(fj p. ^Ji (S/^ ^^ (^J ^. r^jt (sj^ ^^
p. r^Jl
OSMANLICA METINLERI
OKUMAYA GiRi§
( MUFREDAT )
2011
Tekin A9ikel
'f>J P, r^J.. ., .
tXA^
^/ P, r^J^) (Sj^ r^^ (^J P, r^J'^'^ ^/^ ^^
/y'^ ^, r^jJ) (Sj^
Bu bir TUDIAD yayinidir.
, o^i (1^ ^^
'c^j:^ ^^ ^J p^ ^yi (^JJ^
OSMANUCA METiNLERi OKUMAYA GJRi?
TUDJAD, dini ogrenim gormu§; bilimsel, dini, ahlaki, sosyal, kulturel yonden kendini yeti§tirmeye ve
toplum igin bu konularda aydinlatici gali§malarda bulunmaya gali§an; ya§adigi gagin farkinda olan,
ya§adigi gagi islam'in baki§ agisiyla degerlendirebilen, vizyon ve misyon sahibi, bilingli bir §ahsiyet olmayi
kendine iike edinnni§ ki§ilerden olu§an, gonulluluk esasina dayali bir sivil toplum orgutudur.
TUDJAD bir grup din gorevlisi arkada§in halka, ozellikle genglere yonelik yapmi§ olduklari faaliyetleri
yayginla§tirmakamaciyla dernekle§meye karar vermesiyle kurulmu§tur.
gdntiCCiiCu^
Samimiyet
ideaCistCi^
^A^L^^CEMAA'tL^^'i^ g(Rp(PLAWA!J^<BAgiMSIZ %pm)MV
TUDJAD, somut projelerini gergekle§tirirken; siyasi partiler, dini cemaatler ve gruplardan bagimsizligini
korur. Dogrularm yaninda, yanli§larin kar§isinda olabilmek igin, ozgurlugunden asia odun vermez.
vizromJMVz
Bagimsiz, objektif, soz sahibi uluslararasi dini kulturel bir du§unce ve gali§ma kurulu§u olmaktir.
MiS'YOm)MVZ
islam'i anlamaya ve islam'in anla§ilmasini saglamaya yonelik gali^malar yapmak; dunya bari§ina katkida
bulunmaktir.
AMACIMIZ
TUDJAD'in amaci toplumun sosyal, kulturel, sportif, egitim, mesleki, bilimsel ya§antilarina katkida
bulunmak, dini bilgi ve kulturlerini artirmak; camileri birer egitim, kultur, sosyal yardim ve yardimla§ma
merkezi haline getirmek amaciyla Diyanet i§leri Ba§kanliginin faaliyetlerini destekleyici gali§malar
yapmak, toplumun sorunlariyla ilgilenmek, diger kurulu§ ve dernekler ile i§birligini geli§tirmek, uyelerin
birikimlerini ulkenin ve toplumun sosyal, teknik ve kulturel geli§imine katkida bulunacak §ekilde
yonlendirmek, bu amagia organizasyonlaryapmaktir.
OSMANLICA METINLERi OKUMAYA GiRi§
ifindekiler
SUNUM 6
L(BdLl)M 8
(Birinci (Ders 8
i^nci (Ders 11
"Ogilncu (Ders 14
(Ddrcfuncil (Ders 16
(Be§inci (Ders 18
A[tinci(Ders 20
^edinci (Ders 22
Se^zinci (Ders 24
(Do^zuncu (Ders 26
Onuncu (Ders 28
On (Birinci (Ders 31
Onikinci(Ders 34
On iJguncu (Ders 35
M^rm^ALI^MALA^I 38
(Birinci Metin 38
i^nci Metin 39
iJguncu Metin 40
(Dorcfuncii Metin 41
(Be§inci Metin 42
Mtinci9Aetin 43
^edinci Metin 45
Sekizinci Metin 46
(Do^zuncu 9A.etin 47
Onuncu Metin 48
On (Birinci Metin 49
IL(B6L1)M 51
On (Dordiincii (Ders 54
On (Be§inci (Ders 56
OnA[tinci(Ders 58
On ^edinci (Ders 60
On Se^zinci (Ders 63
On (Do^zuncu (Ders 67
OSMANLICA METINLERi OKUMAYA GiRi§
^irminci (Ders. 69
^irmi (Birinci (Ders 72
^irmi j^nci (Ders 74
n^irmi "Ogiincu (Ders 76
n^irmi (DorcCuncii (Ders 78
^irmi (Behind (Ders 82
M^rm^ALI^MALAm 84
(Birinci Metin 84
i^nci Metin 87
iJguncu Metin 92
(Dorcfuncu Metin 95
(Behind Metin 96
A[tinciMetin 97
^edind Metin 98
Se^zind Metin 99
M^n:m(;^vmL^<Ri. loo
IIL(BdLt)M 106
'YirmiA[tinci(Ders 107
O^irmi ^edind (Ders 108
n^irmi Se^zind (Ders 109
^irmi (Do^zuncu (Ders 110
Otuzuncu (Ders Ill
Otuz (Birind (Ders 112
Otuz i^nd (Ders 113
Otuz l)guncu(Ders 114
Otuz (Dorcfuncu (Ders 115
Otuz (Behind (Ders 116
Otuz Aftinci (Ders 117
Otuz ^edind (Ders 122
Otuz Se^zind (Ders 124
Otuz (Do^zuncu (Ders 125
%irkinci(Ders 126
%ir^(Birind(Ders 126
%ir^i^nd(Ders 127
%ir^l)guncu(Ders 127
OSMANLICA METINLERi OKUMAYA GiRi§
%ir^ (DordUncu (Ders 128
%ir^(Be§inci (Ders 129
%ir{j4.Ctinci(Ders 130
M^rm^ALI^MALA^I 131
(Birinci Metin 131
i^nci Metin 132
"Oguncil Metin 133
(Dorduncu Metin 134
(Behind Metin 135
Mtina Metin 136
^ecfinci Metin 137
Sekizinci Metin 138
IV.(B6L1)M 140
%iri^'Ye£nci(Ders 142
%ir^Se^zinci(Ders 143
%ir^(Do^zuncu (Ders 144
^[[inci(Ders 144
^[[i (Birinci (Ders 145
^[[itkinci(Ders 146
M^rm^ALI^MALAm 148
(Birinci Metin 148
i^nciMetin 149
"Ogiincu Metin 150
(DorcCuncii Metin 151
(Behind Metin 152
j4.Ctinci Metin 153
^edinci Metin 154
Se^zinci Metin 155
LlJgATQ^ 157
'KA'y^A'K(:A 166
rz)(DiA^
OSMANLICA METiNLERi OKUMAYA GiRi§
iiWiSiliii
SUNUM
Du kitap, Alti ytiz yil gibi uzun bir stire edebiyatta
ve sanatta, Ilirade ve gtinltik hayatm iginde
kullanilrai§ olan Osraanlica Ttirkgesi'ni ve onunla
ne§redilrai§ olan yazili raetinleri okuraaya yonelik,
siz raerakli ogrencilere yardiraci olraasi araaciyla
TUDIAD'in destegi ile kalerae alinrai§tir.
V^sraanli tarihi, §anli Ttirk tarihi iginde bizler igin
apayri bir yeri olan ve
her donerainde btiytik
zaferler ve ratijdeler
barindiran bir tarihtir.
Her Ttirk evladi bu §anli
gegrai§ini raerak etraeli
ve ona yabanci
kalmamalidir. i§te bu
sebeplerden dolayi
tarihiraizin dilini ve
yazisim ogrenraeli ve
bunu bir f azilet
bilraeliyiz.
Du gali§raa dort
boltimden olu§rau§tur:
Ilk boliirade Osmanlica alfabesi tanitilrai§tir. Bunu
yaparken alfabenin yazira kurallari tizerinde pek
durulraarai§, bu bilgilerin ogrenci tarafmdan
bilindigi varsayilrai§tir. Yalmzca harflerin ba§ta,
ortada ve sondaki halleri tablolar halinde
gosterilrai§tir.
sraanli Alfabesi incelenirken bilinen klasik
o
yollarla gidilraerai§, bunun yerine yeni bir yontera
olan ses sisterai takip edilrai§tir. Boylelikle
ogrencinin bugtinkti alfabede kar§ilik gelen sesleri
gabuk kavraraasi araaglanrai§tir.
Ikinci boliirade ise Ttirkge yazirada kullamlan
dilbilgisi kaideleri yer verilrai§tir. Buradaki
hedefiraiz Osraanlica' nin yaziraim ogrenraek degil,
yazili olan raetinleri daha iyi okuyabilraektir.
VJ gtincti boliirade Arapga dil kaidelerine yer
verilrai§tir. Zira Osraanlica' daki Arapga keliraeler,
Arap dilinden raastar haliyle aynen alinrai§ ve
yazili§ kaideleri bozulraarai§tir.
Ly ordiincti boliirade Farsga'dan Osraanlica'ya
gegrai§ kaliplar ve ekler yer verilrai§tir. (^tinkti Alti
ytiz kiisur yil iginde Osraanli edebiyatmda
ziyadesiyle Pars edebiyatimn
etkisini gorraekteyiz.
Dtittin bunlari incelerken yeri
geldikge tig dile ait sayilar, gtinler
ve aylarin yazirama yer verilrai§,
gali§raalar ornek raetinlerle
zenginle§tirilrai§tir.
Du eserin, diger eserler ile
kiyaslandigmda goze garpan en
onerali f arki; konulari incelerken
sirasiyla raatbu, rika, divani ve
taTik yazi ge§itlerinin ayri ayri
i§leraesidir. Bu sayede gergek
raetinleri incelerken okuyucuya kolaylik
saglanraasi araaglanrai§tir.
VJ zun bir gali§raanin sonucunda taraaralarai§
oldugurauz bu eserin, ratikerarael ve eksiksiz
oldugu iddiasmda degiliz. Fakat ratiraktin oldugu
kadar dikkatle hazirladigiraiz bu eserde aradigimz
her konuyu bulraamz ve ula§raaniz hedeflenrai§tir.
Buna ragmen tesbit ettiginiz hatalari ve eksikleri
tarafiraiza bildirraeniz bir Itituf olacaktir.
llira Mtisltiraan'm yitik raalidir, du§uncesi ile
kitabiraizm taraaraim veya bir kisraim isira ve
kaynak belirtraek §artiyla gogaltabilir veya
kullanabilirsiniz.
Tekin Agikel
izrair
2011
tekin acikel@hotraail.cora
rz)(DiA^
OSMANLICA METiNLERi OKUMAYA GiRi§
OSMAS^LI ALTA'^'ESI
TVoiA^
OSMANLICA METiNLERi OKUMAYA GiRi§
/. (B6L1)9A.
C«manli Tiirkgesi 28 harflik Arap alfabesini temel alan bir dildir. Arapga'dan farkli olarak
Tiirkge sesleri kar§ilamak igin Farsga'dan (pe) cj, (ge) ^ (je) j ve O (Farsi kef) harflerini
almi|tir.
Cfemanli alfabesinde dort adet okutucu harf vardir. Bu harfler Tiirkge'deki sesli harfleri
kar§ilar. Bunlar (Elif) \ , (He) e, (Vav) j ve (Ye) (_^ harfleridir.
; e - a
I
e - a
!o-o-u-Uil 1-1
I ' I
TVoiA^
OSMANLICA METiNLERi OKUMAYA GiRi§
Gelin §imdi hep birlikte Osmanlica Elifba'yi sirasiyla inceleyelim.
OSMANLICA ELIFBA
vV
C-J
' •' «
ST,
TE
^HE
®£
ELi'F
:>
t
c
ft
L
(DAL
m
:^
(?£
cm
lT
A
. ^
J
J
' i
sm
yE
ZE
^
ZEi:
^
i>
J^
J^
ZI
TT
o^®
SA(D
^m
^
l5)
c3
t
^ 1
A^^I 'K^'F
%AF
•F-E
g^w
^w
r
J
II
^
^^
MIM
i;^fM
t:€^iqet
rArii!QET
<FA(RSI X'E'F
l5
V
A
J
J
re
£^:?W <££/<?
jm
i^^v
mJ!N'
a
lH
>
.•'"•.
m-m
ym- EW
or^
'Esm
OSTOS^
c^
:' '•.
:' '•.
:' ':
MT(D
CEZM
^^(D^yE
V^M -!)!}{
I I Tars didnden OstnanCica ya gegen harfkr
I I ^aCnizca A^apga ^CimeCerde ^[[aniCan fiarfCer
I I OsmanCica 'da^ sesCi vo^iCfer
I I OsmanCica ^CimeCerde ^CCaniCan fiare^Cer
rz)(DiA^
OSMANLICA METiNLERi OKUMAYA GiRi§
SO^(DA o^A^A m^TA HAW
S^
-^
J
L-^
c^<
V
^
V
♦♦♦
**
J
**
**•
J
♦%
e-^
TL
r>c
r>"
^
^
♦♦*
^
Z
.5>c
r>-'
L
t
i>c
^
t
lT
.4^^
.4JJ
J^
^
J^
-^
^
ce
L^
-^ >3
J^
L
ia
i.
\^
^
ik
]i
)^
L
A
P
t
b L
it
P
t
w
A
3
ei
♦♦
3
3
dl
s:
r
^
J
i
J
J
r
^
^
r
a
«^
J
j
- A
«
Jb
j&
L>
♦»
l5
SOMDA m-<RT
I
i
J.
^1
I
i
^
^1
i
j
J
3
■
I I J-Cafif teCafuz editen sesCer
D
^^zr teCafuz ecfiCen sesCer
Q ^a^% HarfCerin yarcfimiyCa agir veya
hafif teCafuz editen sesCer
D
(Biti§en harfter
Q %endisinden sonra geCenCerCe
6iti§meyen harfter
rz)(DiA^
10
OSMANLICA METiNLERi OKUMAYA GiRi§
OKUTUCU HARFLER
ELIF
Arap alfabesinin de ilk harfi olan (Elif) harfi, Osmanli Tiirkgesinde kelime
baglarinda (e) sesini kar§ilar.
=^
J
J^
J(
ol
Tiirkge kokenli kelimelerin bagmda (a) sesini ' (Elif-i memdude) kar§ilar
J
'V
ii^
ji
i_j
TVoiA^
11
OSMANLICA METiNLERi OKUMAYA GiRi§
Osmanli Tiirkgesinde (Elif) harfi, kelime orta ve sonlannda (a) sesini kar§ilar.
Si^
O^W^
kT
bT
bT
fV
UL
\^\j\
bk
Jl^
J
b
J
li
jb
-^ 1
3^
Vjb
^^11.
^si
JJ^J
Jli
^^ <J>^
".U
3UV.
L^W
u^u
\
^
^d^v^^^^^^^^'^^^^w,.^
jL-x)
uW
3*5
^IL
TVoiA^
12
OSMANLICA METiNLERi OKUMAYA GiRi§
-^
i
JbU
\tji
lil
\J
[aj^
yi
3\i^
n
<^
5^
J^^J^
t^
obi5
^1
III
■■■■■■3
m
idk
f-t
\s}^
jifi5
Ulj
JUU
1 Arapga ve Farsga kokenli kelimelerde is
] ortalannda ve sonlarinda uzun (a) olarak c
e (Elif) harfi;
)kunur.
kelime ba§inda (e), kelime i
Arapga
Farsga
L-Jb
Bab
^a
Abad
olsT
Afat
fi
Lala
^UT
Afak
eUii
§ah
ob\
Edat
Ujjijl
Ejderha
j^l
Efkar
h\
Eyvah
J^\
Esrar
^Ul
Endam
TV(DiA^
13
OSMANLICA METiNLERi OKUMAYA GiRi§
HE
Cm
^^
0^0^
Okutucu (He) o harfi kendisinden sonraki harflerle birle§inez ve (e) sesini kar§ilar.
OjO^
^>.
OjO^
h
^
il;
'J
li
4.^x)
r
^•ii
£1)
i
jjv-ji)
d\i>
2]<o
dJb^
j^
d^\
J'
A^
^J^
^j,yr
TVoiA^
14
OSMANLICA METiNLERi OKUMAYA GiRi§
(He) okutucu harfinin, son hecede bazen (a) sesiyle okundugu ve yazildigi olmu|tur.
4jU : lU
Aj^ : Vjt;
^}j\ : \^\j\
'A ' bk
4ibL : kbL
As>\x\ : UU^
4^L : UL
♦ ♦ ♦ ♦
^jte : loj[3
ORNEK KELiMELER
AxjLli^
Ai^l)
oJJi.L
^Ij
Ak§ama
Ya§ga
Ba§da
Yazsa
A3jLo
Ba§ka
Arka
Saiga
Marka
A^^\^
A3ljlj
Ac>.f\
Baglama
(^anta
Baraka
Alaca
^y
Ojliil
^\
4^lbl
Arama
Ankara
Akga
Agarma
4u3J Ne>
AjjOO
Aj2jb
4^>bb
(^arpma
Batarya
Banka
Baglama
»jii=
AiU^
Kafkasya
Dara
Dana
Catalca
A^ljte
A:fl3
^to
^[3
Karaca
Kanca
Kanama
Kalkma
4j^l-^Lo
AiuLo
jljco
A^jUte
Ma§rapa
Manga
Magara
Kaynarca
4jDjU
^"^jL
Varma
Tahta
§apka
Parlama
.,v T'0(DiA(D Y-^
15
OSMANLICA METINLERl OKUMAYA GIRIS
VAV
YE
l5
I Tiirkge kelimelerin bagmda (o), (o), (u) ve (ti) seslerini (Elif) ve (Vav) harfleri
' kar§ilarken kelime ortasmda ve sonunda ise, yalmzca (Vav) harfi kar§ilar.
I
j/^l
>!.jjl
3j^
d3h^
.4 C
y^\
pjj^
JJJ^
yj
Tiirkge kelimelerin bagmda (i) ve (i) seslerini (Elif) ve (Ye) harfleri kar§ilarken kelime
ortasmda ve sonunda ise, yalmzca (Ye) harfi kar§ilar.
c^^
^y^^\
L7- •*
d^J-^
ij^y^
dLol
4J^^
C-^
\
"^ Ttirkge kelimelerde; (Ye) ve (Vav) harflerinin ince sesli mi yoksa kalm sesli mi
okunacagi konusunda, ayni kelimenin iginde yer alan ince ve kalm sessiz harfler size
yardimci olacaktir.
^ Ttim bu kurallar Arapga ve Farsga kelimelerde gegerli degildir. Zira bu ttir
sozciikler kendi dillerinin kurallanyla okunurlar.
rz)(DiA^
16
OSMANLICA METiNLERi OKUMAYA GiRi§
J
J
Ci = )
J
ij
jj=rj^
Ucuz
3^>
iiik
U§ak
dUiAll
iii^ik
A
Palto
d(l.J
ilk
CJj\
Ot -Ot
dUj.Jc:j\
itdirmek
Jjjjl
Ortu
igmek
OJJJ^
Uzun
L^-^
i§gi
jjij\
Otuz
cij..\
iri
S^j^
Otlak
J^^
iki
jljl : dUjl
Olmek : Olmak
S4>\
ilik
.ir.i
Ogle
^\
igne
Jy
Kul - Kol
iplik
c3Wj^
Ugak
C^J^}
Isirik
jj:u^j\
Ustiin
ise
o^l^j\
Oglan
dL)4iiLj\
i§leraek
c3Wj\
Ocak
A:Li^.\
i§te
aS^IjI
Ofke
4:>t;j\
ince
j>l?^
Olgun
^y
Irak
^bj^
Orak
o^\
igiin
JJJ^-
Boru
4i\
ile
JJ^^.
Bodur
^jh-
Bilirim
L_jVj^
Dolab
iSj
iri
Jjj
Zor
jj^:^
Derair
jr
Mor
cJ\t^j.\
Irgat
TV(DiA^
17
OSMANLICA METiNLERi OKUMAYA GiRi§
BE
S^ ^ "i
C-J
PE
1 1
] Arap alfabesinin ve Osmalicanm ikinci harfi (Be) harfidir. ]
1 1
m # m
r
\^^\. ..L 3JL U
J>U^
Jjj^
OJ—^V
l>
jylL
o.
ORNEK KELIMELER
jfeC
fU^
Bekar
Bayrak
Baymdir
Bayat
<>>.
ojjj
ts^l^
e^
Benzin
Belde
Bekta§i
Bekgi
Beyaz
Bomba
Btiytik
Beyan
Boga
-y.
Bust
Beter
Bilet
Bulgur
Berat
Biber
c^W.
Lf?i
♦♦ 1 ♦ ♦*
J^y-
Boyaci
Boy
Bo§nak
Bo§
Ojl^^
^^y-
<tX>-yi
33Jy
Bulut
Boluk
Bocek
Bozuk
3^jy
Burak
TV^DiA^
18
OSMANLICA METINLERl OKUMAYA GIRIS
Osmanli alfabesi (Pe) harfini. Pars (Iran) alfabesinden almigtir . Bundan dolayi (Pe)
harfi igeren kelimelerin birgogu Parsga kokenlidir.
.^^
i
^^2yj^
^.
t^
A
o ^\
ORNEK KELiMELER
OaJoMU
o^J^k
d^\
Jj^k
Para§ut
Pantolon
Pansiyon
Pamuk
^,
jbi;,
o^\r^\
d^j\
Pek
Pazar
Paspas
Parmak
^j:.
0^ y
^j>^.
4J0
Peri
Perde
Pencere
Penbe
o^^^h
^J^.
j^,
W\yo^
Paydos
Pilot
Pilav
Pijama
aI^jj,
Al^.-4^ AJ
0%
Pusula
Posta
Politika
Plan
j^.
lT^J^.
jW.
Peynir
Pirlanta
Polls
Poyraz
JC,
rLoljLO
Penge
Pergel
Per§enbe
Peygamber
ji^.
Patrik
Patron
Pasta
Pa§a
TVoiA^
19
OSMANLICA METiNLERi OKUMAYA GiRi§
CiM
-?C r>6 r>-
s:
CE
7C .>c .5>"
^
] Osmalicamn altmci harfi (Cim) harfidir. i
! 1
o
>^
j^yA>-
L^^W
iilig^
f^r
4c>-a:>-
Jf^Jf^
aL^
'Jti=r
'J»J^
ORNEK KELIMELER
OjLxo-
jW 3i^W
fU
Cesaret
Can Cacik
Cam
Oj^
JW
4^^iA:>
jljkU
Cemre
Cemal
Celse
Canavar
jj-^
S^h
lJJcj-
c-jbo-
Cesur
Cavlak
Cenk
Cenab
Ciracirae
Coraerd
Cici
Co§kun
Cevaz
Civa
Cevab
Cirid
J^^yrr
ciyT
Lojr^
jj:^
Civilti
Cirari
Cumba
Ciro
jWjW
jUU
AiUc^^
j^^
Carcar
Canavar
Cebhane
Cevher
^^(DiA^
20
OSMANLICA METINLERl OKUMAYA GIRIS
Osmanli alfabesi (Qe) harfini. Pars (Iran) alfabesinden almigtir . Bundan dolayi (Qe)
harfi igeren kelimelerin birgogu Farsga kokenlidir.
%
A
^ojr
dj=rjT
3^k
a^q^Jm^^
Ji^W
oW
^'JJT
ORNEK KELIMELER
j^jjV
c>jV
'Jr^
gigek
Cavu§
garik
(^ehre
j>^.W
i^W
J>W
l5^jV
(^abuk
(^araa§ir
(^ehre
(^aba
(^alira
(^arpraa
^irak
galgi
(^ardak
(^ar§i
(^adir
^araur
J^
"^^J^
(r •••
(^engel
gelik
(^ekirdek
gekig
^jjr
Oi^
silo-
Cevre
Cetin
Cikar
gete
pr
L^^
gim
Cikolata
giki§
Cighk
J>^jr
♦♦ ,J/ v
o^jr
0^
gubuk
Cop
(^omak
gin
TVoiA^
21
OSMANLICA METiNLERi OKUMAYA GiRi§
TE 4 C.
J
O
TI \s.
L
1.
i.
DAL A
A
A
:^
1 (Te) harfi, ince iinliilerle
kullamldigi gibi
kalm iinliilerle de kullamlabilir.
1
^'^i'^
aJ saJ (3^^* (J 9^^' lAj j^'
^^■f5^\
i1 if
cii*
^ji*
olsjj
iJ
'JJ^
(Ti) harfi Tiirkge kelimelerde kullamldigmda kalm (ta, ti, to, tu) ve (da, di, do, du)
sesleriyle de okunabilir.
I .
•T
^#1
fy^ Sr*^ O^J^ A:f ulii?
)lj^
J-
3j^
t^
^
3li=
T'O'DiA'D
22
OSMANLICA METiNLERi OKUMAYA GiRi§
(Dal) harfi, ince iinliilerle kuUamldigi gibi kalm iinliilerle de kullamlabilir.
^yi-^
^^Uj^ jy^^^ i^j^^ 7^^^-^
^
m
^
^/'
Cr^J^
CJjj^
J^.^
Ji^
.(JJC)j3 AJb J. jiy ^\ .{jSi[i^\ (JJ^ ^'^J 'L$^y.^^ fijSli^ iJ4^.
J^J ^jj.j3 j!jjj3 .^^-Jj\ j»Ui^ 3^j\ •jj^-'^j^ L^jjj^ jj^-y
•(J-JjJ ^^.}^ (J^j'^j^jjj. e
. j\jit^ ACjXJja J, jjlj^ (3vJ I
•J
^jI? 3^;k jj^ *-^^ L^-^
.>j Oj,-^ lA). (_^J>J.
•J
kl>. J^ l5j\
TVoiA^
23
OSMANLICA METiNLERi OKUMAYA GiRi§
^->
f
Se^zinci
^Ders^^^^^M
1
^H
SE
^
***
SIN
O"
.>tJU>.
-^
o^
SAD
J^
^^
^
J^
I (Peltek Se) de denilen (Se) harfi sadece Arapca kokenli
1 Tiirkge kelimelerde asla kuUanilmaz. Bu yiizden kelimeler
[ okunur.
kelimelerde kullamlir. ]
Arapga kurallara gore 1
ORNEK KELIMELER
li
Cj\J
Sena
Sebat
Saniye
Sabit
di5
cJ^*
<^\Ji
CJjJ
Siiliis
Siklet
Sevab
Servet
•••\
y
y-
oj
^\^\
Eser
Siireyya
Semere
Esvab
CjJS
4^1^
jb
^
Kesret
Osmanlica
Misal
Kesir
^
<lj\y
Teslis
Vesika
Mesela
Miras
1 (Sin) harfi genelikle
] de mevcuttur.
ince ses degeri ta§imasina ragmen, kalm olarak okundugu yerler ]
,♦,.
e
;S
VUuO
jJS-^
^ JL^
jUoLx)
ci^
r
Lo
Tl)(DiA^
24
OSMANLICA METiNLERi OKUMAYA GiRi§
(Sad) harfi kalm ses degeri ta§ir.
w
't^
^
^J^
jiljU
jj^u
^J5-J^
3^J^
jlbj^
ow^
<■
ikinci kol ordu-yu Osmani dordiincu firkamn onuncu alayi iigiincu boliigii
miilazim-i sanisi Asitaneli (Istanbullu) Hasan Refik Bey'e takdim.
TVoiA^
25
OSMANLICA METiNLERi OKUMAYA GiRi§
HA
z
L
HI
HE
t
- \
«
Jib
Noktali (Hi) harfi genellikle Tiirkge kelimelerde kullamlmaz ise de Eski Ttirkge'de
(ka) sesini ta§iyan bazi istina kelimelerde kullanilini§tir.
ORNEK KELIMELER
J.\i
03^^
0^^
0^
Kangi
Kadun
Kagan
Kan
jiU-
oy^
jteU-
0^
Hangi
Hatun
Hakan
Han
Noktali (Hi) harfi gogunlukla Arapga ve Farsga kelimelerde kullamlmi§tir.
^.y>-
4iU
a^^U
>\^\^
aJo^ 3^jy^ jlU- a:l^
**7
Halk iginde mu'teber bir nesne yok devlet gibi
Olmaya devlet cihanda bir nefes sihhat gibi.
rz)(DiA^
26
OSMANLICA METiNLERi OKUMAYA GiRi§
(Ha) harfi genellikle kalm ses degeri tagir.
t
j\jj^
^J^
f-
^^
o^
jl>i=^
J'y
'J'
Okutucu olmayan (He) harfi genellikle ince ses degeri ta§ir.
c
^ A
ti
J*^ J^Ia tvJL^ A^JJb
^-)
iTvXA
UV
J^
cij^
^^
■_^y^
TVoiA^
27
OSMANLICA METiNLERi OKUMAYA GiRi§
^^->
Onuncu (Ders ■
ZE
J J
j
j
JE
J J
J
J
ZEL
1 1
i
i
ZI
^ ^
^
ii
DAD
Jo. ^
^
J^
1 Tiirkge kelimelerin yazimmda kalm ve ince (z)
seslerini sadece
(Ze)
harfi kar§ilar. i
ORNEK KELIMELER
JJJ
L^jli
jl5
Zor
Kiz
Yaz
Kaz
d^jy-
^J
i
j/
Bozgun
Azeri
Az
Goz
ci>.^
dUjj^
^J^
c>b^.
Dizi
(^ozmek
Qizmek
Bozmak
dujl
oyh^
jyy^
jj^
Ezraek
Diizgun
Domuz
Dokuz
' Osmanli alfabesi (Te) harfini. Pars (Iran) alfabesinden almi^tir. Bundan dolayi (Te) ]
] harfi igeren kelimelerin birgogu Farsga kokenli veya dilimize Bati dillerinden gegmi§ '
I kelimelerde kullamlir. ]
/>
^J
UV);o^
UjUlj
Uj^jl
i
f^Bf''
eijjj
jb^^
jjj^^
TVoiA^
28
OSMANLICA METiNLERi OKUMAYA GiRi§
; (Peltek Ze) de
denilen
:e kelime
(Zel) harfi sadece Arapca ve Farsca
kokenli kelimelerde !
1 kullamlir. Ttirkc
jlerde asla kullamlmaz.
I
ORNEK KELIMELER
0*i
•>>
C^^
O^i
Zihin
Zerre
Ziraraet
Zat
C^-^JwO
3j^
/i
Zaten
Mezheb
Zevk
Zikir
aSoAs
v^W
djji
0^^^
Fezleke
Cazib
Zirve
Zemin
ol^^JO
Vj^
OJJ
3U^
Giizergah
Meczub
Lezzet
Infaz
1 (Zi) harfi sadece Arapca kokenli kelimelerde
1 kullamlmaz.
kullamlir. Tiirkge
kelimelerde asla ]
ORNEK KELIMELER
y^
^j
|0^*
>k
Zafer
Vazife
Tanzim
Nazir
iil^
ia^U-
c3^
^it
Manzara
Hafiz
Zarf
Zalira
^J^
ly.lt
OljAuij
aW^
Zarif
Zahiren
Tezahiirat
Muhafaza
J^
> Ai^^
iiii
Jill,^
Muazzam
Mazlum
Lafz
Ikaz
^ j5 vj jji
i T3
T5 i T5
J^ Jl#^ J^
Tt)(DiA^
29
1 (Dad) harfi sadece Arapca kokenli kelimelerde kullamlir. Ttirkce kelimelerde asla ■
] kullamlmaz. Arapga soyleni§inde ozel bir telafuzu oldugu halde Osmanli ]
1 Tiirkgesin'de bazen (Ze) ve bazen de (Dal) harfi gibi okunur i
ORNEK KELiMELER
aI^
J^W
jUa^j
JJ^
aIsjU?
Fazilet
Beyaz
Ramazan
Zarar
Zabita
j:^
Oj->i2^
♦ ♦♦
^UajJ
J^J
Zamir
Hazret
Makbuz
Izah
Farz
^te
JUl
aUs^
^J^
cJ>^
Kadi
Efdal
Adale
Darbe
Dalalet
OSMANLICA METINLERI OKUMAYA GIRI$
a kol
^leni{
e baz
~5i
z
St
]
2
"Fenerbahge Kulubu'niin her tarafda mazhar-i takdir olmu§ bulunan asari mesaisini i§itmi§ ve bu
Kuliibii ziyaret ve erbab-i himmeti tebrik etmeyi vazife edinmi^tim. Bu vazifenin ifasi ancak bugiin
miiyesser olabilmi^tir. Takdirat ve tebrikatimi buraya kayd ile miibahiyim."
03.05.1334(03.05.1918)
Ordu Kumandani Mustafa Kemal Atatiirk
30
OSMANLICA METiNLERi OKUMAYA GiRi§
KAF
GAYN
L
X
P
t
ARABI KEF
d
s:
r
i
FARSi KEF
S
a
r
s
YAYI KEF
TURKI KEF
dl
I]
] Tiirkge kelimelerde kalm (ka) sesini (Kaf) harfi verirken, ince (ke) sesini (Kef) harfi
I vermektedir.
I
/
y
•^Jr
<^^
y,^
^y
r ^
AjSijp
o
1^
i
(JJ^
>
iyj^
ij^
■^jy ^3 ^/ ^
TVoiA^
31
OSMANLICA METiNLERi OKUMAYA GiRi§
1 Kaf-1 yayi de denilen bu "Kef" , onceleri
1 ve bir kismi da "Ve" ye donu§mu§tur.
1 donu§enlere "Kaf-i vavi" adi verilmi§tir.
' yazilmasi en dogru olamdir.
"yumu§ak g" okunurken bir kismi "Ye" ye ]
'Ye" ye donu§enlere "Kaf-i yayi" ; "Ve" ye |
Bunlarm bugtinkti soyleni§e uygun olarak I
Yayi Kef
Js^ a-wo sevraeyi
^1
Oyle
di
Bey dlfeo
Leylek
Vavi Kef
^W^ y ^ Gtivercin
dJif,:!
Dovmek
cAio a--u Sovmek
oJoS Govde
^^^
Giiverte
/.^
Uvez
] Ttirkge kelimelerde kalm (ga-
1 (Farsi kef) harfi vermektedir.
-ga) sesini
(Gayn) harfi verirken, ince (ge-g
e) sesini 1
t
s
9lL? Dag
\b\b
Gaga
^f\
Egri LjS"
Giiya
^ybl>S> Saglam
jh^
Garaj
^^
Degil C^
Git
jlc-j^ Sogan
Jf'Jf'
Girgir
f^
Eger fibS
Giinah
4c>U Bagla
J^J>
Guru§
igne J*^y
Gune§
3^ giglik
J^OJ^
Goril
4^^
Dilgme AjO ^
Golge
Jb\j Yagh
d^^
Guguk
Degi§me <^\^ p
Girdab
irrA
TVoiA^
32
OSMANLICA METINLERl OKUMAYA GIRIS
(Kafi Nuni), (Nazal Ne), (Sagir Kaf) da denilen (Tiirki Kef) (Nun) harfi gibi okunursa
da asil soyleni§i genizdendir. Tiirkce kelimelerde kullamlan bu harf asla kelimelerin
bagmda bulunmaz . Daha gok tamlamalarda, mtilkiyet bildiren eklerde ve bazi
kelimelerin yazimmda kullamlir. Kullamldigi kelimelerde (Ttirki Kef) in noktalari
gogu kez gosterilmeyebilir.
^
Anmak
^\}^
Karanlik
J>i
Benzer
K
Bana
l!.NgI
Anladm
jSl
Yalniz
s.
Yeni
iL.
Sana
h.s:^
Dinledin
jS\
Yanli§
i!i
En
%\
Ona
hiSi\
inledin
lijT
Geldin
l!,l
Un
fet
Ana(Ona)
Benzedin
b^jf
Gelirsin
JS^I
Unlu
S>
§una
dliy
Kolun
dL^j^ls
Kalirsin
j^jlSjl
Onarraak
lAx-^
Senin
Soziin
dUjjjjS
Gorursiin
^„M
Ense
dii^i
Onun
Perdenin
j>^jl>
Yaziniz
^^
Deniz
V
Son
diijjj3
Kuzunun
jHji.3
Veriniz
a..
Bin
<5j5j^
Sonra
diibj\
Odanin
M
Aldiniz
(^ene
l!,l
On
(Jiiyj^^
Koylunun
y^-hjy-
Yuriiduniiz
^>
Tanri
AfiOjl
Once
TVoiA^
33
OSMANLICA METiNLERi OKUMAYA GiRi§
AYIN
L
t
(Aym) harfi yalmzca Arapgaya mahsus bir harftir. Ttirkge ve Farsga kokenli
kelimelerde asla kullamlmaz.
Arapga kelimelerde (a, 1, 1, O, O, U, U) seslerinin hepsini kar§ilar.
Kelimelerin sonunda yer alirsa cezimli okunur ve kesme i§areti ile ifade edilir.
I .
^
IW 4j^
^j^
C^\^c>
rt
k
Cr^^
u\.*juS'
^J^
6^
Irak
dJ-
Irk
OjP
Izzet
JU
lyal
CjA^
ibadet
-^
ilac
Cjj^
ibret
j^J*
irfan
J^
Ozur
j^
0§ur
<jj^
Orf
^
Omer
jl^
Osman
d^y^
Unvan
ol>.^
Uryan
o'y'
Umran
^ aX^uu^
Mesud
\)-
Ulema
d^j^
Unvan
fy
Umum
e
Cem'
^\j
Vaki'
%^\^
Cami'
a^
Bayi'
34
OSMANLICA METiNLERi OKUMAYA GiRi§
i On "Oguncil (Ders^
RA
J
J
J
J
§IN
J'
FE
1— A
k
3
^
LAM
MIM
NUN
YE
r
r
o
i
i!au:
^Ufelj
e3b
j^^b
cS^.
^j
J^J3J
oSi
i)
j>L.j
oL-*lo
^
Li
ibUo
4jD
O
IJwoUu
. 1
I y^ II "^
QJ^
dLf^r^
^U^-olC^
J^
/luiulo
ybojji
TVoiA^
35
k- - -
iS Ji ^
2.J«j.£ 2 V £
Jy)jj3
I
J^
x...^^
f^J^
t^^.
Jy5
j>^
OSMANLICA METiNLERi OKUMAYA GiRi§
ll
h.f
Jji^jS
J)
'.^J^
y
1
t^
\Si
D
^.^
'i^
<g^
5j^
4^JLJnJLo
4
J?^
)JA^
jy
jLuo
j^->
Ojls
>^
ti) wis
lT^
4JL:^
^
o.
.^
aSCo
^j^ljlo
AijlsLo
'J^
TVoiA^
36
ij>
t
OSMANLICA METiNLERi OKUMAYA GiRi§
w
U aj
ij^-y
\p
Aik
j^
j^
jk
(3
>
lS^.
^\
Oi^V.
j^^
^
X
1^1
^jjji
Sh
^f^.
A
TVoiA^
OSMANLICA METiNLERi OKUMAYA GiRi§
M^Tm QALI^O^JiLJi^I
.^5^x^.1 ^_5j,^ 'l5-%- j^/" jlc* •
4JJ. i]4^. .(j:ij..A^ Sjl c^^jXp j^UU- i{J^jj\
KUZU VE BEBEK
Kuzunun yuniinii kirpdilar, hayvancagiz sesini 9ikarmadi. Fakat esvabi alminca kederlendi. (^iinkii hava sogudu. Kuzu
u^iidii, aci aci meledi. Hemen gune§ 9ikdi, kuzuyu isitti. Hayvancagiz sevindi, si9ramaya ba§ladi.
Kuzu bir kadmcagizm idi. Kadmm da bir ku9uk 9ocugu vardi. Giiler, oynardi. Ki§ geldi, 90cuk §evkini ka9irdi. Zira
90k soguk vardi. Zavallicik donuyordu.
Bunun uzerine armesi kalm, isitici, 9oraplar ordii, 9ama§ir dikti, ona giydirdi. Bebek yine ferahlandi, giilmeye bajladi.
TVoiA^
38
OSMANLICA METiNLERi OKUMAYA GiRi§
'^y!^ 0^. j>y.
BILMECE
^^^^
Kadifeden elbisesi,
Her giin sabah §afaklarla,
Zabit gibi mehmuzlu.
Bizden evvel uyanir.
^^^^^_^ Pek giizeldir ince sesi,
Bunu bilen 9abukca,
^^^^^^H Kirmizica Hotozlu.
Aferini kazanir!
TVoiA^
39
OSMANLICA METiNLERi OKUMAYA GiRi§
giFTCMN NASiHATI
^^^^^^^H
Vaktiyle bir 9ift9i varmi§,
Tecriibeli ihtiyarmi§.
Hastalanip yatmi§ bir giin
^ocuklar mahzun, kiiskiin
Toplanmi§lar etrafma
Demi§: Kulak verin b^^^^^
^iinkii artik yavrulanm
Olecegim, ihtiyanm.
Son sozleri babamzm
Aklmizda iyi kalsm!
Tarlamizda hazine var
^^ Kazarsaniz altm 9ikar.
Ciftgi oliir iig giin sonra ^^^H
Tarla kalir gocuklara.
Kazma, kiirek ko§u§arak ,
i9indeki ta§i toprak. . .
Tt)(DiA^
40
OSMANLICA METINLERl OKUMAYA GIRIS
J^\ c j^,.jf ' J^^ ' lsJ^^ jy ' ( jy J^
INSAN
Insanm bir ba§i vardir. Ba§ saglarla ortiiliidur. Ba§in kisimlan §unlardir: Aim, iki goz (sag goz ve sol goz) goz
kapaklan, ka§lar, kirpikler, iki kulak, iki yanak, burun, agiz, dudaklar ve ^ene.
Dedemin sakali ve biyigi vardir. Agizda dil ve dialer bulunur. Insanm omuzlan, kollari, elleri, parmaklan, sirti, gogsii,
karni, bacaklan, ayaklan da vardir.
Goz goriir, kulak i§itir, burun koklar, dil ile tatariz, el ile tutariz.
Agiz ile konu§uruz, ayak ile yuriiriiz. Akciger gogiistedir, onun ile nefes aliriz. Kalbimiz 9arpar. Mide karmmizdadir.
Yemekleri mide ogiitiir.
rz)(DiA^
41
OSMANLICA METiNLERi OKUMAYA GiRi§
SABAH ^^^^^^^^^^^^^^^H
§afak sokdii gil horozun kalk diyor,
Bu saatte her yerde sesler var: V
Ye§il kirlar penbe renge boyandi,
Kimi insan sapanmi siiriikler, "
Yavm ku§lar yuvalarda uyandi,
Kimi insan ocagini koriikler,
K Kuzucuklar otlanmaya gidiyor.
Her kes i§e kendisini hazirlar
^-——'
Yavmcugum! Sen de i§e hazirlan.
TVoiA^
42
OSMANLICA METiNLERi OKUMAYA GiRi§
"^ irhia ""
PAPATYA ^^^^^^^^^^^^^^^^^H
Bahar olsun da seyr edin
Yapraklan kivir kivir; ^^^^^|
Nasil siisler bayirlan
da ayri bir giizellik. ^^^|
Zumriid gibi 9ayirlari
Boy bos, boyun ip incecik;
Yiize giilen o nazenin
Hem giizel, hem de nazlidir
1 Gelin yiizlii papatyalar,
Gelin yiizlii papatyalar,
^^^^^k Altm gozlii papatyalar.
Altm gozlii papatyalar.
TVoiA^
43
OSMANLICA METiNLERi OKUMAYA GiRi§
Tarlalarda ho§a giden
Riizgar eser: Gah o yana,; ^^^^^^^^^^^^^H
Sari,turuncu, penbe,mor
Gah bu yana, hep beraber ^^^|
Bir9ok dilber 9i9ek olur;
Dalga dalga egilirler; "H
Bence dilberdir hepsinden
Ferah verirler insana
^^^^^ Giiler yiizlii papatyalar,
Giiler yiizlii papatyalar,
^ Altm gozlii papatyalar.
Altm gozlii papatyalar.
TVoiA^
44
OSMANLICA METiNLERi OKUMAYA GiRi§
•3^b^ j^ji '4?.
3^ ^y dy^J3^ J^
'jyy'ji ^^jv. J'
jjtJ.< ^ ap ( e3^ < (jj^^
PARMAKLAR ^^^^^^^^^^^^^^^^^H
iki elde on parmak
Kalemi tutan bu ^^^^^^^^^^^^H
Luziimsuz mu goriinur?
igneyi de gevirir. ^^^^^^^^^^^^B
El dursun buna bak
Kazanilan parayi ^^^^|
El parmakla ogiiniir.
Sayan bile bu parmaklar. 1
^^^^^^^ Kimdir yapi ustasi?
Kanayan yarayi,
^^^^^^B Kim yontuyor mermeri?
Yine budur saracak!
^^^^^^^ Kim i^ler elmasi,
Harp giinleri geldikde
^^^^^H Tahta veya demiri?
Vatani da kim korur?
^^^^^^B Kanun, def, ud, piyano
Parmakdir tetikte:
^^^^^^H|^^^^^ Seslerini kim verir? ^
^^^_ Du§manlari bu vurur.
TVoiA^
45
OSMANLICA METiNLERi OKUMAYA GiRi§
'■h\. dJ^ ^ <hk OJ^ ^
fi>
GtFLONPARA ^^l^^^^^^^^^^^^^^^^|
Giil on para, giil on para
Hanimlara giil on para! ^^^^^^^^|
Kolunda bir giizel sepet,
Sepet bo§aldi da yine V
l9inde giil be§ on sira
Deyip dururdu maskara:
Temiz, sevimli bir 90cuk
Giil on para, aim hele.
^^^^B Diyor: malim degil soluk,
Dikersiniz de mendile,
^^^^^f Gelin, aim 9abuk 9abuk
Kemer yaparsmiz bele;
^^^^^^^ Giil on para, giil on para
Giil on para, giil on para
TV(DiA^
46
OSMANLICA METiNLERi OKUMAYA GiRi§
J>
alii
\|
"^^
r
S^ ^J^
ALLAH
"^^^^^^^H
Yeri gogii yaratan,
Doyuran her hayvani,
Allah her yerde hazir, ^^^^^^^^^^
Aga9lari donatan,
Ya§atan her insani,
Ne yaparsam goriir, ^^^
^i9ekleri a9tiran:
Komyan §u vatani:
Ne soylersem i§itir; 1
BirAllah'tir,bir Allah!
Bir Allah'tir, bir Allah
Vardir, birdir, biiyuktiir.
Ben Allah 'i severim,
Her emrini dinlerim.
^^H
Sabri Cemil
TVoiA^
47
OSMANLICA METiNLERi OKUMAYA GiRi§
• jijr jj^j^ ^-^j^ y*
SALINCAK ^^^B
^^^^^^^^H
Bu giin Cuma mektep yok
Kii^iik karde§ giil, sevin
Soyleyelim tiirkiiler, ^^H
Her tarafta oyun 90k;
Ferahlansm yiiregin.
Ku§lar da bak, hep oter; "
1 En giizelidir ancak
Ne var bunda korkacak?
Bizi saglam yapacak
^k Bah^edeki salmcak!
Oh, ne giizel salmcak!
Kurdugumuz sahncak.
TVoiA^
48
OSMANLICA METiNLERi OKUMAYA GiRi§
I]_^ O^. 'J^ ^.^ -j^jI? f^j^ ^jj^
ON BIRINCI METESF
VAKIT
Bir giin ikiye ayrilir: Giindiiz ve gece. Giindiiziin gune§, geceleyin ay ve yildizlar i§ik verirler. Bir giin yirmi dort
saattir. Bir hafta yedi giindiir. Gunlerin isimleri §unlardir: Cuma, Cumartesi, Pazar, Pazartesi, Sail, Qar§amba,
IPer§embe. Cuma tatil giiniidur.
Bir sene on iki aydir. Bazi aylar otuz, bazi aylar otuz bir giindiir. Bir senede dort mevsim vardir: llkbahar, Yaz,
Sonbahar (Giiz), Ki§.
TVoiA^
49
OSMANLICA METiNLERi OKUMAYA GiRi§
OSMA^LI "VO^RXQESi
TVoiA^
50
OSMANLICA METINLERl OKUMAYA GIRIS
Cfemanli Tiirkgesi kendi arasmda kronolojik olarak tig smifa aynlmi§tir. Bu donemlerde
gerek konu§ma ve gerekse yazi dili agismda degi§iklikler gostermi§tir. Birinci donem Eski
Osmanlica dedigimiz 11. - 15. yy. Ttirkgesidir. Ikinci donem Klasik Osmanlica 16. - 19. y.y.
arasmda goriilur. Son olarak Yeni Osmanlica donemi ise 20. y.y. Osmanlicasidir. Bu kadar
uzun bir gegmi§e sahip Osmanli yazi dili elbette bir takim degi§imlere ve kalici kaliplara sahip
olmu§tur.
/(itabimizm bu boliimiinde
Osmanli Tiirkgesinin son a) ^ J ^ Cr ^ r J^ ^ <iV
donemdeki gramer yapisim ^ ^
inceleyecegiz. Osmanli ^A^ \ ^-^ -^ ti J^
doneminde Tiirk dili konusunda ^ ^ \^
yazilan ilk eser Bergamali ^ ^^ ^ 1. v* ^ ^-^ tr-' U-^^ ^ i^ ^
Kadir'in yazmi§ oldugu ^
Mtiyessiret'til-ulum adli eseridir
(1530). 19. y.y. da ru§diyelerin . t/Jv^^V^y^^tr'yj'dJL/
agilmasiyla okutulmaya ba§lanan
gramer kitaplariyla Osmanlica dil yapisi §ekillenmeye ba§lami§tir. Kitabimizm bu boltimtinde
ayrica Rik'a dedigimiz el yazisinm inceliklerini ogrenecegiz.
f/^k'a Yazisinm Ozellikleri:
ievkf nin kurallarina bagli olup onun nesih gibi kiigiik yazilan, sozltikte ''ktigtik sayfa ve
mektu'' anlamma gelen rik'a, vakif i§lerinden ba§ka Kur'an-i Kerim'in sonunda dua
sayfasmda; yani hattatm kendi admi andigi ve eseri yazdigi yeri, tarihi ve Allah' a duasmi
bildiren bir veya iki sayfalik yerinde goklukla kullanilmi§tir
C^manli Turkleri'nin icadi olan rik'a divani hattmdaki dikey harflerin boylarinm biraz
kiigultulmesi, sadele§mesi, kavis ve meyillerinin azalmasiyla meydana gelmi§tir. Kalemin
tabiatma uygun, stiratli ve kolay yazma ihtiyacmi kar§iladigi igin harf yapilari basitle§mi§; fe,
kaf, mim, vav gibi harflerin ba§lari ufalmi§, di§leri yok olmu§tur. Sola dogru dik ve ko§eli
gizgiler, kelimelerin satirlara meylederek yaptiklari akicilik, bu yazi ge§idinin karakteristik
ozelliklerindendir.
2^k'a yazisinm yazimda sagladigi btittin bu kolay liklar yani; yazi ttirti olarak daha dtiz
ve daha keskin olmasi ve ayrica noktalarm birle§ik yazilmasi yazan ki§iye btiyiik kolaylik
saglami§tir.
Oarayda dogan bu hat en gok giinliik yazi§malarda ve mektuplarda kullanilmi§tir. En
eski orneklerine 18. asrin ilk yarismda rastlanan rik'a 19. asirda Babiali'de geli§mi§ ve asil
htiviyetini orda bulmu§tur.
51
OSMANLICA METINLERl OKUMAYA GIRIS
(oabiali'de Mtimtaz Efendi (o. 1871) tarafmdan yazilan Mtimtaz Efendi rik'asi ve
Mehmet tzzet Efendi (o 1903) tarafmdan geli§tirilen ve siki kaidelere bagli kalan bir ge§it rik'a
(Ki daha sonra Arap aleminde cell §ekliyle revag bulniu§tur) en taninnii§larindandir.
Hat Qe§itlerini Gosteren Kamil AKDiK'in yazmi? oldugu levha.
.^d y ^V .|| .1*^ ^i*JS^;?>>^
■mmmm^
:^jij;ji^Ufel:iMC >L^^^^yp:^LJ^ i:iL=:5;4>'iiiiii:iIl*^;i5
.r^n
>n^4l
'•■-rl'.
'^P^M^W(^
,^LGSi3
^M
Vrt^JCs -^ij-j'*.^ -^i^<(>:; -M!^..;,.,„ -^Vr-^V ^-iJ^/ ^auj^ ^->v^r> ■^i>:^. V«^>
Kufi
Sulus
Nesih
Muhakkak
Reyhani
Tevki (icaze)
InceTevki
Ta'lik
InceTa'lik
Divani
Celi Divani
Rik'a
Icaze
rz)(DiA^
52
OSMANLICA METiNLERi OKUMAYA GiRi§
A^y] U4- {^jjs>-
O
L-J
C^
\
^
t
L
^
-L
J
%
t
t
L
L
lT
J
J
J
3
a-
->
J
%
J
li.
i.
J^
L^
J^
i
(V^
O^
Of
**
l5
^
t
L
ii
^5
^
o
L
ii
J
ii
s
r
il
J
c)
cf
^
c)
ci
JSi
f
•y
^
^
(^
r
i)
t
r
r
)
TVoiA^
53
OSMANLICA METINLERl OKUMAYA GIRIS
^*>^1 J. ci^J^' ty^J^ 4*-c^ ^cJ^ Wj^ (J^--^V ^J^^ ^^^^*J^ cjjJoS
(^cJji:>- i 1 (J^jW c Jjv^oJs^, 4J^. oAjj^^^^-^i c^^^ .(^J^-iJ^hlS (*^ h ■^J^*^. <^^^^>^^. ^^^^\r^ coXjo}
Ol3 ^^^J 4^J A3U>t^^ *k:>-4^^^2A3 Ju^Jj^o ^J^^ wk>cJ^ (jjJj * 15*^0 ^^t^* ci^^ ^^^^^ ^^^ ^^^*^^
iju"^^^ .^J^joC .^Jij^l^jl o^U ...jl^iL^ L^^,"^ jJCjlS^ cjl^jjjS 4j,^^-^ cjllT ,3^j;^
cj^sXj c3i ALib jjjLJl cjj5vi^ cjj^^^ cjJe>tJ^ • L^^^^cr*-"^ ^ V, (jA:6ojf 'L$-^y, l5^.j^'
i^^JijUcXsl J. (^T jy^} j^j^ i^\c^ji (jijuL^jl
54
OSMANLICA METiNLERi OKUMAYA GiRi§
isimCere ^eCen 'E^er
(n^ajIiT
^liT
^^
kitaptan
kitapta
kitaba
kitabi
kitab
(s,a515^
OA3l5^^
^15^^
^>^^
(Ol5^
sokaktan
sokakta
sokaga
sokagi
sokak
r.jJb,Ar
OjJb^
rU.A^
^^
a.^
kelebekden
kelebekde
kelebege
kelebegi
kelebek
(s^J OJ^
03 0^3
^ 0^3
^<»->^
0^3
dereden
derede
dereye
dereyi
dere
(s^^LlS
0^115
^l\5
^\;^
l\5
kayadan
kayada
kayaya
kayayi
kaya
^hJJ-
^s>i
J o>y>
>^
) ojJ
>-^y-
}
kelimeler
kapilar
sofralar
pireler
dereler
sozler
vs^^
03A)A<sx-L
oM^^
^a^
AjliT
A^U
§unlari
§imdilerde
90cuklara
koyunlar
kitaplar
saatler
ler
cXs^
cXs^ ^
c^^J
cXii.0^3
«
biricik
bebecik
tefecik
mimicik
ku9ucuk
derecik
cik
^^^
J^^
j^
^
-^-^r-
4/
■S,l
^
■M
sozcegiz
bencegiz
giilcegiz
sevdicegiz
koycegiz
evcegiz
cegiz
c^^^
^y^3^5^
(VJ^VV
^t^
^.•^^
^^i
(V^
kisacik
kuzucuk
babacik
anacik
oglancik
ufacik
cik
>ii^
>5vil^^
>^ ^->^^
>^^s^
■j'^''^
>^
anacagiz
gocukcagiz
yavrucagiz
kizcagiz
adamcagiz
ku§cagiz
cagiz
rieH?i^
Aii^^i^
^UU
^J^J
^3/
^
9e§meyle
orduyla
sevgiyle
masayla
zorla
giizellikle
le
t^I^
^.5nJL>
^^
^1;
^L15
t^ Jf
f^
hizlica
bence
kisaca
ya§ca
kabaca
Tiirkce
ce
TVoiA^
55
OSMANLICA METiNLERi OKUMAYA GiRi§
!iij^. ^j^j:^j\ ^ ^ y.? dy 3^ u^^ ^•
'"^j^^*^ j^^^. Or>"^ Ji?"^ j/ .
j<
..Aij^ jl (jJo'^Jibb 4jo^ Cj13 (_5Jo. jJij^.
!iij^. ^j,j:ij\ J, ^ y^ dy 3^ u^^ ^•
Tolga (Bir tiir sava§ ba§ligi, kask) : LiJjJi^ *
TVoiA^
56
OSMANLICA METiNLERi OKUMAYA GiRi§
t
Isimcfen Sifat ^apan ^^erin ^azt
^
^^!)
^^-^^
^tr
^}
^e^
^
gozcii
tuzcu
kitabci
avci
9i9ekci
>?y
>Hi
>-^
>^
tuzsuz
sugsuz
kalemsiz
§ekersiz
bilgisiz
r^^
^J^J
^y\' \
^^^
jj\iy
^
ozlii
zorlu
Istanbullu
devletlii
kollu
j^
^^^
j^j^
^-4
^?
J
yerli
ne§eli
Bursali
tath
dim
^^r-
j^^
^^^j^
^'^
^^^i
^'^
sirda5
canda§
karda§
ada§
yolda§
^^
^>i
^'x/^t %e[ime[eri
t:
a
ka9inci
^^
birkag
oteki
butiin
ka9ar
bazi
90gu
fazla
ka9
hangi
her
oteki
hangi
hi9
beriki
kimi
hayli
\
bu
kim
i^te
nice
diger
/T
%
%
JDil ^U (^l>
^
TVoiA^
57
OSMANLICA METiNLERi OKUMAYA GiRi§
* * * — ^ *
^^*^ ^t**'/ J^-^J ^^i^ »^bj\ . (5->^l j^\s jl A.' IS^ c^U-jl
•t^-^'ti^T ^uu i\j:>f^\ loi;. ^jcii ^^.^t <;^j.i
<lC^<ijl j_j,> ^_^^ aie ^i ,jy<L^} ^\ ^ J^^
ijjj^
iL
J
TVoiA^
58
OSMANLICA METiNLERi OKUMAYA GiRi§
]m Zamir %e[ime[er ^
^T
^^
^y
,'
^
onlar
§unlar
bunlar
5U
bu
%'
^.
^,'
^^
ona
§una
buna
onu
§unu
bunu
^3>
4^
-^y
cAi5^
o^y
onca
§unca
bunca
onun
§undan
bunda
^T
>
,'
o^
o^.
onlar
siz
biz
sen
ben
^J<^
^y
^-<
^^
«
^s^
^
onlari
sizi
bizi
onu
seni
beni
0^"^
o>
"">.
tT
^
onlara
size
bize
ona
Sana
bana
c)^^
.y>-
r^
cJbi
c>\\ .
•
onlarin
sizin
bizim
onun
senin
benim
^_
MtiC^yet Zamiri
^n
^
cAii
cX^c>\\ .
^'r-
onun
kalemi
senin kalemin
benim kalem
im
^c)^
\
3
a1\5c)>
>^r-^
onlarir
kalemi
sizin kaleminiz
bizim kalemimiz
^.
>>
e)jj^
ai^jij
tuzun
Muhammed'
n
arkada§in
cAi
^
cAi ^U
cASe^
AN
'nin
gantanin
ninenin
J^^.'
,^3.
J OJJ
oku
lunu
yolunu
dedeni
TVoiA^
59
OSMANLICA METINLERl OKUMAYA GiRi§
mM^M
On ^ecfinci (Ders
^>^ lj»j-5-^
cOjJw^bja) /^\3^ w y*jj ^^^^-^ ^(C oS3\3
C oA3l3j-*^
TVoiA^
60
OSMANLICA METINLERl OKUMAYA GIRIS
.^^k^y>- /yvP ^^^^-^j iJjijJ wJjS ji Jw
(^^^^LlD^^li j.^^ c3jjj\ ^U^\ objjl
.^\ Jbj^ \jl3 ISJ^j^^olli ^j\
J^b\--J^»
rz)(DiA^
61
OSMANLICA METiNLERi OKUMAYA GiRi§
^afits Zamirferi
j^A\^
JjA\^
/ \v
ji^-
jAV
M Uf
f^^
alimlerdir
alimdirler
alimsiniz
alimiz
alimdir
alimsin
alimim
j.jll
jj.ii
j^.
eJL^U
fW
babalardir
babadirlar
babasimz
babayiz
babadir
babasm
babayim
^Jj)^^'
)j:^:K^^
>i^^
J^^^
cJl^jjW»3^
(■^5*
uslulardir
usludurlar
uslusunuz
usluyuz
usludur
uslusun
usluyum
^3jL>0
)jX^^j
->\ ^O
^S^J
J^t^J
a_w»^^
^J
razilardir
razidirlar
razisimz
XdiTXyVL
razidir
razisin
raziyim
j^Joslt
)j^tyl>
>
^oJJL)
^JoJJL)
*
roJJL)
bendelerdir
bendedirler
bendesiniz
bendeyiz
bendedir
bendesin
bendeyim
vS^JJT
■LxS
>.>^
c)jjr
<^
^J^yJ-
■S,^
>5-^
,2-3-^
c)5jjr
O^
kendileri
kendiniz
kendimiz
kendisi
kendin
kendim
^^
i^^fi^t Zamirkri
1
^^
^,>
^^
j\iy
,'
A
^
onlar
§unlar
bunlar
o
§u
bu
;>.,'
^'^^
b,>
b^
^^^.
oralar
§uralar
buralar
ora
§ura
bura
;;iej'
) ^^
) Ai^
^,>
^yl
Ai^
oyleler
§6yleler
boyleler
oyle
§6yle
boyle
Tt)(DiA^
62
OSMANLICA METiNLERi OKUMAYA GiRi§
,l£>^
ij\j jjfj3 Ojl ..?jlj ^/j3 .jjiiJU-
jji^ ^ Jj^\ C
oJol
cA) tO*
U>^ (jV^v^
4i ...^j^^ ci^^r^ "Ci^V 'L?^V ^jjb
.^xJ^y3\i c(^AP t(^AP ...MJo^ *k^Jus^. c jljij*>3b ji !^ji .^.^jjali? ^^4^>i>l 7!^'J^ ji iyj^ ^f^ j-J -
Redif (Terhis edilerek ihtiyata ge^irilen kur'a askerlerine verilen bir ad) : <^^^J ~'
Hilal-i ahmer (Kizilay) : ^\ J>U) ■
lane (Para yardimi) : ^uLfrj '■
Yeknesak (Tek diizen) : (3-***"*^ *
Mekteb-i I'dadi ve Ru§di (Lise ve Ortaokul) : l/^»-^> ^ (^-^l^c-frl c«m.
Sayha (Nara, Bagirma) : ^ ^>«^ '
TVoiA^
63
OSMANLICA METINLERI OKUMAYA GIRI§
Perverd-gar (Riziklandirici, Allah) : j^^j^/f,
^^\ .jJol (JUxaJ yo\j^ cji^lv^ai? cjLioUi? 4JoJoJ iJj /iii='j
V 0J3 a:>- ar>- Jj i 1 , A3ui?l lJjJ J aj aL^ a:>-
(j)j:>-j:>- cJ^jj J^^^^^ 'L^-^JJiJ^T '^JjCr^'^jV* 'jy.f^J^
!(^:i^jj^.^ l5^3 *0^ uila^
J jaJjs^.^ ^jjaJJoI L-^li> /Oi-^ <5JJ^1 (^^iJo^
^» L$>^' J lS^JJ^ 4£>txJo 4;>J«\ ^.Ah L?JJ^ • L?"^ JJiJ-*-^^
alii j^Jo.'
i]^- J^j
^yry>- j^^ j j'^as ^. c^^ (jjji (JjJjL^^ iijUa:^ oj3
• L?-?^ J jCr*^ . ^:A^ 'LJAjI^ c(^Joj^ oJj^4.^jJujl3 ^JJj^^J jW^ 5^.
Tecenniin (Delirme, ^ildirma, cinlenme) : L>-*-f '
Mu§kilat (Gii^liikler, zorluklar) : 4^Jlw =
Miiteessirane (Uziintii ile) : *UJ^U^ '
Tahsin (Giizel bulup taktir etme, alki§lama) : O^"*^
TVoiA^
64
OSMANLICA METiNLERi OKUMAYA GiRi§
^
TiiC^e^mCeri I ^
^^"
^^
>
cu^ir
^^ur
f-^
^jor
c)ur
Gelir
Gelecek
Geliyor
Gelmi§
Geldi
Gelmek
^li
^^^
^^\5
(V-L^
cijj\5
,oi>i
Kahr
Kalacak
Kaliyor
Kalmi§
Kaldi
Kalmak
^\
^>;*i
.^'i
o^'J
^i^i
^'i
Arar
Arayacak
Ariyor
Arami§
Aradi
Aramak
«
eU ^ ^^^
-^3i<^^5
(V-* e^5
^3 ^^^
oL ^^^^
Vermez
Vermeyecek
Vermiyor
Vermemi§
Vermedi
Vermemek
^LL^^l
^_5,U^^l
(^u^e,i
^^^\
Ba§lamaz
Ba§lamayacak
Ba§lamiyor
Ba§lamami§
Ba§lamadi
Ba§lamamak
G Fiillerin mastar halleri §oyledir
cJUo^/
eX* ^j
cJL^^
cLJ'
1 ■
mek
kiikremek
dilemek
elemek
gizmek
gezmek
«^J>J!
cJUJlJb^
^5fy
cX.^
<^-rt3
J
bolii^mek
ili§mek
buyutmek
sevmek
vermek
H
cUtk ^ >1
dU-T
dL^
e^fii^
c^^
1
i^itmek
kesmek
melemek
temizlemek
muhurlemek
■
^'^T
^^'
^'
<^^
(S^^^
1
aramak
asmak
almak
kirmak
yazmak
mak ^1
^y^jije
^>tu
(^^
(^^
(v!>*3^5^
1
bulu§mak
canlanmak
tikamak
satmak
okumak
■
j^^
^>\)^
^^U
^^'
1
unutmak
sarkmak
sakatlamak
saglamak
inanmak
^^^
HZ^
^v^
OSMANLICA METiNLERi OKUMAYA GiRi§
TVoiA^
66
OSMANLICA METINLERl OKUMAYA GIRIS
ojjjjfti lJJaj lJ^'IP'^ (J^^*"<^.r. lJ^"^^^*-/ Sr'^z •L^'^JJ^ AjjJSvj ^JX^-iftO
(^ j>cX^^ j'^r^' ^. cJ^^ (3"^ >i lJ'^^*^'^ V'jj-^.' ci^j^ji -^j^'j^
'<S^Ji>3 (J^.W ^^L?^J^ (J^ Ov J^ ^Ir^ 'L?^J
j^M (J^b t(J^JJ^. ^L^W ^ r<^^' '^•^J^V. <5^1^;W^ ji .(^^ja^jL^jS /Oi^. -^^JV. c/^."^^ O^lcjli^ aJ cja^**>)l
^' 'J^^ ^J"' O^y^ i_s^' l3 J l)^J'^^'l3j\5^ oySj\ Jt^ybu^ ^oJjj^jw^ ^^^JJLoiS /w^l3 v 4£>tJJijb
4JjI:>- ^ii^l aJo ^jk^>K^^\3 c,^tl^jJ^ .(^^^LioU 4JL0jlaJ\J 4ji S>kXaP^ 4»0^ «OjJ«1 C :^^ ..J J^ iJJ^?^^lr*^^^J
4JJ ( i^^-^J «(J1'*-O0o» ^ J a^«^ 4JJ lJjLojJ^ lIJ:'.^^ (5*^"^^ ^J3^ 3 '^-^^^^^'^ AIL-^J ..; A.«-u«^ 3:^)^ (^« L^
/wjU £lJJS-;JCJ^ lJj^^ AjJ aJ (3 . ' •-^-^^*^ S^J^l^ *^"^'J5^. L-^J^ L^_/ (^"5*^ l33^ ^ lAUC(^jijaJ /j.--xJ .jaJ^lC'l^-
c^
J^K^LP
Dagarcik ((J^obanlarin yiyecek koyduklari kii^iik torba) : ^jf^J\S\^ *
Kelkit (Karadeniz'de bir irmak) : <Z.4mim\m\m) *
TVoiA^
67
OSMANLICA METINLERl OKUMAYA GIRIS
TiiC^e^mCeri II
"^ Bag - Fiillerin yazim ornekleri §oyledir.
y
ojJuX>y)p
jj^
y
A
<^j^
Geldiginde
Gordugunde
Kaldigmda
Gelirken
Gorurken
Kalirken
Gelirse
Gbrijrse
^15
Kalirsa
Gelerek
Gbrerek
Kalarak
Dilek kiplerin yazim ornekleri §oyledir.
..ar
Gelip
Gorup
Kahp
>J13
^li
OC-J
^'
(^r-j
./ ^./
Kalsin Kalsa
Sormayasm
Gormeyesin
Alsin
Goresin
Alsa
Gormesen
Gorsun
Sorsun
Gorse
-^ JyP
Sorsa
G Emir kiplerinin ornek yazimlan §oyledir.
cXj^i
cJb^i
^3->5i
^jf
cLc)
koyun
arayin
yijrijyijn
gorun
yapin
^^.9
j^a
^r-^^a
^y^j-^
^JT-^}t
f^r- o^-
koysun
arasin
yurusun
gorsun
yapsin
^y-i^
X\. \j\
^r-^^a
koysunlar
arasinlar
yurusunler
gorsunler
yapsinlar
yC)^
L)}
>
^
koyunuz
arayiniz
yuruyunuz
gorunuz
yapiniz
b
Ul3
L^y/>
L3l>
U^i
111
OLUMSUZ
EMiR
Ka9ma
Ka9ma
Sorma
Sorma
Yazma
Yazma
Arama
Arama
Bakma
Bakma
HAFIF
MASTAR
TV(DiA^
68
OSMANLICA METiNLERi OKUMAYA GiRi§
^rminci <Ders
•pW L^
dj^JT J'- "^J^JT
■fD "J"^ vXiai O-XiCjl ^^5?
■JT
c />j4j(5^ L$^L}^ ^Ji'.j' 3^, Sr^
^*L$r^ l/j^- 'ci^^ j^yo^
.jlol^ jiAljTjl ^ p\jO
^:> Aol
>" ei^-
J«:>
aScU?
■tj^ J- }j3- iS^'^ Jjl?^ *^
Sabi ((Jocuk) : (^^r*-*^ *
TVoiA^
69
OSMANLICA METiNLERi OKUMAYA GiRi§
I \a^ AiAs>eX>\ '\^As>e^\
•t<^ J. yjy^ 'v.^^?^^.' (j
.Ui2A) jJoj (jVa-oO (3^C^
°J^J
.A.>J^*Jli^ 111 Ab
'J^jr
(Aj cAj cA) cijl » Aj^J >^ jy^J^T
!(^J) « W » :aSs^Jo^J) -L^-^P « >ro- » i(>Jo,J^ « !^ro-
La^J^U^i
Asuman (Gokyiizii) : (JL^I '
Safa (Rahatlik) ! Li-^ ^
Tekdir (Azarlama): ^--'^ti-^ '
TVoiA^
Cehr (A^iktan, yiiksek sesle) : ^-^ '
70
OSMANLICA METiNLERi OKUMAYA GiRi§
L %i (Bag fact ve %i ^EHi
«^ Ki baglaci okutucu (he) ile g(
Dsterilirken aitlik zamiri bildiren ki eki (ye) okutucuyla gosterilir.
//.u
^t
^j ^b
^
/
madem ki
9uiiki
de ki ta ki
belki
ki
J^^^
J ^^ p J
^,' j^
c/*^
/
diinkii
arkadaki
onunki seninki
benimki
ki
Mi Soru ^^nin Yazimi ^^i
cS-O^.
^■^ 0^ cS*-ri^
^^^
^^oJJ-
ben mi
sevecekler mi
misafir mi
kalmi§ mi
geldi mi
>^^
j^.
^^
^^x^
^ Ai5^
gelir misin
yokmu
degil mi
§imdi mi
boyle mi
^^^
^
(De (BagCaci ve <De eki
^^^
j^ 6^ xS
&-'
f*;s' »->jr
Gitd(
Jgor
Bir kere de siz gidin
Birde
oyle demi^im
A J
j^^ oj^33i
j:^ "-^ ^} "^Z
Bende bir at var
Yiizde dokuz
Giinde iki kere yer
^^
(9{e) ite <3a^lhyan Zamir ve ZarfCar
—
"
(s/^ H
«— f^H
^^
^H
H
Neden
Neyse
Nigin
Neyi
Ne
J^^
^^
/-^
^J^
^i^^P
Nedir
Neci
Neyine
Ne Kadar
NeTurlu
^
^Jy^
^.SUJ
<a^5 ^
^
Niye
Ne suretle
Nice
Ne vecihie
Nasil
TVoiA^D
71
OSMANLICA METINLERl OKUMAYA GIRIS
<<...oJ3JoJj1
c J,^ ^Aj^J (lij^jjO (^^jjlS
J)1j1j .>j*y ^IS oSiJ\
AjUa:>- 3^J^ TT^ 5i CJ^ i^^^JJ^ C)^^7' ^^^^^y iJ^J^ y^ 'Tzi^ c\^\ (^JoaJaJ OjU- v 4JLLwo4XL^x^
.(^^ja^,JjJ <^W-1 (3^^ ^'T'i^ iS^J
ji ApV.^ /5v3 J iS^ Ji l5^VV 'i^*^ 4 j^lllS <L^[>- 4ju3j^^Ju^b ^cf-y^ (jijwwoAjJ^ <<OUJjco>>
Vezn (Tartma, agirlik) : L»-^ '
Za9Yagi(SulfiirikAsit) :^j^l- ^Ij
TVoiA^
72
OSMANLICA METiNLERi OKUMAYA GiRi§
(Bazz XeCimeCerin
^azi[i§i
^^^^
/
^
^jj^
4\
Gece
Kale
Padi§ah
Terzi
Bahge
^'^^
J^
J
"d
Duvar
Sel
Ona
Yirmi
i?in
^^>'
cAil>
cJU^l
<^-rt3
cXf^^
Vurmak
Etmek
Ermek
Vermek
Demek
yu\3
jr^
^}
^'
eXti
Kaygi
Tez
Elg
El
Yemek
^\^
^/^
!t'
^
,->
Hoca
Bazi
Dev
Hangi
Ordu
!^
OjU^^
j^t_i
>j>t'
^} ^^j
Kapi
ingiltere
Istanbul
Anadolu
Rumeli
^\r
^Ud ^
^S^ H^^
'^j^^
^^
Ke§ke
Mutfak
Ertesi
Turlu
Hemen
C^J^
^>>
^
«— t*
«-'^^^i
^^
Hizmet
Dogru
Me§e
Karde§
Amca
r^^^
C.3SW
^^,'
cAiST
cJb
Madem
Nigin
Oyle
Leyiek
Bey
o^U
jy^
0:^
o^^>
^ h
Madde
Demir
Cetin
Erken
Pe§in
^'
r-/
^^5^^
-^'
<^5-rf
iyi
Altin
Cergeve
Izmir
Bursa
/
^.-i>J
^5^M
r.lU^
^^T-
Ki
Tekke
Yoruk
Sultan
Suru
r'5->-i
^/
f?
(-V^^
J^
Derin
Ahp
Diye
Kervan
Fener
TVoiA^
73
OSMANLICA METiNLERi OKUMAYA GiRi§
^rmi i^nci (Ders
oU^J^Jj=D
a1±2wj jjjjji (JJ^'J^ lA5JJ^' <5jj^4-c^x^ijj 4.^fl)v <5jjwp- 3s-;JJ^^ ju /^^ (3j^'J^ l?jJ"^ 7!r^>^i j jj cj^*^ l$j^'
Teyelti (Eyer altina konan kaba cliki§;li ke^e) : ^j^-*^ "
Yancik (Zirh, at zirhi) : (3^ -
Sokman (Biiyiik Turkmen ^izmesi) : O^^j-*^ '
idik ((Jizmenin yuinu§ak cinsi) : <^^\ '
Hin (Zaman, vakit) : Ot^
Nevahi (Nahiyeler, bucaklar) : ^j^^y^ "
Yund (Yabani kisrak) : -^^ "
Aymk (ba§ka) : 3^i '
Eydiir (Dedi ki) : >^1 '
rz)(DiA^
74
OSMANLICA METINLERI OKUMAYA GIRI$
jiLc^ji ISLu ^^fs..u^ oJjjUj (^a£^ ^J^^ j^^^^^:^^ ^JJ^ J e5^^-^ Ilj^bT j^bjlS Jo jJoJ j^aIU*^ -ci^.-^
. ir^ L^^.' L?^.' L?j^ j^JJ' •^.^.' Jj^ c3j^. {^-^ jik)^ y ^ 3 ^^'"^ jJJnJ^^ ^^ /kkbj:>- L^-^-' L?-^.'
^^ IjUL -f^U
(Bait (DiCCerincfen ^eCen %e[ime[enn ^aziti§i
"^ Bati dillerinden Osmanli Ttirkgesi'ne gegmi§ kelimeler aynen soylendigi gibi yazilir.
yr-y
^y
03y
r^^^
^yr-^yj^"^
mosyo
monger
moda
madam
manipulasyon
5-r^^
(s^O^
-r^t^—^
cJ^^
vy.>.5
tiyatro
tren
vestiyer
volt
vitrin
o^-r—
(s/ 0^^
^b
o\>A;
f7^^
striknin
§oven
taksi
telgraf
telefon
U->^ H5->
r^
^^^^
^yr-
J ^^\l— ^
ronesans
santim
sigorta
spor
stajyer
(S^jAi^l
u-t^3;l
^^i".
r-r:3i^^3;;
,e^'^
Londra
polis
posta
pozitivizm
radyo
. • \
Lj^c^Xa^
c^5^y^>
.^>>
^\j^^^
ipnoz
hegemonya
gramofon
frank
fotograf
(s7^ l>Jlil5
jt^j^
"^J^^^J
kapitalist
kanalizasyon
jurnal
jeoloji
jenerator
^^U^j
^y
.^i,.i
r^^lr— j->
^^ jy}u^
Redhouse
Monte
Edward
Bismark
Viktor Hugo
TVoiA^
75
OSMANLICA METINLERl OKUMAYA GIRIS
! j>A13\
^iLow^\^J p\ ? jX;A^.A)^. j-^ AjUj aj <J3^>=-^ j>JJi3\ 4-^J A>i5' !j3^^
A;^^b\
Astane (Merkez, ba§kent, Istanbul) : *l)Ll^| *
Mukaddem (Once) : X^«-i^ *
Avdet (Geri gelme, donme) : ^^y-S- *
Derun (I9, i^ taraf, kalp, yiirek) : 0^^^ *
TVoiA^
76
OSMANLICA METINLERI OKUMAYA GIRI§
^^^^ « lajii Jx' (^^.^ J .J^OjU (>}^^ ^^^P oAjU ^^J^^^iJLO (j-^^^^^ 4^«i lV^^5' U^ h *^ Jr*^ ajiolxo >AX3i AILJ^j
.>jL^j (^ <^*' '-^ (.y*^"^^^^ ^ji lU^ ft jji^j J cUft^ ft /wp
!41 J^ J^
L^^
(ltAo^)^^^^ J^-Ji^^^ l5
^^^
l)nCemCer
^^^^
\o^
!h
! ^T
iJ
!T
bre!
be!
ay!
ah!
a!
!c&\
!<,!
!^3^
!o3
!»'^
ey !
eh !
dur!
deh!
bravo !
!olS)
!U
!\j^
!AJ>^>
loV
hah!
ha!
ha!
eyvallah !
eyvah !
C,l^
'^
!^
! ^li.
! ^sX^
heyhat !
hey !
he!
hayir !
hay!
't'*
!-,'
H
! ^
'^^
oh!
of- uf-of-uf
ih!
hu!
hey hey !
!l
! ^\^
!.>,
!f.i),l
'^3i
ya!
vay !
vah!
ulan !
puf !
f-f'
'■^J
ILLl
!f.J
! ^L
Tanrim !
aferin !
ya§a !
aman !
yahu !
TVoiA^
77
OSMANLICA METiNLERi OKUMAYA GiRi§
Yirmi (DdrcCilncii (Ders
•^//
iIi^uiai^ ^y^ ^,
lT^
Hakk-1 hayat (Ya§ama hakki) : ^Lj> t^L>
Velvele (§amata, giiriiltu) : 4J^>^
Miistakbel (Gelecek) : (J-4-i.I.*^-^
TVoiA^
78
OSMANLICA METINLERl OKUMAYA GIRIS
c^j^ j^U"^^ ^4jJlL
!a^U
^li> aJ oJoaJ] *k:>-
Sine-i ^ak (Yiiregi yarali) : ^ L> ^U^
inhimak (Bir §eyin iizerine fazla clu§me) : <iJU-^l
Deh§;et-i mazi (Ge^kmi^teki felaketler) : ^j^^ ^Z^mJjJ
Yad (Hatir, hatirlama) : -* L *
Ubiiwet (Babakk, atakk) : ^J-. '
TVoiA^
79
OSMANLICA METINLERl OKUMAYA GIRIS
t iJ^ ^iu^p ^i^i^^-c^ 4X*-Jjjl3
'c>J^. j^^ ^^ '^JJ^JJ^
Ye's (Umitsizlik, elem) : O-^f^
Tebah (Yikilmi§, yok olmu§)
. oL:
intibah (Uyanma) : ^ h-
Ul*
Subh-i kiyamet (Kiyamet sabahi) : ^^ *^ ^^-^
Temadi (Siiriip gitme) : ij^
U
Nekbet (Talihsizlik, felaket) : ^'^
Meskenet (Miskinlik, fakirlik) :
TVoiA^
80
OSMANLICA METINLERl OKUMAYA GIRIS
c jji^c^^^ Uji ^'W^ 3>-
.Il4^J :y OiHt^^^ 4;"^"^ j^
c, rO>-U^ (*3^^ O^Ajjftl A^ aJ 4>Jar>-
•OV-*^ «/ w« ^^^^aJir>-»: jA^j-iftb V
rr- JeUi
J^^
J^fA^
SaytCar
6 -^
X t
V r
r T
) ^
(v-^
c^^j
L''
^J
-<
»
1 ^
A A
V V
1 1
>P
J^ijD
;^
^Jl)
J
0* ^-
t* 1-
y» V.
r» T-
l» ^'
^'
(OjO
:>,>'
.,'
)♦♦ ^ • •
V V
^♦ A«
V» Y-
1. n.
^^.
(^LJ^i)
fvLJ^
(V— «^
^
j\Ju.
(s/^xU*
cXo
^^^
^,'
o:?^
Pt^.
^>'
^<
TVoiA^
81
OSMANLICA METiNLERi OKUMAYA GiRi§
Qfzrmz (Be§inci ^ers
^>L^i £t ^jjL>uit.n
*jjuJul:o (J^lc^ (3^b^ (3^b^ <5-^^. J^^^^
i]^' J^ e^j^ J L^j^ ^jjij^ J^ J^ ^Ijll
Kitabet (Bir yaziyi kaidelerine uygun §ekilde yazma) :
aJ
Kiilfet (Zahmet, sikmti)
coif"
Muglak (Kapak, anla§ilmaz) : -^^^f*-^
Vakia (Ger^i, her ne kadar) : La-^Iv
Kamus (Sozliik) : (J->^L3
Der-kar (Malum, a§ikar) : >U >->
TVoiA^
82
OSMANLICA METINLERl OKUMAYA GIRIS
^^i
Me'yus (Umitsiz) : ij^j^l
Mahlut (Kari§tirilmi§) : ^jJ^
Elfaz (Kelimeler, sozler) : Js^LiJI
QilnCer -JiyCar - MevsimCer
9^
f*^
:^>
-bi.
\..i
JU ^^y:>\
^^}^^
■>^}J^'^i M-r:
^^
^jU,>
e
J^J ^r-^^ ->^
(^ Ji>
iJ
r>^
jj ^ x-y C^J^^ Oji^ jj,
(^
^liA c)y> 3\>
TVoiA^
83
OSMANLICA METiNLERi OKUMAYA GiRi§
^^rm QALi^o^jiLji^i
J:X3%^
^ J-'
yyjj^/ yv'u.y
, t^U>' d)j^^^ -v^y CJI--J* QXfj.y ^j^r^
* V^WA ^^>^ ^i>t>jl
pi* ^ ^ - ^p*' 1^
1 vf ^jM.j>tV<vJ:/
. j^ *^ >'>^;\5 ^fij ;u>* i-
. f'.^L^ Jj^,^(A dr-y^^/^
ijyj iM^: dU* ^^U iP\i^3l.>
^>^v^
c/J^J>^^'^>r
,U^>, ju' -r-^^ ^^ i l^-j* ^ -'-^^^^
^ ^'/tV v^^ (>;;'^ flJb' ^^v c^^
84
OSMANLICA METiNLERi OKUMAYA GiRi§
^
\ 'J ^^Uj»^ >>y k>^ j^-^ ^
*^ ^ ■ #■ *■
85
OSMANLICA METiNLERi OKUMAYA GiRi§
JJW^
86
OSMANLICA METiNLERi OKUMAYA GiRi§
Hixli Okumoya Altf ma Faslt
(Tekrqriama lie elde ediilr) ( 1 )
* -^
I I
ll'^' -l' ^.
. t^jjL LL . ojaj LL
* «
- -■ IP '^ J.
*^iiy ^.j*j • .jLj* vL < j^J . ,jly ^jjj\
. jj^i jLL' f^*j' . v*;LtivL rLL ■ ti^^j oL
/u^Ujfi ^jjy ^j^lj ^jijT ^j.^^j
-I-'
*r'--' '^"'j-j ^j:J *j'iL j?'!;^
:n
^L jk^. df",^ i^^- > -» SJ ^J d\y »
'cten naklen
TVoiA^
87
OSMANLICA METiNLERi OKUMAYA GiRi§
;
■^jj^ ^Jo Jjj oJ^ £i ^T
N. <\ A V 1
tj' Jl. l'>5 u U.J J Jy I' ol J'
t
* * I 1
88
OSMANLICA METiNLERi OKUMAYA GiRi§
•Ayy;^../^v/(^' ^X' ^-^/^ '-^-^^^
ti'j .f-^^d)-?jjj< .,<3^y *-?>y< -<-*'*'- tn
J-ytj' a;>j1^;J .A>j.> ,^> ^jjj
* ^j^_ <i)tf^y fl^li .^*^J /.-^^l^. ^'*^'
TVoiA^
89
OSMANLICA METiNLERi OKUMAYA GiRi§
• ij^y d)j^jj^ s^y ^3jt ,u5^ '
•^JA ^jjj^ i^i.j^ *oy j'aj'jy
■ ■ ■ ■
^ ■ ■ ^ •
.^i:y ^Jby ^?o-. o.y/ ^^^^y,A'^}
>blj ^L:uU .^l; ?' ^' --j^U J'-jU vl^
.^j/tiU tf^^U (J-^^^UU ^>:^'
TVoiA^
OSMANLICA METiNLERi OKUMAYA GiRi§
\ ^ ^ / ' r \^ '
i i
^ojty.y^'.^.^jj ju*
TVoiA^
91
OSMANLICA METiNLERi OKUMAYA GiRi§
^^^ ^m^'.
r-
* i^^<^j^-c ^^
'^^^a^H
U>^5^jv.A-^J-^
I oj^o oo
[ -^^Jv. 3
ooo<^^
s.ts&
'1 'U(D lA^D
92
OSMANLICA METiNLERi OKUMAYA GiRi§
'. J^^ 'J^yC^i ..- |i«\^^J:T>iJ'o>^' i>X. .>0^^ di^^i -r^^*>-
TVoiA^
93
OSMANLICA METiNLERi OKUMAYA GiRi§
94
OSMANLICA METiNLERi OKUMAYA GiRi§
{
\iA
^wW^i
, (>^J J^JA ^\r ^1/ i^ i^^ i^^t^
^'&<V^jt^— <^>**^:a>>^«i>i>v^> .)^y>.\fei'
j>\ij\j ^i* Jaa >ls ^V >>:^ jC^
\
TVoiA^
95
OSMANLICA METiNLERi OKUMAYA GiRi§
■\
V
J^
■^
U.
^ <
i
3- •> -i
>
^!
V
«
'?t J*
^
■
^
■I 1
4
■t
%
^
^^^
.1
1
TVoiA^
96
OSMANLICA METiNLERi OKUMAYA GiRi§
^;
■5
! !
n- v:y
TVoiA^
97
OSMANLICA METiNLERi OKUMAYA GiRi§
!.i".r^
■^ >
.^ "-^ ^j -'.^ T ■:> *> •■^^ ^
'i~ i 1 1 I I II . - . — — — . — — _^- r V V— -*' *" " v' i
TVoiA^
98
OSMANLICA METiNLERi OKUMAYA GiRi§
m «
I I "^ '
*^* 1 ,"
I7f>
rc®/^®
99
OSMANLICA METINLERl OKUMAYA GIRIS
M^i'mg^vmL^^Rj
BlRlNCl METIN
tSTIKLAL MAR§I
Kahraman ordumuza
Korkma, sonmez bu §afaklarda yiizen al sancak;
Sonmeden yurdumun iistiinde tiiten en son ocak.
O benim milletimin yildizidir parlayacak;
O benimdir, o benim milletimindir ancak.
^atma, kurban olayim gehreni ey nazli hilal!
Kahraman irkima bir giil! Ne bu §iddet bu celal?
Sana olmaz dokiilen kanlanmiz sonra helal,
Hakkidir, Hak'ka tapan, milletimin istiklal!
Ben ezelden beridir hiir ya§adim, hiir ya§arim.
Hangi gilgm bana zincir vuracakmi§? §a§arim;
Kukremi§ sel gibiyim, bendimi gigner a§arim;
Yirtanm daglari, enginlere sigmam, ta§arim.
Garbm afakmi sarmi§sa gelik zirhli duvar,
Benim iman dolu gogsiim gibi serhaddim var.
Ulusun, korkma! Nasil boyle bir imam bogar.
'Medeniyyet! ' dedigin tek di§i kalmi§ canavar?
Arkada§! Yurduma algaklan ugratma sakm!
Siper et govdeni, dursun bu hayasizca akm.
Dogacaktir sana vaadettigi giinler Hak'km;
Kimbilir, belki yarm, belki yarmdan da yakm.
Bastigm yerleri 'toprak' diyerek gegme, tani!
Dublin, altmda binlerce kefensiz yatani.
Sen §ehit oglusun, incitme, yaziktir atani;
Verme, diinyalan alsan da bu cennet vatani.
Kim bu cennet vatanm ugruna olmaz ki feda?
§uheda fi§kiracak topragi siksan, §uheda!
Cam, canani, biitiin varimi alsm da Hilda,
Etmesin tek vatammdan beni diinyada ciida.
Ruhumun senden, ilahi §udur ancak emeli;
Degmesin mabedimin gogsiine na-mahrem eli !
Bu ezanlar ki §ahadetleri dinin temeli,
Ebedi yurdumun iistiinde benim inlemeli
O zaman vecd ile bin secde eder varsa ta§im;
Her cerihamdan, ilahi, bo§anip kanli ya§im,
Fi§kirir ruh-i miicerret gibi yerden na§im;
O zaman yiikselerek ar§a deger belki ba§im!
Dalgalan sen de §afaklar gibi ey §anli hilal;
Olsun artik dokiilen kanlanmm hepsi helal!
Ebediyyen sana yok, irkima yok izmihlal.
Hakkidir, hiir ya§ami§ bayragimm hiirriyet;
Hakkidir, Hak'ka tapan milletimin istiklal!
Mehmet Akif Ersoy
rz)(DiA^
f 100 j
OSMANLICA METINLERl OKUMAYA GIRIS
IKINCI METIN
HIZLI OKUMA FASLI
An ara ar ara ara An ara. Araba ara. Baba araba ara. An burada. Araba adada. Kaz derede. Baba yazi yazar. Baba
dedi. Adada araba ara. Derede an ara. Baba dedi. Baba yazdi. Dede kaza yaz dedi. Kaz yazmadi. Baba armud aradi.
Kuzu aramadi. Durma, yazi yaz. Damardan kan akar. Nuri oyun oynadi. Baba yazi yazdi. Dede ormanda odun
aradi. Ayi kazi aradi. Kuzu korktu, ormanda durmadi. Dede kizdi, yayi kirdi. Baba bak! Ay burada. Uziim burada,
armut, nar orada. Dedem bu kaza bak dedi. Babam yazi yazar. Adam arabayi kirdi. Dereden adadan kardan buzdan
ormandan. Anami babami kuzumu dedemi ararim. Babam marul aradi. Nuriye dedim: Arabayi al. Bu yol adami
yorar. Kuzu marul arar.
Elmayi yedim, hurmayi karde§ime sakladim. Tarlalarda bugday, arpa ba§aklari sarardi. Orak^ilar ba§aklari bi^tiler,
barman kuruldu. Hanim kizlar hamarat olur. Karde§im tarih kitabim okuyor. Kiifeci yiik ta§ir. Laf lafi agar.
Evimizde fare vardi. Mutfakta hirsizlik ederlerdi. Tekir kedi birer birer fareleri yakaladi. Aferin Tekire! Geldim.
Gittim. Gordiim. Giildiim. Gotiirdiim. Damla damla gol olur . §u iiziim salkimi ne giizel? Kiigiik kedi golgesi ile
oynuyor. Bugiin bayram, toplar atiliyor. Gokyiizii mavidir. El ele verelim. Okuyalim yazalim.
Uziim aldim. Nuri bir biiyiik arabaya bindi. Dayi yaliya kum aldi. §adi yolda bir diidiik buldu. Bu adada ayi yok.
Ormanda odun yararlar. Kuzu kartaldan korkar. Ordek derede yiizer. Terzi kizi i§ i§ler, anneme yardim eder. Kedi
kelebek ile oynuyor. Komiir yanar, kill olur. Komiir temizdir. Kedi uyudu. Ku§lar yuvada uyurlar. Ben ku§
yuvalarmi bozmam. §u yavru kuzuya bak, ne §ekerli! Ordekler derede yava§ yava§ yiiziiyorlar. §u adam ormanda
av bulamadi. Baliklar suda ya§arlar. Dere kabardi, tarlalan su basti. Ben ona kadar sayarim: Bir, iki. Karga gagasi
ile dariyi yedi. ^ocuklar ki§in kizak ile kayarlar. Kuzular gayirda otlar. ^oban kaval galar. Tenbel ag kalir, gali^an
kazanir. Annem gama^irlan sandikta saklar. Avci av aradi. Ku§lar ugtu. Tavuk yumurtladi. Sergeden korkan dan
ekmez.
Alti U9 on rakamlar yedi dort dokuz bir be§ iki sekiz al bak ara bul durma kirma kizma yaz oyna. Kuzular ayilardan
korkar. Kazlar derede yiiziiyorlar. Dayi arabayi aldi. Nuri derede yiiriidii. Dede ormanda kum dal aradi, buldu.
Annem kum dallari yakti. Uziim iiziime baka baka kararir. Dede Nuriye dedi: §adi ko§tu, dii§tii; Ba§i di§i kanadi.
§u kiza bak, yere dii§tii. Ko§! ko§! Kizi kaldir. Ben de ko§arim. Vurdu. Ben ok ile bir kartal vurdum. Ben sen biz
siz. Sami, ben senden biiyiigiim. Biz kediye siit verdik. Benim iki kuzum var. Kara kuzumu severim. koyunlar
inekler siirii ile koye doniiyorlar. Babam bize dedi: §imdi sokak yasak! §u yaramaz kedi size bakiyor. Ekrem et ile
ekmek yedi. Bu koyde deve var mi? Deve yok, e§ek var. Kuzular, koyunlar, inekler, okiizler, koye doniiyorlar.
Koylii tiirkii soyliiyor. Kizlar oynuyorlar. Tarlada ba§ak var. Sokakta alay yiiriiyor. §u dolapta iyi bal var. Bu ders
kolaydir. Bu §ekerci ucuz §eker verir. Bom dii§tii, cam kirildi. Arabaci atlarma ot aradi, dede bize bir bilmece
soyledi: Yiizii deriden, kulaklan demirden? Ben §adi'ye bir bom, Nuri'ye bir diidiik aldim. Dayi bize borek aldi.
Bu kaz mi, §u ordek mi biiyiik? Kiz yazi yazdi. Kazlar derede yiiziiyorlar. Kuzular yolda yiiriiyorlar. Kizlar oyun
oynuyorlar. Kazlar, ordekler kirda uyurlar. Terzi kiz anneme yardim eder. Taze borek yedim. Anne bu kiza bak!
Bommu kirdi.
( 101 j
OSMANLICA METiNLERi OKUMAYA GiRi§
UCtJNCU METiN
BIRINCI SOZ
J^ 3i
Ey karde§! Benden birkag nasihat istedin. Sen bir asker oldugun igin askerlik temsilatiyle, sekiz hikayecikler ile
birkag hakikati nefsimle beraber dinle. ^iinki ben nefsimi herkesten ziyade nasihata muhta^ goniyomm. Vaktiyle
sekiz ayetten istifade ettigim sekiz sozii biraz uzunca nefsime demi§tim. §imdi kisaca ve Avam lisamyla nefsime
diyecegim. Kim isterse beraber dinlesin.
Birinci Soz
Bismillah her hayrin ba§idir. Biz dahi ba§ta ona ba§lariz. Bil ey nefsim, §u miibarek kelime Islam ni§ani oldugu
gibi, biitiin mevcudatm Lisan-i haliyle vird-i zebamdir. Bismillah ne biiyiik tiikenmez bir kuvvet, ne 90k bitmez bir
bereket oldugunu anlamak istersen, §u temsili hikayecige bak dinle!. §oyle ki:
Bedevi Arab 9ollerinde seyahat eden adama gerektir ki, bir kabile reisinin ismini alsm ve himeyesine girsin. Ta
§akilerin §errinden kurtulup hacatmi tedarik edebilsin. Yoksa tek ba§iyle hadsiz du§man ve ihtiyacatma kar§i
peri§an olacaktir. i§te boyle bir seyahat igin iki adam, sahraya gikip gidiyorlar. Onlardan birisi miitevazi idi. Digeri
magrur... Miitevazii, bir reisin ismini aldi. Magmr, almadi... Alani, her yerde selametle gezdi. Bir katiii't-tarika rast
gelse, der: "Ben, filan reisin ismiyle gezerim." §aki defolur, ili§emez. Bir gadira girse, o nam ile hiirmet goriir.
Oteki magrur, biitiin seyahatinde oyle belalar geker ki, tarif edilmez. Daima titrer, daima dilencilik ederdi. Hem
zelil, hem rezil oldu.
i§te ey magrur nefsim! Sen o seyyahsm. §u diinya ise, bir 9oldiir. Aczin ve fakrm hadsizdir.
Dii§manm,hacatm nihayetsizdir. Madem oyledir; §u sahranm Malik-i Ebedi'si ve Hakim-i Ezeli'sinin ismini al. Ta,
biitiin kainatm dilenciliginden ve her hadisatm kar§ismda titremeden kurtulasm.
Evet, bu kelime oyle miibarek bir definedir ki: Senin nihayetsiz Aczin ve fakrm , seni nihayetsiz kudrete, rahmete
raptedip Kadir-i Rahim'in dergahmda aczi, fakri en makbul bir §efaat9i yapar. Evet, bu kelime ile hareket eden, o
adama benzer ki: Askere kaydolur. Devlet namma hareket eder. Hi^bir kimseden pervasi kalmaz. Kanun namma,
devlet namma der, her i§i yapar, her §eye kar§i dayanir.
Ba§ta demi§tik: Biitiin mevcudat, Lisan-i hal ile Bismillah der. Oyle mi?
Evet, nasil ki gorsen: Bir tek adam geldi. Biitiin §ehir ahalisini cebren bir yere sevketti ve cebren i§lerde 9ali§tirdi.
Yakinen bilirsin; o adam kendi namiyla, kendi kuvvetiyle hareket "etmiyor. Belki o bir askerdir. Devlet namma
hareket eder. Bir padi§ah kuvvetine istinad eder. Oyle de her §ey, Cenab-i Hakk'm namma hareket eder ki;
zerrecikler gibi tohumlar, gekirdekler ba§larmda koca agaglan ta§iyor, dag gibi yiikleri kaldinyorlar. Demek herbir
aga9, Bismillah der. Hazine-i Rahmet meyvelerinden ellerini dolduruyor, bizlere tablacilik ediyor. Her bir bostan,
Bismillah der. Matbaha-i kudretten bir kazan olur ki: ^e§it ge^it pekgok muhtelif leziz taamlar, iginde beraber
pi§iriliyor. Herbir inek, deve, koyun, ke9i gibi miibarek hayvanlar Bismillah der. Rahmet feyzinden bir siit 9e§mesi
olur. Bizlere, Rezzak namma en latif, en nazif, ab-i hayat gibi "bir gidayi takdim ediyorlar. Herbir nebat ve agag ve
otlarm ipek gibi yumu§ak kok ve damarlan, Bismillah der. Sert olan ta§ ve topragi deler geger. Allah namma,
Rahman namma der, her §ey ona musahhar olur. Evet havada dallarm inti§ari ve meyve vermesi gibi, o sert ta§ ve
topraktaki koklerin kemal-i siihiiletle inti§ar etmesi ve yer altmda yemi§ vermesi; hem §iddet-i hararete kar§i
aylarca nazik, ye§il yapraklarm ya§ kalmasi; tabiiyyiinun agzma §iddetle tokat vuruyor. Kor olasi goziine parmagmi
sokuyor ve diyor ki: En giivendigin salabet ve hararet dahi, emir tahtmda hareket ediyorlar ki; o ipek gibi yumu§ak
damarlar, hirer asa-yi Musa (A.S.) gibi '}^\S'\l.A^,]^\\l\ji emrine imtisal ederek
TV(DiA^
OSMANLICA METINLERl OKUMAYA GIRIS
ta§lan §akk eder. Ve o sigara kagidi gibi ince nazenin yapraklar, hirer a'za-yi Ibrahim (A.S.) gibi ate§ sagan hararete
kar§i U^Cjii^^jjTjLilj ayetini okuyorlar.
Madem her §ey manen Bismillah der. Allah namma Allah'm ni'etlerini getirip bizlere veriyorlar. Biz dahi Bismillah
demeliyiz. Allah namma vermeliyiz. Allah namma almaliyiz. Oyle ise, Allah namma vermeyen gafil insanlardan
almamaliyiz...
Sual: Tablaci hiikmiinde olan insanlara bir fiat veriyoruz. Acaba asil mal sahibi olan Allah, ne fiat istiyor?
Elcevab: Evet o Miin'im-i Hakiki, bizden o kiymettar ni'metlere, mallara bedel istedigi fiat ise; vs; §eydir. Biri:
Zikir. Biri: §ukur. Biri: Fikir'dir. Ba§ta "Bismillah" zikirdir. Ahirde "Elhamdiilillah" §ukurdur. Ortada, "bu
kiymettar harika-yi san'at olan nimetler Ehad-ii Samed'in mu'cize-i kudreti ve Hediye-i rahmeti oldugunu
du§unmek ve derk etmek" fikirdir. Bir padi§ahin kiymettar bir hediyesini sana getiren bir miskin adamm ayagmi
opiip, hediye sahibini tammamak ne derece belahet ise, oyle de; zahiri miin'imlere medih ve muhabbet edip,
Miin'im-i Hakiki'yi unutmak; ondan bin derece daha belahettir.
Ey nefis! boyle ebleh olmamak istersen; Allah namma ver, Allah namma al, Allah namma ba§la, Allah namma i§le.
Vesselam.
DORDUNCU METIN
HERAT
IZN-I HUMAYUNUM OLMU$DUR
ARZ-I BENDE-i BI MIKDAR OLDUR KI,
§EVKETLU, KERAMETLU, MEHABETLU, KUDRETLU, VELI NI'MET EFENDIM.
ERBAB-I iSTiHKAKDAN SEYYID tBRAHIM HALIFE ARZ-I HAL SUNUB tSTANBULDA VAKI' KARAKI
HUSEYiN CELEBi CAMI' $ERiFiNiN HITABETI MAHLUL OLMAKLA;
MAHLULUNDEN KENDUYE(KENDiSiNE) SADAKA BUYURULMAK BABINDA iSTID'A -YI INAYET
ETMEKLE BALASI tZN-t HUMAYUNUM OLMU$DUR;
DEYU HATT-I HUMAYUNUM $EVKET MAKRUNLARIYLA TEZYIN BUYURULMAK BABINDA EMR U
FERMAN
§EVKETLU KERAMETLU MEHABETLU KUDRETLU VELI NI'MET EFENDIM PADi$AHIMINDIR.
r
; BE§iNClMETiN
Bab-i Ali
1
Hu
Dahiliye Nezareti i
^mniyet-
i umumiye milcfiriyeti \
; §ifre
Umumi : .
Hususi : . . .
Haleb Vilayetine
115
' Haleb'de bulunan yabanci Ermenilerin bila istisna Raka, Zor ve Kerek cihetlerine sevklerine Muhacirin Miidurii $ukru Bey i
1 tarafmdan liizum gosterilmi§ ve keyfiyet nezaretce de miinasib goriilerek
muma ileyhe tebligat-i
lazime ifa olunmu§ olmagla i
1 vilayetcede tedabir-i mukteziyenin ittihazi.
] Fi 4 Te§rin-i evvel sene [1]331 (17 Ekim 1915 )
Nazir 1
tmza ,
TVoiA^
OSMANLICA METINLERl OKUMAYA GIRIS
ALTINCI METIN
§ifre
Hu
Diyarbekir vilayeti merkez kadisi Ali Necib Efem
Bab-i Fetva
Daire-i Me§eyhat-i tslamiye
Tahrirat Kalemi
Tezkire
168
Faziletlii Efendiim.
Umur-i mevduaniza muba§eret tarihinden itibaren maa§a miistahak olacagmizm ol babdaki istidadmiz
iizerine muhasebe ifadesiyle i§arina miibaderet kilmdi.
Fi 23 Muharrem sene 1333(1914) ve Fi 29 Te§rin-i Sani sene 1330 ( 12 Aralik 1914 )
§eyhul-islam namma
Miiste^ar
YEDESiCI METIN
KITAB-I BAHRIYE
Eger vaki' olub mezkur (zikredilen) eski Foga'ya vamr olsalar zikr olan Hizir tlyas Adasinm kibleden
yanmdan giriib gikarlar. Mezkur yer ifratla (a§iri) derindiir. Andan sonra mezkur Eski Foga'nun limani Hudayi bi
bedel (tabii giizellik) limandur. Ulu bargalar (biiyiik sava§ sandali) giriir gikar yiiz pare (parga) gemiye
mutehammil (dayanan) limandur. tri gemiler ta kal'a online varurlar. Kenara (?) olub yaturlar. Mezkur kal'anun
giin dogusu tarafmda kadirga dola§ib ol kal'a dibinde yaturlar. Zira mezkur kal'anun 119 tarafi deryadur ve bir
tarafi karyediir (koy) (veya karayadur) ve ba'de (sonra) mezkur limanun ikinci bucagma Tekir Bahgasi dirler ol
bucak (taraf) sigdur kenara kayik varmaz. Mezkur Tekir Bah9asm giin batisi lodos tarafma dola§dikda Deve
Boynu dirler bir burun var. 01 burnun kible tarafmda bir bucak var. Mezkur bucakda poryazlu giinlerde yaturlar.
Mezkur bucagun tekrar kible tarafmda Keklik Limani dirler hudayi (dogal) bir liman vardur. Mezkur limanun
i^inde kible tarafi sigdur. Ana (ona) varan gemiler yildiz tarafmda yatur ve ba'de (sonra) mezkur limanun tekrar
kible tarafmda bir mil mikdar denizde Venedik Kayalan dirler yildiza kibleye yatur birkag azim ta§lar vardur. 01
ta§larun ba'zi su yiiziinde
SEKiZtNCl METIN
MAKALAT
Bu bab Ma'rifetiin ma'ruflarm (bilinen) cevablarm beyan kilur.
01 kutb-i alem buyurur kim (ki) : Goniil bir §ehristandur. Hak Subhanehu ve Teala ar§dan siirayaya (topragm
altma) degin neki yaratdi ise ol goniil §ehristanda vardur iki sultan . . .Var bir Rahmanidiir ve birisi §eytanidiir.
Rahmani sultanun adi akildur nayibi imandur suba§i miskinlikdiir (fakirlikdir) ve hem yiiregiin sag kulagmda yedi
kal'a vardur her bir kal'aya Hak Tealanm bir dizdari miiekkeldiir ve ol dizdarun adi ma'lumdur (bildirilmi§dir)
evvelki (birinci) dizdari ilimdiir ikinci dizdari sabirdur iigiinci dizdarun adi edeb hayadur dordiinci dizdarun adi
sabirdur be§inci dizdarun adi perhizdiir altmci korkudur yedinci oddur (ate§tir).
Pes her bir dizdarun yiiz bin cesedi var ya'ni hizmetkan var bular kamusi (bunlarm hepsi) iman bekcileridiir .
Bu i§leri temam kilduk Hak Tealadan dilediik ma'rifet yari kildi ve hem be§ nesne ya'ni be§ hil'at ta geldi.
01 hil'at ilhamdur ikinci fehmdiir iigiinci a§kdur dordiinci §evkdiir be§inci muhibb olmakdur.
Pes bunlar cana kondi can dirildi akil ma'rifet oldi geleni varani.
Zira kim ciimle nesneler canile dirildi can ma'rifetle diridir .
imdi ma 'rife tier can erenler canidur ma'rifetsiiz can hayvanlar canidur.
Pes aziz canlar dirsin (dersin) can ka^ diirliidiir ?
Ve hem can dirildi dersin
Pes can oldii ? Olii nite (nasil) ola ?
Ho§ (giizel) sordun ya can arif
Anlar kim (onlar ki) ii9
rz)(DiA^
OSMANLICA METiNLERi OKUMAYA GiRi§
TVoiA^
OSMANLICA METINLERl OKUMAYA GIRIS
Cfemanli Ttirkgesinde ozellikle Klasik donemde Arapga isimlere, sifatlara ve
tamlamalara gok sik yer verilmi§tir. Hatta bazi beratlarin dua kismmda gekimli fiiller dahi
kullanilmi§tir.
y4rapga kelimeler, genel olarak tig harflik kok kelimelerden (stilasi masdar) olu§ur. Yeni
tiretilen biitun kelimeler, ba§langigtaki bu tig harflik kok kelimelere dayanir. Boylece
kelimenin kokenini bildigimizde yeni tiretilen kelimeleri okumak ve anlamak kolayla§ir.
Buradaki amacimiz sizlere Arapgayi ogretmek degil, sadece Osmanlica kelimeleri daha iyi
kavramamzi saglamaktir.
/(itabimizm bu boliimtine kadar Matbu ve Rik'a yazi ge§itlerini gordtik ve ogrendik.
Bu boltimde Osmanli'nm ozellikle Klasik Doneminde, Mtihimme Defterlerinde ve Berat gibi
resmi yazilarda kullandigi ve tamamen Miisliiman Ttirklerin olu§turdugu Divani Yazi
ge§idini, ornekleriyle birlikte gorecegiz. Bu yazmm Celi Divani ve Divani kirmasi gibi ge§itleri
vardir
Oimdi gelin Divani yaziyi, Rik'a ile kar§ila§tirarak hep beraber yakmdan inceleyelim.
«
J
^
L
t
t
C^
*^^
A
*^^
*
\
9
S)
*
c
d
d
r
C7
a
J
t
'>
i
i
(V*
O*
fv-
o^
%
J
J
h
iy
}
>
(^
^
(p
(^
r
J
J
J
^
^
^
(^
r
S
</
c)
(O
s
o
(S
%
e
J
(3
C
d
d
d
6
c>
V
\
A
V
1
i
r
T
s
♦
OSMANLICA METiNLERi OKUMAYA GiRi§
B
TirmiAtt
inci(Ders ^^^^H
H
^^H
c^ P
^
/im-i fdiC ^^
^^
^^^"
irapgada btitun kelimeleri ve fiilleri JjiS (yapmak) mastariyla gosterecegiz.
Yapan
Kisi ,39'\i
<= c)»
d^\>
d^
dS^\i
d^
dS-^i
d^
d^^
c)-^
)^
^
oi\i'
o^
Amil
Zalim
Katib
/;
>
)\^
^
oi\>
•
§akir
Alim
Talib
^\>
^
J^
V
^
J
y3
Halik
§ahid
Amir
^>
^
d^v
dvf
dpj^
0/
Abid
Cahil
Arif
7>
>
<^\3
di^
?^
>
Habir
Katil
Nazir
•^ ism-i Fair in tig §ekilde cem'i 5L5r((^ogulu)
olabilir.
olur. Bunlardan biri veya bir kagi me§hur
^
V
V
U^
M
>
A^
'/
d^
♦
(^i
j^
^^(DiA^
OSMANLICA METINLERI OKUMAYA GIRI$
1^^^^^^^ ism-i Mefu[ ^^^^^^^^^^^^^^
Yapilan
6j^
<=
d«
dy-
d^
dj^
^
c)j^
d^
dy^
d^
c>
t
ct/'
o^
Ma'mul
Mazlura
Mektub
^Jkr
^
o-
^
C7>
*
MaMuk
Malum
Matlub
c)>
^
dy^
dVT
^y^
y3
Maktul
Mechul
Memur
1
2b^
^
(S)J^
0^
O-Jj"
aj
Memnu'
Mel'un
Ma'ruf
ism-i Mef urtin iki §ekilde cem'i «-5r ((^ogulu) olur. Bunlardan biri veya ikisi me§hur
olabilir.
(7^5^ C7jil)yy c^^j)^ c/iLr*'
TV^DiA^
I 108 j
OSMANLICA METiNLERi OKUMAYA GiRi§
^BKr^rmi Se^zinci (Der^^^^^^^^^^^^^^^^^^^^^^U
^.
ifaCmBi
Ge9i§UFul J\,a)
<=
dii
d^
dw
d^
d^
d^-5
d^
OJ)
</
6)^J
^
d^5)
<^9
ikram
Flam
idhal
i)V>/J
VJ
d^.)
(>.
^5/3
i/
ir§ad
ibtal
ihrac
S)^)
J^
J)J5
^7
M
>
isnad
ikrar
iftar
•^ Butiin tig harfli kokleri. If al babma sokamayacagimiz gibi; Butiin bablarda,
kelimelerin Fa'il ve mef ulleri olmayabilir veya Osmanli Ttirkgesinde
kuUanilmayabilir.
(j%\ii\ <= 2^, ^ <= (±fi^ d^ <= d?r\5
jj^
d)M G'i^^^)
ralicbir
ihbarat
ralinkir
mtinker mtisbet
5)y >
idhalat ratikrem raurad
JS)j^ (siP (SjJ's) (sy. x^^ (?i m) c/V
TV(DiA^
I 109 j
OSMANLICA METiNLERi OKUMAYA GiRi§
Tevhid
Ta'rif
Gegi§liFiil ^^^ <= (^
(3^
Of
^ ^
Taksim
Tekzib
Tedris
Tebrik
*
Ta'lim
Te§kil
Teslim
(z^ift^ <= ^, oi^ <= ci/*' d^ <= d^^
Muharrib
^>
Mtikerrer
Tegkilat
jJTy
Muvahhid
Mtireffeli
Ta'lirriat
yJLT ^jj^ (^jjj- V
Mtifessir Miiceddid Mtiderris Mu'allim
-/>
-y
^^ oy
J/'
^
Mtikerrer
Mtireffeh
Mukaddem Mtirekkeb
Mukarrer
Mtiselleni
o^
Q/U^O
d)j^ C7^/o
C7^
C7W>^
Taksirat Tahribat Teklifat Tedrisat
.j4^j^:hj^ rS J 'js"^ (f9 1^^^^/.
T'VcDiA^
110
OSMANLICA METiNLERi OKUMAYA GiRi§
■
Mufd'aCe (Bd6i
"^^
^^^
i§de§lik Fiili ^W
<= (
^
^\JLr
d^
^W
d^
^w
d>i
JW
Z'
;jw
dj
pjW
c/7
Muhakeme
Mukavele
Muharebe
)bW
J^
^.W
^
^>
>
Muhafaza
Musabaka
Miizakere
^v
^^
'^\>
(>o
'^i^Vjv
e>^
Miiraca'at
Miinasebet
Muhalefet
^ Bu Babm mefulti gok az gel
ir.
G#\i^
<= <S^
c)^Vi^<
= d/*' '^y^
<=d»'\J
/^
7-V
•
J&W
7.W
^V:^
Mulayim
Muhacir
Munasib
Muhafiz
Muhabir
Mu§ahid
(j/V>oW c/\3jW (j/jIbW
a)/V
yw
o^w
Mukayesat
Mu'avenat
Mukavelat
Muhaberat
Mu§ahed
Muhatab
.yV3 c^^ ^J^J^^ G^ J
T€<DiA<D
\ "^ )
OSMANLICA METiNLERi OKUMAYA GiRi§
1 /jfe III w^^^^^^^^^^^^^^m
^^^^. infi'dC (Bd6i ^^^^^^^^^^
Donu§luluk Fiili /-)V«^
<= (
^ii
JUJ
d^
jWjJ
d^
M^)
d^
bi}^)
-^
c>v4)
^
G^J
o^
infilak
inki§af
inkilab
C^)
I
c:M)
^
^ui)
d
infiham
inkisaf
inkisam
"^ Bu Babm mefulti ve cem'i
yoktur.
-
= (3«'\i
(3>fo/
>>>
CJ/^
j^
ysjCr
>
Miinhasif
Mtinhall
Miinharif
Mtinceraid
Mtinhasir
Mtinkesir
(sj^ O^ .^SjAp I j)j) I ^3 ^> i^/ i>jj. ^Jy dJj^
TV(DiA^
OSMANLICA METiNLERi OKUMAYA GiRi§
©^ Otuz i^nci ^ers^^^^^^^^^^^^^^^^^^^^^^^^t
^
ifti'dC (BdSt
'^^
^^^
Donu§luluk FiUi ) \,cS|)
<=
^
c)^3
d«
c)^3
d»
d^X
d^
4^J
^y
^^J
I
J\S0)
r
i§tirak
intizam
iftihar
^^j
^
5V^J
j4.
t>^b
z^.
ihti^am
ictihad
ictiraa'
ii
1
f^^i
^-^
dV-^
iff
jW5
d^
irtica'
i'tiraz
ihtimal
^ Bu babm dtizensiz kaliptaki fiillerinden bazilari §unlardir.
j/j
(^7
6vi3
-S^
9^)
j^:)
iftira
ittifak
ittihad
<3j5-/3
6-y
^5)
<SI9
d)jj^)
c/y
izdivac
iddia'
Izdrab
(^
<= (!j>i^
ij£u <-
= (3sr\3
di^
^^
6jy
^/
(2^
^i^
Muntakil
Mticteini'
Murtezik
Mtirtehin
Muttefik
Miictehid
G^
c!^-::^
^
^
ij^
^
Muntahab
Muhterael
Muhterem
Muhte§era
Mu§terek
Muntazara
TVoiA^
113
L
OSMANLICA METiNLERi OKUMAYA GiRi§
Tefe'iiC (BdSi
<.
Donu§luluk Fiili 0*ij <^ O*?
Tahamraiil
Tevelliid
>
Tesettlir
^j
j"
Tecesstim
Tevecciih
Tereddiid
'^j
9J
Te§ekkur
Tasarruf
Tebessiim
cV
/-> A
'9- ^
S)j^
cjy^
^y
>
(/■'^
>
Mtiteaddid
Mutasavvif
Mtitevekkil
Mtitefekkir
Mutahassis
Mtitefekkir
jy^
(>«v/
*>
^j>
^j'
a/^
Mutasavver Mutaassib Mtitevekkil Mtitevellid Mtiteveccih Mutasarrif
^G^Ji? 6 J ^JJ^ ^j^h
i^o^ (fj, ^j\r, o^^9 r^ii
TVoiA^
114
OSMANLICA METiNLERi OKUMAYA GiRi§
^^K^
Otuz (Ddrdiincu (Ders ^^^^^^^^^^^^^^^^^^^^^|
^^^^^^^^ TefduCmSi ^^^^^^W^^^^M
i§te§lik Fiili
(ia-Vi
<= d^
(35rVij ^
(39-Vo
^ (3^Vi
d>i
CjD"^ cV
i^)j
y^ J)J
7^
Tesadiif
Tevazu'
Tevatiir
CF=
Bu Babm mefulii ve cem'i ]
^oktur.
(3Jr\i>-
<=<>'\5
j^)j:^ ^W
P.Vi>
^^w y3j>
yVK>
Mtitezayid Mtitesanid
Mute§abih
Mtiterriadi Mtitevazi'
Mtitecasir
TV^iA^
115
OSMANLICA METiNLERi OKUMAYA GiRi§
R^ Otuz (Be§inci (Ders ^^^^^^^^^^^^^^^^^^^^^^H
k
istifaC mk
^^^
T
Gegi§li Fiili
jWy) <=
di>
jW)
d^
jW) ^
JW)
d^
S^)
d^
•^J^J) (2^
(^>^3
^>
istiklal
istimlak
istihdam
c)\^3
di
jViJCu^ jiir
J)j^)
V
istikbal
istigfar
istikrar
•^ Bu babm fail ve mefullerinin yazili§i ayni olup ciimle igerisindeki anlamma gore
okunur.
(3ju:;>I/ <= ^Jyi-r (;)jul</ <= (3^\5
Mustakill
Muste§ar
^y
Miistakim Muste§rik
Miistehakk Miistehcen
Mtista'fi Mxistahsil Miiste'cil
\ijCjj- ()^iA^^ (^P^^jUj-
Milstesna Miistakbel Miista'cel
TVoiA^
116
OSMANLICA METINLERl OKUMAYA GIRIS
OtuzACtinci (Ders
jArapga IsimCerin ^oguCO^apiCmast
Arapga tsimler tig halde bulunur. Mufret(Tekil), tesniye(ikili gogul) ve cein'((^ogul).
Tesniye Arapgaya ozgii bir goguldur.
Arapgada isimlerde Cem' ise dtizenli (cem'i Salim) ve diizensiz (Cem'i Mtikesser)
olmak tizere ikiye ayrilir.
Arapgada isimler erkek (miizekker) ve di§i (muennes) olmak tizere ikiye ayrilir. Bu
ylizden cem'i salim de miizekker ve muennes olarak ikiye ayrilir.
1. Tesniyefl^Ci (^oguC)
J-
f-
o)
O^
C/^JiJ
■dj-
^i^■
^y
J^
J^:)S)
Berreyn
Bahreyn
Tarafeyn
Meraleketeyn
Devleteyn
2. C^m 'i Miize^^eri SdCim ((DiizenCi 'Er^^^oguf)
CJj"^
^^
o^^
f
Ur
Arifin
Arifun
Gafilin
Gafilun
Talibin
Talibun
Muallirain
Mualliraun
Miislirain
Miisliraun
3. CemH Miiennesi SdCim ((DiizenCi (Di§i QoguC)
>j'^
>\?r
^\>
r^
>(^
O^J^
G#^
C70\>
^U*/
^V-W
Arifat
Gafilat
Talibat
Muallimat
Miislimat
TVoiA^
117
OSMANLICA METiNLERi OKUMAYA GiRi§
%fdtVezni
d^J
^"
^^^
^VJ
<h})
M
CJ'^^
6)yi
Ahbab
Akran
Enhar
Evkaf
Evrak
^VJ
%j)
A}
^jk)
i'^j)
Esbab
Erzak
Efkar
Emlak
Erkan
^fifd Vezni ^)
W)
u;j
^J5
U)
\^i
Asfiya
E§kiya
Akriba
Enbiya
Evliya
^^
Tu'dt Vezni
CN>
^^^
^5
(^^
^,
If^
if^
O'^s
c4f
Oh
c^us
c^v^
Duhat
Guzat
Vulat
Kuzat
Usal
^uuC Vezni
d>
^^^
jj
C^J/
Oj.
^y3
(O*
Kubur
Huruf
Buyut
Umur
Ulum
d>
CJjf^
i:^
a>
o'>
Nukul
Suyuf
Miiluk
Futuh
Kulub
^\.. ;ii) e4^v>«) (^
^
TVoiA^
I 118 j
OSMANLICA METiNLERi OKUMAYA GiRi§
^^^^^Fi'dC Vezni
d^
^'^^■l
d^.j
h
j^
>.
d^
d^J
J^s
^\9(.
#.
Rical
Diyar
Ibad
Bilad
Cibal
'EfiCe Vezni
>J
6V
(?VJ
^v^
i'^
i^j
Esliha
Elbise
Elsine
Emkine
Ezmine
'Fe'diC Vezni
s^
W)i
ijj^
;w
^
>^j
Vesait
Akaid
Resail
Netaic
Vezaif
TevaiC Vezni
d^Jy
;i\l'
r^Si^
u
V^\3
(>V>
c>3>
(i^)y
M
Aj
d^)y
Tavaif
Havadis
Cevahir
Kavaid
Sevahil
TVoiA^
119
OSMANLICA METiNLERi OKUMAYA GiRi§
^^
^evd'tC Vezn'i
d^Jy
^^^
^)js
^ji\>
(s^^ o^\3
^j>\i
'^hs^
oi)y
J)y '^)j
^^j
Devavin
Havatin
Havakin Tevarih
Kavanin
Teatit Vezni
d^v^
^.j
>^
7^
j.
>
Teracim
Anasir
Cevahir
Asakir
Defatir
i^'
^v
d>j^
(^\W
Jyr^.
^^
j)j
ds"^
^^
yy
§eyatin
Karabin
Kanadil
Selatin
Cemahir
l^efaitVezni
jj'
c^
c4j
^
7>
J./>
^^
O^J
cJ^U
r^j
Tekarir
Tekalif
Terakib
Temasil
Tevasir
TVoiA^
120
OSMANLICA METiNLERi OKUMAYA GiRi§
^
'jj
cAji)
G^J
>^.
c>
P
C)J5
^
dK
Tuhaf
Ziiraer
Diivel
Uraem
Ciimel
^u'ut Vezni
d^
'^
^)
AjK^
G'Vi'
dyj
Sufun
Turuk
Suhuf
c4
Kiitub
Riisul
^fiiC Vezni
^)
f-
^U)
y
(f
&
f^)
^)
y3
(f)
^)
Ebhiir
Elsiin
Ebhiir
Enfiis
Enciira
TVoiA^
OSMANLICA METINLERl OKUMAYA GIRIS
Otuz ^ecfinci (Ders
A^apga Isitn TamCamaCan
"^ Arapga isimler belirli ve belirsiz olarak ikiye ayrilir. Kelimeyi belirli kilan ek ise (J<)
(Harf-i Tarif) takisidir. Bu tngilizcedeki (The), Almancadaki (Das), Fransizcadaki (La)
takisi gibidir.
•^ Arapga harfler 14 §einsi ve 14 Kameri olmak iizere toplam 28 harftir.
"^ iki kelimelik tamlamalarda Harfi Tarif ikinci kelimenin ba§mda gelir ve birinci kelime
ile birle§mez.
•^ Tamlamalarin okunu§u ikinci kelimenin ba§indaki ( Harfi Tariften sonra ) ilk harf e gore
okunur.
^emsi 'TamCamaCar
G Birinci kelimenin son harfi otre, ikinci kelimenin ilk harfi ( Harfi tarif okunmadan )
§eddeli ve iistiin okunur.
Arapga §emsi Harfler
(y^jj
Nuru§'§eins
lJ)j?) (i\i
'j^hh
Taciit'tevarih
Dariis'saade
^vjjy
^>53^
Hayriin'nas
Katut'tarik
^^^^j^
^J^
Ulumud'din
Abdul'lah
/jJ5>
^}J9
Martiz'zikr
Darut'talim
TVoiA^
( 122 j
OSMANLICA METiNLERi OKUMAYA GiRi§
^
Birinci ke
Kameri TamCamaCar ^™
"
^^^
G
ilimenin
son harf i otre, ikinci kelime Harfi tarif ile birlikte §i
^ddesiz okunur.
Arapga Kameri Harf ler
^
• J
^<^
i dj h t 'LLL
<z/
J
S'jj
Nuriirkamer
c)^-)G9.
^J^Ji)^
, Beyturmal
§eyhur islam
(s>y^)j)s^
^r^Jc^/
Darurfunun
Guzatiir raiislimin
«iJ^ 5j^
d^^^j
Harkurade
Rebiiirevvel
^Sb^"^
^>^)j)^
Salifurbeyan
Dariirbedayi
G Birinci kelime zaman veya
okunur.
mekan zarf larindan biri i
se ilk kelime otre degil iistiin
ip^)-^.
(S"^)^.
Beynerrailel
Beynen'nas
^jV^Jdi
cJ^j^-
Kablet'tarih
Baderyevra
j^)o^
.ij^ 5i
Tahterbahr
FevkeFade
d^U
jJbo^
Minerbab
Hasbel'kader
TVoiA^
123
OSMANLICA METiNLERi OKUMAYA GiRi§
Birinci kelime ( m ) harfi ise (Bi) §eklinde, (ts^ ) eki ise (Fi) §eklinde okunur.
ojr^\
^v
Birahire
Birkiilliye
d)>.
c^V
Biz'zat
Bil'akis
^)j^
cWJ^
Firhakika
Fil'asil
G Ug kelimelik tamlamalarda ikinci kelimenin sonu mutlak esre ile okunur.
/^d^S
^J^^ '^/^'^ d^^
Fi nefsiremir
Hadimurharameynir§erefeyn
r?)73(^
jWoJJ) ^) ^.
Ila ahiriromtir
Ala tarikirinhisar
'^) ^ (7^
i}) O^) &J3
Kitabii mesalihirmuslimin
Divaniiriugatit'ttirk
1 ^L^ Otuz Se^zinci (Ders ^^^^^^^^^^^^^^^^^^^^H
^ m
ism-
1
Arapga fiilerin cereyan ettikleri yerleri bildiren kelimelere ism-i mekan denir.
ism-i mekan ikisi kiyasi ve ikisi semavi olmak iizere toplam dort vezindir.
ism-i mekan (Mefa'il) ( l}^^) vezni ile gogalir.
i
Mefd
ve MefiCVezn
i
""^^^
^^
^
j-y
J-
C/ir
Menba'
Mahrec
Ma'bed
Mesken
Mekteb
^/
jj^
^y
c)r
d^
Merci'
Mescid
Mevzi'
Menzil
Meclis
Tt)(DiA^
OSMANLICA METiNLERi OKUMAYA GiRi§
MefaCe ve
MefiCe Vezni
^^^^
;A.
r>jy
^A^
A-
Memleket
Medrese
Mahkeme
Matba'a
'>r
A-
OjJJ'
■>r
Ma'rifet
Mehlike
Mesire
Menzilet
i
Mefa
'iCVezni
^
>w
i3y
j^W
d^-^
Mehakim
Merakiz
Mecalis
Mekatib
OJ^
q>)/
J7\>
e^u
Ma'arif
Meratib
Menazil
Memalik
'^ Arapga kelimeler (Mif al)( lS*^), (Mif al)(J^*^) ve (Mif ale) ( ^^^^^ ) vezinleri ile ism-i alet
olurlar.
•^ ism-i alet (Mefa'il) ( l^^) vezni ile gogalirlar.
2^
^
7^
7^
^
^
Misma'
Migfer
Mikta'
Qr
^
6*^
(j^
i)jr
©VJ
Mi'rac
Mikyas
Misvak
-ir
cy
^?u^
^
r^Ou^
^
Mi§rebe
Mi§rae'a
Mimliha
TVoiA^
OSMANLICA METINLERl OKUMAYA GIRIS
Ism-i MensuS
"^ Arapga kelimelerde ism-i mensub bir ismin bir yere, bir ki§iye, bir meslege aitligini
if ade eder.
•^ ism-i mensub kelimenin sununa ( ls ) eki getirilerek yapilir.
^>
(f
^
^
(^
(Sj^
Fikri
Mekki
Mill!
ilmi
Arabi
Misri
(SJV^
(SJS)
(Sj^
<ij^
(^
(syjj.
Semavi
Dtinyevi
Ma'nevi
Alevi-Ulvi
Medeni
Bursevi
y^^^ %ir^(Birinci (Ders ^^^^^^^^^^^^^^^^^^^^^^H
^^
^
ism-'t
i MiiSaCaga ^
^^"
"^ Ttirkge kelimelerin ba§ma gok, pek, fazla gibi zarflar getirilerek yapilan isimlerdir.
•^ Arapga kelimelerde ism-i miibalaga dort vezinde olu§turulur. Bunlar (Fa'al) ( J^ ),
(Fa'ale) ( ^^ ), (Fa'ul) ( dy^ ), (Mif al) ( Jl*^ ) vezinleridir.
"^ Bunlarm di§mda da miibalaga bildiren isimler vardir.
^v
^J^
jV
^"^
^jj
dv
Fehhame
Allame
Kahhar
Ayya§
Rezzak
Seyyah
>Vx>
J^^M-
^J>
Jp
jj»
jj^.
Min'ara
Mi'mar
Mikdara
§ekur
Gafur
Cesur
^
^J
CJ
^■^
p
^
Miskin
Rahman
Kayyura
Siddik
Rahim
Alim
TVoiA^
OSMANLICA METINLERl OKUMAYA GIRIS
%ir^i^nci (Ders
ism-i T^afdit
G Arapga kelimeleri (Ef al) ( lM' ) veznine sokularak yapilan mukayese ve iistunluk
gosteren kelimelerdir.
G Ttirkgede sif atlarin ba§ina daha,en,gok,en gok gibi zarflar getirilerek yapilir.
G ism-i Tafdil Efa'il vezni ile gogalir.
d>
6^)
d^}
>'3
>)
^J
Elzem
Ekrem
Esfel
Asgar
Ekber
A'zam
jj)
^)
d4
^J)
^.)
d^J)
Ender
Ahsen
Ekmel
Ahmak
Ebleh
Efdal
cM
^A
*v>5
/^
^V)
l^)
Elazim
Ekarim
Esafil
Esagir
Ekabir
E'azira
J5\i)
^VrJ
d^^)
^vo
;v^.)
d^\ij>
Enadir
Ehasin
Ekamil
Ehamik
Ebalih
Efadil
^^Kiir^Ogiincu
<Dm^^^H
^^1
^M^
^^^^^^^^1
^^
(BaziJ^rapga %etimeterin O^nu^u
""^
G Bazi Arapga kelimelerde yer alan Elif-i Maksure ( ^ )
normal okunu§unun di§mdadir. Ornegin;
ve Elif-i Memdude (
5 ) harf in
r
^J'5
(f-
i^xSLAj-
i^y
f
Ma'na
Da'va
Yahya
Mustafa
Musa
I'sa
^)
^
(f
i^
ijy
(^ji
Aksa
Ila
'Ala
Ktibra
§ura
Fetva
Uj.
'\i
^^.
3y-5
w
w
Beka
Sena
Bina
Umera
Sefa
Cefa
Tt)(DiA^
127
OSMANLICA METiNLERi OKUMAYA GiRi§
H
O^rT^^^^^^^^^^^^^^^^^^^^^I
\ .
H
A
V
n
i
r
Y
\
oj3(
^
^V^
^
;>
^
^j)
'^ji)^
v^^j
j^b
A§ere
Tis'a
Semaniye
Seb'a
Sitte
Hamse
Erba'
Selase
Isneyn
Vahid
\»
M
U
W
n
^0
U
^r
^r
S S
.y^
^^
/^ ^Vj
y^^
y^;>
y5r ^
j^^j)
y^rp^
^^
j^jX)
I§rin
Tis'a
A§ere
Semaniye
A§ere
Seb'a
A§ere
Sitte
A§ere
Hamse
A§ere
Erba'
A§ere
Selase
A§ere
Isna
A§ere
Ehad
A§ere
) • •
^.
A»
V*
1»
♦
£»
r»
\»
\ •
>
;;t^
;;t^^
\)f^
Oi^
o^jJ
o^J^
^^
oy3(
Mi'e
Tis'in
Semanin
Seb'in
Sittin
Hamsin
Erba'in
Selasin
I§rin
A§ere
1205 (z^J) :i J^"^ :> r^ ^^'^
1304 <z^) :) 'f^^^ '<^^ :) f^j) >^'i
1119 C^JP^J/^r^^J ^^^^
EYYAM
(^^3
c^J
^J
^) r^M ^Pi
„^J5)
j^%
Es'sebt
El' cum' a
El'hamis El'erbia' Es'siilase
El 'isneyn
El'ehad
§UHUR
V
V^D(Sijy ^jJW(SiJ^
/^3^J
cpJW^J
y^
cr
(1
V
J
J7
^
L
Ciimaderahire
Cumadel'ula
Rebiul'ahir
Rebiul'evvel
Safer
Muharrem
^J)(5iJ
'j^H<i
(^Wj
^u;
O^J
i
)b
d
(^
(5*
a
Zil'hicce
Zil'ka'de
§evval
Ramazan
§a'ban
Receb
TVoiA^
I 128 j
OSMANLICA METINLERl OKUMAYA GIRIS
Mad Ta^im ve ^miAyCar
0\4.di\i Takvim; Miladi 1840 - Hicri 1256 yilma kadar Hz. Muhammed'in Mekke'den
Medine'ye hicretini ba§langig kabul eden ve aym dtinya gevresinde dolanimini esas alan
354.367 giinluk Kameri Takvim sistemi iizerine, Miladi 1840 - Hicri 1256 yilmdan itibaren de
dtinyanin gune§ etrafmda dolanimmi esas alan 365.2422 giinluk §enisi Takvim sistemi iizerine
kurulmu§ karma bir takvim sistemidir.
Mad 7a%jimin Tarifii ^e[i§imi
* 1677 yilmda Ba§ Defterdar Hasan Pa§a'nm (vefati 1684) teklifi iizerine 33 senede 1 sene
atlanmak suretiyle Kameri Takvim ile §emsi Takvim arasmdaki f arki dikkate alarak, mali
kayitlarm buna gore diizeltilmesini istenmi§tir.
* 1333 Rumi yili teknik sebeple 1 Mart'tan ba§lamakla beraber 10 ay devam ederek, 31
Kanunievvel (Aralik) 1333 (miladi 1917) giinii sona ermi§ ve 1 Kanunusani (Ocak) 1334 =1
Kanunusani (Ocak) 1918 olarak ba§latilmi§tir. 1840 yilmdan beri Jiilyen usuliine gore yiiriiyen
mali ve resmi muamelattaki tarihi kayitlar, 1918 tarihinden itibaren Gregoryen usuliine gore
devam ettirilmi§ ve yilba§i 1 Ocak tarihine almmi§tir. 1334 Rumi (1918 Miladi) yilmdan
itibaren, Mali ve Miladi takvimlerdeki ay ve giin farki kalmami§ ayni olmu§tur. Artik sadece
sene farki vardir (584 yil).
* 10 Ocak 1945 tarih ve 4696 sayili Kanunla da te§rinievvel, te§rinisani, kanunuevvel ve
kanunusani aylarinm adlari ekim, kasim, aralik ve ocak olarak degi§tirilmi§tir.
^miJLyl^cir
1. Ay
2. Ay
3. Ay
4. Ay
5. Ay
6. Ay
Mart
Nisan
Mayis
Haziran
Temmuz
Agustos
7. Ay
8. Ay
9. Ay
10. Ay
11. Ay
12. Ay
Eyliil
Te§rin-i
Evvel*
Te§rin-i Sani*
Kanun-i
Evvel*
Kanun-i Sani*
§ubat
.^U j_^l5' Jjl djj\^ ^C j<Sj^ Jj* ijiSj^
TVoiA^
129
OSMANLICA METiNLERi OKUMAYA GiRi§
K
^mi ve 9{icri ^ittarin 9Aitadi ^ita (^evriCmesi
RUMi YILIN MiLADi VILA gEVRILMESt
1 Kanunusani (Ocak) 1334 = 1 Kanunusani (Ocak) 1918 olarak yilba§i e§itlenmi§tir. Bu tarihten
onceki tarihlerin hesaplanmasmda yilba§ina dikkat edilmesi gerekmektedir. Rumi Takvim'de
yilba§i mart ayidir. Miladi Takvim'de ise yilba§i ocak ayidir. Hesap yapilirken, Rumi
Takvim'de mart ayi Lay, ocak ayi ll.ay ve §ubat ayi da 12. ay olarak hesaplamr.
a) Rumi 1 Mart 1256 - 15 §ubat 1332 (Miladi 13 Mart 1840 - 28 §ubat 1917) tarihleri arasmdaki
tarih doniigumleri igin;
*** Rumi tarih eger ocak veya §ubat aylarmda bir tarih ise, yil kismma 585 rakami (diger aylar
igin 584 rakami) eklenir. Ay kismma da 13 rakami eklenir ve Miladi tarih bulunur.
b) Rumi 1 Mart 1333 - 31 Kanunievvel 1341 (Miladi 1 Mart 1917 - 31 Aralik 1925) tarihleri
arasmdaki tarih donu§umleri igin;
*** Miladi yildan 584 rakami gikarilirsa Rumi tarih bulunur. Ay ve gtin farki yoktur, isimleri
aymdir.
1 MART 1333 ONCESI
584 + 13 GUN
1 MART 1333 SONRASI
584 EKLENECEK
HiCRi YILIN MiLADi VILA gEVRiLMESi
Hicri yih 33'e boliinuz. 1420 : 33 = 43.03 (=43) (A sayisi)
A sayismi hicri yildan gikariniz. 1420 - 43 = 1377 (B sayisi)
B sayisim 622 ile toplayimz. 1377 + 622 = 1999
rz)(DiA^
OSMANLICA METiNLERi OKUMAYA GiRi§
^M (Birinci Metin^^^^^^^^^^^^^^^^^^^^^^^^^^^M
ISM-I FAIL ORNEKLERI
Q^\S
f.^
j^
^\S'
7^
y>
d>^
j.^
d>^
^>.
d^\i
d5\^
d>^
^\3
3j
g^U'
jSr
y^
ISM-I MEF'UL ORNEKLERI
c^Jy
jjy
dj^
G^y^
bj/
JJM-
(J^
JjV^
2>yy
<^J>
jif-
d^
d>
2y>
C/J^
4;y'
c/y
ifj^
IF'AL BABI ORNEKLERI
(^)
^\S(s)
^\4)
^j^
d^i
c^)
djk)
^V'^)
J^J
c"^
j)j.)
d^)
M
i/J
^w3
dV)
6\^3
■^\i,)
TVoiA^
OSMANLICA METiNLERi OKUMAYA GiRi§
1^ i^nciMetin ^^^^^^^^^^^^^^^^^^^^^^^^^H
TEF'IL BABI ORNEKLERI
J^
>
0^
d^
oj^
>
Ij^
'^
^J^
d^
c>^
(3^
'^
0^
^
d^
ci>
d^
MUFA'ALE BABI ORNEKLERI
C/^^
^w
oj\J?J-
pj^
flj^w
^ijW
o^^
>jiy
^W
oJpK^j-
^^w
^w
/jV
CT/V
;ijw
^v>
9^V^
^;v>
rNFI'AL BABI ORNEKLERI
h^)
jjUij
j\^)
i)^J)
C7^>)
jVJ
^jb
d5/3
^v4)
G#J
6^v^J
b"^)
O"^)
b"^)
^J)
6^v^J
dAJjoj
^Jd
TVoiA^
OSMANLICA METiNLERi OKUMAYA GiRi§
^ (iy.jx
OsmdnCi MiitendsiB %uwe-i BaHriyemizi Te^e^^C
Sdirecfe (BuCunanCar MuHdfaza Osmdniye
^ j^.o ^y
^cTiCmi^ ^tmi§ (Derece-i ^mdCe (Posta
t)#
* ,t
Quru§ (Binyilzyedi Sene ^C-yevm
VeCekcirim ^azretkrine (Pddi^a/i ^Humdyunumu
?^ oJ'/jy'' ^^ s^Jd/^
Mudurilnil Memurdxnndan TfencCi Arif'EfencCi '
OSMANLICA METiNLERi OKUMAYA GiRi§
OCunmasi OCuncfu OCan OCanCan
sj)<J j^ '^i c^h)
is^CeCerin Sancagi OCcfur^ OCunuS
!Husus ^C-Seydnin Ta/irir Oonanma
Ue Tevk^et-ade TdSi ^dncferiiS
istanSuC Izmir Ibrdz jArz-ifiat
'P^' vV iA
Ana SuretiyCe J{avdCe-ndme IngiCtere
TVoiA^
I m ^\ ;. . 134
OSMANLICA METiNLERi OKUMAYA GiRi§
^
^
Co
52
%
O: S
r^
s
c^
.Q
It
\
V
;:!
^ ^ s^
r^ 5^ r^
^ 52:
^ — ^ r^
52 C^
52
O:
^ 52:
!> I
v3-
r^
TVoiA^
135
OSMANLICA METiNLERi OKUMAYA GiRi§
5t: K:
;3^
a^
52
52
O:
8
J.
i. 3
/
X «
A-
§ I
3
2:
to
5^1
52:
^
r
' —
o
5:i
2^
;5^
5:i
52
52
.^^NfN.
52 ^ O
52- O ^
ill
52
^<
fc
^
"Sk.!
5:i
J^
.^
V
•V
o*
It.
•^
•^
i'\
\S
•T€<DiA<D
136
OSMANLICA METiNLERi OKUMAYA GiRi§
M\b\^
(R^(BWLM{i9(T.)S'E9^ iH(DJlA^'E<R^ VE Mm VE T.LT- 1111 (<E%i9A. 1699)
TVoiA^
OSMANLICA METiNLERi OKUMAYA GiRi§
nym<R!<K^9{Ti^VASiTi ^(bWl€lAs^9^a^^^ ^ Me i>t e^^f- 1110 fErWL i698)
ci)MA(iyEL i)LA swm ijmAA^'E'm i^ iW/'E T/t 'elt- iiii (%jisim 1699)
TVoiA^
OSMANLICA METiNLERi OKUMAYA GiRi§
TVoiA^
OSMANLICA METINLERl OKUMAYA GIRIS
jfarsga dil ozellikleri bakimmdan Ttirkgeye yakmlik arz eder. Pars dili sondan eklemeli
bir dildir. Ciimleler ise ba§ta ozne, sonda yiiklem §eklindedir. Ytikleinler §ahis ekleri ve zaman
eklerini ta§irlar.
(oiitun bu ozellikleriyle beraber giiglti bir edebiyat diline sahip olan Farsgayi
Osmanlilar kullanmi§ ve edebi eserlerinde yer vermi§tir. Hatta Selguklular zamamnda
tamamiyla Farsga eserlerin yazildigi gorulmu§tur (Mesnevi gb.).
xyitabimizin bu bolumtinde Osmanlicada kullanilmi§ olan Farsga ekleri ve kelimelerin
yazili§ini gorecegiz. Ayrica Iran kokenli olan Hatt-i Ta'lik yazismi inceleyecegiz. Tevki
hattinm 14. asirda tran'da kazandigi degi§iklikle ortaya gikmi§ olan bu yazi daha gok resmi
yazi§malarda kullanilmi§tir.
ia'lik ''asma, asilma'' anlamma gelmektedir. Bu adi almasinm sebebi harflerin birbirine
asilmi§ gibi bir manzara arz etmesinden ileri gelmektedir. Ta'lik yazi her §eyden once harf
§ekillerinin oranligi ve gizgilerinin musikisi ile dikkati geker.
ia'lik yazida tislup vardir. Iran Ta'lik tislubu ve Osmanli Ta'lik iislubu. Anadolu'da
hattatlar 14. ytizyila kadar Iran iislubunun etkisinde kaldi. Fakat Ttirk hattatlari bu yazida
kendi goru§ ve sanat anlayi§larini uygulami§lardir. Yesarf nin onciilugu ve oglu Yesari-zade
Mustafa tzzet'in gayreti ile yeni bir tislup raeydana geldi. Ha§metli stiltistin yanmda ince,
kavisli, narin yapisi ve harekesiz yazili§iyla ho§ ve §iir gibi gortinti§e sahip olan bu ta'lik
hattinm hurde(ktigiik) ve hafi(ince) denilen §ekli edebi eserlerde ve divanlarda kullanilmi§,
f etvahanenin de resmi yazisi olmu§tur.
ia'lik yazinm en onemli ozelliklerinden biri, egri gizgilerdir. Yer yer incelip kalinla§an
harfler ve baglantilari, canlilik, akicilik verir. Her tiirlti hareke ve tezyinat kiilfetinden
kurtulmu§, sade, giplak, incelerek egilen gizgiler, asilip duran son derece olgiilii ganaklar,
uzayip giden ke§ideler (gekili§ler) melekle§mi§, zengin dogu ktiltiirtiniin ve ruhunun ortaya
giki§i olarak gortintirler. Ta'lik hattmda elif ve lamlar soldan saga dogru meyletmi§; vav, fe,
kaf, mim gibi harflerin gozleri kapanarak ktigtilmti§ttir. Be, sin, fe, kaf gibi harflerin kollari
uzayip gitmi§, harfler asilip kalmi§tir.
/(almligi siiltis kadar olan bu yaziyi rivayete gore Hoca Ebul Al , Pehlevi ve Kufi
yazilarmi birle§tirmek suretiyle icat etmi§tir.
140
OSMANLICA METiNLERi OKUMAYA GiRi§
a^>
^i7
9
5
♦
(1
C
d
d
r
C7
C7
C7
c/
♦
)
♦
b
g.
^
^
^ ♦♦^
V
♦
b
Z^
>
>
^
^
&
6^
r
J
«
J
c
>•
i
L^
J
J
♦
J
i
J!)
J
4
c
d
d
d
6
CJ
(/
D
}
d
^
J
f
o
!•
<)
A
<
^
d
f
r
r
1
♦
^Mi^i^JJ.
7>5(7^ 1^4 c^l>.^^ J>-^ j^i^ cjl^ uiii (jj> (J wD>
TVoiA^
( 141 j
OSMANLICA METINLERl OKUMAYA GIRIS
Tarsga On ^^er
G Farsgada en sik kuUanilan on eklere burada yer verecegiz.
G Farsga olumsuzluk ekleri olan ( (3) ve ( L*) ekleri, kelimelere on ek olarak gelir.
G Arapgada buna benzer olumsuzluk bildiren( UL) eki vardir.
♦ ♦
♦ ♦
4.
d^^.
>c3
Bi hesab
Bi nemek
Bi perva
Bisud
Bikar
Bi hude
Bi haber
C^bL-
r/^-
j^t
>upU>L-
JS^
brTf
L-
Nadan
Na mahrem
Na makbul
Na miisaid
Nagiz
Nagar
Na a§ina
J^^
CS^i^
-41^
Bila tehlike
Bila perva
Bila mazeret
Bila miihlet
Bila iicret
Bila kayd
Bila fasila
G Farsga (iizere) anlami ta§iyan ( y. ) eki kelimelerin online gelir.
G Arapgada buna benzer ( (j) eki vardir.
w<>-ry.
Jl^x
^(/x
A
Ber mucib
Ber vech
Ber bad
Ber kemal
Ber karar
Ber hurdar
Ber du§
XdiJ*
J^^^
JUiilj"
Jii^iJ'
MS^
yij*
^(iJij^
^
AleFekser
AleFhusus
AleFicmal
Alel'itlak
AleFade
AleFacele
Aled'devam
G Farsga (den) (dan) anlami ta§iyan ( J' ) eki kelimelerin online gelir.
G Arapgada buna benzer ( c/") eki vardir.
ij\^/j\
;;i
(^>5;i
yj
Jj>/'
u^;(
^;i
;(
Ezcan
Eznev
Ez kadim
Ezber
Ezdil
Ez kaza
Ez ciimle
J^Uic/
^/rfc/
iU>c/
^'c^
cjl/iu/
^i/
Md"
(/
Minel
'evvel
Min gayri
hadden
Min
tarafi'llah
Minel' a§k
Miner an
Min ciimle
Min ba'd
TVoiA^
142
OSMANLICA METiNLERi OKUMAYA GiRi§
4-
d^^^
C^j
^^J}
j^ji
JUvj
Cjt/J
Ji
Der pey
Der miyan
Der kemin
Der uhde
Der kenar
Der hal
Der an
iginde
^f
Ju^
6/^'
^-/■'
CJb
^('^
f
Hem fikir
Hem sal
Hem §ehri
Hem §ire
Hem zemin
Hem an
Hem cins
Ayniyet
%ir^Se^zinci ^ers
Tarsga Son 'E^er
Ar
/rr^
♦
A^^
^^
A
Peygam-ber
Renc-ber
Sefer-ber
Reh-ber
Bar-ber
Name-ber
Dil-ber
Ber
jhi)^
jhj{^
j\^s
j\yt^
M
Yek-var
Avare-var
Seza-var
Har-var
Ustii-var
§ah-var
Umid-var
Var
^
/^
#
A
/>
/
§eb-gir
Pi§-gir
Kef-gir
Bar-gir
Ab-gir
Cihan-gir
Taraf-gir
Gir
>^U
^j
^J
vCt^.J
>tX>J^J
j>/r>
>0
Hacet-mend
Gile-mend
Gayret-mend
Ercii-mend
Derd-mend
Dani§-mend
Behre-mend
Mend
41^
^1;^
-v
^Uy^
^l:>ij
^(^i/^
^(
§ah-ane
Peder-ane
Mest-ane
Merd-ane
Ma'sum-ane
Dost-ane
Magrur-ane
Ane
v^l^^
^iri>J
^ITG?
J^Z^,
7^^
j^J^
^'i^e
^ir
Giinah-kar
Feda-kar
Cefa-kar
Beste-kar
San'at-kar
Hidmet-kar
Hile-kar
Kar
G Mekan bildiren ekler ise §unlardir.
rj}
7(;:f
j\:m
vl/^
.1/
r/:
vi;
Har-zar
glire-zar
Ney-zar
Lale-zar
Ki§t-zar
Giil-zar
^emen-zar
Zar
^^J
d^^.
d^
d^'j
i:Jt>/
^t^
cjtv/
c^l:>i
Kuh-istan
Bu-istan
§eb-istan
Zem-istan
Kabr-istan
Giil-istan
Acem-istan
Istan
j»ig>iri
.r./
,fe-.
^I^^J
j»^b
.U/
.r
Ikamet-gah
Ibadet-gah
Gtizer-gah
Dest-gah
Der-gah
Dani§-gah
Karar-gah
Gah
TVoiA^
143
OSMANLICA METiNLERi OKUMAYA GiRi§
^
%ir^(Do^zuncu <Ders 1
Tarsga IsimCerin QoguC YapiCmasi ^^^|
G Farsga kelimelerde bazen "hi" harfinden sonra gelen "vav" harfleri yazildigi halde
okunmazlar (Vav-i ma'dule)
/(> l/^i/ c^^'/ c^l/Ji^ C^i/Uj 9l/^ ^l>
Haher Hahi§ Hab-igaflet Mevlid-han Dua-han Hayir-hah Hace
W
^^r^^^^^^^^^^^^^^^^^^^^^^^^^^^H
G Farsga isimlerde tipki Arapgada oldugu gibi Erkek ve Di§ilik ozelligi yoktur. Bu
yoniiyle Arapgaya nazaran Farsga kelimelerin gogul yapilmasi daha kolaydir.
G Yalniz Farsga kelimelerde, canli ve cansiz nesnelerin gogul yapilmasi sirasmda kelime
sonuna getirilen ekler f arklilik arz eder.
G Canli varliklarin gogulunda kelimenin sonuna u' veya u^ eki , cansiz varliklarin gogul
yapilmasmda ise kelime sonlarina ^ eki getirilir.
d^A
iji^^
4^
uO^
d'V
c/l
Bendegan
Ahuan
gahan
Hacegan
Merdan
An
l^t
^-^
UU
tit
6 V ♦
L
Tasmeha
Tiikmeha
Mahha
Bahgeha
Asiyabha
Ha
TVoiA^
( 144 j
OSMANLICA METINLERl OKUMAYA GIRIS
Tarsga Isim TamCamafan
G Farsga tsim tamlaman ana esaslanyla tig boltimde incelenir. Sirasiyla :
a. izafet kesresi ile
b. izafet ye' si ile
c. Kesik izafet ile tamlamadir.
G Eger tamlama birden fazla kelimeden olu§uyorsa buna Zincirleme Tamlama denir.
G Uglli tamlamalarda bazen son iki kelime kesik tamlama olabilir.
G Uglli tamlamalarm birgogunda son iki tamlamanm Arapga kurallara gore yapilandigmi
goriiruz.
G Uglti tamlamalarm bazilarmda son iki tamlamanm arasmi "ve'' baglaci girer.
^^d^^
Meydan-i harb
Devlet-i Aliyye
c^ybJz>
^fjj^l
Hatt-i hiimayun
Umur-i devlet
(jyi^ij'y^
Divan-i hiimayun
Asakir-i Islamiye
(/L-^/
f/ijy
Kulub-i nas
Serdar-1 ekrem
iJi^'ijiJJi^
Derya-yi siyah
Ordu-yi hiimayun
jj'lji/i
fil^ijhJi
Umera-yi memleket
Viizera-yi izam
^jU^vj
^/
Der-saadet
Ser-asker
^ti(^U
(iU'X
Alem-penah
Mir-alay
TVoiA^
145
OSMANLICA METiNLERi OKUMAYA GiRi§
/^Cclii(j'i
Vali-yi vilayet-i Misir
Vezir-i dur-endi§
♦ ♦ ^ ♦
Mektub-i mergubu'l iislub
Diljinan-i din il devlet
J^^ijJjl/
Memalik-i devlet-i aliye
Asakir-i zafer-rehber
Devlet-i ile'd devam
§ein§ir-i gaza ve cihad
E
Tarsga SayiCar €i (^ilnCer o^AyCar
}J
j:
Penc ( be§)
Deh ion)
♦
Panzdeh (onSe^)
Bist (yirtni)
Cehar {cCort)
♦
Neh icfo^z)
^ehardeh {oncCort)
Nevazdeh {oncCo^z)
Se {u0
He§t (se^z)
Sizdeh {oniig)
Hejdeh {onse^z)
Dii (i^)
Heft {ye£)
Devazdeh {oni^)
Heftdeh {onyedi)
Yek ( bif)
Yazdeh {onbif)
§azdeh {onaftt)
i\h
j«
cT
5^
Pencah(^/H)
Sdi&{yiXz)
§e§sad(a/tz3;2/^)
Du hezar (i^Sin)
Neved(^o^5^n)
Pansad(5^£yw^)
Hezar(5m)
He§tad(5^^5^n)
^eharsad( cCdrtytiz)
Nuhsad( /o^w-zjywz)
Bist(3;zrmz)
Heftad(jyrtmt;)
Sisadd/fjywz)
♦
He§tsad ( se^zyiiz)
Deh ion)
§ast( ^tmZ;^)
Duvist(!%M2)
W!^i\sdidL{yediyuz)
TV(DiA^
146
OSMANLICA METiNLERi OKUMAYA GiRi§
RUZHA IJ^j
^
♦
♦
§enbe
Cuma
Penc§enbe ^ehar§enbe
Se§enbe
Du§enbe
Yek§enbe
MAHHA LpL*
6
>ir
y./
jb7
O^XjVil
djji/
6. §ehriver
5. Mordad
4.Tir
3. Hordad
2. Urdibihi§t
1 . Ferverdin
^
t5^
.it
y
12. Ispend
11. Behmen
10. Dey
9. Azer
8. Aban
7. Mihr
#*
«« * ** p* +*
•♦ • ♦•
TVoiA^
147
OSMANLICA METiNLERi OKUMAYA GiRi§
<J^:t^'
/
l> ^
^
^fr*'
wj^ ^
.^ ^^ <> *f ^
^?
r^.-
z^
^^»(/<
J4.fimine'e[mevt
%a§i^i[ar ^tfiucfasi
J-[aci ^min J4.ga 'nin
Mafidumu maCiye miiineyyizCerinden
Merfium 0-Caci (Baki %fendinin
Zevcesi saCifiat-i ilmmetcCen
Merfiume "Kadice J-Cayriyye
rz)(DiA^
148
OSMANLICA METiNLERi OKUMAYA GiRi§
♦
irrr
AHmineCmevt
On sekiz ya§imc[a (BaC^nCan ettim rezm-gdfi
"Kainanin sai mufiinCeri oCcfu mania
Ya §efiic[ya inti^tn sevdasina ^§c[um 6u dem
Yirmi 6irya§imda eri§di hayata hatime
ZaSitan ^rda§[anm[a MiisCimanCardan ricam
Tevfi^^a^a Zade J-Casan ^e§et 'e Sir TatiHa
1333
Sene
rz)(DiA^
149
OSMANLICA METiNLERi OKUMAYA GiRi§
UAl
l/N-^^v^
Q^ Oiazreti Muhammed MevCana CeCaCeddini ^mi
Z)s^dar mevCevifianesi
(post-ni§ini re§adet[u
AHmedArif^fendi
O-CazretCerinin ^rimesi
Ve "Kafiz StlCeyman ^fendinin
HaCiCesi merhume ve magfurun [eha
^erife SuCifia 9{urmuz 9-Canim
^fi-i §erifi igiin ^t-Tatiha
Til5 Safer
1284
Sene
rz)(DiA^
150
OSMANLICA METiNLERi OKUMAYA GiRi§
♦
^eyhiiCisCam-i es6a^
AraS Zacfe Anf'Efendi
Merhumun necC-i mii^nemCeri
(Reis'iiC-uCema saBt^n sadr-t
<Rjime[i merhum ve magfur
'EC-Hac Mufiammed Sa 'cfuCtaH 'Efendi
^higiin 'EC-'Fatiha
1259
Sene
TVoiA^
151
OSMANLICA METiNLERi OKUMAYA GiRi§
J^}b
u
awz/.
MM;.Jti;du^.
h^J,ki^;j'yiv^>
u.
£t ft-f
^rrr
I
irrr
j^}
(/Vw^
(DarilC-irfan
!}{a%in-t zaman suCtan Mufiammec[^§ac[^an ^amis hazretCerinin
(Devr-i ceCiC-i sattanattannda %dirne vafisi 0-[aci JidiC (Beg %fendi
0-[azret[erinin measir-i HayriyyeCerine iCaveten ve milceddeden in§a o[unmu§dur
1332
sene
rz)(DiA^
152
OSMANLICA METiNLERi OKUMAYA GiRi§
u '%<y^.
vrvi
izv^
^^^^m^^it^'
{.Jj-jh (J-
♦4 •
^VY^
1329
_H6-i hayatin ayni oCan i§6u ge§menin
Jisargefdi varmadi ^mse farina
(BuCdu emanet eyCedi ifiya muceddeden
Verdi hayat dogrusu (^iiChane (Parana
TVoiA^
153
OSMANLICA METiNLERi OKUMAYA GiRi§
' ^di^4ir'y-^-^
l*^™"
i
i - I
L^'
ii
^iUv d^i^ i^i c/iU Jvi^ Y-^/
l^*^ min'eCmdi ^CCi §ey'in kay^
SdfiiSuT-fiayrat veT-Hasenat sadrazam-i esSa^
Merfium magfurCefi SiycLvu§ (Pa§a ruhigun nzaCiCCafi
1011
^(Diri otan her §ey sudandir.
rz)(DiA^
154
OSMANLICA METiNLERi OKUMAYA GiRi§
J^tt:>!iifi&r^:l^/
%i6[e-i hacat oCa §afian-i dehre daima
jkrz odastn ^Cdt nev-SilnyadSuCtan Mustafa
rz)(DiA^
OSMANLICA METiNLERi OKUMAYA GiRi§
LVgA'T^^
TVoiA^
OSMANLICA METiNLERi OKUMAYA GiRi§
Li)gAT(;<E
^^^^^^E
v"^
r^j/i'x^
oLp- l-jI
f(?^ ; Jiayat suyu
j^T
(T) : Su Siri^nyer, havuz
>^
A) : JViHayet, son oCara^
ujL^I
(T) : Su degirmeni
oU
(T) : gd^ sema
.^ly
(T) : Serseri, i§siz, ayCa^
jb^
(T) : Ses, seda
JUT
A):!KaCi
y^T
(T) : CeyCan, kciraca
j^^
(^):%a§
4>j
(A):Apa[
j^^
(A) '• 9A.eydana gikarma, gosterme
(A) : ^ir oCma, 6ir[e§me, aynifi-
^rde oCma
(A) : %a6u[ etme
c^ljii
(A): giyece^§ey[er
(A): ^opCanma, 6ir araya geCme,
topCantt
(A) •' ^a^a, ya^fma
4ij^ >0o-l
(A) .' ^adi§aha ait hiikjim ve emir-
ter
U^
(A) : OiriCtme, canCandirma
(A) •' ^deSCi terSiyeCi terSiye aC-
mi§, ede6iyatgi
(A) •' 0-Ca^^zanmi§ otantar, tia^
saHipCeri
(T) : hibarh, §eref[i, muhterem
J
J
(A) •' ^ir§eyi Sirisi iginyapti de-
me, iftira etme
(A)' 'T>ogru yoCu gosterme, uyar-
ma
(T-A) ' ^u arada, 6a§[ica, ozeCCi^
te
(A) ' %vtenme
(T-A) ' ^s^den Sen
(A) ' ^a§[angici oCmayan
(T) : ^eniden
(A) ' Once^nden daha once^, da-
ha eskj;
(A) ' ^atvarara^isteme, ditek^e
(A) ' %endi ba§ma otma, k^mseye
bagimti otmama
(A) ' ^ayanma, guvenme
(T) : SagCam, ^vvetCi, dayani^i
(A) ' ^n sefiC, en a§agi
(A)' ^aziti haberverme
(A):^niugui
(A) ' iyi bi^ ficik ^yma, iyi[e§tir-
me, diizettme
(A) : Toi^oCma
(A) ' Asirtar, yiizyittar
(A)' A^i, a§ingitme, iterigitme
(A) -'if^ once, onceki, daha onceki
(A) ' ^irine zorta i§yaptirma,
tiksinme
(A) ' ^ugiin, §u anda, fiaCa, §imdi
(A) ' %manet editmi§ i§ter
(A)' ^ir §eyi, Sir ^eyi Sa^^st yap-
mama^iizere 6ir ^§iye, Similesse-
seye verme
rz)(DiA^
OSMANLICA METINLERi OKUMAYA GiRi§
(^) : Vilcut, Soy 60s
(A) : TefimediCme, an[a§itma
(A) : ^a^im etme, pargaCanma,
aynCma, SoCilnme
(A) : (june§ tutuCmasi
(A) : Aftl^ma, meydana gi^a
(A) : Son gilnCer, Ayin 20-30.
gilnCeri
(A) : OrtagilnCer, Ayin 10-20.
gilnCeri
(A) : iC{£ilnCer, Ayin 1-10.
gilnCeri
4J5O 1j
c5j^
4ff- a y
JJLo
in:
(A) .' Sonra, sonradCan
(A) ' %endi k§ndisi
(A) ' Ak§ine, tarn tersi
(A) .' ^ilsSiltiln, Siltiln Siltiln
istanSuCda OsmanCi zamaninda
sadrazamCi^iCe ig ve di§ i§Ceri 6a-
^nCiginin SuCundugu 6ina
(A) ' ^eyduC-isCam ^ptsi
(T) : ^il^ n^anri, yagdiran, sagan,
do^n
(T) : ^il^ta§iyan (damaC)
(T): ^il^tutan (e§e^at)
(T) : Yil^e^ yu^ri (riltSe)
(A) ''^§i ve benzeri oCmayan gilzeC
(T) : Mesut oCan
(T): geregince
(T) : OCdugu giSi oCara^
(A) : Soma
(A) ' istisnasiz
(A) : AptaCCti^
(^):%uCidCe
(T) : l^emeC, esas, 6ina, yapi
(T) : MsseCi
^^ (3 (^): ^o§, faydasiz, neticesiz
jDs^, (T) : i§siz, Se^r
j\ J^ (^-A) -' Kjymetsiz, onemsiz
^j\j (A) ' A^ci, araCt^ arasinda
<->i J, T) : Tuzsuz, tatstz
oJc^ ^): (Bo§una, 6o§yere
Oi-^
ojb (T) '.(parga, para
Lil (T) : generaC
Aj^b (^) : (^tSe, derece
(5UJ. (^) : Stgtnma, stgtniCaca^yer
>u^, (^) : n^apan
j^, (T) : imdi, oyCe ise
CUwojj, (^) : (posta oturan te^ §eyCii
^, (T) : iz, i§aret, ark^, ard
j^, (^) : ^a§Ci, ihtiyar
jyoljuj, (T) : J-[a6er getiren
•jv (A) .' ^ir §eyi etrafCica te^^etme,
CI mahiyetini anCamaya gaCi§ma, Sir
§ey Cia^ndageni§ SiCgi edinme
C^ (A) •' ACt, a§agi
\jij^ (A) ' ^azi iCe, yazma^suretiyCe
! h - I J (A)' ViCayetCerde buCunan resmi
^ " i§CemCer ^Cemi
4iii^ (A) : J-Cediye, armagan
<^» ., (A) ' J-Cil^metten aCinan izin %-
. ^, (A) ' ^ii^eCme, yii^eCtme, riitSe
Cs^ verme, riitSe aCma
CJ^J" 0^) •' SilsCendirme
jj5c
(A) ' ^aCanCama, yaCan oCdugunu
soyCeme
rz)(DiA^
OSMANLICA METINLERi OKUMAYA GiRi§
(T) : (Dilgme
(A) : Jisma, astCma, as^cfa 6ira^
ma, geci^irme
(J4.) : (Dogma, cfogum
J
(Ji) : 0-[are^tsiz, ^miCcfamayan
(A) : i^nci
(A) : ^erincfe cfurma, ^mtCcfama-
ma, %iranncfan vazgegmeme
(A) : (Baha, ^ymet
(A) : Meyve, mahsuC, netice
(A) ' Ovme, 6vu§
T) : SevgiCi, g6nu[veri[mi§
S-^W (A) .' ^araf, cihet, yan
Jlo- (A) : (DagCar
\jfr (A):Zor[a
^j>- (A):'Yara
Sy^ (A) .' (Bilyu^u^ ^zginCi^
jucU^ (^) : CiUcini za-puden
jb^j:?- (A-'F) ' ^tmasti, Sir tur ^Cig
(T) : (Dort taraf, cfiinya
T) : (Dort dost (J^z. ^SuSe^r,
dmer, OsmanveAR)
(T) : Te^rCe^feCe^ gd{^
(T):g6z
(T) : O ^dar
(T):^e
(T) : Yiiz, surat
J'
,J^i
JC"
4^
Ac*
>l^
Lt
jAa:>-
(A) ' iste^er, ditcher
(A) ' Vezir, amir, ^ptci, perde
(A-^) ' iHtiyag saHiSi
(A) ' ^imdi^ zamanda, §imdiki
fiaCde
A) ' A^cLpyanm adasinda Me^
ve Medine'nin butunduguyer
(A) ' Stnir, derece, deger
(A) : %aderden
(A) ' Zevce, nikahti ^din
(T) : 0-[oca, efendi, miiderris
(A) ' (Diri, canCi, Al^C^Hm isimCe-
rinden Siri
(A) ' Astan, J-Cz. A[i cesur, yigit
4J:U
(A) : Son, niHayet
|.J5U
(A) : Mzmet eden
j\^j\^
(^):^^eiyiiiu
,j^U
(A):^e§inci
^j^
T):'Tanri
Jjj (^ 1^^
T) : "TaBii gilzeCCii^
jb>
(^) : (DiienCii gaCtCti
i^
(A) : "yazi, satir, yoC
C^yi2^
(A) '• "Kutbe iradetme i§i
jjj.l^ ^
(A) : (Padi§afifermani
^^
(A):%ar§i,zit
4JuU
(A)' (Birinin yerine gegen ^mse
4^1y-
(T) : J-Coca, profesor, efendi
(T) : (Ba§inda geni§ tepesi otan
(iu?)
(A) ' 0-Ciyanet eden, nan^rCii^
eden
OSMANLICA METiNLERi OKUMAYA GiRi§
JJ-oJixib (T) : (BiCgiCi, medrese ogrencisi
j^ (T):%api
jtj^ (T):Ardisira
X^:^j^ (T) : (Dert saHiSi
Cjy^ujo j^ (T-A) .' Saadet ^pisy IstanSuC
oJ^j:i (T-A) '• "Ostiine aCma, yil^enme
Cy^j^ (^) : ^usuda Se^Ceyen
jUJjJi (^) : %enara yazi[mi§ oCan yazi
jLoj^ (^) : Ortada arada
J bjJi (^) : XaCe muHafizi
CU^^ (^):<EC
<^x^:i (T) : (Demet, tutam, on adet
J\j (A):^ey,fi^r,oy
n (A) : &^^Cer, SeCCi Sir ma^ma
sahip kimseCer
iSs^ jj (T) : Sava§ meydam
Ju^Li. (-^^ ' ^^y^^^^ ^^ geCeSiCer fia^n-
da ^[[aniCan Ca^p
} (T) : Agn ve st^ntt ge^n, irgat,
^'^ i§gi
X^j (A)'- QozetCeme, Sememe
^j (A):ruiseiyuce
^j (A) : Ar^da§, yo[da§
oj (T) : ^oC, usuC, mesCe^
j\J^j (T) : ^oCgosterid, ^avuz
:^p 1
J:i (^) : gdnilC yilre^ ^Cp
jj:^ (T) : gdnilCgaCan (giizel)
^ . (A) : ^iinya, aCem, dhan, devir,
zaman
jjj.\^ jljjp (A-'F)' ^adi§ah huzuru, medisi
<(^ (A) : Zi^eden, ACCaU \ go^a zi^
reden
Ob (A) : Sadip, maCii(^din)
bii (A) : AsCinda, asiCoCara^ esasen
Jb (A) : %i§iye ait, ki§iye ozet
uji (A) : %pvma
Dji (A) : ^eiufaiparga
^0^ (A) : ZiHin ^s^nCigi, ze^
JJi (A) : 0-Cor, Ha^r, aCga^ a§agi
Olji (A): %i§iCer, §afiis[ar, ^msefer
-^ A) : SaHip anCamina gefeuArapga
one^
Olo- ci -^^ ' ^^y^^ saHiSi, canCi
o^V) (T) : ^vCat, oguC
^^y (A) : Qo^oCsun, artsin antaminda
Sir dua sozil
J I) (T): Agtayan, inteyen
XS^\j (A) : Sofu, zuUdsaHiSi
jj\j (A) .' Sona eren, devamti otmayan
jljj (T) : (DiC, Cisan
jj (^) : ACtin, san
jI:l^x^j ((F) : %i§ mevsimi
jj (F):%adin
\\ , (A)' ^erinden ayritma, gitme,
sona erme, ogte va^ti
41^3 (^)' (^eceyagan ince nem
j)3 (^)' Sagma, So§ soz
^JJ (^)'^erin
aSJj (T) : ^s^, yirti^ yamaCi Hir^
^] •*• (^)' ^^^^:?^^ taranmami§, SirSiri-
ne do[anmi§
J I) J (F) : %izgin, ^^emi§
j/j (F) : goC, Havuz
1:1) (DiA^
<^!]
OSMANLICA METINLERi OKUMAYA GiRi§
(^) : Yagmur damCasi
^
j^
v^
p\.*jjS^
(A) : ^vveCce, bundan once
(T): "YiC^sene
(A) •' (jcgen, gegmi§
(A) .' Seyreden, hareket eden, di-
ger, 6a§^, gayri
(T) : (Ba§, ^fa, 6a§^n
(T-A) : "Kudut, stnir
(T-A) •' Ordu Kjimandam
(T) : Milnasip, uygun, yara§ir
(A) •' Qa[i§an
(A) ' ^oCcuCu^ sava§, sava§a
gitme
(A-^) ' Sciva§a hazirCanma du-
rumu
(A) '- Qemi vapur
(T) : (Padi§afi, hukumdar
(T) : O-Cil^mdara ya^§ir Sigimde
(T):gece
jUL^x^ (^) : Yata^odasi, harem dairesi
X^>^ (^) ' (jece uyumayan, gece giden
" * ^rvan, saSah va^i
^jL^ A) ' O-Caydut, yoC^sen
j^Ju^ (T):%i[ig
J\j dj^ (T): Qoraijer, goC
jj)jJ^ (A) : ^iddetCi arzu, iste^
\j^ (A) : ^ehitter
u (T): Astan, Haydar
sX^ 0^) ' 9%^^> 6a§^n, ^zas^r,
sadrazmin ^asCttCmt^t
I \ ^ j^ W • turned iazasieri
. (A)-'Aft^, meydanda, betti
(A) •' n^asawuf eUCi, sofu
(A) ' ^azCi^ yazCi^ev
(A):^in
(A) ' ^cLZ mevsimCeri
jlLL^ (A):Su6ay[ar
A^\^ (A) ' ^i^ §efirin di§inda ^Can a-
gi^i^ve gora^yer
A\- (A) ' ScLpitmi§, dogru yoCdan gi^
mi§, giinaha girmi§
v\^ (A) ' ^[den gi^n, ^ySoCan, yiti^
\u (A) •' St^ tutma, idare aCttna aC-
ma, ^yit aCttna aCma
<-:>jy^ (A) ' ^ovme, vurma
^jix^ (A) ' ZayifCi^ ^vvetsizfi^ meyif
^ (A) ' ATttirma, kg^tma, e^eme
LJ:? (A) ' Aft^cin oCtnayara^ ^paCt-
ca, ilstil %ipaCt oCara^
Ui? (A) .' I^t^ aydtnCt^
-p|]^ (A) -' Af(dfi m emirCerini yerine ge-
tirme
W A\\ (A) ' Otnril uzun oCsun (anCamin-
da dud)
^ii^ W ' ^oCu^ ta^m, ftr^, ^vim,
tayfa, gemi i§gisi
\^ (A) ' ^aSiat, huy, Sasma, muhur
j^j^ (A-^) : ^ir taraftutan
>UL (A) : "Yeme^ a§
JiL? (A) : "Kfiguigocui
rz)(DiA^
OSMANLICA METINLERi OKUMAYA GiRi§
^y\p (A) •' ^o§ama, ni^Ht Sozma
Codb (Ji) : ^iiz, geHre, surat
Jji^ (Ji) : VzunCu^ Soy, uzun mticfcfet
(JL) ' (^orilnen, agi^ betti
(A) .' ^oCge, ^ruma^ saHip gi^
(Ji) : (joCge, ^ranCi^ zuCilm, fia^
stzCt^
(A) : OgCe va^i
ouj i W (A) : Akmin siginacagi yer
^^LxP (A):As^rCer
>Uip (A) : (Bilyu^er, ututar
(A) ' A(^Mer, iCim saHipCeri, SiC-
ginCer
(A) .' ^opCuca, topCu oCara^
(A) ' Adet iizere, Sasitge
(A) .' VmumiyetCe, genet otarak^
(A)'- (^ayretti, ozenti
(A) : Qo^ig^ igen
ILp (-^^ ' ^^^ kimsenin gegindirme^zo-
runda oCdugu ^mseCer
lei-
J"'
lip
J
(A): ^eCece^ geCece^zaman
(A):^ati
(A) ' 0-Cedef, gaye, ma^at,iste^
(A) ' A^ciSi ciyin Sirinci gecesi ve
gilnu
(A) ' Akin, cen^ sava§
(A) ' %ut[annin gunahtanni affe-
denAii^cih
(A) : %p[e, esir
(A) ' (jaCip getme, ustuntiik^
goiCui
jf
(A) .' QizCi oCan, gozte goriiCmeyen
§ey
(A) .' Ayn, 6a§^, diger, A^cipgci
sifatCann 6a§ina geCere^oCumsuz-
Cu^anCamt verir
>
(A) ' ^eng, deCi^nCi, yigit, mert
(A) ' Ovilnme, SoSilrCenme, §eref,
onur, k^vang
(A)' ^azta, ziyade, faztatik^ tis-
tilnCil^ iyiCi^faziCet, erdem
(A) ' ^ikiH itminin ilstadt
(A) ' Tesfietme, Sozma, ^parma,
^sme
(A) ' (^okyilzu, sema
(A) ' ^oCil^ ta^tn, cemaat
(A) ' "Ost, list taraf, yu^ri
(A) : AsCinda
(A) ' 0-Ca^^tte, gerge^en
5ili?l5 (A) : %esici, ^sen, durduran
j^j^lS (A) : Oenizin ortasi, [ilgat, sozCii^
Jl^ (a) .' On, once, onceki, evvet
> j3 (a) : Ayctki cidim, ugur
4^j3 (A) : ^a^n, ya^n otan
4jj3 (a) : %py, ^saSa
ujyS (A) : %atpter, goniXtter
\j3 (A) : KjivvetCer, gilgter
Jl3 J Ju5 (A) : %esici, ^sen, durduran
L (A) ' ^6edi ve ezeti oCan A(^(^cifi
<^^
lU) 1:6 (A) : KjiraCCara uygun yazi yazma
J^>=:6 (A) : ^ir ^nagin veya Sir i§in ida-
OSMANLICA METINLERI OKUMAYA GIRI§
resine memur oCan gilveniCir ^mse
CjJo
(A) : (;oiCui SoCCui
.€j^
(T): gegiCenyer, gegit
^S
(A):%izev[at
,:,,';<
(T):^kin
jV^LiS"
(^) : ^^n tarCasi
i,."-saJO
(A) '• Zahmet, sik^nti, zorCu^
X^ AP
(T) : ^i^yet eden
^
(^) : Silzgeg, ievgir
o^^^f
(T): (DagCi^oCan yer
.:.:.<
(A) : OCageCen i§
3.
(T) : %imse (1 7. yy. ^dar)
(A) : A^cipga oCumsuzCu^ecCati
(A) ' ...den doCayi, igin, mas^-
diyta
(^):(Duda^
(A):(DiC
(T) : As^r, yigit, kg^hraman
(A) : %eCime, soz, sozCil^
(A) '. ^uyra^ sanca^ tugay, tu-
gay ^mutani
(A) '. Onun igin, ona, ^ndisine
(T) : Lakin
(A):gece
J"
iX A)'. (^uzeC eserCer , ni§an[ar, izter
u
J
OoLo
-o-
A) '. (jegen, gegmi§ otan
(T): ^itaUy i^yilzCil
(A) : Men eden §ey, enget, oziir,
zorCu^
(T) : Ay, ^mer, senenin on i^de
Siri
(A) : Silrat ve gayrette ba§tama
^
1^ (A) : Cilret eden, -e ks^tk:i§an, yeC-
tenen, k^astak
l^^ (A) : Oayanan
Jj\'^ (^^ ; l^ezayud eden, ziyadete§en,
avian, gogaCan
JoLulo 0^) ' '^^y^^^^j dayani§i^
4jLijU 0^) ' ^i^^i^i^^ benzeyen
jy^OiXA
(A) : ^asavvur edi[mi§, tasarCan-
mi§, du§unu[mu§, miltn^n oCan
-^U (A) : ^opCanan, top[anmi§, topCu,
6in^i§, 6ir[e§m§i
(A) : T^optanan, toptanmi§, toptu,
biriknii§, bir[e§m§i
(A) : ^eni oCara^ , yeni Saltan
(A) : ^eniCeyen, yeniCeyici
(A) : Soyu[mu§, gipCa^ te^
^n§i^o[mayan, soyut
(A) '. Mufiafaza editen, gozetiten,
kounan
\ ai^ (-^^ ' -^^^^^^^^^^^ g6zutmu§
(A) : Seven, dost
(A) .' OguC evCat, hizmet edi[mi§
(A) '. "Karbeden, yikan, yo^eden
(A) '. ^zi^anan, azi^anan
, ., (A) : ^hin oCara^aCan
. (T) : Adam, insan, erkek^ yigit
(A) : ^gSet edi[mi§, 6egeni[mi§,
isteniten, seviten
(A) : Zi^ediCen
J^y
l^»j^^^^ (A) : ^eti§tiren, yeti§tirici, iiretici
l^j^^^^ (A) : Acete, hemen yapitmasi gere-
ken §ey
(A) '. istifa eden, i§inden ^ndi ar-
zusu ite aynCan, sugunun 6agi§-
[anmasini isteyen
(A) '. ^esCim edi[mi§, dogrutugu
kabuteditmi§
(A) : ^esCitn eden, MilC^ye %iy-
ma%imt veya ^JVaHiye mildilrii
(A):%u[ak^
eAaU^ (^^ •■ ^^^ ?eyigdzfe gome
if
T%)^iA^
OSMANLICA METiNLERi OKUMAYA GiRi§
<KijJi^
(A) : Ma^rapa
4juJl^
(Aj-'^amcfan
/^Ua^
(A):i§[er
(A) : ^ardim yardim etme, yardim
aCti
(A):^iCinen
pLc
(A) : ^iUin[mi§
3^
(A): %apaCt, ^CitCi, ^rma§ii^
pSCo
(^J ; y?/"/^^ tarafindan gilnafi-Can
nin affedi[mi§ oCmasi igin dua edi-
[en kimse
(A) .' A(^(^cili tarafindan gunah- tan
affedi[mi§ (er^k)
(A) .' A(^(^cili tarafindan giinafi- tan
affeditmi§ (kadin)
(A) '• if rat eden, sinin gegen, a§in,
iCeri vardiran
(A) ' %ar§i[i^verme, ^r§i[i^i
(%uran) o^ma
(A) ' S6z[e§me, yaziCi s6z[e§me
(A) ' Lazim geCen, gere^iren, icaS
eden, gere^n
(A) ' Qo^gaSaCayan
(A) .' %arar[a§mi§, sag Cam
(A) ' ^a^n, ya^n[a§tiri[mi§
(A):m^i
(A) .' %iyas edecek^atet, oCgii aCeti,
oCgil aCeti
(A) .' Muhterem, aziz saygin
(Aj-'TuzCui
(A) .' ^i^ dairede yazicitan yazdigi
yaziCan dilzeCten, segen, ayiran
(A) ' -^en, -den 6eri
(A) .' ^undan sonra, Sundan SoyCe
(A) ' Segi[mi§, seg^n
(A) ' intika[eden, gegen, miras
^[mi§, 6[mu§
(A) .' ^onmu§, buz tutmu§
(A) '• inhiraf eden, sapan, dogru
gitmeyen, sagCam oCmayan
(A) ' inhisar eden, sinir[anmi§, Sir
^tnseye tnaHsus oCan
"l^ (A)-' inkiCaCeden, agitan, goziXten,
agik^otan, memuru oCmayan yer
^\^^j^^ (A) .' infiisaf eden, s6nu^e§en,
i§i^iz ^Can
clJ'tlo 0^) ' ^^^^^^> riitbe, yiiksek^ik^de-
recesi
1. (A)' Qo^6agi§ta butunan
^^ (A) ' ^imet veren, yedirip igiren,
r ACCaU
Je> yb /wo
(A) •' J-Caddim oCmayara^
^\
L^y
<^ (A) .' in^sar eden, ^riCan, ^n^
^ (A) ' Ve^[ kj^[inmi§
(A) ' ^ukarida adi gegen, ima edi-
ten, bahsediten
*' Lo (A)' Azamet, hey Set
^^^^1 (A) .' 9-CeCa^ oCaca^ yer, tefiCi^Ci
yer
, (A) '- ihanet eden, hor, hak^r, at-
ga^ Hayin
>b
^
r
4^
(T) : Qaresiz
(T) : Mg Hu^unde oCan, degersiz
(T) : (Bitmez, terSiyesi ^t
(A) ' insanCar, HaC^ Her^s
(A):^a^n
(T) : Me^up, ^tap
(T) : Me^up gotiiren
(Aj.-'l^eiiC
(A) ' OguC, evCat, gocu^
(A) ' ^aSut, cenaze
(T) : "Yeni
^ (A)' ^erk^ caiz oCmayan, yapiCma-
si dinen tilzumtu otan
-^ (A) ' Otan, vu^ SuCan, gerge^e-
C ^en
rz)(DiA^
OSMANLICA METiNLERi OKUMAYA GiRi§
VI,
f'^ ; Yil^e^ yilce, bata
^^
(T) : Zaman, gag, va^t, mevsim
(Ji) : %en(£in(£en gegece^ derecede
daCginCi^ itahi a§ks^ datma
(A) : "yilz, surat, geHre
(A) : raCnizCii te^i^ SirCii AC-
CaHdya^nCt^
(T) : %avga, gilrilCtil
(A) Meves, iste^ arzu, sevgi, fio§-
Canma
CjJ^j
^^H
i ^^^^H
(A):rapraiiagit
(A): VezirCer
^^^^^^^^1
^^^^^1
:>\
(^) : 3{atir[ama, anma, hatir, go-
niiC
J:2.*^j
(A) •' Orta, i^ §eyin avast
j\
(T) : (Dost, ahbab, sevgiCi
(A)''^ergi, 6agi§[ama, hediye
T) : Yardimci, imdatgi
^BB^^^^^^^H
(A) -'^y Al^l^cifim, de7vi§ seCami
Jo.
(A) -'^C kuvvet, k^dret, yardim,
vasita, tnilC^
(T) : A[tust, ^rma^n§i^ aCCa^
SuCCa^ darmadagin
(T) : Zerdu§t[enn hayir tannsi, es-
ki Iran takyiminin iC^ilnil
(T) : Jfayir tannsi, Attah
(A) :SagCam SiCgi, ^t'i oCara^
SiCme
\j^
(A)'^oy[e, SunungiSi, SoyCece, yi-
ne oyCe
jj^.
(Aj.'TopCam
oy^
(T) : (Padi§afia ait
r^-
(A):giin
JLj^
(T):ra§it
f
(A):^eniz
ojuiJ^
(T) : "SiltCeri Sir oCan " %iz^rde§
4^JCJIi
(A):geometri
T%)(DiA^
OSMANLICA METiNLERi OKUMAYA GiRi§
'KA'ysVA'K^A
Yilmaz KURT, OSMANLICA DERSLERJ I - II , ECDAD YAYINLARI ,
ANKARA , 1993
§emseddin SAMI , KAMUS-I TURKI , ENDERUN KITAP EVI , ISTANBUL ,
1989
Ferit DEVELLIOGLU , OSMANLICA TURKgE ANStKLOPEDIK LUGAT ,
AYDIN KiTAPEVi YAYINLARI , 12. BASKI , ANKARA , 1993
Dr. All Kemal BELVIRANLI , OSMANLICA IMLA LUGATI , NEDVE
YAYINLARI , KONYA ,1978
Serdar MUTgALI , ARAPgA - TURKgE SOZLUK , DAGARCIK YAYINLARI
ISTANBUL , 1995
3 NUMARALI MUHIMME DEFTERI (966-968/1558-1560) , DEVLET
AR§iVLERi GENEL MUDURLUGU , ANKARA , 1993
Ncmi ULKER , XVII. YUZYILIN IKINCi YARISINDA iZMIR'DEKI INGILiZ
TUCCARINA DAiR TICARI PROBLEMLERLE tLGILi BELGELER , TURK TARIH
BELGELERi DERGISI , C. 14 S. 18 , 1992
Muhammed All ENSARI , OSMANLICA IMLA MUFREDATI , HAYRAT
NE§RiYAT , ISTANBUL , 2003
BEDiUZZAMAN SAID NURSI , SOZLER , ISTANBUL , 1993
Mehmet EMINOGLU , OSMANLI VESIKALARINI OKUMAYA GIRI? , TDV
YAYINLARI , ANKARA , 1992
Mustafa HAMID , RESIMLt ELIFBA , NAZlR MATBAASI , ISTANBUL , Rumi
1340
Ra§id , KULLIYAT-I KAVAID-t LISAN-I OSMANI , BAB-I ALI , ISTANBUL ,
1317
Mehmet RIF'AT , HAVACE-I LISAN-I OSMANI , KASBAR MATBAASI ,
ISTANBUL , 1311
Mehmet RIF'AT , KULLIYAT-I KAVAID-I OSMANIYE , MAHMUT BEY
MATBAASI , ISTANBUL , 1303
§eyh Vasfi , NAHV-I OSMANI , KARABET MATBAASI , ISTANBUL , 1314
Faik RE§iT UNAT , HtCRI TARIHLERi MILADI TARIHE gEVIRME
KILAVUZU , TTK YAYINLARI , 1974
Mehmet AKIF ERSOY , SAFAHAT , ISTANBUL , 1343
Esad CO§AN , MAKALAT (HACI BEKTA§ VELI) , KULTUR BAKANLIGI ,
ANKARA , 1996
OSMANLICA KITAPgiGI , www.islamharfleri.com , 2009
Live Music Archive
Librivox Free Audio
Metropolitan Museum
Cleveland Museum of Art
Internet Arcade
Console Living Room
Books to Borrow
Open Library
TV News
Understanding 9/11