clear reference to Virgil's s 9 b (contestatio.) * * res gratiae deoitores, mgi contmua-
Igneusestoiiisvigor,eteo2iestisorigo ; ti one ueneremur, seu cum publica praece sacra -ado-

agam an argument for an early date.', ' i, i- i- , i-.

lemus altaria, siue cum secretis mentmm penetralibus
inefifabilia dicta quae feceris, aestimantes taeito fouemus adfectu. justae
enim uox tuae rex gentium, quis non timeHt. ct magnificabit nomen tuum.
nullae quidem nobis adhuc cythare personant. saucti tui. qui bestiam saeculi

5 9 a hujus. concordia uirtutum perseuerante uicerint | nullum de nobis Moysi can-
ticum. qui inter fluctus adhuc istius saeculi uolutamur. nulla uox angelorum
nisi forte laudare nos possunt, qui adesse nobis possent, cum fill tui dilectissimi
corpus sacramus et sanguinem, sed pia cura pro populo. et sancta pro salute
plebis oratio. et mens cultui intenta diuino si non potest maiestatem tanti
Monezsoperis explecare, nititur tamen usum concessi muneris, frequentare, quis enim |

49bpossit perfuncturio sensu, diuina tua praeterire munera, tu corruptibili. limo
lutoque solubili spiritu uitae insufflare dignatus es, hominem fecisti esse quod
limos est. materiamque mortalem, ad imaginem similitudinemque tuam
spiritali uiuificasti uigore naturae, ut pigram humum hebetemque limum
igneus uigor. intus animaret. agilisque motu uenae tepeiitis. caro nostra uiues-

MISSALE RICHENOVENSE. 13

caro nostra vivesceret. Quid sumus, et

turn meruimus'? 8 Huic limo leges: huic Umo hastThouvouchsafedtodoforus !"

, , .... So Draconhus, in perhaps the most

prophetarum oracula, angelorum mmistena, marked of a thousand similar ex -
militarunt; huic limo ipse Dominus Jesus, S^feSSdMn'Mge* the
labores miseratus humanos, cruce sui cor- E V'P U prp^ nt Domlnum

f ^ _ _ mcruiaac urcari*

POriS triUmphaVlt. Quid loquar ad tuOrum h Anxious to draw the parallel be-
r . Y ^ . . ^ , , tween the Coutestatio and the Mar-

cmeres martyrum torqueri incorporeas" pot-tyrs of Lyons as close as possible,
estates! Urit hie limus quos flamma no^^^^.* nfwiTi
tangit; torquet favilla quos ungute pcena non*^^^[
invenit; auditur gemitus quorum tornaenta non magistrates, because m the letter of

-,-,.1 v ; -ii. the Church of Lyons they are called

cermmus. Jit hsec quam 1 magna parvi labo-ifoiW;. He says, "it the expres-
ris pnemia, infelix voluptas qua; rejicit ! Misera $ <%% $ *L*5& *
caro, quid sibi invidet? de ceelo se revocat, et^^^^g^."^

lutO reddit. NeC hoc mirum Si terra prsepon- as corporeal, according to the otherin-
, icij J.TV- TV T> j. terpretation,) " and the relative quot

derat. Sed quia tu, Domine Deus rater omm- in the following clause does not suit,
potens, in tui Unigeniti levatos corpore
nos reparare jussisti; ne, quseso,

SatiS Sit nVLOfiflamma, non tangit, in direct oppo-
, i , , sition to Scripture ?" The passage

inclusa corpore amma m leges misera transit does not speak of any flame; it
alienas, generisque poena communis pro errore S^Ma^s; fnd W
unius est persoluta. Armserimus certe prae- d L ! d s n ^ t r e U f e re*c e e d to ll tne M six e
rogativam naturse, non ami^tamus redemptio-ana nights in which the bodie s of

., , -* , -r\ I" the Martyrs lay unburied, and their

niS tU8B gratiam. Mercem Igltur, Domme, tuam then being burnt, and the ashes cast

tibjl serva, quam Filii tui dilectissimi tibi cor^^ ^^Tmaght^ wTre 1 ^!
pore comparasti. Nihil huic cami debemus^ ca n r it fc 7^y ^^e'cT/offi!
et sanguini : jussumque dominicse redemptio- ciais auditur gemttus quorum tor-

. V i Ji j. j. mentanon cernimus? Whereas, if au-

ms, k ut quemadmodum scriptum est, simus p u e d to the casting out of evil spirits

ejus qui a mortuis resurrexit. Merito tibi. S^^^IS^i^SSt

(alia contestatio.) Dignum et justum est, %$* & , ^tfXZgZZ

a3QUUm et lUStum est, nOS tlbl gratiaS agere. And, if it were, who ever heard of
A oo eorporea potestas meaning a majjis-

i The masterly correction of the
next passage is due to the late Dr.

, . Mill, and affords, as he most truly

lextUS COdlClS. obsei-ved, a noble meaning. Reparare

. , , , ..... must be taken in the sense of to re-

ceret, quid suinus. et quantum eruemus | huic limo see fc Mone makes no further attempt
leges, huic limo profetarum oracula angelorum ministerial correction than the suggestion of

P... , , . *.. . j . -nP , , . aero (!) for erra.

mihtarunt, huic limo ipse dommus Ihesus labores mise- fc some such future as observabimut
ratus humanos. cruce sui corporis triumfauit, quid loquar seems wanting to complete the sense.
ad tuorum cineres martyrum torqueri incorporeas potestates, urit hie limus
quos flamnaa non tangit, torquet fauilla quos ungulae poena non inuenit.
auditur gemitus quorum tormenta non cernimus, et haec quam magna parui
laboris prae- | mia, infilex uoluptas quod eicit misera caro. quid sibi inuidet. 630
de caelo se reuocat, et Into reddit. nee hoc mirum sit erra praeponderat. sed
quia tu domine deus pater omnipotens. in tui unigeniti leuatus corpore
caelum nos separare iussisti. ne quaeso. patiar ui perire, nobis misericordiam
tuam satis sit quod inclusa corpore anima in leges misera transit alienas
generisque poena communi pro errore unius est persoluta | amiserimus certe 6 sa
proerogatiuam naturae non amittamus redemptionis tuae gratiam, mercem
igitur domine tuam tibi serua, quam fili tui dilectissimi tibi corpore conparasti,
nihil huic carni debemus et sanguini jussumque dominicae redemptionis. ut
quemadmodum scriptum est. simus eius qui a mortuis resurrexit. merito tibi.
ALIA CONTESTATIO. Dignum et iustum est. aeqnum et iustum est, nos tibi

14 MISSALE RICIIEXOVENSE.

iMpne compares the 6oth epigram of sancte Pater, omnipotens Deus : qui quamvis

S. Prosper. . ,. . ' r T. T.

unde : ucet fandi vires animique magmtuduus tuse meritum digno sermone non
vhieat e et excedat gloria lausque valemus attingere, "laudis tamen debitum

Nos men offloio cordis gaudemus et KbentissimS confitemur. 1 Cujus nomen invic-
*??*'> 1.1 v i, turn resjit cselum, terrain, maria ; et ciim ex te

Et tanto oblectat succubuisse bono. '., . ' . . ' .

omma, tu in omnibus invemris ; es emm tarn
excellens, ut celsa possideas, tarn dignabilis
ut terrena non deseras ; sic etiam plus ut nee
inferis desis ; namque cum totus semper et
ubique sis, dementia majestatis tuse, nota
sideribus, patefacta terrenis, apud inferos
manifestata perclaruit; quia miseratione qua
polles sic fidem credentium pascis, ut hoc tarn
copioso prophetarum numero Spiritus Sanc-
tus semper operatus sit ; nee discrepans alter
ab alio, sed potius Deum unum et Dei dona
omnis prophetia consona voce testetur, ut eo
sit nobis manifesta fides quse abundantius pro-
pbetarum numero et testimonio perhibetur.
Incrementum majus habitura credulitatis in-
tentio cum conlatis, bine et inde fideimembris
plenitude corporis invenitur. Nee frustra in
nobis per ssecula nuntiantur, videlicet ne ino-
pinantibus accederet coeleste beneficium, . et
difficile ignorantia crederet quod statim de-
beret fides illuminata suscipere. Traditis
itaque legis ordinibus et inspiratis propheta-
rum vocibus indicia cucurrerunt, ut cum
cselesti beneficio gratularemur, beneficiorum
etiam confiteremur auctorem qui, Dei clemen-

Textus codicis.

6ob gratias agere | sancte pater omnipotens deus qui quamuis magnitudinis tuae

meritum digno sermone non ualemus attingere, laudis tamen debitum liben-

Jione 26 tissime confitemur, cuius nomen inuictum regit caelum, terram maria, et cum

ex te omnia tu in omnibus inueniris, es enim tarn excellens. ut celsa pos-

sedeas, tarn dignabilis ut terrena non deseras, sic etiam pius ut nee inferis

6oa desis, namque cum totus semper et ubique sis, dementia maiestatis tuae> |
nota sideribus patefacta terrenis. apud inferos manifestata perclaruit, quia mi-
seratione qua polles. sic fidem credentium pascis, ut hoc tarn copioso profetarum
numerum spiritus sanctus semper operatus sit, nee discrepans. alter ab alio
sed potius deum unum et dei dona, omnis profetia consona uoce testetur, ut
eo sit nobis manifesta fides, qui abundantius profetarum numero et testimonio

43b perhibetur. incremental ma- | ius habitura credulitatis intentio cum conlatis,
hinc et inde fidei membris plenitudo cprporis inuenitur. nee frustra in nobis
per saecula nuntiantur, uidelicet ne inopinantibus accederet caeleste bene-
ficium. et difficile ignorantia crederet quod statim deberet, fides inluminata
suscipere, traditis itaque legis ordinibus et inspiratis profetarum uocibus
indicia cucurrerunt, ut cum caelesti beneficio gratularemur, beneficiorum

+;a etiam | confiteremur auctorem qui dei clementiam uenerati praecolorata

MISSALE RICHENOVENSE.

tiam venerati, prascolorata singula videmus
in Christo ; qualiter signa prsemissa indicium
mox futures passionis ostenderent, ut capti-
vitatem generis humani triumpbus passionis
evinceret, cum Deus noster adversarium morte
destruxerit qui mortis obtinuerat potestatem.
Cui merito.

(post sanctus.) Hie, inquam, Christus
Dominus noster et Deus noster, qui sponte
mortalibus factus adsimilis per omnem hunc
sevi diem, immaculatum tibi corpus ostendit,
veterisque delicti idoneus expiator, sinceram
inviolatamque peccatis exhibuit animam,
quam sordentem rursus sanguis elueret;
abrogataque in ultimum lege moriendi, in cselo
corpus perditum atque ad Patris dexteram
relevaret. Per Dominum. Qui pridie.

(post secreta.) Addit etiam istud edictum,
ut quotiescumque corpus ipsius sumeretur
et sanguis, commemoratio fieret dominics3
passionis, quod nos facientes Jesu Christi
Filii tui Domini ac Dei nostri semper gloriam
prsedicamus. Rogamus uti boc sacrificium
tua benedictione benedicas, et Sancti Spiritus
rore perfundas ; ut accipientibus universis sit
eueharistia pura, vera, legitima, per Jesum
Christum Filium tuum, Dominum ac Deum
nostrum, qui vivit et regnat tecum cum Spiritu
Sancto in seterna ssecula sseculorum. Amen.

Textus codicis.

singula uideremus in Xpo, qualiter signa praemissa indicium mox futurae
passionis ostenderent, ut captiuitatem generis Immani triumphus passionis
euinceret. cum deus noster aduersarium mortis destruxerit qui mortis obti-
nuerat potestatem, cui merito.

OB. POST scs. Hie inquam Christus dominus noster. et deus noster qui
sponte mortalibus j factus adsimiles per omne hunc aeui diem. inmaculatum64b
tibi corpus ostendit. ueterisque delecti idoneus expiator. sinceram, inuiolatam-
que peccatis exhibuit animam, quam sordentem rursus sanguis elueret,
abrogataque in ultimum lege moriendi. in caelo corpus perditum adque ad
patris dexteram releuaret. p. d. nm. Qui pridie.

POST SECKETA. Addit etiam istud edictum. ut quotienscumque corpus ipsius
sumeretur. et sanguis. | commemoratio fierit dominicae passionis, quod nosg 4a
facientis Jhesu Christi fili tui domini ac dei nostri. semper gloriam praedi- Mone 27
camus, rogamus uti hoc sacrificium tua benedictione benedicas et sancti
spiritus rore perfundas, ut accipientibus uniuersis. sit eucharia pura uera
legitima, per Jhesum Christum filium tuum dominum ac deum nostrum qui
uiuet et regnat tecum cum spirito sancto in aeterna saecula saeculorum
amen.

16 MISSALE RICHENOVENSE.

(post orationem dominicam.) Oremus
Deum nostrum ut oblationem quam. . . .

(MISSA VI.)

=>. Mone woui read adesto: but the (ante nominct.) populo adsto a imperata
fe^nce^e r ^ r etth a erTad n ^ d servltiapersolventi sit saltern obedientia pro

stante, or a te. Theimperata servitia merito, quia PolluitUT COnSCientia Per reatUDtt:
is of course the reasonable service -, ,. , r . > , />.

which our Lord instituted at the Last obtineatque vemam quadrata confessio, b quia
t> u <iwuirata confessio is exact and amisit gloriam scelerata conversatio ; et quod
LT6 p ed% C QuStiUan. andsothew rdin ^})is stimulis carnalibus petulans culpa

contraxit, purgent suspiria per dolorem, quod
perpetrasse caro cognoscitur voluptate. Per
Dominum.

c This corrupt clause may perhaps he (post HOminO,.) OfferentUOl HUDCUpatione

compertamque etiam dantum accipiendumque
nota vocabulorum designatione,
monstravit ; ad dilecta precum revertamur
officia ; sperantes d6 potentiS, Trinitatis im-
mensse, ut et superstitum confirmet vota et
defunctorum laxet ergastula: ut vivis prse-

A Something seems wanting to the StanS gratiam, pariter et SCpultlS : d et hoS
antithesis: e. g. ut vivis prsestans QYsmrliat mim imrr>f>TU-pri-n+ ft illno miia minn

gratiam, pariter et sepuitis conferat exauaiat cum mvocavermt, et iiios qma quon-
; d am invoeaverunt non condemnet. Per Do-

minum.

(ad pacem.) Exaudi nos, Deus Pater omni-
potens, et prsesta quse petimus. Per Dominum.
Pax Domini sit.
(contestatio.) Dignum et justum est, te lau-

Textus codicis.
ITEM ORA.TIO. Oremus deum nostrum ut oblationem quam * * *

MISSA VI.

95b (oratio ante nomina.) * * * pulo. adsto imperata seruicia. persol-
uenti sit saltim obidientia. pro meretum quia polloetur, conscientia. per
reatum obteneatque ueniam quatrata confessio. quia amisit gloriam scelerata
conuersatio. et quod in nobis stimolis carnalibus petolans culpa contraxit.
purgenfc suspiria. per dolorem, quod perpetrasse caro cognuscetur uoluptate
p. d.

95a POST (nomina.) Ofierentum nun- ] copatione conpertamque etiam dantum.
accipiendumque personas. nota uocabolorum. designatione, monstrauit ad de-
lictam. praecum reuertamur officia, sperantes de potentiam trinitatis inminse
ut et superstitum confirmit uota. et defunctorum laxit ergastola. ut uiuis
praestans gratiam. pariter et sepuitis. et os exaudiat cum inuoeauerint. et
illus quia condam inuocauerunt non condemnet p. d.

4 ,b (ad pacem.) Exaudi nos deus pater omnipotens. et praesta que petemus
p. d. pax domini sit.

(contestatio.) Dignum et iustuni est. te laudare trinitas deus. qui homi-

MISSALE RICHENOVENSK. 17

dare, Trinitas Deus, qui hominem tuum limi

glutino coagulante constrictum, et ad imaginis

tuae speciem concordantium lineamentorum

offieio normal! ratione plasmatum, effeceras one wouia naturally, at first sight,

de terra sidereum, de pulvere sempiternum; p^^X^??*^

nam spiritum tuum inftmdens protinus per^^^tt^ 8 ^*^

membra torpentia, caluit saneuis in venis, rison f other passages, MUs.Goth.

. . r . ' . , ,. . . . ' P- 334- "ne imago dissimilis

Vigor in nerVIS : et ad CSelestlS CreatoriS im- haberetur ex morte." Miss. Mozarab.

perium mox meruit terra animam, animaThefense?e 1 e S?to e her"iSy < des e S 1 ed
spiritum, spiritus rationem : cui cuncta opens S^. Shefobtataedthefr^hl
tui elementa committens, sicut eum plasma- ?L th ? y immediately received death

... ' . . ., * instead of eternity."

veras praastantiorem membns, ita volueras ' i. e. instead of that which by his
esse sublimiorem et meritis; sed misera carnis gS^Sd S Sytbtlin &
illecebrosa voluptate flammatus, concessa per- ^TTaVery ^ cult clause . If
didit, dum illicita concupivit: nam dum dis- we r !f d .#> ^ e s en ? e av possibly

. .-'. . i T i T Tib 6 ' and by his fault he merited to

SimillS e fieri per Cdulia mterdicta COntendlt, become Uke that which other mortals

accepit confestim pro seternitate mortem, pro exist in his or^nairature!" 1 dld not
edacitate jejunium, pro praesumptione' sup-^S^Vght "'rSS" aSt

: CUnctisque mOrtalibuS COnformis g ordain a method of redemption,
i " T T namely, that Thy Son should be sent.

meruit per CUlpam, qUOd non aCCe-&c." This inaccurate way of speak-
j.^c'jj? j. inpr. as if the sacrifice of Christ had

in natura. bed. tormse tU8e imaginiS n pt been foreordained before the be-

miserator, tibi doluit perire quod feceras, gSSg^^ZSSS 1 tS-^
cum ille nesciret se perdidisse quod dederas. nndthisisonef ? irar s amentfor the

-r . . r ...... ^ . . extreme antiquity of the present

IgltUT CUm ipse CaptlVltatlS neSCiret VinCU- liturgy. We may find another in

lum, tu redemptionis destinas modum, mitten- * 7o e ft b a^tSe P b recfding C m n as?;
dum h nobis Unigenitum tuum, Dominum ac ^ s | c ^ d rd c ^^ t f] assicaUurn of
Deum nostrum Jesum Christum, qui in se et ' If we read martyra, the sense wai

, -, L -i i ! De: might crown us by means of

per se nostrorum nexus exsolveret debitorum, the B ap &m which derives aii its
qui mortem nostram smt morte prosterneret,
et vulneris sui cruore pariter lympbaque

fususpurearet: baptismomartvrium'coronaret, J -e- might complete it by ordaining

r ' tr J ' that His side should be pierced, and

that blood and water should thence

m . T ' flow forth, to be a type of, and to

~? J-GXtUS COUICIS. hallow, Baptism.

nem tuum limi glotino. quoagolante constrictum. et ad imaginis tuae. speciem
concordantium. liniamentorum offieio nurmali ratione plasmatum. effeceras. de
terra sidereum. de puluere sempeternum, nam spiritum tuum infundens pro
tenus per mem- | bra turpentia. caluit sanguis in uinis; uigor in neruis. et Mone 38
ad caelestis c . . . oris imperio mox meruit. terra, animam. anima spiritum. 47
spiritus rationem. cui cuncta. operis tui elementa conmittens, sicut eum
plasmaueras praestanciorem membris. ita uolueras esse sublimiorem et
meretis. sed misire carnis. inlicebrosa uoluptate. flammatus concessa perdedit.
dum inlicita concupiuit, nam dum dissiruiles fieri, per edulia in- j terdicta4 ID
contendit, accepit confertim. pro aeternitatem mortim, pro edacitate ieiunium.
pro praesumcione supplicium. cunctisque mortalibus. conformis effectui

A meruit per culpam. quod non accepe&t in naturam. sed formae tuae imaginis.
miseratur. tibi doluit perire quod feceras. cum ille nescirit. se perdedisse
quod dederas, igetur cum ipse captiuitates nescirit uinculum. tu raedemp-
tionis | distenas modum. mittendum nobis. unigenitum tuum dominum ac4 |n

deum nostrum Jhesum Christum, qui in se et per se nostrum nexus exsol-

' ueret. debetorum. qui mortem nostram. sua morte nrosterneret. et uulneres

sui cruore pariter lymfaque perfusus purgaret. baptismo martyrio coronarit.

3

MISSALE RICHENOVENSE.

fieretque nobis prsevius in paradise, redemptor
in tartaro, doctor in mundo, invitator in cselo.
Cui merito.

(item contestatio.) Bignum et justum est,
sequum et justum est, hie et ubique tibi gra-
tias agere, Domine, sancte Pater, seterne Deus:
qui nos ex morte perpetua, atque ultimis in-
ferorum tenebris evulsisti, materiamque mor-
talem, luto solubili congregatam, Filio tuo
zeternitateque donasti. Quis in laudibus tuis
gratus relator,quis operum copiosus adsertor I
te omnis lingua miratur, tuam cuncli extol-

ng is wanting, or corrupted, lunt gloiam sacerdotes. Tu chaos 4 confusis-
que principiis, et nantum rerum caliginem
sempiternam, admirabiles formas elementis

compares the tener mundi stupentibus addidisti, ciim solis ignibus j tener

orbis of Proba Falconia (vers. ,30). mundus erulDuit . et lunare commerc i um rud i S

terra inirata est. Ac, ne hsec omnia nullus
habitator ornaret, solisque rebus vacuus orbis
intenderet, facta est de limo manibus tuis
figura prsestantior : quam sacer ignis intus
animaret, pigrasque per partes agilis anima
vivesceret. Scrutari non licet, Pater, interiora
mysteria; tibi soli operis tui nota majestas,
quid illud in bomine quod pavidos artus,

fc t tn terns sola visceribus ossa redo* i t t

is manifestly nonsense. Butterramque viventem, clausus in venis sangius

^ quod solutse coi-porum species nervis
coliguntur, et internis fota visceri-

a
ion, are refreshed and supported;" bus ossa redolescunt." Sed unde tantum

is, of course, philosophically

Textus codicis.

fieritque nobis praeuius in paradyso. raedemptor in tartaro, doctor in mundo,
inuitatur in caelo. cui merito.

43'J ITEM CONTESTATIO. Dignum et iustum est. aequum et iustum est. hie et
ubique tibi gratias agere domine sancte pater, aeterne deus. qui nos ex morte
perpetua. adque ultimis inferorum tenebris euulsisti, materiamque mortalem
luto solubili. congregatam filio tuo aeternitatique donasti. quis in laudibus
tuis gratus relator, quis operum tuorum copiosus adsertor, te omnis lingua

43 miratur, tuam cuncti | extollunt gloriam sacerdotes, tu chaos coniusisque
principiis. et nantum rerum. caliginem sempiternam, admirabiles formas ele-
mentis, stupentibus addidisti, cum solis ignibus tener mundus erubuit. et
lunare commercium rudis terra mirata est, hac ne haec omnia nullus habitator

e 29 ornaret, solisque rebus uacuis orbis intenderet, facta est de limo manibus

^"tuis figura. praestantior. quam sacer ignis | intus animaret, pigrasque per
partes agilis anima uiuesceret, scrutari non licet pater interiora mysteria, ubi
soli operis tui nota maiestas, quid illud in homine quod pauidus artus. terra-
que uiuentem, clausus in uenis sanguis. interluit quod solutae corporum.
species neruis rigentibus colliguntur, et in terris sola uisceribus. ossa redo-

48a leseunt, sed unde tantum miseris bonum, ut filio tuo tibique si- | miles

MISSALE RICHENOVENSE. 19

fingeremur, etaliquidde terra esset seternum?
Beatse majestatis tuse prsecepta perdidimus,
mortalesque rursum in terrain ex qua vene-
ramus immersi, deflebamus zeterna doni 1 tui i it is possible that the original read-

1 ,. c< J j. ij.' 1 i. 'j. ing may have been domi, the genitive

amiSSa Solatia. oed. tua multiplex DOnitaS, and the gender being alike patois.

insBstimataque majestas, salutare Verbum
misit e cselo, quod, human! corporis immix-
tione concretum, perditas sseculi paries, et
vulnera antiqua curaret. Ipsum igitur omnes
angeli cum multiplici turM sanctorum in-
cessabili voee conlaudant dicentes. Sanctus,
Sanctus, Sanctus.

(post sanctus.) Hanc in excelsis gloriee
tuse laudem supernarum creaturarum voce
resonante, nobis quoque famulis tuis cogni-
tam fieri pietas tua voluit, et hsec prseconia
sedibus celebrata sidereis, magnificentise tuse
donum, non solum noscenda famulis tuis,
sed etiam imitanda patuerunt. Qui pridie.

(post secreta.) Respice igitur, clementis-
sime Pater, Filii instituta, ecelesise mysteria,
credentibus munera, a supplicantibus oblata,

et CrOganda SUpplicautibuS. m Per Dominum. This second mpplicantHna has a.

(ante orationem dominicam.) Indignii n ^^ sp qSdemswnus nomine fiu-
quidem sumus nomine fiHorum, omnipotens
Deus ; sed jubente Domino nostro Jesu
Christo Filio tuo, licet trepidantes tamen obe-
dientes, humili mente oramus et diciinus.

(pOSt Orationem dominicam.) Libera nOS Libera nos sterna pietas et vera li-

a malo, nostra libertas, quia tibi soli u ce t tertas - M - Ctoth - 1? - 8a -

Textus codicis.

fingeremur, et aliquid de terra esse aeternum. beatae maiestates tuae praecepta
perdidimus, mortalesque rursum in terrain ex qua ueneramus immersi
deflebamus, aeterna doni tui amissa solaeia ; sed tua multiplex bonitas. inaesti-
mataque maiestas, salutare uerbum misit e caelo, quod human! corporis
inmixtione concretum. perditas saeculi partes. et uulnera antiqua curaret,
ip- | sum igitur omnes angeli cum multiplici. turba sanctorum. incessabili34b
uoce conlaudant dicentes. SSS

(post sanctus.) Hanc in excelsis gloriae tuae laudem supernarum creatu-
rarum uoce resonante, nobis quoque famulis tuis cognitam fieri pietas tua
uoluit, et haec praecunia sedebus celebrata. sidereis. magnificentiae tuae
donum. non solum noscendam famulis tuis. sed etiam himetandum patuerunt,
Qui pridie.

| (post secreta.) Respice igitur clementissime pater, fili instituta eclesiae jaa
mystiria credentibus munera, a supplicantibus oblata et eroganda supplecan-
tibus p. d. nm.

(ante orationem dominicam.) Indigni quidem sumus nomina filiorum om- ,
nipotens deus sed iouente te domino nostro Jhesu Christo filio tuo. licet tri-
pidantes tamen oboedientes, humili mente oramus et dicemus,

(post orationem dominicam.) Libera nus a malo nos- | tra libertas,

3*

20 MISSALE RICIIENOVENSE.

Evacua nos vitiis, et repie virtuti- augere merita, et dimittere peccata. EA r acua
bu . s . : ^4^ t tib I i-so?i ) est pnsstandinos vitiis, et reple nos virtutibus, ut sanctifi-
potestas,tribue ) utsoiemnehocsacri- ca t a atque aucta sanctifieet corda [mysterium" 1

ficium sanctificet corda nostra, dura T , i -i

creditur: deleat peecata, dum sumi-dum CreOltur, deleat DGCCata QUm SUHlltur,
tur. Per. M. Goth. p. zqsa M. (Jail. i , -, .

p. 33 5b ut me et m seternum salvi esse mereamur.

n We must plainly supply some no- p^., T)nmi-mTm
minative, either mysterium, or per- - rel -LNJlimiUIIl.

haps o&raiioreferringthe words sane- (post communionem.) Refecti esca cBelesti,

tifcata and aucta to it instead of to" I * _ . . s -,-... . , i

_ . . -,-... . , i

poculo Domini recreati, Deo Patri omnipotent!

. . . ut hio et in zeternum. te auxili- 1 j i . j> T> T\

ante, salvi et liberi esse mereamur. laudes 6t gratiaS reteramUS. JL er JJOmmum.

Brev. Rom. (benedictio.} Exaudi nos, Domine, et prse-

sta quae te petimus, pacem tuam perfectam de
cselis. Da nobis hodie pacificum quoque hunc

o We may perhaps take prccsta as diem, et CBeterOS dies vitfiB nOStrse

intended to govern a double accusa- -n T~V

tive; "and to bestow peace on thepacem. Jrer JJommUm.

remaining days of our life."

(MISSA VII.)

(prce/atio ) Supplicantes humili prece, Dei
Patris et Domini nostri Jesu Christi majes-
tatem ubique dominantem humili prece de-
precemur; commemorationem facientes, pro
omnibus episcopis, presbyteris, diaconibus,
subdiaconibus, omnibusque ministris suis : uti

Devotum ac dicatum sibi virgina- eog S anc to Sptritu regat ; devotum sibl aC
lem pudorem et continentiae propo- , . c 6

situm gioriosum atque beatum in dicatum virffinum pudorem, et contmentium

omnibus custodiat: viduavum labo- ., -, <i ,

riosam continenUam sua miseratione prOpOSltUm, integTUm in OmniDUS llltemera-

^"impTrtl-M^thfp!^ tumque concedat: viduarum laboriosam tole-

rantiam sua miseratione confoveat ; orphanis
quoque opem paternse pietatis indulgeat;

Textus codlcis.

tibi suli. licet augere merita. et demitti peccata. euacua nos uitiis. et reple
nos uirtutibus, ut sanctificata atque auxta. sanctificet corda dum creditur.
deleat peccata dum sumetur, ut hie et in aeternum salui esse mereamur
p. d. nm.

(post communionem.) Refesti esca caelesti. poculo domini recreati deo
patri omnipotenti laudes et gratias referamus. p. d.

Mone 30 (benedictio.) Exaudi nos domine et praesta quae te petimus, pacem tuam
44 | perfectam de caelis. da nobis hodie pacificum quoque hunc diem, et citeros
dies uitae nostrae praesta pacem p. d. nm.

HI (MISSA VII.)

(praefatip.) Supplicantes. humili nraece. dei patris, et domini nostri
Jhesu Christi. maiestatem ubique dominantem. humili praece depraecemur,
commemorationem facientes, pro omnibus epyscopis, praesbiteris diaconibus
subdiaconibus omnibusque menistris suis. uti eos sancto spiritu regat. deuotnm
9:bsibiac dicatum | uirginum podorem. et continentium propositum integrum
in omnibus intemeratumque concedat uiduarum laboriosam. tolerantiam sua
miseratione confoueat, orfanis quoque opem paternae pietatis indulgeat,

MISSALB RICHBNOVENSE. 21

misericordibus misericordiam largiatur, aegro-
tis medelam tribuat, ubertatem quoque terras
et frugum copiam subministret; afflictos pcenis $*> J a "g. S^SaXjlS

aC VexationibuS liberet, a piasque omnium persecution; otherwise the sufferings
TT , -ri -f\ of Confessors would have been par-

preces exaudire dignetur. Jrer Dominion. tieniarised.

(collectio.) Exaudi nos, Deus Pater omiu-^ t S^' tl SSS'&S5;S
potens, et prsesta quse petimus per unigenitum r ^f ajgnatur, and supply some

Jr .' * . i * Jr. o such word as mercem.

et primOSjenitum J CSUm OnriStUm Jc ilium Oremus pro his qui offerunt munera

, -r\ i T-V i -i Domino Deo nostro sacrosancta spi-

tuum Dominum et Deum nostrum; vrventem ritaiia pro... : M. Goth. 2490

manentemque tecum cum Spiritu Saneto in

seterna ssecula sseculorum. Amen. _ an*.

f<me nomina.) OremUS, CariSSimi, pro fra- composed in some place where Latin

tribus nostris qui offerunt Deo nostro spiritalia Sty ^and^refore^robahiy in f prol

mil TIP-TO nptpntps nt, nhlsit,inTiP< illnmni * anr>p y enee. Nowihenullo cruciatavapore

munera , peientes ui ooiauones iiiorum acce- of v I2 exAtay app iies to the poison-
pto feiTe dignetur ; restituat illis pro modicis. ous > MsMng, torturing mwtrai of

r j . \ that country ; while the special men-

vLeSUnt.) tion of the m in the second Con-

testatio would naturally lead us to
some town carrying on a trade in
that article. Hence we may with

VTTT a 1 great probability ascribe it to the

VJ.1J..J Church of Arles.-Now S. Hilary,

. , Bishop of Poitiers, who died in 367

tlO .) has left a poem which begins :

de sede nitens, bone Conditor orbis, Dig ?rdS %"' est ' 6emper
Te pietate probans, non nostra Me crimina O^P?^ s* obable iu

the supposition that this mass should

T-I ., j ... , . ,. -I., A also be his? He, it is well known,

JiXpOSltaS admitte preces, et, JudlCe libra interfered in defence of the Catholics

Mitior sequali non reddens pondere pcenam,

Errores ignosce gregis ; pastorque fidelis "f t hitwouid m tL^efor a e

Ereptis OVlbuS paradisi pabula reddaS. receivedintotheofficesofthatChui-eh.

r - n T\ Deus, qui evulsis superstitionam spi-

rer JJOmmum. nis in Ecclesia 'tua plantaria fidei,

/"//I J7affy n \ alta radice posuisti, respice de ccelo

( OWt'teOtty.^/ e t yisita vuieam istam et praesta, ut

Summe sator rerum, qui spinis cultor ademptis*% inri sa nt . e fructumaccipiatinuber-

. . ' T- n i i ' tate, qua? te plantante mcrementum

Oatnolicse ecclesise plantaria nda locasti, accipit in germine.- M. Goth. p. 251.

Textus codicis.

misericordibus misericordiam largiatur, aegrotis medellam tribuat, ubertatem
quoque terrae et frugum copiam sumministret, adflictos poenis. ac uexa-
tionibus. piasque omnium praeces exaudire dignetur p. d.

(coUectio.) Exaudi nos deus pater omnipotens et praesta que petimus gza
per unigenitum et primogenitom Jhesum Christum filium tuum dominum et
deum nostrum uiuentem manentemque tecum. cum spiritu sancto in aeterna
saecula saeculorum. amen.

(ante rwmina.) Oremus carissimi pro fratribus nostris. qui offerunt deo
nostro spiritalia munera. petentes ut oblationis illorum. accepto ferre dignetur.
restituat illis. pro modicis |

SS (MISSA VHL)

(praefatio.) Siderea de sede nitens bone conditur orbis, I43b

te pietate probans non nostra hie crimina pinsas,

expositas admitte preces, et iudice libra

mitior aequali non reddens pondere poenam,

errores ignosce gi-egis pastorque fidilis Monc SI

ereptis obibus paradissi pabola reddas. p. d. n.
(<-dlcciio.) Summe satur rerum, qui spinis cultor ad- | imptis 143,1

catholicae ecclesiae plantaria fida locasti,

22 MISSALE KICHENOVENSE.

Flecte oculos ad vota pios : age,mente serena,
Hsec ut apostolico fodiatur vinea rastro ;
Adridens foliis, vivaci palmite vernans,
Roscida fonte tuo, nullo cruciata vapore,
Nutriat Eeternos felici germine fructus,
Fertilis et placeat largo vindemia partu.

(ante nomina.)

Adnue, rector, opem, vultuque adverte secundo,
QUEB damus, accipiens; quod poscimus, ipse

rependens ;

Et quamvis trepidet proprio mens tacta reatu,
fc join vet with causa. " Let the very ~\f^[ D sacra reddentes commendet causa redem-

cause why we offer our devotions,

commend us who have been redeemed ptOS ',

y ee " '" Hoc speciale bonum tribuens 3 ut corde fideli

e none understands the expression "Vivamus Domino, moriamur crimine mundo. c

to mean, crimlni et mundo. But per- _ _. .

haps we may take crimine for the JrCr UOHUnum.

ablative, the sense being. " that -vve s m _*-.... \

may die to the world through or by (pOSt nOmind.)

sin, i. e. so far as sin u concerned. Q UO ^ p OSC it divinus honor, quod funus aman-

tum

Obsequio reddente Deo solemne tributum,
SuppHciter Dominum per vota gemella prece-

mur,

Ut quos culpa premit, pietas miserata relaxet,
Atque interventu sacri libaminis hujus
Vita superstitibus detur, indulgentia functis.

Per Dominum.

(adpacem.)

Arbiter orbis, apex rerum, spes una reorum,
Tardus vindictje, venise celer, immemor irse,
Qui loca perquiris, miseris ubi parcere possis,

Textus codicls.

plecte oculos ad uota plus, age mente serena,
haec ut apostoleco fodeatur uinea rastro,
adridens foliis, uiuaci palmite uernans,
ruscida fonte tuo, nullo cruciata uapore,
nutriat aeternus filici germine fructus.
fertiles, et placeat largo uindimiae partu.

(ante nomina.) Adnuae rector opem, uultuque aduerte secundo,
(j 7l) quae damus, acci- | piens, quod poscimus, ipse rependens ;

et quamuis trepidet proprio mins tacta reatus,
uel sacra reddentes commendet causa redimptus,
hoc speciale bonurn tribuens, ut corde fidili
uiuamus domino, moriamur crimine mundo. p. d.

POST NOMINA. Quod poscit diuinus honor, quod funus amantum
obsequio reddente deo solemn! tributum,
suppliciter dominum per uota gemella praecemur,
ut quos culpa praemit, pietas miserata relaxit.
Mono , | atque interventu sacri libamini huius

97a uita superstitibus dctur, indulgentia funcfcis. p. d.

(ad paccm.) Arbiter orbis, apex rerum, spis una reorum.
tardus uindictae, uiniae celer, inmemor irae,
qui loca perquiris, miseris ubi parcere possis,

MISSALE RICJIENOVENSE. 23

Invitans ad dona magis, ne crimina damnes,

Necte fidem populis, pacem sere, pectora junge,

Ut teneant animo, quod blanda per oscula & Mone would read soiidata or so -

"Paw It/vm^-niim Kdd without proposing any emendo-

JFer JDOmmum. tion for the latter part of the verse.

frnYifp<*tntin ) But perhaps sola may be right, and

( COnieSiaVlO.J _ may have been intended to signify

et lUStum est, nOS gratiaS tlDl dlCere continents : the verse in that case
J ' might stand thus: sola nexit, et

cequorafad.it,

Summe Deus, semperque manens dominator p e e s

ubioue date, and yet to he subsequent to the

_, . " '. , .. , n time of persecution.

Et GUI CUncta potenS prOprilS ammata figUriS f The poet is either imitating the ser-

.,/ * /. . * . T, mon of S. Ambrose, on S. Agnes, (in

Artmci sermone facis, quique edita cernens, which case it cannot be s. Hilary:) or
Ante vides rerumque creas per nomina formas. ^C'SKTae^SE'Sto

Cum fierent, VOX Semen erat, nee distulit ortuS^me source; the observation must

. ' ~... . have been a common one from the

. Impermm natura SequenS ; mOX SpintuS Ol'lS very beginning in the case of Martyr

71-,,% . . -i a i /i TI children. " Fuit-ne in illo corpusculo

^fctnera curvavit, sola, nee suetajequoratuclit, vuinen locus! Et qua? non habuit
Materiamque operis^sola est largita voluntas. **^t Ff^Sffi'totS;

deforme iueum Similis POrtaret imaSO, offerre corpus, mori adhucneseiased

?!,, /-\i parata." But if one of the passages

Servill latuit regnator Ulympi, were directly taken from .the other,

m , -T -i T j. the vigour and compactness of the

SUa gentiles implerent COepta lurore. expression, posse magis quam scire

Qnia rlnlna TTo-pnrlia mi-m -rTiatin liplla mnvAVpt mori," wouldlead oneto consider this
uis aoms ieroais, cum tristia Delia moveret ?s th - e originaL Bo t hj however, are

Infantum, mandata neci \ quos ubere raptos inferior to the exquisite beauty of the

-, , ' . . , . u . . r , . Mozarabic Mass for the Holy Inno-

Vulnera suscipiunt parvis errantia membris, cents. Decepti furoris insania fecit
Vix f habitura locum, ssevoque jubente tyranno^nfeSeTnor^nt^r^Srtem .

TSTnofi nrpTiJi -fiiif pninu tnlit iTnr>ptn fpviiTn Et ubi non accessit possibilitas judi-

isasci pcena tuit, cujus xuiit impetus sevum, ^ candi) cessit felicitas pereundi . . .
Ouem nescivit agi, qui perdidit. nova mortis N ec prajudicat, quod mis deMt

X , . . - . , ^ ^ i sermo, quos constat penre pro Verbo.

(JondltlO, SOlUS Vltam pro fine SUbire, Et qui non poterantdiscernere,quid

Et cum prima dies atque ultima sit simxil una, s b i ^ nt ^ nchabentingaudio ' <luod

Textus codicis.

inuitans ad dona magis, ne crimina damnis,
necte fidem populis, pacem serere, pectora iunge,
ut teneant animo, quod blanda per os- I cola produnt. p. d. nm sib
CONTESTATIO. Dignum et justum est, nps gratias tibi dicere dignas,
Summe deus semperque manens dominatur ubique,
et qui cuncta potens propriis animata figuris
artefice sermone facis, quique edita cernens
ante uidens rerumque creans per nomina formas.
cum fierent, uox semen erat, nee distulit ortus
imperium natura sequens ; mox spiritus oris
aethera curuauit sola, I nee suetaequora fudit, 5 |a

materiamque operis sola est largita uolontas. ' 01>c s3

Ne defurme iugum similis portarit imago,
tigmine seruile latuit regnat . . Olimpi,
ut sua gentiles implerent cpepta furoris.
Quis dolus Herodis, cum tristia bella moueret
infentum, mandata neci ? quos ubire raptus
uulnera suscipiunt paruis errantia membris,
uix habitura locum, saeuoque iubente thiranno
nasci poena fu- | it, cuius tulit impitus aeuum. 56b

quern nesciuit agi, qui perdedit. o noua mortis
condicio solus uitam pro fine subire.
et cum prima dies atque ultima sit simul una,

24 MISSALB RICHEJfOVENSE.

Posse magis quam scire mori! Quis lumine

sicco

Aut gemitu cessante queat memorare Pilati,
Quod deflent elementa, nefas 1 quo judice

Christus

Subdere pro mundi voluit sua membra periclis,
Ut carnale malum caro solveret, et ferus hostis
Cujus ab ingenio fluxerunt tela veneni,
Perderet antiqui lacrimosa piacula belli,
Materia superante pari ; nee criminis ultra
Per sobolem prodiret onus. Damnatio justi
Libertas est facta reis. Da semina verbi
Per tua dona : colis signisque novalibus usa
Colligat ista manus te fructificante maniplos, .
De quibus ipse tui componas horrea cceli
Triticeamque fidem lolio pereunte corones.
Per quern cuncta tibi, quse sunt cselestia,

semper

B if we read tuas for toas, and join ;t Virtutesque tonant g sacro modulamine carmen,
^tott^SSSS^^^g'lorumque chorus resonant his vocibus

Tirtuta we rather take as the angelic h Vmnum '.

virtues: and so we get a triple as- _ '.

cription of heavenly praise: Cuneta QuSBSUmUS Ut JUDCaS nunC nOS audire CanenteS,

'ri^ followed up' anse "Et tibi sint placitae, laudes cum dicimus istas.

Cui merito.

(alia contestatio.)

Dignum sequum ac justum est, tibi nos, pie,
clangere laudes,

Textus codicis.

posse magis quam scire mori. Quis lumine sicco
aut gemetu cessante queat memorare Pilati,
quod deflent elimenta, nefas ? quod iudice Christus
subdere pro mundi uoluit sua membra periclis,
ut carnalem malum caro soluerit et feros hostis,

56:1 cuius ab injenium | fluxerunt tela ueneni,

perderet antiqui lacrimosa piacola belli,
materia superante pari ; nee criminis ultra
per subolum proderit onus, damnatio jnsti
libertas est facta reis. Da semina uerbi
per tua dona, colis signisque noualibus usa,
collegat ista manus te fructificante manipolus,
de quibus ipse tui conponas horrea caeli
triticiamque fidem lulio pereunte coronis.

9ob Per quern cuncta tibi, quae sunt caelestia, | semper

uirtutisque toas sacro modolamihe carmen
angelorumque chorus resonant his uocibus hymnum.

- 34 quaesumus ut iubeas nunc nos audire canentes

et tibi sint placitae, laudes cum dicimus istas.

GUI SS SS SS

(contestatio)
Dignum aequum ac iustum est, tibi nos piae clangere laudes,

MISSALE RICHENOVEN8E. 25

Lux, via, vita, decus, spes, fons, sator, arbiter,

auctor,

Gratia, dulcedo, sapientia, gloria, regnum,
Qui sine principio perstas, sine fine per sevum.
Cujus trinus apex statuit tria maxima rerum.
Sol, luna, astra, polus, radiarunt lumine mun-

dum,
Fons, pecus, herba, frutex, terras variavit

honore ;
Piseis, concha, lapis, sal, murex, sequora com-

P5t. h by a triple ascription of earthly

Sic hominem, Genitor, finxisti ductile 1 limo, v**' fr m the terrestrial tnna re-

. . '.. '.. < , -i . rum macluna, sky, earth, and ocean.

Atque reformasti post crinuna fonte lavacri. compare
Unde tibi merito rerum Deus, una triades,*
Vocibus angelicis hsec carmine sancta resultat. k

Cui meritO. | This is, of course, a barbarous ab-

. lanve for ductili.

(post SanCtUS. J i Nothing is more usual than bad

Vere terribilis, sanctus, metuendus, amandus,^r^ n by^sternpoetsf ".gf Greek
Conditor, instructor, moderator, tutor, oper- N^ZCv&ros.

tot* * l HiEC ' a c*< i- e. the Triades ( for

n /-i -j. i , ^riasj in the Ter Sanctus.

QUI proprmm Genitum, per quem, Virtute 1 We read opertor for operator,

A which not only satisfies the metre,

patema, hut agrees with the preceding word

Tune adolescentis formasti exordia mundi, SdrartSSSJSS- defendest "*
Mittere sede poli demum dignatus es orbi,

Qui reparator adeSt nOStrarum animarum." We may perhaps read nunc before
Per Dominum. Qui pridie. an*, to make the verse good.

(post secreta.) Miserere, Domine, suppli-
cibus tuis, et petitiones humiliatse tibi plebis
placatua intelUge. Moveat te ad misericordi-
am, imminens nobis, te deserente, discrimen.

Textus codicis.

lux, uia, uita, decus, spis, fons, sator, arbiter, auctor,

gratia, dulcido, sapientia, gloria, regnum,

qui sine prin- | cipio praestas, sine fine per eum. joa

cuius trinus apex statuit tria masime rerum.

sol, luna, astra, polus radiarunt lumine mundum,

funs, pecus, herba, frutex terras uariauit honore, Mone 35

piscis, concha, lapis, sal, murex aequora conplet.

sic hominem genitor finxisti ductile limo

atque reformasti post crimina fonte lauacri.

undo tibi merito rerum deus una triades

uocibus angelicis haec carmine sancta resultat. | cui in I39 b

(post sanctus.) TJere terribilis, sanctus, metuendus, amandus,

conditur, instructor, modiratur, tutor, operatur,

qui prop'rium genitum, per quem uirtutem paternam

tune adoliscentes formasti exordia mundi,

mittere sede poli demum dignatus es orbi,

qui repa . . tur adest nostrarum animarum. p. d. n. qui pridie.
(post secreta.) Misirere domine supplecibus tuis. et peticionis humiliate |
tibi plebis placatus intellege, moueat te ad misericordia, inmenens nobis te, 139*

4

26 HISSALE RICHENOVEKSE.

Aspice, qusesumus, lacrimas nostras, ubertatf ,
fletuum vix cadentes ; audi singultibus inter.
pellata suspiria, et prsesta in judicio liberoi,
quos vides in confessione compunctos : et quo), }
_,..., .. . _ aspicis humiles per reatum, erectos muneran-)

a This is simply a poetical Contes- ,. * . . r . ...

tatio done into prose. Mone has re- QlgneriS in prsem.10, mitlganS. ... | .

duced it in one or two lines : but has
failed to see that the whole is of the

same nature. The least alteration ',

will throw whole passages into hexa- _._.'.

meters :e.g. (MISS A IX.) _

Conflagrat Hchas, zelo accendente * e

superno, n

Indomitamplebein.'Moximperathic (dd pdCem.) . . . Sph'itU SanctO nomine, 11 _

^iens ac nubibus . . . communione omnium sanctorum remissioneri fc
t teiius viduata, et roscida omnium nostrorum criminum. Credimus, Da,

Et terrena sacris pallebant ora je-mine, quod 1.860 not>is fixEl CreduHtate pOSCCn^

<;the j abfreviation of the first syllable tibus preestabis. Per Dominum. j 3

s^K s^u^Sndere (contestatio.) lignum et justum et qura|
flammam.ut et iustum est. nos tibi semper aratias agere

Hostia sidereas . . . vectatur ad redes. T-. J . j -i-> i . j. i? :

Quid fuit, inquam, iiiud snh-Km sum- Domme sancte, Jratcr omnipotens, seterne Ueua,

qui in sanctorum tuorum patriarcnarum [nu d '
anselicam P^s^mero] Heliam famosissimum dare dignatus ej_
raptarf ean-uca flammige- vatem. 'Discurrebat inter Deum et homine'
raUatus equis voiiMre perverus legatus, castitatis balteo cinctus ;
Asce a n s oif:..euneiscireumdatus... propitiandam divinam potentiam stabat fide'
* A very corrupt passage. The mean- lissimus servus. Eedundabat contra gen

ing seems to be : Elias stood alone : .,,.,.,' -, -i T i

(i even i only, remain a prophet of cervicata, 15 et inter dapsiles dapes patriai
5BS e

5 andnfty S men o e 1hrffneglexerat: jure unius mulieris impudicse, ppr
^?SS^5^ fc 5n Bt tt2tentosa colebantur figmenta, et sacrorun.
other side. (We read contra, which voluminum legalia contemnebantur prseceptai,

would have been written cuntra, for _. _ SI.- ,. , r I

The particular force of the Conflagrat at Helias, supermini zelum accenji-

indomitam

Tcxtus codicis.

deserente discrimen, aspice quaesomus. lacrimas nostras. ubertate fletuum. uij *
cadentis audi. singultebus. interpellata suspiria, et praesta in iudieio liberop
quos uides in confessione conpunctus. et quos aspices humilis per reatuni
erictus munerare digneris in praemio, mitigans | j

MISSA IX. |io

isb (adpaeem.) spirito sancto nomine, in conmunione, omnium, sanctoruri 30
remissionem. omnium, nostrorum. criminum. credemus domiue quod hael 1 ? 1
nobis fessa credulitate poscentibus praestabis p. d. j. !ls

Mone 36 CONTESTATIO. Dignum. et iustum, et aequum et iustum. est. nos tibi sempei a<
gratias agere. domine sancte pater omnipotens aeterne deus, qui in sanctorun
tuorum patriarcaram Heliam famosissimo. dare dignatus es uatem discui| ar

isarebat inter deum | et homines uirus legatus, castitatis balteo cinctus, aP 8
propiciandam diuinam potentiam. stabat fidelissimus seruus. redundaba)
cupiens. gens ceruicatam, et inter dapsilis. dapes patriam neglixerat. jurj;
unius mulieres inpudice, purtentuosae colebantur figmenta. et ad sacrorun '
uolumenum. legalia contemnebantur praecepta. conflagrat at Helias, super-

79 b num zelum accensus, | aduerstis indometa plebem, mox imperat aelementis,

MISSALE RICHENOVENSE. 27

elementis, ccelis prsecepit ac nubibus ne ros

>.arent nee pluvias; lugebat tellus sterilis,

; iduata roscida prata, et terrena sacris palle-

jant ora jejuna. Placabilis exorat denuo, et

.tnbrium cataractse reserantur; et setheria a

ede jubet descendere ignem, ut impolluta

.ostia sideream vectatur ad sedem. Quid fuit,

aquam, illud mirificum, summumque prodi-

jium ut, quod prius pulsaverat infernum et

jiortiferum jam antrum defunctorum, unicum Ifthes!tei8t03tand)Wemu6taup .
,1mm suaeque matri redderet vivum? Hispiy some such word as revocaret
irtutibus septus, ad angelorum vitam pergit beforeJra<B>
; erus : raptatur carruca flammigera, et ignitis
7 allatus equis volat per astra. Ascendit an-
,elorum cuneis circumdatus, in cujus transla-
,ione unus testis est Helisseus. Glorioso nunc
ruitur cnoro, conlaudat regem sedentem in
Arono. Cui merito.

-, (contestatio.) Dignumetjustum et sequum
jb justum est, nos tibi semper gratias agere,
,)omine sancte, Pater omnipotens, seterne
,)eus ; tu in sanctis laudibus gloriaris, tu in
selis regnas, tu agnus immaculatus, tu Patris
empiternus es filius ; d tu splendor sanctorum ; e 4 TWS quotation from the T Deum

r . , * . is very remarkable.

i martyrum coronator, omnium animarumo The reference is to PS. ex. 3. Tecum
rotector, orpbanorum pastor, viduarum gu-P cnduti3 tUiE in
ernator, csecorum illuminator, peccatorum
'enise promissor, captivorum liberator, lan-
-uentium salvator,mortuorumsuscitator, para-
isi plantator, maris stabilitor, cseli et terrse

f Textus codicis.

jielos praecepit ac nubebus. ne ros darent ne pluuias, lugebat tellus steriles.
sduata rosceda prata. et terrena sacries pallebat ora ieiuna. placabiles exorat
inuo. et inbrium cataractae, reserantur. et aetherio a sacra jobet discendere
^iem. ut inpuluta hostia. Mderea uectat ad side ' ' ' quid fuit inquid ilium
.urificum. summum- | que prodigio ut quod prius pulsauerat. infernum et79 a
; iorteferum. jam antrum defunctum, unicum filium suaeque matri reddedit
mum. his uirtutebus septus, ad angelorum uita pergit seras. raptatur carruca
Y ammegera. et igniis uallatis equis. uolat per astra. ascendit angelorum cuniis
: rcumdatus jn cuijua translaticme unus testis est. Helisaeus. gloriosum. | 750
' unc fruetur chorum, conlaudat regem sedentem in tronum, merito.

CONTESTATIO. Dignum et iustum et. aequum et iustum est. nos tibi semper

'.atias agere, domine sancte pater omnipotens aeterne deus, tu in sanctis lau-

;.busgloriaris ; tu in caelis regnaris, tu agnus immaculatus tu pater sempe-

" rnus es filius, tu splendor sacrum, tu martyrum coronatur omnium animarum

. -otectur. orfenorum, | pastor, uiduarum. gobernatur. caecorum inluminatur. 7Sa

peccatorum ueniam promissor captiuorum liberatur, languentium saluatur.

mortuorum suscitatur, paradyssi plantatur, maris stabilitur. caeli et terrae

4*

28 MISSALB RICHENOVENSE.

fabricator, gentibus intellectum, catechumenos
<i whatever the composer wrote, uad baptismum b provocator, presbvteris sacer-

is very easy to see that he meant , , . r . -t i i I j i j.

catechumenorum ad haptismum pro- QOtlUm, CplSCOplS apOStOlatum datum ; tU,

copS Ipo p s r toia[usdato a r? erdotii ' ^'Dominc, coelestia possides, terrestria judicas,

inferna suscitas, seterna moderaris ; merito
tibi, Domine, omnes angeli.

(MISS A X.)
This Apologia, taking the place of (post prophetiam.) a Deus sancte, ecclesise

thttttepts^ntfi*^ <l ui ? ta ? S medlo discipuloriim

a different family from the preceding tuorum, venerationis hujus sacramenta do-
"* ' cuisti, prsesta ori meo divinitatis gratiam, ut

quae acceptabilia sunt in laude tu, verba
labiorum meorum inveniant. Ulumina faciem
tuam super serrum tuum, ut de meis oneribus
absolutus, recte etiam tibi pro populo tuo
rogaturus adsistam. Per Dominum.

(collectio.) Misericors et miserator Domine,
qui si nobis quod meremur rependeres, nullum
tuis dignum remissionibus invenires, multi-
plica super nos indulgentiam tuam, ut ubi
abundavit peccatum, gratia remissionis exu-
beret. Per Dominum.

(MISS A XL)

(De s. Germano episcopo Autissiodorensi.)
The whole structure of this Missa (collectio. ) a TJnianimes, fratres carissimi,-

evidently shews Uie much greater an- _. v . ,s . , . . ,-, '

tiquity of those preceding it Dominum deprecemur ut hsec nobis sollem-

nitas beatissimi patris nostri Germani episcopi

Textus codicis.

Mone 37 fabricatur, gentibus intelleetum, catecuminus ad Ibaptismum prouocatur,
presbiteris sacerdotium, episcopis apostolatum datum, tu domine caelestia
77b possedes, terrestria iudicas, inferna suscitas, aeterna j moderaris, merito tibi
domine omnes angeli. N. SS. SS. SS.

MISSA X.

POST PROFETIAWI. Deus sancte eclisiae constitutur, qui stans in medio
discipolorum tuorum, uenerationis huius sacramenta docuisti. praesta ori meo
diuinitatis gratiam ut quae acceptabilia sunt in laude tua verba labiorum
meorum inueniant, inlumina faciem tuam super seruum tuum ut de meis
oneribus absolutus, recte etiam tibi pro populo tuo rogaturus adsistam. p. dnm.
nm. Trim,

77 a (collectio.) \ Misericors. et miserator domine. qui si nobis quod meremur
rependeris. nullum tuis dignum remissionibus inueneris, multiplica super nos
indulgentiam tuam, ut ubi abundauit peccatum. gratia remissionis exuberet.
p. d.

.VII. MISSA XI.

(De s. Germano episcopo Autissiodorensi.)

(collectio.) TJnianimes. fratres karissimi domino depraecemur ut haec nobis
sollemnitas beatissimi patris nostri Germani episcopi. meretis inchoata ipso

MISSALE RICHENOVENSE. 29

meritis inchoata, ipso interveniente, plebi suse
pacem tribuat, fidem augeat, corda purificet,
lumbos accingat, et januam salutis aperiat.
Per Dominum.

(ante nomina.) Exaudi nos, Domine sancte,
Pater omnipotens, aeterne Deus, et meritis
sive interceasionibus sancti antistitis tui,
Germani episcopi, bane plebem tuam tu
miseratione custodi, benignitate conserva, pie-
tate salvifica. Per Dominum.

(collectio post nomina.) Oremus, fratres
carissimi, ut hsec oblatio nostra accepta sit
Domino : ut quos in honorem summi sacerdo-
tis sui Germani episcopi videt esse devotos,
ita sibi beneplacitos esse concedat, ut de-
functorum spiritibus et requiem tribuat, et
beatitudinem largiatur. Per Dominum.

(ad pacem.) Prsesta, Domine, intercedente
sancto antistite tuo Germano, cujus bodie
in conspeetu majestatis tuse beatitudinis glo-
riam dignis laudibus exaltamus, ut omissis

odiis in pace, quia* nobis daturi sumus, purab should wo not rather read <tum ?
tibi ac pacifica corda nostra pandamus. Per
Dominum. Pax Domini.

(contestatio .) Dignum et justum est, Deus
noster, vere* dignum est, majestati tuae semper
gratias agere atque in laudibus tuis cum Iseti-
tia et exultatione sanctorum tuorum prseconia
dicere ; laudes attollere eorumque jugiter
exaltare virtutes : nam beatissimi patris nostri
antistitis tui, Germani episcopi, cujus hodie

Textus codicis.

interueniente, plebi suae pacem tribuat, fidem augeat, corda pure- | ficit,78b
lumbus accingat. et ianuam salutis. aperiat. p. d.

(ante nomina.) Exaudi nus domine sancte pater omnipotens aeterne
deus, et meritis, siue intercessionibus sacti antestitis tui, Germani episcopi
hanc plebem tuam tuae miserationis costudi. benignitate conserua pietate
saluifica. p. d.

COIL. POST (nomina.) Oremus, fratres karissimi. ut hanc oblatio nostra.
accepta sit domino, ut quos in honorem summi sacerdotis sui Germani epis-
copi uidet esse deuotus ita sibi beneplacito esse concedat, ut defunc- | torum?8a
spiritibus et requiem tribuat. et beatitudinem largiatur. p. d.

(ad pacem.) Praesta domine ut intercedente sancto antestite tuo Germano, iron? 38
cuius hodie in conspectu maiestatis tuae beatitudinis gloriam dignis laudibus
exultamus, ut omissis, odiis in pace, quia nobis daturi sumus, pura tibi ac
pacifica corda nostra pandamus. p. d. pax domini sit

cowrsstatio. Dignum et iustum est deus noster, uere dignum est, majestati
tuae semper gratias agere atquae in laudibus, I tuis cum laetitia et exultatione Sob
sanctorum tuorum praecpnia dicere ; laudes adtollere eorumque jugiter exul-
tare uirtutis, nam beatissimi, patris nostri, antestitis tui Germani episcopi. cuius

30 MISSALE RICHENOVENSE.

annua, ac prsecipua depositionis festa celebra-
mus, cujus tantus erga te fait amor, Domine,
tanta dilectio, ut jam praesentis sseculi seduc-
tione.calcat&j ad futuram beatitudinem mira-
bili virtute tetenderit; nee potuerit peccatorum
funibus illigari, aut gladiis vel sagittis antiqui
hostis attingi, quern per loricam justitiae et
scutum fidei, proteetio tua ovibus suis liberum
ac securum fecerat esse pastorem : pro quibus
utique ovibus, in eleemosynis, in jejuniis, in
vigiliis, omni tempore constitutes pastor egre-
gius, mori potius desideravit, quam lupi ra-

c The sense would be clearer if this pacis potuerit in aliquo morsibus superari.

word were omitted. -p u ^. e ^ am ^de^ justissimus judex, sapien-

tia primus, spiritali instructione prscipuus,
humilitate magnus, affabilitate suavis, patien-
tia fortis, instructione necessarius doctrine,
religione pater, dilectione frater, fidei amicus,
misericordia proximus. Coepiscopos suos ora-
tione juvit, consilio supplevit, auctoritate mo-
nuit ; presbyteros, diaconos, omnemque clerum
totamque plebem tuam, Domine, velut sua
membra dilexit ; erexit oppresses, defessos
fovit, dissidentes fecit esse pacificos, discordes
docuit servare concordiam, reddidit caecis
visum, claudis gressum, febricitantibus medi-
cinam, et occupatas ab immundissimis spiriti-
bus animas velociter liberavit. Quo igitur
interveniente, supplices tui pietatis tuse mise-
ricordiam postulamus, omnipotens Domine,

Textus codicis.

hodie annua, ac praecipua dispositionis festa celebramus, cuius tantus erga te
fuit amor domine, tanta dilictio ut tarn praesentes saeculi seductione calcata,
ad futuram beatitudinem mirabile uirtute tetenderit nee potuerit peccatorum

Son. funibus inligari, aut gladiis, uel sagittis, antiqui, | hostis attingi, quern per
luricam justitiae et scutum fidei, proteetio tua, ouibus suis liberum ac securum
fecerat. esse pastorem, pro quibus, utique obibus in elymosinis in ieiuniis, in
uigiliis, omni tempore. constitutes, pastor egregius, moid potius desiderauit.
quam lupi rapacis potuerit in aliquo morsibus superari, fuit etiam eclisiae
iustissimus judex, sapientiae primus, spiritali instructione praecipuus. humili-

7Cbtate magnus, aflabilitate, suauis, patientia fortis distructione necessa- J rius
doctrinae. religionis pater, dilectione frater, fidei amicus misericordia proximus.
coepyscopus suos, oratione iuuit, consilio suppleuit. auctoritate monuit.
praesbiteros diaconos omnemque clerum totaque plebem tuam domine uelut
sua membra dilexit, erexit obpressos, indefessos fouit dissidentes fecit esse
pacificus. discordes docuit seruare concordiam, reddedit caecis uisum, clodis
gressum. febricitantibus medicinam. et occubatas, ab inmundissimis spiritibus

76a animas | uelociter liberauit, quo igitur interueniente. supplicis tui pietates
tuae misericordiam postulamus. omnipotens domine, ut qui eius meritis

MJSSALE RICHENOVENSE. 31

ut qui eiUS meritis SSquari non pOSSUmUS, This is one instance among many

1 1 i , f that the present Missal was written

Saltem peCCatOrum nOStrorum VemamCOnSe-byearfromdietation,bysomecopyist

quimereamur, angelica te exultatione

tes. Cui merito angeli et clamant* dicentes.

saltern; but nothing easier than so to

have set down the word from dicta-

tion.

d Unless this be a strange inversion

for t angeli, we may read excTamant.

Textus codicis.

aequari non possumus, psaltim peccatorum nostorum ueniain consequi
mereamur, angelica te exultatione laudantes, cui merito angeli et clamant
dicentes.

*M.i88 *MISSALE GOTHICUM

T. 231

SEU

GOTHICO-GALLICAJSTUM.

The MS being imperfect at the be-

ginning, this title has been supplied

by MabiHoa from the references to

thVEve of the Nativity which occur

in the service. By comparing it with TTT ,-x -.,- - T

those which follow, we see that seve- ill ORDO MlSSJB IN VIGILIA NATALIS

ral prayers are also wanting. The

^^sere, no doubt, DOMINI. -

Grata tibi sit, Doraine, fjuaesumus,
hodiei-noe festivitatis oblatio ; ut, tua

gratia largiente, per hc" sacrosancta (ColleCtlO post nomznd. ) Grata tibi Sit, Doirjne,
commercia in illius invemamur for- v -LJ. r ,--,, x 1 1 , , ,' * ,/<

ma, in quo tecum est nostra sub- quassumus, hooiernae lestmtatis oblatio : ut, tua gratia
stantia. Per. Sac. Leon. p. 150. cf.lar^iente, per hsec sacrosancta cominercia in illius in-
b'jt'w^Mbe observed that in this and veniamur forma, in quo tecum est nostra substantial
the following prayers, a collect .has Spiritibus ouoque carorum nostrorum tribue,

been taken from the Homan_aiissal. * , yJ-, u . TH

to at tHTeaa"; a practice ut mortalibus segregati ccetious, litteris

conscribi coelestibus. Prasta per
nostrum Jesum Christum Eilimn

venimus, sic ejus munera capiafcustuum, OIL.

sempiterna gaudentes. Per. Sac. sri Tt j.~ J \

Leon. p. 151. s.Greg. p. s. ( LiOilectto ad, pcicem.j Da nobis, quassumus, Do-

trp mine, ut sicut adoranda Pilii tui natalitia celebraturi,-}- ab

. ' .3." hodiernis vigiliis in confessione tui nominis pra3venimus ;
book o^iife^^prayer which i" very sic ejus munere capiamus sempiternum; et dirigere

conmroirin the Galilean Missals with j- A-no-plnm nnoin mil namila nnafm

considerable variety of expression, dlgnare AllgeiUm paClS, qui OSCUld HOSTS a

Tims we find, iniibro^vite jubeas as- p-uris scnsibus inligata connectat : nosque tibi

ciibi coslcsti chii*o^mpno i~ 31 urOtti< *- t o _ fc ^

2j2a,b in reterno vitse libro con-ab OmmbuS pCCCatorum maCUUS CXpUrgatOS

scribi. S. Gall. Wqa in~libri vite . . . -r, 1 ' , I-I-T

paginam jubeas inumare.5r5aii.ad.jungat. Per cofflternum tibi Jesum (Jnris-

jijjj um tuunTTJommum nostnim.
fmmolatio Missce.) Dignum et justum est.

.__ri-M? GSh; l 27^in* cotiSti Vere "oSghunF et justum est, nos tibi gratias
cffiSb^ptgiSfconscribantnr^-ib.agere, Domine sancte, Pater omnipotens,
^_ .._. ,,_.__ ,_*.i Deus, amanda pietas, tremenda virtus,

rveneranda majestas. Qui nanc noctem yen-

tate. ib. igib in beatitudinemaeterni

of thlnunc familiam tibi supplicem : conserva
. populum tuis laudibus personantem : et

M. iSpsuperventurse noctis* solemnitati ita pervigiles redde,

IN VIGILIA NATALIS DOMINI.

33

ut sinceris mentibus Domini nostri percipere mereamurmBuperventunanoctisofficiisnosita
natalem venturum. In quo invisibilis ex substantia tua. perrigUes reddat, ut sinceris menti-
visibilis per carnem apparuit in nostra : tecumque unus, &^S^*ZSto"%l
non tempore gemtus, non natura inferior, ad nos venit visibilis per camera apparuit in nos-
ex tempore natus, Per cujus nativitatem indul-^^^^^^^^l
gentia criminum conceditur, et resurrectio nonj emt ex tem P re natus.-s.Greg. p.
negatur. Merito itaque onmis terra adorat 1 "^ CQ J"s natmtatem induigentia

ii pj. i J.M ci j j. T i . criminum conceditur, et resurrectio

te, et COnfitetur tlbl. Sed et CCell CCelorum etnon negatur. Sac.Gall.eodemdieet

angeHcg_Potestates non cessant laudare di_ loc p- 88 9i>.
centes : Sanctus, Sanctus, Sanctus.

(CollectiopOSt SanCtUS.) Vere Sanctus, Vere"See above M. Richen. II and below

benedictua Dominus noster Jesus Christus M ' Goth ' p ' 292b '
Films tuus, manens_m coeHs, manifestatus in
terris. Ipse enim pridTe quam pateretur.

(Post Mysterium.) Hsec facimus, Domine
sancte, Pater omnipotens, seterne Deus, com-
memorantes et celebrantes Passionem unici
Filii tui Jesu Christ! Domini nostri. Qui
tecum vivit et regnat cum Spiritu Sancto in
ssecula sseculorum.

(Ante Orationem Dominicam.) Hisprecibus
te, Deus, Pater omnipotens,t deprecamur, qui-'f- T. 233
bus nos Dominus noster Jesus Christus FiHus
tuus orare prsecepit, dicens : Pater noster.

(Post Orationem Dominicam.) Libera nos see M. Goth. p. zg4b 2973.
& malo omnipotens Deus, et custodi in bono.
Evacua nos vitiis, et reple virtutibus : et bona See M . Richen. vi eod. loco.
nobis tarn prsesentia, quam seterna concede.
Per Dominum nostrum Jesum Filium tuum.

(Benedictio Populi.) Deus, qui adventum see M. Goth. p. 192 b.
tuse majestatis per Angelum Gabrielem, prius
quam descenderes, nuntiare d jussisti : Amen. d Perhaps we might read nuntiarj.

Qui sine initio sempiternus es, terras inlus-

trare per Virginem, tartara lavare dignasti This word lavare seems strange, one
per crucem : Amen. 3^S er expect ^^ r80me

Pi-aesta, ut Me populus tuus in praceptis en ^ r ^ a ^ Jgto prjcep^obedi-
obedienter ambulans, sicut est partus Virginiseinis m origine singuians, ut cum

,.., i j- A- j. . dies tui fulgoris effulserit ... Bene-

singulans, ita eis e benedictionum tuarum veridict.excos.Theod.ino P p.Gregorii
luminis imbrem infundas. Amen.

Et tentationum insidias, vel aculeos

tmguy be ejected, that

tatoriS, SpiritallbuS armiS aCCinctOS, adversam even after the Gallican Liturgies had
ii~... ., , , . . , . . , . been abandoned, some of their rich

tentamenta, et prsesentis vitse inlecebras in stores of devotional forms would be

tuo nomine facias superare : Amen. $** MM w e e finTa

^ Et primge nativitatis, et secundae regenepa-SS*^S?5. ll g^:gSS5S:

tlOniS aUCtorem SUUm SCiant eSSe qUOd natumtionale printed in the Benedictine ed.
i i-i i IT ini T of S. Gregory the Great from a MS of

est; seque tibi intelligant debere quod sane- a Monastery near
turn est: Amen. e Vezzosi has ""'

Quod ipse prsestare digneris : qjji cum Patre
et Spiritu Sancto vivis et regnas.
5

34 MISSALE GOTHICUM.

* M. 1 90 * (Post Communionem.) Ccelesti cibo potu-
que roborati, omnipotenti'Deo laudes et gra-
tias, fratres carissimi, referamus, poscentes,
ut nos, quos dignos habuit participatione Cor-
poris et Sanguinis Domini nostri Jesu Chrlsti
TJnigeniti sui, dignos etiam ccelesti remu-
neratione percenseat. Per ipsum Dominum
nostrum Jesum Christum Filium suum.

Quod ore sumpsimus, Domine, (Collectio sequitur.) Quod ore sumpsimus, Do-
quaesumus, mente capiamus, et de mine, mentibus capiamus : et de munere temporali, fiat

munere temporali fiat nobis reme--L- _..!:.., RPTnrl ;tp rnnTn

dium Bempiternum. Per.-Sae. Leon. nobls remedium eempiternum.

f T. 234 t IV- OUDO MISSJ3 IN DIE NATIVITATIS

Notico that the Gaffican like the DOJIINI NOSTRI JESU CHBISTI.

Mozarabic offices, provide only-one ^

mass for Christmas Day, insreeWoif Sri n nat}n nnut PvnnTietifim \ D-H-na AC nnViia
thsjthree which, from the very be- ( OotteCZZO pOSl JTrOpnemam.J VJFCUS CS nODlS

pnniSg; formed a part of the_Roman verus QQ} j us titie, JeSU Christe. Venisti de

in tile Missaie Gothicum, this prayer ccelo, humani fireneris~Eedemptor. Erexisti

and the following occur merely in , . i , i r\ - -n i

the Offices for Chnstmas and Easter. nODlS COrnU SalutlS ; et CelSl GremtOHS Pl'OleS

s^mfto^^u^vU^thfSperpetua, genitus in domo David propter

^^th?^^in to i2 ie pE^ 1 VeP riBConmi oracula vatum ' Propriam volens
lea from the exposition of theabsolvere plebem, et vetusti criminis dclerc

Gallican service ascribed -to. S._per- , . 1 * , , . , n

manus that the Proplietio, was ffie chirographum : ut seternse vitse panderes

song of Zacharias, which indeed we , v Tflpnnnp nnnp +p rmaiiTmi ii-t

might have gathered from the fact triumpnum. J.UeoqUB HUI1C 16 qUBBSUmUS, UTi

that both of the coiieetiones post p er b misericordise tuse viscera nostris appareas

Prophetiam which occur in the !<i.i: , , rr

Goth, and the five which are found men turns, sams ffiterna : et nos, eripiendo ab

in the Sac. Gall. p. 285b. ?4ob ^65b, . ^ j.-jj it m

37ob sysa are aU based on the Bene-imqUO c hOSte, JUStltlBD CUltorCS efllCiaS I Omni-

*fc5SataSSrfSL notea ' que mortis errore spreto, pads viam recto
c we might perhaps read antiquo. jtinere gradientes, tibi recte servire possimus,

Salvator mundi. Qui cum Patre et Spiritu
Sancto vivis, dominaris et regnas Deus, in sae-
cula sseculorum.
a According to Mabiiion, b y precem ( Collectiopost Prccem.*) Exaudi, Domine,

we are here to understand the Song f n -mili-im tilii flipn+am p-f in -TIT "Rn^looiti
of the Three.Children,whieh formed r amlllam UD1 CllCatam, Ct in tUSB Jl.CCleSle

part of the Mi^sa lor Christmas Day. premio in hac liodierna sollemnitate Nativi-

But Vezzosi, with greater probability, ,,11,

refers it to the prayers' preceding tlietatlS tUB COngregatam, Ut laudeS tuaS CXpOnat.

expukionoftheCatechunjens.^ . Tribue cap ^ vis re demptionem, CffiCis viSUm,

' " 3 j peccantibus remissionem : quia tu venisti, ut
salvos facias nos. Aspice de ccelo sancto tuo,
et illumina populum tnum, quorum animus in
te plena devotione confidit, Salvator mundi.
Qui vivis.

(Prcefatio Misscc.) Sacrosanctum beat*
Nativitatis diem, in quo nascente Domino,
virginalis uteri arcana laxata sunt, incorrup-
torumque genitalium pondus, sasculi levamen,

IN DIE NATIVITATIS DOMINI. 35

effusum est, sicut exoptavimus votis, ita

veneremur et gaudiis. Hie namque ortus die

splendidior, luce eoruscantior est. In hoc

omnipotentem Deum, qui terrenam fragilem-

que materiam* causa nostrse redemptionis* M. 101

adsumpsit, fratres dilectissimi, supplices de-

precemur: uti nos, quos ortu corporis visi-

tavit, societate conversationis edocuit, prse-

cepto prasdicationis instituit, degustatione

mortis 8 redemit, participatione mortis am- should we not rend payiouufor

plexus est, divini SpiritOs infusione ditaTit;M't^w^PTSadSfte

sub perpetua devotione custodiat, et in his everyman> " (Heb - a - 9

beati famulatus studiis permanere concedat.

Qui cum Patre et Spiritu Sancto vivit et

regnat Deus in ssecula sseculorum.

CGolleCtio seouitur.) DeUS, qui dives CS in Tiie contestatio for Christmas eve
J-A A , . in the Sac. Gall. p. zSqb much re-

misericordia, qua mortuos nos peccatis, con- sembies this prayer.

vivificasti Christo FUio^tup, ut formam servi

acciperet, qui omnia formavit : ut qui erat in

Deitate, generaretur in carne : ut involveretur

in pannis, qui adorabatur in stellis : ut jaceret

in preesepio, qui regnabat in ccelo : invocanti-

bus nobis aurem majestatis tuse propitiatus

accommoda, donans hoc per ineffabilem tuse

misericordise caritatem : ut qui exultamus de

Nativitate Filii tui, qui vel ex Virgine natus,

vel ex Spiritu Sancto regeneratus est, parea-

mus prseceptis ejus, quibus nos edocuit ad

salutem. Praesta per Dominum. nostrum

Jesum Christum Filium tuum : qui tecum.

(Oollectiopost nomina.) Suscipe, quBssumus,
Domine Jesu,f omnipotens Deus, sacrificium
laudiroBlaEum, quod pro tua hodierna Incar-f T. 236
naKone a nobis offertur : et per eum sic pro-
pitiatus adesto, 'ut superstitibus vitam, de-
functis requiem tribuas sempiternam. No-
nmia^quorum sunt recitatione complexa, scribi see above p. 32 note <=.
jubeas in seternitate ; pro quibus apparuisti in
carne, Salvator mundi, qui cum coseterno
Patre vivis et regnas. ' Ou s ht we not to read > incarnations

7.7 \ tua etp_artv>?

(CollectW ad pacem.) Omnipotens sempiteme Omnipotens, sempiterne Deug, qui

Deus, qui hunc diem Incarnationis tuae et partimi t ^ c e f e p r p p r J"u m Te^te ell viSnia
beat36 Marite Vir^nis consecrasti : f quique dis-^n^consecrasti:-s. Geias. p. sb
cordiam vetustam per transgressionem ligni .cf.M.Moz. P .32-ioz"dumdiscor-
veteris cum Angelis et hominibus perp^uJ^p^pwmtil'conSacta
Incarnationis mysterium, lapis angularis, jun-^^ h ^S 0) r e u n c t
xisti : da familiae tuse in hac celebritate 1 "? 41 ' ? 115 !? 11117 ? 80 . 1 "^- , . .. .

. . . . . . da populis tuis m hac celebntate

titisfi, ut qui te consortem in carms pro-jastiti!E, ut et qui tua gratia sunt

$; redempti, tua adoptione sint filii:

5 Per. S. Gelas, p. $b eodem die.

36 MISSALE GOTHICUM.

pinquitate Isetantur; ad summorum civium
unitatem, super quos corpus adsumptum evex-

^The^word intw has been added by igti 9 p er( j UC i an tur; et [inters] semetipsos per

externa complexa jungantur : ut jurgii non
pateat interruptio, qui te auctorem gaudent in
sua natura per carnis venisse contubernium.
Quod ipse prsestare digneris, qui cum Patre et.
(Immolatio Missce.) Vere dignum et justum
est, sequum et salutare est, nos tibi gratias
agere, Domine sancte, Pater omnipotens,
* M. ig2setemeDeus,*quiahodieD6minusnoster Jesus
Christus dignatus est visitare mundum. Pro-
cessit de sacrario corporis virginalis, et
descendit pietate de coelis. Cecinerunt Angeli,
Gloria in excelsis, cum humanitas claruit
Salvatoris. Omnis denique turba exultabat
Angelorum : quia terra Regem suscepit seter-
num. Maria beata facta est templum pretio-
sum, portans Dominum dominorum. Genuit
enim pro nostris delictis vitam prseclaram,
ut mors pelleretur amara. Ula enim viscera,
quse humana non noverant macula^ Deum
portare meruerunt. Natus est in mundo, qui
semper vixit et vivit in coelo, Jesus Christus,
Filius tuus, Dominus noster. Per quern ma-
. iestatem tuam laudant Angeli.

(Post Sanctus.) Gloria in excelsis Deo, et
in terra pax hominibus bonse voluntatis : quia

cf. Deus, antiqua expectatio gen- appropinquavit redemptio nostra. Venit an-
tium.-sac.Gau. P . zgiaeodem die. ti(lua expectatio Gentium : adest promissa

resurrectio mortuorum : jamque preefulget
seterna expectatio beatorum, per Christum
Dominum nostrum. Qui pridie.

b The MS has nmtefono. ( Post Secreta.) Credimus, Domine, adven-

These words, as Mabiiion has weii^ um tuum : recolimus passionem tuam. Corpus

observed, seem to refer to the ancient . J- . i,

formula of consecration, "For this is tuum in peccatorum nostrorum remissionem n

jl/y Body Which shall be broken for / A;C< *i j. j.

you;" as it certainly existed in the COntraCtum J J oangUlS J SanCtUS tUUS in pre-

GamcafMis i Sk. probablyalsointhetium nostr redemptionis effusus est: qui

f T. 2 ? y cum Patre et Spiritu Sancto vivis et regnas.
Konnostroraerito.omnipotenspeus, (Ante Orationem Dominicam.) Non nostro
p e 4c j epto c autm^lc^e: 0b laten-praesum Pater sanete, merito, sed Do-

Si.Goth.p.a98bseeaisop.aio.a. mini nostri Jesu Christi Filii tui obedientes

imperio, audemus dicere.

(Post Orationem Dominicam.) Liberanos,
omnipotens Deus, ab omni malo, ab omni
periculo : et custodi nos in omni opere bono,
perfecta veritas et vera libertas, Deus. Qui
regnas in ssecula sjeculorum.

IN NATALE S. STEPHANI

37

(Benedictio Populi.) Deus, qui adventum see above p. 33.
tuse majestatis per Angelum Gabrielem, prius-
quam descenderes, nuntiare jussisti : qui dig-
nanter intra humana viscera ingressus, et
alvo Virginis hodie te mundus clarificatus
* ..... Amen. * M. 193

Tu, Domine, benedic hanc familiam tuam,
quam hodierna sollemnitas in adventu tuo
fecit gaudere : Amen.

Da pacem populo tuo, quern pretiosa
nativitate vivificas ; et passionis tolerantia a
morte perpetua redemisti : Amen.

Tribue eis de thesauro tuo indeficientes
divitias bonitatis: reple eos scientia, ut impol-
lutis actibus et puro corde sequantur te
ducem justitiae, quern suum cognoscunt facto-

rem:^ Amen. jVezzosi proposes to reail.c

Et sicut in diebus illis advenientem te
mundo perfidia Herodis expavit, et periit
impius a facie Regis magni : ita nunc
ternpore celebrata sollemnitas peccatorum
nostrorum vincula dissolvat : Amen.

Ut cum itgrunv ad judicafldum veneris.
nullus ex nobis~anteTirlb~unaTtuum reus appa-
reat : sed discuss^, de pectoribus nostris
caligine tenebrarum, placeamus conspectui
tuo : et perveniamus ad illam terram, quam
sancti tui in requiem possidebunt seternam :
Amen.

(Post Communionem.} Cibo coelesti sa- cf. M. Goth. P . 291 b. This collect
ginati, et poculo jeterni calicis r ecreati, doesnotseemofGa " Ucanorigin -
fratres carissimi, Domino Deo nostro laudes
et gratias indesinenter agamus, petentes : ut
qui sacrosanctum corpus Domini nostri Jesu
Christi spiritaliter sumpsimus, exuti a carna-
libus vitus7 spiritales effici mereamur. Per
Dominum nostrum Jesum Filiurn suum.

(ColleCtio Sequltur.) Sit nobis, Domine, qu6- Sit nobis, quresumus, Domine, me-

sumus. medicina mentis et corporis. quod de sancti 5 icina f? e " tes . & cprponbus; quod

i. '. i j-ij \ -n- 3 - ~>i - ue sancti Altaris tui benedictione per-

altansjui jbenedictione_percipimus : ut nullis adversita-cipimus; ut nuiiis adversitatibus
tibus oppriniamur. qui tanti remedii participationeP erfruamur ' Q ul tanti remedu pnr-
munimur. Per Dominum nostrum Jesum CHristum P i . c ;|f b nemunimur - Per -- s -6 elas -
Filium tuum.

\ V. ORDO Miss^; IN NATALB SANCTI ' ~3

_, a The repeated and direct references

STEPHANI PROTOMART YRIS. a tothe intercession of S. Stephen.and

the whole language and tenor of this
Missa, amply prove the far earlier

(Prcefatio.) Venerabilem atque sublimemSSSoS^bto * same day in

38 MISSALE GOTHICUM.

beatissimi Protomartyris Stephani passionem
hodie celebrantes, Deum martyrum, frati'es
carissimi, deprecemur: ut sicut illi contem-
platione, meritorum suorum coronam dare
dignatus est ";' nobis quoque plenissimam
misericordiam, ipsius precibus_flexus, in omni-
bus largiatur. PeFDominum nostrum Jesum
Christum Filium suum.

* M. IOA. *(Collectio sequitur.) Deus, qui S. Stephano
martyri tuo et principatum in ministerio, et

b locum is an addition of Mabuion's. principem in uiartyrio [locum] b contulisti ; dum

nobis sancti diei hujus festivitatem pro ejus
vel commemoratione, vel passiohe donasti :
exaudi, qusesumus, supplices familise tuse pre-
ces : nobis ejus peculiare presidium tribue,
cujus pro inimicis ac peccatoribus preces

Tribue, quresumus, ut pro nobis piissimus acceptasti : tribue etiam, ut pro nobis
intercessor existat, qui pro suis intercessor existat, qui pro suis persecutoribus supplicavifc.

etiam persecutoribus supplicavit : r< w -^ i " : ^ 01 """ rt ^' L T /-n L TTT ,

Per. s. Leon. p. 79 in 4 Nmks Aug. PerTDominum nostrum Jesum Christum Filium tuum :

Natale S. Steph. in ccem. Callisti in qui tecum beatus vivit.

T1 Onuup a otens sempiterne Deus, qui (Gollectiopostnomina.) Omnipotens sempiternc
primitias Martyrum gioriosi Levitse D eus q u i 6a nctorum Tirtute multiplici Ecclesiaj tuaa

Stephamsansuinededicastirdanobis. IT. . r ...

diem Nataiil ejus honore pr.-ecipuo sacrum corpus exornans, pnmitias Martyrum glonosi
ceiebrare: quia non diffidimus eum Leviteejjii Stephani sanguine dedicasti ; da nobis diem

quf&i^^ ton 01 ' 6 P ri ? Ci P U CelebKlre = * n n ^^

pro persequutoribus suppiicavit Per. mus eum fidelibus tuis posse suffragan, qui Dominicse
S. Leon. p. Si cf. p. So Missa II. -

. p. Si cf. p. So Missa II. caritatis imitator, etiam pro suis persecutoribus suppli-
cf.M. MOZ. p. 163. 70 Fiatque hoccavit. Tribue, c qUsesumus, per interventum

coenje tuae sacri6cium defunctis ad.. , , i , T /T""' ,. "---"* ^

requiem, etviventibus ad ealutem. IpSIUS, Ut VlVGnteS Samtem, deiunctl requiem

vezzosi proposes to read, Triimeque. conse q uan t ur ffiternam. PrEesfaTper Dominum

nostrum Filium tuum.

Goth. p. 27 3 a (& p. sSsb) (Collectio ad pacem.) Deus caritatis indul-
Deus indui-tor, Deus indulgentia3 munerator, qui sancto
tuo Stephano in passione^ largitus

U o ^

es, ut imbrem lapidum ciementer es, ui mbrem lapidum clementer exciperet, et

exciperet, & pro lapidantibus se i-ifi T i i , ,

et: pietatem tuam Dominepro lapidantibus supplicaret : pietatem tuam,
.Domine, subnixis precibus exoramus, ut dum
mai-tyris tui passionem recolimus, perjnter-
cessionem_ipsius pacis securitatem cum~pecca-
torum nostrorum veniS, consequi mereamur.
Per Dominum nostrum Jesum Christum Fili-
um tuum, qui tecum.

(ContestatioMisscR.) Dignum etjustum est,
sBquum et justum est, te laudare, teque bene-
dicere, tibi gratias agere, pmnipotens sempi-
terne Deus. Qui gloriaris in conventu Sanc-
torum tuorum, quos ante mundi constitutionem
prseelectos spiritali in coelestibus benedictione
signasti : quosque Unigenito tuo per adsump-
tionem carnis, et crucis redemptionem soci-

IN NATALE S. STEPHANT. 39

asti: in quibus t Spiritum tuum Sanctum | T. 239

regnare fecisti, per quern ad felicis martyrii

gloriam pietatis tuse favore venerunt. Digue"

igitur tibi, Domine virtutum, festa sollemnitas

agitur ; tibi bsec dies sacrata celebratur ; qua d a The MS has quam.

beati Stephani primi martyris tui sanguis in

tuse veritatis testimonio profusus, magnificum

nominis tui honorem signavit. Hie est enim

illius Nominis primus confessor, quod est

supra omne nomen ; in quo unicum salutis

*nostrse presidium, Pater seterne, posuisti. * M. 195

Hie in Ecclesia tua quam splendidum ad cunc-

torum animos confirmandos unicse laudis

prsecessit exemplum ! Hie post passionem

Domini nostri Jesu Christi, victoria palmam

primus invasit. Hie, ut levitico ministerio

per Spiritum Sanctum ab ApotoTis^onsecratus

est, niveo candore confestim emicuit, martyrii

cruore purpureus. benedictum Abrahee

semen, apostolicee doctrines et Dominicse

crucis prior omnium factus imitator et testis !

Merits ccelos apertos vidit, et Jesum stantem " Ne lateat quoa chnstus agat: pro

n j , TV TV' v -j. J.N j. 1 Martyre surgit: Quern tune start

ad dexteram Dei. Digne igitur ac juste taleniviaet, confessio nostra sedmum

sub tui nominis confessione laudamus, omni-^ u r ? A s c ^ celebrare ei*.-Ara-

potens Deus, quern ad tantam gloriam vocare

dignatus es. Suffragia_ejus nobis pro tua

pietate concede! "TaTis pro hac plebe pre-

cetur, qualem ilium post trophsea venienTtem

exultans Christus excepit. Uli pro nobis

oculi sublimentur, qui adhuc in hoc mor- See Rom 24

tis corpore constituti, stantem ad dexteram

Patris Filium Dei in ipsa passionis hora vide-

runt. Ille pro nobis obtineat, qui pro per- . . . .. .

, ., k;;-^-,^-^.^ ^_-...? -1 f jfv,^ jj lc semper pro sutjcctis dum

secutoribus suis, dum lapidaretur, orabat ad^'. obtineat, qui pro inimids

te, sancte Deus, Pater omnipotens, per Domi- ""*' 11 '' orabat - M ' Moz "

num nostrum Jesum Christum Filium tuum,

qui pro peccatis nostris nasci carne per Vir-

ginem, et pati dignatus est mortem, ut

martyres suos suo pati doceret exemplo.

Cui merito omnes Angeli atque Archangel!

sine cessatione proclamant, dicentes : Sanctus,

Sanctus, Sanctus.

(Collectio post Sanctus.) Vere sanctus,
vere benedictus Dominus noster Jesus Chris-
tus Unigenitus tuus : qui martyrem suum
Stephanum coelestis aulse collegio muneravit :
qui corporis nostri infirmitatem suscepit : [et]

4 SIISSALE GOTHICUM.

priusquam pium sanguinem pro humana salute
funderet, mysterium sacrae sollemnitatis insti-
tuit. Ipse enim pridie quam pateretur.

'The MS has /"TO. (Post Mysterium.) Hoc ergo facimus, Do-

mine, hsec prsecepta servamus, hanc f sacri
corporis passionem sacris sollemnibus prae-
dicamus. Qusesumus, omnipotens Deus : ut
sicut veritatem mine Sacrament! ccelestis exe-
ipsi veritati Dominici Corporis ac

seoiogy introduced by s. Augustine iu Sanguinis hsereamus. Per Dominum nostrum

his later years) put for being a mem- T _,, . , -T-I-T

ber of the invisible Church, or JeSUm Chl'lStum FlllUm

rather, a living member of the visible / A . s~i . T\ ^

Church. These words have no refe- (-Ante (JrdtlOn&m DominiCO/Ill.)

rence to the doctrine of the HolyT, 4-~, o-vom-nlio of V>aafiaoi-mi ma-nfm*ia Sfo
Eucharist. We may compare with -^gX 3 * 33 CXempllS Ct DCatlSSimi martyriS OtC-

this, a prayer in s. Leon. p. 5 M.phani magisteriis instituti, seterno Regi et

10 Sumentes pignus coelestis arcam,i-. , . TV / ,

& in terns positi, jam supemo pane Jratri Deo precem, fratres carissimi, cum

can a ibus Su sanc a itu\s ut m quoa p ?nOmni humilitate fundamus : ut dato nobis fidei

pfea^ur'iper 06 gentur> veraciter in> calore vel munere, ad martyrii jifts^dssiderium

* M. 1 06 amoris sui igne* succendat: ejusque imitatores

T 2AO e c ^ a ^' < l u ^ non s l um P ro su ^ gloria, verum

etiam pro exemplis eruditionis nostrae passi-

This sentence seems adopted from onem sustinuit. Et cui conferre dignatus est

the Roman Liturgv : cf. " quibus et. -11 -, IT i

inconfessionevirtutem.etinpassionein paSSlOne Virtutem, intercedendl pro nODlS

p^jr^p^^iSpfg'iL^ig^Ts^ibuat facultatem: et orationem, "quam prae-
M.29&C. cipere dignatus est, dicere sine cunctatione

permittat. Pater noster.

(Post Orationem Dominicam.) libera nos a
malo, omnipotens Deus : et tribue nobis sup-
plicibus tuis tarn promptum proChristo tuo

This expression was used of S. ad pa.tigT](1llTn . a.pJTrniTTl ; lit probemur, fiblf nOS

martyrio, ""ed^martyrium defuUsemartyrio, sed nobis otefuisse martyrium. Per.
JJ2^4 : ~ Sa0 ' Gal1 ' 349a M ' Moz ' (Benedictio Populi.) Deus, qui tuos Mar-
tyres ita vinxisti caritate, ut pro te etiam
mori cuperent, ne perirent : Amen.

Et beatum Stephanum in confessione ita
succendisti fide, ut imbrem lapidum non time-
ret : Amen.

Exaudi precem familise tuse amatoris inter
festa plaudentem : Amen.

Accedat ad te vox ilia intercedes Accedat ad te VOX ilia intCTQfidenS pro

rip p so p martyrto. orabatpr inimicis populo, proinimicis quaa orabat in ipso mar-

tyrio : Amen.

ut se obtinente, et te reimmerante, Ut sc obtinente, et te remunerante, per-
^^fubi U te pl cSMs ae a^e 1 r^'ipleVeniat illuc plebs adquisita per gratiam, ubi

rsrte^ado'ntht authority of the VA ipse pmstare digneris. _

prayer in the margin. The MS has (CollectlO pOSt EuCliariStiam.) DeUS,

gloriam, which has no doubt ongi- l . i v "i'i~"i "" i -T J

nated in the preceding yratiam. perenniS SaluS, beatitude in33StimablllS, da,

IN NATALE S. STJEPIIANI. 41

Omnibus tllis : Ut qui Sancta aC Gratias agimus, pomine, multipli-
t ', I, ...*-.. ,11- catis circa nos miserationibus tuis,

beata sumpserunt, et sancti j uglier et beati tiu i <& m\a tui natmtate nos

esse mereantur. Quod ipse prastore digneris.
(Consummatio Missa*.} Gratis agimus tibi,
Domme, Mmtiplicatis circa nos miserationibus tuis : qui zar.ibic Missal, the 27th of Deuem-
et Filii tui nativitate nos salvas. et martyris Stephani is ithc festival of s. John alone.

sustentas. Per Dominum nostrum Eliuin g$^ jMSth Century

VI- Kal. Januarii ordinatio cpisco-
patus Jacobi Apostoli Fratris Domi-
ni, et assumptio sancti Johannis
evangelistic. And so in the Greek
Miirtyrology, where the verses for

VI. MISSA IN NATALE APOSTOLOKUM '

T TOV trKVTO. rtZTViVKVTOS EV Aoyctl UM.Ktx.0.

JACOBI ET JOHANNIS. a The confusion between S. James

the son of Alphseus, and S. James
the son of Zebedee is remarkable. In
i'in "1 17,1 pnti nn i T)r>Tninir- ni>fff-\-i the Greek Menology, and in Mabil-

tio.] JMecuoms jjomimcas prsecia- lon , g M? . v tyi.oiogy the former is

teStimOnium, atque apOStollCEe COngregU,- clearly intended; in the present
... -i i --I j , i oftce, nianilestly the latter.

tionis admirabile ornamentuin, et evangelicae Eicctionis

veritatis coeleste prseconiiim, sanctosDei Apoa-

tolos et Martyi-es, Jacobum et Johannem, P _MB-

senti festivitate venerantes, fratres carissimi, r s Jacobum et Johannem,

T-. . -r-. . .. -,. aeprecemur : ut qui illis apostolatus

DommO aC DeO nOStl'O pariter SUppllCemUS : gratiam vel martyrii dedit eoronam,

ut qui eorum electionem vocatione su& prss- c^vu^^sLTauT^ 111 pcc "
sciit, nostram quoque* vocationem * munerum is T a ^ $' ot^'oTSS

SUa electione COnfirmet; donetque noblS timo- Goth., retaining even the order of the
.. . .-ii- , , T .A prayers, as will be sueii by the

ris sui perseverantiam, qui illis Apostolatus margin.

frrn+iim '-ITA! Mnvtwvii rlprlit pnvnmm PPT> The present prayer is remarkable

graiiam, vei iviaityiu aean coionam. j. er as being onc ?f tue very few ^. hi( . h
Dominum nostrum Jesum Christum Filium5 howtra(! S s ? fthe ? liraseolo si' intro -

dueed. byS. Augustine.

suum. _ _ ^MTToy'

t (Collectio sequitur.) Domine, qui beatis-b Tins is Mabuion's correction for
simis Apostolis tuis Jacobo et JoliannigloriamT i ~ ! '" os " ei;oca " < "' <; -
martyrii bibitione tui calicis prsedixisti ; ut et ' ..' 2 .4' % I _ . , . . .

n" 1 . - 1 /.i (Collectio.j Deus qui beatissimis

connrmares responsionem, c quam tides puraapostoiistuis Jacobo et Johanmgio-
protulerat ; et conferees virtutem, quam caritaa J

devota preesumpserat: hanc eorum passionis ^TjSJ^^nyS
memoriam Ecclesiam tuam sollemniter cele- d ; e s uff ragiis.-sac.Gau.ib.

.. -i i j. 3 -n. -j. c Compare S. Matt. 20. 22. which is

brantem placatus intende. Jrrosit, qusesumus, tiie Gospel tor tins day \\\ the sac.

commemoratio Sanctorum beatissimorum
obtinendum tuse miserationis auditum. Prosit s - Mark -
Apostolorum titulos recolere, ut majestatis
tuse aures oratio nostra valeat inclinare.
Prosit supplicare patrociniis, ut digneris ex-
audire suffragiis, Salvator mundi. Qui cum
teterno Patre.. et Spiritu Sancto vivis et regnas.

(Collectio post nomina.) Domine, quern (Pot nomina..) Domine, qucm
vocantem sancti Apostoli Jacobus et Jobannes vooantem sancti apostoii jacobus et
fide Integra sunt secuti; et quern se quentes Johannes fidc integl ' a sunt seeuli ' et
ex caritate integra sunt electi: ut mun diq uems(:< i uentcsc!iritatei n^s'--is"t
piscatores fierent, qxu profundi retia reliquis- c!c . tH ' * U1U " pi f. cat '' cs fic "" lt '

i .. f J- . + qui pvoluntli vctia vehquissent : auri-

seiit: axinbus percipe, qutesumus, orationembuaucix-ii.equresumusorationci.nios.
6

42 MISSALK GOT1IIGU3M.

tram, ut dum adsequi eomm facta nostram ; et tribue. ut dum apostolicos trium-

nnn possumus, implore saltim monita t j j. T i

s, mpore sam mona t j j. T i

.-sae. Gail. ib. phos admiramur et colimus, si adsequi eorum

The MS. like Sac. Gaii. speiis ufacta non possumus, implere saltem d monita
!,- see also above p. 31. contendamus. Quod ipse prsestare digneris,

qui cum Patre et Spiritu.

ad patent.) Domine (Collectio adpcicem.) Domine Beterne, cui
in sanctis Apostolis tuis Jacobo et Johanne

rum ille praecederet, iste praemitteret ; atque
ita inter utrumque grex consummaretur bea-
tus, ut omnium devotionem ille preecederet,
iste concluderet : miserere nostri, et exaudi
nos, et presta.: ut possimus prsedictorum
Martyrum tuorum Apostolorumque, vel illius
exemplo fidem tenere, qua coronatur ; vel
istius magisterio caritatem discere, quam doce-

c some correction is needed here. tur. Per Dominum nostrum Jcsum Christum

Filium tuum, qui tecum.

The beginning of this i.nmoiatio is (Immolatio Missoi.) Dignum et justum

,.rob:ibly borrowed from a Roman es t. Vei'6 83OUUm et lUStum CSt, UOS tlbi
source- cf. \cre aignum; Tuum est . J- i -r\

enimomne quod vmmus:-s. Leon, gratias agcre, vota pei'solvere, Domine sancte,

p. 102 and. vere dignum ; Teque in?, -i , -r-v /->

omni factm-a tua laudare miraw- Pater omnipotens, tetemc Deus. Quoniam

vivimus omnia opera tua; et in factura

crcatm-iB tu;e; qmate soium aueto- eorum te conlaudant et benedicunt omnes

rum et Dominum recognoscunt, et in .... -, , , /> ^

omni factura eorum te conlaudant Sanctl tui, qUOS pl'DSdestinastl COniOmieS fieri

" mnes sancti tui -" M ' imagini f Filii tui. In* quo exattatum est cornu

eorum, qui nomen ejus, quod est super
conformes fieri imaginis omne nomen, coram Regibus et Potestatibus

Filusui." , . -.' . O . .

, . -. . . .

* M. 108 J us SJecu ^ 1 voce lioera conntentes, ipsius
of Qui magnum uiud Unigeniti Domini Salvatoi'is exemplo per patibula poena-

. de persecutoribus suis et diabolo trium-

*

exstant beatissimi Apostoli et Martyres tui
Jacobus^et Johannes, quorum natalem hodie
vere dignum et celebramus ; obsecrantes misericordiam tuam,
atque omnipotens Deus: ut eorum
suffragantibus, preces nostras pro-

Dominuni nostrum. Qui est sanetp- pitius exaudias, per Dominum nostrum Jesum

rum omnium virtus et gloria, victoria /-,, . . TTT , -j. i i

miirtyrum ct corona, Pastor ovium Christum FlllUm tuum : qUIJ 6St Sanctorum

,1p^ omnium virtus et gloria, victoria martyrum
COYO > Pastor ovium, et Hostia sacerdo-
Angel;, ad . . .Sac. Gnii. p. ag+b. turn, redemptio Gentium, et propitiatio pecca-
1. 242torum. Ante cujus sacratissimam sedem
stant Angeli atque Archangeli ; et sine cessa-
tione proclamant, clicontes : Sanctus, Sanctus,
Sancttts.

IN NATALE APOSTOLORUM JACOBI ET .TOIIANNIS. 43

(Oollectio post Sanctus.) Hosanna in
excelsis. Vere sanctus, vere benedictus Do-

minUS nOSter JeSUS ChristllS FiliuS tuUS : qui cf. Deus, qui sancfcc mnrtyra! tu.-p

Sanctus in sanctis, promorte vitam, pro pffini ^^i^gSfeSS^ ^
gloriam, pro eonfessione victoriam p rge stareP a ^ s 2 ^ iecoronamtribuisti -- :vi - Gotl1 -
dignatus est. Ipse enim qui pridie.

(BenedlCtio populi.) DetlS, qui tuOS ApO- Deus qui tuos Apostolos pretiosa

stolos pretiosa Gentium lumina praparasti ;

dum Jacobum et Johannem ad

animas inter vasa Ecclesiae, candelabra fidei tuam mutari, quod unus

, T , , formavit, alter evangelizando eructa-

preetulisti : Amen. vit. Amen.

Da plebi tuse imitari, quod unus exorando, J^S^&i^rA

aliusdocendo formavit: Amen _ _ "^ToTum interventu, !, tnrba

FrUCtlficet in nOC pOpUlO. qUOd SeininaVltill iusr eficiaturdulccdine, super cuj us

. . , i i i A i TTI pectus carus Johannes accubuit pnu

iste verbo, plantavit ille martyrio. u t eorum amore. Amen.
interventu hec turba illius reficiatur dulce-
dine, supra cujus pectus carus Johannes
accubuit: Amen.

Quod ipse prsestare digneris, qui in Trini-
tate perfecta.

(Post Communionem.) Repleti, Domine,
Apostolorum celebritate tuorum, qusesumus :
ut te semper in eorum commemoratione laude-
mus, et tuam misericordiam, iisdem semper
deprecantibus, consequamur. Per Dominum.

lo Sequitur.) Apostolorum, qusesuniUS Beatorum Apostolorum, Domine,

reesrionnw

tate laetantes, sancta tua percepimus dona. Per Domi- tua sancti laitantes. Per. s. Leon.
num. p - 42 -

VII. MlSSA IN NATALE SANCTORUM
INPANTTJM.

\GollectioI] Deus, qui universam Eccle-
siam tuam pretiosorum* Martyrum tuorum* M. 199
virtutibus, velut quibusdam floribus coro-
nasti ; ut per triumphos tuorum testium, et
sollemnitatum gloriam et devotionum ex-
empla susciperes : sicut in hoc die, quo pro
Domino nostro Jesu Chi'isto Infantum inno-
centiam extollis usque ad merita passionum.
Feliciter pro Christo mortui sunt; sed feli-
cius cum eodem in seternitate victuri : qui
ad hoc tantiim per humanam infirmitatem
nati sunt ad serumnam, ut per Dei gratiam
nascerentur martyres ad covonam. Prcesta,
omnipotens Deus, in hac sollemnitate diei
6*

44 MISS ALB GOTHICUM.

Dens oivmipoU'iitie nc bcnignitatis:

ihujus: ut sicut illis dedisti palmas victori* ;
s ita noDis quoque consortium tribuas sempiter-
fiiios sues: que proferebat num . Per Dominum nostrum Jesum Chris-

ex dolore luL-tum: nollet ex conso- T-I-T i i /

latione solatium: que licet yideretur tUm .TlllUm tuUBTl : qUI teCUDl TlVlt.

(Collectio sequitur.) Deus omnipotent!*
benignitatis, Deus^misericordiaj atque pie-

tcntibuset universe plebi istius loci: tatis, GUI Betllleemiticse pleM, aC
ut sic habeant ex sancte vite con- . . . . ." . TI

viTsatione palmam: sicut habueruntClVltatl pl'O tempOrallDUS erUimilS

tribuisti : ut Rachel" sancta plorans
- suos > <! UEe praferebat ex dolore luctum,

Deumommpotcutem"'oremus, qui nollet ex COnSOlatione Solatium '. qU33 b licet
Bethlemiticaj plebi ac Dominican civi- -i. -i I--PI

tati pro teraporalibus rorumnis gau- Vlderetur QC prBBSCntl intantum
dia ceterna tribuit, ut Rachel sancta J.-J. j. j. nrnpT1 'kpn+fi rip

plorans, qua; profcrebat ex dolore COUTiei rita, erat tauieil DCaia ae

^ u ^ M ^ e ^Sto 1 ?S jS:P er P etuitate secura.^ Da cunctis, Domine, in

sente intantum amissionc conterriti, hoc loCO CODSistentibuS, et UlliverSSe plebi
erat tamen de martvrii beata perpe- . .. T. 1-11 i I_L

tuitate secura. S. Gall. 293. eod. die. IStlUS 10C1 ! Ut SIC habeant 6X SanCtSB VltlB

palmam, sicut habuerunt par-
. ex passione victoriam Per Dominum

by its continued use to later nostrum J esum Christum Fihum tuum : qui

times, and from which the Gallican , ,

services have in some degree been tGCUm VlVlt.

spared by being so early set aside. (Collectio post nomina.) DeUS, qui id

1 ^? e MS has Rachici. J 43 quod per infantiam videtur exiffuum. magnum

>> The Edd. have quia, but qua:, which ^ . f . . e ,.' n & , A

is supported by both authorities in the iacis csse per mei'ita : qui primordia adventus
ISuowinTword^Mt"!^^^'^^^ triumphis glorificas parvulorum : prius eos
""S^SSc^ptSo tuo nominiPassionis inartyrio, quam sstatis provehis

consecrato per consimilis gratie ad-i ncreme ntO. Felix HlOrS 60rum, et beatificail-
mirationem mentorum simihum dig- ^ -. . . . . ...

nitatem:ut ad hanc sanctorum infan- da COndltlO ! per quam 618 COntlgltut SSBVltiam

e"fsempe^afAme d -crudelissimi Herodis devicerint triumphando;
^e^t p P a^S e th1s P 1;nish P co C S et Christum mererentitr in prsemio. Da hxiic
is the same as one in s. Gai. p. agsb. p p u l tuo nomini consecrato, per consimilis

It will he observed that in the text ^ -t, .'-... -, -T

tiie coiicctio ad pacem is wanting. gratiEe admirationem, c mentorum similium
nTn| a lnl! h jio^r:L a dignitatem: tit qui hanc sanctorum infantum
fK^of^'i^SSrfSJdfestdTitatem pro honore nominis tui celebrant;
tl !l t "'^2 t ? onc -., . v ., ad ipsorum infantum beatitudinem profectu

c The JIS has admiratione. Mabil- ,,,. r TJ^T- L

ion's plausible con-ection is artminw-ndei semper ascendant. Quod ipse prsestare

trationem, but the text is supported -i- _ r __ T ^_ . ;
by M. Moz. as quoted in the margin, UIgneriS, qui.

t |^r^totrfJrpS 6 ; (I^^olatio Mi8*a.) ^IK&nm et justum
ut plow ... divide creduiitatis in- est. Vere dijmum et iustum est, nos tibi

fundatur affectus, ut ejus adminis- , V . J . . TN

tratione firmentur, qui martyris me- Semper et tlbique gl'atiaS agere, Domine

^iL i? thStatort^,unfi sancte, Pater omnipotens, ceterne Deus, pro
m?;we 3 K raJe! clercil '" byalikead " nis prsBcipue, quorum hodierno die annua
.1 Part of this immoiatio is taken, as festivitate recolentes memoriam passionis

Vezzosi points out. from a sermon as- , . ^ TT T . n i i

cribed to s. Au-ustine(t.5ap P .sc>i-m. celebramus : quos" Herodianus satelles lactan-
I * matrum uberibus abstraxit. Qui jure

'5^ dicuntur martyrum flores, qui in medio frigore
vi-iut primas erumpentes Eceiesiae infidelitatis exorti, velut primas erumpentcs

Renimas, quacdam persecutioms pru- -n i -i ,..*.

ina decoxit." * j^/j- Jicclesise genimas quaedam persecutioms pruma

oThe reference is to the hymn of discussit,rutilante fonte in Bethlehem civitate. f

Prudcntius: -

IN NATALE SANCTORUM INFANTUM. 45

Infantes enim quias setate loqui non poterant, saivete flores Martyrum,

1 j T\ i i, i j. Quos lucis ipso in llmine

laudem Domini cum gauclio " resonabant. cimsti insecutor sustuiit,
Oceisi predicant, quod vivi non poterant. CeMon ^H^i.^.
Loquuntur sanguine, quod lingua nequiverunt. f y? zz - has dvitatem.

/i i T, i . i i -i i Vere dignum et justum est omni-

Oontulit nis martyrium laudem, quibus abne-potens Deus, per chnstum Domi-
gaverat lingua sermonem. Pnemittit infantes L"heL U m ' dStatTK^lS
Infans Christus ad ccelos; transmittit nova ^^^" JS^ra^iaad
exenia Patri ; primitias exhibet Genitori occisi pradicabant quod vm nequi-

, '. r , TT T i verant loquentes: Infans Clmstus

parvulorum prima martyria, Jlerodis scelere transmittit ad

perpetrata. Prestat hostis corpori, dum ^h

nocet: beneficium tribuit, dum occidit : mori-f^f

endo vivitur, cadendo resurgitur, victoria per h Mabiiion suggests giadio.

interitum comprobatur. Pro his ergo bene-

ficiis et pro prsesenti sollemnitate immensas , If sincmm . of R neims had been

pietati tuse gratias referentes potius, quam ncquiiinted with tins immoiatio, the

r . & i- i- j. A i work o f his own Church, he might

rependenteS, CUm SanctlS AngellS et ArcJl- not have been so ready to accuse the

angelis, qui Unum te Deum dominantem, Stot^rie^

distinctum, nee divisum; Trinum, nee tripli- f fl m - .

cem; 1 Solum. nee solitarium, consent lauda-* 6 Mozaraoic Missai; "Una

,. . o . . n i nitas. Tnna majestas. datura in-

niUS VOC6, dlCenteS : SanctuS, SanctuS, SanCTOS. separaMlis: persona individua. Deus

(Benedict Populi.) Deus, qui tibi con-
secrasti primitias Martyrum ab

parvulorum : Amen. confitemur: et trinum personaliter

J.-0, . s .., . , ,. . e nunciaraus.-PatremetFiliumet Spi-

jEt prms tibi coaptasti in confessione mtan- ntum sanctum. Quiinu
tiam, quam lingua solveretur in verba : Amen. Jf* in trino unus
_ Concede plebem tuam innocentem per gra-

tiam, etsi non Sint tempore 3 " Sanguine filSO ponsecrasti primitias martj-rum ab

... x innocenna parvulorum. Amen.

martyria: Amen. Serveturhicpppuluspurgatusbap-

Servetur hie populus purgatus baptismate, **" 1 iu '

qui tibi placitam fecisti innocentiam per cruo-

Amen. perfusi rore sanguinis, gloriantur in

-r-r, .-. . . , j , perpetuum. Amen.

Ut illic suo interventu grex accedat per Quod i psc praatare, &c.-Bcned.
lavacrum, ubi felices parvuli perfusi rore i Tj, eod ( . p - 6z6 -
sanguinis gloriantur : Amen. _ J ^ 44 gather ^ ^

Per Dominum nostrum JeSUm (JhriStum Muisa is of later date than the Tenth

Filium tuiun : qui tecum vivit et regnat.

a The title cf this Missa shows that
it is not of very early date. The ist

VIII. ORDO MISS^E IN CIRCUMCISIONE ^^^SS^yw^f

DOMINI NOSTRI JEST! CHRISTI. a Ambrose, S. Augustine, S. Maximus,

and others whose seimons for this

festival are still extant, make no

f 'Pvrvfn-ttn 1 nirria-fn "nnTninn Tiost.vn mil mention of the Circumcision; and the

\j.r(Kjano.\ v^nnsto jjommo nuhuu, <iui case is the same with Amalarius and
pro nobis dignatus est carne nasci, lege cir- JBcroI s us - it would seem that the

T . O. . . . ' J.A P re sent name and celebration had

CUmCldl, flumine baptizan ; in naC OCtaVa their origin in France, were thiyice
__^j.:..:j.-j.:_ _____ .1:. _..A :_ __ :::: adopted in Italy, and so passed into

mam affi voluit, fratres carissimi, humiliter p uncil of Tours, A. D. 580. "Et

& , i -n i i hora octavn inipsis.calendis circuin-

deprecemur: ut intra J^cclesise uterum noscisionisjiissaDeopropitioci-iei)rata.'

46 MISSALB GOTHICUM.

viventes quotidie recreatione parturiat, quous-
que in nobis sua forma, in qua perfect seta-
tis plenitudinem teneamus, appareat. Cordis
* M. 2O I nostri proeputia, quas gentilibus* vitiis excre-
verunt, non ferro, sed spiritu circumcidat :
donee carnali incremento, facinoribus amputa-
tis, hoc solum in natura nostra faciat vivere,
quod sibi et servire valeat et placere. Quod
ipse praestare dignetur, qui cum Patre et
Spiritu Sancto vivit et regnat.

(Collectio sequitur.) . Sancte, omnipotens,
seterne Deus, tu nos convertens vivifica : et
quos error Gentilitatis involvit, agnitionis

b Another singular reference to the tute munUS absolvat, Ut aCuleO mortis Cxtincto, 1 *
Tc mm . see above p. ,7 ^^ vivificemur oracu l ig . u t gi cu t per

innrmitatem carais, servivimus injustitiaa et
iniquitati ; ita mine liberati . peccatis, servia-

o There is a reference to Rom. 6. 19 vy.,,0 in+i+i.-n in onnn+ifif i-firmA PpvTlnmirmm

sicut enim exhibuistis membra ves- mus jusutize in sancuncatione. rei Jjominuni

tra servire immunditia; ct iniiiuituti nostrum JeSUHl Christum Filium tuUHl.

ad iniquitatem, ita nunc exhibete . \.TI-

membra vestra servire justice in (CollectlO pOSt nOmmCl.) AUOltlS nomini-

wmtf ^Tu^lrStr read bus offerentum, fratres dilectissimi, Christum

sanctificationem in the accusative. D onl imiHl depl'ecemur : ut SlCUt pro 6JUS

Circumcisione carnali sollemnia celebramus ;

ita spiritaliuni nequitiarum inlusione deA r icta

Itetemur : prsestante pietate sua, ut hsec sacri-

cf. ut ncccptio benedicti corporis, fl c i a s i c yiventibus proficiant ad eraendationem,

et sacri pocuh pRehbata commuiuo .T,, ,. -ii. n -r>

opituietur ad requiem,- vi-ut detunctis opitulentur ad requiem. rev
ad Salutem - J1 - Dominum nostrum Jesum Christum Filium
suum, secum viventem, semperque regnantem
in imitate Spiritus Sancti in steculasasculorum.
(Collectio ad pacem.) Deus qui magis
circumcisionem cordis quam coi-poris diligis :
et non admittis inductam per literam prseputii
circumcisionem, sed fidei, innexana cum boho
opere, caritatem. Tu nostras aures deseca,
ne audiant sanguinem ; corda, ne teneant
dolum ; oculos, ne invadant alienum. Tu in
f T. 245 t manibus succide, quod polluit ; in pedibus,
quod ad malum currit; in prseputiis, quod
carnalia concupiscit. Tu incide, quod laniat ;
ead afecindc.prjgc^g^ quod vulnerat ; abscide, d quod lace-
rat ; excide, quod scandala incrementat : ut
amputate f'acinore, sola in nos valeat caritas
propagari. Per Dominum nostrum Jesum

Vere dijnum et justum est, a>quum Christum Filium tuiim.

^^"^^^om^'Se^r (Immolatio.) Dignum et justum est. Vei-e
omnipotens, teteme DI-US: Et te -Bquam et justum est. nos tibi gi'.itias agerc, teque bene-
rSi,WS te"us. et moveMicere in omni temporc, omnipotens, atone Deus; quia
mur, i-t suiiuis. Et nuihiin tempus, in te vivjmus, movemiu 1 , et sumus : et nullum tempus.

IN CIRCUMCISIONE DOMINI. 47

nullumque momentum est, quo a beneficiis pietatis tuaa nuiiumquc momentum cst, quod a
vacuum ti-ansigamus. E His autem diebus, quos variis ****$** ^"^nn
sollemmtatum causis, salutanum nobis operum tuprum et ca usis, saiutarium nobis operum tuo-
munerum memoria signavit. vel innovante Isetitia prse- ru m et muncrum memoria prsescntis

... ,.. , i- i i T-II vjtae tempora exornat- Unde et nos

tenti gaudn vel permanentis bom tempus agnoscimus. Et m innovante isetitiaprateriti gaudii,

TYirm+prpn AYnl-Hrnno nTiwirisj- rmifl siipn-f in vel permanentis boni tempus ag-
propierea eXUroamUS UDeriUS . quid SICUO 1H noscentes, indefessas Majestati tuas

recens gaudium, de venerabilis gratise recorda- ?' ate - s exsolrimus - * cimstum

. . . ' -_.,. , ,P ,,, -. Dommum nostrum.- S. Greg. p. 26 ;

tione reviviscimus. Unde nodiernum* diem S, M. Ambros. 1. 1. 318 in Dom. 3 post

die salutiferi Natalis octavum, legitima Do-

mini secundum carnem geniti circumcisione

sipmatum, ordinata commemoratione recolen- "^erfus, quia sdmus in

; ' . . . .. ,, diem salutans fieri natalis ocavum

teS, SacrmClUm paCIS in VOtlS SOllenmibuS legitimum Domini secundum unr-

lionoramus, et tantse dignationis opus

Domini Altissimi pia humilitate veneramur.

Qui sicut mortalitatem nostram adsumpsit. ut ut ; iostr * eer cedi f cutero . t .q uia P i -

^ . , , , t A "niversitate humam generis Salvator

mortem consumeret : ita et jugum legis m sua advenerat. Quem laud. s. Gaii. p.
carne suscepit, ut juguin diaboli a nostra * 3 Tyf d 'oQo
cervice discuteret. Circumcisus est in carne ^omlne Jesu christe qu i mortaii-
corporis nostri; ut nos per verbum Spiritus tatis hominem sic assmnpsisti : ut

.*-. -. .. \ . A , mortem nostram consumeres. Sic

SU1 in COrde purgatl, Sine CamiS VUlnere jugumlegis in tua carne suscepisti:

circumcideremur in spiritu: ut utrique sexui
proficeret circumcisio spiritalis ; quia pro
universitate generis humani Salvator advene- ficeret circumcisio spmtuaiis: cum

, TT -, , . .exvirginitategenitricisipsetanquam

rat. Unde Utrumque SeXUm SaCVamentum r Sponsus procederes: et utrumque

Incarnationis amplexus est, suscipiens virum,
natus ex femina. _ Quamobrem, Domine, sacri-

ficiUni Cll'CUmClSlOnis SOllemnitate VOtiva pro diem solemnitate votiva nobis prose-

, , , , T T ., n> quentibus : or.itiones supplicum pla-

nOStrse SetemitatlS gaudlO SUppllClter ofFeren-catusexaudias: etofferentlum sal-ri-

tes, plaeido dignare conspectu conspicere, et
ofFerentium preces placatus exaudi, per 9^-
turn Dominum nostrum. Per quern maiesta- J r - Moz - P- 54- 49 eodem die.

,1 ijj.il- 'Tlus seems meant for sacmmento,

tem tuam laudant Angell. as there is such constant confusioii

(Post Sanctus.) Ver^ Sanctus, verS bene- '%Ktf3$fagF " Ie aL ' cu '
dictus Dominus noster Jesus Christus Filius
tuus : qui venit quserere et salvum facere
quod perierat. Ipse enim pridie quam.

( Post Secreta.) Usso nos, Domine, insti- R?^." 1 . l rii le ff itima see al)OVB M.

tllta et prsecepta retinenteS, SUppliciter Ol'a- 'A Besides the passages referred to in
i-V re j. ^ T tlle ln( lex under the word trans-

mus, uti hoc sacnficmm suscipere, et benedi-/o>-ma<>, see 11.110^69.23,- 267. 28;
cere, et sanctificare digneris : ut fiat nobis A *' ' 34S - 9 s -

eucharistia le;itima g in tuoFiliique tui nomi- ,-

, . .. A ... . f L .. Wiiil of. HIEC igitur prsecopta servantes.

ne et bpirituS oanctl, in tranSIOrmatlOnem h sacrosnncta munera nostra; salutis

i T-i i^k i - T offeidmus, obsecrantes : ut immittere

corporis acj sangumis Domini Dei nostri Jesu digneris spiritum tuum sanctum s u -

TTnirrATiifi -fni Per mi Am nmnio m.aoc. Per hiEC solltmnia ; ut fiat nobis legi-

unigeniti tui. rei quern omnia creas, tima Eucharistia in tuo, Fuuque tui

,
creata benedicis, benedicta sanctificas, et ? omm .?' et Spmtus-sancti, m

n , i TN m . . formatione corporis ac sanguiuis

n , i TN m . . crri ac

sanctmcata largms, Deus, qui in Tnmtate D 9 mini n . ostri Jesu Ch "s

,1 i A . j . i , tui, edentibus nobis vitam iptprmm

pertecta vivis et regnas in ssecula sseculorum. rcgnumquc pei-|.ctuum coniatm-a w!
(Ante Orationem Dominicam.) Omnipoten- Golh^yk" ' 1>lslim Dominum - M -
torn scmpiternum Dominum dcprccomur : ut qui in Omnipoteus scmpiti-mc Dens, quin

4-8 1I1SSALE GOTHICUM.

in Domini nostri .Tesu Christ! Fiiii Domini nostri Jesu Christi circumcisione tribuifc totius
Hnn*' ! f ^ te trib " is ' i totius ruli -religionis initium perfectionemque constare ; det nobis in

gioms imtmm periectionemque eon- ,. r . . ,^,. , ,. ,'

stare: da nobis, quorum us, in ejus e j us portione censen, in quo totius salutis humaniB per-

Fm^ c ?u s m;na^sis?h" s per.- sfectio summa consistit : et orationem, quam nos
s. Leon. p. 150 s. Greg. p. 9. it Am- Dominus noster edocuit, cum fiducia dicere

bros. t. i. p. 446. It should be ob- , -r> j. j.

sen-id that in nil the Roman service- pemilttat. 1 at6F nOStei'.

N^tjfto'^ich^orH^suu: (Post Orationem Dommicam.) Libera nos

ablL '- .. a malo omnipotens * Deus, et preesta, ut incisa

M. 203 mo le facinorum, sola in nos proficiant incre-

menta virtutum. Per Dominum nostrum

Jesum Christum Filium tuuin.

(Benedictio Populi.) Deus rerum omnium
rector et conditor, qui omnia quse a te facta
sunt. maj estate imples, scientia ordinas, pie-
tate custodis : Amen.

Respicere dignare hos populos tuos, qui per
nostri oris officium benedictionum tuarum
dona desiderant : Amen.

Reple eos tuse scientia voluntatis : ut in
omnibus mandatorum imperio pise venerationis
famulentur omcio. Amen.
!A plain reference to the supersti- Averte ab bis inlionesta et tui'pia libidinum

lion of Die evil eye, so prevalent 1 , 1 ,_'U 1 ,_ AvATfA innnnrlntj pt nrvYiaa nn-pnm'iim
from the 6th to the loth centuries in P 1 D1 a - -A-VCrte J OCUnaaS Ct nOXiaS CO1 pOl UH1

^ra'"-' 6 - , voluptates. Averte invidiam, 1 tuis benenciis et

j 1. 247 jjonis omnibus inimicam : Amen.
tias, ^aefccitTos pa"ic t ksS'ct Ut in omni patientia et longanimitate cres-

poculo spiritali. M. Goth. p. soob. ppn-fpc 5 to vnpn+i *>rl Pitrp-rn + rp+prni In-minie

k . EOS quos sanguinis tui effusionc centes, a w vocau aa rat.rem j seterni mmims,
i. M. Goth. p. 256b. credi- transeant in reo'num hereditariee claritatis.

mus in hac eontractione corporis et
uifusione tui sanguinis nos esse re- Amen.

i P se P r 3estare digneris, qui cum Patre
^r [ sanguiniseffusionem.-M.Mo Z . P . et ^iriiu Sancto vivis et regnas in ssBcula

1 We should probably read colloeari. SSBCulorum . Amen .

Omnipoteus sempiterne Deus, mi- /si JT . j/-f \ T. f ,

sericordiam tuarn supplices exora- (ColieCtlO pOSt (jOminUniOn&m.) Kefectl ]

li cibo, et ccelesti poculo reparati, omni-

. ven ' am ~ S 'P otentem Deum, fratres carissimi, depre-

.v This Benediction, according toMa- ce mur : ut qui nos corporis sui participatione

billon's conjecture belongs to a Missa ..',. \. -. . , x "

ad prohu>endumabidoiis,wiu<ih \\-uset sanguinis etiusione K redemit ; in requiem
l sempiternam j ubeat conlocare. * Per Dominum

nostrum Jesum Christum Filium suum.

with that title (some of the lessons (GollectlO sequitur.) Misericovdiam tuain. Do-

relatin^ to the Circumeision and , v ,. -* ' . * .

others to abstaining from idolatry) it mine supplices exoramus : ut hoc tuum sacramentum
would rather seem to be for the Sun- non s it nobis reatus ad poenam ; sed fiat intorcessio

ai ! VeiLosi fn^S'edUio^tmp"" salutaris ad veniam. Quod ipse prtestarc digneris.

that something is wanting here. But,

as it does not appear that a leaf of the ,_ 7 . . ,

MS has been lost, or that any part has ( Jleneu/lCtlO. ) ..........

hec'ome illegible, we would rather

suggest that this Benediction belongs ...............

^tu^t^Mf Sl^ Benedicat vos Dominus omnipotens ; et per
Kunedicat vos omnipotens Deus, utabundantiam misei'icovdias sua3 cor vestriuu

per abundantiam misericordiiu siuc ,._(, .,,, a j. .

cor vustrum uurroburet. Amen. COlllODOiet.

IN'' -CIRCUMCISIONS DOMINI. 49

Mentem sanctificet, vitam amplificet, casti- Mcntom sanctificet, vitam
moniam decoret, atque sensus vestros in bonis fleet, castimoniam decoret, atque

Semper aedlficet : Amen sensus vestros in bonis operibus sem-

Prospera tribuat, pacem concedat, salutemP er edificet: prospem tribuat ;pa-

conferat, quietem nutriat, caritatem muniat; 06 " 1 / ""^' a ' e ?

, ., T -i T , i . i . . quietem nutriat ; caritatem umat ; et

et ab Omnibus diabollClS et llumaniS inSldllSab omnibus diabolicis et liumanis
SUa VOS Semper protectione et Virtute defen-">s'dssua semper vosproteetioneet

dat: Amen. virtute dofend!lt - Amen -

Et ita devotionem vestram placatus semper Et ita devotionem vestram P ia-
suscipiat; ut qusecumque ab eo postulaveritis, catus sem P er suscipiat; ut quteque
clementer concedat: Amen. _ _ 2"I^trS^

Auferat Omma mala, qiiae* geSSlStlS : etsistis;et tribuat gratiam quam sem-

tribuat gratiam, quam rogastis : Amen. p--r rogatis. Amen.

Per Dominum nostrum Jesum

SUUm. Pentec.

cf. Abstergat propitius mala omnia
quce gessistis ; et tribuat veniam
quam ab eo depossitis: Amen. 31.
JIoz. p. 82. 101.

ix. INCIPIUNT PR^EFATIONES CUM COLLEC- e f s ^^t tritot^atia^' a qu q am

TIONIBUS a IN VlGILIIS EPIPHANLE^ ab eo de'poscitis. Arac'n.-ib.'p. 447-

59-
* M 2OA

(Prcefatio.) Miraculorum primordia, quae a pr ^ ta , ^collection, sis.
Dominus noster Jesus Christus proferre in ad- .' The . Gaiiican service-books seem

. ,. * invariably to read Bpmpnania or

sumptaB carms novitate dignatus est, rratres Ephyfamu.

carissimi, debita exultatione veneremur : quia

dum se Deum intra humana viscera proferebat,

jam de salutis nostrse absolutione tractabat.

Homo est utique invitatus ad nuptias; et quod

in nuptiis protulit, Deum probavit. Cujus prae-

conia nee inter ipsa quidem virtutum possumus

rudimenta depromere : sed dum tantarum

rerum stupescimus eloriam, temeritatem c pro- a correction of Mabuion's for teme-

,, i i j- i- TT M- ritatis.

ferendae laudis mgredimur. Humih ergo ora-

tione poscamus, ut per ipsum ad vitam aeternam

nobis tribuatur ingressiis, cujus nativitatis

lumine orbisinlustratusestuniversus.t Quodf T. 248

ipse praestare dignetur, qui in Trinitate per-

fecta vivit etregnat in ssecula saeculorum.

(Collectio sequitur.) Omnipotens et miseri-
cors Deus, plebi tuae suppliciter exoranti pia
benignitate responde, quam cernis in hoc die
fideli devotione gaudere: quo Dominus ac
Deus noster, vera humilitate suscepta, sic
servilem formam misericorditer ostendit in
sseculo, ut divinam potentiam suam mirabiliter
monstraret in ccelo. Qui enim pro nobis puer
parvulus fuit, ipse ad se Magos officio stellae
praeeuntis adduxit. Obsecramus itaque, Do-
mine, clementiam tuam, ut sicut illis dedisti

7

50 MISSALE GOTHICUir,

Christum tuum verum Deum in vera carne
cognoscere : sic omnes fideles tuos, quos
materno sinu sancta gestat Ecclesia, in pras-
sentitempore protegas invictse virtutis auxilio,
et in futuro facias regni coelestis adipisci
munere sempiterno. Per ipsum Dominum
nostram Jesum Christum Filium tuum : qui
tecum beatus vivit.

(Prcefatio.) Omnipotentem Dominum, fra-
tres cai'issimi, et Jesum Christum Filium ejus
et Salvatorem nostrum, qui tantis virtutibus
se manifestavit in terris, et multa mirabilia
demonstravit in populis, universi summis pre-
cibus deprecemur : ut qui infirmos curavit, et
mortuos suscitavit : leprosos mundavit, esecos
inluminavit : et de quinque panibus, et duobus
piscibus quinque millia hominum satiavit : ut
qui hsec operatus est in terris, nobis quoque
* M 205 propitius adesse * dignetur in cunctis delictis,
Salvator mundi, qui cum seterno Patre vivit
et regnat.

Omnipotens sempitenie Deus, fide- (Collectio sequitur.) Omnipotens sempiterne
Hum splendor animal-urn, qui hanc j) eus mundi creator et rector, qui liunc superventuKB
^^^^^^^^^^aa^^ diem elections Gentium primitiis conse-
gioria tua, et subditis tibi populis per crasti : imple mundum gloria tua, et subditis tibi populis

s"^r n J|.7!i a 6 PPai;e0laritatCm " Per '~P erluminis tui lumen 'i appare: ut salutare tuum nova

Concede nobis, omnipotens Deus, coelorum claritate mirabile nostris semper innovandis

mir^t^uSSemmrdi'no-Cordibus oriator. Per Dominum nostrum Jesum Chris-

dierna festivitate processit, nostris tum J! ilium, qui tecum V1TO et regnat.

p-L^re n a di pam e 11o^uitrt! U s: (PrcB/atio.) Deum omnipotentem, qui nobis
197- . , huius noctis festivitatem indulsit, fratres

d"Luminis tui lumen" i.e. the Son >. . . - - '

of God, who is "Light of Light." carissimi, deprecemur, ut det nobis etiam

munditiam cordis : ut sicut Magi, stella prse-
eunte, Dominum Jesum Christum invenerunt,
et optata consecuti sunt gaudia, atque apertis
thesauris suis, obtulerunt ei rnunera, aurum,
thus, et myrrham : ita et nos famuli sui,
ejusdem Salvatoris nostri auxilio prsemoniti,
terram proniissionis mereamur ingredi ; ut
gaudeamus nos seterna regni ccelestis posses-
sione ditari. Per Dominum nostrum Jesum
Christum Filium suum, secum viventem sem-
perque regnantem.

Omnipotens sempiterne Deus, qui (Collectio sequitur.) Deus, qui Verbi tui incarna-
VerW tui incarnationem praciari tionem praeclavi testimonio sideris indicasti; quodvidentes
dVntes^agioSs'mfOestatontuamMagi, oblatis majestatem tuam muneribus adorarunt :
munwibus adorarunt: Concede, ut conce{ j e u t semper in mentibus nostris tuje appareat
^ZTsleUa^sthr^ernolter in *&**&* notitia,' ac noster in tua sit confessione thesaurus,
ait confessione thesaurus. Per. S. Per Dominum nostrum Jesum Christum Filium tuum.

et&'jis. The reading steiia ,<o- (Prafat'to.) Omnipotentem sempiternum

titia; would seem better.

VlGILIIS EPIPHANLE.

Dominum, cujus non minor est misericordia, 4- .

quam potestas; qui licet JBStimatione Operum 'There is something wrong here

universorum operum suorum vicerit ; f

tamen suorum operum majmitudinem nictate transcendsthecom P rehensionol ' Hia

... ... , i -r rn , T-I-T creatures, (operum) yet His mercy in

VlClt, mittendo s nODlS JeSUm Christum Filium sending Jesus Christ, surpasses even

suum Dominum nostrum, cujus et onus levee '^k. 5102.329.61

est et jugum suave : h virginali utero procre- h Com P ari! Matthew u. 3 o.

atus ad hoc tradidit nobis salutis jugum, ut

omnes nos exaltaret in regnum : fratres

dilectissimi, supplici oratione precemur, ut

expellat de sensibus nostris pravse cogitationis

obscuritatem : ut nullis deinceps peccatorum

fuscemur maculis, quibus jubar suae splenduit

caritatis. * Per Dominum nostrum Jesuin ' p crhaps rather ciaritatu.

Christum Filiuni suum : qui secum.

(Collectio sequitur.) Exaudi nos, salutaris
noster, et hanc annuam sollemnitatis nostrse
devotionem dignanter suscipe : ut sicut Magis
ad ostensionem salutaris vise refulsit stella ; * * M. 206
ita nostris mentibus per gratiam, tui muneris
lumen infundas : ut possimus in viam veritatis
confidenter, J te protegente, incedere. Per Do-
minum nostrum Jesum Christum Filium tuum.

(Prcefatio.) Narrantes laudes Domini, et_ cf -. p il 'n 78.4" Narrantes

i ,. ' i ! f ' r i Domini et virtutes ejus, et mirabilia

potentias et mirabilia, quse fecit, fratres cans- ejus qme fecit. The substitution of

simi, cum ante conspectum populi sui mw

divideret, lumen prsetenderet, ignem prseferret, in loc -

coeli januas aperiret, panem angelicum mini-

straret ; rogemus, uti quoque nobis similibus

virtutum suarum circumdet excubiis : ne vel

sseculi hujus fluctus obvolvat, vel incertum

vitsB cursum iter teneat, vel ignorantise nox

fidei inluminatione deficiat, vel coeli aditus

orationi non pateat, vel panis vivus vitam, se

negando, non prsebeat: sed in redemptionem

adquisitionis, atque in laudem glorise suse, u The reference is to Eph. 1. 14.

quod tribuit senigmate, tribuat veritati. ra Per m Ought it not to be,

Dominum nostrum Jesum Christum Filium

suum, qui vivit et regnat.

(Collectio sequitur.) Operum tuorum,
Deus, quantum miranda potentia, tantum
magis est gratia diligenda. Tuo namque
imperio stella Magis ducatum prsebuit, et
usque ad Christum certa itineris directione
perduxit: cujus humanitas vera sic fuit in
carne, ut vera niajestas resplenderet in opere.
Infans enim astris f'amulantibus ostenditur :
et a Magis parvulus adoratur. Qusesiunus

52 MISSALE GOT1IICUM.

ergo, Domine, ut etiam nostros errores miseri-
corditer corrigas ; et ad veritatis tuse salutife-
ram visionem, prsecedente nos tuse miserationis
inluminatione, perducas. Per Dominum nos-
trum Jesum Christum Filium tuum.

Deum qui sanctificavit Jordanis (PrCB/atio.) Deum, Qui Sanctificavit Jor-
Huunta, benedixit conjuiria nuptialia, j /j , ' , j'-j_ , T

fratrescarissimi,depreeemur,utcujusdanis lluenta, benedixit conjugia nuptialium,

miracula annuls recolimus vicibus,j> j. r -_ po-pjaai-mi rlpnrppprmiT' ut miiria-r mi
sola ejus gratia mereamur indul- IraT<res CaTlBSimi, deprecemur . MTj CUJUS J mi-

gentiaui peccatorum s. Gai. p. 2g6b. racula annuls recolimus vicibus ; sola ejus
T * 2 5 gratia mereamur indulgentiam peccatorum.
Quod ipse prsestare dignetur ; qui cum Patre
et Spiritu Sancto vivit et regnat.

This prayer is evidently corrupt. (ColleCtlO Seqilitur.) Exaudi HOS, Domine,

in hujus sollemnitatis excubias, et qusesumus :
ut plebis hujus corda in tuis mirabilibus
sacratas tibi excubias celebrantibus, benignus
adesse digneris: et qui Jordanis sanctificare
dignatus es aquas; nos quoque tibi sanctos
et immaculatos sistere facias. Qui cum
Patre et Spiritu Sancto vivis et regnas.

* M. 207 * x - MISSA IN ViaiLiis

It is somewhat remarkable that in

(Prafatio.) Incori-uptarum naturarum be-
Dominum ac Deum nostrum, fra-

y. The Mozarnbic clearly ai- tres carissimi, deprecemur i ut nos in Epi-

ludes to it in the Sacrincmm of the T . -, . '-..... -.. * -,

Eve; "Vos, qui transituri estjs jor-pnanie, id est, mamtestationis susB diem, ad
fapSusfquoffe^uTn^nTeH^sacram excubiaimm sollemnitatem collectos,
^taM^toM?;S t ? lesfeciat . |l ui inlustrationem incarnationis

turn induistis, alleluia. This was de- 61 US, Tel nativitatem CX Virffine, Vel baptis-
noimced as an abuse by Himerius of ITT i t -i iA

Tarragona to s. Damasusi and wasmum apud Jordanem, vel mirabile apud Cana

abolished by the Council of Gerona. } - ^otra tjnlntp nrprliTTm<3 fintrnn

The case was the same in Africa, bl a UUnl P IU "OhWa SaiUie CreOLUlUS lat/TiUlU,

and in the north of it:.iy. it long nos t ro i n nobis opere demonstremus : ut bene-

Imgered on in France, for we find it . . f ,

forbidden, except in case of necessity fiClOrum immenSltatem nOSU'lS COnteSSlOniDUS

bv the 2dth Canon of tlie Council i t -r> T\ i ^

of Rouen, A.D. 1072. lucidemur. Per Dominum nostrum Jesum

Christum Filium suum : qui secum vivit.

Deus, qui per unigenitum Jesum (Collectio SeqUltUT.) DeUS, qui per Uni-
Christum filium tuum Dominum nos- n .Q^ 1 ;4- 11Tn Tponm P.liTiaTntn "Pilinm yniim "nnmi
trum hodio sanetificationem salutis gemtUm J CSlim L-nriStUm JlllUm tUUm UOmi-

.-cternx aquis regenerantibus pras- num nostrum, Sanetificationem Salutis SeternEB
titish, et rcmente super caput ilhus . ' ...... . . .

spiritaii coiumba, per spiritum sane- aquis D regenerantibus prsestitisti ; et vemente

turn inse venisti : dona qucesumus. ut , ^T IT i i A

veniat super hane omnem ecclesmm Super Caput llllUS Spll'ltall COlumba, per

tuam ilia benedictio, qute cunctos fi^vitnm S-inntnTn incp vpnieti- rlnni niinaan

.iu R iterprotegat.-sac.G:iii.296b. opuitum sanctum ipse vemsu. aona, qusesu-
b The jis has a^as, which we have mus u t veiiiat super hanc omneni Ecclesiam

corrected from the authority in the -n i - -i

margin. tuam ilia benedictio, quse cunctos jugiter

protegat, quse diversos sine cessatione bene-
dicat, quee cursum te sequentium dirigat, quse
se expectationi omnium januam regni coelestis

IN VIGILlJfcS EPIPHANJ.K. 53

aperiat. Per Dominum nostrum Jesum Chris-
tum Filium tuum : qui semper tecum vivit et.
((Jollectio post nomina.) Prsesta, omnipo-
tens Deus, per ineffabilem misericordise tuso
caritatem : ut cujus virtus atque majestas in

mirabilium tuorum diversitate claruit: m^^^^k**^^
nostrarum quoque mentium purificatione cla-^. eorum sortem inter eiectos

, -r, 11 -I adgregare.

reseat. Jrrsesentem. itaque oblationem ita Mawiion here puts the comma after
inlabere, ut medelam viventibus, defunctis s ? rt -
refrigerium praestet : et b quorum texuitreci-T 5 1
tatio praemissa, sortem inter eiectos jubeas "* 2O "

-i * T-> -TV j. T From the authorities in tins ms. we

adgregare. Per Dominum nostrum Jesum should probably here add, remotu.

" -

, .

fimrr) Deus illuminator-omnium gentium,

tuum. da populis tuis -

(Collectio adpacem.) Deus inluminator omnium fe' et ii'ud lumen spiendidum in-

l ,. , ,f, . , j , -11 j funde cordibus nostris, quod triuni

Gentium, da populis tuis perpetua pace gaudere : et illud Magorum mentihus aspersisti.-s.

lumen splendidum infunde cordibus nostris. quern trium Ge ,V P- " b - , .

Magorum f. mentibus aspirasti. Per Dominum nostrum po ! e e n r s e gfST,^ J SSm tiiTtiTn

Jesum Christum Filium tuum, tecum vi. populis misericordiam tuam, et salu-

(Immolatio Missce.) Dignum et justum est. h^er^TcIS" Sr"'
Vere dienum et iustum est. nos te laudare, omnipotens adorpnda veri Regis infantia excita-
sempiterneDeus/quia notam fecisti in populis virtutem ^ ^^ste^perducettet

tuam, et salutare tuum cunctis Gentibus declarasti, cieli ac terr Dominum corporaUter

hodiernum declarans diem: in qua ad adorandam yen J^S^gSL &.W^

EeglS infantiam, CXCltatoS de mundl partlbus" Virosorbemterrarummundusexultat. Sed

clarior ceteris sideribus* stella perduceret; et coeli acf* su P erni f .concinunt potestates,

. TN t , i-i i hymnum glonse tuae sine cessatione

terrsie Dominum m salutem omnium corporaliter uatum, dfcentes. sanetus. s. Gall. p. 2q6b.

radius tuae lucis ostenderet. PrODterea nrofusis JEtei ' ne . Deu ?- Q"" 1 notam fecisti

.r Jf A "j.ai.a ln popu i is misencordiam tuam, et

gaudiis totus per orbem terrarum mundus ^"tare tuum cunctis gentibus decia-

CXultat : SCd et SUpemse COncinunt PotCStateS adot^damer?reg?nnfantiam,'ex
livmnnTn o-lnr-iio +n ino -fino rlifAn-foe Sn-nn citatos de remotis partibus Magos,

iiymnum giorise IUSB, sine nne oicenies, oanc- c i ar i 0r Cie teris sideribus steiiaperdu-

tUS. SanctuS, SanctuS. ceret: f* : coeU t ac terr ?. Dominum

, , *jw corporaliter natum, radio suas lucis

diem ^ . ^

irTlnotT"iTP -*^ Amon " natus es eligere, et ut eligeres tot ml-

miUStrare . Amen. i-aculisdemonstrare,inquoteadado-

Oui dignatus es pro forma facturse tuse ran T ^ um s . tel j a n va magos perduxit.

, " . , T *, . __ et Jordanis tuo bapbsmo sanchficari

SalutlS nOStrSS, in JordaniS lOntem JOnS aquae mcruit: necnon et aquaj pallor iii

/j -1 * Cana Galile&e vina produxit: esto.

vivze aescenaere : Amen. quajsumus, tua? famiite ipse lux ui-

In quo te adorandum stella Magos docuit, ^aSIasf^mln'! 106 clarificatus es

et aquse pallor vina produxit : Amen. Da P lebi tme Hedemtoris sui pie-

T-, U . -f .,. r . , ... . . mimcognoscerefulgorem, ut perejus

JiStO tU88 lamillfe IpSC lUX itineilS, qiU incrementa ad perpetuam claiitateiu

Stella indice clarificatUS eS Rex Salutis : Pe Convert'e acTt^'quaa-endum corda
AmfiTl fidelium, ut juncta cum Augelis in

ijjiicn. exeelsis, tibi Deo cantet gloriam plebs

Converte ad te quserendum stupidas mentes dc ta - Amen.

1 . . , i , i i , Et qui dignatus es hodie a Jordanis

nominum, qui nuptiale COnVlVIO VertlStl latlCeS foute, fons aquas viva:, descenderc, et
in falAi'Tinm A-mon * uo oaptismate sanctificare, tribue

111 IdjlUlliUUl. Amen. populis tuis perpetua pace gaudere, ct

Ut juncta cum Angelis in exeelsis, Deoppj^^^^f' 001 '" 1 " 86111 -
tibi cantet gloriam plebs protecta : Amen. <*, A ip se p^ 81 ?. &c. Ben. s.

c? i i i -!-> i Thcod. p.627. in Oct. Epipli.

oalvatOl* mundl, qill CUm J atre et Etqui dignatus es hodie ad Jordanis

nofr. iriuic- fontcm, tons aqute vivas dvscenderc .

VIVIS. -Bened.apudPamel.t 3.484.

54 MISSALE GOTIIICUM.

XI. MlSSA IN DIEM SANCTUM EPIPIIANI/E.

[Prcefatio.] Venerabilem ac primitivum
in mirabilibus Epiphanise diem, in quo
noster Redemptor et Dominus, virtutis SUES
documenta prsetendens, ab annis infantise pa-
ternam protulit potestatem ; obsequiorum
nostrorum famulantibus votis, et celebri sol-
lemnitate, fratres carissimi, veneremur, pia
obsecratione poscentes : ut qui tune aquas in

.1 Tins apposition, made so much of vina niutavit, a nunc in sanguinem suum ob-
not S occu"in 1 \VeJioia t ra1ikf S Therelationum nostrarum vina convertat: et qui

\\ c rciici j Alto ct !ii liiiii'iv Dili sucrzi- n lii Q on TiiT'i'i'n'i'fim TV> OYM v\rvi?i'^"i r\m & f*rtTif PGQTf" *
mento docens ... in vinum pruden- alllS SdlUl Itatem men pOtatlOne COnceSSlt ,

tia? spintaiis saporis fidemveritatis nos potationis sujB libaniine, et Paracliti

csse mutandam," p. 62. 15, anil again, o . .A . ,, . ,. , -n T-V

in a BenwUction based on tbat in S. bpirituS iniUSlOne SanCtltiCet. Pel* Dommum

Se'ntliimVquiaquarmn'n^m^^ Christum Filium SUUHl I qui

siiaritatc fecit esse saporvm." i). 63. 71. gecum. VlVlt

(Collectio sequitur.) Deus, qui mirificis

virtutum tuarum signis salutis nostrse indicia

declarasti ; qui Magis stella prsefulgente de-

gressis, adorare et promereri te Regem ceter-

num, Dominumque perpetuum mysticis mu-

neribus prsastitisti : qui in corpore nostro

mirabilis Baptismi Sacramento regenerates ex

Spiritu nos abluis renascendo, et ineffabilis

f T. 2 < 2 potentiae donof hodie aquas in vina mutando,

* M ono^ sc ^P u ^ s ^ u ^ s ^ uam manifestasti* divinitatem:

" exaudi nos supplices tuos ob diem sacratissimse

sollemnitatis, et praasta ; ut gloria tua inlu-

minati, steculo moriamur; tibi Regi Christo

vivamus, Salvator mundi, qui cum Patre et

Spiritu Sancto vivis et regnas in ssecula.

(Collectio post nomina.) Auditis nomini-
bus ac desideriis offerentum, fratres carissimi,
Dei Patris omnipotentis clementiam deprece-
mur : ut qui hodie per Filium suum mirifice
aquas speciem vertit in vinum ; ita omnium
simul oblationes et vota convertere dignetur
in sacrificium divinum ; et accepto feiTe, ut
accepto tulit Abel justi sui munera, et Abrahce
Patriarchse sui hostias. Et quorum nomina

b Sw . U)OVC) p S3 texuit recitatio praamissa, eorum sortem inter

electos jubeat adgregare. b Per Dominum
nostrum Jesum Christum Filium suum, secum
viventem, semperque regnantem.

(Collectio ad pacem.) Domine Christe
Jesu, qui maj estate sublimis es, et potestate

IN DIEM EPIPIIANI/E. 55

subnixus, cum in virtute Patris obsequeris
jussionibus Matris, ut et Filiuni hominis
ostenderes obsequiis, et Deum virtutibus
adprobares : qui ad omnium Gentium lavati- <*. s!ve <iuod aquas baptismate suo

A Tn . i 1 i i-> i -i i ad omnium gentium lavabonem Jor-

1, J OrdaniS alveum SanctmCaturUS mtraStl, danis alveum sanctificaturus intra-

- - vit M. Moz. p. 62. 8 in die Epiph.

praesta: ut osculum quod in labiis datur, inTropar. l 2.
cordibus non negetur. Quod ipse prastare
digneris, qui cum Patre et Spiritu Sancto vivis Goth - P- 2I 7 a -
et regnas.

(Contestatio.) Vere dignum et iustum est, aaquum _ -Sterne Deus. Qui te nobis super

. \ . . i M j. T_ L: Jordanis alveum de ciclis in voce to-

etjustum est, nos tibi semper et ubique grataas agere, nitruiprabuisti.utsaivatoremmundi
Domine sancte. Pater omnipotens, seteme Devis. Qui demonstrares, et te patrem cetemi
nobis super Jordanis alveum de coolis vocem in modum JS^SSfflMS? P SSS&
tonitrui praebuisti : ut Salvatorem sceculi demonstrares, et tuum unicum fiiium per speciem
et Patrem luminis ntenii ostenderes; co3los aperuisti, s c ^ "^3,-^ .2^^!
aerem benedixisti, fontem purmcasti, et tuum Dmcum nem tuam, et abstulerunt maiedic-
per columbam Saneti Spiritus demonstrasti. Susceperunt tlo nem nostram, ita ut credentibus
fontes hodie benedictionem tuam, et tulerunt maledictio- %wS?T&?a!. gen
nem nostram : ita ut credentibus purificationem omnium adoptiue faciant, ad vitam temam.
delictorum exhibeant, et Deo fflios regenerando faciant

. .." . . . * i * Kiuriuiu 1'evuuuviu r ci eul

ceperat, hos vita aaterna a morte recipiens, ad cselorum Ambros. 1. 1. 315 eod. die.
regna revocat. Unde debits, exultatione voces
nostras jungimus confessionibus Angelorum
qui gloriam tuam mirabile Sacramento hodi-
ernal sollemnitate venerantes,* pro apparitione " M. 210
Jesu Christi Domini nostri, et pro nostrse
vocationis exordio sacrificium tibi laudis oft'e-
rimus, per ipsum Dominum nostrum. Per
quern majestatemtuam laudant Angeli.

(Collectiopost Sanctus.) Vere sanctus, vere n p . er Christum Dominum nostrum.

, v ,. . -r\ , T rn. . TVI" x Qui a puerperio cailesti mtulit mun-

benedlCtus DommUS noster JeSUS (JhnstuS i ill US tuus, do suas mirauula maiestatis, ut ado-

qui ad puerperii coelestis indicium haecf hodie contulit 1 ~ i J n<3amMa S isos V ! '; deretsteUam: et
mundo sute miracula majestatis, ufc adorandam Magis mutaretininum* n et V suo'quoque
oatenderet stellam; et transactotemporisintervallo, aquas baptismate sanctincaret fluenta jor-
in vino mutaret : suoque Baptismate sanctificaret fluenta noster lde ^e^^na^M tU Ambros nU t <i
Jordanis, Jesus Christus Dominus noster. Qui pridie i. 314 in Vig. Epiph!
quam pateretur. ^ T. 2 C 7

(PoStMySt6riuin.) Sacrificiis prassentibus, Domi- Ecclesias tuae, qua;sumus, Domine,

ne, qusesumus, intende placatus : quibus non jam aurum ^amumla^etnryrrhalprrfeviiir 1
thus, et myrrha profertur ; sed [quod] iisdem muneribus sed quod ei'sdem' muueribus deeiara-
declaratur, ofi'ertur, immolatui-, sumitur. Per Dominum c U hLtS II Domtaus et no S sTe 1 r i -s Gre" S
nostrum Jesum Christum Filium tuum: qui tecum etp. 16: M.. M n 62. 35. S CompareTiui
cum Spiritu sancto vivit. hvmn:^

(Ante Orationem Dominicam.) Non nos-
tvo prsesumeiites, Domine, merito, sed Domini
nostri Jesu Christi Filii tui, quern ut nos a j m,,,-. T -, , v * n

* * iiiurc JJcuin piteaicant ; auro He-

tenebns et umbra mortis libei'aret misisti, sem magnum ; Hominum mortak-iu
obedientes imperio : indigni quidem sumussee'ab'ol-e.p. S G.

5 MISSALE GOTIJICDM.

nomine nliorum, sed jubemur dicere, Pater
noster.

(Post Orationem D.ominicam.) Libera nos
tl malo omnipotens seterne Deus, et dominare
tu nostri, qui mortis & nobis dominia repulisti :
ut tua semper, Domine, cogitemus cum alacri-
tate mandata, cum timore judicia, cum exul-
tatione promissa. Per eum, qui tecum vivit,
dominatur, et regnat, Deus in unitate Spiritus
Sancti in ssecula sseeulorum.

This benedictio bears marks of (BenedictlO Populi.) Omnipotens Al'tifeX.
Spanish influence, there beincr two i i T j. ...

distinct references to the miracle ofqui ssepe quamplurimis, nodie tamen msigm-

f'eeding the five thousand, which inv.,,^ -fo rlpflnrnssti mirnoiilic Ampn

the MSzarabie Missal is added to the Dus te aeciarasti mnacuns . Amen.

three great events which the rest of Quj recurrent! tempore multiplicasti Pastor
the Western Churches celebrate on . ^ . x .., ..*,., ., r . ,

this festival, indeed the words of vina prius in hyams, aemcle cibos in copnanis:

this second clause are taken from the i *
Inlatio in the M- Moz. Insuper in- Amen.

fudisti aquas hydro*, WHUB vinam . . , Deseendat a sedibus tuis super capita famulorum et
troru"i ptoinS 1 re^taUntp7iiiS".fii' mul arum tuarum Spiritus Sanctus tuus ille, qui in
p. 62, 63. it will be observed that the Jordane, baptizante Johanne. d in columba corporaliter

two clauses wliich mention this fourth f ' A^ or ,A\ RS c.. Ampn

miracle, do not form part of the V1SUS est aeSCenOlSSe . Amen. _ _ _

Roman benediction in the margin. Reple anirnas eorum vino justitiBB, qui sermone tuo
The hymn of s. Ambrose also jjo^jg ex a - uarum sapore e mutasti : Amen.

commemorates the miracle of feeding ,,, , ", , . - ,. . - . .

thu nve thousand: Adesto rase plebi, devotione singulari te

sacra per mysteria veneranti : Amen.

Porrige _ Pastor^ cpulum, quo, victa fame
Descendat, Domine, a sedibus tuis ggeculi, cibis setemitatis animse saginentur.

super capita famulorum et famu- _.., J , ,. ...... V 3 , L

larum tuarum, Spiritus sanctitatisj Infunde etiam super eos spmtalium dona virtutum :
iiie, qui in Jordane, johanne Domi- u t nihil in eis inimicus aut violentia subrepat aut fraude

num baptizante, in columba corpo- , , _ _ "

ralitervisusestdescendisse. Amen, decipiat : Amen. _ _ ....

Reple animas eorum vino justitioe, Sed per bonae conversafaoms perseverantiam 11, qui
plmTvtaum ma?Tm U en. sa 'adoptione vocati sunt flliorum, intrare in possessionem

Quiomniuminiquitatumhujuspic-mereantur heredum : Amen.
cord^aSfficet^Amen. 1151 maadetj Ut cum hinc transfem migrando praecipie-

infunde ctjam super eos spirita- for. illic admitti permittatur, unde te Deum

1mm dona virtutum, ut nihil jn eis ' , tt/r -i < i i -i

immicus, autvioientiasubripiat; sedadoravit Magis admiratum adstans sidus prce-

per bono; conversationis perseveran- A man

tiam hi, qui in adoptionem voc-iti SBplO . jtimeil.

rAStarZ^ffl. 10 ^* 111 " 111 Q uod iP se Pi'sestare digneris, qui in Trini-
Quod ipse prastare dignetur &c. fcate perfecta vivis, dominaris et regnas :

S. Greg, apud Muratori 2. 365. "

d Add JDominum from the margin. Amen.

ferabie marginal rea<U " s ms vm ' \(Post Eucliaristiam.) Divinam miseri-
4- ^ ^CACor^iaro., fratres carissimi, concordi oratione
cf. Divinam misericordiam con-poscamus : uti hsec salutifera sacramenta
SnostriB recepta pectoribus, purificent animam,

nece &i( P & f Spem CCeleS-

viscera pariter et corda-fcium viscera pariter et corda connrment.

connnnent. Per. -M.Goth, p. 29 Sb. ^^ . pse ^^^ digneturj qui viyit et

Respice Domine propitius ad pie- *5- -, 7 ' 7
bi-m tuam: et quam divinis tribuis (ColleCtlO SeqV/ltUT.) Kespice. Domine. propitius

^ P lebem tuam : et 1* ^vims tribuis proficere
Sacramentis, ab omnibus absolve peccatis. Per Dommum
nostrum Jesum Christum Filium tuum.

IN ASSUMPTIONS SAffCT.fi MARINE. 57

The festival of the Aisumption

-if , or Dormttion or Pausation of the

XII. MISSA IN ADSTJMPTIONE a SANCT^E B.V.M. was formerly celebrated on

MARINE MATRIS DOMINI NOSTRI.

place it: and S. Gregory of Tours

_, ,.._.. ( de Gloria Mart. i. 9) says Svyiu

OrenerOSSS diei DommiCSe gem- /< m<an<e andecimo mense

.... v T.-I i j . (March reckoning as the first) cele-

tl'lClS inexplicablle Sacramentum, tantO maglS bratur. The festival was celebrated

praconabile, quantum est inter homines "

Assumption Virginia singulare : apud quam *

vitSB integritaS Obtinuit Filium, et morS non "?* mention it: the present, besides
. , T . v the Assumption on the usual day.

invemt par exemplum : nee minus mgerens Aug. 15, has a festival 5. srante de
stuporem de transitu, quam exultationem <= &&&; a %$? 1 mnia
ferens unico beata de pavtu. Non soliim .n^^^^SSSSSTSto
mirabilis pisnore, quod fide concepit: sed trans- ma &s praeconabue sacramentum,

r T , ! A -i r< -I. quantum inter homines adsumptione

prsedlCablllS, qua migravit. Special! Virginis singulare, apud quam vito

- ,, quam exultationem ferens unico

eiUS adiutl mumamur SUffraglO : quse ICeCUnda beata de partu ; nonsolum mirabilis

r'i. T , T i it "i i> T pignore quod fide concepit fratrea

VirgO, beata de partu, Clara de merito, fellX carissimi, deprecerour: ut ejus ad-

prsedicatur abscessu: obsecrantes misericor- J iSar5'd?^taci^fe > 'mto 1 f^
diam Redemptoris nostri : ut circumstantem pr ^g atur post transitum.-s. Gail,
nlebem illue dignetur introducere, quo beatam b Th e Edd. have guem.

r , Ti/r r i J.-L A j. T The MS has ewiJiatione.

matrem Mariam, famulantibus Apostolis,
transtulit ad honorem. Quod ipse prsestare
dignetur, qui cum Patre, et Spiritu Sancto
* vivit et regnat Deus in ssecula sseculorum. * M. 212

(Collectio sequitur.) Deus, qui dum opus
illud fabricse mundialis, quod soM imperil
jussione creaveras, perire non pateris, domum
tibi in alvum Virginis fabricasti ; et ne periret
gens a. te plasmata, revelasti sseculis inaudita
mysteria: ut, quern ccelorum excelsa non
capiunt, parvus puellulse alvus includeret :
precamur supplices, ut de quibus, et pro
quibus suscepisti membra mortalia, interce-
dente beata Maria genitrice tua, capere facias,
devicta sseculi ambitione, victoriam, Salvator
mundi, qui cum seterno Patre vivis et regnas
Deus in unitate Spiritus Sancti Deus in
ssecula saculorum. .

(Collectio post nomina.) Habitatorem
virginalis hospitii, Sponsum beati thalami,
Dominum tabernaculi,t Regem templi, qui "J" T. 245
earn innocentiam contalit Genitrici, qua digna-
retur incarnata Deltas generari : qute, nihil
sseculi conscia. tantum precibus mens attenta,
tenuit puritatem in moribus, quam perceperat
Angeli bene lictione visceribus : nee per as-
sumptionem de morte sensit inluviem, quse
8

58 MTSSALE GOTHICUM.

J so the second Collect in the Co- yitse portavit Auctorem ; fratres carissimi,

dex San Gallcnsis : "in quasancta /I-T\- . ,

Dei genetrix mortem subiit tempo- IUS1S preClDUS Dominum implOremUS '. Ut CJUS

^SF e T&?%^* mdulgentia illuc defunct! liberentur a tartaro,
^nU^v^Fes^itsi^inq 116 beatse Virginia translatum corpus 3 est
defence of the B.v.'s corporaj AS- de sepulcro. Quod ipse prsestare dienetur, qui

sumption: which gave rise to the . m i ., , _u O.A *.

celebrated controversy by which the in Irmitate perteCta VIVlt.

C But C c h f U tSm^iS e P d oeS (Collect ad pacem.) Deus universalis
?rop D a r^ c? Sfrf h ; rT; macbinse propagator, qui in Sanctis spiritaliter,
M? ? suv, rf si^z^oTOTO!. jn Matre verb Virgine etiaui corporaliter

iron xai flwSorov, TUV 'A/yiAwv . 1 .. ,. j., f~ , 1 'j. ! T

A nabitasti : quse ditata tute plemtudmis uoer-
..-tate, mansuetudine florens, caritate vigens,
err,, p ac e g;audens, pietate prsecellens, ab Angel o

pn- r , i -r:iv i IT. v J- j. -,

gratia plena, ab Elisabeth benedicta, a
Gentibus merito prsedicatur beata : cujus
i nobis fides mysterium, partus gaudium, vita

ixtv/rius us 6nTos, xas

pracellens; abAngelo gratia plpna, provectum, disCCSSUS attulit hoc

ab Hehzabet benedicta, ab gentibus " ' -. .

prsedicatur beata: cujus nobis fides preCamUT SUppllCBS, Ut paCem, qUEB HI

sumptione Matris tune preebuisti Discipulis,

l > uptiicitas d -s! P Gaii:p n0 3oob miserere sollemni nuper largiaris in cunctis, Salvator
e soiiemniter-or as it would have numdi, qui cum Patre, et Spiritu Sancto vivis.

been written, sollcmpmter is Ma- .-/-* , \ T\- i

billon's correction for sollemni nuper. ( (jOntestdtlO.) Dlgnum et JUStUUl CSt,

refer to^rec^t intr^dS^ofthe omnipotens Deus, nos tibi magnas merito

festival, like a similar prayer in the o-rntinQ ntrpvp t.pm i nr>T 1 P PplpTiPvriTYin flip TVPCO

service tor the Nativity of the B.V.M. gratias ageie, lenipore ceieDeiiimo, cue prse
unde post alia quedam ipsius anti- ceteris honorando. Quo fidelis Israel egressus

quiora solemma: non fult contenta ,171-1, TT- T-V /-N -T . -i

devotio fidelium : quin Nativitatis est U6 j3igyptO : quo VirgO 1)61 OrCnitriX de

n m ^Sr p ^74 ra s ( 8 aereth0dier "mundo migravit ad Christum. Qus nee de
tufn ""^ suscepit contagium,* nee reso-

tum Dominum nostrum. QUO ndeiis lutionem pertulit in sepulcro : pollutione libera,

Israel egressa est de jEgypto; quo *. - n

Dei genetrix Maria de mundo genuine gloriosa, assumptione secura, Para-
S diso dote pralata; nesciens damna de coitu,

voefrsubtaaboer

partum, non doiori per transitum ; per partum, non labori per transitum, nee

speciosus thalamus. de quo decorus ,1,1 <> i-j ,

procedit sponsus. lux gentium, spes Vita VOluntate, U6C lUHUS SOlVltur VI natUTSB.

judxrunlTascutogTor^trptin Speciosus thalamus, de quo dignus prodit
prtdta;tu [ r] UJ meSr n cum ^erfs Sponsus, lux gentium, spes fidelium, praedo

EVIB conferentur exempla. Siquidem daamOUUm. COniUSlO JudsBOrum, VaSCulum vitse,
ista mundo vitam protulit ; ilia legem , , i i-j_i i ,

mortis invexit: ilia pra5varicando nos tabemaculum gloriae, templum CCBlcste : CUJUS

SS'Wmo a^Sipfa^ceJuvenculse melius preedicantur merita, cum
percussit; ex hujus virga flos exiit, veteris Eve conferuntur exempla. Siquidem

qui nos odore retecerit, et fruge cu- . , , ., , ... ... r " ~ M. 1 ""^"

rarit: ilia maledictione in dolore ista mundo Vltam protulit : ilia leffem mortlS

general; ista benedictione in salute : -j. -n j TT,

ilia perfidia serpenti consensit, conju- lUVCXlt : ilia pl'SeVariCandO nOS pei'dlCllt, ISta

gem decepit, proiem damnavit nisi ggnerando salvavit. Ilia nos pomo arboris
m* i, -j /v, %} 3 in ipsa radice percussit: ex hujus virea flos f

fCf. a hymn de vita Christi (Mone .A . ^ J 6

1.41-) exnt, qui nos odore renceret, iruge curaret.

Etm X terracr d scitflos Ula maledictionem e in dolore generat; ista

v czz . h^^ tenedictionem in salute confirmat. Ulius

by the margin. perfidia serpenti consensit, conjugem decepit,

proiem damnavit; hujus obedientia Patrem

IN ADSUMPTIONE SANCTJE MARINE. 59

conciliavit, Filium meruit, posteritatem ab-

solvit. Ilia amaritudinem pomi succo h propi- hiheMshasjuco.

nat ; ista perennem dulcedinem * Nati fonte ' vezz. omits duicedinem, apparently

desudat. Ilia acerbo gustu natorum dentes de- y an error the press '

terruit; haec suavissimi panis blandienti j cibo > The MS has biandimmti.

formavit : cui nullus deperit, nisi qui de lioc

pane saturari k fauce fastidit. Sed jam t vete- * T ^e MS has saturar,.

res gemitus in gaudia nova vertamus. Ad te T -'- 2 4

ergo revertimur, Virgo fceta, Mater intacta,

nesciens virum puerpera, honorata per Filium,

non polluta. Felix, per quam nobis inspirata 1 ' Mabiiion corrects to tnsptrata.

gaudia successerunt. Cujus sicut gratulati

sumus ortu, tripudiavimus partu ; ita glorifi-

camur in transitu. m Parum fortasse fuerat, vezz.has tr

si te Christus solo sanctincasset introitu ;

nisi etiam talem Matrem adornasset egressu. etiamtaUmat

T-. , . n . , , ,. Recte ab ipso suscepta es m adsum-

Jiecte ad IpSO SUSCepta eS in ASSUmptlOne tione feliciter, quern pie suscepisti

feliciter, quern pie suscepisti conceptura per non^ras^n^cLft^Solite'neret^upS

firlpTn nr mi*> fprrsp -nrm f>raq rrmssnia Tinn inclusa - Vere diversis infolis anima

naem . ut quse terrae non eras conscia, non redimita) cui Apostoli sacrum red .
teneret rupes inclusa. Vere diversis mfulis n Junt obsequium, Angeii cantum,

-. F , . .. ,. TTJ. Cnnstus amplexum, nubis veicolum,

amma redimita : cm Apostoli sacrum reduunt adsumptio paradisum, in chons vir-
obsequium, Angeii cantum, Christus amplex- $% a gfi&&S3wT.
um. nubes vehiculum, assumptio Paradisum, p-3ob.

., T .. I'-'o. n * strnnge use of the word: but

inter ChorOS Virgmum gloria prmcipatum, per apparently meaning, as it does in
PTiT-iatiTm TVvmimirn -nna-ffiim rini Ano-pli s P arti anvis, the ensigns of office or

v^nnstum .uoinmum nostrum, v^ui Jingeii rauk- The Ms hBS in ^ ji,. i n the
atque Archansreli non cessant. next line th , e Ms has redem P ta > which

/fi TT <-/ \TTN j. can scarce ly make sense; we have

(CotieCtlO post SanctUS.) Vere SanCtUS, corrected to redimita. on the autho-

vere gloriosus Unigenitus tuus Dominus nos- nt y fthem s-

ter Jesus Christus, qui cum de suo, Genitori

esset sequalis ; de nostro factus est minor ab Mabiiion's correction for nostra.

Angelis : et ex Patre habens immortalitatem,

ex Matre quod moreretur adsumpsit : ut in se

liberaret genus humanum de tartaro, dum

ipsum mors non tenuit in sepulcro.* Ipse * M. 214

enim pridie quam pateretur.

(Post Mysterium.) Descendat, Domine,
in his sacrificiis tuae benedictionis coaaternus
et cooperator Paraclitus Spiritus : ut oblatio-

nem, quam tibi de tua terri fructificante
porreeimus, coelesti permuneratione, p te sane- p More probably, as MaWiion sug-

7-,. , ",, I.AP gests. permutatione.

tificante, sumamus : ut translata fruge in cor-
pore, calice in cruore, proficiat meritis, quod
obtulimus pro delictis. Prsesta omnipotens
Deus, qui vivis et regnas in ssecula.

(Ante Orationem Dominicam.) Exaudi,

omnipotens seterne Deus, supplicem plebem

tuam ob honoremMariaa beatissimsa genitricis;

et ita preces nostras benignus intende, ut

8*

MISSALE GOTHICUM.

6o

Irtu^mtid^^raftCTTt^whic^we cum fiducia dicere mereamur orationem, quam

have altered, as being certainly nOS DominUS noster JeSUS CliristuS FiliuS
wrong, although supported by S. . . - , . _,

Leon. p. 17 M^SS. The present coi- tuus orare sic docuit, dicens ; Pater.

(Post Orationem Dominicam.) Libera
_ " omni malo, ab omni delicto, auctor

ings those Mysteries which we have omnium bonOl'Um et COnditor DeUS : et inter-
performed by outward action. We ,. , , A -. A , A

may compare the following collects: ceclente beata Maria gcnitnce tua, contra
eitCT^Lram^ut^nterreme^bli quotidiani hostis insidias quotidiana nos pro-

sanctis tuis, apprehcndumus rebus, fprvfinno rlp-f'onrlp Sal-va-fm" -rrmnrli nni mi-m

nuod autionibus ceiebramus." s! Iectlone Qeienae, oaivator munai, qui cum
Leon. p. s. "su nobis, Domine, re- Patre et Spiritu Sancto vivis et regnas.

paratio mentis et corporis cceleste /ri -,. T> T^-r^ v ,

mysterium, ct cujus exsequimur ac- (LSenedlCtlO ! J OpuLl.) JD6US, qUl, Cum te

Leonp. 7o 1 "Refecti e parHc?patrone non capiunt coeli. dignatus cs in templo uteri

muneris sacri, quaisumus Domine Vivonnalie inplnrli Amon
Deus noster, ut cujus exsequimur V lr ^ nalls inClUQl . Jimen.

cuitum, sentiamus effectum." s. Ut mater mtegra baberet fructum de

Leon. p. 28. On the other hand, . ., , . V. n . .

actio is used elsewhere in a different bpiritu, et inCOrrUptlOnem Q6 part-U : Amen.

Sign'uf mlfobi^uTq'^ sacrismyt t Da plebi Angelum custodem, qui Filium
sequamur fi ?Leon S p aC i t 'i nibus ex " MarijB, lide concipiente, prsedixit : Amen.
Deus qui cum te non capiant creii Sanctificet gregem tuum ilia bcnedictio,

dignatus es m templo uteri virginalis . i T T j -T-"

inciudi, ut mater integi-a haberet et quse sine semine numano Jttedemptorem Vir-

n ; ginis firmavit in utero : Amen.

Ut, te protegente, exultet Ecclesia de con-

sanctificet gregem tuum iiia bene- gregato populo : sicut Maria meruit gloriari

dictio, quip sine semine humano Re- j ? i \

demtorem Virgiuis formavit in utero. C16 IrUCtU '. Amen.

A ut"te protegente exuitet Ecciesia Quod ipse prsestare digneris, qui cum Patre

m et s P iritu Sancto vivis et re s nas Deus in

Amen. . . Quoil ipse prasstare. IJen. SJSCula SSBCulorum : Amen.

S- Theod. p. 630. in Nat. S. Marine. s-r> , n -> , \ . - -^

j. r r o C 7 ( -cost iLuclianstiam.) Adesto, quacsumus, Do-

Adesto, quai sumus, DomiL, fide- ^P 6 ' ? delibuS tui ? : , Ut <V f^* fide } ite1 '' 6t f^f

Hbus tuis, ut qua: sumpserunt fideii- siDi et corpore, Deatse Marias intercessione custodiat.
ter, et mente sibi et corpore Beata? Quod ipsi praBstorc digneris : qui cuin seterno Patre vivis

Maria; intercessione custodiant S. , c r

Gel. p. isoa. et regnas.

Quaisumus, Domine Deus noster, ( ColleCtlO SCqUltUT.) QuZESUmuS. Domine DeUS
ut intervementibus Sanctis tmf, sa- \ ... . , , ^ ,*. T j.

crosancta mysturia, qure trequen- noster : ut, mtervemente Deata Maria, sacrosaneta mys-

tomus actu, subsequanmr ct sensu. teria, que sumpsimus actu, 1 subsequamur et sensu ; et

D'CUS,' qui"'nljs 41 sacramentis tuis e .i us nobis indulta refectio vitam conferat sempiternam.

pascere' nbn desistis, tribue, qiue- Per eum qui tecum et cum Spiritu Sancto vivit et regnat.

sumus, ut corum nobis indulta re-
fectio vitam conferat sempiteruam.
S. Leon. p. 115.

" * M. 215 * xin. MISSA m NATALE A&NES a VIRGINIS

ET MAKTYRIS.
/

Anetis, Agnes, Acnne, Agnis, are [Prcefatio.~\ In beatse martyris Agnes na-

rm, of the gudtive case. ^^ ^p adiainteSj f rat reS Carissimi, deVOtO

corde Domino adsistamus. Vere enim hujus
est bonorandus natalis, quse sic nata est
mundo, ut sit ccelo renata : sic sub morte
legis procreata, ut contereret mortis aucto-
rem : sic infirmo sexu condita, ut metuenda

IN NAT ALE AGNES VIKGINIS. 6 1

viris fortibus despiceret tormenta ; sic fragili

COnditione producta, Ut PUella virfidnibUS b et b Eith er there is some corruption,
, , ., r . . r _. , -TI or the double entendre is unwor-

potestatibus trmmpharet. O vera nobihtas thy of the Missa: triumphing over

quse sic terrena generatione processit, ut ad

divinitatis consortium perveniret. Oremus ^

ergo, ut pro nobis interveniat precibus, quse

digna adsistit divinis obtutibus. Quod ipse

prsesta redignetur, qui cum Patre, et Spiritu

Sancto vivit et regnat.

(Collectio sequitur.) Deus, victricis Agnes
adjutor et prsemium, exaudi nos illius inter-
ventu, cujus passionis natalem celebramus ;
cui tanti muneris gratiam contulisti, ut diabo-
lum, qui per Evam humanum genus omne
subverterat, tenera setate Agnes contereret,
et sexu imbecilli superaret, veritatis confes-
sione prosterueret ! evidenter ostendens, quod
non solum perpetuse virginitatis Martyra
esset et Virgo mansura; sed Agni immacu-
lati sponsa fieri mereretur integre de nomine.
Adsume ereo huius Sacrificii immolationeni d d Mabaion's conjecture for mmo-

, , . J , i - j.- latione.

gratanter, qui coronasti gloriosam pro tantis
meritis Virginem. Per Dominum nostrum
Jesum Christum Filium tuum.

(Collectio post nomina.) Deus, qui virgi-
neum florem per Mariaa uterum renovas, red-
dens nobis in Matre Virgine, quod per incon-
tinentem perditum fuerat Matrem : quam
sequentes sanctae Virgines cum palmS, martyrii
ad tuum usque thalamum \ pervenerunt. f f. 258
Ex quibus est beata Agnes martyra, cujus
hodie passionis sollemnitas agitur ; quse nos
ad leetitiam suse devotionis excitavit. Vere
est enim honorandus liujus diei natalis : quse
sic terrena generatione processit, ut ad divi-
nitatis consortium per consecrationem virgini-
tatis perveniret. Per Dominum.

Lseta nos, Domine, quae- lsetanos,Domine ) qusesumus,sancti

,
tionis, et pacis sinceritatem infundat : et tibi ndfe reddat til)i n s reddat acceptos. Per. s.

OCCeptOS. Per Dominum. T&e^'at, Domine, semper in no-

(Immolatio.) Vere disnum et justum est. ** san f tffl jocunditatis afiectus; et

m .i . . T\ e L n -j. -j. Beatffl Agnse Virginia atque Martyra

TlDl emm, JJOmme, testa SOllemmtaS agitur, tuae veneranda festivitas augeatur.

tibi dies sacrata * celebratur : quam beatse |' ^i' p '
Agnes virginis sanguis in veritatis tuse testifi-
catione profusus, magnifico nominis tui honore
signavit. Cui ad mirificandam gratiam tuam,
in tenero adhuc corpore, et necdum puellare

6i MISSALE GOTHICUM

flore mature, hanc virtutem fidei et patientiae
fortitudinem contulisti ; ut ssevitise perse-
cutoris non cederet constantia virginalis ; quo
gloriosior fieret corona martyrii : quia inter
acerba supplicia nee sexui potuit eriperej nee
setati. Hujus igitur passionis diem hodierna
devotione celebrantes, immolamus tibi, Do-
mine Deus noster, victimam laudis. Quam
cum Filio tuo Domino nostro et Sancto Spiritu,
per claritatem regnantem, cum Angelis et
Archangelis, Dominationes, Principatus, et
Potestates, coeli ccelorumque Virtutes, ac
rmqu b ? ata SerapMn socia exultatione concelebrant,

socia exultatione concelebrant. M. dicenteS, SanctUS.
Moz. p. 276. 61.

xiv MISSA IN NATALE SANCT.-E GMCILL&

VlRGINIS.

cf.Venerabilemhunc diem passionis [PrCE,fatio.~\ VeneraWlem aC

dSmu^ n dalcSsin\i : frSes SU o^TO a . beatsB martyris Csecilise passionem, et sanctam
tione. M.MOZ. p. 411. 13. sollemnitatem pia devotione celebrantes, con-

servatorem omnium Deum, fratres carissimi,
deprecemur: ut piis Ecclesiae suse precibus

cf. Et sicut au coronam sancte per- propitiatus adsistat : et sicut illi hodie coro-
Ssfione ri otn1unfdeitt s or e r nam dedit ; nobis quoque misericordiam largi-
niam: et induigentiam. ib. p. 434- atur. Per Dominum nostrum Jesum Chris-

5Z. and; ut quimartyrituo Vincentio .

vietorisE dedisti coronam; nobis pec- tum UlllUm SUUm, SCCUm VIVentem.

catoribus induigentiam de tua larga /. ~, -.-. . \ r\

pietate concedas : ib. 293 4. _ ( \jOLL6Gtw sequitur.j Ommpotens sempiterne

Omnipotens sempiterne Deus, qui j) eug _^ elig j s ^1^.^^ mun( ii u t fortia OUEeque COH-
elicisinnrmamundi, ut fortia quteque ' ^ o ..,..,, ' . .-. .i. ^

confundas : da nobis in festivitate fundas ; da nobis in festivitate sanctse C/Ecilise martjTse
sanctae Martyris Cueciiioe congrua de- congrua devotione gaudere : ut et potentiam tuam in ejus
tSam n in g ej^ e aWio t ne%ude t mus?t paasione laudemus, et pro-risum nobis peroipiamus auxi-
provisum nobis percipiamus aux- lium. Per Dominum nostrum Jesum Christum Filium

ilium. S. Leon. p. 139. tuum.

Respice, Domine, quoosumus, pie- (CollectlO pOSt nOminCd.) Kespice, Domine,

tySs^^onT&^rtw?*^, P lebem tuam de sanctiB Caeciliffi martyria
benepiacitum fieri tribue sacratarum glorificatione gratulantem, et beneplacitum tribue sacra-
tibi mentium famuiatum; ut qui in tanim ^i mentium famulatum : ut qui in Sanctis t\iis te

Sanctis tuis te honorare non clesi- . A ^ ,

nunt, perpetua donorum tuorum lar- nonorare non desmunt, perpetua donorum tuorum iargi-
gitate potiantur, et quod visibiiiter t a t e potiantur : et quod visibiliter exhibent, invisibiliter
LJomp.^? ter apprehen " apprehendant : ut sicut illius grata sunt merita, sic nostree
sta, quoesumus,utsicntiiiorum servitutis accepta reddantur offieia. Per Dominum nos-

Jesum Christum Filium tuum.

s. Leon. p. us- T (Collectio ad pacem. ) Sanctse martyrse tuse

plS^^S'Sta^offcSS.Tt Csecili^, Domine, supplicationibus tribue nosfoveri:_ut

cujus venerabiiemsoiemnitatemprae- cujus venerabilem sollemnitatem praevenimus obsequio :

lt^STs.G* S ^' e J us intercessionibus commendemur et mentis. Et

cf. above, p. 55 praesta, qusesumus, Domine, * ut pax a quse

T . 259 profertur in labiis, etiam cordibus non negetur.

* M. 217 per.

IN NATALE SANCT^E C^ECILI^E. 63

(Tmmolatio Miss*.) Kgnum et justum est, fil ^ t
sequum et salutare est, nos tibi semper gratias agere saque Cecilia, despecto mundi con-
omnipotens sempiterne Deus : qui perficis in infinnitate y&> ad consortia superna conten-

. , f f\ - e i , i ^ r n -i- i t dens, nee state nutabili prcepedita

nrtutenii Qllia beata gloriosaque CteCllia, despecto est, nee reyocata carnis illecebra, nee

mundi conjugio, ad consortia superna contendens, nee sex ^ fragiiitate deterrita. Sed inter
aetate _mutabili prsepedita est, nee inlecebris est revocata S!ent"!ntCT suppiicia r p S ersequen a tam",
carnalibus, nee sexu fragilitatis deterrita : sed inter muitipiicem victoriam Virgo casta, tt
puellares annos, inter Sa3 culi blandimenta, inter suppli- L^^euin' f d I^SfSS^
cium persequentium, muitipiicem victonam Virgo casta cui fuerat nupta, perduxit s. Leon.
martyra implevit : et ad potiorem triumphum secum ad P- 1 4-
regna coelestia Valerianum, cui fuerat nupta, perduxit.

Et sic coronam pudicitise merait, ut regium thalatnum Sicque virtute fidei et decore pu-
non solum virgo, sed etiam martyra intraret, per Christum *{* JSS^^bSSrtTS?.
Dominum nostrum. Per quern majestatem tuam laudant - s. Greg. apudMuratori p. 341
Angeli, adorant Dominationes.

(Benedictio Populi.) Summe, optime, mise-
ricordissime Deus, benedic famulos et famulas
tuas : Amen.

Tribue eis per interventum sanctse CsBcilise
virginis, cor in tuo amore sollicitum, in tuo
timore devotum, in tuo honore perfectum :
Amen.

Da eis tranquillitatem temporum. salubri- BenedioatvotisDominus, creiorum

, , - 1 , . r . Hector et Conditor, et det vobis tran-

tatem corporum, salutem ammarum : Amen, quimtatem temporum,

Mereantur te fide quserere, operibus iuve- ^l
nire, gratia promereri : Amen. 13 post Pent.

Et ilia studeant agere, te teste ; quae
digna fiant in remuneratione, te judice :
Amen.

Quod ipse praestare digneris, qui in Trini-
tate perfecta vivis, dominaris, et regnas.

xv. MISSA IN NATALE SANCTI CLEMENT is
EPISCOPI.

[PrcBfatio.] Diem hunc gloriosse passionis
sancti ac venerabilis Clementis Episcopi, per
quern superstitiosa gentilitas conruit Judseo-
rum, et fides catbolica in corda hominum
radiavit, fratres carissimi, revoluto anni
circulo, debito veneremur obsequio, Domini
misericordiam exorantes : ut qui eum lumen
teterrimo gentilitatis errori prsebuit ; nos suo
lumine oriens ex alto clarificet: qui ilium
sacrse prseposuit Ecclesise, nos sub mundia-
lium fasce curarum gementes, ipso exorante,
sublevare dignetur. Per Dominum nostrum
Jesum Christum Filium suum, secum viventem.

64 MISSALB GOTHICUM.

(Collectio sequitur.) Christe omnipotens

Deus, qui beatum Clementem Antistitem prop-

ter nomen tuum in altitudine maris, pagano-

* M. 2 1 8 rum tempestate * dimersum, ut in certamine

probasti bellorum, ita post bellum patefactis

arenis educis gloriosum : qusesumus pietatem

tuam, ut nos a eoncupiscentise proeellis erutos,

*j" T. 260 Paternset glorise repraesentes innoxios, Salva-

tor mundi. Qui cum seterno Patre vivis, et

regnas, Deus in unitate Spiritiis.

(Collectio post nomina.) Nominum serie
relata defunctorum, fratres carissimi, omni-
potentis Dei misericordiam supplices exore-
mus : ut interventu sancti dementis antistitis
et martyris sui, defunctis absolutionem, viven-
tibus tribuat salutem. Memores etiam simus
fidelissimorum suorum Sisennii atque Theo-
doras : ut quibus per beatum martyrem fidem
se credendi inseruit, eis paradisi regna par-
ticipet. Per Dominum nostrum Jesum Chris-
tum Filium suum, secum viventem.

(Collectio ad pacem.) Concordator dis-

cordise, et origo societatis seternse, indivisa

The Mozarabic Missal in like Trinitas, Deus, qui Sisennii a infidelitatem ab

manner: "Cum Theodora conjuge "Rpplaeijn rmi-fn+p rJicirmp-HTn T>PV nnptnTn

pnEdicti sisinii, pradicatione ponti- -CjcciesiEe unitate oisjunctam, per sanctum
ficaii Christiana effecta."-p. 22. 3 Clementem antistitem et subdis catholic

fidei, et innectis perpetuse caritati ; exaudi

c f et jejunantibus pacem proximi preces nostras, illamque nobis pacem tribue,
' S& d i ilS quam quondam ^etherem ascensurus, 1 - Aposto-
scensus^adlefosfJsS } reliquisti : ut qui prsesentium labiorum
cia commendasti, dones &c. impressione inlieat: fuermt osculo ; tua custo-

M. Moz. p. TO. 74; pacem quam ad,.^ . . c , . /. , .-. n .

ceios remeans discipuiis suis tradi- dia pacifici permaneant in tuturo. Quod ipse
dit-M. MOZ. p. 253. i5- prsestare digneris, qui cum Patre.

(Immolatio Missce,.) Dignum et justum

est. Vere dignum est, nos tibi gratias agere,

. . Domine sancte, Pater omnipotens, seterne Deus,

Vere dignum. S:mcti Clementis . ,, . . .. i rn .

Martyris tui Nataiitia ceiebrantes, in sollemmtate sancti mai'tyris tui Clementis.
tt% C oTSe e mIu^ntmfnrft1rr^Q ui cognationem reliquit et patriam; et post odorem
mariaque transmittcns, atmegansque tui nomims, terras manaque transmeans, abnegansque

mine, secundum promissionem Filii mine, secundum promissionem Filii tui, tarn in prjesenti

o, quam in future centuplicata muneris pramia re-

rcenu -

sasti. Nam beatissimi Petri mox pensasti. Nam beatissimi Petri mox traditus disciplinis,

i^pe'rd'i&in' Sna P ar ? ntes . <1 S . in g enitali sol perdideiut, _ in externa
reKjonerestituis; quosterren.-e gene- regione restituis ; quos teiTenae generaiaonis aimserat,
rationis amiserat, divina; rertdis na- divinse reddis natuKB- partieipes. Deinde Magistri sui
vSum' C pef ordi"em C ^ J ubrogando! Vicarium per ordinem subrogando, Romanas urbis, cujus
Romanae Urbis, cujus propter te de- propter te despexerat dignitatem, tenere constituis prin-

- P quo transitoria daritate, coelesti facia

IN NATALE SANCTI CLBMENTIS. 65

honore conspicuum. Postremo niartyrii gloria* subliina- ciaritate, cojiesti fads honore cnne\A-
tum, pro temporalibus gestis ad c ceternam provehis coro- cu um. Postremo niartyrii gloria sub-
nam, per Christum Dominum nostrum. Per quern ma- ^S^'^^K^^B
jestatetn tuam Jaudant Angeli, atque Archangel! non Leon. p. 142.
cessant clamare, dicentes, Sanetus, Sanctus, Sanetus. * M. 2 1 Q

(Benediclio populi.) Gustos sacerdotii, vezz. omits ad.
dicator martyrii,t palma triumphi, Deus, bene- -j- T. 261
die famulos et famulas tuas : Amen.

Dona eis Martyris huius obtentu d recte d TWS word is chiefly Spanish in its

i -s i i . use, although instances of it mav be

vivere, sobrie agere, salubriter conversari : found in Roman services, see e. g .

Amen. . Mur. Lit. Rom. Vet 2. 284,296,349,

Ut ilia agant suo arbitrio, quae digna habe-
antur tuo judicio ; et indigna inveniantur sub-
jacere supplicio : Amen.

Quod ipse prsestare digneris, qui in Trinitate
perfects, vivis et regnas,

xvi. MISSA S. SATURNINI a EPISCOPI ET * Two Saturninl nre cclebl . a t e d m

MAB.TYRIS tl>e 29th of November. The one, a

IVUVJl 1 1 K.10 . . Many, at Ro me in the Via Salaria :

the other, here commemorated,

rsv 77 . -i T\ 11 i Bishop of Toulouse, (called below.

\CoUectlO^\ Deum, qui immortales gloriO- Roma. Garonnai) who suffered, as

sorum martyrum palmas triumphal! cruore
perfudit, et beatamdiei hujus sollemnitatem

suis pro se vincentibus dedieavit, fratres J' rancorun ,2.3o: aud

t. i' !_ j. T 1*1 Imaris and Venautius Fortunatus in

CariSSimi, SUppllClter OremUS: Ut qui dedlt their respective poems.

diei nujus sollemnitatem, det plenum sollem-
nitatis effectum. Qui dedit hoc quod cultus
festivitatis amplectitur, det ut aft'ectu devo-
tionis imitemur. Et quicquid sancto viro ac
beatissimo martyri suo Saturnine hodierno die
profuit ad gloriam, nobis proficiat ad salutem.
Per Dominum nostrum Jesum Christum Filium
suum : qui secum, et cum Spiritu Sancto.

(CollectlO SequitUr.) DebitaS, OmnipOtenS D ebitas tiW Domineeterne refcri-
v .. Vk f i- T musgratias: et Jesu Christo filio tuo

sempiterne Deus, reterimus gratias Jesu Domino nostro. in cujus simiiitu-
Christo Domino nostro, in cujus similitudinem Sg
beatissimus Saturninus, dum off erret victimam,

fit victima : dum Sacerdotium electuS Justitife atque victorias et testis floret
. , . j , . -i ., , et antistes. In quo proficiens fidei

aglt, martyrium deVOtUS implCVlt, Ut per latitude, dum cathedram susci-pit

eminentiam justitisB atque victoria, et testis SSi p

fieret" et Antistes; in quo proficiens _ fidei %AVttoa l e <g$

latitude, dum cathedram suscipit sanctitatis, except that it has dum i,,ceniotinm

. . . . -r ~ , , digit instead of dunique [sacerdo-

coronam rapuit passioms. Ita majestatem tiumi elect a y a and that it stops at
tuam, Domine, supplices exoramus, ut qui ei ITh^MS has fuent, but we have
tantam pro nomine tuo prsestitisti tolerantiam, u 'pp'J r fed^the S n ^y' ectul ' u which is
per ejus intercessionem tribuas pro delictis
plebi huic veniam. Per Dominum nostrum
Jesum Christum Filium tuum.

66 MISSALE GOTHICUM.

Magnum noMs semper festivum (CollectlO VOSt nOVtlinO,.} MagTTlim
summi pontificis et martiris Satur- ; i> , i> , ...

mm :fratrescharissimidepensu fide- est semperque festivum, rratres carissimi,

s: summi pontificis etmartyris Saturnini meritis,
ho: depensis fideliter precibus exorare; qui Salya-

noris officium felici martyrio conse- tOl'is* nOStri prSBCCpta CUStodienS, HOH Solum
cravit.-M.Moz. p. 24- 80 eodem die. -i , , -, I-.T , i

% ^ sacerdotium ac vitaa beatitudmem meruit ; sea

22O e y am tanti honoris officium felici martyrio
consecravit. Per cujus meritis deprecemtir
omnipotentem Deum : ut illic defunctorum
animas transferat a tartaro, quo ilium causa
amoris sui adsumere dignatus est post trium-
pnum. Per Dominum nostrum Jesum Chris-
tum Filium suum, secum.

(Collectio ad pacein.) Deus, qui viscera
misericordiae atque uberi multiplici, sic sanctos
tuos coronas pro meritis, ut discordantium
animos eorum intercessione pacifices : quse-
sumus per interventum sancti Saturnini anti-
stitis et martyris tui : ut pacificatam plebem,
hujus festivitati collectam, sic ab omni simtil-
tate separes, ut perfectam tuo conspectui ha-
"j" T. 262 beret digneris. Per Dominum nostrum Jesum
Christum Filium tuum.

(Contestatio.) Dignum et justum est.
Optimum sane est, nobisque speciali devotione
preecipuum, omnipotentiam tuam, Trinitas
Deus, pro cunctorum triumphalibus poenis
servitio linguae supplicantis extollere : sed
praecipue hoc tempore beatum Saturninum,
tremendi nominis tui conclamantissimum
testem, debito honore suscipere : quern turba
gentilium cum impulit e fano, intulit coelo.
Siquidem ipse Pontifex tuus ab Orientis
partibus in urbem Tolosatium destinatus,
c in like manner Ausonius: Roma Garonn33 c in vicem Petri tui. tarn catlie-

"Jfon unquam altricem nostri reti- T ^ . ; . TT -,

cebo Toiosam, - dram, quam martyrmm consummavit. Unde

C b e i t tul b m 3 ges uris quam circuit am " benedicimus te, Domine, in operibus tuis, et
Perque latus puichro proeiabitur am- surplices deprecamur : ut spiritalia Christian!

neGarumna:" ri. r . r .

populi desideria sollemmter impleantur : et
misericordia k te petita, per sancti tui Satur-
nini suffragia celeriter impetretur. Ut cum
tus3 majestatis super nos apparuerit gloria,
rneritorum nostrorum tribuas indulgentiam,
per Christum Dominum nostrum. Cui merito
omnes Angeli, atque Archangeli, Cherubim
quoque, et Seraphim sine intermissione pro-
clamant, dicentes. Sanctus, Sanctus, Sanctus.

IN NATALE SANCTI ANDREJE APOSTOLI 67

xvii. MISSA IN NATALE SANGTI
APOSTOLI.

(Prcefatio.) Apostolicum et toti a almum The MS has tot.
sseculo diem, quo retifex ille praeclarus An-
dreas post inluminatam prsedicatione Achaiam,
felici martyrio decoravit ; vel proprii corporis
hostiam crucis insignia amplectendo gestavit ;
fratres carissimi, intentis sensibus, et totis
visceribus excolamus, inclytam omnipotentis
Dei misericordiam deprecantes : uti hunc
populum Crucis suse signaculo* prsemunitum, b * M. 221
illuc jubeat adire, adminiculante fide, quo b The very plausible correction su g -
Martyr pracessit impleto certamine. Quod sestedbyafriendfor^monto.
ipse prsestare dignetur qui cum Patre et
Spiritu Sancto vivit et regnat.

(Collectio sequitur.) Christe Domine,

Crucifer gloriose, qui constantiam beati An- c TWS is not a very common epithet
drese Apostoli propter gloriam tui nominis hUT be for1 : food ofpruSi" the
crucifixi ita confortasti in prselio, ut extolleres
in triumpho : exaudi hunc ccetum supplicem
ac prsesentem : et prsesta, ut qui hoc tempore
. ejus sollemnitati debitum fcenus exsolvimus,
futuris temporibus modum vite castissimse,
ipso opitulante, servemus. Per te, Christe,
Salvator mundi, qui cum seterno Patre vivis,
dominaris, et regnas Deus in unitate Spiritus
Sancti in sseeula sseculorum.

\( Collectio post nomina.) Omnipotentem -j- T. 263
Deum ae Dominum nostrum, fratres carissimi,
deprecemur, ut hodierna sollemnia, quse pro
natale beatissimi Apostoli et martyris sui
Andreas suscepimus, sibi ipse commendet : ac
sicut illi hodie ob prsedicationem verbi sui
capto, a inter vincula carceris, flagella, et crucis * This seems a correction of
necem adfuit; et de triumpho nobili coronam ^L^ZTxi S "
dedit ; ita interventu ejus nobis in se ereden-
tibus, qui pressuris hujus mundi et insidiis
adversarii fatigamur; in omnibus tentationi-
busadesse, ac misericordiam largiri dignetur:
et offerentijm ac pausantum, quaa recitata
sunt nomina, Apostoli sui intercessione sanc-
tificet. Per Dominum nostrum, Jesum Chris-
tum Filium suum, secum viventem.

(Collectio ad pacem.) Omnipotens sem-
piterne Deus. qui tanta tibi caritate beatum
Andream Apostolum vinxisti, ut tuo auxilio

9*

&8 MISSALE GOTIIICUM.

mundi vinceret fiuctus, carnis contereret mo-
tus, nitentisque gladii non paveret adsultus :
quern crux elevata suscepit humilem, ut res-
titueret triumpliantem : pacifica, quBesumus,
lianc familiam ejus sollemnitati collectam :
ut dum prsebet oscula proximis, indulgens
Isedentibus. veuiam obtineat pro delictis. Per
Dominum nostrum Jesum Christum Filium
tuum : qui tecum.

(Contestatio.) Dignum et. justum est,
sequum et justum est, pietati tuse ineffabiles
gi'atias referre, omnipotens, sempiterne Deus :
et insestimabili gaudio passionem tuorum prae-
dicare Sanctorum, per Christum Dominum
nostrum. Qui beato Andvese in prima voca-
ttone dedit fidem, et in passione donavit
victoriam. Acceperat haec utraque beatus
Andreas ; ideo habebat et in prsedicatione
constantiam, et in passione tolerantiam. Qui
* M. 222 post iniqua verbera,* post carceris septa,
alligattts suspendio se purum sacrmcium tibi
obtulit, Deo. Extendit mitissimus brachia ad

e Here we have an early instance in cceloS, amplectitUT Criicis Vexillum, 6 defiffit
tlio French Church ot the metaphor . ,. r . .. -r\ '

by which the term standard was _a p - in osculis ora, Agm cognoscit arcana. Dem-
fn lL whiih 1 7h?snssa%?as "^tcn, n it <1 U 6 dum ad patibulum duceretur ; in cruce

was useilby Vennntius Fortunatusin ans-nanrloya-fnn nnvna na+iaV>Q-fnv o-f ar\iTi-fn
tin- world-tamous Vexilla Regis pro- SUSpenQCretUl , Came patlCDatUl, 6t SpintU

tiaint - loquebatur. Obliviscitur crucis tormenta,

dum de cruce Christum prseconat. Quantum
enim corpus ejus in ligno extendebatur, tan-
tum in lingua ejus Christus exaltabatur:

f TOav (i -fiVraz. seemingi.j by an error quiapendens in ligno, sociari f se ei eratula-

o! the press. t, Jr AIT- ,-i

s Tins Contestatio is based upon the batur. Absolvi g se non patitur a cruce, ne
oVmo th a ifuoi'btfui"authorHy"xre tepescat certamen in tempore. Turba circum-
t^ y M Kbtot n B*t^ Ilt ta C w; s P icit . etlamentat; demitti a vinculo cupit,
work agaiust iiipandus. ' quern repai'atorem mentis intelligit. Laxaii

postulat justum, ne pereat populus hoc de-
licto. Interea fundit Martyr spiritum, pos-
sessurus sempiterni Judicis regnum. Per
cujus meritis concede nobis, omnipotens Deus,
f T. 264 ut a malis omnibus tuti t atque defensi, tibi,
Domino nostro, Deo Marlyrum et Principi
Apostolorum, laudes semper et gratias refera-
mus cum Angelis et Archangelis, qui gloriam
tuam non cessant clamare, dicentes.

(Gollectio post Sanctus.) Hosanna in
excelsis. Vere sanctus, vere benedictus, vere
gloriosus Dominus noster Jesus Christus
tuns, qui beatum Andream Apostolum

IN NATALE SAXCTI ASDRE^E APOSTOLI. 6q

primuin electione, exinde certamine consecra-
vit. Ipse enim pridie quam.

(Collectio post Secreta.) Recolimus te,
Domine, passum pro mundi salute humilem,
sed credimus subsistere semper in Genitore
potentem : precamur, ut qui de altario tuo
participamur, cum beatis Apdstolis in ccelesti-
bus gloriemur. Prsssta, Salvator mundi, qui
cum seterno Patre et Spiritu Sancto vivis.

(Collectio ante Orationem Dominicam.)
Deus, qui sanctos Apostolos tuos, exemptos
ab hujus sseculi fluctibus, angelicis jussisti
coetibus adgregare : h quos etiam tuis prsecep- h probably udgregaA.
tionibus mhserentes, qualiter te deprecarentur
exhortator piissimus informasti: supplices
qusesumus, ut qui illos hilari affatu salubriter
imbuisti, nobis ipsam precem cum fiducia
pennittas clamare vel* dicere. Paternoster. ' Probably e*.

* (Collectio post Orationem Dominicam.) * M. 223
Ab omni malo nos eripe, omnipotens Deus :
et prsesta, ut jubar apostolici luminis circum- > dreumdatione MS.
dati, omnemJ nsevum criminis cum pompis

sseculi respuamus. Per Dominum nostrum txius expression, opposed as it is to
Jesum Christum Filium tuum. ^^^^^^S^

(Benedictio Populi.) Domine Deus omni- 3"^rS**Ki

pOtenS, qui fflorioSUS SUper Sidera SedenS, Priest Lucian, a predestinarian.

r 1 ' T. . o _ r ' Infunde sensibus nostris apostobca

almum noblS SlduS, beatOS ApOStoloS reli- retinere dogmata, quibus te qontem-

quisti: quorum speciosam cohortem felici clari- ple oTcede nt propmus '
tate pollentem, prius prseelegisti merito,* ut

prsedestinareS in re^no : Amen. quorum est edocta praieepto. Amen.

r n ^ ... . , , T, Quod ipse prxstare, &c. Ben. S.

Concede propitms circumstantem plebem Theod.p.6s8.
crueis tn muniri signaculo ; ut universum ^^ $^SStSEtaS
superet advers^e potestatis incursum : Amen. me g t e n S na P ro J P S circumstanti

Infunde SensibuS eiUS apOStolica dogmata, plebi, ut in illo tremendo discussionis
A, , -i j. j. A A tempore, eorum detensetur presidio,

qua te contempletur mente serena : Amen, quorum est seuutaprseceptum. Amen.

Ut in illo tremendo discussionis tempore. , S u s * ) SS tare ' &c '~ lb ' P ' 64 '

eorum defensetur presidio, 1 quorum e$t secuta a This is s . E u talia of Emerita, of

PrseCeptum : Amen. whom Prudentius:-Perist 3.1

r _. *, . ' . . . . . -.-, . Germine nobius Eulaha,

Uuod ipse prsestare diffnens : qui cum Jratre Mortis et indoie nobiuor,

i ci i ri i . TN Emeritam sacra vircro suam.

et SpiritU banctO VIVIS et regnaS DeUS. Cujusabubereprogunitaest,

Ossibus ornat, amore colit,
And again :

lusitanorum caput oppidorum

-._ - T T, Urbs, adorataj cineres puellse

XVIII. MlSSA IN IS ATALB SANCTO EULALL, a Obviara Christo rapiens, ad aram
iT,T>r,T>TTc, Porriget ipsam. lb. 4 37

VIRGINIS. She suffered at Merida in the Tenth

Persecution, under Calphurnianus,
10 Dec. A.D. 303.

\Prcefatio.~] Deum Omnipotentem, fratreS DijsnuinetjastumestpomineDeua
. . J . , / r ... qui tarn prudentem virgmem ndei

carissimi, qui tantum prudentem virgmitatem sodata apice gione consccmsU: UM
fidei sociatam apice gloriset consecravit, ut per f T. 265

70 MiSSALE GOTHICUM.

gratias agere. ut per quem facta est quern facta est mater Maria, fieret martyra

mater Maria; fieret martyr Eulaha : -FT i T -n T > , r> T ,

iiia parieudi aftecw feiix-. ista mor- Jiulalia : ilia pariendi ettectu lelix, ista mori-
S. endo : ilia implens incarnationis officium, ista
passionis exemplum: ilia credidit
nasceretur : ista assumpta Angelo, ista restitit inimico i ilia electa, per

per quam diabolus vinceretur.-Moz. . /^, . , . , r

p. 31 49. quam nasceretur Christus, ista per quam

vinceretur diabolus : supplici oratione posca-
mus, ut beatam Eulaliam pro nobis orantem
exaudiat : et omnia quse, peccatis adversanti-
bus, impedimur; ejus auxilio ab omni labe
peccaminum eruamur. Per Dominum nos-
trum Jesum Christum Filium suum, secum.

Sue above p. 43 (Gollectio sequitur.) Deus, qui sanctse

martyrse.tuse Eulalise pro pcena gloriam, pro
morte vitam, pro infirmitate virtutem, pro
passione coronam tribuisti; prsesta, ut sicut
ilia exultat in gloria, sic nos de tua misericor-
dia gratulemur; et in seternum veniam, te
donante, consequi mereamur. Per Dominum
* M. 224 *nostrurn Jesum Christum Filium tuum, qui
tecum.

(Collectio post nomina.) Deum, qui sanctse
famulse suse Eulalise gloriosam et immarces-
cibilem coronam martyrii contulit, fratres
carissimi, supplices deprecemur : ut prsestante
divina misericordia, ipsius precibus obtinea-
mus veniam, qui gloriam non meremur. Caris

b This is a curious example of the etiam nostris, qui nos in somno pacis prse-

mixture of Galliean with Roman ex- . ' * . . ,-,T i

the word caris, as was cesserunt, 6 perennis 89vi beatitudinem et per-
3 e " petu8 lucis gratiam remunerare dignetur.

? er Dominum nostrum Jesum Christum Fili-

cesseruntcumsignofldeietdormiunt urn SUUm, SCCUm
in somno pacis ipsis et omnibus in ..... 77 . -, -,-.

Christoquiescentibuslocumrefrigerii, ((jOliectlO ad paCCm.) JL/CUS,
pacis ut indu,se lls depreea-

>

est, disjuncta conjungere ; ita amoris est,*

c This seems jiabiiiou's correction casta pacifice alligare ; c tu nunc nos, Domine,

igari. Apostolorum tuorum dogmate obsequentes

pace necte, caritate orna, castitate sanctifica :

Apparently jiabiiion's correction ut d qui de beatse virginis Eulaliee passione
^re'consIderCvye^ exemplum ; mereamur, de-

these collects are composed of two or ^pA ^ irnonnrlin nli+inpTp +i'inmnTmTn PPV
even three distinct prayers. See VlCTa iraCUndia, ODtmCre UlUnipnUm. ^ JTCl

amongst many other examples, the Dominum nostrum Jesum Christum Filium

Collectio post nomina ol the follow- . . .

Missa. tuum, qui tecum vivit.

(Immolatio Missce.} Dignum et justum
est, sequum et salutare est, nos tibi semper
et ubique gratias agere, Domine sancte, Pater
omnipotens, ajterne Deus ; teque laudare
in omnibus operibus tuis. Qui dono gratise

in

IN NATALE SANCTJE EULALL33 VIRCINIS. JI

famulam tuam Eulaliam nobiliore mentis
stiamate decorasti ; ut inlsesam in se imaginis Mawiion's correction for e/imderit.

. i -i T i T i T\- \ Dignare Bulalia martyr et virgo

tuae pulcritudmem custodiret. Digna vere piacfiura Domino suo : que spiritu

nrnnpa "Filii fiii nn<o -fpnpyn PYH "hpllriTn Sancto protegente tenero sexu helium
COmeS Jllll TiUl . qUffi tenero SeXU Deiium forte sudave rit: et ultra opinionem

fortis invaderet ; et ultra opinionem humane J^Sdo !r t^ as amo t S er ^ lt obTunt

virtutlS, ad tolerantiam pcenarum Se, Zelo tui cum in specie preeiosi TJnigeniti san-
i , -i -, . guinem suum sub testimonio bone

amoris, obtulerit: quse in speciem pretiosi confessions effuaent; et incorrupt

Unigeniti sanguinem suum sub testimonio

bonee confessions effunderet f et incorrupta .

viscera in odorem SUavissimi thymia- tinensadsecretum: quam locus eom-
-tt , -TT 1*1 i f *i i * petens ad triumphum. Lucratura

adOieret. Vadlt ad tribunal Cruentl regnum: contemptura supplicium:

TIPP nnwdti Inpri+nr-o vPtrrinTn pnn in ventura quesitum: visura confes-
nee qUSeSlTia, lUCiaWira leglium, LOn- sum- Non trepida de pena: non

temptura supplicium, inventura qusesitum, aml . li s ua de '.? rona: non defes T sa . de

* rr ' M f ' eculeo : non diffisa de premio. Inter-

visura co"nfessum; non trepida de sententia, rogatur-. confitetur: occiditur: coro-

i . j A j n j natur. Ingentique miraculo ma-

non amblgUa de COrona; non deteSSa O.e jestastuaexalatumTirginisspiritum:

eculeo; non dimsa de prsemio. Inten-oga- p em p a STo?u^m. fla ut ra h? c : $Z
tur;t confitetur: ingentique miraculo maiestas aigio in ceiis martyr ascenderet: quo

1 --. T P . . . . J in terns filium pater ostenderat.

tua exhalatum f Virgims spiritum, quern ad- M. M OZ . 31. 58.

., n "I i f So we correct from the mg. instead

sumpsit per nammam, % suscepit per colum- O f exaitatum.

bam: ut hoc prodigio in coelis virgo et f T. 266

martyr ascenderet, quo in terris Filium tuum E in iffee manner Prudentius:

_ < n -i-k -ii Flamma crepans volat in faciem,

Pater ostenderas. Per quern majestatem Perque comas vegetata caput
tuam laudant* Angeli, atque Archangeli non v 1 ? rgorcituS U cup^ t nTowt > ilni, m:

ppaonnt pliTYiTpp rlipAntpa Appetit et bibit ore rogum.

CeSSant Ciamare mcenteS. Emicatindecolumbarepens,

Martyris os nive candidior
Visa relinquere, et astra sequi :
Spiritus hie erat Eulaliffl
Lacteolus, celer, innocuus.

Colla fiuunt abeunte anima, &c.
. Perist.3 156

xix. MISSA IN CONVERSIONS a SANCTI * M. 22C

PAULI. a This Festival is not of a very early

date ; it has no proper office in the
Mozarabic Rite, and is unnoticed in

[Collect.] Deus, qui beati Pauli Apostoli digni- ^^^ tt ^ a ^^^
tatem ubique facis gloriosam; praesta, quesumus, ut et Geiionense, of the eighth century,
doctrina semper ipsius foveamur. et mentis. Per. .*>?"* 1. beati Petri Apostqh dig-

^.-v 71 r \ ci i T nitatem ubique facis esse gloriosam:

(UOlleCtlO SeqUltUr.) banctorum dCCUS, pra>sta, qujESumus, ut et doctrina

remunerator justorum, Deus, qui super omnes p^&c^Leo* et meritis -

et per omnia et in omnibus nobis es : cui

sacrificium est, cor contritum, et oratio, purum

incensum : tribue nobis per intercessionem

beatissimi Pauli Apostoli sanctificationem cor-

dis, fervorem spiritus, corporis puritatem : ut

mortificatis terrenis vitiis, immaculati spiritu

et corpore nostro, tibi semper laudis hostias

referamus. Quod.

DeUS, qui ApOStolum tuum Paulum, inSO- Th . is is evidently the Collectio post
, , - 1 , r f~. ... . . . i nomma.

lentem contra (Jnristiam nommis pietatem,

ccelesti voce cum terrore perculsum, hodierna WomiK]lt suggest Ut latareturi

die VOCatlOniS ClUS mentem CUm nomine COm- were it not for the peculiarity of these
i i i v -v i i Gallican services noticed in the urc-

mutasti : et" quern prius persecutorem metue- ceding MISS*.

7 2

MISSALE GOTH1CUM.

c Mabillou's correction for vita.

A. reference to 2. Cor. 3. 3.

d Mabillon's correction for sincere.

bat Ecclesia, nunc coBlestium mandatorum
Isetatur se habere Doctovem : quemque ideo
foris csecasti, ut introrsus videntem faceres :
cuique post tenebras crudelitatis ablatas, ad
evocandas Gentes divinse legis scientiam con-
tulisti; sed et tertio naufragantem pro fide
quam expugnaverat, jam devotum in elemento
liquido fecisti vitare discrimen : sic nobis,
qusasumus, ejus et mutationem etfidem colen-
tibus, post csecitatem peccatorum, fac te videre
in coelis, qui inluminasti Pauluin in terris : et
nmnera prsesentia libens accipe, quse Apostoli
tui precibus tibi fiant accepta.

(Collectio ad Pacem.) Deus, qui justitise
leges in cordibus credentium digito tuo scribis ;
quique in Paulum hodierna die vocationis ejus
de eoelis, non atramento, sed Spiritu tuo vivo,
caritatis tuee fervorem ita scribis, ut proprium
quassandum corpus pro Ecclesize tuse tradat
membris, qui ipsius Ecclesise olim contriverat
membra : sic nobis ipsius interventu Doctoris
et fidelis Magistri, fraternse caritatis sincerse d
consortium dona ; et de tuae dilectionis, quam
ille habuit, multiplici flamma, vel unam scin-
tillam dignare largiri ; ut sequamur per dilee-
tionem ferventem Magistrum, cujus flagrantia
in caritate frequentamus prsecepta.

(Immolatio Misses.) Dignum et justum est.
* M. 226 Vere * eequum-t et justum est, nos tibigratias
f T. 267 agere, Domine sancte, Pater omnipotens,
seterne Deus. Qui ut ostenderes te omnium,
cupere indulgere peccatis, persecutorem Ec-
clesiiE tuse ad unum verbuni tuse vocationis
lucratus es ; et statim fecisti nobis ex persecu-
tore Doctorem. Nam qui alienas epistolas
correction for dcst- ad destructionem e Ecclesiarum acceperat,
coepit suas ad restaurationem earum scribere :
et ut seipsum Paulum factum ex Saulo
monstraret, repente arcnitectus sapiens funda-

mentum pOSuit ! ut Sancta Ecclesia tua Catho-

l[ ca eo fedificante ffauderet. a QUO fuerat ante

. . . ij> j_ ,_

vastata : et tantus ejus detensor exsisteret,
ut omnia supplicia corporis, et ipsani casdem
corporis non timeret. Nam factus est caput
based on that of s. 1'aui as weii as EcclesiEe, f qui membra Ecclesice conquas-

S. Peter, should have been declared j. j. j. T I'l i

hereticiu by innocent x in 1647: so saverat: caput terreni corporis tradidit, ut
1 "^^ caput in suis omnibus membris

acciperet : per quod etiam Vas electionis esse

See I Cor. 3. 10.

* This very remarkable expression
deserves especial notice : particularly
if we take into consideration the late
date of this Missa. It seems strange
that the work of the celebrated De
Biirios, on the t

a
abi

1JT CATHEDRA SANCTI PETRI. "? fe

/ O 23

meruit, qui eundem Dominum nostrum Jesuni
Christum Filium tuum in sui pectoris habita-
tionem suscepit. Per quern majestatein tuani

laudant. a TIlis Fea st was early of great note

in the Galilean Church ; and it is
alluded to by the second Council of
Tours as early as the sixth century,

XX. MlSSA IN CATHEDRA a SANCTI PETRI whore the heathen custom of offering

meat to the dead is strictly forbidden.
There is a learned discussion of its
origin in Delpezzo, La difcsa de? libri
Liturqici ; opp. t. 7. 410. We may ob-

[Prcefatio.]^ Sollemnitatis pradicandse diem S^*^^^
prsecipue nobilem, in quo fidem prseeellenti " f this collection. The foist of the

T-I-I. l i -rv -n j I Lupercnlia. was abrogated by S. Gela-

r ihus excelsi Dei ori Jretri monstratus est ; et sius at the end of the fifth century :
in coapostolos" interrogate de se Christo quis
esset, vere confessus est, cum beatus Bar-

.
Jona voce Redemptoris, fide devota c prselatus c !"-iy mentioned as one of the prm-

, , , f . i TI i c 'P al festivals by the Council of May-

est : ut per hanc Petri petram, bases Ecclesise enee, in 813: and we find s. Boniface

fixus est ; venerantes, fratres dilectissimi,
deprecemur, ut tarn gloriosa laude fidem
Petri qui prsetulit ; ipse beatitudinis auctor sense ; "*he question was asked of

TI-I IT>T\- i a "> a nd Peter answered for all."

plebem conroboret. Per Dominum nostrum. vezz. has devote.

(Collectio sequitur.) Deus, qui hodiern^ ^SS^&L 1 JSS^ 1 < ffi^^t'
die beatum Petrum post te dedisti caput EC- EcciesiiB, cum te m e vt-re confessus

. \ -n v c sit, et ipse a te digne prajlatus sit, te

CleSlSB, CUm te llie Vere COnfeSSUS Sit, et ipse a supplices exoramus: ut qui dedisU

te digne pl'SelatuS Sit ; SUppliceS CXOramuS, Ut ut^grex'^effusiat epoTes^ejuT inter'-

qui dedisti pastorem, ne quid de ovibus per- Gaifp^" 1 fecisU saMfices ' *'
deres ; uterex etTuajiat errores, d eius interces- a , w . e ^l e al tered the punctuation,

' & ?. -i -n -\ -i placing the semicolon alter perderes

sione quern preetecisti, salvmces. (^uod ipse instead of en-ore*.
prsest. f T. 268

+ f~Pnat mrt'mi'nft 1 "Dpum nni lipn-fr* Ppti>n CPost nomina.) Deum quibeatoPe-

j(^-osc nomma.j jjeum, qui oeato J- etro t,. t. mtam potestatem (1 i sdl)ulo con .

potestatem dlScipulo COntulit, Ut Si tul't,utsii P se ligavent, nonsitalter
- . r . 1 i ' 1 ul solvent ; et qua: in terra solvent,

ligavent, non Sit alter qui Solvent ; et item c:olo soluta sint, precibus im-

quse in terra solverit, item 6 coelo soluta sint : functwu^sp^buslnon'pi^ieant

nrppiVnia iinr>lm'pmn nt prlnplist * 5 tartnvn se l' u!t ' s inferni porta; per crimina,

piecious impioiemus. ut eauctis * tartaio quasper Aposto ^ fid( , m vinci( , redit
defunctorum spiritibus, non prsevaleant sepul- E ^ s ! a - s. Gnu. p. 297^

..<?-. '.. r . ^ "MS idem.

tis inferni ' portse per crimina, quas per Apos- * ]yj 22
toli fidem vinci credit Ecclesia. Per Dominum t us m/emai.
nostrum Jesum Christum.

fClnnortin fifJ Pfi^evn } niprnpntiaaiTriP C-^d Paeem.) Clementissime con-
( \jQliecmO aa jracem.J ^lemenilSSime d | tor) qu i tanta carltate succendisti

Conditor, qui tanta caritate succendisti Disci- <scipuium , ut se de nave jactatum

'1 . . ad te celere lestmaret pede nudo per

pulum, Ut 86 de nave lactatO, ad te Celer lestl- pelagus; et videns hanc dilectionem,

, n T t i-ii claves ei dares siderum. voces inspire

naret pede nudo per pelagus; et videns hanc suggerentum.-s. Gail. P . 2988.

1 (su

dilectionem, claves ei dares s siderum ; voces ^ [$ fd (supported by
inspice sugsrerentium : ut quicumque ex pras- . cf - < i u r ' c " n( i. lie junguntur ad oscu-

i- B oo A J. i luro. jVI* liicti. p. 0.

cepto junguntur ad osculum ; livore pectoris
excluso, illuc per gratiam ducantur, quo h cceli "" MS qua! '
Petrus est janitor. Preesta, Salvator mundi.

f'f^nnfp'itfit'jft } TMoTinTn pt intiiTn pt fContcstatio.) Vere dignum et
( IsOniCbiailO.J J^lgnum et JUStUm eSC . Dostum est omnipotensDcus, qui dives

qui dives infinite clementise copioso munere in ' imt!u cicnu-ntiai copioso nmnere

^ . r T . plasinauitu:ucrualur;eiiitiintumdig-

plasmam tuce crcaturaa in tantuin dignans

10- "

74

MISSALE GOTHICUM.

' MS patiaris, homine and in next

line committeris. , . -. . . ,. i ;

nans erigere,ut vemacuio limi com- erigere, ut vernaculo limi compatiens, hommi '

e terrena compage claves cceli committeres :
St et ad Judicandas tribus solium excels* sedis

dies hodierna beati Petri cathedra in Sublime COmDOnereS. Testis CSt dies
Episconatus exposita, in qua fidei T *i -r^ i y>* n t -n IA

merito reveiationis mysterium fidei, nodierna beati Fetri Cathedra Episcopatus

Filiura Dei confitendo, pralatus p-y^nqUa . i^ m ,3 fi/lpi mpTi+n rPvpli+Jrmia

Apostoius ordinatur, in cujus con- exposna . in qua nuei meirto reveiaiioms
fessioneestfundanientumEcciesia!: m y S terium.J Filium Dei confitendo, prselatus

nee adversus hnnc Petram porbe in J ' . f .

feri prevalent. Quid verobeatoPetro ApOStOlUS Ordinatur. In CU1US COMeSSlOne
diverse sub tempore accessit laudis r , n -, , -n i *

etglorire. Hinc est quod mare treniu- CSt funaamentum JiCcleSlSS T D6C

lum fixo calcat vestigio, ct inter },,, nAvrnn nnrfp npr nrtPvapTi TIPP
undas liquidas pendula planta per- U3J1C petrain pOltBe inieil pr^vaieui , nee

ambuiat. Hie ad portam speciosam gerpens vestigium expi'emit ; nee triumphum

contract! tendit vestigia, et tactus r , n -, " ~ , , -r,, -,

'

e ea, , n -, ~ , , -r,, -,

gito ciaudus non indiget inors obtinet. Uuid vero beat'o Jretro diverse

baculo. Hie carceratus dum dor- -t , . 'j.Tj'j.1'

mitat, Christus pro ipso pervigilat, SUD tempore aCCCSSlt laUO.18 6t glOriEB, qU8S

et retrusus ergastulo, foras procedit v - niTP
per Angelum. Hie paralyticum ere- vox 4 Ua3

xitdeeubanteminiectoihicTabitam quod mare tremulum fixo calcat vestigio: et

muherera revocavit de funere, et vir- "" ,..- TIAI A

era revcvi un, - ,..- TIAI A

tutem impernnte. morti pradari non inter undas liquidas pendula planta peram-
I'MabSioiTsii^t^' ^reveiationis bulat. Hie ad portam Speciosam, contract!

mysterio Filium Dei confitendo proe- 4. orl ;]5J. vAatio-in pt tnr>tna Pptr? rlio-itn flnnrlna

latus Apostoiis" or " Apostoius, or- tenait vestigia , et tactus rewi aigito, ciauaus

dinatur." The MS here has Apos- non indiget baculo. HhlC Carceratus dlim
tolas, but we have changed it to -i i /-n i -i i .

Apostoius on the authority of the dormitat, (Jnristus cum ipso pervigilat : et
SS^iiSSSSflfe^S^So 1 ! retrusus ergastulo, foras procedit per Ange-
Gaiiiran f church1iew1hal% a fenum^ Hinc paralyticum erexit decubantem
did not receive as a reward &r his j n lectulo ; ac debilitate, verbo dedit vesti-

confession any privilege beyond the . ; m i j.i i

e; making him to differ gium. .time labitnam mulierem revocavit
S|^ de funere; et virtute imperanti prsedare non
oiice,aslicuit. Ifinc tanta fidei dote - inter Apos-
showing at that period the Gaiucan tolos pi'seiit, ut curaret universes lanffuores

doctrine to have been that it was S. , i-i L -\ 11

Peter's confession and not himself, on dum prseterit ; et cadavera viverent, umbra
r P r;?the C ?epe7hion^nend"4susSalubrisqu tetigit, per Christum Dominum

HANC PETEAM." On the other hand, Tiria-funm P!ni TTIOT

we read in the Mozarabic Missal, Qui n StlUm - ^ Ul mer ;

Apostolum tuum Petrum firmissi : ffPoSi SanCtUS.) OUSClpe, Domine, inler

mam statuens petram, cedmcare tibi * , . . ~r . x ,

ineasanctampronunciastiecclesiam. angeilCSB VOC1S OmClUm, UOStrse qUOqUC SCl 1 -

m'Sls^Mabiiion's correction for vitutis obsequium. Per Christum.

pSm. ^eriiapf ro^eT, &"^. (?<">* Mysterium.) Hsec igitur praecepta

nai may stand, referring to the peti- servantes, sacrosancta munera nostrae salu-

tion of the Apostles, and of course of ,. ~. . , , , .., . .

s. Peter among them.- "lord, in- tis otferimus, obsecrantes ; ut * immittere "
cre He e c 01 i g itur h precepta servantes : digncris Spiritum tuum Sanctum super hsec
^Z^oSS n toSSSS sollemnia_: ut fiat nobis legitima Eucharistia
sime omnipotens Deus: ut infundere in tuo Filiique tui nomine et Spiritus Sancti, in

diuneris Spiritum tuum Sanctum , ,. ^. . r .._.'..

super hoc ubamina: ut fiat nobis transformatione corpons ac sangmms Domini
iTnZinfret^ri^Ln^br nostri Jesu Christi Unigeniti tui, edentibus

^J n Dffi ^^aSS nobis vitam . aeternam regnumque perpetuum
fiiii tui edentibus nobis in vitam conlatura bibituris. Per ipsum Donunum:

cternam regnumque perpetuum. M. / A . /-ij- T\ ' \ T-V-

MOZ. p. MS- 98. see also above p. 47. (Ante (Jrationem JJomimcam.) Divino
t T. 269 * M. 228 magisterio edocti, et divina institutione for-
11 Aeorrectionof Mabmon'sforimmi- ma ti, audemus dicere. Pater noster.

jce.InthenextlineVezz.haspra. ' . ... _ .,

Divino magisterio edocti: et saiu- (I'ost Orationem JJomimcam.) Libera

taribus monitis instituti: audemus , T>- j. ^. T "L j.

dicere: quia jubere dignatus es. nos, setema rietas et vei'a Ljibertas : ncque

M. Moz. p. 276. 83.

IN INITIUM Q.UADKAGES1M.-E. 7C

/ j ^***

sinas ab inimico capi, qui & te cupiunt possi-
deri, Omnipotens. Qui vivis.

(Benedictio.) Supra ccelorum agmina se-
dens, totum orbem terrarum puffillo conclu- Tlie MS seems to ' iav e tto orbs

3 . -, IT . T . , , . and in the following line hoc.

dens, votiva nsec nodierm diei sollemnia
celebraturos peraudi : Amen.

Ut qui sancti Patroni nostri Petri tuique
Apostoli festa colimus ; per ejus intercessio-
nem tibi placeamus : Amen.

Da Sacerdotum, Regum, cunctorumque po-
pulorum ilia semper in mente : ut qui te Deum

verum ,confitentes, laudes dicentes, inlata p ,?^ llon su zs<*ts inlatil *-
nostrorum crimina salvantur; Amen

Et quemadmodum nos fecisti de sacro
fonte procedere puros; ita nos jubeas in

j_ t n i i i a The MS uniformly has ouadra-

zeterna repacula cum banctorum coetibus so- ginsima, whtarssEaw to have been
ciari perpetuos. Quod ipse prastare digneris, &*! time tho ****** in

CUnl Patre. ** ** uncertain whether this Missu

" belongs to Ash Wednesday or to the

first Sunday in Lent- There is no
reference made to the use of ashes, so

_ common in the later Rituals, nor any

XXI. OBDO MlSS^B IN INITIUM QUADRA- .service for the three Sundays before

[Collectio.] Omnipotens, sempiterne Deus, d^s&hof^um S*
prsesta, ut Quadraginsimale hoc jejunium

Ct COmpetentibuS inchoemUS t Ob- humani generis Conditor et Redem-
,..,. i ,1* ,"i 11 tor largire propitius. et continentiaui

SeqUllS, et tlbl plaCltlS effectlbuS CelebremUS. nostraf salutis misericors exaudias.

Humani generis Conditor et Eedemptor, lar- b e Thl S Ms a i^e p thfm g has et, which
gire propitius, ut" contmintiam nostne restau- ^^KS^aSM^ placed

ratio Ills in tllis deputatam," sinCei'S. COIlVerSa- after propitius instead of celebremus.
,- , , , i i depotatam MS.

tione tractemus. Quod ipse prsestare. (coiiectio.j jDeusabstinenda..,i)eus

(Gollectio sequitur.) Deus abstinenti, numS^a^hSndZ

Deus^castimonise, qui libenter jejunantium %Sg STta'hMtoS:

humilitate plaCai'iS, et humiliantium Se preCl- die, quo quadraginsimale inchoamus
T , . r ,.->'-'/.'-. . ,. r , jejuuium: et diversarum turbatio-

bus benignusmnecteris; exaudi preces nostras num, quibus gradimur, tempestate

in hac hodierna die, quo Quadraginsimale SrS

inchoamus jejunium : et diversarum tentatio- so 3 a. e

num, quibus aTavamur. d tempestate discussa ad pacem should be observed.

. x .. ,. . .... ,AI -ij." 1 Vezzosi omits this word gravamm;

ntiam no blS a VltllS, tua bemgnitate probably by an error of the press.
A Snlvntni* mjinrli Muratori has gradimur. Perhaps tliu

e, OaivatOl munOl. Mozarabic gives the true reading,

lleCtlo pOSt nomina.) Oflferentium qwtimur. Inthenextline.Vezz.has
^ " "' r ^ wuv^wv-s tuis benigmtatts, which also seems an

nommibus recensitis, qui devota altaribus erratum.
munera humiliati 6 jejunio mentis* et corpofis * M. 229
a Domino deprecantur, pro merito devotee f ^SiL lVlabiU n ' s correctio "
sanctiticationis obtineant. Per. _ ' ' !^^ ^SaSi W nS.ta

(Gollectio ad pacem. ) { Deus contmentise, piacaris et huuuiiandum se tiw p re -

, i' -i i cibus libenter inflocteris. Exaudi

eUS CaritatlS et paCIS, qui prCClbUS humi- quesumus preces uostras et diver
liji-nfinm p inflppf Ar-ia miaorov^ nnatri Pvanrli soruui turbinum quibus quutimur

iid/nuum se innecteris , miserere nosui, exauui tempest ^ te disuussa . pacem nol)is
nos, et diversorum g turbinum tempestate re- *

^j./ MISSALJG COTHICUM.

tue serenitatis infundc : ut quam pec- mota, pacem nobis tue serenitatis impei'tias :

catorum nostrorum nimietate perdi- , . . . r .

dimus:tuepietatisinduigentiaconse- quam si peccatorum nostrorum nimietate per-
quamm-. Amen.-M.Mo Z .p.i22. 100 ^idimus, per indulgentiain tuze miserieordiie

consequamur. Per Dominum nostrum Jesum.

timDraninmn 1 *^^ (Itnmolatio MisscB.) Yere dignum etjustum est,

in US uo 1 ^una^tonies 1 Situr l 'sp l cs ^q 1111111 e * salutare est, nos tibi gratia* agere,s Domine
provciiitur, caritas roboratur. ipse sancte. Pater omnipotens. {Bterne Deus, per Christum

est enim panis vivus et vevus (verus * _ . _... '

et vivus o,-s. g.+ qui decieio descendit Dominum nostrum. Qui est Films tuus unigemtus,
c +m) substnntia^ten^is^etVet'om 4 ma S6BS ,1^ gloria tusi : in quo jejunantium fides
.) csca virtutis. Verbum enim tuum alitur, spes^provehitur. caritas roboratur. Ipse est

(est + m) per quodfacta sunt 0111111:1, ... , . , ,-,-,..

(quia+m) non soium humanarum enim panis vivus et verus, qui de coelo descendit, et
qipan\Vestan^ramrHujuspa- h>\bitat semper ii^coclo; qui est substantia aeternitatis, et
nis alimento Moyses famulus tuus, esca viftutis7 Verbum enim tuum. per quod facta sunt

quadragmta dubus ac (ets. g.) noc- " -;- -v~- . .

tibus, legem suscipctis, (accinieus ouinia, non soium numanaruni mentium, sed ipsorum
uUu-i^ivitatL^avador^s'se^abstf- quoque panis est Angelorum. llujus panis alimento \
nuit, de verbo tuo vi vens ct vaiisis, Moyses tuuT^imurus'"quadraginta. diebus et noctibus |

(et valens om. s. ff.) eujus et dulce- > .... . S

dinem bibebat (L-UJUS duicedine vive- legem suseipiens, jejunavit ; et a carnalibus cibis, ut tuae $
hat iii vulture verbo ni'/vuituom^oi) suavitatis capacior esset, abstinuit, de verbo tuo ji vens.
Unde(iude m) ncc famem corporis Cuius et dulcedinem \adebat h in spirltiTjirTucem acci-

(corporis om. m.) sensit, ct terre- J r '

narum est obiitus escarum, (obi. esc. piebat in vulfcu. Unde nee famem corporis sensit. et

est o) quia ilium et (et om. a. & s. g.)

gloria; tuse ciarificabat (giorifica-. terrenarum est obbitus escarum : quia mum et glonce

bat d mo m.) aspectus, et influc-nte T T , L , a ,. o -j. -n

Spiritu Dei (Sp. Saneto m) scrmo tuce ciarificabat aspecfcus ; et, mnuente Spintu, Dei sermo

piisccbat (interius+m.) Hunc panem . . __ , _ . . . '--.., , ,-

etiam (panem, Domine s. g.) nobis pascebat. x Iluiicj.anem-]- Domine nobis per bos quadra-

ministrare non desinas (desinis a mg . .. "" , "" . ,. - . ...

m)quem ut (etuteum mp sed ut gmta dies (in quibus hodie, CiuadraginsimalisJ maeera-

eum ml indesinenter (iudeficienter .. ... t . . , , . ,. ....

m)esuriamus(sitianuiss.<;.)iiortaris, tionein abstinentifls inchoantes, ingredimur) mimstrare
-""te ip'so digneris; quem utsitiamus k indesinenter, hortaris. Cujus
"potiumiri carne a te ipso sanctificata dum pascimur, roboramur : et
r^kL MO"! sanguine, duni bausto sitienter potamur, abluimur, ' per
bis Domi- GLrJstuni Dominum nostrum. Per quem.

lie, quaisumus; ipsius i-eceusita nati- Jt . a abridged in S. Greg,
vitatevcgetarieujuse^lestimysteno Vl;1 . e dignum St justum est. In
pjiscimur et potomur. Per. quo je j m f. mt i ura fi j d es alitur, spes

. mi SiTc i "^ ei . , , provehitur, caritas roboratur. Ipsa

i The MS I has vivebat. t ; ; t t

. So the Mozai-ab.c Missnl for Ash stibstfL ,,^ . Bt ernitatis, et esca vir-

JVednesday (the service originally t ; t Vcrbum cn ' inl tuuln per
lor the hrst Sunday inLent.) Niliil d f ta t ; solum

in his diebus nisi tant.mi verbo Dei ? mmanarum mcnt ium, sed ipsorum

pascebatur, quod ex ore Domini pro- pimig st Angclorunli Hunc jpanem

cedebat. ministrarc nobis non desinis : et,

{ KSQuadragmsimale. t iudesinenter esuriamus, hor-

t Mabil Ion couj ctures esia-Mm,,!. ^. Cujus dum pasci ' mur

1 MS potamus, abluemur. roboramur: et sanguine dum pota-

T 1. 271 mur, abluimur. Per S. Greg. p. 39.

Dignum ct justum est nos tibi (Post Sanctus.) Benedictus qui venit in
aern^oum^t^ns'Deus^'Qu'i piras nomine Domini, Deus scientiarum Dominus,
a .i-r"onmTa t su^vUer eilt Qui TSCCII- Q. 11 ^ P r ^ s tat adinventiones suas, et disponit m
<iisti super occasum: Dominus nomen omnia suaviter : qui ascendit sup el* occasum

est tibi. Tu pallia es vivus ut vurus: _^ . A .-,-.. -r-r. ,-, . . ,

qui dcscendisti dc celo : ut dares JJommUS nomeil 6St llll. lllC 1 tlTUS VIVUS Ct

cssey'U^vivcSn! Qui ef nobis verus, qui de coslo descendit, ut daret escas,
" vlr"ute ^"uisTiu'iis fi "L" !l iios ir iiica- esuricntium ; immo et ipse esset esca viven-
tos nomini'iuo dii* : sim- _iinpi-iii- tium : tijit nobis in pane, quo corda firmantur :
mMs'.'.a""^."^!.'"'"""" '"'""'"' u t iii virhite Panis^iujns per lios quadraginta

dies sine impedimento cavnis et sanguinis.

IN QUADRAGESIMA

77

ieiunare valeamus, ipsum panem habentes, vaieamus: tc ipsum panem ha

-j. "U iv/r A Q"i P lu peres tuos celestibus saturas

qui pauperes pascit panibus: qui Moysi et panibus: qui Moysi et Heiie per
Heli per quadraginta dies jejunantibus,* S^^^ffirf-^-g;
Quadraginsimam n dedicavit : deinde etiam in cast j- Bliind . e e<Jam i pse jejunans

^ . . . , . . eundem nobis dierum munerum

SUO ipse ieiUniO, eundem nODlS numerum JejunHsolennitatesignasti. Utquod
T * .."'.. nl -i. -i i j ipse in nostri corporis infirmitate pro

dieriim jejunil SOllemmtate SlgnaVlt: Ut qUOd nobis jugiter in quadraginta diebus
i-noo TVvmiTma in nr>a-fyi o nnT>nrviM<5 infirmitnfp vel noctibus implesti: uos vel minuta-

ipse .uominus in nostri corporis innrmitate, tim eundem dierum numerum adim-

Pl'0 nobis lUgiter in XL diebuS explevit; id Pltes:calculidistributaobservantia
L J . . n r ,. 3 vespertmis semper oratiombus ternu-

nOS Vel mmutatim eodem mimerO Oierum nemus: te nos adjuvante atque sal-

calculo distribute observantia, vespertinis*

refectionibus studeamus imitari. Per. a> and in the ncxt

The beginning of tbis prayer is little else than a cento of line numero.
passages from Holy Scripture. Benedictus qui veuit in o MS npstro, Muratori nostra.
nomine Dni. c. 21 Matt. v. 9 Deus scientiarum Dns. c. 2, i P Mabillon modestly observes, "No-
Rejj. v. 3 et disponit omnia suaviterc. 8 Sap. v. i qui tissima Pati'um nostiorum ad ves-
ascendit super occasum, Dns nomen illi Ps. 67 v. 4. hie est peram jfjunia, sed tamon vel ad
puuis e. 6 Joan. v. 50 panis vivus qui de cojlo descend! ib. humilitatem nostvain et pudorem
v. 51 panis cor hominis confirmet 1's. 103. 15 ambulavit in notanda."
fortitudine cibi illius xi diebus et xt noctibus c. 19, 3 Reg.
v.8.

(Post Mysterium.) Accepta tilai sit, Domine, A CC e P ta tibi sit Domine npstaB de-
nostrae devotionis oblatioj. quje et jejunium nostrum, te votionis obiatio: qu^ et jejunium
opefiEfe- sEcSKaunndnlgentiain nobis tiue consola- S^V^S^^'SSSS
tionis obtineat. Per eum. obtineat. Ptr. s Gel. p. i8a.

(Ante Orationem Dominicam.) Non agno- C f. M. MOZ. 437. 95. Non
scentes, Domine, meritum sed prseceptum, quia "ptu
jubere dignatus es, audemus dicere. terris -

(Post Orationem Dominicam.} Adesto, Adesto, Domine, ndellbus tuis, et

Domine, fidelibus tuis: et quos ccelestibus instituis-l sa- ^^SSS^tSSSg!?.
cramentis, a ten-ems conserva penculis, Salvator niundi. raiem, a terrenis conserva pei-icuiis.

(Post jEuch_ansM&ni .) Concede, Domine, quse- Vt c^a^^^,o aa a m , mo-
sum us. morum nos correctione levari : qui cum litec dona rum nos coiTectione reicvari ; quia
contuleris, cuncta nobis utilia non negabis. Per Domi- ^ u ^ a d - ^at^Ver^
num nostrum Jesum Christum. Leon. p. 106

(Consummatio Missce.*} Virtutum coelestium vu-tutum eiestiuin, Deus, qui
Deus, qui plura praestas, quam petimus aut uieremur: piura^pnestas quam pethnus, uut
uum u i n m4U

tribue, quEesumus, ut tua nobis misericordia conferatuv, ,

quod nostrorum non habet fiducia meritorum. Per nostrorum non habet flducia meri-

Dominum nostrum Jesum Christum. ? ain ne,t Col-

t (Benedictio populi in initium Quadra- ^ct collection^.

. \ \ i -i . T ' j_ ' r The title ConsummatioMissE onbz-

ginsimce.) Ad custouiam gregis tui ammarum occurs here, bn tKe~"Fust of s7
Pastor, qui dormire nescis, invigila : Amen. SStTr" M,SSSJ,,^SiI
Et ne nocturnis terroribus fatigetur, invisi- s l ltiouhJ'afsMii U sa! es anunusual P-
bili eum adtactu sanctifica : Amen. f T. 27 2

FragUem SOlida, COntritum eleva, invali- Fragilem solida, contiitum releva.

rliimniip prmfivmsi nipto+A nllpvi onrita+P invalidum robora, validumque con-
aUUique COUnimd, pieiaie aiievd., CAllTjaxe fi rma . pirate alleva, coi-itate ledi-

soditica, castitate munda, sapienti& inlumina, fic . a ' cas ^ itat . e munda, sapientia uiu-

'. ' " ' mina, misencoi-dia seiTa. Amen.

miseratione conserva : . Amen. Pronciant hmc pnecepto ndei

-n !>,/ i --\ i vigilantia, amoris tui pcrseverantia.

ProilCiat ndei Vlgllantl amoriS tui perse- morum temperantia, misericordloB

vpvnntin mniMTm fpmr>f>rnn-fii miPvinnTr)i-w providentia, actuum discipUna: ut

veianwa, moium tempeianiiia, mihericoraise pust con cessam miseratiouis indui-

prOVldeutia, actuum dlSciplina. Amen. gentiam, non abjicias eos promis-

1 TT * . sioms tu:e muumceutia: sed ptrducas

Ut per concessa miseratioms mdnlgentia, :i veuiam, quos we tibi adoptasti
non abjicias eum a promissionis tuae mao'niii- 1><! Q 1 iSd lla ipse' 4 prStnrc &c Bon.
centia : sed perducas ad veniam, quern hie tibi ^"^m
adoptasti per gratiam : Amen. 1'er Dominum,

Sf ' MISSALE GOTJIICUM.

* M. 231

MS has concede before peccatorum. * YYTT TT.WM TVTTaaA TPTTT-\TTT

Omnipotens sempiterrie Deus, qui XX.11. XI &M iVJLlbSA JEJUNII.

nobis in observatione jejunii et ele- r .,

emosynarum semine, posuisti nostro- \_(jOllecno.\ Omnipotens sempiterne Deus, qui
q^sum^^uJ^unTurom! ia'tfel) n kis ^ observatione jejunii et eleemosjnarum semine
nos opere mentis et corporis semper posuisti nostrorum remedia peccatorum; concede quaesu-
Gei ^ devotos.-S. GaU - P- 34a- s. muS) nos O p ere men tis et corporis semper tibi esse devotos.

Deus humane salutis operator, da Quod ipse prasstare.

q^us'noT^sSntiiSpTter^ (Collectio sequituT.) Deus, human* salutis
remedia providisti. Per. s. Gel. p. operator, da nobis exercere jejunia congruenter, quibus
I5 vere dignum. Qui non tantum nosto substantiae sempiterna remedia providisti.

nos a carnalibus cibis, sed ab ipsius (ColleCtlO post nomina.) Deus, qui non tantum

jej'unare.^s. ilonfpf'ioj? 15 preclpls nos a carnalibus eibis, sed ab ipsius animje noxiis delec-
b See below p. 232a. tationibus praecipis jejunare: gic nobis, qusesumtis.

Concede nobis, Omnipotens Deus. . -, , . , I'I-L*-

ut per annua quadragesimalis exer- indulgentise tUSB prSBDe SUDSldlUm, Ut J6JU-

cnris^p^cfamus^rcanum^e^'a? nando ab inlicitis contagiis, ad superna cres-
temm-. ej plr d -^ a Gei n p. e i S 7 b. ione sec ' c amus : et nomina * quse recitata sunt, in

o. vere diguum et jus- coelesti pagina conscribi prgBciplas. Per.

turn est,ommpotens Deus, tibi sancti- ,, ,,* . _ f . "

ficare jejunium, quod nobis (a. gr. ( (jOlLectlO ttCL JTCtC6in,.J Concede nobis omni-

^r b efd b ocu^^ r m ( e^ potens Deus: ut per annua Quadragmsimalis exercitia
hocmunereeorporibusgratiam(s.^r. sacramenti, et ad intelligendum (Jhnsti pronciamus
corp. saiubritatem et sanitatem men- arcanum e t afifectus ejus digna conversatione sectemur :

tibus) contulisti: quod si ilia humani ..' , . J ., _^_^.

generis mater interdictam sibi arbo- ut Sinceram HOblS pacem triDUaS. rSI* Domi-

^S^'^I^IS^SSEg num nostrum Jesum Christum.

pertu^Sta^utTuodtn" C^jnolotio Miss<Z.) Vere dignum et justum
licita ligni vetiti (s. gr. ini. vetustatis) est, nos tiBi semper et ubique gratias agere, Domine
"oXoramusSU" ( A ao"oi e vi] sancte ' * a ^ omnipotens, atone Deus, tibi sanctificare
jejuniis: ut qui (s.frr.+tunc)de para- jejunium, quod nos ab initio sasculi servare docuisti.
disononabstinendocecidinius.eodem Magnam enim in hoc munere corporis eratiam eon tu-
ts* ov, decidimus. ad eundem) nuuc -i- . *-^ * . -n i . * . T

jejuiando redeamus, per.-s. Gail, lisbi. Quod si ilia humani generis Mater interdictam
P. so4b. s. Greg, apud Gerbert. p. 4ib. sibi arborem custodisset ; et immorjalitatem retinuisset,
^Im^m in hoc mnnere et ^patriam. Sed peccatum Mates antfqu33 )-q uod inli-
corponbus saiubritatem : et sani- cita "f ligni vetiti usurpatione commisit, in 'nostriSj

tt,f.^^^ffii.i".r! oramus > absolve J e J unii8: et , <& ded ?^ radis non 1 ab -

rabiie dedicasti. Quod si ilia generis stmendo cecidimus, ad e eundeui nunc, jejunando, redea-

humani mater Eva interdictam sibi mus per Christum Dominum nostrum. PeTquem.

arborem custodisset: et immortah- ' * ^

tatem retinuisset: et patriam. Sed -. . . , . .

peccatum matris antique: quod in- Magnum in hoc munere salubri-

lict^ iSSSi vetiti usurpatione com- totan menhs ac corporis eontuluti-

misit: in nostris ablue jcjuniis. Ut h - bre S' P' 39 D - T T. 27 ?

qui de paradiso per inobedientiam ..0*1,1,

Ade non abstinendo cecidimus: nunc so ln l n J mn .

autem per obedientiam Christi je- Quo paradiso redderes,

junando surgamus.- M. Moz. p. 92. 50. o e T^ff^.T '

...ut ad paradisum, de quo non Quos mde gastrimargia

abstinendo deciding jejunando so- IHecebrosa depulit.

lemnius redeamus. S Greg. p. 39.

e ad is an addition of Mabiilon's. ^_ -_ _. T^,-... i-*~ * TIT . -

Deus,quiprofundoconsilio,prospi- XXIII. ITEM ALIA MlSSA JEJUNII.
ciendp mortalibus, sancta instituisti

jejunia, quibus corda langueutium [Collectiol Deus, qui profundo COnsilio prosniciendo

salubriter curarentur: Tu animam u , ,., J '.* . ;... ., * *,

nostram,corpusquecastifica, corporis mortalibus, sancta instituisti jejunia, quibus corda lan-
animffiqueSaivator,iEtern.Eieiicitatis guentium salubriter curarentur : tu animam nostram
1 ^^^^l;^.S.^<^^.tfi^ corporis ^animaaque Salvator, et
rum medeiam jejunii devotione cas- jEternse felicitatis benigne Largitor. Per coaster.

&S^*i3?Z% (Collectio sequitur.) Deus, qui ob animarum
ut corda nostraitapietatistuasvaieant medeiam, ieiunii devotione castigare corpora praecepisti :
nibT^sTmu^m^&trpT concede quoasumus : ut corda nostra* ita pietatis^tu^
simus .?. Gail.) abstinere peccatis. valeant exercere mandata, quatenus ab omnibus semper
per.-s.GeLp.27a. s. Gail. p. 30+0. poss i mus abstinere peccatis. Per Dominum nostrum
*M. 232

same

IX QUADRAGESIMA. -g jij

(CollectlO pOSt nOfilina.) DefensiO tua, Domi- Defensio tua, Domine, qusesumus,

no, qusesumus, adsit humUibus; et jugiter protegat in ^SS^ j SffiB*f3
tua misericordia confidentes, necessariis. in quibus indiget necessariis, quibus indiget humana
humana conditio, et immortalitotis dona praevemant; ^S&^^S^H pLS-
et offerentium nomina a recitata coelesti chiro- s. Leon. p. 106. This seems a much

i T-I i i_ j -_. more correct copy than that in the

grapnojii libro vitae jubeas adscribiT^Ter. text.

TGoOectio~Sa pacem.) Vide, qusesumus,
Domine, infirmitatem nostrum, et in jejunii*

adflictione pOSitlS Celeri nobiS pietate SUC- although we have not heen able to
. - 1 , " , find this collect in any other service-

curre : ut ad superna crescainus, et smceram book, u can hardly be doubted that
nobistribuas pacem. Per.
(Immolatio Missal.} Dignum et justum est, nos

tlbl hie et UDTque gratias agere, Domine sancte, Pater separate i prayers(pos nomina and ad

omnipotens, eeterne Deus; et tibi sanctificare ieiunium, poeem) in the last Missa.

, r 'j ji i ii i- Veredignum. Tibi sanctificare je-

quod nos ad ammarum medelam et castigationem cor- junium, quod nos ad sedificationem
porum servare docuisfci : quia restrictis corporibus animaa animarumet castigationem corporum
saginantur; et in quo exterior homo noster adfligitur, SbSlf^^^teffiS^.
dilatator interior." 1 Memento, Domine, in hoc jejunio terior homo noster aflligitur, diiata-
nostro miserationum tuarum, qua* peccatoribus pie sem- ffi^JStoffilMlSSa 1 ,
per jejunantibus contulisti : ut non solum a eibis, sed a quas peccatorihus pie semper jeju-
peccatis 6 omnibus abstinentes. eratotibi ieiunio placea- nantibus contulisti; ut non solum a

r . i D i,i <IJ i r v. cibis sed a peccatis omnibus absta-

in US, in quo non invemantur voluntates nostrje a tua nentes, devofionis tibi jejunio placea-
voluntate dissimiles, per Christum Dominum nostrum. nus. Et ideo cum. s. Gel. p. 1030.

Ante puiiis This is used in Miss. Gall. p. 378 as

-anre cujus. Ole Contestatio for one of the Roga-

tion Days.

4 An allusion to 2 Cor. 4. 16. which is

-r __- thus translated by Atnbrosiaster;

XXIV. ITEM MlSSA JEJUNH. "Etlicet si exterira ^homo noster cor-

rumpitur, sed interior renovatur de
die in diem."

_ Omnipotens sempiterne Deus, qui sic 8 j^ ex tra conteri
hominem condidisti, ut meliorem, temporalibus bene- Dona per abstineutiam,
ficiis competenter instructum, _ ad coelestia dona prove- ilSf,^*,,*^^
heres ; prsesta qusesumus : ut sicut per inlicitos appetitus Omnipotens sempiterne Deus, qui
de indulta beatitudinis regione decidimus : sic per ali- sie hominem condidisti, ut (. gr.+

. j-j_-i_ifij. -j.- iii meliorem) temporalibus beneficus

moma a tuo munere distnbuta,f et transitona sustentetur competenter instructnm atl cseiestia

humanitas, et amissa reparetur 33ternitas. Per. dona proveheres : praesta, quaesumus,

(Collect.) Semper nos, Domine, qusesu- 1^Sa^^&^&,
mus, continentia salutaris erudiat; qu^e et S^ al SrStSi 1 S?t^

nOS ieiunio intentOS efficiat pUrioreS, et tua humanitas, et amissa recuperetur

..'' . . _ -t ' oaternitas. Per. -S.Leon, p. 107. S.

nODlS dona COnClliet. reV. Greg, apud Gerb. p. 5?b.

s/i 77_^j- _. _ \ m T-, a Another of the many examples of

( L>OlteCtlO pOSt nomina. J Tua nos, Domine, the use of wrong cases.

gratia et sanctis exerceat veneranda jejuniis, et ccelesti- -I- X. 27A

bus mysteriis efficiat aptiores: e t recitata nomina ' Tua noSj Domine qtt!esumuSj ^

ccelesti^ chirographo in libro vita9 jubeas j^f^ub^mTsUSeScS

adscribl. Per. aptiores. Per. S.Gel-p. 340.

(Collectio ad Pacem .) Prsestanobis, omnipotens * M. 233
Deus : ut quia vitiis et litibus subiacet nostra mortalitas ; ? rae . sta no i ) . is omnipotens Deus, ut

, * .... j- * j. quia vitiis subiacet nostra mortahtas:

tua, per praesentia jejunia, nos medicma* punficet per tua nos et medicina purificet, et
caritatem sinceram. Per Dominum. gGei t!a *6a! tur ' Per Dominum -~

(Immolatio.) Dignum et justum est, te ' "
auctorem^et sanctificatorem jejunii conlau- a urtorem dl ft"sa 1 nctificato t r 1 e I m jejnnil
dare, per quod_ nos liberas a_ nostrorum SSm^dM SSSitSSnf a a^

debltis peCCatorum. ErgO SUScipe Clemens suscipe libens jejunantium preces,

jejunantium preces : atque ut nos a malis

m so

88 MISSALE GOTIUCUM.

omnibus propitj- omnibus propitiatus ei'ipias ; iniquifcates nos-

ntiis erinias ; iniquitates nostras, qui- , -i JN in- i

bus juste adflitfmur.roganms absolve tras, quibus juste adfugimur, rogamus, ab-
er Christum Domi,,um.-s. Gaii. P . golve> p er Christum Dominum nostrum.

* " This prayer, written in Lombard Oratio post Saiictus in Quat. a

characters upon a separate and small

piece of parchment, has be inserted DeuS reruin omnium conditor atque creator, qni Unus
in the Sis." j n Trinitate et Trinus inUnitate jiognpsceris ; cujus mag-

i> MS dtffldens nitudinem defieiens [b] est lingua humana nan-are ; quern

sine cessatione proclamant Angeli, Sanctus. Ideo nos
minimi famuli tui, ore qnidem indigno non tres Sanctos,

c MS praeoniec vaeis attolltmtu. se( j t er Sanctus prceconio [c] vocis attollimus ; ut cum sono
a MS repetitur. modulaminum proclametur ter repetita [d] laudatio. Ob

hoc pietatem tuam, clementissime Domine, exoramus,
optata tribuas, praesumta indulgeas : ut detersa nnbe pec-
caminum, pura et libera conscientia, tuam mereamur
c MS oboientia. omnipotentiam [e] conlaudare Salt.

xxv. ITEM MISSA JEJUNII.

[Collectio.~] Concede, quaesumus, Domine
Deus noster : ut quod nobis de alimoniis ob
macerationem cai'nis subtrahimus jejunando :

a Msjocimrfa. voluntate a te data, jocunde a conferamus pau-

peribus largiendo : quia tune jejunii obser-
vatio - pfobabrEur fructuosa, si et corporis
sensibus per continentiam castitatis mens
nostra sit purior ; et conscientiam pietatis
foecundet afFectus.

(Collectio sequitur.) Da nobis, omnipotens

Deus : ut jejunando a corporalibus escis, spi-

j T. 275 ritu vegetati,t satiemur robore : b et abstinendo

1 MS rubore. a k a ii mon ii s paritei'que delictis, cunctis pro-

c MS profidamur. ficiamus c in virtute hostibus fortiores.

IVa-sta nohis. Domine qujesnmus, (ColleCtlO post nOmina.) Prffista nobis, Dom-

uf *mvenulier 1 L J ffl, 1 in)e* quffisumus, tuae auxilium gratiae : ut jejuniis et
at hostibus mentis et cor- orationibus convenienter et devote intenti, mentis et
n P ob1s b dignatu S e s corporis a vitiorum hostibus liberemui- ; quique ad hoc
^invenia' eg s e jejunium dare dignatus es, d ut abstinentia
stabiles, in operibus efficaces ; e t 'castigatione macerati camali, in fide inve-

jeiunia nostra suscipiens da nobis. . V ... ., rn

ut . . . s. Gaii. p. 3040. mamur nrmi, et in operibus emcaces : suscipe

"rd jejunantium preces cum libatione. pxoesenti,
defimQis_ ; jefrigerium, supefslTfib^s indulgen-
tiam donans, per earn placatus j % et nomina \
quorum sunt distincte vocata, figere in scrip- ?
tione sempiterna digneris.

Acccpta tibi sint, Domine, quresu- (Collectio ad PaCem.) Acceptum tibi sit Dom-
mus, nostridonajejunn;quffiexpmn- . l , .~ . -^ . . f. . ' -"r"" 1 .

do nos tua gratia dignos efficiant, ct in e quassumus, hoc saCTilicrujn.jejuiiu^nostri, quod ..ex-. \
mi sempiterna promissa purducant piando nos caritatis"3ono tuEB faeiat sincefSatis e capaces ; *
* Ms"rimm and I'inccritatc. e<r T e F earn conjunctos ad promissa sempiterna perducat :

cordibusque nostris jejunii adtenuatione inten-

IN QUADRAGESIMA. 8 I

tis, per fraterna oscula, puram tuse * dilectio- * M. 234

nis,et proximi caritatem" benignus infunde; ut n MS pma tu<z dtiectione, et

a terrenis jurgiis vel Isesionibus cum abstinen- P m ' ttatem -

tia quiescentes, properisius coelestia medite-

mu*.

olatio MisSCB. ) Dignum et iustum est. BOS Vere dignum et justum est, nsquum
., . _ ,-.. <_ , " T-, ' . et salutare, nos tibi semper et unique

tibi semper gratias agere, Domme sancte, .Fater omni- grat i as ag ^. ej Domine sancte, Pater
potens seterne Deus : ut modulum terrenae fragilitatis omnipotens, seterne Deus : et majes-
aspiciens, non in ira tuapro nostra pravitate nos arguas :

sed immensa clementia purifices, erudias, consoleris : aspiciens, non in ira tua pro nostra
quia cum sine te nihil possimus facere, quod tibi sit J^^tf n n r ^^ as ' ei ^^ n TOn"o-
placitum; tua nobis gratia sola praastabit, ut salubri icris. Qui cum sine' te nihil p'ossimus
conversation vivamus. Per Christum Dominum nos- facere, quod tibi sit piatitum, tua

. . . nobis gratia sola prcestabit, ut salubri

trum ; per quem majestatem. conversatione vivamus. Per Chris-

tum.- S.Greg, p. 34 where Menardus
remarks : "Et majtstatem tuam cer-
nua devotioiie exorare." Hose verba
desiderantur in codice Remensi.-note
202.

cf. Quia tibi sine te placere non
possumus. S. Gel. p. I7oa

a Vezzosi says, "An Missa in Qnad-

XXVI. ITEM MlSSA IN QUADRAGINSIMA. a ragmsimaaliquiddenotetdiscriminis

TJ a Missa Jejunii, et an eptatulo Missa

Dominica? Palmarum distinguatur ab
. -r>. i &liis, me latet."

\Collectio.~] Domme Deus, qui populis Domim; jueus, qui popuiis tuis et

,. ,. , *. ' , i i juste irasceris. et clemunter ignoscis ;

tuiS et juste iraSCCriS, et Clementer IgnOSCIS ; inclina aurem tuam supplieationibus

inclina aurem tuam supplieationibus nostris : fi?|mu^ nra q judicim s tu^' b seinn-

Ut qui te in jejuniorum nOStrOinim Observa- dulgentiam consequamur. S. Gall.

tione b totis sensibus confitemur, non indicium cf. DCUS qui offensionibus ser-

. -I -i i i , T-I vorum tuorum et juste irasceris et

tuum, sed indulgentiam sentiamus. ler. ciementer ignoscis. s. Get p. 1840.

! i ffftJIesfin temiit'iiv } Ohlntn Trmnprji <sn cf> ut 1 m de meritorum qualitate
\ ( \sUiiW}i,iiiv ae(tt6ttt/ .j \JUidi\idi inuiiei Oi au- diffiaimiis, non judicium tuum sed

perposita altario tuo, Domine, sanctificare p d I 3^ ) e . ntLim sentiamus - Per.-s.6ei.
dignare; et per ea placatus, pecca?a~m)stra, ^'MS obsecration.

.* -^~ J ~5- J -. .. * . , of. quidquid pro peccatis meremur,

qusesumus, in die jejunii nostri, memor hu- a verte.-s:Leon. P .44.
manss conditionis absolve ; et quicquid eorum piaatus eC absoiv" st S'
retributione meremur, averte. Per Dominum
nostrum.

(Post nomina.) Deus, bonarum actionum
et inspirator et doctor, qui voluptates per
inediam jejunii corporalis restrictas, agnitio- c
nem tuam nostris cordibus tribuis : d da nobis d

fidei, spei, et caritatis augmentum : \ ut per i" T. 276
sanctificationem ieiunii, tuum in nobis sit cf. Da nobis fidei, spei et caritatis

. . i n , , i augmentum. S. Leon. p. 72

templum, quod prsemio fiat asternum : et no-
mina quse vocabulorum sunt pro sefcatibus
memorata, seternitatis titulo jubeas praasignari.

CAfl, "Pn^ftn } Omnmrci-pTisj ft Tnissfvifnra ' Omnipotens et misericors Deus,

( ^ict jracem.j omnipotens et miseiicors exaudiprece? jej - unantium Christi .^

DeUS, exaudi preceS ieiunantium SUPpliceS, et norum, et miscricordias tuas nmnus,

i*x j._c. omni . cessante traudulentia, propi-

miSeriCOraiSB tU39 munUS, Omni CeSSante IraU- ciusimpende: ut per conjunctionem

dulentia, propitius impende : ut per conjunc-
tionem pacis, omne simultate compressa,
securis tibi mentibus serviamus. Per.
ii

82 MISSALE GOTJI1CUM.

juste enim corrigis, et ciementcr (Immolatio Missce.) Yere diffnum et

ignoscis: in utroime verax, m utro- '. ,_ i , tr ., x. eic uiguuui cu

que misericors. Qui nos ea legc est, nos tiui et unique gratias agere, omnipotens sempi-
e terne Deus. Qui juste corrigis, et elementer ignoscis,

tribuas corrigendi. s. Greg. p. 183 in utrumque misericors : quia nos ea lege disponis, ut
in Dom. xxii post Pent- coercendo perire non sinaa in teternum, et parcendo 1

i MS pascendo. spatium tribuas corrigendi. Per Christum.

* M. 235

a We shall have occasion to dwell at # VVVTT T\/r r<a q A TW RvMTtrrT T rnr? ATiTTTrnwiT a
greater length on this ancient and AXV11. IVUbfcsA 1JN OYJMJJUlil TUADlilOJSJi.
venerable rite in another Missa here-
in 'geminaspartes diem huncexco- [Collectio.^ In geminas partes diem hunc

Ipndum com plectitnr, Domine, nostra T * J t i TN i

scrvtotisfamuiatio, vei diers.<;.de) excolendum complectitur, Domine, nosti-ae ser-

iejunu cultu sacrato, vel die fs. g. de) T-JJ.,,-).^ fomnloiin \ro\ rlo loin-nii onl-fiib oom'Tfn
insignibus tuis.qira hodie fulserunt, VllUUS lamUiaUO, V61 tt6 jejUUll CtlltU SaCiatO,

mirabilibus, qua f s. g. quo) Lazarum ygj ^[g insijmibus tuis QU88 hodie ftllserunt,
reduxisti post tartara, cum ad vocem ...... _ ' T- , . ,. . , '

intonantem f . g. vocem tuam, Dom- mirabilious i quo Liazarum reduxisti post tar-

ITIP tonantem") exilivit ; et quatn- , \ T , . , , r^v ?

duani jam fcctentis funus vivificans tara, cum ad vocem tuam intonantem exsuivit;

et quatriduani jam fcetentis funus vivificans
(-.?.. 7. Bcthaniaj)occumt cum paimis a nimasti : vel etiam causa miraculi obstupe-

tihi ohviam Regi: exaudi (s. . g. om. 11 . i T> .T. M.

vam e: . . . . 11 . i T> .T. M.

di ad ohscquio) nos m hoc facta, plaudens turoa BetnamsB occurnt cum
SS paimis tibi obviam Regi. Exaudi nos in hoc
nt geminato servitutis nostra obsequio, et praesta
conciuse, et cicatncnm p!'opitius atque placatus : ut animiB nostrse

movWdftta corrup. (s. g. om. cicivt. fril

mmb.etsicconcludit; tabe corrupbe qujE tumUlO SUllt pCCCatorum COnClUSSe, et

u f tof "leerf ^ "lua^ VTce' cicatricum morbida tabe corrupted reviviscant
fjrGaiu^i'fs^GaULn?^: 3 " ex ttl ^ interius visitatione; sicut Lazari viscera
jfs jfjunio, cuito , and some lines ,^ ^^ f uerunt animata VOC6. Salvator.

after Bt Ann . .- /-i 77 , , %T-> -r>n i

o MS morbidati decorrupta;. ( VottectlO SeqUltUT.) XiOnG liedeniptor nOS-

ter Domine, qui mansuetus mansueti animalis
, aselK terga insedens, ad passionem redemp-
tibi ramis avbprum certnttm tionis nostrse spontaneus adpropinquas, cum

sternitur via, et trmmphatncibus . ^ . r r 1 >

paimis cum voce lamies occui-runt: tibi ramis arboreis certatim sternitur via ; et
Snfcu^rrtua n fu.unroS triumphatricibus paimis cum voce laudis oc-
STto^SStelJf^S^wJta curritur: qusesumus majestatemtuam divinam:

cum palmis victorue mereamur oc- u t oris nOStri COnfeSSionem, atque COl'pOris
currerelseti. S. Gall. p. Si4h. ..... , , .,. ,. ,.. ^ . r .

d us jigioiii. This being supported m jejunus Jiumiliationem libens suscipias;
5i v artene pr inc e nne s s us to beteve ftS et fructum nos viriditatis habere concedas ;

sicllt illj - in tu ^ fuerunt obvia cum arboreis

Altered; a passage of five yirgis cgressi \ ita nos, te redeunte in secundo

lines in the middle of it, beginning O ' . J , . - - - ..... '' '

with Ecce Jerusalem, being separated adventu, cum palinis victorise mereamur occur-

from the rest and placed in the -i , O^lf^oJ.,,,,-] Tnrnn-q; 1

Immolatio, modified in one clause IGre IJETil, Oai|_VatOlJ mLUnai.J
to adapt it to its new situation. The

S Gall, continues the process of redemptionis nostra; spontaneus advenisti, cum tibi ramis
abridging. arboreis occurrentibus discipulorum turbis, certatim ster-

Vere dignum. Domine sancte, neretur via, et triumphantibus paimis cum voce laudis
Pater omnipotens, sempiterneque occurrerent populorum plurimie catervoe, resultantes
Redemptor, qui de crelis ad terras pariter et dicentes, Osanna Filio David, benedictus qut
descendere, et ad Passionem redemp- venit in nomine Domini. Tibi in Monte Oliveti olivarum
tionis nostrre voluntate tua venire ramis via constrata est. Tu quondam Noe super undas
dignatus es, ut humanum genus tuo diluvii in area giibernasti, et columbae ministerio per
prctioso San
Ecclesia:tuv

nostris:tu enim mansuetus mansueti lapidem, et ex huju
animalis tergo insidcns ad Passionem in cacumen tituli mf'udit, undo uuxisti reges ct prophetas

IN SYMBOLI TRAD1TIONE 8.3

tuos : Tu enim es Christus, FiKus Dei; tibi competit concede ; quateiius tuis imbribus irri-
fructus unetionis et pads, in cujus ineffabilem laudem gati, raereamur tibi suavium i'ruc-
1'salmista cccinit dicens: Unxit te Deus Deus tuus oleo tuum ubertate placere. Et siout illi
exultationis prte participibus tuis. Quapropter supplices tibi processerunt obviam, cum arbo-
te, 'Domine, deprecamur, ut bene+dicas hps arborum reis froudibus egressi ; ita nos te
ramos, quos tui famuli suscipieutcs manibus, in occursum redounte et in secundo adventu
tuum properare teque benedicere et glorificare desiderant. cum palmis victoria; liuti raereamur
Ecce Jerusalem sedens super nsinara Rex mansuetus oecurrere, Salvator miuidi. Quicum
advenisti. Adveni ergo, rogamus, et nobis et in medio Patre et Spiritu sancto vivis et
nostii consiste, ut te in nostris cordibus advenire reguas Deus per omnia smcula srecu-
eentiamus. Et qui tune nos reparasti per crucem, lorum. Martene vol. 3. p. 7ob.
iterum lapsps repara per 'eamdem beatissimam Pas-
sionem. Oris nostri confessionem, ac jejunii humilia-
tioncm libens suscipe, et fructum nos viriditatis habere

((Jollectio post nominee,.) Ecce, Domine, e ? cce P " 1 ." 16 d ? te Caiphm ponti-

, ^ n i -n j.' j.- T^ 1 "" 1 """, ignarum sibi ipsi,

de te Caiphse rontmcis vaticmium, ignarum popuiis est proiatum, ut unus
sibi ipsi, in popuiis est probatum, ut unus parito Tnteri?ent se Et e 'tu n singuTare
occumberes pro gente, ne cunctipariterinteri- ^SSS ISJSS^'Sfete. 8 ^
rent : t et tu sineulare eranum in terra more- lpsl ^ U1 P ro mund i salute es hosa

. ' P . . . . . caesus deprecamur, ut nobis de ipso

rens, ut seges plurima nasceretur. oupphces veniom dones. s.caii.p.3i4b.

tibi ipsi, qui pro mundi salute es Hostia f T. 277

CEBSUS, deprecamur: ut nobis de te ipso 8 veniam " MS teaum.

dones, qui te ipsum obtulisti pro nobis. Et

hos, quos recitatio commemoravit ante sanc-

tum altare7"qui "iiT'paceiSr'jani tuam ab his

sunt vinculis corporeis translati, qusesumus,

Domine, ut te habeant ereptorem, quern per cf . de omnibus immkis to habeant

Baptismum meruerunt Eedemptorem habere. e re ptorem-Ben. s.Theod.p.63-7A.

Sed et si qui inter hos adstantes, qui ad

Baptismi salutaris sacramenta prseparentur ;

qmesumus, Domine Deus noster, ut imbutos

in fide, instructos in sensu, confirmatos in

gratia, ad percipiendam plenitudinem gi'atiae

tuee, Spiritus * tui munere jubeas prseparari : f * M. 236

ut sancti lavacri fonte desiderato mereantur ' vezz.prpamre.

renasci. Quod.

(Collect ad pacem.) Universorum ipse ^H^S^S^L^
Dominator qui Conditor, creaturse tuse prse- amator, cujus Maria pedes abiuit

. . ?.,. . , -TTn I cum quo redivivus Lazarus accubuit;

stanter amabilis et amator : cui Martha sata- ministra in nos aias lacrimas, quas

git, Maria pedes abluit, cum quo Lazarus

redivivus accumbit, (tota nempe domus est in

amore annue plebi tuse ita se exercitare ut eam pacem conscquamur

T,'.. *-.. . .. .. pectore, quam assucuta est Maria

per dilectionem, ut in te possit umta manere sui oscuians Redemptoris vestigia. -
per pacem. Ministra in nobis illas lacrymas s - Galu P-3 I -4 b
quas Maria de multa dilectione protulit :

flasrareS orationem nOStrato facito : Sicut Un- B Perhaps the marginal reading
. ... . -,... fragramt is preferable.

guentum pisticum, sacns plantis inlusum,
Marise flagravit ; ut earn pacem consequamur
per oscula nostra in alterutrum porrecta;
quam consequuta est Maria, sui oscuians
Redemptoris vestigia, Salvator mundi.

(Immolatib Missce.) Vere dijmum et ius- 7 crc ^' num , et J ust m <**. "-

N^.- t ~-r:'?=r t T\ i potens Deus, ab omm sexu, aitatc,

tum eSt, tlbl, Domine, ab Omm SeXU, Setate, ot sensu dicure laudem in hac die

et sensu dicere landem in hac die jejunii et jt ' ju " u ct 1;>udis tUiB triumphnli

n*

84 MISSATjE GOTHICUM.

m laudis tuffi triumphaJi pMBconio i quo abHiero-
catervai, una voce per- solvmis et Bethania occurrerunt tibi plurimse

strepentes : Osanna filio David, J , A *

benedictus qui venit in nomine popuiorum catervEe, una voce pcrstrcpentes :

Ho8anna,Filipaidd,benedictiia qui venit in
nom ! ne Domini. Tibi enim cum lingua, coma

piantis prostemitur, nudatisyue viris servivit arborea, cum arenosa itinera ramis

viavestitur: Victor! novo populus . , ., _, , . . ,

prastat triumphum. Surgit totus viruerunt composita. Jrlebis quoque indu-
S&*t^MtoSTta mentum tuis piantis sternitur, nudatisque viris
?ni. tus S^^eMSXSSto vestitur. Victpri novo populus prsestat
tibi Rex tuus sedens super asinum triumphum. Surgit totus clamor in laude :

mansuetus advenit. Adveni ergo, , ,. ~ , , , , -.

, et in medio nostri adsiste, voces clamantmm penetrant 1 empium, dicen-
tes : Benedictus qui venit in nomine Domini.
c 66 ' Hierusalem, qualiter tibi Rex tuus,
tibs, et sedens super asinum, mansuetus advenit.

cum supernis illis virtutibus clame- . , . r . . -,. . .

mus dicentes, Sanctus.-s. Gail. P . Adveni ergo, rogamus, et in medium nostri
3 ' 5U adsiste : et qui nos tune reparasti per Crucem,

h Notice tbe unusual manner in per istum immolatum panem et sans^iinem h 1

which the outward and inward parts * - j- . ;---. .. <->-.- . '

of the Holy Eucharist are coupled: iterum lapses 1'epara: ut te advcmre in
above p. tC 83 e fromMarte p ne?' cr quoica nostris cordibus sentientes, exeamus obviam

tui ; et cum supernis illis Virtutibus clamemus
dicentes, Sanctus.

(Post Sanctus.) Heec est sine fine felici-
tas, hsec est beatitudo sine termino, sic Deo
indesinenter hserere, ut ipse sit spes, ipse sit
requies. In ipso vigilet negoiEium, in ipso
otium ' conquiescat. Sic nobis cibum prse-
bendum vel poculum ; ut quicquid praeiigu-
ravit in mysteriis, reddat in prsemiis, per
t T 278 Christum Dominum nostrum. Qui pridie.

[Post Sccreta.1 Aspice ' sincere \(P OSt SeCretO, .) Aspicein-CCelp Vultu tUO, 1 \

tUne0 * miserator hc mufigSfflm^Bemep es ^

miserator, h ? c mufigSfflrfm^Bempep es
ut ipsa contemplation obLita sancti- propensus ad dona : et ipsa contemplatione

iiecs naturali JIajustatc, qui perpetue r r r . r

Sanctus es, et smcta largiris. Per oblata sanctifices naturali maj estate, qui

perpetu^ sanctus es, et sancta largiris. Quod

i MS Aspiccs ... vallum tmim, and _

in the next line yua, for qui. lpS6 _

* M. 277 *(Ante Orationem Domimcam.) Venera-
\coueetto ante Orationem.] vcncra- bilibus informatU prseceptis, incitati munere

pietatis, qui Mari* flentis lacrynias non sper-
Lazaro dignanter cognomentum fratris

ponis ; Ei-ciiaias sohies appeiias ore imponis, EcclesifB soboles k appellas ore

grado! cohuji-cdcs : tibi supphces * ' J. i

et dicimus. Pater nos- gratisB colissredes : .tibi suppliccs clamamus

34611 - etdicimus. Pater.

, Dom inica m ] EX- (Post Orationem Dominicam) Exerce,
erce liberator in nobis juris propm Liberator, in nobis iuris proprii facultatem :

fncultatem, qui Lazarum virtute, .. TIT A j. TVT.LI

Maria pietate, Marthani labore qui Lazari virtutem, Marise pietatem, Marthse
S'^Sr^SSSStarS^ Iaborem 1 remuneras; favorem plebis excitas;

et Patris voce concina gloriaris omnipotens

Deus. Qui in T[rinitate.]

IN C03NA DOMINI. ' 85

XXVIII. MlSSA IN CCENA DOMINI.

[PrcBfatio.~\ Sacrosanctam, fratres dilectis-
simi, hodierna die a inchoandse Paschse sollem- " s in the MozaraWc-,

. ' , ,. _ . . . 7 .. rentes, Domine, cum coetu totius

mtatein, ac salutileram Dominicse immolatio- popuu, ut soiemne Pascha

nis b effigiem in sacrificio spiritali,. Christo S

offerente, transfusam, non jam in amaritudine '

azvmi. neque in fermento veteris malitiae

celebrantes; sed in nova et sincera consper-

sione s immaculatas sacris altaribus hostias

offerentes, omnipotentem Deum per uniajeni- th e spiritual sacrifice of bread and

. -TTT T\ j T ^vine. cf. tiie well known passage of

tum X 1 ilium SUUm JJOmmUm nostrum JeSUm S.Chrysostom, H. ideprod. Juda:t.

Christum deprecemur ; qui hffic_in_^acri cor- l'^l cons p ar ,ione m .

poris et sanguinis sui oblatione benedicere

et sanctificare dignatus est ; ita ofFerentium

famulorum suorum munera^oblata benedicat :

ut per inlustrationem * Spiritu's Sancti7 defe- d Ms ,- BlMtrafa - OBC .

rentibus nuntiis, odor suavitatis ascendat. . A utcrai translation of

Per Dominum nostrum Jesum Christum Fi-

lium.

(Collectio sequitur.) Deus sanctificatio-
num, et Dominus ccelestunn^virtutum, exaudi
preces nostras; et benedictam hanc plebem,
Domini nostri Jesu Christi redemptam san-
guine, de sede sancta, inaccessibilis claritas,
exaudi. Per coaet.

(Post nomina.) Diversis oblationibus sa-
cris altaribus, una tamen ncfei~devotione"""cb~H-
latis, mutuse invicem sollicitudinis vota pro-
mamus, a Domini pietate poscentes : ut corda
omnium offerentum ad hostiam rationabilis
et complacrte sibi sanctificationis emundet.
et quiescentium animas in sinu Abrahss collo- .

care dignetur, et in parte" prim^resj^ec- \\

tionis admittat. Per Dominum nostrum^ "~~ : ;

(Collectio ad Pacem.) DeuS, qui aSSUBQp- Deus qui assumptum homincm

tum hominem evecturus t ad ccelos, inter prae- SS&? SS^SS^S^
cipua mandatorum tuorum patribus nostris c rdissimam paccm ituu sancas reii-

. r , v r ,. ,. f. ., ,. ,. quistiApostohs.-aLMoz.p.252.24.

Apostolis pacem' reliquisti : tribue nobis fa- ) T. 27 o

mulis tuis SectatoribuS eorundem, per ex- fpacem is an addition of Mabillon-s.

terioris hominis osculum, interioris hominis
pacem. Quod ipse.

*(Imm,oJ,Qtio^Missce.) Dignum et justum * ]y[
est. Per Jesum Christum Filium tuum Domi-
num nostrum. Qui suorum pedes Discipulo-
rum linteo prtecinctus abluit ; ut humilitatis

86 MISSALB GOTHICUM.

e of. the much fuller and more exemplum transituTUS eisdem de mundo

"Mis""" 1U * e Moza " reliquit. Magister quippe verissimus factis

Lefaf"eS. both *"" * tn ' informat, quos monitis salutaribus frequenter

Et quid mirum si pnccinxit se instruxerat. g Sed quid mirum 11 si prsecinxit

linteo, qm formam servi accipiens ., ./. - 1 . i i ,

imhitu inyentus est ut homo? Quid se linteo, qui lormam servi accipiens, habitu

mirum si misit aquam in pelvem i i j. i_ o j. * j * *

uncle lavaret pedes discipulorum, 6St mventUS Ut nOmO { aut quid HUTUm, SI

^m^'ffi&l^^i ^ isit *WB- . pelvem, ut lavaret pedes dis-
Quid mirum, si linteo quo erat cipulorum : qui in terra sanguinem fudit, ut

pracinctus, pedes quos laverat, . r ,.,. Ti , j. t TII -j.

tersit, qui earne qua erat indutus, immundltiam dllueret peCCatOFUm I llle itaqUG

^s^l^tmrTrrssTn^n. linteo quo erat prfficinctus, pedes quos laverat,
i MS carnem tersit; qui came 1 qua erat indutus, Evangelis-

tarum vestigia confirmavit. Lavit ergo pedes
discipnlorum Dominus : quorum autem pedes
extrinseciis abluebat, ipsorum animas indul-
gentijB hyssopo intrinsecus expiabat. ad-
mirabile sacramentum, grande mysterium!
Turbatur Petrus cernens exemplum. tantae

i MS regem. humilitatis in Rege J tantae majestatis : tremis-

cit pavens humanitas, quia ad ejus vestigia
sese inclinare dignatur Divinitas. Sed nisi
Deus ad hominem humiliatus inclinaretur,
ad Deum homo erectus nunquam levaretur.
Ex tune enim homo viventium terras coepit
adpetere, ex quo Deus, in regione mortalium,
humanitatis est dignatus lumen ostendere.
Ante cujus.

(Post Sanctus.) Vere sanctus et Justus
es, Domine, vere magnus et pius es : qui Filium
tuum Dominum nostrum Jesxvm Christum

Perhaps an allusion to the hymn nobis lumen ad terras ex summa coeli arce k
Mitm^Fortunatus ^_ misisti captivorum corporum redemptorem.

Natus,orbisConditor.

Agnus Dei, qui toiiis peccatum (Post Secreta.) Agnus Dei, qui tollis

mundi, respiee in nos, et miserere v , ,. x .. , * .

nohis, factus ipse hostia, qui sacer- peccata mundi, respiee in nos et miserei'e
^STSSb^'ffSiS; nobis, faetus nobis ipse hostia, qui Sacerdos :
custodi.saivator mundi. MISS. Gaii. jpge proBmium, qui Redemptor : a nialis omni-
P 'V.M.'MOZ. 239.81 . bus quos redemisti, custodi, Salvator.

(Ante Orationem Dominicam.) Vivi
Panis alimenta, et sacri Sanguinis dona sump-

i MS mentis. turi, Dominica prece mentes l et corda firme-

mus. Agnoscat Altissimus Filii sui vocem : et
verba Christi ad aures Paternas concordis
populi clamor adtollat, et dicat. Pater.

(Post Orationem Dominicam.) Libera,
Domine. libera nos ab omni malo ; et & fortis-
simis adversariis diabolo et morte, ea, quaa
cunctis fortior est, virtutis et dexterce tuse
protectione defende.

I If BIDUATfA. 87

](Post Communionem.) Concede nobis, { T. 280
omnipotens Deus : ut sicut temporali coena
tuse Passionis reficimur ; ita satiari mereamur
seterna.

a The two days before Easter. So
S. Hrabanus Maurus, cap. 26. Bid-
uanum morem jejunii inde sumptum

*xxix. INCIPIUNT ORA.TIONES IN BIDTTANA."

* M. 239

, ,. Da nobis, Domine, perpetuse Da nobis, nomine, perpetute bene-

, u .,.,.. J . *'., diefaoms munus accipere; pro qmbus

benedictioms munus accipere: pro quibus unigemtus tuus sputisinutus,paimas
Unigenitus tuus, sputis inlitus, palmas accepit ^^tcoia P hos. Per.- Miss. Gail.

et colapbos. Qui tecum.

(OratlO nunC ad SeOOtam.) Kespice, Domine, Respice, Domine, qusjsumus, super

super hanc familiam tuam propitius, pro qua Dominus nus'nosSr h jSii U ctrato q non D dnbl-
noster Jesus Christus non dubitavit manibus tradi tavit manibus tradi nocentium, et
nocentium, et crueis subire tormentum. Per eum. crucfe subire tormentum. Qui.-S.

(OratlO nunC ad Nonam.) Deus, qui pro Deus. im Pro redemption nostrn.
i ,- , A , T rii !. accepisti Saniruinem Jesu Christi.

redemptione nostra accepisti sanguinem Jesu Uinsti; solve opera niaboii.etomnesiaqueos
solve operam diaboli, et omnes laqueos disrumpe peccati: disrumne peccati: ut creaturam re-
ut creaturam regenerationis nuUa polluant contagia ^^f^ a nnllu!int contari!l
vetustatis. Per. Ambros. p. 342

b tilSpulluant.

(Oratio sequitur.) Deus, a quo et Judas reatus Deus > a .^ uo '

. j. * IP*' T poenani, et conic^aiuui^ &uu: mti~u

sui proditor pcenam, et contessionis suaa JLatro prsemium premium sumpsit; concede nobis
sumpsit ; concede nobis pise c petitionis effectum : ut sicut tu; e .propitiationis effectum, ut sicut

. *.' A-T-V . T rvi i i' passione sua Cnristus Jjominus

in passione sua Dominus noster Jesus Cnristus diversa Soster diversa utrisque intulit sti-
utrisque intulit stipendia 3 meritorum ; ita a nobis, ablato pendia meritorum ; ita nobis, ablato
vetustatis errore, resurrectionis suse gratiam largiatur CTattem\rgiatur. reS Qui. e ^s? n ^i S . U p!
Per Dominum nostrum Jesum. Bsa.

o MS pie.

d MS siispcndia.

Item Orationes in Bid[uana] die Sab ~bati Mabnion proposes to read sextam.

, L J Perhaps ad Sepulturam or ad Sepul-

ad a&. chrum might be suggested.

\Prcef(ltio.~\ Deum Omnipotentem, Patrem, Deum omnipotentem Patrem et

i TTI-T x ci -x ci x -ix- Filiuin et Spiritum Sanctum, uni-

et X 1 ilium, et Spiritum Sanctum, UmverSltatlS versitatis unum Creatoren^ in hao

unum creatorem, in bac magna magni matu-

tina Sabbati, Dominici scilicet corporis requiei, ris . simi ! su -, , -.. . , ..

,,, ... -. .. , r J- ,' qui Adam de profundis infernalis

fratreS CariSSimi, SUppllClter deprecamur: Ut limimisericorditereripnit;nos ejus

AT T r* -i- A t* -i- Filius de luto fcecis liuius. cui in-

. qui Adam de profundlS mfernallS limi miSeri- hasimns, sola misercordia tantum

orinnif Tina 'oiYia li'ili'i'ia "<-|A In-fn cl ft m &ntes eruat Clamamus nam-

eripuit. nos ejus j?ums ae luto que et oramus: ne urgueat 5nf?mi
fcecis buius, eui inhtesimus, sola misericordia pteus super nos ossuum;erua de

... J n ' -. . J~, luto peccati, ne infigamuv. Per.

tantum clamantes eruat. (Jlamamus namque Miss.Gaii.p.35sa.
et oramus, ne urgeat super nos Inferniputeus b Ps.68.i6
os suum j 1 " eruti de luto peccati, lie iniigamur. T ^-. 28 1
Per Dominum.

\(Collectio sequit UT. ) Domine Cbriste Jesu, Do "?' ne christe Jesu, Deus pic,

-p^ ' v * . -^ ' exaudi nos et prasta, precatnur, qua>

JDCUS pie, exaudi nOS; et prsesta, precamur, eprde rogamus; et hoc rogamus, ut

quse corde rogamus : et hoc rogamus, ut tibi fine; P ut C sn < p?r ti'wgraS^gamu^
placeamus, tibi hsereamus sine fine: ut sem- S "iLTm 6 d^rnl "mL^
per tibi gratias agamus, quia,* Domine, ^ m aescendisti > n lacum, ut ex
redemisti nos in astemam vitam de seterna ' ^- 2 4
morte. Qui descendisti in lacum, ut ex

88 MISSALE GOTIIICDM.

jpvte educeres; descende nunc quo-

tum pietatis: ut ex yincuiis pecca- que, preeamur, visccribus tuse pietatis ; ut

torum, quibus unusquisque constnn- a -. L 1 . . ., A .

gitur.nosabsoivas. Per. Miss. Gail, ex vmculis peccatorum, quibus unusquisque
p ' 355a ' eonstringitur, nos absolvas, Salvator.

xxx. PR^EFATIO IN VESPEKA PASCHJE.
Domini gratia per aquam et \ Prcsfatio .~\ Domini gratia a per aquam

Sanctum Spiritum renati, ot nor , n , ,- . ^ , -i i->

Patent diiectionis pro- et Spiritum renati, et per multiplicem Paternse

diiectionis provisionem innumeris laqueis ab-
S stracti, hujus divinse dignationis auctorem
'erecto, et igne uio quem Dominum mcenso 1 * vespertinae precis sacrificio,

ipse in nobis acccndi desiderat, sol- , -< , , A o -j. j. j.

emniter assato, precariis affectibus, 6t 1U COeleStl patina per bpiritum erBCtO, Ct

\4i ri tSnn: P et ce Sani i&* '&<> ^em ipse in nobis accendi desiderat,
debita la fn ^nniTs""^^^^ so H emn iter assato, precariis affectibus, fratres
quadraginta, ac sepuiti cor- carissimi, deprecemnr : ut totius vitse crimina,

poris sui Sabbato nobis concedat: j. i- T i i^i i>

nos quoque in numero veri israheiis et cotidiam erroris maculas, et numanse ira-

JEgypto egredi faciat: et inimicis o-ilita+is! rlphitn in nnni cpTvHrmn'p rliArnm
percussis, in una Ecclesia CatholiejB & 111T ' aI ' ls U-eOlia, 1U auni SepDimauBB aieruni

domus pascha Domini ceiebrantes, quadraffinta, ac sepuiti corporis sui Sabbato

Agm immaculati Sanguine corpo- ^ , . 1 _ *

rum nostrorum postibus aspersis, in nobis concedat. JN os quoue in numero veri

'

m'orte dSrndat^ Israelis JEgypto egredi faciat : et inimicis

"

orantibus nobis. Per. Miss. Gall. p. _ PT ,, >11 q c n
We have here a refe- P el cusslb ' lu

.

rence to the Paschal Baptism. mum pascha d Domini ceiebrantes, Agni

b MS incensu. . \ . . ,

c Mabiiion would read in fine. immaculati sanguine corporum nostrorum pos-
hs ' whu * Mabil ' n tibus aspersis, in istius noctis venerabilis
sollemnitate/ vastatura mundum morte defen-
dat, orantibus nobis. Per Dominum.

Christe Jesu, in respera mundi (GoLleCtlO SequitUT.) Chl'igte JeSU, in
vespertine sacrificio per Crucem effe- X T ', i n

ctum, dignare nos nova corpori tuo vespera mundi vespertinum sacrincium per

crucem effectus/ dignare nos nova corpori tuo

B ^pcrtino sacrificio . . . effect*.
* Id est, esse, stilo veterum.-Mab.

Mstm-o. xxxi. PR^BFATIO AD iNiTiDM a NOCTIS

PASCHJE.

lumi- \Prcefatio.~\ Auctorem lucis, principem

ins, inspcctorem cordis, crcdentium ,'-..'. J -. - A . 1

ncdemptorem, Fratres diiectissimi, luminis, inspectorem cordis, eredentium re-

<:unctis confessionibus veneremur : ut -r i j> i 1*1 i-

vergcnte die, vocis rugitus exaudiat: demptorem, fratres diiectissimi, cunctis con-

fessionibus veneremur: ut vergente die, vocis
sit in nobis uiia tentandi, vexandique ruffitus exaudiat : et supervenientem califfi-

occasio tenebrarum: sit noster defen- ,> * -i T -i,,

ui est verm lucis induitor: ut nem noctis, lumims sui splendore mlustret :
^' ne sit in nobis ulla tentandi vexandique occa-

Gin m

. eum> <lui tecum - Miss - sio. Tenebrarum sit b noster defensor, qui est
i> we have altered the punctuation verse lucis induitor : ut semper simus in lumine

here, as there seems to be a contrast . /-,!, TN , T

between the words lentbrarum and 6JUS, qui Christum Dominum nOStl'Um glOria-
The edd. point as the mg mur auctorem> p er .

AD IXITIDM NOCTIS SANCT^E P ASCIIS. 89

Deus, sanctorum gloria ct cooiosus
misericordia, exaudi plebem tibi sup-

(OrattO SequitUr.) Rege IIOS, Domine, per plicem, per sanctorum te suffragia
v * ' . o ' 3 f postulantem. Rege nos per alternas

alternas temporum vices, et conserva nos per temporum vices, et per (B. M. cccxv

- T * .. / om. per) dispares dierum ac noctium

dlSpareS dierum aC nOCtlUm SUCCeSSlOneS : Ut successionespari proteetione custodi;

ofliTff-1 Sinn-fnviiTn fiiniriTn nvppiV>n<s rrni flipm ut adjuti sanctorum tuorum Babilra
aUJUtl OanCtOrum tUOrum preClDUS, qui mem et trium puerorum martyrum (B.M.

hunc per munus miserieordise tuse duximus, cc xv simonis et judse A PP .) pre -

1 . A i i A j M L cibus, qui diem hunc per misencor-

noctem quoque istamt placita tibi ammarum et aiam tuam (B. M. cccxv om.
corporum puritate** ducamus. Per resur-
entem a mortuis Dominum nostrum Jesum

Christum Filium tuum. i T. 282 * M. 241

Rege nos Domine per alternns temporum vices, et con- J -.. rtla .. Uam miritatem
servanosperdisparcs (M. G. 3 37. Dne, brachio tuo exeelso, l^^^l^^^^
et conserva nos per alternas) dierum ac noctium (M. 6. the Roman Missal, with the omission
337 et temporum) successiones: ut adjuti sanctorum pre- f h t betwee ' n A is eceteris and
cibus, qui diemhunc per munus misericordiaj too duximus, n ,?r hratanar^,frb however is
noptem quoque istam placita (M G. 337 placitam) tibi L^a in "Si^s rvicf Ss'of
anunarum et corporum puntate ducamus. Per.-M.ss. Se RoLn Liturgy. As to the al-
Gall. p. 337. 357a- l ege a authorship of S. Augustine,

"anverum esse possit" as Mabillon
says, "alii viderint." At the same

xxxii. BENEDICTIO CER^E BEATI AuGusTmp b \Ts e mmrn^ y d^auc an t d eachi e n":

EPISCOPI, QUAM ADHUC DlACOIftfs C&M It is found also in Miss. Gall. p. 357^

and in Sac. Gall. p. gzia, b much

ESSET, EDIDIT ET CECINIT. abridged in the latter, according to

its custom; see also Muratori Lit.

[PrO/atio] Esultet jam Angelica turba COelorum, xd'Tened'icKo'nem cerei paschalii

exultent divina mysteria; et pro tanti Eegis victoria per Diacmmm. Exuitet torn angelica
tuba intonet salutaris. Gaudeat se tantis illius " inradiata %$ t'^r&7"? c /.
fulgoribus : et seterni KegLs c splendore inlustrata, totius tuba' intonet salutaris. Gaudeat et
orbis se sentiat annjisse caliginem La.tetur et mater ^^"^1$^^
Lcclesia, tanti lummis adornata fulgore : et magms totius orbis sentiat se amisisse caii-

populorum VOCibuS haec aula resultet. Quapropter K in em Ltetetur et mater Ecclesia,
r i r , ,.-, i . . ... TI> tanti lummis adornata fulgore. et

adstantibus vobs, fratrea carissimi, ad tarn miram mag nis popuiomm vodbus hasc aula
sancfci huius luminis claritatem. unii mecum, quseso, resultet. Quapropter adstantibus
Dei omnipotentis misericordiam invocate: ut qui me ^n'^ sa^i^inis" cS
non meis meritisintra sacerdotum d numerum 6 dignatua tatem.vna mecum, quoeso, Dei omni-
est adgregare ; lummis_sui gratia infundente cerei hujus P^^e "non" ^"nieSr
laudem implere prsecipiat. Per resurgentem Pilium suum. Leuitarum numerum dignatus

, b This is the reading of the three Gallican service-books ;

perhaps the Roman readmg Ullusis preferable. perficiat. Prtestante Domino nostro

, AT S ,^?"' Sp- 5"** and , m ^e next hne urbis for orbn. J esu christo flUo secmn viuente
a Mabillon prefers the reading in other service-books, lem- at regnante Deo in vnitate spiri .
tanan, since this benediction was sung by deacons, and t | mufti ner omnii <u-cula swu-
professes to have been composed by S. Augustine while for-mf^M Amb n i
yet a deacon. Perhaps, however, the various reading in lurmu - '" "'"" f- ->+*
the text may indicate a difference of usage with regard
to the celebrator in different Churches. { T" o Q o

e T&Snumero. ] -* ZO J

-.~ ,/-( AT^. ... . Vere quia dignum et justum est,

( (JonseCratlO L>er(K.J Dignum et JUStum est. invisibilemDeum,omnipptentemPa-

Vere quia dignum et justum est. invisibilem Deum trcm . Filiumque unigenitum Domi-

^ M "* o J TTT num nostrum Jesum Christum, toto

omnipotentem Patrem, Jblliumque ejus unigenitum corais ac me ntis affectu et vocis

Dominum nostrum Jesum Christum, toto cordis ac ministerio personare. Quipronobis

mentis affectu et vocis ministerio personare. Qui ^t^iac^^
pro nobis seterno Patri Ads& debitum solvit, et veteris detersit. HOJC sunt enim Festa
piaculi f cautionem pio cruore detersit. H^c sunt enim I^t^cciSturf rTan^s
festa Paschalia,' in quibus verus me Agnus occiditur; postibus consecratur. in quo pri-
eiusque Sangniis postibus consecratur. In qua primum m , um Patres nostros filios Israel

V; ^ -..* -r i T -i j 7n L i S i eductos de yEffypto, rubrum mare

Patres nostros filios Isranel educens de ^B/gyptp, Kubrum s ieco vestigio transire fecisti. Hmc
mare sicco vestigio transire fecisti. Haec igitur nox igitur nox est, quie peccatorum tene-
est, quse peccatorum tenebras column* inluminatione ^^S^^^^K:
purgavit. Haec nox est, quae hodie per universum sum Mundum in Christum credentes,
mundum in Christo credentes, a vitiis saaculi segregates ^^^^.^S^.
et caligme peccatorum, reddit grntiae, sociat sanctitati.s r MSpascAiim. MS sanctitatc.
' 12

go MISSALE GOTHICUM.

utitati. Hscc nox est, in qua des-

tructis vinculis mortis, Christus ab . A .... /-n

inferis victor ascendit. Nihil enim H33C nOX CSt, in qua destmctlS VmCUllS UlOrtlS, OhriStUS ;

nobis nasci profuit, nisi redimi potu- a jj i n f er ; s victor ascendit. Nihil enim nasci profuit, /

isset. O mira circa nos tuns pietatis .-. %-.--.- ..... __,_.... _. . . i x- /

dignatio! o inrestimabiiis Siiectio nisi redimi profuisset. O'mira circa nos tuae pietatis '

eiiritatis? ut sen-urn redimeres, dignatio ! insestimabilis dilectio caritatis ; ut servum

riSTAta^tuS, C quo e d n h e rUti redimeres, Filium tradidisti ! certe necessarium Ada

mortedeietumest? O feiix culpa, qu peccatum. quod Christ! morte deletum* est! felix

!SorTm1 nt rbeTta U no X h ( a qu; e s^ **1*, q **m ac tantum meruit habere Kedemp-
meruit scire tempos et horam, in torem ! OJ beata nox, quse sola memit scire tempus et
qua Christus ab inferis resurrexit! noram j n qu a Christus ab inferis resurrexit! Hsec nox

Hffic nox est, de qua scriptum est: , ' A " . , , ' TciT --------- 1 j- i u-

et nox. iimminatio mea in deiiciis est, de qua scnptum est : Et nox ut dies mluminabitur ;
meis. Hujus igitur sanctificatio e t. Nox inluminatio mea in deiiciis meis. Hujus igitur
e'reddi^fnnoc^ami^mStisSanctificationoctis fugat scelera, culpas lavat,* reddit
imtitiam. Fugat odia, concordiam innocentiam lapsis, et msestis Isetitiam : fugat odia, con-

P "n a Vujus UI igitur m & gratia sus- C0rdiam P arat > efc Curvat im P eria ' In ^Dfl igitur

cipe, sancte Pater, sacrificium vesper- noctis gratia suscipe, sancte Pater, mcensi hujus sacri-
tinum.quodtibunhacCereiobiatione g c i um yespertinum ; quod tibi in hac.Cerei oblatione

solemn! per Mimstrorum manus de c -, T . . ; * , , - r

operibus Apium sacrosancta reddit sollemm per Mimstrorum tuorum manus de openbus
Ecciesia. Sed jam eoiumna? hujus apum sacrosancta reddit Ecclesia. Sed jam columns
BdSStoSJiSKSt" QuTS hujus prasconia novimus, quam in honore Dei rutilans
divisus in partes, mutuati luminis ignis accendit. Qui licet divisus in partes, mutuati
buiSqrsTn V s^an^m q pre- lumin l s detrimenta non novit. AUtur liquantibus ceris,
tiosre hujus lampadis, Apis mater quam in substantia pretiosffi hujus lampadis apis mater
eduxit. Apis ceteris, qua; subjeeta e duxit. Apis casteris qua} subjecta sunt homini, ani-

sunt homini, ammantibus nntecellit. ,., r , ., ? ., ! . . '., .

Cum sit minima corporis parvitate, niantibus antecellit. Cum sit minima corpons parntate,
ingentes animos augusto versat in insrentes animos angusto versat in pectore ; viribus
i P n e genio: '^^^^^ imbecilla, sed fortis ingenio. H^c, explorata tempornm
vice, cum canitiem pruinosa Mberna vice, cum canitiem proinosa 1 hyberna posuerint, et
^r ! ml'dtatteL S S^rsta?lm- S la a ^ ^nium_ verni temporis mpderata deterserint,
prodeundi ad laboi-em cura succedit. statim prodeundi ad laborem cura succedit ; dispersaeque
Dispersajque per agros libratis pau- p er a g ros libratis m paululum pinnibus, cruribus suspensis

lulnm pmms, cruribus suspensis rasi- f , ' , L , r n , ' , V ,

dunt; parte ore legere floscuios, one- inscdunfc," partem ore legere nosculos, oneratae victua-
ratis victuaiibus suis, ad castra re- libus suis, ad castra remeant : ibique alias inaestimabili
eeiWasieZcigMinSTns^unt;^ ^ cellulas tenaci glutino instruunt : aliae liquentia
liquantia meiia stipant, aii.-e vertunt mella stipant : alise vertunt flores in cera :P alias ore

fiores in ceram, alice ore natos fin- nnrn q fino-iinf nli-v pnllpnfiQ P fnliis Tipr>tir innlnrlnTir

sunt, alia? coiiectis e foiiis nectar natos nngunt. alias coiiectis e touis nectar inciuaunt.
inciudunt. o vere beata et mira- O vere beata et nurabibs Apis, cujus nee sexum masculi
biiis apis, cujus nee sexum mascuii yiolant. foetus non quassant, nee filii destruunt casti-

violant, foetus non quassant, nee . . ' . . , L ., w- -\r IT- , i

filii destruunt castitatem ! sicut tatem ! sicut sancta concepit Virgo Mana, Virgo pepent, I
sancta concepit virgo Maria, virgo et Virgo permansit.i vore beata nox. quas exspoliavit !
eSaft^ ^gjptios, ditavit Hebraaos! Nox, in qua terrenisf
s: nox, in qua terrenis ccelestia junguntur ! Oramus te, Domme, ut cereus
Mcusist^ hro U remS?omi: '^ ho * nominis _tui consecratus, ad noctis hujus
nis tui+consecratus, ad noctis hujus cahginem destruendam mdeficiens perseveret ; in odorem
caiiginem destruendam indeficiens SU avitatis acceptus, supernis luminaribus misceatur:

perseveret, in odorem suavitatis ac- ,, T -c j. j.- j. -n

ceptus, supernis luminaribus miseea- flammas ejus Lucifer matutmus mvemat : me, inquam,
tur. Flammas ejus Lucifer matnti- Lucifer, qui nescit occasum; ille qui regressus-ab inferis,
quf n n eIciT a o t cca I sum. inq ni I e 1 , qui^-' tumano generi serenus inluxit. Precamii* ergo Dom--
gressus ab inferis, humano generi ine, ut nos famulos et famulas tuas,' omnem Clerum, et
STi^'Kfl.mSS^'SSn^ devotissimum populum, una cum Patre nostro beatissimo
Clerum, et devotissimum Populum, vrro M., quiete temporum concessa, in his Paschahbus
una cum Patre nostro Papa, quiete gaudiis conservare digneris. Per resurgentem a mortuis

temporum concessa in his Paschah- ?. . . ~5,. ,

bus paudiis conservare digneris. ^Ominum nostrum Fllmm tuum.

Per. S. Greg, apud Muratori p. 143 j cf. below p. 25ob. k MS levat.

* 1\/T n A o ' i. e. pruinosa ; in the next line MS has ylacialem senio

1V1. J.^.J. an(1 deterserit.

h This is the reading of Miss. Gall. m MS libratim and cruoribus.

also, but seems a corruption of the " Mab. conjectures insident: instead of the next word, nil

Homan potuiaset, caused by the word the other service-books have parte.

j>i>hiit in the last clause. o MS oncratis, supported by Muratori and Miss. Gall., but

' cf. below p. 257b. not by Menard in his notes on S. Greg. p. 344.

tT 1 O 8 A * TVT O A O p ^ or eeram ! m " le nex * ' me *"^ natns.

1. iOAp ivi. ^^{-j <i Sec the same comparison in S. Aug. Serin. Suppl. I

Caillau serai. 32 g 2.

BENEDICTIO CEKJG B. AUGUSTUS, gi

(CollectiopostbenedictionemCerce.) Sancte N V ?<>*? post ie

_^ v . i T\ i cern mnpit. Sancte Do

Uomine, ommpotens Deus, qui ad nostrarum r potens Deus, qui ad

_.^ _ -^_ ^ _. nontpmiYln'Knnom tonolit

praesta, ut dum ad ilium seternitatis diem, et foperamus occursum, ad hanc

T ...... , , * tenm quam tenebns nostris prajpu-

Unigeniti tm properamus occursum ; ad bane rasti lucBrnam, dum no* ista trans-

interim, quam tenebris prjeparasti, Lucernam,
dum nox ista transcurritur, sine peccatorum
offendiculo ambulemus. Per resurg. , . ,

, T7 . , n \ -r\ r Edd - nostram, which we correct

( (JOtleCtlO pOSt fiymnum Lerce.J JJeUS from the mg. but it occurs also in

templum ignis seterni, Deus verse 8 lucis habita- G c^werto^rtAymnum cent. D S

onliim T)pn prlp nprnpfiijp plarifntis vnta templum ignis asterni, Deus venu

cuium, ueus seaes perpetuse cianiams, vota lu ,, is hawtacuium, Deus sedes pl . r -
tibi, Domine, sollemnia diei consummationis P e , tUffi piarftatis; vota tiw, nomine,

,..., , it , i solemma diei consummationis ct

Ct nOCtlS inchoatlOniS Celebl'anteS, aC Jumini- noctU inchoationis celebramus, m:

bus altaris tui incensis, temporarium lumen p^umium^fifeSnteTSf'^muiis
ofFerentes ; utfamulis etfamulabus tuis verum ^ JSs^p^nSd 1 ! 11118 " lartri "
ac perenne lumen largiaris, oramus. Per re- s Ms vere -

surg.

xxxni. OKATIONES PASCHALES DUODECIM ."Aiia? oraoncs iiabentur, sea \.

,-. miles in Missali Galliuano inferiu< "

CUM TOT1DEM UOLLKCTlONJBUS. a Mab. See also Sac. Gall. p. 320 wliicli

more resembles those in the text.

Oratio pro gratiarum actione.

(Prmfatio.) Expectatum, fratres carissimi,
et desideratum nobis Paschse diem adepti,
gratias agamus omnipotenti Deo Patri, quod
nos in hanc eandem diem per Filium suum
Dominum nostrum Jesum Oliristum (quern
pro nobis hostiam dedit in salutem seternam)
vocavit : ob hoc fideli gratiarum actione laude-
mus, benedicamus, honorificemus benedictum
et beatum nomen Dei Patris in Filio, Filiique
in Patre et Spiritu Sancto in specula sseculorum.

(Oratio sequitur.) Sancte Domine, omni-
potens Pater, exaudi, tuere, ac sanctifica
plebem tuam prsemunitam b signo wucis, Bap- b MS r>r<>'tam.
tismate purificatam, Chrismate delibutam;
quos ad celebrandam prsesentis sollemnitatis
beatitudinem congregasti : universisque noti-
tiam tui, participationem Sancti Spiritus pro-
pitius infunde. Per.

Oratio pro exulibus.

(Prcefatio.) Unianimes, et unius corporis f T. 285
in Spiritu | Dei Patris omnipotentis,* Domini * M. 244
misericordiam deprecemur pro fratribus et
sororibus nostris captivitatibiis elongatis, ^
Ccarceribus detentis, melallis deputatis : c ut tht>Mlssal -

MISSALli GOTHICUM.

eis Dominus adjutor, protector, et consolator
existat : neque deesse sibi reputet eos, qui
fideli in se innocentia perseverant.

(Oratio sequitur.) Tribue, Domine, rele-
gatis patriam, vinetis absolutionem, captivis
libertatem : ut plebs tua et in hoc sseculo et in
future misericordise tuee munere liberetur. Per.
Oratio pro Sacerdotibus.

(Pr^fatio) In ^Sanctorum Sancta admissi, (
ministris Ecciesirc suse, fratres et altajpis ccelestis Sacerdotii seterni participes j

canssimi. supplices deprecemur: ut . . ""T\TT--I. i ' r* T

ingressi saucta sanctomm. totiusque effecti, Dei Patris ommpotentis misericordiam !
tTa^^nf^unS^mSS: deprecemtir : ut Sacerdotes suos ac ministros
moda repieamur.-s. Gail. p. ssoa. <Jonis repleat spiritalium gratiaruni.

(Oratio sequitur.) Domine Deus virtutum,
justifica et sanctifica Pastores et Prsepositos
ovium tuaruin : ut adversarius noster diabolus
fide eorum et sanctitate superatus, contingere
dominicum gregem ac violare non audeat.
Per resurg.

Oratio pro Virginibus.
(Prcefatio.) Incorruptse seternitatis Deum,

C f. mvioiawiis natune Dominum et inviolabilis naturse Dominum unianimiter
suppiicitcr oremus.-Miss. Franu. p. deprec emur, orantes pro fratribus nostris, qui

gloriosam virginitatem corpore ac mente ,
. voverunt : uti eos usque ad consummationem '

propositi sui, misericordiae Spiritus prose-
quatur. Per.

(Oratio sequitur.) Respice, Domine, vir-
gines sacras et spadones voluntaries, id est,
pretiosas Ecclesise margaritas : ut corpora
eorum ac spiritum inlgesa castitatis conscientia,
pari exsestimatione custodiant. Per resurg.
Oratio pro eleemosynas facientibus.

(Prcefatio.) Sanctum ac benedictum retri-

d Msnani>Hi. butionis Deum unianimes, d fratres dilectis-

simi, oratione deprecemur, obsecrantes pro
fratribus et sororibus nostris, quorum minis-
terio atque sumptu inopiam non sentiunt, qui
in Ecclesia sunt indigentes : ut iisdem Domi-
nus spiritales divitias communicet, qui fide-
lium animaruni inopise, ssecularis substantise
participant facultatem. Per resurg.

(Oratio sequitur.) Piis servorum tuorum
precibus annue, misericors Domine : ut quicum-
que prseceptorum coelestium memores, pauperi-
ribus tuis quje sunt necessaria subministrant,
incorruptibili et ccelesti gloria miserationis
tuse et misericordiae coronentur. Per.

ORATIONES PASCHALES. 93

\0ratio pro Peregrinantibus. { T. 286

(Prcefatio.) Coelestium et terrestrium * Calestium et terrestrium Deum
, n J TV TV -r-> i Patrem supplices deprecemur: ut

et iniernorum Dominion Deum Patrem omm- omnes fratres nostros, q ui
poTentem, fratres dilectissimi, deprecemur, ^ST.^^^?
obsecrantes: uti fratres nostros ac sorores, <fcfendat.-s.Gaii. p.
quicumque peregrinationum necessitatibus -* 2 45
subjacent, omnipotens Deus auxilio suo comes
adjutor reducat ac protegat. Per.

(Collectio sequitur.) Restitue, Domine,
peregrinis desideratum patrise solum : ut con-
templatione 6 misericordise tu8e,dum ad praesens MS cvntempin
agunt beneficiis tuis gratias ; eives esse Sane- advena^ estis ch-e^sanctonmi t
torum, ac tui domestic! concupiscant. Prsesta domestici Dei - * *& * '9-
per resurg.

Oratio pro Infirmis.

(Prcefatio.) UniverSSe SalutiS Deum, et Universe salutis Dominum depre-

universse virtutis Dominum deprecemur pro
fratribus et sororibus nostris, qui secundum
carnem diversis segritudinum generibus in- potest, pro sua pietatc omnibus

1.1 J.T.-TV- ij. T adesse diguetur. S. Gall. p. 33ob.

sultantur : ut his Dommus cceleste medicmse
suse munus indulgeat. Per.

(Oratio sequitur.) Domine, cui vivificare
mortuos facile est ; restitue segrotantibus
pristinam sanitatem : f ne terreni medicaminis
remedia desiderent, quicumque medelam cceles-
tis misericordige tuae deprecantur. Per resurg.

Oratio pro P<ZnitentibuS.% e Pienitontes qnondum, alii voluii-

TT j> ^- -i /t ju. j. 1. -j. j.* tarii, alii addict! erant. Ex primis

\JrrO2jatlO. j OOntltenteS bOnitatlS aC miSe- erat vir magnificus ille Agricolu

ricordia Deum, qui peccatorum mavult pcsni- ^^^1^^^.
tentiam qukm mortem, communicatis precibus ^o^f^vfclnsitnUb^pt

ac fletibuS pro fratribus ac SOroribuS nOStris tola 31. Lege PnetaUonem alteram
T-V T T i- tertii Sicculi Bouedictini num. 103.

Domini misericordiam deprecemur : uti eos Avitus in Homiiia de Rogationibus,
peccati sui crimina confitentes, a bonitatis fet^^fnff^SrtSfq^
suse veniS. non repellat. Per. s P. c ; m public^ absoiuHonu vouvum

r ^ . . sollemne patefecerat"

( OratlO SeqUltW\) ReX gloriae, qill non cl. Deus.qui non mortem sedpce-
. v . * , . T r 3 / i i nitentiam desideras peccatomm. S.

vis mortem peccatoris, sed ut convertatur, et Gei. P . i87a. cf. Deum o
vivat; da nobis peccatorum labe poUutis SS^^^S^X
pcenitentiam : simul ut flere cum flentibus et tantur et vivant-s. Gei. p.
. dolentibus, et cum gaudentibus gaudere possi-
mus. Per resurg.

Oratio pro Unitate.

(Prcefatio.) Unum Deum Patrem, ex quo C f. Nobis tamen unus DCUS Pater
omnia sunt, et unum Dominum nostrum S^'SnHSSi %SSK
Jesum Christum, per quem omnia, fratres OE J nia i etnos pcripsum '~ I ad Con

i i - L Vi i c.Sv.6.

carissimi, deprecemur : ut unitatem Ecclesise
suse concordi congregationis nostrse voluntate h
confirmet. Per resurgentem Filium suum.

94- MISSALE GOTHICUM.

f T. 287 \(Collectio sequitur.) Omnipotens Domine,
* M. 246 <l u i es * Deus bonitatis et totius consolationis,

te supplices deprecamur : ut_Hreticps et
Infideles a perpetuis gehennae ignibus niani- \

cf. Qui omnes homines vult salvos faQfofiyfRp'iFnjp v^r-ifi-fic pi-miaq rmnniam via ''
fieri, et ad agnitionem veritatis ve- IcStamOue TUBS VeriCaUS GripiaS . qUOmam VIS

C.2V.4. omnes homines salvos fieri, et ad agnitionem

veritatis venire. Per.

Oratio pro Pace Regum.
(Praefatio.) Dominum dominantium, et
Eegem regnantium, fratres carissimi, ora-
tione unianimes deprecemur, ut nobis populo
suo pacem regum tribuere dignetur : ut '
mitigatis eorum mentibus, requies nobis con- {
gregationis isiius perseveret. Per.

(Gollectio sequitur.) Carnis spirituum
totius sator, cunctorumque regnorum mundia-
lium indultor, da regum culmini religionis
prosperitatem et pacis: ut Bobis regno tuo
coelesti in terris adhuc positis liberius liceat
deservire. Per resurgentem.

Oratio pro Spiritibus pausantium.
S: (Pratfatio.} Deum judicem uniyersitatis, Deum
norum Dominum deprecemur pro cpelestium et terrestrium et_infernorum, fiatres dilecfcis-
spiritu carl nostri uiitis ; uti cum s j m ; <J e precemur pro spiritibus cai'orum nostrorum. qui

Dommus in requiem colloeare dig- '. -C. . . r r " TV-

netur, et in purte prhns resurrec- nos in Dominica pace pracesserunt : ut eos Domuius
tionis resuscitet Per Dominum nos- in requiem colloeare dignetur; f et in parte primse resur- *;
^Ms"7mite e A>wto^ which .led Ma- rectionis resuscitet. Per. "" ......... - " ....... '

billon to change the preceding word (OrattO Sequitur.) JeSU Christe, Vita et
into collocet; but the true reading v . z <, TI-T

is restored by the m g . resurrectio nostra, dona consacerdotibus et

s MS requivcnmt. caris nostris, qui in tuR pace requieverunt,

C f. ...utsiquiincorporedeiicto- exoptatse mansionis refrigerium: et si qui

rum sunt lapsjbus macuiati, pietate e x his, daemonum fraude decepti, errorum se

sohta eis indulgeas. M. Moz. p. 465. i,. T. n I.T\

91. multis macuhs polluerunt, tu, Domine, qui

solus potens es, peccata eorum concede : ut
quos damnationis suse participes diabolus glo-
riabatur effectos esse, per misericordiam tuam
socios tuse beatitudinis ingemiscat. Sal. --

Oratio pro Catechumenis.
Dei Patris niisericordiam pro (Prcefatio.) Preceni spei fratrum nostro-

competentibus. fratres carissimi, sup- v J . .^ . . . r -,. ..

puces deprecemur, ut eos Domiuus rum, carissuiu, unianimes adjuvemus : uti

omnipotens ad fontem suae regenera- Tjfvmlmio m-nni-nntono irl -fnntATn pnn liAatcn

tiouis euntes omni caiiestis miscri- JJommus omnipoiens aa lontem eos oeaise
cordiaj auxiiio prosequatur.-s. Gail, regcnerationis suaa euntes, omnes h misericor-
' is. Perhaps the mg would dise gu83 auxiiio Spiritus prosequatur.

etter correction. ss-f 77 . ' t \ n i. TN

(Collectio sequitur.) Creator omnium, Do-
mine, et fons aquae vivse, qui per lavacrum
baptismi peccata eorum deles, quibus jam
donasti Resurrectionis fidem, ut mortem hujus
sseculi non timeant : reple eos Spiritu Sancto,

J-MS omnis.

furnish a b

AD CHRISTIANUM FACIENDUM.
ut formari in illis Christum ac vivere glorien- h

tur. Per. ^ things when adult baptisms had

become so infrequent as not to oc-
cupy a place in the service books of

# i vv _. T - r A- /"Vr-RTarriT A -NTT-TIT if Am-p-wnrniT the Church. Perhaps we are to refer
JAXXIV. AD dHKISTIAJNUAI FACIENDUM. to the same cause the omission in

this Collection of the long expo-
. sitions of the Creed, the Lord's

[Prcefatio.l Domme, dignare benedicere prayer ana Four Gospels which are

i . / ,, J -i i .77 found in other Service-books.

huius mfanti8e a famulo tuo ill. quomam nee *M n^n 4- T 088

i.i> i j i ni XVJ.. SL / l m ZOO

conditione qmsquam, nee Eetate depellitur, a MS infaJia, and in the next u ne

dicente dilectissimo Filio tuo Domino nostro : """^c. "/^"^""!"^ sinite par .

JSTolite prohibere infantes venire ad me, Hi b vuios, et noiite eos prohibere ad me

enim, Domine, antequam bonum aut malum

seiant, Cracis tue..sigmoJLsignentur: et qui

indigent dietatemiad sacri nominis tui

Baptismum percipere mereantur. Per Domi- nominu tui confessionem,

r f r mum&c."

num. o MS sacrig.

(Item Gollectio.) Accipe signaculum
Christi, suseipe verba divina, inluminare verbo f ' MS verbum -
Domini : quia hodie confessus es & Christo.

-- -p, x Signo te in fronte+in nomine

JDOmmum. Domini nostri Jesu Christi, ut con-

1 Sitrnn tp in nnmiTip fidas in eo: benedico oculos+tuos:

.j oigno te m nomine ut ^ deas claritatem ?ju? . aures+ut
Patris, et Filii, et Spiritus Sancti, ut sis audias ^ bum , veritatise J^ s: P are . s .- 1 -

Z,, ..' ', , r .T -i ., , !-* ut percipias odorem suavitatis eius :

Christianus : oculos, ut videas claritatem Dei: pectus,+ut credas in eo : scapulas, +
aures, ut audias vocein Domini : nares, ut
odores suavitatem Christi: linguams conver-

confitearis Patrem, et Kliton, et y* > P- ^ Kn7i/am . Martene in .

banctum : COr, Ut CredaS Inmta- stead of adding this word, would read
. -i *i _ -yj , -p -- og versus for conversus,

tern inseparaDilem. irax tectun. Jrer Jesum a This passage is exceedingly corrupt
Christum Dominum nostrum : qui cum Patre, ^L MS F ^ S Varis S simi!^ :

et Spil'ltu SanCtO Vivit. ripam vltrigi fontes novos homines

* adhuc eis de terra litori mercatores

sua commercia singnli navigantes
pulsent mare novo non virga sed

xxxv. COLL. AD FONTES BENEDICEITOOS.

has adduc, and a little after locum.)

\PrCE>fatio.~\ StanteS. a fratreS Cai'iSsimi, Mabillon doubts whether vitrigi
* '. J ...... , .' may not be the name of a place.

Super ripam Vltrei tontlS nOVOS homines But even so, we can elicit no sense.

adducitis de terra, laturi mercatores sua W e shomd lT gi ve the meanin e thus e ;

'

commercia: singuli navigantes pulsent mare '^ n ^ b y ^

non virga, Sed CrUCe ; non tactu, Sed those who ore to be made new men,
- -

. , ,

7 i-i -in , T * Christians, uke merchants who

sensu ; non baculo, sed Sacramento. Locus bring the goods with which they
quidem parvus, sed gratia plenus,* bene" ^g^^^lSb *.'"*'
gubernatus est Spiritu Sancto. Oremus ergo ri t^Fanctu^" for * he risina1 ' " Spi "
Dominum et Deum nostrum, ut sanctificet f *' ons here and thrice ; n * he *HOW-

, ,, , , . , , . . . ing page is used in the temimne gen-

hunc rontem : uv omnes qui aescenaerint in der, which the edd. change for the
hanc fontem, faciat eis lavacrum beatissmue* S^kKS^'to 11 ^
regenerationis in remissione omnium pecca- ^^ff^ZSSS'SSl:

torum. Per Dominum. fhe water. Perhaps we may find a

.,, v 77 .. ., >T-V T T reference to this distinction in the

(UollectlO SeqUltur.) DeUS, qui J Ordantn. varied inflection of the demonstra-

fontem pro animarum salute sanctificasti : i^ e iLT un in tbis and the preced '
descendat super aquas has Angelus_ benedic- " MS lieatlssimi -

96 MISSALB GOTHICUM.

tionis tuse : ut quibus pei'fusi famuli tui,
accipiant remissionem peccatorum ; ac renati
f T. 289 ex aqua et Spiritu Sancto, devotrftibi serviant
in seternum. Per Dominum.

(Conlestatio.) Dignum et justum est:

Domine sancte, Pater omnipotens, seterne

Deus, initiator Sanctorum, Chrismatum Pater,

* M. 248 et * novi per unieum Filium tuum Dominum

MS indctor. e ^ D eum nostrum inditor e Sacramenti : qui

portantibus aquis Spiritum tuum Sanctum
f MS dwtte Mab. divida,. &lii& ^tias ( mundi i arg i res . qu i Bethsaidas

s MS angeium. aquas, Angelo-? medicante, procuras : qui Jor-

danis alveum, Christo Filio tuo dignante,
sanctificas : respice, Domine, super has aquas,

h MS 9 '"- quse u prseparatoa sunt ad delenda hominum

peccata. Angeium pietatis tuse Ms sacris

i MS seems to omit macula,. f ontibug sftwttefigMa&i VltjB prioi'is maCulaS 1

abluat, et parvum habitaculum sanctificet
s_ MS taiond in the next line, flow ^j procuranSj u t regenerandorum viscera

seterna florescant ; et ver Baptismatis novitas
reparetur. Benedic, Domine Deus noster,
hanc creaturam aquse, et descendat super
earn virtus tua : desuper infunde Spiritum
tuum sanctum Paraclitum, Angeium veritatis.
Sanctifica, Domine, hujus laticis "imdas, sicut
sanctificasti fluenta Jordanis : ut qui in hanc
fontem descenderint, in nomine Patris et
Filii et Spiritus Sancti, et peccatorum veniam
et Sancti Spiritus infusionern consequi mere-
antur. Per Dominum nostrum Jesum Chris-
tum, qui est benedictus apud Patrem et Spiri-
. _ ... . . .. , ,. , tiim Sanctum per omnia ssecula sseculorum.

k So this word is often declined. _. . 7 ., f , .-, . , , , . .

Exorcidio te creatura atjuae in Jjeinae J<tCl8 CTUCe 0,6 (JliriSmaf 61 CIZCIS.

i!^u feu Exorcizo te, CTeatnrajw[U8B : exorcizo te, omnis
ncs' StaI exercitus diaboli, omnis pbtestas adversaria, 1
omnes incursus, omne fan- omnis umbra dsemonum. Exorcizo t&- in

tasma eradicare et ettugare ab hac . _. . . , T /-ti . Tk-r

creatura aquae, ut sit omnibus, qui nOmme Domini nOStl'l J 6SU (JhriStl JNazarei,

qui incarnatus est in Maria VirgmeT cm
- omnia sub 3 e cit Pater in coelo et in terra. Time

catorum in nomine Dei Patris omni- e t treme tu, et Omnis malitia tua : da locum
potentis, et Christ! Jesu filii ejua et . . , . ~ , , . , -, . ,

judicaturus est Spintui Sancto : ut omnes qui descendcrmt m
in hanc fontem, fiat eis lavacrum Baptismi
' p " 3 " 3a regenerationis in remissione omnium pecca-

m MS Spiritum 'sanctum.- ut omnis torum. Per Dominum nostrum Jesum Chris-

wt diicenderint. , . , j. ^ j. j_-

turn : qui venturus est in sedem majestatis
Patris sui cum sanctis Angelis suis judicare
te, Inimice, et sseculum per ignem in stecula
sseculorum.

AD FORTES BENEDICENDOS. 97

n MS aqua..

Deinde insufflas aquam" per tres vices, et 1 * 2 9

.,.- ft-i 3 j T Deinde in Fonte chrisma decur-

mitttS (JfiriSma in modum CrUCIS, et dlClS. rente, signum+f arts et diets. Infusio

Infusio Chrisms salutaris Domini nostri Jesu

Christi : ut fiat fons aquae salientis cunctis ^ cimcti | venientibus in vitam

i -i i M A , i aeternam. S. Gall. p. 324a.

descendentibus in ea, in vitam seternam. Amen. The interrogations here omitted

V -A- TI V - .- - . . . ma y be found in the other Service-

T Dum oaptizas interrogas ei, et dicis. hooks.

"Ra-ntivn +A ill P in nmninp Patria pt "Filii P+ p The indefinite form, where we
.DapUZO te Ztt. * in nomine jratriS, et mil, et should now use M or N. The latter

Spiritus Sancti in remissionem peccatorum: expression came into use after AJ>.

i i i . A 1000, and its occurrence in the Missa

Ut habeas Vitam Seternam. Amen. published by Illyricus has been used

;fc T\ i * T.* as an argument against the anti-

* Dum chrisma eum tangis, dicis. quity of that service.

Perungo te chrisma sanctitatis, . . . 1 tunicam * M. 249
immortalitatis, qua Dominus noster Jesus La " dc ? et *** Domino .refera-

,-,.., ,. * T . . . mus, fratres dilectissiim, quod augere

ChriStuS tradltam a Patre primUS aCCepit : dignatus est Ecclesi* SU:E congrega-

ut earn integram et inlibatam perferas ante hapuStf"^ 08 petoSus q CTg 1 JO de
tribunal Christi; et vivas in ssecula sseculo- s^rto^u'drcepe'runtSSZ

inviolatum, et inmaculatum perfer-

, There is no lacnna in theMS; butit is evident some .rsma
such expression as induo te or znduere is required. The Sfom IP nn^ In fhpfPTf anT the
conclusion of this benediction is alluded to in a sermon cMectto a ^ittle^ower d^wn.
in the works of S. Augustine; ' Ut stolam baptism! sine Co " ec (> a lltue loner down -
aliqua luxuriae macula integram illibatamque servantes,
ad arterial sponsi thalamum . . . feliuiter veniamus." t. 5

app. serm. 163 3. r j^ QaiUcan and Milanese use, upon

Dum pedes ejUS lavas, 1 ditis. ^* see MabiUon's note on S. Gall.

go tlM laVO pedes. Sicut DominUS nOSter Ego tibi labo pedes, sicut dominus
T 2-J^-f"- "' ""! "T\' T J. noster Jesus-Christus fecit discipulis

JeSUS ChriStuS fecit DlSClpUllS SUIS, tu facias suis, itatu facias hospitibus etpere-

hospitibus et peregrinis ; ut habeas vitam ^ms.-s.Gau. P . 32 sa.
seternam.

Dum vestimentum ei s imponis, dicis. > vezz. omits i. it should be ob-

Accipe vestem candidam : quam immacula- rite?irl h t a ran^ P ?std S ' 6aU ' thesu two

tarn perferas ante tribunal Domini nostri Jesu ^^S^S^S^^

Christi. Christi.- S. Gall. p. 325a.

(Collectio.) Oremus, fratres carissimi,
Dominum et Deum nostrum pro neophytis* * MSau/etisu8uomo<toandinthe

,^ , ,. .. i j. s next J" 16 eui'u* f r 9s- Vezz. ob-

SU1S, qui mOQO baptmatl SUnt: Ut Cum in serves, "In postremo tomo Bibli-

majestate sua Salvator advenerit, quos rege- frag^n^q^dam adiScuntaTS
neravitex aqua et Spiritu Sancto, faciat eos j** ? ^fe h0 ^ ^
ex seternitate vestire salutem. Per Dominum. whi <>h is not altogether inapplicable;

ST. T i -r> j.- j.' j. rn. j. ^ nce amphibious animals have, so

(Item al/ia.) XJaptlZatlS et in OnriStO COrO- to speak, two lives, one earthly, the

natis, quos Dominus noster a chrisma peten- S> 'ne Z^SS^SSSj "
tibus regeneratione donare dignatus est, ^ a e p ^ r de P endent on thewaterof
precamur omnipotens Deus : ut baptismum
quod acceperunt, immaculatum ipsum perfe-
rant usque in finem. Per Dominum.

XXXVI. MlSSA IN VlGILIIS SANCTuE PASCH.iE.

[Prcefatio.] Sacrosanctae noctis istius gra-
tia, teriebris ssecularibus liberati, et ad justi-
tise atque lucis ccelestis gratiam promissuni
electi, omnipotentis Dei Patris infatigabilem

9^ MISS ALE GOTHICUM.

bonitatem per Christum Filium ejus, fratres
dilectissimi, deprecemur : ut ecclesiam suam

MS dcfusam. sanctam catholicam diffusam a per orbem terra-

f T. 291 rum, quam sibi amantissimif Filii sui passidne
et gloriosissimo sanguine conquesivit, jugi
majestatis suse protectione custodiat; atque
contra omnes mundi insidias tutam defensam-
que concedat; ac prsestet ei tempora tranquilla
in perpetuum. Per resurgentem.

(Collectio.) Eedemisti nos, Domine Deus,
per lavacrum regenerationis et sanguinem
crucis : ut ilia caro quse prius in Adam mor-

i. This is a curious use of the word talis fuerat effecta, per passionem majestatis b
lote Go'dneaa! to generally '**"* to rursum revocaretur in coelum. _ Salyator.

(Post nomina.) Oremus pro Ms qui offe-
* M. 250 runt munera Domino Deo nostrolsacrosahcta *

c On the use of the word spiritual as Spirftalia pro S6, et pro Carfs Suis, et pro Spirf-
applied to the material gifts, seeabove .?, r r . ' r r

ii. 21 and sac. Gaii. p. 375^ tibus carorum suorum, in commemoratione

sanctorum martyrum : ut Dominus Deus noster
preces illorum clementer exaudire dignetur.
Per resurgentem.

(Ad Pacem.) Comple, Domine, vota sup-

plicum, exaudi gemitus peccatorum ; osculetur

cf. c. i Cant. v. i Osculetur me os- nos ab osculo oris sui pacis Magister et Con-

culo oris sui. -... 1-1 i-i i t

cf. ut iii nobis hoc recinientibus ditor : ut in nobis hoc recipientibus holocaus-

holocaustum, pacem quam in labiis j. 11Tn no^pm rmnm <anprarmii TnTipamna PPT-

proferemus, in intimis teneamus vis- turn, pacem quam sperdHius, uaoeamus. rer.
cerij)us.-jiiss. Gaii. p. 3 6sa. ( Immolatio . ) Dignum et iustum est,

This imraolatio is very much made I ..,.,. -..-< ..... / p J ,. '

up of verses from Holy Scripture. aBQUUm et lUStum 6St, UOS tlbl hiC et UDlQUe
Vs. 8=5. 10. Quoniam maffnus es tu. ,. ! -IT T T

abiiia: tues Deus solus! gratias agere, tibi laudcs dicere, et hostias
firmav^^m^upt immolare, et confiteri misericordias tuas, Do-
fecit luminaria magna. m jne sancte, Pater omnipotens, seterne Deus :

Solem in potestatem dim. Lunam . ' * '. .

et steiias in potestatem noctis. PS. Uuomam magnus es tu, et tacicns mirabilia :

tu 6S DeUS Solus. Tu fecisti COeloS in intel-

lectu : tu formasti a terram super aquas: tu
France to judge by the authorities fecisti luminaria maffna, solem in potestatem

Suoted in the preface to the Bene- . , -. . , , ,

ictine ed. of s. Augustine on the diei, lunam et steiias in potestatem e Boctis.

^ Tu fecisti nos, et nonipsi nos : opera manuum
c?nL1us. r ^er S e U s m Au' tuarum non omittas. Tuus est dies, et tua
reads, et nocte deciarabit.) es t nox. In die enim mandasti misericordiam

Ps. iq8. II. Et nox illuminatio mea . .11 IT.

in de'Hciis meis. tuam, et in nocte declarasti : quam nodiernis

vigiliis in luminis hujus festivitate celebramus.

Hsec est enim nox, salutarium conscia sacra-
met mentorum. Nox, in qu&, veniam peccatoribus

MS potestatc. , , . u T_ ,

prsestas ; de veteribus homimbus, novos
efficis : de senibus effetis/ matures reddis
infantes, quos in novam creaturam renatos
dejiacro .fonte producis. Hac nocte in seter-
num diem renascentes populi procreantur,
regni ccelestis atria reserantur, et beata

IK VIGILIIS SANCT^E PASCH^E. 99

lege commerciis divinis humana mutantur.

Hsec est enim nox ilia, quse facta est in deli-

ciis: B in qua maxime delectasti nos, Domine, &rf.Fs. 138. n. Noxiiiuminatiomea

in factura tua. Nox, in qua inferna patue- iLdmt^miAe^n&ct^a 5 ^ 100 '

ITint : nOX, in qua absolutuS est Adam : U nOX, ? The Early Church seems to have
... i *" i ..... - - .- , held unanimously that Adam ob-

in qua inventa est dragma quse perierat ; nox, tained favour with God, and was
in qua boni Pastoris humeris reportata est pSSf^^SfS ! SiridS
ovis perdita : nox.. in qua diabolus occubuit, SS.^feJg'S, SSJSSiS*L

et Sol lUStitise, ChriStuS, exortus est : Ct T " e next two sentences refer to the

t , n ..-, i . . n . . parables of the lost piece of silver

SOlutlS interni neXlbUS ClaUStriSque perlractlS, and of the lost sheep as applied to

multa San'ctoram.'cofpbr'arde" sepulcris erum- man>s **>
pentia, intraverunt in sanctam civitatem.' ^

, .

vere beata nox, quse sola meruit scire tempus et de monumentis post resurrectiouem
horam, qua Christus resurrexit; de qua jam in Psalmo ^S 0"^ i^T^SSSt

, t

fuerat propnetatum : Quia nox ut dies iLnirmnabitur.f scire tempus et horam, in qua Chris-
" in miS pvnH-n pt vpiTrrpftin in iptpr tus at inf eris resurrexit! Haec nox

in ua exoma CSL resurrecuo in 83ier- e st, de qua scriptum est: Etnoxut

num: Te enim, omnipotens Deus, creatu-
rarum coelestium multitudo, et innumerabiles T *
Angelorum chori sine cessatione proclamant,
dicentes. Sanctus.

(Post Sanctus.) Tuo jussu, Domine, con- * M. 25 1
dita* sunt universa in CCB!O et^ in terra, in ^Jffi^rm
mari et in omnibus abyssis. Tibi Patriarchse, et in omnibus abyssis. PS. 134.6.
Prophet33, Apostoli, Martyres, Confessores,
atque omnes Sancti gratias aguntT quod et
nos facientes, has hostias..spiritales et sincera
libamina, ut libens exaudias, deprecamur.
Te oramus, uti 3 . .hoc sacrificium tua benedic- 5 see above p. 15
tione benedicas, et Spiritus Sancti tui rore
perfundas : ut sit omnibus legitima Eucharis-
tia, per Christum Dominum nostrum. Qui
pridie.

(Collect adPanisfractionemt) Respice tS5rS!Sa
ad hanc oblationem, omnipotens Deus, quam prayer during the breaking of tiiu

..,. ........ m"""'" --------- " ~- 4. . * . . . A bread. In the Mozarabic it fre-

f'tlbl offenmUS in honorem nOminiS tUl pro quently occurs, being placed befpr.-

salute Eegum, et exercitu eorum, et omnium ggj 1 of'theSdVo? an

circumadstantium, et prsesta : ut qui ex e&

sumpserint, accipiant samtatem mentis, inte- in the Eastern Liturgies

gritatem corporis, tutelam salutis, intellectum

sensus Christi, securitatem spei, corrobora-

tionem fidei, seternitatem Spiritus Sancti.

Prsesta per eum, qui tecum vivit et regnat.

XXXVII. MlSSA PEIMA DIE SANCTO a PASCH.E. ^ S e S'""'' aud Olri!e ltol!S aftur -

(Collectio post Prophetia.) Summe om- tbat'wbSfoiiows,*^ the^lmat-L

ninrvforin "Hpno nni onfnii alnti nnfi"p in above p. 34. The allusions to thu
ipotens .ueus, qui cornu saiuws nostrse in Bene diau| S houid be observed.

Crucis tuse mVSterio extltlisti, Ut nOS in domO Erexit cornu salutis nobis in douio
T^ , n .',. ,.... , i . David puen sui. 8. Luke i. oo.

David puen tui regali fastigio sublimares :

13*

100 MISSALB GOTII1CUM.

in quo etiam trifario titulo Trinitatis nobis
Unitas manifestata clarescens ostenditur:
Salvator nempe in homine, Sacerdos quippe
in chrismate, Rex scilicet secundum carnem
ex genere : pveces nostras tuse suppliees pro-
sternimus majestati : ut quos in tuo nomine
per lavacrum regenerationis consecrare digna-
cf. serviamus iiu in sanctitate et tus eg, prsestes etiam in sanctitate et justitia

jMtwas.Lnkei.1+,75. tibi Domino servientes, unanimitatem fidei

per infiisionem Spiritus tui Sancti inviolabiKter
c f. ad dirjgendos pedcs nostros in custodire ; ac per viam pacis. liberis gressibus

viampacis.ib.v.79. properantes, coelestia regna conscendere. Per

resurgentem.

(Post Precem.) Deus, qui evulsis super-
stitionum spinis, in Ecclesia tua plantaria
fidei alta radice posuisti ; exaudi precem

vide ^vis^viMam'Sam cffil ' et famUise false \ respice de coelo, et vide etvisita

vineam istam, et prsesta : ut te inrigante,
fructum accipiat in ubertate, quse, te plan-
tante, incrementum accipit in genuine. Per
resurgentem.

Such Apologies are not unfrequent (Apoloqid SdCerdotis.) Ante tu88 immen-
in the earlier Roman Liturgies in . ,.* * . > . ^ -,-,,,

France, though we have not met sitatis conspeptum,^ et ante tuse inetiaoilitatis

with the one now before u^ ^^ Q Ma j estag mirabil i Sj scilicet ante tuOS

J. -.,,' "^ sanctos vultus,* magne Deus, et maximse b
25 2 pietatis et potestatis omnipotens Pater, quam-

b MS viaxime. .. , * . , . . , A * . A , ,*

libet non sine debita reverentia, attamen
nulla omcii dignitate, vilis admodum precator

cf. Ante oculos tuos Domine, reus aCCedo, et. T6US COnScientlEB testis adsisto.
adsisto : conscientia; testis rogare non /^..n , -. * . , . v

audeo, quod impetrare non mereor. C^Uldne TOgabO qUOQ non mereOr { At U6 pie
Martene I. i8 7 b.

magis est accusator, qui pro peccatis debuit
ease interventor ?. Accuso ergo me tibi, et
non excuso : et coram testibus confiteor injus-
titiam meam tibi Domino Deo meo. Confiteor,

^ 1 ^'. 00116 * 601 sub testibus injustitiam
ino : et tu remisisti jmpietatem impietatis mese, ut remittas impietatem peccati

peccatimei. x . n r>i -~ i . is

mei. Confiteor, quod nisi remittas, recte me
see sac. Gaii. p. 3750. Habes DO- punias. Habes me confitentem reum, sed

niineconfitentesrcos. ^^ ^^ ^^ nQn emendantem> V erbis

enim placo, operibus offendo. Culpam sentio,
emendationem differo. Subveni ergo, subveni,
pietas ineffabilis. Ignosce, ignosce mihi,
Trinitas mirabilis. Parce, parce, parce, sup-

peccaS in c^etco'ranlte^am P lic > DeitaS plaCabillS. Exaudi, CXaudi, CX-
non sum dignus vocari filius tuns: audi me, rOffO, his VCrbis illiuS Filll tui
fac me sicut unum de mercenaries , . 5, -r^ . .

tuis ; and observe the substitution clamantem : Jrater, ssterne Deus, peccavi in

of^the ablative c^ for the accusa- ^^ ^ C()ram te . ^ ^ gum

DIE SANCTO PASCU^E. IOI

filius tuus; fac me ut unum de mercenariis tuis.

Et mine, Pater misericors, unicum misericor- iXtt^S& .'ESSf

dise tuse portum, Christo favente, peto : ut quod in later offices applied to the B. v.

1 ., .-,-, f c j- M. as the mediatrix, salvatrix, porta

per me vilescit, per mum acceptum ferre dig- c(e n. & c .
neris. iQui in sternum tecum vivit et regnat.
(Prcefatio Missce.) Expectation, fratres
carissimi, et desideratum nobis atque universe
generi humano salutarem Paschse diem adepti,
concordi ac religiosa prece omnipotent! Deo
gratias agamus, poscentes ejus misericordiam

in hac die d Resurrectionis Domini nostri Jesu a die is an addition of siabaion's.
Christi Filii sui, ut tribuat temporum quietem,
Regum pacabilitatem, Judicum mansuetudi-
nem, hostium infirmitatem, corporum salubri-
tatem, aeris temperiem, anni benignitatem,
fructuum copiam, schismatum poenitentiam,
Gentium vocationem : et conventum Ecclesias-
ticum f pacific^ et pura congregatione, Paraeliti ' JIS eeeiaiattie<e.

SUi Sanctificatione COnluStret : deVOtum g aC e The conclusion of this prayer occurs
-,. , .,..., , , ,. above p. 20 in M. TUchen.

dicatum sibi virginalem pudorem, et contmen-
tise propositum gloriosum atque beatum in
omnibus custodiat : viduarum laboriosam con-
tinentiam sua miseratione eonfoveat : orphanis
opem pietatis paternse impertiat. Per resur-
gentem a mortuis Dominum nostrum.

(Collectio sequitur.) Deus omnipotens, ex-
audi populum tuum, hac die ad gloriam Resur-
rectionis Domini nostri Jesu Christi Filii
tui in tuo nomine congregatum ; et majes-
tatem* tuam suppliciter exorantem dirige ex *
prsesenti festivitate in Isetitiam sempiternam :
atque ex hac hodiernse sollemnitatis exulta-
tione ad gaudia incorrupta transmitte. Per
resurgentem.

\(Post nomina.) Suscipe, qugesumus, Do- j- T. 294
mine, hostiam placationis et laudis; h et haSbMsaarf.
oblationes famulorum famularumque tuarum,
quas tibi offerimus hodie in Resurrectione
Domini nostri Jesu Christi secundum carnem,
placatus adsume. Tribue etiam per inter-
cessionem Sanctorum tuorum caris nostris,
qui in Christo dormierunt, refrigerium in
regione vivorum. Per.

(Ad Pacem.) Annue, qUESSUmUS, Domine, Thi? prayer and the first part of
T'l. L ' 11 L 'i j- the preceding one seem to be Roman

SUppllClbuS tuiS I Ut hsec nOStrse SCrVltutlS rather than Gallican.

oblatio in diem Resurrectionis Domini nostri ro^mus^DeSs/ut^uneW^de-
Jesu Christi, et salutem nobis conferat et J^S^ratataJT P^S? ncbis
pacem. Per resurgentem.

1O2 MISSALB GOTHICUM.

(Contestatio.) Dignum et justum est,

i of. PS. 89. 14 " Repieti sumus mane sequum et salutare est, nos tibi hie et ubique
toe eri ^tions a ^aT h " e aUi A S: semper gratias agere, Domine sancte, Pater

pretes" have, "satiati sumus mane omnipotens, Seteme DeUS. Sed in haC die
misericordia tua;" this we find m r, A T\ i T m ' '

the Mozarabic psalter, with the ac- KeSUITectlOniS Domini HOStri J 6SU UnriStl

Filii tui gratulatio major exultat in cordibus

nostris - Hi est enim dies > in <l uo nobis
exorta est perpetuae causa laetitise. Hie est

MS temporum. ,. , -i j. -j. j. v

cf. Hos.6. 3 "vivificabit nos post dies resurrectioms numanaB, et vitas natalis

d tenise. Hie est dies, in quo satiati sumus
more a^cSiy quoted 46 where u *" mane misericordiam tuam :' 1 quo nobis ille Be-
rn We ought surely to read nox from nedictus, qui venit in nomine Domini, Deus
^Ms S Laudes noster inluxit nobis.J Hie enim Dominus

vobCsthTtTcu:rintX e i^ 4 iama . noster J esus Christus FiHus tuus adimplens
bunt. The following words are made prophetias temporibus k praestitutis, visitavit

up from several texts; Ps. 76. 16 * * , -i- i T _?A , i TT-

emnt te, aqua3,Deus; videruut nos post biduum, die tertia resuiTexit. 1 Hie
tadtStoSSjatait 1 ^^ est enim dies tanti muneris benedictione
ubf e^rmorf vTetoriaMai signatus, qui hodierna festivitate gaudentibus
uw est, mors, stimulus tuus? in toto orbe mortalibus frequentatur. Quia

M. 254 omnium mors perempta est in cruce Christi,
t in Kesurrectione ejus omnium vita surrexit.
t nunc ' D omine sanete, Pater omnipotens,
victoria. seterne Deus, supplices deprecamur : uti nanc

1 of. Ps. 149. S Exultabunt sancti in -IT , -i j- , ,/ j-

gloria; tetabuntur in cubiiibus suis. oblationem benedicere et sanctmcare dignens.
inKttSre^to^^cum Per Christum Dominum nostrum.

in supernis Domini perennitatem (Post SatlCtUS.) Ho3C te VOX,
exerceat: celebrationem tanfa nomi- -AT -i \

nis invexit in terris: ut hujusmodi myStlCa lUCC COmitatUT, qU8B Cum in

cfama^nt 1 viderunt te^nleri: SeS Dominicse perennitatem laudis" exerceat, ce-

Videruntte, et tremucrunt a voce to- Iphra-rinTiPTn ifmii nnTniTiiti invpvit pt fpr

nitruitui:dicentes.Absorptaestmors leDrall nem tanl1 HOmmiS inVCXll CT ier-

in victoria. Ubi est mors victoria tua? rig ; u t huiUSmodi Pci'SOnaS si homines
Ubi est mors acaleustuus: Propter , i -VT- i

quod attonita pauiuium stetere sup- tacerent, saxa clamarent. V iderunt te in-

plicia, miserorum. Nee habeant cm- /? T\ j j. j. j.* j. .

entum (Z. habebant cruciatum) tor- IGri, JJ6US ; Vlderunt, Ct timUCrUOT a VOCC

menta sic vicisse cernentia cruci- -f-nnitrni tni rlir-Antoo Ali<anTnt5 Af mnrss in
fixum:etjudicem suum ipsa etiam W" 1 ^! ^j OlCCnteS . ADSOrpta 6St mors in

pena contremuit. Quia natura hor- victoria. |TJbi CSt, MorS, Victorial p tU8\ ?
ribilium tenebrarum presentia sui ful- TT1 . i i i > "iu-i

goris: etvetatajam tunctimuitjudi- U Dl CSt, MorS, aCUlCUS tUUS i Adtomta

pauiuium miserorum stetere suppHcia; nee
h abuerunt tormenta cruciatum; et/udicem
: et tu tanto noti spien- suum * ipsa etiam poena contremuit : quia

doris candore perfusus : sacrincia , , *..... , * -, I-A i

per te institute sanctifica. Non natura tembmum tenebrarum, praasentia tui
"ifx'einpTo 3 ^ Si Mgoris habita, jam tune timuit judicari.
^ sancti in gloria, laetantes in

. , , _. , cubilibus suis : quod Auctorem promissas sibi

r MS noti, seemingly adopted from , r /- j. T\ j_-

the mg. by a careless copyist, who ai- lucis agnoscerent. (Quorum tu, JJomme, stipa-
Ss^rth; n Mo\bict" y he T ori! tus agminibus, et tibi tantum noto r splendore
& s rmmon^ p th7GotMc: chit perfosus, sacrificia per _te institute ^ sancti-
s MS has invitantes and in the same' fica, non invitantis 8 merito sed sauctificantis

Ymesanctijicantes. Perhaps the read- , , ,. ..^ ,. oix

ing in the mg. invoccmtis is prefer- CXCmplO : ut CUUCtlS rite periectlS, balvatore

ablo- f T. 295 -j- nostro ab inferis jam reverse, et mors se

DIB SANCTO PASCHJ3. 103

Victam, et Vitam reVOCatam, per lugeatvictam: etvitatripuaietresti-

f*, , -r\ ' i i-\ . ... tutam. PerteDominum acredemp-

Christum Dommum nostrum. Qui prime quam torem etemum. -M. MOZ. P . 206. 75.
pateretur.

mmvs

xxxvin. MISSA MATTTTINALLS PER TOTUM in the Mi^caii. this title is given

T, _ to a Missa distinct from those assigned

PASCHA PRO PARVULIS QUI RENATI SUNT. a tothedayswithintheOctaveofEaster,

Q^rtTnn-T. A TP-C*T> T i and <-'mposed of the Roman prayers

OEC UND A r ERIA in the following service for Easter

Monday, i. e. the first, third and fifth
collects, q. y. p. 372 infra.

I Collectio.'] Deus. qui credentes in te populos Deus . qui credentes in te popuios

, . i>ii ii i i ffratisB tuifi larcntate multipUcas. re-

gratiae tuae largitate multiphcas; respice propitius ad | pice ?rop itius ad electionem tuam ;
electionem tuam : ut qui sacro Baptismate sunt renati, ut qui Sacramento Baptismatis sunt
regni coelestis mereantur introitum. Per Dominum. L e Stum Re per.-sfGel. e 8Ta! tUr ~

( Collectio. ) Famuli tui, Domine. qui ad Famuli tui, Domine, qui ad tuam
. v j j i' i -i i sunt gratiam vocati, tuo indesinentcr

tuam sunt gratiam vocati, tuo mdesmenter protegantur auxmo: ut qui
protegantur auxiHo ; ut qui divino sunt Bap-
tismo regenerati, numquam a tui regni po-

tentia pOSSint CVelli. Per. aquaetSpirituSancto;nonpatiamur

/Tt . \ -r^ . ,. . ., ab ethnicis et irregeneratis divelli a

( Jrost nonwna.j Adesto, Domine, supplicationibus sancto proposito. M. MOZ. p. 22. 100
nostris: et oblationes famulorum ae famularum tuarum, D 2Sg^^SS!!ttSSKiS
quas tibi offenmus, placidus ac bemgnus adsume. rer famuiarumque tuarum henignus ad-

Adesto Domine supplicationibus nostris : et oblationes J ume ' ut 1 U0 ^ sjnguli obtulerunt ad
famulorum tuorum, quas tibi offerimus, diem octavarum JS5'?1 m a1 n ? mlI1I S, tlu ' 2 U C $ S p , r fi l"
suarum spiritalium celebrantes (quo die eos sacro Fonte ciat ad salutem. Per. -S. Gel. p. 1650.
Baptismatis renasci jussisti) placitus ac benignus ad- Mlss - Franc, p. 322b
sume. Miss. Gall. p. 372a

(Ad pacem.) Concede, qUSeSUmUS, Omni- Concede, qua-sumus, omnipotens
v , JCJT>IT j Deus: ut festa Paschaha, quoe devo-

OtenS DeUS : Ut festa PaSCnalia, quae deVO- tione colimus, moribus exequamur.

tione colimus, moribus exsequamur. Per. ^^ GaU< p> 3 " a Sac " GaU '

In the Sac. Gall, it occurs in what looks like the most cf.Perfice, Domine, qua-sumus, benig-
genuine Galilean form, viz. with an addition at the end to nus in nobis, ut qua? sacris mysterus
adapt it to its place as the Collect ad Pacem, which makes profitemur, pus actiombus exsequa-
It probable that what we have in the text is of Roman mur - Per &c. S. Leon. p. 121.
origin.

Vere dignum et justum est : quia Veredignum...ipseenimTerusest
Verus ille Agnus, qui pro nobis est immolatus. Qui Agnus, qui abstulit peccata mundi:

mortem nostrum, moriendo, destruxit; et vitam nostram,

mr , , , aurgeepar

resurgendo, reparavit, Jesus Chnstus Dommus noster. vit.-s. Gel. p. 7?b; see also p. 78b;
Cui merito omnes Angeli. b s ; Gal1 - P- &* : Sac - GaU - P-

xxxix. ITEM MISSA PASCHA LIS.
TERTIA FERIA.

Deus, qui omnes in Christo renatos
genus regium et sacerdotale fecisti;

r ,y7i,. n _ . . ,-t, . d" "nobis et velle et posse quod

\\JOLleCtW.\ DeUS, qui Omnes in ChnstO renatOS prascipls, ut populo ad teternitatem

genus regium et sacerdotale esse fecisti, da nobis velle et ^ u ^ a ^ e r^| C GdT &, ie ^
posse quod prsecipis : ut populo ad seternitatem vocato Mis S . Qaii. p. 3673. '

Una sit fides mentium, et pietas actionum. Per. Deus, per quern nobis et redemptio

srt IT + \ ^ . T, vemt, et prsestatur adoptio; respice

((jOUeCtlO.) Omnipotens Semplterne Deus, per in opera misericordiie tus, ut in Xpo

quern nobis redemptio praestatur et adoptio: respice in ^Sube^pe^unl^s^Ge"!
opera pietatis tuae ; et quae dignatus es conferre, conserva: p . 84b. cf. Miss. GaU. p. 37ia.
ut .in Christo renatis aeterna tribuatur * hereditas et * ]y[_ 2 f r

vera libertas. Per. MS nom ine and in the next line

(Post nomina.) Suscipe, Domine, munera triumphanta.

v ... , i , . -ITT. i Suscipe Domine munera nomini

nomim a tuo oblata ; quae in rihi tui resurrec- tuoobiata: qua? in FUU tut Resume-

104 MISSALE GOTHICUM.

tione triumphantis in gloria, univer- tlOne triumnliantis in glori&, UmVei'Salis 6JUS

offert adquisita sanguine offert Ecclesia. Per.

( Ad P<-) Omnipotens sempiterne Deus, qui

turn reserastu erfge ad te tuoram per Umgenitum tuum setenutatis nobis aditum, devicta
Iee d aiso r beiow ium 258b~ S ' GeL P ' 8sa ' P orte > reserasti ; erige ad te corda credentium ; ut omnes
cf a .?.ut qui' sacramento baptis- in Christo renati ex aqua et Spirituf Saneto, regnum
matis sunt renati, regni coeiestis coeloruin in<redi mereantur. Per.

mereantur introitum, per. S. Gel. p. ST T , \ T-W i i ,

sza quoted above p. 103. (Immolatio.) Dignum et justum est, nos

j" T. 296 tibi gratias agere, omnipotens sempiterne

Dignum et justum est, NOS tibi Deus, per Jesum Christum Filium tuum Domi-

gratias agere omnipotens sempiterne ' " ._

.per Jesum Christum Filium num nostrum, Per quern humanum genus

- --

.

tuum Dominum nostrum. Per quern / T i i- -- J.A

humanmn genus vivjficans, Pascha vivincans, Jrasciia etiam per Moysen et Aaron

etiam per Moysen et Aaron famulos fmrmlna -f 11n a Atmi iimnnl'i+innp inaaiati nolp

tuos Agni immolationejussisti cele- IamulOS tUOS J ^ Di HnmOldtlOne JUSSlStl C61C-

brare : consequentibiw temporibus brari I COnSCquentibuS tcmpOl'lbuS USQU6 ad

usque ad adventum Domini nostri .. -^ . . . rti , /

Jesu cnristi, (qui stcut ad victimam adventum Domini nostri J esu Unristi (qui

ductus est) eamdem consuetudinem T B J_* TI j_\ i

in memoria observare pnecepisti. SICUt agUUS ad Victimam dUCtuS 6St) eaildem

consuetudinem in memoriam observare prse-

fuerat immoiatus. ipse est Anes, cepisti. Ipse est Asnus immaculatus, qui

in vertice mentis excelsi de vepre t r -,. -u-r-v i -m ,

prolatus, saerificio destinatus. Ipse priOriS pOpUll primum * PaSCha in

fuerat immoiatus. Ipse est Aries in verticem

CXCelsi de VepTC pPolatUB,

br!imus;cujus et adventum spera- destinatus. IpS6 6St VituluS SaffinatuS,
mus : et ideo cum Angelis et Archan- . ,-. i 1 - , . , i i

gelis non cessant clamare dicentes. in tabercaCUlO patl'lS nOStl'l AbrauSB

eKf* * Sanctus - Miss - hospites est victimatus. Cujus Passionem et
b MS prtma. Resurrectionem celebramus : cujus et adven-

tum speramus. Et ideo cum Angelis et
Archangelis clamantes dicimus.

XL. ITEM MISSA PASCHALIS.
QUAKTA FERIA.

mnq"am [Collectio.] Deus, qui populum tuum sacrum,

transiecto, terram fecisti promis- Jordane flumme transacto, terrain tua3 fecisti repromis-
d ^ t ^^S^tai^ Bioni9 intrare i concede qusesumus : ut et nos

Jovdane flumine transacto, terram OUOQUe maiestatis tuSB revelatO a mysterio.
tuns fecisti promissionis intrare; j- -, n , -rf

concede quajsumus : ut et nos quoque diviua semper benencia sentiamus. rer.
Itstm^blne'cfalenulmvi '?^; (Collectio.) Annue nobis, qu^sumus, Do-
Ms in erato !ss ' GaU ' p ' 369a ' mine: ut quemadmodum mysteria Resurrec-
Annue nobis, quaesumus, Domme: tionis Domini nostri Jesu Christi sollenmia

ut quemadmodum mvstena Rcsur- , . . , , . n . i

rectionis Domini nostri Jesu soiem- colimus ; ita et in adventu ejus gaudere cum

nia colimus; ita et in adventu ejus O OT1 ,,fi a nrrmihno mAronmTir PAT
gaudere cum Sanctis omnibus merea- OaUCtlS OmmDUS mereamUT. fef.

mur. Per Dominum. -Miss. Gail. p. (Post nomiria. ) Auditis nominibus offe-

rentum, debita cum veneratione beatissimo-
rum Apostolorum et Martyrum omniumque
sanctorum commemoratione decui'sa, et offe-
rentum et pausantium commemoremus no-
mina: ut seternalibus indita paginis, Sanctorum
coetibus adgregentur. Per.

MISSA PASCHALIS, QUART A FERIA. 105

* M. 256

DCUS, per CUJUS OS prolatum b See the same prayer infra p. 289*

est, quod pacem omnibus dares,* et pacis o 9 !houia we not correct or*?
statutarelinqueres; infunde in cordibus nos- ^ p T<X s Us S e

triS pacis StudlUm et pise VOluntatis affectum: "Tanqnam ovis ad occisionem duc-

, ^,. -IT - , tus ests et slcut agnus eoram ton-

Ut VltlOrum Omnium labC purgatl, pacem, b dente se, sine voce, sic non aperuit os

quam labiis ore" prosequimur, immaculatis hvo m a re ^H^s5ljta2^:
cordibus teneamus. Per. w*&^?%f.$

CContestatio.) Dlgmim et JUStum est, nOS f ascha nostrum immolatus est Chris-
, ., \ -I j P / tus ... non in fermento veten.

tibi semper iaudes et gratias agere, ommpo- "verUas is here opposed to the figures
tens sempiterne Deus, per Jesum Christum
Filium tuum Dominum nostrum. Qui * sicut

-
ovis ad occisionem pro nobis ductus est, et ut tus est: sed * corpore ventatis ad-

.11 . . vemensiadimplevit figures carnalium

.11 . .

agnus coram tonaente se sine voee, sic non
aperuit os suum. Hie enim est Agnus Dei,
Unigenitust Filius tuus, qui tollit peccatum
mundi : qui se pro nobis oft'erendo non desinit, nostrum. QUI sicut ovis ad o

u j, J.AJ j. JJ?TJ. nem P ro nobis ductus est: et ut

nosque apud. te perpetua advocatione derenait; agnus coram tondente, sic non ape-
quia nunquam moritur immolatus, sed sem- S3 1 , ZaS, m^tS^^fSSt
per vivit occisus.^ Paseha^enim nostrum JSSStoSTaM nosque Tpu?

immolatus eSt ChristUS : Ut iam non in fer- te perpetua advocatione defendit:
. , T - luia nunquam moritur immolatus.

mento veteri, neque in carnahum sanguine sed semper viyit occisus. Pascha
victimarum, sed in azymis sinceritatis, et cor- SjTnY^^r&SS ^
poris veritatis 6 immolemus. Per Christum ne ue in carnaiium^ sanguine : yicti-

A! . marum, sed m azymis smceritaus et

Dominum nostrum. . oorporis veritatis immolemus. Per

Christum Dominum nostrum. Per
quern Hajestatem tunm landant.

YT T Tmii'M TVTTA PAQPTIAT T<S Miss. Gall. p. s6ga. The first part of

XLI. ITJai 1V1ISSA rASCHALIS, it down to occisiM occurs in Sab. Gall.

QUINTA PER1A. p. szzb with other matter before it

t T. 297

[Collectio.] Deus, qui sollemnitate Paschali MS annue.
coelestia mundo remedia benignua operaria; annnas J^^^^^^f J;
festivitatis hujus dona prosequere : ut per observantiam raris j annua festivitatis hujus dona
temporalem ad vitam nobis proficiat sempiternam. Per. prosequere, ut observantia tempo-

f-j -,-, .. , TX j. TI_ A j.- i raus ad vitam proficiat sempiternam.

(Collectio.) Deus, qui et libertatis nostrse per.-s. GeL p. 79a.
auctor es et salutis ; exaudi supplicantium . tJ^tTS'rtSJlS.tlSdi "uT-
voces : atque eos,.quos sanguinis tui effusione b S^^S^StaL^?lSSfrt
redemisti, praesta, ut per te vivere, et perpetua per te vivere, et perpetua facias sen-

. n r i -i i 3 o i . suum incolomitate gaudere. S. Gall.

in te facias mcolumitate gaudere. oalvator. p . 3 2ga

(Post nominaj Auditis nominibus offe-
rentum, seternitatis Dominum deprecemur : ? a p e . tua .,i uosrcdemistl eftusi

, . i .. i j. , gmmsunda.

ut in nobis vel timor ejus, vel cordis puritas,
vel caritas quse casum non habet, immobilis
perseveret. Quia hsec est salutaris oblatio,
hsec vera, hsec pinguis liostia. Ista sunt pura
libamina, quse et pro nobis, et pro requie
defunctorum, contritis et humiliatis cordibus
offeruntur. Per.

(Ad Pacem.) Tribue Domine, ut ita apud MS
universos redemptionis tuse famulos infractae
caritatis exundet affectus, ut nihil odiorum
H

106 MISSALE GOTHICUM.

* M. 257 interpellatio * prsevaleat adpetitus : sed testi-
A MS per. monium osculi, quod pro d perfectione man-

suras pacis impenditur, nulli deinceps simul-
tatis fraude frustretur. Salvator.

(Immolatio.) Vere dignum et justum
est, unianimes et Concordes omnipotentem
Deum profusius deprecari cum unico Filio
ejus Domino Jesu Christo Salvatore nostro,
qui Ecclesiam suam secunda, liberavit a, morte,
quando sanguis ipsius effusus est super cruce.
Per ipsum te rogamus, omnipotens Deus : ut
Ecclesiam tuam augeas in fide, custodias in
spe, protegas in caritate : et sacrificia nostra
libens suscipere digneris cum gloria et honore.
Et ideo cum Angelis et Archangelis laudamus,
dicentes.

XLH. ITEM MISSA PASCHALIS,
SEXTA FJBKIA.

Omnipotens sempiteme Deus, qui [CJoZZecfiO.J Deus qui ad aeternam vitam in

^^^^^^^^ r ^^^- da nobis ccelestia
sapere, et a terrenis cupiditatibus abstinere.
Per.

"}" T. 298 \(Collectio.) Deus glorise, cui complacuit
^totSeToIos 8 - Unigenito tuo omnem plenitudinem habitari,
sians. in ipso compiaouit omnem omnes pnncipatus et potestates cxuerc, atque

plenitudinem inhabitare. c. i v. 10 -T j-j

exspoiians principals et potestates in eo reconciliare omnia, m quo conoLiaeras
^ h rAmLose^. r "e d Ffde p r ira V nd universa: aspice festivas subditse congrega-
Ambrosiasterinioc-hasraucnsj. c.2 tionis excubias, accipepreces Paschalibus a

v. 15 ; per eum reconoihare omnia. c. ,. . .. .. r r . - -. , .

i. v.2oinipsoconditasuntuniversa. SUppllCatlOniDUS VOtlVaS : et qUl dedlStl noblS

i MSpoMAaife. Dominicse Resurrectionis temporum revolu-

b Ms vict ria - tione victoriam 5 b da nobis ipsius festivitatis

operum sanctificatione Isetitiam. Per.

Da misericors Deus, ut in Resur- / D j _ _ A T> TV ,

rectione Domini nostri Jesu Christi, ( " OSt tlOtfifinGL.) Da, misencors Deus : ut m

inveniamus et nos veraciter por- Resurrections JDomini Dostri Jesu Christi percipiamus
d P L e mus P 4^L G "-s P :Gfe-/ P Pe 8 r 2 - veraciter portionem. Per.
aS D n e*Vuf?opuiu m tuifecis ti Re. (Ad Pacem.) Deus, qui populum tuum

demptionis participem ; concede no- tUEB ICClStl redemptlOniS partlClpem ; Concede
bis, quffisumus; ut et Resurrectionis i- j.irTnT> j.-

Dominica! in perpetuo gratuietur. nobis, qusesumus : ut de [die] Kesurrectioms
fT if an G a a dd\Son 7 o a f Mabiiion's. Dominicse in perpetuo gratulemur. Per.

The mg. will supply an easier cor- ( ImmoldtW . ) Dignum et lUStum BSt, nOS
rection. V ^ _ . > _ '

Dignum et jnstum est, nos tibi tibi gratias agerc, Domme sancte, Jrater omni-

gratias aeere, Sancte Pater omni- i i -r\ T nt i

potenspeterne Deus, per Jesum Chris- potens, SetemC DeUS, per JeSUm Christum

tuum Dominum nostrum, quern pro
omnibus tradi hostiam voluisti. mira

tatis tuae dignatio! O meffabihs di-
lectio

Fiiiumtradidisti

uae ignaio meais i- . . , .. . ,. . i r\ n> -L-T j-i j^

caritatis, ut servos redimeres, Circa nos pietatlS tUBB OlgnatlO I O mettaDlllS OllectlO COT1-

tradidistiiOcertenecessarium tatis : ut servum redimeres. Filium tradidisti ! certe

necessarium Adae pecoatnm, quod Christi morte deletum
taiem ac tantum mcruit imbere Re- est ! felix culpa. quas talem ac tantum meruit habere
rem. Nunquamenim quanta Rcdemptorem! ^umquam. enim quanta circa

MISSA PASCHALIS SEXTA PERIA. 107

nos pietatis tuae dilectio esset, cognosceremus,

nisi ex morte Unici et COSeterni Fill! tui Do- coaetemi FllU tui Domini ac Dei

. . TJ . , . T # s*, ... , nostri Jesu Christi probaremns. Vin-

mim ac Dei nOStri JeSU* Christi proba- cit malitiam Diaboli pietas turn dig-

remus. Vicit malitiam diaboli pietatis toe
digrnatio : ouia ubi abundavit peccatum: super-

.. i _ r - quam invidus immicus abstulerat:

, .. . _ -i ,

abundavit et gratia. 4 bed plus nobis tuaiue Paradisum vm&t, TU

1 i i*i-j -* *i . donasti : ille mortem texnporalem in-

misericordia reddidit, quam mvidus immicus tuut, TU vitam

abstulerat. Hie Paradisum invidit : tu ccelos

donasti. Ille mortem temporalem intulit ; tu

vitam perpetuam tribmsti. Propterea pro- centes.-Miss. Gail. p. 3700.

fusis gaudiis totus in orbe terrarum mundus * M. 258

exultat: sed et supernse concinunt Potestates ^^"

hymnum glorias tuse, sine fine dicentes. v -. x> - The . s t me %xt was quoted

1/0 above p. 20 out in other words.

cf. O mira circa nos tux pietatis di^matio ? incestima-
bilis dilectio caritatis ; ut serrum redimeres, FiUum tradi-
disti! O certe necessarium Adas peccatum, quod Christi
morte deletum est! O felix culpa, quaa talem ac tantum
meruit habere Redemtorem I supra p. 89.

MS octavo,.

Concede, quaesumus omnipotens

XLIII. MlSSA IN DIB SABBATO OCTAV^E a ? eui !' rt veterem cum suis actibus

hommem deponentes, illius conuer-

PASCH^I. satione viuamus. ad cuius nos sub-

stantiam paschaubus remediis trans-
pjj . -. tulisti. Per eundem Dominum nost-

[L>oliectio.] Conserva, Domme, familiam tuam, rum s. Greg. vet. p. izi.

conversatione vivamus. ad cuius substantiam, per haeo ? ein c . um suis actionibus deponentea,

,,.1. ,' i J T> j.- " j. m ipsius conversatione vivamua; ad

paschalia dierum octavarum tuss Eesurrectioms mysteria, cujus substantiam per base Paschalia

transtulisti. Per. mysteria transtulisti. Per. Miss.

Fac, omnipotens et misericors Deus : Faomiseric'orsDeus: utquodPas-
ut quod octavarum dierum Kesurrectionis tuae paschali- chaiibus celebramus officiis, fructi-

, ^ , , ~ .. n, ,.,, ,. . r . ferum noois omm tempore sentiamus.

bus celebramus officiis, fructiferum nobis omni tempore Per. Miss. Gail. p. 3703.

SentiamuS. Salvator. Concede, quajsumus, misericors

j ^T \ T\ i Deus, utauod Pascbalibus exepuimur

\(. Post normna.) Deus misericordiae sem- institutis, saiuaferum nobis

pitern83, b qui in ipso Paschalis festi

fidem sacrataa tibi plebis accendis ; auge c gra- -j- T. 299

tiam, quam dedisti : ut digna omnes intelli- * MS sempxeme which vezz. thinks

gentia comprehendant, quo lavacro a e same Une lt has

quo Spiritu regenerati, quo Sanguine

Per. u * " This and the following

". prayer are evidently purely Roman.

( A d Jracem.J DeUS, qui a per Umgemtum tUUm It will be observed that they are not

seternitatis nobis aditum, devicta morte reserasti; dedue hlreoc^! d t0 ^ positlons thejr

nos ad societatem coelestium gaudiorum: ut d See above - p - IO+ -
Spiritu Sancto renatos, regnum tuum facias
introire. Per resurgentem.

(Gontestatio. ) Diffnum et lUStum est, Dignumetjustumest,necessarium

v . i n j. j. " i A T\ e ' salutare est, ut te Dominum ac

neCeSSariUm et SalUtare est, Ut te JJOminum Deum totius visceribus humana con-

ac Deum, totis visceribus humana conditio
veneretur, Eex mirabilis Christe. Cujus con-

^
demnatione, tartareis vinculis absoluta ere- vere et te . de Tribu

, . '. ,., ..... . .1. ostensus,animarumdevorationemex-

dentium turba, libertatis insignia gratulatur.
Qui vere ut Leo de tribu Juda mundo ostensus,

14*

108 MISSALE GOTHICUM.

tinctumieonemdiaboium.omiiisterra anhnarum devoratorem extinctum leonem dia-

tetatur. Permittis te clavorum nex- -, , ., . , . -,-, . .,

ibus aiiigatum, ad stipitem crucis bolum omms terra Isetatur. Permittis e te

ad stipitem Crucis

iumpav tereri ;f ut non sit p arv ?' i uem im p ius i uon -

sol obscuratus est, astra absconden- dam CXpaveSCat, potentia. Ad CU1US VOCCm
tia radios suos. simul omnia migra- ... x -j. j. *. t

verunt. Cujus descensu confractis emittens e spiritum, terra tremuit, coelum ex-
ffiiSSfto^.^JSSSpavit^ dies fugit, sol obscuratus est, astra

tri,pnptc"^^^ SUOS > Simul Omnia 8r

Prophetico ore promissa: Ero moi-s VCl'mit.* CuiUS deSCenSU, COnfractiS pOrtis,
tua. o inferne. Ubi est ergo victoria i , / r\ iii-i

tua? nee enim ab aiio poterat nisi luget iniernum. (juo resurgente, Isetantur

a vita mors devorari. Qui descensu Ano-oli PYiiHa-f iwvfi fnm lioVii-fa-fnT-iVma nnio
suo cos qui tenebantur a morte, -Angeil , eXUliai terra Cum UaDliatOriDUS 8U1S.

superisreddiditresurgendojutejus j n q uo triumpho conspicitur comitatio h ilia.

resurreetio vivorum vel mortuorum , ,. " . -n

tesUmonio flrmaretur. Unde sancte prOphetlCO Ore promiSSa : JirO morS tua, .O

Pater, omnipotens ffiterne Dcus per T p TTI L L i o -vr

Jesum Christum Fiiium tuum DO- Inferne. Ubi est ergo victoria tua 5 Nee
rLVetr t e Sl eft a efe^er:eniin ab alio potgrat, nisi & vita mors devo-

Quern teetiamlaudantAngeli. Miss. I'ari. Qui deSCCnSU SUO COS qui tenebantui* ci

morte. superis reddidit resurffendo : ut eius

-- > - J -

. .

f " Sie in Missali Gallicano ; ante--.-, , > -, , , ,. J -

.neri?"-Mab. *M or Kesurrectio vivorum vel mortuorum testimomo
e Patois for emittmtis. ' firmaretur. 1 Unde sancte Pater, omnipotens,
i Perhaps the reading in the m s . is jeterne Deus, per Jesum Christum Fiiium

better. T\ i i i-i

i Edd. have formarctur winch we tuum JDommum nostrum gloria tibi semper :

'""EO nominT'denotabant veteres C[ in te, et 6X te, et teClim Semper 6St. Per
Paschatis oetavam qua solemnitas rinpm ^A Innrlnnt
ipsa concludebatur. Vide S. Gel. p. <l uem te lauaant.
86." Vezz.

"Nihil hie de Pascha annotino

quod Baptizatus quisque anniversa- -n - /N -r-w

rium.idest.ipsodie.quoBaptismuni XLIV. MlSSA CLAUSDM PASCHjE."

suscepisset, quotannis rememorari
debebat ex Herardo saeculi noni [P^/vfftfift ~\ T)pnm mil T>rn VninS +nt,ill<5

Episcopo Turonensi in Capituio \JriCRjamo.} -^f u m, qui pro ruina xotms
xciii.Mab. mundi umcum rmum suum, adsumptam ex

b Rather veri as in jnff. Tr . .. vi i* */i

ui pro ruina totius mundi carne Virgims viri homims iormam, mittere
, dignatus est, fratres carissimi, suppliciter
enuscun- exoremus : ut sicut in Me Resurrectione ejus-
ac Resurreetionis ejusdem nos a dem nos &, morte perpetua cum illo resusci-

morte perpetuacum illo resuscitarit; ., . , ,. j T >

ita pietatis sua: dono ab omnibus nos ta-Vlt ', ita pietatlS SUEB dono ab OmniDUS nOS

inimici tutans insidiis, inlsesos faciatin matris
- Bcclesiffl em{ resedere: et conscientise in-

- .
rum Ecciesta;, quemadmodum devo- teffi'itate de regeneration e t ffaudentes, seternse

tione ad praesens, ita remuneratione V ... S-i i i i i

adsocietinffiternum: ethajcmunera primitlVOrum JiCCleSlSB, quemadmodum d6VO-

tione ad prasens, ita et remuneratione adso-
t T. 300 ciet in seternum ; et haee munera plebis suse
benedicere dignetur. Salvator.

'a rf S s' U Sohn. 3. ,6 Sic enim Deus (VoUectio.) DeUS, totiUB claritatis COndi-

diiexit mumium, ut Fiiium suum tor et moderator, quern ccelestia mirantur, et

umgemtura daret. ...'.., .. ..

Deus totius claritatis conditor et teiTena pavitant, inierna tremiscunt : cm
Sl^'2^^ 1 ^fJfflAngelorumturm8B et arcbangelorum exerci-
rcilngetum nS er c TtJ U nMHknt tu ^ militant : non uti mundum expugnes,

non uti mundum expugnes, quern quem ipS6 ICClStl : Sed ut SublTiaS mundi
ipse fecisti ; sed ut subruas mundi - 1 . L n-ti T -i i x

peccata, qua) Diaboius adinvenit: peccata, quss c diabolus adinvemt : quia ita d

es diligere hunc mundum, ut TJni-

IN CLAUSUM PASCH^E. 109

deres pro nostra salute : cujus Cruce
redempti sumus, Morte vivificati,

tuum tradereS pro nOStra Salute : Passione salvati, Resurrectlone glori-
. j ,. r , . .,, ficati. Per ipsum te itaque supplices

CUJUS CrUCe redempti SUmUS, morte VlVlti- mvocamus: ut huie famillm tuse in

cati, passione salvati, resurrectione glori-
ficati. Per ipsum itaque te supplices invoca-

mUS : ut huiC famillBe tUSe in Omnibus adeSSe eorumtimor devotionis tua>, in corde
, -,f . ,. i -I , fides:inoperejustitia ) inactupietas,

SICUt aatUlStl patribUS nOStriS Speran- in lingua Teritas, in moribus disci-

tibusintu& misericorcM: sic et his omnibus

adesse dignare, ut sit in sensibus eorum timor J^^Mfe'ul 74 *' *

devotionis tuse, in corde fides, in opere justitia, concede, qusesumus,

, ., v A M. "i. Deus: ut qui Resurrectionis Domi-

in actu pietaS, in lingua VeritaS, in moriDUS mesa solerania collmus ; per innova-

disciplina: ut dignd riteque immori^tatisS^S s ^MSS^S:

* sibi prsemium consequi mereantur. Per. concede, _ qusesumus _omnipotens

T u. Deus, ut qui resurrecuoms donunicas

(Post nomina.) Concede, qusesumus. omnipotens soleinniB colimus, innovatione tui

- v , -T, x ,,._^ :> 1-1 spintus a morte anunae resurcamus

Deus : ut qui Kesurreetionis Donumcas sollemnia cohmus, pe r eundem. in unit ejusd. Spi-

per innovationem tui Spiritus, a morte animae resurgamus. ^j* 118 -." 8 - G * e s- a P" d Gerb< P- 92-
V) r ; See also S. Gel. p. 788.

* er - . Propitiare Domine supplicationi-

(Ad Pacem.) Epudi DOS, Domine, sancte Pater, SiTSSStoXStolSS beS?:
omnipotens Deus; et his oblationibus precibusque sus- nus adsume: ut quod singuli obtu-
ceptia ., prffisentiam tuae virtutisf intersere: ut quod L **% .3SS?
singuli ad majestatis tuse obtulerunt honorem, cunctis Dominum Miss. Franc, p. 3220.

tuts

proficiat ad salutem. Per resurgentem. ' MS has rn<B

" . which Mabillon changes to prasen-

(ImmOlatio.) Dienum et lUStum CSt, *' tiuevirtutem, but the prayers we
v . L i j. j. J.M j." refer to in m S- show that this is in-

necessarium et salutare est, nos tibi gratias correct.

agere, omnipotens Deus, lice* gloria tu

mortalium membra non congruant, Redemp-

tionis nostrae perferre prasconia: dum homi- rante formetur. per.-s.Leon.p.68.

, _i cf. also ib. p. 123 ; Miss. Amb. p. 403

num genus mancipatum morte, infernorum and M. MOZ. p . 71. 26.
sedibustenebrarumvincla restringerent, spiri-
tales Verbum, per quod in principio omnia

fuerant COnstituta, deSCendit in Mariam ; qU83 demptionis nostrae prseferre prre-
T , T7 . , i - 1 conia: Dum hominum genus man-

dum partum SUUDtl VirgO miratlir, inCiUSUm cipatum morte, inferorum sedibus

hominem edidit Deum. Quern" tamen tuum
esse, summe omnipotens Deus, antequam
nasceretur, cognoverat : quippe quaa sciebat tum suum yirgo miratur, in

T T-.. .. T : rt hominem edidit Deum. Quse tameu

mundl eSSe Principium. IS ' namque CrUCem tuum esse, summe Omnipofens, ante-

spontanea voluntate, propter redemptionem S^SSStSaSSTM^SS!!
humani generis, de inimico tyranno triumpha- S^S^Sto P 'SS!S?"S

turUS, aSCendit I et relicto paullSper COrporis generis, de inimico Tyranno trium-
. i-j? i L j> ' phaturus, ascendit: et relicto pau-

templo, interorum claustra contrmgens, pns- usper corporis tempio, inferomm
tinse, ut ante- fuerat, vitse restituit. Nee S?W^5S3lag^"^
suffecerat solum hominem emendasse pecca- ce T at solum hommis emendasse pec-

, -IT* ii catum ; sed per ablunonem caslestem

tum : Sed per ablUtlOnem CCelestem renatuS renatos, redivivo ac novo nativitatis

redivivo ac novo nativitatis genere, remeanSad n cSesaa^egna l perfurit! s o e 'con-

ftcl nyicri-nAm ennm Tina arl frolemt^a -norma s^i^nj divinte providentiae, O in-
aCl Originem SUam nOS aa COeieStia regna stimandum reparationis amulium!

perduxit. consilium divinas providentias ! PvirginemnoMs 5 ioriosavitares-

t . .. - ... .i. . T-, tituitur, quiE per hgni mobedientmm

O maestunandum reparationis auxilium! Per ? -MSspiritaii. HMSJU*.
Virginem nobis gloriosa vita restituituiV quaa } Jg ^ ituetur , One might almost
per ligm inobedientiam credebatur extincta: suppose that two clauses had here

r been omitted, both in the text and

in the mg., contrasting Eve the mulicr
with the B. V. M., and the tree of
Calvary with that of Paradise.

HO

MISSALE GOTH1CUM.

extincta. Per aquam

mundi peccata diluuntur : per quara

ante senserat mundus ipse naufra-

pium sacrincium ce-

lebramus. Per quern te laudant

Angeii et Archangeii, dicentes. Miss.
Gaii.p. 3 74b.

t T. 301

per aquam mundi peccata diluuntur, -per

* * , A i

quam ante senserat mundus ipsej naufragium.
Tibi ergo, summe Genitor, pura devotione
immaculatim munus offerimus : et elevatione
manuum nostrarum, juxtaFilii tui Jesu Christ!

-, ... ./. . v i i

uispositionem. pium sacrmcium " celebramus.
Per Christum Dominum nostrum. 1

From the numerous Homan

ing the Octave of Easter, like those
during tent, did not form any part

oe original liturgy of the Gaiucan

* M. 261

Mab.

b MS et ven. ,erpentes
Melis -

quod

* cf. Ps. 140. z Eleratio manuum

raearum sacrificium yespertinum. XLV. MlSSA IN INVENTIONS SANCT^E CRUCIS.

1 "NullfflhicadsignanturMisste pro

Dominicis inter Octavam Pasehas oc-

[Praifatio.-] Gloriemur in Cruce Domini
Jesu Chri sti, fratres carissuni, et tote
mentis exultatione Isetemur : et hujus diei
festivitatem cum grandi reverenti^ * et spiri-

Api: o-on/lin pQlAVifomno in rrnS rVnp^ inao
taU gaUdlO CCieDremUS . Ul qua L/TUCC IpSC

Dominus noster et Salvator pro nostr^, salute
P e P en dit, et diaholum triumphavit. Per hanc
ergo Crucem, malse concupiscentise adpetitum,
quod dulcedo arboris inlexit, amaritudo fellis
coercuit: et guise desiderium, quod suavitas
pomi decepit, aceti asperitas refrenavit. Sal-
vator.

(Collectio.) Dona nobis, omnipotens Pater,
per mysterium Criicis Unigeniti tui : ut vene-
num serpentis antiqui* (quod fidelibus nititur
propinare) per illud medicamentum, quod
Ghristi manavit latere, possit a fidelium
peetoribus expurgari: quosque transgressio
praecepti de Paradiso expulit, confessio no-
minis Ghristi in Paradiso reformet. Salvator.

(Post nomina.) Domine Jesu Christe, qui
in patibulo Crucis c suspensus, Patrem, ex
forma servi quam susceperas, ut quid te de-
reliquerit, adclamasti : et d ut persecutoribus
veniam tribueret, postulasti : tuam supplices
imploramus clementiam : ut e quod tune pro
suscepta carnis humilitate , Patre expetere
videbaris ; nunc cum eodem, connexzl semper
Divinitatis potestate, consistens prsestare dig-
neria. Salvator.

(Ad.pacem.) Deus, qui Ecclesiam tuam
catholicam, quam tuo sancto Sanguine rede-
misti, nunquam derelinquis ; nobisque indig-
nis in eadem concurrentibus, criminum indul-
gentiam placatus coneedis : f et qui Latronis
tecum in cruce pendentis confessionem justifi-
care dignatus es ; qusesumus, ut omnium in te
credentium fidem augeas, multiplices ; et

c MS crc.
j vezz. omits et.

MS et.

f MS concedas.

IN INVENTIONS SANCOVE CRUCIS. Ill

Dignum ct justum est: equura vere
et salutare est: nos tibi gratias agere

Solita pietate pacem, quam CUStodire JUSSlStl, Domine sanetePater eterne omni-
. , ., . r . * * , . . ,-, -i . potens Deus : tibi sacrificiorum vota

mllbatam m nOS COnServare UlgneriS. SalvatOr. persolvere: te in laudis preconio in-

(Gontestatio.) Dignum et justum est, atet

omnipotens Deus, tibi sacrificiorum vota per-

solvere, te in laudis praeconio indesinenter ad- tatoris paraaisi: et istsns

- . - - toris human! generis exempla propo-

, . -i i -IT T ii i tors uman generis exempa propo-

e, aCSutriUSqUe Adsej llllUS SCllicet habl- nere. Illequidem prior: istemelior.

tatoris Paradisi et istius Redemptoris 11 humani f^VSfike* de'verttconce^
generis, exempla proponere. Ille quidem prior, ^^ffi*$S!3&

Sed iste melior: ille terrenuS, istC COelestis: flcatur. Tune per invidiamserpentis:
1111. a , , i , m homo qui creatus fuerat perimitur:

ille de limo factuS, IStC VerbO COnceptuS. Tune nunc per misericordiam redimentis

diabolo suadente, Eva decipitur; nunc An- $*23f 1 $S^iJSKS:
gelp nunciante, Maria elarificatur. Tun'c per ^^t^^jg p %&

invidiam Serpentis homo Qui fuerat CreatUS, arborisgustum mortem incurrit: iste
.. r . .-"-i. TT ..per Rloriose Crucis triumphum mor-

perimitur ; nune per misericordiam Kedimentis tem devidt. ine post admissnm pec-
homo qui perierat, liberatur. Tune homo ^'t^^'S^^
mandatum non custodiendo, de Paradis6 pel- Sarioner c so p i meriml 6

lltUT ; nunC LatrO Christum Dominum COnfi- nuncmnostre Crucismanifestatione

i Tt j i TT ^ i medio die Sol oceidit.] Tune homo
tenaO, JraradlSUm 1 meretur. Unde SUppllCeS mandatum non custodiendo de para-

rogamus, clementissime Pater, per inclyte S&S^ ^SSStoSiSSSS

* Crucis innarrabile Sacramentum, et per SSg3S?^S^S2SSSSS:

Domini nOStri JeSU Christl Filii till admirabile <is inenarrabUe sacramentum: per

, ! T i- . /-, Domini nostri Jesu Christi filii tui

regnum t ut hodiemum diem, in qUO CrU- ammirabileregnum: inhodienmm

fil Pina fptiviti-i-f>Tn pplp>>-iaTmie j -non nTTmps . diem in quo Crucis ejus festivitatem
L1S GJU8 leSUVltaiem CeieDramUS,J nOS OmneS inventionis celebramus: nos cum

cum Isetitia spiritali et modesta exultatione i? acia apintaU: et modesta esuita-

. * . . tione peragere concedas : et inter ce-

peragere, et inter ccelestmm Virtutum laudes, lestium virtutum laudes hummtatis

i_ ?. ,. , . i.. T . nostre voces suscipins: supplici con-

humilltatlS nOStrse VOCeS SUSClpiaS, multlpllCl fessione dicentes. ^anctusf-M. Moz.

confessione ita dicentes. Sanctus.

' MS Paradyso, and two lines after innarrabili sacra- die, which has been omitted by the
mento. compiler of the Gothic in transcrib-

j Mab. puts the words ejuifntiv. cilebramuf before hodi- ing it We have distinguished it by
ernuni. The mg. supplies the words inventionis and con- brackets. In the fourth line of it, we
eedas, omitted in the text. ought, probably to read interdicts.

B MS ac de utriusque ad illiia. Mab.

'

XLVI. MlSSA S. JOHANNIS APOSTOLI ET * M

EVANGELISTS. a JMS'BO S .

[GolleCtio:] Omnipotens sempiteme DeilS, qui ^AdportamLaUnamappeUamus."

hujus diei festivitatem fecisti ad lastitiam beati Johannis Omnipotens sempiteme Deus, qui
Evangelistas: da Ecclesi* tuae etiam" amare quod ^^S^STS^MjSS^
didit, et prasdicare quod docuit. Per Dominum nostrum Evangeiistte festivitate tribuisti. Da
Jesum Christum Filium tuum.

\L/ollectio.\ Deus, qui per os beati Johannis Evan- cult. Per. s. Leon. p. 153.
gelistae, Verbi tui arcana reserasti; prajsta, qusesumus : ^ t T h e t masius woula change etiam
ut quod ille nostris auribus excellenter infudit, intelli- Deus, qui per os beati Apostoli tui
genti^ competenti eruditions capiamus. Per. *^&K,

(JrOSt nominCt.) Prsesta, Omnipotens Deus, Ut ut quod ille nostris avudbus excel-

Verbum caro factum, quod beatus Johannes Evangelista ^ $&*%SZ < ?S
praedicavit, per intercessioms SUBB praesidium habitet s. Leon. p. 153.

HPtnTipr in nohis Ppr Prasta, quffisumus, Omnipotens

Semper in noDlS. J^er. . Deus, ut verbum caro factum, quod

(Ad pacem.) Pacem tuam, Domine, de B. Joannes Evangelista pradicauit,

ccelo da nobis : et posside nos, ut non hsereat

in visceribus nostris fraudulentus osculus c p - 308>

^^ ... . i .,, . i. . .. c Edd.

Proditons : sed pax ilia, quam tuis rehquisti

112 MISSALB GOTHICUM.

o^ Discipulis, semper inlibata permaneat in cor-

as the reading in the text is contained QIDUS UOStriS. Per.
in all the Roman service hooks. ,. T ?.%.,

Vere dignum. Beatt Apostoii tui (Immolatio.) Vere dignum efc justum esfc. aequum

-

.

Joannis Evangelists Natalitia vene- ). 0.,1,,1.0-p ,* r\tvt t.ihi nmninntpnti TTteiia trrntinq ntr<m>

rantes. Qui Domini nostri Jesu f E ^"jare est, nos HOI, ommpotens JJeus, gratias agere,
Chrisa Fiiii tui vocatione suscepta, beati Jonannis Apostoii tui et Evangelistse natalitia d

terrenmn respuit patrem, ut posset yeuerantes. Qui Domini nostri Jesu Christi Klii tui

invemre c&lestem : reaa sxculi, out- .. , * , t , . ,

bus impiicabatur, abjecit, ut alter- yocatione suscepta, terrenum respuit patrem, ut posset
nitatis dona mente ubera sectaretur : invenire coelestem. Retia sseculi quibus implicabatur,
St'SeeeteSu^ubemationUt?"^ ab Jei* .' u * seternitatis dona mente libera sectaretur.
quiilitate consisteret: a piscium cap- Natantem in fluctibus navem reliquit ; utf ecclesiastics
su^Tlmmertaircaia^d^ gubernationis tranquillitate consisteret. _ A piscium cap-
trinse saiutaris abstraheret: destitit tione cessavit, ut animas mundanis gurgitibus immersas,
?c e ruStr^ddSus n SrinorSm t . 0ri ^ calam doctrine saiutaris abstraheret. Destitit pelagi
usque procedens, ut et in cienae mys- profunda rimari ; secretorum scrutator redditur divino-
sacrosancto eonvivio in ipsius mm eo usque procedens, ut et in Coenas mysticie
e1 ' e ipsius recumberet pectore Salva-

vjcarium sui, matri vjrgini, fiiium toris: eteum f in Cruce Dominus constitutus. vicarium sui

SSS^SS t- SM^flS ^ atriss V ?S 8 ^^ *"SBt : etin principio Ver-
ceteris ostenderet prtedicandum. bum, quod Deus erat apud Deum, ipse pras * cBBtens
Per. s. Leon. p. 133. J- '^ -JQJ ostenderet praadicando, per Christum Dominum nostrum.

MS sacrosanct^, and a little after
pectoris.

x ^ m ^- - f *. *, ^ XL vu. MISSA PHIMA DIE IN ROGATIONIBUS.

Edd. Magutn. *

. r ~ .

in Jejunio hoc afflicti corpore, et | Collectio.] In jejunio a hoc, afficti corpore et
pr^^demeitSr^ut^ corde contriti frequentamus ad te preces, clementissime
abstinentia corporaii, abstinentia no- Deus, ut cum abstinentia corporali, abstinentia nobis
covp^arpuiLTttwVreS vitior / m . donctu . r : ut restricto corpore ab epulis, tu, qui
vera, in nostris cordibus oriarfs. es refecfcio vera, in nostris cordibus orians. Jrer.

Per. S. Greg. apudGerb. p. n8b. fC i nM0f>t'in'\ frT5it,iji<J tihi no-imns "Dnminp

aNonsolam,utmodo,abstinentiam, \\>OlieCllQ.\ WaiiaS UD1 agimUS, JJOmme

sed etiam jejunium in Rogationibus sancte, Pater omnipotens, Eeterne Deus : qui

praecipiunt Concilia Gallicana, Au- .. r . . . .. ,,

relianenseicanonez?, et TuronensenOS pOSt tranSgrCSSlOQem jejUmi VBtlta COU-

roSshnam 7 ' festivitatem'^'^pe'iiat tingendo, ad continentiaih salutis reparasti per
SvSs l a m d eltfc^?o^: Christum : te in hoc jejunium supplices ac
ditas tota sola sobtietas, cujus epuiiB provoluti roffamus : ut dones nobis rectam

lacrymie; cujus pastus esuries est.' * .... . , o . ., ..,.,. ,

HiEc'nonperGalliasmodo.sedpjEne a VltllS mentem et opiritu prmClpall (qui 6St

mm"' b diturr m T ^ettum U fo amator) nos conrobores : ut

ch^fo e D U m m oi^avrlor C m?en? e) e e tPOst actum jejunium ad aetemse refeetionis

a discipulis excitato. quod Evange- noS paSCUa perducaS. Per.

lium in nostro Lectionario non prse- / r! . \m J.T- V

scribitur. Itaque varia erat Evange- ( JLOSt nonWTUl.J lua SUnt, JJOBttme, all-

HcTTdemSleT^Fq^Gaiuc^moma, quibus in cotidiano victu ad susten-
ordo ac ritus.-Mab. tationem reficimur : tuaque jejunia, quibus

carnem a lubrica voluptate, te prsecipiente,
restringimus. Tu ad consolationem nostram
vicissitudines temporum disposuisti : ut tern-
pus edendi corpora nostra refectio sobria
aleret; et jejunandi tempus ea in justitiam
tibi placitam faceret macerata. Hanc hostiam

t MS jejunio. ob jejunium 1 ' triduanse macerationis a nobis

oblatam sanctificans dignanter adsume, et
prsesta placatus : ut sopita delectatione cor-
porea mens ab iniquitatibus pariter conqui-
escat. Per.

PRIM A DIE IN ROaATIONIBUS. 113

(Ad Pacem.) Refectio tua, Domine,
restrictis corporibus, in spiritu contribulato
gustatur : et ideo prostrati jejunii pienitentia,
supplices exoramus, miserieordia sola peten-
tes, quod opere non meremur : ut sentiamus
in spiritu dilectionis tuss pabulum suave ; quod
corda nostra ab epulis vacantia, ad proximi f T. 304
dilectionem succendat. Per. * M. 264

^(Immolatio. ) Vere disnum et justum est.* te VD. sequum et saiutare; nos to
in observatione jejunii quaere; qui es panis verus et gST^S'U'tS 3^?^?-

V1VUS de COelo descendens. Je itaque humihatlS jejumo dens. Te itaque humiliantes ieiunio

corporibus, mente famulantes devota per hanc sacrificii ^S^SMSSuaSSSl
immolataonem c rogamus; utmimiliationemjejununujus, rogamus, ut humiiiatipnem ieiunii
quam pro nostris reatibus in hac triduana observatione *"uus, ."i uam P r nostris reatibus in

* ,". ., . , . , , j. j v A: hac triduana observatione persolvi-

persolvimus, ita intueans placatus : ut a dehctis jeju- pus, intuearis piacatus. et a deiictis
nantes absolvas, quos incontinentia voraram in pravitatis ieiunantes absoiyens, quos inconti-
transgressione immersit. Per Christum Dominum.

tinentia revocot ad salutem, quern
laudant angeli. -S. Greg, apud Gerb.

XL viii. ITEM MISSA SECUNDA DIE IN S'M^JOC sac . immolation*, in the

"R nr 1 A mT/TNTTTZTTd I" 8 ' ^ ne wc snou ''' on the same prin-

JXU tr A i iui\ i Ji u e . c j ple correc t to transgressionem.

[Collectio^\ Deus, cujus exemplo jeju-
nium datum est post gustum prohibitionis,
per inobedientiam ligni ingressum ; tibi, Do-
mine, corda nostra in jejunii maceratione
subjecta, per inlustrationem tuse inspirationis
sanctifica: et de coelestibus sedibus tuis nos
in luto fsecis ac squalore jejunii substratos
intuens, in virtutum successibus releva. Per.

(Collectio.) Omnipotens sempiterne Deus,
mundentur, qusesumus, viscera nostra a cunc-
tis carnis deiictis, jejunii adtenuatione con-
fecta: ut a in ipsius jejunii humilitate prostratis
non valeat carnis infirmitas dominari : quia tu
institutor sobrietatis, si vis potes nostri
citius misereri : ut spiritalia cogitemus, et
concupiscentias carnis, te adjuvante, vincamus.
Per.

(Post nomina.) Deus, qui mentis purita-
tem adprooas, non jejunium a cibis solummodo
gloriam humanam captantem ; dignare oculos
cordis nostri in hoc jejunio ita inluminare
introrsus; ut tibi in his, quse homines nesciunt,
in occulto a vitiis jejunio placeamus; quia
doni tui est hoe ipsum, quod a cibis abstine-

mUS ; Sit muneris b tui, Uta peCCatis etiam CUm t Vezz.numerfc.and two lines after-

jejunio emundemur: et desiderabile f on te wardsJIS2 " n6r6 " 1 -
ubertatis ita hsec munera imbre Sancti Spiritus
perfunde : ut a jejunantibus percepta, cuncta
15

1*4 MISSALE GOTHICUM.

vitia mundent, et virtutes inserant morutn.
Per.

(Ad pacem.) In jejunii humilitate sub-
stratis, omnipotens sempiterne Deus, absterge
omnem labem peccati ; ut mundata nostri
cordis arcana, cum abstinentia ciborum, jur-
giorum etiam inquietudines exclusas, dilectio

= MS proximis. tua et proximi, nostris in cordibus pura suc-

crescat. Per.

(Contestatio.) Vere digmim et justum eat,

te tota cordis contritione in jejunio, omnipo-

tens sempiterne Deus, per Christum Dominum

nostrum. Qui nos mysteriorum tuorum secre-

* M. 265 tis informans,* pacificum nemus d ore columbse

* Notice this remarkable use tf the gestatum, Noe OCUKs OStendenS, nobist
word nemw. not to be found in Du- . , , ' . '

. , , .

virente arbore crucis gloriosum signum ex-
f T. 305 pressit: quern columbse species in Christi
decoravit konore, cunctis colendum Spiritus
sanctificatione demonstrans. Cujus animalis
innocentia esse similes prseoptantes, ab eoque
MS adds in. sanctificari Spiritu, cujus ipse sumpsit 6 spe-

' Hinc probatur, quod in lib. 2 ex. , A . , < '.. i ... 1 J - A - r .

Gregorio Turonensi Episcopp dixi- ciem, exorantes ~, in nocjejunio triduana numi-
Se < P TSum.^ I Sf plil:atiollibus liatione institute, invictum hoc signum ' ciun
H Av S iSse^onedciiosationibus plebium cuneis ppseferentes, atque majestatem
ait, Mamertum cum Deo defimisse, tuam psallentiis modulatione h laudantes, peti-

quicquid hodie Psalmis ac precibus - 1 . . -v^ , . . ,

inciamat. Mab. mus. omnipotens Deus : ut accipias cuncta

plebis vota, queeque quoquo ritu tibi reddit
subjecta: et ita eos in hoc jejunio sanetifices,
ut a eunctis mereantur exui peccatis. Per
Christum Dominum.

XLIX. MlSSA TERTIA DIB IN

[Collectio^ Deus, quern nullus mortalium
sensus, usus carnis inlecebra prsegravatus,
nisi a te jejunii expiatione fuerit inlustratus
agnoscit ; pelle de cordibus nostris cum absti-

sis turba. nentia turbam a vitiorum de ingluvise saturitate

gignentium: ut pura tibi serviat etiam post
exactum jejunium, quam tu propitius dona-
veris, devotio novitatis. Per.

(Collectio.) Jam in triduani jejunii fine
conclusa, sinceritatem tuam, Domine, depre-
camur in visceribus nostris, maceratione je-
junii adflictis, advenire : et ut de atria tua
sancta exaudias peccatores in squalore miseri-
arum jacentes rogamus : ut des nobis fontem

TERTIA DIE IN ROGANTIONIBUS. 115

gratiarum tuarum; et pandas iter quo, post
jejunium escarum carnalium, itur ad refectio-
nem pascuse sempiternam. Per.

(Post nominft.) Jejunantium, Domine, qugesu- leiunantium, Dne ^UKSuraus, sup-

mus, supplicum vota propitius intuere ; et munera pra- P 1 ' 01 1 ta propittos jntuere, et

J " V V i F munera preEsentia sanctificans. per-

sentia sanetificans, per perceptionem eorum b occulta cordis ceptionem eorum occuita cordis nostri
nostri remedia tua3 clarifica pietatis : ut opera carnalia, remedia tun. effice pietate, ut opera
nee fluxa nos teneant, quos institutor jejunii Christus StutorthSi cTis^e

reparavit redemptor. Per. redemptor, qui teeum vivit S. Gr

(Ad Pacem.) Deus, qui intemperantiam

saturitatis, tuse abstinentise dedicatione supe- ver c s o n f ta readh*; T.

' '

.-
rasti; et puritatem castimonise, ut cosmoscaris, tione eorum occuita' cordi's nostri re-

i T i- ii L medio tuai olarifica pietatis. ut nee

dedlStl ; SerenUS nOStUO VUltU Circumspice : et opera carnalia, nee fluxa nos teneant,

jejunantibus pacem proximi et tuarn' largiaris ; LZta^pSi^'SSPte^s!
quam ad Patrem ascendens,* nobis reliquisti ^t&^a two Unas after-

Sectandam. Per. wards mm forno*.

(Immolatio.) Vere dignum et justum est, * jyj "266
satisque est dignum, te solum a jejunantibus
quserere, qui es magister abstinentiae et con-
tinentise remunerator seterne: quique a jeju-
nantibus, fidele tantum corde exposcant, ab-
stergis omnem maculam, quam saturitas con-
trah.it indecens. Hoe itaque sanctum j ej uniiun
tin Leviticis apicibus per famulum tuum 4.
Moysen evidentiiis deelarasti : in quo jussisti
ut humiliaremus animas nostras, ne extermi-
naremur; sicut esu guise deditus populus,
exterminator. Quod etiam nobis TJnigenitus
tuus ita sanctificavit implendo : et ut regnum
perditum per jejunium panderet, et peccatis
veniam daret. Et ideo quse instituisti, je-
junia suseipe libens, per ea nos a reatibus
cunctis absolvens, per Christum Dominum
nostrum.

Post Sanctus per totas ires Missas dicis.

Hanc igitur oblationem familise tuse tibi adstantis,
quorum tibi fides cognita est, et nota devotio, quam

tibi offerunt pro devotione animorum suorum,
pro quorum tibi placitis desideriis supplica-
mus, memor esse diffnare, Domine, sancte The tliree Missas on the Rogations

-r-.. , _.- . -,.. .. . are of considerable interest on the

Pater, seterne Deus, in diebus jejumorum following account. w e ieam from
ipsorum : ut a cunctis eos peccatis abstergas t^^ot^uyTnsSed'tL^o^aS
et residuum temporis, quo eis alimoniorum y %**& l?^^ ?$l
perceptio concedetur, ita eos conservare dier- office for them - I4 not impossible

r . r , , . .. ii, .N then that these Missa may be of that

neriS; Ut SObriam Vltam nabenteS, non inVOl- date. They seem to have a certain

vantur peccatorum laqueis ab epulis excitatis, JneTord^X^n' ?%
per Christum Dominum nostrum. Quam obla- 1^^^^,^^^
tionem tu, Deus, in omnibus, quaesumus, benedictam, seems to point to a later date than
ascriptam. Et religua. coitoftfou assisned to oUlers of this

15*

Il6 MISSALE GOTHICUM.

L. COLLECTIONES IN KOGATIONIBUS PER
DIVERSA LOCA SANCTORUM.

a Hicc pavticula nunc passim oc- In SanCtO PetrO

curritin Missali Gallicano.-Mab.

{Collection Deus, refugium pauperum, spes
humilium, salusque miserorum, interveniente
pro nobis beatissimo fundatore Ecclesise tuse
Petro, supplicationes supplicum tuorum in
die triduani hujus jejunii clementer exaudi;
et tranquillitatem a vitiis pariter et hostibus,
nostris concede temporibus : ut quos justitia
flagellorum tuorum juste facere potest esse
adflictos, abundantia misericordise tuse, ipso
beato Petro obtinente, faciat consolatos. Per.

Deus, qui Apostolo tuo Petro colla- (Collectio.) Omnipotens sempiterne Deus, qui
^ue's^S^LdS beato Petro Apostolo, conktis clavibus llegui codestis,
concede, ut intercessionis eius auxiiio, animas 1 " ligandi atque solvendi* pontificmm tradicasti ;
STpnd'GSb! exaudi FOP* Pieces nostras in die jejunii hujus, et
intereessione ejus, quaasumus, ut a peccatorum nos-
* M. 267 trorum nexibus liberemur. Per.

b This word (animas) is generally CollectlO in SanCtO

omitted in the Komau editions of tbe j^ omnej qU jE SumllSj nrmitaem UOS-

tram: et in diebus jejuniorum istorum, quos
trina consecratio trino numero facit extensos,
interveniente beato Apostolo tuo Paulo, celere
nobis pietate succurre : ut quos justitia cor-
ripis, misericordia consoleris. Per.
j- ^ o O 7 ^ (Item Collectio.) Exaudi, Domine, quse-
sumus, gemitum nostrum in diebus jejunio-

o MS Mnitate. mm. trino numero Trinitati saeratorum : efc

intercedente beato Paulo Magistro nostro
atque Doctore, qusesumus ; ne apud te plus
valeat offensio delinquentium, quam miseratio
tua semper indulta fletibus supplicantium.
Per.

Oratio in sancto Stephana.
otniio in s. stcphano. Prasta, PrBesta, quo3sumus, omnipotens et miseri-

quu'sumus, omnipotens et misc'ricnrs ,, m , e "Hfrno n+ -fi'i fvilif i-H nr>ctT" iflflint-o in
JJeus: ut fragilitati nostraj adflic-ta; c01 s -LeUS . TO II agllltaT.! JlOSirjE aamCt83 in

in diebus istorum jejuniorum, mag- di e l> us istorum ieiuniorum ma^nificus Levita

nificus Levita B. Steplianus auxihum o

interventioniscxhibeat; qui imitator aC beatuS btepbanUS aUXlllUm intei'VCntlOniS
Dominicte Passionis et Pietatis, pri- , ., . .-* . ., , -i~. . . .

TOUS in cruore Martyrii enituit; et exliibeat : qui imitator JDomimcae passioms et

semper sit perfectus suffragator; ^pj-^iit, Tivirrme in prnnvp TnnTrvvii onitni-f
atque, te coneedente, promtus adju- P lelaTplS J plimUS in C1UO16 lUtlliyill enUUlTi .

*-6b Pcr Doiui " um -- Miss - Gal1 - P- et semper sit perfectus suffragator, d atque, te
3'jis su/ratnr. concedente, promptus adjutor. Per.

(Item Collectio.) Preces nostras in hoc
jejunio protentas, quEesumus, Domine, beati
Levitse et martyris tui Stephani prosequatur

IN ASCENSIONS DOMINI. 117

oratio : et ut adsit nobis adflictis misericordia
tua, ejus precibus adjuvemur. Per,

Oratio in sancto Martina.

Porrige dexteram tuam, qusesumus, Domine, item oratio in saneto Martina.
plebi tu, in die jejuniorum suorum miseri- gS e ^M

cordiam postulanti : et intercedente beato sa m tuam misericordiam

- j. * . . lanti : et intercedente Beato Mar-

MartmO, terrOreS immmenteS declinemUS, et tino, terrores imminentes decline-

1 i. -i j. TJ. j.- L mus. et solatia Tito immortalis

SOlatia VltSB immortalltatlS aCOlpiamUS, et accipiamus, et sempiterna gaudia

sempiterna gaudia comprehendamus. Per. " PerDomillum -

.
(Item alia.) Deus auctor jejunii, institutor Mab - has * "> r *

abstinentise, qui jejunii formam f complectens, .MS /omo.
submovisti ingluviem saturitatis, ut in nobis
eastimonise sobrietas regnaret : respice, Do-
mine, propitius super hos supplices tuos,
jejunio triduanse abstinentise vacantes : et
intercedente summo viro beato Martino, gra-
tiam tuam benedictionis tuse nobis omnibus,
ab eo exoratus infunde : ut sicut hoc jejunium
ad cultus tui timorem constitutum, vincit
ingluviem guise : ita inluminatio tua in sen-
sibus nostris superet omnem nostrorum fomi-
tem vitiorum. Per.

Oratio in sancto Gregorio. * M. 268

Omnipotens Sempiteme DetlS,* ieiuni, de Oratio in Sancta, Gregorio. Omni-
. , x n r. , -I ATT , potens sempiterne Deus, jejunii de

tuis etiam donis satiati, vel qualibet macera- tins eaam donis satiati, vi S uniibct

tinriA pnnfppti TniiptitpTn tiiOTn snrmlippd macerations confecti, Majestatem

tione coniecti, majestaiem tuam suppnces ^m suppiicesexoramus.- ut expui-
exoramus : ut expulsis de coi'dibus nostris f s d , e . c rdi p. us . n . ost T? s .Pf cat ru

. . . ..... tenebris in die jejunii, intercedente

peccatorum tenebris, in die nac jejunii, inter- summo Antistite nostro et diyi-

T, AJ.*J-*J. j. J.T" norum mysteriorum capace Gregorio.

cedente summo Antistite nostro et divinorum a d veram lucem, quce christus est|

mira+AT-invn-m r"ir>app fri'pcrnrin irl vpram Inppm nos facias pervenire. Per Dominum

mysteriorum capace m egorio, au vei am lutem, nostru m. Miss. Gail. p. 377a.
quse Cnristus est, nos facias pervenire.

(Collectio.) Omnipotens sempiterne Deus,
cujus jussu caro a, voluptatibus jejunii mace-
ratione resti'ingifcur ; et Satorem suum caro
nostra, per sobrietatem restricta, cognoscit ;
per intercessionem summi Apostolici Patris
nostri Gregorii,f in hoc jejunio tribue cunctis "j" T. 308
immaculatum in te credentibus exercere cul-
tum : ut etiam si jejunantibus vitia succe-
dunt, et deserunt virtutes ; tua erga eos, Pater
omnipotens, custodia perseveret. Per.

n It is very remarkable that the ori-
ginal offices for two such great festi-
vals as tho Ascension and Whitsun-

M"M"T<5JA TV A ar>WNrc!TA-Nn? "HnMTMT a tide should have been so completely

. 1V1ISSA IN ASCBNSIONE JJOMINI. supplanted by others of foreign ori-

gin.

r/t 77 Deus, qui Ecclesiam tuam, euan-

[ColleCtlO.] DeUS, qui Ecclesiam tuam evangellCSe gelicai doctrina; exhortatione, quas

exhorfcatione doctrine, quse sursum aunt jubes sapere; et -sum ^^s^saper^ e^ad
ad earn se altitudinem, ad quam Salvator mundi con- mundi Saiuatorascendit,crigere: da

Il8 MISSALE GOTHICUM.

popuiis tuis inteiiectu cnpere, quod scendit, erigere ; da supplicibus tuis subsequi intellectu,
muiti tiderunt conspectu, ut in BE- q uo d m ulti viderunt conspectu : utin secundo Mediatoris
Zfs%StrSisfred"derf n p" adventu ditentur donis, qui tuis crediderunt promissis.

eundem. Miss. Ambros. p- 374. Per.

Adesto, Domine, suppUcationibus [Collectio sequitur.~] Prsesta, nobis, omnipotens
Saiv"torem 'consedereTcum nftua et misericors Deus, ut sicut humani generis Salvatorem
majestate confidimus, ita usque ad consedere tecum in tua majestate confidimus : ita usque
nob^Sfq^madmod ^ eTpoU ad consummationem sseculi manere nobiscum, quemad-

licitus, sentiamus. Per Dominum. mOQUm est polllCltxiS, Sentiamus. Per.

^acrmdum; Domine, pro Miu.tui, ( Post nomina.) Sacrificium, Domine, pro Mlii '
suppiices, venerabili nunc Ascensione tui in co3lis hodie Ascensione deferimus. pnesta quaesu-
S^^S^SSSS'^ mus i t ad tuam glcriani per ipsum his commerciis

sanctis ad caelestia consurgamus. venerandis SUTgamus. Per.

b MF|to, p an 9 d a 'in the next line (A& Pacem.) Deus, qui dum 15 subsellia
"$%' qui dum subumia deitatis Deitatis ascendis, observare nos pacem evan-
ascendis: observare nos pacem aucto- a;elic, auctoritate non desinis docere : da

ritate Evangelica precipis : da nobis -i i i , IT T

piacidus pacem tuamf ut discordie nobis placidus pacem tuam : ut dum discor-
?eTo^r a U co n te p n e d7 m a S ATen. di prona refogimus, coeliardua consequamur.

M. Moz. p. 329 40. in Dom. pro ad- Pgj\

yentu Sancti Johannis. " _ .

VD. Per Christum Dominum nos- (Immolatio.j Vere dignum et justum est, per
trum. Qui ascendens super omnes Christum Dominum nostrum. Qui mortuus est propter

peccata nostra, et raonent propter justificationem

fiiios adoptionis effudit. Vnde te- nostram. Ascendit super omnes coelos ; et exaltatus

Ko^o^^d&. D SfcS ttrono glorise to, sedetque ad dexteram tuam, promis-

mus per Christum Domiuum. Quem sum Sanctum Spiritum in nlios adoptionis efludit. U nde

laudant. S. Gel. p. 97b. Itetantes inter altaria tua, Domine* virtutum, hostias

M. 269 tibi laudis ofierimus cum Angelis et Archangelis, per

Christum Dominum.

LIT. MlSSA IN DIE SANCTO PENTECOSTEN.
Praista nobis, ineftabilis et raise- [Collectio.'] DeUS, inluminatio et vita Cre-

&"!^'sSE*. 4n S^ dentium, cujus munerum ineffabilis magnitude
uabeJLconSneSr'pe^ hodiemse festivitatis testimonio celebratur ;
s.Leon. P- 23- da popuiis tuis capere inteiiectu, quod didicere a

a MS dicere. i -, . . .

miraculo : ut adoptao, quam in eos Spmtus Sanctus
advocavit, nihil in dilectione tepidum, nihil habeat in
J T. 3 ( - ) 9 confessione diversum. Per.
i. MS precedes. + (ColUctio.) Mentes nostras, qusesumus, Domine,

Mentes nostras, Domine, Spmtus _ ' \.. r, , j . J-, \ ^ ' , , J

Paraciitus, qui a te procedit, iniu- Paraclitus Spmtus, qui de te procedit," inluminet : et ad
minet ; tt inducat in omnem, sicut omne O p us bonum perducat ; sicut nobis promisit Mlius

tuus promisit Films, veritatem. ., ,. r T, " r

Per.-s Gei.,..iooa. ventatis. Per.

Munera nostra Domine sancti spi- (Post nomina.) Munera nostra. qusesumus, Do-

ritus sacrentur aduentu, per quern . . ~ . . A < . ,. . ,

a peccatis omnibus absoiuti, adop- mine, bancti bpintus tui Qignatione sacrentur ; per qu!B
tionis tuas fflij renascantur. Per peccatis omnibus absoiuti c adoptionis tvue a filii re-

Dominuminunitateeiusdem.-Miss. r y,

Ambros.p.38o. nascamur. Per.

c We add the word absoiuti from the ^ ^ Pacem.) Domine sancte, Pater omnipotens,
f is adoptiones tui. jeterne Deus, cujus Spiritu totum corpus EcclesiEe mul-

Deus, cujus Spiritu totum corpus tiplicatur et regitur; conserva in novam famihse tuse
Jlnserla i'novfpHal'tu^pS progeniem sanctificationis gratiam, quam _ dedisti ; ut
genie sanetificationis gratiam, quam C0r p re et mente renovati, puram tibi aniniam

dedisti: ut corpore et mente renovati, ^"'r" ... j.

in unitate fidei ferventes tibi, Do- CUDl SeCUl'ltate paCIS, Ct pUl'Um p6CtUS

mine, scrvire mereantur. Per. S. -i -i j. -r>^

Gei.p.9 7 b. exnibeant. rer.

IN DIE SANCTO PENTECOSTEN. Iig

Vere dignum et JUStum est, nOS Aequum et salutare: nos in hac

tibi semper hie et_ubique gratias agere,_ et gloriari in F^SmumSha^^k^nt
operibus tuis, Doniine sancte, Pater omnipotens, seterne dierum mysterijs tegitur, et mysticus
Deus, in Hoc pracipue die; in quo sacratissimum S^f^m^dudWf s^pT-
Pascha quinquagmta dierum mysterus tegitur ;.et per Mam in confusione facta fuerat, mmc
sua vestigia, recursantibus dierum spatiis, colleguntur : et P er spiritum sanctum adunatur.
dispersio linguarum, quse in eonfusione facta fuerat, per au VntTs' Apcfstail, ^uTfideiTyT
Spiritum Sanctum adunatur. Hodie enira de coelis boium exceperunt, et linguis varfjs
repente sonum audientes Apostoli, unius Fidei Symbo- S^gMa^S &&
lum exceperunt : et lingais variis Evangelii tui glonam minum nostrum. Per quem. Miss.
Geutibus tradiderunt, per Christum Dominum nostrum. Ambros. p. 382.

LIII. MISSA SANCTORUM FJERREOLI BT

FERRUCIONIS. a MS ferruci.

[Prcefatio.'] Dominum Deum nostrum,
fratres carissimi, supplices exoremus, qui
sanctis mai'tyribus suis, Ferreolo et Ferru-

cioni, 1 * qusedam tribuit faturorum prsemia gau- b MS Ferrcdone Mab. Fer>-uccioni.
diorum in ipsa prsesentium conditione certa-
minum* (dum per inextinguibilem sui amoris * lyr 2 ^ Q
ardorem intelligunt suavitatem vitse damnis ,, MS dumpLire exting
adquirere. et mortem moriendo calcare : qui-
bus dum prsetervolans hie dies per urgentium
poenarum acerbitatem d concluditur, aditus
seternse lucis aperitur) detf*nobis famulis suis :
ut sicut illos nulla tormentorum genera, cor-
pore licet deserente, fregerunt ; ita nos nullse
mundi hujus inlecebrae a suae proposito servi-
tutis perniciosS, securitate deflectant : ut vir-
tutemfidei nostrse divinus ignis 6 suee caritatis * MS nie instead of ignis; invx.
accendat, et omnia in nobis corporalium vitio-
rum fundamenta consumat. Per.

(Collectio.) Deus, cujus amorem f piissimi 'MSamore.
Confessores et Martyres * tui, Ferreolus et s MS martyris tui Ferreou et
Ferrucio, cruore adserunt et morte confir- ruetonit -
mant : qui dum tibi tarn libenter sumptum
a te vitse munus impendunt, neminem non
pro Vit& mori t testantur : concede ut fidem, . r^.
qiiam cordibus nostris proprio inscriptam san- T * J
" guine reliquerunt, vitae meritis excolamus : et
quod in eis admiramur, imitemur ; quod
colimus, diligamus ; quod laude prosequimur,
conversatione sectemur. Per.

(Post nomina.) Recensitis nominibus fra-
trum carorumque nostrorum, oremus Domi-
nicam misericordiam : ut in medio Hierusalem
in congregatione Sanctomm hjec nomina sibi
faciat ab Angelo sanetificationis in beatitudi-

I2O

MISSALE GOTHICUM.

'' MS in hoc oblationcm : Vez. in hac
oblations. In the next line MS omits
in.

This is evidently a Roman prayer
with a Galilean addition at the end,
beginning with the words et concede.

i Should wo not add here the words

lit sicut ?

} MS insignis.

t MS pugna S. recolemns, and in the
next line Ferreoli et Ferrucionis.

M. 271

l MS inmerifti.

"> MS adqiiires.

n MS pio vocituv^

,^T

nem seterni gaudii recenseri : Sacrificiumque
hoc nostrum sicut in prseformationem Melchi-
sedech, iii virtute' sanctifi cet : preces quoque
offerentium hanc oblationem h propitiatus ex-
audiat in commemorationem beatissimorum
martyrum, Ferreoli et Ferrucionis, omniutnque
Sanctorum: ut eorum precibus adjuti, non
solum viventibus prsesidia, verum etiam de-
functis caris nostris requiem obtinere merean-
tur. Per.

(Collectio ad Pacem.) Mirabilis in Sanc-
tis tuis, Domin,e virtutum, et peccatoribus
nobis beatissimorum martyrum tuorum, Fer-
reoli et Ferrucionis, patrocinio largire. 1 Uli
coronas insignesJ gemmibus,lapidibus pretiosis
martyrii virtute meruerunt : nos eorum sufira-
giis, te donante, delictorum veniam consequa-
mur ; et concede nobis, ut conjunctio labiorum,
copula efficiatur animarum : et ministeriun
osculi perpetuce proficiat caritati. Per.
. (Contestatio.) Dignum et justum est.
Vere dignum et justuni est : quotienscumquc
pugnas Sanctorum recolimus, k te laudainus: et
in quo martyres tuos, Ferreolum et Ferrucio-
nem, proferimus, tuis virtutibus* adscribamur:
quia illorum corona, tua est gloria : qui per
unicum Filium tuum Jesum Christum Domi-
num ac Salvatorem nostrum mortalia corpora
docuisti pretiosi palmam portare martyrii.
Just^ autem tuis meritis exhibemus, quo for-
tissimorum Martyrum facta veneramur ; qui
humanas mentes ad certamen ccelestis glorise
amore tuse pietatis accendis. Tuae namque
virtutis est prsemium, pcena Sanctorum. Nam
in qua subjacuerunt ssevi membra carnificis,
tibi servit Martyrum effusus sanguis; tibi
triumphum reportat manus cruenta lictoris :
quique gladio voluntaria colla subposuit, tibi
vicit : quique ungulis flammisque subjacuit,
tui palmam nominis reportavit. Habes ergo,
Domine, in quo exultes, quotienscumque tan-
te virtutis memoriam recolimus: nee inmerito 1
singulis quibusque coslestia dona dispohis,
qui tantum per Sanctos tuos undique amorem
adquiris. m Quis non post tantam pietatis tuse
magnificentiam, animum ad martyrii vota
componat I aut quis non provocetur" ad pug-
nam, cum videat magno laboris fructu remu-

BV

THE UNIVERSITY OF CHICAGO
LIBRARY

I I 556' 762

360344,

AT THE

THOUGHTS C

by Alexander, t
Memoir of the a
Memoir (reprintei
WALTER

%* Tliis revi

" Highly calcula
look upon the noTj _
with the storms of adversity,
readers ^rho enjoy the interest annexed to hair-breadth escapes, and the detail
of singular suflerings." Sir WALTER SCOTT. . . . .

' A most interesting narrative," LITEEAKY CHUHCHMAN.

Price 2s, 6d.

S. GREGORII NYSSENI, Basilii Magni fratris, Opera Omnia,
Gi-nece et Latine ad fidem MSS edidit Georgius H. Forbesius.

Tom. 1. fasciculus 1. .

This work is the continuation of the plan which the Benedictines were
engaged in carrying out when they were interrupted by the Great
-French Revolution. Their editions of the Greek Fathers have -been
brought down as far as S. .Gregory Nazianzen, the last volume of
which has recently been printed from the copy which they had prepared
tor th'.> press. The treatises of S. Gregory of Nyssa (whom they would
naturally have next taken up) have hitherto been .little studied by
divines owing to the very corrupt state of the editions 'which have
hitherto been published. It is hoped that the present edition wilt
remedy this defect, and make them as accessible as their great irnpor
ta nee merits. Neither expense nor' labour have been spared to rende.
the work as complete as possible. In some cases as many as twent-
MSS. have he-en collated, and when it is added that the Librarie
oi' Oxford, Lc-.idon, Paris, Munich, Vienna, Turin. Venice, and Rorut-.
have all contributed towards it, it is> believed that the text will be fouin
sn.tisfhctoiy.

To this it must be added that the genuine works of this Father havt
hitherto been so mixed up with the compositions of other writers (some
of them of much later date) that much distrust has not unreasonably
boen felt in adducing them at all as authorities. An endeavour will be
made to separate those that are spurious from such as are genuine, and
it is hoped that satisfactory results will be arrived at.

Price Is. paprr ; 2s. cloth.

THE FARM of APTONGA, a story for children, of the times of S.
Cyprian. By the REV. J. M. NEALE, Warden of Sackville College.

In the Press. , ;-.

THE AVOilKS of the Rev. JOHN KETTLEWELL.