Sahife 1 - 260
r
MEVLANA CELALUDDIN-I RUMJ
MESNEVi
Terceme ve $erheden
TAH1R - Ul - MEVLEVi
-
CILT : 4
KITAP : 1
'
c ^2.
$AMiL YAYINEVI
Cerldohan© Sokak Aydin Han NU. E
Cagaiofilu - ISTANBUL Tel. : 28 405 1
,
i (, ; 1 N D E K i L E II
Sayf:i
liekcttjcn kHCif) bilmcdig! bir baga giren ve sevgilisini orada bulun n:,;ilt lnk;'iye-
jiinin ttimami ......■-■■■■■
I In vji'/n ba^layiijinda zalimlere, merhametsiz ve i'tikadsizlara diu'i eden vaizin
hik/ivi'Kl '.
[hriMiiin 11/.. isa (. A.S.) dan: Ya Ruhuilah; varlik aleminde en guc gey nedir? di-
ve sormasi
Afjikm hiddc'i ve ma'sukunun ona haykirmasi
Knru im yabanci biriyle bulan sofi . . .
(iiiH-r (K.A ) ilevrindeki hirsizm hikayesi
Kutliiun, htleye sapip sevgilisine carsaf giydirmesi ve Tanri'mn: .Sizin hileniz
pcli biiviiktur. hukmiince kocasini kandirmak icin bahanelere bagvurmasi
Kiiilium: -Hanirn ceyiz kaydmda degildir. Onun muradi kizm kapah ve namuslu
ulninsidir. demesi, sofinin de ustii kapah cevab vermes! ....
Allnh'ili kendJsi icin Sem'i, Basir ve Alim demekteki muradi ....
Diiimuun kulhana, tekvanm da hamama benzeyigi
(lu/i'l koku satanlar carsisinda itr ve misk kokusundan bayilan ve hastalanan
ileriei .........-■•-•
Dt-lijjniiui biradertaln, kardegmi kopek pisligi kokusuyla gizliee tedavi etaiesi
A-i k*ni yaptigi suetan hite ile oziir dilemesi, rnasuk'un da bu hileyi anlamasi
n-ikm n'/.iir dileyisini rr.a'sukun reddetmesi ve onun seytanetini yiizune vurmasi
I in YuhudJ'nin Hz. Ali (K.V.) ye: eger Hakkin hilzmdan emin isen, kendini bu
koifki'm lepesinden a=agiya at demesi, Emirulmu'rninin Hz. Ali'nin de ona
cuvabi
Mi'scid-i Aki=a ile harrub hikayefi ve Suleyman'dan evvel Davud (A.S.) in o
mrscidi bins etmeyc azmeylemesi
• Muhakkak ki mii'minler birbirlerinin kardesidirler ve alimler tek bir nefis gi-
bidir- hadis-i seriilerinin serhi;. bilhassa Davud ve Suleyman nebilerle di-
ger peygamberlerin birligs, bunlardan birinin inkariyle hie bir nebiye ima-
nin sahih olmayacagi; birlik alaij.ui olarak bin evden bir ev yikihnca hep-
sinin harab olup saglam bir duvarm bile kalmayacagi, Cenab-t Hak'km, .Biz
peygamborlerS birbir>-den ayirmay>z> buyurmasi; aktlh kimseye bir ifjaret
kafi gelir; maamafih b«J isftrei !r a."r.-.<tir! ... ...
[vtocid-i Aksann biMS' hikajyesinm bakiyyesi .
11/. Osnian (R.A.) in, niliifetiniieki ilk hutbesinde:
verenden evladir, demesi ........
llukemunm: insan alem-i sugradir, Hukema-yi ilahiyyenin de: Insan
fciihradsr dcdiklerinin beyam ' • ■
.Denim ummetim Nuh'un gemisine benzer. O gemiye tutunan kurtulur, ondan
nyrilau balar ve bogulur* hadis-i serifinin tefsiri
Hclki "'in Seba sehrinden Suleyman (A.S.) a heriiyye gondermesi
Magribli Scyh Abdullah (Allah simm takdis etsin) in kerametleri ve nuru
SUleyman (A.S.) in Belkis'in elcilerini, getirmig olduklan hediyelerle birlikde,
geri gondermesi - ■ ■ • ■ ■ ■ '
Terazisinin dirhemi, ba§ yikanan kil olan bir attar ile, kil yiyen mii?terinin
hikayesi
Suli-yman (A.S.j in elcilerin gcinlunu almasi, ordara iltilatta bulunmasi, go-
niillerindeki iirkekhgi gidermesi ve getirilen hediyyeleri kabul etmeyi^i
Febebinin el^ilerc serh ve izahl " . '
lilr dorvis'in. birkac scyhi ru'yasinda gorub onlardan, kazanmaya ugrasmadan
\ c ibadrtten gcri kalmaksizm helal nzik istemesi; seyhlcrta de o dervi?i ir-
igle 6gi.it veren, sozle ogiit
alem-i
15
11
24 16
32
20
34
21
42
25
44
26
49 28
53
30
56
32
62
35
67
37
74
41
79
43
82
45
48
98
53
102
55
119
63
124
66
132 70?
137
! ■
72
143
75
151
79
3 55 81
157 82
166 87
90
bll rL if i ri i ,,u
ni.vot'en in
91
riaSdal
ck^;i meyvelcrin ^eyhlerin himmc-ti ve atasi saye-
Mtmlr> ili'i'vt',.1' lulu i-Iiiiiim
I ' di'M i/in itin '.rsiiirini liriiiini'ii KuycKlnrtf helal nzik huldun
nilHininii v ■■!!■> Jin. ■ la-i ■ n--.i . oduueuimn da ntiuii kalblntlcki
I lllll I
Itlli \ im.ui (AS) in, Hclktii'ln miMiHi Helmet iein olcilerin te/. gitmelerini cmret-
niPli vi' union ti"jvikl „ 5
11 (ni I'^'iti. in'iii dink sirnni lakdi.< ntsitt) hicreti vo Harasan sultanaum terk
96
Iuibiimi bu liiin. I'tilii eiikiirda buliman dereyu yeti^emedlgl icin, suyun scsi-
Ml i1ii.wiitth mnksndiyJc coviz agaci ustQnden suya eevlz silkefemeMi ve
,lvl111 "iniii i;ii/i-l nagnieler gibi onu nGgelcndirmeal . .98
• ,,,,,l • I "" ' v *' uiianda gecikme riiyc, Suleyman (A.S.) in Belkis'e tohdid
KdiiiU'i I'li-I 10 -
tliiliMihHii (AMi in lielklsV: Benim, senin imana gelmeni istemem; ancak Al-
wh li 'i i k'lmli-i rtc nefsinde, ne giizelli^inde, rte de saltanatinda bir
•". miiiii.iiii yiik. Hak nuruyla goztin acihnca, boyle oldugunu sen de
N 11 ! HI ' '' unllll- III. lomCEi ..... iQ7
ll'tHlilm hid I 'in iii 'a kdlaii hikayesi ' 110
'' ' l '" l ' ,, l In' 1 ""' mm bakiyyesi, Belkis'in kavminden her birinin Din ve
1 ihllnli Imkkinda Suleyman (A.S.) m nasihati ve ir^adi, her cira
|ftnill I ii <> liuj.un iitii^U ve yemt ile avlamasi .... 112.
"' " ' I '»< hnyrimdan kurtulmasi ve iman ^evkiyle Siileyman'in iltlfa-
'""' "' ' "bnii.M, memleketinden hareket esnasmda tahtindan basjka
hi ' ''i'li n cn/iieelgi ..... V13
"' "' '" lahtini Srlij'dan Kudiis'e getirmek icin Suleyman (AS) in care
I'liln U ... 119
" Iini.'ii' miii'si Haiime'nin, Zat-i Risalet'i siitten k'-scikv- ;i sonraknyb
■' "' piiiliinlun si.rmasi, putlann secde ederek Nt My-yi Kkrci: .n yii-
''buliii' it'hi'Hlette butuiimalari , "122
,, " Mn " s I. I'iiHmkNiu yardim dilemek uzere putlara gdturen ibtiyar arab 125
INh ""°" ' (N.A.V.) i Mulime'nin kayb edisinden Mustafa (S.A.V.) in cuddi
v"''iiil(iniUiili!i'iti haberi olmasi ve ^ehirde aramaya cikmasi, Ka'be'nin ka-
>■< ' IHUIiuIp <Ih,i ederek bulmasim Cenab-i Hak'dan istemesi ve bulrti29
Mi«Uf» irtAV) In ivdili Abdiilmuttalib'e Ka'be'den cevab gelmesi 131
""" ni " I'lilnvirn? <iiye Muhammed Aleyhissalatu vesselam'm bulundugu
>«>'i'ii AliilulmuUalib'in nisan istemesi ve Ka'be dahilinden cevab ge-
llli lllfiui t it 1 1 ri > 135
jlnllil" I loliinctc dd'vet kissasmin gerisi 135
l,l,M 'tniivnya kanaat edip, diinya icin hirs ve tama'' gostermesi kendl
Pin in.l.-n olan ruhaniler: (Ne olurdv, Kavmimiz halimizi bilse) diye ba-
u. 1 ii' din in ken, onlarin devletinden gafil olmasi ... 137
Hnu ■< ' (AS.) m Mescid-i Aksa'yi yapdirmasi " ', 146
"" ' ''" '"Ikiiindara kaside getirmesi ile sahin ona caize vermesi, Ebul p -
Iih«bii iiflmindaki vezirin de o caizeyi kat kat artirmasi . 152
■ • ,,/ -' , - vi alm ak iimidiyle birkac sene sonra tekrar gelmesi, padisa-
'"" vt,<, hile, bin altin verilmesini emr etmesi; yine Hasan nammdaki
N|Ml bir vezirin; bu mikdar cok fazladir, bizim masrafimiz cok, hazinemiz
'"' r n, ' n onu . ihs an buyurdugunuzun onda birine razi ederim deml53
,,H,h nivvctini ifsad etmek hususunda, bu algak vezir, kotu davranm
llti iMiiivuii'un veziri Hama'na benzerdi . . 16 3
' "'" Mllli f ,vinan (A.S.) in makamma oturmas! ve onun ' harekatma kendini
, ""' v, ■ vahsmasi, iki Suleyman arasinda gbrunen lark ve Cinninin
I' •'in lini SUleyman olarak tanstmasi .... 167
'* ,,, " '" (AS > ln . Meseid-i Aksa yapildikdan sonra, ibadet etme've orada
1 ill. urn Blrmlai olanlarla abidleri irsad icin her gun mescide gelmesi ve mes-
MtM bn'/.i otlar bitmesi 17Q
in", iir kazmak sanati yokken, onu, Kabil'in kargadan ogrenmesi . 171
S.nll
173
171
\n:>,
\M
11m
109
207
■i I 2
210
210
231
237
212
21) 1
254
20a
205
207
2H.'i
■'■Hi
2D!)
3111
327
332
335
^„, mm . . w .
Ray fa
jSwi'iiiln, Ktil iiM)u,'rHn<lr, bnsjini (li/inr dnyayip mUrnknlit ye rtnlmnM, arkada§-
lannm rum, bayim koMir da bahgedcki giceklcrt, kuylari vv rohract-i Hfi-
hiyye uw'inni gar dcmeleri , . . . ...
McM'ltl-1 AkwVntri bir kosesinde kecjboyrsuzu agaeimn cikinasi ve Suleyman
(A.s ) m mahzun olmasi ..... ■
Soy hub vi- aleak bir kimsede ilsm, ma! ve manfib hueule gelmesl, egkiya eline
kihc gecmesi gibi onu riisvay edcr
Yfi oyyuhelmtizzemmi] ayetinin tef.siri
Civan vermemek do cevaptir sozii, ahmaga verilecek cevap susmaktir, sozunii
U'kideder... Her ikisi dc b« hikayeyle anlatiimaktadir
II?.. Mustafa Alryhissalutii vesKclam efendimizin: Cenab-i Hak melekleri ya-
ratti, nnlara akil verdi... Hayvanlan yaratti, onlara sehvet verdi... In-
sonugullanni yaratti, onlara hem akil verdi hem §ehvet. Kimin akli seh-
vctlndeB tSstiiri oiarsa melcklerden daha yiicedir... Kimin sei veti akhn-
don iisti'mse hayvanlardan a.;agidir. hadlslnin tefsiri
Ve emmeliezine fi kulubihim meradun fezadethiim ricsen ila ricsihim
Ayet-i kcrimesinin tefsiri .
Aklm nefs ile ugrasroasi; rqpcnun'un deve iie miinazaas! gibidir, zira, Mec-
1UU1 ileriye, ya'ni Leyla tarafina gitmek arzu ediyordu. Bindigi deve ise
Rcrtye, yavrusu tarafina denmek istiyordu. Nitekim Mecnun: «Devemlxi
linvn ve hcvesi yavrusu tarafina. benini muhabbetim ise ileriye, Leyla
lurnfinadir, Onunla. aramizda hakiki bir muhalcfet vardir. demistir .
I 'ml I Aha kivikiyle hizmet etmedigi i<;in maasi azaltilan kolenin hiikumdara
Ml.iiy.ti ■
lliru.'.in, kueaman sarikli bir fakihin sangim kapmasi ve fakihin: sangi cbz.
Hi' kaptigltu anla da ondan sonra gotur, dive Peslenmesi ...
Dttiiyii'nin. ebl-i di.inya.va hal dlliyle nasihat vermes! ve ondan vera umanlara
blvefaHgmi gCisic-zrr.^: ....■■■■■■
Arlfln Allah'm nurundan gjdasi bulundugunun ve "Bon Rabbimin indinde gece-
lerim, beni yedirir ve iQirir >• hadisinin beyani
MO.su, nefsinde korku hissetti; Biz de : -Korkma, sen yiice ve galib olacak-
Fin dedik. mealindeki ayet-i kerimenin tefsiri ....
Davaya kalkisan kijiye, davadan gecmesi icin israr ve peygamberlere uyma-
sini emredi? •
Ecir ve nafaka talebine dair o kolenin padisjaha dilekce yazmasi hikayesinin
baklyyesi . ....•■■•■-
9«refini korumak icin medihlerde bulunan, fakat iqinden dert ve elem koki.!-
su duyulan, hirkasmm eskiligifiden, o siikurlerinin lai'tan, yalandan iba-
ret oldugu anlasjilan meddahm hikayesi ■ ■
lluht bir tabib olan zevat-l kiramm murid ve yabanei pima'larmdan ve soz-
lerinin tislubundan ve gbzlerinin renginden ve bunlarm hig biri olmak?i-
zm goniil yolundan onlann kalbi ve Dini hastaliklarim teshis etmeleri
ve marazlara gore tedavi eylemeleri _ •
gcyh Ebuihasan Hirkani'nin dogmasmdan yillarea evvei, diinyaya gelecegini.
suret \'e siretinin ni.'-anlarim Bayezid'in hirer birer haber vermesi; tarih
yazanlarm da »eyh Hirkani'yi beklemek uzere o haberi kayd etmeleri.
Hz. Resu'ilullah (A.S.) in: "Ben, Yemeivden nefes-i Rahmanryi duyuyorum-
hadki
Bayczid Bistarm'nin veiatindan yillarea sonra Ebulhasan Hirkani'nin dogmasi
Sofinln kalb ve ruhundan Tann yemeginin eksilmesi
Dilekevslnc, padtsah tarafindan ccvab gelmeyisinc o kolenin hiddetlenmesi.
SQleymen (A.S.) in bir sicllefl dolayisiyle ruzgawn muhalif esmesl .
Bfiyozirl RahmcUillahi Aleyh'in, yillarea evvel, kendlsinin dogacagmi vi
vuJinl haber vordigini. »pyh Ebulhasan Hirkani'nin isttmc^i
O kiilenin, birinei riih-kresinc Cpvab alamayisi iizorine pa<"
dlk'kct' yazmaw . .....
350
179
1
354
181
1
370
189
375
191
1
389
198
ah-
disaha ikinci bir
.390
399
I
199
I
203
I
401
204
1
409
208
1
413
210
1
418
213
1
430
219
1
439
223
1
445
226
1
451
229
I
456 232
I
474 241
477 242
484
246
488
248
490
249
498
253
500
254
505
1
256
30R
1
258
BiSMlLLAHlRRAHMANiRRAHlM
lu hydMj i ii ulii olan en giuul konaga ddrdiincu go^'tiir. Bahgeler na-
»il «ol» |UrIey ■ ncvinir, gozler nasil giizel uykuyla uzlagirsa; bunu go-
I' "iilli-nii gonulleri oyle sevinir, oyle negelenir. Ruhlann huzuru,
i" drub .Hi, , V iln..,i Imi (Inrduncii gogtedir. Bu goq, tam ihlas sahiplerinin kc
v(]» laUdlltlert, yulculann dileyip arzuladiklari gibidir. Gozlere nurdur,
milium ii.',i. Dfvylrenlere yemiglerin en giizeli, en iyisi... Dileklerin, is-
'•i'i"ii'i dii liu'ii, <-ii ulusudur. Hastayi, doktoruna geker, gotiirur. Aijiki,
■fVHillulne ulii, uittftinr. Hamdolsun Allah'a, bu dordiincu gog, ihsanla-
,M ' " ,l l'ir, ni'ii'liii , dilencn §eylerin en nefisidir. Ulfet zamamni yeniler,
tMllnmt v»k»hlt«rlti K'U(,'lugunu kolayla§tinr. Hak'tan uzak kalan, buna bu-
I Imi mi In 'viiil nun artinr. Kutluluga eren kiginin de sevincini, siik-
miiii yu0Mltti lltmi'iidi! kadmlar kendilerini bezerler ya i§te bunu oku-
mi, klthiiii ||0iili)iKk< de, o hanendelerin goguslerine asip taktiklan ind,
kIimmh vii iiiiimvlirilcrdcn meydana gelen sevingten ziyade bir seviru; ve
h,». IiAmiI iiIhi lin, i Inn ve amel ehline mukafattir! Bu dordiincu goc, dog-
v Ml iliiliiiuivi licn/cr. Gitmisken geri gelen devlet gibidir. Umanlann
llMill llaliliin liiiiill.'iini artinr durur. Ibadette bulunanlarm, onden gidip
" '• V»iIpiIiiI ve ihtiyaclan olan §eylerl hazirlar. Diigkiin umitleri tek-
imi MhUndinr. Yoleunun siki§mig, sonmu§ ricasim tekrar yayar, ddger.
"" ''""Intuit eilt, dagilmig bulutlar arasmdan dogan giinege benzer; as-
'"' , miidiir, ardinuzdan gelenlere define! Hak'dan §iikretmek icin
•vHk iIIIimI/,, ei'mki ^ukur, elde olan nimete bir bagdir, nimetin fazlasi da
mIn ■ 1. 1.' ndllir. Ancak Allah'in diledigi olur.
Ikuil iiiiili/iin ( ;dcn geylerden biri de gu: Ben uyuyordum.
Mi.v ,, cu.tI vc serin serin eaiyordu, ben de o serinlikle dalrai| kalnujtim
1 lt|a afinann boz renkli bir guvercin konmustu. O guy^rcin bem ;a
MHitiiMVM liiiilnr d;i]akalnn§ira
H\\4t<\ cii/.'l nluyoi-, bu otii§lerle aglayip dturuyordu.
Mflliiiiinvii bu^lamadan ben, agkimdan i|%rmya ba^assy<
.'(T>
iioiliji Mi tlLU uir.txci kitabin sum
SOndnya aovj.iinidt.'n I'uryadedip agtamaya knyul*My<lun nudim olmn/.,
iri.rlh bulurdum...
p'akat ne fayda? O, benden once aglamaya bayludi, boni do aglatti.
Evct, onun aglamasi ben: de aglatti da dedim ki: Fazilet, bu iste 6n-
ayak olamndir! Allah gelip gecenlere de rahmet etsin, geleceklere de. Va-
dine vefa edenlere de, kendilerini bunlara benzetenlere de! Tann, ihsa-
niyle, keremiyle, buyiik lutuf ve in'amiyle hepsine rahmet etsin! §iiphe yok
ki o, istenenlerin en hayirhsidir, umulanlann en yiicesi! cAHah, koruma-
da herkesten daha hayirhdir ve o, merhametMlerin en merhametlisidir.*
Munislerin de hayirhsidir, varislerin ve bir seye karsihk ihsanda bulu-
nanlann da hayirhsi; ibadet ederek tarla siirenlerin, ekin ekenlerin nz-
Ivim veren de odur. Allah, Peygamberi Muhammed'e (S.A.V.) ve onun
pek yiice olan soyuna, biitiin peygamberlere ve §eriat sahiplerine rah-
iiicl etsin, Oyle olsun Ey alemlerin Rabbi olan Allah! Duamm kabul et...
12460
■ IU11I iiiuIuiiii i-.l.'n ijey dolayisiyle, hafif hafif esen riizgann serinli-
|ltitl.n ..v mImiiihiiIi i. iu uyumu§tum.»
12461
<Ji\ <j-~£ l*£~* 5j*i
MfffltbtU bir diil iizerinde bir guvercinin giizel terennfimle agla-
Mlftti IU l.i i.i vMjltriiicaya kadar dalakahm§tim.»
1
12462
*jI~j o-X) UI£L» JiJ jii
f ^dl JJ ^Jjt ^^i ^j^
•It nIImimmvh hurjliimadaii ben, agkimdan, Suada'ya sevgiraden ferya-
♦U4ln m|Im>iihv* hnfluNfiydim pieman olmaz, teselli bulurdum.*
1 12463
«Lakin, o benden evvel agladi da, bcni de aglatti, Ve dedim ki: Fazilet,
bu i§te onayak olamndir.»
12464
tsy" t>-^ c^**" <3^' *V* ^
«Ey Hak'kin ziyasi olan Hiisameddin; sen oyle bir zatsin ki senin nurun
ile Mesnevi yiikseklikde, Kameri gecmi§tir.»
12465
^> tfl y UW
«Ey kendisinden bircok gey umulan Hiisameddin; senin ali himmetinin
onu nerelere kadar gotiirecegini Allah bilir.»
12466
«Bu Mesnevi'nin boynundan baglami§s*n, onu bildigin bir tarsia ce-
kib gutiiruyorsun.»
12407
JjAiL t-XLLi (juy {S y^*
•M«-.nt vi lu.yil. gitmekdo, jekon ise gizli... Fakat gizliligi, Imsur-i ba-
»l»»n ill ion |«ir unfile kurgidir.*
124G8
»j^i 1-l.j y oy- v ♦***
■M*«tt»Vl iiln iMiflmiKici sen oldugun i^in, eger uzayib gidcrse, onu
••««<■*•• I i Ill -
12469
■ Hum )tii>l.« Utryinrc, Allah da oyle ister. Qiinki Hak Taala takva sa-
hl|ili i tutu mttimiiiu vorir.»
12470
•Oiiih inn, vurhfiim Allah'a verdin... Mukafat olarak da Allah var-
ll|llll IMIIM \ Ol lit .
KniIIiI |i>rlfdt<: .Her kim Allah icin olursa Allah da onun i$in olur»
limntHi Allah lyin olmak, O'nun emirlerine uymak ve nehiylerin-
I- luti, 4i k 1 1 1
12471
Hi i.i i l. ,i.i.i ],inlii(c kere miitesekkirdir, sana dualar etmek l$ln
mi hi IniMit nvniii)hr."
12172
«(;unki <jiikredene ni'metin ziyadeligi vadedilmi§tir. Nitekim secdenin
miikafati, Kurbiyyet-i ilahiyyedir.»
12473
U 0^
»A>c-w -L-rf
^U y^»
«Halikirmz: (Secde et ve yakin1a§!) buyurmu§, bedenlerimizin secdej
etmesi ruhlarimizm Allab'a yaklasmasma sebeb olmu§tur.»
Ebucehil: «Muhammed'i secde etrai? .gorursem ayagimla boynuna ba-
sacagim!» hezeyanmi etmi§ti. Aleyhissalat Efendimizi secdede gorenlerj
Ebucehil'e haber verdiler, Habis herif ko§arak geldi. Fakat rengi atimgj
oldugu halde titreyerek geri dondii «Ne oldun?» diye sordular. «Onunlaj
benim aramda ici ateg dolu bir hendek gordum. Bir ejderha agzini acmi§,|
kuglar da kanad kanada gelmi§lerdi» cevabini verdi. Bu sozii Hz. Feygam-
bere nakl ettiler: «Eger yanima sokulmus, olsaydi melekler onu par 5a par 5a
edeceklerdi» buyurdu ve gu ayetler nazil oldu:
Yani: «Bir kulu, namaz kilarken, men edecek (bir adara) gordiin mij
sen? Gordiin rnu (§u clh eU)? Ya o dogru yol iizerinde ise, yahut takvaaj
emr ettiyse, gordiin mi* ? Ya (obiirii) (hakki) yalan saydi, (imandan) yiiij
cevirdi ise... (O adani) Allah'in muhakkak (hergeyi) goriip durdugunu hi|
de bilmemi§ mi 1 ?*
-U--
(1) Surei Alak: 9-14
6
ffflwvln vfih (,-Mrlnrlp dlvor klr -Bu B y»tto hr>m vflM horn -,.rl iv.rrhr
kl 1 n ZAhid; hkkkn IbAdet et. giinkii sen! gormekdedir. Ey tuaik- «dnahlu-
'" ,, ' vh " H kl :i, ' lli g«rm€kdedir. Ey mural; halis olmaya cah$ ki sent
*' M krimi,r ! ' v Bfthld : liidvetindo giinah etme ki senl gormekdedir..
HI 1 ilof'it da (S.A.V.) lit. led namaz kdiyordu. Ebucehil yanma geldl:
jYi Muhammad; ben seni namaz kilmakdan nehy etmedim mi?, dedi
Hi "II Kkram Ha. leri onu Allah'm azabiyle korkutmak istodi. Ebucehil'
11 '" korkutmaya kalki 5I yorsun? Benim meclisim ve tarafdarlanm bu-
1 ,l " lllt " vad,8i <-l'alisinin meclislerinden biiyuktur* dedi. O munasebetle
|ii ayplli'i iiu/.il oldu:
w^s \j jst \j Kx^y *M® oly \f x.
Y»u.l .{l%le -ioylerden) sakinsin o. (Eger kiifrunden) vaz ge f inezse p
Ml ilium, ...... ulndmri sa S )mdan tutup (cehenneme) suruklcriz, (yani)
*'" Mdmil.UiW Dln(inm sag).ndan. O vakit (durmasm) meclisini davel
''•" ,h ' m * < de ) ^banileri gagmnz. Sakin (Habibim) ona boyun
• 1 Mrvlmir. bu ayetleri i§aret ederek, bedenlerin secdesinin Hak-
kl)t RNl hi yyrl In,- vc-alesi oldugunu bildiriyor.
12474
*Jsj Crj *>i ef Cji\>'j J
• «.•. M..*.i.vi devam edib ziyadele § iyorsa T bu yiizden ziyadclcsiyor
*9 Will VIM Vtdisa hay n huyla degil.»
12475
-Hi* Hitlnle UzUm asmasinm yazdan hoslandigi gibi hosuz. Hiikmun c£i
(Mil N.-., Mcmifvlyi g«k, gotiir; biz de «ekib uzatalim.-
• •1 Hflrai Ainu: 1 rs-ia.
1247(5
r-jiil 7"£i* Jut* _/•«' l£*
«Ey (sabir, varligin anahtaridir) siromn mttmessili ve emiri elan
Husameddin; bu beyitler kervamm Haece kadar cek gotiir.»
12477
*y aiV j^jJ £>jVj £?*"
«Hac bir evi, (yani Beytullah'i) ziyaret etmekdir. Evin sabibini ziya-
rt'l isc erliktir."
Malum ya Hac, Kabe'yi bir takim usul ve adab ile ziyarettir. Kabe*-
nin banisi de Ibrahim ve Ismail (A.S.) dir. Buniar, beytullah'm binasim
ikmal eyledikden snsra hac ile de memur olmuslardi. Sonra Hicaz ve Ye-
men halkma peygamber olan Ismail (A.S.) in seriatinde hac farz kalin-
mi§; zamanlar gegtigi, seriat-i ismailiyye ahkami unutuldugu halde Arab-
larca her sene hacca devam edilrnisti. islam Dininde Hac, Hicretin 9'ncu
senesinde farz kilinmig, o sene Siddik-i Ekber'in idaresinde haccedilxni§,
Re3ul-i Ekrem ise bir sene sonra 120.000 Musliiman ile birlikte Mekkeye gi-
dib haccetmisti, Evet, Beytullah'i ziyaretle hacceylemek kolaydir. Miiskil
olam Sahibiilbeyt'i ziyaret eylemekdir.
12478
\j t>-^ f^-*** p& ^r" »Jb'
«Ey Husameddin; sen bir giine§sm, onun i§in sana ziya dedim. Bu ikij
soz, Husam ve Ziya, senin vasiflansidir.»
Yani Giine§in ziyasma, sualanna (Tig-i hur§id) denilir. Hiisameddin |
de (din kiliei) manasinadir.
8
12475*
,j\*< -XjJu l_J» j\ A~L jy>- aj
•l»n IIiimiiii lie ziyumn ikisi da birdir. * iinkii gtinegin gtialan ziyficliin
tihir.'
12480
JS \j j> 1 X\y>- jy \jji j\j
-llalinlik; Kiii'iin, Kiinc^ icin (ziya), ay icin de (nur) dedi. Buna dik-
12481
L* ^y _j xiu »L* jl j\ jy
• Nm Itamor'o, »,iya da Giine§'e aiddir. Buna Kur'andan oku.»
Nllultlm, Hfirwl Yunus'da buyrulmustur ki:
«v ^ > <?
\ *
Vmil «GUno$i aiya(li), ayi mur(lu) yapan, yillann sayisim ve hcsuhi
t.tlM.i'tiiU ...ii. onu (oyin seyr-ii hareketine muhtelif)menadller tayin cden
l > tlni * ii ,|. Imtiliiri (bos yere degil) sabit bir gercek (bir vaakia, bir
t •'• i' vnnilmijjtir. O, bilecek bir kavm igin ayetlerini birer birer
Mnh I \ ilium; fl,
Hu ■ ..'<'! v t!l11 "" r <' Avm yarutilmnsinn Insanlenn vnJulf<-i nti bi! tiole-
n , ' l ' l,t ' 1 ' k"!.um-ii t:;>i f.ibi Uunuge ziyu, Kamere de inn vrnln,:-, olrtugu bil-
dirilrr.i^il:i- S.-nh Ankaravi Kuddise Sirrahu diyor ki: . -!v;rr, u ism-i miinir)
bizzat nur ise ona ziya derler ve eger bil'araz ise ona neyyir-i nur derler.
Gi'meg, neyyir-i bizzaitir, onun icin ziya buyuru3du ve Kamur neyyir-i bi!'-
arazdir, onun igin nur buyurdu. Kamer, Gunes/e ne kadar kargi olursa o
kadar mimtr olur. Hazretin, Husameddin gelebi'ye (Ziyaiilhak) tabiri mer-
tebe-i kutbiyyette neyyir-i bizzat oldugundan bturiidur.*
12482
,U
Ob jjjsi >jf ji
«Gime§, aydan daha buyiik ve yiiksekdir. O halde nsertebe ve derece
Uibariyle ziyayi nurdan efdal ve parlak bil.»
a j.
12483
A.* -Li jT ^bT 4*1 ^ j.j>-
«£ok kimse aym nurunda hakikat yolunu goremedi. Fakat giines, do-
gunca o yol aydinlandi ve layikiyle gorttndu.»
Cenabi Pir, Ay ile ulemayi, Gunesle de kamil ve mukeircnel olan arif-
leri kasd etmis,dir.
12484
«Gune§ almacak ve satilacak §eyleri, daha iyi gbsterir. Onun icin car-
§ilar, pazarlar gundiiz acihr ve kurulur.»
Yalmz Misir'da icray t hiikumet eden Fatimilerden {Hakim Biemrillah)
carsrtann giinduz kapatilip gece acilmasim emr eylemis. ise de fair miiddet
sonra bu budalahga' son vennigti. Evet gar§ilar, pazarlar gundiizleri ve gii-
ne§in ziyasiyle aydinhk bir zamanda kurulur.
10
12485
j.^ Oil tjA-.-u>_j , ij & L"
"'I'uKi piiiiiuii) kalb'i ve saglami iyice goriilsiin; taki alujvcrijj, aldafmuk
VO iililumtiiikilnii u/nklu^sni.»
12486
■Tftkl yUiicsin nuru zeminc kamil olarak aks etsin dc tkaret erhnhimi
i nh Jen liliiloinin olsim.u
Yum. ( (nun aydinhgi sayesinde ahg veris, edenler aldatmasm ve aldsn-
'. i i hi
12487
1 ££*** ii — **y^ ^yi j tiU
• l.akln gUneg, kalp akcenin ve kalpazanin siddetli dii^manidir. C,:unkl
•miiiii uyitinliijiylr kalp ak^e gejmez olur.»
12488
• (► Jihldc kalp para, sarrafm can diismamdir. Nitekim kopek de diivi-,
dli«IIIHMMlir.«
Ktkl kitten kcipek de acaib bir tabiat vardir. Ustii ba§i duzgiin kimsc-
<lil"i muz, hatta kuyruk sallar ve yaltaklamr da ; dii§kur, kiyafetli olun-
||j i ItMvLir ve saidinr.
Ntklya edilmi§tir ki Bistam §ehri ahalisi bir bayram giinij namaz kil-
r.rhtiti di,|ansindaki musallaya cikmi§, namazin edasmdun sonm
■ ill ) Plmb). Kasabanin medhalinde yatan bir kopek hig birine ses cikurnm-
■'" ' linhlr Knviviii-i Bistami Hz. ine kar§i iirmu§ ve iistune saldirmiij. Er-
M
but) i liikkulden I In uLinin: Mrlcma vnrmig vc Hz, Sifiyp/.StJ'f ,. !, ■ -I »mi sor-
mua. [Tuzret lici.ii:,; ki: *Diz, rilali ayna gibiyiz. Bizc bukun kuiidlni ;;orur.
Fiu kopek de bendc geki-i habisini gordii de ona saldirdi.*
12489
"^3 *y i- oj vi^> 5w» ,jri
«Peygamberlei\ du^manlar ve kafirlerle ugrasir, melekler de (Ya Rab.
hi tclamet ver) diye dua ederler.»
§dyle diyerek ki:
12490
ib j}± CMj* tiW >-*{)*
.lliihi nurlu bir kandil gibi olan bu peygamberleri, hirsiziarin iifle-
■ >i« lii niili'ii uzak ve mahfuz bulundur.»
12491
«Hirsiz da kalp akce ve kalpazan da aydmlik du§mamdir. Ey feryad
rdenin feryadina yeti§en Allah, bize imdad et,»
12492
«Ey Hiisameddin; giines dordiincii kat gokten dogarak Alemi aydmla-
tir. Mane vi bir giine§ olan sen de Mesne vinin dordiincii defterini tenvir et.»
12
12193
1 1 jlJL
:'i
jy .Jjy cjU-j jv
V*- 1
jlj j? j S% j -^ C- L
«Ullin i «ilii liti dordiincii cilde nur sac ki, beldeler ve raemleketlerdc
|nti lnlt uih ilnsliii.-
12494
c~-\ «.'L»\ X\j£ A."LJI ^v*
-Mm It I m Mevneviyi masal diye okursa onun icin masaldir. Herkim de
lit ihIUIiiIh lnilini hit kitapta goriirse o kimse merddir.»
12495
jy yl aj> Oj*- * b t5->* fj*
• Mixm-i I, Nil auyu gibidir: Kibti'lere kan gorunmii^tur. Musa'nin kav-
•nl.i. II, Uhii il«)til, su'dur.»
ll# Miihii'iiiii dilvetini kabul etmeyen Firavun ile Misirlilarin ugradik-
1.4.1 rnlntii'llt'iili-ii hiri de Nil suyunun onlara kan gorunmesi, Beni Israil'in
liii bHiuik mi olnrak igmesi idi.
|l< Mnvltiiui Kitab-i celilini Nil suyuna benzetiyor. Miimin ve muvah-
Itbl ttlniilni in O'nunla hararetlerini sondiireceklerini, miinkir olanlann isc,
mi vn li'licusi gibi, O'nun feyzinden mahrum kalacaklanni soyluyor.
12496
j4«« jJ*\ tl)_y kJ j~" O^" "*■"*
"•■ ../in., (yani Mesnevinin) diismam olanm, ba§ a§agi olarak Cehen-
■• vuvnrlimdifti si-niii nazannda temsil edildi.*
13
12497
«Ey Iliisameddin o miinkirin halini gordiin... Hak, sana, onun inkannin
eovub vt: cezasim gosterdi,»
liusamt'ddin Qelebi cenabi Pir'e: «thvan, Mesnevi okuduklarmda bazi
ruhnni zevatin ellerinde kilig oldugu halde mecliste bulunduklanm ve ih-
l&s lie dinlemeyenlerin din ve iman dallanm keserek onlan Qeke geke Ce-
hcnneme goturdiiklerini goruyorum» demig, Hz. Hudavendigar da: «Evet
(((irdiiftun /;ibidir» buyurmugtu. Bu iki beytte ^elebi'nin o kegfinden bahs
udlliyor.
12498
«Ey HllMimt-ddiii; senin gaybi goren goziin gayb gibi iistaddir. Bu go-
iii-i v<« ilit Mr, l»iuiya ilan eksik oimasin.»
ill- 3 \
12499
•Tamamiyle bizim halimizi bildiren §u hikayeyi burada taraamlarsan
mliiiiisibdir.»
12500
jLf jr Jf ilj \J\JS f
■insaii olanlar igin, olmayanlan birak; (yani Mevncviyi okuyub dinle-
>il) fcyz alanlar 15111 miinkirlerini birak da) hikayeyi sonuna getir ve bitir.»
12501
fUVT JLiiJTc.ilSi> a 1
•Hu lilkAyi* il^UiM-U cilddc tamam olmadiysa bu duriliincii ciidde onu
tl.untt mli'"
HI mi iim \ kaiih iiIlmedIgI litit baga gIren VE SEVGtLf-
NlNl OKAIM ItllLAN A!jlK IltKAYEStNiN TAMAMI,-
Kl ii ft^ili lii'lujvr dun etmi§ ve sevincinden §u ayeti okumu§tu:
V»tti «olui kl liir gey hotjiiniiza gitmezken o, sizin i^in hayirh oliir,
Mi it<U \U< M>v<liftini/. lialde o da haklumzda ger olur*.»
12502
• It tttUiiini, lulu i<l<ii korkup baga at surdugunu aaIatiyorduk.»
12503
Ji- < O-i* -V) Lie- jj (j 1 1 ^^ j5
•lid uoni In nsili olup, st:kiz seneden beri gam ve kederini gekdigi gii-
til iii«i|mi Imi liiiftin i^iiidc itnis.»
kl Nllifl lUidiiiH :'lll
I I
15
12504
-Halbuki onun golgesini bile gbrmeye imkan bulanuyordu. Sade
Anku gibi admi i§itiyordu.»
Anka : Avam-i halkm (Zumriidanka) dedikleri ku§tur. Guya iizerin-
de otuz nevi ku§un rengi ve §ekli bulundugu igin (Simurg) denilmig. Ku§-
lunn padigahi imi§. Payitahti Kaf Dagmda imi§. Hakikati halde ise adi
vur, kendi yoktur.
12505
t> lj_,l o-ij jbil yj^
-O fl^ik, <> sevgiliyi, hukm-i kaza ile ona gbnlttnii kaptirthgi miilakat-
i >" .iv. I |>Hriiicini$ti.>
12506
jp-4^ jl jU' 4/"
o- . ■>>"
•Ondan sonra ne kadar galigti cabaladi ise, o huysuz sevgili bir tiir-
1U fir sat vermemis ve kendisini gostermemi§ti.>
L2308
^u—j It*,,* jit
■ Allnli lift mhii'iiIh vr lalohcdilen hergeye u^ik ohm kiyiuin dudagi-
Ml lilt iliiifi it n*vv«* iloltiiiidurur, una « lezzeti tattmr.»
12509
■ A|iklur it liidA lie, (yani agizlanna tattinlan o Iczzetle) matlubu
Nirtitiftv* Iwiflnviiu n Iwiziiyi llahi her gun ayaklarma bir bag vurur ve
Mutrtlil* lilt I ii nili ^iluinr.x
12510
MUli ii „ ,i,, luli-li ve aramaya diiguriince, raatlubun mehrini getir
4l»« Him vti»h>l Iiii|iimiii kiipar,»
12511
-*-"jj lt j *ci" «y_j> jtjf J*
■x'^i t/ jjTj jMj tyju^
IhIH. vi> a .Ii olmilnr, duyduklan koku dolayisiyle donerler, dola-
flilat Urn mi llinltlviir vc nevmid olurlar.»
12507
«Ne yalvarmanm- bir caresi oLmu§tu, ne mal, miilk vermenin... O fi-
dan sevgilinin giSzii toktu, tantai yoktu!»
16
12512
• tU«l»»«hi, lilrjitln kvndisine asilmi§ olan kapidan bir menfaat ve is-
• llmlt. llml.ll i,n,|,i .
¥ tf
17
12513
r
«Sonra umid kapisini kaparlar da kapiya miiteveccih olan o talib,
muksiulu aramak i^in ko§ar durur.»
12514
«0 gene de o baga girinci ausizin ayagi define ^ukuruna batmi§ gibi
ol(Iii,»
12515
«Cenabi Hak, o gencm -get* Takti feaga garoe saae .feskgi koEfeusHMJ
scbeb k»lmi§ti.»
12516
«Yine o bekciyi bagin iemden gegen dere kenarrada, elinde kandil fle^
yiizugunu arayan sevgiliyi gormesine vesile etmi§ti.»»
12517
«0 anda zevk ve §evkinden Allab'a §Uktirler ederek, bek<jiye hayi
dua'larda bulunmaga ba§ladi.»
18
>/')llj
12518
IUI.I limi ki H i t )iiilii l>il H i v i xiyami sokdum, sen ona ivaz olun blr-
12519
■Ml, km It lil|(lriln gc'i-rindcn kurar... Ben nasil mesrur iscm <mu
12520
>iim H vi. hIiIi-HIc mesud eyle, kotuliikten ve kopeklikden kur-
Ia» &\
12521
41.
i Hull. i vakiA <» kiitU ki$inin huyu, halka bela gelmesini istemek-
i
12522
i pt4l|«li, rnllklumimluri sucfoyip mahkum etti) diye haber gelse
Ittll h4Mh knl i fti K iitayacuk hale gelir.»
19
<f
«Yok, eger, (padi$ah, merhamet ederek o cezayi comertligiyle muslu-
innnhirdan bagi^Iadi) diye haber gelse.»
12524
«Bu haberden, onun canina yiizlerce matem vaki olur. Zalimlerin
iluho biiylc yiizlerce bedbahthgi vardir.»
ftyle olmakla beraber :
12525
•ii-iSkj* ,p Uj jj \j\jfij\
Afj c-*-j L?rr b i\ d\j*3>
«0 gene, bekjiye dua etti, cunkii o zalimden kendisine bbyle bir rah-
iikI btiihcL elinisli.»
12526
If !jb±A (j' Sty* jl_jfr jl
«Bekgi herkese zehir iken, ona panzehir olmu§tu; Zira Onun sevgi-
lisine kavu§masina sebeb te§kil eylemi§ti.»
12527
U jlL- j, ^
«Dunya'da mutlak olarak kotuliik yokdur. Bilmi§ ol ki kotiiliik nis-
bet itibariyledir.»
' J i • „
J JJ
*. -i ■ I j jTjl, \j £.. &
' »l# Idv blr whir vo ijcker yokdur ki birine ayak, dlgerine
' •<•.„. ..i i ..
I '» r t''*»
-ui
^* /J.J; i/*j I j
&\S
' bhltiK nyuk, digorino ayakbagi; yine bir §ey birine zehir, di-
|k)Ihi i, I., i u ilii olur .»
12530
ill* -tii I J jL jljU y*j
Z& J-il; t/il I iJ ZkJL
• VtlmilitHii /.fliri yilana hayattir, insana ise ofiiifi olur.»
12531
£} y? b^ jj; b J I J**-
"' " l *i nliliikalina bag gibi olur, fakat karada ya§ayanlara dliim,
12532
■ felt If hiIhiiii;; hu nisbcti birden bine kadar boylece say.:
MtMtA
20
21
12533
.Zeyd, birine giire scytan, diger bir §ahsa gore ise sultan olur.»
12534
JjiJU» A.j A_f; (1)'
-O; Zeyd siddik ve sttnnidir der; bu ise: Zeyd, gavurdur, katli va-
t-ihdir dcr.»
12535
.Z.yd bir kimsedir ama, biri icin Cenoet gibidir, bagkalan icin d
iniiiiM nit vc ziyan gibidir.»
12536
/i ail \jfj\y~jf
•Zeyd'in sana kar§i seker gibi olmasim istersen, ona, onu sevenleril
goziiyle bak.»
\j <^<^- o > £**£*■ *^j
12537
-Bir giizele kendi goziinle bakma. Matluba talibleri goziiyle bak.»
12B88
f ft* ify>- Jjlj X*j jy>- -i»-
• M»ii, ii jillitd Kit/dylo linkmiikdnii kcndi gozihiii kapa da, onun aglk-
I.uimiIiio Ally) I l>"i (•<>/. ul ...
V ■ i • i J ihiIhi in KiizQyle bak.
12539
■ V»> IihKU gUsll vo bak:§l o giizeliii kendisinden al da, onun yiiziine
•HUM' | ".11,1. Illlll,-
12540
It i imih liiiliinak iiiii doymakdan ve usanmakdan emin olasin. Bun-
4 #nImi Hi-till I I'lkrcm: (Bir kimse Allah icin olursa, Allah da onun
'"' I Inn iil'.llll'.i*
12541
~tLiLt If- j-Xt j\ J,ftjL
■I link buyuruyor ki: Bana nafile ibadetlerle yaklasan kulti-
MltM until, i<l| vc* kiilbi ben olurum da onun ikbal ve saadeti, idbar ve fv-
lAlr>Hi-ii lniiliillii.»
'i li'iilifi I Kudsi'ye i§arettir:
Kill fui/.lnrdan ba§ka nafile ibadetlerle bana oyle yakla§ir ki,
I •••' Hll#ll olurum bcnimle gortir, kulagi olurum benimle igitir, eli olu-
!■• itllllli* If u<iriir.»
22
2:s
12312
«Nc olursa olswi, mekruh oJan bir §ey bile olsa sevgilinin tarafma
didil olursa, o §ey sevimlidir ve dosttur.»
<HER VAZA BA§LAYI§INDA ZALIMLERE, MERHAMETSIZ VE
ITIKADSIZLARA DUA EDEN VAlZIN HIKAYESi*
12543
«Bir vaiz, kiirsiye cikinca yol kesici egkiyaya dua ederdi.»
12544
jo f~J ^Jjh C*i*J t/j- il—O
«Elini kaldinr: Ya Rabbi, kotiilere, miifsidlere, isyancilara merha-
met eyle derdi.»
Keza:
12545
«Hayir sahibleri ile istihza edenleri, kalben inkar eyleyenleri ve ma-
naslirda oturanlan magfiret buyur, derdi.»
24
L2546
■t), tomb kt|ller« ve habl»Ierd«n ba§kasinn dua etmezdi.»
12547
C*—Jfij+»* iff -kii«5 Ijji/ - *
• 4 hin dodllcr lii: SenJn bu hareketin adet degildir. Sapiklara dua et-
■ i ■ •- It mUrtlvvel deftlldlr.*
12548
• VAu. ci'vali v«rdi ki: Ben onlardan iyilik gordiigiim i^in hak]armd;i
dim tlmty] ■«<<■* ediiimi§imdir,»
12549
JUAS-Lu jl-U>- JJ>-J }}*} »!»*>■
«Httnn kiinji o kadar kottiliik ve zuliimde bulundular ki, beni ger'den
».«!... tiflilni »
12550
-lli'ii iu a vakit Diinyaya meyl etsem, onlardan bir dayak yedim ve
Mi viiiii .iMun.n
25
12551
«0nlann a$tiklan yaradan Canib-i flahiyc sigimrdim. O kurd gibi
•►Inn zalimler beni yola getirirlerdi.*
12552
«Ey akil kimse; onlar benim salahima sebeb olduklarc igin haklarin-
tia dua timek bana vacibdir.»
12553
• +
•Bir kul, derdinden, yarasmdan Canabi Hakka tazarm'da bulunur,
Iwistaligindan yjfcclerce §ikayet eder.»
12554
-Cenabi Hak buyurur ki: Hastahk, derd, seni yalvartti vc rfogrulttu.-
12555
«Sen t seni bizim kapimizdan tard ettiren ve uzaklaghran nimetten
fikayet et.»
Ynnl: • (Qkumamaktan) sakin! rimlui insan kendisini (mnl sebebiy-
|«) llillyav'tnii v&reste goriir do mubakkak azar s .»
Aynl I Iwrtmesl mucibince insan afiyet ve refahda bulundukca Al-
llh'dtn tfAfil «lur. Hastalaninca, yahud bir mugkile ugradikca (Aman Ya
llnl.lii) illy«^ Cenabi Hakka iltk-a eder. Demek ki derd ve me^akkat, in-
««in, MttvlflMiim yakla§tinyor. Afiyet ve saadet ise onu Kerim olan Al-
lah'in ktpiwndan uzakla§tinyor. O halde derdden §ikayet etmemeli. Bel-
kl <niu bUyQk bir nimet bilib §ukrunde buiurimalidir.
12556
w-J (S)J^ )<*s-v* 0* : *>- jj
■ lliikikatte her diisman, senin ilacin ve iksirindir; senin mam arn-
ymt bir dostundur.»
giinfcl seni : (Aman Ya Rabbi) demefe v« Ailaha yonelmeye mec-
bur tder.
12557
«Onun §errinden ve zulmiinden tenhalara ka$ar, Allah'm ltitfundan
v .. .!.m dilersin.»
12558
- Ve yine hakikatte, dostlann, dii§manlanndir ki seni meqgul aderok
lluzfir-u tlahiden uzakla§tmrlar.»
(0) Sarei Alak: 6-7.
Cenfibi link Ktir'am Kerim'de,
Yani : «Ey iman edenler, eglerinizm, evladlarimzin icmde hakikaten
size dti$man (olanlar) da vardir. O halde onlardan sakimn s .» buyuruyor.
Keza
k -smm^\
Yani : «Mallarmiz ve ev!adlarimz her halde sizin igin fitnedir 7 .» bu-
yuruhiyor. Malm du§man ve fitne olmasi sahibini azdirmasmdan, evlad-
Inrin du§man ve fitne olmasi da malina varis olmak i^in babasmm olii-
i m 1 1 1 ii 1 » > k 1 omesindendir.
Clone K«!am-i Kadim'de:
Yani : «DostIar o gtin birbirine dii§mandir. Takva sahibleri miistes-
na».» buyurulmugtur, ki Diinya'da masiyet uzerinde ahbabla§anlar kiya-
met gunii «Beni isyana te§vik ettb diye §ikayett,e bulunacaklardir,
12559
«MeseIa adma Porsuk denilen bir hayvan vardir ki, dayak yedik^e
(dfjmanlar, semirir.»
(fi) Surei Tegablin: 14.
(7) Surei Tefabiin: 15.
(fi) Surei Zuhrul: 67.
12500
• tt I.|;ii<lil< viii -id ii iyi olur ve degnek darbesiyle sjsiu;uihii\»
125(11
ki ruin du Porsuk gibidir. Hastahk ve yarah olmak gibi me
kullriln kiivvillciiir, scniirir.»
12562
«Uii sHx-liden peygamberlerin mihnet ve mesakkati, Cihan liiillwmii
In |iqIiiiIi'ii /,i\'ailrili|-.»
N»»f«lii Me/, ve lztirab i^inde bulunmasi, ruhun kuwetlenmesinr ve
Villini'liiit'tiliir M'lieb oldugu igin (Nebiler) ve (veliler) gibi buyiik ssevl
lin t.i | > ,i ini ilidl.'iya maruz kalmi§lardir. Bir hadis-i gerifde:
• Mi'liiiini rn jjiddetlisi peygamberlere, sonra velilere, sonra manevi de-
Pffftlllie yltru sair halka gelir.»
I ilftrr bir hadisde:
■Bane edilen eziyet, hie bir peygambere edilmedi.» buyrulmugtur.
^llnlil bclanin giddeti, miibtelamn Allah'a ' olan yakinhk derecesiyli-
.iiBMllulir. Aleyhissalat Efendimiz efdalul'enbiya oldugu i<;in belanm
tm yiilili'lhlcri de ona tevecciih etraifti. Hz. Mevlana buna bir misal geti-
i< 1 1 h illynr ki:
12563
■Hayvan derisi, terbiye gordiigu esnada bela ^eker, fakat sunru
fill puilitiyam gibi hog ve lutlf olur.»
29
Vaktiyle Taif ,uhnnde yapilan sahtiyanlar mt|hur \x> licr tarafda
makb&I imi§.
12564
«Eger debbag, (deri terbiye eden) act ve keskin ilaclari surmeseydi
dvri kokmu;, naho; ve napak bir halde kalirdi.»
12565
$* L*. ^ ^ ' j ^^
■Imam, liihnklanmamis, deri gibi rutubetten kokmu§, cirkinlesmi§ ve
nitir li|mi| Id! de.»
12566
a J>\ wU^j illi j^i IT
-!■:>■ sfilik; ona aci ve keskin maddelcri siir ve bir 50k ovala ki temiz-
Itntin v« letafet peyda etsin.»
Aci ve keskin. maddelerden maksad: nyazat ve miicahededir ki nefs,
(i viiKitularla letafet kesbeder.
12567
jL* ts\ ow*j JIT <y j j
jLi-l <j-wj cJ-j laj«- 6
"Huna kudretin yoksa, dilegin olmaksizm, Cenabi Hakkin sana min-
uet ve megakkat vermesine razi ol.>
Nebiy-yi Ekrem (S.A.V.) buyurmusdur ki : «Allah bir kuluiiu sevin-
< <- ona bela verir. Kul sabrederse onu secme kullanndan eder, riza goste-
rlrse onu tasfiye ve intihab eyler..»
30
12568
•<.llnkl Dnat'tan gflan belft, alzl temizler... Onun ilmi, sizin ledbirl-
tiUlu 1. , i>...l. .'..
MhiIU I |MilMt' vmid oluiUQtur ki ;
• lilt in ll«l line miliuri. im-ijakkat, hiiziin ve kederden bin gelince Ce-
il A li 1 llnli itiilianluii il.ilnyi o muslmiin gtiiiahlaritii affeder.*
12569
I * *
■ HhIAvn iiflniyim klime onda safa gorecek olursa o bela ona bo? ge-
Ml Nil mm hit lilt IiunIh, iiiydnttiiu gorecek olursa aci bir ilaci tath bulur.-
12570
• M«|lnMv»l Iciude kendisini galib goriir ve; ey benim itimad ettik-
I..I.L imnl ulilllrlln, der.»
NhUIm /«if dtlymesi, ruhun kuvvetlenmesine sebeb oldugu icin; mttb-
|| l<iittninii klmac, nefsin zaafini ayni kuvvet goriir ve Hallac-i Mansur
IfilH ilUiHlltn Ix-ni oldLirun, zira benim ebedi hayatim olumdedir* der.
'i Mi IAub buadan sonra zalimlerin ahvalinden bahse §iiru ediyor:
12571
xi _j_j.ii/* jif*- ,y- j^\ tiU
• M11 kollt !n.i de bagkasina fayda verdi ama, kendi hakkinda merdut
till mliiiii In -ilili -
31
12572
-imandan geien merhamet ondan zail ohnus, §eytani bir kin,
nliiiishr.»
ona sa-
12573
iSji cyfs £**$ ^ <& X
-O zillim kimse ln$m, gazab ve kindarhk tezgahi olmu§tur. Ey salik;
tlnluli-1 vo kiifriin asli kindarhk oldugunu bil!»
-llllMsiNtN HZ. tSA (A.S.) DAN: YA RUHULLAH; VARLIK
ALEMlNDE EN GtJg §EY NEDIR? DIYE SORMASI*
12574
«Akh bastnda biri, Hz. isa'ya; varlik aleminde her 5 eyden giic nedir?
iliye sordu.»
12.170
■Miml «ithtltl AIIhIi'iii uii/iiiundun nusil aman bulmah? deyince Isa
1 <***$ v*r«ll> <U»t»hn ireldlftln zaman, onu U-rk etmekdir.»
tyit ItHillii' Ifiiii'l I'dilnii-luli'dir:
Mli 1. 1 m -f Uti /\li\vliisM>liimn; Ya tsa, en zor $ey nedir? diye sorilu,
|«a HnMi ( Tt'iilti'hiii uu/.uliiclir, ifodi. (> kimse; o gazabdan nasi) meat bu-
ll ' ■unit I ntlf IhiIiiiiiIii 11/. Isa: Hiddctlrndigin vakil gazabim terk el'
Mil k It > > 'I tlllHIl Vl'l ih •'
Mil littilln I luutniilf ilr siiyle buyurulrou§tur:
I « Ail. hi ogln. ItldilHlciiHigin vakil beni hatirla; ben de gazabn gel-
■'■M ttll m«til Iniln In Mill."
12577
/mIIuiIi i l.ii U ii/ii| m i inadeni olmuslardir, hatta onlarin firkin hiddcti
*viul«»i |»vm^llr.»
12578
(J jt £j*> jlj jj_p jl
I fllllHlit Itulmifli llahiyeden nasil umidt olur? Meger ki o hiiner-
ifallll ntlliii, o sifati terk eylesin.»
12575
«Hz. Isa dedi ki: Ey can, en giic §ey Allan'm gazabidir. gunki ondan
bizim gibi Cehennem de titrer.»
12579
Hi . ni« i. ..I.i .iiilarin viicudu aleme lazimsa da bunu soylemek «n-
«... «IhIaIcIk <llli|ltrm«>k ulur.»
;i2
33
Filviiki adl'in kiymeti anla$ilmak i^in zuliim ve zulim lazimdir. QuJ
ki hergey, ziddiyle bilinir. Fakat bunu zalimlere auylemek dogru degildir,
Zira kendilerini nasin hayirhsi ve Diinya'nin elzemi vehmederler.
12580
«Viicuddaki fazla suyun atilmasi icin DUnya'da idrar da zaruridir.j
Fnkat o idrar, akar ve temiz su degildir..
-AfjlKIN HtDDETl VE MASCKUNUN ONA HAYKIRMASI*
12581
-O ahmak a§ik, sevgiliyi yaluuz goriince cabucak onu kucaklamagn
Ve (ipmege kalkjsti.»
12582
«Sevgilisi ona heybetle: Kiistahhk etme, edebini takin, akhni ba§mi
al diye haykirdi.»
12583
li t5^J £ — Ijli- J>-1 cJo
«A§ik dedi ki: Burasi tenha bir yer, etrafda kimse yok. Su hazir, \
nim gibi bir susamis da mevcud.»
34
12584
i'lS* O j ,j*» C-a*- j~^~- ^~&
** n.H«i«lnti l.i.slu, lumildayan yok. Mcvcud ohui kim? O
lixni iti»ii»lm»<Un iruikxud nodir?»
12585
.*»t«lll .l.di U ||r y |,„diiln; mefcer sen dcliymissin. Akilli oliuiliii-
V» i I.i -
1258«
H«i«m Mlyoi K ,...lhn mil bil ki onu kimildatan ve harekel cttiren
ll(l fctoiel VmmIi. .
12587
"««"l" ve yclpazcsi, o ruzRara dokunur ve onu kimildn-
12588
M««»l« liUliti liilkinniiiii/ili- olun eheinmiyetsiz ve ciiz'i bir rttlflv
' " »' *«U •un»y men luuekH rtme/.»
::-,
1258!)
«Hey budala adam, bu riizgar bile sen ve yelpaze olmaksizin mey-
dana gelmez.»
12590
«Dudakda bulunan nefes riizgannin hareketi de ruhun ve bedenin
crtirlne tu))idir.»
12591
«0 ncfesle bazan birisini bger, birisine haber yotlarsin; bazan da bi-
riiii kinar, alcyhinde bulunur, soversin.»
12592
«0 halde diger riizgarlarm halini de buna kiyas et. Zira akilh olan-
lar cuz'den kullu gortirler.»
12593
«AHah, ruzgari gah bahar ruzgan yapar; gah kism onu, bu guzellik-
ten soyar, aymr.»
36
1 2594
-l-i <y J*" J"iy*j j\
• Ail kavmlnr <> rUctfin knuirgu, Hud (A.S.) a da I St if kokulu bir ne-
«t|t< V»|tlll -
12595
fj*- j'o> IjjI dl -UJ tS
• AlUlt, 111 r i(i/.M"»'i sum ycli yapar; saba ruzganmn da esmesini mii-
" <ifk In l*i i ..
in i^Am n I ii iv If miitehavvil olmasi tabiati icabi degildir. Eger tubiali
hii *«nili) (tinny di bir tiirlu eserdi. Demek ki onu tebdil ve tahvil ey-
>• 1 1 u lit IrAdi'dlr.
12596
U*l— I y JtjJ yj ij f j 9*
•ll*t tiw«iui una kiyas edesin diye Cenabi Hak, sana da bir nefes ye-
I II.
12597
"Nt«ft»n liiiuisuz ve kahirsiz site haline gelmez. Bu site ise bir boluk
IimIIim Imldir, bir boliigune zehir!»
12598
• Yclpuzc, bir kimsenin rahati icin sallanir. Fakat o sallanis, sinekle
•Ivrl uliicli icin kahr olur.»
37
Demok ki yelpuzenin sallamginda bile Ifltuf vr kahir mcvcud.
12599
' r
«0 halde Allah'm takdiri yelpazesi nasil olur da imtihan ve ibtila ile
dolu oliiiaz."
12600
«Mademki nefes, veya yelpaze riizgan bile ya bir §eyi bozmak, ya bir
.-.i-.vi diizene koymak i^in esmekte,»
12601
jy* fUt ^5 .^iU)! J-y. ,}
«Bu simal, saba ve cenub riizgarlari, lutuf ve ihsandan nasil uzak bu-
lunur?»
12602
£>u t^jLJtj f-c5 j5 lit
O^fJ .U4 4*- ^fe Jf ^
«Bir anbardan alinmis bir avuc bugdayi gor ve o ahbardaki bugday-
larin hepsinin o avugdaki gibi oldugunu anla.»
12603
oW A xlj j\ jl js
V jT *>-yj* ^ &$>- (5
«Biitim ruzgarlar, gijkdeki riizgar burcundan, Ailah'm iradesi yelpa-
zesi olmaymca nasil eser?»
l».
12604
■ Hiuiiiuii bnquida dane savurmak i<;in, ^ift^iler Hakdan riizgar inter-
12605
hICvH bugday samandan aynlsm da ya anbara, yahud cukura komil-
miu illyu rtizgiir isterler.»
12606
•.ItibKurin esmesi gecikirse butiin ciftgilerin Hakka yalvardiklanm
vu dun «<ttiklerini goriirstin.»
12607
« Dogum zamani da bbyledir. O dogum yeii, o dogum sancisi Kt'lmez-
10, oyvahlar olsun, aman yarabbi diye sesler gelir.»
12608
«Eger riizgart Allah'in sevk ettigini insanlar bilmeseler, ona nicin
ynlvarsinlar.»
38
;;»
12609
»\ lib*- t>^ Jr-f J* 1
«Gemidc olanlar da muvafik riizgar isterler, cumlesi o ruzgari, Ak
luh'dan dilerler.»
12610
«Bunun gibi, yclden olan di§ agrilarmin defini de, yana yakila, tam
hir itikatla Allah'tan istersin,»
12611
jW-'f' til jit jt .a, £
«Askerler de: Ya £abbi bize zafer ruzgan esdir, diye AUah'a y&Iva-
rirlar.»
Riizgann saflar arkasindan esmesi zafer alameti, karsidan gelmesi
ise ugursuz sayihrrms.
12612
«Kadinlar, dogum gecikince, her Aziz'den muska isterler.»
12613
«0 halde riizgan gondcrenin Rabbiilalemin oldugunu herkes yaki-
nen bilir.»
Hz. Ayse (R.A.) rivayet ediyor ki, giddetli riizgar esince Resulul-
lah (S.A.V.) :
40
•Ynrnhbi, hen hiiniiii hayrim ve bundaki Imyn ve hununlii gtinderdi-
,'ni hiiyn rfilerim. Ve buiiun gerrinden ve bundaki serden vu bununla k<>h-
dcrdigin serden sana sigmmm.» diye duu buyururmus.
12614
k^_* .-C-*W* J*C (>* ^
O—* o-a^ Lis- »-U-C»-l jo ijr i
«$u halde her akli crenin yakinen malumudur ki, her hareket ode-
niii bir hareket ettiricisi vardir.»
12615
«E§:er sen o hareket ettiriciyi goztinle gbrmuyorsan, eserinin y.uhii
olmasiyle onu anla.»
12616
M
«Cesed can ile kimildadigi halde sen cam gormiiyorsun, lakin cese-
clin kimildarnasmdan camn mevcudiyetini bil.»
12617
«0 a§ik dedi ki: Ben edeb hususunda budala isem de vefada ve islek-
tc anlayighyitn."
12618
^Jjl
>J_J9- J_J> t/1 yjl >_-*J
J> J I:
lj/*tf
«SevgiIi dedi ki: Eger su gorunen hareket, edebe riayetse artik iiU>-
sini sen daha iyi bilirsin!»
11
12619
t> ,J >L J J'j» J> v>J v jl *>»
t>i ^Oo ^ ^iL
/!JJ
«Edcb bu ise, o hcnuz gbrunmeyen huylarm, mutlaka bundan beter
oI«.c fr,n, yakincn ve gormus gihi anladik.*
12620
*> : r ^ 0-* -*■*!>- Jar' el
■»» feitlden ne swnus ise bundan sonra da suphe yok, avn, S ey avni
iurxdn mzip duracnk,» ' * * *
KAKLSINI YABANCI BIRIYLE BULAN SOFl»
12621
«BJr sofi gimduzun evine geldi. Ev bir kapih idi -yam savusacak
bir yen yokdu _ Kansi bir ayakkab, dikicisi ile beraberdi.»
12622
w u^-f s ~ *^J" ny Ci»-
«Kadin, ncfsinin hilelerine uymuf, asik, oian bir ayakkabio ile bu-
luyniu§tu.»
12623
"Kugluk vakti sofi gelib de h.zh h* kap.yx ealmca ikisi de sas.rd,-
liir. (,unku ne care, ne de savusacak yer vardi.»
2 -
12624
-Sofiiiin u zimian dukkandun eve gelmck hie iideti degildi.»
12625
■Kannmn hiyanctihden siibhelenmi§ ve korkmus olan sofi, ogiin kas-
th ii vakttliz olarak eve donmiistu.»
12626
jU j_j\ aA .JW-l jLj t>J
«Onun his bir vakit i§ini birakib da eve gelmeyisme kadiu ilimml el-
12627
Lai 'j\ *uV C^J tj""^"} o '
«Onuu bu itimad ve kiyasi kaza tesiriyle dogru cikmadi. Allah Mi<lnri
orter, amma layik olan cezayi da verir.»
12628
«Bir kotiiliik edince kork ve emin olma. Zira o kotiiluk bir tohumdui
ki Allah onu yetistirir, meydana cikarir.-
4:1
-flMKK (R.A.) DEVRtNDEKl UHtSIZlN II Ik AVKSl-
12629
«Hz. Omer'in hilafeti devrinde o Emirulmu'mimn, bir hirsm cellad ve
nuinnrlarma verdi. >.
12630
-liirsiz: Ey bu iilkenin emiri, ciirmum ilk defad Ir beni affet, dive hay-
12631
-Omcr dedi ki: Ha § a Cenab, Hak buiuci defada bh ciirmuix c3 Zasi
H'ni kahir yagdirmaz.»
12632
"Allah, fazIW gostermek i e i„ defalarca bir curmu orter de, sonunda
adlini gostermek .cm sucluyu cezalandmr.,,
12633
J >- *^ IJ * CA» v/ jUl'
"Boylece bu iki s.fatimn da meydana ? ikmas,m, lutfunun mujdeleyi-
ci kahnmn da korkutucu olmasim diler.»
44
'■
j
i2(i.ii
I ',;
«Kadinda bu kotiiliigu birkax; defa yapmi^ti Hadise kolayra ge;tlftl
l^in, una kolay gorunmii^tii.-.
12635
-Ayagi gev§ek olan akli bilmiyordu ki testi, hervakit deredeu «ujfc-
lam donmez.»
Kazara kinlacagi da olur.
12636
«Fakat bu defa kaz«-yi ilabi «ntr Syle- -asagkil b*r hale gt-tirdi ki, mll-
nnfiki ansiwn oliim nasil yakalarsa, o hale gelmisti.»
Ani oliim, mii'min hakkmda hayirlidir. giinki o hervakit tovbe ve is-
tigfar halindedir ve olume hazir bulunur. Miinafik olana ise ani olutn
azabdir, ?unki hazirhgi yoktur. Onun igin daima giinahlanndan tevbe et-
meli; bugiin ederim, yarm ederim diye geciktirmemelidir.
Hadis4 §erifde : «Yarm a'mal-i hasenede bulunurum, obiirglin tevbe
ederim diyen musevv*fler helak olmu§tur.»
Cenabi Hak da :
Yani : «Size azab gelib gatmazdan evvel Rabbinize doniin, O'na tcslim
olun (musliiman olun). Sonra yardim edilmezsiniz 9 .»
Buyurmustur.
(9) Surei Ztimer: 54.
45
12G37
Lu>J
.Mtti»i,k. an. Slum gelince, onun icin, „e kurtulu? yolu, ne kurtara-
It^Z * ne de aman vard,r - Can alIci melek * e onun ruhuna ei
12638
.Mo kad,» da o cefa odasmda, dostu He belalara ugram, § , oylece ade-
Ifi kuruyup kalmtg idi.» *
12639
Am/iTu' k 'l hto t™ l 0Blara dedi_ki: " Ey kfifkfcr ' ***** ****«> *«**■
ftim, Juli i it subreylcyim."
12640
l ( itmttf ^ biImiy ° rmU§ gibi da «anay lm da, bu cmg.rag, her kulak
Yani rezalet suyu bulmasin.
12641
Jj cSjlf j^ i)j;( jj_j
•'lii.»
-Hak yolundaki er de, 5 i z de„ gizfice ve (Dik) hastahg, gibi intika,n
Hi
Itlimimnyl dik) ha.sU.liK.nm Tiirk^ muknlrilmin (tnce agru oldu«u
i .,..., lt>M'iiMi'*!»lriiU' yazilidu".
12642
,.|>|U hutm/bui Ribi, her an erir; fakat o her vakit kertdlni iyi «a»-
... ill i •
12643
.Hlni, (Mrtlan nerede?) diye aramrlar da sirtlan bu sbze inamr, bu
lUrvtlu twtulur, avlanir ya!»
Dorlar ki sirtlan avcilan onu goriince gormiiyormus gibi davranir-
| ((t v.- mrtlan nerede? gbremiyoruz, derlermis. Sirtlan da, beni gormuyor
Ui illyr iildanir kacmaz ve tutulurmu§.
12644
*Jr^ o) $ ^ &*l &?
«0 kadimn evinde gizli bir yer, magara, dehliz ve yukan ^ikacak blr
yol y<iktu.»
12645
sj£ c\^ Jb-> * ^J*" ^
.O evde ne oynasmi saklayacak bir tandir, ne de onu brtebilecek bir
V'uvtil vardi.»
47
12646
12647
L^ tfU- oT wi-j jljj^ oif
KM II* o dar,* Ve ,k IBfa yeri olan mah§er
T >• l i •:* iSS~ V ) buyurmu§tur.»
TAliu, lOre.incfekl $ u ayetlere isaretdir:
» ■
R u w? ni • Sana / a t la »(n kiyamet gimiindeki halini) sorarlar De Id-
Rabb.m onlar, ufal ayi p savuracak. (Savuracak) da verlJfn J* ., S
i«prak halinde b.rakacak. Onlarda ne blr S , i 1 IT T ^ blr
ceksin").» " § ' ne de b,r y° ku § gormeye-
(30) Surei Taha: 105-107.
48
K AI1ININ HlMiYE SAI'll* SEYGlLlSiNL (.ARSAF (ilYOlltMESl
V* TANUININ : «SlZlN IllLKNlZ I'EK BOYUKTUR* llClKM^NU:
KOCAKINI KAMMRMAK |(,'lN BAHANELERE BA$VURMASI»
*^J
.0*
X • "V
Sure-i Yusuf da. Yusuf ile Zuleyha kissasi beyan ediKrkcn buyuru-
lur ki;
Ikisi de kapiya kostular. O (kadm) bunun gomlcgini arkasindnn boy-
In boyunca yirtti. Kapimn yanincta (kadmin) efendisine rast geldiler.
(Kadm) dedi ki : «Zevcene koluluk etmck isteyenin cezasi zindana atil-
inaktan, yahut acikli bir azabdan baska ne olabilir.» (Yusuf): «0, komli-
si, dedi, benini nefshndcn murad almak istedi». Onun (kadmin) yakmln-
rindan bir sabit de sehadet etti ki: «Eger gomlegi onunden yirtildiysa
(kadm) dogru soylerai^ir, bu ise yalancilardandir.» «(yokj, eger gomb'-
t,'i arkaoan yirtildiysa (kadm) yalan soylemistir. Bu ise dogru soyleyici-
lerdendir... Vakta ki (zevd, Yusufun gomleginin) arkadan yirtilnns ol-
dugunu gordu, «Siiphesiz ki bu, sizin (siz kadmlarm) fendinizdendir.
Ciinkii sizin fendiniz biiyuktur 11 " dedi.
(11) Surei Yusul: 2n-2H.
F: 4
4!»
''I.u, ( ,i,n b, n d, demis kj . Biw K t ..vt« m Jur. /J.v;uU- kadmdan k»rj
rmi. C-unki Allah geytan hakkinda;
"^^0^63
Yani : .«§iiphe s iz ki seytamn hiylekarl.g, zaiftir". » buyuruyor. Halb J
ki kadmlar hakkmda ise, «Sizin fendiniz biiyuktur. buyurmugtur.
12648
ajiSj I j jjjC-^L J3 |jj^-
-Kadin, sargafm, oynasinm iistime atti, herifi kadin kikgma soktujj
<!-.» Miinti kapiyi acti,»
12652
fi L ljL j » j .Ail—
>>
S^j a,u- jj
• VmIhiiici lilri jjollh dc ansizin ve cahilcesine i^-eri jLjirjuesiii diye kii-
M|< ltll|lilllll'|lllll.»
12653
»Mt.[i ilcdi ki: hammin istedigi hizmct nedir? Soyle de siikiii ve min-
Hii| Ih'Ii Iciin'ksi/.iii jfasina (jahsayim,»
12649
Oluk uslundeki deve gibi a § ikar bir halde bulunuyordu..
12650
clir?»
-SAB taacciibiinden dedi ki: Bu nedir, ben asl
a gormemistim, bu kim-
12651
den SSt^j §ehri " Heri "****" * »»— ** Ma, ve ikbaL
(12) Surei Nisa: 76.
50
12654
nKjhIiii dedi ki: bizimle akraba olmak istiyor. Zahiren iyi bir biinnn-
iln l(,inin ikisi I oldugunu Allah bilir.»
12655
"Kmmizi habersizce gormek istemisti. Kiz ise tesadufen mcktebdv"
.in
12656
t/jv-* J->J O 1 ^. W -^^
«Fakat, ister un olsun, ister kepek... Ben onu candan, gdniilden gelin-
ligc kabul edecegim, dedi.»
51
12657
£■— * jr* j-*' 4T jjb _ r -> til
«Bir oglu var ki sehirde bir misli yok. Guzel, zeki, cevik ve katibdir.. ,
1265S
fs
«86fl dedi ki: Biz fakiriz, zaifiz, mal itibariyle noksamz. Hammm aile-
*l I»r mill vi- iniilk sahibidir.»
»• titlNIN -1IANIM (,'KYlZ KAYDINDE DKGtUlllt. ON UN MURAD1
KI/IN' HATAI.I Vi; NAMUSLU OI,MASlI>ll(» DEMESl, SOFlNlN
DM USTU KAI'ALI CEVAP VERMESt»
12661
• Hnilm ili-ili ki: Bon bu gihi oziirlerimizi soyledim. Ama <», Ben yi»«
tl» uiMVHiiliuihui degilim.»
12662
^ yj 4.i,L jU j_ji- ^-Ic jj jj
■ Mi/im emelimiz, kapalilik, iffct vc salab-i haldir ki iki alcindoki km
■ ■I' hunlnrla olur.»
12659
-izdivacda e§itlik § arttir. Kapi kanadimn biri agacdan, biri fil disin-
den olur mu?»
12660
£& jX\ £j». jjv> Jk,lyjT
-Nikahda, iki ciftin birbirine denkolmas, §arttir. Yoksa is bozulur ge-
12662
<I,iiAi ^Li _jjj j-^ <£ y& J*
■■Sufi, tckrar, fakrii zaruret ozriinii soyledi ve bu hni nizli kulmamn
ill\c (ekrarladi.u
12664
"Kadin dedi ki: Ben de tekrar soyledim. ceyizimiz olmadigiiu lylco
Hnlattmi.u
12665
«Humm dedi ki: Bcnim muradim iffcl. sizden aradigim da dugrnluk
ve bimmettir.»
52
1 26fift
U JUj j^i- j_j^ j J-f j^ij
U=-j I j* ,?. j.:a,
t/_j -*o
«Sofi dedi ki: Hakikaten bizir
im mahmizi ve ceyizimizi, asikar oliutll
gizli bulunani o gcirdii ve goriiyor.»
12667
«Bir ki§inin bannabilecegi kadar dar bir evimiz var ki orada bir i J
lie bile gizh kalamaz.»
12668
C^**' j-H *V -^L*3 jl
.S«h„, mesiui -iyyctimirf, iffetimizi, ziihdu salahimiz, o bizdcn daliu !
iyi '"inn i.dcili] ...
12669
i- JU
jj r -_j j^j ^^
JO, kapahhgim.zi, dniinde de sonunda' da, basmda da, inhcyetindc
do buden i yi bihr, bizden daha iyi gorur.»
12670
c~- oU-j jt|>. jy i^lu
O— lie j_j3- _5j j^»j r^*> j!
«Kmm,z zahiren ceyizsiz ve cariyesizdir. Fakat salah ve iffeti haki-
katen bmr.»
54
~«
• Hmiiiumh iih'.Iui Ivvclini bahasimn ariklnmasi sari drgildir. Onilaki
1 1 Hi, iHilinlili bir niiii k'ibi uciktir.»
Mt'vliinii ImiiiiI.ui sonra kissadan hisse beyanina suru ile diyor ki:
12672
lL» a^l_,-j >r Jl S" J\
ll.ii.i if luilmbiil meydana rikinca, I'azla laf etmcyesin diyc bu In
i IIMl *>i\\ Icilhii ..i
12673
I i I. if 1. 1 ilaviili, iffct ve istikamet iddiah: senirt de k'tihad ve iliku
■ kltvli'illi,..
12674
sjij^j (CJ J-M j.X.4 ^lj
■•SnliuiiL karisi gibi sen hain olmu§sun, hilekarlikla mekr tuzaKi kur-
iniivMii "
12675
-Vli/.U yikanmamisj, pis ki§iler i§in ?ene cahyor, saiah vc takva izha-
ii mii iithsivorsun. Bunu yaparken de kendi Halik'indan utanmiyorsun.»
55
-ALLAH IN KENDtSi lt,tN SEMt . It/lKtK VE ALiM
DEMEKTEKl MURADI-
12676
•■Rii'yet ve mu^ahedesi, her an sana korkutucn olsun diye Allah leer
dinin (Basir) oldugunu sbyiedi.»
dedl
12677
firkin sozlerdcn dudagmi bagiayasm, diye Allah, kendisinc (Semi')]
Yani : «Ne yerde, ne gokde zerre agirhginea bir sey Rabbinden uzak
(ve gizh) kalmaz. Bundan daha kuciigii ve daha biiyugu de harir olma-
inak there (hepsi) muhakkak apacik bir kitabta (Levh-i Mahfuz'da vazih)
dirH» ayetine isaret edilivor.
12678
^ lfc 'j »>• J
t
■AHah'm bildigi korkusuyla bir fesad cikarmayasm dive, Cenabi Hal
kcndtMiim (Alim) oldugunu haber verdi.»
( y<i) h .ivi Yum^: 61.
1267!)
f
_-l <-*- x v. I
«Fakat bii istmler, mesela bir zenciyc kafur admin wrildigi >:ii»i Vv-
jj.iI.i Hak'ka konmus isimler dcgildir.»
Zeneiye verilen (Kafur) adi o zencinin ismi alemi. yani adi olur F»
knt Esma-yi llahiyye boyle degildir, Esma-i Hiisnanin her biri bir iifut
In- ki Cenabi Hak onunla muttasifdir.
12680
-ju» (J^l oU Jll« J
uAllah'm esmasi, sifattan tiireme. sifattan meydana gclmedir. Allah'-
in sifatlan ise kadimdtr, evveli yoktur. illct-i ula misali gibi siikiiu cli-
gildir.»
12681
kjj
f-0% «■*
zS» »>t— ;■
■ *J
U*^l ^ i J j fj» mLm Ij ,3
1^
«Oyfe olmasaydi sagira (duyan), kore (ziya) isimlerinin vcrilmcsi gibi
aiay ve maskarahk olurdu.»
lLOOi
«Yahiid (Mahrup) kelimcsinin, bir hayasizin, yahud (Sabib) Infzimn
cirkin bir zenrmin ismi alemi oimasi gibi olur.»
Zira alemlerde mana murad olunmaz, onlar. ancak bir gahlin adi nl
mak uzere kullanthr. Bu beytde :
«IIakikaten Kabbiniz haya ve kerem sahibidir. Bir kul, O'nn kiiry
elierini kaldirip dua edinee o elleri bos birakmaktan yani kulun islcdiftini
vermenu'kten haya eder.»
ainlar it;i 1 1 1 ] ■ ,; 1 1 olur:
12683
•'Ycni dogmus bir eocuga (Haci) yahud (Gazi) lakabim kors
un.»
12684
sjf C-*~# jl jjIjJ IT
»llu v.- r-msali mcdh kin konulan lakablar, konulan kimselerde o
lllallui liiiliiiuii.Klikra snhih olmaz.»
12685
■M.-riii Rlnya almakttr, y^hnd da ijgen delidir. Cenabi Hak'kin Zati, ia -
llmlvrln aoylcdiklerinden ve ana isnad ettiklerinden pak ve miinezzehdir. >,
Htilasa : Cenabi Hakkm Esma-i Hiisnasindan her biri, Zat-i ilahi-
nln sifatlanndan birine delaiet eder. Hz. Mevlana bunlan anlat-
likd.in :i,>nra ba^a giien o lerbiyesiz a 5 ika karsi sevgilinin Jisamndan di-
,yor ki :
12686
J-W O, ,j£Jj J_,j ^j £"
-Hon seninte goriismeden evvel senin giizel yuzlu, lakin S irkin tabiatJi
<'I<Iii;:iiiiii biliyordum...
:.s
12687
. Um si'iiinli- mMakat ftmedt-H «<■ inadiM bir adiuti nldufttinu, kiUtlM
,.,■ nlivntt) buhinduftiiini vp linludu otida nyuk dJreiwckle uldiiftiimt bill
■ in diuii."
12688
o -C.L
*&,.
,..\m,s haslahgmdan go/ kixarmis olunca az giirsrin bilr. '» kirimxili
» linstahkdun oldugimu bitivim.»
Kiimus icrciimewndf (Ami's) k< lint, si s.'iylr tiirif J'dilniisth ■•!■:
., ijiixiin rksor evkiittti ya.- ; i akih riiscti rail' citniik mannsmadn kl ■ ■
i' (sli liit'.an 1 !) tabir olunuiv
12<:S!J
jL* J JJ.J ,j j}>- 1^* >
jL-j f jU' Jiy jlp >
..s,.. bi'iii cobwuts kii/u gibs giirdun do mubafwiin olmadifcnii '"»
Ml I III!
126911
llukiki asiklar, bakilmainasi la/nn gelcn yen- bnkarlni du, wkhdi- kn
Htir «'tmt« dt'rdindcn aglar ve inU'rler."
126!) I
nKiva <> asiklar. o covlam <uhai.si/ vi- <• csiri hl'dtlVU HHndlkllin l«>«
ni'daniiilcriiidi'ii nfihiyih Inlt'inlsU'i'dir."
1 261)2
•Bimun cezasi olmak iizere! O'nun bek^isi ve muhafizi benim, h»i
.vcre bakma! diye Allah'in Ccfali gamzesindcn fiHayan bir ok, o asikli
mi citrine s«planmistir.»
Yine sevgili diyordu ki :
12693
•Hiii bir kirn, vo qglakdan da asagimtyim ki arkatnda bekcilik vu
I»"fi'lik cdccek bir coban bulunmasin?*
12694
r j ,j (j-J 1 -
-Benim bir bek$im ve muhafium vardir ki salianat ona yarasir. Ba-
itu iiumI bir .vol csmekte? O bilir.»
Yani : «AIIah, ne yaparsamz (hie birinden) gaiil degiidir 14 ...
Yani : «0 zalimlerin yapacaklarmdan Allah*! gafii zannetme sakin.
banian an C ak oyle bir giin i ? in gedktiriyor ki o (gun) gozlcr (saskin-
llkla) hclerib kalacaktu 15 .*
ill! Si'irei Bakara: 74.
( 13) Surei Ibrahim: 42.
m
© Oy*** W VSu*ia» *>1 .?
V -llalbuki sizi de, (elinizle) yapa geldigini. §eyleri de Allah ya-
,,„,«. iiye tteri mucibince, Cenab-x Hak kullarmin amel ve fnllerm-
,(„„ uurtl ,W<ildir, kullarmin her i§ini de yaratan O'dur.
12695
4«hvetli olan nefs Hakka kar § i sagir ve kordiir. Ben de senin ma-
no vl
knrluftiinti ta uzakdan gormu§tum.»
12696
.Ondan delay, sekiz senede'n beri seni hi 5 sormadnn. ^unki seni kat
hut cahftletle dolu gormiisdum.*
12697
-llamam kulhan.nda bulunan kimseye nasilsm? diye neden aorayim?
«» iiiihiI olur? ba§ a§agi!»
i mi Silrei Saffat; 96.
lil
i iiiin
lar...
DONYANIN KtJLHANA, TAKVANIN J)A HAIUAMa UiAZEYii?i„
12698
C.-&& J!ij L'- - ■ *
-Diiiiya § ehvcti kulhan gibidir. Takva hamami onunla isinir ve par-
12699
ii— Urf j_y ^j ^jl. -,J (jJLJ
-Mkin muUekiler, bu kulhanda safa ve zevk i e indedirler. gunki on-
tut liniitHmn nirmi^, yunup, annmislardir.»
12700
N§ehvete mubtela zenginler ise, hamamcilann ates yakmasi ve ha-
iniinu iNiimasi 15m siipriintu ta§iyanlar gibidir,-
Bazi yerlerde hamamlan odunla degil, sdpruntiileri yakmak suretiy-
c- .sitirlanms. Mevlana zamanmda Konya'da boyle yapiliyormus ki Hz.
I ir gehvet duskunii zenginleri kulhanda yakilmak icin supruntu" tasiyan
^Dpculere benzetiyor.
12701
14*- ol^ U*J>- jl-J.1 jJ»*l
«Cenab-i Hak, takva hamami isinsin ve letafet peyda etsin diye o
inanevi gopciilere hirs vermi§dir.»
«AhmakIar olmasaydi Diinya harab olurdu* diye bir soz vardir Evei
Dunya'nm mamuriyyeti, ahmaklann yerinde olmayan sayu gayretiyle-
dir. Sarhoskr ve zaniler olmasaydi meyhaneler ve umurnhaneler mamur
(.2
lltnuirdi Onliiri ya^aUin ak^imcilarki h'^crdiin in >;i>yrrtidtr Oralan inuu
„l h !,;,,, huiilarUn bii hirs, bir hevcM vardir. Kakat o hirs vc hevrsdi-n
»|-| )U |) i iHkv;i Istifade eder. Fasik ve facir olanlann Eisku fiicurundukl <,'»>'
Mnli,M vi' Dimyovi, Uhrevi mazarrati gordiikce o hailerdun (;ekinip hu
hiimm.yu vf! Alluh'in emrini daha siki tutmaya caltwirlar. tjjte takva hu
iiiHinimn iHinmasi hu demekdir. O halde ey salik :
X2702
•Hu kiilhandan vazge<; de hamamin i<;ine git. Kiilhani terk etmck bil kt,
lu.mnmii Kir 1 "**"' 11 ta kendisidir.»
12703
w— «jU- j^ ji c — sy jj £^
,^_j jU-_j *L~*j '<** » ljA/**
■Kulhanda kalan, oradaki hizmetci, ns>ak gibidir. ijehvct kulhanimi
glrmekden sakinan da ihtiyath bir kiinsedir...
12704
"Hamama giden kimsenin simasi, onun temiz yiizunden belli ohir.»
Surei Feth'de ashab-i kiram vasfinda buyurulmugtur ki:
Yani : «Secde izinden (meydana gelen) ni§anlan yiizleriiiderilr",.
I§te takva hamaminda yikanmi§ ve temizlenip pak olmu§ zevuttii mi
raniyyeti de yiizlerinden a§ikar olur.
(17) Surei Feth: 29.
<;:i
12705
Mfo j^jb c/Uji
*. «SS? * ***** ve -**— *-».
is ve toz-
f V?
>^-
/!<
12706
-\r*"* <S { j ***T U»t _y
' ■■*« bir fas.km yUziinii goremezsen kokusuna dikkat et Koku
K»>r».a-V,n kl mse icin a sa gibi rehberfik eder.- '
go-
12707
"Kok„ sunil da alamazsan o„u ko„„ § t„r; yeni sozden eski Sl rn anla!,
1270g
"Allin babasi olan kulhanci; Bugun eeceve tarfa- ™»,-
Hi ta$idim, der.» g y dar yirmi se P et siiprun-
OH> Surei Rahman: 41.
(14
127(H)
■ itutiun k''bi scnin hirsm da Dunya'da ate§ gibidir ki her alevi yiiz-
|*ur »U,v ucinis<>r."
>*o-i
12710
C — tji-t" o^jr— ^-JJt> 0«
»/Ykln gore, bu altin, ate§i parlatacak supriintii ve giibre K'bi nahog-
12711
■*3 ct^j j' r J .^ ^ ^*'
juf „*ji ,--v i
a J Ol* l JJ -jT
<G iines ki atesden dem vurur, ya§ supriintiiyii kurutur, atesie luyik
bir bale getirir.»
JJ
12712
J — i -L«S AUt <j" J*" _»— 'fc
«Hirs hiilhanina yiizlerce kivilcim diissiin diye yine Gunesj, tB|l nltni
eder.»
12713
pi ojjT ^ JL. j>f&l
«Mal topladim diyeti kimsenin bu srjzii, §u kadar siipriintii ta§idim de-
mekdir.»
F:5
65
mil
«Vakia bu soz, sahibini riisvay eder, amma kulhaniler arasinda bun.
dun iftihar duyuSur.*
Mesela derler ki :
12715
V fJk^iS /y
•Kfler Nt'ti «cceye kadar alti sepet siipriintu ta§idinsa ben zahmetsiz-
C« ylrmi sepet ta$idim,» /
Bizim rnuhtekirlerin ticaret adina yaptiklan §ekavet de bundan baska
bit- gey midir? Onlar da halki soymakla topladiklan paralarla iftihar et-
miyorlar mi? Halbuki Cenab-i Hak Tevbe suresinde buyuruyor ki:
Yani : -O gun bunlar, iizerlerinde (yakilacak) cehennem ate§inin i§in-
de luzdirilacak da o kimselerin ahnlan, bogiirleri ve sirtlan bunlarla dag-
lanacak, i|te bu, (denilecek) nefisleriniz i e in toplayip sakladiklanmz! Ar-
tik saklayip istifcilik ettighm bu ncsneleri(n acisini haydi) tadin».»
(19) Sflrei Tevbe: 35.
66
127 Hi
JkijJ \j (j Lj jlj j_y ;j <&' I
.A, J. ^j )j Jul lilJU <_S^
■ Ktllliitudii dogup da tcmizlik gi>rmemi§ olana misk koklatsan inci-
..ii hiiulii <iliir.»
.(iUZEL KOKU SATANLAR £AR??ISINDA ITR VE MiSK
KOKHSUNDAN BAY1LAN VE HASTALANAN DEMiRCl»
12717
"lllr kimse, giizel koku satanlar gar§isma varmca bihus, olarak dU^tti
Vi» IU. I kitt oldu.»
12718
-Kerim ve cbmerd misk yagcilanmn ltr kokusu ona dokundu da ba-
ll <(<>iulu vc yere du§dii.»
12719
j& 3 \ tVJj] j\w* y**
-O, kendinden bihaber olarak, gun ortasinda, ge$ilecek yolun orta-
inu Itir les gibi yikildi.»
12720
jlO jT S3J &■ -u1 <**-
«0 anda halk onun ba§ma toplandi ve Lahavle diyerek derdine der-
man aramaya basted t.»
67
12721
«Biri avucunu onun kalbine goturup, at Jp atmadigim anlamak isd-
yor, digeri iistune basma gul suyu serpiyordu.»
12722
«(;UI suyu serpen bilmiyordu ki, dtinya cayirmda bu vakia, onun ba-
V'i» kuI suyu ve emsali ltriyyattan gelmisti.»
12723
*^ <j* J0 J* oh
«Biri eliyle onun ba § im oguyor, digeri rutubet ve serinliginden bay.
ginin atesi dussun diye samanh yas balcik getirib gogsiine suriiyordu.»
12724
«Biri odagaci ile sekeri kan§tinb tutsn veriyor, digeri elbisesinden]
bir parca kesib tutusturdukdan sonra koklatiyordu.»
12725
■*«- ^ jj*- L " * J^ X* ob
- c ~ w* o^ 1 *- 5 J l <£f J* jtj
«Biri, nasil at.yor? diye n.b»m tutuyor, digeri de egHmis agnm kok
luyordu.M
1272<>
cr.r' J
Jk»' JuJkiUj.5 1}"
-Sarab mi icmi§, esrar mi ycmis yahud afyon mu yulmus diye; lliilu-
|i, in hayginligim gecirib ayiltmakda aciz kaldilar.»
12727
i<FiIan misk yagcilar garsisinda diistii, baygin ve harab bir halde yti-
hMir diye, akrabasma haber gdnderdiler.»
Ve dediler ki:
12728
CJ5 p__)j**' qj? 6 *b J- &J
-Neden bayildi, ne oldu da legeni damdan diisiij, kimsc bihiiiy»r.»
(Legeni damaan diiijmek): Esran meydana gikmak, rezil. nisvay ol
mak manasinda kullamhr.
12729
L i,j\
U ;j'; iJa
^•^J J _)3 a -*^' !*bj J^
«f) iri yan debbag'in giirbiiz ve malumath bir kardesi vardi, cnbunik
ve kosarak geldi.»
12730
JO, -J ji lii- j5 j~> J A- 1
.Yeni ieinde bir parca kopek tersi vardi: birikon halki aralayih Uar-
dcMiiin vuiHiia sokiildu.»
m
12731
if
A
*--"* jj
s
jj o b w-j— j_j=-
«Dcdi ki: ben onun netlen bayildigmi hiliyorum. Sebebi bilinince te-
davi bellidir.»
12732
c~~ Kl. jj^ |»jL. ^a^,, j_j3.
-Scbeb malum olmayinca hastahgm devasi ve tedavisi miiskildir. S
nt mid.! yij z ililimai vardir.»
12733
-Sebeb bilinince teclavi kolaylasi*. Sebebin malum olinas., bilgisizli
gi gidcrir.»
12734
*-^-* *>' j— u' t^J*
.y-r l$J<
«Kendi kendine dedi ki: kopek pisligi kokusu kat kat ola*?* o*»»m
beynine ve damarlanna i§lemi§tir.»
12735
. """I™ 1 eWe etmek ^ in her ^ un ak ? amlara kadar pislige gomulmiis,
debbaghga garkolmustur,»
70
I273fi
■ I'llicii iistad say i Ian Calinus; Hastaya, neye aliskin he o §cyi ver, d©-
liH'.lir.n
12737
..Egcr onun hastahgi adetin hilafindan zuhura gelmisse, onun devasi-
hi tntitadi olan scyden ara.»
12738
£ &j->j\ cS*5 J»
^r
-■^.3 l
«Bu aciam. kopek tersi tasimaktan pislik bocegi gibi olmuslur, 1'islik
bbccgine giil suyundan bayginlik gelir.»
12739
^— JP"J ->^" LS^ '■**' ^J"- *
«Onun ilaci, yine kopek pisligidir. CJiinki onun mutadi ve tabiati onun-
ladir.»
12740
(jt^lj JllxJld] ^><liJM
«(Pisler. pislerindtr) ayetini oku, bu soziin zahir ve hatmini aula!-
Surei Nur'da buvurulmustur ki :
71
'^^C3Zl3j (^J&c&S
* * \
Yani ; «Kotu kadinlar (ve kotii s6zler) kotii erkeklere, kotii erkekler
Itiiiii kadinlaia (ve kotu sozlere), temiz kadinlar (ve temiz kelimeler) ise
tenth erkeklere, temiz erkekler de temiz kadinlara (ve temiz kelimelere
ynki$ir) Bunlar (o temiz kadmlar ve temiz erkekler) o (iftiracilarm) di-
ypreklerindcn cok uzaktirlar. Onlar iein bir magfiret ve cok serefli bir
nxik vurdir 2 ".* %
11/ Ay.;v hakkinda bazi isnadatta bulunulmugtu. Bunun uzerine yu-
knrdnkl vv list tarafindaki ayetler nazil olarak o isnadi edenlerin mufteri
i'o htihr. olduklan, muminlerin annesi Hz. Ayse'nin temiz ve afife old.^u
Iwymi luiyuruldu. Sonra iftira etmi§ olanlara mufteri eezasi olarak 80 deg-
in'K vuruldu.
Bii ayetin zahiri, tayyib ve tayyibe olan Resulullah (S.A.V.) ile ha-
rem-i muhteremi Hz. Ayge'ye (R.A.) aiddir. Batini ise her tayyib ve ha-
bise lamildir. tste bayilmis olan debbag da, kopek pisligi ve kokmu§ deri
j;ibi habis seylerle mesgul oldugundan, onun devasi da, kopek pisliginden
olacakdi.
12741
V- " L * i jt -^'3^— |j.> ij
«Nasihat verenler, pis kisiyi, ona bir kapi acilmasi, iyilesmesi icin
amberle, gtil suyu ile tedavi etmek isterler!»
(20) Surei Nur: 26.
72
L2742
<.Ey itimad edilir kimselcr, hakikaten, temiz § eyler, pislir iem liiyik
ve munasib degildir."
12743
«Ka£irler, peygamberlere gelen vahyin giizel kokusuyle carpild.lar ve
kendilerini kaybettiler de (Tetayyerna bikiim) diye feryad ettder.-
Yasin suresindeki su ayete isarettir:
l)<i
V. ,*>.
O&itt*
Yani ■ «Dediler: «Dogrusu biz sizin yuziiniizden ugursuzlandik. Kftcr
vaz gecmezseniz, andolsun, sizi mutlak taslanz. Bizden size muhakkak
acikh bir iskence de dokunur» 21 .»
Ve dediler ki :
12744
«Bu sozleriniz, bize zahmet veriyor, hastalamyoruz. Ettiginiz V&SU
nasihat, bize iyi degil, mes'um gelmektedir.»
(21) Surct Yasin: IE
73
12715
r.' *^-j-j i/-i> ^*^ ^
12746
12747
.iit,,::;:^::::;:;;::- - ^ -«« ** «** artesw , akh af .
-DEBBA6IN BiRADERiNiN, KARDESINi KOPEK PIST iff
KOKUSUYLA GiZLICE TElkvi E^MlSL ^
12748
"O gene. ilacim gormesinlcr diye, d
ii daihtti,»
ebba^n basma loplanmis olanla-
". I
1274«>
>' 1ST. J *? ^' ■*'
r"
■ Sii Miylnvoimus jjilit hasim debbagm kulagma yaklastirdi vc rlin
ilrlii yydrii bir part,asim onun burnuna koyd».»
12751)
vDrbba&in murdar hcyninin 11 acini kopek pisligindc gtfrdtiftu icin. «>mi
pillule c/.ini.sti.n
Avuninu koklatir koklatmaz;
12751
• Adam kiinildamaya, balk da; bu .^llacak bir cfsuu, tlcmcyc luisbidi.»
12752
-i~oy \jf>, j>—»! J^\j£ £rf
«I)iyorlardi ki: Bu zai, bir efsun okudu, bayjjmm kulnuimi iifli'di. I'.f
RUti o cilii gibi olamn imdadina yotisli.»
Bayilmi§ debbagin kopek pisligi kokusundan kimiidminm.si doltyl
siyle Hz. Pir diyor ki:
12753
■•Ehl-i fesadtn harekcti de zina, giiz sthenic vc U.«-. oynutniu lurulnwi
nhn ,i-
7,1
mi- I II
12751
>—— i"J_p }>--Ai (_5yu » ,»- V
NuHihal miski, faide etmeyen kimse, siiphcsiz kotu kokulara ahs-
12755
j~ c — v,Ui- _*i ,•)!; i, j£ ' '
"<Viittbi Hok, miisriklere ondan dolayi (Necis) tabir efmistir ki on
■ """"' Vl '"'nisei - yani sirk ve dalalet - icinde dogmu§lardir'.-
IWAaM vr habasetleri ezelidir. Bu beyit, Sure! Tevbedeki su avete
i M < ■ 1 1 1 1 -■
£&M\
Van! : -MiLyrikler ancak bir necistir. Onun idn bu yjllarindan sonra
imlar Mescid-i Harama yaklasmasinlar 22 ...
talimda Hac Hicri 9'ncu yilda farz kilmrms, o sene Hz. Ebu Bekir (R A )
m Irtaresinde olmak Uzere haccedilmis ve hac esnasmda mu'min ve mus-
"•Jk kurisik bulunmustu. Vakfeden sonra, Mina'da Hz, All ile ".ardimc^an
tMrufmdan Sure-i Tevbenin bas tarafmdaki birkac avet nida suretiyle tlan
-I'l'l.. U-bhg edilen maddeler arasmda. musriklerin Mescid-, Harama yak-
In smamnian da vardi.
Imam-! Azam. burada, Mescid-i Haram'dan txmksad; Hac ve umredir
inutlnka hududu Hareme dahil olmak degildir demis, imam-i Malik ise
diKcr mescidleri de Mescid-i Harama kiyas ederek ^ musriklerin hicbir
moscide g-rmesj caiz degildir ictihadmda bulunmustur.
i ■''•' I Suit; Tovhe: 28.
4 ^*^
v ml .Rjer fakirlikten korkarsamz, Allah dilerse rial yakindj. k*»-
(1l ,:,::„., Igin.cstiri, QiinkU Allah, gercek bllWdir, Uu .Mlm v,
lillun* t siibil»idir r, .»
MfUkc tacirleri Hac zamanmda gelen bedevilere mal satrnak u,n
t ,,! in h Sedigini, elbise ile Kabe tavaf edilernez, mutlaka y.n -Inl
I d, dtiVv bu suretle kazanc elde ederlerdi. Yeni elbise aim.
, ™nlar da W plak soyunurla, Beyt-i Mukerremi oyl«cr
HV ' M-lerdi': MiisriHfflin Hacca igtiraki men edlllnce tabu Mekke «
. I f ,1 L ,. J yapamayacaktu iste bu ayetlerle onlar esclh ed!
M nkU-rin necis oLa^, ustkrinin baslannm P i«h«. dulayisiyl, *«
,,„,„; den saki oidukianndan kendilennde ? irk gibi to manev -
v , in- Hz. Mevlana bu hah bir miaAl He temsd ederek diyo! la.
12756
of.
j^ tii*- >*! ->«b^ (>"
«Kotu bir necaset icinde peyda olan kurt, anberlc kendi huyunu do-
>;^tirmez.»
12757
«Ona nut serpintisi isabet etmemi § oldugu igin o, kabuk glbl k.lb.U
bir cisimden ibarettir.»
Abdullah tbn-i Abbas'in rivayet ettigi bir hadiste :
«Hakikaten Allah-u Taala halkt yokluk karanhgmdan yaratt. Sonra
hidayet nurundan onlarm ustiine serpti. Kimlere o nurdan »b.t jyl..
d y Ser hakikaten hidayete erdi. Her kime de 1S abet .tm^Uy..
(23) Surei Tevbe: 28.
71
o kimM-lc,. do hakikaten uzak bir dalfilete driller., huyurulmugtur. i § -
mu*nk olanlar o nur serpiminden nasib alamiyan mahluklardir.
12758
-Efter Hak Siibhane serptigi nurdan ona bir parca olsun verseydi Mi-
s.r dak, adet mucibince giibre icinde yumurtadan c,kan civciv gibi olurdu.-
Misir'da tavuk yumurtasim sicak gubre igine korlar, gunde birkac de-
,' .miZ ' "■■ \ 1?inde birg ° k dVdV alirIarmi 5.§imdi gaz iambasiy-
1-Jiitil.n v, yuderce civav e ,karan makinelerin ash gubre imi § demek
12759
"Ukln K Ubrede peyda olmakla beraber a kus, basis ve kiymetsiz ta-
vuk Rlbi olmazdi, belki ilim ve irfan, ak.I ve izan kusu oIurdu.»
Yard, tlahi nur serpiminden hisse isabet eden, tabiat gubresinde ye-
«M. d. , yae o nurun feyziyle ilim ve irfan, afal ve izan sahibi olur
deniUyor W *"** S6VgiliSini ***** *"*** * §lka ' ma ^ ku Iisa » lndan
12760
kuv^'° nUrdan hkU ka ' mi§a benzi y° rsun > S«»ki burnunu pislige so-
12761
-*<?i j 1 ^-j ■*£&}} c»\J j\
y «3*v s^ « ^j) ^
l.rarm^ .^^""ff" se ™ yWln ve yanagm sararmi§ amma , sen
**»»»,, ve kurumus bir yaprak ve olmam.s bir yemis gibisin..
7fi
12762
(•W. w— J« « 0^*"? US* 1 * -
i»^r
-Tcnrere atesin dumamndan kapkara oldugu hald<- icindeki et, kart-
ti K i rloliiyisiylc cig kalmis, oyleee duruyor.»
Son de a§k atesiyle epeyce kaynarmfsin, amma tabiatindaki kartlik
ilnlnyisiylc hala pi§memi§sin.
12763
Jlji jj p^j J'yr £***• ^-^*
,.Soni sekiz sene ayrihk atesinde kaynattigim halde hamhgin ve mil-
iiufikhgm zerrc kadar eksilmedi...
12764
f ty_j o,"^ ^jis i u .jy-
«Sen, bastahk dolayisiyle, kurumus ve ta§ kesilmi? bir koruk glbi-
sin. Sair koruklar 5 imdi iizum oldugu halde sen hala liamsin...
«ASIK'IN YAPT16I SUgDAN HILE ILE OztfR DtLEMESl,
MA§tJK'UN. DA BU HILEYI ANLAMAS1-
12765
«Asik dedi ki- Ben seni uysal misin, yoksa afife ve saliha misin? dlyr
imtihan etmek istedim. Bundan dolayi beui muahaze eyleme.™
7«
127"!
127<;<;
-Hon sen! imtihansiz da biliyordum. Lakin isitmek nasi! gormek gibi
olnr.ii
12767
"S«.i, ,,,,'sl.ur ve malum bir giizellik giinesisin. Ben o giinesi imtiha-
iiii IuiIKisIi\s;iiii ona ne ziyan.»
.liu dunya bir virane gibidir ve sen onun iclndcki define gibisin.
Kfl,., sondeki o defineyi aradimsa hareketimden incinme...
12772
..llusmanlarla, senin if£et ve ismetin hakkmda $ene calmak iein, biiy-
lr bir kiistahhkda |sa!undum.»
12768
OSJJ -5^-JJ jj^ fS*?
«Sen bensin, benden ibaretsin, Ben hergiin faide ve *arar hususunda
Kt'iidimi imtihan ederim.»
12769
«Hakikat dusmanlar:, peygamberleri initihana kaikdilar da on lard an
niiicizcler zahir oldu.»
12770
«Ey guzel gozlerinden, kem gozler uzak olasica sevgili! Ben senin ce-
malmdeki nur He kendi gozumii imtihan etmek istedim.»
Ale
12773
.■Dilim senden bahsedince; goziim de gordiiklerinden 5 ahid olsun.»
12774
«Eger hiirmet yolunda yolsuzluk ettimse ey Ay yUzlii S ev K iU! Kihc
ve kefenle huzuruna gelditn.»
12775
I.
» )1 At *—.> C_J
«Benim ba 5 «ni ve ayagimi kendi ellerinle kes de beni ba§kasina 81-
diirtme. Ben bu eldenim, baska elden degilim.»
81
F: 6
1277G
"Aynlikdan ve beni tekrar uzaklasdirmakdan bahsediyorsun. Hcr-
nc istersen yap, fakat beni kendinden ayirma!»
Bundan sonra Hz. Mevlana buyuruyor ki :
12777
■Bu mida siiz iklimine yol agildi, amma vakit gecikdigi igin soyleme-
y»< liiilu'ui yokdur,»
12778
JJ.S A* I J.M X^SJ lyl. _JI
jc>=> j,U j- 1 jp-'tt J>
«i$in d 1§ yuziinii soyletflk, ; ? yazu ortiilu kaidi. Eger sag ohirsak bu
kissu biiyle kalmaz, onu da soyleriz...»
12780
iSj)^ «?•*•' *-^ ; i£^* ■^ > "
«llii luikisik hileleri, adalct giinundc goren gozlcr oniinc, ncyo gi'li-
(Iimii."
12781
JfJJ j**}' t^J* J J- 3 -'-* ^T^
;_>j >^ ( -V t J \j~j \* tjri,
«Hile ve eliizen olarak kalbinde her ne varsa, onlarin hepsi de ntizuri-
nn/iln giindiiz gibi a^ik ve riisva'dir.»
12782
r
<s j d?**- j' (Sjj 0}j*-y
«Eger ciirinumi biz kulumuza aciyip ortiiyorsak, sen nicin yiizsuxlii-
Kii, hadden ileri goturuyorsun?»
*
«ASIKIN (>Zt)R DiLEYi§!Ni MA§OK'UN REDDETMESI VE
ONUN §EYTANETINi YtJZtlNE VURMASI*
12779
J i jl MiJV ^'^jj
v- ^ — J «£j- jjj I* t£^~ jT
-Asika cevab olmak iizere sevgili agzim a S ti ve dedi ki: Ey hilekfir
muzevvir; bizce senin halin gun gibi aydmhk ama sence gece!»
Yani senin fiilin ile soziiniin birbirine uymadigim parlak bir surette
goriiyor ve biliyoruz.
12783
oLTjj fa IS jf\ JA j\
«Hey soysuz; bziir dileineyi ceddinden ogren, ■ Kendisinden zelle %ii-
dir olunca Adem, hemen itizar inakamina indi.»
12784
\j ,^V1 ft jl jut j^-
«Allah biitiin sirlari bildigi igin, iki ayagi uzerine durub, magfiret ta-
iebindc butundu.»
82
«Gam ve keder kuluniin ustiine oturdu; zellesine bahane bulmak Ujin
daldan data sicramadi.»
12786
«Onunde ve arkasinda azab meleklerini goriince ancak (Kabbena Za-
bimiii Knfiisena = Ey Rabbimiz, biz, nefsimize zulm ettik) dedi.»
12787
"Can gibi gizli bir takim azab melekleri gordii. Herbirinin ellerindeki
eopa ta semaya kadar uzamyordu.»
12788
*> £
<j\ jjj t>' U* «*»Kii *ir
«0 melekler diyorlardi ki: Aklini basma al da Siileyman'in kargisin-
da karinca gibi ol! Bu sopa, seni incitmesin.»
12789
t
' r^" &?■ x ^^ W ^-."*
-Dogruluk duragmdan ba§ka bir yerde durma. Zira insana goat gibi
miirebbi ve muhafiz oImaz.»
84
J> } 1 .Ajlll X-j\ j> 1 JjS"
-GozU gormeyen bir adam, ogiitle temizlensc bile tekrar t«krar bu-
i . ii ve kirlenir.»
12791
«Ey Adem; sen goztt gormez bir kimse degilsin; lftkin ka/.a gelinc*
im>/. gormez olur.»
12792
,1^- 43*1 U*S )* Uf « t
«Gozu goren bir adamin bir tesaduf neticesi kuyuya dusmesi Ifln
timurler lazim...»
12793
-Fakat, bu kaza, zaten koriin yolda S1 d.r. Cunki, diismek onim labia-
tidir, huyudur.»
12794
»: *» iSj -x-'U *o\ ^aj- j j
«Pislige dtiser de o kokunun ne oldugunu bilmez. Bu koku benden
mi, yoksa bulasmak eseri midir der.»
85
J*
J
l.Y-
12795
&£* -^ *$>j is-* J J
jl * Jv Ij
J>="j (^
«Eger bir kimse ona misk serpse onu da, yar'm ihsaninda degil, ken-
(linden hilir.»
12796
jj* <XmPJ W— jJU ~W Ij, j/**
«(1 hnldr ey gozii goren kimse, parlak iki goz, senin icin yttz ana vc
yth babadan daha faidelidir.»
Yuni, una ve baba bir cocuga karsi ne kadar sefkal ve himaye goste-
iii:.i\ n«>/.li'rin sana o sefkat ve himayenin yijz mislini gosterir.
12797
«Hcle gbniil gbzii yok mu? O bu giJze n is be tie yetmis kai azizdir,
yetmif derece kuvvetlidir. Hissi goz, tmnv. harmamndan dokuntii topla-
van fukaraya benzer.»
12798
«Yaziklar olsun ki yol kesiciler oturmuslar, dilime yiizlerce
vurmuslardir.»
12799
m
>»c-»x, jijT ^j
«Ayagi bagh oJan nasil, rahvan gidebilir? Bu bir agir bagdir, bcni
mazur gor.»
11/ Mcvlana hakikatl dnhn acik sdylemedigi inn bu ve geletvk bc-
• ith ill lmli'\ culi'i'iicn u/.ui' dilhur ve tarikal dit^manUii'i her laraftu ntui
inn 1 niilaiiii vucudu benim tlilimi baglamistir. Ci'inki atryaru esrar il'sii
i ill. i 1 1 if/ 1 1 j \ in - vc dovaifi uderek divor ki :
1 2800
,iXt\
Vj JwT ty C-JLit /,»*-. L >1
,*r
l— .1 Oj*J w — ;.
«Ey gbniil: sbzk'rim kink, dbkiik bir halde zuhiir ediyor. Bn sbztrr
mri ^ibidir, Onlari yabancilardan kiskanmak ise degirmen rniaalidit\»
Kiskant;lik degirmeni o hakikat incilerini kirip ogiituyor. Maamtifih:
12801
ii— *. — >■ »jjj i£ l ~y
inci kirilib ezilse de hasta gozlcrin siirmesi olur,»
12802
j^i A»t^- ^ijj ,>Xi _>r
«'Ey inti: kirihb czildigin i^in aanma ... Sen ktrilniakla gbz mini nla-
cak vc hasta gbzlerc aydinlik vereceksin.»
12803
"Bb.vietc kink, dbkiik ve kapali sbylemeyi de gani olan Allah, so-
i) inula dogrultur, aulas t lib istifado odilecek bir hale getirir.»
Nasi! ki :
8(i
12801
«Nasil ki: Bugday kirihb ogiituldii ve eczasi birbirinden ayritip unj
olduysa zayi olmadi. Ekmek olarak ekmekci dukkanina geldi.*
12805
-Ky flijik senin de ciirmun belli oldu... Artik suyu yagi birak da hata-
iii hirnf v«i cUrmiine itizar eyie.»
12806
o^* jjT k^hS
*r~ *-*
■yj ^l j^
-Hacetini arz et, yiizsuz ve rnelun §eytan gibi dava ve delil ibrazuj
kalki§ma.»
gunki Adem zellesini nefsine isnad ederek : (Ey Babbuniz; biz nef-
simize zulmettik) dedigi halde § eytan (Ya Rabbi; beni awte§rn hak-,.
i?in) diyerek kendi sapikligma Cenab-i Hak'ki sebep gostermi? ve Adem'
husn-ii edebinden magfur oldugu halde 5 eytan edepsizliginden mel'un ve
matrut olmustu.
12807
Jy w^ ^U ftJjJ CJ>~
-Yuzsiizliik geytamn ayibim Srtdiiyse, sen de git, mucadeleye ve ytiz-
siizliige gah§.»
88
12808
6J> £
j.7 >i
Of
z~t>
«0 Ebucehil, Hz. Pcygamberden, kinli bir Oguz Ttirk'ii gibi, muci/.o
istedi.»
12809
«Lakin Allah'in Siddik'i olan Ebubekir (R-A.) mucize istemedi: Ilu
yuz, dogrudan ba§ka soz soylcmez, dedi.»
12810
«Senin gibi bir §ahsm, benligi dotayisiyle, benim gibi bir dostu imti-
hana kalki§masi nasil yaki§ir?»
»BIR YAHUDFNiN HZ. ALI (K.V.) YE: E&ER HAKK1N HIPZINDAN
EMIN ISEN, KENDINi BU KO§KUN TEPESINDEN A^AftlYA AT
DEMESI, EMiRtJLMtJMiNlN HZ. ALlNIN DE ONA CKVAIII-
12811
-Allah'a nasil tazim edilecegini bilraiyen inatci bir gifit, birgiin II*.
Ali'ye dedi ki:»
12812
«Bir damm vo yuksek bir kciskiin ustunde buktnurken ey suur M.blhl
Ali: Allah in litl/u himayesiiie vakif misin?»
—'J <-^ j- j
12813
is J
£ ♦ O— <a.a»-
_>1 tSjT Ci.f
*i*J J^j 1 > L tr-*
•H/ Miirlau btiyurdu ki: Evel «. eoeuklngumuzdan beri bizim var-
linn.M/,,, ,,■ L.-HliKiniiri,, HAfizi bir Ilah-i Ganidir.»
12814
•Vtkuril (Ml kll ftylr Imt Itukkin .amamivlc hifana Uimad ederek
Hiil HN Hill tin (l ',i'fii Hi*-
12815
-KI si-iun bu hususda Likmli, giizcd bir immi sahibi olduguna ben-
<!«• <!<• yitkin basil Olson.*
12816
If/. Einirillmrininhi ona dedi ki: Sus ve defol git. Bu curethi dolav,-
M>"' ciiiun belays miibtelji olmasm...
fl-i
iilut '«
12817
,, WHi yU .Und,» Allah, imtlh.n. kalk.s.nak, kriun. m»il Iftjnl.
12818
„ B , rfch ,| v, uhmak Vahndi; bir kul edebsizligi dolay.tfyle Allah', Im
III umI ienan-1 «k>bilir?»
128 1>1
.,„., Bl> , UuHarm, ln.tlh.na cckmek, O kadiri Mullaka >-.r«>.r..
Nitt'kuii Sun'-i MiilK de :
v .o. h.» B m«i» «»•.. g»-' ««> <« h -" krti "v""'"';""^'
, „„;„ ,.,.,.. k ■* iw *. «w * «** •*- « >•"" "' " ""
I ;'::;:;,;"na k - k .n .,,.*„„,. ,<„„„„„,„ «.<*«»• ^ •*«■
lU-IKi <» nutihan:
12820
j^il aA: l> I: IT
.Gl.ll« nc Ribi akidelerimiz oidugunu asikar olarak bhc gb.lcrm^
Iriinlir,"
lilt hui'i'l Mull.: 'I.
ill
I2XL!I
»Hit; Adem (A.S.)- Ya Rabbi isledigim ciiriim ve hatada seni im-
tihan cUim dedi ;ni?»
12822
■<> imtihamm, senin hukmiin derecesini gormek ve anlamak icindi
iliMn>c niid ctti mi? Ah, biiyle bir curet kimde vardir?»
12823
■ K.V uhmitk, senin akhn cok sersem oldugu icin oziirun de giinahin-
■ i ... (.. i. i, h< .
12824
j^-l ^jii- c-i* >'•' j' &> T
«(;ok kubbeyi yiiceltmis olan Allalnii Taala'yi sen nasil imtihan cde-
liilirsiii?»
12825
«Ey liayir ve serri bilmeyen; evvela kendini imtihan et de sonra bas-
kasina sira gelsin.»
1>2
12821J
ICv filan; kendini imtihan rdecek olursan baskalaruu imtihan H
it-kdpn el cekersin.»
12827
..Kendinin seker danesi oldugunu anlaymca sekerhanenin van! m--
„, vi halavctlerin mahalU bulunan hakikat a.emmin «hh oldttfunu da «.-
husin.»
12828
..O halde bilmi § «1 ki Cenab. Hak, yeri olmayan, yanl UUUyMl bu-
lunmayan sana imtihansiz §eker gondermez.-
12829
„§unu da imtihan S1 z bilmif ol ki, sen has olunc. Allah, M yikkrtl
konan yere gbndermez.»
12830
.Hi? aktlh bir kimte kiymet'li bir inciyi sidik dolu bir abri»lh...»y*
utar mi?»
13
I2x:ti
"Agah bir hakim, bugdayi saman anbanna yoiiar mi?»
Akilh bir kimsenin inciyi abdesthaneye atmavacagi. *gth bir haki-
mm bugdayi saman anbanna yollamayacagi gibi." Cenabi Hak da bas
olonlari, yani mertebesi manen yiiksek bulurwnlan edna derecelere ten-
zi I eylemez.
Surei Casiye'de :
. V ", Voksa ^tiiliiklcri ^kufur ve masiyetleri) kazananlar, kendi-
'•'•■"" Jnian edip de iyi amei (ve hareket) lerde bulunanlar gibi mi yapa-
cnj«, rfirin. ve blumleri bir mi olacak sandi (lar)? Hiikiim edegeldikleri
<I'N) M-y nc fcna^N denildigi gibi surei Enfal'de de :
n
© ^^'aJyxi^j^
Yani : «Kufr(iinde inad) edenler (ise) en son cehenneme siiriilecek-
lordir.ki Allah, murdari (kafiri) temizden (muminden) ayird etsin, mur-
dar, birbin ustiine koyup topunu birden y.gsm da on„ cehenneme atsin.
Untar, en buyuk zarara ugrayanlann ta kcndileridir?«,» buyurulmu § tur
(25) Surei Casiyc: 21.
l2M Smei Errtfal; 36-37,
111
hn Mv.Hriiii mirahaten hnber verdigi gibi mtimln lie kufir vc tnyylb Up
lliilil , litMNHVI nl.'iniilZ.
IIuihIiiii h.mra Hz. Mevlana, buyuk insanlan imtihana kalkisjmamn vv
i ImmIcii bubs lein diyor ki :
12832
-MukU'du ve rehber olan bir $eyhi, bir miirid imtihan etmcye kalki-
^ir*n c» fjfpktir,"
12833
«Ey yakin sahibi olmayan; byle bir seyhi din yolunda imtihan etmc-
V kiilkisirsan sonunda sen imtihana ugrarsm.»
11/.. Mevlana bahse devam lie diyor ki: Sen boyle cahilane ve munki-
rune curette bulunursan :
12834
J^} oW-* ■*>- *^4*J ^j*r
«Seniu cahilane curetin cinlciplak meydana cikar. Bu arajftirmiiduii
seyh uryan olmaz.»
12835
«Eger bir zerre bir dagi tartmaya kalkissa, dagin agirligmdan ketidl
terazisi kopar.»
Bunun gibi yeni bir muridin kamil bir mur=idi imtihan etmek v<>
onu tartmak istemesinden geyhe birsey olmaz, o miiridin akil ve idraki
terazisi kopar.
\2h:u\
■^ <** )jh~ ^ u*v $
"^iiiikii o miirid, kendine kiyasen bir terazi yapar da o merd-i tlAhi-
.vi 11 terazi ile tartmaya kalki§ir.»
12837
sjaj h ■>>*- tSijh ^
«ijeyh-i Kamil, akil terazisine sigmayacagi icin, o akil terazisini pur-
\«lwr.»
miiiim 1 1,- i 1 1 evliyaullah hazeratim imtihan etmeye ciiret etmemeli, hu-
/tiiluiiiui llilasi turn ile gitmeli ve mugkilleri varsa onlan sirf istifaze icin
•hi itmlnhi .
12838
y* j'j 3j-*> jy^ jWi»\
«Aman, bir veliyi imtihan etmeye kalkismayi onda tasarruf etmeye
cahjmak gibi bil de boyle bir manevi padisah uzerinde tasarruf hevesi-
ne diifjme."
Hz. Mevlana, mazhari ilahi olan veliyi kamilden bahsederken onda
znhir olan Cenabi Hak'ka tevcihi bahsederek diyor ki :
12839
«Nak§tar, boyle bir Nakkas uzerinde imtihan yoluyla nasil tasarruf
t>tmek isterler?»
Yani, mevcudat, birer nak§ farz edildigi takdirde onlann Haliki bu-
lunan Allahii Taala muktedir bir Nakkag olur. Nakflar, Nakkag'm irade
ve tersimine tabi ve fircasi kar§isinda aciz iken o nakslarm, yani mevcu-
96
hiniwilin, llalik i 7,i',;:im imtihnn ve mulan tasarruf etmelerl na-
ii.iiiln '
12810
.Ul^ k, ,„„>,„ l.r-.imk olan bir kimse imtihan v<: ihtiyan bilib K<ir-
^j, ,, „ Uutii ll«> l.iryw oftrcnmck istediyse, o imk^i da ona ?ekcn, »
HmLU< i1*b" nihlli •'.'•
12841
.11.. ,..i... klmdlr? V« Nakkasjimn ilminde olan nak§lara nisbctle onun
(If (h'Qi'tl nlnliilii V.»
12842
■Bu Imtihan vesvesesi sana gelince onu bedbahthk alameti bil. Gc-
i.k fiimif vo senin boynunu vurmu§tur.»
12843
.Kcndinde boyle bir vesvese goriince cargabuk Hak'ka don ve secdc
12844
-Secde yerini akan giiz yaglarmla islat ve; ilahi beni bu vesveseden
yr I ■ ,i|i:m!»
hnlas eyle diye dua et.>
K: 7
97
12845
•Allah') imtihan etmek dilcdin mi, i$te o zaman, din mescidinde harj
rub agaci bitmis demektir.»
Harrub : Kecjboynuzu denilen agacdjr ki bittigi yerlerdeki binalaf
harab ulurmus. Bunu izah iqixt Hz. Mevlana bir kissa nakline guru ile dj|
vor ki :
-MKSCiDi AKSA ILE HAEBUB HIKAYESi VE StfLEYMANDAN
EVVEL DAVUD (AS.) IN O MESCIDI BINA ETMEYE AZMEYLEMESi-
1284!)
3^ — *^ j -bi—« jo <j_j> 'i/-* jS
"Diivud dedi ki: Ey sirlari bilen Allah, ciirmiim ncdir ki, bano nn's-
t id yapma diyorsun?»
12850
"Cenabi Hak buyurdu ki: Ciirmim yoktur, lakin sen bir$ok kan diiU-
miis, mazlumlarm kanini boynuna almi§sm.»
12846
•Davud (A.S.) in azmi, Mescidi Aksayi tas> bina edeyim diye onu
>lkistuinca,»
12847
«Cenabi Hak ona vahy etti ki, bu niyetten vaz gec^ giinki o T senin
clinic bina edilmiyecekdir.»
12848
Of 1 J* j$J I I. ^ ai j j c — *
«Ey se$ilmis. nebi; senin Mescidi Aksayi bina ettirmen bizim takdiri-
mizde yokdur.»
98
12851
j\^ J jUii- y j\yVj &
«Zira bircok halk, senin sesine §ikar olub can vermistir.»
12852
y vl._j fiy y ^j_jlij C-aS
_y sl«o j\ j_j> ^ — J j /j* si— 'J
«Davud dedi ki: Ben senin magiubun ve senin mestin idhn. Elim, s«v
nin kuvvet ve kudretinle bagli idi.»
12853
"Sahm maglubu olan merhum, merhum olan da yok demek dcgil
midir?»
12854
«Cenabi Hak buyurdu ki: Bu maglubiyet, nisbi bir yokluktur, yoks*
tnutlak bir yukl.uk degildir. Bunu yakinen biliniz.»
12859
-trade ve ihtiyann mtintehasi, ihtiyann iradei Hahiyycdc kaybol-
miiHidur.
12855
0»j juil 1^—* O'Jy
«Bu jekilde yok olan, kendinden gecmif, var olanlann en iyisi, en
iiIii-.ii olmu§tur.»
12856
i! !■
-O, Hak'kin sifatlarma nisbetle yoktur. Hakikatte ise fena i?inde be-
kadadir.a
12857
C**i' j" jj *^ ^Lil <Jm-
«Biitiin ruhlar O'nun tedbirinde, biitiin cesedJer de O'nun emri al-
tindadir.»
12860
«Eger o kimsenin benligi, sonunda mayvolmasaydi, ihtiyur ve Uu-
denin bir lezzeti olmazdi.»
12861
«Dunyada bir lokma ve bir gerbetin lezzeti, lezzetten kesilmcnin fer'-
idir.»
Yani insan yedigi igtigi §eylerin lezzetini kaybetmedikge, ylyecegl
ve isecegi §eylerden lezzet alamaz. Maddi lezzetlerden kesilmedik(,x' mtt-
nevi lezzeti bulamaz.
12858
■Bizim lutfumuzun maglubu olan irSdesiz, ihtiyarsiz ve aciz kalmi§
degildir, belki muhabbetimizin muhtaridir.»
Bizim kuwet ve kudretimizle kadir ve muktedirdir.
12862
-Fani lezzetten kurtulan kimse gerji butiin lczzetlere aiding etmsi
bir hale gelir ama, hakikatte kendisi bizzat lezzet kesiiir.»
101
100
- "MHIIAKKAK Kt MC'MtNLER BlRBiRLERiNlN KAItDi^iDlRLER Vfi
ALtMLER TEK BiR NEFlS GtBlDill" )IAI)iS-i SERfFLERJNlN
gERlll; BlLHASSA DAVUD VE SULEIMAN NEBILERLE DiGEIl
PEYGAMBERLERiN BtRLIGi, BUNLARDAN BlRiNIN iNKARIYLK
UK. BiR NEBIYE IMANIN SAHIH OLMAYACAGI; BIRLlK ALAmETI
OLARAK BIN EVDEN BIR EV YIKILINCA HEPSININ HARAB OLUP
SAGLAM BIR DUVARIN BILE KALMAYACAGI, CENAB-I HAK KIN
"BIZ PEYGAMBERLERI EiRBIRINDEN AY1RMAY1Z" BUYURMASI
AKILLI KIMSEYE BIR ISARET KAFl GELlR; MAAMAFIH BU,
ISARETI DE A SMI STIR! . »
Surei Hucurat'da buyurulmustur ki;
'■** } ° >
o 6j^-j 5
Yani «Mui»in!er ancak kardestirler. O haldc iki karde§Uiizin arasi-
>n (bulup) banstirm. Allahtan korkun. Ta ki esirgeiiRsiniz-'.»
■Surei Bakaranin sonunda da muminler lisamndan deniliyor ki :■
J y
>r *-<fc
ft— -U^l>.
Yani : «Onun (Allah'm) Peygamberlerinden hie birini digerlerinin
arasmdan ayirmayiz (hepsine inamriz) 2s .»
giinki aralannda derece ve mertebe farki olmakla beraber butun
peygamberler Allah'm birligini ve O'nun emirlerini ve nehiylerini teb-
hg ettiklen kin aralannda bir ittihad vardi.r. Ondan dolavi biri inkar edi-
hrse digerlerinin tasdiki faide vermes. Yahudiler. Allah'a ve Hz Musa'-
ya manmakla beraber Hz. isa ve Hz. Muhammed (S.A.V.) i inkar ettik-'
len, Hiristiyanlar da Hatemii] enbiya Hz. Muhammed Mustafa (S A V )
Efendimize inanmadiklan icin Hz. Musa'yi ve Hz. isa'yi tasdik etmeleri
makbul degildir.
Cenabi Hak, Hz. Davud'un Mescidi Aksa'yi bina etmesinin mukad-
der olmadigmi, lakin ona oglu Suleyman'iin muvaffak olacagi cihetle og-
lunun msa edisinin de babasinm demek olacagim beyan iein buyurmus-
tu ki : J *
(.27) Surei Hueurat: 10.
(28) Surei Eakara: 285.
102
- ■ !■ T
*' J _) J "^-i 2 *" -Ajuj- A>-,)
yjy J^\_J I j Jam— • tiLJ
•<Mescid-i Aksa, senin gayret ve kuwetinlc viituda geletniyccrkse <l<-
i ogiun Sijleyman yapacaktir.»
12864
"Davud'a Aliah tarat'mdan bir nida geldi ve denildi ki: Ey yii/cl \\u-
Im ve giizide peygamber! Mescidi oglun yapacakdir.»
128G5
«Ey Iiikraot sahibi nebi. oglunun yapdigi, seniti yapu in dt'iinklir,
l^eHe&bEri Inanaalar, b>' ,, i. v :^rinifi syaiiii, biiti>"*' -liitar.
12866
iSt O^ (j^l Jj-i" ^Li*™?-
«Miimiii]er miiteaddiddir, lakin inian birdir. MuminJerin cislmlerl
miitcaddiddir, fakat ruhlan birdir.»
12867
C— -J>~\i J'wj i_Uclj (jTjl
«Iiisanda okiiz ve esngin anlayis ve canuidan baska bir akil, Uasku
liir can vardir.»
Mesnevi'nin 1'nci cildinde de ifade edildigi gibi ruhu (Hay van! ) ve
(Sultani) dive ikiye taksim etmi^ierdir.
Ruhu hayvani : Bedenin muharnki olan bir kuvvettir ki o, hay van-
larda vardir.
103
Itiihii sultimi ise insanlara mahsnsdur, o hayvanlarda yokdur.
Akjl da (Akl-i maa?) ve (Akl-i maail) diye iki nevidir. Akl-i mati| (
diinya i^lerine erer. Akl-i maad ise urauru ahireti idrak eder.
12868
L? J j I L* J JJ (J le- W— ft
«Insandaki ruhu sultani ve akl-i maaddan bagka ilahi nefhaya ma*«
liar olan kamil bir velide aynca bir ruh vardir.»
12869
"Hayvani ruhlarda birlik yokdur. Sen bu birligi, hevay-i nefsaui ru«
hundan arama.»
12870
• T f - > ■ i • f
J 'J* J* ->.s^> l>t J* J * i ~^J.J
«Bu hayvani can ekmek yese insani ruhun karm doymaz. Keza bu
yiik ta§isa obiri agirlik duymaz.»
12871
j I iijp- 4**^ &j**
W
«Hatta onun bliimuyle bu hayvani ruh sevinir. Ve onun nimetini
riince de hasedinden olme derecesine gelir,»
12872
C~»U>- o 1 j^ ifVrV A * t ~*
"Kurdlarm ve kopeklcrin canlari ayridir. Bir oJan Allah arslanlai
nin ruhudur.»
104
n \M .Sirfin i Hudl) RicUullah demekdir, Kurd ve kiipuk ftibl
raezlik vardir.
Hak erleri ise boyle degildir. Onlann ruhlar.nda oyle bir birlik ve
hkdan daha ilendedir.
12873
^ i44 .>>< •*-> j^- tSi 0^
Mr. v, sur.t itibariyledir. Yoksa o ruh Urdu-, emmtae ».«bell. yu» „
ni mtiteaddid - olur.»
12874
\r *^jy- jy *& <>' i^
-Semadaki Gune § in ziyas* gibi ki nuru bir oldugu hulde evletta -h-
mna nisbetle yiiz olur.»
Yani o bir tane olan Gimesin ziyas: yuzlerce pencereden i^rtye R.«r
ve girdigi yeri aydmlatir.
«Lakin evlerin arasin
bir olur.»
12875
daki duvarlan kaldnacak olursan hepsliiln .......
esabesinde olan cImIiiiIim
Bunun gibi muminler de olup- de, duvar m
ortadan kalkinca hakiki birlik mertebesini bulurlar.
105
I L'HTfi
Uu scfcden farklar ve muskiller dogar. Cunki bu bir misl degil
Ipcc bir mi^saldir... g >
^■^5--* >£*
J
»iir
r«,U JrUma^^t t", ° nUn yaratlh?im biUrdi ^' °" a «*«*■«» ■*
" Jman ; ayetl k e™smdeki ruhu ilahi muteaddid penccreden
(ikwclen Jinnrse benzetilmigtir. ^
»u 1.-n,«l. hakikati tamamiyle gostermez. gunki 'misl de; I] bir mi
""Mir. Ma urn ya misl : bir ? ey,n tibioai, misal i se : benzer demekd!
I'' kdt;n ' " n ***■ Tc.hlhJe benzevcn He ken^.-e te n ™C« n fc £
nn'iuin aynj oJ.uuw.i jktiza -etmez. " "
In
rlrrl
toll
■jeyi
12877
"Arslanm salr,, il e cesur bir insanm hs] ^^ ^
vardir.B ■ i«jiv
gibidir»
Uylc iken Zoydin ylgiitlgini anlatmak icln: «Zevd arslan
tM Bu tebihden Zeyd'in nrJan gibi rfi § li, pencel, 've kuvruki'u n]du
n £*W Ancak arslar, gibi ,ecaat sah lbl olduftu .fade dil B n
one, benz iy en her cihetten degil, bir cihetten bcnzer. Bir sev nbk
. benzeinesi l8B Iki seym bir olmasi dernek degiidir
liMi Surei Hicr: 29.
106
12878
..I akin ey ivi guren kimse, misal hususunda arslanla, yigH bir »da-
imn can.ni tehlikcyc koymakdaki birlik ve benzerlige bak.»
12879
JH.
^ &
„0 yi«it kimse secaatle arslanm misali otur, lakiu her cihcttofl a»-
la nm tibkisi ve misli olmaz.»
12880
uBu diuiya saraynula biri birinin ayni iki nak § yokdur kl ben MM
lam bir misl gostereyim."
Bo vie oimaklo berabor:
12881
r.j/' -- J ^ l ' Jl1 " (^
«Nak, S bir misal getircyim de akli, ugrad.gi hayreit0« bir mikdu
kurtarmis olayun.»
12882
.^eceleri, karanhkdan kurtulmak icin b,r evde kandil yakarlar...
103
-O kandiJ, In. tcne benzer, ziyasi da can gibidir. Kandil fitile „„,»
buna muhtacdar.n n
Kandilin, yaga ve fitile muhtag oldugu gibi, fuhu hayvani de ye-
moye, icmeye, uyumaya ve dinlenmeye muhtacdir.
12884
if\frOt} ^J^ tW<f ] -
-tu»nnduki hislerin n alt, fitilli kandili, uyku ve yemek ile devam ede-
mill »
(Mi.vi.sk-, insaniyye) beg oldugu halde Hz. Mevlana'nm alti goster-
' "■' ll::;i -' '""Sterek) in (Havass-i hamse) ye ilavesi itibariyledir Va-
k.« Ulss-, mu. ? terek) batmi bir histir. Fakat zahiri be § duyguya ait butiin
M nknt.n onda toplanmasi dolayisiyle havass-i zahirden de sayalabilir
' ■ '%' .* lU flt J Ui havas ' evvela: Yemek, igmek, saniyen: Uyumak, uyan-
miik, hIimuh Bn- yerde bulunmak ve nefes almak, rabian: Cismani hare-
kct ve sukun, hamisen: Nefsani hareket ve sukun ki gam ve keder zevk
v. surur gibi hallerdir, sadisen: Yeyib ictigini hazm ettikden sonra def-
eylemekdir.
12885
«Ruhu hayvani, yeyib uyumadan, yarim nefes alacak kadar bjl/ya-
qnmadigi gibi; yahniz yeyib uyumakla da ya§ayamaz.»
Qunki yemek ve ya § amak bedendeki hayatiyyetin zahiri sebebidir
Cesed, ancak (Hayy u Kayyum) olan Allah'm lutfu ile yasar Nitekim'
§eyh i SMI (Kaddese S.ruhu) Der ki: .fiedenin kudret v/kuvveto ^
mekden bilme. Onu Hak'km lutfu perverde eder.»
108
• Vnft
f«*i yiikdiir."
1^8K(J
llft M», v.- ritlUic onun bekuin olmadig. gibi yaftla ve [itille do ve-
12887
c— i*- ik/* ^- l (i^ ji 'Sm'j
<U nkl onun yaga ve fitile muhtac olan nuru Wm aramaktad.f. Ni-
Uklm, uibflh olub da ortaligin aydinlanmasi onun blunuidur,.
Su bnh olunca kandilin luzumu kalmayib sonduruldugii gibi, ecel gU
lltl r ,Hb de hakikat nuru tulu edince de (ruhu hayvam) .unub gider.
12888
i-Vj>- )jj .>> ^* ^3
-tnsanm butun duygulaomn da bekas, yoktur. gunki o hislcr, mah-
,«r ifununiin nuru karswinda yok olur gider.»
Maamafih :
12889
«Ecdadimi«n his nurlan ve canlan, bir ot gibi, tamamiyl* d« Iftnl
degildir.»
Insamn ot gibi dogub bir miiddet yagadikdan sonra olecegine v, tu.
yatm bundan ibaret olup ikinci bir dirilmenin mumlun olmayacafi.nu
kail olan mu§rikler.
100
Cjtf*
o &&%t^0&&
jjbV
11)1,
nii ; '
man
1,11.1
Yani : «Biz oliip de bir toprak ve bir viein botnii
' kenuk oldugumuz vakil
, .,1 ■ ] i ■ . ' ■""ft" 1 ACHUK O,
sal dt„ b.« m, mutlaka diriltilmi, olaeagjz? Evvelki
. » (ii '.en inrui.
atalarimiz tin
Hz. Meviani, ecdudid ruhunun fani olmakla beraber tamarrH .
12890
1Z-
tune, oyasmm galebesiyle, Ay ve yildizlann gorunmemekle bera-
'•• ■ 'Tieveud oldugu gibi, viieudu hakikinin galebesiyle fena buTan ,
cudu mecazi) de kamilen yok olmu § degildir (VU "
12891
<^~> jjjj j,^ j$jl;^"|
(30) Surei Saffat: 16-37.
lin
I2ft!»'j
ttl'inlnU hir nilum, iirthirui sokimi.Miiriaii kurlulmnk it;iii suyu ullnr >a.»
1 2S!K;
•Anlur, liavada dtiniib dolaijirlar. Ciplak kimsc basun sudan i.iUnnn
en <>mi uffetmezler, hemen sokarlar.»
12894
Ok; tlrj J>r'JJ J*" J J v '
0>^» Of ^i 0"^' o * -4 «^~ *
«Allahi ams sudur. Zamanede su kadimn, bu erketfn liahlumnflM vc
nmlifl da andir.»
12895
J> j*-*j J h ■-> \ jj jy 1 r J
«Allahi ams. suyuna dal, nefesini tut, sabret de eski VOSVeso Vi I'iUir
lerden kurtulN
12896
li-a o ' ^ ■*-*" y 0'j' **"!
1 LL'j— J*0^" c£j^! j>*-
«Ondan sonra da sen, tepeden tirnaga kadar o saf suyun tubiutiiitt
buriinursun.»
111
12807
j-U >X fy 3! A>/"ur .
«6yle bir hale gelirsin ki, o ser ansi senden cekinir ve ka S ar.»
12898
«Ondan sonra istersen sudan uzakla § ... i s ten suyun tabiatine sahip
olursun, hakikatta ondan aynlmami§ sayihrsin.»
12899
-Binaenaieyh Diinya'dan go S mu § olanlar da yok olmami§lar, fakat,
Allah'in sifatlannda fani olmu§lardir.»
12900
* "y *
«OnIann biitiin sifatlan, Sifati llahiyye kar§,smda, Gune § in kar-
Sismdaki yildizlara donmu§lerdir.»
12901
«Ey inadci muteriz; buna dair Kur'an'dan delil istersen (Feizahiim ce-
mmn ledeyna muhzarun = Onlann hepsi huzurumuzdadir) Ayetini oku!»
■Surei Yasin'deki su ayetlere i§arettir :
112
^ffi*h& s '*^P
a_>
V^'
Jjj^«^\ — ^»JJ■y' ,
Yani : «"Sur"a ufurulmiistiir. Artik bakarsm ki onlar kabirlerinden
(lutlkip) Rablerine dogru kosup gidiyorlar. (O zaman $oyle) dcmi^lcr-
tlir. "Eyvah bize! Uyudugumuz yerden bizi kim kaldirdi? Bu (Ba's) 50k
i-Mrgcyici (Allah) in va'd ettigi sey. Gonderilen (peygamber) lcr (meger)
dogru soylemi§". (Bu), bir tek sayhadan ba§kasi degildir. Artik onlar
loptan (ve) derhal izharen onumiize getirilmi§lerdir 31 .»
12902
«HakIarinda (Huzurumuzdadir) denenler yok olamazlar. lyi dikknt
et ki ruhlann bekasim yakinen bilmi§ olasin.»
Evet ruhlar, bakidir. Fakat :
12903
ylf- j\ *$. li;j J«^ £,)j
«Hakkin Likasindan mahcub ve memnu kalmig olan ruhlar iu.ubdti,
Beka-yi ilahiye vasil olan ruhlar ise hicabdan kurtulmu§ bir hnldndir.*
Cehennem ehlihakkinda ve Mutaffifin suresinde:
i
(31) Surei Yasin: 51-53.
F: 8
113
Vi.i i : nlftt>ii a (iiiuiiiiui ! ii ). tyUnhtHU Li nnliir o Kiin Kalilm tin yiiB
ir.i'U) di'ii kattyycn mahnnmlinlat ■'... ili'inlmis. Surei Kiyamc'du isso :
Yam : «YuzJer (vnrdii) o gun tel--li tazcdir, Rahlerini gcireceklerdiri
Yiizler (vardir), o gun burtanktir. Anlar ki kendisine hel kenuklerini ki.
racak cok hela (h bir is) ,vapiiacak 3; .» buyurulmu§tur.
12904
«Bit, hayvani his kandilinden nmradm ne oldugunu sana soyledim:
ngah ol da tefrika ve tezad menbai bulunan hiss-i hayvani ve ruhu cism-a-
ui ile birlik talebinde bulunma!»
12905
«Ey filan; ruhunu saliklerin mukaddes ruhuyla cabucak birlesdirme-
ye cahs!»
Bunun igin de sik sik onlann meclislerinde ve sohbetlerinde bulun.
12906
All—A. 4,'tSuj jjl . Us- _J
«Senin yiiz dane kandilin olsa, onlar, yanmis da olsalar, sdnmiis, dc
olsalar ayridiriar. Bir o!amazlar.»
12907
"Itizim ashabmnz, bu ayrilik dolayisiyle, dainia sava^tadir. Nobiler
nrasmda isc miicstdcle vukuunu kimse iifitmemistir."
12908
"Qiinki enbiya ruhlari birer gihie^di. Bizim hislerimizin mini isc
knndil, mum ve dumandan ibarettir.»
12909
jjj« -Aj'* tiX 3j£ til)
«0 kandil ve mumlardan biri oliir - yani soner - digeri sabaha kadnr
ynnar, Biri, yagi tiikenmis oldugu igin fersiz kalir, digeri ise parlak ya~
nar.»
12910
<£->■>) *%' jr 4 J 1 ^ (^
«Ruhu hayvani, gida ile yasar; yasayisi rahat da olsa, me$akkn(li <l«-
bulunsa nihayet oliir."
Fakat ;
(32) Surei Mutal'Iitm: 15.
(33) Surei Kiyame: 23-25.
12911
«Bu kandil - yani ruhu hayvani ciragi - soniib kaldinlsa da kom§u-
nun evi karanhkda kalmaz.»
114
Qi nun gibi [ruhu htiyvunl) nln ynk -lu^i ih> (Ttuhu llahi re sultanl)
nin <lc yuk olmusi lazim yulitiex.
12912
'•A> "bU-v 1 *
fcT*
tW o-i
O evin aydinligi, bu evin kandili olmadan da daimitlir. O halde her
evin his kandili ayri, ayndir.»
Birinin sonmesiyle digerlerinin de sonmesi icab etmez. Mesela gozii
gormeyen bir kimsenin kulagi isitir, kulagi duymayan bir sagmn ise gdz-
leri goriir.
12913
zy ij I »-s- jW Jli* <J \
«Bunlar, hayvani ruhun misalidir, Rabbani ruhun misali degildir...
12914
«Gece Hindusundan ay dogunca her pencereye nuru aksedea:,..
Hindu : Hind'li derriekdir. Gece, karanhk olmasi ddlayiaiyle rengi
siyahca bulunan hindli ve gebe bir kadma benzetilrai§tir.
12915
liAi y \j <jle- J.*a jjl .y
J*o\ J Cf} jy Xk &
^ «0, yuzlerce evin lgigini sen bir say ... Qiinki Ay baih mi hFpfeioin
isigi birden soner.»
116
12916
(3*1 J 3^ ■X.^jy*- j_y> I
"Giincs ufuk uzerindc parladikca onun ziyasi bar evdc mUsaficdir."
12917
«Fakat can giinegi gurub edince biitun evlerin nuru kaybolur, gidi-
v^rir.»
12918
J Ji. jj jy Ji. t>l
<-jj*j bj"** i*-*^ ^y ^
«Bu tesbih, nurun misalidir, misl'i degitdir. Senin i<;in hidayct sob©-
hidir, diisman icin de yol kesicidir.»
12919
«0 cirkin huylu miinkir diisman, brtlmcek gibi kendi iistUnc i>< ■■ fil-
ler 6rer.»
Yard kendi fikri ve hulyasinca birtakim itirazlar tertib ederek efter
ruh-u umumi bir olsaydi «Zeyd'in bildigini Amr'in da bilmesi lazim go-
lirdi* gibi siibheler ileri surer.
12920
«Eger o miinkir, attn boynundan tutarsa bu manayi anlar ve istifl-
de eder. Fakat ayagindan yakalamaya kaikisirsa ondan gifteyi yer.»
117
12021
"Gemsiz ve serke§ ata pek yaklasma... Akil ve Dini kendine kilavuz
et ki selamet bulasm.»
12922
Ju» tiLftl (j-j-O
c>- J J*» -Jl/
jjJOK
«Bizim beyamna cahstigimiz §u bahsi sen pek basit gorme ki bu yol-
cla sabir lazimdir ve nefs igin mesakkat vardir.»
Hz. Pir Nahl suresindeki bir ayete isaret ediyor. Cenabi Hak buyuru-
yur ki:
o-
LA— / *,
Yard . «insam bii damia sudan yaratti O. (Boyle iken) bakarsm ki o,
apacik bir hasim (kesilmi§)tir 34 !»
Mu§riklerden Ubey Bin Halef eline giiruk bir kemik alrms. ve nezd-i
Peygamberi'ye gelip, ya Muhammed (S.A.V.) bu ciirumu§ kemigi tekrar
kim ihya ede 1 "? demi§ti.
v
>>s
\
•^
i * •
^; >
y ^^^^-WO!
J
V
o
^>
v
Yani : «Davarlan (Deve, inek, koyun ve kegi) da (sizin faidenize)
(34) Surei Nahl: 4.
118
O yarntmiftir ki bunUrda sizin icin witici ve koruyucu maddcter ve nice
Hire mcnfaatler vnrdir. Onlurdan yersiniz do. Aksamleyin getlrirken, sa-
liulilcyin sahverirken onlarda sizin (ne) guzel bir zinet (ve zovk) var-
iln' O(nlar) sizin agirhklanmzi ytiklenir(ler), yan camniz tilkenmoden
utrnmiyacagmiz memlcketlcre kadar gotiiriir(ler). Siiphesiz ki Rabbinlz
pek eok csirgeyicidir, cok nicrhamct edicidir 35 .*
Hz. Mevlana buradaki bahsi, gidilecek Hakikat §ehrinc, beyanatmi
(In oraya gotiirecek binek hayvamna benzetiyor da: «Size kalsaydi bu buh-
i .inLivnbilmek ve o Hakikat gehrine gitmek icin 90k zabmel. <;ekerdini/,»
diyor, Sonra Suleyrrian (A.S.) tarafindan Mescidi Aksa'nm binasi ile il/uli
ini'vzua tekrar donuvor.
.MESCIDI AKSANIN BINASI HlKAYESiNlN BAKtYYESl»
12923
*J?. 3^' *S oU- oy?
«Hz. Siileyman, Kabe gibi temiz ve Mine vadisi gibi miibarek olati
Mescidi Aksa binasma ba§ladi.»
12924
«Onun yapihsinda giizellik ve zinet goriiUiyordu. Sair binalar u>'»i
dunuk ve yakisiksiz degildi.»
12925
«Bina icin dagdan cikarilan her tas, evvela beni gotiiriin derdi.»
l35t Surei Nahl : 5-7.
119
M :scldi A!.:;a bimi.miiii biilunirnkla imnjcrref olmak k-in her tasj ov/fl
vrla ljuni goturun, dlyurdu. T,. ; !,um biiyle demeleri, y,i manendi, yaluidj
RckuI i Ekrem'in avueundaki 1.1. |uircalanmn tesbih etmesi ve AshabJ
Kiram'in o tesbihi i§itmesi gibi, Siileyman (A.S.) m mucizesi olarak baf.l
kalan tarafindan da duyuluyordu.
12926
tJja jit" U tji ltl*\'j jy
«Adem'in (A.S.) yogruldugu yerdeki su ve toprak gibi, o yapimn da
her kerpicinden nur parlardi,»
12927
.j-i -cJ JU- J iiJC-
«TasJar, hammalsiz geliyor ve binamn duvarlanyle kapilau yapih-
yordu.»
12928
«Cenabi Hak buyuruyor ki: Cennetin divan, Diinya binalarimn di-
varlari gibi cansiz ve firkin degildir.»
Surei Ankebut'ta denilmistir ki:
'•> 51
Yani : «Bu diinya hayati bir eglenceden, bir oyundan baska bir sei
degildir. Ahiret yurdufna gelince:) Suphe yok ki o, (asil) hayatin ta ken-
disidir, (bunu) bilmig olsalardi 36 ...»
(36) Surei Ankebut: 64.
120
(Lohtyuihnyovon) nnzmi ci.'lilinl (Al t, Ebi'di hayut makamidir)
diye tefslr edenler oldugu gibi, (orasi huyat mahallldir, ornda hurgtsy
hayydlr) manasini verenler de vardir. 11*/.. Mevlana bu ikinci munayi tei
cih eylemigtir. Sarihi mesnevi §eyh Ismail Ankat'avi dp «D;m"U ahirotton
murad Ccnnettir. Onda asJa olii ve cansiz bir§ey yokdur» diyor,
12929
«Bedenin divan ve kapisi canh ve haberdar olunca ev do diri olur;
giinki o hane malikiilniiiluk olan Allah'a mensubdur.»
12930
«Ahiret ve Cennetteki her raeyve agaci ve her su, Cennet ehli olun-
la konu§ur.»
12931
jjl *i_j c~j*) JUM jt S-k
«£iinki Cenneti sebebler ve aletlerle yapmami-jlardir. Orasi amcller-
den ve niyetlerden yapilmadir.»
12932
a.i »jJ) c*U» jl Uj jb
«Bu yapi, olii olan su ve gamurla yapilmis,tir. Ahiret binasi ise dlri
ibadetlerle bina edilmi§tir.»
121
12933
JAi- j XL JiJ* Jul j.
-Bu aslma beiwer, dagtmkhklarla doludur O, Ahiret binasi da
!i elan ilmc vc amele benzer.-
as-
12934
vV.* C l " f*V /-*»i J-./- f>
"Oradaki sedirler, koskler, tadar ve Hbaslar; Ce.mei ehH ile konu,
>ur; Mini ve cevapta bulunur.»
12935
•>>
•>• .A.*- , r
lj J J
j^-t ,A rJJ ^lC J iu.
-Cennctfei diisemesi. d„semeci olmaksmn doscnmistir. Gurnet evi
siipunicu olmaksmn siipuriiliir.» '
Tibki
12936
«Gomil hanesi gibidir ki o gam ve kederden perisan olynea baska sii-
piirucu olmak^n tcvbo ile .npiirubniis ve temiziennxis oil
Hadisi gerifde buyurulmu ? dur ki : -Zikrullah, kalblcrin cilalanmas,-
"", .stigfar ise giinahJardan kurtulunmasma scbebdir,,.
12937
..Cenne^ki tahflar, hammalsu bareket cdcrler. Oradaki ka P ,l ar ve
kapi halkalan hanende ve sazendelcrdir.»
122
12938
*y* *r ^' cs c ^ f v > >>
•Goiiuldcki zindclik, orasmi Ebediyyei Mahalli olan Cornet hfiline
getirmi§dir. Lakin nc yapayim ki onun keyfiyeti ve zevki lisana (jelml-
yor.»
12939
.Suleyman (A.S.): kullart irsad kin her sabah mcscide girince.-
12940
jUj jJv Oi^! O tSJ l J a H
.Bazrn soz vc saz ile, bazen de fill ve namazdaki riiku ile haiku nnsi-
hat verirdi.K
12941
•Fiffi olan nasihal balki daha ziyade cezbeder. Cunki safrir ve rub-
suz olanlann da kulagina girer.»
12942
<
\
«0 fiili nasihatte eniirlik yokdur. Bu yuzden halka adamnkilli (<•
sir eder.'>
Yani fiilen nasihatte bulunan kimse nasihatini, vaptigi fiil tin fitt»tf-
rir, sunu yapm, bunu yapmaym gibi emir ve nehye dair soz soyk'mc/.. Bu
da maivvet ve tebea uzerinde dah,, saglam tesir gosterir.
m
-HZ. OSMAN (H.A.) IN, UtLAFKTtNDEKi ILK HLTBESlNDP-
fc« OGOT VBUH, SOZLE QfiT VEKENDEN eVlA^DE^-
12943
"Hz. Osman halife oiur olmaz hemen ko § up minbere pktw
12944
- "".ti's-t.-.r.is.t-"-"'' »■■ — ■ >-
IVlmben Nebevi, Hicretin 49 tarihine kadar b„ hfi! , ,
Ml, bir neh yi ma nevi telakki edilerek naklinden sar fl nazar edTldi Da
boon kademelermi dokuza gikardi. Bir de Resulullah',n JJ1-
ustiine bir kubbe yaptzrdi. "esumilah in oturdugu yerin
1«„ T ta + ri u lne kadSr muhafaza edilen bu minber, o sene yifaM, Fn
124
12945
.Hz. Omcr, hll&feli devriade Ulama ve Dine hlirmetinden vo kemAlt
Invimiundan birinci basamakdn durdu.»
12946
-Ifc. Osman devri gelince, o mubarek tali'H halite, mmberh, W «. k»
,1, nu-sinc kadar ?ikdi ve orada oturdu...
12947
K Herzevekilin bid: Senden evvelki iki halife, tafllulWl. y«lM
olurniadi.»
<i-r J 1 O
lit j\
12948
tS J3 d^-J
A
>;OjT
«Sen mertebece onlardan noksan oldugnn halde ncden „nlnru toi.V
vuk etmek istedin? sualinde bulundu»
12949
, H , Osman dedi ki: Eger birinci basamakda dursa idim <We btfr
dyorum diye bir vehim hasil olurdu.»
125
i 2950
-Egcr ikinci basamakda yer arasam ve orada dursaydim, bu, EbflhJ
Mr in misli, Ona benziyor diyebilirlerdi.»
12951
lv* a jl L c-x' ji. .>_,
•Bu on yiiksck basamak Hz. Mustafa (S.A.V.) in makamidir. O Sul-
IiiiiuI fcnbiyu ilc benim aramda misliyyet vehmi yokdur.»
Vunl hi? ktmse Gsman. kendisini Peygambere benzetti diyemez, decli.
12952
•Son™, muhibbi Hahi olan Oz. Osman ikindi vakti yaklasmcaya ka-
dnr illkut ctti..» 3
12953
juj jl as^— .3 j,T j_j^ t
«Halifenln o uzun sUkutu esnasmda kimsenin: Haydi soyle! demeye
.vanud mescidden disan cikmaya cesareti yokdu.»
12954
r L ,J U^ jl l ~^- ;> .-Lljr
«Cemaatin navassina da, avamina da bir mehabet cokmiis, mescidin
*S* ve dann ilahi nur ile dolmustu,»
126
S^
12955
->>-
«|tt«.li«i m.I. ilunlnr ineKciddeki Nuru ilnbivi Kortiyorlardi. Hun
dun kilt xliiiiliM dulii, o GUiif^den haruret duyuyorlardi.*
12956
■ KUritn tftitU, Giinc§in dogdugunu, hararetinden anlar.n
12957
\j ,-uiij y> jut -*.;.* L
,.|,„kii, l)ii bakikat giinesmin hararcti gozii acar vc aydmlntligi m>
li-ii u\iicii giistcrir.»
12958
j^-i ipU5" b J j ^* j\j
«Bu simesin verdigi hararct ve gonul darhgimn bir b;.li vardir. Onim
linnirelinden kalbde manevi bir genislik basil olur.»
12959
■ Kor, evveline evvel olmayan Hak nurunun hararetini duyuinii, fc
ruhindan goziim anldi, goriiyorum dcr.»
IL'7
1 2UM
Cr-^'y. <£\ J>) ,j~* ify* c>e—
«Ey iyi kimse; bu hararetle iyi mest olmussun. Fakat scnin duydu-
S " n bas,t zcvk ile en ™n Hahiyye miisahedesi arasmda epeyce vol ve
mertebe vardir.»
12961
-Gttnejden kSriin nasibi bu kadardir; bunun yuz kat fazlaa da olur.
A Huh dofcruyu en iyi bilcndir.»
12962
«Nur-u Hahiyi hakkiyle gbrmu§ kimsenin halini anlatmak Ebu Ali
Sum tun nasil isi o!abilir?»
12963
«Yuz kat kuvvetli bile olsa bu dil, kirn oluyor ki de eliyle musahede
perdesim kimildatmaya kalkisiyor?..
12964
«Perdeye elini sttrerse vay haline... Hak kihci elini k«siverir.»
128
■ HntUi d dc nodir ki? Cehaletiyle scrkeslik edcn Uasi l>ik> kcser, ko-
V i*- 1
1 2%!i
rUl* J- 1
ii- j!> i£ Ja~o ^=~ ^j:
« l»imii sana sbz gelisi ve farazi olarak soyledim. Yoksa biiyle bir tlU
Miliiliiniu eli ncrede, kendi nerede ki esrar perdesine yaklasaliilsin do omi
ntiiiin a calissin.»
12967
«Hani derler ya... Teyze erkek olsaydi dayi olurdu. Iste lui so/. d«*
imun gibi sbylenilmisdir.»
Yani. faraza teyze erkek olsaydi dayi olabilecegi gibi, dil sahibi olan
chl-i beyan da, ayan mertebesine varib onun perdesini kaldirmaya ?a-
lissaydi uluhiyyet kilici onun elini ve bagini koparirdi, demek istcniyoi-.
12968
,^-Xi j\ ill yi ~ls>-\ jll j j\
C>J)j*\ f yi 4)1— jljlj.* *Ue
«G6rusunde sek ve §iipheden beri olan goz ile, Hsan arasindu yU»
binlerce seneHk yol . urdir dersem az soylemi§ olurum,»
Yani kil u kal mertebesinde kahb da tahmin ile soz soyleyen ehl-1 li-
.san ile, miigahede mertebesine varrni§ ve hakikati gormii§ olan ehl-i ayan
arasinda fersahlarca mesafe vardir. Bu mesafe, yuz binlerce yilhk ynl«
dur denilirse yine az soyleriilmi§ olur. Maamafih:
F: 9
12fl
jLj tiljj -X-.J ^ AJ^y- y>. :>..
«Agah ol ve umidini kesme ki Cenabi Hak irade ederse Nur-u ilahi
bir an icinde semadan zemine vasil olur.»
Ziyanm surati seyri malumdur. Giinesle arz arasmda vuz elli mil-
yon km. mesafe varken onun .sua! sekiz dakikada zemine vasil olur Bunun
gibi ey kil u kal ile mesgul olub miisahede mertebesinden uzak dtiseiv
umidmi kesme ve halisane talepten gerj durma ki Iradei Ilahive tealluk et-
tigi takdirde o musahede nuru sana da bir an icinde vasil olur. Mesela :
12970
«Kudreti ilahiye, her zaman yildizlardan madenlere yiizlerce tesir
fiistirir."
Toprak altinda bulunan maden filizleri, yani altm, gumus bakir ve
same maden damaria^m Gunes'in, Ay'm ve sair yildizlarm tesiriyle
husule geldigi soylenir. Nitekim Mevlana Cami: «HaIis altm dedigin ne-
dir? Gimesin tesiriyle reng peyda etmis toprakd:r» demisdir. Arzm topra-
giyle Giines, Ay ve sair yildizlar arasmda bu kadar uzak mesafe bulun-
dugu halde onlarin tesirinin topraga vasil oldugu gibi, ilahi irade tealluk
eyledigi takdirde, senin uzak kaldigm miisahede mertebesinin nuru da
sana bir an icinde erigir.
12971
«Felegin yildizlan karantiklan izale eder, Hak'km yildizlan ise si-
fati Ilahiyede rasih ve sabittir.»
Felegin yildizlarmdan maksad: Giindiiz ve gece Arzi tenvir eyleyen
Giinesle Ay; Hak'km yildizlarmdan murad da:'Enbiya ve evlivamn
ruhlandir. Onlarda hidayet nuru ne § r etmekle, beseriyetin zemininde ve
nefsin karanhklannda kalmis olanlan manen tenvir ederler.
130
12972
t>«I_y. (_ji ,\j 4Lm O-jiL f" j3»
■ i;.y Hak'dan yardim dileyen' kimse; fclekle arzm arasi lies, yiiz yil-
M yul oldugu haliic o tesiri itibariyle zemine yakindir.»
12973
\?
■5 J I jji*****"" f.Jj M
«Ziihal seyyaresi Arza ii? bin bes yiiz senelik bir mesafede bulundu-
flii halde tesiri heran goriinup durmada!.»
Ivskiden muneecimler, Zuhal'e (Nahs-i ekber) derler ve Arz uzerin-
ilr vukua gelmis ugursuzluklan onun tesiri sayarlardi. Yine muneecimk'-
h wire Arz'da Ziihal'in tesirine maruz olan yerlerde ot bitmez imijj,
12974
"Cenabi Hak dilerse onun kbtU tesirini, golgenin cekUi 5 inde oldugu
Kibi tesirsiz birakir. Giinege kar §1 golgenin ne degeri olabilir?»>
Yani golge ne kadar uzun ve koyu olursa olsun, Giinesin kargisinda
■ebal edemedigi gibi, Zuhal'in mevzubahis kotii tesirinin de iradoi 1 lu-
ll iye kargismda sozii olmaz.
12975
■
>\» <j)jv=-\ ill; (J* ' yt> }j
«Pak olan nefislerden, yildizlarm Arza olan tesir ve tenviri gibi, fe-
131
Ickdeki yildizlara tesir eri§ir.»
LjU
"(liniiiiiistc Felckdeki yildizlar bizim varhk ve sagttgimiza sc ! .ieb»|
tir, ama, hakikatta, bizim hatintmiz; yuliniz yihUzferm degil, scmalarutJ
(In viirlik scLebidw.w
Nitekim Resul-i Ekrem (S.A.V.) Efendimize: «Ya Muhammod su«j
olmasavdin felekLeri yaratniazdim» buyuruhmistur.
• IIUKEMANIN: INSAN ALEM-t SUGRADIR, KUKEMA-YI
HAHiYYENIN DE: INSAN ALEM-I KUBRADIR
DEDIKLEPJNiN BEYANI* »
12977
n
< \
*Ey insan sureta sen kiicilk bir alenisin, fakat, ma'ncn en btiyiik alem
sensin.»
Hz. Ali (K,V.) ye isnad edilen bir naznida: ■
«Ey insan; sen kendini ufak bir eirm mi samyorsun? Halbuki Alem-ii
ekber, yani biitun Kainat sende diiriilmus, bukulmu§ti.ir:> denilmistirvl
Bu itibarla insana (Fihristi Kainat) da derler, Bir kitabin miinderecatmin'j
fihristinde kisaca yazili oldugu gibi, biitun alemler de insan' :a tophi oia-
rak gosterilmistir. Alem, suret itibariyle insanin asli, fakat ma'na itiba-
riyle insan, alemin aslidir. Nitekim kainatm yaratilisimn sebebi Aleyhis-I
salat Efendimizin zuhura gelmesidir. Mesela :
12978
c— \ Hi j.ijt ^ LU
"Zahiren bir agacin dah, mcyvenin ashdir. CUnki yemis dalda olur. j
Fakat hakikatte o dal o meyve icin var olmustur.»
12079
«Surctle meyve agacdan zuhura gelmis be clc, hakikatte o afae mc;
venin cckirdcgindon dogmustur.»
U\ ♦
12980
■L
«Ru K dan dolayi Hz. Mustafa (S.A.V.) : (Adem ve biitun nchilcr be-
iiim sancagnn altmda ve arkamda olacaklardir) fcuyurniustur.»
Bu beyitle, Hz. Pir : «Adem ve ondan maada peygambcrler, benim
simcagim altmda olacaklardir. Fakat ben bununla ogUnmem.- hadisine
isaret etmektedir.
12981
j.r»,'-
-yj* Cf\ jr.
j^iLJi foj* Vi ^ (Sj
«0, Fen ve huner sahibi, bundan dolayi: (Biz sonra geliei vc evvelki-
leri geciciyiz) remzini beyan etmistir.»
Hatta (Ben evvel geliei ve evvelkileri geciciyim) dive bu teehhur ve
tevekkufu nefs-i jertflne hasretmemesi, ummeti merhumesinin de
sayesinde bu manaya aahil bulundugunun ifadesidir, Hz. Mevlana lisani
Peygamberiden buyuruyor ki ;
12982
f] ,J^l Jo* Os- ^ȣ J^
«Ben sureta Adem'in neslinden dogmus iseni de ma'ncn onun ceddi-
nin ceddiyim."
gunki kainatm yaratihs sebebi zati PJsalet idi. Nitekim, gene pey-
133
gnmberimiz tarafmdan : «B<*n Poygamberdim ki Alcm ihiliu su m- < unit
nrasmda idi» buyurulmustu
Hz. Adem cesedlerin, Hz. Pcygamber (S.A.V.) ise ruhlarin babasidl^
12983
«Adem'e meleklerin secde etmesi benden dolayi idi, yine Adem, b«
iiim scbebimle yedinci kat semaya giknusti.»
Siileyman £elebi Hz. leri Mevlid-i §erifinde §oyle der:
Adem'e kildi feri§tehler siicud,
Hem ana cok kxldi ol lutj issi cud;
Mustafa nurunu alninda kodu;
Bil habibim nurudur bu raw* dedi.
l§te o nuru Adeni'in alnmda goren melekler, ona tazimen onun kar-
sisinda secde ettiler.
12984
A-
«0 halde pederim ve ceddim manen benden dogmu§tur. Agacm mey-|
veden dogdugu gibi.>»
12985
J-^jj -uT jJ\ j\j Jj\
«Fikrin evveli, amelde ahir olur, hususiyle vasfi ezeli olan bir fikir*
de,»
Yani bir sey evvela fikren, sonra amelen zuhura gelir. Mesela insai 1
bir ev yaptirmayi diisiinur ve i§e baglar. Neden sonra evin binasi tamai
olur. Burada da gbruldugti gibi, ev yaptirma fikri, evin yapiligmdan ev-
veldir.
KJ'UVitMi . ,ii,ili!i.;ii'.vi.m niak.'dt, .'i.itidu IVygumbi'H iiidugii n;i ilr,
kainal ve mahlukEitin hulkindan nice zniTian sonra, O m*sk.sud n bilkut
viteuda gelmi^tir.
12986
jljjS' }X\ Oil l/ iJJ cs"
«Hulasa; Bir zaman icinde semadan zemine kervanlar gelib gider.n
§arihler diyorlar ki buradaki asumandan murad: Sifati ilahiye a!e-
midir. Kervanlardan maksad da, birkac. turlii olabilir. Evvela butun e§-
yamn bir an iginde yokluga gidib tekrar vucuda gelmesidir, Yahud ruh-
lar kafilesidir ki ruhlar bir tarafdan Diinyaya gelir, bir taratdan Ukbaya
gider; veyahud da fuyuzati ilahiye kervanlandir ki Rabbani sifatlar se-
masindan ariflerin kalblerine varid olur.
12987
jU*V a, I <^>'j »*j<ti* fj
«Bu kervana, kat ettjgi yol uzak degildir. Fevz ii necat bulan kimse-
ye col uzak olur mu?»
12988
«Goniil her an Kabe'ye gider gelir. Allah'in lutuf ve ihsaniyle he*
den de gonliin tabiatine biiriinmede ..»
Yani goniil tefekkur suretiyle bir anda Kabe'ye gidib geldigi gibi, Cena-
bi Hak lutfu inayet ederse cfsim de byle olur ve bir anda o da Kabe'ye
gidib gelir.
134
135
12989
«Bu uzunluk ve kisahk cisimlcr icindir. Uluhiyyet aleminm uzunlu]
vc kisalikla ne alakasi vardir?.»
fA
JU
r
12990
p J-* ij j ^-v* <J (j**-*
cr^J
-Allah bir cism: tebdil cttimi, artik o fersaha ve mile bakmadan yii-
riir y;ider.«
Yani onun sevr ve seferi mile ve fersaha tabi olrnaz.
12991
fti jij^ jU)
u"
■A...* I -V*3
«Ey yigit! Bu zamanda yiizlerce iimid vardir. Kil ve kali birak da
asiklar gibi miicahede adimim at!»
12992
J'jf fj ^*
<Juj «.=- 5
«HcjT nc kadur giiz kapaklarim birbirine vurur ve genii icinde uyur^
sun, Lakin uyudugtin haidc geminin. hareketiylc sen de durmaz gidersin.
\:u>
.BUNtM ttMMETtM NUHUN GEMtStNE BENZER. <) GEMJYE
TUTUNAN KURTULUR. ONDAN AYRILAN BATAR VE
BOGULUR, HADISi §ERlFlNiN TEFStRl"
12993
.BundaB delay* Hz. Pcygamber buyurmusdur ki: Ben zamanc tufa-
tuna karsi gemi gibiyim.»
12994
«Biz ve ashabnn.z, Nuhun gennsi gibiyiz ki her kin, bhim gcmlmlw
sanhrsa kurtulur.»
12995
•Sen sevh ile beraber olunca kotiiliiklerden uzak kalirsin; Ren.iye
binmi§ gibi olur ve mahalli maksuda dogru ilerlcrsm."
12996
J>y ls-
jW »C-- j:
SiJf °J) ur^S* c *^
«Onun can bagislayan ruhani himayesi altmda terakki eder, gemldfl
yalih da ilerleyen kimseye donersiii;»
\
12997
«Zarmw»mn peygamheri dcim-k ohm seyhden ayrilma... Keiuli M\ U \-
ne ve muradnui itimad e1nuv>
l.f
-oriyyr am.smda *Kavmi MBwndnki seyh, iimmuti arasmda p,v«,J
l "' 1 .''.ii'idii .. (dye hit :,iiz vanlir.
Yrini bir po yK;im her, iimmetini nasi] hidayete sevk etmeve culiaj
Vtyh de muridlermi dylece irgada u,™ demekdir. Bazdan bu ndxj
hadis olduuunu yazmi§larsa da degildir.
12998
JJj U-j cSjj j>>- t^JS, <*^
..K.lav™ yola c.kn.ca arslan da olsan, ucub ve gurura kapUmJ
i<>nI
12999
•Alicuk s, y binm kanadlariyle ug ki seyh ordulannin yardimin, ff ii-
13000
C-J JU- ocj ef _*» J5~\
«Bir zaman seyhin luifu dalgas, senin kanadm olub seni ugurur; bi
an da onun kahir atesi seni yiiklenir ve ileri gottiriir..
13001
4 ,T jjL^ jj. i^i ^
.r-
Jii >v'1 <>_}j t> jUa"|
funu^ 11 '« hrm1 ' Ifit , fUnUn Zlddl bUme - Dikkat,e bak d * kahnyla lut-
linuin bir oldugunu anla!» '
i:j8
130(12
J.I.X.* O/'-j J»/ U^J *-"
*fyt<yli lil i ettinan seni toprak v,\\n yc^ertir, bir zaman da hava lit- si
niili »»• hliyitlUr.n
13003
..Ui -uilKindcu (er u laze gii) ve nesrin yclissin diyi*, orlfe cemad vnv
luii u'lli m« iimi toprak gibi miitevazi kilar.»
13004
«Lukin o yetisen gul ve liesrin'i soyh goriir, baskasi niireim/.; numl
Ki |it'ik bir i?e sahip olmayan Cennct rayihasim duyamuz.»
13C05
..Yari inkar etmekden icini kurtar ki yarin gulzaimdan rnyUiiihir
iluyasm.»
Abdest alu.gm vakit burnuna su verirken: Ya Rabbi; nana CVnnHi
Nuimin riyihasim duyur» diye Cenabi Hak'ka dua et. Nitekim: -C't-miol
kokusu bes yiiz yilhk mesafeden duyulur» mealinde bir hadll vaidn.
13006
o'
Jb j\ 4-> i£y J U t"
4cini inkardan temizlc ki, Hz. Muhamnud (S.A.V.) in Yt-m.n Urn-
i mi
!"" ,J:il »""" kokusumi itldlfti y.hi. sl -„ do luM.lm yariniin cbcdillk kl
kii.miiui dny.»
Bu beyit. .Ben, hafcikaten Yemen larafindan ncfes-i Kahmam ,|„ UI
.varum. Imdisine ujarettir ki buradaki nefes-i Rahmanclan maksarfin \r
rmmlj olan Veyselkarani hazretleri oldugu sSvlemlmi^tfr Cenfibi Pir'3
-Bemm yarimin rayihasim duyarsm. nusramdan maksadmin da kamil
haJifcs] HiMmeddin Celebi (Kaddese Sirruhu) oidugumi Sarih Ankara
vi stjyliiyor.
13007
t5~" i
, f,\
.»* »_ji«? ij
t— * -*twj Osljr j_j>-
C5 .
-Mi'rfir« men.sub olan Hak erlerinin safmda durursan, yokluk, Biirak
«IM unit ilr ceker ve yiikseltir.»
"I' wiitUin Ix-stTiyel n.ertebesinden hakikat derecesine viikselmesi-
'7,7' Km al ". vi hulmasma sofiyve (Mirac! manevi) demisdir Hz
WovlAnfl tin u miraei aniatmak icin diyor ki :
Jt"
13008
«Bu, Byle wminden Kamere kadar yiikseltecek bir mirac degildir
HelfcJ kumisin sekere kadar olan miracidir...
Yani salikin zevksizlikden kurtulmasi ve zevki hakiki roerfeb^ni
bulmasidir,
13009
r ^ <i^=
L'J" JT &
«Bir duman'm semaya urucu gibi bir mirac degd, ana karmndaki bir
cemmn dogub biiyumesi ve ak,l ve idrak mcrtebesini bulmas. gibi bir
■ iiiracdir.o
Ml)
i. .1110
- .J JL:i- c.iS J\j Kfr
.yokluk at. !«- Mr BOmk olur: tger »n de yok olmu* ve ttlniodn.
, nvl ,, blm u, S cnseniImkikivarl.kU,raiinagbtUrUr.-
13011
a:5"^ j ^j-»- jWr u '
..Daglar ve denote, o (yokluk) BttrUumn ancak t.r»tin« dokun-
liiirter. : his alewini derhal arduida birakir.»
O kadar hizh gider ve seni de oyle suratli golurur.
13012
«Ey salik; gemiye bin ve orada ayagmx topl.yih otur ki, can .avglH.i
„e giden can gibi oturdugun yerde yuriiye dur.»
13013
..Kuhlann, yokluktan varhk alemine ko.tuklan gibi; sen <U, tli^
ayaksrz, evveline evvel olmayan Allah*, kadar sefer etU
Buradaki gemiden maksad : Mursidi kamilin huzuru ve sohbclhltr < »
huzariti^e o sohbetin bereketiyle el , ayak Wdat.adan, yant rt
hareketlerde bulunmaksxzm ma'nev! seferler olabihr.
Ml
ri
13014
-E*er dinlcyen gaflel uykusunda olmasaydi, can kulagj a$ik bulun
«li, Ey Mcvlana, sozdc kiyas perdesini yirtardm ya!»
13015
h ^/iiwif jd& ^1
j'j
fy-i « i#»-
i OUr 3
• Ey f.h-k; <, soyleyenin sozleri uzerine inci sag! Ev Cihan, sen de
oiitiii huliindngu alemden haya et:» '
^iirlli AnkuravS ( _,! cjf ) daki zamiri Hiisameddin £elebiye
H Inlvnr ' Fnkat ^zun zahiri Mevlana olmasira iktiza etmekdedir.
13016
«Ey ielck; o sozler uzerine inciler sacacak olursan gevherin y
1 1 i.rlnr ve camid olan seylerin gorucii ve sbyleyici olur...
uz mis-
13017
■*?** jr <jA oj y d?jl- ^ri
«0 sactigm incileri; kendin icln sacmis olursun. giinki sermayen,
liuddi, manevi scrvctin yuz misli artar...
} *>
$-
\
S j •* j. y o >
Yani -Mallarim Allah yolunda harcayanlarm hali, yedl busuk blti-
,-en, her basakta yiiz tane bulunan bir tek tohumun hali gibidir. Allah ki-
me dilerse ona kat kat verir :i7 .»
Aveti kerimesinde beyan huyuruldugu vechile Allah yolur la verilen
hir se'ye kargihk olarak Cenabj Hak yedi yiiz misli, hatta daha fazlasmi
ihsan eder. Cenabi Pir buna dair bir kissa nakiine suvu ilu diyor ki;
«BEJ.Kt^'iN SF«A §EHRINDE& SULEYMAN (A.S.) A
HEDIYE GONDERMESi»
Himeyriye devleti hukumdarlanndan olub Yemen 'dcki Sabfl
.;ehrinin krali^esi bulunan Belkis, Siileyman (A.S.) m gonderdlgi davet
name uzerine ona hediye yollami§ti.
13018
«Belkis'in hediyesini knk deve tasiyordu. Yukleri tamamiylc kcipi.,
scklinde dokiihnu§ altm idi.»
Boyle bir hediyenin geldigini haber alan SOleyman peygamber yol-
lara altm ve giimus yaydirmi§ti.
(37) Surei Bakara: 261
143
1 301 A
•Bclfcb'in sefaret heyeti Suleyman'nj
smiin halis altmJa doseli oklugunu gordii...
miilku sahrasina, gelincc ara-
,'i . j:
■* 'j' Jj*-* J4:
13020
If
Jul*
-O hem, k.rk menril, altu uzorinde yurudiigu i s i„ nazar.nda altm.n
Kiymcu kiiiniadi.»
13021
fV b b jj "AS*} l*jl
j^"jjj 1 ^K-> *9-i, jj ( £ (j?*—
-Ih-fularca birbirlcrinc, getirdigimiz bu altmlar, getirdigimiz yere
flfUtUrelim... Biz „e olmayacak is yap.yoruz?.. Y
13022
«Bir saha ki, on
mek budalahkdir.-
un topiagi balis altmdir, oraya altim hediye gotiir-
13023
4\ L" «,.» js* o^j ^1
•b ^ }\ i^-jiTuI ja*
«Ey aklmi hediye olarak Huzuru ilahiye goturen kimse; akilorad;
>ol fopragmdan daha kiymetsizdir.»
1M
13024
J. Ja Ji^L \£\ Aj-*.» jl—J jj*"
• Hcdiyelcrinin dcgcrsiz bulundugu, sefaret heyetince, anlafllinca;
• n.iliciibiyet onlari geri cekti,»
13025
i_j^ ji_j jl-3 j\ J.— ij jit
u f u J «-C-l« jr O— a>-
«Tekrar dediler ki: hediye degerli olsun veya degersiz bulunsun, bi-
tnt\ iifin ne var? Biz emir kuluyuz.»
13026
«AltiKi olsun, toprak olsun, bize lazim olan, gonderilen hediycyi gii-
Hirniek ve ferman sahibinin emrini yerine getirmekdir.»
13027
•*>jy j\ b *& o^j'^ f
«Eger Siileyman'in fermamyla: Bu hediyeyi gotiiriin, Belkis'e itidc
edin derlerse, fermana uyanz.»
Nihayet Belkis'in takdimesini Hz. Siileyman'a arz ettiler.
13028
«Siileyman o hediyeyi goriince giildu ve dedi ki: Ben sizden ne vakit
hediye istedim?»
F: 10
115
Surei NomlYieki $u ayete i|urt«Uir.
Yani : -Bunun iizerine vaktaki (o gonderilen heyet) Siileyman'a gel-
<ii, (Suleyman) dedi ki: "Siz bana mal He yardim mi ediyorsunuz? Iste
/Vllah'm bana verdigi (nimetler ki onlar) size verdiginden daha ? ok ha-
yirlidir. Belki siz hediyenizle bobur!enirsiniz"3s,»
13029
■Ilcn, nana hediye verin demiyorum; belki, hediye almaya layik olun
dlyorum.»
13030
U *4* JlS L' _*£. j| 1^ £
«Ki feenim gayb aleminden byle hediyelerim vardir ki, insanlar onla-
n talebeylemeye dahi muktedir olamazlar.»
13031
■**•* JJA t£JL*-1 4JL, j. ty
«Siz, toprag! altm oden bir yildiza, Giinese tapiyorsunuz. Omi b*ra-
km da onu yaratan AHafc'a teveccuh edin.»
(88) Sflrei Nernl: 36
146
1303?
'j CjT V^ "^"J *■*
lj £jr (it jL- 0/ jl_p-
«Siz, degeri yuksek bulunan insanhk ruhunu hor ve liakir cderek Po
U-gin Giine§ine tapiyorsunuz,»
13033
«Gune§ Emri ilahi ile bizim agcimizdir. Ona Huda'du dersek hudaU-
lik etmi§ oluruz.»
Gune§in asci olmasi, nebati yetijtirib pi§irmesi, yani oldurmaKi ill-
Imriyledir.
13034
«Giines, tutulacak olursa ne yaparsm, onun sathindaki karahfti n.isil
izale edersin?»
13035
"Giinegden o siyahhgi gider, yine onun nurunu ver diye Allah'm d*r-
gafaim iasdi etmez misin?»
Tasdi : Ba§ agritmak, mecazen bir kimseye 50k ve sik muracaatln
onu rahatsiz etmek demekdir. Bu tabirin Cenabi Hak hakkmda kullazul-
masi, Belkis ve kavminin anlayabihneleri igindir. Ciinki onlax, Allah '1
tenzih tarikiyle degil, ancak te§bih yoluyla tefenhum edeWlec^kferdi.
13030
r \~ Jy v - *" C &
jjl cf^ Jul L JL L"
,:i5jT
-Eger seni gece yansi oldurecek olsalar, o vakit Giines, nerede ki ona
tazarrfi edesin, yahud ondan aman dileyesin.»
13037
JJ-i rtlj l _±i _j£.| O^jU
**
'J cfij
-lludiscler ekscriye gece vaki olur. Senin mabudun ise o vakit mey-
ilinidti .vnktur.s
13038
-Eger Huzuru ilahide sadikane ve halisane egilirsen, yildizlara tap-
mnkdan kurtulur ve Hak'km mahremi olursun.*
13039
^r*-" ft jfc»l ii«t> t"
«Hakkm mahremi olunca da ben sana agzimi acar, hakikat ve ma-
nfet saganm da gece yansi bir Giineg gbriirsiin...
Gece yansi giineg gormek, Allah'm o vakit ki tecellisine mazhar ol-
maktir. Qunki Cenabi Hak'km, gecenin yansmdan, fecrin tuluuna kadar-
istigfar eden var mi? Magfiret edeyim; birgey isteyen var mi? Ihsan ey-
leyim diye nida eyledigi bir hadis-i gerifde beyan olunmu § tur.
148
i.;ui(t
«0 GUne§e pak olan ruhdan gayri sark bulunmaz, ancak onda dogar.
Onun dogu§u icm gece ile giindiizun farki yokdur.»
13041
J^- Jj^ i^T "r"" -*** V"" 1
«Hakiki giindiiz. Onun dogarak tecelli ettigi zamandir. O tectdli He
arhk gece kalmaz.»
13042
«Zerre giine§e kar§i nasil gortintir? Evet, nasil gbruniirse, bu Giitu-fj
de Ulul'elbab olan enbiya vc avliyaya kar;i byledir.»
13043
«Bu Giines, parlar ve Arzi parlatir. Gbz onun kar§isinda kamasir ve
hayran oIur.»
i§te o parlak Giine§ :
13044
«Arg'in hadsiz, hududsuz derecede 50k olan nuru kar§ismda zerre gi-
bi goriirsiin.»
149
-Cenabi Hak gozune kuvvet ihsan edince zahiri Giine§i hor, hakir vc
kararsiz bir halde g6rursiin.»
13046
c
c£^-t of C45 jb 1 ,jU.j j.
-Cenabi Hak oyle bir kimyagerdir ki, O'nun bir tesiriyle duman yil-
dn, yani Giinc§ haline gelmi§tir.»
13047
-Hakkin bu tecellisi, nadir bir iksir gibi yari aydinlik bir ziilmet
uzcrinc vurulunca Giines oldu.»
1304S
-Kadir ve Kayyum Hazreileri iiyle bir sanatkardir ki, bir tecellisiy-
lc Zuhal seyyaresine bu kadar basse vermistir...
13050
-His gozii, zahiri Gunc^in zebunudur, kamasu kahr. Sen BabMnI bir
H<iz ara ve bul ki:»
W dir yaLd o vaitanin elde edilmesine sebeb olan insan-. kamildir.
13051
«Onun bak, §l kargismda, k^lamlar sacan Giine § in *ualar. zobun ol-
sun.»
13052
jy tSjfc tfji <*->J* J°* ^
«C«nkl bu bak, § , nura mensubdur, Gune § ise *e,tir. Ate,, hflrun
karsisinda karanhkdan ibaret kahr...
OUAliVLt SEYH ABDULLAH (A. LAH = NI TAKDlS ETSiN) .N
kerAmetleri ve nuru-
13049
-Ey talib; diger yildizlan ve can cevherlerini de bu itukyas lie Slce-
rek bil.» *
150
13053
-Magrib'li Seyh Abdullah rlemi § dir ki: Ben altmi, ?*«« gece nedlr
gormedim.»
151
-Ben altmis scnedir ne gece ne de giindiiz ... Hie bit sebeble bir kaJ
ranliga dii§medim,»
13055
-Sofxler de onuti soziiniin dogrulugunu tasdik ile; gecc onun arkasin-
<Ia vo nuiu saycsinde giderdik, demislerdi.»
13056
-O, dikcnh ve cukur cbllerde Aym on dordii gibi, bize bir kjlavuz
ulurdu.»
dcrdi
13057
«0, yuziinu cevirmeksizin; dikkat et. cukur geJdi, eoI tarafa meyleyle,
13058
^u^ <sJ*~ » bj (/ J-«
«Biraz sonra da; sag tarafa meylet ki bniimuzde diken var diye ihtar
ederdi.»
152
1 3050
<j"y \S\ U^l J^j 3i j
«Giindto olunca biz onun ayagim iiperdik. Ayagi, gellfi ayaklnri «lbl
latif ve yumu§ak idi.»
13060
«Onun ayaklannda ne toprak, ne camurdan eser bulum.r. No yirlma
si, ne de ta§ kanatmasi gbriilurdu.»
13061
.Allah, §eyh Magribi'yi (Mesnk) haline getirmi§; Magribi, ona nu T
rik gibi nurlar sacan bir hale getirmisti.»
13062
«Bu muasxam velayet gune § inin num., Ask meydammn Syle bir ■tl-
dir ki, halkin ileri gidenlerinin guniinii de o korur, geri kalanlarm gUntt-
nii de...»
13063
«0 azim nur, nasil korumaz ki binlerce giinep meydana getmm
O'dur.
153
13064
«Ey salik; sen ejderha ve akrebler arasinda o Seyhi Kamil'in nurivl
t'lfiin olarak eit.»
13065
lit jy jT ^.^ .ut* p,
•O pak olan nur, senin bniinde gider ve her yol kesiciyi parca parca,
»>d<'r.» *
13066
• ( jJI Al «ij*V pjl ) haberini dogru bil ( , r 4,l
>v< fmi <tku.»
Surel Tahrim'deki §u ayete i§arettir
L
(•r: J '. , Cr ^w* >>/ )
*
Yam : «0 gun (kiyamet gunii) Allah Peygamberini ve iman edip
onniila beraber olanlan rusvay etmeyecek, hurlan, onlerinde ve saglann-
da kosacak, "Ey Rabbimiz, diyecekler, bi*im nurumuzu tamamia, bizi yar-
hga. §iiphesiz ki Sen herseye hakkiyle kadirsin" 39 .*
CS!)} Surei Tahrim: 8
154
13067
«Vakia o nur, Kiyamctlc artatakdir. Fakal Onun Diinyada mttfahe-
cle ve tecriibesini Allah'dan burada isieyin,»
13068
t k f* £?. (* "^-^
«Zira Cenabi Hak, hem bulutlu havada, hem de karanhkda can mini
hagislar ve o nur ile hidayete eri§ilir. Allah istenen §eyc del&let etmeyl
daha iyi bilir.»
«StLEYMAN (A.S.) IN BELKtSIN ELCILERtNi, GETlRMt§
OLDUKLARI HEDIYELERLE BIRLIKDE GERI GONDERMIISI-
13069
Jj 4ijl £j£ Ji \j\ e S' j'j
«Ey mahcub elciler avdet ediniz. Altin sizin olsun, bana goniil B «-
tirin.»
13070
«Bu, yollarda do§eli altunlanmi da sizin altunlara Have edin Ku<
lugunuzii anlayin da o altmlan katirm fercine kilid olarak takimz,-
Eskiden zenginler, bindikleri difi katirlann gebe kalmamasi i ? in fere-
lerine altin kilid takdinrlarnus.
155
13071
C— j) -Oi*- jiV jL-1 jr ^i
C,- ^4j!_, jj; ^jj jit ^
"Katirm ferci altin halkaya layikdir. A§ikin aitim ise onun sararmii
yii/iidiir.x
13072
JOjI-li- all jij ^
jK'o- o-^j^ jUi jla ^r
-Ki o sararmij yiiz, hakkin nazargahidir. Halbuki altin madenine
Gttno| nazar eder.»
13073
v h»T ^Li .if ^^
-GUnef suamm aksettigi yer nerede, Malik ve Mukallibulkulub olan
/Uliili'in nazar eyledigi yer nerede?-
Aralarmda nisbet .kabul etmez fark vardir.
13074
Ǥimdi de benim esirim olmakla beraber sizi tevkif etmemden can-
dan goniilden salummz.»
13075
y O— *\ s *1 — I o
saT
^
"Daneye haris olan kus, dam uzerinde serbest ve kanadlan agik bu-
lundugu halde tuze.ga tutulmu§tur.»
giinki hirs ve tamai onun iqin en tehlikeli bir tuzakdir.
156
13070
.Serbest bir kimse daneye - yani bir menfnato - goniil verdi ve on.
baglandimi, byle bir kimseyi serbest iken yakalanmis. ve tutulmu, bll.-
13077
«Kusun daneye bakislari, kendi ayagim baglamak i«in birer diigum
gibidir.»
13078
y* jf >"j $*')* is? CT
«Dane ona; der ki: Ey kus, sen simdi bana hirsizlama bak.yorsim,
ama heie sabret; Asil ben seni «ahyorum.»
13079
-Madem ki o harisane bakism seni benim ardima ve izime diisUru-
yor, bilmis olasm ki ben senden gafil degilim.»
-TERAZiSiNiN DlBHEMt BA§ YIKANAN KIL £LAS T BIR ATTAR tLE,
KlL YiYEN Mt?§TERININ HIKAYESI»
\ 13080
.Bir kil yiyen, halis ve musaffa seker almak.icin, attar dttkkan.na
gitti.*
157
13081
Jjjj )\J, jlk& j .
-Yan kesici ve hilekar olan attann terazisi ve dirhemi kilden ML.
130S2
yum'^ttf — Eger § eker almak istiyorsan sabret de dirhem buh*
yum. Zira terazimm dirhemi kildir.»
13083
„ „ 1 """ 5 dS. Be ° 5ek " ahnak is,iy "™ m - *-w «— — — ■
13084
>^—j j jiy jC' js ajg a* ti^L,
demek^^lj! ""* K!I yemek — -*-» gfee dirhem „e
HCmek ' Rl1 ona a'tmdan daha kiymetlidir.»
Bu §una benziyordu:
13085
1 .... *
* £. EEL*"** Ee " c bir tmh ° demis " ki: °*-''— a > *«*
13086
c-. 5 t_jb>- Ji>o »>*«■« 0°
«<>k giizel olmakla beraber birsey daha var ki o iffetli kil helvuci
kizidir.»
13087
«Geng dedi ki: Oyle ise daha iyi. Helvacinin kizi muhakkak ki daha
tatli olur.»
Kil meraklisi, attara dedi ki:
13088
«Eger dirhemin yok da onun yerine kil kullamyorsan o daha ftlfidir.
ganki kil, benim gbnlumiin istedigi meyvedir.»
13089
«Attar, terazinin gbztine hazir olan kilden koydu.n
13090
•Terazinin diger gozune koymak icin, kil mikdari §ekeri eliyle km-
yordu.»
159
13001
-Attarm keseri ve jekiei olmadig, ve § eke« clivle fardiSi iVi« ™,
knlmig, mu § tcriyi orada birakmi S ti.» ^ 1Sln ge5
13092
^-*j> <j-M> »**&# _,;! J5"
*"""r;s* r^r *■ kil —• ■*-*-*
o 1
13093
yor ;AUa„n rfH, te^«^ traes i„ diye, korka korka kffi sahyor ve yi .
13094
J JJ tfjj til «>* y^ jj^ £
* as? xrtz£ ens? r r "f *— -*•
13095
**2E bCnim kUimi Sahb ***"■"■* - «* U kendi yan.dan
I CO
C^iinUi kil yenlldikce nnflfh'glydr, nlinncalc sjeker de o nisbett© a/.n-
livordu.
KtOIIG
tS>~j l ^:' J*j cri <yV
«Seii bendcii eekiniyorsuM amu c^ckliglnden... Bense az yiyoecksin
diye korkuyorum.»
13097
«Bcn seker kirmakla mesguliim, lakin iiyle olmakla berabcr, fa/la s»>-
ker verecek kadar ahinak degilim.»
13098
jy* & Jstij J3-I jU ^J
«Sen §cker ahb da tecriibe edince azahms oldugunu gorecck, abmak
ve gafilin kim oldugunu o vakit anlayacaksm.»
Cenabi Pir, birkag beyt evvel, daneyi uzakdan goriib de ona mef-
tun olan ku§dan bahsetmig, arada kil meraklisi ile Attar fikrasim sfiyle-
misti. §imdi evvelki bahse avdetle diyor ki ;
13099
-Vj t/ ^*b j_jj jl /*
4,1^
«Ku§, o daneye bakmakla hoglanir, dane de uzakdan oiiun yohiiui
vurur.»
Yani tuzaga tutulmasina sebep olur. Kusun hirs ile daneye bakijfi, nl-
hayet onu tuzaga diisurdijgu gibi, bir giizele §ehvetle bakib goz zinaai et-
menin bir Musliimani adeta zehirli okla vurulmus gibi yaralayaeagmi
beyan igin Hz. Mevlana buyuruyor ki :
11
Hil
Li I 00
c.r l> ,yt>- ^_>- lsLj Jj
«Ey salik; cgcr gm zi.iasuidan haz ahyorsan kendi yamadan kebab
yi'inis olmnz mism?»
Kendi yanmdan kebab yemek, kendi zararmi mucib olmak ve sQnahfl
I'Jrinuk demekdir.
Surei Nur'da buyurulmugtur ki:
Yani : « Habibim;; miimjnlere soyle ki harama karsi gozlerbi kapa-
11/.. tfiblVnin bu ayeti: «Ba§ gdziinu haramlardan, kalb gozunu de
M«n VMilnhdan Aliah'dan gayri herseyden) kapatsmlar. diye tefsir ey-
IpiU«I Mi-vli'mn Caml'nin (Nefehat)inda yazilidir.
Uu/.im harama baki §l ile ilgili § oyle*de bir beyit vardir'
iCWH*. Am ulan btttiin afetler, tevbesini bozan goziin nazanndan gelir.»
"" „ , "" b6def olmamak S ? in »def igindeki inci gibi harama kars, *tf.
(40) Surei Nur: 30
HJ2
Yam . «Vc irzkirmt liuruMiltil.il", Uii, wd.ir n;in ijok tomi/ i hii' hair
lnljlir, Hakikatcn C'euubi 11. ik, (Kull.u nun ur) yapaeakluriiidan hakkiylc
hiihi-niarclir. Habibim, miimiti kudinluni da stiylo ki, harama bukitiuktau
kd/lerini sakinsirdar, irzlariiu koi'iisunlur. Suslerlni giistcrmesiiiicr. ISiin-
litrdan gorunen kisnn miistfisna. Vti l>as orlijleriiu yakalarimu iistund
iLipayacak surette) koysunlar. Anrak koi'tiJaruia, yahut habularum, yu-
lint kocalarinm faabalarma, yahtid orkck kaitle^Ierine ve ogulhirma, yu-
ini( ]iiz kardeslerinhi ogullarina, yahut kadinlarma (yani; hizmetci ya-
hut komsu yahut da ahbap kadmlara) yahut cariyelerine gostorrbilir-
SLisIerin gorunen k-isnu: Parmaktaki yiiziik, eldeki kma ve yiizdeki
'jiirme gibi ig goriirken gorunen kisimlardir. Baz 1 . mufessirler ziynettea
inaksatj onlann bulunduklan yerlerdir, demiglerdir, O halde kadjnm go-
nilebilecek olan yiizleriyie elleridir.
Bazilan (Evma meleket) ciimlesmin hiikmu, cariye ve koleye gamil-
ilir, Eger kole afif olursa hammin ona ziynet yerlerini gostermesinde beis
voktur demislerse de bazilan, mesela ulemayi tabiinden Said Bin El Mii-
ncyyib (R.A.) «Bu cumle sizi §asirtmasm, o istisna cariyeler hakkmda-
ihr» demig ve tecviz etmemisjtir.
4fe"jVUiU^
>"'•>
- i > >
Yani : «^ok ihtiyar, yahut erkekligi oSmayan, yahut erkekliktcn kal-
inis bulunan hizmetgilere ziynet uzuvlarmi gosterebiiirler 42 .'*
Lakin Hanefi imamlanndan cogu, hadim edilmis olanlarm da ecne-
bi hiikmiinde bulunduguna, cunkii kendilerinde miicameat uzvu buluti-
mamakla beraber gehvetin baki olduguna kail olmu§lardir.
Yani : « Yahut heniiz kadinlarm avret mahallerine muttali olmayan
(41) Surei Nur: 30-31
(42) Surei Nur: 31
163
cotuklar da mUKtciiiudir, (onkro da ziynet mahallerini gosterebilirlifl
Kadmlar, giztediklcri ziynctlcr bilinsin diye yiiriirken ayaklanni y*r|]
vurmusinJar. Vc ey erkclt vc kadm mii'minler! Allah'a tevbe edin. Bu Hit*
relic felah bulmaniz umulur ,3 ,»
(Ke§J iil Esrar) isimli kitabta denilmi§tir ki:
Cenabi Hak bu ayette muti ! ve asi biitun kullara tevbe emretmi^llr.j
Maksad; asilerin mahcub olmamasidir, Qiinki: «Ey gunahkarlar tevj
bo ed'iniz!» denilsevdi asi ve fasik olanlar riisvay olacaklardu Diinyadi
rezi] ctmeyen Allah "m onlari ukbada da rezil etmemesi umulur.
13101
-ll/iilulao bu bakiss zehirli ok gibidir... Gittikce agkm artar ve sabrn
CiUu'itir.u
f ladis-i seriide buyrulmugdur ki: *Nazar, geytamn oklanndan ze-
lurli bir okdur.»
■ !
13102
i-ij-i 0W* fU Lie tilu
«Dunya mah zaif ku§larm, ahiret miilkti de serif kuflann tuzagidirs
C1I01
«Ben Siileymamm; sizin miilk ve hiikumetinizi istemcdigim gibi, bcl-
Ui sizi her tiirlii tehlikeden kurtannm.»
13105
4iU iij^ j>j»- -V~* J 1 - j *>^
«Siz §imdi miilkiin sahibi gecindiginiz halde, o mulkttn, kulu, kole-
sisiniz. Asil mala sahip olan kimse, helak olmaktan Jnurtulan, mala miilkc
osir olmayan kisidir.»
13106
«Ey bu cihanm esiri olan haris ve tamakar; sen tersine olarak ken-
dine bu Dunyanm emiri dedirtiyorsun.»
Halbuki Dunyanm emiri degil esirisin.
13103
«Hatta bu Ahiret rntiiku oyle biiyUk bir tuzakdir ki onunla azim kug
Ian avlar.»
(43) Surei Nur: 31
ir>4
"S
13107
Us-
«Ey ruhu bu cihan hapsine diisen, Diinya esiri... Ne vakite kadar ken-
dine Dunyanm efendisi diyeceksin?»
«S( 'J F.YMAN (AS.) IN l.M'il.ElttN OciNLt*Nti ALMAS]
ONLARA ILTJFATTA !W U'NMASI, GONULLEittNDEKi LKKEKLtl
GlDERMESt VE GETfltlLUN UElHYELFAli KABUL ETMEYISi
SEBEBiNiN ELCJLERE SEKH VE IZAIII-
13108
«Ey elciler; ben de sizi tarafimdan elci olarak Belkis'e gonderiyoi
rum. Hcdiyelerinizi reddcdisiro, sizin kin, onlan kabulumden daha iy|l
dii.»
13109
_) i Jo -Aj J *^- t Aiii , °,v
-ItcJkis'in huzuriinda colde gordiigiiniiz ve hay ret ettiginiz altwJai*
M».vU',y.iniz!»
13110
«Ki bizim altin tama'kan olmadigimizi ve altmi, nnu yaratin Alia!
tarafmdan getirdigimizi bilsin.»
13112
CxS i'i J 1 -^ 1 &\j 0*
of*/" '-> Zffi 0} r~ fi jjij
«Ey altin istiyen ve secen; Ccnflbi llak kudrctiiri izhar etmek i^in bu
Diinyayi mah§er guniinde gumiisden bir alem yapacakdir.»
13113
«Biz, altina aldms bile etmeyiz, Fen sahibiyiz. Butiui yeryiizuiuloki-
leri o fen sayesinde altin haline getiririz.»
13114
«Sizden altin mi isteriz biz? Biz sizi kirnyager yapanz.»
13115
:1U
A.Ji jjl i!jr
ujH J^i v'-> ( 03^ *
«Manen kimyager olmak icin, Seba miilkii bile olsa vazgecin o Diin-
ya niuikimden. Suyun, topragin digmda nice rniilkler var!»
13111
«0 Allah ki eger murad ederse su zeniindeki topraklann hepsi de al-
tin ve kiymetli inci o!ur.»
166
13116
a-Ai'l^*-
«Senin taht dedigin gey, tenesir tahtasi demektir. Kondugun yeri bas
kose samsm da yanh§tir, Ciinki orada oturus kapida kalis. gibidir.»
167
:; 1 1 t
tj* u"!.J J. w
«Senin kendi sakabna hukmim gecmezken, iyiye, kiiiiiyc ve $unit,
buna nasil padisahhk edersin?»
Evct, insamn sakalma bile hukrnu gecmez. Cunki sakal salivermemkj
ise uzayan killari izale icin haftada bir, yahud birkac defa tras olmak 1a-
zim fielir, Sakalh ise onun da dilzeltilmesi icab eder. Demek ki insan, ken-
flinin hiikmiinde sandigi sakalma bile hakim degil. Dahasi var:
13118
«Ky nirpik iimidli tul-ii emel sahibi; sakalin, senin muradin hiiati-
1111 nftariyor. Artik ak sakahndan utan!»
13119
,5> i*..CtH au
-*■■/
r_r" a-
AAj
(J"
sO.
-Uj *3te-
.'sU
«Cenabi Hak Maiikulmiilk'diir, herkim ona secde eder ve emrine itaat
Uiisterirse bu toprak ve fani alemdsn baska ona yiizleicc miilk verir.»
13120
\j lljjj A**}3 3' -*■ ' J^y
«Lakin AHah'm huzurunda bir secde etmenin zevki, sana iki ytiz dev-
letten daha hos gelir.»
13121
»</*
</
f
, «Ya Rabbi, ben miilk istemiyorum; o secde miilkunu bana teslim ey-
le diye razarru edersin.»
168
13122
■Diiny. padiphlan, soy^luklarmdan kulluk ,«.bu»n kdku-unti
almamislardir."
13123
«Yoksa, Ibrahim Bin Edhem gibi hayran ve sergerdan bir bale rc
Hrler, mulku de hiikumeti de terk ederlerdi.»
13124
r
$&■ O) &£ jr. 3* ^4
«Lakin Cenab, Hak, Dunyanin devam ve I.thami icin UkOmdmrhnn
goziinii ve agzini muhurlemisdir.»
Ki kullugun yuksekligini goremezler ve kulluk sarabmm tad>« «1«-
inazlar,
13125
«Bu suretle dc onlara taht ve tac tath gelir ve : Alemdeki h.lkton
harat; alahm, derler.»
13126
«Ey gafil Mkumdar, aldigm haracdan kum gibi altm toplasan da nt-
hayet senden arda kalir.»
Ifltt
j a
13127
'1U aj ,\, viJ L*- »
j^ 1 ^r
^--" *«* f~* mJn
"/-
^j
-DevJet ve hlikfimcilc, alu„ ve s.rvet, ahirel scferind, ,uh, „,|
da 5 olmaz. Altim ver de saua hakikati gosterecck siinnc S a(.n ».!!..
cx>
1312S
oU
la-*
"Ta
« ki bu cihan.n dar ve drrin bir kuyu oldugunu goresin, II.. Y„.
Mif mlm.li, o kuyuya sarkitiJan ipi elde edib kurtulasm.*
13129
pt- ji .wj j^ j^cf l"
-Ti, ki ku.yi.dan pk.fa Hakikat Sarayina yiiksclinco ruhun: MiiUa
»»»'"> li" hu gulam benimdir desin.» J
Hurei Yusuf daki §u ayete igarettir.
ft O n« 1 !
tr-'j
A. kovatmfaL't" ^/^ ****** ( ^ b ^> ******* °
sZIZJaL muj * ' ¥e bir dvan!?> 0nu bir ticare * -* *
l»i sakladilar. Allah m ne yapacaklanm pek ala bilici idi« -
Pederleri tarafmdan fazla sevildigi icin Yusuf u tekanan kardesleri
onu goturup goldeki kor bir kuyuya attilar. Yalandan agWk Settle
babala^ a3datmak_ istediler, Yusufun gcmlegim, k^kLTb^ £22
(44) Surei Yusuf; JS
170
I ..in lc hulmlilar, 11/. Yakub'a onu tfcJst.crib, Yusiif'u kurt. pnnibidi drill
!»' MiiIukI kuyu hasjiina bir kafile kondu, it,'U*riud(*n liiii kovnjuni kuyti
y*t Htiiltilh, Yusuf (A.S.) kovnmn ipini tuttu ve kovn eekilincc mninln
IiimIh'i l.n, id Inn cikdi, Kovayi ceken «Mujdc, bu l>ir )'.<'"',' vomit* « 1 1 y i ■
HiiIdiuII
(i mrndn Yusuf 'un biradcrleri, onun hayat ve memutirtdnn hither ill
null h in cintyii RclraJglerdi. Yusufun kuyudan ciknns olduftunu ^(irilncn
Un 1 1 1 .- 1 1 1 , kolotnizdi, evdon kacti» diycrek kafllcyo Rnyol iku/ bh bt'lin
ii ilhlai'. Kiifili.' Misir'a gidiyordu. Yusuf'u orada esir pn/anna ^oliu
.lull v t- Misinn Bagvekiline sattilar. Kissamn alt tarnfj malum, ti/ Mvy
'.ii in. Dimynyi kuyuya, Diinya ile me^gul olntu kuyuya diigmii^ Iniliniiin.i
I i ii. ri i s or. Gradaa kurtulmak \c Hakikat alemine cikirmk i <.; 1 1 1 (litiblill
itii'llii vi' urvctuivLiska) olan Kur'ana sard diyor. Bu mefili atdalnink irm
ii liityli soyluyor: «Ey can Yusuf u; nedcn boden kuyrsiuula knlib duru
viii.'.iin" 5u Kur'an ipine sanl - yani onun emir ve yaynklnnni Lilt dn o
I ,ii.i ii hi; kuvudan. yuksel'o
13130
«Kuyuda goz t akisler sebebiyle, ters goriir. Bu tcrs (iiinisiin ru bnyn
yisi tasm altm gibi gorunmesidir.»
13131
«Oyun esnasinda ^ocuklarin akh niuhtel olduguudan ^amiU, \onilrli
kiriklari onlara altin ve mal £oriinur.»
Altm ve mala tama' eden Diinya ehli de tibki cocuklar (nlmlii Hi»
ki nimetlere nisbetle fani bulunan DQnya malma cocukcasma vo hurlftn
ne ragbet gosterirler, onlan elde etmek icin ugragib dururlar.
171
^^
L3132
Xy, jjliil , I
./ y
«AIl a h',n arifleri, Tevfik-l tlAhi ile kimyager olmu^lardxr. Onlarm
nazannda altin ve gumu § iin tlegil, onlarin eikdigi madenlerin bile kiy-
mel vc itibari kalmami§tir.»
«IHU DKRVIS'IN, BIRKAC SEYHI RUYASINDA GORUB ONLARDAN
K AZANMAYA UGRA§MADAN VE IBADETTEN GERI KALMAKSIZIN
IIELAL RIZK ISTEMESI; SEYHLERIN DE O DERVISi IRSAD ETMESI
DAGDAK! ACI VE EK§t MEYVELERIN SEYHLEBiN'HiMMETl"'
VE ATASI SAYES1NDE DERVISE TATLI OLMASI»
13133
j*~ j.0 £*ii J*j-ja JL £*! ■
«Dervi S in biri sohbet esnasinda hikaye etti ki; Ben Hizr'a mensub
..lanlan - yani bazi evliyaullahi - ruyada gordiim.»
13134
«Onlara dedim ki: Helal nzki nereden bulub yiyeyim ki haram ve ve-
nal olmasm?»
13135
XX\j o^~V <£y Iv-V
«Beni daghk tarafma goturduler. Ormandaki yabani meyvelerden
suktiler.M
172
I
13130
• V.- dcdiler ki: Allah, bu ineyveleri bizim hiinnietlwrlmlzlo nontn l^'li*
l.illiliislndi.'
13137
■■Isle luuilari zahmet cekmeden ve yukaii a§»gi gidlb tfdmedefl p&k
vi- ludal olarak ve hesabi olmaksizm ye!»
13138
^ <S 3^ <JJJ [ j ^ cri
«0 nziklan yeyince sozlerimde oyle bir feyiz. iivle bir tesir hasil <>l-
<lu ki kalbimden hikmet manbalan kaynadi. Sozlerimin verdigi zevk, wkil-
lari hayran birakmaya ba§ladi.»
13139
«Rabbim, dedim, bu bir imtihan... Sen bana butiin hnlklnn glzli bir
ihsanda bulun!»
13140
«0 guzel ve arifane soyleyi§ benden zail oldu. Onun yerine knlbim
de bir ho§luk buldum ki zevkimden nar gibi yanlacakdim.»
17:1
13141
«Dedim ki, fgimdeld bu ievk yok
bir zevk olmasa bile.»
mu ya ... Cemiette bundan baska
13142
Oil"
jXi* j 3^ fj]j,
j"
- <r-
■%Oi
"Bana ba§ka bir nimet arzusu gelmezdi; ben de o zevki hralub «■
viz vc 5 ekcr kami § i istemezdim..
iZIK S^ r T !f T HLEElN KEKA METi SAYESINBE HELAl
SSn' U ALTINI §U ODUN CUYA VEREYtM, DEMESi
ODUNCUNUN DA ONUN KALBINDEKi NiYETTEN INCiNMESi
13143
«0 esnada, fakir bir kimse, odun yiiklenmig olarak
niandan gehyordu.»
yorgun, argm or-
13144
f c^i fe j ^,31 ^^ ^j
dan < l e r a d t, k r dim \ dedim kI: BCn " Z,k d ^"<^en asudeyim. B
dan sonra nzik Igln bana earn ve kr>.W ™w„,. ..
171
icin bana gam ve keder yoktur.»
un-
13145
U»'
*U
lsj;
.■Hush gitmcyen yahani meyveler bana bos gelmcktc, hiisusi bir m-
lui nail oldum ben.. .»
13146
jj, ^
>ji t > 1 C— • <■*■•>■ <•«
«Kcn madem ki, bogaz dii<jiincesinden kurtulmusum, §« bulde, sii bir-
kiic habbe altmi ona vereyim.»
13147
■f\_±.&3
A*.
«Bu altinlan, §u kiilfet geken fakire vereyim ki, iki iic gUnce&Is ol<
sim, gida ile bedeni kuvvet bulsun.»
13148
»* «*i 3' J3 1 C~i'j lT**"" ~° J
«0, benim kalbimden gecen niyeti bildi. Qunki kulagi Ilak iiurii ilo
nurlanmis...»
13149
«Sise icindeki bir c>ag gibi, her du§iincenin sirri, onun gozu iinUnde
idi.
175
I3I50
r
«Igten gegen ondan saklunamiyor... O, goniillerdeki esrara emir hv
silmis!»
13151
t^jJj *>Mi ^S'* <j* a-;
ji
«Taacciibe sayan olan o atat, benim dti§iinceniin cevabi olarak, kendi
kcndine ve yavasca soy!endi.»
§6yle diyerek ki :
13155
«Onun odmui yere komasmdaki halin heybetiylc benirn yedi uzvum
lilrvmeye ba$ladi.»
13156
-c* r^*j , -'> Cj ^j^- 4 &
■*?
«Dedi ki: Ya Rabbi, eger senin duasi makbul ve izleri miibank has
kiillann varsa.»
13152
«Manevi padisahlar ifin bbyle mi diiguniirsiin? Sana rizik vermese-
lerdi sen rizki nasil bulurdun?»
13157
3J-2.JJ f ./» ti-So- (j- 1 jL} t>. '
«Dilerim ki lutfu keremin kuyumcu gibi olsun da, bu odun yiikii .sit
anda altina tahavviil etsin,»
13153
SJ ri i \j J*^ pj jt j*
dU dU ^hc jj ^ )■$ j
«Ben onun sozunii iyice anlayamadim. Lakin azarlamasi kalbime iyi-
den iyiye tesir etti.»
13158
«Bunu derdemez, gordiim ki, odunu altm oldu; yerde ate§ g'tbi bets
bir surette parladi.»
13154
«Arslan gibi bir heybetle yamma geldi, sirtmdaki odun yiikiinu yere
birakti.»
]"fi
13159
o j-j L j»Jui £}&■_ j'j-s fj*
«Ben bu vakia dolayisiyle uzun muddet kendimden ge^dim. Hayret-
ten §uura avdet edince.»
P: 12
;1J jT J U» ^
jL~i\
13130
<JT'-
«0 zat dedi Ici: IJahi; o lias kullarui gayet ki.skancdirlar ve sohretleii
kacarlar.»
1 31 OB
\j <Jc 4iU .j jUU-
■ Oiuiii heybeti lieni adeta bagludi. ('iinlii Allnh'in lias kulluri hu/n-
lliu uvi'um nas yol bulamaz.»
13161
■*>j j^-* (V* ^-^ ^ ^ -&
«Ya Rabbi; Sen bu yiikii tekrar ve hemcn eskiden oldugu gibi odun
yap.»
13162
jj jL-«c.| jl j-- f>* jl.) ji
«0 anda, altm daliar odun haline girdi. zaiin bu isine karsi akil da,
nazai' da hayrette kaldi.»
13163
•— S J3 >j f-^ ft wk&la j jl jl *w
«Ondan sonra odun yiikiinii yiiklenip, acele acele gehre dogru gitti.»
13164
«Kendisinden miiskillerimi sorub cevab almak icin o manevi §ahin
arkasindan gitmek istcdim.»
13166
jLi.sU:>- jlj C-*"^ jl .»_# jo
-Tjj
«JEger biri can ve ba§ vererek yol bulursa, bu da onSarin rahraeti vc
ii /be.siyle olur.»
i?eyh Galib der ki:
iVaranlar asitan-i evliyaya Butun davetlidir Galib safaya»
iSukvn surette kalma aldanirsin Komazlar yoksa, gelmezler sanir-
sm. »
Evet evliyaullah hazaratmda bir cazibe, bir de dafia kuvveti vardir.
tstidadi olanlan o cazibe kuvvetiyle gekerler, ehliyeti olmayankin
du o dafia kuvvetiyle uzakla§tinrlar.
Yukanki iki beyti soylemis, olan Galib Dede Galata Mevlevihanesi-
fie §eyh olunca bazi bekta§iler,. meclisine devam etmeye ba§lami§kir.
I.it'yhin :
«ikranmiza ser veririz ahde kaviyiz,
Biz §ah-i velayet kuluyuz, hem Aleviyiz.»
gibi sozlerinden on« Bekta§i vehme.tmi§Ier. Seyh bunlann amiyane soh-
bctinden sikilmif. Geni§ce ve mavi bir kagit ustiine kalin kalemie (Ya
llazreti Muaviye Bin Ebi Siifyan) yazib bag ucuna asmi§; cunki Bektagi-
ter Onu, hatta ismine benzettikleri icin maviyi sevmezler. Ondan sonra
levhayi goren Bektagiler devami kesmigler, seyh de levhayi kaldirmi§.
t.ste §u hal, avami defedi§in vasitali , olan gekli. Ey salik:
178
17&
b jr.'i' O
J:J167
e ^ J -
«Bir siddikin sohbetine nail olunca Allah'in o tevfikini ganhncl lit
Bilindigi gibi Siddik, Hz. Ebubekir'in lakabidir. Mi'rac hadisesinj i$\
i§itmez, tasdik ettigi icin, kendisine verilmistir. Siddikiyyet mertebd
manevi mertebelerin en yiikseklerindendir. §ehidligin fevlcinde, anffl
peygamberligin dunundadir.
Nisa suresiride buyuruluyor ki:
-< < w
^ -r'> -^
Yani : «Kim Allah'a ve Peygamber'e itaat ederse i§te onlar, AHah'iij
kendilerine nimetler verdigi peygamberierle, siddiklerle, gehidlerle, i|
adamlarla (Salihlerle) beraberdirler. Onlar ne iyi arkadastir. Bu Allah'
tan bir lutfu inayettir. (Her §eyi) hakkiyle bilici olarak Allah yeter 4i .»;F
Allah'a ve Peygamber'e muti' olanlar, ahirette refik. itibariyle ne M
zel kimselerdir ki, peygamberler, siddikler, gehidler ve salihlerin refai
tinde bulunacaklardir.
Ayeti kerime'de Siddik, Nebi'den sonra,' Ejiiheda'dan evvel zikrec
mijtir.
tgte boyle siddik bir zatin hizmet ve sohbetine nail olursan onu |
nimet bil ve seni buna rhuvaffak eyleyen Allah'a §iikret. ki Diinya'da Bo
betinde bulundugun gibi, Ahirette de refakatinde, himaye ve §efaatind
olasin.
(45) Surei. Nisa: 69-70
180
i:u(>k
.liwi A* ' lL| J'>* o
.1
jj f * o
aa
J-a
>U I, J
j Or"
li lie
<i*:iritsahin yakinligina erdigi h&ldc, hidden bir sebcble yakinlik 11101-
dyle birliktc yolunu kaybedeii budala gibi olma!»
Derler ki; Hiiki'imdann bin: «Munasebetsiz deniten adam nasil olur?
,ii(l;m biriiii getirin de goreyim* den;;§, Bulmuslar, huzura cikarmi.s-
I liikumdar. ona jltifat etmis. Herif de lakirdi olsun diye :
F.f ; ;ndim siz Bursa'ya giltiniz mi'.'» diye sormu§. Hukumdar;
Haytr, cevabim vermi.5 Mi'masebetsiz :
- Ben de gitmedim, babam da gitmemigti, demls; hukumdar:
Anladim. gotlirun, emrini vermi§.
Hz. Mevlana da saliklere nasihat icin ; «Mana sultanlarmm sohbet
■fine nail olursan bir munasebetsizlik ederek sereften dur olma» di-
ve munasebetsizlige diger bir misal gosteriyor :
13169
«Birine, fazla kurban eti verilince: Bu, galiba sigir budu, der.»
13170
i£j*-j\ aM o^u jlj
«Ey iftiraci adam; bu, sigir budu degildir, fakat esekliginden san:>
iiyle goruniiyor.»
13171
j»-j j\ u_
«Bu, padisahlarin vusvetsiz ve iicretsiz bir atiyyesidir, Allah'm rah-
inctinden editmis bir ihsandir.»
181
1
..St'LEYMAN A.R.) IN, HELKiSlN IMANA GELMESl k/lN
ELCILEKIN TEZ CitTMELEltiNl EMRETMESt ve onlari xicsvIK
13172
14 T .
«SiiIeyman Peygamber de savasacagi yerde Belkis'hi adamlarmi
askerlcrini kendisine gekti.»
§6yle diyerek ki
13173
u
.L *f
«Ey azizler; <:abuk £abuk gcliniz ki comertlik denizi dalgalandi.»
a
<J -o
13174
1 <_#* Js»-.U l£_>-
«Onun kafcaran dalgalan, her an sahile inci sa$maktadir.»
13175
«Ey ir§ada miistaid kimseler; Essala diyor ve sizi da'vet ediyoruz.
ra su anda Ridvan Cennet kapisim agmigtir.*
Ridvan : Malumdur ki; Cennetin kapicisi ve mudurii olan meleg
adidir. Bir de Ridvan: Razi olmak inanasma mastardir. Bunda ince
niikte vardir ki bir kula Cennetin kapisim agacak olan Allah'm, ond£
razi olmasidir. CiAnki Cennete girebilmek ancak Hakkm nza ve fazli
atasidir. Oradaki nimet ve rii'yet ise kulun taat ve ibadetine goredir.
Derni§lerdir ki: «Cennet Hak'kin bahgesidir, Arif ise onun bahcr/
ni.
Bagbanla bilise gor td giresin Cennete... »
13176
-Mj-N cfJ Cf-^J ijr^' ^f
<tHx. Siilcynian dedi ki: Ey elgiler; Belkis tarafina gidin vc oou Im
dine, inandirin.»
13177
«Ona gabucak buraya gelmesini tamamen soyleyin. Zira, Ccnabi Halt
sclamet yurdu olan Cennete davet etmekdedir.»
Surei Yunus'taki §u ayete isaret edilmektedir.
Yani : "Allah selam evine (Cennete) $agirir ve O, kimi, dilerse onu
dogru yola iletir 46 ,»
13178
^Li cJji cJlt ($\ t- ty*
«Ey devlet ve saadet talibi olan salik; agah ol ve ko§ ki bu an, feyiai
zamam, kapilann acikhgi ?ag!»
(46) Surei Yunus: 25
182
183
..iititAiibi lamivrlN <ii\k sihkini takijIs ktsin) ijIcretI vk!
IIOItAHAN NAI.TANATINI TEKK ETMESl*
13179
ijU- till- jl ^5^" (jL I"
«Diinya miilk ve hiikumetini, Ibrahim Edhem gibi cabucak terkey-
Ic ki onun gibi ebedi bir devlet bulasm.»
13180
«0 sultan gece vakti sedirinde yatnusti. Bekc,iler de dam Usttindo
scsbnib durmakda idiler.»
Eskiden §ark saraylannda ve konaklarmda dam ustunde nobet bek-
loyen bekcjler varmis ve ekseriya Hindlilerden olurmus. Onun kin Fa-
riside (Hindu-yi bam) tabiri vardir ki gece bekcisi manasmadir.
13181
syjj jbjj> ^j C*3 •&$ $■
«fjah ibrahim'in o bekcilerden kasdi, hirsizlari ve gapkinlan defet-
mek degildi,»
Qiinki ;
13182
l^JST jL-L j&\ J-u.
«Muradlarin bekcjsi adalettir, yoksa gece damlarda sopa vuranlar
degildir.»
Bir hiikumdar, bir devlet reisi icin en biiyiik muhafiz adalettir. £iin-
ki adil olan devlet reisini halkin hepsi sevdigi icin kimse ona sii-i kasid-
184
,ln bulunmaz. Nitekim Rum K.iyxerindwn Modiin-'yc uls'i R^ldW VilkM
Hulife Ik. Omen (R.A.) yahuz buijum usi.rkur. bulimy vt<: .Aduli'1 cl
ti,;in U;in nmluil'i/.dan mustn.^ni bulunuyorsun» dernbjti.
Ibrahim b. Edhem Hazretlori de, adaleti dolayisiyle emin vu muhii
l',/,lan nulstagm oldugu halde, rnahra adet diye sarayimn durru Qslumh-
l-cre bekcisi bulunduruyor ve nevbet ealdmyordu.
Nevbet; Hiikumdar saraylaruun oniinde sabab, ikindi ve yotmdan
■aiura qoiu&a ve evvelce davul. zurna ve cifte nakkare ^;ibi geylercien Ibn
rvl buiunan saz takimi idi. Sonra bunlara musiki aletleri de ll&vo nlun
tmistu.
13183
«Lakin Ibn-i Edhem'in rebab sesinden maksudu, sair mUijtak olan-
lar gibi (Elestu bi-Rabbikum - Ben sizin Rabbinic defell miyim?) hi-
daV«»l tahayyiii ve hatirlamak idi.»
Sofiye hazerati derler ki: Cenabi Hak ruhlaw «Ben sizin Rabblnh
tiegil miyim?» diye hitab etti. Onlar da (Beli), yani: «Evet» diye cevap
verdiler. Fakat ohitabm zevki ve iezzeti runlarda sabit kaldi. Di'inyaya
(■;eldiklerinde ne vakit guzel bir ses i§itseler o hitabm lezzetini hatirlar-
lar. Miisikiden zevk alinmasimn sebebi budur. Bu bahse dalr jarihl mes-
nevi Ismail Ankaravi (Kaddese Sirruhu)nun (Huccetiissoma) [cimll ese-
riyle Gazali'nin ihyasmda ve (Kimya-yi Saadet)inde Ku^eyri'nin de
meshur (Risale)sinde tafsilat vardir. Merak edenler oralara muracaal
buyursunlar.
13184
•Zurnamn figani ile davnl swleri bir (>ar<;ac»k kiyainet gttnttlidt <.'••
hnacak olan sur'un sesinc bonxcr."
■MK.
131 Sf
feleklerin devrind
on
13186
13187
«Mk **..* CenM(ln teW butiln ^ sesferi
giizelle§-
13188
"Eizim hepimiz, Adem
»>ISIZ...»
m cuzuyiiz; Cennette ike n o nagmeleri kit-
13189
•Su, idrar ve necasetle kan §J „ca nJrfc. « ve keskin o, ur ,>
I8«
13190
«Ccsedde bir par^a su vardir, onu idrar farz et, Oyle iken yine ate§l
sonduriir.»
13191
^i
a Lit j>j^>- £-*U *j ,^ pi'
r
«Sii necis olduysa bile, gam aic^ini sondurmek yine onun tabiatin-
de kaldi.»
Cenabi Pir musikinin insana olan tesirinden bahsederken diyor ki:
Cennetin tesirati, her seyi guzellestirir, Ceddimiz Hz. Adem ve Hz. Hav-
va (A.S.) da Cennette iken orada turlu guzel ses isitmisterdi. Kendi ses-
leri de giizeldi. Oradan cikib da tabiat alemine geldikleriride mai§eti be-
seriye icabmca yediler ve icdiler. O yeme ve icme onlarda olan ve su gibi
saf bulunan giizel sesi kirlettL Maamafih su gibi oldugu icin onda yme
ates sondurmek. tabiati vardi. 1st* musiki nagmelerini dinlemege insanla-
rin'ragbet gostermesi ve giizel sesin tabiati beseriyedeki gam ve keder
ategini sondiirmesi bundandir.
13192
v.. . .. ■ ■ w
'p>\e>A Jl-3- -^-itj j-v>'°
«0 balde guzel ses dinlenilmesi asiklann ruhi gidasulir. Zira onda
kalb luuuru ve Hiiabi ilahiyi hatirlama vardir.»
Yani giizel ses i§itilince onun ash bulunan Cennet sesleri lahattur ve
tahayyijl edilir. Kur'am Kferiia'tfc bildiriliy.or. ki Cehennemdeki halk yil-
larea soyl'e dua edecek.:
187
S .'
\:.
Vani : «Ey Rabbimiz, bizi buradan cikar. Eger (yine) kiifre diinersefc
artik % siiphesiz ki biz zalimlerizdir. (Cenabi Hak onlara soyle) buyu-
rat ak: "Yikihp gidin icerisine! Sana (bir sey) soylemcyin„".»
Bu cevap tekdir ve tevbih iken onun halavet ve letafetinden ehli ce-
hennem kendinden gececek ve nice yi llar azab elemini duymayacak.
Sarihi Mesnevi Ismail Ankaravi (K.S.) bunu naklettikten sonra di-
yor ki: «(Ahsinu) hitabmda bu kadar halavet ve halet olursa ehli Cen-
»el'e "Ey Cennette bulunanlar, benden dilediginizi isteyiniz" hitabi va-
>'id oldukta ne mertebe halet ve halavet olmak lazim gelir, fehm eyleN
13193
«Bu dinieyisten kaibdeki hayaiet kuvvet bulur. Belki o hayaiet ses
vasilasiyle suret fekline girer.»
f*
13194
Ul y )l , lit
J I
«Suya ceviz atanin ate § i nasil kuvvetlendiyse agk aiesi de guzel ses-
krle kuvvet buhir.»
(17) Sure! Muminun: 107-108
188
.SUSAM1S U»lt KlMSENtN, QUKURDA BULUNAN DEREYE
YETtSEMEDtOt tglN, SUYUN SEStNl DUYMAK MAKSAD1YLE
CEViZ AGACI USTONDEN SUYA CEVIZ SlLKELEMESt VE SUYUN
" SESiNtN GUZEL NAGMELER GIBI ONU NE§ELENDIRMES1»
13195
«Dere derin bir cukurda idi. Susami§ bir adam ceviz agacma gikti ve
ceviz siikeledi.»
13196
J\ jm\ j,»- cr 3>r ^ j^» «#
JU- jl AJ / -ul t/ ciA
«Ceviz agacindan suya cevizler diisiiyor, diistukcc sudan scs geliyor
ve su kabarciklari g6riiniiyordu.»
13197
«Bir akilli dedi ki; ey yigit; b« yaptigindan vaz ge§! Ccvhl«r, icnln,
hararetini artirir.»
k ■
■
13198
J. Xi\ t/ !_;* JJ J^_
«Ceviz meyvelerinden cogu suya duier, su ise senden uzakdtt V« »l
m^iH
cakdadir.»
tti»
,: ■
— .
13100
)}'/ jf jj Yl» jl y L"
j 1 >
jjjjL -Lit #J
«Sen, zorla agagdan inincoye kadar derenin
tiirur.i
13200
suyu cevizleri uzaga gi>-
«Cevk silken dedi ki; benim bu isden, maksadim, eeviz degildir Go-
runuse bakma da maksadiroa iyi dikkat et...»
13201
j^Cl j,v.
-1 I £* -U*»
_>La- ,'J
-Benin, maksad.m: Cevizlerin dusmesiyle su sesini igitmek, hem de
su ustunde kabarciklar gormekdir...
13202
"Susamis kimscnin Danya'da mesguliyeti ne olnr? Daima havu
etrafini doniib do!asmakdir.»
zun
Susamis kimse :
13203
yl_^ A^ ^U, ^1^. ^5^..*
-Derenin suyun ve su sesinin etrafmdaki Hakikat Kabcsinin cev-
rcsini tavaf eden haci gibidir,»
190
UlkJ , llMlllll:; ,, im lwlk8B d: Mfinu Ab-i IlnyAt'ijiu tajno olan ..J
| |kllh „, v ,aIh Flnyul'm wreyun eUffil yor olan anli B«llah
„l i llailatidir. Susamism covlz silkmesi,
Yam ;'«Sk, sevdignm 9 eylorden (Allah yolunda) harcayincnyn U«
rfur :ts la iyilige e«ni§ (birr-u taat etmi§) olmazsituz 48 .-
\yeti kerimesi mucibince salikin inlak ve tasadduku; suyun seirt du
/hn-.idi Kamil'in kalbinden zuhur edecek maarif ve hakay.k sodaMdii.
!Iz. Meviana miinasebet dolayisiyle HUsameddin CelebiV' hltab odl-
13204
«Bunun gibi ey Hak'kin ziyasi olan Hiisameddin: benlnt Mosncvidat,
maksadiw da sensing
Yani bu beyitleri, senin, yazarken tekrar etmen, benim de aenlil 80-
Hitii is.itmem icin soyluyorum.
13205
-Mesnevi fiiru'da oisun, usulde olsun - yani seriat ve hakikat boW»-
lerinde - hepsi senin ahvalini beyandir. Sen de o beyanati kabul eyUi-
nii§sindir.»
13206
«Padisahlar iyi, kotu her takdimeyi kabul ederler. Bit seyi onlar kl-
bul edince de artik reddedilmez.»
(48) Surei Ali imran: 92
lilt
__
13207
^f
** Jl I cri* JV 0^
•/ li? i*ij u^Ltf j ,
«Madom W b.r fWun dikdin, ona su ver. Madem ki fidana eicek *
Fidandan maksad: Mesnevi-i genfdir ki Husameddin Celebfnin i B
lebiylc meydana gelmi^ir. Onun icin Hz. Pi, na: mad^k bir fidan
dikdm, suyunu eksik etme, diyor.
13208
o-iy 31/1 jLiil ; i fJL-i
^t^t^^" maksad,m: senin s ™; ° nu <* ^
so> icmckteki muradmi da senin seshidir...
13209
■
**^ t
..u/^fmlf^Lr"'" sesin Hak sesidlr - A5 ' k > -*«*« -
13210
bir bt^al" 6 n " Sm rUh " araSmda ***** « *T *"-
Imam riiku 'dan kalkarken (Semiallahii limen hamideh) yanr <A1
sssr^ss^s rti der ki bu *■* imam «-22j^£
nun icin Hz mZ \r Z Pe >"S amb erden bir rivayet vardir. O-
upn Hz. Mevlana: «Ey Husameddin, .Senin sesin. Allahi sesidir, yani
192
,.,!,!,. iiyh.',unl fluk'diP divor. Undaii M>nra du iVn.'.In lid; il>' insanla
mi mini ;ira:,ni(l:i bir irtibal vc ittUal bulundu^unu, lakin o irtibuUn ki-.s
li V ,.i;ii/. ve luyasa gtdmez bir hakie bulundugunu soyliiyor, Mwulu Eni'.il
'.urohiinde;
" ' -"" • • :\>^„:
Yani : «Bilin ki siiphesiz Allah kisi ile kalbi arasnia gircr w ,» bu; ,
i iilmu§tur.
Bu huli'd, suphesiz vaki olmakla beraber kiyasa gelir ve guaun gi
bidir, dive tarif ediiir birsey degildir. tste nas'm Sabbinin, nas'm ruhu
i, a alan irtibats da boyle keyfiyetsiz ve benzersizdir. Mevlana da diyor ki:
13211
j- jjeU-J ^ t/^' ^*^ ^
«Lakin ben nas dedim, nesnas demedim. Hatta nas demekdon mnk-
iidim: Kuhun hakikatini bilenlcrden baskasi degildir...
Nesnas :' Guya Yemen taraflannda bulunan bir nevi mahluk imi§ ki
tek elli ve'tek ayakh olub yiizii insana benzermis. Otlar ve yerden dane
loplarmig. Bunlann Adkavminden mesh olunan bir cemaatin ahl'adi ol-
dagu da rivayet edilmi§dir.
Bupu insan suretinde oldugu halde insanhkdan. haberi olmayan kirn-
seler diye tevil etmek de miimkundur. Onlann bir elli ve bir .lyakh ol-
masi, yahmz Dunya. ile meggul olmalan, otlayip dane toplamalan da he-
lal, haram ayird etmeyib ne bulurlarsa yemeleri olabilir. Hz. Mevlana di-
yor ki: Allah'in nas ile keyfiyetsiz bir ittisali vardir. Amma ittisal nus
iledir, nesnas olanlarla degildir. Qiinki :
13212
-, tor i^^i ^A i^-y u^>
ijfa jj- ■*•>< fiv^ j~*3
«Nas: Insan demekdir. insan ise gbz bebegidir. Oyle goz bebegi gibi
(49) Surei Enfal: 24
F: 13
nvh bir mulilult n,»rt«tl»? ICy nftlik; sen, insanin basim bile bir an .»i .
Burmeml$sindlr.»
Gence'li §eyh Ni/.mnS (Kuddese Sirruhu) diyor ki: «Gordugiin km,
selerin hepsi insan doftil, puk cogu kuyruksuz sigir ve egekdir. Insanlor.
dan marifeti, zamandan da insanlari almis. gotiirmu§lerdir. insan kalbin-
de irfan, Diinyada ise ehl-i irfan kalmami§tir.»
13213
j*\y>' il~uj it c**<«jU
* ''V
«"0 topragi sen artmadin, ancak Allah atti'' ayetini okumu§sun ama,
cisim ve ciizlerde kalmissin»
Gazvei Bedir'de Hz. Peygambere hitabolan
<jj**\y?j
• A
i-
<s
Yani : «Attigin zaman da (Habibim) sen atmadin, ancak Allah (onla-
n senin elinle) atti 5 <>.» ayetine igarettir ve. «Kurb-i nevafil- ve kurb-i f e-
raize delalet eden, bu ayeti okudugun halde anlamamigsm, ciinki cisim
kaydmdan kurtulamarnis ve kurbiyyet manasim bulamami§sm» manasi-
nadir.
13214
if jlf.1- J^ jf ijj-
«Ey budala herif; Siileyman Peygamber icin miilkunii feda eden Bel-
kis gibi, sen de cisim iilkeni terket,»
3&J
l. *•" ^ •<
Yani : «(Belkis) Ey Rabbim, hakikat ben kendime yazik etmi§im. Su-
(50) Surei Enfal: 17
194
Itiyiiiiui'm roaiyctinde alcmleriii Uubbi olan Allah's leslim o!<hun (ruiis-
lutimn oldum 5l .» dedigi gibi, yen de oyle diyerek varlignn vo benliginl,
,'turuuiinm Si'ileymam buiunan murgidi kamii'in huzurunda terk eyle. \\/..
IVIrvlana da burada bir istidrad yapiyor. Sozlerine kalben itiraz eyiemig
olun bir miinkire kargi: (La havle vela kuvvete ilia billalitl aliyyil azim)
ilcilikden sonra onu nigin soyledigini beyan igin diyor ki:
13215
«Ben (La havle vela kuvvete iila billah) diyorum, lakin bunu stiy-
li'yisim kendi soziim icin degil o diisiinceli sahsin vesvesesindendir.»
13216
{j* Oil j j -US.-.* (_^l.i>-^5
«£unki o benim soziimden, kalbinde vesvese, inkar ve zan gibi !jcy-
lor duymakdadir.»
13217
C.— JpuJJ f-Ulai Jj jj \j j_^>-
«Ben (Lahavle) diyorum cunki, senin kalbinde bana zid olarak sua-
ler bulundugundan sana care yokdnr.»
13218
«Madem ki benim sozxim senin bogazmda tikildi kaldi, onu hazmedc-
medin; igte ben sustum, sen kendi soziinu sijyle ve du§unceni anlat.»
Cenabi Pir buna dair bir misal de irad ediyor:
(51) Sflrei NemI: 44
195
i:i2i9
«Bir neyzen giizi'l ufliiyordu. Ansizin alt tarafmdan bir yel zuhuf
clti.u
13220
jp») ajl jlj- .JjUW
tff
Oj-
k—j ^j ^
>r JV
r
«Ney'i alt taraf ina tuttu ve: sen benden iyi iiflersen al da uf le, dedi,
Bu fikracik, biraz kabaca soylenilmJs ise de, hale ve makama muna«
.sib oldugu iein, kemal-i belagati haizdir. Qunku Mevlana gibi Natik-l'
Bilhak olan bir zat, ll:'-, ,.i\ beyanmda bulunurken ona kalben yahud
lisanen itirazakalki§an haddini bilmezin agzi ile, ney ufleyenin alt tara-
£i arasinda hi^bir fark yokdur.
■ . ;" ' : ■'' :
13221
w*Js jJ»\ t_o' 3*>- O^C* — * lS'
«Ey Miisliiman; edeb nedir dersen, bilki edeb, edebsizlerin tecaviizu*
tahammiilden ibarcttir-»
Nitekim, «Edebsizden edeb ogren edib oI,» denilmi§tir.
13222
«Her kimi: filan kimse kotii huylu ve kotii tabiatlidir, diye sikay«
eder gbriirsen.»
1:122:1
«MaIuimm olsun ki sikayetci MilU hu.vhidur, Zira <;, !)ir kotii luiy-
luya kotii so>lemekdedir.»
13224
•<Ciinki iyi huylu kimse, kendi"! gizliyerek, kiitii tabiallileriii t.eca-
1 uzlerine tahammiil eder.»
13225
\J£» v*\\
! 3 4f
\ I «.
«Lakin seyhdeki sikayet Emr-i ilahi iledir; gazab, tread ve hcvi'i vit
lu'veslerinden dogma degildir.»
13226
"Seyhin sikayeti sikayet degildir. Peygamberlerin sikayeti gibi ru-
hun isiahr icindir.»
13227
«PeygamberIeri»i sabirsizlik ve tahammulsiizluk giistermeiorini
Emr-i ilahi icabi bit. Yoksa oniann hilmi, kotulti£e miitehammil idi.»
Mesela Aleyhissa.lat Efendimiz. Zeyd b. Hanse ile Taif'e gittikleri
vakit Taifliler, Zat-i Akde.sini ta^a tutmuslar ve mubarck ayaklanm ka-
197
196
■
nntmi!|lardl Vimili, bcii'll ■>< iImm:.m Hr M il i Kkivm i ; .,. : (Yarablii I
mi liiiln.v.-l tJ.vlo! Olllnr, Imklu Imkiluih l.ifmiynrhir.) .live ,!,,,, rilr. ..nlil
1 3228
«Peygamberlcr, kotiiluge tahammul hususunda, tabiallcrini »[<|tf
miislerdi; kendilerinde bir tahammulsuzliik zuhur ettiyse o, Allah 111
iintlan ve O'nun emriyle idi,»
Hz. Nuh'un :
C£
Lrj
\?\&
**° **. *** <f
«— o
Yani ; «Ey Rabbim, ycr yiizijnde kafirlerden yurt tutan hi^bir Mini
lni-al;ma ri2 .» diye inkisar etmesi gibi...
Vaktin Siileymani bu]unan Husameddin Celebi'ye hitab edlicjfl
deniliyor ki;
13229
«Ey zamamn Suleyman'i, karga ve dogan arasinda - yani kollilcro vt»
iyilere kar§i - Allah'in hilmine buriin de biitiin ku§Iarla uzla§!.. ,»
13230
«Ey hilmine yiizlerce Belkis'in zebun oldugu Suleyman-i zamau,
( ^ ji 4*1 ) demek sana !ayikdir.»
Kadi lyaz'm (Sifa) smda denilmisdir ki: Resulullah (S.A.V.) in Uhud
gazasmda yuzii yaralanmi§ ve bir disi kinlrmgti. Bu hal ashab-i kirami
(52) Surei Nuh: 26
198
piM'.,ir "l.)i di" >Y;i KrsCihdhh miigrikler nleyhino dua buyursnn - yil-
||i)l-ii.ir clscii - » (kulilcr. Aloyhissalat Efcndimiz iso: "Hen lAnet vi> In-
j|i<n rimi'k ii;in degil, davet etmek vc rahmet olrriak iizcre gonderddmi"
hi\ imliiktati yonra : «Ya Kabbi kavmimi lwdayet eylc, Otilar hnklkntl
i -i....-.u -liir» diye dua etti.
-$tllKDE tSRAR ETME VE IMANDA GECIKME DIVE,
SOl.EYMAN (A.S.) IN, EELKISE TEHDtD GdNDEKMESl*
13231
J^i Jj\f* ij'* C--*-">- C-3j
?.
dl
«l!,v Bclkis, kcndine gel, aklini ba§ina topla... Yoksa 1'cna olur. Askc-
I In ft i dii.sman oiur ve itaatinden <;ikar.»
13232
•*-J ij- 4 * 3 * y (jWy *> jW
"Si'iiiu perdeqin, perdeni yirtar. Senin camn senin c;>nina (llijmnnlik
PtllM'.o
13233
Iniiihan ve ibtila vaktinde, yerde ve gbkdcki biitun zerreler, Allali'iu
■ " 'liil.inm teskil ederler.»
Surei Feth'de buyurulmu^tur ki:
Ynni : «G<iklerin ve yeriu (nzt'ih) ordnlarifda rahmet ve nusret ordu-
i9i)
I i! i s ; i i = i > A Hah* turlir, \llnh mill Ink kadirdir, ycgutte hukiim xv hiktttfl
s;ilii|)i<lir' ,:, .»
Ordular nasil k.umandankinmn emrine tabi iseler, Arz \o Semaeti
olanlar da oylece Alluh'm emrir.dL'thiier.
Hz. Siileyman, elciye :
Yani : «Don onlara, Andolsim online gecembttt-kferi otdiilailu on-
lara Utdir, onlari, hor ve hakir olduklan haJde, oradan ^kariruu' 1 .* dv
mi:,:li.
(Ordnlar) tabirinden. Hz. SiUeyman'm maiyyetindeki askerj ^rdular
IihIiiti j'.rlir ise de maksad; Arz ve Semada olan ciinud-u ilahiyedir. Hat-
la lui eunu'd-u tlahiye meleklerle insanlara da munhasir degildir.»
13234
••ICii/gai'in Ad kavmine ne yapliguu gbrnicdin mi? Suyun tufanda
ih lir yaptignu ifitmedin mi?»
13235
tifj-
Cfi*j a'
«0, kin dcnizinin - yani Bahr-i Ahmer'in-Firavuna ne yaptigirii, bu
zcminin Karun'a ne isler gbsterdigini.»
(53) Surei Foth; 7
(54) Surei Neml: 37
1
2i)(»
13231;
.KUbU kuslanmn fil-e ve ashab-i ill* yaphgm., Ntmrftd ',,., ba*i-
in -dvri sinegin nasil ycdigini.»
13237
,^»» a, (jfjjb c^K
.IJfivud (A.S.) m sapan
ta§ini nas.l attlgmi, onun alti yUa pnf?« »!»'.
ilUqmnn orduswnw nasil bozdugunu.»
13238
•Lflt (A.S.) m dusmanlan Ustune ta.m yagd.gim ve oularm knn. hir
, U y«, - yani Bahr-i Lut'a - daldigim bil»,i>or imisun.'»
13239
e.f
-Diinyadaki cemadatin, insanlar gibi, . akilhca, poyg.rahorl.M V*r-
dim ettiklerini uzun uzadiya soylersem.»
13240
-Mesncvi o kadar buyur ve o derece haci.n peydab odor ki, k.rk d«V«
onu tofimakdan aciz kalir.»
;m>i
«nir cl kufiriu a'eyhine 9 flhadet ki„ Allah
itaat « k der.»
13241
>*»j u J\f J€j c-o
'in askeri olur ve onirfni
13242
13243
"".if r,. ' ""'"'" ^ »»**'«"«* "»^ ederse herbf
"Eger gozUne seni sikisfarmak icin
,vuz turlii intikam ahr.»
)iri sana mu-
13244
emir vemse, goz agrisi senden
13246
•Tih kitabim aq da, hastahklac bahsini oku... Ten asUi-riuin ni'lcr
V'ii|ilu;n>i n«>i\»
13247
- <* • l T • ' "1 ■ *
■ Mtuh-m ki herseyin camnin cam, AHah'dir; Camn cam lie diirjimin-
ii> . r in jii.'k kolay midir?»
13248
nBelkis, §eytan ve cin askermi de birak. ^iinki onlar bcnlni icin ran-
ilan, goniilden harb ederler.»
13249
«Ey Belkis* ibtida salianati birakib bana gel. Beni bulunrii, billlln
niiilk ve devlet, senin olur.»
13245
"Eger disine seni muztarib etmesini emreylerse sen disi„rf*„
rnrsun.a j^m: sen, aismden ceza go-
202
13250
&>***..&- J %>JT ^■* J -*^
«Benim nezdime gclince, bensiz, kcndinin hamamdaki resimlrr itfibl
cansiz bir nakis oldugunu hakikatan anlayacaksin.»
■
aoa
i:tr.i
C—u»l| ju#U ^i, i}> . J\ •#
-N'aks istcr bir sutliimn, isi.-r bir aaigtaiii resmi olsim, madew ki
Mirettir, rulisuzdur, candan misilii yokttir...
13252
«(hnm zineti, baskalan igin faidesiz yere go: v
reltir.w
13253
e agiz acmakdan iba-
.-U.
* '-> j»ji*» j&? j^y cfi
-UjLi
«Ey ceng a cidalde kendini fcda edcn: sen ba.skalar.ni kendinden
<'>ijh <nmemissiii.»
13254
«Sen r«s t geldigin her sftret i,in; hu W„im. dive duruyorsun. Hal-
iMlki ValJahi sen o degilsin,»
cJ^ J J o U l r ; c lL « 3 ^
13255
«Se„ bir zaman halkdan haii kahuak o.san, bognzina kadar .4am ve
nectere, endiseye batarsin.»
JIM
13256
1 tiAhtlir* Sen o tek kisisin; Sen kendinin gtize-
•Halbuki bu nasil sen olabilir. »en, o
H ve kendinin sarhosusun..*
- ■ • a mnkik-it i insaniyye) denilen bir haslet var ki Sifat ve
7- 1 SSS^SSSir "ek oU hakikat, gayndenzevk alma, on-
daM SS tanaWHte ho,lugundan ve gu.elhgmdendr,
13257
«Sen kendinin kusu, kendinin av, kendinin U*« kendinin sudr,
kendinin dojemesi, kendinin dannsm.»
^ars,*. tat (Hak*a,-> = e « kg* ^ ^ ^
nan b e? eriyetme mabetle dolmen, '^ Kendini bil ve liakiku .
" R g^e llti bulunmayan bir c,vher olduguna agah ol.
13258
«Cevher, kendi kendine kaim clan ,eydi, Onunla va r oian v. ««n
fer'i bulunan ise arazdir.»
u„^;t- ™bnn rengi ve kokusu gibi, covIht l<*
Mesela cisim er oevherdxr on a nn re g ^^
kaim olabilen fer'len de arazdir. Bir kimse ae, g y
cevher, gayre muhta 9 olursa araz hiikmune girer.
20f»
13250
r
•Egcr sen Adem evladi isen onun gibi.otur da ciimie ziirriyyetleri
kendinde gtir.»
Hz. Adem, zurriyyati olan evlad ve ahfadim maddeten gordugu gibi
onlann meziyet ye mahiyetlerini de manen gormugtii. Sen de o Adem'in
evladi isen, buyiik baban gibi, zurriyyatim ve senden halde ve gelecekte
zuhura gelmis ve gelecek halleri gor.
13260
«Su kiipunde ne vardir ki nehirde yokdur, evde ne bulunur ki ne-
hirde mevcud . degi!dir.» -
Yani, kiipte olan. su, nehirde fazlasiyle. bylunur; evdeki her gey de
sehirde fazlasiyle mevcuddur. Buradaki kiip ve evden maksad Alem- ne-
hirle sehirden murad da arifin kalbidir. Alemde her ne varsa arifin'kal-
binde hepsi vardir. Bundan dolayi (insan-i kamil)e (Fihrist-i kainat) de-
nilrnigtir.
Hz. .AH (K.VA ye isnad olunan soyle bir manzume vardir ki bahsimi-
zi teyid etmekdedir.
«Ey insan; senin ilacin sendedir, fakat bilmiyorsun. Derdin de yine
sendedir, lakin gormuyorsun. Sen oyle bir aeik kitabsm ki harfleriyle giz-
li sevler asikar olui. Sen kendini ufak bir cisimden mi' ibaret samyor
sun? Sureta biiyiik bir alem olan Kainat, sende gizlidir.-.
Hz. Mevlana kiip ve nehir ile, ev ve gehrin ne oldugunu izah ediyor:
13261
«Bu dunya, kup gibidir; kalb ise nehir misalidir. Bu alem odadir.
kalb ise acaib bir §ehir misalidir.»
206
«St)LEYIWAN (AS) IN BELKtS'E: BENiM, SENtN 1MANA GELMENl
SmEM; ANCAK ALLAH RIZASI ICiNDiR; NE NEFSiNDE, NE
GUZELLiGiNDE, NE DE SALTANATINDA BIB ZERRE GABAZIM
5Sk HAK NURUYLA GOZUN ACILINCA, BOYLE OLDUGUNU
SEN DE GORUR VE ANLARSIN, DEMESL ...
13262
•&»
ci^ <_M by?
«Ey Belkis agah ol ve bu tarafa gel ki ben davete memur bir peygun-
berlm. Ecel gibi, sehveti Sldurdum, § ehvetperest bir sahis degilim.-
13263
f . <JjJJ C*>r «H ^
«Faraza bende §ehvet bulunsa bile sehvetin emiriyim; yoksa gehvei
esiri ve guzel bir yiizun kiiiesi degilim.»
" Helale kar ? i olan gehvet de helaldir. Quiiki nesillerin devamj mum-
kiindiir. Bir insanda §ehvet ve reculiyyetin bulunmamas! bir ekslkliktir M
hilkatte bir kusurdur. Enbiya ise yaratihgta kusur v, nokaandan mune*
zehdir. Derler ki Davud ve Suleyman (A.S.) m muteaddid zevee eri var-
di Zira Hz. Musa § eriatinde taaddudii zevcat caizdi. Bundan i dolayidir
ki Yakub (A.S.) ailesi yetmi§ bu kadar kisi olarak Kenan diyanndM
Msir'a gelmi § lerdi. Bir iki aSjr icinde bu taaddudu zevcat say,smd, «
kadar cogalmiglardi ki Hz. Musa ile Misir'dan hicretlerresnasrndu all
yuz bin kisi olarak {danced). Seriati Muhammediyede de niWhl. ula
rak dort kadm ahnmasma musaade edilmistir, Qunki bir kadin h- iy
icinde on gun tabii olarak hastadir. O giinlerde zevci ondan istifmii- <■<!,.
mez. Belki o miiddet i 9 inde ba § ka bir suretle teskini sehvete mecbur olur,
Yahud kadm daimi surette hasta, mefltic ve yatalak bulunur Oyle bir
Ml vukuunda zevcinin diger bir helali bulunursa hem o kimse haram ir-
tikabmdan kurtulmus, hem hasta bulunan kadma yme bir kadm dly
bakilmis olur, hem de pek ziyade muhtac oldugumuz nufus cogalmaN.
husule gelir. Koca bulamadigmdan dolayi sefalete du § en kadinlar da bo.
rmacak bir yuva, yiyecek bir lokma ve giyecek bir elbise sahibi olur.
Su da var ki MiislumanTigin dort zevce ahnmasma musaadesi, zevco-
lerin sayismi artirmak degil, bilakis indirmek olmustur. Qiinki Arablann
207
...mjiiyot dsvnnav lint, tmltiui mivnon bit- kim. u ibLcdiiJi kudar evlone-
-ilirdi.
Surei Nisa'da
4> "t
■\Xv&«
^ ^^ioy^jii^S) &
Yam : «Sizm icin helal olan kadinlardan iki§er, Ucer, diirder olinak
uzere nikah edb. Sayet adaiet yapamtyacaginizdan endise edcrseniz c> za-
man hit (tune ile iktifa eetta)&.» dive buyrulmu§tur.
Muteaddid zevcesi bulunan bir adamm onlara karsi adilane davrnn-
musina fikihda (Kasm) tabir olunur. tslam fikhimn bu'bahse ait hukiim-
leri tetkik olunursa, gurtilur ki islamiyet teaddiid-ii zevcati tegvik etme*
digi gibi, bilakis bir mukellefiyet ile siki bir kayd altina almistir.
Bahse ddnelim.
Siileyman (A.S.) ve cumle nebiler ve veliler lisanmdan deniliyor ki:
13264
U J-,1 U U! Csy -XL Ct
«ibrahim Halilullah ve cumle nebiler gibi, bizim aslimiz, put kirici-
dir..»
^ Hz. Ibrahim (S.A.) bir gun puthaneye girmis, oradaki putJan bal-
ta ile kirmif, parcalamis, sonra baltasmi, saglam biraktigi buyuk' putun
boynuna asmis, bilahare: «Bu putlan kim kirdi?. diyenlere, «.Biiyukleri
kirmig olmah, baksamza! balta onun boynunda asili. Cevab verebilirler-
se kendilerine soruni* dive putperestleri rnahcub etmigti. Keza, Sallalla-
hu Aleyhi ve Sellem Efendimiz, Mekke fethinde Kabe ve Harem-i serif da-
hilinde bulunan ve muhtelif kabilelere, aid oian putlann hepsini ki'rdirdigi
gibi, Kabenin i$ine, guya Ibrahim (A.S.) in tasviri olmak uzere yapilmis.
resmi de, imha ettirmifti.
t5S) Surei Nigf: 3
208
1 32115
«Ey gaflet ve cehalet esiri olan kimsc; biz puthaneye girecek ol-
ink, puta secde ctmeyiz, belki put bizim karsimizda yerc ka P amr.»
13266
«Hz. Muhammed (S.A.V.) de, Ebucehil de puthaneye gitmi§ti. Fakat
lm gidisle o gidis arasinda buyuk bir fark vardi.»
13267
«Bu Diinya bir §ehvet alemi, bir puthanedir ki, peygamberlerm de
kMirlerin de mekamdir.»
13268
if O
ib I) a-
o^r-
JJ
j,j> jSoi. *S-j1 i'jfJij'}
«Lakin §ehvet, pak ve safi olan nebi ve velilerin bendesi ve emrine
tabidir. Onun atesi, halis altin gibi, o zevat-i kirami yakmaz.»
13269
J» «i 0" ' -*'->•* *"^ t> -? Jj '^
«Kafirler kalp, pak olanlar ise altin gibidir. Bu iki firka da §ehvet
alemi olan Diinya potasimn i^indedir."
F: 14 209
L3270
jL ) )j .c c^ ~uT j^>. _jj
«Kalp olan §ey o potnya girince derhal simsiyah kesilir. Lakin altir
girince onun alimligi nuydana cikar.»
13271
«AItm, pota icinde ho § kulag atar ve giizellikle atesin yiiziine guler,
Kalp olanlar gibi kapkara olmaz.
13272
t>_* j-j b-> }-,
O'f >> <5 (_>! ,j Ljj is. l.
«Biz, saman gibi olan bu tabiat Memiyle ortulmiis mana deryasiyiz
Cismimiz, bizim ruhumuza, perde ve nikab olmu§tur.»'
13273
«Ey cahii kimse; Din sultam olan velilerin zahirine bakib da camur-,
dan ibaret gorme. Mel'un § eytan da Adem'e boyle bakmis ve oyle eor-
rnii§tii.»
Nitekira Hz. Adem'e secde etmege memur olunca:
♦I.*- -.-"I ■
Yani : «Beni ate§ten yaratdin, onu gamurdan yaratdin^.* diyerek sec- !
de etmemi§ti.
(56) Sflrei Araf: 12
210
13271
«Nebi ve velilerin ruhlari ve maneviyati giincsj gibidir. O parlak ve
siinmcz giinesi bir avug camurdan ibaret olan cesedle sivamak ve son-
diirmek nasil mumkin olur? Bana haber ver.»
13275
ifj^j •bjj'j iyr" J.
«Eger nurun iistiine yiiz kiife toprak ve kiil diiksen niir kaybolmaz,
yinc o kiil ve topragin iistiinde parlar.»
13276
«Saman kirn oluyor ki suyun yuziimi ortsiin, camur kim oluyor ki
giinesin yiiziinu setretsin?»
13277
«Ey Belkis; Sah Edhem gibi, kalk da, §u u<; giinliik saltanat dumanim
dagit.
211
"IllKAIIt.VI EDHEMtN ARTA KALAN IltKAYESt»»
13278
«0 iyi adh, iyi sanh padi§ah, bir geee tahti ustiinde iken, damdan
tak tak ve hay huy sesleri i§itti.»
13279
\jf .v^j OyfJ -s^"^ «*»*5^
«Saraym daminda sert adimlar atildigini duydu. Kendi kendine: bu-
na cesaret eden kim? diye sordu.»
13280
C— ij? L'L <y.>l oil 4,' (j-l
«Saraym penceresinden: Kimdir o? Bu insan degil, periye benzer! di-
ye seslendi.»
13281
l^^A**
Jf:
r.
.-»/ c^ U •
.
«Acaib kimseler damdan agagiya baslarim egdiler ve: Biz biitiin ge-
ee dolagib, aramaktayiz, dediler.»
13282
j^.i1 XZiS -U yr*ji *>- j\*>
«ibrahim: Ne anyorsunuz? diye sordu. Deve ariyoruz dediler. Haz-
ret: Dam ustiinde deve aramr mi? Sualinde bulundu,»
13233
4"\ JW- J >»■
j-1
15^ ^
K Cevaben dediler ki: Sen salta.mt tahti Ustiinde ok.ru,, Allah, bill-
mnyi nasil anyor ve umuyorsun?»
13284
Jul! ^5 \ iS \ £* A j^ ■»>
.fete bu oldu, o andan itibaren onu kimse gormedi, peri gibi Uuul>.
i in goziinden kayboldu.»
Peri • Cin demekdir. Cinin vucudu Kur'anin seMdetiyle sabittir. 01-
salar goriinurlerdi, diye itirazin manas! yokdur. Cunki mevcut olanlar,
; Slenlerden ibar'et d'egildi, Mikrob da gozle gorulmez a-Mar#,
dan kimsenin § uphesi yokdur. Eger mikroskob gibi, einlen de g o. U *
bir alet bulunsaydi o vasita ile gortir ve iiumirdik. O vasita ve o ale do
vardir Ve Basar-i basiret dedikleri manevi g orii ? tur amma, yalmz (link
Erleri) ne oldugundan herkes ondan istifade edemez.
13285
«ibrahim b. Edhem'in maneviyati halkdan gizli idi. Zate.. balk, iBkal
ile abadan - yani suretten - ba§ka ne gorebilir?*
13286
j~»j ^K? J*.?*- rT'> £js*
Saltan ve akrabastmn goziinden kaybolunca, anka kusu gibi Dttny.'-
da me§hur oldu.»
Anka • Zumrud-ii Anka denilen ve masallarda zikredilen gflyot bO-
yuk bir ku § nlu § . Adx vardar, kendi yokdur. izzet Molla'nm § u beytl „.
kadar giizeldir:
213
BlvUcud almnk pibi yukdui cihdmn rahati
GUr In nlmurtiim m< ilauu imr, ne de sayyadi var.
Simurg, yani zumriid ,i ;,,>!,;,; ku.slarm padijahi imig, yuvaa da Kaf
dngmda bulunuyonm^. ^yh Attar (Kaddese Sirruhu)nun (Mantikut-
tayr) lamtt Hr Idtob. vard.r Id seyru sulukii tarif eder. Hudhud kusu
kuylan, padigahlan huzuruna ,,karmak igin Kaf dagma goturmek ister'
Kusjann bir kisrm, bu seferi kabul etmez. Kabul edib yola gikanlann 50.
fiU da bir bahane ile gen kahr, Kaf dagma pek azi varabilir ki, Hiidhud-
den maksad enbiya ve evliya, ku § lardan murad da insanlardir ki iclerm-
clon enbiya ve evliyaya tabi' o!ub Allah'a vasil olanlan pek nadirdir.
13287
Jill ,J^ jj S J-^r* fj* jU
•Kaf dag„ ia gelen her kusun ruhundan biitiin a!cm bahseder.-
Allah'a vasil olus mertebesine eren bir zatm halk arasmda Mj zik-
'■wlilir ve kendisinden hiirmeUe bahsolunur. Nitekim Ibrahim Edhe- fie
I'lnsali anflenn sdhreti zamanmnza kadar gelmistir
13288
^r- Jf a
U
j^i a^j j«
J* 5 " J cT^J -? 3 • i1 -'' J*^*
-Sarkin nuru olan Siileyman (A.S.) ,„ haberi Seba sehrine vas.l o!„n-
ta, Bellas ne halk arasmda bir kaynasma oldu.»
13290
,X> AXi
J".
■tijtc semadan bir nida geliyor diye, biri birlcrinc raiijde verdilcr.»
Ve Siileyman Peygamberin davetini semavi bir nida tclakki eyledl-
Ih
13291
<Bu iiyle bir nida idi ki, onun tesiriyle, dinler yukseliyor; gonullf-
iln dallari ve yapraklan ye§eriyordu.j>
13292
fi
i-f .
tr*
«Suleyman'm o davet nefesi, Israfil'in sum gibi, oliileri kablrlcrin-
(Ion kurtardi.»
Yani Saba halkim gafletten uyandirdi.
13289
-Olmiig ruhlar, kanad ptpmaya; oluler, bedon kabrindcn bas kald.r-
rnaya basladilar.»
Yani cehalet ve gaflet lie olmus ve eesecUeri ruhlanna mezar olmus
kimseler. Suleyman (A.S.) tn gonderdigi haberle uyandilar ve dinWlle r :
214
13293
«Ey mana yolcusu! Allah daha iyi bilir ya, o dcvir gegti, buiiduu My-
le, saadet senin olsun.»
Yani asnnm Siiyleymam bulunan bir (kamil veli)nin davet VI |f||<
diyle sen de Saba halki gibi cu§ u huru^a gelib mes'ud olasin.
sin
^,___.
«Si;uA EIlAUll KINNASININ BAKlYESi, BELKtS'iN KAVMlNDlJ
HER HiltlNlN l>»N VK KAI.lt IVlOSKlLLERi HAKKINDA SfJLEYMAlf
(A.S.) IN NAShlATl VK IRSADI, HER CINS GONUL KUSUNU
O KU§UN OtOsO VE YEMI ILE AVLAMASI.-
13294
jh c>
I— \\
ji fS 1 ^
j'3 ^ <£>-! a^T Lo ^s
«A§,k ve mustak gibi, Seba sehrine ait hikayeyi soyluyorum. Siiley.
man (A.S.) in emri ve daveti Seba ehalisine saba ruzgar.mn lale bahcesi-
ne gelmesi gibi, oldu.»
13295
\<Uj C f C U VI ciV
«Cesedler; vuslai giinlerine miilaki oldular; cornkfar ise, asillar
olan, ana ve babalarina kavustular.»
13296
«Ummetler arasinda gizli olan a § k iirameti; etrafim, kinayanlann
kinamalann kapladigi bir comerdlige benzer.»
ve
13297
«RuhIann zelil ve hakir olmasi cisimleri yuziinden, cisimlerin aziz
§erif olmasi da mhlardandir.»
216
ve
I vim
«Ey asiklar; ilahi ask gar&bimn i$Um«*i size mahsusdur. Si* Hnk llu
bakisiniz, Beka da sizin Uiiidir."
13299
«Ey kalblerinde ask derdi olmayanlar, kalkin ve asik ohm. tjjtc 1I»
kikat Yusufunun kokusu gelmekte... Hemen koklayip, o kokuyu aim!...
Boylece, goziinuz ve gonliinuz acilsin.
Malum ya, Yakub (A.S.) Yusuf (A.S.) m aynhgmdan aglaya aft-
laya gozleri gormez olmustu. Sonra Hz. Yusuf, Misir'a gelen kardeslerlne
gomlegini verdi: «Bunu goturtin, babamm yiizune suriin, gozleri aqila-
cakdir* dedi. Gomlek Misir'dan ayrilir aynlmaz, Hz. Yakub, onun rayihn-
sini duydu. Sonra yiizune siirulmekle de gozleri agildi.
Hz. Mevlana: Suleyman Peygamberin mektubunu Seba'hlar i$ln Yu-
suf 'un goralegi misali oldugu gibi, ey ilahi Ask'tan nasibeder olmiyan
kimseler, bir miirsidin daveti de, sizin icin Yusuf un gomlegi mesabcsin-
dedir. Onu koklaym ki basan besiretiniz ■ agilsm, diyor. Keza buyuru-
yor ki:
13300
«$y mtirsMi kamil; sen de gel ve Siileyman'a mensub olan kusj (Mi-
ni siiyle ve her kusun btiisu gibi ot!»
J*
13301
J»_ c~^-jj ^ tiV* v* if"
«Allah seni kuslara gbnderdigi icin, her ku§un otusiinu sana ders oln-
rak vermistir.»
217
13302
«Cebri olan ku§a cebir diln.i siiyle, kanadi kinlmi § kusa da sabir-
dan bahset.»
Buradaki kujlardan maksad : Insanlardir. Kimi itikad batandan
(cebn)dir, .Allah istemig olsaydi bana ibadet ettirirdi* diyerek mukellef
bu undugu taat ve ibadet vazifesini if a etmez. Ona kar § i (cebr-i mutavas-
sit) tan, yam: (Insanda bir ciizi irade vardir, kul onu sarf der Hak is-
terse muvaffak olur) diyen Ehl-i sunnet velcernaat'm akidesinden bah-
set. Kullarm bir kismi da bir derde ugrami § , ibtilasi dolayisiyle ye'se dus-
mugtur, Onlara da sabirdan ve umidden soz soyle, manasina Hz. Pir bu
beyti soylemi§th\
13303
«Sabreden kusu ho § gar, affet. Anka kujuna da Kaf dagmm vasif-
farini habcr vcr.»
Yank zumnidii Anka kusu gibi. halvete cekiimis olan ehW suluke de
Kaf dagmdan, yarii (Kurb-i ilahi)den- bahs agarak onu tegvik eyle...
13304
j.f^tj _£ i*. 3! }j 3L
•GUwSrcke Dogan'dan sakinmas.ni emret, Dogana da hilmi anlat ve
zuiumden kagmma tavsiyesinde bulun.»
Guvercinden murad ; Halkm zayiflandir, Dogandan maksad da
mimetmege lktidan olanlardir.
218
13305
«Nur ve ziyadan nasipsiz kalmi§ olan baykugu nur ilc tamslir ve ziyu
lie <;ift ct.»
13306
^-^ ji" J'3_v ^ ' J l5 ^" ■ .
-Db&iisgen keklige sulh bgret, horozlara da sabahin alamcllerini tfiis
Ice."
Ddgiisgen keklikle gegimsiz kimseler, horozlarl.a da gece vakti knl-
l.i lj ilaat ve ibadai tie mesgul olanlar ifade ediliyor.
13307
_\'(T- \ »* A*j Jfjj l_^" jL»-A
«F>oylece hiidhud'dcn karakusa kadar biitiin kuslara yol gbstcr
lab dogrnyu t'i» iyi bilir' »
At-
.BELKiS'iN SAI.TANAT KAYD1NDAN KUKTULMASI VE iMAN
SEVKIYLE SlEEYMANiN iLTIFATINDAN MEST OLMAS1,
MEMLEKET1NDEN HAKEKET ESNASINDA TAHT1NDAN
BASRA HERSEYDEN VAZGECiSI»
13308
L» 'J^v* <sj~< jV^ Of^
\j 4>- jT v — ; ■}$ tS-jf"^ ^
c'Sulcyinan (A.S.) Seba kusiarma bir jsbk calinca onlarm hepsini
itaati altina aldi.»
:
21H
moo
«Cansiz vc kanadsiz, yahud, bahk gibi dilsiz ve sagir olan kusdan
maadasi ona baglanrii.»
13310
a r f* J J £ f& JaAi <J
-t*j Jf j _ r ^**- 1./J Jf*3 ^jij
"Hayit... Yanlis soyledim. Eger bir sagir, Hak vahyine karsi has. ko-
yup sccde etse lutfu ilahi ona isitmek hassasi verir.»
; ' .11
13311
Sj£ fC* jL-J Jj j\ ^y-AiU jSJ^P-
«BeIkis, Suleyman'm nezdinde, Kudiis'e gitmek icin azmetti ye ge<;-
mis zamam icin teessiif etti.»
13312
' : J
«A§ikIann sohret ve haysiyyeti terk ettikleri gibi, o da mail ve mulkii
birakti.»
13313
« O nazh kble ve cariyeleri, goziine porsumus, kokmu§ curumti§ sogan
gibi goriinmeye basladi.»
220
1 3311
«Bagiar, koskler ve nehtrler, Suleyman'a olan a § ki dolayisiyle, kill,
ban gibi goruniiyordu.»
13315
*^« %J^\ ft-* j* &*
«Ask kalbi istila ederek orayt i,gal eyledigi zaman, latif olan pylo-
ri dahi asikin goziine firkin g6sterir.»
13316
«Askm tatoMh ***« bile, insanm gWtae piwsa gibi d,gersiz
gosierir (Lailahe Illallah) kelimesinin manasi da budur.»
13317
,fc- &\ Z+~»} j>* * ^ v
»U- til s ( J *<• -^ ^
+„iik. ^Tnilahe Ilia Hu) budur... Ay bil«
«Ey sigmacak yer arayan tahb; (Lailane ma nu,
sana kara dipli comlek gibi gorunur!»
13318
£j£ £ jjj. Vi Jut ^, JJ u?
«Belkis'e bicbir ma!, hi.bir hazine, hi.bir degerli § eyden ayr.lmas,
tesir etmemi§ ve fakat, tabfandan gecememifti.»
221
13319
i_H
"Suleyman (A.S.), Belklsln kalbindekini anl adi . Zira onun kalbin
den onun kalbhic yol vardi,» *-"»»n.
13320
*S-~i dhj* d$% & ^S j 1
vad.f T7-T S6Sini biIC dUya " kimS6 ' "^dakilerin kalbindeki fer-
yadida elbet isitir.»
13321
•■{Kalet nenlletiin) s.rrini bilib soyleyen, bu eski kem
yanin - sirnni da bilir.»
Neml suresindeki §u ayetlere igaret buyuruluyor:
erin - yan: Diih-
^1 jfei" \^jyM&1£^ $ SJi^Sf
x Ji£
'$&$&$8&4&$&i
^i^-y
222
?cff J & vf^ ^-^
Y , ni „SUleymanin clnl«drn, lusunlardan, kuqlerdnn ordulurt top-
laild , i, te bLUun bunlar (onun tunumdan) «bt va id.ro U^rm-d,.
Hatta Kannea Vadisi (tacrine geldiklcri /,«„ (dusO hit kannca lul. ki.
!e Lnncalar, yuvl.no™. girh, Sak,„ Suleyman ve orful-n tondU.-
ri bilmiyerek, sizi k*rmasm.» (Suleyman) onun bu sozunden Eul^n
tebes.um etti de : «Ey Kabbim, dedi, bana ve ana ve b.bam. luUcUlgh.
liLtine sukretmemi ve (geri kalan omrum icinde) Semn W . ota«J.«
iyl (i§ler) yapmami bana ilham ct. Kahmetinle ben, de (cennette) nllh
kullarimn arasina sok a7 .»
13322
^ jJuj" jT £ «&*» 5 s -V
4b. Suleyman; teslimiyyetkar olan Belkis'e, tahhndan ayr.lmas.nm
tesir ettigini uzaktan gbrdu.»
13323
«Belkis'in tahtini neden sevdigini soyleyecek olursam bahis uzar.*
Soyle bir temsil ile anlatmi§ olmak igin diyecegim ki:
13324
«Vak, a bu kanu § kalem hissizdir, katibin cinsi degildir, fakat k&ttb
ona munistir, e§tir, arkada§tir.»
Yani meyl ve muhabbette cinsiyet degil, unsiyet garttur ■ Belk*. jk.
tahtx arasmda da cinsiyet birligi yoktu, fakat unsiyet vard, Ond.n dola-
yi Belkis de onu gok seviyordu.
(57) Surei Neml: 17-19
223
13325
-, - .
"Bitmin gibi, her suiiul i-rbahimn aletleri de, cansiz olclugu halde, o
canli sanatkarm munisidir.»
13326
(jfh C**.» ^-?- iSij^J
«Eger senin anlayi§ gbztinde, yashk bulunub da hakkiyle gorraene
muni olmasaydi, bu sebebi daha agik soylerdim.»
■ijj* <S «**-
13327
ij xt o
,1
«0 tahtin biiyiikliigu ve agirhgi haddinden ziyade idi. Onu Seba'dan
Kudiis'e nakletmeye inikan yoktu.»
13328
«0 taht, beden gibi, ince ve ufak par^alardan yapilmisti. Onlari ayir-
mak dogru degildi, kmlabilirdi.»
13329
jj»- V|-(j *>-y CjO jlfA-.
0%
x/r E L " ju*
■A-w »Uhl *:*-
jp- *r-
-Siilcyftian (A.S.) dedi ki: Gergi sonunda tag ve tahtindan mutlak so-
guyacak.»
Ciinki :
224
i:;330
«Can, vahdcte ulasip, oradan bas gosterince, onun nuru kar§isinda
13331
1
i
cismin ferr ve ziyasi kalmaz.»
4nci denizin dibinden gikmca, onun yaninda dalga kbpugii ilc,- §or-
gop ve siipruntuye hakaretle bakarsin.»
e
13332
-Nurlar sagan Genes dogub fezada yiikselmeye ^layinca, akreb
kuyrugunda kim yurt tutmak ister.»
13333
«Lakin, biitiin burvlarla beraber, yine de onun tahtin, nakletmek ge-
rektir.»
F
13334
.BfzMe miilakati sirasinda, cocuklar gibi, dilegi yerini bulsun da,
kalben miiteessir olmasin.»
225
F:15
S u-!
-,(
i..-. I ,U
j 4 ' >-> j'jj 3 - J'jp
-■^
L"
«0 taht, bizim icin ehemmiyetsiz, fakat Belkis'e gore cok azizdir.
Varsin huriler sofrasinda bir de seytan bulutisun.»
13336
«Hem o nazli taht, Iyazin kar§ismda aba ile cank gibi, oua can ibrc-
ti olsun.»
tyaz, Sultan Mahmud Gaznevi'nin sadik ve sevgili kolesidir. Saraya
satildigi vakit giymekte oldugu aba ile canklan hususi bir odada sakiar,
ara sira oraya gidib onlara bakar, iki hali arasmdaki farki unutmaya q&~
hgirmi§. Dusmanlan: iyaz, topladigi mallar ile hazine yapiyor! diye Sul-
tan Mahmud'a ihbar etmisler. O da, muhbirler ile lyaz'i ataif, hazine de-
dikleri odaya gitmi§, orada yamali bir aba ile yirtik <?ariklardan ba^ka bir-
§ey bulunmadigim goriince ve lyaz'm bundan maksadimn ne oldugunu
anlaymca jurnal edenleri tekdir etmi§.
13337
«Belkis'in tahtini getirmeli ki o, neye miibtela oldugunu ve nereler-
den nereye erigildigini goriib anlasin.»
Bunun gibi ve bize ibret vermek igin:
13338
\j±- jjlj ^ L ^ J.k^
«Cenabi Hak topragi, meniyi ve kan pihtisim daima bizim goziimu-
ziin oniinde bulundurur.»
Ve bize
226
1333!)
1 _\* <_£ I O-*
-> J}'
■s
^J" LS^ -^ ^ &
«Ey kotii niyetli; bak ki seni ne halden ne hale geUrdim? Onlari «<>r-
ilUkce §imdi sana uefret gehnektedir.» der.
Tank suresindeki
Yani : Ǥimdi, insan hangi seydan yaraUldi? (ibretle) baksin. (), ail
li|) clbkulen bir sudan yaratilmi§tir iS .» ayetiuc isan'dr.
13340
«Sen o devirlerde toprak, nutfe ve et parcasma astktin... O zamanlar,
bu^iinki insanligmm miinkiri idin; bu kerem ve ihsam inkar ediyordiniN
13341
«Benim bu keremim - yani seni insanhk mertebesine getirigim - va-
kit ki inkarmi gidermek i^indir. O vakit, heniiz toprakta devrediyordun.»
Aciz bir topraktan bir insan viicude getiren Ilahi Kudreti dti§un. de
D kudretin, yine toprak olmu? bir bedeni yeniden halk edebilecegine iman
et. Oldukten sonra tekrar dirilmegi inkara kalki§ma.
(58) Surei Tank: 5-6
13312
13343
.7^-
b.*c£>-
Surei Yasin'de buyurulmu§tur ki:
|«ndi yaratl „ sim „„l rak ,»»"* * h *»*«■ ft-fb-B.)*. J
kim can vcrecek mis?" dcdi m»Mh,'™> j , . ™ - Bu S» ri "<""S kemiklcra
*-* o, hM yar : t j;tii^zzx.T n " k **■ ja " ,a " <"'
(59) Surei Yasin: 77-79
228
III
Ba' S uha 5 reinanm ayfl nlnrd f n > , hur (Ubt , u. HaJef) birgun t -
iimQg bir kemik pargasi ahh Resfilulltj
v n« i '"""•'iNii v;inina minis vf
rll clmuatt " "^^ ™ n Bzeri « b » ^yetlc,
tin
13344
Yam, dugQnmeye ve tasdik e t meye mtaktedk degildin.
13345
c "-'^ Oj^l ^_>>- ^U-31
-Cemad'ken insan oiacagini inkur ederdia Vakta Ki f„
-la„ sonra da b.Vs ii hasri inkara kalk^n, ' """ ° Mua '
13346
;f
-Senin halin. kapiy, gahp, i S erdeki ev sahibhiden • (Fv K *Ml
"Kapi ? alan b« (Yoktur>
13347
Co-w>3 g^» ^j'^.^ *.*i^3
i_r~.
»u an,., vc eIini llalka51ndan ™-1" " -» - «S««e b ul „» du4 „.
22!)
i'U'I uliliii'.iiiiii liiMiih MiiuH'ii.ili ■', It (lia's u basr.i lnk'>r eyleyenin, fl<fl
( 'i l ||r liayal, okmiu/" ili'iiit'M, I, null ilk halkediJisine nazaran tantainlyjl
bir ikrunlir.
13.148
-U.j i^jr (jrt..^ Oji£' I f
«-r.
-^■S ty c; * JL -» i~£>- ^ i-^ jS"
«Senin inkarm, Cenabi Hak'm eemadattan da yuz tiirlu hasr yii|il|J
gtni beyan eder.»
Ci'mkik sen toprak h&lfnde bir camid iken seni sirayla, rmtfe, et ve lutJ
mik haline getirmis, sonra da insan seklinde meydana cikarmis.tir. Oyl||
iken senin (ba's u hasr)i inkar edi.jin, (ba's u hasr)i isbat etmektedir.
13349
«Ey inkar sahibi; Allah'm ne kadar sanah zuhur etmis, nihaye.t (Hoi
llln) Niiresmde beyan olundugu iizere, su ve camurdan, inkar peyda ol-
n t u--, 1 1 1 r. »
l>fhr (insan) suresine telmih ediliyor:
d^J
*■ i •
Yani : «insamn iizerine uzun devirden oyle bir zaman g«I(ib geg)di ki
(o vakit) o, anilmaya deger bir sey bile degildi. Hakikat, biz insani birbi-
riyle kan 5 ik bir damla sudan yaratdik. Onu imtihan ediyoruz. Bu sebep-
le onu isidici, gorucii yaptik 60 .»
(80) Surei insan: 1-2
230
13350
«tste, su ve camurdan yaratilmis insan da inkar da bulunuyor umu,
liuiukatte inkar etmemekte... Yalmz o ev sahibi gibi (O haber vcren ircr-
llr yok) diye bagirmakta!...»
Nitekim ev sahibinin ev icinden: Efendi burada yokdur, c Umi n v.i var
Jim ma delalet etmekde idi.
13351
^ij ^e5 )\ jji! J*U» diJ
«Bcn bunun serhini yiiz tiirlii sbylcr ve izah ederim. Lakin korkanm
di tlrrin sozlerden akillar sijrcer.»
Ve anlamayan kimseler delalete diiser.
IJELKiS'iN TAHTINI SEBADAN KUDUS'E GETtRMEK t(,tN
SULEYMAN (A.S.) IN CAKE BULUSU.»
I'u vak'a Surei Neml'de su suretle hikaye buyuruluyor:
a
' . *^ J*
r-
> «^^ ^ s.
: — ' ? -" ^ >- -
;^,
Y.inl »(8Ult ■vnrntO iIimM: "Ky llcri gelenler, onuii iithtmi, kcmlilcrM
uiii bami inltsltlmnii id it r» It (jflnicleriinJeii ew«l, hanginiz bana getirir7'1
Cinden bir ifril: "Sen miiknitiindaii kall'madan ben onu sana geliririitt,
Ben buna kar^t heritable gttvrhilccek bir kuvvetc malikim."' dedi. Kfl
dinde kitabdan bir iliin bulunan (zitt): "Ben, dedi, onu sana giiziin kendi*
lie donmeden (gozunil yumup M^'madan) evvcl getfririm.'' Vaktaki (Subs;
man) onu yaninda durut bir halde gordii, "Bu, dedi, Rabbimin fazl(-u lutf
imdandir. Siikur mii edecegim, yoksa nankorluk mi edecegim, beni intf
han ettigi icindir (bu). Kim siikrederse kendi faidesinedir. Kim de na»»
korlitk ederse sxiphe yok ki Rabbim (onun sukriinden) tamamen miistajj
nidir, (hem O) hakkiyle kerem sahibidir" ea .»
Hz. Mevlana, Kur'am Kerim'in bey arum nazmen hikaye ediyor:
13352
«Cinnilerden bir ifrit dedi ki: Belkis'in tahtim sen daha makammdan
kalkinadan evvel ben fen ile getirir ve hazir ederim,»
13353
f
«Siileyman (A.S.) in veziri olan Asaf da dedi ki: Allah'in Ism-i Aza-
mi kuvvetiyle ben, bir anda o tahti buraya getiririm.»
13354
«ifrit, sihirde List ad idi ama, o taht Asaf in nefesi - yani Ism-i Azam
ile vukua geldi.»
Yani, Belkis'in tahtuim Seba'dan Kudiis'e bir an icinde getirilmes
ifritin sibriyle degil, Asaf'in kerametiyle oldu. Evliyadan zuhur eyleyer
keraraet, tabi' oldugu Nebinin mucizatmdan sayilir.
(61) Surei Neml: 38-40
232
L3355
-Belkis'in tahti o anda haztf oldu. Lakin ifriilerin sihriylo doftll,
Asaf'in kerametiyle oldu.»
13356
-I * '
«Hz. Siileyman dedi ki: Allah'm liitfu kereminden gordiigttm bu vo
emsali yuz tiirlii nimete sukr ve hamd olsun.»
13357
C^jji <^' <£jf JjT «£?* £•**
«Sonra Siileyman Peygamber tahta bakti da dedi ki: Evet, ey nfc.K-
dan mamul taht, sen ancak ahmaklan avlayabilirsin.»
Yani, iizerindeki oymalar, nakislar ve miicevherat ile belki bir ta-
kim budalayi aldatirsin.
13358
x>Sj-» ^- Jj*£ ^fr J^i,
«Nak§ edilmi§ agac ve ta§in bniinde birtakim ahmaklar yerlere kn-
pamrlar.a
13359
_/l iLulj ^5^=- jVj^ *- a, _ j
«Secde eden de, kendisine secde edilen de candan haberskdir. An-
cak candan bir hareket ve azicik bir eser gormu§tur.»
i:t:t(io
Ss o
^■^j» j'_** a
ii*j jj »-*<j
^1^ ojitijoif t ->^«r
;seri, (a*
ret ve taacctibe diijmu^tur.
I hareket ve esen, |^„ M)/ s(iyle , ib i§aret ^ ^ ^^ ^
Buradaki sacidden maksad: puta secde eden, rJeseuddan murad da
sozler soj ejjb, o sozlen put soyluyor vehmiyle putperesti havrete du
»urdu, Mtekun Halima kissaanda boyle bir had.se LedHeeeSr
13361
-L
£**>
■• Cv
o^
■v
c^ui tfj^.jJi
j &
£.
■ -S-M olan putpererf, hizmet ve ibadet tavlasim vermde ovnamadi
ft. >«m ta 5 tan , apilmi , arslan heykdini ^ ^ ^J^f a ™**
Pakat putperestin niyazma kar§i :
13362
if
X;
i«. gtff ' "t^ ve sel ; avet gBsterdi de hakiki ve c -- rd ■* **
gib!, o a S kopege - yam putpereste - cabucak bir kemik f.rlatii..
uour. Vetofa bir musnk, nzkim ve muradinin husuiiinu cansiz bir tas
i-'-smdan ls tesin. Nitekim Surei ibrahim'de buyurulur ki
234
• x -
•W^W^f^ 7 J — * *^ -^-v— ^^
Yarn • «Hatirla o zamam ki Ibrahim : "Rabbim, demisti, bu *ohrl
Mekke-i MukerremeyUemmyetli kil. Beni de, ogullarimx da putlari Up-
maktan mak tut. Rabbim, ciinkii onlar insanlardan bir {pgu™ bn,tan J ■
kardUar. Bundan soma kim bana uyarsa iste o, bendendir. Kim d. ban.
karsx gelirse... Hakikat, Sen cok yargrlayxcx, cok eargeyici in. by Hah
bimiz ben evlitlanmdaa kimini Senin xnukaddes olan ■ ev.„,» y««d.
ekinsiz bi* vadiye yeriestirdim. Sebebi sudur k» Rabb^xz, M.ft» •-
maz(lanm) kdsinlar. Art.k Sen insanlardan 1»« kisminm ; gonu 1 m on
lara meyletdir. Onlarxn ^kretmeleri memul oldugu xcm kend.ler.m ba,.
meyvelerle rxziklandir„ 62 .»
Mekke-i Mukerreme kayabk, ziraata gayri musait bir yerdi. Rivay^t
olunduguna gore hazreti Hacer, hazreti Sarenin canyesi idi. Ibrahim
ce (hasbeibeseriyye) kendisinde bir kiskan.hk hasil oldu °f*™™£
dinden «ikanlmalarim i^rar ile istedi Ibrahim Aleyhwselam da kendile-
rinf(Hz Hacer ile oglu ismaili) Mekke tarafma goturdu. Mekke susuz,
Trak kayahk bir yerdi. Cenab-i Hak orada Zemzem suyunu meydanu
kard! Bu suretle ara S1 § enlendi. Cenab. Hak Ibrahim Aleyh.selam n.
(62) Surei Ibrahim: 35-37
2Xt
uiiismi ktilml bnyuiiiu Mi>|ik« ) Mllkrrreme'yi emin bu 1 jrr Kihn Ui n .
(In Imt nicvKim<!r inryvHrrln, niMlimillmn onvai toplamp gogaltildl.
Surei Bakara'da bu tiunuie Unntm olunur
Yani : «Hani Ibrahim: "Ya Rab, burasim emniyetli bir sehir yap ve,
eMlisinden Allah'a ve ahiret giiniine inananlan (yemi§, hububat gibi)
mahsuncrie nziklandir" demi§ti. (Allah da:) "Kafir olam dahi kisa bir
wimnn icin (yagadigi miiddetfe) faidelendirecefim, sonra onu ccheimem
a/.iibino icbar edecegim. Varacagi yer ne kotudiir" buyurmu§tu« »
Hz. Mevlana, Allah 'm bu vadine igaretle lisani Ilahiden diyor ki.;
•<<-
13363
-Cenabi Hak dedi ki: O putperest kopegi dogru ozlii degil ama, bi-
•/.ini kcmik verifimiz, umuma §amil olan Iutfumuz ieabidir.»
§eyh Sadi (Kaddese Sirruhu) da bu mealde olmak iizere (Bustan) da
der ki: «Yer yiizii Allah'in umumi bir sofrasidir. Bu yagma sofrasinda
dost, dugman - yani miimin ve kafir - musavidir.»
(113) Surei Bakara: 126
236
aBWSUH« «0I MSB » »*«^a v£ rUT^U*
S ° BMA 1ifcEU6lNH IeHADETTE WlW«*
a ra en S ubdur. Aleyh,ssalat Wendx z^ sonra Mekke > ye ge-
sinden alip yurfuna gf^f^ ^HaTfevkala^ nailer ve onun yu-
tirmi§ ve fakat sut oglu^ £*£ £^ ^ istememi§; Mekkenin
zunden nail oldugu bereket dolayisiy _ ^ g6tiirmu§ ,
Nebiyy -i Ekrem (S A V ) ^1^ ^ ndimizi kaybetmi § , sonra
-r^^ — — • surei
Duha da:.-
,j - , hill™ de fseni) banndirmadi im? Sen!
rinde buna igaret edilmi§tir.
Hz. Mevlana diyor ki
13364
■ Wasmi soyleyim de kalbinden gam vr
«Sana HaHme'nin esrarengrz kuttffU soy
keder pasim bale etsin.»
, ,, 13365
sji $^> ^s?
b _/ <_r
iT
-r
™ ,,"«AT11 sutten kesince onu gul gibi ve reyhin
-Halkne, Hz. Mustafa (>*.A.V.)
gibi el ustiinde tutuyordu.»
^64) Surei Duha: 6-7
n:i7
A*-
-O Risafet suhan.n, hiiyuk babasma tesli m etmek icin ivi L-v ,
seyden kac-.riyor ve muhafazay; ' - ' * ' kotu hei
'a cahsiyordu.»
13367
'j C-fU 1 jj_*
J is
~J?
a-an-jj,) _jl j^
I j *.«C a,Ji
k»clar arsay, hark-de b rata lar v . ™ ■ , "? *"k"*«8l. 'V".
13368
. j^w- *S& Jul jJia Ij* ji
«Halime havadan bir ses Uittu i?,- u *>
13369
*ij yj J._T jj^*l ^ tf |
! -
*«"•
J>^ j' jV jfjij* JL*
.neks,! 3 '™' bUSUa "^ C5merdhk «*»**» y-binlerce „« r ge l-
238
13370
«Ey Hatim, bugiin muazzam ve muhterem bir sultan sana yiikunii in
diriyor; baht ve saadet o Sultan'm peykidir.»
13371
«Ey Hatim, bugiin siibhesiz yeniden, yiicelikler alemiiie rncnsub nib-
larin konagi olacaksin.»
13372
ijyr <J^T"i ^-^ *•*•*"" o°* o^°-
«Birtakim pak ruhlara, §evklerinden sarho§ olarak, her taraftan gok
50k sana geleceklerdir.»
13373
l-Us jlj <u.-i>- jl jlj* C.-i5
«HaIime bu sesden hayran kaldi. ^iinki ne oniinde kimsc vardi, n«
ardmda.»
13374
U" Cfj Cijy) JU C^=- ^Lt
Ui jU IjIjJ (jjjL -C
«Alti cihctte de kimse olmadigi halde nida devam ediyordu. iiidft»
ya canlar feda olsun.»
-:i-i
1X175
»U
Uk
j>*-J
«0 guzel sesin sahibini aramak icin Hz. Mustafa (A.S.) i kuca-nndan
ycre birakti.»
13376
«(Bu esrar sbyleyen padigah nerede?) diye, her tarafa goz gezdirdi.*
13377
"Sagdan soldan boyie yiiee bir ses geliyor, acaba o sesi c,karan nere
oodir.' diyordu...»
13378
-Cl JL*
«Kim S eyi goremcyince § agdi ve gormekden iimidi kesti. Cismi de so-
gud dah gibi titremeye ba§ladi.»
13379
■XOl J^=- ell. j, lj ULjS4
"°- ak *' *"*?* ■*» Son*, birakdii, yere geldi. Fakat Mustafa
(A.h.) mi koydugu yorde bulamadi.»
210
13380
■J & j <A* I Zjj*~ }^*\ 0„t°~
Kalbine hayret ustiine hayret geldi; gam ve kederh', buluiidugii yer
r.inisiyah kesildi.»
13381
«Evlere dogru koftu ko§tu ve: inci danemi kim alib gotiirdii? diye
Icryad etti.»
13382
«Mekke'Iiler; bilmiyoruz, orada bir cqcuk bulundugundan haberimiz
yoktu, dediler.»
13383
\f & &'
«HaIime o kadar gozyagi doktii, o kadar cok feryad etti ki, onun ag-
layib inlemesine karsi, digerleri de agla§tilar.»
13384
«Gbgsunii dbgerek byle agladi ki onun aglamasindan yildizlar da ag-
ladilar.»
F:16
241
■ ITALtMlfVl, VAHDIM D1L.EMEK VZERE I'UTLARA
(IflTtMtKN IHTJYAK AK\B»
1.1385
IvUpl) Jul I JUi jjjjy"* _ju
«EH asah bir ihtiyar, Halime'nin yanina geldi ve: sana ne oldu? .1.
ye sordu,»
Ve dedi ki:
13386
<jrij\ <Jjj uffi C^r &
«Neden boyle aghyor, yasla cigerler daghyorsun?»
13387
1 1 ■■*■
4# fjL-i Cfa^U ^j
«IIalime dedi ki: Abmed'in itimad edilmig sut ninesiyim. Onu ced-
dine teslim etmek igin getirmi^tim.*
'
13388
U jl_jl Jit*, jj f-^-j j>»
«Hatim'in yanina gelince birtakim sesler duydum ve sirlar i§ittim.»
13389
«Ben havadan o nagmeleri i§itince, o sada dolayisiyle $ocugu kuea-
gimdan indirdim,*
242
L) ^1 j U 6
«Bu siizleri kim soyliiyor, goreyhn dedim. Qiinki 50k latit ve gok m(l«
cssir bir sesdi.u
13391
«Ne etrafimda kimsenin bir niganmi gordihn, ne de bir an ses k€«
ilildi.»
13392
J-* lS'v" yfi p^* 'j &y?
«Qocugu biraktigun yere doniince hayretler iginde kaldim. £Unki $©•
< uk orada yoktu, Vay benim bagima gelenier!.»
13393
Jkj^ dX ijrV f\i &
■•Ihtiyar, Halime'ye dedi ki: Kizim, muteessir olma; sana bir pn-
disah gosterecegim.B
13394
Jut JL-J'J Jjt* Jj'lA j\
«Eger isterse gocugun halini soyler. £unki o, onun gittigi ve bulun-
dugu yeri bilir.
2»:t
13395
f
ti 1 OV
«Halime dedi ki: Ey kendi giizel ve edasi ho 5 olan geyh, canim san|
reda olsun.»
13396
«Haydi bana cocugumun halinden haberdar bulunan o yuce bakish
padi§ahi gi>ster.»
13397
,0^. ^i- jU 1 J(S c—*
"Ihtiyar Halimeyi (Uzza)mn yanma goturdii ve dedi ki: bu put ka«
yiplau haber vermede tecriibe edilmi§tir..>
13398
f£\ j'j •-*•- *> uMi* U
«Biz, onun nezdine gidib sormakla binlerce defa kayb.miz, bulduk
13399
•Ihtiyar derhal puta secde etti ve dedi ki: Ey Arab
comerdlik denizi!*
244
in serveri ve ey
13400
\+*\j> \ ^y <scs ji cj5
«Ey Uzza; sen pekcok lutuflarda bulundun da biz, birtakun tuzaklar-
tlnn kurtulduk.*
13401
y f \j xa ^ it oj <»
«Senin Arab kavmine olan ikramm dolayisiyle onlann sana ram ol-
malari farzj)Imu§tur.»
13402
y Ow f" Li JJ» jail -*>i
«Sa'd kabilesinden olan bu Halime, umidvar olarak senin golgene ge-
lip sigindi...»
13403
«Onun (Muhanimed) isminde kiiciik bir cocugu kaybolmu$tui:.»
13404
«Ihtiyar, (Muhammed) ismini soyleyince o putlann hepsi o anda <■ <
a§agi secdeye kapandilar.*
Ve dediler ki:
245
13405
«Hey ihtiyar, haydi isine git. Muhammed'i bizden ne ariyorsun? Ass.
ihmz, hiirmetten diismemiz onun yiizundendir.»
13410
j j« g\ \*>- jr -_ >" j j- 1
«Hcy ihtiyar, Allah rizasi i$in cekil, uzakla§ ki Kaza ve Kadcr ate.
Nine bizimle hirlikte yanmayasm.»
13406
«Biz onun yuziinden tepetaklak olacagiz ve taslanacagiz, bizim onun
yiiziinden ayanmiz anlagihb kesada ugrayacagiz.»
13411
«Bu, adeta ejderhanm kuyrugunu sikmaktir. Bu ne ccsit haber geti-
risiir?.»
13407
«Heva ve heves erbabimn, eahiliyet devrinde bazen bizden gordukleri
hayaller» yani igittikleri sesler.
13408
•
«Qnun devri gelince yokolacak... Qiinki su goriiniince teyemmiim
bozulur.»
13412
j6" jljj Jj J-l j.?- ^S* (j )
«Bu haberden deniz ve madenin yiiregi oynar; bu haherden yedi kat
l^ok titrer.»
13413
«Taslardan bu sozleri igitince, o gun gbrmus ve eok ya§amis, ihtiyar,
elindeki asayi atti.»
13409
hj } * :: > j% <s\ jfi >}*
«H«y ihtiyar, uzaklas bizden. Fitne , atesini parlatma, bizi de Ah-
med'in atesiyle yakma!»
2+6
13414
«0 sesin korkusundan ve titremekten ihtiyarin disleri bir birisie vu-
ruyordu."
c
i :: 1 1 5
«£iplak bir adamin lu§m titremesi gibi titriyor ve; (Ey stibur) .1.
yordu.»
(Subur) kelimesi olum talebine dair nidadir. (Ya suburah) derler kil
«Ey olum neredesin? gel yeti§ de beni bu derdden kurtar* demekdir.
«ihtiyar da, mutekid bulundugu putperestligin zeval bulacagim, put-
lardan igittigi sozlerden anlaymca, o giinleri gormeyim diye, boyle nida
cdiyordu.
13416
'j j*> jl ■X'X cJU- j'jj iiy*"
«Halime, ihtiyari o halde gortince, biisbutiin gafirdi, ne yapacagini
unuttu.»
13417
f J* 9 " J»M 0_t^>- j .Ail £jj?&-
«Kadmcagiz dedi ki: Ey ihtiyar, ben de mihnet ve me§akkat iginde-
yim ama, gimdi temelli gagirdim kaldim.»
13418
«*.*->—• , tJJas*- /• jit Jit L»
IS
tX.
«An olur, riizgar bana hatiblik eder, zaman gelir taglar ediplik eder
ve sbz soy!er.»
248
13-119
jk»ju* I^jc— J j>- \ y*
«RUzgar, bana sbz sbyler, tag ve dag e§yamn hakikatnn anlatir.-
13420
«Gah olur gayb erleri, gbkyUzuniin yegil giyinmi§ melekleri, cocugu-
mu kaparlar.»
13421
£ a \ ff & I, ft* O
«Bu §ikayeti kime inleyim ve kime soyleyim? Ben §imdi yiizlerce gb-
uulle, sevdalara kapiianlara dbndiim simdi!»
13422
«0 gocugun gayreti, gordiigum sirlan sbylemekden dilimi baglad.;
ancak, cocugum kayboldu diyebiliyorum.»
13423
«Simdi baska bir§ey sbyleyecek olsam balk, beni deUdir diye aencir
ile baglar.»
i:ti2i
<s\J- (Tj'ijj /J& £■*»«« ■
13425
j-ij ^r* o> (£t%j 3I jLj „>
■<Her zama« onun oniinde ve ardmda muhafaza
K~\ vc muhafiz ¥ardir.»
i?in yiiz binlerce, bek-
13426
d£->j~" C&& jut* jl ^'-C. ^_p-
putlann nasil tepetaklak oldukla-
<<
«OgIunun admi i§itjnce, o hiinerli putl
rim gormedin mi?»
13427
«Bu an, yer yiiziinde acaib b
btfylesiai gormedim...
ir zamandir; ben ihtiyarladigim halde
13428
<-'J
<<Benim K 7 rd , iiini haberdc » ta ^>" «*d inlediler? Onun emrini dinle-
Ilieyen gunahkarlara acaba neSer o!a<:aktir?»
250
^L
1342!)
«Ta§ r mabud tanmdigi i$in kababatsizdir. Sen isc ona tapmip kill,
kiile olmakta mecbur degilsin!»
13430
,^*4£ jL-J" 0*if*J Ja^a* &3*
«Ta§, mecbur iken bu kadar korkarsa, ona tapan su^luya neler ola-
cak, bir diisun!»
Burada, ta§in meebur olusu; -tas olusu sebebiyle, kendisine raabud
diyerek yonelen ve tapinan insamn bu hareketine mani olma ve rrddet-
me Iradesine sahip, biuunmayisi manasinarbr
«MUHAMMED (S.A.V.) I HALIMENIN KAYBEDISiNDEN
MUSTAFA (S.A.V.) IN CEDDI ABDULMUTTALIBiN HABERI OLMASI
VE SEHIRDE ARAMAYA CIKMASI, KABE'NIN KAPISI ONUNDE
3DUA EDEREK BULJV1ASINI CENAB-I HAK'DAN
iSTEMESi VE BULMASI..
>
13431
Jf 0_>?
«Ha!imenin kalabahkla fcryad ve figan etmeshiden, iWustafa (S.A.
V.) in ceddi Abduhiiiitlalib habt'r aldi.»
231
.
134.J2
lik mesalTeS f ^ t^ ""^ ^ ^^ ediy ° rdu W «* ^ mil-
iik mesateye kadar gidiyordu.»
13433
■ ■
S a„;^^ a f! MdiSenin ^ ° ldU ^ U ^bucak «** ve elini g5g-
13434
j_J_J 4jjjf JJJjr ^jljuf
-MOkedder olarak ve yiiregi yanarak Kabe kapxsma geldi ve dedi Id-
Ey gece ve gunduzun esranna vakif olan Allah!»
13435
& f£. </ <y l J> S~ly~
i?m gerekh hyakat Ve meziyeti ben kendimde goremiyorum.»
13436
^J^r"?*** ^ meS '" d kap,Hda makfofll °labilecek bir hiineri ben
kendimde bulamiyorum.» "uneri oen
252
13437
iy- j
,IjC
J'P <A I,
« ¥a n„d ba §1 n«n ve seeded bir de g eri olacag^, yhud 0. v^nv
la bir devlet guliimseyecegini ummuyorum.-
13438
, " muv n Hi bulunmaz tek incinin — Muham-
let) denilmi§dir.
13439
nz, o iksirdir.*
13440
3 j* j^j Jj jj fJ*** a -
.Be. ..da ^W. **— W* d ° !,ta " dU5manda gSn " C "
dim.»
13441
"Senin fazl u kcreminin ona S ocuk ya §1 nda verdigi kemalata, yii z se-
nehk mucahede ile kimse nail olama2.» ' 5
13442
y tiv.L:p f-io <>*> ,jjt>-
v* " Seni ." ' n \ oiaM . i «^ et ^ini yakinen gorub anlad lm ki O, senin der-
ya-yi muhitunn biricik incisidir.»
13443
j^ r->' ^^ o* ! ; j»i ( > ^
£_-
aybi bilen Allah; O'si
O nun htirraetine - O'nun halini bana haber ver.»
•By hU a 5 ina ve gaybi bilen Allah; OW sana § efaatci getiriyorum,
-MUSTAFA (S.A.V.)) IN CEDDi ABDULMUTTALiB'E KABE'DEN
CEVAB GELMESi»
13444
"Derhal Kabe dahilinden bir ses geldi ki: O, simdi sa
sana yiiz gosfere-
254
13445
u &$*& y J*-* 1 •*-» ^ J *•
«0 yiirferee ikbil ve saadetle bizden nasip kteu^r. Yuzkrce beliik
melek/o'nti korumadadir. Bizim hifznrnzdadir,»
13446
~$ &$ 5V *J ^** S
«Onun zahirini, Aleme me.hur edecegiz, lakin bahmm ciimleden giz-
li tutacagiz.»
13447
ej f -v ^ j**£- ^f ^
„ Su ve toprak, alhn madenxdir, biz de kuyumeu gibiyiz; ondan bazen
halhal, bazen yuziik yapanz.»
13448
*+> Jtj^> Oft/"** *^
«0 altm madeni clan (su ve S amur) dan ; bazan k.h, bag, bazan da
arslan, bahad.r kimselere gerdanhk imal edenz.»
13449
«Yine • alhndan bazan, tahtlarm siisu olmak uzere turunc § ekil-
leri, b^zan da saltanat talibi buktimdarlara tac yapanz.*
255
;
,
13450
Uj t.ui jj ^J bil ^Jlj
«Biz, bu toprag, - ymii Arz', - severiz. Zira o nza kaadesine oturmus-
Yani kaza ve kaderimize nza gosterib diz cokmu§diir.
13451
-Bazan o toprakdan boyle bir § ah-! risalet peyda edern... Bazan onu
da vahdet § ahi ve Hakikat miilkunun maliki huzurunda a§ ik-i seyda fa-
13452
-O toprakdan yaratilm^ yiJzbMerce %k ve masuk, feryad U figan
etmekde, raatlub ve mahbubu aramaktadir.»
13453
«Bizim fiilimize candan r,za gostermeyenin korliigune i^imiz budur.»
Yani : §eytan, topraktan yaratilmig olan Adem'e secde etmemis ve
emrinuze muti olm ami§ ti. Ona ragmen topraktan Zat-! Muhammedi glbi
bxr §ah-i manevi yarattik.
256
\~
«Biz, nimeti aciz ve miitevazi olanlara verdigiroiz igin, topraga bu
fazileti ihsan ettik.»
13455
«Qihiki toprak zahiren karatilik renklidir; fakat, derununda parlak
sifatlar vardir.»
13456
«Onun di§i igine muhalifdir. Zahiri ta§, batini inci gibidk.»
13457
^i A\ L. £"a.^> J-^>
crt> cr* &# *fj&\
«Zahiri; biz ancak buyuz, der. Batini ise; suret ve siretime iyico
bak! ihtannda bulunur,»
13458
«Zahiri; igimizde hi?bir§ey yoktur, diye inkar ederken, batmi; hele
durd da sana hakikatimizi gosterelim der.»
F: 17
13459
\S Cj j~ai jw (j j f>?"*
-Topragiu zflhiri He bfibru arasmda ugr a§ ma vardir. §iiphesiz bu
sabirlanndan dolay, Allah'm nusretini kazamrlar..
Topragm batm;, zahirinin inkarma, zahiri de iisttindeki mahluka-
ha" olurlar! gnemeSine "** eylediginden d ° la ^ Allah'm yardimma maz-
13463
v^Jk.v^ L\-i ^aC
3' jl
A.Wj,,*,
«Hirsiz ijaldigi mail inkar ederse de zabita memuru ami sikisjtinr ve
caldigim meydana gikarir.»
fip W-JJ**
13460
«Biz bu somurtam g toprakdan giizel yiizler yaratinz da, topragm
gizli gulumseyijsini onlarda peyda ederiz.»
13461
t*J&j,fjZ\ ill*. ^IU ^13
«Ciinki topragm zahiri; gam, kasavet ve aglamadir ama, dahilmde vuz
binlerce giilmeler vardir.»
13462
«Biz sirlan kegfediciyiz, Bizim i § imi z bir takim gizli § eyleri toprak-
tan meydana fikarmakdir.u
Evet, topragm zahirine bakilinca, somurtmu § bir yiiz gibi gamh ve
kasafe 3i gorunur. Fakat ondan yetigen turlu ve renk renk i5£ ve
meyveler adeta neg'eli bir yuzde zuhura gelen tebessum gibidir. Haki-
katte ise o tebessumler, topragm batimndaki nes'e eserleridir ki Cenabi
Hak o gizh nes elm; ci S ekler, meyveler ve giizel yiizlii insanlar ve hay-
vanlar suretm.de meydana gikanr.
.
258
13464
«Eu topraklar da bir takim fazl u kerem §almis ve gizlemislcrilir.
Biz onlari ibtila ve imtihan ile ikraz ettiririz.»
Bir hirsaz, girdigi evlerden bir takim e§ya calar gotiirur; ya satar,
yahud satrnak iizere bir' years saklar. Zabita memurlari, pollster, jandar-
malar onu yakalarlar. Caldigi -e§yayi sorarlar; herif: ben almadim der,
yahud siikut eder. Onu soyletmek icin biraz ok§arlar ve itiraf ettirirler.
Boyle, hirsizi yakalayib, dovmek suretiyle galdigi mallarm yerini ogren-
mek ve onlan sahiblerine teslim etmek eski zamanlarda olurmu§ ki Hz.
Mevlana hikaye ediyor ve diyor ki: Toprak da Allah'm bir takim fazl u ke-
remini, yani ona verdigi nebatat yetistirmek kabiliyetini gizler. Cenabi
Hak da eski zabita memurlari gibi onu ki§m sogugu, yazin fazla sicukb-
giyle siki§tinr ve topragi, kendisine verilen kabiliyeti izhar etmeye, ya-
ni ot, ci^ek ve meyve yeti§tirmeye mecbur eder. iste biitiin nebatat, hat-
ta hayvanlar ve insanlar da bir bakima topragm evladi demekdir.
13465
«Topragm - enbiya ve evliya gibi - nice sa^iJacak trocuklari vardir.
Lakin Hz. Ahmed (S.A.V.) hepsinin fevkindedir.»
I34C6
G
«Bfefm gibi iki jlfitcn bliyle Mr ($&., manevi) dogdu diye, Yer do
i>K ae sevinroisdir.»
_ Esktter, gokiere (Aba-i tis'a) yani (tfokuz baba), yere ve (Ants J
aroaa) tabir eitikJeri toprak, su, a.te§ ve havaya (ttmmehat-i arbaa) yani
dort ana rierler, zemindeki cemadat, nebatat, hayvanat ve insana (Me J
hd-i tabiiyye) yarn tabiatm dogurduklan diyerek onlan sema ile zeminin
cocihdan sayarlardi.
lste Gok baba ile Yer anadan dogan tabiat cocuklarmm en kamil ve
faatethrt (V«ud-i akdes-i Muhainmedi) oldugu igin, onun Diinyaya ge.
linden Setna da Zemin de sevinmis, hatta: (Levlake lema b*bfctol3
ak) jaatt- «Habibim; sen olmasaydm felekleri yaratmazdm* hadis-i kud-
^S; te2asmca Yer ve G5kler ° mim mhinin yUzti su y una y*™-
13467
,„ sWcud ;i Mu ^mmedi Sevkiyle gokler gonce gibi a gi l m x § , toprak da
(Susen-i azad) misali ter ii taze oImu§tur.»
Susen : Bizim susam dedigimiz beyaz ve mavi renklerde acan cigek^
dir. Yaprak an yaz, M § ye.il durdugu icin, k.sm kurumakdan kurtu W
demek olmak uzere (Azad) kelimesiyle tavsif edilmisdir "
mm
^L^?^ mad6mM SCni " ****** *««*» ? eki §m ekde ve
eeng etmededir.»
134 (W
«Kitn Allah i^in nefsiyle sava;a girisirse, nihayet onun da hakikati,
rengin ve kokunun (§ekil ve goriiiiiistin) domain olur.»
13470
«Onun zulmeti, nuru ile harb eder, lakin ruh giinesine zeviil olmaz.»
Nuru da zulmetine galib gelir.
13471
«Her kim Bizim - yani Aiiah - icin riyazet <reker ve ibtilaya taham-
miil ederse asiiman sirtim onun ayaklan altina getirir.»
13472
«Senin zahirin karanliklardan feryad ettigi halde, batinui giilistaii
icinde giilistan olur.»
;, 13473
«Zahirin, nur sondiiren yabanci kimselerle ihtilat etmemek i^in, so-
filer gibi eksi surath olmu§tur.»
261
KM 74
«Yiizii giilmcytii firifler, kirpi gibi, sert dikenler icinde zevku safu
eder ve gizlice ya§arlar.»
13475
o"» .»J 3j t> j JJJ j-ac ^
«Bagin etrafinda dikenden duvar meydanda oldugu halde, bag onmi
arkasinda gizlidir. O diken duvar, hal diliyle, ey dii§man hirsu, bu bag-
dan uzak oV. der.»
Sofiyyeden bazilan ne§'eli ve mutebessim gehreli olur. Bazilan
da bil'akis somurtmug bir halde bulunur. Zahiri olan bu somurtma, ya-
bancilan uzakla§tirmak icindir. giinki miinlrir ve munafiklarla ihtilat
etmek kalbi oldurur. Onun igin mutesavvifierin yeni siiliik edenlerinden
gogu, boyle ek§i bir gehre gostermekle, manaya yabanci ve du§man olan-
lan iirkiitub def ederler.
Bunlann §u hali kirpinin dikenleri iginde, iizum baginin gab duvar J
arkasinda gizlenib miitecavizlerden emin kalmasma benzer.
13476
%z,f cT jL. _jU- Lij jU-
«Ey kirpi; dikeni kendine bekci yapmi§sin - yani: ey hakikat yolunun
saliki; surat etmeyi kendine siper ittihaz etmi§sin - bagim mtirakabe ya-
pan bir sofi gibi yakana sekmigsin.»
13477
j ^ dA,'u jU_jj ^j r
"Istiyorsun ki §u gul yiizlii, fakat diken huylu ki§ilerden hi^ kimse, se-
nin azicik bir zevkine bile ilismesin.»
Hz. Mevlana nnkl edilen ItaklkotliM'ln bi'vnnindnri simni kiwanin de
vamini anlatmak lgm divot; ki;
13478
«Ey Abdiilrauttalib; senin gocugun heniiz cocuk tabiatli ise de, iki
alem, - yani Diinya ve Ahiret - tfhun sayesinde yaratilmistir.»
13479
«AbduImuttalib dedi ki: Ey gizli sirlan bilen Kabbira; simdi o ncredc
dir. Dogru yolu tarif et!»
«ONU NEREDE BULAYIM? DIYE MUHAMMED ALEYHISSALATU
VESSELAM'IN BULUNDUGU YERDEN, ABDULMUTTALiB'iN Nt§AN
ISTEMESt VE KABE DAHILINDEN CEVAB GELIB NI§AN BULMASI»
13480
d—j t/jljl *^ JJJ- 3 3^
«Kabe dahilinden bir ses geldi ki: Ey o akh basinda, gocugu arayan.*
13481
i£"*V j'-/ 3 ^— L^^J o^* JJ
«0, Filan vadide ve bir agacin altindadir. Bunun iizerine o iyi bahth
muhterem ihtiyar o vadiye tevecciih etti.»
262
263
1 3482
"Abdulmuttalih'in a r dm da Kurey§in emirFeri de gidivorlardi. £unki
Hz. Peygamberin ccddi, Kureys. kabilesinin ululanndan idi.»
13483
"Adem'in sulbiine varmcaya kadar ResuUiHah'm butun ecdadi
meclislerin hem de harb meydanlarmm ikri gelenlerinden idi.»
■'
hem
13484
«Bu asil neseb, Nebiyy-i azamin post a, yan i cism-i §erifinin ash ol-
mu§tur ki biiyuk reislerden siizulegelmistir,»
Bir hadis-i gerifde: Cenabi Hak, Ibrahim ogullarmdan Ismail'i inti-
hab etti, Ismail ogullarmdan Ben," Kinane'yi, Kinane ogullarmdan Ku-
reys i, Kureyg'den Bern Hagimi, Beni Hasimden de Beni secdi» buyurul,
mu§tur.
Aleyhissalat Efendimizin silsile-i gerifesi gu suretledir:
Muhammed (S.A.V.) Bin Abdullah b. Abdiilmuttalib b. Hasim b
Abdimenaf b. Kussay b. Kilab b. Murre, b. Ka'b b. Luvey b. Galib b Fihr
b. Malik b. Nefr b. Kinane b. Huzeyme b. Miidrike b. ilyas b Muzar b
Maadd b. Adnan. Adnan'in Ismail (A.S.) neslinden bulundugunda § ek ol-
mamaida beraber Adnan ile Ismail arasmdaki isimler tamamiyle maz-
but degildir. Itesu'ull.h Efendimiz neseb-i kerimini Adnan'a kadar sa-
yar, ust tarafc ;cm: (Weseb ilmi mutehassislan Adnan'dan sonrasi iciri
yalan soylerler) buyururdu,
264
1S485
.Reul-i Efcreddn ici ve b,U be soy ve sopdan uaak ve pftfeilr. Ballk-
tan (simak) denikn yd&M kadar annul, cins ve apt olacak kimsc yok-
tur.»
13486
« J^ J Ju ^^i^
-5% > jy
«Hak Nur'unun kimden ve nasi! dogdugunu kimse arama/.. Allan'in
haikimn nescint arayip sormaya nc liizum var.»
13487
•Allah'in sevab fcarsihgi olarak bir kuluna verdigi en basit bir Wl'at
parlakhk itibariyle Giinesin sualarmdan daha ustiindiir.»
Boyle olunca Nur-u Muhammedmin ne derece parlak olacagi ve o
nurun haseb ve nesebden ne kadar mustagni bulunacagi giiphe goturmez.
.BELKiS'i RAHMETE DAVET KISSASININ GERiSl»
13488
«Ey Belkis; kalk, gel de miilk ve hukumet gor, Deryay-i tlahi kiyiUH-
da inci topla.»
205
13489
u>- C jT o
AL
o>i ,*
j» ] r
«Kiz kartJeslcrin, , V u, e goklerde oturuyor Sen ise *ttm-rf a , w r,
.Vada « as ,I sultanhk £ diyorsun?» rdar b,r Dun "
teiJh^S^K^jf f '/ nUO taiiblcri de ^Peklordi. hadisine
-uw J^S^SS*" d: ° Danyayi terk eylem ^ *»
13490
«Ey Belkis: Malikilmuluk olan ftirKhiflfii-^i •
13491
if • .
266
-tNSANIN DtiNYAYA KANAAT Kllll', »0NYA ItfN IIIllS VE TAMA
GOSTEEMESLKENDiClNSINDICN OI.AN RUIlANlLER: (NK OLIIKDU,
KAVMIMiZ HALIMiZl BtLSE) dIye BAGIRIP DURURKEN,
ONLARIN DEVLETINDEN GAltL OLMASI»
Bahis basmda zikredilen ayet-i kerime (Yasin) suresindedir ve (Ha-
bib Neccar) in bir temennisine i§arettir. Hviseyin Vaiz'm (Mevahib-T Ally-
ye) isimli tefsirinde deniliyor ki: tsa (A.S.) in ref'inden sonra havany-
vundan ikisi halki tevhide davet etmek iizere Antakya'ya grtmi § lerdi.
Orada bir ihtivara rast geldiler ve selam verdiler. Ihtiyar, bunlara kirn ol-
duklanm sordu. Onlar da ; «Bz. isa'nm meb'uslanyiz, halki hidayet yolu-
na davet edecegiz* dediler. Ihtiyar: .Davaiuzm dogru oldugunu isbat eda-
cek bir hiiccetiniz var mi?» dedi. «Duamizla hastalar sifa bulur, cevabuu
verdiler Ihtiyar: «Benim bir oglum var ki yxllardanberi hastadir, hekim-
ler tedavisinden aciz kaldilar, onu iyi edebilirseniz ben de Mabudunuza
iman ederim* dedi ve havarileri evine goturdii. Ba§ ucunda dua ettiler.
Hasta iyilegti, babasi da imana geldi. Havarilerin haberi Antakya da du-
yuldu. Bircok hasta dualari berekatiyle iyi oldu. Fakat sehrin putperesl
hiikumdan bunlan zindana'attirdi.
Kur'an-! Kerim'de bu hadise misal olarak goyle hikaye eduiyor:
\S ^M £^$S» '$&J*4\
;:^i*\
^^4-i;^«Xi^
267
>ani -fHabiblm) oiilnra, o itchlr vuraiuni misul getir. Hani oraya c l.
jilcr ffclmlsti. Bii o inmnti kcndiJcHna iki I -la) tftadcrmitfik de <jnk n
tekKb ctei^erdi. Biz de bir «Hrn,u He (bunion) takviye etmistik de "Biz
size gonder.lmi? elcileris" demi § Icrdi. Onlar: -Ste, dediler, bb.m gibi fo-
»mbn baska (kimseler) degiIsini Z . Hem Rahman hicbir scv indirmemis-
tor. Siz yalan soyler (kimseHerden ba 5 ka s , degUsims." (Elciler 5 SW) de-
diler; Rabbnmz biliyor ki biz hakikaten me g8nderilmi s eljftifaL 8Wm
uzenmize (dusen vazife) apac.k tebligden baskasi degildir." Dediler- "Do5
vmu biz sizin ytoiiniizden ugursuzland.k. Eger vaz gecmezseniz, and ol-
sun, w « mutlak taslanz. Bizden size muhakkak .eikli bir iskence de doku-
nur. (Onto da; "Smn ugur S „zlugunuz ( dediler, kendi beraberinizdedir
Sue mmb.t ed.hrse mi? Hay.r, s iz haddi as.p tasanlar guruhusunuz^..,
AH . ^ kted * ^: § em'un bir gun puthaneye gjrdi ve Allah'a secde
etfa. Gownler, puta secde etti sandilar. Hiikumdar ona tamamiyle itimad
^s6W b § " ^ ^r" ° ldU - Blrgan §em ' Un ile h " k ^ d - «*
smda soyle bir muhavere gecdi:
idi'-~ YabanCliki adami zindana a^rmissmiz, habsedilmelerine sebeb ne
— Putlanmizdan. bagka- bir Mabud oldugunu iddia ediyorlar
— Acaib? Simian getlrtseniz de konussak.
Hiikumdar, iki havariyi zindandan getirtti. Oniar Sem'unu gorunce
sevmdder, cesaretleri artti. Sern'un onlarla goyle konugtu: .
— S;z kime ibadet ediyor sunuz?
— Yen, gogii yaratrms olan Allah'a.
— Sizin Mabudunuz ne yapar?
— Korlerin gozlerini agar.
a J^ U \ hirk& ? tane k6r S etirilmesin i htikumdardan rica etti. Bulub
getrrehler. Havanler dua edince bunlarm gozleri acildi. Sem un hukum-
- Biz de boyle birsey yapmalanm putlanmizdan rica edelim dedi
Hukurndar, yavagca: '
- Putlarm gormediklerini. isitmediklerini hie bir seve muktedir ob
mad^lanm bilmiyor musun? Cevabaru verdi. Sern'un havarilere hitaben-
- bizm Ilahmiz daha baska ne yapar? diye sordu
- Oluyii diriltir, dediler.
- Eger Mabudunuz bunu yaparsa hepimiz ona iman ederiz dedi
Hukurndann epeyce fair zaman evvel olmug, yahud yedi gun evvel ve-
a.t etrms, bir team dirilttller. Hukurndar, kendisine tabi olanlarla birlik-
te xmana geld, Ahaliden bir k 1SM ise iman etmemekle beraber hav r 1
(Go) Surci Yasin: 13-19
268
"■>.
e kasdettiler. Bunu habcr alan. Hablb Neccoc. Jfehrin bir ucumkiUi nn-n
ilinden ko^arak geldi. Bu h&ditt dfc Kur'arida ve vim, (Yuainj luo'smdr
re
zilinden kos
§u §ekilde naklediliyor
'J I
f >4i^ 5^A u >*fWy *-J~&r*&
% ' .Sr
ix\
.A
Yani' «0 sehrin en uc (kenar)mdan kosarak bir adam geldi: "Ey kav-
mim, dedi s uyun o gonderilmis olanlara. Uyun sizden hicbir ucret istemi-
yen o kiniselere. Onlar Wdayete ermis. (zatler)dir. Ben, beni yaratana ne-
den kulluk etmiyecek mi§im? Siz (hepiniz) ancak Ona donduru(lub gotu-
ru)leceksiniz. Ben Ondan ba § ka Taunlar edinir miyim? Eger O cok e S1 r-
geyici (Allah) bana bir zarar (yapmak) isterse onlarin (iddia ettiginiz)
sefaati bana hie bir faide vermez. Onlar beni asla kurtaramazlar. Siiphesiz
ben o takdirde mutlak apacik bir sapikhk icindeyim (demek)tir. Gercek,
ben Rabbinize iman ettim. t § te bunu benden duyun." (Ona) 'Gir cennete '
denildi. (O da) «Nolurdu, dedi, kavmhn bilselerdi. Rabbimm beni yargi-
ladigim, beni (cennetle) ikram edilenlerden kildigini'"*, »
l§te Cenabi Pir'in .Kale ya leyte kavmi ya'lemun» diye na'ra atan de-
digi zevat, Habib Neccar ile emsalidir.
(66> SQrei Yasin: 20-27
269
^■i.<
13492
«Bir kopek koyde kor bir dilenri gordii. Ustutie saldirdi ve abasim
yirtti.»
13493
jf* «*^ ir^ j^x- »*4
«Bunu evvelce de soylemigtik. Lakin haberin tekidi icin tekrar zikre-
diyoruz.»
134S1
x$k jT>T j&f ;f
«Kor dedi ki: Senin cinsin olan arkadaslarm § imdi dagda av pesinde
kogmakdadir.»
13495
■>y ■* J? if e£ )Z y f j>§
«Sehin cinsinden olanlar, dagda yab jn esegi avhyortar, sen ise koyun
ortasinda kor yakahyorsun.»
Bu fikrayi naklettikden sonra Cenabi Pit, kor yakalayan kbpekden
muradm gafil avlayan mutegeyyihler (sahte murgitler) oldugi nu beyan
15m diybr ki:
270
VMM
«Ey Allah'in rizasuidan nefret eden sahte seyh; Sen, basma birkac kii-
rii toplamis aci suya benziyorsun.»
13497
*Kendi suyunu, Bahr-i ilahiden tathlastir. Kotii ve aci bir suyu bir-
takim korlere tuzak yapma!»
Yam senin hale uygun olmayan sozlerin aci bir su gibidir. O sbzleri.
bir giiruh gafilleri avlamak igin tuzak yapma!,..
13498
«Kalk, Allah arslanlarim - yani evliyaullah-i - gbr de sen de onlar gi-
bi yabani merkeb avla. Sen nasil oluyor da kopek gibi kor yakaliyorsuu7»
13499
j_y O — *j j« J^-J -A- 1 ^T*
«Yaban esegi de nedir ki? Onlar dost'un gayrisini avlamakdan uzak
olan arslanlardir. Hepsi de arslandir, arslan avcisidir, nur sarhosudur.»
13500
«Avi ve Padisahin avcihgim seyrederken hepsi de avlamayi biruk-
mislar, temasa hayretiyle adeta blmu§lerdir.»
271
i:tr>oi
A *:■> o
i •.
«Yar-i Hakiki, onlar vasilasiyle, cmlar gibileri avlamak igia kendileri-
ni olii bir ku§ gibi tutmu!jtur.»
Ku§bazlar olii bir ku§u tuzagm yamna koyub kus otmesl taklidi ya-
parlar. Kusiar o sesi i§itir ve olii ku§u gdrub yamna gelirler. O vasita ile
bkseye yapigirlar, yahud kapana tutulurlar. Cenabi Hak da hidayete miis-
taid olanlan, evliyaullahi vasita ederek boylece avlar.
13502
«01mii§ kusun, vuslat ve firkat arasinda, ihtiyar ve iradesi yokdur.
Allah'in kudret eliyle §ekillerini ahrlar. (Kalb Allah'in iki parmagi ara-
sindadir) hadisini okumadm mi?»
13503
Jt& Ai j$jT^ \j J-*S P y
«Onun olu ku§una her kim av olur ve tuzagma tutulur da dikkat eder-
se padi§ahm avi oldugunu goriir.:*
Yani, mur§id-i kamil benliginden olmus ve Allah'in kudret eliyle
halden hale girmis. bir ku§ gibidir. Onun vasitasiyle seyr Q siiluke girmis,
olan kimse, hakikatte Allah'a av olmu§ demekdir. Nitekim Kur'an'da:
Yani : «Kim o peygambere itaat ederse muhakkak Allah'a itaat et-
mi§tir 67 .» buyurulmu§tur.
Mur§id-i kamil de Peygamberin manevi varisi ve naibidir.
(67) Surei Nisa: 80
272
13301
-Her kim bu olu kiisdan - yani mur§id-i kamilden bas t'.-kerse hakiki
avci olan Cenabi Hak'km kudret elini asla hulamaz.»
1350.3
«Olii kus der ki: Benim miinkirler nazaniida murdar dlduguma buk-
nia. Belli muhafaza hususunda §ahm muhabbetine bak!»
13506
c^\ «$f c 1 / *}U*f 4 j*
«Ben murdar degilim, cihiki beni sab bldunmistur. Smxtim bliiM'
benzemis.»
Maneviyatim ise ebedi bir hayat bulmu^tur.
13507
f \ . ■' ' - - r i , •
j "-■—- - , ... j? i ■
«OiH(> haroketim kanad kuvvrtiylo id), ^imdi ise adii olan Alltlli'lii
eliyle hareket t'di>otuni->'
13508
«Bc»im fan! harekftini kalihimdan ctkcb gitti ... Simdiki harekclini
ise bakidir, ciinki 0"iulaudic.» <
F: IS
27 11
13509
«33enitn harekeiim kar^isinda her kim egri
kahr lie bJdurnriim.»
bugru kimildarsa onu
IX. II
Jj*— ijri 6 - cf-^ 1 Ci^Jr j' J*-**
«01ii, Isa'mn duasiyle dirildi, lakin yine bldii. Benim gibi bir lsa'ya
run veren ise gad olur ve ebedi kahr.»
13510
J- 5
•Eger hakikatte diri isen beni olu gorme. Hakiki bir kul isen benim
50b avucunda bulunduguma bak.»
13511
«Hz. Isa, Allah'm kulu iken Hak'kin lutuf ve keremiyl
ti. Bense Isa'yi yaratmig olan Allah'in avncundayim.»
e oiiiyu dirilt-
13512
l?J (^ t> J J ^ ts-At v-ii'
J-
«Kabza-i ilahiyye icinde nasil olur da biu kalinm. isa'mn elinde bile
oisam buna imkan yok.»
33513
• jfe- C-#i jSJ 'y* ^j5J f| ( _ g „XC.
«Be*» de bir Wjrim, Hkin benim nefesunden can Smlan ebedi kalir.» \
zn
13515
«Ben kendi Musa'rain elinde asa gibiyim. Lakin benim Musa'm gizli-
ilir, meydanda olan ben'im.»
13516
«Ben miislumaniara deniz koprusii, firavn'a da ejderha olurum,»
13517
«Ogul; bu asayi yahniz gorme. Zira Hak'kin kudret eli olmayincu bi<;
bir asa bbyle olmaz.»
13518
«Tufan dalgasi da asa kesildi ve sihirbazlara taparcasma hiirmet cden
Firavn'ilerin §evket ve kudretini yutta.»
Buradaki tufan. dalgasmm §ap denizine aid olmasa, Nuh tufannidan
daha miinasibdir. Qiinki Fir'avn. ile ordusu §ap denizinde bogulmu§tur.
275
l;;5iy
«Egi»r Allah in asalarim - yam kahir vasitalanm - sayacak ulursiuil
lm Firav n'ilerin hilelcrini meydana ^ikannm.»
13520
-*.-*v*j J& Cfjp- &j *&)
-**& <* <•$'■>}■> -^^ if &J.
"Lakin birak da o Firavn'iler, bu zehirli ve tath ottan - yani Diinyii
nimctierinden - hirkag giin otlansinlar.»
Conabi Hak; ihmal etmez, imhal eder, yani mucrim bir kuluna bii'
muddet. ve miihlet verir de ondan muahaze eyler. Nitekim Sure-i Hicr de
buyurur kfc
©SfcC&S &J$$@s$k!S:
Yani : «Birak onlari (kendi hallerine): Yesitiler, eglettsittkif, onlari
un-.i'l oyalaya diirsun. Sonra bilcceklcr ©*ilat<* s ,»
13521
. J'
«Eger Fir'avn ve emsalinin mansibi ve riyaseti olmasaydi cehemiemij
nasil gida bulur ve beslenirdi?*
13522
«Ey kasab onlari besle, semizlet de oyle kes. £imki Cehennem kopek-
leri aziksizdirlar.»
(68) Surei Hicr: 3
276
[liiftz Sjh'iki rlcr kl : «Ask fabrlkumndji k il'i'iui bulmuiuni da /.nun
,iir. Ebulehub olmuusu atcs kimi yaknr'N
isle Fir'avn ve emsall heriflor, C'cln-nni'iiini i;ui,i - ■■ n i n>,-.kil <i|,[lir
A/:;inhklarina bir miiddct miisamaha fdiUncsi do be.sK'iiib i*'ndnni>!i'i't
w Cohenneme oylece girmelcri ioindir.
13523
>.i,jjj **» t£*}?J
«Eg«r DUnyada diismau ve diismanlik olmasaydi, Ensunlnrda gazuh
vi« hiddet tilmm huhmurdu.»
13524
•.1 ^-.,
«Cehemiem, o hiddct ve jjazah <;iliidir. Ona hir dusmanlik lazimdu ki
visayabilsin. Yoksa AHah'm merhameti onit siJndiirur.»
13525
l5-^ of *^r^ *>£ j\
«0 vakit, gazabsiz ve kahirsiz lutuf kahrdi. Bu takdirde, nasil ke-
mal-i saltanat olurdu?»
Saltanatin kemali iyilere lutuf ve koti.Um kahr etmckledir. Valm/.
iyilere lutuf edib kotuleri cezasiz birakmakda ek^klik vardir. BinaenaJvyb
Allah lutuf icin Cenneti, kahr iqin Cehennerai yaratmi^tir,
13526
jl/ li jL jrl^ j '
«0 miinkirler, bgut^ulerin sozlerine, getirdikleri misaliere aldiri§ et-
mediler.»
277
Hurmlulu or.iiilfiilt-ti ihui.hI, Ncbiler \, Veiilcrdir,
Surei Y/iNln dt liuym (ilmu.sl.nr kit
OjJXTv.V^-l?^
Yani : «Ey kullarim iizerine (goken biiyiik) hasret (ye nedamet, hazjf
ol! Cunkii) onlar kendilerine herhangi bir Peygamber (ve elgi) gelmey»
dursun, ille onunla istihza ederlerdi. Kendilerinden evvel nice nesilleri ho-
lak ettigimizi, bunlarm bir daha onlara dbnmez (iimmetler) olduklanr
(mugrikler) gbr(iir gibi bil)mediler rai 69 ?»
13527
«Ey murdar miinkir; istersen sen de eglen. Bakahm ne kadar yasa-
yacaksin?»
13528
«SevenIer; size kar§i bugiin acilan su va'z. u irsad kapisi dolayisiyle
§ad olun ve niyazda bulunun.»
Peygamberleriyle eglenen kavimler igerisinde rnii'minler de vardi.
Onlar peygamberlerihin va'z u nasihatinden feyz ahrlardi. fjmmet-i Mu-
hammediyede ise birgok ulema ve urefa yetigdi. Onlar va'z u nasihat ka-
pilarim agtilar, o kapilara gelen muhibleri tenbih ve irsad ettiler ki, on-
lardan biri de guphesiz ki Hz. Mevlana (Kaddese Sirruhu)dir.
(69) Surei Y&sin: 30-31
278
13521)
«Bir bahcede sarimsak, sogan vesaire gibi sebzelerin ayri ycrlerl
vardir.»
13530
«Bu sebzelerden herbiri, kendi cinsi etrafmda yetisib kemalc gelmek
icin rutubet cezb eder.»
13531
«Ey Allah'm velilelerini seven kimse; Sen safran ^iceginin yambajm-
dasm. Safran q1 da baska cinslerle ihtilat etme!»
Yani : Madem ki evliya muhibbisin, velileri inkar edenlerlo gorii-
cub konusma.
13532
«Ey safran tabiatli salik; agzim salgam tabiatlilerin ihtilatiyle bulttf
dirma ki onunla bir tabiatte ve bir mahiyyette olmayasm.»
13533
«Ey safran gibi olan; sen bir tarafa, o saigam tabiatliler de bir tarafu
konuimustur. £iinki Allab'in arzi genisdir.»
270
.\i :.'.'.ill;ih .c'i'Mi'j ulilui'.ii t'ln .I'llijam gibi olanlardan uzakla^malidirJ
Lj'mki sohhet lt?sJr edpr, lubuit taklide kalkisir, Bazi cicokler var ki ya-
nma dikildtgi ba.ska bit' ^i^c^in rongini ahyor, Mesela kirmizi ve beyafl
sardunyalar yan yana dikilince bcyaz penbe oluyor, kirmizinin da rena
aoiliyor. Hulasa: tabiati bozuk olanlardan uzaklasmalidir. £iinki Diinya
genigdir.
13534
1:1.1:17
«Hususiyle, oyle bir Arz ki orada sefere cikan §eytan ve Cinni
kayfa olur.»
13535
bile
«0 denizde, o ovada, o daglarda vehimler ve hayaiier bile yol
maz.»
ala-
Yani o misal aleminde de burada oldu.gu gibi denizler, ovalar ve dag-
lar vardir. !bn-i Abbas (R.A.) «Orada da bu Kube gibi bir Kabe ve be-
nim gibi Ibn-i Abbas vardir» deinistir.
13536
j'l" •y x ~'J K " M ft o^' w j '
«Orada ki akisi gizli olan durgun su, akan nehirlerden daha taze ve
daha ho§dur.»
O misal aleminde de burada oldugu gibi denizler ve nehirler vardir 1
ki akib gittikleri halde durgun gdrunurler, onlann sulan Arz uzerindef
akan nehirlerden daha tazedir.
280
5 S
, _ t,«ni hcrkcsin anlayama>acaft> *'**"
«Ey hatib, su iistiinc miki* yapma - >am iuwkcm
leri rfylem.de - kxsa kes; «;u»ki dinleyen uyumu.tur,
Burada: filler* nasihat veren, S u ™£^ ™£* ^Z,
seline isaret edilmigdir. Bundan sonra yme k.s.anm bo;
Belkis'e hitab olunuyor:
13538
.Ey Bclkis: kalk: Bu revach pazara kesad vermck isteyn. hasisU- -
den kac.»
Diinva. Ahiretn, mezrcas,. yani tarla. ve .Uearet pazavuhr ttear,-
te kesad vrrmeye calisan bir takim cm ve insan Etonian d
onlardan kacmak gerektir.
13539
<lE y Belkis: oliUn hengamesi gelmeden cvvel ihtiyannla kalk!-
Ve Hak'km davetine icabet eyle...
13540
«01um geldikden sonra senin kulag.nx oyle ceker ki, hmtftt •»» S«"
kiserck »ki» memurunun kargisina geldigi gibi gehrsin.-
2H1
JjJ J-
i ;tr>4 1
pit ojj-L t 3 1 _>=— t>3
j> J-Jj U ^jj t/'J'
Sal
«Ne vakte kadar bu e 5 eklerden nal calacaksm? Calacaksan gel de lal
Belkis bir hukiimdardi her hiikiimdar gibi o da tebeasindan vergi ah-
yordu. I§te o vergi almayi, Mevlana, egekden nal ealmaya benzetiyor ve
eger bir § ey almak istiyorsan buraya gel de lal ve mucevher al diyor.
13542
J^U- tilU OL ZjtiyMjf)*
«Hem S ireleriii - yani iman ve satah sahibi olan kadinlar - ebcdi bir
saltanata nail olmuglerdir. Sen ise burada fani ve degersiz bir hiikumet
sahibi£m,»
13543
«Bu miilk ve Mkiimetten sicrayib kurtnlana ne mutlu. Ciinki, ecel bir
giin tahrib edecekdir.»
13544
Of a jL'liaiL._j jULi o&JL*
«Ey Belkis kalk, gel de din sultanJarmin mulkunu gor.»
13545
«0 sultanlar, gSrfintigte dostfar arasmda nagmelcrle deve suriiyorlar
ama ig aleminde gtHbahcesinde oturmu§lar zevk u safa ediyorlar..
282
18848
«Ne*eye giderlerse batmdo oturduklari gill babcesi de onlarla beraber
gider, latin o bahge, halkin giwiinden gizh kalir..
13547
«0 bahcelerin meyveleri: bizi topla, diye yalvanr; ab-i hay.t, yan-
lanna gelib bendeu ic diyc niyaz eder.=>
13548
.Gal de, kanat.z olarak hilal gibi, dolunay gibi, G«nc 5 gibi feiekde
cevclan et.»
13549
J tftj j^jj -J>\ OVjj ^>r
«Ayaks 1Z oiarak rub gibi yurursiin, lokma cigneyen .Imad.g. hfcld.
yiizlcrce manevi lokma yersin.»
Yani edecegin sefer ve cevelan manevi oldugu i 9 in o seferi ayak.12 VC
^iTotaf^ ede^n; ^yecegm loWar da ^ bu un U
i? in, onlan agizs 1Z ve cignemeksi.in yersm. Hulasa. Seien ruhun
gidayi da yine ruhun yer.
«N'e gemine gsm tiinsahi earpnr, no ct<> oliimden kctiilesir, drkinlesh
sm.»
Buracia insan .viieiidu gpmiye. gam ve keder de timsaha benzetilmi ? ,
tim.sahin bazan gemilere carpip onlan batirdigma ima edilmisdir...
13551
«Ey Bdkis • yani ey salik! . sen seyr u siilukde cern' mertcbesine vu-
sul bulunea bir dhetten sah, bir cihetten ordu. bir cihetten taht, bir ci-
hetten bahli yaver ve fair cihetten de bafat ve talih kesilirsin.»
Denize dalmis oJan kimsenin her seyi kayb edib yahmz suvu gdrdii-
fiii gibi a mertebcye varanlar da her seyi, hatta kendisini Haktan ibaret
goriir, fakat bu bir haldir, o hal gecince Hak Hak'dir, e§ya esvadir.
13552
«Eger sen talih-i yaver ve Miyuk bir Iiiikumdar isen de, talih senin gay-
rin oldugu icin birgun senden aynhr, devlet ve ikbal baskasina gtder.»
13553
y
J
y
:#
^
sjfi y f*jh >^-
j j
«Ey secilinis hukumdar; o vakit dilenciler gibi muhtac bir halde ka-
hrsni. Binaenaleyh sen devletin kendisi ol ki senden aynhb gitmesin.»
S)~ f 5 j r") ^. &y w*-i
,<Ey maiicvi er: senin laltliili. st-nii. xutin olursa *» vakit balilm iciidrn
nasi! aynlir','»
13 555
ta U» c&» ^j y Lf &K
•By gtkel ahlakh, mhiui *atm, senin jniilk ve malm oluntt, kcndindcii
nasil aynhrsiii'%
•St'LEYMAN (A.S.) U< MESCID-t AKSA YI YAPTIRMASI-
13556
- ,L_) -ail -as*— <" jle^- ^
«(Ey Slik-yman: Mescid-i Aksa'yi burn et. Belkis'in ordusu namaz icin
geldi) diye kendisine vahy nazil oldu.»
13557
«Suleyman (A.S.) o mescidin temelini atinca cin ve ins gelib orada
cah§maya bagladi.*
' "l
13558
«Kullarm, taat ve ibadet hususunda olduklan gibi, mescid binasmdu
Sahsanlanii blrtakimi H ,k v, ,«vJ. lie, birtakum da istcksiz ve mccburi ufi-
13559
4*i o^o <£>*» jLi^ii" ^
«Halk da cinlere benzer Sehvet, onlan dukkana, ah s verise, malisu-
lc ve yiyecege geken zincirdir.»
13560
«Bu zencir, korkudan ve §askmlikdan yapilmadir... Sen bu halki zen-
<:irsiz gbrme.»
13561
jK-ij » r ^j ^„ ji^, xi±S (j-
«0 zencir, onlan kazanca, ava, madene ve denize ceker.»
Yani halkm boynundaki korku ve hayret zenciri, onlan ticarete ve
kazanmaya mecbur eder.
13562
J * J.3- U-Us- J J^*. ^i5
w T Y !" e "i ^"' ° nlan iyiKk ve k » tyliik tarafma ceker. Cenabi Hak
KurWda: (Fx cidiha hablihn min mesed) =, (BoymLda liften orulmus.
bir lp var) buyurmu§tur.»
t W? r^r ut me l EMleheb ' in karisl ve Ebusufyan'm ku kardesi
Umm-i Cemil hakkmda nazil olmugtur. Bu kadm ; kocasi gibi Resul-i Ek-
remm en giddet h dugmanlamdan idi. golden gah ve diken toplar, onlan
iple bagla yi b yuklemr ve Aleyhissalat Efendimizin kap lsl oniine dokerdi.
286
Ayet-i k«nm« kadimn hnlinl tnsvir i-Lmi'l.tedlr. Ona bn;<k;i turlu mana ve-
renter de olmustur. Hz. Mevlana Ha Inmu biitUn lwfclere u^mil cdiyor.
13563
«Biz, insanlann boyunlanna, onlarm ahlakindan ip bagladik.»
Bu beyt'te Yasin suresindeki su ayete isaret vardir:
z+ tthjeizfy
Yani «Hakikat biz onlan boyunlanna 6yle laleler gecirdik ki bunlar
cenelerine kadar (dayandi). §imdi onlar .kafalari ve burunlan yukan kal-
dinlmi§ haldedirler 70 .»
13564
«Murdar ve temiz hicbir kimse yoktur ki onun amel defteri boynun-
da bulunmasm.»
(Mustakzer) pis, murdar, ahlaki bozuk demekdir. (Mustenkah) da
hastahkdan iyile§mi§ nekahat devrine girmi?, ahlaksizlik hastal^mdan
kurtulmug manasmadir. (Tair) ise herkesin amel defteridir ki kiyamette
• ucarak sahibinin eline vasil olacagi cihetle ona (Tair) tabir spfolstir.
Surei Esra'da buyuruluyor ki:
' »./
.> v
© o^^fej^^^'^J
(70) Surei Yasin: 8
287
*«m . .llorknln idi.n.s Id) aim-] ,»* hareket)lnl kcndl h ,„,
rak kcnd.sine k«vu,< u l. ,,W, ,;;„ )a<uk: "Oku kitabm,, bu gUn S a„ a Ls,
I)ir hcsap ^oriii ii «»l mi ,k Imkm.i.idiin, ncfsin veter"?i.»
33565
" E ;'^ aris ° t la » WW! scnin kolulukierdeki h.rsm ates gibidir Hal
ta kor hahnc gelmistir ki korun rengi atesin renginden hosduL
gunki ate,te yanmamig verier de bulunabilir/ Fakat kor tamamivle
y«nm, v* serapa ates kesilmigtir. l 5 te senin haris olan nefsin deTu halo
tfelmistir, denilmektedir.
13566
1 i-*7 * fi »»
jLc Ai t/L-
&
>r
na Jk K at? riin k^' *•* ^^ At * 5 53ntee ° k ^ hk «**•
Malum yakomiirkaradir. fakat yamnca kizar,r ve ate§ rengi ahr Ova
kit karakg, belli olmaz. Lakin ates sonunce komuriin sivahhg, tekrar"
rir H^! > ^ amS at6§i ° nUn karal ^' im Saklar ^ bPtaol goste-
ka r t6§1 S ° neC ' ek olursa k5t « amellerin komur rengi meydana ci-
' .1
13567
i- " j I XL jJ, j^ ^^
«*i^S St;nin } r S1 ', ,dan ^^ haIi " e gddi ' "** haHndc «**»<& Hl rs
gcemce o komurun karahgi kahr.»
("' i Sure! Esra: 13-14
2NS
1 3M8
>>yt t>"^*l j,*- jl uL»j o"'
••Hi rs ve tamil zamaminl;i ktimtlr, kor ^'!>i goriiniir, Fakat o giirUnlli},
hi" |.:uz«lligiiiden degil hirs ii(<^indcl)dir.»
1356!)
■Hits ve tama ve §ehvct, senin isini sixslemis ve sana komiirii, kor gi-
ln nostermi§ti. Hirsm gegince ism firkin oldugu ve kor gibi parlak gorii-
in uin, komiir gibi kapkara bulundugu meydana ^ikar."
/
13570
«§eytamn bezedigi eksi otu, ahmak bir §ahis pi§»iis ve tath sarur.u
13571
j\ jU. j^U j^j- ^it. 3 1
«0 ahmak'in rubu o ek§i otu ^igneyerek tecrube ederse dijjleri kama-
sir.»
13572
i -i .-■■</
«Giilyabani gibi olan hirsm aksi tuzakdan ibaretti; hirs ve hevesi, o
tuzagi yem gibi gosterdi.»
F: 19
■
i:ir>7:)
«Hayir olan i*jler, buska bir §eyia aksiyle giizel goriinmug degil, ken-
diliklerinden iatitdir. Ihrsin liarareti ge£mi§ oisa bile onlann parlakligi
ve letafeti kahr.»
13574
-Halbuki, diinya iginden hirsin parlakligi gidince, korun soguyub ko-
m Ur kaldigi gibi, kapkara kahr.»
13575
«£©cukkm oyuna olan hirslan aldatir da eteklerini biikerek ata bin-
mi§ vebmine dii§erler.»
13576
(jTJu! «JUi» JUU ^j j
«(>cugun o kotii hirsi ge^ince diger cocuklara giilecegi gelir.»
Ve der ki:
13577
«Ben ne yapmi§im, ne islere girmishn... Sirke bana hirsimdan bal go-
riinmiig.w *
X3578
tf^- u'
J -J.
•j I
i^JJ
JK <J u r ^3
«Peygamber!erin binasi hirstan ari oldugu i^in daima revnak vc letA-
feti artmaktadir,»
13579
«Zengin ve kerim olan kimseler, birgok mesdd yaptirmi^lardir. Fu-
kat o mescidlerden \n% biri Siileyman (AS.) m yaptirdsgi gibi Mescid-i
Aksa namim almamisdir.»
Qiinki bu bina hirs ve tama eseri degildi. Digerlerinin mescidlerin-
de ise hayr ve Mrmetle yad edilmek hirsi vardi, Beiki de «Allah igin bir
mescid yapan kimseye Allah cennette bir ev yapacakdir» Hadis-i gerifin-
de vaad oilman eve sahib olmak tamaiyle yaptirilmi§ti.
13580
«Kabe'nin her an met ve hiirmetinin artmasi onw yapan Ibrahim
(A.S.) in ihlasmdan ileri gelmi§tir.»
13581
«Mescid-i Aksa ve Kabe-i Miikewemenin faailcti tepragindan ve ta-
§indan degildir. Onu bina eden Siileyman ve Ibrahim (AS.) dH hirs vo
sava§ olmadigtndandir.*
Yani o binalan §ahsi ve diinyevi bir emel ile degll, ajicak AJiafe; rizasx
igin yaptirmi§ olmalarmdandir.
290
m
I *•" .
«Ne onlarin kitablar., bajkalannin kitablan gibidir, ne de onlann
mesc«Hen ve baniinianlarj, baijkalannm mescidlerine ve hahiimaniarma
bejixer,»
Onlann kitablan Allah tarafmdan nazil olmugtur ve onlardan mak-
ad balkin hdayetidlr. Sair mueiliflerin kitablarl i Se fikir rnahsuludiir,
teuiden maksad sse ekserisinde §ohret kazanaiakdir.
13583
•Oidarin ne edebleri, ne gazablan, ne azabian, ne uykttian, ne ki*
yaslari, ne sozleri halkmkilere benzer>
13584
X*J s, v^ s <*
-Onlardan herbirinm ayn hit parlaklig, vardir. Ruh kuglan baska bir
kanadla ucmaktadir.»
13585
jLiJL. /* j yjj ^ j A
jLiJLJlLJLit ;l;
«OoniiI, onlann halini andikca titrer durur. Onlarin isleri, bizim isle-
rauiz icin kibledir.» *
Naal ki AleyhissalSt Efendimizin ef al-i seniyyesinden herbiri bi-
zim icm sunnet-i fi'liyyedir.
Sfirei En'sm'da buyuru3mu§tur ki:
292
'« x- I \ > > ^> T ? \ i -f -- < -1
Yani : «Onlar (o Peygambei"l«r) Allah'in hidayet ettigi kimselerdir.
O halde sen de onlann gitiigi dogru yolu tutup ona uy 12 .»
Hitap Hz. Peygambere olmakla beraber «Uy» emri urnmetin fertle-
rinedir.
13586
«Onlann tavuklari altin yumurta yumurtlar, onlarin ruhu gece yari-
si sabah vaktini gbrttr.»
Yani onlarin isteri ve halleri ihlas ile miizeyyendir. Onlar be§eriyyet
zulmeti iginde hakikat sabahimn nurunu mii§ahede ederler.
13587
«0 kavmin - yani enbiya ve evliyanm * iyiligine dair can ve gbnill-
den ben ne soylesem noksan soylemig olurum,»
13588
«Ey kerim olan kimseler Mescid-i Aksa yapiniz zira, Siileyman (A.S.)
tekrar gelmiftir vesselam.*
Yani, ey salikler, iyi niyetler ve salih amellerle kalbinizi Mescid-i Ak-
sa haline getiriniz. Qiinki, Siileyman, yani Allah'in. riRlifesi olan insan-i kft-
mil gelmi§dir. Cenabi Pir, « Siileyman tekrar gelmi-reir* demekle belki de
kendini murad etmi§dir,
(72) Sarei En'am: 90
293
13589
«Eger bu mescidin ingasmda cinler ve seytanlar serkeglik edecek
oludarsa; melekler,onlarin hcpsini de zencire vururlar.»
13590
«§eytan mekx ve hile ile aksine hareket edecek olursa basma gim§ek
gibi bir kamci vurulur.»
13591
«Sen Suleymai: gibi ol ki seytanlarm sana kosk ve saray yapilmasi
i^in yardimci olup, ta§ kessinler.-
13592
«Siileyman gibi hilesiz, vesvesesiz ol ki, cinler ve seytanlar senin
fermanini dinlesinler.»
13593
jl^i x"U- ij^i as ^l
«§u goniil, sihirli yuzugiindiir; akhm ba§ma topla ve ihtiyatli bu-
lun ki, bu yiiziik, ifritin avi olmasm.»
Derler ki; Siileyman (A.S.) m bir yuzugu vardi ki kasimn iistiinde ic
iqe iki miiselles resmedilmisti. Cenabi Hak, o yiiziige bir teshir hassasi
294
vermisti. O hassa dolayistyle inswler, pytanltr, devler, periler Siileyman
Peygambere muti' olmugkrdi. Blrgun Bllkyman (A.S.) abdesthaneye gl-
derken yuzugu parmagindan cikftrmij, bir cftriyeye teslim etmisti. C) I"'
lada iken onun sekil ve kiy&letine glren bir cinni cariyeden yuzugu nl-
mis, Siileymanlik etmeye kalki$mi!jti. Hz, Siileyman ise saraydan flkaril-
0909, btede beride dolasmaya mecbur olrnuftu. Yuzugu calan cinnin sacma
sapan harekatmdan onun Siileyman olmadigi anksilmis ve kacirilrms, o
da parmagindaki yuzugu cikanp denize atmis, sonra SUleyman Peygam-
ber deniz kenannda balik tutan bahkcilann yanma gitnus, onlar Hz. Sti-
Jeyman'a bir balik vermiskr, Siileyman, bahgi yardigi gibi yuzugunli
onun icinde bulmus, ve onunla sarayma gelib saltanatini elde etmis.
Bu hikayenin asli olub olmadigi stiphelidir. Cunki bir cin veya gey-
tan, bir Peygarnberin sekline giremez. Hadis-i serif de: Ǥeytan, benim su-
retime giremez» buyurulmusdur. Keza hadise Kudiis'de cereyan ediyor.
Yuzugu calan cinni onu denize attigi gibi, Siileyman (A.S.) da deniz ke-
nanna ve balikcilarm yanma gidiyor. Halbuki Kudiis'te deniz yokdur.
Belki bu rivayet, Siileyman (A.S.) aleyhine masonlann cikardiklan bir Ih-
tilalden kinayedir. Hz. Mevlana'rnn; «Su goniil senin yuzugiindiir. Akll-
m basma topla ve ihtiyatli bulun ki, yiiziik ifritin avi olmasm» buyurma-
si ve kalbi yiiziige benzetmesi de niiktelidir. Evet, cin senin yiizugunu av-
iayacak olursa, o zaman:
13594
«Cin, sana kar§i o yiizukle Suleymanhk eder, ondan sakm!»
13595
«Ey goniil, o Suleymanhk, o mahlukati teshir kuvveti yok edilmis. dc-
gildir; hala mevcuddur ve senin basmla kalbinde Suleymanhk etmekdt-
dir.»
Hadis-i serifde: «Hepiniz cobansimz ve hepink surfciinden mes'uldUr»
buyurulmu§dur.
Bu raiyye; aile efradindan, bir memleket halkina- kadar ?ikar, onlann
2S5
<;nlvmi tin nilft roillndin dtvlftl reisine kadar yiikselir. Her ^oban gtiUfljl
stiriinun hosabirti vermeiye nwlmrdur.
CobanJur da ,-iiit uI<t<> lifnv,;i bir biikumet kuvveti oldugu icin Hz. Mev-
lana o kuvveti SUleymanh&i benzetiyor ve: «Suleymanlik mensuh degll-
dir, hala mevcuddur* dlyor.
13596
■^ J lei- (i»J ^JJ
Ǥeytan da bir arahfc Siileymanhk eder, fakat her S ulha naszl atlas
dokur?»
Buradaki geytandan maksad murai, Siileymandan muradolan da
ehl-i ihlasdir ki birincisi meseM kaba hasir, ikincisi atlas dokuyan tezgah-
lara benzer. Hasir dokumakla atlas dokumak arasmda pek cok fark oldu-
gu gibi riyakarane yapilan amel ile muhlisane islenen am&l arasmda da
oyiece farklar vardir.
i:i:>!>h
■ ,
«B1R §AtR'tN BIR HUKUMDARA KASfDE GETIRMESt ILE §AH'IN
ONA CAiZE VERMESi, EBULHASAN NAMINDAKI VEZIRiN DE
O CAIZEYi KAT KAT ARTIRMASI-
13597
•Li, ^j, <£j*£ jjj] tf^Lz,
«m¥m, ikram ve mansib iimidiyle bir sair, hiiktimdarm huzuruna
bir kaside getirdi»
Kaside : Birinin medhi igin tertib edilmis manzumeye derler. En azi
on bes beytten fazla, cogu ise mahdud degildir. (Caize) de kaside mu-
Mbilinde verilen miikafattir.
296
/j* ^
'fi>*j) if ?j£* •^
*Padi§ah kerera sahibi idi. Sjairc bin tane kirmizi altin ve bundmi
ba§ka daha da ihsanlarda bulunmalarini emretti.» •
13599
ff.
-J
j^jl o'j *4,» U"j'J* *<s
«Sonra veziri dedi ki: Bin altin azdir, on bin altin ihsan et ki mcnuiu-
niyyetle gitsin.»
13600
«Omin gibi bir §aire senin gibi eli deniz kadar comerd bir huktim-
dar i$in, on bin altin veriiraesini tavsiye edi§im bile azdir.»
Qiinki medhiyye, hicyiyye ve mersiyye stiylemek, eski §airlerin adet-
leri idi. Birini evvela medh ederler, miikafat alamazlarsa hicvederler,
iyilik gordiikleri bir kimse, yahud onun mensublarmdan biri olecek olur-
sa onun icin de teessiif ve teessiiru havi bir mersiye yazarlardl. Bilhassi
Arabiar hicv olunmakdan cekinirlerdi. £iinki o sozler halk arasmda ya-
yilir ve hicvedilmig olam mahcub ederdi.
Sallallahu Aleyhi ve Sellem Efendimize bir gair gelmig, medh-i Ne-
beviyi havi birkag beyt okumu§, huzur-i Peygamberide bulunan Cenabi
Faruk'a taraf-i Risaletten: «Ya dmer, §unun dilini kes» buyurultfiugdu.
Hz. Omer, §airi di§anya gikarmi§, adamcagizm dilini kesmeye kalkigmig-
ti. Bereket versin ki Hz. Ali yeti§ti. Emr-i Nebevinin, mecazen: «ona bir-
§ey ver de fazla soz soylemesin* demek oldugunu Hz. Omer'e anlatti.
tslamdan sonra medholunmaya ragbet gosteren ve kendilerini medh
edenlere avue dolusu para veren Emeviyye hukiimdarlandir. Tabii 5mer
b. Abdiil'aziz (R.A.) miistesna. Qiinki Emeviler, hiikumeti gasb etmi§ ol-
duklarim unutturmak ve kendilerini halka sevdirmek icin medh olunma-
ya liiztim gdriiyorlardi. Ne ise...
13601
«Vezir, padi§aha, hurmamn onda biri saire verilsin diye, gecmi§ pa-
di§ahlann ihsanlanna dair hikayeler sbyledi, hikmetlerden bahsetti.* '
13602
"Hukumdar da gaire on bin altin ve haline miinasib elbiseler verdi
Sainn i$mi §ukiir ve sena yurdu haline getirdi.»
13603
«Sair; bu fasla ihsan, kimin gayretiyle oldu, saha
kim anlatti? diye ara§tirdi.»
13604
he&ka ebliyeiijm
jjs<j/-^ Z&* J'->^A\> ,
J"
!J**»J JiJ»-
,v
ol
«Ona dediler ki: adi da, ahlaki da, kalbi de Hasan olan vezir Fulaniid-
dmm tavsiyesi ile boyle Mr ihsana nail oldun.»
Bir arahk garkdaki Musliimanlar arasinda Din'e nisbetle bir lakab al-
mak adet olmu § tu. §emseddin, Ziyaeddin, Celaleddin, Kemaleddin gibi
Onun igin lakabi bilinmeyen bir kimse icin Filanuddin derlerdi.
Dinsiz, imansiz bir herif de bu adete uyarak dinli bir lakab almak is-
temig, bir alime nasil bir lakab alayim? diye sormug, o zat da (Aduwiid-
dm) lakabi sana pek munasibdir cevabim vermig. Adiivvuddirr Din diis-
mam dernekdir. Doktor Abdullah Cevdet'e de hocalar (Aduvvullah) di-
yorlardi.
Sair, vezirin bu hayirhahhgini ogrenince ;
298
VMW>
j\ jj <ij«- ,5'.. ^ iS^-' jj
«Onun mcdhine dair uzun bir kiiside yazdi, vezirin konagma g»timlii,»
13606
.U ^{^ jl> Jj o\j J
«Gene de, dilsiz, dudaksiz padi§ahin nimet ve hil'atlerim zikr ctti.»
Yani, kaside, vezirin senasmda oldugu igin, onu medh ediyordu. Fn-
kat: (Senin himmetinle padi§ah bana gunlan ihsan etti) diye aldigi caize-
leri sayib doktiigii i§in dolayisiyle padigahi medh etmi§ oluyordu.
-SAtRiN AYNI CAIZEYt ALMAK UMIDtYLE BlBKAg SENE SONRA
TEKRAR GELMES1, FADISAHIN ADET! VECHiEE, BtN ALTIN
VERiLMESINi EMR ETMESt; YINE HASAN NAMINDAKI BASKA BIR
VEZIRtN; BU MIKDAR COK EAZLADIR, BIZIM MASRAFIM1Z C<)K,
HAZfNEMIZ ISE BOSTUR. BEN ONU, IHSAN BUYURDUGUNUZUN
ONDA BIRINE, RAZI EDERIM DEMESi»
13607
«Sair birkac sene sonra rizik ve ekine muhtac oldu ve fakr ve
te ugradi.»
zurui'O-
13608
•»J-s tr^J j* ^i
if
>— y~if •£}*
3^ <£>*.
■J w— B
«Dedi ki: Fakirlik ve cl darhgi zamamnda, tecriibe edilmi§
aramak evladir.»
bir zali
I'MW)
r ^ )->:^yj b b (_s*
£»
<v '-
;u jl
P>*
.u.
«Yine ihtiyacnm, ewelce lecriibe etmi§ oldugum bir kapiya goturme-
!i, yani oraya gidib halimi arz etmeliyim.»
Lutuf ve kerem sahibleri tecrube ile anla§ilir ve ihtiyac zamaninda
ona iltica edilir. Rabbiilalemin ve Rezzakulmahlukin olan Cenab-i Hakkin
lutuf ve ikrami ise umumun malumu oldugu icm, sikintiya ugrayan her
mahluk O Kerimler Keriminin dergah-i atifetpenahina miiracaat edgr
Hatta Arap dili mutehassislan (Allah) fsm-i Celalinde iltica manasi bu-
lundugunu soylemiglerdir.
Hz. Mevlana bunu nakl icm diyor ki :
13610
"Sibeveyfa, (Allah) lafzmm manasim soylemi?: Butiin mahlukat, ih-
tiyac hususunda ona iltica eder, denu>dir.»
Lafza-i Celal hakkmda uleraa birgok sozler soylemlg, kimi mu § tak,
kimi gayr-i mu§tak oldugunu beyan etmi§dir. Bunlardan biri de Sibeveyh'-'
dir ki iltica manasmdan ij;tikak ettirib: multeca, yani umumun sigiftagi
demektir, deraisdir.
Hz. Mevlana Sibeveyh'in sdziinu nakl ile diyor ki:
13611
«Sibeveyh dedi ki: biz ifatiyacjarimizi saua arzeder, sana sigimtus...
Hacetlerimizi senden diler, senden bulumz.*
300
13612
3J » cj> ;*i j»^ j^y^^
,<Yuz binlerce akilh khme bir dcrde ugradiklan vakit yegane Dey
yun'UH huzurunda yalvarir ve yakanr.»
(Deyyatt)J hakim manasmadir. Adaletle hukmederek, kullanmn amel-
lurinl mukafatlandmr veya cezalandinr.
13613
.giitttflUX ve idraksiz bir deli, hasis bir herife gidib dilenir mi?-
13614
, *****
«£$« akilh olanlar binlerce kerre Allah'in lutuf ve keremini gorme-
selerdi cdtilatttti onun yolunda feda ederlermi idi?»
Sade insanlar degil:
13615
«DalgaIar arasmdaki biitiin bahklar, yiicelerde ucan foutun ku 9 lar;»
13616
«Fil, kurd, avlanan arslan, iri ejderha, kannca ve yilan.»
301
13617
vet b"urT,r° Prak ' " iZ '" i, '• S " ™ "* 5 ' """ k ' 5, °' """" bi *«'"' «»<■"" W
13618
O^jtil J* tf! fj-^ Jjf » <T
ka /aLTJ" Y& RabW; beBi ^ ^ Me "** etti - e ' *• C*«M Hak'-
13619
**-* ■».*•> jf (>/ *^L. 4*-
.« ^tt^^ct* fc ve hin ~- Bma sBk -
^t^c^S* iB,e e5re Yahudi hahamW "
parraaSma ** Uh ° mmed; b '!' r misi »? Allah taylimet gCl„a„d e gdkleri bir
parraagina, yen bir parmagma, daglari bir parmagma suyu ve tooraih bir
S/S^Sfv^T d!Ser Paf " 5ahlar «"*' **«**■ *■£. Ke-
sn2
Yani : «(Mu*nkler) Allah. h»k tv* lAyik) olduftu vocli il<- lukdir ct-
rnediler. Halbuki kiyamot gUnU (kuivij »>"'■ topdan (ancak) Onun i>i>
kubzasaduc. Gokler do Onun sajj; ellylo (toplunip) durulmtiflerdir (diiruk.
eekterdir). O, (musnklerin kendlalne) katmakto devam ettlklvrl uit»k-
lardan miinez«chtir, cok yilcedir 73 .*
Bahrulhakayik sahibi diyor ki: Bu ayetin tahkiki hususunda bom in
mezhebim, onun manasim Muradullah'a birakmak, yani: «Am kabasaiinn
almak, semayi eli icine topIamak»dan maksadi ne ise odur demekdir. Zira
bu ve emsali kelimati mutesabihattan saymiglardir, miitegabihata iman ert-
mek ve onlann ne oldugundan bahsetmemek lazimdir. Evet, eski alimlcr,
mute§abihatm manasim ilm-i ilahiye havale etmi§ler, sonradan gelenler
is© birtakim kafirana te'vilata meydan vermemek igin onlan miinasib ka-
limatla izaha S ali§mi§lar, mesela (Yed) yani (el) kelimesine kuvvet v<?
kudret manasim vermigler : «Rabbimin iki elide sagdir ve miibarektir»
hadisini bu suretle te'vil eylemi§lerdir.
Keza :
13620
«Bu Arz da der ki: Ey beni su iistune bindiren; beni bervakit sakin
kil.»
Zemin su iistune konulmugtur denilmesi: Allahu Alem bimuradihi
onun yevmi ve senevi hareketleriyle arasira vukua gelen zelzeleler dola-
yisiyle oba gerekdir. ^!unki su iistune konulan bir cisim, sabit kalmaz,
daima kinuldanir. Nitekim bu mevzuda §6yle bir ayeti kerime de vardu:
i&$$59ttfffiX$)
Yani : «Biz yeri bir be§ik, daglari hirer kazik yapmadik mi"?»
§eyh Said (rahraetullahi aleyh) de bu manaya i§aret edib buyuru-
yor ki: «Zemin sitma titremesi gibi hareketten aciz kaldi da onun etegi-
ne daglar kazigmi sapladi.» Bu gerhinde §arih §eyh Ismail Ankaravi di-
yorki: «Her dem Arzi ve Semayi kayyumiyyetile O hifz eylemekdedir.
Bu ikisini hifzeylemek,
(73) Surel Ziimer: 67
(74) Surei Nebe': 6-7
303
Yani «Ars! ve Semanin rouhlfazasi Onu yormaz 7S .» ayetince asla ol
kaadir ve kayyuma siklet ve m^akkat vermez.*
a;:
J*j* i)
13621
11 *.-& ,jix.u-
«MahIukatm cumlesi de keselerini AHah'm ihsamndan doldurub dik-
tilcr. Hepsi hacet vcrmeyi O'ndan 6grendilcr.»
13622
- I T ■'* *
-Her Peygamber, (sabir ve salat ile Hakdan isteyiniz) mealinde ayet
getirmistir.»
Sure-i Bakara'daki:
\
Yani : «Ey iman edenler, (taate ve belaye) sabr ile, bir de namazla
(Hakdan) yardim isteyin. §uphesiz ki Allah (in yardimi) sabredenlerle
beraberdir 76 ."
ayetine igarettir.
Bu ayet-i kerimenin mefhumu biitiin peygamberler tarafmdan kendi
hsanlariyle ummetlerine teblig edilmi§tir. ■
■
(75) Surei Bakara: 255
(76) Surei Bakara: 353
13023
"Akhmzi ba§miza aim da muradlarinmn husule gelmesini, bajjkasm-
,|»ii dcgil, Allab'dan isteyin. Suyu kuxumttgn bir dereden degil, Atlah'dun
temennJ eyleyin.»
giinki Vehbab, Muti ve Bezzak olan ancak Ailah'dir. Onun ihsnm de-
nlz, sairlerinin ikrami kurumu§ dere yatagi gibidir.
13624
«Eger ba§kasmdan bir§ey istersen verecek olan Ailah'dir; ciinki onun
dine cbmerdlik meyli veren yine odur.»
13625
<&$ Ji> j j j b J'j" & I
«Zat-i Siibhanisine itaat etmekden yiiz cevireni bile verdigi altinlnrln
Itarun yapan Allah, ona taat ve ibadetle tevecciih edersen sana neler ver-
mez.»
Karun, Beni tsrailden biri idi. Altin hazinelerinin anahtarlannin giJc;-
lukle tagindigim Kur'an haber veriyor. Bu herif Hz, Musa'ya hased ede-
rek ve onun yerine gecib Beni Israili emri altma almak isteyerek Keli-
mullah hazretlerine iftirada bulundu. Bir fahigeye birkag altin verib Mft-
sa'mn kendisiyle zina ettigini soyletmek istedi. Fakat kadin, hakikati soy-
ledi ve Karun'un verdigi altmlan gosterdi. Bunun iizerine Hz. Musfi'mn
duasiyle Karun ve hazineleri yere gegdi. Buna igaret olmak iizere §u rubui
soylenilmisdir: «lsa parasizlikdan semaya cikdi. Karun akilsizhkdan yere
gecti. Eger altm ve gumii§le bir kimse adam olsaydi; isa yere gecer. Ka-
run g6k yuztine cikardi.»
Bundan sonra Mkayenin nakline avdet ediliyor.
304
F: 20
305
«§air, ihsan ve eiiize (imidiyle o ihsankar §ahin nezdine bir kerre <l>
hs tcvecciih. etti,»
13627
«§amn hediyyesi ne olur? Yen! bir §iir. Onu caize veren zatm huzu-
r»na gctirir, adeta rehin birakxr.»
13628
«ihsan sahipleri, yiizierce kerem ve comerdlikle altmlar yigarlar, §air-
leri feelderler.»
13629
•Onlarin iisdinde bir §iir, yiiz denk yiin kumagtan evladir; Hele, deniz
dibinden inci $ikaran - yam o vakte kadar soylenilmemig soz bulub soyle- 1
yen - bir §airin §iiri olursa!»
13630
«Adem evladi evvela ekmege harisdir. £tinki ekmek ve katik, camn'
diregidir,*
SOS
1363 1
-Ticaret, gasb ve yiiz tiirlii bile ettnek igte, Mrs ve em«I sevkiylo ca-
mni avucuua • y&fii kellesini koltuguna - almi§tir »
13632
«Fakat, az bir §ey elde eder de ekmek ijin galigmaya ibtiyaci kolmaz-
na artik §6hrete } ada, sana ve §aMerin methine a§sk olur.-
13633
4ster ki onun azameti ve coraerdligi halkint komipuasi arasmda zifcr
odilsitt ve anber gibi rayiha versln.*
/J'*
13634
«Cenab-i Hak, bizim sfiretiinm kendi ^ureti ilzere balk eyledi. Bizim
vasfimiz, O'nun vasfmdan ders ahr,»
Resul-i Ekrem (S.A.V.): "Allah, Adem'i kendi sureti iiatere yai-ath*
buyurmu§; buradaki suretin sjfat manasina oldugu muhakkikler tarafun-
dan beyan kilmmigdir. Mesela Allah, Hayy'dir, Alimdir, Semi'dir, Ba$ir'-
dir... Adem'i ve evladuu da (diri), (bilir), (igitir) ve (gonir) okrak ya»
ratmi$tii\ Yoksa (Adem'in yiizu, AUah'm yuzu gibidir) demek de^Idir.
307
13835
«Q yaradan, kulhirnulan §iikr ve hamd istedigi icin insanda da medh
filSlmek arzusu fitridir.*
Cenab-i Hak:
Yani ; «Ey Davud hanedam, siz (Allah'a) giikr icincahsm. Kullamn-
dan (hakkiyle) §iikreden azdir 77 .»
Buyurdugu gibi, Rasulullah'da «Hakikaien Allah, kendisine hamd oluii-
masam sever* demi§. Kur'an-i Kerirtr,
o 5aCS\
« •
13630
Yani : «Alemlerin Hafabi Allah'a hamd olsun 78 » diye hamd-i ilahi ile
baglamistir.
Hamd u sena olunmasim seven Allah'm kullannda da bu sifat yani
medh ii sena olunmak arzusu yardir. Hakkmda iyi sozler soylenilmesini is!
ter.
Aleyhissalat vesselam Efendimiz, Ka'b b. Zuheyr'in huzur-u Nebevf-
de okudugu (Kas5de-i Biirde) yi dinlemi§ ve caize olarak (Biirde) yani
hxrkasmi ihsan eylemisdir. Keza Resulullah'in amcasi Abbas b. Abdul-
muttalib'in medh-i Peygamberiye dair bir kaside nazmini istizan etmesi i
iizerine taraf-i Nebeviden miisaade olunmusdur. Daha evvel de Zat-i Ri-
saletin muhterem ve fedakar amcasi Ebutalib sitayig-i Muhammediyi havi
bir kaside nazm eylemi§di. Fakat bu tiirlii sozler kendisine gurur veren ve
kibr ii azamet getiren kimseler icin mezmumdur. Nitekim, Risaletpenah
Efendimiz: «Layik olmayan kimseleri medh ii sena eyleyenleri gardiigii-
nuzde onlprin viv/ii«e toprak sactxuz» buyurmugtur.
(77) Surei Sebe': 13
(78) SHrei P&tiba: 2
308
nl—Liti
ji/**" <rfW
-yi
JU- jL «M
J I}- J
«Hususiyle, fazilette ccvik ve iistiin olan ricalullah, o medh ii sena rurz-
Kurindan saglam bir tulum gibi dolarlar.»
Yani ondan hazzederler, iman ve irfanlan fazlalagir.
13637
«Eger medh edilen medhe ehil ve layik degilse o yirtik tulum gibidir;
o yalan riizgarindan nasil dolar?»
Yani o yalan medihleri dinlemekle iman ve irfani nasil ziyade olur?
Huzur-u Peygamberide bulunan iki kigiden biri, digerini yiizune kar-
si medhetmi§di. O adem, o medhe layik olmadigi ve o sozlerin kendisine
j;urur verecegi cihetle Aleyhissalat Efendimiz, medh eden kimseyu: (Vay
sana! Din kardesinin boynunu kestin) buyurdu.
13638
«Arkada§; bu tulum meselini kendimden sbylemedim. Eger lakirdi im-
lamaya ehliyetli ve akhn ba§mda ise yanhg dinlemeN
13639
£JA J.JJ4 jy* w^J >*^ U}
j-^j.*3 >**"\ i_y^ *>j* \j^- «
«Mu5riklerin, (Muhammed nicin medihden §isiyor?) diye zemmettik-
lerini isitince bu meseli Hz. Peygamber siiyledi.»
Hz. Ayge (RA.) dan rivayet olunuyor ki:
Yani Resulullah (SA.V.) Hazretleri mescide HuEsan igin bir kiirsii koy.
durdu, MQsann, onim lltrtilup yikfir, ayakta oldugu halde Zat-i Htsaleti zerf^
mcylcyenleri hicvftdtrdl, Alryhlssalat Efendimiz de: Hlissan, KcsuIulUih't'
miiduiaa ettikco ICiiIiIIIIuhIOn anunla beraberdir* Buyurdu. Bazan: «AHah
seni KnhUlkudlis llo ta'yid vo takviye etsin», bazan da gaibane olarak: «Yfl
Ribhi Htissani UuhUfluiiUis il« le'yid eyle» diye dua ederdi. i§te saglam vt
yiirtik tulum meseli bu muniisebetle taraf-i Risalotten soylenmigdi.
Hz. Mevlana bu hakayikm beyanindan sonra sair hikayesine avdetle
diyor ki:
13640
jj£ jb jl— s-lj jXi jX\ jmJZ,
Ǥalr, o sahin nezdine gitti. Siikre ve ihsamn daha olmedigine dair bit
de kaside gottirdu.»
13641
>-l Jo*/'* (jU — #■
jk,'U l r "L
«lhsan verenler oliir, lakin ihsanlari kahr. Bu ihsan merkebini siiren-
lere - yani lutuf ve kerem meydanmda at oynatanlara - ne mutlu.»
Sahlh-i Muslimdo Cerir b. Abdullah'dan ju hadis rivftyet edilmi§tir:
«Bir kimse Din-i Islamda ginEel bir add Ihdas eyiese onun savfibl ana
hid oldugu gibi, o adctlc amel edenlerin eerinden bir §ey eksilraeksirin o
kimseye de ayrica sevab vcrilecekdir. Din-i islamda kotu bir iidet ihdas cy-
Iryen kimseye de onun giinahi vcrileccgi gibi, o adetle amcl edenlerin gii-
■uriundan da bir §ey eksilmeksizin o kimseye ayrica giinah yazilacakdir..
Emeviler, halki Hz. Ali ve evladindan nefret ettirmek icin minberlcr-
tlo cenabi Murtaza'ya lanet ederler ve ettirirlerdi. Bu kotu. adet Muaviye
■/.nmamnda basladi, Omer b. Abdul'aziz'in hilafetine kadar siirdu ve onun
uadesiyle kaldinlib, Nahl suresindeki :
Yani : «§ubhesiz ki Allah adaleti ve iyiligi emreder 79 .»
ayeti okunmaya ba§ladi.
t|te bu hareketlerin birincisi (adet-i seyyie), ikincisi (simnet-i hasene)
Ihdasina misaldir.
13642
Ujj jka jcS £ (jW i$\j
«ZSiimler oldiiler, o zuliimleri kaldi. Mekr ve hile eden bir gahsin vay
haline!»
Ki hem halkm lanetine, hem de Hakkin azabma dugar olur. i§te mes- I
hur Haccac-i Zalim, goz onunde bir misaldir.
13644
J^I ^L.S-1 til. J jj«^ A\/*
jUl
n.
«ihsan eden kimse oliir, fakat ihsam olmez. Daima yad edilir. Allah
indinde Din ve ihsan kiicuk bir sey degildir.»
Nitekim Rahman suresinde: .,
13643
^>J ^J** jji J^U L--JJ -Li
«Hz. Peygamber buyurmu§tur ki: Diinyadan ^ekiiib gittigi halde ken-
disinden iyi bir i HI kalmi§ kimseye ne mutlu.»
. ■
9'X^mp-y^-y
Yani : «iyiligin mukafati iyilikten ba§ka midir 80 ?» buyurulmugtur.
(79) Surei Nahl: 90
(80) Surei Rahman: 60
310
311
I :ii>4r>
«Kendi blub dc isymu vc zulmii ya§ayan kimsenin vay haline! Oylt
bir kimseyi olmekle Uurlulur sanma!»
Ki olumiinden sonra da halkm lanetinden kurtulamaz.
Cenabi Pir nefsine hitaben diyor ki:
13646
«§imdi bu bahisleri birak. §air yoldadir, bor$ludur ve paraya 50k ih-
tiyaci vardir.»
Yani onun kissasim anlat.
1364!)
.HUku^ann adeti .airle.e bin alhn vermekti; bu § aire do adeti ve
tabiati mucibince, bin altin verilsin, dedi.-
13650
*f **j V j j ^ ^ lj i ^
.t^i. bu srf « . ti »«d ve*, tat v. «*l M—**-* «*-
yadan gogiip gitmi§ti.»
S 35»^^^55 i ' bSyle bir w '
Sk getWtaOS ve omm iistiMe Kudilrt gotilrutaustu.
13647
«Ge§en sene aldigi bah§i§ ve ihsan umidiyle sair, padifabm nezdine
kasideyi goturdii.»
13648
«0 kaside, inci gibi kiymetli misralarla dolu nazenin bir §Hr idi ki e\
velki aldigi caizenin tekranm iimid ederek yaznu§ti.»
312
13651
J*} y jji V f 1 " j;
«E S ki ve 2 M« yerine ye* binsi vezi, olmu § tu. Laki* S ok merha^etsi*
ve hasis bir"§ahisti.»
13652
. D .di ki: «*« bista tb*k"—» *— '«• Bfa *" "^ Wr
§airin mukafati olamaz.»
Yani Qoktur.
513
13653
*Ey ganimet sahibi olan padisah; ben, bin altinm onda birinin dortte
biri olan yirmi be§ altm ile sairin gonliinii ho§, kendisim razi ederim.»
13658
«Bn i§i bana birakm, §airin taiebi demir gibi sert olsa da ben onu yu-
mugatinm. Ciinlci bu i§in ustasiyim.»
13654
«OradakiIer dedi ki: §air, eski vezir zamamnda bu dilaver padigahtan
on bin altjK ftlib^gotiirniii$iur.»
13655
-w Off i&te" ti&^^i j«|
«§eker yedikten soma nasi! olur da §eker kamip cigner; sulianhktan
sonra nasil dilencilik eder?»
13656
«Vezir dedi ki: onu tazyik icinde tazyike ugratmm da beklemekten
zaafa diiser ve basta olub inier.»
13657
^f-jl il^U ^^ a,lj ^
«0 vakit, ona yol topragsni da versem cemendeki giil yapragi gibi ka-
»
3
par.»
314
13359
aSureyya yildmndan, Arza kadar uesa bile, beni goriince yumu§ar!»
13860
f
«Sultan ona dedi ki: Haydi git, ferman senindir, lakin onu sevindir ki
bizim medhedicimizdir.»
13661
triy o*J '&}* £**\ $, f
«Vezir dedi ki: Onu ve onun gibi iki yiiz tane timid yalayieiyi sen bu-
na birak.»
13662
«Ondan sonra vezir §airi bekletmeye basfodi. Okadar ki ki.^j gecti, ba-
har geldi.»
315
_-
_
13663
m. o"l!u^ aiZeyi beWemekten ihti ^*> vezirin yaptxgx tedbirin ze bu-
13664
^j f^i yj fV -i*j it
13665
verdlTaffbJdt SSl^ ^ "^ *** bi ^ *- ^ alto
verm. 5aJ r bundan dolayx agir ve derin bir tefekkiire daldi.»
. §oyle diyerek ki :
13666
13667
316
18668
.Evvelce sana verilen caize„n kat kat olxnasx onux, «**. Mt Onun
zamaxxxnda bah § i § ierde boyle hala vakx> olmazdt.-
13669
^imdi ise o keri*> vezir *ri» ihsan, da beraber gttb-fl.Hr. Evet,
o olmii§, fakat lutuf ve ihsam olmemisdxr...
JL-*_)
13670
fukarayi soyan bu vezxr geidi.-
-O kerim ve akxlh vezir gitti, yerine
13671
, j „<».«> Wadan savixs ki bu vezir seninle ugrar
•Verdigi parayi al da gece fouracxan savu 5
mastn.»
13672
\j ^ cr} & ^ "V* L
U bfcim «*■—-» 1-1- o1 ™^ bU yimi ^ altmi ^ ^
ondan yite ttirlu hile ile kurtatabildik.-
an
13673
jl^c ( j I O^^C Jul It ji
Ǥair onlara tevecciih cderek dedi Id: Ey gefkaiii arkadasdar; bu herif
nereden geldi s6yleyin?»
13674
cf 3?jjj is} f L ' £*4?
«Bu elbise soyan vezirin adi nedir? Maiyyet halki cevab verdiler! Adi
Ebulhasan'dir,*
. .11
13678
xJ' l«-»l <->»■ w***l«* Oi-T^" '
JU.5 I »*»j j-Ai ' j ^xX« »V~»
«Padi§ah boyle bir vexsrin soziinii dinleyecek olur&a miilkunii v« hU-
kiimetinj onunla riisvay eder.*
■ Ebu Davud ile Beyhaki Hz. Ay§e (R.A.) den goyle bir soz naklertiyor-
lsr *Cenab-r Hak t bir emir hakkmda hayir murad cderse, una, d» K ru vr
sadik bir vezir verb ki emirin unnttugunu hatirlatir, hatirludiguun may
dana gelmesi i S in yardim eder. Eger Allah bir emir i;h> hay.rdan ba;ka bir
§ ey murad ederse ona kotii bir vezir verir ki emirin unuttugunu haUrlat-
maz, hatuladiginin meydana gelmesi icin ona yard™ etmez.-
Butta misal olmak iizere Hz. Mevlana Firavn'm veziri Haman'dan bans
ediyor:
13675
t>l ftj ol fi" yjL vLij
Ǥair dedi Id: Ey Habbiil' alemin ve MaliM YevmiMdin olazi Allan;
diger vezir ile bu vezirin adi nasil oldu da bir oldu?»
!
13676
,14* &$ ^uri- j~~ jT
js~ij>- J* I (_»:»- Lsj jjj JU»
«Hasan isimli obir vezir ki kaleminin bir i§aretiyle comerd tabiatli yuz
vezir meydana gelirdi.»
13677
'&& i>J c±.j JijJ. &.f\
«Bu Hasan isimli vezirin ise §irkin sakalmdan yiiz tane halat ormek
miimkindir.a
318
-FADiSAHIN Mt)Bt)VVETlNi IFSAD ETMEK HUSUSUNDA, BU
ALCAK VEZIR, K^TU DAVRANI§I ILE, FSRAVNIN VEZiRr
HAMlN'A BENZERDlU
13679
fbi rJ *** & &j*J $ •%
«Fir'avn Hz. Mfisa'nm kelarhim iskince kae def'a yumu§anus. ve Ke-
limullah'm teklifini kabfile meyl etmi§ti.»
13680
«Musa'nm sozleri okadar latif ve o derece muessirdi ki ta§a soyleso
tag stit verirdi.»
319
-
13081
-Fir'avn, kindar bir § ah, s „Ian vesiri Haman ile megveret edince.»
13682
«Haman ona derdi ki: §imdiye kadar padi § ah idin, gimdiden SO nra es-
ki pusku giyinmi? bir adama bende mi o!acaksin?»
13683
«B§ soi, Fir'avn'm sir^adan yspilma k*lb«*e mancimkla aiilar, ias
gibi gehrdi.» , s
Mancmik : tki tane dikey, bir tane de onlan rabt eden yatay direkden
jbaret bir-alet idi ki yatay direge ipler baglamr ve uglarina tag dolduru-
iacak bir tabla takilir, tablanm iistiine tag doldurulduktan sonra geriye
dogru sekihb sahverilir, tablamn ustiindeki taglar hala oradan kurtulur
gidib du§man kal'asi ve istihkami uzerine dii § er ve tahrib ederdi
13684
<~Aj~ iS±yy f aC J* jp. L
«Giizel sozlii oJan Kelimullah'm yaphgini, Haman'm tezvirati biran
i?mde harab ederdi. »
■ Hz. Mevlana, bu munasebetle nasihate §uru' ederek diyor ki, Ey ga-
320
«Senin aklin da hava ve hevesine magSub olan bu vezir gibidir. O
Allah yolunun, sen in vucudundaki kesicisi demekdir.w
13686
«Rabbani bir nasihatei sana ogiid verse, §aki akhn o bgudu fen ve hile
ile giirutmcye kalkar.»
Ve sana der ki
13687
yZ*
J_J=-l J
) I -4,»s»- C«™b-
«Bu soz,. yerinde dtgildsr. Aklmi bagma a! da yerinden ayrilma. Ke/.ti
bu soz okadar makbul de degildic Kendine gel, deli olma!»
13688
•>*. £$,/ C-J-* 1 * > 5v> ^4-
«Veziri boyle olan padisahm vay haline! Her ikisinin de yeri Cehen-
nem olur.»
13689
«Ne mutlu O padi§aha ki miiskiii i§e diigtii mu Asaf gibi bir veadr cnun
yardimcisi olur.»
F: 21
13690
J >~ j 1 Cr_J d& J^ .Li
*$ &} jy J*, jf jT f i*
-Adaletli bir p a di § ah, Asaf gibi mUdebbfe ve hay,r gozeten bir veil.l
» uul olursa (Nurunalanur) yani nur iisttine n«r olur»
™ ^ **>* tahtim biran ^xs^ssa
13691
likt,t!! eyman Peygamber « ibi ■* P^sah ile Asaf misali bir veririn bir-
Ufe bulunmas,, nur Ustiine nur, anfeer ustiine anber ol„r.»
13692
dan Jbulillus yoktur.»
13693
tH **y u^ *>^* *j; o-i
afal, aaiara yar oI«r, „e de kiyamet gunii devfcta eri 5 irler *
Mtf s&resin<feki §u ftyetlere i§aret ediliyor :
w Jw4^ *tt y ^ U^r A-^j? c)C-f 4Ji \
Yani : «0 kiifr sdenler{e gelinee:) Onlarcn annelleri (etrafinda da«lar
ve tepeler gorunmeyen) dumdiis ve engin gollerdeki bir serab gibidir Id
usayau onun bir su oldugunu samir. Nihayet o, buna vardigi zattuui onu
itir sey olarak bulamami$tir. Kendi (ameli) yamnda (yalmiz) Allah'i bul-
am§tur. O da onun hesabmi tastamam vermigtir. Allah, hesabi 50k sih'atli
<>Iandir 31 .»
Allah'a iman ve peygamberini tasdik etmemi§ olanlarm da bkzi iyi
araelleri vardi.
Mesela kul azad edt=rler, sadaka verirler, fukarayi doyururlardi. K4-
firler ve mu§rikler, yaptiklan bu i§lere itimad ederler onlarin kendileriiu
kurtaracagmi samrlardi. Fakat bu amellerin kabulii, iraan ve tasdike baft-
h idi. Bunlarda ise o yoktu, Cenab-i Hak, amellerini seraba, kendileriiu
de susami§ olanlara benzetti. Kirda, bayirda dolagib fevkalade sti«ami| bir
lumse uzakdan gordiigii bir su pariltisma nasil ko^arsa, bu kafirler de mah
.serde o amellere oyle kogacaklar, fakat su zannettiklerinin serabdan ibarct,
yani faydasiz oldugunu goreceklerdir.
^Yani : «Yahud (kMirleriij.am«&>J>^ W
gibidir ki onu (o denizi) bir daigs hs^laytp feifefeidkteilir. Bunun ibltind**
(81) Sarei Nur; 3»
323
bir dalip, onun UatUndo do tiii bulut. (Hulfisa) birbiri iistune (yigilmig tal
baka tabaka) karnnhklur (Huni) •> (raya dugen bir kimse) elini cikardi- 1
gi vakii hemen hemen bunu WIc goremez, Allah kime nur vermemigse ar-
tik ©nun icin bir iijik >ukttir Ml, .»
Bu ayetlerde kufur ve §irk serab jle zulumata benzetildigi gibi, zulmiin
<ie mahserde, zulumat olarak zuhur edecegi: «Zuliim, kiyamette zulumat I
©lar«sk zuhur edecekdir» hadisinde de haber verilmigdir.
13694
J*4 r iiji Jui &|At j>_jj ^j
«M« ? rik ve kafirlerin amelleri ttst uste zulmetlerdir. Kiyamet gumin-
de onlsr i<gin ne akil yardimctdir, ne de devlet ve saadet vardir.*
Diger taraftan Fir'avn ve Haman gibi zalim bir hiikiimdar ile zalim bir
vezirin bir arada bulunmasa da, (auliimatun ba'zuha fevka ba'zin) ayetine
manevi bir misai olur.
13695
f^~ a*-)* J 1 *; (i- ■*>*?" J
-Ben kotttlerde, kotuliikten ba § ka birgey gbrmedim. Eger sen goriir-
sen, var selam soyieN
13696
*J** ^r h xLsj ■*— 1» Jit
, .....??f eddeki rUh ' haya * padi ? ahl - akl1 ^a veziri gibidlr. Fesatc* akil rnh'n
kotuluklere goturiir.»
Fir'avmn veziri bulunan Human |.;lbi Id Fir'avn'in ynptifti zultimlerin
I'ufju, vezirinin tavsiyesi ve tegviklyle olmU|tu,
(Vezir) kelimesinde mutenddid mflna vardir. Bir manasi «Yuklcmmi^»
In- ki htikumet yukiinu uhdesine alan demekdir. Diger bir manasi (Glinah-
li.ir) dir ki hukiimdan §erre te§vik etmesinden ve onun zuliini icrasma
mnni olmamasmdandir.
Beyhaki ve Camiiissagirde Ebuhureyre'den goyle bir hadis rivayet
«>!unmu§tur: «Kalb, cesedin hiikiimdandir. Onun ordulari vardir ki bedo-
nm azaiaridrr. Hiikiimdar salih olursa ordulari da salih olur. Iliikuimbir
IVisik ve fasid olursa ordulari da fasik ve fasid olur.»
(S2) Surei Nur: 40
324
13697
Jlii Cjj ]fa* 0*>- J** t^J* O I
«Akil melegi Harut gibi olunca yiizlerce kbtii kigiye sihir Sftretlr,»
Harut ile Marut guya iki mele|in adi imi§, Melekler insanlann Al-
lab'a isyanma i'tiraz etmi§ler. Cenab-i Hak: «Onlarda nefis vardir, bu is-
yanlan ondandir. Eger o nefis sizde olsaydi siz onlardan beter olurdunuz»
buyurmu§. Melekler: «01mazdik ya Rabbena* demigler. Sonra iclerinden
iki melegin intihab edilmesi emr olunmug. Harut ile Marut'u secmiylcr.
Allahii Teala bunlari insan gorunu§iiyle Babil'e indirmig. O vakit Babil'de
sihir 50k muteber imi|. Bunlar da sihirbazlann yaptiklan sihre mukabdr
(itmek igin sihir 6|retiyorlar, akgamiistii gokyiiziine gikiyorlarmi§. Sonra
Ziihre nammda giizel bir kadina a§ik olmu§lar. Onun teklifiyle §arab I5-
mi§ler, sarho§ oldukdan sonra ona (tsm-i Azam)i 6gretrni§ler. Kadin (tsm-i
Azam)i okumu§, gokyuziine cikmi§, fakat Cenab-i Hak onu yildiz hiilinc
getirmi§ ki bugiin Ziihre denilen seyyare o imi§; Harut ile Marut'u da Ba-
bil'de bag agagi olmak iizere asmig. Kiyamete kadar orada kalacaklcirmi^.
Kur'an'da Harut ve Marut ismi vardir, Fakat anlattigim masal yok-
tur. Onun icin miifessirlerin gogu bu masalm ash yoktur, demi§lerdlr.
Burada onlari Hz. Mevlana me§hura gore zikr etmig, sonra da buyur-
mugtur ki:
325
i:S(i!)8
«Ey Euh Sultam, cikz'i akh degil, kendine kiilli akli vezir yap.»
Yarn akl-i mea§'i degil kendine akl-i maadi vezir ittihaz evle ki seni,
Haman'in Fir'avm sapittigi gibi yoldan cjkartmasm.
Afcil : ikal kelimesinden miigtakdir. Deveyi cokertirler. KaJkib gitme-
sin diye bir dizini iple baglarlar. igte o ipe (ikal) derler. insam tehlikeli
bir yere gitmekden men eyledigi icin insandaki idrak ve § uura da akil de-
mimigtir. Akhn bir Dunya ferine, bir de Ahiret umuruna ereni vardir
Birmcisine (Aki-i meas), ikincisine (Akl-i mead) derler. Her biri erdigi
igleri tavsiye eder.
13699
«Heva ve hevesi kendine vezir tayin etme ki miibarek ruhun namaz-
daii. kalmasm.»
Hadis-i §erifte: «Heva ve hevesden sakininu. ^iinki heva ve heves, sa-
hibmi kor ve sagir eder.» buyurulmugdur.
13700
T
*y. <y* fjn <-2j j* I ij Jic
«Zka bu heva ve heves harisdir ve yaliniz icinde bulundugu hali go-
rar. Akl-i maad ise din gisniinu, kiyamet giiniinii diisuniir.»
13701
«Akhn iki gbzii de isin sonuna bakar. Ahiret guliinii elde etmek kin
XMlnya dikenlerine tahammiil eder.»
3£S
1
Heva ve heves leindeki hall, aki-i mwid ise gelecegi ve son'u dtisiinttr.
liir bahcevamn, giil yetistirmek Icin fidamni dikib unun dikenlerine tn-
li.-immul ettigi gibi, akil da Cennet giillcrine kavusmak ve onlan kokla-
mak igin, Diinyamn diken gibi olan felaketlerine ve musibetlerine sabr
crier.
13702
«Akhn, dikenine tahammiil ederck bekledigi gtil, eyle bir giildiir ki
>ie solar, ne dokuliir. Koku alma y an her burun a gulden uzak olsun.»
Uzak olsun, zira, koklamaya layik degildir.
«CINNi'NiN SULEYMAN (A.S.) IN MAKAMINA OTURMAS1 VE
ONUN HAREKATINA KENDINI BENZETMEYE CALISMASI, iKt
SULEYMAN ARASINDA GORUNEN FARK VE CtNNINiN
KENDINI SULEYMAN OLARAK TANITMASI.
13703
5 J JiScW Z*~-* wJ&fe <»- j j)
jo, ^1 ■/ c>j}~*) %f\ A
«Akhn varsa diger bir akil sahibi ile dost ol goru§, isti§arede buhin.»
13704
«Cinni kendine Suleyman adini koydu, hukiimeti elde edib, memleke-
ti hukmii altina aldi ise de;>
327
13705
«C> cinni, sureltu, Siilvytnaain idare tarzim taklid ediyor; lakin, onim
icySku ve ifritligi dijjma vurmaktaydi.»
Derler ki (Sahre) isminde bir cinni, Suleyman (A.S.) m makamma go*
dikml§, oraya geemek garesini aramakda bulunmugdu. Hz. Siileyman Ab-
desthaneye gidecegi sirada yiiziigiinii gikarir, cariyelerden emin oldugu bi-
rine verirdi. Birgun boyle yaptigi sirada cinni Siileyman (A.S.) kiyafeti-
ne girib yiiziigii almi§ ve parmagma takib tahta oturmugtu. Hz. Siileyman
abdestden cikib yuziigu isteyince' cariye: «5imdi Siileyman yiiziigii aldi,
sen kirn oluyorsun?, diye sert cevab vermis, hatta saraydakiler onu Sii-
leyman sekline girmis bir cinni zannederek disanya cikarmi§lardi Kirk
gun Hz. Siileyman boyle bir sefalet gekdi. (Sahre) nin de Suleyman olma-
dig? anla§ildi. Oldiirmek icin iistune hiicum edilecegi sirada yiizugii de-
nize atti. Amma hangi denize? Kudus'de deniz yokdur. Ne ise masallarda
pek hakikat aranmaz. Yiiziigii bir bahk yuttu ve balikcilann agma tutuldu
O bangi Hz. Siileyman'a verdiler. O da karnim yardi ve yiizugu buldu.
Parmagma takib sarayma geldi ve makarmna oturdu. Bunun ash yoktur
Yahudi efsanelerindendir.
13706
"Siileyman peygamber uyamkhk gibidir, uydurma Suleyman ise uyuk-
lamak kabilindendir. Ebulhasan kiinyeli iki vezir arasmdaki fark gibi.»
Yani birinci vezir Siileyman idi. ikinci vezir de cinni misali idi.
13707
«0 Sahre diyordu ki: Allah benim geklimde bir seytan yaratmi§tir.»
Boyle demekle Suleyman peygamberi kasd ediyordu.
32S
1.T708
«Allah, *> §eytaiia benim suretimi vermi§tir. Dikkat ediniz ki o $oyta»
sizi aga, tuscaga diigiirmesin.*
13709
«Eger O; Suleyman ben'im, diye dava ederek ortaya cikarsa onun su-
retine. . yani bana benzer olmasina - itibar etmeyiniz.»
13710
c£L* »iWb ji ^-^ Of) jy *j
«0 ifrit, bu sbzleri halki aldatmak icm soyliiyor, lakin anlayanlarm
kalbine aks-i tesir yapiyordu.*
13711
«Hak ilc- batih fark edebilen bir kimseye oyun edilemez; hususiyl«
o kirasenin akli ilhama mazhar olarak gaybden haber verirse...»
13712
J*-*.* o^ &?■* j*"S^*
«Hicbir sihir, hi^bir hile ve mekr, devlet ve saadet erbabi olan ehlul-
lahi |a§irtip aldatamaz.»
321)
18713
*-* iT" jj *** , v j~<5
u
uH
-Cinni'nin hitab ettigi kimsclcrden akli erenler, kendi kendilerine' ey
lersine soyleyen; tersine gidiyorsun.»
Yam hakikatin hilafc soz soyliiyorsun diyorlardi.
13714
•Bbylece, soalerin gibi, tersine olarak Cehenneme ve esfel-i safi-
Ihie kwdar gtdeeeksin.»
13715
. vr - f
-Eger haki&i Siileyman, saltanattan kalip, faktr dugdiiyse, gene de
o.uiii almnda parlak Mr saadet kameri parlamaktadir.»
13716
-Sen onun yuziigiinu ele gegirmis isen, o Cennet gibi latifdir, sen ise
< vhermemin soguk tarafi misilli buz tutmu ? sun.»
13717
«Biz, saltanat ve saray, gibi zahiri seylerle feu uydurma Suleyman'a
In.* eg.b itaat etmek degil, onun oniine bir hayvan tirnagi bile koymayiz.»
130
137(8
"' \ "
•Gafletlc, onun kargismda yere kapanacak olsak, yerden bir pen«;c -xu-
hur eder de bizim yer opmemize mani olur.»
§oyle diyerek ki:
13719
hi) f cry's" <•* ' ° *
ij j .^ 0"^* »^s— ^j** Di*
«Bu bas a^agi olasi habise karp ba§mi egme ve aklini ba§ma al da bu
bayagi adama secde etrae!»
13720
\j&- (ilijj Cu* tS^* J>
«Eger Hakk»n gayreti, - yam kiskanmasi - olmasaydi, ben bu kissayi
cana canlar katan bir surette serli ederdim.»
13721
«§imdilik bukadara kanaat et. Bunun genis, serhini ba§ka bir vakit
soylerim.n
13722
^u>\^J ■*£*? iff iSii
«0 Sahre-i cinni, adim Suleyman peygamber koymakla, «ocuk gibi
akh ermez olanlari aldatiyordu.»
331
13723
yf
.f
«Ey salik; sen silretten gc<; vc guhretien kac. isira ve lakabdan mana-
ya &igm.»
13724
4ktida edilecek, uyulacak, kimseyi halinden ve amelinden sor; Onun
mahiyyetini halinde ve amelinde ara!»
«St)LEYMAN (A.S.) IN, MESCiD-t AKSA YAPILDIKDAN SONEA
IBADET ETME VE ORADA MkAFA GIEMi§ OLANLARLA ABiDLER*
IR§AD I0N HEKGtlN MESCIDE GELMESI VE MESCITTE
BAZI OTLAE BITMESi-
13725
t£M\ jyU jf>- (_^L*, [s*
c£**.~ ts* 1 *' -**■ — • jX\ *iU-
«Suleyman (A.S.) her sabah huzu' ve hu§u' ile Mescid-i Aksa'ya gi-
rince,»
13726
^j-i't tfj.j C~.j t/lTy
«Orada yeni bir ot bittigini goriir; adm nedir, neye faidea vardir? di-
ye sorardi.*
332
"-,•'1
13727
.i +=~ c~»L" *>■ ujj'j *»-y
«Sen ne ilacism, nesin, adin nedir, kitne zararin, kime faidcu doku-
?»
1
13728
«Her ot, hassasim ve adini soyler; ben fUana hayat'im, filana 61 Um'-
um.»
13729
> CjL
0* f
L"
•Ben, buna zehr'im, ona §eker'im, Benim adim, (Kader Levhasi)nda
goyle yanhdir, derdi.»
v 13730
«HekimIer, o otlar hakkinda Hz. Siileyman'dan malumat alirlar ve
mesleklerinde Slim ve kendisine uyulan kimseler olurlard*.*
13731
«Bu suretle tib kitablain yazdilar ve cisimleri hasiahklardan tedavi et-
tiler.»
i:!7:i2
T *J>- J <J>~ I j ^j-j-j Jit
«Bti nficum ve tib Uimleri, pfeygamberlere olan vahy ciimlesindendir
Yoksa akhn ve hissin o tarafa nerden yolu o!acak?»
13733
« otett *£, bir seyden hiikttm ?lk aracak ^ degildk
cak, fenni kabul eder ve ogrenmege muhtactir..
13734
«Bu akl-i dW, ogrenmeye ve anlamaya kabiliyetlidir. Ama vahiy «-
hibi ona 6gretir.» y
13735
ilerIe"Sf D ^k^ "^ ^ *" "^ * biHndi ' S °* ra »" obI ««
13736
U Jic ^f ^u, l^^,. ^
-Dikkat et de bak! Aklumz; hi ? bir san'ati ustasiz ogrenebilir mi?»
334
137:57
j, J&.l\y >- y£\ ^-J
«Akd, mekr ve hile yuluyla kill kirk yarar, ama hi<: bir sanat ustawx
elde edilemes.H
13738
l£J» J^ Ja^ &j\ *ij cr
^JLi Jrflo- IX-j 1 (J 4JU
«Eger san'at bilmek bu akilla mumkin olsaydi, ustasiz san'at elde cdi-
lirdi.»
«ALEMDE MEZAB KAZMAK SAN'ATI YOKKEN, ONU, KABtL'lN
KARGADAN OGRENMESt»
1373S
«Mezar kazmak adf bir san'attir; bu san'at, nasil dtt§unce ve hile ile
bulunmu§dur.»
Hasret-i Havva ilk defa (kaabil) ismindeki oglu ile (iklima) namin-
daki kizmi, sonra (Habil) isimli oglunu ve ikinci kizini dogurmugtu. Duri-
lar biiyiiyiince Adem (A.S.), Kabil ile dogan kizi Habil'e, Habil ile dogan j
Kabil'e vermek istedi. iklima daba giizel oldugundan Kaabil babasimn
hukmiine razx olmadi. Sen (Habil) 'i daha ziyade seviyorsun da (iklima)-
yi ona vermek istiyorsun dedi.
Hz. Adem: «Allah'in emri boyledir. tnanmiyorsamz Cenab-i Hak'ku
birer kurban arz ediniz. Kimin kurbam kabul edilirse (iklima) yi o alsm»
dedi.
Kabil ciftcilik, Habil gobanlik ediyordu. Onun igin Kabil bir deste
ba§agi, Habil de gok sevdigi giizel bir kuzuyu bir dag bagma koydular.
335
laide sftresinde bu kmmi -jiiyl,. tinlutilmaktadir:
1„ ^nt' ^° nI , a f a AdemlR iki ° tlunun ger « ek oIan hate™* oku: Hani on-
lar (Allaha) yakla^racak birer kurban takdim etmi § lerdi de ikisinden bi-
tS S ° r? U§ ' f biirUn « nktt ka ^ olunmanush. O (ewelkisi, kar-
"2 ah J t ^ 6ldUrece ^" *™¥l (Beriki de § dyle> soylemigti:
J~.~L tendwinden) kor kanIari(nkmi) kabul edcr. Andolsun ki
hem oldurmen i C m ehni bana uzatarsan ben seni oldiirmem i S in dims sa-
SiZ^'f^t g " nka bCn kainatm BabW oIa » ***** korkanm.
§uphes* dilermi k, sen kendi giinahmla birlikte benim giinahim, da yiik-
hTvTn d ;° t at T X^T mAan ° IaSin ' * §te * aIimle ™ «**■ budur." Ni-
b»r karga gonderdi. O, yeri esiyordu ki ona kardesjnin old cesedini nasil
336
orteccgini gostersin. "Yaziklar olsun bana, cl«-<1 i , ben ^u karga gilii hilt- olnp
<la karde§tmin cesedini ortmcktcn aiiz mi oldum?" ilrtik <►, (etllgmo) pt'-
isitnanliga du§enlerden ohnti^tu 83 ."
Kabil, anasi babasi tarafindan kovulmu.;, kardegini oldiirdiigune na-
dim oImu§, kiz karde^i (ikJirna)yi ahp pederinin yurdundan uzakla§mi§f,
Habil'in kurbamm yakan ate§te uluhiyyet vehm ettiginden, ate§e tapin-
maya ba§lami§, ilk cinayeti o icra eyledigi gibi mufrikligi de o meydana
gikarrrufti. Sonra araa dogan bir oglu tarafindan oldiiruldugii tefsir-1 Hu-
seyni'de beyan edilmigtir.
Dikkat buyuruldu mu? Dunya'da ilk kavga vc ilk cinayet kadm y i i
ziindeii olmug ve garibdir ki o cinayeti Dunya'da ilk dogan insan yapmig-
tir. Kabii'in evladi ve torunlan babalari gibi ategperestlikde devam etmi§-
ler ve Ademzade §it (A.S.) ve evladi ile muharebelerde bulunmu^lardir.
Tevratta, §it Peygamber evladma (Ebnaullah) Yani (Allah 'm cocuklan),
Kabilzadelere (Ebnaiiggeyatin) yani (§eytan ogullan) denilmektedir. lij-
te Hz. Mevlana'nm buyurdugu gibi mezar kazmak, adi bir sifat iken o bi-
le kendiliginden bulunamami§, Allah'm talim igin gonderdigi bir karga-
mn gagasiyle topragi kazmasmdan ogrenilmigti.
13740
«Efer Kabil'de bu anlayi§ olsaydi Habil'in cesedini bir muddet bajin-
da ta§imaz.» Ye :
13741
«<)lmu§ ve kan ile topraga bula§nu§ cesedi nereye saklayim diye hay-
rette kalmazdi.*
(83) Sflrei Maide: 27-31
F; 22
337
13742
•Kabil, gordii ki, bir karga, gagasmda blii bir karga bulundugu IiiiUli
suVatle geldi.»
13743
j* j' ^-i •*** is [ y 3 1
«Havadan indi ve Kabil'e olti gommeyi ogretmek igin mezar ka/n >
oldu.:
13744
"Gagas ve ayaklariyle yerden toprak kaldirdi ve a^tigi gukura olii
kargayi cabucak gomdu.»
13745
•Onu gomdii Ve toprakla orttii. Ciinki karga, Hakkm ilhamiyle bilgi '
sahibi idi.»
13748
•KaMi dedi ki: Vay benim akhma ki bir karga, ilim ve fen itibariyle
iteiuteB ytlksek tataa.uyor.»
S3*
i:i7'i7
j^J\ *\j[» CJO\j J> Jit
«Cenab- I Hak Akl-i Kiil i<;m: ( -J \t J U ) dedi ' Akl "' cU *' ! iw het
tarafa bakar durur.»
Akl-i Kiil'den maksad Hz. Feygamber (S.A.V.) dir. Cenab-i Hak Neon
siiresinde buyuruyor ki:
« u
\i f*>'A<iG( 1 \*C?<'l*
rj
Yam : «0 (gordiigii) zaman Sidreyi buriiyordu onu burumektc olan
(melekler veya Nur-u tlahi). (Peygamberin) goz(ti, gordiigiinden) »g-
madi, (onu) a§madi da. Andolsun ki o, Rabbinin en buyuk ayetlerinden bir
kismim gormu§tUr 84 .»
i§te Akl-i Kiil olan Rasul-ii Ekrem (S.A.V.) noktayi maksuda baking,
gozunii ondan ayirmami§tir. Akl-i cuz'i ise noktay-i maksudu bulamadigj
igin her tarafa bakmaktan hali kalmaz.
13748
'jtfj <s*jf ***** l)'j J«*
«Has ki§ilerin nuru, (mazagalbasar) akhdir ... Karga akk ise 6HUcra
mezar kazma iistadi!»
Hz. Mevlana (Mazag) ile <Zag) kelimeleri arasmda latif bir cinas
yapiyor. Ma'lumya cinas: Muteaddid manaya delalet eden lafizlan bir soz-
de birlikde kullanmaktir. Ismail Safa merhumun:
nBeklerim haftadabir n&me bu yaz,
Yazacaksan dedigim vechile tiazh
(84) Stirei Necm: 16-18
beytindekl (Ym) k«Umil«rl glhi ki birincisi: Kigin mukabili olan sicak
mevsim, ikincisl do (lalirlr t»t) deinekdir,
(Mazag) lafzi da mey] tHmedi manasina olub (Za|) ise fariside karga
mefhumundadir. Arabcada iuo meyl etti mealini ifade eder. Binaenaleyh
bu beyitte hem dims, hem Jc tezad san'atlan vardir.
13749
«Karga arkasmda ucan ruhu, nihayet kabristana g6tiirur!»
Arabcada rae § hur meseldir: «Karga bir kavmin delili olursa onlan
helak yerine gotiirur.. Qunki karga le§ yer. Helak yerinde, mesela' muha-
rebe mahallinde legler bulunacagi, karga da oraya gidecegi icin, kendisi-
ne uyan kimseleri de oraya gotiirur.
13750
t ] JS? i*-» <J ># j^ ,>*
«Akhm basma al da, karga gibi nefsm pe§ine dti § me. Zira o, seni bag
tarafina degil, mezarhga gotunir.*
13751
«Ege r gideceksen gfiutil ankasunn izinde yiirtt. O, seni kalb demek olan
Kaf dagi Ue gonul Mescid-i Aksasma gotttriir.»
13752
•Settin gfe«J Mescid-i Aksanda, tiirlu tttrlii du§uncel e ri*den, yeni ve-
ni otlaot biter ,» ■
13783
«Sen de, Siileyman gibi, onun hakkini ver. Ondan ilham al, iistiinc rt-d
ayagiyla basib gegme!»
13754
«£iinki bu sabit zeminin halini onda biten tiirlu aebai'ai sana siiyler.*
13755
kI — **y-Ji j&-*j> o?jj*
«Zeminde §eker kamisi, yahud sari kamis bulunabilfr. Her zeminin lie-
Iiatah oranm terciimanidir.»
Yam bir arazinin miinbit olub olmadigi yeti§tirdigi nebatattan belli
olur.
13756
«Gb'niil tarlasimn nebati da fikirdir ve bu fikirler, gonul esranm g«.i-
■ 1
terir.
13757
«Eger meclisde soz cekici - yani bana soz soyletici - bir kimsc bulur-
sam, hakikat bagmdan yiiz binlerce giil bitiririm.»
341
13758
^;° 3T <-k^ V-^* ■ S J'J' «/
«Eger meclisde sbz ffldiiren bir gidi bulursam, gbniildeki niikteler fair-
srz gibi kagarlar.»
13759
£** jjU- <£_>—> j-5i/ tx*r*r
*Herkesin hareketi kendisini geken ne yanda ise otaraftadir. Sadik
olan gekis. yalanci geki§ gibi degildir.*
13760
• "*.
•Sen bazan yolunu sapitir, bazan dogru yolda gidersin. Ne seni su-
rukleyen ip meydandadir, ne geken kudret!»
Yani : «Allah dileseydi hepinizi bir tek iimmet yapardi. §u kadar ki
O, kimi dilerse onu sapikhkta birakjr, kimi de dilerse onu hidayete iletirJ
Yapageldiginiz i§lerden elbette mes'ul olacaksimz 85 . „
Ayet-i kerimesi muktezasinca Allah, kulunun dalaleti ihtiyar ede-
«egini bilerek ona o yolu, yahud Hakki ihtiyar edecegini bilerek ona da bu :
yolu kolaylagtinr.
(85) Surei Nahl: 93
342
13761
-Sen kbr bir devc gibisin, boyiiunduki yular teni ^eker durur; Fakal
Son o yulara bakma, onu ceken Ycd-i Kudrctc bak!»
13762
•Eger yularla birlikte geken de goriinseydi senin iyin bu Alem aldan-
ma yurdu oimazdi.»
Yani, kaza ve kaderin sirri zuhura gelir, fail-i hakiki meydana <;ikar
ve biitun vasitalar aradan kalkardi,
13763
V *** e
«Bir mecusi bir kopegin ardinca gittigini ve biiyuk §eytamn maska-
liisi oldugunu gorseydi,»
13764
j» O^'L. i£J*L (5ji (J jj
V
«0 nefis kopeginin arkasmdan ahlaksrz bir §ahis gibi nasil giderdi?
Gitmezdi ve o mecusi, nefse tabi olusundan ^abucak ayagmi cekerdi.>
13765
is* jKj jU. oLui j ,5
«Sigir eger kasablarm kendisini kesecegini iisiseydi onlarm arkasma
diisiib de kasab diikkanina gidermiydi?»
343
13766
-Keza, onlarin elinden imsil kcpek yer ve onlarin yaltaklaumalan vgl
kendisini oksar gibi goriinmeleri ile onlara siit verirmi idi?»
13767
«Sigir kendisine ot verilmekden maksadin, kendisini serairtmek oldu-
gunu bilseydi verilen otu yermi idi?»
13768
«Bu Diinyamn diregi hakikaten gaflettir. Devlet nedir? (Dev) ilo
(Let) den ibarettir.»
(Dev) Deviden masdanndan mugtak olub ko§ma raanasinadir. (Let)
ise dayak demektir. Binaenaleyh devlet denilen gey: Kosmak ve dayak
manasma gelir.
13769
«Diinya devletinin evveli kosub didinme, sonu dayak yemedir. Bu ha-
rabede devlet sahibi ican merkeb gibi olmekden bagka birsey yoktur.»
13770
«Sen, ciddiyyetle bir i§ tutacak olursan onun ayibi sana gizli kahr.»
13771
-Allah onun aybim senuVu gizledigi i s in sen o isle meggul olabilirsin..
13772
- O »& $
**J
«Bunun gibi, hararetle miidafaa ettigin bir fikirdeki ayib ve mahzur
senden gizli kalmigdir.»
13773
«Eger ondaki ayib sana asikar olsaydi, ruhun ondan urker ve gark ile
garbm arasi kadar ondan uzakla§irdi.»
13774
«Bir hat ki, sonunda pi§man olacaksm. O pi§manhk baslangicta olr
saydi onun pesinde nasil ko§ardxn?»
13775
«0 igi (Kaza)ya uygun surctte i^ieiiiekligimiz icin Hak, onun aybim
bizim ruhumuzdan gizledi.»
344
34S
i:i77«
«*i>* jf A»- jjj I Lai jj^p.
-Kaza-yi ilahi hukmunii meydana getirince gfe a S ihr ve o isten pis-
niatihk duyulur.» 3
13777
«Bu pigmanlik da (Kaza)mn ba § ka bir hiikmudiir. Onu birak da sen
Hakka peresti§ et.»
13778
«Eger pigmauhgi kendme adet edecek olursan boyuna pi§man ohir du-
rur, nihayet bu pigmanhga daha ziyade pi§man olursun.»
13779
«6mrunun yarisi perisanlikla, yarisi da pismanhkla gecer gider.»
13780
j£j j$J j€ } j\ } JU
«Bu fikri, bu pigmanhgi birak da, daha iyi bir hal ve daha iyi bir dost
ve i§ ara!»
346
18TB1
fiE ger elinde daha iyi bir I, yoksa pi.manhgn, neden dolayuhr ? »
Yani: Neyi sarfettin de pijjman oluyorsun?
13782
„Eger biliyo,san dogru M A»h. ibadet etmekti, B^yorsan, g U-
tigin yolim koiii oldugunu naal biliyorsun?»
13783
-» (£i jo o^y ■**)^ -*****
, «*- ■• ^i^moKsin ev yigit; zid, ziddiyte bilmur.»
«tyiyi bilmeyince kotuyu bilemezsin ey yig ,
13784
«Bu kSt* ft*, terkinden aciz olursan. gunahdan da o vakit adz ka-
iirsm.» ,
Mesela W te ii^-de bulunu, o,,^ ™£^
gi karmaya rnuktedir olamazsan, o frkn file getirmekden
gunaha ginnekden de aciz kahrsm.
13785
.Madem H W. kdM A— * »^""» ? ° iC "" k ' "'""" *' tdWS '
le, onu ara!» 347
§ubhcsiz ki n dn ]<«/.«' |,| r bukmiidur.
(Cami'-i sagir) da Abdullah b. Mes'ud (R.A.) den riv&yet ediliyor ki
Resulullah (S.A.V.): "Mfllumun olsun, sana (La havle vela kuwete 111A
«iUah)m raanasini habor voreylm: Allah'a isyandan, Allah'in bifziyla
kurtulunur; Allah'm taatuie de Allah'in yardimiyle muvaffak olunur, de-
mekdir. Bunu Cebrail boylcrfre baber vermigdir» buyurmustar.
13786
jbj fjr \ j*lUj o— a,_b J$
«AIemde bir Kaadir oImadik 5 a, hie kimse ne bir acizi gormiistUr, ne
de boyle bir gey ©lur. Bunu boyle bil!»
Yani: Sen giinahlardan gekinemiyorsun. Onlan i§Iedigine nadim ol-
makla beraber tevbe ve tevbede sebat edemiyorsun; demek ki acizsin Su
haU, seni acze dii§iiren bir Kltdir bulundugunu isbat eder.
13787 \
- *
«B6ylece arzu ettigin her fiilin aybmdan bihabersin, o sana oriuludur.»
13788
j'jj\ jl cift tfjy'ji
JJJ ' j* j/ jl*- ti-^-v J^>-
«Eger o arzunun ayip ve noksani sana goriinmug olsaydi; ruhun o ar-
zudan iirker ve kacardi.»
13789
s Jy jl jLt5" jS iSsj* ^S
«Eger Allah sana o isin aybim ve zararuu gostermis olaydi, hicbir
kinase seni siirukleye surukleye o tarafa gotitremezdi.»
348
1
13780
«Baska bir igten nefret edi$inm sebebi: O is> aybinin zuhir ahniini-
dir.»
Hz. Pir buraya gelince Cenab-i Hakka bir miinacata ba§liyor da dl-
yor ki:
13791
J^ jUL.3 a. _,S ^^
«Ey her sirra vakif ve kelairn latif olan Allah; kotii bir ism aybim
bizden gizleme.»
13792
let* I j tiU' jS' *-*»
4yi bir ameli de bize ayib olarak gosterme ki onu iglemekden sogu-
mayahm.*
Bundan dolayi Resul-i Ekrem (S.A.V.) Efendimiz: «Batih da bize bfi-
til olarak goster ve bizi ondan sakindir» diye dua ederdi.
13793
^All olan Hz. Stileyman, adeti Uzere sabah aydmligmda mescide gitti.»
13794
.Li c—»- t/b jjj <S '-^
«Hem peygamber, hem §ah olan Suleyman, her gunki adeti vechile ya-
ni bir ot gormek icin Mescid-i Aksa'ya girdi.»
*
13795
«GonuI, halktan gi/Ji kalan o otlari, gizlice can gozii ile gorur, tanir.»
Hz. Mevlana burada bahse muteallik yeni bir hikaye nakline basliyor:
«SOFi'NiN, GUL BAH^ESiNDE, BA§INI DlZINE BAYAYIP
MURAKABEYE DALMASI ARKADA§LARININ ONA: BASINI KALDIR
DA BAHQEDEKi QiCEKXERi, KU§LARI VE RAHMET-1
ILAHIYYE AsARINI GOR DEMELERi-
13796
-Bir sofi nes'elenip, acilmak icin gittigi bir bahcede, yforiinu drains
koymu§, soficesine murakabeye varmi§ti.»
13797
«0 sofi murakabe esnasmda derinlere dahmsfa; fodulun biri de onun
uyur gibi halinden cam sikildi.»
Ve dedi ki:
13798
«Ne uyuyorsun?
ra ve yesermis, cimenlere bak!»
350
Goztinu ag da iiziim cubuklarma, cicek acmi; agacla
jlere bak!»
1 3799
jj j\ c~*-j j^ o) £y
^Cenab-, Hakkm emrini din.e ki ( **rj >*1 J* >* >, «"*• «« rah-
met eserlerine nazar et buyurmugtiir.-
Sure-i Rum'daki §u ayete igarettir:
Yani ■ «Simdi bak Allah'm rahmet eserlerine: Arai, SUimanttn ardm-
dan, naTudifaUyo, §«phe yokki O, olUleri de herbalde (te.rar) diriUlcL
dir. O, her seye hakkiyle kaadirdir^.»
O muteriz foduFun anlay 1§1 na gore (Rahmet) den^maksad: Bahar
vattmu^ asari da: onun vasitasiyle nebatatm ye § ermesidir Fakat fthl
SE Lnndan muradm ne oldugunu beyan i,in cenab, P., -oft 11-
samndan diyor ki:
13800
«S6fi dedi ki: Ey heveskar adani, Rahmet-i ilahiyyeiu* fain fc«"U'-
diir. Harigdekiler ise ancak asarin asandir.»
13801
-Ruhda byle baglar ve ye^illikler var dl r ki haricdeki akisleri, akar-
suda goriilen akisler gibidir.»
(86) Surei Bum: 50
351
Meselfi agaglar arasinda bir dare slab eider Hn.m t« i
tarafdaki agaglarm ak.slori goriililr. Kuiat: " ^"^ iki
13802
<J jX\ -LiL pj, J Li. jT
13803
- v;tL b r lliL:r kr "-■'* * — »* — * *
13804
•Eger bn atemdekiter, gonial Slemindekl o Ms 'e « B 1vi.i„i„ .t • ,
Sure-i Ali tmran'daki:
V •
•yamet puu. lastaman, verilecktir. (o vakit) kim o
352
'.->
i«s<<» waktajtinlip (onnH.- sokuluna urtik o, imihakltak muradiM rr-
iiiIij ulur, (Bu) dttnya hajati uldannin metuindai. ba^ka (blr ,.c.v) doftil-
•lir"
uyetkte iga,"?ttir.
«Bu aldamg, Hak Erlerinin kalb ve ruhundai. akseden bu hayali ha-
kiknt zannetmfikden ileri gelir.*
13806
«Biitun aldanmig olanlar, Cermet bwdur sanarak, bu aks'e eelmisler-
dlr.»
13807
«Asil bag ve bahcelerden - yjini evliyaullah'dan - ka^arlar da, o ha-
yale meyl ve arzu gosterirles-.n
13808
j—j jLi jj ! v ^Xic. ,^l_ji- &>y-
l .T* J J' £»-0>-» A»-j 4£* C™- Ij
•Birgim gafiet «ykusu nihayet bulur, gozleri a S ihp hultfkati ff o*Ur-
ler, fakat son nefeste o goru§iin me faydasi olsir?»
(87) Surei Ali imran: 185
F: 23
353
iMMMHMHateaaHiiaM
13809
*Bu yanh 5 goru;, dolayisiyle, dyk gorcnlerden, kabristanda Kiyamet
kadar (Vahasreta) feryadi duyul«r.»
13810
«Ne muilu o kimseye Id oliimden evvel olmii?; onun ruhu, bu bagm
hakikatinden koku ahm§tir.»
Burada tekrar, Siileyman (A.S.) ve Mescid-i Aksa kissasma avdet bu-
yuruluyor:
-MESCID4 AKSA'NIN BIR KOSESiNDE KE0BOYNUZU A&ACINIJ
£IKMASI VE SULEYMAN (AS.) IN MAHZUN OLMASI»
13811
<"£'*& -»0 jlci- mi
^S- j»°* *^j t/.t? f
-Derken, Siileyman (A.S.), bir ko § ede, bagak § eklinde yeni bir nebatm
cikmi§ oldugumi gordii.»
13S12
jp*JJ"" <-^V >$ ij*. •*•■»
«<?ak tsadlr w aiySde ye§il bir nebat idi bu ... ye § illigi g<iz kamastin-
yordii,*
354
i:tKi:t
<-0 nebat, Siileyman <A.S.) u derhul selam vcrdi. O da mukftbclodo
bulunmakla beraber, otun gtbelliglne ^i$li kaldi.*
13814
jl^»- »li ^ jfL' c— jij-* o*5
«Adm nedir, agizsjz soyle - yani manen bildir - dedi. O da: Ey $»b-i Ci-
ban adim (harrubdur) cevabini verdi.»
Harrub: KeQiboynuzu dedigimiz aga^dir.
13815
« Siileyman; scnde ne hasiyyet vardir? diye sordu, O da; ben bir yet-
de sjikdigim zaman orasi barab olur dedi,»
Ve Have etti ki:
13816
•Ben harrub'um, bittigim yer peri§an olur. Bu su ve camur aleminln
yikicisiyim.*
13817
J_j£ JL«kljp>~ ^jL* -Ut J»l «
-Bunun iizerine Hz. Siileyman, ecelinin geldigini ve Ahirete swrfer eda-
cegini gabucak anladl.»
m
13818
^'«' .!.,...» U ' I ,,....» ^.L ^.jiiS
Tl U.»
<Oedi ki: ben sag oldttktra bu mescide Diinya afetlerinden biri nj*r«.
.s »> ,%«• j i
13819
«Ben sag oldukea, vikudum ya§adik S a Mescid-i Aksa nasil olur da
yikjlir, peri§an olur?»
13820
«Q halde, sliphe yok ki, mescidhmz, ancak bizim vefatimizdan sonra
harafa olacakdsr,"
Hz. Mevlana, bu lassanm hissesini de beyan icin diyor ki:
13821
«Bedenin secdegahi olan mescid, gdniildiir. Nerede mescid - yani boyle
bir goniil - varsa, kotii bir arkadas onun harrubu, yani harab olus sebe-
bidir.»
**-"•" &>(• L* _!»„-
13822
A
>ijV jS js Cw*j j^>- -v j I
«Sen de p kotii arkadagm muhabbeti fiasil oldu mu, bilki bu, kalbinin
haraMsine seb^dir. Onun igin ondan ka<; ve otmnla iilfet ve sohbet etme.»
356
Hwdis-I serif te. «KJHit bir rcfikden Miknmu/,» buyurulmugdur,
Miimtehine HUresinde :
1)
Yani : «Ey iman edenler, benim dc dii^manim, sizin do (liisiriimiin/
(nlanlar)i dostlar edinmeyin. (Kendileriylc aramzdaki) suvgi yiizimden
milara (peygamberin maksadira) ula§tinrsiniz (degilmi)? Halbuki otllar
lliik'dan size gelene ku£retmi§lerdir a8 .» buyurulmu§tur.
Bu surenin sebeb-i nuzulii gudur:
lludeybiye musalahasi esnasmda (Beni Bekir) denilen kabiJo Kurey-
:,.mi, (Beni Huzaa) da Resulullah Efendimizin himayesine girmi^ti. Sonra
Beni Bekir, Huzailerden birkag ki§iyi 61durmu§, bu hususta Kurey$iier-
ilcti yardim gormugtu. Peygamberimizin, himayesinde bulunanlara edilen
Ircaviize Kureysiler de yardim ettiklerinden muahedeyi bozmu.3 oldulur,
[lent Bekir'i himayelerinden cikarmadilar, Bunun iizerine AleyhissaSat
KlVndimiz Mekke'nin fethine azrn etti, fakat miidafaaya kalkiijibb bey-
I utile kan dokiilmemek igin hareketini gayet gizli tuttu. O esnada Mekke
rjn'iyelerinden (Sare) isminde biri, Medine'ye gelmig, kendisine epeyee yar-
ilirada bulunulmu§tu. Ashab-i kiramdan ve Bedir gazilerinden Hatib b.
Ebi Beltea, Mekkelilere hitaben bir roc-ktub yazdi. Resul-i Ekrem'in Mek-
ke iizerine yuriiyecegini bildirdi ve bu mektubu Mekke'ye avdet eden Sare
ile gonderdi.
Aleyhissalat Efendimiz, vahyen haber aidi ve Hz. Ali ile Mikdad'i ka-
dimn arkasmdan yolladi. Gidenler, Sare'ye yeti§tiler ve mektubu alub ge-
tirdiler. Mektub Huzur-u Nebevide acildi ve Hatib tarafmdan gonderildi-
gi anlajildi. Sallallahu Aleybi ve Sellem Hazretleri Hatxb'a bu igi nicin
yaptigim sordu. O da:
«Ya Resulallah; Vallahul'azim irtidad etmedim. Mekke'de golugum co-
cugum var, bakacak kimseleri de yok. Kureygiler, uzerlerine edilecek ha-
reketi ogrensinler de bunu bir iyilik telakki eclerek ailerne yardimda bu-
lunsunlar diye yazdim» cevabim vermesi iizerine, taraf-i risaletten af
olundu. O munasebetle bu ayet-i kerime nazil oldu,
(88) Siirei Miimtehine: 1
■
357
13823
«Oyle kotii bir dostun muhabbetjni kalbinden gikar ve kokiinden sok.
Zira, yeti§ib biiyiiyecek olursa seni de, mescidini de yikar.»
13824
«Ey a§ik; egrilik, senin harrubundur. Qocuklar gibi emekleyerek eg-
rilik tarafina neden gidiyorsun?»
13825
t/jj ^U—i jl^r jl ^i)i * L
«Kendiiii miicrim Ml, korkma ve kabahatli oldugunu soyle ki iistadin
seiiden dersini kesmesin.»
Buradaki iistaddan maksad Cenab-i Hak'dir.
aCilrmunu muterif ol, tdate magrur olma
Ki §ifahane-i hikmette mkim isterler.y>
13826
«Ben cabilim, beni okut ve ogret demek ve insaf gostermek, cahilane
hte hamiyet'e kapilip cehlini itiraf etraemekten iyidir.»
13827
«Ey yiizu nurlu cocuk! biiyiik babandan - yam Hz. Adem'den - iigreii
ki o (Rabbimiz, biz nefsimize zulmettik) demisti.»
13828
vLJ-L, J J J (J_J ij A,if^ ij
«Zellesi icin, ne bir behane, ne bir tezvir yapti, ne de mekr ve hile
bayragmi kaldirdi.»
Yani §eytan gibi isyanmi Cenab-i Hakka isnad etmek suretiyle mekr
ve hileye kalkigmadi.
13829
sj &£ j^ V jT %
«Lakin iblis, Allah ile mubahaseye kalki§ti ve dedi ki: Benzim kir-
mizi idi, sen sararttin,»
Yani, giizel bir mahluk idim, sen beni girkin bir mahluk haline ge-
tirdin.»
13830
J y ^bj Oil,, f j* lM
358
«Renk senin boyadigin renkdir, ctinki boyacin sensm. £urmumim
$feti ve dagi sendendir.»
13831
«Ey salik; ( ^y.\ U v j ) Ayetini oku da cebri ve kiistah olma!»
359
.
13832
«Ne vak*c kadar cebir agacina hrmanacak ve kendi ihtiyarinj bir U
rafa birakacaksm?»
13833
J* «^Wij criM j'j* 8 ^
j& j \U5 jOi'lj ciJU>- ji lai-i;
«0 §eytan ve onun ziirriyyati gibi ne zamana kadar Allah ile mubA-
base ve miicadelede bulunacaksin?»
' " '. ' ■
13834
*Bukadar ho$iuk ve lezzetle yapdigm menhiyyatta nasil cebir olur?
Sen onian eteklerini toplar ve gevkle i§lersin.»
13835
<J" >*J-> Jjj iff Jj~ jL^-'T
«Bir kimse kotu amellere, cebirie ve hem de bukadar ho§IukIa, oyna-
ya oynaya gider mi?»
13836
-Sana baskalan ogtit verdikce o igin iyiligini sijyler, belki, bu husus^
ta yirnu muharibe karsi ayak direrdin.»
Ve derdin ki:
360
13887
5 .^ >.^ *:*!> J.'} »
«Dogru yol ancak budur. Bu hususda nakeslerden (alcaklardan) ba § -
kasi bana ta'n etm«2« J »
13838
-Cebir altmda ve mecbur olan kimse nasil boyle siiyler? Yolsiw Mr
§ahis nasi! boyle ugra§ir?»
13839
«Nefsmin istedigi S eylerd« ihtiyarm ve iraden var, aldinin diledigi § ey
krde ise muziar ve mecbur gorUniksim.»
«Iyi talihli ve insan
yet Adem'dejrsdir."
13840
£ Ow<J CJ- <%" 4^> •**!»
olan kimse bilir ki zeka seytandan, a§k ve ubudiy-
13841
-Seytani bir xeka, denizlerde yuzmek gibidir. Koca bir ummanda yti-
zen kimsenin kurtulmasx nadirdir. Nihayet batar ve bogulur.^
■
13842
lj I i^— bjj j»- J, — Ju j^>cli»- vl li
«YiizgecHgi birak, kibrt vc kini terk et. Yiizmeye kalki^tigin nehir ve
dere degil, denizdir.»
13843
«Ondaa sonra o deniz, oylesine derin ve sigimlacak yeri olmayan, uc-
suz buraksiz bir deniz ki, yedi deniz j saman copti gibi kapar ve mahv eder.»
Eiri Hz. Ali (KM.) ye kaza ve kader sirriiidan sormu§, §ah-i velayet"
hazretJeri de: «0 baliis, derin bir denizdir, icine girme» buyurmu§tur.
Evet. Zekasma giivenip de o ummanda yiizmeye kalkiganlar, (Cebri)
lik ve (Kaderi)lik gibi meseleierle ugra§anlar nihayet o denizin di'bini boy-
larlar. Oradan kUrtulmak igin a§ka sanlmak gerektir.
13844
«A§k-i ilahi, iimmetin seckinleri icin bir genii gibidir ki, i$inde bulu-
nanlarin aietzede olmasi nadir ve kurtulmasi galib ihtimaldir.»
Hadis-i §erifte: *Benim §eriatim bir gemiye benzer; ona tutunan. ne-
cat bulur, ondan ayrilan ise boguJur» buyurulmu§tur.
13845
jfc (j l j^j </>_>*; Sjj
«Akh, zekayi sat da hayranhgi satm ai... Qiinki: Zcka, zandan ibaret-
tir, hayret ise bizzat nazar ve mii§ahededen hasil oIur.»
362
■ R
*x*~
13848
f ^ sf
j? ,*»■ ~r — ^r
sAkhm, Hz. Mustafa (S.A.V.) nxn buzurunda kurban et ve: (Hasbx-
yallah), Yam (Allah bana kifayet eder) de.»
i_pw»»j ti-
13847
B . fcfRlin * man etmeyen oglu Kenan gibi gemiye girmekten ka-
*£t£&J£?£ W^'- - — *■»■■* diye
Onu aldatmi§ti,»
Evet. Hz. Nuh onu. gemiye ? agirmi§ti da:
Si
Ytol - : -O, dedi ki: "Bir daga **»*». 9 beni «^*^ <£* *
§ 5yleMedi: «B« giin AIM. emrinden esirgeyen ; tajM-bgOj
lit koruyucu yoktur". tktfnln arasina dalga gttdi, o da bogul
oldu 89 .»
13848
Yani, taat ve ibadetine § ukreder ki Zat. Akdes-i ilahi § ekurdur.
(89) SQrei Hud: 43
Hmm Bftarl Hz. led gtfyl* bir hadis rivayet etmigttr: .Kiyfimet *ii
£_f? 2" f t? i . S . Ibi ' Cenab " 1 Hak da itir - •*** ve diyecek kT
l™, Celalm hakfa icin senden Dunyay*, i^dimde hakir old Ju id»
esi^medm., lakin sane keremler vc faziletler haz.rladigxmdan dofey" ver
m**. §u safte a Pasl nda dola § , benim „ taleb kafd't set D L va
+ **ng ve giydir m i § ki m varsa eHnden tut, o se^K re^Rab
bamye dakkat.edUdi mi* Bir kuluna Dunyada nzkxm veriyor Stet
az vermigtim diye oziir diliyor. ' ^ llire " e * be >
13849
nettftfd^Jf % ** minnCtini sSyleyittcC ' biziffi * ibiIer <W na sl I min-
13850
•4-13 _0_»>- iu.>- 1^1 ^ju
«Ey hasedk dolu kirase! Sen insan-i kamUv «ltt«ia+«.. >
Diiiran. Aaak bjfe onun imnnetini cekmektedir.»
13851
«Ke$ke o Kenan yfeme ogrenmemig olsayd! da, Nuh'a ve gemisine
mmnet etse ve goranti difcseydi.» gcmisme
13852
_£-*. «J*U-jt Jaj. j^>. ^j,fe
K *■* ,_7^
lenn. yakalad,klan g lbl , Kenan da htaA lntuf ve kemnine Slgl „sa
364
13853
j. c ^y ( - J* i*! Is
.Yfthud da nakli ilimlerk use dolmu* - yftui ogrenmemis ve on» m«ft-
rur olmamig ■ bolunsaydi da bir veliden <V«hy-i Hak) Hmlni kapwydi.-
Imam-i Gazali pencere ominde Kur'an okuyorraug, Wraderi gtayh Ah-
med Gazali'nin gelmekde oldugunu ve sonra dondugunii gonnuj. Arka-
smdan ko§m«§, alrm.«, eve getirmif:
— Birader geliyorken niye dondiin? dive sormu§. O da:
-■.-.. Kur'an okuyordun, memnim oidum. Sonra kan deryasmda yiizme-
ye basiadin, onun igin dondum cevabmi vermi§. Meger Hz. imam o esna-
da hayz meseieleriyle zihnen meggul olmaya ba§lami§.
mzBi, bira<ierinin. bu ke ? fe ne vasita ile nail oldugunu sormug ve
(Tarikat-i sofiyyeye intisab ile) cevabmi almi ? ve kendisi de o tarika gir-
nii§.
■Igte nakliilimden maksad: Hayz, nifas mes'eleleri gibi bilgiler, (llm-1
Vahy-i Hak) dan murad da Ahmed Gazali'nin ke§fi gibi Ilham-.t IlahS Ho
ogrenilen §eylerdir.
' ; ' ' 13854
«Boyle bir nura kargi onune kitab alib onunla me§gul olursan, ilhama
mazhar ohnu§ ruhun seni azarlar.»
■'■■]'< ■ j v ■
13855
«Zamanm kutbu olan (Insan-i Kamil)in kelamma kargi nakK ilmi, iU
varken teyemmiim etmek gibi bil.»
Malumya su varken teyemmiim caiz olmaz ve onunla namaz kilin-
maz. tgte alim, arif ve miilhem olan (insan-i Kamil)inkelami yamnda, ki-
tablann munderecati boyle kalir.
3tt5
_____
138,'>6
>j*r*)tf £r if *} JiP*
innde >uru. Kurtuhnay, ancak bu eblehligin sayesinde bttIur S u».»
eren ( S , nS^ ""If 11 denM » Mir ' D ^ adan *^ de AWwte akh
eren, umur-u Uhreviyye ile meggul olan kimsedk.
-Cennet ehlinin S ogu ebleh ve sadedil olanlardir, Hadis-i serifinde
zikr olunan kimselerdir. 8Wwa
13857
J&! j^ji j^ J"^j
t- Jit!"*,? Zeka SCnde mit Ve gUrur |,eyd « eden Wr hevadir. Ebleh ol
ki kalbm durust ve tnustekim olarak kalsin,»
Fakat :
13858
M ;r--TA b ^ , i^ ndan d ° layi masksrah S» n katmerlisine du § en adanun
eblehhgz deg,I dedigfm... Bu eblehlik Allah'm faayran, oJm ak veOna fcar-
§i nayrete du§mektir.»
13859
«EIIerini kesraig olan Misir kadmlan cbleh idiler. Yusuf (AS) m ce-
ntime kar § i hayret dolayisiyle ^tanhklarmdan avu s lanm kestiler.»
Misir'm bazi kibar kadmlan: «Zeliha, kolesine agik olmus. diye onu
ayiplaimglardi. Zeliha onlari davet etti. ikram olarak onlerine meyve tep-
sileri koydu, ellerine birer b,gak verdi. Onlar meyveleri soyarlarken £
goyle beyan edilir.
*■ s *
^-
M k Mr yer 0* *> s <f a) TT,,. i imdi onto buna Si*"™* '"T* "' j...
vilkbirvarintotoakt»muito, W"T de6 adir. Bu s«k 5 errfl. Ml
nMlekten ba|kas. de&W» . WJ^
"^^Ti — da5 * n Mt hl ' yrCttir '
tgte kadmlarm §u hah mu§aUeae
yoksa ahkhk degildir.
13860
Jj*«J-
,ip.
'^,/oVybJ^
■ u ,t Ciinki akJlar, taraM lUhldwi, blr
.Dostun a § kx«da akh kurban et. Qub^
yti k alfcnda.hr.- ^ . drak edememek t. V.
Ask makul&ttan degildir. Bu sebeo
yli kttdakal^ g ibiolmaktadir.
(90)
Sfirei Yusirf: 31-3^
am
1386]
ti-i.^? ?"*"', aklIIa " m Taraf_1 Jl ^ ye IWWV* - y*»i ««i Agk-i
Hah. lie kurfean eylemiglerdir - Ahrnak olanlar ise, - S evgili olmadiklann-
rmdati - bu tarafta kalmi§lardir.»
Bu sebeble, akiUahm Diinya iglerine sarf etmiglerdlr.
13862
t- ■ i f
*33 ^-«*- <>'.P 0>»- 3 \ja> t>3
«Eger hayret'e dii 5 er de, akhn bagmdan giderse; bt*§indaki hersac
bir ba§ ve bir akil oIur.» *
13863
■ I ■ * T ^
«0 tarafta ditnag icin bir dti 5 unce zahmeti yoktur... 'cfiakL Orada,
her ova, her bahce akil ve dimag yeti§tirir.»
. Yani Diinya tarafinda bir § eyle fazla me § gul olunsa dimag yorulur,
zhi„ anlama, olur. Lakin tarati ilahinin kin ve bagi dimag ve akil yetig-
tirdigi icin o tarafm tezekkiir ve tefekkiirii dimagi yormaz
13864
<S)j cJ& ij± j 1 & i, ^j^
"Taraf-i ilahi ovaiarmdan niiktelet i§itirsm; o tarafm bagma gelir-
seti vucudun fidani sulaiur ve taravet bulur.»
368
■ ■ ; 1
13865
«Bu yolda nam ve nigam birak, kilavuzun kimildamayuica sen de ki-
■mldamaU
Kilavuz kimildanmadan kimildanmamak, miir^id-i kamile tamamiyle
Labi olmak tavsiyeaidir,
13866
«Bir kimse bagsiz kimildatnrsa o kuyruk olur. Onun luttnldnnimisi Bili-
rubin hareketine benzer„»
13867
ill
ir
£fi~
,1
«0 akreb carpik gider; gece gormez, cfrkindir ve zehirlidir. San'ati J so
pAk olan cisimleri sokmakdir,»
13868
«0 akrebin ba§mi ez, Onun sim ve daimi buy ve tabiati boyle intan
sokmaktir.»
13869
d f J-- J 1 j lT< .Jrj o^- -^J **"
«Onun ba§inm ezilmesi, salabma hizmet eder, Oimn can kinntiu - y|-
ni tarn bir can demeye layik olmayan ruhu » o ugursuz ceseclimlin kurtul-
mu§ olur.»
F: 24
3«tt
13870
«0elijiin elinde bulunan silahi al da adalet ve sulh ehli senden rail
olsun.»
Cunki: Silah, delinin elinde kahrsa onunla ya kendisini vurur yahud
ba$kalarim oldiiriir.
13871
•fcj) Jjl 4.rf <_j^ |j_j! O- o
«Silahi olan vs fakat akh bulunmayanm elini bagla. Yoksa o sitahlj
deli, yiizlertfe zatar ika eyler.»
insanm nefs-i emmaresi de boyledir. O da silahh bir delidir ki afal ve'
guuru yoktuf. Biyazet ve muc^hede ile onun eli ve kolu baglanmayacak
olursa hem sahibini, hem de baskalarim yaralar, hatta olduriir
i :iK7:s
o — *> *j -.5 I' ]c- jj T £*,
«Sarho§ Mr sipahinla eliim kiln; vermek, msan olmayan bir .;<!■;.» Him
ogretmekden ehven kalir.»
13874
O^j* J< wii jj Ail A;a
"Al^aklan*? elinde ilim, mal, mevki ve hukiim, halk icm fitno olur.»
Abbasilerden halife (Mu'tasim Billah)in Ba§kadisi routezile me/he-
binde idi. Halki kendi mezhebine sokmak i?in, ortaya bazi mtseleler at-
rnig ve bunlarla ilgili olarak, ehl-i siinnet ulemasindan bir goguna, husil»iy-
le (imam Ahmed b. Hanbel) (R.A.) gibi pek muhterem bir miictehlde ttir-
lii turlii eza ve cefa ettirmigti. t§te boyle birinin ilim ogrenrniij olmaBi,
«'l\l-i islam igin miidhig bir fitne olmu§tu.
-SOYSUZ VE ALTAIC BIE KiMSEDE ILIM, MAL VE MANSIB
HUStfLE GELMESt, E§KIYA ELlNE KILig GECMESl
GiBl ONU RtiSVAY EDER-
13872
«AT$ak fcir herife ilim ve fen ogretmek, yol kesen bir sftktnin eline fa.
li£ verwek gibidir.»
Evet; bu sebeple .Hikmeti, ehli olmayana vermeyin, ona zulm etmts
olursunuz» denilmigtir.
370
J
13875
«Gaza, delilerin elindeki kihclan almak iciin mii'minlere farz olmu$-
tur.»
<Junki
13876
3 jlj \jj^Jt. jl^lj
"llunlariii cam delidir, cetipdl d« dlndcki kih«,dir. Binaonalcyh o fir-
kin huyhi delUcrin elinden kili.l.n ...■ nil*
371
13877
*Mevki ve memuriyyelin cahiller elinde iken yaptigi rezalet ve vah-
§eti yiiz arslan yapamaz.»
Bir arslan bir kiglyi paraiayacak olursa karni doydugu igin ba§ka bir
kimseye ilisrnez. Fakat siyasi mevkilerde bukmanlar, mesela Hitler gibi
Musolini, Stalin gibi herifler, liizumsuz yere bir muharebe cikarir, mil-
yonlarca adaimn olumune, yine milyonlarca kimsenin sefaletine sebeb
olurlar.
Oyleleri gikar cins-i insandan:
Vah§ette jazladxr vah$i hayvandan;
Kendi mevkiinde, niifuz elinde
Kalsvn da, yikilsm isterse belde .
Dursun kendisi de amir-i devlet,
Kalmastn memleket, mahv olsun millet.
Boyle du§iincede olan algaklar,
Oldiirilr milleti, nefsini saklar;
Sonunda geberir gider bu itler
I§te Musolini, nurnune Hitler.
13878
«Cahil, aci ve zfilunftne Mkiim verecek bir §ah olursa butun kirlar yi-
Ian ve akreble dolar.»
Yani yilan ve akreb gibi miifsid ve zalim kimseler her yeri doldurur.
372
13879
«Bir :>l<ak mal ve mevki eldo edorse kcridi rezalotine Uilih olimuj
olur.n
13880
a*j y uiLcj j£ xS \
•ply M~J h* U"0) I 1>T,«- I
«0 sahis ya basislik eder, kimseye bir§ey vermez; yahud cumcrdligo
kidki^ir, yersiz ihsanlarda bulunur.»
13881
«Satranc oyunundaki §abi, piyade hanesine kor; ahmagin vergisi i^ftr
liiiyle olur.»
13882
jb> l£\j£ o~o jo j_^>- So-
«Hukiim ve hukumet sapik bir herifin eline ge^ince onu mevki ssi-
nir; lakin hakikatte o mevkie gegmi§ degil, kuyuya du§mii§ olur.»
13883
xf isjyifi a\ a jl.j
,<"
tSjj^J^jl
-3
U-
«Kendisi yol bilmedigi halde kilavuzluga kalkssir da, onun girkin ru-
hu Diinyayi yakar.»
373
i:t8H4
«Yokluk yolunun gocugu pirlik edecek olursa, kendisine uyanlun, Id
bar ve felaket gulyabanisi yakalar.»
Ehil olmayan bir kimsenin Diinyevi mevkilerde bulunmasi halk i<;iti
birgok zarar ve ziyana sebeb oldugu gibi, manevi seyr ii siiluk yolundu
henuz <jocukluk halinde bulunan bir §ahsm §eyhlik ye kilavuzluk etmeui
de ona tabi olanlan sapitir ve helake sevk eder. Ve :
13885
\J f\sr eUt" U &
«GeI de sana hakikat Kamerini gostercyim der. Halbnki o safvet-i kal-
biyesi olmayan her if in kendisi Kameri asla gormemi§tir.»
13886
y 5 ft- <i' ( > *j jj **
j-
si
«Ey ham gafH; sen Ay'in aksini suda gormemi§ken, kendisini baska-
sina nasil gbsteritsin?»
13887
*Ahmaklar, mevki sahibi ©Imuslar, akilhlar ise korkularindan ba§la-
nna gekme cekmister - yam saklanmi§lardir.»
Bir mevkie, yard bir i§ basma gec^nek, kui hakkmin mes'uliyetini yiik-
lenmek demek oldugundan akil olanlar boyle bir vazifeyi deruhde et-
raekten cekinirler. Hz. Ctaer (R.A.), bar-i hilafetl yuklenmi§ oldugundan
daima nefsine levm ederdi ve Akif merhumun nakl ettigi gibi:
«Omer, Omer niye aldxn bu ban du§una sen»
hart II. tmom-i Aznm (RnhmHullohU iiloyh) Abbnsilerrten Monsur'im tokllf
■tit ft I kadihgi kubul etmcmij, ondtm dolayi hab»e kumilnuii) vu clilvill-
kllftU.
Harunurrefid me§hur (Behlul D£tna)ya:
• - Gel insan kjine kan§, sana bir vazife vereyim, halk senin diraycti ti-
ll. mi i.-itif&de etsin demi§. Behlul:
Utigare edeyim de oyle, diyerek abdesthaneye girmig ve hayli mud-
ili'l luilrnig. Harun tekrar cagirtib:
Nerede kaldm? diye sorunca:
- Mii§avere ediyordum demi§. Harun:
- Kimlerle? deyince:
— Abdesthanedekilerle, demi§. Harun:
— Ne dediler? diye sual edince:
- Biz nefis yemekler idik, insan ieine kangtik da boyle olduk- Salun
1 1 A kan^ma. Sen de bizim gibi olursun dediler, cevabim vermi§.
«YA EYYUHELMtJZZEMMiL AYETINtN TEFSiRi*
23888
y^U ctf fp 3 1 ^*>SJ ^
«Bu sebebden Cenab-i Hak, Nebiy-yi Zi§ana dedi ki: Ey ahinak v*
-ifihlerden kagan! ortiindiigiin kilimden di§anya jik.*
Hakkin, Halki tevhide davet igin peygamberi tegvikidir.
13889
df
rf>? m fp i*' o" -r"
C
ryy o^f f
oW^
«Ba§mi kilime <-ckme ve yuztinu iirtme! Qibskn, cihan dalalolU kil-
mi§ bir beden, sen ise §uur ve idraksin.»
Kalk ve goriin de, o dalalet cihani senden nur-u ir§ad alsin.
374
37»
138911
«Agah ol da, diiviiya kalkiganlann miinasebetsiz sbzlerinden sikilik
gizlenme. Zira sen, AUab'in nur membai vahyine mazharsin.*
Rivayete gore, mu§rikler toplarub Hz. Peygamber (S.A.V.) icin kahin,
sihir yapan, ve sair denilmesi teklifinde bulundular, fakat bu sifatlann
nig biri Resul-i Ekremde bulunma&igi igin karar veremeden dagildilar,
Bundan miiteessir olan Aleyhissalat u Vesselam Efendimiz, Hane-i SalU
detlerine gelib: «Beni ortiin, beni 6rtun» diyerek yattilar. Hz. Hatice (R.A.)
iistune bir kuma§ orttii. iste c sirada bu surenin bas taraflan nazil oldu.
13891
fLi jj!\ j_y wi^joil jM^i
«Ey biiyiik zat; kendine gel de, gece kalk. Zira, sen bir mum gibisin.
Mum, geceleri kaim olur.»
§u ayetlere igaret ediliyor:
Yani : «Ey (esvabina) biiriinen (Habibim) gece(nin) birazi haric ol-
mak iizere kalk, (gecenin) yarisi miktannca. Yahut ondan birazini eksilt.
Yahut (o yarmm) iizerine (ilave edip) artir. Kur'am da acik agik, tane tane
oku sl .»
13892
t
«Senin ziyan olmaymca parlak gundiiz de gece olur; sana iltica etma
yince arslan tav§ana esir olur.»
(91) Stirei miizzemmil: 1-4
376
Arakn ve tavpn hikAyenlmW' gt\'dlAi B^!.
i:s8<»:i
«Bu safa ve mana denizinin kaptam ol ey Mustafa! (S.A.V.) gUnkii
sen o denizin ikinci bir Nuh'usun,»
Hadis-i gerifde: «Benim seriatim, Nuh (A.S.) m gemisi gibidir. Ona tu-
tunan, kurtulur, ondan ayrilan ise bu hayat firtinasmda bogulur* buyurul-
mugtur.
13894
«Akilh kimseler icin, her yolda, hususiyle deniz yolunda bir kuavu/
lazimdir.»
Zahiri seferlerde boyle oldugu gibi manevi yolda da, salike, yani mtV
neviyat yolcusuna bir kilavuz, bir delil mutlaka lazimdir. f§te bu deli)
kamil bir miirgittir.
13895
ft-Li jLxuS ^—Jy; Jijbv*'
«Kalk da yolu vurulraus, kervanm haline bak. Her taraf kaptanhk id-
diasinda bulunan gulyabanilerlc dolu.»
Hz. Pirin ricasi, Cenab-i Peygambere oldugu gibi, onun varis-i ekmeli
ve asrmin gavs-i azaira bulunan zata da aid olabilir. Demek isteniliyor ki;
Ey gavs-i azam, kaik da bak: Allah yolunun kervam vurulmu§, kimi hc-
lak edilmig, kimi soyulmugtur. giinki gulyabani birtakam miizevirler, kap-
tanhk ve kilavuzluk iddiasma kalki§mi|, o muctehid ve miir§id taslakla-
rina uyanlar da gollerde §eytan eskiyasmm hiicumuna ugrami§tir.
377
13890
dj> J£> is* ZjyC- Jij jj&.
13897
jlc- 1
Cf^ ***" 0) 1 ^
0^ l^jl o>-j ^ILi'l
va eyl emeyi terk e t!» arasmdan ? ekilm e yi; halvet ve fa*
Ehl-i suluke kxlavuz ol.
13898
^ T CT J^ 1 ^* c>^ ci i
gen d« § siiii,» g ■ Ve lhtlIat et >* °^na ba§i na saadet gol-
Cenab-, Ha* K Hrey5 ^^ ^ ^^.^
Yani : «Halfaula
dinci detildi^..
(92) surei Enfal: 33
378
sen iglermde iken (Habibim), Allah
onlan azablan-
buyurmu§tur. Haklkaten Rufil-1 Ekrem (S.A.V.) Mekko'de bulunduftu
vakit Kurey§!ler refah i<jlnd« idiler, Hicret-i Nebeviyyeden sonra miithis
bir kitliga ve a$liga ugradilar, Evvekli refahlari gubh-esiz saye-i Muham-
medi'de idi. Zat-i Akdes-i Ncbcvi boyle oldugu gibi onun varisleri bulu-
nan evliyaullah da boyledir. Onlar da bulunduklan halk igin, kazalara
kar§i siper olurlar. Mitekim cenab-i Fir zamanmda Konya'yi muhasara el-
mi? olan Mogol kumandani bir turli'i §ehre girememigti.
13899
«Dolunay, gokyuzunde geceleri yuriir ve kbpeklerin havlayxb uluma-
sindan seyrini tejrk eylemez.»
Her asirda bulunan Hak erleri isin, miinkirlerin tariz ve tecaviizleri
de kopeklerin dolunaya kar§i nlumasi gibidir.
13900
««Bu kopekler: ( Vf-H ) = «susun» emrine sagirdir. Onun i$in se»
gibi bir dolunay'a kar§i hav hav ederler.»
A'raf suresinde gu ayete i§arettir :
^
Yani : «Kur'an okundugu zaman derhal onu dinleyin, susun. Taki
(Allahm rahmetiyle) esirgenmi§ olasimz 93 .»
Bu ayetin niizulune sebeb olmak iizere rivayet edilir ki: Ensarikrden,
yani Medine ahalisinden biri, Resul-u Ekremin arkasmda naraazda iken
(93) Surei A'raf: 204
379
Imamulheremayn Ifmdlinilln ttlftvet eltigi kelimati tekrarladi, Ccmaatle
n&maz vdk odilirkmi, nkiumili t| n :ll, dinlemek lazim oldugu bu ernr ile tcb-
liA buyuruldu, Bu fiyetln xAliIrJndon, m: vakit Kur'an okunursa dinleme-
nin farz oldugu anlagilir. Kakat namaz haricinde okunan Kur'an'i dinleme-
nin mustehab oldugundu ulemfl ittifak etmi§, bazilan da farz olu§, Cuma
gunu halibin minberdc okudugu ayetlere munhasirdir, demigtir. Maama-
fih Kur'an okunurken nerede olursa olunsun hurmetle siikut etmeli ve
Kelam-i Uahiyi dinlemelidir.
13901
«Ey hastalara stfa olan Resul-i Ekrem; agah ol da ( 1^1 > emrine
kar$i sagir olaiilara hiddetlenib koriin degnegini birakma.*
13902
«Sen: (Her kim yolda bir ama'nm elini tutub da onn yedcrse Allah'-
dan yiiz sevab ve ecir bulur)»
13903
o4; J,\j ,J*'j \/*\ c~t5
«(Her kim bir korii kirk adim geker, gotururse AHah'in afvine nail
olur, rii§d ve hidayet bulur) dememis mi idin?»
Abdullah Ibn-i Omer, Ibn-i Abbas, Enes ve Cabir (R.A.) den §u hadis
rivayet edilmi§, Mevlana da onu bu beyt ile terciime etmisdir.
Yam «Bir kimse, bir amayi kirk adimlik yere kadar gotururse gegmis
giinablari afvedilir.»
Bir koriin elinden tutup onu selamete ?ikarmak ne ise, gafil bir kim-
seyi Allah yoluna sevk ile, onu ir§ad eylemek de odur. Onun i ? in mursid-
ler, kendilerine intisab eden muridlerin elinden tutub biat verirler ki bu:
380
.Kfir glbi olan v. taklHtt yolunu « m.y«»n «mi, ben wlftm-te «fik»ruen.
gim» demekdir. \
13904
jtji J jU»" ojf S-- cr>*
yjai ;jj M K J X >f &f?
•O halde sen bu sebatsiz dtinya'dakilerin elinden tut da onlar, katur
katar hakikat ve sebat alemine gotik.»
13905
Ahir zamamn yasina nesesin sen! Ey takva sampler
kapilanlan (yakin) makamina kadar gotur.»
13906
«Her kim, sana mekr ve hile etmeye kaHasacak olursa, onun boynunu
ben vururum, sen sad olarak vaztfene devam et.»
Muzzemmil suresmde buyurulmustur ki:
Yani ■ «Onlar (gerek benim hakkimda, gerek senin hakkmda) no d.r-
lerse kSlan (sabre^. Onlardan (guzel bir ayrih § la) sizi t.izca aynl"..
Yine Hicr suresmde Aleyhisselat Efendimm teselh Ifitn .
Yani : -Habibim seninle istihzaya ciiret edenler i S in H, UftyK, mu-
hakkak onlarm hakkmdan geliriz^ 5 ."
(94) Surei Muzzemmil: 10
(95) Sfirei Hicr: 95
:iki
_
Kureyfin sefih vr hnfalnlt<rlnd»n bazilan vardi ki Peygarnber-i ekber
efendimizle istiluA atm»/}« knkivmislardi. Bunlar Ebucehil, Hakem b.
Ebil'as, As b. El vail, J-tfiris b. Kays:, Esved b. Abd-i Yegus, Esved b. Mut-
talib, Velid b. Elmugirc, Nadr b. Elharis, Abdullah b. Elzebari, Ukbe b.
Ebi Muayt, Buneyh b. Haccac, Munebbih b. Haccac, Umeyye b. Halef,
Ubeyy b. Halef gibileri bunlardandi.
Bunlann her biri ilahi silleyi bir tiirlii yedi. Ebucehil, Nadr b. Haris. Uk-
be b. Ebi Muayt, Munebbih ve Buneyh, Umeyye b. Halef Bedir'de olduruldii.
Ubeyy b. Halef Uhud'da belasim buldu. Hakem b. Ebil'as Musluman ol-
makla beraber mimaiikhgi dolayisiyle nefyedildi. As b. Elvaii'in ayagina
diken batti, bacagi kutuk gibi §i§ti, Sonra cam cehenneme gitti, Haris b,
Kays'in burnundan cerahat akti ve yedigi tuzlu bahkdan miitehassil ha-
raretle ietigi sulardan eatladi. Ve'iid b. Elmugire, ok yontan birinin ya-
nmdan gecerken etegine keskin bir yonga takildi. Egilib gikarmaya azame-
ti man! oldugu icin yiiriidukce yonga parcasi bacagmm damanm kesdi. O
da bu suretle geberdi. Abdullah b. Elzebari'nin-Mekke'de olduriilmesine
emir veriimisken kacti. Sonra gelib iltica etmesi iizerine afvedildi. Esved b.
Abd-i Yegus colde sam ruzgan te'siriyle simsiyah kesildi ve dylece oldu.
Esved b. Muttalib'in gozlerine diken batarak, Ebuleheb ise cicek hastahgi-
na tutularak helak oldu. iste bunlar (inna kefeynakel miistelmin) vaidi-
nin neticesi idi.
Yine bu ayetin mealinden ve lisan-i Ilahiden deniliyor ki:
13907
«MustehzHerden her birinin basiret korliigti Uzerine korliikler Have
ederim. O geker samr, halbulci ben zehir varirim.»
Nasil ki Esved b. Muttalib'in gozlerine diken batmis ve kor olmugtu.
13908
«OnIar akjllarini benim yiiziimden parlatrmslardi, mekirlerini de be-
nim mekrimden ogrenmi§lerai.»
Cenab-- Hak, mekkar ve hilekar olanlann mekrine mukabele eder,
(Sure-i NemI) de buyurulmugtur ki:
.182
y 5 ni ■ «Onlar (Semud kavmi) boyle bir tuzak kurdular. Bte d«, kon-
dnerlln habertcri olmadan, ..tan. pttntann. altust ediverd.k-,. m*
lindedir. . ,, „;-.,,_
Salih (AS.) u kavmi olan SemudUer, iman etmediklennden u„ glim
kad ar Allalm izabma ugrayacaklan peygamberleri tarahndan hab„ v,
rilmisti Onlardan 9 kisi Hz. Salih'i oldurmeye karar verditer. Salih (AS)
dS bir magaraya gidib ibadet .derdi. dokuz kisi, magaraya gldib
X v I. Sali ^ beklemeye ba5ladllar ' Fakat dafid «\ yu 7; li ;T l
WUk bir kaya uzerlerine du f ub hepsini ezdi. Iste bu ceza SomOaiUrin
mekriKe AUah'm bir mukabelesi idi. Keza Ali Imran sureslnda:
Y.ni ■ fYahudiler gizli) gi*U hileyc saptilar, (Isayi aiumn Sldurmtyn
adalXin et Ser) ^ Allah da oniann o hilekarhklarxna (oldurmck .teyen.
f- > wrtmek ■ kendllerine onu oldurtmek, U'jl yukar iy a kaldirmnk
iSy^SS^^l bUtUn hilekarlan hakkxyle ^ buy
rUi T!nudiler Hz. Isa'yi idam ettirmeye ;ah § ryorlardi. Havarilerden (Y»-
hud?yahud (Hate Yuda) ya birka, para verdiler, Luhullah'm bulundu-
5u yiri ogrendder ve Roma askerlerine gostermek i ? in Yuda'y, g 6nd W d -
fer cLtl Hak Isa'yx ref etti ve Yehuda'y! ona ben.etti. Romuhlnr. Yr,
huda yTisa axye yakaladdar ve carm^ha gerdiler. I § te bu da m „kr« ^
llahi bir mukabele idi.
13909
..Cihandaki erkek fillerin ayagma gore, bir Turkmenin kara^ad.r, nt
olabilir?»
Ve nekadar dayanir?
(96) Surei Neml: 50
(97) Surei Ali imfan:
54
3HH
edJltt hi m 7^ ,lin(hl ' Meti » 0] ^y«n bu ? adira bir fil hOrum
edecek olsa derhal yikihr, B. gibi mckr-i Uahi karswiada iman rm-k-
nmn " e *««»iyyrtJ vard,rr ib, Mevlana lisarw ilahideu diyor ki:
13910
ne yapabiH?» k Peygamberlm ' ° makirin ka » diii » ^»*<* Unn onunde
Derhal soner.
13911
i)L
T" j>-»i $ faja 3**-
^3 ^_J; j; ..»•* O l j'j* t"
«Ey EesuU Ekrem'im; kalk da o korkunc s6ru sen ufle ki binlerce olii,
topraktan bitsm.» '
Sur_: israfil (AS.) m iiflemeye me'mur oldu£u bir geydir. Bunun agzi
gem 5 , ufleyecek yen dar bir boru § eklinde oldugu soylenilmigtir.
Birinci defa iiileniginde Diinya'da nekadar canli mahluk varsa olecek
ikmci uflemimde tekrar dirilecektir. Hz. . Peygamber de ma'nevi bir isra-
da » hl r w tiff k6 ,' deki Safa t6peSine ?lkmi § ve: ■** insanI ^ AHah'-
mevlr / tUI ^"^ diye ^ etmi §> onun bu *^™> diril-
n p Ah p r u t SUr_i ISr " fil teSiri ^P mi ^ir. Yine lisan-i ilahiden
Cenab-i Peygambere hitaben deniliyor ki:
13912
-Madem ki sen vaktin israfil'isin, dogruca kalk da K.yametin vu-
Kuundan evvel bir kiyamet yap.»
Kiyamet : Oliilerin dirilmesi ve kabirlerinden kaUkmasi demektir.
Onun nevakrt vukua gelecegini Allah bilir. Sen o Kxyametten evvel kalk,
384
ilu kalbleri Sur-u tnunev! olan miiln'irvk ai'sfri ve duvetinla dinll vfl ,*yr i
.i 1 1 i r- Kiy&tnct zuhura getir. Nitckini \\y\v du ultiu:
Bir sabah zamam Safa dagvndan,
Bir ses i^U.ildi link otafixndan,
Bir bulbill gakidi cc«nei Ixuimdan,
Bildiler ruhlara safa geliyor,
#
Diyordu o ses ki bu yoldan sapm,
Allah' i bir bilin, bir Hakka tapin,
Haksizhk etmeyin, adalel yapin,
Haksizlik sonunda bela geliyor.
*
Vfukda akisler yapmca bu ses,
Firladi gafletten uyanan herkes;
Isldmin sesiydi o bang~i akdes
Sadasi semddan hold geliyor.
13913
r
<f\ o*Uj £ xf J&
r
dX c-44- ^"IJ" , r^>
tHJ*-
«Ey Habib-i ilahi, her kim, Kiyamette nerede? diye sorarsa: i§te benitn,
•liycrek kendini goster,»
(Kamet ve kiyamet) kelimeleri arasmdaki lafiz miinasebeti dolayisiylo
•iuirler, sevgilinin boynunu kiyamete benzetir ve mesela:
Oldurdu ah olmeden evvel bent q §uh,
Gormem o serv kaddi ki olsun ktyametim.
derler.
Hz. Mevlana bu beytinde ResuM Ekreme (Ey Sanem) diye hit&b ediyor.
Sanem : Put demektir. Sevgililer, tapilircasma sevildikleri i^in onla-
ra (Biit) ve (Sanem) derler ki buradaki (Sanem) i (Habib-i IlShi) diye ter-
cilme ettim, Cananm kameti goriiliince kalbde kiyamet koptugu icin de
ona (Kiyamet) tabir ederler. igte cenab-i PJr, bu usule gore Hakkm mah-
bubu olan Peygamber-i ekberi tavsif ediyor. Hz. Mevlana bundan sonra
kiyameti ve oradaki lika-yi tlabiyi bekleyen bir a^ika bitaben diyor ki:
F: 25
385
13914
«Hani kiyamet nervdc? diye soran mihnetzede; i§te Resulullah'in hi*
seti bir kiyamettir ki ontlan yiizlerce kiyamet zuhura gelmi§tir.»
Sofiyyeye gore kiyamet tig tiirliidiir. Birhicisi : Tabii olumdur. Bir
kimse oliir, bir miiddet Berzah aleminde kalir, sonra: «Nasil ya$arsami j
oyle oliir siiniiz ve nasil oliir seniz ijyle ba's ohmursunuz» Hadis-i serif i mu« *
cibince.dirilib kalkar.
«Nas, ne suretle oldiiyse oylece ba's olunur» Hadis-i serifi de bunu te-
yid eder. Bu kiyamete (Kzyamet-i Suriyye) ve (Kiyamet-i Sugra) denilir,
Nitekim Cenabi Peygamber: «01en kimsenin kiyameti kopmu§tur» buyur-
mu§tur.
Ikjnei kisim ; Ihtiyari olumden, yard olmeden evvel olmekden sonra
kalbt ve ebedi bir hayat i^in- ba's olunmakdir ki tasavvuf da, bu da (Ki-
yamet-i vusta) sayilir.
sy
<&&•&
Yani : «OIii ikfen biz onu diriltmedik mi? 98 *
nazm-i celili de manen buna igarettir.
Ucuncil kisim : ihtiyari olumden sonra, Fenafillah ve Bekabillah mer- j
tebelerine vasil olmaktir. Aleyhissalatii vesselam Efendimizin ba's ve ir-
sali, ikinci ve uciineii kiyametlerin aslidir ki Zat-i Akdes-i Nebevi, iki par-'
magiyle igaret ederek: «Benimle kiyamet gunlar gibidir» buyurmusdur.
13915
£jJK~> -L*t jjlASM o'vj- j-*
«Kiyamet nevakit? diye soran kimse bu zikrin ehli olmaasa ey Sultann
Risalet; ahmaklara veriiecek cevab, siikuttan ibarettir,*
(98) Sfirei Ea'am: 122
386
1 39 Id
«Ey can; dtiarmz kabul olunmazaa, Alluh'w semfisindan siikul lie civ
vab verilir.»
Bir kimsenin duasmin kabul edilmia olmasi, istedigi §eyin husule gel-
mesiyle anla§ilir. §ayed touradi hasil olmazsa, o sey'e istidadi' olmadlgl
i?in rnuradi husule gelmez ki ettigi dua siikut ile mukabele gdriir. Hz. Mev.
lana, bu hakayikin beyanindan sonra, hasbihal ediyormus, gibi, bo§ yere
vakit gecirmis, olanlara tariz ediyor da diyor ki:
13917
oHarcnan zamam geldi. Lakin yazik ki bizim taliimize, gun vakitsiz
oldu, gee, kaldik.»
<s? — 5
* \
Yard : *(Ey mii'minler) bugun sizin dininizi kemale erdirdim, iizeri-
nizdeki ni'metimi tamamladim ve size din olarak miislumanhgi (verip on-
dan) hognud oldum".»
Ayet-i kerimesi onuncu sene-i hicriyyedeki bacc-i veda'da nazil o!mu§
ve dinin kemali ve nimet-i ilahiyyenin itmarm beyan buyurulmu§tur.
13918
Hi 3 j^iJ ^ ut *^- j "
•Vakit dardir. Bu bahsin genigligine bir omriin devami dahi dar gelir.»
(99) Surei Maide: 3
387
13919
ex-* j j I ^ \j 1 3 » *j*
«Eu £ukurlarda mizrak oynamak, mizrak oynayanlari utandmr.»
Yard istedikleri gibi hakayik ve maarifden bahs edemezler ve nail oJ-
duklan ataya-yi Ilahiyyeyi gosteremezler.
13920
«Vakit dar... fakat ogul, halkin hatiri ve anlayi§i da vakitten yiiz ker-
re dardir.»
iS"'
13921
«Ahmaklara verilecek cevab, siikuttan ibabet olunca, siizU neden ^e-
kib uzatacaksin?»
13922
«Allah, rahmetinin yikeligi ve kerem denizinin dalgalanmasi ytiztin-
den, rutubet verir.»
Yani Cenab-i Hak, gcrak yerleri de rahmetinden mahrum birakmach-
gi gibi ilahi ahlak ile ahlaklanmig olan eviiyaullah da maarif ve hakayiki I
negr eylemekden hali kalmazlar ve miisteid ile gayr-i rniisteidi ayird et-
mezler. istidadi olanlar, onlann sozlerinden feyz alirlar, olmayanlar ise, o
sozlerden bir§ey anlamazlar.
388
•CEVAP VERMEMEK DE CEVAPTIR Sttztt, AHMAftA VKRtLECEK
CEVAP SUSMAKTIK, StiZtlNtJ TEKtDEDER.., HER iKlSl DE BU
hIkayeyle ANLATILMAKTADIK.-
13923
I-C- \jyi y\ t^LL zy
«-Ai j «1j_J(~' iy L A** P *3Ar
«Bir padigahm §ehveti diri vc akli olii bir bendesi vardi.»
13924
«0 betide, padi§ah hizmetlerinin inceliklerini bitakir, onlar hakkm-
daki kiitii dii§uiieelerini iyi samrdi.»
13925
«Padisah; onun ayhgini azaltua, kanaat etmezse defterdeki adini ciiin
Jedi.»
Yani hizmet'den ^ikann, dedi.
13926
■ ■ '
ojJ»j' u*s~j *y. £>' J**
osyi •& -^ •&>. f '»>*■ OJ?
«Onun akli eksik, hirsi fazla idi. Aybgin azaldigini goriince, hiddcl-
lendi ve sertlesti.»
13927
«Eger akli olsaydi kendi etrafinda dolagir; yani ahlakina dikkat odor,
kendi kabahatini goriir ve af o!unurdu.»
3*0
L3928
tSj^'^^j **-"i o^i-. -* JI/ *
«MeseIa ayagi bagh bir e$ek, sertlik ve serkeglik edecek olursa iki
ayagi da baglamr.*
13929
*Esek bana bir bag yetigir der. Sen onun soziine aldins etme! £iitiki
bu iki bag, o bayagi hayvamn hareketi yuziinden baglanmi§tir.»
«HZ. MUSTAFA ALEYHtSSALATU VESSELAM EFENDtMiZtN:
CENAB-I HAK MELEKLERI YARATTI, ONLARA AKIL VERDt... HAY-
VANLARI YARATTI ONLARA SEHVET VERDI... INSANO&ULLARINI
YARATTI, ONLARA HEM AKIL VERDI HEM SEHVET. KiMIN AKLI,
SEHVETINDEN USTUN OLURSA MELEKLERDEN DAHA YUCEDIR...
KtMIN SEHVETI, AKLINDAN USTUNSE HAYVANLARDAN
ASAGIDIR.» HADiSININ TEFSiRI
Bu mealde olmak iizere §6yle bir kit'a vardir: «Adem oglu acaib bir
macundur ki melekiyyet ile hayvaniyyetten terkib olunraugdur. Eger hay-
vanhga meyi ederse ondan adi, meleklige meyil gosterirse ondan a'ladir.*
13930
a.j*l Aif i-iji fW $*-
«Allab.'in alemdeki mahlukati tig tiirlu olmak iizere yarattigi badisde
varid olmugtur.»
13931
«MahIukattan bir takrmi; akil, ilin ve dimcrtlikten ibareliir. Bunlnr
melekdir. Allah'a secde etmekden bftfka bir§ey bilmcz.»
13932
«Onun unsurunda hirs, heva ve heves yoktur. O nur-u mutluklir vu
Allah'in a§luyla ya§ar.»
13933
«Diger birtakim, ilimsizdir. , . Bayvan gibi ot yer ve semirirler.*
13934
«Onlar, ahirdan ve ottan baska bir§ey gormezler. Kotiiltikten de gu-
fildirler, yiicelikten ve iyilikten de...»
13935
jJij Jj ^1 c*- *
(*>
— <M
> trif j' ff ^-y 3 1
"Mahlukatin iicuncii kismi ise Ademoguliandir, insanlardir. Bunlnr,
yari yaratihglari bakimmdan melektirler, yari yaratihglan bakinundnu tin
ejektirler!*
390
:iim
13936
>y. J**- Si* J*j> ff
«t nsan yam. fl« aitfliyyeie, yansi ile de akil ve ulviyyete maildir.*
13937
«ilk iki kisim - yani meleklerle hayvanlar - adlarla ugrasmakdan,
sava § tan uzak; rahat ve huzur icmdedirler. Fakat iiciinrii lusim - yani in-
TdhT' lki mUMm haSlCt " *** akd VG §ehvet " iIe ^P^^aktan azab icin-
Gah akli, gah nefs-i gehveti galebe eder.
13938
<Bu insan giiruhu da imiihan icin ug kisma aynlmigtm insan seklinde J
olmakla beraber ayn ayn ug kisimdir.»
13939
4clerinden bit gfaub daimi istigrak halindedir ve Isa gibi, meleklere
Yani beseriyyeti melekiyyete tehavviil etmisdir. Ruhullah Hazretleri
semaya ?ikanlmi§, yemek icmek, vesaire gibi, beseriyete bagh olan hal-
ler, ondan abnnngtir.
392
13940
-Onlarni sureti Ad<*m, manfiSi cebrail, yani mclektir. Onlar; ga/,ub-
dan,heva ve hevesden, ilim nnminn birtakim dedikodtidan kurtiilmtnlar-
dir.»
Keza :
13941
«Riyazetten, ziihdden, manevi miicahededen de halas olmuglar; sankl
(Beni Adem)den viicude gelmemi§lerdir.»
Riyazet ve mucahede gibi haller, bedendeki kesafetin eftfiyyel poydfi
etmesi icindir. Matlub hasil olduktan sonra vasitaya hacet kulmaz.
13942
jJ-Li Jjs>»L o^J*^. £1* f*A
-Diger bir kisim esekler dahildir ki onlar, gazab ile §ehveUcn Ibfl-
reitir.»
13943
ci) ^X^i oTj *U- jl sy t oaJ
*0tefeda da Cebrail'ik . yani metekiyyet - vasfi vardi. Llkln o ha»I«t
btiyiik, onlarin ise havsalasi dar oldugn icin p haslet, o h«vwlay» MgmMHi
ve gitti.»
Bir hadis-i gerifte: «Her dogan cocuk Islam tabiatinde olaruk doftnr.
Sonra anasi babasi onu Yahudi, Nasrani ve Mecfts! olarak yotl^tlrlri. bu
yurulmu§dur. Bu kisimdaki insanlar da, insan olmalan dolaylniylo, k»n-
dilerinde akil ve iz'an ve melekiyyet vasiflan olmak lazimdi, Fakul bun
larm havsalasi o vasiflan kabule miisteid ve' mutehommil bulunm«di(li
igin hayvaniyyet derekesine diistuler
IN
13044
«Cansiz olan bir §ahis iiludur; cam ansiz olan da ancak esek olur.»
(An) dan murad: Letafet-i ruhaniyye ve zevk-i manevidir ki insan-
hk onlarla tahakkuk eder. insan kiligmdaki bir mahlukatta bu letafet ve
bu zevk bulunmazsa onun e§ekden farki kalmaz.
13945
«Bir canda o (An) dedigim cevher bulunmazsa o can, bayagi ve a§agi-
dir. B« sozii S6f i ■ sdylemi^tir ve hak'hr.*
Tasavvufta, (mutesavvif) (Sofi) ve (Safi) diye iic. derece vardir.
Mutesavvif : Tesavvufu ilmen bilendir. S6fi: Onu, ilmen bilen ve zev-
ken, halen de ya§ayandir. Bu sebeble, .S6ffler ayni zamanda (ibnulvakt)
olurlar. ibnulvakt: Vakte riayetkar olan, vakit neyi icab ediyorsa onu der-
hal yapan, mesela ezan ckununca namaza kalkandir.
Safi ise : Vakit ve hal kayitlanndan da kurtulmus bulunan ekabir-i
evliyaullahdir.
13946
•&$ l r _ jb til jt jl^s- jj
«0 yoldaki insan, son deminde, hayvanlardan ziyade can cekisir. giin-
ki Diinyada ince isler yapnu§dir.»
13947
JitJv mXi
**" f* o'^r
Lfc*-j J 1
-Onun oriip, dokudugu hile ve seytanhk, diger hayvanlardan zuhura
gelmez."
394
13948
«Altin elbiseler dokur, domain dibinden incilcr 5ik»nr.»
13949
*Hendese ilmintn inceliklerini, niicum ilmini, tib ve felscfe ilimlcrini
en ince taraflan ile bilir.»
13950
«gunki onun, ancak bu Dunya ile alakasi vardir; yedinci kut gtffte ^
ntaga yolu yokdur.»
13951
«Biitun bu bilgileri ve maharetin cumlesi ahir bina etmek - yftni Dun
yayi i'mar eylemek - vasiiasidir ki, ahirda, sigir ve deve gibi hnyvBiilurm
muhafazasi icmdir.*
13952
«Hayvanlann birkac gunliik yasayisini temine yaraynn bu Him v*
hiinerlere o budalalar (Kumuz) derler.»
Fakat,
.i"t.
13053
«Hak yolu ve o yolun mftnzillerinin ilmini goniil sahibi olan arif ve
onun miinevver kalbi bilir.»
Sayilan ilimler, Dunya'ya ve halka mahsustur. Vakia onlar da lazim-
clir, fakat Ahiret ve Allah yolu ilminin tahsil ve tatbiki elzemdir. Beriki
ilimler Dunya'da kalir, Hak Tariki ile ilgili ilim ise sahibi ile birlikde gi-
der. Binaenaleyh mil (ilm-i naff) yani faideli ilim odur. Ona nisbetle obir-
leri gayr-i nafi'dir. Aleyhissalatu vesselam efendimiz: «Ya Rabbi faidesi
olmayan ilimden sana sigimrim» diye dua buyurmu§tur.
13954
-Cenab-i Hale, akil ile sehvetten miirekkeb latif bir canli yaraiti, onu
(ilm-i nafi') ile iilfet ettirdi.»
13955
hr* $ *J f uvr f ir
"Sureti insan vefakat sireti hayvan olanlar icin (Hayvan gibi) adini
vcrdi. gunki uyamkhgin uyku ile ne munasebeti vardir?»
A'raf suresinde buyuruLmu§tur ki:
■1
< * ' ' ° ' f 0. J. % % ' O
^ 1-- !>•
Yani : -Andolsun ki biz cin ve insden bir sogunu cehennem i$in ya-
ratmi§«dir, Onlann kalbleri vardir, bunlarla idrak etmezler; gozleri var-
396
dir bunlarla srilrmezlor; kuloklnri vurdir, bunlarla isdtmozlor. Onlnr dUrt
ayakh bayvanlar «ibidir. Hutlo <l»lm wpikdirlar. Onlar gaflota dUijon-
lerin ta kendileridir lu0 .»
Aynulmeani tefsirindo dcnlUyor ki: Miikellef ile gayr-i mukellef, mii-
savi degildir Insan, miikellef ve akl ile sehvetten murekkebdir. Eger akh
heva ve hevesine galib gelirse, melcklerden efdal olur. Nefsine ve heva
ve hevesine maglub olursa hayvandan da asagi kahr.
Bir beyitte bu husus $6yle dile getiriliyor; *Ey insan; sende meleki-
yet ve § eytanetten nasib vard ir . geytam ve geytanhgi birak da fazilet
itibariyle melekleri gec.»
Sure-i Hasr'm sonunda buyurulmu§tur ki:
*>M
Yani : «Ate§ (Cehennem) y&ram ile Cennet yaram bir olmaz. Cennet
yarani, (ancak) 6nlar muratlarma erenierdir 101 .»
Siireta ve ma'nen insan olanlar ehl-i cennet, sureta insan ma'nen bay-
van olanlar ehl-i cehennemdir ki, birinciler fefz ii necat bulacak, ikinci-
ler ise Cehennem ate§inde yanacaktir.
13956
ffjf- ^ o\*r tin
«Hayvani ruh sabiplerinde ancak uyku bulunur. Bu uevi insanlarda
aksine duygular vardir.*
Oyle iken kendilerini uyamk samrlar ve aldamrlar. Fakat (Ruh-u in-
sani) sahibleri daima agahtitlar, uykulannda bile kalben uyamktirlar.
Nitekim Sallallahu aleyhi ve sellem efendimiz: «Benim gozlcrmi uyur
da kalbim uyumaz- buyurmu§tur.
(100) Sfirei A'raf: 179.
(101) Surei Ha$r : 20,
'Ml
13957
13958
lerin^l 11 - daIan W|inln ' Uyand,tl Zaman ' u y k » da &** rfiyada gordtik-
lermin akstm gormesi gibi...» "j««a gorauK-
13959
-dyle hayvan sfreifi i„ sa », hayvandan daha a § ag,dir. Onu terk et,
ihfalat eyleme ve Hz, Ibrahim gibi ( odiVi _*)V ) de.»
Ibrahim Halil (AIeyhi SSe lam) cocuklugunda yildiza, Aya Gunese bak
uenus. bonra gurub ettiklenm gorunce; «Ben, batan ve fanf »^« ™,i ■
afLe ; ^:cirxtrvs„rr k ' h ~ dan
398
«VE EMMELLE2INE Fl KULtiBllllM MERADUN FEZA DETUt)M
RlCSEN tLA BtCHlHlM AYIIT-t KERiMESiNlN
TEFStRt-
Bu ayet-i kerime Tevbe suresinde ve miinafiklar hakkmda nazil ol-
mu§tur.
Yani : «Bir sure indirildigi zaman iglerinden kimi: "Bu (sure) hangi-
nizin imamm artirdi" der. Iman etmig olanlara gelince: (Her inen siire)
daima onlarin imamm arhrmiftir ve onlar (Kur'an indite sevii^lerin-
den> birbbiyle miijdele^irler. Fakat (0 sureler) kalblerinde maraz (kUfur
ve nifak) bulunanlarm kufiirlerine kiifttr katip artwdi ve onlat kafitf ltft-
iir olduler 102 .*
13960
«£unki, hayvani ruha sahib olan ki§inin, huylarnii degi§tirmege ve
nefsiyle cihad etmege, adilikten kurtulmaga istidadi vardi ama, o istidadi
fevtetti.»
- , iCh
(102) Sflrei Tevbe : 124-125.
399
139CJ
kabihyyet olinadig, 1?1 „, hayvanhkta kalm asi ndaki mazereti asikardm-
13962
s smayi y ese o gida esek beym olur ve onu se«emletir.»
E?ek beyni yenilirse, yeyen kimseye hamakat verirn,i§.
13963
tan/ a Z i. hn aSlk ' 4 ' ? uyamkhk verdigi soylenilen (Beladiir) - Hindis-
?er, onUn kalb illeti ve akilsizhgi artar.»
her ^ SS^f °' an Mbm ^' bir ki -^ -B — . ona
13964
*{<£. jAi jfj^J viljJU
j Li jlj^- ^ ^i^j •
insant^ birklS ' m ** U ° *""■ daWl *** » **««. »»
13965
«Bu kisimdaki insanlarm evveli, yarn insaniyyeii, ahiri vani havva-
myyehyle gece gundiiz carp !§ma kta ve geki ? mekSi^ ' *
400
AKLIN NEFS iLE UGRA§MASI; MI'M'NUNUN DEVE iLE MUNAZAASl
GiBiDiK. zJrA, mecnun IleiUye, yAnI LEYLA TAKAFINA GtTMEK
AKZU EDlYORLHJ. BtNDlGl DEVE tSE, GERtYE, YAVRUSU TAKA-
FINA DONMEK ISTiYOKDU, NlTEKlM MECNUN: -DEVEMlN HEVA
VE HEVESI YAVRUSU TAKAFINA, BENlM MUHABBETlM iSE tLE-
RIYE, LEYLA TARAFINAD1R. ONUNLA, ARAMIZDA HAKlKl
BIR MUHALEFET VAKD1K» DEMi§TIR.»
Burada Mecnun'dan murad: insani Ruhtur; Ma^uk-u ezelinin mecnu-
nu ve agjkidir. .
Deveden maksat da: Nefs ve ruh-u hayvanidir ki o da yavrusu me-
sabesinde bulunan heva ve hevesin meclubu ve maglubudur.
13966
C& o-i'i &h J* j"f -a-^C
«Akl ile nefs, Mecnun ile devesi gibidir ki bfri ileri, digeri gori git-
mek ister.»
13967
«Mecn«n'un meyJi, ileriye Leyla cihetine gitmek ister. Devenin meyll
ise, geriye, yavrusunun yanina ko^mak diler.»
13968
«Eger Mecnun bir an gafii bulunsaydi, deve doner ve geriye giderdi.»
F: 26 401
139(19
«Mecnu.iu.i bedenl Lcylamn ask ve sevdasiyle dolu oldugu kin una
kendJiiden ge^mekden baska care yokdu.»
■
I
asi onun akhni kap*
13970
»y Jin Ji\s* j.JtX _,! gjj
«Qna murakib olacak akh ikcn Leyla'nm sevd
misti.»
13971
C-~ >-j ^y ^it/-* ^.i «l' diJ
*- — u^-iy" jU-*.^ t£-^ j>»-
«Lakin deve dikkatli ve atik idi. Yulannin gev§edigini hUsedince.»
13972
-Mecnun'un gafil ve hayran olub kendinden gectigini anlar, geri do-
ner, yavrusunun yanina gitmeye ba§lardi.»
I
13973 >
402
«tjc giinliik yolda, Mecmm bu hat il<- yillarca tereddiidde kafdi.»
13975
«Nihayet dedi ki: Ey deve; ikimiz de biri birimize zid &§ikiz. Ohuldo yol
arkadashgma layik degiliz,*
13976
«Senin muhabbetin ve yularin bana muvafik degildir, ohfildo st-nin
sohbetini terk etmek gerektir.»
Hz. Mevlana buyuruyor ki:
13977
«Bu iki yol arkadasi biri birinin yolunu vurmaktadir. Onun Jciti, ten-
den inmeyen ve onu terk etmeyen ruh, yolunu azitir gider.»
Burada Mecnun'dan murad; Akl ve ruh, deveden maksad cla, ruifs-
dir. Ikisinin de gitmek istedigi yol baskadir. Akil, Ma§uk-u ezelt yonune,
nefs ise yavrusu mesabesinde bulunan heva ve hevesi tarafina gitmek la-
ter. Onun icin Mecnun'un yaptigi gibi deveyi, yaninefsi terk etmek 14-
zimdir.
13978
«Senin ruhun da Ar § 'in aynhgi ile yoksulluga dii§mu§. Tenin Uc dl-
ken arzusuyla deveye donmiig.»
403
Bundan sonrl Mtonun Itnlnindan deveye hitaben deniliyor ki:
13979
^ J*. -JL jjj J.)j ^J
«Ey dogdugu yeri olurcesine seven; sen benimle bulundukca ruhum
lovladan uzak kaliyor.»
13980
,lf
W^ bf V j cJj fJ u jjj
l^'L, ^p-j* |^5j K^y>uP
«Musa kavminin yillarca Tih coliinde dolagmasi gibi, ben de seninle
bti hallere du§tum... Omriim geldi, geeti...*
Hz. Musa, Beni Israil'e vaad olunan araziyi fethigin kavmini oralar-
da oturanlarla harbe tefvik etmi§, evvel emirde onlarin halini anlayib an-
latmak iizere bir ke§if heyeti gondermisti. Gidenler ora halkim pek deh-
getli anlattilar ve Beni israil'in gozlerini yildirdilar. Bunun uzerine Ya-
hudiler, Hz. Musa'ya:
nun'yn Leylfc yurduna gilmelc IwUrkwn, blndlftl drvonin, yavrusunu gtirmak
icin geri donmosi v« bu mun4»»btll» uniilnki mcsafeyl katcderek Lcylft'ya
vasil olamayiji, Beni tsnul'ln, Tih cblt'mrle dnla^malarma bcnzeliliyor.
1398 1
JL»_j L ijjl j_y ^ £*>*
JLw
a.
"J *>3 :> f ******
«Ey deve; visale kadar giden yol iki adimdan ibarctti. Fakat senin raek-
rinden, . yani ben ileri gitmek isterken senin geri donmenden - allmi:, yildir
vuslattan mahrum ka!dim,»
Bir kimse (§eyh §ibli) Kaddesallahii sirrahii'ya: «Ya §eyh; kid ile
Allah arasmda ne kadar mesafe vardir?» diye sormu§. Hz. §ibli: «0 mo-
safe iki adimdir. Onlan gecince vasil-i ilallah olursun* cevabini vermis
Bu iki adimdan biri: Diinya, ikincisi Ahirettir, Nihai hedef olarnk
Allaha vasil olmayi gaye edinenler, Danya'dan da, Ahiretten de gegmeli-
dirler.
Yine Mecnun lisamndan deniliyor ki :
Yani: «Ya Musa, onlar orada bulundukca biz oraya ilelebet giremeyiz.
Arhk sen Kabbinle beraber git! Bu siiretle ikiniz harb edin! Biz mutlaka
burada oturuculariz I0 *.»
dediler ve harbe gitmediler. §u itaatsizliklerinin cezasi olmak iizere kirk
sene (Tih) coliinde kalmaya, taraf-i llahiden mahkum oldular. Misir'da esa-
ret hayati gecirmis, zillet ve meskenete ahsmis olanlar, olduler. Onlarin ye-
rine colde dogmusve kirda yetismi 5 olanlar gecti. Hz. Musa da Yusa <A.S.)
rarhalife tayin ederek, vefat eyledi. Yusa peygamber, Beni israil'i golden ci-
kardi ve Eriha beldesini feth ile Yahudileri orada iskan eyledi. Burada Mec-
(103) Surei Maide : 24.
404
13982
j^-j^- «ij^« CO {& j?>
«YoI yakindi. Ben ise cok gee kaldim. Bu siivarilikden - yani sonin
sirtinda gitmekten - usandim.»
13983
; • .- > -jt*
«Mecjiun: Ayrihk ate§inden yandim, bu gam, daha ne vakte kadar
surecek? diye kendini deveden firlatti atti.»
405
i:!!)84
£ I y jL L l ^ i j jj. slxJ
«0 genis qiil, Mecnun'a dar geldigi icin tashk bir yerde kendini de-
vedeo atti.»
13985
j j C^e-t" *jij»~ -UjjI ju^ I
«0 yigit Mecnun, kendisini oyle'bir sertlikle asagiya atti ki adeta ke-
mikleri dagildi.»
— * <S)~ '>>,?*■
13986
-c&! jL* j^»-
„-_ X* _!i1# ( > *lai- jl v-a» j.
nldi.»
*!ai- jT Lai
Kendini asagiya byle bir atisla atti ki Kaza-yi Hahi ile ayafi ki-
13987
«Ayagim bagladi ve : Top olurum da onun ?evgam oniinde yuvarla-
narak giderim, dedi,..»
Eskiden idman icin oynamlan bir oyun varmi§ ki (Guy u cevgan) de-
nilirmi§. Guy: Agagtan yapilmr§, ortasi delik bir kiire, cevgan da: Ucu
cengelli bir sinkmis. Guy, yere atilir, elleri cevganh birkag siivari, onun
ustiine saldinr, sirikla dokununca guy oteye, beriye yuvarlamrmi§. Oyun-
culardan hangisi o kureyi cengele takar da kaldirabilirse oyunu kazamr-
mij. Mecnun, ayagi kinldigi icin yuriiyemeyeceginden, guy gibi yuvarla-
na yuvarlana giderim ve bu suretle menzil-i visale ererim diyor.
Hz. Mevlana, mesnevinin diger bir yerinde buyuruyor ki: «Topal, ak-
sak, uyur bir §ekilde ve terbiye noksaniyle olsun Allah yolunda surune-
rek O'nu taleb et.»
406
SaUke lazim oku., tie Wilde bulumiriui bulunnun ve nasi! olursu olsun,
vclev ki kaK;alan tlsUitHk' i.dnmeick i 1 1 1 . ■ I ? 1 1 ■ . 1 1 1 . sryr n sulukrien ve Hnkki
talcb etraekten gcri kulmamiikln Muliimyu liantu bir MCislUman ayakta
duracak halde doftilse ntunuzmi nlunln^u, una tin mukledir olmazfta yat-
ligi \iu.de kiiar. Namaz kil.ui. mtwttl lakainu sari eyledi&i jcni Cimabi
Hak !utf u keremiyle o cksik namtizi Unbul uder ve lam bir namaz scvo-
bim. belki daha fazlasini ihsan i*ylt?r.
13988
* ■ c
,a> -X.J
«Beden mcrkcfoinden iiimeyen hir siivariden giizcl siizlu olan hnkim
ncfret cder.>-
13989
«Ey salxk: sen top ol da ask fpvgaiuniii darbesiyle yuvarlan,"
13*
t«*i- wii*- J^_ g^ Oj J*~ C*f
Ujw J-il *»1'_t ^«_» .Jj'.J
«Deve iistiinde gidis biziro seyrimizdir, ondan indikten sonraki a'tAU
artik ilahi $ekisle olur.»
Mecnun'un deveden stlayib kinlmi? ayagiyle suriinerek gitmesi glbi.
13991
e-A*-J iA, — ! ;*(
'*1^1
«Iiu hureket, gidisin miistesna bir cinsidir ki. ciiilcrin g»Ujma«l Ho d»:
obna/ jiisahlarm caiisinasi ilf de!...»
■In.
Olmntinv srvk-i hidayet kimse,
Bulamaz vusUit-i Hak'ki gergek;
Rehberim olsun IlaM cezben
Tut yakamdan da beni kendine gek.
Seyr ii siilukun irade-i ciiz'iyye sarfiyle ve miicahedeler ile olan nev'-
ine (Seyr-i Ilallah) yani «Allah'a gidi§» denilir. Cezbe-i ilahiyye ile olan
nev'ine de (Seyr-i Billah) yani « Allah ile gidi§» tabir edilir.
Birincisi irade ile, ikincisi iradesizdir. Birincisinde gidilir, ikincisin-
de insan cekilir. Elbette gekilerek gitmek, yiiriiyerek gitmekden hizlidjr.
(Cezbetiin min cezebatirrahman tiivazinu amelessekaleyn) denilmi§dir ki
«Allah'm cezbelerinden bir cezbe, ins ii cinnin irade ile olan mucahede-
lerinden efdaldir* demektir.
13992
«Bu, yani iradesiz olan cekili§ ve gidi§, alelade jekilip gitme degildir.
O, Hz. Ahmed'in fazl u ihsaniyledir.»
Nitekim Kur'an'da :
>
Yani : «(Habibim) de ki: "Eger Allahi seviyorsaniz bana uyun ki Allah
da sizi sfivsin'' ]04 .»
buyurulmu§tur. Hakikat'e vasil olug ancak, Aleyhisselam Efendimize mut-
lak tabi olu§tadir. Onun icin, Resulullah'a tamamiyle ihtida eyleyenlerde,
avam-i nasm fevkinde bir cezbe zuhura gelir ve onlan siir'atle maksuda
erigtirir.
(104) Surei Al-i lmran : 31.
408
^"^^S^^ HUKOMDAR'A §1KAYETU
13993
«Sozii k»sa kes de pedi 5 aha mektup yazip gonderen koleyi anlat!-
13994
«0 kole, ceng He, varhkla ve kinle dolu bir mektup ya*m 9 ve «.!.
olan o padisaha g<mdermi§ti.»
13995
P rfJ> * c- UT -JK
«By salik; o name senin kahbmd.r. Ona dikkatle bak, padi 5 aha lav*
olub olmadigim anla da ondan sonra takdim et!»
13996
«Bi* ko § eye cekil, mektubu ac ve oku da gor! Harfi ve ** pad^ah-
lara munasib midir?»
yani halvette otu.ub halk ile ihtilatta n kesil. *$££**»*
et ve ahvalini oku, kendini W**%* ?^ m^dt^Wy» ve ev
olmad^m anla. Sarihler, buradakx ^n) da m*u£ *£ ** £
liya oldugunu soyliiyorlar ve onlara layik olan Allah in
diyorlar.
40l>
—
1 3997
-Egcr o meklupdaki yaw - yani senin cismindeki ahlak ve tabiat - en-
hiya ve evliyaya layik bir halde dcgilse o mektubu parcala, baska bir
mcklub yazmamn caresine bak!»
14001
\j *A ufl» c— ^«-> jl -^.l;
«Mektuhun tgindckiler d<- fihrisltekiler gibi zanncdilsin diyc fibrin*,
avannn tuzagi olmu§tur.»
13998
oU* (V »j #" <*l" _^ (iU
-Lakin ten mektubunun acilmasim ve okunmasim kolay sanma. Gy-
le olsaydi herkes gonul esranm ayan beyan goriirdii.»
14002
o'>
t*Jl
«Fihristi kapa da kitabin ba§ tarafim ac ve bu sbzden ba 5 ecvirme!
Dogruyu en jyi bilen Allah'dir.w
13999
j}UL * o-J'j^ jS
"Kapali bir mektub gibi olan cesedi acmak, icindeki yazilan - yani
ahlak ve ahvali - okuyub anlamak ne kadar guctiir. Bu hareket, cocuk
oyunu degi], crkeklerin isidir.»
14000
•Hepmiiz de fihrisle kanaat etmisiz, ciinki hirs ve heva ile mesgul ol-
mu§uz.»
Him; zahiri ve batmi olmak uzere ikjdir ve birincisi, ikincisinin fih-
nsti mesabesindedfr. Biz fihrislte yaz,h olan fasil ba ? lanm okumakla ka-
naat £d<yort« v* bjrsey ogrendik samb kitabin dahilindeki malumata
bakmaya ve ogrendiklerimizi tatbik etmeye liizum gormiivoruz. Halbuki
bilmek, ogrenmekden ibaret degildir. Onu ameli bir hale getirmek ve tat-
bik etmektir.
41(1
14003
«0 iinvan, - yani kitabin ilk sahifesi - dil ile ikrar gibidir. Yalmiz o-
imnla kalma, gbniil metnini imtihan ct.»
Ma'lumya: .Musliimanlik ikrar-i billisan ve tasdik-i bilcenan» dir.
Tevhid-i ilahi ve tasdik-i Risaletpenahiyi soyleyen bir kimse zahiren
Miisliiman olur ? fakat lisanen soyledigini, kalbiyle tasdik etmezse o kimse
hakikatte munafikdir. Onun igin sen de bir kere kalbini imtihan etme-
lisin.
14004
£ JJ\ l :
£\ r $
yj
% J V ^i 3*
\lA.l~
• .
«I§in munafikcasina olmamak icin, kalbinin tasdiki lisanmin ikranna
uygun olniahdir.o
14005
-Agir bir cuval yflldanip gBtUrUrkerj, icindc r.e c'dugunu anlaraak
i?in ona bakman, muhteviyatindan bir gey eksiltraez.»
14006
o-^-j i^'J 1 J'>r ->•> <ij^ **- £
-O ( uval icindeki eksi ve tath § eyler tasimaya degerse tagi..
14007
«Yoksa suvahndaki ta § lan bo§alt... Kendini ayrbdan ve bu ar olan
yiikten kurtar.*
14008
«Sultanlara, padi § ahlara takdim edilmeye layik § eyleri guvalma del-
dur
Sure-i Ha§r'de buyurulmu§tur ki
<****,**' s *r >./'
j*j&SMj2\\£\j$\Xi\\;
Yani : «Ey iman edenler, Allah'dan korkun. Herkes, yann i s i„ finder,
ne gondenms olduguna baksin, Allah'dan korkun. Cilnkii Allah ne va-
parsamz bakkiyle hafeerdardir »s,» '
(105) Surei Han; 18.
412
* Tasavvufta buna (Muhawba) tlblr •dtrltr kl bir kimHcnln, gece o-
lunca: .Ben bugiin n, yipbmf. dlyc o gunku islcdlklcrinl hatir amui , h«-
ywh isleri L S in guklir, ger .mallirJ l«in iatigfar emu-si demektlr. Hadliji
jerifte de: -Muhasebeyt, S aUlmadaii avvel, kendl kcndintam haaabini gtf-
run* buyurulmuijdur. .
Her insan igin bir Ahiret yolculugu vard.r. Yolda ise azik lazimdir.
Dunyadaki salih ameller, Ahiret seferinin az lg id<r. Onun igin Cenab-i
Hak:
Yani" "Ahiret yolculugu icin azik tedarik ediniz. Muhakkak kl a»|in
e „ hayirhsi (Allah'dan korkup, dilenmekten, insanlara yiik olmaktan)
kacinmaktir 106 .» buyurmu§dur.
Sonra bir yere gidilirken bir yol hediyyes: goturulur. Fakat o hedly-
ye gTurUlecek Z atm mevkiine gore otaahdir ki makbule ge S8 in. Yokta
to bedevinin yapt* gibi, Bagdad'daki Halifeye testi £nde W^
yu gotiirulmez. £unki Halifenin sarayi Sat nehn satnlmdedir. Ya mz gu
var ki aoz ve noksamm itiraf etmek ve Hakkm lutf u keremme iltica ey-
lemek de bir nevi hediyyedir. Qunki Allah'm dergahxnda acz ve noksan
yoktur. Binaenaleyh:
Eli bo§ gidilmez gidilen yere,
Rabbim bo§ gelmedim ben, sug getirdim.
Daglar gekemezken o agvr yiikii
tki hat sxrtimXa pefc gug getirdim.
dive Gufran-i tlahiye dehalet etmek gerektir.
ntlKTZIN KOCAMAN SARIKLI BlR FAKIHiN SARlfilNI KAPMAS1
^fSn SAR^ gOZ, NE KAPTI^INI ANLA DA ONDAN SONRA
GOTtJR, DtYE SESLENMESI»
14009
-Bir fakih, pa S avra pargalanm toplayxp, sanginin icine doldurmu 5 tu.-
{106} Surei Bakara : 197.
413
1010
J*a jl ^U
»j j>
.sr
«Sar,k irilessin ve meclise gdince biiyuk goriinsun diye.,.»
Sank, Arablarm bas kisvesi oldugu icin (Aleyhissalat Efendimiz) de
sank sarariard! Bazan, uzunca. kulah uzerine, bazan da mudarrebe de-
d kleri kece kulah ustune sank sarar, bazan da kulahsiz olarak sangm
bir ucunu tepesine kor, sang! onun ustune dolardi. Bazan sol kula&mn
arka Sina ba tamamiyle arkasina dogru sangm ucunu sahverirdi ki
buna taylasan demhrdi. Sangz dolamak suretiyle sarar, ona tekelliifle bir
seicu vermezdi.
Abbasiler deyrinde biihassa ulema takinu uzun kulah sank sararlard*
tl^t .J?? f ^ bUnU kabM etmi §^ di - Darussefaka mektebinde
Manbulur i ilk kadisi Hizir beyin ici pamuklu yesil tiiibend sank kavufiu
bulunrnakdadxr. Osmanh padisahlannm muhtelif ? ekilde sankh kavuklan
vardi Bunlann on taraflarma mucevherli tug takilirdi. Her simf halkin
kavuklan ve .«nklan muhtelif tarzda idi. Hz. Mevlana kegeden kulah
Kiyer ustune ^dolama siyah sank .sarardx. Mevlevi seyhleri, sonradan sik-
Ke ustune kafesi destar sarrmslardi.
^T^l™* 1 6Vrinde h ° Calarm sank sa ™ asi ™ musaade edilmis,
£ ^£*J£Z£r yanet reisinden ba5kasinm sarik — ^
14011
«Sangm alti, eski elbise parcalariyle doldurulmu§, disarm da yine o
parcalarm yemce olanlariyle suslenmi s ti.»
14012
V ^»" 0>»- j^-j v>lk
•* tKwtsvr* elbisesi giM ** iserw ™ »«** "»"•'
414
4 Buradaki koca knvuklu uikilulrn mak»cd; Tue, hirkn ve klimmegi i'l«
biso ile mesjhat duvasinda bulunan mural vu mikevvlr hurlflerdir ki on
lari o kiyafette giiren safdlller, zuhir hallerinu bakib aldanirlur. H«, Mev-
lana boylelerini mesmevmin bir yerinde: ffDisansi, kafir kabii gibi Si'islii-
diir. icerisinde ise Alluhii Az/.e vt* Celle'nin kahri bulunmaktadir* dlye
tarif eder.
Mesnevi §aribi seyh Ismail Hakki da soyle tasvir eylemi§dir:
«Destari kuhbe denlu
Yok dini habbe denlu,
Hubbi libas it cubbe
Hil'at ona vediat.
Surette Hizr u llyas
Sirette azlem-i nas.»
1285 den sonra vefat etmis. ve Eyyubdaki (Hatuniyye Tekktesi) ne go-
mulmti§ olan Arif-i Billah, mesnevihan Hiisameddin efendi ise boyleleri
icin (§eyh-i posteki) tabirini kullanmistir.
14013
«0 sangm iginde aba ve posteki parc,alariyle pamuklar gomulmiiitU.-
Yani o miirai fakih'in kafasi mekf ve hile ile dolu bulunuyordu.
14014
X^yr" £*f *~j+* <$}- iSu
«Bu kiyafetle fiituhata, - yani birinin verecegi parayi bulmak i$in -
medreseye dogru gidiyordw.»
_ ^ 14015
«Bir hirsiz, karanhk ve issiz bir yolda durmuf, bekliyordu.*
•
i-i ok;
)«•*<
"Satarak, bedeliylc bir i$i,ii gbrmek igin, fakihin ba;indan sangim
kapti ve ko§maya ba§ladi.»
14021
«0 iri ve olmaz olasica sanktan tdinde hir arrjin kadar eski bir bcz
kaldi.e
14017
«Fakih ona: Ogul; sangi 562 de oyle gotiir diye seslendL
14018
<Sj fc£ e> )W- £ /jC# I
-Boyle dort kanatla u ? arcasina gbtiirdugiin o hediyyeyi bir kere ac
da bak,»
14019
jy>- fsjj* j$j?. ji^Tij
Ona a? ve elinle yokla. Ondan sonra istersen gbtiir, sana helil et-
dedi.»
(im; dedi.w
14020
•Hirsiz, sangi goziince yolun iistime yuz binlerce pajavra dokUldii-
gii i$in birakti, ka$h.»
41G
14022
«Hirsiz, bez paicasini da yere vurup: Ey ayarsiz ve degersiz! Bu hilc
ile beni i§imden ahkoydun, dedl.»
Hirsizin bu hitabim i§iten fakih dedi ki:
14023
\J J& Jaj p^ir ZJ&
«Evet hile etthn, fakat nasihat yoluyla da, sangi gbz, oyle gotiir de-
dim.
Fakihin koca kavugunu goriib de onu degerli bir meta zanneden hir-
wwm aldanmasma k&r§i, fakihin: «Sangi coz de oyle gotiir* diye seslen-
mesi, kalibjna, kiyafetine aldamlan geyhler ve hocalardan insaflica olan-
lann: «Bende irfan ve ilim namina birgey yok. Sen kiyafetime bakma.
Halimi tahkik et de ondan sonra miiridim ve talebem olmaya kalki§.» di-
ye nasihat vermesi kabilindendir. Bunu yapabilen ve bir hakikati bu tiir-
lii de olsa itiraf eden kimse yine birseydir. Nitekim kevn ii fesad aiemi
olan Dunya da tahavviilati ve fesadx dolayisiyle ehl-i diinyaya nasihat
vermektedir,
F: 27
417
-OtlNVA'NIN. KIM I 1»(INVA'YA HAL DlLlYLE NASllIAT VERMES]
VE ON MAN VEPA UMANLARA BtVEFALlGINI gOSTERMESI*
14024
«Ey iistad; bu kevn u fesad aleminde o (Kevn) - yam olmak - hile.
Ah, fesad - yani bozuhnak - da nasihattir.»
(Kevn) olmak, (Fesad) bozulmak demektir. Diinya da (olub) (bo-
zuimttktm) yani (zuhur) a gelib (adem) e gitmekden ibaret oldugundai
ona da, (Kevn u fesad) alemi denilir. Gnun' (hile) olmasi, devam edecekmig
gibi goriinerek halki aldattigmdan, (nasihat) olmasi da, aldananlan ze-
valiyle uyandxrmak istemesindendir.
(Rudegi) isminde Buhara'li bir gairin goyle bir kit'asi vardir: «Zaman,
bana hiirriyyet veren bir nasihatte bulundu. Zaten zamana dikkatli bak-
san nasihatten ibaret oldugunu goriirsun. Dedi ki: Iyi giinlu, yani mes'ud
goriinen kimselerin haline gibta etme de kendi haline §ukr et, Qok kimse
vardir ki senin halinde olmayi ister» demektir.
Nabi de bu mealde oimak iizere §u beyti soylemi§tir:
aSenden ednayi gbrub §ilkr He demsaz olmak
Senden a'lalara re§k eylemenin merhemidir.r>
14025
*Kevn - yani mevcudat - der ki: Gel bana baglan ki ben latif gidigli-
yim. Fesadi da der ki; Git, bana baglanma ki ben bir§ey degilim.»
Hz. Mevlana buna dair misaller irad ediyor:
14026
«Ey ilk bahar giizelligine kar§a dudak lsiran . yani hay ran olan. - Bir
de son bahflrm a wanm§ haline ve sogukluguna bak!»
41g
11027
«Gundiiziin giizel Giinofin doftu|unu gortince, gurup zamaiu onun 0-
liimu demek olasi hatisini hatirla!»
1402K
<jjl£ Cij t>^ ,^ l J J$ /-*■>■
«Bu hos. $ardakta, - yani fezada - bedir halindcki Kamerin letafetini
goriirsiin; onun bir de ay sonlannda ugradigi zaafi ve bedir haline olan
hasretini dii§ihi[»
Butiin mevcudat boyle oldugu gibi, insan da boyledir. Onlann da ke-
mal ve cemali zevale mahkumdur.
14029
«Giizel bir gocuk, bakarsin, gttzelligiyle balkin dildari olur. Bir mud*
det sortra ihtiyar bir bunak haline girer ve halka rezil olur.»
14030
«Eger giimiis tenli gUzeller seni avladiysa ihtiyarhktan sonra bir de
pamuk tarlasma diinen bedene bak!»
14031
«Ey yagh, balh yemekler ve nefis gidalar goriib imrenen, kalk hela-
ya git de, onlarm fazlasim orada gbr!»
419
Derler ki; HarunUn^kl, Behlul'e:
Gel insan J<,ln« Mir <l<i halk sertin irfanindan istifade etsin, tekli-
findt: bulunmu.?. B«hl01;
— liele bir darugayuu diye diganya ?ikmi§ ve helaya girmi§. Bir mud-
det senra Harun'a:
— Dam§tim t razi olmuyorlar demi§, Harun:
— Kim razi olmuyor? diye sorunca:
— Heladakiler! cevabini verrcrig. Harun'un;
— Ne diyorlar? Siialine de:
— Biz nefis yemeklerdik, insan icine girdik de boyle olduk. Sakm ha,
sen de bizim gibi olursun,. diyorlar diyerek savu§mu§,
■
14032
«Pislige de to; Senin, o giizelligin, tabak icindeki zevk ve letafetin
ve guasel kokun nerede?»
. 14033
OV *'■* ■**"* J ^*J? t£**Jt> y>>
«Cevaben der ki; O saydigin geyler dane idi, ben de kurulmus bit
tuzakttm. Sen gelife tuzaga dtifiince dane gizlendi.»
.
: \
14034
*Sanat'ta ustalarm gibtasim cetera oyle parmaklar vardir ki sonunda
titrek oImu§tur.»
Yam sanayi'de. mesela mushaf tezhib etmekte, yahud giizel yazx'da
hattatlarin gibta attikleri iistadlar yetigmistir. Fakat ihtiyarlaymca, ya-
hud bir Mete ufraymca onlann o maharetli parmaklari titremeye, sahibi
de guzel mx'&fsm .gosterememeye ba§lanu§tir.
1403S
■*■ .
«Keza can gibi ve nergis bakiifli mahmur bir gbzii, sonunda, jipil ol-
mu§ ve sular akmaga basjatm; bir hiilde gorUrsiin.»
14030
■S.JJ j^j**~ W. «"» J«*i» iSj*f"
«Keza arslanlann safinda giden arslan gibi yigit bir er, giin gelir, fare
gibi aciz birine maglub olur.»
14037
«Keza: tJsttin kabiiiyetli bir san'atkari, sonunda ya§h bir merkeb gi-
bi, ise yaramaz bir halde goriirsun.»
14033
J>- iiUi- <l~ij v«Ji O^*" j' J*'
«Keza, akillar alan raisk kokulu ve kivircik bir ziiluf, ihtiyarhkla kir
egegin kuyrugu gibi girkinle§ir,»
14039
«Biitun bu geylerin ilk ve letaietli halierine bak, sonra da onlann
nasil bozulduklarnu ve ne hallere girmi§ olduklarmi gor!»
420
-1
14040
I J (•*■ 0-l~»* J.».J J
y cr$
*Qunki (Kevn alcmi), sana tuzagmi kurmus ve o vasita ile nice ham
ervahin biyigim, sakahm yolnm$tur.»
Bjyik ve sakal yolmak: Aldanmak ve hayiflanmaktan kinayedir. Kevn
ve fesad aleminin §u halinden ibret al da:
14041
£-*j» ow ^* P-* ,y,
«Benim akhm, Diinya tuzagmdan kacabilirdi, fakat beni hile ve hud'a
ile yakaladi, deme!»
14042
«Ey boynundaki altin halka ve sirmah kayisla iftihar edcn, hirgiin
gelir ki o halka, boyuna takilan bir lale, o kayis da bir zencir ©Iaverir,»
§imdi boynundaki altin halka,
Gun gelir gerdanma Idle olur;
§imdiki sirma hamail yerine
Dikkat et, boynuna zencir vurulur.
14043
«BoyIece Alemin her ciiz'iinu say ve evvelki haliyle sonraki halini
goz oniine getir.»
422
14044
J *y~* )\ j J~>JS>
I £>v+
«Her kirn sonu daha iyi gbrurse o daha mes'uddur. Her kirn de Diin-
ya ahuini daha iyi goriir ve ona baglanirsa, o da Allah'dan cok fazlu
uzaktir.»
14045
«Hiisnuyle iftihar eden ay gibi parlak olan her giizelin yiizune bak.
Fakat evvelini gordtikten sonra sonuna da nazar et» ki:
14046
<£)yc\ jjlil _ys«t^ ij^ S>
Ǥeytan gibi tek gozlii - yani bir seyin yarismi goriib yarisim gbrmez
bir ebter - ohnayasin.»
§eytan'a tek goz denilmesi, §er'ri goriib hayr'i gormek istemedigin-
dendir.
14047
Ǥeytan Adem'in camurunu gordii, dinini gbrmedi. Bu cihana aid olan
o jamurn seyr etti, fakat obir alemi goren maneviyatmi mtigahede ede-
niedi.»
Evet Adem (A.S.) gamurdan yaratilmigti, fakat ma llahi bir ruh nefh
edilmis ve kendisine (Halifetullah) unvam verilnii§ti. §eytamn bilmek
istemedigi insanin i§te bu tarafidir.
423
14048
£■ ' ■ ' ■J *_~-— ^J 5 t^i *S *f* V_n-i-ri iV
«Ey yigit kimse; erkeklerin kadinlara ustunlugii; kuvvetlerinden, ka-
zan^larindan ve giftlik sahibi olmalarindan degildir.»
Eger onlardan dolayi olsa idi:
(J"i
14049
T j \j J
i ( -Tt->"^* *JJ
«Arslanm ve filin, kuvveti sebebiyle insanlara iistiin olmasi lazim ge-
lirdi hey amca;»
14050
&~*j •>> 0^ *\s* &&y Ol)
«Ey yalniz bu am goren kimse; erkegin kadina olan iistunlugii isin
sonunu daha iyi gormesindendir.»
Gerci her kaide gibi bunun da istisnasi olabilir. Nitekim bugiin bazi
erkekler de vardir. Bakarsm, bayan hazretlerine kiirk, manto ve saire
alinacak; bunlarm tedarikine ise geliri musaid degil; fakat ele, giine kar-,
§i hanimm da haysiyyetini muhafaza etmek lazim. O halde ne yapmali?
Ya bore etmeli, ya riisvet almah! Her ikisinin sonunda da mahkemeye
gitmek, hatta hapse girmek var. i§te bu neticeyi dusjiinemeyen erkegin. de
i|in sonunu gormemek hususunda oyle kadmlardan farki yoktur. Bu gibi
erkekler hakkinda Hz. Mevlana buyuruyor ki:
14051 .
£*Jt- C^»lc jX€ AiS
«Bir erkek ki i§in sonunu gormekten aciz olursa, igin sonunu gorenlere
nazaran kadin gibi nakisdir.»
Hz. Pir (Kevn ii fesad) bahsine donerek buyuruyor ki:
14052
-Diinya'dan biribirine aid iki ses gclir. Acfiba senin hangisini ktfbtf*
istidadin vardir?»
14053
«0 seslerden biri inananlann hayatx, digeri ise saktterin aldanmasi
ve aldaimasidir.»
(Kevn ii fes^d) yam (Olmak ve bozulmak) alemi bulunan Diinyanin
iki nidasi vardir. Biri (Kevn) in yard mevcud ve mamur olmamn sesldir
ki insam aldatir. Digeri bozulmaran ve fena bulmamn sadasidir ki uyan-
dirir. Meseli (Kevn) tarafindan gelen ses der ki:
14054
«Ey kimse; ben dikenin cicegi ve guluyiim. Beni hog ve sevgi ile tut
ki giil dokuliir, ben dikenli bir dal olarak kalmm.»
14055
.gi ? egin sesi: iste gill satan geldi der... Dikenin sesi de, bizim tarafa
gelmeye cahsma, der!»
425
14056
•Bu seslerden birini kabul eUm mi oburunu duymazsm bile... Cunki
seven bir kimse sevdiginin z,dd. olan § eylere kar§, adeta kor ve sagir olur.»
Onlan ne gorur, ne de sozlerine kulak verir.
14057
rJ^ jjft J& j£> ^
^ «Sesm bid: l § te hazmm der, obir S e s de: Sen benim sonuma bak!
Keza:
14058
-Benim ha«rdaki giiselligim V e mamimyyetim bile ve tuzak gibidir
htArmda bulunur Ey salik; aynadaki son nak § a bak, yani bir guzeiin ih-
t.yarhgmdaki girkinhgim, bir binanin harabe haline girecegini dusun.»
14059
«B» iki cuvaldan birine girer - yani kevn ii fesad nidalaniun birine
kulak venrsen - obirinin ziddi ve yabancisi olursun.»
Hz. Meviana, (Kevn ii fesad) aleminin nidalan bulundugunu (Kevn)-
Jn mdasmm kendisine davet, (fesad) in nidasmm ise nasihat oldugunu
bey an etmigti. s
Burada da diyor ki: Bu iki ses, biribirinin ziddidir, biri Dunyaya meyl
ohm Dunyadan nefret ettirir. Onlardan hangisini dinler ve icabet eder-
42fi
sen obirinin udft ve mahlftni olunun. Hadi-i ^rlftt, .IHlny. , Ahlwl
ehline haramdir, Ahlrat do l>U.,y.. .hll»* haramdir.- diftar bir hadiite d,:
-IKinya ve Ahlret, ortak iM wvcfl «lbidlr. liirini nc kmlar hojnud oder.en
obirini o kadm kiz<lirir»iii.- buyrulmugtur.
14060
5"
«Ne mutlu o kimseye ki, Hak erlerinin duyduklan bu sesi iinceden
isitti!»
Her iki sesten biri:
14061
c*f}\ ljU <^H <i^ *^~
ci.Cil *W >*" :jT jf
«KaIb evini bos bulunca girer ve yerlesir. Artik sahibine ondan bag-
kasi carpik ve gagilacak birsey goruniir.»
Yani Dunyaya davet sesi gonulde yer ederse, Ahiret nasihati ona
yanlig gelir, Ahirete davet sesi yerle § irse, Diinya'ya davet fikn ona ya-
banci kalir.
Hz. Pir bir misal getiriyor:
14062
■A-tTjy »j£ Aj» »)£
«loprak ve yeni bir canak, pis bir koku almif olursa su, ondan ko-
kuyu gideremez."
Onun gibi, bir kalbe de. Dunya'ya meyil kokusu bulasti mi onu temiz-
lemek, olduk S a muskildir. Qanak, gomlekdeki kokuyu gidermek i S in a tes
lazimdir. Bundan dolayidir ki kotii ahlak sahibieri, kotu huylardan te-
mizlenmek igin Cehennemde yanacaklardir.
427
140(53
**^' uf *Ssf }<*■** *l>Ur >*
-DUnya'da her §ey, bir $eyi <cekmektedir. Nitekim kufiir, kafiri; irsad,
miir§idi $eker.»
Cezb ve incizab, yani ? ekmek ve cekilmek igin, cinsiyyet lazimdir. Ni-
tekim Kur'an'da:
'■l n '- '■c-"Ar 1 '-4-i
-^ ,• V « -\>
Yani: «Kotu kadsnlar (ve kotii sozler) kotu erkeklere, kotii erkekler
kotii kadmlara (ve kotu sozlere), temiz kadmlar (ve temiz kelimeler) ise
tcmiz erkeklers, temiz erkekler de temiz kadmlara (ve temiz kelimelere)
valuer. Bunlar (o temiz kadinlar ve temiz erkekler) o (iftiracilarxn) di-
yeceklerinden cok uzaktirlar. Onlar icin bit ma§firet ve cok $erefli bir ri-
zik vardir 107 .» diye buyrulmugtur.
14064
«Dunya'da kehruba da vardir, imknatis da... Sen saman copii veya
demir olursan miknatism tesirine, cezbesine tutulursun..
Buradaki miknatisdan maksad enbiya, kehrubadan murad da evliya
hazeratidir. Saman: Zayif, demir: Dinde kavi olanlardir. Binaenaleyh
boyleleri ya kehruba, yahud miknatis tarafindan cezb edilir. giinki ken-
dilerinde ?ekilmege kabiliyyet vardir.
(107) Surei Nur : 26.
428
14065
i .«man isen kehruba etrafmda «l»-
«Demir isen sent miknat.H cekm, saman i*«n k
li«5jirsm.»
14066
->' Of? &- $
.Ha^l, M-elerie ^t olmayan, § ubhesiz kStulerin yamnda yer **
onlarin kotn§Ustt oliU-»
14067
r /i^. J 4 :* ^, &>* C ^* >
num da Beni tsrail'in indinde cok melun idi..
14068
.Ai Jzi ^i^ j^ 1 * j'r
K.httleri cezb ediyordu. M^'nm ruhu Ise l«aitoiul-
.^r^x^--^- dnsiyyet vardi -
14069
J\^\ p -^5 ^> S-*-
- ™^^i de bu&day corbawm «i*b «d*r."
«E 5 eiin mldesi samani, msan midesi de Duga y v
420
14070
pU c- .v,L, grjT I,, i £1
» ■ -' *******
«Eger sen, gaflct ve ceh&let karanhgi yiizimden Mr kimseyi tamyn-
mazsan, dikkat et o kimse, kendisine k«mi imam edinmig, kime uymus.,.
b;ik, ne oldugunu anlarsin...»
Yani, bir kimsenin kamil mi, nakis mi oldugunu fark edemezsen onun
kime tabi olduguna ve nasil yiyib icdigine dikkat et. Bir insane kamik-
iktida ediyorsa ve yemesi, igmesi insanca ise o da insandir.
-ARIF'IN ALLAH'IN NURUNDAN GIDASI BULUNDUGUNUN VE
-BEN RABEIMiN NIDINDE GECELERIM, BENI YEDIRIR
VE ICiRiR» HADISiNIN BE YANI »
Aleyhissalatii vesselam Efendimiz bazan iftar etmeksizin birkag giin
orug tutardi. (Savm-i visal) denilen bu orucu ashabdan bazilan da tutmak
istediler. Aleyhissalat Efendimiz, onlann zaxf diismemeleri icin: «Savm-i
visalden sakimmz, iftar etmeksizin oruc tutmayiniz- diye menetti «Sen
lutuyorsun ya?» dediler. «Ben sizin gibi degilim, Allah beni yedirir ve
i?irir» buyurdu.
Diger bir hadiste buyurulmusdur ki: «A s hk, Allah taamidir. Cenab»i
Hak, ommla siddiklerin bedenlerini kuvvetlendirir.»
Siddikiyyet, nubiiwetten sonra en buyuk bir mertebedir. Nasil ki
Siddik-1 ekber (R.A.) hazretleri ■ ashab-i kiram arasmda en muhterem bir
zat idi. Iste o mertebeye vasil olanlar icin achk, bir Allah ziyafetidir. Oruc,
tutmakla, ac. durmakla, hatta, miimkin oldugu kadar az yemekle run kuv-
vetlenir. Kalbe liiyuzat-i ilahiyye varid olur. Hz. Mevlana bir gazelinde
demistir ki: Ǥeytamn olanca tedbiri ve biitun hilesi ve tezviriyle attigi
vesvese oklan oruc kalkammn oniinde kirihr.. Nitekim hadis-i serifde:
«Oruc, seytamn oklanna kalkandir* buyurulmugtur. giinki metin bir kal-
kana vuran oklar, onu delemezler, kendileri kinlirlar. §eytanlann insan-
Jan igvasi, toklukdan husule gelen sehvet vasitasiyledir. Karm ac olunca
sehvet bulunmaz ve seytan tahrikinin tesiri olmaz.
Hz. Mevlana buyuruyor ki: «Sem bir kimsenin nasil bir sahis oldu-
gunu anlayamazsan kime uymus olduguna dikkat et» demigtir.
430
14071
tZ u.
J£*~ **• b
UK"
«(,ibiki her yavru, anaiimn Urdinca aider, bu gidlfle dc clmlyyoll nn
lasilit."
14072
4nsamn siitii, insamn gogsiinden gelir, fakat esegin siilU ynn Ix-lin-
don a^agismdan gelir.»
Zira onun memesi a§agi tarafindadir. insamn maddi gidasi yukari y»
riBjndan geldigi gibi, manevi gidasi da alem~i baladan gelir ve o gidu onun
ruhunu besler.
14073
Ǥu hal, Ezeli Taksim Edici'nin, adaletle taksimidir. Fakat ^afjilticuk
ijey §u ki: Bu taksimde ne cebir vardir, ne de zulum...»
14074
«Hakkin taksiminde cebir olsaydi insawlarda nasil pismaiilik olurtluV
Taksim-i ilahide zuliim bulunsaydi, Hakkin, kullan iizerindeki Hifi-i lltt-
hisi nasil olabilirdi?»
Allahii Teala (Hayriilhafizin ve erhamurrahimin) dir. Boyle bir Zut-i
Ecell ii A'ladan zulm olmaz. giinki (Hafiz ve Rahim) muhofaza oden,
esirgeyen demektir. Hem esirgemek, hem de zulm etmek mini I birlrylrV
Vakia, nzik taksiminde kimine az, kimine cok verilmij, bu ver!|, ylnw
ruhlann istidatlan lisaniyle talebleri iizerinedir, yani ne kadar l»l«nllml|
431
Ise, Allah o kadar Vermel r. tatldltlan lisam rfcdir? Bir gey olabilmek
kabihyyeti, mesela bir tag nongmdan eikanten iki inermerden bid mih-
rabm cebhesine konulur, obiri de abdesthane ta> yapilir. Birinin istidadi
mmraba konulmak ve diferlninki abdesthane tap olmaktir. Bunlar ne
olmak jstediklerini hal diliyle mimara ve tag?! ustasma soylerler ve oyle
yapilmasmi taleb ederler. O iistad da onlarm istediklerine gore hareket
eder ve ortlan istedikleri yere koyar.
Cenab-i Hak da (la tesbih) ta§ci ustasmin yaptigi gibi, insanlann isti-
dadlan lisam ile istediklerini vermigtir ki, bunda ne cebir vardir, ne de
zulum. Bu hususta insanlar ne mecburdur, ne de mazlumdur, Dikk'at edil-
migtir ki insan bir giinah isleyince bir nedamet hisseder, kegke yapma-
saydim diye pisman olur. Hal buki mecbur olan kimse nadim olmaz Eli
titreyen bir kimse, kahve fincaniyle tabagim elinden dusiirub kirmaktan
nedamet duymaz, belki teessiifde bulunur. giinki mecburdur. Fakat tit-
rek olmayan bir kimse bunu yapacak olursa, akilir, utamr, dikkatsizligine
nadim olur. Zira mecbur degildir, ellerinde titreme yoktur. jgte insanlarm
mecbur olmadiklannm en buyiik delili yaptiklarmm sonunda nedamet
duymalandir.
Hz. Mevlana, (cebr u kader) meselesine dair bu kadar malumat ver-
dikten sonra o miihim meselenin kolayhkla icinden cikilmasa kabil olma-
digini da anlatmak igin buyuruyor ki:
14075
«Giin sona erdi. Ders yanna kaldi. Zaten bizim sirnmmn beyam bir
giine nasil sigar?»
Buradaki giinden maksad: Diinya Hayatidir ki Ahirete ve Ebediyyete
msbetle bir gun gibi kahr. Dersin yanna kalmasi da:
' — * - **?.-?
Yani: «0 gunde ki (butiin) sjriar yoklamp meydana gikanlacak-
tir 108 .»
Onun igin sirlann inkigafi, bir gun gibi olan Diinya hayatma sigmaz.
Onlan anlamak igin Ahiret gibi sonu olmiyan bir alemi beklemeBdir.
(108) Siirei Tank; 9.
432
M07U
yi'lj .1^*1 »jJV tfl
J- 1 * tr 1 ^ V/J t*J,
«Ey bir fasikm siiztme vc ynlLuklumtmsina Inanan, siizlerini dugru
sfiyan,»
14077
^.Li» ^f\j jj c~» **f~ jl j-\
«0 itimaduila, su kabarcigindan bir kubbe yapmigsin ve o kubbe, ip-
leri suriik bir cadir gibidir.*
Yani fasik ve facir olanlarin dostlugu ve yaltaklanmasi, su kabarci-
gindan kubbeye ve giiriik ipli gadira benzer. Bu su kaharcigimn hafif bir
dokunugla sdndiigii gibi, giiriik ipli gadir da gabucak yikilir. Fisk-u fiicur
rrbabimn sozleri ve dostluk gostermeleri de boyledir. Onlara karsi gos-
terilen itimad gadin, adamm basina yikilir.
14078
«Riya Ve mekr §igmek gibidir ki onun cakmasiyle yolcularm gidecek-
leri yolu iyi gbrmelersne imkan yoktur.*
Binaenaleyh, hilekar ve riyakar §eyh taslaklarma ittiba' edenler de
gim§ek ziyasiyle yol alrnak isteyenlere dbnerler.
14079
■ ' ™ *
«Bu diinyada da h onun ehli otanlarda da i§ yok... Her ikisi de veiasiz- ,
hkta goniil birligi etmi§tir.»
F: 28
433
14080
-„
«Obir Aiemin ehli ise, o alem gibi yiiksektir ve ilel'ebed ahdinde ve
vaadinde sabittir.»
14081
mX/ -Aj.IF «-"w.i?
i",
i . • * Y
«iki peygamberin birbirine zit oldugu ve birbirinin mucizesini kapip
aldiklan goriilmus mudiir?»
Mesela Hz. Musa devrinde biraderi Harun ( A.S.) ma . da niibuvvet
verilmisti. Fakat Harun (A.S.), karde§inden yagli oldugu halde ona illi*
ba' etmekten cekinmemisti. Hatta, Musa (A.S.) §uayb peygambere (AS.)
gobanlik etmi§ti.
14082
«Obir aiemin meyvesi nasil porsur ve ciiriir? Akildan husule gfeleh
nes'e, gam ve kasavet olur mu?»
14083
£«- xOiffj j\) c— j^c J ^j>
«Nefs ahde vefakar degildir, o sebebten katle miistehaktir. O da, kib-
iegahi da alcaktir.»
Evet, bazan yola gelmeyi ve itaat yoluna girmeyi taahhud eder. Bu
taahhiidii, bir emelinin husulunden duydugu yorgunluk lizerine yapar ve
*Bu igi bir daha yapmayayim* der, Fakat o yorgunluk ve o tokluk zail
olunca verdigi sozii, ettigi ahdi bozar, yine heva vli hevesi pe§inde ko§-
mak ister.
434
\
14084
«Ne£s, zeki ve ince i§lere akli erer bir halde isc de, kiblesi Dilnya
oldugu icin, onu olii bil,»
Meger ki Hak'kin inayetine nail ola.
14085
JvX «Jlj 0|/"* iJW-j -A-i.
«AIlah'in vahiy suyu bu ofttye eriijince o olii topraktan bir diri zu-
hura gelir,»
14086
«Hak tarafindan sana ilham gelmeyince o yiiziine surdiigin* (Talc
bekahu) diizgiihitne aldanma!»
(Tale Bekahu) : «Uzun miiddet payidar olsun» mealinde bir duadir kl
lutf u ihsani, yahud ilm u irfam ile me§hur bir kinase hakkinda edilir
ve: uzun miiddet ya§asm da halk, onun ilminden, irfamndan, yahud lut-
fundan, ihsanmdan istifade'etsin, manasi kasd edilir,
14087
Jtij J* I O \ £ tfA.ii jy>- ^X
«Ey salik; sen unutulmayacak bir gbhret ve gurup etmeyecek bir gii-
ne§ ara.»
Yani 6y3e bir gohret ara ki o baki olsun. Oyle bir gohret, halkm tani-
masiyle degil, Hak'kin tamtmasiyle olur. Keza batmayacak ve iena bul-
mayacak bir giines taleb et ki o da Allah'dan ibarettir,
435
I -I IMS
«0 itice hiinerler ve dcdikodular, Fir'avn ve kavmine, {Jliini ise Nil
suyuna (yani §ab denizine) benzer.»
Nitekim Fir'avn lie ordusu o suda bogulmug, malik olduklan gey]»
rin hepsi mahv olmugtu.
,jL-j*c««j
14080
O^i fxtS \j jUJLi-
&13
«MisirhIarm satveti saltanati ve sihri, halki boyunlanridan tutup, je*
kersc de,»
14090
«OnIarm hepsini, sihirbazlarm sihri fane et. Glum ise Musa'mn bir
degnek psrgasi iken ejderha olan asasidi*.*
Yani Musa (A.S.) m asasi, sihirbazlarm meydana abb kivnlan yilan-
lar seklinde gasterdikleri ipleri.ve degnekleri nasil yutup eserlerini bi-
rakmadiysa, olum de oyledir. Bir kerre geldi mi insanda ne ilim, ne hti*
ner, ne mal, ne de saltanat birakir, hepsini goturiir, mahv eder.
§eyh Sadi der ki: «Kamillere gSre zenginlik, mal iie degildir. Canki
mal, rnezarm kenarma kadar gider. Ondan sonra ise yarayacak olan ilim
degil ameldir.*
Evet, Hz. Musa'nm asasi:
14091
«0 siltirbailiklan bir lokma yapti ve yuttu. Cihani istila etmig olan
gece karaaligmi, sabah nurunun bir anda izale ve alemi tenvir etmesi
gibi.»
14092
-Sahnlnn mini, geccnin knranhftim yutmakla fnzlnlnsmadi. Evvnlrn
nn*ilsn yine «y!e kaldi,»
>
14093
U o'i jjj -ul ^jjjil _/l j j
J O^j Jjjil IjcA*
«Faj;lalik, Zat'ta degil, eserdedir. Zat i£in artmak ve cksilmck y»k-
tnr,»
Yani Asa-yi Musa, sihirbazlarm degneklerini ve ipleriru yutmukln
nrtmadi. Nur, ayni nur; zulmet, ayni zulmet olarak kaldi. £iinki fazlftllk
ve eksiklik Zat'ta degil, eserde olabilir.
Hz. Mevlana, dqlayisiyle miihim bir bahse giriyor:
K084
<& ojj*l oUr J*}; ^
«Cenab-i Hak, cihani icad etmekle fazlala§mamisdir, evveldon olm«-
yan simdi de yoktur.w
Latesbih bir binamn, yapilmadan evvel, onu yapacak mlmnnn zlh-
ninde mevcud oldugu,.onii inja etmenin, zihindeki bu mevcudu moydutin
getirmek oldugu gibi, biitiin miikevvenat da, zuhura gelmeden evvel tal-
silatiyle ilm-i llahide mevcud idi. Onlan ilmiyyet mertebesinden aynlyyot
derecesine izhar etti. Fakat bu asan meydana koymakla Zat-i llahl, bir
fazlalik kazanmadi. Nitekim, onlan yaratmasaydi da bir eksikliji olma-
yacakti. Hz. Ciineyd'in meclisinde: « Allah vardi, onunla beraber hlc, bir
§ey yoktu* hadisini okumu§lar, Hz. Ciineyd: «Hala da olduftu gibi* deml|
ve mevcudatm varhgmm (Viiciid-u mumkin) den ibaret oldufluna i|irtt
etmi§.
Molla CSnii de bu manayi: cO guzellik madeni olan Allah vardi da
cihandan bir ni§an yoktu. E|er sen anlayabilirsen hala da tiyl«dlr, hftklkl
varlik ondan ibarettir* beytiyle ifade eylemigtir.
436
iST
"I'Avt'liliMi nlmnytm ylmdi de yoktur» mealindeki misra'a gehnce: Bii-
tiin mukevvenat, Elffl'cUi llm-i ilahide mevcud idi. llmiyyet halinden ay-
niyyet haline geldi, Fakat Allah 'm malumu olmayan birgey yoktur, boy-
le bir^eyin bulunmm>i muhaldir. Binaenaleyh e^eMe olmayan bugiin de
mevcud degildir.
14095
«Fakat, Hakkin icadiyle mahlukat artti; Ancak, bu iki arti§ arasinda
fark vardir.»
14096
«Eserin artmasi, muessir-i hakiki olan Hak-kin zuhurudur.., Bu suret-
le sifatlan ve isi zahir olur, gorunur.»
14097
JJji k^Lj ^iU ify
«Bir zatin fazlalasmasma gelince, bu onun sebeblere bagh ve sonra-
dan meydana gelmi§ olduguna delildir,»
Mesela zaif bir kimsenin §igmanlamasi, . yabut evlenib goluk gocuk
sahibi olmasi, zatimn fazlala§masi demektir. Cunki besjeyici geyler ye-
mek ve teehhul eylemek gibi illetlerin tesiriyle o fazlahk ve o gohik co-
cuk zuhura gelmisdir. Lakin Cenab-i Hak ne hadisdir, ne de bir sebebin
miiteessiridir. Halki yaratmasi ve halkm ona ibadet etmesiyle Zat-i §e-
rifinde bir fazlahk oImami§tir. Halki yaratmasi, onlari ilim merlebesin-
den a'yan mertebesine getirmesidir, Halkm Ona ibadet etmesi de, onlann
ibadetinden Allah'in kemal bulmasi degil, belki kendilerinin tekemmul
etmesi icindir. Bir hadis-i kudside: «Halki benden istifade etsinler diyc
yarattim, ben onlardan istifade edeyim diye degil» buyrulrnustur.
438
HulSia;
Sent, yak bilmenin imkam, Yd Rab!
Taukkuldcn milnezzch, miistetirsin
§u dciz akhn idtdk-i kasiri!
cHakikal, var olan sensin ve birsin»
Hz. Mevlana mezkur iki fazlahk arasmdaki farki anlatmak i<;in bu-
yuruyor ki:
«MUSA, NEFSINDE KORKU HISSETTl; BIZ DE: KORKMA, SEN
YU£E VE GALIB OLACAKSIN DEDIK, MEALINDEKi
AYET-i KERlMENIN TEFSiRI»
14098
«Hz. Musa kendi kendine dedi ki: Sihir do halki hayran eder. Halkm
tilhr ile mucizeyi ayid edecek temyizi yok ne yapayim?»
Musa (A.S.) in korkusu, sihirbazlarm sihir kuvvetiyle yilan §eklinde
gosterdikleri ipler ve degneklerden degildi. Qiinki asasmm ilk defa ej-
derha olugunda da korkmus, fakat Allah'dan miijdesini almigti, Korkusu
sihirbazlarm sihriyle kendi mucizesinin halk tarafmdan ayird edilemiye-
cegi endi§esinden idi. Buna dair Sure-i Neml'de buyuruluyor ki:
-?<
y$28k-
<h
■*>*>
Yani: «Asani birak.» (Musa asasim buakib da) onu ^evik bir yilan
gibi harekct eder gbrunce arkasma doniip ka5ti ve geri donmedi. ^Ey
Musa, korkma t £tinku ben (vanm). Benim yanimda peygamberler (hig
bir §eyden) korkmaz(lar) I09 .»
(109) Surei Neml : 10.
439
14099
jj '.A— ' \j j\*£ ,»»■ w*^
'f La, I j jut tj Jic
«Cenab-i Hak buyurdu ki: Ben halkda bir temyiz peyda ederim
boylece temyizi olmayan akla hakikati gortir goz veririm.»
14100
'■■"
«0 asirda sihir, iftihar edilir bir san'atti. Fakat, asa ejderha olunc
o iftihar edilen san'at, ar oldu.»
|
14101
<iXij a" 3 " tf^J l> ur*r*
«Herkes giizellik ve cazibe davasindadir. Oliim ise, cazibelerin mihenk
tasidir.»
Yani, herkes, kemal gosterisinde ve: bende fazilet vardir, iddiasmcte
dir. Lakin oliim, o faziletin mihenk ta§idir. Bir kigi oldiikten sonra,
yirli bir eseri kalrm§sa onda hakikat, ilmi ve ahlaki fazilet bulundi
meydana cikar.
14102
« Sihir de, mucize-i Musa da gecii, her ikisinin comlegi de varlik d
mmdan diistii.*
Yani vucudu kalmadi.
440
14103
«Sihiir somleginin sesi lunetten baska bir akis yapmadi; Din com1*ftt-
nin sesi de yUcelikten baska bir akis birakmadi.-
14104
OJSZS* }1 C— "JJS- jLJ_ tii# j^>-
«Madem ki erkek ve kadin nazannda mihenk gizlidir. Ey kalp olan,
arttk sen de gel, safa kans da; halis altinim, diye laf et!..»
14105
•Evet, mihenk meydanda olmadigi icin senin icin tam laf zamanidir.
At, tut ki seni el iistiinde gexdirsinler,*
14106
•J. f. i-
«Kalp para her an kibir ve azametinden der ki: Ey halis altin! Bon
senden nasil eksigim.*
14107
«Altm ona cevab verir ki: Evet, kapi yoldasi; lakin mihenk tasi go-
liyor, imtihana haaurlan!» <
Buradaki kalp paradan maksad: Sahtekar murailer, halis altindan
murad da hakiki mur§idlerdir.
441
(1108
jlj J<#\ J w- *■
^
jITo-iL
*?-'-> u- !u -jj
«Cescdin bliimii, sir villi i $ in, Allah laraf.ndan fair hcdiyycdir. Hails
iiltina makasin ne zarari olur?»
Olum, (Olum, Allah'a mfilikaftu) hadis-i serifi mucibince (lika-i lla-
lu) ye vasil olmaktir. Makas ise, oliimle cesedin parcalanmasidir Haiis
ultin dogransa da, toz haline getirilse de yine altmdm Kiymetinden bir-
•sey kayb olmaz. Boyle halis altm gibi saflyyet kesb etmis bir mii'min de
gerek bayatta bulunsun, gerek vefat etmi 5 olsun, manevf kiymetce rausa-
vidir. Fakat bir miizevvir ve miirai icin olum. mihenk tasi olur orun kalp
oldugu olumuyle ve Ahirete gitmesiyle meydana cikar,
14109
«Ka!p olan, mahiyetini ve sonunu onceden gorse tdj, sonradan kara-
racagina, onceden karamdi.»
14H0
taJ j^\ *U, jj\ ^jj. ^^
«0 kalp olamn yaldiz. evvelce silinib kavarnu; olsaydi mUnafikh-k.
tan ve sakilikten uzakla$irdi.»
Kalp oldugu anlasilacagindan, kimse ona aldanmazdi.
14111
. . T,^ ° ka,p ' Alah ' ,n faziIet v * kewmi kimyasina, (yani bir mfirsid-i
kamdm feyz-i nazarma) talib olurdu da akh, riyakarhgina galebe eder-
442
11112
«G kalp vc lniirai ■juhsin ktilhi kink olsuydi, kiftklari muiU siirimiln-
yan mnnevi bir cikikciyi karstsinda fjiiriirdU.-
Nitekim bir hadis-i kudside: «Ben, benim i«;i" kalbl kink w tnahxun
olanlann nuzdindeyini» buyurulmuijtur.
14113
«0 kalp miizevvir ve miirai, akibeti goriib dc kirilnsa, « mAnevI i;i-
kikcimn sermayesiyle derhal iyi olur.»
14114
Allah'm fazl u keremi, bakirlan iksire dogru sevk cdcr. Fftknt, lm-
kirken iistiindeki yaldiz dolayisiyle altmhk da'vasinda bulunntilnr llali-
bani keremden mahrum kahrlar.»
Buradaki kalp paraya benzetilenler: Mesayih kisvesine gil'lb li'imd
davasmda bulunan. riyakar ve rnuzevvir heriflerdir. (Zerendtul) yunl
yaldizh olmasi, dervig kiyafetinde bulunmasidir. (Mis) avam-i nn», (Ik-
sir) de murgid-i kamildir. Bundan sonra o gibi gahislara hitulu«u buyu-
ruluyor ki:
14115
«Ey yaldizh bakir, (yani ey sahte miirsid), ettifiin irijud fluvAmndnn
vaz gee. Zira, mu§terilerin - yani miiridlerin - bbyle lup K<i*U knpah ktil
mazlar.n
Gunun birinde senin sahtekarhgim goriirler.
m
14116
-Diinya'da olmasa bile, Mah§cr guniinde onlarm gozlcrini acarlar ve
■enin yapmi§ ©Idugun goz bajfciligi rezil ve riisvay ederler.*
(Yevme tiiblessera') Nazm-i celili mucibince mah^erde herkesin goz^
led acriacak, sirlar ve hakikatler ayan ve beyan gorulecek, Diinya'da ir-
§ad davasmda bulunmu§ olan miitegeyyihlerm kalp para gibi olduklan
da meydana gikacaktir,
14117
•Ahireti, Dtinyada gormiis olanlara bak ki, onlar, ruhlann basret k»l-
difr ve gozlerin gibta ettigi zevat-i kiramdir.-
14118
-0 Mvat-i kirara, hali gormu§, istikbali ke ? f etmi|, iesadin feasi olan
davfiyi esasmdan kesmi§lerdir.»
14119
tiA._jju> k-iiif ft-rf» ^jjL* jc-^j.
«Hali, cehil ve §ek i$inde gbren, - yatii ietikbali goremeyen - kimsenin
karfiginda subh-u sadik ile subh-i kazib birdir.»
14120
cr*
«Ey gene; subh-i kazib yiizbinlerce kervanin heiakine sebcb olmustur..
444
<5ocenin sonunda, ynrk temfinin (IhIIUuIc blr bc-ynzhk gfirllnur v« bl-
raz sonra kayb olur, beyariifijn jforundufiU vakt* (Subh-1 Mulb) dt-rlcr.
Daha Monra, yine ynrk ufkunda, takrar blr beyazlik *uhur oder. Awl nabob,
o bcyazhklu bugluchgi i^in onn da (Subh-i sudik) tabir cderler.
Bazi kervanlar, subh-i kfizibi, hakiki labfth zunnlle yola yiktiklan
Icln yol kayb etmek, egkiya hhsktnmn uftramak gibi ttthlikeler« ugruim|<
lardir. Burada subh-i sadikla hakiki miiraid, subh-1 kfizible de muknlllcl
ve mUrat bir mute§eyyih tnurad edilmiytir.
14121
O— A jljt'l Jal& ^J-5 if'** C*— *
-Bir nakdin mahiyyetini takdir edemeyenleri aldalmayacnk para yok-
tur. Mihenk ta§i ve makasi olmayan ruhlann vay hMine!»
Yflni altin para ile kalp bir ak?eyi ayird etmek icm mihenk ta|l, ya-
hud makas lazimdir. O para mihenk tftsmat suruliir, yahud makusla kc-
lilerek bakir mi, altin mi oldugu goruliir ve mahiyyeti anlajilir. Mihenk
tajindan maksad: Tecrubedir. ir§ad davasmda bulunan bir klrm«nin ha-
kiki bir §eyh mi, yoksa miirai bir §eyh mi oldugu de tecrttbe lie anlufli-
hr. Eger o kimse §eriate riayetkar ise, Allah'in ve peygamberlerin *mir-
Itrini ifa ediyor, ricalullah yolunda gidiyorsa altin gibi hfilis blr mUr|id-
dlr. Degilse kalp ak^e gibi bir miizevvirdir.
-DAVA'YA KALKI§AN Ki$iY£, DAVA'DAN QE^MCSt KIN 1SRAR
VE PEYGAMBERLERE UYMASINI EMREDl§»
14122
"Museylemettilkezzab demi§dir ki; Ben hakikaten Alimed'lm, onun
dinini fen ve san'atla vurup kiracagim.»
Miiseyleme, Yemame'de peygamberlik davasiha kalkigmij blr' htrlf-
ti, Aleyhissalatu vesselam efendimize: (Peygamber Miiseyleme'drn, Piiy-
44fi
gamber Muhammed'e) dly* bir mektub gondermij ve .Aran yansj senin
yansi benim olsun. dly* klhUWiItta bulunmu§tu. Fubr-i kalnat Efendi-
miz tarafmdan da una: (Alkmn resulu Muhammed'den yalanci Miisey-
leme'ye) diye bir cevab yazdmldt ve «Arz, Allah'm mUJkudur, onu dile-
digme vcnr« buyuruldu. Peygamberimizin vefatindan sonra Hz. Ebubekir
tarafmdan bunun iistiine iki kuvvet gonderildi. ikisi de bozuldu tjeuneu
olarak Halid b. Velid (R.A.) in kumandasmda gonderilen kuvvet muzaf-
fer oldu. Uhud gazvesinde Hz. Hamza'yi gehid etmis olan Habesli Vahsi
Museyleme habisini vurub du § urdu; (Abdullah b. Zeyd) de herifin kafa
nw kesti ve Dunya'yi onun met'sedetinden kurtardi. Boyle yalandan irsad
davasina kalkisanlara misal olmak uzere Hz. Mevlana, Miiseylemetiilkez-
zabi gosterdikten sonra buyuruyor' ki:
14123
-Museyieme'ye ve onun gibi yalancilara de ki: Kibir ve azamet tes-
lama., 15m ominii birak da sonundaki lanete bak!»
14124
g- u?j» $ J^ j}j j y; j}
-Basma adam toplamak h,rsiyle bu kilavuztngu yapma. Bit kilavu-
zun gensinden gel ki oniinde fener gotiirulsun.*
Benim cocuklugumda Istanbulda bir adet vardi. Sokaklarda fener ol-
madigi 15m gece sokaga gi kacak kimseler, ellerinde bir fener bulundurur-
du. Eger kzbardan biri gece bir yere gidecek olursa, bir vazifeli, oniinde
fener cekerdi. Bolfice fener onde. efendi arkada bulunurdu
14125
-Mumun aydmhgi, gidis istikametinde, dane mi, tuzak mi oldug
ay nuru gibi gosterir.»
unu
44C
MI2II
.Sen istesen de. Istemesen do kandllln aydmltji He, doft»« hi 11a km-
gn hini goriir ve ayirdedursm.»
Y.ini nmrsid-i kamilin rchberllgi s&yesinde ve onun irsfidi nurlyla
her taraf aydmlamr ve gorduklerinin iyi mi, kotti mu vu hakiki mur.M
mi, yoksa miiddei ve mukallid mi oldugu, sen istesen du, htemaian da
nuiijahede edilir.
14127
A^»-yk\ -Ui— j^jt <i>.'li
«Elinde i§i|m yoksa olmaz. Zira, bu kargalar, hile ve te*vlr il« ukdo-
Sanlarm sesini ogrenmi^terdir."
Yani karga mesabesinde olan miizewir ve muteseyyihler, akdofiatl
l>ibi olan miirsid-i kamilin sozlerini ogrerterek, onlarla ir^ad duvusma
kalkmislar ve birtakinl safdilleri baslanna topiayib onlan sopitmislurdir
Fakat:
14128
U f U) f u» a» j'j
«B6yle bir kimse (Hudbiid) iin otu§Unii ogrenmi^ olsa da cindn htld-
hudiin - ugarken toprak altindaki suyu gorlistt gibi ■ bir sir ve Sebtt Hl-
kesinin habteri ne gezer?»
14129
«Anzi ve taklidi olan sesi zati ve tabii olan seaten, padii(»hl«rm ta-
cmi da hiidhiidun tacmdan ayn bil.»
447
Yam hudhud kusunun bttjmda tijyden bir tepelik vardir'. Hiikumdar-
lar onu takhd ederek bailanna tac giymlglerdir. Ke za Hudhiidun otusii
T ['n,^ hkziUn 0nu tuklid c ' derler - Fakat Wrlncfler tabii, ikin-
ciler taklididir. Bunun gibi mejaylhin taci ve hirkasi vardir. Onlari takli-
de kalkigamar da onlar gibi giyinirler. Lakin kamillerin taci ve hirkasi
onknn haktadir. Mukallidlerin kisvesi ise onlar i ? in yalancz § ahid gi-
14130
«Bu uianmaz mukallidler, derviglerin sozunii ve ariflerin nuktesini
dillerme doIaim;lardir.»
14131
den-yani bat,!. Hak vehm eylediklerinden - idi..
14132
-O helak oian iimmetlerin de temyu kudreti vardi. Lakin hirs ve ta-
ma msam kor ve sagir eder.»
Hadis-i gerifde buyurulmugtur ki: -Tama'karhkdan sakimn. Zira ta-
ma, insam kor ve sagir eder.».
14133
. " G ° Z "l , hir iUet sebebiyle gormeyenler, Rahmet-i llahiyyeden uzak
degildir. Fakat hirs ve tama korliigii mazur olamaz.*
448
I 1 131
>)*
) j
"i *,JL **.»«« A-
v.
«Padl§aIun garmihi, Rail met -i lluhiyyerien uzuk degildir. Lukiii ltam»d
earmim afvedilemez.»
^arnuh, yahud Tiirkcesi jarimk: Eski iijkcnce fllutlerlnden biridir,
hjkence edileeek kimse ona ellerinden, ayaklarmdan batflHmr ve i;arlu
(.•cvrildikge o kimsenin biitun viicudu gerilirdi. Burada ((Jarmih-1 SJuh)-
den maksad: Cenab-i Hak'kin ban kullanna verdigi beltyyelerdlr, Boyle,
Allah tarafindan musibetlere ugrayan kimsenin Allahin indindfkl der«-
t-cisi yukselir ve Hakkin rahmet ve magfiretine nail olur. Him, tama ve
hased gibi ^eyler de bir garmikdir. Onlara miibte'la olanlar da (armik'o
l^erilmis. gibi igkence ^ekmektedir. Fakat onlann bu hali mazur ve mag-
fur olamaz.
14135
■Ey baldt, oltaya iyice dikkat et. Pisbogazlik, senin sonu gtfrocfk olun
i:<i/.iuiu kapar.»
Buradaki balikdan maksad: Derya gibi olan ak:mde gezib dolB|in
harts ve pisbogaz kimsedir. Ona deniliyor ki: Ǥeytan, sana olt.t nliyor,
Ucundaki yeme aldanma ki onun oltasina tutulmayasin.*
14136
«Iki goziinden biriyle i$in baglangicina, biriyln dc hiiiiuuii tmk.
Mel'un §eytan gibi tek gozlii o!ma!»
Yani zahiri goriib de batina kar§i korltik etme.
F:29
440
14137
«Tek gbzlit o kimsedir ki yalimz hali gbrur, hayvanat gibi mazi ve
atiden gafil bulunur.»
14138
«Qkiiziin iki gbziinii telef etmek ciirmiinde o iki goz, bir goz gibidir.
(,'unki o goziin §erefi yokdur.»
Yani bir adam, bir bkuziin iki goziinii de kor etse cerimesi bir goz
gibidir. Fukaha boyle igtihad etmigtir.
14139
«0 okiizun iki gbzii yarim kiymet deger, (Janki onun iki gbzii senin
gbziine istinad eder.»
Yani gidecegi yeri tayin edemez, senin goziin onu sevk ve idare eder.
11141
j_j^ V <-''*' r~T v''j
•(,'ilnki iiistin !>>r gbzii ilc hir doxtunun yarclim ve muzahcrctinc mub>
Ui, nlmuksizin da is gbrebilir,»
14142
.jj*
"K^egin gbzii, ba§i gbriib sonu gbrmedigi ifjin iki gbzii oho bile tek
, ■■■in ]iukmiindedir.»
14143
w^-c-j _**»> <*>j -*— j.y *y
«llu sbziin sonu gelmez, Hikayesine ba§ladigimiz ahmak kblc, ytye-
it'll lumiiiylc padisaha dilekge yaziyor.»
lllr kolenin padigah hizmetinde kusur etmesi dolayisiyle, tahsisMlm-
Mnti liii' rniktar kesilmesi hakkinda padigahm iradesine dair bir Icissuyu
li<i'.liiiulmi§ idi ki orada kolenin efendisine bir dilek<;e takdim eyledijin-
ili-n bans edilmir-ti
14140
pj*. j\
•,V:
^_i- *-*t 1 A rfl 1
«Eger bir insamn tek goziinii kbr edecek olursan, ger'an yarim diyet
lazim gelir.i
Mesela birinin bir kolesine vurmak suretiyle bir gbzii sakatlansa ko-
lenin bedel-i igtirasi neise onun yarisi verilir.
«ECiR VE NAFAKA TALEBtNE DAlK O KOLENtN PAdI^AHA
DILEKQE YAZMASI HiKAYESININ BAKtYYESf-
14144
«0 kole dilekgeyi yazmadan evvel a§?i basimn yanina gitti vc drdl kl:
My cbmerd padi§ahm hasis a§cisi!»
450
4!»l
14145
«Benim nafakamin padi§ahin nazar-i dikkatini celb etmesi, ondan v(
onun himmet ve comerdliginden uzaktir.*
14146
fi Ji J** 1 tfU <i
?W
«A 5 ci dedi ki: Boyle irade cikmasi, senin salah-i hal kesb etmen 151
dir. Yoksa padisahm hasisliginden ve zUgiirtlugiinden degildir.»
14147
^f*s- t> ' Alii J 0-J>Ui 0*5
«K6le dedi ki: Bu soz vallahi manasizdir. Padi§ahm indinde eski ve]
faalis altm, toprak gibi kiymetsizdir.»
14148
«A§ci yiiz tiirlu delil ve huccet gosterdiyse de kole, hirs ve tama sevf
kiyle hepsini reddetti.»
14149
«Ve a§ciya dedi ki: Siz bunu kasden yapiyorsunuz. A§ci da cevaji
verdi ki: Hayir. Biz ferman kblesiyiz.»
Aldigimiz emri icra ediyoruz.
452
14150
JM 1_— * <
J
«Bunu fcr'den dcgil, asildan bil. Yaya pck kabahat bulma, oku ntnn
koldur.»
bil.
Bunun gibi, sen de tahsisatmtn eksilmesini bizden degil, pad!§ahtan
14151
«(Attigm vakit sen atmadin) ayeti bir iptiladir. Fakat, Pcygnmlwrin
tfiinahma da girrne ki o atis. AHahdandir!»
Bedir gazasmda Aleyhissalatu Vesselam Efendimiz bir avu$ tag par-
',;asmi dugman tarafina atmis, ve ati§ du§manm bozulmasma sebeb ol-
mugtu. Cenab-i Hak tarafmdan onu hikayeten:
Yam: «Habibim; o ta§lan attigm vakit sen atmadin, (Akin Allah >.<
ti 110 .»» buyurulmu§, Hz. Peygamberin arada bir vasita olup, hakJkatte ntn-
nm Allah oldugu beyan buyurulmugtu. Cenab-i Hak (Man!) ve (Mult)-
dir, yani veren de, meneden de asil O'dur. Bir §eyi vermeyi, yahud vor-
memeyi bir kimsenin kalbine ilbam eder. O kimse de Jthama ^iir« ya
verir, yahud vermez,
14152
/*"— *■ (_»lii-Xi £*»_ 5>.rf JL1*
«Ey beyhude hiddetlenen, su ba§tan bulamkdir. Goz-Unil M( tin llarl-
sine bak.>>
(MO) Sflrei Etifal : 17.
4M
14153
***> Oil* fif2>-} J - i
«KoIe; gamindan ve hiddetinden, bir yere gitti ve padigaha scrt 1)!
dilek§e yazdi.»
14154
^
«0 dilckcede padi§ahi oviip, on^ comerdliginden bahs etti.™
14155
»>• O*-"*- 0>"*»- t,5VJa» _p
«Diyordu ki: Ey istek sahiplerinin ihtiyacmi temin etmekte avucu dc
nizden ve buluttan daha comerd olan padi§ahim!»
14156
-y - <jiy>- <j l^ j'-^>- y i— 4-j
* **t
«Zira bulut verdigini aglaya aglaya verir. Senin elin ise giilcrek n|
met sofralan kurar.»
14157
«Dilekcenin zabiri medih olmakla bcraber o medihlerden lu§im
gazab eserleri gorunuyordu.»
Hz. Mevlana gaibden muhataba tevcih-i kelam ederek diyor ki:
14158
«Ey abmak adam; bumin yilri, gonin dc i§in nursuz vc cirkindir. (,'Un-
ki bitkat nurundan cok iwaktuflin.»
14159
«Diinya'nm parlakhgi ve leiafeti de cabucak kesada ugrar. QtinkJ o,
olma ve bozutma alemidir.»
Nasil ki taze meyve $abucak giiriir.
14160
L* *^Ta— ii f* ld>* jj fey*
"Medheden kimsenin kalbinde kin bulundu mu, ettigi medihdcn g«-
n tiller ho§lanmaz.»
14161
^ ill C*\f$ tffj\ J j <£\
«Ey goniil, evvela kinden ye kerahattan temizlen, otidan sonra hamd
eyle ve cevik ol!»
14162
on* Jjf h -^ oV) j
«Kalbinde kerahat bulunan kimsenin (Elharadu-lillah) demesi, §ey-
tanhktir, hiledir, efsundur ve inunafikliktir.»
454
455
14163
«Cenab-i Hak buyurmugtur ki: Ben zahire bakmam, batina nazar edc-
jim.
Hadis-i §erifte buyurulmu§dur ki: «AUahu Teala sizin suretlerinize ve
amellerinize bakmaz, belki kalblerinize ve niyetleiinize nazar eder.»
ǤEREFINi KORUMAK igiN MEDIHLERDE BULUNAN, FAKAT
i^INDEN DEBT VE ELEM KOKUSU DUYULAN, HIRKASININ
liSKiLiGINDEN, O §UKXJRLERiNiN LAFTAN, YALANDAN IBARET
OLDUCiU ANLA§ILAN MEDDAH'IN HIKAYESi»
14164
«Bir kimse eski bir aba lie Iraktan geldi. Dostlan, aynhk zamamndaki
mihnct ve mesakkatlerden sordular.»
14165
jk~, U\ 3SJ* ■* t^j' «^**5
«Dedi ki: Evet, ayribk vardi annua bu sefer, benim igin cok mtibarek
ve mtijdeli oldu.»
14166
«Bagdaddaki halife bana on kat elbise verdi, Yiizlerce medh ii sena ona
yakin olsun.»
456
141(17
-Tegokkttr ve medihlorl naydi ibikdii. to S okltUrler haddlnl, ttlcUnlinU
14168
-Quia dediler ki; elbisenin eski, pusku olmasi, yalan soylediftlno f)i<I»lt-
lik ediyor.»
14J69
-Vucudun ciplak, basm acik, raruret ve ihtiyac atc§ine yanmi) blr Ml-
,1,-si... TesekkurU birisinden calmi§, yahud ogrenmi* gibi edlyoraun..
14170
JJKA AJ*-J jf>-^ • j'~l_>J
«Scnin begine ettigin §ukur ve hamd'in, basmda ve nyagindn bulun-
masi lazim gelen ni§aneleri nerede?»
14171
xS~~* ^fci w^l-v' C-4*
«Di!in o padi§ahi medh ediyorsa da biittin bedenin lisiin-i liul lie onilmi
§ikayette bulunuyor.»
487
14172
M177
yok.»° CiimCrd SU,tan ' n SChaVeli,,der sende bi ' P>bu S ve bir galvar bile
14173
j, ^r p / ,111 ^ ^r
"Meddah, dedi ki: Onun verdiklerini ben fukaraya dagittim Y oksa o
bem gorub gozetmek hususunda kusur etmcdi,. '
14174
^ ^ |d -t f*/ ^
re vefdt"! 1 ^"^ *■*- *»*»*» hepsini yetimiere ve fakirle-
14175
ce rr Idtj^, m ^ fat ° larak — ** a,d ™" <*" *" *** *
Hadis-i ?er ifde: -Sadalca; belay, geri cevirir ve omrii arfanr- buyurul-
tnusdur ] b Hz. Mevlana onun lisamndan bu hadise i § aret ediyor "
(Pakbaz) : Dervi§ istilahmca (Miicerred), Yam her geyden soyunmus ve
elme gecem bagkalanna vermeyi adet edinmi § kimse demektxr. §
14176
^nm latmmdaki bu mahruraiyyet ateginin dumam nedir?,.
458
jU- j»- j j J ; J ; J
,*.1^» .A-.
«Senin i S it»de dike ijlbi yUzl«ree kerahct, - yum gam ve kodor
Gam ve keder nasil scvinc nisiuu olur?»
14178
l' a i
L.^ 3 t,\j j^
«Eger soyledikleriii dogru ise 5 agkin ve ba^kalarnu nefsinc tcrdh odl-
§in, bir de (Kaza ve Kader)e nza gosteri§inin alameti nercde?»
14179
^r j~- ^U c~iJ& _p l ^r*
«Farz cdelim ki dagittigin mal gitti, onu verene kalben meylin neio-
de? Sel akib gittiyse gectigi yer hani?»
Qunki, sel gider de kum kalir derler.
14180
1 :ju1o-_j *U— -by
lSJ
}1 IjiV j\ -^ j>
«GoK*n, evveke cana canlai katan siyah bir goz idiyse, haydi diyo-
Hm o giizellik geeti... Fakat gimdi gozun neden gbk?.»
Arablarca mavi goz sevilmezdi. Mevlana ona isaret ediyor.
14181
if j &\ &\f\ J 1 -'/
«Ey ek§i surath adam, teccrrudunUnun alameti nerede? Sozlerindcn
yalan rayihasi geliyor, sus!»
i:.'.i
14182
'j j&) jjjj ^\ jUU j~*
«Comerdlik ve ihsamn kalbde yiiz nigam olur. Hayr i§leyen kimse-
nin yire turlii alameti bulunur.»
Beyitteki tsar : bir § eyi, nefsine tercih ederek muhtac olana vermek-
tir. Lenab-x Hak, ensar-i kirami bu haslette bulunduk.an icin medhetmi?-
Medine civarmda (Beni Nadir) ve (Beni Kurayza) denilen Yahudi-
jr vardi Bunlar Aleyhissalatii vesselam Efendimizle muahede yapmis
idiler Fakat Beni Nadir Yahudileri, birgun yurdlanna gelib, bir Jn goi?
gesinae cturan Risaletpenah Efendimize su-i kas.dda bulunmak ve evin
daxnmdan viicud-u saadete tag ttmak istediler. Bu niyyet-i faside R esu -
ullaha vahyen bildirildi. Sallallahu Aleyhi Vesellem Efendimiz abdest
tazetyeeekmq phi kalkti ve dogruca Medine'ye gitti. Sonra da onlara
muahedeyi bozmug ve hiyanete kalkigmig olduklaruidan dolayi akxb git-
melen ve goturebUdifcleri kadar e§ya gdturmeleri ifi in hafaer ' gonderdi
Yahumler buna ,m almadriar, Yurdlan muhasara olundu, tekllfi kabu-
le mechur edddiler. Nihayrf def olub gittiler. Resul-i Eferem (SAV)
Ensar-i lorami topladi: «Benx Nadir yurdunu muhacirlere verib evleriniz-
den cikmakriiu mUstemniz, yoksa mutesaviyen taksim olunmasxm mi>.
aiye sordu. Ensar haaerati :
ffcfcX* u* R , W " la ! lah ' ) £»*> rauhadrlere ver. Onlar yi ne bizim mu S |.
H^e^;«ts? ,sr w * m *"-■ *»» *** <**
Ytai j .Onlardan evv.I (Medineyi) yard vc .man fcvi) edinmis ol.n
>■
>V
kimseler, kendilerine (tiers* edenlere
sevgi beslerler. Onlara verilen gey
460
ferden dolayi uttJUlUrlncU Wr ihtfya« (mcyli) bulmtalar. KondilMlwto
faktr-u ihttyaj oIm Ml* (onlar.) fa eanlarindan dalm UntUn luiurlar. Kim
nslnnin (mala olan) hirwndoii ve clmriliftinden korununw »aio muradlu-
naa erenler onlarni tu k©ndllefldlr ill .»
14183
«Eger bir mal isar edilmekle ve ihtiya 5 ehline verilmekle sur«ta to-
lef olur - yani clden giderse - verenin kalbine yiixlerce manevi hayat gebv.
14184
«Tann tarlasiua temiz ve saglam tohumlar ekilsin de mahsul ahnma-
sin... tmkan mi var?»
14185
$»M J>j\ J--V ^^i *T crl
«Eger Allah'ia bagcelerinde ba§ak bitmez ve yeti § mezse, Arzullah «a-
sil vasi olur?»
Sure-i Nisa'daki bir ayete i§aret ediliyor. Ashab-i kiramdan gogu Mt-
dine'ye hicret etraig, fakat muslumanlardan bazilan Mekke'de kahrug, hat.
ta (Kays bin Fakih) ve (Kays bin Velid) gibi bazi musliimanlar mu§nkk>r-
den gekinerek Bedr gazasmda onlarla beraber bulunmu§ ve milcahidlcr t«-
rafmdan oldurulmu§tu. O munasebetle §u ayetler nazil oldu:
(111) Surei Ha§r: 9
; I
■
■
4(il
-^fX/Ji b!
Yarn : «Oz nefislerinin zalimleri olarsk canlarim alacagi kimselere
n.elekler Verier ki: "Ne i§de idinb?". Onlar: "Biz yer (yuzun)de (dinin
emirlerim tatbikten) adz (kimse)lerdik M derler. Melekler de: "Allahm ar-
zi (yeryiizu) genis degilmiydi? Siz de oradan hicret edeydiniz ya" derler.
Igte onlar (boyle). Onlarin barmacaklari cehennemdir. £> ne kotu bir yer-
dir! Erkeklerden, kadinlardan, gocuklardan za'f ve acz idnde birakilib da
hi? bir careye giicii yetmeyen ve (hicretle) bir yol bulamayanlar miistesna.
I?te onlar (boyle). Allahm onlari affedeeegini umabilir(ler). Allah cok af-
fediei, ?ok yarhgayiodir 112 .»
Cenab-i Hak'kin affedici ve yarhgayici olmasmm bildirilmesi. Din'e
taarruz edilen bir yerden hicrete hal u vakti musaid oldugu halde etme-
yenlerin glinaha girdiklerine igarettir.
Hz. Mevlana da arzullahm (vasi') olmasi, onun bereketli mahsul ver-
digme telmihdir diyor. Hadis-i serifde: «Dunya ahiretin tarlasidir. buyu-
mlmu ? tur. Burada ekilecek olan taat ve ibadat tohumlan fazlasiyle obir
tarafta mahsul verecektir. Cenab-i Hak:
dQ
4» ^iii.t^"
(U2) Sure: Nisa: 97-99
1(i2
.Y.ini : «Kim (Allalia) bir lytllkle, tiUwHllilr gttllrie b|tB onu luuiun <>»
knit v«r n;i .»
buyumyor ki, bu veril*cah ■ovflbm en uz derecasidir. Kc/.u:
^
* s <* * >
i -^
Yini : «Mallanni Allah yolunda barcayanlann bali, yi«li basiiU im<
run, her ba§akta yuz tane bulunan bir tek tohumun hali gibldir. AlLili ki
„..• dilerse ona kat kat verir 114 .» diye buyrulmu^tur.
14188
«Fani olan feu Arz bile, mahsulsiiz olmadigina gore, ondan gok K«'»ii*
olun mana ve Ahiret alemi nasil mahsulsiiz olur.»
14187
I
«Bu DUnya topragmin mahsulu bile hadsiz, hesabsizdir. Bir dantiiin
en az mahsulu yedi yiizdih\»
Buna dikkat et de obir tarafin mahsulunun nekadar olacagnu aula...
(113) Surei En'am: 160
(114) Surei Bakara: 261
4(1.1
14188
0)j->^\ ijj\ c«»a c.;^ j
-Ey, Hallfe ba*a hJI'at vcrdi diye, ona hamd eden! ha K i sende hamd-
edenle™ „ 1§a „, Ne d, § ,nda „e de i e i«de bunun hl.Mr eseri ^TZ^t
hn i gQ ^ i ^ hil 't t aWim dedi§in hMde Meta ^ lak bulunuyorsim Dism
boyle oldugu gibi, sdzlerin de iginin aksini soyliiyor.
14189
* «*^*^ ** *-* ***** ** — * ™ *■
14190
■Ail j* < _ r i»^. tiijL" to- 3!
karJ A "^ etti ? i J iaWd " sena ari « MWO* cisim kuyusundan 5 «kip p.
kanr ... Dunya zmdanindati kurtarir.*
Tin suresinde buyurulmu§tur ki:
^* » ■ .** « «.** - ■ -
1
fab r Y&ni: " BiZ ' hakiyl ? tj insai " en * Uzel bir »*«*• yaiatfak. Sonra onu a § a-
gilann a §ag , sl na gevirdik. Ancak iman edip de giizel giizel amel (ve hareket)
464
lerdo bulununlur boykn. ptakll onlur i$in (bitmBa) kenUmtil inUUAful v»i-
dir lis ,»
tgte §u hal, kuyu ve ztnditn gibi ohm Dunyudun kurtulub yuksdmek-
dir.
14191
•Sirtandaki takva atlasiyle ulfet nftru, onun omumnda hamd al&me-
tidir.
14192
«0, §u egreti ve fani Dtinya'dan kurtulmi% akar su kenarlannda ve
giil bah<;elerinde yurt tutmu§tur.»
Buradaki giilzar'dan maksad; Arifin kalbidir ki orada irfan gegmesi
daimi syrette akmakdadir,
14193
1
^"j fU*, tfU-J grtf
«Onun meclisi, makami ve rutbesi, yiice himmetinin sir sedirinin iizo-
rindedir.*
14194
«Orasi oyle bir siddikiyyet makamidir ki dogrularin (siddiklerin)
hepsi de orada, ter U taze, mesrfir ve handan olarak yurt tutniu§lardir.»
Sure-i Kamer'de Cenab-i Hak:
(115) Surei tin: 4-6
F:30
465
■tei-'n
irStjl
Yani : Ǥiiphesi E ki takva sahipleri Cennetlerde, irmaklar (kenarla-
rm)da, Hak meclisinde (ve) kudret sahibi, miilkw cok yute olaa (Allah) in
yamndadirlar II6 .» buyurmugtur.
(Bahrulhakayik) Ismindeki tefsirin sahibi diyor ki: Mak'ad-i Sl dk
Ind-i Ilahl ve Kurb-i Rabbani'deki bir makarain ismidir. Kesful'esrar t.J
sirmde de denilmisdir ki: (Ind) kelimesinde tekarrub ve ihtisas vardir
Ehl-i kurb, yann orada bulunacaklardir. Orasi bugiin, yani Dunyada Hz
Peygamber (S.A.V.) e mahsus idi. Nitekim, .fes Rabbimht indinde ge-
celerim, bem yedirir ve icirir» Hadis-i serifi onj isarettir. Obir dunya'da
Allah'm has kullanna mahsus olan mak'ad-i sidk, bu alemde iken Resulul-
lah Efendimizin bir makami idi. Artik obir tarafda onun derece ve makami-
nm nasil olacagini bundan kiyas etmelidir.
14195
jU t j* -Wj ajIj J Lii jus
«Arif ve kamil zevatm hamdi, bakar mevsiminde gul ba&erinin
hamd etmesi gibidir... Yiizlerce nisanesi, yiizlerce alameti ve eseri v«-
dir.»
Yani kism harab olan gulden, bahar gelince yeniden tazelenir Ci-
menleri yeserir, gigekleri agilir.
14196
«Tiirlu nakislarla miizeyyen olan o gul bagcesinde baharin feyzi bu-
lunduguna cesmeler, fidanlar ve otlar §ahiddir.»
(116) Surei Kamer: 54-55
466
141 M
<Jjlfv* jlj( ,» 4,*Li .A>Li,
«Sedef i^iadeki itici gibi, bir tfMzulin hilsiilitie, lier inrafindo bitilcr
ce alamet mevcuddur.»
Hz, Pir, gu hakayikin beyanindan sonro halifeyG hamd u sunadu bu-
lunan yalanciya hitaben buyuruyor ki:
14198
«Ey yalanci adam; senin ncfcsindcn kotii bir sir kokusu gellyor, ba-
gindan ve yiizunden gam ve kederin apacik goruniiyor.»
14199
^>Lia* jj (jjU- »C~L» t-Aj?
"Miicadele ve ugrasib cahsma yeri olan Dunyada rayihadan anlayan
inaharet sahibi khnseler vardir. Oyle ataklik edip hayhuy etmcyc kulkiij-
ma ve sagma sapan soyleme.»
Evet, «Allah'm, halki alametlerinden anlayan kullari vurdir»
ve: «Mu'minin zekasin.dan sakmm ki o, Allah'm vermis oldugu feraset yii*
ziiyle bakar ve bakdiginm nasi! bir mahluk oldugunu anlar.» hadisleri mu<
cibince herkesin esranm hal ve tavrmdan anlayan arif kimseler vardir.
14200
3^ ^y ^<iX±*)\ Jfa y
j [ J J>>
„X-» .^-,.3
<Jy fijl
«Ey yalanci kimse; sen de miskden bahs etme... Zira, nefesinden du-
yulan sogan kokusu, sirrmi izhar ediyor.»
4C7
14201
••A^rrK^ti'*- *- •— — * *
14202
o^ u* u^- y, it
«G6»iiI, buyiik bir konak gibidir. ieinde g i zJi kom§ular ^^
14203
14204
(T" gt* ■*->'•* *& ^j-Lj
yokt^ ^ PCnCere "** M CV -"*-■ o arahktan haberi ve nasibi
14203
J 1 C^J # £ ji> jr «r 3I
> ¥ J jr* (_yJ ! JL 3I a.'y ^
-Kur'andan okusan a... §e yta„ ve kavmi, insamn ahv „ ine v , klftlrIa , w |
Sure-i A'raf da buyurulmugtur ki:
468
►-^ ^
^$u^\3
Yani : «Ey Adem ogullan, geytan ana vc babanm, fena yerlcrini k»n-
dilerine gostermek igin, elbiselerini soyarak cennetten <;ikardiysa i«km si-
ze de bir fitne (bela) yapmasin. £unkii o da, kabilesinden olan(lar) da «i-
zi, sizin kendilerini giiremiyecegmiz yer(ler) den mubakkak goriir(ler).
Biz geytanlan iman etmiyeceklerin velileri yaptik 117 .»
Bu Ayet-i kerimeden de anla§ilacagi iizere §eytan ve kavmi insanla-
rin ahvaline bir yoldan vakif olur ki, insan yola vakif degildir. giinki
yol mahsusat ve emsaline benzemez.
14206
0<s* jy £»* ^* ^ ^ J .
«Ey kalp akga gibi olan! Hakikat mihengi olanlar vc Hakikati gbren-
ler arasinda riyakarhga ve atib tutmaya kaJki§ma!»
14207
«Hakikat mihengi olan her Er'in, kalbe ve oradaki esrura vukuf yolu
vardir ki Cenab-i Hak, onlan celb ve dcf emiri kilmi§tir.»
Bazi niishalarda bu beyit:
«Mihenk ta§imn halis ve kalp altini tanimak hassasi vardir. Zira Al-
lah, onu cism ve kalbin emiri kilmi§tir» mealindedir.
(117) Surei A'raf: 27
469
14208
«Ey Dini ve rnezhebi giizol olan kimse! madera ki 5 oytaniar bile y B .
rati!, 5 laniidaki o kabahk ve koliijiikleriyle bizim sirrun.za vaktftiriar..
Aril ve kamil insanlar nigin vakif olmasin]ar?
14209
«Kalbimize hirsizcasina gircbilirler. Biz onlann hirsizhklarmdan te-
))t.'taklak oluruz.»
14210
«Bunlar, kalbimize uzanan, yank ve pencerclere sahib oldukhm kin
bizc daima zarar ve ziyan verirler.»
Cenab-i Hak Sure-i Nas'da buyuruyor ki:
Yani : «De ki: Siginirim iiisanlann Kabbine, insanlarm yegane ma-
bkine, insanlann ma'buduna, o sinsi seytanm serrinden, ki o, iiisanlann
goguslenne daima vesvese verendir. (O § eytan) gerek cinden, gcrek in-
sandan (olsun) 118 .»
(118) Surei Nas: 1-6
470
!'ii i sure i collie; dr, iiiiiini knlblnde 'ii-y hinhir liiii blr mrilhiil luil'iiirln
jmiii.i, in.'uliin j;iril> VL'HVUSC vi'i (llkli'i Inr l:,it i tc ■ L vanlii'. iVy l.anlaiii. ,. If
lui kuvvet oldugu haldu:
1421 1
«I)unyada munevver ruhlu insanlar, birtflkim gi/.H halhidm riitin
lutbcrdar olmasmlar,»
14212
«Felekler iistiine cadir kurmug olan ruhlar, insan kalbine vakil" olinult
liususunda §eytanlardan a§agi mi olurlar?»
14213
«§eytan, hirsizca goge cikar da, yakici bir sihab ile kovulur, siiriiluT. ,,»
14214
«Bir sakinin muharebede mizrak yarasindan yere diis(ii|jii |{lhi, mm*
cikan §eytan da, o sihabm isabetiyle gok yiiziinden tcpctaUbik ynviii Ininr-
Sonra iki beyitte temas edilen (§ihap)larla ilgili olaruk Sure-l llln'ili
buyurulmu§tur ki:
471
:«tPUw^-ddj
y-»w
^& *
^ /
1
Yani : «Andolsun, biz gokte burglar yapmi§, onu (ibretle) temasa eden-
ler i^in donatmi§izdir. Biz onu taslanan (susulen, kogulan) her seytandan
koruduk. Ancak kulak hirsizhgi eden (§eytan) vardir ki onun ardina da
(bakanlann) apa$ik (gordiigu) Mr ate§ parcasi dugmektedir 1 ".*.
Yaz geceleri, semaya bakzlacak olursa arayici figegi gibi birtakim ate-
§Jn cisimlerin siir'atle hareket ettikleri gorulur ki onlara (§ihab) derler.
Astronomi limine gore bunlar, fezadaki yildizlardan harab olanlarm en-
kazi imif. Asfcronomlarm boyle tahmin ettikleri (sihab)lann, semaya gi-
kan gaytanlann tardma memur olduklarmi Cenab-i Hak haber veriyor ve
oyle itikad edilmesi lazim geliyor. Ehl-i fennin tahmini ile ihbar-i tlahi
arasinda tenakuz da yokdur. §ihablar, harab olmus ve dagilmis bir kiire-
nm enkazi olabilecegi gibi, pargaUnnm geytanlan tard igin kullamlmasi
da miimkindir.
14215
«Makbfil-i ilahi olan ruhlann kiskanchgindan otttrii seytanlan felek-
den basagagi atarlar.»
Ciinki sema, saf ve makbul-i llaliJ ruhlann makamidir. O makama §ey-
tanlarm gikmas^, o makbul ruhlan kiskandinr. Onun igin seytanlar, se-
mada bulunmakdan ve galabildikleri havadisi, kendi adamlan bulunan
kahinlere, efsunculara haber vermekden memnu'durlar. Bazi kimseler:
*Gayb'i bilmek Allah'a mahsustur, mahlukattan hi9 biri ona vakif ola-
maz» derler.
Nitekim Ahkaf suresinde:
(119) Sflrei Hicr: 16-18
472
Yani : «De ki: "Ben pcygamberlerden ilk defa (gelmig biri) deftHlm.
Bana ve size ne yapilacagim bilmem. Ben bana vahy olunmnktn bulunan-
dan baskasina uymuyorum. Ben (Allahin azabiyle) apacik korkutnndim bn|-
kasi da degilim" 120 .» diye buyurulmu§tur,
Evet, tnsanlar gayb'i bilmez, fakat Allah bildirince pek fila bilir. Bu-
nun igin Hz, Mevlana diyor ki:
14216
«Sen, colak, topal, kor ve sagir isen; ytiksek ve buyttk ruhlan da
kendine kiyas ederek senin gibi sanma!»
14217
df <£>- j' *l— * Wy^r tr*4
*Ut&n, gevezelik etme ve can cekisme... Cismi gttxeten ve ondakl «■-
ran anhyan nice casus vardir!»
Evliyaullah hazeratindan ibtida zuhur eden keramet, ke§f-i kulub v
kubur, yani kalblerdeki esran va kabirlerdeki mevtayi ke§f etm«k imi|,
Hz. Mevlana buna dair bir misal olmak iizere diyor kl :
(120) Surei Ahkkl: 9
478
-IliAllI Jlill TABilt OLAN ZEVAT-1 iuilamin Mt)RlD VE YABANCI
STlHALARINDAJN VE Stt/l.HKlNlN USLGBUNDAN VE G6ZLER!n1n
KENGlNDEN VE IIUNI.AKIN IllgBtEl OLMAKSIZIN G&NttL
YOLUNDAN ONLABIN KAIJtl VE l>lNl HASTALiKLARINI TEgHlS
ETMELERt VE MARAZLARA GttRK TEDAVI EYLEMELERl*
Kur'an-i Kerim'de, munafiklar hakkinda, Resul-u E'krem'e hitaben:
Yani : «Yoksa kaihlerinde maraz bulunanlar, kinlerini Allahin asla
(meydana) sskarmiyacagim mi sandi(lar)? Eger biz dilersek sana onlan
licrhalde gosteririz de sen de kendilerini inutlaka simalarmdan tanirsin.
Andolsim sen onlan sozlerinin iislubundan da taiursm. Allah biitiin amel
(ve hareket)Ierinizi bilir m .» buyurulmujtur.
Kcza Hz. Ay§e'den rivayet edilen hadisde mii'minler annesi diyor ki:
• Hesulullah (S.A.V.): senin benden razi, yahud bana hiddetli bulundugu*
mi bilirim, dedi. Ben de: nereden anlarsm? diye aordum, Benden razi ol-
riugun vakit : (Muhammed'in Rabbi hakki lein) hiddetli hulundugun va-
kil: (ibrahim'in Rabbi hakki i s in) dersin, cevabim verdi. Ben de: Pek dog-
i'ii, Vallahi hiddetli bulundugum sirada bile, ancak isminden ayrilinm,
senden degil, dedim.» Keza Siire-i Ziimer'de:
$
<r^'?j ^trvi-r ^^ *}>;j?* \>j*sj
Yani : «Allah, bir olarak, anildigi zaman ahirete inanmazlann kalbleri
(121) Surei Muhammed: 29-30
474
likhlnfr. (Knkal Allnhdon) liapjknM umlcli mi bliiilur(in) (Irrliiil ylJ/Irr) ult
l»-r i: ' ; '.» luiyiii'iilinustnr.
Isle . L ,iu liallrr hirer ali'imel.Ur Ui onlan i;oren feraset sahiblorl, kmyi
Simla olan bir ^ahsin nilYikini unlayiverir,
§k.'yiuil'ekber (Kuddise slrrahti) FiituhuUnda dor ki: 0:;mari li Aflan
(li.A.) in huzuruna bin girmigti, Canab-i Zinnureyn: «SubhiinBllah; bir
takim kimsciere ne oluyor ki gbzlerini Allah'm luii'iim kildigi geylei'dun
nyirmiyorlar?* dedi. QiJnki gelen adam, haram olan bir ^<;ye bukmiijh, t>
adam; *Ya cmirul'mu'minin, Resulullahdan sonra vahiy vnr midir? Yani
benim harama baktigimi nereden anladin?» diye sordu, Hz. llalil'e; *(Mu'
tuirnn forasetinden saknun. Ciinki Allah'in verdijn zoka luiriyle baknr) I in
flisini duymadin mi? Ben, senin harama olan nazarun yannnii git'di^in vii
kit giirdum* cevabim verdi.
14218
-0«'j y jy f U- j
*Bu beden hckimleri pek bilgilidirler. Senin bastaligiiiin ue oldu^uiui
sejulen ziyadc vakiftirlar.»
14219
J)tft \\ o\j'\y JU S
«Senin haiini idrar kabmdan anfarlar. Sen illetini onlar kmliir bil-
mczsin."
Karure : tdrar kabi demektir. Eskiden idrar tali HI i c>]mudij;i it;in he-
kimler karureyi muayene ederler, igindekinin renginden, kokusundan, az-
ligindan, ^oklugundan hastahgi teghise yali§irlardi.
14220
«Karureden anladiklari gibi nabzindan, renginden vis n«fi*H iili^iiulnn
da sendeki her nevi hasialigi te§liis ederler. »
(122) Surci Ziimer: 45
475
14221
sen sOylemeden, nasil olur da anlamazlar?..
14222
14223
-B« wed ltekimleri, tababeti ye„i 6grenmi § olduklan kin Karure eh
H. imOh g, H yii^an rengi gibi alametlere ihtiyaglar, vardir " *
14224
*Ji> j-» ojj> j jl _^i L"
-Ruh hekimi ve Tabib-i ilahi olan kamiller fee, usaktan senih .dim
.gitmekle varhgmin ta derinliklerine kadar giderler.l
Yani mahiyyetini tamamiyle aniarlar.
14225
"* *
haber B verirI d e e r.! Cnin d0 * U§Undan yJIarCa evvel > seni purler ve ahvalini M
476
• Nlleklm Bflyezld-l Bllttm! hMMtUri, tfeyh Ebulhasan Hurk&ht'nln
vdfldetinden yillarcft uvvol, onun B*loceJlnI ve kamil bir seat okcafimi mil-
ridlerine bildirmi§tl. NlLi-klru haldale iltfili oldugu ifin Hz. Movlunft d«
mevzua temas ediyor;
-SEYH EBtLHASAN HARKANiNIN DOfcMASINDAN VILLAHCA
EVVEL DtfNYAYA GELECEGlNt, StiKET VE SlRETlNtN NlSANLA-
RINI BAYEZtD'iN BtRER BIRER HABER VERMES!; tAhIh
YAZANLARIN DA §EYH HARKANI'Yi BEKLEMEK
tJZERE O HABERI KAYD ETMELERt-
14226
•BSyezid Bistami'nin (Ebulhasan Harkani) dogmadan Bnce onun "h-
valine dak neler gordugii menkabesini isittin mi?»
14227
«0 muttekiler sultam birgiin miiridleriyle kabirden geciyordu.-
14223
-Rey sehri civarxndaki Harkan koyu tarafmdan ona lutif bir ruylhn ftl*
di.
477
14229
-Orada istiyakla itikdi, » ruyihayi riizgsirdun burmu.a t;ekdi.»
14230
-O iatif rayihayi a?ikane kokladi, ruhu rii^ardan § arab iemis gibi
most oldu.» ' s
14231
«Buzlu su ile dolu olan bir kabm digansma temas eden hava ter gibi
goruiiiir.a
14232
i <**[% \j» 'ifjj^j jl
«0 kabdaki ter havamn soguklugundandir. Kabin igindcki rulubel di-
§ariya firlami§tir.»
14233
«Koku getiren riizgar ona sa kesildi, su da onun i ? in halis §arab oldu.»
Ve onu mest etti.
478
14234
•A.-* I j fj j I j j Ijjl -An/* til
«Bayezid hazretlerindc munevS mesllik seahir olunca, mtkidlurimJvn
biri ona yakla§ti.»
14233
«§eyhine sordu: Be§ duygu ile alti cihctten disari olan bu bosj ha I
ler nedir? Yiiziin gah kizartyor, gab. saranyor, guh bembeyoa oluyor, hu
ne haldir ve ne gibi bir miijdedir?-
14236
«Sen bir§ey kokluyorsun, fakat goruniirde giil yok. §iibhe.siz <> kokti
gaybden ve hakiki giiHerin actigi giil bahcesindcndir.»
14237
«Ey her kendini taniyan, Mien ki^inin muradi ve maksadi olan er, her
an sana gayb aleminden bir haber, bir mektup gelmekt«..,»
14238
«Her an, Yakub gibi, senin burnuna da manevi bir ViiNiif'hiu <i.. ko-
kusu erisraekte...»
470
14339
-Meat oldugun o testiden bir damla su olsun bize de igir, kokusunu duy-
dugun o giilistandan bize de bir semme koklai.*
14240
«Ey yiice ve gtizel er, bizim dudakfarimiz kura iken senin yaltuzca
birsey icmene ali§mami§iz.»
Yani sana bir feyz varid olunca ondarj bize de hisse verirdin.
14241
JrjrU jj Afc^ (^JJ^i- A^lj
«Ey felekleri siir'atle gezib gelen; cabuk kalk da yedigin ve ictigioden
bize de bir yudum ihsan et!»
14242
jtjji Ji C«~A (J J& JM
«Bu zamanda manevi meclislerin senden baska reisi yoktur, ey arif-
ler sultam bizleri de gdzet!»»
Bayezid Bistami hazretlerinin, zamanin gavsi olduguna cenab-i Mev-
lana bu beyt ile i§aret ediyor,
14243
«Bu manevi sarabi gizlice i^mek nasil miimkin olabilir, zira $arab,
iceni mest ve riisvay eder. Bu sarabi icen farzedelim ki:
480
14244
«Bazi H&ela agzimn kokusunu gteleyefailsin, goal! nun garhoylugunu v<>
mahmur mahmur siiziilmesine tie yapobilir?-
14245
«HususiyIe bu, oyle bir manevi koku ki, Diinyadn yiiz binlcmr nor do
imu gizleyemez.B
14246
^-^ \j? ^ jy> 3 1 -^
Y
«Bu rayihamn keskinliginden biitiin ova doldu; ova ne demekV rA-
yilia dokuz felegi de geeti.»
14247
«Bu sir kiipiinun agzim camurla sivama! ciinki bu iiryan, (iitiinmo
kabul ctmez.»
14248
/> yr*/
A-^o
Ojt *>J
1
«Ey sir bilen ve sir soyleyen! lutfet, ruhunun avladigini bize izah ct.»
F:31
481
,i JL.
.1
"Bayezid dedi ki: Peygumbcr (A,S.) a Yemen tarafindan gelen koku
gibi, bana da acaib bir koku geldi.*
1125:1
«Hsb. Uveys, keiidinden gocjmii^, yore mcrisub ikon semavi olmuyliM
14250
Ui- tfji jO>T <y ^£jl
«Hazret-i Nebi buyurmu§tu ki: saba riizgan vasitasiyle bana Yemen
i-ihetinden Ilahi bir rayiha geliyor.w
Sallallahii Aleyhi ve Sellem Efendimiz, bazan Yemen, yani cenub ta-
rafma doner ve oradan esen riizgan koklar:
«Ben Yemen cihetinden nefes-i ilahi, {yani manevi bir rayiha) duyuyo-
rum» buyururdu. Ve orada bulunan Seyyiduttabiin Uveysel'kareni (R.A.) a
igaret ederdi.
14254
i ■
«0, bir helile idi. SjSekcrie terbiye edilmi$, artik onda aiilik ^csuisi k;il-
mamigh.x
Helile : Karahalile dedikleri danedir ki dogulerck miishil mukammdn
kullamhr. Lezzeti acicadir. Onun icin sekerle kan§tmhr. Qvakil uctltfti
.kalmaz. Hz, Mevlana. Avn-i Ilahi ile benlik acihgmdan kurtulmug olon 1 1/..
tTveys'i §ekerle terbiye olunmug helileye te§bih ediyor.
14251
..
«Vise'nin ruhuna Ramin'in kokusu geldigi gibi Uveys'ten de Tanri ko-
kusu geliyor.»
Vise, bir agik'm Ramin de magukasmin adidir.
14255
f
J» 4JU j I jjlj *i
"Benliginden kurtubnuj bir helilede sade helile nsik^i ve (jeltli vurdir,
acihk tadi yokdur.»
Hz. Pir nefsine hitab ederek diyor ki:
14252
^*r <Sf oj j\ i ^1 j\
«Hz. ttveys'den ve onun bulundugu Karen koyitnden dyle miistesnH
bir rayiha geliyordu ki Hz. Nebi (A.S.) mi mest etmi§ ve ne§'elendirmigti.»
482
14256
«Bu soztin nihayeti yoktur. Geri dgn de, arslan er'in - yfini HAyoild
Bistaminin - gayb aleminden neler siiyledigini anlat!»
483
14257
«I)edi ki: Bu taraftan bir dost kokusu geliyor. Bu koydcn ma'nevi Itir
|i;idis;jh yeti§ecektir.»
■HZ. RESULULLAH (A.S.) IN: "BEN, YEMEN'DEN NEFES-I
RAHMANI'Yt DUYUYORUM" HADlSI»
Nefes-i Rahmani : Zuhurat ve Tecelliyat-i ilahiyye demektir. Evvelce
de i§aret edildigi iizere maksad: Uveysel'kareni (R.A.) hazretleridir. Yani
Kcsulullah'in (SA.V.) Yemen'den Hz. Uveys'in manevi kokusunu hisset-
tigi gibi, Hz. Bayezid de Seyh Ebuihasan Harkani'nin velayeti kokusunu,
kendisinin dogmasmdan evvel almrgti.
14258
«Onun yiizii, Hak'kin giil ba. icesipin tesiriyle giil renkli olacak ve ma-
nevi makaim brnden yiiksek bulunacakdir.»
o y\ I j**
14259
«Miirid; adi nedir? diye sordu. Bayezid: Adi Ebulhasandir, dedi. Ka-
linin, genesinin ne §ekilde oldugunu izah etti.»
14260
'
my
.fj\ zJ$ \ 3 «iL. S,
«Keza, O'nun boyunu, rengini, §eklini, saglarmi ve yiiziinu birer hi-
rer anlatli.»
484
112(51
j^i jW- Am Jit ')\* O^-* j'
«Onnn i«; huylarnn, manevi sifiitlaniii ve yuluiiu, yerini ve ma ka mi m
hep tariC etti.»
Beyitteki Hilye kelimesi, esasen zlnet demekdir, Sonra §ekl ii §emuil
miinasina kullamlmistir.
Cesedin zineti oldugu gibi ruhun da zineti vardir. Hz. Mevlana oim bo-
fan icin buyuruyor ki:
14262
«Bedenin zineti beden gibi igretidir. Muddeti bir saat ohm o Hlbikro
goniii verme!»
Evet, igreti olan bedenin sekl ii gemaili de igretidir. Mesclii karn giiit-
Ki, kivircik kirpikli, fidan boylu diye tarif edilen bir kahb, bakarainiH kl
bir goz agrisma tutulur, o kivircik kirpikler ddkuldiigu gibi, o gahane tftist
ler kan canagi oluverir. O fidan boy bukuliir, yay sekline giror; <i giizi'l
saglar dokiiliir, kafa tasi balkabagi haiini ahr. Her an degigmeye ve h«*lal<V
inaruz bulunan boyle igreti siislere goniii baglayip da onlar iyin Uiliif,.ii|)
yanmak tabii .akilhca bir hareket sayilmaz. Onun i?in Hz. Mevlunfi bit w
buna benzer igreti giizelliklere goniii verilmemesini tavsiye ediyor. lluUii:
14263
.Li
«Ruh-u tabiinin siis ve §ckli de fanidir. Binaenaleyh, semuda buluuuu
ruhun ziynetini ara!» buyuruyor.
Ruh-u tabiiden maksat, bedeni sevk ve idare eden kuvvettir. EvtJt, bit-
nun zineti de fanidir. Bir gen^lere bir ihtiyarlara bakalim. (!* , ii( 1 i U , r(lf bu
ruh, yani bu kuvvet fevkaladedir. Fakat ya§ ilerlemeye bti^liiynmi <> (In
azalmaya, nihayet hig kalmamaya mahkumdur. Onun icjn nsil Uilrli cilili-
cek olan kadri semadan da yiiksek bulunan (Ruh-u Sultan!), yahud (Huh-u
Ilahi)dir.
48S
14264
i !:•<;<>
(.>•«; / i^" 1 ^" y^ ■*' (***
«0 Ilahi ruh, yeryiiziinde yunan bir kandil gibidir. Nuru ve aydinhgi
i-,e yedinci kat semamn iistiine kadar cikar.»
Sure-i ibrahim'deki su ayetlere telmih vardir.
Yani : «Gbrmedin mi, Allah sana nasil bir raesel irad etmi§tir. Guzel
bir kelime, kokii sabit (ve saglam) ve dal(lar)i semada (yukarida) olan
bir aga$ gibidir. Ki o (aga<;} Rabbinhl izniyle herzaman yemi§ini verir du-
i ur. Allah insanlara (boyle) misaller irad eder. Olur ki onlar 50k iyi du§ii-
niip ibret ahrlar 123 ,»
14265
«Giine§in §uasi zemindeki pencerededir ama, kendisi dordiincti kat se-
madadir."
Bu beyt eski hey'etcilerin telakkisine gore yazilmigtir. Ciinki onlar
Gune§ 4 ncii kat goktedir, derlerdi.
Ruh ile cisimden hangisinin asil ve hangisinin fer' olduguna dair iki
mutalaa vardir. Bazilan cismi asil, ruhu fer' saymislardir. Bazilan da ruhu
asil, cismi onun fer'i addetroifierdir.
(123) Surei Ibrahim: 24-25
486
t? jr. ii* j) >>
Jj . t^*
<_r"
- / J-> <Sy.
"Giiltin nak§i burunun altindndir, lukin kokusu dimngin balasuidadir."
Gul koklandigi vakit tabii burunun altma tululur, fakat rayihasi, bu-
runa nisbetle tavan kadar yuksek bulunan dirnaga gikar,
14267
(3^» «Oij J4.C- jj CJe- 2\/*
(jc^ litil *-*r j jl ^jAc
«Mesela bir kimse riiyasmda Aden memleketinde korkulu haller gc-
c/irmi§tir. O riiyamn aksi cisminde ter suretiyle zuhur eder.»
Bu riiyayi gorenin halini ruh ile cismin haline kiyas edebiliriz. Ruh
ile cisim arasinda herhangibir mesai'e mefhumu tasavvur olunamaz, bc-
deni terk ettikten sonra da yine cismine ve cismin bulundugu kabre alfi-
kasi bulunur.
14268
«Yusuf (A.S.) un gomlegi Misirda haris bir kimsenin - yani Yusuf un
biraderi Yehudamn . elinde rehiu iken Kenan diyari o giimlegin rayihasiy-
le dolmus ve Yakub (A.S.) onu duymu§tu.»
14269
«Hz, Bayezid'in haber verdigi tarihi yazdilar ve onun beyaniyla tarib
sahifesi siislediler.»
487
14270
c>l( ell- j^'j .Li jT jj, olj
«Tam ovakit, o tai'lh gelince o manevi padi$ah - yani Elud'hasan Har-
kani - dogdu ve manevi s"Uanat bahsini kazandi.»
-BAYEZID BtSTAMt'NiN VEFATINDAN YILLARCA SONRA
EBULHASAN HARKANI'NIN D06MASI»
Hz. Bayezid'in oliimu 281, Etaulhasan Harkani'nin dogumu 425 tarih-
lerindedir ki aralannda 164 sene vardir. Demek ki Hz, Bayezid, Hz. Har-
kani'nin dogurnunu bir asirdan fazla bir miiddet evvel kegif" ve ihbar em
lemi§, sonra da onu ruhaniyyetiyle terbiye etmistir.
14271
"Bayezid'in vefatindan yillarca sonra §eyh Ebul'hasan zuhura geldi.»
14272
. ■.
Ǥeyh Ebul'hasan'in ihsaiuna, luskanmasina ait ne gibi huylar soyle-
diyse aynen zuhur etti.»
£iinki :
14273
«Bayezid'in delili Levh-i Mahfuz idi. Levh-i mahfuz neden mahfuzdurT
Hatadan...»
488
:W
Levh-i Mahfui i Mukaddarttjn, ya'nl olacak bUtUn hadiafttin kayitli
bul'undugu bir levhtdir ki Kur'an'du vu sure i BUruc'dn bahg olunmu«lur.
Basar-i basket snhibi olan akabtr-l Ummal, orayti bukib h»dl.,nl.m tiaul
olacagini gorobilirler. Isle H*. HAyezid de ummetin ekfibirlndcn bulundu
ftu itfn lcvh-I mahfiusdaki mU»ahcdeni muclbince kendisinden bir buijuk
asir sonra dogaeak Ebul'hwian Harkani'nin dogurnunu, ahlak ve faxUallni
haber vermis, zamam gelince dedifti gibi de olrnu§tu. Zira bir kimaenin kc
lavuzu Levh-i mahfuz olursa onun yamlmak ihtimali yoktur.
14274
yijHtJij ^ I i*l_j J»- lTS
..Bayezid'in bu ihban, ne yildiz bilgisidir, ne remit, nc do ruyu tabir! ,
Hak'kin ilhamidir ki, dogruyu en iyi bilen de Hakdir.»
Yildizlarm biri birine yaklagib uzakla§masindan birlakim ulikam ci-
karroaya ilm-i nucum. derler. Onunla ugraganlara muneecim derler. Kum
ve kagid iizerine birtakim cizgiler ve noktalar cizib koymakdan huaftla
gelen § ekillerden istikbali kegfe caiman bir ibm de vardir ki una ilm-i r»
mil, onunla me§gul olanlara da (Remmal) adim verirler. Bir de ilm-i LAIm
vardir ki gorulen riiyalann delaletinden bazi §eyler onlayabilmoktlr,
Bunlardan cikanlan hiikumlerin bazan dogru giktigi olur. HuM^iyl*'
riiyalar (Mube§§irat) nev'inden, yani salih bir kimsenin giirduftU, yahud
goruldiigu riiyalardan olur, tabir eden de vukuf ve salah ehli bitliiuuniH
tabirin isabeti daha ziyade olur. Fakat bu iic ilmin ortaya koyduftu iiUiflyct
zan ve tahmini gegrnez. ilham-i llahi ve levhin musahedesi isu tamfinilyln
yakini bildirir. Onun icin Hz. Mevlang, Bayezid'in ve emsaii bUyUk tvti
yaullahm ke§f ve ihbarlarimn boyle oldugunu haber veriyor. Ondan dola-
yi eskiden beri mesnevihanlar, mesnevi derslerinin aonunda bu beyti oku-
mayi adet sdinmiglerdi.
" Bundan dolayi Hz. Pir, (Vahy) ile (Ilham) in ayni sey oldugunu ve
ilhamm her aiahluka olabilecegini, lakin sofiyye hazerati, avamin itirazin-
dan kurtuimak icin ona (Vahy-i dil) tabir ettiklerini bildiriyor.
14275
■ $fj* ^^ if $.}£ ii )'
«Sdfiler halktan bunu giziemek ve onlarin itirazina mcydan vormti-
mek i<;in bu ilham-i Ilahiye (Vahy-i kalbi) tabir cderler..
14270
j\ • £ T Jj y~ Oj.1 Iki- j^>.
za J^f™^ iStCfSCn ° nU giinii, Vahyi farJEet " EMrfWi'ui kalbi,
zaten Cenab. Hakkm »azargah t d,r. Ka?b, agah oldukdan sonra oraya nazi
olan ilham, nasil yanhs o!abiIir?»
14277
-Ky mu'min-i kami! ve ey arif-i miikewmil, sen AKah mmyle baktigm
l^iu haiadan ve yarahnadan eminsin!»
Hz Pir bu beyt ile: -mii'minin ferasetinden cekinm mr& o, Allah nu-
ru ,Ie bakar w bakt^m hakidyle gor tt r» hadisine telmih ediyor. Bundan
sonra da fakr u zaruretin bir nevi' miirebbi oldu|unu anlatiyor.
-SOFi'NiN KALB VE RUHUNDAN TANm YEMEGiNIN EKSiLMESi»
14278
«Bir .60, fakr u zaruretten nasi! ol«r da gam ve kedere ugrar* Cunki
fakr u zaruret, onun hakkmda miirebbi ve bir nevi taam olur.f
giinki yoksulluk icabi ve yemek zzkgi sebebiyle beden zaifler Bede-
mn zayafhga, ru hun kuvvetlenmesine sebebdlr. Onun icin *Acbk 1 III ye-
maz. Cennete ise hoslamlmayan seylerle girilir.
490
1427!)
«Qunki ccnnet, nefse kcrtb galon geylerdin mcydanu uriiniin Mer-
hamcl ise kalbi ktnk acizin i)|iisibi(lir.»
«Cennet, nefsin hos,lan«iadigi geylerle ibuta edilmi$tir» diyu bir h»
dis-i gerif vardir. Fukarabk, bususlyle aglik ise, nefsin hosdnnmadigt yi'.y
lerin en baginda gelir. Fakir ve muhta§ bir kimsenin tabil, kalbi lunkLn.
Hadis-i kudside: «Ben, bcnim igiii kalbi munkcsir olatdann nczdLndoylm»
buyurulmugtur, Erharnerrahimin olan AHah'in su luti-u keremi ve Acta bir
kuluna olan bu iltifati ise rabmet ve §efkati icabidir.
14280
jlttjl ^1 .exit U^— jfc>\
«Mevkiinin yiiksekligi ve servetinin coklugundan acizlcrin Immiu yit-
ralayan kimse Hakkm da halfciil da merhametine nail olamaK.»
Acmmak igin acmacak hajde bulunmak laznndir.
14281
«Bu bahsin sonu gelmez. . Evvelce baslamlan hikayede tahatiatltlltl
aaaltilmasmi padi§ahin emr ettigi gen^ peri^an bir hale gelminjdir."
14282
«Rizki az olan s6£i sevinir, Onun boncugu inci keudisi do (IciiU olur.-
Bir sofi, nzkimn az olmasiyle miikedder olmaz, bll'ftkll sovlnlr, Bon-
cuk gibi kiymetsiz olan rizkmi inci gibi kiymetli farz eder. B8yl« yap-
makla da kendisi manevi bir derya olur.
401
fix. Mcvlana'mn mvnAkiblnde yazar ki Hz. I'lr, bftssan: tBugttn mat-
bahda bir §eyimlz var mi 7. dlyo sorur. Hergey var dcnlHrse; •Buaiin mat-
bahmuzdan Fir'avn vo Ninnrad mnlbahinm kokusu gcliyorb diye teesstir
gosterirraig. gayet; Hiybirfey yok, yahud pekaz blrgey var, derierse: «E1-
hamdiilillah bugtin matbahimizdan Peygamber ve al-i Resul matbalimm
kokusu geliyor» diye sevmirmig.
14283
«Cenab-i Hakkin bazi kullarina hususi olarak verdigi nafakadan her-
kina agitb buSunursa, kurb-i ilahiye layik olur.»
ftvet, Cenab-i Hakkin bazi kullarina has bir nzki vardir, Nitekim ha-
tiis-i serif de: -Ben, Rabbimin nezd-i ilahisinde gecelerim, beni yedirsr ve
igtrir* buyurulmustur.
Mesela Eshab-i Kehf, bulunduklan rnagarada asirlarca uyumuglardi.
Yememig ve igmemiglerdi. Beden-i insani ise yemeden, i^meden yagaya-
maz. Keza Hz. isa semaya ref olunmustur. Orada ise yemek, i^rnek yok-
tur. Demek U Cenab-i Hakkin hususi bir yestirip i?irraesi var ki keyfiyye-
ti bizce meghuidur.
14284
«Ruhun o manevt gidasi eksilirse ruh, o noksan dolayisiyle titrer.»
14285
iri
I OLiT
'J J'j**
/*-* 4*
■
«S6fi o manevi gidamn eksilmesinden, kendisinin bir hatasi sebebiyle
llahi Riza gulistanimii, §ahsma kar§i bozuimu§ oldugtmu anlar.»
Ve istigfar eder.
4&2
14286
«I § te o adam da, «kin noksnn «ldu dlyo, barman sahiblnc bir nwklup
yaznu«jti.»
14287
«Onun mektubunu o adil zatin huzfiruna gotiirdiilcr. Okudu vo cevab
vermedi.*
14288
.r
«Ded* ki: Ahmagm yiyecekten baska bir derdi yok. Abmak Icin an
muvafik cevab de siikuttur.»
■
14289
*^» J-,! .x^ j\ C — t-j> -^
«Onim visal ve Hraka dair hicbir endi§esi yok. FUruata baglanmi^, a*li
hi? aramiyor.»
14290
«0 ahmaktir, bk ve ben derdiyle blmu 5 tur. FUruat gammdan kurtiilub
ash dii§unecek vakti yoktur.»
Hz. Mevlana bir misal irad ederek buyuruyor ki:
4«:i
14291
-Gokleri ve yeri Kudret-i llflhiyye ile zuhura gelnd 5 bir elma far, et!»
14292
-Sen fee o elmamn i § i n deki bir kurt gibisin. O elmamn agacindan w
»n« yeti 5 tiren bahgivandan haberin yoktur., agaandan ve
14293
14294
edeme^r ^^ dmayi ""*» * Unki elnia onu » *"*<*»• tahamnml
14295
derha^T harCketi Perde,eri yirtar - ^ nki ° *»<* *»«> to* -anen ej-
liylh^wt" TT S . ATOnM naSdir - lkind kurt ise -»iya ve ev-
kurt grhi iseler de, bazan bir ejderh^dan daha kuvvetlidirler. Bi?
494
nfienaloyh onlarin o kuvvnt vu harolwllna o elma dnynnomnz, ynrihr, on
lar da o kayd-i tabii hurlclne ^karlur,
14296
«gakmak demirinden si<;rayan bir kivilcim ibtidu gavel iaii zullGi
eder.»
14297
«M dJ Jil C— <-* Jf\ *\a
jj\ IT IjU «tk^ -vi'L-jm
«0 kivikimin miirebbisi evvela pamuktur. O kivilcimi pamukla, k..v-
la beslerler, fakat kuvvetlendimi gikardigi yanginin §uleleriiii fele§« ku-
dar yiikseltir.»
Bumm gibi :
14298
<~*~>yy*-$ ^y*~ *~—i <Jj' J ^"*
«fnsan da evvela yemeye ve uykuya baglidir, lakin sonunda melok-
lerden yiiksek olur.»
14299
l^^ j/T/ iSjy3 ^*^
4btida pamuk ve kiikiirdun, yani yiyib iemenin vo yntib iiyumamu
muhafazasmda bulunur, sonra terakki eder, fulesi vo nOru SUhfl yildi*i-
nin fevkine 5ikar.»
495
I-CIM>
14305
.. -..A ,.*
O-iJ
d*JZ fW
«Karanhk olan tabiat alemini aydinjatir, ruha nisbelie demir tomruk
gibi olan cased kaydini igne ile koparir.w
:ji *>-
r/
14301
«Ate§ de cismanidir; ne ruhtandir, m de ruham alemdendir.*
insanm vucudunda hararet-i giriziyye denilen bir hararet vardir ki
o da cismindendir, ruhtan degildir.
14302
*J* Oar &rj*; ^ ^
«Ruhdaki ixzet ve §ereften cismin ttasibi yoktur. Cisim, can deryasi-
na nisbetle bir damla gibidir.»
14303
ij±x* j_,j,il ^jj jU.31 ^
« Cisim, ruhun feyziyle giinden giine artar. Can gidince cismin nasil
bir hale girdigini gbrursu.n,».
14304
""""i 1 ( _ri ,J > ;> " y JP &* O*— *» ju»-
«Senin cismin bir iki arsindan fazla degildir. Lakin ruhun gdklerde
cevelan eder.»
496
4
[> ^1 -ut^*— $ j!a»Ai L"
,r
£ j^" jj,'l I j CJJ
«Ey biiyiik adaro, Bagdad ve Semerkand ruhun tasav vurunda yarim
adundan ibarettir.»
14306
(•Gozlerinin yagi iki dirhern agirhginda oldugu halde ontin ruhunun
nuru - yani gorme kuvveti - gbklere kadardir.»
14307
■■vl/* J| *j« *r->> ; o'J tJ. ^-r
«Giizdeki nur, goz vasitasi olmaksizin da riiya goriir, O nur olmii-
yinca gbz, harabeden baska ne dir?»
■
14308
«Ruh, ceseddeki sakal ve biyikdan mtistagnidir. Lakin cansiz bir ce-
sed, bayagi bir cife olur.»
14309
"I
«0 sakal, biyik ve sair aza hayvani ruh'a verilmig muvakkat bir icft-
zetnamedir. Sen ileri git de insani ruh'u gbr!»
F: 32
497
14310
«lnsanlik suretinden ve birtakim dedikodudan geg, Cebrail'in mhu
dcryasimn kenarina kadar git.»
Cebrail, (Ruhulkudiis) oldugu igin onun can deryasi alem-i lahuttur.
O deryamn kenan ise Alem-i Ceberuttur.
14311
j^p ij ajf-l jU- City -A-l
«Ondan sonra Ruh-u Ahmed? sana: (Stikiit eyle esrari sakin £a§etme)
diye dudak lsirmak suretiyle i§aret cder. Cebrail de senin bu mertebede-
Ilakka kurbiyyetinden dolayi geri geri gider.»
Nitekim mirac gecesinde Hz. Peygamber Sidre-i Miintehadan ileriye
gitmi§ ve Cebrail orada kalnusti.
Hz. Mevlana §u hakayiki beyan ettikden sonra padi§ahin emriyle tah-
sisati eksiltilmis, olan kolenin hikayesine donuyor.
.OILEKCESINE, PA»t§AH TARAFINDAN CEVAB GELMEYt§lNE
O KOLENiN HIDDETLENMESi»
14312
j»-jl> aj\a *y>- ijut- & \
«Bu bahis bir sahra gibidir ki bagi ve sonu yoktur. Onu birak da dilek-
cesine cevap alaraadigi icm mtiteessir olan kolenin hikayesini soyle.»
498
11313
wi« ) j ■*•*; Ay CJti- \
«0 kole diyordu ki: Nasi! oldu da qah cevab vormedi? Yoksn dUekyti-
mi gottircn bana based eltigi i\:in, hiyanot cyleyerok gttturmedl mi?»
14314
»Uj jl jj^* j^T jl^ *Jj
«Galiba dilekfemi gizledi vc %aha gostermedt. O, bir mtinufik ve hu-
man altindan su yuriiten biri imi§.»
14315
<r
o>»jj J^-,} fjr- iSj**
«Tecriibe icin ikinci bir dilekge, akilh ve malumath bir el$i iirnyni).*
14316
«Gah §ahi ? gah agcibagiyi, gah da dilek;csini takdim cdeni, cehli do-
layisiyle, ayipliyordu.»
14317
{j* £ t&sJfcjS j>>- i^ j*-*
«Hic kendi etrafinda dolasmiyor ve: Ben, dinde pillporoiiLlik ([tbi du-
lalete gittim, demiyordu.*
40V
"StiLEYMAN (A.S.) IN UlH ZELLESl DOLAYlSlYLE
H,<)/.<;AltlN MUllALlF ESMESt»
14318
«Kiizgar, Siileyman (A.S.) in tahtiaa dogru tefs bir. sureite esmisti.
Hz. Siileyman: Ey ritzgar, mimasebetsiz esme! dedl*
14319
«Riizgar cevap verdi ki: Ey Siileyman; sen de earplk yuriimc. Ytiriir-
sen benim munasefoetsizligime kizma!»
14320
«AHah, teraziyi aramizda insaf ve adaiet cereyani icln halk eylemis-
tir.»
14321
Cenab-i Hak buyurmugtur ki: «Sen terazide tarhlacak seyi eksiltirsen
ben de sana verdigimi eksiltirim. Sen bana kargi mustekim ve miinevver
olursan ben de sana oyle olurum.»
14322
«Boylece Suleyman'm taci ba§inda iken bir tarafa meyl etti de, ona
aydinlik giinduzu gece gibi karartti.»
500
14323
if* Oj*j f~* * j'' *- « »I"*J
a*
J>3 1
•S\ l:iT
«Dedi ki: Ey saltanat giincgi olan tac, ba^unda dogru dur, bir tunifu
meyl etme!»
14324
-Sekiz defa taci diizeltti, tac da egrildi. Siileyman dedi ki: Ey tac,
bu meylin neden? Artik egrilme!»
14325
«Tac cevab verdi ki: Ey emln olan Siileyman, sen carpik harekct eder-
sen yiiz defa duzeitsen de ben yine egrilirim.»
14326
. . ; .
•Siileyman (A.S.), riizgardan ve tacindan bunu igitince niyetinl dU-
zeltti. Hatinna gelen arzuya kar§i kalbini soguttu.*
14327
JLi £-»1j fOiV Jj*V j\)l -Uj
•Ondan sonra taci dogruldu ve Istcdigi gibl b«|inda diirdu.*
■
14328
«Bunu mtiteakib tacmi kasden egriltti. Fakat tac dogrulup tam tepe
sindc karar etti.»
14329
«0 biiyiik Siileyman, sekiz kerre taci egrilttigi halde basmda dogrol-
<iu.»
14330
t/jt* e eft C-iT jU ^f
u^jj 1 J-T 3 j 1 if j.' Li* j>>-
«Tac dile geldi de dedi ki: Sahrni, naz ve iftihar et! Madem ki kana-
dim gamurdan silkdin, mana alemine yliksel!»
l '
14331
f>» fj m a) *-*»*■ tfi* oj-
«Bundan ileri germane ve bu simn gayb perdelerini yirtib i£§a et-
meme izin yok.»
14332
•Sen elini agzima tut da, miinasebetsiz soz soylemekden beni koru...
Bundan sonra Hz. Mevlana diyor ki:
502
14333
«§« halde sana derd ii gamden her ne gelirse kimseyi itham etme,
kendi etrafinda dola§.»
Yani sebebini kendinden bil.
14334
«Ey dostlarm muradmca, ■ yani istedikleri gibi - olan kimse, hika-
yesinden bir parca bahs edilen kble gibi su-i zanna dusme!»
14335
«Tipki, Fir'avn gibi... Hani, du§man zanniyle halkm eocuklarimn ba-
§im kestirdigi halde Musa'yi birakmi§ti.»
14336
Jj jjfi jT <!U-j^ jjs- jl
«Korktugu dugman, o kalbi kor olan Firavn'm sarayinda bulundugu
halde, o, sair cocukfarin boyunlarim vurdurmu§tu.»
14337
u l J> a-* 1 ? *^J (/> jj^' ! j .
«Sen de ey gafil; disindakilerle kbtii oImu§, lakin dahilindeki o kStil
nets ile dost olmnssun, ho§ ge^iniyorsun.»
503
■ -
14338
o>-^ j^>-
«Hakikatte dugman.n ncfs oldugu haide, onu 5 ekerie besJiyor v - fa
kat, hancde herkesi itham ediyorsun... * * fe
Bu fenahk, bana fulandan geldi diyorsun,
14339
Ja, !_, jULi j ^^ j4f ,j.
«Sen de Fir'avn gibi korsiin, kbr gonullusiin. Onun icin dusmanla U
tfecnnyorsun, sucu olmayanlan zelil ediyor S un.» du 5 manla hos
14340
b <v*j*- j> cfj^T c*"
«Ne vakte kadar, Fir'avun gibi, sucsuzlari oldurup, diismamn Ian
cesedim ve nefsini besleyeceksin?» ' amn 0,an
14341
.... nFlr,avi, n» n ak!i,.sair §ahlarm akhndan iistun idi Lakin All„h',n
hukmu, onu ak,Is lz ve kalbikor bir hale getirmi § ti. w "'
14342
da oLf £ v*^* 1 S8Zil ° ii " kUUi '°' ■»'«*~ • •*■»• Eflta.
504
' Slu'l'-j Dnkera'da kAflr hnkkuulu biiywrulmu ;tur lu:
° v •".- V* f • > ' y. (<■'> * <* j v<\ y ^^ i\ f»
Yarn : «Su muhakkak ki kiifiir cdenleri inzar etsen de onlarca bir,
kendilerini inzar etmesen de. inanmaziar. Allah onlurin kaiblerino de, ku-
laklanna da muhur basmistir. Gozlerinin tizerindc bir de pcrde var. Eli
f>iiyiik azab onlarmdir 124 .»
Evet Allah bir kimsenin kalbini ve kulagini miihurler, gozlerinin onli-
ne de gaflet ve cehalet perdesi gekersfe o kirnse Eflatun kadar hakim olso
da hayvanlafir, hakikati duymaz ve hidayeti gormez,
14343
j»a, a, I u" £ j j Jj*- So-
- , • • - \ »
«Bayezid Bistami'nin kendisinden yillarca sonra dogdcnk Ebul*hBinil
Harkani'ixin dogumu ile ilgilj gayb hiikmii nasil zuhur ettiyse, Allah'm
hiikmii de Levh-i Mahiuz'daki kayitlara gore oylece zuhur cder,»
»BlYEZID EAHMETULLAHI ALEYHIN, YILLARCA EVVEL,
KENDtSiNiN DOGACA6INI VE AHVALINI HABER VERDiGiNl,
SEYH EBtL'HASAN HARKANl'NIN iSITMESi*
14344
«Bayezid'in buyurdugu gibi §eyh Ebulhasan Dunyaya geldi vo bll'-
ahare Bayezid'in ke§f ve ihbanni insanlardan i§itti,»
(124) Surei Bakara: 6-7
r»«r.
14345
.-.•'■J -Ai;/"* ^i.U /.—?- 4>
«Bayezid demi§ti ki; Ebiil'hasan benim miiridim vjB ummetim otacak-
dir, her sabah kabrime gelib ders alacaktir.»
14346
iihj Yi
«EbuFhasan da dedi ki: Ben de §eyhi riiyamda gordiim ve ruhundan
bu sozii ifiitiia.»
14347
«Her sabah Bayezid'in kabrinl ziyaret eder ye Kushik vaktine kadar
huzurunda bulusiurdu.*
14348
«Ya §eyh'in sureti kar§ismda tecessum eder, lazim gelen ta'Hmati ve-
rirdi, yahud arada ses ve siiz ohnaksizm Ebul'hasan'in miiskiH hallolurdu.-
Suret-i misaliye : Ru'yada gorulen suret demektir. Bunlan avam-i nas
ruyalarmda gorurler, iimmetin seckinleri ise uyamkken de mu§ahede eder-
ler,
14349
«Ki§ mevsiminde bir gun geldi ki kabirlerin ustiinij yeni yagan kat
ortmU§tu,»
14:150
> Of?* \+'j yj \Sy
«Kat kat kar yagfiTisj vo kiihrin ti/.cri simeak gtbi kubbe kubbo yUk«
solmis uldugu kin kedcrlendi.»
14351
"Manen hay olan seyh Bayezid'in mezarmdan: Kosnp bana gel men
isgitt sen! ;agiriyorum, diye bir ses geldi...
Sure-i All imran'da:
Yam : «Al!ah yoiunda oldiiriilenleri sakm oluler sanmn. Bilakis oulot
Kableri katinda diridirler ve Kableri indinde merzuk olurlar 1 - 9 ,* buyurul-
mu§tur.
«Mu'min3er oimezler, belki dar-! diinyadan dar-i ahirete gii<; cclerler.*
mealinde bir hadis-i §erif de varid olmu§tur.
Ma'lum ya Allah yoiunda cihad, iki turliidur. Biri: Din du§manlariy-
le carpismak, ya gazi, yahud sehid olmaktir. Hadis-i serifde buna (Cihad-i
asgar) denilmistir. Obiri de; Allah yoiunda nefs ile "ugragmaktir ki burn
da (Cihad-i ekber) tabir buyurulmugtur. §eyh Ebu Saidin §6yle bir rubaisl
vardir: «Gazi, fehadet yoiunda kogub duruyor, fakat ask sehidinin kendi-
sinden efdal oldugunu bilmiyor. Sevab ve mukafat cihetinden harb jfthi-
di, a§k §ehidine nasil benzer ki- onu diigraan, berikini dost 61durmii§tiir.»
Yukanki. ayet-i kerimenin, her ikisine de sumulu vardir. Binaenaleyh
Mevlana'mn Bayezid igin (§eyh-i Hayy) tabirmi kullanmasi dogrudur.
Yine Hz. Bayezid lisanindan Ebul'hasan'a hifaben deniliyor ki 1
.-
(125) Surei AH imran: 169
507
aaMMMMaaa
aaMMawmi...
jLicil
n y t
14352
<>'
^^ *>• 3* <ss>
-*j f ft
«Agah ol da bu tarafa gel ve sesime kos. Alem karla ortuimu§se bile
licncfen yiiz cevirme!»
14353
JaJij Sfty* •*£• jjj o'j $\ UW
«Ebul'hasan'm hall ogiin latifle§ti ve Bayezid'in haher verdigini i§it-
ligi acaib iialleri bizzat kendisinde miisahade etti.»
Khlullah hazenstmin, kabirlerinde manevi bir hayat ile diri olduklan
aye!: ve hadisle sabittir. Binaenaleyh kabirlerini ziyaret edib ruhlarmdan
himraet ve jefaat istemek de caizdir. Bu hususta taassub gostermeye ma-
hal yoktur. Bir hadis-i §erifde: «islerinizde aciz- ve miitehayyir kahrsamz,
kabirlerinde hayy otanlardan yardim dileyiniz» buyurulmu§tur. Bu hadis
k;in bazilari mevzu' demislerse de bazilari da nhhatini isbat eylemislerdir.
,v
«0 KdLENIN, BIRiNCi DiLEKgESINE CEVAB ALAMAYI§I
UZERINE PADlSAHA IKINCi BIB DILEKCE YAZMASI»
O kotii zanda buiunan kinamalar ve feryadii figanla dolu bir dilekge
daha yazdi ve dedi ki:
14354
«Padisahm huzuruna bir dilekce takdim etmi§dim, Acaba oraya yol
bulup v&sil olabildi mi?*
508
I43R5
«Padi§ah una da cevab vwmmtl. Kiilc ise miirucaatim be? defa tekrnr-
ladii'*
14356
«Nihayet» mabeynci dedi ki: o, sizin kcilenrzdir. Bir cevab vcrecck olur
samz layiktir.*
14357
*Bir kiSleye lull u inayetle bakacak etaraamx saltanatinizdan ne i-k-
silir?H
liji'V
14358
«Padi§ah dedi kil O kolay amma, kole ahmaktir. Ahmak bir ijflhis ise
cirkindir ve Allah'in merdududur.»
14359
«Onun sucunu affetmek isterim, lakin ahmaklik illeti bana da »ir4-
yet eder diye kork«yorum.»»
5(19
■
..._u«^.
I43G0
* v » ££ SLSST" ""• olur - H, " Myle bu hobis ™ sovimsiz - yu -
14361
14362
«Omm leametinden bulut yagmur yagd,rmaz. Onun baykus gibi ugur-
suzlugundaii bir § ehir harab olur.»
14363
«Ahmak uyuzlar sebebiyle Nuh tufam koca bir alem" kotiiliiklcrle ha-
raft etii.M
diJ^l! ^ ( f f } kaVmlni imana d ^ Vet ett:k ? e ' s6zUna ilitmiyelim
dij e,_ kulak anm tikamiglar; yuzunu gormeyelim dive, e-biseleriyle ba § ^a-
1°^T § ^ \?!f bU bir hamakEtti - "** olan, kulak Ukamak ve or-
unme* degil, o Nebiy-* ziganm nasihatlerini dinlemek ve tavsiyelerl mu-
ahnce hareket etmekt;. Nihayet tufan vukua geldi ve hepsini bogdu.
510
14364
«Hz. Peygamber buyui'mu$tur ki: Ahmuk da*» bizim dii!}inuiiimizdii,
yoldan gikaran bir gulyabanidir.*
«Ahmak benim dii§masnm, akilh da dostumdur- diye bir hadis riviyet
edilir.
Yiae lisan-i Muhammedi'den deniliyor ki :
14365
«Herkim akil ise o bizim canimizdir. Onun ruhu ve rayihasi bizim rcy-
hammizdir.
I
14366
^Lijl j^'j (£%,* '^'li
«Akil, bana sogerse de ben raziyim. C*inki akjt *» feyyazim olan Allah'-
m fcyzini haizdir.»
Bu beyt; Hz. Mevlana tarafmdan soylenmiftir. Akhn sogmesi: Sahibi-
ni muzir ve firkin bir iginden dolayi tevbih etmesidir ki:
14367
«Akhn sahibine olan o tevbihi faidesiz olmaz. Ona misafir olan sofra-
siz, - yani ag - kalmaz,»
an
mum ^ mtltmitmittmltt g
14368
«Ahmak olan, agzima helva veiecek oka hiU k„ . ,
sitmaya tutuluruiii.. ' ben mnn bel ™sinda n
14369
/o 1 ^
%M (VI
t^~r yjf o>\ «~# c~.v
«Eger IStif ve miinevver bir ki mse ken sunu vakinen b!r w
bm kuyruk altim opmekte bir lez.et yokdur, ** """^
14370
<c» SjSjSSU "" b ■ ] " klann, k ° k °' Ur - °™ ^"** •— •*■
14371
da SI tiuS r ;: u r ek akiIdir ' ekmek ve kizartma **»■*■ E » h - ««-
14372
^J^ b f*f jyp «/f v<**'
mez.l tnSan i?iD nUrda " bS§ka glda y ° kdur ' Ruh > onun gayrisiyle beslen.
512
■
Open Library